Wikisource http://gl.wikisource.org/wiki/Portada MediaWiki 1.10alpha first-letter Media Special Talk User User talk Wikisource Wikisource talk Image Image talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk 1 sysop 1374 2005-08-25T20:49:33Z Rocastelo 3 traducir $1 movida a $2 2 sysop 1375 2005-08-25T20:50:28Z Rocastelo 3 traducir $1 movida a $2 sobre unha redirección 3 sysop 1377 2005-08-25T20:53:16Z Rocastelo 3 Wikisource en galego, a falta dun nome oficial /* edit this file to customize the monobook skin for the entire site */ /* Para cambiar o indicar de novo artigo na lista de cambios recentes [[MediaWiki:newpageletter]] */ .newpage { color: black; background-color: yellow; } /* Visualizar "Wikisource en galego." [[MediaWiki:tagline]]*/ #siteSub { display: inline; font-size: 90%; font-weight: normal; } /*Para situar unha ligazón ás coordenadas nun mapa*/ #coordenadas { position:absolute; z-index:1; border: none; background: none; right:12px; top:0.3em; width:45.0em; float:right; margin: 0.0em; padding:0.0em; line-height: 1.5em; text-align:right; text-indent:0; font-size:85%; text-transform: none; white-space:normal; } #coordenadas a[href ^="http://"] { background: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/gl/d/d4/Gnome-globe.png) center right no-repeat; padding-right: 18px; !important; } 4 sysop 1378 2005-08-25T20:59:20Z Rocastelo 3 Poño a de gl.wikipedia, hai que mirar se vai ben /* pistas e teclas de acceso */ ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','A miña páxina de usuario'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','A páxina de usuario para a IP desde a que está editando'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','A miña páxina de discusión'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','A discusión acerca das edicións feitas desde este enderezo IP'); ta['pt-preferences'] = new Array('','As miñas preferencias'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','A lista de páxinas que está a vixilar para ver os seus cambios.'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','A lista das miñas contribucións'); ta['pt-login'] = new Array('o','Sería bo que entrara no sistema, porén non é obrigatorio.'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','Sería bo que entrara no sistema, porén non é obrigatorio.'); ta['pt-logout'] = new Array('o','Saír do sistema'); ta['ca-talk'] = new Array('t','Discusión acerca da páxina de contido'); ta['ca-edit'] = new Array('e','Pode editar esta páxina. Por favor use o botón de vista previa entes de grabar.'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','Engadir un comentario a esta discusión.'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','Esta páxina está protexida. Pode ver a súa fonte.'); ta['ca-history'] = new Array('h','As versións pasadas desta páxina.'); ta['ca-protect'] = new Array('=','Protexer esta páxina'); ta['ca-delete'] = new Array('d','Borrar esta páxina'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','Restaurar as edicións feitas a esta páxina antes de ser borrada'); ta['ca-move'] = new Array('m','Mover esta páxina'); ta['ca-nomove'] = new Array('','Non tne permisos para mover esta páxina'); ta['ca-watch'] = new Array('w','Engadir esta páxina á súa lista de vixilancia'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','Quitar esta páxina da súa lista de vixilancia'); ta['search'] = new Array('f','Procurar este wiki'); ta['p-logo'] = new Array('','Páxina Principal'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','Visitar a Páxina Principal'); ta['n-portal'] = new Array('','Acerca do proxecto, qué pode facer, onde dar atopadas cousas'); ta['n-currentevents'] = new Array('','Dar atopada información sobre os eventos actuais'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','A lista de cambios recentes no wiki'); ta['n-randompage'] = new Array('x','Cargar unha páxina ao chou'); ta['n-help'] = new Array('','O lugar para dar atopada axuda.'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','Bótenos unha mán'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('j','Lista de todas as páxinas wiki que ligan cara aquí'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','Cambios recentes nas páxinas que son ligadas desde ésta'); ta['feed-rss'] = new Array('','Alimentador RSS para esta páxina'); ta['feed-atom'] = new Array('','Alimentador Atom para esta páxin'); ta['t-contributions'] = new Array('','Ver a lista de contribución deste usuario'); ta['t-emailuser'] = new Array('','Enviar un correo-e a este usuario'); ta['t-upload'] = new Array('u','Cargar ficheiros de imaxes ou sons'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','Listar todas as páxinas especiais'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','Ver a páxina de contido'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','Ver a páxina de usuario'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','View the media page'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','This is a special page, you can\'t edit the page itself.'); ta['ca-nstab-wp'] = new Array('a','Ver a páxina do proxecto'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','Ver a páxina de imaxes'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','Ver a mensaxe do sistema'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','Ver o modelo'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','Ver a páxina de axuda'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','Ver a páxina de categoría'); 5 sysop 1379 2005-08-25T21:01:34Z Rocastelo 3 traducir Acerca de 6 sysop 1380 2005-08-25T21:02:49Z Rocastelo 3 traducir Wikisource:Acerca de 7 sysop 1381 2005-08-25T21:04:21Z Rocastelo 3 traducir Acerca de {{SITENAME}} 14 sysop 1382 2005-08-25T21:06:53Z Rocastelo 3 traducir O contrasinal para '$1' foi enviado a $2. 15 sysop 1384 2005-08-25T21:09:25Z Rocastelo 3 traducir Enviouse o contrasinal 16 sysop 1386 2005-08-25T21:10:15Z Rocastelo 3 traducir Sentímolo, pero xa ten creadas $1 contas. Non pode crear máis. 17 sysop 1387 2005-08-25T21:11:10Z Rocastelo 3 traducir Completouse a acción 18 sysop 1388 2005-08-25T21:11:55Z Rocastelo 3 traducir Engadido á lista de vixilancia. 19 sysop 1389 2005-08-25T21:15:28Z Rocastelo 3 traducir Engadiuse a páxina "$1" á súa [[Special:Watchlist|lista de vixilancia]]. Os cambios futuros nesta páxina e na súa páxina de discusión asociada, amosaranse aquí, e a páxina aparecerá en '''negra''' na [[Special:Recentchanges|lista de cambios recentes]] para facer máis sinxela a súa sinalización. <p>De querer eliminar esta páxina da súa lista de vixilancia, prema en "Finalizar vixilancia" na barra lateral. 20 sysop 1390 2005-08-25T21:18:09Z Rocastelo 3 traducir Engadir grupo 21 sysop 1391 2005-08-25T21:20:29Z Rocastelo 3 traducir Engadir grupo $2 23 sysop 1392 2005-08-25T21:21:57Z Rocastelo 3 traducir Special:Listadmins|Wikisource:Administradores 24 sysop 1393 2005-08-25T21:23:35Z Rocastelo 3 traducir Todos os artigos 25 sysop 3268 2006-04-15T14:23:24Z Xosé 34 Todas as páxinas (espazo de nomes $1) 26 sysop 1394 2005-08-25T21:28:07Z Rocastelo 3 traducir Vista combinada dos rexistros de carga de ficheiros, borrado, protección, bloqueo e administración. Pode empequenecer a vista seleccionando o tipo de rexistro, o nome de usuario ou a páxina afectada. 27 sysop 1395 2005-08-25T21:29:00Z Rocastelo 3 traducir, seguirei mañá Todas as mensaxes do sistema 28 sysop 1405 2005-08-26T16:14:08Z Rocastelo 3 traducir Texto actual 29 sysop 1406 2005-08-26T16:14:48Z Rocastelo 3 traducir Texto predeterminado 30 sysop 1407 2005-08-26T16:15:50Z Rocastelo 3 traducir Nome 31 sysop 1408 2005-08-26T16:16:34Z Rocastelo 3 traducir Special:AllMessages non pode ser usado porque wgUseDatabaseMessages está apagado. 32 sysop 1409 2005-08-26T16:17:49Z Rocastelo 3 traducir O seu idioma de interface actual <b>$1</b> non o pode amosar Special:AllMessages neste sitio. 33 sysop 1410 2005-08-26T16:18:36Z Rocastelo 3 traducir Esta é unha lista de todas as mensaxes dispoñíbeis no espazo de nomes MediaWiki 34 sysop 3270 2006-04-15T14:24:01Z Xosé 34 Todo o que non sexan artigos 35 sysop 2082 2005-10-16T19:44:18Z Agremon 4 Tódalas páxinas (non no espazo de nomes $1) 36 sysop 1411 2005-08-26T16:19:08Z Rocastelo 3 traducir Todas as páxinas 37 sysop 1412 2005-08-26T16:19:59Z Rocastelo 3 traducir Mostrar páxinas a partir de: 38 sysop 1413 2005-08-26T16:20:35Z Rocastelo 3 traducir Seguinte 39 sysop 1414 2005-08-26T16:21:02Z Rocastelo 3 traducir Anterior 40 sysop 1415 2005-08-26T16:21:48Z Rocastelo 3 traducir Ir 41 sysop 1416 2005-08-26T16:22:33Z Rocastelo 3 traducir $1 a $2 42 sysop 2084 2005-10-16T19:49:59Z Agremon 4 Este usuario é xa un burócrata 43 sysop 2723 2006-01-02T23:30:26Z Prevert 2 Este usuario xa é ''steward'' 44 sysop 2724 2006-01-02T23:32:19Z Prevert 2 Este usuario xa é administrador 45 sysop 1417 2005-08-26T16:23:46Z Rocastelo 3 traducir <font color=red><b>Xa está dentro do sistema usuario $1!</b></font><br> 46 sysop 1418 2005-08-26T16:25:11Z Rocastelo 3 traducir Non pode desfacer a última edicion de [[$1]] feita por [[User:$2|$2]] ([[User talk:$2|Charlar]]); alguén máis editou ou desfixo os cambios desta páxina. A última edición fíxoa [[User:$3|$3]] ([[User talk:$3|Charlar]]). 47 sysop 1423 2005-08-26T21:51:07Z Rocastelo 3 traducir Artigos máis vellos 48 sysop 1424 2005-08-26T21:52:07Z Rocastelo 3 traducir e 49 sysop 1425 2005-08-26T21:52:55Z Rocastelo 3 tradución Discusión para este enderezo IP 50 sysop 1426 2005-08-26T21:56:19Z Rocastelo 3 da gl.wikipedia, lixeiramente modificado ---- ''Esta é a páxina de discusión dun usuario anónimo que non creou unha conta aínda ou que non a usa. Polo tanto, usamos o [[enderezo IP]] para a súa identificación. O devandito enderezo IP pode ser usado por varios usuarios diferentes. Se vostede é un usuario anónimo e sente que foron dirixidos na súa contra comentarios inadecuados, por favor [[Special:Userlogin|cree unha conta]] para evitar futuras confusións con outros usuarios anónimos.'' 51 sysop 1427 2005-08-26T21:57:25Z Rocastelo 3 traducir Usuario(s) anónimo(s) de {{SITENAME}} 52 sysop 1428 2005-08-26T21:58:15Z Rocastelo 3 traducir Abr 53 sysop 2756 2006-01-04T15:35:30Z Agremon 4 Abril 54 sysop 1430 2005-08-26T21:59:57Z Rocastelo 3 traducir Artigo 55 sysop 1431 2005-08-26T22:00:50Z Rocastelo 3 traducir Xa existe unha páxina con ese nome, ou o nome que escolleu non é válido. Por favor escolla outro nome. 56 sysop 2088 2005-10-16T20:14:15Z Agremon 4 Ver o contido da páxina 57 sysop 2089 2005-10-16T20:19:10Z Agremon 4 Ago 58 sysop 1433 2005-08-26T22:06:30Z Rocastelo 3 traducir agosto 59 sysop 1461 2005-08-27T18:51:47Z Rocastelo 3 gl.wikipedia Autobloqueado porque vostede comparte un enderezo IP con "$1". Razón "$2". 60 sysop 2091 2005-10-16T20:22:58Z Agremon 4 Erro de permiso no acceso 61 sysop 2092 2005-10-16T20:35:02Z Agremon 4 A acción que intentaches está limitada a usuarios con permisos de "$2". Ver $1. 62 sysop 1462 2005-08-27T18:52:59Z Rocastelo 3 glwikipedia Non pode efectuarse esta acción nesta páxina. 63 sysop 1463 2005-08-27T18:53:34Z Rocastelo 3 de wikipedia O nome desta imaxe cambiouse a "$1". 64 sysop 1464 2005-08-27T18:54:24Z Rocastelo 3 de gl wikipedia ".$1" non é un formato de ficheiro de imaxe recomendado. 65 sysop 1465 2005-08-27T18:55:08Z Rocastelo 3 gl wikipedia O enderezo IP non é válido. 66 sysop 1466 2005-08-27T18:55:40Z Rocastelo 3 gl wikipedia A consulta de procura non tén un formato válido. 67 sysop 1467 2005-08-27T18:57:42Z Rocastelo 3 traducir Non demos procesado a súa procura. Se cadra isto é porque procurou unha palabra con menos de tres letras, o que aínda non é posíbel. Tamén pode ser que haxa un erro tipográfico un erro na expresión, por exemplo "peixe e e escaleiras" Por favor intente con outra procura. 68 sysop 1485 2005-08-28T10:11:21Z Rocastelo 3 traducir Os contrasinais que inseriu non son iguais. 69 sysop 1486 2005-08-28T10:12:11Z Rocastelo 3 traducir Título non válido 70 sysop 1487 2005-08-28T10:13:31Z Rocastelo 3 traducir O título da páxina que pediu non era válido, estaba baleiro ou proviña dunha ligazón inter-lingua ou inter-wiki incorrecta. 71 sysop 1488 2005-08-28T10:13:57Z Rocastelo 3 traducir (Principal) 72 sysop 1489 2005-08-28T10:16:46Z Rocastelo 3 traducir O seu nome de usuario ou enderezo IP foi bloqueado por $1. A razón dada foi esta:<br />''$2''<p>Pode contactar a $1 ou a un dos outros [[Project:Administrators|administratores]] para discutir o bloqueo. Decátese de que non por usar a funcionalidade "enviar correo-e a este usuario" agás que teña un enderezo de correo válido rexistado nas súas [[Special:Preferences|preferencias de usuario]]. O seu enderezo IP é $3. Por favor inclúa este enderezo nas consultas que faga. 73 sysop 1490 2005-08-28T10:18:51Z Rocastelo 3 traducir O usuario está bloqueado 74 sysop 1491 2005-08-28T10:19:40Z Rocastelo 3 traducir Bloqueo de usuario 75 sysop 1492 2005-08-28T10:20:17Z Rocastelo 3 traducir Bloqueo exitoso 76 sysop 1493 2005-08-28T10:21:42Z Rocastelo 3 traducir Bloqueouse o enderezo IP "$1". <br />Olle [[Special:Ipblocklist|a lista de IPs bloqueadas]] para revisar bloqueos. 77 sysop 1494 2005-08-28T10:32:31Z Rocastelo 3 traducir Use o seguinte formulario para bloquear o acceso de escritura desde un enderezo IP ou un usuario específico. Isto debería facerse só para previr vandalismo, e seguindo a [[Wikipedia:Política e normas|política]] da Wikipedia. Explique a razón específica do bloqueo (por exemplo, citando as páxinas en particular que sufriron vandalismo). 78 sysop 1504 2005-08-29T19:46:41Z Rocastelo 3 traducir bloquear 79 sysop 1505 2005-08-29T19:47:29Z Rocastelo 3 traducir $1, $2 bloqueou $3 (expira en $4) 80 sysop 1506 2005-08-29T19:48:57Z Rocastelo 3 traducir "$1" bloqueado cun tempo de expiración de $2 81 sysop 1507 2005-08-29T19:52:38Z Rocastelo 3 traducir Rexistro_de_bloqueos 82 sysop 1508 2005-08-29T19:56:38Z Rocastelo 3 traducir Este é o rexistro para as accións de bloqueos e desbloqueos de usuarios. Os enderezos IP bloqueados automaticamente non aparecen listados. Olle a [[Special:Ipblocklist|lista de IP bloqueados]] para ver a lista de bloqueos actualmente operativos. 83 sysop 1509 2005-08-29T19:57:47Z Rocastelo 3 traducir Negra 84 sysop 1510 2005-08-29T19:59:17Z Rocastelo 3 traducir Negra 85 sysop 1528 2005-08-30T20:49:42Z Rocastelo 3 traducir Fontes dos libros 86 sysop 1529 2005-08-30T20:51:46Z Rocastelo 3 traducir Máis abaixo hai unha lista de ligazóns a outros sitios que venden libros novos e usados, e poden ter máis información acerca dos libros que está a procurar. Wikipedia non está relacionado con ningún destes negocios, e esta lista non debe ser tomada coma un apoio. 87 sysop 1530 2005-08-30T20:52:55Z Rocastelo 3 traducir Redireccións rachadas 88 sysop 1531 2005-08-30T20:53:30Z Rocastelo 3 traducir As seguintes redireccións ligan cara a unha páxina que non existe. 89 sysop 1532 2005-08-30T20:54:18Z Rocastelo 3 traducir Informes de erro 90 sysop 1533 2005-08-30T20:55:13Z Rocastelo 3 traducir Wikipedia:Informe de erros 91 sysop 1534 2005-08-30T20:57:28Z Rocastelo 3 traducir Rexistro_de_burócrata 92 sysop 1535 2005-08-30T20:58:23Z Rocastelo 3 traducir Dereitos para o usuario "$1" posto "$2" 93 sysop 1537 2005-08-30T20:59:11Z Rocastelo 3 corrixir pola data 94 sysop 1538 2005-08-30T20:59:40Z Rocastelo 3 traducir polo nome 95 sysop 1539 2005-08-30T20:59:53Z Rocastelo 3 traducir polo tamaño 96 sysop 1540 2005-08-30T21:00:49Z Rocastelo 3 traducir A seguinte é unha copia gardada da páxina requerida, e pode non estar ao día. 97 sysop 1541 2005-08-30T21:01:39Z Rocastelo 3 traducir Cancelar 98 sysop 1543 2005-08-30T21:06:13Z Rocastelo 3 corrixir Non se pode borrar a páxina ou imaxe especificada. (Seguramente xa a borrou outra persoa) 99 sysop 1544 2005-08-30T21:07:13Z Rocastelo 3 traducir Non se pode desfacer a edición; o último contribuínte é o único autor desta páxina. 100 sysop 1653 2005-08-31T19:46:58Z Rocastelo 3 traducir Categorías 101 sysop 1654 2005-08-31T19:47:55Z Rocastelo 3 traducir No wiki existen as seguintes categorías. 102 sysop 1655 2005-08-31T19:48:22Z Rocastelo 3 traducir categoría 103 sysop 1656 2005-08-31T19:49:34Z Rocastelo 3 traducir Artigos na categoría "$1" 104 sysop 1657 2005-08-31T19:50:11Z Rocastelo 3 traducir Hai $1 artigos nesta categoría. 105 sysop 1658 2005-08-31T19:50:58Z Rocastelo 3 traducir Hai $1 artigo nesta categoría. 107 sysop 3273 2006-04-15T14:24:33Z Xosé 34 Modoficouse o grupo $2 108 sysop 1659 2005-08-31T19:51:58Z Rocastelo 3 traducir Cambiar contrasinal 109 sysop 1660 2005-08-31T19:52:38Z Rocastelo 3 traducir cambios 110 sysop 1661 2005-09-01T19:44:36Z Rocastelo 3 traducir '''Nota:''' Após gravar, cómpre limpar a memoria ''caché'' do seu navegador para ver os cambios: '''Mozilla/Safari/Konqueror:''' prema ''Shift'' á vez que en ''Recargar'' (ou ''Ctrl-Shift-R''), '''IE:''' ''Ctrl-F5'', '''Opera:''' prema ''F5''. 111 sysop 1662 2005-09-01T19:45:37Z Rocastelo 3 traducir Columnas 112 sysop 1663 2005-09-01T19:46:27Z Rocastelo 3 traducir Comparar as versións seleccionadas 113 sysop 1664 2005-09-01T19:47:07Z Rocastelo 3 traducir Confirmar 114 sysop 1665 2005-09-01T19:47:15Z Rocastelo 3 traducir Confirmar borrado 115 sysop 1666 2005-09-01T19:48:35Z Rocastelo 3 traducir Está a piques de borrar de xeito permanente unha páxina ou imaxe con toda a súa historia na base de datos. Por favor, confirme que é realmente a súa intención, que comprende as consecuencias e que está obrando de acordo coas regras de Wikisource [[Wikisource:Política e normas]]. 116 sysop 1667 2005-09-01T19:51:20Z Rocastelo 3 traducir Confirmar o enderezo de correo electrónico 117 sysop 3278 2006-04-15T14:29:20Z Xosé 34 Alguén, probabelmente vostede, rexistrou desde o enderezo IP $1 unha conta "$2" con este enderezo de e-mail en [[SITENAME}}. Para confirmar que esta conta realmente lle pertence a vostede e para activar as funcións de correo electrónico en {{SITENAME}}, abra esta ligazón desde o seu navegador web: $3 118 sysop 2103 2005-10-20T16:04:52Z Agremon 4 Ocorreu algo de non permitiu gardar correctamente a súa confirmación. 119 sysop 2104 2005-10-20T16:06:13Z Agremon 4 Confirmación de código non válida. O código pode ter expirado. 120 sysop 2105 2005-10-20T16:08:08Z Agremon 4 O seu enderezo de correo-e foi confirmado agora. 121 sysop 3279 2006-04-15T14:29:34Z Xosé 34 Enviar por correo un código de confirmación 122 sysop 3280 2006-04-15T14:29:57Z Xosé 34 Non se puido enviar o correo de confirmación. Comprobe o enderezo por se houber caracteres non válidos. 123 sysop 3281 2006-04-15T14:30:11Z Xosé 34 Enviouse a confirmación mediante un correo electrónico. 124 sysop 3282 2006-04-15T14:30:35Z Xosé 34 Confirmación do enderezo de correo electrónico de {{SITENAME}} 125 sysop 3283 2006-04-15T14:30:55Z Xosé 34 Confirmouse o seu enderezo de correo electrónico. Xa se pode rexistrar e desfrutar da wiki. 126 sysop 3284 2006-04-15T14:32:06Z Xosé 34 Esta wiki require que valide o seu enderezo de correo electrónico antes de utilizar as funcións de e-mail. Active o botón de embaixo para enviar un correo de confirmación para o seu enderezo. Este correo incluirá unha ligazón que contén un código; carregue a ligazón no seu navegador web para confirmar que o seu enderezo de correo electrónico é válido. 127 sysop 1671 2005-09-02T18:36:28Z Rocastelo 3 traducir Confirmar protección 128 sysop 1672 2005-09-02T18:37:03Z Rocastelo 3 traducir Realmente quere protexer esta páxina? 129 sysop 3285 2006-04-15T14:34:48Z Xosé 34 O usuario [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|falarlle]]) eliminou este artigo despois de que ti comezases a editar polo seguinte motivo: : ''$2'' Confirme que realmetne quere volver a crear este artigo. 130 sysop 1673 2005-09-02T18:38:26Z Rocastelo 3 traducir Confirmar desprotección 131 sysop 1674 2005-09-02T18:38:58Z Rocastelo 3 traducir Realmente quere desprotexer esta páxina? 132 sysop 1675 2005-09-02T18:39:54Z Rocastelo 3 traduccir Caracteres de contexto por liña 133 sysop 1676 2005-09-02T18:41:04Z Rocastelo 3 traducir Liñas que se deben amosar por cada resultado 134 sysop 1933 2005-09-24T15:22:55Z Agremon 4 $1 edicións menores 135 sysop 1677 2005-09-02T18:41:57Z Rocastelo 3 traducir contribucións 136 sysop 1678 2005-09-02T18:42:24Z Rocastelo 3 traducir Para $1 137 sysop 1679 2005-09-02T18:42:50Z Rocastelo 3 traducir Contribucións do usuario 138 sysop 1680 2005-09-02T18:43:31Z Rocastelo 3 traducir O contido está dispoñíbel baixo $1. 139 sysop 1688 2005-09-04T11:02:44Z Rocastelo 3 traducir Wikisource:Copyrights 140 sysop 1689 2005-09-04T11:03:34Z Rocastelo 3 traducir Dereitos de autor de {{SITENAME}} 141 sysop 1690 2005-09-04T11:05:45Z Rocastelo 3 traducir <div class="plainlinks" style="margin-top:1px;border-width:1px;border-style:solid;border-color:#aaaaaa;padding:2px;"> <small>Caracteres especiais: <charinsert> Á á É é Í í Ó ó Ú ú Ý ý </charinsert> · <charinsert> À à È è  â Ê ê </charinsert> · <charinsert> Ä ä Ö ö Ü ü Ù ù </charinsert> · <charinsert> € Ç ç Ñ ñ ß </charinsert> · <charinsert> Ð ð Þ þ Æ æ Œ œ </charinsert> · <charinsert> „“ ¹ ² ³ ½ € † </charinsert> · <charinsert> ç Ç </charinsert> · <charinsert> «+» {{+}} [+] [[+]]</charinsert> · <charinsert> — – ’ | ° … ~ </charinsert></small> </div> '''Os seus cambios serán visíbeis inmediatamente.''' Se o que quere é facer probas ou experimentar, por favor use a [[Wikisource:Zona de probas|zona de probas]]. Animámoslle a que cree ou mellore os artigos; porén, as edicións incorrectas e os erros son vistos por todos, e serán eliminados. <br/><br/> Por favor, tome nota de que todas as contribucións á Wikisource son consideradas liberadas baixo a "Licenza Libre GNU para Documentación" ("GNU Free Documentation License") (ver $1 para detalles). Así pois, se non quere que o seu escrito sexa reeditado e redistribuído libremente no futuro, entón non o envíe.<br> Do mesmo xeito, comprométese a que o que vostede escriba é da súa autoría ou foi copiado dunha fonte de dominio público ou recurso público semellante. <strong>NON ENVÍE SEN PERMISO TRABALLOS CON DEREITOS DE COPIA!</strong> 142 sysop 1691 2005-09-04T11:07:11Z Rocastelo 3 traducir Decátese que todas as súas contribucións a {{SITENAME}} poden ser editadas, alteradas, ou removidas por outras persoas. Se non quere que os seus escritos sexan editados sen piedade, non os envíe. <br /> Do mesmo xeito, compromése a que o que vostede escriba é da súa autoría ou foi copiado dunha fonte de dominio público ou recurso público semellante. (ver $1 para detalles). <strong>NON ENVÍE SEN PERMISO TRABALLOS CON DEREITOS DE COPIA!</strong> 143 sysop 1736 2005-09-06T20:11:32Z Rocastelo 3 traducir Non se pudo borrar o artigo '$1'... 144 sysop 1737 2005-09-06T20:12:41Z Rocastelo 3 traducir Crea unha conta nova 145 sysop 1738 2005-09-06T20:13:51Z Rocastelo 3 traducir por correo-e 146 sysop 3286 2006-04-15T14:35:00Z Xosé 34 Crear artigo 147 sysop 3287 2006-04-15T14:35:05Z Xosé 34 creado 148 sysop 1739 2005-09-06T20:14:32Z Rocastelo 3 traducir Páxina de créditos 149 sysop 1740 2005-09-06T20:15:05Z Rocastelo 3 traducir actual 150 sysop 1741 2005-09-06T20:15:45Z Rocastelo 3 traducir Actualidade 151 sysop 1742 2005-09-06T20:16:23Z Rocastelo 3 traducir Wikisource:Actualidade 152 sysop 1743 2005-09-06T20:17:05Z Rocastelo 3 traducir Revisión actual 153 sysop 1748 2005-09-08T21:28:01Z Rocastelo 3 traducir ver revisión actual 155 sysop 1749 2005-09-08T21:28:57Z Rocastelo 3 traducir Erro na base de datos 156 sysop 1750 2005-09-08T21:29:42Z Rocastelo 3 traducir Formato de data 157 sysop 1751 2005-09-08T21:30:50Z Rocastelo 3 traducir Ocorriu un erro de sintaxe na consulta á base de datos. Isto pode ser por un erro no programa. A última consulta á base de datos foi: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> desde a función "<tt>$2</tt>". MySQL retornou o erro "<tt>$3: $4</tt>". 158 sysop 1752 2005-09-09T20:11:05Z Rocastelo 3 traducir Ocorriu un erro de sintaxe na consulta. A última consulta á base de datos foi: "$1" desde a función "$2". MySQL retornou o erro "$3: $4". 159 sysop 1753 2005-09-09T20:12:05Z Rocastelo 3 traducir Páxinas 'sen saída' (sen ligazóns cara a outras) 160 sysop 1754 2005-09-09T20:12:49Z Rocastelo 3 traducir Corrección de erros 162 sysop 1755 2005-09-09T20:13:26Z Rocastelo 3 traducir decembro 163 sysop 1756 2005-09-09T20:14:14Z Rocastelo 3 traducir por omisión 164 sysop 1757 2005-09-09T20:15:11Z Rocastelo 3 traducir Procurar por omisión nestes espazos de nomes: 165 sysop 1758 2005-09-09T20:16:18Z Rocastelo 3 traducir Correo-e de {{SITENAME}} 166 sysop 1759 2005-09-09T20:17:05Z Rocastelo 3 traducir Borrar 167 sysop 3290 2006-04-15T14:35:24Z Xosé 34 Eliminar e mover 168 sysop 3292 2006-04-15T14:35:44Z Xosé 34 Eliminado para deixar sitio para mover 169 sysop 3293 2006-04-15T14:36:17Z Xosé 34 ==Precísase eliminar== O artigo de destino "[[$1]]" xa existe. Quéreo eliminara para facer sitio para mover? 170 sysop 1760 2005-09-11T21:04:18Z Rocastelo 3 traducir Razón para o borrado 171 sysop 1761 2005-09-11T21:05:15Z Rocastelo 3 traducir "[[$1]]" borrouse 172 sysop 1762 2005-09-11T21:06:18Z Rocastelo 3 traducir [borrado] 173 sysop 1763 2005-09-11T21:06:44Z Rocastelo 3 traducir Borrouse a revisión vella $1. 174 sysop 1764 2005-09-11T21:07:48Z Rocastelo 3 traducir Borrouse "$1". En $2 pode ver unha lista dos borrados recentes. 175 sysop 3294 2006-04-15T14:36:50Z Xosé 34 Advertencia: Esta páxina eliminouse con posterioridade a que comezases a editala! 176 sysop 1765 2005-09-11T21:08:51Z Rocastelo 3 traducir borrar 177 sysop 1766 2005-09-11T21:09:30Z Rocastelo 3 traducir Borrar todas as revisións 178 sysop 1767 2005-09-12T21:37:42Z Rocastelo 3 traducir Borrar unha páxina 179 sysop 1768 2005-09-12T21:39:07Z Rocastelo 3 traducir (Borrando "$1") 180 sysop 1769 2005-09-12T21:40:23Z Rocastelo 3 traducir Borrar esta páxina 181 sysop 1770 2005-09-13T17:22:29Z Rocastelo 3 traducir rexistro de borrado 182 sysop 1771 2005-09-13T17:23:22Z Rocastelo 3 traducir Rexistro_de_borrado 183 sysop 1772 2005-09-13T17:24:24Z Rocastelo 3 traducir Abaixo está a lista dos borrados máis recentes. 184 sysop 1773 2005-09-13T17:25:03Z Rocastelo 3 traducir Nome do ficheiro de destino 185 sysop 1774 2005-09-13T17:28:05Z Rocastelo 3 traducir A acción requerida só pode ser realizada por usuarios que teñan status de programador. Ver $1. 186 sysop 1775 2005-09-13T17:30:01Z Rocastelo 3 traducir Cómpre ter acceso de desenvolvedor 187 sysop 1776 2005-09-13T17:30:42Z Rocastelo 3 traducir dif 188 sysop 1777 2005-09-13T17:32:17Z Rocastelo 3 traducir (Diferenzas entre revisións) 189 sysop 1778 2005-09-13T17:33:28Z Rocastelo 3 traducir Páxinas de homónimos 190 sysop 1779 2005-09-13T17:35:19Z Rocastelo 3 traducir Wikisource:Homónimos 191 sysop 1809 2005-09-17T21:29:15Z Rocastelo 3 traducir As seguintes páxinas ligan cara a <i>páxina de homónimos</i>. Deberían ligar cara á páxina axeitada.<br />Unha páxina considérase como de homónimos de se ligar desde $1.<br />As ligazóns desde outros espazos de nomes <i>non</i> están listados aquí. 192 sysop 1810 2005-09-17T21:29:54Z Rocastelo 3 traducir Wikisource:Advertencia_xeral 193 sysop 1811 2005-09-17T21:30:23Z Rocastelo 3 traducir Advertencias 194 sysop 1812 2005-09-17T21:30:52Z Rocastelo 3 traducir Redireccións dobres 195 sysop 1813 2005-09-17T21:33:07Z Rocastelo 3 traducir <b>Atención:</b> Esta lista pode ter positivos falsos. Isto usualmente quere dicir que hai máis texto con ligazóns baixo o primeiro #REDIRECT.<br /> Cada fileira contén ligazóns cara á primeira e segunda redirección, e tamén á primeira liña da segunda redirección, usualmente dando a páxina obxectivo "real", á que a primeira redirección debería apuntar. 196 sysop 3295 2006-04-15T14:37:42Z Xosé 34 Enviouse un correo electrónico de confirmación ao enderezo electrónico mencionado. Antes de enviar calquer outro correo á conta, deberá seguir as instrucións que figuran no correo para confirmar que a conta é efectivamente súa. 197 sysop 1815 2005-09-17T21:34:27Z Rocastelo 3 traducir Editar 198 sysop 1816 2005-09-17T21:34:50Z Rocastelo 3 traducir Editar este ficheiro cunha aplicación externa 199 sysop 1817 2005-09-17T21:36:18Z Rocastelo 3 traducir Vexa as seguintes [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors instrucións] <small>(en inglés)</small> para máis información. 200 sysop 1818 2005-09-17T21:43:31Z Rocastelo 3 traducir O comentario da modificación era: "<i>$1</i>". 201 sysop 1819 2005-09-19T21:12:44Z Rocastelo 3 traducir Conflito de edición: $1 202 sysop 1820 2005-09-19T21:13:15Z Rocastelo 3 traducir Editar a versión actual desta páxina 203 sysop 1821 2005-09-19T21:13:43Z Rocastelo 3 traducir Editar Grupo 204 sysop 1822 2005-09-19T21:14:04Z Rocastelo 3 traducir Axuda para a edición 205 sysop 1823 2005-09-19T21:14:33Z Rocastelo 3 traducir Wikisource:Como_ se_pode_editar_unha_páxina 206 sysop 1824 2005-09-19T21:15:08Z Rocastelo 3 traducr Editando $1 207 sysop 1825 2005-09-19T21:16:16Z Rocastelo 3 traducir Editando $1 (comentario) 208 sysop 1826 2005-09-19T21:17:23Z Rocastelo 3 traducir <strong>ATENCIÓN: Está a editar unha revisión non actualizada desta páxina. Se a garda, perderánse os cambios realizados tras esta revisión.</strong> 209 sysop 1827 2005-09-19T21:17:56Z Rocastelo 3 traducir Editando $1 (sección) 210 sysop 1828 2005-09-19T21:18:29Z Rocastelo 3 traducir editar 211 sysop 1829 2005-09-19T21:19:16Z Rocastelo 3 traducir Editar esta páxina 212 sysop 1830 2005-09-19T21:19:43Z Rocastelo 3 traducir Editar os Grupos de Usuarios 214 sysop 3297 2006-04-15T14:38:26Z Xosé 34 Verificouse o seu enderezo de correo electrónico en $1. 215 sysop 3298 2006-04-15T14:38:41Z Xosé 34 Confirme o seu enderezo de correo electrónico 216 sysop 1831 2005-09-20T21:31:13Z Rocastelo 3 traducir Deshabilitar o envío de correo-e doutros usuarios 217 sysop 1832 2005-09-20T21:33:59Z Rocastelo 3 traducir Os campos marcados cunha estrela (*) son opcionais. Gardar un enderezo de correo-e permite que a xente contacte con vostede sen ter que revelarlles o seu enderezo de correo-e, e pódese, asemade, usar para enviarlle un novo contrasinal de o esquecer. <br /><br />O seu nome real, de o querer dar, servirá para darlle sona polo seu traballo. 218 sysop 1833 2005-09-20T21:34:32Z Rocastelo 3 traducir Dende 219 sysop 1834 2005-09-20T21:34:55Z Rocastelo 3 traducir Mensaxe 220 sysop 3299 2006-04-15T14:39:31Z Xosé 34 Ainda <strong>non se autentificou</strong> o seu enderezo de correo electrónico. Non se lle enviará nengunha mensaxe para nengunha das funcións seguintes. 221 sysop 1853 2005-09-24T13:54:01Z Rocastelo 3 traducir Enviar correo-e a un usuario 222 sysop 1855 2005-09-24T13:55:42Z Rocastelo 3 traducir Se este usuario inseriu un enderezo de correo-e válido nas súas preferencias de usuario, o seguinte formulario vaille enviar unha única mensaxe. O enderezo de correo-e que vostede inseriu nas súas preferencias de usuario vai aparecer como o enderezo "Desde" do correo-e, de xeito que o receptor poda responder. 223 sysop 1856 2005-09-24T13:56:07Z Rocastelo 3 traducir Enviar 224 sysop 1858 2005-09-24T13:56:35Z Rocastelo 3 traducir Correo-e enviado 225 sysop 1859 2005-09-24T13:57:33Z Rocastelo 3 traducir Enviouse a túa mensaxe de correo-e 226 sysop 1860 2005-09-24T13:59:14Z Rocastelo 3 traducir Asunto 227 sysop 1861 2005-09-24T13:59:51Z Rocastelo 3 traducir Para 228 sysop 1864 2005-09-24T14:00:30Z Rocastelo 3 traducir Enviarlle un correo-e a este usuario 229 sysop 1865 2005-09-24T14:01:45Z Rocastelo 3 traducir O ficheiro que cargou semella estar baleiro. Isto pódese deber a un erro ortográfico no seu nome. Por favor, verifique se realmente quere cargar este ficheiro. 231 sysop 1868 2005-09-24T14:02:47Z Rocastelo 3 traducir Vexa $1 para comprobar todos os cambios desde a súa última visita. 233 sysop 1869 2005-09-24T14:03:29Z Rocastelo 3 traducir Esta é unha páxina nova. 234 sysop 1872 2005-09-24T14:04:05Z Rocastelo 3 traducir Marcar todas as páxinas como visitadas 235 sysop 1932 2005-09-24T15:21:37Z Agremon 4 A páxina $PAGETITLE de {{SITENAME}} foi $CHANGEDORCREATED por $PAGEEDITOR 236 sysop 1874 2005-09-24T14:05:21Z Rocastelo 3 traducir Dea unha razón para o peche, incluíndo unha estimación de até cando se manterá. 237 sysop 1876 2005-09-24T14:06:04Z Rocastelo 3 Erro 238 sysop 1877 2005-09-24T14:06:08Z Rocastelo 3 Erro 239 sysop 1880 2005-09-24T14:09:06Z Rocastelo 3 O contido antes do baleiramento era: '$1' 240 sysop 1882 2005-09-24T14:09:51Z Rocastelo 3 A páxina estaba baleira 241 sysop 1884 2005-09-24T14:10:31Z Rocastelo 3 o contido era: '$1' 242 sysop 1886 2005-09-24T14:11:13Z Rocastelo 3 O texto puña: '$1' (e o único editor fora '$2') 243 sysop 1888 2005-09-24T14:11:58Z Rocastelo 3 Apertura 244 sysop 1936 2005-09-25T18:34:38Z Rocastelo 3 Autor 245 sysop 1937 2005-09-25T18:35:19Z Rocastelo 3 Bits por compoñente 246 sysop 1938 2005-09-25T18:35:31Z Rocastelo 3 Brillo 248 sysop 1939 2005-09-25T18:38:06Z Rocastelo 3 Espazo de cor 263 sysop 1940 2005-09-25T18:38:24Z Rocastelo 3 Contraste 276 sysop 1941 2005-09-25T18:39:56Z Rocastelo 3 Versión Exif 279 sysop 1942 2005-09-25T18:52:26Z Rocastelo 3 Modo de exposición 280 sysop 1943 2005-09-25T18:53:57Z Rocastelo 3 Exposición automática 281 sysop 1944 2005-09-25T18:54:50Z Rocastelo 3 Exposición manual 293 sysop 1945 2005-09-25T18:55:34Z Rocastelo 3 Tempo de exposición 331 sysop 2749 2006-01-03T23:33:31Z Agremon 4 Latitude Norte 332 sysop 2748 2006-01-03T23:32:46Z Agremon 4 Latitude Sur 333 sysop 2747 2006-01-03T23:32:05Z Agremon 4 Latitude Norte ou Sur 334 sysop 2746 2006-01-03T23:31:06Z Agremon 4 Lonxitude 335 sysop 2745 2006-01-03T23:30:23Z Agremon 4 Lonxitude Este 336 sysop 2744 2006-01-03T23:29:51Z Agremon 4 Lonxitude Oeste 337 sysop 2743 2006-01-03T23:29:09Z Agremon 4 Lonxitude Este ou Oeste 339 sysop 2742 2006-01-03T23:27:37Z Agremon 4 Modo de medida 340 sysop 2740 2006-01-03T23:26:14Z Agremon 4 Medida bidimensional 341 sysop 2741 2006-01-03T23:27:08Z Agremon 4 Medida tridimensional 345 sysop 2739 2006-01-03T23:25:21Z Agremon 4 Quilómetros por hora 346 sysop 2738 2006-01-03T23:24:50Z Agremon 4 Millas por hora 347 sysop 2734 2006-01-03T23:22:09Z Agremon 4 Nós 348 sysop 2735 2006-01-03T23:22:47Z Agremon 4 Unidade de velocidade 352 sysop 2736 2006-01-03T23:23:35Z Agremon 4 Tempo GPS (reloxio atómico) 353 sysop 2737 2006-01-03T23:24:15Z Agremon 4 Dirección de movemento 480 sysop 1946 2005-09-25T18:58:09Z Rocastelo 3 Alguén cambiou esta páxina desde que comezou a editala. A área de texto superior contén o texto da páxina como está na actualidade. Os seus cambios amósanse na área inferior. Pode mesturar os seus cambios co texto existente. <b>Só</b> o texto na área superior gardarase cando prema "Gardar a páxina". <p> 481 sysop 1947 2005-09-25T19:25:53Z Rocastelo 3 Exportar páxinas 482 sysop 1948 2005-09-25T19:29:00Z Rocastelo 3 Incluír só a revisión actual, non todo o historial 483 sysop 1949 2005-09-25T19:32:35Z Rocastelo 3 traducir Pode exportar o texto e o historial da edición dunha páxina calquera ou un conxunto de páxinas agrupadas nalgún ficheiro XML. No futuro, poderá importar doutro wiki que utilice o programa MediaWiki, aínda que non se ten esta funcionalidade na versión actual. Para exportar páxinas, insira os títulos na caixa de texto que está máis abaixo, poñendo un título por liña, e se quere seleccione a versión actual e todas as versións vellas, coas liñas de historia da páxina, ou só a versión actual con información sobre a última edición. No último caso, por usar tamén unha ligazón, por exemplo [[{{ns:Special}}:Export/Tren]] para a páxina [[Tren]]. 485 sysop 1950 2005-09-25T19:34:01Z Rocastelo 3 http://www.example.com título da ligazón 486 sysop 1951 2005-09-25T19:34:45Z Rocastelo 3 Ligazón externa (lembra o prefixo http:// ) 488 sysop 1952 2005-09-25T19:35:13Z Rocastelo 3 Wikisource:FAQ 490 sysop 2753 2006-01-04T15:29:26Z Agremon 4 Febreiro 491 sysop 1954 2005-09-25T19:38:40Z Rocastelo 3 Distribución: 492 sysop 1955 2005-09-25T19:39:27Z Rocastelo 3 Non se deu copiado o ficheiro "$1" a "$2". 494 sysop 2026 2005-09-27T20:29:30Z Agremon 4 Resume 495 sysop 2033 2005-09-28T20:51:00Z Rocastelo 3 Xa existe un ficheiro con ese nome, por favor verifique $1 se non está seguro que quere cambialo. 496 sysop 2034 2005-09-28T20:51:34Z Rocastelo 3 $1KB, Tipo MIME: <code>$2</code> 497 sysop 2035 2005-09-28T20:52:35Z Rocastelo 3 O ficheiro non se dá atopado 498 sysop 2036 2005-09-28T20:52:58Z Rocastelo 3 Nome do ficheiro 499 sysop 2037 2005-09-28T20:53:49Z Rocastelo 3 Non se deu atopado o ficheiro "$1". 500 sysop 2038 2005-09-28T20:54:16Z Rocastelo 3 Non se pode cambiar o nome do ficheiro "$1" a "$2". 501 sysop 2040 2005-09-28T20:55:30Z Rocastelo 3 Ficheiros 502 sysop 2039 2005-09-28T20:54:58Z Rocastelo 3 Fonte 503 sysop 2041 2005-09-28T20:56:05Z Rocastelo 3 Estado dos Dereitos de Autor 504 sysop 2042 2005-09-28T20:57:52Z Rocastelo 3 Cargouse con éxito o ficheiro $1 . Por favor, siga esta ligazón: $2 cara á páxina de descrición e encha a información sobre o ficheiro, tal como de onde vén, cando se creou e por quen, e calquera cousa que poda saber sobre el. Se o ficheiro é unha imaxe, pode inserila deste xeito: <tt><nowiki>[[Image:$1|thumb|Descrición]]</nowiki></tt> 505 sysop 2029 2005-09-27T20:32:45Z Agremon 4 Resume: 506 sysop 2045 2005-09-29T21:17:25Z Rocastelo 3 Erro: non se pode enviar o formulario 507 sysop 1434 2005-08-26T22:07:23Z Rocastelo 3 traducir venres 509 sysop 2046 2005-09-29T21:18:06Z Rocastelo 3 obtendo a lista de imaxes 510 sysop 2020 2005-09-27T20:16:22Z Agremon 4 Ir 514 sysop 3315 2006-04-26T21:01:44Z Xosé 34 Usuarios anónimos 527 sysop 2047 2005-09-29T21:21:03Z Rocastelo 3 Nome do grupo: 534 sysop 2048 2005-09-29T21:21:27Z Rocastelo 3 Encher desde o navegador 535 sysop 2049 2005-09-29T21:25:04Z Rocastelo 3 Texto de cabeceira 536 sysop 2050 2005-09-30T20:28:54Z Rocastelo 3 Cabeceira de nivel 2 537 sysop 1838 2005-09-24T13:40:04Z Agremon 4 Help - Axuda Axuda 538 sysop 2051 2005-09-30T20:29:30Z Rocastelo 3 Wikisource:Axuda 539 sysop 2052 2005-09-30T20:30:01Z Rocastelo 3 Agochar 540 sysop 2093 2005-10-19T19:40:44Z Rocastelo 3 agochar 542 sysop 2053 2005-09-30T20:30:32Z Rocastelo 3 Primeiras 543 sysop 2054 2005-09-30T20:31:01Z Rocastelo 3 Últimas 544 sysop 2055 2005-09-30T20:32:01Z Rocastelo 3 Selección de diferenzas: marque as versións para comparalas e prema o botón ao final.<br /> Lenda: (actual) = diferenza coa versión actual, (última) = diferenza coa versión precedente, m = edición pequena. 545 sysop 2056 2005-09-30T20:33:01Z Rocastelo 3 Historia da páxina 547 sysop 2008 2005-09-27T19:45:58Z Agremon 4 Historia 548 sysop 2057 2005-09-30T20:34:14Z Rocastelo 3 Atención: A páxina que está a borrar ten historia: 549 sysop 2094 2005-10-19T19:41:09Z Rocastelo 3 Liña horizontal (usar con precaución) 550 sysop 2095 2005-10-19T19:43:16Z Rocastelo 3 Ignorar a advertencia e gardar o ficheiro de todos os xeitos. 551 sysop 2096 2005-10-19T19:44:18Z Rocastelo 3 O nome de ficheiro "$1" contén caracteres que non se permiten nos títulos de páxinas. Por favor cambie o nome do ficheiro e intente cargalo de novo. 552 sysop 2016 2005-09-27T19:52:26Z Agremon 4 Busca 553 sysop 2097 2005-10-19T19:44:46Z Rocastelo 3 Exemplo.jpg 554 sysop 2098 2005-10-19T19:45:45Z Rocastelo 3 Imaxe embebida 555 sysop 2099 2005-10-19T19:46:23Z Rocastelo 3 Ligazóns de imaxe 556 sysop 2100 2005-10-19T19:46:45Z Rocastelo 3 Lista de imaxes 557 sysop 2101 2005-10-19T19:47:16Z Rocastelo 3 todas 558 sysop 2102 2005-10-19T19:48:09Z Rocastelo 3 Abaixo amósase unha lista de $1 imaxes ordenadas $2. 560 sysop 2107 2005-10-27T21:25:40Z Rocastelo 3 Ver a páxina de imaxes 561 sysop 2108 2005-10-27T21:27:23Z Rocastelo 3 A volta á versión anterior saiu ben. 562 sysop 2109 2005-10-27T21:29:27Z Rocastelo 3 borrar 564 sysop 2110 2005-10-27T21:32:41Z Rocastelo 3 Lenda: (actual) = esta é a imaxe actual, (borrar) = borrar esta versión vella, (rev) = voltar a esta versión vella. <br /><i>Prema na data para ver as imaxes cargadas nesa data.</i>. 565 sysop 2496 2005-12-06T22:43:53Z Rocastelo 3 traducirf Historial da imaxe 566 sysop 2501 2005-12-11T15:06:00Z Rocastelo 3 Lenda: (desc) = amosar/editar a descrición da imaxe 567 sysop 2502 2005-12-11T15:07:24Z Rocastelo 3 O título de destino é dun tipo especial; non poden moverse as páxinas nese espazo de nomes. 568 sysop 2503 2005-12-11T15:07:49Z Rocastelo 3 Importar páxinas 569 sysop 2504 2005-12-11T15:08:44Z Rocastelo 3 A importación fallou: $1 570 sysop 2505 2005-12-11T15:09:54Z Rocastelo 3 Existe un conflito no historial de revisións (por importar esta páxina antes) 604 sysop 2754 2006-01-04T15:32:56Z Agremon 4 Xan 605 sysop 2752 2006-01-04T15:24:35Z Agremon 4 Xaneiro 658 sysop 1398 2005-08-25T21:37:43Z Rocastelo 3 traducir Portada 672 sysop 2755 2006-01-04T15:34:38Z Agremon 4 Marzo 691 sysop 2700 2005-12-28T20:24:03Z Prevert 2 Mai 692 sysop 2710 2005-12-28T22:36:06Z Prevert 2 Maio 699 sysop 2027 2005-09-27T20:30:55Z Agremon 4 Esta é unha edición menor 709 sysop 2702 2005-12-28T20:24:27Z Prevert 2 Luns 732 sysop 2005 2005-09-27T19:44:12Z Agremon 4 As miñas contribucións 734 sysop 2004 2005-09-27T19:38:28Z Agremon 4 A miña páxina de discusión 735 sysop 3321 2006-04-26T21:04:26Z Xosé 34 Espazo de nomes: 736 sysop 3322 2006-04-26T21:04:31Z Xosé 34 todos 737 sysop 2023 2005-09-27T20:25:29Z Agremon 4 Navegación 752 sysop 2028 2005-09-27T20:32:00Z Agremon 4 (abre nunha nova fiestra) 779 sysop 1996 2005-09-26T12:41:58Z Agremon 4 Non foi especificado un nome válido de usuario. 782 sysop 2729 2006-01-03T23:15:37Z Agremon 4 Foi pedida unha páxina especial non válida. Unha lista de páxinas especiais válidas pode atoaprse en [[{{ns:special}}:Specialpages]]. 785 sysop 2730 2006-01-03T23:16:26Z Agremon 4 Non existe tan páxina especial 792 sysop 1991 2005-09-26T12:36:46Z Agremon 4 <strong>Nota:</strong> 797 sysop 2703 2005-12-28T20:24:41Z Prevert 2 Novembro 806 sysop 2018 2005-09-27T19:54:09Z Agremon 4 Mensaxe 819 sysop 2704 2005-12-28T20:24:52Z Prevert 2 Out 820 sysop 2705 2005-12-28T20:26:31Z Prevert 2 Outubro 822 sysop 3324 2006-04-26T21:06:00Z Xosé 34 Contrasinal antigo: 826 sysop 3323 2006-04-26T21:05:50Z Xosé 34 Noutras linguas 828 sysop 3325 2006-04-26T21:06:09Z Xosé 34 Moveuse sen problemas 840 sysop 2011 2005-09-27T19:48:52Z Agremon 4 Portal da comunidade 844 sysop 2021 2005-09-27T20:19:37Z Agremon 4 Procura 846 sysop 2006 2005-09-27T19:44:20Z Agremon 4 Preferencias 852 sysop 3346 2006-04-26T21:16:16Z Xosé 34 Perfil do usuario 853 sysop 3335 2006-04-26T21:12:01Z Xosé 34 Modificacións recentes 855 sysop 3334 2006-04-26T21:11:39Z Xosé 34 Non está rexistrado 856 sysop 3330 2006-04-26T21:09:34Z Xosé 34 Debe estar [[Special:Userlogin|rexistrado]] para configurar as preferencias de usuario. 858 sysop 3331 2006-04-26T21:09:51Z Xosé 34 Vista previa 859 sysop 3332 2006-04-26T21:10:24Z Xosé 34 Esta vista previa mostra o texto na área de edición superior tal e como aparecerá se escolle gardar. 860 sysop 3333 2006-04-26T21:10:44Z Xosé 34 <strong>Isto só é unha vista previa; ainda non se gardaron as súas modificacións!</strong> 865 sysop 2019 2005-09-27T20:15:10Z Agremon 4 Versión imprimible 867 sysop 2847 2006-01-25T20:17:45Z Prevert 2 Protexer 871 sysop 2032 2005-09-27T20:39:57Z Agremon 4 <strong>ATENCIÓN: Esta páxina foi pechada, co que só os usuarios con privilexios de sysop poden editala. Asegúrate de que estás a seguir as [[Project:Protected_page_guidelines|bases das páxinas protexidas]].</strong> 876 sysop 2848 2006-01-25T20:18:57Z Prevert 2 Protexer páxina 878 sysop 2849 2006-01-25T20:19:19Z Prevert 2 Protexer esta páxina 884 sysop 2850 2006-01-25T20:19:31Z Prevert 2 Editar 890 sysop 2017 2005-09-27T19:53:05Z Agremon 4 Páxinas especiais 891 sysop 2012 2005-09-27T19:49:56Z Agremon 4 Páxina aleatoria 895 sysop 3655 2006-10-18T18:34:05Z Prevert 2 Mostrar as últimas $1 modificacións nos últimos $2 días<br />$3 896 sysop 3314 2006-04-26T21:01:35Z Xosé 34 Mostrar os últimos cambios a partir de $1 900 sysop 2514 2005-12-12T22:22:44Z Rocastelo 3 traduzo Abaixo amósanse os últimos <strong>$1</strong> cambios nos últimos <strong>$2</strong> días. 901 sysop 2515 2005-12-12T22:24:24Z Rocastelo 3 traducir Abaixo amósanse os cambios desde <b>$2</b> (amósanse até <b>$1</b>). 908 sysop 1401 2005-08-25T21:54:52Z Rocastelo 3 traducir Cambios recentes 912 sysop 2015 2005-09-27T19:52:08Z Agremon 4 Cambios relacionados 913 sysop 2818 2006-01-16T19:53:49Z Prevert 2 interwiki <div style="font-size:90%; font-spacing:1pt; border: #cccccc 1px solid; padding: 10px;"> '''Proxectos''': [[meta:Special:Recentchanges|Meta]] - [[wikt:Special:Recentchanges|Galizionario]] - [[w:Special:Recentchanges|Galipedia]] - [[commons:Special:Recentchanges|Commons]] - [[Wikispecies:Special:Recentchanges|Wikispecies]] - [[:en:n:Special:Recentchanges|Wikinews]] - [[q:Special:Recentchanges|Wikiquote]] - [[b:Special:Recentchanges|Wikibooks]]<br /> '''Wikisource''': [[Wikisource:Mantemento|Mantemento]] - [[Wikisource:Wikiproxecto|Wikiproxecto]] - [[Wikisource:Lista de modelos|Modelos]] - [[Wikisource:Política e normas|Política e normas]] - [[Wikisource:Marcadores de licenza de imaxe|Marcadores de imaxe]] || [[Wikisource:Zona de probas|Zona de probas]]<br /> '''Usuarios''': [[Wikisource:A Taberna|A Taberna]]<br /> '''Estatísticas''': [[Special:Statistics|Wikisource ten '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artigos na actualidade]] </div> Nesta páxina pode seguir os cambios máis recentes no wiki. [[ar:Special:Recentchanges]] [[cy:Special:Recentchanges]] [[da:Special:Recentchanges]] [[de:Special:Recentchanges]] [[el:Special:Recentchanges]] [[en:Special:Recentchanges]] [[es:Special:Recentchanges]] [[fa:Special:Recentchanges]] [[fr:Special:Recentchanges]] [[he:Special:Recentchanges]] [[hr:Special:Recentchanges]] [[id:Special:Recentchanges]] [[is:Special:Recentchanges]] [[it:Special:Recentchanges]] [[ja:Special:Recentchanges]] [[ko:Special:Recentchanges]] [[la:Special:Recentchanges]] [[nl:Special:Recentchanges]] [[pl:Special:Recentchanges]] [[pt:Special:Recentchanges]] [[ro:Special:Recentchanges]] [[ru:Special:Recentchanges]] [[sr:Special:Recentchanges]] [[sv:Special:Recentchanges]] [[tr:Special:Recentchanges]] [[zh:Special:Recentchanges]] 923 sysop 2851 2006-01-25T20:20:24Z Prevert 2 $1 edicións borradas 924 sysop 2852 2006-01-25T20:20:54Z Prevert 2 unha edición borrada 925 sysop 2731 2006-01-03T23:17:33Z Agremon 4 Páxinas especiais restrinxidas 929 sysop 3338 2006-04-26T21:12:26Z Xosé 34 Volva a escribir o contrasinal novo: 945 sysop 2854 2006-01-25T20:22:22Z Prevert 2 Desfacer 947 sysop 2853 2006-01-25T20:22:10Z Prevert 2 desfacer 949 sysop 2706 2005-12-28T20:26:43Z Prevert 2 Sábado 950 sysop 1988 2005-09-26T12:34:18Z Agremon 4 Gardar páxina 951 sysop 1990 2005-09-26T12:35:54Z Agremon 4 As túas preferencias foron gardadas. 959 sysop 2022 2005-09-27T20:22:56Z Agremon 4 Procura 972 sysop 2707 2005-12-28T20:26:55Z Prevert 2 Set 973 sysop 2000 2005-09-27T19:35:07Z Agremon 4 Setembro 974 sysop 2001 2005-09-27T19:36:16Z Agremon 4 Tempo de servidor 984 sysop 2003 2005-09-27T19:37:24Z Agremon 4 Páxinas curtas 985 sysop 1993 2005-09-26T12:37:38Z Agremon 4 Amosa 987 sysop 1992 2005-09-26T12:36:49Z Agremon 4 Amosa cambios 993 sysop 1995 2005-09-26T12:39:34Z Agremon 4 Amosa vista previa 997 sysop 2809 2006-01-15T17:00:16Z Prevert 2 1001 sysop 2071 2005-10-16T17:44:04Z Agremon 4 Doacións 1006 sysop 3347 2006-04-26T21:18:29Z Xosé 34 Aparencia 1007 sysop 3348 2006-04-26T21:18:35Z Xosé 34 (Vista previa) 1015 sysop 1968 2005-09-26T12:11:41Z Agremon 4 Título: 1016 sysop 1970 2005-09-26T12:12:44Z Agremon 4 Usuario: 1017 sysop 2733 2006-01-03T23:19:42Z Agremon 4 Páxina especial 1018 sysop 2025 2005-09-27T20:28:31Z Agremon 4 Páxinas especiais 1019 sysop 2732 2006-01-03T23:18:32Z Agremon 4 Páxinas especiais para tódolos usuarios 1021 sysop 2796 2006-01-10T10:00:31Z Prevert 2 Estatísticas 1022 sysop 3349 2006-04-26T21:18:42Z Xosé 34 Versión gardada 1024 sysop 3350 2006-04-26T21:18:47Z Xosé 34 Subcategorías 1025 sysop 3351 2006-04-26T21:19:06Z Xosé 34 Hai $1 subcategorías nesta categoría. 1026 sysop 3352 2006-04-26T21:19:18Z Xosé 34 Hai $1 subcategoría nesta categoría. 1027 sysop 3353 2006-04-26T21:19:30Z Xosé 34 Asunto/título 1028 sysop 3354 2006-04-26T21:19:37Z Xosé 34 Ver o asunto 1029 sysop 3355 2006-04-26T21:19:45Z Xosé 34 Carregouse sen problemas 1030 sysop 2031 2005-09-27T20:35:56Z Agremon 4 Resume 1031 sysop 2751 2006-01-04T15:23:31Z Agremon 4 Domingo 1036 sysop 2007 2005-09-27T19:45:30Z Agremon 4 Discusión 1042 sysop 1997 2005-09-26T12:43:31Z Agremon 4 Marcos usados nesta páxina: 1045 sysop 2855 2006-01-25T20:24:10Z Prevert 2 Ver ou restaurar $1? 1048 sysop 2708 2005-12-28T20:27:06Z Prevert 2 Xoves 1049 sysop 3340 2006-04-26T21:13:52Z Xosé 34 Zona horaria 1050 sysop 3341 2006-04-26T21:14:01Z Xosé 34 Diferenza horaria¹ 1051 sysop 3342 2006-04-26T21:14:23Z Xosé 34 O número de horas en que difire a súa hora local da hora do servidor (UTC). 1052 sysop 3343 2006-04-26T21:14:34Z Xosé 34 Coincide o título do artigo 1053 sysop 3344 2006-04-26T21:14:39Z Xosé 34 Índice 1080 sysop 2024 2005-09-27T20:27:43Z Agremon 4 Caixa de ferramentas 1090 sysop 1971 2005-09-26T12:14:07Z Agremon 4 <div id='mw_trackbacks'> Voltas anteriores apra este artigo:<br /> $1 </div> 1096 sysop 2750 2006-01-04T15:20:46Z Agremon 4 Martes 1119 sysop 1979 2005-09-26T12:24:36Z Agremon 4 Sempre 1130 sysop 2010 2005-09-27T19:47:56Z Agremon 4 desprotexido 1141 sysop 1975 2005-09-26T12:16:54Z Agremon 4 (Posto ó día) 1143 sysop 1985 2005-09-26T12:32:06Z Agremon 4 Cargar ficheiro 1145 sysop 1978 2005-09-26T12:19:21Z Agremon 4 Cargar ficheiro 1151 sysop 2002 2005-09-27T19:37:03Z Agremon 4 Carga de imaxes 1152 sysop 1981 2005-09-26T12:26:14Z Agremon 4 carga alcume 1153 sysop 1986 2005-09-26T12:33:39Z Agremon 4 Cargar alcume 1158 sysop 2079 2005-10-16T19:08:37Z Agremon 4 Este ficheiro contén código HTML ou script que pode ser interpretado de xeito incorrecto polo navigador. 1159 sysop 2476 2005-12-04T05:26:13Z Agremon 4 <strong>ALTO!</strong> Antes de cargar o ficheiro aquí, asegúrese de ler e seguir a [[Wikipedia:Política de uso de imaxes|política de uso de imaxes]]. <p>Se un ficheiro co nome que especifica existe con anterioridade na wiki, será remprazado sen advertencia. Así, a menos que queira actualizar un ficheiro, é unha boa idea ver primeiro se existe. <p>Use o formulario de abaixo para cargar novos ficheiros de imaxe para usalas como ilustracións. Na maioría dos navegadores, podes ver un botón "Seleccionar..." , o que abrirá o cadro de diálogo normalizado no seu sistema operativo. Tras elixir un ficheiro, insira o seu nome no campo de texto próximo ao botón. Debe tamén premer a opción que afirma que non está a violar dereitos de copia por subir o ficheiro. Prema o botón de "Carga" para finalizar a carga. Esto pode tomar algún tempo se ten unha conexión a internet lenta. <p>Os formatos preferidos son JPEG para fotos, PNG pare debuxos e outras imaxes, e OGG para sons. Por favor, nomee os teus ficheiros dun xeito descritivo para evitar confusións. Para incluír a imaxe nunha páxina, use unha ligazón do xeito '''<nowiki>[[Image:file.jpg]]</nowiki>''' ou '''<nowiki>[[Image:file.png|alt text]]</nowiki>''' ou '''<nowiki>[[Media:file.ogg]]</nowiki>''' para sons. <p>Por favor, teña en conta que igual cas páxinas wiki, outras persoas poden editar ou borrar as súas páxinas cargadas, e que pode ser bloqueado se abusa do sistema. 1160 sysop 1984 2005-09-26T12:29:04Z Agremon 4 O ficheiro contén un virus! Detalles: $1 1161 sysop 1983 2005-09-26T12:28:33Z Agremon 4 Prevención de carga 1162 sysop 2078 2005-10-16T19:05:21Z Agremon 4 1 Elixe o pripeiro carácter para "0" para deshabilitar a nova categoría de páxina deseñada. 1163 sysop 2077 2005-10-16T19:01:18Z Agremon 4 <b>Os dereitos de usuario para "$1" foron postos ó día</b> 1164 sysop 2076 2005-10-16T18:59:50Z Agremon 4 <strong>Consello:</strong> Uso o botón 'Amosa previo' para testar o teu novo CSS/JS antes de gardalo. 1165 sysop 1982 2005-09-26T12:27:20Z Agremon 4 '''Lembra que só estas coa vista previa do CSS, non foi aínda gardado!''' 1166 sysop 1977 2005-09-26T12:18:57Z Agremon 4 O nome de usuario metido está xa en uso. Por favor, escolle un nome diferente. 1167 sysop 1980 2005-09-26T12:25:30Z Agremon 4 '''Lembra que estás só testando/vendo previamente o teu JavaScript, non foi gardado!''' 1168 sysop 2073 2005-10-16T17:53:48Z Agremon 4 Crear unha conta ou alcumarse 1169 sysop 1973 2005-09-26T12:15:09Z Agremon 4 Saída de alcume 1170 sysop 1972 2005-09-26T12:14:28Z Agremon 4 Erro devolto de obxecto de correo: 1171 sysop 1987 2005-09-26T12:33:42Z Agremon 4 Ver páxina de usuario 1177 sysop 2727 2006-01-02T23:40:46Z Prevert 2 Mudada a pertenza a grupos de $1 a $2 1178 sysop 2728 2006-01-02T23:41:46Z Prevert 2 Administrar grupos de usuarios 1179 sysop 1969 2005-09-26T12:11:55Z Agremon 4 Mete un nome de usuario: 1195 sysop 2066 2005-10-03T06:18:01Z Agremon 4 Sen opinión 1196 sysop 2065 2005-10-03T06:17:36Z Agremon 4 $1 de $2 1197 sysop 2064 2005-10-03T06:16:56Z Agremon 4 Estatísticas de validación de páxina para $1 1198 sysop 2063 2005-10-03T06:16:21Z Agremon 4 <b>$1%</b><br />($2 de $3 puntos<br />por $4 usuarios) 1199 sysop 2062 2005-10-03T06:15:53Z Agremon 4 <b>$1%</b><br />($2 de $3 puntos<br />por usuario) 1200 sysop 2060 2005-10-03T06:14:37Z Agremon 4 Revisións para $1 1201 sysop 2061 2005-10-03T06:15:06Z Agremon 4 ver as estatísticas de validación para "$1" <a href="$2">aquí</a> 1202 sysop 2009 2005-09-27T19:47:44Z Agremon 4 Revisión 1203 sysop 1967 2005-09-26T12:10:34Z Agremon 4 as túas cualificacións foron gardadas! 1204 sysop 1964 2005-09-26T12:08:15Z Agremon 4 Revisión #$1 1205 sysop 1965 2005-09-26T12:08:24Z Agremon 4 Revisión of $1 1206 sysop 1966 2005-09-26T12:09:15Z Agremon 4 detalles 1207 sysop 1963 2005-09-26T12:06:48Z Agremon 4 Amosa as miñas validacións 1208 sysop 1962 2005-09-26T11:51:15Z Agremon 4 Estatísticas de validación para este artigo 1209 sysop 1961 2005-09-26T11:49:52Z Agremon 4 Validar 1210 sysop 1960 2005-09-26T11:48:10Z Agremon 4 <tr><th>Clase</th>$1<th colspan="4">Opinión</th>$1<th>Comentario</th></tr>\n 1211 sysop 1959 2005-09-26T11:46:39Z Agremon 4 esta é a derradeira versión 1212 sysop 1956 2005-09-25T22:05:25Z Agremon 4 Tempo 1213 sysop 1958 2005-09-26T11:45:10Z Agremon 4 Proxecto:Temas de validación 1215 sysop 1957 2005-09-25T22:07:22Z Agremon 4 Vista da validación do usuario $1 1216 sysop 1930 2005-09-24T15:18:22Z Agremon 4 Este usuario validou $1 páxinas. 1217 sysop 1931 2005-09-24T15:19:51Z Agremon 4 Só poden ser validados artigos. Esta páxina <i>non</i> está no espacio de nomes de artigos. 1218 sysop 1929 2005-09-24T15:17:23Z Agremon 4 Valida esta versión 1219 sysop 1927 2005-09-24T15:15:09Z Agremon 4 Feita validación. 1220 sysop 1928 2005-09-24T15:16:25Z Agremon 4 Validación de "$1" 1221 sysop 1925 2005-09-24T15:13:47Z Agremon 4 Versión 1222 sysop 1926 2005-09-24T15:14:33Z Agremon 4 Versión de $1 1223 sysop 1924 2005-09-24T15:12:59Z Agremon 4 Ver esta revisión 1224 sysop 1923 2005-09-24T15:11:58Z Agremon 4 Cambia este texto <a href="{{SERVER}}{{localurl:MediaWiki:Val_votepage_intro}}">aquí</a>! 1225 sysop 1922 2005-09-24T15:06:28Z Agremon 4 <b>Nunca, <i>nunca</i>, cambies nada aquí sen o consenso <i>explícito</i> da comunidade!</b> 1226 sysop 1921 2005-09-24T14:55:09Z Agremon 4 Si 1227 sysop 1920 2005-09-24T14:54:41Z Agremon 4 Valida a páxina 1233 sysop 1919 2005-09-24T14:53:33Z Agremon 4 Versión 1234 sysop 1918 2005-09-24T14:53:10Z Agremon 4 Necesítase a versión $1 de MediaWiki 1235 sysop 1917 2005-09-24T14:52:41Z Agremon 4 Para usar esta páxina requírese a versión $1 de MediaWiki. Ver [[Special:Version]] 1236 sysop 1916 2005-09-24T14:51:40Z Agremon 4 Tense accedido a esta páxina $1 veces. 1237 sysop 1914 2005-09-24T14:48:32Z Agremon 4 Ver $1? 1238 sysop 1915 2005-09-24T14:50:22Z Agremon 4 Ver as páxinas borradas 1239 sysop 1911 2005-09-24T14:45:15Z Agremon 4 Ver ($1) ($2) ($3). 1240 sysop 1912 2005-09-24T14:45:30Z Agremon 4 Vistas 1241 sysop 1910 2005-09-24T14:44:16Z Agremon 4 Ver fonte 1242 sysop 1909 2005-09-24T14:43:59Z Agremon 4 Ver discusión 1243 sysop 1908 2005-09-24T14:43:21Z Agremon 4 Páxinas procuradas 1244 sysop 1907 2005-09-24T14:43:00Z Agremon 4 Vixiancia 1245 sysop 1906 2005-09-24T14:41:47Z Agremon 4 * $1 páxinas vixiadas, non contando as de discusión * [[Special:Watchlist/edit|Amosa e edita a lista completa de vixiancia]] 1246 sysop 1905 2005-09-24T14:40:03Z Agremon 4 Aquí hai unha lista alfabética das páxinas de contido vixiadas. Revisa as caixas das páxinas que queres quitar da lista e pulsa o botón 'elimina vixiancia' no baixo da pantalla (eliminando unha páxina tamén se elimina da lista a páxina de discusión, e vice versa). 1247 sysop 1913 2005-09-24T14:47:58Z Agremon 4 A miña lista de vixiancia 1248 sysop 1903 2005-09-24T14:35:40Z Agremon 4 todo 1249 sysop 1902 2005-09-24T14:34:52Z Agremon 4 todo 1250 sysop 1901 2005-09-24T14:33:49Z Agremon 4 A túa lisa de vixiancia contén $1 páxinas. 1251 sysop 1900 2005-09-24T14:32:49Z Agremon 4 (do usuario "$1") 1252 sysop 1899 2005-09-24T14:32:25Z Agremon 4 procurando edicións recentes das páxinas vixiadas 1253 sysop 1898 2005-09-24T14:30:55Z Agremon 4 procurando edicións recentes para as páxinas vixiadas 1254 sysop 1897 2005-09-24T14:30:04Z Agremon 4 Ningún dos teus artigos vixiados foi editado no tempo amosado. 1255 sysop 2072 2005-10-16T17:53:05Z Agremon 4 Non alcumado 1256 sysop 2074 2005-10-16T18:56:55Z Agremon 4 Debes estar [[Special:Userlogin|alcumado]] para modificar a túa lista de vixiancia. 1257 sysop 1895 2005-09-24T14:20:54Z Agremon 4 Vixía esta páxina 1258 sysop 1893 2005-09-24T14:18:42Z Agremon 4 Vixía esta páxina 1259 sysop 1892 2005-09-24T14:18:22Z Agremon 4 Mércores 1260 sysop 1891 2005-09-24T14:16:40Z Agremon 4 == Benvido/Benvida, $1! == A túa conta foi creada. Nos esquezas cambiar as túas preferencias en {{SITENAME}}. 1261 sysop 1890 2005-09-24T14:15:24Z Agremon 4 O que liga aquí 1262 sysop 1889 2005-09-24T14:13:33Z Agremon 4 Para ter permiso para crear contas nesta Wiki necesitas un [[Special:Userlogin|alcume]] e ter permisos apropiados. 1263 sysop 1887 2005-09-24T14:11:55Z Agremon 4 Non se te permete crear unha conta 1264 sysop 2075 2005-10-16T18:57:43Z Agremon 4 Tes que [[Special:Userlogin|alcumarte]] para editar páxinas. 1265 sysop 1883 2005-09-24T14:10:08Z Agremon 4 Requírese a entrada do alcume para edición 1266 sysop 1885 2005-09-24T14:11:04Z Agremon 4 Necesitas inscribirte co teu [[Special:Userlogin|alcume]] para ler páxinas. 1267 sysop 1881 2005-09-24T14:09:10Z Agremon 4 Requírese a entrada do alcume para lectura 1268 sysop 1878 2005-09-24T14:07:12Z Agremon 4 Mira a páxina do proxecto 1269 sysop 1879 2005-09-24T14:07:49Z Agremon 4 * Permétese notificación por correo_e 1270 sysop 1875 2005-09-24T14:05:33Z Agremon 4 * as páxinas que foron cambiadas dende a túa derradeira visita a elas amósanse en '''negriña''' 1271 sysop 1873 2005-09-24T14:04:20Z Agremon 4 Oculta 1272 sysop 1871 2005-09-24T14:03:43Z Agremon 4 $1 edicións miñas. 1273 sysop 1867 2005-09-24T14:02:32Z Agremon 4 Abaixo están os derradeiros $1 cambios nas últimas <b>$2</b> horas. 1274 sysop 1866 2005-09-24T14:01:50Z Agremon 4 Esto é unha versión gardada da túa lista de vixiancia. 1275 sysop 1857 2005-09-24T13:56:29Z Agremon 4 Amosa 1276 sysop 1862 2005-09-24T14:00:10Z Agremon 4 Amosa as derradeiras $1 horas $2 días $3 1277 sysop 1863 2005-09-24T14:00:19Z Agremon 4 Parámetros incorrectos para wfQuery()<br /> Función: $1<br /> Procura: $2 1278 sysop 1854 2005-09-24T13:55:41Z Agremon 4 O contrasinal que puxeches é incorrecto ou descoñecido. Por favor, inténtao de novo. 1279 sysop 1852 2005-09-24T13:52:32Z Agremon 4 Diferencias 1280 sysop 1851 2005-09-24T13:52:05Z Agremon 4 O teu dominio 1281 sysop 1850 2005-09-24T13:51:17Z Agremon 4 Correo_e * 1282 sysop 1849 2005-09-24T13:50:38Z Agremon 4 Lingua 1283 sysop 1848 2005-09-24T13:49:38Z Agremon 4 Nome de usuario 1284 sysop 1847 2005-09-24T13:49:08Z Agremon 4 Alcume 1285 sysop 1846 2005-09-24T13:47:47Z Agremon 4 Contrasinal 1286 sysop 1845 2005-09-24T13:47:01Z Agremon 4 Volve a teclear a túa contrasinal 1287 sysop 1841 2005-09-24T13:44:02Z Agremon 4 Nome verdadeiro * 1288 sysop 1840 2005-09-24T13:43:06Z Agremon 4 O teu texto O teu texto 1289 sysop 1839 2005-09-24T13:42:33Z Agremon 4 variante Variante 1292 3363 2006-05-25T10:09:54Z 217.225.127.224 A Wikisource é xestionada pola [[w:Wikimedia|Fundación Wikimedia]] sen fins lucrativos, que tamén xestiona outros proxectos en varias linguas de contido libre: {| style="background-color:#FFFFFF;" align="center" width="100%" |- | colspan="9" align="center" bgcolor="#CAD2ff" | Outros Proxectos da [[W:Wikimedia|Fundación Wikimedia]] |- align="center" | width="70" | [[Image:Wikipedia-logo.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wiktionary-logo-gl.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wikiquote-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Wikibooks-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Wikimedia-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Commons-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Wikispecies-logo.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wikinews-logo.png|50px]] |- bgcolor="#CAD2ff" align="center" | [[W:|Wikipedia]] <small>A Galipedia, a enciclopedia libre en galego.</small> | [[wikt:|Wikcionario]] <small>O Galizionario, un dicionario galego.</small> | [[q:|Wikiquote]] <small>Unha colección de citas.</small> | [[b:|Wikilibros]] <small>Libros de texto e manuais de acceso libre.</small> | [[meta:Gl/Portada|Meta-Wiki]] <small>Coordinación de todos os proxetos Wikimedia.</small> | [[commons:Portada galega|Commons]] <small>Depósito compartido de imaxes, música e sons.</small> | [[wikispecies:Portada galega|Wikispecies]] <small>Directorio de especies de seres vivos.</small> | [http://en.wikinews.org Wikinovas] <small>Novas do mundo (polo momento, en inglés).</small> |} 1293 edit=sysop:move=sysop 3735 2006-11-18T11:22:50Z Agremon 4 reordeación Benvido á '''Wikifontes''' (wikisource en galego, denominación provisional). Este é o lugar que vai ocupar a versión en galego deste proxecto. Este sitio é un repositorio de textos orixinais en calquera idioma que estean no [[dominio público]], ou estean publicados baixo a [[w:Licenza_de_Documentaci%C3%B3n_Libre_GNU|licenza de documentación libre GNU]]. Este sitio é parte da [[w:Wikimedia|Fundación Wikimedia]] e é un proxecto irmán da [[w:Wikipedia|Wikipedia]], aun proxecto multilingüe para crear unha enciclopedia completa e fiable de [[w:Wikipedia:Copyrights|contido libre e gratuito]].<br> '''Aviso''': Polo de agora, a Wikifontes está en probas, estase a traducir o espazo Mediawiki e pode haber fallos no software, se atopa algún, por favor coménteo na [[Wikisource:A Taberna|Taberna]], onde tamén pode facer suxestións, comentarios, críticas... Para facer ensaios e probas pode utilizar a nosa '''[[Wikisource:Zona de probas|zona de probas]]'''.<br> '''Hoxe é:''' '''{{CURRENTDAYNAME}}''', '''{{CURRENTDAY}}''' de '''{{CURRENTMONTHNAME}}'''. Wikisource en galego ten hoxe '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artigos. Ti podes axudar a que este número medre. {|style="border: #000000 dotted 1px; width: 100%; padding: 5px;" | style=" vertical-align:top; background:#eeeeff; padding: 5px;"| '''Material dispoñible neste momento sobre [[w:Galicia|Galicia]]''': [[Varones ilustres de Galicia|Biblioteca Gallega]] [[Varones ilustres de Galicia|Breve compendio de los varones ilustres de Galicia nativos, y proximos originarios, esclarecidos en virtudes, literatura y dignidades eclesiásticas, con algunas cortas relaciones de sucesos particulares. Todo recopilado de varios autores por D. José Pardiñas Villalovos, Soto y Romero de Caamaño]] [[Estatuto de Autonomía de Galicia]] [[Himno galego]] [[Historia y descripción de la ciudad de La Coruña]] [[Lei de normalización lingüística]] [[Lei do uso do galego como lingua oficial polas entidades locais]] [[Lei de dereito civil de Galicia]] [[Lei de ordenación do sistema universitario de Galicia]] [[Lei de Seguridade Industrial de Galicia]] [[Lei do Consello Galego de Universidades]] [[Lei reguladora do recurso de casación de Galicia]] [[Lei de creación do Colexio Oficial de Xornalistas de Galicia]] [[Lei de creación do Colexio de Educadores Sociais de Galicia]] [[Varones ilustres de Galicia]] || | style=" vertical-align:top; background:#eeeeff; padding: 5px;"|'''Outras entradas dispoñibles''': [[A arte da guerra]] [[A Internacional]] [[As festas populares no entorno ribadense]] [[Martin Codax|Cantigas de Martin Codax]] [[Cantigas de Santa María]] [[Constitución española de 1931]] [[Constitución española de 1978]] [[Destrozando palabras]] [[GNU GPL galego 1]] [[Lei Orgánica de protección de datos de carácter persoal]] [[Noso Pai]] [[Pregóns Antroido Ribadeo]] [[Proposta dun Novo Estatuto para Euskadi]] [[Category:GL-R|Reais Decretos (diversos)]] [[Ribadeando]] [[Sedia-m'eu na ermida de San Simión]] [[SFTE|Science Fairs Throughout Europe...e máis. Notas e suxerencias sobre un Proxecto Escolar Europeo. (parte galega)]] |} __NOTOC__ {{Wikiproxectos}} [[ar:الصفحة الرئيسية]] [[da:Forside]] [[de:Hauptseite]] [[en:Main Page]] [[es:Portada]] [[fr:Accueil]] [[he:עמוד ראשי]] [[it:]] [[ja:]] [[hr:]] [[ko:]] [[la:Pagina prima]] [[nl:Hoofdpagina]] [[pl:Strona główna]] [[pt:Página principal]] [[ro:Pagina principală]] [[ru:Заглавная страница]] [[sr:Главна страна]] [[sv:]] [[tr:]] [[zh:]] 1294 1297 2005-08-23T12:28:34Z Prevert 2 Main Page moved to Portada: Título galego da páxina principal #redirect [[Portada]] 1295 2878 2006-01-30T20:30:47Z Alyssalover 7 50 entradas {|style="border:1px solid #aaaaaa;background-color:#f9f9f9;text-align:center" width="80%" align="center" |- |'''[[w:Wikipedia:Actualidade|Galipedia Actualidade]]''' &mdash; '''[[wikt:Wiktionary:Actualidade|Galizionario Actualidade]]''' &mdash; '''[[Wikisource:Actualidade|Wikisource Actualidade]]''' - '''[[b:Wikibooks:Actualidade|Wikibooks Actualidade]]''' &mdash; '''[[q:Wikiquote:Actualidade|Wikiquote Actualidade]]''' |} __NOTOC__ '''Wikisource en galego en:''' [[#2006|2006]] | [[#2005|2005]] | [[#2004|2004]] ==2006== *[[w:30 de xaneiro|30 de xaneiro]] de [[w:2006|2006]]: :*Acádanse as 50 entradas. ==2005== *[[w:23 de agosto|23 de agosto]] de [[w:2005|2005]]: :*Nace oficialmente a versión en galego de wikisource. ==2004== *[[w:26 de decembro|26 de decembro]] de [[w:2004|2004]]: :*Xerme dun wikisource en galego cando todas as contribucións a wikisource aparecían baixo un dominio común. [[Main Page:Galego|Primeira portada da Wikisource en galego]] [[Category:Wikisource|Actualidade, Wikisource:]] 1296 3259 2006-04-10T16:53:19Z Rocastelo 3 Ver tamén {{wikipedia|Himno galego}} ¿Qué din os rumorosos<br /> na costa verdecente<br /> ao raio transparente<br /> do prácido luar?<br /> ¿Qué din as altas copas<br /> de escuro arume arpado<br /> co seu ben compasado<br /> monótono fungar? Do teu verdor cinguido<br /> e de benignos astros<br /> confín dos verdes castros<br /> e valeroso chan,<br /> non des a esquecemento<br /> da inxuria o rudo encono;<br /> desperta do teu sono<br /> fogar de Breogán. Os bos e xenerosos<br /> a nosa voz entenden<br /> e con arroubo atenden<br /> o noso ronco son,<br /> mais só os iñorantes<br /> e féridos e duros, <br /> imbéciles e escuros<br /> non nos entenden, non. Os tempos son chegados <br /> dos bardos das edades<br /> que as vosas vaguedades<br /> cumprido fin terán;<br /> pois, donde quer, xigante<br /> a nosa voz pregoa<br /> a redenzón da boa<br /> nazón de Breogán. == Ligazóns externas == *[http://www.xunta.es/xeral/cifras/images/hcant100.mp3 Gravación sonora] == Ver tamén == [[Himno galego, 1890|Primeira versión que se publicou]] [[Category:GL-H]] 1297 1355 2005-08-25T19:50:10Z Prevert 2 [[Category:Axuda]] Provisionalmente pode consultar [[w:Wikipedia:Axuda|Wikipedia:Axuda]]. [[Category:Axuda]] 1299 2857 2006-01-26T16:55:48Z Alyssalover 7 '''Noso Pai'''<br><br> Noso Pai que estás no ceo:<br> santificado sexa o teu nome,<br> veña a nós o teu reino<br> e fágase a túa vontade<br> aquí na terra coma no ceo.<br> O noso pan de cada día dánolo hoxe;<br> e perdóano-las nosas ofensas<br> como tamén perdoamos nós a quen nos ten ofendido;<br> e non nos deixes caer na tentación,<br> mais líbranos do mal.<br> Amen! {{wikipedia|Noso Pai}} [[da:Fader vor]] [[de:Vaterunser]] [[en:The Lord's Prayer]] [[es:Padre Nuestro]] [[fr:Notre Père]] [[ko:주님의 기도]] [[hr:Oče naš]] [[it:Padre Nostro]] [[la:Pater noster]] [[nl:Onzevader]] [[pl:Ojcze nasz]] [[pt:Pai nosso]] [[ro:Tatăl nostru, Carele eşti în ceruri]] [[ru:Отче наш]] [[sr:Оче наш]] [[sv:Fader vår]] [[Category:GL-N]] 1300 3791 2006-12-20T17:31:13Z Zumg 38 robot Añadido: cs, cy, de, en, fi, fr, he, hr, hu, it, ja, ko, nl, no, pl, ru, sv, tr, zh :En pé os escravos da terra, :en pé os que non teñen pan; :a nosa razón forte berra, :o triunfo chega en volcán. :Crebemos o xugo do pasado, :pobo de servos, ergue xa, :que o mundo vai ser transformado :e unha orde nova vai reinar. :Axuntémonos todos, :é a loita final, :o xénero humano :forma a Internacional. :Non hai salvadores supremos, :nin rei, nin tribuno, nin deus, :temos que salvarnos nós mesmos, :o Pobo Traballador. :Para que nos devolvan o roubado, :para derrubar esta prisión, :batamos no lume sagrado, :ferreiros dun mundo mellor. :Axuntémonos todos, :é a loita final, :o xénero humano :forma a Internacional. [[Category:GL-I|Internacional, A]] [[cs:Internacionála]] [[cy:Yr Internationale]] [[da:Internationale]] [[de:Die Internationale]] [[en:The Internationale]] [[es:La Internacional]] [[fi:Kansainvälinen]] [[fr:L’Internationale]] [[he:האינטרנציונל]] [[hr:Internacionala]] [[hu:Internacionálé]] [[it:L'Internazionale]] [[ja:インターナショナル]] [[ko:인터내셔널]] [[nl:De Internationale]] [[no:Internasjonalen]] [[pl:Międzynarodówka]] [[pt:A Internacional]] [[ru:Интернационал]] [[sv:Internationalen]] [[tr:Enternasyonal]] [[zh:國際歌]] 1302 1319 2005-08-23T20:01:48Z Rocastelo 3 corrixir <[[wikisource:Autor-{{{3}}}]] '''{{{1}}}''' - {{{4}}} :''[[gl:{{{1}}}|Biografía]]'' :''[[q:gl:{{{1}}}|Citas]]'' ---- 1304 3517 2006-07-13T21:20:48Z 84.189.240.153 {| style="background-color:#f9f9fc; border:thin dotted silver; padding:0.1em 0.5em; margin-top:1.5em;" | valign="middle" |[[Image:Disambig.svg|left|50px|Homónimos]] | ''Esta é unha páxina de homónimos. Unha axuda de navegación que presenta unha lista doutras páxinas que compartirían o mesmo título porque se pronuncian ou escriben igual. Permite distinguir dous ou máis significados da mesma palabra ou expresión.'' |} 1305 3790 2006-12-13T19:01:08Z Prevert 2 Desfíxose a edición de [[Special:Contributions/Prevert|Prevert]] recuperouse a versión 3784 de [[Special:Contributions/Prevert|Prevert]] A '''zona de probas''' é para realizar experimentos de edición e visualizar os resultados no '''Wikisource en galego'''. Pode facer libremente cantas probas estime oportuno. Ninguén lle vai chamar a atención polos cambios que faga nesta páxina. As edicións ou comentarios que se poñan nesta páxina non son permanentes ou único que permanece é este texto introductorio. Cada certo tempo borrase o contido da '''zona de probas'''. Premendo en '''editar''' podese cambiar o contido. Na opción '''Amosa o previo''' obtemos unha previsualización da edición. Con '''Garda a páxina''', queda gardado o resultado e rematou a edición. E unha boa práctica escribir en '''Resume''' un pequeno comentario das probas realizadas. ---- '''A partir de aquí pode facer as súas probas:''' ---- Proba 1 <!--Por favor, non borrar a categoría--> [[Category:Axuda|Zona de probas, Wikisource:]] 1307 3362 2006-05-06T12:05:29Z Xosé 34 /* SÉTIMA */ Formato {{wikipedia|Estatuto de Galicia}} Estatuto de Autonomía de Galicia do 6 de abril de 1981. == TÍTULO PRELIMINAR == ARTIGO 1 1. Galicia, nacionalidade histórica, constitúese en Comunidade Autónoma para acceder ó seu autogoberno, de conformidade coa Constitución Española e co presente Estatuto, que é a súa norma institucional básica. 2. A Comunidade Autónoma, a través de institucións democráticas, asume como tarefa principal a defensa da identidade de Galicia e dos seus intereses, e a promoción da solidariedade entre todos cantos integran o pobo galego. 3. Os poderes da Comunidade Autónoma de Galicia emanan da Constitución, do presente Estatuto e do Pobo. ARTIGO 2 1. O territorio de Galicia é o abranguido polas actuais provincias da Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra. 2. A organización territorial terá en conta a distribucion da poboación galega e as súas formas tradicionais de convivencia e asentamiento. 3. Unha lei do Parlamento regulará a organización territorial propia de Galicia de acordo co presente Estatuto. ARTIGO 3 1. Para efectos do presente Estatuto, gozan da condición política de galegos os cidadáns españois que, de acordo coas leis xerais do Estado, teñan veciñanza administrativa en calquera dos municipios de Galicia. 2. Como galegos, gozan de dereitos políticos definidos neste Estatuto os cidadáns españois residentes no estranxeiro que tivesen a súa última veciñanza administrativa en Galicia, e acrediten esta condición no correspondente Consulado de España. Gozarán tamén destes dereitos os seus descendentes inscritos como españois, se así o solicitan na forma que determine a lei do Estado. ARTIGO 4 1. Os dereitos, liberdades e deberes fundamentais dos galegos son os establecidos na Constitución. 2. Correspóndelles ós poderes públicos de Galicia promove-las condicións para que a liberdade e a igualdade do individuo e dos grupos en que se integran sexan reais e efectivas, remove-los atrancos que impidan ou dificulten a súa plenitude e facilita-la participación do tódolos galegos na vida política, económica, cultural e social. 3. Os poderes públicos da Comunidade Autónoma asumen, como un dos principios rectores da súa política social e económica, o dereito dos galegos a viviren e traballaren na propia terra. ARTIGO 5 1.A lingua propia de Galicia é o galego. 2. Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar. 3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilita-lo seu coñecemento. 4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua. ARTIGO 6 1. A bandeira de Galicia é branca cunha banda diagonal de cor azul que a travesa desde o ángulo superior esquerdo ó inferior dereito. 2. Galicia ten himno e escudo de seu. ARTIGO 7 1. As comunidades galegas asentadas fóra de Galicia poderán solicitar, como tales, o recoñecemento da súa galeguidade entendida como o dereito a colaboraren e compartiren a vida social e cultural do pobo galego. Unha lei do Parlamento regulará, sen prexuízo das competencias do Estado, o alcance e contido daquel recoñecemento ás ditas comunidades que en ningún caso implicará a concesión de dereitos políticos. 2. A Comunidade Autónoma poderá solicitar do Estado Español que, para facilita-lo disposto anteriormente, celebre os oportunos tratados ou convenios cos Estados onde existan tales comunidades. ARTIGO 8 Unha lei de Galicia, que requirirá para súa aprobación o voto favorable dos dous tercios dos membros do seu Parlamento, fixará a sede das institucións autonómicas. == TÍTULO PRIMEIRO == DO PODER GALEGO ARTIGO 9 1. Os poderes da Comunidade Autónoma exércense a través do Parlamento, da Xunta e do seu Presidente. 2. As leis de Galicia ordenarán o funcionamento destas institucións de acordo coa Constitución e co presente Estatuto. === CAPÍTULO I === Do Parlamento ARTIGO 10 1. Son funcións do Parlamento de Galicia as seguintes: a) Exerce-la potestade lexislativa da Comunidade Autónoma. O Parlamento só poderá delegar esta potestade lexislativa na Xunta, nos termos que establecen os artigos 82, 83 e 84 da Constitución para o suposto da delegación lexislativa das Cortes Xerais ó Goberno, todo iso no marco do presente Estatuto. b) Controla-la acción executiva da Xunta, aproba-los orzamentos e exerce-las outras competencias que lle sexan atribuídas pola Constitución, polo presente Estatuto, polas leis do Estado e polas do Parlamento de Galicia. c) Designar para cada lexislatura das Cortes Xerais os Senadores representantes da Comunidade Autónoma galega, de acordo co previsto no artigo 69, apartado 5.º da Constitución. Tal designación será feita de forma proporcional á representación das distintas forzas políticas existentes no Parlamento de Galicia. d) Elixir de entre os seus membros o Presidente da Xunta de Galicia. e) Esixir, se é o caso, responsabilidade política á Xunta e ó seu Presidente. f) Solicitar do Goberno a adopción de Proxectos de Lei e presentar perante a Mesa do Congreso dos Deputados Proposicións de Lei. g) Interpor recursos de inconstitucionalidade e presentarse perante o Tribunal Constitucional nos supostos e termos previstos na Constitución e na Lei Orgánica do Tribunal Constitucional. 2. O Parlamento de Galicia é inviolable. ARTIGO 11 1. O Parlamento estará constituído por Deputados elixidos por sufraxio universal, igual, libre, directo e secreto. 2. O Parlamento será elixido por un prazo de catro anos, de acordo cun sistema de representación proporcional que asegure, ademais, a representación das diversas zonas do territorio galego. 3. Os membros do Parlamento de Galicia serán inviolables polos votos e opinións que emitan no exercicio de seu cargo, Durante o seu mandato non poderán ser detidos nin retidos polos actos delictuosos cometidos no territorio de Galicia a non ser en situación de flagrante delicto, correspondendo decidir, en todo caso, sobre a súa inculpación, prisión, procesamento e xuízo ó Tribunal Superior de Xustiza de Galicia. Fóra deste territorio, a responsabilidade penal será esixible nos mesmos termos perante a Sala do Penal do Tribunal Supremo. 4. A circunscrición electoral, será, en todo caso, a provincia. 5. Unha lei do Parlamento de Galicia determinará os prazos e regulará o procedemento para a elección dos seus membros, fixando o número deles entre sesenta e oitenta, así como as causas de inelixibilidade e incompatibilidade que afecten ós postos ou cargos que se desempeñen dentro do ámbito territorial da Comunidade Autónoma. 6. O Parlamento, mediante lei, poderá establecer un sistema para que os intereses do conxunto dos galegos residentes no estranxeiro se encontren presentes nas decisións da Comunidade Autónoma. 7. Os Deputados non estarán suxeitos a mandato imperativo. ARTIGO 12 1. O Parlamento elixirá de entre os seus membros un Presidente, a Mesa e unha Deputación Permanente. O Regulamento, que deberá ser aprobado por maioría absoluta, disporá a súa composición, o seu réxime e o seu funcionamento. 2. O Parlamento de Galicia fixará o seu propio orzamento. 3. O Parlamento funcionará en Pleno e en Comisións e reunirase en Sesións ordinarias e extraordinarias. 4. O Regulamento precisará o número mínimo de Deputados para a formación de Grupos Parlamentarios, a intervención destes no proceso lexislativo e as funcións da Xunta de Portavoces daqueles. Os Grupos Parlamentarios participarán en tódalas Comisións en proporción ó número dos seus membros. ARTIGO 13 1. A iniciativa lexislativa correspóndelles ós Deputados, ó Parlamento e á Xunta. A iniciativa popular para a presentación de Proposicións de Lei que teñan de ser tramitadas polo Parlamento de Galicia, será regulada por este mediante lei, de acordo co que estableza a lei orgánica prevista no artigo 87.3 da Constitución. 2. As leis de Galicia serán promulgadas en nome de El-Rei polo Presidente da Xunta, e publicadas no Diario Oficial de Galicia e no Boletín Oficial del Estado. Para efectos da súa entrada en vigor, rexerá a data da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. 3. O control da constitucionalidade das Leis do Parlamento de Galicia coresponderalle ó Tribunal Constitucional. ARTIGO 14 Correspóndelle á Comunidade Autónoma a creación e organización, mediante lei do seu Parlamento e con respecto á institución do Defensor do Pobo establecida no artigo 54 da Constitución, dun órgano similar que en coordinación con aquela exerza as funcións a que se refire o mencionado artigo e calquera outra que o Parlamento de Galicia poida encomendarlle. === CAPÍTULO II === Da Xunta e do seu Presidente ARTIGO 15 1. O Presidente dirixe e coordina a acción da Xunta e ostenta a representación da Comunidade Autónoma e a ordinaria do Estado en Galicia. 2. O Presidente da Xunta será elixido polo Parlamento Galego de entre os seus membros e será nomeado por El-Rei. 3. O Presidente do Parlamento, logo de consultas coas forzas políticas representadas parlamentariamente e oída a Mesa, proporá un candidato a Presidente da Xunta. O Candidato presentará o seu programa ó Parlamento. Para ser elixido, o candidato deberá obter na primeira votación maioría absoluta; en caso de non a obter, procederase, transcorridas vintecatro horas da anterior, a unha nova votación e, obtendo maioría simple, considerarase outorgada a confianza. De non conseguirse esta maioría, tramitaranse sucesivas propostas na forma prevista anteriormente. 4. O Presidente da Xunta será politicamente responsable perante o Parlamento. Unha Lei de Galicia determinará o alcance de tal responsabilidade, así como o Estatuto persoal e atribucións do Presidente. ARTIGO 16 1. A Xunta é o órgano colexiado de Goberno de Galicia. 2. A Xunta de Galicia está composta polo Presidente, Vicepresidente ou Vicepresidentes, se é o caso, e mailos Conselleiros. 3. Os Vicepresidentes e Conselleiros serán nomeados e cesados polo Presidente. 4. Unha Lei de Galicia regulará a organización da Xunta e as atribucións e o Estatuto persoal dos seus compoñentes. ARTIGO 17 1. A Xunta de Galicia responde politicamente perante o Parlamento de forma solidaria, sen prexuízo da responsabilidade directa de cada un dos seus compoñentes, pola súa xestión. 2. A Xunta cesa trala celebración de eleccións ó Parlamento Galego, nos casos de perda de confianza parlamentaria, dimisión e falecemento do seu Presidente. 3. A Xunta cesante continuará en funcións ata a toma de posesión da nova Xunta. ARTIGO 18 O Presidente e mais membros da Xunta, durante o seu mandato e polos actos delictuosos cometidos no territorio de Galicia, non poderán ser detidos nin retidos a non ser en situación de flagrante delicto, correspondendo decidir, en todo caso, sobre a súa inculpación, prisión, procesamento e xuízo ó Tribunal Superior de Xustiza de Galicia. Fóra deste territorio a responsabilidade penal será esixible nos mesmos termos perante a Sala do Penal do Tribunal Supremo. ARTIGO 19 A Xunta de Galicia poderá interpor recursos de inconstitucionalidade e presentarse ante o Tribunal Constitucional nos supostos e termos previstos na Constitución e na Lei Orgánica do Tribunal Constitucional. === CAPÍTULO III === Da Administración de Xustiza en Galicia ARTIGO 20 Correspóndelle á Comunidade Autónoma: 1. Exercer tódalas facultades que as leis orgánicas do Poder Xudicial e do Consello Xeral do Poder Xudicial recoñezan ou atribúan ó Goberno do Estado. 2. Fixa-la delimitación das demarcacións territoriais dos órganos xurisdiccionais en Galicia, tendo en conta, entre outros criterios, os límites dos tradicionais partidos xudiciais e as características xeográficas e de poboación. ARTIGO 21 O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, no que se integrará a actual Audiencia Territorial, é o órgano xurisdiccional en que culminará a organización xudicial no seu ámbito territorial, e perante o cal se esgotarán as sucesivas instancias procesuais, nos termos do artigo 152 da Constitución e de acordo co presente Estatuto. ARTIGO 22 1. A competencia dos órganos xurisdiccionais en Galicia esténdese: a) No plano civil, a tódalas instancias e graos, incluídos os recursos de casación e de revisión nas materias de Dereito Civil Galego. b) No plano penal e social, a tódalas instancias e graos con excepción dos recursos de casación e de revisión. c) No plano contencioso-administrativo, a tódalas instancias e graos, cando se trate de actos dictados pola Xunta e pola Administración de Galicia, naquelas materias que lle corresponda lexislar en exclusiva á Comunidade Autónoma e ás que, segundo a Lei da citada xurisdicción, lle correspondan en relación cos actos dictados pola Administraci6n do Estado en Galicia. d) As cuestións de competencia entre órganos xudiciais en Galicia. e) Os recursos sobre cualificación de documentos referentes ó dereito privativo galego que deban ter acceso ós Rexistros da Propiedade. 2. Nas restantes materias poderase interpor, cando proceda, perante o Tribunal Supremo, o recurso de casación ou o que corresponda segundo as leis do Estado e, se é o caso, o de revisión. O Tribunal Supremo resolverá tamén os conflictos de competencia e xurisdicción perante os Tribunais de Galicia e os do resto de España. ARTIGO 23 1. O Presidente do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia será nomeado por El-Rei por proposta do Consello Xeral do Poder Xudicial. 2. O nomeamento dos Maxistrados, Xuíces e Secretarios do Tribunal Superior de Xustiza, será efectuado na forma prevista nas leis orgánicas do Poder Xudicial e do Consello Xeral do Poder Xudicial. ARTIGO 24 1. Por instancia da Comunidade Autónoma, o órgano competente convocará os concursos e oposicións para cubri-las prazas vacantes en Galicia de Maxistrados, Xuíces, Secretarios Xudiciais e restante persoal ó servicio da Administración de Xustiza, de acordo co que dispoña a Lei Orgánica do Poder Xudicial. 2. Correspóndelle integramente ó Estado, de conformidade coas leis xerais, a organización e o funcionamento do Ministerio Fiscal. ARTIGO 25 Na resolución dos concursos e oposicións para prove-los postos de Maxistrados, Xuíces, Secretarios Xudiciais, Fiscais e tódolos funcionarios ó servicio da Administración de Xustiza, será mérito preferente, a especialización no dereito galego e o coñecemento do idioma do País. ARTIGO 26 1. Os Notarios e os Rexistradores da Propiedade e Mercantís serán nomeados pola Comunidade Autónoma, en conformidade coas leis do Estado. Para a provisión de notarías, os candidatos serán admitidos en igualdade de dereitos, tanto se exercen no territorio de Galicia coma no resto de España. Nestes concursos e oposicións será mérito preferente a especialización en dereito galego e o coñecemento do idioma do País. Non se poderá establecer, en ningún dos casos, a excepción de natureza ou de veciñanza. 2. A Comunidade Autónoma participará na fixación das demarcacións correspondentes ós Rexistros da Propiedade e Mercantís para as acomodar ó que se dispoña en aplicación do artigo 20, parágrafo 2 deste Estatuto. Tamén participará na fixación das demarcacións notariais e do número de Notarios de acordo co previsto nas leis do Estado. == TÍTULO SEGUNDO == DAS COMPETENCIAS DE GALICIA === CAPÍTULO I === Das competencias en xeral ARTIGO 27 No marco do presente Estatuto correspóndelle á Comunidade Autónoma galega a competencia exclusiva das seguintes materias: 1. Organización das súas institucións de autogoberno. 2. Organización e réxime xurídico das comarcas e parroquias rurais como entidades locais propias de Galicia, alteracións de termos municipais comprendidos dentro do seu territorio e, en xeral, as funcións que sobre o Réxime Local lle correspondan á Comunidade Autónoma ó amparo do artigo 149.1.18 da Constitución e o seu desenvolvemento. 3. Ordenación do territorio e do litoral, urbanismo e vivenda. 4. Conservación, modificación e desenvolvemento das institucións do Dereito Civil galego. 5. Normas procesuais e procedementos administrativos que se deriven do específico dereito galego ou da organización propia dos poderes públicos galegos. 6. Estatística para os fins da Comunidade Autónoma galega. 7. Obras públicas que non teñan a cualificación legal de interese xeral do Estado, e a súa execución ou explotación non afecte a outra Comunidade Autónoma ou provincia. 8. Vías férreas e estradas non incorporadas á rede do Estado, con itinerarios que se desenvolvan integramente no territorio da Comunidade Autónoma, e, nos mesmos termos, o transporte efectuado por estes medios ou por medio de cables. 9. Os portos, aeroportos e heliportos non cualificados de intere xeral polo Estado, e os portos de refuxio e portos e aeroportos deportivos. 10. Montes, aproveitamentos forestais, vías pecuarias e pastos, sen prexuízo do disposto no artigo 149.1.23 da Constitución. 11. Réxime xurídico dos montes veciñais en man común. 12. Aproveitamentos hidráulicos, canais e regadíos cando as augas discorran integramente dentro do territorio da Comunidade, sen prexuízo do disposto no artigo 149.1.22 da Constitución. 13. Instalacións de producción, distribución e transporte de enerxía eléctrica, cando este transporte non saia do seu territorio e o seu aproveitamento non afecte a outra provincia ou Comunidade Autónoma, sen prexuízo do disposto no artigo 149.1.22 e 25 da Constitución. 14. As augas minerais e termais. As augas subterráneas, sen prexuízo do disposto no artigo 149.1.22 da Constitución e no número 7 do presente artigo. 15. A pesca nas rías e demais augas interiores, o marisqueo, a acuicultura, a caza, a pesca fluvial e lacustre. 16. As feiras e mercados interiores. 17. A artesanía. 18. Patrimonio histórico, artístico, arquitectónico, arqueolóxico, de interese de Galicia, sen prexuízo do que dispón o artigo 149.1.28 da Constitución; arquivos, bibliotecas e museos de interese para a Comunidade Autónoma, e que non sexan de titularidade estatal; conservatorios de música e servicios de Belas Artes de interese para a Comunidade. 19. O fomento da cultura e da investigación en Galicia, sen prexuízo do establecido no artigo 149.2 da Constitución. 20. A promoción e o ensino da lingua galega. 21. A promoción e a ordenación do turismo dentro da Comunidade. 22. A promoción deportiva e a axeitada utilización do lecer. 23. Asistencia social. 24. A promoción do desenvolvemento comunitario. 25. A creación dunha Policía Autónoma, de acordo co que dispoña a lei orgánica prevista no artigo 149.1.29 da Constitución. 26. O réxime das fundacións de interese galego. 27. Casinos, xogos e apostas, con exclusión das Apostas Mutuas Deportivo-Benéficas. 28. Os centros de contratación de mercadorías e valores, en conformidade coas normas xerais de dereito mercantil. 29. Confrarías de Pescadores, Cámaras da Propiedade, Agrarias, de Comercio, Industria e Navegación e outras de natureza equivalente, sen prexuízo do que dispón o artigo 149 da Constitución. 30. Normas adicionais sobre protección do medio ambiente e da paisaxe nos termos do artigo 149.1.23. 31. Publicidade, sen prexuízo das normas dictadas polo Estado para sectores e medios específicos. 32. As restantes materias que con este carácter e mediante lei orgánica sexan transferidas polo Estado. ARTIGO 28 É competencia da Comunidade Autónoma galega o desenvolvemento lexislativo e a execución da lexislación do Estado nos termos que a mesma estableza, das materias seguintes: 1. Réxime xurídico da Administración Pública de Galicia, e réxime estatutario dos seus funcionarios. 2. Expropiación forzosa, contratos e concesións administrativas no ámbito das competencias propias da Comunidade Autónoma. 3. Réxime mineiro e enerxético. 4. Reserva ó sector público de recursos ou servicios esenciais, especialmente no caso de monopolio e intervención de empresas cando veña esixido polo interese xeral. 5. Ordenación do sector pesqueiro. 6. Portos pesqueiros. 7. Entidades cooperativas. 8. Establecementos farmacéuticos. ARTIGO 29 Correspóndelle á Comunidade Autónoma galega a execución da lexislación do Estado nas seguintes materias: 1. Laboral, asumindo as facultades, competencias e servicios que neste ámbito, e no nivel de execución, ostenta actualmente o Estado con respecto ás relacións laborais, sen prexuízo da alta inspección deste. Quedan reservadas ó Estado tódalas competencias en materia de migracións interiores e exteriores, fondos de ámbito nacional e de emprego, sen prexuízo do que establezan as normas do Estado sobre estas materias. 2. Propiedade industrial e intelectual. 3. Salvamento marítimo. 4. Vertidos industriais e contaminantes nas augas territoriais do Estado correspondentes ó litoral galego. 5. As restantes materias que se atribúen no presente Estatuto expresamente como de competencia de execución, e as que con este carácter e mediante Lei Orgánica sexan transferidas polo Estado. ARTIGO 30 I. De acordo coas bases e a ordenación da actuación económica xeral e a política monetaria do Estado, correspóndelle á Comunidade Autónoma galega, nos termos do disposto nos artigos 38, 131, 149.1, 11 e 13, da Constitución, a competencia exclusiva das seguintes materias : 1. Fomento e planificación da actividade económica en Galicia. 2. Industria, sen prexuízo do que determinen as normas do Estado por razóns de seguridade, sanitarias ou de interese militar e as normas relacionadas coas industrias que estean suxeitas á lexislación de minas, hidrocarburos e enerxía nuclear. Queda reservada á competencia exclusiva do Estado a autorización para transferencia de tecnoloxía estranxeira. 3. Agricultura e gandería. 4. Comercio interior, defensa do consumidor e do usuario, sen prexuízo da política xeral de prezos e da lexislación sobre a defensa da competencia. Denominacións de orixe en colaboración co Estado. 5. Institucións de crédito corporativo, público e territorial e Caixas de Aforros. 6. Sector público económico de Galicia en canto non se encontre contemplado por outras normas deste Estatuto. 7. O desenvolvemento e execución en Galicia de: a) Os plans establecidos polo Estado para a reestructuración de sectores económicos. b) Programas xenéricos para Galicia, estimuladores da ampliación de actividades productivas e implantación de novas empresas. c) Programas de actuación referidos a comarcas deprimidas ou en crise. II. A Comunidade Autónoma galega participará, tamén, na xestión do sector público económico estatal, nos casos e actividades que procedan. ARTIGO 31 É da competencia plena da Comunidade Autónoma galega o regulamento e administración do ensino en toda a súa extensión, niveis e graos, modalidades e especialidades, no ámbito das súas competencias, sen prexuízo do disposto no artigo 27 da Constitución e nas leis orgánicas que, conforme o apartado primeiro do artigo 81 da mesma, o desenvolvan, das facultades que lle atribúe ó Estado o número 30 do apartado 1 do artigo 149 da Constitución e da alta inspección precisa para o seu cumprimento e garantía. ARTIGO 32 Correspóndelle á Comunidade Autónoma a defensa e promoción dos valores culturais do pobo galego. Con tal finalidade, e mediante lei do Parlamento, constituirase un Fondo Cultural Galego e o Consello da Cultura Galega. ARTIGO 33 1. Correspóndelle á Comunidade Autónoma o desenvolvemento lexislativo e a execución da lexislación básica do Estado en materia de sanidade interior. 2. En materia de Seguridade Social corresponderalle á Cómunidade Autónoma o desenvolvemento lexislativo e a execución da lexislación básica do estado, non sendo as normas que configuran o réxime económico da mesma. Correspóndelle tamén á Comunidade Autónoma a xestión do réxime económico da Seguridade Social en Galicia, sen prexuízo da Caixa Única. 3. Corresponderalle tamén á Comunidade Autónoma a execución da lexislación do Estado sobre productos facmacéuticos. 4. A Comunidade Autónoma poderá organizar e administrar para tales fins e dentro de seu territorio tódolos servicios relacionados coas materias antes expresadas, e exercerá a tutela das institucións, entidades e fundacións en materia de Sanidade e Seguridade Social. A alta inspección conducente ó cumprimento das funcións e competencias contidas neste artigo quédalle reservada ó Estado. ARTIGO 34 1. No marco das normas básicas do Estado, correspóndelle á Comunidade Autónoma o desenvolvemento lexislativo e a execución do réxime de Radiodifusión e Televisión nos termos e casos establecidos na lei que regule o Estatuto Xurídico da Radio e da Televisión. 2. Correspóndelle igualmente, no marco das normas básicas do Estado, o desenvolvemento lexislativo e a execución do réxime de prensa e, en xeral, de tódolos medios de comunicación social. 3. Nos termos establecidos nos apartados anteriores deste artigo, a Comunidade Autónoma poderá regular, crear e mante-la súa propia televisión, radio e prensa, e, en xeral, tódolos medios de comunicación social para o cumprimento dos seus fins. ARTIGO 35 1. A Comunidade Autónoma poderá celebrar convenios con outras Comunidades Autónomas para a xestión e prestación de servicios propios da exclusiva competencia das mesmas. A celebración dos citados convenios, antes da súa entrada en vigor, deberá ser comunicada ás Cortes Xerais. Se as Cortes Xerais, ou algunha das Cámaras, manifestasen reparos no prazo de trinta días, a partir da recepción da comunicación, o convenio deberá segui-lo trámite previsto no parágrafo seguinte. Se transcorre ese prazo sen que se manifesten reparos ó convenio, este entrará en vigor. 2. A Comunidade Autónoma poderá establecer tamén acordos de cooperación con outras Comunidades Autónomas, logo de autorización das Cortes Xerais. 3. A Comunidade Autónoma galega poderá solicitar do Goberno que celebre e presente, se é o caso, ás Cortes Xerais para a súa autorización, os tratados ou convenios que permitan o establecemento de relacións culturais cos Estados cos que manteña particulares vínculos culturais ou lingüísticos. ARTIGO 36 1. A Comunidade Autónoma galega poderá solicitar do Estado a transferencia ou delegación de competencias non asumidas neste Estatuto. 2. Correspóndelle ó Parlamento de Galicia a competencia para formula-las anteriores solicitudes, e para determina-lo organismo da Comunidade Autónoma galega, a favor do cal se deberá atribuír en cada caso a competencia transferida ou delegada. === CAPÍTULO II === Do Réxime Xurídico ARTIGO 37 l. As competencias da Comunidde Autónoma de Galicia enténdense referidas ó seu territorio. 2. Nas materias da súa competencia exclusiva correspóndelle ó Parlamento a potestade lexislativa nos termos previstos no Estatuto e nas leis do Estado ás que o mesmo se refire, correspondéndolle á Xunta a potestade regulamentaria e a función executiva. 3. As competencias de execución na Comunidade Autónoma levan implícitas a correspondente potestade regulamentaria, a administración e a inspección. Nos supostos previstos nos artigos 28 e 29 deste Estatuto, ou noutros preceptos do mesmo, con análago carácter, o exercicio desas potestades pola Comunidade Autónoma realizarase en conformidade coas normas regulamentarias de carácter xeral que, como desenvolvemento da súa lexislación, dicte o Estado. ARTIGO 38 1. En materias de competencia exclusiva da Comunidade Autónoma, o dereito propio de Galicia é aplicable no seu territorio con preferencia a calquera outro, nos termos previstos no presente Estatuto. 2. A falta de dereito propio de Galicia, será de aplicación supletoria o dereito do Estado. 3. Na determinación das fontes do dereito civil o Estado respectará as normas do Dereito Civil galego. == TÍTULO TERCEIRO == DA ADMINISTRACIÓN PÚBLICA GALEGA ARTIGO 39 Correspóndelle á Comunidade Autónoma a creación e estructuración da súa propia Administración pública, dentro dos principios xerais e normas básicas do Estado. ARTIGO 40 Nos termos previstos no artigo 27.1.2 deste Estatuto, por Lei de Galicia poderase: 1. Recoñece-la comarca como entidade local con presonalidade xurídica e demarcación de seu. A comarca non suporá, necesariamente, a supresión dos municipios que a integren. 2. Crear, tamén, agrupacións baseadas en feitos urbanísticos e outros de carácter funcional con fins específicos. 3. Recoñecer personalidade xurídica á parroquia rural. ARTIGO 41 A Comunidade Autónoma exercerá as súas funcións administrativas por órganos e entes dependentes da Xunta de Galicia. Tamén poderá delegar nas provincias, municipios e demais entidades locais recoñecidas neste Estatuto. == TÍTULO CUARTO == DA ECONOMÍA E FACENDA ARTIGO 42 A Comunidade Autónoma galega contará para o desempeño das súas competencias con facenda e patrimonio propios. ARTIGO 43 I. O patrimonio da Comunidade Autónoma estará integrado por: 1) O patrimonio da Comunidade no momento de se aproba-lo Estatuto. 2) Os bens afectos a servicios traspasados á Comunidade Autónoma. 3) Os bens adquiridos pola Comunidade Autónoma por calquera título xurídico válido. Il. O patrimonio da Comunidade Autónoma, a súa administración, a súa defensa e conservación serán regulados por unha lei de Galicia. ARTIGO 44 A facenda da Comunidade Autónoma constitúese con: 1. Os rendementos dos impostos a establecer pola Comunidade Autónoma. 2. Os rendementos dos impostos cedidos polo Estado a que se refire a disposición adicional primeira e de todos aqueles de cesión aprobada polas Cortes Xerais. 3. Unha porcentaxe de participación no que se recade no total do Estado por impostos directos e indirectos, incluídos os monopolios fiscais. 4. O rendemento das súas propias taxas por aproveitamentos especiais e pola prestación de servicios directos da Comunidade Autónoma, de propia creación ou como consecuencia de traspasos de servicios estatais. 5. As contribucións especiais que estableza a Comunidade Autónoma no exercicio das súas competencias. 6. Os recargos sobre impostos estatais. 7. Se é o caso, os ingresos procedentes do Fondo de Compensación Interterritorial. 8. Outras asignacións con cargo ós Orzamentos Xerais do Estado. 9. A emisión da débeda e o recurso ó crédito. 10. Os rendementos do patrimonio da Comunidade Autónoma. 11. Ingresos de dereito privado; legados e doazóns; subvencións. 12. Multas e sancións no ámbito das súas competencias. ARTIGO 45 A Comunidade Autónoma galega e os entes locais afectados participarán nos ingresos correspondentes ós tributos que o Estado poida establecer para recupera-los custos sociais producidos por actividades contaminantes ou xeradoras de riscos de especial gravidade para o entorno físico e humano de Galicia, na forma que estableza a lei creadora do gravame. ARTIGO 46 1. Cando se complete o traspaso de servicios, ou ó cumprirse o sexto ano de vixencia deste Estatuto, en caso de o solicita-la Comunidade Autónoma, a participación anual nos ingresos do Estado citada no número 3 do artigo 44 e definida na disposición transitoria quinta negociarase sobre as bases seguintes: a) A media dos coeficientes de poboación e esforzo fiscal de Galicia, este último medido polo que se recade no seu territorio do Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas; isto é, o cociente entre o que se recade efectivamente e o potencialmente atinguible, tendo en conta o nivel e distribución persoal da renda. b) A cantidade equivalente á aportación proporcional que lle corresponde a Galicia polos servicios e cargas xerais que o Estado continúe asumindo como propios. c) A relación inversa entre a renda real media dos residentes na Comunidade Autónoma e a media estatal. d) Relación entre os índices de déficit en servicios sociais e infraestructuras que afecten ó territorio da Comunidade e ó conxunto do Estado. e) Relación entre os custos por habitante dos servi- cios sociais e administrativos transferidos para o territorio da Comunidade e para o conxunto do Estado. f) Outros criterios que se xulguen procedentes. 2. A fixación da nova porcentaxe de participación será obxecto de negociación inicial e será revisable por solicitude do Goberno ou da Comunidade Autónoma cada cinco anos. ARTIGO 47 l. A Comunidade Autónoma, mediante acordo do Parlamento, poderá emitir débeda pública para financiar gastos de investimento. 2. O volume e característica das emisións estableceranse de acordo coa ordenación xeral da política crediticia e en coordenación co Estado. 3. Os títulos emitidos terán a consideración de fondos públicos para tódolos efectos. ARTIGO 48 No suposto de que o Estado emita Débeda parcialmente destinada á creación ou mellora de servicios situados en Galicia e transferidos á Comunidade Autónoma galega, esta estará facultada para elaborar e presenta-lo programa de obras e servicios beneficiarios da emisión. ARTIGO 49 1. Correspóndelle á Comunidade Autónoma galega a tutela financeira sobre os entes locais, respectando a autonomía que a estes lles recoñecen os artigos 140 e 142 da Constitución e de acordos co artigo 27.2 deste Estatuto. 2. É competencia dos entes locais de Galicia a xestión, cobranza, liquidación e inspección dos tributos propios que lles atribúan as leis, sen prexuízo da delegación que poidan outorgar para estas facultades a favor da Comunidade Autónoma galega. Mediante lei do Estado establecerase o sistema de colaboración dos entes locais, da Comunidade Autónoma galega e do Estado para a xestión, liquidación, cobranza e inspección daqueles tributos que se determinen. Os ingresos dos entes locais de Galicia, consistentes en participación en ingresos estatais e en subvencións incondicionadas, percibiranse a través da Comunidade Autónoma galega, que os distribuirá de acordo cos criterios legais que se establezan para as referidas participacións. ARTIGO 50 A Comunidade Autónoma galega gozará do tratamento fiscal que a lei estableza para o Estado. ARTIGO 51 Regularanse necesariamente mediante lei do Parlamento galego as seguintes materias: a) O establecemento, a modificación e supresión dos seus propios impostos, taxas e contribucións especiais, e das exencións ou bonificacións que lles afecten. b) O establecemento e a modificación e supresión dos recargos sobre os impostos do Estado. c) A emisión de débeda pública e demais operacións de crédito concertadas pola Comunidade Autónoma galega. ARTIGO 52 Correspóndelle á Xunta de Galicia: a) Aproba-los regulamentos xerais dos seus propios tributos. b) Elabora-las normas regulamentarias precisas para xestiona-los impostos estatais cedidos de acordo cos termos desta cesión. ARTIGO 53 1. Correspóndelle á Xunta ou Goberno a elaboración e aplicación do orzamento da Comunidade Autónoma galega, e ó Parlamento o seu exame, emenda, aprobación e control. O orzamento será único e incluirá a totalidade dos gastos e ingresos da Comunidade Autónoma galega e dos organismos, institucións e empresas dela dependentes. 2. Sen prexuízo do disposto no artigo 136 e no apar- tado d) do artigo 153 da Constitución, créase o Consello de Contas de Galicia. Unha lei de Galicia regulará a súa organización e funcionamento e establecerá as garantías, normas e procedementos para asegura-la rendición das contas da Comunidade Autónoma que deberá someterse á aprobación do Parlamento. ARTIGO 54 l. A xestión, cobranza, liquidación e inspección dos seus propios tributos, corresponderalle á Comunidade Autónoma galega, que disporá de plenas atribucións para execución e organización desas tarefas, sen prexuízo da colaboración que poida ser establecida, en especial cando, coa Administración do Estado, así veña esixida pola natureza do tributo. 2. No caso dos impostos dos que se cedesen os rendementos, a Xunta asumirá por delegación do Estado a xestión, recadación, liquidación e inspección dos mesmos, sen prexuízo da colaboración que poida establecerse entre ámbalas administracións, todo iso de acordo co especificado na lei que fixe o alcance e condicións da cesión. 3. A xestión, recadación, liquidación e inspección dos demais impostos do Estado recadados en Galicia corresponderalle á Administración Tributaria do Estado, sen prexuízo da delegación que a Comunidade Autónoma poida recibir desta e da colaboración que poida establecer, especialmente cando así o esixa a natureza do tributo. ARTIGO 55 l. A Comunidade Autónoma, de acordo co que establezan as leis do Estado, designará os seus propios representantes nos organismos económicos, as institucións financeiras e as empresas públicas do Estado que teñan competencia dentro do territorio galego e que pola súa natureza non sexan obxecto de traspaso. 2. A Comunidade Autónoma poderá constituír empresas públicas como medio de execución das funcións que sexan da súa competencia, segundo o establecido no presente Estatuto. 3. A Comunidade Autónoma, como poder público. poderá facer uso das facultades previstas no apartado l do artigo 130 da Constitución, e poderá fomentar, mediante unha lexislación axeitada, as sociedades cooperativas nos termos resultantes do número 17 do artigo 28 do presente Estatuto. Igualmente, de acordo coa lexislación do Estado na materia, poderá facer uso das demais facultades previstas no apartado 2 do artigo 129 da Constitución. 4. A Comunidade Autónoma galega queda facultada para constituír institucións que fomenten a plena ocupación e o desenvolvemento económico e social no marco das súas competencias. == TÍTULO QUINTO == DA REFORMA ARTIGO 56 1. A reforma do Estatuto farase conforme o seguinte procedemento: a) A iniciativa da reforma corresponderalle á Xunta, ó Parlamento galego, por proposta dunha quinta parte dos seus membros, ou ás Cortes Xerais. b) A proposta de reforma requirirá, en todo caso, a aprobación do Parlamento Galego por maioría de dous tercios, a aprobación das Cortes Xerais mediante lei orgánica e, finalmente, o referendo positivo dos electores. 2. Se a proposta de reforma non é aprobada polo Parlamento galego ou polas Cortes Xerais, ou non é confirmada mediante referendo polo corpo electoral, non poderá ser sometida novamente a debate e votación do Parlamento mentres non transcorra un ano. 3. A aprobación da reforma polas Cortes Xerais, mediante lei orgánica, incluirá a autorización do Estado para que a Comunidade Autónoma galega convoque o referendo a que se refire o parágrafo b) do apartado l deste artigo. ARTIGO 57 A pesar do disposto no artigo anterior, cando a reforma teña por obxecto a simple alteración da organización dos poderes da Comunidade Autónoma e non afecte ás relacións da Comunidade autónoma co Estado, poderase proceder da seguinte maneira: a) Elaboración do proxecto de reforma polo Parlamento de Galicia. b) Consulta ás Cortes Xerais. c) Se no prazo de trinta días, posteriores á recepción da consulta prevista no apartado precedente, as Cortes Xerais non se declarasen afectadas pola reforma, convocarase, debidamente autorizado, un referendo sobre o texto proposto. d) Requirirase finalmente a aprobaci6n das Cortes Xerais mediante lei orgánica. e) Se no prazo sinalado na letra c) as Cortes se declarasen afectadas pola reforma esta terá que segui-lo procedemento previsto no artigo anterior, dándose por cumpridos os trámites do apartado a) do número 1 do mencionado artigo. == DISPOSICIÓNS ADICIONAIS == === PRIMEIRA === 1. Cédeselle á Comunidade Autónoma, nos termos previstos no parágrafo 3 desta disposición, o rendemento dos seguintes tributos: a) Imposto sobre o patrimonio neto. b) Imposto sobre transmisións patrimoniais. c) Imposto sobre sucesións e doazóns. d) Imposto sobre o luxo que se recade en destino. A eventual supresión ou modificación dalgún destes impostos implicará a extinción ou modificación da cesión. 2. O contido desta disposición poderase modificar mediante acordo do Goberno coa Comunidade Autónoma, que será tramitado polo Goberno como proxecto de lei. Para estes efectos, a modificaci6n da presente disposición non se considerará modificación do Estatuto. 3. O alcance e condicións da cesión serán establecidos pola Comisión Mixta a que se refire o apartado 1 da disposición transitoria cuarta que, en todo caso, terá que os referir a rendementos en Galicia. O Goberno tramitará o acordo da Comisi6n como proxecto de lei ou, de concorreren razóns de urxencia, como decreto-lei, no prazo de seis meses despois da constitución da Primeira Xunta de Galicia. === SEGUNDA === O exercicio das competencias financeiras recoñecidas por este Estatuto á Comunidade Autónoma de Galicia axeitarase ó que estableza a lei orgánica a que se refire o apartado 3 do artigo 157 da Constitución. ===TERCEIRA === 1. A Xunta coordenará a actividade das Deputacións Provinciais de Galicia en canto afecte directamente ó interese xeral da Comunidade Autónoma, e para estes efectos uniranse os orzamentos que aqueles elaboren e aproben ó da Xunta de Galicia. 2. A Xunta poderá encomenda-la execución dos seus acordos ás Deputacións Provinciais. Estas exercerán as funcións que a Xunta lles transfira ou delegue. === CUARTA === A celebración de eleccións aterase ás leis que, se é o caso, aproben as Cortes Xerais co fin exclusivo de coordena-lo calendario das diversas consultas electorais. ==DISPOSICIÓNS TRANSITORIAS== ===PRIMEIRA=== O primeiro Parlamento galego será elixido de acordo coas normas seguintes: 1. Logo de acordo co Goberno, a Xunta Pre-autonómica de Galicia convocará as eleccións nun termo máximo de cento vinte días desde a promulgación do presente Estatuto. As eleccións deberán celebrarse nun termo máximo de sesenta días contados desde a data da convocatoria. 2. A circunscrición electoral será a provincia, elixíndose un total de 71 membros, dos que corresponderán á provincia da Coruña 22, á de Lugo 15, á de Ourense 15 e á de Pontevedra 19. 3. Os membros do Parlamento galego serán elixidos por sufraxio universal, igual, directo e secreto, dos maiores de dezaoito anos, segundo un sistema de representación proporcional. 4. As Xuntas Electorais Provinciais terán, dentro dos límites da súa respectiva xurisdicción, a totalidade das competencias que a normativa electoral vixente atribúe á Xunta Central. Para os recursos que teñan por obxecto a impugnación da validez da elección e proclamación dos membros electos será competente a Sala do Contencioso Administrativo da Audiencia Territorial da Coruña, mentres non queda integrada no Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, que tamén entenderá dos recursos ou impugnacións que procedan contra os acordos das Xuntas Electorais provinciais. Contra as resolucións da citada Sala da Audiencia Territorial non caberá ningún recurso. 5. En todo o non previsto na presente disposición serán de aplicación as normas vixentes para as eleccións lexislativas ó Congreso dos Deputados das Cortes Xerais. ===SEGUNDA=== 1. Na súa primeira reunión o Parlamento galego: a) Constituirase, presidido por unha Mesa de idade, integrada por un Presidente e dous Secretarios, e procederá a elixi-la Mesa provisional, que estará composta por un Presidente, dous Vicepresidentes, un Secretario e un Vicesecretario. b) Elixirá as súas autoridades conforme a este Estatuto. 2. Elixidos os órganos da Comunidade Autónoma Galega, disolveranse as Institucións Pre-autonómicas. ===TERCEIRA=== 1. Mentres as Cortes Xerais non elaboren as leis ás que se refire este Estatuto e o Parlamento de Galicia lexisle sobre as materias da súa competencia, continuarán en vigor as actuais leis e disposicións do Estado que se refiren a estas materias, sen prexuízo de que o seu desenvolvemento lexislativo, se é o caso, e a súa execución se leve a cabo pola Comunidade Autónoma galega nos supostos así previstos neste Estatuto. ===CUARTA=== 1. Coa finalidade de transferir a Galicia as funcións e atribucións que lle corresponden de acordo co presente Estatuto, crearase, no termo máximo de un mes a partir da constitución da Xunta de Galicia, unha Comisión Mixta paritaria integrada por representantes do Estado e da Comunidade Autónoma galega. Esta Comisión Mixta establecerá as súas normas de funcionamento. Os membros da Comisión Mixta representantes de Galicia darán conta periodicamente da súa xestión perante o Parlamento de Galicia. A Comisión Mixta establecerá os calendarios e prazos para o traspaso de cada servicio. De calquera maneira, a referida Comisión deberá determinar nun prazo de dous anos desde a data da súa constitución, o termo en que deberá de completarse o traspaso de tódolos servicios que lle corresponden á Comunidade Autónoma galega, de acordo con este Estatuto. 2. Os acordos da Comisión Mixta adoptarán a forma de propostas ó Goberno, que as aprobará mediante decreto, figurando aqueles como anexos ó mesmo e serán publicados simultaneamente no Boletín Oficial del Estado e no Diario Oficial de Galicia, adquirindo vixencia a partir desta publicación. 3. Será título abondo para a inscrición no Rexistro da Propiedade do traspaso de bens inmobles do Estado á Comunidade Autónoma a certificación pola Comisión Mixta dos acordos gubernamentais debidamente promulgados. Esta certificación deberá conte-los requisitos esixidos pola Lei Hipotecaria. O cambio de titularidade nos contratos de arrendamento de locais para oficinas públicas dos servicios que se transfiran non lle dará dereito ó arrendador a extin- guir ou renova-lo contrato. 4. Os funcionarios adscritos a servicios de titularidade estatal ou a outras institucións públicas que resulten afectadas polos traspasos á Comunidade Autónoma pasarán a depender desta, séndolles respectados tódolos dereitos de calquera orde ou natureza que lles correspondan no momento do traspaso, mesmo o de participaren nos recursos de traslado que convoque o Estado en igualdade de condicións cos restantes membros do seu Corpo, podendo exercer desta maneira o seu dereito permanente de opción. Mentres a Comunidade Autónoma de Galicia non aprobe o réxime estatutario dos seus funcionarios, serán de aplicación as disposicións do Estado vixente sobre a materia. 5. A comisión Mixta, creada polo Real Decreto 474/78, do 16 de marzo, considerarase disolta cando se constitúa a Comisión Mixta a que se refire o apartado 1 da presente disposición transitoria. ===QUINTA=== l. En canto non se complete o traspaso dos servicios correspondentes ás competencias fixadas á Comunidade Autónoma neste Estatuto, o Estado garantirá o financiamento dos servicios transferidos á Comunidade cunha cantidade igual ó custo efectivo do servicio en Galicia no momento da transferencia. 2. Para garanti-lo financiamento dos servicios antes referidos, a Comisión Mixta prevista na disposición transitoria cuarta adoptará un método encamiñado a fixa-lo tanto por cento de participación previsto no apartado 3 do artigo 45. O método que se siga terá en conta tanto os custos directos coma os custos indirectos dos servicios así como os gastos de investimento que correspondan. 3. Ó fixa-las transferencias para os investimentos terase en conta, na forma progresiva que se acorde, a conveniencia de equipara-los niveis de servicios en todo o territorio do Estado, establecéndose, se é o caso, as transferencias necesarias para o funcionamento dos servicios. O financiamento a que se refire este apartado terá en conta as aportacións que se realicen a Galicia partindo do Fondo de Compensación a que se refire o artigo 158 da Constitución, así como a acción investidora do Estado en Galicia que non sexa aplicación dese Fondo. 4. A Comisión Mixta a que e refire o apartado 2 fixará o citado tanto por cento, mentres dure o período transitorio, cunha antelación mínima de un mes á presentación dos Orzamentos Xerais do Estado nas Cortes. 5. A partir do método fixado no apartado 2, establecerase un tanto por cento no que se considerará o custo efectivo global dos servicios transferidos polo Estado á Comunidade Autónoma, minorando polo total da cobranza obtida por esta polos tributos cedidos, en relación coa suma dos ingresos obtidos polo Estado nos capítulos I e II do último Orzamento anterior á transferencia dos servicios. ===SEXTA=== No relativo á televisión, a aplicación do aprtado 3 do artigo 34 do presente Estatuto supón que o Estado outorgará en réxime de concesión á Comunidade Autónoma de Galicia a utilización dunha terceira canle, de titularidade estatal, que debe crearse especificamente para emitir no territorio de Galicia, nos termos que prevexa a citada concesi6n. Mentres non se poña en funcionamento efectivo esta nova canle de Televisión, Radio-Televisión Española (RTVE) articulará a través da súa organización en Galicia un réxime transitorio de programación específica para o territorio de Galicia, que Televisión Española emitirá pola segunda cadea (UHF). O custo da programaci6n específica de Televisión a que se refire o parágrafo anterior entenderase como base para a determinación da subvención que poida concederse á Comunidade Autónoma de Galicia durante os primeiros anos de funcionamento da nova canle ó que se refire esta disposición. ===SÉTIMA=== As transferencias que se realicen en materia de ensino para traspasar á competencia da Comunidade Autónoma os servicios e centros do Estado en Galicia, realizaranse de acordo cos calendarios e programas que defina a, Comisión Mixta. :Xa que logo, :Mando a tódolos españois, particulares e :autoridades, que garden e fagan garda-la :presente lei orgánica. : Palacio Real de Madrid, seis de abril de :mil novecentos oitenta e un. :JUAN CARLOS R. O Presidente do Goberno LEOPOLDO CALVO-SOTELO Y BUSTELO [[Category:Documentos legais galegos]] [[Category:GL-E]] 1308 1331 2005-08-23T22:18:43Z Rocastelo 3 creo provisoriamente a categoría. [[Documentos legais]] 1309 1333 2005-08-24T14:06:12Z Prevert 2 Categoría para clasificar artigos relacionados co proxecto. Categoría para clasificar artigos relacionados co proxecto. 1310 3807 2007-01-21T17:58:43Z 87.69.101.237 [[:oldwikisource:Wikisource|Wikisource — The Free Library]] A nosa taberna úsase para debatir sobre cuestións técnicas, políticas e normas, e todo tipo de operacións e temas relacionados coa Wikisource. '''[http://gl.wikisource.org/w/wiki.phtml?title=Wikisource:A_Taberna&action=edit&section=new Cree unha nova conversa]''' {|style="border:1px solid #aaaaaa;background-color:#f9f9f9;text-align:center" width="80%" align="center" |- |'''[[w:Wikipedia:A Taberna|A Taberna da Galipedia]]''' &rarr; [[w:Wikipedia:A Taberna (novas)|Novas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (políticas)|Políticas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (técnica)|Técnica]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (propostas)|Propostas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (axuda)|Axuda]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (xeral)|Xeral]] |- |'''[[wikt:Wiktionary:Taberna|A Taberna do Galizionario]]''' - '''[[commons:Commons:A Taberna|A Taberna de Commons]]''' - '''[[Wikisource:A Taberna|A Taberna de Wikisource]]''' - '''[[b:Wikibooks:A Taberna|A Taberna de Wikibooks]]''' - '''[[q:Wikiquote:A Taberna|A Taberna de Wikiquote]]''' |} <!--mensaxes a partir de aquí--> Penso que se fai necesaria a creación da categoría literatura, hai xa algúns artigos, e penso engadir máis, que vos parece?--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 21:23, 19 decembro 2005 (UTC) **Ademais creo que sería necesario separar documentos legais, entre os documentos legais galegos, documentos legais españois, etc. para os que buscan documentos legais seríalles útil que estiveran ben identificados por medio das categorías.--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 21:26, 19 decembro 2005 (UTC) *Estou de acordo co da categoría literatura, en canto ó dos documentos legais (os que lle estou collendo cariño) tiña pensado face-la mesma proposta. Un saúdo --[[User:Alyssalover|Alyssalover]] 22:45, 19 decembro 2005 (UTC) *De acordo coas categorías. <strike>Ademais creo que habería que considerar tamén a posibilidade de introducir enlaces nos documentos, ou ben presentar dúas versións, unha delas con enlaces</strike> (xa vin que se estaba facendo). Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]]^{[[User talk:Prevert|(talk)]]} 23:30, 19 decembro 2005 (UTC) == Votación en Wikisource.org == En Wikisource.org está a se desenvolver unha votación para que os desenvolvedores permitan a protección dunha parte da páxina. Isto permite preservar os contido tal como o foi escrito polos seus autores, pero permite a inclusión de interwikis, categorías, marcadores, cambios de formato... Para poder votar hai que estar rexistrado e ter un mínimo de 50 edicións da wikisource da que se proceda. As votacións realízanse aquí:[http://wikisource.org/wiki/Wikisource:Vote_on_enabling_the_ProtectSection_extension].--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 20:47, 16 Xaneiro 2006 (UTC) ==Ramón María del Valle Inclán== O 5 de xaneiro deste ano cumplíronse 70 anos da morte deste autor, así que segundo a Lei de Propriedade Intelectual extinguíronse os dereitos de autor sobre das súas obras. Poderiamos aprobeitar e incluir algúns dos seus textos, ¿qué vos parece? --[[User:Alyssalover|Alyssalover]] 16:00, 4 Febreiro 2006 (UTC) *Habería que traducilos, e iso levaría o seu tempo.--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 18:52, 4 Febreiro 2006 (UTC) [[Category:Wikisource|Taberna, Wikisource:A]] *Paréceme boa idea, habería que centrarse nalgunha obra concreta. Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]]^{[[User talk:Prevert|(talk)]]} 23:18, 4 Febreiro 2006 (UTC) == [[:oldwikisource:Wikisource|Wikisource — The Free Library]] == Hello. Please check (and if need be ''add'' or ''correct'') the translation of '''''"Wikisource — The Free Library"''''' in your language, in the table at '''[[:oldwikisource:Wikisource|this page]]'''. Note: The table is linked to from the circular logo at '''[[:oldwikisource:|Wikisource's Multilingual Portal]]'''. Thank you! [[User:Dovi]] 17:47, 21 January 2007 (UTC) 1311 3312 2006-04-25T17:31:46Z 82.230.146.52 Arranchar texto Lei 3/1983, do 15 de xuño ---- == Introducción == O proceso histórico centralista acentuado no decorrer dos séculos, tivo para Galicia dúas consecuencias profundamente negativas: anula-la posibilidade de constituír institucións propias e impedi-lo desenvolvemento da nosa cultura xenuína cando a imprenta ía promove-lo grande despegue das culturas modernas. Sometido a esta despersonalización política e a esta marxinación cultural, o pobo galego padeceu unha progresiva depauperación interna que xa no século XVIII foi denunciada polos ilustrados e que desde mediados do XIX, foi constantemente combatida por tódolos galegos conscientes da necesidade de evita-la desintegración da nosa personalidade. A Constitución de 1978, ó recoñece-los nosos dereitos autonómicos como nacionalidade histórica, fixo posible a posta en marcha dun esforzo constructivo encamiñado á plena recuperación da nosa personalidade colectiva e da súa potencialidade creadora. Un dos factores fundamentais desa recuperación é a lingua, por se-lo núcleo vital da nosa identidade. A lingua é a maior e máis orixinal creación colectiva dos galegos, é a verdadeira forza espiritual que lle dá unidade interna á nosa comunidade. Únenos co pasado do noso pobo, porque del a recibimos como patrimonio vivo, e uniranos co seu futuro, porque a recibirá de nós como legado da identidade común. E na Galicia do presente serve de vínculo esencial entre os galegos afincados na terra nativa e os galegos emigrados polo mundo. A presente Lei, de acordo co establecido no artigo 3 da Constitución e no 5 do Estatuto de Autonomía, garante a igualdade do galego e do castelán como linguas oficiais de Galicia e asegura a normalización do galego como lingua propia do noso pobo. Polas devanditas razóns, o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13°, 2 do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, regulamentadora da Xunta e do seu Presidente, promulgo, en nome de El-Rei, a LEI DE NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA == Título I. DOS DEREITOS LINGÜÍSTICOS EN GALICIA == Artigo 1 O galego é a lingua propia de Galicia. Tódolos galegos teñen o dereito de coñecelo e de usalo. Artigo 2 Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal do galego e do castelán, linguas oficiais da Comunidade Autónoma. Artigo 3 Os poderes públicos de Galicia adoptarán as medidas oportunas para que ninguén sexa discriminado por razón de lingua. Os cidadáns poderán dirixirse ós xuíces e tribunais para obte-la protección xudicial do dereito a emprega-la súa lingua. == Título II. DO USO OFICIAL DO GALEGO == Artigo 4 1. O galego, como lingua propia de Galicia, é lingua oficial das institucións da Comunidade Autónoma, da súa Administración, da Administración Local e das Entidades Públicas dependentes da Comunidade Autónoma. 2. Tamén o é o castelán como lingua oficial do Estado. Artigo 5 As leis de Galicia, os Decretos lexislativos, as disposicións normativas e as resolucións oficiais da Administración Pública galega publicaranse en galego e castelán no Diario Oficial de Galicia. Artigo 6 1. Os cidadáns teñen dereito ó uso do galego, oralmente e por escrito, nas súas relacións coa Administración Pública no ámbito territorial da Comunidade Autónoma. 2. As actuacións administrativas en Galicia serán válidas e producirán os seus efectos calquera que sexa a lingua oficial empregada. 3. Os poderes públicos de Galicia promoverán o uso normal da lingua galega, oralmente e por escrito, nas súas relacións cos cidadáns. 4. A Xunta dictará as disposicións necesarias para a normalización progresiva do uso do galego. As Corporacións Locais deberán facelo de acordo coas normas recollidas nesta Lei. Artigo 7 1. No ámbito territorial de Galicia, os cidadáns poderán utilizar calquera das dúas linguas oficiais nas relacións coa Administración de Xustiza. 2. As actuacións xudiciais en Galicia serán válidas e producirán os seus efectos calquera que sexa a lingua oficial empregada. En todo caso, a parte ou interesado terá dereito a que se lle informe ou notifique na lingua oficial que elixa. 3. A Xunta de Galicia promoverá, de acordo cos órganos correspondentes, a progresiva normalización do uso do galego na Administración de Xustiza. Artigo 8 Os documentos públicos outorgados en Galicia poderanse redactar en galego ou castelán. De non haber acordo entre as partes, empregaranse ámbalas dúas linguas. Artigo 9 1. Nos Rexistros Públicos dependentes da Adminisitración autonómica, os asentamentos faranse na lingua oficial en que estea redactado o documento ou se faga a manifestación. Se o documento é bilingüe, inscribirase na lingua que indique quen o presenta no Rexistro. Nos Rexistros Públicos non dependentes da Comunidade Autónoma, a Xunta de Galicia promoverá, de acordo cos órganos competentes, o uso normal do galego. 2. As certificacións literais expediranse na lingua na que se efectuase a inscrición reproducida. Cando non sexa transcrición literal do asentamento, empregarase a lingua oficial interesada polo solicitante. 3. No caso de documentos inscritos en dobre versión lingüística pódense obter certificións en calquera das versións, a vontade do solicitante. Artigo 10 1. Os topónimos de Galicia terán como única forma oficial a galega. 2. Correspóndelle á Xunta de Galicia a determinación dos nomes oficiais dos municipios, dos territorios, dos núcleos de poboación, das vías de comunicación interurbanas e dos topónimos de Galicia. O nome das vías urbanas será determinado polo Concello correspondente. 3. Estas denominacións son as legais a tódolos efectos e a rotulación terá que concordar con elas. A Xunta de Galicia regulamentará a normalización da rotulación pública respectando en tódolos casos as normas internacionais que subscriba o Estado. Artigo 11 1. Co fin de facer efectivos os dereitos recoñecidos no presente Título, os poderes autonómicos promoverán a progresiva capacitación no uso do galego do persoal afecto á Administración Pública e ás empresas de carácter público en Galicia. 2. Nas probas selectivas que se realicen para o acceso ás prazas da Administración Autónoma e Local considerarase, entre outros méritos, o grao de coñecemento das linguas oficiais, que se ponderará para cada nivel profesional. 3. Na resolución dos concursos e oposicións para prove-los postos de Maxistrados, Xuíces, Secretarios Xudiciais, Fiscais e tódolos funcionarios ó servicio da Administración de Xustiza, así coma Notarios, Rexistradores da Propiedade e Mercantís, será mérito preferente o coñecemento do idioma galego. == Título III. DO USO DO GALEGO NO ENSINO == Artigo 12 1. O galego, como lingua propia de Galicia, é tamén lingua oficial no ensino en tódolos niveis educativos. 2. A Xunta de Galicia regulamentará a normalización do uso das linguas oficiais no ensino, de acordo coas disposicións da presente Lei. Artigo 13 1. Os nenos teñen dereito a recibi-lo primeiro ensino na súa lingua materna. O Goberno Galego arbitrará as medidas necesarias para facer efectivo este dereito. 2. As Autoridades educativas da Comunidade Autónoma arbitrarán as medidas encamiñadas a promove-lo uso progresivo do galego no ensino. 3. Os alumnos non poderán ser separados en centros diferentes por razón da lingua. Tamén se evitará, a non ser que con carácter excepcional as necesidades pedagóxicas así o aconsellaren, a separación en aulas diferentes. Artigo 14 1. A lingua galega é materia de estudio obrigatorio en tódolos niveis educativos non universitarios. Garantirase o uso efectivo deste dereito en tódolos centros públicos e privados. 2. O Goberno Galego regulamentará as circunstancias excepcionais en que un alumno pode ser dispensado do estudio obrigatorio da lingua galega. Ningún alumno poderá ser dispensado desta obriga se tivera cursado sen interrupción os seus estudios en Galicia. 3. As autoridades educativas da Comunidade Autónoma garantirán que ó remate dos ciclos en que o ensino do galego é obrigatorio, os alumnos coñezan este, nos seus niveis oral e escrito, en igualdade co castelán. Artigo 15 1. Os profesores e os alumnos no nivel universitario teñen o dereito a empregar, oralmente e por escrito, a lingua oficial da súa preferencia. 2. O Goberno Galego e as autoridades universitarias arbitrarán as medidas oportunas para facer normal o uso do galego no ensino universitario. 3. As autoridades educativas adoptarán as medidas oportunas co fin de que a lingua non constitúa obstáculo para facer efectivo o dereito que teñen os alumnos a recibir coñecementos. Artigo 16 1. Nos cursos especiais de educación de adultos e nos cursos de ensino especializado nos que se ensine a disciplina de lingua, é preceptivo o ensino do galego. Nos centros de ensino especializado dependentes da Xunta de Galicia establecerase o ensino da lingua galega nos casos en que o seu estudio non teña carácter obrigatorio. 2. Nos centros de educación especial para alumnos con deficiencias físicas ou mentais para a aprendizaxe, empregarase como lingua instrumental aquela que, tendo en conta as circunstancias familiares e sociais de cada alumno, mellor contribúa ó seu desenvolvemento. Artigo 17 1. Nas Escolas Universitarias e demais centros de Formación do Profesorado será obrigatorio o estudio da lingua galega. Os alumnos destes centros deberán adquiri-la capacitación necesaria para facer efectivos os dereitos que se amparan na presente Lei. 2. As autoridades educativas promoverán o coñecemento do galego por parte dos profesores dos niveis non incluídos no parágrafo anterior, a fin de garanti-la progresiva normalización do uso da lingua galega no ensino. == Título IV. O USO DO GALEGO NOS MEDIOS DE COMUNICACIÓN == Artigo 18 O galego será a lingua usual nas emisoras de radio e televisión e nos demais medios de comunicación social sometidos a xestión ou competencia das institucións da Comunidade Autónoma. Artigo 19 O Goberno Galego prestará apoio económico e material ós medios de comunicación non incluídos no artigo anterior que empreguen o galego dun xeito habitual e progresivo. Artigo 20 Serán obrigas da Xunta de Galicia: 1. Fomenta-la producción, a dobraxe, a subtitulación e a exhibición de películas e outros medios audiovisuais en lingua galega. 2. Estimula-las manifestacións culturais, representacións teatrais e os espectáculos feitos en lingua galega. 3. Contribuír ó fomento do libro en galego, con medidas que potencien a producción editorial e a súa difusión. == Título V. DO GALEGO EXTERIOR == Artigo 21 1. O Goberno Galego fará uso dos recursos que lle confiren a Constitución Española e o Estatuto de Autonomía para que os emigrantes galegos poidan dispoñer de servicios culturais e lingüísticos en lingua galega. 2. Así mesmo fará uso do previsto no artigo 35 do Estatuto de Autonomía a fin de protexe-la lingua galega falada en territorios limítrofes coa Comunidade Autónoma. == Título VI. DA ADMINISTRACIÓN AUTONÓMICA E A FUNCIÓN NORMALIZADORA == Artigo 22 O Goberno Galego asumirá a dirección técnica e o seguimento do proceso de normalización da lingua galega; asesorará á Administración e ós particulares, e coordinará os servicios encamiñados a consegui-los obxectivos da presente Lei. Artigo 23 O Goberno Galego establecerá un plan destinado a resalta-la importancia da lingua como patrimonio histórico da comunidade e a poñer de manifesto a responsabilidade e os deberes que esta ten respecto da súa conservación, protección e transmisión. Artigo 24 1. A Escola Galega de Administración Pública encargarase da formación dos funcionarios a fin de que poidan usa-lo galego nos termos establecidos pola presente Lei. 2. O dominio das linguas galega e castelá será condición necesaria para obte-lo diploma da Escola Galega da Administración Pública. Artigo 25 O Goberno Galego e as Corporacións Locais dentro do seu ámbito fomentarán a normalización do uso do galego nas actividades mercantís, publicitarias, culturais, asociativas, deportivas e outras. Con esta finalidade e por actos singulares, poderanse outorgar reduccións ou exencións das obrigas fiscais. == DISPOSICIÓNS ADICIONAL E FINAL == === DISPOSICIÓN ADICIONAL === Nas cuestións relativas á normativa, actualización e uso correcto da lingua galega, estimarase como criterio de autoridade o establecido pola Real Academia Galega. Esta normativa será revisada en función do proceso de normalización do uso do galego. === DISPOSICIÓN FINAL === A presente Lei entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no Diario Oficial de Galicia.<br> Santiago de Compostela, 15 de xuño de 1983<br> Gerardo Fernández Albor<br> Presidente<br> [[Category:Documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1314 1350 2005-08-25T19:42:53Z Prevert 2 [[Category:Wikisource]] [[w:Wikipedia:Acerca de|Wikipedia:Acerca de]] [[Category:Wikisource|Acerca de, Wikisource:]] 1315 1349 2005-08-25T19:40:05Z Prevert 2 Wikisource:About moved to Wikisource:Acerca de: galego #redirect [[Wikisource:Acerca de]] 1316 1352 2005-08-25T19:47:36Z Prevert 2 [[Category:Wikisource]] [[Category:Wikisource]] 1317 1354 2005-08-25T19:49:21Z Prevert 2 Help:Contents moved to Wikisource:Axuda: en galego #redirect [[Wikisource:Axuda]] 1318 1361 2005-08-25T20:02:52Z Prevert 2 Orde alfabética Provisionalmente pode consultar [[w:Wikipedia:Portal da comunidade|Wikipedia:Portal da comunidade]]. [[Category:Wikisource|Portal da comunidade, Wikisource:]] 1319 1360 2005-08-25T20:01:59Z Prevert 2 Wikisource:Community Portal moved to Wikisource:Portal da comunidade: en galego #redirect [[Wikisource:Portal da comunidade]] 1320 1362 2005-08-25T20:08:16Z Prevert 2 Categorías dispoñibles neste momento Un dos sistemas de organización dos contidos deste wikisource e a clasificación en '''categorías'''. Estas son as categorías dispoñibles neste momento: *[[:Category:Documentos legais|Documentos legais]] *[[:Category:Wikisource|Wikisource]] &rarr; [[:Category:Axuda|Axuda]] [[Category:Wikisource|Categorías, Wikisource:]] 1321 1363 2005-08-25T20:09:46Z Prevert 2 Enlace Vexa http://wikimediafoundation.org/wiki/Fundraising 1322 1366 2005-08-25T20:13:51Z Prevert 2 Current events moved to Wikisource:Actualidade: en galego #redirect [[Wikisource:Actualidade]] 1325 2640 2005-12-21T19:04:55Z Rocastelo 3 [[Category:Literatura]] <pre> Porque trobar é cousa en que jaz entendimento, poren queno faz ao d'aver e de razon assaz, per que entenda e sabia dizer o que entend' e de dizer lle praz, ca ben trobar assi s'a de ffazer. E macar eu estas duas non ey com' eu querria, pero provarei a mostrar ende un pouco que sei, confiand' en Deus, ond' o saber ven, ca per ele tenno que poderei mostrar do que quero alguna ren. E o que quero é dizer loor da Virgen, madre de nostro Sennor, Santa Maria, que ést' a mellor cousa que el fez; e por aquest' eu quero seer oy mais seu trobador e rogo-lle que me quiera por seu Trobador e que queira meu trobar reçeber, ca per el quer' eu mostrar dos miragres que ela fez; e ar querrei-me leixarde trobar des i por outra dona, e cuid' a cobrar per esta quant' enas outras perdi. Onde lle rogo, se ela quiser, que lle praza do que dela disser en meus cantares e, se ll'aprouguer, que me dé gualardon com' ela da aos que ama; e queno souber, por ela mais de grado trobará. </pre> [[Category:Literatura]] [[Category:GL-C]] 1327 2648 2005-12-21T20:38:06Z Alyssalover 7 [[Category:documentos legais galegos]] Lei 11/89, do 20 de xullo == Exposición de Motivos == A presente Lei persegue dous obxectivos principais: supera-las actuais carencias universitaria de Galicia e reordena-lo sistema universitario de Galicia atendendo a criterios de desenvolvemento e renovación. A universidade é un servicio público que debe estar aberto á sociedade que a sustenta e contén sobrados elementos para se revelar como unha instancia dinamizadora da sociedade na que se insire. Na medida en que sepoñan os medios para aproveita-las posibilidades de innovación que leva implícitas, esta institución pódese converter nun instrumento importante dos cambios sociais e culturais e garanti-la asunción dos avances científicos e técnicos. Esta Lei pretende contribuír a que a Universidade galega cumpra adecuadamente o papel que a sociedade ten dereito a lle asignar. Na medida en que é un ben colectivo é necesario un esforzo permanente por achega-los seus servicios a tódolos cidadáns tratando de supera-las barreiras sociais e económicas que poidan impedilo. Faise preciso afrontar con vontade superadora as tradicionais carencias e os actuais desaxustes que padece a Universidade en Galicia. A actual oferta universitaria galega caracterízase por unha deficiente escolarización universitaria, concretada nunha das máis baixas taxas de escolarización universitaria de Europa. Debe resaltarse o incompleto e deficiente abano de titulacións que poden cursarse en Galicia; a oferta é especialmente raquítica nas áreas tecnolóxicas e naquelas máis ligadas coas actuais e futuras demandas laborais. É de destaca-la saturación existente nun gran número de centros de ensino universítario así como gran número de centros de ensino universítario asi como as deficencias infraestructurais no tocante á docencia, ó estudio e á investigación, e tamén no que atinxe ós recursos humanos, especialmente de profesorado. Hai que sinala-las carencias naqueles servicios universitarios que poden favorecer un máis doado acceso das clases sociais máis desfavorecidas ó ensino universitario, contribuíndo a supera-las discriminacións económicas e territoriais, así como polo que atinxe a servicios da comunidade universitaria. Finalmente, e incidindo en todo o anterior, hai que salienta-lo raquítico financiamento do actual sistema universitario de Galicia, cun nivel de gastos por alumno moi por baixo da medida estatal, que é por outra banda, das máis deficientes de Europa. A esta precaria situación súmase a crecente demanda de estudios universitarios en Galicia, que está a desbordar nos últimos anos tódalas posibilidades de oferta. De aí a necesidade de se formula-la expansión do actual sistema universitario, tratando á vez, cun obxectivo decididamente reformador, de amplia-la oferta e supera-las carencias sinaladas co obxecto de garantir uns estándares mínimos de calidade do ensino e da investigación. Trátase, pois, de garanti-la expansión se que esta supoña degradación do ensino universitario, senón, pola contra, renovación e superación. Ante estas circunstancias, os poderes públicos da Comunidade Autónoma de Galicia teñen ineludiblemente que dar unha resposta axeitada, de modo que o sistema universitario de Galicia se convirta nun eficaz instrumento de transformación social. Faise necesario, polo tanto, modifica-la actual estructura do sistema universitario de Galicia coa creación de dúas novas Universidades e unha axeitada regulación dos seus Campus e das súas titulacións. Esta medida ten a virtualidade de facilita-lo achegamento deste servicio público a un maior número de cidadáns galegos, ó tempo que se logra unha dimensión funcional de cada Universidade e dos seus Campus. De acordo co previsto no artigo 13.2 do Estatuto de Autonomía de Galicia e 24 da Lei Reguladora da Xunta e do seu Presidente, sanciono e promulgo , no nome de El-Rei, a Lei de Ordenación do Sistema Universitario de Galicia. == Artigo 1.- == 1. A presente lei desenvolve o sistema universitario de Galicia. 2. É obxecto desta Lei establece-las bases de ordenación territorial, funcional e financeira do sistema universitario de Galicia, así como os criterios para a implantación de novas titulacións e a creación dos correspondentes centros, tendo en conta as características e esixencias demográficas, científico-educativas, socio-económicas e socio-culturais da sociedade galega. == Artigo 2.- == Dentro dos obxectivos e finalidades propios do sistema universitario de Galicia, teranse especialmente en conta: 1) A formación e capacitación de cidadáns no plano científico-técnico e no correlativo plano profesional. 2) O favorecemento dunha mobilidade social ascendente no seo da sociedade galega. 3) A creación e difusión da innovación científica e técnica. 4) A irradiación da cultura e a promoción do desenvolvemento cultural de Galicia a través da dimensión universitaria. 5) A promoción do galego, lingua propia de Galicia como idioma vehicular no ensino superior, na investigación científica e na creatividade artística e cultural. == Artigo 3.- == 1. Creánse por esta Lei a Universidade de Vigo e a Universidade da Coruña. 2. O sistema universitario de Galicia estará constituído pola Universidade de Santiago de Compostela, a Universidade da Coruña e a Universidade de Vigo. 3. Encoméndaselles ás tres Universidades o servicio público do ensino superior en Galicia, mediante o exercicio da docencia, o estudio, a investigación e a creación de coñecemento. == Artigo 4.- == Cada Universidade goza de personalidade xurídica e patrimonio de seu, rexéndose pola presente Lei, pola lexislación autonnómica e estatal aplicable e polos seus respectivos Estatutos. == Artigo 5.- == A Universidade de Santiago de Compostela, cidade onde seguirá a radica-la súa sede, contará ademais co Campus de Lugo. A Universidade de Vigo terá a súa sede nesta cidade incluíndo os Campus de Pontevedra e de Ourense. A Universidade da Coruña terá a súa sede na cidade do mesmo nome, integrándose nela o Campus de Ferrol. == Artigo 6.- == Cada Campus deberá ter ou, noutro caso, ser dotado dun mínimo de dous centros con rango de Facultade ou Escola Técnica Superior. Estructurarase á súa vez internamente tendo en conta o criterio de complementariedade interdisciplinar dentro de cada grande área de coñecemento científico e técnico. Cada Campus contará cuns mínimos cualitativos e cuantitativos en dotación docente, de administración e servicios, de infraestructura en edificios e de equipamentos en servicios complementarios á docencia e investigación e en servicios comunitarios. == Artigo 7.- == Sen prexuízo dos novos centros que poidan crearse, as novas Universidades contarán inicialmente con aqueles onde se ubican na actualidade as Facultades, Escolas Técnicas Superiores, Colexios Universitarios, Escolas Universitarias, así como coas instalacións complementarias situadas nos Campus da Coruña, Ferrol, Vigo, Pontevedra e Ourense, pertencentes á Universidade de Santiago, segregándose da mesma. == Artigo 8.- == O repertorio de titulacións do sistema universitario de Galicia atenderá ó principio de completude, en virtude do cal debe tender a abranguer e incorpora-la totalidade do repertorio de titulacións existente, por área de coñecemento, no estado actual da ciencia e da técnica. Só excepcionalmente se poderá deixar de aplicar este principio, de xeito individualizado, en atención á desmesurada distorsión que implique na asignación dos recursos humanos e financeiros ou atrancos insolubles para a súa cobertura co nivel de calidade científico-docente razoablemente esixible. == Artigo 9.- == A creación e localización de novas titulacións e centros e, en definitiva, a ordenación do sistema universitario de Galicia seguirán unha programación que atenda a demanda universitaria e maila disponibilidade dos recursos económicos e docentes necesarios , e axustaranse ós seguintes criterios: a) Cubri-las necesidades de titulados para o desenvolvemento económico, cultural, científico e técnico de Galicia. b) Achega-la oferta á demanda e ás previsións de postos de traballo. c) Corrixi-los desequilibrios existentes nos actuais Campus. d) Acada-la especialización dos Campus, aínda que mantendo a coexistencia de ensinanzas técnicas e de humanidades. e) Evita-la multiplicidade de titulacións na Comunidade Autónoma, salvo cando coincidan a demanda real de estudiantes e a necesidade social de titulados. f) Agrupa-las titulacións por grandes áreas científicas para favorece-la consolidación de unidades departamentais e lograr un máis doado aproveitamento dos recursos infraestructurais e a xeración de solidas liñas de investigación. g) Transformar positivamente os actuais Colexios Universitarios, incardinando este proceso na expansión xeral da oferta. == Artigo 10.- == Os estudiantes poderán acceder a calquera das universidades da comunidade Autónoma, sempre que reúnan os requisitos académicos necesarios, aplicandose o procedemento coñecido como distrito único. == Artigo 11.- == 1. A coordenación e planificación do sistema universitario de Galicia, constituído polas tres Universidades, corresponderalle á Consellería de Educación e Ordenación Universitaria.(2) == DISPOSICIÓNS ADICIONALES == ====DISPOSICIÓN ADICIONAL PRIMEIRA==== A Xunta de Galicia dictará as oportunas disposicións para a segregación dos centros da Universidade de Santiago ós que se refire o artigo 7 e a correspondente integración dos mesmos nas novas Universidades. Esta segregación que se establecerá mediante un Decreto da Xunta de Galicia, logo dos trámites oportunos ante o Consello Social da Universidade de Santiago, terá lugar con tódolos seus medios materiais e humanos. En particular, o persoal a eles adscrito pasará a prestar servicio na Universidade na que tales centros se integren, respetándoselle os dereitos que posúan no momento da segregación. O equipamento e pleno desenvolvemento das actividades docentes e de investigación dos centros segregados farase con cargo ó plan de financiamento das Universidades contemplado na Disposición Adicional cuarta desta Lei. =====DISPOSICIÓN ADICIONAL SEGUNDA==== As novas Universidades darán comenzo ás súas actividades académicas logo de producirse a integración efectiva dos centros segregados da Universidade de Santiago, ou a creación doutros novos se é o caso , e a constitución dos órganos de goberno previstos na Disposición Transitoria Primeira. ====DISPOSICIÓN ADICIONAL TERCEIRA==== A Xunta de Galicia, logo da aprobación do plan de financiamento das Universidades ó que se fai referencia na Disposición Adicional cuarta, adoptará as medidas oportunas para a extinción dos Colexios Universitarios, e a súa transformación en Facultades, Escolas Técnicas Superiores, Escolas Universitarias ou outros centros de ensinanza superior. ====DISPOSICIÓN ADICIONAL CUARTA==== 1. A Xunta de Galicia deberá presentarlle ó Parlamento o plan de financiamento das Universidades de Galicia, no que figurarán, como mínimo os seguintes aspectos: a) Transferencias correntes ás Universidades. b) Investimentos reais previstos para a construcción de novos centros, Institutos de investigación, bibliotecas, residencias e outras instalacións e servicios. c) Gastos correspondentes á dotación e formación do profesorado. d) As transferencias de capital para gastos de investigación, de acordo co previsto na Lei 8/1988, do 18 de xullo, do plan seralde investigación científica e técnica de Galicia. e) Gastos de bolsas para estudiantes. 2. Os Presupostos da Comunidade Autónoma para o período 1990/96 contemplarán os gastos previstos no plan. 3. Autorízase ó Goberno Galego a asumi-los créditos ou emitir Débeda Pública precisos para garanti-lo cumprimento do plan. == DISPOSICIÓNS TRANSITORIAS == ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA PRIMEIRA==== Creánse os seguintes órganos nas novas Universidades para o desenvolvemento das funcións de goberno e administración necesarias para o comenzo das súas actividades: a) A Comisión de Goberno, á que lle corresponderán as funcións organizativas de goberno no ámbito académico. Estará composta por cinco membros, nomeados pola Consellerís de Educación e Ordenación Universitaria, debendo ter catro deles acondición de profesor numerario da universidade, con destino actual nalgún dos centrosradicados na área territorial correspondente á nova Universidade. O quinto membro será o Xerente da Universidade, que deberá te-la condición de funcionario. A Xunta de Galicia, por proposta do conselleiro de Educación e Ordenación Universitaria, nomeará o Rector da Universidade, que presidirá a Comisión de Goberno. A citada Comisión estructurarase funcionalmente en dous Vicerrectores, un Secretario Xeral e o Xerente. b) o Consello Económico, que desempeñará as funcións de carácter económico e financeiro atribuídas pola lexislación vixente ó Consello Social. Estará composto por seis membros, sendo o seu Presidente e dous dos mesmos nomeados pola Xunta de Galicia, dous polo Parlamento de Galicia e un pola respectiva Comisión de Goberno. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA SEGUNDA==== No prazo máximo de tres meses, a partir da entrada en vigor da presente Lei, a Xunta de Galicia procederá á designación dos Rectores e dos membros das Comisións de Goberno das novas Universidades. No mesmo prazo adoptará as medidas necesarias para a constitución dos respectivos Consellos Económicos. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA TERCEIRA==== O Consello Universitario deberá constituísrse no prazo de seis meses, a partir da entrada en vigor da presente Lei. Os Presidentes dos Consellos Económicos ocuparán o lugar previsto na Lei 5/1987, do 27 de maio, para os Presidentes dos Consellos Sociais. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA CUARTA==== No prazo máximo de tres meses, desde a súa constitución, cada Comisión de Goberno eleborará e someterá á aprobación da Xunta de Galicia o seu Regulamento de rexime interno e as normas estatutarias provisorias, polas que se rexerán as novas Universidades en tanto non se aproben os seus Estatutos. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA QUINTA==== No prazo de dous anos , a partir da entrada en vigor desta Lei, as novas universidades procederán á elección do respectivo Claustro universitario Constituínte. Este Claustro elixirá o Rector e, no prazo máximo de seis meses, desde a súa constitución elaborará os Estatutos e someteraos á aprobación da Xunta de Galicia. Se transcorrido o prazo fixado no parágrafo anterior non se sometesen os Estatutos á mencionada aprobación, a Xunta de Galicia determinará a normativa singular reguladora da actividade universitaria ata aprobación dos mesmos. En tanto non se aproben os Estatutos das novas universidades, a Xunta de Galicia exercerá as competencias que a lexislación lles atribúe ás Universidades, sen prexuício das que lles correspondan ás respectivas Comisións de Goberno e ós Consellos Económicos, así como das que figuren nas normas estatutarias provisorias. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA SEXTA==== Inmediatamente despois da elección do Claustro procederase á constitución dos correspondentes Consellos Sociais, que se integrarán de acordo co previsto na Lei 5/1987, do 27 de maio, do Consello Social e do Consello Universitario de Galicia, de conformidade co establecido nesta Lei. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA SÉTIMA==== En tanto non se constitúa o Consello universitario de Galicia, o Goberno nomeará unha Comisión de titulacións, coi fin de lle dar cumprimento ó previsto no artigo da presente Lei. ====DISPOSICIÓN TRANSITORIA OITAVA==== O Goberno deberá aproba-lo plan de financiamento no prazo de vinte días desde a publicación desta Lei, para efectos de lle dar cumprimento ódisposto na Disposición Adicional cuarta. == DISPOSICIÓNS DERRADEIRAS == ====DISPOSICIÓN DERRADEIRA PRIMEIRA===== Autorízase á Xunta de Galicia a dictar cantas disposicións considere necesarias para aplicación e o desenvolvemento da presente Lei. =====DISPOSICIÓN DERRADEIRA SEGUNDA===== Esta Lei entrará en vigor a partir da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1328 2650 2005-12-21T20:38:39Z Alyssalover 7 /* Disposicións derradeiras */ [[Category:documentos legais galegos]] Lei 2/2003, do 22 de maio.<br> O artigo 27.10º da Constitución de 1978 consagrou, por vez primeira no noso dereito, a autonomía das universidades, desenvolvida, pola súa vez, pola Lei orgánica 11/1983, do 25 de agosto, de reforma universitaria, e pola Lei orgánica 6/2001, do 21 de decembro, de universidades. Esta lei fundaméntase na competencia plena que, segundo o artigo 31 do Estatuto de autonomía, exerce a Comunidade Autónoma de Galicia para a regulación e administración do ensino en toda a súa extensión, niveis e graos, modalidades e especialidades, á vez que no disposto no artigo 2.5º da Lei orgánica 6/2001, que lles asigna ás comunidades autónomas as tarefas de coordinación das universidades da súa competencia, sen prexuízo das funcións atribuídas ó Consello de Coordinación Universitaria, conferíndolles, polo tanto, a potestade de establece-los órganos consultivos que estime oportunos. A Lei orgánica 11/1983, do 25 de agosto, de reforma universitaria, deu lugar a que se crease un órgano de consulta e asesoramento, e así se fixo pola Lei 5/1987, do 27 de maio, do Consello Social da Universidade e do Consello Universitario de Galicia. A nova regulación estatal e a experiencia acumulada durante estes anos aconsellan a aprobación dunha nova norma, máis exhaustiva, dada a substantividade propia do Consello Universitario e do Consello Social como entidades independentes, logrando así unhas normas que permitan ter unha coordinación áxil e eficaz, en prol dunha política universitaria consensuada entre tódolos seus axentes no marco do sistema universitario de Galicia. O capítulo preliminar establece as directrices mestras da coordinación universitaria. Deste xeito, acóutase a extensión da eficacia desta lei, asígnaselle seguidamente a competencia en materia de coordinación universitaria a un departamento da Administración autonómica e establécense os medios e fins da cooperación entre as universidades. O capítulo I define e fixa os aspectos fundamentais do Consello Galego de Universidades, como a súa sede e a súa adscrición orgánica. A continuación, establécese un elenco de competencias consecuente coa natureza e finalidade do órgano, e finalmente faise referencia ás relacións do órgano coas instancias das universidades que o integran e co órgano de avaliación externa autonómico. No capítulo II establécese a composición do Consello Galego de Universidades, con representantes da Administración autonómica, das universidades galegas e do Parlamento de Galicia, así como diversos aspectos do estatuto xurídico dos seus membros. O capítulo III aborda os aspectos básicos da organización e do funcionamento do Consello Galego de Universidades, remitindo a un regulamento do que elaborará o propio órgano o seu desenvolvemento. Por todo o exposto o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13.2º do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente, promulgo en nome de El-Rei a Lei do Consello Galego de Universidades. == Capítulo preliminar == Coordinación universitaria e os seus fins Artigo 1º.-Obxecto e marco normativo da lei. Esta lei ten por obxecto o desenvolvemento das funcións de coordinación universitaria que lle corresponden á Comunidade Autónoma de Galicia respecto das universidades públicas e privadas da súa competencia, no marco establecido polo artigo 27.10º da Constitución, o artigo 31 do Estatuto de autonomía de Galicia, a Lei orgánica 6/2001, do 21 de decembro, de universidades, as súas disposicións de desenvolvemento e as competencias que lle corresponden ó Consello de Coordinación Universitaria, así como ós demais órganos da universidade, en virtude da autonomía desta. Artigo 2º.-Coordinación e cooperación interuniversitaria. 1. As tarefas de coordinación das universidades, comprendidas no artigo anterior, correspóndenlle á consellería competente en materia universitaria, que contará, para o seu desenvolvemento, co asesoramento institucional do Consello Galego de Universidades. 2. Co fin de facilita-lo cumprimento das ditas tarefas, as institucións universitarias deberán facilitarse entre si canta información precisen para o desenvolvemento das súas respectivas competencias, así como proporcionárenlla tamén á consellería competente en materia universitaria no exercicio das súas propias. Artigo 3º.-Fins da coordinación universitaria. A coordinación universitaria persegue as finalidades seguintes: a) A planificación universitaria na Comunidade Autónoma de Galicia, orientada á mellora da calidade da docencia, investigación e xestión universitarias, con pleno respecto á autonomía universitaria. b) O coñecemento mutuo, as consultas recíprocas e o intercambio de información entre as universidades galegas en tódalas esferas da súa actividade, así como entre estas e a Xunta de Galicia a través da consellería competente en materia universitaria, en especial con relación a aquelas intervencións que deban acometerse conxuntamente ou que afecten máis dunha universidade. c) A fixación de directrices e criterios comúns respecto de: -A creación e o recoñecemento de novas uni-versidades, -A creación, adscrición, desadscrición, modificación ou supresión de centros universitarios e institutos universitarios de investigación, -A implantación e supresión de ensinanzas conducentes á obtención de títulos universitarios de carácter oficial e validez en todo o territorio estatal, -O estatuto do seu persoal contratado e a asignación de retribucións adicionais ó seu persoal docente e investigador, -Os prezos das ensinanzas propias e dos estudios oficiais, -A política de bolsas, axudas e créditos para o estudio e a investigación, -En xeral, cantas materias sexan de interese común das universidades. d) A promoción e a realización de actividades e estudios conxuntos no ámbito da docencia, o estudio, a investigación, a xestión e a extensión universitarias. e) O establecemento e o seguimento de programas conxuntos de actuación nalgún dos ámbitos sinalados na letra anterior. f) A promoción da cooperación entre as universidades galegas, as restantes administracións públicas e outras institucións universitarias estatais ou estranxeiras para a execución de proxectos de interese xeral, intercambios de persoal e posta en común de recursos para emprender accións conxuntas nos ámbitos xa sinalados. == Capítulo I == Definición, adscrición e competencias do Consello Galego de Universidades Artigo 4º.-Definición e adscrición do Consello Galego de Universidades. 1. O Consello Galego de Universidades é o órgano colexiado de consulta e asesoramento da consellería competente en materia universitaria para o desenvolvemento da política de coordinación e planificación do sistema universitario de Galicia. 2. Este consello estará adscrito organicamente a esa consellería, que sufragará os custos derivados do seu funcionamento con cargo ós seus orzamentos. Artigo 5º.-Competencias do Consello Galego de Universidades. Correspóndenlle ó Consello Galego de Universidades as competencias seguintes: a) Asesora-lo conselleiro competente en materia universitaria naquelas cuestións que decida someter á súa consideración, formulándolle cantas recomendacións considere oportunas para o desenvolvemento da política universitaria e do sistema universitario de Galicia. b) Coñecer e emitir informe sobre os proxectos de disposicións normativas en materia universitaria, así como sobre a programación e o financiamento pola Xunta de Galicia das universidades de competencia autonómica. c) Facilita-lo coñecemento mutuo, as consultas recíprocas e o intercambio de información entre as universidades galegas en tódalas súas esferas de actividade, así como entre estas e a Xunta de Galicia, en especial con relación a aquelas intervencións que deban acometerse conxuntamente ou que afecten máis dunha universidade. d) Realizar estudios e programas conxuntos de actuación, estudios sobre materias da súa competencia e, en particular, sobre as necesidades e os problemas do sistema universitario de Galicia. e) Emitir informe sobre as propostas de creación de universidades públicas e de recoñecemento de universidades privadas no territorio da Comunidade Autónoma de Galicia. f) Emitir informe sobre as propostas de creación, modificación ou supresión de facultades, escolas técnicas ou politécnicas superiores e escolas universitarias ou escolas universitarias politécnicas. g) Emitir informe sobre as propostas de convenios de adscrición ou convenios ou acordos de desadscrición á universidade de centros docentes para impartir estudios conducentes á obtención de títulos de carácter oficial e validez en todo o territorio estatal. h) Emitir informe sobre as propostas de creación ou supresión de institutos universitarios de investigación. i) Emitir informe sobre as propostas de convenios de adscrición ou convenios ou acordos de desadscrición ás universidades, tanto de institucións ou centros de investigación coma de institutos universitarios de investigación. j) Emitir informe sobre as propostas de implantación e supresión de ensinanzas conducentes á obtención de títulos universitarios de carácter oficial e validez en todo o territorio nacional. k) Coñece-los novos plans de estudios das ensinanzas impartidas polas universidades galegas así como as modificacións deles, unha vez homologados polo Consello de Coordinación Universitaria. l) Emitir informe sobre as propostas de organización conxunta de estudios entre universidades. m) Emitir informe sobre as propostas de creación, modificación ou supresión no estranxeiro de centros dependentes dunha universidade galega para a impartición de ensinanzas conducentes á obtención de títulos de carácter oficial e validez en todo o territorio estatal, así como sobre as de impartición en centros situados no territorio da Comunidade Autónoma de Galicia de ensinanzas conducentes á obtención de títulos estranxeiros de educación superior universitaria. n) Emitir informe sobre os convenios de colaboración en materia universitaria con outras comunidades autónomas e con rexións ou países estranxeiros. ñ) Promove-la cooperación entre as universidades galegas, as restantes administracións públicas e outras institucións universitarias estatais ou estranxeiras para a organización conxunta de actividades e ensinanzas, especialmente no ámbito do terceiro ciclo e doutoramento ou conducentes á obtención de diplomas e títulos propios das universidades. o) Emitir informe sobre as propostas de avaliacións e mellora da calidade dos servicios universitarios. p) Emitir informe sobre os procedementos para a admisión de estudiantes que establezan as universidades. q) Emitir informe sobre as normas que regulen o progreso e a permanencia dos estudiantes nas universidades. r) Emitir informe sobre a racionalización das ensinanzas, dos servicios e das actividades universitarias existentes en Galicia, especialmente mediante o intercambio de persoal, de instrumentos e infraestructuras de investigación existentes ou de futura adquisición, de fondos bibliográficos e de datos informáticos. s) Emitir informe sobre os prezos públicos das ensinanzas propias e dos estudios oficiais. t) Emitir informe sobre os criterios e as directrices de bolsas, axudas e créditos para o estudio e a investigación. u) Emitir informe sobre o Plan galego de I+D. v) Emitir informe sobre a memoria anual presentada polas universidades galegas. Artigo 6.- Relacións de cooperación. No desenvolvemento das súas competencias, o Consello Galego de Universidades, a través do seu presidente, poderá requiri-la colaboración de persoas físicas e xurídicas así como solicita-la información que precise de tódolos órganos da universidade e da Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia. == Capítulo II == Membros do Consello Galego de Universidades Artigo 7º.-Composición do Consello Galego de Universidades. 1. O Consello Galego de Universidades está integrado polos seguintes membros: a) O conselleiro competente en materia universitaria. b) O director xeral competente en materia universitaria. c) O secretario xeral, ou director xeral, competente en materia de investigación e desenvolvemento. d) Os rectores das universidades, comprendidas no artigo 1º. e) Os presidentes dos consellos sociais das universidades, comprendidas no artigo 1º. f) Cinco membros designados pola comisión do Parlamento de Galicia competente en materia universitaria, en proporción á súa representación no Pleno do Parlamento. g) A persoa que ocupe a dirección da Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia. 2. O nomeamento e o cesamento nos cargos ós que se refiren as letras a), b), c), d) e e) do apartado anterior determinará automaticamente a adquisición e a perda da condición de membro do Consello Galego de Universidades. Os acordos de designación dos membros elixidos polo Parlamento de Galicia seranlle comunicados inmediatamente ó conselleiro competente en materia universitaria, quen procederá a nomealos mediante orde da súa consellería, que se publicará no Diario Oficial de Galicia e producirá efectos a partir desta data. Artigo 8º.-Estatuto xurídico dos seus membros. 1. A duración do mandato dos membros do Consello Galego de Universidades de designación parlamentaria será de catro anos, e permanecerán en funcións desde a expiración do dito período ata a toma de posesión dos novos membros. 2. Cesarán por renuncia, incapacidade declarada por resolución xudicial firme, morte ou declaración de falecemento ou condena xudicial firme que comporte a inhabilitación ou suspensión de emprego ou cargo público. A renuncia deberá presentárselle por escrito ó presidente da comisión parlamentaria competente en materia universitaria, quen lla comunicará inmediatamente ó conselleiro competente en materia universitaria para a súa publicación no Diario Oficial de Galicia, e producirá efectos a partir desta data. As vacantes que se produzan entre os membros elixidos polo Parlamento antes da finalización do seu mandato deberán cubrirse polo mesmo procedemento empregado para a súa designación no prazo máximo de tres meses, e entenderase nomeado o membro substituto polo período que reste do anterior mandato, sen prexuízo do disposto no parágrafo anterior. 3. Os membros do Consello Galego de Universidades percibirán unicamente as indemnizacións que, de acordo coa lexislación vixente, lles correspondan por razón do servicio. == Capítulo III == Organización e funcionamento do Consello Galego de Universidades Artigo 9º.-Estructura interna. 1. O Consello Galego de Universidades estructúrase en órganos colexiados e unipersoais. 2. Son órganos colexiados o Pleno, a Comisión de Titulacións e Centros, a Comisión de Financiamento e Investimentos e as demais comisións que o Pleno acorde constituír. 3. Son órganos unipersoais a presidencia, a vicepresidencia e a secretaría. Artigo 10º.-Pleno. 1. O Pleno do Consello Galego de Universidades, integrado por tódolos seus membros, exerce as competencias que lle atribúe o regulamento interno e as restantes que teña recoñecidas o consello, en tanto no estean encomendadas a outros órganos deste. 2. Reunirase con carácter ordinario polo menos unha vez por trimestre, e poderá facelo con carácter extraordinario cando así o acorde o presidente ou o soliciten por escrito a maioría dos seus membros. No escrito de solicitude deberán consta-los motivos da sesión extraordinaria e os asuntos que se desexen incluír na orde do día, e o presidente deberá convoca-lo Pleno no prazo máximo de catorce días hábiles desde a recepción da solicitude. 3. Poderán ser incluídos puntos na orde do día das sesións ordinarias do Pleno do Consello logo de petición dunha cuarta parte dos seus membros. Artigo 11º.-Comisións. 1. O Pleno designará de entre os seus membros ós integrantes da Comisión de Titulacións e Centros e da Comisión de Financiamento e Investimentos, nas que estarán representados adecuadamente os membros de designación administrativa, universitaria e parlamentaria. En todo caso, os rectores formarán parte da primeira delas e os presidentes dos consellos sociais da segunda. O regulamento interno poderá prever cantas comisións permanentes se xulguen necesarias para o desenvolvemento das competencias do órgano e determinará o procedemento para a constitución polo Pleno de comisións temporais. 2. A función das comisións consistirá en estudiar, deliberar e propoñerlle ó Pleno a adopción de acordos sobre materias que lles fosen atribuídas polo regulamento interno ou polo acordo de constitución. Artigo 12º.-Presidencia. 1. O presidente do Consello Galego de Universidades é o conselleiro competente en materia universitaria. 2. Exerce, no Pleno e en tódalas comisións, as competencias propias da presidencia dun órgano colexiado, con voto de calidade no caso de empate, e aquelas que lle encomendan esta lei, o regulamento interno e a restante normativa vixente. Artigo 13º.-Vicepresidencia. O vicepresidente é o director xeral competente en materia universitaria, quen substituirá ó presidente por delegación expresa deste, así como no caso de vacante, ausencia, enfermidade ou outra causa legal. Artigo 14º.-Secretaría. 1. O secretario do Consello Galego de Universidades será designado e cesado polo seu presidente entre funcionarios do grupo A. Se a designación recaese nunha persoa que non fose membro do Consello Galego de Universidades, actuará con voz e sen voto. 2. Exerce, no Pleno e en tódalas comisións, as competencias propias da secretaría dun órgano colexiado e aquelas que lle encomende o regulamento interno e a restante normativa vixente. No exercicio das súas funcións, así como para a garda e custodia da documentación, a secretaría poderá contar cun órgano de apoio. Artigo 15º.-Sesións. 1. As sesións do Pleno e das comisións non serán públicas, e poderán ser ordinarias e extraordinarias. De acordo co establecido nesta lei, o regulamento interno determinará o número e a periodicidade das sesións ordinarias e os requisitos e o procedemento para a convocatoria das extraordinarias. 2.O quórum para a válida constitución dos órganos colexiados do Consello Galego de Universidades, así como para a deliberación e adopción de decisións no seu seo, será da metade máis un do número de membros do órgano con dereito a voto, debendo atoparse entre eles o presidente e o secretario, ou quen os substitúa. Non poderá ser obxecto de deliberación ou decisión ningún asunto que non figure incluído na orde do día, agás que estean presentes tódolos membros do órgano colexiado e sexa declarada a urxencia do asunto polo voto favorable da maioría absoluta. 3. As decisións adoptaranse por maioría simple de votos, agás naquelas materias para as que o regulamento interno a eleve. Os rectores das universidades privadas soamente terán dereito de voto nos asuntos que especificamente afecten estas. O regulamento tamén establecerá os tipos e as formalidades das votacións. 4. A presidencia do Consello Galego de Universidades pode invitar a asistir ás sesións dos órganos colexiados, con voz e sen voto, a persoas expertas, membros das comunidades universitarias e representantes de calquera entidade ou institución pública ou privada, de acordo coa natureza dos asuntos que se tratarán. Artigo 16º.-Carácter dos acordos. Os acordos que adopten os órganos do Consello Galego de Universidades non terán carácter vinculante, dada a súa natureza consultiva e de asesoramento. O consello deberá ser informado das disposicións e resolucións relativas ós asuntos dos que tivese emitido informe ou que tivese coñecido previamente. Artigo 17º.-Regulamento interno. 1. O Consello Galego de Universidades elaborará, con suxeición ó disposto nesta lei, e elevará para a súa aprobación pola Xunta de Galicia o seu regulamento interno. O disposto no parágrafo anterior observarase tamén para as súas modificacións. 2. En todo aquilo que non estea específicamente regulado nesta lei e no regulamento interno será aplicable a normativa reguladora dos órganos colexiados das administracións públicas. == Disposicións transitorias == Primeira.-Constitución do Consello Galego de Universidades. 1. No prazo máximo de tres meses desde a entrada en vigor desta lei, procederase á constitución do Consello Galego de Universidades conforme o establecido nesta lei. 2. O actual Consello Universitario de Galicia continuará nas súas funcións mentres non se cumpra o previsto no parágrafo anterior. Segunda.-Aprobación do regulamento interno. O Consello Galego de Universidades, no prazo máximo de tres meses desde a súa constitución, elaborará e elevará para a súa aprobación o seu regulamento interno, de acordo co establecido no artigo 17º. == Disposición derrogatoria == Única.-Derrogación normativa. Queda derrogado o título segundo da Lei 5/1987, do 27 de maio, do Consello Social da Universidade e o Consello Universitario de Galicia, o Decreto 240/1992, do 30 de xullo, polo que se aproba o Regulamento do Consello Universitario de Galicia, así como cantas disposicións de igual ou inferior rango se opoñan ó establecido nesta lei. == Disposicións derradeiras == Primeira.-Título competencial. Esta lei apróbase no desenvolvemento da competencia plena que posúe a Comunidade Autónoma de Galicia para a regulación e administración do ensino en toda a súa extensión, niveis e graos, modalidades e especialidades, e do establecido no artigo 2.5º da Lei orgánica 6/2001, do 21 de decembro, de universidades, que lles asigna ás comunidades autónomas as tarefas de coordinación das universidades da súa competencia. Segunda.-Habilitación normativa. Autorízase a Xunta de Galicia para dicta-las disposicións que resulten necesarias para a aplicación, o desenvolvemento e a execución desta lei. Santiago de Compostela, vintedous de maio de dous mil tres. Manuel Fraga Iribarne Presidente [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1329 1446 2005-05-21T14:03:21Z 80.102.194.209 [[Category:Galego]] Benvido á '''Wikifontes''' (wikisource en galego, denominación provisional). Este é o lugar que vai ocupar a versión en galego deste proxecto. Este sitio é un repositorio de textos orixinais en calquera idioma que estean no [[en:Public_domain|dominio público]], ou estean publicados baixo a licencia [[en:Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License|GNU Free Documentation License]]. Este sitio é parte da Fundación [[en:Wikimedia|Wikimedia]] e é un proxecto irmán da [[en:Wikipedia|Wikipedia]], aun proxecto [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|multilingüe]] para crear unha enciclopedia completa e fiable de [[en:Wikipedia:Copyrights|contido libre e gratuito]]. ''Galicia, 26 de decembro de 2004.'' Os textos en galego clasifícanse na [[:Category:Galego|categoría galego]]. ''28 de decembro de 2004.'' <!-- Give the welcome for the top 10 or so world languages: Chinese (ZH) (Mainland (ZH-CN) and Taiwan (ZH-CN)), Danish (DA), English (EN), French (FR), German (DE), Italian (IT), Russian (RU), Spanish (ES) <!-- DA -->[[Main Page:Dansk|Velkommen til '''Wikisource''']] - <!-- DE -->[[Main Page:Deutsch|Herzlich Willkommen bei '''Wikisource''']] - <!-- EN -->[[Main Page:English|Welcome to '''Wikisource''']] - <!-- ES -->[[Main Page:Español|Bienvenido a '''Wikisource''']] - <!-- FR -->[[Main Page:Français|Bienvenue sur '''Wikisource''']] - <!-- IT -->[[Main Page:Italiano|Benvenuto su '''Wikisource''']] - <!-- LB -->[[Main Page:Lëtzebuergesch|Wëllkomm op '''Wikisource''']] - <!-- RU -->[[Заглавная Страница|Добро пожаловать в Wikisource]] - <!-- ZH-CN -->[[Main Page:&#20013;&#25991;|&#27426;&#36814;&#20809;&#20020;'''&#32500;&#22522;&#36164;&#28304;''']] - <!-- ZH-TW -->[[Main Page:&#20013;&#25991;|&#27489;&#36814;&#20809;&#33256;'''&#32173;&#22522;&#36039;&#28304;''']] ---- __NOTOC__ <div style="font-size: 90%"> '''Languages:''' [[Main Page:Български|Български]] | [[Pàgina principal:Català|Català]] | [[Main Page:Česky|Česky]] | [[Main Page:Corsu|Corsu]] | [[Main Page:Cymraeg|Cymraeg]] | [[Main Page:Dansk|Dansk]] | [[Main Page:Deutsch|Deutsch]] | [[Main Page:Ελληνικά|Ελληνικά]] | [[Main Page:English|English]] | [[Ĉefpaĝo:Esperanto|Esperanto]] | [[Main Page:Español|Español]] | [[Main Page:Eesti|Eesti]] | [[Main Page:Français|Français]] | [[Main Page:Frysk|Frysk]] | [[Main Page:Galego|Galego]] | [[hewikisource:עמוד ראשי|Hebrew-עברית]] | [[मुख्य पृष्ठ:हिन्दी|Hindi - हिन्दी]] | [[Main Page:Interlingua|Interlingua]] | [[Pagina Prima|Latina]] | [[Main Page:Italiano|Italiano]] | [[Main Page:한국어|한국어]] | [[Main Page:Lëtzebuergesch|Lëtzebuergesch]] | [[Main Page:Magyar|Magyar]] | [[Main Page:Malayalam|Malayalam]] | [[Laman Utama:Bahasa Melayu|Bahasa Melayu]] | [[Main Page:Nederlands|Nederlands]] | [[Main Page:Polski|Polski]] | [[Main Page:Português|Português]] | [[Main Page:Română|Română]] | [[Main Page:Romanica|Romanica]] | [[Заглавная Страница|Русский]] | [[Main Page:Suomi|Suomi]] | [[Huvudsida|Svenska]] | [[முதற் பக்கம்:தமிழ்|தமிழ்]] | [[Main Page:Tiếng Việt|Tiếng Việt]] | [[Main Page:Volap&uuml;k|Volap&uuml;k]] | [[Main Page:日本語|日本語]] | [[Main Page:中文|中文]] '''Sister Projects:''' [http://wikipedia.org/ Wikipedia] | [http://meta.wikipedia.org/ Meta-Wikipedia] | [http://wiktionary.org/ Wiktionary] | [http://wikibooks.org/ Wikibooks] | [http://wikiquote.org/ Wikiquote] '''Communities:''' [[Wikisource:Scriptorium|Scriptorium]] </div> ---- <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="10"> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:&#1041;&#1098;&#1083;&#1075;&#1072;&#1088;&#1089;&#1082;&#1080;|BG]]= </td> <td> &#1044;&#1086;&#1073;&#1088;&#1077; &#1076;&#1086;&#1096;&#1083;&#1080; &#1087;&#1088;&#1080; '''Wikisource''' - &#1077;&#1076;&#1085;&#1072; &#1089;&#1073;&#1080;&#1088;&#1082;&#1072; &#1086;&#1090; &#1084;&#1072;&#1090;&#1077;&#1088;&#1080;&#1072;&#1083;&#1080;, &#1082;&#1086;&#1080;&#1090;&#1086; &#1080;&#1083;&#1080; &#1089;&#1072; &#1073;&#1077;&#1079; &#1072;&#1074;&#1090;&#1086;&#1088;&#1089;&#1082;&#1080; &#1087;&#1088;&#1072;&#1074;&#1072;, &#1080;&#1083;&#1080; &#1089;&#1072; &#1087;&#1091;&#1073;&#1083;&#1080;&#1082;&#1091;&#1074;&#1072;&#1085;&#1080; &#1087;&#1088;&#1080; &#1091;&#1089;&#1083;&#1086;&#1074;&#1080;&#1103;&#1090;&#1072; &#1085;&#1072; [http://bg.wikipedia.org/wiki/Лиценз_за_свободна_документация_на_ГНУ лиценза за свободна документация на ГНУ]. &#1058;&#1086;&#1079;&#1080; &#1089;&#1072;&#1081;&#1090; &#1077; &#1095;&#1072;&#1089;&#1090; &#1086;&#1090; &#1092;&#1086;&#1085;&#1076;&#1072;&#1094;&#1080;&#1103; [[en:Wikimedia|&#1059;&#1080;&#1082;&#1080;&#1084;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103;]] &#1080; &#1089;&#1088;&#1086;&#1076;&#1077;&#1085; &#1087;&#1088;&#1086;&#1077;&#1082;&#1090; &#1085;&#1072; [http://bg.wikipedia.org/wiki/&#1059;&#1080;&#1082;&#1080;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103; &#1059;&#1080;&#1082;&#1080;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103;] - &#1077;&#1076;&#1080;&#1085; [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|&#1084;&#1085;&#1086;&#1075;&#1086;&#1077;&#1079;&#1080;&#1095;&#1077;&#1085; &#1087;&#1088;&#1086;&#1077;&#1082;&#1090;]], &#1094;&#1077;&#1083;&#1103;&#1097; &#1089;&#1098;&#1079;&#1076;&#1072;&#1074;&#1072;&#1085;&#1077;&#1090;&#1086; &#1085;&#1072; &#1077;&#1076;&#1085;&#1072; &#1087;&#1098;&#1083;&#1085;&#1072; &#1089;&#1074;&#1086;&#1073;&#1086;&#1076;&#1085;&#1072; &#1077;&#1085;&#1094;&#1080;&#1082;&#1083;&#1086;&#1087;&#1077;&#1076;&#1080;&#1103; &#1089; &#1086;&#1090;&#1074;&#1086;&#1088;&#1077;&#1085;&#1086; &#1089;&#1098;&#1076;&#1098;&#1088;&#1078;&#1072;&#1085;&#1080;&#1077;. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Pàgina principal:Català|CA]]= </td> <td> Benvinguts a '''Wikisource'''. Aquest lloc és un dipòsit de textos originals escrits en qualsevol idioma i que siguin de [[ca:domini públic|domini públic]] o s'hagin publicat amb [[ca:Llicència de Documentació Lliure GNU|llicència GFDL]]. Aquest lloc forma part de la fundació[[ca:Wikimedia|Wikimedia]] i és un projecte germà [[en:Wikipedia:Multilingual coordination|multilingüe]] del projecte [[ca:Viquipèdia|Viquipèdia]] per crear una enciclopèdia de [[ca:Drets d'Autor|contingut lliure]] completa i exacta. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Česky|CS]]= </td> <td> Vítejte ve '''Wikisource''', sbírce plných (zdrojových) textů v jakémkoli jazyce, které jsou buď ve [[en:Public domain|veřejné doméně]], nebo jsou zveřejněny pod [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. Wikisource spravuje nadace [[en:Wikimedia|Wikimedia]] a je sesterským projektem [[en:Wikipedia|Wikipedie]], [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|mnohojazyčného]] projektu, jehož cílem je vytvořit kompletní a přesnou [[en:Wikipedia:Copyrights|svobodnou]] encyklopedii. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Corsu|CO]]= </td> <td> Benvinuta annantu à '''Wikisource'''. Issu situ hè un dipòsitu di scritti originali in tutti i lingui chi sò in u [[en:Public_domain|public domain]], o sò pubblicati sottu a [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License Licenzia GFDL]. Issu situ hè una parti di a fundazioni [[en:Wikimedia|Wikimedia]] e un prugettu suredda di [[co:Wikipedia|Wikipedia]], un prugettu [[en:Wikipedia:Multilingual coordination|multilingui]] di creà una encyclopedia completa e precisa di [[en:Wikipedia:Copyrights|cuntinutu lìbaru]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Cymraeg|CY]]= </td> <td> Croeso i '''Wikisource'''. Y safle 'ma yw ystorfa testunau gwreiddiol sy'n [[cy:eiddo cyhoeddus|eiddo cyhoeddus]] neu o dan termau'r [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License Drwydded Dogfennaeth Rhydd GNU] ("GFDL"). Mae'r safle yn rhan o'r Sylfaen [[en:Wikimedia|Wikimedia]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Dansk|DA]]= </td> <td> Velkommen til '''Wikisource''', et arkiv for tekster, der ikke er beskyttet af [[da:Ophavsret|Ophavsret]], eller er blevet udgivet under [[da:GNU FDL|GNU FDL]]. Wikisource er en del af [[da:Wikimedia|Wikimedia-familien]] og et søsterprojekt til [[da:Wikipedia|Wikipedia]], der arbejder på at skabe en komplet og fri encyklopædi med [[da:Åbent indhold|åbent indhold]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Deutsch|DE]]= </td> <td> Herzlich Willkommen bei '''Wikisource''', einer Sammlung von Texten, die entweder urheberrechtslos sind oder unter der [[GNU Freie Dokumentationslizenz|GFDL]] stehen. Diese Site ist Teil der [http://de.wikipedia.org/wiki/Wikimedia_Stiftung Wikimedia-Stiftung] und ein Schwesterprojekt der [http://de.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liste_der_Wikipedias_in_anderen_Sprachen internationalen Wikipedia], einem [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Multilingual_coordination mehrsprachigen] Projekt zum Erstellen einer freien Enzyklopädie. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Ελληνικά|EL]]= </td> <td> Καλώς ήρθατε στο '''Wikisource'''. Η ιστοσελίδα αυτή είναι μια αρχειοθήκη για κείμενα-πηγές σε οποιαδήποτε γλώσσα που είτε είναι [[el:Δημόσια κυριότητα|δημόσιας κυριότητας]] (χωρίς κανένα πνευματικό δικαίωμα) ή που είναι διαθέσιμα υπό την άδεια [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL] (Άδεια Ελεύθερης Τεκμηρίωσης του GNU). Ο ιστοτόπος αυτός είναι μέρος του ιδρύματος [[el:Wikimedia|Wikimedia]], και είναι ένα αδελφικό έργο (πρότζεκτ) της [[el:Wikipedia|Wikipedia]], που είναι ένα [[el:Wikipedia:Πολύγλωσσος συντονισμός|πολύγλωσσο]] έργο με σκοπό τη δημιουργία μιας ακριβούς και πλήρους εγκυκλοπαίδειας [[el:Wikipedia:Πνευματικά δικαιώματα|ελεύθερου περιεχομένου]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:English|EN]]= </td> <td> Welcome to '''Wikisource'''. This site is a repository of source texts in any language which are either in the [[en:Public_domain|public domain]], or are released under the [[en:Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License|GNU Free Documentation License]]. The site is part of the [[en:Wikimedia|Wikimedia]] foundation and is a sister project of [[en:Wikipedia|Wikipedia]], a [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|multilingual]] project to create a complete and accurate, [[en:Wikipedia:Copyrights|free content]] encyclopedia. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Esperanto|EO]]= </td> <td> Bonvenon al '''Vikifonto''', pa&#285;aro akceptanta tekstojn en publika domajno a&#365; sub [[GFDL permesilo]]. &#264;i tiu ttt-ejo estas projekto de la fonda&#309;o [http://www.wikimedia.org Wikimedia] same kiel la projekto [http://eo.wikipedia.org Vikipedio], multlingva projekto por krei liberan enciklopedion. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Español|ES]]= </td> <td> Bienvenido a '''Wikisource'''. Este sitio es un depósito de textos originales escritos en cualquier idioma y que sean de [[es:dominio público|dominio público]] o se hayan publicado bajo la [[es:Licencia_de_Documentación_Libre_GNU|licencia GFDL]]. Este sitio forma parte de la fundación [[es:Wikimedia|Wikimedia]] y es un proyecto hermano [[en:Wikipedia:Multilingual coordination|multilingüe]] del proyecto [[es:Wikipedia|Wikipedia]] para crear una enciclopedia de [[es:Derechos_de_Autor|contenido libre]] completa y exacta. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Eesti|ET]]= </td> <td> Teretulemast '''Wikisource''' lehele. See on arhiiv tekstide jaoks, mis ei ole autoriõigusega kaitstud või mis on publitseeritud GNU FDL litsentsi alusel. Wikisource on osa Wikimedia süsteemist ja paralleelne projekt Wikipedia'le, mille eesmärk on luua tasuta ja vabalt kasutatav entsüklopeedia. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Suomi|FI]]= </td> <td> Tervetuloa! Tämä on '''Wikisource''', arkisto teksteille jotka eivät ole [[fi:Tekijänoikeus|tekijänoikeuksien]] suojaamia tai jotka on julkaistu [[fi:Wikipedia:Wikipedia ja tekijänoikeudet|GNU FDL]] -lisenssin mukaisesti. Wikisource on osa [[fi:Wikimedia|Wikimedia-säätiötä]] ja sisarprojekti [[fi:Wikipedia|Wikipedialle]], jonka tarkoitus on luoda [[fi:Wikipedia:Wikipedia ja tekijänoikeudet|ilmainen ja vapaasisältöinen]] tietosanakirja. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Français|FR]]= </td> <td> Bienvenue sur '''Wikisource''', un site hébergeant des textes dans le domaine public ou sous [[Wikisource:Licence GFDL|licence GFDL]]. Ce site est un projet de la fondation [http://www.wikimedia.org Wikimedia], tout comme le projet [http://fr.wikipedia.org Wikipedia], un projet multilingue pour créer une encyclopédie libre. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Frysk|FY]]= </td> <td> Wolkom by '''Wikisource''' (''Wikiboarne''). Dit is in sammelplak foar boarneteksten dy't út it publyk domyn komme óf frij jûn binne ûnder [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. Wikisource, ûnderdiel fan de stifting [[en:Wikimedia|Wikimedia]], is in susterprojekt fan Wikipedia, in [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|meartalich]] projekt om in folsleine en brûkbere ensyklopedy te meitsjen en te ûnderhâlden.</td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Galego|GL]]= </td> <td> Benvido ao '''Wikisource'''. Este sitio é un repositorio de textos orixinais en calquera idioma que estean no [[en:Public_domain|dominio público]], ou estean publicados baixo a licencia [[en:Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License|GNU Free Documentation License]]. Este sitio é parte da Fundación [[en:Wikimedia|Wikimedia]] e é un proxecto irmán da [[en:Wikipedia|Wikipedia]], aun proxecto [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|multilingüe]] para crear unha enciclopedia completa e fiable de [[en:Wikipedia:Copyrights|contido libre e gratuito]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[hewikisource:עמוד ראשי|HE]]= </td> <td> <div dir="rtl"> ברוכים הבאים ל'''ויקיטקסט''', מאגר עבור טקסטים בעברית (כולל גם תרגומים לעברית) העומדים לרשות הצבור או מוגשים לפי תנאי ה-GFDL. האתר הוא פרוייקט של קרן '''ויקימדיה''' וגם פרוייקט אחות ל'''ויקיפדיה''' (האנציקלופדיה החופשית). </div> </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[मुख्य पृष्ठ:हिन्दी|HI]]= </td> <td> विकिसोर्स में आपका स्वागत है । This site is a repository of source texts in any language which are either in the [[hi:Public_domain|public domain]], or are released under the [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. The site is part of the [[en:Wikimedia|Wikimedia]] foundation and is a sister project of [[hi:Wikipedia|Wikipedia]], a [[hi:Wikipedia:Multilingual_coordination|multilingual]] project to create a complete and accurate [[hi:Wikipedia:Copyrights|free content]] encyclopedia. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Magyar|HU]]= </td> <td> Üdvözlünk a '''Wikisource'''-ban, a szövegek forrásában. Ez a hely olyan szövegforrások gy&#369;jteménye, melyek vagy [[hu:Közkincs|közkincsek]] vagy a [[hu:GFDL|GNU Szabad Dokumentum Licenc]] alapján publikálhatóak. Ez a hely része a [[hu:Wikipédia:Wikimédia alapítvány|Wikimédia alapítványnak]] és annak [[hu:Wikipédia|Wikipédia]] projektjének, mely egy többnyelv&#369;, teljes, pontos és [[hu:Wikipédia:Copyright|szabad forrású]] lexikont készít. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Interlingua|IA]]= </td> <td> Benvenite a '''Wikisource'''. Iste sito es un repositorio de textos de fonte in qualcunque lingua que o es de [[ia:dominio_public|dominio public]] o es editate sub le [[ia:Licentia_GNU_pro_Documentation_Libere|licentia GNU pro documentation libere]]. Le sito es parte del fundation [[ia:Wikimedia|Wikimedia]] e es un projecto fratre de [[ia:Wikipedia|Wikipedia]], un projecto multilingue pro crear un encyclopedia de contento libere complete e accurate. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Bahasa_Indonesia|ID]]= </td> <td> Selamat datang ke '''Wikisource'''. Situs ini adalah sumber bahan bacaan dalam berbagai bahasa, baik yang berada di bawah [[en:Public_domain|domain publik]] yaitu tanpa hak cipta maupun berada dibawah hak cipta [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. Situs ini adalah bagian dari yayasan [[en:Wikimedia|Wikimedia]] dan merupakan salah satu sister project [[en:Wikipedia|Wikipedia]], sebuah proyek yang bertujuan untuk menciptakan ensiklopedia [[en:Wikipedia:Copyrights|secara gratis]], lengkap, dan akurat dalam [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|berbagai bahasa ]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Italiano|IT]]= </td> <td> Benvenuto su '''Wikisource'''. Questo sito è un deposito di testi scritti in ogni lingua che sono o di [[it:Pubblico_dominio|Pubblico_dominio]], o rilasciati sotto la [http://it.wikipedia.org/wiki/GNU_Free_Documentation_License GNU_Free_Documentation_License]. Questo sito è parte della fondazione [[en:Wikimedia|Wikimedia]], ed è un progetto collaterale di [[it:Wikipedia|Wikipedia]], un progetto [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|multilingue]] per creare una enciclopedia a [[it:Wikipedia:Copyrights|contenuto libero]] completa ed accurata. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Korean|KO]]= </td> <td> '''위키자료집'''에 오신 것을 반깁니다. 이 자료집에서는 [[:ko:위키백과:저작권|저작권]]에 저해되지 않거나 혹은 [[:ko:GNU|GNU-GFDL]] 규정에 따라 [[:ko:자유문서|자유로이 쓸]] 수 있는 온갖 글을 모아 담고 있습니다. 이 일은 [[:ko:위키백과:위키미디아|위키미디아재단]]이 추구하는 온갖 언어로 꾸며지는 [[:ko:|자유백과사전]]을 편찬하기 위한 프로젝트 가운데 하나입니다. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Pagina prima|LA]]= </td> <td> Ave de la '''Wikisource''' cooperandi opus est ut creatur Libera Bibliotheca. Omnes ad participandum invitati sunt </td> </tr> <tr> <td align="center" style="white-space: nowrap; padding-right: 1em; padding-left: 1em"> =[[Main Page:Lëtzebuergesch|LB]]= </td> <td> Wëllkomm op '''Wikisource''', e Site op deem dir Dokumenter soit aus dem Domaine public, soit ënnert der [[Wikisource:Licence GFDL|GFDL]] fannt. Dëse Site ass e Projet vun der [http://www.wikimedia.org Wikimedia] Fondatioun, genee esou wéi [http://lb.wikipedia.org Wikipedia], et ass e multisproochege Projet fir eng [http://lb.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Copyright fräi] Enzyklopädie ze grënnen. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Bahasa Melayu|MY]]= </td> <td> Selamat datang ke '''Wikisource'''. Di sini, bahan bacaan dalam pelbagai bahasa yang tertakluk di bawah rang [[en:Public_domain|bacaan umum]], tanpa hakcipta atau tertakluk dibawah hakcipta [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. Tapak laman ini adalah sebahagian daripada yayasan [[en:Wikimedia|Wikimedia]] dan merupakan salah satu projek [[en:Wikipedia|Wikipedia]] dalam [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|pelbagai bahasa ]]. Wikipedia diasaskan untuk membina ensiklopedia yang merangkumi pelbagai [[en:Wikipedia:Copyrights|topik nyah hakcipta]] yang keseluruhannya tepat and betul. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Nederlands|NL]]= </td> <td> Welkom bij '''Wikisource'''. Dit is een verzamelplaats voor bronteksten in verschillende talen die ofwel tot het [[nl:Publiek_domein|publieke domein]] behoren, ofwel werden vrijgegeven onder [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. Wikisource, onderdeel van de stichting [[en:Wikimedia|Wikimedia]], is een zusterproject van [[nl:Wikipedia|Wikipedia]], een [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|meertalig]] project waarmee de totstandkoming van een volledige en bruikbare encyclopedie wordt beoogd. Artikelen in Wikipedia mogen door iedereen [[en:Wikipedia:Copyrights|zonder auteursrechterlijke belemmeringen]] geraadpleegd, geciteerd en vermenigvuldigd worden. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Polski|PL]]= </td> <td> Witamy w serwisie '''Wikisource''', który udost&#281;pnia dokumenty tekstowe [[en:Public_domain|public domain]] lub opublikowane na licencji [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL], w dowolnym j&#281;zyku &#347;wiata. Serwis ten jest cz&#281;&#347;ci&#261; fundacji [[en:Wikimedia|Wikimedia]] i jest spokrewniony z [[en:Wikipedia|Wikipedi&#261;]], [[en:Wikipedia:Multilingual coordination|wieloj&#281;zycznym]] projektem tworzenia [[en:Wikipedia:Copyrights|wolnej]] encyklopedii. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Português|PT]]= </td> <td> Bem-vindo ao '''Wikisource'''. Este ''site'' é um repositório de textos em qualquer idioma que estão em [[pt:domínio_público|domínio público]], ou foram lançados sobre a [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. Este ''site'' faz parte da fundação [[en:Wikimedia|Wikimedia]] e é projecto-irmão da [[en:Wikipedia|Wikipedia]], um projecto [[en:Wikipedia:Multilingual coordination|multilinguístico]] que visa criar uma enciclopédia de [[en:Wikipedia:Copyrights|conteúdo livre]], completa e rigorosa. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Romanica|RA]]= </td> <td> Benvenito a '''Wikisource'''. Iste sito est un repositorio de textos de fonte in qualcunque lingua que aut est de [[ra:dominio_public|dominio public]] aut est editato sub la [[ra:Licentia_GNU_pro_Documentation_Libere|licentia GNU pro documentation libere]]. Le sito est parte de la fundation [[ra:Wikimedia|Wikimedia]] et est un projecto fratre de [[ra:Wikipedia|Wikipedia]], un projecto multilingue pro crear una encyclopedia de contento libere completa et accurata. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Român&#259;|RO]]= </td> <td> Bunvenit la '''Wikisource'''. Acest sit este un depozit de texte originale scrise în orice limb&#259;, care fac parte din [[ro:Domeniu_public|domeniul public]], sau au fost publicate sub termenii [http://ro.wikipedia.org/wiki/GNU_FDL licen&#355;ei GFDL]. Situl web este parte a funda&#355;iei [[ro:Wikimedia|Wikimedia]] &#351;i este frate a [[ro:Wikipedia:Despre|Wikipediei]], un proiect în mai multe limbi, ce î&#351;i propune s&#259; creeze o enciclopedie [[ro:Drepturi de autor|liber&#259;]], complet&#259; &#351;i exact&#259;. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Заглавная Страница|RU]]= </td> <td> Добро пожаловать в Wikisource, место для хранения оригинальных текстов и справочной информации на любом языке. Весь материал, представленный здесь, является всеобщим достоянием, либо распространяется на условиях [[:w:ru:GNU_Free_Documentation_License|GNU Free Documentation License]]. Wikisource является частью [[:w:ru:Wikimedia|фонда Wikimedia]] и братским проектом [[:w:|Wikipedia]] - проекта по созданию открытой многоязычной энциклопедии. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Huvudsida|SV]]= </td> <td> Välkommen till '''Wikisource''', ett arkiv för texter vilka ej skyddas av [[sv:Upphovsrätt|upphovsrätt]], eller har publicerats under [[sv:GNU FDL|GNU FDL]]. Wikisource är en del av [[sv:Wikimedia|Wikimedia-stiftelsen]] och ett systerprojekt till [[sv:Wikipedia|Wikipedia]], vilket syftar till att skapa ett komplett och fritt tillgängligt uppslagsverk med [[sv:Öppet innehåll|öppet innehåll]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[முதற் பக்கம்:தமிழ்|TA]]= </td> <td> வருக, '''விக்கிசோர்ஸ்''' பகுதிக்கு. இந்தத் தளம் எந்த மொழியிலுமுள்ள, [[en:Public_domain|பொதுக் கள]] அல்லது [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL] அடிப்படையில் வெளியிடப்பட்ட, மூல எழுத்தாக்கங்களைச் சேகரிக்கும் இடமாகும். இத் தளம், [[en:Wikimedia|விக்கிமீடியா]] பவுண்டேஷனின் ஒரு பகுதியாகவும், [[en:Wikipedia:Copyrights|கட்டற்ற உள்ளீடு]]களைக் கொண்ட முழுமையானதும், துல்லியமானதுமான [[en:Wikipedia:Multilingual_coordination|பன்மொழி]]க் கலைக்களஞ்சியத்தை உருவாக்கும் [[en:Wikipedia|விக்கிபீடியா]]வின் உடன் பிறப்புத் திட்டமுமாகும். </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:ภาษาไทย|TH]]= </td> <td> ยินดีต้อนรับสู '''วิกิซอร์ส'''. เว็บไซต์นี้ เป็นที่รวบรวมแหล่งข้อมูล ในทุกๆ ภาษา ที่เป็น[[th:สมบัติสาธารณะ|สมบัติสาธารณะ]] หรืออนุญาตให้ใช้ได้ ภายใต้สัญญาแบบ [http://en2.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License GFDL]. เว็บไซต์นี้เป็นส่วนหนึ่งของ มูลนิธิ[[th:วิกิมีเดีย|วิกิมีเดีย]] และเป็นโครงการพี่น้องกับ [[th:วิกิพีเดีย|วิกิพีเดีย]] ซึ่งเป็นโครงการสร้างสารานุกรม[[th:วิกิพีเดีย:นานาภาษา|หลายภาษา]] ที่สมบูรณ์ และ[[th:วิกิพีเดีย:ลิขสิทธิ์|เปิดเสรี]] </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:Tiếng Việt|VI]]= </td> <td> Chào mừng các bạn đến với '''Wikisource''', kho lưu trữ nguồn tư liệu bằng mọi ngôn ngữ [[w:Public domain|có phạm vi công cộng]], hoặc xuất bản theo [[vi:Wikipedia:Text of the GNU Free Documentation License|GNU FDL]]. Website này là một phần của [[en:Wikimedia|Hội Wikimedia]], có mục đích tương tự như [[en:Wikipedia|Wikipedia]], một dự án nhằm xây dựng bộ bách khoa toàn thư đầy đủ, chính xác và [[vi:Wikipedia:bằng nhiều ngôn ngữ|bằng nhiều ngôn ngữ]], với [[vi:Wikipedia:Quyền tác giả|nội dung miễn phí]]. </td> </tr> <tr> <td align="center"> =[[Main Page:&#26085;&#26412;&#35486;|JA]]= </td> <td> '''&#12454;&#12451;&#12461;&#12477;&#12540;&#12473;'''&#12408;&#12424;&#12358;&#12371;&#12381;&#12290;&#12371;&#12398;&#12469;&#12452;&#12488;&#12399;&#12289;[[ja:&#12497;&#12502;&#12522;&#12483;&#12463;&#12489;&#12513;&#12452;&#12531;|&#12497;&#12502;&#12522;&#12483;&#12463;&#12489;&#12513;&#12452;&#12531;]]&#12354;&#12427;&#12356;&#12399; [[ja:Wikipedia:Text of GNU Free Documentation License|GFDL]] &#19979;&#12391;&#20844;&#38283;&#12373;&#12428;&#12390;&#12356;&#12427;&#12289;&#12354;&#12425;&#12422;&#12427;&#35328;&#35486;&#12398;&#21407;&#25991;&#12434;&#21454;&#37682;&#12377;&#12427;&#22580;&#25152;&#12391;&#12377;&#12290;&#12371;&#12398;&#12469;&#12452;&#12488;&#12399;[[ja:&#12454;&#12451;&#12461;&#12513;&#12487;&#12451;&#12450;&#36001;&#22243;|&#12454;&#12451;&#12461;&#12513;&#12487;&#12451;&#12450;&#36001;&#22243;]]&#12398;&#19968;&#37096;&#12391;&#12354;&#12426;&#12289;&#23436;&#20840;&#12363;&#12388;&#27491;&#30906;&#12394;[[ja:&#12458;&#12540;&#12503;&#12531;&#12467;&#12531;&#12486;&#12531;&#12488;|&#12458;&#12540;&#12503;&#12531;&#12467;&#12531;&#12486;&#12531;&#12488;]]&#26041;&#24335;&#12398;[[ja:Wikipedia:&#22810;&#35328;&#35486;&#12503;&#12525;&#12472;&#12455;&#12463;&#12488;&#12392;&#12375;&#12390;&#12398;&#12454;&#12451;&#12461;&#12506;&#12487;&#12451;&#12450;|&#22810;&#35328;&#35486;]]&#30334;&#31185;&#20107;&#20856;[[ja:&#12454;&#12451;&#12461;&#12506;&#12487;&#12451;&#12450;|&#12454;&#12451;&#12461;&#12506;&#12487;&#12451;&#12450;]]&#12398;&#22985;&#22969;&#12503;&#12525;&#12472;&#12455;&#12463;&#12488;&#12391;&#12377;&#12290; </td> </tr> <tr> <td align="center" style="white-space: nowrap; padding-right: 1em; padding-left: 1em"> =[[Main Page:&#20013;&#25991;|ZH-CN]]= </td> <td> &#27426;&#36814;&#20809;&#20020;'''&#32500;&#22522;&#36164;&#28304;'''&#12290;&#36825;&#20010;&#31449;&#28857;&#23558;&#23384;&#25918;&#25152;&#26377;&#22312;&#20844;&#20849;&#36164;&#28304;&#25110;GFDL&#19979;&#21457;&#24067;&#30340;&#20219;&#20309;&#35821;&#35328;&#30340;&#36164;&#28304;&#25991;&#26412;&#12290;&#36825;&#20010;&#31449;&#28857;&#26159;[[zh:Wikimedia|Wikimedia]]&#36164;&#28304;&#30340;&#19968;&#37096;&#20998;&#65292;&#24182;&#19988;&#26159;[[zh:Wikipedia|&#32500;&#22522;&#30334;&#31185;]]&#30340;&#22986;&#22969;&#24037;&#31243;&#65292;&#22905;&#26159;&#19968;&#20010;[[en:Wikipedia:Multilingual coordination|&#22810;&#35821;&#35328;]]&#25972;&#21512;&#24037;&#31243;&#65292;&#30446;&#26631;&#26159;&#24314;&#31435;&#19968;&#20010;&#23436;&#25972;&#21644;&#20934;&#30830;&#30340;[[zh:Wikipedia:&#29256;&#26435;&#20449;&#24687;|&#33258;&#30001;&#24320;&#25918;]]&#30340;&#30334;&#31185;&#20840;&#20070;&#12290; </td> </tr> <tr> <td align="center" style="white-space: nowrap; padding-right: 1em; padding-left: 1em"> =[[Main Page:&#20013;&#25991;|ZH-TW]]= </td> <td> &#27489;&#36814;&#20809;&#33256;'''&#32173;&#22522;&#36039;&#28304;'''&#12290;&#36889;&#20491;網&#31449;&#23559;&#23384;&#25918;&#25152;&#26377;&#22312;&#20844;&#20849;&#36039;&#28304;&#25110;GFDL&#19979;&#30332;&#20296;&#30340;&#20219;&#20309;&#35486;&#35328;&#30340;&#36039;料原文&#12290;&#36889;&#20491;網&#31449;&#26159;[[zh:Wikimedia|Wikimedia]]基金會&#30340;&#19968;&#37096;&#20998;&#65292; &#20006;&#19988;&#26159;[[zh:Wikipedia:&#29256;&#27402;&#20449;&#24687;|自由開放]]與[[en:Wikipedia:Multilingual coordination|多語言]] 、目標為建立一個完整和準確的百科全書[[zh:Wikipedia|&#32173;&#22522;&#30334;&#31185;]]&#30340;&#22986;&#22969;&#24037;&#31243;。 </td> </tr> </table> {{Wikiproxectos}} [[Category:Galego]] 1330 2641 2005-12-21T19:05:12Z Rocastelo 3 [[Category:Literatura]] Autor: [[gl:Mendinho|Mendinho]] [B 852 / V 438] Sedia-m'eu na ermida de San Simión<br> e cercaron-mi as ondas, que grandes son.<br> Eu atendend'o meu amigo. E verrá?<br> Estando na ermida ant'o altar,<br> cercaron-mi as ondas grandes do mar.<br> Eu atendend'o meu amigo. E verrá?<br> E cercaron-mi as ondas, que grandes son:<br> non hei i barqueiro, nen remador.<br> Eu atendend'o meu amigo. E verrá?<br> E cercaron-mi as ondas do alto mar:<br> non hei i barqueiro, nen sei remar.<br> Eu atendend'o meu amigo. E verrá?<br> Non hei i barqueiro, nen remador:<br> morrerei eu fremosa no mar maior.<br> Eu atendend'o meu amigo. E verrá?<br> Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br> morrerei fremosa no alto mar.<br> Eu atendend'o meu amigo. E verrá? [[Category:GL-S]] [[Category:Literatura]] 1331 2272 2005-11-29T11:44:31Z Alyssalover 7 [[Category:GL-G]] '''Nota''': esta tradución foi feita por Ramón Flores seguindo a normativa AGAL, pero non foi el quen<BR> a colgou aquí. O [http://members.tripod.com.br/RamonFlores/GNU/gpl.html documento orixinal] está na páxina persoal de Ramom Flores. = Licença Pública Geral da GNU = === <center>NOTA IMPORTANTE</center> === :'''This is an unofficial translation of the GNU General Public License into galician. It was not published by the Free Software Foundation, and does not legally state the distribution terms for software that uses the GNU GPL--only the original English text of the GNU GPL does that. However, we hope that this translation will help galician speakers understand the GNU GPL better. ''' :'''Esta traduçom da Licença Pública Geral da GNU ao galego nom é oficial. Non foi publicada pola Fundaçom para o Software Livre (Free Software Foundation), e non estabelece legalmente os termos de distribuiçom do software que usa a licença pública geral da GNU. De feito só a [http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html versom original], em inglês, é legal. Porém esperamos que esta traduçom ajude aos galegofalantes e entender mellor a LPG da GNU. ''' ---- == LICENÇA PÚBLICA GERAL DA GNU == ''Copyright (C) 1989, 1991 Free Software Foundation, Inc.''<BR> ''59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA '' ''Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies''<BR> ''of this license document, but changing it is not allowed.'' === Limiar === As licenças da maioria do software estám desenhadas para cernar a liberdade de compartilha-lo e modifica-lo. Pola contra, a Licença Pública Geral da GNU pretende garantir a liberdade de compartilhar e modificar o software livre-- assegurando-se de que o software é livre para quaisquer usuários. Esta Licença Pública Geral aplica-se a maioria do software da Fundaçom para o Software Livre (FSF) e a qualquer programa cujo autor estea de acordo em utiliza-lo. (Outro software da Fundaçom para o Software Livre é coberto pola Licença Pública Geral de Livrarias da GNU). Você tamém pode utiliza-a para os seus programas. Quando falamos de software livre referimo-nos a liberdade e nom ao preço. As nossas Licenças Públicas Gerais estám desenhadas para garantir que você tem a liberdade de distribuir copias de software livre (e cobrar por esse serviço, se o desejar), que recebe o código fonte ou que pode obte-lo se o quer, que pode modificar o software ou empregar partes del em novos programas livres; e que sabe que pode fazer tais cousas. Para proteger os seus direitos cumpre fazermos algumhas restriçons que proíbem a todas as persoas negar-lhe esses direitos ou solicitar-lhe a sua renuncia a eles. Estas restriçons implicam certas responsabilidades para os que distribuam copias ou as modifiquem. Por exemplo, se distribui copias dum programa ao abeiro da licença, grátis ou por umha taxa determinada, deve dar aos recipiendários todos os direitos que você tem. Deve se assegurar de que eles recebam ou podam obter o código fonte, assi como esta informaçom para que conheçam os seus direitos. A protecçom dos seus direitos envolve dous passos: (1) copyright do software, e (2) licença que da permissom legal para a cópia, distribuiçom e/ou modificaçom do software. Ademais, para a protecçom dos autores e a nossa própria, queremos assegurar-nos de que todos entendam que nom hai garantias para este software livre. Caso o software seja modificado por alguém e distribuído, queremos que os usuários saibam que o que eles tenhem nom é o original, de jeito que qualquer problema introduzido por outros nom se reflicta na reputaçom do autor original. Finalmente, qualquer programa de livre distribuiçom é ameaçado constantemente polas patentes de software. Desejamos evitar o perigo de que redistribuidores dum programa livre obtenham patentes individualmente, tornando-se os seus donos efectivos. Para evitar isso, deixamos claro que qualquer solicitaçom de patente deve ser feita permitindo o uso por qualquer indivíduo, ou nom ser feita. Seguem-se abaixo os termos e condiçons precisas para a cópia, distribuiçom e modificaçom. === TERMOS E CONDIÇONS PARA A CÓPIA, DISTRIBUIÇOM E MODIFICAÇOM === <OL><LI><P>Esta licença aplica-se a qualquer programa ou outro trabalho que contenha um aviso colocado polo detentor dos direitos autorais dizendo que este poderá ser distribuído nas condiçons da Licença Pública Geral. Em adiante o "Programa" refere-se a qualquer software ou trabalho, e "um trabalho baseado no Programa" significa tanto o Programa em si como quaisquer trabalhos derivados del de acordo coa lei de direitos autorais, quer dizer, um trabalho que contenha o Programa ou umha parte deste, na sua forma original ou com modificaçons ou traduzido para outra língua (a traduçom está incluída sem limitaçons no termo "modificaçom").</P> <P>As actividades distintas da cópia, distribuiçom e modificaçom nom estám cobertas por esta Licença, estando fora do seu escopo. O acto de executar o Programa nom está restringido e a saída do Programa é coberta somente caso do seu conteúdo conter trabalhos baseados no Programa (independentemente de terem sido gerados pela execução do Programa). A exactitude do anterior depende do que fai o Programa. </P></LI> <LI><P>Pode copiar e distribuir copias inalteradas do código fonte, tal e como as recebeu, em qualquer meio, sempre e quando inclua em cada cópia dum jeito notório um aviso adequado sobre os copyrights e a falta de garantias; mantenha intactos todos os avisos que se referem à Licença Pública Geral e à ausência de garantias; e que forneça a qualquer recipéndario umha cópia desta licença junto co Programa.</P> <P>Pode cobrar umha taxa polo acto físico de transferência ou gravaçom de cópias, e pode, se o considera oportuno, oferecer garantia e suporte por um preço.</P></LI> <LI><P>Pode modificar a sua cópia ou cópias do Programa ou qualquer parte del, elaborando assi um trabalho baseado no Programa, e copiar e distribuir tais modificaçons sob os termos da secçom 1 precedente, supondo que cumprem tamém as seguintes condiçons:</P> <P><UL><LI>a) Deve incluir umha nota em destaque em cada um dos arquivos modificados avisando de que modificou o arquivo e da data de qualquer alteraçom.</LI> <LI>b) Deve procurar que qualquer trabalho que distribua ou publique, que em todo o em parte contenha a ou seja derivado de o Programa, seja licenciado como um todo sem custe algum para terceiras partes sob os termos desta Licença. </LI> <LI>c) Caso o programa modificado leia normalmente comandos interactivamente na sua execuçom, deve assegurar-se que ao começar a execuçom no modo interactivo, do jeito mais comum, apresente um aviso apropriado coa informaçom de copyright e de ausência de garantia (ou bem que você oferece garantia), dizendo que os usuários podem redistribuir o programa sob estas condiçons, e indicando ao usuário como ver umha copia desta Licença. (Excepçom: caso do Programa ser interactivo mas nom amostrar normalmente um aviso tal como o descrito, o seu trabalho baseado no Programa nom tem porque apresentar tal aviso.)</LI></UL></P> <P>Estes requisitos aplicam-se ao trabalho modificado como um todo. Caso algumha secçom claramente identificável desse trabalho nom seja derivado do Programa, podendo ser considerada razoavelmente como parte independente, entom esta Licença e os seus Termos nom som de aplicaçom nessa secçom se distribuída separadamente. Mais se distribuir tal secçom como parte dum todo, baseado no Programa, a distribuiçom desse todo deve cumprir os termos desta Licença, cujas permissons extendem-se ao trabalho como um todo, e nom a cada umha das partes independentemente de quem os tenha desenvolvido.</P> <P>Portanto, nom é a intençom desta secçom reclamar direitos ou contestar os seus direitos sobre um trabalho desenvolvido inteiramente por você; a sua intençom é exercer o direito de controlar a distribuiçom de trabalhos derivados ou colectivos baseados no Programa.</P> <P>Adicionalmente, a mera adiçom de outro trabalho, nom baseado no Programa, ao Programa (ou a um trabalho baseado no Programa) num meio de armazenamento ou distribuiçom nom obriga a utilizaçom desta Licença para o outro trabalho. </P></LI> <LI><P>Pode copiar e distribuir o Programa (ou um trabalho baseado nel, sob a secçom 2) na forma de código objecto ou executável de acordo cos termos das secçons 1 e 2 precedentes, sempre que ademais cumpra umha das seguintes condiçons: </P> <P><UL><LI>a) O acompanhe co código fonte completo correspondente, em formato legível para um computador, sob os termos das secçons 1 e 2 precedentes, e num meio de uso normal para o intercámbio de software; ou bem,</LI> <LI>b) O acompanhe com umha oferta escrita, válida durante polo menos 3 anos, de fornecer a terceiros, por um custo nom superior ao custo do meio físico de armazenamento, umha copia completa do código fonte correspondente, em formato legível para um computador. Copia que se distribuirá sob os termos das secçons 1 e 2 precedentes, e num meio de uso normal para o intercámbio de software; ou bem </LI> <LI>c) O acompanhe coa mesma informaçom recebeu em relaçom à oferta da distribuiçom do código fonte correspondente. (Esta alternativa permite-se unicamente para distribuiçons nom comerciais, e só se você recebeu o programa em forma de código objecto ou executável com um oferecimento deste tipo, de acordo coa subsecçom b anterior.)</LI></UL></P> <P> O código fonte dum trabalho é a forma mais ajeitada para modifica-lo. Para um trabalho executável, o código fonte completo significa todas as fontes de todos o módulos que contém, mais qualquer ficheiro de definiçom de interfaces associadas, mais os scripts utilizados no controlo da compilaçom e instalaçom do executável. Porém, como umha excepçom especial, o código fonte distribuído nom necessita incluir componentes distribuídos normalmente (bem em forma binária ou em fonte) com os componentes principais (compilador, núcleo, etc) do sistema operativo no cal corra o executável, a nom ser que tal componente acompanhe ao executável. </P> <P>Caso que a distribuiçom do executável ou código objecto se faga ofertando acesso para copiar num determinado lugar, entom a oferta dum acesso equivalente para copiar o código fonte no mesmo lugar considerara-se como distribuiçom do código fonte, mesmo que terceiros nom esteam obrigados a copiarem as fontes junto co código objecto. </P></LI> <LI><P>Nom está permitida a copia, modificaçom, sublicenciamento ou distribuiçom do Programa excepto sob as condiçons expressamente indicadas nesta Licença. Qualquer tentativa diferente de copia, modificaçom, sublicenciamento o distribuiçom está proibida, e cancelará automaticamente os seus direitos sob esta Licença. Porém, os terceiros que receberam copias, ou direitos de você sob esta Licença, nom verám os seus direitos cancelados, entanto permaneçam dentro das cláusulas desta Licença.</P></LI> <LI><P>Nom está obrigado a aceitar esta Licença, já que nom a assinou. Agora bem, nom hai nada mais que garanta a sua permissom para modificar o distribuir o Programa ou os trabalhos derivados del. Tais acçons estám proibidas legalmente se nom aceita esta Licença. Portanto, ao modificar ou distribuir o Programa (ou qualquer trabalho baseado nel), aceita tacitamente a Licença, com todos os seus termos e condiçons para a cópia, distribuiçom e modificaçom do Programa e dos trabalhos baseados nel. </P></LI> <LI><P>Cada vez que redistribui o Programa (ou qualquer trabalho baseado nel), o recipiendário recebe automaticamente umha licença, do detentor original dos direitos, para copiar, distribuir ou modificar o Programa sujeita a estes termos e condiçons. Você nom pode impor restriçons adicionais no exercício dos direitos do recipiendário, aqui garantidos. Você nom está obrigado a fazer cumprir esta Licença a terceiras partes.</P></LI> <LI><P>Se como consequência dumha sentença judicial, umha alegaçom de violaçom de patente ou qualquer outra razom (nom limitada a questons de patentes), imponhem-se-lhe condiçons (por ordem judicial, acordo ou doutro jeito qualquer) contraditórias coas condiçons desta Licença, tais condiçons nom o escusam do cumprimento dos termos desta Licença. Se nom pode distribuir o Programa de jeito que cumpra simultaneamente as obrigaçons que impom está Licença mais outras obrigaçons pertinentes, entom e como consequência nom poderá distribuir o programa em absoluto. Por exemplo, se umha patente nom permite a redistribuiçom gratuita (sem pagar royalties) do Programa por todos aqueles que recebem copias directa ou indirectamente de você, entom o único jeito de satisfazer tanto a dita patente como esta Licença será abster-se de distribuir o Programa. </P> <P>Se algumha porçom desta secçom é considerada inválida sob qualquer circunstáncia particular, o resto da secçom será de aplicaçom, e a secçom completa será de aplicaçom noutras circunstáncias. </P> <P>O propósito desta secçom nom é induzir-lhe a infringir nengumha patente, ou outras reclamaçons de direitos de propriedade, nem mesmo negar a validade de tais reclamaçons. O único propósito desta secçom é proteger a integridade do sistema de distribuiçom do software livre, implementado mediante a prática de licenças públicas. Muita gente tem feito generosas contribuiçons à ampla variedade de software distribuído mediante este sistema, confiando numha aplicaçom consistente do mesmo; é questom d@ autor@/doador@ decidir se deseja distribuir software mediante qualquer outro sistema, a ninguém mais cabe tal decisom. </P> <P>Com esta secçom pretende-se deixar bem claro o que se pensa é umha consequência do resto desta Licença. </P></LI> <LI><P>Se a distribuiçom e/ou o uso do Programa tivera restriçons em alguns países bem por patentes ou por copyrights sobre interfaces, o detentor original do copyright do Programa sob esta Licença pode engadir umha limitaçom geográfica explicita excluindo tais países da distribuiçom, de maneira que só se permita a distribuiçom nos países nom excluídos. Nesse caso, esta Licença incorpora esta limitaçom, como se estivera escrita no corpo desta Licença.</P></LI> <LI><P>A Fundaçom para o Software Livre (Free Software Foundation) pode publicar versons revisadas e/ou novas versons da Licencia Pública Geral de tempos em tempos. Estas novas versons manterám o espirito da presente versom, podendo variar em detalhes para adaptar-se as novas situaçons. </P> <P>A cada versom dá-se-lhe um número distinto, que serve para distiguí-las. Caso o Programa especifique o número de versom desta Licença que se lhe aplica e "qualquer verson posterior", tem a opçom de seguir os termos e condiçons dessa versom ou de qualquer outra versom posterior publicada pola Fundaçom para o Software Livre (FSF). Se o Programa nom especifica umha versom desta Licença, pode escolher qualquer versom das publicadas pola Fundaçom para o Software Livre (FSF). </P></LI> <LI><P>Se deseja incorporar partes do Programa noutros programas livres cujas condiçons de distribuiçom som diferentes, escreva ao autor para lhe solicitar permissom. Se o software tem copyriht da Fundaçom para o Software Livre (FSF), escreva-nos, as vezes fazemos excepçons. A nossa decisom estará guiada por dous objectivos: preservar o status livre de todos os derivados do nosso software livre, e promover a compartiçom e a reutilizaçom do software em geral. </P> <P>'''AUSÊNCIA DE GARANTIAS'''</P><LI> <LI><P>JÁ QUE O PROGRAMA É LICENCIADO SEM CARGAS, NOM HAI GARANTIAS PARA O PROGRAMA, ATÉ O PERMITIDO POLAS LEIS APLICÁVEIS. FORA QUE SE ESTABELEÇA DOUTRA FORMA POR ESCRITO, OS DETENTORES DO COPYRIGHT E/OU TERCEIROS FORNECEM O PROGRAMA "COMO ESTÁ", SEM GARANTIAS DE QUALQUER NATUREZA, EXPRESSAS OU IMPLÍCITAS, INCLUINDO, MAIS SEM LIMITAR-SE A, AS GARANTIAS IMPLÍCITAS COMERCIAIS E DE UTILIDADE PARA UM PROPÓSITO PARTICULAR. A QUALIDADE E EFICIÊNCIA SOM DE RISCO EXCLUSIVO DO USUÁRIO, CORRENDO POLA SUA CONTA OS CUSTOS NECESSÁRIOS PARA A REPARAÇOM E A CORRECÇOM, CASO O PROGRAMA RESULTAR DEFEITUOSO. </P></LI> <LI><P>EM NENGUM CASO, A MENOS QUE REQUERIDO POR LEI OU ACORDADO POR ESCRITO, NENGUM DETENTOR DO COPYRIGHT, OU TERCEIRO QUE TENHA MODIFICADO E/OU DISTRIBUÍDO O PROGRAMA, SERÁ RESPONSÁVEL PERANTE VOCÊ DE DANOS OU PREJUÍZOS, INCLUINDO QUALQUER DANO GERAL, ESPECIAL, INCIDENTAL OU INDIRECTO, PROVENIENTES DO USO OU DA INCAPACIDADE DE USO DO PROGRAMA (INCLUINDO, MAS SEM LIMITAR-SE, A PERDA DE DADOS, A PRODUÇOM DE DADOS ERRÓNEOS, AS PERDAS SOFRIDAS POR VOCÊ OU UM TERCEIRO, OU UMHA INCAPACIDADE DO PROGRAMA PARA OPERAR COM OUTROS PROGRAMAS), MESMO SE O DETENTOR DO COPYRIGHT OU UM TERCEIRO FORAM AVISADOS DA POSSIBILIDADE DE TAIS DANOS. </P> <P>'''FIM DA LICENÇA'''</P></LI></OL> === Como aplicar estes termos ao seus novos programas === Se desenvolve um novo programa, e quer que tenha a máxima utilidade possível para o público, a melhor forma de consegui-lo é torna-lo software livre, para que qualquer poda distribui-lo e modifica-lo sob estes termos. Para faze-lo, inclua os seguintes avisos no programa. Resulta mais seguro os anexar no inicio de cada ficheiro fonte, para assi salientar claramente a falta de garantias; e cada arquivo deve incluir ao menos umha linha co copyright e umha indicaçom de onde se pode achar o aviso completo. [[GNU_GPL_galego_1#Notas_do_Tradutor|(1)]] ''umha linha para dar o nome do programa e umha breve descriçom do que fai.'' ''Copyright (C) 19yy nome do autor''<BR> This program is free software; you can redistribute it and/or modify it under the terms of the GNU General Public License as published by the Free Software Foundation; either version 2 of the License, or (at your option) any later version.<BR> This program is distributed in the hope that it will be useful, but WITHOUT ANY WARRANTY; without even the implied warranty of MERCHANTABILITY or FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. See the GNU General Public License for more details.<BR> You should have received a copy of the GNU General Public License along with this program; if not, write to the Free Software Foundation, Inc., 59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA. Engada tamém informaçom de como contactar com você por correio electrónico e convencional. Caso do programa seja interactivo, apresente na sua saída um breve aviso como o seguinte ao iniciar-se em modo interactivo: [[GNU_GPL_galego_1#Notas_do_Tradutor|(2)]] Gnomovision version 69, Copyright (C) 19yy name of author Gnomovision comes with ABSOLUTELY NO WARRANTY; for details type `show w'. This is free software, and you are welcome to redistribute it under certain conditions; type `show c' for details. Os comandos hipotéticos `show w' e `show c' deveriam amostrar as partes apropriadas da Licença Pública Geral da GNU. Evidentemente os comandos podem receber outros nomes distintos de `show w' e `show c'; mesmo podem ser accionados clicando o rato ou mediante menus --o que melhor se ajeite ao seu programa. Caso que fosse necessário, deveria conseguir que o seu empregador (se trabalha como programador por conta alheia) ou o organismo para o que trabalha, assina-se umha renuncia ao copyright do programa. Eis um exemplo, modifique os nomes: Pola presente Yoyodyne, Inc. renuncia a todo interesse no copyright do programa `Gnomovision' (que fai o que seja) escrito por James Hacker.<BR> ''assinatura de Ty Coon'', 1 April 1989 Ty Coon, Presidente Chefe Esta Licença Pública Geral nom permite incorporar o seu programa em programas proprietários. Se o seu é umha livraria de subrotinas, pode considerar mais útil permitir enlaçar aplicaçons proprietárias coa livraria. Nesse caso o resulta mais ajeitado utilizar a Licença Pública Geral para Livrarias da GNU. === Notas do Tradutor === Dado que a Licença Pública Geral da GNU oficial é a versom em inglês, se deseja pôr um programa ao abeiro de tal licença deverá acompanhar a versom oficial da dita Licença, e parece lógico entom incluir os avisos em inglês. A traduçom do aviso seria a seguinte: Este programa é software livre; pode redistribui-lo e/ou modifica-lo sob os termos da Licença Pública Geral da GNU publicada pola Fundaçom para o Software Livre; bem a versom 2 da Licença, ou (como deseje) qualquer versom posterior.<BR> Distribui-se este programa esperando que resulte útil, mas SEM NENGUMHA GARANTIA; mesmo sem a garantia implícita de COMERCIABILIDADE ou de UTILIDADE PARA UM PROPÓSITO PARTICULAR. Veja-se a Licença Pública Geral da GNU para maiores detalhes.<BR> Deve ter recebido umha copia do Licença Pública Geral da GNU com este programa; caso contrario, escreva à Fundaçom para o Software Livre, Inc. 59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111-1307, EUA. Gnomovision versom 69, Copyright (C) 19yy nome do autor Gnomovision vem sem NENGUMHA GARANTIA; para mais detalhes digite `amostre w'. Este é software livre, e anima-se-lhe a redistribui-lo sob certas condiçons; digite `mostre c' para mais detalhes. ---- Traduzido: 1 de Setembro de 1998 [[Category:GL-G]] 1332 3375 2006-06-11T18:58:14Z 83.165.167.7 /* Disposicións Adicionais */ Lei 4/1995, de 24 de maio == Exposición de motivos == O dereito civil de Galicia é unha creación xenuína do pobo galego. Como dereito regulador de relación entre suxeitos privados, xorde ó longo dos séculos na medida en que a súa necesidade se fai patente fronte a un dereito que, por ser común, negaba as nosas peculiaridades xurídicas emanadas do mais fondo sentir do noso pobo. É por iso un froito da realidade social e, como tal, cambiante ó longo do tempo, de xeito que mentres unhas institucións per den vixencia aparecen outras que tratan de acomodarse á nova situación. Esta tensión entre a realidade e a supervivencia de formas xurídicas que van sendo superada foi dando, así mesmo, novo sentido a novas institucións, xa que poucas veces poderá atoparse unha relación funcional tan estreita entre esas necesidades que as institucións xurídicas tentan acadar e a realidades de cada momento histórico. Este proceso de creación consuetudinario e do dereito civil, como froito dunha realidade concreta no tempo e no espacio, viuse, certamente, interrompido polo movemento codificador uniformador xurdido no século XIX. É, precisamente, o Código civil de 1889 o que coloca á marxe da legalidade vixente unha boa parte do noso dereito civil propio, sen que esta situación fose, nin moito menos, resolta co promulgación, en 1963, da Compilación do dereito civil de Galicia, fragmentaria, incompleta, falta de entidade propia dun sistema xurídico e, en consecuencia, en boa parte, de costas á realidade social O Estatuto de autonomía de Galicia de 1981 creou un novo marco, dentro do que pode conservarse modificarse e desenvolverse o dereito civil galego, tal como determina no artigo 27.4, ó fixa-la competencia exclusiva da Comunidade Autónoma, ó abeiro do previsto no artigo 149.1.8º da Constitución española de 1978. Sen prexuízo da competencia estatal en materia de lexislación civil, de acordo co previsto na Constitución e nos estatutos de autonomía, as comunidades autónomas poderán conservar, modificar e desenvolve-los seus propios dereitos civís, forais ou especiais, alí onde existan. marco estatutario completouse ademais coas súas previsións específicas sobre a parroquia rural, de acordo cos artigos 27.2 e 40 do Estatuto, que asoma nas disposicións desta lei sobre a comunidade veciñal, sobre as comunidades de augas ou sobre o réxime xurídico dos montes veciñais en mancomún, incorporados ó dereito autonómico por mor do previsto no devandito artigo 27 do propio Estatuto, entre outra competencias que inciden, naturalmente, sobre os máis diversos aspectos das relacións xurídico-privadas De singular transcendencia para o dereito civil galego é o artigo 38 do Estatuto de autonomía, expresivo das fontes do dereito propio de Galicia. No seu parágrafo terceiro di que "na determinación das fontes do dereito civil o Estado respectará as normas do dereito civil galego". Esta lei, no seu título preliminar, fa uso desta facultade e especifica nitidamente que o dereito civil de Galicia estará integrado polos usos costumes propios e polas normas contidas na presente lei, así como polas demais leis galegas que conserven, desenvolvan ou modifiquen. Nos demais artigos do título preliminar complétase o marco da normas do dereito civil de Galicia dentro das máis estrictas previsións constitucionais e estatutarias A Sentencia do Tribunal Constitucional número 182/1992, sobre a Lei 2/1986, do 10 de decembro, do Parlamento de Galicia, de prórroga no réxime de arrendamentos rústicos para Galicia, interpretou, mo axeitadamente, as expresións constitucionais e estatutarias sobre o ámbito material no que debía conservarse, modificarse ou desenvolverse o dereito civil galego. Dixo expresa e nitidamente que, sendo certo que a vixente Compilación do dereito civil de Galicia non contén ningunha regra, directa e expresa sobre o arrendamento rústico, non o é menos -como consideración de principio que a competencia autonómica para a conservación, modificación e desenvolvemento do propio dereito civil pode dar lugar segundo xa dixera na recente STC 121/1992 (fund. xurídico 2º), a unha recepción e formalización lexislativa de costumes e usos efectivamente vixentes no respectivo territorio autonómico, eventualidade esta última, que resulta aínda máis clara visto o enunciado do referido artigo 27.4 do Estatuto de autonomía de Galicia, pois na idea de "institución" xurídica, presente en tal precepto, intégranse o pódense integrar, con naturalidade, posibles normas consuetudinarias. En similar sentido pronunciáronse os distintos congresos de dereito galego, cando proclaman que a Compilación de 1963 non era expresión completa do noso dereito civil e, pola contra, fóra dela pervivían moitas institucións que agardaban a súa incorporación ó dereito vixente. A presente Lei de dereito civil de Galicia tenta, pois, desenvolver, en tódolos seus aspectos, aquela institucións xurídico-privadas que realmente estivesen vivas no dereito propio de Galicia. De seguro que existen institucións que a lei non regula e que teñen méritos propios para ser incorporadas ó dereito escrito de Galicia. Por iso, en previsión da existencia de tales institucións, pero tamén das dúbidas e do problemas que a aplicación da presente lei puidese suscitar na práctica, establécese unha fórmula co fin de que se someta, cando se estime oportuno, como máximo no prazo de cinco anos, a unha avaliación presente texto mediante o informe dunha Ponencia especial, sen prexuízo da iniciativa parlamentaria que pode existir en calquera momento, de xeito que os grupos parlamentarios ou a Xunta de Galicia puidese facer no seu día uso de oportunas iniciativas lexislativas que permitan a conservación, a modificación ou o desenvolvemento propio do dereito de Galicia. Estamos ante un dereito vivo de Galicia. Nado nos campos galegos, como emanación singular dun rico dereito agrario, desbordado hoxe, incluso na vida cotiá das súas urbes. Lonxe da preocupación de calquera tentación arqueolóxico-xurídica, a lei pretende regular institucións válidas para os intereses e a necesidades do pobo galego. As comunidades de montes veciñais en mancomún, as de augas, as agras os vilares teñen unha regulación específica. A dúbida sobre a posible incorporación dunha regulación do muíños de herdeiros como unha institución viva do dereito galego levou á Ponencia ó convencemento da oportunidade da súa inclusión, por canto pode ter de interese como elemento de interpretación integración dun sistema xurídico-civil propio de Galicia. O título dedicado ás serventías ocupa un ancho longo espacio, xa que as relacións de veciñanza e a propia configuración do sistema agrario galego así aconsellan. En canto ós contratos, a parcería, o arrendamento rústico e o lugar acasarado teñen hoxe unha excelente vitalidade, o que aconsella a súa regulación por medio da presente lei. Se vivo e expresivo dun dereito propio é o sinalado no parágrafo anterior, complétase a súa riqueza co aquelas institucións constitutivas dun réxime económico familiar con fórmulas específicas de dereito sucesorio, integradoras dunhas relacións xurídico-privadas de gran alcance, pois definen as forma familiares e o papel da casa no desenvolvemento non só do dereito galego, senón tamén de grande elementos explicativos da cultura galega. Institucións como o vitalicio, tan vivo na realidade socia galega, acadan agora un estatuto xurídico que as circunstancias do noso tempo reclaman Por todo o exposto, o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13.2º do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente promulgo en nome de El-rei, a Lei de dereito civil de Galicia. ==Título Preliminar == Artigo 1<br> O dereito civil de Galicia está integrado polos usos e costumes propios e polas normas contidas na presente lei, así como polas demais leis galegas que o conserven, desenvolvan ou modifiquen. Artigo 2<br> Os usos e costumes notorios non requirirán proba. Son notorios, ademais dos usos e costume compilados, os aplicados polo Tribunal Supremo, polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia ou pola antiga Audiencia Territorial de Galicia. Artigo 3<br> 1. Aplicaranse o Código civil e as demais leis civís comúns cando, ó faltar costumes e leis civís galegos esas normas non se opoñan ós principios do ordenamento xurídico galego 2. Non serán aplicables os usos e costumes cando fosen contrarios a leis imperativas. Artigo 4<br> O dereito civil galego terá eficacia no territorio da Comunidade Autónoma. Exceptúanse os casos no que, conforme o dereito interrexional ou internacional privado, deban aplicarse outras normas. Artigo 5<br> 1. A suxeición ó dereito civil de Galicia determinarase pola veciñanza civil , consonte o disposto no dereito civil común. 2. Os galegos que residan fóra de Galicia terán dereito a mante-la veciñanza civil galega consonte disposto no dereito civil común e, en consecuencia, poderán seguir suxeitos ó dereito civil de Galicia. ==Título I== Da situación de ausencia non declarada Artigo 6<br> Na situación de ausencia non declarada xudicialmente, para os actos e negocios de administración que non admitan demora, o cónxuxe non separado legalmente, os descendentes e mailos ascendentes, por esta orde, con capacidade xurídica plena, maio res en idade en relación cos do seu grao, representarán ó ausente mentres a citada situación permaneza. Artigo 7<br> Os bens do ausente a que se refire o artigo anterior serán aproveitados polo cónxuxe e, no seu defecto polas persoas referidas nese artigo, de acordo coa mesma prelación e coa obriga de render contas. Artigo 8<br> Nos casos referidos anteriormente, o representante do ausente percibirá, como mínimo, o vintecinco po cento dos froitos netos dos bens que goberne. ==Título II== Da casa e da veciña Artigo 9<br> A casa patrucial e os seus anexos constitúen un patrimonio indivisible. Artigo 10<br> Os patrucios dunha parroquia constitúen a veciña, que administra os bens en mancomún, segundo costume ou consonte o acordado pola maioría. Quedarán excluídos deste réxime os montes veciñais e mancomún, que se rexerán pola súa propia lexislación. Artigo 11<br> A veciña reunirase polo menos unha vez ó ano, cando, como e onde o acorde, e estará presidida polo vigairo ou patrucio de máis idade ou pola persoa escollida pola maioría dos patrucios. O presidente te voto de calidade en caso de empate. Artigo 12<br> O presidente chamará ós patrucios con tres días de antelación. De non o facer así, a veciña reunirase o 3 de decembro de cada ano, agás que houbese costume de xuntarse outro día. Artigo 13<br> Na reunión anual da veciña, polo menos someteranse a aprobación as contas do ano anterior e fixaranse os plans ou obxectivos de actuación para o ano seguinte. Os acordos inusitados serán documentados. ==Título III== Dereitos reais Capítulo I. Comunidades Sección 1ª Dos montes veciñais en mancomún 7 Artigo 14<br> Son montes veciñais en mancomún, e rexeranse pola súa lexislación específica, os que, co independencia da súa orixe, das súas posibilidades productivas, do seu aproveitamento actual e da súa vocación agraria, pertenzan a agrupacións veciñais na súa calidade de grupos sociais, e non como entidades administrativas, e veñan aproveitándose consuetudinariamente en réxime de comunidade se asignación de cotas polos membros daquelas na súa condición de veciños con casa aberta e con fume. Sección 2ª Da comunidade en materia de augas Artigo 15<br> 1. O propietario dunha leira pode aproveita-las augas da chuvia, estancadas ou non, facendo saí-la sobrantes polo lugar acostumado. 2. Tamén pode aproveita-las subterráneas que nazan ou abrollen na súa leira, sempre sen prexuízo do dereitos preexistentes. 3. As augas nacidas en montes en mancomún aproveitaranse segundo o costume, e as que alí abrolle segundo o que acorde o organismo representativo da comunidade veciñal de montes en mancomún. Artigo 16<br> 1. As augas de torna a torna ou pilla pillota aproveitaranse segundo o uso e, a pedimento dalgún do usuarios ou partícipes, partiranse por horas, días ou semanas, en proporción á extensión que se viñese regando. 2. Os aproveitamentos existentes presúmense inmemoriais e por acta notarial de presencia poderán ser inscritos no Rexistro da Propiedade. Artigo 17<br> O disposto neste capítulo deixará a salvo o establecido na vixente lexislación de augas. Sección 3ª Dos muíños de herdeiros Artigo 18<br> Son muíños de herdeiros os de propiedade común indivisible dedicados a moer grans para consumo familiar e alimentación do gando dos seus copropietarios. Artigo 19<br> 1. O aproveitamento da cota indivisa na propiedade farase por pezas ou grupos de horas que acorden o copartícipes e nos días que establezan, e, no seu defecto, polo que fose costume, sendo exclusiva de cada herdeiro a cota asignada e, polo tanto, susceptible de permuta, alleamento ou arrendo, facendo seus o froitos ou utilidades que produza. 2. Os copropietarios contribuirán proporcionalmente ós custos de conservación e reparación do edificio da maquinaria e do aproveitamento da auga, sen que entre eles haxa que pagar maquía. 3. Os copropietarios poderán exercita-lo dereito de retracto, no caso de transmisión inter vivos, da peza o parte da peza da que outro partícipe dispuxese Artigo 20<br> 1. Calquera modificación no uso e aproveitamento respectará o dereito de cada partícipe e requirirá o voto favorable da maioría que posúa a meirande parte do uso e aproveitamento. 2. Os acordos da maioría que modifiquen o uso e aproveitamento serán executivos, pero impugnables no trinta días seguintes ó acordo ou á notificación. Sección 4ª Das agras e dos vilares Artigo 21<br> 1. A propiedade sobre as leiras integrantes da agra ou vilar levará inherente un dereito de copropiedade sobre os seus valos e cercados. 2. As partes en copropiedade non poderán ser alleadas ou gravadas con independencia das terras das que se reputan elementos anexos e inseparables, e na transmisión, por calquera título, do dominio dalgunh delas entenderase comprendida a cota de participación en tales elementos. Artigo 22<br> De non haber pacto ou normas específicas de concentración parcelaria, o uso rexerá o aproveitamento e en xeral, as relacións xurídicas dos propietarios das leiras que integren a agra ou o vilar. Artigo 23<br> O propietario ou a persoa que utilice a agra, no seu nome ou por título distinto, e use a parcela ou parcela sen respecta-los usos indemnizará polos danos e perdas ocasionados. Artigo 24<br> Ningún propietario ou persoa que a título distinto utilice a leira ou leiras da agra estará obrigado a paga melloras, novos servicios ou instalacións, pero non as poderá aproveitar sen antes paga-lo que ll corresponda á súa leira ou leiras. Capítulo II. Servidumes e serventías<br> Sección 1ª Da servidume de paso Artigo 25<br> A servidume de paso adquírese por lei, por dedicación do dono do predio servente ou por negoci xurídico bilateral, calquera que sexa a forma na que aquel se expresase. Igualmente, pódese adquirir pol súa poses ión pública, pacífica e ininterrompida durante o prazo de vinte anos, que comezará a contars desde o momento en que empezase a exercitarse. Artigo 26<br> 1. Os dereitos e as obrigas dos titulares dos predios dominante e servente virán determinados pol disposto no título constitutivo e, na servidume adquirida por usucapión, pola posesión. 2. No caso de dúbida, a servidume entenderase constituída de maneira que satisfaga as necesidades do predio dominante co menor prexuízo para o fundo servente. Artigo 27<br> 1. Non poderá o titular do predio dominante agravar de ningún xeito a servidume nin o do predio servent realizar ningún acto que supoña menoscabo do seu exercicio. Sen embargo, non se considerará agravación a adecuación dos medios de transporte ós avances técnicos, sempre e cando non se caus prexuízo apreciable na condición do fundo gravado. 2. Cando unha servidume de paso chegase a ser insuficiente para as necesidades do predio dominante, dono deste poderá pedi-la súa ampliación na medida en que tales circunstancias o esixisen, sempre que estado do predio servente o permita sen grave prexuízo e logo de indemnización. O aumento de necesidades poderá ser debido ás modificacións introducidas no fundo dominante de acordo co se destino e mellor uso e explotación. Artigo 28<br> A servidume de paso extinguirase: a) Por se reunir nunha mesma persoa a propiedade dos fundos dominante e servente. Para estes efecto será suficiente a adquisición da porción de terreo afectado polo paso, quedando liberado da servidume resto do predio gravado. b) Por non uso durante o prazo de vinte anos. c) Por renuncia do titular do predio dominante. Artigo 29<br> 1. A imposibilidade de usa-la servidume non produce a súa extinción en canto non transcorra o prazo de vinte anos. 2. Ata o transcurso do devandito prazo tampouco se extinguirá por falta de utilidade no exercicio. Se embargo, se a servidume deviñese inútil por non lle reportar vantaxe ningunha ó predio dominante, titular do predio servente poderá solicita-la suspensión do exercicio en tanto a servidume non recobre utilidade ou non transcorra o prazo legal de extinción. Sección 2ª Das serventías Artigo 30<br> O paso que se efectúa sobre un terreo que non teña carácter público e do que non conste o dominio ou identidade individualizada dos que o utilizan será considerado serventía ou servicio, calquera que fose que cada un dos usuarios ou causantes cedese para a súa constitución ou establecemento. Artigo 31<br> Presúmese serventía ou servicio se as leiras forman ou formaron parte do agro, agra ou vilar, e se se prob o uso continuo. Artigo 32<br> O exercicio de paso para a realización das faenas agrícolas en leiras ou parcelas dentro da agra ou vila practicarase do modo e da forma que se derivase do costume do cultivo á mesma man ou folla, arró cómaro ou ribazo. Quen cambiase o cultivo respecto da xeneralidade non poderá realizar, en tant estivesen pendentes as colleitas, outro paso que o de a pé polo lugar por onde non cause prexuízo para o outros. Capítulo III. Do cómaro, ribazo ou arró Artigo 33<br> O cómaro, ribazo ou arró e os muros de contención de leiras estremeiras sitas a distinto nivel ou socalco suponse que forman parte do predio sito no plano superior. ==Título IV== O retracto de graciosa Artigo 34<br> En tódolos casos de execución patrimonial sobre bens de natureza agraria, o debedor executado que tives a condición de profesional da agricultura poderá retraer definitivamente os bens adxudicados no prazo de trinta días a partir da data de notificación da adxudicación, mediante o pagamento do prezo e gastos de lexítimo aboamento. O organismo que fixo a adxudicación notificaralla ó debedor dentro do terceiro día e desde este intre iniciarase o cómputo do prazo para o exercicio da acción retractual. ==Título V== Contratos Capítulo I. Dos arrendamentos rústicos Sección 1ª Normas xerais Artigo 35<br> Os arrendamentos de predios rústicos rexeranse polos pactos libremente establecidos entre as partes polas normas deste capítulo e, no seu defecto, polos usos e costumes que lles sexan aplicables. Artigo 36<br> 1. O obxecto do contrato será o uso e aproveitamento dos predios rústicos e os bens inmobles vinculado a eles, no seu destino agrícola, pecuario ou forestal.<br> 2. Convido un tipo de cultivo ou aproveitamento, o arrendatario non poderá modificalo pola súa so vontade. En defecto de pacto, será o que se infira do destino do predio arrendado no momento do arrendamento.<br> 3. Os aproveitamentos secundarios do predio pertenceranlle ó arrendatario, agás pacto ou costume e contrario.<br> Artigo 37<br> 1. A renda será a que libremente estipulen as partes, que poderán acorda-lo correspondente sistema de actualización.<br> 2. O pagamento efectuarase na forma, tempo e lugar pactados. En defecto de pacto ou costume aboaras en metálico, por anos vencidos e no domicilio do arrendador.<br> 3. As partes poderán convir que a renda consista, en todo ou en parte, na mellora do predio arrendado.<br> Artigo 38<br> O contrato de arrendamento será obrigatorio calquera que sexa a forma na que se celebre. Sen embargo as partes poderanse compeler reciprocamente á súa formalización en documento privado ou público, po conta de quen o solicite. Artigo 39<br> A duración do arrendamento será a que libremente e de común acordo estipulen as partes contratantes ou no seu defecto, polo tempo de dous anos agrícolas. Artigo 40<br> 1. O prazo de duración fixado no contrato só é prorrogable por acordo expreso das partes.<br> 2. Non obstante, entenderase prorrogado tacitamente o contrato se polo menos con seis meses de antelación ó remate deste, ou ó de calquera das súas prórrogas, ningunha das partes contratantes ll manifestase á outra, mediante a correspondente notificación, a súa vontade de que o arrendament conclúa.<br> Estes períodos de prórroga terán unha duración de dous anos agrícolas. Artigo 41<br> O arrendatario non poderá subarrendar ou ceder en todo ou en parte o predio arrendado sen consentimento expreso do arrendador. Artigo 42<br> 1. O arrendador debe realiza-las obras e reparacións necesarias co fin de mante-lo predio en estado de servicio, aproveitamento ou explotación ó que foi destinado, sendo a cargo do arrendatario aquelas que deriven do uso e desfrute ordinario del.<br> 2. As reparacións extraordinarias serán sempre a cargo do arrendador, quen deberá ser advertido da súa necesidade polo arrendatario. Artigo 43<br> 1. Calquera dos contratantes poderá realiza-las melloras útiles de que sexa susceptible o predio segundo seu destino. Para isto deberalle comunicar previamente á outra parte este propósito, e non poderá efectualas se constase a súa oposición expresa no prazo de quince días 2. As devanditas melloras poderán ser compensadas economicamente ou mediante prórroga de arrendamento, segundo acordo das partes, tendo en conta o valor actualizado ó momento en que contrato finalice Artigo 44<br> Serán de cargo do arrendador as contribucións e os impostos de carácter real que recaian sobre o predio, poderán repercutir sobre o arrendatario a metade dos incrementos que se poidan producir co posterioridade á celebración do contrato. Artigo 45<br> O arrendatario saínte débelles permitir ó entrante ou ó propietario, se é o caso, os actos necesarios para realización dos labores preparatorios do ano agrícola seguinte e, reciprocamente, o entrante ou propietario teñen a obriga de lle permitir ó saínte o necesario para a recolección e o aproveitamento de froitos, aténdose en todo caso ó costume do lugar. Artigo 46<br> O arrendamento extinguirase: 1) Polo vencemento do prazo estipulado e o das súas prórrogas.<br> 2) Por perda ou expropiación da leira arrendada.<br> 3) Por morte ou invalidez do arrendatario, quedando a salvo o dereito dos seus sucesores lexítimos ou, no seu defecto, familiares que convivisen con el e o auxiliasen na explotación da leira ou leiras arrendadas.<br> Os sucesores ou familiares terán que escoller entre eles, por maioría, o que se subrogará nas condicións nos dereitos do arrendatario falecido ou que caese en eiva. O viúvo ou a viúva con fillos menores terá mellor dereito.<br> Artigo 47<br> 1. A instancia do arrendador poderase resolve-lo arrendamento polas seguintes causas:<br> a) Falta de pagamento da renda.<br> b) Non respecta-lo destino ou tipo de cultivo pactado.<br> c) Non explota-la leira durante o período de polo menos dous anos consecutivos.<br> d) Grave incumprimento das obrigas pactadas.<br> e) Causar dolosa ou culposamente danos graves na leira.<br> f) Subarrendo ou cesión inconsentida.<br> 2. A instancia do arrendador non propietario: Ó extinguirse o dereito que o arrendador tiña sobre a leira Sen embargo, subsistirá o arrendamento ata o remate do ano agrícola en curso. Artigo 48<br> O alleamento da leira non será causa de resolución do contrato, subrogándose o adquirente en tódalas obrigas do arrendador. Artigo 49<br> 1. No caso de transmisión a título oneroso do predio rústico arrendado, poderá o arrendatario que estea cultivalo de modo persoal exercita-lo dereito de tenteo dentro dos trinta días seguintes á notificación fidedigna que, para tal efecto, lle realice o arrendador, indicándolle o prezo ofrecido e as demais condicións da transmisión.<br> 2. En defecto de notificación terá o arrendatario un dereito de retracto durante outros trinta días a partir da data na que, por calquera medio, tivese coñecemento da transmisión e das condicións reais en que se fixo<br> 3. Estes dereitos serán preferentes a calquera outro de adquisición, agás o retracto de lindantes par predios de cabida non superior a unha hectárea e o dos coherdeiros e comuneiros.<br> 4. Exercitados estes dereitos, non poderá o arrendatario ou o seu causante allear total ou parcialmente predio ata que transcorran tres anos polo menos desde a súa adquisición, nos que deberá ser cultivado de modo persoal, con facultade de reverter para o comprador retractado se se dese incumprimento do disposto.<br> 5. Cando se transmitan conxuntamente leiras arrendadas con outras que non o estivesen, faranse consta separadamente os prezos dunhas e doutras para os efectos do exercicio do dereito de retracto.<br> 6. Só cabe renunciar a estes dereitos desde o momento en que poidan ser exercitados.<br> 7. Exclúese o seu exercicio nos arrendamentos que teñan por obxecto terreos a pasto, prado e, en xeral calquera aproveitamento secundario ou que sexan de duración inferior ó ano agrícola Sección 2ª Do arrendamento do lugar acasarado Artigo 50<br> Con carácter xeral, e sen prexuízo das aplicacións concretas que se especifican nesta lei, entenderase po lugar acasarado o conxunto que, formando unha unidade, comprende a casa de labor, as edificacións, a dependencias e os terreos, aínda que non sexan lindantes. Inclúe, así mesmo, toda clase de gando maquinaria, apeiros de labranza e instalacións que constitúan unha unidade orgánica de explotación agraria, forestal ou mixta.<br> Artigo 51<br> 1. Este arrendamento terá unha duración mínima de cinco anos, agás denuncia do contrato polo arrendatario, notificada de maneira que lle faga fe ó arrendador con máis de seis meses de antelación á data na que desexe dalo por rematado.<br> 2. O prazo de duración fixado no contrato só é prorrogable por acordo expreso das partes ou, tacitamente por anos agrícolas de non mediar notificación na forma e no prazo previstos no apartado anterior. Artigo 52<br> Durante a vixencia do contrato non poderá excluírse do lugar acasarado, por vontade do arrendador ningunha das leiras ou dos elementos que o constitúan. Artigo 53<br> 1. O arrendatario terá dereito de tenteo e de retracto, nos termos do artigo 49 da presente lei, que recaerá sobre tódalas leiras arrendadas ou as que o arrendador allease.<br> 2. Os dereitos de tenteo e retracto do lugar acasarado que puidese exercita-lo arrendatario, en caso de transmisión onerosa do lugar, recaerán sobre a súa totalidade. Estes dereitos do arrendatario sobre o lugar acasarado serán preferentes con respecto a calquera outro de adquisición, agás o do coherdeiro e o do copropietario.<br> 3. Se se allease separadamente algunha das leiras ou elementos integrantes do lugar, o arrendatario poderá exercitar tales dereitos segundo a orde preferente establecida. Artigo 54<br> 1. Exercitados estes dereitos, o arrendatario quedará suxeito en tódolos seus termos ó establecido no apartado 4 do artigo 49, tanto respecto do lugar no seu conxunto coma das súas partes individuais. 2. No tocante á súa renuncia, aplicarase tamén o sinalado no apartado 6 do mesmo artigo.<br> Artigo 55<br> 1. O caseiro que por si ou polos seus causantes usase e aproveitas e o lugar durante trinta anos ou máis terá dereito a adquirilo polo prezo do mercado e, no caso de non existir acordo, este será fixado xudicialmente.<br> 2. Exercitado este dereito, non poderá o arrendatario ou o seu causante allear total ou parcialmente o lugar acasarado ou calquera dos inmobles que o constitúan ata que transcorran seis anos desde a súa adquisición, nos que deberá ser cultivado de modo persoal, con facultade de reverter ó arrendador se s dese incumprimento do disposto.<br> Artigo 56.<br> Cando o arrendamento teña por obxecto exclusivamente unha explotación gandeira xa preexistente ou u aproveitamento forestal, sexa nun monte veciñal en mancomún ou noutro monte calquera, rexerase polo pactos libremente acordados entre as partes, polas súas normas específicas, se as houbese, e, no se defecto, polas normas deste capítulo ou, subsidiariamente, polas normas do dereito civil estatal. Capítulo II. Das parcerías Sección 1ª Disposicións xerais Artigo 57<br> A cesión por un contratante a outro do desfrute de certos bens, convindo en repartirse en partes alícuota os froitos ou rendementos, rexerase polo título constitutivo e, no non previsto por el, polos usos costumes locais e, no seu defecto, polas normas deste capítulo. Artigo 58<br> 1. O contrato de parcería será obrigatorio calquera que sexa a súa forma<br> 2. Se fose verbal, calquera das partes poderá pedir que se formalice por escrito, facéndose cargo do custos a parte solicitante.<br> 3. Practicaranse nos enderezos contractuais cantas comunicacións se lles deban facer ás partes. Artigo 59<br> 1. A duración da parcería será a que libremente e de común acordo estipulen as partes contratantes. 2. parcería acordada sen fixación de prazo entenderase concertada polo ciclo das follas do ano agrícola equivalente a dous anos naturais, e rematará, segundo os lugares ou as comarcas, o día que determine costume do lugar<br> Artigo 60<br> Son obrigas do cedente: a) Entregar leiras, gando e canto constitúa a súa contribución<br> b) Garantirlle ó colono o desfrute pacífico e útil do contribuído<br> c) Satisface-la parte que lle corresponda, segundo pacto, uso ou costume, de contribucións, seguros sementes, adubos e outros elementos necesarios para obte-los productos propios do destino da leira. Artigo 61<br> Son obrigas do parceiro<br> 1) Entrega-la parte alícuota dos productos que lle corresponda no lugar, prazo e forma convidos Para tal efecto comunicaralle ó cedente ou ó seu representante, coa suficiente anticipación, a data sinalada para a recolección dos productos obtidos. Se, dado o aviso, non comparecese o cedente ou u representante na data sinalada, o parceiro poderá levanta-la colleita e adxudicarse a parte que ll corresponda.<br> 2) Usa-las terras de acordo co previsto no contrato, destinándoas ó cultivo ou á explotación convidos ou no seu defecto, ó máis conforme coa súa natureza, e obte-los rendementos correspondentes á dilixencia dun bo labrador<br> 3) Devolve-las terras, ó concluí-la parcería, tal e como se recibiron, coas súas accesións e salvo o menoscabos que se producisen pola súa utilización ó uso de bo labrador<br> A falta de expresión do estado das terras ó tempo de concertarse a parcería, presúmese que se recibiron e bo estado, agás proba en contra Artigo 62<br> 1. O prazo de duración fixado no contrato só é prorrogable por acordo expreso das partes.<br> 2. Reconducirase tacitamente e por dous anos se con seis meses de antelación ó remate do prazo fixado o da súa prórroga non se denunciase o contrato ou a devandita prórroga.<br> 3. Na parcería pecuaria este prazo será de tres meses Artigo 63<br> A parcería extínguese: 1) Por cumprimento do prazo estipulado ou das súas prórrogas. 2) Pola perda da leira cedida. Artigo 64<br> 1. Son causas de resolución do contrato de parcería a) Non destina-lo parceiro a leira ó cultivo ou á explotación convidos.<br> b) Incumprimento grave das obrigas a cargo de calquera das partes.<br> c) Deslealdade ou fraude por parte do parceiro na valoración ou entrega ó cedente da parte de froitos que lle corresponda.<br> d) Dano grave causado dolosa ou culposamente polo parceiro nas terras ou nas colleitas.<br> e) Extinción do dereito que o cedente tiña sobre a leira, se ben subsistirán os efectos da parcería ata remate do ano agrícola en curso. 2. O alleamento non resolverá o contrato de parcería.<br> 3. Se a explotación constituíse o único medio de vida do parceiro e os eventos sinalados no punto 1 deste artigo se producisen no último semestre do ano agrícola, o parceiro terá dereito a que lle prorroguen parcería por todo o ano agrícola seguinte. Artigo 65<br> A morte ou a inutilidade permanente do parceiro para o traballo non serán causa de extinción da parcería que poderá ser continuada por aquelas persoas e nas mesmas condicións que se relacionan no Artigo 46 da presente lei. En todo caso, a parcería subsistirá ata o remate do correspondente ano agrícola. Artigo 66<br> O cedente e o parceiro están obrigados a realizar nos predios as obras e reparacións que para arrendador arrendatario establece o artigo 42 desta lei. Artigo 67<br> O cedente e os parceiros entrantes e saíntes deberanse ater, en canto á preparación de labores nos predio e utilización das súas dependencias, ó previsto para arrendador e arrendatario no artigo 45 da presente lei Sección 2ª Da parcería agrícola Artigo 68<br> Poden ser obxecto de parcería agrícola os predios rústicos de calquera clase, sen que perda tal carácter polo feito de comprende-la casa de labor e as súas dependencias. Artigo 69<br> Non se altera a natureza do contrato se varios titulares de predios rústicos concertan entre si ou co terceiros o uso ou desfrute daqueles convindo repartirse os productos por partes alícuotas Artigo 70<br> No caso de transmisión a título oneroso dun predio cedido en parcería, o parceiro que estea a cultivalo persoalmente poderá exercita-lo dereito de tenteo e, se é o caso, o de retracto cos mesmos requisitos condicións e efectos que para os arrendatarios se establecen no artigo 49 desta lei. Sección 3ª Da parcería do lugar acasarado Artigo 71<br> 1. O obxecto da parcería do lugar acasarado é o conxunto de elementos que constitúen unha unidade orgánica de explotación, segundo o establecido no artigo 50 da presente lei.<br> 2. Respecto da súa integridade aplicarase o disposto no artigo 52 da presente lei. Artigo 72<br> O dono ou cedente poderalle proporcionar ó parceiro do lugar acasarado apeiros, maquinaria e gando. De non o facer, poderase fixa -la cantidade de froitos que o parceiro debe como mercé pola casa dependencias, prados e montes. Artigo 73<br> Corresponderanlle ó dono, ademais da parte acordada en productos agrícolas, pecuarios e forestais, a árbores secas ou derrubadas por forza maior que fosen madeirables, cando non se precisasen para reparación ordinaria dos elementos constitutivos desta parcería, así como o toxo e demais arbustos que.non fosen precisos para o cultivo do lugar, e os productos das demoucas e das entresacas que teñan valo madeirable, se non fosen necesarios para a conservación da casa e das súas dependencias. Artigo 74<br> O cedente contribuirá coas árbores, vides e o demais que sexa usual para as primeiras plantacións, de s faceren co seu consentimento, e pagará os gastos das demoucas e fornecerá as máquinas, os instrumento e os apeiros maiores. Artigo 75<br> 1. Os gastos de corta de árbores que se vendan como madeirables serán a cargo do cedente.<br> 2. Cando o parceiro, por si mesmo ou polos seus ascendentes, fixese a plantación e siga desde entón na explotación do lugar acasarado, terá dereito á metade do producto neto da venda, a non ser que exista pacto distinto entre as partes. Se cesase nela, terao sobre o valor estimado das árbores en condicións de ser vendidas existentes no tempo de extinción da parcería. Artigo 76 Serán de conta exclusiva do parceiro, ademais dos traballos ordinarios que requira a eficaz explotación do lugar acasarado: 1) Efectua-las cortas de árbores secas ou derrubadas. O parceiro aproveitará os montes na cantidade necesaria para a explotación do lugar. 2) Os transportes para as reparacións ordinarias dos predios e edificios do lugar acasarado, ou dos froito ó lugar fixado polo propietario, sempre que o sexa dentro do mesmo termo municipal. 3) Limpa-las foxas, gabias e canles e repara-los cercados. Artigo 77 1. O cedente e o adquirente achegarán a parte correspondente das sementes proporcionalmente ó que cada un represente nos froitos. 2. Tamén pagarán, na mesma proporción, os seguros das colleitas e os gastos que se orixinen par combate-las enfermidades das plantas e dos froitos. 3. Serán por conta exclusiva do cedente as contribucións e os impostos de carácter xeral que graven o predios do lugar acasarado Artigo 78 No caso de transmisión a título oneroso da totalidade ou partes individualizadas dun lugar acasarado, parceiro poderá exercita-los dereitos de tenteo e, se é o caso, de retracto, cos mesmos requisitos condicións e efectos que para os arrendatarios dun lugar se establecen no artigo 49 da presente lei . Sección 4ª Da parcería pecuaria Artigo 79 1. Poden ser obxecto da parcería pecuaria os animais susceptibles de aproveitamento na agricultura industria e comercio. 2. Sen prexuízo doutros medios de proba admitidos en dereito, para a súa formalización abondará co que cada parte leve unha libreta, na que a contraparte anotará as partidas de crédito e débeda, co expresión da data e da causa. Artigo 80 Non poderá poñerse a cargo do mantedor ou parceiro adquirente a totalidade do risco de perda do gando nin pactar unha meirande parte nas ganancias do poñedor ou cedente, nin que reciba ó liquida-la parcería ademais da parte que lle corresponda, máis do que achegou, nin que o releven de evicción e saneamento Artigo 81 1. A valoración do gando proporcionado ó comeza -la parcería farase por mutuo acordo das partes e, falta deste, realizarase polo valor máis alto que se ofreza por el, acudindo á feira ou ó mercado gandeiro máis próximo ó lugar e á data na que a parcería quedou constituída ou, no seu defecto, polo prezo de referencia do mercado na mesma data. 2. Ó se extingui-lo contrato repetirase cos mesmos criterios a devandita valoración e repartirase por igual entrámbalas partes o beneficio obtido ou a perda sufrida.. Artigo 82 De non haber pacto sobre o prazo, entenderase acordado por un ano, que se prorrogará polo mesmo tempo, e así sucesivamente ata que calquera das partes denuncie o contrato, notificándoo de maneira que faga fe con máis de tres meses de antelación. Artigo 83 O cedente está na obriga de entregar san o gando obxecto de contrato no lugar e tempo acordados Artigo 84 O adquirente ou mantedor está obrigado a lle dar ó gando os coidados acostumados que requira e responder da perda dos animais. Cando a perda sexa total e non fose debida a caso fortuíto ou forza maior, o parceiro poñerá inmediatamente a disposición do cedente a pel e os restos e aboaralle a metade da perda do valor do gando ó tempo de se liquida-la parcería. Artigo 85 A falta de pacto en contrario, correspóndenlle ó parceiro: 1) Os productos de cabana, esterco e traballo dos animais; pero se estes estivesen adscritos ó cultivo do lugar acasarado ou dun grupo de leiras que constitúan un só labor, o traballo e esterco deben se destinados exclusivamente ó cultivo de tales leiras. 2) A metade da la, cera e mel, así como tamén a do valor das crías vendidas e a do aumento que acaden o animais. A outra metade perténcelle ó propietario. Artigo 86 O parceiro deberalle dar aviso ó cedente con quince días de antelación ó fixado para o tosquío ou extracción do mel. Se, malia ese aviso, na data fixada este non comparecese, o parceiro poderá proceder realizalos, retendo en depósito a parte correspondente ó propietario. Artigo 87 O parceiro poderá proceder ó alleamento dos animais da parcería e ó das súas crías, logo de lle dar conta ó cedente das condicións daquel. Artigo 88 O parceiro non poderá, sen consentimento do cedente, servirse dos animais de ceba en ningún traballo ni alugar ou ocupa-los animais cedidos para lles facer carrexos a estraños, agás servicios benévolos e de bo veciñanza. Sección 5ª Da parcería forestal Artigo 89 Na parcería forestal, o dono de certas leiras de vocación forestal, sen cede-la súa directa posesión e o se aproveitamento, concerta o coidado e a vixilancia delas cunha ou varias persoas para que estas atendan vixíen as plantacións arbóreas existentes ou que se poidan crear, outorgándolle en troques ó parceiro o aproveitamentos secundarios que se determinen e a parte alícuota que se especifique cando se proceda á venda das árbores que coidase ou que axudase a plantar. Artigo 90 1. A parcería de novas plantacións ten por obxecto a creación, o mantemento e a posterior participación en plantacións de arboredo. 2. Terá a duración que as partes libremente conveñan. Se non se tivese prazo sinalado, entenderas concertada por un período de vinte anos. 3. Non obstante, o parceiro poderá dala por rematada cando lle conveña, avisando á outra parte, polo menos, con seis meses de antelación. Artigo 91 Son obrigas do parceiro: 1) Coidar e vixia-la plantación coa dilixencia dun bo labrego. 2) Face-las reparacións usuais e as limpezas precisas nos cercados e valados. 3) Realiza-las demoucas ordinarias nas árbores, como tamén as entresacas precisas que o dono ordenase. Artigo 92 Son obrigas do dono: 1) Permitirlle ó parceiro a entrada nas leiras para a utilización dos aproveitamentos secundarios que s acordasen. 2) Paga-las contribucións e os impostos que graven as leiras. 3) Paga-la parte proporcional dos seguros que amparen o arboredo. 4) Satisface-la totalidade dos gastos que orixinen as plantacións e o seu valado ou a parte proporciona correspondente, segundo os casos. Artigo 93 O parceiro, de non existir pacto en contra, terá dereito ós seguintes aproveitamentos secundarios: 1) Recoller e utiliza -la folla que caia das árbores, como tamén as pólas tronzadas por mor de accidente atmosféricos, sempre que non teñan valor madeirable. 2) Aproveita-los esquilmos, como tamén as leñas que se obteñan de entresacas e demoucas ordenada polo dono, sempre que non teñan valor madeirable, así como os fungos e cogomelos. 3) Leva-lo seu gando a pacer nos predios, cando iso non redunde en prexuízo das plantacións. Artigo 94 1. Ó se extingui-la parcería, procederase a facer unha liquidación do que poida corresponderlle ó parceiro pola súa participación no arboredo, para o que se determinará o valor deste, con independencia do que teña o solo, ben sexa por mutuo acordo ou de xeito contradictorio, e satisfaráselle a parte correspondente 2. Se ó cumprirse o prazo dos vinte anos non lle conviñese ó cedente acceder á venda das árbores procederase a determina-lo seu valor de acordo co sinalado no apartado anterior e a realiza -l correspondente aboamento ó parceiro, co que quedará liquidada a parcería Capítulo III. O vitalicio Artigo 95 1. Polo contrato de vitalicio unha ou varias persoas obríganse, verbo doutra ou outras, a prestar alimento na extensión, amplitude e termos que conveñan en troques da cesión ou entrega de bens polo alimentista. 2. En todo caso, a prestación alimenticia abranguerá o sustento, a habitación, a vestimenta e a asistencia médica do alimentista, así como as axudas e os coidados, mesmo os afectivos, axeitados ás circunstancia das partes. Artigo 96 1. As normas deste capítulo serán aplicables calquera que fose a cualificación xurídica que as partes ll atribuísen ó contrato. 2. Este contrato formalizarase en documento público. Artigo 97 A obriga de prestar alimentos subsistirá ata o falecemento do alimentista, agás que se acorde outra cousa e será transmisible ós herdeiros ou legatarios do obrigado a satisfacelos. Artigo 98 1. A instancia do cesionario, o contrato poderase resolver en calquera tempo, logo de notificación con sei meses de antelación. 2. Cando, segundo o disposto no número anterior, se resolva o contrato, o cesionario terá dereito á metade das ganancias obtidas co seu traballo. Artigo 99 1. O alimentista poderá rescindi-lo contrato nos seguintes casos: a) Conducta gravemente inxuriosa ou vexatoria do obrigado a prestar alimentos. b) Incumprimento total ou parcial da prestación alimenticia, sempre que non sexa imputable ó se perceptor. c) Cando o cesionario non coidase ou non atendese no necesario ó cedente, segundo a posición social económica das partes e en todo canto faga posible o capital cedido, na procura do mantemento da súa calidade de vida d) Polo non cumprimento do demais pactado. 2. Nos casos ós que se refiren os apartados do número anterior, a rescisión levará consigo, en defecto de pacto contrario, a obriga de indemniza-los gastos ocasionados, que poderán ser obxecto de compensación total ou parcial cos froitos percibidos dos ben obxecto de cesión. En todo caso, e a falta de acordo entre as partes, haberá que aterse ó que determine correspondente resolución xudicial ==Título VI== Da compañía familiar galega Capítulo I. Constitución da compañía Artigo 100 1. A compañía familiar galega constitúese entre labregos con vínculos de parentesco, para viviren xunto e explotaren en común terras, lugar acasarado ou explotacións pecuarias de calquera natureza pertencentes a todos ou a algún dos reunidos. 2. A compañía familiar galega constitúese de calquera dos xeitos ou das formas admitidas en dereito. dita constitución deberá necesariamente documentarse no momento en que calquera dos contratantes así solicite. 3. Rexerase polo título constitutivo, polo uso ou costume do lugar e polas normas desta lei. Artigo 101 1. Cando un labrego case para a casa un parente, entenderase, agás pacto en contra, constituída compañía familiar galega. 2. Por casar para a casa enténdese o feito de se integrar un novo matrimonio na vida comunitaria dun grupo familiar xa constituído. 3. A dita integración deberá necesariamente documentarse no momento en que o solicite calquera da partes. Artigo 102 Son bens sociais da compañía: 1) Os achegados polos socios e os adquiridos a título oneroso por conta do capital común, mentres dure compañía. 2) Os froitos, as rendas, as ganancias e os intereses percibidos ou debidos durante o mesmo tempo procedentes dos bens sociais. 3) As edificacións, reconstruccións, plantacións e calquera tipo de mellora feita nos bens sociais. 4) Calquera outro que as partes acorden. Artigo 103 Son cargas da compañía: 1) Os gastos de mantenza, vestimenta, instrucción, asistencia médica e enterro, tanto dos asociados coma das persoas constituídas na súa potestade. 2) Os gastos de administración, cultivo, contribucións e impostos, seguros, rendas e cargas reais dos ben sociais. 3) As débedas contraídas polos administradores ou por calquera dos socios, se o importe delas se investiu en beneficio da compañía, e os réditos das devanditas débedas. 4) As reparacións e os custos das melloras de calquera especie que se fagan nos bens sociais. 5) Os gastos e as custas dos preitos seguidos para defende-los bens sociais 6) Os gastos que fagan os socios en beneficio común, así como as obrigas que de boa fe contraesen par os negocios. 7) Calquera outra que as partes acorden e conste documentalmente. Capítulo II. Da administración da compañía Artigo 104 Correspóndelle a administración da compañía á persoa que determine o contrato de constitución. En todo o non previsto nel, así como nas compañías constituídas tacitamente, corresponderalle sucesivamente ó petrucio, á súa viúva ou a quen de modo notorio a exerza. Artigo 105 Son facultades do patrucio ou, se é o caso, do socio administrador: 1) A dirección e representación da sociedade. 2) Adquirir para ela e obrigarse no seu nome. 3) Dispoñer dos semoventes e bens mobles sociais. Artigo 106 Son causas de modificación da compañía: a) O pasamento dalgún dos socios, aínda cando os seus herdeiros convivan e opten por permanecer na sociedade. b) A declaración de incapacidade, prodigalidade, concurso ou creba e a ausencia, por máis de un ano, no motivada pola xestión social. c) A renuncia ou cesión de dereitos en favor doutro membro da compañía, como tamén a retirada de capital ou o feito de o allear, sen causa xustificada. d) O ingreso dun socio noutra compañía ou o casamento con desvinculación dela. e) A incorporación ou a separación dalgún socio. Artigo 107 1. En tódolos supostos de modificación da compañía, agás pacto en contra, o socio separado ou os que de traian dereito non poderán retira-los seus bens propios nin a parte que lles correspondese nos sociais at que rematen as operacións pendentes e a recolleita dos froitos, sempre que a realización destas non supere o ano. 2. Neste suposto os demais socios terán o dereito de retracto, polo mesmo prezo e condición, que caducará ós trinta días da notificación do acto dispositivo e do seu prezo e condicións. Artigo 108 No caso de cesión ou alleamento a título oneroso da participación da compañía a un terceiro, antes de liquidala e de realiza-las adxudicacións, poderá calquera socio subrogarse no lugar do comprador o cesionario, reembolsándolle o prezo e os gastos de lexítimo aboamento. Este dereito poderá exercitarse no prazo dos trinta días seguintes á notificación da transmisión e das súas condicións. Artigo 109 A compañía familiar galega extinguirase: 1) Por acordo de tódolos socios. 2) Polo pasamento ou pola renuncia dos socios, cando non queden, polo menos, dous que non constitúa matrimonio. 3) Polo matrimonio entre si de dous socios únicos ou pola refundición de tódolos dereitos sociais no dous cónxuxes. 4) Pola declaración de concurso ou creba que afecte a todos. Capítulo III. Da liquidación da compañía Artigo 110 1. Modificada a compañía, practicarase a liquidación parcial para fixa-lo haber de cada un no momento da modificación, co fin de determinar e adxudica-la súa participación ó que cause baixa ou ós que del traia dereito. 2. Faltando estas liquidacións parciais, cando se faga a liquidación final da compañía e non se probe que bens eran propios dela antes da súa modificación, reputaranse sociais os indeterminados e dividiranse proporcionalmente ó número de socios que formasen cada compañía modificada e ó tempo da súa respectiva duración. Artigo 111 En tódolos casos de extinción da compañía, a liquidación e a división dos bens sociais faranse consonte a seguintes regras: 1ª) Pagaranse as débedas contraídas en interese da sociedade cos bens sociais e, de non seren abondos cos bens propios dos socios en proporción ás súas cotas. O déficit que resulte da insolvencia dalgún socio dividirase proporcionalmente entre os restantes, se prexuízo do dereito a se reintegrar se o insolvente mellorase de fortuna. 2ª) Cada socio recibirá os bens que subsistan dos que achegase, o equivalente dos que lle transmitise e propiedade á compañía ou allease en beneficio dela e o importe dos desperfectos que os seus ben sufrisen en proveito común. 3ª) O remanente líquido do capital constituirá o haber da compañía e repartirase entre os socios ou entre os que deles trouxesen dereito, do xeito establecido na regra primeira. Título VII Do réxime económico familiar 10 Capítulo I. Disposición xeral Artigo 112 O réxime económico matrimonial será o convido polos cónxuxes en capitulacións matrimoniais. E defecto de convenio ou ineficacia deste, o réxime será o da sociedade de gananciais Capítulo II. Capitulacións matrimoniais Artigo 113 1. As capitulacións matrimoniais pódense outorgar ou modificar antes ou durante o matrimonio, per necesariamente en escritura pública ou en transacción xudicial que poña fin a calquera procedemento de separación, divorcio ou nulidade. 2. Poderán conter calquera estipulación relativa ó réxime económico, familiar e sucesorio, sen mai limitacións cás derivadas do establecido nesta lei. Capítulo III. Doazóns por mor do matrimonio Artigo 114 1. Son doazóns por razón do matrimonio as que se fan por mor deste, antes ou despois de celebrado, entre noivos ou cónxuxes ou por terceiras persoas a prol de calquera daqueles. 2. As doazóns por mor do matrimonio poderán abranguer bens presentes ou futuros, e mesmo tamén par caso de morte, en igual medida cá fixada para a sucesión testada. Artigo 115 As doazóns por mor do matrimonio son irrevogables, agás pacto en contrario ou incumprimento de carga impostas ó donatario con carácter esencial e expreso. Artigo 116 1. Estas doazóns quedarán sen efecto se o matrimonio non se contrae no prazo de un ano ou desde que sexa declarado nulo. 2. A separación, divorcio ou nulidade só determinan a ineficacia da doazón respecto do donatario que obrase de mala fe ou ó que lle sexan imputables os feitos que motivaron a devandita separación, divorcio ou nulidade. ==Título VIII== Sucesións Capítulo I. Disposición xeral Artigo 117 1. A delación sucesoria pode ter lugar por testamento, por lei e polos pactos sucesorios regulados nesta lei. 2. Poderá tamén deferirse en parte por calquera dos modos expresados no parágrafo anterior. Capítulo II. Dos pactos sucesorios Sección 1ª. Do usufructo voluntario de viuvez Artigo 118 1. Os cónxuxes poderanse conceder, recíproca ou unilateralmente, o usufructo universal de viuvez. Co carácter recíproco poderanse constituír en testamento mancomunado, en capitulacións matrimoniais ou e calquera outra escritura pública, e con carácter unilateral en calquera clase de testamento, en capitulación matrimoniais ou en escritura pública. 2. Tal asignación será revogable, pero, se se fixo reciprocamente, a revogación por un só deles deberalle ser notificada fidedignamente ó outro no prazo dos dez días seguintes á data de revogación. Artigo 119 1. O usufructo voluntario de viuvez é inalienable. Non obstante, poderase allea-la plena propiedade de bens determinados co concurso do usufructuario e o nu propietario, subsistindo o usufructo sobre os ben subrogados ou sobre o prezo do alleamento. 2. Este usufructo é renunciable en todo ou en parte e só redimible por acordo do usufructuario e os nu propietarios. Artigo 120 O devandito usufructo será revogable utilizando a forma establecida polo ordenamento xurídico para revogación ou modificación do título constitutivo, e o de carácter recíproco en vida dos dous cónxuxes Artigo 121 1. O viúvo deberá facer inventario, pero non está na obriga de prestar fianza de tódolos bens da herdanza Con todo, o título constitutivo do usufructo poderá tanto libera-lo viúvo da obriga de facer inventario como establece-la obriga de prestar fianza. 2. Os herdeiros nus propietarios poderanlle pedir ó xuíz que obrigue ó viúvo a prestar fianza co fin de salvagardaren as súas lexítimas. 3. O prazo para face-lo inventario é o de seis meses, contados desde o pasamento do cónxuxe Artigo 122 O usufructo de viuvez sobre a totalidade da herdanza atribúelle ó seu titular, ademais das facultades obrigas propias de todo usufructuario, as seguintes: 1ª) Paga-los gastos da última enfermidade, enterro, funerais e sufraxios do cónxuxe premorto con cargo á herdanza. 2ª) Paga-las débedas esixibles do causante con metálico da herdanza. Se non houbese diñeiro ou este no fose abondo, poderá, con tal finalidade, allear semoventes, arboredo ou mobiliario ordinario na contía precisa. O alleamento de calquera outro ben coa finalidade do pagamento de débedas necesita consentimento dos nus propietarios ou, noutro caso, a autorización xudicial. 3ª) Allea-lo mobiliario e os semoventes que coide necesarios, de acordo cunha boa administración debendo repoñelos en canto fose posible. 4ª) Realiza-las cortas de árbores madeirables, aínda polo pé, e facer de seu o producto delas, sempre que sexan axeitadas a unha normal explotación forestal. 5ª) Explota-las minas segundo o seu regulamento xurídico. 6ª) Realizar melloras non suntuarias Artigo 123 O usufructuario referido nos artigos anteriores deberá: 1º) Cumpri-las obrigas que expresamente lle impuxese o causante. 2º) Administra-los bens obxecto do usufructo coa dilixencia propia dun bo pai de familia. 3º) Prestar alimento, con cargo ó usufructo, ós fillos e descendentes comúns que o precisen. 4º) Defender, á súa custa, a posesión dos bens. Artigo 124 O pagamento das expensas e melloras realizadas polo viúvo rexerase polo disposto no Código civil respecto do posuidor de boa fe. Artigo 125 1. Cando os nus propietarios sexan descendentes do viúvo, as reparacións, tanto as ordinarias coma a extraordinarias, serán a cargo e por conta deste, a non ser que pola súa entidade, e atendida rendibilidade do patrimonio usufructuado, non puidese atendelas o viúvo. Neste caso realizaranse consonte os nus propietarios ou, de non haber acordo, por determinación xudicial. 2. En calquera outro suposto e no tocante ó pagamento das reparacións ordinarias e extraordinarias atenderase ó disposto no Código civil respecto do usufructo. Artigo 126 O usufructuario poderá renunciar a todo o usufructo ou ó que afecte a determinados bens, debendo constar esta renuncia en escritura pública. Artigo 127 Ademais das causas previstas no Código civil, o usufructo de viuvez extínguese: a) Polo pasamento do usufructuario. b) Por novo matrimonio do usufructuario, agás pacto ou disposición en contrario. c) Por incumprimento das cargas expresamente impostas polo causante. d) Por grave e reiterado incumprimento dos deberes familiares. Sección 2ª. Do pacto de mellora Artigo 128 Será válido o pacto ou contrato sucesorio no que se conveña a mellora a prol de calquera dos fillos o descendentes, sen máis limitacións có respecto ós dereitos dos lexitimarios. Artigo 129 O pacto de mellora ten carácter persoalísimo e só poderá celebrarse entre maiores de idade, pero será válida a delegación da facultade de mellorar pactada polos cónxuxes en capitulacións matrimoniais Sección 3ª. Do dereito de labrar e posuír Artigo 130 1. O ascendente que quixese conservar indiviso un lugar ou unha explotación agrícola poderá pacta-la súa adxudicación íntegra a calquera dos seus fillos ou descendentes por actos inter vivos, con carácter irrevogable, ou mortis causa, e aínda que as sortes de terras estean separadas. 2. O mesmo pacto poderase facer respecto dunha explotación ou establecemento fabril, industrial o comercial. 3. Se o testamento non dispuxese outra cousa, enténdese que a adxudicación implica unha mellora tácita que abrangue o tercio e quinto, ou sexa, as sete quinceavas partes da facenda hereditaria, e non quita que o ascendente dispoña, a favor do descendente preferido, do resto das porcións de libre disposición. 4. Cando o ascendente fixese uso desta facultade, aboaránselles ós demais herdeiros forzosos as súa lexítimas ou as porcións da maior entidade en que as constitúa, con metálico ou outros bens se os tivese. 5. En tódolos supostos a que se refire este artigo, o adxudicatario, unha vez causada a sucesión, poderá inscribir como un só predio o lugar ou explotación adxudicado, aínda que as sortes de terra sexa descontinuas.. 6. Os mobles, froitos, apeiros de labranza e gando que lles correspondan ás lexítimas dos que no desfrutan do dereito de labrar e posuír seranlles entregados ós seus donos ou pagados en metálico. Artigo 131 Nos casos a que se refire o artigo anterior, a casa patrucial e a súa eira, currais e horta unidos reputaranse indivisibles, tanto na sucesión mortis causa, testada ou intestada, coma nas particións que o ascendente fixese en vida. Artigo 132 1. A mellora pactada só quedará sen efecto: a) Por mutuo disenso. b) Por incumprimento das condicións impostas no título constitutivo. c) Cando o mellorado abandone totalmente, sen xusta causa, a explotación dos bens que a compoñen polo menos durante dous anos agrícolas. d) Por incorre -lo mellorado en causa de indignidade para suceder ou de desherdamento. 2. Non sendo o establecido no pacto de mellora, o favorecido por un ascendente que premorra a este transmítelle-lo seu dereito ós descendentes que deixe. Se os descendentes fosen varios e o favorecido no designase ningún deles sucesor na mellora, o mellorante poderá elixir un como mellorado en escritura pública ou en testamento. Artigo 133 As estipulacións contidas no pacto de mellora que fagan referencia explícita a institución consuetudinarias galegas, como a casa, o casamento para a casa, a mellora de labrar e posuír, a compañía familiar ou calquera outra, deberán ser interpretadas, e mesmo tamén complementadas as omisións que nelas se advirtan, de acordo co establecido nesta lei ou, no seu defecto, cos usos e costume do lugar. Sección 4ª. Das apartación Artigo 134 1. Poderáselle adxudicar en vida a plena titularidade de determinados bens de calquera clase, se ningunha excepción, a quen teña a condición de lexitimario do adxudicante no tempo da adxudicación quedando este totalmente excluído de tal condición de lexitimario con carácter definitivo, calquera que sexa o valor da herdanza ó tempo de se deferir. 2. A apartación vincula ó apartado e ós seus sucesores e lexitimarios Artigo 135 A apartación precisa plena capacidade de disposición dos intervenientes e farase en escritura pública Capítulo III. Da sucesión testada Sección 1ª. Do testamento aberto notarial Artigo 136 O testamento aberto poderá ser individual, mancomunado ou por comisario. O testamento aberto outorgarase perante notario, sen que sexa necesaria a presencia de testemuñas, agás nos seguintes supostos: a) Cando o solicite o notario ou o propio testador. b) Cando o testador sexa cego, demente en intervalo lúcido ou non saiba ou non poida ler ou escribir. Nos supostos indicados requírese para ser testemuña unicamente ter plena capacidade xurídica, e deberán ser dúas polo menos Sección 2ª. Do testamento mancomunado Artigo 137 Os cónxuxes galegos poderán outorgar testamento mancomunado, aínda fóra de Galicia. Artigo 138 A revogación ou modificación do testamento mancomunado poderana facer ámbolos dous cónxuxes de forma mancomunada ou só un deles unilateralmente. Artigo 139. 1. A revogación ou modificación unilateral só poderá facela un cónxuxe en vida do outro e producirá ineficacia total das disposicións reciprocamente condicionadas. 2. Esta revogación ou modificación terase que facer en testamento aberto notarial, e o notario autorizante deberá notificarlle ó outro cónxuxe a revogación ou modificación nos dez días seguintes no domicilio determinado polos cónxuxes ó outorgaren o testamento mancomunado ou no que especialmente sinale revogante. En ámbolos dous supostos non terá efecto a revogación se, por non cadra-lo enderezo sinalado co real, non se puidese face-la notificación. De non ser coñecido o domicilio poderá facerse a notificación por medio de edictos. Artigo 140 Falecido un cónxuxe, o testamento convértese en irrevogable verbo daquelas disposicións que tivesen carácter de reciprocamente condicionadas ou que se outorgasen en favor de persoa incapaz de herdar. A mesma irrevogación producirase con respecto daqueles que morresen antes e deixasen fillo sobreviventes, todo isto sen prexuízo dos dereitos de representación ou acrecentamento Sección 3ª. Do testamento por comisario Artigo 141 Mediante testamento ou mesmo en capitulacións matrimoniais, poderase nomear comisario ó cónxuxe non testador, co obxecto de que poida distribuír, ó seu prudente arbitrio, os bens do defunto e mellora neles ós fillos comúns sen prexuízo das lexítimas e das melloras que instituíse xa o causante Artigo 142 O comisario non poderá delega-la función encomendada e perderá esta ó contraer novas nupcias Artigo 143 Se non se sinalase prazo, o viúvo ou a viúva terán o de un ano contado desde a apertura da sucesión ou no caso de existiren fillos comúns menores de idade, desde a emancipación do último deles Sección 4ª. Das melloras testamentarias e dos legado Artigo 144 1. O testador poderá establecer por vía de legado o usufructo voluntario de viuvez regulado nos artigos 118 a 127, a mellora de labrar e posuír regulada nos artigos 130 a 133 deste corpo legal e calquera outra. 2. A mellora de tercio e quinto, que abrangue a totalidade do tercio de mellora e dúas quintas partes do de libre disposición, equivale a sete quinceavas partes do capital líquido da herdanza. Artigo 145 As normas de interpretación e integración contidas no Artigo 133 seranlles aplicables ás disposición testamentarias. Capítulo IV. Das lexítimas Artigo 146 1. Lexítima é a cota de activo líquido que necesariamente lles corresponde a determinados parentes do causante dunha sucesión e ó cónxuxe viúvo deste, agás nos casos de apartación regulados nesta lei. 2. Son lexitimarios os herdeiros forzosos determinados no Código civil e na contía e proporción que, no distintos supostos, establece o dito corpo legal. 3. Toda renuncia ou transacción sobre a lexítima non deferida é nula, exceptuando o suposto previsto no número 1 deste artigo. Artigo 147 A fixación da lexítima global farase de acordo coas seguintes regras: 1ª) Atenderase ó valor que tivesen os bens da herdanza ó tempo do falecemento do causante. 2ª) Do dito valor deduciranse: a) As débedas do causante. b) Os gastos da súa última enfermidade, enterro e funeral. c) O importe das melloras útiles e gastos extraordinarios de conservación e reparación custeados polo mellorado por pacto nos bens obxecto da mellora. 3ª) O valor líquido obtido engadiráselle ó que tivesen os bens doados polo causante ó tempo da doazón exceptuando as liberalidades ou os agasallos de costume. Artigo 148 A determinación da lexítima individual entre varios lexitimarios está sometida ás normas do Código civil, coa particularidade de que o apartado ó que se refire a sección 4ª do capítulo II deste título non fa número. Artigo 149 1. A lexítima poderá ser atribuída a título de herdanza, legado, doazón ou de calquera outro xeito. Deberá ser satisfeita necesariamente con bens da herdanza, agás nos casos seguintes: a) Cando o causante dispuxese expresamente que se satisfaga en metálico e non o houbese na herdanza. b) Cando o conviñesen así o lexitimario e o obrigado ó pagamento da lexítima. c) Cando se conviñese no pacto de mellora. 2. Non obstante, no caso previsto na alínea a) do número anterior, o herdeiro ou os herdeiros obrigados ó pagamento poderán optar por satisface-la lexítima con bens da herdanza que non fosen especificamente legados ou asignados polo causante a persoa ou persoas determinadas. 3. Comezado o pagamento en diñeiro ou en bens, o lexitimario poderá esixi-lo resto na mesma forma inicial. Artigo 150 1. A decisión de pagamento en metálico seralle comunicada ó lexitimario no prazo de un ano desde apertura da sucesión. 2. Para fixa-la suma que se deba pagar atenderase ó valor que tivesen os bens da herdanza ó tempo de face-la liquidación, e aplicaranse no demais as regras 2ª e 3ª do artigo 147 así coma o artigo 148 desta lei. Feita a suma, o crédito metálico producirá o xuro legal. 3. O pagamento farase no prazo doutro ano máis, agás pacto en contrario. Se o lexitimario non amosas conformidade coa cantidade fixada, esta será consignada xudicialmente, sen prexuízo das accións que ll competan. Artigo 151 1. Tódolos bens da herdanza están afectos ó pagamento da lexítima, correspondéndolle ó lexitimario acción real para reclamala. 2. A acción de suplemento ten carácter persoal. 3. O lexitimario poderá pedi-la anotación preventiva no Rexistro da Propiedade da demanda na que se reclame a lexítima ou o seu suplemento. Capítulo V. Da sucesión intestada Sección 1ª. Disposicións xerais Artigo 152 1. A sucesión intestada rexerase polo disposto no Código civil, non sendo o establecido no parágrafo seguinte. 2. O viúvo ou viúva ó que o cónxuxe premorto non outorgase disposición ó seu favor poderá optar po facer efectiva a súa cota usufructuaria sobre os bens gananciais cando concorra na herdanza co descendentes ou ascendentes do causante. No caso de non abonda-lo dito usufructo para cubri-la cota esta completarase sobre os bens privativos do causante sen necesidade de prestar fianza. Sección 2ª. Da sucesión da Comunidade Autónoma de Galicia Artigo 153 1. A falta de persoas que teñan dereito a herdar, de acordo co disposto nas seccións 1ª, 2ª e 3ª do capítulo IV do título III, libro III, do Código civil, ou neste corpo legal, se é o caso, herdará a Comunidade Autónoma de Galicia. 2. Os bens herdados serán destinados a establecementos de asistencia social ou a institucións de cultura preferentemente radicados na última residencia habitual do causante e, en todo caso, en territorio galego. Artigo 154. Se lle correspondese herdar á Comunidade Autónoma de Galicia, a herdanza entenderase aceptada beneficio de inventario, logo da declaración legal de herdeiros Capítulo VI. Das partillas Artigo 155 1. Poderáselle adxudicar en vida a plena titularidade de determinados bens de calquera clase, se ningunha excepción, a quen teña a condición de lexitimario do adxudicante no tempo da adxudicación quedando este totalmente excluído de tal condición de lexitimario con carácter definitivo, calquera que sexa o valor da herdanza ó tempo de se deferir. 2. A apartación vincula ó apartado e ós seus sucesores e lexitimarios Artigo 156 A apartación precisa plena capacidade de disposición dos intervenientes e farase en escritura pública Artigo 157 1. O testador pode face-la partilla da herdanza no propio testamento ou noutro documento. 2. Os cónxuxes poden partir conxuntamente nun só documento, aínda que testasen por separado. 3. Cando a fixesen en documento non testamentario e existise algunha contradicción co testamento aberto, prevalecerá a partilla realizada naquel, sempre que se outorgase en documento público de data posterior ó testamento. Artigo 15 1. A partilla feita polo testador ou polos cónxuxes testadores será válida aínda que o valor do adxudicado a calquera dos partícipes na comunidade hereditaria non corresponda coa cota ou participación atribuída no testamento, sen prexuízo do dereito dos lexitimarios a reclamaren, se é o caso, o suplemento da lexítima. 2. Na partilla conxunta por ámbolos dous cónxuxes, o haber correspondente a calquera herdeiro o partícipe nas dúas herdanzas, aínda que sexa lexitimario, poderá ser satisfeito con bens dun só causante Artigo 159 1. O testador poderalle encomendar, no propio testamento ou noutro documento público, a facultade de face-la partilla de herdanza a quen non sexa partícipe nesta. 2. Non obstante, poderá nomear contador-partidor, tanto en capitulacións coma en testamento mancomunado ou non, ó cónxuxe sobrevivente ó que lle asignase o usufructo total de viuvez e delega ademais nel a facultade de mellora-los fillos ou descendentes comúns, sen prexuízo das disposicións do causante. 3. Estas facultades só poderán ser exercitadas mentres permaneza en estado de viuvez e dentro do prazo fixado polo causante. Se non o fixase, o prazo será de un ano, contado desde a apertura da sucesión ou, de existiren fillos comúns menores de idade, desde a emancipación do último destes Artigo 160 1. A designación de contadores-partidores pódese efectuar mancomunada, sucesiva ou solidariamente. 2 Se non se establece expresamente a solidariedade nin se fixa unha orde sucesiva entre eles, entenderanse nomeados mancomunadamente. Artigo 161 1. Cando os contadores fosen mancomunados, valerá a partilla feita por todos, ou a que faga un só deles legalmente autorizado polos demais. En caso de disidencia, será válida a que faga a maioría deles. 2. En caso de renuncia, falecemento ou incapacitación dun ou varios partidores mancomunados, valerá partilla feita polos demais, sempre que sexan máis de un. Artigo 162 Será válida a partilla feita por un só dos partidores solidarios: 1º) Cando acredite fidedignamente que lles notificou previamente ós demais a aceptación do cargo e propósito de partir, sen que ningún deles, dentro dos quince días hábiles seguintes á data da notificación manifestase nada en contra. 2º) Cando por morte, renuncia expresa ou incapacitación dos demais quedase como partidor único. Artigo 163<br> Os contadores-partidores, ademais das facultades propias do cargo e das outras encomendadas polo causante, terán que face-la entrega dos legados. Artigo 164<br> Cando o testador non fixese a partilla, se os herdeiros son maiores de idade ou menores emancipados poderán, por acordo unánime, distribuí-la herdanza da maneira que conveñan, aínda que houbese partido nomeado polo causante. Artigo 165<br> Os herdeiros maiores en idade que representen máis do cincuenta por cento do haber hereditario e sexa dous cando menos poderán por si sós face-las partillas, sempre que non exista contador-partidor ni herdeiros menores non emancipados ou incapacitados. Artigo 166<br> A partilla referida nos artigos anteriores deberase axustar estrictamente ás disposicións do causante ou, s é o caso, ás normas de sucesión legal, e estará sometida ás seguintes formalidades: 1ª) Formación de inventario e avaliación por perito, logo de citación fidedigna, con trinta días de antelación como mínimo, ós demais interesados, se o seu domicilio fose coñecido.<br> 2ª) Sorteo perante notario de tódolos lotes formados ou, se é o caso, dos lotes do remanente, despois de fixa-los correspondentes a legados de cousa específica e ás melloras e ós legados de cota.<br> 3ª) Protocolización notarial da partilla.<br> 4ª) Notificación da protocolización, dentro dos noventa días hábiles seguintes, ós non concorrentes que teñan domicilio coñecido. Artigo 167<br> O lote adxudicado ó herdeiro que, por ausencia de feito, non tivese domicilio coñecido e, por conseguinte non lle fose notificada a protocolización será administrado polo viúvo do causante que concorrese á partilla e sexa ascendente do adxudicatario. No seu defecto ou pola súa renuncia, os herdeiro concorrentes deberán designar de entre eles un administrador, que, a falta de acordo, determinarán ó chou. Artigo 168<br> O administrador a que se refire o artigo anterior terá, en tanto dure a administración, os dereitos e a obrigas propias de todo usufructuario, agás as de inventario e prestación de fianza. Ademais, estará lexitimado para o exercicio e a defensa de cantas accións e dereitos lle correspondan ó propietario exceptuando os de disposición dos bens obxecto da administración. Artigo 169<br> A partilla entre coherdeiros, cando entre eles exista algún incapacitado ou menor non emancipado legalmente representado, non precisa aprobación xudicial, pero si o acordo unánime entre o representantes legais e os herdeiros maiores ou emancipados. Esta partilla deberase axustar estrictamente ás disposicións do causante ou, se é o caso, ás da sucesión legal. Artigo 170 O cesionario dun coherdeiro subrógase no lugar deste na partilla da herdanza. ==Disposicións Adicionais== D. Adicional 1ª 1. As doazóns de inmobles por mor de matrimonio e de pactos sucesorios deberán constar necesariamente en capitulacións matrimoniais ou noutra escritura pública. 2. A modificación ou a extinción dos pactos sucesorios por acordo das partes suxeitaranse ás mesma formalidades có pacto que se modifica ou extingue; sen embargo, o usufructo de viuvez pactado entre o cónxuxes poderase modificar ou extinguir por eles en testamento mancomunado. D. Adicional 2ª Cada cinco anos, como máximo, sen prexuízo da iniciativa parlamentaria correspondente, a Mesa do Parlamento de Galicia designará unha Ponencia, integrada por membros dos diversos grupos parlamentarios da Cámara, co fin de elaborar un informe comprensivo das dificultades e dúbidas que se advirtan na aplicación dos preceptos da presente lei e daquelas normas que se estimen necesarias para conservación, modificación e desenvolvemento das institucións do dereito civil propio de Galicia. ==Disposicións Transitorias== D. Transitoria 1. Os contratos de arrendamentos rústicos celebrados con anterioridade á entrada en vigor da presente lei vixentes en virtude de prórrogas legais ou pola tácita reconducción, rematarán ó termo daquelas, agás pacto expreso das partes en cada caso. 2. Os arrendamentos rústicos denominados históricos que se atopen vixentes prorrogaranse polos prazos nas condicións sinaladas pola súa propia normativa. 3. As parcerías en vigor quedan sometidas ás normas desta lei. 4. Os demais problemas de dereito intertemporal que se susciten por mor da entrada en vigor desta le resolveranse de conformidade cos principios que informan as disposicións transitorias do Código civil. == Disposicións Derrogatorias== D. Derrogatoria Queda derrogada a Lei do Parlamento de Galicia 7/1987, do 10 de novembro, sobre a compilación do dereito civil de Galicia, así como todas aquelas disposicións que se opoñan ó previsto na presente lei. == Disposicións Derradeiras== D. Derradeira Esta lei entrará en vigor ós tres meses da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. [[Category:Documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1333 2856 2006-01-26T16:55:32Z Alyssalover 7 <div class="noprint" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 180px; padding: 4px; spacing: 0px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;">[[Image:Wikipedia-logo-en.png|50px|none|Wikipedia]]</div> <div style="margin-left: 60px;">Vexa o artigo da [[w:|Galipedia]] acerca de [[w:{{{1}}}|{{{1}}}]] </div> </div> 1336 2645 2005-12-21T19:08:31Z Rocastelo 3 [[Category:Documentos legais galegos]] Lei 5/1988, do 30 de xuño == Exposición de motivos == A lingua galega constitúe o principal patrimonio cultural da nosa Comunidade, como sinal de identificación e diferenciación de Galicia. O Estatuto de Autonomía, no artigo 5º, recoñécea como lingua propia dos galegos, e o artigo 4.1 da Lei de Normalización Lingüística declara o galego como lingua oficial da Administración local. Polas razóns expostas, e en coherencia cos mandatos estatutarios e legais, é preciso impulsa-la normalización lingüística na Administración local, e para este efecto a Xunta de Galicia, no marco da súa política de promoción da normalización lingüística, debe colaborar na medida do necesario cos esforzos das entidades locais a prol do uso normalizado da lingua galega na súa documentación ofical, sen prexuízo de empregar ademais a outra lingua oficial, se así o decide, neste caso, a respectiva entidade. A finalidade da presente Lei é a de establecer un criterio normativo impulsor do progresivo proceso de normalización do galego na Administración local, na procura dun clima social e político que multiplique os esforzos que se veñen realizando para a recuperación do uso normal da nosa lingua. Por todo o exposto, o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13° 2 do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, regulamentadora da Xunta e do seu Presidente, promulgo, en nome de El-Rei, a Lei do uso do galego como lingua oficial de Galicia polas entidades locais. == Artigo 1 == 1. As convocatorias de sesións, ordes do día, mocións, votos particulares, propostas de acordo, dictames das Comisións informativas e actas das entidades locais de Galicia redactaranse en lingua galega. 2. Sen prexuízo do disposto no apartado anterior, as devanditas entidades poden facelo, ademais, na outra lingua oficial. == Artigo 2 == 1. Correspóndelle á Xunta de Galicia o impulso do proceso de incorporación da lingua galega na Administración local, moi especialmente a través de programas de formación de funcionarios en lingua galega. 2. Sen prexuízo do anterior, a Xunta de Galicia adoptará as medidas oportunas para que nos concursos de acceso de funcionarios á Administración local se garanta o coñecemento da lingua galega. == DISPOSICIÓN TRANSITORIA == 1. As entidades locais que non estean en condicións de incorporar de contado o galego como lingua normal nos actos escritos da Administración dispoñerán dun prazo de dous anos a partir da publicación desta Lei para adoptar acordo sobre a realización material do disposto nela e darlle cumprimento. 2. A Xunta de Galicia elaborará un programa de actuacións co obxecto de garantir que, ó cabo do prazo sinalado no parágrafo anterior, tódalas entidades locais de Galicia estean en condicións de cumpri-lo preceptuado nesta Lei. Santiago de Compostela, 21 de xuño de 1988.<br> Fernando Ignacio González Laxe<br> Presidente<br> [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1337 2652 2005-12-21T20:39:18Z Alyssalover 7 /* Disposición derradeira */ [[Category:documentos legais galegos]] Lei 2/1999, do 9 de marzo9 == I.DISPOSICIÓNS XERAIS == PRESIDENCIA.- O artigo 20 da Constitución española afirma que todo cidadán ten dereito a comunicar ou recibir libremente información veraz por calquera medio de difusión; ese dereito fundamental non estará realmente protexido se non existen sistemas de autocontrol no exercicio profesional do informador e organismos que garanten o exercicio digno da profesión fronte ós poderes públicos e empresariais. A indefinición da lexislación sobre xornalismo da información, e por isto que a profesión xornalística precisa de vetebraciones profesional nuha estructuro social. A creación dun Colexio Profesional Xornalistas de Galicia como entidade de dereito público deberá servir para ampliar e consolida-la tarefa dos xornalistas desde as súas asociacións, tendo como obxectivos fundamentales do dereito á información e autoesixencia profesional. Trátase dun paso máis na defensa do dereito á información e a autoesixencia profesional. Trátase dun paso máis na defensa do dereitos dos cidadáns a unha información. De acordo co establecido no artigo 36 da Constitución española, ó abeiro do previsto no artigo 27.29 do Estatuto de autonomía de Galicia, na Lei orgánica 16/1995, do 27 de decembro, de transferencias de competencias á Comunidade Autónoma de Galicia, no real decreto 1643/1996, do 5 de xullo, de traspaso de funcións e servicios da Administración do Estado en materia de colexios profesionais, e no Decreto 337/1996, do 13 de setembro, da Xunta de Galicia, sobre asunción de funcións e competencias a que se refire o real decreto citado, todo isto en relación co disposto no artigo 4.1 e demais concordantes da Lei 2/1974, do 13 de febreiro, de colexios profesionais, modificada pola Lei 74/1997, do 14 de abril, de medidas liberalizadoras en materia de solo e de colexios profesionais, prevese con esta lei a creación do Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia, tendo en conta a solicitude formulada polas asociacións representantes do profesionais do xornalismo galego, asistentes ó IV Congreso de Xornalistas de Galicia, que tivo lugar en Santiago de Compostela. Por todo o exposto o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13.2º do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente, promulgo en nome de EL-Rei a Lei de creación do Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia. == Artigo 1 == Créase o Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia, como corporación de dereito público, con personalidade xurídica propia e con plena capacidade para o cumprimento dos seus fins. == Artigo 2 == O ámbito de actuación do colexio será o territorio de Galicia. == Artigo 3 == 1. Poderá ser membro do Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia quen estea en posesión do título de licenciado en xornalismo, para o que habilitan as titulacións correspondentes das facultades de Ciencias da Información, Ciencias da Comunicación ou Ciencias Sociais. Tamén poderán ser membros os licenciados en imaxe ou comunicación audiovisual, sempre que acrediten que están a desenvolver labores informativos. 2. Quen teña superado o primeiro ciclo de xornalismo poderá inscribirse no colexio, pero non adquirirá plenos dereitos de colexiado ata que non termine os seus estudios. ==Disposición adicional única== Os xornalistas inscritos no rexistro Oficial de Periodistas da Federación de Asociacións da Prensa de España (FAPE) con anterioridade á creción do Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia poderán formar parte do dito colexio, sempre que o soliciten. ==Disposición transitoria primeira== Así mesmo, poderán formar parte do colexio Profesional de Xornalistas de Galicia os profesionais que proben o exercicio da actividade xornalística de xeito principal, habitual e retribuído na data de publicación no Boletín Oficial do Parlamento de Galicia do Proxecto de lei de creación do Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia. Unha comisión creada para o efecto estudiará, de xeito individual. O cumprimento dos requisitos de ingreso. Logo da súa publicidade, a comisión abrirá un prazo de seis meses para a recepción das solicitudes de ingreso, a partir do memento da aprobación da Lei. Transcorrido o dito prazo sen presenta-la pertinente solicitude, quedará pechada esta vía de colexiación. Os acordos da comisión poderán ser obxecto de recurso ante a comisión xestora. ==Disposición transitoria segunda== 1. As asociacións profesionais representantes do xornalismo de Galicia participantes no IV Congreso de Xornalistas de Galicia, que tivo lugar en Santiago de Compostela, designarán unha comisión xestora que terá como misión a) Nomea-la comisión á que se refire a disposición transitoria primeira.: b) Resolve-los recursos que se presenten contra os acordos da mencionada comisión. c) Elaborar e aproba-los estatutos provisionais do Colexio Profesional de Xornalistas, nos que se regulará a asemblea constituínte, tendo en conta o censo de profesionais aprobado para o efecto, así como o procedemento de desenvolvemento dela. A convocatoria da asembela constituínte deberá anunciarse, como mínimo, con viente días de antelación no Diario Oficial de Galicia e nos periódicos de maior difusión de Galicia. 2. A asemblea constituínte deberá a. Elaborar e aproba-los estatutos definitivos do colexio. b. Elixi-los membros dos seus órganos colexiados de goberno. 1. Os estatutos definitivos, logo de seren aprobados xunto coa acta da asemblea constituínte, remitiránselle á consellería competente en materia de colexios profesionais para a cualificación da súa legalidade e, se é o caso, para a súa publicación no Diario Oficial de Galicia. ==Disposición derradeira== Esta lei entrará en vigor o día seguinte ó da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, vintecatro de febreiro de mil novecentos noventa e nove. Manuel Fraga Iribarne Presidente [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1338 3379 2006-07-01T14:01:06Z Juandelenzina 40 +es Autor: [[Martin Codax]] :Quantas sabedes amar amigo :treydes comig’a lo mar de Vigo :e banhar-nos-emos nas ondas.<br><br> :Quantas sabedes amar amado :treydes comig’a lo mar levado: :e banhar-nos-emos nas ondas.<br><br> :Treydes comig’a lo mar de Vigo :e veeremo’ lo meu amigo: :e banhar-nos-emos nas ondas.<br><br> :Treydes comig’a lo mar levado :e veeremo’ lo meu amado: :e banhar-nos-emos nas ondas. [[Category:GL-Q]] [[es:Cuantas sabéis amar a un amigo]] 1340 3378 2006-07-01T14:00:04Z Juandelenzina 40 +es ==Biografía== == Obras == *[[Quantas sabedes amar amigo]] *[[Ondas do mar de Vigo]] [[Category:GL-M]] [[es:Martín Codax]] 1342 3380 2006-07-01T14:01:40Z Juandelenzina 40 +es Autor: [[Martin Codax]] :Ondas do mar de Vigo, :se vistes meu amigo! :E ai Deus, se verrá cedo!<br><br> :Ondas do mar levado, :se vistes meu amado! :E ai Deus, se verrá cedo!<br><br> :Se vistes meu amigo, :o por que eu sospiro! :E ai Deus, se verrá cedo!<br><br> :Se vistes meu amado, :por que hei gran cuidado! :E ai Deus, se verrá cedo! [[Category:GL-O]] [[es:Olas del mar de Vigo]] 1345 2647 2005-12-21T20:37:34Z Alyssalover 7 [[Category:documentos legais galegos]] Lei 1/2001, do 22 de xaneiro ---- O Real Decreto 1420/1991, do 30 de Agosto, establece o título universitario oficial de diplomado en Educación Social. As ensinanzas conducentes á obtención do título oficial de diplomado en Educación Social oriéntanse á formación dun educador nos campos da educación non formal, educación de adultos, inserción social de persoas desadaptadas e minusválidas, así como na acción socioeducativa. A creación do Colexio Profesional de Educadores Sociais de Galicia, que permitirá dotar a estes profesionais dunha organización capaz de velar polos intereses e ordena-lo exercicio da profesión, enténdese como unha garantía para os sectores sociais máis desfavorecidos, ós que se dirixe a acción daqueles. Dacordo co establecido no artigo 36 da Constitución Española, ó abeiro do previsto no artigo 27.29º do Estatuto de Autonomía de Galicia, na Lei Orgánica 16/1995, do 27 de decembro, de transferencias de competencias á Comunidade Autónoma de Galicia, no Real Decreto 16453/1996, do 5 de Xullo, de traspaso de funcións e servicios da Administración do Estado en materia de colexios oficiais ou profesionais, e no Decreto 337/ 1996, do 13 de setembro, da Xunta de Galicia, sobre asunción de funcións e competencias a que se refire o real decreto citado, todo isto en relación co disposto no artigo 4.1º e demais concordantes da Lei 2/1947, do 13 de febreiro, de colexios profesionais, modificada pola 74/1978, do 26 de decembro, modificado tamén pola Lei 7/1997, do 14 de abril, de medidas liberalizadoras en materia de solo e de colexios profesionais, prevese con esta Lei a creación do Colexio de Educadores Sociais de Galicia. Por todo o exposto o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13.2º do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente, promulgo en nome de O-Rei a Lei de creación do Colexio de Educadores Sociais de Galicia. == Artigo 1º == Créase o Colexio de Educadores Sociais de Galicia, como corporación de dereito publico, con personalidade xurídica propia e plena capacidade de obrar para o cumprimento dos seus fins. == Artigo 2º == O ámbito de actuación do colexio será o territorio de Galicia . == Artigo 3º == 1. Poderán integrarse no Colexio de Educadores Sociais de Galicia os profesionais que estean en posesión do título de diplomado universitario en Educación Social, así como aqueles que se atopen nalgún dos supostos previstos na disposición transitoria segunda, logo da correspondente habilitación. 2. Será requisito para exerce-la profesión de Educador Social no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia a incorporación ó Colexio de Educadores Sociais de Galicia cando o domicilio profesional único ou principal radique nesta comunidade. == Disposicións transitorias == Primeira 1. Seis membros da Asociación de Educadores Sociais de Galicia e un número igual de representantes dos/as diplomados/as universitarios/as en Educación Social, designados éstes pola Consellería de Xustiza, Interior e Relacións Laborais, dacordo con criterios de representación territorial, actuando como comisión xestora, deberán aprobar no prazo de seis meses a partir da entrada en vigor desta Lei uns estatutos provisionais do Colexio de Educadores Sociais de Galicia. Nos citados estatutos deberá regularse a asemblea colexial constituínte, coa previsión da forma de convocatoria e do procedemento de desenvolvemento dela. A convocatoria da asamblea constituínte deberá realizarse no prazo máximo dun mes, contado dende a finalización do procedemento de habilitación, e deberá anunciarse, como mínimo, con vinte días de antelación no Diario Oficial de Galicia e en dous xornais dos de maior difusión de Galicia. 2. A Asemblea Constituínte deberá: a) Elaborar e aproba-los estatutos definitivos do colexio b) Elixi-los membros dos seus organos colexiais de goberno Segunda 1. A comisión xestora á que se refire a disposición transitoria primeira, constituída en comisión de habilitación, coa incorporación de tres representantes das universidades que imparten en Galicia os estudios de Educación Social e tres expertos designados por maioría dos anteriores, deberá habilitar, se procede, ós profesionais que soliciten a súa incorporación ó colexio. 2. Poderán integrarse no Colexio de Educadores Sociais de Galicia aquelas persoas que, logo de solicitude da súa habilitación dentros dos dezaoito meses seguintes á data da publicación desta Lei se atopen nalgún destes supostos: a) Primeiro suposto Aquelas persoas que cursasen estudios específicos dun mínimo de tres anos académicos, iniciados antes do curso 1994/1995, e xustifiquen documentalmente tres anos de dedicación plena ou principal nas tarefas propias do educador social, dentro dos doce anos anteriores á entrada en vigor desta Lei. Considéranse estudios profesionais específicos os realizados, no ámbito de Galicia, na Escola de Educadores Especializados en Marxinación Social, e no ámbito do resto do estado, os debidamente xustificados. b) Segundo suposto. Todas aquelas persoas que acrediten titulación universitaria, licenciatura e/ou diplomatura, en estudios iniciados antes do curso 1994/1995, con tres anos de experiencia na profesión, con carácter de dedicación plena ou principal, acreditada documentalmente, dentro dos quince anos anteriores á entrada en vigor desta Lei. c) Terceiro suposto Todas aquelas persoas que acrediten documentalmente oito anos de exercicio e dedicación plena ou principal nas tarefas propias do/a educador/a social desenvolvidas nos vinte anos anteriores á entrada en vigor desta Lei. Terceira Os estatutos definitivos, logo de seren aprobados, xunto coa acta de asemblea constituínte, remitiránselle á consellería competente en materia de colexios profesionais para a cualificación da súa legalidade e, se e o caso, publicación no Diario Oficial de Galicia . == Disposición derradeira == Esta Lei entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no Diario Oficial de Galicia Santiago de Compostela, vintedous de xaneiro de dous mil un. Manuel Fraga Iribarne<br> Presidente [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1347 1554 2005-08-31T13:15:03Z Prevert 2 O proxecto '''Babel''' é un proxecto internacional que permite informar a un wikipedista das capacidades lingüísticas doutros. Non todos os usuarios e colaboradores desta wikipedia falan e/ou escriben na mesma lingua. Para axudar a comunicarse, por favor clasifíquese a si mesmo segundo o coñecemento que teña das distintas linguas, engadindo a súa páxina usuario as categorías correspondentes. Por exemplo para a lingua galega: '''gl''', para o inglés '''en''', '''de''' para ao alemán, '''pt''' para o portugués, '''es''' para o castelán e así sucesivamente. Como información adicional os colaboradores poden especificar o nivel de coñecemento da lingua: * '''1''' significa coñecemento básico: a habilidade de entender e respostar cuestións sinxelas nunha lingua. * '''2''' significa coñecemento intermedio. * '''3''' significa coñecemento avanzado: a habilidade de corrixir ortografía e erros gramaticais nunha lingua. * A ausencia de código numérico indica que se trata da lingua materna do usuario. Así '''de-1''' identifica a un colaborador con un coñecemento básico de alemán, e '''gl-3''' identifica a un usuario cun nivel avanzado de galego. As duas letras do código da lingua son os mesmos códigos cos descritos en [[:en:ISO 639|ISO 639]] ''(en inglés)''. (Vexa [[m:Complete list of language Wikipedias available|a lista completa de linguas coa súa propia Wikipedia]]). ==Como engadir o seu nivel de coñecemento dunha lingua a súa páxina de usuario== Segundo o número de linguas que coñeza debe usar o modelo de marcador chamado '''Babel''' seguido do número de linguas que coñeza e os seus códigos correspondentes: * Comezase escribindo '''<nowiki>{{subst:Babel-</nowiki>''' (onde o signo - debe sustituirse por un número) * Logo engada o número de linguas que queira asignar ao seu modelo para logo visualizar, seguido do signo '''|''' (ata agora o sistema que deseñamos admite como máximo dez linguas pero se vostede coñece máis poden crearse novos marcadores para incluílas). ** ex. '''<nowiki>{{subst:Babel-3|</nowiki>''' para tres linguas * A continuación hai que escribir os códigos das linguas que vostede fala, separados por '''|''', onde '''xx''' é o código da Wikipedia para a lingua: ** '''<nowiki>xx-1</nowiki>''' para nivel básico ** '''<nowiki>xx-2</nowiki>''' para nivel intermedio ** '''<nowiki>xx-3</nowiki>''' para nivel avanzado ** '''<nowiki>xx</nowiki>''' lembre se se trata da súa lingua materna ou ten un coñecemento comparable non necesita engadir ningún número. * Remate pechando as chaves: '''<nowiki>}}</nowiki>''' Dese xeito, por exemplo, '''<nowiki>{{subst:Babel-2|gl|de-1}}</nowiki>''' indica un galegofalante con coñecementos básicos de alemán. '''<nowiki>{{subst:Babel-4|gl|en-3|fr-2|es-1}}</nowiki>''' indica galegofalante cun nivel de inglés avanzado, nivel intermedio de francés, e coñecemento básico de castelán. (Nota a parte '''subst:''' non é estrictamente necesaria, pero facilita o traballo aos servidores evitando que teña que buscar un modelo dentro doutro modelo.) Vostede tamén pode engadir outros modelos de linguas seguindo o formato '''<nowiki>{{User xx-1}}</nowiki>'''. Vostede tamén pode clasificarse como galegofalante mediante '''<nowiki>{{User gl}}</nowiki>''', que inclúe automaticamente a páxina na categoría [[:Category:Usuario gl-N|Usuario gl-N]]. Os modelos que temos segundo o número de linguas (ata dez) son: *{{[[Template:Babel-1|Babel-1]]}} : unha lingua *{{[[Template:Babel-2|Babel-2]]}} : duas linguas *{{[[Template:Babel-3|Babel-3]]}} : tres linguas *{{[[Template:Babel-4|Babel-4]]}} : catro linguas *{{[[Template:Babel-5|Babel-5]]}} : cinco linguas *{{[[Template:Babel-6|Babel-6]]}} : seis linguas *{{[[Template:Babel-7|Babel-7]]}} : sete linguas *{{[[Template:Babel-8|Babel-8]]}} : oito linguas *{{[[Template:Babel-9|Babel-9]]}} : nove linguas *{{[[Template:Babel-10|Babel-10]]}} : dez linguas ==Categorías e modelos de marcador== Exemplos das categorías e modelos necesarios, é importante seguir a orde de creación '': # Crear a categoría principal. # Crear as subcategorías. # Crear os modelos. Engada a súa lingua ''(Add your language)'' [http://gl.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Template:Babel_lista_de_linguas&action=edit aquí ''(here)''] se non está na lista ''(if it isn't in the next list)''. __TOC__ {{Babel lista de linguas}} [[Category:Wikisource:Coordinación multilingüe|Babel]] 1348 1551 2005-08-31T13:10:12Z Prevert 2 lista de linguas {{Babel de}} {{Babel en}} {{Babel fr}} {{Babel gl}} {{Babel mi}} {{Babel pt}} 1349 1552 2005-08-31T13:10:58Z Prevert 2 Modelos dos niveis de coñecemento de galego ==gl - Galego== [[:Category:Usuario gl]], coas subcategorías [[:Category:Usuario gl-1]], [[:Category:Usuario gl-2]], [[:Category:Usuario gl-3]], [[:Category:Usuario gl-N]] Use os seguintes modelos de marcador na súa páxina de usuario: *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User gl|User gl]]<nowiki>}}</nowiki> &nbsp;&nbsp; Este usuario é galegofalante. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User gl-1|User gl-1]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario pode contribuir cun nivel básico de galego. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User gl-2|User gl-2]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario pode contribuir cun nivel intermedio de galego. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User gl-3|User gl-3]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario pode contribuir cun nivel avanzado de galego. O modelo <nowiki>{{</nowiki>[[Template:User gl-0|User gl-0]]<nowiki>}}</nowiki> está reservado para os usuarios que descoñezan o galego ou teñan grandes dificultades para comprendelo. 1350 1553 2005-08-31T13:14:18Z Prevert 2 Este usuario é galegofalante. <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''gl''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario é '''[[:Category:Usuario gl-N|galegofalante]]'''.[[Category:Usuario gl|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario gl-N|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1351 1555 2005-08-31T13:15:49Z Prevert 2 [[Category:Wikisource]] [[Category:Wikisource|Coordinación multilingüe]] 1352 1566 2005-08-31T13:27:17Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua|gl]] 1354 1558 2005-08-31T13:17:47Z Prevert 2 [[Category:Usuario gl]] [[Category:Usuario gl]] 1355 1559 2005-08-31T13:19:26Z Prevert 2 Esta persoa non comprende o galego, ou ten grandes dificultades para entendelo. <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8" | style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt" | '''gl-0''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Esta persoa [[:Category:Usuario gl-0|'''non comprende''']] o '''[[:Category:Usuario gl|galego]]''', ou ten grandes dificultades para entendelo. [[Category:Usuario gl-0|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1356 1560 2005-08-31T13:23:18Z Prevert 2 Modelo para borrado rápido: Esta páxina esta clasificada para a súa eliminación rápida. <div name="Deletion notice" class="boilerplate metadata" id="delete" style="background-color: #fee; margin: 0 1em; padding: 0 10px; border: 1px solid #aaa;"> '''Esta páxina esta clasificada para a súa '''eliminación rápida'''[[Template:Lixo|.]]''' Se vostede está en desacordo coa súa eliminación inmediata, por favor expoña os seus motivos na [[{{NAMESPACE}} talk:{{PAGENAME}}|páxina de discusión deste artigo]]. Se está páxina non cumpre os criterios de eliminación rápida, ou se vostede corrixe os problemas, por favor elimine esta mensaxe de aviso, pero non elimine o aviso de artigos creado por vostede mesmo. Asegúrese de que outras páxinas [[Special:Whatlinkshere/{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|non enlazan con esta]] e comprobe o [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=history}} historial da páxina] antes de borrar. </div> [[Category:Limpar]] 1357 1561 2005-08-31T13:23:38Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|gl-0]] 1358 1562 2005-08-31T13:24:34Z Prevert 2 [[Category:Wikisource:Mantemento]] [[Category:Wikisource:Mantemento]] 1359 1563 2005-08-31T13:25:15Z Prevert 2 [[Category:Wikisource]] [[Category:Wikisource]] 1360 1564 2005-08-31T13:26:11Z Prevert 2 [[Category:Wikisource:Coordinación multilingüe]] [[Category:Wikisource:Coordinación multilingüe]] 1361 1568 2005-08-31T13:29:35Z Prevert 2 Este usuario pode contribuir cun nivel básico de galego. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''gl-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario pode contribuir cun nivel '''[[:Category:Usuario gl-1|básico]]''' de '''[[:Category:Usuario gl|galego]]'''.[[Category:Usuario gl|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario gl-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1362 1569 2005-08-31T13:30:47Z Prevert 2 Este usuario pode contribuir cun nivel intermedio de galego. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''gl-2''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario pode contribuir cun nivel '''[[:Category:Usuario gl-2|intermedio]]''' de '''[[:Category:Usuario gl|galego]]'''. [[Category:Usuario gl|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario gl-2|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1363 1570 2005-08-31T13:39:56Z Prevert 2 Este usuario pode contribuir cun nivel avanzado de galego. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''gl-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario pode contribuir cun nivel '''[[:Category:Usuario gl-3|avanzado]]''' de '''[[:Category:Usuario gl|galego]]'''.[[Category:Usuario gl|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario gl-3|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1364 1571 2005-08-31T13:40:57Z Prevert 2 [[Category:Usuario gl]] [[Category:Usuario gl]] 1365 1572 2005-08-31T13:41:07Z Prevert 2 [[Category:Usuario gl]] [[Category:Usuario gl]] 1366 1573 2005-08-31T13:41:24Z Prevert 2 [[Category:Usuario gl]] [[Category:Usuario gl]] 1367 1578 2005-08-31T14:08:38Z Prevert 2 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1368 1577 2005-08-31T14:08:07Z Prevert 2 {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1369 1579 2005-08-31T14:09:41Z Prevert 2 Modelo de Babel para duas linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1370 1580 2005-08-31T14:10:29Z Prevert 2 Modelo de Babel para tres linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1371 1581 2005-08-31T14:11:15Z Prevert 2 Modelo de Babel para catro linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1372 1582 2005-08-31T14:12:12Z Prevert 2 Modelo de Babel para seis linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1373 1583 2005-08-31T14:12:56Z Prevert 2 Modelo de Babel para sete linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1374 1584 2005-08-31T14:13:42Z Prevert 2 Modelo de Babel para oito linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1375 1585 2005-08-31T14:14:29Z Prevert 2 Modelo de Babel para nove linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | {{User {{{9}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1376 1586 2005-08-31T14:15:10Z Prevert 2 Modelo de Babel para dez linguas {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikisource:Babel]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | {{User {{{9}}}}} |- | {{User {{{10}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:Usuarios por lingua|Procurar usuarios por lingua]] |} 1377 1587 2005-08-31T14:16:46Z Prevert 2 This user is a native English speaker. <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''en''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | This user is a '''[[:Category:Usuario en-N|native]] [[:Category:Usuario en|English speaker]]'''. [[Category:Usuario en|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario en-N|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1378 1588 2005-08-31T14:17:29Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|en]] 1379 1589 2005-08-31T14:17:49Z Prevert 2 [[Category:Usuario en]] [[Category:Usuario en]] 1380 1590 2005-08-31T14:18:17Z Prevert 2 This user is able to contribute with a basic level of English. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''en-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | This user is able to contribute with a '''[[:Category:Usuario en-1|basic]]''' level of '''[[:Category:Usuario en|English]]'''. [[Category:Usuario en|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario en-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1381 1591 2005-08-31T14:19:12Z Prevert 2 [[Category:Usuario en]] [[Category:Usuario en]] 1382 1592 2005-08-31T14:19:24Z Prevert 2 This user is able to contribute with an intermediate level of English. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''en-2''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | This user is able to contribute with an '''[[:Category:Usuario en-2|intermediate]]''' level of '''[[:Category:Usuario en|English]]'''. [[Category:Usuario en|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario en-2|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1383 1593 2005-08-31T14:19:57Z Prevert 2 [[Category:Usuario en]] [[Category:Usuario en]] 1384 1594 2005-08-31T14:20:50Z Prevert 2 This user is able to contribute with an advanced level of English. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''en-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | This user is able to contribute with an '''[[:Category:Usuario en-3|advanced]]''' level of '''[[:Category:Usuario en|English]]'''. [[Category:Usuario en|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario en-3|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1385 1595 2005-08-31T14:21:20Z Prevert 2 [[Category:Usuario en]] [[Category:Usuario en]] 1386 1596 2005-08-31T14:22:05Z Prevert 2 O idioma nativo deste usuário é o Português. <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''pt''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | O idioma nativo deste usuário é o '''[[:Category:Usuario pt|Português]]'''.[[Category:Usuario pt|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario pt-N|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1387 1597 2005-08-31T14:23:09Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|pt]] 1388 1598 2005-08-31T14:23:14Z Prevert 2 Este usuário pode contribuir com um nível básico de Português. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''pt-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Usuario pt-1|básico]]''' de '''[[:Category:Usuario pt|Português]]'''.[[Category:Usuario pt|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario pt-1|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1389 1599 2005-08-31T14:24:07Z Prevert 2 Este usuário pode contribuir com um nível médio de Português. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''pt-2''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Usuario pt-2|médio]]''' de '''[[:Category:Usuario pt|Português]]'''.[[Category:Usuario pt|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario pt-2|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1390 1600 2005-08-31T14:24:51Z Prevert 2 Este usuário pode contribuir com um nível avançado de Português. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''pt-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Usuario pt-3|avançado]]''' de '''[[:Category:Usuario pt|Português]]'''.[[Category:Usuario pt|{{PAGENAME}}]][[Category:Usuario pt-3|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1391 1601 2005-08-31T14:25:25Z Prevert 2 [[Category:Usuario pt]] [[Category:Usuario pt]] 1392 1602 2005-08-31T14:25:35Z Prevert 2 [[Category:Usuario pt]] [[Category:Usuario pt]] 1393 1603 2005-08-31T14:25:43Z Prevert 2 [[Category:Usuario pt]] [[Category:Usuario pt]] 1394 1604 2005-08-31T14:25:52Z Prevert 2 [[Category:Usuario pt]] [[Category:Usuario pt]] 1395 1605 2005-08-31T14:30:29Z Prevert 2 Este usuario es un hablante nativo de español. <div style="float:left;border:solid #6ef7a7 1px;margin:1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#c5fcdc;" | style="width:45px;height:45px;background:#6ef7a7;text-align:center;font-size:14pt;" | '''es''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em;" | Este usuario es un hablante '''[[:Category:Usuario es-N|nativo]]''' de '''[[:Category:Usuario es|español]]'''.[[Category:Usuario es|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario es-N|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1396 1606 2005-08-31T14:31:28Z Prevert 2 Este usuario puede contribuir con un nivel básico de español. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''es-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Usuario es-1|básico]]''' de '''[[:Category:Usuario es|español]]'''.[[Category:Usuario es|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario es-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1397 1607 2005-08-31T14:32:20Z Prevert 2 Este usuario puede contribuir con un nivel intermedio de español. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''es-2''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Usuario es-2|intermedio]]''' de '''[[:Category:Usuario es|español]]'''. [[Category:Usuario es|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario es-2|{{PAGENAME}}]] |} </div> 1398 1608 2005-08-31T14:33:47Z Prevert 2 Este usuario puede contribuir con un nivel avanzado de español. <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''es-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Usuario es-3|avanzado]]''' de '''[[:Category:Usuario es|español]]'''.[[Category:Usuario es|{{PAGENAME}}]] [[Category:Usuario es-3|{{PAGENAME}}]] |}</div> 1399 1609 2005-08-31T14:34:33Z Prevert 2 [[Category:Usuario es]] [[Category:Usuario es]] 1400 1610 2005-08-31T14:34:47Z Prevert 2 [[Category:Usuario es]] [[Category:Usuario es]] 1401 1611 2005-08-31T14:34:57Z Prevert 2 [[Category:Usuario es]] [[Category:Usuario es]] 1402 1612 2005-08-31T14:35:04Z Prevert 2 [[Category:Usuario es]] [[Category:Usuario es]] 1403 1613 2005-08-31T14:35:13Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|es]] 1404 1614 2005-08-31T14:38:02Z Prevert 2 Babel es ==es - Español== [[:Category:Usuario es]], y las subcategorías [[:Category:Usuario es-1]], [[:Category:Usuario es-2]], [[:Category:Usuario es-3]], [[:Category:Usuario es-N]] Use los siguientes modelos de marcador en su página de usuario: *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user es|user es]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario es un hablante nativo de español. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user es-1|user es-1]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario puede contribuir con un nivel básico de español. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user es-2|user es-2]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario puede contribuir con un nivel intermedio de español. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user es-3|user es-3]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuario puede contribuir con un nivel avanzado de español. 1405 1615 2005-08-31T14:43:09Z Prevert 2 Babel en ==en - English== [[:Category:Usuario en]], with subcategories [[:Category:Usuario en-1]], [[:Category:Usuario en-2]], [[:Category:Usuario en-3]], [[:Category:Usuario en-N]] Use the following templates on your user page: *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user en|user en]]<nowiki>}}</nowiki> This user is a native English speaker. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user en-1|user en-1]]<nowiki>}}</nowiki> This user is able to contribute with a basic level of English. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user en-2|user en-2]]<nowiki>}}</nowiki> This user is able to contribute with an intermediate level of English. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user en-3|user en-3]]<nowiki>}}</nowiki> This user is able to contribute with an advanced level of English. 1406 1616 2005-08-31T14:44:30Z Prevert 2 Babel de ==de - Deutsch== [[:Category:Usuario de]], mit den Unterkategorien [[:Category:Usuario de-1]], [[:Category:Usuario de-2]], [[:Category:Usuario de-3]], [[:Category:Usuario de-N]] Füge einen der folgende Bausteine auf deiner Benutzerseite ein: *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user de|user de]]<nowiki>}}</nowiki> Benutzer mit Kenntnissen als Muttersprache in Deutsch. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user de-1|user de-1]]<nowiki>}}</nowiki> Benutzer mit Grundkenntnissen in Deutsch. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user de-2|user de-2]]<nowiki>}}</nowiki> Benutzer mit erweiterten Kenntnissen in Deutsch. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user de-3|user de-3]]<nowiki>}}</nowiki> Benutzer mit fließenden Kenntnissen in Deutsch. 1407 1617 2005-08-31T14:45:27Z Prevert 2 Babel francés ==fr - Français== [[:Category:Usuario fr]], avec les sous-catégories [[:Category:Usuario fr-1]], [[:Category:Usuario fr-2]], [[:Category:Usuario fr-3]], [[:Category:Usuario fr-N]] Utilisez l'un des modèles suivants sur votre page utilisateur : *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user fr|user fr]]<nowiki>}}</nowiki> Cet utilisateur a pour langue maternelle le français. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user fr-1|user fr-1]]<nowiki>}}</nowiki> Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau élémentaire de français. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user fr-2|user fr-2]]<nowiki>}}</nowiki> Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau moyen de français. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user fr-3|user fr-3]]<nowiki>}}</nowiki> Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau avancé de français. 1408 1618 2005-08-31T14:45:57Z Prevert 2 Babel italiano ==it - Italiano== [[:Category:Usuario it]], e le sub-categorie [[:Category:Usuario it-1]], [[:Category:Usuario it-2]], [[:Category:Usuario it-3]], [[:Category:Usuario it-N]] Ognuno dei template linguistici a mostrare sulla tua pagina utente: *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user it|user it]]<nowiki>}}</nowiki> Questo utente parla italiano come lingua madre. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user it-1|user it-1]]<nowiki>}}</nowiki> Quest'utente può contribuire con un Italiano di livello semplice. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user it-2|user it-2]]<nowiki>}}</nowiki> Quest'utente può contribuire con un Italiano di livello intermedio. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:user it-3|user it-3]]<nowiki>}}</nowiki> Quest'utente può contribuire con un Italiano di livello avanzato. 1409 1619 2005-08-31T14:46:34Z Prevert 2 Babel maorí ==mi - M&#257;ori== [[:Category:Usuario mi]], with subcategories [[:Category:Usuario mi-1]], [[:Category:Usuario mi-2]], [[:Category:Usuario mi-3]], [[:Category:Usuario mi-N]] * <nowiki>{{</nowiki>[[Template:User mi|user mi]]<nowiki>}}</nowiki> &mdash; [[:Category:Usuario mi-N|reo tupu (native speaker)]] * <nowiki>{{</nowiki>[[Template:User mi-1|user mi-1]]<nowiki>}}</nowiki> &mdash; [[:Category:Usuario mi-1|basic]] * <nowiki>{{</nowiki>[[Template:User mi-2|user mi-2]]<nowiki>}}</nowiki> &mdash; [[:Category:Usuario mi-2|intermediate]] * <nowiki>{{</nowiki>[[Template:User mi-3|user mi-3]]<nowiki>}}</nowiki> &mdash; [[:Category:Usuario mi-3|advanced]] 1410 1620 2005-08-31T14:47:34Z Prevert 2 Babel portugués ==pt - Português== [[:Category:Usuario pt]], com subcategorias [[:Category:Usuario pt-1]], [[:Category:Usuario pt-2]], [[:Category:Usuario pt-3]], [[:Category:Usuario pt-N]] Use os seguintes moldes em sua página do usuário: *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User pt|User pt]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuário fala o português como seu idioma natural. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User pt-1|User pt-1]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuário pode contribuir com um nível básico de Português. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User pt-2|User pt-2]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuário pode contribuir com um nível médio de Português. *<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User pt-3|User pt-3]]<nowiki>}}</nowiki> Este usuário pode contribuir com um nível avançado de Português. 1411 1621 2005-08-31T14:49:23Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|de]] 1412 1622 2005-08-31T14:49:36Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|fr]] 1413 1623 2005-08-31T14:49:54Z Prevert 2 [[Category:Usuarios por lingua]] [[Category:Usuarios por lingua|mi]] 1414 1647 2005-08-31T14:55:37Z Prevert 2 [[Category:Usuario de]] 1415 1636 2005-08-31T14:54:12Z Prevert 2 [[Category:Usuario de]] 1416 1637 2005-08-31T14:54:17Z Prevert 2 [[Category:Usuario de]] 1417 1638 2005-08-31T14:54:22Z Prevert 2 [[Category:Usuario de]] 1418 1639 2005-08-31T14:54:28Z Prevert 2 [[Category:Usuario fr]] 1419 1640 2005-08-31T14:54:33Z Prevert 2 [[Category:Usuario fr]] 1420 1642 2005-08-31T14:54:54Z Prevert 2 [[Category:Usuario fr]] 1421 1641 2005-08-31T14:54:49Z Prevert 2 [[Category:Usuario fr]] 1422 1643 2005-08-31T14:54:56Z Prevert 2 [[Category:Usuario mi]] 1423 1644 2005-08-31T14:54:59Z Prevert 2 [[Category:Usuario mi]] 1424 1645 2005-08-31T14:55:09Z Prevert 2 [[Category:Usuario mi]] 1425 1646 2005-08-31T14:55:09Z Prevert 2 [[Category:Usuario mi]] 1426 2653 2005-12-21T20:39:22Z Alyssalover 7 /* Disposición derradeira */ Lei 5/2005, do 25 de abril ---- == Exposición de motivos. == A competencia do Parlamento para regular o recurso de casación en materia de dereito civil galego vénlle atribuída nos artigos 22 e 27.5 do Estatuto de autonomía de Galicia, que en concordancia co disposto no artigo 149.1.6.º da Constitución determinan as atribucións da nosa Comunidade Autónoma en materia de normas procesuais que deriven do dereito galego. O Tribunal Constitucional delimitou na súa sentenza do 25 de marzo de 2004 o ámbito constitucionalmente correcto de actuación do Lexislativo autonómico nesta materia, ao pronunciarse sobre o contido da Lei 11/1993, do 15 de xullo, reguladora do recurso de casación en materia de dereito civil especial. Por todo iso, e para posibilitar a existencia dun recurso de casación ante o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia que faga efectivas as previsións do artigo 21 do Estatuto de autonomía para Galicia e a creación dunha doutrina xurisprudencial sobre o dereito civil galego, faise precisa a aprobación desta lei. Por todo o exposto o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13.2 do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente, promulgo en nome de El-Rei a Lei de reguladora do recurso de casación en materia de dereito civil de Galicia. == Artigo 1 == O obxecto desta lei é a regulación do recurso de casación en materia de dereito civil de Galicia, de conformidade coa competencia prevista no artigo 27.5 do Estatuto de autonomía para Galicia. == Artigo 2 == En desenvolvemento da competencia exclusiva da Comunidade Autónoma para a regulación das normas procesuais derivadas do dereito galego, establécense as seguintes especialidades na regulación do recurso de casación en materia de dereito civil de Galicia: 1. Considerarase motivo casacional o erro na apreciación da proba que demostre descoñecemento por parte do xulgador de feitos notorios que supoñan infracción do uso ou costume. 2. As sentenzas obxecto de casación non estarán sometidas a ningunha limitación por causa da súa contía litixiosa. Disposición transitoria Serán recorribles en casación, conforme o disposto nesta lei, as resolucións xudiciais que, ditadas antes da súa entrada en vigor, se encontren en tempo hábil de seren obxecto de recurso. == Disposición derrogatoria == Queda derrogada a Lei 11/1993, do 15 de xullo, sobre o recurso de casación en materia de dereito civil especial de Galicia. ==Disposición derradeira == Esta lei entrará en vigor o día seguinte da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, vinte e cinco de abril de dous mil cinco. Manuel Fraga Iribarne Presidente [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1427 2651 2005-12-21T20:39:12Z Alyssalover 7 /* ANEXO II */ [[Category:documentos legais galegos]] Lei 9/2004, do 10 de agosto ---- == Exposición de motivos == O artigo 38º da Constitución española recoñece a liberdade de empresa no marco da economía de mercado e obriga aos poderes públicos a garantiren e protexeren o exercicio da devandita liberdade e a defensa da produtividade, de acordo coas exixencias da economía xeral e, se é o caso, da planificación. Por outra parte, a normativa xeral comunitaria no ámbito da seguridade industrial relativa ás instalacións, máquinas e produtos, e aqueloutra específica referida ao control dos riscos inherentes aos accidentes graves nos que interveñen substancias perigosas establecen os requisitos mínimos exixibles de seguridade, que constitúen o punto de partida da correspondente transposición normativa estatal e do desenvolvemento lexislativo autonómico. Ademais, a crecente complexidade das instalacións industriais como consecuencia dos avances tecnolóxicos e da fabricación de novos produtos e materiais, xunto coa posibilidade de xurdimento de novos riscos, implican un incremento da complexidade da inspección e control, que debe ser realizada por persoal especializado dotado de equipos e medios materiais específicos. Por outra parte, a competencia entre as empresas e a nova organización do traballo poden incrementar aínda máis as dificultades para un efectivo control dos riscos. Con base nestas consideracións, é necesario que a Administración dispoña dos medios de inspección e control necesarios para garantir de xeito efectivo a seguridade das instalacións industriais e a diminución do risco de accidentes. a Lei 21/1992, do 16 de xullo, de industria, estableceu as normas básicas reguladoras da ordenación das actividades e instalacións industriais, e incorporou no ámbito da seguridade e calidade industriais os principios de liberalización industrial existentes na normativa comunitaria, especialmente no referente aos procedementos de acreditación do cumprimento dos requisitos regulamentarios de seguridade, ao réxime de responsabilidades-tanto dos titulares das industrias e instalacións coma de todos os axentes que incorran nelas-e mais ao control administrativo. Esta norma marco complementouse cunha pluralidade de regulamentos de seguridade industrial e as súas instrucións técnicas complementarias, dos que a complexidade fai necesaria unha adaptación das funcións dos distintos órganos competentes en materia de industria nas comunidades autónomas, conxugando os recursos humanos e técnicos dos que dispoñen as distintas administracións cos das entidades e organismos que conforman a infraestrutura para a calidade e seguridade industriais, e, de xeito especial, coas entidades legalmente habilitadas, de forma que o cumprimento dos regulamentos de seguridade industrial poida realizarse da maneira máis eficaz, garantindo en todo caso un rigoroso control das condicións de seguridade, posta en servizo e inspección de instalacións suxeitas á seguridade industrial. Deste xeito, razóns de eficacia e coherencia aconsellan evitar unha excesiva dispersión normativa e fan necesario deseñar, sobre a base dos principios de liberdade de establecemento e de simplificación dos procedementos administrativos, un marco xurídico axeitado para a elaboración dunha regulación homoxénea e actualizada dos sistemas de control da seguridade industrial na Comunidade Autónoma de Galicia, coa adopción de criterios de eficacia na xestión e de colaboración e coordinación entre as administracións públicas implicadas. Así, para acadar este obxectivo e como expresión xurídica positiva da política industrial autonómica, nace a Lei de seguridade industrial de Galicia. En definitiva, esta lei - dentro do marco da lexislación básica estatal e coa base que achegan as experiencias de dereito comparado, tanto autonómico coma doutros estados membros da Unión Europeaten por obxecto compatibilizar os instrumentos da política industrial cos da libre competencia e circulación de mercadorías, co fin de eliminar barreiras técnicas a través do axeitado artellamento dos instrumentos de control e vixilancia que garantan a correcta aplicación da regulamentación de seguridade industrial. a necesidade dun cambio cualitativo e cuantitativo do traballo relativo ao control administrativo obriga a formular a utilización de novas ferramentas que coadxuven a cumprir eficazmente o servizo de vixilancia e inspección referente á seguridade dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais; entre estas atópanse os plans de inspección, como fórmula idónea para garantir o cumprimento dos regulamentos de seguridade industrial e a normativa que lles resulte aplicable. para tal efecto, esta lei ordena a seguridade industrial en Galicia harmonizando os sistemas de control e vixilancia e definindo os instrumentos deste sistema; todo isto para o obxecto de comprobar que todos os axentes que interveñen no deseño, construción, posta en servizo e mantemento dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais cumpren coas disposicións e condicións técnicas de seguridade industrial, evitando así as incidencias que poidan provocar a aparición de riscos que produzan lesións ou danos ás persoas, bens e medio ambiente. para o cumprimento dos obxectivos sinalados, esta lei estrutúrase nunha exposición de motivos, na que se xustifica a oportunidade e conveniencia da súa aprobación, en catro títulos-divididos, nalgúns casos, en capítulos e estes, pola súa vez, en secciónsque comprenden un total de 44 artigos, así como en catro disposicións adicionais, dúas disposicións transitorias, unha disposición derrogatoria, catro disposicións derradeiras e mais dous anexos. O título preliminar establece as disposicións xerais que permiten a correcta interpretación da lei, regulando o seu obxecto, o ámbito de aplicación e mais as finalidades dela. De igual modo, e seguindo a técnica lexislativa habitual das disposicións comunitarias, incorpóranse definicións que aclaran o sentido dos preceptos incluídos nela. O título I aborda a regulación dos instrumentos necesarios para a ordenación da seguridade industrial en Galicia, entre os que se atopan os plans de inspección, que se configuran como unha ferramenta básica do sistema de control da seguridade industrial. Así mesmo desenvolve o réxime xurídico, en particular a intervención administrativa e as obrigas dos titulares de instalacións e establecementos industriais. O título II aborda a coordinación e cooperación entre as administracións públicas competentes na materia de acordo coas regras xerais das relacións interadministrativas. A este respecto créase o Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial como órgano encargado de impulsar e posibilitar a coordinación e cooperación. O título III, relativo ao réxime sancionador, establece un catálogo de infraccións e sancións, fixa ademais a obriga de repoñer os bens ao seu estado anterior e de pagar a correspondente indemnización polos danos e perdas ocasionados e tamén concreta a responsabilidade dos axentes económicos. Igualmente, delimítanse neste título as responsabilidades polas infraccións cometidas, as medidas cautelares e osórganos competentes para a imposición de sancións. Así pois e ao abeiro do artigo 30º. 2 do Estatuto de autonomía de Galicia, que lle recoñece a esta Comunidade Autónoma a competencia exclusiva en materia de industria sen prexuízo do que determinen as normas do Estado en materia de seguridade industrial, cómpre ditar nesta comunidade unha norma que ordene e harmonice os sistemas de control da seguridade industrial en Galicia. En particular, é competencia exclusiva da Xunta de Galicia a inspección das instalacións industriais, así como o establecemento dos requisitos e das condicións adicionais que deben cumprir as entidades legalmente habilitadas no ámbito da inspección; entidades nas que as funcións que integran tal competencia poderán ser delegadas para lles dar así validez oficial aos informes elaborados por estas para os efectos de autorizar a posta en funcionamento das instalacións industriais ou a revisión periódica delas. Por todo o exposto, o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13º. 2 (do Estatuto de Galicia e co artigo 24º da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente, promulgo en nome de El-Rei a Lei de seguridade industrial. == TÍTULO PRELIMINAR == Disposicións xerais Artigo 1º.-Obxecto e ámbito de aplicación. 1. Esta lei ten por obxecto ordenar a seguridade industrial mediante o establecemento dun sistema de control que, atendendo a criterios de eficacia e eficiencia, garanta a seguridade dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais dentro do ámbito de competencia da Comunidade Autónoma de Galicia, sen prexuízo das que lles correspondan a outras administracións. 2. O ámbito de aplicación desta lei esténdese a: a) As actividades dirixidas á obtención, a reparación, o mantemento, a transformación, a reutilización ou o almacenamento de produtos industriais. b) As actividades dirixidas a xerar, transportar, transformar, almacenar e utilizar a enerxía en todas as súas formas. c) O envasado e a embalaxe, así como o aproveitamento, a recuperación e mais a eliminación de refugallos ou subprodutos, calquera que sexa a natureza dos recursos e procesos técnicos utilizados. d) As instalacións, os equipos, as actividades, os procesos e os produtos industriais que utilicen ou incorporen elementos, mecanismos ou técnicas susceptibles de produciren danos, estean ou non asociados a unha actividade industrial. e) Os establecementos industriais especialmente perigosos por telo así establecido unha norma específica ou por producir, manipular ou almacenar substancias e produtos perigosos. Artigo 2º.-Definicións. Para os efectos desta lei, enténdese por: a) Seguridade industrial: actividades de prevención e limitación de riscos, así como de protección contra accidentes e sinistros capaces de lles produciren danos ou perdas ás persoas, bens e medio ambiente, derivados da actividade industrial ou da utilización, funcionamento e mantemento das instalacións ou dos equipos e da produción, uso ou consumo, almacenamento ou refugallo dos produtos industriais. b) Instalación industrial: conxunto de aparellos, equipos, elementos e compoñentes asociados ás actividades dirixidas á obtención, reparación, mantemento, transformación ou reutilización de produtos industriais, o envasado e a embalaxe, así como o aproveitamento, a recuperación e mais a eliminación de refugallos ou subprodutos, calquera que sexa a natureza dos recursos e procesos técnicos utilizados. Tamén terán a consideración de instalacións industriais o conxunto de elementos e equipos que teñan por obxecto xerar, transportar, almacenar, distribuír e utilizar a enerxía en todas as súas formas. Así mesmo, para os efectos desta lei, terán a consideración de instalacións industriais aquelas que, incorporando elementos, mecanismos ou técnicas susceptibles de produciren os danos sinalados no apartado anterior, non estean asociadas a actividades industriais. c) Instalación existente: calquera instalación en funcionamento que-suxeita á seguridade industrialfose autorizada, comunicada ou executada de acordo coa súa normativa correspondente. d) Establecemento: a totalidade da zona baixo o control do seu titular, incluídas as infraestruturas ou actividades comúns ou conexas. e) Produto industrial: calquera manufactura ou produto transformado ou semitransformado de carácter moble-aínda estando incorporado a outro ben moble ou a un inmoble-e toda a parte que o constitúa, como materias primas, substancias, compoñentes e produtos semiacabados. f) Substancia ou produto perigoso: a substancia ou produto con capacidade intrínseca ou potencialidade de ocasionar danos ás persoas, aos bens e ao medio ambiente. g) Cambio substancial: calquera modificación da actividade suxeita a control que poida ter repercusións prexudiciais ou importantes na seguridade, a saúde das persoas ou o medio ambiente. h) Titular da instalación ou do establecemento: a persoa física ou xurídica que explote ou posúa o establecemento ou a instalación ou calquera outra na que se tivese delegado un poder económico determinante en relación co funcionamento técnico daqueles. i) Entidades legalmente habilitadas: entidades públicas ou privadas, con personalidade xurídica, que se constitúen coa finalidade de verificar-mediante actividades de certificación, ensaio, inspección ou auditoría-o cumprimento de carácter obrigatorio das condicións de seguridade de produtos e instalacións industriais establecidas nos regulamentos de seguridade industrial. j) Regulamento técnico: a especificación técnica, establecida con carácter obrigatorio a través dunha disposición, relativa a produtos, procesos ou instalacións industriais no tocante á súa fabricación, comercialización ou utilización. k) Plans de inspección: instrumentos a través dos cales a consellaría competente en materia de industria, cos seus propios medios ou coa colaboración de entidades legalmente habilitadas, realizará a supervisión, a inspección e o control das distintas actividades, dos produtos e das instalacións industriais. Artigo 3º.-Obxectivos. Os obxectivos desta lei son: a) Adecuar e ordenar o sistema de control da seguridade industrial en Galicia, integrando e definindo os mecanismos que forman parte del. b) Previr e limitar os riscos e asegurar a protección contra accidentes e incidentes capaces de lles producir danos ou perdas ás persoas, bens e medio ambiente derivados da actividade industrial ou da utilización, funcionamento e mantemento dos establecementos e das instalacións industriais e da produción, uso ou consumo, almacenamento ou refugallo dos produtos industriais. c) Simplificar e racionalizar a actuación administrativa en materia de instalación, ampliación e traslado de industrias, reducindo os trámites e axilizando os procedementos de autorización e control das actividades, garantindo en todo momento a colaboración e coordinación das administracións que deban intervir neles. d) Delimitar as obrigas que deben asumir os titulares de establecementos ou instalacións industriais. e) Establecer os contidos mínimos da inspección industrial en Galicia. f) Promover a seguridade industrial a través da actuación preventiva e mediante a formulación e execución de plans e programas de inspección. g) Garantir a seguridade industrial dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais, utilizando os instrumentos necesarios para previr, minimizar, corrixir e controlar os riscos asociados ás actividades industriais sometidas a esta lei. h) Protexer o exercicio da liberdade de empresa mediante o deseño de mecanismos máis áxiles de intervención administrativa no desenvolvemento das actividades industriais. i) Delimitar as responsabilidades dos axentes intervenientes. j) Promover a participación dos axentes económicos e sociais en materia de seguridade industrial a través dos seus representantes. Artigo 4º.-Principios da ordenación da seguridade industrial. para a aplicación desta lei, de cara ao logro dos obxectivos definidos no artigo 3º, as administracións públicas axustarán as súas actuacións aos seguintes principios: a) Principio de liberalización industrial. b) Principio de intervención mínima da administración. c) Principio de simplificación administrativa. d) Principio de coordinación, cooperación e colaboración interadministrativas. == TÍTULO I == Do sistema de control da seguridade industrial Artigo 5º.-Sistema de control da seguridade industrial en Galicia. 1. Constitúe o sistema de control da seguridade industrial en Galicia o conxunto de instrumentos legais que contribúan a garantir o axeitado cumprimento da normativa e regulamentación aplicable aos establecementos, ás instalacións e aos produtos industriais co obxecto de evitar os accidentes e incidentes en materia de seguridade industrial. 2. Os instrumentos integrantes do sistema de control da seguridade industrial en Galicia son os seguintes: a) Intervención administrativa na instalación, a ampliación e o traslado de establecementos e instalacións industriais nos termos descritos no capítulo I deste título. b) Rexistro de Establecementos Industriais de Galicia. c) Rexistros industriais especiais. d) Inspección industrial: plans e programas de inspección. e) Entidades legalmente habilitadas. Capítulo I Da instalación, a ampliación e o traslado de establecementos e instalacións industriais Artigo 6º.-Clasificación dos establecementos e das instalacións industriais. para os efectos previstos nesta lei, os establecementos e as instalacións industriais clasifícanse en tres grupos: a) Grupo I: establecementos e instalacións sometidos a autorización administrativa previa. Este grupo inclúe aqueles establecementos e instalacións industriais que, de acordo coa súa normativa específica, requiren-con carácter previo á súa posta en funcionamento-a obtención de autorización administrativa dos órganos competentes en cada caso. b) Grupo II: establecementos e instalacións sometidos a comunicación aoórgano competente en materia de industria que se relacionan no anexo I desta lei. Este grupo inclúe os establecementos e as instalacións industriais que teñan recoñecida liberdade para a súa instalación, ampliación ou traslado e que requiran dunha comunicación previa á súa posta en funcionamento ao órgano competente en materia de industria, que dispón dun prazo para fiscalizar a actividade pretendida polo particular e opoñerse, se é o caso, ao seu exercicio. c) Grupo III: establecementos e instalacións sometidos a comunicación aoórgano competente en materia de industria que se relacionan no anexo II desta lei. Neste grupo inclúense aqueles establecementos e instalacións industriais que teñan recoñecida plena liberdade para a súa instalación, ampliación ou tras lado e que requiran para a súa posta en funcionamento dunha simple comunicación aoórgano competente en materia de industria. Artigo 7º.-Intervención da administración nos establecementos e nas instalacións industriais. 1. Para a instalación, a ampliación, o traslado e a posta en funcionamento dos establecementos e das instalacións industriais do grupo I, seguirase o procedemento previsto na normativa específica que resulte aplicable para cada tipo de actividade industrial e as prescricións que resulten do desenvolvemento regulamentario desta lei. 2. Para a instalación, a ampliación, o traslado e a posta en funcionamento dos establecementos e das instalacións industriais incluídos no grupo II desta lei, determinarase regulamentariamente un procedemento xeral no cal a consellaría competente en materia de industria realizará, no prazo que se estableza, unha comprobación formal da documentación presentada polo interesado, acreditativa da plena adecuación das actividades industriais relacionadas no anexo I desta lei á normativa que lle resulte aplicable. se ao realizar a comprobación da documentación achegada, esta é considerada completa conforme o regulamentariamente exixido para o devandito establecemento ou instalación, estenderase un documento acreditativo da antedita circunstancia, e neste caso non existirá ningunha obxección por parte da consellaría competente en materia de industria para a súa posta en funcionamento. Se, logo de transcorrer o prazo que se estableza regulamentariamente, a consellaría competente en materia de industria non lle notifica o resultado da comprobación formal ao interesado, entenderase que non existe ningunha obxección para a posta en funcionamento da instalación, sen prexuízo das responsabilidades dos autores da documentación técnica e das certificacións expedidas. 3. Para a instalación, a ampliación, o traslado e a posta en funcionamento dos establecementos e das instalacións industriais incluídos no grupo III desta lei, a consellaría competente en materia de industria entregaralle ao interesado un xustificante da presentación da documentación achegada, que lle servirá como acreditación do cumprimento das obrigas administrativas, sen prexuízo das responsabilidades dos autores da documentación técnica e das certificacións expedidas. 4. Regulamentariamente establecerase a forma e o contido do xustificante da presentación da documentación á que se refiren os apartados 2 e 3deste artigo. 5. En ningún dos supostos previstos nos apartados 2 e 3 deste artigo, a presentación da documentación supoñerá a aprobación técnica da execución da instalación por parte da administración. Artigo 8º.- Obrigas xerais dos titulares dos establecementos e das instalacións. 1. Os titulares dos establecementos e das instalacións regulados nesta lei deberán: a) Tomar cantas medidas sexan necesarias para previr accidentes e limitar as súas consecuencias para as persoas e o medio ambiente. b) Ter á disposición da inspección ou do persoal que se acredite debidamente o documento no que se defina a súa política de prevención de accidentes graves e asegurarse da súa correcta aplicación. c) Cumprir calquera outra obriga establecida nesta lei, na normativa que resulte aplicable para cada tipo de instalación industrial e nas súas disposicións de desenvolvemento. d) Permitir e facilitar as comprobacións e inspeccións que o persoal debidamente acreditado realice en cumprimento da función de control da administración, así como achegar calquera información ou documentación que se lle solicite en relación coa inspección que se realiza. 2. Así mesmo, os titulares dos establecementos e das instalacións quedarán obrigados a lle comunicaren á consellaría competente en materia de industria as seguintes circunstancias: a) Calquera modificación substancial que se propoñan realizar na explotación da instalación. b) Calquera modificación que se produza no proceso produtivo que poida entrañar un risco non previsto na autorización inicial da actividade. c) As denuncias sobre riscos nas instalacións ou na produción que os representantes dos traballadores lle fagan chegar á empresa. d) Calquera accidente ou incidente que afecte de forma significativa as persoas, os bens ou o medio ambiente. e) Calquera outra modificación que altere significativamente o estado inicial da instalación. Artigo 9º.-Condicións dos establecementos e instalacións. 1. As instalacións industriais deberán ser proxectadas, executadas, utilizadas e mantidas de xeito que se garanta a seguridade das persoas, os bens e o medio ambiente. Entre os riscos que hai que controlar, consideraranse os derivados de procesos térmicos, da enerxía cinética, da enerxía potencial, de explosión, de incendio, de reactividade química, de toxicidade química, eléctricos, radiolóxicos, ópticos, acústicos ou calquera outro non contemplado por regulamentacións específicas. 2. O proxecto, execución, utilización e mantemento das instalacións industriais deberán realizarse conforme á normativa vixente que lles sexa de aplicación. 3. As instalacións industriais deberán ser utilizadas para os fins para os que foron executadas ou aqueles que lles sexan propios. 4. Para a posta en marcha das instalacións industriais será exixible ter obtidas as autorizacións administrativas pertinentes que se lles impuxesen ou exixa a normativa vixente. 5. No caso de non existir unha regulamentación específica que lles sexa aplicable, adoptaranse as normas de seguridade xeralmente recoñecidas e xustificarase no proxecto técnico que a seguridade da instalación queda garantida. Artigo 10º.- Rexistro de Establecementos Industriais de Galicia. Os titulares das actividades industriais previstas nesta lei deberanlle comunicar ao Rexistro de Establecementos Industriais de Galicia-nos casos nos que resulte obrigatorio e antes do inicio da actividade-os datos básicos e complementarios que se establecen na normativa reguladora do devandito rexistro. Artigo 11º.- Rexistros industriais especiais. Sen prexuízo do establecido no artigo anterior, os titulares de instalacións que por razón da normativa aplicable deban estar inscritos en rexistros industriais especiais deberanlles comunicar a estes, con carácter previo á posta en funcionamento da súa actividade, os datos básicos e complementarios para os efectos da súa inscrición. Capítulo II Da inspección de industria Sección primeira Réxime da inspección industrial Artigo 12º.-Obxecto e ámbito de aplicación. 1. A inspección de industria é a actividade pola que a consellaría competente en materia de industria, cos medios de seu ou a través da colaboración de entidades legalmente habilitadas, realizará a supervisión, o control e a vixilancia dos distintos establecementos, instalacións e produtos industriais, co obxecto de comprobar a adecuación da súa posta en funcionamento, condicións de servizo e fabricación aos requisitos legais e técnicos previstos na normativa aplicable e exixir, se é o caso, as responsabilidades que correspondan nos supostos de incumprimentos legais ou defectos técnicos. 2. O ámbito de actuación da actividade inspectora de industria regulada nesta lei abranguerá a todos os establecementos e instalacións industriais situados dentro do territorio da Comunidade Autónoma de Galicia, con independencia da localización do domicilio social do seu titular. Artigo 13º.-Alcance da inspección. O alcance da inspección estenderase a todas as determinacións fixadas nas regulamentacións técnicas e nas súas instrucións complementarias correspondentes, así como ás prescricións da normativa comunitaria que resulten de aplicación directa e mais ao resto das disposicións que resulten aplicables en materia de seguridade industrial. Artigo 14º.-Principios da actuación inspectora. As actividades de control e inspección industrial realizaranse con observancia dos principios de legalidade, obxectividade, proporcionalidade, coordinación e eficacia. Artigo 15º.-Persoal inspector. O desenvolvemento das funcións de inspección realizarano: a) Funcionarios facultativos competentes en materia de seguridade industrial que ocupen postos de traballo que teñan atribuído o exercicio das funcións de inspección e que estean adscritos a órganos administrativos con competencia para o control e a inspección na citada materia. b) Persoal das entidades legalmente habilitadas e debidamente acreditadas polo órgano competente en materia de industria para a realización de actividades de ensaio, certificación, inspección ou auditoría. Artigo 16º.-Facultades do persoal inspector. O persoal que realice as actividades de inspección de industria estará facultado para: 1. Acceder aos establecementos e ás instalacións suxeitas á regulamentación de seguridade industrial, despois de se identificar e co obxecto de realizar as comprobacións e actuacións que coide pertinentes. 2. Requirir a comparecencia do titular do establecemento ou instalación ou da persoa que o represente os días que resulten precisos para o desenvolvemento das súas actuacións, no lugar e na hora que coide necesarios. 3. Proceder a practicar calquera dilixencia de investigación, exame ou proba que sexan necesarios para a comprobación do cumprimento dos requisitos legais e técnicos aplicables. 4. Facerse acompañar nas visitas de inspección polos peritos e técnicos do titular do establecemento ou da instalación, así como das persoas que participan na instalación, mantemento, utilización ou inspección de equipos ou aparellos, de o estimar necesario para o mellor desenvolvemento da función inspectora. 5. Requirirlles información ao titular ou aos responsables do establecemento ou da instalación sobre calquera asunto relativo ao cumprimento da normativa que resulte aplicable. Así mesmo, poderá entrevistar a calquera membro do persoal da instalación en presenza de representantes dela e solicitar, unicamente, a información e os datos que sexan necesarios para a realización da inspección. 6. Inspeccionar os documentos, expedientes e rexistros que considere pertinentes para os efectos do disposto nesta lei e nos termos e condicións previstos nela e na demais lexislación que resulte aplicable. 7. Realizar as avaliacións, os ensaios, as mostraxes e as fotografías que resulten necesarios. 8. Solicitar dos responsables do establecemento ou da instalación, no caso de que sexa estritamente necesario para o cumprimento da inspección, a realización de determinadas operacións de funcionamento daquel. 9. O persoal técnico da consellaría competente en materia de industria poderá estar presente en calquera actuación dunha entidade legalmente habilitada. Artigo 17º.-Clases de inspección. As actuacións inspectoras poderán clasificarse en dous grupos atendendo á posibilidade da súa planificación: 1. Inspeccións ordinarias. a) Inspeccións de oficio. Realizadas para a comprobación de calquera actividade-en funcionamento ou abandonada-ou por ter coñecemento ou indicios da existencia de feitos que puidesen ser constitutivos de delito ou infracción administrativa. b) Inspeccións con carácter previo á posta en funcionamento da actividade. Realizadas para o obxecto de comprobar a realidade dos extremos facilitados nos estudos ou proxectos e a súa adecuación aos requisitos legais aplicables. c) Inspeccións con posterioridade á posta en funcionamento da actividade. Realizadas para o obxecto de comprobar que se cumpren decontino as condicións fixadas nas regulamentacións legais e técnicas. d) Inspeccións regulamentarias periódicas. Realizadas cando exista unha norma que prevexa con carácter obrigatorio a referida intervención. 2. Inspeccións extraordinarias. a) Inspeccións en virtude de denuncia. Levaranse a cabo sempre que exista unha denuncia relacionada coa execución ou co funcionamento dunha instalación suxeita á regulamentación industrial, que apareza inicialmente como fundada e que para o seu esclarecemento sexa necesaria a realización dunha inspección. b) Inspeccións en caso de accidentes. Levaranse a cabo no caso de accidente derivado directa ou indirectamente do proceso de execución ou do funcionamento dunha instalación suxeita á regulamentación industrial. Esta efectuarase sempre que sexa necesaria para o esclarecemento dos feitos ou para a determinación de responsabilidades, así como para lles dar cumprimento ás peticións de colaboración. 3. En todas as inspeccións, tanto nas ordinarias coma nas extraordinarias, os inspectores poderán requirir a presenza das persoas e os informes que consideren oportunos. Artigo 18º.-Periodicidade das inspeccións industriais. 1. Os titulares de actividades ou instalacións industriais suxeitas a inspeccións periódicas son os responsables de que estas se realicen dentro dos prazos establecidos regulamentariamente, e para iso deberán solicitar a intervención doórgano competente en materia de industria ou, se é o caso, dunha entidade legalmente habilitada. 2. Non recaerá responsabilidade sobre os titulares se unha vez solicitada e aceptada en prazo a intervención doórgano competente en materia de industria ou, se é o caso, dunha entidade legalmente habilitada se comproba que a inspección non se realizou por causas imputables a estes. 3. Con independencia do anterior, a administración establecerá un sistema de información para os titulares dos establecementos ou das instalacións sobre os prazos establecidos para realizar as inspeccións periódicas, indicándolles ao tempo a relación das entidades legalmente habilitadas autorizadas na Comunidade Autónoma de Galicia para as realizar. Artigo 19º.-Actuacións inspectoras. 1. O persoal ao servizo da consellaría competente en materia de seguridade industrial que desempeñe actuacións de inspección na citada materia terá a consideración de axente da autoridade no exercicio das súas funcións. 2. Sen prexuízo da normativa específica que regule as actuacións de inspección de seguridade industrial realizadas polas entidades legalmente habilitadas, as actuacións inspectoras documentaranse por medio das correspondentes actas de inspección, nas que se recollerán os resultados das actuacións de investigación e comprobación. As actas de inspección que se redacten gozarán de valor probatorio e presunción de veracidade, sen prexuízo das probas que en defensa dos respectivos dereitos ou intereses poidan achegar os propios interesados. 3. O procedemento, o contido e os efectos da actuación inspectora estableceranse regulamentariamente. Artigo 20º.-Consecuencias derivadas da actividade inspectora industrial. 1. Como consecuencia da actividade inspectora, o persoal inspector poderá: a) Paralizar temporalmente, ben sexa de forma total ou parcial, a actividade do establecemento ou da instalación nos supostos de perigo inminente e certo, o que lle comunicará con carácter inmediato ao órgano competente en materia de seguridade industrial, que deberá confirmar, modificar ou levantar a paralización na maior brevidade posible. b) Propoñer a prohibición ou limitación da comercialización dun produto industrial nos casos de peri go certo para as persoas ou de prexuízos graves de difícil reparación. c) Realizar propostas de incoación de expedientes sancionadores como consecuencia do resultado final da inspección, cando esta se desenvolva por persoal funcionario. 2. O persoal inspector comunicaralle o resultado da inspección á autoridade competente en materia de seguridade e saúde laborais nos casos de especial relevancia ou de perigo inminente. 3. O persoal inspector deberá propoñer o traslado da denuncia á autoridade xudicial cando se aprecie a posible comisión dun delito contra as persoas, os bens ou o medio ambiente e solicitar a intervención da fiscalía. Sección segunda Plans e programas de inspección industrial Artigo 21º.-Plans e programas de inspección. 1. A consellaría competente en materia de industria elaborará e aprobará plans de inspección das actividades reguladas nesta lei, que serán levados a cabo directamente polos funcionarios da citada consellaría ou, baixo a supervisión desta, a través das entidades legalmente habilitadas que para o efecto sexan requiridas. 2. As inspeccións obxecto de programación mediante plans e programas de inspección atinxirán as inspeccións ordinarias previstas no apartado 1 do artigo 17º. 3. Os plans e os programas de inspección industrial serán os instrumentos directores para conseguir un coñecemento exhaustivo dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais en canto á súa posta en funcionamento e condicións de servizo, así como no referente á fabricación, a comercialización e o cumprimento dos requisitos regulamentarios e de seguridade industrial. Artigo 22º.-Contido dos plans de inspección. 1. Os plans de inspección da seguridade industrial estruturaranse en programas específicos, definidos por sectores industriais, por instancia do centro directivo competente en materia de seguridade industrial e en función das necesidades que se formulen. A través deles comprobarase a adecuación da posta en funcionamento e as condicións de servizo dos establecementos e das instalacións, así como da fabricación e comercialización dos produtos industriais aos requisitos regulamentarios de seguridade e normativa que lles sexan aplicables. 2. Os plans de inspección da seguridade industrial recollerán, como mínimo, os seguintes contidos: a) O obxecto do plan de inspección e os obxectivos que se pretenden con cada programa. b) Establecementos, instalacións ou equipos que se deben incluír en cada programa de inspección. c) Dotación de medios persoais e materiais que se destinarán ao desenvolvemento de cada programa de inspección. d) Indicadores de resultados. e) Vixencia. 3. Os programas específicos de inspección recollerán, como mínimo, os seguintes contidos: a) Tipoloxía das instalacións suxeitas á inspección. b) Establecementos que deberán ser inspeccionados. c) Equipos que serán obxecto de inspección. d) Duración temporal e ámbito xeográfico. e) Actuacións de inspección que poderán realizar as entidades legalmente habilitadas. Artigo 23º.-Metodoloxía. 1. O artellamento da xestión, do desenvolvemento e da execución dos programas de inspección de seguridade industrial realizarase consonte os principios que establece esta lei. 2. En calquera caso, as inspeccións ou as medidas de control non dependerán da recepción do informe de seguridade nin de ningún outro informe presentado, e deberán posibilitar un exame planificado e sistemático dos sistemas técnicos, de organización e de xestión aplicados no establecemento para previr os accidentes. 3. Sen prexuízo das funcións de inspección do persoal técnico da consellaría competente en materia de industria, a execución material dos programas poderán levala a cabo entidades legalmente habilitadas, para o que se utilizará, como instrumento de xestión, a subscrición de convenios de colaboración cos sectores afectados por el, se así se determina no correspondente plan de inspección. Artigo 24º.-Execución e desenvolvemento. 1. A consellaría competente en materia de industria efectuará a selección dos establecementos, das instalacións e dos produtos obxecto dos plans e programas de inspección. 2. Como consecuencia do anterior, os órganos competentes da citada consellaría ordenarán as actuacións de supervisión e control das inspeccións realizadas e incoarán os expedientes sancionadores que procedan nos supostos de incumprimento de requisitos regulamentarios exixidos aos establecementos, ás instalacións e aos produtos industriais inspeccionados. Artigo 25º.-Periodicidade. 1. A consellaría competente en materia de industria determinará a periodicidade dos plans e programas de inspección en función das necesidades que se formulen. 2. En calquera caso, a consellaría competente en materia de industria deberá, como mínimo cada dous anos, aprobar novos plans de inspección ou prorrogar a vixencia dos xa aprobados tras un procedemento previo de revisión e actualización dos seus contidos. Artigo 26º.-Informes finais. 1. Logo de finalizar cada programa de inspección, a consellaría competente en materia de industria elaborará un informe final onde se recollerán os datos, os resultados e as incidencias máis significativas para cada programa. 2. A consellaría competente en materia de industria dará conta bianualmente no Parlamento de Galicia, por medio da Comisión de Industria, dos resultados dos plans de inspección e das conclusións derivadas da súa execución. Capítulo III Sobre a colaboración das entidades legalmente habilitadas Artigo 27º.-Actuación das entidades legalmente habilitadas. As entidades legalmente habilitadas que se constitúan coa finalidade de verificar o cumprimento de carácter obrigatorio das condicións de seguridade dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais, establecidas polos regulamentos de seguridade industrial, mediante actividades de certificación, ensaio, inspección ou auditoría, axustarán a súa actuación á normativa específica que lles resulte aplicable. En canto aos procedementos de autorización, duración do procedemento, competencia, funcionamento, suspensión da actividade e calquera outra que poida suscitarse, haberá que aterse ao disposto na citada normativa. As actuacións administrativas de autorización e control das entidades legalmente habilitadas que actúen no territorio da Comunidade Autónoma de Galicia correspóndenlle á consellaría competente en materia de industria. para facilitar a devandita supervisión, as entidades legalmente habilitadas levarán un rexistro xeral de actuacións no que quedarán reflectidas todas as que realicen nos distintos campos. Artigo 28º.-Intercambios de información entre entidades legalmente habilitadas e a administración. a consellaría competente en materia de industria arbitrará os mecanismos necesarios para que os intercambios de información entre aquela e as entidades legalmente habilitadas, e, en particular, os relativos aos resultados das actuacións inspectoras, teñan o carácter máis inmediato posible e garantan a súa transmisión con seguridade e rapidez. As entidades legalmente habilitadas presentarán na consellaría competente en materia de industria unha memoria anual relativa ás actividades realizadas na Comunidade Autónoma de Galicia nos distintos campos de actuación. == TÍTULO II == Sobre a coordinación e cooperación administrativas Artigo 29º.-Coordinación administrativa. Correspóndelle á consellaría competente en materia de industria velar polo cumprimento do que establece esta lei. Co fin de garantir a seguridade e a saúde das persoas, os bens e o medio ambiente que poidan verse afectados polo desenvolvemento das actividades industriais previstas nesta lei, as consellarías competentes en materia laboral, medioambiental, de ordenación do territorio, sanitaria e de industria axustarán a súa actuación ao principio de coordinación, de acordo coas regras xerais das relacións interadministrativas. Artigo 30º.-Cooperación administrativa. Para a efectiva aplicación desta lei, as administracións implicadas axustarán as súas actuacións aos principios de información mutua, cooperación e colaboración. En particular, deberase prestar a debida asistencia para aseguraren a eficacia e coherencia das súas actuacións. Artigo 31º.-Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial. 1. Créase o Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial para o obxecto de impulsar e posibilitar a coordinación e cooperación en relación cos criterios e coas actuacións en materia de seguridade industrial dos órganos da Administración autonómica competentes en materia de industria, traballo, sanidade, medio ambiente, protección civil e ordenación do territorio. 2. O Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial, adscrito á consellaría competente en materia de industria, estará presidido polo seu titular ou pola persoa en quen delegue. 3. A composición do Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial establecerase por regulamento, o cal debe garantir que estean representados nel os departamentos da Administración autonómica que teñan atribuídas as competencias nas materias sinaladas no apartado 1 deste artigo. 4. O Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial elaborará as normas de organización e réxime interno polas que deberá rexerse e remitirallas á consellaría competente en materia de seguridade industrial, que llas elevará ao Consello da Xunta de Galicia para a súa aprobación. == TÍTULO III == Réxime sancionador Artigo 32º.-Infraccións. 1. Constitúen infraccións administrativas, no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia, as accións e omisións que contraveñan as obrigas establecidas nesta lei. 2. Sen prexuízo do anterior, as accións ou omisións que poidan constituír infracción á normativa de prevención de riscos laborais sancionaranse segundo esta. Artigo 33º.-Clasificación das infraccións. 1. Sen prexuízo das infraccións que, se é o caso, estableza a normativa estatal, estas clasifícanse en moi graves, graves e leves de conformidade coa tipificación establecida nos apartados seguintes. 2. Son infraccións moi graves as tipificadas no apartado seguinte como graves cando delas resulten danos moi graves ou derive un perigo moi grave e inminente para as persoas, os bens ou o medio ambiente. 3. Son infraccións graves as seguintes: a) A fabricación, a importación, a venda, o transporte, a instalación ou a utilización de produtos, aparellos ou elementos suxeitos á seguridade industrial sen cumprir coas normas regulamentarias, cando comporte perigo ou dano grave para as persoas, os bens ou o medio ambiente. b) A posta en funcionamento de instalacións que carecen da correspondente autorización cando esta sexa preceptiva, de acordo coa correspondente disposición legal ou regulamentaria. c) A ocultación ou a alteración dolosa dos datos exixibles pola normativa aplicable, así como a resistencia ou a reiterada demora en proporcionalos sempre que estas non se xustifiquen debidamente. d) A negativa a admitir verificacións ou inspeccións regulamentarias acordadas en cada caso pola administración ou a obstrución á súa práctica. e) A resistencia dos titulares de actividades e instalacións industriais a permitiren o acceso ou facilitaren a información requirida polas administracións públicas, cando houbese obriga legal ou regulamentaria de atender tal petición de acceso ou información. f) Os incumprimentos reiterados nas obrigas de remisión de información e documentación. g) A expedición de certificados ou informes dos que o seu contido non se axuste á realidade dos feitos. h) As inspeccións, os ensaios ou as probas efectuadas polas entidades legalmente habilitadas de forma incompleta ou con resultados inexactos por unha insuficiente constatación dos feitos ou pola deficiente aplicación de normas técnicas. i) O incumprimento das prescricións ditadas pola autoridade competente en cuestións de seguridade relacionadas con esta lei e coas normas que a desenvolvan. j) A inadecuada conservación e mantemento de instalacións se de isto pode resultar un perigo para as persoas, os bens ou o medio ambiente. 4. Son infraccións leves as seguintes: a) Non lle comunicar á consellaría competente en materia de industria os cambios que puidesen afectar a seguridade dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais. b) A posta en funcionamento de instalacións sen llo ter comunicado con carácter previo ao órgano competente en materia de industria cando a citada comunicación sexa preceptiva. c) Incorrer en demora non xustificada na achega de documentos solicitados polo órgano competente. d) A inadecuada conservación e mantemento das instalacións. e) A falta de colaboración coas administracións públicas no exercicio por estas das funcións regulamentarias derivadas desta lei. f) Cando algunha das infraccións cualificadas como graves nesta lei xerase un dano de escasa entidade. g) O incumprimento de calquera outra prescrición regulamentaria non incluída nos apartados anteriores. Artigo 34º.-Sancións. 1. As infraccións previstas nesta lei serán sancionadas de acordo coa normativa estatal. 2. Nos casos de infraccións graves, as multas poderán comportar o pechamento do establecemento ou a suspensión da actividade por un prazo non superior a un ano e a retirada dos carnés de instalador e/ou mantedor. 3. Nos casos de infraccións moi graves, as multas poderán comportar: a) O pechamento ou a suspensión da actividade do establecemento por un prazo non superior a cinco anos. b) A clausura definitiva, total ou parcial, do establecemento ou da actividade. 4. Nos supostos de infraccións graves ou moi graves, poderase impoñer ademais, se é o caso, a sanción consistente na devolución das subvencións ou axudas outorgadas pola Comunidade Autónoma de Galicia, así como a imposibilidade da obtención de préstamos, subvencións ou axudas públicas na materia durante os seguintes prazos: a) Infraccións moi graves: cinco anos. b) Infraccións graves: dous anos. Artigo 35º.-Procedemento sancionador. 1. O procedemento para a imposición de sancións axustarase aos principios regulados na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, e ao disposto no Regulamento do procedemento para o exercicio da potestade sancionadora, aprobado polo Real decreto 1398/1993, do 4 de agosto, sen prexuízo de que regulamentariamente se establezan especialidades de procedemento. 2. O prazo para resolver o procedemento sancionador será dun ano, que se contará desde a data da súa iniciación. Ao transcorrer o prazo máximo para resolver sen que se ditase resolución, producirase a caducidade do procedemento. No caso de que a infracción non prescribise, deberase iniciar un novo procedemento sancionador. Artigo 36º.-Reparación de danos. Sen prexuízo da sanción administrativa que se impoña, o infractor estará obrigado a reparar os danos e perdas causados co obxecto de restaurar e repoñer os bens alterados ao seu estado anterior. Artigo 37º.-Multas coercitivas. 1. Cando o infractor non cumpra coa obriga imposta no artigo anterior ou o faga de xeito incompleto, poderán serlle impostas multas coercitivas. A contía de cada unha das devanditas multas non superará o 20% da sanción fixada para a infracción correspondente, sen prexuízo da posible execución subsidiaria pola propia administración a cargo daquel. 2. As multas coercitivas serán independentes e compatibles coas que se impuxesen ou puidesen impoñerse como sanción pola infracción cometida. Artigo 38º.-Prescrición. 1. As infraccións ás que se refire esta lei prescribirán nos seguintes prazos: a) Cinco anos, no caso de infraccións moi graves. b) Tres anos, no caso de infraccións graves. c) Un ano, no caso de infraccións leves. 2. O cómputo do prazo de prescrición das infraccións iniciarase na data na que se cometese a infracción ou, de se tratar dunha actividade continuada, na data do seu cesamento. 3. As sancións ás que se refire esta lei prescribirán nos seguintes prazos: a) Cinco anos, no caso de sancións por infraccións moi graves. b) Tres anos, no caso de sancións por infraccións graves. c) Un ano, no caso de sancións por infraccións leves. Artigo 39º.-Concorrencia de sancións. 1. Cando as infraccións puidesen ser constitutivas de delito ou falta, o órgano administrativo daralle traslado ao Ministerio Fiscal e absterase de proseguir o procedemento sancionador mentres a autoridade xudicial, se é o caso, non se pronunciase. A sanción penal excluirá a imposición de sanción administrativa. De non se estimar a existencia de delito ou falta, a administración poderá continuar o expediente sancionador con fundamento, de ser o caso, nos feitos que o órgano xudicial competente considerase probados. 2. Nos mesmos termos, a instrución de causa penal perante os tribunais de xustiza suspenderá a tramitación do expediente administrativo sancionador que se tivese incoado polos mesmos feitos e, se é o caso, a execución dos actos administrativos de imposición de sanción. As medidas administrativas que se adoptasen para salvagardar a saúde e seguridade das persoas manteranse ata que a autoridade xudicial se pronuncie sobre elas no procedemento correspondente. Artigo 40º.-Medidas cautelares. 1. Nos supostos nos que exista un risco grave ou inminente para as persoas, os bens ou o medio ambiente, o órgano competente para a incoación do expediente poderá ordenar motivadamente, ao tempo que acorda a apertura do expediente, a adopción de cantas medidas cautelares resulten necesarias. En particular, poderán acordarse as seguintes: a) Medidas de corrección, seguridade ou control que impidan a continuidade na produción do dano. b) Precintado de aparellos, equipos ou vehículos. c) Clausura temporal, parcial ou total, da instalación. d) De ser o caso, suspensión temporal da autorización para o exercicio da actividade. e) Limitación e prohibición da comercialización de produtos. 2. A adopción das devanditas medidas cautelares levarase a cabo, logo de audiencia do interesado, nun prazo de cinco días, agás nos casos que exixan unha actuación inmediata. 3. As medidas sinaladas no apartado 1 deste artigo poderán ser acordadas antes da iniciación do procedemento administrativo sancionador, nas condicións establecidas na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común. Artigo 41º.-Responsables. Serán suxeitos responsables das infraccións as persoas físicas ou xurídicas que incorran nelas e, en particular: a) O titular do establecemento ou da instalación ou, se é o caso, o director ou xerente da industria será o responsable de que o seu funcionamento se realice en todo momento de acordo co disposto na regulamentación que lle sexa aplicable, e, especialmente, coas normas de seguridade, sanidade e protección do medio ambiente, sen prexuízo das responsabilidades que contraian tanto os autores dos proxectos, da documentación técnica e dos certificados expedidos coma as empresas e persoas que interviñesen ou interveñan na instalación, funcionamento, reparación, mantemento, inspección e control. b) O autor do proxecto é responsable de que este cumpra coa normativa vixente. O técnico competente que emitise o certificado é responsable da adaptación da obra ao proxecto e de que na execución dela se adoptasen as medidas e se cumprisen as condicións técnicas regulamentarias que sexan aplicables, sen prexuízo das sancións penais que, se é o caso, correspondan. Todo isto con independencia da responsabilidade dos técnicos, das empresas ou das entidades legalmente habilitadas sobre a veracidade das certificacións acreditativas do cumprimento regulamentario que emitan. c) O director de obra, se é o caso, e as persoas que participan na instalación, reparación, mantemento, utilización ou inspección das industrias, dos equipos e dos aparellos, cando a infracción sexa consecuencia directa da súa intervención. d) Os fabricantes, vendedores ou importadores dos produtos, aparellos, equipos ou elementos que non se axusten ás esixencias regulamentarias. Artigo 42º.-Competencia sancionadora. 1. A potestade sancionadora en relación coas infraccións tipificadas nesta lei correspóndelle á Comunidade Autónoma de Galicia. 2. A competencia para iniciar os procedementos sancionadores derivados das infraccións administrativas previstas nesta lei correspóndelles aos delegados provinciais da consellaría competente en materia de industria. Non obstante, esta competencia corresponderalles aos directores xerais competentes por razón da materia no caso de infraccións administrativas que afecten o ámbito territorial de dúas ou máis provincias da Comunidade Autónoma de Galicia. Para tal efecto, poderá tramitarse un único expediente como consecuencia de infraccións cometidas por unha persoa física ou xurídica en dúas ou máis provincias. 3. Pola súa banda, a competencia para a resolución dos expedientes sancionadores aos que fai referencia o apartado anterior corresponderalles: a) Nas infraccións moi graves: ao Consello da Xunta de Galicia. b) Nas infraccións graves: ao conselleiro competente en materia de industria. c) Nas infraccións leves: aos delegados provinciais da consellaría competente en materia de industria cando afecten unicamente o seu respectivo ámbito territorial e aos directores xerais competentes por razón da materia nos casos previstos no último parágrafo do apartado anterior. 4. No exercicio da potestade sancionadora derivada desta lei, o órgano competente para a resolución do expediente poderá solicitar informes daqueloutros órganos dos que as súas competencias resulten afectadas pola actividade de que se trate. Artigo 43º.-Publicidade. O órgano que exerza a potestade sancionadora poderá facer constar na resolución correspondente a necesidade de proceder á publicación no Diario Oficial de Galicia e a través dos medios de comunicación social que considere oportunos as infraccións cometidas así como as sancións impostas, coa inclusión dos nomes e apelidos ou da razón social das persoas físicas ou xurídicas responsables, sempre que adquirisen xa o carácter de firmes. O criterio de proceder á publicación deberá estar baseado en feitos obxectivos, igualitarios e homoxéneos. Artigo 44º.-Información. Cada dous anos, remitiráselle ao Parlamento de Galicia unha memoria que conteña as actuacións realizadas polo persoal inspector e polas entidades legalmente habilitadas. == Disposicións adicionais == Primeira.-Coordinación de actuacións. O Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial coordinará as súas actuacións coa Comisión de Coordinación de Seguridade Industrial para o desenvolvemento das funcións que regulamentariamente lle sexan encomendadas. Segunda.-Medios persoais do servizo de inspección. Para o desenvolvemento das funcións de inspección previstas nesta lei, a consellaría competente en materia de seguridade industrial indicará, na súa relación de postos de traballo, a necesaria dotación de medios persoais que afecte a prestación do servizo de inspección, vixilancia e control dos establecementos, das instalacións e dos produtos industriais. Terceira.-Regulamento de inspección de industria. Nun prazo máximo de seis meses desde a entrada en vigor desta lei, o Goberno publicará o Regulamento de inspección de industria. Cuarta.-Prevención de accidentes graves. A Xunta de Galicia velará por que se teñan en conta os obxectivos de prevención de accidentes graves e delimitación das súas consecuencias nas súas políticas de asignación ou utilización do solo, así como nas de ordenación territorial. Farao mediante o control de: -A implantación de novos establecementos. -A modificación dos establecementos existentes. -As novas obras realizadas nas proximidades de establecementos existentes, tales como vías de comunicación, lugares frecuentados por público ou zonas de vivendas, cando a localización ou as obras poidan aumentar o risco ou as consecuencias de accidente grave. == Disposicións transitorias == Primeira.- Vixencia das normas. En tanto non se diten as normas de desenvolvemento desta lei, continuarán aplicándose as corres pondentes disposicións en vigor en materia de seguridade industrial. Segunda.- Persoal inspector. O persoal da consellaría competente en materia de seguridade industrial que con anterioridade á entrada en vigor desta lei estivese prestando servizos atribuídos ao persoal inspector sen ter a condición de funcionario facultativo continuará realizando funcións de inspección nos mesmos termos nos que estaba a exercelas. En tal suposto, os postos de traballo desempeñados polo devandito persoal terán a consideración de a extinguir. == Disposición derrogatoria == Única.-Derrogación normativa. Quedan derrogadas todas as normas de igual ou inferior rango no que contradigan ou se opoñan ao disposto nesta lei. == Disposicións derradeiras == Primeira.-Adaptación, revisión e ampliación da normativa afectada. a consellaría competente en materia de seguridade industrial procederá áadaptación, revisión e ampliación da normativa que poida verse afectada polas prescricións desta lei. Segunda.-Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial. No prazo de seis meses desde a publicación desta lei, determinaranse regulamentariamente a organización, a composición, as funcións e o réxime xurídico interno do Consello Interdepartamental de Seguridade Industrial. Terceira.-Facultade de desenvolvemento. Facúltase o Consello da Xunta de Galicia para o desenvolvemento regulamentario das prescricións desta lei, así como para adaptar, ampliar ou modificar a lista de actividades incluídas nos seus anexos, en función das determinacións que resulten da normativa básica estatal ou da Unión Europea, e mais os requirimentos de carácter técnico que se aproben no futuro. Cuarta.-Entrada en vigor. Esta lei entrará en vigor no prazo de tres meses desde o día seguinte ao da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. == ANEXO I == Establecementos e instalacións industriais liberalizadas sometidas a comunicación 1. Instalacións eléctricas de baixa tensión. 1.1. Instalacións eléctricas de baixa tensión en edificios destinados principalmente a vivendas. 1.2. Instalacións eléctricas de baixa tensión en locais de reunión de potencia instalada ´100 kW e capacidade ´300 persoas, adaptadas ao Regulamento de baixa tensión. 1.3. Instalacións eléctricas de baixa tensión en establecementos industriais de potencia ´500 kW, adaptadas ao Regulamento de baixa tensión. 2. Instalacións eléctricas de alta tensión. Centros de transformación non pertencentes a empresas de produción, transporte ou distribución de enerxía eléctrica. 3. Instalacións de gas. 3.1. Instalacións individuais, para calquera clase de usos, con potencia nominal de utilización simultánea superior a 70 kW (60,2 te/h) . 3.2. Instalacións comúns para calquera clase de usos, sempre que a potencia nominal de utilización simultánea das instalacións individuais ás que se alimenta sexa superior a 700 kW (602 te/h) . 3.3. Acometidas interiores para calquera clase de usos, sempre que a potencia nominal de utilización simultánea das instalacións ás que se alimenta sexa superior a 700 kW. 3.4. Almacenamento e instalacións receptoras alimentadas a partir de botellas ou envases de GLP, con capacidade unitaria superior a 15 kg de gas e con capacidade total superior a 350 kg de gas, incluídas tanto as botellas en servizo coma as de reserva. 3.5. Almacenamento e instalacións receptoras con botellas de capacidade unitaria inferior a 15 kg de gas e con capacidade total dos envases conectados (en servizo e en reserva) superior a 200 kg de gas. 4. Aparellos elevadores (instalacións) . 4.1. Ascensores e montacargas. 4.2. Guindastres torre. 5. Máquinas (instalacións) . Todas as incluídas no vixente Regulamento de seguridade de máquinas. 6. Aparellos a presión. Todos os de P× V´50 e que non estean incluídos nas ITCMIE-AP 6, 8, 12 e 16. 7. Instalacións interiores de auga. Todas, con independencia da súa capacidade. 8. Instalacións de calefacción, climatización e auga quente sanitaria. Todas, con independencia da súa capacidade. 9. Instalacións de almacenamento de produtos derivados do petróleo. Todos os non sometidos ao procedemento de autorización administrativa. == ANEXO II == Establecementos e instalacións industriais totalmente liberalizadas 1. Instalacións en ascensores. 2. Instalacións interiores de auga (carpetas, boletíns) . 3. Instalacións eléctricas de baixa tensión tipo A. 4. Instalacións eléctricas de baixa tensión tipos B e C (carpetas, boletíns) . 5. Calquera outra actividade non prevista no anexo I desta lei. Santiago de Compostela, dez de agosto de dous mil catro.<br> Manuel Fraga Iribarne Presidente<br> [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1428 2795 2006-01-09T12:05:42Z Alyssalover 7 /* Disposición derradeira */ nota sobre a reforma contitucional do 92 Constitución española do 27 de decembro de 1978 ---- Aprobada polas Cortes en sesións plenarias do [[w:Congreso dos Deputados de España|Congreso dos Deputados]] e do [[w:Senado de España|Senado]] celebradas o día [[w:31 de outubro|31 de outubro]] de [[w:1978|1978]], ratificada polo pobo español en referendo do 6 do mesmo ano e sancionada polo rei ante as Cortes o día [[w:27 de decembro|27 de decembro]] de [[w:1978|1978]]. [[w:Xoán Carlos I|Don Juan Carlos I]], rei de [[w:España|España]], a tódolos que a presente viren e entenderen. Sabede: Que as Cortes aprobaron e o pobo español ratificou a seguinte [[w:Constitución|Constitución]]. == Preámbulo == A nación española, desexando que se estableza a xustiza, a liberdade e a seguridade e que se promova o ben de cantos a integran, no uso da súa soberanía, proclama a súa vontade de: Garantir, dentro da Constitución e das leis, a convivencia democrática, conforme unha orde económica e social xusta. Consolidar un Estado de dereito que asegure o imperio da lei como expresión da vontade popular. Protexer tódolos españois e pobos de España no exercicio dos dereitos humanos, das súas culturas e tradicións, das súas linguas e institucións. Promover, para asegurarlles a todos unha digna calidade de vida, o progreso da cultura e da economía. Establecer unha sociedade democrática avanzada, e Colaborar no fortalecemento dunhas relacións pacíficas e de eficaz cooperación entre tódolos pobos da Terra. En consecuencia, as Cortes aproban e o pobo español ratifica a seguinte Constitución ==Título preliminar== Artigo 1<br> 1. España constitúese nun Estado social e democrático de dereito, que propugna como valores superiores do seu ordenamento xurídico a liberdade, a xustiza, a igualdade e o pluralismo político. 2. A soberanía nacional reside no pobo español, do que emanan os poderes do Estado. 3. A forma política do Estado español é a monarquía parlamentaria. Artigo 2<br> A Constitución fundaméntase na indisoluble unidade da nación española, patria común e indivisible de tódolos españois, e recoñece e garante o dereito á autonomía das nacionalidades e rexións que a integran e a solidariedade entre todas elas. Artigo 3<br> 1. O castelán é a lingua española oficial do Estado. Tódolos españois teñen o deber de coñecela e o dereito a usala. 2. As outras linguas españolas serán tamén oficiais nas respectivas comunidades autónomas de acordo cos seus estatutos. 3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección. Artigo 4<br> 1. A bandeira de España está formada por tres franxas horizontais, vermella, marela e vermella; a marela é dobre de larga do que cada unha das vermellas. 2. Os estatutos poderán recoñecer bandeiras e mais emblemas propios das comunidades autónomas. Estes utilizaranse xunto á bandeira de España nos seus edificios públicos e nos seus actos oficiais. Artigo 5<br> A capital do Estado é a vila de Madrid. Artigo 6<br> Os partidos políticos expresan o pluralismo político, concorren á formación e manifestación da vontade popular e son instrumento fundamental para a participación política. A súa creación e o exercicio da súa actividade son libres dentro do respecto á Constitución e mais á lei. A súa estructura interna e funcionamento deberán ser democráticos. Artigo 7<br> Os sindicatos de traballadores e as asociacións empresariais contribúen á defensa e promoción dos intereses económicos e sociais que lles son propios. A súa creación e o exercicio da súa actividade son libres dentro do respecto á Constitución e á lei. A súa estructura interna e funcionamento deberán ser democráticos. Artigo 8<br> 1. As Forzas Armadas, constituídas polo Exército de Terra, a Armada e o Exército do Aire, teñen como misión garanti-la soberanía e a independencia de España, defende-la súa integridade territorial e o ordenamento constitucional. 2. Unha lei orgánica regulará as bases da organización militar de acordo cos principios da presente Constitución. Artigo 9<br> 1. Os cidadáns e os poderes públicos están suxeitos á Constitución e ó resto do ordenamento xurídico. 2. Correspóndelles ós poderes públicos promoveren as condicións para que a liberdade e a igualdade do individuo e mais dos grupos en que se integra sexan reais e efectivas, removeren os atrancos que impidan ou dificulten a súa plenitude e facilitaren a participación de tódolos cidadáns na vida política, económica, cultural e social. 3. A Constitución garante o principio da legalidade, a xerarquía normativa, a publicidade das normas, a irretroactividade das disposicións sancionadoras non favorables ou restrictivas de dereitos individuais, a seguridade xurídica, a responsabilidade e maila interdicción da arbitrariedade dos poderes públicos. ==Título I== '''Dos dereitos e deberes fundamentais''' Artigo 10 1. A dignidade da persoa, os dereitos inviolables que lle son inherentes, o libre desenvolvemento da personalidade, o respecto á lei e ós dereitos dos demais son fundamento da orde política e da paz social. 2. As normas relativas ós dereitos fundamentais e ás liberdades que a Constitución recoñece interpretaranse conforme a Declaración universal dos dereitos humanos e os tratados e acordos internacionais sobre as mesmas materias ratificados por España. ===Capítulo Primeiro=== '''Dos españois e dos estranxeiros''' Artigo 11 1. A nacionalidade española adquírese, consérvase e pérdese de acordo co establecido pola lei. 2. Ningún español de orixe poderá ser privado da súa nacionalidade. 3. O Estado poderá concertar tratados de dobre nacionalidade cos países iberoamericanos ou con aqueles que tiveran ou teñan un particular vencello con España. Nestes mesmos países, aínda que non lles recoñezan ós seus cidadáns un dereito recíproco, poderán naturalizarse os españois sen perderen a súa nacionalidade de orixe. Artigo 12 Os españois son maiores de idade ós 18 anos. Artigo 13 1. Os estranxeiros gozarán en España das liberdades públicas que garante o presente título nos termos que establezan os tratados e maila lei. 2. Só os españois serán titulares dos dereitos recoñecidos no artigo 23, non sendo o que, atendendo criterios de reciprocidade, poida establecerse por tratado ou lei para o dereito de sufraxio activo ''e pasivo'' {{ref|1}} nas eleccións municipais. 3. A extradicción non se concederá senón en cumprimento dun tratado ou da lei, atendendo o principio da reciprocidade. Quedan excluídos da extradicción os delictos políticos, non considerándose como tales os actos de terrorismo. 4. A lei establecerá os termos en que os cidadáns doutros países e mailos apátridas poderán gozar do dereito de asilo en España. ===Capítulo Segundo=== '''Dereitos e liberdades''' Artigo 14 Os españois son iguais ante a lei, sen que poida prevalecer discriminación ningunha por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. ====Sección 1.ª==== '''Dos dereitos fundamentais e das liberdades públicas''' Artigo 15 Todos teñen dereito á vida e á integridade física e moral, sen que, en caso ningún, poidan ser sometidos a tortura nin a penas ou tratos inhumanos ou degradantes. Queda abolida a pena de morte, salvo o que se poida dispoñer nas leis penais militares para tempos de guerra. Artigo 16 1. Garántese a liberdade ideolóxica, relixiosa e de culto dos individuos e das comunidades sen máis limitación, nas súas manifestacións, cá necesaria para a conservación da orde pública, protexida pola lei. 2. Ninguén poderá ser obrigado a declarar sobre a súa ideoloxía, relixión ou crenzas. 3. Ningunha confesión terá carácter estatal. Os poderes públicos terán en conta as crenzas relixiosas da sociedade española e manterán as conseguintes relacións de cooperación coa Igrexa católica e as demais confesións. Artigo 17 1. Toda persoa ten dereito á liberdade e á seguridade. Ninguén poderá ser privado da súa liberdade, senón coa observancia do establecido neste artigo e nos casos e na forma previstos pola lei. 2. A detención preventiva non poderá durar máis do tempo estrictamente necesario para a realización das indagacións tendentes ó esclarecemento dos feitos, e, en todo caso, no prazo máximo de setenta e dúas horas, o detido deberá ser posto en liberdade ou á disposición da autoridade xudicial. 3. Toda persoa detida debe ser informada de forma inmediata, e de modo que lle sexa comprensible, dos seus dereitos e das razóns da súa detención, sen que poida ser obrigada a declarar. Garántese a asistencia do avogado ó detido nas dilixencias policiais e xudiciais, nos termos que a lei estableza. 4. A lei regulará un procedemento de habeas corpus para que se produza a inmediata posta á disposición xudicial de toda persoa detida ilegalmente. Igualmente, determinarase por lei o prazo máximo de duración da prisión provisional. Artigo 18 1. Garántese o dereito ó honor, á intimidade persoal e familiar e mais á propia imaxe. 2. O domicilio é inviolable. Ningunha entrada ou rexistro poderá facerse nel sen consentimento do titular ou resolución xudicial, non sendo en caso de manifesto delicto. 3. Garántese o segredo das comunicacións e, en especial, das postais, telegráficas ou telefónicas, non sendo en caso de resolución xudicial. 4. A lei limitará o uso da informática para que se garanta o honor e maila intimidade persoal e familiar dos cidadáns e o pleno exercicio dos seus dereitos. Artigo 19 Os españois teñen dereito a elixir libremente a súa residencia e a circularen por todo o territorio nacional. Tamén teñen dereito a entrar e saír libremente de España nos termos que a lei estableza. Este dereito non poderá ser limitado por motivos políticos ou ideolóxicos. Artigo 20 1. Recoñécense e protéxense os dereitos: a) A expresar e difundir libremente os pensamentos, ideas e opinións mediante a palabra, o escrito ou calquera outro medio de reproducción. b) Á producción e creación literaria, artística, científica e técnica. c) Á liberdade de cátedra. d) A comunicar ou recibir libremente información veraz por calquera medio de difusión. A lei regulará o dereito á cláusula de conciencia e ó segredo profesional no exercicio destas liberdades. 2. O exercicio destes dereitos non pode restrinxirse mediante ningún tipo de censura previa. 3. A lei regulará a organización e control parlamentario dos medios de comunicación social dependentes do Estado ou de calquera ente público e garantirá o acceso ós citados medios dos grupos sociais e políticos significativos, respectando o pluralismo da sociedade e das diversas linguas de España. 4. Estas liberdades teñen o seu límite no respecto ós dereitos recoñecidos neste título, nos preceptos das leis que os desenvolven e, especialmente, no dereito ó honor, á intimidade, á propia imaxe e á protección da mocidade e da infancia. 5. Só poderá acordarse o secuestro de publicacións, gravacións e outros medios de información en virtude de resolución xudicial. Artigo 21 1. Recoñécese o dereito de reunión pacífica e sen armas. O exercicio deste dereito non necesitará autorización previa. 2. Nos casos de reunión en lugares de tránsito público e manifestacións daráselle comunicación previa á autoridade, que só as poderá prohibir cando existan razóns fundadas de alteración da orde pública, con perigo para persoas ou bens. Artigo 22 1. Recoñécese o dereito de asociación. 2. As asociacións que persigan fins ou empreguen medios tipificados como delicto son ilegais. 3. As asociacións constituídas ó abeiro deste artigo deberanse inscribir nun rexistro para os únicos efectos de publicidade. 4. As asociacións só poderán ser disoltas ou suspendidas nas súas actividades en virtude de resolución xudicial motivada. 5. Prohíbense as asociacións secretas e mailas de carácter paramilitar. Artigo 23 1. Os cidadáns teñen dereito a participar nos asuntos públicos, directamente ou por medio de representantes, libremente elixidos en eleccións periódicas por sufraxio universal. 2. Tamén teñen dereito a acceder en condicións de igualdade ás funcións e cargos públicos, cos requisitos que sinalan as leis. Artigo 24 1. Tódalas persoas teñen dereito a obte-la tutela efectiva dos xuíces e tribunais no exercicio dos seus dereitos e intereses lexítimos, sen que, en ningún caso, poida producirse indefensión. 2. Do mesmo xeito, todos teñen dereito ó xuíz ordinario predeterminado pola lei, á defensa e á asistencia de letrado, a seren informados da acusación formulada contra eles, a un proceso público sen dilacións indebidas e con tódalas garantías, a utilizaren os medios de proba pertinentes para a súa defensa, a non declararen contra si mesmos, a non se confesaren culpables e á presunción de inocencia. A lei regulará os casos en que, por razón de parentesco ou de segredo profesional, non se estea obrigado a declarar sobre feitos presuntamente delictuosos. Artigo 25 1. Ninguén poderá ser condenado ou sancionado por accións ou omisións que no momento de se produciren non constitúan delicto, falta ou infracción administrativa, segundo a lexislación vixente daquela. 2. As penas privativas de liberdade e as medidas de seguridade estarán encamiñadas á reeducación e reinserción social e non poderán consistir en traballos forzados. O condenado a pena de prisión que estea cumprindo esta gozará dos dereitos fundamentais deste capítulo, fóra dos que se vexan expresamente limitados polo contido da sentencia condenatoria, o sentido da pena e a lei penitenciaria. En todo caso, terá dereito a un traballo remunerado e mais ós beneficios correspondentes da Seguridade Social, así como ó acceso á cultura e ó desenvolvemento integral da súa personalidade. 3. A Administración civil non poderá impoñer sancións que, directa ou subsidiariamente, impliquen privación de liberdade. Artigo 26 Prohíbense os tribunais de honor no ámbito da Administración civil e das organizacións profesionais. Artigo 27 1. Todos teñen dereito á educación. Recoñécese a liberdade de ensino. 2. A educación terá por obxecto o pleno desenvolvemento da personalidade humana no respecto ós principios democráticos de convivencia e ós dereitos e liberdades fundamentais. 3. Os poderes públicos garanten o dereito que asiste ós pais para que os seus fillos reciban a formación relixiosa e moral que estea de acordo coas súas propias conviccións. 4. O ensino básico é obrigatorio e gratuíto. 5. Os poderes públicos garanten o dereito de todos á educación, mediante unha programación xeral do ensino, con participación efectiva de tódolos sectores afectados e a creación de centros docentes. 6. Recoñéceselles ás persoas físicas e xurídicas a liberdade de creación de centros docentes, dentro do respecto ós principios constitucionais. 7. Os profesores, os pais e, se procede, os alumnos intervirán no control e xestión de tódolos centros sostidos pola administración con fondos públicos, nos termos que a lei estableza. 8. Os poderes públicos inspeccionarán e homologarán o sistema educativo para garantiren o cumprimento das leis. 9. Os poderes públicos axudarán os centros docentes que reúnan os requisitos que a lei estableza. 10. Recoñécese a autonomía das universidades, nos termos que a lei estableza. Artigo 28 1. Todos teñen dereito a sindicarse libremente. A lei poderá poñerlles limitacións ou excepcións ó exercicio deste dereito ás forzas ou institutos armados ou ós demais corpos sometidos a disciplina militar e regulará as peculiaridades do seu exercicio para os funcionarios públicos. A liberdade sindical comprende o dereito a fundar sindicatos e a se afiliar ó da súa elección, así como o dereito dos sindicatos a formaren confederacións e a fundaren organizacións sindicais internacionais ou a se afiliaren a elas. Ninguén poderá ser obrigado a se afiliar a un sindicato. 2. Recoñécese o dereito á folga dos traballadores para a defensa dos seus intereses. A lei que regule o exercicio deste dereito establecerá as garantías precisas para que se asegure o mantemento dos servicios esenciais da comunidade. Artigo 29 1. Tódolos españois terán o dereito de petición individual e colectiva, por escrito, na forma e cos efectos que determine a lei. 2. Os membros das forzas ou institutos armados ou dos corpos sometidos a disciplina militar poderán exercer este dereito só individualmente e de acordo co disposto na súa lexislación específica. ====Sección 2.ª==== '''Dos dereitos e deberes dos cidadáns''' Artigo 30 1. Os españois teñen o dereito e o deber de defender España. 2. A lei fixará as obrigas militares dos españois e regulará, coas debidas garantías, a obxección de conciencia, así como as demais causas de exención do servicio militar obrigatorio, podendo impoñer, se é o caso, unha prestación social substitutoria. 3. Poderase establecer un servicio civil para o cumprimento de fins de interese xeral. 4. Mediante a lei poderán regularse os deberes dos cidadáns nos casos de grave risco, catástrofe ou calamidade pública. Artigo 31 1. Todos contribuirán ó sustentamento dos gastos públicos de acordo coa súa capacidade económica mediante un sistema tributario xusto inspirado nos principios de igualdade e progresividade que, en ningún caso, chegará a ser confiscatorio. 2. O gasto público realizará unha asignación equitativa dos recursos públicos e a súa programación e execución responderán ós criterios de eficiencia e economía. 3. Só poderán establecerse prestacións persoais ou patrimoniais de carácter público reguladas pola lei. Artigo 32 1. O home e a muller teñen dereito a contraer matrimonio con plena igualdade xurídica. 2. A lei regulará as formas de matrimonio, a idade e maila capacidade para o contraer, os dereitos e deberes dos cónxuxes, as causas de separación e disolución e os seus efectos. Artigo 33 1. Recoñécese o dereito á propiedade privada e á herdanza. 2. A función social destes dereitos delimitará o seu contido, de acordo coas leis. 3. Ninguén poderá ser privado dos seus bens e dereitos se non é por causa xustificada de utilidade pública ou interese social, mediante a correspondente indemnización e de conformidade co disposto polas leis. Artigo 34 1. Recoñécese o dereito de fundación para fins de interese xeral, regulado pola lei. 2. Rexerá tamén para as fundacións o disposto nos apartados 2 e 4 do artigo 22. Artigo 35 1. Tódolos españois teñen o deber de traballar e o dereito ó traballo, á libre elección de profesión ou oficio, á promoción a través do traballo e a unha remuneración suficiente para satisfaceren as súas necesidades e as da súa familia, sen que en ningún caso se poida facer discriminación por razón de sexo. 2. A lei regulará un estatuto dos traballadores. Artigo 36 A lei regulará as peculiaridades propias do réxime xurídico dos colexios profesionais e do exercicio das profesións tituladas. A estructura interna e o funcionamento dos colexios deberán ser democráticos. Artigo 37 1. A lei garantirá o dereito á negociación colectiva laboral entre os representantes dos traballadores e empresarios, así como a forza vinculante dos convenios. 2. Recoñécese o dereito dos traballadores e empresarios a adoptaren medidas de conflicto colectivo. A lei que regule o exercicio deste dereito, sen prexuízo das limitacións que poida establecer, incluirá as garantías precisas para que se asegure o funcionamento dos servicios esenciais da comunidade. Artigo 38 Recoñécese a liberdade de empresa no marco da economía de mercado. Os poderes públicos garanten e protexen o seu exercicio e a defensa da productividade, de acordo coas esixencias da economía xeral e, cando corresponda, da planificación. ===Capítulo Terceiro=== '''Dos principios rectores da política social e económica''' Artigo 39 1. Os poderes públicos aseguran a protección social, económica e xurídica da familia. 2. Os poderes públicos aseguran, tamén, a protección integral dos fillos, iguais estes ante a lei con independencia da súa filiación, e a das nais, calquera que sexa o seu estado civil. A lei posibilitará a investigación da paternidade. 3. Os pais deberán prestarlles asistencia de todo tipo ós fillos tidos dentro ou fóra do matrimonio, durante a súa minoría de idade e nos demais casos en que legalmente proceda. 4. Os nenos gozarán da protección prevista nos acordos internacionais que miran polos seus dereitos. Artigo 40 1. Os poderes públicos promoverán as condicións favorables para o progreso social e económico e para unha distribución da renda rexional e persoal máis equitativa, no marco dunha política de estabilidade económica. De maneira especial realizarán unha política orientada ó pleno emprego. 2. Ademais, os poderes públicos fomentarán unha política que garanta a formación e readaptación profesionais, mirarán pola seguridade e hixiene no traballo e garantirán o descanso necesario, mediante a limitación da xornada laboral, as vacacións periódicas retribuídas e a promoción de centros adecuados. Artigo 41 Os poderes públicos manterán un réxime público de Seguridade Social para tódolos cidadáns, que garanta a asistencia e prestacións sociais suficientes ante situacións de necesidade, especialmente en caso de desemprego. A asistencia e prestacións complementarias serán libres. Artigo 42 O Estado mirará especialmente pola salvagarda dos dereitos económicos e sociais dos traballadores españois no estranxeiro, e orientará a súa política cara ó seu regreso. Artigo 43 1. Recoñécese o dereito á protección da saúde. 2. Correspóndelles ós poderes públicos organizaren e tutelaren a saúde pública mediante medidas preventivas e as prestacións e servicios necesarios. No tocante a iso a lei establecerá os dereitos e deberes de todos. 3. Os poderes públicos fomentarán a educación sanitaria, a educación física e mailo deporte. Tamén facilitarán a adecuada utilización do lecer. Artigo 44 1. Os poderes públicos promoverán e tutelarán o acceso á cultura, á que todos teñen dereito. 2. Os poderes públicos promoverán a ciencia e investigación científica e técnica en beneficio do interese xeral. Artigo 45 1. Todos teñen dereito a desfrutar dun medio ambiente adecuado para o desenvolvemento da persoa, así como o deber de o conservaren. 2. Os poderes públicos mirarán pola utilización racional de tódolos recursos naturais, co fin de protexeren e melloraren a calidade de vida e defenderen e restauraren o medio ambiente, coa axuda da indispensable solidariedade colectiva. 3. Para quen viole o disposto no apartado anterior, nos termos que a lei fixe estableceranse sancións penais ou, se houbera lugar, administrativas, así como a obriga da reparación do dano causado. Artigo 46 Os poderes públicos garantirán a conservación e promoverán o enriquecemento do patrimonio histórico, cultural e artístico dos pobos de España e dos bens que o integran, calquera que sexa o seu réxime xurídico e a súa titularidade. A lei penal sancionará os atentados contra este patrimonio. Artigo 47 Tódolos españois teñen dereito a desfrutar dunha vivenda digna e axeitada. Os poderes públicos promoverán as condicións necesarias e establecerán as normas pertinentes para faceren efectivo este dereito, regulando a utilización do solo de acordo co interese xeral para que se impida a especulación. A comunidade participará nas plusvalías que nazan da acción urbanística dos entes públicos. Artigo 48 Os poderes públicos promoverán as condicións para a participación libre e eficaz da mocidade no desenvolvemento político, social, económico e cultural. Artigo 49 Os poderes públicos realizarán unha política de previsión, tratamento, rehabilitación e integración dos diminuídos físicos, sensoriais e psíquicos, ós que lles prestarán a atención especializada que requiran, e ampararanos especialmente para o desfrute dos dereitos que este título lles outorga a tódolos cidadáns. Artigo 50 Os poderes públicos garantiranlles, mediante pensións axeitadas e periodicamente actualizadas, a suficiencia económica ós cidadáns na terceira idade. Tamén, e con independencia das obrigas familiares, promoverán o seu benestar mediante un sistema de servicios sociais que atenderán os seus problemas específicos de saúde, vivenda, cultura e lecer. Artigo 51 1. Os poderes públicos garantirán a defensa dos consumidores e usuarios, protexendo, mediante procedementos eficaces, a seguridade, a saúde e mailos lexítimos intereses económicos deles. 2. Os poderes públicos promoverán a información e maila educación dos consumidores e usuarios, fomentarán as súas organizacións e oirán a estas nas cuestións que poidan afectar a aqueles, nos termos que a lei estableza. 3. No marco do disposto polos apartados anteriores, a lei regulará o comercio interior e mailo réxime de autorización de productos comerciais. Artigo 52 A lei regulará as organizacións profesionais que contribúan á defensa dos intereses económicos que lles sexan propios. A súa estructura interna e funcionamento deberán ser democráticos. ===Capítulo Cuarto=== '''Das garantías das liberdades e dereitos fundamentais''' Artigo 53 1. Os dereitos e liberdades recoñecidos no capítulo segundo do presente título vinculan a tódolos poderes públicos. Só por lei, que en todo caso deberá respecta-lo seu contido esencial, poderá regularse o exercicio de tales dereitos e liberdades, que se tutelarán de acordo co previsto no artigo 161.1.a). 2. Calquera cidadán poderá reclama-la tutela das liberdades e dereitos recoñecidos no artigo 14 e a sección l.ª do capítulo segundo ante os tribunais ordinarios por un procedemento baseado nos principios de preferencia e sumariedade e, se fose mester, a través do recurso de amparo perante o Tribunal Constitucional. Este derradeiro recurso seralle aplicable á obxección de conciencia recoñecida no artigo 30. 3. O recoñecemento, o respecto e a protección dos principios recoñecidos no capítulo terceiro informará a lexislación positiva, a práctica xudicial e a actuación dos poderes públicos. Só poderán ser alegados perante a xurisdicción ordinaria de acordo co que dispoñan as leis que os desenvolvan. Artigo 54 Unha lei orgánica regulará a institución do Defensor do Pobo, como alto comisionado das Cortes Xerais, designado por estas para a defensa dos dereitos comprendidos neste título; para iso poderá supervisa-la actividade da administración, dándolle conta ás Cortes Xerais. ===Capítulo Quinto=== '''Da supresión dos dereitos e liberdades''' Artigo 55 1. Os dereitos recoñecidos nos artigos 17, 18, apartados 2 e 3, artigos 19, 20, apartados 1.a) e d) e 5, artigos 21, 28, apartado 2, e artigo 37, apartado 2, poderán ser suspendidos cando se acorde a declaración de estado de excepción ou de sitio nos termos previstos na Constitución. Exceptúase do establecido anteriormente o apartado 3 do artigo 17 para o suposto de declaración de estado de excepción. 2. Unha lei orgánica poderá determina-la forma e os casos nos que, de xeito individual e coa necesaria intervención xudicial e o adecuado control parlamentario, os dereitos recoñecidos nos artigos 17, apartado 2, e 18, apartados 2 e 3, poden ser suspendidos para persoas determinadas, en relación coas investigacións correspondentes á actuación de bandas armadas ou elementos terroristas. A utilización inxustificada ou abusiva das facultades recoñecidas na citada lei orgánica producirá responsabilidade penal, como violación dos dereitos e liberdades recoñecidos polas leis. ==Título II== '''Da Coroa''' Artigo 56 1. O rei é o xefe do Estado, símbolo da súa unidade e permanencia, arbitra e modera o funcionamento regular das institucións, asume a máis alta representación do Estado español nas relacións internacionais, especialmente coas nacións da súa comunidade histórica, e exerce as funcións que lle atribúen expresamente a Constitución e mailas leis. 2. O seu título é o de rei de España e poderá facer uso dos demais que lle correspondan á Coroa. 3. A persoa do rei é inviolable e non está suxeita a responsabilidade. Os seus actos estarán sempre referendados na forma establecida no artigo 64, carecendo de validez sen ese referendo, agás o disposto no artigo 65.2. Artigo 57 1. A Coroa de España é hereditaria nos sucesores da S.M. don Juan Carlos I de Borbón, lexítimo herdeiro da dinastía histórica. A sucesión no trono seguirá a orde regular de primoxenitura e representación, sendo preferida sempre a liña anterior ás posteriores; na mesma liña, o grao máis próximo ó máis remoto; no mesmo grao, o varón á muller, e no mesmo sexo, a persoa de máis idade á de menos. 2. O príncipe herdeiro, dende o seu nacemento ou desque se produza o feito que orixine o chamamento, terá a dignidade de príncipe de Asturias e os demais títulos vinculados tradicionalmente ó sucesor da Coroa de España. 3. Extinguidas tódalas liñas chamadas en dereito, as Cortes Xerais proverán a sucesión na Coroa na forma que máis conveña ós intereses de España. 4. Aquelas persoas que tendo dereito á sucesión no trono contraian matrimonio contra a expresa prohibición do rei e das Cortes Xerais quedarán excluídas na sucesión á Coroa elas e os seus descendentes. 5. As abdicacións e renuncias e calquera dúbida de feito ou de dereito que ocorra na orde de sucesión á Coroa resolveranse por unha lei orgánica. Artigo 58 A raíña consorte ou o consorte da raíña non poderán asumir funcións constitucionais, fóra do disposto para a rexencia. Artigo 59 1. Cando o rei for menor de idade, o pai ou a nai do rei e, no seu defecto, o parente máis vello máis próximo a suceder na Coroa segundo a orde establecida na Constitución entrará a exercer inmediatamente a rexencia e exerceraa durante o tempo da minoría de idade do rei. 2. Se o rei quedase inhabilitado para o exercicio da súa autoridade e a imposibilidade fose recoñecida polas Cortes Xerais, entrará a exercer inmediatamente a rexencia o príncipe herdeiro da Coroa, de ser maior de idade. De non o ser, procederase da maneira prevista no apartado anterior, ata que o príncipe herdeiro chegue á maioría de idade. 3. Se non houbese ningunha persoa a quen lle corresponda a rexencia, esta será nomeada polas Cortes Xerais, e compoñerase dunha, tres ou cinco persoas. 4. Para o exercicio da rexencia cómpre ser español e maior de idade. 5. A rexencia exercerase por mandamento constitucional e sempre en nome do rei. Artigo 60 1. Será titor do rei menor a persoa que no seu testamento nomeara o rei defunto, sempre que sexa maior de idade e español de nacemento; se non o nomeara, será titor o pai ou a nai, mentres permanezan viúvos. No seu defecto, nomearano as Cortes Xerais, pero non poderán acumularse os cargos de rexente e titor senón no pai, nai ou ascendentes directos do rei. 2. O exercicio da tutela é tamén incompatible co de todo cargo ou representación política. Artigo 61 1. O rei, ó ser proclamado perante as Cortes Xerais, prestará xuramento de desempeñar fielmente as súas funcións, gardar e facer que se garde a Constitución e mailas leis e que se respecten os dereitos dos cidadáns e das comunidades autónomas. 2. O príncipe herdeiro, ó chegar á maioría de idade, e o rexente ou rexentes, ó se faceren cargo das súas funcións, prestarán o mesmo xuramento, así como o de fidelidade ó rei. Artigo 62 Correspóndelle ó rei: a) A sanción e a promulgación das leis. b) A convocatoria e disolución das Cortes Xerais e a convocatoria de eleccións nos termos previstos na Constitución. c) Convocar a referendo nos casos previstos na Constitución. d) Propoñer candidato a presidente do Goberno e, se é o caso, nomealo, así como poñer fin ás súas funcións nos termos previstos na Constitución. e) Nomear e separa-los membros do Goberno, por proposta do seu presidente. f) Expedi-los decretos acordados no Consello de Ministros, conferi-los empregos civís e militares e a concesión de honores e distincións de acordo coas leis. g) Ser informado dos asuntos de Estado e presidir, para estes efectos, as sesións do Consello de Ministros, cando o estime oportuno, por petición do presidente do Goberno. h) O mando supremo das Forzas Armadas. i) O exercicio do dereito de gracia de acordo coa lei, que non poderá autorizar indultos xerais. j) O alto padroado das reais academias. Artigo 63 1. O rei acredita os embaixadores e outros representantes diplomáticos. Os representantes estranxeiros en España están acreditados ante el. 2. Ó rei correspóndelle a manifestación do consentimento do Estado para se obrigar internacionalmente por medio de tratados, de conformidade coa Constitución e as leis. 3. Ó rei correspóndelle, logo da autorización das Cortes Xerais, declara-la guerra e face-la paz. Artigo 64 1. Os actos do rei serán referendados polo presidente do Goberno e, se cómpre, polos ministros competentes. A proposta e o nomeamento do presidente do Goberno, e a disolución prevista no artigo 99, serán referendados polo presidente do Congreso. 2. Dos actos do rei serán responsables as persoas que os referenden. Artigo 65 1. O rei recibe dos orzamentos do Estado unha cantidade global para sustento da súa familia e casa, e distribúea libremente. 2. O rei nomea e releva libremente os membros civís e militares da súa casa. ==Título III== '''Das Cortes Xerais''' ===Capítulo Primeiro=== '''Das cámaras''' Artigo 66 1. As Cortes Xerais representan ó pobo español e están formadas polo Congreso dos Deputados e o Senado. 2. As Cortes Xerais exercen a potestade lexislativa do Estado, aproban os seus orzamentos, controlan a acción do Goberno e teñen as demais competencias que lles atribúa a Constitución. 3. As Cortes Xerais son inviolables. Artigo 67 1. Ninguén poderá ser membro das dúas cámaras simultaneamente, nin acumula-la acta dunha asemblea de comunidade autónoma coa de deputado ó Congreso. 2. Os membros das Cortes Xerais non estarán ligados por mandato imperativo. 3. As reunións de parlamentarios que se celebren sen convocatoria regulamentaria non vincularán as cámaras e non poderán facer exercicio das súas funcións nin ostentación dos seus privilexios. Artigo 68 1. O Congreso componse dun mínimo de 300 e un máximo de 400 deputados, elixidos por sufraxio universal, libre, igual, directo e secreto, nos termos que estableza a lei. 2. A circunscrición electoral é a provincia. As poboacións de Ceuta e Melilla estarán representadas con cadanseu deputado. A lei distribuirá o número total de deputados, asignándolle unha representación mínima inicial a cada circunscrición e distribuíndo os demais en proporción á súa poboación. 3. A elección verificarase en cada circunscrición atendendo criterios de representación proporcional. 4. O Congreso elíxese por catro anos. O mandato dos deputados termina catro anos despois da súa elección ou o día da disolución da cámara. 5. Son electores e elixibles tódolos españois que estean en pleno uso dos seus dereitos políticos. A lei recoñecerá e o Estado facilitará o exercicio do dereito de sufraxio ós españois que se atopen fóra do territorio de España. 6. As eleccións terán lugar entre os trinta días e sesenta días dende a terminación do mandato. O Congreso electo deberá de ser convocado dentro dos vintecinco días seguintes á celebración das eleccións. Artigo 69 1. O Senado é a cámara de representación territorial. 2. En cada provincia elixiranse catro senadores por sufraxio universal, libre, igual, directo e secreto, polos votantes de cada unha delas, nos termos que sinale unha lei orgánica. 3. Nas provincias insulares, cada illa ou agrupación delas, con cabido ou consello insular, constituirá unha circunscrición para efectos de elección de senadores, correspondéndolle tres a cada unha das illas maiores —Gran Canaria, Mallorca e Tenerife— e un a cada unha das seguintes illas ou agrupacións: Ibiza-Formentera, Menorca, Fuerteventura, Gomera, Hierro, Lanzarote e La Palma. 4. As poboacións de Ceuta e Melilla elixirán cada unha delas dous senadores. 5. As comunidades autónomas designarán ademais un senador e outro máis por cada millón de habitantes do seu respectivo territorio. A designación corresponderalle á asemblea lexislativa ou, no seu defecto, ó órgano colexiado superior da comunidade autónoma, de acordo co que establezan os estatutos, que asegurarán, en todo caso, a adecuada representación proporcional. 6. O Senado elíxese por catro anos. O mandato dos senadores termina catro anos despois da súa elección ou o día da disolución da cámara. Artigo 70 1. A lei electoral determinará as causas de inelixibilidade e incompatibilidade dos deputados e senadores, que comprenderán, en todo caso: a) Os compoñentes do Tribunal Constitucional. b) Os altos cargos da Administración do Estado que determine a lei, coa excepción dos membros do Goberno. c) O Defensor do Pobo. d) Os maxistrados, xuíces e fiscais en activo. e) Os militares profesionais e membros das forzas e corpos de seguridade e policía en activo. f) Os membros das xuntas electorais. 2. A validez das actas e credenciais dos membros de ámbalas cámaras estará sometida a control xudicial, nos termos que estableza a lei electoral. Artigo 71 1. Os deputados e senadores gozarán de inviolabilidade polas opinións manifestadas no exercicio das súas funcións. 2. Durante o período do seu mandato os deputados e senadores gozarán tamén de inmunidade e só poderán ser detidos en caso de flagrante delicto. Non poderán ser inculpados nin procesados sen a previa autorización da cámara respectiva. 3. Nas causas contra deputados e senadores será competente a Sala do Penal do Tribunal Supremo. 4. Os deputados e senadores percibirán unha asignación que será fixada polas respectivas cámaras. Artigo 72 1. As cámaras establecen os seus propios regulamentos, aproban autonomamente os seus orzamentos e, de común acordo, regulan o estatuto do persoal das Cortes Xerais. Os regulamentos e a súa reforma serán sometidos a unha votación final sobre a súa totalidade, que requirirá a maioría absoluta. 2. As cámaras elixen os seus respectivos presidentes e os demais membros das súas mesas. As sesións conxuntas serán presididas polo presidente do Congreso e rexeranse por un regulamento das Cortes Xerais aprobado por maioría absoluta de cada cámara. 3. Os presidentes das cámaras exercen en nome delas tódolos poderes administrativos e facultades de policía no interior das súas respectivas sedes. Artigo 73 1. As cámaras reuniranse anualmente en dous períodos ordinarios de sesións: o primeiro, de setembro a decembro, e o segundo, de febreiro a xuño. 2. As cámaras poderán reunirse en sesións extraordinarias por petición do Goberno, da Deputación Permanente ou da maioría absoluta dos membros de calquera das cámaras. As sesións extraordinarias deberanse convocar sobre unha orde do día determinada e serán clausuradas unha vez que esta se esgote. Artigo 74 1. As cámaras reuniranse en sesión conxunta para o exercicio das competencias non lexislativas que o título II lle atribúe expresamente ás Cortes Xerais. 2. As decisións das Cortes Xerais previstas nos artigos 94.1, 145.2 e 158.2 adoptaranse por maioría de cada unha das cámaras. No primeiro caso, o procedemento iniciarao o Congreso, e nos outros dous, o Senado. En ámbolos casos, se non houbera acordo entre Senado e Congreso, intentarase obter por unha comisión mixta composta de igual número de deputados e senadores. A comisión presentará un texto, que será votado por ámbalas cámaras. Se non se aproba na forma establecida decidirá o Congreso por maioría absoluta. Artigo 75 1. As cámaras funcionarán en Pleno e por comisións. 2. As cámaras poderán delegar nas comisións lexislativas permanentes a aprobación de proxectos ou proposicións de lei. O Pleno poderá, con todo, avocar en calquera momento o debate e votación de calquera proxecto ou proposición de lei que xa fora obxecto desta delegación. 3. Quedan exceptuados do disposto no apartado anterior a reforma constitucional, as cuestións internacionais, as leis orgánicas e de bases e os orzamentos xerais do Estado. Artigo 76 1. O Congreso e o Senado, e, se é o caso, ámbalas cámaras asemade, poderán nomear comisións de investigación sobre calquera asunto de interese público. As súas conclusións non serán vinculantes para os tribunais, nin afectarán ás resolucións xudiciais, sen prexuízo de que o resultado da investigación lle sexa comunicado ó ministerio fiscal para o exercicio, cando proceda, das accións oportunas. 2. Será obrigatorio comparecer por requirimento das cámaras. A lei regulará as sancións que poidan impoñerse por incumprimento desta obriga. Artigo 77 1. As cámaras poden recibir peticións individuais e colectivas, sempre por escrito, quedando prohibida a presentación directa por manifestacións cidadás. 2. As cámaras pódenlle remitir ó Goberno as peticións que reciban. O Goberno está obrigado a explicarse sobre o seu contido, sempre que as cámaras o esixan. Artigo 78 1. En cada cámara haberá unha Deputación Permanente composta por un mínimo de vinteún membros, que representarán ós grupos parlamentarios, en proporción á súa importancia numérica. 2. As deputacións permanentes estarán presididas polo presidente da cámara respectiva e terán como funcións a prevista no artigo 73, a de asumi-las facultades que lles correspondan ás cámaras, de acordo cos artigos 86 e 116, en caso de que estas fosen disoltas ou expirase o seu mandato, e a de velar polos poderes das cámaras, cando estas non estean reunidas. 3. Expirado o mandato ou en caso de disolución, as deputacións permanentes seguirán exercendo as súas funcións ata a constitución das novas Cortes Xerais. 4. Reunida a cámara correspondente, a Deputación Permanente dará conta dos asuntos tratados e das súas decisións. Artigo 79 1. Para adoptaren acordos as cámaras deben estar reunidas regulamentariamente e con asistencia da maioría dos seus membros. 2. Eses acordos, para seren válidos, deberán ser aprobados pola maioría dos membros presentes, sen prexuízo das maiorías especiais que establezan a Constitución ou as leis orgánicas e mailas que para a elección de persoas establezan os regulamentos das cámaras. 3. O voto de senadores e deputados é persoal e indelegable. Artigo 80 As sesións plenarias das cámaras serán públicas, salvo acordo contrario de cada cámara, adoptado por maioría absoluta ou de acordo co regulamento. ===Capítulo Segundo=== '''Da elaboración das leis''' Artigo 81 1. Son leis orgánicas as relativas ó desenvolvemento dos dereitos fundamentais e das liberdades públicas, as que aproben os estatutos de autonomía e o réxime electoral xeral e as demais previstas na Constitución. 2. A aprobación, modificación ou derrogación das leis orgánicas esixirá maioría absoluta do Congreso, nunha votación final sobre o conxunto do proxecto. Artigo 82 1. As Cortes Xerais poderán delegar no Goberno a potestade de dictar normas con categoría de lei sobre materias determinadas non incluídas no artigo anterior. 2. A delegación lexislativa deberase outorgar mediante unha lei de bases cando o seu obxecto sexa a formación de textos articulados ou por unha lei ordinaria cando se trate de refundir varios textos legais nun só. 3. A delegación lexislativa teráselle que outorgar ó Goberno de forma expresa para materia concreta e con fixación do prazo para o seu exercicio. A delegación esgotarase polo uso que dela faga o Goberno mediante a publicación da norma correspondente. Non poderá entenderse concedida de modo implícito ou por tempo indeterminado. Tampouco poderá ser permitida a subdelegación a autoridades distintas do propio Goberno. 4. As leis de bases delimitarán con precisión o obxecto e alcance da delegación lexislativa e os principios e criterios que se han de seguir no seu exercicio. 5. A autorización para refundir textos legais determinará o ámbito normativo a que se refire o contido da delegación, especificando se se circunscribe á mera formulación dun texto único ou se se inclúe a regularización, aclaración e harmonización dos textos legais que van ser refundidos. 6. Sen prexuízo da competencia propia dos tribunais, as leis de delegación poderán establecer en cada caso fórmulas adicionais de control. Artigo 83 As leis de bases non poderán en ningún caso: a) Autoriza-la modificación da propia lei de bases. b) Facultar para dictar normas con carácter retroactivo. Artigo 84 Cando unha proposición de lei ou unha emenda sexa contraria a unha delegación lexislativa en vigor, o Goberno está facultado para se opoñer á súa tramitación. En tal suposto, poderá presentarse unha proposición de lei para a derrogación total ou parcial da lei de delegación. Artigo 85 As disposicións do Goberno que conteñan a lexislación delegada recibirán o título de decretos lexislativos. Artigo 86 1. En caso de extraordinaria e urxente necesidade, o Goberno poderá dictar disposicións lexislativas provisionais que tomarán a forma de decretos-leis e que non poderán afecta-lo ordenamento das institucións básicas do Estado, os dereitos, deberes e liberdades dos cidadáns regulados no título I, o réxime das comunidades autónomas nin o dereito electoral xeral. 2. Os decretos-leis deberán ser inmediatamente sometidos a debate e votación de totalidade ó Congreso dos Deputados, convocado para o efecto se non estivese reunido, no prazo dos trinta días seguintes á súa promulgación. O Congreso terase que pronunciar expresamente dentro dese prazo sobre a súa validación ou derrogación; para iso o regulamento establecerá un procedemento especial e sumario. 3. Durante o prazo establecido no apartado anterior as Cortes poderán tramitalos como proxectos de lei polo procedemento de urxencia. Artigo 87 1. A iniciativa lexislativa correspóndelles ó Goberno, ó Congreso e ó Senado, de acordo coa Constitución e os regulamentos das cámaras. 2. As asembleas das comunidades autónomas poderán solicitar do Goberno a adopción dun proxecto de lei ou remitiren á Mesa do Congreso unha proposición de lei, delegando ante a citada cámara un máximo de tres membros da asemblea encargados da súa defensa. 3. Unha lei orgánica regulará as formas de exercicio e requisitos da iniciativa popular para a presentación de proposicións de lei. En todo caso esixiranse non menos de 500.000 sinaturas acreditadas. Non procederá esa iniciativa en materias propias de lei orgánica, tributarias ou de carácter internacional, nin no relativo á prerrogativa de gracia. Artigo 88 Os proxectos de lei serán aprobados en Consello de Ministros, que os someterá ó Congreso, acompañados dunha exposición de motivos e dos antecedentes necesarios para se pronunciar sobre eles. Artigo 89 1. A tramitación das proposicións de lei regularase polos regulamentos das cámaras, sen que a prioridade debida ós proxectos de lei impida o exercicio da iniciativa lexislativa nos termos regulados polo artigo 87. 2. As proposicións de lei que, de acordo co artigo 87, tome en consideración o Senado remitiránselle ó Congreso para o seu trámite neste como tal proposición. Artigo 90 1. Aprobado un proxecto de lei ordinaria ou orgánica polo Congreso dos Deputados, o seu presidente daralle inmediata conta del ó presidente do Senado, que o someterá á deliberación deste. 2. O Senado no prazo de dous meses, a partir do día da recepción do texto, pode, mediante mensaxe motivada, vetalo ou introducir emendas nel. O veto deberá ser aprobado por maioría absoluta. O proxecto non poderá ser sometido ó rei para sanción sen que o Congreso ratifique por maioría absoluta, en caso de veto, o texto inicial, ou por maioría simple, unha vez transcorridos dous meses dende a interposición daquel, ou se pronuncie sobre as emendas, aceptándoas ou non por maioría simple. 3. O prazo de dous meses de que o Senado dispón para vetar ou emenda-lo proxecto reducirase ó de vinte días naturais nos proxectos declarados urxentes polo Goberno ou polo Congreso dos Deputados. Artigo 91 O rei sancionará no prazo de quince días as leis aprobadas polas Cortes Xerais, e promulgaraas e ordenará a súa inmediata publicación. Artigo 92 1. As decisións políticas de especial transcendencia poderán ser sometidas a referendo consultivo de tódolos cidadáns. 2. O referendo será convocado polo rei, mediante proposta do presidente do Goberno previamente autorizada polo Congreso dos Deputados. 3. Unha lei orgánica regulará as condicións e mailo procedemento das distintas modalidades de referendo previstas nesta Constitución. ===Capítulo Terceiro=== '''Dos tratados internacionais''' Artigo 93 Mediante lei orgánica poderá autorizarse o asinamento de tratados polos que se lle atribúa a unha organización ou institución internacional o exercicio de competencias derivadas da Constitución. Correspóndelles ás Cortes Xerais e mais ó Goberno, segundo os casos, a garantía do cumprimento destes tratados e das resolucións emanadas dos organismos internacionais ou supranacionais titulares da cesión. Artigo 94 1. A prestación do consentimento do Estado para se obrigar por medio de tratados ou convenios requirirá a previa autorización das Cortes Xerais, nos seguintes casos: a) Tratados de carácter político. b) Tratados ou convenios de carácter militar. c) Tratados ou convenios que afecten a integridade territorial do Estado ou os dereitos e deberes fundamentais establecidos no título I. d) Tratados ou convenios que impliquen obrigas financeiras para a Facenda pública. e) Tratados ou convenios que supoñan modificación ou derrogación dalgunha lei ou esixan medidas lexislativas para a súa execución. 2. O Congreso e mailo Senado serán inmediatamente informados da conclusión dos restantes tratados ou convenios. Artigo 95 1. O asinamento dun tratado internacional que conteña estipulacións contrarias á Constitución esixirá a previa revisión constitucional. 2. O Goberno ou calquera das cámaras pode requiri-lo Tribunal Constitucional para que declare se existe ou non esa contradicción. Artigo 96 1. Os tratados internacionais validamente asinados, unha vez publicados oficialmente en España, formarán parte do ordenamento interno. As súas disposicións só poderán ser derrogadas, modificadas ou suspendidas na forma prevista nos propios tratados ou de acordo coas normas xerais do dereito internacional. 2. Para a denuncia dos tratados e convenios internacionais utilizarase o mesmo procedemento previsto para a súa aprobación no artigo 94. ==Título == '''Do Goberno e da Administración''' Artigo 97 O Goberno dirixe a política interior e exterior, a Administración civil e militar e a defensa do Estado. Exerce a función executiva e a potestade regulamentaria de acordo coa Constitución e as leis. Artigo 98 1. O Goberno componse do presidente, dos vicepresidentes, se é o caso, dos ministros e dos demais membros que estableza a lei. 2. O presidente dirixe a acción do Goberno e coordina as funcións dos demais membros del, sen prexuízo da competencia e responsabilidade directa destes na súa xestión. 3. Os membros do Goberno non poderán exercer outras funcións representativas cás propias do mandato parlamentario, nin calquera outra función pública que non derive do seu cargo, nin ningunha actividade profesional ou mercantil. 4. A lei regulará o estatuto e incompatibilidades dos membros do Goberno. Artigo 99 1. Despois de cada renovación do Congreso dos Deputados, e nos demais supostos constitucionais en que así proceda, o rei, logo de consulta cos representantes designados polos grupos políticos con representación parlamentaria, e por medio do presidente do Congreso, propoñerá un candidato á Presidencia do Goberno. 2. O candidato proposto conforme o previsto no apartado anterior expoñerá perante o Congreso dos Deputados o programa político do Goberno que pretenda formar e solicitará a confianza da cámara. 3. Se o Congreso dos Deputados, polo voto da maioría absoluta dos seus membros, lle outorgase a súa confianza ó citado candidato, o rei nomearao presidente. Se non se acada esa maioría, someterase a mesma proposta a nova votación corenta e oito horas despois da anterior, e a confianza entenderase outorgada se obtén a maioría simple. 4. Se efectuadas as citadas votacións non se outorgase a confianza para a investidura, tramitaranse sucesivas propostas na forma prevista nos apartados anteriores. 5. Se, transcorrido o prazo de dous meses, contado dende a primeira votación de investidura, ningún candidato obtivo a confianza do Congreso, o rei disolverá ámbalas cámaras e convocará novas eleccións co referendo do presidente do Congreso. Artigo 100 Os demais membros do Goberno serán nomeados e separados polo rei, por proposta do seu presidente. Artigo 101 1. O Goberno cesa trala celebración de eleccións xerais, nos casos de perda de confianza parlamentaria previstos na Constitución ou por dimisión ou morte do seu presidente. 2. O Goberno cesante continuará en funcións ata a toma de posesión do novo Goberno. Artigo 102 1. A responsabilidade criminal do presidente e dos demais membros do Goberno será esixible, cando exista, perante a Sala do Penal do Tribunal Supremo. 2. Se a acusación fose por traizón ou por calquera delicto contra a seguridade do Estado no exercicio das súas funcións, só poderá ser formulada por iniciativa da cuarta parte dos membros do Congreso, e coa aprobación da maioría absoluta deste. 3. A prerrogativa real de gracia non será aplicable a ningún dos supostos do presente artigo. Artigo 103 1. A administración pública serve con obxectividade os intereses xerais e actúa de acordo cos principios de eficacia, xerarquía, descentralización, desconcentración e coordinación, con sometemento pleno á lei e mais ó dereito. 2. Os órganos da Administración do Estado son creados, rexidos e coordinados de acordo coa lei. 3. A lei regulará o estatuto dos funcionarios públicos, o acceso á función pública de acordo cos principios de mérito e capacidade, as peculiaridades do exercicio do seu dereito á sindicación, o sistema de incompatibilidades e as garantías para a imparcialidade no exercicio das súas funcións. Artigo 104 1. As forzas e corpos de seguridade, baixo a dependencia do Goberno, terán como misión protexe-lo libre exercicio dos dereitos e liberdades e garanti-la seguridade cidadá. 2. Unha lei orgánica determinará as funcións, principios básicos de actuación e estatutos das forzas e corpos de seguridade. Artigo 105 A lei regulará: a) A audiencia dos cidadáns, directamente ou mediante as organizacións e asociacións recoñecidas pola lei, no procedemento de elaboración das disposicións administrativas que os afecten. b) O acceso dos cidadáns ós arquivos e rexistros administrativos, menos no que afecte á seguridade e defensa do Estado, á investigación dos delictos e á intimidade das persoas. c) O procedemento polo que deben producirse os actos administrativos, garantindo, cando proceda, a audiencia do interesado. Artigo 106 1. Os tribunais controlan a potestade regulamentaria e a legalidade da actuación administrativa, así como o sometemento desta ós fins que a xustifican. 2. Os particulares, nos termos establecidos pola lei, terán dereito a ser indemnizados por toda lesión que sufran en calquera dos seus bens e dereitos, agás en casos de forza maior, sempre que a lesión sexa consecuencia do funcionamento dos servicios públicos. Artigo 107 O Consello de Estado é o supremo órgano consultivo do Goberno. Unha lei orgánica regulará a súa composición e competencia. ==Título V== '''Das relacións entre o Goberno e as Cortes Xerais''' Artigo 108 O Goberno responde solidariamente da súa xestión política perante o Congreso dos Deputados. Artigo 109 As cámaras e as súas comisións poderán solicitar, por medio dos presidentes daquelas, a información e axuda que precisen do Goberno e dos seus departamentos e de calquera autoridade do Estado e das comunidades autónomas. Artigo 110 1. As cámaras e as súas comisións poden reclama-la presencia dos membros do Goberno. 2. Os membros do Goberno teñen acceso ás sesións das cámaras e ás súas comisións e a facultade de se faceren oír nelas e poderán solicitar que informen perante aquelas funcionarios dos seus departamentos. Artigo 111 1. O Goberno e cada un dos seus membros están sometidos ás interpelacións e preguntas que lles formulen nas cámaras. Para esta clase de debate os regulamentos establecerán un tempo mínimo semanal. 2. Toda interpelación poderá dar lugar a unha moción na que a cámara manifeste a súa posición. Artigo 112 O presidente do Goberno, logo de deliberación do Consello de Ministros, pode formular perante o Congreso dos Deputados a cuestión de confianza sobre o seu programa ou sobre unha declaración de política xeral. A confianza entenderase outorgada cando vote a favor dela a maioría simple dos deputados. Artigo 113 1. O Congreso dos Deputados pode esixi-la responsabilidade política do Goberno mediante a adopción por maioría absoluta da moción de censura. 2. A moción de censura deberá ser proposta cando menos pola décima parte dos deputados, e terá que incluír un candidato á Presidencia do Goberno. 3. A moción de censura non poderá ser votada en tanto non transcorran cinco días dende a súa presentación. Nos dous primeiros días do devandito prazo poderán presentarse mocións alternativas. 4. Se a moción de censura non fose aprobada polo Congreso, os seus signatarios non poderán presentar outra durante o mesmo período de sesións. Artigo 114 1. Se o Congreso lle nega a súa confianza ó Goberno, este presentaralle a súa dimisión ó rei e a seguir procederase á designación de presidente do Goberno, segundo o disposto no artigo 99. 2. Se o Congreso adopta unha moción de censura, o Goberno presentaralle a súa dimisión ó rei e o candidato incluído naquela entenderase investido da confianza da cámara para os efectos previstos no artigo 99. O rei nomearao presidente do Goberno. Artigo 115 1. O presidente do Goberno, logo de deliberación do Consello de Ministros, e baixo a súa exclusiva responsabilidade, poderá propoñe-la disolución do Congreso, do Senado ou das Cortes Xerais, que será decretada polo rei. O decreto de disolución fixará a data das eleccións. 2. A proposta de disolución non poderá presentarse cando estea en trámite unha moción de censura. 3. Non procederá nova disolución antes de que transcorra un ano dende a anterior, agás o disposto no artigo 99, apartado 5. Artigo 116 1. Unha lei orgánica regulará os estados de alarma, de excepción e de sitio, e as competencias e limitacións correspondentes. 2. O estado de alarma será declarado polo Goberno mediante decreto acordado en Consello de Ministros por un prazo máximo de quince días, dándolle conta ó Congreso dos Deputados, reunido inmediatamente para o efecto; sen a autorización deste non poderá ser prorrogado o citado prazo. O decreto determinará o ámbito territorial a que se estenden os efectos da declaración. 3. O estado de excepción será declarado polo Goberno mediante decreto acordado en Consello de Ministros logo de autorización do Congreso dos Deputados. A autorización e proclamación do estado de excepción deberá determinar expresamente os seus efectos, o ámbito territorial a que se estende e a súa duración, que non poderá exceder de trinta días, prorrogables por outro prazo igual, cos mesmos requisitos. 4. O estado de sitio será declarado pola maioría absoluta do Congreso dos Deputados, por proposta exclusiva do Goberno. O Congreso determinará o seu ámbito territorial, duración e condicións. 5. Non poderá procederse á disolución do Congreso mentres estean declarados algúns dos estados comprendidos no presente artigo, quedando automaticamente convocadas as cámaras de non estaren en período de sesións. O seu funcionamento, así como o dos demais poderes constitucionais do Estado, non poderán interromperse durante a vixencia destes estados. Disolto o Congreso ou expirado o seu mandato, de se producir algunha das situacións que dan lugar a calquera dos citados estados, as competencias do Congreso serán asumidas pola súa Deputación Permanente. 6. A declaración dos estados de alarma, de excepción e de sitio non modificarán o principio de responsabilidade do Goberno e dos seus axentes recoñecidos na Constitución e nas leis. ==Título VI== '''Do poder xudicial''' Artigo 117 1. A xustiza emana do pobo e é administrada en nome do rei por xuíces e maxistrados integrantes do poder xudicial, independentes, inamovibles, responsables e sometidos unicamente ó imperio da lei. 2. Os xuíces e maxistrados non poderán ser separados, suspendidos, trasladados nin xubilados, a non ser por algunha das causas e coas garantías previstas na lei. 3. O exercicio da potestade xurisdiccional en toda clase de procesos, xulgando e facendo executa-lo xulgado, correspóndelles só ós xulgados e tribunais determinados polas leis, conforme as normas de competencia e procedemento que estas establezan. 4. Os xulgados e tribunais non exercerán máis funcións cás sinaladas no apartado anterior e as que expresamente lles sexan atribuídas pola lei en garantía de calquera dereito. 5. O principio de unidade xurisdiccional é a base da organización e funcionamento dos tribunais. A lei regulará o exercicio da xurisdicción militar no ámbito estrictamente castrense e nos supostos de estado de sitio, segundo os principios da Constitución. 6. Prohíbense os tribunais de excepción. Artigo 118 É obrigatorio o cumprimento das sentencias e demais resolucións firmes dos xuíces e tribunais, así como prestar tamén a colaboración por eles requirida no curso do proceso e na execución das resolucións. Artigo 119 A xustiza será gratuíta cando así o dispoña a lei e, en todo caso, respecto de quen acredite insuficiencia de recursos para litigar. Artigo 120 1. As actuacións xudiciais serán públicas, coas excepcións previstas nas leis de procedemento. 2. O procedemento será predominantemente oral, sobre todo en materia criminal. 3. As sentencias serán sempre motivadas e pronunciaranse en audiencia pública. Artigo 121 Os danos causados por erro xudicial, así como tamén os que sexan consecuencia do funcionamento anormal da Administración de Xustiza, darán dereito a unha indemnización a cargo do Estado, conforme a lei. Artigo 122 1. A Lei orgánica do poder xudicial deteminará a constitución, funcionamento e goberno dos xulgados e tribunais, así como o estatuto xurídico dos xuíces e maxistrados de carreira, que formarán un corpo único, e do persoal ó servicio da Administración de Xustiza. 2. O Consello Xeral do Poder Xudicial é o órgano de goberno deste. A lei orgánica establecerá o seu estatuto e o réxime de incompatibilidades dos seus membros e as súas funcións, especialmente en materia de nomeamentos, ascensos, inspección e réxime disciplinario. 3. O Consello Xeral do Poder Xudicial estará integrado polo presidente do Tribunal Supremo, que o presidirá, e por vinte membros nomeados polo rei por un período de cinco anos. Destes, doce entre xuíces e maxistrados de tódalas categorías xudiciais, nos termos que estableza a lei orgánica; catro por proposta do Congreso dos Deputados, e catro por proposta do Senado, elixidos en ámbolos casos por maioría de tres quintos dos seus membros, entre avogados e outros xuristas, todos eles de recoñecida competencia e con máis de quince anos de exercicio na súa profesión. Artigo 123 1. O Tribunal Supremo, con xurisdicción en toda España, é o órgano xurisdiccional superior en tódalas ordes, salvo o disposto en materia de garantías constitucionais. 2. O presidente do Tribunal Supremo será nomeado polo rei, por proposta do Consello Xeral do Poder Xudicial, da maneira que determine a lei. Artigo 124 1. O ministerio fiscal, á parte das funcións encomendadas a outros órganos, ten por finalidades promove-la acción da xustiza en defensa da legalidade, dos dereitos dos cidadáns e do interese público tutelado pola lei, de oficio ou por petición dos interesados, así como velar pola independencia dos tribunais e procurar perante estes a satisfacción do interese social. 2. O ministerio fiscal exerce as súas funcións mediante órganos de seu, conforme os principios de unidade de actuación e dependencia xerárquica e con suxeición, en todo caso, ós de legalidade e imparcialidade. 3. A lei regulará o estatuto orgánico do ministerio fiscal. 4. O fiscal xeral do Estado será nomeado polo rei, por proposta do Goberno, unha vez escoitado o Consello Xeral do Poder Xudicial. Artigo 125 Os cidadáns poderán exerce-la acción popular e participaren na Administración de Xustiza mediante a institución do xurado, na forma e con respecto a aqueles procesos penais que a lei determine, e tamén nos tribunais consuetudinarios e tradicionais. Artigo 126 A policía xudicial depende dos xuíces, dos tribunais e do ministerio fiscal nas súas funcións de pescuda do delicto e de descubrimento e aseguramento do delincuente nos termos que a lei estableza. Artigo 127 1. Os xuíces e maxistrados, e mailos fiscais, mentres estean en activo, non poderán desempeñar outros cargos públicos nin pertencer a partidos políticos ou sindicatos. A lei establecerá o sistema e modalidades de asociación profesional dos xuíces, maxistrados e fiscais. 2. A lei establecerá o réxime de incompatibilidades dos membros do poder xudicial de maneira que asegure a total independencia deles. ==Título VII== '''Economía e facenda''' Artigo 128 1. Toda a riqueza do país nas súas distintas formas e calquera que sexa a súa titularidade está subordinada ó interese xeral. 2. Recoñécese a iniciativa pública na actividade económica. Mediante lei poderánselle reservar ó sector público recursos ou servicios esenciais, especialmente no caso de monopolio, e tamén acorda-la intervención de empresas cando así o esixa o interese xeral. Artigo 129 1. A lei establecerá as formas de participación dos interesados na Seguridade Social e na actividade dos organismos públicos con función que afecte directamente a calidade da vida ou o benestar xeral. 2. Os poderes públicos promoverán con eficacia as diversas formas de participación na empresa e fomentarán mediante unha lexislación axeitada as sociedades cooperativas. Tamén establecerán os medios que faciliten o acceso dos traballadores á propiedade dos medios de producción. Artigo 130 1. Os poderes públicos atenderán a modernización e desenvolvemento de tódolos sectores económicos e, en particular, da agricultura, da gandería, da pesca e da artesanía, co fin de equipara-lo nivel de vida de tódolos españois. 2. Co mesmo fin outorgaráselles un tratamento especial ás zonas de montaña. Artigo 131 1. O Estado mediante lei poderá planifica-la actividade económica xeral para atende-las necesidades colectivas, equilibrar e harmoniza-lo desenvolvemento rexional e sectorial e estimula-lo crecemento da renda e da riqueza e a súa máis xusta distribución. 2. O Goberno elaborará os proxectos de planificación de acordo coas previsións que lle sexan subministradas polas comunidades autónomas e o asesoramento e colaboración dos sindicatos e outras organizacións profesionais, empresariais e económicas. A tal fin constituirase un consello, cunha composición e cunhas funcións que se desenvolverán por lei. Artigo 132 l. A lei regulará o réxime xurídico dos bens de dominio público e dos comunais, inspirándose nos principios de inalienabilidade, imprescritibilidade e inembargabilidade, así como a súa desafectación. 2. Son bens de dominio público estatal os que determine a lei e, en todo caso, a zona marítimo-terrestre, as praias, o mar territorial e os recursos naturais da zona económica e a plataforma continental. 3. Regularanse por lei o patrimonio do Estado e o patrimonio nacional, a súa administración, defensa e conservación. Artigo 133 1. A potestade orixinaria para establece-los tributos correspóndelle exclusivamente ó Estado, mediante lei. 2. As comunidades autónomas e as corporacións locais poderán establecer e esixir tributos de acordo coa Constitución e coas leis. 3. Todo beneficio fiscal que afecte os tributos do Estado deberase establecer por lei. 4. As administracións públicas só poderán contraer obrigas financeiras e realizar gastos de acordo coas leis. Artigo 134 l. Correspóndelle ó Goberno a elaboración dos orzamentos xerais do Estado e ás Cortes Xerais o seu exame, emenda e aprobación. 2. Os orzamentos xerais do Estado terán carácter anual, incluirán a totalidade dos gastos e ingresos do sector público estatal e neles consignarase o importe dos beneficios fiscais que afecten ós tributos do Estado. 3. O Goberno deberá presentar perante o Congreso dos Deputados os orzamentos xerais do Estado cando menos tres meses antes da expiración dos do ano anterior. 4. Se a Lei de orzamentos non se aprobase antes do primeiro día do exercicio económico correspondente, consideraranse automaticamente prorrogados os orzamentos do exercicio anterior ata a aprobación dos novos. 5. Aprobados os orzamentos xerais do Estado, o Goberno poderá presentar proxectos de lei que impliquen aumento do gasto público ou diminución dos ingresos correspondentes ó mesmo exercicio orzamentario. 6. Toda proposición ou emenda que supoña aumento dos créditos ou diminución dos ingresos orzamentarios requirirá a conformidade do Goberno para a súa tramitación. 7. A Lei de orzamentos non pode crear tributos. Poderá modificalos cando estea previsto nunha lei tributaria substantiva. Artigo 135 1. O Goberno terá que estar autorizado por lei para emitir débeda pública ou contraer crédito. 2. Os créditos para satisface-lo pago de intereses e capital da débeda pública do Estado consideraranse sempre incluídos no estado de gastos dos orzamentos e non poderán ser obxecto de emenda ou modificación, mentres se axusten ás condicións da lei de emisión. Artigo 136 1. O Tribunal de Contas é o supremo órgano fiscalizador das contas e da xestión económica do Estado, así como do sector público. Dependerá directamente das Cortes Xerais e exercerá as súas funcións por delegación delas no exame e comprobación da Conta xeral do Estado. 2. As contas do Estado e do sector público estatal renderánselle ó Tribunal de Contas e serán censuradas por este. O Tribunal de Contas, sen perda da súa propia xurisdicción, remitiralle ás Cortes Xerais un informe anual no que, cando proceda, comunicará as infraccións ou responsabilidades nas que, ó seu xuízo, se incorrese. 3. Os membros do Tribunal de Contas gozarán da mesma independencia e inamovibilidade e estarán sometidos ás mesmas incompatibilidades cós xuíces. 4. Unha lei orgánica regulará a composición, organización e funcións do Tribunal de Contas. ==Título VIII== '''Da organización territorial do Estado''' ===Capítulo Primeiro=== '''Principios xerais''' Artigo 137 O Estado organízase territorialmente en municipios, en provincias e nas comunidades autónomas que se constitúan. Todas estas entidades gozan de autonomía para a xestión dos seus respectivos intereses. Artigo 138 1. O Estado garante a realización efectiva do principio de solidariedade consagrado no artigo 2 da Constitución, mirando de establecer un equilibrio económico axeitado e xusto entre as diversas partes do territorio español, e atendendo en particular as circunstancias do feito insular. 2. As diferencias entre os estatutos das diferentes comunidades autónomas non poderán implicar, en caso ningún, privilexios económicos ou sociais. Artigo 139 1. Tódolos españois teñen os mesmos dereitos e obrigas en calquera parte do territorio do Estado. 2. Ningunha autoridade poderá adoptar medidas que directa ou indirectamente obstaculicen a liberdade de circulación e establecemento das persoas e a libre circulación de bens en todo o territorio español. ===Capítulo Segundo=== '''Da Administración local''' Artigo 140 A Constitución garante a autonomía dos municipios. Estes gozarán de personalidade xurídica plena. O seu goberno e administración correspóndelles ós seus respectivos concellos, integrados polos alcaldes e mailos concelleiros. Os concelleiros serán elixidos polos veciños do municipio mediante sufraxio universal, igual, libre, directo e secreto, na forma establecida pola lei. Os alcaldes serán elixidos polos concelleiros ou polos veciños. A lei regulará as condicións nas que conveña o réxime de concello aberto. Artigo 141 1. A provincia é unha entidade local con personalidade xurídica propia, definida pola agrupación de municipios e división territorial para o cumprimento das actividades do Estado. Calquera alteración dos límites provinciais terá que ser aprobada polas Cortes Xerais mediante lei orgánica. 2. O goberno e a administración autónoma das provincias estaranlles encomendados a deputacións ou a outras corporacións de carácter representativo. 3. Poderanse crear agrupacións de municipios diferentes da provincia. 4. Nos arquipélagos, as illas terán ademais a súa administración propia en forma de cabidos ou consellos. Artigo 142 As facendas locais deberán dispoñer dos medios suficientes para o desempeño das funcións que a lei lles atribúe ás corporacións respectivas e nutriranse fundamentalmente de tributos propios e de participación nos do Estado e nos das comunidades autónomas. ===Capítulo Terceiro=== '''Das comunidades autónomas''' Artigo 143 1. No exercicio do dereito á autonomía recoñecido no artigo 2 da Constitución, as provincias limítrofes con características históricas, culturais e económicas comúns, os territorios insulares e as provincias con entidade rexional histórica poderán acceder ó seu autogoberno e constituírse en comunidades autónomas conforme o previsto neste título e nos respectivos estatutos. 2. A iniciativa do proceso autonómico correspóndelles a tódalas deputacións interesadas ou ó órgano interinsular correspondente e ás dúas terceiras partes dos municipios se a súa poboación representa, cando menos, a maioría do censo electoral de cada provincia ou illa. Estes requisitos terán que ser cumpridos no prazo de seis meses dende o primeiro acordo adoptado neste sentido por algunha das corporacións locais interesadas. 3. A iniciativa, en caso de non prosperar, só se poderá reiterar pasados cinco anos. Artigo 144 As Cortes Xerais, mediante lei orgánica, poderán, por motivos de interese nacional: a) Autoriza-la constitución dunha comunidade autónoma cando o seu ámbito territorial non supere o dunha provincia e non reúna as condicións do apartado 1 do artigo 143. b) Autorizar ou acordar, segundo os casos, un estatuto de autonomía para territorios que non estean integrados na organización provincial. c) Substituí-la iniciativa das corporacións locais a que se refire o apartado 2 do artigo 143. Artigo 145 1. Non se admitirá en caso ningún a federación de comunidades autónomas. 2. Os estatutos poderán preve-los supostos, requisitos e termos en que as comunidades autónomas poderán concertar convenios entre si para a xestión e prestación de servicios propios delas, así como o carácter e efectos da correspondente comunicación ás Cortes Xerais. Nos outros supostos, os acordos de cooperación entre as comunidades autónomas necesitarán a autorización das Cortes Xerais. Artigo 146 O proxecto de estatuto será elaborado por unha asemblea composta polos membros da deputación ou órgano interinsular das provincias afectadas e polos deputados e senadores elixidos nelas e seralle elevado ás Cortes Xerais para a súa tramitación como lei. Artigo 147 1. Dentro dos termos da presente Constitución os estatutos serán a norma institucional básica de cada comunidade autónoma e o Estado recoñeceraos e ampararaos como parte integrante do seu ordenamento xurídico. 2. Os estatutos de autonomía deberán conter: a) A denominación da comunidade que mellor lle corresponda á súa identidade histórica. b) A delimitación do seu territorio. c) A denominación, organización e sede das institucións autónomas propias. d) As competencias asumidas dentro do marco establecido na Constitución e as bases para o traspaso dos servicios correspondentes a elas. 3. A reforma dos estatutos axustarase ó procedemento que neles se estableza e requirirá, en todo caso, a aprobación polas Cortes Xerais, mediante lei orgánica. Artigo 148 1. As comunidades autónomas poderán asumir competencias nas seguintes materias: 1.º Organización das súas institucións de autogoberno. 2.º As alteracións dos termos municipais comprendidos no seu territorio e, en xeral, as funcións que lle correspondan á Administración do Estado sobre as corporacións locais e de transferencia autorizada pola lexislación sobre réxime local. 3.º Ordenación do territorio, urbanismo e vivenda. 4.º As obras públicas de interese da comunidade autónoma no seu propio territorio. 5.º As vías férreas e estradas de percorrido comprendido integramente no territorio da comunidade autónoma e, nos mesmos termos, o transporte levado a cabo por estes medios ou por cable. 6.º Os portos de refuxio, os portos e aeroportos deportivos e, en xeral, os que non desenvolvan actividades comerciais. 7.º A agricultura e a gandería, de acordo coa ordenación xeral da economía. 8.º Os montes e aproveitamentos forestais. 9.º A xestión en materia de protección do medio ambiente. 10.º Os proxectos, construcción e explotación dos aproveitamentos hidráulicos, canles e regadíos de interese da comunidade autónoma; as augas minerais e termais. 11.º A pesca nas augas interiores, o marisqueo e a acuicultura, a caza e a pesca fluvial. 12.º Feiras interiores. 13.º O fomento do desenvolvemento económico da comunidade autónoma dentro dos obxectivos marcados pola política económica nacional. 14.º Artesanía. 15.º Museos, bibliotecas e conservatorios de música de interese para a comunidade autónoma. 16.º Patrimonio monumental de interese da comunidade autónoma. 17.º O fomento da cultura, da investigación e, se é o caso, do ensino da lingua da comunidade autónoma. 18.º Promoción e ordenación do turismo no seu ámbito territorial. 19.º Promoción do deporte e da axeitada utilización do lecer. 20.º Asistencia social. 21.º Sanidade e hixiene. 22.º A vixilancia e protección dos seus edificios e instalacións. A coordinación e demais facultades en relación coas policías locais nos termos que estableza unha lei orgánica. 2. Transcorridos cinco anos, e mediante a reforma dos seus estatutos, as comunidades autónomas poderán ampliar sucesivamente as súas competencias dentro do marco establecido no artigo 149. Artigo 149 1. O Estado ten competencia exclusiva sobre as seguintes materias: 1.º A regulación das condicións básicas que garantan a igualdade de tódolos españois no exercicio dos dereitos e no cumprimento dos deberes constitucionais. 2.º Nacionalidade, inmigración, emigración, estranxeiría e dereito de asilo. 3.º Relacións internacionais. 4.º Defensa e Forzas Armadas. 5.º Administración de Xustiza. 6.º Lexislación mercantil, penal e penitenciaria; lexislación procesual, sen perda das necesarias especialidades que nesta orde deriven das particularidades do dereito substantivo das comunidades autónomas. 7.º Lexislación laboral, sen prexuízo da súa execución polos órganos das comunidades autónomas. 8.º Lexislación civil, á parte da conservación, modificación e desenvolvemento polas comunidades autónomas dos dereitos civís, forais ou especiais, alí onde existan. En todo caso, as regras relativas á aplicación e eficacia das normas xurídicas, relacións xurídico-civís relativas ás formas de matrimonio, ordenación dos rexistros e instrumentos públicos, bases das obrigas contractuais, normas para resolve-los conflictos de leis e determinación das fontes do dereito, con respecto, no caso derradeiro, ás normas de dereito foral ou especial. 9.º Lexislación sobre propiedade intelectual e industrial. 10.º Réxime aduaneiro e arancelario; comercio exterior. 11.º Sistema monetario: divisas, cambio e convertibilidade; bases da ordenación do crédito, banca e seguros. 12.º Lexislación sobre pesas e medidas, determinación da hora oficial. 13.º Bases e coordinación da planificación xeral da actividade económica. 14.º Facenda xeral e débeda do Estado. 15.º Fomento e coordinación xeral da investigación científica e técnica. 16.º Sanidade exterior. Bases e coordinación xeral da sanidade. Lexislación sobre os productos farmacéuticos. 17.º Lexislación básica e réxime económico da Seguridade Social, sen prexuízo da execución dos seus servicios polas comunidades autónomas. 18.º As bases do réxime xurídico das administracións públicas e do réxime estatutario dos seus funcionarios, que, en todo caso, lles garantirán ós administrados un tratamento común ante elas; o procedemento administrativo común, sen prexuízo das especialidades derivadas da organización propia das comunidades autónomas; lexislación sobre expropiación forzosa; lexislación básica sobre contratos e concesións administrativas e o sistema de responsabilidade de tódalas administracións públicas. 19.º Pesca marítima, sen prexuízo das competencias que na ordenación do sector se lles atribúan ás comunidades autónomas. 20.º Mariña mercante e abandeiramento de buques; iluminación de costas e sinais marítimos; portos de interese xeral; aeroportos de interese xeral; control do espacio aéreo, tránsito e transporte aéreo, servicio meteorolóxico e matriculación de aeronaves. 21.º Vías férreas e transportes terrestres que transcorran polo territorio de máis dunha comunidade autónoma; réxime xeral de comunicacións; tráfico e circulación de vehículos de motor; correos e telecomunicacións; cables aéreos, submarinos e radiocomunicación. 22.º A lexislación, ordenación e concesión de recursos e aproveitamentos hidráulicos cando as augas corran por máis dunha comunidade autónoma, e a autorización das instalacións eléctricas, cando o seu aproveitamento afecte outra comunidade ou o transporte de enerxía saia do seu ámbito territorial. 23.º Lexislación básica sobre protección do medio ambiente sen prexuízo das facultades das comunidades autónomas de estableceren normas adicionais de protección. A lexislación básica sobre montes, aproveitamentos forestais e vías pecuarias. 24.º Obras públicas de interese xeral ou de realización que afecte máis dunha comunidade autónoma. 25.º Bases do réxime mineiro e enerxético. 26.º Réxime de producción, comercio, posesión e uso de armas e explosivos. 27.º Normas básicas do réxime de prensa, radio e televisión e, en xeral, de tódolos medios de comunicación social, sen perda das facultades que no seu desenvolvemento e execución lles correspondan ás comunidades autónomas. 28.º Defensa do patrimonio cultural, artístico e monumental español contra a exportación e a espoliación; museos, bibliotecas e arquivos de titularidade estatal, sen tocar á súa xestión por parte das comunidades autónomas. 29.º Seguridade pública, sen prexuízo da posibilidade de creación de policías polas comunidades autónomas na forma que se estableza nos respectivos estatutos no marco do que dispoña unha lei orgánica. 30.º Regulación das condicións de obtención, expedición e homologación de títulos académicos e profesionais e normas básicas para o desenvolvemento do artigo 27 da Constitución a fin de garanti-lo cumprimento das obrigas dos poderes públicos nesta materia. 31.º Estatística para fins estatais. 32.º Autorización para a convocatoria de consultas populares por vía de referendo. 2. Á parte das competencias que poderán asumi-las comunidades autónomas, o Estado considerará o servicio da cultura como deber e atribución esencial e facilitará a comunicación cultural entre as comunidades autónomas de acordo con elas. 3. As materias non atribuídas expresamente ó Estado por esta Constitución poderán corresponderlles ás comunidades autónomas, segundo os seus respectivos estatutos. A competencia sobre as materias que non foran asumidas polos estatutos de autonomía corresponderalle ó Estado, e as normas deste prevalecerán, en caso de conflicto, sobre as das comunidades autónomas en todo o que non estea atribuído á exclusiva competencia destas. O dereito estatal será, en calquera caso, supletorio do dereito das comunidades autónomas. Artigo 150 1. As Cortes Xerais, en materias de competencia estatal, poderán atribuírlles a todas ou a algunha das comunidades autónomas a facultade de dictaren, para si mesmas, normas lexislativas no marco dos principios, bases e directrices fixados por unha lei estatal. Á parte das competencias dos tribunais, en cada lei marco establecerase a modalidade do control das Cortes Xerais sobre estas normas lexislativas das comunidades autónomas. 2. O Estado poderá transferir ou delegar nas comunidades autónomas, mediante lei orgánica, facultades correspondentes a materia de titularidade estatal que pola súa propia natureza sexan susceptibles de transferencia ou delegación. A lei preverá en cada caso a correspondente transferencia de medios financeiros, así como as formas de control que reserve para si o Estado. 3. O Estado poderá dictar leis que establezan os principios necesarios para harmoniza-las disposicións normativas das comunidades autónomas, aínda no caso de materias atribuídas á competencia destas, cando así o esixa o interese xeral. Correspóndelle ás Cortes Xerais, por maioría absoluta de cada cámara, a apreciación desta necesidade. Artigo 151 1. Non será necesario deixar transcorre-lo prazo de cinco anos a que se refire o apartado 2 do artigo 148 cando a iniciativa do proceso autonómico sexa acordada dentro do prazo do artigo 143.2, ademais de polas deputacións ou os órganos interinsulares correspondentes, polas tres cuartas partes dos concellos de cada unha das provincias afectadas que representen, cando menos, a maioría do censo electoral de cada unha delas e a citada iniciativa sexa ratificada mediante referendo polo voto afirmativo da maioría absoluta dos electores de cada provincia nos termos que estableza unha lei orgánica. 2. No suposto previsto no apartado anterior, o procedemento para a elaboración do estatuto será o seguinte: 1.º O Goberno convocará tódolos deputados e senadores elixidos nas circunscricións comprendidas no ámbito territorial que pretenda acceder ó autogoberno, para que se constitúan en asemblea, para os únicos efectos de elaboraren o correspondente proxecto de estatuto de autonomía, mediante o acordo da maioría absoluta dos seus membros. 2.º Aprobado o proxecto de estatuto pola asemblea de parlamentarios, remitiráselle á Comisión Constitucional do Congreso, a cal, dentro do prazo de dous meses, o examinará co concurso e asistencia dunha delegación da asemblea propoñente para determinaren de común acordo a súa formulación definitiva. 3.º Se se alcanzase o devandito acordo, o texto resultante será sometido a referendo do corpo electoral das provincias comprendidas no ámbito territorial do proxectado estatuto. 4.º Se o proxecto de estatuto é aprobado en cada provincia pola maioría dos votos validamente emitidos, seralle elevado ás Cortes Xerais. Os plenos de ámbalas cámaras decidirán sobre o texto mediante un voto de ratificación. Aprobado o estatuto, o rei sancionarao e promulgarao como lei. 5.º De non alcanzarse o acordo ó que se refire o apartado 2.º deste número, o proxecto de estatuto será tramitado como proxecto de lei perante as Cortes Xerais. O texto aprobado por estas será sometido a referendo do corpo electoral das provincias comprendidas no ámbito territorial do proxectado estatuto. No caso de ser aprobado pola maioría dos votos validamente emitidos en cada provincia, procederá a súa promulgación nos termos do parágrafo anterior. 3. Nos casos dos parágrafos 4.º e 5.º do apartado anterior, a non aprobación do proxecto de estatuto por unha ou varias provincias non impedirá a constitución entre as restantes da comunidade autónoma proxectada, na forma que estableza a lei orgánica prevista no apartado 1 deste artigo. Artigo 152 1. Nos estatutos aprobados polo procedemento a que se refire o artigo anterior, a organización institucional autonómica basearase nunha asemblea lexislativa elixida por sufraxio universal conforme un sistema de representación proporcional que asegure, ademais, a representación das diversas zonas do territorio; un consello de goberno con funcións executivas e administrativas, e un presidente, elixido pola asemblea, de entre os seus membros, e nomeado polo rei, a quen lle corresponde a dirección do consello de goberno, a suprema representación da respectiva comunidade e a ordinaria do Estado naquela. O presidente e os membros do consello de goberno serán politicamente responsables ante a asemblea. Un Tribunal Superior de Xustiza, sen prexuízo da xurisdicción que lle corresponde ó Tribunal Supremo, culminará a organización xudicial no ámbito territorial da comunidade autónoma. Nos estatutos das comunidades autónomas poderán establecerse os supostos e as formas de participación daquelas na organización das demarcacións xudiciais do territorio. Todo isto de conformidade co previsto na Lei orgánica do poder xudicial e dentro da unidade e independencia deste. Sen prexuízo do disposto no artigo 123, as sucesivas instancias procesuais, se é o caso, esgotaranse perante órganos xudiciais radicados no mesmo territorio da comunidade autónoma no que estea o órgano competente en primeira instancia. 2. Unha vez sancionados e promulgados os respectivos estatutos, só poderán ser modificados mediante os procedementos neles establecidos e con referendo entre os electores inscritos nos censos correspondentes. 3. Mediante a agrupación de municipios limítrofes, os estatutos poderán establecer circunscricións territoriais de seu que gozarán dunha personalidade xurídica plena. Artigo 153 O control da actividade dos órganos das comunidades autónomas exercerao: a) O Tribunal Constitucional, o relativo á constitucionalidade das súas disposicións normativas con forza de lei. b) O Goberno, logo de dictame do Consello de Estado, o do exercicio de funcións delegadas a que se refire o apartado 2 do artigo 150. c) A xurisdicción contencioso-administrativa, o da Administración autónoma e as súas normas regulamentarias. d) O Tribunal de Contas, o económico e orzamentario. Artigo 154 Un delegado nomeado polo Goberno dirixirá a Administración do Estado no territorio da comunidade autónoma e coordinaraa, cando proceda, coa Administración propia da comunidade. Artigo 155 1. Se unha comunidade autónoma non cumprise as obrigas que a Constitución ou outras leis lle impoñan, ou actuase de forma que atente gravemente ó interese xeral de España, o Goberno, logo de requirimento ó presidente da comunidade autónoma e, no caso de non ser atendido, coa aprobación por maioría absoluta do Senado, poderá adopta-las medidas necesarias para obrigar a aquela ó cumprimento forzoso das citadas obrigas ou para a protección do mencionado interese xeral. 2. Para a execución das medidas previstas no apartado anterior, o Goberno poderá darlles instruccións a tódalas autoridades das comunidades autónomas. Artigo 156 1. As comunidades autónomas gozarán de autonomía financeira para o desenvolvemento e execución das súas competencias de acordo cos principios de coordinación coa Facenda estatal e de solidariedade entre tódolos españois. 2. As comunidades autónomas poderán actuar como delegados ou colaboradores do Estado para a recadación, a xestión e a liquidación dos recursos tibutarios daquel, de acordo coas leis e os estatutos. Artigo 157 1. Os recursos das comunidades autónomas estarán constituídos por: a) Impostos cedidos total ou parcialmente polo Estado; recargos sobre impostos estatais e outras participacións nos ingresos do Estado. b) Os seus propios impostos, taxas e contribucións especiais. c) Transferencias dun Fondo de Compensación Interterritorial e outras asignacións con cargo ós orzamentos xerais do Estado. d) Rendementos procedentes do seu patrimonio e ingresos de dereito privado. e) O producto das operacións de crédito. 2. As comunidades autónomas non poderán en ningún caso adoptar medidas tributarias sobre bens situados fóra do seu territorio ou que supoñan obstáculo á libre circulación de mercancías ou servicios. 3. Mediante lei orgánica poderá regularse o exercicio das competencias financeiras enumeradas no precedente apartado 1, as normas que resolvan os conflictos que puideran xurdir e as posibles formas de colaboración financeira entre as comunidades autónomas e o Estado. Artigo 158 1. Nos orzamentos xerais do Estado poderase establecer unha asignación ás comunidades autónomas en función do volume dos servicios e actividades estatais que asumisen e da garantía dun nivel mínimo na prestación dos servicios públicos fundamentais en todo o territorio español. 2. A fin de corrixir desequilibrios económicos interterritoriais e facer efectivo o principio de solidariedade constituirase un Fondo de Compensación con destino a gastos de investimento; os recursos deste fondo serán distribuídos polas Cortes Xerais entre as comunidades autónomas e provincias, se é o caso. ==Título IX== '''Do Tribunal Constitucional''' Artigo 159 1. O Tribunal Constitucional componse de doce membros nomeados polo rei; de entre eles, catro por proposta do Congreso por maioría de tres quintos dos seus membros; catro por proposta do Senado, con idéntica maioría; dous por proposta do Goberno, e dous por proposta do Consello Xeral do Poder Xudicial. 2. Os membros do Tribunal Constitucional deberán ser nomeados entre maxistrados e fiscais, profesores de universidade, funcionarios públicos e avogados, todos eles xuristas de recoñecida competencia con máis de quince anos de exercicio profesional. 3. Os membros do Tribunal Constitucional serán designados por un período de nove anos e renovaranse por terceiras partes cada tres. 4. A condición de membro do Tribunal Constitucional é incompatible: con todo mandato representativo; cos cargos políticos ou administrativos; co desempeño de funcións directivas nun partido político ou nun sindicato e co emprego ó servicio deles; co exercicio das carreiras xudicial e fiscal, e con calquera actividade profesional ou mercantil. No demais, os membros do Tribunal Constitucional terán as in-compatibilidades propias dos membros do poder xudicial. 5. Os membros do Tribunal Constitucional serán independentes e inamovibles no exercicio do seu mandato. Artigo 160 O presidente do Tribunal Constitucional será nomeado entre os seus membros polo rei, por proposta do mesmo Tribunal en pleno e por un período de tres anos. Artigo 161 1. O Tribunal Constitucional ten xurisdicción en todo o territorio español e é competente para coñecer: a) Do recurso de inconstitucionalidade contra leis e disposicións normativas con forza de lei. A declaración de inconstitucionalidade dunha norma xurídica con categoría de lei, interpretada pola xurisprudencia, afectará a esta, se ben a sentencia ou sentencias recaídas non perderán o valor de cousa xulgada. b) Do recurso de amparo por violación dos dereitos e liberdades referidos no artigo 53.2 desta Constitución, nos casos e formas que a lei estableza. c) Dos conflictos de competencia entre o Estado e as comunidades autónomas ou dos destas entre si. d) Das demais materias que lle atribúan a Constitución ou as leis orgánicas. 2. O Goberno poderá impugnar perante o Tribunal Constitucional as disposicións e resolucións adoptadas polos órganos das comunidades autónomas. A impugnación producirá a suspensión da disposición ou da resolución contra a que se recorreu, mais o Tribunal, se corresponde, deberá ratificala ou levantala nun prazo non superior a cinco meses. Artigo 162 1. Están lexitimados: a) Para interpoñeren o recurso de inconstitucionalidade, o presidente do Goberno, o defensor do pobo, cincuenta deputados, cincuenta senadores, os órganos colexiados executivos das comunidades autónomas e, se é o caso, as asembleas destas. b) Para interpoñeren o recurso de amparo, toda persoa natural ou xurídica que invoque un interese lexítimo, así como o defensor do pobo e o ministerio fiscal. 2. Nos demais casos, a lei orgánica determinará as persoas e órganos lexitimados. Artigo 163 Cando un órgano xudicial considere, nalgún proceso, que unha norma con categoría de lei, aplicable ó caso, da validez da cal dependa a sentencia, poida ser contraria á Constitución, formulará a cuestión perante o Tribunal Constitucional nos supostos, na forma e cos efectos que estableza a lei, que en ningún caso serán suspensivos. Artigo 164 1. As sentencias do Tribunal Constitucional publicaranse no Boletín Oficial del Estado cos votos particulares, se os houbese. Teñen o valor de cousa xulgada a partir do día seguinte da súa publicación e non cabe recurso ningún contra elas. As que declaren a inconstitucionalidade dunha lei ou dunha norma con forza de lei e tódalas que non se limiten á estimación subxectiva dun dereito teñen plenos efectos fronte a todos. 2. De non ser que na sentencia se dispoña outra cousa, subsistirá a vixencia da lei na parte non afectada pola inconstitucionalidade. Artigo 165 Unha lei orgánica regulará o funcionamento do Tribunal Constitucional, o estatuto dos seus membros, o procedemento perante el e as condicións para o exercicio das accións. ==Título X== '''Da reforma constitucional''' Artigo 166 A iniciativa de reforma constitucional exercerase nos termos previstos nos apartados 1 e 2 do artigo 87. Artigo 167 1. Os proxectos de reforma constitucional deberán ser aprobados por unha maioría de tres quintos de cada unha das cámaras. Se non hai acordo entrambas, intentarase obtelo mediante a creación dunha comisión de composición paritaria de deputados e senadores, que presentará un texto que será votado polo Congreso e o Senado. 2. De non se logra-la aprobación mediante o procedemento do apartado anterior, e sempre que o texto obtivera o voto favorable da maioría absoluta do Senado, o Congreso por maioría de dous tercios poderá aproba-la reforma. 3. Aprobada a reforma polas Cortes Xerais, será sometida a referendo para a súa ratificación cando así o soliciten, dentro dos quince días seguintes á súa aprobación, unha décima parte dos membros de calquera das cámaras. Artigo 168 1. Cando se propoña a revisión total da Constitución ou unha parcial que afecte o título preliminar, o capítulo segundo, sección 1.ª, do título I, ou o título II, procederase á aprobación do principio por maioría de dous tercios de cada cámara, e á disolución inmediata das Cortes. 2. As cámaras elixidas deberán ratifica-la decisión e proceder ó estudio do novo texto constitucional, que deberá ser aprobado por maioría de dous tercios de ámbalas cámaras. 3. Aprobada a reforma polas Cortes Xerais, será sometida a referendo para a súa ratificación. Artigo 169 Non poderá iniciarse a reforma constitucional en tempo de guerra ou de vixencia dalgún dos estados previstos no artigo 116. ==Disposicións adicionais== '''Primeira''' A Constitución ampara e respecta os dereitos históricos dos territorios forais. A actualización xeral dese réxime foral levarase a cabo, se é o caso, no marco da Constitución e dos estatutos de autonomía. '''Segunda''' A declaración de maioría de idade contida no artigo 12 desta Constitución non prexudica as situacións amparadas polos dereitos forais no ámbito do dereito privado. '''Terceira''' A modificación do réxime económico e fiscal do arquipélago canario requirirá informe previo da comunidade autónoma ou, cando non, do órgano provisional autonómico. '''Cuarta''' Nas comunidades autónomas onde teñan a súa sede máis dunha audiencia territorial, os estatutos de autonomía respectivos poderán mante-las existentes, distribuíndo as competencias entre elas, sempre de conformidade co previsto na Lei orgánica do poder xudicial e dentro da unidade e independencia deste. ==Disposicións transitorias== '''Primeira''' Nos territorios dotados dun réxime provisional de autonomía, os seus órganos colexiados superiores, mediante acordo adoptado pola maioría absoluta dos seus membros, poderán substituí-la iniciativa que o apartado 2 do artigo 143 lles atribúe ás deputacións provinciais ou ós órganos interinsulares correspondentes. '''Segunda''' Os territorios que no pasado plebiscitaron afirmativamente proxectos de estatuto de autonomía e conten, no intre de se promulgar esta Constitución, con réximes provisionais de autonomía poderán proceder inmediatamente na forma que se prevé no apartado 2 do artigo 148, cando así o acorden, por maioría absoluta, os seus órganos preautonómicos colexiados superiores, comunicándollo ó Goberno. O proxecto de estatuto será elaborado de acordo co establecido no artigo 151, número 2, por convocatoria do órgano colexiado preautonómico. '''Terceira''' A iniciativa do proceso autonómico por parte das corporacións locais ou dos seus membros, prevista no apartado 2 do artigo 143, enténdese diferida, con tódolos seus efectos, ata a celebración das primeiras eleccións locais unha vez vixente a Constitución. '''Cuarta''' 1. No caso de Navarra, e para efectos da súa incorporación ó Consello Xeral Vasco ou ó réxime autonómico vasco que o substitúa, en lugar do que establece o artigo 143 da Constitución, a iniciativa correspóndelle ó órgano foral competente, que adoptará a súa decisión por maioría dos membros que o compoñen. Para a validez da citada iniciativa será preciso, ademais, que a decisión do órgano foral competente sexa ratificada por referendo expresamente convocado para o efecto, e aprobado por maioría dos votos válidos emitidos. 2. Se a iniciativa non prosperase, esta só se poderá reproducir en distinto período de mandato do órgano foral competente e, en todo caso, cando xa transcorrera o prazo mínimo que establece o artigo 143. '''Quinta''' As cidades de Ceuta e Melilla poderanse constituír en comunidades autónomas se o deciden así os seus respectivos concellos, mediante acordo adoptado pola maioría absoluta dos seus membros e se o autorizan tamén así as Cortes Xerais, mediante unha lei orgánica, nos termos previstos no artigo 144. '''Sexta''' En caso de se remitiren á Comisión Constitucional do Congreso varios proxectos de estatuto, dictaminaranse pola súa orde de entrada nela, e o prazo de dous meses a que fai referencia o artigo 151 empezará a contar desque a Comisión remate o estudio do proxecto ou proxectos dos que sucesivamente fose tendo coñecemento. '''Sétima''' Os organismos provisionais autonómicos consideraranse disoltos nos casos seguintes: a) Cando estean constituídos os órganos que establezan os estatutos de autonomía aprobados conforme esta Constitución. b) No caso de que a iniciativa do proceso autonómico non chegara a callar por non cumprir tódolos requisitos previstos no artigo 143. c) Se o organismo non exerceu o dereito que lle recoñece a disposición transitoria primeira no prazo de tres anos. '''Oitava''' 1. As cámaras que aprobaron a presente Constitución asumirán, trala súa entrada en vigor, as funcións e competencias que se sinalen nela tanto para o Congreso coma para o Senado, sen que en caso ningún o seu mandato se estenda máis aló do 15 de xuño de 1981. 2. Conforme o establecido no artigo 99, a promulgación da Constitución considerarase como suposto constitucional no que procede a súa aplicación. Para isto, e a partir da devandita promulgación, abrirase un período de trinta días para a aplicación do disposto no citado artigo. Neste período, o actual presidente do Goberno, que asumirá as funcións e competencias que para ese cargo establece a Constitución, poderase decidir pola utilización da facultade que lle recoñece o artigo 115 ou dar paso, por medio da dimisión, á aplicación do establecido no artigo 99, quedando no derradeiro caso na situación prevista no apartado 2 do artigo 101. 3. No caso de se disolver, conforme o previsto no artigo 115, e de non desenvolverse legalmente o previsto nos artigos 68 e 69, serán aplicables nas eleccións as normas vixentes con anterioridade, pero coa excepción de que, no que se refire a inelixibilidades e incompatibilidades, se aplicará directamente o previsto no inciso segundo da letra b) do apartado 1 do artigo 70 da Constitución, e igualmente o disposto nela con respecto á idade para o voto e o establecido no artigo 69.3. '''Novena''' Ós tres anos de elixidos por primeira vez os membros do Tribunal Constitucional procederase a sortes á designación dun grupo de catro membros da mesma procedencia electiva entre os que teñan que cesar e renovarse. Só no que a isto se refire, consideraranse agrupados como membros da mesma procedencia os dous designados por proposta do Goberno e os dous que proceden da formulada polo Consello Xeral do Poder Xudicial. Procederase de igual xeito unha vez transcorridos outros tres anos entre os dous grupos non afectados polo sorteo anterior. A partir de entón seguirase o establecido no número 3 do artigo 159. ==Disposición derrogatoria== 1. Queda derrogada a Lei 1/1977, do 4 de xaneiro, para a reforma política, así como, en tanto en canto non estiveran xa derrogadas pola lei mencionada anteriormente, a de principios do movemento nacional do 17 de maio de 1958, o Foro dos españois do 17 de xullo de 1945, o do traballo do 9 de marzo de 1938, a Lei constitutiva das Cortes do 17 de xullo de 1942, a Lei de sucesión na Xefatura do Estado do 26 de xullo de 1947, todas elas modificadas pola Lei orgánica do Estado do 10 de xaneiro de 1967 e nos mesmos termos esta última e maila do referendo nacional do 22 de outubro de 1945. 2. En tanto en canto puidera conservar algunha vixencia considérase definitivamente derrogada a Lei do 25 de outubro de 1839 no que puidera afectar ás provincias de Álava, Guipúscoa e Biscaia. Nos mesmos termos considérase definitivamente derrogada a Lei do 21 de xullo de 1876. 3. Así mesmo quedan derrogadas cantas disposicións se opoñan ó establecido nesta Constitución. ==Disposición derradeira== Esta Constitución entrará en vigor o mesmo día da publicación do seu texto oficial no Boletín Oficial del Estado. Publicarase tamén nas demais linguas de España. Xa que logo, Mando a tódolos españois, particulares e autoridades, que garden e fagan gardar esta Constitución como norma fundamental do Estado. Pazo das Cortes, vintesete de decembro de mil novecentos setenta e oito. [[w:Xoán Carlos I de España|Juan Carlos R.]] O Presidente das Cortes [[w:Antonio Hernández Gil|Antonio Hernández Gil]] O Presidente do Congreso dos Deputados [[w:Fernando Álvarez de Miranda y Torres|Fernando Álvarez de Miranda y Torres]] O Presidente do Senado [[w:Antonio Fontán Pérez|Antonio Fontán Pérez]] INSÍRASE o texto oficial da Contitución no Boletín Oficial do Estado, para a súa entrada en vigor conforme a dereito e publíquese asimesmo nas demáis linguas de España. Madrid, Palacio da Moncloa, a vienteoito de decembro de mil novecentos setenta e oito O Presidente do Gobreno [[w:Adolfo Suárez González|Adolfo Suárez González]] ==Nota== #{{note|1}} O inciso "e pasivo" foi engadido pola reforma constitucional do [[w:27 de agosto|27 de agosto]] de [[w:1992|1992]] para adecuarse ó artigo 8.B do [[Tratado de Maastrich]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-C]] [[en:Spanish Constitution of 1978]] [[es:Constitución española de 1978]] [[fr:Constitution de l'Espagne]] 1434 sysop 1994 2005-09-26T12:39:01Z Agremon 4 Non seleccionada ningunha 1437 sysop 1870 2005-09-24T14:03:42Z Agremon 4 $1 edicións de bot. 1438 3528 2006-08-19T13:26:38Z Moderador 15 Reverted edits by [[Special:Contributions/88.1.252.96|88.1.252.96]] ([[User_talk:88.1.252.96|Talk]]); changed back to last version by [[User:Alyssalover|Alyssalover]] Lei 7/2003, do 9 de decembro ==Exposición de motivos== A Constitución española recoñece, no seu artigo 43, o dereito dos cidadáns á protección da saúde, e responsabiliza os poderes públicos da organización e tutela da saúde pública a través de medidas preventivas e das prestacións e servicios necesarios, establecendo no mesmo precepto que a lei determinará os dereitos e deberes de todos ó respecto. En desenvolvemento das devanditas previsións, as Cortes Xerais dictaron a Lei orgánica 3/1986, do 14 de abril, de medidas especiais en materia de saúde pública; a Lei 14/1986, do 25 de abril, xeral de sanidade; a Lei 25/1990, do 20 de decembro, do medicamento, e a Lei 15/1997, do 25 de abril, sobre habilitación de novas formas de xestión do sistema nacional de saúde, que xunto coa Lei 7/1985, do 2 de abril, reguladora das bases do réxime local, constitúen o marco legal básico ó que debe axustarse o sistema sanitario no ámbito do Estado español. Pola súa parte, o Estatuto de autonomía de Galicia, dentro do marco que prevé a Constitución nos artigos 148 e 149 no tocante á distribución de competencias entre o Estado e as comunidades autónomas, confírelle a esta Comunidade plena capacidade para o desenvolvemento lexislativo e a execución da lexislación básica do Estado en materia de sanidade interior. No exercicio destas competencias, promúlgase esta lei, que ten por obxecto a ordenación do sistema sanitario de Galicia -configurado polo conxunto dos recursos, actividades, servicios e prestacións que teñen por finalidade a promoción da saúde, a prevención da enfermidade, a asistencia sanitaria e a rehabilitación, todo iso nun marco integral-, así como a regulación de cantas actuacións permitan facer efectivo o dereito dos cidadáns á protección da saúde no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia. Para estes efectos, a lei vertebra o sistema sanitario de Galicia -que se sitúa baixo a dirección da Consellería de Sanidade da Xunta- ó abeiro dos principios de orientación ós cidadáns e participación social, concepción integral da saúde, universalidade do dereito ás prestacións de cobertura pública, promoción da equidade e do equilibrio territorial no acceso ás prestacións e servicios sanitarios, calidade dos servicios -tanto na vertente clínica e organizativa coma na atención ós cidadáns-, cooperación entre tódolos axentes que integran o sistema e mais seguridade, efectividade e eficiencia no desenvolvemento das súas actuacións, entre outros. Nesa vertebración recoñécese a importancia da actividade sanitaria privada para a universalidade do exercicio dos dereitos á prestación dos servicios de saúde, a promoción e o exercicio da equidade e o seu necesario equilibrio territorial. Configúrase así o sistema como mixto, de tal forma que a lei establece e regula a rede galega de atención sanitaria de utilización pública, configurada polos recursos, actividades, servicios e prestacións, de natureza pública ou privada, financiados publicamente, como instrumento ordenado para facer efectivo o dereito constitucional á protección da saúde e á atención sanitaria no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia. Igualmente, a lei determina as competencias sanitarias das diferentes administracións públicas de Galicia, así como as actuacións da Xunta en relación coa Comunidade Europea, as relacións de cooperación co Estado e con outras comunidades autónomas e coas comunidades galegas no exterior, todo iso en materia sanitaria. Do mesmo xeito, esta lei establece a ordenación e regulación do Servicio Galego de Saúde, a planificación sanitaria e as actuacións en materia de saúde pública e saúde laboral, a ordenación das prestacións e servicios sanitarios que configuran o dereito á protección da saúde e á atención sanitaria no ámbito territorial de Galicia, a participación comunitaria nas actividades sanitarias, a fixación dos dereitos e obrigas dos cidadáns respecto dos servicios sanitarios -que inclúe o establecemento e a regulación da figura do Vedor do Paciente- e as infraccións e sancións, así como a formación e investigación sanitarias. Neste contexto, o título I da lei, relativo ás disposicións preliminares, define o seu obxecto e alcance, así como o papel institucional atribuído á Xunta de Galicia e, máis en concreto, á Consellería de Sanidade, dentro do marco das obrigas que corresponden ós poderes públicos en materia sanitaria, e na súa necesaria cooperación coas institucións responsables en materia de servicios sociais para dar adecuada cobertura ás crecentes necesidades sociosanitarias da poboación. O título II define o sistema sanitario de Galicia, que engloba, consonte se dixo, toda a sanidade galega, pública e privada; enumera as funcións que neste ámbito xeral competen á Xunta de Galicia, e establece os principios que inspiran o sistema sanitario da Comunidade -ós que se fixo referencia xenérica con anterioridade- e a fixación do cal responde a unha clara vontade de situa-los cidadáns no epicentro do sistema, enfatizando na cooperación de tódolos axentes que o integran -fronte á idea de competencia entre estes, cada vez máis deostada e promovendo a garantía de calidade dos servicios, todo iso nun esforzo decidido de evitar que se produzan desigualdades en saúde e asegurar un sistema sanitario eficaz, equitativo e solidario. Neste contexto, un elemento esencial para a configuración do sistema sanitario de Galicia constitúeo, como non pode ser doutro modo, a súa ordenación territorial, que tamén se aborda neste título. A ordenación territorial da sanidade, organizada en áreas sanitarias e, dentro do seu ámbito, en distritos hospitalarios e zonas de atención primaria, é coherente coa realidade sanitaria de Galicia, e permite desenvolvementos flexibles para a adecuada atención sanitaria da poboación en termos de equidade no acceso e equilibrio territorial consonte as necesidades dos cidadáns da Comunidade, tanto no ámbito da atención primaria coma no ámbito da atención especializada e das restantes modalidades da atención sanitaria. Ademais, neste título II introdúcese o concepto de rede galega de atención sanitaria de utilización pública como instrumento, no marco do sistema sanitario de Galicia, para garanti-los servicios e as prestacións que configuran o dereito constitucional á protección da saúde e á atención sanitaria dos cidadáns, conforme as premisas de financiamento público e aseguramento único e público, con especial referencia ós hospitais integrados na rede para unha óptima ordenación da atención especializada de cobertura pública. O título III establece as competencias sanitarias das distintas administracións públicas, tanto polo que se refire á Xunta de Galicia -e dentro desta, en concreto, ó Consello da Xunta e á Consellería de Sanidade- coma ás entidades locais, respectando para o efecto o ámbito funcional que lles confiren respectivamente o bloque da constitucionalidade e a lexislación básica a que se fixo referencia con anterioridade. Ademais, este título regula, segundo se dixo, as actuacións da Xunta en relación coa Unión Europea, as relacións de cooperación co Estado e con outras comunidades autónomas e coas comunidades galegas no exterior en materia sanitaria, todo iso con estricta suxeición ó prevido na Constitución e no Estatuto de autonomía de Galicia e na interpretación que dos preceptos constitucionais e estatutarios relativos ós ámbitos de referencia dictou o Tribunal Constitucional. Preténdese con iso articular un sistema sanitario no marco da Comunidade Autónoma de Galicia axustado ás directrices establecidas polos poderes públicos supracomunitarios ás que este sistema debe cinguirse por imperativo das leis e das convencións internacionais, e de cooperar estreitamente co Estado e coas outras comunidades autónomas na configuración dun sistema nacional de saúde autenticamente coherente, harmónico e solidario, todo iso sen abandonar nin un chisco o exercicio das responsabilidades institucionais que o ordenamento xurídico lle confire á nosa Comunidade. Cómpre sinalar, polo demais, que esta regulación non ten precedente na lexislación sanitaria autonómica dictada ata o de agora e constitúe, por iso, unha das principais novidades e achegas desta lei á construcción do novo escenario no que se inscribe o sistema nacional de saúde unha vez transferidos os servicios de asistencia sanitaria da Seguridade Social a tódalas comunidades autónomas. Para o adecuado desenvolvemento das competencias que no ámbito sanitario lle corresponden á Comunidade Autónoma de Galicia, establécese o Servicio Galego de Saúde, á regulación do cal se ordena o título IV desta lei. O Servicio Galego de Saúde -seguindo a positiva experiencia alcanzada en Galicia nos últimos anos baixo tal fórmula e de acordo co modelo organizativo máis xeneralizado entre as comunidades autónomas- configúrase como un organismo autónomo de natureza administrativa, dotado de personalidade xurídica propia e plena capacidade para o cumprimento dos seus fins, adscrito á Consellería de Sanidade -que exerce sobre aquel as funcións de dirección, vixilancia e tutela e integrado por tódolos centros, servicios e establecementos sanitarios de titularidade da Administración autonómica galega, ó que corresponde a dobre función de compra e provisión de servicios sanitarios, que se exercerán de forma separada. Ademais, as previsións deste título complétanse coa regulación do réxime patrimonial, financeiro, orzamentario, contable e de recursos humanos aplicable ó servicio, coa regulación básica dos órganos de dirección técnicos e colexiados dos centros asistenciais e das distintas formas de xestión de servicios sanitarios con personalidade xurídica propia -fundacións públicas sanitarias e outras- que recollen a positiva experiencia que ó respecto se produciu en Galicia nos últimos anos, así como os avances que nesta materia introduciron tanto a Lei estatal 15/1997, do 25 de abril, sobre habilitación de novas formas de xestión do sistema nacional de saúde, coma diversas leis autonómicas con resultados satisfactorios, todo iso co obxectivo de conseguir unha xestión máis eficiente dos recursos públicos e un maior grao de eficacia e calidade na prestación dos servicios sanitarios de titularidade pública. A convicción de que non pode haber xestión adecuada dos recursos sanitarios públicos sen que previamente se identificasen as principais necesidades sanitarias da poboación levou a dedicarlle un capítulo completo dentro do título V ó Plan de saúde de Galicia, que se configura como o instrumento superior de planificación e dirección do sistema sanitario de Galicia no que se integran as actuacións intersectoriais que teñen relación cos factores determinantes da saúde da poboación. Por primeira vez fíxanse os contidos mínimos que debe te-lo Plan de saúde, que culmina coa determinación de obxectivos de saúde programados no tempo. Este instrumento, cunha vixencia ordinaria de catro anos, será aprobado polo Consello da Xunta, e establécense ademais os mecanismos adecuados para a súa avaliación e seguimento. Neste mesmo título abórdanse as actuacións en materia de saúde que efectúan as administracións sanitarias de Galicia, ordenándose a coordinación dos programas intersectoriais en materia de saúde pública que poidan desenvolverse e fixándose unha serie de actividades no campo da saúde pública que van desde a identificación dos principais problemas de saúde ata o establecemento de programas e actuacións específicos para minimizalos ou eliminalos. Polo que se refire á saúde laboral, recóllese o marco legal que é de aplicación e as funcións que especificamente lle corresponden á Xunta de Galicia nesta materia. Finalmente, regúlanse as medidas de intervención administrativa en materia de protección da saúde e prevención da enfermidade, que adquiren nesta lei unha relevancia moi especial, así como o exercicio das funcións de autoridade sanitaria e inspección. Os obxectivos de garantía e seguridade xurídica que inspiran esta lei esixen que se determinen as prestacións sanitarias financiadas pola Xunta de Galicia nas súas modalidades asistenciais, ámbito ó que se dedica o título VI desta lei. Dentro deste ámbito inclúense a atención primaria, a atención especializada e as prestacións farmacéuticas e complementarias, así como os servicios de información e documentación sanitaria, respecto dos que se salienta especialmente a necesidade de preserva-la confidencialidade dos datos de saúde dos cidadáns. A atención pediátrica, a fisioterapia e a atención á saúde bucodental aparecen especificamente recollidas como modalidades prestacionais da atención primaria. Noutra orde de cousas, regúlanse tamén neste título a atención sociosanitaria, a atención en materia de drogodependencias e a atención continuada e de emerxencias. Non se pode abeira-la esixencia constitucional que entraña a participación do cidadán no sistema sanitario, polo que se fai necesario dar camiños para esa participación a través dos distintos mecanismos que se establecen no título VII, que prevé a existencia do Consello Galego de Saúde e as comisións de participación cidadá no ámbito das áreas sanitarias, cunhas normas de organización e de funcionamento que se establecerán regulamentariamente, sen prexuízo de que tamén se poidan establecer órganos de participación comunitaria a outros niveis territoriais ou funcionais do sistema sanitario de Galicia. Verbo da participación dos profesionais, créase o Consello Asesor do Sistema Sanitario de Galicia, que se verá complementado, se é o caso, mediante a designación de asesores sectoriais en materias específicas relacionadas coa asistencia e organización sanitarias, a saúde pública, a docencia e investigación e as ciencias da saúde e, en xeral, en calquera outra materia de interese sanitario, a criterio do conselleiro de Sanidade. O título VIII está dedicado en toda a súa extensión ó establecemento e regulación dos dereitos e deberes dos cidadáns no ámbito do sistema sanitario de Galicia. Trátase dunha exhaustiva relación de dereitos que afectan tanto ó ámbito da promoción da saúde e a protección da enfermidade coma ó ámbito das prestacións asistenciais. Algúns deles, enunciados na lexislación básica á que nos referimos con anterioridade, son agora obxecto de desenvolvemento, mentres que outros son recoñecidos ex novo por esta disposición legal, como é o caso dos dereitos á educación sanitaria e á información adecuada que propicien a adopción de hábitos e estilos de vida saudables, ou o dereito á protección da saúde fronte a riscos ambientais e laborais, xerais e específicos, ou a medidas de prevención da enfermidade de probada eficacia e seguridade, así como o dereito a unha segunda opinión médica -nos termos que se establezan regulamentariamente- e o dereito a que determinadas prestacións sanitarias lles sexan dispensadas ós cidadáns nuns prazos previamente definidos e coñecidos, tamén establecidos regulamentariamente, dereitos todos eles dun indubidable interese, cun recoñecemento que supón un fito importante na liña da profundación e mellora da calidade da atención sanitaria. Ademais, esta relación de dereitos predicables de tódolos cidadáns en xeral complétase con algúns dereitos especificamente recoñecidos a determinados colectivos dignos de especial protección como son os enfermos mentais ou os pacientes drogodependentes, entre outros. Como contrapunto ós dereitos que se establecen nesta lei, que sitúan o sistema sanitario de Galicia entre os sistemas sanitarios máis garantistas do noso contorno socioeconómico, fíxanse tamén as obrigas dos cidadáns en relación coas institucións e cos servicios sanitarios. Finalmente, créase a figura do Vedor do Paciente, encargada de velar polo cumprimento dos dereitos recoñecidos ós cidadáns nesta lei e mediar activamente nos conflictos que en relación co exercicio efectivo destes se poidan presentar. Ademais, o título IX regula de forma exhaustiva as infraccións e sancións, a súa tipificación, cualificación e gradación, a competencia para a imposición destas e as medidas cautelares para asegura-lo cumprimento das sancións, así como a súa prescrición e caducidade. Finalmente, o título X, dedicado á docencia, formación e investigación sanitarias, precisa o papel dos distintos axentes que interveñen nestes ámbitos e regula a colaboración entre os centros sanitarios e as universidades como eixe central e premisa indispensable para o desenvolvemento destas actividades, que son inseparables das estrictamente asistenciais para o adecuado funcionamento do sistema sanitario. Dentro deste título regúlase a Escola Galega de Administración Sanitaria, fundación pública adscrita á Consellería de Sanidade da Xunta de Galicia, á que lle competen labores tan importantes como a docencia e a investigación en administración e xestión sanitaria, sociosanitaria e de saúde pública. En definitiva, a implantación do modelo que esta lei configura -que recolle en boa medida as liñas directrices da política sanitaria da Xunta de Galicia desde o seu establecemento- axudaranos a avanzar na adecuada distribución dos recursos sanitarios, na optimización dos medios económicos que se destinan ó seu sostemento, na coordinación de tódolos dispositivos sanitarios, calquera que sexa a súa titularidade, no achegamento e a participación dos cidadáns -que se constitúen no eixe central do sistema sanitario- e na mellora da calidade dos servicios, co obxectivo último de protexer e mellora-la saúde de todos no ámbito da nosa Comunidade. Por todo o exposto, o Parlamento de Galicia aprobou e eu, de conformidade co artigo 13.2º do Estatuto de Galicia e co artigo 24 da Lei 1/1983, do 23 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente, promulgo en nome de El-Rei, a Lei de ordenación sanitaria de Galicia. ==Título I== Disposicións preliminares Artigo 1. Obxecto. Esta lei ten por obxecto a ordenación sanitaria na Comunidade Autónoma de Galicia, a través da delimitación xeral das actuacións que permitan facer efectivo no seu ámbito territorial o dereito dos cidadáns á protección da saúde previsto no artigo 43 e concordantes da Constitución española, no marco das competencias que lle atribúe o Estatuto de autonomía. Artigo 2. Alcance da lei. Esta lei comprende os ámbitos seguintes: 1. O establecemento e a ordenación do sistema sanitario de Galicia, no que se integra e articula funcionalmente o conxunto de recursos, actividades, servicios e prestacións que teñen por finalidade a promoción e a protección da saúde, a prevención da enfermidade, a asistencia sanitaria e a rehabilitación, todo iso nun marco integral. 2. O establecemento e a regulación da rede galega de atención sanitaria de utilización pública, configurada por cantos recursos, actividades, servicios e prestacións, de natureza pública ou privada, financiados publicamente, contribúen a facer efectivo o dereito constitucional á protección da saúde e á atención sanitaria no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia. 3. A regulación xeral das competencias sanitarias das diferentes administracións públicas de Galicia, das actuacións da Xunta de Galicia en relación coa Unión Europea e das relacións de cooperación co Estado, con outras comunidades autónomas e coas comunidades galegas no exterior en materia sanitaria. 4. A ordenación e a regulación do Servicio Galego de Saúde. 5. A planificación sanitaria, as actuacións en materia de saúde pública e saúde laboral e a intervención pública en materia de saúde. 6. A ordenación das prestacións e servicios sanitarios que configuran o dereito á protección da saúde e á atención sanitaria no ámbito territorial de Galicia. 7. A participación comunitaria nas actividades sanitarias. 8. A fixación dos dereitos e obrigas dos cidadáns respecto dos servicios sanitarios en Galicia. 9. As infraccións e sancións. 10. A formación e a investigación sanitarias. Artigo 3. Marco institucional. 1. Correspóndelle á Xunta de Galicia vixia-la evolución dos factores determinantes da saúde e da enfermidade e fixa-las medidas que aseguren, no conxunto das actuacións sectoriais da Administración autonómica, a adecuada atención que demandan a protección e o fomento da saúde dos cidadáns. 2. A Consellería de Sanidade promoverá a cooperación necesaria coas institucións responsables en materia de servicios sociais para que a atención ós problemas e necesidades sociais e as accións de prevención e asistencia sanitaria se complementen de forma adecuada. Igualmente, fomentará actuacións integrais sociais e sanitarias ante aqueles problemas de dependencia, cronicidade ou outros nos que a cooperación de ámbolos sistemas comporte vantaxes sociais e asistenciais. ==Título II== Sistema sanitario de Galicia Capítulo I Disposicións xerais Artigo 4. Definición. O sistema sanitario de Galicia é o conxunto de tódolos recursos, funcións, actividades, actuacións, servicios e prestacións de persoas físicas ou xurídicas, públicas ou privadas, no territorio de Galicia, que teñen por finalidade o coidado da saúde e a realización plena deste ben individual e colectivo mediante actuacións de promoción e protección da saúde, prevención da enfermidade, asistencia sanitaria e rehabilitación, todo iso nun marco integral. Artigo 5. Dirección. A dirección do sistema sanitario de Galicia é competencia da Xunta de Galicia a través da Consellería de Sanidade, e ten como principais funcións de carácter estratéxico as seguintes: 1. As intervencións que supoñan exercicio de autoridade necesarias para garanti-la tutela xeral da saúde pública. 2. A ordenación das relacións coas persoas que gozan do dereito ás prestacións sanitarias de cobertura pública. 3. A fixación de obxectivos de mellora da saúde. 4. A delimitación do dispositivo de medios de titularidade pública ou adscritos ó sistema, segundo as necesidades de saúde da poboación. Artigo 6. Principios. Informan o sistema sanitario de Galicia os principios seguintes: 1. Orientación cara ós cidadáns e a participación social. 2. A súa concepción integral, que inclúe a promoción da saúde, a protección fronte a situacións e circunstancias que supoñen risco para a saúde e en particular a protección fronte a riscos ambientais, a prevención da enfermidade e a asistencia sanitaria, así como a rehabilitación. 3. Universalidade do dereito ós servicios e prestacións de cobertura pública, na forma e condicións previstas na lexislación vixente. 4. Promoción, con carácter xeral, da saúde dos traballadores. 5. Promoción da equidade e do equilibrio territorial no acceso ós servicios e prestacións sanitarios. 6. Calidade dos servicios, cunha énfase especial na calidade da atención clínica e da organización dos servicios e nunha atención personalizada e humanizada. 7. Cooperación intersectorial como elemento de cohesión das políticas de tódolos sectores con responsabilidades sobre a saúde. 8. Seguridade, efectividade e eficiencia no desenvolvemento das actuacións, que deberán basearse na evidencia científica dispoñible e nos valores éticos, sociais e culturais. 9. Promoción do interese e corresponsabilidade individual, familiar e social pola saúde mediante unha axeitada educación e unha correcta información, sobre as formas de vida saudables, os recursos e os servicios existentes. 10. Promoción da investigación básica e clínica no ámbito das ciencias da saúde. 11. Respecto á intimidade dos cidadáns en relación con todo o seu proceso asistencial, así como á confidencialidade dos seus datos persoais de saúde. 12. Promoción da superación das desigualdades sociais en saúde. 13. Defensa da cultura da excelencia, da ética profesional, da ética do servicio público e do compromiso social. Capítulo II Ordenación territorial da sanidade Artigo 7. Ordenación territorial. 1. No ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia, a sanidade estructúrase territorialmente en áreas sanitarias. 2. As áreas sanitarias constitúen a demarcación territorial equivalente ás áreas de saúde previstas no artigo 56 da Lei 14/1986, do 25 de abril, xeral de sanidade. 3. O ámbito xeográfico de cada unha das áreas sanitarias determinarase por decreto do Consello da Xunta, por proposta da Consellería de Sanidade, en función das necesidades sanitarias da Comunidade Autónoma e tendo en conta factores xeográficos, socioeconómicos, demográficos, laborais, meteorolóxicos e de dotación de vías e medios de comunicación. 4. Correspóndelles ás áreas sanitarias a xestión unitaria dos recursos sanitarios públicos do seu ámbito territorial, así como das prestacións e programas sanitarios que estas desenvolvan. 5. Para os efectos previstos no apartado anterior, a totalidade dos dispositivos e recursos sanitarios de utilización pública de cada ámbito xeográfico estarán adscritos á área sanitaria correspondente. 6. En función das súas características xeográficas e socioeconómicas, así como das necesidades sanitarias e dos recursos sanitarios públicos existentes en cada ámbito xeográfico, as áreas sanitarias poderán organizarse á súa vez en dispositivos sanitarios ós que, dependendo destas, se lles encomende a xestión unitaria de hospitais ou complexos hospitalarios e/ou a xestión integral dos recursos asistenciais de atención primaria do ámbito correspondente. 7. A estructura e as funcións dos órganos de dirección e xestión das áreas sanitarias e dos dispositivos sanitarios dependentes destas, se é o caso, determinaranse regulamentariamente. 8. As áreas sanitarias contarán cos órganos de participación comunitaria a que se refire o capítulo III do título VII desta lei. Artigo 8. Distritos hospitalarios. Os distritos hospitalarios son divisións funcionais das áreas sanitarias e constitúen o marco territorial para a prestación da atención especializada. A delimitación dos distritos hospitalarios terá carácter funcional e realizaraa o Servicio Galego de Saúde, atendendo criterios de demarcación territorial que permitan o adecuado desenvolvemento das súas funcións. Artigo 9. Zonas de atención primaria. As zonas de atención primaria son divisións funcionais das áreas sanitarias e constitúen as unidades elementais onde se presta a atención primaria de saúde de acceso directo ós usuarios. Unha ou varias zonas de atención primaria poderán estar agrupadas ou interrelacionadas para a prestación de servicios de apoio, incluíndo a atención continuada. A delimitación das zonas de atención primaria terá carácter funcional e efectuaraa o Servicio Galego de Saúde, conforme criterios funcionais de índole xeográfica, demográfica, epidemiolóxica e de accesibilidade, tendo en conta, en todo caso, as necesidades sanitarias da poboación. Capítulo III Actividade sanitaria privada Artigo 10. Principios. 1. Dentro do sistema sanitario de Galicia e para a súa concepción integrada recoñécese a importancia da actividade sanitaria privada para o exercicio da universalidade dos dereitos á prestación dos servicios de saúde, a promoción e exercicio da equidade e o seu necesario equilibrio territorial na Comunidade Autónoma. 2. Para a cooperación da actividade sanitaria privada coa rede galega de atención sanitaria de utilidade pública, e sen prexuízo do disposto expresamente nesta lei, o Plan de saúde de Galicia ademais determinará as accións que durante a súa vixencia sexan susceptibles dunha acción conxunta. 3. Regulamentariamente, determinaranse os centros, servicios e establecementos sanitarios de titularidade privada que haberán de ser acreditados. Capítulo IV A rede galega de atención sanitaria de utilización pública Sección 1.ª Concepto e caracterización Artigo 11. Concepto. A rede galega de atención sanitaria de utilización pública está configurada polo conxunto de recursos, actividades, servicios e prestacións, de natureza pública ou privada, financiados publicamente, que contribúen a facer efectivo o dereito á protección da saúde e á atención sanitaria con suxeición ós principios do sistema sanitario de Galicia. Artigo 12. Funcións. A rede galega de atención sanitaria de utilización pública desenvolve as funcións seguintes: 1. Promoción e protección da saúde, prevención da enfermidade e educación sanitaria, nos termos que fixe a autoridade sanitaria no seu ámbito de actuación. 2. Asistencia sanitaria, con criterios de efectividade, eficiencia, seguridade e calidade. 3. Participación nos sistemas de información sanitaria e de vixilancia epidemiolóxica. 4. Docencia, formación continuada e investigación no campo das ciencias da saúde. 5. Aqueloutras funcións que lle sexan encomendadas. Artigo 13. Dirección. A dirección da rede galega de atención sanitaria de utilización pública correspóndelle á Xunta de Galicia, a través da Consellería de Sanidade, á que lle compete promove-la equidade no acceso ás prestacións e servicios sanitarios e asegurar uns niveis de calidade homoxéneos en tódolos dispositivos da rede, todo iso sen prexuízo da responsabilidade das persoas físicas ou xurídicas que desempeñan a titularidade e a xestión dos recursos, actividades, servicios e prestacións que integran a rede. Artigo 14. Centros e servicios. 1. A rede galega de atención sanitaria de utilización pública está composta por: a) Os centros, servicios e establecementos sanitarios públicos do Servicio Galego de Saúde ou adscritos a este. b) Os centros, servicios e establecementos sanitarios con personalidade xurídica propia adscritos ou vinculados á Consellería de Sanidade. c) Os centros, servicios e establecementos sanitarios doutras administracións públicas galegas, nos termos previstos nos respectivos convenios ou acordos subscritos para o efecto. d) Aqueloutros centros, servicios e establecementos sanitarios ós que o Servicio Galego de Saúde lles contrate a prestación de servicios de asistencia sanitaria de cobertura pública. 2. Tódolos centros, servicios e establecementos integrados na rede galega de atención sanitaria de utilización pública terán que ser acreditados, atendendo a súa tipoloxía, consonte as normas que se establezan para tal efecto por decreto do Consello da Xunta, co fin de asegurar uns niveis de calidade homoxéneos. 3. A inclusión na rede galega de atención sanitaria de utilización pública implica o sometemento dos centros, servicios e establecementos correspondentes ós plans, programas, directrices e criterios de actuación, así como á supervisión, inspección e control que estableza a Consellería de Sanidade, sen prexuízo da súa titularidade e xestión pública ou privada polas entidades e organismos que a desempeñen e da titularidade das relacións laborais do persoal que neles preste os seus servicios. Sección 2.ª Aseguramento Artigo 15. Aseguramento. O aseguramento único e público constitúe unha característica da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. Sección 3.ª Hospitais de utilización pública Artigo 16. Concepto. Os hospitais de utilización pública son o instrumento funcional da rede galega de atención sanitaria de utilización pública para conseguir unha ordenación óptima da atención especializada que permita o acceso e desfrute polos cidadáns dos servicios máis adecuados para o diagnóstico e tratamento dos procesos patolóxicos. Artigo 17. Hospitais privados integrados na rede. 1. Integran a rede galega de atención sanitaria de utilización pública os centros e establecementos hospitalarios de entidades privadas, debidamente acreditados, que subscriban un contrato de servicios sanitarios a que se refire o artigo 40 desta lei co Servicio Galego de Saúde para a provisión de servicios de atención especializada de cobertura pública. 2. En cada contrato de servicios sanitarios que se subscriba quedará establecido que a atención sanitaria prestada polos hospitais privados ós titulares do dereito á protección da saúde e á atención sanitaria financiadas publicamente se imparte en condicións de gratuidade. 3. Son causas de denuncia do contrato de servicios sanitarios as seguintes: a) Presta-la atención sanitaria que constitúe o seu obxecto transgredindo o principio de gratuidade. b) Infrinxir con carácter grave a lexislación laboral, da Seguridade Social ou fiscal. c) Lesiona-los dereitos establecidos nos artigos 16, 18, 20 e 22 da Constitución cando así se determine por sentencia. d) Deixar de adopta-las medidas legais, de carácter técnico ou organizativo, en materia de protección e confidencialidade dos datos persoais de saúde dos pacientes, permitindo con iso a vulneración da súa intimidade. e) Calquera outra que derive das obrigas establecidas nesta lei. 4. Os hospitais privados que se integren na rede galega de atención sanitaria de utilización pública estarán sometidos ás mesmas inspeccións e controis sanitarios, administrativos e económicos cós hospitais públicos, aplicándose criterios homoxéneos e previamente regulados. Artigo 18. Incompatibilidades. Non poderán ser incluídos na rede galega de atención sanitaria de utilización pública, nin ser obxecto de contrato de servicios sanitarios ou autorización de uso, os hospitais e establecementos do sector privado cando nalgún dos seus propietarios ou dos seus traballadores concorran as causas de incompatibilidade que establece a lexislación sobre incompatibilidades do persoal ó servicio das administracións públicas. Artigo 19. Utilización de centros e servicios que non pertencen á rede. Con carácter excepcional, e por tempo limitado, o Servicio Galego de Saúde poderá autoriza-lo uso dos centros e servicios que non pertencen á rede galega de atención sanitaria de utilización pública co obxecto de atender necesidades asistenciais que non poidan ser satisfeitas cos recursos propios desta. A estes centros e servicios seralles de aplicación o establecido no artigo 14.3 desta lei, durante o tempo de vixencia da súa autorización de uso. ==Título III== Das competencias sanitarias das administracións públicas de Galicia, das actuacións da Xunta en relación coa Unión Europea e das relacións de cooperación co Estado, con outras comunidades autónomas e coas comunidades galegas no exterior Capítulo I Competencias da Administración autonómica Artigo 20. Competencias do Consello da Xunta de Galicia. Correspóndelle ó Consello da Xunta de Galicia o exercicio das competencias seguintes: 1. O establecemento das directrices da política sanitaria e sociosanitaria da Comunidade Autónoma de Galicia. 2. O establecemento e a delimitación das áreas sanitarias a que se refire o artigo 7 desta lei. 3. A aprobación do Plan de saúde de Galicia. 4. A aprobación da estructura orgánica da Consellería de Sanidade. 5. A aprobación da estructura orgánica do Servicio Galego de Saúde. 6. A aprobación do proxecto de orzamento do Servicio Galego de Saúde. 7. O nomeamento e cesamento dos altos cargos da Administración pública sanitaria da Xunta de Galicia. 8. Os acordos de creación de hospitais públicos en Galicia. 9. A autorización para a constitución ou participación da Xunta de Galicia ou do Servicio Galego de Saúde en entidades de nova creación ou xa existentes que actúen no ámbito sanitario ou sociosanitario. 10. A aprobación das normas de acreditación que deben cumpri-los centros, servicios e establecementos para os efectos da súa inclusión na rede galega de atención sanitaria de utilización pública. 11. As restantes competencias que lle atribúe a normativa vixente. Artigo 21. Competencias da Consellería de Sanidade. Correspóndelle á Consellería de Sanidade o exercicio das competencias seguintes: 1. O desenvolvemento e a coordinación da política sanitaria e sociosanitaria da Comunidade Autónoma de Galicia. 2. A determinación dos criterios xerais da planificación sanitaria e sociosanitaria. 3. A elaboración do proxecto de Plan de saúde de Galicia e a súa remisión ó Consello da Xunta de Galicia. 4. A elaboración, o desenvolvemento e a avaliación dos programas de saúde pública. 5. O nomeamento e cesamento dos vocais do Consello Galego de Saúde. 6. A aprobación do regulamento de funcionamento interno do Consello Galego de Saúde. 7. O nomeamento e cesamento do persoal directivo da Consellería de Sanidade e do Servicio Galego de Saúde. 8. Formula-lo anteproxecto de orzamento do Servicio Galego de Saúde e das outras entidades con personalidade xurídica propia a el adscritas. 9. Aproba-los módulos económicos para a prestación de servicios propios, conveniados ou contratados do Servicio Galego de Saúde, así como a súa modificación. 10. Aproba-la Memoria anual do Servicio Galego de Saúde. 11. A aprobación da estructura da información sanitaria básica de Galicia. 12. A autorización para a creación, modificación, traslado e supresión ou peche de centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios. 13. O rexistro e catalogación dos centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios. 14. A confección dos estándares de calidade e a determinación dos criterios e dos mecanismos de acreditación dos centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios, e a súa remisión ó Consello da Xunta para a súa aprobación. 15. A determinación dos plans, programas, directrices e criterios de actuación a que deben someterse os centros, servicios e establecementos incluídos na rede galega de atención sanitaria de utilización pública, así como o exercicio da supervisión, inspección e control respecto destes. 16. Os rexistros e as autorizacións sanitarias obrigatorias de calquera tipo de instalacións, establecementos, servicios, actividades e productos directa ou indirectamente relacionados co uso ou consumo humanos. 17. A inspección sanitaria no ámbito das competencias da Comunidade Autónoma. 18. O exercicio da potestade disciplinaria en relación co persoal con destino na Consellería de Sanidade e no Servicio Galego de Saúde, con excepción da sanción de separación do servicio, e sen prexuízo das competencias que nesta materia ten atribuídas o conselleiro da Presidencia, Relacións Institucionais e Administración Pública. De acordo coas prescricións do artigo 42.2 da Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, estes procedementos disciplinarios deberán resolverse no prazo máximo de seis meses, entendéndose caducados polo transcurso deste prazo sen que se dictase resolución expresa. 19. O exercicio da potestade sancionadora sobre os centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios, agás a imposición de sancións pecuniarias atribuídas ó Consello da Xunta consonte o establecido no artigo 148 desta lei. 20. A vixilancia e control da publicidade susceptible de repercutir positiva ou negativamente sobre a saúde das persoas. 21. A promoción, ordenación, coordinación e avaliación das actividades de formación e investigación en materia sanitaria. 22. As restantes competencias que lle atribúe a normativa vixente. Artigo 22. Instrumentos de actuación. 1. Para o exercicio das súas competencias, a Consellería de Sanidade poderá: a) Desenvolvelas directamente, ou a través de organismos autónomos, entes públicos de carácter institucional, consorcios públicos e outros organismos ou entidades de titularidade ou natureza pública dotados de personalidade xurídica propia, existentes ou que poidan crearse para tal efecto. No exercicio das devanditas funcións, os organismos ou entidades referenciados, que se adscribirán á Consellería de Sanidade, gozarán da reserva de nomes e dos beneficios, exencións e franquías de calquera natureza que a lexislación lles atribúa á Xunta de Galicia e ós entes encargados da xestión do sistema de Seguridade Social. b) Delegar funcións no Servicio Galego de Saúde ou noutros organismos ou entidades adscritos á Consellería de Sanidade ou a este organismo. c) Establecer encomendas de xestión, acordos, convenios ou contratos -calquera que sexa a súa tipoloxía e modalidade- con entidades públicas ou privadas. d) Participar en calquera outra entidade pública ou privada, cando así conveña á xestión e execución das competencias asignadas. 2. Correspóndelle ó Consello da Xunta autoriza-la constitución ou participación da Comunidade Autónoma nos organismos e entidades de nova creación ou xa existentes a que se refire o apartado anterior. Capítulo II Competencias da Administración local Artigo 23. Marco legal. As entidades locais participarán no sistema sanitario de Galicia nos termos previstos nesta lei e nas disposicións que a desenvolvan, na Lei xeral de sanidade e na demais lexislación específica. Artigo 24. Competencias. 1. As entidades locais exercerán as competencias que en materia sanitaria lles atribúe a lexislación de réxime local e as restantes que lles confire o ordenamento xurídico. Consonte iso, as corporacións locais participarán nos órganos de dirección das áreas sanitarias nos termos establecidos nesta lei e nas súas disposicións de desenvolvemento. 2. Os concellos, sen prexuízo das competencias das demais administracións públicas, terán en relación co obrigado cumprimento das normas e plans sanitarios as seguintes obrigacións derivadas das súas competencias: a) Presta-los servicios mínimos obrigatorios determinados na lexislación de réxime local no referente ós servicios de saúde e ós regulados nesta lei. b) Control sanitario do medio natural e, en especial, a contaminación atmosférica, ruídos e vibracións, abastecemento e saneamento de augas, residuos urbanos e industriais. c) Control sanitario de industrias, actividades, servicios e transportes. d) Control sanitario de edificios e lugares de vivenda e convivencia humana, especialmente dos centros de alimentación, perruquerías, saunas e centros de hixiene persoal, hoteis e centros residenciais, escolas, campamentos turísticos e áreas de actividade física, deportiva e de recreo. e) Control sanitario da distribución e subministración de alimentos, bebidas e demais productos relacionados co uso ou consumo humano, así como dos medios para o seu transporte. f) Control sanitario dos cemiterios e policía sanitaria mortuoria. g) Desenvolvemento de programas de promoción da saúde, educación sanitaria e protección de grupos sociais con riscos específicos que se prevexan nos plans de saúde. 3. Ademais, os concellos poderán realizar actividades complementarias das que sexan propias doutras administracións públicas nas materias obxecto desta lei, nos termos establecidos na lexislación reguladora do réxime local. 4. Igualmente, os concellos poderán presta-los servicios relacionados coas materias obxecto desta lei que deriven das competencias que neles delegue a Xunta de Galicia ó abeiro da lexislación de réxime local e por aplicación do Plan de acción local de Galicia. 5. Para o desenvolvemento das funcións relacionadas nos apartados anteriores, os concellos solicitarán o apoio técnico do persoal e medios das áreas sanitarias en que se encontren comprendidos. O persoal sanitario da Consellería de Sanidade e do Servicio Galego de Saúde que presta apoio ós municipios terá, para estes efectos, a consideración de persoal ó servicio destes, coas súas obrigadas consecuencias en canto ó réxime de recursos e responsabilidades persoais e patrimoniais. 6. A elaboración e desenvolvemento da normativa municipal nas materias obxecto desta lei incluirá o seu coñecemento previo por parte da Consellería de Sanidade, a prol da efectiva coordinación e da eficacia administrativa. 7. Os plans sanitarios xerais de Galicia poñeranse en coñecemento das entidades locais de Galicia, a través das súas organizacións representativas. Os plans especiais remitiránselles ós municipios ós que afecten os devanditos plans. Artigo 25. Participación. 1. Os concellos participarán nos órganos do sistema sanitario de Galicia nos termos establecidos nesta lei. 2. En materia de participación e xestión sanitaria, os concellos: a) Estarán representados nos órganos de dirección das áreas sanitarias na forma que regulamentariamente se determine. b) Poderán colaborar, nos termos en que se acorde en cada caso, na construcción, remodelación e equipamento de centros e servicios sanitarios ou sociosanitarios, así como na súa conservación e mantemento. En ningún caso a falta de colaboración dos municipios poderá implicar desequilibrios territoriais ou desigualdade na dotación e acceso ós servicios sanitarios e sociosanitarios. c) Poderán establecer coa Administración sanitaria autonómica convenios para o mellor cumprimento dos fins desta lei. Artigo 26. Delegación de competencias nas entidades locais. Sen prexuízo do establecido nos artigos anteriores, as entidades locais poderán asumir competencias delegadas pola Consellería de Sanidade, sempre que acrediten poder executar plenamente as funcións que en materia de saúde lles asigne como competencia propia a lexislación vixente e obteñan a pertinente acreditación para a delegación de tales competencias na forma que regulamentariamente se determine. Artigo 27. Condicións para a delegación de competencias. As competencias ás que se refire o artigo anterior só poderán ser delegadas, de acordo cos principios de autonomía municipal e responsabilidade financeira, cando as entidades locais asuman os resultados económicos da súa xestión. Capítulo III Da Unión Europea Artigo 28. Das actuacións da Xunta en relación coa Unión Europea. 1. Nas materias obxecto desta lei, correspóndelle á Xunta de Galicia a transposición, o desenvolvemento e a execución da normativa comunitaria naqueles ámbitos que sexan propios da súa competencia ó abeiro do previsto na Constitución e no Estatuto de autonomía de Galicia. 2. A Xunta de Galicia participará de modo efectivo no proceso de formación da vontade do Estado español no tocante á adopción de decisións e á emisión de actos normativos polos órganos da Comunidade Europea que afecten as materias obxecto desta lei, nos termos previstos nas leis e nos convenios que se establezan coa Administración do Estado. Capítulo IV Das relacións de cooperación coa Administración do Estado, con outras comunidades autónomas e coas comunidades galegas no exterior en materia sanitaria Artigo 29. Das relacións de cooperación coa Administración do Estado. 1. Nas materias obxecto desta lei, a Xunta de Galicia participará de modo efectivo no exercicio das competencias que de acordo co bloque da constitucionalidade corresponden ó Estado, nos termos que establecen as leis e os convenios que se subscriban con este, e, en particular, polo que se refire ó establecemento das bases, a coordinación xeral da sanidade e a alta inspección, todo iso sen prexuízo do previsto no apartado 4 deste artigo. 2. En defecto de leis estatais que garantan a efectiva participación a que se refire o apartado anterior, ou co obxecto de completa-las previsións que ó respecto se conteñen nelas, o Consello de Goberno da Xunta de Galicia promoverá coa indicada finalidade a formalización dos oportunos convenios coa Administración do Estado consonte o previsto na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, e disposicións concordantes. 3. Igualmente, en defecto de leis estatais que así o establezan, a Xunta de Galicia promoverá a formalización dos oportunos convenios coa Administración do Estado, así como a adopción de cantas medidas sexan precisas para facer efectiva a participación daquela nos órganos de goberno dos organismos e entidades dependentes da Administración xeral do Estado, calquera que sexa a súa natureza xurídica, que desenvolvan a súa actividade nas materias obxecto desta lei. 4. Por razóns de eficacia, a Xunta de Galicia promoverá a formalización dos oportunos convenios coa Administración xeral do Estado co fin de encomendarlles ós órganos da Comunidade, ou ós organismos ou entidades dela dependentes, no ámbito territorial de Galicia, a prestación dos servicios e o desempeño das competencias executivas e de inspección e control que en materia sanitaria lle corresponden ó Estado de acordo co bloque da constitucionalidade, todo iso sen prexuízo da súa eventual transferencia ou delegación a esta Comunidade, se é o caso. 5. A Xunta de Galicia poderá acorda-la realización de plans e programas conxuntos de actuación coa Administración xeral do Estado para o logro de obxectivos comúns nas materias obxecto desta lei, consonte o previsto na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, e disposicións concordantes. Artigo 30. Das relacións de cooperación con outras comunidades autónomas. 1. A Xunta de Galicia poderá establecer relacións de cooperación con outras comunidades autónomas para a consecución de obxectivos comúns nas materias obxecto desta lei mediante calquera das fórmulas admitidas en dereito e, se é o caso, mediante a formalización dos oportunos convenios de colaboración e acordos de cooperación, que se tramitarán consonte o establecido nos artigos 145.2 da Constitución, 35 do Estatuto de autonomía de Galicia e 4.8 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente. 2. Ademais, poderá acorda-la realización de plans e programas conxuntos de actuación con outras comunidades autónomas para o logro de obxectivos de interese común, en especial de carácter territorial en relación coa protección da saúde e a provisión dos servicios sanitarios e sociosanitarios en áreas limítrofes e de carácter sectorial en relación coa atención de determinadas patoloxías ou ámbitos da asistencia en concreto e/ou colectivos necesitados de especial protección. Artigo 31. Das relacións coas comunidades galegas no exterior. 1. A Xunta de Galicia poderá asinar acordos de colaboración e cooperación coas comunidades galegas asentadas no exterior no marco previsto no artigo 7 do Estatuto de autonomía. 2. Os convenios e acordos de colaboración e cooperación poderán consistir na adopción de fórmulas de xestión directa ou indirecta dos centros asistenciais pertencentes ás comunidades galegas e no recoñecemento, de acordo co principio de reciprocidade, á prestación de asistencia sanitaria ós seus membros en desprazamentos temporais á Comunidade Autónoma. ==Título IV== Servicio Galego de Saúde Capítulo I Principios xerais Artigo 32. Natureza. 1. Para o adecuado desenvolvemento das competencias que no ámbito sanitario lle corresponden á Comunidade Autónoma de Galicia, configúrase o Servicio Galego de Saúde, creado pola Lei 1/1989, como un organismo autónomo de natureza administrativa, dotado de personalidade xurídica propia e plena capacidade para o cumprimento dos seus fins. 2. O Servicio Galego de Saúde está adscrito á Consellería de Sanidade, que exercerá sobre el as facultades de dirección, vixilancia e tutela, e en particular o exercicio das potestades regulamentarias e de organización que lle atribúen esta lei e as restantes disposicións que sexan de aplicación. 3. O Servicio Galego de Saúde rexerase polo establecido nesta lei e nas normas dictadas no seu desenvolvemento e polas restantes disposicións que lle sexan de aplicación. En materia de contratación, o servicio réxese polo recollido na lexislación sobre contratos das administracións públicas. A contratación de servicios sanitarios rexerase polas súas normas específicas. 4. O Servicio Galego de Saúde, e a totalidade de entidades adscritas a el, gozan da reserva de nomes e dos beneficios, exencións e franquías de calquera clase e natureza que as leis lles atribúen á Xunta de Galicia e ás entidades públicas encargadas da xestión da Seguridade Social. Artigo 33. Centros e servicios. Integran o Servicio Galego de Saúde os centros, servicios e establecementos sanitarios creados pola Administración da Xunta de Galicia ou procedentes de transferencias, así como as entidades sanitarias de natureza pública que se lle adscriban. Artigo 34. Fins. 1. Son fins do Servicio Galego de Saúde: a) A adecuada asignación dos recursos económicos afectos ó financiamento das prestacións e servicios de asistencia sanitaria e rehabilitación no ámbito da Comunidade Autónoma, tendo en conta as características socioeconómicas, sanitarias e poboacionais de Galicia. b) A coordinación da rede galega de atención sanitaria de utilización pública para a optimización de tódolos dispositivos asistenciais integrados nela, baixo as directrices da Consellería de Sanidade. c) A provisión dos servicios e prestacións de asistencia sanitaria de cobertura pública no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia. d) A promoción da humanización en tódolos centros, servicios e establecementos asistenciais da rede galega de atención sanitaria de utilización pública, mantendo o máximo respecto á dignidade da persoa e á liberdade individual e asegurando a preservación da intimidade dos cidadáns en todo o seu proceso asistencial, así como a protección da confidencialidade dos seus datos de saúde persoais. e) A introducción de novas técnicas e procedementos diagnósticos e terapéuticos, logo da súa avaliación en termos de eficacia, seguridade, custo e impacto desde o punto de vista bioético, así como a promoción da calidade e a modernización dos servicios asistenciais de cobertura pública. f) O estímulo da docencia e a investigación en ciencias da saúde no ámbito dos centros, servicios e establecementos sanitarios asistenciais da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. Artigo 35. Funcións. 1. Para a consecución dos seus fins, o Servicio Galego de Saúde desenvolve, baixo a supervisión e control da Consellería de Sanidade, as funcións seguintes: a) A distribución dos recursos económicos afectos ó financiamento dos servicios e prestacións de asistencia sanitaria de cobertura pública, mediante a compra da actividade asistencial ós centros, servicios e establecementos da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. b) A prestación directa de asistencia sanitaria nos seus propios centros, servicios e establecementos ou adscritos ó servicio, e indirecta a través doutros centros, servicios e establecementos da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. c) O goberno, a dirección e a xestión dos centros, servicios e establecementos sanitarios propios ou adscritos ó Servicio Galego de Saúde, ós que se aplicarán idénticos requisitos para os efectos da compra de servicios de asistencia sanitaria que ós restantes dispositivos da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. d) A coordinación e a xestión dos recursos humanos, materiais e financeiros asignados ó servicio para o cumprimento dos seus fins. e) O establecemento, a xestión e a actualización dos acordos, convenios e contratos -calquera que sexa a súa tipoloxía e modalidade- con terceiras entidades titulares de centros, servicios e establecementos sanitarios. f) A execución e o desenvolvemento de programas de docencia e investigación. g) Aqueloutras que lle delegue ou encomende a Consellería de Sanidade. 2. Para o exercicio das funcións a que se refire o apartado anterior, o Servicio Galego de Saúde poderá: a) Desenvolve-las referidas funcións directamente ou a través de organismos autónomos, entes públicos de carácter institucional, consorcios públicos e outros organismos ou entidades de titularidade ou natureza pública dotados de personalidade xurídica propia, existentes ou que poidan crearse para tal efecto, que se adscribirán ó Servicio Galego de Saúde. b) Establecer encomendas de xestión, acordos, convenios, contratos -calquera que sexa a súa tipoloxía e modalidade- ou fórmulas de xestión integrada ou compartida con entidades públicas ou privadas. c) Participar en calquera outra entidade pública ou privada, cando así conveña á xestión e execución das funcións asignadas. 3. Correspóndelle ó Consello da Xunta autoriza-la constitución ou participación do Servicio Galego de Saúde nos organismos e entidades de nova creación ou xa existentes a que se refire o apartado anterior. Artigo 36. Actuacións. Para o desempeño das súas funcións, o Servicio Galego de Saúde desenvolve as actuacións seguintes: 1. A aplicación das políticas e directrices contidas no Plan de saúde e que definen as necesidades asistenciais. 2. O desenvolvemento de plans estratéxicos e operativos nas materias competencia do servicio, baixo a supervisión da Consellería de Sanidade. 3. A aprobación da carteira de servicios que presta cada un dos centros, servicios e establecementos sanitarios asistenciais da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. 4. A xestión da carteira de servicios a que se refire o epígrafe anterior. 5. O desenvolvemento dunha política de persoal e de recursos económicos para a execución adecuada das funcións asignadas e o cumprimento dos seus fins. 6. O desenvolvemento e a xestión de sistemas de información. 7. A avaliación de novas tecnoloxías. 8. O desenvolvemento de programas de calidade e mellora da práctica clínica. 9. O desenvolvemento de programas de formación e investigación. 10. Calquera outra actuación que conduza ó exercicio das súas funcións e ó cumprimento dos seus fins. Capítulo II Organización Artigo 37. Estructura orgánica. 1. Os órganos centrais de dirección do Servicio Galego de Saúde son os seguintes: A) Órganos colexiados: O Consello de Dirección. B) Órganos unipersoais: a) O presidente. b) O secretario xeral. c) Os directores de división. C) A presidencia exerceraa o conselleiro de Sanidade. 2. Son órganos periféricos de dirección do Servicio Galego de Saúde: a) Os directores das áreas sanitarias. b) Os xerentes dos dispositivos ós que se refire o artigo 7.6 desta lei. 3. A estructura orgánica do Servicio Galego de Saúde, tanto no seu nivel central coma periférico, determinarase regulamentariamente, consonte as necesidades asistenciais dos cidadáns en cada territorio. En todo caso, deberá terse en conta a ordenación territorial do sistema sanitario galego vixente en cada momento. Capítulo III As funcións de compra e provisión de servicios sanitarios Artigo 38. A separación de funcións. O Servicio Galego de Saúde, para o mellor exercicio das súas funcións directivas, desenvolve dúas actividades diferenciadas: a compra de servicios sanitarios e a provisión de servicios sanitarios. A estructura orgánica do Servicio Galego de Saúde ha de garanti-la devandita separación de funcións de modo efectivo. Sección 1.ª Da compra de servicios sanitarios Artigo 39. A compra de servicios sanitarios. 1. Enténdese por función de compra a determinación cuantitativa e cualitativa dos servicios sanitarios requiridos para satisface-las necesidades de atención sanitaria de toda a poboación, de conformidade coas directrices e prioridades do Plan de saúde de Galicia, e a súa ulterior contratación para asegura-lo efectivo exercicio do dereito á protección da saúde e á atención sanitaria financiados publicamente. 2. O Servicio Galego de Saúde é o organismo responsable de desenvolve-la función de compra de servicios sanitarios, co fin de logra-lo compromiso dos provedores de servicios e dos profesionais sanitarios nos obxectivos de protexer, manter e mellora-lo nivel de saúde dos cidadáns. A dita función terá en conta, con carácter previo, a utilización óptima dos recursos sanitarios propios. 3. O desenvolvemento da función de compra realizarase de forma planificada incorporando nunha primeira fase información relevante sobre as necesidades de atención sanitaria da poboación protexida e a demanda previa de servicios. Establecidas as prioridades e analizada a oferta dos provedores públicos e privados pertencentes a rede galega de atención sanitaria de utilización pública, determinaranse para cada dispositivo asistencial o contido, o alcance, a modalidade e o nivel óptimo de calidade con que han de prestarse os servicios sanitarios, así como a súa forma de compensación económica. 4. A planificación da compra de servicios sanitarios promoverá a coordinación e a integración de tódolos recursos asistenciais e establecerá os criterios que determinen o grao de especialización dos centros, servicios e establecementos para os efectos de garantir unha capacidade instalada en relación coas necesidades de saúde e un nivel de atención adecuado á complexidade das patoloxías existentes. Por outra parte, determinará os criterios de seguimento e a avaliación dos obxectivos de xestión, así como a evolución dos resultados en saúde. 5. A compra de servicios sanitarios desenvolverase baixo o principio de equidade e asegurará que os cidadáns reciben unha atención sanitaria continuada, eficiente, segura, cun nivel óptimo de calidade e co grao de información adecuada para poderen expresa-las súas preferencias. 6. A compra de servicios sanitarios polo Servicio Galego de Saúde establecerase tendo en conta a información actualizada por un sistema de base poboacional. 7. A función de compra instrumentalízase a través dun contrato de servicios sanitarios entre o comprador e o provedor de servicios financiados publicamente. Artigo 40. O contrato de servicios sanitarios. 1. Para os efectos desta lei, o contrato de servicios sanitarios é o instrumento mediante o cal se ordenan as relacións entre o Servicio Galego de Saúde e os centros, servicios e establecementos da rede de atención sanitaria de utilización pública para a consecución dos obxectivos sanitarios públicos. 2. O contrato de servicios sanitarios revestirá se é o caso a forma de protocolos internos de actividade-financiamento, contratos, calquera que sexa a súa tipoloxía e modalidade, convenios, acordos ou outros instrumentos de colaboración entre o Servicio Galego de Saúde e os provedores públicos ou privados, xa sexan hospitais, establecementos de atención primaria e calquera outro da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. 3. O Servicio Galego de Saúde garante a calidade dos servicios sanitarios prestados polos provedores a través da acreditación estructural dos centros. Para estes efectos, constitúen requirimentos esenciais que o provedor incorpore a evidencia científica á toma de decisións sobre os coidados prestados, que estableza estándares de boa práctica clínica, que elabore protocolos segundo as guías de práctica clínica aprobadas e que monitorice a atención que lles presta ós cidadáns. 4. A obtención da acreditación correspondente é un requisito inescusable para a subscrición dun contrato de servicios hospitalarios e para a inclusión do centro ou establecemento correspondente na rede galega de atención sanitaria de utilización pública. Artigo 41. Mínimos do contrato de servicios sanitarios. Nos contratos de servicios sanitarios ós que se refire o artigo anterior concretaranse os seguintes mínimos: 1. Cobertura poboacional do contrato, no caso de centros sectorizados. 2. Carteira básica de servicios e especialidades médicas e cirúrxicas, establecemento de obxectivos asistenciais, cálculo do volume de actividade, condicións de espera para o acceso ós servicios sanitarios e previsión das continxencias sanitarias obxecto de cobertura. 3. Determinación dos requisitos de calidade que deberán cumpri-los servicios sanitarios. 4. Cálculo sobre a cobertura orzamentaria da actividade consignada con cargo ós créditos orzamentarios e forma de compensación económica. 5. Procedementos de control e avaliación do cumprimento de obxectivos asistenciais. Sección 2.ª Da provisión de servicios sanitarios Artigo 42. A provisión de asistencia sanitaria. Por función de provisión enténdese o goberno, dirección e xestión dos centros, servicios e establecementos propios e adscritos ó Servicio Galego de Saúde. Sección 3.ª Organización e xestión Artigo 43. Instrumentos de organización e xestión. 1. A modernización do sistema require da introducción de modelos de xestión que dinamicen o servicio público e garantan un marco de innovación tecnolóxica adecuado, co fin de obte-la maior rendibilidade social. 2. Introduciranse fórmulas organizativas cunha visión horizontal e integradora dos procesos asistenciais e adoptaranse as medidas que fomenten a coordinación, a colaboración e a cooperación de tódolos provedores públicos e privados que configuran a rede galega de atención sanitaria de utilización pública. Artigo 44. As áreas de servicio compartido. 1. Potenciarase a capacidade das unidades de alta especialización dependentes de entidades dotadas de personalidade xurídica propia nos hospitais públicos, a prol de logra-lo maior beneficio posible para os pacientes subsidiarios da súa atención, mediante modelos organizativos que configuren áreas de servicio compartido, que actuarán integradas funcionalmente no centro hospitalario público e suxeitas ós criterios de planificación que a Consellería de Sanidade determine. 2. O Servicio Galego de Saúde aproveitará a vantaxe competitiva derivada do traballo simultáneo de varias organizacións, reforzando o cumprimento de obxectivos do Plan de saúde e potenciando aspectos que inflúen decisivamente na calidade da atención médica, como son a investigación e a formación especializada posgraduada. 3. No ámbito asistencial, a implantación deste novo modelo estructurado, flexible e adaptado ó marco particular de cada centro habilitará a toma de decisións executivas para responder ás necesidades do paciente, dentro dun marco de garantía e transparencia, que procure a integración de tódolos recursos asistenciais, co fin de prestar unha atención global, continuada e eficiente. Artigo 45. A xestión clínica. 1. Os centros asistenciais do Servicio Galego de Saúde poderán constituír áreas de xestión clínica, integradas por unidades ou servicios, coa finalidade de abordaxe diagnóstica, terapéutica ou rehabilitadora de patoloxías afíns, ou que afecten a un sistema orgánico ou a áreas clínicas semellantes. Esta organización non terá personalidade xurídica propia. 2. O obxectivo fundamental destas áreas clínicas é establecer fórmulas organizativas dinámicas e flexibles que, tendo como centro de atención ó paciente, se orienten a lograr melloras organizativas e clínicas que se plasmen en melloras de calidade da atención, así como da eficiencia no funcionamento dos centros e da efectividade das prestacións. 3. Esta organización poderá non estar vinculada a un centro necesariamente, senón agrupar unidades ou servicios de diferentes centros ou establecementos. 4. Esta organización tenderá a supera-la compartimentación existente, especialmente nos hospitais, froito da progresiva especialización e da fragmentación do traballo, facendo compatible este cunha atención horizontal das necesidades asistenciais dos pacientes e facilitando unha maior autonomía de xestión dos centros e establecementos sanitarios. 5. O Servicio Galego de Saúde establecerá os criterios metodolóxicos para a súa posta en marcha así como os requisitos para a súa constitución. Capítulo IV Medios materiais e réxime patrimonial Artigo 46. Medios materiais. O Servicio Galego de Saúde contará cos medios materiais precisos para o cumprimento dos fins que esta lei lle atribúe. Artigo 47. Patrimonio. 1. Constitúen o patrimonio propio do Servicio Galego de Saúde tódolos bens e dereitos que lle pertenzan á entrada en vigor desta lei ou que adquira ou reciba no futuro por calquera título. 2. Constitúen o patrimonio adscrito ó Servicio Galego de Saúde: a) Os bens e dereitos do patrimonio da Comunidade Autónoma afectos a servicios de asistencia sanitaria que teña adscritos ou que se lle adscriban. b) Os bens e dereitos de toda índole afectos ós servicios de asistencia sanitaria do sistema de Seguridade Social transferidos á Xunta de Galicia, con pleno respecto ó previsto na disposición adicional sétima da Lei xeral de sanidade. c) Os bens e dereitos das entidades locais que se lle adscriban. Artigo 48. Réxime xurídico do patrimonio. O réxime xurídico do patrimonio do Servicio Galego de Saúde rexerase polo establecido nesta lei e, no seu defecto, polo disposto na normativa reguladora do patrimonio da Comunidade Autónoma de Galicia, e deberá axustarse ós seguintes principios: 1. O Servicio Galego de Saúde ten plena capacidade para adquirir e posuír bens e dereitos polos medios establecidos no ordenamento xurídico, así como para exerce-las accións e os recursos que procedan para a defensa e tutela do seu patrimonio. 2. Son bens de dominio público do Servicio Galego de Saúde os afectos á prestación directa de servicios públicos propios do organismo e os inmobles da súa propiedade en que se aloxen as súas unidades e entidades dependentes da súa administración, e como tal gozan dos beneficios tributarios que lles sexan aplicables. 3. Aplicarase o réxime xurídico demanial ós dereitos reais do Servicio Galego de Saúde no que concorran as circunstancias descritas no epígrafe anterior. 4. A declaración de utilidade pública enténdese implícita en toda expropiación relativa a obras e servicios que sexan competencia do Servicio Galego de Saúde para o cumprimento das funcións e a consecución dos fins fixados pola lei. Artigo 49. Tráfico xurídico do patrimonio. 1. O Servicio Galego de Saúde poderá adquirir por si mesmo bens inmobles e dereitos a título gratuíto logo da autorización do Consello da Xunta. As adquisicións gratuítas de bens mobles poderá facelas directamente sen necesidade de autorización previa, deixando constancia no expediente da conveniencia da adquisición. 2. O Servicio Galego de Saúde poderá arrendar directamente os inmobles que sexan necesarios para o desenvolvemento das súas funcións debendo publica-lo anuncio e a adxudicación no Diario Oficial de Galicia. Nembargantes, exceptuarase a publicación do anuncio naqueles casos nos que se acredite que baseándose nas peculiaridades do ben deba arrendarse un inmoble determinado. 3. O Servicio Galego de Saúde poderá dispoñer dos bens e dereitos que lle pertenzan en propiedade e que non sexan necesarios para o exercicio das súas funcións. 4. Poderán cederse os bens mobles propiedade do organismo a terceiros no marco de relacións de colaboración e para fins de interese sanitario. Tamén poderán cederse con fins benéficos bens mobles dos que non se prevexa a súa utilización. Artigo 50. Inventario. O Servicio Galego de Saúde levará un inventario dos bens e dereitos que integran o seu patrimonio para os efectos de coñecer en todo momento a súa natureza e cualificación, así como a súa situación, uso e destino. Capítulo V Réxime financeiro, orzamentario e contable Artigo 51. Réxime financiero. O Servicio Galego de Saúde financiarase cos recursos que lle sexan asignados con cargo ós orzamentos da Comunidade Autónoma de Galicia, entre os que poderán figura-los seguintes: a) Os destinados pola Comunidade Autónoma ó financiamento dos servicios sanitarios da Seguridade Social pola aplicación do establecido na Lei 21/2001, do 27 de decembro, pola que se regulan as medidas fiscais e administrativas do novo sistema de financiamento das comunidades autónomas de réxime común e cidades con Estatuto de autonomía. b) A parte que, por razón das funcións conferidas, lle poida corresponder pola participación da Xunta de Galicia nos recursos destinados a financia-la xestión dos servicios sanitarios. c) As achegas que deban realiza-las entidades locais con cargo ós seus orzamentos, se é o caso. d) Os productos e rendas de toda índole procedentes dos bens e dereitos que integran o seu patrimonio, propio ou adscrito. e) Os ingresos ordinarios e extraordinarios que legalmente ou convencionalmente estea autorizado a percibir e, en particular, os ingresos procedentes da prestación de servicios sanitarios cando existan terceiros obrigados ó pagamento e os procedentes de acordos con entidades aseguradoras de asistencia sanitaria ou con outras comunidades autónomas. f) As subvencións, doazóns e calquera outra achega voluntaria de entidades e particulares. g) Calquera outro recurso que poida serlle atribuído ou asignado. Artigo 52. Orzamento. O orzamento do Servicio Galego de Saúde debe orientarse de acordo coas previsións contidas no Plan de saúde de Galicia, e debe incluírse nos orzamentos da Xunta de forma diferenciada. Artigo 53. Contabilidade. 1. O Servicio Galego de Saúde estará sometido ó réxime de contabilidade pública nos termos que se establecen no Decreto lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia, e disposicións concordantes. 2. Na elaboración do Plan de contabilidade pública do Servicio Galego de Saúde prestarase especial atención á contabilidade analítica de modo que, sen prexuízo da información da contabilidade xeral, poida contribuírse ó establecemento de indicadores que faciliten a implantación da dirección por obxectivos e o control de resultados no ámbito do organismo e dos seus centros, servicios e establecementos. Artigo 54. Réxime de control. 1. A Intervención Xeral da Xunta de Galicia exercerá as súas funcións no ámbito do Servicio Galego de Saúde, nos termos que establece o Decreto lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia, e demais disposicións que resulten de aplicación. 2. O Consello da Xunta, por petición do conselleiro competente en materia de economía e facenda e por iniciativa da Intervención Xeral da Xunta de Galicia, poderá acordar de forma motivada que a función interventora no ámbito do Servicio Galego de Saúde e das súas institucións, centros e servicios sexa substituída polo control financeiro de carácter permanente. Capítulo VI Recursos humanos Artigo 55. Principios xerais en materia de persoal. 1. A actividade de tódolos profesionais e do persoal do Servicio Galego de Saúde, con independencia da súa relación de emprego e categoría, estará orientada ó aseguramento e mellora da calidade na atención sanitaria a tódolos cidadáns. 2. O modelo de relacións profesionais do contorno sanitario público galego orientarase á modernización na prestación dos servicios, ó compromiso dos profesionais cos obxectivos do Servicio Galego de Saúde, á motivación e desenvolvemento profesional e ó incremento de oportunidades do persoal. 3. A ordenación dos recursos humanos do sector público sanitario de Galicia realizarase de forma planificada, ponderando tanto a estructura de profesionais que se coide necesaria para cumpri-los obxectivos encomendados ós dispositivos sanitarios públicos en todo o territorio galego coma as medidas necesarias para consegui-la devandita estructura, en especial en materia de mobilidade xeográfica e funcional, adecuación de cadros, formación continuada e reclasificación de persoal. 4. A Administración sanitaria da Xunta de Galicia promoverá as medidas necesarias para a integración progresiva de todo o persoal que presta servicios no Servicio Galego de Saúde nun réxime xurídico común. 5. Promoverase a participación dos traballadores na determinación das súas condicións de traballo, a través dos órganos lexitimados de representación e negociación colectiva. Artigo 56. Ámbito e réxime xurídico. 1. O Servicio Galego de Saúde está integrado polo persoal funcionario, estatutario e laboral da Administración da Xunta de Galicia que presta os seus servicios neste organismo. 2. A clasificación e réxime xurídico do persoal do Servicio Galego de Saúde rexerase polas disposicións que respectivamente lle sexan de aplicación, atendendo a súa procedencia e as características da súa relación de emprego. 3. O réxime xurídico estatutario será, con carácter xeral, o aplicable ó persoal que preste os seus servicios nos centros e servicios asistenciais do Servicio Galego de Saúde. A Administración sanitaria da Xunta de Galicia poderá establece-los procedementos que habiliten a progresiva homologación e integración do persoal funcionario e laboral no réxime estatutario. Artigo 57. Provisión de persoal no Servicio Galego de Saúde. 1. A provisión de persoal estatutario do Servicio Galego de Saúde rexerase polos seguintes principios básicos: a) Igualdade, mérito, capacidade e publicidade. b) Planificación das necesidades dos recursos. c) Programación periódica das convocatorias. d) Integración no réxime organizativo e funcional das institucións, centros e servicios. e) Libre circulación de persoal nas institucións, centros e servicios do Servicio Galego de Saúde, así como no ámbito do sistema nacional de saúde. 2. A provisión de persoal no Servicio Galego de Saúde realizarase polos sistemas de selección, de promoción interna, de mobilidade e demais previstos na normativa estatutaria de aplicación e disposicións de desenvolvemento daquela que se establezan na Comunidade Autónoma de Galicia. 3. Os procedementos de selección do persoal estatutario fixo serán o concurso-oposición, o concurso e a oposición, de conformidade co disposto nas normas de xeral aplicación na selección de persoal estatutario do sistema nacional de saúde e demais de aplicación ó persoal estatutario do Servicio Galego de Saúde. A Administración sanitaria da Xunta de Galicia adoptará as medidas oportunas para que as convocatorias de selección se efectúen de forma periódica, preferentemente con frecuencia bianual, a través de convocatoria pública e mediante procedementos que garantan os principios constitucionais de igualdade, mérito e capacidade no acceso. 4. Os procesos de selección temporal efectuaranse polos procedementos que permitan a máxima axilidade na selección baseados nos principios de igualdade, mérito, capacidade e publicidade no acceso, que serán establecidos logo da negociación no seo da Mesa Sectorial de Sanidade. 5. A provisión de persoal estatutario do Servicio Galego de Saúde poderá realizarse mediante promoción interna, ben a través dos sistemas de selección establecidos na normativa de aplicación ou ben a través de convocatorias específicas, se así o aconsellan razóns de planificación ou de eficacia na xestión. En todo caso, os procedementos de provisión de persoal estatutario por promoción interna realizaranse a través de convocatoria pública e con respecto ós principios de igualdade, mérito e capacidade. 6. A provisión de postos de traballo nos distintos ámbitos do Servicio Galego de Saúde realizarase de forma periódica mediante procedementos de mobilidade voluntaria do persoal, a través de convocatorias públicas que garantan os principios de igualdade, mérito e capacidade e de conformidade co previsto na normativa estatutaria de aplicación e disposicións de desenvolvemento daquela que se establezan na Comunidade Autónoma de Galicia. 7. Determinaranse regulamentariamente os supostos e as condicións de provisión mediante o reingreso provisional desde a situación de excedencia. 8. Determinarase regulamentariamente a tipoloxía de postos de xefatura ou coordinación, tanto sanitaria coma non-sanitaria, que poderán ser provistos mediante libre designación logo da convocatoria pública, así como os que se proverán mediante concurso de méritos. Artigo 58. Ámbito da prestación de servicios. 1. Os procesos de selección, mobilidade e promoción interna que se convoquen abarcarán como mínimo, con carácter xeral, o ámbito de cobertura territorial dunha área sanitaria. Os profesionais así seleccionados serán nomeados co citado ámbito de área sanitaria, sen prexuízo da incorporación nun centro, institución ou localidade en concreto. 2. Excepcionalmente, na forma que regulamentariamente se determine, o persoal dos centros, servicios e establecementos sanitarios do Servicio Galego de Saúde poderá ser cambiado de posto, localidade ou centro, dentro da mesma área sanitaria, sempre que iso veña motivado por necesidades imperativas da organización sanitaria, respectando as súas condicións laborais e económicas, logo do informe dos órganos de representación do persoal. Artigo 59. Carreira profesional. 1. Estableceranse sistemas de carreira e promoción profesional que permitan o recoñecemento e desenvolvemento profesional do persoal en atención ós seus coñecementos, experiencia, responsabilidade e mellor adecuación das súas competencias e calidades persoais ós obxectivos do Servicio Galego de Saúde, ponderando tanto as necesidades asistenciais concorrentes coma as características organizativas do organismo. 2. Enténdese por carreira profesional o dereito a progresar, de forma individualizada, a niveis superiores, previamente definidos dentro de cada clase ou categoría funcional, como recoñecemento ó desenvolvemento profesional en coñecementos, experiencia, responsabilidade e mellor adecuación da actitude, capacidade e calidades persoais ós obxectivos do Servicio Galego de Saúde. Artigo 60. Cadro de persoal. 1. O instrumento técnico de ordenación do persoal do Servicio Galego de Saúde é o cadro de persoal, recollido no anexo de persoal das correspondentes leis de orzamentos da Comunidade Autónoma. A totalidade dos postos de traballo de carácter estructural do Servicio Galego de Saúde, con independencia do seu réxime xurídico ou retributivo, estarán consignadas nel, desagregadas no eido da categoría profesional. 2. O cadro de persoal do Servicio Galego de Saúde constitúe a expresión cifrada, contable e sistemática dos efectivos que, como máximo, poden prestar servicios con carácter estructural tanto na súa organización central e periférica coma nas institucións, centros e servicios sanitarios dependentes deste organismo, con suxeición ás dotacións económicas consignadas nas correspondentes leis de orzamentos xerais da Comunidade Autónoma de Galicia, e sen prexuízo das contratacións ou nomeamentos de carácter temporal para o mantemento da continuidade dos servicios ou para atender necesidades de carácter non-permanente que poida realiza-lo organismo con cargo ós créditos existentes para esta finalidade. 3. Correspóndelle ó Servicio Galego de Saúde a xestión e a modificación dos cadros de persoal coas limitacións establecidas nas disposicións orzamentarias en vigor. Artigo 61. Sistema retributivo. 1. O persoal do Servicio Galego de Saúde percibirá as súas retribucións de acordo co réxime xurídico que rexa a súa relación de emprego e dentro dos límites que anualmente fixa a Lei de orzamentos da Comunidade Autónoma. 2. O Servicio Galego de Saúde poderá establecer, logo do informe favorable emitido conxuntamente polas consellerías de Economía e Facenda e da Presidencia, Relacións Institucionais e Administración Pública, un modelo retributivo orientado á calidade do servicio, á incentivación da actividade, á motivación dos profesionais, á consideración singular de actuacións concretas no ámbito sanitario e á consecución dos obxectivos planificados, logo da negociación na mesa sectorial. Artigo 62. Función directiva. 1. A función directiva é exercida polos profesionais que desempeñan os postos nos que se desenvolve e executa o goberno, a dirección e xestión do Servicio Galego de Saúde nos seus niveis central, periférico, de área, dispositivo, centro ou establecemento, tanto nos seus aspectos asistenciais coma no ámbito administrativo e de servicios xerais. 2. Terá a consideración de persoal directivo do Servicio Galego de Saúde aquel que teña atribuídas con carácter non-permanente tarefas de xerencia e dirección profesional nos termos establecidos no apartado anterior, agás o persoal que ten a condición de alto cargo. 3. Os postos directivos poderán proverse mediante o sistema de libre designación con nomeamento provisional de carácter administrativo ou ben por contrato de alta dirección. 4. O persoal funcionario ou estatutario que acceda ó desempeño de postos directivos será declarado no seu posto de orixe na situación administrativa de servicios especiais recollida na Lei da función pública de Galicia. O período de servicios prestados no desempeño dos citados postos será computado para os procesos de selección e provisión como prestados na praza de orixe. 5. O cadro de persoal do Servicio Galego de Saúde concretará a tipoloxía dos postos de traballo que teñen o carácter de directivo. 6. O Consello de Dirección do Servicio Galego de Saúde poderá establecer, co preceptivo informe favorable emitido conxuntamente polas consellerías de Economía e Facenda e da Presidencia, Relacións Institucionais e Administración Pública, os criterios e as contías para a remuneración do persoal directivo do organismo, conforme o establecido na lexislación xeral e orzamentaria que resulte de aplicación. Artigo 63. Funcións das distintas categorías do persoal. Na procura da mellora da eficacia dos servicios e da adaptación do desenvolvemento do traballo á organización da prestación asistencial e á evolución das tecnoloxías, o ámbito funcional de cada categoría de persoal será o adecuado ó conxunto de aptitudes e capacidades que derivan da titulación académica e da formación esixidas para o acceso a ela na convocatoria respectiva. Artigo 64. Relacións con outros réximes de persoal. 1. Coa finalidade de consegui-la mellor utilización dos recursos humanos existentes e dos mecanismos de coordinación e colaboración interinstitucional, o Consello da Xunta de Galicia establecerá por decreto os supostos, condicións e efectos nos que o persoal do Servicio Galego de Saúde poderá prestar servicios no ámbito das fundacións públicas sanitarias e demais entidades do sector sanitario público galego dotadas de personalidade xurídica propia. En todo caso, o persoal funcionario e estatutario do Servicio Galego de Saúde poderá ser adscrito ás fundacións públicas sanitarias e demais entidades citadas cando así o requiran as necesidades do servicio público sanitario, e ademais, en idénticas circunstancias, as entidades sinaladas poderanse subrogar na titularidade das relacións de traballo do persoal laboral do servicio. 2. Igualmente, de forma recíproca, estableceranse os supostos, condicións e efectos cos que o persoal das citadas entidades poderá prestar servicios nos centros, servicios e establecementos sanitarios xestionados directamente polo Servicio Galego de Saúde, sen prexuízo da eventual adscrición ou subrogación do persoal do servicio, nas circunstancias sinaladas no apartado anterior. 3. Os mecanismos de adscrición e subrogación establecidos nos apartados anteriores terán carácter temporal, polo que non determinarán incorporacións permanentes ós cadros de persoal das correspondentes entidades nin extinguirán as vinculacións xurídicas de orixe dos profesionais. Artigo 65. Homologación das condicións de traballo. 1. O Servicio Galego de Saúde, baixo o principio de voluntariedade, adoptará as medidas necesarias para alcanza-la progresiva homologación das condicións de traballo e réxime de prestación de servicios de todo o persoal do organismo. 2. O contido funcional dos postos de traballo dos funcionarios sanitarios locais considerarase para tódolos efectos derivados da súa relación de emprego como unha única prestación de servicios con independencia de que exerzan ou non a opción de integración no novo modelo de atención primaria. Artigo 66. Organización do persoal. 1. Correspóndelle ó Consello da Xunta a aprobación, mediante decreto, do réxime estatutario do persoal do Servicio Galego de Saúde, ó abeiro das normas básicas do Estado na materia, logo da negociación na mesa sectorial. 2. A creación, supresión e modificación de categorías estatutarias realizarase por decreto do Consello da Xunta. 3. Poderase acorda-la integración do persoal fixo das categorías que se declaren para extinguir noutras categorías en función das necesidades organizativas ou asistenciais nos ámbitos que se determinen regulamentariamente. Capítulo VII Regulación básica dos órganos de dirección técnicos e colexiados dos centros asistenciais Artigo 67. Estructura directiva. A estructura directiva marco dos centros e establecementos sanitarios asistenciais do Servicio Galego de Saúde -hospitais, atención primaria ou estructuras mixtas- establecerase mediante decreto do Consello da Xunta, por proposta da Consellería de Sanidade, de acordo coas previsións contidas neste capítulo. A fixación da estructura directiva de cada centro ou establecemento, en execución do referido decreto, efectuarase por orde do conselleiro de Sanidade, tendo en conta criterios de complexidade organizativa, extensión xeográfica e poboacional e necesidades asistenciais. Artigo 68. Organización. 1. Forman parte da estructura directiva dos centros e establecementos indicados no artigo anterior, alomenos, os seguintes órganos: A) Órganos unipersoais de dirección: a) O xerente. b) Os directores en cada área de responsabilidade. B) Órganos colexiados: a) De dirección: a comisión de dirección. b) Técnicos de asesoramento: 1. A comisión de calidade. 2. A comisión asistencial. 3. Os comités técnico-sanitarios. c) De participación, se e o caso. 2. A composición, organización e funcionamento destes órganos establecerase por decreto do Consello da Xunta. Capítulo VIII Formas de xestión de servicios sanitarios con personalidade xurídica propia Sección 1.ª Principios xerais Artigo 69. Disposicións xerais. 1. Ó abeiro do establecido no artigo 35, apartados 2 e 3 desta lei, a xestión dos centros, servicios e establecementos asistenciais do Servicio Galego de Saúde poderá efectuarse a través de entidades dotadas de personalidade xurídica propia, adoptando a forma de fundacións, sociedades públicas autonómicas, entes públicos, consorcios públicos -en concorrencia con outras entidades públicas ou privadas ou calquera outra forma xurídica admitida pola lexislación vixente. 2. O réxime xurídico do persoal que preste servicios nestas entidades terá a natureza xurídica establecida nas normas específicas reguladoras de cada unha delas. 3. As ditas entidades, incluso ás que non lles fose de aplicación directa a lexislación de contratos das administracións públicas, axustarán a súa actuación en materia de contratación ós principios de publicidade, concorrencia e obxectividade que rexen na contratación das administracións públicas, agás que a natureza da operación que se vai realizar sexa incompatible con estes principios. 4. A selección de persoal no ámbito destas entidades axustarase ós principios de igualdade, mérito, capacidade e publicidade, con suxeición ó disposto na Lei 10/1996, do 5 de novembro. 5. Ademais, o Servicio Galego de Saúde poderá prestar asistencia sanitaria a través de entidades de natureza asociativa dotadas de personalidade xurídica propia, integradas maioritariamente por profesionais do sector sanitario, coa finalidade de promover un maior grao de implicación destes no proceso de desenvolvemento, racionalización e optimización do sistema sanitario público, todo iso sen prexuízo do réxime establecido na lexislación sobre incompatibilidades no sector público. 6. Co obxecto de garanti-la adecuada coordinación e optimización dos recursos sanitarios públicos, o persoal do Servicio Galego de Saúde poderá presta-los seus servicios nas entidades a que se refire o apartado 1 deste artigo, nos termos que se establezan por decreto de acordo co previsto no artigo 64 e, en todo caso, mediante os mecanismos da adscrición ou subrogación, consonte proceda, cando as necesidades do servicio público sanitario así o requiran. 7. A relación entre estas entidades, como medio propio instrumental e servicio técnico da administración, coa Consellería de Sanidade ou co Servicio Galego de Saúde regularase, tanto para a prestación de servicios sanitarios coma doutros incluídos no seu obxecto social ou finalidade, a través de contratos programa, instrumentos que permitan vincula-lo funcionamento delas cos criterios de planificación do Sergas e coas necesidades dos usuarios. Sección 2.ª Fundacións públicas sanitarias Artigo 70. Natureza. Tódalas fundacións sanitarias constituídas pola Comunidade Autónoma de Galicia son de titularidade e natureza públicas. Artigo 71. Creación ou modificación. A creación de novas fundacións públicas sanitarias, así como a súa modificación ou extinción, debe ser aprobada por decreto do Consello da Xunta, por proposta do conselleiro de Sanidade. Artigo 72. Disposicións xerais sobre organización e funcionamento. 1. A relación xurídica do persoal ó servicio das fundacións públicas sanitarias será de natureza laboral, séndolle aplicable o disposto na Lei 10/1996, do 5 de novembro, de actuación de entes e empresas participadas nas que ten participación maioritaria a Xunta de Galicia, sen prexuízo da eventual adscrición de persoal funcionario ou estatutario do Servicio Galego de Saúde, cando as necesidades do servicio público sanitario así o requiran. 2. O réxime de contratación respectará, en todo caso, os principios de publicidade, concorrencia e obxectividade que rexen na lexislación de contratos das administracións públicas, de conformidade co previsto na Lei 10/1996, do 5 de novembro, de actuación de entes e empresas nas que ten participación maioritaria a Xunta de Galicia, en materia de persoal e contratación. 3. As fundacións públicas sanitarias dispoñerán do seu propio patrimonio e poderán ter bens e dereitos adscritos pola Administración da Comunidade Autónoma. 4. Os recursos económicos das fundacións públicas sanitarias terán a consideración de ingresos de dereito público. 5. En materia financeira, orzamentaria e de control, as fundacións públicas sanitarias rexeranse polo previsto para as sociedades públicas autonómicas no Decreto lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia. Capítulo IX Do réxime xurídico, da responsabilidade patrimonial e da representación e defensa en xuízo Artigo 73. Réxime xurídico dos actos administrativos. O réxime xurídico dos actos administrativos emanados, se é o caso, dos órganos do Servicio Galego de Saúde ou dos centros, servicios e establecementos deste, así como dos organismos e entidades a el adscritos, os recursos contra os devanditos actos e as reclamacións previas á vía xudicial, civil ou laboral en relación co servicio ou cos citados organismos ou entidades rexeranse polo establecido na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, e disposicións concordantes. Artigo 74. Responsabilidade patrimonial. 1. A responsabilidade patrimonial do Servicio Galego de Saúde, das súas autoridades e do persoal ó servicio do devandito organismo rexerase polo disposto na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, na Lei de Galicia 6/2001, do 29 de xullo, e nas disposicións concordantes e normas que a desenvolven. 2. Correspóndelles ás xerencias dos centros sanitarios do Servicio Galego de Saúde xestiona-los danos persoais e materiais de menor entidade que se lles ocasionan ós usuarios dentro das súas instalacións, logo do desenvolvemento da correspondente investigación e esclarecemento dos feitos denunciados, comprobándose de forma indubidable a responsabilidade do servicio público na comisión do dano. 3. Para os efectos do apartado anterior, consideraranse danos de menor entidade aqueles que non superen a cantidade de 1.500 euros ou a que, se é o caso, se fixe por decreto da Xunta de Galicia. Artigo 75. Asesoramento xurídico e representación e defensa en xuízo. 1. O asesoramento xurídico e a representación e defensa en xuízo do Servicio Galego de Saúde correspóndelles ós letrados deste organismo, nos termos previstos no artigo 447 da Lei orgánica 6/1985, do 1 de xullo, do poder xudicial. 2. Nos termos establecidos regulamentariamente, os letrados do Servicio Galego de Saúde poderán asumi-la representación e defensa en xuízo das autoridades, funcionarios e empregados do organismo autónomo, así como das entidades a el adscritas, cando os procedementos se sigan por actos ou omisións relacionados co seu cargo. ==Título V== Planificación, actuacións e intervención en materia de saúde Capítulo I Plan de saúde de Galicia Artigo 76. Obxecto e ámbito do plan. 1. No marco dos criterios xerais da planificación sanitaria, o Plan de saúde de Galicia é o instrumento superior de planificación e dirección do sistema sanitario de Galicia, que condiciona tódalas accións orientadas a acada-lo mellor estado de saúde posible, de acordo cos principios que inspiran o sistema. 2. O Plan de saúde determina os obxectivos básicos da política sanitaria, orientada á mellora do nivel de saúde e de benestar das persoas. Ademais, acolle o conxunto de accións dirixidas á consecución ordenada dos fins propostos, mediante prestacións e coidados asistenciais de calidade. 3. Nos seus contidos e obxectivos, o Plan de saúde de Galicia prevé as políticas intersectoriais que teñan relación cos principais problemas de saúde da poboación de Galicia e os seus factores determinantes. Artigo 77. Contido. O Plan de saúde conterá, alomenos, os seguintes aspectos: 1. Determinación de obxectivos cuantificables e referidos a un período determinado que serán avaliados a través de indicadores específicos. 2. Establecemento de actuacións prioritarias dirixidas ós factores determinantes, enfermidades e problemas de saúde. 3. Selección das necesidades en saúde e formulación dos criterios de funcionamento do sistema sanitario de Galicia, no eido da atención sanitaria e sociosanitaria. Artigo 78. Elaboración e avaliación. 1. Na elaboración do Plan de saúde teranse en conta: a) Os niveis e necesidades de saúde da poboación. b) Os factores determinantes, enfermidades e problemas de saúde de maior prioridade e vulnerabilidade. c) O coñecemento científico e os valores éticos, sociais e culturais. d) Os recursos dispoñibles. e) Os principios rectores do sistema sanitario de Galicia. 2. O Plan de saúde será sometido a un proceso de avaliación á metade do período da súa vixencia. 3. Correspóndelle á Consellería de Sanidade a elaboración, difusión, seguimento, vixilancia e avaliación do cumprimento do Plan de saúde. Artigo 79. Aprobación. 1. A Consellería de Sanidade presentaralle o anteproxecto do Plan de saúde ó Consello Galego de Saúde. Ademais, informará a este órgano do resultado da súa avaliación. 2. A Consellería de Sanidade elevará o Plan de saúde ó Consello da Xunta de Galicia para a súa aprobación. Artigo 80. Vixencia. O Plan de saúde terá unha vixencia ordinaria de catro anos. Capítulo II Actuacións en materia de saúde Sección 1.ª Saúde pública Artigo 81. Criterios xerais. 1. Son actuacións en materia de saúde pública as desenvolvidas polas administracións sanitarias galegas verbo da vixilancia epidemiolóxica, promoción e protección da saúde e prevención das enfermidades, desde a perspectiva do conxunto da poboación. 2. O Consello da Xunta de Galicia establecerá os criterios polos que a Consellería de Sanidade e as restantes administracións públicas de Galicia se coordinarán para facer efectivos os programas intersectoriais na devandita materia. 3. As entidades locais orientarán o exercicio das súas competencias nas materias obxecto desta lei conforme a educación sanitaria da poboación, a promoción e a protección da saúde comunitaria. Artigo 82. Actuacións. A Administración sanitaria de Galicia, a través dos recursos e medios dispoñibles, e dos organismos competentes en cada caso, efectuará as seguintes actuacións en materia de saúde pública: 1. A medición do nivel de saúde da poboación e a identificación dos problemas de saúde. 2. A investigación das causas ou determinantes dos problemas de saúde que afectan a poboación a través do establecemento dos rexistros e análises de datos que, respectando a normativa en materia de protección de datos persoais, permitan analizar e coñece-las situacións que teñen influencias sobre a saúde. 3. O establecemento de medidas de protección da saúde fronte a riscos ambientais, como os derivados de productos alimenticios, do uso de productos químicos, de axentes físicos, da contaminación atmosférica, do uso das zonas de baño, da xestión e tratamento de refugallos e augas residuais, das augas de consumo e da policía sanitaria mortuoria. 4. O control e a prevención das enfermidades transmisibles, a través da vixilancia e intervencións epidemiolóxicas fronte a gromos epidémicos e situacións de risco destas enfermidades. 5. O establecemento de medidas de promoción de hábitos de vida saudables, en especial os de carácter intersectorial. 6. A definición de actuacións de prevención individualizada de enfermidades. 7. O fomento da formación e investigación científica en materia de saúde pública. 8. A farmacovixilancia e o control das reaccións adversas ós medicamentos e o control sanitario doutros productos de utilización diagnóstica, terapéutica ou auxiliar. 9. O control sanitario e a prevención dos riscos para a saúde derivados das substancias susceptibles de xerar dependencia. 10. Calquera outra ordenada a mellora-la saúde da poboación. Sección 2.ª Saúde laboral Artigo 83. Marco legal. A Xunta de Galicia promoverá actuacións en materia sanitaria referentes á saúde laboral, no marco do disposto na Lei xeral de sanidade, e na Lei 31/1995, do 8 de novembro, de prevención de riscos laborais. Artigo 84. Actuacións. A Consellería de Sanidade, os organismos e as entidades dependentes dela, no eido das súas competencias, desenvolverán a prevención, protección, promoción e mellora da saúde integral dos seus traballadores. Artigo 85. Funcións. Sen prexuízo das competencias atribuídas ás restantes administracións públicas de Galicia, correspóndelle á Consellería de Sanidade en materia de saúde laboral o exercicio das funcións seguintes: 1. O desenvolvemento na Comunidade Autónoma de Galicia dos sistemas de información sanitaria ordenados a determina-la morbilidade e mortalidade por patoloxías profesionais, de xeito integrado co resto de sistemas de información e vixilancia epidemiolóxica. 2. A promoción da información, formación e participación dos traballadores e empresarios nos plans, programas e actuacións sanitarias no ámbito da saúde laboral. 3. A realización de estudios epidemiolóxicos para a identificación e prevención de patoloxías que, con carácter xeral, se poidan ver producidas ou agravadas polas condicións de traballo. 4. A inspección, supervisión e rexistro dos servicios de prevención autorizados ou que soliciten autorización para o seu recoñecemento como tales no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia, polo que atinxe ós aspectos sanitarios. 5. A supervisión da formación que, no eido de prevención e promoción da saúde laboral, deba recibi-lo persoal sanitario dos servicios de prevención autorizados. 6. Todas aquelas funcións que a normativa vixente lle encomende en materia de accidentes de traballo, enfermidades profesionais, entidades colaboradoras da Seguridade Social, mutuas aseguradoras, incapacidade temporal e servicios de prevención de riscos laborais, promovendo a mellora na vixilancia e control da saúde dos traballadores, incluíndo a prescrición na asistencia médico-farmacéutica a través do persoal sanitario dos servicios de prevención, actividade que terá, en todo caso, carácter voluntario tanto para os traballadores coma para as empresas. 7. Calquera outra que poida serlle encomendada polo Consello da Xunta. Capítulo III Intervención pública Sección 1.ª Intervencións. Principios xerais Artigo 86. Limitacións preventivas. As actividades públicas e privadas que, directa ou indirectamente, poidan ter consecuencias negativas para a saúde serán sometidas polos órganos competentes a limitacións preventivas de carácter administrativo, de acordo cos seguintes principios: a) Preferencia da colaboración voluntaria coas autoridades sanitarias. b) Minimización da incidencia sobre a libre circulación de persoas e bens, a liberdade de empresa e calquera outro dereito. c) Prohibición de medidas obrigatorias que supoñan risco para a vida. d) Proporcionalidade ós fins que en cada caso se persigan. Artigo 87. Intervención administrativa en protección da saúde e prevención da enfermidade. As administracións sanitarias poderán realiza-las seguintes accións para a protección da saúde: 1. Establecer sistemas de vixilancia, redes de comunicacións e análises de datos que permitan detectar e coñecer, coa maior rapidez posible, a proximidade ou a presencia de situacións que poidan repercutir negativamente sobre a saúde, individual ou colectiva. 2. Establece-la esixencia de autorizacións e rexistros por razóns sanitarias a empresas, productos e actividades. 3. Establecer prohibicións e requisitos mínimos para o uso e tráfico de bens e productos, cando supoñan un prexuízo ou ameaza para a saúde. 4. Controla-la publicidade e propaganda de productos e actividades que poidan ter incidencia sobre a saúde, co fin de axustala a criterios de veracidade e evita-lo que poida constituír un prexuízo para esta. 5. Establecer, controlar e inspecciona-las condicións hixiénico-sanitarias, de funcionamento e desenvolvemento de actividades que poidan ter repercusión sobre a saúde das persoas. 6. Decretar, cando unha actividade teña repercusión excepcional e negativa sobre a saúde dos cidadáns, a intervención administrativa pertinente da actividade, ata que sexan eliminados os riscos sanitarios. 7. Adopta-las medidas preventivas que se consideren pertinentes no caso de que exista ou se sospeite razoablemente a existencia dun risco inminente e extraordinario para a saúde. Para tal efecto, a Administración sanitaria poderá proceder á incautación ou inmobilización de productos, suspensión do exercicio de actividades, peche de empresas ou das súas instalacións, intervención de medios materiais e persoais e cantas outras se consideren sanitariamente xustificadas. A duración das medidas ás que se refire este apartado fixarase para cada caso, sen prexuízo das prórrogas sucesivas acordadas por resolucións motivadas, e non excederá do que esixa a situación de risco extraordinario que as xustificou. 8. Fixa-las directrices a través da normativa correspondente en materia de policía sanitaria mortuoria. Artigo 88. Autoridade sanitaria e inspección. 1. Dentro das súas respectivas competencias, teñen a condición de autoridade sanitaria a Xunta de Galicia, o conselleiro de Sanidade e os órganos da Consellería de Sanidade que se determinen, así como os alcaldes. Tamén terán a dita condición os inspectores dos servicios sanitarios no exercicio das súas funcións. 2. O persoal ó servicio da Administración sanitaria que actúe no exercicio das funcións de inspección, e acreditando a súa identidade, estará autorizado para: a) Entrar libremente e sen previa notificación, en calquera momento, en todo centro, servicio ou establecemento suxeito a esta lei. b) Proceder ás probas, investigacións ou exames necesarios para comproba-lo cumprimento desta lei e das normas que se dicten para o seu desenvolvemento. c) Tomar ou sacar mostras, co fin de comproba-lo cumprimento do previsto nesta lei e nas disposicións que a desenvolvan. d) Realizar cantas actuacións sexan necesarias para o cumprimento das funcións de inspección que exerzan. e) Ante situacións de risco grave e inmediato para a saúde, adopta-las medidas cautelares de emerxencia, dándolle conta inmediata á autoridade sanitaria competente. Como consecuencia das actuacións de inspección e control, as autoridades sanitarias competentes poderán ordena-la suspensión provisional, a prohibición das actividades e o peche definitivo dos centros, servicios e establecementos, por requirilo a saúde colectiva ou por incumprimento dos requisitos esixidos para a súa instalación e funcionamento. Sección 2.ª Hemodoazón e hemoterapia Artigo 89. Rede de hemodoazón e hemoterapia de Galicia. 1. Corresponderalle á Consellería de Sanidade a planificación, coordinación e control da hemodoazón e hemoterapia da Comunidade Autónoma. 2. A Xunta de Galicia sentará as bases dunha organización hemoterápica eficiente que permita satisface-las necesidades de sangue e hemoderivados na Comunidade Autónoma baixo os principios de calidade e seguridade, promoción altruísta da doazón e acción coordinada de tódolos medios públicos e privados. 3. Establecerase unha rede de hemodoazón e hemoterapia apoiada na seguinte estructura de carácter funcional: a) Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia. b) Servicios de transfusión. 4. Regulamentariamente, determinaranse as condicións para o exercicio das funcións de dirección do Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia e dos servicios de transfusión. Artigo 90. Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia. 1. O Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia desenvolverá na Comunidade Autónoma a obtención, preparación, conservación, almacenamento, distribución e control da aplicación do sangue humano e dos seus derivados e, de xeito coordinado, participará na formación e investigación no campo da hemoterapia, axustando a súa actuación ás normas e instruccións que a Consellería de Sanidade estableza. 2. Serán funcións do Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia: a) A promoción da hemodoazón e plasmaférese voluntarias. b) A programación e execución de tódalas extraccións extrahospitalarias por medio de equipos móbiles. c) O procesamento de tódalas unidades de sangue recollidas de forma extra e intrahospitalaria. d) O abastecemento de sangue e derivados a tódolos hospitais e centros sanitarios públicos e ós privados que o demanden da Comunidade Autónoma de Galicia consonte as súas necesidades. e) O fraccionamento do sangue para a producción de compoñentes sanguíneos precisos para dar cobertura ós requirimentos transfusionais dos centros hospitalarios da Comunidade Autónoma. f) A responsabilización do intercambio de plasma que se realice coa industria fraccionadora na Comunidade Autónoma de Galicia. g) O establecemento dun sistema de identificación inequívoca de cada doazón de sangue e dos compoñentes sanguíneos que permita a plena trazabilidade ata o doador, así como ata a transfusión e o seu receptor. h) A disposición de programas de hemovixilancia para recollida de efectos ou reaccións adversos graves ou inesperados que se manifestan en doadores ou nos receptores así como o seguimento epidemiolóxico dos doadores. i) A adopción das medidas necesarias para manter un sistema de calidade acorde cos principios das boas prácticas. j) Calquera outra actividade que tenda á coordinación e mellora da actividade relacionada coa captación de doadores, extracción, tratamento e distribución do sangue e dos seus derivados no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia, de acordo co que se dispoña regulamentariamente. 3. O Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia terá personalidade xurídica e patrimonio propios e configurarase como unha fundación pública adscrita á Consellería de Sanidade. Artigo 91. Servicios de transfusión. 1. Corresponderalle á Consellería de Sanidade autoriza-los servicios de transfusión sanguínea da Comunidade Autónoma, que quedarán automaticamente integrados na rede de hemodoazón e hemoterapia de Galicia, baixo a dependencia funcional do Centro de Transfusión Sanguínea de Galicia e vencellados solidariamente ó cumprimento dos seus fins comúns, coordinándose e complementándose no marco xeral da planificación que estableza a propia consellería. 2. Os servicios de transfusión hospitalarios desenvolverán as seguintes funcións: a) A responsabilización da execución da política hemoterápica e o facilitamento da promoción de sangue no seu ámbito de actuación. b) A extracción de sangue intrahospitalario fundamentalmente dentro do programa de autotransfusión, de acordo cos criterios de coordinación que estableza e autorice o Centro de Transfusión Sanguínea. c) A promoción da autodoazón no seu eido de actuación. d) A planificación e realización da hemoterapia do hospital. e) O establecemento dun programa de detección, avaliación e xestión dos efectos adversos e problemas relacionados coa hemoterapia do hospital. f) A participación nos programas de formación do persoal sanitario vencellado á hemoterapia. g) O desenvolvemento de tarefas de investigación das funcións que teñen encomendadas. h) O establecemento dun sistema de seguimento e trazabilidade das unidades transfundidas ó receptor. i) Calquera outra función que por razóns de eficacia lles sexa encomendada. ==Título VI== Asistencia sanitaria na rede galega de atención sanitaria de utilización pública Artigo 92. Principios xerais. 1. Os centros, servicios e establecementos sanitarios prestarán a asistencia sanitaria de xeito integrado a través de programas preventivos, curativos, rehabilitadores e de educación sanitaria. 2. As prestacións asistenciais sanitarias financiadas pola Xunta de Galicia incluirán alomenos as seguintes modalidades: a) Atención primaria. b) Atención especializada. c) Prestacións farmacéuticas. d) Prestacións complementarias. e) Servicios de información e documentación sanitaria. As prestacións persoais de carácter preventivo considéranse integradas nas anteriores. Artigo 93. Outras posibilidades asistenciais. A Consellería de Sanidade poderá establecer, no marco desta lei, outras modalidades para a prestación dos servicios de atención primaria, especializada ou de ámbalas dúas de forma integrada, atendendo razóns de efectividade e eficiencia. Capítulo I Atención primaria Artigo 94. Concepto. 1. A atención primaria constitúe o primeiro nivel de acceso ordinario da poboación á rede galega de atención sanitaria de utilización pública e caracterízase por un enfoque global e integrado da atención e por asumir un papel orientador e de canalización da asistencia requirida polo paciente en calquera punto da rede sanitaria ou sociosanitaria. 2. A atención primaria será prestada, no ámbito das zonas de atención primaria ou, se é o caso, das áreas sanitarias, polos profesionais sanitarios en réxime de traballo en equipo interdisciplinario. Artigo 95. Ámbito. As actuacións de atención primaria desenvolveranse nos propios centros de saúde ou noutros periféricos que deles dependan, puntos de atención continuada, así como nos domicilios dos doentes, centros sociosanitarios ou en calquera outro lugar que se determine regulamentariamente. Artigo 96. Alcance. A atención primaria comprenderá: 1. A asistencia sanitaria en réxime de consultas. 2. A atención ordinaria e continuada das urxencias. 3. A atención sanitaria domiciliaria. 4. As actividades programadas en materia de vixilancia e información, así como a promoción e protección da saúde. 5. A participación na docencia, formación continuada e investigación, no seu ámbito de actuación. 6. A participación das accións de coordinación sociosanitaria que se determinen. 7. Calquera outra función ou modalidade asistencial que se lle encomende, así como os restantes servicios e prestacións facilitados en cada momento polo sistema nacional de saúde no que se refire a este ámbito da atención sanitaria. Artigo 97. Atención pediátrica. Ademais do establecido no artigo anterior, a atención primaria pediátrica, ata os 14 anos de idade incluídos, comprenderá: 1. A educación sanitaria dos menores e dos seus pais, titores, profesores ou coidadores. 2. As vacinacións, segundo o calendario oficial da Comunidade Autónoma de Galicia. 3. O desenvolvemento do programa do neno san. Artigo 98. Fisioterapia. Desenvolveranse nas estructuras de atención primaria tratamentos de fisioterapia básicos, logo da indicación médica, ó abeiro dos programas establecidos polos servicios de saúde. Artigo 99. Atención á saúde bucodental. Desenvolveranse na atención primaria prestacións no campo da saúde bucodental que comprenderán: 1. A información e educación en materia de hixiene e saúde bucodental. 2. As medidas preventivas e asistenciais: aplicación de fluor tópico, obturacións, diagnóstico de maloclusión, selado de fisuras ou outras, para a poboación infantil de acordo co financiamento dos programas especiais para a saúde bucodental. 3. Tratamento de procesos agudos odontolóxicos, incluída a extracción de pezas dentarias. 4. A exploración preventiva da cavidade oral a mulleres embarazadas. Capítulo II Atención especializada Artigo 100. Concepto e ámbito. 1. A atención especializada é o nivel de asistencia que, unha vez superadas as posibilidades de diagnóstico e tratamento da atención primaria, se caracteriza por unha alta intensidade dos coidados requiridos ou pola especificidade do coñecemento e/ou a tecnoloxía que os pacientes precisan para a súa axeitada atención sanitaria. 2. A atención especializada será prestada no ámbito dos distritos hospitalarios polos hospitais ou complexos hospitalarios. 3. O hospital, xunto ós centros de especialidades adscritos a el, constitúe a estructura sanitaria responsable da asistencia especializada programada e urxente á poboación do seu ámbito de influencia. 4. Cada distrito hospitalario dispoñerá de, cando menos, un centro hospitalario ó que poida accede-la poboación. Sen embargo, determinados servicios e hospitais poderán actuar de referencia para dous ou máis distritos hospitalarios. Artigo 101. Alcance. A atención especializada comprenderá: 1. A asistencia sanitaria especializada en réxime de consultas externas. 2. A asistencia especializada en réxime de hospital de día. 3. A realización en réxime ambulatorio de procedementos cirúrxicos menores e de cirurxía maior. 4. A asistencia especializada en réxime de hospitalización para os procesos médicos, cirúrxicos, pediátricos ou obstétricos que así o requiren. 5. A hospitalización a domicilio. 6. As atencións de saúde mental e a asistencia psiquiátrica. 7. A atención ás urxencias hospitalarias. 8. A educación para a saúde e a prevención de enfermidades no seu ámbito de actuación, así como a participación nos sistemas de vixilancia e información. 9. A participación na docencia, a formación continuada e a investigación. 10. A participación nas accións de coordinación sociosanitaria que se determinen. 11. Calquera outra función ou modalidade asistencial que se lle encomende, así como os restantes servicios e prestacións facilitados en cada momento polo sistema nacional de saúde no que se refire a este eido da atención sanitaria. Artigo 102. Saúde mental. 1. As atencións de saúde mental e a asistencia psiquiátrica, sendo de base comunitaria, incluirán o diagnóstico clínico, xunto cos tratamentos médicos e psicoterapéuticos que sexan precisos -individuais, grupais ou familiares-, ademais da prestación de asistencia especializada en réxime de hospitalización -total ou parcial- para procesos que así o aconsellen, con especial atención, así mesmo, á rehabilitación psicosocial dos pacientes. 2. Os diferentes dispositivos de saúde mental do sistema sanitario galego de cobertura pública estarán ordenados, organizados e coordinados de tal xeito que se lle garanta á poboación a axeitada accesibilidade ás prestacións antes citadas, así como o mantemento da continuidade terapéutica. 3. A atención á saúde mental estará integrada, en tódalas súas vertentes e para tódolos efectos, no conxunto de plans e actividades da asistencia sanitaria xeral, mantendo a súa especificidade técnica no proceso de coidados e na avaliación de resultados. Capítulo III Outras modalidades asistenciais Artigo 103. Atención continuada e emerxencias. 1. A rede galega de atención sanitaria de utilización pública prestará a atención continuada e das urxencias a través dos seus dispositivos asistenciais. 2. En situacións de emerxencia orixinadas por catástrofes ou accidentes en calquera lugar de Galicia, a rede galega de atención sanitaria de utilización pública facilitará, a través dos seus dispositivos asistenciais, a asistencia sanitaria in situ, o traslado de afectados e a asistencia nos centros máis apropiados. Capítulo IV Atención sociosanitaria Artigo 104. Atención sociosanitaria. 1. Para os efectos desta lei, considérase atención sociosanitaria o conxunto de coidados destinados a aqueles doentes, xeralmente crónicos, que polas súas especiais características poden beneficiarse da atención simultánea e sinérxica dos servicios sanitarios e sociais para aumenta-la súa autonomía, palia-las súas limitacións ou sufrimentos e facilita-la súa reinserción social. 2. No eido sanitario a atención sociosanitaria comprenderá: a) Os coidados sanitarios de longa duración. b) A atención sanitaria á convalecencia. c) A rehabilitación en pacientes con déficit funcional recuperable. 3. A continuidade do servicio será garantida polos servicios sanitarios e sociais a través da axeitada coordinación entre as administracións públicas correspondentes. 4. Co obxecto de optimiza-los recursos, no eido sanitario a prestación asistencial sociosanitaria na súa modalidade de coidados prolongados será cofinanciada polos usuarios. A achega nesta modalidade asistencial será establecida pola normativa regulamentaria que corresponda, tendo en conta os seguintes elementos de valoración: renda, patrimonio e número de persoas da unidade familiar. Capítulo V Atención en materia de drogodependencias Artigo 105. Competencias da Xunta de Galicia. 1. A Xunta de Galicia exercerá as competencias que en materia de atención ás drogodependencias lle atribúe o artigo 22.2 da Lei 2/1996, do 8 de maio, de drogas, e disposicións concordantes. 2. Correspóndelle á Consellería de Sanidade o deseño, planificación, dirección, coordinación, execución e avaliación da política sanitaria da Xunta de Galicia en materia de drogodependencias. 3. Para o exercicio das competencias que ten atribuídas e a execución das actividades que lle corresponden en materia de drogodependencias, a Consellería de Sanidade da Xunta poderá empregar calquera das fórmulas establecidas no artigo 22 desta lei. Artigo 106. Da asistencia sanitaria pública. As administracións públicas de Galicia velarán polo desenvolvemento das actividades asistenciais precisas para o tratamento e a atención sanitaria integral dos diversos problemas derivados do consumo de drogas, polo desenvolvemento de programas de promoción da saúde e pola execución das accións de educación sanitaria, de detección e tratamento das enfermidades infecciosas asociadas, así como pola execución das restantes actividades previstas no artigo 18 da Lei 2/1996, do 8 de maio, de drogas, nos termos que se establecen neste precepto, e disposicións concordantes. Artigo 107. Centros, establecementos e programas de tratamento. 1. Tódolos centros, servicios e establecementos de tratamento das drogodependencias públicos ou privados estarán suxeitos ó réxime de autorización de centros sanitarios. Para poder desenvolve-las súas actividades, os devanditos centros, servicios e establecementos requirirán de autorización previa ó inicio da súa actividade. 2. Os requisitos específicos que haberán de cumpri-los devanditos centros, servicios e establecementos determinaranse regulamentariamente. 3. Independentemente da súa titularidade, os centros, servicios e establecementos de tratamento das drogodependencias que reciban financiamento público da Administración sanitaria da Xunta de Galicia estarán sometidos ás directrices e ó control da Consellería de Sanidade, para os efectos do desenvolvemento das súas actividades sanitarias e programas terapéuticos. Artigo 108. Catálogo de programas de tratamento. 1. As actividades e os programas terapéuticos que desenvolvan os centros, servicios e establecementos sanitarios de tratamento das drogodependencias, en tanto que recursos sanitarios de utilización pública, recolleranse nun Catálogo de programas asistenciais do Plan de Galicia sobre drogas. 2. Este catálogo presentará unha oferta terapéutica plural e diversificada, profesionalizada e de carácter interdisciplinario, que tenderá a axustarse ás características, necesidades e demandas que presente cada caso. 3. O catálogo revisarase periodicamente co fin de mantelo actualizado. Para a súa revisión teranse en conta tanto as tendencias da evolución da drogodependencia coma a evidencia científica respecto dos procedementos terapéuticos aceptados polos organismos sanitarios nacionais e internacionais e polas axencias de avaliación de tecnoloxías sanitarias. Artigo 109. Criterios de actuación. Para os efectos da atención ás drogodependencias, os centros, servicios e establecementos integrados na rede galega de atención sanitaria de utilización pública desenvolverán as súas actividades e prestarán os seus servicios con suxeición ós criterios de actuación establecidos no artigo 17 da Lei 2/1996, do 8 de maio, de drogas, e disposicións concordantes. Capítulo VI Prestacións farmacéuticas Artigo 110. As prestacións farmacéuticas. 1. A Administración sanitaria da Xunta garantirá a prescrición e dispensación de medicamentos na rede galega de atención sanitaria de utilización pública nos termos previstos na Lei 5/1999, do 21 de maio, de ordenación farmacéutica, e demais normativa reguladora. 2. A política autonómica en relación coa prestación farmacéutica promoverá o desenvolvemento de programas orientados a racionaliza-lo emprego dos recursos farmacoterapéuticos nos servicios sanitarios e sociosanitarios, con criterios de efectividade, seguridade e custo. Capítulo VII Prestacións complementarias Artigo 111. Concepto e ámbito. 1. Son prestacións complementarias todas aquelas que supoñen un elemento adicional e necesario para a consecución dunha asistencia completa e axeitada. 2. Para os efectos desta lei, considéranse prestacións complementarias a ortoprotésica, o transporte sanitario, a dietoterapia e as técnicas de terapia respiratoria a domicilio. Artigo 112. Prestación ortoprotésica. 1. A prestación ortoprotésica inclúe as seguintes prestacións: a) Próteses cirúrxicas fixas e a súa oportuna renovación. b) Próteses ortopédicas permanentes ou temporais (próteses externas) e a súa oportuna renovación. c) Os vehículos para inválidos para os cales a súa invalidez así o aconselle. 2. A prescrición será realizada polos facultativos especialistas na materia correspondente á clínica que xustifique a prescrición, axustándose ó establecido no catálogo autorizado pola Administración sanitaria. 3. As modificacións do catálogo ou a prescrición de productos ortoprotésicos non incluídos nel requirirán a aprobación pola Consellería de Sanidade. Artigo 113. Transporte sanitario. 1. A prestación do transporte sanitario comprende o transporte especial de accidentados ou enfermos cando concorra unha situación de urxencia que implique risco vital ou dano irreparable para a saúde do afectado, ou exista unha imposibilidade física ou outras causas médicas que impidan ou incapaciten para a utilización de transporte ordinario para desprazarse a un centro sanitario ou ó seu domicilio logo de recibir atención sanitaria. 2. A prescrición corresponderalle ó facultativo que preste asistencia e a súa indicación obedecerá só a causas médicas que fagan imposible o desprazamento en medios ordinarios de transporte. Artigo 114. Outras prestacións complementarias. Inclúe os tratamentos dietéticos complexos e as técnicas de terapia respiratoria a domicilio, logo da indicación médica, no xeito que estableza a Administración sanitaria. Capítulo VIII Servicios de información e documentación sanitaria Artigo 115. Información e documentación sanitaria. Constitúen servicios de información e documentación sanitaria os seguintes: 1. A información sobre dereitos e deberes. 2. A información relativa ós procesos asistenciais, incluíndo se é o caso a tramitación dos procesos administrativos para garanti-la continuidade do proceso, e a relativa á prestación do consentimento informado, cando se precise. 3. A expedición, onde proceda, de partes de baixa, confirmación, alta e demais informes ou documentos clínicos para a avaliación da incapacidade ou outros efectos. 4. O informe de alta hospitalaria, así como o de alta de consultas externas e en urxencias do episodio de atención. 5. A documentación ou certificación médica de nacemento, defunción e demais extremos para o rexistro civil. 6. O acceso á información do proceso asistencial contida na historia clínica, así como a súa conservación para os fins previstos na normativa sanitaria e de protección de datos persoais. 7. A certificación acreditativa do estado de saúde, cando a súa esixencia se estableza por unha disposición legal ou regulamentaria. 8. Calquera outra función que se lle encomende, así como os restantes servicios facilitados en cada momento polo sistema nacional de saúde no que se refire a este eido da atención sanitaria. Artigo 116. Protección do honor e intimidade persoal e familiar. 1. Tódalas institucións, órganos e servicios recollidos nesta lei están obrigados a garantir e protexer, no que atinxe ó tratamento dos datos persoais, as liberdades públicas e os dereitos fundamentais das persoas físicas e especialmente o seu honor e intimidade persoal e familiar. 2. Para os efectos, o manexo dos datos relativos á saúde de carácter persoal, os ficheiros, o tratamento de datos e a súa cesión axustaranse estrictamente ó disposto na Lei orgánica 15/1999, do 13 de decembro. Artigo 117. Confidencialidade dos datos sanitarios. 1. A confidencialidade dos datos sobre a saúde persoal constitúe unha cuestión esencial para a confianza e estimación do sistema sanitario de Galicia por parte dos cidadáns, polo que tanto o tratamento e almacenamento dos devanditos datos coma as comunicacións electrónicas destes que deban efectuarse no marco da asistencia sanitaria haberán de realizarse empregando medidas de seguridade adecuadas. 2. Nos supostos en que a Administración sanitaria contrate con empresas privadas o tratamento ou almacenamento dos datos de saúde dos cidadáns, esixiráselles contractualmente a estas a adopción de medidas técnicas e organizativas que garantan a confidencialidade, integridade, autenticidade e seguridade dos devanditos datos nos termos previstos legalmente. 3. A obriga de mante-la confidencialidade sobre os datos de saúde dos cidadáns recae sobre calquera persoa física ou xurídica, persoal sanitario ou que exerza función administrativa que teña acceso a eles no exercicio lexítimo das súas funcións. 4. A confidencialidade dos datos persoais de saúde dos cidadáns mantense mesmo despois da morte destes últimos, coas excepcións que legalmente procedan. 5. En materia de información, obtención, tratamento, cesión, dereitos dos cidadáns e medidas de seguridade dos datos de saúde, deberá de terse presente a consideración dos devanditos datos como especialmente protexidos, e haberá que aterse ó disposto na Lei orgánica 15/1999, de protección de datos de carácter persoal, e normas de desenvolvemento. ==Título VII== Participación comunitaria Capítulo I Disposicións xerais Artigo 118. Participación. 1. Consonte o establecido nos artigos 9.2 e 129.1 da Constitución española e nos artigos 5 e 53 da Lei xeral de sanidade, así como no artigo 128 desta lei, os cidadáns da Comunidade Autónoma galega teñen o dereito de participar na actividade dos organismos públicos dos cales a función afecte directamente á calidade da vida ou ó benestar xeral e, en concreto, na formulación da política sanitaria e no control da súa execución. 2. A participación na formulación da política sanitaria e no control da súa execución constitúe un dereito do cidadán e da sociedade en xeral, un valor social e un instrumento de cooperación e información no ámbito do sistema sanitario de Galicia, para a mellora da saúde e o benestar dos cidadáns. 3. O dereito de participación supón a responsabilidade no seu exercicio e obriga a actuar con lealdade ó interese xeral, ó ben público e á promoción do benestar social. Artigo 119. Órganos de participación comunitaria. 1. Para o obxecto de posibilita-la participación comunitaria no ámbito do sistema sanitario de Galicia, créase o Consello Galego de Saúde e, no ámbito de cada área sanitaria, as comisións de participación cidadá respectivas. 2. Os órganos de participación comunitaria a que se refire o apartado anterior desenvolverán funcións consultivas e de asesoramento na formulación de plans e obxectivos xerais no ámbito territorial respectivo, así como no seguimento e avaliación dos resultados de execución. Capítulo II O Consello Galego de Saúde Artigo 120. Natureza. O Consello Galego de Saúde é o principal órgano colexiado de participación comunitaria no sistema sanitario de Galicia ó que lle corresponde o asesoramento á Consellería de Sanidade da Xunta na formulación da política sanitaria e no control da súa execución. Artigo 121. Composición. 1. O Consello Galego de Saúde componse dos membros seguintes: a) Seis vocais en representación da Administración sanitaria da Xunta, designados polo conselleiro de Sanidade. b) Doce vocais en representación dos cidadáns, a través das entidades locais. c) Oito vocais en representación das organizacións sindicais máis representativas da Comunidade Autónoma de Galicia. d) Oito vocais en representación das organizacións empresariais máis representativas da Comunidade Autónoma de Galicia. e) Seis vocais en representación das organizacións de consumidores e usuarios. f) Seis vocais en representación dos colexios profesionais sanitarios. g) Dous vocais en representación das reais academias radicadas en Galicia e cuns fins que se relacionen directamente coas ciencias da saúde. 2. O presidente do Consello Galego de Saúde é o conselleiro de Sanidade ou a persoa en quen delegue, de entre os seus membros. 3. Por decreto da Xunta de Galicia determinaranse os sistemas de asignación de representantes de entre as distintas organizacións e entidades representadas no Consello Galego de Saúde, así como os mecanismos para a súa designación. 4. Os membros do Consello Galego de Saúde son nomeados e separados do cargo polo conselleiro de Sanidade, por proposta de cada unha das representacións que o compoñen. O nomeamento farase por un período máximo de catro anos, sen prexuízo de que os interesados poidan ser reelixidos sucesivamente, sempre que conten coa representación requirida. Artigo 122. Funcións. Son funcións do Consello Galego de Saúde: 1. Propoñer aquelas medidas de carácter sanitario que contribúan a eleva-lo nivel de saúde da poboación. 2. Emitir, por solicitude da Administración sanitaria da Xunta, informes ou dictames en materia de política sanitaria xeral. 3. Coñece-lo anteproxecto do Plan de saúde e ser informado da súa avaliación. 4. Coñece-la memoria anual do Servicio Galego de Saúde antes da súa publicación, para os efectos do seguimento e avaliación da xestión do Servicio Galego de Saúde. 5. Propoñer medidas dirixidas a mellora-la xestión do Servicio Galego de Saúde. 6. Elabora-lo seu regulamento de funcionamento. Artigo 123. Organización e funcionamento. Por orde do conselleiro de Sanidade estableceranse as normas xerais de organización e funcionamento do Consello Galego de Saúde. Capítulo III Comisións de participación cidadá Artigo 124. Natureza. As comisións de participación cidadá son os órganos colexiados de natureza consultiva a través dos que se artella a participación comunitaria no eido das áreas sanitarias. Artigo 125. Composición. 1. As comisións de participación cidadá atópanse integradas pola representación das entidades e organizacións seguintes: a) Entidades locais comprendidas na área sanitaria. b) Asociacións veciñais con actuación no ámbito da área sanitaria. c) Organizacións empresariais máis representativas da Comunidade Autónoma de Galicia. d) Organizacións sindicais máis representativas da Comunidade Autónoma de Galicia. e) O director da área sanitaria correspondente e, se é o caso, os xerentes dos dispositivos a que se refire o artigo 7.6 desta lei e dos centros e establecementos do Servicio Galego de Saúde comprendidos na área sanitaria. 2. Por orde do conselleiro de Sanidade determinaranse a composición das comisións de participación cidadá e os sistemas de asignación de representantes de entre as distintas organizacións e entidades representadas no seu seo, así como os mecanismos para a súa designación. 3. Os membros das comisións de participación cidadá son nomeados e separados do cargo polo conselleiro de Sanidade, por proposta de cada unha das representacións que o compoñen. O nomeamento farase por un período máximo de catro anos, sen prexuízo de que os interesados poidan ser reelixidos sucesivamente, sempre que conten coa representación requirida. Artigo 126. Funcións. Son funcións das comisións de participación cidadá, no ámbito da área sanitaria respectiva: a) Propoñerlles ós órganos de dirección da área aquelas medidas de carácter sanitario que contribúan a eleva-lo nivel de saúde da poboación. b) Coñece-lo anteproxecto do Plan de saúde da área sanitaria e ser informado da súa avaliación. c) Coñece-la memoria anual da área sanitaria, para os efectos do seguimento e avaliación da xestión. d) Propoñer medidas dirixidas a mellora-la xestión sanitaria. Artigo 127. Organización e funcionamento. Por orde do conselleiro de Sanidade estableceranse as normas xerais de organización e funcionamento das comisións de participación cidadá. Artigo 128. Outras formas de participación cidadá. 1. Por orde do conselleiro de Sanidade poderanse establecer órganos de participación comunitaria a outros niveis territoriais e funcionais do sistema sanitario de Galicia coa finalidade de asesora-los correspondentes órganos directivos e implica-las organizacións sociais e cidadás no obxectivo de acadar maiores niveis de saúde. 2. Correspóndelle ó conselleiro de Sanidade, mediante orde, regula-la composición e establece-las normas xerais de organización e funcionamento dos órganos a que se refire o apartado anterior. 3. Estes órganos de participación poderán incluír, entre outros, representantes dos colexios profesionais sanitarios, sociedades científicas e asociacións, así como persoas físicas e xurídicas de recoñecido prestixio no eido das ciencias da saúde. Capítulo IV Consello Asesor do Sistema Sanitario de Galicia Artigo 129. Obxecto e funcións. 1. O Consello Asesor do Sistema Sanitario de Galicia é o órgano non-colexiado superior de consulta e asesoramento da Consellería de Sanidade. 2. O Consello Asesor do Sistema Sanitario de Galicia estará integrado maioritariamente por profesionais do sistema sanitario galego. A composición, se é o caso, e as normas xerais de organización e funcionamento do consello determinaranse por orde do conselleiro de Sanidade. 3. O Consello Asesor do Sistema Sanitario de Galicia contará cunha secretaría permanente, que coordinará e lle prestará soporte técnico e loxístico ó consello. 4. O nomeamento das persoas que formen parte do Consello Asesor do Sistema Sanitario de Galicia será, en todo caso, a título individual. O devandito nomeamento poderá expedirse con carácter temporal, mentres duren as funcións de asesoramento asignadas ó seu titular ou ben con carácter permanente, comportando neste caso a súa dispoñibilidade a prestar labores de asesoramento cando lle sexan requiridos. Artigo 130. Asesores sectoriais. O conselleiro de Sanidade poderá designar asesores sectoriais en materias específicas relacionadas coa asistencia e organización sanitarias, a saúde pública, a docencia e investigación nas ciencias da saúde e, en xeral, en calquera outra materia de interese sanitario respecto da cal resulte conveniente solicitar asesoramento especializado. ==Título VIII== Dereitos e deberes dos cidadáns Capítulo I Disposicións xerais Artigo 131. Titulares do dereito á protección da saúde e á atención sanitaria. 1. Teñen dereito á protección da saúde e á atención sanitaria con cargo a fondos públicos no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia tódalas persoas que residan nos municipios desta Comunidade Autónoma e os transeúntes no territorio da Comunidade, na forma e condicións que establezan a lexislación estatal e os convenios nacionais ou internacionais que resulten de aplicación, así como tódolos galegos de orixe ou ascendencia que, residindo fóra de Galicia, se vexan amparados polos convenios oportunos, no xeito e condicións establecidos neles. 2. Igualmente, garánteselle-la protección da saúde e a atención sanitaria con cargo a fondos públicos ós menores e ás mulleres xestantes non incluídos no apartado 1 deste artigo. 3. Ademais, garánteselles a tódalas persoas a atención sanitaria en situación de urxencia e emerxencia. Artigo 132. Prestacións e servicios sanitarios financiados publicamente. 1. A Xunta de Galicia asegúralles, como mínimo, a tódalas persoas a que se refiren os apartados 1 e 2 do artigo anterior as prestacións e os servicios de saúde individual ou colectiva facilitados en cada momento polo sistema nacional de saúde. 2. A inclusión de novas prestacións e servicios sanitarios financiados publicamente requirirá a aprobación do Consello da Xunta, por proposta da Consellería de Sanidade, e logo do sometemento destes a un proceso de avaliación tecnolóxica en relación coa súa seguridade, eficacia, efectividade, eficiencia, impacto desde o punto de vista económico e desde o punto de vista ético e da súa contribución ó benestar individual e social, debendo garantirse en todo caso o financiamento correspondente. 3. Serán beneficiarios das novas prestacións que se inclúan no financiamento público consonte o prevido no apartado anterior os cidadáns residentes na Comunidade Autónoma de Galicia, nos termos que se establezan en cada caso. Capítulo II Dereitos e deberes dos cidadáns no sistema sanitario de Galicia Artigo 133. Dereitos. 1. Os cidadáns, no ámbito do sistema sanitario de Galicia, teñen os dereitos seguintes: a) Á protección da saúde e á atención sanitaria con cargo a fondos públicos, nos termos establecidos na lexislación básica do Estado, nesta lei e nas restantes disposicións que sexan de aplicación. b) Ó respecto á súa personalidade, dignidade e intimidade, sen discriminación ningunha por razón de raza, sexo, relixión, opinión, ideoloxía ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. c) Á información sobre os servicios a que poden acceder e sobre os requisitos necesarios para o seu uso. d) Á educación sanitaria e á información axeitada que propicien a adopción de hábitos e estilos de vida saudables. e) A medidas de protección da saúde fronte a riscos ambientais e laborais, xerais ou específicos. f) A medidas de prevención da enfermidade de probada efectividade e seguridade. g) A recibir información abonda, comprensible e axeitada cando haxa risco para a saúde pública, incluíndo se fose precisa a información epidemiolóxica necesaria en relación cos problemas de saúde. h) A mante-la súa privacidade e a que se garanta a confidencialidade de toda a información relacionada coa súa enfermidade e atención en calquera centro sanitario de Galicia, nos termos establecidos na lexislación vixente. En todo caso, o grao de confidencialidade daquela información poderá ser decidido polo paciente. i) A que se lles asigne un médico, o nome do cal se lles dará a coñecer, que será o seu interlocutor principal co equipo asistencial. No caso de ausencia, outro médico do equipo asumirá tal responsabilidade. j) A ser advertidos de se os procedementos de prognóstico, diagnóstico e terapéuticos que se lles apliquen poden ser empregados nun proxecto docente ou de investigación, o que en caso ningún poderá comportar perigo adicional para a súa saúde. Nestes casos, será imprescindible o previo consentimento por escrito do paciente e a aceptación por parte do médico e da dirección do correspondente centro sanitario, de acordo coas disposicións que sexan aplicables. k) A recibir, en termos comprensibles, información adecuada, continuada, verbal e escrita, sobre o seu proceso, tanto a persoa enferma coma, se é o caso, os seus familiares ou persoas achegadas, incluíndo diagnóstico, prognóstico e alternativas de tratamento. l) A prestar consentimento informado, ou conformidade expresa do doente, manifestada por escrito, logo de obter unha información axeitada, para a realización dun procedemento diagnóstico ou terapéutico que afecte a súa persoa e que comporte riscos importantes, notorios ou considerables. Non será necesario o consentimento previo do paciente, consonte o establecido na Lei 3/2001, do 28 de maio, e disposicións concordantes, nos casos seguintes: 1º. Cando da non-intervención derive un risco para a saúde pública. 2º. Cando a persoa enferma non estea capacitada para tomar decisións; neste caso o dereito corresponderalle ó seu representante legal, se o houber, ou ós seus familiares ou persoas achegadas. 3º. Cando concorra unha situación de urxencia que non permita demoras por poderse ocasionar lesións irreversibles ou existir risco de falecemento. 4º. Cando a persoa afectada manifestase expresamente o seu desexo de non ser informada. m) Á libre elección entre as opcións que lle presente o responsable médico do seu caso e a rexeita-lo tratamento, agás nos casos sinalados nos ordinais 1º, 2º e 3º do apartado anterior, debendo para iso solicitar e asina-la alta voluntaria. De non facelo así, corresponderalle darlle a alta á dirección do centro. Todo iso sen prexuízo de que o paciente poida recibir outros tratamentos alternativos, curativos ou paliativos, se é o caso, sempre que manifestase o seu desexo de someterse a eles. n) A outorga-lo consentimento por substitución e a expresa-las súas vontades anticipadas ó abeiro do establecido na Lei 3/2001, do 28 de maio, e disposicións concordantes. o) A que quede constancia por escrito, ou en soporte técnico adecuado, de todo o seu proceso e a que ó remata-lo episodio asistencial se lle entregue o informe de alta hospitalaria, así como o da interconsulta de atención especializada e o de urxencias. p) A acceder á súa historia clínica e a obte-los informes e resultados das exploracións que sobre o seu estado de saúde ou enfermidade se inclúan nela, así como unha copia dos devanditos documentos, de acordo co establecido na Lei 3/2001, do 28 de maio, e disposicións concordantes. q) A que se lle estendan os informes ou certificacións acreditativos do seu estado de saúde, cando a súa esixencia se estableza mediante unha disposición legal ou regulamentaria. r) A participar, a través dos órganos de participación comunitaria, nas actividades sanitarias, nos termos establecidos nesta lei e nas disposicións que se dicten no seu desenvolvemento. s) A elixir médico xeral e pediatra de entre os que presten os seus servicios na zona de atención primaria do seu lugar de residencia, nos termos establecidos nesta lei e nas disposicións regulamentarias que sexan de aplicación. t) A unha segunda opinión médica co obxecto de fortalece-la relación médico-paciente e complementa-las posibilidades da atención sanitaria, nos termos que se establezan regulamentariamente. u) A que determinadas prestacións sanitarias financiadas publicamente lles sexan dispensadas nuns prazos previamente definidos e coñecidos, que serán establecidos regulamentariamente. A extensión deste dereito realizarase de xeito progresivo, atendendo a gravidade, penosidade e impacto das patoloxías na calidade de vida das persoas enfermas, as dispoñibilidades financeiras da Administración sanitaria autonómica e a capacidade resolutiva dos centros, servicios e establecementos sanitarios do sistema sanitario de Galicia. En todo caso, as intervencións cirúrxicas que se lles deban realizar ós titulares do dereito á protección da saúde e á atención sanitaria financiadas publicamente deberán executarse nun prazo máximo de 180 días naturais desde a inscrición do doente no rexistro da lista de espera, sen prexuízo de que poidan establecerse prazos de resposta inferiores para determinadas intervencións. Co fin de garanti-lo tempo máximo de espera para intervencións cirúrxicas poderase ofertar calquera dos centros hospitalarios que integran a rede galega de atención sanitaria de utilización pública, así como outros centros debidamente acreditados para o efecto, se as circunstancias concorrentes así o aconsellan. v) A emprega-los procedementos de reclamación e suxestións, así como a recibir resposta por escrito nos prazos establecidos regulamentariamente. Tódolos centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios terán permanentemente á disposición dos usuarios formularios de suxestións e reclamacións. w) A dispoñer de información comprensible e axeitada sobre o custo das prestacións e servicios de saúde recibidos. x) A obte-los medicamentos e productos sanitarios que se consideren necesarios para promover, conservar ou restablece-la súa saúde, nos termos establecidos regulamentariamente. y) Ó libre acceso ó Vedor do Paciente. z) A dispoñer en tódolos centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios do sistema sanitario de Galicia dunha carta de dereitos e deberes. 2. Os menores, os maiores dependentes, os enfermos mentais, os doentes que padecen enfermidades crónicas e discapacitantes, os pacientes diagnosticados de enfermidades raras ou de baixa incidencia poboacional e as persoas pertencentes a grupos de risco, en tanto que colectivos que deben ser obxecto de especial atención polas administracións sanitarias competentes, teñen dereito a actuacións e programas sanitarios específicos e preferentes, que se executarán a través dos centros, servicios e establecementos da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. 3. Os enfermos mentais, ademais dos dereitos sinalados nos apartados anteriores, gozan dos dereitos seguintes: a) Cando nos ingresos voluntarios desaparecese a plenitude de facultades durante o internamento, a dirección do centro deberá solicita-la correspondente ratificación xudicial para a súa continuación, nos termos establecidos no artigo 763 da Lei de axuizamento civil. b) Nos ingresos forzosos, o dereito a que se reexamine periodicamente a necesidade do internamento, nos termos do precepto a que se refire o epígrafe anterior. c) Os enfermos mentais menores de idade, ó internamento en centros ou unidades de saúde mental infanto-xuvenil. 4. Tódolos dereitos previstos nos apartados 1, 2 e 3 deste artigo serán exercidos en relación coas administracións sanitarias públicas de Galicia, que garantirán a súa execución a través dos centros, servicios e establecementos da rede galega de atención sanitaria de utilización pública. Os dereitos recollidos nas letras b), c), h), i), j), k), l), m), n), o), p), q), v), w), y) e z) do apartado 1, así como no apartado 3 deste artigo, serán exercidos tamén en relación cos servicios sanitarios privados. Artigo 134. Deberes. Os cidadáns, en relación coas institucións e organismos do sistema sanitario de Galicia, teñen os deberes e obrigas individuais seguintes: 1. Cumpriren as prescricións xerais de natureza sanitaria comúns a toda a poboación, así como as específicas determinadas polos servicios sanitarios. 2. Coidaren as instalacións e colaboraren no mantemento da habitabilidade das institucións sanitarias e sociosanitarias. 3. Responsabilizárense do uso axeitado das prestacións ofrecidas polo sistema sanitario. 4. Manteren o debido respecto ás normas establecidas en cada centro, así como ó persoal que preste servicios neles. 5. Asinaren a alta voluntaria nos casos nos que non se acepte o tratamento, agás que existan outros tratamentos alternativos, curativos ou paliativos, e o paciente desexe recibilos, caso no que tal situación deberá quedar debidamente documentada despois da información correspondente. 6. Cooperaren coas autoridades sanitarias na prevención das enfermidades. Artigo 135. Efectividade dos dereitos e incumprimento dos deberes. A Administración sanitaria de Galicia garantirá e tutelará, mediante a adopción de medidas axeitadas, a efectividade dos dereitos a que se refire esta lei. As infraccións por violacións destes dereitos e o incumprimento dos deberes estarán sometidos ó réxime sancionador previsto nesta lei, sen prexuízo da responsabilidade de calquera orde na que puidese incorre-lo seu autor segundo a lexislación vixente. Capítulo III Vedor do Paciente Artigo 136. Obxecto e natureza. 1. O Vedor do Paciente é un órgano da Administración sanitaria que xestionará as suxestións, queixas e reclamacións que poidan formula-los pacientes ou os seus lexítimos representantes en relación cos dereitos e os deberes establecidos nesta lei, sen prexuízo de que os interesados poidan utiliza-las vías de reclamación ou de recurso establecidas na lexislación vixente para a defensa dos seus dereitos. Ademais, intermediará nos conflictos que presenten os usuarios do sistema galego de saúde, para o cal recompilará a información que considere oportuna en relación co funcionamento dos centros, servicios e establecementos do sistema. 2. Consonte a súa natureza consultiva, o Vedor do Paciente é un órgano independente na estructura da Administración sanitaria ó que se dotará dos medios persoais e materiais necesarios para asegura-la eficacia da súa actuación. 3. Co fin de obte-la seguridade de que os informes, recomendacións e comentarios do Vedor do Paciente son adecuadamente considerados por aqueles que deban soluciona-los conflictos presentados, corrixi-los defectos observados ou implanta-las melloras propostas, poñerá en coñecemento do conselleiro de Sanidade todas aquelas incidencias que comporten obstrucción, negativa ou resistencia ó normal exercicio das súas funcións, co obxecto de remover obstáculos ou inicia-los correspondentes procedementos de responsabilidade. Artigo 137. Ámbito de actuación. As actuacións do Vedor do Paciente terán como ámbito o territorio da Comunidade Autónoma de Galicia, agás nas continxencias que poidan xurdir na atención sanitaria ós desprazados. Artigo 138. Actuacións. 1. O Vedor do Paciente poderá iniciar e proseguir de oficio ou a petición de parte calquera investigación que conduza ó esclarecemento dos actos e as resolucións da administración relacionados cos servicios sanitarios e sociosanitarios. 2. Poderá dirixir queixas ó Vedor do Paciente toda persoa natural ou xurídica que invoque un interese lexítimo en relación con situacións de lesión dos dereitos dos pacientes recoñecidos nesta lei. 3. A autoridade administrativa en asuntos da súa competencia non poderá presentar queixas ante o Vedor do Paciente, agás cando exerza como responsable directo dunha persoa menor de idade ou incapacitada legalmente na súa condición de usuaria. 4. O Vedor do Paciente elaborará unha memoria anual da súa actividade na que analizará o tipo de reclamacións, queixas e suxestións presentadas e cáles foron as propostas concretas en relación coa súa solución. Da devandita memoria daráselle conta ó Consello da Xunta. Artigo 139. Facultades. 1. O Vedor do Paciente terá acceso directo a calquera centro asistencial ou administrativo do sistema sanitario de Galicia e, con suxeición á normativa de protección de datos, a calquera dos seus arquivos e rexistros. Para estes efectos, o Vedor do Paciente, así como as persoas que colaboren con el, terán a consideración de axentes da autoridade. 2. As administracións públicas sanitarias relacionadas cos dereitos e deberes establecidos nesta lei, entidades e organismos delas dependentes, así como os centros, servicios e establecementos sanitarios e sociosanitarios do sistema sanitario de Galicia, e o persoal que presta servicios neles, teñen a obriga de colaborar co Vedor do Paciente no desenvolvemento das súas actuacións. 3. Calquera que fora a entidade ou persoa do sistema sanitario de Galicia requirida de información terá a obriga de atendela nun prazo non superior a quince días naturais desde o día da recepción da documentación de petición polo Vedor do Paciente. 4. A negativa ou neglixencia das persoas obrigadas a colaborar co Vedor do Paciente no envío dos informes que este lles solicite, ou en facilita-lo acceso a expedientes ou documentación necesaria para a investigación, dará lugar a responsabilidades administrativas. Artigo 140. Nomeamento e cesamento. 1. O Vedor do Paciente será nomeado e separado polo conselleiro de Sanidade mediante orde que se publicará no Diario Oficial de Galicia. 2. Se o nomeamento recae nun funcionario público, pasará á situación administrativa de servicios especiais mentres desenvolva o cargo. Artigo 141. Incompatibilidades. O Vedor do Paciente sométese ó réxime de incompatibilidades establecido na Lei 9/1996, do 18 de outubro, de incompatibilidades dos membros da Xunta de Galicia e altos cargos da Administración autonómica, e disposicións concordantes, sendo ademais incompatible co exercicio de todo cargo público ou actividade política ou sindical. ==Título IX== Infraccións e sancións Artigo 142. Concepto e procedemento. 1. Son infraccións sanitarias as accións ou omisións tipificadas nesta lei e nas leis estatais e autonómicas que lles sexan de aplicación. 2. As infraccións serán obxecto, trala incoación do oportuno expediente, das sancións administrativas establecidas neste título, sen prexuízo da responsabilidade civil, penal ou doutra orde que puidese concorrer. 3. En calquera momento do procedemento sancionador no que o órgano instructor considere que as infraccións puidesen ser constitutivas de delicto, a administración pasaralle o tanto de culpa á xurisdicción competente e absterase de segui-lo procedemento sancionador mentres a autoridade xurisdiccional non dicte resolución xudicial firme. De non estimarse a existencia de delicto, a administración continuará o expediente sancionador, tomando como base os feitos que os tribunais considerasen probados. 4. Igualmente, se o órgano competente para resolve-lo procedemento sancionador tivese coñecemento da instrucción de causa penal ante os tribunais de xustiza e estimase que existe identidade de suxeito, feito e fundamento entre a infracción administrativa e a infracción penal que puidese concorrer, acordará a suspensión do procedemento ata que recaia resolución xudicial firme. 5. As medidas administrativas que se adoptaren para salvagarda-la saúde e seguridade das persoas manteranse ata que a autoridade xudicial se pronuncie verbo delas, ou ben cese a súa necesidade. 6. En caso ningún se impoñerá unha dobre sanción polos mesmos feitos e en función dos mesmos intereses públicos protexidos, malia que deberán esixirse as demais responsabilidades que se deduzan doutros feitos ou infraccións concorrentes. 7. Non terán carácter de sanción a clausura ou peche de establecementos, instalacións ou servicios que non conten coas autorizacións ou rexistros sanitarios preceptivos, ou a suspensión do seu funcionamento ata que se rectifiquen os defectos ou se cumpran os requisitos esixidos por razóns de sanidade, hixiene ou seguridade, nin a retirada do mercado, cautelar ou definitiva, de productos ou servicios polas mesmas razóns. Artigo 143. Cualificación das infraccións. As infraccións cualifícanse como leves, graves e moi graves, atendendo os criterios de risco para a saúde, contía do eventual beneficio obtido, grao de intencionalidade, gravidade da alteración sanitaria e social producida, xeneralización da infracción e reincidencia. Artigo 144. Infraccións leves. Sen prexuízo das que establezan outras leis especiais, tipifícanse como infraccións sanitarias leves as seguintes: a) As simples irregularidades no cumprimento da normativa sanitaria vixente, sen transcendencia directa para a saúde pública, que non se atopen expresamente recollidas nesta relación. b) O incumprimento simple do deber de colaboración coas autoridades sanitarias para a elaboración dos rexistros e documentos de información sanitaria establecidos legal ou regulamentariamente. c) A negativa a informa-las persoas que se dirixan ós servicios sanitarios sobre os dereitos e obrigas que as afectan, nos termos establecidos nesta lei. d) A emisión ou difusión ó público de anuncios publicitarios ou propaganda comercial por calquera medio, con repercusión directa sobre a saúde humana ou co fin de promove-la contratación de bens ou servicios sanitarios, sen dispoñer da correspondente autorización administrativo-sanitaria. e) A obstrucción do labor inspector mediante calquera acción ou omisión que o perturbe ou atrase. f) A identificación falsa ou contraria ó principio de veracidade en canto ós méritos, experiencia ou capacidade técnica do persoal sanitario na súa actividade profesional e nas súas relacións asistenciais coa poboación, agás cando mereza ser cualificada como grave ou moi grave. g) O incumprimento, por simple neglixencia, dos requisitos, obrigas ou prohibicións establecidos na normativa sanitaria, así como calquera outro comportamento, a título de imprudencia ou inobservancia, sempre que se produza alteración ou risco sanitario e este sexa de escasa incidencia. h) Aquelas que, ó abeiro dos criterios previstos neste artigo, merezan a cualificación de leves ou non proceda a súa cualificación como faltas graves ou moi graves. Artigo 145. Infraccións graves. Sen prexuízo das que establezan outras leis especiais, tipifícanse como infraccións sanitarias graves as seguintes: a) O exercicio ou desenvolvemento de actividades sen a correspondente autorización ou rexistro sanitario preceptivo, ou transcorrido o seu prazo de vixencia, así como a modificación non autorizada pola autoridade competente das expresas condicións técnicas ou estructurais sobre as cales se outorgase a autorización correspondente. b) A creación, modificación ou supresión de centros, servicios ou establecementos sanitarios sen obte-las autorizacións administrativas correspondentes, consonte a normativa que sexa de aplicación, así como o incumprimento das normas relativas ó rexistro e acreditación destes. c) O incumprimento dos requirimentos específicos e das medidas cautelares ou definitivas que formulen as autoridades sanitarias, sempre que se produza por primeira vez e non concorra dano grave para a saúde das persoas. d) A resistencia a subministrar datos, facilitar información ou prestar colaboración ás autoridades sanitarias ou ós seus axentes no desenvolvemento dos labores de inspección ou control sanitarios. e) O incumprimento, por neglixencia grave, dos requisitos, condicións, obrigas ou prohibicións establecidas na vixente lexislación en materia sanitaria, así como calquera outro comportamento que supoña imprudencia grave, sempre que ocasionen alteración ou risco sanitario, aínda que sexan de escasa entidade. E o mesmo incumprimento e comportamento cando, cometidos por neglixencia simple, produzan risco ou alteración sanitaria grave. Para os efectos deste epígrafe, constituirá un suposto de neglixencia a omisión do deber de control ou a falta dos controis ou precaucións esixibles na actividade, servicio ou instalación de que se trate. f) A promoción ou venda para uso alimentario ou a utilización ou posesión de aditivos ou substancias estrañas de uso non-autorizado pola normativa vixente na elaboración do producto alimenticio ou alimentario de que se trate, cando non produzan riscos graves e directos para a saúde dos consumidores. g) A elaboración, distribución, subministración ou venda de preparados alimenticios, cando a súa presentación induza a confusión sobre as súas verdadeiras características sanitarias ou nutricionais, e o uso de selos ou identificacións falsas en calquera das actuacións citadas. h) Dificultarlles ou impedírlle-lo desfrute dos dereitos recoñecidos nesta lei ós usuarios do sistema sanitario, ben sexa no eido dos servicios sanitarios ou sociosanitarios públicos ou privados. i) A comisión por neglixencia das conductas tipificadas como infracción moi grave, cando o risco ou alteración sanitaria producida sexa de escasa entidade. j) A reincidencia na comisión de infraccións leves nos últimos tres meses. k) As actuacións tipificadas no artigo 144 que, a teor do grao de concorrencia dos elementos a que se refire o artigo 143, merezan a cualificación de faltas graves ou non proceda a súa cualificación como faltas leves ou moi graves. l) As actuacións que por razón da súa expresa cualificación na normativa especial sanitaria aplicable en cada caso merezan a tipificación de faltas graves ou non proceda a súa cualificación como faltas leves ou moi graves. m) O incumprimento por parte do persoal que en virtude das súas funcións deba ter acceso á información relacionada co estado individual de saúde do deber de garanti-la confidencialidade e a intimidade das persoas. n) As que sexan concorrentes con outras infraccións sanitarias leves ou puidesen servir para facilitalas ou encubrilas. o) As que teñan esta cualificación na normativa especial aplicable ó caso. Artigo 146. Infraccións moi graves. Sen prexuízo das que establezan outras leis especiais, tipifícanse como infraccións sanitarias moi graves as seguintes: a) O incumprimento das medidas cautelares ou definitivas que adopten as autoridades sanitarias competentes, cando se produzan de xeito reiterado ou cando concorra dano grave para a saúde das persoas. b) A resistencia, coacción, ameaza ou represalia, desacato ou calquera outra forma de presión exercida sobre as autoridades sanitarias ou os seus axentes. c) O incumprimento consciente e deliberado dos requisitos, obrigas ou prohibicións establecidos na normativa sanitaria, ou calquera comportamento doloso, sempre que ocasionen alteración, danos ou risco sanitario grave. d) A preparación, distribución, subministración, venda de alimentos, bebidas ou productos relacionados directa ou indirectamente coa alimentación humana que conteñan xermes, substancias químicas ou radioactivas, toxinas ou parasitos capaces de producirlle ou transmitirlle enfermidades ó home. e) A promoción ou venda para uso alimentario ou a utilización ou posesión de aditivos ou substancias estrañas de uso non-autorizado pola normativa vixente na elaboración ou conservación do producto alimenticio ou alimentario de que se trate, cando produza riscos graves e directos para a saúde dos consumidores. f) O desvío para consumo humano de productos non-aptos para iso ou destinados especificamente para outros usos. g) O incumprimento, en xeral, dos requisitos, condicións, obrigas ou prohibicións establecidos na lexislación sanitaria vixente, ou a falta de dilixencia ou precaucións esixibles cando produzan un risco grave ou directo para a saúde pública. h) A reincidencia na comisión de faltas graves nos últimos cinco anos. i) As actuacións tipificadas nos artigos 144 e 145 que, consonte o grao de concorrencia dos elementos a que se refire o artigo 143, merezan a cualificación de faltas moi graves ou non proceda a súa cualificación como faltas leves ou graves. j) As actuacións que por razón da súa expresa cualificación na normativa especial sanitaria aplicable en cada caso merezan a tipificación de faltas moi graves ou non proceda a súa cualificación como faltas leves ou graves. k) As que sexan concorrentes con outras infraccións sanitarias graves, ou servisen para facilitar ou encubri-la súa comisión. l) O incumprimento reiterado dos requirimentos específicos que formulen as autoridades sanitarias. m) A negativa absoluta a facilitarlles información ou prestarlles colaboración ós servicios de inspección e control. Artigo 147. Sancións. 1. As infraccións serán sancionadas gardando a debida adecuación entre a gravidade do feito constitutivo da infracción e a sanción aplicada, establecéndose unha gradación desta de mínimo, medio e máximo para cada nivel de cualificación, en función da fraude ou conivencia, incumprimento das advertencias previas, número de persoas afectadas, prexuízos causados, beneficios obtidos a causa da infracción e permanencia e transitoriedade dos riscos. 2. As infraccións sanitarias tipificadas nos artigos 144, 145 e 146 serán sancionadas con multas, consonte a gradación seguinte: a) Infraccións leves: Grao mínimo: Ata 601,01 euros. Grao medio: De 601,02 a 1.803,04 euros. Grao máximo: De 1.803,05 a 3.005,06 euros. b) Infraccións graves: Grao mínimo: De 3.005,07 a 6.010,12 euros. Grao medio: De 6.010,13 a 10.517,71 euros. Grao máximo: De 10.517,72 a 15.025,30 euros. c) Infraccións moi graves: Grao mínimo: De 15.025,31 a 120.202,42 euros. Grao medio: De 120.202,43 a 360.607,26 euros. Grao máximo: De 360.607,27 a 601.012,11 euros. As cantidades expresadas poden rebordarse ata acada-lo quíntuplo do valor dos productos ou servicios obxecto da infracción. 3. Sen prexuízo da multa que proceda consonte o previsto no apartado anterior, e para os efectos de evitar que a comisión de infraccións resulte máis beneficiosa para a persoa que comete a infracción có cumprimento das normas infrinxidas, a sanción económica que se é o caso se impoña poderá ser incrementada coa contía do beneficio ilícito obtido. 4. Nos supostos de infraccións moi graves, o Consello da Xunta poderá acorda-lo peche temporal do establecemento, instalación ou servicio por un prazo máximo de cinco anos, todo iso cos efectos laborais que determina a lexislación aplicable nesta materia. 5. A autoridade á que lle corresponda resolve-lo expediente poderá acordar, como sanción accesoria, o comiso de bens ou productos deteriorados, caducados, non-autorizados ou que por calquera outra causa poidan entrañar risco para a saúde ou a seguridade das persoas, e serán por conta de quen cometa a infracción os gastos que orixine a súa intervención, depósito, comiso, transporte ou destrucción. 6. As contías sinaladas no apartado 2 poderán ser actualizadas periodicamente polo Consello da Xunta, tendo en conta a variación dos índices de prezos para o consumo. Artigo 148. Competencia para a imposición de sancións. 1. Os órganos da Xunta de Galicia competentes para a imposición das sancións previstas nesta lei son os seguintes: a) Os órganos da Consellería de Sanidade e do Servicio Galego de Saúde, se é o caso, ata 120.202,42 euros, nos termos que se establezan regulamentariamente. b) O Consello da Xunta, desde 120.202,43 euros. 2. Os concellos da Comunidade Autónoma, ó abeiro das súas respectivas ordenanzas municipais, poderán sanciona-las infraccións previstas nesta lei, sempre que as devanditas infraccións afecten as áreas de responsabilidade mínima sobre as que exercen competencias de control sanitario. 3. Para os efectos do apartado anterior, deberá comunicárselle á Consellería de Sanidade a ordenanza municipal pola que se acorda exerce-la devandita potestade sancionadora, así como os expedientes sancionadores incoados ó seu abeiro e as resolucións definitivas que recaian, se é o caso. Cando pola natureza e gravidade da infracción teña que superarse a contía máxima establecida no parágrafo anterior, a entidade local correspondente remitiralle á Consellería de Sanidade as actuacións que constan no expediente, debidamente tramitado, xunto coa proposta de sanción. A Consellería de Sanidade comunicaralle á entidade local correspondente a sanción recaída, así como as restantes actuacións que deriven da súa intervención. 4. A Administración da Xunta de Galicia poderá actuar en substitución dos municipios nos supostos e cos requisitos previstos na lexislación de réxime local. Artigo 149. Medidas cautelares. Unha vez iniciado o procedemento sancionador, o órgano competente para resolver poderá adoptar, logo da audiencia do interesado e mediante acordo motivado, as medidas cautelares que resulten necesarias para asegura-lo cumprimento da resolución que puidese recaer, así como o cumprimento da legalidade e a salvagarda da saúde pública. Tales medidas, entre outras, poderán ser: a) A suspensión total ou parcial da actividade. b) A clausura de centros, servicios, establecementos ou instalacións. c) A esixencia de fianza. Artigo 150. Clausura de centros, servicios e establecementos sanitarios ou sociosanitarios. Non terán carácter de sanción a clausura ou peche de establecementos, instalacións ou servicios que non conten coas previas autorizacións ou rexistros sanitarios preceptivos, ou a suspensión do seu funcionamento ata que se emenden os defectos ou se cumpran os requisitos esixidos por razóns de sanidade, hixiene ou seguridade. Artigo 151. Prescrición e caducidade. 1. As infraccións e sancións tipificadas nesta lei como leves prescriben ó ano, as graves ós dous anos e as moi graves ós cinco anos. 2. A prescrición das infraccións comezará a computarse desde o día no que se cometese a infracción e interromperase desde o momento no que o procedemento se dirixa contra o presunto infractor. Ademais, o prazo de prescrición das sancións comezará a contar desde o día seguinte a aquel no que adquira firmeza a resolución pola que se impón a sanción. 3. A acción para persegui-las infraccións caducará se, coñecida pola administración competente a existencia dunha infracción e rematadas as dilixencias dirixidas ó esclarecemento dos feitos, transcorresen seis meses sen que a autoridade competente ordenase incoa-lo oportuno procedemento. Para tal efecto, se houber toma de mostras, as actuacións da inspección entenderanse finalizadas despois de practicada a análise inicial. Título X Docencia, formación e investigación sanitarias Capítulo I Docencia e formación Artigo 152. Principios xerais. 1. A Xunta de Galicia velará pola coordinación entre os sistemas sanitario e educativo de Galicia, co fin de conseguir unha maior adecuación da formación dos profesionais ás necesidades de saúde da poboación. 2. A rede galega de atención sanitaria de utilización pública estará en disposición de ser aproveitada para a docencia de pregrao e de posgrao; para este efecto estableceranse os convenios de colaboración oportunos. 3. A Consellería de Sanidade promoverá a formación continuada dos profesionais sanitarios, co obxectivo de axeita-los seus coñecementos e habilidades ás necesidades do sistema sanitario de Galicia. Artigo 153. Colaboración en materia de educación e sanidade. 1. As autoridades públicas competentes en educación e sanidade establecerán o réxime de colaboración entre as universidades e as institucións sanitarias nas que se deben impartir ensinanzas universitarias, para os efectos de garanti-la docencia práctica de medicina, enfermería e outras ensinanzas que así o esixisen, mediante os oportunos convenios. 2. As universidades deberán contar, alomenos, cun hospital e tres centros de atención primaria para o exercicio docente e investigador, concertados segundo o establecido polas disposicións vixentes. 3. Os centros de formación profesional da rama sanitaria contarán con centros asistenciais concertados, segundo as necesidades das distintas especialidades e de acordo coas necesidades organizativas do sistema sanitario de Galicia. 4. As consellerías competentes en materia de educación e sanidade promoverán a revisión e mellora continuada dos programas docentes das ensinanzas relacionadas coas ciencias da saúde, co obxecto de consegui-la mellor adecuación da formación dos profesionais e as necesidades do sistema sanitario de Galicia. Capítulo II Investigación Artigo 154. Fomento. As actividades de investigación fomentaranse no sistema sanitario de Galicia como elemento fundamental para o seu progreso. Artigo 155. Coordinación. 1. A maior eficiencia na asignación e no emprego dos recursos públicos de calquera procedencia para programas de investigación require ineludiblemente a súa axeitada coordinación. 2. Para tal fin, a Consellería de Sanidade participará nas políticas e no establecemento de prioridades de investigación no eido da saúde. Capítulo III Escola Galega de Administración Sanitaria Artigo 156. Características e obxectivos. 1. A Escola Galega de Administración Sanitaria ten personalidade xurídica e patrimonio propios e configúrase como unha fundación pública adscrita á Consellería de Sanidade. 2. O obxecto da Escola Galega de Administración Sanitaria é a docencia, a formación e a investigación en administración e xestión sanitaria, sociosanitaria e saúde pública, e dirixirá a súa actividade tanto ós profesionais da sanidade galega coma a aqueloutros interesados no desenvolvemento sanitario de Galicia. 3. A fundación rexerase polos seus estatutos así como polas disposicións legais que lle sexan aplicables. En materia de persoal e contratación seralle de aplicación o disposto na Lei 10/1996, do 5 de novembro, de actuación de entes e empresas nas que teña participación maioritaria a Xunta de Galicia. Artigo 157. Funcións. 1. A Escola Galega de Administración Sanitaria axustará a súa actividade ós fins de interese xeral, desenvolvendo, entre outras, as funcións seguintes: a) A programación e execución dos programas de docencia e formación. b) A programación e o financiamento de actuacións, bolsas e axudas á formación e investigación. c) A edición, realización e difusión de estudios e traballos de carácter científico e de toda clase de publicacións. d) O asesoramento que lle sexa solicitado por calquera entidade ou institución dependente das administracións públicas sanitarias de Galicia, así como por parte doutras entidades públicas ou privadas. 2. As organizacións sindicais participarán no deseño do plan de formación continuada do persoal das institucións sanitarias do Servicio Galego de Saúde. Artigo 158. Financiamento. 1. A Escola Galega de Administración Sanitaria finánciase cos recursos seguintes: a) As achegas consignadas nos orzamentos xerais da Comunidade Autónoma. b) As achegas das universidades e doutros centros docentes que colaboren con ela. c) As achegas procedentes de entidades e institucións coas que se subscriban acordos ou convenios. d) Os dereitos de inscrición ós cursos e a calquera outra actividade que realice, así como a venda de publicacións. e) Os rendementos do seu patrimonio. f) As doazóns ou calquera outra achega voluntaria. g) Os créditos e préstamos que lle sexan concedidos. 2. A actividade realizada pola Escola Galega de Administración Sanitaria para a Consellería de Sanidade regularase a través dos convenios oportunos nos que se fixarán as directrices de actuación, os obxectivos que se pretendan e os recursos asignados para iso. ==Disposicións adicionais== Primeira. Provisión definitiva de postos da clase de médicos titulares. Os funcionarios do corpo facultativo superior da Xunta de Galicia, escala de atención primaria e especializada, subescala de atención primaria, clase de médicos titulares, que á entrada en vigor desta lei se atopen en destino provisional en postos da devandita clase pasarán a ocupalos con carácter definitivo. Segunda. Provisión definitiva de postos da clase de practicantes titulares. Os funcionarios do corpo facultativo de grao medio da Xunta de Galicia, escala de atención primaria e especializada, subescala de atención primaria, clase de practicantes titulares, que á entrada en vigor desta lei se atopen en destino provisional en postos da devandita clase pasarán a ocupalos con carácter definitivo. Terceira. Servicios prestados en postos directivos. Os períodos de tempo acreditados no desenvolvemento de postos directivos das institucións sanitarias da Seguridade Social, como consecuencia do nomeamento expedido para estes efectos, poderán ser obxecto de análise nos procesos de selección, promoción interna e mobilidade do persoal estatutario como servicios prestados na categoría estatutaria de orixe. ==Disposicións transitorias== Primeira. Desenvolvemento da estructura do Servicio Galego de Saúde. De conformidade co previsto no parágrafo 3 do artigo 37 desta lei, no prazo de seis meses contados a partir da súa entrada en vigor aprobarase o desenvolvemento regulamentario da estructura central e periférica do Servicio Galego de Saúde, manténdose entrementres vixentes as normas de estructura contidas no Decreto 45/2002, do 8 de febreiro, polo que se establece a estructura orgánica do Servicio Galego de Saúde, así como as delegacións competenciais necesarias para o funcionamento transitorio antes referido, contidas na Orde do 14 de marzo de 2002, sobre delegación de competencias en órganos centrais e periféricos do Servicio Galego de Saúde. Segunda. Organización das áreas sanitarias. Manterase a actual organización das áreas sanitarias mentres non se aprobe mediante decreto do Consello da Xunta de Galicia a súa nova configuración, de conformidade co previsto no artigo 7 desta lei. Terceira. Adaptación da actual rede de hemodoazón e hemoterapia. A Xunta de Galicia procederá a adapta-la actual rede de hemodoazón e hemoterapia da Comunidade Autónoma de Galicia ó establecido nesta lei, no prazo dun ano a partir da súa entrada en vigor. ==Disposición derrogatoria== Derrogación de determinadas disposicións. Quedan derrogadas cantas disposicións se opoñan ó disposto nesta lei e, en particular: a) A Lei 1/1989, do 2 de xaneiro, do Servicio Galego de Saúde, agás os seus artigos 1 e 2, que se manterán vixentes. b) A Lei 8/1991, do 23 de xullo, que modificaba a anterior. ==Disposicións derradeiras== Primeira. Desenvolvemento regulamentario da lei. Autorízase o Consello da Xunta para que aprobe os regulamentos que sexan necesarios para a aplicación e o desenvolvemento desta lei. Segunda. Entrada en vigor da lei. Esta lei entrará en vigor dous meses despois da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. [[Category:documentos legais galegos]] [[Category:GL-L]] 1439 sysop 1814 2005-09-17T21:33:55Z Rocastelo 3 traducir descargar 1448 2080 2005-10-16T19:24:50Z Agremon 4 Usuario 1449 2081 2005-10-16T19:25:53Z Agremon 4 Tempo 1450 2083 2005-10-16T19:45:48Z Agremon 4 Permitir correo electrónico de putros usuarios 1451 3810 2007-01-22T16:31:32Z 193.147.35.250 /* DEPÓSITO LEGAL ¿O QUE HAI QUE SABER? */ == DEPÓSITO LEGAL ¿O QUE HAI QUE SABER? == O Depósito Legal é a obriga que teñen os impresores e os productores de facer entrega dun número determinado de exemplares de toda clase de impresos e materiais audiovisuais, reproducidos de forma múltiple e destinados á difusión, ben sexa gratuíta ou non. Esta obriga enmárcase no programa de Control Bibliográfico Universal (CBU) da IFLA (International Federation of Libraries Associations) e a Unesco, o que contribúen os distintos países mediante o Control Bibliográfico Nacional, que repousa en tres piares: Depósito Legal, Axencia Bibliográfica Nacional e Bibliografía Nacional. == FINALIDADE. == A súa misión é recolle-la producción bibliográfica e audiovisual de Galicia, competencia que corresponde á Consellería de Cultura e Xuventude. == TEN A OBRIGA DE FACE-LO DEPÓSITO LEGAL. == O impresor cando se trate de impresos, e dunha maneira subsidiaria o editor e o autor. Nas outras clases de obras esta obriga compételle ó productor. O productor para as obras audiovisuais. No caso de interviren diversos impresores ou productores, será responsable o impresor ou o productor da parte principal, sen quedaren exentos da responsabilidade subsidiaria os outros impresores ou productores implicados, para estes efectos enténdese como a parte principal o texto. == Ó IMPRESOR INTERÉSALLE SABER QUE... == Debe solicita-lo número do Depósito Legal cando imprima: libros de 50 páxinas en adiante; folletos de 4 a 49 páxinas. Inclúense neste concepto as separatas de artigos que teñan paxinación propia; follas soltas de 1 a 4 páxinas; partituras musicais; gravados: láminas, estampas, cromos, postais de nadal, anuncios artísticos, carpetas de láminas, barallas e postais ilustradas; mapas e planos; carteis anunciadores de espectáculos, festas e demais actos públicos; bandos e edictos; publicacións periódicas: revistas, diarios; naipes... == CASOS ESPECIAIS. == Se se imprime unha obra en varios volumes, todos levan o mesmo número do Depósito Legal. A segunda e sucesivas edicións dunha obra, así como as reimpresións coa máis lixeira variación, requiren novos números do Depósito Legal. Os cambios que se produzan nunha publicación periódica, ben sexa no seu formato, periodicidade, imprenta, etc., non implicarán o cambio do número do Depósito Legal. Unicamente haberá cambio do Depósito Legal cando se produzan variacións no título. O feito de que leve toda a publicación periódica o mesmo número do Depósito Legal non exime da entrega dos exemplares que se publiquen no sucesivo. == PRODUCTOR DE AUDIOVISUAIS. == Debe solicita-lo número do Depósito Legal cando faga: diapositivas destinadas á difusión e venda; impresións ou gravacións sonoras realizadas por calquera procedemento ou sistema empregado na actualidade ou no futuro; produccións cinematográficas, tanto de tipo argumental como documental, en calquera formato e duración, e vídeos; microformas destinadas á difusión ou venda en tódalas súas variedades, calquera que sexa o soporte ou formato; ficheiros de datos lexibles polo ordenador, cando os datos se comunican por medio de calquera soporte, lexible por máquina ou de forma visual, con fins de difusión ou venda; se unha mesma obra se reproduce en distintos soportes, cada un destes soportes considérase unha edición distinta, polo que levarán diferentes números de Depósito Legal; se nun mesmo soporte de información existen distintos sistemas (como ocorre co VHS e o BETA nos vídeos), considérase que son edicións diferentes e levan Depósito Legal distinto. == SOLICITUDE DO NÚMERO E CONSTITUCIÓN DE DEPÓSITO LEGAL. == Solicitarse o número do Depósito Legal cando a obra estea a punto de remata-las súa impresión ou producción. O Depósito Legal é gratuíto. Otorgado o número do Depósito Legal tense a obriga de remitir, posteriormente, os impresos de solicitude. Así se evita o desprazamento e se axiliza o servicio. Unha vez concedido o número a unha publicación, existe un prazo de sesenta días naturais para entrega-los exemplares correspondentes. Se este prazo non fose suficiente, pódese solicitar unha prórroga por escrito doutros sesenta días naturais. Acabado este período, o número será anulado e se a oficina correspondente non recibiu noticia neste sentido, iniciarase o pertinente expediente sancionador. A entrega dos exemplares da obra efectuarase dentro do prazo de trinta días naturais despois do remate da obra, o solicitante entregará na oficina correspondente os exemplares, completos e en perfecto estado, que han de constituí-lo depósito. A oficina de depósito legal facilitará resgardo de entrega, no que se farán consta-los datos do libro rexistrado e o cumprimento desta obriga legal. Se finalmente a publicación non se fai, comunicarase por escrito para proceder á anulación do número concedido. == NÚMERO DE EXEMPLARES A ENTREGAR E ONDE SE DEBE IMPRIMI-LO DEPÓSITO LEGAL NAS PUBLICACIÓNS. == 5 exemplares das obras suxeitas ó ISBN; 4 exemplares das obras non suxeitas ó ISBN: follas soltas, publicacións periódicas (os periódicos que teñan varias edicións deben entregar 4 exemplares de cada unha delas -é o caso dos xornais de prensa-), partituras musicais, gravados, láminas, carteis, bandos e edictos, postais, diapositivas. 3 exemplares de: produccións cinematográficas: tamén no caso de obras sonoras ou de imaxes, microformas e ficheiros de datos lexibles polo ordenador; 1 exemplar de: obras en braille, obras de bibliófilo. Deste exemplares (dous en caso que leven ISBN e un sen ISBN), enviaranse cada mes á Biblioteca Nacional onde estea a oficina de Depósito Legal, permanecendo o resto nas distintas Bibliotecas Provinciais e no Centro Superior Bibliográfico de Galicia. Nas obras debe aparecer: as palabras: “Depósito Legal”; a sigla correspondente a A Coruña “C”, Lugo “LU”, Ourense “OUR”, Pontevedra “PO”, Vigo “VG”; o número asignado á obra e, por último, o ano no que se concedeu (exemplo: Depósito Legal LU-300-1992). == LUGAR ONDE DEBE APARECER IMPRESO. == Nos libros e nos folletos xunto xo ISBN, no reverso da portada ou na anteportada. Na prensa diaria e nas publicacións periódicas con formato periódico, na cabeceira de cada exemplar. Nas publicacións periódicas en forma de libros, no reverso da portada ou na anteportada. Os audiovisuais deben levalo na carátula ou na caixa que os protexe. No caso dos discos, ademais, na etiqueta central da placa. E nos que se poidan visionar, nos primeiros fotogramas. En xeral e para todo tipo de publicacións, debe ir en lugar visible. == INFRACCIÓNS. == Publicar unha obra sen estar solicitado o Depósito Legal. Publicala co Depósito Legal falso ou incompleto. Non facer entrega dos exemplares obrigatorios. Non cumplir cos prazos de tramitación, tanto de entrega dos exemplares coma nas prórrogas e anulacións. Será multado de acordo co artigo 11 do decreto 36/1991 do 1 de febreiro. == COMPRE SABER QUE... == O ISBN (International Standard Book umber) é un cógigo internacional que identifica tanto unha edición determinada dunha obra coma ó editor da mesma. En Españ é obrigatorio para os libros e folletos (incluídas as separatas) dende o ano 1972. O ISBN solicitao o editor dirixíndose directamente a Axencia Española do ISBN (Rúa Santiago Rusiñol, 8. 28040 Madrid. Teléfono 91-536 88 34 - 35 - 43). No caso de que o editor sexa a Xunta de Galicia, é a Consellería de Cultura e Xuventude a que dá o ISBN (Teléfono 981 56 47 05). Unha vez que o editor coñece o código asignado á súa obra, debe facilitarllo ó impresor que vai face-la tirada e este, á súa vez, facilitarallo á oficina de Depósito Legal cando solicite o número para a devandita obra. Se unha obra está constituída por varios volumes, levará un único Depósito Legal e un ISBN por cada volume, ademais de un para toda a obra. Como o ISBN identifica sempre unha edición, as segunda e sucesivas edicións e as reimpresións coa máis mínima variación precisan un ISBN novo. Os libros e folletos reproducidos en fotocopiadora NON levan ISBN, así como tampouco as publicacións periódicas. == O ISSN. == (International Standard Serial Number). É un código que identifica a unha publicación seriada, é dicir, periódicos, revistas, publicacións anuais (informes, anuarios, directorios, etc...), boletíns, memorias, actas de institucións ou congresos e series monográficas. Este cógigo existe e España dende 1987, e asígnao o Centro Nacional España ISSN (Biblioteca Nacional, Gabinete de Publicacións Seriadas. Paseo de Recoletos, 20-22 - 28070 Madrid). Debe solicita-lo o editor da publicación e irá acompañado do primeiro número da publicación xa impreso. O ISSN vai indisolublemente unido ó título da publicación, polo que no caso de que esta cambie de título deberá solicitar un novo ISSN. == ONDE SE PODE CONSEGUIR UN DEPÓSITO LEGAL. == En Galicia existen Oficinas para solicitalo. A Coruña (Rúa Durán Loriga, 3-7º - Teléfono 981 22 40 10); Lugo (Rúa Pintor Corredoira, 1-3º - Teléfono 982 29 42 52); Ourense (Avda. De la Habana, 105-3º - Teléfono 988 23 65 50); Pontevedra (Rúa Benito Corbal, 47 - Teléfono 986 85 07 00); Vigo (Rúa Uruguai, 21-1º - Teléfono 986 22 61 17). Ou na Consellería de Cultura e Xuventude. Dirección Xeral de Cultura. San Caetano, s/n - Santiago de Compostela - Teléfono 981 56 47 05. == SE DESEXA COÑECER MÁIS SOBRE A LEXISLACIÓN. == (Para coñecer máis deste decreto ver documento adxunto en formato *.pdf e en castelán) == ORDE DO 24 DE XANEIRO DE 2004 POLA QUE SE CONVOCAN SUBVENCIÓNS Á PRODUCCIÓN EDITORIAL PARA APOIAR A EDICIÓN DE OBRAS EN GALEGO, A TRADUCCIÓN Ó GALEGO, E A EDICIÓN NOUTRAS LINGUAS DE OBRAS PUBLICADAS ORIXINARIAMENTE EN GALEGO. == Un dos cometidos máis importantes da Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo é a promoción de obras editadas en lingua galega. Por iso, consciente da responsabilidade que lle corresponde en canto á normalización da nosa lingua, na procura de pór a disposición dos cidadáns que utilizan esta lingua con normalidade, obras que abrangan tódalas materias, incluídas as que teñan un mercado moi reducido. Ó mesmo tempo promocionar a creación en galego para dar posibilidades a todos aqueles escritores que se decanten por utilizar a lingua galega como medio de expresión, sobre todo en disciplinas de pouca distribución como poesía, ensaio, etc. Así mesmo, necesitan o apoio institucional para a súa edición os grandes proxectos editoriais, que polas súas características especiais: carácter enciclopédico, coor, participación de persoal especializado na súa elaboración, traballos complementarios de investigación, de campo etc. dan lugar a elevados custos de producción. Outra faceta da normalización corresponde á traducción de obras escritas noutras linguas, buscando un mercado no que se atopen, na nosa lingua, obras de recoñecido prestixio ou que pola súa importancia se considere necesaria a súa distribución en galego. Da mesma maneira é importante a difusión noutros mercados de obras dos nosos creadores, polo que se promoven axudas para a traducción e edición noutras linguas. '''Por todo isto,''' ''Dispoño:'' == Capítulo I. Disposicións Xerais. == ''Artigo 1º.'' Convócanse subvencións á producción editorial para apoiar a edición en galego, a traducción ó galego, e a traducción e edición noutras linguas de obras escritas orixinariamente en galego. As subvencións concederanse con cargo á aplicación orzamentaria 10.02.352.A.770.0, dos orzamentos xerais da Comunidade Autónoma de Galicia para o ano 2004, por un importe de setecentos cincuenta e un mil douscentos euros (751.200 €), e a cantidade de douscentos cincuenta e dous mil euros (252.000 €) para o ano 2005. ''Artigo 2º.'' '''1.''' Poderán optar a estas subvencións todas aquelas entidades que acrediten a súa condición de editores, coas limitacións que establecen os puntos 5 e 6 do artigo 3. '''2.''' Non as poderán solicitar aqueles editores que anteriormente recibisen algunha outra subvención da Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo e non xustificasen o seu investimento. ''Artigo 3º'' Os editores que desexen acollerse ós beneficios desta orde elevarán petición dentro dos prazos establecidos nas correspondentes bases específicas, por medio de instancia dirixida ó conselleiro de Cultura, Comunicación Social e Turismo, segundo os modelos que figuran como anexos desta orde, e presentarana no rexistro xeral da Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo ou nas delegacións provinciais desta, sen prexuízo do establecido no artigo 38.4 da Lei 30/1992, do 26 de novembro de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común. Presentarase unha solicitude por cada obra, á que se xuntará a documentación indicada nas bases específicas para a concesión das subvencións, así como a seguinte documentación xeral que só se presentará unha vez no caso de varias solicitudes da mesma editorial: '''1.''' Fotocopia do NIF. '''2.''' Acreditación da personalidade do solicitante e da súa representación, mediante fotocopia da escritura pública de constitución ou modificación, de ser o caso, da sociedade, e do poder notarial correspondente, ámbolos dous documentos debidamente inscritos no Rexistro Mercantil ou no rexistro que corresponda, de non ser sociedade mercantil. '''3.''' Fotocopia do último recibo do imposto de actividades económicas. '''4.''' Certificación orixinal da conta bancaria en que conste como titular a empresa solicitante. '''5.''' Catálogo actualizado da producción realizada pola editorial, así como documentación acreditativa dunha actividade editorial ininterrompida mínima de dous anos. '''6.''' Certificado asinado polo presidente ou director da editorial de ter publicados un mínimo de 10 títulos en galego durante os dous últimos anos. Quedan excluídos desta obriga as empresas que editan grandes obras. '''7.''' Declaración responsable das subvencións solicitadas e/ou percibidas polas obras presentadas. A documentación relacionada nos puntos 1º e 2º poderá substituirse por certificación actualizada de figurar inscrito no Rexistro Xeral de Contratistas da Comunidade Autónoma de Galicia. Así mesmo, a documentación relacionada nos puntos 1º e 2º poderá substituirse por declaración do presidente ou director da editorial na que se faga constar que esta documentación se atopa plenamente vixente con respecto á presentada para este mesmo fin en convocatorias de anos anteriores. As editoriais estranxeiras que concorran ás axudas para editar noutras linguas obras publicadas orixinariamente en galego quedan exentas de achega-la a documentación indicada no punto 6º. A Dirección Xeral de Promoción Cultural poderá pedir ós solicitantes que acheguen a documentación complementaria ou orixinais que considere necesaria para acreditar os datos que figuran na solicitude, incluíndo albaráns, facturas, certificados de tiraxe e de distribución, etc. Os beneficiarios das subvencións terán a obriga de facilitar toda a información que lle sexa requirida pola Intervención Xeral da Comunidade Autónoma, o Tribunal de Contas e o Consello de Contas, no exercicio das súas funcións de fiscalización e control do destino das axudas. ''Artigo 4º'' Recibidas as solicitudes de subvención e a súa documentación, serán analizadas e valoradas polos servicios competentes da Dirección Xeral de Promoción Cultural segundo os criterios de valoración establecidos no artigo 5º, e esta elevará a correspondente proposta ó conselleiro de Cultura, Comunicación Social e Turismo quen resolverá dentro das dispoñibilidades orzamentarias. No suposto de que non recaese resolución expresa dentro do prazo máximo previsto na Lei 30/1992, do 26 de novembro, de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común, o sentido do silencio será negativo. ''Artigo 5º'' Na valoración das solicitudes teranse en conta os seguintes aspectos: - Calidade da obra. - Calidade das obras contidas no catálogo. - Importancia do fondo editorial en galego ou relacionado con Galicia do editor solicitante. - Esforzo que supón para o editor a incidencia da obra en ámbitos de especial importancia cultural pero de pouca demanda comercial. - Grao de profesionalización dentro do sector editorial galego. - Continuidade dentro dunha colección. - Interese xeral da obra. - Interese da obra para as bibliotecas públicas. ''Artigo 6º'' '''1.''' A Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo comunicará a resolución do conselleiro ós beneficiarios das axudas, que deberán comunicar a súa aceptación por escrito no prazo de 15 días naturais contados a partir da recepción desta agás nas subvencións concedidas o amparo do artigo 9º que se considera aceptada coa entrega dos exemplares equivalentes á subvención concedida. A omisión desta comunicación dará lugar ó arquivo do expediente sen máis trámite. '''2.''' Os beneficiarios das subvencións, unha vez aceptadas estas, quedarán obrigados a xustificalas segundo se indica nas bases específicas para a concesión das subvencións, así como, destinar os fondos percibidos para o obxecto concreto para o que foron concedidos e non poderán solicitar cambios para outros proxectos. A Dirección Xeral de Promoción Cultural da Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo poderá comprobar, cando o considere conveniente, a execución dos proxectos subvencionados. '''3.''' Recibidos os exemplares e a documentación á que se fai referencia nas bases específicas para a concesión das subvencións, a Dirección Xeral de Promoción Cultural, de atopalos conformes, proporá o libramento dos fondos, de acordo co calendario sinalado nas ditas bases e a normativa orzamentaria vixente. '''4.''' O libramento do importe da subvención, mesmo nos dous prazos das plurianualidades, realizarase de acordo coa normativa orzamentaria aplicable, esixíndose certificacións expresas orixinais e actualizadas de non ter contraída ningunha débeda, por ningún concepto, coa Xunta de Galicia, e de estar ó corrente nas obrigas fiscais e coa Seguridade Social. ''Artigo 7º'' No caso de que o beneficiario da subvención incumprise algunha das condicións ou obrigas estipuladas, a Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo instruirá expediente de reintegro ou sancionador segundo establece o Decreto 287/2000, do 21 de novembro, polo que se desenvolve o réxime de axudas e subvencións públicas da Comunidade Autónoma de Galicia. ''Artigo 8º'' Contra os ditos actos resolutivos, que esgotan a vía administrativa, poderá o interesado interpoñer recurso contencioso-administrativo perante o Tribunal Superior de Xustiza da Comunidade Autónoma de Galicia, no prazo de dous meses, contados dende a recepción da notificación da resolución ou, potestativamente interpoñer, no prazo dun mes dende a recepción da resolución, recurso de reposición diante do conselleiro de Cultura, Comunicación Social e Turismo. == Capítulo II: Bases específicas para a concesión das subvencións. == ''Artigo 9º.'' '''Subvencións a obras xa editadas en lingua galega.''' '''1.''' As obras deberán estar publicadas en galego segundo a lexislación vixente (Lei 3/1983, do 15 de xuño, disposición adicional, e Decreto 173/1982, do 17 de novembro). '''2.''' A contía de cada subvención, non poderá superar a cantidade de 2.700 (dous mil setecentos.-) euros por libro, e consistirá no equivalente ó 75% do prezo de venda ó público (IVE incluído), dun máximo de 300 exemplares. Os libros de lectura infantil e xuvenil ata un límite de 400 exemplares. '''3.''' As solicitudes poderán presentarse a partir do día seguinte ó da publicación desta orde no Diario Oficial de Galicia e ata o 30 de xuño de 2004. '''4.''' A Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo á vista do número de solicitudes presentadas e das dispoñibilidades orzamentarias, irá facendo sucesivas resolucións, ata o remate do prazo de presentación de solicitudes. '''5.''' Ademais da documentación solicitada no artigo 3º da presente orde, deberase presentar: - Constancia documental da existencia dun contrato debidamente asinado co autor que respectará o establecido na Lei de propiedade intelectual, ou ben xustificante de ter os dereitos para a publicación da obra. - Un exemplar da obra editada para a que se solicita subvención. - Certificado de tiraxe expedido polo editor. '''6.''' Para que un libro poida optar a estas subvencións terá que cumprir as seguintes condicións: - Ter como mínimo 50 (cincuenta) páxinas, agás os libros infantís. - Ter unha tiraxe mínima de 800 exemplares e máxima de 3.000. - Posuír o número de ISBN e o do depósito legal definitivo, debendo estar feito o depósito de exemplares considerado no Decreto 43/2001, do 1 de febreiro, de refundición da normativa en materia de depósito legal. O depósito legal terá data posterior ó 30 de xuño de 2003. '''7.''' Non poderán acollerse ás subvencións desta orde: - As publicacións destinadas a uso escolar, ben como libro de texto, ben como material complementario. - As que non sexan primeiras edicións, a non ser que estas conteñan estudios que acheguen novidades substanciais. - As publicacións de difusión gratuíta. - As que carezan de contrato de dereitos de autor. - As que teñan un prezo de venda ó público (incluído IVE) superior a 30 euros. '''8.''' Para xustificar as subvencións deberán entregarse, nun prazo de quince días naturais contados a partir da comunicación da resolución, os exemplares equivalentes á subvención concedida. ''Artigo 10º.'' '''Subvencións para editar en lingua galega grandes proxectos editoriais.''' '''1.''' Estas subvencións terán carácter plurianual, pagándose o 20% no ano 2004 e o 80% restante no 2005, segundo o disposto no art. 58 do texto refundido da Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia, aprobado polo Decreto Lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, podendo a consellería comprometer outras fases do proxecto editorial, de acordo coas súas dispoñibilidades orzamentarias. '''2.''' As obras para subvencionar publicaranse en galego segundo a lexislación vixente (Lei 3/1983, do 15 de xuño, disposición adicional, e Decreto 173/1982, do 17 de novembro). '''3.''' As solicitudes deberán presentarse no prazo de 40 días naturais contados a partir do seguinte ó da publicación desta orde no Diario Oficial de Galicia. '''4.''' Ademais da documentación solicitada no artigo 3º desta orde, presentarase: - Calendario de investimentos para desenvolver cada proxecto editorial. - Características técnicas e memoria explicativa do proxecto de edición. - Modelo de contrato que a editorial asinaría co autor ou autores da obra e que respectará o establecido na Lei de propiedade intelectual. - Previsión de tiraxe e prezo de venda ó público (IVE incluído). '''5.''' O importe de cada subvención establecerase, de acordo coa dispoñibilidade orzamentaria, ata un máximo de 60.000 euros, nunha cantidade equivalente ó 75% do prezo de venda ó público para un máximo de 500 exemplares. A contía fixada na resolución poderá ser revisada á baixa polo órgano responsable da concesión da axuda, se o prezo de venda ó público e a tirada definitiva certificada non concordase co inicialmente declarado na solicitude. '''6.''' Os beneficiarios farán constar na páxina de créditos de cada un dos exemplares da tirada o seguinte texto: “Esta obra foi subvencionada pola Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo, Dirección Xeral de Promoción Cultural, na convocatoria de subvencións para o ano 2004”. '''7.''' A contía que hai que pagar para cada anualidade librarase trala xustificación previa, antes do 1 de novembro de cada exercicio, do investimento realizado así como texto completo da obra. Para o cobro da segunda anualidade presentarase tamén a copia do contrato definitivo co autor ou autores, debidamente asinado por ámbalas dúas partes, así como o correspondente número de exemplares da obra subvencionada. ''Artigo 11º.'' '''Subvencións para a traducción de obras escritas e publicadas orixinariamente en lingua distinta do galego.''' '''1.''' Estas subvencións terán carácter plurianual, pagándose o 20% da subvención no ano 2004 e o 80% restante no ano 2005, segundo o disposto no art. 58 do texto refundido da Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia, aprobado polo Decreto Lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, podendo a consellería comprometer outras fases do proxecto editorial, de acordo coas súas dispoñibilidades orzamentarias. '''2.''' As obras publicaranse en galego segundo a lexislación vixente (Lei 3/1983, do 15 de xuño, disposición adicional, e Decreto 173/1982, do 17 de novembro). '''3.''' As solicitudes deberán presentarse no prazo de 40 días naturais contados a partir do seguinte ó da publicación desta orde no Diario Oficial de Galicia. '''4.''' Ademais da documentación solicitada no artigo 3º da presente orde deberá presentar: - Calendario de investimentos para desenvolver cada proxecto editorial. - Modelo de contrato que a editorial asinaría co traductor da obra e que respectará o establecido na Lei de Propiedade Intelectual. - Un exemplar completo da obra que se vai traducir. - Xustificante, se houber lugar, de ter os dereitos precisos para a publicación da obra. '''5.''' A subvención consistirá no pagamento dunha porcentaxe da traducción que pode ir do 50% ó 75%, segundo as tarifas da asociación de traductores galegos, ata un máximo de 6.000 euros. '''6.''' Os beneficiarios farán constar na páxina de créditos de cada un dos exemplares da tirada o seguinte texto: “Esta obra foi subvencionada pola Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo, Dirección Xeral de Promoción Cultural, na convocatoria de subvencións para o ano 2004”. '''7.''' A contía que correspondese a cada anualidade librarase trala xustificación previa do investimento realizado nesta, antes do 1 de novembro de cada exercicio. No último ano presentarase tamén o xustificante do pagamento realizado ó traductor, se este non fora presentado xa no primeiro ano, así como 5 exemplares da traducción editada. ''Artigo 12º.'' '''Subvencións para editar noutras linguas obras publicadas orixinariamente en galego.''' '''1.''' Estas subvencións terán carácter plurianual, pagándose o 20% da subvención no ano 2004 e o 80% restante no ano 2005, segundo o disposto no art. 58 do texto refundido da Lei de Réxime Financeiro e Orzamentario de Galicia, aprobado polo Decreto Lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, podendo a consellería comprometer outras fases do proxecto editorial, de acordo coas súas dispoñibilidades orzamentarias. '''2.''' A contía de cada subvención será de 20 a 30 (vinte a trinta.-) euros por páxina para as obras que se vaian editar en linguas da Península Ibérica, e de 25 a 50 (vintecinco a cincuenta.-) euros por páxina para as obras que se editen nas outras linguas do mundo, ata un máximo, en tódolos casos, de 6.000 (seis mil.-) euros por obra. Tómase como páxina tipo a de 1.800 caracteres e para a realización do cómputo utilizarase o libro editado en galego. '''3.''' Ademais da documentación solicitada no artigo 3º da presente orde, deberá presentar: - Calendario de investimentos para cada proxecto editorial. - Modelo dos contratos que a editorial asinaría co autor, autores ou traductor da obra e que respectará o establecido na Lei de propiedade intelectual. - Un exemplar da obra para a que se solicita subvención, con indicación do idioma ó que vai ser traducida. - Unha vez concedida a subvención e antes do pagamento da primeira anualidade deberá presentar acordo de cesión dos dereitos. '''4.''' As solicitudes deberán presentarse no prazo de 40 días naturais contados a partir do seguinte ó da publicación desta orde no Diario Oficial de Galicia. '''5.''' Os beneficiarios farán constar na páxina de créditos de cada un dos exemplares da tirada o seguinte texto: “Esta obra foi subvencionada pola Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo, Dirección Xeral de Promoción Cultural, na convocatoria de subvencións para o ano 2004”. '''6.''' A contía que hai que pagar para cada anualidade librarase trala xustificación previa do investimento realizado nesta antes do 1 de novembro de cada exercicio. No último ano presentarase tamén o xustificante do pagamento realizado ó traductor, se este non fora presentado xa no primeiro ano, así como 15 exemplares da obra editada. == DISPOSICIÓNS DERRADEIRAS == ''Primeira''.- Facúltase á Dirección Xeral de Promoción Cultural para dictar, no ámbito das súas competencias, as resolucións precisas para o desenvolvemento desta orde. ''Segunda''.- Esta orde entrará en vigor o día seguinte da súa publicación no Diario Oficial de Galicia. == Nota Final == Os teléfonos expostos arriba para solicitalos Depósitos Legais, poden estar operativos, pero non se fai cargo se unha vez publicado este artigo algun dos números sexa cambiado ou deixe, por calquera circunstancia de estar operativo. Para calquera dúbida é mellor preguntar en calquer administración da Xunta de Galicia ou no Concello. [[Category:GL-D]] 1453 3102 2006-02-25T17:31:05Z Agremon 4 * [[Pregón ano 1996/Antroido Ribadeo|Pregón ano 1996]]. * [[Pregón ano 1997/Antroido Ribadeo|Pregón ano 1997]]. * [[Pregón ano 1998/Antroido Ribadeo|Pregón ano 1998]]. * [[Pregón ano 1999/Antroido Ribadeo|Pregón ano 1999]]. * [[Pregón ano 2001/Antroido Ribadeo|Pregón ano 2001]]. * [[Pregón ano 2004/Antroido Ribadeo|Pregón ano 2004]]. * [[Pregón ano 2006/Antroido Ribadeo|Pregón ano 2006]]. === Ver tamén === [http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] [http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] [[Category:GL-P]] 1454 2114 2005-10-31T09:52:28Z Agremon 4 #redirect [[Pregón ano 1996/Entroido Ribadeo]] 1455 3103 2006-02-25T17:32:52Z Agremon 4 Ano [[w:1996|1996]] Pregoeiro: [[w:Roberto Rodríguez Rodríguez|Roberto Rodríguez Rodríguez]] Boas noites, señoras, señores, amigos todos do Antroido. Reunímonos hoxe para rendir tributo un ano máis ó antroido ribadense. E xa é casualidade que teñamos que coincidir no principio dunha nova campaña electoral na que posiblemente algúns dos candi­datos pasen por esta tribuna para ofrecernos as rebaixas de marzo, con novos cantos de sirena que bulirán nos nosos oídos cunha letra amorosa tópica: "Hoxe queroche máis ca onte pero moito menos que mañá". Por suposto que non se refiren a nos, electores, senón ó noso voto. Se o analizamos en clave de humor, o político, en abstracto, para que ninguén se sinta ofendi­do, debe ser un gran amante do Carnaval ou o que é o mesmo, do transformismo, por aquelo dos constantes cambios de discurso, de chaqueta e... mesmo de traxe. O bo político pasa o ano disfra­zado, diría máis, toda a súa vida pública. Nunha palabra, sempre está disposto para interpretar. A moitos venlles como anel ó dedo aquel rótulo que aparece nalgunhas películas, no que avisan de que "calquer parecido dos persoaxes ou situacións ca realidade é pura coincidencia". Eso mesmo escribíu Leopoldo Calvo Sotelo, pai, en Ribanova, e xa saben cal foi o resultado. No séculoXVII, por algo escribiu Calderón de la Barca a obra titulada "El gran teatro del mundo". Sen dúbida este mundo é un gran .teatro e como tal teñen que existir tanto escearios como actores e... públi­co. Mesmo quen lles está a falar, no pasado outono intentaba discurrir algún novo disfraz para estrear este Carnaval, e miren por onde, se está vendo obrigado a lucir o primeiro disfraz do Antroido de 1996, subindo a este escenario e interpretando o persoaxe de pregoneiro. Asaltáronme moitas dúbidas acerca dos complementos nece­sarios para tan festiva presencia, non faltando quen me ofertara capa, sombreiro de copa ó máis puro estilo inglés, antifaz e incluso máscara. Optei polo que vostedes ven. E non me negarán que nun pregón de carnaval, vir de chaqeta e garabata tradicional, se pode considerar un disfraz. Serio, pero ó fin e ó cabo... un disfraz. E de tal guisa, pregoar as festas do Antroido, festas populares por excelencia e ancestrais que se remontan no seu nacemento a noite dos tempos. Todos saben que o carnaval se celebra nos días anteriores ó mércores de cinza. Pero seguro que moitos desco­nocen que nalgúns lugares na antigüedade comezaban o 6 de xaneiro, sendo en Venecia máis madrugadores pois iniciábanse o 26 de decembro. En Milán prolongábanse tres días despois do mércores de cinza. En España ata o domingo de piñata. Desde o punto de vista etimolóxico non resulta doado averiguar con certeza a súa orixe. Carne - vale significa literalmente CARNE - ADIOS, e refírese o período anterior ó tempo de peni­tencia eclesiástico. Carnestolendas de CARO - CAR­NE, TOLLENDA - QUE SE HA DE QUITAR. A principal acepción parece ser a romana car - navale, carrus navalis, carro naval. Carnaval deriva directamente das Saturnais romanas. Pero atópanse vestixios non so no Imperio romano, senón tamén en Grecia, países teutóns e celtas. Festas de carácter relixioso para celebra-lo ano novo e que iste fora favorable, ou o entrar na primavera que simbolizaba o rexurdimento da natureza. Nelas paseábase en procesión un barco nun carro con rodas, o CARRUS NAVALIS, con mascara­das que executaban enriba do carro danzas subidas de tono e cancións de sátira, sarcásticas. Esta costume sigue vixente en España, concretamente en Reus, a embarcación encima dun carro é arrastrada por cabalerías, tripu­lada por homes vestidos de mariñeiros que votan frores e doces os espectadores. Procesións desta índole rexístranse en Grecia no século VI a. de C. segundo acreditan pinturas de vasos daquel tempo. Na antiga Xermania estas festas enxendraron as representacións dramáticas con fondo relixioso, sendo citadas por Tácito. En Grecia éstas adicábanse a Dionisios do que o seu equivalente en Roma foi Baco con raíces na divinidade exipcia Isis. Os teutóns adicábanas a Nherta, a Nai Térra. Tamén nos pobos celtas que se asentaron en Galiza estaban im­plantadas as festas da primavera. Bacanais, Saturnais e Dupercais rematan sendo empapadas polo espíritu do desorden civil e o sarcasmo. As máscaras de carnaval nun principio teñen carácter relixioso espiritual derivando do culto ós mortos. Así podemos entender mellor o por qué en España, Italia e Francia, por exemplo, se celebra o enterro do Carnaval. En Creta, Olimpia, Rodas e mesmo noutros lugares de Grecia, inmolaban cada ano a Cronos, un home que en Rodas era levado ás aforas embarrado e morto. Os xudeos tódolos anos na festa dos Purim tiñan por costume crucificar unha efixie de Amán para logo queimala. Como ven, o porco ribadense e maila queima do antroido non difiren en nada destes ritos mile­narios. Mais, deixémolo pasado e cen­trémonos no pasado inmediato e no presente. Sinto unha enorme alegría ó recordar as inquietudes daquel numeroso grupo de amigos, 23 para ser exactos, reunidos en 1983 para intentar reavivar o Antroido ribadense de antaño, do que tantas anécdotas contaban os nosos maiores. Unha primeira comisión que foi xermen das posteriores e que tan ben representada está nos membros da actual que non escatimaron esforzos e traballo para seguir facendo do carnaval riba­dense a festa máis popular de tódalas que celebramos ó longo e ancho do ano. E para mosta un botón: Os carnavais de 1984, primeiros desta época actual, nos que tivemos a sorte de poder contribuir a sacalos adiante, tiveron un presuposto de 740.000 ptas. do que sobraron 80.963 ptas. destinadas o carnaval de 1985. E os que pregoamos hoxe, requiren de varios millóns, o que da idea do enorme traballo e sinsabo­res dos organizadores ós que públicamente felicito dende aquí. Permítanme rescatar por uns intres do baúl dos recordos exce­lentes disfraces, interpretados por persoas cun grande sentido artís­tico e cheos de humor. Algúns presentes aquí, entre vostedes, pero que me vou coidar moito de non descubrir. Disfraces como o de guardia municipal que un martes de carnaval dirixíu con maestría e inxenio o tráfico ribadense e que ás 5 da madrugada, diante do Deimos, cortaba intermitente­mente o intenso tráfico para deixar pasar unha, outra, outra e... outra vez, colmando a paciencia dos conductores, a un peatón cunha perna escaiolada. Xenial. O único verdadeiro era a perna lesionada do peatón. E que decir do disfraz da leiteira ribadense da nosa infancia, chegada tódolos días desde Vilaframil. Estoume a referir a Angélica. A súa bicicleta, as botellas no portabultos e os xarróns no mani­llar. ¡Cómo deu o timo! ¿Recordan o disfraz de Charlie Rivel? ¿E o troglodita dun carnaval de verán aquí en Rosa Lar? ¡Que artistas! Ou a meiga que con escoba en ristre percorreu subida no camión do lixo as rúas ribadenses noutra noite de carnaval, etc., etc. Non ofrece discusión que Ribadeo ten unha vena moi elegante para a recreación, o humor e... a crítica. Non poden faltar neste recorda­torio as persoas, artesáns, que crearon verdadeiras obras de arte nos disfraces dos últimos anos. Veñen á memoria os instrumentos musicais, o flautista de Hamelín, a gran mariscada, e tantos e tantos... E que me din dos máis de douscentos membros de charan­gas que dende semáns sentimos a través das nosas fiestras o son dos seus ritmos que inundarán as rúas neste Carnaval cheo de colorido. Todos son partícipes da catego­ría e o éxito acadado polo Antroi­do. Non poido concluir sin recordar e rendir tributo a dous ribadenses de distinta época pero que coincidían na gracia e encanto persoal á hora de poñer disfraz. Don Fernando Recarey "O mejica­no" que agonizante o 6 de marzo de 1878, sábado de Carnaval, arredor das 10 da noite saíu, según ten contado por escrito don Dionisio Gamallo, ó balcón da súa casa e preguntando a xente que se atopaba na calle: "¡Mascaritas! ¿Me conoceis? ¡Soy Recarey, disfrazado de di...fun...to...o...o...o!" para a continuación retirarse ó interior da alcoba. Acababa de cumplir co seu derradeiro rito carnavalesco e desplomábase inerte no leito. O outro persoaxe é recente. Refírome a Antonio O Serranillo, todo él ironía, impenitente disfrazado ano tras ano e que por cousas que ten o destino, recibíu sepultura o Martes de Carnaval fai agora un ano. Pero non é momento de poñerse serios. Escollámolo disfraz e transformemos estes días nunha festa continua, en armonía, e os que non se disfracen, representarán o papel de miróns, tratando.de descubrir a quen se esconde baixo as máscaras máis variopintas. Orixinais unhas, atrevidas outras, pero... en fin... todas ca idea de pasalo ben. Non deixemos de lado a atraínte gastronomía, propia destes días, cun protagonista de excepción: O porco. E retomando a leria inicial deste pregón, recordarlles que estes son uns bos días de entrenamento e ensaio para os políticos en activo e para os que aspiran a selo algún día. No nome da Comisión pido a participación de todos, porque o Carnaval pode considerarse un compendio do programa dos parti­dos políticos. Un programa en suma, moi serio. Vexan sino: Non é monopolio de esquerdas nin de dereitas. É plural. Disfrútase en bloque, unidos. É galego. É nacionalista. É popular. Permite criticar e rirse, ata dun mesmo. E... xa me dirán sí esto non é serio. Feliz Antroido e moitas gracias pola súa presencia. == Ver tamén == *[[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] [[Category:GL-P]] [[Category:GL-P]] 1456 2118 2005-10-31T09:57:22Z Agremon 4 #redirect [[Pregón ano 1997/Entroido Ribadeo]] 1457 3104 2006-02-25T17:34:22Z Agremon 4 Pregóns do [[w:entroido|entroido]] de [[w:Ribadeo|Ribadeo]] Ano [[w:1997|1997]] Pregoeiro: [[w:Antonio Gregorio Montes|Antonio Gregorio Montes]] "O antroido do futuro" Boas tardes. "Actuar é un luxo que permite mostra-los sentimentos que de outro xeito daría vergoña ensinar". É unha cita de Robert de Niro, que debe saber abondo do tema, tomada dunha entrevista de "El Semanal" de 24 de novembro do pasado ano 1996. A traducción ó noso caso podería ser: O disfraz de antroido permite facer moitas cousas que en outro caso serían vistas con moi malos ollos (aínda así o son moitas veces). Dito esto, ¡pechade a porta!. Que ninguén escape. "O bo, se é breve, dúas veces bo", en pluma de Baltasar Gracián. Do que non é tan bo, non dí nada. Polo tanto, temede o peor, porque xa non me vexo constreñido pola sentencia. Parece que este ano son eu o pregoeiro do antroido. Por eso aquí estou, disfrazado de entendido na materia, e tomando as medidas oportunas. Estou sen toga nin birrete: todo disfraz ten os seus límites, e un deles púxeno aí. Disfrazarme con roupa non me gusta especialmente, pero actuar xa é outra cousa. E actuar é un xeito de disfrazarse. Dende logo, hai outros. Por exemplo, ¿alguén se lembra do antroido que viviu o Inspector Lupa?. Ese si que foi un bo disfraz, tanto cando andaba vendo os disfraces como cando non o facía. Aínda non sei quen foi, e non me parece que o saiba moita xente. Xa metidos en materia, ¿por que me elixiron para o pregón?. É unha pregunta que me fixen. Tiña o dilema de contestarme a min mesmo de varias formas. Unha resposta sería: "porque és un paiaso" (podería engadrille despois, por exemplo, "pailán", e así queda mellor: "porque és un paiaso, pailán"). Por contra, tamen podía contestarme: "porque és serio" (neste caso, engadiría algo así como "home": "porque és serio, home"). Elixín o último, gustóume máis. Por eso mesmo me permito facer un comentario como este aquí, diante de tanta xente. Eu considérome serio, e o antroido é para que os serios, as persoas que non se permiten o saírse do seu papel, podan rirse e oficiar doutra cousa, poñerse unha máscara. Eso me moveu a aceptar. Así, o que me quedaba era disfrazarme. ¿De que?. Pois de prospector. Non de prospector en busca de petróleo, que por esta terra non parece ter moito futuro, se non precisamente de analista de futuro. Do futuro do antroido, claro. Eso é algo así como ser adiviño, pero con outro nome tentando coller categoría. O seguinte foi o preguntarme, ¿por onde pode comezar?. Polo momento, e para min, o antroido estivo a punto de ser por primeira vez entroido: descubrín que a palabra que usaba, antroido, non viña nos diccionarios. Así, estiven por deixar de empregala para ocasións serias, coma esta. Entroido nunca a usei, carnaval decidín fai algún tempo deixalo para a meseta, lugares lonxanos ou festas con outro significado, e antroxu, Nalón arriba, cáeme moito máis lonxe. Por eso decidín deixar as cousas como estaban: antroido, para os amigos. Son serio, xa o dixen antes. Así lle dicía tamén ó protagonista maior, o piloto, ó Pequeno Príncipe. Como o Principiño non calaba con esas lerias, e quería saber, continuar vendo mundo, ir ó seu antoxo, a súa vitalidade conduxo a unha obra literaria para todo tempo e idade. ¿Por que?. Porque a todos nos fai falla evadirnos. E iso é o antroido. Evasión. A grande evasión. Ademais, como na película os prisioneiros do campo de concentración son ó fin tristemente cazados, e así remata a súa ilusión de liberdade, os antroidos tamén acaban a tiro fixo. Vóltase á liberdade condicionada. Condicionada pola nosa historia, os nosos coñecidos, compromisos, ... en definitiva, por nós mesmos. Centrémonos na prospectiva do futuro do antroido: aí van algunhas reflexións. Un. Hoxe en día tómase como unha festa, e parece que non decae a pesar de que a vida é, cada vez máis, carnaval. Quen non o crea así, que lea os periódicos, vexa a tele ou fale cos amigos, aínda que sexa de fútbol. En todos os rincóns hai carnaval. Nembargantes, ese carnaval pretende ser serio, non é o noso estilo de antroido. Aínda así, é previsible que siga a extenderse contrastando coas ideas do antroido que por aquí se levan. Dous. En Venecia teñen o seu carnaval de luxo, onde todos queren ser Dogos de seu (non cans, entendámonos, senón mandamaises). Por Río o carnaval é movemento e lucimento da vitalidade (e doutras cousas tamén vitais). Aquí o antroido é máis unha evasión adoitando outro rol e ocultándonos como pícaros para facer trastadas e figurar como reis, por unhas horas, do noso destino. Pero a idade, a era de inocencia, está a pasar rápidamente. É unha incógnita se o noso antroido vai resistir esa falta de inocencia que se está a incrementar aló onde un vaia. Moitas cousas van ter que cambiar para poder superala. Aínda así, feitos como que hoxe estemos aquí fan manter a esperanza de que esta evasión pode seguir facendo os seus efectos benéficos e festeiros por moito tempo. Tres. Non hai tanto o antroido estaba, empero, cáseque "morto por orde superior". Esa orde non puido con el e aquí estamos de novo. ¿Pode darse novamente no futuro o caso dunha prohibición directa ou indirecta?. Non estamos exentos dela, pero sería en balde, como o foi a pasada vez: a festa continuaría, aínda que pode que desvirtuado un pouco o seu espírito pola prohibición, ó estilo da "lei seca". Eso mesmo fará cuidarse ós mandamaises de tentar algo parello, aínda que aproveitando as máscaras se produzan algunhas mascaradas que infrinxan as normas do antroido, que tamén as hai. Catro. Se miramos ós carnavales de Venecia, Río, Tenerife, ..., mesmo os entroidos de Laza, podemos ver que todos van cara á grandiosidade, cada un no seu modelo, cada un á súa velocidade. Ó mesmo tempo, seguen a ser unha actuación. Nembargantes, a grandiosidade esixe uns xeitos e un dirixismo que impide manter o sentido do noso antroido. Para vencer outros medios vistosos de diversión e/ou enaxenación, que eso é tamen ó antroido, e facelo ademais dun xeito inocuo, necesítase cada vez un espectáculo maior. É inevitable, tal como eu o vexo. O antroido terá que ir cambiando para combatir este efecto ou aliarse con el. A alianza significa máis cartos e unha certa profesionalización, ó estilo deses outros lugares. Cinco. Téntase conservar o de cada un, neste caso o noso antroido, pero a profusión de medios que nos poñen en contacto con outros lugares van pouco a pouco influenciando esta festa. Non é problema, porque hai carnavales de todo tipo, polo tanto as influencias serán variadas. Esto, esperando que ós americanos do norte non se lles ocurra a idea de facer un novo carnaval, porque se non, Holliwood rematará non só co noso estilo de facelo, senon tamén por facernos creer que se fixo sempre ó seu xeito. Esperemos asemade que manteñan a data do seu Halloween ben alonxada da nosa celebración, so pena de perder un combate do mesmo xeito que os Reis o están a perdendo fronte ó Santa Claus... e eso que son tres contra un. As conclusións anteriores, se ben son as máis xerais, non son as únicas. Por exemplo, visto que non podemos igualar os disfraces sen roupa que fan as ledicias dos e das turistas en Río, e tamén dos propios cariocas, é previsible que nós busquemos e atopemos novos medios de calefacción para que as máscaras con pouca roupa non sufran os rigores invernais. Nacerán novas máscaras. É un fenómeno que xa se ven estilando dende tempo hai, e que está lonxe de esgotarse: na variación está o gusto, como di unha frase que máis dun e unha coñecerán e practicarán có gusto anunciado. A electrónica escalará postos nas preferencias dos antroidos. O mesmo que se vai metendo en casas ou bancos, non podería facer unha excepción con este fenómeno social. Xa vimos algúns artiluxios desa especie outros anos, como luces ben amañadas e sincronizadas, pero é posible que non sexa nada comparado ó que se aviciña. Son previsibles outras incorporacións no desenvolvemento destes días. O antroido permite o anonimato social, e ven potenciado por el. Hoxe en día estánse a extender novas formas de comunicación que outorgan a posibilidade do anonimato. Tendo conta destas dúas premisas, pódese concluir que é probable que se incorporen novas formas de antroido, por exemplo, "a distancia", do mesmo xeito que o 28 de decembro é algo extendido usar o teléfono para gastar bromas, mentras que no século pasado, antes de facer das súas o señor Bell, evidentemente non se podía. Podemos observar tamén que as carrozas motorizáronse. É previsible, co uso dun parque móbil máis extenso e variado, que esta tendencia continúe, incorporándose á mesma aínda os disfraces individuais. Un dos festexos precursores do carnaval era unha especie de circo naval fai vinte séculos, como din algúns estudiosos do tema. Do carnaval, si. Do noso antroido, dubídoo. Mais, cara ó futuro, todo é que ó clube náutico lle de por aí, e entón o noso antroido podería ser precursor desa proxección naval futura. É posible, e coa motorización e en xeral a instrumentación actuais, máis doado que noutros tempos. Habería que preguntarlle á directiva do clube se está pola labor. O antroido é educativo. Seguirase a usar nos centros chamados educativos para facer algunha que outra trastada, ó tempo ou a parte da propia educación. É posible ademais, dentro da política ministerial, a súa inclusión como liña transversal no currículum escolar. Falemos de cartos. Estamos a vivir tempos de privatización. Se se pensa en privatizar a xestión de hospitais públicos, por exemplo, ¿por que non o antroido?. Nese caso, ¿que se preparen as comisións a non recibir subvencións?. O antroido, teña ou non subvencións, sempre foi público e sempre foi privado. Sempre necesitou dun espírito social para levalo a cabo, pero sempre foron os particulares as máscaras. Pola privatización, poderá cambiar algo o modo de financiamento, pero nada máis. En canto ós premios... é bonito e atraínte para o turismo que os disfraces sexan traballados, pero por ese lado é difícil competir con outros carnavales. Nembargantes, a competencia é a competencia, e as leis do mercado inflúen en moitos campos. Pode que o factor máis influínte no futuro desenvolvemento dos premios sexa externo ó propio antroido: máis que a privatización, a marcha da economía en xeral. En relación a outro aspecto, fai pouco leín que "os carnavales caen baixos este ano". Espero que non caian baixo máis que polo número que ten asignado o día no que comezan, pois non é esa a tendencia aquí en Ribadeo. Hai que lembrar, sobre esto das datas, que xa se produxeron algunha vez noutra temporada: os chamados "carnavales de verán", e a eses si que lles chamo carnavales. ¿Lémbrádesvos do que xa dixen sobre a economía do antroido e as influencias externas sobre o noso?. É posible que esas festas carnavalescas se incrementen, pero non penso que se lles deba chamar antroido. Serán carnaval. ¿A influencia sobre o propio antroido?. Polo momento, está a salvo, porque son influenciadas por el e non ó revés. Perante canto tempo, eso xa é máis dificil o dicilo e dependerá de moitos factores. Pola sequedade da boca ven outra vez ós meus labios o dito de Gracián: "o bo, se é breve...". Por aí, pola sequedade, penso que é cousa de ir rematando. Queda para outra o tratar de imaxinar o futuro do antroido en relación a outras moitas facetas. Como exemplo delas serven a música ou o sexo. En fin, isto é a prospectiva: analizar tendencias para vislumbrar o futuro. Eu, de calquera xeito, non me fiaría moito dunha prospectiva do futuro do antroido feita por un disfrazado. Aínda así, costoume facela. E teño que dicilo, porque é tamén unha metáfora do antroido. Nestas datas, hai moito detrás: ilusión, traballo, imaxinación, persoas... é algo matinado para vivir uns días máxicos antes que chegue o momento de quitarse a máscara. Ben, penso que os obxectivos das cousas débense definir ó principio. Aínda así, acordei definilo ó final, tras ve-las caras dos que me escoitan hoxe: O obxectivo era sacar á luz o espírito do antroido. Espero haber axudado a facelo, e con eso remato esta pequena perorata. Meu disfraz xa non vale, este pequeno antroido xa se foi. Agora comeza o antroido de todos. O futuro que mencionei xa chega. Vivámolo. == Ver tamén == *[[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] [[Category:GL-P]] 1458 2121 2005-10-31T10:04:53Z Agremon 4 Redirección #redirect [[Pregón ano 1998/Entroido Ribadeo]] 1459 3105 2006-02-25T17:35:01Z Agremon 4 Pregóns do [[w:entroido|entroido]] de [[w:Ribadeo|Ribadeo]] Ano [[w:1998|1998]] Pregoeiro: [[w:José Luis Trashorras Méndez|José Luis Trashorras Méndez]] Miñas donas, boas tardes, boas tardes, cabaleiros, saúdos as autoridades, a benvida os forasteiros. TEMPUS FUGIT. ¡Como pasa o tempo! Paréceme que foi onte cando na escalinata da Casa do Concello, previa a entrega de premios dos Carnavales do '87, facía a presentación o que vos fala dun xeito totalmente espontáneo, acompañado, eso sí, pola música da polca "O barril de cervexa" que interpretaba o grupo asturiano "El Felechu". Recordo igualmente con louvanza cando a charanga ribadense "Os pintas" me fíxo entrega dunha culleriña co escudo de Ríbadeo para a lembranza daquel antroido. En fin, pasaron os anos, e cando xa parecía que éste tocaba de abstinencia carnavalesca, voltan á carga este entusiasta, insustituible e xa clásico grupo de ribadenses que non se lles ocorre mellor cousa que acordarse de min para pregoeiro. Pois ben, empecei no ano 1985, sendo concellal de Cultura, facendo unha sinxela presentación daqueles restaurados Carnavales, agora, con un mes escaso por diante, acepto de bo grado pregoar unhas xa ben consolidadas festas antroideiras, quizáis no segundo milenio d. de X.C. chegue a disfrazarme. A palabra antroido ten fundamentalmente dúas significacións, en primeiro lugar festa clásica, moí movida e de moito colorido (son os días de "correr o antroido"), na que aparecen socarronamente invertidos os valores tradicionais da sociedade, facéndose críticas, case sempre en forma de refráns ou ripios ós que eran moi dados os nosos devanceiros, que en moitas ocasións non esperaban a estas datas para facer gala do seu inxenio, tal como é o caso de Daniel Carnota naqueles versos satírico-burlescos cando di: "O día que aquí botaron aquelo de FUMANCHU formouse diante o Teatro a batalla de Verdún. Houbo golpes e patadas car reirás e trompicós eso pasa neste pueblo porque somos muy pasmós. El papel de la taquilla agotouse a todo ful chegaba a cola señores hasta o taller de Fanjul. A min por casualidad me tocou, que iba delante unha señora que estaba en estado interesante. Cada vez que la empuxaban ela me daba no cu ¡En los días de mi vida vuelvo más a FUMANCHU! Por certo, expresión esta última que faría fortuna dialéctica entre os ribadenses para significar cando non interesa unha situación complicada ou comprometida. Non faltaron tampouco outros improvisados poetas ribadenses, que interpretaron as festas que nos ocupan dun xeíto máis trascendental. Tal é o caso dun anónimo colaborador que, no semanario "La Comarca" alá polos Carnavales do ano 1920, publicaba unhas estrofas que remataban con estes versos: "Mientras que pueda creer visión que la mente evoca te amaré con ansia loca te seguiré con empeño que amor es gloria en el sueño y es humo cuando se toca". poema adicado "A una máscara" que nos recorda os monólogos do príncipe Sexismundo na obra "La vida es sueño", quintaesencia das ideas filosófico-relixíosas do teatro calderoniano, cando trataba de explicar as cuestíóns centradas pola idea do "desengaño" que tanto inquietaban ó home barroco, e polo que de aquí se deduce tamén a algún dos nosos coterráneos dos movidos anos vinte. En segundo lugar a palabra antroido equivale a persona gorda, descuidada no seu porte e amiga de opíparas comidas. Neste senso emprégase o verbo antroidar, como se comproba nos ditos: "¡Enchete, antroido!, "Estás como un antroido". O mesmo tempo tamén se refire á persoa gorda que se vaí movendo diante dun de forma desaxeitada: "Estate quieto, antroido", "Móveste máis que un antroido". Nembargantes, a comida é un dos pratos fortes destas festas, é a época por excelencia para comer carne de porco: cacheira, rabo, bandullo, longaínza e outras moitas máis, pois como diría Antonio "O Serranillo" en frase sentenciosa e perifrástica: "Desde la cabeza hasta el rabo, todo ha de comerse en el paquidermo marrano". Estas datas gastronómicas rematan normalmente o martes de carnaval, gardándose abstinencia hasta o domingo de Pascua, como afirma esta copla popular: "Adiós martes de entroido, adiós, meu amiguiño, hasta Domingo de Pascua non comerei máis touciño" Entre as partes do porco fundamentais para a mesa destes días está como decíamos a cacheira que debe levar as dúas orellas ou cando menos unha delas, entón chámase faceíra. Outra das pezas tradicionais e ritualista é o rabo; lembro cando de neno escoitaba na miña casa o dito popular: "Alegría, alegróte, que anda o rabo do cocho no pote", e donde logo que me preocupaba moito, cando na feira do ano mercaban o porco para a ceba, que iste non fose rabelo. Acompañan na pota a estas viandas a chanfaina que leva mesturado coa carne do cocho outros ingredientes coma algunas visceras e cebola, que a fan voluminosa e moi axeitada para darlle substancia ó caldo. Segundo os lugares e as circunstancias para poder dispoñer dos materiais necesarios, non deben faltar na comida as filloas que se fan de sangue, auga e fariña, ou os freixós que levan leite, auga, ovos e tamén fariña. A repostería máis tradicional dos nosos lares engádelle á mesa as orellas, as chulas e as flores. É verdade que son fundamentais os alimentos na vida do home e Cervantes recordáballe a Sancho por boca de don Quixote que a saúde do corpo fraguábase na oficina do estómago, ademáis paréceme importante manter viva unha herencia cultural e gastronómica de primeira magnitude, para seguir repitindo neste senso o que os nosos avós aprenderon dos seus avós. Mais permitídeme que como bon galego, que xa leva moitos anos afincado en Ribadeo, e todo se pega, me despida en tono lírico, en verso pero semilibre, sen demasiadas ataduras métricas nin de rima, case espontáneamente, tal como se me foi ocurrindo nestes poucos días de preparación pregoeira. Martes, trece de Xaneiro, noite do famoso ventazo, cando na ponte das Pías se estrelou o coñecido barcazo; a sombra de Raimundo Ibánez vagando está polo seu pazo. "Voto a Deus -dixo o Marqués- (con rostro moi enoxado), falto dous séculos da casa e todo está moi trastocado. Falarei con don Francisco, de Goya, e tamén con Carlos Cuarto, para que nalgunha das estancias me coloquen algún cadro, ademáis doutras prebendas eu tamén fun deputado". E unhas voces se oíron con acento denotado: "Según a Gran Enciclopedia Gallega nesta casa el foi nado". Neste monólogo se atopaba, o Marqués de Sargadelos, asomándose a un balcón da rúa de Villandrando cando caeu un gran cascote ca sombra pasou rozando; menos mal que por enríba, fora de trasgos e dianos, vixïaban as cariátides dende tempos moi lonxanos. Escoitade as súas verbas pois falaban moi de calado. "Xa veremos -decía unha- si por fin pro centenario nos teñen o corpo arranxado". "Non te queixes -comenta outra- co pobre do Viejo Pancho solo lle puxeron cabeza e leváronlle os libros dos baixos". "¡Ollade!, -gritou a terceira- xa non hai casa de baños, no seu lugar se divisa un edificio abandoado". E as tres ó unísono exclamaron: "¡Eso sí que é impactazo!" Eu con esta me despido porque ás gaitas lles dou paso. Disfrutado pois do antroido co tedes moi ben gañado, que logo chegará a cuaresma e dirannos que estamos de paso. == Ver tamén == *[[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] [[Category:GL-P]] 1460 sysop 2722 2006-01-02T23:29:41Z Prevert 2 Amosar páxinas no espazo de nomes: 1461 sysop 3272 2006-04-15T14:24:20Z Xosé 34 Categoría 1462 sysop 3274 2006-04-15T14:24:47Z Xosé 34 Limpar a caché desta páxina? $1 1463 sysop 3275 2006-04-15T14:24:52Z Xosé 34 De acordo 1464 sysop 3288 2006-04-15T14:35:13Z Xosé 34 Sen preferencias 1465 sysop 3289 2006-04-15T14:35:18Z Xosé 34 Data e hora 1494 2287 2005-11-29T11:49:49Z Alyssalover 7 [[Category:GL-M]] {{wikipedia}} * [[Sedia-m'eu na ermida de San Simión]] [[Category:GL-M]] 1495 2656 2005-12-21T20:43:00Z Alyssalover 7 /* Notas */ [[Category:documentos legais españois]] Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro, de protección de datos de carácter persoal. {{ref|1}} [[w:Xoán Carlos I|Juan Carlos I]] Rei de [[w:España|España]] Saiban tódolos que a viren e a entenderen que as Cortes Xerais aprobaron e eu sanciono a seguinte lei orgánica. ==TÍTULO I: Disposicións Xerais== :Artigo 1 ''Obxecto'' Esta lei orgánica ten por obxecto garantir e protexer, no que atinxe ó tratamento dos datos persoais, as liberdades públicase os dereitos fundamentais das persoas físicas, e especialmente os do seu honor e intimidade persoal e familiar. :Artigo 2 ''Ámbito de aplicación'' 1. Esta lei orgánica será de aplicacón ós datos de carácter persoal rexistrados en soporte físico, que os faga susceptibles de tratamento, e a toda modalidade de uso posterior destes datos polos sectores público e privado. Rexerase por esta lei orgánica todo tratamento de datos de carácter persoal: a) Cando o tratamento sexa efectuado en territorio español mo marco das actividades dun establecemento do responsable do tratamento. b) Cando ó responsable do tratamento non establecido en territorio español lle sexa de aplicación a lexislación española en aplicación de normas de dereito internacional público. c) Cando o responsable do tratamento non este establecido en territorio da Unión Europea e utilice no tratamento de datos medios situados en territorio español, agás que tales medios se utilicen únicamente como medio de tránsito. 2. O réxime de protección dos datos de carácter persoal que se establece nesta lei orgánica non será de aplicación: a) Ós ficheiros mantidos por persoas físicas no exercicio de actividades exclusivamente persoais ou domésticas. b) Ós ficheiros sometidos á normativa sobre protección de de materias clasificadas. c) Ós ficheiros establecidos para a investigación do terrorismo e de formas graves de delincuencia organizada. Emporiso, nestes supostos o responsable do ficheiro comunicaralle previamente a súa existencia, as súas características xerais e a súa finalidade á Axencia de Protección de Datos. 3. Rexerase polas súas disposicións específicas, e polo especialmente previsto, se é o caso, por esta lei orgánica, os seguintes tratamentos de datos persoais: a) Os ficheiros regulados pola lexislación de réxime electoral. b) Os que sirvana fin exclusivamente estatísticos, e estean amparados pola lexislación estatal ou autonómica sobre a función estatística pública. c) Os que teñan por obxeto o almacenamento dos datos contidos nos informes persoais de cualificación a que se refire a lexislación do réxime do persoal das Forzas Armadas. d) Os derivados do Rexistro Civil e do Rexistro Central de Penados e Rebeldes. e) Os procedentes de imaxes e sons obtidos mediante a utilización de videocámaras polas forzas e corpos de seguridade, de conformidade coa lexislación sobre a materia. :Artigo 3 ''Definicións'' Para os efectos desta lei orgánica entenderase por: a) Datos de Caracter Persoal: calquera información tocante as persoas físicas identificadas ou identificables. b) Ficheiro: todo conxunto organizado de datos de carácter persoal, calquera que sexa a forma ou modalidade da súa creación, almacenamento, organización e acceso. c) Tratamento de datos: operacións e procedementos técnicos de carácter automatizado ou non, que permitan a recollida, gravación, conservación, elaboración, modificación, bloqueo e cancelación, así como as cesións de datos que resulten de comunicacións, consultas, interconexións e transferencias. d) Responsable do ficheiro ou tratamento: persoa física ou xurídica, de nature pública ou privada, ou órgano administrativo, que decida sobre a finalidade, contido e uso do tratamento. e) Afectado ou interesado: persoa física titular dos datos que sexan obxecto do tratamento a que se refire a línea c) deste artigo. f) Procedemento de disociación: todo tratamento de datos persoais de modo que a información que se obteña non poida asociarse a persoa identificada ou indentificable. g) Encargado do tratamento: a persoa física ou xurídica, autoridade píblica, servicio ou calquera outro organismo que, só ou conxuntamente con outros, trate datos persoaispor conta do responsable do tratamento. h) Consentimento do interesado: toda manifestación de vontade, libre, inequívoca, específica e informada, mediante a que o interesado consista o tratamento de datos persoais que lle atinxan. i) Cesión ou comunicación de datos: toda revelación de datos realizada a unha persoa distinta do interesado. j) Fontes accesibles ó público: aqueles ficheiros que poden ser consultados por calquera persoa, non impedida por unha norma limitativa ou sen máis esixencia que, se é o caso, o aboamento dunha contraprestación. Teñen a consideración de fontes de acceso público, exclusivamente, o censo promociaonal, os repertorios telefónicos nos termos previstos pola súa normativa específica e as lista de persoas pertencentes a grupos de profesionais que conteñan únicamente os datos de nome, título, profesión, actividade, grao académico, enderezo e indicación da súa pertenza ó grupo. Así mesmo, teñen o carácter de fontes de acceso público os diarios e boletíns oficiais e os medios de comunicación. ==TÍTULO II: Principios da protección de datos== :Artigo 4 ''Calidade dos datos'' 1. Os datos de carácter persoal só se poderán recoller para o seu tratamento, así como someter ó dito tratamento, cando sexan adecuados, pertinentes e non excesivos en relación có ámbito e as finalidades determinadas, explícitas e lexítimas para as que se obtivesen. 2. Os datos de carácter persoal obxeto de tratamento non poderán usarse para finalidades incompatibles con aquelas para as que fosen recollidos. Non se considerará incompatible o tratamento posterior destes con fíns históricos, estatísticos ou científicos. 3. Os datos de carácter persoal serán exactos e postos ó día de forma que respondan con veracidade á situación actual do afectado. 4. Se os datos de carácter persoal rexistrados resultan inexactos, en todo ou en parte, ou incompletos, serán cancelados e substituídos de oficio polos correspondentes datos rectificados ou completados, sen prexuízo das facultades que ós afectados lles recoñece o artigo 16. 5. Os datos de carácter persoal serán cancelados cando deixen de ser necesarios ou pertinentes para a finalidade para a cal fosen recadados ou rexistrados. Non serán conservados en forma que permita a identificación do interesado durante un período superior ó necesario para fins consonte ós cales foron recadados ou rexistrados. 6. Os datos de carácter persoal serán almacenados de forma que permitan o exercicio do dereito de acceso, agás que sexan legalmente cancelados. 7. Prohíbese a recollida de datos por medios fraudulentos, desleais ou ilícitos. :Artigo 5 ''Dereito de información na recollida de datos'' 1. Os interesados ós que se lle soliciten persoais deberán ser previamente informados de mode expreso, preciso e inequívoco: a) Da existencia dun ficheiro ou tratamento de datos de carácter persoal, da finalidade da recollida destes e dos destinatarios da información. b) Do carácter obrigatorio ou facultativo da súa resposta ás preguntas que lle sexan formuladas. c) Das consecuencias da obtención dos datos ou da negativa a suministralos. d) Da posibilidade de exerce-los dereitos de acceso, rectificación, cancelación e oposición. e) Da identidade e dirección do responsable do tratamento ou, se é o caso, do seu representante. Cando o responsable do tratamento non esta establecido no territorio da Unión Europea e utilice no tratamento de datos medios situados en territorio español, deberá designar, agás que tales medios se utilicen con fins de trámite, un representante en España, sen prexuízo das accións que se puidesen emprender contra o propio responsable do tratamento. 2. Cando se utilicen cuestionarios ou outros impresos para a recollida, figurarán neles, en forma claramente lexible, as advertencias a que se refire o número anterior. 3. Non será necesaria a información a que se refiren as alíneas b), c) e d) do número 1 se o contido dela se deduce claramente da natureza dos datos persoais que se solicitan ou das circunstancias en que se recadan. 4. Cando os datos de carácter persoal non fosen recadados do interesado, este deberá ser informado de forma expresa, precisa e inequívoca, polo responsable do ficheiro ou polo seu representante, dentro dos tres meses seguintes ó momento do rexistro dos datos, agás que xa fose informado con anterioridade, do contido do tratamento, da procedencia dos datos, así como previsto nas alíneas a), d) e e) do número 1 deste artigo. 5. Non será de aplicación o disposto no número anterior, cando expresamente unha lei o prevexa, cando o tratamento teña fins históricos, estatísticos ou científicos, ou cando a información ó interesado resulte imposible ou esixa esforzos desproporcionados, a criterio da Axencia de Protección de Datos ou do organismo autonómico equivalente, en consideración ó número de interesados, a antigüidade dos datos e ás posibles medidas compensatorias. Así mesmo, tampouco rexerá o disposto no número anterior cando os datos procedan de fontes accesibles ó público e se destinen á actividade de publicidade ou prospección comercial; neste caso, en cada comunicación que se lle dirixa ó interesado será informado da orixe dos datos e da identidade do responsable tratamento así como dos dereitos que o asisten. :Artigo 6 ''Consentimento do afectado'' 1. O tratamento de datos de carácter persoal requerirá o consentimento inequívoco do afectado, agás que a lei dispoña outra cousa. 2. Non será preciso o consentimento cando os datos de carácter persoal se recollan para o exercicio das funcións propias das administracións públicas no ámbito das súas competencias; cando se refiran ás partes dun contrato ou precontrato dunha relación negocial, laboral ou administrativa e sexan necesarios para o seu mantemento ou cumprimento; cando o tratamento dos datos teña por finalidade protexer un interese vital do interesado nos termos do artigo 7, número 6, desta lei, ou cando os datos figuren en fontes accesibles ó público e o seu tratamento sexa necesario para a satisfacción do interese lexítimo perseguido polo responsable do ficheiro ou polo do terceiro ó que se lle comuniquen os datos, sempre que non se vulneren os dereitos e liberdades fundamentais do interesado. 3. O consentimento a que se refire o artigo poderá ser revogado cando exista causa xustificada para iso e non se lle atribúan efectos retroactivos. 4. Nos casos en que non sexa necesario o consentimento do afectado para o tratamento dos datos de carácter persoal, e sempre que unha lei non dispoña o contrario, este poderase opor ó seu tratamento cando existan motivos fundados e lexítimos relativos a unha concreta situación persoal. En tal suposto, o responsable do ficheiro excluirá do tratamento os datos relativos ó afectado. :Artigo 7 ''Datos especialmente protexidos'' 1. De acordo co establecido no número 2 do artigo 16 da [[Constitución española de 1978|Constitución]], ninguén poderá ser obrigado a declarar sobre a súa ideoloxía, relixión ou crenzas. Cando en relación con estes datos se proceda a procura-lo consentimento a que se refire o número seguinte, o interesado será advertido acerca do seu dereito a non o prestar. 2. Só co consentimento expreso e por escrito do afectado poderán ser obxecto de tratamento os datos de carácter persoal que revelen a ideoloxía, afiliación sindical, relixión e crenzas. Exceptúanse os ficheiros mantidos polos partidos políticos, sindicatos, igrexas, confesións ou comunidades relixiosas e asociacións, fundacións e outras entidades sen ánimo de lucro, a finalidade das cales sexa política, filosófica, relixiosa ou sindical, en canto ós datos relativos os seus asociados ou membros, sen prexuízo de que a cesión de ditos datos precisará sempre o previo consentimento do afectado. 3. Os datos de carácter persoal que fagan referencia á orixe racial, á saúde e á vida sexual só poderán ser recadados, tratados e cedidos cando, por razóns de interese xeral, así o dispoña unha lei ou o afectado o consinta expresamente. 4. Quedan prohibidos os ficheiros creados coa finalidade exclusiva de almacenar datos de carácter persoal que revelen a ideoloxía, afiliación sindical, relixión, crenzas, orixe racial ou étnica, ou vida sexual. 5. Os datos de carácter persoal relativos á comisión de infracción penais ou administrativas só poderán ser incluídos en ficheiros das administracións públicas competentes nos supostos previstos nas respectivas normas reguladoras. 6. Malia o disposto nos números anteriores, poderán ser obxecto de tratamento os datos de carácter persoal a que se refiren os números 2 e 3 deste artigo, cando o dito tratamento resulte necesario para a prevención ou para o diagnóstico médicos, a prestación de asistencia sanitaria ou tratamentos médicos ou a xestión de servicios sanitarios, sempre que o dito tratamento de datos sexa realizada por un profesional sanitario suxeito ó segredo profesional ou por outra persoa suxeita así mesmo a unha obriga equivalente de segredo. Tamén poderán ser obxecto de tratamento os datos a que se refire o párrafo anterior cando o tratamento sexa necesario para salvagarda-lo interese vital do afectado ou doutra persoa, no suposto de que o afectado estea física ou xurídicamente incapacitado para da-lo seu consentimento. :Artigo 8 ''Datos relativos á saúde'' Sen prexuízo do que dispón o artigo 11 respecto da cesión, as institucións e centros sanitarios públicos e privados e os profesionais correspondentes poderán proceder ó tratamento dos datos de carácter persoal relativos á saúde das persoas que acudan a eles ou teñan que ser tratados neles, de acordo co disposto na lexislación estatal ou autonómica sobre sanidade. :Artigo 9 ''Seguridade dos datos'' 1. O responsable do ficheiro, e, se é o caso, o encargado do tratamento deberán adopta-las medidas de índole técnica e organizativas necesarias que garantan a seguridade dos datos de carácter persoal e eviten a súa alteración, perda, tratamento ou acceso non autorizado, tendo en conta o estado da tecnoloxía, a natureza dos datos almacenados e os riscos a que están expostos, xa proveñan da acción humana ou do medio físico ou natural. 2. Non se rexistrarán datos de carácter persoal en ficheiros que non reunan as condicións que se determinen por vía regulamentaria con respecto a súa integridade e seguridade e ás dos centros de tratamento, locais, equipos, sistemas e programas. 3. Regulamentariamente, estableceranse os requisitos e condicións que deban reuni-los ficheiros e as persoas que interveñan no tratamento dos datos a que se refire o artigo 7 desta lei. :Artigo 10 ''Deber de segredo'' O responsable do ficheiro e quen interveña en calquera fase do tratamento de datos de carácter persoal están obrigados ó segredo profesional respecto deles e ó deber de os gardar, obrigas que subsistirán mesmo despois de finalizaren as súas relacións co titular do ficheiro ou, se é o caso, co seu responsable. :Artigo 11 ''Comunicación de datos'' 1. Os datos de carácter persoal obxecto do tratamento só lle poderán ser comunicados a un terceiro para o cumprimento de fins directamente relacionados coas funcións lexítimas do cedente e do cesionario co previo consentimento do interesado. 2. O consentimento esixido no número anterior non será preciso: a) Cando a cesión está autorizada nunha lei. b) Cando se trate de datos recollidos de fontes accesibles ó público. c) Cando o tratamento responga á libre e lexítima aceptación dunha relación xurídica cun desenvolvemento, cumprimento e control que implique necesariamente a conexión do dito tratamento con ficheiros de terceiros. Neste caso a comunicación só será lexítima en canto se limite á finalidade que a xustifique. d) Cando a comunicación que deba efectuarse teña por destinatario o Defensor do Pobo, o Ministerio Fiscal ou os xuíces ou tribunais ou o Tribunal de Contas, no exercicio das funcións que ten atribuidas. Tampouco será preciso o consentimento cando a comunicación teña como destinatario institucións autonómicas con funcións análogas ó Defensor do Pobo ou ó Tribunal de Contas. e) Cando a cesión se produza entre administracións públicas e teña por obxecto o tratamento posterior dos datos con fins históricos, estatísticos ou científicos. f) Cando a cesión de datos de carácter persoal relativos á saúde sexa necesaria para solucionar unha urxencia que requira acceder a un ficheiro ou para realiza-los estudios epidemiolóxicos nos termos establecidos na lexislación sobre sanidade estatal ou autonómica. 3. Será nulo o consentimento para a comunicación dos datos de carácter persoal a un terceiro, cando a información que se lle facilite ó interesado non lle permita coñece-la finalidade a que destinarán os datos dos que se autoriza a súa comunicación ou o tipo de actividade daquel a quen se lle pretenden comunicar. 4. O consentimento para a comunicación dos datos de carácter persoal ten tamén un carácter revogable. 5. Aquel a quen se lle comuniquen os datos de carácter persoal obrígase, polo só feito da súa comunicación, á observancia das disposicións desta lei. 6. Se a comunicación se efectúa logo de procedemento de disociación, non será aplicable o establecido nos números anteriores. :Artigo 12 ''Acceso ós datos por conta de terceiros'' 1. Non se considerará comunicación de datos o acceso dun terceiro ós datos cando dito acceso sexa necesario para a prestación dun servicio ó responsable do tratamento. 2. A realización de tratamentos por conta de terceiros deberá estar regulada nun contrato que deberá constar por escrito ou nalgunha outra forma que permita acreditar-la súa celebración e contido, establecéndose expresamente que o encargado do tratamento únicamente tratará os datos conforme ás instruccións do responsable do tratamento, que non os aplicará ou utilizará cun fin distinto ó que figure no dito contrato, nin llelos comunicará, nin sequera para a súa conservación, a outras persoas. No contrato estipularanse, así mesmo, as medidas de seguridade a que se refire o artigo 9 desta lei que o encargado do tratamento está obligado a implementar. 3. Unha vez cumprida a prestación contractual, os datos de carácter persoal deberán ser destruídos ou devolvidos ó responsable do tratamento, ó igual que calquera soporte ou documento en que conste algún dato de carácter persoal obxecto do tratamento. 4. No caso de que o encargado do tratamento destina-los datos a outra finalidade, comunicalos ou utilizalos incumprindo as estipulacións do contrato, será considerado tamén responsable do tratamento, respondendo das infraccións en que incorrese persoalmente. ==TÍTULO III: Dereitos das persoas== :Artigo 13 ''Impugnación de valoracións'' 1. Os cidadáns teñen dereito a non se veren sometidos a unha decisión con efectos xurídicos, sobre eles ou que os afecte de maneira significativa, que se basee únicamente nun tratamento de datos destinados a avaliar determinados aspectos da súa personalidade. 2. O afectado poderá impugna-los actos administrativos ou as decisións privadas que impliquen unha valoración do seu comportamento, e que teñan como único fundamento un tratamento de datos de carácter persoal que ofreza unha definición das súas características ou personalidade. 3. Neste caso, o afectado terá dereito a obter información do responsable do ficheiro sobre os criterios de valoración e o programa utilizados no tratamento que serviu para adopta-la decisión en que consistiu o acto. 4. A valoración sobre o comportamento dos cidadáns, baseada nun tratamento de datos, únicamente poderá ter valor probatorio por petición do afectado. :Artigo 14 ''Dereito de consulta ó Rexistro Xeral de Protección de Datos'' Calquera persoa poderá coñecer, recadando para tal fin a información oportuna do Rexistro Xeral de Protección de Datos, a existencia de tratamentos de datos de carácter persoal, as súas finalidades e a identidade do responsable do tratamento. O Rexistro Xeral será de consulta pública e gratuíta. :Artigo 15 ''Dereito de acceso'' 1. O interesado terá dereito a solicitar e obter gratuitamente información dos seus datos de carácter persoal sometidos a tratamento, a orixe destes datos, así como as comunicacións realizadas ou que se prevén facer deles. 2. A información poderase obter mediante a simple consulta dos datos por medio da súa visualización, ou a indicación dos datos que son obxecto de tratamento mediante escrito, copia, telecopia ou fotocopia, certificada ou non, en forma lexible e intelexible, sen utilizar claves ou códigos que requiran o uso de dispositivos mecánicos específicos. 3. O dereito de acceso a que se refire este artigo só poderá ser exercido a intervalos non inferiores a doce meses, agás que o interesado acredite un interese lexítimo para o efecto, caso no cal o poderán exercer antes. :Artigo 16 ''Dereito de rectificación e cancelación'' 1. O responsable do tratamento terá a obriga de facer efectivo o dereito de rectificación ou cancelación do interesado no prazo de dez días. 2. Serán rectificados ou cancelados, se é o caso, os datos de carácter persoal que posúan un tratamento que non se axuste ó disposto nesta lei e, en particular, cando tales datos resulten inexactos ou incompletos. 3. A cancelación dará lugar ó bloqueo dos datos, conservándose únicamente á disposición das administrcións públicas, xuíces e tribunais, para a atención das posibles responsabilidades nacidas do tratamento, durante o prazo de prescripción destas. Cumprido o citado prazo deberá procederse á supresión. 4. Se os datos rectificados ou cancelados fosen comunicados previamente, o responsable do tratamento deberalle notifica-la rectificación ou cancelación efectuada a quen se lle comunicasen, no caso de se mente-lo tratamento por este último, que deberá tamén proceder á cancelación. 5. Os datos de carácter persoal deberán ser conservados durante os prazos previstos nas disposicións aplicables ou, se é o caso, nas relacións contractuais entre a persoa ou entidade responsable do tratamento e o interesado. :Artigo 17 ''Procedemento de oposición, acceso, rectificación ou cancelación'' 1. Os procedementos para exerce-lo dereito de oposición, acceso, así como os de rectificación e cancelación serán establecidos regulamentariamente. 2. Non se esixirá ningunha contraprestación polo exercicio dos dereitos de oposición, acceso, rectificación ou cancelación. :Artigo 18 ''Tutela dos dereitos'' 1. As actuacións contrarias ó disposto nesta lei poden ser obxecto de reclamación polos interesados ante a Axencia de Protección de Datos, na forma que regulamentariamente se determine. 2. O interesado ó que se lle denegue, total ou parcialmente, o exercicio dos dereitos de oposición, acceso, rectificación ou cancelación, poderao poñer en coñecemento da Axencia de Protección de Datos ou, se é o caso, do organismo competente de cada Comunidade Autónoma, que se deberá asegurar da procedencia ou improcedencia da denegación. 3. O prazo máximo en que se debe dicta-la resolución expresa de tutela de dereitos será de seis meses. 4. Contra as resolucións da Axencia de Protección de Datos procederá recurso contencioso-administrativo. :Artigo 19 ''Dereito a indemnización'' 1. Os interesados que, como consecuencia do incumprimento do disposto nesta lei polo responsable ou o encargado do tratamento, sufran dano ou lesión nos seus bens ou dereitos terán dereito a ser indemnizados. 2. Cando se trate de ficheiros de titularidade pública, a responsabilidade esixirase de acordo coa lexislación reguladora do réxime de responsabilidade das administracións públicas. 3. Nos casos dos ficheiros de titularidade privada, a acción exercerase perante os órganos da xurisdicción ordinaria. ==TÍTULO IV: Disposicións sectoriais== ===CAPÍTULO I: Ficheiros de titularidade pública=== :Artigo 20 ''Creación, modificación ou supresión'' 1. A creación, modificación ou supresión dos ficheiros das administracións públicas só se poderán facer por medio de disposición xeral publicada no «Boletín Oficial del Estado» ou no diario oficial correspondente. 2. As disposicións de creación ou de modificación de ficheiros deberán indicar: a) A finalidade do ficheiro e os usos previstos para el. b) As persoas ou colectivos sobre os que se pretenda obter datos de carácter persoal ou que resulten obrigados a suministralos. c) O procedemento de recollida dos datos de carácter persoal. d) A estructura básica do ficheiro e a descrición dos tipos de datos de carácter persoal incluídos nel. e) As cesión de datos de carácter persoal e, se é o caso, as transferencias de datos que se prevexan a países terceiros. f) Os órganos das administracións responsables do ficheiro. g) Os servicios ou unidades ante os que puidesen exerce-los dereitos de acceso, rectificación, cancelación e oposición. h) As medidas de seguridade con indicación do nivel básico, medio ou alto esixible. 3. Nas disposicións que se dicten para a supresión dos ficheiros, establecerase o seu destino ou, se é o caso, as previsión que se adopten para a súa destrucción. :Artigo 21 ''Comunicación de datos entre administracións públicas'' 1. Os datos de carácter persoal recollidos ou elaborados polas admnistracións públicas para o desempeño das súas atribucións non lles serán comunicados a outras administracións públicas para o exercicio de competencias diferentes ou de competencias que versen sobre materias distintas, agás ''cando a comunicación for prevista polas disposicións de creación do ficheiro ou por disposición de superior rango que regule o seu uso, ou'' cando a comunicación teña por obxecto o tratamento posterior con fins históricos, estatísticos ou científicos. {{ref|2}} 2. Poderán, en todo caso, ser obxecto de comunicación os datos de carácter persoal que unha administración pública obteña ou elabore con destino a outra. 3. Malia o establecido no artigo 11.2.b), a comunicación de datos recollidos de fontes accesibles ó público non poderá efectuarse a ficheiros de titularidade privada, senón co consentimento do interesado ou cando unha lei prevexa outra cousa. 4. Nos supostos previstos nos números 1 e 2 do presente artigo non será necesario o consentimento do interesado a que se refire o artigo 11 desta lei. :Artigo 22 ''Ficheiros das forzas e corpos de seguridade'' 1. Os ficheiros creados polas forzas e corpos de seguridade que conteñan datos de carácter persoal que, por se recolleren para fins administrativos, deban ser obxecto de rexistro permanente estarán suxeitos ó réxime xeral desta lei. 2. A recollida e tratamento para fins policiais de datos de carácter persoal polas forzas e corpos de seguridade e sen consentimento das persoas afectadas están limitados a aqueles supostos e categorías de datos que resulten necesarios para a prevención dun perigo real para a seguridade pública ou para a represión de infraccións penais, debendo ser almacenados en ficheiros específicos establecidos para o efecto, que deberán clasificarse por categorias en función do seu grao de fiabilidade. 3. A recollida e tratamento por parte das forzas e corpos de seguridade dos datos, a que fan referencia os números 2 e 3 do artigo 7, poderán realizarse exclusivamente nos supostos en que sexa absolutamente necesario para os fins dunha investigación concreta, sen prexuízo do control de legalidade da actuación administrativa ou da obriga de resolve-las pretensións formuladas, se é o caso, polos interesados, que corresponden ós órganos xurisdiccionais. 4. Os datos persoais rexistrados con fins policiais cancelaranse cando non sexan necesarios para as pescudas que motivaron o seu almacenamento. Para estes efectos, considerarase especialmente a idade do afectado e o carácter dos datos almacenados, a necesidade de mante-los datos ata a conclusión dunha investigación ou procedemento concreto, a resolución xudicial firme, en especial a absolutoria, o indulto, a rehabilitación e a prescripción de responsabilidade. :Artigo 23 ''Excepcións ós dereitos de acceso, rectificación e cancelación'' 1. Os responsables dos ficheiros que conteñan os datos a que se refiren os números 2, 3 e 4 do artigo anterior poderán denega-lo acceso, a rectificación ou cancelación en función dos perigos que se puidesen derivar para a defensa do Estado ou a seguridade pública, a protección dos dereitos e liberdades de terceiros ou as necesidades das investigacións que se estean a realizar. 2. Os responsables dos ficheiros da Facenda Pública poderán, igualmente, denega-lo exercicio dos dereitos a que se refire o número anterior cando este obstaculice as actuacións administrativas tendentes a asegura-lo cumprimento das obrigas tributarias e, en todo caso, cando o afectado estea sendo obxecto de actuacións inspectoras. 3. O afectado ó que se lle denegue, total ou parcialmente, o exercicio dos dereitos mencionados nos números anteriores poderao por en coñecemento do director da Axencia de Protección de Datos ou do órgano competente de cada Comunidade Autónoma no caso de ficheiros mantidos por corpos de policía propios desta, ou polas administracións tributarias autonómicas, os cales se deberán asegurar da procedencia ou improcedencia da denegación. :Artigo 24 ''Outras excepcións ós dereitos dos afectados'' 1. O disposto nos números 1 e 2 do artigo 5 non será aplicable á recollida de datos cando a información ó afectado ''impida ou dificulte gravemente o cumprimento das funcións de control e verificación das administracións públicas'' ou cando afecte a defensa nacional, a seguridade pública ou a persecución de infraccións penais ''ou administrativas''. {{ref|3}} ''2. O disposto no artigo 15 e no número 1 do artigo 16 non será de aplicación se, ponderados os intereses en presencia, resultase que os dereitos que os devanditos preceptos lle conceden ó afectado tivesen que ceder ante razóns de interese público ou ante intereses de terceiros máis dignos de protección. Se o órgano administrativo responsable do ficheiro invocase o disposto neste número, dictará resolución motivada e instruirá ó afectado do dereito que o asiste a poñe-la negativa en coñecemento do director da Axencia de Protección de Datos ou, se é o caso, do órgano equivalente das comunidades autónomas.'' {{ref|4}} ===CAPÍTULO II: Ficheiros de titularidade privada=== :Artigo 25 ''Creación'' Poderán crearse ficheiros de titularidade privada que conteñan datos de carácter persoal cando resulte necesario para o logro da actividade ou obxecto lexítimos da persoa, empresa ou entidade titular e se respecten as garantías que esta lei establece para a protección das persoas. :Artigo 26 ''Notificación e inscripción rexistral'' 1. Toda persoa ou entidade que proceda á creación de ficheiros de datos de carácter persoal notificarallo previamente á Axencia de Protección de Datos. 2. Por vía regulamentaria procederase á regulación detallada dos distintos extremos que debe conte-la notificación, entre os cales figurarán necesariamente o responsable do ficheiro, a súa finalidade, a súa localización, o tipo de datos de carácter persoal que contén, as medidas de seguridade, con indicación de nivel básico, medio ou alto esixible e as cesión de datos de carácter persoal que se prevexan realizar e, se é o caso, as transferencias de datos que se prevexan a países terceiros. 3. Deberánselle comunicar á Axencia de Protección de Datos os cambios que se produzan na finalidade do ficheiro automatizado, no seu responsable e na dirección da súa localización. 4. O Rexistro Xeral de Protección de Datos inscribirá o ficheiro se a notificación se axusta ós requisitos esixibles. En caso contrario poderá pedir que se completen os datos que falten ou que se proceda á súa enmenda. 5. Transcorrido un mes desde a presentación da solicitude de inscripción sen que a Axencia de Protección de Datos resolvese sobre ela, entenderase inscrito o ficheiro automatizado para tódolos efectos. :Artigo 27 ''Comunicación da cesión de datos'' 1. O responsable do ficheiro, no momento en que se efectúe a primeira cesión de datos, deberá informar diso ós afectados, indicando, así mesmo, a finalidade do ficheiro, a natureza dos datos que foron cedidos e o nome e enderezo do cesionario. 2. A obriga establecida no número anterior non existirá no suposto previsto nos números 2, alíneas c), d) e) e 6 do artigo 11, nin cando a cesión veña imposta por lei. :Artigo 28 ''Datos incluídos nas fontes de acceso público'' 1. Os datos persoais que figuren no censo promocional, ou as listas de persoas pertencentes a grupos de profesionais a que se refire o artigo 3, j) desta lei deberán limitarse ós que sexan estrictamente necesarios para cumpri-la finalidade a que se destina cada listaxe. A inclusión de datos adicionais polas entidades responsables do mantemento das ditas fontes requerirá o consentimento do interesado, que poderá ser revogado en calquera momento. 2. Os interesados terán dereito a que a entidade responsable do mantemento das listaxes dos colexios profesionais indique gratuitamente que os seus datos persoais non poden utilizarse para fins de publicidade ou propección comercial. Os interesados terán dereito a esixir gratuitamente a exclusión da totalidade dos seus datos persoais que consten no censo promocional polas entidades encargadas do mantemento das citadas fontes. A atención á solicitude de exclusión da información innecesaria ou inclusión da abxección ó uso dos datos para fins de publicidade ou venda a distancia deberase realizar no prazo de dez días respecto das informacións que se realicen mediante consulta ou comunicación telemática e na seguinte edición da listaxe calquera que sexa o soporte en que se edite. 3. As fontes de acceso público que se editen en forma de libro ou algún outro soporte físico perderán o carácter de fonte accesible coa nova edición que se publique. No caso de que se obteña telemáticamente unha copia da lista en formato electrónico, esta perderá o carácter de fonte de acceso público no prazo dun ano, contando desde o momento da súa obtención. 4. Os datos que figuren nas guías de servicios de telecomunicación dispoñibles ó público rexeranse pola súa normativa específica. :Artigo 29 ''Prestación de servicios sobre solvencia patrimonial e crédito'' 1. Os que se dediquen á prestación de servicios sobre a solvencia patrimonial e o crédito só poderán tratar datos de carácter persoal obtidos dos rexistros e as fontes accesibles ó público establecidos para o efecto ou procedentes de informacións facilitadas polo interesado ou co seu consentimento. 2. Poderanse tratar tamén datos de carácter persoal relativos ó cumprimento ou incumprimento de obrigas pecuniarias facilitados polo acreedor ou por quen actúa pola súa conta ou interese. Nestes casos notificaráselles ós interesados respecto dos que rexistrasen datos de carácter persoal en ficheiros, no prazo de trinta días desde o dito rexistro, unha referencia dos que fosen incluídos e serán informados do seu dereito a recadaren información da totalidade deles, nos termos establecidos por este lei. 3. Nos supostos a que se refiren os dous números anteriores, cando o interesado o solicite, o responsable do tratamento comunicaralle os datos, así como as avaliacións e apreciacións que sobre el fosen comunicadas durante os últimos seis meses e o nome e enderezo da persoa ou entidade á que se lle revelasen os datos. 4. Só se poderán rexistrar e cede-los datos de carácter persoal que sexan determinantes para xulga-la solvencia económica dos interesados e que non se refiran, cando sexan adversos, a máis de seis anos, sempre que respondan con veracidade á situación actual daqueles. :Artigo 30 ''Tratamentos con fins de publicidade e de prospección comercial'' 1. Quen se dedique á recompilación de enderezos, reparto de documentos, publicidade, venda a distancia, prospección comercial e outras actividades análogas, utilizarán nomes e enderezos ou outros datos de carácter persoal cando estes figuren en fontes accesibles ó público ou cando fosen facilitados polos propios interesados ou obtidos co seu consentimento. 2. Cando os datos procedan de fontes accesibles ó público, de conformidade co establecido no parágrafo segundo do artigo 5.5 desta lei, en cada comunicación que se lle dirixa ó interesado informarase da orixe dos datos e da identidade do responsable do tratamento, así como dos dereitos que o asisten. 3. No exercicio do dereito de acceso os interesados terán dereito a coñece-la orixe dos seus datos de carácter persoal, así como da información a que se refire o artigo 15. 4. Os interesados terán dereito a se opoñer, logo de petición e sen gastos, ó tratamento dos datos que lles atinxan; neste caso serán dados de baixa do tratamento, cancelándose as informacións que sobre eles figuren naquel, pola súa simple solicitude. :Artigo 31 ''Censo promocional'' 1. Quen pretenda realizar permanente ou esporádicamente a actividade de recompilación de enderezos, reparto de documentos, publicidade, venda a distancia, prospección comercial ou outras actividades análogas, poderán solicitar do Instituto Nacional de Estatística ou dos órganos equivalentes das comunidades autónomas unha copia do censo promocional, formatado cos datos de nome, apelidos e domicilio que constan no censo electoral. 2. O uso de cada lista de censo promocional terá un prazo de vixencia dun ano. Transcorrido o prazo citado, a lista perderá o seu carácter de fonte de acceso público. 3. Os procedementos mediante os que os interesados poderán solicitar non apareceren no censo promocional fixaranse regulamentariamente. Entre estes procedementos, que serán gratuitos para os interesados, incluirase o documento de empadroamento. Trimestralmente, editarase unha lista actualizada do censo promocional, excluíndo os nomes e domicilios dos que así o solicitasen. 4. Poderase esixir unha contraprestación por facilita-la lista en soporte informático. :Artigo 32 ''Códigos tipo'' 1. Mediante acordos sectoriais, convenios admnistrativos ou decisións de empresa, os responsables de tratamentos de titularidade pública e privada, así como as organizacións en que se agrupen, poderán formular códigos tipo que establezan as condicións de organización, réxime de funcionamento, procedementos aplicables, normas de seguridade do contorno, programas ou equipos, obrigas dos implicados no tratamento e uso da información profesional, así como as garantías, no seu ámbito, para para o exercicio dos dereitos das persoas con pleno respecto ós principios e disposicións desta lei e as súas normas de desenvolvemento. 2. Os citados códigos poderán conter ou non regras operacionais detalladas de cada sistema particular e estándares técnicos de aplicación. No suposto de que tales regras ou estándares non se incorporen directamente ó código, as instrucción ou ordes que os establecesen deberán respecta-los principios fixados naquel. 3. Os códigos tipo terán o carácter de códigos deontolóxicos ou de boa práctica profesional, e deberán ser depositados ou inscritos no Rexistro Xeral de Protección de Datos e, cando corresponda, nos creados para estes efectos polas comunidades autónomas, de acordo co artigo 41. O Rexistro Xeral de Protección de Datos poderá denega-la inscripción cando considere que non se axusta ás disposicións legais e regulamentarias sobre a materia; neste caso, o director da Axencia de Protección de Datos deberá requeri-los solicitantes para efectuaren as correccións oportunas. ==TÍTULO V: Movemento internacional de datos== :Artigo 33 ''Norma xeral'' 1. Non poderán realizarse transferencias temporais nin definitivas de datos de carácter persoal que fosen obxecto de tratamento ou fosen recollidos para sometelos ó dito tratamento con destino a países que non proporcionen un nivel de protección equiparable ó que presta esta lei, agás que, ademáis de se ter observado o disposto nesta, se obteña autorización previa do director da Axencia de Protección de Datos, que só a poderá outorgar se se obteñen garantías adecuadas. 2. O carácter adecuado do nivel do nivel de protección que ofrece o país de destino será avaliado pola Axencia de Protección de Datos atendendo a tódalas circunstancias que concorran na transferencia ou categoría de transferencias de datos. En particular, tomarase en consideración a natureza dos datos, a finalidade e a duración do tratamento ou dos tratamentos previstos, o país de orixe e o país de destino final, as normas de dereito, xerais ou sectoriais, vixentes no país terceiro de que se trate, o contido dos informes da Comisión da Unión Europea, así como as normas profesionais e as medidas de seguridade en vigor nos ditos países. :Artigo 34 ''Excepcións'' O disposto no artigo anterior non será de aplicación: a) Cando a transferencia internacional de datos de carácter persoal resulte da aplicación de tratados ou convenios nos que sexa parte España. b) Canda a transferencia se faga para efectos de prestar ou solicitar auxilio xudicial internacional. c) Cando a transferencia sexa necesaria para a prevención ou para o diagnóstico médico, a prestación de asistencia sanitaria ou tratamentos médicos ou a xestión de servicios sanitarios. d) Cando se refira a transferencias pecuniarias conforme a súa lexislación específica. e) Cando o afectado lle dese o seu consentimento inequívoco á tranferencia prevista. f) Cando a transferencia sexa necesaria para a execución dun contrato entre o afectado e o responsable do ficheiro ou para a adopción de medidas precontractuais adoptadas por petición do afectado. g) Cando a tranferencia sexa necesaria para a celebración ou execución dun contrato celebrado ou por celebrar, en interese do afectado, polo responsable do ficheiro e un terceiro. h) Cando a transferencia sexa necesaria ou legalmente esixida para a salvagarda dun interese público, terá esta consideración a tranferencia solicitada por unha Administración fiscal ou alfandegueira para o cumprimento das súas competencias. i) Cando a transferencia sexa precisa para o recoñecemento, exercicio ou defensa dun dereito nun proceso xudicial. j) Cando a transferencia se efectúe, por petición de persoa con interese lexítimo, desde un rexistro público e aquela sexa acorde ca súa finalidade. k) Cando a transferencia teña como destino un estado membro da Unión Europea, ou un estado respecto do cal a Comisión das Comunidades Europeas, no exercicio das súas competencias, declarase que garante un nivel de protección adecuado. ==TÍTULO VI: Axencia de Protección de Datos== :Artigo 35 ''Natureza e réxime xurídico'' 1. A Axencia de Protección de Datos é un ente de dereito público, con personalidade xurídica propia e plena capacidade pública e privada, que actúa con plena independencia das administracións públicas no exercicio das súas funcións. Rexerase polo disposto nesta lei e nun estatuto propio, que será aprobado polo goberno. 2. No exercicio das súas funcións públicas, e en defecto do que dispoña esta lei e as súas disposicións de desenvolvemento, a Axencia de Protección de Datos actuará de conformidade ca [[Lei 30/1992, do 26 de novembro]], de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común. Nas súas adquisicións patrimoniais e contratación estará suxeita ó dereito privado. 3. Os postos de traballo dos órganos e servicios que integren a Axencia de Protección de Datos serán desempeñados por funcionarios das administracións públicas e por persoal contratado para o efecto, segundo a natureza das funcións asignadas a cada posto de traballo. Este persoal está obrigado a gardar segredo dos datos de carácter persoal que coñeza por mor do desenvolvemento da súa función. 4. A Axencia de Protección de Datos contará, para o cumprimento dos seus fins, cos seguintes bens e medios económicos: a) As asignacións que se establezan anualmente con cargo ós orzamentos xerais do Estado. b) Os bens e valores que constitúan o seu patrimonio, así como os seus protuctos e rendas. c) Calquera outro que legalmente poida serlle atribuido. 5. A Axencia de Protección de Datos elaborará e aprobará con carácter anual o correspondente anteproxecto de orzamento e remitirallo ó Goberno para que sexa integrado, coa debida independencia, nos orzamentos xerais do Estado. :Artigo 36 ''O director'' 1. O director da Axencia de Protección de Datos dirixe a axencia e ten a súa representación. Será nomeado, de entre os que compoñen o Consello Consultivo, mediante real decreto, por un período de catro anos. 2. Exercerá as súas funcións con plena independencia e obxectividade e non estará suxeito a ningunha instucción no desempeño daquelas. En todo caso, o director deberá oí-lo Consello Consultivo naquelas propostas que este lle realice no exercicio das súas funcións. 3. O director da Axencia de Protección de Datos só cesará antes da expiración do período a que se refire o número 1, por petición propia ou por separación acordada polo Goberno, logo de instrucción de expediente, no que necesariamente serán oidos os restantes membros do Consello Consultivo, por incumprimento grave das súas obrigas, incapacidade sobrevida para o exercicio da súa función, incompatibilidade ou condena por delicto doloso. 4. O director da Axencia de Protección de Datos terá a consideración de alto cargo e quedará na situación de servicios especiais se con anterioridade estivese desempeñando unha función pública. No suposto de que sexa nomeado para o cargo algún membro da carreira xudicial ou fiscal, pasará así mesmo á situación administrativa de servicios especiais. :Artigo 37 ''Funcións'' ''1.'' Son funcións da Axencia de Protección de Datos: a) Velar polo cumprimento da lexislación sobre protección de datos e controla-la súa aplicación, en especial no relativo ós dereitos de información, acceso, rectificación, oposición e cancelación de datos. b) Emiti-las autorizacións previstas na lei ou nas súas disposicións regulamentarias. c) Dictar, se é o caso, e sen prexuízo das competencias doutros órganos, as instruccións precisas para adecua-los tratamentos ós principios desta lei. d) Atende-las peticións e reclamacións formuladas polas persoas afectadas. e) Proporcionar información ás persoas acerca dos seus dereitos en materia de tratamento dos datos de carácter persoal. f) Requeri-los responsables e os encargados dos tratamentos, logo de audiencia destes, para adoptaren as medidas necesarias para a adecuación do tratamento de datos ás disposicións desta lei e, se é o caso, ordena-la cesación dos tratamentos e a cancelación dos ficheiros, cando non se axuste ás súas disposicións. g) Exerce-la potestade sancionadora nos termos previstos polo título VII desta lei. h) Emitir informe, con carácter preceptivo, dos proxectos de disposicións xerais que desenvolvan esta lei. i) Solicitar dos responsables dos ficheiros canta axuda e información estime necesaria para o desempeño das súas funcións. j) Velar pola publicidade da existencia dos ficheiros de datos con carácter persoal, para o efecto do cal se publicará periódicamente unha relación dos ditos ficheiros coa información adicional que o director da axencia determine. k) Redactar unha memoria anual e remitirlla ó Ministro de Xustiza. l) Exerce-lo control e adopta-las autorizacións que procedan en relación cos movementos internacionais de datos, así como desempeña-las funcións de cooperación internacional en materia de protección de datos de carácter persoal. m) Velar polo cumprimento das disposicións que a [[Lei da función estatística pública]] establece respecto á recollida de datos estatísticos e o segredo estatístico, así como dicta-las instrucción precisas, dictaminar sobre as condicións de seguridade dos ficheiros construídos con fins exclusivamente estatísticos e exerce-la potestade á que se refire o artigo 46. n) Cantas outras lle sexan atribuídas por normas legais ou reglamentarias. {{ref|5}} ''2. As resolucións da Axencia Española de Protección de Datos faranse públicas unha vez que lles fosen notificadas ós interesados. A publicación realizarase preferentemente a través de medios informáticos e telemáticos.'' ''Regulamentariamente poderanse establece-los termos en que se leve a cabo a publicidade das citadas resolucións.'' ''O establecido nos parágrafos anteriores non será aplicable ás resolucións referentes á inscripción dun ficheiro ou tratamento no Rexistro Xeral de Protección de Datos nin a aquelas polas que se resolva a inscripción nel dos códigos tipo, regulados polo artigo 32 desta lei orgánica.'' {{ref|6}} :Artigo 38 ''Consello Consultivo'' O director da Axencia de Protección de Datos estará asesorado por un consello consultivo composto polos seguintes membros: Un deputado, proposto polo [[w:Congreso dos Deputados de España|Congreso dos Deputados]]. Un senador, proposto polo [[w:Senado de España|Senado]]. Un representante da Administración central, designado polo Goberno. Un representante da Administración local, proposto pola [[w:Federación Española de Municipios e Provincias|Federación Española de Municipios e Provincias]]. Un membro da [[w:Real Academia da Historia|Real Academia da Historia]], proposto por ela. Un experto na materia, proposto polo [[w:Consello Superior de Universidades|Consello Superior de Universidades]]. Un representante dos usuarios e consumidores, seleccionado do modo que se prevexa regulamentariamente. Un representante de cada Comunidade Autónoma que crease unha axencia de protección de datos no seu ámbito territorial, proposto de acordo co procedemento que estableza a respectiva Comunidade Autónoma. Un representante do sector de ficheiros privados, para a proposta do cal se seguirá o procedemento que se estableza regulamentariamente. O funcionamento do Cosello Consultivo rexerase polas normas regulamentarias que para o efecto se establezan. :Artigo 39 ''O Rexistro Xeral de Protección de Datos'' 1. O Rexistro Xeral de Protección de Datos é un órgano integrado na Axencia de Protección de Datos. 2. Serán obxecto de inscripcción no Rexistro Xeral de Protección de Datos: a) Os ficheiros de que sexan titulares as administracións públicas. b) Os ficheiros de titularidade privada. c) As autorizacións a que se refire esta lei. d) Os códigos tipo a que se refire o artigo 32 desta lei. e) Os datos relativos ós ficheiros que sexan necesarios para o exercicio dos dereitos de información, acceso, rectificación, cancelación e oposición. 3. Por vía regulamentaria fixarase o procedemento de inscripción dos ficheiros, tanto de titularidade pública como de titularidade privada, no Rexistro Xeral de Protección de Datos, o contido da inscripción, a súa modificación, cancelación, reclamacións e recursos contra as resolucións correspondentes e demais extremos pertinentes. :Artigo 40 ''Potestade de inspección'' 1. As autoridades de control poderán inspecciona-los ficheiros a que fai referencia esta lei, recadando cantas informacións precisen para o cumprimento dos seus cometidos. Para tal efecto, poderán solicita-la exhibición ou o envío de documentos e datos e examinalos no lugar en que se encontren depositados, así como inspecciona-los equipos físicos e lóxicos utilizados para o tratamento dos datos, accedendo ós locais onde se encontren instalados. 2. Os funcionarios que exerzan a inspección a que se refire o número anterior terán a consideración de autoridade pública no desempeño dos seus cometidos. Estarán obrigados a gardar segredo sobre as informacións que coñezan no exercicio das mencionadas funcións, mesmo despois de cesaren nelas. :Artigo 41 ''Órganos correspondentes das comunidades autónomas'' 1. As funcións da Axencia de Protección de Datos reguladas no artigo 37, a excepción das mencionadas nas alíneas j), k) e l), e nas f) e g) no que se refire ás transferencias internacionais de datos, así como nos artigos 46 e 49, en relación coas súas específicas competencias serán exercidas, cando afecten a ficheiros de datos de carácter persoal creados ou xestionados polas comunidades autónomas e pola Administración local do seu ámbito territorial, polos órganos correspondentes de cada comunidade, que terán a consideración de autoridades de control, ós que lles garantirán plena independencia e obxectividade no exercicio do seu cometido. 2. As comunidades poderán crear e mante-los seus propios rexistros de ficheiros para o exercicio das competencias que se lles recoñece sobre eles. 3. O directos da Axencia de Protección de Datos poderá convocar regularmente os órganos correspondentes das comunidades autónomas para efectos de cooperación institucional e coordinación de criterios ou procedementos de actuación. O director da Axencia de Protección de Datos e os órganos correspondentes das comunidades autónomas poderán solicitarse mutuamente a información necesaria para o cumprimento das súas funcións. :Artigo 42 ''Ficheiros das comunidades autónomas en materia da súa exclusiva competencia'' 1. Cando o director da Axencia de Protección de Datos constate que o mandamento ou o uso dun determinado ficheiro das comunidades autónomas contravén algún precepto desta lei en materia da súa exclusiva competencia poderá requeri-la Administración correspondente para que se adopten as medidas correctoras que determine no prazo que expresamente se fixe no requerimento. 2. Se a Administración pública correspondente non cumprise o requerimento formulado, o director da Axencia de Protección de Datos poderá impugna-la resolución adoptada por aquela Administración. ==TÍTULO VII: Infraccións e sancións== :Artigo 43 ''Responsables'' 1. Os responsables dos ficheiros e os encargados dos tratamentos estarán suxeitos ó réxime sancionador establecido nesta lei. 2. Cando se trate de ficheiros dos que sexan responsables as administracións públicas haberá que se ater, en canto ó procedemento e ás sancións, ó disposto no artigo 46, número 2. :Artigo 44 ''Tipos de infraccións'' 1. As infraccións cualificaranse como leves, graves ou moi graves. 2. Son infraccións leves: a) Non atender, por motivos formais, a solicitude do interesado de rectificación ou cancelación dos datos persoais obxeto de tratamento cando legalmente proceda. b) Non proporciona-la información que solicite a Axencia de Protección de Datos no exercicio das competencias que ten legalmente atribuídas, en relación con aspectos non substantivos da protección de datos. c) Non solicita-la inscipción do ficheiro de datos de carácter persoal no Rexistro Xeral de Protección de Datos, cando non sexa constitutivo de infracción grave. d) Proceder á recollida de datos de carácter persoal dos propios afectados sen proporcionarlle-la información que sinala o artigo 5 desta lei. e) Incumpri-lo deber de segredo establecido no artigo 10 desta lei, agás que constitúa infracción grave. 3. Son infraccións graves: a) Proceder á creación de ficheiros de titularidade pública ou inicia-la recollida de datos de carácter persoal para eles, sen autorización de disposición xeral, publicada no «Boletín Oficial del Estado» ou no diario oficial correspondente. b) Proceder á creación de ficheiros de titularidade privada ou inicia-la recollida de datos de carácter persoal para eles con finalidades distintas das que constitúen o obxecto lexítimo da empresa ou entidade. c) Proceder á recollida de datos de carácter persoal sen solicita-lo consentimento expreso das persoas afectadas, nos casos en que este sexa esixible. d) Trata-los datos de carácter persoal ou usalos posteriormente con conculcación dos principios e garantías establecidos nesta lei ou con incumprimento de preceptos de protección que impoñan as disposicións regulamentarias de desenvolvemento, cando non constitúa infracción moi grave. e) O impedimento ou obstaculización do exercicio dos dereitos de acceso e oposición e a negativa de facilita-la información que sexa solicitada. f) Manter datos de carácter persoal inexactos ou non efectua-las rectificacións ou cancelacións deles que legalmente procedan cando resulten afectados os dereitos das persoas que esta lei ampara. g) A vulneración do deber de gardar segredo sobre os datos de carácter persoal incorporados a ficheiros que conteñan datos relativos á comisión de infraccións administrativas ou penais, Facenda Pública, servicios financeiros, prestación de servicios de solvencia patrimonial e crédito, así como aqueloutros ficheiros que conteñan un conxunto de datos de carácter persoal suficientes para obter unha avaliación da personalidade do individuo. h) Mante-los ficheiros, locais, programas ou equipos que conteñan datos de carácter persoal sen as debidas condicións de seguridade que por vía regulamentaria de determinen. i) Non lle remitir á Axencia de Protección de Datos as notificacións previstas nesta lei ou nas súas disposicóns de desenvolvemento, así como non lle proporcionar en prazo cantos documentos e informacións deba recibir ou sexan requiridos por aquel para tales efectos. j) A obtrucción ó exercicio da función inspectora. k) Non inscribi-lo ficheiro de datos de carácter persoal no Rexistro Xeral de Protección de Datos, cando fose requirido para iso polo director da Axencia de Protección de Datos. l) Incumpri-lo deber de información que se establece nos artigos 5, 28 e 29 desta lei, cando os datos fosen racadados de persoa distinta do afectado. 4. Son infraccións moi graves: a) A recollida de datos en forma enganosa e fraudulenta. b) A comunicación ou cesión dos datos de carácter persoal, fóra dos casos en que estean permitidas. c) Recadar e trata-los datos de datos de carácter persoal ós que se refire o número 2 do artigo 7 cando non medie o consentimento expreso do afectado; recadar e trata-los datos ós que se refire o número 3 do artigo 7 cando non o dispoña unha lei ou o afectado non consentise expresamente, ou violenta-la prohibición contida no número 4 do artigo 7. d) Non cesar no uso ilexítimo dos tratamentos de datos de carácter persoal cando sexa requerido para iso polo director da Axencia de Proteccción de Datos ou polas persoas titulares do dereito de acceso. e) A tranferencia temporal ou definitiva de datos de carácter persoal que fosen obxecto de tratamento ou fosen recollidos para sometelos ó dito tratamento, con destino a países que non proporcionen un nivel de protección equiparable sen autorización do director da Axencia de Protección de Datos. f) Trata-los datos de carácter persoal de forma ilexítima ou con menosprezo dos principios e garantías que lles sexan de aplicación, cando con iso se impida ou atente contra o exercicio dos deberes fundamentais. g) A vulneración do deber de gardar segredo sobre os datos de carácter persoal a que fan referencia ós números 2 e 3 do artigo 7, así como os que fosen recadados para fins policiais sen consentimento das persoas fectadas. h) Non atender, ou obstaculizar de forma sistemática o exercicio dos dereitos de acceso, rectificación, cancelación ou oposición. i) Non atender de forma sistemática o deber legal de notificación da inclusión de datos de carácter persoal nun ficheiro. :Artigo 45 ''Tipos de sancións'' {{ref|7}} 1. As infracción leves serán sancionadas con multa de ''(100.000 a 10.000.000 de pesetas)'' 601,01 a 60.101,21 euros. 2. As infracción graves serán sancionadas con multa de ''(10.000.000 a 50.000.000 de pesetas)'' 60.101,21 a 300.506,05 euros. 3. As infracción moi graves serán sancionadas con multa de ''(50.000.000 a 100.000.000 de pesetas)'' 300.506,05 a 601.012,10 euros. 4. A contía das sancións graduarase atendendo á natureza dos dereitos persoais afectados, ó volume dos tratamentos efectuados, ós beneficios obtidos, ó grao de intencionalidade, á reincidencia, ós danos e perdas causados ás persoas interesadas e a terceiras persoas, e a calquera outra circunstacia que sexa relevante para determina-lo grao de antixuricidade e de culpabilidade presentes na concreta actuación infractora. 5. Se, en razón das circunstacias concorrentes, se apreciase unha cualificada diminución da culpabilidade do imputado ou da antixuricidade do feito, o órgano sancionador establecerá a contía da sanción aplicando a escala relativa á clase de infraccións que preceda inmediatamente en gravidade a aquela en que se integra a considerada no caso de que se trate. 6. En ningún caso poderá impoñerse unha sanción máis grave ca fixada na lei para a clase de infracción na que se integre a que se pretenda sancionar. 7. O Goberno actualizará periódicamente a contía das sancións de acordo cas variacións que experimenten os índices de prezos. :Artigo 46 ''Infraccións das administracións públicas'' 1. Cando as infraccións a que se refire o artigo 44 fosen cometidas en ficheiros dos que sexan responsables as administracións públicas, o director da Axencia de Protección de Datos dictará unha resolución na que se establecerán as medidas que procede adoptar para que cesen ou se corrixan os efectos da infracción. Esta resolución notificaráselles ó responsable do ficheiro, ó órgano do que dependa xerárquicamente e ós afectados se os houber. 2. O director da axencia poderá propor tamén a iniciación de actuacións disciplinarias, se proceden. O procedemento e as sancións que se van a aplicar serán as establecidas na lexislación sobre réxime disciplinario das administracións públicas. 3. Deberánselle comunicar á axencia as resolucións que recaian en relación coas medidas e actuacións a que se refiren os números anteriores. 4. O director da axencia comunicaralle ó Defensor do Pobo as actuacións que efectúe e as resolucións que dicte ó amparo dos números anteriores. :Artigo 47 ''Prescrición'' 1. As infraccións moi graves prescribirán ós tres anos, as graves ós dous anos e as leves ó ano. 2. O prazo de prescrición comezará a contarse desde o día en que a infracción se cometese. 3. Interromperá a prescrición a iniciación, con coñecemento do interesado, do procedemento sancionador, reiniciándose o prazo de prescrición se o expediente sancionador estiver paralizado durante máis de seis meses por causas non imputables ó presunto infractor. 4. As sancións impostas por faltas moi graves prescribirán ós tres anos, as impostas por faltas graves ós dous anos e as impostas por faltas leves ó ano. 5. O prazo de prescrición das sancións comezará a contarse desde o día seguinte a aquel en que adquira firmeza a resolución pola que se impón a sanción. 6. A prescrición interromperase pola iniciación, con coñecemento do interesado, do procedemento de execución, e volverá transcorre-lo prazo se estiver este paralizado durante máis de seis meses por causa non imputable ó infractor. :Artigo 48 ''Procedemento sancionador'' 1. Por vía regulamentaria establecerase o procedemento que se vai seguir para a determinación das infraccións e a imposición das sancións a que fai referencia este título. 2. As resolucións da Axencia de Protección de Datos ou órgano correspondente da Comunidade Autónoma esgotan a vía administrativa. ''3. Os procedementos sancionadores tramitados pola Axencia Española de Protección de Datos, en exercicio das potestades que a ela lle atribúan esta ou outras leis, salvo os referidos a infraccións da [[Lei 32/2003, do 2 de novembro]], xeral de telecomunicacións, terán unha duración máxima de seis meses.'' {{ref|8}} :Artigo 49 ''Potestade de inmobilicación de ficheiros'' Nos supostos, constitutivos de infracción moi grave, de utilización ou cesión ilícita dos datos de carácter persoal en que se impida gravemente ou se atente de igual modo contra o exercicio dos dereitos dos cidadáns e contra o libre desenvolvemento da personalidade que a [[Constitución española de 1978|Constitución]] e as leis garanten, o director da Axencia de Protección de Datos poderá, ademáis de exerce-la potestade sancionadora, requeri-los responsables de ficheiros de datos de carácter persoal, tanto de titulariade pública como privada, para cesaren na utilización ou cesión ilícita dos datos. Se o requerimento fose desatendido, a Axencia de Protección de Datos poderá, mediante resolución motivada, inmobilizar tales ficheiros para os únicos efectos de restaura-los dereitos das persoas afectadas. ==Disposicións adicionais== :Primeira ''Ficheiros preexistentes'' Os ficheiros e tratamentos automatizados inscritos ou non no Rexistro Xeral de Protección de Datos deberán adecuarse a esta lei orgánica dentro do prazo de tres anos, contados desde a súa entrada en vigor. No devandito prazo, os ficheiros de titularidade privada deberanlle ser comunicados á Axencia de Protección de Datos e as administracións públicas, responsables de ficheiros de titularidade pública, deberñan aproba-la pertinente disposición de regulación do ficheiro ou adapta-la existente. No suposto de ficheiros e tratamentos non automatizados, a súa adecuación a esta lei orgánica, e a obriga prevista no parágrafo anterior deberán realizarse no prazo de doce anos contados desde o 24 de outubro de 1995, sen prexuízo do exercicio dos dereitos de acceso, rectificación e cancelación por parte dos afectados. :Segunda ''Ficheiros e rexistro de poboación das administracións públicas'' 1. A Administración xeral do Estado e as administracións das comunidades autónomas poderanlle solicitar ó Instituto Nacional de Estatística, sen consentimento do interesado, unha copia actualizada do ficheiro formado cos datos do nome, apelidos, domicilio, sexo e data de nacemento que constan nos padróns municipais de habitantes e no censo electoral correspondente ós territorios en que exerzan as súas competencias, para a creación de ficheiros ou rexistros de poboación. 2. Os ficheiros ou rexistros de poboación terán como finalidade a comunicación dos distintos órganos de cada Administración pública cos interesados residentes nos respectivos territorios, respecto ás relacións xurídico-administrativas derivadas das competencias repectivas das administracións públicas. :Terceira ''Tratamento dos expedientes das derrogadas leis de vagos e maleantes, e de perigosidade e rehabilitación social'' Os expedientes específicamente instruídos ó abeiro das derrogadas leis de vagos e maleantes, e de perigosidade e rehabilitación social, que conteñan datos de calquera índole susceptibles de afectaren a seguridade, o honor, a intimidade ou a imaxe das persoas, non poderán ser consultados sen que medie consentimento expreso dos afectados, ou sen transcorreren cincuenta anos desde a data daqueles. Neste último suposto, a Administración Xeral do Estado, agás que haxa constancia expresa do falecemento dos afectados, porá a disposición do solicitante a documentación, suprimindo dela os datos aludidos no parágrafo anterior, mediante a utilización dos procedementos técnicos pertinentes para o caso. :Cuarta ''Modificación do artigo 112.4 da [[Lei xeral tributaria]]'' O número catro do artigo 112 da Lei xeral tributaria pasa e te-la seguinte redacción: ::«4. A cesión daqueles datos de carácter persoal, obxecto de tratamento, que se debe efectuar á Administración tributaria conforme o disposto no artigo 111, nos números anteriores deste artigo ou noutra norma de rango legal, non requerirá o consentimento do afectado. Neste ámbito tampouco será de aplicación o que respecto as administracións públicas establece o número 1 do artigo 21 da Lei orgánica de protección de datos de carácter persoal.» :Quinta ''Competencias do Defensor do Pobo e órganos autonómicos semellantes'' O disposto nesta lei orgánica enténdese sen prexuízo das competencias do Defensor do Pobo e dos órganos análogos das comunidades autónomas. :Sexta ''Modificación do artigo 24.3 da [[Lei de ordenación e supervisión dos seguros privados]]'' Modifícase o artigo 24.3, parágrafo 2º da Lei 30/1995, do 8 de novembro, de ordenación e supervisión dos seguros privados, coa seginte redacción: ::«As entidades aseguradoras poderán establecer ficheiros comúns que conteñan datos de carácter persoal para a liquidación de sinistros e a colaboración estatística actuarial coa finalidade de permiti-la tarificación e selección de riscos e a elaboración de estudios de técnica aseguradora. A cesión de datos ós citados ficheiros non requerirá o consentimento previo do afectado, pero si a comunicación a el da posible cesión dos seus datos persoais a ficheiros comúns para os fins sinalados con expresa indicación do responsable para que se poidan exerce-los dereitos de acceso, rectificación e cancelación previstos na lei. ::Tamén poderán establecerse ficheiros comúns que teñan como finalidade previ-la fraude no seguro sen que sexa necesario o consentimento do afectado. Non embargante, será necesario nestes casos comunicarlle ó afectado, na primeira introducción dos seus datos, quen é o responsable do ficheiro e das formas de exercicio dos dereitos de acceso, rectificación e cancelación. ::En todo caso, os datos relativos á saúde só poderán ser obxecto de tratamento co consentimento expreso do afectado.» ==Disposicións transitorias== :Primeira ''Tratamentos creados por convenios internacionais'' A Axencia de Protección de Datos será o organismo competente para a protección das persoas físicas, no tocante ó tratamento de datos de carácter persoal, respecto dos tratamentos establecidos en calquera convenio internacional do que sexa parte España, que lle atribúa a unha autoridade nacional de control esta competencia, mentres non se cree unha autoridade diferente para este cometido en desenvolvemento do convenio. :Segunda ''Utilización do censo promocional'' Regulamentariamente, desenvolveranse os procedementos de formación do censo promocional, de oposición a aparecer nel, de posta a disposición dos seus solicitantes, e de control das listas difundidas. O regulamento establecerá os prazos para a posta en operación do censo promocional. :Terceira ''Subsistencia de normas preexistentes'' Ata que se leven a efecto as disposicións da disposición derradeira primeira desta lei, continuarán en vigor, co seu propio rango, as normas regulamentarias existentes e, en especial, os reais decretos [[Real Decreto 428/1993, do 26 de marzo|428/1993, do 26 de marzo]]; [[Real Decreto 1332/1994, do 20 de xuño|1332/1994, do 20 de xuño]], e [[Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño|994/1999, do 11 de xuño]], en canto non se opoñan a esta lei. ==Disposición derrogatoria== :Única ''Derrogación normativa'' Queda derrogada a [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]], de regulación do tratamento automatizado dos datos de carácter persoal. ==Disposicións derradeiras== :Primeira ''Habilitación para o desenvolvemento regulamentario'' O Goberno aprobará, ou modificará, as disposicións regulamentarias necesarias para a aplicación e desenvolvemento desta lei. :Segunda ''Preceptos con carácter de Lei ordinaria'' Os títulos IV, VI agás o último inciso do parágrafo 4 do artigo 36 e VII desta lei, a disposición adicional cuarta, a disposición transitoria primeira e a derradeira primeira teñen o caracter de lei ordinaria. :Terceira ''Entrada en vigor'' Esta lei entrará en vigor no prazo dun mes, contando desde a súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Por tanto, Mando a tódolos españois, particulares e autoridades, que cumpran e fagan cumprir esta lei orgánica. [[w:Madrid|Madrid]], [[w:13 de decembro|13 de decembro]] de [[w:1999|1999]] JUAN CARLOS R. O presidente do Goberno [[w:José María Aznar López|JOSÉ MARÍA AZNAR LÓPEZ]] ==Notas== #{{note|1}} Modificada, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. #{{note|2}} A frase «cando a comunicación for prevista polas disposicións de creación do ficheiro ou por disposición de superior rango que regule o seu uso, ou» foi declarada inconstitucional e nula pola [[Sentencia do Tribunal Constitucional 292/2000, do 30 de novembro]]. #{{note|3}} Incisos «impida ou dificulte gravemente o cumprimento das funcións de control e verificación das administracións públicas» e «ou administrativas» foron declarados inconstitucionais e nulos pola [[Sentencia do Tribunal Constitucional 292/2000, do 30 de novembro]]. #{{note|4}} Apartado declarado inconstitucional e nulo pola [[Sentencia do Tribunal Constitucional 292/2000, do 30 de novembro]]. #{{note|5}} Apartado 1 renumerado polo artigo 82.1 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. A súa anterior numeración era apartado único. #{{note|6}} Engadido polo artigo 82.1 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. #{{note|7}} Modificado en tanto que as cantidades correspondentes se converten a euros polo Anexo de [[Resolución do 11 de decembro de 2001 da Subsecretaría do Ministerio de Xustiza]]. #{{note|8}} Engadido polo artigo 82.2 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-L]] 1496 sysop 2725 2006-01-02T23:33:33Z Prevert 2 Sinatura non válida; comprobe o código HTML utilizado. 1504 2240 2005-11-29T11:27:14Z Alyssalover 7 {| style="width: 50%; text-align:center; background-color:#BFEFFF; border: 1px solid black; " align="center" |+ '''[[:Category:Índice de artigos|Índice de artigos]]''' |- | [[:Category:GL-A|A]] | [[:Category:GL-B|B]] | [[:Category:GL-C|C]] | [[:Category:GL-D|D]] | [[:Category:GL-E|E]] | [[:Category:GL-F|F]] | [[:Category:GL-G|G]] | [[:Category:GL-H|H]] | [[:Category:GL-I|I]] | [[:Category:GL-K|K]] | [[:Category:GL-L|L]] | [[:Category:GL-M|M]] | [[:Category:GL-N|N]] |- | [[:Category:GL-Ñ|Ñ]] | [[:Category:GL-O|O]] | [[:Category:GL-P|P]] | [[:Category:GL-Q|Q]] | [[:Category:GL-R|R]] | [[:Category:GL-S|S]] | [[:Category:GL-T|T]] | [[:Category:GL-U|U]] | [[:Category:GL-V|V]] | [[:Category:GL-W|W]] | [[:Category:GL-X|X]] | [[:Category:GL-Z|Z]] |- |} 1505 2241 2005-11-29T11:28:04Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1506 2242 2005-11-29T11:28:41Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1507 2243 2005-11-29T11:28:51Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1508 2244 2005-11-29T11:29:04Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1509 2245 2005-11-29T11:29:07Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1510 2246 2005-11-29T11:29:11Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1511 2247 2005-11-29T11:29:18Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1512 2248 2005-11-29T11:30:00Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1513 2249 2005-11-29T11:30:00Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1514 2250 2005-11-29T11:30:04Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1515 2251 2005-11-29T11:30:07Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1516 2252 2005-11-29T11:30:25Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1517 2253 2005-11-29T11:30:28Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1518 2254 2005-11-29T11:30:32Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1519 2255 2005-11-29T11:30:13Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1520 2256 2005-11-29T11:30:39Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1521 2257 2005-11-29T11:30:57Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1522 2258 2005-11-29T11:31:03Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1523 2259 2005-11-29T11:31:07Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1524 2260 2005-11-29T11:31:10Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1525 2261 2005-11-29T11:31:14Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1526 2262 2005-11-29T11:31:29Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1527 2263 2005-11-29T11:31:33Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1528 2264 2005-11-29T11:31:36Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1529 2265 2005-11-29T11:31:39Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1530 2266 2005-11-29T11:31:43Z Alyssalover 7 {{Índice}} 1531 2605 2005-12-18T20:04:05Z Moderador 15 corrixo ligazón #REDIRECT[[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] 1534 2324 2005-11-30T19:41:58Z Rocastelo 3 categorizar, formatar Consello de Forzas Políticas Galegas Bases constitucionais para a participacion da Nacion Galega nun Pacto Federal PRELIMINAR Conforme ao principio de autodeterminación nacional a soberania politica en Galicia corresponde ao Povo Galego. Un Goberno Galego asumirá a representación e o exercicio do poder politico no territorio de Galicia en tanto non se estabelezan as institucións politicas definitivas no correspondente proceso constituinte. O Goberno Galego só respondera da sua xestión ante o Povo Galego, titular da soberania politica e a sua actuación terá como principios irrenunciábeis os consignados nas seguintes Bases : I DA PARTICIPACiON NUN PACTO FEDERAL ESPAÑOL Primeira.- A participación da Nación Galega nun Pacto federal español tera de axustarse ás condicións mínimas seguintes: A) O Pacto federal terá de ser concluido sobre o principio da negociación en plano de igualdade dos representantes lexítimos dos Povos das diversas Nacións hoxe integradas no Estado español, segun veñan determinados polos respectivos procesos constituintes. B) O Pacto federal non poderá reducir as faculdades de autoorganización e autogoberno da Nación Galega. C) Os órgaos federais que se estabelezan tanto lexislativos como executivos e xudiciáis, integraranse sobre a base da representación por Nacións en igualdade numérica, independentemente da povoación e territorio de cada unha delas. D) Non se poderá tratar de relativizar o peso polltico das Nacións nos órgaos federais mediante a concesión de igual representación nelas as rexións integrantes de calquera das Nacións. Tal cousa non impedirá que calquera das Nacións na sua organización interna poida outorgar autonomia as rexións que as constituen. E) A eventual integración da Federación en organismos supranacionáis de carácter político ou económico deberá ser refrendada polos lexislativos de todas as Nacións federadas. Segunda.- Os recursos económicos da Federación virán constituidos por : A) Aportación de cada unha das Nacións federadas sobre o criterio da potencialidade económica respectiva e da solidaridade federal. B) Os rendimentos daquelas actividades suscetíbeis de proveito económico que a Federación asuma en exercicio de competencias que lle sexan recoñecidas no Pacto federal. C) Os recursos fiscáis espresamente previstos no Pacto. Terceira.- Serán competencias federáis as referentes ao aseguramento da relación entre as distintas Nacións integrantes da Federación e á defensa e relación esteriores, en particular: A) Forzas armadas de carácter militar: exércitos de terra, mariña e ar. B) A representación esterior da Federación: servicios diplomáticos e consulares ; conclusión de acordos internacionáis. C) Declaración de guerra e concertamento da paz. D) Politica monetaria e arancelaria. E) Coordinación da política económica e fiscal das Nacións federadas. F) Rexime xurídico da Administración federal. G) Lexislación penal. H) Administración de Xusticia nas materias en que a lexislación sexa de competencia federal. Cuarta.- As competencias federáis non poderán ser ampliadas por medio da interpretación xudicial de poderes implícitos nelas. As competencias non atribuidas expresamente á Federación ficaran reservadas as Nacións integrantes. Quinta.- A competencia federal sobre as forzas armadas abranguerá ás forzas de carácter estritamente militar. As forzas paramilitares de orde pública seran de competencia das Nacións federadas. Toda alteración sustancial da dotación ou organización militares no territorio galego e a realización de manobras militares non de rutina no mesrno, deberán ser postas previamente en coñecimento do Goberno Galego. En caso de guerra co esterior declarada formalmente pola Federación. os órgaos fedráis correspondentes poderán prescindir do disposto no anterior párrafo. Sesta.- A Federación ten de conceder intervención aos órgaos nacionáis galegos correspondentes na negociación de acordos con outros Estados ou organismos internacionáis sobre pesca. en augas internacionáis ou territoriáis de outros paises, rexime de emigración e cantas cuestións afecten fundamentalmente aos intereses da Nación Galega. Sétima.- A competencia federal sobre política monetaria enténdese sen perxuicio das competencias nacionáis galegas de ordenación financeira especificadas na Base 14ª. Oitava.- Seran competencias nacionáis galegas: A) A autoorganización politica e o autogoberno, segun determine a vontade constituinte do Povo Galego. B) O réxime xurídico da Administración galega. C) O rexime eleitoral. D) A determinación dos nacionáis galegos. E) O rexime xurídico das liberdades públicas. F) O aseguramento da orde pública ; a declaración de estados de escepción. G) A política económica e a planificación da economía. H) A política fiscal. I) O Direito civil, mercantil e de traballo ; a regulación da seguridade social K) A Administración de Xusticia nas materias en que a lexislación sexa de competencia nacional galega. L) O Rexistro civil e o Notariado. LL) O rexime urbanístico e a ordenación do territorio. M) A política cultural e educativa. N) A política sanitaria. Novena. - A determinación do caracter federal ou nacional de competencias non previstas nestas Bases, fica remitida á negociación do Pacto federal, mais unha vez concluso estarase ao determinado na Base 4ª. A asignación de calquer competencia aos nivéis federal ou nacional abranguerá necesariamente a lexislación e a execución sobre a materia determinada ; nembargantes, a Federación previo acordo cos órgaos nacionais correspondentes poderá delegar neles a execución en materias de competencia daquelas. Décima. - O idioma oficial da Nación Galega é o galego. Nas relacións oficiais dos órgaos públicos galegos cos da Federación empregarase o idioma oficial da Federación. Os órgaos federáis que actuen no territorio galego nas suas relacións cos administrados estarán obrigados a empregaren o idioma galego. Undécima. - Para o aseguramento da orde pública no territorio de Galicia crearase unha Guarda nacional e un Servicio de Policia nacional. Serán fins da Guarda nacional : A) Exercicio de funcións de policía gubernativa, xudicial e fiscal. B) Colaboración na defensa pasiva civil. Os órgaos nacionáis galegos dictarán a normativa reguladora das Policias locáis. Duodécima. - O rexime xurídico das liberdades públicas abranguerá a regulación dos direitos de reunión, manifestación, asociación política, sindical e relixiosa e a regulación dos medios de comunicación. Este rexime non poderá ignorar ou lesionar os direitos recoñecidos na Declaración Universal de Direitos Humanos da ONU. Décimoterceira. - A competencia nacional galega de política e planificación económica implicará en particular : A) A Faculdade de elaboración e xestión do plan económico nacional. B) Faculdade de ordenación ou nacionalización das fontes de riqueza esistentes no territorio galego. C) Faculdade de ordenación da produción económica e da sua comercialización. D) Ordenación das institucións financeiras que operen en territorio galego con faculdade de crear un sector bancario nacionalizado. Décimocuarta. - A competencia da ordenación financeira suporá en particular a faculdade de fixación de cuotas de liquidez e inversión e de fondos obrigados de reservas e de inversión. de todas as entidades que operen en Galicia no terreno financeiro, ainda que sexan sucursáis de entidades non galegas. Décimoquinta. - A Nación Galega terá faculdades para emitir débeda pública e o Gobemo poderá concertar operacións de tesoureria. Décimo-sesta. - A competencia nacional galega sobre o ensino abranguerá todos os graus e nívéis, calquera que sexa o carácter dos centros que o impartan. O ensino impartirase en galego en todos os graus e nivéis, se ben atendida a esistencia de sectores de povoación castelán-falantes o Goberno Galego estará obrigado a estabelecer escolas primarias en número suficiente para recoller os nenos procedentes daqueles sectores nelas, nas que o ensino será impartido en castelán para a integración armónica dos mesmos na comunidade cultural galega. Décimo-sétima. - Os activos e pasivos públicos afectados a servicios que pasen a ser competencia nacional galega integraranse no patrimonio público galego. Unha Comisión paritaria dos Gobernos Federal e Nacional galego determinará as modalidades da transferencia. II DO EXERCICIO DO PODER POLO GOBERNO GALEGO NO PERIODO DE TRANSICION AO REXIME FEDERAL Decimooitava. - Unha Comisión paritaria do Goberno Provisorio Galego e do Goberno do Estado español estabelecerá as modalidades concretas de coordinación das suas xestións respectivas, sobre o principio de aceitar como criterio orientador o previsto para o Pacto federal. Esta Comisión dcterminará concretamente e en cada momento entramentras rixa a sltuación de provisoriedade, as alteracións que respeito do rexime federal veñan impostas temporalmente. Décimonovena. - Na medida en que o Goberno Provisório Galego asuma o exercicio efectivo das competencias nacionais galegas os órgaos públicos do Estado español radicados no territorio de Galicia, pertenezan á administración territorial ou institucional do Estado ou a administración provincial, pasarán a depender do Goberno Galego. Os funcionarios titulares ou afectados ao servicio de táis órgaos conservarán a sua categoría profesional, salvo espediente de responsabilidade política instruido coas debidas garantias. Vixésima.- A transferencia patrimonial prevista na Base 17ª virá imposta automáticamente para os servicios que asuma efectivamente o Goberno Provisório Galego. Vixesimoprimeira. - En tanto o Goberno Provisorio Galego non asuma efectivamente a sua competencia fiscal o Goberno do Estado español obrigase a lle facilitar os recursos económicos que se viñesen empregando nos servicios correspondentes, competencia do Goberno Galego. A determinación do monto económico da transferencia de recursos axustarase aos criterios seguintes : A) Proporcionalidade da povoación galega en relación á do enteiro do Estado español, no derradeiro censo oficial aprobado. B) Promedio das previsións de gastos para cada rúbrica do Presuposto do Estado español, afectada a servicios da clase dos asumidos polo Goberno Galego nos dous derradeiros presupostos aprobados. C) Globalización das cantidades referidas na letra B aplicándolle o coeficiente proporcional previsto na letra A. Unha Comisión paritaria especial do Goberno do Estado español e do Goberno Provisorio Galego asegurará periodicamente a concreción da transferencia, dacordo cos criterios espresados. Vixésimosegunda. - En ningún caso o Goberno Provisorio Galego ficará vencellado polas asignacións previas feitas no presuposto español, sendo da sua esclusiva competencia a distribución dos recursos no aseguramento das suas atribucións. Vixésimoterceira. - Constituirase unha Comisión paritaria especial do Goberno Provisorio Galego e do Goberno do Estado español e eventualmente dos demáis Gobernos Provisorios Nacionais ibéricos, a efeitos da determinación das políticas fiscáis, monetaria, arancelaria e das medidas de coordinación económica, eb tanto no se estabelezan os órgaos federais correspondentes. Vixésimocuarta. - Nesta etapa provisoria seran cooficiáis no territorio da Nación Galega os idiomas galego e castelán. O Goberno Provisorio Galego adoptará as medidas precisas para facilitar a implantación do rexime definitivo nesta materia prevista na Base 10ª. Adicional. - Sen perxuicio de efectivizar todas as competencias que lle correspondan de conformidade a estas Bases, o Goberno Provisorio Galego ha reparar, no mesmo momento da sua proclamación, os espolios máis patentes feitos en perxuicio das clases traballadoras galegas. Galicia Abril de 1976 [[Category:GL-B]] 1541 sysop 2726 2006-01-02T23:34:41Z Prevert 2 O contrasinal estaba en branco. Por favor volva a intentalo. 1543 2439 2005-12-03T12:09:24Z Agremon 4 1º páxina de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1544 2440 2005-12-03T12:09:47Z Agremon 4 1ª páx. de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1545 2441 2005-12-03T12:10:17Z Agremon 4 Introducción de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1546 2442 2005-12-03T12:10:45Z Agremon 4 Comezo do 1º capítulo de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1547 2443 2005-12-03T12:11:18Z Agremon 4 1º cap. de [[ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1548 2444 2005-12-03T12:11:50Z Agremon 4 2ª parte do 1º cap. de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1549 2445 2005-12-03T12:12:14Z Agremon 4 Comezo do 2º cap. de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1550 2446 2005-12-03T12:12:40Z Agremon 4 p.8 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1551 3734 2006-11-18T11:16:25Z Agremon 4 Libro de [[user:agremon|Antonio Gregorio Montes]] no que conta mes a mes o Ribadeo de 2004. Continuado en xeito de weblog no "[http://ribadeando.blogspot.com Ribadeo, ribadeando]". Cargado en formato .jpg cada páxina. *[[Image:R01.jpg|Portada]] *[[Image:R02.jpg|1as. páx (licenza e demáis)]] *[[Image:R03.jpg|Introducción]] *[[Image:R04.jpg|Imaxe para o comezo do 1º cap.]] *[[Image:R05.jpg|Comezo do 1º capítulo, 'Xaneiro en Ribadeo']] *[[Image:R06.jpg|p.6]] *[[Image:R07.jpg|2º capítulo: 'Febreiro dende a atalaia']] *[[Image:R08.jpg|p.8]] *[[Image:R09.jpg|p.9]] *[[Image:R10.jpg|p.10]] *[[Image:R11.jpg|p.11]] *[[Image:R12.jpg|p.12]] *[[Image:R13.jpg|p.13]] *[[Image:R14.jpg|p.14]] *[[Image:R15.jpg|p.15]] *[[Image:R16.jpg|p.16]] *[[Image:R17.jpg|p.17]] *[[Image:R18.jpg|p.18]] *[[Image:R19.jpg|p.19]] *[[Image:R20.jpg|p.20]] *[[Image:R21.jpg|p.21]] *[[Image:R22.jpg|p.22]] *[[Image:R23.jpg|p.23]] *[[Image:R24.jpg|p.24]] *[[Image:R25.jpg|p.25]] *[[Image:R26.jpg|p.26]] *[[Image:R27.jpg|p.27]] *[[Image:R28.jpg|p.28]] *[[Image:R29.jpg|p.29]] *[[Image:R30.jpg|p.30]] *[[Image:R31.jpg|p.31]] *[[Image:R32.jpg|p.32]] *[[Image:R33.jpg|p.33]] *[[Image:R37.jpg|p.37]] *[[Image:R40.jpg|Contraportada]] {{Cc-by-sa-2.1-es}} [[Category:GL-R]] 1552 2447 2005-12-03T12:13:00Z Agremon 4 p.9 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1553 2448 2005-12-03T12:13:27Z Agremon 4 P. 10 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1554 2449 2005-12-03T12:13:52Z Agremon 4 p.11 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1555 2450 2005-12-03T12:14:17Z Agremon 4 p. 12 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1556 2451 2005-12-03T12:14:40Z Agremon 4 p. 13 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1557 2452 2005-12-03T12:15:00Z Agremon 4 p. 14 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1558 2453 2005-12-03T12:15:21Z Agremon 4 p.15 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1559 2454 2005-12-03T12:15:58Z Agremon 4 P.16 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1560 2455 2005-12-03T12:16:23Z Agremon 4 p. 17 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1561 2456 2005-12-03T12:16:52Z Agremon 4 P.18 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1562 2457 2005-12-03T12:17:15Z Agremon 4 P.19 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1563 2458 2005-12-03T12:18:15Z Agremon 4 P.20 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1564 2459 2005-12-03T12:18:54Z Agremon 4 P.21 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1565 2460 2005-12-03T12:19:19Z Agremon 4 P.22 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1566 2461 2005-12-03T12:19:42Z Agremon 4 p.23 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1567 2462 2005-12-03T12:20:10Z Agremon 4 P.24 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1568 2463 2005-12-03T12:20:35Z Agremon 4 P.25 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1569 2464 2005-12-03T12:21:15Z Agremon 4 P.26 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1570 2465 2005-12-03T12:39:38Z Agremon 4 P.27 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1571 2466 2005-12-03T12:40:05Z Agremon 4 P.28 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1572 2467 2005-12-03T12:40:41Z Agremon 4 P.29 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1573 2468 2005-12-03T12:41:12Z Agremon 4 P.30 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1574 2469 2005-12-03T12:42:06Z Agremon 4 P.31 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1575 2470 2005-12-03T12:42:32Z Agremon 4 P.32 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1576 2471 2005-12-03T12:42:58Z Agremon 4 P.33 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1577 2472 2005-12-03T12:43:34Z Agremon 4 P.37 de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1578 2473 2005-12-03T12:43:55Z Agremon 4 Contraportada de [[Ribadeando]] O libro ten continuación [http://ribadeando.blogspot.com aquí] {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1579 3514 2006-07-11T10:41:52Z 62.101.188.215 <br style="clear:both" /> {| align="center" style="width:80%; background-color:#f8f8f8; border:2px solid #e0e0e0; padding:5px;" |- | align="center"|[[Image:CC SomeRightsReserved.png|Creative Commons Licence]]<br/>[[Image:Cc-by white.svg|24px|Creative Commons Attribution]][[Image:Cc-sa white.svg|24px|Creative Commons Share Alike]] | align="center" | ''[[Media:{{PAGENAME}}|This file]] is licensed under the [[w:Creative Commons|Creative Commons]]<br/>"Attribution-ShareAlike 2.1 Spain" Licence [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.1/es/] ''[[Media:{{PAGENAME}}|Este ficheiro]] está baixo a licenza de [[Creative Commons]] <br/>«Recoñecemento-CompartirIgual 2.1 España» [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.1/es/deed.es] |} <br clear="all"> <!-- /Creative Commons License --> <!-- <rdf:RDF xmlns="http://web.resource.org/cc/" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/" xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#"> <Work rdf:about=""> <dc:type rdf:resource="http://purl.org/dc/dcmitype/StillImage" /> <license rdf:resource="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.1/es/" /> </Work> <License rdf:about="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.1/es/"> <permits rdf:resource="http://web.resource.org/cc/Reproduction" /> <permits rdf:resource="http://web.resource.org/cc/Distribution" /> <requires rdf:resource="http://web.resource.org/cc/Notice" /> <requires rdf:resource="http://web.resource.org/cc/Attribution" /> <permits rdf:resource="http://web.resource.org/cc/DerivativeWorks" /> <requires rdf:resource="http://web.resource.org/cc/ShareAlike" /> </License> </rdf:RDF>--> 1581 2482 2005-12-05T17:29:55Z Rocastelo 3 Estatuto de Autonomía de Galicia movida a Estatuto de Autonomía de Galicia de 1981: Título máis preciso. #REDIRECT [[Estatuto de Autonomía de Galicia de 1981]] 1583 3377 2006-06-18T20:49:32Z 84.189.224.218 <br style="clear:both" /> {| align="center" style="width:90%; background-color:#F1F1DE; border:1px solid #CCCC99; padding:5px;" |- | valign="top"| [[Image:Heckert GNU white.svg|64px|GNU head]] | align="center" style="font-size: 90%"|Autorízase copiar, distribuir e/ou modificar este documento baixo os termos da [[Licenza de Documentación Libre GNU|licenza de documentación libre GNU]], versión 1.2 ou calquera outra que posteriormente publique a [[Free Software Foundation]] (''Fundación do Software Libre''); sin seccións invariantes, nin textos de portada ou contraportada.<br/> [[:de:Vorlage:GFDL|Deutsch]] - [[:en:Template:GFDL|English]] - [[:es:Plantilla:GFDL|Español]] - [[:fr:Modèle:GFDL|Français]] - [[:pt:Predefinição:CopyrightGFDL|Portugués]] - http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html ---- ''Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the '''[[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License]]''', Version 1.2 or any later version published by the [[w:Free Software Foundation|Free Software Foundation]]; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled "[[w:Wikipedia:Text of the GNU Free Documentation License|Text of the GNU Free Documentation License]]".'' |} [[Category:Imaxes GFDL|{{PAGENAME}}]] 1584 3050 2006-02-06T02:45:25Z 84.131.213.2 <div id="copyright"> {| align="CENTER" style="width:80%; background-color:#FFFFFF; border:8px solid #FF0000; padding:5px;" |- | valign="top"|[[Image:Achtung.svg|80px|Sinal de alerta]] | <center>''Descoñecese a orixe e a licenza desta imaxe. Polo tanto, o estatus dos dereitos de autor non está '''definido'''. Calquera información que poida engadir sobre a orixe da imaxe será útil para que a comunidade da Galipedia decida sobre que debe facerse con este ficheiro.'' ---- ''This image does '''not have information on its source'''.''<br /> [[:en:Template:No source|Inglés]] - [[:pt:Predefinição:CopyrightDesconhecido|Portugués]]</center> |} </div> [[Category:Imaxes sen Licenza|{{PAGENAME}}]] 1585 3657 2006-10-20T10:14:30Z 87.122.42.8 png -> svg <div> {| style="width:80%; background-color:#F1F1DE; border:1px solid #CC9; margin: 0 auto; padding: 5px;" |- |valign="top"|[[Image:Shuttle.svg|85px|center|]] | style="font-size: 95%; text-align: center" | ''Esta páxina de imaxe contén material procedente do sitio web ou dunha publicación da [[NASA]]. Todos os traballos creados pola NASA están no [[dominio público]], coa excepción do uso restrinxido do logo, porque todos os traballos creados polo goberno federal dos Estados Unidos de América non poden ser rexistrados co copyright. Vexa a [http://www.jsc.nasa.gov/policies.html#Guidelines política de copyright da NASA] para máis información.'' ---- ''This image page contains items that originally came from a [[W:NASA|NASA]] website or publication. All works created by NASA are in the [[w:public domain|public domain]], with the exception of the usage-restricted NASA logo, because works created by the U.S. federal government cannot be copyrighted. See the [http://www.jsc.nasa.gov/policies.html#Guidelines NASA copyright policy] for more information'' |} </div> [[Category:Imaxes da NASA|{{PAGENAME}}]] 1586 3365 2006-06-09T09:21:37Z 145.43.250.3 png->svg <div> {| align="center" border="0" cellpadding="4" cellspacing="4" style="width: 95%; margin: 0 auto; text-align: justify; background: #F1F1DE; border: 1px solid #CC9;" |- | valign="top"| [[Image:PD-icon.svg|64px|Dominio Público]] | style="font-size: 90%" | ''Esta imaxe foi creada no '''[[dominio público]]''' polo propietario do [[Wikipedia:Copyrights|copyright]], o copyright expirou, ou non é o tipo de imaxe ao que se lle poda aplicar copyright.'' [[:en:Template:PD|English]] (Public domain) - [[:es:Plantilla:PD|Español]] (Dominio público) - [[:pt:Predefinição:PD|Portugués]] (Domínio Público) - [[:fr:Modèle:Domaine public|Français]] - (Domaine public) ---- ''This image has been released into the '''[[:en:public domain|public domain]]''' by the [[:en:Wikipedia:Copyrights|copyright]] holder, its copyright has expired, or it is ineligible for copyright.'' |} </div> [[Category:Imaxes no dominio público|{{PAGENAME}}]] 1587 2492 2005-12-05T20:45:55Z Agremon 4 <center> <div class="boilerplate" id="fairuse" style="width: 95%; margin: 0 auto; text-align: justify; background: #ffffdd; padding: 0 10px; border: 1px solid #aaaa88"> Esta imaxe dun [[selo postal]] podería ter [[copyright]] e/ou ter outras restricións na súa reprodución imposta pola autoridade emisora. A persoa que cargou esta imaxe, e aqueles que a inseriren nos artigos, afirman que fan un [[uso lexítimo]] deste material baixo as leis de copyright.<br> ---------------------------------------------------------------------------- This image of a postage stamp may be copyrighted and/or have other restrictions on its reproduction imposed by the issuing authority. The individual who uploaded this work and first used it in an article, and subsequent persons who place it into articles, assert that this qualifies as fair use of the material under copyright laws. </div> </center> 1588 3038 2006-02-05T07:55:38Z 84.131.236.179 {| align="center" class="boilerplate" id="fairuse" style="width:95%; margin: 0 auto; background-color:#ffffdd; border:1px solid #aaaa88; padding:5px;" |[[Image:copyright.svg|80px|left]]''Esta imaxe é dunha portada dun soporte dixital ([[CD]], [[DVD]], [[LP]]) ou dun soporte editorial ([[comic]], [[libro]], [[revista]], etc) e preséntase aquí cun obxetivo '''únicamente ilustrativo'''. Os dereitos de autor é moi probábel que pertenzan á súa editorial, discográfica, productora, debuxante ou escritor. A persoa que cargou esta imaxe, e aqueles que a inseriren nos artigos, afirman que fan un [[uso lexítimo]] deste material baixo as leis de copyright. |}[[Category:Imaxes de Portadas|{{PAGENAME}}]] 1589 2494 2005-12-05T20:48:24Z Agremon 4 * SenLicenza|Non sei que licenza ten ou utilizar *Licenzas libres: ** Licenzas GNU: *** GFDL|GFDL ** Licenzas Creative Commons: *** Cc-by-sa-2.1-es|Attribution ShareAlike 2.1 * Dominio Público / sen copyright: ** PD-USGov-NASA|Imaxes da NASA no dominio público ** PD|Dominio Público (xenérica) *Outras ** Selo|Selo ** Portada|Portada 1591 2829 2006-01-18T18:16:23Z Rocastelo 3 Reverted edit of 211.51.142.229, changed back to last version by Prevert 1598 2547 2005-12-17T17:36:23Z Alyssalover 7 <span class="reference"><sup id="ref_{{{1}}}" class="plainlinksneverexpand">[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}}}#endnote_{{{1}}}]</sup></span> 1599 2548 2005-12-17T17:38:05Z Alyssalover 7 <cite id="endnote_{{{1}}}" style="font-style: normal;">[[#ref_{{{1}}}|'''^''']]</cite>&nbsp; 1600 2949 2006-02-03T11:57:25Z Alyssalover 7 Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño, polo que se aproba o Regulamento de Medidas de Seguridade dos ficheiros automatizados que conteñan datos de carácter persoal. {{ref|1}} {{ref|2}} O artigo 18.4 da [[Constitución española de 1978|Constitución Española]] establece que «a lei limitará o uso da informática para que se garanta o honor e maila intimidade persoal e familiar dos cidadáns e o pleno exercicio dos seus dereitos». A [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]], de Regulación do Tratamento Automatizado de Datos de carácter persoal, prevé no seu artigo 9, a obligación do responsable do ficheiro de adopta-las medidas de índole técnica e organizativas que garanticen a seguridade dos datos de carácter persoal e eviten a súa alteración, perda, tratamento ou acceso non autorizado, tendo en conta o estado da tecnoloxía, a natureza dos datos almacenados e os riscos a que estén expostos, xa proveñan da acción humana ou do medio físico ou natural, establecéndose no artigo 43.3.h) {{ref|3}} que mante-los ficheros, locais, programas ou equipos que conteñan datos de carácter persoal sen as debidas condicións de seguridade que por vía regulamentaria se determinen constitue infracción grave nos términos previstos na propia Lei. Non embargante, a falta de desarroio regulamentario impediu dispoñer dun marco de referencia para que os responsables promoveran as adecuadas medidas de seguridade e, en consencuencia, determinou a imposibilidade de facer cumplir un dos máis importantes principios da Lei Orgánica. O presente Regulamento ten por obxecto o desarroio do disposto nos artigos 9 e 43.3.h) da Lei Orgánica 5/1992. O Regulamento determina as medidas de índole técnica e organizativa que garanticen a confidencialidade e integridade da información coa finalidade de preserva-lo honor, a intimidade persoal e familiar e o pleno exercicio dos dereitos persoais fronte a súa alteración, perda, tratamento ou acceso non autorizado. As medidas de seguridade que se establecen configúranse como as básicas de seguridade que han de cumprir tódolos ficheiros que conteñan datos de carácter persoal, sen perxuízo de establecer medidas especiais para aqueles ficheiros que pola especial natureza dos datos que conteñen ou polas propias características dos mesmos exixen un grao de protección maior. Na súa virtude, a proposta da Ministra de Xustiza, de acordo co Consello de Estado, e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día 11 de xuño de 1999, DISPOÑO: :Artigo único. ''Aprobación do Regulamento'' Apróbase o Regulamento de medidas de seguridade dos ficheiros automatizados que conteñan datos de carácter persoal, o texto do cal se inserta a continuación. :Disposición final única. ''Entrada en vigor'' O presente Real Decreto entrará en vigor o día seguinte o da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:11 de xuño|11 de xuño]] de [[w:1999|1999]]. [[w:Xoán Carlos I de España|JUAN CARLOS R.]] A Ministra de Xustiza, [[w:Margarita Mariscal de Gante y Mirón|MARGARITA MARISCAL DE GANTE Y MIRÓN]] ==Regulamento de medidas de seguridade dos ficheiros automatizados que conteñan datos de carácter persoal== ===CAPÍTULO I: Disposicións xerais=== :Artigo 1 ''Ámbito de aplicación e fins'' O presente Regulamento ten por obxecto establece-las medidas de índole técnica e organizativa necesarias para garanti-la seguridade que deben reuni-los ficheiros automatizados, os centros de tratamento, locais, equipos, sistemas, programas e as personas que interveñan no tratamento automatizado dos datos de carácter persoal suxeitos ó réxime da Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal. :Artigo 2 ''Definicións'' A efectos deste Regulamento, entenderáse por: 1. Sistemas de información: conxunto de ficheiros automatizados, programas, soportes e equipos empregados para o almacenamento e tratamento de datos de carácter persoal. 2. Usuario: suxeito ou proceso autorizado para acceder a datos ou recursos. 3. Recurso: calquera parte compoñente dun sistema de información. 4. Accesos autorizados: autorizacións concedidas a un usuario para a utilización dos diversos recursos. 5. Identificación: procedemento de recoñecemento da identidade dun usuario. 6. Autenticación: procedemento de comprobación da identidade dun usuario. 7. Control de acceso: mecanismo que en función da identificación xa autenticada permite acceder a datos ou recursos. 8. Contrasinal: información confidencial, frecuentemente constituida por unha cadea de caracteres, que pode ser empregada na autenticación dun usuario. 9. Incidencia: calquera anomalía que afecte ou poidese afectar á seguridade dos datos. 10. Soporte: obxecto físico susceptible de ser tratado nun sistema de información e sobre o cal se poden grabar ou recuperar datos. 11. Responsable de seguridade: persoa ou persoas ás que o responsable do ficheiro asignou formalmente a función de coordinar e controla-las medidas de seguridade aplicables. 12. Copia de respaldo: copia dos datos dun ficheiro automatizado nun soporte que posibilite a súa recuperación. :Artigo 3 ''Niveis de seguridade'' 1. As medidas de seguridade esixibles clasifícanse en tres niveis: básico, medio e alto. 2. Ditos niveis establécense atendendo á natureza da información tratada, en relación coa maior ou menor necesidade de garanti-la confidencialidade e a integridade da información. :Artigo 4 ''Aplicación dos niveis de seguridade'' 1. Tódolos ficheiros que conteñan datos de carácter persoal deberán adopta-las medidas de seguridade calificadas como de nivel básico. 2. Os ficheiros que conteñan datos relativos á comisión de infraccións administrativas ou penais, Facenda Pública, servizos financeiros e aqueles ficheiros o funcionamento dos cales se rixa polo artigo 28 da Lei Orgánica 5/1992, {{ref|4}} deberán reunir, ademáis das medidas de nivel básico, as calificadas como de nivel medio. 3. Os ficheiros que conteñan datos de ideoloxía, relixión, crenzas, orixe racial, saúde ou vida sexual así como os que conteñan datos recadados para fins policiais sen consentimento das personas afectadas deberán reunir, ademáis das medidas de nivel básico e medio, as calificadas de nivel alto. 4. Cando os ficheiros conteñan un conxunto de datos de carácter persoal suficientes que permitan obter unha evaluación da personalidade do individuo deberán garanti-las medidas de nivel medio establecidas nos artigos 17, 18, 19 e 20. 5. Cada un dos niveis descritos anteriormente teñen a condición de mínimos exixibles, sen prexuízo das disposicións legais ou regulamentarias específicas vixentes. :Artigo 5 ''Acceso a datos a través de redes de comunicacións'' As medidas de seguridade esixibles ós accesos a datos de carácter persoal a través de redes de comunicacións deberán garantizar un nivel de seguridade equivalente ó correspondente ós accesos en modo local. :Artigo 6 ''Réxime de traballo fóra dos locais da ubicación do ficheiro'' A execución de tratamentos de datos de carácter persoal fóra dos locais da ubicación do ficheiro deberá ser autorizada expresamente polo responsable do ficheiro e, en todo caso, deberá garantizarse o nivel de seguridade correspondente ó tipo de ficheiro tratado. :Artigo 7 ''Ficheiros temporais'' 1. Os ficheiros temporais deberán cumpri-lo nivel de seguridade que lles corresponda con arreglo ós criterios establecidos no presente Regulamento. 2. Todo ficheiro temporal será borrado unha vez que deixe de ser necesario para os fins que motivaron a súa creación. ===CAPÍTULO II: Medidas de seguridade de nivel básico=== :Artigo 8 ''Documento de seguridade'' 1. O responsable do ficheiro elaborará e implantará a normativa de seguridade mediante un documento de obrigado cumprimento para o persoal con acceso ós datos automatizados de carácter persoal e ós sistemas de información. 2. O documento deberá conter, como mínimo, os seguintes aspectos: a) Ámbito de aplicación do documento con especificación detallada dos recursos protexidos. b) Medidas, normas, procedementos, regras e estándares encamiñados a garantiza-lo nivel de seguridade esixido neste Regulamento. c) Funcións e obrigacións do persoal. d) Estructura dos ficheiros con datos de carácter persoal e descrición dos sistemas de información que os tratan. e) Procedemento de notificación, xestión e resposta ante as incidencias. f) Os procedementos de realización de copias de respaldo e de recuperación dos datos. 3. O documento deberá manterse en todo momento actualizado e deberá ser revisado sempre que se produzan cambios relevantes no sistema de información ou na organización do mesmo. 4. O contido do documento deberá adecuarse, en todo momento, ás disposicións vixentes en materia de seguridade dos datos de carácter persoal. :Artigo 9 ''Funcións e obrigacións do persoal'' 1. As funcións e obrigacións de cada unha das persoas con acceso ós datos de carácter persoal e ós sistemas de información estarán claramente definidas e documentadas, de acordo co previsto no artigo 8.2.c). 2. O responsable do ficheiro adoptará as medidas necesarias para que o persoal coñeza as normas de seguridade que afecten ó desenvolvemento das súas funcións así como as consecuencias en que puidese incorrer en caso de incumprimento. :Artigo 10 ''Rexistro de incidencias'' O procedemento de notificación e xestión de incidencias conterá necesariamente un rexistro no que se faga consta-lo tipo de incidencia, o momento en que se produciu, a persoa que realiza a notificación, a quén se lle comunica e os efectos que derivasen da mesma. :Artigo 11 ''Identificación e autenticación'' 1. O responsable do ficheiro encargarase de que exista unha relación actualizada de usuarios que teñan acceso autorizado ó sistema de información e de establecer procedementos de identificación e autenticación para dito acceso. 2. Cando o mecanismo de autenticación se base na existencia de contrasinais existirá un procedemento de asignación, distribución e almacenamento que garantice a súa confidencialidade e integridade. 3. Os contrasinais cambiaranse coa periodicidade que se determine no documento de seguridade e mentras estén vixentes almacenaranse de forma inintelixible. :Artigo 12 ''Control de acceso'' 1. Os usuarios terán acceso autorizado únicamente a aqueles datos e recursos que precisen para o desenvolvemento das súas funcións. 2. O responsable do ficheiro establecerá mecanismos para evitar que un usuario poida acceder a datos ou recursos con dereitos distintos dos autorizados. 3. A relación de usuarios á que se refiere o artigo 11.1 deste Regulamento conterá o acceso autorizado para cada un deles. 4. Exclusivamente o persoal autorizado para iso no documento de seguridade poderá conceder, alterar ou anula-lo acceso autorizado sobre os datos e recursos, conforme ós criterios establecidos polo responsable do ficheiro. :Artigo 13 ''Xestión de soportes'' 1. Os soportes informáticos que conteñan datos de carácter persoal deberán permitir identifica-lo tipo de información que conteñen, ser inventariados e almacenarse nun lugar con acceso restrinxido ó persoal autorizado para iso no documento de seguridade. 2. A saída de soportes informáticos que conteñan datos de carácter persoal, fóra dos locais nos que esté ubicado o ficheiro, únicamente poderá ser autorizada polo responsable do ficheiro. :Artigo 14 ''Copias de respaldo e recuperación'' 1. O responsable do ficheiro encargarase de verifica-la definición e correcta aplicación dos procedementos de realización de copias de respaldo e de recuperación dos datos. 2. Os procedementos establecidos para a realización de copias de respaldo e para a recuperación dos datos deberán garanti-la súa reconstrucción no estado en que se atopaban ó tempo de producirse a pérda ou destrución. 3. Deberán realizarse copias de respaldo, polo menos semanalmente, salvo que en dito período non se producise ningunha actualización dos datos. ===CAPÍTULO III: Medidas de seguridade de nivel medio=== :Artigo 15 ''Documento de seguridade'' O documento de seguridade deberá conter, ademáis do disposto no artigo 8 do presente Regulamento, a identificación do responsable ou responsables de seguridade, os controis periódicos que se deban realizar para verifica-lo cumprimento do disposto no propio documento e as medidas que sexa necesario adoptar cando un soporte vaia ser desechado ou reutilizado. :Artigo 16 ''Responsable de seguridade'' O responsable do ficheiro designará un ou varios responsables de seguridade encargados de coordinar e controla-las medidas definidas no documento de seguridade. En ningún caso esta designación supón unha delegación da responsabilidade que corresponde ó responsable do ficheiro de acordo con este Regulamento. :Artigo 17 ''Auditoría'' 1. Os sistemas de información e instalacións de tratamento de datos someteranse a unha auditoría interna ou externa, que verifique o cumprimento do presente Regulamento, dos procedementos e instruccións vixentes en materia de seguridade de datos, polo menos, cada dous anos. 2. O informe de auditoría deberá dictaminar sobre a adecuación das medidas e controis ó presente Regulamento, identifica-las súas deficencias e propoñe-las medidas correctoras ou complementarias necesarias. Deberá, igualmente, inclui-los datos, feitos e observacións en que se basen os dictámenes alcanzados e recomendacións propostas. 3. Os informes de auditoría serán analizados polo responsable de seguridade competente, que elevará as conclusións ó responsable do ficheiro para que adote as medidas correctoras adecuadas e quedarán a disposición da Axencia de Protección de Datos. :Artigo 18 ''Identificación e autenticación'' 1. O responsable do ficheiro establecerá un mecanismo que permita a identificación de forma inequívoca e personalizada de todo aquel usuario que intente acceder ó sistema de información e a verificación de que está autorizado. 2. Limitarase a posibilidade de intentar reiteradamente o acceso non autorizado ó sistema de información. :Artigo 19 ''Control de acceso físico'' Exclusivamente o persoal autorizado no documento de seguridade poderá ter acceso ós locais onde se atopen ubicados os sistemas de información con datos de carácter persoal. :Artigo 20 ''Xestión de soportes'' 1. Deberá establecerse un sistema de rexistro de entrada de soportes informáticos que permita, directa ou indirectamente, coñece-lo tipo de soporte, a data e hora, o emisor, o número de soportes, o tipo de información que conteñen, a forma de envío e a persoa responsable da recepción que deberá estar debidamente autorizada. 2. Igualmente, disporase dun sistema de rexistro de saída de soportes informáticos que permita, directa ou indirectamente, coñece-lo tipo de soporte, a data e hora, o destinatario, o número de soportes, o tipo de información que conteñen, a forma de envío e a persoa responsable da entrega que deberá estar debidamente autorizada. 3. Cando un soporte vaia ser desechado ou reutilizado, adoptaranse as medidas necesarias para impedir calquera recuperación posterior da información almacenada nel, previamente a que se proceda á súa baixa no inventario. 4. Cando os soportes vaian saír fóra dos locais en que se atopen ubicados os ficheiros como consecuencia de operacións de mantemento, adoptaranse as medidas necesarias para impedir calquera recuperación indebida da información almacenada neles. :Artigo 21 ''Rexistro de incidencias'' 1. No rexistro regulado no artigo 10 deberán consignarse, ademáis, os procedementos realizados de recuperación dos datos, indicando a persoa que executou o proceso, os datos restaurados e, no seu caso, qué datos foron necesarios grabar manualmente no proceso de recuperación. 2. Será necesaria a autorización por escrito do responsable do ficheiro para a execución dos procedementos de recuperación dos datos. :Artigo 22 ''Probas con datos reais'' As probas anteriores á implantación ou modificación dos sistemas de información que traten ficheros con datos de carácter persoal non se realizarán con datos reais, salvo que se asegure o nivel de seguridade correspondente ó tipo de ficheiro tratado. ===CAPÍTULO IV: Medidas de seguridade de nivel alto=== :Artigo 23 ''Distribución de soportes'' A distribución dos soportes que conteñan datos de carácter persoal realizarase cifrando ditos datos ou ben empregando calquera outro mecanismo que garantice que dita información non sexa intelixible nin manipulada durante o seu transporte. :Artigo 24 ''Rexistro de accesos'' 1. De cada acceso se guardarán, como mínimo, a identificación do usuario, a data e hora en que se realizou, o ficheiro accedido, o tipo de acceso e se foi autorizado ou denegado. 2. No caso de que o acceso fose autorizado, será preciso garda-la información que permita identifica-lo rexistro accedido. 3. Os mecanismos que permiten o rexistro dos datos detallados nos parágrafos anteriores estarán baixo o control directo do responsable de seguridade competente sen que se deba permitir, en ningún caso, a desactivación dos mesmos. 4. O período mínimo de conservación dos datos rexistrados será de dous anos. 5. O responsable de seguridade competente encargarase de revisar periódicamente a información de control rexistrada e elaborará un informe das revisións realizadas e os problemas detectados polo menos unha vez ó mes. :Artigo 25 ''Copias de respaldo e recuperación'' Deberá conservarse unha copia de respaldo e dos procedementos de recuperación dos datos nun lugar diferente de aquél en que se atopen os equipos informáticos que os tratan cumprindo en todo caso, as medidas de seguridade esixidas neste Regulamento. :Artigo 26 ''Telecomunicacións'' A transmisión de datos de carácter persoal a través de redes de telecomunicacións realizarase cifrando ditos datos ou ben empregando calquera outro mecanismo que garantice que a información non sexa intelixible nin manipulada por terceiros. ===CAPÍTULO V: Infaccións e sancións=== :Artigo 27 ''Infraccións e sancións'' 1. O incumprimento das medidas de seguridade descritas no presente Regulamento será sancionado de acordo co establecido nos artigos 43 e 44 da Lei Orgánica 5/1992, {{ref|5}} cando se trate de ficheiros de titularidade privada. O procedemento a seguir para a imposición da sanción á que se refiere o parágrafo anterior será o establecido no [[Real Decreto 1332/1994, do 20 de xuño]], polo que se desenvolven determinados aspectos da Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal. 2. Cando se trate de ficheiros dos que sexan responsables as Administracións públicas estarase, en canto ó procedemento e ás sancións, no disposto no artigo 45 da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|6}} Artigo 28 ''Responsables'' Os responsables dos ficheiros, suxetos ó réxime sancionador da Lei Orgánica 5/1992, deberán adopta-las medidas de índole técnica e organizativas necesarias que garanticen a seguridade dos datos de carácter persoal nos termos establecidos no presente Regulamento. ===CAPÍTULO VI: Competencias do Director da Axencia de Protección de Datos=== :Artigo 29 ''Competencias do Director da Axencia de Protección de Datos'' O Director da Axencia de Protección de Datos poderá, de conformidade co establecido no artigo 36 da Lei Orgánica 5/1992: {{ref|7}} 1. Dictar, se é o caso e sen prexuízo das competencias doutros órganos, as instruccións precisas para adecua-los tratamentos automatizados ós principios da Lei Orgánica 5/1992. 2. Ordea-la cesación dos tratamentos de datos de carácter persoal e a cancelación dos ficheiros cando non se cumpran as medidas de seguridade previstas no presente Regulamento. ===Disposición transitoria=== :Única ''Prazos de implantación das medidas'' No caso de sistemas de información que se atopen en funcionamento á entrada en vigor do presente Regulamento, as medidas de seguridade de nivel básico previstas no presente Regulamento deberán implantarse ''(no prazo de seis meses desde a súa entrada en vigor)'' antes do día 26 de marzo de 2000 {{ref|8}}, as de nivel medio no prazo dun ano e as de nivel alto no prazo de (''dous'') tres anos. {{ref|9}} Cando os sistemas de información que se atopen en funcionamento non permitan tecnolóxicamente a implantación dalgunha das medidas de seguridade previstas no presente Regulamento, a adecuación de ditos sistemas e a implantación das medidas de seguridade deberán realizarse no prazo máximo de tres anos a contar desde a entrada en vigor do presente Regulamento. ==Notas== #{{note|1}} Este Real Decreto continua en vigor en canto non se opoña á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Calquera referencia á [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] entenderase feita á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Así mesmo, calquera referencia a tratamentos ou ficheiros automatizados entenderase feita tamén a tratamentos ou ficheiros non automatizados. #{{note|2}} Modificado, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. #{{note|3}} O artigo 43.3.h) da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 44.3.h) da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|4}} O artigo 28 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 29 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|5}} Os artigos 43 e 44 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalentes ós artigos 44 e 45 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] respectivamente. #{{note|6}} O artigo 45 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 46 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|7}} O artigo 36 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 37 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|8}} Modificado, en tanto que se amplía o prazo ata o día [[w:26 de marzo|26 de marzo]] de [[w:2000|2000]] para implanta-las medidas de seguridade de nivel básico, polo [[Real Decreto 195/2000, do 11 de febreiro]]. #{{note|9}} Modificado, en tanto que se amplía nun ano o prazo para implanta-las medidas de seguridade de nivel alto, pola [[Resolución do 22 de xuño de 2001 da Subsecretaría do Ministerio de Xustiza]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1604 2658 2005-12-21T20:43:26Z Alyssalover 7 [[Category:documentos legais españois]] Real Decreto 195/2000, do 11 de febreiro, polo que se establece o prazo para implanta-las medidas de seguridade dos ficheiros automatizados previstas polo Regulamento aprobado polo [[Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño]]. {{ref|1}} O Regulamento de medidas de seguridade dos ficheiros automatizados que conteñan datos de carácter persoal, aprobado polo Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño, estableceu na súa disposición transitoria única os prazos de implantación das medidas de seguridade para os sistemas de información que se atoparan en funcionamento no momento da entrada en vigor de dito Regulamento. O "Efeto 2000" obrigou ós responsables dos sistemas informáticos a realizar un considerable esforzo de adaptación de ditos sistemas, o que supuxo unha dificultade obxetiva para poder imprantar no prazo previsto as medidas de seguridade de nivel básico esixidas polo Regulamento. Resulta necesario por todo iso establecer un novo prazo para a implantación destas medidas. Na súa virtude, a proposta da Ministra de Xustiza, previo informe da Axencia de Protección de Datos, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:11 de febreiro|11 de febreiro]] de [[w:2000|2000]], D I S P O Ñ O : :Artigo único. Os sistemas de información que se atoparan en funcionamiento á entrada en vigor do Regulamento, aprobado polo Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño, deberán impranta-las medidas de seguridade de nivel básico previstas por dito Regulamento nun prazo que rematará o día [[w:26 de marzo|26 de marzo]] de 2000. :Disposición adicional única. Con efeto retroactivo, considerarase rehabilitado como prazo para a imprantación das medidas de seguridade de nivel básico, coa conseguinte exención de responsabilidade, o comprendido entre o momento de entrada en vigor do presente Real Decreto e o de conclusión do prazo fixado polo Regulamento aprobado polo Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño. :Disposición final única. O presente Real Decreto entrará en vigor o día siguiente ó da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a 11 de febreiro de 2000. [[w:Xoán Carlos I de España|JUAN CARLOS R.]] A Ministra de Xustiza, [[w:Margarita Mariscal de Gante y Mirón|MARGARITA MARISCAL DE GANTE Y MIRÓN]] ==Nota== #{{note|1}} Modificado, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1605 2948 2006-02-03T11:54:46Z Alyssalover 7 Resolución do 22 de xuño de 2001, da Subsecretaría, pola que se dispón a publicación do Acordo do Consello de Ministros polo que se concreta o prazo para a imprantación de medidas de seguridade de nivel alto en determinados sistemas de información. {{ref|1}} O Consello de Ministros, na súa reunión do [[w:22 de xuño|22 de xuño]] de [[w:2001|2001]], aprobou o Acordo polo que se concreta o prazo para a imprantación de medidas de seguridade de nivel alto en determinados sistemas de información. Ca fin de favorece-lo seu coñecemento e aplicación xerais, ordease a súa publicación como [[#ANEXO|anexo]] á presente Resolución. [[w:Madrid|Madrid]], 22 de xuño de 2001. O Subsecretario [[w:Ignacio Astarloa Huarte-Mendicoa|Ignacio Astarloa Huarte-Mendicoa]] ==ANEXO== Acordo polo que se concreta o prazo para a imprantación de medidas de seguridade de nivel alto en determinados sistemas de información. O Regulamento de medidas de seguridade dos ficheros automatizados que conteñan datos de carácter persoal, aprobado polo [[Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño]], establece na súa disposición transitoria única os prazos de imprantación das medidas de seguridade para os sistemas de información que se atopaban en funcionamento á entrada en vigor de dito Regulamento, que se produxo o [[w:26 de xuño|26 de xuño]] de [[w:1999|1999]]. Dita disposición transitoria única contempla un prazo de dous anos para que se proceda á imprantación das medidas de seguridade de nivel alto nos indicados sistemas de información, se ben a propia norma prevé a ampliación nun ano do prazo inicial, cando os sistemas de información que se atopen en funcionamento non permitan tecnolóxicamente a imprantación dalgunha das medidas de seguridade ás que se refiere o Regulamento. O 26 de xuño de 2001 cúmprense dous anos desde a entrada en vigor do Regulamento de medidas de seguridade dos ficheiros automatizados que conteñan datos de carácter persoal e resulta constatable que respecto de numerosos sistemas de información, tanto de titularidade pública como privada, que xa se atopaban en funcionamento naquela data e nos cales, de acordo co previsto no artigo 4.3 do Regulamento, deben imprantarse as medidas de seguridade calificadas como de nivel alto que se determinan no seu capítulo IV, atopáronse dificultades de orde tecnolóxica que imposibilitaron a plena imprantación de tales medidas ata o momento. En virtude diso semella oportuno, apreciando que concorren as circunstancias previstas para a aplicación do parágrafo segundo da disposición transitoria única do Regulamento, facer uso da facultade de amplia-lo prazo para a imprantación das medidas de seguridade de nivel alto nos sistemas de información que estivesen en funcionamento antes da entrada en vigor daquel, que será, en consecuencia, de tres anos a contar de dita data. Por todo o cal, a proposta do Ministro de Xustiza, previo informe da Axencia de Protección de Datos, o Consello de Ministros, na súa reunión do día 22 de xuño de 2001, acorda: O prazo para a imprantación das medidas de seguridade de nivel alto naqueles sistemas de información que se atopaban en funcionamento con anterioridade á data de entrada en vigor do Regulamento de medidas de seguridade dos ficheiros automatizados que conteñan datos de carácter persoal, aprobado polo Real Decreto 994/1999, do 11 de xuño, será de tres años desde a citada data de entrada en vigor, concluindo, en consecuencia, o 26 de xuño de [[w:2002|2002]]. ==Nota== #{{note|1}} Modificado, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1606 2947 2006-02-03T11:51:55Z Alyssalover 7 Resolución do 11 de decembro de 2001, da Subsecretaría, pola que se da publicidade á conversión a euros dos valores correspondentes ós procedementos sancionadores establecidos en diversas normas e ós prezos privados do Ministerio de Xustiza. O artigo 11 da [[Lei 46/1998, do 17 de decembro]], sobre Introdución do Euro, modificado pola [[Lei 9/2001, do 4 de xuño]], establece os criterios para a conversión a euros dos valores dos prezos, tasas e tarifas. De acordo coa nova redacción dada ó artigo, márcanse os criterios para a adaptación das escalas e baremos de sancións pecuniarias, prezos, tarifas e demáis cantidades con importes monetarios expresados únicamente en pesetas. Ca fin de evitar aqueles problemas que puidesen prantexarse na aplicación dos criterios da Lei 46/1998, esta Subsecretaría resoveu: :Apartado primero.- Dar publicidade ó importe en euros das sancións pecuniarias establecidas nos procedementos sancionadores que se detallan no [[#ANEXO|anexo]] desta Resolución. :Apartado segundo.- Dar publicidade ó prezo en euros das publicaciones editadas polo Ministerio de Xustiza. Dito prezo é o que figura no Catálogo de Publicacións do Departamento que se atopa a disposición dos interesados no Centro de Publicacións do Ministerio de Xustiza, rúa San Bernardo, 62, poidendo tamén ser consultado na seguinte dirección de Internet: http://www.mju.es [[w:Madrid|Madrid]], [[w:11 de decembro|11 de decembro]] de [[w:2001|2001]] O Subsecretario [[w:Ignacio Astarloa Huarte-Mendicoa|Ignacio Astarloa Huarte-Mendicoa]] ==ANEXO== Sancións establecidas no artigo 45 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]], de Protección de Datos de Carácter Persoal: {|border="1" align="center" widt="300px" cellpadding="4" |----- |Conceto || Pesetas || Euros |----- |Leves || 100.000 a 10.000.000 || 601,01 a 60.101,21 |----- |Graves || 10.000.000 a 50.000.000 || 60.101,21 a 300.506,05 |----- |Moi graves || 50.000.000 a 100.000.000 || 300.506,05 a 601.012,10 |} Sancións establecidas no artigo 43.dous.4 da [[Lei 14/2000, do 29 de decembro]], de Medidas Fiscais, Administrativas e da Orde Social, relativas ó réxime disciplinario dos Notarios: {|border="1" align="center" widt="300px" cellpadding="4" |----- |Conceto || Pesetas || Euros |----- |Menor || Entre 100.000 e 500.000 || Entre 601,01 e 3.005,06 |----- |Media || Entre 500.000 e 2.000.000 || Entre 3.005,07 e 12.020,24 |----- |Maior || Entre 2.000.000 e 5.000.000 || Entre 12.020,25 e 30.050,61 |} [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1607 2604 2005-12-18T20:03:02Z Moderador 15 Lei Orgánica de protección de datos de carácter persoal movida a Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro: movo ó nome oficial da lei #REDIRECT [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] 1608 2836 2006-01-18T20:49:29Z Alyssalover 7 remato Real Decreto 1332/1994, do 20 de xuño, polo que se desenvolven determinados aspectos da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]], de Regulación do Tratamento Automatizado dos datos de carácter persoal. {{ref|1}} {{ref|2}} A Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de regulación do tratamento automatizado dos datos de carácter persoal, habilita ó Goberno, na súa disposición derradeira primeira, para dicta-las disposicións necesarias para a aplicación e desenvolvemento da referida Lei, á par que contén en diferentes preceptos uns concretos mandatos ó Goberno para que por vía regulamentaria regule determinados aspectos, na súa maioría de orde procedimental, referentes ó exercicio dos dereitos de acceso, rectificación e cancelación, á forma de reclamar ante a Axencia de Protección de Datos por actuacións contrarias á Lei, á notificación e inscripción dos ficheiros automatizados de datos e ó procedemento para a determinación das infraccións e a imposición das sancións. En uso de dita habilitación, e cumprimentando o mandato conferido nos artigos 15.1, 16.1, 17.1, 24.2, 38.3 e 47.1 da citada Lei Orgánica 5/1992, {{ref|3}} díctase a presente disposición. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Xustiza e Interior, coa aprobación do Ministro para as Administracións Públicas, previo informe da Axencia de Protección de Datos, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:17 de xuño|17 de xuño]] de [[w:1994|1994]], DISPOÑO: ==CAPÍTULO I: Disposicións xerais== :Artigo 1 ''Definicións'' A efetos do disposto no presente Real Decreto entenderase por: 1. Bloqueo de datos: a identificación e reserva de datos ca fin de impedi-lo seu tratamento. 2. Cesión de datos: toda obtención de datos resultante da consulta dun ficheiro, a publicación dos datos contidos no ficheiro, a súa interconexión con outros ficheiros e a comunicación de datos realizada por unha persona distinta da afectada. 3. Datos accesibles ó público: os datos que se atopan a disposición do público en xeral, non impedida por calquera norma limitativa, e están recollidos en medios tales como censos, anuarios, bases de datos públicas, repertorios de xurisprudencia, arquivos de prensa, repertorios telefónicos ou análogos, así como os datos publicados en forma de listas de persoas pertencentes a grupos profesionais que conteñan únicamente os nomes, títulos, profesión, actividade, graos académicos, dirección e indicación da súa pertenza ó grupo. 4. Datos de carácter persoal: toda información numérica, alfabética, gráfica, fotográfica, acústica ou de calquera outro tipo, susceptible de recollida, rexistro, tratamento ou transmisión concernente a unha persoa física identificada ou identificable. 5. Identificación do afectado: calquera elemento que permita determinar directa ou indirectamente a identidade física, fisiolóxica, psíquica, económica, cultural ou social da persoa física afectada. 6. Transferencia de datos: o transporte de datos entre sistemas informáticos por calquera medio de transmisión, así como o transporte de soportes de datos por correo ou por calquera outro medio convencional. :Artigo 2 ''Rexímenes especiais'' 1. De conformidade co disposto no artigo 2.3 da Lei Orgánica 5/1992 {{ref|4}} regiranse polas disposiciones que, en materia de protección de datos, conteñen as Leis e Regulamentos respectivos, os ficheiros siguientes: a) O censo electoral, o ficheiro de electores e ficheiros complementarios, regulados pola lexislación de réxime electoral. b) Os ficheiros automatizados creados con fins exclusivamente estatísticos e amparados en canto a protección de datos pola normativa reguladora da Función Estatística Pública, sen prexuízo do previsto no artigo 36.m), da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|5}} c) Os ficheiros automatizados de Estado civil, amparados pola Lei do Rexistro Civil e o seu Regulamento. d) Os ficheiros automatizados de antecedentes penais. e) Os ficheiros automatizados creados ou xestionados ó amparo da normativa sobre protección de materias clasificadas. f) Os ficheiros automatizados o obxeto dos cales sexa o almacenamento dos datos contidos nos informes personais regulados no artigo 68 da [[Lei 17/1989, do 19 de xullo]], reguladora do Réxime do persoal militar profesional. 2. A remisión ó Dereito nacional, contida nos Títulos IV e VI do [[Convenio do 19 de xuño de 1990]], de aplicación do [[Acordo de Schengen do 14 de xuño de 1985]], así como calquera outra remisión feita a disposicións nacionais de protección de datos persoais contida en Convenios internacionais, entenderase referida á Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de regulación do tratamento automatizado dos datos de carácter persoal, e ás disposicións regulamentarias de desenvolvemento. ==CAPÍTULO II: Transferencia internacional de datos== :Artigo 3 ''Réxime das transferencias'' 1. Se a transferencia dos datos de carácter persoal tivese como destinatario un país que non proporciona un nivel de protección equiparable ó que presta a Lei Orgánica 5/1992, o Director da Axencia de Protección de Datos autorizará a transferencia dos mesmos, sempre que o cedente dos datos acredite ter cumprido o disposto nos preceptos da referida Lei e otorgue as garantías que ó efecto lle sexan esixidas. A tal fin, a autorización deberá ser sometida ó cumprimiento das condicións ou cargas modais que se consideren necesarias para que da transferencia non se deriven prexuízos ós dereitos dos afectados e se respeten os principios contidos no Título II da Lei Orgánica 5/1992. 2. No caso de incumprimiento dos términos da autorización o cedente e o cesionario dos datos responderán solidariamente a efectos do previsto no artigo 17.3 da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|6}} :Artigo 4 ''Excepcións'' 1. Exceptúanse, en todo caso, da autorización previa do Director da Axencia de Protección de Datos as transferencias de datos de carácter persoal que resulten da aplicación de Tratados ou Convenios nos que sea parte España e, en particular: a) As transmisións de datos rexistrados en ficheiros creados polas Forzas e Corpos de Seguridade en función dunha investigación concreta, feitas por conduto de Interpol ou outras vías previstas en Convenios nos que España sexa parte, cando as necesidades da investigación en curso esixan a transmisión a servizos policiais doutros Estados. b) As transmisións de datos rexistrados na parte nacional española do Sistema de Información Schengen, con destino á unidade de apoio do sistema, ós únicos efectos dunha investigación policial en curso que requira a utilización de datos do sistema. c) As transmisións de datos previstas no sistema de intercambios de información contemplado no Título VI do [[Tratado da Unión Europea]]. d) As transmisións dos datos rexistrados nos ficheiros creados polas Administracións Tributarias, en favor dos demáis Estados membros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] ou en favor doutros Estados terceiros, en virtude do disposto nos Convenios internacionais de asistencia mutua en materia tributaria. 2. Exceptúanse, así mesmo, da autorización previa do Director da Axencia de Protección de Datos, calquera que sexa o Estado destinatario dos datos, as transmisións de datos que se efectúen para cumprimentar exhortos, cartas-ordes, comisións rogatorias ou outras peticións de auxilio xudicial internacional, e os demáis supostos previstos no artigo 33 da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|7}} ==CAPÍTULO III: Notificación e inscripción de ficheiros== :Artigo 5 ''Notificación de ficheiros de titularidade pública'' Todo ficheiro de datos de carácter persoal, de titularidade pública, será notificado á Axencia de Protección de Datos polo órgano competente da Administración responsable do ficheiro para a súa inscripción no Rexistro Xeral de Protección de Datos, mediante o traslado, a través do modelo normalizado que ó efecto elabore a Axencia, dunha copia da disposición de creación do ficheiro. :Artigo 6 ''Notificación de ficheiros de titularidade privada'' A persoa ou entidade que pretenda crear un ficheiro de datos de carácter persoal notificarallo previamente á Axencia de Protección de Datos mediante escrito ou soporte informático en modelo normalizado que ó efecto elabore a Axencia, no que se especificarán os seguintes extremos: a) Nome, denominación ou razón social, documento nacional de identidade ou código de identificación fiscal, dirección e actividade ou obxecto social do responsable do ficheiro. b) Ubicación do ficheiro. c) Identificación dos datos que se pretendan tratar, individualizando os supostos de datos especialmente protexidos. d) Dirección da oficina ou dependencia na que se poidan exerce-los dereitos de acceso, rectificación e cancelación. e) Orixe ou procedencia dos datos. f) Finalidade do ficheiro. g) Cesións de datos previstas. h) Transferenzas temporais ou definitivas que se prevexan realizar a outros países, con expresión dos mesmos. i) Destinatarios ou usuarios previstos para as cesións ou transferenzas. j) Sistemas de tratamento automatizado que se vaian empregar. k) Medidas de seguridade. :Artigo 7 ''Inscripción dos ficheiros'' 1. Os ficheiros de titularidade pública serán inscritos de oficio pola Axencia de Protección de Datos, unha vez reciba copia da disposición de creación do ficheiro. 2. O Director da Axencia de Protección de Datos, a proposta do Rexistro Xeral de Protección de Datos, acordará a inscripción dos ficheiros de titularidade privada se a notificación contivese a información preceptiva e se cumpren as restantes esixencias legais, requerindo, en caso contrario, ó responsable do ficheiro para que a complete ou subsane no prazo de dez días, con indicación de que, se así non o fixese, teráselle por desistido da súa petición, arquivándose sen máis trámite. 3. A inscripción conterá, no suposto de ficheiros de titularidade pública, as indicacións previstas no artigo 18.2 da Lei Orgánica 5/1992 {{Ref|8}}, con especificación da disposición xeral de creación e do diario oficial da súa publicación, e, no suposto de ficheiros de titularidade privada, os extremos relacionados no artigo 6 do presente Real Decreto, con excepción das medidas de seguridade. 4. A inscripción será notificada ó responsable do ficheiro polo Rexistro Xeral de Protección de Datos. :Artigo 8 ''Modificación e cancelación da inscripción'' 1. A modificación ou, no seu caso, cancelación da inscripción dos ficheiros de titularidade pública produciráse de oficio pola Axencia de Protección de Datos, previo traslado polo órgano da Administración responsable do ficheiro dunha copia da disposición xeral que modifique ou suprima aquél. 2. Cando se trate de ficheiros de titularidade privada, calquera modificación posterior no contido dos extremos a que se refiere o artigo 6 do presente Real Decreto comunicarase, a efectos de inscripción, no seu caso, á Axencia de Protección de Datos dentro do mes seguinte á data na que aquela se producise. En igual prazo comunicarase a decisión de supresión do ficheiro a efectos da cancelación do correspondente asento de inscripción. :Artigo 9 ''Inscripción e publicidade dos códigos tipo'' 1. Os códigos tipo depositaranse, para a súa inscripción, no Rexistro Xeral de Protección de Datos. 2. O Director da Axencia de Protección de Datos poderá denega-la inscripción se o código tipo non se axusta ás disposicións da Lei Orgánica 5/1992 e do presente Real Decreto, sen prexuízo de requerir ós solicitantes para que subsanen as deficencias. 3. Os particulares poderán obter copias dos códigos tipo depositados e inscritos no Rexistro Xeral de Protección de Datos. 4. En caso de incumprimento das normas contidas nos códigos tipo estaráse ó disposto ó efecto nos acordos ou decisións que os formulen. :Artigo 10 ''Recursos'' Contra as resolucións do Director da Axencia de Protección de Datos relativas á inscripción ou, no seu caso, á modificación ou cancelación da inscripción dun ficheiro ou código tipo, procederá o recurso contencioso-administrativo. ==CAPÍTULO IV: Exercicio e tutela dos dereitos do afectado== :Artigo 11 ''Carácter persoal dos dereitos'' Os dereitos de acceso ós ficheiros automatizados, así como os de rectificación e cancelación de datos son persoalísimos e serán exercidos polo afectado fronte ó responsable do ficheiro, sen outras limitacións que as que prevén a Lei Orgánica 5/1992 e o presente Real Decreto. Poderá, non obstante, actua-lo representante legal do afectado cando éste se atope en situación de incapacidade ou minoría de idade que lle imposibilite o exercicio persoal dos mesmos. :Artigo 12 ''Dereito de acceso'' 1. O dereito de acceso se exercerá mediante petición ou solicitude dirixida ó responsable do ficheiro, formulada por calquera medio que garantice a identificación do afectado e na que conste o ficheiro ou ficheiros a consultar. 2. O afectado poderá optar por un ou varios dos seguintes sistemas de consulta do ficheiro, sempre que a configuración e imprantación material do ficheiro o permita: a) Visualización en pantalla. b) Escrito, copia ou fotocopia remitida por correo. c) Telecopia. d) Calquera outro procedemento que sexa adecuado á configuración e imprantación material do ficheiro, ofrecido polo responsable do mesmo. 3. O responsable do ficheiro resolverá sobre a petición de acceso no prazo máximo dun mes, a contar da recepción da solicitude. Transcorrido este prazo sen que de forma expresa se responda á petición de acceso, ésta poderá entenderse desestimada ós efectos da interposición da reclamación prevista no artigo 17.1 da Lei Orgánica 5/1992. 4. Se a resolución fose estimatoria, o acceso farase efectivo no prazo dos dez días seguintes á notificación de aquela. :Artigo 13 ''Contido da información'' 1. A información, calquera que sexa o soporte en que fose facilitada, darase en forma lexible e intelixible, previa transcripción en claro dos datos do ficheiro, no seu caso. 2. A información comprenderá os datos de base do afectado e os resultantes de calquera elaboración ou proceso informático, así como a orixe dos datos, os cesionarios dos mesmos e a especificación dos concretos usos e finalidades para os que se almacenaron os datos. :Artigo 14 ''Denegación do acceso'' 1. Denegarase o acceso ós datos de carácter persoal rexistrados en ficheiros de titularidade pública cando se dé algún dos supostos contemprados nos artigos 14.3, 21.1 e 2 e 22.2 da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|9}} 2. Tratándose de datos de carácter persoal rexistrados en ficheros de titularidade privada, únicamente se denegará o acceso cando a solicitude sexa formulada por persoa distinta do afectado. :Artigo 15 ''Dereito de rectificación ou cancelación'' 1. Cando o acceso ós ficheiros revelase que os datos do afectado son inexactos ou incompletos, inadecuados ou excesivos, poderá éste solicitar do responsable do ficheiro a rectificación ou, no seu caso, cancelación dos mesmos. Non obstante, cando se trate de datos que reflexen feitos constatados nun procedemento administrativo, aqueles consideraranse exactos sempre que coincidan con éste. 2. A rectificación ou cancelación farase efectiva polo responsable do ficheiro dentro dos cinco días seguintes ó da recepción da solicitude. En idéntico prazo efectuarase a notificación a que se refiere o artigo 15.3 da Lei Orgánica 5/1992. {{Ref|10}} 3. No suposto de que o responsable do ficheiro considere que non procede acceder ó solicitado polo afectado, comunicarallo motivadamente e dentro do prazo sinalado no apartado anterior, a fin de que por éste se poida facer uso da reclamación prevista no artigo 17.1 da Lei Orgánica 5/1992. 4. Transcorrido o prazo previsto no apartado 2 sen que de forma expresa se responda á solicitude de rectificación ou cancelación, ésta poderá entenderse desestimada ós efectos da interposición da reclamación que corresponda. :Artigo 16 ''Bloqueo dos datos'' 1. Nos casos en que, sendo procedente a cancelación dos datos, non sexa posible a súa extinción física, tanto por razóns técnicas como por causa do procedemento ou soporte empregado, o responsable do ficheiro procederá ó bloqueo dos datos, ca fin de impedi-lo seu ulterior proceso ou emprego. Exceptúase, non obstante, o suposto no que se demostre que os datos foron recollidos ou rexistrados por medios fraudulentos, desleais ou ilícitos, en tal caso a cancelación dos mesmos comportará sempre a destrucción do soporte no que aqueles figuren. 2. Contra a resolución pola que o responsable do ficheiro acorde o bloqueo dos datos procederá reclamación ante o Director da Axencia de Protección de Datos. :Artigo 17 ''Tutela dos dereitos'' 1. As reclamacións dos afectados ante a Axencia de Protección de Datos, a que se refire o artigo 17.1 da Lei Orgánica 5/1992, sustanciaranse na forma prevista no presente artigo. 2. O procedemento iniciarase a instancia do afectado ou afectados, expresando con claridade o contido da súa reclamación e dos preceptos da Lei Orgánica 5/1992 que se consideran vulnerados. 3. Recibida a reclamación na Axencia de Protección de Datos, darase traslado da mesma ó responsable do ficheiro, para que, no prazo de quince días, formule as alegacións que estime pertinentes. 4. Recibidas as alegacións ou transcorrido o prazo previsto no apartado anterior, a Axencia de Protección de Datos, previos os informes, probas e outros actos de instrucción pertinentes, incluida a audiencia do afectado e novamente do responsable do ficheiro, resolverá sobre a reclamación formulada, dando traslado da mesma ós interesados. 5. Contra a resolución do Director procederá recurso contencioso-administrativo. ==CAPÍTULO V: Procedemento sancionador== :Artigo 18 ''Iniciación e instrución'' 1. O procedemento sancionador previsto no artigo 47 da Lei Orgánica 5/1992,{{Ref|11}} iniciarase sempre de oficio, ben por propria iniciativa ou en virtude de denuncia dun afectado o afectados, por acordo do Director da Axencia de Protección de Datos, no cal se designará instructor e, no seu caso, secretario, con expresa indicación do réxime de recusación dos mesmos. No referido acordo identificarase á persoa ou persoas presuntamente responsables e concretaranse os feitos imputados, con expresión da infración presuntamente cometida e da sanción ou sancións que poidesen impoñerse, así como das medidas provisionais que, no seu caso, se adopten. 2. O acordo de incoación do expediente notificarase ó presunto responsable e no mesmo informarase a éste do seu dereito a formular alegacións e emprega-los medios de defensa procedentes e que a autoridade competente para impoñer, no seu caso, a sanción é o Director da Axencia de Protección de Datos, con cita expresa do presente artigo e do artigo 36.g), en relación co artigo 35, ambos da Lei Orgánica 5/1992.{{Ref|12}} 3. Dentro dos quince días seguintes á notificación do acordo de incoación, o instructor ordeará, de oficio, a práctica de cantas probas e actos de instrucción sexan adecuados para esclarece-los feitos e determina-las responsabilidades susceptibles de sanción. En idéntico prazo, o presunto responsable poderá formula-las alegacións e propoñe-las probas que considere convenintes. 4. Transcorrido o prazo previsto no apartado anterior, o instructor acordará a práctica das probas que estime pertinentes, a cuio efecto concederá un prazo de trinta días, transcorrido o cal o expediente porase de manifesto ó presunto responsable para que, no prazo de quince días, formule alegacións e aporte cantos documentos estime de interés. :Artigo 19 ''Resolución'' 1. Cumprimentados os trámites previstos no artigo anterior, o instructor formulará proposta de resolución motivada na cal se fixarán de modo claro e preciso os feitos, razoarase, no seu caso, a denegación e da práctica probatoria proposta polo presunto responsable, valoraranse xurídicamente aqueles ca fin de determina-la infración cometida e sinalarase a sanción a impor, determinando a súa contía con arreglo ós criterios establecidos no artigo 44.4 da Lei Orgánica 5/1992,{{Ref|13}} ou ben, proporase a declaración de non existencia de responsabilidade. 2. A proposta de resolución notificarase ó presunto responsable para que, no prazo de quince días, poida formular novas alegacións se o considera oportuno. 3. Notificada a proposta de resolución ou expirado o prazo de alegacións previsto no apartado anterior, o instructor elevará o expediente completo ó Director da Axencia de Protección de Datos. 4. O Director poderá, antes de dictar resolución, ordear ó instructor a práctica de cantas actuacións considere necesarias, o que se levará a efecto nun prazo máximo de quince días. 5. A resolución, que se dictará dentro dos dez días seguintes, determinará ca necesaria precisión os feitos imputados, a infración cometida, con expresión do precepto que a tipifique, o responsable da mesma e a sanción imposta; ou ben, a declaración de non existencia de responsabilidade. Conterá, así mesmo, a declaración pertinente en orde ás medidas provisionais adoptadas durante a tramitación do procedemento. 6. A resolución notificarase ó responsable, con expresión do seu dereito a interpor recurso contencioso-administrativo, o prazo de interposición, e o órgano ante o que deba ser presentado. 7. Se o procedemento fose iniciado como consecuencia de denuncia dun afectado, a resolución deberá ser notificada ó firmante da mesma. ==Disposicións adicionais== :Primeira ''Comunicación de ficheiros preexistentes'' Os ficheiros automatizados de datos de carácter persoal que se creasen con posterioridade á entrada en vigor da Lei Orgánica 5/1992 e antes da vixencia do presente Real Decreto deberanse comunicar á Axencia de Protección de Datos antes do [[w:31 de xullo|31 de xullo]] de [[w:1994|1994]]. :Segunda ''Ficheiros das Comunidades Autónomas'' Corresponde ás Comunidades Autónomas, respecto dos seus proprios ficheiros, a regulación do exercicio e tutela dos dereitos do afectado e do procedemento sancionador nos términos e cos límites establecidos na Lei Orgánica 5/1992 e de acordo cas normas do [[Lei 30/1992, do 26 de novembro|procedemento administrativo común]]. :Terceira ''Ficheiros das Administracións Tributarias'' Os ficheiros creados polas Administracións Tributarias para a xestión dos tributos que se lles encomenden, rexiranse polas disposicións do presente Real Decreto e polas demáis disposicións regulamentarias que, en desenvolvemento e con suxeción ó disposto na Lei Orgánica 5/1992, específicamente se aproben para os mesmos. ==Disposicións derradeira== :Primeira ''Lista de países con equiparable protección'' Facúltase ó Ministro de Xustiza e Interior para que, previo informe do Director da Axencia de Protección de Datos, aprobe a relación de países que, a efectos do disposto no artigo 32 da Lei Orgánica 5/1992,{{Ref|14}} se entende que proporcionan un nivel de protección equiparable ó de dita Ley. :Segunda ''Entrada en vigor'' O presente Real Decreto entrará en vigor o día seguinte ó da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:20 de xuño|20 de xuño]] de [[w:1994|1994]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Xustiza e Interior, [[w:Juan Alberto Belloch Julbe|JUAN ALBERTO BELLOCH JULBE]] ==Notas== #{{note|1}} Este Real Decreto continua en vigor en canto non se opoña á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Calquera referencia á [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] entenderase feita á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Así mesmo, calquera referencia a tratamentos ou ficheiros automatizados entenderase feita tamén a tratamentos ou ficheiros non automatizados. #{{note|2}} Modificado, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. #{{note|3}} Os artigos 15.1, 16.1, 17.1, 24.2, 38.3 e 47.1 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalentes ós artigos 16.1, 17.1, 18.1, 26.2, 39.3 e 48.1 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] respectivamente. #{{note|4}} O artigo 2.3 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 2.3 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|5}} O artigo 36.m) da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 37.1.m) da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|6}} O artigo 17.3 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 19.1 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|7}} O artigo 33 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 34 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|8}} O artigo 18 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 20 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|9}} Os artigos 14.3, 21.1 e 21.2 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalentes ós artigos 15.3, 23.1 e 23.2 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] respectivamente. O artigo 24.2 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] (equivalente ó artigo 22.2 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]]) foi declarado inconstitucional e nulo pola [[Sentencia do Tribunal Constitucional 292/2000, do 30 de novembro]]. #{{note|10}} O artigo 15.3 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 16.4 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|11}} O artigo 47 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 48 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|12}} Os artigos 35 e 36.g) da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalentes ós artigos 36 e 37.1.g) da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]] respectivamente. #{{note|13}} O artigo 44.4 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 45.4 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|14}} O artigo 32 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 33.1 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1609 2858 2006-01-26T16:56:52Z Alyssalover 7 {{wikipedia|Rosalía de Castro}} * [[Cantares gallegos]] [[Category:GL-C]] 1610 2639 2005-12-21T19:03:46Z Rocastelo 3 categorizar Esta é a edición orixinal da obra de [[Rosalía de Castro]] ''Cantares gallegos'' que se publicou en [[w:1863|1863]] na imprenta de [[w:Juan Compañel|Juan Compañel]] de [[w:Vigo|Vigo]]. *[[Cantares gallegos/Prólogo|Prólogo]] *[[Cantares gallegos, 1-10|Poemas 1-10]] [[Category:Literatura]] [[Category:GL-C]] 1611 2622 2005-12-19T21:37:58Z Rocastelo 3 A navegación non é igual que en Wikibooks [[Cantares gallegos]] ---- Grande atrevemento é sin duda par' un probe inxenio com' ó que me cadrou en sorte, dar á luz un libro, cuyas páxinas debian estar cheyas de sol, d' armonia, e d' aquela naturalidade que unida á un-ha fonda ternura, á un arrulo incesante de palabriñas mimosas e sentidas, forman á mayor belleza d' os nosos cantos populares. A poesia gallega toda música e vaguedade, toda queixas, sospiros, e doces sonrisiñas, mormuxando un-has veces c'os ventos misteriosos d' os bosques, briland' outras c' ó rayo de sol que cai sereniño por enriba d' as auguas d' un rio farto e grave, que corre baixo as ramas d' os salgueiros en frol, compriálle para ser cantada, un sprito subrime e cristaiño si asi ó podemos decir, un-ha inspiracion fecunda, com' á vexetacion que hermosea esta nosa privilexiada terra e sobre todo un sentimento delicado e penetrante prá dar á conocer tantas bellezas de pirmeiro orden, tanto fuxitivo rayo d' hermosura, como se desprende de cada costume, de cada pensamento escapado á este pobo á quen moitos chaman estúpido, e á quen quisais xuzguen insensibre, estraño a devina poesia. Mais naide ten menos qu'eu teño, as grandes cualidades que son precisas prá levar á cabo obra tan dificile, anque naide tampouco se pudo achar animado d'un mais bon deseo, prá cantar as bellezas da nosa terra naquel dialecto soave e mimoso, que queren facer barbaro, os que non saben que aventaxa âs demais linguas en doçura e armonia. Por esto, inda achándome debil en forzas, e nabendo deprendido en mais escola qu' á d' os nosos probes aldeans, guiada solo por aqueles cantares, aquelas palabras cariñosas e aqueles xiros nunca olvidados que tan doçemente resoaron nos meus oidos desd' á cuna, e que foran recollidos po-lo meu corazon como harencia propia, atrevinme á escribir estos cantares, esforzándome en dar á conocer como algun-has d' as nosas poeticas costumes, inda conservan certa frescura patriarcal e primitiva, e com' ó noso dialecto doce e sonoro, é tan aproposito com' ó pirmeiro, para toda clase de versificacion.<br> As miñas forzas é certo quedaron moito mais abaixo d' ó que alcançaran os meus deseyos, e por eso comprendendo canto poidera facer nesto un gran poeta, dóyome inda mais da miña insuficença. Ó libro d' os Cantares de D. Antonio Trueba, que m' inspirara e der' alento prá levar á cabo este traballo, pasa pó-Io meu pensamento com' un-hun remorso, e casi asoman as vagoas ôs meus ollos ô pensar como Galicia se levantaria hastr'ó lugar que lle corresponde, si un poeta como Anton ó d' os Cantares, fose o destinado prá dar á conocer as suas bellezas e ás suas costumes. Mais á míña infeliz patria, tan desventurada nesto como en todo ó mais, tense que contentar c' un-has páxinas frias e insulsas, qu' á penas serian dinas d' achegarse de lonxe âs portas dó Parnaso, como non fosse pó-lo nobre sentimento c' as creou. Qu' esto mesmo me sirva de disculpa, prá os que xustamente quirtiquen as miñas faltas, pois penso que ó que s' esforça por desvanecer os errores que manchan e ofenden inxustamente á sua patria, é acreedore á algun-ha indulxencia.<br> Cantos, vagoas, queixas, sospiros, serans, romerias, paisaxes, debesas, pinares, soidades, ribeiras, costumes, tod' aquelo en fin que pó-la sua forma e colorido e dino de ser cantado, todo ó que tuvo un eco, un-ha voz, un runxido por leve que fosse, que chegase á conmoverme, tod' esto m' atrevin á cantar neste homilde libro prá desir un-ha vez siquera, y anque sea torpemente, ôs que sin razon nin conocement' algun nos despreçan, qu' a nosa terra é dina d' alabanzas, e qu' a nosa lingua non é aquela que bastardean e champurran torpemente nás mais ilustradisimas províncias, c' un-ha risa de mofa, qu' á desir verdade (por mais qu' esta sea dura), demostra á iñorancia mais crasa y á mais imperdoable inxusticia, que pode facer un-ha provincia á outra provincia hirman por probe qu' esta sea. Mais he aqui qu' ó mais triste nesta cuestion, é á falsedade con que fora d' aqui pintan así ôs fillos de Galicia com' á Galicia mesma, á quen xeneralmente xuzgan ó mais despreciable e feyo d' España, cando acaso sea ó mais hermoso e dino d' alabanza.<br> Non quero ferír con esto á susceptibilidade de naide, anque á decir verdade, ben poidera perdonarsell' este pequeno desafogo á quen tan ferida foy de todos. Mais eu qu' atravesei repetidas veces aquelas soledades de Castilla, que dan idea d' ó deserto; eu que recorrin á feraz Estremadura y á estensa Mancha, dond' ó sol cai á plomo alomeando monotonos campos, dond' ó cor d' á palla seca prest' un tono cansado ô paisaxe que rinde e entristece ó esprito, sin un-ha herbiña que distraya á mirada que vai perderse nun ceo sin nubes, tan igual e tan cansado com' á terra que crobe; eu que visitei os celebrados arredores d' Alicante dond' os olivos, có seu verd' escuro, sembrados en fila e de raro en raro parecen chorar de verse tan solitarios, e vin aquela famosa horta de Murcia, tan nomeada, e tan alabada, e que, cansada e monotona com' ó resto d' aquel paise, amostra á sua vexetacion tal como paisaxes pintados nún carton con árbores postos simetricamente y en carreiriños para divertision d' os nenos, eu non podo menos d' indignarme cand' os fillos d' esas provincias que Dios favoreceu en fartura, pero non ná belleza d' os campos, bulranse d' esta Galicia competidora en clima e galanura c'os paises mais encantadores da terra, esta Galicia donde todo é espontaneo na natureza y en donde á man do home, cede o seu posto á man de Dios.<br> Lagos, cascadas, torrentes, veigas froridas, valles, montañas, ceos azues e serenos com' os d' Italia, horizontes nubrados e malenconicos anque sempre hermosos com' os tan alabados da Suiza, ribeiras apacibres e sereniñas, cabos tempestuosos qu' aterran e adimiran po-la sua xigantesca e xorda cólera... mares imensos... que direi mais? non hay pruma que poida enumerar tanto encanto reunido. A terra cuberta en tóda-las estacions de herviñas e de frores, os montes cheyos de pinos, de robres e salgueiros, os lixeiros ventos que pasan, as fontes y os torrentes derramándose fervedores e cristaiños, bran e inverno, xa po-los risoños campos, xa en profundas e sombrisas ondanadas... Galicia é sempre un xardin donde se respiran aromas puros, frescura e poesia... E á pesar d' esto chega á tanto á fatuidade d' os iñorantes, á tanto á indina preocupacion que contra á nosa terra existe, qu' inda os mesmos que poideron contemprar tanta hermosura (xa non falamos d' os que se bulran de nos sin que xamais nos hayan visto nin ainda de lonxe, que son os mais) inda os que penetraron en Galicia e gozaron d' as delicias qu' ofrece, atreveronse á decir que Galicia era... un cortello inmundo!!... Y estos eran quisais fillos... de aquelas terras abrasadas d' onde hastra os paxariños foxen!... que diremos á esto? Nada mais sinon, que taes fatuidades, respecto do noso pais, teñen algun-ha comparanza c' as d' os franceses ô falar d' as suas eternas vitorias ganadas ôs españoles. España, nunca, nunca os venceu, po-lo contrario sempre saleu vencida, derrotada, homillada, e ó mais triste d' esto é que vale antr' eles tan infame mentira, así como vale prá á seca Castilla, prá á deserta Mancha e prá tóda-las demais provincias d' España, —ningun-ha comparada en verdadeira belleza de paisaxe, có á nosa,— que Galicia é ó rincon mais despreciable da terra. Ben din que todo neste mundo está compensado, e ven asi á sofrir España d' un-ha nacion veciña que sempre á ofendeu á misma inxusticia qu' ela, inda mais culpabre, comete c' un-ha provincia homillada de quen nunca s' acorda, como non sea prá homillala índa mais. Moito sinto as inxusticias con que nos favorecen os franceses, pró neste momento casi lles estou agradecida, pois que me proporcionan un medio de facerlle mais palpabre á España á inxusticia qu' ela á sua vez conosco comete.<br> Foy este ó movil principal que m' impeleu á pubricar este libro, que mais que nadie, conoço que necesita á indulxencia de todos. Sin gramatica, nin regras de ningun-ha clás, ó lector topará moitas veces faltas d' ortografia, xiros que disoarán ôs oidos d' un purista, pró ô menos, e prá disculpar en algo estes defectos, puxen o mayor coidado, en reprodusir ó verdadeiro esprito d' ó noso pobo, e penso qu' ó conseguin en algo... si ben de un-ha maneira débil e froxa. ¡Queira ó ceo qu' outro mais afertunado qu' eu, poida describir c' ó seus cores verdadeiros, os cuadros encantadores que por aquí s' atopan, inda no rincon mais escondído e olvidado! prá qu' asi ô menos en fama, xa que non en proveito, gane e se vexa c' o respeto e adimiracion merecidas esta infortunada Galicia. [[Category:GL-C]] 1612 3065 2006-02-16T23:25:57Z 83.165.98.117 menifia > meniña [[Cantares gallegos]] ----- 1.<br> As de cantar<br> Que ch' ei de dar zonchos;<br> As de cantar<br> Que ch' ei de dar moitos.<br> I. «As de cantar<br> Meniña gaiteira,<br> As de cantar<br> Que me morro de pena<br> Canta meniña<br> Na veira da fonte,<br> Canta dareiche<br> Boliños do pote.<br> Canta meniña<br> Con brando compas,<br> Dareich' unha proya<br> Da pedra do lar.<br> Papiñas con leite<br> Tamén che darei,<br> Sopiñas con viño,<br> Torrexas con mel.<br> Patacas asadas<br> Con sal é vinagre,<br> Que saben á noces,<br> ¡Que ricas que saben!<br> ¡Que feira, rapaza,<br> Si cantas faremos!...<br> Festiña por fora,<br> Festiña por dentro.<br> Canta si queres,<br> Rapaza do demo,<br> Canta si queres,<br> Dareich' un mantelo.<br> Canta si queres<br> Na lengua qu' eu falo,<br> Dareich' un mantelo.<br> Dareich' un refaixo.<br> Có son da gaitiña,<br> Có son da pandeira,<br> Che pido que cantes<br> Rapaza morena.<br> Có son da gaitiña,<br> Có son do tambor,<br> Che pido que cantes<br> Meniña por Dios."<br> II. Asi mó pediron<br> Na veira do mar,<br> A ó pé das ondiñas<br> Que veñen e van.<br> Asi mó pediron<br> Na veira do rio<br> Que corr' antr' as erbas<br> Do campo frorido.<br> Cantaban os grilos,<br> Os galos cantaban,<br> O vento antr' as follas<br> Runxindo pasaba.<br> Campaban os prados,<br> Manaban as fontes,<br> Antr' erbas e viñas<br> Figueiras e robres.<br> Tocaban as gaitas<br> O son das pandeiras,<br> Bailaban os mozos<br> Cás mozas modestas.<br> Que cofias tan brancas!<br> Que panos con freco!...<br> Que dengues de grana!<br> Que sintas! que adresos!<br> Que ricos mandiles,<br> Que verdes refaixos...<br> Que feitos xustillos<br> De cór colorado!<br> Tan vivos colores<br> A vista trubaban,<br> De velos tan vareos<br> O sol se folgaba.<br> De velos bulindo<br> Por montes e veigas,<br> Coidou qu' eran rosas<br> Garridas e frescas.<br> III. Lugar mais hermoso<br> Non houbo na terra<br> Qu' aquel qu' eu miraba,<br> Qu' aquel que me dera.<br> Lugar mais hermoso<br> No mundo n' hachara,<br> Qu' aquel de Galicia,<br> Galicia encantada!<br> Galicia frorida,<br> Cal ela ningunha,<br> De froles cuberta,<br> Cuberta de espumas.<br> D' espumas qu' o mare<br> Con pelras gomita,<br> De froles que nacen<br> A ó pé das fontiñas.<br> De valles tan fondos,<br> Tan verdes, tan frescos,<br> Qu' as penas se calman<br> No mais que con velos.<br> Qu' os anxeles neles<br> Dormidos se quedan,<br> Xa en forma de pombas,<br> Xa en forma de niebras.<br> IV. Cantart' ei, Galicia,<br> Teus dulces cantares,<br> Qu' asi mó pediron<br> Na veira do mare.<br> Cantar t' ei, Galicia,<br> Na lengua gallega,<br> Consolo dos males,<br> Alivio das penas.<br> Mimosa, soave,<br> Sentida, queixosa,<br> Encanta si rie,<br> Conmove si chora.<br> Cal ela, ningunha<br> Tan dulce que cante,<br> Soidades amargas,<br> Sospiros amantes.<br> Misterios da tarde,<br> Murmuxos da noite:<br> Cantar t' ei, Galicia,<br> Na veira das fontes.<br> Qu' asi mó pediron,<br> Qu' asi mó mandaron,<br> Que cant' e que cante<br> Na lengua qu' eu falo.<br> Qu' asi mó mandaron,<br> Qu' asi mó dixeron...<br> Xa canto, meniñas,<br> Coidá que comenzo.<br> Con dulce alegria,<br> Con brando compás. <br> O pé das ondiñas, <br> Que veñen e van.<br> Dios santo premita<br> Qu' aquestes cantares,<br> D' alivio vos sirvan<br> Nos vosos pesares. De amabre consolo,<br> De soave contento,<br> Cal fartan de dichas<br> Compridos deseyos. De noite, de dia,<br> N' aurora, na sera,<br> Oiresme cantando<br> Por montes e veigas.<br> Quen queira me chame,<br> Quen queira m' obrige,<br> Cantar, cantareille<br> De noit' e de dia.<br> Por darlle contento,<br> Por darlle consolo,<br> Trocand' en sonrisas<br> Queixiñas e choros.<br> Buscaime, rapazas,<br> Velliñas, mociños,<br> Buscaim' antr' os robres,<br> Buscaim' antr' os millos.<br> Nas portas dos ricos,<br> Nas portas dos probes,<br> Qu' aquestes cantares<br> A todos responden.<br> A todos, qu' á Virxen<br> Axuda pedin,<br> Por que vos console<br> No voso sufrir.<br> Nos vosos tormentos,<br> Nos vosos pesares.<br> Coidá que comenso...<br> ¡Meniñas, Dios diante!<br> 2. Nasin cand' as prantas nasen,<br> No mes das froles nasin,<br> Nunh' alborada mainíña,<br> Nunh' alborada d' abril.<br> Por eso me chaman Rosa<br> Mais á dó triste sorrir<br> Con espiñas para todos<br> Sin ningunha para tí.<br> Dés que te quixen, ingrato,<br> Tod' acabou para min,<br> Qu' eras tí para min todo<br> Miña groria e meu vivir.<br> De que pois te queixas, Mauro?<br> De que pois te queixas, di,<br> Cando sabes que morrera<br> Por te contemplar felis?<br> Duro crabo me encrabaches<br> Con ese teu maldesir,<br> Con ese teu pedir tolo<br> Que non sei que quer de min,<br> Pois dinche canto dar puden<br> Avariciosa de ti,<br> O meu corason che mando<br> C' unha chave par' ó abrir,<br> Nin eu teño mais que darche,<br> Nin ti mais que me pedir.<br> 3. - Dios bendiga todo, nena;<br> rapaza, Dios te bendiga,<br> xa que te dou tan grasiosa,<br> xa que te dou tan feitiña<br> que, anque andiven moitas terras,<br> que, anque andiven moitas vilas,<br> coma ti non vin ningunha<br> tan redonda e tan bonita.<br> ¡Ben haia quen te paríu!<br> ;Ben haia, amén, quen te cría!<br> - Dios vos garde, miña vella;<br> gárdevos Santa Mariña,<br> que, abofé, sos falangueira,<br> falangueira e ben cumprida.<br> - Meniña, por ben falada<br> ningunha se perdería.<br> Cóllense antre os paxariños<br> aqueles que mellor trían.<br> Morre afogado antre as pallas<br> o pitiño que non chía.<br> - Pois si vós foras pitiño,<br> dígovos, miña velliña,<br> que dese mal non morreras;<br> que chiar, ben chiarías.<br> - ¡Ai! ¡Qué, sinón, de min<br> miña filla, miña filla!<br> Sin agarimo no mundo<br> desde que nasín orfiña,<br> de porta en porta pedindo<br> tiven que pasar a vida.<br> E cando a vida se pasa<br> cal vida de pelegrina,<br> que busca pelegrinando<br> o pan de tódolos días,<br> de cote en lares alleos,<br> de cote en estrañas vilas,<br> hai que deprender estonces,<br> por non morrer, coitadiña,<br> ó pe dun valo tumbada<br> e de todos esquencida,<br> o chío dos paxariños,<br> o recramo das pombiñas,<br> o ben falar que comprase,<br> a homildá mansa que obriga.<br> - ;Moito sabés, miña vella,<br> moito de sabiduría!<br> ;Quén poidera correr mundo<br> por ser como vós sabida!<br> Que anque traballos se pasen<br> aló polas lonxes vilas,<br> tamén ¡qué cousas se saben!,<br> tamén, ¡qué cousas se miran!<br> - Máis val que n'as mires<br> que estonces te perderías:<br> ¡o que ó sol mirar precura<br> logo quedará sin vista!<br> - Dirés verdá, miña vella;<br> mais craras as vosas nifias<br> emprestóuvos hastra agora<br> groriosa Santa Lucía.<br> - Moita devosón lle teño,<br> ¡miña santiña bendita! ;<br> mais non sempre as niñas craras<br> son proba de craras vistas.<br> Moitas eu vin como a augua<br> que corre antre as penas frías<br> gorgorexando de paso,<br> sereniña, sereniña,<br> que antre tiniebras pousaban,<br> que antre tiniebras vivían,<br> nas tiniebras dos pecados<br> que son as máis escondidas.<br> - Si de pecados falades,<br> é pan que onde queira espiga,<br> en tódalas partes crese,<br> en todas partes se cría;<br> mais uns son cor de veneno,<br> outros de sangre runxida,<br> outros, como a noite negros,<br> medran cas lurpias dañinas<br> que os paren entre ouro e<br> arrolados pola envidia,<br> mantidos pola luxuria,<br> mimados pola cobiza.<br> - Quen ben está, ben estea.<br> Déixate estar, miña filla,<br> nin precures correr mundo,<br> nin tampouco lonxes vilas,<br> que o mundo dá malos pagos<br> a quen lle dá prendas finas,<br> e nas vilas mal fixeras<br> que aquí facer non farías;<br> que, anque ese pan barolento<br> en todas partes espiga,<br> nunhas apoucado crese,<br> noutras medra que adimira.<br> - Falás como un abogado<br> e calquera pensaría<br> que deprendestes nos libros<br> tan váreas palabrerías,<br> todiñas tan ben faladas,<br> todiñas tan entendidas.<br> E tal medo me puñeches,<br> que xa de aquí non saíra<br> sin levar santos escritos<br> e medalliñas benditas<br> nun lado do meu xustillo,<br> xunto dunha negra figa,<br> que me librasen das meigas<br> e máis das lurpias dañinas.<br> - Que te libren de ti<br> pídelle a Dios, rapariga,<br> que somos nós para nós<br> as lurpias máis enemigas.<br> Mais xa ven a noite vindo<br> co seu manto de estreliñas;<br> xa recolleron o gando<br> que pastaba na curtiña;<br> xa lonxe as campanas tocan,<br> tocan as Ave-Marías;<br> cada conexo ó seu tobo,<br> lixeiro, lixeiro tira,<br> que é mal compañeiro a noite<br> si a compañeiro se obriga.<br> Mas, ¡ai!, que eu non teño<br> nin burata conocida,<br> nin tellado que me cruba<br> dos ventos da noite fría.<br> ¡Qué vida a dos probes, nena!<br> ¡Qué vida! ~Qué amarga vida!<br> Mais Noso Señor foi probe.<br> ¡Que esto de alivio nos sirva!<br> - Amén, miña vella, amén;<br> mais, polas almas benditas,<br> hoxe dormirés nun leito<br> feito de palliña triga,<br> xunta do lar que vos quente<br> ca borralliña encendida,<br> e comerés un caldiño<br> con patacas e nabizas.<br> - ¡Bendito sea Dios, bendito!<br> ¡Bendita a Virxe María,<br> que con tanto ben me acode<br> por unha man compasiva!<br> O Señor che dé fortuna<br> con moitos anos de vida.<br> ¡Vólvanseche as tellas de ouro,<br> as pedras de prata fina,<br> e cada gran seu diamante<br> che se volva cada día!<br> I agora, miña rapaza,<br> porque un pouco te adivirtas<br> bailando cas compañeiras<br> que garulan na cociña,<br> heiche de contar historias,<br> heiche de cantar copriñas,<br> heiche de tocar as cunchas,<br> miña carrapucheiriña.<br> 4. - Cantan os galos pra o día<br> érguete, meu ben, e vaite.<br> - ¿Cómo me hei de ir,<br> cómo me hei de ir e deixarte?<br> - Deses teus olliños negros<br> como doas relumbrantes,<br> hastra as nosas maus unidas<br> as bágoas ardentes caen.<br> ¿Cómo me hei de ir si<br> ¿Cómo me hei de ir e<br> si ca lengua me desbotas<br> e co corasón me atraes?<br> Nun corruncho do teu leito<br> cariñosa me abrigaches;<br> co teu manso caloriño<br> os fríos pes me quentastes;<br> e de aquí xuntos miramos<br> por antre o verde ramaxe<br> cál iba correndo a lúa<br> por enriba dos pinares.<br> ¿Cómo queres que te deixe?<br> ¿Cómo, que de ti me aparte<br> si máis que a mel eres<br> e máis que as froles soave?<br> - Meiguiño, meiguiño, meigo,<br> meigo que me namoraste,<br> vaite de onda min, meiguiño,<br> antes que o sol se levante.<br> - Ainda dorme, queridiña,<br> antre as ondiñas do mare;<br> dorme porque me acariñes<br> e porque amante me chames,<br> que s6lo onda ti, meniña,<br> podo contento folgare.<br> - Xa cantan os paxariños.<br> Érguete, meu ben, que é tarde.<br> - Deixa que canten, Marica;<br> Marica, deixa que canten...<br> Si ti sintes que me vaia,<br> eu relouco por quedarme.<br> - Conmigo, meu queridiño,<br> mitá da noite pasaches.<br> - Mais en tanto ti dormías,<br> contentéime con mirarte,<br> que así, sorrindo entre soños<br> coidaba que eras un ánxel,<br> e non con tanta pureza<br> ó pe dun ánxel velase.<br> - Así te quero, meu ben,<br> como un santo dos altares;<br> mais fuxe..., que o sol dourado<br> por riba dos montes saie.<br> - Iréi; mais dame un biquiño<br> antes que de ti me aparte,<br> que eses labiños de rosa<br> inda non sei cómo saben.<br> - Con mil amores cho dera;<br> mais teño que cofesarme,<br> e moita vergonza fora<br> ter un pecado tan grande.<br> - Pois confésate, Marica,<br> que, cando casar nos casen,<br> non che han de valer, meniña,<br> nin confesores nin frades.<br> ¡Adiós, cariña de rosa!<br> - ¡Raparigo, Dios te garde!<br> 5. <br> Miña Santiña,<br> miña Santasa,<br> miña cariña<br> de calabasa:<br> hei de emprestarvos<br> os meus pendentes,<br> hei de emprestarvos<br> o meu collar;<br> hei de emprestarcho,<br> cara bonita,<br> si me deprendes<br> a puntear.<br> - Costureiriña<br> comprimenteira,<br> sacha no campo,<br> malla na eira,<br> lava no río,<br> vai apañar<br> toxiños secos<br> antre o pinar.<br> Así a meniña<br> traballadora<br> os punteados<br> deprende hora.<br> - Miña Santiña,<br> mal me quixere<br> quen me aconsella<br> que tal fixere.<br> Mans de señora,<br> mans fidalgueiras<br> teñen todiñas<br> as costureiras;<br> boca de reina,<br> corpo de dama,<br> cómprelle a seda,<br> foxen da lama.<br> - ;Ai, rapaciña!<br> ti telo teo:<br> ¡sedas as que dormen<br> antre o centeo!<br> Fuxir da lama<br> quen nacéu nela!<br> Dios cho perdone,<br> probe Manuela.<br> Lama con honra<br> non mancha nada,<br> nin seda limpa<br> honra emporcada.<br> - Santa Santasa,<br> non sos comprida,<br> deeindo cousas<br> que fan ferida.<br> Faláime sólo<br> das muineiras,<br> daquelas voltas<br> revirandeiras,<br> daqueles puntos<br> que fan agora<br> de afora adentro,<br> de adentro afora.<br> - Costureiriña<br> do carballal,<br> colle unha agulla,<br> colle un dedal;<br> cose os buratos<br> dese teu cós,<br> que andar rachada<br> non manda Dios.<br> Cose, meniña,<br> tantos furados<br> i hora non penses<br> nos punteados.<br> - Miña Santasa,<br> miña Santiña,<br> nin teño agulla,<br> nin teño liña,<br> nin dedal teño,<br> que aló na feira<br> roubóumo un majo<br> da faltriqueira,<br> decindo: As perdas<br> dos descoidados<br> fan o lotiño<br> dos apañados.<br> - ¡Costureiriña<br> que a majos trata!<br> Alma de cobre,<br> collar de prata.<br> Mocidá rindo,<br> vellez chorando...<br> Anda, meniña,<br> coida do gando.<br> Coida das herbas<br> do teu herbal:<br> terás agulla,<br> terás dedal.<br> - Deixade as herbas,<br> que o que eu quería<br> era ir cal todas<br> á romeria.<br> ¡I alí con aire<br> dar cada volta!<br> Os ollos baixos,<br> a perna solta.<br> Pes lixeiriños,<br> corpo direito.<br> ¡Pero, Santiña...,<br> non lle dou xeito!<br> Non vos metades<br> pedricadora ;<br> bailadoriña<br> facéme agora.<br> Vós dende arriba<br> andá correndo;<br> facede os puntos,<br> i eu adeprendo.<br> Andá, que peno<br> polos penares...<br> Mirái que o pido<br> chorando a mares.<br> - ¡Ai da meniña!<br> ¡Ai da que chora,<br> ai, porque quere<br> ser bailadora!<br> Que cando durma<br> no camposanto,<br> os enemigos<br> faránlle espanto,<br> bailando enriba,<br> das herbas mudas,<br> ó son da negra<br> gaita de Xudas.<br> I aquel corpiño<br> que noutros días<br> tanto truara<br> nas romerías,<br> ó son dos ventos<br> máis desatados<br> rolará logo<br> cos condenados.<br> Costureiriña,<br> n'hei de ser, n'hei,<br> quen che deprenda<br> tan mala lei.<br> - ¡Ai, qué Santasa!<br> ¡Ai, qué Santona!<br> Ollos de meiga,<br> cara de mona,<br> pór n'hei de porche<br> os meus pendentes,<br> pór n'hei de pórche<br> o meu collar,<br> xa que non queres,<br> xa que non sabes<br> adeprenderme<br> a puntear.<br> 6. <br> Nosa Señora da Barca<br> ten o tellado de pedra;<br> ben o pudera ter de ouro<br> miña Virxe si quixera.<br> I<br> ¡Cánta xente..., cánta xente<br> por campiñas e por veigas!<br> ¡Cánta polo mar abaixo<br> ven camiño da ribeira!<br> ~Qué lanchas tan ben portadas<br> con aparellos de festa!<br> ~Qué botes tan feituquiños<br> con tan feituquiñas velas!<br> Todos cargadiños veñen<br> de xentiña forasteira<br> e de rapazas bonitas<br> cura de tódalas penas.<br> ¡Cántos dengues encarnados!<br> ¡Cántas sintas amarelas!<br> ¡Cántas cofias pranchadiñas<br> dende lonxe relumbrean<br> cal si fosen neve pura,<br> cal froles da primadera!<br> ~Cánta maxesa nos homes!<br> ¡Cánta brancura nas nenas!<br> I eles semellan gallardos<br> pinos que os montes ourean,<br> i elas cogolliños novos<br> co orballo da mañán fresca.<br> As de Muros, tan finiñas<br> que un coidara que se creban,<br> c'aquelas caras de virxe,<br> c'aqueles ollos de almendra,<br> c'aqueles cabelos longos<br> xuntados en longas trenzas,<br> c'aqueles cores rousados<br> cal si a aurora llos puñera,<br> pois así son de soaves<br> como a aurora que comenza;<br> descendentes das airosas<br> fillas da pagana Grecia,<br> elas de negro se visten,<br> delgadiñas e lixeiras,<br> refaixo e mantelo negro,<br> zapato e media de seda,<br> negra chaqueta de raso,<br> mantilla da mesma peza,<br> con terciopelo adornado<br> canto enriba de sí levan ;<br> fillas de reinas parecen,<br> griegas estatuas semellan<br> si a un raio de sol<br> repousadas se contempran;<br> ricos panos de Manila,<br> brancos e cor de sireixa,<br> crúzanse sobre o seu seio<br> con pudorosa modestia,<br> e por antre eles relosen<br> como brillantes estrelas,<br> aderesos e collares<br> de diamantes e de pelras,<br> pendentes de filigrana<br> e pechuguiñas de cera.<br> As de Camariñas visten<br> cal rapaciñas gaiteiras,<br> saias de vivos colores<br> polo pescozo da perna,<br> lucindo o negro zapato<br> enriba de branca media;<br> chambras feitas de mil raias<br> azuladas e bermellas,<br> con guarniciós que lles caen<br> sobre a rumbosa cadeira.<br> Para tocar o pandeiro<br> non hai coma tales nenas,<br> que son as camariñanas<br> feitas de sal e canela.<br> As de Cé, ¡Virxe do Carme!,<br> ¡qué cariñas tan ben feitas!<br> Cando están coloradiñas<br> no ruxe-ruxe da festa,<br> cada mirar dos seus ollos<br> fire como cen saetas.<br> Nin hai mans tan ben cortadas,<br> tan branquiñas e pequenas<br> como as que amostran finxindo<br> que non queren que llas vexan.<br> Son as de Laxe unhas mozas...<br> ¡Vaia unhas mozas aquélas!<br> Sólo con velas de lonxe<br> quítaselles a monteira,<br> porque son vivas de xenio,<br> anque son rapazas netas.<br> Bailadoras... n'hai ningunhas<br> que con elas se entrometan,<br> pois por bailar bailarían<br> no cribo dunha peneira;<br> mais, en toncando a que recen,<br> en rezar son as pirmeiras...<br> Dan ó mundo o que é<br> dan á igrexa o que é<br> As de Noia ben se axuntan<br> cas graciosas rianxeiras,<br> polos redondos peiños,<br> polas cabeleiras creehas,<br> polos morenos lunares<br> e polas agudas lenguas,<br> que abofé que en todo pican<br> como si fosen pementa.<br> Veñen dempóis, recatadas<br> anque un pouquiño soberbias<br> por aquelo que elas saben<br> de antigüedade e nobresa<br> (pois por acó todos somos<br> tal coma Dios nos fixera),<br> as meniñas ben compostas<br> dunha vila quisquilleira,<br> que por onde van parece<br> que van dicindo ¡Canela!<br> ¿Prantamos ou non prantamos<br> a cantas hai nesta terra?<br> Mais si prantan ou non prantan<br> non son eu quen o dixera,<br> que fora pouca cordura,<br> que fora farta llanesa.<br> Baste desir que, xuntiñas<br> todas na porta da igrexa,<br> máis bonitas parecían<br> que un ramiño de asucenas,<br> máis frescas que unha leituga,<br> máis sabrosiñas que fresas.<br> Xa que fosen de Rianxo,<br> que fosen de Rendodela,<br> de Camariñas ou Laxe,<br> de Laxe ou de Pontareas,<br> todas eran tan bonitas,<br> todas tan bonitas eran<br> que o de máis duras entrañas<br> dera as entrañas por elas...<br> Por eso se derretían,<br> cal si foran de manteiga,<br> diante delas os rapaces,<br> os rapaciños da festa,<br> os mariñeiros do mare<br> que donde á Virxe viñeran<br> porque a Virxen os salvara<br> de naufragar na tormenta.<br> Mais si salvaron no mare<br> non se salvarán na terra,<br> mariñeiros, mariñeiros,<br> que aquí tamén hai tormentas<br> que afogan corasonciños<br> sin que lle vallan ofertas,<br> que oie a Virxe ós que<br> do mar antre as ondas feras,<br> mais non oie ós namorados<br> que de afogarse se alegran.<br> II<br> Ramos de froles parece<br> Muxía a das altas penas<br> con tanta rosa espallada<br> naquela branca ribeira,<br> con tanto caraveliño<br> que relose antre as areas,<br> con tanta xente que corre,<br> que corre e se sarandea<br> ó son das gaitas que tocan<br> e das bombas que reventan,<br> uns que venden limoada,<br> outros augua que refresca,<br> aquéles dulce resolio<br> con rosquilliñas de almendra;<br> os de máis alá sandías<br> con sabrosas sirigüelas,<br> mentras tanto que algún cego<br> ó son de alegre pandeira,<br> toca un carto de guitarra<br> para que bailen as nenas.<br> ¡Bendita a Virxe da Barca!<br> ¡Bendita por sempre sea<br> miña Virxe milagrosa<br> en quen tantos se recrean!<br> Todos van por visitala,<br> todos alí van por vela<br> na súa barca dourada,<br> na súa barca pequena,<br> donde están dous anxeliños,<br> dous anxeliños que reman.<br> Alí chegóu milagrosa<br> nunha embarcasón de pedra.<br> Alí, porque Dios o quixo,<br> sempre adoradores teña.<br> A pedra, bala que bala,<br> sírvelle de centinela<br> e mentras dormen os homes<br> ela adorasón lle presta<br> con aquel son campanudo<br> que escoitar lonxe se deixa<br> e a quen o mar con<br> humildosos lle contesta.<br> Cando as campanas repican<br> e a música retumbea,<br> cal nun ceo, polas naves<br> da recollidiña igrexa;<br> cando os foguetes estalan<br> nos aires, e voces frescas<br> polo espaso cas gaitiñas<br> e cos tambores se mescran,<br> estonces a pedra bala<br> tan alegre e tan contenta<br> que anque un cento de presoas<br> brinca e salta enriba dela,<br> coma si fose mociña,<br> máis que unha pruma lixeira,<br> alegre como unhas pascuas<br> salta e rebrinca con elas.<br> Choven estonces presentes,<br> choven estonces ofertas<br> que lle traen os romeiros<br> en feitiñas carabelas<br> diante da Virxe bendita,<br> ós pes da sagrada Reina,<br> e por eso alí lle cantan<br> cando se despiden dela:<br> Nosa Señora da Barca<br> ten o tellado de pedra<br> ben o pudera ter de ouro<br> miña Virxe si quixera. 7. <br> Fun un domingo,<br> fun pola tarde,<br> co sol que baixa<br> tras dos pinares,<br> cas nubes brancas<br> sombra dos ánxeles,<br> cas palomiñas<br> que as alas baten<br> con un batido<br> manso e suave,<br> atravesando<br> vagos celaxes,<br> mundos estraños<br> que en raios parten<br> ricos tesouros<br> de ouro e diamante.<br> Pasín os montes,<br> montes e valles;<br> pasín llanuras<br> e soledades;<br> pasín os regos,<br> pasín os mares<br> cos pes enxoitos<br> e sin cansarme.<br> Colléume a noite,<br> noite brillante<br> cunha luniña<br> feita de xaspes,<br> e fun con ela<br> camiño adiante,<br> cas estreliñas<br> para guiarme,<br> que aquel camiño<br> sólo elas saben.<br> Dempóis a aurora<br> co seu sembrante<br> feito de rosas<br> veu a alumbrarme,<br> e vin estonces,<br> antre o ramaxe<br> de olmos e pinos,<br> acobexarse<br> branca casiña<br> con palomare<br> donde as pombiñas<br> entran e saien.<br> Nela se escoitan<br> doces cantares,<br> nela garulan<br> mozos galantes<br> cas rapaciñas<br> de outros lugares.<br> Todo é contento,<br> todo é folgare<br> mentras a pedra<br> bate que bate,<br> mole que mole,<br> dalle que dalle,<br> con lindo gusto<br> faille compases.<br> Non hai sitiño<br> que máis me agrade<br> que aquel muíño<br> dos castañares,<br> donde hai meniñas,<br> donde hai rapaces<br> que ricamente<br> saben loitare;<br> donde rechinan<br> hasta cansarse<br> mozos e vellos,<br> nenos e grandes,<br> e, anque non queren<br> que aló me baixe,<br> sin que o soupera<br> na casa naide,<br> fun ó muíño<br> do meu compadre;<br> fun polo vento,<br> vin polo aire.<br> 8. <br> Un repoludo gaiteiro,<br> de pano sedán vestido,<br> como un príncipe cumprido,<br> cariñoso e falangueiro,<br> antre os mozos o pirmeiro<br> e nas siudades sin par,<br> tiña costume en cantar<br> aló pola mañanciña:<br> - Con esta miña gaitiña<br> ás nenas hei de engañar.<br> Sempre pola vila entraba<br> con aquél de señorío;<br> sempre con poxante brío<br> co tambor se acompasaba;<br> e si na gaita sopraba,<br> era tan dose soprar,<br> que ben fixera en cantar<br> aló pola mañanciña:<br> - Con esta miña gaitiña<br> ás nenas hei de engañar.<br> Todas por el reloucaban,<br> todas por el se morrían;<br> si o tiñan cerca, sorrian;<br> si o tiñan lonxe, choraban.<br> ¡Mal pecado! Non coidaban<br> que c'aquel seu frolear<br> tiña eostume en cantar<br> aló pola mañanciña:<br> - Con esta miña gaitiña<br> ás nenas hei de engañar.<br> Camiño da romería,<br> debaixo dunha figueira,<br> ¡cánta meniña solteira<br> \Quérote, lle repetía...!<br> I el ca gaita respondía<br> por a todas emboucar,<br> pois ben fixera en cantar<br> aló pola mañanciña :<br> - Con esta miña gaitiña<br> ás nenas hei de engañar.<br> Elas louquiñas bailaban<br> e por xunta del corrían<br> cegas..., cegas, que non vían<br> as espiñas que as cercaban;<br> probes palomas, buscaban<br> a luz que as iba queimar,<br> pois que el soupera cantar<br> aló pola mañanciña:<br> ó son da miña gaitiña<br> ás nenas hei de engañar.<br> Nas festas ¡cánto contento!<br> ¡Cánta risa nas fiadas!<br> Todas, todas, namoradas,<br> déranlle o seu pensamento.<br> I el que, de amores sedento,<br> quixo a todas engañar,<br> cando as veu dimpóis chorar,<br> cantaba nas mañanciñas:<br> - Non sean elas toliñas:<br> non veñan ó meu tocar.<br> 9. <br> Díxome nantronte o cura<br> que é pecado...<br> Mais aquél de tal fondura<br> ¿,cómo o facer desbotado?<br> Dálle que dálle ó argadelo,<br> noite e día,<br> e pensa e pensa naquelo,<br> porfía que te porfía...<br> Sempre malla que te malla,<br> enchendo a cunca,<br> porque o que o diancre traballa,<br> din que acaba tarde ou nunca.<br> Canto máis digo: ¡Arrenegado!<br> ¡Demo fora!,<br> máis o demo endemoncrado,<br> me atenta dempóis i agora.<br> Máis ansias teño, máis sinto,<br> ¡rematada!,<br> que non me queira Jacinto<br> nin solteira nin casada.<br> Porque deste ou de outro modo,<br> a verdá digo,<br> quixera atentalo e todo,<br> como me atenta o enemigo,<br> ¡Que é pecado..., mina almiña!<br> Mais que sea,<br> ¿cál non vai, si é rapaciña,<br> buscando o que ben desea?<br> Nin podo atopar feitura,<br> nin asento,<br> que me está dando amargura<br> sempre este mal pensamento.<br> Din que parés lagarteiro<br> desprumado,<br> si é verdad, ¡meu lagarteiro<br> tenme o corasón prendado!<br> Cara de pote fendido<br> ten de alcume;<br> mellor que descolorido,<br> quéroo tostado do lume.<br> Si elas cal eu te miraran,<br> meu amore,<br> nin toliña me chamaran,<br> nin ti me fixeras dore.<br> Vino unha mañán de orballo,<br> á mañecida,<br> durmindo ó pe dun carballo,<br> enriba da herba mollida.<br> Arriméime paseniño<br> á súa beira,<br> e sospiraba mainiño<br> coma brisa mareeira.<br> E tiña a boca antraberta,<br> como un neno<br> que mirando ó ceu desperta<br> deitadiño antre o centeno.<br> I as guedellas enrisadas<br> lle caían,<br> cal ovellas en manadas,<br> sobre as froliñas que abrian.<br> ;Meu Dios! ~Quén froliña fora<br> das daquélas... !<br> ¡Quén as herbas que en tal<br> o tiñan pretiño delas!<br> ¡Quén xiada, quén orballo<br> que o mollóu!<br> ¡Quén aquel mesmo carballo<br> que cas ponlas o abrigóu!<br> Mentras que así o contempraba,<br> rebuléu ;<br> e penséi que me afogaba<br> o corasonciño meu.<br> Bate que bate, batía<br> sin parar;<br> mais eu tembrando decía:<br> Agora lle hei de falar.<br> E volvéu a rebulir<br> moi paseniño.<br> ¡Ai!, e botéi a fuxir,<br> lixeira polo camiño.<br> Dempóis, chora que te chora,<br> avergonzada,<br> dixen: Si el non me namora,<br> non lle diréi nunca nada.<br> E non me namora, non,<br> ¡maldizoado!<br> Mentras o meu corasón quérelle<br> anque sea pecado.<br> E vai tras de outras mociñas<br> tan contento,<br> i eu con unhas cadiñas<br> prendíno ó meu pensamento.<br> E que queira que non queira,<br> está comigo,<br> i á postre i á derradeira,<br> con el me atenta o enemigo.<br> ¡Sempre malla que te malla<br> enchendo a cunca!<br> I é que o que o<br> acabará tarde ou nunca.<br> Por eso, anque o cura dixo<br> que é pecado,<br> mal que tanto mal me fixo<br> nunca o daréi desbotado.<br> 10. <br> Quíxente tanto, meniña,<br> tívenche tan grande amor<br> que para min eras lúa,<br> branca aurora e craro sol;<br> augua limpa en fresca fonte,<br> rosa do xardín de Dios,<br> alentiño do meu peito,<br> vida do meu corazón.<br> Así che falín un día<br> camiñiño de San Lois,<br> todo oprimido de angustia,<br> todo ardente de pasión,<br> mentras que ti me escoitabas<br> depinicando unha frol<br> porque eu non vise os teus<br> que refrexaban traiciós.<br> Dempóis que sí me dixeches,<br> en proba de teu amor,<br> décheme un caraveliño<br> que gardín no corazón.<br> ¡Negro caravel maldito,<br> que me firéu de dolor!<br> Mais, a pasar polo río,<br> ¡o caravel afondóu...!<br> Tan bo camiño ti leves<br> como o caravel levóu. [[Category:GL-C]] 1613 2638 2005-12-21T19:02:46Z Rocastelo 3 [[w:Literatura|Literatura]] 1614 2642 2005-12-21T19:06:53Z Rocastelo 3 [[Category:Documentos legais]] 1615 2655 2005-12-21T20:42:31Z Alyssalover 7 [[Category:Documentos legais]] 1626 sysop 2709 2005-12-28T20:28:12Z Prevert 2 Ten $1 ($2). 1640 2886 2006-01-30T23:21:38Z Alyssalover 7 [[Category:GL-S]] Parte galega (lic. C.C.) de 'Science Fairs Throughout Europe...e máis, libro trilingüe sobre a realización de proxectos europeos Sócrates - Comenius. Notas e suxerencias sobre un Proxecto Escolar Europeo.' A parte castelá e a francesa poderán consultarse nas respectivas wikisources. Pode descargarse por enteiro en .pdf en [http://centros.edu.xunta.es/iesportadaauga/ http://centros.edu.xunta.es/iesportadaauga/] [[Image:SFTEPortada.JPG]] [[Image:SFTE3.JPG]] [[Image:SFTE5.JPG]] [[Image:SFTE8.JPG]] [[Image:SFTE9.JPG]] [[Image:SFTE10.JPG]] [[Image:SFTE11.JPG]] [[Image:SFTE12.JPG]] [[Image:SFTE13.JPG]] [[Image:SFTE14.JPG]] [[Image:SFTE15.JPG]] [[Image:SFTE16.JPG]] [[Image:SFTE17.JPG]] [[Image:SFTE18.JPG]] [[Image:SFTE19.JPG]] [[Image:SFTE20.JPG]] [[Image:SFTE21.JPG]] [[Image:SFTE22.JPG]] [[Image:SFTE23.JPG]] [[Image:SFTE24.JPG]] A partir de aquí continúa primeiro a parte en castelán e logo, en francés. [[Category:GL-S]] 1641 2768 2006-01-07T23:36:41Z Agremon 4 Portada de [[SFTE]] == Resume == Portada de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1642 2769 2006-01-07T23:39:16Z Agremon 4 P.3 de [[SFTE]] == Resume == P.3 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1643 2770 2006-01-07T23:41:43Z Agremon 4 P.5 de [[SFTE]] == Resume == P.5 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1644 2771 2006-01-07T23:44:20Z Agremon 4 P.8 de [[SFTE]] == Resume == P.8 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1645 2773 2006-01-07T23:46:18Z Agremon 4 P.9 de [[SFTE]] == Resume == P.9 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1646 2776 2006-01-07T23:50:45Z Agremon 4 P.10 de [[SFTE]] == Resume == P.10 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1647 2777 2006-01-07T23:51:56Z Agremon 4 P.11 de [[SFTE]] == Resume == P.11 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1648 2778 2006-01-07T23:52:54Z Agremon 4 P.12 de [[SFTE]] == Resume == P.12 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1649 2779 2006-01-07T23:56:46Z Agremon 4 P.13 de [[SFTE]] == Resume == P.13 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1650 2781 2006-01-08T21:15:04Z Agremon 4 P.14 de [[SFTE]] == Resume == P.14 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1651 2782 2006-01-08T21:16:06Z Agremon 4 P.15 de [[SFTE]] == Resume == P.15 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1652 2783 2006-01-08T21:16:47Z Agremon 4 P.16 de [[SFTE]] == Resume == P.16 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1653 2784 2006-01-08T21:17:53Z Agremon 4 P.17 de [[SFTE]] == Resume == P.17 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1654 2785 2006-01-08T21:18:49Z Agremon 4 P.18 de [[SFTE]] == Resume == P.18 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1655 2786 2006-01-08T21:20:51Z Agremon 4 P.19 de [[SFTE]] == Resume == P.19 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1656 2787 2006-01-08T21:22:38Z Agremon 4 P.20 de [[SFTE]] == Resume == P.20 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1657 2788 2006-01-08T21:23:30Z Agremon 4 P.21 de [[SFTE]] == Resume == P.21 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1658 2789 2006-01-08T21:24:19Z Agremon 4 P.21 de [[SFTE]] == Resume == P.21 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1659 2790 2006-01-08T21:27:43Z Agremon 4 P.23 de [[SFTE]] == Resume == P.23 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1660 2791 2006-01-08T21:28:47Z Agremon 4 P.24 de [[SFTE]] == Resume == P.24 de [[SFTE]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1661 2888 2006-01-30T23:24:48Z Alyssalover 7 [[Category:GL-D]] [[Image:Portadadestrozando.JPG]] -- Nota previa: traballo realizado por Antonio Vegas e alumnos o curso 2000-2001. O traballo orixinal pode descargarse en .pdf nas [http://centros.edu.xunta.es/iesportadaauga/ páxinas web do IES Porta da Auga] -- == XUSTIFICACIÓN == Este traballo responde ante todo á intención que temos os estudiantes e profesores de linguas clásicas de asegurar o sitio, a xustificación e a necesidade destas materias, nun centro como o I.E.S. Porta da Auga, de dilatada tradición tecnolóxica. Con este traballo pretendemos demostrar que os nosos compañeiros das materias “de ciencias” nas súas clases falan en grego con acento latino, aínda que non o saiban. O traballo non pretende ser exhaustivo, nin esgotar tódalas posibilidades, senón só presentar unha mostra da importancia que ten o coñecemento das linguas clásicas en calquera ámbito da vida escolar e, polo tanto, da vida en xeral. Foi elaborado a partir de vocabularios proporcionados polos Departamentos de Automoción, Bioloxía, Educación Física, Electricidade, Física, Matemáticas, Plástica, Química, Sanitaria e Tecnoloxía; a todos eles queremos agradecerlles a colaboración e pedirlles que non dubiden en aproveita-lo noso traballo. De gran aproveitamento para todos pode ser completar e mellorar este traballo nos anos vindeiros, ata conseguir un diccionario propio e adaptado ó centro e ás súas propias necesidades e sinais de identidade. Agradecemos especialmente ó Departamento de Lingua Galega o interese mostrado na corrección dun vocabulario tan complexo como este. == NORMAS DE USO == Este traballo está dividido en dúas partes: 1ª parte ou Glosario Contén unha relación ordenada alfabeticamente e numerada de tódolos étimos que forman os termos obxecto de estudio. Tamén anotamos a lingua orixinaria e o seu significado. Non facemos ningunha referencia ós étimos que non aportan contido léxico; é dicir, non están rexistrados, por exemplo, sufixos de formación de adxectivos ou de formación de substantivos que non aportan máis que nocións como “axente, resultado da acción, relativo a...”, etc. Nunha palabra como “cinética” referímonos unicamente ó termo grego “kinesis”. Débese ter en conta que os étimos indican conceptos máis ben xerais que concretos. 2ª parte ou Vocabulario Contén tódolos termos estudiados ordenados alfabeticamente, unha breve definición e os números que fan referencia ós étimos do Glosario. Cando a palabra ten moitas definicións, escollemos aquela que se axusta á materia do departamento polo que chegou ata nós. Polo tanto, para manexalo débese comezar buscando o termo desexado no Vocabulario (2ª parte) , e despois, mediante a referencia numérica, consulta-lo Glosario (1ª parte). == GLOSARIO == 1.a-/an-: (gr.) sen, privado de. 2.ab: (lat.) desde, de, separación. 3.ad-: (lat.) xunto a, ó lado de. 4.adamans: (lat.) diamante, aceiro. 5.adeps: (lat.) graxa. 6.aequus: (lat.) igual, xusto. 7.aer: (gr.) aire. 8.agon: (gr.) loita, enfrontamento. 9.aither: (gr.) éter. 10.allelon: (gr.) un e outro. 11.alopex: (gr.) raposa. 12.amfi: (gr.) ambos, polos dous lados. 13.amneios: (gr.) vasilla. 14.ana-: (gr.) cara atrás, de novo. 15.ankon: (gr.) cóbado. 16.anti-: (gr. e lat.) fronte, cara a. 17.anulus: (lat.) anel. 18.arithmos: (gr.) número. 19.arkhe: (gr.) principio. 20.arthron: (gr.) articulación. 21.athlon: (gr.) loita, certame. 22.aulos: (gr.) tubo. 23.auris: (lat.) orella. 24.autos: (gr.) por si mesmo. 25.axis: (lat.) eixe. 26.bakterion: (gr.) bastón. 27.ballo: (gr.) lanzar, difundir. 28.basis: (gr.) base. 29.battuo: (lat.) bater, sacudir. 30.bios: (gr.) vida. 31.bis/bi-: (lat.) dous. 32.blastos: (gr.) xerme. 33.boutyron: (gr.) manteiga. 34.bradys: (gr.) lento. 35.bucca: (lat) boca. 36.bullio: (lat.) burbullar. 37.buyîya: (ar.) nome de cidade africana. 38.cantus: (lat.) lado, esquina, borde. 39.cappa: (lat.) capa. 40.capsa: (lat.) cofre, caixa. 41.caput: (lat.) cabeza. 42.carbo: (lat.) carbón. 43.cavus: (lat.) oco. 44.cella: (lat.) oco, cela. 45.circum: (lat.) ó redor. 46.contra: (lat.) fronte a, contra. 47.corolla: (lat.) coroa. 48.cortex: (lat.) corteza. 49.crassus: (lat.) groso, gordo. 50.crenae: (lat.) amozcaduras. 51.cum-: (lat.) con, conxuntamente. 52.de: (lat.) de, desde, privación. 53.deka: (gr.) dez. 54.demos: (gr.) pobo. 55.dendron: (gr.) árbore. 56.denseo: (lat.) espesar, poñer compacto. 57.derma: (gr.) pel. 58.dexter: (lat.) dereito. 59.di-/dis-: (lat.) división, separación, dobre. 60.dia-: (gr.) a través de, polo medio de. 61.digitus: (lat.) dedo. 62.dolikhos: (gr.) longo. 63.dsoon: (gr.) animal, ser vivo. 64.duco: (lat.) conducir, levar. 65.dynamis: (gr.) poder, capacidade. 66.eidos: (gr.) forma, apariencia. 67.eikon: (gr.) imaxe, representación. 68.ekhinos: (gr.) ourizo. 69.electron: (gr.) ámbar. 70.elementa: (lat.) principio, fundamento. 71.elleipsis: (gr.) falla, acción de pasar por alto. 72.enantios: (gr.) oposto, contrario. 73.endon: (gr.) dentro, no interior de. 74.enteron: (gr.) intestino. 75.epi: (gr.) sobre. 76.ergon: (gr.) obra, traballo. 77.eu-: (gr.) ben. 78.ex-/e-: (lat. e gr.) de, desde, fóra de. 79.facio: (lat.) facer. 80.fero: (gr. e lat.) levar, dirixir. 81.finis: (lat.) límite. 82.flecto: (lat.) curvar, dobrar. 83.fluo: (lat.) fluír, correr. 84.fossa: (lat.) excavación, foso. 85.frango: (lat.) romper. 86.fundo: (lat.) estender, desfacer. 87.galeo: (lat.) cubrir cun casco. 88.gamos: (gr.) matrimonio. 89.gaster: (gr.) ventre. 90.ge: (gr.) terra. 91.genos: (gr.) orixe. 92.giros: (gr.) movemento circular. 93.glia: (gr.) liga. 94.glotta: (gr.) lingua. 95.glykys: (gr.) doce. 96.gonia: (gr.) ángulo, rincón. 97.gradus: (lat.) paso, escalón, peldaño. 98.gramme: (gr.) traza, liña. 99.graphe: (gr.) escritura. 100.gymnos: (gr.) espido. 101.haima: (gr.) sangue. 102.haploos: (gr.) simple, único, sinxello. 103.harmonía: (gr.) axuste, orde, xusta proporción. 104.hedra: (gr.) base, cara. 105.héteros: (gr.) outro, distinto. 106.hiemi: (gr.) enviar. 107.hodos: (gr.) camiño. 108.holos: (gr.) todo, enteiro. 109.homos: (gr.) semellante, común, igual. 110.horidso: (gr.) limitar, separar. 111.hybris: (gr.) insolencia, aldraxe. 112.hydor: (gr.) auga. 113.hyper-: (gr.) por enriba de, exceso. 114.hypo-: (gr.) debaixo. 115.in-: (lat.) en, dentro. 116.in: (lat.) negación. 117.iners: (lat.) incapaz, impotente. 118.insula: (lat.) illa. 119.ion: (gr.) que vai. 120.isos: (gr.) igual. 121.iungo: (lat.) unir, xuntar. 122.kainos: (gr.) novo. 123.kardia: (gr.) corazón. 124.karyon: (gr.) noz. 125.kata-: (gr. ) cara abaixo, contra. 126.kenteo: (gr.) aguillar. 127.kephale: (gr.) cabeza. 128.khalkos: (gr.) bronce, cobre. 129.khaos: (gr.) desorde. 130.khloros: (gr.) verde. 131.khondros: (gr.) cartilaxe. 132.khroma: (gr.) cor. 133.khymeia: (gr.) pedra filosofal. 134.kinesis: (gr.) movemento. 135.klao: (gr.) romper, quebrar. 136.klino: (gr.) inclinar, apoiar. 137.koilon: (gr.) cóncavo. 138.koinon: (gr.) común. 139.konos: (gr.) cono, piña. 140.kopros: (gr.) excremento. 141.kotyledon: (gr.) cavidade dun recipiente. 142.krino: (gr.) separar, segregar. 143.krios: (gr.) frío. 144.kronos: (gr.) tempo. 145.kryos: (gr.) xeo, frío glacial. 146.kyanos: (gr.) azul. 147.kyfos: (gr.) encorvado. 148.kylio: (gr.) rodar. 149.kytos: (gr.) cavidade, célula. 150.laevus: (lat.) esquerdo. 151.lampás: (gr.) lámpada.. 152.latum: (lat.) levado, extenso. 153.lego: (gr.) dicir, expresar. 154.leptos: (gr.) delgado, feble. 155.leukos: (gr.) branco. 156.leukos: (gr.) branco. 157.levo: (lat.) elevar. 158.libra: (lat.) medida de peso. 159.liquis: (lat.) torto, inclinado. 160.lithos: (gr.) pedra. 161.lithos: (gr.) pedra. 162.lixivia: (lat.) lixivia. 163.logos: (gr.) razón. 164.luctor: (lat.) loitar. 165.lux: (lat.) luz. 166.lyo: (gr.) desmembrar, descompoñer. 167.magnesia: (gr.) Magnesia ( nome de cidade). 168.malleus: (lat.) martelo. 169.manus/manualis: (lat.) mano.(fr. manivelle). 170.Marathon: (gr.) nome de lugar. 171.mathema: (gr.) coñecemento. 172.mekhane: (gr.) máquina. 173.meros: (gr.) parte. 174.mesos: (gr.) no medio de. 175.meta-: (gr.) cambio, despois. 176.methy: (gr.) viño, bafos da fermentación. 177.metron: (gr.) medida. 178.mikros: (gr.) pequeno. 179.misceo: (lat.) misturar. 180.mitos: (gr.) fío, urdime. 181.moles: (lat.) masa considerable. 182.mono-: (gr.) un, único. 183.morphe: (gr.) forma. 184.mors: (lat.) morte. 185.moveo: (lat.) mover, desprazar. 186.muto: (lat.) trocar, cambiar. 187.mykes: (gr.) fungo. 188.myrioi: (gr.) innumerables. 189.mys: (gr.) músculo. 190.neuron: (gr.) nervio. 191.neuter: (lat.) nin un, nin outro. 192.nomos: (gr.) termo, norma, lei. 193.nosos: (gr.) enfermidade. 194.numerus: (lat.) número, parte dun todo. 195.nux: (lat.) noz. 196.odso: (gr.) dar cheiro. 197.oikos: (gr.) casa. 198.oistos: (gr.) pasión. 199.oleum: (lat.) aceite. 200.onkos: (gr.) tumor. 201.ontos: (gr.) ser. 202.opsis: (gr.) vista, mirada. 203.orexis: (gr.) desexo. 204.oros: (gr.) monte. 205.osmos: (gr.) empuxe, impulso. 206.osteon: (gr.) oso. 207.ouron: (gr.) orina. 208.ovus: (lat.) ovo. 209.oxys: (gr.) penetrante, sutil, rápido, agudo. 210.palaios: (gr.) antigo. 211.pan: (gr.) todo. 212.para: (gr.) ó lado de. 213.para-: (gr.) xunto a, ó lado de. 214.pario: (lat.) parir. 215.parthenos: (gr.) virxe, ceibe. 216.pedon: (gr.) chan. 217.pello: (lat.) empuxar. 218.pendo: (lat.) colgar, suspender. 219.penta: (gr.) cinco. 220.peri-: (gr.) ó redor de. 221.pes: (lat.) pé. 222.phago: (gr.) comer. 223.phaino: (gr.) aparecer, mostrarse. 224.phalanx: (gr.) rolo, estaca. 225.Pharos: (gr.) ínsula de Alexandría. 226.philaxis: (gr.) protección. 227.phobos: (gr.) medo, rexeitamento. 228.phos: (gr.) luz. 229.phykos: (gr.) alga. 230.phyllon: (gr.) folla. 231.phylon: (gr.) raza. 232.physis: (gr.) natureza. 233.phyton: (gr.) vexetal. 234.pila: (lat.) pelota. 235.pion: (gr.) graxa. 236.pipto: (gr.) caer. 237.planktos: (gr.) errante. 238.plasso: (gr.) modelar, formar. 239.plaudo: (lat.) golpear, bater con forza. 240.plinthos: (gr.) ladrillo. 241.pneuma: (gr.) aire, soplo. 242.polleo: (lat.) ter poder, forza vigor. 243.polos: (gr.) eixo. 244.polys: (gr.) moito. 245.pono: (lat.) poñer . 246.porca: (lat.) a terra levantada entre dous sulcos. 247.potens: (lat.) que pode, que ten poder. 248.pous: (gr.) pé. 249.prae-: (lat.) diante de. 250.premo: (lat.) apertar, oprimir. 251.pro-: (gr.) diante, en defensa de. 252.pronus: (lat.) inclinado cara adiante. 253.protos: (gr.) primeiro. 254.pyknos: (gr.) espeso, sólido. 255.pyr: (gr.) fogo. 256.pyramis: (gr.) pirámide. 257.quattuor: (lat.) catro. 258.radius: (lat.) compás, raio. 259.radix: (lat.) raíz. 260.re-: (lat.) insistencia, repetición. 261.rego: (lat.) dirixir, trazar. 262.relais: (fr.) relevo. 263.renes: (lat.) riles. 264.rivus: (lat.) río. 265.rodon: (gr.) rosa. 266.sagitta: (lat.) frecha. 267.sarkara: (sánscrito) azucre de bambú. 268.scientia: (lat.) coñecemento. 269.seco: (lat.) cortar. 270.seiren: (gr.) serea. 271.servo: (lat.) manter, defender. 272.sifr: (ar.) cero. 273.sinus: (lat.) curva. 274.sitos: (gr.) trigo, alimento. 275.skolios: (gr.) desviado. 276.skopeo: (gr.) examinar, ver. 277.solidus: (lat.) compacto, consistente. 278.solvo: (lat.) desatar, descompoñer. 279.soma: (gr.) corpo. 280.sorbeo: (lat.) tragar , sorber. 281.sphaira: (gr.) esfera. 282.stasis. (gr.) estabilidade, situación. 283.stello: (gr.) enviar, conducir. 284.stereos: (gr.) sólido. 285.sthenos: (gr.) forza. 286.sthetos: (gr.) peito. 287.sub-: (lat.) por abaixo. 288.syn-: (gr.) con, conxuntamente. 289.synthesis: (gr.) síntese. 290.systema: (gr.) conxunto. 291.takhys: (gr.) rápido, veloz. 292.tango: (lat.) tocar 293.teino: (gr.) tender, dirixir. 294.telus: (lat.) terra. 295.teratos: (gr.) monstro. 296.tettara: (gr.) catro. 297.theoreo: (gr.) examinar, observar. 298.thermo: (gr.) quentar. 299.thesis: (gr.) colocación. 300.thorax: (gr.) coraza. 301.thrombos: (gr.) coágulo. 302.tomos: (gr.) corte, parte. 303.topos. (gr.) lugar. 304.trans-. (lat) mais alá. 305.trapedsa: (gr.) mesa. 306.treis: (gr.) tres. 307.trepho: (gr.) alimentarse. 308.tribuo: (lat.) repartir, dar. 309.tropos: (gr.) dirección. 310.tympanon: (gr.) tambor. 311.typos: (gr.) modelo, tipo, golpe, molde. 312.uro: (lat.) queimar. 313.valeo: (lat) valer. 314.valva: (lat.) porta. 315.vapor: (lat.) vapor. 316.veho: (lat.) atraer, arrastrar. 317.vertex: (lat.) cabeza, vértice. 318.vivus: (lat.) vivo. 319.yebr: (ar.) reducción. 320.zéit: (ar.) zume da oliva. == VOCABULARIO == ABDUCCIÓN: “ Movemento de afastamento dun membro do plano medio”. 2, 64. ABIÓTICO: " Calquera dos factores sen vida que forman o medio ambiente". 1, 30. ABIOXÉNESE:" Xeración espontánea". 1, 30, 91. ABSORCIÓN: " Penetración dunha substancia noutra". 2, 280. ACEITE: “ Líquido graxo”. 320. ADIPOCITO: " Célula que acumula graxa". 5, 149. ADRENALINA: “ Hormona das glándulas suprarrenais”. 3, 263. ADSORCIÓN: " Absorción dun gas ou dun líquido pola parte supeficial dun corpo sólido". 3, 280. ADUCCIÓN: “ Movemento de aproximación dun membro ó eixo do corpo”. 3, 64. AEROBIO: " Que necesita aire para vivir". 7, 30. AERÓGRAFO: “ Instrumento de deseño gráfico”. 7, 99. AFINIDADE: “ Tendencia que teñen os átomos de combinarse entre si”. 3, 81. ALOPECIA. “ Caída do pelo”. 11. ÁLXEBRA:" Parte das matemáticas que estudia as cantidades". 319. AMNIOCENTESE: " Toma dunha mostra de líquido amniótico". 13, 126. AMORTECER:" Compensar ou diminuír o efecto dos choques". 184, 79. ANABOLISMO: “ Conxunto dos fenómenos de síntese orgánica”. 14, 27. ANAFILAXIA: " Dificultade dalgúns organismos para recibir certos medicamentos ou alimentos”. 14, 226. ANÁLISE: " Exame dunha cousa". 14, 166. ANALOXÍA: “ Razón de semellanza entre cousas distintas”. 14, 163. ANATOMÍA: “ Estudio da estructura dos seres vivos”. 14, 302. ANÉLIDO: " Dise dos animais invertebrados que teñen o corpo dividido en aneis”. 17. 17, 66. ANFIBIO: " Ser que vive na auga e na terra indistintamente”. 12, 30. ÁNGULO: " Parte do plano limitado por dúas semirrectas secantes". 15. ANOREXIA: “ Falta anormal de ganas de comer”. 1, 203. ANQUILOSE: “ Perda parcial ou total dos movementos dunha articulación”. 15. ANTAGONISTA: “ Contrario, opoñente, rival”. 16, 8. ANTICLINAL: “ Pregamento que se forma nos estractos das rocas sedimentarias”. 16, 136. ANTIPIRÉTICO: “ Calquera axente que mitiga a febre”. 16, 255. APNEA: “ Suspensión momentánea da respiración”. 1, 241. APOLAR: “ Que non ten polos eléctricos”. 1, 243. ARITMÉTICA:" Parte das matemáticas que trata das propiedades dos números". 18. ARQUEOBACTERIA: " Subreino das bacterias que conteñen metanóxenos”. 19, 26. ARTRÓPODO: " Animal invertebrado provisto de apéndices articulados”. 20, 248. ASÍNTOTA: " Recta que se aproxima a unha curva pero sen que chegue a tocala”. 1, 288, 236. ASTENOSFERA: “ Zona de tensión nula entre a litosfera e a parte externa do núcleo terrestre”. 1, 285, 281. ATLETA: “ Que practica o atletismo”. 21. ÁTOMO: " Mínima cantidade dun elemento químico". 1, 302. AURÍCULA: “ Cavidade do corazón”. 23. AUTÓTROFO: “ Que se alimenta por si mesmo”. 24, 307. AXIAL. “ Relativo ó eixe”. 25. BACTERIÓFAGO: " Virus parásito dunha bacteria". 26, 222. BASIDIOMICETOS: " Filo de fungos con reproducción por medio de basidios". 28, 187. BATERÍA: " Conxunto de pezas que xeran corrente eléctrica”. 29. BIELA : " Peza que enlaza outras suxeitas a un movemento rotatorio ou rectilíneo converténdoo noutro". 169. BIFÁSICO: " Sistema de dúas correntes eléctricas alternas iguais". 31, 223. BINOMIO. “ Expresión alxebraica de dous termos”. 31, 192. BIOCENOSE: “ Asociacións de seres vivos que viven en equilibrio no mesmo medio”. 30, 138. BIODEGRADABLE: " Que pode descompoñerse pola acción dos axentes biolóxicos". 30, 52, 97. BIOELEMENTO: " Elementos químicos indispensables para o desenvolvemento dalgunha especie". 30, 70. BIOPSIA: “ Exame dun anaco de tecido tomado de ser vivo”. 30, 202. BIOQUÍMICA: “ Estudio dos fenómenos químicos no ser vivo”. 30, 133. BIÓTOPO: “ Medio biolóxico de condicións estables”. 30, 303. BÍPEDO: “ De dous pés”. 31, 221. BRADICARDIA: “ Retardamento das contraccións cardíacas”. 34, 123. BUCINA: " Instrumento que produce son". 35. BUTANO: “ Hidrocarburo incoloro, inflamable, que se emprega como combustible”. 33. BUXÍA: " Dispositivo que provoca unha chispa que incendia a mestura explosiva. Tamen, candea de cera”. 37. CADRADO: " Polígono de catro lados e ángulos iguais". 257. CALCOGRAFÍA: “ Arte de gravado sobre pranchas de metal”. 128, 99. CARBURADOR: " Dispositivo que mestura o aire e o combustible nos motores”. 42. CARIOTIPO: “ Número e estructura dos cromosomas no núcleo dunha célula”. 124, 311. CATABOLISMO: “ Conxunto de reaccións que dan lugar a unha liberación de enerxía”. 125, 27. CATÁLISE: “ Proceso de cambio de velocidade das reaccións químicas”. 125, 166. CATETO: " Cada un dos lados que forman o ángulo recto dun triángulo rectángulo". 125, 106. CEFALÓPODO: “ Moluscos en forma de saco cunha abertura pola que sae a cabeza”. 127, 248. CEFALOTÓRAX: “ Unión da cabeza e o tórax dalgúns animais, quedando conectado ó abdome”. 127, 300. CELENTÉREOS: “ Animais que teñen unha soa cavidade, chamada dixestiva”. 137, 74. CELOMA: " Cavidade que se forma na mesoderme". 137. CENOZOICO: “ Era terciaria da historia da terra”. 122, 63. CHASIS: “ Armazón que sostén a carrocería do coche”. 40. CIANOBACTERIA: " Filo de bacterias fotosintéticas clasificadas inicialmente como algas". 146, 26. CIENCIA: " Conxunto organizado de coñecementos, con método propio,...". 268. CIFOSE: “ Xiba”. 147. CIFRA: " Cada un dos signos gráficos que representa un número." 272. CILINDRO: " Peza na que se move o pistón do automóbil." 148. CINEMÁTICA: " Parte da mecánica relativa ó movemento". 134. CINÉTICA: " Relativo ó movemento". 134. CÍRCULO: " Superficie limitada por unha circunferencia". 45. CIRCUNDUCCIÓN: “ Efecto de rodear”. 45, 64. CIRCUNFERENCIA:" Curva cerrada ou plana, con puntos equidistantes do centro". 45, 80. CITOLOXÍA: “ Estudio dunha célula”. 149, 163. CITOPLASMA: “ Constituínte fundamental da célula”. 149, 238. CLOROFÍCEAS: “ Algas verdes”. 130, 229. CLOROFILA: " Pigmento dos organismos fotosintéticos". 130, 230. CLOROFLUOROCARBONADOS: “ Composto químico”. 130, 83, 42. COEFICIENTE: " Número multiplicador que acompaña a unha cantidade". 51, 78, 79. COMBUSTIÓN. “ Acción de queimarse un corpo”. 51, 312. COMPRESIÓN: " Acción o efecto de diminuí-lo volume de algo apertándoo". 51, 250. CÓNCAVO: " Que ten a superficie máis deprimida no centro que polas beiras." 51, 43. CONCÉNTRICO: “ Figuras que teñen o mesmo centro”. 51, 126. CONDENSACIÓN: " Acción de converter en líquido unha substancia gasosa". 51, 56. CONDENSADOR:" Aparato para acumular electricidade". 51, 56. CONDROBLASTO:" Célula productora de cartílaxe". 131, 32. CONDROCITO: "Célula que forma a matriz do cartilaxe". 131, 149. CONDUCTO: " Tubo ou canle por onde circula un fluído". 51, 64. CÓNICA: " Liña curva aberta ou pechada". 139. CONMUTADOR: " Peza para que unha corrente cambie de conductor". 51, 186. CONSERVACIÓN: " Mantenemento dunha cousa para que non perda as súas características". 51, 271. CONTACTO: " Relación entre cousas que se tocan". 51, 292. CONVECCIÓN: “ Movemento dun líquido ou gas por unha variación de temperatura”. 51, 316. CONVEXO: “ Que ten unha redondez esférica en relevo”. 51, 316. COPROFAGIA: “ Inxestión de feces como medio de obter nutrintes”. 140, 222. COROLARIO:" Consecuencia evidente dun teorema". 47. CORTIZA: " Parte exterior do átomo”. 48. COSECANTE: " Secante do complemento dun ángulo ou un arco." 51, 269. COSENO: " Razón entre o cateto contiguo ó ángulo e a hipotenusa”. 51, 273. COTANXENTE: " Tanxente do complemento dun ángulo ou dun arco”. 51, 292. CONTRAPESO: “ Peso exercido en contra doutro”. 46, 250. COVALENCIA: “ Compartición de electróns”. 51, 313. CRIOBIOLOXÍA: “ Estudio dos efectos das temperaturas moi baixas sobre os seres vivos”. 145, 30, 163. CRIOXÉNICO: “ Que necesita do frío para formarse”. 143, 91. CRISTAL: " Corpo formado por solidificación, limitado por superficies e planos simétricos". 143, CROMATOGRAFÍA: “ Técnica para analizar ou separar mezclas”. 132, 99. DECANTAR:" Trasvasar un líquido para separalo do sedimento". 52, 38. DECÁPODO: “ Animal de dez patas, coma o cangrexo”. 53, 248. DECATLÓN: “ Competición na que se participa en dez probas distintas”. 53, 21. DENDROCRONOLOXÍA: “ Datación que se fundamenta no crecemento anular das árbores”. 55, 144, 163. DERIVADA: " Límite entre o incremento da función e o da variable, cando este tende a cero". 52, 264. DEXTRÓXIRO: " Que xira á dereita". 58, 92. DIAGONAL: " Liña recta que une dous vértices de dous ángulos non contiguos". 60, 96. DIÁMETRO: "Liña recta que pasa polo centro do círculo" 60, 177. DIARTROSE: “ Articulación con grande extensión de movementos”. 59, 20. DIÁSTOLE: “ Movemento de dilatación do corazón cando o sangue penetra na súa cavidade”. 60, 283. DICROÍSMO: “ Propiedade dalgúns cristais de orixinar cores diferentes”. 59, 132. DIELÉCTRICO: “ Mal conductor da electricidade”. 59, 69. DIFERENCIAL: “ Dispositivo que permite a rotación independente das dúas rodas de tracción”. 59, 80. DILATACIÓN: “ Aumento do volume dun corpo por separación das súas moléculas”. 59, 152, DIMORFISMO: “ Existencia de dúas formas diferentes de individuos dentro dunha especie”. 59, 183. DINÁMICA: “ Estudio do movemento e as súas causas”. 65. DINAMO: “ Máquina que transforma a enerxía mecánica en eléctrica”. 65. DIODO:" Aparello que permite o paso da corrente eléctrica nun só sentido". 59, 107. DISACÁRIDO: “ Azucre da unión de dúas moléculas de monosacárido”. 59, 267. DISLEXIA: “ Deterioro da capacidade para ler”. 59, 153. DISNEA: “ Dificultade para respirar”. 59, 241. DISOLUCIÓN: " Conxunto do corpo disolvente e o disolto". 59, 278. DISTRIBUCIÓN: “ Accionamento polo motor de certos órganos auxiliares”. 59, 308. DISXUNTOR: " Aparato para abrir o paso da corrente eléctrica dende a dinamo á batería". 59, 121. DIURESE: “ Secreción abundante de orina”. 60, 207. DÍXITO: " Aplícase ó número natural menor de dez". 61. DOLICOCÉFALO: “ Persoa que ten cráneo de figura moi oval”. 61, 127. DÚCTIL: “ Metal do que se poden facer fíos”. 64. EBULICIÓN:" Acto de ferver". 78, 36. ECOLOXÍA: “ Estudio das relacións existentes entre os organismos e o medio”. 197, 163. ECOSISTEMA: “ Comunidade de seres vivos “. 197, 290. ECUACIÓN: " Igualdade con algunha incógnita". 6. EIXE: “ Variña que atravesa un corpo xiratorio”. 25. ELECTRICIDADE: “ Forma de enerxía”. 69. ELECTROMAGNÉTICO: " Fenómeno no que interveñen accións eléctricas e magnéticas ". 69, 167. ELECTRÓN: " Compoñente do átomo que contén a mínima carga posible de electricidade negativa”. 69. ELIPSE: " Curva pechada resultado do corte dun cono por un plano oblicuo". 71. ENANTIÓMEROS: “ Dos corpos tal que un é a imaxe especular doutro”. 72, 173. ENDEMIA: “ Calquera enfermidade habitual dun país ou comarca”. 115, 54. ENDOCITOSE: “ Proceso dalgúns materiais que entran na célula sen atravesa-la membrana celular”. 73, 149. ENDOCRINO: “ Relativo as glándulas de secreción interna”. 73, 142. ENDOGAMIA: “ Matrimonio entre persoas dunha mesma entidade social ou étnica”. 73, 88. ENDOTÉRMICA: “ Dise da reacción química na que hai absorción de calor”. 73, 298. ENERXÍA: “ Capacidade dos corpos para producir traballo”. 115, 76. ENGRANAR. “ Encaixar os dentes dunha roda”. 115, 50. ENGRAXAR: “ Untar con aceites para disminuir o rozamento”. 115, 49. ENTROPÍA: “ Parte da enerxía que non pode converterse en traballo”. 116, 309. EPIDEMIA: “ Enfermidade que aflixe a un pobo ou comarca, por algunha tempada”. 75, 54. EPIGLOTE: “ Lámina que abre a glote no acto de falar”. 75, 94. EQUILIBRIO: “ Estado de repouso dun corpo no que as forzas que actúan contra el se contrarrestan”. 6, 158. EQUINODERMOS: “ Animais metazoos mariños”. 68, 57. ESCAPE: “ Saída dos gases queimados”. 78, 39. ESCOLIOSE: “ Desviación da columna vertebral”. 275. ESTATÍSTICA: " Ciencia que estudia os feitos que se prestan a unha avaliación numérica". 282. ESTEREOISOMERÍA: " Estudia a existencia de dous ou máis compostos iguais en moléculas”. 284, 120, 173. ESTETOSCOPIO: “ Aparato médico para auscultar”. 286, 276. ESTRÓXENO: " Hormona sexual feminina”. 198, 91. ETANO: “ Hidrocarburo formado por dous átomos de carbono e seis de hidróxeno”. 9. ÉTER: “ Líquido volátil e inflamable”. 9 EUCARIOTA: " Célula con núcleo verdadeiro". 77, 124. EVAPORACIÓN: " Acción de converter un líquido en vapor". 78, 315. EXOCRINAS: “ Glándula que ten conducto excretor”. 78, 142. EXOTÉRMICA: “ Dise da reacción química na que se produce calor”. 78, 298. EXPLOSIÓN: “ Dilatación repentina dun gas”. 78, 239. EXPOÑENTE: " Número ou expresión alxebraica de elevación nunha potencia". 78, 245. FAGOCITO: " Célula que elimina as bacterias e corpos nocivos e inútiles". 222, 149. FARO: “ Aparato que indica a posición do vehículo”. 225. FENOTIPO: “ Conxunto dos caracteres hereditarios que posúe cada individuo”. 223, 311. FILOXENIA: “ Historia da evolución dun grupo de organismos”. 231, 91. FÍSICA: “ Estudio das propiedades da materia e da enerxía”. 232. FITOPLANCTON: “ Parte do plancton constituída por organismos vexetais”. 233, 237. FLEXIÓN: “ Acción ou efecto de dobrar ou dobrarse”. 82. FLUORESCENCIA: " Propiedade relacionada coa luminosidade". 83. FLUXO. “ Cantidade de enerxía ou materia que atravesa certa superficie”. 83. FORMA: “ Aspecto exterior dos corpos”. 183. FÓSIL: “ Substancia de orixe orgánica, petrificada, que se atopa nas capas da cortiza terrestre”. 84. FOTOCÉLULA: " Célula que se excita coa luz". 228, 44. FOTOGRAFÍA: “ Procedemeno de reproducción de imaxes”. 228, 99. FOTÓLISE: “ Descomposición dunha molécula como resultado da absorción de radiación”. 228, 166. FOTOSÍNTESE: " Combinación química dos vexetais pola acción da luz". 228, 288, 299. FOTOTROPISMO: " Crecemento dos vexetais en resposta á luz". 228, 309. FRACCIÓN: " División dunha cousa en partes". 85. FUSIBLE: " Que se pode fundir para interrumpir unha corrente excesiva". 86. FUSIÓN: " Acción de converter un sólido en líquido”. 86. GALESCENCIA: “ Soldadura, unión de partes separadas”. 87. GAS: “ Estado da materia”. 129. GASOLINA: " Producto da destilación do petróleo". 129, 199. GASTERÓPODOS: “ Moluscos cun pé carnoso no ventre”. 89, 248. GLICOSA. “ Azucre”. 95. GLICOXENÓLISE: “ Conversión de glicóxeno en glicosa no fígado”. 95, 91, 166. GRAO: " Cada unha das partes iguais dunha escala”. 97. HAPLONTE. “ Organismo que está na fase haploide do seu ciclo vital”. 102. HARMONÍA: " Relación entre as distintas partes dun todo pola que resulta grato ós sentidos". 103. HEMODIÁLISE: “ Proceso para elimina-los productos de desfeito do sangue”. 101, 60, 166. HETERÓTROFO: “ Que non pode produci-los seus propios alimentos”. 105, 307. HETEROXÉNEO:" Composto de partes de distinta natureza". 105, 91. HÍBRIDO: “ O procreado por dous individuos de distinta clase”. 111. HIDRÁULICO: " Que se move por medio da auga". 112, 22. HIDRÓFOBO: " Que non ten afinidade pola auga". 112, 227. HIPÉRBOLE: " Curva na que o plano excede en inclinación á da superficie do cono cortado por el". 113, 27. HIPERTROFIA: “ Desenvolvemento anormal esaxerado dun órgano”. 113, 307. HIPOCENTRO. “ Punto da terra onde se orixina un terremoto”. 114, 126. HIPOTENUSA: " Lado dun triángulo rectángulo oposto ó ángulo recto". 114, 293. HIPOTERMIA. “ Temperatura corporal inferior á normal”. 114, 298. HIPÓTESE: " Suposición pola cal se tira unha consecuencia". 114, 299. HOLOGRAFÍA: “ Técnica baseada na fotografía”. 108, 99. HOMOXÉNEO: " Composto de partes da mesma natureza". 109, 91. HORIZONTAL: “ Paralelo ó horizonte”. 110. ICONOGRAFÍA: “ Estudio das imaxes”. 67, 99. IMÁN:" Corpo capaz de xerar campos magnéticos". 4. INDUCIR: " Producir un corpo electrizado fenómenos electromagnéticos noutro". 115, 64. INERCIA: “ Resistencia dos corpos fronte ás modificacións do seu estado”. 117. INFLEXIÓN: " Acción e resultado de dobrarse, curvarse ou inclinarse”. 115, 82. INSULINA: “ Hormona pancreática (dos islotes do páncreas)”. 118. INTEGRAL: " Resultado de integrar unha expresión diferencial". 116, 292. IÓN: " Átomo ou grupo de átomos que teñen carga eléctrica negativa ou positiva". 119. ISOMERÍA: " Propiedade que diferencia corpos de igual composición”. 120, 173. ISOMÉTRICO: “ Da mesma medida”. 120, 177. ISOTÉRMICA: “ Que ten a mesma temperatura”. 120, 298. ISÓTOPO: “ Átomos do mesmo número atómico, pero distinto número de masa”. 120, 303. LÁMPADA: “ Utensilio que fai de soporte de luz artificial”. 151. LEPTOSÓMICO: “ De complexión feble”. 154, 279. LEUCOCITO: " Glóbulo branco do sangue". 155, 149. LEVA: " Peza que xira ó redor dun punto que non é o seu centro". 157. LEVÓXIRO: " Que xira á esquerda". 150, 92. LITOGRAFÍA: “ Técnica para obter gravados nunha prancha de pedra”. 160, 99. LITOSFERA: “ Parte sólida da terra, cortiza”. 161, 281. LIXIVIA: " Solución alcalina para lavar ". 162. LIXIVIAR: " Tratar unha sustancia para obter dela a parte soluble". 162. LOGARITMO: " Expoñente ó que é necesario elevar unha cantidade positiva para que resulte un número determinado". 163, 18. LUX: " Unidade de intensidade luminosa". 165. LUXÓMETRO:" Aparato para medi-la intensidade da luz". 165, 177. LUZ: “ Enerxía radiante”. 165. MALEABLE: “ Que pode ser estirado en láminas”. 168. MARATHÓN: “ Carreira de 42,195 quilómetros”. 170. MATEMATICAS: “ Estudio das propiedades dos números, conxuntos, operacións, figuras, etc.”. 171. MECÁNICA: “ Estudio do movemento dos corpos, as causas e as condicións”. 172. MESOZOICO: “ Era secundaria da historia da terra, que sucede ó paleozoico”. 174, 63. MESTURA: “ Unión de substancias diferentes”. 179. METAMORFOSE: “ Cambio de forma”. 175, 183. METANO: “ Hidrocarburo saturado que se inflama a elevada temperatura”. 176. METÁSTASE: “ Reproducción dunha enfermidade ou tumor en focos distintos dos primitivos”. 175, 299. MICOSE: “ Enfermidade causada polos fungos”. 187. MICROCLIMA: “ Variación particular do clima nunha rexión ou comarca”. 178, 136. MIOCARDIO: “ Tecido muscular do corazón”. 189, 123. MIRIÁPODOS: “ Artrópodos terrestres como o cempés”. 188, 248. MITOSIS: “ Modalidade da división da célula”. 180. MOLÉCULA: " Parte máis pequena que se pode separar dunha substancia”. 181. MONOCLÍNICO: “ Cristal cun só eixe de simetría”. 182, 136. MONOCOTILEDÓNEAS: “ Vexetais cun embrión que posúe un só cotiledón”. 182, 141. MONOFÁSICO: " Corrente dunha única fase". 182, 223. MONOMIO: " Expresión alxebraica dun termo". 182, 192. MOTOR: " Que produce movemento". 185. NEUROGLIA: “ Conxunto de células provistas de longas prolongacións ramificadas”. 190, 93. NEURONA: “ Célula nerviosa”. 190. NEUTRÓN: " Partícula elemental sen carga que forma parte dos núcleos atómicos”. 191. NÚCLEO: " Elemento central do átomo". 195. NÚMERO: " Expresión dunha cantidade”. 194. ONCOXÉNICO: “ Que provoca cancro”. 200, 91. ONTOXENIA: “ Formación e desenrolo do ser vivo”. 201, 91. ÓPTICA: “ Estudio da natureza e propiedades da luz”. 202. OROXÉNESE: “ Estudio da formación do relevo”. 204, 91. ÓSMOSE: “ Paso recíproco dos líquidos de distintas densidades separados por unha membrana”. 205. OSTEOCLASTO:" Célula que reabsorbe a matriz ósea". 206, 135. OVÍPARO: “ Animais que paren ovos inseminados”. 208, 214. OZONOSFERA: “ Capa da atmósfera, con gran concentración de ozono”. 196,281. PALEONTOLOXÍA: “ Estudio dos restos orgánicos fosilizables”. 210, 201, 163. PALEOZOICO: “ Segundo período da historia da terra”. 210, 63. PANCA. “ Barra para transmitir forza”. 224. PANXEA: “ Continente primixenio”. 211, 90. PARÁBOLA: " Curva aberta con dúas ramas e plana" . 213, 27. PARALELEPÍPEDO: " Sólido limitado por seis paralelogramos, sendo iguais e paralelos cada dous opostos entre si”. 213, 10, 75, 216. PARALELOGRAMO: " Cuadrilátero no que os lados opostos son paralelos entre si". 213, 10, 98. PARÁSITO: “ Que se alimenta a costa doutro”. 213, 274. PARTENOXÉNESE. “ Reproducción sen fecundación”. 215, 91. PÉNDULO: “ Sólido que oscila libremente polo seu propio peso”. 218. PENTANO: “ Hidrocarburo saturado composto de cinco átomos de carbono e doce de hidróxeno”. 219. PERICARDIO: “ Saco membranoso que envolve o corazón”. 220, 123. PERIÓDICO (SISTEMA): “ Ordenación dos elementos químicos segundo os seus números atómicos”. 220, 107. PÍCNICO: “ Constitución humana de pequena estructura e corpo voluminoso”. 254. PILA : " Xerador de corrente eléctrica continua". 234. PIRÁMIDE: " Sólido que ten un polígono por base, e os lados son triángulos que se xuntan nun só punto". 256. PIROGRAVADO: “ Arte de gravar cunha punta metálica incandescente”. 255, 99. PLINTO: “ Aparello ximnástico para saltos”. 240. PNEUMÁTICO: " Caucho que se aplica ás rodas". 241. POLEA: “ Roda acanalada e móbil, colocada nun eixe”. 242. POLIMERIZAR: “ Multiplicar o peso molecular dunha substancia sen cambiar a súa composición”. 244, 173. POLÍMETRO: " Aparato para medir varias magnitudes eléctricas". 244, 177. POLINOMIO: " Expresión alxebraica de varios termos". 244, 192. POLO: “ Calquera dos dous puntos opostos dun corpo”. 243. PORCA: “ Peza con cavidade roscada”. 246. POTENCIÓMETRO: " Intrumento para medir a potencia”. 247, 177. PRECIPITACIÓN: " Separar químicamente un sólido do líquido en que estaba disolto".249, 41. PROCARIOTA: " Células sen núcleo verdadeiro". 251, 124. PRONACIÓN: “ Rotación de fóra cara a dentro que executa o antebrazo e a man”. 252. PROPANO: “ Hidrocarburo saturado, gasoso e inflamable”. 253, 235. PROTÓN: " Partícula elemental con carga positiva, que compón o núcleo atómico”. 253. PULSADOR:" Chamador ou botón dun timbre eléctrico". 217. QUIMIOSÍNTESE: “ Nutrición autótrofa sintetizando materia orgánica”. 133, 288, 299 RADIÁN: " Ángulo no que os arcos, trazados dende o vértice, teñen a mesma lonxitude que os radios respectivos”. 258. RADIO: " Elemento químico radioactivo". 258 RAÍZ: " Cada un dos valores que pode ter a incógnita dunha ecuación." 259. RECTÁNGULO: " Paralelogramo con catro ángulos rectos". 261, 15. REFLEXIÓN: “ Cambio de dirección ou sentido na propagación dunha onda”. 260, 82. RELÉ: " Aparato para producir nun circuito unha modificación". 262. RELUCTANCIA: “ Resistencia dun circuito ó fluxo magnético”. 260, 164. RODOFÍCEAS: “ Algas vermellas”. 265, 229. SAXITAL: “ Que ten forma de frecha”. 266. SECANTE: " Razón entre a hipotenusa e o cateto contiguo ó ángulo”. 269. SENO: " Razón entre o cateto oposto ó ángulo e a hipotenusa”. 273. SINCLINAL: “ Parte cóncava dun pregue xeolóxico”. 288, 136. SINECOLOXÍA: " Estudio da ecoloxía dende o punto de vista da comunidade". 288, 197, 163. SIRENA: " Bucina". 270. SISTEMA: " Conxunto de regras ou principios enlazados entre si”. 290. SÍSTOLE: “ Movemento de contracción do corazón para empuxar o sangue”. 288, 283. SOLIDIFICACIÓN: " Acción de pasar do estado líquido ó sólido". 277, 79. SUBLIMACIÓN:" Paso do estado sólido ó gasoso sen pasar polo líquido, e viceversa". 287, 157. SUBSTANCIA: " O que define as cualidades materiais dun corpo, a súa natureza". 287, 282. TANXENTE: " Razón entre o cateto oposto e o cateto contiguo ó ángulo”. 292. TAQUICARDIA: “ Excesiva velocidade das contraccións cardíacas”. 291, 123. TELURÓMETRO: " Instrumento para a medida directa das distancias". 294, 177. TEOREMA: " Proposición que afirma unha verdade que se pode demostrar". 297. TERATÓXENO: “ O que é capaz de alterar o crecemento do feto”. 295, 91. TERMOSTATO: “ Dispositivo para manter constante unha temperatura”. 298, 282. TESE: " Proposición que se presenta como obxecto de demostración". 299. TETRAEDRO: “ Poliedro de catro caras triangulares”. 296, 104. TETRAPODO: “ Animais vertebrados de catro membros”. 296, 248. TIMBRE: “ Aparello acústico eléctrico”. 310. TIPOGRAFÍA: “ Procedemento de impresión con formas e moldes”. 311, 99. TRANSDUCTOR: “ Que transforma unha enerxía noutra”. 304, 64. TRANSVERSAL: “ Que atravesa unha cousa perpendicularmente”. 304, 316. TRAPECIO: " Paralelogramo que ten paralelos só dous dos seus lados". 305. TRIÁNGULO: " De tres lados e ángulos". 306, 15. TRICLÍNICO: “ Cristal con tres eixes de simetría”. 306, 136. TRIFÁSICO: " Sistema de tres correntes alternas iguais". 306, 223. TROMBOSE: “ Obstrucción dun vaso sanguíneo”. 301. UROGRAFÍA: “ Exame das vías urinarias”. 207, 99. VÁLVULA. “ Peza que abre ou pecha o paso a un fluído”. 314. VERTICAL: “ Que é perpendicular ó horizonte”. 317. VIVÍPARO: “ Animais nos que o óvulo se desenvolve no interior da nai”. 318, 214. XENÉTICA: “ Estudio da herdanza”. 91. XENOTIPO: “ Conxunto dos xenes de cada un dos núcleos celulares”. 91, 311. XEOMETRÍA: " Parte das matemáticas que estudia as formas". 90, 177. XEOMORFOLOXÍA: “ Estudio da estructura e composición da codia terrestre”. 90, 183, 163. XIMNASIO: “ Local para a realización de exercicios ximnásticos”. 100. ZOONOSE: “ Enfermidade dos animais que ás veces se comunica ás persoas”. 63, 193. [[Category:GL-D]] 1662 2800 2006-01-10T18:24:29Z Agremon 4 Portada de [[Destrozando palabras]] == Resume == Portada de [[Destrozando palabras]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1663 2801 2006-01-10T18:52:42Z Agremon 4 Portada do libro [[as festas populares no entorno ribadense]] == Resume == Portada do libro [[as festas populares no entorno ribadense]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1664 2802 2006-01-10T18:53:25Z Agremon 4 Portada do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Resume == Portada do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1665 2803 2006-01-10T18:54:53Z Agremon 4 Páxinas -2- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Resume == Páxinas -2- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1666 2804 2006-01-10T18:55:59Z Agremon 4 Páxinas -3- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Resume == Páxinas -3- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1667 2890 2006-01-30T23:25:26Z Alyssalover 7 [[Category:GL-F]] O libro, con mellor definición (formato .pdf), pode descargarse nas [http://centros.edu.xunta.es/iesportadaauga/ páxinas web do IES Porta da Auga] [[Image:Festas.0.jpg]] [[Image:Festas.1.jpg]] [[Image:Festas.2.jpg]] [[Image:Festas.3.jpg]] [[Image:Festas.4.jpg]] [[Image:Festas.5.jpg]] - para continuar; parado por problemas de definición de imaxe - [[Category:GL-F]] 1668 2806 2006-01-10T18:56:39Z Agremon 4 Páxinas -3- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Resume == Páxinas -3- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1669 2807 2006-01-10T18:57:46Z Agremon 4 Páxinas -5- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Resume == Páxinas -5- do libro [[As festas populares no entorno ribadense]] == Licensing == {{Cc-by-sa-2.1-es}} 1678 2995 2006-02-04T00:45:56Z Alyssalover 7 /* Ver tamén */ máis ligazóns Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores. [[w:Xoán Carlos I|Don Juan Carlos I]], Rei de [[w:España|España]]. A tódolos que a presente viren e entenderen, sabede: Que as Cortes Xerais aprobaron e Eu veño en sancionar a seguinte Lei: O papel que os produtos semicondutores desempeñan no mundo é de maior importancia cada día, non só no campo da industria electrónica mesma, senón en toda unha amplia gama de sectores industriais. O que sectores como o do automóbil, telefonía, comunicacións, o de fabricación de equipos militares, o de máquinas recreativas, os programas espaciais, etc., dependan cada vez máis desta tecnoloxía, lévanos a acepta-lo feito de que a nosa vida diaria está íntimamente ligada ó seu desenvolvemento. As funcións dos produtos semicondutores dependen en grande medida das súas topografías. A estrutura e disposición dos elementos, así como das distintas capas que compoñen o circuito integrado, o que en definitiva constitúe a súa topografía, son resultado directo do deseño e representan unha parte importante do esforzo creativo, esixindo a súa concepción considerables recursos humanos, técnicos e financeiros. Como consecuencia do proceso necesario, o coste do deseño resulta ser moi elevado, ó requeri-lo deseño do circuito funcional, o de cada elemento individual do circuito, o da súa disposición xeométrica e o das interconexións. Sen embargo, unha vez realizado o deseño, o coste de fabricación non é elevado. Se concebir e deseñar un circuito integrado é costoso e difícil, o copialo é, pola contra, relativamente doado e o seu costo moi inferior ó necesario para o seu desenvolvemento. Por iso considérase necesario establecer, en aras da innovación tecnolóxica, a protección dos creadores das topografías dos produtos semicondutores, de maneira que poidan amortiza-las súas inversións mediante a concesión de dereitos exclusivos. Por outra parte, o Consello da Comunidade Económica Europea, en base ás anteriores consideracións, adoptou a [[Directiva 87/54/CEE, do 16 de decembro de 1986]], sobre a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores, en cuio artigo 11 se establece que os Estados membros adoptarán as medidas necesarias para a súa proteción mediante a concesión de dereitos exclusivos. :Artigo 1 ''Definicións'' Ós efectos da presente Lei, entenderase por: 1. Produto semiconductor, a forma final ou intermedia de calquera produto: a) Constituido por un sustrato que inclua unha capa de material semiconductor. b) Que teña unha ou máis capas suplementarias de materiais condutores, aislantes ou semicondutores, dispostas en función dunha estrutura tridimensional predeterminada, e c) Destinado a desempeñar, exclusivamente ou xunto con outras funcións, unha función electrónica. 2. Topografía dun produto semiconductor, unha serie de imaxes interconectadas, sexa cal fose a maneira en que estean fixadas ou codificadas: a) Que representen a estrutura tridimensional das capas que compoñen o produto semicondutor. b) Na cal cada imaxe teña a estrutura ou parte da estrutura dunha das superficies do produto semicondutor en calquera das súas fases de fabricación. 3. Explotación comercial, a venda, o aluguer, o arrendamento financeiro ou calquera outro método de distribución comercial, ou unha oferta con ditos fins. Ós efectos da anterior definición, non se incluirá a explotación que se realice en condicións de confidencialidade, sempre que non se produza distribución a terceiros. Non obstante, si se incluirá a explotación que se realice en condicións de confidencialidade cando estas veñan esixidas por razóns de seguridade en relación a aplicacións militares. :Artigo 2 ''Requisitos de protección'' 1. Protexeranse as topografías dos produtos semicondutores mediante a concesión de dereitos exclusivos, conforme ó establecido na presente Lei. 2. A topografía dun produto semicondutor será obxeto de protección na medida en que sexa o resultado do esforzo intelectual do seu creador e non sexa un produto corrente na industria de semicondutores. Cando a topografía dun produto semicondutor esté constituida por elementos correntes na industria de semicondutores, estará protexida só na medida en que a combinación de tales elementos, como conxunto, cumpra os requisitos mencionados. :Artigo 3 ''Dereito á protección'' 1. O dereito á protección pertence ás persoas que sexan creadoras das topografías de produtos semicondutores, sen prexuízo do disposto nos apartados seguintes: 2. a) O dereito á protección das topografías de produtos semicondutores, creadas polo traballador durante a vixencia do seu contrato ou relación de traballo ca empresa, rexirase polo establecido no Título IV, Invencións laborais, da [[Lei 11/1986, do 20 de marzo]], de Patentes. b) O dereito á protección das topografías de produtos semicondutores, creadas en virtude dun contrato non laboral, corresponderá á parte contractual que encargase a topografía, salvo que o contrato estipule o contrario. 3. a) Beneficiaranse da protección da presente Lei, as persoas naturais mencionadas nos parágrafos 1 e 2 que teñan a nacionalidade dun Estado membro da [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] ou que residan habitualmente no territorio dun estado membro, así como as persoas xurídicas mencionadas no parágrafo 2 que teñan un establecemento industrial ou comercial real e efectivo no territorio dun Estado membro da [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]]. b) Beneficiaranse igualmente da protección da presente Lei, as persoas naturais ou xurídicas que respondan ás condicións establecidas no apartado a) do parágrafo 3 deste artículo, que sexan as primeiras en explotar comercialmente nun Estado membro unha topografía que todavía non fose explotada comercialmente en ningún outro lugar e que recibisen, da persoa con dereito a dispor da topografía, a autorización para explotala comercialmente de forma exclusiva en toda a Comunidade. 4. O dereito á protección aplicarase, asimesmo, en favor dos causahabentes das persoas mencionadas nos parágrafos anteriores. :Artigo 4 ''Rexistro'' 1. Para que a topografía dun produto semicondutor se beneficie dos dereitos exclusivos, concedidos con arranxo ó artigo 2, deberá presentarse unha solicitude de rexistro ante o Rexistro da Propiedade Industrial. Regulamentariamente establecerase a forma e condicións da solicitude de rexistro, da tramitación e resolución da mesma, así como da publicación do acordo de rexistro, no seu caso. A solicitude de rexistro poderá presentarse igualmente nas Direccións Provinciais do Ministerio de Industria e Enerxía, salvo que a competencia para a execución en materia de propiedade industrial corresponda á Comunidade Autónoma, cuios órganos serán, neste caso, os competentes para recibi-la documentación. Nestes supostos, a unidade administrativa que recibise a solicitude fará constar, mediante dilixencia, o día, a hora e o minuto da súa presentación e a remitirán ó Rexistro da Propiedade Industrial. Tanto a solicitude de rexistro como os restantes documentos que deban presentarse no Rexistro da Propiedade Industrial deberán estar redactados en castelán. Nas Comunidades Autónomas onde exista tamén outra língua oficial, ditos documentos poderán redactarse en dita língua, debendo ir acompañados da correspondente traducción en castelán, que se considerara auténtica en caso de dúbidas entre ambas. Esta solicitude poderá presentarse antes de comenza-la explotación comercial ou nun prazo máximo de dous anos, contados a partir da data do comezo de dita explotación. Ca solicitude de rexistro deberá depositarse o material que identifique ou que represente a topografía, ou unha combinación de ditos elementos, así como unha declaración en documento público referente á data da primeira explotación comercial da topografía, cando dita data sexa anterior á data de solicitude de rexistro. 2. O material depositado con arranxo ó apartado anterior non será accesible ó público cando constitúa un secreto comercial. Non obstante, iso non afectará á revelación de dito material, como consecuencia de resolución xudicial ou doutras autoridades competentes, a quenes sexan parte dun litixio respecto da validez ou violación dos dereitos exclusivos mencionados no artigo 2. 3. Toda transferencia de dereitos exclusivos sobre as topografías de produtos semicondutores só surtirá efectos frente a terceiros de bona fe, se fose inscrita no Rexistro da Propiedade Industrial. 4. As persoas con dereito á protección das topografías de produtos semicondutores, en virtude do previsto na presente lei, que poidan demostrar que un terceiro solicitou e obtivo o rexistro dunha topografía sen autorización, poderán reivindicar ante os tribunais a titularidade da topografía, sen prexuízo de calesquera outros dereitos ou accións que poidan corresponderlle. A acción reivindicatoria só se poderá exercitar nun prazo de dous anos, contados dende a data de publicación do rexistro da topografía do produto semicondutor. :Artigo 5 ''Contido dos dereitos exclusivos'' 1. Os dereitos exclusivos contemplados no artigo 2 incluen os de autorizar ou prohibir os seguintes actos: a) A reproducción dunha topografía na medida en que esté protexida en virtude do parágrafo 2 do artigo 2, salvo a reproducción a título privado con fins non comerciais. b) A explotación comercial ou a importación con tal fin dunha topografía ou dun produto semicondutor en cuia fabricación se empregase a topografía. 2. Os dereitos exclusivos contemplados no parágrafo 1 non se aplicarán ás reproduccións con fins de análise, evaluación ou ensinanza dos conceptos, procedementos, sistemas ou técnicas incorporados na topografía, ou da propia topografía. 3. Os dereitos exclusivos contemplados no parágrafo 1 non se extenderán ós actos relativos a unha topografía que cumpra os requisitos do apartado 2 do artigo 2 e cuia creación esté baseada no análise e a evaluación doutra topografía efectuados con arranxo ó apartado 2 do presente artigo. 4. Os dereitos exclusivos de autorización ou prohibición dos actos mencionados no apartado b) do parágrafo 1 do presente artigo non serán aplicables ós actos realizados en España con relación ás topografías ou produtos semicondutores que fosen comercializados nun Estado membro da Comunidade Económica Europea polo titular dos dereitos exclusivos ou co seu consentimento. 5. Non se poderá impedir a unha persoa a explotación comercial dun produto semicondutor, sempre e cando no momento de adquiri-lo produto non saiba ou careza de motivos fundados para pensar que o mesmo está protexido por un dereito exclusivo, concedido de acordo co previsto na presente lei. Non obstante o anterior, no que se refire ós actos realizados despois de que a persoa saiba ou teña motivos fundados para pensar que o produto semicondutor está amparado por tal protección, o titular do dereito poderá esixir ante os tribunais o pago dunha remuneración adecuada. 6. O disposto no apartado anterior aplicarase, asimesmo, ós causahabentes da persoa mencionada no primeiro inciso de dito parágrafo. :Artigo 6 ''Licenzas obrigatorias'' Os dereitos exclusivos contemplados no artigo 2 poderán ser sometidos a licenzas obrigatorias cando existan motivos de interese pública que o aconsellen. A tales efectos, serán de aplicación os artigos 90, 100, 101 e 102 da [[Lei 11/1986, do 20 de marzo]], de Patentes. :Artigo 7 ''Duración da protección'' 1. Os dereitos exclusivos contemplados no artigo 2 nacerán na primeira no tempo, das datas seguintes: a) Na que a topografía fose obxecto de explotación comercial por primeira vez en calquera lugar do mundo. b) Na que se presentase a solicitude de rexistro en debida forma. 2. Os dereitos exclusivos expirarán transcorridos dez anos, contados a partir da primeira no tempo das seguintes datas: a) A fin do ano no que a topografía fose obxecto de explotación comercial por primeira vez en calquera lugar do mundo. b) A fin do ano no que se presentase a solicitude de rexistro en debida forma. Non obstante, quedará sen efecto todo rexistro relativo a unha topografía que non fose obxecto de explotación comercial en ningún lugar do mundo no prazo de quince anos, contados a partir da data da súa primeira fixación ou codificación. :Artigo 8 ''Accións por violación dos dereitos exclusivos'' 1. O titular dunha topografía en virtude da presente lei poderá exercitar ante os órganos da xurisdición ordinaria as accións civís e as medidas previstas no Título VII da [[Lei 11/1986, do 20 de marzo]], de Patentes. 2. A persoa que, tendo dereito á protección en virtude do artigo 3, poida probar que un terceiro fraudulentamente reproduciu ou explotou comercialmente ou importou con tal fin unha topografía creada por ela, no período comprendido entre a súa primeira fixación ou codificación e o nacemento dos dereitos exclusivos conforme ó apartado 1 do artigo 7, poderá exercitar ante os tribunais a correspondente acción por competencia desleal. :Artigo 9 ''Extensión da protección'' A protección concedida ás topografías de produtos semicondutores, contemplada no artigo 2, só se aplicará á topografía propiamente dita con exclusión de calquera outro concepto, procedemento, sistema, técnica ou información codificada incorporados en dita topografía. :Artigo 10 ''Sinal indicativa de protección'' Os produtos semicondutores manufacturados sobre a base de topografías protexidas, de acordo co previsto na presente lei, poderán levar de maneira visible e para informar da existenza desta protección, unha indicación consistente nunha T maiúscula pechada dentro dun círculo. :Artigo 11 ''Mantemento doutras disposicións lexislativas'' As disposicións da presente lei serán aplicables sen prexuízo dos dereitos que recoñecen as vixentes disposicións lexislativas sobre patentes e modelos de utilidade. ==Disposicións adicionais== :Primeira. Crease a tasa por servizos prestados polo Rexistro da Propiedade Industrial en materia de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores á que serán de aplicación as seguintes regras: 1. ''Normas reguladoras.'' A tasa rexirase polo establecido na presente lei e, no seu defecto, pola [[Lei 230/1963, do 28 de decembro]], Xeral Tributaria; pola [[Lei de Tasas e Exaccións Parafiscais, do 26 de decembro de 1958]], e pola [[Lei 17/1975, do 2 de maio]], sobre creación do Organismo autónomo Rexistro da Propiedade Industrial. 2. ''Feito imponible.'' A tasa gravará: a) A solicitude de rexistro das topografías dos produtos semicondutores. b) O deposito do material que identifique ou que represente a topografía o unha combinación de ditos elementos. c) A inscrición de transferenzas de dereitos exclusivos sobre as topografías de produtos semicondutores. 3. ''Suxeitos pasivos.'' Serán suxeitos pasivos do pago da tasa os solicitantes do rexistro de topografías, ou do deposito do material ou da inscrición de transferenzas. 4. ''Cuotas.'' A tasa esixirase con arranxo á seguinte tarifa: a) Tasa por solicitude de rexistro: 6.050 pesetas. b) Tasa por deposito de material: 4.000 pesetas. c) Tasa por inscrición de transferenzas. Por cada rexistro: 1.200 pesetas. 5. ''Devengo.'' A obrigación de contribuir nacerá no momento de solicitarse o rexistro ou a inscrición da transferenza ou ó realizarse o depósito do material. 6. ''Afectación.'' A tasa quedará afectada ó Rexistro da Propiedade Industrial, debendo integrarse no seu presuposto de ingresos o importe que se obteña da súa recadación. 7. ''Xestión.'' Baixo a dirección e control do Ministerio de Economía e Facenda, a xestión da tasa estará a cargo do Rexistro da Propiedade Industrial, quedando autorizada a autoliquidación da mesma. 8. ''Modificación.'' As leis de presupostos xerais do Estado poderán modifica-las cuotas establecidas na tarifa para adaptalas á variación que experimente o coste dos servizos que retribúe ou a coiuntura económico-social. :Segunda. A [[Lei 30/1992, do 26 de novembro|Ley de Procedemento Administrativo]] aplicarase supletoriamente ós actos administrativos regulados na presente Lei, que poderán ser recorridos na orde contencioso-administrativa, de conformidade co disposto na súa [[Lei 29/1998, do 13 de xullo|Lei de Xurisdición Contencioso-Administrativa]]. ==Disposicións derradeiras== :Primeira. Autorízase ó Goberno para dicta-las medidas e disposicións que resulten precisas para o desenvolvemento e aplicación do disposto na presente Lei. :Segunda. Autorízase ó Goberno para modifica-las definicións dos puntos a) e b) do parágrafo 1 do artigo 1, cando estas sexan revisadas polos órganos das Comunidades Europeas, ca fin de adapta-las definicións ó progreso técnico. :Terceira. Autorízase ó Goberno para modifica-lo artigo 3.3, ca fin de amplia-lo dereito á protección a persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. Asimesmo, o Goberno poderá amplia-la protección a persoas que non se atopen incluidas no apartado anterior, mediante a celebración do correspondente acordo co Estado do cal sexan orixinarias, seguindo o procedemento previsto no artigo 3, apartados 6 a 8 da [[Directiva 87/54/CEE, do 16 de decembro de 1986]]. :Cuarta. A presente Lei entrará en vigor ós catro meses da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Por tanto, mando a tódolos españois, particulares e autoridades que garden e fagan gardar esta Lei. [[w:Palacio da Zarzuela|Palacio da Zarzuela]], [[w:Madrid|Madrid]], a [[w:3 de maio|3 de maio]] de [[w:1988|1988]]. - Juan Carlos R. - O Presidente do Goberno, [[w:Felipe González Márquez|Felipe González Márquez]]. ==Ver tamén== *[[Real Decreto 1465/1988, do 2 de decembro]] (aproba o regulamento de aplicación da Lei) *[[Real Decreto 855/1989, do 7 de xullo]] *[[Real Decreto 1369/1992, do 13 de novembro]] *[[Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro]] *[[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]] *[[Orde do 24 de xullo de 1995 do Ministerio de Industria e Enerxía]] *[[Orde do 2 de novembro de 1995 do Ministerio de Industria e Enerxía]] *[[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] *[[Orde do 20 de febreiro de 1997 do Ministerio de Industria e Enerxía]] [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-L]] 1679 2887 2006-01-30T23:23:40Z Alyssalover 7 [[Category:GL-N]] ligazón á galipedia {{wikipedia|Nunca Máis}} As múltiples e diversas entidades (partidos políticos, sindicatos, confrarías de pescadores, asociacións de mariscadores, grupos ecoloxistas, etc.) que decidimos constituírmonos en Plataforma Cidadán "Nunca Máis", que con carácter unitario e aberto pretende canalizar as xustas demandas da cidadanía galega para a pronta reparación dos danos causados polo buque Prestige, esiximos: A declaración de Galiza como zona catastrófica coa inmediata dotación de recursos de todo tipo para reparar as graves consecuencias económicas, sociais, medio-ambientais e para a saúde provocadas polo sinistro. A inmediata posta en marcha de mecanismos de prevención que impidan que a catástrofe vaia en aumento, coa posta a disposición dilixente dos medios económicos e loxísticos para impedir a contaminación de novas zonas, a intensificación nas xa contaminadas e a limpeza e a restauración medioambiental da costa. A adopción de medidas por parte do Goberno do Estado e da Xunta de Galiza que posibiliten que feitos como este non se volvan a repetir, con medidas dirixidas a aloxar o tráfico de mercadorías perigosas das costas, controlar o tráfico, controlar o estado dos buques e as infraestruturas portuarias que almacenan substancias perigosas, e dotar a Galiza dun dispositivo de salvamento, loita contra a contaminación mariña e intervención rápida en casos de catástrofe suficientemente dotado. A Plataforma Cidadá Nunca Máis entende que a catástrofe do Prestige é un desastre de dimensións nacionais que atinxe e implica ao conxunto dos cidadáns e esixe de tódolos galegos e galegas unha resposta solidaria. O sinistro pon en evidencia dun xeito sangrante a ineficacia das medidas preventivas para evitar este tipo de sinistros, a ausencia de planos de emerxencia para facer fronte a este tipo de catástrofes, a improvisación e descoordinación nas tarefas de salvamento e loita contra a contaminación e a total escaseza de recursos técnicos e humanos para facer fronte a este tipo de situacións. Denunciamos as responsabilidades derivadas destas deficiencias, reclamamos a demisión das autoridades que coa súa ineficacia e irresponsabilidade permitiron que o accidente tivese as peores consecuencias, e demandamos a efectivización das medidas recollidas na táboa reivindicativa exposta para que o desastre que padecen reiteradamente as nosas costas (Polycommander, Urquiola, Erkowit, Andros Patria, Casón, Mar Exeo...), e que tanto sufrimento provocan na sociedade galega non se volva a producir NUNCA MÁIS. [[Category:GL-N]] 1683 2885 2006-01-30T23:21:18Z Alyssalover 7 [[Category:GL-S]] Artigo 1º- O SINDICATO LABREGO GALEGO-COMISIONS LABREGAS, denominarase tamén polas siglas SLG-CCLL. Coa fin de simplificar a nivel público o emprego do nome, utilizarase a fórmula SINDICATO LABREGO GALEGO, en siglas SLG. O SLG-CCLL é un sindicato de base, democrático, progresista e independente, que defende un desenvolvemento harmonioso do mundo rural galego. O SLG-CCLL ten os seguintes principios básicos de actuación: a)- A defensa dos intereses sociais, económicos, profesionais e culturais dos labregos e labregas galegas e, por extensión, de toda a sociedade rural galega. b)- A democracia como mecanismo de funcionamento interno. c)- A independencia e soberanía propia na toma de decisións. d)- A solidariedade con tódolos labregos e labregas traballadores de Galiza e do mundo. e)- A autoorganización endóxena dos labregos e labregas a tódolos niveis. Artigo 2º- O SLG-CCLL ten como fins: a)- Promover o desenvolvemento profesional, cultural e económico dos seus asociados e asociadas e de tódolos labregos e labregas galegas, facéndoo de xeito compatíbel coa conservación do medio natural e social do mundo rural galego. Artigo 3º- Para acadar as fins referidas no apartado anterior compétenlle ao SLG-CCLL as seguintes funcións: a)- Defender os intereses dos seus asociados e asociadas e dos labregos e labregas galegas en tódolos aspectos da actividade profesional agraria. b)- Intervir no desenvolvemento profesional, cultural e de nivel de vida dos seus afiliados e afiliadas. c)- Promover a constitución de mutuas, asociacións permanentes ou transitorias; e mesmo participar na creación de empresas, publicas ou privadas, para a defensa dos intereses económicos dos seus afiliados e afiliadas. d)- En xeral, tódalas necesarias para acadar as fins referidas no artigo anterior. Artigo 4º- O SLG-CCLL ten como ámbito territorial de actuación a Nación Galega. Artigo 5º- O SLG-CCLL ten como ámbito profesional a defensa da explotación familiar agraria galega. Artigo 6º- O SLG-CCLL constitúese por tempo indefinido Artigo 7º- 1. O SLG-CCLL establece a súa sede central en Santiago de Compostela, na rúa Touro nº 21, 2º. 2. O cambio de domicilio da sede central dentro da propia localidade de Santiago de Compostela non requirirá modificación estatutaria algunha. == Enlaces externos == * [http://www.sindicatolabrego.com Web del Sindicato Labrego Galego] [[Category:GL-S]] 1684 2932 2006-02-01T21:00:21Z Alyssalover 7 /* Vexa tamén */ Real Decreto 428/1993, do 26 de marzo, polo que se aproba o Estatuto da Axencia de Protección de Datos. {{ref|1}}{{ref|2}} O Título VI da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal]], configurou a Axencia de Protección de Datos como o Ente independente que debe garantiza-lo cumprimento das previsións e mandatos nela establecidos. Algúns aspectos de dito ente foron obxecto de regulación na propia Lei que, non obstante, non agotou a materia e encomendou ó Goberno a regulación da estrutura orgánica e a aprobación do Estatuto da Axencia de Protección de Datos. Por medio da presente disposición procédese a cumprimenta-lo dobre mandato integrando a estrutura do ente no seu Estatuto propio. Na súa virtude, a proposta dos Ministros de Xusticia e para as Administracións Públicas, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:26 de marzo|26 de marzo]] de [[w:1993|1993]], DISPOÑO: :Artigo Único. De conformidade co disposto no artigo 34.2 {{ref|3}} e na disposición final primeira da Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal, apróbase o Estatuto da Axencia de Protección de Datos, cuio texto se inserta a continuación. ==Disposición adicional== :Única Polo Ministerio de Economía e Facenda habilitaranse os créditos necesarios para a instalación e funcionamento da Axencia de Protección de Datos, en tanto non sexa aprobado o primeiro presuposto de gastos e ingresos da mesma. ==Disposición derradeira== :Única O presente Real Decreto entrará en vigor ós vinte días da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:26 de marzo|26 de marzo]] de [[w:1993|1993]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Relacións cas Cortes e da Secretaría do Goberno, [[w:Virgilio Zapatero Gómez|VIRGILIO ZAPATERO GÓMEZ]]. ==Estatuto da Axencia de Protección de Datos== ===CAPÍTULO I: Disposicións Xerais=== :Artigo 1 ''A Axencia de Protección de Datos'' 1. A Axencia de Protección de Datos é un ente de Dereito público dos previstos no artigo 6, apartado 5, do texto refundido da Lei Xeral Presupostaria, aprobado polo [[Real Decreto lexislativo 1091/1988, do 23 de setembro]], que ten por obxecto a garantía do cumprimento e aplicación das previsións contidas na [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal]]. 2. A Axencia de Protección de Datos actúa con plena independencia das Administracións Públicas no exercicio das súas funcións e relacionase co Goberno a través do Ministerio de Xustiza. :Artigo 2 ''Réxime xurídico'' 1. A Axencia de Protección de Datos goza de personalidade xurídica propia e plena capacidade pública e privada. 2. A Axencia de Protección de Datos rexirase polas disposicións legais e regulamentarias seguintes: a) O Título VI da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal]]. b) O presente Estatuto e as demáis disposicións de desenvolvemento da Lei Orgánica 5/1992. c) En defecto das anteriores, e para o exercicio das súas funcións públicas, as normas de procedemento contidas na [[Lei 30/1992, do 26 de novembro|Lei 30/1992, do 26 de novembro, de Réxime Xurídico das Administracións Públicas e do Procedemento Administrativo Común]]. d) Os preceptos da Lei Xeral Presupostaria, texto refundido aprobado polo [[Real Decreto lexislativo 1091/1988, do 23 de setembro]], que resulten de aplicación. e) Cantas outras disposicións resulten de aplicación. 3. A Axencia exercerá as súas funcións por medio do Director, a cuio efecto os actos do Director considéranse actos da Axencia. 4. Os actos dictados polo Director no exercicio das funcións públicas da Axencia agotan a vía administrativa. Contra eles se poderán interpoñe-los recursos contencioso-administrativos que resulten procedentes. ===CAPÍTULO II: Funcións da Axencia de Protección de Datos=== :Artigo 3 ''Funcións'' 1. Corresponde á Axencia de Protección de Datos exerce-las funcións que lle atribúe o artigo 36 da Lei Orgánica 5/1992. 2. A este efecto a Axencia de Protección de Datos poderá dirixirse directamente ós titulares e responsables de calquera ficheiro de datos de carácter persoal. :Artigo 4 ''Relacións cos afectados'' 1. A Axencia de Protección de Datos informará ás persoas dos dereitos que a Lei lles recoñece en relación co tratamento automatizado dos seus datos de carácter persoal e a tal efecto poderá promover campañas de difusión, valéndose dos medios de comunicación social. 2. A Axencia atenderá as peticións que lle dirixan os afectados e resolverá as reclamacións formuladas polos mesmos, sen prexuízo das vías de recurso procedentes. :Artigo 5 ''Cooperación na elaboración e aplicación das normas'' A Axencia de Protección de Datos colaborará cos órganos competentes no que respecta ó desenvolvemento normativo e aplicación das normas que incidan en materia propia da Lei Orgánica 5/1992, e a tal efecto: a) Informará preceptivamente os proxectos de disposicións xerais de desenvolvemento da Lei Orgánica. b) Informará preceptivamente calesquera proxectos de Lei ou Regulamento que incidan na materia propia da Lei Orgánica. c) Dictará instruccións e recomendacións precisas para adecua-los tratamentos automatizados ós principios da Lei Orgánica. d) Dictará recomendacións de aplicación das disposicións legais e regulamentarias en materia de seguridade dos datos e control de acceso ós ficheiros. :Artigo 6 ''Ficheiros estatísticos'' A Axencia de Protección de Datos exercerá o control da observancia do disposto nos artigos 4, 7 e 10 a 22 da [[Lei 12/1989, do 9 de maio|Lei 12/1989, do 9 de maio, da Función Estatística Pública]], e en especial: a) Informará con carácter preceptivo o contido e formato dos cuestionarios, follas censuais e outros documentos de recollida de datos con fins estatísticos. b) Dictaminará sobre os procesos de recollida e tratamento automatizado dos datos personais a efectos estatísticos. c) Informará sobre os proxectos de Lei polos que se esixan datos con carácter obrigatorio e a súa adecuación ó disposto no artigo 7 da Lei da Función Estatística Pública. d) Dictaminará sobre as condicións de seguridade dos ficheiros constituidos con fins exclusivamente estatísticos. :Artigo 7 ''Publicidade dos ficheiros automatizados'' A Axencia de Protección de Datos velará pola publicidade da existencia dos ficheiros automatizados de datos de carácter persoal, a cuio efecto publicará e difundirá un catálogo anual dos ficheiros inscritos no Rexistro Xeral de Protección de Datos, con expresión da información que ó amparo do disposto no artigo 36, j) da Lei Orgánica 5/1992,{{ref|4}} determine o Director. :Artigo 8 ''Memoria anual'' 1. A Axencia de Protección de Datos redactará unha Memoria anual sobre a aplicación da Lei Orgánica 5/1992, e das demáis disposicións legais e regulamentarias sobre protección de datos, a cal comprenderá, ademáis da información necesaria sobre o funcionamento da Axencia: a) Unha relación dos códigos tipo depositados e inscritos no Rexistro Xeral de Protección de Datos. b) Unha análise das tendencias lexislativas, xurisprudenciais e doctrinais dos distintos países en materia de protección de datos. c) Unha análise e unha valoración dos problemas da protección de datos a escala nacional. 2. A Memoria anual será remitida polo Director ó Ministro de Xustiza, para o seu ulterior envío ás Cortes Xerais. :Artigo 9 ''Relacións internacionais'' 1. Corresponde á Axencia de Protección de Datos a cooperación con organismos internacionais e órganos das Comunidades Europeas en materia de protección de datos. 2. A Axencia prestará asistencia ás autoridades designadas polos Estados parte no [[Convenio do Consello de Europa do 28 de xaneiro de 1981|Convenio do Consello de Europa do 28 de xaneiro de 1981, sobre protección das personas en relación co tratamento automatizado dos datos de carácter persoal]], ós efectos previstos no artigo 13 do Convenio. ''3. Desígnase á Axencia de Protección de Datos como representante español ós efectos previstos no artigo 29 da [[Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro|Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro, relativa á protección das persoas físicas no que respecta ó tratamento de datos persoais e á libre circulación destes datos]].'' ''Corresponde ó Director da Axencia a designación dun representante para o Grupo de Protección das Persoas no que respecta ó tratamento de datos persoais, previsto na disposición citada.''{{ref|5}} :Artigo 10 ''Sistema de Información Schengen'' 1. A Axencia de Protección de Datos exercerá o control dos datos de carácter persoal introducidos na parte nacional española da base de datos do Sistema de Información Schengen (SIS). 2. O Director da Axencia designará dous representantes para a autoridade de control común de protección de datos do Sistema de Información Schengen. ===CAPÍTULO III: Órganos da Axencia de Protección de Datos=== ====Sección 1: Estructura orgánica da Axencia de Protección de Datos==== :Artigo 11 ''Estrutura orgánica'' A Axencia de Protección de Datos estrutúrase nos seguintes órganos: 1. O Director da Axencia de Protección de Datos. 2. O Consello Consultivo. 3. O Rexistro Xeral de Protección de Datos, a Inspección de Datos e a Secretaría Xeral, como órganos xerárquicamente dependentes do Director da Axencia. ====Sección 2: O Director da Axencia de Protección de Datos==== :Artigo 12 ''Funcións de dirección'' 1. O Director da Axencia de Protección de Datos dirixe a Axencia e ostenta a súa representación. 2. Corresponde ó Director da Axencia de Protección de Datos dicta-las resolucións e instruccións que requira o exercicio das funcións da Axencia e, en especial: a) Resolver motivadamente sobre a procedencia ou improcedencia das inscripcións que deban practicarse no Rexistro Xeral de Protección de Datos. b) Requerir ós responsables de ficheiros de titularidade privada a que subsanen deficencias dos códigos tipo. c) Resolver motivadamente, previo informe do responsable do ficheiro, sobre a procedencia ou improcedencia da denegación, total ou parcial, do acceso ós ficheiros policiais ou tributarios automatizados. d) Autorizar transferencias temporais ou definitivas de datos que fosen obxecto de tratamento automatizado ou recollidos a tal efecto, con destino a países cuia lexislación non ofreza un nivel de protección equiparable ó da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992]] e o presente estatuto. e) Convocar regularmente ós órganos competentes das Comunidades Autónomas a efectos de cooperación institucional e coordinación de criterios ou procedementos de actuación. f) Recabar das distintas Administracións Públicas a información necesaria para o cumprimento das súas funcións. g) Solicitar dos órganos correspondentes das Comunidades Autónomas, a que se refire o artigo 40 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992]], a información necesaria para o cumprimento das súas funcións, así como facilitar a aqueles a información que lle soliciten a idénticos efectos. h) Adopta-las medidas cautelares e provisionais que requira o exercicio da potestade sancionadora da Axencia con relación ós responsables dos ficheiros privados. i) Iniciar, impulsa-la instrucción e resolve-los expedientes sancionadores referentes ós responsables dos ficheiros privados. j) Insta-la incoación de expedientes disciplinarios nos casos de infraccións cometidas por órganos responsables de ficheiros das Administracións Públicas. k) Autoriza-la entrada nos locais nos que fiquen os ficheiros, ca fin de proceder ás inspeccións pertinentes, sen prexuízo da aplicación das regras que garantizan a inviolabilidade do domicilio. :Artigo 13 ''Funcións de xestión'' 1. Corresponde asimesmo ó Director da Axencia de Protección de Datos: a) Adxudicar e formaliza-los contratos que requira a xestión da Axencia e vixia-lo seu cumprimento e execución. b) Aprobar gastos e ordenar pagos, dentro dos límites dos créditos do presuposto de gastos da Axencia. c) Exerce-lo control económico-financeiro da Axencia. d) Programa-la xestión da Axencia. e) Elabora-lo anteproxecto de presuposto da Axencia. f) Propoñe-la relación de postos de traballo da Axencia. g) Aproba-la Memoria anual da Axencia. h) Ordea-la convocatoria das reunións do Consello Consultivo. 2. O Director poderá delegar no Secretario xeral o exercicio das funcións a que se refiren as letras a), b), d), e) e f) do apartado anterior. :Artigo 14 ''Nomeamento e mandato'' 1. O Director da Axencia de Protección de Datos será nomeado polo Goberno, mediante Real Decreto, a proposta do Ministro de Xustiza, de entre os membros do Consello Consultivo. 2. O Director da Axencia de Protección de Datos gozará dos mesmos honores e tratamento que os Subsecretarios. 3. O mandato do Director da Axencia de Protección de Datos terá unha duración de catro anos contados dende o seu nomeamento e só cesará polas causas previstas no artigo 15 do presente Estatuto. :Artigo 15 ''Cese e separación'' 1. O Director da Axencia de Protección de Datos cesará no desempeño do seu cargo pola expiración do seu mandado ou, con anterioridade, a petición propia. 2. O Goberno só poderá acorda-la separación do Director da Axencia de Protección de Datos antes de que expirase o prazo do seu mandato nos casos seguintes: a) Incumprimento grave das obrigacións do cargo. b) Incapacidade sobrevida para o exercicio das súas funcións. c) Incompatibilidade. d) Condena por delito doloso. A separación acordarase polo Goberno, mediante Real Decreto a proposta do Ministro de Xustiza, previa instrucción de expediente, no cal serán oídos os restantes membros do Consello Consultivo. 3. O cargo de Director da Axencia de Protección de Datos está suxeito ás incompatibilidades que para os altos cargos prevé a [[Lei 25/1983, do 26 de decembro]]{{ref|6}}. :Artigo 16 ''Independencia'' 1. O Director da Axencia de Protección de Datos desempeñará o seu cargo con dedicación absoluta, plena independencia e total obxectividade. 2. O Director non estará suxeito a mandato imperativo, nin recibirá instruccións de autoridade algunha. :Artigo 17 ''Remuneración'' 1. O Director da Axencia de Protección de Datos percibirá a remuneración que nos Presupostos Xerais do Estado teñan asignada os subsecretarios. 2. A remuneración será incompatible ca percepción de pensións de dereitos pasivos ou de calquera réxime de Seguridade Social público e obrigatorio, quedando en suspenso ditas percepcións durante o prazo de mandato. ====Sección 3: O Consello Consultivo==== :Artigo 18 ''O Consello Consultivo'' 1. O Consello Consultivo da Axencia de Protección de Datos, establecido polo artigo 37 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]], {{ref|7}} é un órgano colexiado de asesoramento do Director da Axencia de Protección de Datos. 2. O Consello Consultivo emitirá informe en tódalas cuestións que lle someta o Director da Axencia de Protección de Datos e poderá formular propostas en temas relacionados cas materias de competencia desta. :Artigo 19 ''Proposta e nomeamento'' 1. Os membros do Consello Consultivo serán propostos na forma seguinte: a) O [[w:Congreso dos Deputados de España|Congreso dos Deputados]] proporá, como Vocal, a un Deputado. b) O [[w:Senado de España|Senado]] proporá, como Vocal, a un Senador. c) O Ministro de Xustiza proporá ó Vocal da Administración Xeral do Estado. d) As Comunidades Autónomas decidirán, mediante acordo adoptado por maioría simple, o Vocal a propoñer. e) A [[w:Federación Española de Municipios e Provincias|Federación Española de Municipios e Provincias]] proporá ó Vocal da Administración Local. f) A [[w:Real Academia da Historia|Real Academia da Historia]] proporá, como Vocal, a un membro da Corporación. g) O [[w:Consello Superior de Universidades|Consello de Universidades]] proporá a un Vocal experto na materia de entre os corpos docentes de ensinanza superior e investigadores con acreditado coñecemento no tratamento automatizado de datos. h) O [[w:Consello de Consumidores e Usuarios|Consello de Consumidores e Usuarios]] proporá, mediante terna, ó Vocal dos usuarios e consumidores. i) O [[w:Consello Superior de Cámaras de Comercio, Industria e Navegación|Consello Superior de Cámaras de Comercio, Industria e Navegación]] proporá, mediante terna, ó Vocal do sector de ficheiros privados. 2. As propostas serán elevadas ó Goberno por conducto do Ministro de Xustiza. 3. Os membros do Consello Consultivo serán nomeados e, no seu caso, cesados polo Goberno. :Artigo 20 ''Prazo e vacantes'' 1. Os membros do Consello Consultivo desempeñarán o seu cargo durante catro años. 2. Exceptuanse do establecido no apartado anterior os seguintes supostos: a) Nomeamento do Vocal como Director da Axencia de Protección de Datos. b) Renuncia anticipada do Vocal. c) Pérdida da condición que habilitou ó Vocal para ser proposto, nos supostos previstos nas letras a, b, f e g do apartado 1 do artigo anterior. d) Proposta de cese emanada das Institucións, órganos, corporacións ou organizacións ás que se refiere o artigo anterior. 3. As vacantes que se produzan no Consello Consultivo antes de expira-lo prazo a que se refire o apartado 1 deberán ser cubertas dentro do mes seguinte á data na que a vacante se producise, polo procedemento previsto no artigo anterior e polo tempo que reste para completa-lo mandato de quen causou a vacante a cubrir. 4. Os membros do Consello Consultivo non percibirán retribución algunha, sen prexuízo do abono dos gastos, debidamente xustificados, que lles ocasione o exercicio da súa función. :Artigo 21 ''Renovación do Consello Consultivo'' 1. Antes de finaliza-lo mandato dos membros do Consello Consultivo, o Goberno, por conducto do Ministro de Xustiza, requerirá ás Institucións, órganos, corporacións e organizacións a que se refiere o artigo 19 do presente Estatuto, a fin de que lle comuniquen os nomes das persoas que propoñan para un novo mandato no Consello Consultivo, o que deberá efectuarse dentro do mes seguinte á formulación do referido requerimento. 2. Unha vez transcorrido o prazo sinalado para cumprimenta-lo requerimento, o Goberno procederá, sen máis trámites, a nomear como membros do Consello Consultivo ós propostos, os cales tomarán posesión da súa condición na mesma data en que expire o anterior mandato dos membros do Consello. :Artigo 22 ''Funcionamento'' 1. En defecto de disposicións específicas do presente Estatuto, o Consello Consultivo axustará a súa actuación, no que lle sexa de aplicación, ás disposicións do Capítulo II do Título II da [[Lei 30/1992, do 26 de novembro|Lei 30/1992, do 26 de novembro, de Réxime Xurídico das Administracións Públicas e do Procedemento Administrativo Común]]. 2. O Consello Consultivo adoptará os seus acordos en sesión plenaria. 3. Actuará como presidente do Consello Consultivo o Director da Axencia de Protección de Datos. 4. Actuará como secretario do Consello Consultivo, con voz e sen voto, o titular da Secretaría Xeral da Axencia de Protección de Datos. En caso de vacante, ausencia ou enfermidade, actuará de secretario un funcionario adscrito á Secretaría Xeral designado polo Director da Axencia a tal efecto. 5. O Consello Consultivo reunirase cando así o decida o Director da Axencia que, en todo caso, convocarao unha vez cada seis meses. Tamén se reunirá cando así o solicite a maioría dos seus membros. 6. O Secretario convocará as reunións do Consello Consultivo, de orde do Director da Axencia, e trasladará a convocatoria ós membros do Consello. 7. O Consello Consultivo quedará válidamente constituido, en primeira convocatoria, se están presentes o presidente, o secretario e a metade dos membros do Consello, e, en segunda convocatoria, se están presentes o presidente, o secretario e a terceira parte dos membros do Consello. ====Sección 4: O Rexistro Xeral de Protección de Datos==== :Artigo 23 ''O Rexistro Xeral de Protección de Datos'' O Rexistro Xeral de Protección de Datos é o órgano da Axencia de Protección de Datos ó que corresponde velar pola publicidade da existencia dos ficheiros automatizados de datos de carácter persoal, con miras a facer posible o exercicio dos dereitos de información, acceso, rectificación e cancelación de datos regulados nos artigos 13 a 15 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]]. {{ref|8}} :Artigo 24 ''Ficheiros inscribibles'' 1. Serán obxecto de inscrición no Rexistro os ficheiros automatizados que conteñan datos persoais e dos cales sexan titulares: a) A Administración Xeral do Estado. b) As Entidades e organismos da Seguridade Social. c) Os Organismos autónomos do Estado, calquera que sexa a súa clasificación. d) As Sociedades estatais e entes do sector público a que se refire o artigo 6 da [[Real Decreto lexislativo 1091/1988, do 23 de setembro|Lei Xeral Presupostaria]]. e) As Administracións das Comunidades Autónomas e dos seus Territorios Históricos, así como os seus entes e organismos dependentes, sen prexuízo de que se inscriban ademáis nos rexistros a que se refire o artigo 40.2 da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|9}} f) As entidades que integran a Administración Local e os entes e organismos dependentes da mesma. g) Calesquera outras persoas xurídico-públicas, así como as persoas privadas, físicas ou xurídicas. 2. Nos asentos de inscrición dos ficheiros de titularidade pública figurará, en todo caso, a información contida na disposición xeral de creación ou modificación do ficheiro, de conformidade co previsto no artigo 18.2 da Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro. {{ref|10}} 3. Nos asentos de inscrición dos ficheiros de titularidade privada figurarán, en todo caso, a información contida na notificación do ficheiro a excepción das medidas de seguridade, así como os cambios de finalidade do ficheiro, de responsable e de ubicación do ficheiro. 4. Nos asentos de inscrición de calesquera ficheiros de datos de carácter persoal figurarán os datos relativos ós ficheiros que sexan necesarios para o exercicio dos dereitos de información, acceso, rectificación e cancelación. :Artigo 25 ''Actos e documentos inscribibles'' Inscribiranse no Rexistro Xeral de Protección de Datos os seguintes actos e documentos: a) As autorizacións de transferenza de datos persoais a outros países, nos casos en que, a tenor do disposto no artigo 32 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]], {{ref|11}} sea preceptiva para a transferenza a autorización previa do Director. b) Os códigos tipo elaborados ó amparo do previsto no artigo 31 da Lei Orgánica 5/1992. {{ref|12}} :Artigo 26 ''Inscrición e certificacións'' 1. Corresponde ó Rexistro Xeral de Protección de Datos instrui-los expedientes de inscrición dos ficheiros automatizados de titularidade privada e pública. 2. Corresponde asimesmo ó Rexistro Xeral de Protección de Datos: a) Instrui-los expedientes de modificación e cancelación do contido dos asentos. b) Instrui-los expedientes de autorización das transferenzas internacionais de datos. c) Rectificar de oficio os erros materiais dos asentos. d) Expedir certificacións dos asentos. e) Publicar unha relación anual dos ficheiros notificados e inscritos. ====Sección 5: A inspección de datos==== :Artigo 27 ''A Inspección de Datos'' 1. A Inspección de Datos é o órgano da Axencia de Protección de Datos ó cal competen as funcións inherentes ó exercicio da potestade de inspección que o artigo 39 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]],{{ref|13}} atribúe á Axencia. 2. Os funcionarios que exerzan funcións inspectoras terán a consideración de autoridade pública no desenvolvemento das súas funcións, e estarán obrigados a gardar secredo sobre as informacións que coñezan no exercicio das mencionadas funcións, incluso despois de ter cesado nas mesmas. :Artigo 28 ''Funcións inspectoras'' 1. Compete, en particular, á Inspección de Datos efectuar inspeccións, periódicas ou circunstanciais, de oficio ou a instancia dos afectados, de calesquera ficheiros, de titularidade pública ou privada, nos locais nos que fiquen os ficheiros e os equipos informáticos correspondentes, e a tal efecto poderá: a) Examina-los soportes de información que conteñan os datos persoais. b) Examina-los equipos físicos. c) Requeri-lo pase de programas e examina-la documentación pertinente ó obxecto de determinar, en caso necesario, os algoritmos dos procesos de que os datos sexan obxecto. d) Examina-los sistemas de transmisión e acceso ós datos. e) Realizar auditorías dos sistemas informáticos con miras a determina-la súa conformidade cas disposicións da Lei Orgánica 5/1992. f) Requeri-la exhibición de calesquera outros documentos pertinentes. g) Requeri-lo envío de toda información precisa para o exercicio das funcións inspectoras. 2. O responsable do ficheiro estará obrigado a permiti-lo acceso ós locais nos que fiquen os ficheiros e os equipos informáticos previa exhibición polo funcionario actuante da autorización expedida polo Director da Axencia. Cando ditos locais teñan a consideración legal de domicilio, a labor inspectora deberá axustarse ademáis ás regras que garantizan a súa inviolabilidade. :Artigo 29 ''Funcións instructoras'' Compete á Inspección de Datos o exercicio dos actos de instrucción relativos ós expedientes sancionadores ós que se refire o artigo 12.2.h) do presente Estatuto. ====Sección 5: A Secretaría Xeral==== :Artigo 30 ''Funcións de apoio e execución'' Corresponde á Secretaría Xeral: a) Elabora-los informes e propostas que lle solicite o Director. b) Notifica-las resolucións do Director. c) Exerce-la Secretaría do Consello Consultivo. d) Xestiona-los medios persoais e materiais adscritos á Axencia. e) Atender á xestión económico-administrativa do presuposto da Axencia. f) Leva-lo inventario de bens e dereitos que se integren no patrimonio da Axencia. g) Xestiona-los asuntos de carácter xeral non atribuidos a outros órganos da Axencia. :Artigo 31 ''Outras funcións'' Corresponde asimesmo á Secretaría Xeral: a) Formar e actualizar un fondo de documentación sobre lexislación, xurisprudencia e doutrina en materia de protección de datos persoais e calesquera materias conexas. b) Edita-los repertorios oficiais de ficheiros inscritos no Rexistro Xeral de Protección de Datos, as Memorias anuais da Axencia e calesquera publicacións da Axencia. c) Organizar conferencias, seminarios e calesquera actividades de cooperación internacional e interrexional sobre protección de datos. d) Facilita-la información a que se refiere o artigo 4.1 do presente Estatuto. ===CAPÍTULO IV: Réxime económico, patrimonial e de persoal=== ====Sección 1: Réxime económico==== :Artigo 32 ''Recursos económicos'' Os recursos económicos da Axencia de Protección de Datos comprenderán: a) As asignacións que anualmente se establezan con cargo ós Presupostos Xerais do Estado. b) As subvencións e aportacións que se concedan ó seu favor, procedentes de fondos específicos da [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]]. c) Os ingresos, ordinarios e extraordinarios derivados do exercicio das súas actividades. d) As rentas e productos dos bens, dereitos e valores integrantes do seu patrimonio. e) O producto da enaxenación dos seus activos. f) Calesquera outros que legalmente poidan serlle atribuidos. :Artigo 33 ''Contabilidade e control'' 1. A Axencia de Protección de Datos axustará a súa contabilidade ó [[Plan Xeral de Contabilidade Pública]] e ás demáis disposicións que sexan de aplicación, sen prexuízo da obrigación de rendir contas ó Tribunal de Contas por conducto da Intervención Xeral da Administración do Estado, nos términos previstos na [[Real Decreto lexislativo 1091/1988, do 23 de setembro|Lei Xeral Presupostaria]]. 2. O exercicio anual computarase por años naturais, comezando o día 1 do mes de xaneiro de cada ano. 3. O control das actividades económicas e financeiras da Axencia exercerase de conformidade co establecido no artigo 17.1 da [[Real Decreto lexislativo 1091/1988, do 23 de setembro|Lei Xeral Presupostaria]], con carácter permanente. :Artigo 34 ''Presupostos'' 1. A Axencia de Protección de Datos elaborará anualmente un anteproxecto de presuposto, ca estructura que sinale o Ministerio de Economía e Facenda, e remitirao a éste para a súa ulterior elevación ó Goberno a fin de que sexa integrado ca debida independencia nos Presupostos Xerais do Estado. 2. As modificacións do presuposto da Axencia serán autorizadas polo Director cando se trate de modificacións internas que non incrementen a contía do mesmo e sexan consecuencia das necesidades surxidas durante o exercicio. 3. Os suplementos de crédito ou créditos extraordinarios da Axencia serán autorizados polo Ministro de Economía e Facenda cando non excedan do 5% do seu presuposto de gastos e polo Goberno nos demáis casos. ====Sección 2: Réxime patrimonial==== :Artigo 35 ''Patrimonio'' 1. A Axencia de Protección de Datos terá un patrimonio propio, distinto do Estado, formado polos bens, dereitos e valores que adquira a título oneroso ou lle sexan cedidos ou donados por calquera persoa ou entidade. 2. Os bens que o Estado adscriba á Axencia quedarán afectados ó seu servizo e conservarán a calificación xurídica orixinaria, debendo ser utilizados exclusivamente para as fins que determinaron a adscripción. :Artigo 36 ''Adquisicións e contratación'' 1. A Axencia de Protección de Datos rexirase, no referente ás adquisicións e enaxenacións de bens, polas disposicións do dereito privado. 2. Os bens que adquira a Axencia integraranse no seu patrimonio. 3. Os contratos que celebre a Axencia rexiranse polas disposicións do dereito privado, sen prexuízo de que a adxudicación dos contratos sexa acordada previa publicidade e promoción de concorrencia. ====Sección 3: Réxime do persoal==== :Artigo 37 ''Relación de postos de traballo'' 1. A Axencia de Protección de Datos proporá ós órganos competentes, a través do Ministerio de Xustiza, a relación de postos de traballo da mesma. 2. A relación de postos de traballo comprenderá: a) Os postos de traballo a desempeñar por persoal funcionario. Os titulares dos órganos a que se refere o artigo 11.3 terán rango de Subdirector xeral. b) Os postos de traballo a desempeñar por persoal laboral, con expresión dos factores que, en función das tarefas integrantes de cada posto de traballo, determinen a imposibilidade do seu desempeño por persoal funcionario. 3. As descripcións dos postos de traballo indicarán expresamente a obrigación que, a tenor do previsto nos artigos 10 e 39 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]],{{ref|14}} corresponde ó persoal no relativo á observancia de segredo sobre os datos persoais, que os titulares de cada posto coñezan no desempeño das súas tarefas. :Artigo 38 ''Retribucións'' As retribucións do persoal funcionario e laboral da Axencia axustaranse ó disposto nas leis anuais de presupostos. :Artigo 39 ''Provisión de postos de traballo'' 1. A Axencia de Protección de Datos proveerá os postos de traballo adscritos ó persoal funcionario axustándose á lexislación da Función Pública. 2. Os postos de traballo adscritos ó persoal laboral proveeranse mediante convocatoria pública e de acordo cos principios de igualdade, mérito e capacidade. ===Disposicións adicionais=== :Primeira ''Prazo para efectua-las propostas de nomeamento'' No peazo dun mes a contar da entrada en vigor do presente Estatuto, as Institucións, órganos, corporacións e organizacións a que se refire o artigo 19 do mesmo, comunicarán os nomes das persoas que deban propoñer para o seu nomeamento como membros do Consello Consultivo. :Segunda ''Nomeamento dos membros do Consello Consultivo'' Transcorrido o prazo establecido na disposición adicional primeira, o Goberno nomeará sen máis trámite ós membros do Consello Consultivo que fosen propostos e designará de entre eles ó Director da Axencia. :Terceira ''Ficheiros excluidos'' 1. Nos térmos e cos límites establecidos nos artigos 21.3 e 40 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]],{{ref|15}} quedan excluidos do ámbito de aplicación do presente Estatuto os ficheiros automatizados de datos de carácter persoal creados ou xestionados polas Comunidades Autónomas. 2. Asimesmo quedan excluidos do ámbito de aplicación do presente Estatuto os ficheiros ós que se refiere o artigo 2, apartados 2 e 3 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]],{{ref|16}} salvo o establecido neste último apartado para os ficheiros que sirvan a fins exclusivamente estatísticos. ==Notas== #{{note|1}} Este Real Decreto continua en vigor en canto non se opoña á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Calquera referencia á [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] entenderase feita á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Así mesmo, calquera referencia a tratamentos ou ficheiros automatizados entenderase feita tamén a tratamentos ou ficheiros non automatizados. #{{note|2}} Modificado, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. #{{note|3}} O artigo 34.2 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 35.1 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|4}} O artigo 36.j) da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 37.1.j) da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|5}} Engadido polo [[Real Decreto 156/1996, do 2 de febreiro]] para adecuarse á [[Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro]]. #{{note|6}} A [[Lei 25/1983, do 26 de decembro]] foi derrogada e sustituída pola [[Lei 12/1995, do 11 de maio]]. #{{note|7}} O artigo 37 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 38 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|8}} Os artigos 13 a 15 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalentes ós artigos 14 a 16 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|9}} O artigo 40.2 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 41.2 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|10}} O artigo 18.2 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 20.2 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|11}} O artigo 32 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 33.1 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|12}} O artigo 31 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 32 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|13}} O artigo 39 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 40 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|14}} Os artigos 10 e 39 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalentes ós artigos 10 e 40 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|15}} Os artigos 21.3 e 40 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] son equivalente ós artigos 23.3 e 41 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|16}} O artigo 2.3 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 2.3 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. O artigo 2.2 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] non ten un claro equivalente na [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1685 2919 2006-02-01T19:57:33Z Alyssalover 7 #REDIRECT [[Real Decreto 428/1993, do 26 de marzo#Estatuto da Axencia de Protección de Datos]] 1686 2925 2006-02-01T20:27:25Z Alyssalover 7 categorías Real Decreto 156/1996, do 2 de febreiro, polo que se modifica o Estatuto da Axencia de Protección de Datos, aprobado polo Real Decreto 428/1993, do 26 de marzo, para designar á Axencia de Protección de Datos como representante español no grupo de protección de persoas previsto na Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro.{{ref|1}}{{ref|2}} A Axencia de Protección de Datos, creada pola [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación do Tratamento Automatizado dos Datos de Carácter Persoal]], é un ente de Dereito público con personalidade xurídica propia e plena capacidade pública e privada que actúa con plena independencia das Administracións públicas no exercicio das súas funcións. Constitúe un dos mecanismos cautelares que implantou a Lei Orgánica 5/1992 para preve-las posibles violacións da privacidade das persoas derivadas do tratamento da información. Partindo do [[Convenio Europeo para a Protección dos Dereitos Humanos e Liberdades Fundamentais]], o [[w:Parlamento Europeo|Parlamento Europeo]] e o [[w:Consello Europeo|Consello]] aprobaron a [[Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro|Directiva 95/46/CE]], relativa á protección dos datos das persoas físicas no que respecta ó tratamento de datos persoais e á libre circulación destes datos. Dita Directiva ten como obxectivos, por un lado, asegura-la protección na Comunidade dos dereitos dos particulares en relación co tratamento dos seus datos persoais e, por outro, armoniza-los niveis de protección nos Estados membros, a fin de elimina-los obstáculos á libre circulación destes datos, esixida polo establecemento e funcionamento do mercado interior, Dentro das medidas adoptadas para lograr estes obxectivos, a citada Directiva, no seu artigo 29, dispón a creación dun Grupo de Protección das Persoas no que respecta ó tratamento dos datos persoais, integrado polos representantes dos Estados membros, polos representantes dos organismos comunitarios e por un representante da Comisión. Dado que en [[w:España|España]], de acordo ca citada Lei Orgánica 5/1992, a Axencia é o órgano encargado da cooperación internacional en materia de protección de datos, corresponde designala como representante español no Grupo de Protección aludido, ó mesmo tempo que se habilita ó seu Director para determina-la persoa que vai exercer dita representación. Na súa virtude, a proposta dos Ministros de Xustiza e Interior e para as Administracións Públicas, previo informe da Axencia de Protección de Datos, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:2 de febreiro|2 de febreiro]] de [[w:1996|1996]], DISPOÑO: :Artigo único Adiciona un novo apartado 3 ó artigo 9 do [[Estatuto da Axencia de Protección de Datos]], do seguinte tenor: «3. Desígnase á Axencia de Protección de Datos como representante español ós efectos previstos no artigo 29 da [[Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro|Directiva 95/46/CE, do 24 de outubro, relativa á protección das persoas físicas no que respecta ó tratamento de datos persoais e á libre circulación destes datos]]. Corresponde ó Director da Axencia a designación dun representante para o Grupo de Protección das Persoas no que respecta ó tratamento de datos persoais, previsto na disposición citada.» ==Disposición derradeira== :Única O presente Real Decreto entrará en vigor o mesmo día da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:2 de febreiro|2 de febreiro]] de [[w:1996|1996]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro da Presidencia, [[w:Alfredo Pérez Rubalcaba|ALFREDO PÉREZ RUBALCABA]]. ==Notas== #{{note|1}} Este Real Decreto continua en vigor en canto non se opoña á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Calquera referencia á [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] entenderase feita á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|2}} Modificado, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1687 2933 2006-02-01T21:01:59Z Alyssalover 7 Orde do 11 de febreiro de 1994 sobre creación de ficheiro automatizado de datos de carácter persoal. {{ref|1}}{{ref|2}} O artigo 18 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro|Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro, de Regulación de tratamento automatizado dos datos de carácter persoal]],{{ref|3}} impón a publicación de disposición xeral para a creación, modificación ou supresión das fichas automatizadas das Administracións Públicas. A súa vez, o artigo 24.1.a), do [[Real Decreto 428/1993, do 26 de marzo]], polo que se aproba o Estatuto da Axencia de Protección de Datos, establece a inscripción no Rexistro Xeral de Protección de Datos, recollido no artigo 23 do mesmo Real Decreto, dos ficheiros automatizados que conteñan datos persoais e dos cales sexan titulares a Administración Xeral do Estado. Sendo a información un instrumento técnico de fundamental importancia no sector de servizos sociais, considérase necesaria a colaboración entre as distintas Administracións Públicas nas que se xera a mesma. A evaluación e análise da demanda dos usuarios á un instrumento técnico de fundamental importancia no sector dos servizos sociais para adecua-los recursos existentes ás necesidades prantexadas e deseñar futuros programas de actuación e o establecemento dun sistema homoxéneo de información que mellore a evaluación e planificación dos programas, é un elemento fundamental dentro do proceso de canalización do sistema público de servizos sociais. En colaboración cas Comunidades Autónomas, diseñouse un Sistema de Información sobre os Ususarios de Servizos Sociais (SIUSS), comunmente chamado «Ficha Social». Para a explotación do mencionado sistema de rexistro, o Ministerio de Asuntos Sociais elaborou un soporte informático. Na súa virtude, previo informe da Axencia de Protección de Datos, este Ministerio de Asuntos Sociais tivo a ben disponer: :Primeiro.- O Ministerio de Asuntos Sociais, en colaboración cas Comunidades Autónomas que suscriban o oportuno convenio, constituirá un sistema de información sobre os ususarios de servizos sociais no que se recollan, mediante soporte informático, os datos básicos dos ususarios dos servizos sociais xerais dependentes das Corporacións Locais. :Segundo.- Ós efectos previstos no apartado anterior, o Ministerio de Asuntos Sociais porá a disposición das Comunidades Autónomas que así o conveñan un paquete informático para a súa aplicación por éstas e polas Corporacións Locais do seu territorio. A estructura básica do mesmo estará constituida polos seguintes grandes bloques de información: I. Datos de identificación de usuarios. II. Datos sociofamiliares. III. Datos do hábitat. IV. Datos de interés social. :Terceiro.- Os ficheiros automatizados que se establezan nas Corporacións Locais referiranse ós colectivos constituidos polos usuarios de servizos sociais xerais, denominados tamén comunitarios ou básicos, que demandan asistencia e sobre os que se realiza algún proceso de intervención social. Estes ficheiros quedarán baixo a responsabilidade exclusiva das correspondentes Corporacións Locais. Os datos de carácter persoal que fagan referencia á orixe racial, á saúde e á vida sexual só poderán ser recabados e tratados automatizadamente cando o afectado consinta expresamente. No convenio a suscribir cas Comunidades Autónomas deberán figura-los requisitos e condicións de seguridade que deben reuni-los ficheiros automatizados e as persoas que interveñan no tratamento automatizado dos datos persoais. Asimesmo deberá especificarse no convenio o sistema de información en que se procesen os ficheiros para obter información agregada e os requisitos esixidos para a inscripción dos citados ficheiros automatizados no Rexistro Xeral de Protección de Datos. :Cuarto.- O Ministerio de Asuntos Sociais recibirá anualmente das Comunidades Autónomas suscriptoras dos correspondentes convenios de colaboración, os datos que lle remitan as Corporacións Locais do seu territorio dos que, en todo caso, deben quedar excluidos os de indentificación persoal dos usuarios. A explotación dos referidos datos polo Ministerio de Asuntos Sociais efectuarase de acordo cos seguintes usos: I. Utilización interna para planificación. II. Realización de análises de demanda. III. Realización de perfís de usuarios. IV. Realización de calquera estudo con datos agregados que permitan mellora-la adecuación dos recursos existentes ás necesidades e demandas prantexadas polos cidadáns. V. Elaboración dunha memoria interna que será posta a disposición das Comunidades Autónomas suministradoras de datos. Esta memoria conterá datos agregados a nivel provincial como mínimo. :Quinto.- O ficheiro automatizado que se constitúa no Ministerio de Asuntos Sociais no que, en todo caso, quedan excluidos os datos de identificación persoal, quedará adscrito ós servizos dependentes da Dirección Xeral de Acción Social. ==Disposición adicional== :Única Os ficheiros automatizados previstos na presente Orde, así como a explotación estatística dos seus datos, deberán someterse na súa creación e funcionamento ás obrigacións derivadas do disposto nas Leis [[Lei 5/1992, do 29 de outubro|5/1992, do 29 de outubro, sobre Regulación de tratamento autorizado dos datos de carácter persoal]] e [[Lei 12/1989, do 9 de maio|12/1989, do 9 de maio, da Función Estatística Pública]]. ==Disposicións derradeiras== :Primeira Autorízase á Dirección Xeral de Acción Social para dictar no ámbito das súas competencias as disposicións necesarias para a execución do disposto na presente Orde. :Segunda A presente Orde entrará en vigor o día seguinte ó da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». [[w:Madrid|Madrid]], [[w:11 de febreiro|11 de febreiro]] de [[w:1994|1994]]. [[w:Añberdi Alonso|ALBERDI ALONSO]] ==Notas== #{{note|1}} Esta Orde continua en vigor en canto non se opoña á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. Calquera referencia á [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] entenderase feita á [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. #{{note|2}} Modificada, en canto que as referencias á Axencia de Protección de Datos deberanse entender realizadas á Axencia Española de Protección de Datos, polo Artigo 79 da [[Lei 62/2003, do 30 de decembro]]. #{{note|3}} O artigo 18 da [[Lei Orgánica 5/1992, do 29 de outubro]] é equivalente ó artigo 20 da [[Lei Orgánica 15/1999, do 13 de decembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-O]] 1688 2942 2006-02-02T19:48:01Z Alyssalover 7 /* Regulamento para a execución da Lei 11/1988, do 3 de maio, para a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores */ FIN Real Decreto 1465/1988, do 2 de decembro, polo que se aproba o Regulamento para a execución da Lei 11/1988, do 3 de maio, para a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores. A disposición derradeira primeira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], preceptúa que o Goberno dictará as medidas e disposicións que resulten precisas para o desenvolvemento e aplicación do disposto na citada Lei. A estes efetos, procedeuse á elaboración do presente regulamento para o cal se tiveron en conta básicamente, as normas dictadas en materia de patentes, contidas na [[Lei 11/1986, do 20 de marzo]] e no seu regulamento de execución aprobado polo [[Real Decreto 2245/1986, do 10 de outubro]]. O regulamento establece en primeiro lugar os trámites necesarios para obte-la protección rexistral destes produtos, dispoñéndose cales son os documentos que deben aportarse e o procedemento que deberá rexir. Todo iso de maneira moi similar ó establecido para as patentes. Un segundo grupo de normas contempla a inscripción no rexistro de topografías de tódolos datos relevantes dos expedientes que se tramiten ante o Rexistro da Propiedade Industrial. Finalmente, conclúese cunha norma de carácter xeral que establece o carácter supletorio da lexislación de patentes naqueles casos nos que non exista unha norma expresamente aplicable ás topografías dos produtos semicondutores, sempre e cando tal norma non sexa incompatible ca natureza destes. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria e Enerxía, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:2 de decembro|2 de decembro]] de [[w:1988|1988]], DISPOÑO: :Artigo Único Apróbase o regulamento para a execución da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], que a continuación se inserta. ==Disposición derradeira== :Única O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:2 de decembro|2 de decembro]] de [[w:1988|1988]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:José Claudio Aranzadi Martínez|JOSÉ CLAUDIO ARANZADI MARTÍNEZ]]. ==Regulamento para a execución da Lei 11/1988, do 3 de maio, para a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores== :Artigo 1 ''Lugar de presentación'' 1. A solicitude de rexistro, prevista no artigo 4.1 da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], poderá presentarse: a) Directamente no Rexistro da Propiedade Industrial. b) Nas Direccións provinciais do Ministerio de Industria e Enerxía, salvo no caso previsto no apartado c) seguinte. c) Nos órganos competentes das comunidades autónomas que teñan recoñecida a competencia para a execución en materia de propiedade industrial. d) Nas oficinas de correos, de acordo co artigo 66.3 da [[Lei de Procedemento Administrativo, do 17 de xullo de 1958]]. 2. Nos casos contemplados nos apartados b) e c) a unidade administrativa que recibise a solicitude remitiralla ó Rexistro da Propiedade Industrial. :Artigo 2 ''Solicitude'' 1. A solicitude de rexistro dunha topografía dun produto semicondutor só pode comprender e referirse a unha topografía. 2. A solicitude de rexistro deberá comprender: a) Unha instancia. b) Unha descrición. c) Unha identificación ou representación gráfica. d) Documentos complementarios, no seu caso. 3. Ca solicitude deberá acompañarse o xustificante de pago da tasa prevista no apartado 4.1 da disposición adicional primeira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988]]. :Artigo 3 ''Instancia'' A instancia pola que se solicita o rexistro deberá dirixirse ó director do Rexistro da Propiedade Industrial e estar firmada polo solicitante ou o seu representante. Nela deberán figura-los seguintes datos: a) Que se solicita a protección xurídica da topografía dun produto semicondutor. b) Nome e apelidos ou denominación social do solicitante, a súa nacionalidade e domicilio. Tratándose de persoas xurídicas identificaranse pola súa razón social ou de acordo cas disposicións legais polas que se rixan. As persoas físicas deberán facer consta-lo número do seu documento nacional de identidade ou, a falta do mesmo, o de outro documento similar. c) A designación do creador ou creadores da topografía do produto semicondutor; no suposto de que o solicitante non fose o creador ou o único creador, mencionarase cómo adquiriu o dereito á topografía. d) A data de iniciación da primeira explotación comercial non segreda da topografía do produto semicondutor, cando dita data sexa anterior á data de presentación da solicitude de rexistro. e) Se o solicitante está representado por un axente da propiedade industrial, o nome deste, o seu domicilio profesional e o seu código de identificación. f) Un título sucinto e preciso da topografía do produto semicondutor. O título poderá inclui-los nomes dos produtos que compoñen a topografía e o ámbito de aplicación da mesma. g) Unha declaración pola que se indique que a topografía do produto semicondutor é o resultado do esforzo intelectual do seu creador e non é corrente na industria de semicondutores. h) Relación de documentos que se acompañan á solicitude. :Artigo 4 ''Descrición'' A descrición da topografía do produto semicondutor comprenderá un texto redactado de forma clara e concisa, poidendo conter referencias á representación gráfica. Na descrición poderá indicarse a utilización ou utilizacións a que está destinada a topografía. :Artigo 5 ''Identificación ou representación gráfica da topografía'' 1. A identificación ou representación gráfica estará constituida, en forma que revele a estrutura tridimensional, por debuxos, fotografías ou por ambos: a) Dos esquemas para a fabricación do produto semicondutor. b) Das máscaras ou parte das máscaras para a fabricación do produto semicondutor, ou c) Das capas do produto semicondutor. 2. Ademáis da documentación mencionada que identifica ou representa a topografía, poderán presentarse soportes de datos nos que as capas da topografía estén rexistradas en forma codificada, listados destes soportes de datos ou mostras da topografía do produto semicondutor. 3. No suposto de que se deposite o material consistente nas mostras da topografía do produto semicondutor, aboarase a tasa prevista no apartado 4.2 da disposición adicional primeira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]]. 4. No caso de existir secredos comerciais, o solicitante deberá presentar, ademáis do exemplar orixinal da documentación e o material previsto nos apartados anteriores, un segundo exemplar cas partes segredas desfiguradas. Únicamente quedará sometido a consulta pública o exemplar desfigurado. As partes segredas poderán marcarse ca letra ''S''. :Artigo 6 ''Documentación complementaria'' No seu caso, a solicitude deberá estar acompañada dos seguintes documentos complementarios: a) Autorización firmada polo solicitante a favor do axente da propiedade industrial que o represente. b) Declaración en documento público referente á data de iniciación da primeira explotación comercial non segreda da topografía do produto semicondutor, cando dita data sexa anterior á data de presentación da solicitude de rexistro. c) Declaración relativa ás partes da documentación e do material que identifiquen ou representen a topografía do produto semicondutor que constitúen segredo comercial. En todo caso, deberá quedar asegurada a identificación da topografía. :Artigo 7 ''Normas xerais relativas á presentación dos documentos da solicitude. Tódolos documentos da solicitude de rexistro deberán presentarse por triplicado e en formato A-4 (29,7 por 21 centímetros). Se resulta imprescindible presentar documentación que exceda de dito formato, aportarase plegada según formato A-4. :Artigo 8 ''Recepción de documentos'' 1. O funcionario da unidade administrativa que reciba a documentación fará consta-la data, a hora e o minuto da súa recepción, comprobará se se acompañan á instancia os documentos expresados na mesma e a remitirá, no seu caso, ó Rexistro da Propiedade Industrial. Se se entregase nunha oficina postal, farase constar asimesmo, o día, a hora e o minuto da súa recepción. 2. Deberase facilitar ó solicitante un xustificante da entrega da documentación aportada. :Artigo 9 ''Data de presentación'' 1. Ós efectos do artigo 7.1, apartado b) da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei]], considerarase como data de presentación, aquela na que teña lugar de acordo co artigo 1.1 do presente regulamento, comprendendo a seguinte documentación: a) A instancia da solicitude de rexistro. b) A descrición da topografía. c) A identificación ou representación gráfica da topografía. d) O xustificante do pago da tasa por solicitude de rexistro. 2. Dentro dos dez días contados dende a recepción nas súas oficinas, o Rexistro da Propiedade Industrial rexeitará de plano, facendo a correspondente notificación ó interesado, as solicitudes que non conteñan os documentos mencionados no apartado anterior. :Artigo 10 ''Exame de solicitude'' 1. Admitida a trámite a solicitude, o Rexistro da Propiedade Industrial examinará se a mesma se axusta ó preceptuado nos artigos 2 a 7 do presente regulamento. 2. Asimesmo, comprobará no seu caso: a) Se a tasa de deposito de material foi pagada. b) Se a data de presentación da solicitude está comprendida dentro do prazo dos dous anos anteriores, contados a partir da data de iniciación da primeira explotación comercial. 3. Se como resultado do exame previsto no apartado anterior, a solicitude de rexistro presentase algún defecto, o Rexistro da Propiedade Industrial comunicará as obxeccións para que o solicitante, no prazo de dous meses, subsane os defectos ou efectúe as alegacións que estime oportunas en defensa da solicitude de rexistro. :Artigo 11 ''Resolución'' 1. Se do exame realizado conforme ó previsto no artigo 10, non resultan defectos que impidan a concesión ou cando tales defectos fosen debidamente subsanados, o Rexistro da Propiedade Industrial concederá o rexistro. 2. O Rexistro da Propiedade Industrial denegará a solicitud de rexistro cando subsistan defectos que non fosen debidamente subsanados no prazo otorgado ó efecto. 3. Publicaranse no «Boletín Oficial de la Propiedad Industrial» as mencións relativas á concesión ou denegación cos datos necesarios para a identificación da solicitude. :Artigo 12 ''Rexistro de topografías'' 1. No Rexistro da Propiedade Industrial levarase un rexistro de topografías de produtos semicondutores onde se inscribirán os datos identificativos do expediente, así como as mencións relativas tanto á tramitación das solicitudes de protección como as que afecten posteriormente á súa vida legal. 2. Particularmente, inscribiranse no citado rexistro cando así proceda, a data de iniciación da primeira explotación comercial non segreda da topografía do produto semicondutor, cando dita data sexa anterior á data de presentación da solicitude de rexistro. :Artigo 13 ''Consulta pública'' 1. O rexistro de topografías de produtos semicondutores estará aberto a consulta pública. 2. Asimesmo, poranse a disposición do público, unha vez publicada a mención de concesión, tódolos documentos da solicitude e, no seu caso, a mostra da topografía do produto semicondutor, sempre que non exista segredo comercial. 3. Os documentos e mostras mencionados no apartado 2 non poderán ser copiados nin entregados sen autorización do titular rexistral. ===Disposición adicional=== :Única ''Aplicación supletoria da lexislación de patentes'' En defecto de norma expresamente aplicable, rexirán para as topografías dos produtos semicondutores as disposicións do Regulamento de execución da [[Lei 11/1986, do 20 de marzo|Lei 11/1986, do 20 de marzo, de Patentes]], sempre que non sexan incompatibles ca especialidade daquelas. Entre outras, seranlle aplicables as normas relativas ós procedementos de concesión e transmisión de patentes. [[Category:Documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1689 3011 2006-02-04T15:14:59Z Alyssalover 7 Real Decreto 855/1989, do 7 de xullo, polo que se amplia a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados países e territorios. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], publicada no «Boletín Oficial del Estado» do [[w:5 de maio|5 de maio]] seguinte, autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3, ca fin de amplialo dereito á protección a persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. Pola súa parte, o Consello das Comunidades Europeas adoptou as decisións [[Decisión 87/532/CEE, do 26 de outubro de 1987|87/532/CEE, do 26 de outubro de 1987]], e [[Decisión 88/311/CEE, do 31 de maio de 1988|88/311/CEE, do 31 de maio de 1988]], notificadas de conformidade co segundo párrafo do artigo 191 do [[Tratado Constitutivo da Comunidade Europea]], relativas a ampliacións da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados países e territorios. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta as decisións adoptadas polo Consello das Comunidades Europeas, procede establece-la correspondente norma nacional relativa á ampliación da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que se conteñen no [[#ANEXO|anexo]] da presente disposición. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria e Enerxía, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:7 de xullo|7 de xullo]] de [[w:1989|1989]], DISPOÑO: :Artigo 1 ''Beneficiarios da protección'' 1. Benefíciaranse da protección prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos protutos semicondutores]], as persoas naturais que sexan nacionais dun país ou territorio que figure no [[#ANEXO|anexo]] desta disposición ou que teñan a súa residencia habitual nun de ditos países ou territorios. 2. Benefíciaranse igualmente da misma protección as persoas xurídicas dun país ou territorio que figuren no citado [[#ANEXO|anexo]], que teñan un establecemento industrial ou comercial real e efectivo en dito país ou territorio, a condición de que as persoas xurídicas dos estados membros da [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] que teñan dereito á protección, prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], se beneficien da protección no país ou territorio de que se trate. :Artigo 2 ''Duración da protección'' 1. A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas contempladas no artigo 1 só se extenderá ata o día [[w:7 de novembro|7 de novembro]] de [[w:1990|1990]]. 2. Non obstante o disposto no apartado anterior, calquera dereito exclusivo adquirido en virtude do presente Real Decreto, seguirá surtindo efectos durante a duración prevista no artigo 7 da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]]. ==Disposición derradeira== :Única O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:7 de xullo|7 de xullo]] de [[w:1989|1989]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:José Claudio Aranzadi Martínez|JOSÉ CLAUDIO ARANZADI MARTÍNEZ]]. ==ANEXO== Países e territorios: *[[w:Anguila - Anguilla|Anguila]] *[[w:Austria - Österreich|Austria]] *[[w:Bermuda|Bermudas]] *[[w:Mayotte|Colectividade Territorial de Mayotte]] *[[w:San Pedro e Miguelón - Saint Pierre et Miquelon|Colectividade Territorial de Saint-Pierre e Miquelon]] *[[w:Xeorxia do Sur - South Georgia|Xeorxia do Sur]] e as [[w:Illas Sandwich do Sur|Illas Sandwich do Sur]] *Dependencias de [[w:Santa Helena|Santa Helena]] ([[w:Illa de Ascensión|Ascensión]], [[w:Illa de Tristán da Cuña|Tristán da Cunha]]) *[[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] *[[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]] *[[w:Hong Kong - 香港|Hong-Kong]] *[[w:Illa de Man|Illa de Man]] *[[w:Islandia - Ísland|Islandia]] *[[w:Illas da Canle - Channel Islands|Illas Anglonormandas]] *[[w:Illas Caimán - Cayman Islands|Illas Caimán]] *[[w:Illas Malvinas - Falkland Islands|Illas Malvinas (Falkland)]] *[[w:Illas Virxes Británicas - British Virgin Islands|Illas Virxes Británicas]] *[[w:Turks e Caicos|Illas Turks e Caicos]] *[[w:Xapón - 日本|Xapón]] *[[w:Illa de Montserrat|Montserrat]] *[[w:Noruega - Noreg|Noruega]] *[[w:Nova Caledonia|Nova Caledonia e dependencias]] *[[w:Illa de Pitcairn|Pitcairn]] *[[w:Polinesia Francesa - Polynésie française|Polinesia Francesa]] *[[w:Santa Helena|Santa Helena]] *[[w:Suecia - Sverige|Suecia]] *[[w:Suíza - Schweiz|Suíza]] *[[w:Territorio Británico do Océano Índico|Territorio Británico do Océano Índico]] *[[w:Territorios Franceses Australes e Antárticos|Territorios Franceses Australes e Antárticos]] *[[w:Wallis e Futuna|Wallis e Futuna]] ==Nota== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1690 3012 2006-02-04T15:15:21Z Alyssalover 7 Real Decreto 1369/1992, do 13 de novembro, polo que se amplía con carácter provisional a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados países e territorios. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], publicada no «Boletín Oficial del Estado» do [[w:5 de maio|5 de maio]] seguinte, autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3, ca fin de amplialo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 855/1989, do 7 de xullo]], polo que se amplia a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no seu anexo, tiña carácter provisional e os seus efectos extendéronse únicamente ata o día [[w:7 de novembro|7 de novembro]] de [[w:1990|1990]]. Pola súa parte, o Consello das Comunidades Europeas adoptou a [[Decisión 90/511/CEE, do 9 de outubro de 1990]], pola que se amplía a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores, con carácter provisional, a algúns países e territorios a fin de dispoñer do tempo suficiente para fixa-las condicións dunha protección mutua ilimitada. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta a Decisión 90/511/CEE adoptada polo Consello das Comunidades Europeas, procede establece-la correspondente norma nacional relativa á ampliación da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no [[#ANEXO|anexo]] da presente disposición. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria, Comercio e Turismo, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:13 de novembro|13 de novembro]] de [[w:1992|1992]], DISPOÑO: :Artigo 1 ''Beneficiarios da protección'' 1. Benefíciaranse da protección prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], as persoas naturais que sexan nacionais dun país ou territorio que figure no [[#ANEXO|anexo]] desta disposición ou que teñan a súa residencia habitual nun de ditos países ou territorios. 2. Benefíciaranse igualmente da mesma protección as persoas xurídicas dun país ou territorio que figuren no citado [[#ANEXO|anexo]], que teñan un establecemento industrial ou comercial real e efectivo en dito país ou territorio, a condición de que as persoas xurídicas dos estados membros das Comunidades Europeas que teñan dereito á protección, prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], se beneficien da protección no país ou territorio de que se trate. :Artigo 2 ''Duración da protección'' 1. A ampliación de protección xurídica das persoas naturais e xurídicas contempladas no artigo 1 extenderase dende o día [[w:8 de novembro|8 de novembro]] de [[w:1990|1990]] ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1992|1992]]. 2. Non obstante o disposto no apartado anterior, calquera dereito exclusivo adquirido en virtude do presente Real Decreto, seguirá surtindo efectos durante a duración prevista no artigo 7 da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]]. ==Disposición derradeira== :Única O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:13 de novembro|13 de novembro]] de [[w:1992|1992]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria, Comercio e Turismo, [[w:José Claudio Aranzadi Martínez|JOSÉ CLAUDIO ARANZADI MARTÍNEZ]]. ==ANEXO== Países e territorios: *[[w:Anguila - Anguilla|Anguila]] *[[w:Bermuda|Bermudas]] *Dependencias de [[w:Santa Helena|Santa Helena]] ([[w:Illa de Ascensión|Ascensión]], [[w:Illa de Tristán da Cuña|Tristán da Cunha]]) *[[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] *[[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]] *[[w:Xeorxia do Sur - South Georgia|Xeorxia do Sur]] e as [[w:Illas Sandwich do Sur|Illas Sandwich do Sur]] *[[w:Hong Kong - 香港|Hong-Kong]] *[[w:Illa de Man|Illa de Man]] *[[w:Islandia - Ísland|Islandia]] *[[w:Illas da Canle - Channel Islands|Illas Anglonormandas]] *[[w:Illas Caimán - Cayman Islands|Illas Caimán]] *[[w:Illas Malvinas - Falkland Islands|Illas Malvinas (Falkland)]] *[[w:Illas Virxes Británicas - British Virgin Islands|Illas Virxes Británicas]] *[[w:Turks e Caicos|Illas Turks e Caicos]] *[[w:Liechtenstein|Liechtenstein]] *[[w:Illa de Montserrat|Montserrat]] *[[w:Noruega - Noreg|Noruega]] *[[w:Illa de Pitcairn|Pitcairn]] *[[w:Santa Helena|Santa Helena]] *[[w:Suíza - Schweiz|Suíza]] *[[w:Territorio Británico do Océano Índico|Territorio Británico do Océano Índico]] ==Nota== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1691 3013 2006-02-04T15:16:43Z Alyssalover 7 Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro, polo que se amplía con carácter permanente a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados países e territorios. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], publicada no «Boletín Oficial del Estado» do [[w:5 de maio|5 de maio]] seguinte, autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3, ca fin de amplialo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 855/1989, do 7 de xullo]], polo que se amplia a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no seu anexo, tiña carácter provisional e os seus efectos extendéronse únicamente ata o día [[w:7 de novembro|7 de novembro]] de [[w:1990|1990]]. Pola súa parte, o Consello das Comunidades Europeas adoptou a [[Decisión 90/510/CEE, do 9 de outubro de 1990]], pola que se amplía a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores, con carácter permanente, ós países e territorios que dispoñen dunha lexislación nacional adecuada que estableza tal protección. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta a Decisión 90/510/CEE adoptada polo Consello das Comunidades Europeas, procede establece-la correspondente norma nacional relativa á ampliación da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no [[#ANEXO|anexo]] da presente disposición. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria, Comercio e Turismo, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:13 de novembro|13 de novembro]] de [[w:1992|1992]], DISPOÑO: :Artigo único ''Beneficiarios da protección'' 1. Benefíciaranse da protección prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], as persoas naturais que sexan nacionais dun país ou territorio que figure no [[#ANEXO|anexo]] desta disposición ou que teñan a súa residencia habitual nun de ditos países ou territorios. 2. Benefíciaranse igualmente da misma protección as persoas xurídicas dun país ou territorio que figuren no citado [[#ANEXO|anexo]] e que teñan un establecemento industrial ou comercial real e efectivo en dito país ou territorio. 3. A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas contempladas nos apartados 1 e 2 anteriores entenderase dende o día [[w:8 de novembro|8 de novembro]] de [[w:1990|1990]]. {{ref|2}} {{ref|3}} ==Disposición derradeira== :Única O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:13 de novembro|13 de novembro]] de [[w:1992|1992]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria, Comercio e Turismo, [[w:José Claudio Aranzadi Martínez|JOSÉ CLAUDIO ARANZADI MARTÍNEZ]]. ==ANEXO== ===Anexo 1=== {{ref|4}} Países e territorios: *[[w:Australia|Australia]] *[[w:Austria - Österreich|Austria]] *[[w:Mayotte|Colectividade Territorial de Mayotte]] *[[w:San Pedro e Miguelón - Saint Pierre et Miquelon|Colectividade Territorial de Saint-Pierre e Miquelon]] *[[w:Xapón - 日本|Xapón]] *[[w:Nova Caledonia|Nova Caledonia e dependencias]] *[[w:Polinesia Francesa - Polynésie française|Polinesia Francesa]] *[[w:Suecia - Sverige|Suecia]] *[[w:Territorios Franceses Australes e Antárticos|Territorios Franceses Australes e Antárticos]] *[[w:Wallis e Futuna|Wallis e Futuna]] ===Anexo 2=== {{ref|5}} Países e territorios: *[[w:Australia|Australia]] *[[w:Austria - Österreich|Austria]] *[[w:Mayotte|Colectividade Territorial de Mayotte]] *[[w:San Pedro e Miguelón - Saint Pierre et Miquelon|Colectividade Territorial de Saint-Pierre e Miquelon]] *[[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]] *[[w:Islandia - Ísland|Islandia]] *[[w:Xapón - 日本|Xapón]] *[[w:Liechtenstein|Liechtenstein]] *[[w:Noruega - Noreg|Noruega]] *[[w:Nova Caledonia|Nova Caledonia e dependencias]] *[[w:Polinesia Francesa - Polynésie française|Polinesia Francesa]] *[[w:Suecia - Sverige|Suecia]] *[[w:Suíza - Schweiz|Suíza]] *[[w:Territorios Franceses Australes e Antárticos|Territorios Franceses Australes e Antárticos]] *[[w:Wallis e Futuna|Wallis e Futuna]] ===Anexo 3=== Países e territorios: *[[w:Australia|Australia]] *[[w:Austria - Österreich|Austria]] *[[w:Canadá - Canada|Canadá]] *[[w:Mayotte|Colectividade Territorial de Mayotte]] *[[w:San Pedro e Miguelón - Saint Pierre et Miquelon|Colectividade Territorial de Saint-Pierre e Miquelon]] *[[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]] *[[w:Islandia - Ísland|Islandia]] *[[w:Xapón - 日本|Xapón]] *[[w:Liechtenstein|Liechtenstein]] *[[w:Noruega - Noreg|Noruega]] *[[w:Nova Caledonia|Nova Caledonia e dependencias]] *[[w:Polinesia Francesa - Polynésie française|Polinesia Francesa]] *[[w:Suecia - Sverige|Suecia]] *[[w:Suíza - Schweiz|Suíza]] *[[w:Territorios Franceses Australes e Antárticos|Territorios Franceses Australes e Antárticos]] *[[w:Wallis e Futuna|Wallis e Futuna]] ==Notas== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. # {{note|2}} A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas contempladas nos apartados 1 e 2 entenderase efectiva dende o día [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1993|1993]] segundo apartado 2 da disposición derradeira única do [[Real Decreto 2067/1993, do 26 de novembro]]. # {{note|3}} A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas de [[w:Canadá - Canada|Canadá]] entenderase efectiva dende o día [[w:1 de novembro|1 de novembro]] de [[w:1994|1994]] segundo apartado 2 da disposición derradeira única do [[Real Decreto 1166/1995, do 7 de xullo]]. # {{note|4}} O [[Real Decreto 2067/1993, do 26 de novembro]] sustituíno polo anexo 2 # {{note|5}} O [[Real Decreto 1166/1995, do 7 de xullo]] sustituíno polo anexo 3 [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1692 3023 2006-02-04T15:23:29Z Alyssalover 7 Real Decreto 2067/1993, do 26 de novembro, polo que se sustitúe o anexo do Real Decreto 1370/1992, de ampliación da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores. {{ref|1}} O parágrafo primeiro da disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modifica-lo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplia-lo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro]], establece a ampliación, con carácter permanente, da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no seu anexo. Dita protección foi ampliada, asimesmo, ás persoas orixinarias de [[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]], [[w:Islandia - Ísland|Islandia]], [[w:Liechtenstein|Liechtenstein]], [[w:Noruega - Noreg|Noruega]] e [[w:Suíza - Schweiz|Suíza]], únicamente con carácter provisional, en virtude do [[Real Decreto 1369/1992, do 13 de novembro]], e os seus efectos extendéronse soamente ata o [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1992|1992]]. Pola súa parte, o Consello das Comunidades Europeas adoptou a [[Decisión 93/17/CEE, do 21 de setembro de 1992|Decisión 93/17/CEE]], pola que se modifica a [[Decisión 90/510/CEE, do 9 de outubro de 1990|Decisión 90/510/CEE]], no sentido de amplia-la protección segundo o seu artigo 2, con carácter permanente, a partir do [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1993|1993]], ós países anteriormente mencionados, dado que os mesmos dispoñen, na actualidade, de lexislacións nacionais adecuadas que establecen tal protección. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta a Decisión 93/17/CEE adoptada polo Consello das Comunidades Europeas, procede modifica-la correspondente norma nacional, relativa á ampliación, con carácter permanente, da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados países e territorios. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria e Enerxía, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:26 de novembro|26 de novembro]] de [[w:1993|1993]], DISPOÑO: :Artigo único O anexo do [[Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro|Real Decreto 1370/1992]] sustitúese polo anexo desta disposición. ==Disposición derradeira== :Única 1. O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». 2. A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas, contempladas nos apartados 1 e 2 do artigo único do Real Decreto 1370/1992, entenderase efectiva dende o día [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1993|1993]]. Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:26 de novembro|26 de novembro]] de [[w:1993|1993]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|JUAN MANUEL EGUIAGARAY UCELAY]]. ==ANEXO== Países e territorios: *[[w:Australia|Australia]] *[[w:Austria - Österreich|Austria]] *[[w:Mayotte|Colectividade Territorial de Mayotte]] *[[w:San Pedro e Miguelón - Saint Pierre et Miquelon|Colectividade Territorial de Saint-Pierre e Miquelon]] *[[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]] *[[w:Islandia - Ísland|Islandia]] *[[w:Xapón - 日本|Xapón]] *[[w:Liechtenstein|Liechtenstein]] *[[w:Noruega - Noreg|Noruega]] *[[w:Nova Caledonia|Nova Caledonia e dependencias]] *[[w:Polinesia Francesa - Polynésie française|Polinesia Francesa]] *[[w:Suecia - Sverige|Suecia]] *[[w:Suíza - Schweiz|Suíza]] *[[w:Territorios Franceses Australes e Antárticos|Territorios Franceses Australes e Antárticos]] *[[w:Wallis e Futuna|Wallis e Futuna]] ==Nota== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1693 3022 2006-02-04T15:23:22Z Alyssalover 7 Real Decreto 1166/1995, do 7 de xullo, polo que se sustitúe o anexo do Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro, polo que se amplía con carácter permanente a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados países e territorios. {{ref|1}} O parágrafo primeiro da disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modifica-lo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplia-lo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Económica Europea|Comunidade Económica Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro]], establece a ampliación, con carácter permanente, da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no seu anexo. O [[Real Decreto 2067/1993, do 26 de novembro]], sustitúe o anexo do Real Decreto 1370/1992, de ampliación, con carácter permanente, da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores, extendéndoa ás persoas orixinarias de [[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]], [[w:Islandia - Ísland|Islandia]], [[w:Liechtenstein|Liechtenstein]], [[w:Noruega - Noreg|Noruega]] e [[w:Suíza - Schweiz|Suíza]]. Pola súa parte, o Consello das Comunidades Europeas adoptou a [[Decisión 94/700/CE, do 24 de outubro]], pola que se modifica a [[Decisión 90/510/CEE, do 9 de outubro de 1990|Decisión 90/510/CEE]], no sentido de amplia-la protección xurídica segundo o seu artigo 2, con carácter permanente, a partir do [[w:1 de novembro|1 de novembro]] de [[w:1994|1994]], ás persoas de [[w:Canadá - Canada|Canadá]]. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta a Decisión 94/700/CE adoptada polo Consello das Comunidades Europeas, procede modifica-lo Real Decreto 1370/1992 no sentido de ampliar, con carácter permanente a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a persoas de [[w:Canadá - Canada|Canadá]]. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria e Enerxía, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:7 de xullo|7 de xullo]] de [[w:1995|1995]], DISPOÑO: :Artigo único O anexo do [[Real Decreto 1370/1992, do 13 de novembro|Real Decreto 1370/1992]] sustitúese polo anexo desta disposición. ==Disposición derradeira== :Única 1. O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». 2. A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas de [[w:Canadá - Canada|Canadá]] entenderase efectiva dende o día [[w:1 de novembro|1 de novembro]] de [[w:1994|1994]]. Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:7 de xullo|7 de xullo]] de [[w:1995|1995]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|JUAN MANUEL EGUIAGARAY UCELAY]]. ==ANEXO== Países e territorios: *[[w:Australia|Australia]] *[[w:Austria - Österreich|Austria]] *[[w:Canadá - Canada|Canadá]] *[[w:Mayotte|Colectividade Territorial de Mayotte]] *[[w:San Pedro e Miguelón - Saint Pierre et Miquelon|Colectividade Territorial de Saint-Pierre e Miquelon]] *[[w:Finlandia - Suomi|Finlandia]] *[[w:Islandia - Ísland|Islandia]] *[[w:Xapón - 日本|Xapón]] *[[w:Liechtenstein|Liechtenstein]] *[[w:Noruega - Noreg|Noruega]] *[[w:Nova Caledonia|Nova Caledonia e dependencias]] *[[w:Polinesia Francesa - Polynésie française|Polinesia Francesa]] *[[w:Suecia - Sverige|Suecia]] *[[w:Suíza - Schweiz|Suíza]] *[[w:Territorios Franceses Australes e Antárticos|Territorios Franceses Australes e Antárticos]] *[[w:Wallis e Futuna|Wallis e Futuna]] ==Nota== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1694 3014 2006-02-04T15:18:20Z Alyssalover 7 Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro, polo que se amplía con carácter provisional a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos Estados Unidos de América e de determinados territorios. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplialo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 1369/1992, do 13 de novembro]], polo que se amplia a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos países e territorios que figuran no seu anexo, tiña carácter provisional e os seus efectos extendéronse únicamente ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1992|1992]]. Pola súa parte, o Consello das Comunidades Europeas adoptou a [[Decisión 93/16/CEE, do 21 de decembro de 1992]], pola que, segundo o seu artigo 2, amplíase, a partir do [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1993|1993]], a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a persoas dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] e de determinados territorios, a fin de dispoñer do tempo suficiente para fixa-las condicións dunha protección mutua ilimitada. Ademáis, o Consello das Comunidades Europeas adoptou a [[Decisión 93/520/CEE, do 27 de setembro de 1993]], pola que se modifica a Decisión 93/16/CEE, no sentido de incluir no seu anexo os territorios das [[w:Antillas Holandesas|Antillas Holandesas]] e de [[w:Aruba|Aruba]]. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta as Decisións [[Decisión 93/16/CEE, do 21 de decembro de 1992|93/16/CEE]] y [[Decisión 93/520/CEE, do 27 de setembro de 1993|93/520/CEE]], adoptadas polo Consello das Comunidades Europeas, procede establece-la correspondente norma nacional relativa á ampliación, con carácter provisional, da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] e de determinados territorios. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria, Comercio e Turismo, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:26 de novembro|26 de novembro]] de [[w:1993|1993]], DISPOÑO: :Artigo 1 ''Beneficiarios da protección'' 1. Benefíciaranse da protección prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], as persoas naturais que sexan nacionais dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] ou dun territorio que figure no [[#ANEXO|anexo]] desta disposición ou que teñan a súa residencia habitual nos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] ou nun de ditos territorios. 2. Benefíciaranse igualmente da misma protección as persoas xurídicas dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] ou dun territorio que figure no citado [[#ANEXO|anexo]] e que teñan un establecemento industrial ou comercial real e efectivo en dito país ou territorio, a condición de que as persoas xurídicas dos Estados membros das Comunidades Europeas que teñan dereito á protección, prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], se beneficien da protección nos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] ou territorio de que se trate. :Artigo 2 ''Duración da protección'' 1. A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas contempladas no artigo 1 entenderase efectiva dende o día [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1993|1993]], con excepción dos beneficiarios dos territorios das [[w:Antillas Holandesas|Antillas Holandesas]] e de [[w:Aruba|Aruba]], para os que se iniciará dende o día [[w:1 de novembro|1 de novembro]] de [[w:1993|1993]], e se extenderá ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1994|1994]], con excepción dos beneficiarios dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]], para os que se extenderá ata o día ''(31 de decembro de 1993)'' [[w:1 de xullo|1 de xullo]] de [[w:1995|1995]]. {{ref|2}} 2. Non obstante o disposto no apartado anterior, calquera dereito exclusivo adquirido en virtude do presente Real Decreto, seguirá surtindo efectos durante a duración prevista no artigo 7 da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]]. ==Disposición derradeira== :Única ''Entrada en vigor'' O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:26 de novembro|26 de novembro]] de [[w:1993|1993]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|JUAN MANUEL EGUIAGARAY UCELAY]]. ==ANEXO== Territorios: *[[w:Anguila - Anguilla|Anguila]] *[[w:Antillas Holandesas|Antillas Holandesas]] *[[w:Aruba|Aruba]] *[[w:Bermuda|Bermudas]] *Dependencias de [[w:Santa Helena|Santa Helena]] ([[w:Illa de Ascensión|Ascensión]], [[w:Illa de Tristán da Cuña|Tristán da Cunha]]) *[[w:Xeorxia do Sur - South Georgia|Xeorxia do Sur]] e as [[w:Illas Sandwich do Sur|Illas Sandwich do Sur]] *[[w:Hong Kong - 香港|Hong-Kong]] *[[w:Illa de Man|Illa de Man]] *[[w:Illas Caimán - Cayman Islands|Illas Caimán]] *[[w:Illas da Canle - Channel Islands|Illas da Canle]] *[[w:Illas Malvinas - Falkland Islands|Illas Malvinas (Falkland)]] *[[w:Illas Virxes Británicas - British Virgin Islands|Illas Virxes Británicas]] *[[w:Turks e Caicos|Illas Turks e Caicos]] *[[w:Illa de Montserrat|Montserrat]] *[[w:Illa de Pitcairn|Pitcairn]] *[[w:Santa Helena|Santa Helena]] *[[w:Territorio Británico do Océano Índico|Territorio Británico do Océano Índico]] ==Notas== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. # {{note|2}} A data de finalización da protección ás persoas dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] foi modificada polo [[Real Decreto 2162/1994, do 4 de novembro]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1695 3021 2006-02-04T15:23:10Z Alyssalover 7 Real Decreto 2162/1994, do 4 de novembro, polo que se modifica o artigo 2 do Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro, polo que se amplía, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos Estados Unidos de América e de determinados territorios. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplialo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], polo que se amplia, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] e de determinados territorios que figuran no seu anexo, extendeu esta protección para os [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] únicamente ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1993|1993]]. O Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] adoptou a [[Decisión 94/4/CE, do 20 de decembro de 1993]], pola que, segundo o seu artigo 2, ampliase ata o [[w:1 de xullo|1 de xullo]] de [[w:1994|1994]] a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a persoas dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]]. A esta Decisión seguiu a [[Decisión 94/373/CE, do 27 de xuño|94/373/CE, do 27 de xuño]] («DOCE» L 170/94, do [[w:5 de xullo|5 de xullo]]), pola que se ampliou esta protección a partir do [[w:2 de xullo|2 de xullo]] de [[w:1994|1994]] ata o [[w:1 de xullo|1 de xullo]] de [[w:1995|1995]]. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], e tendo en conta as Decisións [[Decisión 94/4/CE, do 20 de decembro de 1993|94/4/CE]] y [[Decisión 94/373/CE, do 27 de xuño|94/373/CE]], do Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], procede ampliar ata a última data indicada a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]]. Os prazos de protección provisional amplíanse por decisións do Consello de Ministros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], sendo previsible que se adopten novas decisións con este obxectivo. Por iso, e para conseguir un rápido cumprimiento das mesmas, o presente Real Decreto inclúe unha disposición derradeira na que se faculta ó Ministro de Industria e Enerxía para amplia-los prazos de protección a tenor das decisións que poida adopta-lo Consello de Ministros da Unión Europea. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria e Enerxía, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:4 de novembro|4 de novembro]] de [[w:1994|1994]], DISPOÑO: :Artigo único Modificase o artigo 2.1 do [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro|Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro, polo que se amplía, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de Estados Unidos de América e de determinados territorios]], que quedará redactado como segue: «1. A ampliación de protección xurídica ás persoas naturais e xurídicas contempladas no artigo 1 entenderase efectiva dende o día [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1993|1993]], con excepción dos beneficiarios dos territorios das [[w:Antillas Holandesas|Antillas Holandesas]] e de [[w:Aruba|Aruba]], para os que se iniciará dende o día [[w:1 de novembro|1 de novembro]] de [[w:1993|1993]], e se extenderá ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1994|1994]], con excepción dos beneficiarios dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]], para os que se extenderá ata o día [[w:1 de xullo|1 de xullo]] de [[w:1995|1995]].» ==Disposicións derradeiras== :Primeira Facúltase ó Ministro de Industria e Enerxía para que, a tenor das decisións que poidan adoptarse polo Consello de Ministros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], amplíe a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a que se refire o artigo 2.1 do [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], ata data posterior á prevista no citado precepto. :Segunda O presente Real Decreto entrará en vigor ó día seguinte da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:4 de novembro|4 de novembro]] de [[w:1994|1994]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|JUAN MANUEL EGUIAGARAY UCELAY]]. ==Nota== # {{note|1}} Derrogado polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1696 3016 2006-02-04T15:18:59Z Alyssalover 7 /* Nota */ Orde do 24 de xullo de 1995 pola que se amplía con carácter provisional a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados territorios. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplialo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios que non pertenzan á [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], polo que se amplia, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos territorios que figuran no seu anexo extendeu esta protección únicamente ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1994|1994]]. O Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] adoptou a [[Decisión 94/828/CE, do 19 de decembro de 1994]], pola que, segundo o seu artigo 2, amplíase ata o [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1995|1995]], a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas contempladas no artigo 1. Tendo en conta a [[Decisión 94/828/CE, do 19 de decembro de 1994|Decisión 94/828/CE]], adoptada polo Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], procede ampliar ata a data indicada a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás personas orixinarias de [[w:Anguila - Anguilla|Anguila]], [[w:Antillas Holandesas|Antillas Holandesas]], [[w:Aruba|Aruba]], [[w:Bermuda|Bermudas]], [[w:Territorio Británico do Océano Índico|Territorio Británico do Océano Índico]], [[w:Illas Virxes Británicas - British Virgin Islands|Illas Virxes Británicas]], [[w:Illas Caimán - Cayman Islands|Illas Caimán]], [[w:Illas da Canle - Channel Islands|Illas da Canle]], [[w:Illas Malvinas - Falkland Islands|Illas Malvinas (Falkland)]], [[w:Hong Kong - 香港|Hong-Kong]], [[w:Illa de Man|Illa de Man]], [[w:Illa de Montserrat|Montserrat]], [[w:Illa de Pitcairn|Pitcairn]], [[w:Santa Helena|Santa Helena]], Dependencias de [[w:Santa Helena|Santa Helena]] ([[w:Illa de Ascensión|Illa da Ascensión]] e [[w:Illa de Tristán da Cuña|Illa Tristán da Cunha]]), [[w:Xeorxia do Sur - South Georgia|Xeorxia do Sur]] e as [[w:Illas Sandwich do Sur|Illas Sandwich do Sur]], [[w:Turks e Caicos|Illas Turks e Caicos]]. Os prazos de protección provisional amplíanse por decisións do Consello de Ministros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], sendo previsible que se adopten novas decisións con este obxectivo. Ante esta situación a disposición derradeira primeira do [[Real Decreto 2162/1994, do 4 de novembro]], de ampliación con carácter provisional da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] e de determinados territorios habilita ó Ministro de Industria e Enerxía, para que a tenor das decisións que poidan adoptarse polo Consello de Ministros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] amplíe a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a que se refire o artigo 2.1 do [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], ata data posterior á prevista no citado precepto. Esta habilitación cubre os territorios comprendidos no anexo desta Orde. Na súa virtude, este Ministerio tivo a ben dispor: :Primeiro.- Amplíase, ata o [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1995|1995]], o dereito á protección xurídica ás persoas naturais ou xurídicas que sexan nacionais ou teñan a súa residencia habitual nalgún dos territorios incluídos no [[#ANEXO|anexo]] desta Orde. :Segundo.- A presente Orde entrará en vigor ó día da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». O que comunico a V. I. para o seu coñecemento e efectos. [[w:Madrid|Madrid]], [[w:24 de xullo|24 de xullo]] de [[w:1995|1995]]. [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|EGUIAGARAY UCELAY]] Ilmo. Sr. Director xeral da Oficina Española de Patentes e Marcas. ==ANEXO== *[[w:Anguila - Anguilla|Anguila]] *[[w:Antillas Holandesas|Antillas Holandesas]] *[[w:Aruba|Aruba]] *[[w:Bermuda|Bermudas]] *[[w:Territorio Británico do Océano Índico|Territorio Británico do Océano Índico]] *[[w:Illas Virxes Británicas - British Virgin Islands|Illas Virxes Británicas]] *[[w:Illas Caimán - Cayman Islands|Illas Caimán]] *[[w:Illas da Canle - Channel Islands|Illas da Canle]] *[[w:Illas Malvinas - Falkland Islands|Illas Malvinas (Falkland)]] *[[w:Hong Kong - 香港|Hong-Kong]] *[[w:Illa de Man|Illa de Man]] *[[w:Illa de Montserrat|Montserrat]] *[[w:Illa de Pitcairn|Pitcairn]] *[[w:Santa Helena|Santa Helena]] *Dependencias de [[w:Santa Helena|Santa Helena]] ([[w:Illa de Ascensión|Illa da Ascensión]] e [[w:Illa de Tristán da Cuña|Illa Tristán da Cunha]]) *[[w:Xeorxia do Sur - South Georgia|Xeorxia do Sur]] e as [[w:Illas Sandwich do Sur|Illas Sandwich do Sur]] *[[w:Turks e Caicos|Illas Turks e Caicos]] ==Nota== # {{note|1}} Derrogada polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-O]] 1697 3017 2006-02-04T15:19:20Z Alyssalover 7 Orde do 2 de novembro de 1995 pola que se amplía, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a persoas dos Estados Unidos de América. {{ref|1}} A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modificalo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplialo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios que non pertenzan á [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 2162/1994, do 4 de novembro]], polo que se modifica o artigo 2.1 do [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], polo que se amplía, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] e de determinados territorios extendeu esta protección para os [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] únicamente ata o día [[w:1 de xullo|1 de xullo]] de [[w:1995|1995]]. O Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] adoptou a [[Decisión 95/237/CE, do 29 de xuño de 1995]], pola que, segundo o seu artigo 2, amplíase ata o [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1996|1996]] a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]]. Tendo en conta a [[Decisión 95/237/CE, do 29 de xuño de 1995|Decisión 95/237/CE]], adoptada polo Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], procede ampliar, ata a data indicada, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]]. Os prazos de protección provisional amplíanse por Decisións do Consello de Ministros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], sendo previsible que se adopten novas Decisións con este obxectivo. Ante esta situación, a disposición darradeira primeira do [[Real Decreto 2162/1994, do 4 de novembro]] («Boletín Oficial del Estado» do 29), de ampliación, con carácter provisional, da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]] e de determinados territorios, habilita ó Ministro de Industria e Enerxía para que, a tenor das Decisións que poidan adoptarse polo Consello de Ministros da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], amplíe a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores, a que se refire o artigo 2.1 do [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], ata data posterior á prevista no citado precepto. Esta habilitación cubre o territorio dos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos]] comprendido nesta Orde. En virtude do anteriormente exposto, dispoño: :Primeiro.- Amplíase, ata o [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1996|1996]], o dereito á protección xurídica ás persoas naturais ou xurídicas que sexan nacionais ou teñan a súa residencia habitual nos [[w:Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos de América]]. ==Disposición derradeira== :Única A presente Orde entrará en vigor o día da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». O que comunico a V. I. para o seu coñecemento e efectos. [[w:Madrid|Madrid]], [[w:2 de novembro|2 de novembro]] de [[w:1995|1995]]. [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|EGUIAGARAY UCELAY]] Ilmo. Sr. Director da Oficina Española de Patentes e Marcas. ==Nota== # {{note|1}} Derrogada polo [[Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro]] na medida en que amplíe a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-O]] 1698 3020 2006-02-04T15:21:05Z Alyssalover 7 Real Decreto 149/1996, do 2 de febreiro, polo que se amplía a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ós nacionais dos membros da Organización Mundial do Comercio. O parágrafo primeiro da disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modifica-lo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplia-lo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Unión Europea|Unión Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se estableza polos órganos da [[w:Unión Europea|Unión Europea]]. Pola súa parte, o Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], para responder á necesidade de armoniza-la lexislación comunitaria co Acordo sobre os aspectos dos dereitos de propiedade intelectual relacionados co comercio («Acuerdo ADPIC»), adoptou a [[Decisión 94/824/CE, do 22 de decembro]], pola que se amplía, con carácter permanente, a protección xurídica dos produtos semicondutores ós nacionais dos membros da [[w:Organización Mundial do Comercio|Organización Mundial do Comercio]]. Dita Decisión será aplicable a partir do [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1996|1996]]. Facendo uso da autorización ó Goberno prevista na disposición derradeira terceira, primeiro parágrafo, da [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], e tendo en conta a [[Decisión 94/824/CE, do 22 de decembro|Decisión 94/824/CE]] adoptada polo Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], procede ampliar, con carácter permanente, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ós nacionais dos membros da [[w:Organización Mundial do Comercio|Organización Mundial do Comercio]]. Na súa virtude, a proposta do Ministro de Industria e Enerxía, de acordo co Consello de Estado e previa deliberación do Consello de Ministros na súa reunión do día [[w:2 de febreiro|2 de febreiro]] de [[w:1996|1996]], DISPOÑO: :Artigo único ''Beneficiarios da protección'' 1. Benefíciaranse da protección prevista na [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], as persoas físicas que sexan nacionais dun membro do [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]], ou estén domiciliadas no seu territorio. 2. Benefíciaranse da mesma protección as persoas físicas ou xurídicas cun establecemento real e efectivo para a elaboración de topografías ou a producción de circuitos integrados no territorio dun membro do [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]], que terán a consideración de persoas físicas ou xurídicas cun establecemento comercial ou industrial real e efectivo no territorio dun membro. ==Disposición derrogatoria== :Única ''Derrogación normativa'' Á entrada en vigor deste Real Decreto quedarán derrogadas todas aquelas disposicións de igual ou inferior rango relativas á ampliación da protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a persoas orixinarias de determinados países e territorios na medida en que amplíen a protección outorgada pola [[Lei 11/1988, do 3 de maio]], a países ou territorios que son parte no [[Acordo polo que se crea a Organización Mundial do Comercio]]. ==Disposición derradeira== :Única ''Entrada en vigor'' O presente Real Decreto entrará en vigor o día siguiente ó da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado», surtindo efectos dende o [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1996|1996]]. Dado en [[w:Madrid|Madrid]] a [[w:2 de febreiro|2 de febreiro]] de [[w:1996|1996]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Ministro de Industria e Enerxía, [[w:Juán Manuel Eguiagaray Ucelay|JUAN MANUEL EGUIAGARAY UCELAY ]] [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-R]] 1699 3026 2006-02-04T15:52:54Z Alyssalover 7 FIN Orde do 20 de febreiro de 1997 pola que se amplía, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas da Illa de Man. A disposición derradeira terceira da [[Lei 11/1988, do 3 de maio|Lei 11/1988, do 3 de maio, de protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores]], autoriza ó Goberno para modifica-lo artigo 3.3 da mesma, ca fin de amplia-lo dereito á protección de persoas orixinarias de terceiros países ou territorios, que non pertenzan á [[w:Comunidade Europea|Comunidade Europea]] e que non se beneficien da protección, cando así se establezca polos órganos das Comunidades Europeas. O [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], polo que se amplía, con carácter provisional, a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias dos territorios que figuran no seu anexo (entre os que se atopan os da [[w:Illa de Man|Illa de Man]]), extendeu esta protección para a [[w:Illa de Man|Illa de Man]] (entre outros), únicamente ata o día [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1994|1994]]. O Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] adoptou a [[Decisión 94/828/CE, do 19 de decembro de 1994]], pola que, segundo o seu artigo 2, amplíase ata o [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1995|1995]], a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas contempladas no artigo 1 (entre os que igualmente se atopan os nacionais da [[w:Illa de Man|Illa de Man]]). Tendo en conta esta Decisión do Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]], procedeu ampliar por [[Orde do 24 de xullo de 1995 do Ministerio de Industria e Enerxía |Orde do 24 de xullo de 1995]] ata o [[w:31 de decembro|31 de decembro]] de [[w:1995|1995]], a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores ás persoas orixinarias de determinados territorios, entre os que se incluía a [[w:Illa de Man|Illa de Man]] e iso como consecuencia da habilitación ó Ministerio de Industria e Enerxía efectuada pola disposición derradeira primeira do [[Real Decreto 2162/1994, do 4 de novembro]] («Boletín Oficial del Estado» do [[w:29 de decembro|29 de decembro]]). Os prazos de protección provisional ampliárose, respecto da [[w:Illa de Man|Illa de Man]], por Decisión do Consello da Unión Europea do [[w:11 de novembro|11 de novembro]] de [[w:1996|1996]] ([[Decisión 96/644/CE, do 11 de novembro de 1996|96/644/CE]]), ata tanto a [[w:Illa de Man|Illa de Man]] esté sometida ás disposicións do [[Acordo sobre os aspectos dos dereitos de propiedade intelectual relacionados co comercio]] (Acordo sobre os ADPIC), como consecuencia da ampliación á [[w:Illa de Man|Illa de Man]] do [[Acordo polo que se constitúe a Organización Mundial do Comercio]]. Dita Decisión é aplicable dende o [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1996|1996]]. Tendo en conta esta Decisión do Consello da [[w:Unión Europea|Unión Europea]] procede agora ampliar respecto das persoas da [[w:Illa de Man|Illa de Man]] a protección xurídica das topografías dos produtos semicondutores a que se refire o artigo 2.1 do [[Real Decreto 2068/1993, do 26 de novembro]], así como a [[Orde do 24 de xullo de 1995 do Ministerio de Industria e Enerxía|Orde do 24 de xullo de 1995]], ata tanto a [[w:Illa de Man|Illa de Man]] esté sometida ás disposicións do [[Acordo sobre os aspectos dos dereitos de propiedade intelectual relacionados co comercio|Acordo sobre os ADPIC]], como consecuencia da ampliación á [[w:Illa de Man|Illa de Man]] do [[Acordo polo que se constitúe a Organización Mundial do Comercio]]. Na súa virtude, dispoño: :Primeiro.- Amplíase o dereito á protección xurídica ás persoas físicas orixinarias da [[w:Illa de Man|Illa de Man]] ou que teñan a súa residencia habitual no territorio desta illa e ás sociedades e outras persoas xurídicas da [[w:Illa de Man|Illa de Man]] que teñan un establecemento industrial ou comercial efectivo e real en dita illa ata tanto a [[w:Illa de Man|Illa de Man]] esté sometida ás disposicións do [[Acordo sobre os aspectos dos dereitos de propiedade intelectual relacionados co comercio]], como consecuencia da ampliación á citada illa do [[Acordo polo que se constitúe a Organización Mundial do Comercio]]. :Segundo.- O inicio dos efectos da presente Orde retrotraerase ó [[w:1 de xaneiro|1 de xaneiro]] de [[w:1996|1996]], de acordo ca [[Decisión 96/644/CE, do 11 de novembro de 1996|Decisión do Consello da Unión Europea 96/644/CE, do 11 de novembro]]. O que comunico para o seu coñecemento e efectos. [[w:Madrid|Madrid]], [[w:20 de febreiro|20 de febreiro]] de [[w:1997|1997]]. [[w:Josep Piqué i Camps|PIQUÉ I CAMPS]] Ilmo. Sr. Director xeral da Oficina Española de Patentes e Marcas. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-O]] 1700 3033 2006-02-04T23:45:52Z Alyssalover 7 {{Código Civil español}} 1701 3032 2006-02-04T23:45:40Z Alyssalover 7 {| align="center" style="border:solid 1px;" |- |colspan="2" style="font-size:12pt;font-weight:bold;text-align:center"|[[Código Civil español]] |- |width="10px"|&nbsp; | *'''[[Código Civil español/TÍTULO PRELIMINAR| TÍTULO PRELIMINAR]]''' <small>'''(art.1 ó art.16)'''</small> : Das normas xurídicas, a súa aplicación e eficacia *'''[[Código Civil español/LIBRO PRIMEIRO| LIBRO PRIMEIRO]]''' <small>'''(art.17 ó art. 332)'''</small> : Das persoas *'''[[Código Civil español/LIBRO SEGUNDO| LIBRO SEGUNDO]]''' <small>'''(art. 333 ó art. 608)'''</small> : Dos bens, da propiedade e das súas modificacións *'''[[Código Civil español/LIBRO TERCEIRO| LIBRO TERCEIRO]]'''<small> (art. 609 ó art. 1087)'''</small> : Dos diferentes modos de adquiri-la propiedade *'''[[Código Civil español/LIBRO CUARTO| LIBRO CUARTO]]'''<small> (art. 1088 ó art. 1976)'''</small> : Das obrigacións e contratos *'''[[Código Civil español/DISPOSICIÓNS| DISPOSICIÓNS]]''' |} <includeonly> [[Category:GL-C]] </includeonly> 1702 3053 2006-02-07T16:20:32Z Alyssalover 7 /* CAPÍTULO V: Ámbito de aplicación dos réximes xurídicos civís coexistentes no territorio nacional */ Artigo 16 =TÍTULO PRELIMINAR: Das normas xurídicas, a súa aplicación e eficacia= ==CAPÍTULO I: Fontes do dereito== :Artigo 1 1. As fontes do ordeamento xurídico español son a Lei, o costume e os principios xerais do dereito. 2. Carecerán de validez as disposicións que contradigan outra de rango superior. 3. O costume só rexirá en defecto de Lei aplicable, sempre que non sexa contrario á moral o á orde pública e que resulte probado. Os usos xurídicos que non sexan meramente interpretativos dunha declaración de vontade terán a consideración de costume. 4. Os principios xerais do dereito aplicaranse en defecto de Lei ou costume, sen prexuízo do seu carácter informador do ordeamento xurídico. 5. As normas xurídicas contidas nos tratados internacionais non serán de aplicación directa en [[w:España|España]] en tanto non pasasen a formar parte do ordeamento interno mediante a súa publicación íntegra no «Boletín Oficial del Estado». 6. A xurisprudencia complementará o ordeamento xurídico ca doutrina que, de modo reiterado, estableza o Tribunal Supremo ó interpretar e aplica-la Lei, o costume e os principios xerais do dereito. 7. Os Xuíces e Tribunais teñen o deber inexcusable de resolver en todo caso os asuntos de que coñezan, aténdose ó sistema de fontes establecido. :Artigo 2 1. As Leis entrarán en vigor ós vinte días da súa completa publicación no «Boletín Oficial del Estado», se nelas non se dispón outra cousa. 2. As Leis só se derrogan por outras posteriores. A derrogación terá o alcance que expresamente se dispoña e extenderase sempre a todo aquilo que na Lei nova, sobre a mesma materia, sexa incompatible ca anterior. Pola simple derrogación dunha Lei non recobran vixencia as que ésta derrogase. 3. As Leis non terán efecto retroactivo se non dispuxesen o contrario. ==CAPÍTULO II: Aplicación das normas xurídicas== :Artigo 3 1. As normas interpretaranse segundo o sentido propio das súas palabras, en relación co contexto, os antecedentes históricos e lexislativos, e a realidade social do tempo en que teñen de ser aplicadas, atendendo fundamentalmente ó espírito e finalidade daquelas. 2. A equidade terá que ponderarse na aplicación das normas, se ben as resolucións dos Tribunais só poderán descansar de maneira exclusiva nela cando a Lei expresamente o permita. :Artigo 4 1. Procederá a aplicación analóxica das normas cando éstas non contemplen un suposto específico, pero regulen outro semellante entre os que se aprecie identidade de razón. 2. As Leis penais, as excepcionais e as de ámbito temporal non se aplicarán a supostos nin en momentos distintos dos comprendidos expresamente nelas. 3. As disposicións deste Código aplicaranse como supletorias nas materias rexidas por outras Leis. :Artigo 5 1. Sempre que non se estableza outra cousa, nos prazos sinalados por días, a contar dun determinado, quedará éste excluido do cómputo, o cal deberá comezar no día seguinte; e se os prazos estivesen fixados por meses ou anos, computaranse de data a data. Cando no mes do vencemento non houbese día equivalente ó inicial do cómputo, entenderase que o prazo expira o último do mes. 2. No cómputo civil dos prazos non se excluen os días inhábiles. ==CAPÍTULO III: Eficacia xeral das normas xurídicas== :Artigo 6 1. A ignorancia das Leis non excusa do seu cumprimento. O erro de dereito producirá únicamente aqueles efectos que as Leis determinen. 2. A exclusión voluntaria da Lei aplicable e a renuncia ós dereitos nela recoñecidos só serán válidas cando non contraríen o interés ou a orde pública nin prexudiquen a terceiros. 3. Os actos contrarios ás normas imperativas e ás prohibitivas son nulos de pleno dereito, salvo que nelas se estableza un efecto distinto para o caso de contravención. 4. Os actos realizados ó amparo do texto dunha norma que persigan un resultado prohibido polo ordeamento xurídico, ou contrario a el, consideraranse executados en fraude de Lei e non impedirán a debida aplicación da norma que se tratase de eludir. :Artigo 7 1. Os dereitos deberán exercitarse conforme ás esixencias da boa fe. 2. A Lei non ampara o abuso do dereito ou o exercicio antisocial do mesmo. Todo acto ou omisión que pola intención do seu autor, polo seu obxecto ou polas circunstancias en que se realice sobrepase manifestamente os límites normais do exercicio dun dereito, con dano para terceiro, dará lugar á correspondente indemnización e á adopción das medidas xudiciais ou administrativas que impidan a persistencia no abuso. ==CAPÍTULO IV: Normas de dereito internacional privado== :Artigo 8 1. As Leis penais, as de policía e as de seguridade pública obrigan a tódolos que se atopen en territorio español. ''2. As leis procesais españolas serán as únicas aplicables ás actuacións que se sustancien en territorio español, sen prexuízo das remisións que as mesmas poidan facer ás leis extranxeiras, respecto ós actos procesais que teñan de realizarse fora de España.'' {{ref|1}} :Artigo 9 1. A Lei persoal correspondente ás persoas físicas é a determinada pola súa nacionalidade. Dita Lei rexerá a capacidade e o estado civil, os dereitos e deberes de familia e a sucesión por causa de morte. O cambio de Lei persoal non afectará á maioría de idade adquirida de conformidade ca Lei persoal anterior. 2. Os efectos do matrimonio rexeranse pola Lei persoal común dos cónxuxes ó tempo de contraelo; en defecto desta Lei, pola Lei persoal ou da residencia habitual de calquera deles, elexida por ambos en documento auténtico outorgado antes da celebración do matrimonio; a falla desta elección, pola Lei da residencia habitual común inmediatamente posterior á celebración, e, a falla de dita residencia, pola do lugar de celebración do matrimonio. ''A nulidade,'' {{ref|2}} a separación e o divorcio rexeranse pola Lei que determina o artigo 107. 3. Os pactos ou capitulacións polos que se estipule, modifique ou sustitúa o réxime económico do matrimonio serán válidos cando sexan conformes ben á Lei que rixa os efectos do matrimonio, ben á Lei da nacionalidade ou da residencia habitual de calquera das partes ó tempo do outorgamento. 4. O carácter e contido da filiación, incluida a adoptiva, e as relacións paterno-filiais, rexeranse pola Lei persoal do fillo e se non poidese determinarse ésta, estarase á da residencia habitual do fillo. 5. A adopción constituida por Xuíz español rexerase, en canto ós requisitos, polo disposto na Lei española. Non obstante, deberá observarse a Lei nacional do adoptando no que se refire a súa capacidade e consentimentos necesarios: a) Se tivese a súa residencia habitual fora de [[w:España|España]]. b) Aínda que resida en [[w:España|España]], se non adquire, en virtude da adopción a nacionalidade española. A petición do adoptante ou do Ministerio Fiscal, o Xuíz, en interés do adoptando, poderá esixir, ademáis, os consentimentos, audiencias ou autorizacións requeridas pola Lei nacional ou pola Lei da residencia habitual do adoptante ou do adoptando. Para a constitución da adopción, os Cónsules españois terán as mesmas atribucións que o Xuíz, sempre que o adoptante sexa español e o adoptando esté domiciliado na demarcación consular. A proposta previa será formulada pola entidade pública correspondente ó último lugar de residencia do adoptante en [[w:España|España]]. Se o adoptante non tivo residencia en [[w:España|España]] nos dous últimos anos non será necesaria proposta previa, pero o Cónsul recabará das autoridades do lugar de residencia daquél informes suficientes para valora-la súa idoneidade. Na adopción constituida pola competente autoridade extranxeira, a Lei do adoptando rexerá en canto a capacidade e consentimentos necesarios. Os consentimentos esixidos por tal Lei poderán prestarse ante unha autoridade do país en que se iniciou a constitución ou, posteriormente, ante calquera outra autoridade competente. No seu caso, para a adopción dun español, será necesario o consentimento da entidade pública correspondente á última residencia do adoptando en [[w:España|España]]. Non será recoñecida en [[w:España|España]] como adopción a constituida no extranxeiro por adoptante español, se os efectos daquela non se corresponden cos previstos pola lexislación española. Tampouco o será, mentras a entidade pública competente non declarase a idoneidade do adoptante, se éste fose español e estivese domiciliado en [[w:España|España]] ó tempo da adopción ''A atribución pola Lei extranxeira dun dereito de revocación da adopción non impedirá o recoñecemento désta se se renuncia a tal dereito en documento público ou por comparecencia ante o encargado do Rexistro Civil.'' {{ref|3}} 6. A tutela e as demáis institucións de protección do incapaz regularanse pola Lei nacional deste. Sen embargo, as medidas provisionais ou urxentes de protección rexeranse pola Lei da súa residencia habitual. As formalidades de constitución da tutela e demáis institucións de protección en que interveñan autoridades xudiciais ou administrativas españolas sustanciaranse, en todo caso, con arranxo á Lei española. Será aplicable a Lei española para toma-las medidas de carácter protector e educativo respecto dos menores ou incapaces abandonados que se atopen en territorio español. 7. O dereito á prestación de alimentos entre parentes regularase pola Lei nacional común do alimentista e do alimentante. Non obstante aplicarase a Lei da residencia habitual da persoa que os reclame cando ésta non poida obtelos de acordo ca Lei nacional común. En defecto de ambas Leis, ou cando ningunha delas permita a obtención de alimentos, aplicarase a Lei interna da autoridade que coñece da reclamación. En caso de cambio da nacionalidade común ou da residencia habitual do alimentista, a nova Lei aplicarase a partir do momento do cambio. 8. A sucesión por causa de morte rexerase pola Lei nacional do causante no momento do seu falecemento, calesquera que sexan a natureza dos bens e o país onde se atopen. Sen embargo, as disposicións feitas en testamento e os pactos sucesorios ordeados conforme á Lei nacional do testador ou do dispoñente no momento do seu outorgamento conservarán a súa validez, aínda que sexa outra a Lei que rixa a sucesión, se ben as lexítimas axustaranse, no seu caso, a esta última. Os dereitos que por ministerio da Lei se atribúan ó cónxuxe supérstite rexeranse pola mesma Lei que regule os efectos do matrimonio, a salvo sempre as lexítimas dos descendentes. 9. Ós efectos deste capítulo, respecto das situacións de doble nacionalidade previstas nas Leis españolas estarase ó que determinen os tratados internacionais, e, se nada establecesen, será preferida a nacionalidade coincidente ca última residencia habitual e, no seu defecto, a última adquirida. Prevalecerá en todo caso a nacionalidade española do que ostente ademáis outra non prevista nas nosas Leis ou nos tratados internacionais. Se ostentare dúas ou máis nacionalidades e ningunha delas fose a española estarase ó que establece o apartado seguinte. 10. Considerarase como Lei persoal dos que careceren de nacionalidade ou a tiveren indeterminada, a Lei do lugar da súa residencia habitual. 11. A Lei persoal correspondente ás persoas xurídicas é a determinada pola súa nacionalidade e rexerase en todo o relativo a capacidade, constitución, representación, funcionamento, transformación, disolución e extinción. Na fusión de sociedades de distinta nacionalidade teranse en conta as respectivas Leis persoais. :Artigo 10 1. A posesión, a propiedade e os demáis dereitos sobre bens inmobles, así como a súa publicidade, rexeránse pola Lei do lugar onde se atopen. A mesma Lei será aplicable ós bens mobles. Ós efectos da constitución ou cesión de dereitos sobre bens en tránsito, éstes consideraranse situados no lugar da súa expedición, salvo que o remitente e o destinatario conveñesen, expresa ou tácitamente, que se consideren situados no lugar do seu destino. 2. Os buques, as aeronaves e os medios de transporte por ferrocarril, así como tódolos dereitos que se constitúan sobre eles, quedarán sometidos á Lei do lugar do seu abandeiramento, matrícula ou rexistro. Os automóbiles e outros medios de transporte por estrada quedarán sometidos á Lei do lugar onde se atopen. 3. A emisión dos títulos-valores atenderase á Lei do lugar no que se produza. 4. Os dereitos de propiedade intelectual e industrial protexeranse dentro do territorio español de acordo ca Lei española, sen prexuízo do establecido polos convenios e tratados internacionais nos que [[w:España|España]] sexa parte. 5. Aplicarase ás obrigacións contractuais a Lei a que as partes se sometesen expresamente, sempre que teña algunha conexión co negocio de que se trate; no seu defecto, a Lei nacional común ás partes; a falla dela, a da residencia habitual común, e, en último término, a Lei do lugar de celebración do contrato. Non obstante o disposto no parágrafo anterior, a falta de sometemento expreso, aplicarase ós contratos relativos a bens inmobles a Lei do lugar onde estén sitos, e ás compraventas de mobles corporais realizadas en establecementos mercantiles, a Lei do lugar en que éstes radiquen. 6. Ás obrigacións derivadas do contrato de traballo, en defecto de sometemento expreso das partes e sen prexuízo do disposto no apartado 1 do artigo 8, seralles de aplicación a Lei do lugar onde se presten os servizos. 7. As doacións rexeranse, en todo caso, pola Lei nacional do doante. 8. Serán válidos, a efectos do ordeamento xurídico español, os contratos onerosos celebrados en [[w:España|España]] por extranxeiro incapaz segundo a súa Lei nacional, se a causa da incapacidade non estivese recoñecida na lexislación española. Esta regra non se aplicará ós contratos relativos a inmobles situados no extranxeiro. 9. As obrigacións non contractuais rexeranse pola Lei do lugar onde ocorrese o feito de que deriven. A xestión de negocios regularase pola Lei do lugar onde o xestor realice a principal actividade. No enriquecemento sen causa aplicarase a Lei en virtude da cal se produxo a transferencia do valor patrimonial en favor do enriquecido. 10. A Lei reguladora dunha obrigación exténdese ós requisitos do cumprimento e ás consecuencias do incumprimento, así como á súa extinción. Sen embargo, aplicarase a Lei do lugar de cumprimento ás modalidades de execución que requiran intervención xudicial ou administrativa. 11. Á representación legal aplicarase a Lei reguladora da relación xurídica da que nacen as facultades do representante, e á voluntaria, de non mediar sometemento expreso, a Lei do país onde se exerciten as facultades conferidas. :Artigo 11 1. As formas e solemnidades dos contratos, testamentos e demáis actos xurídicos rexeranse pola Lei do país no que se outorguen. Non obstante, serán tamén válidos os celebrados cas formas e solemnidades esixidas pola Lei aplicable ó seu contido, así como os celebrados conforme á Lei persoal do dispoñente ou a común dos outorgantes. Igualmente serán válidos os actos e contratos relativos a bens inmobles outorgados con arranxo ás formas e solemnidades do lugar en que éstes radiquen. Se tales actos fosen outorgados a bordo de buques ou aeronaves durante a súa navegación, entenderanse celebrados no país do seu abandeiramento, matrícula ou rexistro. Os navíos e as aeronaves militares considéranse como parte do territorio do Estado ó que pertenzan. 2. Se a Lei reguladora do contido dos actos e contratos esixere para a súa validez unha determinada forma ou solemnidade, será sempre aplicada, incluso no caso de outorgarse aqueles no extranxeiro. 3. Será de aplicación a Lei española ós contratos, testamentos e demáis actos xurídicos autorizados por funcionarios diplomáticos ou consulares de [[w:España|España]] no extranxeiro. :Artigo 12 1. A calificación para determina-la norma de conflicto aplicable farase sempre con arranxo á Lei española. 2. A remisión ó dereito extranxeiro entenderase feita á súa Lei material, sen ter en conta o reenvío que as súas normas de conflicto poidan facer a outra Lei que non sexa a española. 3. En ningún caso terá aplicación a Lei extranxeira cando resulte contraria á orde pública. 4. Considerarase como fraude de Lei a utilización dunha norma de conflicto ca fin de eludir unha Lei imperativa española. 5. Cando unha norma de conflicto remita á lexislación dun Estado no que coexistan diferentes sistemas lexislativos, a determinación do que sexa aplicable entre eles farase conforme á lexislación de dito Estado. 6. Os Tribunais e autoridades aplicarán de oficio as normas de conflicto do dereito español. ''A persoa que invoque o dereito extranxeiro deberá acreditar o seu contido e vixencia polos medios de proba admitidos na Lei española. Sen embargo, para a súa aplicación, o xuzgador poderá valerse ademáis de cantos instrumentos de averiguación considere necesarios, dictando ó efecto as providencias oportunas.'' {{ref|4}} ==CAPÍTULO V: Ámbito de aplicación dos réximes xurídicos civís coexistentes no territorio nacional== :Artigo 13 1. As disposicións deste título preliminar, en canto determinan os efectos das Leis e as regras xerais para a súa aplicación, así como as do título IV do [[Código Civil español/LIBRO PRIMEIRO|Libro I]], con excepción das normas deste último relativas ó réxime económico matrimonial, terán aplicación xeral e directa en toda [[w:España|España]]. 2. No demáis, e con pleno respecto ós dereitos especiais ou forais das provincias ou territorios en que están vixentes, rexerá o [[Código Civil español|Código Civil]] como dereito supletorio, en defecto do que o sexa en cada unha daquelas, segunso as súas normas especiais. :Artigo 14 1. A suxeición ó dereito civil común ou ó especial ou foral determínase pola vecindade civil. 2. Teñen vecindade civil en territorio de dereito común, ou nun dos de dereito especial ou foral, os nacidos de pais que teñan tal vecindade. Pola adopción, o adoptado non emancipado adquire a vecindade civil dos adoptantes. 3. Se ó nacer o fillo, ou ó ser adoptado, os pais tiveren distinta vecindade civil, o fillo terá a que corresponda a aquél dos dous respecto do cal a filiación fose determinada antes; no seu defecto, terá a do lugar do nacemento e, en último término, a vecindade de dereito común. Sen embargo, os pais, ou o que deles exerza ou lle fose atribuida a patria potestade, poderán atribuir ó fillo a vecindade civil de calquera deles en tanto non transcorran os seis meses seguintes ó nacemento ou á adopción. A privación ou suspensión no exercicio da patria potestade, ou o cambio de vecindade dos pais, non afectarán á vecindade civil dos fillos. En todo caso o fillo dende que cumpra catorce anos e ata que transcorra un ano despois da súa emancipación poderá optar ben pola vecindade civil do lugar do seu nacemento, ben pola última vecindade de calquera dos seus pais. Se non estivese emancipado, haberá de ser asistido na opción polo representante legal. 4. O matrimonio non altera a vecindade civil. Non obstante, calquera dos cónxuxes non separados, xa sexa legalmente ou de feito, poderá, en todo momento, optar pola vecindade civil do outro. 5. A vecindade civil adquírese: a) Por residencia continuada durante dous anos, sempre que o interesado manifeste ser esa a súa vontade. b) Por residencia continuada de dez anos, sen declaración en contrario durante este prazo. Ambas declaracións faranse constar no Rexistro Civil e non precisan ser reiteradas. 6. No caso de dúbida prevalecerá a vecindade civil que corresponda ó lugar de nacemento. :Artigo 15 1. O extranxeiro que adquira a nacionalidade española deberá optar, ó inscribir a adquisición da nacionalidade, por calquera das vecindades seguintes: a) A correspondente ó lugar de residencia. b) A do lugar do nacemento. c) A última vecindade de calquera dos seus proxenitores ou adoptantes. d) A do cónxuxe. Esta declaración de opción formularase, atendendo á capacidade do interesado para adquiri-la nacionalidade, polo propio optante, por sí ou asistido do seu representante legal, ou por este último. Cando a adquisición da nacionalidade se faga por declaración ou a petición do representante legal, a autorización necesaria deberá determina-la vecindade civil pola que se optará. 2. O extranxeiro que adquira a nacionalidade por carta de natureza terá a vecindade civil que o Real Decreto de concesión determine, tendo en conta a opción daquel, de acordo co que dispón o apartado anterior ou outras circunstancias que concorran no peticionario. 3. A recuperación da nacionalidade española leva consigo a daquela vecindade civil que ostentara o interesado ó tempo da súa perda. 4. A dependencia persoal respecto a unha comarca ou localidade con especialidade civil propia ou distinta, dentro da lexislación especial ou foral do territorio correspondente, rexerase polas disposicións deste artigo e as do anterior. :Artigo 16 1. Os conflictos de Leis que poidan surxir pola coexistencia de distintas lexislacións civiles no territorio nacional resolveranse segundo as normas contidas no [[#CAPÍTULO IV: Normas de dereito internacional privado|capítulo IV]] cas seguintes particularidades: a) Será Lei persoal a determinada pola vecindade civil. b) Non será aplicable o disposto nos apartados 1, 2 e 3 do artigo 12 sobre calificación, remisión e orde pública. 2. O dereito de viuvedade regulado na Compilación aragonesa corresponde ós cónxuxes sometidos ó régime económico matrimonial de dita Compilación, aínda que despois cambie a súa vecindade civil, con exclusión neste caso da lexítima que estableza a Lei sucesoria. O dereito expectante de viuvedade non poderá oporse ó adquerinte a título oneroso e de boa fe dos bens que non radiquen en territorio onde se recoñeza tal dereito, se o contrato se celebrase fora de dito territorio, sen ter feito consta-lo réxime económico matrimonial do transmitente. O usufructo viudal corresponde tamén ó cónxuxe supérstite cando o premorto tivese vecindade civil aragonesa no intre da súa morte. 3. Os efectos do matrimonio entre españois regularanse pola Lei española que resulte aplicable segundo os criterios do artigo 9 e, no seu defecto, polo [[Código Civil español|Código Civil]]. Neste último caso aplicarase o réxime de separación de bens do [[Código Civil español|Código Civil]] se conforme a unha e outra Lei persoal dos contraíntes rexise un sistema de separación. ==Notas== # {{note|1}} Apartado derrogado pola [[Lei 1/2000, do 7 de xaneiro]]. # {{note|2}} O inciso "A nulidade, " foi engadido pola [[Lei Orgánica 11/2003, do 29 de setembro]]. # {{note|3}} Parágrafo engadido pola [[Lei 18/1999, do 18 de maio]]. # {{note|4}} Parágrafo derrogado pola [[Lei 1/2000, do 7 de xaneiro]]. =Vexa tamén= {{Código Civil español}} 1703 3090 2006-02-24T20:58:51Z Alyssalover 7 /* CAPÍTULO IV: Da inscripción do matrimonio no Rexistro Civil */ artigos 61 e 62 =LIBRO PRIMEIRO: Das persoas= ==TÍTULO PRIMEIRO: Dos españois e extranxeiros== :Artigo 17 Son españois de orixe: a) Os nacidos de pai ou nai españois. b) Os nacidos en [[w:España|España]] de pais extranxeiros se, ó menos, un deles nacese tamén en [[w:España|España]]. Exceptúanse os fillos de funcionario diplomático ou consular acreditado en [[w:España|España]]. c) Os nacidos en [[w:España|España]] de pais extranxeiros, se ambos carecesen de nacionalidade ou se a lexislación de ningún deles atribúe ó fillo unha nacionalidade. d) Os nacidos en [[w:España|España]] cuia filiación non resulte determinada. A estes efectos, presúmense nacidos en territorio español os menores de idade cuio primeiro lugar coñecido de estancia sexa territorio español. 2. A filiación ou o nacemento en [[w:España|España]], cuia determinación se produza despois dos dezaoito anos de idade, non son por sí sos causa de adquisición da nacionalidade española. O interesado ten entón dereito a optar pola nacionalidade española de orixe no prazo de dous anos a contar dende aquela determinación. :Artigo 18 A posesión e utilización continuada da nacionalidade española durante dez anos, con boa fe e basada nun título inscrito no Rexistro Civil, é causa de consolidación da nacionalidade aínda que se anule o título que a orixinou. :Artigo 19 1. O extranxeiro menor de dezaoito anos adoptado por un español adquire, dende a adopción, a nacionalidade española de orixe. 2. Se o adoptado é maior de dezaoito anos poderá optar pola nacionalidade española de orixe no prazo de dous anos a partir da constitución da adopción. :Artigo 20 ''1. Teñen dereito a optar pola nacionalidade española:'' ''a) As persoas que estexan ou estivesen suxeitas á patria potestade dun español.'' ''b) Aquelas cuio pai ou nai fose orixinariamente español e nacido en [[w:España|España]].'' ''c) As que se atopen comprendidas no segundo apartado dos artigos 17 e 19.'' {{ref|1}} 2. A declaración de opción formularase: a) Polo representante legal do optante, menor de catorce anos ou incapacitado. Neste caso, a opción require autorización do encargado do Rexistro Civil do domicilio do declarante, previo dictame do Ministerio Fiscal. Dita autorización concederase en interés do menor ou incapaz. b) Polo propio interesado, asistido polo seu representante legal, cando aquél sexa maior de catorce anos ou cando, aínda estando incapacitado, así o permita a sentencia de incapacitación. c) Polo interesado, por sí só, se está emancipado ou é maior de dezaoito anos. A opción caducará ós vinte anos de idade, pero se o optante non estivese emancipado segundo a súa lei persoal ó chegar ós dezaoito anos, o prazo para optar prolongarase ata que transcorran dous anos dende a emancipación. d) Polo interesado, por sí só, dentro dos dous anos seguintes á recuperación da plena capacidade. Exceptúase o caso no que caducase o dereito de opción conforme ó parágrafo c. ''3. Non obstante o disposto no apartado anterior, o exercicio do dereito de opción previsto no apartado 1.b deste artigo non estará suxeito a límite algún de idade.'' {{ref|2}} :Artigo 21 1. A nacionalidade española adquírese por carta de natureza, outorgada discrecionalmente mediante Real Decreto, cando no interesado concurran circunstancias excepcionais. 2. A nacionalidade española tamén se adquire por residencia en [[w:España|España]], nas condicións que sinala o artigo seguinte e mediante a concesión outorgada polo Ministro de Xustiza, que poderá denegala por motivos razoados de orde pública ou interés nacional. 3. Nun e noutro caso a solicitud poderá formulala: a) O interesado emancipado ou maior de dezaoito anos. b) O maior de catorce anos asistido polo seu representante legal. c) O representante legal do menor de catorce anos. d) O representante legal do incapacitado ou o incapacitado, por sí só ou debidamente asistido, segundo resulte da sentencia de incapacitación. Neste caso e no anterior, o representante legal só poderá formula-la solicitude se previamente obtivo autorización conforme ó previsto na letra a do apartado 2 do artigo anterior. 4. As concesións por carta de natureza ou por residencia caducan ós cento oitenta días seguintes á súa notificación, se neste prazo non comparece o interesado ante funcionario competente para cumprilos requisitos do artigo 23. :Artigo 22 1. Para a concesión da nacionalidade por residencia requírese que ésta durase dez anos. Serán suficientes cinco anos para os que obtivesen a condición de refuxiado e dous anos cando se trate de nacionais de orixe de [[w:América Latina|países iberoamericanos]], [[w:Andorra|Andorra]], [[w:Filipinas|Filipinas]], [[w:Guinea Ecuatorial|Guinea Ecuatorial]] ou [[w:Portugal|Portugal]] ou de [[w:sefardí|sefardís]]. 2. Bastará o tempo de residencia dun ano para: a) O que nacese en territorio español. b) O que non exercitase oportunamente a facultade de optar. c) O que estivese suxeito legalmente á tutela, garda ou acoxemento dun ciudadán ou institución españois durante dous anos consecutivos, incluso se continuase nesta situación no momento da solicitude. d) O que ó tempo da solicitude levase un ano casado con español ou española e non estivese separado legalmente ou de feito. e) O viuvo ou viuva de española ou español, se á morte do cónxuxe non existise separación legal ou de feito. f) O nacido fora de [[w:España|España]] de pai ou nai'', abó ou aboa,'' {{ref|3}} que orixinariamente fosen españois. 3. En tódolos casos, a residencia terá de ser legal, continuada e inmediatamente anterior á petición. Ós efectos do previsto no parágrafo d do apartado anterior, entenderase que ten residencia legal en [[w:España|España]] o cónxuxe que conviva con funcionario diplomático ou consular español acreditado no extranxeiro. 4. O interesado deberá xustificar, no expediente regulado pola lexislación do Rexistro Civil, boa conducta cívica e suficiente grado de integración na sociedade española. 5. A concesión ou denegación da nacionalidade por residencia deixa a salvo a vía xudicial contencioso-administrativa. :Artigo 23 Son requisitos comúns para a validez da adquisición da nacionalidade española por opción, carta de natureza ou residencia: a) Que o maior de catorce anos e capaz para prestar unha declaración por sí xure ou prometa fidelidade ó Rei e obediencia á Constitución e ás leis. b) Que a mesma persoa declare que renuncia á súa anterior nacionalidade. Quedan a salvo deste requisito os naturais de países mencionados no apartado ''(2)'' 1 do artigo 24. {{ref|4}} c) Que a adquisición se inscriba no Rexistro Civil español. :Artigo 24 1. Perden a nacionalidade española os emancipados que, residindo habitualmente no extranxeiro, adquiran voluntariamente outra nacionalidade ou empreguen exclusivamente a nacionalidad extranxeira que tivesen atribuida antes da emancipación. ''A perda producirase unha vez que transcorran tres anos, a contar, respectivamente, dende a adquisición da nacionalidade extranxeira ou dende a emancipación. {{ref|5}} Non obstante, os interesados poderán evita-la perda se dentro do prazo indicado declaran a súa vontade de conserva-la nacionalidad española ó encargado do Rexistro Civil.'' {{ref|6}} ''A adquisición da nacionalidade de [[w:América Latina|países iberoamericanos]], [[w:Andorra|Andorra]], [[w:Filipinas|Filipinas]], [[w:Guinea Ecuatorial|Guinea Ecuatorial]] ou [[w:Portugal|Portugal]] non é bastante para producir, conforme a este apartado, a perda da nacionalidade española de orixe.'' {{ref|7}} ''2. En todo caso, perden a nacionalidade española os españois emancipados que renuncien expresamente a ela, se teñen outra nacionalidade e residen habitualmente no extranxeiro.'' {{ref|8}} ''3. Os que tendo nacido e residindo no extranxeiro ostenten a nacionalidade española por ser fillos de pai ou nai españois, tamén nacidos no extranxeiro, cando as leis do país onde residan lles atribúan a nacionalidade do mesmo, perderán, en todo caso, a nacionalidade española se non declaran a súa vontade de conservala ante o encargado do Rexistro Civil no prazo de tres anos, a contar dende a súa maioría de idade ou emancipación.'' {{ref|9}} 4. Non se perde a nacionalidade española, en virtude do disposto neste precepto, se [[w:España|España]] estivese en guerra. :Artigo 25 1. Os españois que non o sexan de orixe perderán a nacionalidade: a) Cando durante un período de tres anos empreguen exclusivamente a nacionalidade á que declarasen renunciar ó adquiri-la nacionalidade española. {{Ref|10}} b) Cando entren voluntariamente ó servicio das armas ou exerzan cargo político nun Estado extranxeiro contra a prohibición expresa do Goberno. 2. A sentencia firme que declare que o interesado incurriu en falsedade, ocultación ou fraude na adquisición da nacionalidade española produce a nulidade de tal adquisición, se ben non se derivarán dela efectos prexudiciais para terceiros de boa fe. A acción de nulidade deberá exercitarse polo Ministerio Fiscal de oficio ou en virtude de denuncia, dentro do prazo de quince anos. :Artigo 26 1. Quen perdese a nacionalidade española poderá recuperarla cumprindo os seguintes requisitos: a) Ser residente legal en [[w:España|España]]. Este requisito non será de aplicación ós emigrantes nin ós fillos de emigrantes. Nos demáis casos poderá ser dispensado polo Ministro de Xustiza cando concorran circunstancias excepcionais. b) Declarar ante o encargado do Rexistro Civil a súa vontade de recupera-la nacionalidade española ''e a súa renuncia, salvo que se trate de naturais dos países mencionados no artigo 24, á nacionalidade anterior, e''. c) Inscribi-la recuperación no Rexistro Civil. 2. Non poderán recuperar ou adquirir, no seu caso, a nacionalidade española sen previa habilitación concedida discrecionalmente polo Goberno, os que se atopen incursos en calquera dos supostos previstos no artigo anterior ''e os que perdesen a nacionalidade sen cumpri-lo servicio militar español ou a prestación social sustitutoria, estando obrigados a iso. Non obstante, a habilitación non será precisa cando a declaración de recuperación se formule por varón maior de corenta anos.'' {{Ref|11}} :Artigo 27 Os extranxeiros gozan en [[w:España|España]] dos mesmos dereitos civiles que os españois, salvo o disposto nas leis especiais e nos Tratados. :Artigo 28 As corporacións, fundacións e asociacións, recoñecidas pola lei e domiciliadas en [[w:España|España]], gozarán da nacionalidade española, sempre que teñan o concepto de persoas xurídicas con arranxo ás disposicións do presente Código. As asociacións domiciliadas no extranxeiro terán en [[w:España|España]] a consideración e os dereitos que determinen os tratados ou leis especiais. ==TÍTULO SEGUNDO: Do nacemento e a extinción da personalidade civil== ===CAPÍTULO I: Das persoas naturais=== :Artigo 29 O nacemento determina a personalidade; pero o concebido tense por nacido para tódolos efectos que lle sexan favorables, sempre que naza cas condicións que expresa o artigo seguinte. :Artigo 30 Para os efectos civís, só se reputará nacido o feto que tivese figura humana e vivise vintecatro horas enteiramente desprendido do seno materno. :Artigo 31 A prioridade do nacemento, no caso de partos dobres, da ó primeiro nacido os dereitos que a lei recoñeza ó primoxénito. :Artigo 32 A personalidade civil extínguese pola morte das persoas. :Artigo 33 Se se dubida, entre dúas ou máis persoas chamadas a sucederse, quen delas morrese primeiro, o que sosteña a morte anterior dunha ou doutra, debe probala; a falta de proba, presúmense mortas ó mesmo tempo e non ten lugar a transmisión de dereitos dun ó outro. :Artigo 34 Respecto á presunción de morte do ausente e os seus efectos, estarase ó disposto no [[#TÍTULO SÉPTIMO: Das realacións paterno-filiais|título VIII]] deste libro. ===CAPÍTULO II: Das persoas xurídicas=== :Artigo 35 Son persoas xurídicas: 1. As corporacións, asociacións e fundacións de interese público recoñecidas pola Lei. A súa persoalidade comeza dende o instante mesmo en que, con arranxo ó dereito, quedasen válidamente constituidas. 2. As asociacións de interese particular, sexan civís, mercantís ou industriais, ás que a lei conceda persoalidade propia, independente da de cada un dos asociados. :Artigo 36 As asociacións a que se refire o número 2 do artigo anterior rexeranse polas disposicións relativas ó contrato de sociedade, segundo a natureza deste. :Artigo 37 A capacidade civil das corporacións regularase polas leis que as creasen ou recoñecesen; a das asociacións polos seus estatutos, e a das fundacións polas regras da súa institución, debidamente aprobadas por disposición administrativa, cando este requisito fose necesario. :Artigo 38 As persoas xurídicas poden adquirir e posuir bens de tódalas clases, así como contraer obrigacións e exercitar accións civís ou criminais, conforme ás leis e regras da súa constitución. A Igresia rexerase neste punto polo concordado entre ambas potestades, e os establecementos de instrucción e beneficencia polo que dispoñan as leis especiais. :Artigo 39 Se por ter expirado o prazo durante o cal funcionaban legalmente, ou por ter realizado a fin para a cal se constituiron, ou por ser xa imposible aplicar a ésta a actividade e os medios de que dispoñían, deixasen de funciona-las corporacións, asociacións e fundacións, darase ós seus bens a aplicación que as leis, ou os estatutos, ou as cláusulas fundacionais, lles tivesen nesta previsión asignado. Se nada se tivese establecido previamente, aplicaranse eses bens á realización de fins análogos, en interés da rexión, provincia ou Municipio que principalmente deberan recolle-los beneficios das institucións extinguidas. ==TÍTULO TERCEIRO: Do domicilio== :Artigo 40 Para o exercicio dos dereitos e o cumprimento das obrigacións civís, o domicilio das persoas naturais é o lugar da súa residencia habitual, e, no seu caso, o que determine a [[Lei 1/2000, do 7 de xaneiro|Lei de Enxuizamento Civil]]. O domicilio dos diplomáticos residentes por razón do seu cargo no extranxeiro, que gocen do dereito de extraterritorialidade, será o último que tivesen en territorio español. :Artigo 41 Cando nin a lei que as crease ou recoñecese, nin os estatutos ou as regras de fundación fixasen o domicilio das persoas xurídicas, entenderase que o teñen no lugar en que se atope establecida a súa representación legal, ou onde exerzan as principais funcións do seu instituto. ==TÍTULO CUARTO: Do matrimonio== ===CAPÍTULO I: Da promesa de matrimonio=== :Artigo 42 A promesa de matrimonio non produce obrigación de contraelo nin de cumpri-lo que se tivese estipulado para o suposto da súa non celebración. Non se admitirá a trámite a demanda en que se pretenda o seu cumprimento. :Artigo 43 O incumprimento sen causa da promesa certa de matrimonio feita por persoa maior de idade ou por menor emancipado só producirá a obrigación de resarcir á outra parte dos gastos feitos e as obrigacións contraídas en consideración ó matrimonio prometido. Esta acción caducará ó ano contado dende o día da negativa á celebración do matrimonio. ===CAPÍTULO II: Dos requisitos do matrimonio=== :Artigo 44 O home e a muller teñen dereito a contraer matrimonio conforme ás disposicións deste Código. ''O matrimonio terá os mesmos requisitos e efectos cando ambos contraintes sexan do mesmo ou de diferente sexo.'' {{ref|12}} :Artigo 45 Non hai matrimonio sen consentimento matrimonial. A condición, término ou modo do consentimento terase por non posta. :Artigo 46 Non poden contraer matrimonio: 1. Os menores de idade non emancipados. 2. Os que estén ligados con vínculo matrimonial. :Artigo 47 Tampouco poden contraer matrimonio entre sí: 1. Os parentes en liña recta por consanguinidade ou adopción. 2. Os colaterais por consanguinidade ata o terceiro grao. 3. Os condeados como autores ou cómplices da morte dolosa do cónxuxe de calquera deles. :Artigo 48 O Ministro de Xustiza pode dispensar, a instancia de parte, o impedimento de morte dolosa do cónxuxe anterior. O Xuíz de Primeira Instancia poderá dispensar, con xusta causa e a instancia de parte, os impedimentos do grao terceiro entre colaterais e de idade a partir dos catorce anos. Nos expedientes de dispensa de idade deberán ser oídos o menor e os seus pais ou gardadores. A dispensa ulterior convalida, dende a súa celebración, o matrimonio cuia nulidade non fose instada xudicialmente por algunha das partes. ===CAPÍTULO III: Da forma de celebración do matrimonio=== ====SECCIÓN 1ª: Disposicións xerais==== :Artigo 49 Calquera español poderá contraer matrimonio dentro ou fora de [[w:España|España]]: 1. Ante o Xuíz, Alcalde ou funcionario sinalado por este Código. 2. Na forma relixiosa legalmente prevista. Tamén poderá contraer matrimonio fora de [[w:España|España]] con arranxo á forma establecida pola Lei do lugar de celebración. :Artigo 50 Se ambos contraíntes son extranxeiros, poderá celebrarse o matrimonio en [[w:España|España]] con arranxo á forma prescrita para os españois ou cumprindo a establecida pola Lei persoal de calquera deles. ====SECCIÓN 2ª: Da celebración ante o Xuíz, Alcalde ou funcionario que faga as súas veces==== :Artigo 51 Será competente para autoriza-lo matrimonio: 1. O Xuíz encargado do Rexistro Civil e o Alcalde do municipio onde se celebre o matrimonio ou concellal en quen éste delegue. 2. Nos municipios en que non resida dito Xuíz, o delegado designado regulamentariamente. 3. O funcionario diplomático ou consular encargado do Rexistro Civil no extranxeiro. :Artigo 52 Poderá autoriza-lo matrimonio do que se atope en perigo de morte: 1. O Xuíz encargado do Rexistro Civil, o delegado ou o Alcalde, aínda que os contraíntes non residan na circunscripción respectiva. 2. En defecto do Xuíz, e respecto dos militares en campaña, o Oficial ou Xefe superior inmediato. 3. Respecto dos matrimonios que se celebren a bordo de nave ou aeronave, o Capitán ou Comandante da mesma. Este matrimonio non requerirá para a súa autorización a previa formación de expediente, pero sí a presencia, na súa celebración, de dous testigos maiores de idade, salvo imposibilidade acreditada. :Artigo 53 A validez do matrimonio non quedará afectada pola incompetencia ou falta de nombramento lexítimo do Xuíz, Alcalde ou funcionario que o autorice, sempre que polo menos un dos cónxuxes procedese de boa fe e aqueles exerceran as súas funcións públicamente. :Artigo 54 Cando concurra causa grave suficientemente probada, o Ministro de Xustiza poderá autoriza-lo matrimonio segreto. Neste caso, o expediente tramitarase reservadamente, sen a publicación de edictos ou proclamas. :Artigo 55 Poderá autorizarse no expediente matrimonial que o contraínte que non resida no distrito ou demarcación do Xuíz, Alcalde ou funcionario autorizante celebre o matrimonio por apoderado a quen concedese poder especial en forma auténtica, pero sempre será precisa a asistencia persoal do outro contraínte. No poder determinarase a persoa con quen ha de celebrarse o matrimonio, con expresión das circunstancias persoais precisas para establece-la súa identidade. O poder extinguirase pola revocación do poderdante, pola renuncia do apoderado ou pola morte de calquera deles. En caso de revocación polo poderdante bastará a súa manifestación en forma auténtica antes da celebración do matrimonio. A revocación notificarase de inmediato ó Xuíz, Alcalde ou funcionario autorizante. :Artigo 56 Quenes desexen contraer matrimonio acreditarán previamente, en expediente tramitado conforme á lexislación do Rexistro Civil, que reúnen os requisitos de capacidade establecidos neste Código. Se algún dos contraíntes estivese afectado por deficencias ou anomalías psíquicas, esixirase dictame médico sobre a súa aptitude para presta-lo consentimento. :Artigo 57 O matrimonio deberá celebrarse ante o Xuíz, Alcalde ou funcionario correspondente ó domicilio de calquera dos contraíntes e dous testigos maiores de idade. A prestación do consentimento poderá tamén realizarse, por delegación do instructor do expediente, ben a petición dos contraíntes ou ben de oficio, ante Xuíz, Alcalde ou funcionario doutra poboación distinta. :Artigo 58 O Xuíz, Alcalde ou funcionario, despois de lidos os artigos 66, 67 e 68, preguntará a cada un dos contraíntes se consinten en contraer matrimonio co outro e se efectivamente o contraen en dito acto e, respondendo ambos afirmativamente, declarará que os mesmos quedan unidos en matrimonio e extenderá a inscripción ou a acta correspondente. ====SECCIÓN 3ª: Da celebración en forma relixiosa==== :Artigo 59 O consentimento matrimonial poderá prestarse na forma prevista por unha confesión relixiosa inscrita, nos términos acordados co Estado ou, no seu defecto, autorizados pola lexislación deste. :Artigo 60 O matrimonio celebrado segundo as normas do Dereito canónico ou en calquera das formas relixiosas previstas no artigo anterior produce efectos civís. Para o pleno recoñecemento dos mesmos estarase ó disposto no capítulo seguinte. ===CAPÍTULO IV: Da inscripción do matrimonio no Rexistro Civil=== :Artigo 61 O matrimonio produce efectos civís dende a súa celebración. Para o pleno recoñecemento dos mesmos será precisa a súa inscripción no Rexistro Civil. O matrimonio non inscrito non prexudicará os dereitos adquiridos de boa fe por terceiras persoas. :Artigo 62 O Xuíz, Alcalde ou funcionario ante quen se celebre o matrimonio extenderá, inmediatamente despois de celebrado, a inscripción ou a acta correspondente ca súa sinatura e a dos contraíntes e testigos. Así mesmo, practicada a inscripción ou extendida a acta, o Xuíz, Alcalde ou funcionario entregará a cada un dos contraíntes documento acreditativo da celebración do matrimonio. ==Notas== # {{note|1}} A subdivisión en parágrafos e a letra b) foron engadidos pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|2}} O apartado 3 foi engadido pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|3}} O inciso «'', abó ou aboa, ''» foi engadido pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|4}} Modificado pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]] en tanto que a referencia ó apartado 2 do artigo 24 sustitúese por unha referencia ó apartado 1 do mesmo artigo. # {{note|5}} A frase «''A perda producirase unha vez que transcorran tres anos, a contar, respectivamente, dende a adquisición da nacionalidade extranxeira ou dende a emancipación.''» foi movida dende o apartado 2 ata o 1 pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|6}} A frase «''Non obstante, os interesados poderán evita-la perda se dentro do prazo indicado declaran a súa vontade de conserva-la nacionalidad española ó encargado do Rexistro Civil.''» foi engadida pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|7}} Parágrafo movido dende o apartado 2 ata o 1 pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|8}} Renumerado como apartado 2 pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. A anterior numeración era apartado 3. # {{note|9}} Apartado engadido pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|10}} Apartado modificado pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. A súa antiga redacción era «''Cando por sentencia firme fosen condeados á súa perda, conforme ó establecido nas leis penais.''» # {{note|11}} Incisos «''e a súa renuncia, salvo que se trate de naturais dos países mencionados no artigo 24, á nacionalidade anterior, e''» e «''e os que perdesen a nacionalidade sen cumpri-lo servicio militar español ou a prestación social sustitutoria, estando obrigados a iso. Non obstante, a habilitación non será precisa cando a declaración de recuperación se formule por varón maior de corenta anos.''» eliminados pola [[Lei 36/2002, do 8 de outubro]]. # {{note|12}} Parágrafo engadido pola [[Lei 13/2005, do 1 de xullo]]. =Vexa tamén= {{Código Civil español}} 1704 3089 2006-02-24T20:54:53Z Alyssalover 7 /* Disposición adicionais */ FIN Lei 36/2002, do 8 de outubro, de modificación do Código Civil en materia de nacionalidade. [[w:Xoán Carlos I|Juan Carlos I]], Rei de [[w:España|ESPAÑA]] A tódolos que a presente viren e entenderen. Sabede: Que as Cortes Xerais aprobaron e Eu sanciono a seguinte Lei. ==Exposición de motivos== ===I=== Dende a promulgación do [[Código Civil español|Código Civil]] en [[w:1889|1889]], a regulación xurídica da nacionalidade, concebida como vínculo político e xurídico que liga a unha persoa física co seu Estado, foi obxecto de sucesivas reformas, motivadas, unhas veces, pola necesidade de adapta-la lexislación a novas realidades que surxiron, e outras, a partir de [[w:1978|1978]], pola esixencia de dar cumprimento ós mandatos da [[Constitución española de 1978|Constitución Española]]. En concreto, ten que terse ben presente o encargo que contén o artigo 42 da mesma cando encomenda ó Estado a misión de velar pola salvagarda dos dereitos económicos e sociais dos traballadores españois no extranxeiro, á que engade a obrigación de orienta-la súa política cara o seu retorno. Facilita-la conservación e transmisión da nacionalidade española é, sen dúbida, unha forma eficaz de cumprir este mandato e éste é o principal obxectivo da presente Lei. ===II=== Neste sentido, introduciuse no artigo 20 a posibilidade de que as persoas cuio pai ou nai fose orixinariamente español e nacido en [[w:España|España]] poidan optar pola nacionalidade española sen límite de idade. Deste modo, dase cumprida resposta, por un lado, á recomendación contida no informe publicado no Boletín Oficial das Cortes Xerais o [[w:27 de febreiro|27 de febreiro]] de [[w:1998|1998]], elaborado pola Subcomisión do [[w:Congreso dos Deputados de España|Congreso dos Deputados]], creada para o estudio da situación dos españois que residen no extranxeiro e, por outro, ás reclamacións que éstes fixeron chegar ó Consello da Emigración pedindo que se superara o sistema de prazos preclusivos de opción establecidos sucesivamente polas Leis [[Lei 18/1990, do 17 de decembro|18/1990]], [[Lei 15/1993, do 23 de decembro|15/1993]] e [[Lei 29/1995, do 2 de novembro|29/1995]]. Na mesma orde de cousas, modificouse o artigo 24 para establecer un sistema que permitise ó que se atopase nalgún dos supostos contemprados no apartado 1 dese artigo, e antes de que se cumprise o prazo establecido no 2, impedi-la perda que, doutra forma, se producía automáticamente ó transcorre-lo prazo establecido. En coherencia con todo iso, reformouse igualmente o artigo 25, do que ademáis desapareceu o suposto de perda da nacionalidad como pena, ó non contemplarse xa a mesma no [[Código Penal español|Código Penal]]. Nesta mesma líña, suprimiuse do artigo 26 o requisito de renunciar á nacionalidade anterior, posto que o mesmo supuña na práctica un obstáculo insuperable para a recuperación da nacionalidade española. Desta forma, aténdese á esixencia contida no punto seis da moción aprobada polo Pleno do [[w:Congreso dos Deputados de España|Congreso dos Deputados]] o [[w:18 de outubro|18 de outubro]] de [[w:2000|2000]], sobre medidas para mellorar, xurídica e económicamente, a situación dos emigrantes españois. ===III=== Por outro lado, considerouse convinte facer nos textos vixentes as melloras técnicas que a experiencia acumulada na aplicación dos mesmos, a actividade lexislativa acaecida dende a súa aprobación ou a xurisprudencia fixeron aconsellables e que teñen un desigual alcance. Así, a modificación introducida no artigo 22.3 ten por obxecto deixar sentado que a residencia, a efectos de servir de base para a adquisición da nacionalidade española, ten que ser efectiva, resolvendo así as dúbidas acerca de como tiña que interpretarse a necesidade de que fosa legal e se iso comprendía ou non a residencia física. Por outro lado, a reforma é acorde cos prantexamentos da [[sentencia do Tribunal Supremo do 19 de novembro de 1998]], que concibe o requisito de residir como a proba de que existe, no ánimo do interesado, a vontade de integrarse na comunidade española. Tamén desapareceu do artículo 26.2 o requisito previo da habilitación do Goberno para a recuperación da nacionalidade española cando non se cumpriu o servicio militar ou a prestación civil sustitutoria. A disposición adicional primeira ten por finalidade adecua-los procedementos relativos á nacionalidade española á normativa da [[Lei 30/1992, do 26 de novembro|Lei 30/1992, do 26 de novembro, de Réxime Xurídico das Administracións Públicas e do Procedemento Administrativo Común]], sinalándose un prazo máximo dun ano para a resolución dos expedientes, tida conta da complexidade que entraña a súa tramitación e resolvéndose o silencio administrativo en sentido negativo, en consideración ós efectos prexudiciais que a solución contraria tería. Por último, a presente Lei díctase ó amparo da competencia que en exclusiva corresponde ó Estado conforme á regra 2. do artigo 149.1 da [[Constitución española de 1978|Constitución Española]]. ==Artigo único== Os artigos 20, 22, 23, 24, 25 e 26 do [[Código Civil español|Código Civil]] quedarán redactados da forma seguinte: :Artigo 20 1. Teñen dereito a optar pola nacionalidade española: a) As persoas que estexan ou estivesen suxeitas á patria potestade dun español. b) Aquelas cuio pai ou nai fose orixinariamente español e nacido en [[w:España|España]]. c) As que se atopen comprendidas no segundo apartado dos artigos 17 e 19. 2. A declaración de opción formularase: a) Polo representante legal do optante, menor de catorce anos ou incapacitado. Neste caso, a opción require autorización do encargado do Rexistro Civil do domicilio do declarante, previo dictame do Ministerio Fiscal. Dita autorización concederase en interés do menor ou incapaz. b) Polo propio interesado, asistido polo seu representante legal, cando aquél sexa maior de catorce anos ou cando, aínda estando incapacitado, así o permita a sentencia de incapacitación. c) Polo interesado, por sí só, se está emancipado ou é maior de dezaoito anos. A opción caducará ós vinte anos de idade, pero se o optante non estivese emancipado segundo a súa lei persoal ó chegar ós dezaoito anos, o prazo para optar prolongarase ata que transcorran dous anos dende a emancipación. d) Polo interesado, por sí só, dentro dos dous anos seguintes á recuperación da plena capacidade. Exceptúase o caso no que caducase o dereito de opción conforme ó parágrafo c. 3. Non obstante o disposto no apartado anterior, o exercicio do dereito de opción previsto no apartado 1.b deste artigo non estará suxeito a límite algún de idade. :Artigo 22 1. Para a concesión da nacionalidade por residencia requírese que ésta durase dez anos. Serán suficientes cinco anos para os que obtivesen a condición de refuxiado e dous anos cando se trate de nacionais de orixe de [[w:América Latina|países iberoamericanos]], [[w:Andorra|Andorra]], [[w:Filipinas|Filipinas]], [[w:Guinea Ecuatorial|Guinea Ecuatorial]] ou [[w:Portugal|Portugal]] ou de [[w:sefardí|sefardís]]. 2. Bastará o tempo de residencia dun ano para: a) O que nacese en territorio español. b) O que non exercitase oportunamente a facultade de optar. c) O que estivese suxeito legalmente á tutela, garda ou acoxemento dun ciudadán ou institución españois durante dous anos consecutivos, incluso se continuase nesta situación no momento da solicitude. d) O que ó tempo da solicitude levase un ano casado con español ou española e non estivese separado legalmente ou de feito. e) O viuvo ou viuva de española ou español, se á morte do cónxuxe non existise separación legal ou de feito. f) O nacido fora de [[w:España|España]] de pai ou nai, abó ou aboa, que orixinariamente fosen españois. 3. En tódolos casos, a residencia terá de ser legal, continuada e inmediatamente anterior á petición. Ós efectos do previsto no parágrafo d do apartado anterior, entenderase que ten residencia legal en [[w:España|España]] o cónxuxe que conviva con funcionario diplomático ou consular español acreditado no extranxeiro. 4. O interesado deberá xustificar, no expediente regulado pola lexislación do Rexistro Civil, boa conducta cívica e suficiente grado de integración na sociedade española. 5. A concesión ou denegación da nacionalidade por residencia deixa a salvo a vía xudicial contencioso-administrativa. :Artigo 23 Son requisitos comúns para a validez da adquisición da nacionalidade española por opción, carta de natureza ou residencia: a) Que o maior de catorce anos e capaz para prestar unha declaración por sí xure ou prometa fidelidade ó Rei e obediencia á Constitución e ás leis. b) Que a mesma persoa declare que renuncia á súa anterior nacionalidade. Quedan a salvo deste requisito os naturais de países mencionados no apartado 1 do artigo 24. c) Que a adquisición se inscriba no Rexistro Civil español. :Artigo 24 1. Perden a nacionalidade española os emancipados que, residindo habitualmente no extranxeiro, adquiran voluntariamente outra nacionalidade ou empreguen exclusivamente a nacionalidad extranxeira que tivesen atribuida antes da emancipación. A perda producirase unha vez que transcorran tres anos, a contar, respectivamente, dende a adquisición da nacionalidade extranxeira ou dende a emancipación. Non obstante, os interesados poderán evita-la perda se dentro do prazo indicado declaran a súa vontade de conserva-la nacionalidad española ó encargado do Rexistro Civil. A adquisición da nacionalidade de [[w:América Latina|países iberoamericanos]], [[w:Andorra|Andorra]], [[w:Filipinas|Filipinas]], [[w:Guinea Ecuatorial|Guinea Ecuatorial]] ou [[w:Portugal|Portugal]] non é bastante para producir, conforme a este apartado, a perda da nacionalidade española de orixe. 2. En todo caso, perden a nacionalidade española os españois emancipados que renuncien expresamente a ela, se teñen outra nacionalidade e residen habitualmente no extranxeiro. 3. Os que tendo nacido e residindo no extranxeiro ostenten a nacionalidade española por ser fillos de pai ou nai españois, tamén nacidos no extranxeiro, cando as leis do país onde residan lles atribúan a nacionalidade do mesmo, perderán, en todo caso, a nacionalidade española se non declaran a súa vontade de conservala ante o encargado do Rexistro Civil no prazo de tres anos, a contar dende a súa maioría de idade ou emancipación. 4. Non se perde a nacionalidade española, en virtude do disposto neste precepto, se [[w:España|España]] estivese en guerra. :Artigo 25 1. Os españois que non o sexan de orixe perderán a nacionalidade: a) Cando durante un período de tres anos empreguen exclusivamente a nacionalidade á que declarasen renunciar ó adquiri-la nacionalidade española. b) Cando entren voluntariamente ó servicio das armas ou exerzan cargo político nun Estado extranxeiro contra a prohibición expresa do Goberno. 2. A sentencia firme que declare que o interesado incurriu en falsedade, ocultación ou fraude na adquisición da nacionalidade española produce a nulidade de tal adquisición, se ben non se derivarán dela efectos prexudiciais para terceiros de boa fe. A acción de nulidade deberá exercitarse polo Ministerio Fiscal de oficio ou en virtude de denuncia, dentro do prazo de quince anos. :Artigo 26 1. Quen perdese a nacionalidade española poderá recuperarla cumprindo os seguintes requisitos: a) Ser residente legal en [[w:España|España]]. Este requisito non será de aplicación ós emigrantes nin ós fillos de emigrantes. Nos demáis casos poderá ser dispensado polo Ministro de Xustiza cando concorran circunstancias excepcionais. b) Declarar ante o encargado do Rexistro Civil a súa vontade de recupera-la nacionalidade española. c) Inscribi-la recuperación no Rexistro Civil. 2. Non poderán recuperar ou adquirir, no seu caso, a nacionalidade española sen previa habilitación concedida discrecionalmente polo Goberno, os que se atopen incursos en calquera dos supostos previstos no artigo anterior. ==Disposicións adicionais== :Primeira As solicitudes de adquisición por residencia e de dispensa do requisito de residencia legal para recupera-la nacionalidade española haberán de ser resoltas no prazo máximo dun ano dende que tivesen entrada no órgano competente para resolver, transcorrido o cal, sen que recaise resolución expresa, entenderanse desestimadas, de acordo co disposto na disposición adicional segunda da [[Lei do 8 de xuño de 1957, sobre o Rexistro Civil|Lei de Rexistro Civil]]. :Segunda A causa de perda prevista no artigo 24.3 do [[Código Civil español|Código Civil]] só será de aplicación a aqueles que cheguen á maioría de idade ou emancipación despois da entrada en vigor da presente Lei. ==Disposición derrogatoria== :Única Quedan derrogadas as disposicións de igual ou inferior rango que se opoñan ó disposto na presente Lei. ==Disposición derradeira== :Única A presente Lei entrará en vigor ós tres meses da súa publicación no «Boletín Oficial del Estado». Por tanto, Mando a tódolos españois, particulares e autoridades, que garden e fagan gardar esta Lei. [[w:Madrid|Madrid]], [[w:8 de outubro|8 de outubro]] de [[w:2002|2002]]. [[w:Xoán Carlos I|JUAN CARLOS R.]] O Presidente do Goberno, [[w:José María Aznar López|JOSÉ MARÍA AZNAR LÓPEZ]]. [[Category:documentos legais españois]] [[Category:GL-L]] 1706 3110 2006-02-25T17:38:28Z Agremon 4 <center>Pregoeiro: Alfonso Rodil Veiga. Ribadeo, 24 de febreiro de 2006</center> Boas noites, señoras, señores, antroideiras, antroideiros, en fin, amigos todos do carnaval. Quen lles está a falar, membro de comisións organizadoras destas festas durante cerca de dúas décadas, estaba non fai moitas datas discurrindo algún disfraz para istes días, cando miren por donde gracias as dotes persuasivas do noso alcalde Balbino e o gran amor que sinto por estos festexos, véxome obrigado a lucir o primeiro disfraz do antroido do 2006, subindo a este estrado e interpretando o personaxe de pregoeiro. Para min, estas festas deberían ser declaradas como as festas da libertade, xa que son as que nos permiten romper con todos os moldes establecidos, con todalas reglas, eliminado prexuizos, tabúes, normas e tópicos. En clave de humor eu suxerería que estas festas fosen declaradas de interés nacional dedicando o martes de carnaval como "O día da clase política", clase esta, tan aficionada ao disfraz e ao transformismo por aquelo dos constantes cambios de discurso, de chaqueta e incluso de traxe completo, incluíndo claro está a roupa interior. Os orixenes das festas do carnaval remontanse prácticamente ás orixes da humanidade. Tódolos historiadores e estudiosos neste tema coinciden en sinalar que estas festas xurdiron pola necesidade que tiñan os nosos antepasados en pedirlle ou agradecerlle ao Dios Sol e aos deuses da naturaleza que fixeran posible o renacer dos cultivos, cousa que viña sucedendo anualmente coincidindo coa chegada da primavera. Con motivo deste ciclo anual, os druidas das tribus disfrazábanse utilizando caretas e peles das bestas, e danzaban pedindo ou agradecendo a xerminación das plantas e dos cultivos. Se trasladamos estas danzas a Galicia podemos ver a similitude que teñen cos disfraces típicos destas datas en moitos lugares do sur de Galicia, e mais concretamente de Ourense, como son os de Viana do Bolo, Xinzo de Limia, Verín ou Laza. Durante o Imperio Romano e a romanización de prácticamente media Europa, estas festas fóronse adaptando as festas romanas. Os romanos adicaban festas ao Deus Baco e a Saturno, e estaban empapadas polo Espírito Sarcástico e o desorden civil. Algúns historiadores din que a palabra carnaval deriva da latina Carrus-Navalis, xa que varias cidades do Imperio, entre elas a catalana de Reus, executaban con mascaradas e cun barco que iba subido nun carro, danzas subidas de tono e cancións satíricas e sarcásticas. Aínda hoxe en varias cidades sale ese carro naval arrastrado por cabalarías e tripulado por homes vestidos de mariñeiros que lanzan flores e doces aos espectadores. Pero o apoxeo do carnaval xurde co auxe do renacemento no seculo XVI, cando varias cidades italianas como Florencia,Venecia e Roma empezan a celebrar as festas do carnaval. Segundo os estudosos, a palabra carnaval deriva da italiana Carnevale, que no latín quere decir carne-vale ou carne-valida, que se pode comer. Estas festas teñen lugar nos días anteriores á celebración, por parte igrexa católica, da coresma, festividade que dura 40 días dende o mércores de cinza ata o domingo de Pascua e durante os que está prohibido comer calquera tipo de carne. Así xurden estas festas de exceso no comer e beber, e ao poder usar mascara ou disfraz, do exceso na desobediencia civil, a sátira e o sarcasmo. Ribadeo, dende tempos inmemoriables é unha vila culta e liberal, e esta calidade dos ribadenses soubo moi ben interpretala ese gran alcalde que foi e mellor persona que é Pancho Maseda, quen nos anos escuros e cando por orden gubernativa estaban prohibidas as máscaras en "Las fiestas de la primavera", Pancho, conocedor da idiosincrasia ribadense, e sabedor de que Ribadeo non lle iba a fallar, permitiu baixo a súa responsabilidade que as mascaritas ribadenses pudiesen levar a cara cuberta con disfraz. No outro bando estaba o hermano Isidro, profesor meu durante dous anos no colexio menesiano. O hermano Tolera, como era conocido, persiguiu a capa y espada, todo o que cheirara a máscara ou a carnaval. Se os nosos pais formaron parte da denominada xeneración da fame, e agora os nosos fillos forman a xeneración do derroche e abundancia, os nenos que nos criamos nos anos 60, formamos a xeneracion da necesidade. Esa necesidade axilizou o noso inxenio ata o estremo que confeccionábamos os nosos propios xogos e xoguetes, e como non as nosas propias máscaras e antifaces. Miña nai, Encarna do Telar, pode testificar como na trastienda da mercería que rexentaba na rúa Reinante, os nenos da praza e da regueiratiñamos unha especie de taller clandestino de caretas que fabricábamos aproveitando os cartós que separaban as medias de espuma, de cristal ou de puntinglés. Eses cartós unha vez debidamente recortados, pintados e utilizando goma de cinturilla, convertíanse nas nosas caretas que se complementaban con todo tipo de toquillas, refaixos, camisas, pantalóns, e chaquetas, remendadas claro está, que atopábamos nos fallados e desváns ata convertirnos naquelas mascaritas que recorríamos as prazas e rúas dende Porcillán ata San lázaro e dende o Xardín ata o Alza disfrutando das antroidadas e facendo algunha que outra trasnada. E despois, a disfrutar na pista RosaLar, nos bailes infantiles e xuveniles. ¡QUE TEMPOS! , que pena que esas mascaritas que o domingo de antroido abarrotaban as catro calles hoxe desapareceran. Eran as épocas nas que as de Pio, as de Fariñas, Pili Real, Antoñita de Beremundo, Gloria de Lorenzo, e outras muitas lucían orixinais disfraces feitos por elas mesmas, daba gusto velas pavoneando polas rúas máis céntricas da vila. Era tamen a época dos Ginzo, Gilberto, Teixeira, Bolita, Pepín Merdiña, Toto, e outros muitos que de forma humilde pero cordial e educada foron o preludio das actuais festas. Así pasamos a 1982; era un venres de carnaval. Invitados por Beli da Aduana estábamos na guardería Pepin de Pérez, Roberto do Pipo e máis eu. Vendo aquelas criaturas tan ben disfrazadas, comentamos que porqué non organizábamos uns carnavales para o ano seguinte, e decir 1983. Dito e feito, dous días despois, e dicir, o domingo, puxémonos á saída da misa de 12 entre a igrexa parroquial e foto Pérez e logramos convencer a 23 conveciños que nos constituímos en Comisión. Ademáis de nosoutros tres, alí estaban entre outros; o patriarca do Antroido, Víctor da Morteira, Gilberto, Choli, Chus Rubio, Cristina, Beatriz Cora, Manoli e Asunción Torviso, Pablo Cociña, Magola Meira, Elisa Fariñas e Pepe Xuya. Xurdiron as charangas A Choca e Os Pintas, a recaudación ascendeu a preto de 740000 ptas, fixéronse 3 días de festas e sobraron cerca de 25000 para o ano seguinte. A cousa resultou e así, pouco a pouco, foise a máis hasta alcanzar o climax antroideiro ca queima en 1988 dun antroido de 13,32 metros de altura que tivo como alma mater a Cienfuegos e a Choli. O boneco, que quedou inscrito no libro Guinness dos Records como o mas grande do mundo, foi queimado na Praza España en medio dunha gran avalancha de xente comparable soamente á que se congrega nas verbenas do 7 de setembro. As festas foron a máis, as comisións forense renovando pero nos últimos dez anos eramos prácticamente os mesmos compoñentes, que nos levábamos como unha gran familia. Baixo a batuta de Luis Mourelle, formábamos unha verdadeira pina xunto con Rogelio "O Chiquito", Fernanda Bellón, Nuchi e o seu marido Luis, Celsa e o seu home Juan "O Valenciano", Casiano Pozas e Mari de Motorín , que en paz descansen. A lista de colaboradores e interminable, pero hai que destacar lamentando que alguén sempre quede no tinteiro, a Perpetua da Gallega, Mirta Posada, Ana Gil, Ramona da Corbella; Mari Carmen da Garabata; Minerva e Araceli de Vacas, Rosita Montero, Juanita de Paraje, Tita de Pío, Marisol do Mediante e dentro do sexo varonil a Juanjo e Luisín Mourelle, Quique Lenza, Salvador Iglesias, Pastrana, Fariñas, Vidal, Cima, Pancho dos Galos, Rubén Romero e máis o meu filio Pablo, o que nos di ás claras que o antroido Ribadense nunca vai desaparecer, xa que o porvir está máis que asegurado. Claro está que haberá que intentar involucrar sobre todo á xuventude, pois sempre traerán ideas novas e distintas formas de entender e organizar estas arraigadas festas. Tampouco se pode concebir o carnaval de Ribadeo sen as charangas. Chegou a haber 7 a un tempo no concello: A Choca, Foliada, Aturuxo, Os Segadores, Os Rapaces de Rinlo, As Grobas de Vilaselán e Xente Nova, sen contar aquelas da década dos 80 como Os Pintiñas, Pena Furada, e Os Húmedos. Tamén hai que mencionar a eses grandes artistas do carnaval Ribadense como son Julio de Conde, Saribel de Torga ou Ernesto Cruzado. Tamén quero rendir tributo a tres ribadenses de distinta época, pero que coincidía na gracia e o canto personal nestas festas do carnaval. O primeiro é Recarei" O mexicano" que según ten contado Don Dioniso Gamallo, un sábado de carnaval medio agonizante, asomouse ao balcón de sua casa preguntandolle á xente que se atopaba na rúa -'¡Mascaritas! Me conocéis, soy recarei disfrazado de difunto'. Logo retirouse a súa habitación e despois de cumplir co seu último rito antroideiro desplomouse inerte na súa cama. O segundo é Antoñito "O Serranillo", ou a ironía personifcada. Asiduo disfraz dos antroidos ribadenses, recibiu sepultura un martes de carnaval fai agora 11 anos. E por ultimo José Mari, que fai exactamente 15 días abandonou este mundo terrenal non sin antes vivir estas festas de forma intensa e ó seu xeito. A José Mari bastábanlle unhas gafas, nariz postizo e antifaz, para convertir este personaxe serie nun antroido que disfrutaba nestas datas de forma única. E xa remato, espero que ademáis de disfrutar destas festas, que esta novel pero apaixoada comisión nos preparou, non se esquezan vostedes de rendirlle o culto ao porco, verdadeiro rei destas datas, dando boa conta culinaria do cocido carnavalesco, pois, como sentenciaba O Serranillo de forma perifrástica e sentenciosa " Desde la cabeza hasta el rabo todo ha de comerse en el paquidermo marrano". Feliz Antroido. Moitas gracias pola vosa presencia e a paciencia de aguantarme e que o vocal maior desta comisión que é a metereolixia nos deixe a todos disfrutar un ano máis de estas grandes festas do carnaval. *Volta a [[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] 1707 3112 2006-02-25T17:44:32Z Agremon 4 Pregóns do [[w:entroido|entroido]] de [[w:Ribadeo|Ribadeo]] Ano [[w:2004|2004]] Pregoeira: [[w:Primi Nécega|Primi Nécega]] (Primitiva Nécega Gallo) Señoras y señores, damas e cabaleiros.............. Xa hai tempo que me chamaron para facer este pregón, mais daquela non tiña moita gracia e rexeiteino. Pero agora case sen pensar volveron a pedirmo e aquí estou coas miñas cuartillas. Polo mesmo, pídovos unha pouca de paciencia para oírme e si gusto ben, e si non, -como se di agora- non pasa nada. Todos sabemos o que é o Antroido. Trátase, ou polo menos eu véxoo así, de afogar as tristuras que nos padecemos nesa semana de festa. Por eso en tódalas parroquias percorren os disfrazados as rúas para esquecer tras da careta o pesadelo deste noso vivir - que non e pouco-. Contaba a nosa nai aló no pobo de Foz, onde eu nacín e vivín a infancia e case a mocidade ata os 18 anos, que aqueles eran entroidos. Enchíase coas lembranzas daquelas rondallas que viñan de Viveiro e Ribadeo...........¡Nunca tal se vira! Falábanos toda leda dos personaxes que se disfrazaban de vellos; Mais ben eran os homes os que saían a rúa vestidos de mulleres, algunhos arrulando un neno, e os mais pudientes, como dicía ela, vestíanse con bos traxes de madama e galán. Nunca sabíamos o que era aquelo, pero penso que eran os que levaban pajilla e garabata e elas con sombrilliñas e meriñaque que paseando pola rúa arriba, ían camiño da "praza" onde se fixo sempre o acontecer do meu pobo de Foz. Houbo un tempo en que calquera vila que se prezase non deixaba de vivir as súas entroidades, de vellos e peliqueiros, de frades montados nos burros, de mulleres adornadas e enxoiadas. Todo un facer de festa nas rúas das nosas parroquias que foron deixando nos libros longas historias de comparsas e murgas, de míticos persoaxes que se transmitían nas familias de pais a fillos. Pero e certo -como dicía a nosa nai- que a guerra do 36 barriu coa súa tristura todo aquel lecer. Moita mocidade morrera e había familias enteiras de loito, a tranquilidade non existía. A partir do 1977 ven o "revival"; hai novos aires, novas políticas e aínda se podía ler nos xornais as notas necrolóxicas do desaparecido Antroido que dicían así: "Réquiem polo Antroido, o rei da risa e da festa". Foi cando unha pequena porta abriuse a un carnaval que empezaba a rexurdir dun arrasado pobo cheo de privacións e fame, erguéndose e espreguizándose. O pobo comezou a saír en bailes e festas con poucos disfraces e tamén con poucos cartos. Así chegamos a década dos 80 na que o Antroido pasaría a historia das festas populares como o tempo case mais importante para toda a nosa xeografía e moito mais para a terra galega. Entón, como unha epidemia, ano tras ano, a xente botábase á rúa disfrazada vivindo un Antroido como nunca se vivira. En Ribadeo, o Antroido xe se empezaba a vivir nos anos 50 e 51; eu xa me disfrazaba daquela. Estábamos no goberno de Franco, non se podía tapar a cara, pero o Domingo de Antroido, as catro calles estaban cheas de disfraces - era incrible- . Así bos era, todos tiñan ganas de correr a súa juerguiña, pero tamén tiña o seu risco, aínda que o alcalde daquel entonces, Pancho Maseda, daba o seu consentimento para que a xente se disfrazara sen tapar a cara e non armar pélea. Agora que o penso...¡cantas medias finas se mercaron en casa de Vizcaya!..... Meu Deus, con elas facíamos as caretas, metiámolas pola cabeza tapando a cara, o pelo e todo. O certo é que mais adiante empezaron a vir os antefaces para as tendas; era todo unha novidade. A febre de disfrazarse íase transmitindo por todo o pobo. Cando eu me disfrazaba ía a casa de Amparo das Lobas (que en paz este) xa que vivía preto de nos. As irmás que tiña en Miami mandábanlle roupas e telas fermosas de cores moi vistosos, traxes con brillantes e peles, e alí deixábame remexer para vestirme como quixera. Un ano disfrazouse canda min María del Carmen do Cabarqués; íamos de mulleres árabes con unhas túnicas azuis brillantes e unhos turbantes brancos cheos de collares e abalorios; chamábamos a atención paseando polas catro calles todas fachendosas, ninguén nos coñecía agás algún que chegou detrás de nos ata o Teatro, pero nos fuximos (éramos moi novas). Outro ano disfrazámonos unha pandilla de sete, chamadas "LAS DE CAIN". Este era o título dunha opereta que naqueles tempos representábase en Madrid. Iamos vestidas todas iguales: saia negra, botines, blusa branca con lazo no pescozo e unha fermosa pajilla na cabeza. Recorrimos as catro calles e rematamos no baile do Casino. Alí fixéronnos roda mentres bailábamos e nos aplaudían. ¡Foron os tempos dos meus vinte anos, cando a vida dábache un sorriso e todo era lecer e felicidade!. Aquelo foi só o comezo. De súpeto, empezaron a saír comparsas e carrozas enriba dos pequenos camións, organizábanse bailes de Antroido no verán nesta pista do Rosa-Lar, daquela tan fermosa coas súas marquesiñas cheas de roseiras e mesiñas. Aqueles bailes sempre estaban cheos de disfraces, e polas rúas a xente pasaba a noite fora véndoos pasar. Nun daqueles bailes, aló a media noite, presentouse un mariñeiro cun esquieiro e a roupa de augas, todo cheo de pelas de bacallao colgadas o rente do corpo. Según ía pasando polas mesas tiráballes a cada súa. Como ia todo tapado ninguén soubo quen era, ata que o outro día descubriuse que o mariñeiro era Antoñito de Guerra (chofer da Empresa). Puxo a nota pícara na noite e o conto foi moi soado. Hai tamén personaxes nos pobos que, gracias a eles, o Antroido non morre. Naqueles tempos tíñamos ó Serranillo, ese home que case todas as xeracións coñecimos. Tódolos anos chovese ou fose bon, el saía a rúa disfrado de muller ou de soldado, de vella ou de pescantina, éralle igual, e coma el houbo moitos mais que agora non recordo os seus nomes, pero si que os lembro xa que foron os precursores dun Antroido que perdurou gracias a súa dedicación. E sigue a historia. Dende Ribadeo a Viveiro vivíase un resucitado Antroido. A primeira vez que fun cos meus fillos e o meu home ver o desfile pola calle nova non podía crée-lo ¿pero esto qué é? Case semellaba unha película. Comparsas, bandas, carrozas, os traxes, os adornos, toda unha aparición diante de min, como si saíse dun conto..........¿pero quen fai todo esto? pensaba eu. Aquelas rapaciñas tan ben vestidiñas, todas igualiñas, con fermosos traxes, con tantos adornos, e soando os tambores e as turutas. Dinme conta de que a vila medrara, e Ribadeo, sentíndose cidade, presumía co mellor desfile da comarca. Mais entón había entre as vilas veciñas unha gran porfía para ver quen mellor o facía, pero tamén e verdade que "o sangue non chegou ó río" e cada quen facíao o mellor que podía. Agora xa nos desfiles hai de todo. Empezando o século 21 medran os adornos e medran os cartos. Hai estampas galegas, marcianos, extraterrestres, patios andaluces, conxuntos musicais, anécdotas do goberno -con gobernantes incluídos- ata a seguridade social. Todo pasa pola criba dun discorrer dos nosos artistas que a bo fe sempre os ouvo. Cada carroza, charanga, grupo, merece un agasallo ó seu traballo e sacrificio, como aquela "mariscada" do ano 89 feita por Saribel, que tiña unha langosta tan feitiña que case apetecía comela; claro que era moi grande, medía tres metros, e aquela louza de Sargadelos que moitos pensaban que era de verdade. Ou as figuras do noso amigo Julio, que coa súa escofina e a súa lixa fai verdadeiras virguerías como aqueles abanicos ou as bolboretas do ano pasado que tanto gustaron. E aquel dragón que anos anteriores saía meténdolle medo ós nenos. Ou aqueles grupos como as de Pío, por citar algún, que tódolos entroidos recorrían as rúas cos seus atavíos moi ben feitos e parecidos, ou o disfraz da leiteira Angélica de Villaframil que tan ben o paseou Ernesto Cruzado polas rúas. E poderíamos seguir toda a noite recordando nomes e disfraces, de parellas, de grupos, de carrozas, de charangas, de nenos e nenas; de toda a xente do pobo que co seu traballo dun xeito ou outro foron deixando a súa inventiva e o seu facer nos Carnavais ribadenses. E xa que cheguei ata aquí quero lembrar unha banda de música do meu esquecido Antroido que recorría as catro calles; eran todas mulleres vestidas con pantalón e gorra de prato. A directora era Elvirita do Choco que coa súa gracia dáballe tan ben á batuta como Carlitos Cid. Tampouco nos esquecemos do Tile, un dos mais ingeniosos cómicos que pasou pola nosa vila. E como a coáresma apúrame non quero irme sen falar da queima do Antroido do ano 88, inscrita no libro Guinnes nacional dos records, labor que foi obra de Fernando Rodríguez (Cienfuegos) e José Luís Fernández (O Choli). Todo un libro de historias e festas se podería escribir do noso Antroido ribadense. De momento disfrutemos con toda a alegría carnavalesca a axudémoslle a esta comisión que ano tras ano, sen descanso, van facendo que o Antroido prosiga a súa marcha cara un futuro de novas xeracións. Quero pois darvos as gracias a todos por oírme con tanta paciencia e amabilidade e remato aquí con un pequeno poemiña dedicado ó Antroido do 2004. Antroido entroidiño con cara de millo lémbrome que fuche para min un bo amigo A miña mocidade eu pasei contigo e agora de vella sáesme ó camiño non xogues comigo antroido Entroidiño que os amores fuxiron! i e longo o camiño. *Volta a [[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] 1708 3107 2006-02-25T17:36:21Z Agremon 4 Pregóns do [[entroido]] de [[Ribadeo]] Ano [[1999]] Pregoeiro: [[José Pérez García]] (Malén) (escrito en orixe en castelán, por traducir) ¡Señoras y señores!... ¡Mayores y chicos ... ¡Personas gene­rosas que tenéis la paciencia de escucharme!... ¡Buenas tardes a todos con la súplica de que si tengo algún lapsus o cometo alguna omisión involuntaria, me la perdonéis. En un pregón se pueden hablar de muchas cosas, pero es lógico que de todas ellas predominen las referente al festejo a celebrar. Por tanto, héme aquí con todos ustedes acaparado por la benevo­lencia de la magnífica y trabajadora Comisión de los Carnavales 1.999 presidida con la mejor buena voluntad y entusiasmo por el buenazo de Casiano Posada Obarrio, auxiliado con el mayor ahinco y ri­sueña eficacia por los grandes promotores ribadenses Luis Mourelle Bargados, como tesorero; Alfonso Rodil Veiga como Secretario, Roge­lio López García como relaciones públicas, y los siempre abnegados y simpáticos vocales Fernanda Bellón Pedrosa, Nuchi Ruiz Misioné, Celsa Paz Vázquez, Salvador Guzmán Goas, Juan Valle Rafols y Pablo Cora Villabrille, diez grandes personas que (dada su constante y eficaz labor) merecen los mayores aplausos de todos los ribadenses y público en general. Por mi parte, sinceramente les agradezco se hayan acordado de mi para que pronuncie este pregón que (aunque su protagonista no goce de muchos dones de narración y voz para lanzarlo al aire) con vuestra comprensión y ayuda estoy seguro que ha de salir bien. Un pregón de carnavales, la única verdad del mentiroso y embau­cador mundo que ayer, hoy y mañana se ha vivido o se vivirá. Porque ¡Hay que ver cuanta mentira y canallada hallamos por atalayas, rúas y senderos y cómo vemos con gran tristeza, y con mayor pena como no hay quien restañe las agresivas concupiscencias de la vida que que­brantan de forma sangrante y escandalosa la paz de las buenas y nobles almas!... Fijémonos en lo que ocurre en Sierra Leona, en Ruanda, en Indonesia, en Kosovo y en tantas y !tantas naciones! gobernadas por unos cuantos bandoleros y ladrones analfabetos cuya principal "pedagogía" es el quitar la vida a infelices personas a las que se les nie­ga un pedazo de pan o una gota de agua potable y cuyos auxilios de las naciones civilizadas y generosas son escamoteados por el camino -sin que lleguen a su destino- por los sinvergüenzas y bandidos que con tantas corruptelas van llenando de tesoros sus arcas, que debieran convertírseles en explosivos de su propio patrimonio... Decir... !Habría tanto que decir!. Por ejemplo, criticar a los jueces que con su cara dura dicen que las labores del hogar (las de las amas de casa, por ejemplo) no son trabajos meritorios. A los que dicen que tras asesinar a una mujer con ochenta puñaladas las treinta y cuatro últimas no han sido ejecutadas con alevosía o mala uva. El dejar a los perros sin bozal y que maten a un chiquillo. Criticar el "cachondeo" de la política (ya luego no creemos en nada) y tantas y tantas anomalías que para no cansaros me voy a reservar para meterme de lleno en los re­cuerdos carnavalescos. De muy niño, cuando con mis otros tres hermanos iba desde Viavélez a La Caridad (en El franco) al catecismo, encontrábamos por el camino alguna máscara que al amenazarnos con su potente cayado, nos metía tal miedo que nos escapábamos de ella pitando. Luego, veíamos como cuando los mozos, revestidos, entraban en alguna casa, aquellas recordadas y buenas mozas de Viavélez les guiñaban el ojo, dejándose acariciar en algu­na ocasión por los visitantes. La primera comparsa que recuerdo, la formaban unos cuantos marineros de aquel hermoso Puertín que cantaban: Somos los marinos, del buque "Piedad", que alegres cantamos hoy el carnaval. Si una tempestad... pudiera estallar, los bravos marinos, no la temerán. Luego, ya a los catorce años y viviendo en Tapia de Casariego, pude escuchar varias comparsas. Una de ellas cantaba la siguiente copla: !Van unas chavalas, al salón "Edén", son más arrugadas, que Matusalén!.- Mejor les seria, comprarse un lulú y con el faldero, irse al Gurugú. Entonces el salón "Edén" de Tapia estaba de moda. El monte Gurugú es un macizo nontañoso de Marruecos en el que españoles y moros lucharon por su posesión con la muerte de muchos infelices de una y otra parte a los que nada se les perdía allí. Alli, en Tapia, al otro día del final de las fiestas carnavalescas, se celebraba el entierro de la sardina, auténtico y pequeño pez, que metían en pequeño féretro de unas tablas y de papel con una vela encendida dentro, y que llevaban entre cuatro "compañeros" seguidos de otros responseros de la misma "tribu" vestidos con túni­cas árabes y al que cantaban: El carnaval se ha nuerto, lo llevan a enterrar, llorad sobre su tumba, ¡Llorad el carnaval! Luego lo enterraban en lugar idóneo poniéndole sarcásticamente una cruz en su tumba. Después de estos carnavales del año 1936, tales festejos se prohibieron en todo el ámbito nacional y ya no se prodigaron las máscaras hasta los años sesenta, cuando ya se vislumbraba cierto ca­riz democrático. Aquí, en Ribadeo, en esta hermosa y gran Villa de la suerte (favorecida en todos los tiempos salvo en los últimos años que nos están "robando" el Juzgado de Primera Instancia, la Comandancia de Marina y otros servicios que Ribadeo ¡Nunca! debió perder) siempre se han prodigado visitas de todas las partes de Asturias y de Galicia, resaltando sin duda alguna un gran Concejo cosmopolita cuya riqueza siempre se acrecentó con la celebración de sus estupendos y nutridos mercados de los miércoles. Como dice nuestra gran amiga la licenciada Mari Carmen la de Quilo, a Ribadeo se viene aunque solo sea por "un peleyo de castaña". Ribadeo, en cuanto a festejos eclesiásticos y profanos fue en todos los tiempos el "Non Plus Ultra", y sobre todo en los del Antroido con la recalada de las abigarradas comparsas y agrupaciones e individuales en sus diversas facetas, venidas de toda Asturias y de A Mariña Lucense, las fantásticas carrozas tras cuyos visillos se puede adi­vinar la presencia de un simpático Pepe Xuya o a los ocurrentes Súcaros de Tapia con su máquina del tren y el maquinista revestido de frac y chistera. Toda una gran ilusión y alegría. Y también veremos a los ganaderos transeúntes con su llamativo carro del pais cuyo principal tripulante es un cerdo de más de diez arrobas, unas veces guiado por José Manuel de Federiquín y otras por simpáticos arrieros que aprie­tan con fuerza el ronzal del burro (uno de los pocos ejemplares que ye van quedando) para que el vehículo transportador no se salga del "riel". Pero, hablando de los participantes con las diversas pedagogías, de ninguna manera podemos silenciar la constante participación de las comparsas ribadenses "Aturuxo", "Foliada", "Os Rapaces" de Rinlo, "As Grobas" de Vilaselán, a "Choca", "Os Segadores" y a otras que quizá se me escapen, de entre cuyos participantes siempre advertimos la presen­cia de Araceli Vacas, Choli, Mari la Motorín, Mari Carmen Bollón, Ma­ría Asunción nuestra querida panadera y tantas simpáticas y entusiastas personas como el amigo Castelao, formales y serios siempre, pero a los que no les duelen prendas para animar los carnavales y animarnos a todos con sus hermosos cantares que con alegría lanzan al aire, tales "Baila se queres, salta se podes", "A marcha que hay en Rinlo, ¡imos a contagiar", o la que dice "Aquí venimos la charanga 'Aturuxo', aquí venimos con toda pasión, para alegrar las fiestas de este pueblo, que son para la gente la mayor ilusión", o "Xa temos escollera, piscina municipal y muy pronto tendremos, polígono industrial". Y siempre me llama la atención Cienfuegos con sus galochos y barba de Hemingway y seriedad incomparable, así como Pepe Rodil, Juanjo Mourelle y Antonio Méndez. De ninguna forma puedo yo olvidar al que fue siempre simpático José Antonio Fernández Reinante, por todos conocido como El Serranillo, quien todos los años me encargaba la confección de unos versos con los que él iba a felicitar al ínclito y nunca bien ponderado Victor Alvarez Lence (Todos los años en carnaval entusiasta Jefe de esta pagana fiesta como lo son Casiano Posada, Luis Mourelle y Alfonso Rodil con su sombrero de copa y el frac dando solemnidad al "Guinnes" del mascarón sometido al suplicio del fuego al final de la fiesta) para agradecerle el título de "!CHICO LINDO!" alguno de los cuales copiados a renglón se­guido, decían: "!Victor... ¡Hombre de gran talla, elegante y coquetón!. !Que a Ribadeo dio una falla y un antroido guapetón!. ¡Chico Lindo! ¡Que alegría!. Otra vez, Víctor, ¡Mil gracias!. Que el humor y algarabía, traiga PAZ y aleje mafias. Muy bien todo lo habéis he­cho. Solo aplausos mereceis, y un gran podio que hasta el techo, gri­te al mundo le que hacéis. O Antroido a guisa de falla, que en el Parque habéis plantado, con sus foguetes que estalla, ¡A todos nos ha encantado!. Para que ¡Nunca! te arrugues, aquí me tienes, hermano ¡Víctor, jamás te averrugues!. ¡Te admiro y tiendo mi mano!... " ¡Pobre Serranillo!. El que era uno de los personajes de mayor enjundia y más solicitado de las riadas de forasteros y ribadenses, con sus disfraces coronados por la pamela más brillante, hermosa y elegante que se exhibían en nuestras calles, el que siempre fué la persona de mayor sustancia y jolgorio de nuestros carnavales, se nos fue al Cielo precisamente el día veintiocho de febrero de mil novecientos noventa y cinco, sin tan siquiera darnos cuenta de los males que padecía. Lo decía nuestro querido párroco don José Bello Lagüela: "Ya viste cuanto te queríamos todos y cuanta gente asistió a tus exequias. Porque, efectivamente, eras popular en la villa; pero también simpático y ocurrente con tus salidas que siempre nos hacías reír y mucho más filosóficas que algunos pensaban". Yo, en su crónica mortuoria le hice los siguientes versos, leidos también a renglón seguido: "!Serranillo, Serranillo!. Simpático y ocurrente, que en tu carita de pillo, hacías reír a la gente. Tus pamelas colosales, siempre de Isabel Segunda, las colgaste en los rosales trocadas por otra enjundia. Y escondido en el desván, el gran Carnaval del Mundo, vas al Cielo, que es diván, en tu sueño más profundo. La calle estará más triste, por donde siempre tú andabas, con cigarro ale­gre en ristre, que en nobles ansias fumabas. Y te echaremos de menos, en amenidades bellas, y hasta puede que lloremos, al saberte en las estrellas, Sé feliz con los recuerdos de esta villa que te amaba, en ese Edén de tus vuelos, que con Amor te llamaba. En ese Cielo que amamos, en fiestas siempre añoradas, oirás que te llamamos en noches y en alboradas." Así recordé ya el bueno de José Antonio, que se fue en busca de la Paz del Señor. Era francamente chocante. En cierta ocasión, cuando yo estaba en Unión de Centro Democrático (Antes tan denostado y ahora que es de todos los políticos) cuando lo llevaba conmigo a un mitin, él me decía: "José Manuel" (me llamaba asi arrimando el nombre de mi padre al mio) "Eu son socialista, pero vou votar por Calvo-Sotelo". Nada más tengo que deciros en este mi modesto y mal hilvanado Pregón de los Carnavales 1.999. Pero dejadme terminar con unos modestos versos que en agradecimiento dedico a la resalada Comisión de Carnavales y que, también a renglón seguido, dicen: "¡Ved como brillan los trajes, de los grandes promotores, del carnaval sin ultrajes, de siempre eficaz motores. Son Casiano y serio Luis, Alfonso Rodil, Rogelio, Salvador con Nuchi Ruiz, Juan, Fernando sol o helio. Cierran Pablo y Celsa Paz, que hacen ¡Diez! de los pun­tales, brindando jolgorio y PAZ, divertimento a raudales. A bailar todos, ¡Cantad!, y esta noble Comisión, brindará felicidad y dicha con emoción. ¡Hasta otro año, compañeros!. ¡Paz y Amor a los hogares por tierra, aire y por los mares y todos los mentideros." Y ya que tengo la insólita ocasión de pronunciar un pregón, permitidme que lo cierre con un cariñoso recuerdo a Hussein de Jordania y a Luis Sánchez Polack ("Tip"): el primero preocupado per mantener la PAZ en el Oriente Medio y el segundo llevando la alegría y el buen humor por todos los países de la Tierra. Descansen en Paz. Ahora escuchad y aplaudid a la estupenda coral "Airiños de Ribadeo" y a su entusiasta Director Gonzalo Montero. *Voltar a [[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] 1709 3108 2006-02-25T17:36:57Z Agremon 4 Pregóns do [[entroido]] de [[Ribadeo]] Ano [[2001]] Pregoeiro: [[Gilberto Suárez Méndez]] Buenas tardes, ou mellor dito noites xa, señoras e señores, gra­cias pola vosa presencia neste sencillo Pregón do Carnaval do noso pueblo. Agradezco á Comisión, que un pouco contra reloj está organizan­do os festejos populares do Antroido de este primer ano do siglo e do milenio, o agradable compro­miso que me brindaron, e que eu aceptei de forma voluntaria. Vou a utilizar, ou melior dito xa lo estou facendo, o gallego de Ribadeo, o que aquí falamos desde sempre, eu concretamente desde o ano 36, no que nacín en Cabanela, criándome na de Ibáñez, céntrica e cordial por lo menos de aqueia, como si de unha gran familia se tratase... Por eso non me resulta dema­siado difícil recordar o Carnaval, chamémoslle antiguo de Ribadeo, aquel Carnaval prohibido, gracio­so e espontáneo, xa que esa gra­cia e a chispa, o ingenio, en resu­men surgía sempre ou casi sem­pre, calle abalxo e os protagonis­tas vivían na súa maior parte nas de San Miguel, Fonte Nova, Anto­nio Otero, Fernando III o Santo, Amando Pérez, Trinidad, Obispo Veres, Ibáñez, Buenos Aires, Fon­te Cavada, Rúa Nova, e tamén en Cabanela e Porcillán; pois todos viñan hacia o Cantón disfrutando eles e para que gozasen os demás, sobre todo os nenos... Eu, o Carnaval de Ribadeo, o que conocín e no que paríicipei algunhas veces, catalogaríalo en tres épocas ben diferenciadas en­tre sí, e que serían: a época anti­gua, a intermedia e a actual. Pola década dos 40 e anterio­res, situaría o Carnaval Antiguo de Ribadeo, aquelas celebraciois orixinais e callejeras que Pancho Maseda tolerou e o hermano Isi­dro perseguíu a capa e espada máis tarde, non podía ver as máscaras... Hoxe, sin ningún reparo, como ten que ser, celebran o Carnaval nos colegios religiosos de todo o Estado, os nenos pásanlo en grande, e penso que tamén os profesores. Nas fechas as que me estou referindo, houbo ribadenses como Cándido do Rato (Carrancas), O Tili, Varela o Barbeiro, ManolÍn das Rebertas, o Texas, Toñito o Gasparito, o Chícaro, Rosario Parga da paragüera, Alberto do Chono, César de Valle, Toñito o Serra­nillo, Xoquina, xente en definitiva con gracia e salero, que facían as delicias do público en general e dos picaros en particular, os chi­quillos sí que gozábamos... Un Martes de Carnaval, Toñito o Gasparito, Carrancas e César de Valle, entre outros, invitaron a Xoquina no Bar Asturias, todavía estaba don Cristóbal ó frente do negocio. Logo, con un plexiglás da cuñada de Toñito, tamén se disfrazou ela, e por os bares íballes recollendo as voltas, voltas de pou­co importe desde logo, xa que o vaso de viño valía daqueia sobre 50 céntimos. O caso é que Xoquina, xuntou tres pesetas en todo o tempo, e de ahí ven aquel dito tan chocante que ela tina: "Tres pesetas pouca cousa, tres pesetas seis pesetas, tres pesetas pouca cousa...". Ben sabemos que Xoquina tina unha gracia especial, sobre todo á hora de falar do seu reloj, que era inglés e falaba o galego. E eu, desgraciada de mín, vendinlio ó do Rancho Grande por cinco pesos, e terminaba decindo: Cunga, cunga, catacunga, final da parodia cómico picaresca, da non menos pícara (no bon sentido da palabra) Xoquina. En Ribadeo, que foi e sigue sendo un pueblo con ingenio enor­me, temos mote todos, e eu empleólo con respeto e cariño cuando por ese apodo menciono ós demáis, a xente amiga, que muitos de eles xa se foron... Por encima de todo está a sin­cera amistad, o aprecio mutuo e o saber estar de aquela maravillosa xente, que hoxe temos que botar de menos á hora de falar do Car­naval e a moitas más horas. Da Época Intermedia, que eu situaría na década dos 60, facéndoa extensiva, ó meu entender, hasta camín dos 80, a dictadura suavizárase un pouco, e os que nos disfrazábamos, que fumos un montón, podíamos poñer careta si nos apetecía, sin ningún proble­ma. Recordó muitas cousas de esta época de juventud, os preciosos disfraces, por ejemplo, que todos os anos paseaban por o pueblo, e na sala de festas Rosa-Lar, polas noites: as de Pío, as de Fariñas, Antoñita de Veremundo, Pili Real, Maraña do Electricista, Purita de Lugo (que en paz descanse), pri­ma das de Pío precisamente, e que tiñan en Lugo o comercio No­vedades Luz; vestidas todas igua­les, con disfraces originales sempre, o mismo iban de negritas, que de bruxas, que de pinos resinables cuando o camelo de Renosa estaba en candelero. Pois nosoutros, ó ano siguiente, disfrazábamosnos con a roupa que elas nos prestaban e que usa­ran pa esos menesteres o ano an­terior, e aquí teño que mencionar e quero facerlo, a Pepín Merdiña e a O Bolita (os dous por desgracia fallecidos), os cuales, con Ginzo, Teixeira, Víctor Sotelo e outros, despois de tomar unhos torpedos en Casa Miguel Guisan, na Mina ou mismo na Flor, gozábamos de aqueles carnavales cordiales, hu­mildes e desde logo con futuro, que foron preludio de estos actua­les encuadrados na Época a que lle dou ese nombre precisamente. De esta Época Actual e presen­te que vivimos xa e seguimos vivindo de momento, vénseme á memoria o avance no ano 81, do que iba a ser o Carnaval organiza­do de Ribadeo, cuando con un ca­rro e muita xente, vestidos de xitanos, pensamos que po ano si­guiente, po 82, tínamos que facer algo entre todos, pa poner o Car­naval noso á altura que o pueblo se merecía (Víctor Álvarez Lenza, Víctor da Morteira, era sin lugar a dudas o patriarca do clan). Efectivamente, xuntámonos hasta vintecinco personas pa que aquelo puidera suceder, ser posi­ble, e preparouse un Antroido que nos deixou contentos, e varios continuamos na Comisión po ano 83 siguiente. Empezouse más tarde a pedir por o Comercio e por as casas, e a verdad e que a respuesta do pueblo foi magnífica, gustaba o Carnaval, e a xente quería que lo houbese sempre... Si me preguntasen cuál foi o ano mellor, cuándo houbo máis ambiente en Ribadeo, cuándo a xente invadíu a villa de forma in­creíble, eu diría que a noite do sá­bado día 20 de febreiro de 1988, non se cabía en Ribadeo. Queimábase o Antroido de 13,32 metros de altura, con o cual o pueblo de Ribadeo conseguía pro primeira vez na súa historia, o Récord Guinness, un récord que non sólo ganaron Fernando e Choli (autores materiales do gi­gantesco muñeco, o que o meu fi­lio, que tina tres anos e medio de aquela, chamaba o Cacho Bicho, nin tampouco en exclusiva da Co­misión organizadora do, Carnaval 88, xa que muitos amigos axudaron de forma decisiva pa que o Récord Guinness poidera lograr­se. Entre toda esta xente colabora­dora de aquela e pensó tamén que de ahora mismo, hai personas como Pertejo, que non cobraran un peso por ter todo o día a grúa a disposición da Comisión, dos que situaron o enorme Antroido no seu lugar, donde iba a ser queimado. Ángel Pedrosa e Tino de Astille­ros da Vilavella, regalaron toda a leña que fixo falta pa cuantas operaciois gastronómicas se fixeron, Sergio o contratista prestou o ca­mión po que se necesitase, as pescaderías da Plaza de Abastos pouco ganaron con nosoutros ou nada en verdad, á hora de vender sardiñas, mexillois, ou o que fora, xa que nos facían un precio ex­cepcional de verdad. Os almacenes e cooperativas de bebidas, regalaron os seus productos en muitas ocasiois e muita xente amiga, muita estuvo disposta en todo momento, de for­ma voluntaria e espontánea a bo­tar unha mao no que se precisara. Esta foi a forma, a única forma posible, de poder conseguir po noso pueblo un récord Guinness, tras da oportuna acta notarial que a estos efectos levantou sin cargo algún para a Comisión, o titular de aquela en Ribadeo, don Carlos León Matorras. Logo inscribiuse no Libro dos récords de Editorial Maeva, pa xa seguidamente e a través de Edi­ciones Jordán, inscribilo no libro Guinness dos Récords, de cuia veracidad además dos diplomas acreditativos, está o propio libro que lo certifica. Houbo alguén a quen lle sentou mal, o que Ribadeo fose capaz de ter unión e alcanzar éxitos colecti­vos, como este que comentamos, e con manifiesta mala leche puxo en duda a verdad do suceso, que logo tuvo que tragar porque lie de­mostramos con datos legales e abrumadores, que nin nosoutros nin o noso pueblo, éramos unhos embaucadores... O caso foi que (repito de novo) o pueblo de Ribadeo, a villa ex­cepcional que nos veu nacer, con­seguía no 88 un valioso e desea­do Récord Guinness, non sólo por a gracia de Dios, sinón tamén por que os seus fillos, xuntáronse pa alcanzarlo. Contamos tamén de aquela, e en máis ocasiois por cierto, con a axuda importante da Diputación Provincial, e a través do seu presi­dente e vicepresidente primeiro, subvencionáronnos un precioso li­bro programa a todo color, sin pro­paganda comercial, fixéronnos de forma gratuita cantidad de mura­les e aportaciois de tipo económi­co, por o cual non teño ningún re­paro, de ningún tipo, en decirlo públicamente, pese a cualquer outra circunstancia non coincidente. Eu, como simple e humilde pre­gonero, e tal como era a miña obli­gación, xa vos din as gracias a to­dos por estar in situ nesta fantásti­ca sala de testas Rosa-Lar, que sempre o seu dueño prestou de forma totalmente gratuita pa celebraciois de todo tipo, pero como miembro da Comisión de Camavales que fun durante por lo me nos unha década, quero agradecer ahora que podo, desde este mesa, as axudas espontáneas que nos brindaron antes e siguen facendo ahora, por ejemplo, á hora de picar castañas no Magosto.. Perpetua da Gallega e a súa filie María del Mar, Ramona da Corbella, Maruja da Morteira, María de Carmen da Garabata, Minerva e Araceli Vacas, Mirta e Ana, Rosita Montero, Tita de Pío, Marisol (que en paz descanse), Raquel, Cristina, Mary de Motorín, Cándida de Antonio o taxista, Fernando Bellón, e algunhas outras que sinto de verdad non recordar. Como anécdota curiosa, recordo o que xa alguén manifestou, i é o siguiente: Un ano no que eu estuven ns comisión de carnavales, o alcalde de turno en aquelos momentos (sin culpa algunha por cierto) aconseilóunos que non sacásemos á calle o famoso Cocho de Carnaval, por ter unha orden de gobernador en tal sentido. Nosoutros fixemos o que tínamos que facer, que era pasearlo por as calles do pueblo e vender rifas de paso. O alcalde foi o primeiro en felici­tarnos, e Carlos O Xestal, foi cuando dixo en todos os medios informativos: "Nunca vin na miña vida un cocho mellor tratado que o dos Carnavales de Ribadeo..." Si a mín me preguntasen que é o Carnaval, eu contestaría, pensando sempre no de Ribadeo, que é o que conozco, e añadiría: O Carnaval noso, é Víctor Alvarez Lenza (Víctor da Morteira) que ejerceu de compañeiro e de amigo, muito más que de presidente, sempre se considerou un más dentro da Comisión, é Casia­no Posada (Pozas), por desgracia fallecido, que lo vivía como poucos, é Pepín de Pérez (Pepín do Carnaval, como lie chamaba Ga-mallo Fierros), é Enrique Lenza, que colgaba as bandeiras casi sin escaleira, é o Felechu, que son como de Ribadeo, son Julio e Saribel, artistas e creadores de dis­fraces increíbles, son as charan­gas de Ribadeo, un lujo desde lo­go, é Secundino de Peixes Dina, que é o auténtico pregonero da testa, son ou foron desde logo: Fa­riña, Pastrana, Vidal e Cima, que ás sete da maná axudábannos á poñer as bandeiras, cuando caían as maos de frío; son por encima de todo os que las organizan, e son Carnaval en definitiva todos os que fixeron e tan cousas pa que a festa prosiga... Propondría unha sugerencia que non teñen porqué aceptar os responsables, e que consiste no siguiente: queimar de novo o Antroido, si non é dun tamaño grandísimo, xunto as escaleiras de éntrente ó Ayuntamiento, o cual lle evitaría á xente baixar ó Muelle e o ambiente non se rom­pería como está sucedendo ó queimarse na escollera. Entre as distintas formas de vi­vir o Carnaval e as épocas diferenciads, entre o Carnaval es­pontáneo e gracioso de antes, e o organizado de ahora, quedaríame con este último, con este de aho­ra, por ser o que ofrece cousas antes impensadas, desfiles e ac­tos que teñen que estar previstos, pero quédame un entrañable re­cuerdo do Carnaval da nosa infan­cia e juventud. Que este Carnaval de hoxe, o Carnaval primeiro do siglo e do milenio, vos sea propicio, que a salud e a alegría vos acompañe a todos; ese é meu deseo. *Voltar a [[Pregóns Antroido Ribadeo]] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Antroido/Ribadeo Sobre o Antroido ribadense] *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Sobre Ribadeo] 1711 sysop 3269 2006-04-15T14:23:48Z Xosé 34 Mostrar só as modificadas 1714 sysop 3276 2006-04-15T14:25:53Z Xosé 34 Debe confirmar o seu enderezo de correo electrónico antes de modificar páxinas. Indique o seu enderezo electrónico e valídeo nas súas [[Special:Preferences|preferencias]]. 1715 sysop 3277 2006-04-15T14:26:19Z Xosé 34 Precísase confirmar o correo electrónico para poder editar 1716 sysop 3291 2006-04-15T14:35:31Z Xosé 34 Si, eliminar a páxina 1725 sysop 3336 2006-04-26T21:12:08Z Xosé 34 Editar 1726 sysop 3337 2006-04-26T21:12:12Z Xosé 34 Mover 1736 sysop 3656 2006-10-18T18:35:40Z Prevert 2 Ten mensaxes novas en $1 1737 3220 2006-04-03T13:30:16Z Xosé 34 lingua == Nota previa do tradutor == Ver [[Talk:A arte da guerra]] == Introdución (engadida) == <center>"En esencia, a arte da guerra é a arte da vida"</center> [[w:Sun Tzu|Sun Tzu]] foi un xeneral chinés que viviu arredor do século V antes de Cristo. A colección de ensaios arredor da arte da guerra atribuída a Sun Tzu é o tratado sobre ese tema máis antigo que se coñece. A pesar da súa antigüidade, esta obra domina sobre calquera outra versada no tema. A súa obra chegou por primeira vez a Europa no período anterior á Revolución Francesa, en forma dunha breve tradución realizada por un xesuita. O núcleo da filosofía expresada na obra descansa en dous principios: # Toda a arte da guerra baséase no engano. # A suprema arte da guerra é submeter ó inimigo sen loitar. As ideas de Sun Tzu estendéronse polo resto de Asia ata chegar a Xapón. Os xaponeses adoptaron rapidamente estas ensinanzas e, posiblemente, engadiron algunhas da súa propia colleita. Hai constancia de que o principal libro xaponés sobre o tema, ''O libro dos Cinco Aneis'', está influído pola filosofía de Sun Tzu, xa que o seu autor, Miyamoto Mushashi, estudou o tratado d'''A arte da Guerra'' durante a súa formación como [[w:samurai|samurai]]. Habitualmente faise referencia ás culturas orientais como culturas de estratexia e parece que non é pequena a influencia de Sun Tzu neste desenvolvemento cultural. Hoxe en día, a filosofía da arte da guerra foi máis aló dos límites estritamente "militares", aplicándose ós negocios, ós deportes, á diplomacia e aínda ó comportamento persoal. Por exemplo, moitas frases clave dos manuais modernos de xestión de empresas, son na realidade citas literais da obra de Sun Tzu (cambiando, por exemplo, exército por empresa, ou armamento por recursos, sen ir máis lonxe). As ideas seguen sendo completamente válidas a pesares dos 25 séculos transcorridos dende que se escribiron. Non é un libro doado. Convén lelo amodo meditando no sentido das ideas expresadas nas frases, non quedándose a cita literal. Só desta forma poderase sacar o máximo proveito ó seu estudo. Coido que pode dar moito xogo como libro de cabeceira por unha tempada, aplicando a súa lectura a diversos aspectos da vida. Que o disfrutedes. == Estimacións == A guerra é un asunto de importancia vital para o Estado; un asunto de vida ou morte, o camiño cara a supervivencia ou a destrución. Polo tanto, é imperativo estudala a fondo. Hai que valorala en termos de cinco factores fundamentais, e facer comparacións entre as diversas condicións dos bandos antagonistas de cara a determinar o resultado da contenda. O primeiro dos factores é a política; o segundo, o clima; o terceiro, o terreo; o cuarto, o comandante; e o quinto, a doutrina. Política significa aquilo que fai que o pobo estea en harmonía co seu gobernante, de modo que lle siga onde sexa, sen temer polas súas vidas nin a correr calquera perigo. Clima significa a noite e o día, o frío e o calor, días despexados ou de choiva, e o cambio das estacións. O terreo implica as distancias, e fai referencia a onde é fácil ou difícil desprazarse, e se é campo aberto ou lugares cerrados, e a súa influenza nas posibilidades de supervivencia. O comandante ha de ter como calidades: sabedoría, sinceridade, benevolencia, coraxe e disciplina. Por fin, a doutrina ha de ser comprendida como a organización do exército, as graduacións e rangos entre os oficiais, a regulación das rotas de subministros e a provisión de material militar ó exército. Estes cinco factores fundamentais han de ser coñecidos por cada xeneral. Aquel que os domina, vence; aquel que non, sae derrotado. Polo tanto, ó trazar os planes, hanse comparar os seguinte sete factores, valorando cada un co maior coidado: # Que dirixente é máis sabio e capaz? # Que comandante posúe o maior talento? # Que exército obtén vantaxes da natureza e o terreo? # En que exército se observan mellor as regulacións e as instrucións? # Que tropas son máis fortes? # Que exército ten oficiais e tropas mellor adestradas? # Que exército administra recompensas e castigos de forma máis xusta? Mediante o estudo destes sete factores serei capaz de adiviñar cal dos dous bandos sairá victorioso e cal será derrotado. O xeneral que siga o meu consello é seguro que vencerá. Ese xeneral ha de ser mantido ó mando. Aquel que ignore o meu consello, certamente será derrotado. Ese debe ser destituído. Tras prestar atención ó meu consello e planes, o xeneral debe crear unha situación que contribúa ó seu cumprimento. Por situación quero dicir que debe tomar en consideración a situación do campo e actuar de acordo co que lle é vantaxoso. A arte da guerra baséase no engano. Polo tanto, cando é capaz de atacar, ha de aparentar incapacidade; cando as tropas se movan, aparentar inactividade. Se está preto do inimigo, ha de lle facer crer que está lonxe; se está lonxe, aparentar que se está preto. Poñer cebos para atraer ó inimigo. Golpear ó inimigo cando está desordenado. Se preparar contra el cando está seguro en todas partes. Evitalo durante un tempo cando é máis forte. Se o teu opoñente ten un temperamento colérico, tenta irritalo. Se é arrogante, trata de fomentar o seu egotismo. Se as tropas inimigas están ben preparadas tras unha reorganización, tenta desordealas. Se están unidas, sementa a disensión no seu interior. Ataca ó inimigo cando non estea preparado, e aparece cando non te agarde. Estas son as claves da vitoria para o estratega. Ora ben, se as estimacións realizadas antes da batalla indican vitoria, é porque os cálculos coidadosamente realizados amosan que as túas condicións son máis favorables que as condicións do inimigo; se indican derrota, é porque amosan que as condicións favorables para a batalla son menores. Cunha avaliación coidadosa, un pode vencer; sen ela, non pode. Moitas menos oportunidades de vitoria terá aquel que non realiza cálculos en absoluto. Mediante todo isto, un pode adiviñar o resultado final a batalla. == Facer a guerra == En operacións bélicas, cando se requiren mil carros rápidos de catro cabalos, mil carros pesados, e mil soldados; cando se han de transportar provisións para un milleiro; cando existen gastos na casa e na fronte e estipendios para enviados e conselleiros, o custo de materiais como goma e laca, carros e armaduras, ascende facilmente a mil pezas de ouro ó día. Un exército de cen mil homes pode ser posto en campaña só cando se dispón destes cartos. Unha vitoria rápida é o principal obxectivo da guerra. Se a vitoria tarda en chegar, as armas méllanse e a moral decae. Se as tropas atacan cidades, a súa forza desgástase. Cando un exército se implica nunha campaña prolongada, os recursos do estado diminúen rapidamente. Cando as túas armas están melladas e o ardor decae, a túa forza exhausta e o tesouro gastado, os xefes dos estados veciños tomarán vantaxe da crise para actuar. Nese caso, ningún home, por sabio que sexa, será capaz de evitar as desastrosas consecuencias que disto resulten. Por todo isto, mentres que vimos moita achega de despilfarros estúpidos en tempo de guerra, non vimos aínda unha operación intelixente que fose prolongada. Nunca existiu unha guerra longa que beneficie ó país. De todo isto se deduce que aqueles incapaces de comprender os perigos inherentes ó emprego de tropas son igualmente incapaces de comprender como as emprega vantaxosamente. Aqueles expertos en facer a guerra non precisan unha segunda leva de recrutas, ou máis de dous aprovisionamentos. O equipo militar transpórtase dende casa, pero cónfiase no inimigo en canto ás provisións. Así, o exército estará plenamente provisto de comida. Cando un país se empobrece a causa de operacións militares é debido ó transporte distante; levar subministros a longas distancias deixa ó pobo desamparado. Mentres as tropas están reunidas, os prezos soben. Cando os prezos soben, a riqueza do pobo baixa. Cando a riqueza baixa, o pobo sofre duras esixencias. Con esta perda de riqueza e forzas, os que teñen recursos vense extremadamente empobrecidos, e sete décimas partes dos seus recursos se disipan. E entre os gastos do goberno, aqueles debidos a repoñer carros rotos, cabalos esgotados, armaduras e cascos, arcos e flechas, escudos, manteletes, e carros de subministros, consomen ata un 60 por cento do total. Por iso, un xeneral intelixente fai que as súas tropas se aprovisionen do inimigo, pois unha medida de provisións inimigas é equivalente a vinte das propias, e unha medida da comida do inimigo equivale a vinte das propias. De cara a incrementar o coraxe dos soldados ó atacar ó inimigo, ha de encolerizarlos. De cara a capturar máis botín do inimigo, ha de recompensalos. Por exemplo, nunha loita de carros de combate na que dez carros inimigos foron capturados, recompensade ó que tomou o primeiro. Substituíde as bandeiras inimigas coas propias, mesturade os carros capturados cos vosos, e montádeos. Tratade ben ós prisioneiros de guerra, e coidade deles. A isto chámaselle vencer unha batalla e sair reforzado. Por todo isto, e dado que o único valioso na guerra é a vitoria, non prolonguedes as operacións. E o xeneral que comprende como empregar as tropas, é o árbitro do destino da nación. == Estratexia ofensiva == Xeralmente, a mellor política na Guerra é tomar un estado intacto; arruinalo é inferior. Capturar o exército inimigo enteiro é mellor que destruílo. Tomar intacto un rexemento, unha compañía ou un escuadrón, é mellor que destruílo. Conseguir cen vitorias en cen batallas non é a medida da habilidade: submeter o inimigo sen loitar é a suprema excelencia. Deste modo, o que é de máxima importancia na guerra é atacar a estratexia do inimigo. O segundo mellor é rachar as súas alianzas mediante a diplomacia. En terceiro lugar vén atacar ó seu exército. E a peor de tódalas estratexias é atacar cidades. Atacar cidades é algo que só se ha de facer cando non hai ningunha outra alternativa, xa que a preparación de escudos e o seu transporte e ter preparadas as armas e o equipo necesario require cando menos tres meses e montar as máquinas de asedio e as escadas para asaltar as murallas require outros tres meses adicionais. O xeneral incapaz de controla-la súa impacencia ordenará ás tropas cargar contra as murallas, co resultado de que un terzo delas perecerá sen tomar a cidade. Así de calamitoso é atacar cidades. Así pois, os verdadeiramente hábiles na guerra submeten ó exército inimigo sen batallar. Capturan as cidades inimigas sen asaltalas, e apodéranse do estado inimigo sen campañas prolongadas. A súa meta é tomar intacto todo canto hai baixo o ceo, mediante consideracións estratéxicas. Como resultado, as súas tropas non se desgastarán, e as ganancias serán completas. Esta é a arte da estratexia ofensiva. En consecuencia, a arte de usar tropas é esta: Se se é dez veces superior ó inimigo, rodeádeo. Se se é cinco veces máis forte, atacádeo. Se se ten o dobre de forzas, dividídeo. Se se está á par, superádeo mediante un bo plano. Se se está en inferioridade numérica, sede capaces de manter aberta unha vía de retirada. E se se está en desvantaxe en tódolos aspectos, sede capaces de eludilo, pois unha forza pequena non é nada agás botín para unha máis poderosa se se enfronta a ela de xeito temerario. O xeneral é o asistente do soberano do estado. Se esta asistencia é estreita, o estado será forte sen dúbida; se é feble, o estado será certamente feble. Hai tres formas nas que un soberano pode levar a derrota ó seu exército: Se, ignorante de que o exército non debería avanzar, ordena un avance; ou se, ignorante de que non debería se retirar, ordena unha retirada. Isto coñécese como desequilibrar o exército. Se, ignorante dos asuntos militares, interfire na súa administración. Isto causa perplexidade entre os oficiais. Se, ignorante dos problemas do mando, interfire na dirección da loita. Isto xera dúbidas na mente dos oficiais. Se o exército está confuso e suspicaz, os gobernantes veciños tomarán vantaxe de elo, e causarán problemas. Isto é o que significa a frase: Un exército confuso lleva á vitoria do contrario. Por outra parte, hai cinco casos nos que pode predecirse a vitoria: O que sabe cando pode loitar e cando non, sairá victorioso. O que comprende como loitar, de acordo coas forzas do adversario, sairá vitorioso. Aquel cuxas filas estean unidas nun propósito, sairá victorioso. O que está ben preparado e descansa a agarda dun inimigo que non estea ben preparado, sairá vitorioso. Aquel cuxos xenerais son capaces e non sofren interferencias por parte do seu soberano, sairá vitorioso. É nestes cinco puntos nos que se coñece o camiño á vitoria. Por tanto dígovos: Coñece ó teu inimigo e coñécete a ti mesmo; en cen batallas, nunca sairás derrotado. Se és ignorante do teu inimigo pero coñéceste a ti mesmo, as túas oportunidades de gañar ou perder son as mesmas. Se és ignorante do teu inimigo e de ti mesmo, podes estar seguro de ser derrotado en cada batalla. == Disposicións == Os guerreiros expertos dos tempos antigos, en primeiro lugar facíanse a si mesmos invencíbeis, e entón agardaban un momento de vulnerabilidade por parte do inimigo. A invincibilidade depende dun mesmo, pero a vulnerabilidade do inimigo depende del. Disto dedúcese que quen é experto na guerra pode facerse a si mesmo invincible, pero non é seguro que sexa capaz de facer que o inimigo sexa vulnerable. Dito doutra forma: un pode saber como vencer, pero isto non significa necesariamente que vaia vencer. Deféndete cando non poidas derrotar ó inimigo e ataca ó inimigo cando poidas vencelo. Un deféndese cando a súa forza é inadecuada; ataca cando é abundante. Aqueles que son hábiles en defenderse ocúltanse a si mesmos como baixo nove capas de terra; aqueles que o son caen en ataque como un lóstrego dende o ceo. Por tanto, aqueles hábiles en atacar e en defenderse son capaces tanto de protexerse a si mesmos como de lograr unha vitoria aplastante. Prever unha vitoria que un home ordinario pode prever non é o espírito da excelencia. Non importa se triunfas na batalla e es aclamado universalmente como "experto", pois levantar unha folla caída non require gran forza, distinguir entre o día e a noite non é proba de gran visión, oir un trono non é mostra de oído agudo. Nos tempos antigos, aqueles que eran chamados "hábiles na guerra" conquistaban a inimigos facilmente conquistables. E as vitorias conseguidas por un deses "mestres da guerra" non significaban nin reputación de sabedoría nin coraxe meritorio, pois saían victoriosos sen riscos. Sen riscos, certamente conséguese a vitoria: pódese conquistar a un inimigo xa derrotado, sen necesidade de planexar o combate. Polo tanto, o comandante hábil toma unha posición na que non pode ser derrotado e non perde a oportunidade de vencer ó seu inimigo. Un exército vitorioso sempre busca batalla despois de que os seus planes lle indiquen que a vitoria é posible, mentres que un exército destinado á derrota loita coa esperanza de vencer, pero sen ningún plano. Os que son expertos na guerra cultivan as súas políticas e adhírense estritamente ás regras trazadas. Deste modo, teñen no seu poder o control dos acontecementos. Os elementos do arte da guerra son: primeiro, a medida do espazo; segundo, a estimación das cantidades; terceiro, os cálculos; cuarto, as comparacións; e quinto, as posibilidades de vitoria. A medida do espazo deriva do terreo. As comparacións fanse a partir das cantidades e os cálculos, e determínase a vitoria segundo estas comparacións. Así pois, un exército vitorioso equivale a un saco en equilibrio contra un gran de arroz, e un exército derrotado é como un gran de arroz en equilibrio contra un saco. É consecuencia das disposicións tomadas que un xeral é capaz de facer que os seus soldados loiten co efecto das augas que, subitamente liberadas dunha presa, caen sobre un abismo sen fondo. == Actitude do exército == Xeralmente, mandar un gran exército é o mesmo que mandar uns poucos homes. É unha cuestión de organización. E dirixir un gran exército é o mesmo que dirixir uns poucos homes. É unha cuestión de formación e sinais. Que un exército sexa capaz de soportar o ataque inimigo sen sufrir a derrota débese ás operacións conxuntas de forzas normais e forzas extraordinarias. As tropas cargando contra o inimigo como unha pedra de muíño contra un montón de ovos é un exemplo dunha sólida actuación contra un vacío. En xeral, na batalla úsase a forza normal para resistir, e as forzas extraordinarias para vencer. Os recursos daqueles que son expertos no uso de forzas extraordinarias son tan infindos como o ceo, tan inesgotables como o fluír dos grandes ríos, posto que rematan e recomezan -de xeito cíclico, como os movementos do sol e a lúa-. Poden morrer e renacen -recorrentes, como é o paso das estacións-. como notas musicais son as estacións. Son só cinco en número, pero as súas combinacións son tan infindas que ninguén pode visualizalas todas. Os sabores son só cinco en número, pero as súas mesturas son tan variables que ninguén pode degustalas todas. Na batalla, só existen as forzas normais e as extraordinarias, pero as súas combinacións tampouco teñen limite, ninguén pode comprendelas todas. Pois estas dúas forzas reprodúcense mutuamente. É como o movemento sen fin nun círculo. Quen pode esgotar as posibilidades das súas combinacións? Cando as augas torrenciais arrastran as pedras é a causa do seu impulso; cando o voo dun falcón racha o corpo da súa presa é a causa da súa precisión. Así pois, o impulso daquel experimentado na guerra é aplastante, e o seu ataque extremadamente preciso. O súa potencial é o dun feixe de flechas; a súa precisión, o soltar a corda do arco. En medio do tumulto, a batalla asemella caótica, pero non debe existir desorde nas propias tropas. O campo de batalla pode asemellar confusión e caos, pero o bando propio debe permanecer ordenado. Así será a proba de derrotas. A confusión aparente é o resultado dunha boa ordenación; a covardía aparente, da coraxe; a debilidade aparente, da forza. Orde e desorde dependen da organización e a dirección; coraxe e covardía, das circunstancias; forza e debilidade, das disposicións tácticas. Así pois, o que é capaz de facer moverse ó inimigo, faino creando unha situación de acordo coa cal o inimigo actuará. Tenta ó inimigo con algo que desexe alcanzar. Mantenno en movemento sostendo ese algo fóra do seu alcance e entón atácao con tropas escollidas. Un comandante experto obtén a vitoria da situación, e non a esixe dos seus subordinados. Selecciona os homes adecuados e explota a situación. O que é capaz de usar a situación usa ós seus homes na loita como rodillos ou como bloques de pedra: a natureza dun rodillo é tal que no chan permanece estático; en pendente, móvese. Un bloque cadrado de pedra detén calquera cousa; se é redondo, arrola. Así pois, a enerxía das tropas hábilmente dirixidas á batalla pode compararse ó impulso dunha roda de muíño que se deixa rodar dende o alto dunha pendente de mil metros de altura. == Vacío e actualidade == Xeralmente, o que ocupa primeiro o campo de batalla e agarda ó inimigo pode descansar, e aquel que chega máis tarde a escena e precipítase á loita, comeza cansado. Deste modo, o que é experto na guerra atrae ó inimigo ó campo de batalla, e non se deixa levar alí polo inimigo. O que é capaz de facer que o inimigo chegue ó campo propio conségueo ofrecéndolle a este algún tipo de vantaxe. E o que é capaz de retardar a chegada do inimigo conségueo facendo que este se deteña por precaución. Así pois, cando o inimigo está descansado, é capaz de esgotalo; cando está ben alimentado, é capaz de facelo pasar fame; cando está descansando, fai que se mova. Toma os lugares que sexa incapaz de rescatar; desprázate suavemente na dirección por onde sexas menos agardado. Cando es capaz de desprazarte mil li sen te cansar, é debido a que viaxas por lugares onde non hai inimigos. A forma de te asegurares de tomar aquilo que atacas é atacando o lugar que o inimigo non defende ou non pode protexer. A forma de te asegurares de manter a posición que defendes é defender unha posición que o inimigo teme ou non é capaz de atacar. Polo tanto, contra aqueles hábiles no ataque, o inimigo non saberá como se defender e contra aqueles expertos na defensa, o inimigo non saberá como atacar. Subtil e insusbtancial, o experto non deixa pegada. Tan divinamente misterioso que é inaudible. Así é o dono do destino do inimigo. A súa ofensiva será irresistible se a lanza contra as posicións febles do contrario. Non pode ser sobrepasado cando se retira se se move rapidamente. Cando eu decido presentar batalla, o meu inimigo, incluso protexido por altos muros e fondos foxos, non pode evitar enfrontarse ó meu, pois ataco unha posición que debe defender. Cando eu desexo evitar a batalla, podo me defender simplesmente trazando unha liña no chan: o inimigo será incapaz de me atacar, pois fixen que se desprazase a un lugar distinto do que el desexaba. Se son capaz de determinar as disposicións do inimigo mentres que, ó mesmo tempo, oculto as miñas, entón podo concentrar as miñas forzas, e as súas han de se dividir. E se eu me concentro mentres el se divide, podo usar toda a miña forza para atacar unha fracción da súa. Por tanto, serei superior numericamente. Se son capaz de usar a moitos para golpear a uns poucos nun punto seleccionado, aqueles caerán sen remisión. O inimigo non debe coñecer onde tentarei presentar batalla. Pois se el non sabe onde tento batallar, debe facer preparativos en moitos lugares diferentes. E cando el se prepara en moitos lugares, aqueles cos que terei que loitar serán menos. Se se prepara no fronte, a súa retaguarda será feble, e se prepara a súa retaguarda, o seu fronte será fráxil. Se reforza a súa esquerda, a súa dereita será vulnerable, e se reforza a súa dereita, quedaránlle poucas tropas para a esquerda. E se envía tropas a todas partes, será feble en todas partes. A inferioridade numérica deriva de ter que se resgardar contra os ataques posibles; a superioridade numérica deriva de forzar ó inimigo a facer este tipo de preparativos contra nós. Se un sabe onde e cando se librará a batalla, as súas tropas poden marchar mil li e chegar ó lugar. Pero se un ignora cal será o campo de batalla ou o día en que se librará, a esquerda será incapaz de axudar á dereita e a dereita será incapaz de axudar á esquerda, e a vangarda será incapaz de apoiar á retagarda, e viceversa. Moito máis aínda se se atopan separadas por deceas de li ou, aínda, por só uns poucos. A pesar de estimar as tropas do contrario como numerosas, de que lle beneficia esta superioridade respecto ó resultado final da guerra?. Así pois, a vitoria pode aínda acadarse, pois mesmo se o inimigo é numericamente superior, pódese evitar o encontro direito coa súa totalidade. Analiza os planes do inimigo de forma que poidas averiguar os seus puntos febles e os seus puntos fortes. Procura primeiro identificar as pautas dos seus movementos. pónlle señuelos para que lle revele as súas disposicións, e determina a súa posición. Lanza un ataque de proba para aprender onde é forte e onde é deficiente. O principal obxectivo na disposición das tropas propias é situalas sen que presenten unha forma identificable. Deste xeito, nin o máis penetrante dos espías pode entrometerse, nin o mais sabio pode trazar planes contra ti. É de acordo coa situación como os planes levan á vitoria, pero a maioría non entende isto. Aínda que calquera pode ver os aspectos externos, ninguén comprende como se acadou realmente a vitoria. Cando se gaña unha batalla, as tácticas non deben se repetir. Un debe sempre responder ás circunstancias nunha infinda variedade de modos. Ora ben, un exército pode ser semellante ó auga, pois ó igual que o auga que flúe evita as alturas e diríxese ó chan, un exército debe evitar a forza e atacar sobre a debilidade. E ó igual que o auga flúe e toma forma de acordo co terreo, así un exército diríxese á vitoria de acordo coa situación do inimigo. Igual que o auga non ten unha forma constante, non hai condicións constantes na guerra. Ó que é capaz de conseguir a vitoria modificando as súas tácticas de acordo coa situación do inimigo, ben pode chamárselle divino. Dos cinco elementos (auga, lume, metal, madeira e terra), ningún predomina sempre; das catro estacións, ningunha dura para sempre; dos días, algúns son longos e outros curtos, e a lúa crece e mingua. Esta é tamén a regra que rexe no emprego de tropas. == Manobras == Normalmente, en tempo de guerra, o xeneral recibe as súas ordes do soberano do estado. Durante o proceso de organización das tropas e mobilización dos seus homes, para converter o seu exército nunha entidade harmoniosa e colocala en posición, nada é máis difícil que a arte de manobrar ata posicións vantaxosas. O complexo do tema é converter a rota máis intrincada na ruta máis direita, e distraer ó inimigo con señuelos. Para logralo, debes poñerte en marcha despois de que o faga o contrario, e chegar ó campo de batalla antes que el. Quen é capaz de facer isto amosa o seu coñecemento do artificio da distracción. A vantaxe e o perigo son materias inherentes ambas ó feito de manobrar para acadar unha posición vantaxosa. Aquel que pon en movemento ó exército enteiro, xunto coa súa impedimenta, perseguindo unha posición vantaxosa, non a obterá. Se abandona o campamento e toda a impedimenta na loita por obter vantaxe, perderá todo o seu equipo. Se ordena ós seus homes realizar marchas forzadas sen armadura, sen se deter día e noite, para cubrir o dobre da distancia usual nun desprazamento, e cubrindo cen li na loita pola vantaxe, é posible que vexa como os seus comandantes son capturados. Os homes máis fortes e resistentes chegarán primeiro, e os máis febles estarán aínda atrás; así pois, se se emprega este método, tan só a centésima parte do exército chegará ó seu destino. Nunha marcha forzada de cincuenta li, o comandante da vanguarda caerá probablemente, pero a metade dos seus homes chegarán. Nunha marcha forzada de trinta li, só chegarán dous terzos. Isto significa que un exército no que se deixe atrás o equipo pesado, subministros, comida e equipaxes estará perdido. Aquel que non estea de acordo cos designios dos seus veciños, non debe entrar en alianzas con eles. Aqueles que non coñezan as condicións de montañas e bosques, desfiladeiros perigosos, marismas e pantanos, non poden dirixir a marcha dun exército. Aqueles que non empreguen guías locais son incapaces de obter vantaxes do terreo. A guerra baséase no engano. Móvete cando sexa vantaxoso e crea cambios na situación dispersando e concentrando as túas forzas. Cando entras en campaña, se rápido como o vento; facendo marchas normais, maxestuoso como o bosque; nas incursións e saqueos, feroz como o lume; cando te detés, firme como as montañas. Se te agochas, se tan insondable como as cousas máis aló das nubes; en movemento, cae como o raio. Para saquear unha rexión, dispersa as túas forzas. Cando conquistas un territorio, defende os puntos estratéxicos. Sopesa a situación antes de efectuar movemento algún. Aquel que domina o artificio da diversión sairá victorioso. Así é a arte de manobrar. 1743 3176 2006-03-12T21:44:34Z Rocastelo 3 O Arte da Guerra movida a A arte da guerra #REDIRECT [[A arte da guerra]] 1744 3178 2006-03-12T21:46:49Z Rocastelo 3 A arte da Guerra movida a A arte da guerra #REDIRECT [[A arte da guerra]] 1746 sysop 3271 2006-04-15T14:24:15Z Xosé 34 Artigos que comecen por ''$1'' 1747 sysop 3296 2006-04-15T14:37:53Z Xosé 34 Editar sección: $1 1755 sysop 3339 2006-04-26T21:12:33Z Xosé 34 mostrar/agochar 1769 sysop 3345 2006-04-26T21:15:01Z Xosé 34 Marcar para vixiar as edición que eu faga 1778 3310 2006-04-20T16:19:24Z Rocastelo 3 tradución dun novo parágrafo {{nongalego}} <center> <big>'''VARONES ILUSTRES DE GALICIA'''</big> ---- <big>'''BIBLIOTECA GALLEGA'''</big> ---- <big><big>'''BREVE COMPENDIO'''</big></big> '''DE LOS''' <big><big>'''VARONES ILUSTRES'''</big></big> <big><big>'''DE GALICIA'''</big></big> '''NATIVOS,''' '''Y PROXIMOS ORIGINARIOS,''' '''ESCLARECIDOS EN VIRTUDES, LITERATURA''' '''Y DIGNIDADES ECLESI&Aacute;STICAS, CON ALGUNAS''' '''CORTAS RELACIONES DE SUCESOS''' '''PARTICULARES.''' '''TODO RECOPILADO DE VARIOS AUTORES''' '''POR''' <BIG> '''D. JOS&Eacute; PARDIÑAS VILLALOVOS, SOTO y ROMERO''' '''de CAAMAÑO,''' </BIG> '''''Nátural del mismo Reino, que principió á trabajar en el''''' '''''año de 1772 hasta el presente de 1782 esta obra, entre''''' '''''otras curiosas pertenecientes á dicho Reino.''''' '''LA CORUÑA''' '''ANDR&Eacute;S MART&Iacute;NEZ-EDITOR''' '''1887''' ----- ===PR&Oacute;LOGO DO EDITOR.=== </center> ''Unha oportuna indicación do Excmo. Sr. Don Juan de Quiroga, ilustrado brigadier do Corpo facultativo de Enxeñeiros militares, e un dos nosos bibliófilos e folcloristas máis distinguidos, puxo ao que isto escribe en vías de buscar, con feliz éxito, o MS cuxa impresión faise por primeira vez na BIBLIOTECA GALLEGA. O erudito Gallardo viuno en Andalucía, e guiado por esta cita, o historiador de Galicia, Sr. Murguía, fixo activas xestións á fin de pescudar o seu paradoiro, sen se conseguir outra cousa que a copia dun dos seus índices, pero sen ter noticia do punto en que existía o MS.'' ''Vendeuse este en Cádiz, no ano de 1862, por un antigo libreiro daquela capital, quen ao ano seguinte cedeu outro dese autor, titulado COLECCION DE REFRANES SUELTOS RECOGIDOS DE VARIOS AUTORES, DESDE EL AÑO DE 1771 HASTA EL 1780, EN TODO 6.243 REFRANES. Este e o que reproducimos, adquiriunos afortunadamente a Biblioteca provincial de Cádiz, onde na actualidade se custodian.'' ''Pero se tivemos a sorte de atopar o MS, podemos dicir que non tivemos a de atopar ao seu autor; tan contraditorios e escasos son os datos biográfico-bibliográficos que del puidemos conseguir, que se deben case na súa totalidade ao propio autor. Di este, en efecto, que é natural de Galicia{{ref|1}} e descendente das ilustres casas do Allo e de Villar de Francos; que o distinguido escritor galego Don Antonio Riobóo era parente seu en terceiro con cuarto grao; que Fr. García de Pardiñas, ilustre bispo de Tarazona, era o seu parente próximo e o primeiro Señor da Torre e casa de Pardiñas Villar de Francos; e para rematar, que D. Alfonso Gómez Riobóo, o mozo, e Dona Leonor Varela de Arijón, foron cuartos avós seus.{{ref|2}}'' ''Foi amigo, ou polo menos se comunicaba por escrito, co soado D. José Cornide, unha das glorias de Galicia, que en carta de 6 de setembro 1783 cita ao final da biografía de Riobóo e Seijas (D. Antonio). Na de Fr. Antonio de Jesús, di o autor que esta obra a escribiu en Cádiz, cidade na que vivía aínda o ano de 1786, pois cita unha edición de Madrid feita na expresada data, da BIBLIOTECA ESPAÑOLA de D. José Rodríguez de Castro.{{ref|3}} na de Fr. Pedro Buceta, di o autor que o ano de 1776 estivo en Veracruz.'' ''El historiador de Galicia cree á nuestro Pardiñas natural de Santiago, por entender era hermano del poeta Fabián Pardiñas, hijo de aquella ciudad; pero los libros parroquiales de la ciudad compostelana no han confirmado la respetable opinión de nuestro ilustradísimo amigo.'' ''El notable crítico gallego Sr. Besada, tiene noticias de un Pardiñas, apellidado el'' Cicerón gallego, ''quién se educó en Francia y volvió á España á la edad de veinticinco años; fué contemporáneo del célebre cura de Fruime, á quien aventajaba como poeta, y tuvo la manía de no publicar ninguno de sus manuscritos, y aún quemó algunos de ellos; datos que se refieren, sin duda alguna, al poeta D. Fabián que cita el Sr. Murguía como hijo de Santiago. Dice también el Sr. Besada, que en 1728 vivía D. Francisco Pardiñas Villar de Francos, natural de Santiago, Colegial distinguido del de Fonseca, que asistió en 1731 á la inauguración de la Academia Compostelana.'' ''En nuestras investigaciones hemos tropezado, en el siglo XVIII, con varios Pardiñas, vecinos de la Coruña, Betanzos ó Ferrol, algunos de los cuales eran sin duda parientes inmediatos del autor; pero entre los muchos documentos examinados, ningún dato hemos encontrado que pueda ser útil á su biografía, y nos limitarémos á copiar, en honor de la ilustre familia que tantos y tan esclarecidos hijos dió á su patria, la descripción de la antigua Torre ó solar de Pardiñas. En el año de 1799, se querelló ante esta Audiencia D. José Bermudez Pardiñas y Villar de Francos, vecino de Ferrol, de varios vecinos de San Jorge de Artes, "por haber desbaratado la antigua Torre y monumento del distinguido solar de Pardiñas, llevándose las piedras de sillería para hacer un órreo. Que él conservaba dicha Torre, como sus antecesores, de tiempo inmemorial, que ha sido siempre el timbre y apellido de este nombre, unido y agregado á los vínculos y mayorazgos que el querellante posee." Manuel Folgado, maestro de cantería y mampostería, y otros canteros nombrados para tasar el valor de los desperfectos ocasionados y de las piedras robadas, dicen: "que la Torre, situada en la parroquia de San Martin de Razo, tiene su entrada por la parte del vendaval, y el terreno que ocupan sus paredes se compone de 27 varas de frente, cada una de á cuatro cuartas, y en su circuito existían dos cuartos, de largo uno de 10 varas y de ancho cinco y media, y el otro de 10 varas de largo y ocho de ancho, y la pieza principal que hace de ancho 22 varas. Las paredes en toda su redondez hacen 124 varas y ocho cuartas de ancho, construido todo de piedra de cantería y mampostería. La tal Torre la circunda un fuerte ó defensivo, de ancho de ocho varas, y en su redondez 176, con sus correspondientes paredes; y á esta sigue un foso de ancho ocho varas y de largo 142, y un contrafoso largo de 300 varas y ancho de 16."'' ''No solamente se ignora el pueblo de Galicia en que nació nuestro autor, sinó que se desconoce también el de su fallecimiento; no habiendo dado resultado alguno satisfactorio cuantas pesquisas hemos hecho en Galicia y en Cádiz, con objeto de encontrar sus partidas de bautismo y de defunción. Otro será quizá más afortunado.'' ''Consta de MS de 374 folios en 4.&deg; español; y contiene gran número de intercalaciones, notas marginales y abreviaturas no fáciles de interpretar en su mayor parte, por cuya razón se ha prescindido de ellas en el impreso, como también de la caprichosa ortografía de la época, á fin de obviar dificultades al lector; y no se ha conservado la del original sinó en los nombres propios y patronímicos, en los de pueblos, títulos de los libros y en algunas otras palabras, cuya alteración pudiera inducir á error ó perjudicar su etimología.'' ''Con el objeto de facilitar las buscas, se han clasificado los índices de varones y de autores por orden alfabético de apellidos, pero se ha respetado el texto original por las razones aducidas.'' ''El autor ha procurado reproducir, á veces literalmente de los textos que ha consultado, las biografías y notas intercaladas en el MS, de las que una parte proceden de otros autores y el resto son suyas: unas y otras figuran entre paréntesis con las llamadas y notas correspondientes.'' <i>Aún cuando en la portada del MS asegura el autor "que trabajó esta obra desde el año de 1772 al 1782," las notas marginales é interlineales y aun algunas biografías, fueron adicionadas con posterioridad á la última fecha, por cuanto al final de las ya citadas se señala la de la carta de Cornide (1783) y la de la impresión de la</i> B<small>IBLIOTECA</small> E<small>SPAÑOLA</small>, <i>de Rodríguez de Castro (1786.)</i> ''Son también de fecha posterior á la de la portada del MS algunas biografías que sólo figuran en el texto del mismo, omisión que hemos salvado colocando los nombres de los biografiados en la letra correspondiente de la'' Tabla de Varones ''y con las notas necesarias.'' ''No extrañe al lector ver repetidas en el texto las biografías de algunos personajes, y fije su atención en que proceden de autor diferente, y contienen por lo general variantes que aumentan el caudal de datos relativos al biografiado. Las que se hallan en este caso llevan sus correspondientes notas de referencia.'' ''También debemos al autor la noticia de que además de esta obra, escribió "otras curiosas pertenecientes á dicho Reino" (de Galicia), de las que ninguna llegó á publicarse. En las biografías de Riobóo y Seixas (D. Fernando), Timidaos de Seixas (el Bachiller Pedro) y Seixas Losada (D. Francisco), señala el autor como una de las fuentes de donde ha tomado estas biografías, los "documentos de esta familia en su poder." Además de la'' C<SMALL>OLECION DE REFRANES</SMALL>, ''ya mencionada, dice el autor "ha hecho otra obra que comprende'' S<SMALL>UJETOS ILUSTRES GALLEGOS EN ARMAS, ETC.</SMALL>;" ''obra en dos tomos por lo menos, puesto que menciona el segundo en la biografía de Sarmiento Gamboa (D. Pedro), tachada en el MS por mano del autor, quien sin duda creyó más pertinente el ocuparse de este personaje bajo el punto de vista de sus hechos militares, como los más salientes de su vida, por cuya razón trasladó su biografía de este manuscrito al que se alude.'' ''Infructuosos han sido también nuestros esfuerzos para encontrar este importante MS, ó algún otro de los pertenecientes á nuestro erudito autor, esfuerzos activamente secundados por nuestro ilustrado compañero D. Roman García Aguado, digno Jefe de la Biblioteca provincial de Cádiz, y por algunos inteligentes Libreros de aquella capital. ¿Se habrán perdido para siempre? No queremos creerlo: preferimos suponer existan en poder de sus descendientes, en alguna Biblioteca pública, ó en manos de algún bibliómano de esos, que, como los avaros su oro, convervan en la oscuridad los manuscritos y libros raros, para que á su muerte los herederos los vendan al peso ó los dejen roer á los ratones. Prestaría quien los posea un señalado servicio á Galicia y á la literatura regional, publicándolos por su cuenta ó enviándolos con este fin al editor de la'' B<small>IBLIOTECA</small> G<small>ALLEGA</small>. ----- 1.{{note|1}} Veáse la portada del libro. 2.{{note|2}} Biografías de Mendez de Parga y Andrade (D. B.) y de Riobóo y Seijas (D. Antonio y D. Fernando.) 3.{{note|3}} Veáse final de la biografía de Orosio. ----- <center> ==A== </center> '''ARES CANABAL''' (D. Miguel), natural de Santiago, Catedrático en su Universidad, colegial en Salamanca, en el viejo de San Bartolomé; Canónigo lectoral de Avila, de donde salió para Obispo de Orense, y tomó la posesión á 30 de Mayo de 1595, cuya Iglesia gobernó 15 años, con admirable celo, piedad y rectitud; y tan amante de ella, que se esmeró en enriquecerla donándola muchas alhajas, joyas y ornamentos, que aun hoy duran y son los de más precio, especialmente el Tabernáculo, Custodia, lámpara, cáliz, vinageras, aguamanil y fuentes de plata sobredoradas; piezas todas muy curiosas, grandes y ricas, que con tapicerías, pinturas y todo su Pontifical le cedió antes de morir. No por esto faltaba á la caridad con los pobres, tanto en limosnas públicas como secretas, sin los excesivos socorros, que en un año estéril dió á los pobres de todo su Obispado. Además de ésto, en la parroquia de San Andrés, donde se bautizó, fundó una memoria perpétua para misas, vestir á 12 pobres, y otras limosnas. En su Catedral dotó la fiesta de San Miguel, y una Capellanía en el coro, otra en el lugar donde nacieron sus padres y renta para mantener en él Escuela para los niños; y hubiera hecho mucho más, si la malignidad, con pleitos, no le hubiera precisado á hacer muchos gastos para defender el gobierno pastoral y bién espiritual de su rebaño. En su tiempo fueron colocados con mucha magnificencia los santos cuerpos de San Torcuato y San Rosendo en el Monasterio real de Celanova, á cuya función asistió, celebrando Misa de Pontifical. Al fin murió á primero de Enero de 1611. Cuando el médico le avisó la cercanía de sus muerte, con sosiego de espíritu admirable le dijo: ''Lex est non pena perire,'' y añadió, ''statutum es hominibus semel mori.'' Hizo su testamento, y en él dejó algunos legados al Colegio de Santiago, á la dicha Parroquia de San Andrés, al Colegio mayor de Salamanca de San Bartolomé, y otras porciones para misas, distribuidas en todos los conventos pobres y casamientos de Huérfanas. :M<small>UÑOZ:</small> ''Historia de Orense'', f.&deg; 281.{{ref|4}} '''ARAUJO''' (D. Francisco), estudió en Salamanca, donde tomó el hábito de nuestro Padre Santo Domingo, y enseñó despues la Theología; en 1648 fué nombrado Obispo de Segovia, y murió á 19 de Marzo de 1664, en cuyo año se imprimió un tomo suyo de "''Decisiones morales eclesiasticae et civiles''" en Leon, y últimamente en 1745. También dejó ocho ó diez volumenes en folio de ''Theologia escolastica'', impresos en España. :M<small>ORERI:</small> t.&deg; 1.&deg;, f.&deg; 659.&mdash;Parece que era natural de Verín en la Limia, según Montevelo en las notas al ''Nobiliario del conde Don Pedro'', f.&deg; 19, plana 369. '''ALVAREZ''' (el Padre Juan, de la Compañía de Jesús) natural de Limia: escribió un tratado elegante, aunque breve, de la vida de Santa Marina, Vírgen y Mártir, y otras memorias ilustres históricas de su Patria. :M<small>UÑOZ:</small> ''Historia de Orense'', f.&deg; 27. '''ARIAS BALBOA''' (D. Vicente), de noble generación y el mayor Letrado que tuvo el mundo; así le llama Gil González de Avila en el ''Teatro de la Iglesia de Plasencia;'' fué compañero del Arzobispo de Toledo D. Pedro Tenorio y el primer glosador del Fuero real de las Leyes de Castilla, que mandó hacer el rey D. Alonso el Sabio; fué Obispo de dicha Iglesia y murió en el año de 1414. :S<small>ARMIENTO:</small> t.&deg; 1.&deg; de ''Memorias para la Historia.'' '''ARIAS DEL VILLAR''' (D. Juan), natural de Santiago, aunque algunos le prohijan Asturiano; fué de noble extracción, gran Letrado y Dean de Sevilla: en 1484 le enviaron los Reyes Católicos, con D. Juan de Rivera, Señor de Montemayor, á tratar con Cárlos VIII, nuevo rey de Francia, sobre la restitución del Rosellón y Cerdania y continuar las paces con aquella corona. Después fué nombrado Obispo de Oviedo;{{ref|5}} (hay quien asegura que ya lo era, antes de la Embajada, y en el dicho año de 1484, y parece más conforme fuese autorizado con esta dignidad.) En 1491 fué nombrado Presidente de la Chancillería de Valladolid, y últimamente Obispo de Segovia, con retención de la Presidencia, otorgando su poder en 13 de Septiembre de 1498 en Valladoliz, á favor del Bachiller Alonso Alvarez de Valdés, Arcediano de Gordon, para que en su nombre tomase la posesión de dicho Obispado. Murió en el mes de Septiembre de 1501 en la villa de Mojados, y fué sepultado en su Catedral, en la capilla mayor al lado del Evangelio, en un suntuoso sepulcro de alabastro con reja dorada. Dotó en ella una misa los miércoles con cantores caperos, y órganos, largas propinas á los Prebendados presentes, sin admitir ausente por causa alguna, que hasta hoy se nombra la Misa del Obispo. Dióla muchos ornamentos preciosos, y entre ellos una procesión de capas blancas, y un acetre de plata en que se ven sus armas, que son una flor de lis, y cuatro veneras{{ref|6}} (y principalmente el escudo de sus armas colocado se halla en la Iglesia de Oviedo por haber reedificado mucha parte de ella, y son las mismas que anteceden.) Hizo imprimir en Venecia un Misal segoviano, ordenado por Pedro Alfonso, racionero, y Diego de Castro, beneficiado en la Catedral. :C<small>OLMENARES:</small> ''Historia de Segovia'', cap. 35, § 15 y 16, f&deg;, 443 y 444.&mdash;D<small>&Aacute;VILA</small> en el ''Teatro eclesiástico de la Iglesia de Jaen'', pág. 556. '''ALCOCER''' (Francisco de), religioso franciscano, natural de la ciudad de Santiago ó Compostela; florecia en el siglo XVI, fué habilísimo en letras de humanidad y Theologia; escribió varias obras, y entre ellas un ''Tratado de el Juego'' impreso en Salamanca en 1559 y un ''Confesonario'' breve, impreso en la misma, año de 1572. '''AGUIAR SEIXAS Y ULLOA''' (D. Francisco) natural de la ciudad de Betanzos, colegial en los colegios de Cuenca, el mayor de Salamanca y en el mayor de Fonseca en Santiago; Canónigo de Astorga, Penitenciario en la metropolitana Iglesia del Apostol Santiago, Obispo de Mechoacan, y finalmente Arzobispo de México, cuya elección se hizo en 1681. Fué de una vida ejemplar é irreprensible, gran de limosnero; y ejercitado en actos tan heróicos, murió en opinión de varón justo, á 14 de Agosto de 1698. En el dia 11 de Mayo de 1739 se dió principio en el Palacio Arzobispal de México á las Informaciones de ''non cultu'', conducentes á la beatificación y canonización de dicho Prelado: fué nombrado Juez de ellas el Sr. Dr. D. Alonso Franco Moreno y Castro, colegial que fué en el referido de Cuenca, Dean de la Metropolitana de México, y Gobernador de su Arzobispado. :G<small>ACETA</small> de esta ciudad del mes de Mayo de 1730.&mdash;M<small>ORERI</small>: t.º 2.º f.º 441, c.ª 2.ª&mdash;M<small>URILLO</small> en ''Geografía'', primera parte, lib. 2.º, cap.º 1.º, f.º 43. ----- 4.{{note|4}} V. Ares (D. Miguel.) 5.{{note|5}} Nota interlineal del autor. 6.{{note|6}} Adición marginal del autor del M.S. 1779 3304 2006-04-17T16:24:05Z Rocastelo 3 non galego {{nongalego}} <center> '''HISTORIA''' '''Y''' '''DESCRIPCION DE LA CIUDAD DE LA CORUÑA''' '''<small>POR</small>''' '''DON ENRIQUE DE VEDIA Y GOOSSENS.''' </center> :::::::::::::::<small>La Coruña es aquella, y la alta torre</small> :::::::::::::::<small>del encantado y cuidadoso espejo,</small> :::::::::::::::<small>que al Brigantino Puerto dá y socorre</small> :::::::::::::::<small>con tempranos avisos y consejo.....</small> :::::::::::::::B<small>ALBUENA.&mdash;</small>E<small>L</small> B<small>ERNARDO.</small> L<small>IB. XVI.</small> O<small>CT.</small> 126. <center> '''CORUÑA.''' '''Imprenta y librería de D. Domingo Puga.''' '''1845.''' </center> <center> =='''ADVERTENCIA.'''== </center> ''Este libro es mas bien fruto de un conjunto de circunstancias casuales, que de un plan meditado.'' ''Dos años hace que un distinguido literato reconoció detenidamente, y sin mas objeto que su ardiente amor al estudio, los privilegios de esta ciudad, clasificándolos, poniéndolos en órden cronológico, formando un índice y el extracto de su contenido, y copiando íntegros los que le parecieron mas notables y curiosos. Fuí en parte, testigo de este trabajo, y dotado, no de las mismas luces, pero sí de igual aficion á nuestras cosas antiguas, pensé en aprovechar una época de ocio, á que me ví involuntariamente condenado, y me atreví á ir adelantando la misma materia, adquiriendo cuantas noticías podia sobre sucesos de esta ciudad, y recogiendo datos relativos á ella, de manera que insensiblemente me encontré con un cúmulo de papeles, que coordinado debidamente, podia formar una narracion clara, sencilla y fiel de las vicisitudes de este pueblo. Faltaba sin embargo, la hilacion de los sucesos, y para esto, era preciso reconocer el archivo del cuerpo municipal, en el que debian hallarse los materiales que fuesen necesarios. Y debo decir, que á la mas ligera insinuacion, merecí á aquella corporacion ilustrada, la fineza de franquearmele para su exámen. Con esto, lo que en un principio habia sído mero entretenimiento, se convirtió en un verdadero trabajo, pero cuando le ví algo adelantado, tuve por cobardía y flojedad el abandonarle, y reuniendo mis escasas fuerzas, resolví darle cima, y ofrecerle al público.'' ''Sin querer hacer alarde de mi tarea, puedo decir que me ha costado no pocas diligencias, gestiones, y trabajo material: y esto lo comprenderán con facilidad las personas medianamente versadas en nuestra historia; ha habido siempre tan poco esmero en la consevacion de documentos y papeles antiguos, que no es cosa muy llana y hacedera tejer el bosquejo histórico de una poblacion, de la cual, no sé yo que nadie hasta ahora, haya tratado especialmente. La general de Galicia, que pudiera haberme ilustrado, me ha servido de muy poco, porque puede decirse que no existe. Los Anales de Huerta comprenden solo la parte mas antigua; ocupóse mucho en la lucha con el Imperio Romano, y despues del nacimiento del Salvador, en asuntos eclesiásticos, en la aparicion del cuerpo del Apóstol y en los Santos que Galicia ha dado á la Iglesia, pero apenas trató de la Coruña, refiriendo solo la venida de Julio Cesar á su puerto. Tampoco pude utilizarme de las "Armas y Triunfos" de Gándara, compilacion puramente genealógica reducida á esplicar la sucesion de familias, pero no las vicisitudes del pais. Ha sido fatalidad, que hayan perecido muchos escritos relativos á él y de autores distinguidos. Segun D. Nicolás Antonio en su Biblioteca, ilustraron la historia de Galicia nada menos que seis escritores que fueron Alfonso de Nova, Atanasio de Lobera, Gregorio de Lobarinhas, Juan Salgado de Araujo, Felipe de la Gándara y Rodrigo de Peñuela. A fines del siglo XVII la escribia el P. Juan Alvarez Sotelo, en 1780 3260 2006-04-10T16:54:22Z Rocastelo 3 Primeiro texto que se publicou d'''Os Pinos'', apareceu o 22 de maio de 1890 no folleto coas obras presentadas ao certame musical convocado polo Orfeón nº 4 da Coruña que dirixía Pascual Veiga.<br> Que din os rumorosos <br> Na costa verdecente,<br> Ó rayo trasparente, <br> Do prácido luar...?<br> Que din as altas copas<br> D'escuro arume arpado,<br> Co seu ben compasado, <br> Monótono fungar...?<br> Do teu verdor cingido,<br> É de benígnos astros,<br> Confin dos verdes castros,<br> E valeroso clán,<br> Non dés a esquecemento,<br> Da injuria o rudo encono;<br> Despérta do teu sono,<br> Fogar de Breogán.<br> Os boos e generosos,<br> A nosa voz entenden;<br> E con arroubo atenden,<br> O noso rouco son;<br> Mas, sós os ignorantes,<br> E férridos e duros, <br> Imbéciles e escuros<br> No-nos entenden, non.<br> Os tempos son chegados,<br> Dos bardos das edades,<br> Q'as vosas vaguedades, <br> Cumprido fin terán;<br> Pois donde quer gigante,<br> A nosa voz pregóa,<br> A redenzón da bóa<br> Nazón de Breogán.<br> [[Category:GL-H]] 1781 3303 2006-04-17T16:22:59Z Rocastelo 3 <div style="background: #ffd; border: 1px solid #aa8; margin: 0; padding: 0 10px"> '''Este artigo [[w:Wikipedia:Traducir|necesita tradución]]''', a súa axuda é benvida. Se o artigo non se [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} traduce ao Galego] no '''prazo de trinta días''', pasará á lista de páxinas para '''borrar'''.'' </div>[[Category:Traducir]] 1782 3302 2006-04-17T16:22:28Z Rocastelo 3 <div style="background: #ffd; border: 1px solid #aa8; margin: 0; padding: 0 10px"> '''Este artigo está sendo [[w:Wikipedia:Traducir|traducido ao galego]]''' por un usuario desta Wikipedia, por favor non o edite. Se o usuario non publica a tradución no '''prazo de trinta días''', pasará á lista de páxinas para [[Wikipedia:Borrar|borrar]].'' </div>[[Category:Traducir]] 1784 3316 2006-04-26T21:01:53Z Xosé 34 $1 usuarios no sistema 1785 3317 2006-04-26T21:02:03Z Xosé 34 $1 usuarios anónimos 1786 3318 2006-04-26T21:02:08Z Xosé 34 $1 as miñas edicións 1787 3319 2006-04-26T21:02:20Z Xosé 34 $1 as edicións pequenas 1788 3320 2006-04-26T21:02:31Z Xosé 34 $1 modificacións vixiadas 1789 3326 2006-04-26T21:08:19Z Xosé 34 Lista de vixilancia 1790 3327 2006-04-26T21:08:37Z Xosé 34 Número de días que se mostrarán na lista de vixiancia: 1791 3328 2006-04-26T21:08:56Z Xosé 34 Número de edicións que se mostrarán na lista de vixiancia ampliada: 1792 3356 2006-05-05T19:18:13Z Xosé 34 Usuario novo 1793 3357 2006-05-05T19:18:32Z Xosé 34 creouse unha conta para $1 1794 3358 2006-05-05T19:18:46Z Xosé 34 Usuario novo ([[User talk:$1|$2]] | [[Special:Contributions/$1|$3]] | [[Special:Blockip/$1|$4]]) 1795 3361 2006-05-05T19:20:02Z Xosé 34 Rexistro de creación de usuarios 1796 3360 2006-05-05T19:19:15Z Xosé 34 Este é un rexistro coas creacións recentes de usuarios 1899 3796 2007-01-01T19:42:14Z Norrin strange 45 /* TÍTULO II.- DE LOS PODERES EN LA COMUNIDAD DE EUSKADI */ {{enuso}} Este documento é a '''Proposta de Estatuto político da Comunidade de Euskadi''', tamén coñecido como '''Plan Ibarretxe''', saída do Palacio de Ajuria-Enea, o 25 de outubro de 2003 {{wikipedia|Plan Ibarretxe}} == Preámbulo == O Pobo Vasco ou Euskal Herria é un Pobo con identidade propia no conxunto dos pobos de Europa, depositario dun patrimonio histórico, social e cultural singular, que se asienta xeográficamente en sete Territorios actualmente articulados en tres ámbitos xurídico-políticos diferentes ubicados en dous estados. O Pobo Vasco ten dereito a decidir o seu propio futuro, tal e como se aprobou por maioría absoluta o 15 de febreiro de 1990 no Parlamento Vasco, e de conformidade co dereito de autodeterminación dos pobos, recoñecido internacionalmente, entre outros, no [[Pacto Internacional de Dereitos Civís e Políticos]] e no [[Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais]]. O exercicio do dereito do Pobo Vasco a decidir o seu propio futuro se materializa desde o respeto ó dereito que teñen os cidadáns e cidadás dos diferentes ámbitos xurídico-políticos nos que actualmente se articula a ser consultados para decidir o seu propio futuro. Isto é, respectando a decisión dos cidadáns e cidadás da actual Comunidade Autónoma Vasca, a decisión dos ciudadáns e cidadás da Comunidade Foral de Navarra, así como as decisións dos cidadáns e cidadás dos Territorios vascos de Iparralde –Lapurdi, Behe Nafarroa, e Zuberoa-. De conformidade con estes tres piares e como parte integrante do Pobo Vasco, os cidadáns e cidadás da actual Comunidade Autónoma de Euskadi, integrada polos Territorios de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa, no exercicio da nosa vontade democrática e en virtude do respeto e actualización dos nosos dereitos históricos recollidos no [[Estatuto de Guernica]] e na [[Constitución española de 1978|Constitución española]], manifestamos a nosa vontade de formalizar un novo pacto político para a convivencia. Este pacto político materialízase nun novo modelo de relación co Estado español, baseado na libre asociación e compatible coas posibilidades de desenvolvemento dun estado composto, plurinacional e asimétrico. Por canto antecede, os cidadáns e cidadás de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa ratificamos o seguinte: == Título preliminar == ==== Artigo 1.- Da Comunidade de Euskadi ==== 1. Como parte integrante do Pobo Vasco ou Euskal Herria, os Territorios vascos de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa, así como os cidadáns e cidadás que os integran, no exercicio do dereito a decidir libre e democráticamente o seu propio marco de organización e de relacións políticas, e como expresión da súa nacionalidade e garantía de autogoberno, se constitúen nunha Comunidade vasca libremente asociada ó Estado español baixo a denominación de Comunidade de Euskadi. ==== Artigo 2.- Territorio ==== 1. O ámbito territorial da Comunidade de Euskadi comprenderá os límites xeográficos e administrativos que se corresponden coas actuais demarcacións que constitúen os Territorios Históricos de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa.<br> 2. Dende o respeto ó principio democrático, poderán agregarse á Comunidade de Euskadi os encraves territoriais que, estando situados na súa totalidade dentro do seu territorio, se manifesten, libre e democráticamente a prol da súa incorporación, mediante o cumprimento dos requisitos seguintes:<br> a) Que soliciten a incorporación os Concellos interesados.<br> b) Que o acorden os habitantes dos Municipios do encrave, mediante referendo que deberá ser convocado ó efecto, aprobado por maioría dos votos válidos emitidos.<br> c) Que o aproben o Parlamento Vasco e as Cortes Xerais do Estado. ==== Artigo 3.- Símbolos ==== 1. Euskadi disponrá de símbolos propios de representación da súa identidade nacional, tanto no interior como no exterior. Por Lei do Parlamento Vasco regularase o uso e prelación dos símbolos políticos en Euskadi.<br> 2. A bandeira de Euskadi é a bicrucífera, composta de aspa verde, cruz branca superposta e fondo vermello. Asimesmo, recoñécense as bandeiras e enseñas propias dos Territorios Históricos que integran Euskadi.<br> 3. Corresponderá ó Parlamento Vasco aprobar as modificacións que se estimen convintes en relación coa denominación lingüística de Euskadi ou das súas Institucións propias. Asimesmo corresponderá ás Instituciones respectivas dos seus Territorios Históricos aprobar as modificacións que estimen convintes en relación coas denominacións lingüísticas de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa, e a das súas Institucións Forais. ==== Artigo 4.- Ciudadanía e nacionalidade vasca ==== 1. Corresponde a ciudadanía vasca a tódalas persoas que tengan vecindade administrativa nalgún dos municipios da Comunidade de Euskadi. Tódolos cidadáns e cidadás vascas, sen ningún tipo de discriminación, disporán na Comunidade de Euskadi dos dereitos e deberes que recoñece o presente Estatuto e o ordeamento xurídico vixente.<br> 2. Recoñécese oficialmente a nacionalidade vasca para tódolos cidadáns e cidadás vascas, de conformidade co carácter plurinacional do Estado español. A adquisición, conservación e perda da nacionalidade vasca, así como a súa acreditación, seran reguladas por Lei do Parlamento Vasco axustándose ós mesmos requisitos esixidos nas Leis do Estado para a nacionalidade española, de xeito que o disfrute ou acreditación indistinta de ambas será compatible e producirá en plenitude os efectos xurídicos que determinen as Leis.<br> 3. Ninguén poderá ser discriminado en razón da súa nacionalidade nin privado arbitrariamente da mesma. ==== Artigo 5.- Diáspora vasca ==== 1. Tódalas persoas residentes no exterior que tiñan disposto da súa derradeira vecindade administrativa na Comunidade de Euskadi, así como os seus descendentes, se así o solicitaran, poderán gozar, de conformidade co que dispoñaan as Leis, tanto da nacionalidade vasca como dos dereitos políticos que corresponden ós cidadáns e cidadás vascas.<br> 2. Sen perxuízo do disposto no apartado anterior, as Institucións vascas fomentarán dende unha perspectiva integral os vínculos sociais, económicos e culturais cos membros das colectividades e centros vascos no exterior. Por Lei do Parlamento Vasco se regularán as relacións cos mesmos, así como os dereitos e prestacións que se consideren oportunos.<br> 3. A fin de prestar a asistencia necesaria ós membros das colectividades vascas no exterior, as Institucións vascas poderán formalizar convenios e tratados de cooperación con institucións públicas e privadas dos países nos que se ubican. ==== Artigo 6.- Relacións coa Comunidade Foral de Navarra ==== 1. A Comunidade de Euskadi e a Comunidade Foral de Navarra poderán establecer os vínculos políticos e as relacións internas a nivel municipal e territorial que consideren máis adecuadas para o desenvolvemento e o benestar social, económico e cultural dos seus cidadáns e cidadás, sen máis limitación que a propia vontade dos mesmos, expresada e ratificada de conformidade cos correspondentes ordeamentos xurídicos de ambas Comunidades.<br> 2. A estes efectos, se poderán celebrar convenios e acordos de cooperación entre ambas Comunidades para o desenvolvemento e a xestión de ámbitos de interese común, incluíndo, no seu caso, a posibilidade de establecer instrumentos comúns de cooperación, se así fora aprobado polas súas respectivas Institucións de autogoberno. O Estado respetará en todo caso a celebración dos convenios e acordos de cooperación entre ambas Comunidades, non resultando, polo tanto, de aplicación a ditas relacións, o disposto no artigo 145 da [[Constitución]].<br> 3. Se no futuro, os cidadáns e cidadás da Comunidade de Euskadi e os da Comunidade Foral de Navarra decidiran libremente conformar unha estrutura política conxunta, se establecerá, de común acordo, un proceso de negociación política entre as Institucións respectivas para articular un novo marco de organización e de relacións políticas que, en último termo, deberá ser ratificado pola cidadanía de ámbalas dúas Comunidades. ==== Artigo 7.- Relacións cos Territorios vascos de Iparralde ==== No marco da Unión Europea, se propiciará a sinatura dos Acordos e Tratados que sexan precisos para que os Territorios e Comunidades vascas situadas a ambos lados dos Pirineos, podan empregar, da forma máis ampla e extensa posible, as potencialidades que ofrece a normativa actual ou futura de cooperación transfronteriza para estreitar os especiais lazos históricos, sociais e culturais, entre a Comunidade de Euskadi e os Territorios e Comunidades vascos ubicados no Estado francés, incluíndo a capacidade de establecer instrumentos de cooperación a nivel municipal e territorial, dende o respeto á vontade dos seus cidadáns e cidadás respectivos. ==== Artigo 8.- Euskera ==== 1. O euskera, lingua propia do Pobo Vasco terá, como o castelán, carácter de lingua oficial en Euskadi, e tódolos seus habitantes teñen o dereito a coñecer e empregar ambas linguas.<br> 2. As Institucións vascas, tendo en conta a diversidade socio-lingüística, garantirán o uso de ambas linguas, regulando o seu carácter oficial, e arbitrarán e regularán as medidas e medios necesarios para asegurar o seu coñecemento.<br> 3. Ninguén poderá ser discriminado por razón da lingua.<br> 4. A Real Academia da Lingua Vasca-Euskaltzaindia é Institución consultiva oficial no referente ó euskera.<br> 5. Por ser o euskera patrimonio de outros Territorios vascos e comunidades, ademáis dos vínculos e correspondencia que manteñan as Institucións académicas e culturais, a Comunidade de Euskadi poderá formalizar os acordos ou convenios que permitan o establecemento de relacións culturais cos mesmos, a fin de salvagardar e fomentar o euskera. ====Artigo 9.- Valores do Autogoberno vasco==== O exercicio do autogoberno vasco se rexirá polos valores da liberdade, a xustiza, a igualdade e o pluralismo político; polo recoñecemento e garantía dos dereitos e deberes fundamentais recollidos nos canons universais declarativos dos dereitos humanos; así como polos principios esenciais do sistema político democrático e do estado de dereito. ====Artículo 10.- Derechos Humanos y Libertades==== 1. De acuerdo con los valores del autogobierno vasco, y atendiendo al carácter prioritario de la defensa y protección de los Derechos Humanos y Libertades de todas las personas, el Parlamento Vasco desarrollará por Ley una Carta de Derechos y Deberes Civiles y Políticos de la ciudadanía vasca. 2. Asimismo una Ley del Parlamento Vasco regulará la creación de un Observatorio Vasco de Derechos Humanos y Libertades, como instrumento independiente para velar por la defensa de los derechos humanos y libertades de todas las personas, sin distinción. ====Artigo 11.- Dereitos e deberes fundamentais da cidadanía vasca==== 1. Os cidadáns e cidadás vascas son titulares dos Dereitos e Deberes fundamentais establecidos na Constitución; os dereitos e obligacións establecidos nos tratados da Unión Europea, que lles corresponden en canto á súa condición de cidadáns e cidadás europeas; así como dos dereitos humanos, individuais e colectivos, recoñecidos internacionalmente e, en particular, os recollidos expresamente na [[Declaración Universal de Dereitos Humanos]], o Pacto Internacional de Dereitos Civís e Políticos, o Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais, e o Convenio Europeo para a protección dos Dereitos Humanos e das Liberdades Fundamentais.<br> 2. Os poderes públicos vascos, no ámbito da súa competencia:<br> a) Velarán e garantirán o adecuado exercicio dos dereitos e deberes fundamentais dos cidadáns e cidadás.<br> b) Facilitarán a participación de tódolos cidadáns e cidadás na vida política, económica, cultural e social vasca.<br> c) Adoptarán aquelas medidas dirixidas a promover as condicións e a remover os obstáculos para que a liberdade, a seguridade e a igualdade das persoas e dos grupos nos que se integran sexan efectivas e reais.<br> d) Impulsarán particularmente unha política tendente á mellora das condicións de vida e traballo.<br> e) Adoptarán aquelas medidas que tendan a fomentar o incremento do emprego e a estabilidade económica.<br> f) Garantirán o respeto ós dereitos das minorías existentes no seu seo.<br> 3. Atribúese ás Institucións vascas o desenvolvemento constitucional, no ámbito da Comunidade de Euskadi, do exercicio dos dereitos e deberes fundamentais que garanten a representatividade e participación da cidadanía na vida política, económica e social, a través dos partidos políticos, así como dos sindicatos de traballadores e asociacións empresariais. A estes efectos, por Lei do Parlamento Vasco se establecerá o rexime de creación, recoñecemento, organización e extinción de partidos políticos, sindicatos de traballadores e asociacións empresariais na Comunidade de Euskadi. As Leis Orgánicas do Estado garantirán a súa interlocución e participación diferenciada ante as Institucións e Órganos da Administración do Estado.<br> 4. Corresponde á Comunidade de Euskadi a creación e regulación, por Lei do Parlamento Vasco, da Institución do Ararteko como órgano singular designado e adscrito ó mesmo, que exerce a defensa dos dereitos e deberes fundamentais da cidadanía vasca mediante a supervisión da actividade das Administracións públicas, dando conta ó propio Parlamento. == Título I.- Do réxime de relación política co Estado español e as súas garantías== ===Capítulo Primeiro.- Do Estatus de Libre Asociación=== ====Artigo 12.- Réxime de Libre Asociación==== Os cidadáns e cidadás da Comunidade de Euskadi, de acordo coa súa propia vontade e co respecto e actualización dos dereitos históricos que contempla a disposición adicional primeira da Constitución, acceden ao autogobierno mediante un réxime singular de relación política co Estado español, baseado na libre asociación, desde o respecto e o recoñecemento mutuo, conforme establécese no presente Estatuto Político, que constituirá a devanditos efectos a súa norma institucional básica. A aceptación deste Réxime de Libre Asociación non supón renuncia algunha dos dereitos históricos do Pobo Vasco, que poderán ser actualizados en cada momento en función da súa propia vontade democrática. ====Artigo 13.- Exercicio democrático do Dereito a Decidir==== 1. Aos efectos do exercicio democrático do dereito de libre decisión dos cidadáns e cidadás vascas, do que emana a legitimidad democrática do presente Estatuto, as Institucións da Comunidade de Euskadi ostentan a potestade para regular e gestionar a realización de consultas democráticas á cidadanía vasca por vía de referendo, tanto no que corresponde a asuntos do seu ámbito competencial como ás relacións que desexan ter con outros Territorios e Comunidades do Pobo Vasco, así como no relativo ás relacións co Estado español e as súas Comunidades Autónomas, e ás relacións no ámbito europeo e internacional. 2. As Institucións da Comunidade de Euskadi regularán no seu ámbito territorial o exercicio do dereito á consulta en referendo mediante Lei do Parlamento Vasco, establecendo, para ese efecto, as modalidades, o procedemento a seguir en cada caso, as condicións de validez dos seus resultados e a incorporación dos mesmos ao ordenamiento xurídico. 3. Cando no exercicio democrático da súa libre decisión, os cidadáns e cidadás vascas manifestasen, en consulta suscitada ao efecto, a súa vontade clara e inequívoca de alterar íntegra ou sustancialmente o modelo e réxime de relación política co Estado español, así como as relacións co ámbito europeo e internacional, que se regulan no presente Estatuto, as Institucións vascas e as do Estado entenderanse comprometidas a garantir un proceso de negociación para establecer as novas condicións políticas que permitan materializar, de común acordo, a vontade democrática da sociedade vasca. ===Capítulo Segundo.- Das Garantías do Autogobierno=== ====Artigo 14.- Principios de Relación Política co Estado==== O réxime de relacións entre a Comunidade de Euskadi e o Estado español que contempla o presente Estatuto suxéitase ao establecemento dun réxime de garantías xurídicas baseado nos principios de lealtad institucional recíproca, cooperación e equilibrio entre poderes. En virtude da natureza de pacto político deste réxime de relacións, o Estado deberá esgotar todos os instrumentos de cooperación e de prevención de conflitos que se establecen no presente Estatuto. En consecuencia, non resultará de aplicación unilateral, por parte do Estado, a previsión do artigo 155 da Constitución, nin poderá dictar unilateralmente medidas coercitivas de cumprimento obligatorio para a Comunidade de Euskadi. ====Artigo 15.- Comisión Bilateral Euskadi-Estado==== 1. Con carácter xeral, o Estado e a Comunidade de Euskadi garantirán o emprego do mecanismo de consulta previa, así como as cartas de cooperación, que constitúen requerimientos que poderán dirixirse libremente as Institucións entre si a fin de solicitar a información e colaboración necesarias para harmonizar as súas actuacións respectivas e previr situacións eventuales de conflito. 2. Constitúese a Comisión Bilateral Euskadi-Estado, formada por un número igual de representantes designados polo Goberno do Estado e polo Goberno Vasco, que coñecerá con carácter xeral das relacións institucionais de cooperación intergubernamental e que deberá harmonizar a aplicación dos seguintes procedementos singulares: a) Coñecer e informar dos proxectos de Lei que afecten ao desenvolvemento dos dereitos e deberes fundamentais. b) Gestionar ante as Cortes Xerais ou o Parlamento Vasco requerimientos de cooperación normativa cando se aprecie a tramitación de Leis, disposicións normativas ou actos con forza de Lei que poidan vulnerar o réxime de relacións e de reparto competencial entre o Estado e a Comunidade de Euskadi. 3. A esta Comisión bilateral corresponderalle, tamén, a coordinación e o seguimiento das actuacións en materia de relacións exteriores. 4. A Comisión Bilateral Euskadi-Estado exercerá as súas funcións sen prexuízo dos outros organismos específicos de coordinación para políticas e materias concretas previstas no presente Estatuto. ====Artigo 16.- Tribunal de Conflitos Euskadi-Estado==== Establécense as seguintes medidas especiais de ordenación xurídica e procesal do Tribunal Constitucional en relación coa Comunidade de Euskadi: 1. Créase unha nova Sala Especial do Tribunal Constitucional, que se constituirá no Tribunal de Conflitos Euskadi-Estado, e coñecerá dos procedementos de declaración de inconstitucionalidade e dos conflitos constitucionais que se poidan suscitar en relación coas Institucións e Poderes da Comunidade de Euskadi, absorbendo a tal fin as facultades de entre as sinaladas que correspondan ao Tribunal en Pleno. 2. A Sala Especial do Tribunal Constitucional, cons tituida como Tribunal de Conflitos Euskadi-Estado, estará integrada por seis maxistrados. Os tres primeiros serán designados polo Tribunal en Pleno, a proposta do Senado, e entre os maxistrados que xa se integran no Tribunal. Os tres restantes serán de novo nomeamento, correspondendo o mesmo ao Rei a proposta do Parlamento Vasco, entre juristas vascos que requirirán as mesmas condicións de competencia como juristas que os maxistrados do Tribunal. Actuará como Presidente da Sala Especial un dos maxistrados da mesma por quenda, que terá voto de calidade. 3. Establécese un novo procedemento de conflito de competencias negativo ante o Tribunal Constitucional, que terá como actor ao Goberno Vasco e como órgano requirido ao Goberno do Estado, por declararse este incompetente para ejercitar as atribuciones que lle confiren a Constitución ou as Leis en relación á Comunidade de Euskadi. A Sentenza do Tribunal poderá, ou ben declarar a improcedencia do requerimiento, ou ben declarar o seu procedencia, establecendo en tal caso un prazo dentro do cal deberase ejercitar a atribución requirida. 4. Os Poderes e Institucións da Comunidade de Euskadi poderán ejercitar ante o Tribunal de Conflitos unha acción constitucional ao obxecto de dirimir a afectación ao autogobierno vasco das Sentenzas recaídas en procesos nos que non sexan parte. Deducirase mediante un único escrito de interposición no prazo de dous meses desde a publicación no Boletín Oficial do Estado de tales Sentenzas, a fin de que o Tribunal de Conflitos Euskadi-Estado resolva sobre a produción de efectos pola Sentenza no ámbito da Comunidade de Euskadi. 5. En virtude do presente Estatuto Político, nos procedementos constitucionais nos que sexan parte as Institucións vascas garantirase de modo singular o principio de equilibrio entre poderes, de modo que a impugnación polo Goberno do Estado das disposicións normativas e resolucións adoptadas polas Institucións vascas non supoñerá a suspensión automática das mesmas prevista cun carácter xeral no artigo 161.2 da Constitución. ===Capítulo Terceiro.- Da Modificación e Actualización do Estatuto Político=== ====Artigo 17.- Procedemento de modificación e actualización==== Sen prexuízo das especificidades establecidas na regulación do exercicio democrático do dereito a decidir, para a modificación e actualización deste Estatuto Político atenderase ao seguinte procedemento: a) A iniciativa corresponderá ao Parlamento Vasco a proposta de 1/5 parte dos seus membros, ao Goberno Vasco, ou ás Cortes Xerais do Estado. b) A proposta haberá de ser aprobada pola maioría absoluta do Parlamento Vasco. c) Unha vez aprobada, iniciarase un proceso de negociación entre as Institucións Vascas e as do Estado, que deberá culminar nun prazo máximo de 6 meses. d) O acordo alcanzado, no seu caso, deberá ser aprobado polo Parlamento Vasco e as Cortes Xerais e ratificado definitivamente pola sociedade vasca, mediante referendo convocado para ese efecto polo Goberno Vasco. e) No suposto de non alcanzarse un acordo, o Parlamento Vasco poderá solicitar ao Goberno Vasco que someta á ratificación da sociedade vasca mediante referendo a proposta inicialmente aprobada. f) Se a proposta é ratificada pola sociedade vasca, iniciarase un novo proceso de negociación coas Institucións do Estado para incorporar a vontade democrática da sociedade vasca ao ordenamiento xurídico. ==TÍTULO II.- DOS PODERES NA COMUNIDADE DE EUSKADI== ====Artigo 18.- Poderes de Euskadi==== 1. Os Poderes de Euskadi emanan da súa cidadanía, a quen corresponde, en todo caso, a legitimidad da súa articulación e o seu exercicio a través das súas propias Institucións de Autogobierno. 2. A Comunidade de Euskadi exerce o Poder Legislativo, o Poder Executivo e o Poder Xudicial a través do Parlamento Vasco, do Goberno Vasco e do seu Lehendakari, e das Institucións do Poder Xudicial en Euskadi, desde o respecto ao 12 réxime foral privativo dos Territorios Históricos e de conformidad cos principios de independencia e separación de poderes que fundamentan o sistema democrático. 3. As Institucións vascas e as Institucións do Estado exercerán os seus poderes respectivos no ámbito que lles corresponda de conformidad co disposto no presente Estatuto, nun marco bilateral de cooperación e de respecto mutuo. ===Capítulo Primeiro.- Do Poder Legislativo. O Parlamento Vasco=== ====Artigo 19.- Funcións==== 1. O Parlamento Vasco exerce a potestade legislativa da Comunidade de Euskadi, aproba os seus orzamentos e impulsa e controla a acción do Goberno Vasco, todo iso sen prexuízo de las demais atribuciones e competencias que lle encomende este Estatuto, e das atribuciones e competencias das Institucións Forales dos Territorios Históricos. 2. Corresponde, ademais, ao Parlamento Vasco: a) Designar os Senadores que han de representar á Comunidade de Euskadi mediante o procedemento que ao efecto se sinale nunha Lei do propio Parlamento Vasco que asegurará a adecuada representación proporcional. b) Solicitar do Goberno do Estado a adopción dun Proxecto de Lei ou remitir á Mesa do Congreso unha Proposición de Lei, delegando ante devandita Cámara aos membros do Parlamento Vasco encargados do seu defensa. c) Interpoñer o recurso de inconstitucionalidade. ====Artigo 20.- Natureza, composición e réxime de elección==== 1. O Parlamento Vasco é inviolable. 2. O Parlamento Vasco estará integrado por un número igual de representantes de cada Territorio Histórico elixidos por sufragio universal, libre, directo e secreto. 3. A circunscripción electoral é o Territorio Histórico. 4. A elección verificarase en cada Territorio Histórico atendendo a criterios de representación proporcional. 5. O Parlamento Vasco será elixido por un período de catro anos. 6. Unha Lei Electoral do Parlamento Vasco regulará a elección dos seus membros e fixará as causas de inelegibilidad e incompatibilidad que afecten aos postos ou cargos que se desempeñen dentro do seu ámbito territorial. 7. Os membros do Parlamento Vasco serán inviolables polos votos e opinións que emitan no exercicio do seu cargo. Durante o seu mandato, polos actos delituosos cometidos no ámbito territorial da Comunidade de Euskadi, non poderán ser detidos nin retidos senón en caso de flagrante delito, correspondendo decidir, en todo caso, sobre a súa inculpación, prisión, procesamiento e xuízo ao Tribunal Superior de Xustiza de Euskadi. Fóra do ámbito territorial da Comunidade de Euskadi, a responsabilidade penal será exixible nos mesmos términos ante a Sala do Penal do Tribunal Supremo. ====Artigo 21.- Organización e funcionamento==== 1. O Parlamento Vasco elixirá de entre os seus membros un Presidente, unha Mesa e unha Diputación Permanente; funcionará en Pleno e Comisións. O Parlamento fixará o seu Reglamento interno, que deberá ser aprobado pola maioría absoluta dos seus membros. O Parlamento aprobará o seu orzamento e o estatuto do seu persoal. 2. Os períodos ordinarios de sesións durarán como mínimo oito meses ao ano. 3. A Cámara poderá reunirse en sesión extraordinaria a petición do Goberno, da Diputación Permanente ou da terceira parte dos seus membros. As sesións extraordinarias deberán convocarse cunha orde do día determinado e serán clausuradas unha vez que este sexa esgotado. 4. A iniciativa legislativa corresponde aos membros do Parlamento, ao Goberno e ás Institucións Forales dos Territorios Históricos, nos términos establecidos pola Lei. Os membros do Parlamento poderán, tanto en Pleno como en Comisións, formular ruegos, preguntas, interpelaciones e mociones nos términos que reglamentariamente establézanse. 5. A iniciativa popular para a presentación de proposicións de Lei, que haxan de ser tramitadas polo Parlamento Vasco, regularase por este mediante Lei, tendo en conta que esta é unha materia que pertence ao ámbito competencial exclusivo das Institucións vascas. 6. En caso de extraordinaria e urxente necesidade, o Goberno poderá dictar disposicións legislativas provisionales que tomarán a forma de Decretos-Leis e que non poderán afectar ao ordenamiento das Institucións básicas da Comunidade de Euskadi, aos dereitos, deberes e liberdades da cidadanía, ao réxime de relación e reparto competencial cos Territorios Históricos, nin ao réxime electoral interior. Os Decretos-Leis deberán ser inmediatamente sometidos a debate e votación de totalidade no Parlamento Vasco, convocado ao efecto se non estivese reunido, no prazo dos trinta días seguintes ao seu promulgación. A Cámara haberá de pronunciarse expresamente dentro de devandito prazo sobre o seu convalidación ou derrogación, para o que o Reglamento establecerá un procedemento especial e sumario. Así mesmo, dentro do mesmo prazo citado, poderase proceder ao seu tramitación como Proxectos de Lei polo procedemento de urxencia. 7. As Leis do Parlamento serán promulgadas polo Lehendakari, o cal ordenará a publicación das mesmas no ?Boletín Oficial da Comunidade de Euskadi? no prazo de quince días desde a súa aprobación. ===Capítulo Segundo.- Do Poder Executivo. O Goberno Vasco e o Lehendakari=== ====Artigo 22.- Natureza e funcións==== O Goberno Vasco é o órgano colegiado que ostenta as funcións executivas e administrativas de Euskadi. ====Artigo 23.- Organización==== As atribuciones do Goberno e a súa organización, baseada no Lehendakari e Conselleiros e Conselleiras, así como o Estatuto dos seus membros, serán regulados polo Parlamento. ====Artigo 24.- Réxime de cese e responsabilidade==== 1. O Goberno Vasco cesa trala celebración de eleccións do Parlamento, no caso de perda da confianza parlamentaria ou por dimisión ou falecemento do Lehendakari. 2. O Goberno cesante continuará en funcións ata a toma de posesión do novo Goberno. 3. O Goberno responde políticamente dos seus actos, de forma solidaria, ante o Parlamento Vasco, sen prexuízo da responsabilidade directa de cada membro pola súa xestión respectiva. 4. O Lehendakari e os membros do Goberno, durante o seu mandato e polos actos delituosos cometidos no ámbito territorial da Comunidade de Euskadi, non poderán ser detidos nin retidos, senón en caso de flagrante delito, correspondendo decidir, en todo caso, sobre a súa inculpación, prisión, procesamiento e xuízo ao Tribunal Superior de Xustiza de Euskadi. Fóra do ámbito territorial da Comunidade de Euskadi, a responsabilidade penal será exixible nos mesmos términos ante a Sala do Penal do Tribunal Supremo. ====Artigo 25.- O Lehendakari==== 1. O Lehendakari será designado de entre os seus membros polo Parlamento Vasco e nomeado polo Rei. O nomeamento do Lehendakari será efectivo tralo seu toma de posesión nun acto solemne, de acordo coas tradicións e símbolos de identidade vascos. 2. O Parlamento Vasco determinará por Lei a forma de elección do Lehendakari e os seus atribuciones, así como as relacións do Goberno co Parlamento. 3. O Lehendakari designa e separa os Conselleiros e Conselleiras do Goberno e dirixe a súa acción, ostentando á vez a máis alta representación da Comunidade de Euskadi. ===Capítulo Terceiro.- Do Poder Xudicial. O Consello Xudicial Vasco=== ====Artigo 26.- Competencia e órganos jurisdiccionales==== 1. A organización xudicial vasca culminará no Tribunal Superior de Xustiza de Euskadi, que ostentará competencia en todo o territorio da Comunidade de Euskadi, e ante o que se esgotarán as sucesivas instancias procesales, incluíndo os recursos de casación ou a última instancia que proceda en todas as ordes da jurisdicción. 2. A competencia dos órganos jurisdiccionales na Comunidade de Euskadi esténdese a todas as ordes, instancias e grados, independientemente do dereito aplicado, coa única excepción no conxunto do Estado da jurisdicción do Tribunal Supremo. 3. En relación coa competencia dos órganos jurisdiccionales na Comunidade de Euskadi, corresponderá ao Tribunal Supremo, como órgano superior do Poder Xudicial, a unificación de doutrina ante a aplicación do dereito de forma inequívocamente contradictoria, entre diversos órganos xudiciais ou respecto de a jurisprudencia do propio Tribunal Supremo, así como o coñecemento dos conflitos de competencia e de jurisdicción entre os órganos xudiciais da Comunidade de Euskadi e os demais do Estado. 4. Así mesmo en relación coa competencia dos órganos jurisdiccionales na Comunidade de Euskadi, as anteriores previsións deste artigo entenderanse sen prexuízo da jurisdicción que, en amparo e protección dos dereitos fundamentais, corresponde ao Tribunal Constitucional, así como ao Tribunal Europeo de Dereitos Humanos con sé actual en Estrasburgo, de acordo coas súas respectivas regulaciones en vigor. ====Artigo 27.- Goberno do Poder Xudicial. O Consello Xudicial Vasco==== 1. O goberno do Poder Xudicial no ámbito da Comunidade de Euskadi corresponde á Institución vasca denominada Consello Xudicial Vasco, que exercerá as súas competencias e funcións en estreita colaboración co Consello Xeral do Poder Xudicial no Estado co fin de preservar os principios de unidade e independencia jurisdiccional. O Consello Xudicial Vasco desenvolverá as súas competencias sen prexuízo das atribuciones que corresponden aos Presidentes dos Tribunais e aos titulares dos restantes órganos jurisdiccionales con respecto ao seu propio ámbito orgánico. 2. O Consello Xudicial Vasco designará ao Presidente do Tribunal Superior de Xustiza e corresponderanlle, así mesmo, as facultades de inspección de Xulgados e Tribunais, así como a consulta e informe sobre as materias que afecten ao Poder Xudicial na Comunidade de Euskadi. Do mesmo xeito, compételle ao Consello Xudicial Vasco a aplicación do disposto nas Leis do Parlamento Vasco de acordo cos criterios esenciais e sustantivos fixados na Lei Orgánica do Poder Xudicial, en materia de selección, provisión, carreira, formación, réxime disciplinario e de retribuciones de Secretarios, Xuíces, Maxistrados e Fiscais en Euskadi, tendo en conta a devanditos efectos o carácter preferente do coñecemento do dereito vasco e do euskera. 3. O Consello Xudicial Vasco estará integrado polo Presidente do Tribunal Superior de Xustiza de Euskadi, que o presidirá, e por un conxunto de membros cuxa composición e estatuto xurídico serán regulados mediante Lei do Parlamento Vasco, atendendo á súa competencia e a un criterio mixto que garanta a elección dunha parte dos membros entre Xuíces e Maxistrados que exerzan as súas funcións na Comunidade de Euskadi. ====Artigo 28.- Ministerio Fiscal==== 1. A organización e funcionamento do Ministerio Fiscal no ámbito da Comunidade de Euskadi regularase mediante Lei do Parlamento Vasco, que lle atribuirá a defensa da legalidad no seu conxunto, mediante o exercicio de cantas accións encoméndelle o ordenamiento xurídico en todas as ordes da jurisdicción. 2. O Fiscal Xefe do Tribunal Superior de Xustiza de Euskadi será designado polo Consello Xudicial Vasco e exercerá a jefatura directa sobre o conxunto de fiscalías e a súa organización na Comunidade de Euskadi. Así mesmo, corresponderalle a proposta de nomeamento e de carreira de fiscais para a súa designación polo Consello Xudicial Vasco, así como las demais facultades propias do cargo. ====Artigo 29.- Administración de Xustiza==== 1. A Comunidade de Euskadi exercerá no seu territorio todas as facultades executivas e de carácter orgánico que especifique o ordenamiento xurídico en relación coa Administración de Xustiza, en aplicación dos mesmos principios e leis procesales que rexen no Estado ao obxecto de garantir a defensa dos dereitos e deberes fundamentais da cidadanía. 2. A Xustiza na Comunidade de Euskadi será gratuita nos términos que estableza a Lei e, en todo caso, para quen acrediten insuficiencia de medios económicos, de modo que teñan garantido o dereito de defensa profesional e independente en todos os procesos en que, conforme á Lei, así se requira. 3. A Comunidade de Euskadi ten competencia exclusiva en materia de planta xudicial, demarcaciones territoriales e fijación da súa capitalidad, dispoñendo a estes efectos da facultade de crear novos xulgados e seccións, e de dotar a todos os órganos xudiciais dos medios materiais, orgánicos e persoais que sexan precisos. 4. Por Lei do Parlamento Vasco crearanse os Corpos de funcionarios do persoal ao servizo da Administración de Xustiza na Comunidade de Euskadi e establecerase o seu correspondente estatuto xurídico e o réxime da súa relación de servizo. 5. Establecerase o marco preciso de cooperación entre o Goberno Vasco e o Ministerio de Xustiza para a ordenada xestión da Administración de Xustiza na Comunidade de Euskadi e a súa coordinación co ámbito estatal e europeo. ====Artigo 30.- Policía Xudicial==== A Policía Vasca ou Ertzaintza, en canto actúe como Policía Xudicial, estará ao servizo do Poder Xudicial, nos términos que dispoñan as Leis procesales. ==TÍTULO III.- DEL RÉGIMEN DE RELACIÓN POLÍTICA E INSTITUCIONAL EN EL ÁMBITO DE LA COMUNIDAD DE EUSKADI== ===Capítulo Primero.- De las Instituciones Vascas=== ====Artículo 31.- Instituciones vascas==== Las Instituciones Vascas ejercerán los poderes de la Comunidad de Euskadi, de conformidad con las atribuciones que les asigna el presente Estatuto y las Leyes. A los efectos de este Estatuto, tienen la consideración de Instituciones Comunes vascas el Parlamento Vasco, el Gobierno Vasco y el Lehendakari, y las Instituciones del Poder Judicial en la Comunidad de Euskadi. Asimismo son Instituciones vascas las Instituciones Forales privativas de sus Territorios Históricos, las Juntas Generales y las Diputaciones Forales. Del mismo modo, forman parte del marco institucional de la Comunidad de Euskadi sus Instituciones Municipales. ====Artículo 32.- Capitalidad==== La designación de la Capital de la Comunidad de Euskadi, así como la Sede de sus Instituciones Comunes, se hará mediante Ley del Parlamento Vasco. ===Capítulo Segundo- De la institucionalización y las relaciones internas=== ====Artículo 33.- Territorios Históricos==== 1. Cada uno de los Territorios Históricos que integran la Comunidad de Euskadi podrá, en su seno, conservar y actualizar su organización e Instituciones privativas de autogobierno. De acuerdo con su tradición histórica, son instituciones 18 forales de los Territorios Históricos sus respectivas Juntas Generales y Diputaciones Forales. 2. Para la elección de los órganos representativos de los Territorios Históricos se atenderá a criterios de sufragio universal, libre, directo, secreto y de representación proporcional, con circunscripciones electorales que procuren una representación adecuada de todas las zonas de cada Territorio. ====Artículo 34.- Régimen de relación y reparto competencial==== 1. Desde el respeto al régimen foral privativo de los Territorios Históricos, el sistema de relación y reparto competencial entre las Instituciones Comunes y Forales atenderá a los principios de colaboración, solidaridad, subsidiariedad y federalismo de ejecución. 2. Una Ley del Parlamento Vasco articulará el régimen de relación y el reparto de atribuciones y competencias entre las Instituciones Vascas para el ejercicio de las facultades y competencias reconocidas en el presente Estatuto. 3. Se garantizará la conservación y actualización, atendiendo a criterios de mejora y modernización de su funcionalidad para las políticas públicas, de un marco competencial que constituya el régimen privativo de competencias de cada Territorio Histórico, de acuerdo con las siguientes materias: a) Organización, régimen y funcionamiento de sus propias Instituciones de autogobierno. b) Demarcaciones Territoriales de ámbito supramunicipal que no excedan de los límites del territorio. c) Régimen Electoral Municipal. d) Régimen de los bienes territoriales y municipales. e) Carreteras y caminos. f) Establecimiento y regulación, dentro de su territorio, del régimen tributario, así como la exacción, gestión, liquidación, inspección, revisión y recaudación de los correspondientes tributos, en el marco de la potestad tributaria reconocida a las Instituciones vascas en el presente Estatuto y de las normas de armonización fiscal, coordinación y colaboración que establezca el Parlamento Vasco. g) Todas aquellas que le sean atribuidas por Ley del Parlamento Vasco. 4. Las Instituciones Forales tendrán autonomía financiera y presupuestaria y dispondrán de su propia Hacienda para el adecuado ejercicio y financiación de sus facultades y competencias. Asimismo, elaborarán y aprobarán anualmente sus respectivos Presupuestos, que contendrán la totalidad de los ingresos y gastos de su actividad pública. 5. La coordinación y armonización de la Hacienda General de Euskadi con la Hacienda de las Instituciones Forales se llevará a cabo de conformidad con las normas que a tal efecto dicte el Parlamento Vasco. 19 ====Artículo 35.- Comisión Arbitral==== Los conflictos de competencia que se puedan suscitar entre las Instituciones comunes de la Comunidad de Euskadi y las de cada uno de sus Territorios Históricos se someterán a la decisión de una Comisión Arbitral, formada por un número igual de representantes designados libremente por el Gobierno Vasco y por la Diputación Foral del territorio interesado, y presidida por el Presidente del Tribunal Superior de Justicia de Euskadi, conforme al procedimiento que una Ley del Parlamento Vasco determine. ====Artículo 36.- Municipios Vascos==== Por Ley del Parlamento Vasco se establecerá el régimen jurídico y de competencias de los Municipios Vascos, y se regulará y protegerá su autonomía. La citada Ley Municipal atenderá a los principios básicos establecidos en la Carta Europea de Autonomía Local y comprenderá la garantía de participación en el marco vasco de relaciones institucionales y en la elaboración y coordinación de políticas públicas. ==TÍTULO IV.- DEL EJERCICIO DEL PODER PÚBLICO EN LA COMUNIDAD DE EUSKADI== ===Capítulo Primero.- Del ejercicio del Autogobierno vasco=== ====Artículo 37.- Valores rectores del marco social y económico==== El autogobierno vasco se desarrollará en un marco social y económico de progreso ético que se sustenta en los siguientes valores: - Un modelo de desarrollo sostenible. - La igualdad efectiva de hombres y mujeres en todos los ámbitos. - El bienestar y la calidad de vida de las personas. - La libertad de empresa y la creación de riqueza. - La participación en la empresa y la cooperación interempresarial. - La justicia social y la solidaridad con las personas más desfavorecidas. - El equilibrio y la cohesión territorial. - La garantía de acceso de todas las personas a un sistema educativo, sanitario y de protección social adecuado y de calidad. - El respeto a la pluralidad y la participación democrática de la sociedad civil. ====Artículo 38.- Derecho al buen gobierno y a la buena administración==== Los poderes públicos vascos velarán en el ejercicio de sus funciones por la interdicción de la arbitrariedad en las administraciones, el derecho al buen funcionamiento de las mismas y la función social de los fines político-administrativos en la gestión pública. 20 De acuerdo con ello, se garantizará a todos los ciudadanos y ciudadanas vascas el derecho al buen gobierno y a la buena administración, que se materializará mediante el desarrollo de los siguientes contenidos: - El funcionamiento transparente de la administración, la información sobre los derechos y los procedimientos, el acceso a los registros públicos y la motivación suficiente en la actuación administrativa. - La funcionalidad, eficacia y simplicidad de los procedimientos administrativos y la tramitación sin dilaciones indebidas. - La aplicación de la presunción de que los administrados y administradas actúan siempre de buena fé, salvo prueba en contrario a cargo de la administración. - La correspondencia, en términos de eficiencia, entre el coste de los servicios públicos, su justificación social y los resultados obtenidos. - El deber de las administraciones de velar en cada actuación por la aplicación de modelos de calidad, estableciendo instrumentos de evaluación externa de los servicios que prestan, más allá de los controles administrativos. - La plena y eficaz responsabilidad por el funcionamiento administrativo que resulte deficiente, de acuerdo con las Leyes. ====Artículo 39.- Participación de la sociedad civil==== Los poderes públicos vascos establecerán los mecanismos adecuados para facilitar y estimular la participación ciudadana en los asuntos públicos, incluidos tanto el ámbito socioeconómico como también los ámbitos sociales, culturales y educativos, a través de los instrumentos que una Ley del Parlamento Vasco o las Leyes sectoriales del mismo determinen. ===Capítulo Segundo.- Del Régimen General de Ejercicio del Poder Público=== ====Artículo 40.- Ejercicio del Poder Público==== El Poder Público será ejercido en la Comunidad de Euskadi de conformidad con los principios básicos de relación y con la atribución de competencias que se establecen en el presente Estatuto. ====Artículo 41.- Principios de Relación Administrativa con el Estado==== Constituyen principios básicos de relación administrativa entre la Comunidad de Euskadi y el Estado español respecto al ejercicio de sus respectivas competencias o atribuciones, los siguientes: a) El intercambio de información, la coordinación y la cooperación, de acuerdo con la lealtad institucional y en el marco de los mecanismos de colaboración y de garantías recíprocas que se establecen en el presente Estatuto. b) El respeto y la no injerencia en el ejercicio de potestades y ámbitos competenciales respectivos, de conformidad con la asignación y el reparto que se recogen en el presente Estatuto. 21 c) La subsidiariedad, a través del criterio de la Administración más idónea, respecto al ejercicio de todas las potestades públicas de ejecución. d) La armonización de actuaciones cuando se susciten divergencias entre las instituciones respectivas, sin perjuicio de la aplicación del sistema de garantías y procedimientos establecidos en este Estatuto. ====Artículo 42.- Las Políticas Públicas en el reparto competencial==== 1. Para la asignación y reparto del Poder Público en la Comunidad de Euskadi se atenderá prioritariamente el criterio de atribución de políticas públicas, aplicándose el reparto por materias de forma subsidiaria y a los efectos de su incorporación en una política pública determinada. 2. Constituye una política pública, a los efectos del presente Estatuto, el conjunto de materias competenciales y actividades administrativas sobre las que las Instituciones ejercen las potestades legislativas y de ejecución precisas para su plena conformación y desarrollo, en orden a prestar un servicio integral a los ciudadanos y ciudadanas vascas. ====Artículo 43.- Atribución de potestades legislativas a las Instituciones vascas==== 1. Corresponderá a la Comunidad de Euskadi ejercer en su ámbito territorial la potestad legislativa en todas aquellas políticas públicas y ámbitos competenciales no atribuidos expresamente al Estado en el presente Estatuto. 2. En las políticas públicas y ámbitos competenciales atribuidos a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo, dispondrá de la plena titularidad de las potestades normativa, legislativa y reglamentaria o de desarrollo. El Derecho emanado de las Instituciones vascas en dichos ámbitos será el único aplicable en la Comunidad de Euskadi, sin perjuicio, cuando proceda, de la aplicación directa del Derecho europeo, correspondiendo por tanto a las Instituciones vascas la transposición al propio ordenamiento jurídico de las disposiciones europeas que así lo requieran. 3. En virtud de este Estatuto, la aplicación en la Comunidad de Euskadi de las reservas de ámbitos materiales correspondientes a las Leyes Orgánicas del Estado, se entenderán sin perjuicio del respeto a la regulación por las Leyes vascas de las Instituciones y de las políticas públicas y ámbitos competenciales atribuidos a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo. ====Artículo 44.- Atribución de potestades de ejecución a las Instituciones vascas==== 1. En virtud de este Estatuto, con carácter general, corresponden a la Comunidad de Euskadi, dentro de su territorio, la potestades de ejecución de todas las políticas públicas, salvo en aquellas políticas públicas atribuidas al Estado con carácter exclusivo en el ámbito de la Comunidad de Euskadi, de acuerdo con lo dispuesto en este Estatuto. 22 2. Las potestades de ejecución atribuidas a las Instituciones vascas se extenderán a todas las funciones ejecutivas, tanto de las Leyes estatales que correspondan como de las Leyes vascas, y comprenderán la potestad de dictar los reglamentos de desarrollo, ejecutivos y de organización de las Leyes, así como la completa gestión y administración de los servicios, incluida la función inspectora y revisora. A estos efectos, únicamente serán aplicables en el ámbito territorial de la Comunidad de Euskadi las normas reglamentarias e instrucciones dictadas por las Instituciones vascas y sus correspondientes autoridades. 3. Las atribuciones y competencias de la Comunidad de Euskadi previstas en este Estatuto se entenderán referidas a su ámbito territorial. En el caso de que la regulación o el ejercicio de sus potestades por parte de las Instituciones vascas pudieran afectar a otros ámbitos territoriales externos, se arbitrarán los correspondientes convenios de cooperación y colaboración con las autoridades estatales o autonómicas que procedan. 4. El Estado garantizará el derecho de la Comunidad de Euskadi a designar representantes que participarán al máximo nivel rector en las autoridades administrativas independientes, instituciones financieras y empresas públicas españolas, cuya actuación incida, directa o indirectamente, en las competencias o intereses de Euskadi. ===Capítulo Tercero.- De las Políticas Públicas exclusivas del Estado=== ====Artículo 45.- Políticas Públicas atribuidas al Estado en el ámbito de la Comunidad==== de Euskadi 1. En su relación con la Comunidad de Euskadi, quedan reservadas al Estado bajo carácter exclusivo, las potestades legislativas y de ejecución que correspondan, en los términos que a continuación se establecen, a los efectos que requiera la elaboración, ejecución y control de políticas públicas en los siguientes ámbitos: a) Nacionalidad española, extranjería y derecho de asilo, sin perjuicio del carácter compartido de las políticas de emigración e inmigración, en función de su incidencia en las políticas sectoriales exclusivas de la Comunidad de Euskadi. b) Defensa y fuerzas armadas. c) Régimen de producción, comercio, tenencia y uso de armas y explosivos. d) Sistema monetario. e) Régimen aduanero y arancelario. f) Marina mercante; abanderamiento de buques y matriculación de aeronaves; control del espacio aéreo. g) Relaciones internacionales, sin perjuicio de las actuaciones con repercusión exterior que se reconocen a la Comunidad de Euskadi en este Estatuto. 2. Asimismo en su relación con la Comunidad de Euskadi, queda reservado al Estado dictar la legislación común en los ámbitos que a continuación se señalan, sin perjuicio de la capacidad de las Instituciones vascas para su desarrollo y adaptación a su 23 derecho sustantivo, así como para su aplicación y ejercicio de las potestades de ejecución que correspondan. De acuerdo con ello, corresponderá al Estado: a) Legislación penal, penitenciaria y procesal, sin perjuicio de las particularidades del derecho sustantivo vasco. b) Legislación mercantil, sin perjuicio del desarrollo de las bases de las obligaciones contractuales de carácter mercantil, así como en su caso de las bases de los contratos y concesiones administrativas. c) Legislación civil, sin perjuicio del derecho privado civil foral o propio de Euskadi. d) Legislación de propiedad intelectual e industrial. e) Pesas y medidas, contraste de metales y determinación de la hora oficial. ===apítulo Cuarto.- De las Políticas Públicas exclusivas de la Comunidad de Euskadi=== '''Sección 1ª.- Políticas Públicas exclusivas de régimen general''' ====Artículo 46.- Políticas de institucionalización y autogobierno==== Corresponden a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo las políticas públicas de institucionalización y autogobierno. Para la elaboración, ejecución y control de estas políticas públicas, las Instituciones vascas ostentarán todas las potestades legislativas y de ejecución en las siguientes materias y ámbitos: a) Régimen privativo de autoorganización y funcionamiento, símbolos e Instituciones de autogobierno. b) Demarcaciones territoriales dentro de la Comunidad de Euskadi. c) Régimen electoral. d) Estatuto jurídico de los funcionarios. e) Procedimiento administrativo derivado del derecho y de la organización propia; expropiación forzosa, sistema de responsabilidad, patrimonio y régimen jurídico de todas las Administraciones públicas de la Comunidad de Euskadi. f) Asociaciones y Fundaciones. g) Derecho privado civil foral o propio de Euskadi, que incluirá: - La determinación del régimen de sujeción al mismo dentro de su Territorio. - La ordenación y gestión de todos los registros e instrumentos públicos civiles en el territorio de la Comunidad de Euskadi bajo dependencia administrativa o judicial de las Instituciones vascas. - La ordenación de las relaciones jurídico-civiles relativas al derecho de familia, incluidos los efectos de la regulación de las uniones estables de personas alternativas al régimen de matrimonio. - La ordenación de las relaciones jurídico-civiles de carácter económico y patrimonial, con respeto a las bases de las obligaciones contractuales que establezca el Estado. 24 ====Artículo 47.- Políticas educativas y culturales==== 1. Corresponde a la Comunidad de Euskadi el desarrollo constitucional de los derechos y deberes fundamentales respecto al régimen jurídico de uso de las lenguas, los derechos de expresión y comunicación, el derecho a la educación y la libertad de enseñanza. 2. Para la elaboración, ejecución y control de las políticas públicas educativas y culturales que le corresponden con carácter exclusivo a la Comunidad de Euskadi, las Instituciones vascas ostentarán todas las potestades legislativas y de ejecución en las siguientes materias y ámbitos: a) Enseñanza, tanto no universitaria como universitaria, en toda su extensión, niveles y grados, modalidades y especialidades, incluído el aprendizaje permanente. b) Formación Profesional, que incluirá todos los subsistemas de cualificación y formación profesional reglada, ocupacional y continua. c) Obtención, expedición y homologación de títulos académicos y profesionales. d) Defensa y protección del patrimonio cultural, artístico y monumental. e) Artesanía. f) Museos, bibliotecas y archivos. g) Cinematografía, artes escénicas, deporte y espectáculos. h) Régimen de prensa, radio, televisión y en general de todos los medios de comunicación social. 3. En relación a los aspectos sobre identidad y representación cultural de la Comunidad de Euskadi, el Estado garantizará el respeto a la representatividad internacional de la identidad vasca en todas las manifestaciones culturales de los ámbitos del deporte y de la industria, producción y creación literaria, artística, científica y técnica, incluyendo la representación de la Comunidad de Euskadi en órganos internacionales y la promoción exterior de la cultura vasca, para lo que podrá suscribir acuerdos con instituciones y organismos internacionales o de otros países. 4. Euskadi tiene derecho a disponer en el ámbito deportivo de sus propias selecciones nacionales, que podrán participar con carácter oficial en las competiciones internacionales. ====Artículo 48.- Políticas sociales y sanitarias==== Corresponden a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo las políticas públicas sociales y sanitarias. Para la elaboración, ejecución y control de estas políticas públicas, las Instituciones vascas ostentarán todas las potestades legislativas y de ejecución en las siguientes materias y ámbitos: a) Sanidad interior y exterior. b) Ordenación farmacéutica, productos sanitarios y farmacéuticos. c) Asistencia social. d) Instituciones y establecimientos de protección y tutela de menores. 25 e) Régimen e Instituciones penitenciarias y de reinserción social. f) Desarrollo comunitario. g) Políticas de igualdad de género. h) Política infantil, juvenil y de tercera edad. i) Integración social y laboral de la inmigración. j) Políticas de protección a la familia. ====Artículo 49.- Políticas sectoriales económicas y financieras==== Corresponden a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo las políticas públicas sectoriales económicas y financieras. Para la elaboración, ejecución y control de estas políticas públicas, las Instituciones vascas ostentarán todas las potestades legislativas y de ejecución en las siguientes materias y ámbitos: a) Defensa del consumidor y del usuario. b) Instalaciones de producción, distribución y transporte de energía. c) Régimen minero y energético; recursos geotérmicos. d) Agricultura y ganadería. e) Montes, aprovechamientos y servicios forestales, vías pecuarias y pastos. f) Pesca marítima y ordenación del sector pesquero, marisqueo y acuicultura, caza y pesca fluvial y lacustre. g) Industria. h) Telecomunicaciones. i) Régimen de las nuevas tecnologías relacionadas con la sociedad de la información y del conocimiento. j) Investigación científica y técnica. k) Comercio interior y exterior; Ferias y Mercados; Denominaciones de Origen y Publicidad. l) Corporaciones de Derecho Público, en particular, Cofradías de Pescadores, y Cámaras de Comercio, Industria y Navegación. m) Colegios Profesionales y ejercicio de profesiones tituladas; régimen de Notarios, Registradores de la Propiedad, Agentes de Cambio y Bolsa, y Corredores de Comercio. n) Turismo, ocio y esparcimiento. o) Casinos, juegos y apuestas. p) Ordenación del crédito, banca y seguros. q) Cooperativas y Mutualidades no integradas en la Seguridad Social. r) Instituciones de crédito y Cajas de Ahorro. s) Bolsas de Comercio y demás centros de contratación de mercancías y de valores. t) Estadística. ====Artículo 50.- Políticas de recursos naturales, ordenación territorial, vivienda e medio ambiente==== 1. Corresponden a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo las políticas públicas de recursos naturales, ordenación territorial, vivienda y medio ambiente. Para la elaboración, ejecución y control de estas políticas públicas, las 26 Instituciones vascas ostentarán todas las potestades legislativas y de ejecución en las siguientes materias y ámbitos: a) Medio ambiente y ecología. b) Salvamento marítimo y vertidos industriales y contaminantes. c) Aprovechamientos hidráulicos, canales y regadíos, aguas minerales, termales y subterráneas. d) Ordenación del territorio y del litoral. e) Urbanismo y Vivienda. 2. En virtud de este Estatuto, constituirán bienes de dominio público de la Comunidad de Euskadi los recursos naturales ubicados en su territorio y, en particular, la zona marítimoterrestre de su litoral y sus playas, el mar territorial adjunto hasta el límite de doce millas, y los recursos naturales existentes en los mismos. Por Ley del Parlamento Vasco, que respetará las normas y tratados internacionales y los principios y objetivos esenciales de la legislación estatal, se regulará su administración, defensa y conservación. ====Artículo 51.- Políticas de infraestructuras y transportes==== 1. Corresponden a la Comunidad de Euskadi con carácter exclusivo las políticas públicas de infraestructuras y transportes. Para la elaboración, ejecución y control de estas políticas públicas, las Instituciones vascas ostentarán todas las potestades legislativas y de ejecución en las siguientes materias y ámbitos: a) Ferrocarriles. b) Transportes terrestres, marítimos, fluviales y por cable. c) Puertos, helipuertos y aeropuertos. d) Servicio Meteorológico. e) Centros de Contratación y terminales de carga en materia de transporte. f) Obras Públicas. g) Tráfico y circulación de vehículos a motor. 2. En virtud de este Estatuto, serán de titularidad plena de la Comunidad de Euskadi todas las obras públicas e infraestructuras que se encuentren total o parcialmente en su territorio, independientemente de su calificación de interés general, incluidas todas aquellas que constituyen soporte de los sistemas de transporte y comunicaciones respecto de los tramos que se ubiquen o transcurran por su ámbito territorial. 3. Las Instituciones vascas coordinarán sus actuaciones y colaborarán con el Estado y con las Comunidades Autónomas a fin de salvaguardar sus intereses respectivos, aplicando la legislación específica sobre infraestructuras y obras públicas de interés general, sin perjuicio de lo dispuesto en este Estatuto. 27 '''Sección 2ª.- Políticas Públicas exclusivas de régimen específico''' ====Artículo 52.- Políticas de Seguridad Pública==== 1. En virtud de este Estatuto, corresponden a la Comunidad de Euskadi, para la protección de las personas y bienes, todas las funciones gubernativas y de seguridad que establezcan las Leyes, así como el régimen de su propia policía o Ertzaintza. 2. Quedan reservadas a las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, para su ejercicio en la Comunidad de Euskadi, única y exclusivamente, los servicios policiales asociados al control de las políticas públicas atribuidas al Estado con carácter exclusivo en este Estatuto. 3. El mando supremo de la Ertzaintza corresponde al Lehendakari. 4. Una Junta de Seguridad, formada, en número igual, por representantes del Estado y de la Comunidad de Euskadi, garantizará la coordinación entre la Ertzaintza y las Fuerzas y Cuerpos de Seguridad del Estado, respecto a aquellos delitos que afecten tanto a la Comunidad de Euskadi como al Estado. ====Artículo 53.- Políticas socio-laborales y de empleo==== 1. Se atribuyen a la Comunidad de Euskadi todas las potestades y funciones públicas necesarias para establecer y regular su ámbito socio-laboral propio. Ejercerá sus competencias en materia sociolaboral atendiendo a los derechos y obligaciones esenciales de trabajadores y empresarios definidos en los ámbitos estatal y europeo. 2. Corresponden a la Comunidad de Euskadi la potestad legislativa y la potestad de ejecución en materia laboral, de empleo, formación y prevención de riesgos laborales. A tal fin, la Comunidad de Euskadi podrá organizar, gestionar y tutelar, dentro de su territorio, todos los servicios relacionados con las materias citadas, incluida la función inspectora, sin perjuicio de la colaboración y cooperación con el Estado. 3. Las Instituciones Vascas serán competentes para determinar, dentro de su ámbito territorial, la representatividad de las organizaciones sindicales y empresariales atendiendo a criterios estrictamente democráticos, así como el régimen y eficacia de la negociación colectiva, sin perjuicio del respeto a la voluntad pactada entre las organizaciones sindicales y empresariales de la Comunidad de Euskadi. 4. Las Instituciones vascas establecerán los oportunos instrumentos bilaterales con el Estado y la Unión Europea para la colaboración y cooperación en el ejercicio de las competencias en materia laboral. Las relaciones de carácter financiero derivadas del ejercicio de las mismas, incluida la participación en fondos de ámbito estatal o europeo, se sujetarán al sistema de Concierto Económico previsto en este Estatuto, atendiendo al principio de solidaridad. 28 5. Los poderes públicos vascos ajustarán el ejercicio de las competencias en materia laboral a criterios de participación democrática de las organizaciones sindicales y empresariales, procurando que las condiciones de trabajo se adecuen al nivel de desarrollo y progreso social, y promoviendo la cualificación de los trabajadores y trabajadoras y su formación continua a lo largo de toda la vida laboral. 6. El Consejo Vasco de Relaciones Laborales será la entidad consultiva de las Instituciones vascas en materia sociolaboral y constituirá el órgano de encuentro y diálogo permanente entre las organizaciones sindicales y las confederaciones empresariales en el ámbito de la Comunidad de Euskadi, con el objetivo de fomentar la negociación colectiva y promover la mediación y el arbitraje en los conflictos laborales. El Consejo Vasco de Relaciones Laborales gozará de personalidad jurídica propia e independiente para el desarrollo de sus atribuciones, que serán reguladas por Ley del Parlamento Vasco. ====Artículo 54.- Políticas de Protección Social==== 1. Los Poderes Públicos vascos mantendrán un régimen público de seguridad social para todos los ciudadanos y ciudadanas, que garantice la asistencia y las prestaciones sociales suficientes ante situaciones de necesidad. 2. Corresponde a las Instituciones vascas la potestad de desarrollo de la legislación del Estado en materia de previsión social y de seguridad social, así como la gestión del sistema público de seguridad social en su ámbito territorial, que se ejercitará con un presupuesto propio y que incluirá la función recaudadora de las cotizaciones sociales devengadas en la Comunidad de Euskadi y la gestión del patrimonio ubicado en su territorio y afecto al sistema. 3. Las Instituciones vascas garantizarán el principio de unidad en la titularidad de los recursos del sistema de seguridad social del conjunto del Estado. A tal efecto, su participación financiera en el mismo se sujetará al sistema de Concierto Económico previsto en este Estatuto, en el que se regularán los flujos económicos y los mecanismos de inspección que garanticen los principios de solidaridad y no discriminación con los ciudadanos y ciudadanas del conjunto del Estado. 4. La Comunidad de Euskadi podrá organizar y administrar dentro de su territorio todos los servicios relacionados con las materias expresadas en este artículo y ejercerá la tutela de las Instituciones, Entidades y Fundaciones en materia de seguridad social. 29 ==ÍTULO V.- DE LA ECONOMÍA, HACIENDA Y PATRIMONIO EN LA COMUNIDAD DE EUSKADI== ===Capítulo Primero.- Del Ejercicio del Poder Público en el ámbito económico=== ====Artículo 55.- Principios de Relación Económica con el Estado==== 1. Las Instituciones vascas ejercerán las facultades y competencias reconocidas en el presente Título, de conformidad con el régimen de relación y reparto competencial establecido en este Estatuto y en las normas que a tal efecto dicte el Parlamento Vasco. 2. Por su parte, el Estado, en el ámbito de la Comunidad de Euskadi, ajustará el ejercicio de las facultades y competencias que le atribuye la Constitución a lo dispuesto en el presente Título. 3. Las relaciones de orden económico y financiero entre la Comunidad de Euskadi y el Estado derivadas del ejercicio de sus respectivas facultades y competencias se desarrollarán de forma bilateral y deberán formalizarse mediante el sistema foral tradicional de Concierto Económico, a través de las disposiciones legales o reglamentarias de carácter paccionado que correspondan. 4. Los conflictos y discrepancias que se susciten serán planteados y, en su caso resueltos, por una Comisión Mixta integrada por igual número de representantes de las Instituciones de la Comunidad de Euskadi y del Estado. En el seno de esta Comisión Mixta se establecerán los oportunos instrumentos bilaterales para la coordinación, armonización y colaboración en el ejercicio de todas las facultades y competencias reconocidas en el presente Título y su adecuación a las Políticas Públicas del Estado y de la Unión Europea. 5. En particular, se arbitrarán los mecanismos oportunos que permitan la participación de las Instituciones vascas en la Unión Europea, así como en los tratados y convenios internacionales que incidan en el ejercicio de las facultades y competencias reconocidas en el presente Título. 6. En los términos que se acuerden en virtud del procedimiento previsto en los apartados anteriores, los poderes públicos vascos ajustarán el ejercicio de las facultades y competencias reconocidas en el presente Título al principio de solidaridad, equilibrio económico territorial y al respeto y garantía de la libertad de circulación y establecimiento de las personas y de la libre circulación de bienes, capitales y servicios, sin que se produzcan efectos discriminatorios ni menoscabo de las posibilidades de la libre competencia empresarial. 30 ===Capítulo Segundo.- De la Ordenación económica y financiera de Euskadi=== ====Artículo 56.- Ordenación y planificación de la actividad económica==== 1. Corresponderá con carácter exclusivo a las Instituciones vascas la ordenación y planificación de la actividad económica y la promoción y fomento del desarrollo económico de la Comunidad de Euskadi, de acuerdo con el derecho a la propiedad privada y el respeto a la libertad de empresa en el marco de la economía de mercado. 2. En orden al ejercicio de la iniciativa pública de las Instituciones vascas en la actividad económica, únicamente el Parlamento Vasco, mediante ley, podrá reservar al sector público recursos o servicios esenciales, especialmente en caso de monopolio, y, asimismo, acordar la intervención de empresas cuando así lo exija el interés general. 3. En el mismo sentido, respetando los principios esenciales de la legislación estatal, corresponderá al Parlamento Vasco regular la delimitación de la función social de la propiedad privada, así como cualquier limitación al ejercicio de los derechos inherentes a la misma por causa justificada de utilidad pública o interés social que, en cualquier caso, llevará aparejada la correspondiente indemnización. 4. El Estado arbitrará los mecanismos oportunos que permitan la participación de las Instituciones vascas en la planificación de la actividad económica de ámbito supraterritorial. 5. Las Instituciones vascas participarán, asimismo, en la gestión del sector público económico estatal en su ámbito territorial y designarán, de común acuerdo con el Estado, sus propios representantes en los organismos económicos, órganos de control, instituciones financieras y empresas públicas del Estado y, en su caso, de la Unión Europea, cuya competencia o influencia se extienda al ámbito territorial de la Comunidad de Euskadi. 6. A las Instituciones vascas les corresponderá la potestad legislativa y de ejecución sobre defensa de la competencia, constituyendo a tal efecto el organismo encargado de su salvaguarda, que deberá coordinar su actuación con el Tribunal de Defensa de la Competencia del Estado y con los organismos europeos e internacionales encargados de dicha materia. 7. El Consejo Económico y Social Vasco constituirá el órgano consultivo de las Instituciones vascas con el fin de hacer efectiva la participación de los distintos intereses económicos y sociales en la política económica de la Comunidad de Euskadi. El Consejo gozará de personalidad jurídica propia y plena capacidad e independencia para el ejercicio de sus funciones. Una ley del Parlamento Vasco regulará su composición y funciones. 31 ====Artículo 57.- Sistema financiero==== 1. Corresponderá con carácter exclusivo a las Instituciones vascas la regulación y supervisión del sistema financiero de la Comunidad de Euskadi, de acuerdo con los principios básicos de la legislación mercantil del Estado relativos a la ordenación del crédito, banca y seguros y sin perjuicio de las competencias del Estado en materia de régimen aduanero y arancelario y sistema monetario. 2. La Comunidad de Euskadi participará y designará, de común acuerdo con el Estado, sus propios representantes en las instituciones y organismos de control del sistema financiero estatal y, en su caso, de la Unión Europea, cuya competencia o influencia se extienda a su ámbito territorial. ===Capítulo Tercero.- De la Hacienda y Patrimonio de Euskadi=== ====Artículo 58.- Hacienda General de Euskadi==== 1. La Hacienda General de Euskadi estará constituida por el conjunto de derechos y obligaciones de naturaleza económica cuya titularidad corresponda a la Comunidad de Euskadi. 2. El Parlamento Vasco regulará mediante Ley las materias propias de la Hacienda General de Euskadi. 3. Los ingresos de la Hacienda General de Euskadi estarán constituidos por: a) Las aportaciones que efectúen las Instituciones Forales como contribución al sostenimiento de todas las cargas generales de la Comunidad de Euskadi, de conformidad a lo que disponga una Ley del Parlamento Vasco. b) Los rendimientos de los tributos propios que establezca el Parlamento Vasco, de conformidad con lo establecido en el presente Estatuto. c) El producto de las tasas, prestaciones patrimoniales y otros derechos económicos por la utilización del dominio público. d) Los recargos que el Parlamento Vasco pudieran establecer sobre los tributos de aplicación en el ámbito de la Comunidad de Euskadi. e) Las transferencias de la Unión Europa. f) Las transferencias y otras asignaciones con cargo a los Presupuestos Generales del Estado. g) Los rendimientos procedentes de su patrimonio e ingresos de derecho privado. h) El producto de las operaciones de crédito y emisiones de deuda realizadas en virtud de la potestad reconocida en este Estatuto. i) Cualesquiera otros ingresos que puedan establecerse en virtud de lo dispuesto en el presente Estatuto y en las Leyes del Parlamento Vasco. 4. La Comunidad de Euskadi, en el ámbito de su competencia y en relación con su Hacienda General, dispondrá de las mismas prerrogativas reconocidas al Estado. 32 ====Artículo 59.- Presupuestos Generales de Euskadi==== 1. Los Presupuestos Generales de la Comunidad de Euskadi tendrán carácter anual, contendrán la totalidad de los ingresos y gastos de la actividad pública general, y serán elaborados por el Gobierno Vasco y aprobados por el Parlamento Vasco. 2. Una Ley del Parlamento Vasco regulará la elaboración, examen, enmienda, aprobación, modificación, ejecución, liquidación y control de los Presupuestos Generales, así como su posible prórroga. 3. La coordinación y armonización de la política presupuestaria de la Comunidad de Euskadi con la del Estado a los efectos de garantizar la estabilidad económica y presupuestaria se llevará a cabo de conformidad con los principios e instrumentos de relación económica establecidos en este Estatuto. ====Artículo 60.- Autonomía financiera==== 1. La Comunidad de Euskadi tendrá autonomía fiscal y financiera para el desarrollo y ejecución de las competencias reconocidas en el presente Estatuto. 2. La actividad financiera de la Comunidad de Euskadi se coordinará y armonizará con la del Estado de conformidad con lo previsto en el presente Estatuto. De acuerdo con ello, se establecerán las formas de colaboración financiera entre la Comunidad de Euskadi y el Estado y, en especial, para determinar la aportación de aquélla a las cargas generales del Estado, su participación en los ingresos del Estado y la colaboración en la política de inversiones públicas. 3. La Comunidad de Euskadi contribuirá a la financiación de las cargas generales correspondientes a las políticas ejercidas por el Estado en su ámbito territorial, de conformidad con lo establecido en el presente Estatuto, mediante la aportación de un cupo global en el marco del Concierto Económico. Para el señalamiento de este cupo global, se constituirá una Comisión Mixta integrada, de una parte, por un representante de cada Diputación Foral y otros tantos por el Gobierno Vasco, y de otra parte por un número igual de representantes de la Administración del Estado. ====Artículo 61.- Potestad tributaria==== 1. La Comunidad de Euskadi tiene potestad para mantener, establecer y regular, dentro de su territorio, su propio sistema y régimen tributario, que en ningún caso tendrá alcance confiscatorio y que estará inspirado en los principios de igualdad y progresividad. 2. En el marco de los tratados y convenios internacionales y de las normas de armonización fiscal de la Unión Europea, corresponderá a las Instituciones vascas competentes, la exacción, gestión, liquidación, inspección, revisión y recaudación de todos los tributos, con excepción de aquéllos que, en virtud de tales normas, sean de ámbito estatal o europeo. 33 3. Los tributos estatales no podrán recaer sobre hechos imponibles gravados por la Comunidad de Euskadi y, previo acuerdo mutuo, podrán ser objeto de cesión total o parcial a las Instituciones vascas. 4. El Estado no podrá en ningún caso adoptar medidas tributarias sobre bienes situados en el territorio de la Comunidad de Euskadi o que supongan obstáculo para la libre circulación de mercancías o servicios. 5. Asimismo, las Instituciones vascas competentes podrán, dentro de su ámbito territorial, establecer y regular recargos sobre los tributos estatales siempre que no desvirtúen la naturaleza o estructura de los mismos. ====Artículo 62.- Crédito y Deuda Pública==== 1. Las Instituciones vascas podrán emitir deuda pública o contraer crédito en los términos que establezca, mediante Ley, el Parlamento Vasco. 2. La Deuda Pública de la Comunidad de Euskadi y los títulos de carácter equivalente emitidos por las Instituciones vascas tendrán la consideración de fondos públicos a todos los efectos y gozarán de los mismos beneficios y condiciones que la Deuda Pública del Estado. ====Artículo 63.- Patrimonio==== 1. El Patrimonio de la Comunidad de Euskadi integrará, sin excepción, todos los derechos y bienes afectos a las competencias y servicios asumidos por las Instituciones vascas en virtud del presente Estatuto. 2. El Parlamento Vasco resolverá sobre las Instituciones vascas a quienes corresponderá la propiedad o uso de dichos bienes y derechos. 3. El Parlamento Vasco regulará el régimen jurídico de los bienes de dominio público y de los bienes comunales, respetando los principios esenciales de inalienabilidad, imprescriptibilidad e inembargabilidad, así como su desafectación, el régimen jurídico de los bienes de dominio privado, las concesiones administrativas, respetando las bases de las obligaciones contractuales, y la administración, defensa y conservación del Patrimonio de la Comunidad de Euskadi. 4. Las Instituciones vascas garantizarán la conservación y promoverán el enriquecimiento del patrimonio histórico, cultural y artístico de Euskadi y de los bienes que lo integran, cualquiera que sea su régimen jurídico y su titularidad. ====Artículo 64.- Tribunal Vasco de Cuentas Públicas==== 1. El Tribunal Vasco de Cuentas Públicas es el supremo y único órgano fiscalizador de las actividades económico-financieras del sector público de la Comunidad de Euskadi. 34 2. Como órgano dependiente directamente del Parlamento Vasco, ejerce sus funciones por delegación de éste y con jurisdicción sobre todo el territorio de la Comunidad de Euskadi. 3. Los miembros del Tribunal Vasco de Cuentas Públicas gozarán de la misma independencia e inamovilidad que los jueces. 4. Una Ley del Parlamento Vasco regulará su composición, organización y funciones, así como las garantías y procedimiento de su función fiscalizadora y del enjuiciamiento de la responsabilidad contable. ==TÍTULO VI.- DEL RÉGIMEN DE RELACIÓN POLÍTICA CON EL ÁMBITO EUROPEO E INTERNACIONAL== ===Capítulo Primero.- De las Relaciones con Europa=== ====Artículo 65.- Unión Europea==== 1. El Estado incorporará los compromisos derivados del presente Estatuto a los Tratados de la Unión Europea en los términos que corresponda, en orden a garantizar su reconocimiento y respeto en el ámbito europeo. 2. De conformidad con la normativa comunitaria europea, la Comunidad de Euskadi dispondrá de representación directa en los órganos de la Unión Europea. A tal efecto, el Gobierno español habilitará los cauces precisos para posibilitar la participación activa del Gobierno Vasco en los diferentes procedimientos de toma de decisiones de las Instituciones Comunitarias en aquellos asuntos que afecten a sus competencias. Asimismo, los representantes de las Instituciones vascas formarán parte de las delegaciones del Estado en el Consejo de Ministros de la Unión Europea en todos aquellos asuntos que afecten al contenido de las políticas públicas que les son exclusivas. 3. El Gobierno Vasco y el Gobierno español arbitrarán los sistemas de coordinación precisos que garanticen la participación efectiva de la Comunidad de Euskadi en la elaboración, programación, distribución y ejecución de los diferentes fondos comunitarios. 4. Corresponderá a las Instituciones vascas la transposición de las Directivas Comunitarias en el ámbito de sus competencias. 5. El Estado garantizará el acceso de las Instituciones vascas al Tribunal Europeo de Justicia, en tanto en cuanto no se encuentre previsto su acceso directo en la normativa Europea. 35 6. La Comunidad de Euskadi constituirá una circunscripción electoral única en el ámbito de las elecciones al Parlamento Europeo. ====Artículo 66.- Cooperación Transfronteriza e Interregional Europea==== Las Instituciones vascas, en aplicación del principio de subsidiariedad, promoverán la cooperación transfronteriza e interregional en el ámbito de la Unión Europea, como instrumento básico sobre el que edificar la construcción de una Europa basada en el reconocimiento de sus diferentes pueblos y colectividades regionales como factor de enriquecimiento cultural y de profundización democrática. ===Capítulo Segundo.- De las Relaciones Exteriores=== ====Artículo 67.- Representación exterior==== 1. Las Instituciones Públicas Vascas desarrollarán fuera del Territorio de la Comunidad de Euskadi la actividad necesaria para la defensa y la promoción de los intereses de los ciudadanos y ciudadanas vascas, pudiendo suscribir, a tal efecto, acuerdos, convenios y protocolos con instituciones y organismos internacionales, en los ámbitos de su propia competencia. 2. A tal fin, la acción exterior del Gobierno Vasco contará con los recursos humanos y materiales necesarios, incluyendo, en su caso, la creación de delegaciones y oficinas de representación en el exterior, cuyo estatuto será regulado por Ley del Parlamento Vasco. 3. La Comunidad de Euskadi podrá tener presencia directa en todos aquellos organismos internacionales cuya propia regulación de acceso y participación así lo permita y, en especial, en los relacionados con la lengua, la cultura, la paz, la defensa de los derechos humanos y la cooperación, el desarrollo sostenible y el medio ambiente. 4. Los Centros Vascos en el exterior tendrán reconocimiento oficial y constituirán un instrumento esencial para el mantenimiento de los vínculos de la Comunidad de Euskadi con los miembros de las comunidades vascas en el exterior, así como para el desarrollo y fomento de las relaciones comerciales, culturales, políticas e institucionales con los países en los que éstos se ubican. ====Artículo 68.- Tratados y Convenios Internacionales==== 1. La formalización por parte del Gobierno español de tratados y convenios internacionales que supongan una alteración o restricción de las competencias recogidas en el presente Estatuto Político exigirá la autorización previa de las Instituciones Comunes vascas. 36 2. El Gobierno Vasco participará, en cuanto parte implicada, en el desarrollo de las negociaciones de tratados y convenios internacionales desarrollados por el Gobierno español, así como en los proyectos de legislación aduanera, en tanto afecten a materias de interés específico para la Comunidad de Euskadi. 3. La Comunidad de Euskadi ejecutará los tratados y convenios internacionales en todo lo que afecte a sus atribuciones y competencias. ===Capítulo Terceiro.- Da Cooperación ó Desenvolvemento=== ====Artículo 69.- Solidaridade e Cooperación ó Desenvolvemento==== A Comunidade de Euskadi poderá desenvolver unha política propia de solidariedade e de cooperación cos países en vías de desenvolvemento, establecendo para ese efecto os programas e acordos pertinentes cos países e zonas destinatarias, así como coas organizacións non gobernamentais e as institucións públicas e privadas que resulte preciso para garantir a efectividad e eficacia das políticas de cooperación. ==DISPOSICIÓN TRANSITORIA== '''1'''. No prazo máximo de seis meses desde a entrada en vigor do presente Estatuto, a Comunidade de Euskadi asumirá materialmente e comezará a exercer en plenitude tódalas potestades, funcións e servizos sen excepción que lle corresponden conforme ó seu réxime de autogoberno, todo isto sen perxuízo da continuidade no exercicio e da subrogación plena nas que xa ten asumidas a Comunidade Autónoma de Euskadi. '''2'''. Dentro de dito prazo de seis meses, unha Comisión Mixta de Transferencias integrada por igual número de representantes do Goberno Vasco e do Goberno do Estado, por unha sola vez e de modo definitivo, establecerá os acordos que procedan co fin de garantizar a continuidade dos servizos públicos e traspasar os medios personais e materiais de titularidade do Estado, que quedarán, respectivamente, integrados na Comunidade de Euskadi ou baixo a súa titularidade plena conforme ó seu réxime de autogoberno. A ditos efectos, se considerará que as actas da Comisión Mixta e os certificados que se libren con relación aos inventarios e documentos oficiais do Estado serán suficentes para a titulación e inscripción dos bens nos Rexistros Oficiais correspondentes. No seo da Comisión Mixta citada, se aprobarán os acordos financieiros e se procederá á regularización de fluxos financieiros que correspondan entre a Comunidade de Euskadi e o Estado. A falta de acordo na Comisión Mixta non impedirá á Comunidade de Euskadi o exercicio das atribucións ou competencias asumidas, que as poderá exercer cos seus propios medios e recursos financieiros, sen perxuízo de poder reclamar con posterioridade. 1900 3519 2006-08-08T09:20:58Z Norrin strange 45 <div class="boilerplate metadata" id="inuse" style="background: #cfc; border: 1px solid #aaa; margin: 0 2.5%; padding: 0 10px"> '''Este artigo está actualmente sendo editado.'''<br />Por favor, non faga ningunha edición neste artigo mentras esta mensaxe siga aparecendo para evitar así [[Wikipedia:Conflito de edición|conflitos de edición]]. Se precisa saber quen está traballando no artigo, por favor revise o [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=history}} historial de edicións] </div><includeonly>[[Category:Artigos en edición por un usuario]]</includeonly><noinclude>[[Category:Marcadores de mantemento|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1901 3557 2006-08-28T14:25:26Z 213.60.38.31 /* TÍTULO IX: Garantías y reforma de la Constitución */ {{nongalego}} O [[14 de xullo]] de [[1931]] as Cortes iniciaron as súas sesións baixo a presidencia do socialista [[Julián Besteiro]]. No comezo da súa andaina as Cortes refrendaron os decretos elaborados polo goberno provisional e crearon unha comisión encargada de redactar a Constitución. O [[29 de agosto]] [[Luis Jiménez de Asúa]] presentaba a primeira redacción da Constitución, para posteriormente discutirse artigo por artigo. Os debates parlamentarios foron moi intensos, sobre todo o dos artigos 26-27 (relacionados coas congregacións relixiosas e a súa financiación) e o 44 (referente á expropiación de terras). As crises derivadas das discusións deste artigos fixeron dimitir ó Presidente do goberno [[Niceto Alcalá Zamora]], mais este voltou á presidencia animado por [[Manuel Azaña]]. Tras case 4 meses de discusións, o [[9 de decembro]] a Constitución foi aprobada en Cortes con 368 votos a favor, 89 ausencias e ningún voto en contra. O feito de non ser ratificada en referendo popular impediu coñecer o grao de apoio cidadá, e outorgou motivos á dereita para deslexitimala. ==TÍTULO PRELIMINAR: Disposicións xerais== '''Artigo 1''' 1. España é unha República democrática de traballadores de toda clase, que se organiza en réxime de Liberdade e de Xustiza.<br> 2. Os poderes de tódolos seus órganos emanan do pobo.<br> 3. A República constitúe un Estado integral, compatible coa autonomía dos Municipios e as Rexións.<br> 4. A bandeira da República española é vermella, amarela e morada. '''Artigo 2''' 1. Tódolos españois son iguais ante a lei. '''Artigo 3''' 1. O Estado español non ten relixión oficial. '''Artigo 4''' 1. O castelán é o idioma oficial da República.<br> 2. Todo español ten a obriga de sabelo e dereito de usalo, sen perxuízo dos dereitos que as leis do Estado recoñezan ás linguas das provincias ou rexións.<br> 3. Salvo o que se dispoña en leis especiais, a ninguén se lle poderá esixir o coñecemento nin o uso de ningunha lingua rexional. '''Artigo 5''' 1. A capitalidade da República fíxase en Madrid.<br> '''Artigo 6''' 1. España renuncia á guerra como instrumento de política nacional. '''Artigo 7''' 1. O Estado español acatará as normas universais do Dereito internacional, incorporándoas ó seu dereito positivo. ==TÍTULO I: Organización nacional == '''Artigo 8''' 1. O Estado español, dentro dos límites irreductibles do seu territorio actual, estará integrado por Municipios mancomunados en provincias e polas rexións que se constitúan en réxime de autonomía.<br> 2. Os territorios de soberanía do norte de África se organizarán en réxime autónomo en relación directa co Poder central. '''Artigo 9''' 1. Tódolos Municipios da República serán autónomos nas materias da súa competencia e elixirán os seus Concellos por sufraxio universal, igual, directo e segredo, salvo cando funcionen en réxime de Concello aberto.<br> 2. Os alcaldes serán desiñados sempre por elección directa do pobo ou polo Concello. '''Artigo 10''' 1. As provincias constituiranse polos Municipios mancomunados conforme a unha lei que determinará o seu réxime, as súas funcións e o xeito de elexir o órgano xestor dos seus fins político-administrativos.<br> 2. No seu termo xurisdiccional entraran os propios municipios que actualmente as forman, salvo as modificacións que autorice a lei, cos requisitos correspondentes.<br> 3. Nas illas Canarias, ademáis, cada illa formará unha categoría orgánica provista dun Cabildo insular como Corpo xestor dos seus intereses peculiares, con funcións e facultades administrativas iguais ás que a lei asiñe ó das provincias.<br> 4. As illas Baleares poderán optar por un réxime idéntico. '''Artigo 11''' 1. Se unha ou varias provincias limítrofes, con características históricas, culturais e económicas, comúns, acordaran organizarse en rexión autónoma pra formar un núcleo político administrativo, dentro do Estado español, presentarán o seu Estatuto con arreglo ó establecido no Artigo 12.<br> 2. Nese Estatuto poderán recabar para sí, na súa totalidade ou parcialmente, as atribucións que se determinan nos artigos 15, 16 e 18 desta Constitución, sen perxuízo, no segundo caso, de que poidan recabar todas ou parte das restantes polo mesmo procedimento establecido neste Código fundamental.<br> 3. A condición de limítrofe non é esixible ós territorios insulares entre sí.<br> 4. Unha vez aprobado o Estatuto, será a lei básica da organización político administrativa da rexión autónoma, e o Estado español a recoñecerá e amparará como parte integrante do seu ordeamento xurídico. '''Artigo 12''' 1. Para a aprobación do Estatuto da rexión autónoma se requiren as seguintes condicións:<br> a) Que o propoña a maioría dos seus Concellos ou, cando menos, aqueles cuxos Municipios comprendan as dúas terceiras partes do Censo electoral da rexión.<br> b) Que o acepten, polo procedemento que sinale a lei Electoral, polo menos as dúas terceiras partes dos electores inscritos no Censo da rexión. Se o plebiscito fose negativo, non poderá renovarse a proposta de autonomía ata transcurridos cinco anos.<br> c) Que o aproben as Cortes.<br> 2. Os Estatutos rexionais serán aprobados polo Congreso sempre que se axusten ó presente Título e non contengan, en caso algún, preceptos contrarios á Constitución, e tampouco ás leis orgánicas do Estado nas materias non transmisibles ó poder rexional, sen perxuízo da facultade que ás Cortes recoñecen os artigos 15 e 16. '''Artigo 13''' 1. En ningún caso se admite a Federación de rexións autónomas. '''Artigo 14''' Son da exclusiva competencia do Estado español a lexislación e a execución directa nas materias seguintes:<br> 1. Adquisición e perda da nacionalidade e regulación dos dereitos e deberes constitucionais.<br> 2. Relación entre as Igrexas e o Estado e réxime de cultos.<br> 3. Representación diplomática e consular e, en xeral, a do Estado no exterior; declaración de guerra; Tratados de paz; réxime de Colonias e Protectorado, e toda clase de relacións internacionais.<br> 4. Defensa da seguridade pública nos conflitos de carácter suprarrexional ou extrarrexional.<br> 5. Pesca marítima. <br> 6. Débeda do Estado.<br> 7. Exército, Mariña de guerra e Defensa nacional.<br> 8. Réxime arancelario, Tratados de Comercio, Aduanas e libre circulación das mercancías.<br> 9. Abanderamento de buques mercantes, os seus dereitos e beneficios e iluminación de costas.<br> 10. Réxime de extradición.<br> 11. Xurisdicción do Tribunal Supremo, salvo as atribucións que se recoñezan ós Poderes rexionais.<br> 12. Sistema monetario, emisión fiduciaria e ordeación xeral bancaria.<br> 13. Réxime xeral de comunicacións, líñas aéreas, correos, telégrafos, cables submarinos e radiocomunicación.<br> 14. Aproveitamentos hidráulicos e instalacións eléctricas, cando as augas discurran fora da rexión autónoma ou o transporte da enerxía salga do seu termo.<br> 15. Defensa sanitaria en canto afecte a intereses extrarrexionais.<br> 16. Policía de fronteiras, inmigración, emigración e estranxeiría.<br> 17. Facenda xeral do Estado.<br> 18. Fiscalización da producción e o comercio de armas.<br> '''Artigo 15''' Corresponde ó Estado español a lexislación, e poderá corresponder ás rexións autónomas a execución, na medida da súa capacidade política, a xuízo das Cortes, sobor as seguintes materias:<br> 1. Lexislación penal, social, mercantil e procesal, e en canto á lexislación civil, a forma do matrimonio, a ordenación dos rexistros e hipotecas, as bases das obligacións contractuais e a regulación dos Estatutos, personal, real e formal, para coordinar a aplicación e resolver os conflitos entre as distintas lexislacións civís de España.<br> A execución das leis sociais será inspeccionada polo Goberno da República, para garantir o seu estrito cumprimento e o dos Tratados internacionais que afecten á materia.<br> 2. Lexislación sobor propiedade intelectual e industrial.<br> 3. Eficacia dos comunicados oficiais e documentos públicos.<br> 4. Pesas e medidas.<br> 5. Réxime mineiro e bases mínimas sobor montes, agricultura e gandería, en canto afecte á defensa da riqueza e á coordinación da economía nacional.<br> 6. Ferrocarrís, estradas, canles, teléfonos e portos de interese xeral, quedando a salvo para o Estado a reversión e policía dos primeiros e a execución directa que poda reservarse.<br> 7. Bases mínimas da lexislación sanitaria interior.<br> 8. Réxime de seguros xerais e sociais.<br> 9. Lexislación de augas, caza e pesca fluvial.<br> 10. Réxime de Prensa, Asociacións, reunións e espectáculos públicos.<br> 11. Dereito de expropiación, salvo sempre a facultade do Estado para executar por sí as súas obras peculiares.<br> 12. Socialización de riquezas naturais e empresas económicas, delimitándose pola lexislación a propiedade e as facultades do Estado e das rexións.<br> 13. Servizos de aviación civil e radiodifusión. '''Artigo 16''' 1. Nas materias non comprendidas nos dous artigos anteriores, poderán corresponder á competencia das rexións autónomas a lexislación exclusiva e a execución directa, conforme ó que dispoñan os respectivos Estatutos aprobados polas Cortes. '''Artigo 17''' 1. Nas rexións autónomas non se poderá regular ningunha materia con diferenza de trato entre os naturais do país e os demáis españois. '''Artigo 18''' 1. Tódalas materias que non estean explícitamente recoñecidas no seu Estatuto á rexión autónoma se reputarán propias da competencia do Estado; pero éste poderá distribuir ou transmitir as facultades por medio dunha lei. '''Artigo 19''' 1. O Estado poderá fixar, por medio dunha lei, aquelas bases as que terán de axustarse as disposicións lexislativas das rexións autónomas, cando así o esixira a armonía entre os intereses locais e o interese xeral da República. Corresponde ó Tribunal de Garantías Constitucionais a apreciación previa desta necesidade.<br> 2. Para a aprobación desta lei se precisará o voto favorable das dúas terceiras partes dos Deputados que integren as Cortes.<br> 3. Nas materias reguladas por unha lei de Bases da República as rexións poderán estatuir o pertinente, por lei ou por ordenanza. '''Artigo 20''' 1. As leis da República serán executadas nas rexións autónomas polas súas autoridades respectivas, excepto aquelas cuxa aplicación esté atribuida a órganos especiais ou en cuxo texto se dispoña o contrario, sempre conforme ó establecido neste título.<br> 2. O Goberno da República poderá ditar Reglamentos para a execución das súas leis, aínda nos casos en que esta execución corresponda ás autoridades rexionais. '''Artigo 21''' 1. O dereito do Estado español prevalece sobre o das rexións autónomas en todo o que non estea atribuido á exclusiva competencia destas nos seus respectivos Estatutos. '''Artigo 22''' 1. Calquera das provincias que forme unha rexión autónoma ou parte dela poderá renunciar ó seu réxime e voltar ó de provincia directamente vinculada ó Poder central. Para tomar este acordo será necesario que o propoña a maioría dos seus Concellos e o acepten, polo menos, dúas terceiras partes dos electores inscritos no censo da provincia. ==TÍTULO II: Nacionalidade== '''Artigo 23''' Son españois:<br> 1. Os nados, dentro ou fora de España, de pai ou nai españois.<br> 2. Os nados en territorio español de pais estranxeiros, sempre que opten pola nacionalidade española na forma que as leis determinen.<br> 3. Os nados en España de pais descoñecidos.<br> 4. Os estranxeiros que obteñan carta de natureza e os que sen ela teñan gañado vecindade en calquera pobo da República, nos termos e condicións que prescriban as leis.<br> La extranjera que case con español conservará su nacionalidad de origen o adquirirá la de su marido, previa opción regulada por las leyes de acuerdo con los Tratados internacionales. Una ley establecerá el procedimiento que facilite la adquisición de la nacionalidad a las personas de origen español que residan en el extranjero. '''{{Artículo|24}}''' La calidad de español se pierde: 1. Por entrar al servicio de las armas de una potencia extranjera sin licencia del Estado español, o por aceptar empleo de otro Gobierno que lleve anejo ejercicio de autoridad o jurisdicción. 2. Por adquirir voluntariamente naturaleza en país extranjero. A base de una reciprocidad internacional efectiva y mediante los requisitos y trámites que fijará una ley, se concederá ciudadanía a los naturales de Portugal y países hispánicos de América, comprendido el Brasil, cuando así lo soliciten y residan en territorio español, sin que pierdan ni modifiquen, su ciudadanía de origen. En estos mismos países, si sus leyes no lo prohíben, aun cuando no reconozcan el derecho de reciprocidad, podrán naturalizarse los españoles sin perder su nacionalidad de origen. ==TÍTULO III: Derechos y deberes de los españoles == ===CAPÍTULO PRIMERO: Garantías individuales y políticas === '''{{Artículo|25}}''' No podrán ser fundamentos de privilegio jurídico: la naturaleza, la filiación, el sexo, la clase social, la riqueza, las ideas políticas ni las creencias religiosas. El Estado no reconoce distinciones y títulos nobiliarios. '''{{Artículo|26}}''' Todas las confesiones religiosas serán consideradas como Asociaciones sometidas a una ley especial. El Estado, las regiones, las provincias y los Municipios, no mantendrán, favorecerán, ni auxiliarán económicamente a las Iglesias, Asociaciones e Instituciones religiosas. Una ley especial regulará la total extinción, en un plazo máximo de dos años, del presupuesto del Clero. Quedan disueltas aquellas Órdenes religiosas que estatutariamente impongan, además de los tres votos canónicos, otro especial de obediencia a autoridad distinta de la legítima del Estado. Sus bienes serán nacionalizados y afectados a fines benéficos y docentes. Las demás Órdenes religiosas se someterán a una ley especial votada por estas Cortes Constituyentes y ajustada a las siguientes bases 1. Disolución de las que, por sus actividades, constituyan un peligro para la seguridad del Estado. 2. Inscripción de las que deban subsistir, en un Registro especial dependiente del Ministerio de justicia. 3. Incapacidad de adquirir y conservar, por sí o por persona interpuesta, más bienes que los que, previa justificación, se destinen a su vivienda o al cumplimiento directo de sus fines privativos. 4. Prohibición de ejercer la industria, el comercio o la enseñanza. 5. Sumisión a todas las leyes tributarias del país. 6. Obligación de rendir anualmente cuentas al Estado de la inversión de sus bienes en relación con los fines de la Asociación. Los bienes de las Órdenes religiosas podrán ser nacionalizados. '''{{Artículo|27}}''' La libertad de conciencia y el derecho de profesar y practicar libremente cualquier religión quedan garantizados en el territorio español, salvo el respeto debido a las exigencias de la moral pública. Los cementerios estarán sometidos exclusivamente a la jurisdicción civil. No podrá haber en ellos separación de recintos por motivos religiosos. Todas las confesiones podrán ejercer sus cultos privadamente. Las manifestaciones públicas del culto habrán de ser, en cada caso, autorizadas por el Gobierno. Nadie podrá ser compelido a declarar oficialmente sus creencias religiosas. La condición religiosa no constituirá circunstancia modificativa de la personalidad civil ni política salvo lo dispuesto en esta Constitución para el nombramiento de Presidente de la República y para ser Presidente del Consejo de Ministros. '''{{Artículo|28}}''' Sólo se castigarán los hechos declarados punibles por ley anterior a su perpetración. Nadie será juzgado sino por juez competente y conforme a los trámites legales. '''{{Artículo|29}}''' Nadie podrá ser detenido ni preso sino por causa de delito. Todo detenido será puesto en libertad o entregado a la autoridad judicial, dentro de las veinticuatro horas siguientes al acto de la detención. Toda detención se dejará sin efecto o se elevará a prisión, dentro de las setenta y dos horas de haber sido entregado el detenido al juez competente. La resolución que se dictare será por auto judicial y se notificará al interesado dentro del mismo plazo. Incurrirán en responsabilidad las autoridades cuyas órdenes motiven infracción de este Artículo, y los agentes y funcionarios que las ejecuten, con evidencia de su ilegalidad. La acción para perseguir estas infracciones será pública, sin necesidad de prestar fianza ni caución de ningún género. '''{{Artículo|30}}''' El Estado no podrá suscribir ningún Convenio o Tratado internacional que tenga por objeto la extradición de delincuentes político sociales. '''{{Artículo|31}}''' Todo español podrá circular libremente por el territorio nacional y elegir en él su residencia y domicilio, sin que pueda ser compelido a mudarlos a no ser en virtud de sentencia ejecutoria. El derecho a emigrar o inmigrar queda reconocido y no está sujeto a más limitaciones que las que la ley establezca. Una ley especial determinará las garantías para la expulsión de los extranjeros del territorio español. El domicilio de todo español o extranjero residente en España es inviolable. Nadie podrá entrar en él sino en virtud de mandamiento de juez competente. El registro de papeles y efectos se practicará siempre a presencia del interesado o de una persona de su familia, y, en su defecto, de dos vecinos del mismo pueblo. '''{{Artículo|32}}''' Queda garantizada la inviolabilidad de la correspondencia en todas sus formas, a no ser que se dicte auto judicial en contrario. '''{{Artículo|33}}''' Toda persona es libre de elegir profesión. Se reconoce la libertad de industria y comercio, salvo las limitaciones que, por motivos económicos y sociales de interés general, impongan las leyes. '''{{Artículo|34}}''' Toda persona tiene derecho a emitir libremente sus ideas y opiniones, valiéndose de cualquier medio de difusión, sin sujetarse a la previa censura. En ningún caso podrá recogerse la edición de libros y periódicos sino en virtud de mandamiento de juez competente. No podrá decretarse la suspensión de ningún periódico sino por sentencia firme. '''{{Artículo|35}}''' Todo español podrá dirigir peticiones, individual y colectivamente, a los Poderes públicos y a las autoridades. Este derecho no podrá ejercerse por ninguna clase de fuerza armada. '''{{Artículo|36}}''' Los ciudadanos de uno y otro sexo, mayores de veintitrés años, tendrán los mismos derechos electorales conforme determinen las leyes. '''{{Artículo|37}}''' El Estado podrá exigir de todo ciudadano su prestación personal para servicios civiles o militares, con arreglo a las leyes. Las Cortes, a propuesta del Gobierno, fijarán todos los años el contingente militar. '''{{Artículo|38}}''' Queda reconocido el derecho de reunirse pacíficamente y sin armas. Una ley especial regulará el derecho de reunión al aire libre y el de manifestación. '''{{Artículo|39}}''' Los españoles podrán asociarse o sindicarse libremente para los distintos fines de la vida humana, conforme a las leyes del Estado. Los Sindicatos y Asociaciones estarán obligados a inscribirse en el Registro público correspondiente, con arreglo a la ley. '''{{Artículo|40}}''' Todos los españoles, sin distinción de sexo, son admisibles a los empleos y cargos públicos según su mérito y capacidad, salvo las incompatibilidades que las leyes señalen. '''{{Artículo|41}}''' Los nombramientos, excedencias y jubilaciones de los funcionarios públicos se harán conforme a las leyes. Su inamovilidad se garantiza por la Constitución. La separación del servicio, las suspensiones y los traslados sólo tendrán lugar por causas justificadas previstas en la ley. No se podrá molestar ni perseguir a ningún funcionario público por sus opiniones políticas, sociales o religiosas. Si el funcionario público, en el ejercicio de su cargo, infringe sus deberes con perjuicio de tercero, el Estado o la Corporación a quien sirva serán subsidiariamente responsables de los daños y perjuicios consiguientes, conforme determine la ley. Los funcionarios civiles podrán constituir Asociaciones profesionales que no impliquen injerencia en el servicio público que les estuviere encomendado. Las Asociaciones profesionales de funcionarios se regularán por una ley. Estas Asociaciones podrán recurrir ante los Tribunales contra los acuerdos de la superioridad que vulneren los derechos de los funcionarios. '''{{Artículo|42}}''' Los derechos y garantías consignados en los artículos 29, 31, 34, 38 y 39 podrán ser suspendidos total o parcialmente, en todo el territorio nacional o en parte de él, por decreto del Gobierno, cuando así lo exija la seguridad del Estado, en casos de notoria o inminente gravedad. Si las Cortes estuviesen reunidas, resolverán sobre la suspensión acordada por el Gobierno. Si estuviesen cerradas, el Gobierno deberá convocarlas para el mismo fin en el plazo máximo de ocho días. A falta de convocatoria se reunirán automáticamente al noveno día. Las Cortes no podrán ser disueltas antes de resolver mientras subsista la suspensión de garantías. Si estuvieran disueltas, el Gobierno dará inmediata cuenta a la Diputación Permanente establecida en el artículo 62, que resolverá con iguales atribuciones que las Cortes. El plazo de suspensión de garantías constitucionales no podrá exceder de treinta días. Cualquier prórroga necesitará acuerdo previo de las Cortes o de la Diputación Permanente en su caso. Durante la suspensión regirá, para el territorio a que se aplique, la ley de Orden público. En ningún caso podrá el Gobierno extrañar o deportar a los españoles, ni desterrarlos a distancia superior a 250 kilómetros de su domicilio. ===CAPÍTULO SEGUNDO: Familia, economía y cultura === '''{{Artículo|43}}''' La familia está bajo la salvaguardia especial del Estado. El matrimonio se funda en la igualdad de derechos para ambos sexos, y podrá disolverse por mutuo disenso o a petición de cualquiera de los cónyuges, con alegación en este caso de justa causa. Los padres están obligados a alimentar, asistir, educar e instruir a sus hijos. El Estado velará por el cumplimiento de estos deberes y se obliga subsidiariamente a su ejecución. Los padres tienen para con los hijos habidos fuera del matrimonio los mismos deberes que respecto de los nacidos en él. Las leyes civiles regularán la investigación de la paternidad. No podrá consignarse declaración alguna sobre la legitimidad o ilegitimidad de los nacimientos ni sobre el estado civil de los padres, en las actas de inscripción, ni en filiación alguna. El Estado prestará asistencia a los enfermos y ancianos, protección a la maternidad y a la infancia, haciendo suya la "Declaración de Ginebra" o tabla de los derechos del niño. '''{{Artículo|44}}''' Toda la riqueza del país, sea quien fuere su dueño, está subordinada a los intereses de la economía nacional y afecta al sostenimiento de las cargas públicas, con arreglo a la Constitución y a las leyes. La propiedad de toda clase de bienes podrá ser objeto de expropiación forzosa por causa de utilidad social mediante adecuada indemnización, a menos que disponga otra cosa una ley aprobada por los votos de la mayoría absoluta de las Cortes. Con los mismos requisitos la propiedad podrá ser socializada. Los servicios públicos y las explotaciones que afecten al interés común pueden ser nacionalizados en los casos en que la necesidad social así lo exija. El Estado podrá intervenir por ley la explotación y coordinación de industrias y empresas cuando así lo exigieran la racionalización de la producción y los intereses de la economía nacional. En ningún caso se impondrá la pena de confiscación de bienes. '''{{Artículo|45}}''' Toda la riqueza artística e histórica del país, sea quien fuere su dueño, constituye tesoro cultural de la Nación y estará bajo la salvaguardia del Estado, que podrá prohibir su exportación y enajenación y decretar las expropiaciones legales que estimare oportunas para su defensa. El Estado organizará un registro de la riqueza artística e histórica, asegurará su celosa custodia y atenderá a su perfecta conservación. El Estado protegerá también los lugares notables por su belleza natural o por su reconocido valor artístico o histórico. '''{{Artículo|46}}''' El trabajo, en sus diversas formas, es una obligación social, y gozará de la protección de las leyes. La República asegurará a todo trabajador las condiciones necesarias de una existencia digna. Su legislación social regulará los casos de seguro de enfermedad, accidentes, paro forzoso, vejez, invalidez y muerte; el trabajo de las mujeres y de los jóvenes y especialmente la protección a la maternidad; la jornada de trabajo y el salario mínimo y familiar; las vacaciones anuales remuneradas; las condiciones del obrero español en el extranjero; las instituciones de cooperación, la relación económico-jurídica de los factores que integran la producción; la participación de los obreros en la dirección, la administración y los beneficios de las empresas, y todo cuanto afecte a la defensa de los trabajadores. '''{{Artículo|47}}''' La República protegerá al campesino y a este fin legislará, entre otras materias, sobre el patrimonio familiar inembargable y exento de toda clase de impuestos, crédito agrícola, indemnización por pérdida de las cosechas, cooperativas de producción y consumo, cajas de previsión, escuelas prácticas de agricultura y granjas de experimentación agropecuarias, obras para riego y vías rurales de comunicación. La República protegerá en términos equivalentes a los pescadores. '''{{Artículo|48}}''' El servicio de la cultura es atribución esencial del Estado, y lo prestará mediante instituciones educativas enlazadas por el sistema de la escuela unificada. La enseñanza primaria será gratuita y obligatoria. Los maestros, profesores y catedráticos de la enseñanza oficial son funcionarios públicos. La libertad de cátedra queda reconocida y garantizada. La República legislará en el sentido de facilitar a los españoles económicamente necesitados el acceso a todos los grados de enseñanza, a fin de que no se halle condicionado más que por la aptitud y la vocación. La enseñanza será laica, hará del trabajo el eje de su actividad metodológica y se inspirará en ideales de solidaridad humana. Se reconoce a las Iglesias el derecho, sujeto a inspección del Estado, de enseñar sus respectivas doctrinas en sus propios establecimientos. '''{{Artículo|49}}''' La expedición de títulos académicos y profesionales corresponde exclusivamente al Estado, que establecerá las pruebas y requisitos necesarios para obtenerlos aun en los casos en que los certificados de estudios procedan de centros de enseñanza de las regiones autónomas. Una ley de Instrucción pública determinará la edad escolar para cada grado, la duración de los periodos de escolaridad, el contenido de los planes pedagógicos y las condiciones en que se podrá autorizar la enseñanza en los establecimientos privados. '''{{Artículo|50}}''' Las regiones autónomas podrán organizar la enseñanza en sus lenguas respectivas, de acuerdo con las facultades que se concedan en sus Estatutos. Es obligatorio el estudio de la lengua castellana, y ésta se usará también como instrumento de enseñanza en todos los centros de instrucción primaria y secundaria de las regiones autónomas. El Estado podrá mantener o crear en ellas instituciones docentes de todos los grados en el idioma oficial de la República. El Estado ejercerá la suprema inspección en todo el territorio nacional para asegurar el cumplimiento de las disposiciones contenidas en este Artículo y en los dos anteriores. El Estado atenderá a la expansión cultural de España estableciendo delegaciones y centros de estudio y enseñanza en el extranjero y preferentemente en los países hispanoamericanos. =={{ver}}== {{Constitución de la República Española de 1931}} ==TÍTULO IV: Las Cortes == '''{{Artículo|51}}''' La potestad legislativa reside en el pueblo, que la ejerce por medio de las Cortes o Congreso de los Diputados. '''{{Artículo|52}}''' El Congreso de los Diputados se compone de los representantes elegidos por sufragio universal, igual, directo y secreto. '''{{Artículo|53}}''' Serán elegibles para Diputados todos los ciudadanos de la República mayores de veintitrés años, sin distinción de sexo ni de estado civil, que reúnan las condiciones fijadas por la ley Electoral. Los Diputados, una vez elegidos, representan a la Nación. La duración legal del mandato será de cuatro años, contados a partir de la fecha en que fueron celebradas las elecciones generales. Al terminar este plazo se renovará totalmente el Congreso. Sesenta días, a lo sumo, después de expirar el mandato o de ser disueltas las Cortes, habrán de verificarse las nuevas elecciones. El Congreso se reunirá a los treinta días, como máximo, después de la elección. Los Diputados serán reelegibles indefinidamente. '''{{Artículo|54}}''' La ley determinará los casos de incompatibilidad de los Diputados, así como su retribución. '''{{Artículo|55}}''' Los Diputados son inviolables por los votos y opiniones que emitan en el ejercicio de su cargo. '''{{Artículo|56}}''' Los Diputados sólo podrán ser detenidos en caso de flagrante delito. La detención será comunicada inmediatamente a la Cámara o a la Diputación Permanente. Si algún juez o Tribunal estimare que debe dictar auto de procesamiento contra un Diputado, lo comunicará así al Congreso, exponiendo los fundamentos que considere pertinentes. Transcurridos sesenta días, a partir de la fecha en que la Cámara hubiere acusado recibo del oficio correspondiente, sin tomar acuerdo respecto del mismo, se entenderá denegado el suplicatorio. Toda detención o procesamiento de un Diputado quedará sin efecto cuando así lo acuerde el Congreso, si está reunido, o la Diputación Permanente cuando las sesiones estuvieren suspendidas o la Cámara disuelta. Tanto el Congreso como la Diputación Permanente, según los casos antes mencionados, podrán acordar que el juez suspenda todo procedimiento hasta la expiración del mandato parlamentario del Diputado objeto de la acción judicial. Los acuerdos de la Diputación Permanente se entenderán revocados si reunido el Congreso no los ratificara expresamente en una de sus veinte primeras sesiones. '''{{Artículo|57}}''' El Congreso de los Diputados tendrá facultad para resolver sobre la validez de la elección y la capacidad de sus miembros electos y para adoptar su Reglamento de régimen interior. '''{{Artículo|58}}''' Las Cortes se reunirán sin necesidad de convocatoria el primer día hábil de los meses de Febrero y Octubre de cada año y funcionarán, por lo menos, durante tres meses en el primer periodo y dos en el segundo. '''{{Artículo|59}}''' Las Cortes disueltas se reúnen de pleno derecho y recobran su potestad como Poder legítimo del Estado, desde el momento en que el Presidente no hubiere cumplido, dentro de plazo, la obligación de convocar las nuevas elecciones. '''{{Artículo|60}}''' El Gobierno y el Congreso de los Diputados tienen la iniciativa de las leyes. '''{{Artículo|61}}''' El Congreso podrá autorizar al Gobierno para que éste legisle por decreto, acordado en Consejo de Ministros, sobre materias reservadas a la competencia del Poder legislativo. Estas autorizaciones no podrán tener carácter general, y los decretos dictados en virtud de las mismas se ajustarán estrictamente a las bases establecidas por el Congreso para cada materia concreta. El Congreso podrá reclamar el conocimiento de los decretos, así dictados, para enjuiciar sobre la adaptación a las bases establecidas por él. En ningún caso podrá autorizarse, en esta forma, aumento alguno de gastos. '''{{Artículo|62}}''' El Congreso designará de su seno una Diputación Permanente de Cortes, compuesta, como máximo, de 21 representantes de las distintas fracciones políticas, en proporción a su fuerza numérica. Esta Diputación tendrá por Presidente el que lo sea del Congreso y entenderá 1. De los casos de suspensión de garantías constitucionales previstos en el art. 42. 2. De los casos a que se refiere el art. 80 de esta Constitución relativos a los decretos-leyes. 3. De lo concerniente a la detención y procesamiento de los Diputados. 4. De las demás materias en que el Reglamento de la Cámara le diere atribución. '''{{Artículo|63}}''' El Presidente del Consejo y los Ministros tendrán voz en el Congreso, aunque no sean Diputados. No podrán excusar su asistencia a la Cámara cuando sean por ella requeridos. '''{{Artículo|64}}''' El Congreso podrá acordar un voto de censura contra el Gobierno o alguno de sus Ministros. Todo voto de censura deberá ser propuesto, en forma motivada y por escrito, con las firmas de cincuenta Diputados en posesión del cargo. Esta proposición deberá ser comunicada a todos los Diputados y no podrá ser discutida ni votada hasta pasados cinco días de su presentación. No se considerará obligado a dimitir el Gobierno ni el Ministro, cuando el voto de censura no fuere aprobado por la mayoría absoluta de los Diputados que constituyan la Cámara. Las mismas garantías se observarán respecto a cualquier otra proposición que indirectamente implique un voto de censura. '''{{Artículo|65}}''' Todos los Convenios internacionales ratificados por España e inscritos en la Sociedad de las Naciones y que tengan carácter de ley internacional, se considerarán parte constitutiva de la legislación española, que habrá de acomodarse a lo que en aquellos se disponga. Una vez ratificado un Convenio internacional que afecte a la ordenación jurídica del Estado, el Gobierno presentará, en plazo breve, al Congreso de los Diputados, los proyectos de ley necesarios para la ejecución de sus preceptos. No podrá dictarse ley alguna en contradicción con dichos Convenios, si no hubieran sido previamente denunciados conforme al procedimiento en ellos establecido. La iniciativa de la denuncia habrá de ser sancionada por las Cortes. '''{{Artículo|66}}''' El pueblo podrá atraer a su decisión mediante "referéndum" las leyes votadas por las Cortes. Bastará, para ello, que lo solicite el 15 por 100 del Cuerpo electoral. No serán objeto de este recurso la Constitución, las leyes complementarias de la misma, las de ratificación de Convenios internacionales inscritos en la Sociedad de las Naciones, los Estatutos regionales, ni las leyes tributarias. El pueblo podrá asimismo, ejerciendo el derecho de iniciativa, presentar a las Cortes una proposición de ley, siempre que lo pida, por lo menos, el 15 por 100 de los electores. Una ley especial regulará el procedimiento y las garantías del "referéndum" y de la iniciativa popular. =={{ver}}== {{Constitución de la República Española de 1931}} ==TÍTULO V: Presidencia de la República == '''{{Artículo|67}}''' El Presidente de la República es el jefe del Estado y personifica a la Nación. La ley determinará su dotación y sus honores, que no podrán ser alterados durante el periodo de su magistratura. '''{{Artículo|68}}''' El Presidente de la República será elegido conjuntamente por las Cortes y un número de compromisarios igual al de Diputados. Los compromisarios serán elegidos por sufragio universal, igual, directo y secreto, conforme al procedimiento que determine la ley. Al Tribunal de garantías Constitucionales corresponde el examen y aprobación de los poderes de los compromisarios. '''{{Artículo|69}}''' Sólo serán elegibles para la Presidencia de la República los ciudadanos españoles mayores de cuarenta años que se hallen en el pleno goce de sus derechos civiles y políticos. '''{{Artículo|70}}''' No podrán ser elegibles ni tampoco propuestos para candidatos: a) Los militares en activo o en la reserva, ni los retirados que no lleven diez años, cuando menos, en dicha situación. b) Los eclesiásticos, los ministros de las varias confesiones y los religiosos profesos. c) Los miembros de las familias reinantes o ex reinantes de cualquier país, sea cual fuere el grado de parentesco que les una con el jefe de las mismas. '''{{Artículo|71}}''' El mandato del Presidente de la República durará seis años. El Presidente de la República no podrá ser reelegido hasta transcurridos seis años del término de su anterior mandato. '''{{Artículo|72}}''' El Presidente de la República prometerá ante las Cortes, solemnemente reunidas, fidelidad a la República y a la Constitución. Prestada esta promesa, se considerará iniciado el nuevo periodo presidencial. '''{{Artículo|73}}''' La elección de nuevo Presidente de la República se celebrará treinta días antes de la expiración del mandato presidencial. '''{{Artículo|74}}''' En caso de impedimento temporal o ausencia del Presidente de la República, le sustituirá en sus funciones el de las Cortes, quien será sustituido en las suyas por el Vicepresidente del Congreso. Del mismo modo, el Presidente del Parlamento asumirá las funciones de la Presidencia de la República, si ésta quedara vacante; en tal caso será convocada la elección de nuevo Presidente en el plazo improrrogable de ocho días, conforme a lo establecido en el Artículo 68, y se celebrará dentro de los treinta siguientes a la convocatoria. A los exclusivos efectos de la elección de Presidente de la República, las Cortes, aun estando disueltas, conservan sus poderes. '''{{Artículo|75}}''' El Presidente de la República nombrará y separará libremente al Presidente del Gobierno, y, a propuesta de éste, a los Ministros. Habrá de separarlos necesariamente en el caso de que las Cortes les negaren de modo explícito su confianza. '''{{Artículo|76}}''' Corresponde también al Presidente de la República: a) Declarar la guerra, conforme a los requisitos del Artículo siguiente, y firmar la paz. b) Conferir los empleos civiles y militares y expedir los títulos profesionales, de acuerdo con las leyes y los reglamentos. c) Autorizar con su firma los decretos, refrendados por el Ministro correspondiente, previo acuerdo del Gobierno, pudiendo el Presidente acordar que los proyectos de decreto se sometan a las Cortes, si creyere que se oponen a alguna de las leyes vigentes. d) Ordenar las medidas urgentes que exija la defensa de la integridad o la seguridad de la Nación, dando inmediata cuenta a las Cortes. e) Negociar, firmar y ratificar los Tratados y Convenios internacionales sobre cualquier materia y vigilar su cumplimiento en todo el territorio nacional. Los Tratados de carácter político, los de comercio, los que supongan gravamen para la Hacienda pública o individualmente para los ciudadanos españoles y, en general, todos aquellos que exijan para su ejecución medidas de orden legislativa, sólo obligarán a la Nación si han sido aprobados por las Cortes. Los proyectos de Convenio de la organización internacional del Trabajo serán sometidos a las Cortes en el plazo de un año y, en caso de circunstancias excepcionales, de dieciocho meses, a partir de la clausura de la Conferencia en que hayan sido adoptados. Una vez aprobados por el Parlamento, el Presidente de la República suscribirá la ratificación, que será comunicada, para su registro, a la Sociedad de las Naciones. Los demás Tratados y Convenios internacionales ratificados por España, también deberán ser registrados en la Sociedad de las Naciones, con arreglo al artículo 18 del Pacto de la Sociedad, a los efectos que en él se previenen. Los Tratados y Convenios secretos y las cláusulas secretas de cualquier Tratado o Convenio no obligarán a la Nación. '''{{Artículo|77}}''' El Presidente de la República no podrá firmar declaración alguna de guerra sino en las condiciones prescritas en el Pacto de la Sociedad de las Naciones, y sólo una vez agotados aquellos medios defensivos que no tengan carácter bélico y los procedimientos judiciales o de conciliación y arbitraje establecidos en los Convenios internacionales de que España fuere parte, registrados en la Sociedad de las Naciones. Cuando la Nación estuviera ligada a otros países por Tratados particulares de conciliación y arbitraje, se aplicarán éstos en todo lo que no contradigan los Convenios generales. Cumplidos los anteriores requisitos, el Presidente de la República habrá de estar autorizado por una ley para firmar la declaración de guerra. '''{{Artículo|78}}''' El Presidente de la República no podrá cursar el aviso de que España se retira de la Sociedad de las Naciones sino anunciándolo con la antelación que exige el Pacto de esa Sociedad, y mediante previa autorización de las Cortes, consignada en una ley especial, votada por mayoría absoluta. '''{{Artículo|79}}''' El Presidente de la República, a propuesta del Gobierno, expedirá los decretos, reglamentos e instrucciones necesarios para la ejecución de las leyes. '''{{Artículo|80}}''' Cuando no se halle reunido el Congreso, el Presidente, a propuesta y por acuerdo unánime del Gobierno y con la aprobación de los dos tercios de la Diputación permanente, podrá estatuir por decreto sobre materias reservadas a la competencia de las Cortes, en los casos excepcionales que requieran urgente decisión, o cuando lo demande la defensa de la República. Los decretos así dictados tendrán sólo carácter provisional, y su vigencia estará limitada al tiempo que tarde el Congreso en resolver o legislar sobre la materia. '''{{Artículo|81}}''' El Presidente de la República podrá convocar el Congreso con carácter extraordinario siempre que lo estime oportuno. Podrá suspender las sesiones ordinarias del Congreso en cada legislatura sólo por un mes en el primer periodo y por quince días en el segundo, siempre que no deje de cumplirse lo preceptuado en el art. 58. El Presidente podrá disolver las Cortes hasta dos veces como máximo durante su mandato cuando lo estime necesario, sujetándose a las siguientes condiciones: a) Por decreto motivado. b) Acompañando al decreto de disolución la convocatoria de las nuevas elecciones para el plazo máximo de sesenta días. En el caso de segunda disolución, el primer acto de las nuevas Cortes será examinar y resolver sobre la necesidad del decreto de disolución de las anteriores. El voto desfavorable de la mayoría absoluta de las Cortes llevará aneja la destitución del Presidente. '''{{Artículo|82}}''' El Presidente podrá ser destituido antes de que expire su mandato. La iniciativa de destitución se tomará a propuesta de las tres quintas partes de los miembros que compongan el Congreso, y desde este instante el Presidente no podrá ejercer sus funciones. En el plazo de ocho días se convocará la elección de compromisarios en la forma prevenida para la elección de Presidente. Los compromisarios reunidos con las Cortes decidirán por mayoría absoluta sobre la propuesta de éstas. Si la Asamblea votare contra la destitución, quedará disuelto el Congreso. En caso contrario, esta misma Asamblea elegirá el nuevo Presidente. '''{{Artículo|83}}''' El Presidente promulgará las leyes sancionadas por el Congreso, dentro del plazo de quince días, contados desde aquel en que la sanción le hubiere sido oficialmente comunicada. Si la ley se declara urgente por las dos terceras partes de los votos emitidos por el Congreso, el Presidente procederá a su inmediata promulgación. Antes de promulgar las leyes no declaradas urgentes, el Presidente podrá pedir al Congreso, en mensaje razonado, que las someta a nueva deliberación. Si volvieran a ser aprobadas por una mayoría de dos tercios de votantes, el Presidente quedará obligado a promulgarlas. '''{{Artículo|84}}''' Serán nulos y sin fuerza alguna de obligar los actos y mandatos del Presidente que no estén refrendados por un Ministro. La ejecución de dichos mandatos implicará responsabilidad penal. Los Ministros que refrenden actos o mandatos del Presidente de la República asumen la plena responsabilidad política y civil y participan de la criminal que de ellos pueda derivarse. '''{{Artículo|85}}''' El Presidente de la República es criminalmente responsable de la infracción delictiva de sus obligaciones constitucionales. El Congreso, por acuerdo de las tres quintas partes de la totalidad de sus miembros, decidirá si procede acusar al Presidente de la República ante el Tribunal de Garantías Constitucionales. Mantenida la acusación por el Congreso, el Tribunal resolverá si la admite o no. En caso afirmativo, el Presidente quedará, desde luego, destituido, procediéndose a nueva elección, y la causa seguirá sus trámites. Si la acusación no fuese admitida, el Congreso quedará disuelto y se procederá a nueva convocatoria. Una ley de carácter constitucional determinará el procedimiento para exigir la responsabilidad criminal del Presidente de la República. =={{ver}}== {{Constitución de la República Española de 1931}} ==TÍTULO VI: Gobierno == '''{{Artículo|86}}''' El Presidente del Consejo y los Ministros constituyen el Gobierno. '''{{Artículo|87}}''' El Presidente del Consejo de Ministros dirige y representa la política general del Gobierno. Le afectan las mismas incompatibilidades establecidas en el art. 70 para el Presidente de la República. A los Ministros corresponde la alta dirección y gestión de los servicios públicos asignados a los diferentes Departamentos ministeriales. '''{{Artículo|88}}''' El Presidente de la República, a propuesta del Presidente del Consejo, podrá nombrar uno o más Ministros sin cartera. '''{{Artículo|89}}''' Los miembros del Gobierno tendrán la dotación que determinen las Cortes. Mientras ejerzan sus funciones, no podrán desempeñar profesión alguna, ni intervenir directa o indirectamente en la dirección o gestión de ninguna empresa ni asociación privada. '''{{Artículo|90}}''' Corresponde al Consejo de Ministros, principalmente, elaborar los proyectos de ley que haya de someter al Parlamento; dictar decretos; ejercer la potestad reglamentaria, y deliberar sobre todos los asuntos de interés público. '''{{Artículo|91}}''' Los miembros del Consejo responden ante el Congreso solidariamente de la política del Gobierno, e individualmente de su propia gestión ministerial. '''{{Artículo|92}}''' El Presidente del Consejo y los Ministros son, también, individualmente responsables, en el orden civil y en el criminal, por las infracciones de la Constitución y de las leyes. En caso de delito, el Congreso ejercerá la acusación ante el Tribunal de Garantías Constitucionales en la forma que la ley determine. '''{{Artículo|93}}''' Una ley especial regulará la creación y el funcionamiento de los órganos asesores y de ordenación económica de la Administración, del Gobierno y de las Cortes. Entre estos organismos figurará un Cuerpo consultivo supremo de la República en asuntos de Gobierno y Administración, cuya composición, atribuciones y funcionamiento serán regulados por dicha ley. =={{ver}}== {{Constitución de la República Española de 1931}} ==TÍTULO VII: Justicia == '''{{Artículo|94}}''' La justicia se administra en nombre del Estado. La República asegurará a los litigantes económicamente necesitados la gratuidad de la justicia. Los jueces son independientes en su función. Sólo están sometidos a la ley. '''{{Artículo|95}}''' La Administración de justicia comprenderá todas las jurisdicciones existentes, que serán reguladas por las leyes. La jurisdicción penal militar quedará limitada a los delitos militares, a los servicios de armas y a la disciplina de todos los Institutos armados. No podrá establecerse fuero alguno por razón de las personas ni de los lugares. Se exceptúa el caso de estado de guerra, con arreglo a la ley de Orden público. Quedan abolidos todos los Tribunales de honor, tanto civiles como militares. '''{{Artículo|96}}''' El presidente del Tribunal Supremo será designado por el jefe del Estado, a propuesta de una Asamblea constituida en la forma que determine la ley. El cargo de presidente del Tribunal Supremo sólo requerirá: ser español, mayor de cuarenta años y licenciado en Derecho. Le comprenderán las incapacidades e incompatibilidades establecidas para los demás funcionarios judiciales. El ejercicio de su magistratura durará diez años. '''{{Artículo|97}}''' El presidente del Tribunal Supremo tendrá, además de sus facultades propias, las siguientes a) Preparar y proponer al Ministro y a la Comisión Parlamentaria de justicia, leyes de reforma judicial y de los Códigos de procedimiento. b) Proponer al Ministro, de acuerdo con la Sala de gobierno y los asesores jurídicos que la ley designe, entre elementos que no ejerzan la Abogacía, los ascensos y traslados de jueces, magistrados y funcionarios fiscales. El presidente del Tribunal Supremo y el Fiscal general de la República estarán agregados, de modo permanente, con voz y voto, a la Comisión Parlamentaria de justicia, sin que ello implique asiento en la Cámara. '''{{Artículo|98}}''' Los jueces y magistrados no podrán ser jubilados, separados ni suspendidos en sus funciones, ni trasladados de sus puestos, sino con sujeción a las leyes, que contendrán las garantías necesarias para que sea efectiva la independencia de los Tribunales. '''{{Artículo|99}}''' La responsabilidad civil y criminal en que puedan incurrir los jueces, magistrados y fiscales en el ejercicio de sus funciones o con ocasión de ellas, será exigible ante el Tribunal Supremo con intervención de un jurado especial, cuya designación, capacidad e independencia regulará la ley. Se exceptúa la responsabilidad civil y criminal de los jueces y fiscales municipales que no pertenezcan a la carrera judicial. La responsabilidad criminal del presidente y los magistrados del Tribunal Supremo y del Fiscal de la República será exigida por el Tribunal de Garantías Constitucionales. '''{{Artículo|100}}''' Cuando un Tribunal de justicia haya de aplicar una ley que estime contraria a la Constitución, suspenderá el procedimiento y se dirigirá en consulta al Tribunal de Garantías Constitucionales. '''{{Artículo|101}}''' La ley establecerá recursos contra la ilegalidad de los actos o disposiciones emanadas de la Administración en el ejercicio de su potestad reglamentaria, y contra los actos discrecionales de la misma constitutivos de exceso o desviación de poder. '''{{Artículo|102}}''' Las amnistías sólo podrán ser acordadas por el Parlamento. No se concederán indultos generales. El Tribunal Supremo otorgará los individuales a propuesta del sentenciador, del fiscal, de la Junta de Prisiones o a petición de parte. En los delitos de extrema gravedad, podrá indultar el Presidente de la República, previo informe del Tribunal Supremo y a propuesta del Gobierno responsable. '''{{Artículo|103}}''' El pueblo participará en la Administración de Justicia mediante la institución del jurado, cuya organización y funcionamiento serán objeto de una ley especial. '''{{Artículo|104}}''' El Ministerio Fiscal velará por el exacto cumplimiento de las leyes y por el interés social. Constituirá un solo Cuerpo y tendrá las mismas garantías de independencia que la Administración de justicia. '''{{Artículo|105}}''' La ley organizará Tribunales de urgencia para hacer efectivo el derecho de amparo de las garantías individuales. '''{{Artículo|106}}''' Todo español tiene derecho a ser indemnizado de los perjuicios que se le irroguen por error judicial o delito de los funcionarios judiciales en el ejercicio de sus cargos, conforme determinen las leyes. El Estado será subsidiariamente responsable de estas indemnizaciones. ==TÍTULO VIII: Hacienda pública== '''{{Artículo|107}}''' La formación del proyecto de Presupuestos corresponde al Gobierno; su aprobación a las Cortes. El Gobierno presentará a éstas, en la primera quincena de Octubre de cada año, el proyecto de Presupuestos generales del Estado para el ejercicio económico siguiente. La vigencia del Presupuesto será de un año. Si no pudiera ser votado antes del primer día del año económico siguiente se prorrogará por trimestres la vigencia del último Presupuesto, sin que estas prórrogas puedan exceder de cuatro. '''{{Artículo|108}}''' Las Cortes no podrán presentar enmienda sobre aumento de créditos a ningún artículo ni capítulo del proyecto de Presupuesto, a no ser con la firma de la décima parte de sus miembros. Su aprobación requerirá el voto favorable de la mayoría absoluta del Congreso. '''{{Artículo|109}}''' Para cada año económico no podrá haber sino un solo Presupuesto, y en él serán incluidos, tanto en ingresos como en gastos, los de carácter ordinario. En caso de necesidad perentoria, a juicio de la mayoría absoluta del Congreso, podrá autorizarse un Presupuesto extraordinario. Las cuentas del Estado se rendirán anualmente y, censuradas por el Tribunal de Cuentas de la República, éste, sin perjuicio de la efectividad de sus acuerdos, comunicará a las Cortes las infracciones o responsabilidades ministeriales en que a su juicio se hubiere incurrido. '''{{Artículo|110}}''' El Presupuesto general será ejecutivo por el solo voto de las Cortes, y no requerirá, para su vigencia, la promulgación del jefe del Estado. '''{{Artículo|111}}''' El Presupuesto fijará la Deuda flotante que el Gobierno podrá emitir dentro del año económico y que quedará extinguida durante la vida legal del Presupuesto. '''{{Artículo|112}}''' Salvo lo dispuesto en el artículo anterior, toda ley que autorice al Gobierno para tomar caudales a préstamo, habrá de contener las condiciones de éste, incluso el tipo nominal de interés, y, en su caso, de la amortización de la Deuda. Las autorizaciones al Gobierno en este respecto se limitarán, cuando así lo estimen oportuno las Cortes, a las condiciones y al tipo de negociación. '''{{Artículo|113}}''' El Presupuesto no podrá contener ninguna autorización que permita al Gobierno sobrepasar en el gasto la cifra absoluta en él consignada, salvo caso de guerra. En consecuencia, no podrán existir los créditos llamados ampliables. '''{{Artículo|114}}''' Los créditos consignados en el estado de gastos representan las cantidades máximas asignadas a cada servicio, que no podrán ser alteradas ni rebasadas por el Gobierno. Por excepción, cuando las Cortes no estuvieren reunidas, podrá el Gobierno conceder, bajo su responsabilidad, créditos o suplementos de crédito para cualquiera de los siguientes casos: a) Guerra o evitación de la misma. b) Perturbaciones graves de orden público o inminente peligro de ellas. c) Calamidades públicas. d) Compromisos internacionales. Las leyes especiales determinarán la tramitación de estos créditos. '''{{Artículo|115}}''' Nadie estará obligado a pagar contribución que no esté votada por las Cortes o por las Corporaciones legalmente autorizadas para imponerla. La exacción de contribuciones, impuestos y tasas y la realización de ventas y operaciones de crédito, se entenderán autorizadas con arreglo a las leyes en vigor, pero no podrán exigirse ni realizarse sin su previa autorización en el estado de ingresos del Presupuesto. No obstante, se entenderán autorizadas las operaciones administrativas previas, ordenadas en las leyes. '''{{Artículo|116}}''' La ley de Presupuestos, cuando se considere necesaria, contendrá solamente las normas aplicables a la ejecución del Presupuesto a que se refiera. Sus preceptos sólo regirán durante la vigencia del Presupuesto mismo. '''{{Artículo|117}}''' El Gobierno necesita estar autorizado por una ley para disponer de las propiedades del Estado y para tomar caudales a préstamo sobre el crédito de la Nación. Toda operación que infrinja este precepto será nula y no obligará al Estado a su amortización ni al pago de intereses. '''{{Artículo|118}}''' La Deuda pública está bajo la salvaguardia del Estado. Los créditos necesarios para satisfacer el pago de intereses y capitales se entenderán siempre incluidos en el estado de gastos del Presupuesto y no podrán ser objeto de discusión mientras se ajusten estrictamente a las leyes que autorizaron la emisión. De idénticas garantías disfrutará, en general, toda operación que implique, directa o indirectamente, responsabilidad económica del Tesoro, siempre que se dé el mismo supuesto. '''{{Artículo|119}}''' Toda ley que instituya alguna Caja de amortización, se ajustará a las siguientes normas: 1. Otorgará a la Caja la plena autonomía de gestión. 2. Designará concreta y específicamente los recursos con que sea dotada. Ni los recursos ni los capitales de la Caja podrán ser aplicados a ningún otro fin del Estado. 3. Fijará la Deuda o Deudas cuya amortización se le confíe. El presupuesto anual de la Caja necesitará para ser ejecutivo la aprobación del Ministro de Hacienda. Las cuentas se someterán al Tribunal de Cuentas de la República. Del resultado de esta censura conocerán las Cortes. '''{{Artículo|120}}''' El Tribunal de Cuentas de la República es el órgano fiscalizador de la gestión económica. Dependerá directamente de las Cortes y ejercerá sus funciones por delegación de ellas en el conocimiento y aprobación final de las cuentas del Estado. Una ley especial regulará su organización, competencia y funciones. Sus conflictos con otros organismos serán sometidos a la resolución del Tribunal de garantías Constitucionales. ==TÍTULO IX: Garantías y reforma de la Constitución== '''{{Artículo|121}}''' Se establece, con jurisdicción en todo el territorio de la República, un Tribunal de Garantías Constitucionales, que tendrá competencia para conocer de a) El recurso de inconstitucionalidad de las leyes. b) El recurso de amparo de garantías individuales, cuando hubiere sido ineficaz la reclamación ante otras autoridades. c) Los conflictos de competencia legislativa y cuantos otros surjan entre el Estado y las regiones autónomas y los de éstas entre sí. d) El examen y aprobación de los poderes de los compromisarios que juntamente con las Cortes eligen al Presidente de la República. e) La responsabilidad criminal del jefe del Estado, del Presidente del Consejo y de los Ministros. f) La responsabilidad criminal del presidente y los magistrados del Tribunal Supremo y del Fiscal de la República. '''''"España, en uso de su soberanía, y representada por las Cortes Constituyentes, decreta y sanciona esta Constitución."''''' Palacio de las Cortes Constituyentes a 9 de Diciembre de 1931. [[Category:Constitucións españolas]] 1902 3558 2006-08-28T14:26:46Z 213.60.38.31 *'''[[Constitucións españolas]]''' [[Category:Documentos legais españois]] 1903 3559 2006-08-28T14:44:39Z 213.60.38.31 As constitucións españolas teñen sido as seguintes: *[[Constitución de Baiona de 1808]] *[[Constitución española de 1812]] *[[Constitución española de 1837]] *[[Constitución española de 1845]] *[[Constitución española de 1856]] *[[Constitución española de 1869]] *[[Proxecto de constitución española de 1873]] *[[Constitución española de 1876]] *[[Constitución española de 1931]] *[[Constitución española de 1978]] ==Véxase tamén== *[[Estatutos de autonomía]] 1904 3763 2006-12-05T16:31:02Z Norrin strange 45 /* TÍTULO II - DAS CORTES */ {{nongalego}} == CONSTITUCIÓN DE 1845 == Doña Isabel II, pola graza de Deus e a Constitución da Monarquía Española, Raíña das Españas; a tódolos que as presentes veren e entenderen, sabede: Que sendo a nosa vontade e a das Cortes do Reino regularizar e poñer en consoancia coas necesidades actuais do Estado os antigos foros e liberdades destes Reinos, e a intervención que as súas Cortes tiveron en todos tempos nos negocios graves da Monarquía, modificando ó efecto a Constitución promulgada en 18 de Xuño de 1837, viñemos, en unión e de acordo coas Cortes actualmente reunidas, en decretar e sancionar a seguinte CONSTITUCION DA MONARQUIA ESPAÑOLA == TÍTULO I - DOS ESPAÑOIS == '''Artigo 1''' Son españois:<br> 1. Tódalas persoas nadas nos dominios de España.<br> 2. Os fillos de pai ou nai españois, aínda que naceran fora de España.<br> 3. Os estranxeiros que obteran carta de natureza.<br> 4. Os que sen ela gañaran vecindade en calquera pobo da Monarquía.<br> A calidade de español pérdese por adquirir natureza en país estranxeiro, e por admitir emprego doutro Goberno sen licenza do Rei.<br> Unha lei determinará os dereitos que deberán gozar os estranxeiros que obteñan carta de natureza ou gañaran vecindade. '''Artigo 2''' Tódolos españois podan imprimir e publicar libremente as súas ideas sen previa censura, con suxeción ás leis. '''Artigo 3''' Todo español ten dereito de dirixir peticións por escrito ás Cortes e ó Rei, como determinen as leis. '''Artigo 4''' Uns mesmos Códigos rexirán en toda a Monarquía. '''Artigo 5''' Tódolos españois son admisibeis ós empregos e cargos públicos, segundo o seu mérito e capacidade. '''Artigo 6''' Todo español está obrigado a defender a Patria coas armas cando sexa chamado pola lei e a contribuir en proporción dos seus haberes para os gastos do Estado. '''Artigo 7''' Non pode ser detido, nin preso, nin separado do seu domicilio ningún español, nin allanada a súa casa senón nos casos e na forma que as leis prescriban. '''Artigo 8''' Se a seguridade do Estado esixese en circunstancias extraordinarias a suspensión temporal en toda a Monarquía, ou en parte dela, do disposto no artigo anterior, se determinará por unha lei. '''Artigo 9''' Ningún español pode ser procesado nin sentenciado senón polo Xuiz ou Tribunal competente, en virtude de leis anteriores ó delito e na forma que éstas prescriban. Discutida e votada polas Cortes Constituíntes de 1854-56 a Constitución que xeralmente é desiñada con esta última data, aínda que en realidade debera selo coa de 1855, posto que a súa aprobación rematou en 14 de Decembro de dito ano, e sen ter chegado a promulgarse, se dictou o Real decreto de 15 de Setembro de 1856 restablecendo esta Constitución de 1845, modificada polo Acta Adicional que se inserta a continuación da mesma, e que había de gardarse e cumprirse como parte integrante dela, entre tanto que as Cortes resolveran o convinte. '''Artigo 10''' Non se imporá xamáis a pena de confiscación de bens, e ningún español será privado da súa propiedade senón por causa xustificada de utilidade común, previa a correspondente indemnización. '''Artigo 11''' A Relixión da Nación española é a católica, apostólica, romana. O Estado obrígase a manter o culto e os seus ministros. == TÍTULO II - DAS CORTES == '''Artigo 12''' A potestade de facer as leis reside nas Cortes co Rei. '''Artigo 13''' As Cortes compóñense dos Corpos Colexisladores, iguais en facultades: o Senado e o Congreso dos Deputados. == TÍTULO III - DEL SENADO == Art. 14. El número de Senadores es ilimitado: su nombramiento pertenece al Rey. Art. 15. Sólo podrán ser nombrados Senadores los españoles que, además de tener treinta años cumplidos, pertenezcan a las clases siguientes: Presidentes de alguno de los Cuerpos Colegisladores. Senadores o Diputados admitidos tres veces en las Cortes. Ministros de la Corona. Consejeros de Estado. Arzobispos. Obispos. Grandes de España. Capitanes generales del Ejército y Armada. Tenientes generales del Ejército y Armada. Embajadores. Ministros plenipotenciarios. Presidentes de Tribunales Supremos. Ministros y Fiscales de los mismos. Los comprendidos en las categorías anteriores deberán además disfrutar 30.000 reales de renta procedente de bienes propios o de sueldos de los empleos que no puedan perderse sino por causa legalmente probada, o de jubilación, retiro o cesantía. Títulos de Castilla que disfruten 60.000 reales de renta. Los que paguen con un año de antelación 8.000 reales de contribuciones directas, hayan sido Senadores o Diputados a Cortes, o Diputados provinciales, o Alcaldes en pueblos de 30.000 almas, o Presidentes de Juntas o Tribunales de Comercio. Las condiciones necesarias para ser nombrado Senador podrán variarse por una ley. Art. 16. El nombramiento de los Senadores se hará por decretos especiales, y en ellos se expresará el título en que, conforme al artículo anterior, se funde el nombramiento. Art. 17. El cargo de Senador en vitalicio. Art. 18. Los hijos del Rey y del heredero inmediato de la Corona son Senadores a la edad de veinticinco años. Art. 19. Además de las facultades legislativas corresponde al Senado: 1º. Juzgar a los Ministros cuando fueren acusados por el Congreso de los Diputados. 2º. Conocer de los delitos graves contra la persona o dignidad del Rey, o contra la seguridad del Estado, conforme a lo que establezcan las leyes. 3º. Juzgar a los individuos de su seno en los casos y en la forma que determinaran las leyes. == TÍTULO IV - DEL CONGRESO DE LOS DIPUTADOS == Art. 20. El Congreso de los Diputados se compondrá de los que nombren las Juntas electorales en la forma que determine la ley. Se nombrará un Diputado, a lo menos, por cada 50.000 almas de la población. Art. 21. Los Diputados se elegirán por el método directo, y podrán ser reelegidos indefinidamente. Art. 22. Para ser Diputado se requiere ser español, del estado seglar, haber cumplido veinticinco años, disfrutar la renta procedente de bienes raíces o pagar por contribuciones directas la cantidad que la ley Electoral exija, y tener las demás circunstancias que en la misma ley se prefijen. Art. 23. Todo español que tenga esas calidades puede ser nombrado Diputado por cualquier provincia. Art. 24. Los Diputados serán elegidos por cinco años. Art. 25. Los Diputados que admitan del Gobierno o de la Casa Real pensión, empleo que no sea de escala en su respectiva carrera, comisión con sueldo, honores o condecoraciones, quedan sujetos a reelección. La disposición anterior no comprende a los Diputados que fueren nombrados Ministros de la Corona. == TÍTULO V - DE LA CELEBRACIÓN Y FACULTADES DE LAS CORTES == Art. 26. Las Cortes se reúnen todos los años. Corresponde al Rey convocarlas, suspender y cerrar sus sesiones, y disolver el Congreso de los Diputados; pero con la obligación, en este último caso, de convocar otras Cortes y reunirlas dentro de tres meses. Art. 27. Las Cortes serán precisamente convocadas luego que vacare la Corona, o cuando el Rey se imposibilitare de cualquier modo para el gobierno. Art. 28. Cada uno de los Cuerpos Colegisladores forma el respectivo Reglamento para su gobierno interior, y examina las calidades de los individuos que le componen; el Congreso decide, además, sobre la legalidad de las elecciones de los Diputados. Art. 29. El Congreso de los Diputados nombra su Presidente, Vicepresidentes y Secretarios. Art. 30. El Rey nombra para cada legislatura, de entre los mismos Senadores, el Presidente y Vicepresidentes del Senado, y éste elige sus Secretarios. Art. 31. El Rey abre y cierra las Cortes, en persona o por medio de los Ministros. Art. 32. No podrá estar reunido uno de los dos Cuerpos Colegisladores sin que también lo esté el otro; exceptuase el caso en que el Senado ejerza funciones judiciales. Art. 33. Los Cuerpos Colegisladores no pueden deliberar juntos ni en presencia del Rey. Art. 34. Las Sesiones del Senado y del Congreso serán públicas, y sólo en los casos en que exijan reserva podrá celebrarse sesión secreta. Art. 35. El Rey, y cada uno de los Cuerpos Colegisladores, tienen la iniciativa de las leyes. Art. 36. Las leyes sobre contribuciones y crédito público se presentarán primero al Congreso de los Diputados. Art. 37. Las resoluciones en cada uno de los Cuerpos Colegisladores se toman a pluralidad absoluta de votos; pero para votar las leyes se requiere la presencia de la mitad más uno del número total de los individuos que le componen. Art. 38. Si uno de los Cuerpos Colegisladores desechare algún proyecto de ley, o le negare el Rey la sanción, no podrá volverse a proponer un proyecto de ley sobre el mismo objeto en aquella legislatura. Art. 39. Además de la potestad legislativa que ejercen las Cortes con el Rey, les pertenecen las facultades siguientes: 1ª. Recibir al Rey, al sucesor inmediato de la Corona y a la Regencia o Regente del Reino el juramento de guardar la Constitución y las leyes. 2ª. Elegir Regente o Regencia del Reino y nombrar tutor al Rey menor cuando lo previene la Constitución. 3ª. Hacer efectiva la responsabilidad de los Ministros, los cuales serán acusados por el Congreso y juzgados por el Senado. Art. 40. Los Senadores y los Diputados son inviolables por sus opiniones y votos en el ejercicio de su encargo. Art. 41. Los Senadores no podrán ser procesados ni arrestados sin previa resolución del Senado sino cuando sean hallados in fraganti, o cuando no esté reunido el Senado; pero en todo caso se dará cuenta a este Cuerpo lo más pronto posible para que determine lo que corresponda. Tampoco podrán los Diputados ser procesados ni arrestados durante las sesiones sin permiso del Congreso, a no ser hallados in fraganti; pero en este caso y en el de ser procesados o arrestados cuando estuvieran cerradas las Cortes, se dará cuenta lo más pronto posible al Congreso para su conocimiento y resolución. == TÍTULO VI - DEL REY == Art. 42. La Persona del Rey es sagrada e inviolable, y no está sujeta a responsabilidad. Son responsables los Ministros. Art. 43. La potestad de hacer ejecutar las leyes reside en el Rey, y su autoridad se extiende a todo cuanto conduce a la conservación del orden público en lo interior, y a la seguridad del Estado en lo exterior, conforme a la Constitución y a las leyes. Art. 44. El Rey sanciona y promulga las leyes. Art. 45. Además de las prerrogativas que la Constitución señala al Rey, le corresponde: 1º. Expedir los decretos, reglamentos e instrucciones que sean conducentes para la ejecución de las leyes. 2º. Cuidar de que todo en el Reino se administre pronta y cumplidamente la justicia. 3º. Indultar a los delincuentes con arreglo a las leyes. 4º. Declarar la guerra y hacer y ratificar la paz, dando después cuenta documentada a las Cortes. 5º. Disponer de la fuerza armada, distribuyéndola como más convenga. 6º. Dirigir las relaciones diplomáticas y comerciales con las demás Potencias. 7º. Cuidar de la fabricación de la moneda, en la que se pondrá su busto y su nombre. 8º. Decretar la inversión de los fondos destinados a cada uno de los ramos de la administración pública. 9º. Nombrar todos los empleados públicos y conocer honores y distinciones de todas clases, con arreglo a las leyes. 10. Nombrar y separar libremente los Ministros. Art. 46. El Rey necesita estar autorizado por una ley especial: 1º. Para enajenar, ceder o permutar cualquier parte del territorio español. 2º. Para admitir tropas extranjeras en el Reino. 3º. Para rectificar los tratados de alianza ofensiva, los especiales de comercio y los que estipulen dar subsidios a alguna Potencia extranjera. 4º. Para abdicar la Corona en su inmediato sucesor. Art. 47. El Rey, antes de contraer matrimonio, lo pondrá en conocimiento de las Cortes, a cuya aprobación se someterán las estipulaciones y contratos matrimoniales que deban ser objeto de una ley. Lo mismo se observará respecto del matrimonio del inmediato sucesor a la Corona. Ni el Rey ni el inmediato sucesor pueden contraer matrimonio con persona que por ley esté excluida de la sucesión a la Corona. Art. 48. La dotación del Rey y de su Familia se fijará por las Cortes al principio de cada reinado. == TÍTULO VII - DE LA SUCESIÓN A LA CORONA == Art. 49. La Reina legítima de las Españas es Doña Isabel II de Borbón. Art. 50. La sucesión en el Trono de las Españas será según el orden regular de primogenitura y representación, prefiriendo siempre la línea anterior a las posteriores; en la misma línea, el grado más próximo al más remoto; en el mismo grado, el varón a la hembra, y en el mismo sexo, la persona de más edad a la de menos. Art. 51. Extinguidas las líneas de los descendientes legítimos de Doña Isabel II de Borbón, sucederán por el orden que queda establecido su hermana y los tíos hermanos de su padre, así varones como hembras, y sus legítimos descendientes, si no estuviesen excluidos. Art. 52. Si llegaren a extinguirse todas las líneas que se señalan, se harán por una ley nuevos llamamientos, como más convenga a la Nación. Art. 53. Cualquier duda de hecho o de derecho que ocurra en orden a la sucesión de la Corona se resolverá por una ley. Art. 54. Las personas que sean incapaces para gobernar, o hayan hecho cosa por que merezcan perder el derecho a la Corona, serán excluidas de la sucesión de una ley. Art. 55. Cuando reine una hembra, su marido no tendrá parte ninguna en el gobierno del Reino. == TÍTULO VIII - DE LA MENOR EDAD DEL REY, Y DE LA REGENCIA == Art. 56. El Rey es menor de edad hasta cumplir catorce años. Art. 57. Cuando el Rey fuere menor de edad, el padre o la madre del Rey, y en su defecto el pariente más próximo a suceder en la Corona, según el orden establecido en la Constitución, entrará, desde luego, a ejercer la Regencia, y la ejercerá todo el tiempo de la menor edad del Rey. Art. 58. Para que el pariente más próximo ejerza la Regencia, necesita ser español, tener veinte años cumplidos, y no estar excluido de la sucesión de la Corona. El padre o la madre del Rey sólo podrán ejercer la Regencia permaneciendo viudos. Art. 59. El Regente prestará ante las Cortes el juramento de ser fiel al Rey menor y de guardar la Constitución y las leyes. Si las Cortes no estuvieren reunidas, el Regente las convocará inmediatamente, y entre tanto prestará el mismo juramento ante el Consejo de Ministros, prometiendo reiterarle ante las Cortes tan luego como se hallen congregadas. Art. 60. Si no hubiere ninguna persona a quien corresponda de derecho la Regencia, la nombrarán las Cortes, y se compondrá de una, tres o cinco personas. Hasta que se haga este nombramiento gobernará provisionalmente el Reino el Consejo de Ministros. Art. 61. Cuando el Rey se imposibilitare para ejercer su autoridad, y la imposibilidad fuere reconocida por las Cortes, ejercerá la Regencia durante el impedimento el hijo primogénito del Rey, y a falta de éste, los llamados a la Regencia. Art. 62. El Regente, y la Regencia en su caso, ejercerá toda la autoridad del Rey, en cuyo nombre se publicarán los actos del Gobierno. Art. 63. Será tutor del Rey menor la persona que en su testamento hubiere nombrado el Rey difunto, siempre que sea español de nacimiento; si no lo hubiese nombrado, será tutor el padre o la madre mientras permanezcan viudos. En su defecto, le nombrarán las Cortes, pero no podrán estar reunidos los encargos de Regente y de tutor sino en el padre o la madre de éste. == TÍTULO IX - DE LOS MINISTROS == Art. 64. Todo lo que el Rey mandare o dispusiere en el ejercicio de su autoridad, deberá ser firmado por el Ministro a quien corresponda, y ningún funcionario público dará cumplimiento a lo que carezca de este requisito. Art. 65. Los Ministros pueden ser Senadores o Diputados y tomar parte en las discusiones de ambos Cuerpos Colegisladores; pero sólo tendrán voto en aquel a que pertenezcan. == TÍTULO X - DE LA ADMINISTRACIÓN DE JUSTICIA == Art. 66. A los Tribunales y Juzgados pertenece exclusivamente la potestad de aplicar las leyes en los juicios civiles y criminales; sin que puedan ejercer otras funciones que las de juzgar y hacer que se ejecute lo juzgado. Art. 67. Las leyes determinarán los Tribunales y Juzgados que ha de haber, la organización de cada uno, sus facultades, el modo de ejercer y las calidades que han de tener sus individuos. Art. 68. Los juicios en materias criminales serán públicos, en la forma que determinen las leyes. Art. 69. Ningún magistrado o juez podrá ser depuesto de su destino, temporal o perpetuo, sino por sentencia ejecutoriada; ni suspendido sino por auto judicial, o en virtud de orden del Rey, cuando éste, con motivos fundados, le mande juzgar por el Tribunal competente. Art. 70. Los jueces son responsables personalmente de toda infracción de ley que cometan. Art. 71. La justicia se administra en nombre del Rey. == TÍTULO XI - DE LAS DIPUTACIONES PROVINCIALES Y DE LOS AYUNTAMIENTOS == Art. 72. En cada provincia habrá una Diputación provincial, elegida en la forma que determine la ley y compuesta del número de individuos que ésta señale. Art. 73. Habrá en los pueblos Alcaldes y Ayuntamientos. Los Ayuntamientos serán nombrados por los vecinos a quienes la ley confiera este derecho. Art. 74. La ley determinará la organización y atribuciones de las Diputaciones y de los Ayuntamientos, y la intervención que hayan de tener en ambas Corporaciones los delegados del Gobierno. == TÍTULO XII - DAS CONTRIBUCIÓNS == Art. 75. Tódolos anos presentará o Goberno ás Cortes o presuposto xeral dos gastos do Estado para o ano seguinte e o plan das contribucións e medios pra chealos, como asimesmo as contas da recadación e inversión dos caudais públicos para o seu exame e aprobación. Art. 76. Non poderá imporse nin cobrarse ningunha contribución nin arbitrio que non estea autorizado pola lei de Presupostos ou outra especial. Art. 77. Igual autorización precisarase pra dispor das propiedades do Estado e pra tomar caudais a préstamo sobo-lo crédito da Nación. Art. 78. A Débeda pública está baixo a salvagarda especial da Nación. == TÍTULO XIII - DA FORZA MILITAR == Art. 79. As Cortes fixarán, tódolos anos, a proposta do Rei, a forza militar permanente de mar e terra. == ARTÍCULO ADICIONAL == Art. 80. Las provincias de Ultramar serán gobernadas por leyes especiales. Por tanto, mandamos a todos nuestros súbditos de cualquiera clase y condición que sean, que hayan y guarden la presente Constitución como ley fundamental de la Monarquía; y mandamos asimismo a todos los Tribunales, Justicias, Jefes, Gobernadores y demás Autoridades, así civiles como militares y eclesiásticas, de cualquier clase y dignidad, que guarden y hagan guardar, cumplir y ejecutar la expresada Constitución en todas sus partes. En Palacio a 23 de Mayo de 1845. —YO LA REINA. —El Presidente del Consejo de Ministros, Ministro de la Guerra, Ramón María Narváez. —El Ministro de Estado, Francisco Martínez de la Rosa. —El Ministro de Gracia y Justicia, Luis Mayans. —El Ministro de Hacienda, Alejandro Mon. —El Ministro de Marina, Comercio y Gobernación de Ultramar, Francisco Armero. —El Ministro de la Gobernación de la Península, Pedro José Pidal.(1) == ACTA ADICIONAL A LA CONSTITUCION DE LA MONARQUIA ESPAÑOLA == (2) Artículo 1º. La calificación de los delitos de imprenta corresponde a los Jurados, salvas las excepciones que determinen las leyes. Art. 2º. Promulgada la ley de que trata el art. 8º. de la Constitución, el territorio a que aquélla se aplique se regirá, durante la suspensión de lo prescrito en el artículo 7º. de la misma Constitución, por la ley de orden público establecida de antemano. Pero ni en una ni en otra ley se podrá autorizar al Gobierno para extrañar del Reino a los españoles, ni para deportarlos ni desterrarlos fuera de la Península. Art. 3º. La primera creación de Senadores no podrá exceder de 140. Hecha ésta, sólo podrá el Rey nombrar Senadores cuando estén abiertas las Cortes. Art. 4º. La ley electoral de Diputados a Cortes determinará si éstos han de acreditar o no el pago de contribución o la posesión de renta. Art. 5º. Aun cuando sea de escala el empleo que admita el Diputado a Cortes, quedará éste sujeto a reelección. Art. 6º. Durante cada año estarán reunidas las Cortes a lo menos cuatro meses, contados desde el día en que se constituya definitivamente el Congreso. Art. 7º. Cuando entre los dos Cuerpos Colegisladores no haya conformidad acerca de la ley anual de presupuestos, regirá en el año correspondiente la ley de presupuestos del año anterior. Art. 8º. Sin previa autorización del Congreso no se podrá dictar sentencia contra los Diputados a quienes se refiere el art. 41 de la Constitución. Art. 9º. Además de los casos enumerados en el artículo 46 de la Constitución, el Rey necesitará estar autorizado por una ley especial: 1º. Para conceder indultos generales y amnistías. 2º. Para enajenar en todo o en parte el patrimonio de la Corona. Art. 10. También necesitará el Rey estar autorizado por una ley especial para contraer matrimonio y para permitir que le contraigan los que sean súbditos suyos y estén llamados por la Constitución a sucederle en la Corona. Art. 11. Habrá un Consejo de Estado, al cual oirá el Rey en los casos que determinen las leyes. (1) Esta Constitución fue reformada de nuevo por la ley de 17 de Julio de 1857, que se inserta a continuación del Acta Adicional. (2) La vigencia de esta Acta adicional fue tan breve que se dejó sin efecto por otro Real decreto de 14 de Octubre del mismo año 1856, disponiendo que sólo rigiera y se observase la ley constitucional de la Monarquía promulgada en unión y de acuerdo con las Cortes en 23 de Mayo de 1845. Art. 12. La ley orgánica de Tribunales determinará los casos y la forma en que gubernativa o disciplinariamente podrá el Rey trasladar, jubilar y declarar cesantes a los magistrados y jueces. Art. 13. El Rey sólo podrá nombrar alcaldes en los pueblos que tengan 40.000 almas, y en los demás ejercerá en los nombramientos de los alcaldes la intervención que determine la ley. Art. 14. Las listas electorales para Diputados a Cortes serán permanentes. Las calidades de los electores se examinarán en todas las instancias en juicio público y contradictorio. Art. 15. Dentro de los ocho días siguientes a la apertura de las Cortes, el Gobierno presentará al Congreso las cuentas del penúltimo año y el presupuesto para el año próximo venidero. Art. 16. Las Cortes deliberarán sobre la ley a que se refiere el artículo 79 de la Constitución, antes de deliberar sobre la ley de Presupuestos. Dado en Palacio a 15 de Septiembre de 1856. —Está rubricado de la Real mano. —El Presidente del Consejo de Ministros, Leopoldo O’Donnell. == LEY DE 17 DE JULIO DE 1857 == (1) Reformando de nuevo la Constitución de 1845. Doña Isabel II, por la gracia de Dios, etc.; a todos los que las presentes vieren y entendieren, sabed: Que las Cortes han decretado y Nos sancionado la siguiente reforma de los artículos 14, 15, 16, 17, 18 y 28 de la Constitución. Art. 14. El Senado se compondrá: De los hijos del Rey y del sucesor inmediato de la Corona, que hayan cumplido veinticinco años. De los Arzobispos y del Patriarca de las Indias. De los Presidentes de los Tribunales Supremos de Justicia y de Guerra y Marina. De los Capitanes generales del Ejército y Armada. De los Grandes de España por derecho propio, que no sean súbditos de otra potencia y que acrediten tener la renta de 200.000 reales, procedentes de bienes inmuebles o de derechos que gocen de la misma consideración legal. De un número limitado de Senadores nombrados por el Rey. Art. 15. Sólo podrán ser nombrados Senadores los españoles que pertenezcan o hayan pertenecido a las clases siguientes: Presidente del Congreso de los Diputados; Diputados admitidos cuatro veces en las Cortes y que hayan ejercido la diputación durante ocho años; Ministros de la Corona; Obispos; Grandes de España; Tenientes generales del Ejército y Armada, después de dos años de nombramiento; Embajadores, después de dos años de servicio efectivo, y Ministros plenipotenciarios, después de cuatro; Vicepresidentes del Consejo Real; Ministros y Fiscales de los Tribunales Supremos y Consejeros reales, después de dos años de ejercicio. Los comprendidos en las categorías anteriores deberán, además, disfrutar 30.000 reales. (1) Esta ley fue derogada por otra de 20 de Abril de 1864, cuyo artículo único restablecía en su integridad la Constitución del Estado y contenía además la siguiente: Disposición transitoria. —Serán admitidos como Senadores los Grandes de España por derecho propio que no sean súbditos de otra potencia y que a la promulgación de esta ley posean la renta de 200.000 reales, procedentes de bienes inmuebles o de derechos que gocen de la misma consideración con tal que lo pidan en el término de un año. En la misma forma y solicitándolo dentro del mismo plazo, tendrán derecho a ser admitidos como Senadores los Grandes que no hayan cumplido la edad de treinta años; pero deberán probar después de cumplirla y antes de tomar asiento en el Senado, que conservan todas las cualidades anteriormente expresadas, de renta, procedentes de bienes propios o de sueldos de los empleos que no puedan perderse sino por causa legalmente probada, o de jubilación, retiro o cesantía. Títulos de Castilla que disfruten 100.000 reales de renta. Los que paguen con cuatro años de antelación 20.000 reales de contribuciones directas y hayan sido además Senadores, o Diputados o Diputados Provinciales. El nombramiento de Senadores se hará por decretos especiales, y en ellos se expresará siempre el título en que, conforme a lo dispuesto en este artículo, se funde el nombramiento. Las condiciones necesarias para ser nombrado Senador podrán variarse por una ley. Art. 16. Para tomar asiento en el Senado se necesita ser español, tener treinta años cumplidos, no estar procesado criminalmente ni inhabilitado en el ejercicio de sus derechos políticos, y no tener sus bienes intervenidos. Art. 17. La dignidad de Senador en los Grandes de España que acrediten tener la renta y requisitos expresados en el art. 14, es hereditaria. En todos los demás casos es vitalicia. Art. 18. A fin de perpetuar la dignidad de Senador en sus familias, los Grandes de España podrán constituir vinculaciones sobre sus bienes en la forma y en la cantidad que se determinará por una ley especial. Art. 28. Cada uno de los Cuerpos Colegisladores examina las calidades de los individuos que le componen; el Congreso decide además sobre la legalidad de las elecciones de los Diputados. Los Reglamentos del Senado y del Congreso serán objeto de una ley. Por tanto, mandamos, etc. Dado en Palacio a 17 de Julio de 1857. [[Category:Constitucións españolas]] 1976 3653 2006-09-18T21:36:39Z Xabier Cid 46 Discurso pronunciado por [[w:Harold Pinter|Harold Pinter]] ao recibir o [[w:Premio Nobel de Literatura|Premio Nobel de Literatura]] en [[w:2005|2005]]. Non foi recoller o galardón, e o discurso foi gravado e emitido en vídeo. ==Discurso== En 1958 escribín isto: <blockquote> "Non hai diferencias nidias entre o que é real e o que é irreal, nin entre o que é verdadeiro e o que é falso. Unha cousa non ten por que ser necesariamente verdade ou mentira; pode ser ao mesmo tempo verdade e mentira". </blockquote> Creo que estas proposicións aínda teñen sentido e aínda poden aplicarse na exploración da realidade mediante a arte. Como escritor estou de acordo con elas, pero non podo estalo como cidadán. Como cidadán debo preguntarme: que é verdadeiro?, que é falso? A verdade no [[w:drama|drama]] é sempre fuxidía. Nunca dás con ela por enteiro aínda buscándoa compulsivamente. Esta procura é precisamente a que guía o teu esforzo. A procura é a túa angueira. As máis das veces topas coa verdade na escuridade, bates contra ela ou obtés de reollo unha imaxe ou unha silueta que parece corresponderse coa verdade, e a miúdo sen que chegues sequera a decatarte. Pero a verdade real é que nunca hai unha soa verdade atopable na arte dramática. Hai moitas. Unhas desafían as outras, íspense entre si, refléxanse, ignóranse as unhas ás outras, xogan xuntas e están cegas a unha para a outra. Ás veces sentes que tes nas mans a verdade dun momento, mais logo esvárache por entre os dedos e pérdela. Téñenme preguntado a miúdo cómo nacen as miñas obras. Non o sei. Nin sequera podo facer un resumo das pezas que non sexa contar o que sucede nelas. O que se di. O que pasa. A maior parte das miñas obras nacen dunha frase, dunha palabra ou dunha imaxe. Á palabra séguelle rapidamente a imaxe. Gustaríame pór os exemplos de dúas frases que me viñeron á cabeza caídas do ceo, que tiveron coninuidade en cadansúa imaxe, e que logo eu mesmo proseguín. As obras son "Home Coming" e "[[w:Vellos tempos|Vellos tempos]]" (Old Times). A primeira frase de "Home Coming" é "''que estás a facer coas tesouras?''". A primeira de "Vellos tempos" é "''escuro''". En ningunha das dúas dispuña de máis información ca esa. No primeiro caso alguén estaba loxicamente buscando unhas tesouras e preguntáballe onde estaban a outra persoa de quen sospeitaba que as roubara. Pero eu dalgún xeito sabía que ao interpelado lle importaban un carallo as tesouras e a outra persoa. Con ''escuro'' entendín que era a descrición do pelo de alguén, do pelo dunha muller, e que se producía como resposta a unha pregunta. Nos dous casos vinme impelido a proseguir co tema. Sucederon as cousas visualmente, coma nun lento fundido que pasaba das sombras á luz. Ao principio ás persoaxes chámolles sempre A, B e C. Na peza que acabou sendo "Home Coming", vin un home entrar nunha habitación escura e facerlle esa pregunta a un rapaz máis novo que estaba sentado nun feo sofá lendo o xornal. Dalgún xeito sospeitaba que A era o pai e que B era o fillo, pero non tiña probas. En todo caso, confirmeino un pouco máis tarde cando B (que logo foi Lenny) lle dixo a A (que logo foi Max): "''Ei, papá, impórtache que cambie de tema? Quero preguntarche algo. Isto que acabamos de cear agora, como se chama? Ti como o chamarías? Por que non mercas un can? Cociñas como para cans. Con franqueza. Pensas que estás a cociñar para unha manda de cans''". A partir do momento en que B lle chama "papá" a A pareceume razoable asumir que eran pai e fillo. O cociñeiro era claramente A, aínda que a súa cociña non parecía ser digna de afagos. Quere isto dicir que non había unha nai? Eu qué sabía... Pero, como dicía daquela, os comenzos nunca coñecen os finais. Escuro. Unha ampla fiestra. O ceo empardece. Un home, A (que logo foi Deeley), e unha muller, B (logo Kate), están sentados bebendo. "''Gorda ou fraca?''", pregunta o home. De quen están a falar? Pero nesas vin unha muller asomada á fiestra, C (quen logo foi Anna), noutra situación lumínica, dándolles as costas co pelo escuro. É un momento curioso o da creación dos personaxes que ata ese intre non existían. O que vén despois resulta caprichoso, incerto, mesmo alucinatorio, tanto que ás veces pode chegar a ser unha avalancha imparable. A posición do escritor é estraña. Os personaxes non o reciben moi agarimosamente que se diga. Resístense a el, danlle un vivir incómodo, fanse imposibles de definir. Non lles podes ditar o que queres. Poste a xogar con eles a un xogo sen fin, ao gato e o rato, á pita cega, ás agachadas. E ao remate decátaste de que tes nas mans xente de carne e óso, xente con vontade e cunha sensibilidade individual ben de seu, feitos a partir de compoñentes que non vas poder mudar, manipular ou distorsionar. No fondo, a [[w:linguaxe|linguaxe]] da arte é unha transacción altamente ambigua, son unhas areas movedizas, un trampolín, unha piscina xeada que pode fender en calquera momento cando ti, o escritor, camiñes por ela. Pero xa o dixen: a busca da verdade non ten paraxe. Non podes esquecela, non podes deixala para máis adiante. Tes que afrontala, xa. O [[w:teatro|teatro]] político presenta un conxunto de problemas completamente diferentes. A todo custar tes que evitar botar o sermón. A obxectividade é esencial. Débeselles permitir aos personaxes que respiren ao seu aire. O escritor non pode lindalos nin oprimilos para satisfacer un gusto, unha opinión ou uns prexuízos que son os del. Ten que estar preparado para achegarse a eles dende distintos ángulos, dende un completo e desinhibido abano de pespectivas, quizais ás veces para collelos por sorpresa, e porén dándolles a liberdade de que vaian por onde lles pete. E non sempre funciona. E a [[w:sátira]] política, abofé, non segue ningún destes preceptos e de feito fai xustamente o contrario, o que por outra parte é a súa función principal. Na miña obra "A festa de aniversario" coido que manexo un completo abano de opcións que operan nun denso bosque de posibilidades antes de que centrarme ao cabo nun acto de submisión. "A linguaxe da montaña" non pretende funcionar tan abertamente. É brutal, curta e desagradable. E porén os soldados da obra dan co xeito de divertirse. Ás veces esquecemos que os torturadores aborrecen con facilidade. Necesitan un pouco de risas para manter os ánimos a tope. Así nolo confirmaron sen ir máis lonxe os acontecementos de Abú Ghraíb, en Bagdad. "A linguaxe da montaña" dura só vinte minutos, pero podería representarse durante horas e horas, unha e outra vez, repetindo o mesmo modelo unha e outra vez, horas tras horas. Pola contra, "Cinzas ás cinzas" paréceme que se desenvolve baixo a auga. Unha muller está a afogar, saca a man cara arriba por entre as ondas, mentres afunde e se perde da vista, busca os outros pero non toca a ninguén alí, nin por riba nin por baixo da auga e só ve sombras e reflexos aboiando. A muller é unha silueta perdida nunha paisaxe que afoga, unha muller que non dá escapado dun destino que parecía pertencer só aos demais. Pero como os outros morreron, ela tamén ten que morrer. A linguaxe política, tendo en conta o uso que lle dan os políticos, nunca explora estes territorios. E iso é así porque a maioría dos políticos, se acreditamos nas probas de que dispomos, non están interesados na verdade e si no poder e no mantemento dese poder. Para reter ese poder é esencial que a xente fique na ignorancia, que viva na ignorancia da verdade, mesmo da verdade das súas propias vidas. O que nos envolve é un amplo tecido de mentiras do que nos alimentamos. Como xa todos aquí sabemos, a xustificación da invasión de Iraq foi que Saddam Hussein posuía unha cantidade moi perigosa de armas de destrución masiva, que podía disparar en 45 minutos e causar unha devastación estarrecedora. Aseguráronnos que iso era certo. E non o era. Dixéronnos que [[w:Iraq|Iraq]] tivera relación con Al Qaeda e que compartía a responsabilidade da atrocidade do [[w:11 de setembro|11 de setembro]] de 2001 en [[w:Nova York|Nova York]]. Aseguráronnos que iso era certo. E non o era. Dixéronnos que Iraq ameazaba a seguridade do planeta. Aseguráronnos que era certo. E non o era. A [[w:verdade|verdade]] é algo totalmente distinto. A verdade vai ligada a cómo os Estados Unidos entenden o seu papel no mundo e ao xeito en que representan ese papel. Pero antes de voltar ao presente gustaríame botarlle un ollo ao pasado recente, isto é, á política exterior dos Estados Unidos dende o remate da Segunda Guerra Mundial. Coido que é obrigatorio para nós someter ese período a un exame detallado, anque cinxido ao tempo do que dispomos agora. Todos sabemos o que pasou na [[w:Unión Soviética|Unión Soviética]] e en toda a Europa Oriental durante o período de posguerra: a brutalidade sistemática, as atrocidades xeneralizadas, a desapiadada supresión do pensamento independente. Todo isto se comprobou e documentou perfectamente. Pero o meu argumento é que os crimes dos EUA nese mesmo período só foron parcialmente recollidos, só lixeiramente documentados, só escasamente coñecidos, só superficialmente recoñecidos coma os crimes que son. Creo que debemos abordar este tema e que a verdade ten unha considerable relación co estado actual do mundo. Malia estaren limitados en certa medida pola existencia da Unión Soviética, as actuacións dos Estados Unidos por todo o planeta deixaron claro que crían ter carta branca para facer o que querían. A invasión directa dun estado soberano nunca foi, de feito, o método preferido por América. Polo xeral, o escollido foi o que definiron como 'conflito de baixa intensidade'. Conflito de baixa intensidade significa que milleiros de persoas morren pero máis a modo que se dun só golpe guindas sobre eles unha bomba. Significa que infectas a cerna do país, que provocas un tumor maligno e que observas como a gangrena se estende. Cando sometes por completo a poboación (ou cando bates nela ata matala, que vén sendo o mesmo) e cando consegues ter os teus amigos, o exército e as grandes empresas sentadas comodamente no poder, daquela poste diante da cámara e dis que a democracia venceu. Velaí o lugar común na política exterior estadounidense nos anos dos que eu falo. A traxedia de Nicaragua foi un dos casos máis significativos. Quero amosalo agora como un potente exemplo da visión americana sobre o seu papel no mundo, tanto daquela como agora. Eu asistín a unha xuntanza na embaixada estadounidense de Londres en 1980. O Congreso dos Estados Unidos estaba a decidir se concederlle máis diñeiro á Contra na súa campaña contra o estado de Nicaragua. Eu era membro dunha delegación para falar en nome de Nicaragua, pero o máis importante membro desa misión era o crego John Metcalf. O voceiro da delegación estadounidense era Raymond Seitz (daquela número dous da embaixada e máis tarde embaixador). O padre Metcalf dixo: "Señor, teño ao meu cargo unha parroquia do norte de Nicaragua. Os meus fregueses fixeron unha escola, un centro de saúde e unha casa da cultura. Viviamos en paz. Hai uns meses as forzas da Contra atacaron a parroquia. Destruírono todo: a escola, o centro de saúde e a casa da cultura. Violaron enfermeiras e mestras e mataron os médicos do xeito máis brutal posíbel. Comportáronse coma salvaxes. Por favor, pida que o goberno dos EUA lle retire o seu apoio a esta abraiante actividade terrorista". Raymond Seitz tiña unha moi boa reputación como persoa racional, responsable e moi sofisticado. Era moi respectado nos ambientes diplomáticos. Escoitou, fixo un silencio e logo falou con moita gravidade: "Padre, déixeme que lle diga algo. Na guerra, os inocentes sofren sempre". Fíxose un silencio xeado. Fitamos para el. E non se inmutou. Os inocentes sofren sempre. Abofé. Despois alguén dixo: "Pero neste caso 'os inocentes' son vítimas dunha espantosa atrocidade financiada polo seu goberno, unha entre moitas. Se o Congreso lle outorga máis diñeiro á Contra, produciranse máis atrocidades desta caste. Non é este o caso? Non é o seu goberno culpable de apoiar actuacións criminais e destrutivas sobre os cidadáns dun estado independente?". Seitz seguiu imperturbábel. "Non estou de acordo en que os feitos, tal e como os expón, apoien as súas aseveracións", dixo. Cando saïamos da embaixada, un asesor estadounidense díxome que lle encantaban as miñas obras. Non lle respondín. Gustaríame lembrarlles que naquel tempo o presidente Reagan fixera esta declaración: "Os Contras son o equivalente moral dos nosos Pais Fundadores". Os Estados Unidos apoiaron a brutal ditadura de [[w:Somoza|Somoza]] en Nicaragua durante máis de 40 anos. O pobo nicaraguano, dirixido polos sandinistas, derrubou o seu réxime en 1979 mediante unha vertixinosa revolución popular. Os sandinistas non eran perfectos. Tiveron a súa parte de arrogancia e os seus posicionamentos políticos contiñan unha boa cantidade de elementos contraditorios. Pero eran intelixentes, racionais e civilizados. Buscaban instaurar unha sociedade estábel, decente e pluralista. Aboliron a pena de morte. Centos de milleiros de labregos golpeados pola pobreza foron rescatados de entre os mortos. Máis de 100.000 familias accederon a un título de propiedade das terras. Construíronse dous milleiros de escolas. Unha moi destacable campaña de alfabetización reduciu o analfabetismo no país por baixo do 17%. Estabeceron un ensino gratuíto, e tamén un sistema gratuíto de saúde. A mortalidade infantil reduciuse nun terzo. Erradicaron a polio. Os Estados Unidos acusaron estas realizacións de formar parte dunha revolta marxista-leninista. Dende o punto de vista do goberno dos Estados Unidos, era un perigoso exemplo. Se Nicaragua conseguía estabelecer unhas normas básicas de xustiza económica e social, se daba aumentado os estándares de atención sanitaria e de educación, e se acadaba a unidade social e a autoestima nacional, nos países veciños poderían formular as mesmas preguntas e achegar as mesmas respostas. E daquela había unha resistencia feroz ao ''status quo'' no Salvador. Falei hai un pedazo do 'tecido de mentiras' que nos arrodea. O presidente Reagan definía habitualmente Nicaragua coma un "alxube totalitario". Así o recollían os medios de comunicación, e tamén o goberno británico, como se fose un cualificativo exacto e limpo. Porén, non hai datos da existencia de 'gavillas da morte' durante o goberno [[w:sandinista|sandinista]]. Non hai datos de torturas. Non hai datos de brutalidade militar, sistemática ou oficial. Non se asasinaron cregos en Nicaragua. De feito, houbo tres sacerdotes no goberno, dous xesuítas e un misioneiro da orde de Maryknoll. Os alxubes totalitarios eran en realidade os da porta do lado: O Salvador e Guatemala. Os Estados Unidos derrubaron o goberno democraticamente elixido en Guatemala en 1954 e estímase que máis de 200.000 persoas foron vítimas das súas sucesivas ditaduras militares. Seis dos máis sobranceiros xesuítas do mundo foron asasinados cruelmente na Universidade Centroamericana de San Salvador, en 1989, por un batallón do rexemento Alcatl, que adestraba en Fort Benning, no estado americano de Georgia. Ao arcebispo Romero, un home dunha coraxe exemplar, matárono mentres misaba. Calcúlanse uns 75.000 mortos no país. Por que os mataron? Matáronos porque pensaron que era posible unha vida mellor e que debían conseguila. Por esta crenza cualificáronos inmediatamente de comunistas. Morreron porque ousaron defrontar o ''status quo'', o infindo horizonte da pobreza, da enfermidade, da humillación e da opresión, o único dereito que lles correspondía por nacer. Os Estados Unidos derrubaron finalmente o goberno sandinista. Levoulles varios anos e tiveron que superar unha considerable resistencia pero unha asañada persecución económica e 30.000 mortos acabaron por minar o espírito do pobo nicaraguano. Quedaron unha vez máis exhaustos e miserentos. Os casinos regresaron ao país. Acabaron os sistemas de ensino e saúde gratuítos. As grandes empresas voltaron con toda a forza do mundo. A 'democracia' vencera. Pero esta 'política' non se cinxiu a Centroamérica. Ciscárona por todo o planeta. Foi o nunca acabar. E é como se nunca pasara. Os Estados Unidos apoiaron, e en moitas ocasións xeraron, todas as ditaduras militares de dereitas no mundo que seguiu á fin da Segunda Guerra Mundial. Estoume a referir a Indonesia, Grecia, Uruguai, Brasil, Paraguai, O Haití, Turquía, Filipinas, Guatemala, O Salvador e, por suposto, Chile. O horror que os Estados Unidos lle infrinxiron a Chile en 1973 nunca poderá expiarse, non se poderá esquecer nunca. Houbo centos de milleiros de mortos en todos eses países. Hóuboos? E en todos os casos son atribuíbeis á política exterior estadounidense? A resposta é si: hóuboos e foron responsabilidade da política exterior estadounidense. Pero vostede non o sabe. Nunca sucedeu. Nunca sucedeu nada. Mesmo cando estaba a acontecer non estaba acontecendo. Non tiña importancia. Non interesaba. Os crimes dos Estados Unidos foron sistemáticos, constantes, crueis, desapiadados, pero moi pouca xente chegou a falar realmente deles. Non queda outra que recoñecérllelo: os Estados Unidos dedicáronse, no mundo enteiro, a unha manipulación perfectamente clínica do poder facendo coma quen que era unha forza a prol do ben universal. É un exercicio de hipnose brillante, mesmo enxeñoso, e moi eficaz. Dígolles que os Estados Unidos son sen dúbida o maior espectáculo do momento. Poden ser brutais, indiferentes, desprezativos e desapiadados, pero é que ademais son moi perversos. Coma un viaxante de comercio, anda por libre e o produto que mellor vende é o amor propio. É un gañador. Escoiten os presidentes estadounidenses pronunciar na televisión as palabras "o pobo americano" como na frase "dígolle ao pobo americano que é tempo de rezar e de defender os dereitos dos americanos e pídolle ao pobo americano que confíe no seu presidente nas actuacións que vai levar en nome do pobo americano". É unha brillante estrataxema. A linguaxe serve en realidade para manter o pensamento a raia. As palabras "pobo americano" ofrecen un coxín certamente voluptuoso para a tranquilidade. Non necesitas pensar. Chega con que te deites no coxín. O coxín pódeche estar abafando a intelixencia e as facultades críticas, pero é moi cómodo. Isto non vale, claro, para os 40 millóns de persoas que viven por baixo do limiar da pobreza e os 2 millóns de homes e mulleres presas nese vasto gulag de cárceres que se estende ao longo e largo dos Estados Unidos. Os Estados Unidos xa non se ocupan dos conflitos de baixa intensidade. Xa non lle ven sentido a andar con panos quentes ou a actuar arteiramente. Viraron as cartas cara arriba, e fixérono sen medo e sen distingos. É máis sinxelo: impórtanlles un carallo as Nacións Unidas, o dereito internacional e as voces críticas, e considéranas impotentes e irrelevantes. Ademais teñen de man unha ovelliña beante que levan de aquí para acó por unha cordiña: a patética e sumisa Gran Bretaña. Que foi da nosa sensibilidade moral? Tivémola nalgún momento? Que significan esas palabras? ¿Fan referencia a un termo escasamente empregado nos nosos días, a conciencia? ¿E esa conciencia que ten que ver non só cos nosos propios actos senón tamén coa responsabilidade compartida dos actos dos outros? Morreu? Mirade para Guantánamo. Centos de persoas levan alí detidas máis de tres anos sen cargos, sen ningunha representación legal nin xuízo á vista, tecnicamente detidos para sempre. Esta estrutura totalmente ilegal mantense en claro desafío á Convención de Xenevra. E non só se tolera, senón que a chamada "comunidade internacional" apenas reparou nela. Esta ultraxe criminal cométea un país que se di a si mesmo "líder do mundo libre". Que pensamos dos que viven en Guantánamo? Que dixeron os medios de comunicación deles? Aparecen neles de cando en cando, nun pequeno retrinco na páxina seis. Pecháronos nunha terra de ninguén da que pode ser que efectivamente non volten endexamais. Na actualidade, moitos están en folga de fame, e obríganos a comer, mesmo a cidadáns británicos. Procedementos de alimentación forzosa sen moitas requilorias. Sen sedantes nin anestésicos. Abonda con meterche un tubo pola nariz e baixarcho pola gorxa. Trousan sangue. Que dixo o ministro de Exteriores británico sobre isto? Nada. Que dixo o primeiro ministro británico sobre isto? Nada. E logo por que? Porque os Estados Unidos sinalaron que criticar o seu procedemento en Guantánamo constituía un acto de inimizade. Ou ves canda nós, ou estás contra nós. E Blair cala. A invasión de Iraq foi un acto de pillaxe, un flagrante acto de terrorismo de estado que demostra o máis absoluto desprezo polo concepto de dereito internacional. A invasión foi unha actuación militar arbitraria inspirada por unha serie de mentiras repetidas ata non poder máis e por unha groseira manipulación dos medios de comunicación e, xa que logo, do público; foi unha intervención dirixida a consolidar o control económico e militar estadounidense en Oriente Medio e agochando como último recurso todas as outras xustificacións que non conseguiran facelos presentar como liberadores. Unha formidable demostración de forza militar responsable da morte e da mutilación de milleiros e milleiros de inocentes. Levámoslles aos iraquís a tortura, as bombas en acio, o uranio empobrecido, innumerábeis mortes ao azar, a miseria, a humillación e a morte, e chamámolo "levar a liberdade e a democracia ao Oriente Medio". Canta xente hai que matar antes de poder optar ao título de asasino en masa e de criminal de guerra? Cen mil? Inda máis, polo que parece. Sería de xustiza que tanto a Bush como a Blair os levasen perante o Tribunal Penal Internacional de Xustiza. Pero Bush foi malo. Non ratificou o Tribunal Penal Internacional de Xustiza. Por iso Bush xa advertiu que enviaría os maríns se un soldado estadounidense ou, inda máis, se un político estadounidense acabase no banco dos acusados. Pero Tony Blair si que ratificou o Tribunal e poderían perseguilo. Podemos darlle ao Tribunal o seu enderezo, por se teñen interese. Vive no número 10 de Downing Street, en Londres. A morte neste contexto é irrelevante. Por iso tanto Bush como Blair mandaron a morte para o faiado. Cando menos 100.000 iraquís foron asasinados polas bombas e os mísiles estadounidenses antes de que a insurxencia comezase a actuar. Esta xente non conta. As súas mortes non existen. Son un espazo en branco. Nin sequera se anotan conforme van morrendo. "Non levamos conta dos cadáveres", dixera o xeneral estadounidense Tommy Franks. Ao comezo da invasión os xornais británicos publicaron unha fotografía nas súas portadas onde se podía ver a Tony Blair bicando na fazula a un neniño iraquí. "Un cativo agradecido", dicía o pé. Uns días despois apareceu en páxinas interiores unha outra foto, desta vez a dun neno de catro anos ao que lle faltaban os brazos. A súa familia fora aniquilada por un mísil. Era o único sobrevivinte. "Cando recuperarei os brazos?", preguntaba. A historia pasou a un segundo plano. Pois ben, Tony Blair non o apertou contra si, como tampouco abrazou ningún outro corpo de neno mutilado, nin ningún cadáver ensanguentado. O sangue é suxo. Bárnache a camisa e a gravata xusto cando vas dar un sincero discurso diante das cámaras de televisión. Os 2.000 estadounidenses mortos son unha contrariedade. Transportáronos ata as súas campas ás agachadas. Os funerais foron discretos, fóra de perigo. Os tolleitos podrecen nas súas camas, algúns para o resto da vida. Podrecen os mortos e os tolleitos, pero en distintos tipos de tumbas. Velaí o extracto dun poema de [[w:Pablo Neruda|Pablo Neruda]], 'Explico algunhas cousas': <blockquote> E unha mañá todo estaba a arder<br/> e unha mañá as labaradas<br/> saían da terra<br/> devorando seres,<br/> e desde aquela lume,<br/> pólvora desde aquela,<br/> e desde aquela sangue.<br/> Bandidos con avións e con mouros,<br/> bandidos con sortellas e duquesas,<br/> bandidos con frades negros bendicindo<br/> viñan polo ceo para matar nenos,<br/> e nas rúas o sangue dos nenos<br/> corría simplemente, como sangue de nenos.<br/> <br/> Chacais que o chacal rexeitaría,<br/> pedras que o cardo seco mordería cuspindo,<br/> víboras que as víboras odiarían!<br/> <br/> Diante vosa vin o sangue<br/> de España levantarse<br/> para afogarvos nunha soa onda<br/> de orgullo e de coitelos!<br/> <br/> Xenerais<br/> traidores:<br/> mirade a miña casa morta,<br/> mirade para España rota:<br/> pero de cada casa morta sae metal ardendo<br/> no canto de flores,<br/> pero de cada oco de España<br/> sae España,<br/> pero de cada neno morto sae un fusil con ollos,<br/> pero de cada crime nacen balas<br/> que vos acharán un día o sitio<br/> do corazón.<br/> <br/> Preguntaredes por que a súa poesía<br/> non nos fala do soño, das follas,<br/> dos grandes volcáns do seu país natal?<br/> <br/> Vinde ver o sangue nas rúas<br/> vinde ver<br/> o sangue nas rúas,<br/> vinde ver o sangue<br/> nas rúas!<br/> </blockquote> Deixádeme precisar, por suposto, que ao citar o poema de Neruda non pretendo comparar a República Española co Iraq de Saddam Hussein. Cito a Neruda porque en ningunha outra parte da poesía contemporánea lin unha descrición tan poderosa e visceral dos bombardeos sobre a poboación civil. Dixen antes que os Estados Unidos eran agora totalmente francos e que reviraran as cartas sobre a mesa. Así é. Agora definen a súa política oficial como "dominio de amplo espectro". Non son as miñas palabras, son as súas. "Dominio de amplo espectro" significa control de terra, mar, aire e espazo, e de todos os recursos que se producen neles. Na actualidade os Estados Unidos ocupan 702 instalacións militares dun cabo ao outro do planeta, en 132 países, coa honrosa excepción de Suecia, abofé. Non sabemos moi ben como chegaron tan lonxe pero o certo é que o fixeron. Os Estados Unidos posúen 8.000 oxivas nucleares activas e operativas. Dous milleiros están en alerta máxima, preparadas para ser disparadas cun prazo de advertencia de 15 minutos. Andan a desenvolver novos sistemas de guerra nuclear, coñecidos como "destrutores de búnqueres". Os británicos, sempre tan cooperantes, queren substituír o seu mísil nuclear, o Trident. E eu pregunto: a quen apuntan? A Osama Ben Laden? A ti? A min? A Pepe Piñeiro? A China? A París? Quen o sabe? O que si sabemos é que esta tolemia de rapaces, a de posuír e ameazar con usar as armas nucleares, sitúase na cerna da actual filosofía política estadounidense. Debemos lembrar que os Estados Unidos se atopan nun permanente pé de guerra e que non permiten dexergar ningún sinal de relaxación nese costume. Moitos milleiros de persoas nos Estados Unidos, senón millóns, senten vergoña, carraxe e visíbel noxo das actuacións do seu goberno, pero tal e como están as cousas non constitúen (aínda) unha forza política coherente. Porén, a angustia, a incerteza e o medo que vemos medrar día a día nos Estados Unidos está lonxe de diminuír. Sei que o presidente Bush conta con redactores de discursos extremadamente competentes, pero gustaríame ofrecerme eu mesmo como voluntario para ese traballo. Propóñolle a seguinte alocución breve para que lla dirixa dende a televisión á nación. Imaxínoo grave, cos cabelos coidadosamente peiteados, serio, gañador, sincero, a miúdo engaiolador, empregando ás veces un sorrisiño forzado, particularmente atractivo, un home ao xeito entre os homes. "Deus é bo. Deus é grande. Deus é bo. O meu Deus é bo. O deus de Ben Laden é malo. O seu é un deus malo. O deus de Saddam era malo, non sendo que non tivese deus. El era un bárbaro. Nós non somos bárbaros. Non lle imos abrindo os miolos á xente. Cremos na liberdade. E en Deus. Eu non son un bárbaro. Son o líder democraticamente elixido dunha democracia amante da liberdade. Somos unha sociedade compasiva. Electrocutamos compasivamente e compasivamente aplicamos inxeccións letais. Somos unha gran nación. Eu non son un ditador. El si. Eu non son un bárbaro. El si. E el tamén. Todos o son. Eu posúo autoridade moral. Ves o meu puño? Esta é a miña autoridade moral. E non o esquezas." A vida dun escritor é unha actividade altamente vulnerábel, deica pouco espida. De nada vale que chores. O escritor fai a súa escolla e ten que levala pegada á pel. Pero é xusto sinalar que te expós a todos os ventos, algúns deles certamente xeados. Traballas só, illado do resto. Non atopas refuxio ningún, ningunha protección, agás que mintas, e nese caso seguramente construirías e asegurarías a túa propia protección, e podería argumentarse, converteríaste en político. Falei da morte non poucas veces ao longo desta tarde. Gustaríame agora citar un poema meu titulado 'Morte'. <blockquote> Onde atoparon o cadáver?<br/> Quen atopou o cadáver?<br/> Estaba o cadáver morto cando o atoparon?<br/> Como atoparon o cadáver?<br/> <br/> Quen era o cadáver?<br/> <br/> Quen era o pai, ou a filla ou o irmán<br/> ou o tío ou a irmá ou a nai ou o fillo<br/> do cadáver abandonado?<br/> <br/> Estaba o corpo morto cando o abandonaron?<br/> Abandonaron o corpo?<br/> Quen o abandonaría?<br/> <br/> O cadáver estaba espido ou vestido para unha viaxe?<br/> <br/> Que fixo que declarases este cadáver morto?<br/> Declaraches morto este cadáver?<br/> Coñecías ben o cadáver?<br/> Como soubeches que o cadáver estaba morto?<br/> <br/> Lavaches o cadáver?<br/> Pechácheslle os ollos?<br/> Soterraches o corpo?<br/> Deixáchelo abandonado?<br/> Bicaches o cadáver?<br/> </blockquote> Cando ollamos para un espello pensamos que a imaxe á que nos defrontamos é fiel. Pero abonda con movérmonos un milímetro e a imaxe mudará. Agora estamos vendo un infinito catálogo de reflexos. Pero ás veces un escritor ten que esnaquizar o espello, xa que é dende o outro lado del dende onde a verdade nos observa. Creo que, malia os enormes obstáculos que existen, ter unha ousada, firme e feroz determinación intelectual, como cidadáns, para definir a verdade real das nosas vidas e das nosas sociedades é unha obriga crucial que nos incumbe a todos e a todas. De feito, é unha orde. Se esa determinación non se integra na nosa visión política non temos esperanza de recuperar o que estamos tan preto de perder: a nosa dignidade humana. ''Tradución: Xabier Cid'' 1978 3648 2006-09-18T20:59:40Z Xabier Cid 46 Discurso de Harold Pinter de recepción do Nóbel movida a Discurso de Harold Pinter de recepción do Nobel #REDIRECT [[Discurso de Harold Pinter de recepción do Nobel]] 1980 3731 2006-11-17T16:28:57Z Resorte 48 {{enuso}} Don Fernando Sétimo, pola graza de Deus e a Constitución da Monarquía española, Rei das Españas, e na súa ausencia e cautividade a Rexencia do reino, nomeada polas Cortes Xerais e extraordinarias, a todos os presentes veren e entenderen, sabede; Que as mesmas Cortes decretaron e sancionaron a seguinte CONSTITUCIÓN POLÍTICA DA MONARQUÍA ESPAÑOLA No nome de Deus todopoderoso, Pai, Fillo e Espírito Santo autor supremo e lexislador da sociedade. As Cortes Xerais e extraordinarias da Nación española, ben convencidas, despois do máis detido exame e madura deliberación, de que as antigas leis fundamentais desta Monarquía, acompañadas das oportunas providencias e precaucións, que aseguren dun modo estable e permanente o seu enteiro comprimento, poderán encher debidamente o grande obxecto de promover a gloria, a prosperidade e o ben de toda a Nación, decretan a seguinte Constitución política para o bo goberno e recta administración do Estado. ==TÍTULO I: Da Nación española e dos españois== ===CAPÍTULO I: Da Nación Española=== Art. 1. A Nación española é a reunión de todos os españois de ambos hemisferios. Art. 2. A Nación española é libre e independente, e non é nin pode ser patrimonio de ningunha familia nin persoa. Art. 3. A soberanía reside esencialmente na Nación, e polo mesmo pertence a ésta exclusivamente o dereito de establecer as leis fundamentais Art. 4. A Nación está obrigada a conservar e protexer por leis sabias e xustas a liberdade civil, a propiedade e os demáis dereitos lexítimos de todos os individuos que a compoñen. ===CAPÍTULO II: Dos españois=== Art. 5. Son españois: Primeiro. Todos os homes libres nados ou aveciñados nos dominios das Españas, e os fillos destes. Segundo. Os estranxeiros que obteñan das Cortes carta de naturaleza. Terceiro. Os que sen ela viven dez anos de vecindade, gañada segundo a lei en calquera pobo da Monarquía. Cuarto. Os libertos dende que adquiran a liberdade nas Españas. Art. 6. O amor da Patria é unha das principais obrigacións de todos os españois, a así mesmo, ser xustos e benéficos. Art. 7. Todo español está obrigado a ser fiel á Constitución, obedecer as leis e respetar as autoridades establecidas Art. 8. Tamén está obrigado todo español, sen distinción algunha, a contribuir en proporción das súas pertenzas para os gastos do Estado. Art. 9. Está asi mesmo obrigado todo español a defende a Patria coas armas, cando sexa chamado por lei. == TÍTULO II: Do territorio das Españas, a súa relixión e Goberno e dos cidadáns españois == === CAPÍTULO I: Do territorio das Españas === Art. 10. O territorio español comprende na Península coas súas posesións e illas de arredores: Aragón, Asturias, Castilla la Vieja, Castilla la NUeva, Cataluña, Córdoba, Extremadura, Galicia, Granada, Jaén, León, Molina, Murcia, Navarra, Provincias Vascongadas, Sevilla e Valencia, as Illas Baleares e as Canarias coas demáis posesións en África. Na América setentrional: Nueva España coa Nueva Galicia e península do Iucatán, Guatemala, provincias internas de oriente, provincias internas de occidente, a illa de Cuba coas duas Floridas, a parte española da illa de Santo Domingo e a illa de Porto Rico coas demáis de arredores. Na América meridional, Nova Granada, Venezuela, o Perú, Chile, provincias do Río da Prata, e todas as de arredores do mar Pacífico e no Atlántico. En Asia, a illas Filipinas , e as que dependen do seu goberno. Art. 11. Farase unha división máis conveniente do territorio español por unha lei constitucional, logo de que as circunstancias políticas da nación o permitan. 2041 3736 2006-11-23T11:56:13Z Basilio 52 {{wikipedia|Conto galego}} '''O INGLÉS''' (de “Retrincos”) *Conto galego de Alfonso D. RODRÍGUEZ CASTELAO Eu quixen asasinar a un inglés, por patriotismo.O caso aconteceu na Pampa Central da República Arxentina e no tempo da guerra de Cuba. Era eu daquela un melido rapaz de doce anos, apouvigado pola morriña das paisaxes nativas, acabadas de deixar, e pola tristura dos campos en que me vía forzado a vivir. As lendas a contos deprendidos na lareira paisana dos meus avós, encirraran a miña imaxinación a deran azos á miña credulidade, de tal xeito que non soamente daba creto a tódalas barballadas dos nosos periódicos, senón que as súas informacións parecíanme ruíns a cativas. Eu era, pois, un gran patriota belicoso, porque tamén a mina patria era grande a forte, como a dun inglés, como a dun alemán... A enxurrada patrioteira que levaba tantos e tantos emigrados á guerra de Cuba, levara tamén o meu pobre siso de neno. Quizais o sangue mariñeiro dos meus antergos determinou en min aquela afervoada preferencia polo noso poderío naval. E nas paredes da tenda do meu pai foron aparecendo, a maneira de afiches, os barcos da escuadra española, pintados da miña man. Para representar mellor a fortaleza dos nosos navíos sempre lles poñía dúas chemineas de máis, todas botando fume: un fume mouro, terriblemente tráxico. E logo, debaixo de cada barco, campaban letreiros fachendosos, dictados pola fogaxe patrioteira: "Ai do que se poña diante". "Non hai quen poida". "Para todos vós abonda un de nós"... O inglés Don Guillermo viaxaba sempre con dous "gauchos" a moitos cabalos. Cada vez que baixaba das súas terras de Río Negro durmía na nosa casa. Era home de maneiras pouco fidalgas, a no cinto de coiro lucíalle sempre un revólver con mango de nácar: argumento terrible naquelas terras. Cando Don Guillermo reparou nos meus debuxos escachizouse de risa, a entón correspondín a tal ofensa con ditos alporizados que aumentaron a súa ledicia. Cómpre dicirvos que eu era madeira de heroe ou de mártir, a para servir á miña patria tanto me daba matar como morrer; mais o inglés humor de lima xorda turrábame polo xenio, volvíame tolo de carraxe, a despois burlábase dos meus denostos. ¡Quen puidera facerlle comer aquel revólver de mango de nácar! ¡Quen puidera ollalo morto, aberto en canal a pendurado! Cantas veces pasou por alí D. Guillermo tantas veces me fixo adoecer de carraxe; mais eu sabía que o triunfo da escuadra española daríame forzas dabondo para esmaga-la fachenda daquel inglés nifroso. Tamén adoitaba durmir na nosa casa un andaluz garuleiro, tan patriota coma min. O andaluz sabía sempre moito máis do que contaban os periódicos, a as súas trapalladas eran despois as armas con que eu combatía ó inglés. Un día sioume que estaban arrombando o submarino Peral; pero que o Goberno non quería que se soubese. Eu xurei garda-lo segredo, a non puiden cumpri-lo xuramento. O inglés tanto me fixo desquerer, burlándose dos nosos barcos, que nun lampo de xemo descubriu todo:? Pois eu dígolle que xa se poden poñer en contra de nós tódalas escuadras do mundo xuntas, porque... porque estamos arrombando o submarino Peral. O desastre de Santiago de Cuba derrubou as miñas ilusións, a non seria doado describir agora o infinito desespero en que me vin asolagado. Por aqueles días pasou o inglés, a doído quizais da miña tristura xa non se burlou dos meus barcos; pero feriume con estas verbas sarcásticas: : « ''Agora tendes a escuadra submarina máis grande do mundo...'' » Endexamais dixera Don Guillermo semellante cousa, pois no mesmo intre decidín asasinalo. A onda roxa non deixaba acouga-la miña imaxinación, a por adiantado gorentei as regalías do crime. Nada podía arredarme de luxa-las mans: era en ben da miña patria, asoballada pola desgracia. iOuh, o plan criminal era do demo! No fío das dúas da noite entraría de esguello no apousento do meu inimigo. Andando a modiño, no bico dos pés, chegaría cabo do leito a de súpeto, izas!, espetaríalle un coitelo na gorxa. Eu vía saí-lo sangue do inglés, a cachón; eu ollei como espernexaba para morrer, e nin o máis lene remorso abalou a miña conciencia. Aquela noite deiteime cos ollos ben abertos, apreixando na man o coitelo de mata-los carneiros. O reloxo do comercio tardou tanto en da-las dúas que fun vencido polo sono... Cando despertei batía o sol no lombo da Pampa. O inglés salvárase de milagre. Alfonso R. Castelao, Santiago 1934 2043 3801 2007-01-05T20:42:59Z 83.165.36.109 /* Artigo 39. Política cultural.= */ == PREÁMBULO == AFIRMANDO a nosa existencia como nación, explicitada nun feito histórico, lingüístico, cultural, socioeconómico e político de ampla raigame e singularidade, CONSCIENTES de que foi ao longo da Idade Media cando eses trazos se foron definido até agromaren na Nación galega. A chegada dos suevos consolidou o marco político dun Reino de Galiza que, mediado o século VI, xa se aprezaba constituído. Nos séculos XII e XIII os avatares políticos dividiron este espazo galaico xurdindo Portugal. Na Galiza mantivéronse uns trazos específicos que permiten xa desde a baixa Idade Media identificar a Nación galega actual enfrontando os intentos centralistas de Castela nos séculos XIV e XV. O papel reivindicativo dos ilustrados precedeu aos grandes movimentos de defensa do país: o provincialismo, o galeguismo e, na actualidade, o nacionalismo. AFIRMANDO o dereito ao noso autogoberno, a dotármonos dunha estrutura política propia e a definir a súa articulación institucional e administrativa acorde coa nosa condición nacional, así como a configuración do nivel de independencia ou dependencia a respecto doutras instancias, AFIRMANDO o noso compromiso esencial e irrenunciábel coa democracia e co dereito de todas as persoas e pobos a vivir en liberdade, NÓS, O POBO GALEGO, dámonos e aceptamos o presente Estatuto, que constitúe a norma fundamental e primaria da nación galega, e base para a relación co Estado español, coa Unión Europea e coas restantes nacións e pobos do mundo. CONVENCIDOS de que o dereito ao autogoberno é de natureza fundamental, que non pode ser outorgado nin limitado, os galegos e as galegas declaramos a nosa libre e lexítima vontade de integrármonos na estrutura plurinacional do Estado español, aceptando un acordo constitucional de interpretación dinámica, evolutiva e aberta que debe conducirnos á construción dun Estado que avogue por unha Europa dos pobos, na que queremos ser recoñecidos en total igualdade con todos os demais países e cidadáns da Unión Europea. CONVENCIDOS de que esa unión somente pode ser froito da libre vontade dos pobos, os galegos e galegas proclamamos conxuntamente a nosa identidade política, cultural e lingüística, o dereito a decidir sobre nós mesmos, e a nosa inequívoca vontade de colaborar na instauración dunha comunidade internacional que asuma o principio pleno da democracia universal. ASUMINDO plenamente os dereitos e garantías recoñecidos na Declaración Universal do Dereitos Humanos, no Pacto Internacional de Dereitos Civís e Políticos, no Pacto Internacional de Dereitos Económicos, Sociais e Culturais e nos demais instrumentos internacionais en materia de dereitos humanos. COMPROMETIDO co seu progreso e avanzo, o Estatuto de Galiza garante o estabelecemento dunha sociedade democrática avanzada asente nos valores superiores da dignidade humana, da liberdade, da xustiza, da igualdade, do benestar e do pluralismo político no marco dunha orde social xusta e dun desenvolvimento económico sustentábel. Xa que logo, en uso da súa soberanía de decisión, o pobo galego ratifica o seguinte Estatuto de Galiza. ==TÍTULO PRELIMINAR== ====Artigo 1. A Nación galega==== 1. A Nación galega constitúe unha comunidade política, democrática, social e de dereito que propugna como valores superiores do seu ordenamento xurídico a dignidade humana, a liberdade, a xustiza, a igualdade e o pluralismo político, e se integra como comunidade autónoma no seo do Estado español. 2. Os poderes públicos galegos asumen como tarefas principais a defensa e afortalamento da identidade e dos intereses do país así como a promoción da solidariedade entre os cidadáns e cidadás de Galiza e a súa participación na vida social, cultural, económica, científica e política da Nación. ==== Artigo 2. O territorio de Galiza ==== O territorio de Galiza abrangue o dos concellos que actualmente forman parte da Comunidade Autónoma de Galiza. ====Artigo 3. A língua galega==== 1. O galego é a lingua propia e oficial de Galiza. Todos os cidadáns e cidadás galegas teñen a obriga de coñecelo e o dereito a usalo. 2. O castelán será co-oficial no territorio de Galiza. 3. Os poderes públicos de Galiza garantirán os dereitos lingüísticos dos galegos e galegas, potenciarán o emprego da lingua galega en todos os eidos da vida pública, cultural e informativa e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento. Todos os funcionarios e traballadores ao seu servizo teñen a obriga de o usar no desempeño da súas funcións. O emprego do castelán realizarse a pedimento de parte. 4. Ningúen poderá sufrir discriminación por razón da lingua. 5. O galego, como lingua propia, é:<br> a. A lingua de todas as institucións galegas, e en especial da Administración galega, da Administración local, dos seus entes dependentes, das corporacións públicas, das empresas e os servizos públicos, dos medios de comunicación institucionais, do ensino e da toponimia.<br> b. A lingua preferentemente utilizada pola Administración do Estado e demais entes estatais en Galiza na forma que ela mesma determine, polas demais institucións e, en xeral, polas empresas e entidades que oferecen servizos á cidadanía.<br> 6. O idioma galego será a lingua oficial no ensino en todos os niveis educativos, e tal efecto:<br> a. O alumnado terá dereito a receber o ensino en lingua galega, nomeadamente no primeiro ensino.<br> b. O persoal docente deberá facer uso da lingua galega no exercicio das súas funcións educativas conforme se estabelecer legalmente.<br> c. A lingua galega será materia de ensino obrigatorio en todos os centros educativos.<br> d. As administracións educativas promoverán o uso progresivo do galego como lingua vehicular en todos os niveis educativos. 7. O coñecemento da lingua galega será requerimento obrigado para o exercicio en Galiza da representación política e das funcións administrativas, notariais, rexistrais e xudiciais. 8. Os topónimos terán como única forma oficial a galega. Correspóndelle ao Goberno galego a determinación dos nomes de lugar de Galiza. 9. A competencia sobre a fixación da variedade estándar da lingua galega correspóndelle á Real Academia Galega, dacordo cos informes das universidades galegas e das organizacións dinamizadoras do uso público do galego. 10. O Goberno galego fomentará o emprego do galego nas zonas galegofalantes do exterior de Galiza. 11. A lingua galega, como parte do sistema galego-portugués, será difundida, en toda a súa produción cultural, nos países de lingua portuguesa. ====Artigo 4. A cidadanía galega==== 1. Son cidadáns e cidadás de Galiza todas as persoas con veciñanza administrativa nalgún dos concellos galegos. 2. Unha Lei do Parlamento de Galiza regulará os procedementos de adquisición, conservación e perda da cidadanía galega, que deberá ter en conta a situación de todas as persoas residentes fóra de Galiza, que dispuxesen da súa última veciñanza en territorio galego, e a da súa descendencia. ====Artigo 5. As Comunidades Galegas==== 1. Os poderes públicos galegos fomentarán o vencellamento social, económico e cultural cos membros das colectividades e centros galegos asentados no exterior. 2. Por lei do Parlamento de Galiza regularanse as relacións con estas entidades, así como a prestación dos dereitos que en cada caso lles correspondan. ====Artigo 6. Os símbolos de Galiza.==== 1. Por Lei do Parlamento de Galiza fixaranse os símbolos distintivos de Galiza, que son a bandeira, o escudo e o himno. 2. A bandeira e o escudo figurarán en lugar preferente nos edificios públicos situados no territorio galego e nos actos públicos que se celebren en Galiza. 3. Institúese 25 de Xullo como Día da Nación Galega. ====Artigo 7. A capital de Galiza==== A capital de Galiza radica na cidade de Santiago de Compostela, onde fixan a súa sede permanente o Parlamento e o Goberno, sen prexuízo de poderen desenvolver as súas funcións descentralizadamente noutras localidades de Galiza. ==TITULO I: DEREITOS E LIBERDADES FUNDAMENTAIS== === CAPÍTULO I:DEREITOS E LIBERDADES FUNDAMENTAIS DA CIDADANÍA GALEGA === ==== Artigo 8. Alcanzo dos dereitos e liberdades fundamentais ==== Toda a cidadanía galega, sen ningún tipo de discriminación, disporá dos dereitos e liberdades que recoñece o presente Estatuto, sen prexuízo do estabelecido na Constitución Española, na Carta Europea de Dereitos Fundamentais e nos restantes Instrumentos internacionais en materia de dereitos humanos. Sección 1ª. Dereitos fundamentais civís ==== Artigo 9. Dignidade humana ==== A dignidade humana é inviolábel. ==== Artigo 10. Igualdade perante a Lei. ==== 1. Todas as persoas son iguais perante a lei. Garántese a todas as persoas a protección efectiva contra calquera discriminación por motivos de nacionalidade, etnia, xénero, opción sexual, idioma, relixión, opinións políticas ou de calquera caste, orixe social, posición económica ou calquera outra condición social similar. 2. A igualdade perante a Lei entenderase sen prexuízo da adopción de medidas específicas que oferezan un tratamento preferencial a determinados colectivos destinadas a garantir a igualdade de oportunidades e eliminar toda discriminación social. ==== Artigo 11. Dereito á vida ==== 1. Toda persoa ten dereito á vida. 2. Ninguén poderá ser executado, nin condenado a cadea perpertua ou a pena de morte. ==== Artigo 12. Dereito á integridade física ou psíquica. ==== 1. Toda persoa ten dereito á súa integridade física e psíquica. 11 2. En ningún caso poderá ser sometida a torturas nin a penas ou tratos inhumanos ou degradantes. 3. Prohíbese o tráfico de órgaos así como o estabelecimento de dereitos de propriedade sobre secuencias xenéticas ou caisquer outro material biolóxico de orixe humana. ==== Artigo 13. Dereito a unha morte digna ==== Toda persoa que padeza unha doenza grave e incurábel ten dereito a unha morte digna nas condicións que a Lei determinar. ==== Artigo 14. Dereito á tutela xudicial ==== 1. Toda persoa ten dereito a obter a tutela efectiva de xulgados e tribunais independentes e imparciais no exercicio dos seus dereitos e intereses lexítimos sen que, en ningún caso, poida producirse indefensión. Esta tutela implica que toda causa sexa ouvida equitativa e publicamente e resolvida dentro dun prazo razoábel sen dilacións indebidas. 2. Toda persoa acusada presúmese inocente mentres a súa culpabilidade non fose declarada nun proceso xusto, garantíndoselle en todo momento o respecto dos dereitos de defensa. ==== Artigo 15. Dereito á autonomía reprodutiva e á familia. ==== Toda persoa ten dereito á autonomía reprodutiva, a formar unha familia, sexa cal for a modalidade escollida, e a gozar da protección e das vantaxes establecidas para as mesmas polos poderes públicos sen discriminación de ningún tipo. ==== Artigo 16. Protección da infancia. ==== 1. Os nenos e as nenas gozarán dunha protección especial, a fin de que poidan desenvolverse en condicións de liberdade e dignidade. En especial, serán protexidos face á discriminación de calquera índole, tendo os poderes públicos obrigación de prestar esa protección naqueles casos en que os seus proxenitores carezan dos medios axeitados. 2. O interese superior dos nenos e as nenas será o principio reitor das Leis e demais normas do ordenamento xurídico que regulen aspectos que incidan na infancia. ====Artigo 17. Protección da honra e da privacidade.==== 1. Toda persoa persoa ten dereito á protección da súa honra e ao respecto da súa vida privada e familiar, da inviolabilidade do seu domicilio, dos seus soportes persoais de información así como ao segredo das súas comunicacións en calquer ámbito, incluído o laboral. 2. O tratamento, acceso, modificación ou cancelación de dados de carácter persoal exixe o consentimento expreso do seu titular, nos termos que a lei estabelecer. ====Artigo 18. Garantías para o exercicio da liberdade.==== 1. Toda persoa ten dereito á liberdade. Ninguén poderá ser sometido a detención arbitraria nin tampouco privado de liberdade, agás por resolución xudicial motivada e na forma prevista expresamente pola Lei. 2. As persoas privadas de liberdade serán tratadas preservando a súa dignidade humana e co respecto debido. Os cidadáns e cidadás de Galiza teñen dereito a cumpriren no país as penas privativas de liberdade a que foren condenados. 3. Ningunha persoa poderá ser sometida a escravitude ou servidume. 4. Prohíbese o traballo forzado, o traballo infantil e o tráfico de seres humanos. ====Artigo 19. Liberdades públicas.==== Recoñécense e garántense a todas as persoas as seguintes liberdades públicas:<Br> a. A liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión, sen que ningunha persoa poida ser obrigada a declarar sobre a súa ideoloxía, relixión ou crenzas.<br> b. A liberdade de expresión, que abrangue a liberdade de opinión e a liberdade de receber e comunicar información veraz sen censura nin inxerencias de ningún tipo.<br> c. A liberdade de reunión pacífica e a de asociación, incluido o dereito de fundar partidos políticos, sindicatos e organizacións empresariais e profisionais.<br> d. As liberdades de creación científica, artística e cultural, a liberdade de cátedra e a liberdade de partillar coñecimentos.<br> ====Artigo 20. Dereito a participar nos asuntos públicos.==== 1. Toda persoa ten dereito a participar nos asuntos públicos para a defensa do interese xeral e ao acceso aos cargos e funcións públicas. Os poderes públicos garantirán o exercicio efectivo deste dereito. 2. Recoñécese a todos os cidadáns e cidadás maiores de idade o dereito de sufraxio activo e pasivo en todos os procesos electorais xerais e consultas populares. 3. A Lei electoral regulará as condicións para o exercicio deste dereito, e asegurará que a vontade dos electores se expresa en condicións de liberdade, personalidade e segredo. ====Artigo 21. Dereito a unha boa administración.==== 1. Toda persoa ten dereito a que as institucións e poderes públicos traten os seus asuntos imparcial e equitativamente, dentro dun prazo razoábel. Este dereito abrangue en particular:<br> a. O dereito de toda persoa ou grupo de persoas a seren ouvidas antes de que se tome na súa contra unha medida individual ou unha regulación normativa que a afecte directa e desfavorabelmente.<br> b. O dereito de toda persoa a acceder ao expediente que a atinxa, dentro do respeito dos intereses lexítimos da confidencialidade e do secredo profisional e comercial.<br> c. A obriga que incumbe á Administración de respostar as solicitudes e peticións a ela dirixidas e motivar as súas decisións.<br> 2. Unha lei de Galiza regulará a audiencia dos cidadáns e das cidadás na elaboración de planos e disposicións xerais, ben sexa directamente ben através das súas asociacións ou organizacións representativas. 3. Os poderes públicos galegos farán imeditamente accesíbel ao público toda a información da que dispoñan, sexa cal for o seu soporte, con excepción da que afecte á intimidade ou á seguranza das persoas. ====Artigo 22. Dereito ao benestar==== 1. Toda persoa ten dereito a gozar dos niveis básicos de benestar, que serán garantidos por unha Lei do Parlamento de Galiza. 2. Toda persoa dependente por razón de idade ou discapacidade ten dereito á protección e aos coidados necesarios para o seu benestar e a se beneficiar de medidas que garantan a súa autonomía e a súa integración e participación na vida da comunidade. 3. As persoas en situación de pobreza teñen dereito a accederen a unha renda garantida que asegure os mínimos dunha vida digna. 4. Todos os cidadáns e cidadás de Galiza teñen dereito a unha xubilación digna que comprende un sistema de proteción que inclúe as pensións, a asistencia sanitaria integral e a asistencia social. 5. Recoñécese o carácter oficial da lingua de signos. Por lei do Parlamento de Galiza regularase o alcanzo desta declaración. ====Artigo 23. Protección da saúde.==== 1. Recoñécese o dereito de toda persoa á protección da súa saúde e a gozar dunha atención sanitaria pública, universal, gratuita e de calidade. 2. No marco do dereito á saúde, os poderes públicos garantirán a sanidade e a seguranza alimentares, así como o acceso a alimentos nutritivos e saudábeis. ====Artigo 24. Dereito á educación.==== Toda persoa ten dereito a unha educación pública e universal, inserida na realidade de Galiza, gratuíta e de calidade, inspirada nos valores de igualdade, solidariedade, tolerancia, pluralismo ideolóxico e laicidade. ====Artigo 25. Dereitos culturais==== Recoñécese o dereito ao acceso á cultura, a gozar do patrimonio cultural de Galiza, tanto do material como do inmaterial así como á súa conservación e rehabilitación. ====Artigo 26. Dereito ao traballo.==== 1. Todos os cidadáns e cidadás galegas teñen dereito a un traballo digno en Galiza, a se desenvolveren profesionalmente e a accederen de forma gratuita aos servizos públicos de ocupación, ben como a accederen á formación profesional inicial e continua. 2. Todas as persoas que traballen en Galiza teñen dereito a traballar en condicións de seguranza e estabilidade no emprego, sen ningún tipo de discriminación. 3.Recoñécese a todos os traballadores e traballadoras o dereito á folga e á negociación colectiva, así como o acceso ás prestacións de desemprego e de Seguranza Social así como aos servizos sociais que garanten a súa protección, especialmente en situacións de necesidade. 4. Os traballadores e traballadoras, así como as súas representacións unitarias e sindicais, teñen dereito á información, consulta e participación nas empresas. 5. As organizacións sindicais e empresariais teñen dereito ao cumprimento das súas funcións na negociación colectiva e á representación institucional, no contexto dun Marco Galego de Relacións Laborais. ====Artigo 27. Dereito á vivenda.==== Toda persoa ten dereito a desfrutar dunha vivenda digna e dun urbanismo sustentábel e aquelado a cada tipo de asentamento poboacional. ====Artigo 28. Dereito ás comunicacións e á información==== 1.Toda persoa ten dereito a acceder ás redes de comunicación e información en condicións de cualidade, igualdade e privacidade. 2. Os poderes públicos galegos garantirán a liberdade da información accesíbel nestas redes. ====Artigo 29. Dereito a un ambiente saudábel==== Toda persoa ten dereito á cualidade de vida, a gozar dun ambiente saudábel e á protección do medio ambiente no contexto dun desenvolvemento sustentábel. ====Artigo 30. Dereito a dispór da propiedade de bens e dereitos.==== 1. Toda persoa ten dereito a gozar da propiedade dos bens e dereitos que adquirise legalmente, a usalos e a dispor deles. O uso dos bens e dereitos poderase regular por Lei en atención á súa función social. 2. Únicamente por causa de utilidade pública ou interese social unha persoa poderá ser privada da súa propiedade nas condicións previstas pola Lei e mediante a súa xusta indemnización. ====Artigo 31. Dereito á iniciativa económica privada==== Recoñécese e garántese o dereito á iniciativa económica privada. Por lei do Parlamento de Galiza poderán estabelecerse condicións e limitacións ao exercicio deste dereito por razóns de interese público. ====Artigo 32. Da propriedade comunal==== Os poderes públicos galegos protegerán e promoverán a actualización das formas de propriedade comunal existentes en Galiza así como a extensión deste estatuto xurídico a outros bens e dereitos. ===CAPÍTULO II: DAS GARANTÍAS DOS DEREITOS E LIBERDADES FUNDAMENTAIS DA CIDADANÍA GALEGA=== ====Artigo 33. Garantía dos dereitos e liberdades fundamentais==== 1.Toda persoa cuxos dereitos e liberdades garantidos polo presente Estatuto fosen violados ten dereito á tutela xudicial efectiva por medio dun procedemento especial e preferente. Para alén do procedimento estabelecido na lexislación procesual estatal, por lei do Parlamento de Galiza regularase un procedimento preferente e sumario de tutela e protección dos dereitos e liberdades recoñecidos neste Estatuto, perante unha sala especial do Tribunal Superior de Xustiza de Galiza. 2.O Consello Consultivo de Galiza analisará a conformidade dos proxectos e propostas de lei co presente Estatuto e, en particular, cos dereitos e liberdades que nel se recoñecen. ==TÍTULO II: PRINCIPIOS REITORES DAS POLÍTICAS PÚBLICAS== ====Artigo 34. Política Social==== 1. Os poderes públicos galegos están comprometidos coa democratización de todos os aspectos da vida pública e co logro dun réxime avanzado de liberdades e dereitos políticos, económicos e sociais posto ao servizo da igualdade, a solidariedade, a equidade, a cohesión social e o progreso material e cultural. 2. Os poderes públicos adoptarán as medidas precisas para garantir a igualdade entre as persoas e os grupos en que se integran, a participación de todos e todas na vida política, social, económica e cultural de Galiza, a solidariedade interxeracional e a extensión dos beneficios dos servizos públicos e da protección social a todas as persoas que residan en Galiza, con independencia da súa orixe e nacionalidade. ====Artigo 35. Política económica==== 1. A política económica terá como obxectivos fundamentais o logro dun desenvolvemento autocentrado e sustentábel, o pleno emprego, a igualdade de oportunidades, o desenvolvimento da sociedade da información e a correción das desigualdades territoriais e sociais. 2. Os poderes públicos galegos promoverán a innovación empresarial, o desenvolvimento dos sectores produtivos básicos que valorizan os recursos humanos, naturais e culturais de Galiza e o ciclo completo no país dos procesos produtivos en que aqueles recursos foren empregados. 3. Os poderes públicos galegos asumen a obriga de garantir a todos os galegos e a todas as galegas o dereito a viver e traballar na propria terra. 4. A iniciativa pública exercerase en igualdade de condicións coa iniciativa económica privada, para asegurar o control público de actividades e sectores estratéxicos, a prestación universal dos servizos públicos básicos e a realización de accións innovadoras de interese xeral podendo empregar para tal fin os recursos das institucións públicas de crédito. 5. Os traballadores e traballadoras autónomas, as empresas pequenas e meias e a economía social serán obxecto de especial alento e proteción polos poderes públicos de Galiza. 6. As caixas de aforros, en cooperación cos poderes públicos galegos, destinarán de forma preferente os seus recursos ao financiamento da economía produtiva, a innovación e a protección social en Galiza. 7. Integran en todo caso o dominio público galego as augas interiores e exteriores, as costas, o mar territorial e o espazo radioeléctrico. ====Artigo 36. Política territorial==== Os poderes públicos desenvolverán unha política de ordenación territorial sustentábel que garanta o equilibrio entre as diferentes zonas do país, o acceso de todos os cidadáns aos servizos públicos básicos e a proteción do ambiente e a paisaxe. ====Artigo 37. Política Ambiental==== 1. A protección do meio ambiente natural, a prevención de calquer dano ou menoscabo do mesmo así como a reparación integral dos causados é tarefa principal dos poderes públicos de Galiza. 2.O principio de sustentabilidade informará as políticas públicas e, en particular, a industrial, a enerxética, de transporte, florestal, agrícola, gandeira, pesqueira e marisqueira. ====Artigo 38. Principio de Precaución==== O principio de precaución informará as políticas públicas en especial en materia de investigación científica e técnica e de aplicación prática dos seus resultados. ====Artigo 39. Política cultural.==== 1.O pobo galego, depositario dun amplo patrimonio cultural, está dotado de identidade propia. É obriga dos poderes públicos galegos defender, conservar, pór en valor e difundir este patrimonio e a produción cultural en todos os seus ramos, así como promover a identidade de Galiza. 2. De conformidade co estabelecido no artigo 25, garántese o dereito das persoas e dos grupos a participaren na vida cultural, así como a accederen á cultura sen discriminacións. En especial, os poderes públicos removerán os atrancos que impidan a igualdade e libertade cultural dos individuos e dos grupos en que se integran e promoverán o acceso igualitario de toda a cidadanía ás redes de comunicación e transmisión da información. ====Artigo 40. Principio de transversalidade de xénero.==== 1. Os poderes públicos galegos integrarán en todas as súas políticas e accións, a todos os niveis o obxectivo de eliminar as desigualdades existentes por razóns de sexo e promover a igualdade de mulleres e homes. 2. Os poderes públicos galegos avaliarán o impacto de xénero das propostas políticas e normativas co obxecto de promover as que contribúan á igualdade de xénero e eliminar aqueloutras que perpetúen as desigualdades de mulleres e homes. ==TÍTULO III: PODERES PÚBLICOS GALEGOS== ====Artigo 41. Poderes Públicos==== Os poderes de Galiza, que emanan do Pobo galego, exerceranse a través do Parlamento, do Goberno de Galiza, e do Poder Xudicial. ===CAPÍTULO I: O PARLAMENTO GALEGO=== ====Artigo 42. Natureza.==== 1. O Parlamento representa o Pobo Galego, constitúe a institución central do debate político, exerce a potestade lexislativa, impulsa e controla a acción política e de goberno, e desempeña as restantes competencias que lle sexan atribuídas no presente Estatuto ou no seu Regulamento. 2. O Parlamento é inviolábel. ====Artigo 43. Composición e elección.==== 1. O Parlamento estará integrado por Deputados e Deputadas elexidos para un periodo de catro anos por sufraxio universal, libre, igual, directo e secreto. 2. A Lei electoral garantirá unha equilibrada e axeitada representación territorial, no marco dun sistema proporcional, así como a participación paritaria de homes e mulleres. 3. Os Deputados e Deputadas, nos termos que estabeleza o Regulamento do Parlamento, poderán formular rogos, preguntas, interpelacións e proposicións, alén da facultade de exercitar a iniciativa lexislativa. 4. Os membros do Parlamento serán inviolábeis polos actos, votos e opinións que emitan no exercicio do seu cargo, aínda despois de cesaren no seu mandato. Durante o seu mandato non poderán ser detidos nin retidos polos actos delictuosos cometidos no territorio de Galiza, agás no caso de flagrante delito, correspondendo decidir, en todo o caso, sobre a súa inculpación, prisión, procesamento e xuízo ao Tribunal Superior de Xustiza de Galiza. Fóra do ámbito territorial de Galiza a responsabilidade penal será exixíbel nos mesmos termos perante a Sala do Penal do Tribunal Supremo. ===Artigo 44. Organización e réxime de funcionamento.==== 1. O Parlamento elixirá de entre os seus membros un Presidente ou unha Presidenta, unha Mesa e unha Deputación Permanente. 2. O Parlamento aprobará por maioría cualificada o seu propio Regulamento que determinará o seu réxime de sesións, a formación dos grupos parlamentares, a elección, composición e funcionamento da Mesa e da Deputación Permanente, así como aqueloutras cuestións que afecten aos procedementos lexislativos e de control político e da acción de Goberno. 3. O Parlamento aprobará o seu orzamento e estabelecerá o estatuto do persoal ao seu servizo. 4. O Parlamento funcionará en Pleno e en Comisións, que poderán ter carácter permanente ou temporal. Nas Comisións estarán representados todos os grupos parlamentares en proporción ao número de membros no Pleno. As Comisións permanentes poderán ter competencia lexislativa plena, sen prexuízo da capacidade do Pleno para avocar o seu debate e aprobación en calquera momento do proceso lexislativo. O Parlamento poderá constituir comisións de investigación para asuntos de interese xeral. 5. O Parlamento celebrará sesións ordinarias ou extraordinarias. As sesións extraordinarias convocaranse polo seu Presidente a petición dunha quinta parte dos seus membros, da Deputación Permanente ou do Goberno de Galiza. 6. Os acordos serán adoptados como regra xeral por maioría dos membros presentes, sen prexuízo das maiorías especiais que estabeleza o presente Estatuto ou as Leis. Para que os acordos sexan válidos o Parlamento deberá contar coa asistencia da maioría dos seus membros. ====Artigo 45. Funcións.==== Ao Parlamento Galego correspóndenlle as seguintes funcións:<br> a. Excercer a potestade lexislativa.<br> b. Aprobar os orzamentos anuais, así como a planificación estratéxica plurianual.<br> c. Elexir, entre os seus membros, ao Presidente ou Presidenta de Galiza.<br> d. Impulsar e controlar a acción do Goberno Galego exixindo, de ser o caso, a responsabilidade política do Goberno e do seu Presidente.<br> e. Controlar a adaptación da lexislación delegada e a ratificación ou validación, no seu caso, dos Decretos lexislativos e dos Decretos leis que, en situacións de necesidade extraordinaria e urxente, promungar o Goberno.<br> f. Presentar Proposicións de Lei perante as Cortes Xerais ou solicitar do Goberno do Estado a adopción de Proxectos de Lei.<br> g. Designar aos Senadores que han de representar a Galiza no Senado, asegurando en todo o caso unha axeitada representación proporcional dos grupos parlamentares.<br> h. Propor os membros que han de integrar o Consello Xudicial Galego, así como no caso doutras altas institucións de Galiza, de conformidade con este Estatuto e as Leis que o desenvolvan.<br> i. Interpór recursos de inconstitucionalidade.<br> j. As demais que lle sexan asignadas por este Estatuto, polo seu Regulamento ou polas Leis.<br> ====Artigo 46. Elaboración das Leis.==== 1. As Leis de desenvolvemento estatutario básico regularán o desenvolvemento dos dereitos e liberdades recoñecidos neste Estatuto, as institucións básicas de Goberno, a ordenación territorial e administrativa básica de Galiza, o réxime electoral e aquelas materias que sexan consideradas básicas no presente Estatuto. A súa aprobación, derrogación ou reforma exixirá a maioría absoluta do Pleno do Parlamento. 2. As Leis ordinarias aprobaranse por maioría simples dos asistentes, sempre que estean presentes no momento da votación a maioría dos membros do Parlamento. 3. O Parlamento poderá delegar no Goberno a potestade de ditar normas con rango de lei, que receberán o nome de Decretos lexislativos. 4. A delegación lexislativa deberá outorgarse de forma expresa, para materia concreta, con determinación expresa e precisa do seu alcanzo e con fixación de prazo para o seu exercicio. Non poderá entenderse concedida de xeito implícito nen por tempo indeterminado, sen que caiba tampouco a subdelegación en autoridades distintas ou inferiores ao Goberno. 5. Cando o obxecto da delegación parlamentar for a elaboración dun texto articulado, aprobarase unha lei de bases, que fixará os principios e criterios para o seu exercicio, sen que en caso ningún poda autorizar o modificar a propria lei de bases nin autorizar a emanación de normas retroactivas. 6. Se o obxecto da delegación for a redacción dun texto refundido, o Parlamento aprobará unha lei ordinaria de delegación, que especificará o ámbito legislativo a refundir, determinando se a delegación alcanza simplesmente a formular un texto único, sen criazón ex novo de dereito ou se, pola contra, permite regularizar, esclarecer e harmonizar os textos legais que han ser refundidos con certo grao de innovación xurídica. No seu caso, a lei de delegación precisará se a refundición pode integrar, xunto cos de rango legal, textos regulamentares. 7. O control do exercicio da lexislación delegada poderá efetuarse a meio da ratificación parlamentar do Decreto lexislativo, sen prexuízo do control xudicial e de calquer outro control adicional que o Parlamento poda incluir na lei de delegación. 8. As Leis aprobadas polo Parlamento serán promulgadas polo Presidente de Galiza e publicadas no Diario Oficial de Galiza. ====Artigo 47. Iniciativa lexislativa.==== 1. A iniciativa lexislativa corresponde aos Deputados e Deputadas, ao Parlamento e ao Goberno de Galiza. 2. Asimesmo, recoñécese a iniciativa popular para a presentación de Proposicións de Lei perante o Parlamento de Galiza, naquelas materias do ámbito competencial das institucións galegas. O seu exercicio será regulado através dunha Lei de desenvolvemento estatutario básico. ====Artigo 48. Consulta popular de decisións políticas.==== 1. O Parlamento, por iniciativa da maioría dos seus integrantes, poderá someter a referéndum as decisións políticas de especial transcendencia que atinxan a materias de ámbito competencial das institucións galegas. 2. Asimesmo, tamén poderán ser sometidas a referéndum decisións políticas de especial transcendencia por iniciativa de, como mínimo, o 5% dos electores. Neste caso, o Parlamento tramitará e debatirá a petición, podendo formular un texto alternativo á iniciativa popular para ser sometido conxuntamente ao corpo electoral. 3. Unha Lei de desenvolvemento estatutario básico regulará as distintas modalidades de referéndum, conforme co previsto neste Estatuto, como ferramenta para impulsar a participación política cidadán. ===CAPÍTULO II: O PRESIDENTE DE GALIZA=== ====Artigo 49. A Presidencia do Goberno de Galiza.==== 1. O Presidente ou a Presidenta do Goberno será elixido polo Parlamento Galego de entre os seus membros e será nomeado polo Xefe de Estado. 2. O Presidente ou a Presidenta do Parlamento, ouvida a Mesa, determinará a data en que será convocado o Pleno para a elección do Presidente do Goberno. 3. Os Grupos Políticos con representación parlamentar apresentarán perante a Mesa del Parlamento as propostas de candidatos e candidatas. Os candidatos e as candidatas presentarán o seu programa ao Parlamento. Resultará elixido Presidente ou Presidenta o candidato ou candidata que obtiver maioría absoluta da Cámara en primeira votación ou o candidato ou candidata máis votado nas votacións sucesivas. En todo caso, transcorridos tres meses desde as eleccións sen se ter producido a investidura do Presidente ou da Presidenta do Goberno, disolverase o Parlamento e convocaranse novas eleccións. 4. O Presidente ou Presidenta do Goberno será politicamente responsábel perante o Parlamento. A Lei de desenvolvemento estatutario básico reguladora do Goberno de Galiza determinará o alcanzo de tal responsabilidade, así como as incompatibilidades e atribucións do Presidente. ====Artigo 50. Competencias do Presidente ou Presidenta do Goberno de Galiza.==== Correspóndelle ao Presidente ou Presidenta do Goberno de Galiza:<br> a. Dirixir e coordinar a acción do Goberno, así como ostentar a representación de Galiza e a ordinaria do Estado en Galiza.<br> b. Promulgar as Leis, Decretos Lexislativos, Decretos Leis e Decretos do Goberno de Galiza.<br> c. Disolver o Parlamento de Galiza mediante Decreto, que fixará a data de convocatoria das eleccións, previa consulta e deliberación do Consello do Goberno. En ningún caso caberá disolver a cámara se non transcorreu un ano desde a súa constitución.<br> d. Suscribir acordos e convenios de colaboración con outras Comunidades Autónomas.<br> e. Nomear e cesar os Conselleiros e Conselleiras.<br> ===CAPÍTULO III: DO GOBERNO=== ====Artigo 51. O Goberno de Galiza.==== 1. O Goberno de Galiza é o órgano colexiado de goberno que dirixe a política interior e exterior de Galiza, así como a Administración Pública Galega. 2. O Goberno de Galiza está composta polo Presidente, Vicepresidente ou Vicepresidentes, se for o caso, e máis os Conselleiros. 3. Os Vicepresidentes e Conselleiros serán nomeados e cesados polo Presidente mediante Decreto. 4. Unha Lei de desenvolvimento estatutario básico regulará a organización do Goberno e as atribucións e o estatuto persoal dos seus compoñentes. Os seus membros non poderán exercer outras funcións representativas que as propias do mandato parlamentar, nin función pública distinta da que derive do seu cargo, nin actividade profisional ou mercantil de ningunha caste. 5. O Goberno de Galiza responde politicamente perante o Parlamento de forma solidaria, sen prexuízo da responsabilidade directa de cada un dos seus compoñentes, pola súa xestión. 6. Os membros do Goberno, durante o seu mandato e polos actos delictuosos cometidos no territorio de Galiza, non poderán ser detidos nin retidos a non ser en situación de flagrante delicto, correspondendo decidir, en todo caso, sobre a súa inculpación, prisión, procesamento e xuízo ao Tribunal Superior de Xustiza de Galiza. 7. O Goberno cesa tras a celebración de eleccións ao Parlamento de Galiza, nos casos de perda de confianza parlamentar, demisión ou falecemento do seu Presidente. A Xunta cesante continuará en funcións até a toma de posesión da novo Goberno. ====Artigo 52. As competencias do Goberno de Galiza.==== 1. O Goberno exerce a función executiva e a potestade regulamentaria de acordo con este Estatuto, a Constitución e as Leis. 2. Correspóndelle á Xunta ditar Decretos Lexislativos nos casos de delegación expresa do Parlamento, axustándose ao contido da Lei de Bases que aprobe o Parlamento. En caso ningún poderá delegarse a lexislación sobre materias reservadas a Leis de desenvolvimento estatutario básico. 3. En caso de extrema e urxente necesidade, o Goberno poderá ditar normas con rango de Lei que recibirán o nome de Decretos-Lei. Estas normas non poderán regular as institucións básicas da Comunidade Autónoma, os dereitos e libertades dos cidadáns nin o rexime eleitoral, nin afectaren a materias reservadas ás leis de desenvolvimento estatutario básico. No prazo de 30 días deberán someterse a debate e votación no Parlamento de Galiza, que se pronunciará sobre a súa validación ou derrogación total ou parcial. 4. O Goberno de Galiza poderá interpór recursos de inconstitucionalidade e presentarse ante o Tribunal Constitucional nos supostos e termos previstos na Constitución e na Lei Orgánica do Tribunal Constitucional. ===CAPÍTULO IV: ADMINISTRACIÓN PÚBLICA GALEGA=== ====Artigo 53. A Administración pública galega.==== 1. A Administración pública galega serve con obxectividade os intereses xerais da Galiza e actúa dacordo cos principios de transparencia, eficacia, interdición da arbitrariedade, desconcentración, coordenación e boa administración, con sometimento pleno á Lei e ao Dereito. 2. A Lei regulará o réxime xurídico das administracións galegas, o procedemento de actuación, o estatuto dos funcionarios públicos galegas, o acceso á función pública dacordo cos principios de igualdade, mérito e capacidade, o sistema de incompatibilidades e as garantías para a imparcialidade no exercicio das súas funcións. ====Artigo 54. Organización territorial de Galiza.==== 1. Galiza organízase territorialmente en concellos e comarcas que teñen personalidade xurídica de seu e gozan de autonomía para o exercicio das súas funcións. 2. Os concellos son as entidades locais básicas de Galiza e as canles de participación cidadá nos asuntos públicos. Os órganos de goberno dos concellos integraranse por membros elixidos por sufraxio libre, segredo, igual, directo e universal. 3. As comarcas teñen como finalidade primordial a cooperación e a coordinación dos concellos e a prestación integral dos servizos locais necesarios para o benestar de tódos os cidadáns galegos. Os órganos de goberno das comarcas integraranse por representantes de tódolos concellos integrantes do mesmo. 4. Poderán crearse outras agrupacións de concellos e de comarcas coa finalidade, entre outras, de garantir unha satisfactoria prestación de servizos, de facilitar un axeitado exercicio das competencias e de recoñecer as singularidades territoriais de Galiza, nomeadamente a urbana e a metropolitana. 5. A lei regulará o estatuto xurídico e as competencias das parroquias rurais como unidade de organización e de participación no ámbito municipal. ====Artigo 55. Competencia do Goberno de Galiza sobre as súas institucións territoriais de autogoberno==== 1. No exercicio da súa competencia exclusiva sobre réxime local, e dentro do respecto ao principio de autonomía local, correspóndelle a Galiza:<br> a. A delimitación do número, territorio e poboación das entidades locais galegas. Tanto na determinación do seu número como na súa delimitación garantirase unha racionalización eficaz do mapa territorial e o respecto ás tradicionais formas de convivencia e asentamento de Galiza. Con este fin o Goberno favorecerá, nos termos que estableza a lei, os procesos de agregación municipal.<br> b. A regulación do réxime electoral local.<br> c. A regulación básica do réxime de organización e funcionamento dos entes locais.<br> d. A determinación das competencias locais, de acordo co establecido neste Estatuto.<br> e. A regulación básica de todo o persoal ao servizo dos entes locais e dos seus bens patrimoniais.<br> f. A regulación básica do seu réxime financeiro e fiscal, no que se garantirán os principios de autonomía e suficiencia financeira.<br> g. A efectiva coordinación das competencias dos entes locais e o control de legalidade sobre o funcionamento e actuación.<br> 2. No exercicio das súas competencias o Goberno garantirá a participación entidades locais nas materias que lles atinxan e respectará a diversidade territorial e poboacional de Galiza. 3. A regulación do réxime local galego farase por Lei de desenvolvemento estatutario básico. ====Artigo 56. Relacións do Goberno de Galiza cos seus entes locais.==== 1. As relacións entre o Goberno de Galiza e os entes locais galegos basearanse nos principios de respecto á autonomía local, subsidiariedade, complementariedade, lealdade institucional, cooperación e eficacia. 2. O Goberno de Galiza poderá delegar o exercicio das súas funcións administrativas nos entes locais recoñecidos neste Estatuto. Artigo 57. Competencias dos entes locais. 1. De acordo coa súa capacidade, corresponde aos concellos o desempeño de todas as competencias relativas á comunidade local, en tanto as leis non dispuxeren outra cousa. 2. A lei garantirá o dereito dos concellos e dos demais entes locais a participaren en cantos asuntos afecten directamente á comunidade local que os sustenta, atribuíndolles as potestades e competencias precisas. 3. Para alén das competencias específicas que a lei determine, corresponderá en todo caso ás comarcas e entidades metropolitanas o exercicio daquelas competencias que os municipios sexan incapaces de exercer satisfactoriamente por si proprios ou, no seu caso, en asociación con outros. CAPÍTULO V PODER XUDICIAL Artigo 58. O exercicio do Poder Xudicial en Galiza. 1. O Poder Xudicial será exercido en Galiza polos Xuíces e Maxistrados integrantes dos Xulgados e Tribunais radicados en territorio galego. 27 2. Aqueles asuntos cuxa competencia pertenza en primeira instancia a un órgano xurisdiccional galego esgotarán as sucesivas instancias procesuais en Tribunais radicados en Galiza, cuxa competencia se extende a todas as ordes, instancias e graos, sen prexuízo das competencias do Tribunal Supremo en materia de unificación de doutrina, así como da competencia do Tribunal Constitucional, do Tribunal de Xustiza da Unión Europea e do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos nos ámbitos que lles corresponden. 3. O Tribunal Superior de Xustiza de Galiza culminará a organización xudicial en Galiza. Será competente para a resolución dos recursos de casación e revisión e, en xeral, da última instancia procesual en todas as ordes, cando corresponda. Así mesmo, resolverá os conflitos de competencia e xurisdición entre aqueles órganos xurisdicionais galegos que non posúan outro superior xerárquico común. 4. Con respecto aos preitos iniciados na Galiza, o Tribunal Supremo, como órgano superior do Poder Xudicial do Estado, terá a competencia para a unificación da doutrina nos casos que a lei determine, así como para a resolución dos conflictos de competencia e xurisdicción entre os órganos xurisdiccionais galegos con aqueles outros radicados fóra do territorio do País. Artigo 59. O Consello Xudicial de Galiza 1. O goberno do Poder Xudicial no territorio galego corresponderá ao Consello Xudicial de Galiza, que exercerá as súas funcións en colaboración co Consello Xeral do Poder Xudicial. 2. As funcións do Consello Xudicial de Galiza, así como a súa composición e réxime de funcionamento estabeleceranse por unha Lei de desenvolvemento estatutario básico. En todo caso, corresponderanlle o exercicio en Galiza das competencias que a lexislación estatal outorga ao Consello Xeral do Poder Xudicial e, nomeadamente, as faculdades de inspección de Xulgados e Tribunais, a consulta e informe sobre a actividade lexislativa e administrativa que afecte ao Poder Xudicial en Galiza, a aplicación dos criterios esenciais fixados na lexislación galega e na Lei Orgánica do Poder Xudicial a respecto da selección, provisión, carreira, formación, réxime disciplinar e retribucións de Xuíces e Maxistrados. 3. Integrarán o Consello Xudicial de Galiza Xuíces, Maxistrados e outros xuristas de recoñecido prestixio que teñan desenvolvido a súa carreira de xeito significativo na Galiza, no número que a Lei de desenvolvemento estatutario básico determine. Parte dos seus integrantes serán propostos polo Parlamento Galego a través dunha maioría cualificada de tres quintos, sendo os restantes, cuxo número será inferior cando menos nun membro aos propostos polo Parlamento Galego, designados polo Consello Xeral do Poder Xudicial. 28 4. O Consello Xudicial Galego elexirá, de entre os membros propostos polo Parlamento, ao seu Presidente, que o será tamén do Tribunal Superior de Xustiza de Galiza. Artigo 60. O Ministerio Fiscal en Galiza. 1. A organización e funcionamento do Ministerio Fiscal en Galiza será regulada por unha Lei de desenvolvemento estatutario básico do Parlamento Galego, de acordo cos principios sinalados na Lei Orgánica do Poder Xudicial e no Estatuto Orgánico do Ministerio Fiscal. 2. O Fiscal Xefe de Galiza será nomeado a proposta do Parlamento de Galiza por maioría de dous terzos. Artigo 61. Dereitos dos cidadáns perante os Xulgados e Tribunais. 1. Os poderes públicos galegos e o persoal xurisdicional e ao servizo da Administración de Xustiza en Galiza garanten o dereito de todos os cidadáns a accederen á xustiza en condicións de igualdade de condicións e a obteren un xuízo xusto. 2. A xustiza será gratuita para as entidades e persoas que acrediten insuficiencia de recursos para litigar ou para obter asesoramento legal. Artigo 62. A Administración de Xustiza. 1. Os poderes públicos galegos exercerán todas as faculdades que as Leis Orgánicas do Poder Xudicial e do Consello Xeral do Poder Xudicial atribúen á Administración estatal. 2. Os poderes públicos galegos fixarán a delimitación das demarcación xudiciais e determinarán a súa planta tendo en conta, entre outros criterios, os límites dos actuais partidos xudiciais e as características xeográficas e de poboación. 3. Por Lei de desenvolvemento estatutario básico do Parlamento de Galiza crearanse os Corpos funcionariais ao Servizo da Administración de Xustiza, regulando os aspectos relativos ao acceso, provisión de prazas, e estatuto xurídico. 4. A Policía galega desenvolverá funcións de policía xudicial. Artigo 63. As Notarías e Rexistros. Os Notarios e Rexistradores da propriedade e Mercantís serán nomeados polos poderes públicos galegos, de conformidade coas leis que ao respecto aprobe o Parlamento Galego dentro dos principios xerais fixados pola lexislación do Estado. Nos concursos e oposicións para a obtención destas prazas será 29 requisito a especialización en dereito galego e o coñecemento da lingua galega. Esta lei determinará o procedimento para que a Administración de Galiza fixe as demarcacións correspondentes aos Rexistros da Propiedade e Mercantís e ás Notarías, para acomodalas ás características xeográficas e poboacionais propias do País. Artigo 64. Política penitencial. O Parlamento de Galiza promungará unha Lei de desenvolvemento estatutario básico reguladora do Sistema Penitencial Galego, que se inspirará nos principios de tratamento progresivo e reinserción. CAPÍTULO VI ALTAS INSTITUCIÓNS DE GALIZA Artigo 65. O Valedor do Pobo 1. O Valedor do Pobo é o Alto Comisionado do Parlamento de Galiza para a defensa dos dereitos e liberdades recoñecidos neste Estatuto, na Constitución e na Declaración Universal de Dereitos Humanos e demais instrumentos internacionais de aplicación en Galiza. 2. Será elixido polo Parlamento de Galiza para un período de seis anos entre persoas de recoñecido prestixio profisional e social. 3. Unha lei de desenvolvemento estatutario básico estabelecerá o réxime do Valedor do Pobo, prevendo as figuras de dous Vicevaledores, e integrando asemade na súa organización e funcionamento aos Valedores sectoriais previstos neste Estatuto. Artigo 66. O Tribunal de Contas 1. O Tribunal de Contas de Galiza encárgase da fiscalización das contas e da xestión económico-financeira e contábel e máis tamén do axuizamento en materias desta natureza. Exercerá as súas funcións xurisdicionais e doutra caste en relación coa execución dos programas de ingresos e gastos do sector público da Comunidade Autónoma. 2. Unha lei de desenvolvemento estatutario básico estabelecerá o réxime do Tribunal de Contas. Os seus maxistrados serán nomeados polo Parlamento de Galiza por un periodo de seis anos entre especialistas de recoñecido prestixio cun mínimo de dez anos de exercicio profisional. Artigo 67. O Consello Consultivo de Galiza 30 1. O Consello Consultivo de Galiza é a instancia superior consultiva da Comunidade Autónoma, que ditaminará sobre a adecuación estatutaria dos proxectos e proposicións de lei e velará pola observancia do resto do ordenamento xurídico en cantos asuntos se lle atribúan por lei de Galiza. 2. Unha lei de desenvolvemento estatutario básico estabelecerá o réxime de organización e funcionamento do Consello Consultivo de Galiza, así como o estatuto dos seus membros. Artigo 68. O Consello Económico, Ecolóxico e Social O Consello Económico, Ecolóxico e Social de Galiza é o ente que garante a participación dos axentes económicos, sociais e ambientais na elaboración das políticas públicas e asesora o Goberno en materia económica, social e ambiental. O estatuto dos seus membros así como o seu rexime de organización e funcionamento estabelecerase por lei. Artigo 69. O Instituto de Galiza 1. O Instituto de Galiza é a institución suprema de defensa, promoción e representación da cultura e da lingua galega. Nel se integran o Consello da Cultura Galega, a Real Academia Galega, o Fondo Cultural Galego e outras entidades que a lei determine. 2. Por lei do Parlamento de Galiza regularase a organización e funcións do Instituto de Galiza e das entidades integradas nel. TÍTULO IV DAS RELACIÓNS INSTITUCIONAIS DE GALIZA CAPÍTULO I RELACIÓNS DE GALIZA CO ESTADO Artigo 70. Principios reitores. As relacións de Galiza co Estado fúndanse nos principios de igualdade, lealdade mutua, cooperación, colaboración, solidariedade e información recíprocas. Artigo 71. Representantes de Galiza nas institucións estatais comúns. Os poderes públicos galegos designarán os seus representantes nas institucións estatais comúns e, en concreto, no Tribunal Constitucional, Consello Xeral do Poder Xudicial, o Banco de España, Radio Televisión Española e os entes reguladores dos mercados de valores, enerxéticos e das telecomunicacións, así como naquelas outras autoridades administrativas independentes, institucións 31 financeiras e empresas públicas cuxa actuación incida nas competencias ou intereses de Galiza. Artigo 72. Comisión Mixta Galiza - Estado 1. Sen prexuízo dos órganos multilaterais de colaboración, a Comisión Mixta Galiza - Estado, formada por igual número de representantes do Goberno galego e do estatal, será o órgano preferente para a cooperación mutua, a resolución dos conflitos que podan surxir e máis a intervención de Galiza na elaboración das políticas e decisións estatais que afecten ás competencias e intereses das institucións galegas. 2. A Comisión Mixta Galiza-Estado intervirá, entre outros, nos seguintes asuntos: a. Na planificación, elaboración e seguimento conxuntos das políticas económicas e de regulación de mercados que afecten a Galiza. b. Na participación dos representantes de Galiza nos organismos económicos, institucións financeiras e empresas públicas que actúan en Galiza. c. Na formulación dunha nova metodoloxía de planificación económica, que garanta unha participación real e efectiva das institucións galegas nas decisións relativas á dirección e planificación xeral da economía. d. Na elaboración e seguimento conxunto da política exterior e de defensa, naqueles aspectos que afecten ao territorio, ás competencias e aos intereses de Galiza. e. Nas materias en que o Estado e Galiza teñan competencias concorrentes, así como nas que o Estado ostente potestades de coordenación. CAPÍTULO II RELACIÓNS DE GALIZA COA UNIÓN EUROPEA Artigo 73. Participación de Galiza nos órganos da Unión Europea. 1. O Goberno Galego participará, con poder vinculante, na representación do Estado, nas sesións do Consello Europeo nas que se aborden asuntos relativos ás competencias exclusivas de Galiza ou que afecten aos sinais de identidade de Galiza. 2. Asimismo, o Goberno Galego será previamente consultado, a fin de conformar a vontade estatal, sobre aqueles asuntos nos que ostente competencias partilladas ou cando se tratar planos ou programas que afecten ao desenvolvemento socioeconómico de Galiza por parte dos órganos da Unión Europea Artigo 74. Lexitimación perante o Tribunal de Xustiza da Unión Europea 32 As institucións políticas galegas poderán presentar directamente recursos perante o Tribunal de Xustiza da Unión Europea por causa de actos das institucións comunitarias europeas e dos Estados membros da Unión Europea que atenten contra os intereses de Galiza ou violen o ordenamento xurídico europeo, así como defender os actos e normas das institucións galegas cando sexan postos en causa nas institucións europeas. Artigo 75. Relacións do Parlamento da Galiza co Parlamento Europeo 1. Galiza constitúese en circunscrición electoral nas eleccións para o Parlamento Europeo. 2. O Parlamento de Galiza criará unha Oficina de Relacións co Parlamento Europeo coa finalidade de facilitar o coñecemento recíproco das actividades, acordos e documentos xerados por ambas Cámaras e posibilitar contactos periódicos entre os seus membros. Artigo 76. Incorporación de Galiza á Representación Permanente dos Estados na Unión Europea. O Goberno do Estado español, a proposta do Goberno de Galiza, incorporará á súa representación permanente na Unión Europea un delegado de Galiza, que recibirá instrucións correspondentes deste e perante o cal deberá render contas. CAPÍTULO III PROXECCIÓN EXTERIOR DE GALIZA Artigo 77. Relacións exteriores 1. O Goberno de Galiza criará, baixo o nome de Delegación Xeral de Galiza, unha Oficina de representación institucional da Galiza nos países onde considere conveniente facelo, tanto en atención á significación política, económica ou cultural que para Galiza poidan ter eses países, como en función da presenza neles de comunidades galegas cuantitativa ou cualitativamente significativas. 2. Nos casos nos que non sexa posíbel contar cunha representación institucional propria no exterior, Galiza poderá designar representantes nas embaixadas e consulados do Estado español para atender asuntos relacionados cos seus trazos de identidade ou coas súas competencias exclusivas. 33 TÍTULO V COMPETENCIAS Artigo 78. Réxime xurídico xeral das competencias. 1. Correspóndelle a Galiza exercer no seu ámbito territorial a potestade lexislativa e a execución en tódolos ámbitos competenciais non atribuidos expresamente ao Estado. 2. As disposicións e resolucións ditadas en exercicio das competencias autonómicas exclusivas recollidas no Estatuto teñen presunción de constitucionalidade, prevalecen sobre caisquer outras normas estatais e non poderán ser suspendidas. 3. A Administración galega actuará como Administración Única cunha competencia xeral de execución da lexislación estatal en Galiza, coa conseguinte supresión progresiva da Administración periférica do Estado. 4. As potestades de execución atribuidas á Xunta de Galiza comprenderán a aprobación dos regulamentos de organización necesarios, a xestión e administración, e as potestades inspectora e sancionadora. 5. As atribucións e competencias de Galiza previstas no Estatuto entenderanse referidas ao seu ámbito territorial. As competencias proprias poderán ter efectos extraterritoriais sempre e cando non afecten ás relacións internacionais ou a materias de competencia estatal ou doutras comunidades autónomas en cuxo caso han de arbitrarse os correspondentes convenios de cooperación e colaboración. 6. Corresponderalle aos poderes públicos galegos a transposición ao ordenamento xurídico proprio do Dereito Comunitario nas materias da súa competencia e a execución das normas europeas, incluidas as obrigas de información nelas previstas. As Institucións galegas participarán tamén no proceso de elaboración do Dereito Comunitario a través dos mecanismos previstos no Estatuto. 7. A actividade estatal de fomento estará condicionada á titularidade de competencias normativas. O Goberno de Galiza xestionará todas as medidas de fomento estabelecidas polo Estado. O Estado transferirá os fondos estatais destinados á actividade de fomento en materias reservadas á competencia das institucións de Galiza. 8. As normas do Estado deberán prever a participación directa das Institucións galegas na elección de representantes nas institucións estatais comúns: Tribunal Constitucional, Consello Xeral do Poder Xudicial, RTVE, Banco de España e as comisións estatais do Mercado de Valores, do Mercado das Telecomunicacións 34 e da Enerxía. O Estado garantirá o dereito de Galiza a designar representantes que participarán ao máximo nivel rector naquelasoutras autoridades administrativas independentes, institucións financeiras e empresas públicas cuxa actuación incida nas competencias ou intereses galegos. 9. A intervención do Estado a través de títulos competenciais concorrentes con competencias exclusivas de Galiza ou de potestades de coordenación realizarase através da Comisión Mixta estabelecida no art. 72 deste Estatuto. Artigo 79. Competencias de autogoberno e institucionalización 1.Os poderes públicos galegos exercerán, con carácter exclusivo, as competencias en materia de: a. Institucións de autogoberno, símbolos e lingua b. Organización e réxime xurídico das institucións públicas de Galiza e dos seus entes instrumentais, incluida a organización do réxime local. c. Estatuto dos funcionarios e traballadores ao servizo das Administracións Públicas de Galiza. d. Procedimento e réxime xurídico dos contratos e concesións públicas, expropriación forzosa, responsabilidade patrimonial dos poderes públicos e axudas e subsidios públicos. e. Administración de Xustiza, Rexistros e Notariado nos termos estabelecidos nos art. 58 a 64 deste Estatuto. f. Policía e seguranza pública, tránsito e seguranza vial. g. Réxime e institucións penitenciais. h. Dereito Civil, incluido o Dereito de Familia e Sucesións e Contratos. i. Réxime xurídico das asociacións e fundacións. j. Regulación das Confrarías de Pescadores, Colexios Profisionais, Federacións Deportivas, Cámaras de Comercio e demais Corporacións de Dereito Público. k. Proteción civil. 2. Os poderes públicos galegos exercerán, en cooperación co Estado, as competencias en materia de: a. Presenza exterior e na Unión Europea. Xestión dos fondos europeos que correspondan a Galiza e participación na xestión dos Fondos comunitarios que correspondan ao Estado. b. Cooperación internacional ao desenvolvemento. Artigo 80. Competencias de emprego e política social 1. Os poderes públicos galegos fixarán un marco galego de relacións laborais, con plenas competencias, que responda á realidade produtiva e social específica de Galiza. En concreto, os poderes públicos galegos exercerán con carácter exclusivo, as competencias en materia de: 35 a. Políticas de fomento do emprego, incluidas as de formación das persoas demandantes de emprego e dos traballadores en activo. b. Cualificacións profisionais. c. Desenvolvimento normativo da negociación colectiva e o rexisto dos convenios colectivos das empresas que realicen a súa actividade na Galiza. d. Procedimentos de regulación de emprego. e. Prevención de riscos laborais, seguranza e saúde no traballo. f. Xestión das políticas pasivas de emprego, incluindo as prestacións por desemprego e o recoñecimento e pagamento das mesmas. Tamén no relativo ao recoñecimento e xestión das prestacións económicas da Seguranza Social, así como a organización destes servizos. g. Criación e regulación dos instrumentos de conciliación, meiación e arbitraxe laboral. h. Inspección de Traballo e Seguranza Social. i. Políticas en prol da igualdade de xénero. j. Políticas de protección e cohesión social e de atención ás persoas dependentes. Benestar social, desenvolvimento comunitario e políticas de apoio ás familias, á infancia e á mocidade. 2. Aos poderes públicos galegos correspóndelles a competencia nas seguintes materias, dentro dos principios estabelecidos pola lexislación do Estado e en cooperación co mesmo: a. Lexislación laboral. b. Xestión da Seguranza Social e adaptación dos seus reximes á realidade galega, incluindo a súa ordeación, organización e administración do patrimonio e dos servizos que forman parte do sistema de Seguranza Social no territorio galego, así como a recadación de cotas e demais recursos do mesmo. c. Políticas migratorias, incluida a participación na elaboración da política estatal de imigración e a súa xestión na Galiza. Artigo 81. Competencias en materia de ensino e investigación 1.Os poderes públicos galegos exercerán, con carácter exclusivo, as competencias en materia de: a. Ensino en toda a súa extensión e en todos os seus níveis, incluída a política de bolsas e axudas ao estudo, a avaliazón do sistema educativo, a formación do profesorado, o sistema de elección, composición e competencias dos órganos colexiados e o estatuto dos ensinantes, o réxime de criazón e funcionamento de unipersoais dos centros docentes, o estatuto do profesorado, a admisión de alunos e alunas, o réxime de criazón e funcionamento de centros docentes, o calendario escolar, libros e material didáctico e o estabelecimento dos correspondentes currícula. 36 b. Ensino superior e regulación das condicións de exercicio do dereito fundamental á autonomía universitaria polas Universidades públicas de Galiza. c. Investigación científica e técnica, desenvolvemento e inovación. Xestión en Galiza da política europea de I+D+i. d. Propriedade industrial. 2. Os poderes públicos galegos exercerán, en cooperación co Estado, as competencias en materia de: a. Xestión dos organismos estatais de investigación situados en Galiza b. Regulación das profisións tituladas e recoñecimento de títulos profisionais. Artigo 82. Competencias económicas e financeiras 1.Os poderes públicos galegos exercerán, con carácter exclusivo, as competencias en materia de: a. Ordenación da actividade económica e regulación do sector público económico galego b. Política industrial e enerxética, incluído o réxime de produción e transporte de enerxía e a determinación do reparto autonómico de cotas de emisión e xestión do plano estatal de emisión de gases de efeito invernadoiro. c. Defensa da Competencia. d. Comercio maiorista e minorista, incluída a fixación de horarios comerciais, modalidades de venda, o urbanismo comercial, as feiras e mercados e as denominacións de orixe. e. Protección dos consumidores e utentes. f. Política turística, incluida a promoción exterior da oferta turística galega. g. Agricultura e Gandaría, incluída a xestión dos fondos europeus que nesta materia correspondan a Galiza, a transposición das normas europeas de regulación dos mercados correspondentes. h. Pesca, Marisqueo,Cultivos Mariños, pesca fluvial e lacustre e caza, incluída a súa ordenación económica, a xestión dos recursos pesqueiros e a xestión dos fondos europeus que nesta materia correspondan a Galiza e a transposición das normas europeas de regulación dos mercados correspondentes. i. Política de telecomunicacións, incluída a titularidade e xestión do espazo radioeléctrico. j. Réxime de prensa, radio, televisión e, en xeral, dos medios de comunicación social. k.Réxime dos recursos e servizos acesíbeis na sociedade da información. l. Ordenación do crédito, banca e seguros; caixas de Aforros; mercados de valores e centros de contratación de mercadurías; creación de institucións públicas de crédito. 2. Os poderes públicos galegos exercerán, en cooperación co Estado, as competencias en materia de: 37 a. Planificación xeral da economía, de conformidade co estabelecido no art. 72 deste Estatuto. b. Pesca en augas internacionais e territoriais de terceiros Estados. Artigo 83. Competencias ambientais, territoriais e de infraestuturas. 1.Os poderes públicos galegos exercerán, con carácter exclusivo, as competencias en materia de: a. Protección e xestión do Meio Ambiente, a declaración de impacto ambiental para calquer tipo de plano ou proxecto e a protección da paisaxe. b. Declaración e xestión dos espacios naturais protexidos. Xestión dos Parques do Estado situados no territorio galego. c. Política hidráulica: aproveitamentos hidráulicos, incluída a titularidade sobre o dominio público marítimo-terrestre, a competencia exclusiva sobre o mar territorial e a criazón da Confederación Hidrográfica do Miño. Canles e regadios, augas minerais, termais e subterráneas. d. Montes e Política Florestal. e. Ordenación do Territorio, Urbanismo e Vivenda, incluída a determinación das condicións de acceso e construcción das vivendas con algún tipo de protección pública e a xestión dos fondos estatais dedicados a planos de vivenda. f. Obras públicas. g. Transportes terrestres, estradas e vías férreas que circulen por Galiza. Centros de contratación e terminais de carga en materia de transportes. h. Portos, incluidos os de interese xeral e de refuxio, portos deportivos e aeroportos. i. Seguranza e salvamento marítimos. 2. Os poderes públicos galegos exercerán, en cooperación co Estado, as competencias en materia de: a. Xestión dos fundos estatais destinados á vivenda b. Planificación e xestión das obras públicas estatais en territorio galego Artigo 84. Competencias culturais e deportivas Os poderes públicos galegos exercerán, con carácter exclusivo, as competencias en materia de: a. Política cultural, Patrimonio Cultural, Museus, Arquivos, Cinematografía e Audiovisual, xestión do ISBN/ISSN e propriedade intelectual. b. Deporte e Federacións Deportivas. Participación en competicións deportivas internacionais. c. Xogos e Lotarías, incluído o dereito a recibir os rendimentos correspondentes polas Apostas e Sorteos de ámbito estatal. 38 TÍTULO VI DO FINANCIAMENTO PÚBLICO CAPÍTULO I A FACENDA PÚBLICA DE GALIZA Artigo 85. Principios 1. No marco do establecido pola Constitución, as relacións de orde tributario e financeiro entre o Estado e a Comunidade Autónoma de Galiza regúlanse polo presente Estatuto. 2. O financiamento da Comunidade Autónoma de Galiza rexirase polos principios de autonomía financeira, responsabilidade fiscal, suficiencia, redistribución, cooperación e transparencia nas relacións fiscais e financeiras entre as administracións públicas, así como polos principios de equidade, progresividade e lealdade institucional entre as mencionadas administracións. Artigo 86. Mecanismos e fondos de redistribución 1. O sistema de financiamento de Galiza basearase na autonomía financeira e na plena responsabilidade fiscal, sen prexuízo do mantemento e potenciación dos necesarios mecanismos e fondos de redistribución tanto no ámbito estatal como no da Unión Europea. 2. O sistema de financiamento de Galiza integrará un mecanismo de redistribución interterritorial vencellado á renda relativa que serva para reducir os défices actuais en materia de emprego, infraestruturas, educación, sanidade e servizos sociais. Artigo 87. Os recursos da facenda galega 1. A Comunidade Autómona de Galiza disporá dunha facenda e patrimonio propios e autónomos e dos recursos suficientes para facer fronte ao axeitado exercicio do seu autogoberno. 2. A Comunidade Autónoma de Galiza disporá de plena autonomía de gasto para poder aplicar libremente os recursos de acordo coas directrices políticas e sociais determinadas polas súas institucións de autogoberno. 3. Os recursos da facenda pública galega veñen constituídos por: 39 a) Os rendementos dos seus impostos, taxas, contribucións especiais e demáis tributos propios. b) O rendemento de todos os tributos estatais devengados en Galiza, de acordo co disposto polo presente Estatuto. c) Os recargos sobre os tributos estatais. d) Os ingresos procedentes do Fondo de compensación interterritorial e doutras asignacións establecidas pola Constitución, se procede. e) As participacións incondicionadas e asignacións de nivelación con cargo aos orzamentos xerais do Estado. f) Os ingresos pola percepción dos seus prezos públicos. g) Os rendementos do patrimonio da Comunidade Autónoma de Galiza. h) Os ingresos de dereito privado. i) O produto da emisión de débeda e as operacións de crédito. j) Os ingresos procedentes de multas e sancións no ámbito das súas competencias. k) Os recursos procedentes da Unión Europea e de programas comunitarios. l) Calquera outro recurso que poida establecerse en virtude do disposto polo presente Estatuto e a Constitución. Artigo 88. Competencias financeiras 1. A Comunidade Autónoma de Galiza ten capacidade normativa e responsabilidade fiscal sobre todos e cada un dos impostos estatais devengados en Galiza, así como daquelas que pudieran resultar da participación de Galiza en organizacións de ámbito supraestatal. Todos os feitos imponíbeis que teñan a súa orixe en territorio galego tributarán en Galiza, sexa cal for o domicilio fiscal do contribuínte. 2. O exercicio da capacidade normativa, no marco das competencias do Estado e da Unión Europea, inclúe en todo caso a participación na fixación do tipo impositivo, as reducións e bonificacións sobre a base impoñibel e as deducións sobre a cota tributaria. 3. Corresponde á Comunidade Autómona de Galiza a xestión, liquidación, recadación e inspección de todos os tributos estatais devengados en Galiza, no marco do mantemento dun sistema estatal harmonizado e necesariamente progresivo. 4. A Comunidade Autónoma de Galiza ten competencia para establecer, mediante unha lei do Parlamento, os seus tributos propios, sobre os cales ten plena capacidade normativa. 5. O exercicio da capacidade normativa que a Comunidade Autómona de Galiza ten no ámbito tributario basearase nos principios de equidade, progresividade e eficiencia. Na súa actuación tributaria, a Comunidade Autónoma de Galiza 40 promoverá a cohesión e o benestar social, o progreso económico e a sustentabilidade ambiental. Artigo 89. A Administración tributaria de Galiza 1. A xestión, liquidación, recadación e inspección de todos os tributos devengados en Galiza corresponden á Administración tributaria de Galiza, agás os de natureza local. 2. A Administración tributaria de Galiza crearase por lei do Parlamento e disporá de plena capacidade e atribucións para a organización e o exercicio das funcións ás que se refire o apartado 1. 3. A Administración tributaria de Galiza pode exercer por delegación dos municipios as funcións de xestión tibutaria con relación aos tributos locais. Artigo 90. Órganos económico-administrativos A Comunidade Autónoma de Galiza asumirá, por medio dos seus propios órganos económico-administrativos, a revisión en vía administrativa das reclamacións que os contribuíntes poidan interpoñer contra os actos de xestión tributaria ditados pola Administración Tributaria de Galiza. Artigo 91. O tratamento fiscal A Comunidade Autónoma de Galiza gozará do tratamento fiscal que as leis establecen para o Estado nos impostos estatais. Artigo 92. Lealdade institucional O Estado, de acordo co principio de lealdade institucional, deberá garantir a suficiencia de recursos da facenda pública galega nos supostos en que as disposicións xerais aprobadas polo Estado impliquen un incremento das necesidades de gasto ou unha diminución da capacidade fiscal da Comunidade Autónoma de Galiza. ===CAPÍTULO II: OS ORZAMENTOS DA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALIZA=== ====Artigo 93. Competencias da Comunidade Autónoma de Galiza==== 1. A Comunidade Autónoma de Galiza ten competencia para ordear e regulamentar a súa facenda. 2. Sen prexuízo da cooperación que se estableza co Estado en materia de planificación xeral da economía, corresponderalle en exclusiva ao Parlamento de Galiza a aprobación inicial, control de execución e liquidación final dos orzamentos anuais, así como a aprobación de escenarios plurianuais e a determinación de obxectivos de capacidade ou necesidade de financiamento, se así o require unha lei da Comunidade autónoma. ====Artigo 94. Os orzamentos da Comunidade Autónoma de Galiza==== Os orzamentos da Comunidade Autónoma de Galiza teñen carácter anual, son únicos e inclúen todos os gastos e todos os ingresos do sector público galego, incluidos os dos organismos, institucións e empresas que dependan da mesma. Corresponde ao Goberno galego elaborar e executar os orzamentos, e ao Parlamento de Galiza, examinalos, enmendalos, aprobalos e controlalos. A Lei de orzamentos non pode establecer tributos, pero pode modificalos se unha lei tributaria substantiva así o prevé. ====Artigo 95. Recurso ao endebedamento==== 1. A Comunidade Autónoma galega pode recurrir ao endebedamento e emitir débeda pública para financiar gastos de investimento dentro dos límites que a propia Comunidade Autónoma determinar. 2. Os títulos emitidos terán a todos os efectos a consideración de fondos públicos e gozarán dos mesmos beneficios e condicións que os que emita o Estado. ====Artigo 96. O patrimonio da Comunidade Autónoma de Galiza==== 1. O patrimonio da Comunidade Autónoma de Galiza estará integrado polos bens e dereitos dos que sexa titular e polos que adquira por calquer título xurídico. 2. Unha lei do Parlamento regulamentará a administración, defensa e conservación do patrimonio da Comunidade autónoma galega. ====Artigo 97. Empresas públicas==== 1. A Comunidade Autónoma galega poderá constituír empresas públicas para cumprir as funcións que sexan da súa competencia, de acordo co establecido polas leises do Parlamento de Galiza. 2. A Facenda pública de Galiza incentivará os investimentos orientados ao desenvolvimento de proxectos de alta tecnoloxía e do subsector de servizos avanzados, incidindo dun xeito especial naquelas accións que traballen a prol da modernización, competitividade e reorientación dos sectores tradicionais da economía galega. ===CAPÍTULO III: AS FACENDAS DOS GOBERNOS LOCAIS GALEGOS=== Artigo 98. Principios reitores As facendas locais réxense polos principios de suficiencia de recursos, equidade, autonomía e responsabilidade fiscal. A Comunidade autónoma de Galiza vela polo cumprimento destes principios. Artigo 99. Autonomía e competencias financeiras 1. Os gobernos locais teñen autonomía orzamentaria e de gasto na aplicación dos seus recursos, incluidas as participacións que perciban a cargo dos orzamentos doutras administracións públicas, dos cales poden dispoñer libremente no exercicio das súas competencias. 2. A Comunidade Autónoma de Galiza ten competencia en materia de financiamento local, no marco establecido pola Constitución. Esta competencia inclúe, en todo caso, a capacidade lexislativa para establecer e regulamentar os tributos propios dos gobernos locais e os criterios de distribución das participacións con cargo aos orzamentos da Comunidade Autónoma. 3. Os gobernos locais teñen capacidade para regulamentar as súas propias facendas no marco establecido pola leises. Esta capacidade inclúe a potestade de fixar a cota ou o tipo dos tributos locais, así como as bonificacións e exencións, dentro dos límites establecidos polas leises. 4. Corresponde aos gobernos locais, no marco establecido pola normativa reguladora do sistema tributario local, a competencia para xestionar, recadar e inspeccionar os seus tributos, sen prexuizo de que poidan delegala na Comunidade Autónoma e de que poidan participar na Administración tributaria de Galiza. 43 5. Corresponde á Comunidade Autónoma de Galiza o exercicio exclusivo da tutela financeira sobre os gobernos locais, respectando a súa autonomía. Artigo 100. Fondo de financiamento local 1. A Comunidade Autónoma de Galiza establecerá un fondo de financiamento local destinado aos gobernos locais. O fondo, de carácter incondicionado, dotaráse a partir de todos os ingresos tributarios da Comunidade autónoma e incorporará a transferencia da participación nos tributos estatais, regulándose por medio dunha lei do Parlamento. Adicionalmente, a Comunidade autónoma poderá establecer programas de colaboración financeira específica para materias concretas. 2. Os ingresos dos gobernos locais consistentes en participacións en tributos e subvencións incondicionadas estatais percibiránse a través da Comunidade autónoma, integrándose plenamente nos seus orzamentos por medio do fondo de financiamento local, que os distribuirá de acordo co disposto pola Lei de facendas locais de Galiza e cos principios, obxectivos ou estándares mínimos que fixe o Estado nas normas con rango legal e de carácter básico, que, en todo caso, deberán de respectar os márxenes axeitados para que o Parlamento de Galiza poida incidir efectivamente na distribucións destes recursos. 3. Na determinación do montante total das participacións en tributos da Comunidade Autónoma e do Estado, incorporaranse, ademáis da poboación, do esforzo fiscal e da capacidade tributaria, criterios que recollan o maior custo dos servizos derivado da dispersión demográfica e do avellentamento poboacional. Artigo 101. Garantías de suficiencia financeira dos Gobernos Locais 1. As modificacións do marco normativo que diminúan os ingresos tributarios locais deberán prever a compensación desta diminución. 2. Garantanse aos gobernos locais os recursos suficintes para facer fronte á prestación dos servizos cuxa titularidade ou xestión se lles traspase. Toda nova atribución de competencias acompañarase da asignación dos recursos suplementarios necesarios para financialas correctamente, de xeito que se teña en conta o financiamento do custo total e efectivo dos servizos traspasados. O cumprimento deste principio será unha condición necesaria para que entre en vigor a transferencia ou delegación da competencia. A tal efecto, poderán establecerse diversas formas de financiamento, incluída a participación nos recursos da facenda autonómica galega ou, se procede da do Estado. 3. Deberán de establecerse os mecanismos financeiros axeitados para compensar aos gobernos locais polo financiamento de gastos que as leis non 44 lles atribúan de xeito específico e que respondan a necesidades sociais consolidadas e non atendidas por outras administracións. 4. A distribución de recursos procedentes de subvencións incondicionadas ou de participacións xenéricas en impostos levaráse a cabo tendo en conta a capacidade fiscal e as necesidades de gasto dos gobernos locais, garantindo en todo caso a súa suficiencia. 5. A distribución dos recursos entre os gobernos locais non pode comportar en ningún caso unha minoración dos recursos obtidos por cada un destes, segundo os criterios empregados no exercicio anterior á entrada en vigor dos preceptos do presente Estatuto. Artigo 102. Lei de facendas locais 1. O Parlamento aprobará a súa propia lei de facendas locais para desenvolver os principios e disposicións establecidos polo presente capítulo. 2. As facultades en materia de facendas locais que o presente capítulo atribúe á Comunidade Autónoma de Galiza, exercerase con respecto á autonomía local. Artigo 103. O cadastro Corresponde á Comunidade autónoma de Galiza, no seu ámbito territorial, a competencia de ordeación e xestión do catastro, sen prexuizo da función coordinadora do Estado nos termos establecidos pola Constitución. Para a súa xestión, a Comunidade autónoma galega pode suscribir convenios cos gobernos locais. ==TÍTULO VII: REFORMA ESTATUTARIA== ====Artigo 104. Reformas substantivas==== Os proxectos de reforma total do Estatuto ou de reforma parcial que afecten aos títulos preliminar, primeiro, terceiro, quinto e sexto han de ser aprobados por unha maioría cualificada de tres quintos do Parlamento, que ademáis deberá ser sometida a referendo favorábel da maioría absoluta de máis da metade do electorado de Galiza. ====Artigo 105. Reformas ordinarias==== Para a aprobación das reformas ordinarias do Estatuto será suficiente a maioría absoluta favorábel dos membros do Parlamento da Galiza. 45 ====Artigo 106. Iniciativa para a reforma do Estatuto==== 1. A iniciativa de reforma substantiva do Estatuto corresponde a una quinta parte dos membros do Parlamento, ao Goberno ou a cincuenta mil electores. 2. A iniciativa das reformas ordinarias corresponderá a unha quinta parte dos membros do Parlamento ou ao Goberno. == DISPOSICIÓNS TRANSITORIAS, FINAIS E DERROGATORIA == ====Disposición adicional primeira==== No prazo de seis meses a contar da publicación do presente Estatuto, constituirase a Comisión Mixta prevista no art. 72. Na súa primeira reunión aprobará o seu regulamento interno. ====Disposición adicional segunda==== O Parlamento da Galiza reclamará ás Cortes Xerais que declaren a lingua galega idioma oficial nos órganos centrais do Estado español. Como lingua de Galiza, o galego será de uso oficial no Senado, en canto Cámara de representación territorial, así como, no seu caso, no Congreso dos Deputados. Recoñecerase ademais o seu emprego polos representantes galegos nas institucións da Unión Europea como lingua oficial da mesma. ====Disposición final primeira==== A aprobación deste Estatuto é a forma de manifestación institucional na que se concreta, no momento presente, o dereito inalienábel de libre decisión do que é titular o pobo galego e non supón renuncia algunha a que, no futuro, o exercicio deste dereito poida adoptar outra forma de concreción institucional. ====Diposición final segunda==== O Parlamento de Galiza reclamará aos Parlamentos das Comunidades Autónomas ás que actualmente pertencen as comarcas limítrofes de fala galega, que a declaren co-oficial no territorio dos concellos desas comarcas e nos órganos institucionais centrais das respectivas Comunidades Autónomas. ====Disposición final terceira==== 46 Poderán incorporarse a Galiza aqueles concellos limítrofes de características históricas, culturais, económicas e xeográficas análogas, mediante procedementos democráticos que serán regulados por lei ====Disposición Transitoria==== En tanto non se estabelecer a organización territorial de conformidade co estabelecido no presente Estatuto, o Goberno de Galiza coordenará a actuación das Deputacións Provinciais e tutelará a súa actuación financeira. ====Disposición derrogatoria==== Fica derrogado o Estatuto de Autonomía de Galiza de 1981 e cantas disposicións legais da Comunidade Autónoma da Galiza se opuxeren aos preceitos deste novo Estatuto de Galiza. 2044 3754 2006-12-05T16:17:31Z Norrin strange 45 Proposta de Estatuto do BNG no 2005 movida a Proposta de Estatuto para Galicia do BNG no 2005 #REDIRECT [[Proposta de Estatuto para Galicia do BNG no 2005]]