Авикипедиа abwiki https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%83_%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D2%9F%D1%8C%D0%B0 MediaWiki 1.44.0-wmf.2 first-letter Амедиа Цастәи Ахцәажәара Алахәыла Алахәыла ахцәажәара Авикипедиа Авикипедиа ахцәажәара Афаил Афаил ахцәажәара Амедиавики Амедиавики ахцәажәара Ашаблон Ашаблон ахцәажәара Ацхыраара Ацхыраара ахцәажәара Акатегориа Акатегориа ахцәажәара TimedText TimedText talk Амодуль Амодуль ахцәажәара Қырҭтәыла 0 2106 149409 146494 2024-11-07T11:07:04Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149409 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Қырҭтәыла абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Қырҭтәыла агерб |агимн=Tavisupleba vocal.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Қырҭтәыла агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Қырҭтәыла'''<ref>{{Аԥсуа-аурыс жәар (2005)}}</ref><ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 240 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{Lang-ka|საქართველო|Сақарҭвело}}) – [[Кавказ]] мрагылара аган ахь ала иҟоу атәыла. Аладаҿы Қырҭтәылеи [[Ермантәыла|Ермантәылеи]], [[Азербаиџьан]]и, аҩада-мраҭашәараҿы - Қырҭтәылеи [[Урыстәыла|Урыстәылеи]] аҳәаақәа иамоуп. * Апрезидент: [[Зурабишьвили, Саломе Леван-иԥҳа]] * Аԥыза-министр: [[Ӷарибашьвили, Иракли Тариел-иԥа]] == Аҳәынҭқарратә символика == === Абираҟ === [[Афаил:Flag of Georgia.svg|left|thumb|200px|<div style="text-align:center;">ხუთჯვრიანი დროშა<br /><small>Хә-џьартәи абираҟ</small></div>]] '''Қырҭтәыла абираҟ''' араӡны фонаҿ (афон шкәакәаҿ) иарбоуп идуу аџьар ҟаԥшьи, ԥшь-џьар хәыҷыки. Ари, зегьеицырзеиԥшу иқьырсиану асимволқәа - ҳазшаз Анцәеи ԥшь-ҩырацқьаки ауп иаанаго. Аџьар агеральдикатә дырганы раԥхьаӡаа ицәырҵит 1099 шықәсазы, аџьарныҟәгаҩ Жофруа де Буилон игерб аҿы. Убри аамҭа инаркны ари агеральдикатә дырга Анцәа инышәынҭреи, ақьырсианра ацентр Иерусалими ауп иаанаго. Ари агерб хы-хьӡык амоуп: Жофруа де Буилон игерб, Иерусалимтәи агерб, Адырга цқьа. Араӡны (ашкәакәа) агеральдикаҿ ацқьара, ахшыҩ ду ауп иаанаго, аҟаԥшь - афырхаҵара, аӷьеҩра, аиашара, абзиабара. Анџьелино Дульчери иаԥиҵаз аҳәаақәа рыхсаалаҿ - портулан аҿы (1339 ш.), Франческо ди Лапоччои Доменико ди Бонинсеньеи амшынтә рыхсаалаҿ (1367ш.), Сидер амшынтә ихсаалаҿ (1565 ш.) Қырҭтәыла атерриториа абри абираҟ ала иазгәаҭан. === Агерб === [[Афаил:Greater coat of arms of Georgia.svg|left|thumb|200 px|<div style="text-align:center;">'''ძალა ერთობაშია'''</div><br /><div style="text-align:center;"><small>Акзаара ауп амч змоу</small></div>]] '''Агерб ду''' Ахәҭаҟаԥшь аҿы ахьтәы ореол змоу, ахьтәы џьар змоу араӡны ԥса зку, иҽыжәу Гьаргь ацқьа араӡны гәылшьап ишьуеит: асаԥар ақырҭуа (ивериатәи) агәыргьын ала ирԥшӡоуп: асаԥар ныҟәгаҩцәаны ҩ-хьтәы лымык иарбоуп: асаԥар шьаҭас иамоуп астилизациа зызу аӡахәа ақырҭуа орнаменти, адевиз зну абанти; иҟаԥшьу-ишкәакәоу абант мхедрули анбан ала адевиз ануп: Акзаара ауп амч змоу. '''Агерб хәыҷы''' [[Афаил:Lesser coat of arms of Georgia.svg|right|thumb|130 px|<div style="text-align:center;">'''მცირე გერბი'''</div><br /><div style="text-align:center;"><small>Агерб хәыҷы</small></div>]] Ахәҭаҟаԥшь аҿы ахьтәы ореол змоу, ахьтәы џьар змоу араӡны ԥса зку, иҽыжәу Гьаргь ацқьа араӡны гәылшьап ишьуеит; '''[[Гьаргь ацқьа]]''' Иқьырсиану адунеи аҿы Гьаргь ацқьа пату иқәырҵоит. Адиниашахаҵаҩцәа мацара ракәымкәа, ақьырсианцәа зегьы бзиа дырбоит. Уи адагьы, аԥсылманцәа рышәҟәы цқьа, Аҟәырҟан аҿгьы Гьаргь ацқьа иӡбахә ҳәоуп.Гьаргь ацқьа иқьырсиану адунеи аҿы Ҳазшаз Анцәа ду ир рԥызас, аарцәтәи адунеи афырхацәа рхылаԥшхәыс, ауаҩытәыҩса ихылаԥшхәыс, агәаҟра иҭагылоу ауаа рыцхырааҩыс дрыԥхьаӡоит. Ацәгьа иаҿагыло, аҵабырги аиааиреи рсимвол, арашь шкәакәа иақәтәо Гьаргь ацқьа, ақырҭуаа рзы дҿырԥшыганы дҟалеит. Жәытәнатә аахыс Гьаргьт ацқьа ақырҭуаа рхылаԥшхәыс дрыԥхьаӡоит. "Қарҭлис цховреба" ("Қарҭли аԥсҭазаара") ишану еиԥш, Дидгортәи аидыслараан Гьаргь ацқьа ақырҭуа ар дырхагылан. Ари иабзоураны, уамашәа иубаратәы иҟам Қырҭтәылаҿ Гьаргь ацқьа ихьӡ зху 365 уахәамак ахьдыргылаз. Аиашахаҵаратә ақырҭуа уахәама Гьаргь имшныҳәа шықәсык ала ҩынтә иазгәанаҭоит. Иване Џьавахишвили ("Ақырҭуа милаҭ рҭоурых", ашәҟәы I) ишызгәеиҭо еиԥш, ақырҭуа ихшыҩ аҿы анцәахәқәа рыбжьара "зегь реиҳа ихадоу аҭыԥ ааникылоит Гьаргь ацқьа". Ақырҭуа жәлар Гьаргь иныҳәақәа шықәсык ала изныкымкәа иазгәарҭоит. Иазгәаҭатәуп жәлар рныҳәақәа: Хевсуреҭи аҟны Хахмаҭтәи аџьари, Гудантәи аџьари, Санебатәи аџьари, Ԥшави аҟны Лашартәи аџьари, Мҭиулеҭи аҟны Ломистәи аџьари уб. егь. Гергисоба, Усанеҭоба, Арбоба ақырҭуа жәлар ррелигиатә ныҳәақәоуп, урҭ Гьаргь ацқьа ихьӡ иадҳәалоуп. [[Гьыргәал Ԥераӡе]] идыррақәа рыла, [[1180]] шықәсазы, Жак де Витр, [[Иерусалим]]тәи апатриарх иҩуан: "Мрагылараҿ даҽа иқьырсиану жәларык иҟоуп, урҭ аибашьраҿ, аидыслараҿ ифырхацәоуп, иӷәӷәоуп. Аибашьцәа рацәаны ирымуоп. Арҭ ауаа георгиан ҳәа ирышьҭоуп, избан акәзар Гьаргь ацқьа патуқәҵарала изныҟәоит, аӷацәа рабашьраан рхылаԥшхәыс дрыԥхьаӡоит, егьырҭ ацқьацәа рацкьыс иаҳа пату иқәырҵоит." Иџьшьатәым, адунеи аиҳарак аҿы иахьагьы жоржианцәа, џьорџьианцәа ма георгианцәа ҳәа иахьҳашьҭоу. Агерб асаԥар аҿы Қырҭтәыла асимвол еиԥш Гьаргь ацқьа исахьа раԥхьаӡа иаҳԥылоит [[1672]] шықәсазы Урыстәыла иҭыжьыз "Атитулиари", Вахушти Багратиони [[1735]] шықәсазтәи иусумҭеи рҿы. Агерб асаԥар ахәҭаҟаԥшь аҿы Гьаргь ацқьа исахьа, Қырҭтәыла ауаажәлар рзы ари афигура ахадара ду шамоу иазгәанаҭоит. === Агимн === {|class="toccolours" cellpadding="15" rules="cols" ![[Ақырҭшәа]] ![[Аԥсшәа]] |- |[[Афаил:Tavisupleba vocal.ogg|center|thumb|200px|'''„თავისუფლება“'''<poem> ჩემი ხატია სამშობლო, სახატე მთელი ქვეყანა, განათებული მთა-ბარი, წილნაყარია ღმერთთანა. თავისუფლება დღეს ჩვენი მომავალს უმღერს დიდებას, ცისკრის ვარსკვლავი ამოდის ამოდის და ორ ზღვას შუა ბრწყინდება. დიდება თავისუფლებას, თავისუფლებას დიდება!</poem>]] |[[Афаил:Anthem of Georgia in Abkhazian.ogg|center|thumb|200px|'''«Ахaқәиҭрa»'''<poem> Ашәа азаҳҳәоит ҳныха, ҳаԥсадгьыл Иҳазгәакьоу, иԥшьоу ҳтәыла. Мрала ирлашоуп ҳа ҳадгьыл, Уи азоуп изахьӡу амратәыла. Иахьа иҳамоу ахақәиҭра Ашәа азаҳҳәоит гәырӷьа бжьыла Аеҵәа ҩ-мшынк рыбжьара Икаԥхоит Анцәа имч ала. Иныҳәазааит ахақәиҭра, Ахақәиҭра амч-алша!</poem>]] |- !colspan="3" bgcolor="#00A235"|<span style="color:white"></span> |- | |<small><poem>Ажәеинраала: Дауҭ Маӷраӡе Амузыка: [[Зақариа Ԥалиашвили]] Аус адиулеит: Иосеб Кеҷаҟмаӡе Еиҭалгеит: Есма Кокосқьыр-ԥҳа<br />(Ақырҭуа-Аԥсуа Еизыҟазаашьақәа ринститут).</poem></small> |} == Адгьылхҩылаара == [[Афаил:Georgia topographic map-fr.svg|300px|thumb|right|Атопографиатә хсаала]] Ашьхатә системеи аҳаракырақәеи Қырҭтәыла атерриториа 80% ааныркылоит. Қырҭтәыла адгьылхҩылааратә лагылазаара 40'еи 47' мрагыларатә аҭбаареи, 41'еи 44' аҩадатә ауреи рыбжьара иҟоуп. == Аҳауа == Мрагыларатә Қырҭтәылаҟны хбарроуп, аҳауа иконтиненталуп, аԥхын ԥхарроуп, аӡынра иаҩцацәам, мраҭашәаратә Қырҭтәылаҟны, Амшын еиқәа агаҿы иԥхоу, асубтропикатә ҳауа ыҟоуп. === Афлореи афаунеи === Қырҭтәыла атерриториа шыхәыҷугьы, араҟа зеиԥшыҟам афлора ыҟоуп. Ари зегьы иҳәаақәҵоуп атәыла адгьылхҩылааратәи аҳауатәи лагылазаара ала, убри аҟнытә араҟа аҵиаақәа ҷыдалатәи рыхкқәа уԥыхьашәоит. Мрагыларатәи мраҭашәаратәи Қырҭтәыла афлора еиԥшым. Мрагыларатә Қырҭтәылаҟны хбарроуп, араҟа аԥсарақәа ыҟам, убри аҟнытә ариаҵәареи аҵиааӡареи иаҳа иалкаауп. Мраҭашәаратә Қырҭтәыла абнарацәарала иалукааратә ыҟоуп. Қырҭтәыла афауна Европеи, Ацентртә Азиеи Африкеи афауна аелементқәа алоуп. Қырҭтәылаҟны шәкыла хшыла ичо ахкқәа ыҟоуп, иара убас, 330 хкы аԥсаатәқәеи, 48 хкы арептилиақәаеи 11 амфибиақәеи 160 аԥсыӡхкқәеи. Қырҭтәыла ҩ-континентк, [[Европа|Европеи]] Азиеи ирыԥнуп. Ақырҭуа цивилизациа аԥҵареи ашьақәыргылареи рзы анырра рыман мрагыларатәи мраҭашәаратәи акультурақәа. Аԥстәқәа рдунеи абеиара, аҳауа ԥха, ҽаҩраазышьҭуа адгьыл, аԥсабаратә ресурсқәа рырацәара - ақырҭуа жәлар абри зегьы рхы иархәаны, ақыҭанхамҩа арҿиара рылшеит. == Идуӡӡоу ақалақьқәа == '''[[Қәҭешь]]''' (189.7 нызқьҩык), '''[[Баҭым]]''' (122,2 нызқьҩык), '''[[Русҭау]]''' (117,9 нызқьҩык), '''[[Аҟәа]]''' (анхацәа ашәҟәы рҭаҩра мҩыԥымсит), '''[[Жәыргьыҭ]]''' (72,2 нызқьҩык), '''[[Гәар]]''' (50,2 нызқьҩык), '''[[Ԥаҭ]]''' (47,3 нызқьҩык) '''[[Ҭелау]]''' (20,2 нызқьҩык). Аетникатә аилазаара: [[Ақырҭуаа|ақырҭцәа]] - 83,3 %, азербаиџьанцәа - б,5%, ашәамахьцәа - 5,7%, аурысцәа - 1,5%, ауаԥсаа - 0,9%, абырзенцәа - 0,3%, аукраинцәа - 0,2%, аԥсуаа - 0,1%, ауриацәа - 0,1%, егьырҭ - 0,1%. == [[Адин]] == Қырҭтәылаҟны [[ақьырсианра]] аларҵәара аиуит 4-тәи ашәышықәса 30-тәи ашықәсқәа рзы. Ақырҭқәа рҟны ақьырсианра ақадақь луан [[Нино цқьа]] ([[Кабадокиа]]тәи). Уи лныҳәарақәеи лылԥхеи рыла аҳԥҳәыс Нана дылхәшәтәит, иара убас, аҳ Мириан деиқәлырхеит. Ашьахәынҵа инақәырԥшны, аҳ Мириан шәарацаара дшыҟаз, иаалырҟьаны илашьцарахеит, аҳ Нино цқьа лыхьӡала дныҳәан, иаразнак илашарахеит. Убри аамышьҭахь, ақьырсианра аҳәынҭқарратә адинуп ҳәа алаҳәара ҟарҵеит. Мцхеҭа зеиԥшыҟамыз аныхабааш ду дыргылеит. Ақырҭуа ортодоқсалтә ақьырсиантә (аиашахаҵаратә) џьар ҷыдалатәи аформа амоуп. Уи Нино цқьа лџьар ҳәа ахьӡырҵеит, Нино аӡахәа амахәқәеи, иԥаны иҟаз лыхцәи ирылхны аџьар ҟалҵеит. Лџьар ала Қырҭтәыла еиқәлырхеит. Ақьырсианранӡа Қырҭтәылаҟны амцнцәахаҵара акәын иҟаз, амцнцәақәа ирымҵаныҳәон. Аҳ [[Вахтанг I Горгасал]] архимандрит иаҭәеишьеит акаталикос ихьӡ. Абас ала ишьақәгылеит Ибериатәи ауахәама автокефалиа. Ажәытә ажәабжь инақәырԥшны, Қырҭтәылаҟны ақьырсианра ақадақь руан ацҳаражәҳәаҩцәа: Андреи, Симон Андреи. Симон Кананити, Варфоломеи. Ақырҭуа ақьырсиантә уахәама иаԥҵахеит 4-тәи ашәышықәса 30-тәи ашықәсқәа рзы. Убасҟан ауп ақьырсианра аҳәынҭқарратә динны ианаарыцҳа. [[Қарҭли]] раԥхьатәи аҷҟәандартә кафедра ишьаҭакхеит аҳра аҳҭнықалақь [[Мцхеҭа]]ҟны, Қарҭли ауахәама аԥхьагылаҩ аҷҟәандар хада ихьӡ ныҟәигон. М ашәышықәсанӡа ақырҭуа ақьырсиантә уахәама, аиерархиала, зны [[Константинополь]], нас - Антиохиа апатриархиақәа рхылаԥшра аҵаҟа иҟан. [[466]] -[[468]] шықәсқәа рзы, Вахтанг Горгасали ихаан, Қарҭли аамҭакала ишьаҭакхеит 12 аҷҟәандартә кафедрақәа, ауахәама аԥхьагылаҩ акаталикос ихьӡ иоуит. Убри нахыс, ақырҭуа уахәама ахатә автокефалиа аман. VI ашәышықәсазы ақьырсианра ашьақәырӷәӷәараҿы рылагала дууп [[Ассириатәи абацәа]]. XI ашәышықәсазы Қырҭтәылаҟны ишьаҭакхеит адунеи зегьы аҟны афбатәи апатриархиа, аха [[Дауҭ IV Аргылаҩ]] ихаан ақырҭуа уахәама аҳәынҭқарра ахылаԥшра аҵаҟа иҟалеит, ауахәама иахылаԥшуан мҵигнобартухуцеси - ҷҟондидели. Ақьырсиантә уахәама ароль ду нанагӡеит Қырҭтәылаҟны аҩра-аԥхьара аларҵәара апроцесс аҟны, ауахәама-аберҭыԥқәа рҟны ашколқәеи академиақәеи ыҟан ([[Гелаҭи]], [[Иҟалҭо]]), уаҟа абер-маҵуҩцәа аҵара аус иазыҳаҵҳаҵуан, урҭ ҳагеографиатә литература зҵак дуу аусумҭақәа иаԥырҵеит. Қырҭтәыла Урыстәыла адҵара аамышьҭахь ақырҭуа ақьырсиантә уахәама автокефалиа иаԥырхын. Иара убас иаԥырхит акаталикосҽпатриарх иҭыԥгьы. Ақырҭуа уахәама аурыс синод анапаҵаҟа иҟалеит. 1852-69 шықәсқәа рзы ауахәаматә мазара ахазына иарҭан, адоуҳаныҟәгаҩцәа аулафаху рзышьақәдыргылеит. 1917 шықәса хәажәкыра 12 (25) рзы адоуҳаныҟәгаҩцәа автокефалиа еиҭашьәақәдыргылан, цәыббразы акаталикосҽпатриарх далырхит. 1978 шықәсазы Қырҭтәыла акаталикосҽпатриархны далырхит Илиа аҩбатәи. Уи иныҳәарала Қырҭтәылаҟны иакымкәа ауахәамақәеи аныҳәарҭақәеи еиҭашьақәыргылан, имаҷымкәа аҿыцқәагьы дыргылеит. Хымԥада иазгәаҭатәуп [[Самеба акафедралтә уахәама]], уи адунеи аҟны зегь реиҳа идуу аберҭыԥтә комплеқсқәа ируакуп. Аҳаракыра 83 метрак иаҟароуп, уи атерриториаҟны 12 уахәамақәеи аныҳәарҭақәеи аусура иалагоит. == Административ-территориалтә шара == {{Қырҭтәыла}} === Араионқәа === [[Қьада]], [[Қобулеҭ]], [[Шьуахьау]], [[Хьалуачаур]], [[Хәыло]], [[Жәыргьыҭ]], [[Хәаб]], [[Ҵаленџьыха]], [[Чхәароҵҟәы]], [[Санакь]], [[Абашьа]], [[Мартәыл]], [[Местиа]], [[Уажәыргьаҭ]], [[Ланчхәыҭ]], [[Чохатаур]], [[Тҟибул]], [[Ҵҟалтубо]], [[Ҷиаҭура]], [[Баӷдад]], [[Ван]], [[Зесҭаԥон]], [[Ҭерџьола]], [[Самтредиа]], [[Сачхере]], [[Харагаул]], [[Хәан]], [[Ахмета]], [[Гәырџьаан]], [[Дедоԥлис-Ҵҟаро]], [[Ҭелау]], [[Лагодехь]], [[Сагареџьо]], [[Сиӷнаӷь]], [[Ҟәарел]], [[Душьеҭ]], [[Ҭианеҭ]], [[Мцхеҭа]], [[Ҟазбақь]], [[Амбролаур]], [[Уан]], [[Цагер]], [[Лентех]], [[Адыгьан]], [[Аспинӡа]], [[Ахалқалақь]], [[Ахалцых]], [[Борџьом]], [[Ниноҵминда]], [[Болнис]], [[Гардабан]], [[Дманис]], [[Марнеул]], [[Ҭеҭри-Ҵҟаро]], [[Ҵалка]], [[Гәар]], [[Касп]], [[Қарел]], [[Хашәыр]]. ==Шәахә. иара убас== * [http://geo.allgeo.org Новости в Грузии] * [http://www.parliament.ge/ პარლამენტი Парламент] * [http://www.president.gov.ge/ პრეზიდენტი Президент] * [http://www.supremecourt.ge/ Верховный суд] * [http://www.friendsofgeorgia.com/ Friends of Georgia] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20040321122509/http://friendsofgeorgia.com/ |date=2004-03-21 }} (Friends of Georgia International Foundation. Information on Culture, History, Gastronomy, etc). ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Қырҭтәыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] bb2x34vku4e0kiwnlupb6f49hd6i18n Акатегориа:Польша 14 2705 149356 120706 2024-11-07T10:50:08Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149356 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Poland}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] bicpaq77w1pz8k91kac6z6jyf948hyq Литва 0 2903 149347 127053 2024-11-07T10:47:31Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149347 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Литва абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Литва агерб |агимн=Tautiška giesme instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Литва агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Литва''' ({{lang-lt|Lietuva}}), аофициалтә хьʒы: '''Литватәи Ареспубликa''''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 259 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-lt|Lietuvos Respublika}}) — [[Европа]]ҟны, [[Балтикатәи амшын]] мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|65 301}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|2 898 062|2008}}. == Административ-территориалтә ашара == [[Афаил:Municipalities in Lithuania.png|600px]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Литва| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] iq6xsm9kexbjnwrd2g166t6z0h1478a 149397 149347 2024-11-07T11:03:37Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149397 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Литва абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Литва агерб |агимн=Tautiška giesme instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Литва агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Литва''' ({{lang-lt|Lietuva}}), аофициалтә хьʒы: '''Литватәи Ареспубликa''''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 259 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-lt|Lietuvos Respublika}}) — [[Европа]]ҟны, [[Балтикатәи амшын]] мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|65 301}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|2 898 062|2008}}. == Административ-территориалтә ашара == [[Афаил:Municipalities in Lithuania.png|600px]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Литва| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 96o6642xk6cicfvueflu3b5izmqmmuc Акатегориа:Литва 14 2904 149346 120688 2024-11-07T10:47:22Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149346 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Lithuania}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 2i08tff7v34bw933ej6alb7tibvnkuh Британиаду 0 3291 149377 145130 2024-11-07T10:56:53Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149377 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра | абираҟ = {{#property:p41}} | абираҟ ирызку адаҟьа = Британиаду абираҟ | агерб = {{#property:p94}} | агерб ирызку адаҟьа = Британиаду агерб | агимн = United States Navy Band - God Save the Queen.oga | агимн ирызку адаҟьа = Британиаду агимн | амаҵураҭыԥ1 = Акрал | амаҵурауаҩ1 = | амаҵураҭыԥ2 = Аԥыза-министр | амаҵурауаҩ2 = | zoom1 = 3 | даҽа ахьӡ = | аҳҭнықалақь = | аофициалтә бызшәа = [[Англыз бызшәа]], [[валли бызшәа]], [[шотландтәи гаел бызшәа]], [[ашотланд бызшәа,]] [[корнс бызшәа,]] [[Аирланд бызшәа,]] [[Ольстер-шотланд бызшәа,]] [[британиатә анапырхахаратә бызшәа]] }} '''Британиаду''', '''Британиа Ду''', ''Еиду Аҳра'' ({{lang-en|United Kingdom}}; аофициалтә хьʒы: '''Британиадуи Аҩадатәи Ирландиеи Еиду ры-Кралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 235 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> {{lang-en|The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland}}) — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра амраҭашәаратәи [[Европа]]ҿы ауп. Аҳәынҭқарра аформа [[апарламенттә монархиа]] ауп. Аҳҭнықалақь – [[Лондон]] ауп. == Агеографиа == Ари атәыла [[Британиатәи адгьылбжьахақәа]] рҿы иҟоуп. Аҵанакы – {{км²|243 809}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|63 395 574|2013}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Британиаду| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] c8ezeocpk3qx39f5gdcs668b0ivip1x Ҭырқәтәыла 0 3406 149382 146512 2024-11-07T10:58:43Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149382 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Ҭырқәтәыла абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Ҭырқәтәыла агерб |агимн=Istiklâl Marsi instrumetal.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Ҭырқәтәыла агимн |амаҵураҭыԥ1=Ахада |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2= |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Ҭырқәтәыла''' ({{lang-tr|Türkiye}}), аофициалтә хьӡы: '''Ҭырқәтәылатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 294 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-tr|Türkiye Cumhuriyeti}}) — [[Европа]] мрагылара аган ахь ала иҟоуп. ==Шәахә. иара убас== *[[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Ҭырқәтәыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 31jnxig9n5el0wiq45a9zbdgw37j2an Ермантәыла 0 3482 149410 146484 2024-11-07T11:07:23Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149410 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Ермантәыла абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Ермантәыла агерб |агимн=Mer Hayrenik instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Ермантәыла агимн |амаҵураҭыԥ1=Ахада |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Ермантәыла''' ({{lang-hy|Հայաստան}} — Ҳаиастан), аофициалтә хьӡы: '''Ермантәылатәи Aреспублика''' ({{lang-hy|Հայաստանի Հանրապետություն}} — Ҳаиастани Ҳанрапетуҭиун), ''Шәaмaхьтәылa'' — [[Кавказ|Кавкас]] мрагылара аган ахь ала иҟоуп. Аҵанакы – {{км²|29 743}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|3 018 854|2014}}. [[Ереван]] ({{иаланхо|1 068 000}}) Ермантәыла иаҳҭнықалақьуп. Ақалақь дуқәа – [[Гиумри]], [[Ванаӡор]] ==Адгьылхҩылaaрa== [[Афаил:Map of the Armenian highland and Caucasus mountains 12 12284.jpg|300px|thumb|right|Агeoграфиатә хсаала]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Ермантәыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 63ajym5jspo5mi74r2dwvji90ql36g0 Акатегориа:Германиа 14 3496 149336 120635 2024-11-07T10:44:44Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149336 wikitext text/x-wiki <!--{{Commonscat|Germany|Германиа}}--> [[Афаил:Flag of Germany.svg|right|100px|Flag of Germany]] <!--Categories--> {{Commonscat|Germany}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] gino59itvvoe0ly7vls6u4wi3u1bt7b Азербаиџьан 0 3500 149411 146486 2024-11-07T11:07:39Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149411 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Азербаиџьан абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Азербаиџьан агерб |агимн=National Anthem of the Republic of Azerbaijan instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Азербаиџьан агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Азербаиџьан''' ({{lang-az|Azərbaycan}}), аофициалтә хьӡы: '''Азербаиџьан Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 220 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-az|Azərbaycan Respublikası}}) — [[Азиа]] [[аҳәынҭқарра]] иауакуп. == Аҭоурых == Аҳәынҭқарра хьыӡқәа: * [[1921]]-[[1990]] – [[Азербаиџьантәи Асоветтә Социалисттә Республика]] * 1990 инаркны – Азербаиџьан Ареспублика ==Шәахә. иара убас== *[[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Азербаиџьан| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] j0zgzsfkyezcbkit0foa3s5qh3z0u1o Украина 0 3568 149406 139218 2024-11-07T11:06:11Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149406 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Украина абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Украина агерб |агимн=National anthem of Ukraine, instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Украина агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Укра́ина'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 295 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-uk|Україна}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|603 549}} (Ҟрым дналаҵаны). Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|42 504 274|2016}}. Апрезидент - [[Зеленски, Владимир Александр-иԥа|Владимир Зеленски]]. == Административ-территориалтә шара == [[Афаил:Ukraine map (disputed territory).png|300px|thumb|Украина]] ===Аҳабла=== * Винницатә аҳабла * Волынтә аҳабла * Днипропетровсктә аҳабла * Донецктә аҳабла * Житомыртә аҳабла * Закарпататә аҳабла * Запорожьетә аҳабла * Ивано-Франкивсктә аҳабла * Кировоӷрадтә аҳабла * Кыивтә аҳабла * Лугансктәи аҳабла * Львивтә аҳабла * Мыколаивтә аҳабла * Одесатә аҳабла * Полтаватә аҳабла * Рывнетә аҳабла * Сумытә аҳабла * Тернопильтә аҳабла * Харкавтә аҳабла * Херсонтә аҳабла * Хмельныцктә аҳабла * Черкасытә аҳабла * Чернивцитә аҳабла * Чернигавтә аҳабла ===Иаҳҭнықалақьыуп=== * [[Киев]] * [[Севастополь]] (de-jure) ===Автономтә республика=== * [[Автономтә республика Ҟрым]] (de-jure) ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Украина| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 0nel0r7u941u0y3l48j05uzfa243z7z Болгариа 0 3577 149321 146445 2024-11-07T10:40:20Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149321 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Болгариа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Болгариа агерб |агимн=Mila Rodino.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Болгариа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Болга́риа''' ({{lang-bg|България}}), аофициалтә хьӡы: '''Болгариа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 230 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-bg|Република България}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|110 993,6 }}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|7 101 859|2016}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Болгариа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] qjgfiqe54vczgjlc1l4o7jfd1foqleu 149395 149321 2024-11-07T11:03:05Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149395 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Болгариа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Болгариа агерб |агимн=Mila Rodino.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Болгариа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Болга́риа''' ({{lang-bg|България}}), аофициалтә хьӡы: '''Болгариа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 230 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-bg|Република България}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|110 993,6 }}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|7 101 859|2016}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Болгариа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] ha1sq5sk98hzqycdzqjhbdyeaiketf0 Польша 0 3599 149357 120707 2024-11-07T10:50:24Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149357 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Польша абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Польша агерб |агимн=Mazurek Dabrowskiego.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Польша агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Польша''' ({{lang-pl|Polska}}), аофициалтә хьʒы: '''Польша Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 277 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-pl|Rzeczpospolita Polska}}) — [[Европа|Агәҭабжьаратәи Европаҿы]], [[Балтикатәи амшын]] аладатәи агаҟны атәыла ауп. Амраҭашәараҿы уи [[Алмантәыла]] еидуп, алада-мраҭашәараҿы — [[Чехиа]] еидуп, аладаҿы — [[Словакиа]], алада-мрагылараҿы — [[Украина]], амрагылараҿы — [[Белоруссиа]], аҩада-мрагылараҿы — [[Литва|Летвеи]] [[Урыстәыла|Урыстәылеи]] еидуп. Аҵанакы – {{км²|312 696}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|38 382 576 |2019}}. == Аланхо == <timeline> ImageSize = width:620 height:200 PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:40000000 ScaleMajor = unit:year increment:40000000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:10000000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:20 align:center bar:1370 from:0 till: 1900000 bar:1582 from:0 till: 7500000 bar:1634 from:0 till: 11000000 bar:1800 from:0 till: 9000000 bar:1921 from:0 till: 27177000 bar:1938 from:0 till: 34849000 bar:1946 from:0 till: 23930000 bar:1960 from:0 till: 29776000 bar:1978 from:0 till: 35061000 bar:1995 from:0 till: 38610000 bar:2009 from:0 till: 38167329 PlotData= textcolor:black fontsize:S bar:1370 at: 1900000 text: 1,900,000 shift:(0) bar:1582 at: 7500000 text: 7,500,000 shift:(0) bar:1634 at: 11000000 text: 11,000,000 shift:(0) bar:1800 at: 9000000 text: 9,000,000 shift:(0) bar:1921 at: 27177000 text: 27,2 shift:(0) bar:1938 at: 34849000 text: 34,8 shift:(0) bar:1946 at: 23930000 text: 23,9 shift:(0) bar:1960 at: 29776000 text: 29,8 shift:(0) bar:1978 at: 35061000 text: 35,1 shift:(0) bar:1995 at: 38610000 text: 38,6 shift:(0) bar:2009 at: 38167329 text: 38,167,329 shift:(0) </timeline> ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Польша| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] ir5ahfv8v4l7fcoarfvf1h8fblsunxx 149394 149357 2024-11-07T11:02:48Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149394 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Польша абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Польша агерб |агимн=Mazurek Dabrowskiego.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Польша агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Польша''' ({{lang-pl|Polska}}), аофициалтә хьʒы: '''Польша Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 277 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-pl|Rzeczpospolita Polska}}) — [[Европа|Агәҭабжьаратәи Европаҿы]], [[Балтикатәи амшын]] аладатәи агаҟны атәыла ауп. Амраҭашәараҿы уи [[Алмантәыла]] еидуп, алада-мраҭашәараҿы — [[Чехиа]] еидуп, аладаҿы — [[Словакиа]], алада-мрагылараҿы — [[Украина]], амрагылараҿы — [[Белоруссиа]], аҩада-мрагылараҿы — [[Литва|Летвеи]] [[Урыстәыла|Урыстәылеи]] еидуп. Аҵанакы – {{км²|312 696}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|38 382 576 |2019}}. == Аланхо == <timeline> ImageSize = width:620 height:200 PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:40000000 ScaleMajor = unit:year increment:40000000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:10000000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:20 align:center bar:1370 from:0 till: 1900000 bar:1582 from:0 till: 7500000 bar:1634 from:0 till: 11000000 bar:1800 from:0 till: 9000000 bar:1921 from:0 till: 27177000 bar:1938 from:0 till: 34849000 bar:1946 from:0 till: 23930000 bar:1960 from:0 till: 29776000 bar:1978 from:0 till: 35061000 bar:1995 from:0 till: 38610000 bar:2009 from:0 till: 38167329 PlotData= textcolor:black fontsize:S bar:1370 at: 1900000 text: 1,900,000 shift:(0) bar:1582 at: 7500000 text: 7,500,000 shift:(0) bar:1634 at: 11000000 text: 11,000,000 shift:(0) bar:1800 at: 9000000 text: 9,000,000 shift:(0) bar:1921 at: 27177000 text: 27,2 shift:(0) bar:1938 at: 34849000 text: 34,8 shift:(0) bar:1946 at: 23930000 text: 23,9 shift:(0) bar:1960 at: 29776000 text: 29,8 shift:(0) bar:1978 at: 35061000 text: 35,1 shift:(0) bar:1995 at: 38610000 text: 38,6 shift:(0) bar:2009 at: 38167329 text: 38,167,329 shift:(0) </timeline> ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Польша| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] qtummci4metwilicrx3fm43gj3etc4k Молдавиа 0 3682 149404 127120 2024-11-07T11:05:38Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149404 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Молдавиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Молдавиа агерб |агимн=Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Молдавиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |Агимн= |zoom1=6}} '''Молдавиа''' ({{lang-ro|Moldova}}, {{lang-mo|Молдова}}), аофициалтә хьӡы: '''Молдова Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 266 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ro|Republica Moldova}}, {{lang-mo|Република Молдова}})  — [[Европа]] атәыла иауакуп. Аҵанакы – {{км²|33846}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|3 553 100|2016}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Молдавиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] n7ujanbevp262qu225same5q0nki6gt Венгриа 0 3783 149341 127127 2024-11-07T10:45:43Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149341 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Венгриа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Венгриа агерб |агимн=Hu-magyarhimnusz.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Венгриа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Венгриа''',<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 235 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ''Мадиартәыла'' ({{lang-hu|Magyarország}}) — [[Европа]] атәыла иауакуп. Аҵанакы – {{км²|93 036}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|9 937 628|2009}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Венгриа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] me9xic6fnot58cm12h4tptecspfw3vb 149393 149341 2024-11-07T11:02:32Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149393 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Венгриа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Венгриа агерб |агимн=Hu-magyarhimnusz.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Венгриа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Венгриа''',<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 235 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ''Мадиартәыла'' ({{lang-hu|Magyarország}}) — [[Европа]] атәыла иауакуп. Аҵанакы – {{км²|93 036}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|9 937 628|2009}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Венгриа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] crcwcakk03jdollqghyer1n7ewvka5h Бырзентәыла 0 3797 149339 146449 2024-11-07T10:45:19Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149339 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Бырзентәыла абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Бырзентәыла агерб |агимн=Hymn to liberty instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Бырзентәыла агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Бырзентәыла'''<ref>{{Бигәаа Аԥсны аҭоурых 1921 шықәсынӡа}}</ref> ({{lang-el|Ελλάδα / Ελλάς}}), аофициалтә хьʒы — '''Бырзентәыла Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 240 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (Ελληνική Δημοκρατία) — аҳәынҭқарра [[Европа]]ҟны, [[Адгьылбжьаратә мшын]] мрагыларатәи агаҟны иҟо. Аҵанакы – {{км²|131.957}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|10 432 481|2021}}. == Аҭоурых == == Агьеографиа == Бырзентәыла [[Балкантәи адгьылбжьахабжа]] аладатәи хәҭаҟны адгьылбжьаха ааигәақәаҟныгьы иҟоуп. === Адгьылбжьахақәа === [[Бырзен адгьылбжьахақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Бырзентәыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 1f8100pn7lw2pkxzlppin32q67uk46r 149380 149339 2024-11-07T10:58:05Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149380 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Бырзентәыла абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Бырзентәыла агерб |агимн=Hymn to liberty instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Бырзентәыла агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Бырзентәыла'''<ref>{{Бигәаа Аԥсны аҭоурых 1921 шықәсынӡа}}</ref> ({{lang-el|Ελλάδα / Ελλάς}}), аофициалтә хьʒы — '''Бырзентәыла Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 240 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (Ελληνική Δημοκρατία) — аҳәынҭқарра [[Европа]]ҟны, [[Адгьылбжьаратә мшын]] мрагыларатәи агаҟны иҟо. Аҵанакы – {{км²|131.957}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|10 432 481|2021}}. == Аҭоурых == == Агьеографиа == Бырзентәыла [[Балкантәи адгьылбжьахабжа]] аладатәи хәҭаҟны адгьылбжьаха ааигәақәаҟныгьы иҟоуп. === Адгьылбжьахақәа === [[Бырзен адгьылбжьахақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Бырзентәыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 55q8olkv35czjhtbscrv52e4eu8oht0 Хорватиа 0 3872 149323 146447 2024-11-07T10:40:48Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149323 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Хорватиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Хорватиа агерб |агимн=Lijepa nasa domovino instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Хорватиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |Агимн= |zoom1=5}} '''Хорватиа''' ({{lang-hr|Hrvatska}}), аофициалтә хьӡы: '''Хорватиа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 301 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-hr|Republika Hrvatska}}) — [[Европа]]ҟны, [[Адриатик мшын]] мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|56 594}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|4 246 809|2014}}. ==Азхьарԥшқәа== * [http://www.vlada.hr/en Аофициалтә саит] * [http://www.mfa.hr/MVP.asp?pcpid=41 www.mfa.hr] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20100723214958/http://www.mfa.hr/MVP.asp?pcpid=41 |date=2010-07-23 }} * [http://www.croatia.hr/ www.croatia.hr] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Хорватиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] oy2n2mqmm2ce1v3rvf8b0jw5doz6pxk 149408 149323 2024-11-07T11:06:45Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149408 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Хорватиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Хорватиа агерб |агимн=Lijepa nasa domovino instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Хорватиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |Агимн= |zoom1=5}} '''Хорватиа''' ({{lang-hr|Hrvatska}}), аофициалтә хьӡы: '''Хорватиа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 301 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-hr|Republika Hrvatska}}) — [[Европа]]ҟны, [[Адриатик мшын]] мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|56 594}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|4 246 809|2014}}. ==Азхьарԥшқәа== * [http://www.vlada.hr/en Аофициалтә саит] * [http://www.mfa.hr/MVP.asp?pcpid=41 www.mfa.hr] {{Асаит архивтәра|url=https://web.archive.org/web/20100723214958/http://www.mfa.hr/MVP.asp?pcpid=41 |date=2010-07-23 }} * [http://www.croatia.hr/ www.croatia.hr] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Хорватиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] ppzr52zhzqhfd2neq8n6ocv72u7n9t3 Италиа 0 3915 149345 126425 2024-11-07T10:46:53Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149345 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Италиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Италиа агерб |агимн=Inno di Mameli instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Италиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Италиа''' ({{lang-it|Italia}}), аофициалтә хьӡы: '''Италиатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-it|Repubblica Italiana}}) — [[Европа]] алада иҟоу аҳәынҭқарра. ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Италиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] cj4eh6o5ckohuxats28tw0ffupjyhxq 149379 149345 2024-11-07T10:57:29Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149379 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Италиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Италиа агерб |агимн=Inno di Mameli instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Италиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Италиа''' ({{lang-it|Italia}}), аофициалтә хьӡы: '''Италиатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-it|Repubblica Italiana}}) — [[Европа]] алада иҟоу аҳәынҭқарра. ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Италиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 08dve4r1talrov8s0ji17c3dlwedmxl Арнауҭтәыла 0 3930 149405 146441 2024-11-07T11:05:53Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149405 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Арнауҭтәыла абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Арнауҭтәыла агерб |агимн=Hymni i Flamurit instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Арнауҭтәыла агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Арнауҭтәыла''', '''Албаниа''' ({{lang-sq|Shqipëria}}), аофициалтә хьʒы: '''Албаниа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 221 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sq|Republika e Shqipërisë}}) — [[Европа]]ҟны, [[Адриатик мшын]] мрагыларатәи агаҟны иҟоуп. ==Шәахә. иара убас== * [[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Арнауҭтәыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] it5s6im9d6rze2q6bfsranezryd5jjz Акатегориа:Хорватиа 14 4102 149322 146446 2024-11-07T10:40:39Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149322 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Croatia}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] c7cppjmj7zs53wfpdho7h1t9q33xl4m Швециа 0 4133 149369 127186 2024-11-07T10:52:47Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149369 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Швециа абираҟ |агерб = Great coat of arms of Sweden.svg |агерб ирызку адаҟьа = Швециа агерб |агимн=United States Navy Band - Sweden.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Швециа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |Агимн= |zoom1=3}} '''Швециа''' ({{lang-sv|Sverige}}), аофициалтә хьӡы: '''Швециа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 305 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sv|Konungariket Sverige}}) — аҩадатәи [[Европа|Европаҿы]], [[Скандинавтәи адгьылбжьахабжа]]ҿы аҳәынҭқарра ауп. == Агеографиа == == Аҭоурыхь == == Административтә шара == {{main|Швециа административтә шара}} Швециа 21 округык&nbsp;— ''ален'' ({{lang|sv|län}}) — имоуп. {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Швециа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 768w1srpo33e0roorjigbr4i83ifbyl 149376 149369 2024-11-07T10:56:35Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149376 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Швециа абираҟ |агерб = Great coat of arms of Sweden.svg |агерб ирызку адаҟьа = Швециа агерб |агимн=United States Navy Band - Sweden.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Швециа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |Агимн= |zoom1=3}} '''Швециа''' ({{lang-sv|Sverige}}), аофициалтә хьӡы: '''Швециа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 305 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sv|Konungariket Sverige}}) — аҩадатәи [[Европа|Европаҿы]], [[Скандинавтәи адгьылбжьахабжа]]ҿы аҳәынҭқарра ауп. == Агеографиа == == Аҭоурыхь == == Административтә шара == {{main|Швециа административтә шара}} Швециа 21 округык&nbsp;— ''ален'' ({{lang|sv|län}}) — имоуп. {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Швециа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 04ukifxjf1evnqvlukdto46yoyi763e Акатегориа:Швециа 14 4134 149368 120750 2024-11-07T10:52:35Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149368 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Sweden}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 2c1q4d9foreidxmooparbbhsjxn5sn5 Акатегориа:Чехиа 14 4402 149326 120755 2024-11-07T10:42:23Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149326 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Czech Republic}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 0bzxpowqsqv8d1gnp52znfisj22vo5n Акатегориа:Бырзентәыла 14 4404 149338 146448 2024-11-07T10:45:09Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149338 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Greece}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] dcyrjwrohy0ka5qbu62vq8oabmtx0kp Акатегориа:Италиа 14 4405 149344 120678 2024-11-07T10:46:46Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149344 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Italy}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 1ddyrwbc3pj15c5bv86sxwtgzznfkll Акатегориа:Венгриа 14 4475 149340 120633 2024-11-07T10:45:35Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149340 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Hungary}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 1xsfatkm8mbhoyzvl7tswisbe2t1ygt Германиа 0 4524 149337 127911 2024-11-07T10:44:52Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149337 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Германиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Германиа агерб |агимн=National anthem of Germany - U.S. Army 1st Armored Division Band.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Германиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аканцлер |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Германиа''', '''Германтәыла''' ({{lang-de|Deutschland}}), аофициалтә хьʒы: '''Афедеративтә Республика Германиа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 238 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ('''АРГ''', {{lang-de|Bundesrepublik Deutschland}}), ''Алмантәыла'' (Алман диалект) — [[Европа]] агәҭаны иҟоу аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|357 021}} - 62-тәи адунеиаҿ. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|82 175 700|2015}}. Аҳҭнықалақь — Берлин. Аҳәынҭқарратә бызшәас иҟоуп - [[Агерман бызшәа|агерман]]. 65% инареиҳаны ауааԥсыра иқьырсианцәоуп хәа рхы рыԥхьаӡоит. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Германиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] eyjwonbc2wbm6y78mizsoez3f1acazp 149383 149337 2024-11-07T10:59:01Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149383 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Германиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Германиа агерб |агимн=National anthem of Germany - U.S. Army 1st Armored Division Band.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Германиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аканцлер |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Германиа''', '''Германтәыла''' ({{lang-de|Deutschland}}), аофициалтә хьʒы: '''Афедеративтә Республика Германиа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 238 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ('''АРГ''', {{lang-de|Bundesrepublik Deutschland}}), ''Алмантәыла'' (Алман диалект) — [[Европа]] агәҭаны иҟоу аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|357 021}} - 62-тәи адунеиаҿ. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|82 175 700|2015}}. Аҳҭнықалақь — Берлин. Аҳәынҭқарратә бызшәас иҟоуп - [[Агерман бызшәа|агерман]]. 65% инареиҳаны ауааԥсыра иқьырсианцәоуп хәа рхы рыԥхьаӡоит. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Германиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] pr7a7o544sl09kc55r5yiexexxngxqd Финлиандиа 0 4833 149333 127649 2024-11-07T10:43:59Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149333 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Финлиандиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Финлиандиа агерб |агимн=United States Navy Band - Maamme.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Финлиандиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=3}} [[File:Koli National Park in Northern Karelia.jpg|thumb|]] '''Финлиандиа''', ''Суоми'' ({{lang-fi|Suomi}}; {{lang-sv|Finland}}), аофициалтә хьʒы: '''Финлиандтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 298 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-fi|Suomen Tasavalta}}; {{lang-sv|Republiken Finland}}) — [[Европа]]ҟны, [[Балтикатәи амшын]] аҩада-мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|338 448}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|5 506 312|2017}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Финлиандиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 6zx9xai6je3r6povy8dnoa5wrojlb2w 149392 149333 2024-11-07T11:02:15Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149392 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Финлиандиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Финлиандиа агерб |агимн=United States Navy Band - Maamme.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Финлиандиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=3}} [[File:Koli National Park in Northern Karelia.jpg|thumb|]] '''Финлиандиа''', ''Суоми'' ({{lang-fi|Suomi}}; {{lang-sv|Finland}}), аофициалтә хьʒы: '''Финлиандтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 298 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-fi|Suomen Tasavalta}}; {{lang-sv|Republiken Finland}}) — [[Европа]]ҟны, [[Балтикатәи амшын]] аҩада-мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|338 448}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|5 506 312|2017}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Финлиандиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] gsy45x1bfsnoiq2x9gx3u2nn3ruck58 Франциа 0 5666 149335 127650 2024-11-07T10:44:24Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149335 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Франциа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Франциа агерб |агимн=La Marseillaise.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Франциа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Франциа''', '''Францызтәыла''' ({{lang-fr|France}}), аофициалтә хьʒы: '''Францызтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 299 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-fr|République française}}) — атәыла аҩадатәи [[Европа]]ҿы. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Франциа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] cjjaawr1reqboslhwz1pmmd2544stap 149374 149335 2024-11-07T10:55:52Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149374 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Франциа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Франциа агерб |агимн=La Marseillaise.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Франциа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Франциа''', '''Францызтәыла''' ({{lang-fr|France}}), аофициалтә хьʒы: '''Францызтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 299 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-fr|République française}}) — атәыла аҩадатәи [[Европа]]ҿы. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Франциа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 84tnitbdb48805hr79yli0k7vzmn3l5 Испаниа 0 5667 149367 120666 2024-11-07T10:52:24Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149367 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Испаниа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Испаниа агерб |агимн=Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Испаниа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Испаниа''' ({{lang-es|España}}), аофициалтә хьӡы: '''Испаниа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-es|Reino de España}}) — [[Европа]]тәи атәылоуп. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Испаниа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] ejtng8aeqyfor3ogzgxl5jxmwvvder0 149389 149367 2024-11-07T11:01:25Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149389 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Испаниа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Испаниа агерб |агимн=Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Испаниа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Испаниа''' ({{lang-es|España}}), аофициалтә хьӡы: '''Испаниа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-es|Reino de España}}) — [[Европа]]тәи атәылоуп. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Испаниа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] pmnmemcbict4wc8kyuyjl4j72ep5b9c Чехиа 0 5690 149327 127630 2024-11-07T10:42:32Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149327 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Чехиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Чехиа агерб |агимн=Czech anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Чехиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Чехиа''' ({{lang-cs|Česko}}), аофициалтә хьʒы: '''Чехтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 303 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-cs|Česká republika}}) — [[Европа|Агәҭабжьаратәи Европаҿы]] аладатәи агаҟны аҳәынҭқарра ауп. Амраҭашәараҿы уи [[Алмантәыла]] еидуп, алада-мраҭашәараҿы — [[Австриа]] алада-мрагылараҿы — [[Словакиа]], аҩада-мрагылараҿы — [[Полша|Полшеи]]. Аҵанакы – {{км²|78 866}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|10 538 275|2015}}. == Аҭоурых == == Административтә ашара == == Аекономика == == Алахтыра == ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Чехиа]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:1993 шықәсазы ицәырҵит]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] tg6fvchi569nxmux8jddh6nppk6nqi9 149399 149327 2024-11-07T11:04:11Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149399 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Чехиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Чехиа агерб |агимн=Czech anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Чехиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Чехиа''' ({{lang-cs|Česko}}), аофициалтә хьʒы: '''Чехтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 303 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-cs|Česká republika}}) — [[Европа|Агәҭабжьаратәи Европаҿы]] аладатәи агаҟны аҳәынҭқарра ауп. Амраҭашәараҿы уи [[Алмантәыла]] еидуп, алада-мраҭашәараҿы — [[Австриа]] алада-мрагылараҿы — [[Словакиа]], аҩада-мрагылараҿы — [[Полша|Полшеи]]. Аҵанакы – {{км²|78 866}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|10 538 275|2015}}. == Аҭоурых == == Административтә ашара == == Аекономика == == Алахтыра == ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Чехиа]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:1993 шықәсазы ицәырҵит]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 1ytg68q7gws99whgi85bmxvzjgk4wsv Акатегориа:Франциа 14 5795 149334 120730 2024-11-07T10:44:16Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149334 wikitext text/x-wiki {{commonscat|France}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] mwmki92ii2hfusgol8vaj3kdtz8z552 Норвегиа 0 5898 149375 120705 2024-11-07T10:56:09Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149375 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Норвегиа абираҟ |агерб = Coat_of_arms_of_Norway.svg |агерб ирызку адаҟьа = Норвегиа агерб |агимн=Norway (National Anthem).ogg |агимн ирызку адаҟьа = Норвегиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |Агимн= |zoom1=3}} '''Норвегиа ''' ({{lang-nb|Norge}}, {{lang-nn|Noreg}}), аофициалтә хьӡы: '''Норвегиа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 270 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-nb|Kongeriket Norge}}, {{lang-nn|Kongeriket Noreg}}) — аҩадатәи [[Европа|Европаҿы]], [[Скандинавтәи адгьылбжьахабжа|Скандинавтәи адгьылбжьахабжаҿы]] аҳәынҭқарра ауп. == Агеографиа == == Аҭоурыхь == == Административтә шара == ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Норвегиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] b0s3dt3lsybnk89dyme6niqj7i9kno3 Алахәыла:Hym411 2 5985 149285 44946 2024-11-07T06:42:04Z EmausBot 2108 исправление двойного перенаправления на [[Алахәыла:Revi C.]] 149285 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Алахәыла:Revi C.]] 2y3suflka09ynh8nmopj56ersr1g0ec Алахәыла ахцәажәара:Hym411 3 5986 149286 44947 2024-11-07T06:42:14Z EmausBot 2108 исправление двойного перенаправления на [[Алахәыла ахцәажәара:Revi C.]] 149286 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Алахәыла ахцәажәара:Revi C.]] b3la87h32vem8aw3gpn9yfjz8lk36gm Словакиа 0 6024 149363 127925 2024-11-07T10:51:36Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149363 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Словакиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Словакиа агерб |агимн=Nad Tatrou sa blýska.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Словакиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Словакиа''' ({{lang-sk|Slovensko}}), официалтә хьʒы — '''Словактәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 287 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sk|Slovenská republika}}) — [[Европа|Агәҭабжьаратәи Европаҿы]] аладатәи агаҟны аҳәынҭқарра ауп. Амраҭашәараҿы уи [[Австриа]] еидуп, алада-мраҭашәараҿы — [[Словениа]] алада-мрагылараҿы — [[Венгриа]], аҩада-мрагылараҿы — [[Румыниа]]. Аҵанакы – {{км²|49 034}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|5 400 536|2012}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Словакиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] jdq2kcisckqaf9lnm5i1507bflmlqwm 149400 149363 2024-11-07T11:04:27Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149400 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Словакиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Словакиа агерб |агимн=Nad Tatrou sa blýska.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Словакиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Словакиа''' ({{lang-sk|Slovensko}}), официалтә хьʒы — '''Словактәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 287 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sk|Slovenská republika}}) — [[Европа|Агәҭабжьаратәи Европаҿы]] аладатәи агаҟны аҳәынҭқарра ауп. Амраҭашәараҿы уи [[Австриа]] еидуп, алада-мраҭашәараҿы — [[Словениа]] алада-мрагылараҿы — [[Венгриа]], аҩада-мрагылараҿы — [[Румыниа]]. Аҵанакы – {{км²|49 034}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|5 400 536|2012}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Словакиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] lond9x8j5djkkt8qpppxqi8dg21661y Кипр 0 6062 149325 146490 2024-11-07T10:41:54Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149325 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Кипр абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Кипр агерб |агимн=Hymn to liberty instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Кипр агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2= |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Кипр''' ({{lang-el|Κύπρος}}, {{lang-tr|Kıbrıs}}), аофициалтә хьʒы: '''Ареспублика Кипр'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 253 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-el|Κυπριακή Δημοκρατία}}; {{lang-tr|Kıbrıs Cumhuriyeti}}) — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра [[Европа]]ҿы ауп. Аҳҭнықалақь – [[Ниқозиа]] ауп. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Кипр| ]] [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] rtd79s30c9n0yrvk8k9zj5vla602nsa 149385 149325 2024-11-07T10:59:43Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149385 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Кипр абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Кипр агерб |агимн=Hymn to liberty instrumental.oga |агимн ирызку адаҟьа = Кипр агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2= |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Кипр''' ({{lang-el|Κύπρος}}, {{lang-tr|Kıbrıs}}), аофициалтә хьʒы: '''Ареспублика Кипр'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 253 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-el|Κυπριακή Δημοκρατία}}; {{lang-tr|Kıbrıs Cumhuriyeti}}) — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра [[Европа]]ҿы ауп. Аҳҭнықалақь – [[Ниқозиа]] ауп. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Кипр| ]] [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] qqi3hvvgto6hnpxwv66u644xpve7tfi Австриа 0 6480 149316 127345 2024-11-07T10:39:19Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149316 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Австриа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Австриа агерб |агимн=Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Австриа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аканцлер |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Австриа''' ({{lang-de|Österreich}}), аофициалтә хьʒы: '''Австриатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 219 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-de|Republik Österreich}}) — [[Европа]] [[аҳәынҭқарра]] иауакуп. ==Шәахә. иара убас== * [[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Австриа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] h6ex8ulmji2ei3om4qr205yg0v6pvsq 149384 149316 2024-11-07T10:59:24Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149384 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Австриа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Австриа агерб |агимн=Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Австриа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аканцлер |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Австриа''' ({{lang-de|Österreich}}), аофициалтә хьʒы: '''Австриатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 219 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-de|Republik Österreich}}) — [[Европа]] [[аҳәынҭқарра]] иауакуп. ==Шәахә. иара убас== * [[Аҳәынҭқаррақәа рсиа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Австриа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 9nowuyx5nyfwwsgm3k4wj6xq9c1mait Акатегориа:Австриа 14 6481 149317 120562 2024-11-07T10:39:32Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149317 wikitext text/x-wiki <!--{{Commonscat|Austria|Австриа}}--> [[Афаил:Flag of Austria.svg|right|100px|Flag of Austria]] <!--Categories--> {{Commonscat|Austria}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 24mfl0h4ihozw2l6831r6ns10pqrfd4 Андорра 0 6486 149402 127446 2024-11-07T11:05:06Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149402 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Андорра абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Андорра агерб |агимн=El Gran Carlemany.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Андорра агимн |амаҵураҭыԥ1=Франциатәи аԥсқәабазтәи ацаҳцәа |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=9}} [[Афаил:Andorra map.svg|thumb|right|250px|Андора]] '''Андорра''' ({{lang-ca|Andorra}}), аофициалтә хьӡы: '''Андорра аҳра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 222 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> {{lang-ca|Principat d'Andorra}}) — аҳәынҭқарра [[Европа]]ҟны Аҵанакы – {{км²|467,63}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|85 458|2016}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Андорра| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] oavg5g3tqnjcuwjushko6eqvwtxq2a0 Акатегориа:Испаниа 14 6488 149366 120665 2024-11-07T10:52:11Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149366 wikitext text/x-wiki <!--{{Commonscat|Spain|Еспаниа}}--> [[Афаил:Flag of Spain.svg|right|100px|Flag of Spain]] <!--Categories--> {{Commonscat|Spain}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] ld6rct1mhpzxq5inozkcp2uics4hd7k Лихтенштеин 0 6489 149390 127930 2024-11-07T11:01:40Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149390 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Лихтенштеин абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Лихтенштеин агерб |агимн=Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Лихтенштеин агимн |амаҵураҭыԥ1=Аҳ |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=9}} '''Лихтенштеин''' ({{lang-de|Liechtenstein}}), аофициалтә хьӡы: '''Лихтенштеин аҳра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 259 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-de|Fürstentum Liechtenstein}}) — [[Европа]] атәыла иауакуп. Аҵанакы – {{км²|160}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|36 838|2012}}. == Аҭоурых == ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Лихтенштеин| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 7p2hvh7f35qqdiugadq0p7e29tk8plp Сан Марино 0 6492 149391 127931 2024-11-07T11:01:57Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149391 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Сан Марино абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Сан Марино агерб |агимн=Inno Nazionale della Repubblica.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Сан Марино агимн |амаҵураҭыԥ1=Акапитан-регентцәа |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2= |амаҵурауаҩ2= |zoom1=10}} [[Афаил:San Marino.png|thumb|right|250px|Административтә ашара Сан Марино]] '''Сан Марино''' ({{lang-it|San Marino}}), аофициалтә хьӡы: '''Сан-Марино Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 282 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-it|Serenissima Repubblica di San Marino}}) — [[Европа]]тәи атәыла иауакуп. Аҵанакы – {{км²|61}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|32 075|2011}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Сан Марино| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] t9gl119vcg5imug5mn35jta4bdii05v Монако 0 6660 149414 127957 2024-11-07T11:08:49Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149414 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Монако абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Монако агерб |агимн=Monaco National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Монако агимн |амаҵураҭыԥ1=Аҳ |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аҳәынҭқарратә министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=12}} '''Монако''' ({{lang-fr|Monaco}}, {{lang-lij| Mùnegu}}), аофициалтә хьӡы: '''Монако аҳра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 266 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-fr|Principauté de Monaco}}, {{lang-lij|Principatu de Mùnegu}}) — [[Европа]] атәыла иауакуп. Аҵанакы – {{км²|2.02}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|38 350|2020}}.<ref>https://www.imsee.mc/Actualites/Population-officielle-2020</ref> == Аҭоурых == == Административтә ашара == == Аекономика == == Алахтыра == == Азгәаҭақәа == {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Монако| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] p9fum4vj6ros4a5wmggz1bog8lox9t5 Латвиа 0 16954 149349 139277 2024-11-07T10:47:55Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149349 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Латвиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Латвиа агерб |агимн=Latvian National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Латвиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Латвиа''' ({{lang-lv|Latvija}}), аофициалтә хьӡы: '''Латвиатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 257 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-lv|Latvijas Republika}}) — [[Европа]]ҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|64 589}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|1 925 800|2018}}. ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Латвиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 2pgpl3bi714dvk63h5q32r8jkh45tl6 149403 149349 2024-11-07T11:05:21Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149403 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Латвиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Латвиа агерб |агимн=Latvian National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Латвиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Латвиа''' ({{lang-lv|Latvija}}), аофициалтә хьӡы: '''Латвиатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 257 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-lv|Latvijas Republika}}) — [[Европа]]ҟны аҳәынҭқарра. Аҵанакы – {{км²|64 589}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|1 925 800|2018}}. ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Латвиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] qeafnqfnoqdz1ntxnishvzektwalz6w Аҩадатәи Македониа 0 17419 149407 146455 2024-11-07T11:06:29Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149407 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Аҩадатәи Македониа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Аҩадатәи Македониа агерб |агимн=Macedonia's national anthem (instrumental).ogg |агимн ирызку адаҟьа = Аҩадатәи Македониа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=7}} '''Аҩадатәи Македониа''' ({{lang-mk|Северна Македонија}}, {{lang-sq|Maqedonia e Veriut}}), аофициалтә хьӡы: '''Аҩадатәи Македониа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 284 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-mk|Република Северна Македонија}}, {{lang-sq|Republika e Maqedonisë së Veriut}}) — [[Европа]]тәи атәылоуп. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Аҩадатәи Македониа]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] oega1a516ju1qjvopuqnzr8kir4jdpe Естониа 0 17760 149331 133835 2024-11-07T10:43:32Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149331 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Естониа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Естониа агерб |агимн=US Navy band - National anthem of Estonia.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Естониа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Естониа''' ({{lang-et|Eesti}}), официалла '''Естониатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 308 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (''Eesti Vabariik'') — [[Европа]]ҟны аҳәынҭқарра. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Естониа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] g001duuonis97ytqadfjiqqqpv16izq 149396 149331 2024-11-07T11:03:22Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149396 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Естониа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Естониа агерб |агимн=US Navy band - National anthem of Estonia.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Естониа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Естониа''' ({{lang-et|Eesti}}), официалла '''Естониатәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 308 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (''Eesti Vabariik'') — [[Европа]]ҟны аҳәынҭқарра. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Естониа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 6ouaw8zuig8pb6ltpxfhnm5ez3hwga3 Акатегориа:Латвиа 14 17763 149348 120685 2024-11-07T10:47:48Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149348 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Latvia}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] autm1q4tx9ah96l1y0dvrj0cxfufz1x Бельгиа 0 17764 149319 146045 2024-11-07T10:39:55Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149319 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Бельгиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Бельгиа агерб |агимн=La Brabançonne.oga |агимн ирызку адаҟьа = Бельгиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6 }} '''Бельгиа''' ({{lang-nl|België}}, {{lang-fr|Belgique}}, {{lang-de|Belgien}}), аофициалтә хьӡы: '''Бельгиатәи Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 229 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-nl|Koninkrijk België}}, {{lang-fr|Royaume de Belgique}}, {{lang-de|Königreich Belgien}}) — [[Европа]] атәыла иауакуп. ==Шәахә. иара убас== *[[Атәылақәеи атерриториақәеи алфавиттә рыхьӡынҵа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Бельгиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә монархиақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] seqoaw74wtnkploskizpzdpgs3bbw6d 149371 149319 2024-11-07T10:55:02Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149371 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Бельгиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Бельгиа агерб |агимн=La Brabançonne.oga |агимн ирызку адаҟьа = Бельгиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6 }} '''Бельгиа''' ({{lang-nl|België}}, {{lang-fr|Belgique}}, {{lang-de|Belgien}}), аофициалтә хьӡы: '''Бельгиатәи Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 229 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-nl|Koninkrijk België}}, {{lang-fr|Royaume de Belgique}}, {{lang-de|Königreich Belgien}}) — [[Европа]] атәыла иауакуп. ==Шәахә. иара убас== *[[Атәылақәеи атерриториақәеи алфавиттә рыхьӡынҵа]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Бельгиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә монархиақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] m3gd5il0indn3w4f9qy5gdhj58k822g Акатегориа:Болгариа 14 17766 149320 146444 2024-11-07T10:40:12Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149320 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Bulgaria}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] sbm84segm2qgbxc009g7jdydgakdl16 Даниа 0 17767 149329 140118 2024-11-07T10:43:01Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149329 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Даниа абираҟ |агерб = National_Coat_of_arms_of_Denmark.svg |агерб ирызку адаҟьа = Даниа агерб |агимн=United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Даниа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Даниа''' ({{Lang-da|Danmark}}), официалтә '''Даниа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 241 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (Kongeriget Danmark) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны иҟоу атәыла. [[Афаил:Kingdom of Denmark (orthographic projection).svg|мини|Даниатәи Акралра]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Даниа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 6zt0j94miyd5q72i2f432k1wrk4maol 149373 149329 2024-11-07T10:55:35Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149373 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Даниа абираҟ |агерб = National_Coat_of_arms_of_Denmark.svg |агерб ирызку адаҟьа = Даниа агерб |агимн=United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Даниа агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Даниа''' ({{Lang-da|Danmark}}), официалтә '''Даниа Акралра'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 241 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> (Kongeriget Danmark) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны иҟоу атәыла. [[Афаил:Kingdom of Denmark (orthographic projection).svg|мини|Даниатәи Акралра]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Даниа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 7ha3wc2u08kkc60sk5snm48uxeksh5t Акатегориа:Даниа 14 17768 149328 120657 2024-11-07T10:42:52Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149328 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] ap04vo019fp5blnv3y5sdz4o7l5os40 Ирландиа 0 17769 149343 127682 2024-11-07T10:46:12Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149343 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Ирландиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Ирландиа агерб |агимн=United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Ирландиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр (ҭиишахь) |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Ирландиа''', '''Аирландтәыла''' ({{lang-ga|Éire}}, {{lang-en|Ireland}}), аофициалтә хьӡы: '''Ирландиа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ga|Poblacht na hÉireann}}, {{lang-en|Republic of Ireland}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} ==Азхьарԥшқәа== * [https://www.gov.ie/en/ Официалтә саит] {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Ирландиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] nizaeg4dmubanbrotzhc2qojcer1e7l 149378 149343 2024-11-07T10:57:09Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149378 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Ирландиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Ирландиа агерб |агимн=United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Ирландиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр (ҭиишахь) |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5 }} '''Ирландиа''', '''Аирландтәыла''' ({{lang-ga|Éire}}, {{lang-en|Ireland}}), аофициалтә хьӡы: '''Ирландиа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ga|Poblacht na hÉireann}}, {{lang-en|Republic of Ireland}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} ==Азхьарԥшқәа== * [https://www.gov.ie/en/ Официалтә саит] {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Ирландиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] lfncggxptfgersa2xv80vrmb18cgh3c Акатегориа:Ирландиа 14 17770 149342 120661 2024-11-07T10:46:03Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149342 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] meckizm3e3v1j7yk8dbuc2kpb8lt80y Португалиа 0 17771 149359 127703 2024-11-07T10:50:49Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149359 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Португалиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Португалиа агерб |агимн=A Portuguesa.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Португалиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Португалиа''' ({{lang-pt|Portugal}}, [[IPA|[puɾtuˈɣaɫ]]], {{Lang-mwl|Pertual}}), аофициалтә хьӡы: '''Португалтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 277 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-pt|República Portuguesa}}, {{Lang-mwl|República Pertuesa}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны атәыла. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Португалиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] qx18e67y6lznj4c29fptg7lajj3kjzp 149388 149359 2024-11-07T11:01:10Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149388 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Португалиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Португалиа агерб |агимн=A Portuguesa.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Португалиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4}} '''Португалиа''' ({{lang-pt|Portugal}}, [[IPA|[puɾtuˈɣaɫ]]], {{Lang-mwl|Pertual}}), аофициалтә хьӡы: '''Португалтәи Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 277 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-pt|República Portuguesa}}, {{Lang-mwl|República Pertuesa}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны атәыла. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Португалиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 0h65ei73wrsa53yidpkjy19f10s4ufc Акатегориа:Португалиа 14 17772 149358 120708 2024-11-07T10:50:41Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149358 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Portugal}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 05bnf56bgp47d4p7bu2y6d58oq8tofs Словениа 0 17773 149365 146461 2024-11-07T10:51:55Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149365 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Словениа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Словениа агерб |агимн=Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga |агимн ирызку адаҟьа = Словениа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Словениа''' ({{lang-sl|Slovenija}}), аофициалтә хьʒы — '''Словениа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 287 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sl|Republika Slovenija}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Словениа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] ccv40055jek7z3zalm1rjz03ne5o9dw 149398 149365 2024-11-07T11:03:55Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149398 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Словениа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Словениа агерб |агимн=Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga |агимн ирызку адаҟьа = Словениа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Словениа''' ({{lang-sl|Slovenija}}), аофициалтә хьʒы — '''Словениа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 287 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sl|Republika Slovenija}}) — [[Европа]]ҟны мрагыларатәи агаҟны аҳәынҭқарра. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Словениа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 9002o8d1g4jnm4c70i0nq0s5l6ektnr Акатегориа:Словениа 14 17774 149364 146460 2024-11-07T10:51:48Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149364 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Slovenia}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 5n5j5yfuiwy8gopd3bhkisp17xtqhpa Акатегориа:Словакиа 14 17775 149362 120714 2024-11-07T10:51:30Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149362 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Slovakia}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 49karjblvlc3jxt2b6ucb5um8l6chs1 Исландиа 0 17778 149381 127683 2024-11-07T10:58:24Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149381 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Исландиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Исландиа агерб |агимн=Lofsöngur.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Исландиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=4 }} '''Исландиа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 248 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-is|Ísland}}) — Аҩадатәи [[адгьылбжьаха]]тәи атәыла [[Европа]]ҿы. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Исландиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] auemmqqe7o3rtmt4vxo9etg1q65c96p Черногориа 0 17780 149415 146453 2024-11-07T11:09:03Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149415 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Черногориа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Черногориа агерб |агимн=National Anthem of Montenegro.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Черногориа агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Черногориа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 303 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sr|Црна Гора / Crna Gora}}, {{lang-it|Montenegro}}) — [[Европа]] атәыла. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Черногориа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 2ef5t6xxvozk80ksiahhynod1hrmp2h Сербиа 0 18812 149413 146459 2024-11-07T11:08:34Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149413 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Сербиа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Сербиа агерб |агимн=National anthem of Serbia, performed by the United States Navy Band.wav |агимн ирызку адаҟьа = Сербиа агимн |амаҵураҭыԥ1=Ахада |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Сербиа''' ({{lang-sr|Србија / Srbija}}), аофициалтә хьӡы: '''Сербиа Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 285 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-sr|Република Србија / Republika Srbija}}) — [[Европа]]ҟны аҳәынҭқарроуп. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Сербиа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] fw8bhxtytrkoo4638gd9j1by68wawak Акатегориа:Аберҭыԥқәа 14 26858 149224 130313 2024-11-06T12:12:41Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149224 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Monasteries}} {{DEFAULTSORT:б}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] nx6a8vn8gawsjbq9gefa7yqov09i3jh Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 26859 149221 130310 2024-11-06T12:12:20Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 121152 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Religious buildings}} {{DEFAULTSORT:к}} [[Акатегориа:Адин]] [[Акатегориа:Аргыларақәа ахкқәа рыла]] 7tbgc0il1fh2kcow9nmo6ldrdchom9x Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рыла 14 27254 149226 149098 2024-11-06T12:13:11Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149226 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Religious buildings by country}} {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ]] [[Акатегориа:Адин атәылақәа рыла| ]] dsh2zbe2uul2sfcdifoxmbcecc3kip2 Акатегориа:Бельгиа 14 27333 149318 120577 2024-11-07T10:39:46Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149318 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Belgium}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә монархиақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 69amm0trrn3v33poq9q21y1ue04zrcf Акатегориа:Естониа 14 27901 149330 120659 2024-11-07T10:43:22Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149330 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Estonia}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 8ffqo6es21lnf7zg1362z7sinanu4wr Акатегориа:Недерланд 14 28539 149354 120701 2024-11-07T10:49:27Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149354 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Netherlands}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] ozpfs5064ukvrmxw3fiku4ceux706b9 Акатегориа:Финлиандиа 14 28625 149332 120728 2024-11-07T10:43:47Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149332 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Finland}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] qtoktwom75y6ozu6mqb2fk1p743u0iy Недерланд 0 28816 149355 128141 2024-11-07T10:49:41Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149355 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Недерланд абираҟ |агерб = Royal coat of arms of the Netherlands.svg |агерб ирызку адаҟьа = Недерланд агерб |агимн=United States Navy Band - Het Wilhelmus (tempo corrected).ogg |агимн ирызку адаҟьа = Недерланд агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Недерланд''',<ref name="чрыгба269">{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 269 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> '''Ҳоландиа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 239 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-nl|Nederland}}) — [[Европа]]ҟны атәыла. [[Недерланд акралра]]<ref name="чрыгба269" /> ({{lang-nl|Koninkrijk der Nederlanden}}) ахәҭоуп. Аҵанакы – {{км²|41 865}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|17 469 635|2020}}. Адевиз: «Ik zal handhaven Je maintiendrai» ==Ақалақьқәа== ==Адгьылхҩылaaрa== ==Агидрографиа== ==Аҵиаа== ==Азхьарԥшқәа== * [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/netherlands/ Netherlands The World Factbook] * [https://web.archive.org/web/20081026124437/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/netherlands.htm UCB Libraries GovPubs] * [http://www.iamexpat.nl/expat-page/the-netherlands/general-information I am Expat – General information about the Netherlands] * [http://www.infoplease.com/country/netherlands.html?pageno=1 Netherlands: Map, History, Government, Culture & Facts | Infoplease.com] * [https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17740800 Netherlands BBC News] * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=NL International Futures] ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Недерланд| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 92mmj0je8ss9klibr598t1f2ajfkz0w 149370 149355 2024-11-07T10:54:43Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149370 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Недерланд абираҟ |агерб = Royal coat of arms of the Netherlands.svg |агерб ирызку адаҟьа = Недерланд агерб |агимн=United States Navy Band - Het Wilhelmus (tempo corrected).ogg |агимн ирызку адаҟьа = Недерланд агимн |амаҵураҭыԥ1=Акрал |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=5}} '''Недерланд''',<ref name="чрыгба269">{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 269 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> '''Ҳоландиа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 239 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-nl|Nederland}}) — [[Европа]]ҟны атәыла. [[Недерланд акралра]]<ref name="чрыгба269" /> ({{lang-nl|Koninkrijk der Nederlanden}}) ахәҭоуп. Аҵанакы – {{км²|41 865}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|17 469 635|2020}}. Адевиз: «Ik zal handhaven Je maintiendrai» ==Ақалақьқәа== ==Адгьылхҩылaaрa== ==Агидрографиа== ==Аҵиаа== ==Азхьарԥшқәа== * [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/netherlands/ Netherlands The World Factbook] * [https://web.archive.org/web/20081026124437/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/netherlands.htm UCB Libraries GovPubs] * [http://www.iamexpat.nl/expat-page/the-netherlands/general-information I am Expat – General information about the Netherlands] * [http://www.infoplease.com/country/netherlands.html?pageno=1 Netherlands: Map, History, Government, Culture & Facts | Infoplease.com] * [https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17740800 Netherlands BBC News] * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=NL International Futures] ==Ахьарԥшқәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Недерланд| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 4ejqx64hwnrvmyjnmbuwshxcvpmwx3e Босниеи Херцеговинеи 0 29724 149412 146443 2024-11-07T11:08:00Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149412 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Босниеи Ҳерцеговинеи рбираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Босниеи Ҳерцеговинеи ргерб |агимн= |агимн ирызку адаҟьа = Босниеи Ҳерцеговинеи ргимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидиум алахәылацәа |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} [[Афаил:Mapa BH.gif|мини|Босниеи Ҳерцеговинеи]] '''Босниеи Херцеговинеи'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 231 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-hr|Bosna i Hercegovina}}, {{lang-sr|Босна и Херцеговина}}) — Аҳәынҭқарра шьыбжьрхара-мрагыларатәи [[Европа]]ҟны, [[Балкантәи адгьылбжьахабжа]]ҟны. [[Сараево]] иаҳҭнықалақьуп. Аҵанакы – {{км²|51 209}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|275 524|2013}}.<ref>''POPIS STANOVNIŠTVA, DOMAĆINSTAVA I STANOVA U BOSNI I HERCEGOVINI, 2013. REZULTATI POPISA''. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Сараево. 2016. [http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf], [https://web.archive.org/web/20171224103940/http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf архив]</ref> == Административтә-ҵакырадгьылтә шара == {| class="wikitable" |- ! style="text-align:center;" | Ахьӡ !! style="text-align:center;" | Аҳҭнықалақь !! style="text-align:center;" | Абираҟ !! style="text-align:center;" | Агерб !! style="text-align:center;" | Ахсаала |- |[[Босниеи Херцеговинеи Рфедерациа]] |style="font-size:90%;"|[[Сараево]] |style="text-align:center;"|[[Афаил:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|70px]] |style="text-align:center;"|[[Афаил:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg|40px]] |style="text-align:center; width:4em;"|[[Афаил:Federation of Bosnia and Herzegovina in Bosnia and Herzegovina.svg|60px]] |- |[[Сербтәи Ареспублика]] |style="font-size:90%;"|[[Сараево]] ([[Источно Сараево]])<ref name="Устав_РС">{{cite web|url=http://www.djeca.rs.ba/uploaded/ustav%20rs.pdf |title=Устав Републике Српске |website=djeca.rs.ba |accessdate=30. 6. 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304211703/http://www.djeca.rs.ba/uploaded/ustav%20rs.pdf |archivedate=4. 3. 2016 |url-status=live|pages=}}</ref> <small>([[закәанла]])</small><br />[[Баниа Лука]] <small>([[де-факто]])</small> |style="text-align:center;"|[[Афаил:Flag of Republika Srpska.svg|70px]] |style="text-align:center;"|[[Афаил:Seal of Republika Srpska.svg|40px]] |style="text-align:center; width:4em;"|[[Афаил:Republika Srpska in Bosnia and Herzegovina.svg|60px]] |- |[[Брчкотәи аокруг]] |style="font-size:90%;"|[[Брчко]] |style="text-align:center;"|[[Афаил:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|70px]] |style="text-align:center;"|[[Афаил:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg|40px]] |style="text-align:center; width:4em;"|[[Афаил:Brcko District in Bosnia and Herzegovina.svg|60px]] |} Босниеи Херцеговинеи Рфедерациа 10 автономтә кантонқәакны рҽыршоит: * I. [[Унско-Сансктәи акантон]] * II. [[Посавтәи акантон]] * III. [[Тузлатәи акантон]] * IV. [[Зеницко-Добоитәи акантон]] * V. [[Босанско-Подринтәи акантон]] * VI. [[Абжьарабосниатәи акантон]] * VII. [[Герцеговинатә-Неретветәи акантон]] * VIII. [[Мраҭашәарахерцеговинатәи акантон]] * IX. [[Сараевотәи акантон]] * X. [[Акантон 10]] ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Босниеи Херцеговинеи| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] ks9k5wesravd9spd191rblng3vqsi9t Лиуксембург 0 29757 149351 120691 2024-11-07T10:48:42Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149351 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Лиуксембург абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Лиуксембург агерб |агимн=Luxembourg National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Лиуксембург агимн |амаҵураҭыԥ1=Аҳерцог ду |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=7}} '''Лиуксембург''' ({{lang-lb|Lëtzebuerg}}, {{lang-de|Luxemburg}}, {{lang-fr|Luxembourg}}), аофициалтә хьʒы: '''Аҳерцогра ду Лиуксембург''''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 260 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-lb|Groussherzogtum Lëtzebuerg}}, {{lang-de|Großherzogtum Luxemburg}}, {{lang-fr|Grand-Duché de Luxembourg}}) — [[Европа]]тәи аҳәынҭқарра, аҳерцогра. Аҵанакы – {{км²|2 586}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|590 667|2017}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Лиуксембург| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] r20j0ji7uyhfdd7aymne2a9lq56sp3j 149372 149351 2024-11-07T10:55:18Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149372 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Лиуксембург абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Лиуксембург агерб |агимн=Luxembourg National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Лиуксембург агимн |амаҵураҭыԥ1=Аҳерцог ду |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=7}} '''Лиуксембург''' ({{lang-lb|Lëtzebuerg}}, {{lang-de|Luxemburg}}, {{lang-fr|Luxembourg}}), аофициалтә хьʒы: '''Аҳерцогра ду Лиуксембург''''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 260 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-lb|Groussherzogtum Lëtzebuerg}}, {{lang-de|Großherzogtum Luxemburg}}, {{lang-fr|Grand-Duché de Luxembourg}}) — [[Европа]]тәи аҳәынҭқарра, аҳерцогра. Аҵанакы – {{км²|2 586}}. Аҳәынҭқарра иаланхо – {{иаланхо|590 667|2017}}. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Лиуксембург| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] 4g8aluwlqkf4bjot2vwfulutoe912ef Акатегориа:Лиуксембург 14 29759 149350 120690 2024-11-07T10:48:34Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149350 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Luxembourg}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] lmdg4w85qiy6kr30ze2wiwx2glux73z Акатегориа:Кипр 14 30107 149324 146489 2024-11-07T10:41:46Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149324 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Cyprus}} [[Акатегориа:Азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Амраҭашәара-азиатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] q0pzux8w582pmt5dkshbeps3t7wjttt Швеицариа 0 30221 149386 127624 2024-11-07T10:59:59Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149386 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Швеицариа абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Швеицариа агерб |агимн=Swiss Psalm.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Швеицариа агимн |амаҵураҭыԥ1=Анапхгаҩы |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2= |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Швеицариа''' ({{lang-de|Schweiz}}, {{lang-fr|Suisse}}, {{lang-it|Svizzera}}, {{lang-rm|Svizra}}, {{lang-la|Helvetia}}), аофициалтә хьӡы: '''Швеицариатәи Аконфедерациа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 305 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-de|Schweizerische Eidgenossenschaft}}, {{lang-fr|Confédération suisse}}, {{lang-it|Confederazione Svizzera}}, {{lang-rm|Confederaziun svizra}}, {{lang-la|Confoederatio Helvetica}}) — [[Европа]]ҟны атәылоуп. ==Административтә шара== [[Афаил:Karte Kantone der Schweiz farbig 1996.png|350px|мини|справа|Швеицариатәи акантонқәа]] Швеицариа афедеративтә республика, 26 акантонқәа рыла ишоит. {| class="standard" | style="padding:0; border:none;" | {| class="standard sortable" ! № || Агерб || Акантон || Аҵакыра<br>(км²) || Ауааԥсыра<ref>[http://www.media-stat.admin.ch/maps/profile/data/235/de/pdf/Regionalportraets-2014-Kantone.pdf Население Швейцарии (2012)]. [https://web.archive.org/web/20140306224048/http://www.media-stat.admin.ch/maps/profile/data/235/de/pdf/Regionalportraets-2014-Kantone.pdf архив] {{date|6|3|2014}}</ref><br>(2012) ||Ауааԥсыра рыжәпара<br>(ауаа/км²) || Аҳҭнықалақь |- | 1 || [[АФаил:Wappen Appenzell Ausserrhoden matt.svg|22px]] || [[Аппенцелль-Аусерроден]] ({{lang-de|Appenzell Ausserrhoden}}) || align=right | 242,9 || align=right | 53 438 || align=right | 220,00 || [[Ҳеризау]] ({{lang-de|Herisau}}) |- | 2 || [[АФаил:Wappen_Appenzell_Innerrhoden_matt.svg|22px]] || [[Аппенцелль-Иннерроден]] ({{lang-de|Appenzell Innerrhoden}}) || align=right | 172,5 || align=right | 15 717 || align=right | 91,11 || [[Аппенцелль (ақалақь)|Аппенцелль]] ({{lang-de|Appenzell}}) |- | 3 || [[АФаил:CHE Aargau COA.svg|22px]] || [[Аргау]] ({{lang-de|Aargau}}) || align=right | 1 403,8 || align=right | 627 340 || align=right | 446,89 || [[Арау]] ({{lang-de|Aarau}}) |- | 4 || [[АФаил:Coat of arms of Kanton Basel-Landschaft.svg|22px]] || [[Базель-Ланд]] ({{lang-de|Basel-Landschaft}}) || align=right | 517,5 || align=right | 276 537 || align=right | 534,37 || [[Листаль]] ({{lang-de|Liestal}}) |- | 5 || [[АФаил:Wappen Basel-Stadt matt.svg|22px]] || [[Базель-Штадт]] <sup>1</sup> ({{lang-de|Basel-Stadt}}) || align=right | 37,1 || align=right | 187 425 || align=right | 5 051,89 || [[Базель]] ({{lang-de|Basel}}) |- | 6 || [[АФаил:Wappen Bern matt.svg|22px]] || [[Берн (акантон)|Берн]] ({{lang-de|Bern}}, {{lang-fr|Berne}}) || align=right | 5 959,1 || align=right | 992 617 || align=right | 166,57 || [[Берн]] ({{lang-de|Bern}}, {{lang-fr|Berne}}) |- | 7 || [[АФаил:Wappen_Wallis_matt.svg|22px]] || [[Вале (акантон)|Вале]] ({{lang-fr|Valais}}, {{lang-de|Wallis}}) || align=right | 5 224,4 || align=right | 321 732 || align=right | 61,58 || [[Сион]] ({{lang-fr|Sion}}, {{lang-de|Sitten}}) |- | 8 || [[АФаил:Wappen_Waadt_matt.svg|22px]] || [[Во (акантон)|Во]] ({{lang-fr|Vaud}}) || align=right | 3 212,1 || align=right | 734 356 || align=right | 228,62 || [[Лозанна]] ({{lang-fr|Lausanne}}) |- | 9 || [[АФаил:Wappen_Glarus_matt.svg|22px]] || [[Гларус (акантон)|Гларус]] ({{lang-de|Glarus}}) || align=right | 685,4 || align=right | 39 369 || align=right | 57,44 || [[Гларус]] ({{lang-de|Glarus}}) |- | 10 || [[АФаил:Wappen_Graubünden.svg|22px]] || [[Граубиунден]] или Гризон ({{lang-de|Graubünden}}, {{lang-rm|Grischun}}, {{lang-it|Grigioni}}) || align=right | 7 105,2 || align=right | 193 920 || align=right | 27,29 || [[Кур (Граубиунден)|Кур]] ({{lang-de|Chur}}, {{lang-rm|Cuira}}, {{lang-it|Coira}}) |- | 11 || [[АФаил:Wappen Genf matt.svg|22px]] || [[Женева (акантон)|Женева]] ({{lang-fr|Genève}}) || align=right | 282,4 || align=right | 463 101 || align=right | 1 639,88 || [[Женева]] ({{lang-fr|Genève}}) |- | 12 || [[АФаил:Wappen Solothurn matt.svg|22px]] || [[Золотурн (акантон)|Золотурн]] ({{lang-de|Solothurn}}) || align=right | 790,5 || align=right | 259 283 || align=right | 328,00 || [[Золотурн]] ({{lang-de|Solothurn}}) |- | 13 || [[АФаил:Wappen_Luzern_matt.svg|22px]] || [[Луцерн (акантон)|Лиуцерн]] ({{lang-de|Luzern}}) || align=right | 1 493,4 || align=right | 386 082 || align=right | 258,53 || [[Луцерн]] ({{lang-de|Luzern}}) |- | 14 || [[АФаил:Wappen_Neuenburg_matt.svg|22px]] || [[Невшатель (акантон)|Невшатель]] ({{lang-fr|Neuchâtel}}) || align=right | 803,1 || align=right | 174 554 || align=right | 217,35 || [[Невшатель]] ({{lang-fr|Neuchâtel}}) |- | 15 || [[АФаил:Wappen_Nidwalden_matt.svg|22px]] || [[Нидвальден]] ({{lang-de|Nidwalden}}) || align=right | 276,1 || align=right | 41 584 || align=right | 150,61 || [[Штанс]] ({{lang-de|Stans}}) |- | 16 || [[АФаил:Wappen Obwalden matt.svg|22px]] || [[Обвальден]] ({{lang-de|Obwalden}}) || align=right | 490,6 || align=right | 36 115 || align=right | 73,61 || [[Зарнен]] ({{lang-de|Sarnen}}) |- | 17 || [[АФаил:Coat of arms of canton of St. Gallen.svg|22px]] || [[Санкт-Галлен (акантон)|Санкт-Галлен]] ({{lang-de|Sankt Gallen}}) || align=right | 2 025,5 || align=right | 487 060 || align=right | 240,46 || [[Санкт-Галлен]] ({{lang-de|St. Gallen}}) |- | 18 || [[АФаил:Wappen_Tessin_matt.svg|22px]] || [[Тичино]] ({{lang-it|Ticino}}) || align=right | 2 812,5 || align=right | 341 652 || align=right | 121,48 || [[Беллинцона]] ({{lang-it|Bellinzona}}) |- | 19 || [[АФаил:Wappen Thurgau matt.svg|22px]] || [[Ҭургау]] ({{lang-de|Thurgau}}) || align=right | 990,9 || align=right | 256 213 || align=right | 258,57 || [[Фрауенфельд]] ({{lang-de|Frauenfeld}}) |- | 20 || [[АФаил:Wappen_Uri_matt.svg|22px]] || [[Ури]] ({{lang-de|Uri}}) || align=right | 1 076,4 || align=right | 35 693 || align=right | 33,16 || [[Альтдорф]] ({{lang-de|Altdorf}}) |- | 21 || [[АФаил:Wappen_Freiburg_matt.svg|22px]] || [[Фрибур (акантон)|Фрибур]] ({{lang-fr|Fribourg}}, {{lang-de|Freiburg}}) || align=right | 1 670,8 || align=right | 291 395 || align=right | 174,40 || [[Фрибур]] ({{lang-fr|Fribourg}}, {{lang-de|Freiburg}}) |- | 22 || [[АФаил:Wappen Zug matt.svg|22px]] || [[Цуг (акантон)|Цуг]] ({{lang-de|Zug}}) || align=right | 238,7 || align=right | 116 575 || align=right | 488,37 || [[Цуг (ақалақь)|Цуг]] ({{lang-de|Zug}}) |- | 23 || [[АФаил:Wappen Zürich matt.svg|22px]] || [[Циурих (акантон)|Циурих]] ({{lang-de|Zürich}}) || align=right | 1 728,9 || align=right | 1 408 575 || align=right | 814,72 || [[Циурих]] ({{lang-de|Zürich}}) |- | 24 || [[АФаил:Wappen_Schaffhausen_matt.svg|22px]] || [[Шаффҳаузен (акантон)|Шаффҳаузен]] ({{lang-de|Schaffhausen}}) || align=right | 298,5 || align=right | 77 955 || align=right | 261,16 || [[Шаффҳаузен]] ({{lang-de|Schaffhausen}}) |- | 25 || [[АФаил:Wappen_des_Kantons_Schwyz.svg|22px]] || [[Швиц (акантон)|Швиц]] ({{lang-de|Schwyz}}) || align=right | 908,1 || align=right | 149 830 || align=right | 164,99 || [[Швиц (акоммуна)|Швиц]] ({{lang-de|Schwyz}}) |- | 26 || [[АФаил:Wappen_Jura_matt.svg|22px]] || [[Иура (акантон)|Иура]] ({{lang-fr|Jura}}) || align=right | 838,8 || align=right | 70 942 || align=right | 84,58 || [[Делемон]] ({{lang-fr|Delémont}}) |- bgcolor="#dddddd" | || || Зегь || align=right | 41 285 || align=right | 8 039 060 || align=right | 194,72 || |} |} ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Швеицариа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Афедеративтә республикақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] bjrp64m3l4b67ye5r9j0toeu9n8qqdn Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи 0 30585 149276 148275 2024-11-06T15:29:45Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149276 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик |ахьӡ=Қьалышь-беи Чачба |даҽа ахьӡ=Қьалышь Аҳмаҭ-беи Чачба |афото=Изображение WhatsApp 2024-08-04 в 19.31.37 a2e7e739.jpg |амаҵура=[[Гәыма (атәылаҿацә)|Аҟәа (Гәыма) атәылаҿацә ахада]] |инаркны=[[1770]]|рҟынӡа=[[1780]]|аԥхьа иҟаз=атитул шьақәдырӷәӷәеит |аҭынха=[[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи Чачба]] |амаҵура2=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра аҳ]]|инаркны2=[[1780]] |рҟынӡа2=[[1808]] |абираҟ2=Abkhazia flag 1810.png |агерб2=Principality of Abkhazia coat of arms.svg |аԥхьа иҟаз2=[[Чачба, Зураб (Сореб-беи)|Зураб Чачба]] |аҭынха2=[[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа |Аслан-беи Чачба]] |ани аби=[[Чачба, Манча I |Манча Чачба]] Есма-ҳаным Аредԥҳа<br /> |ауацәа= |атәылауаҩра= |ахәыҷқәа= |аԥҳәыс=[[Ӡаԥшь-иԥҳа, Дыда-ҳаным |Дыда-ҳаным Ӡаԥшьԥҳа]]<br/>[[Леиԥҳа, Есма-ҳаҭын |Есма-ҳаҭун Леиԥҳа]] (?-1783)<br/>[[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным Амаршьанԥҳа]] (?-1820)<br/>[[Инал-иԥҳа, Афиза-ҳаным|Афиза-ҳаным Инал-иԥҳа]](?-1836) |адин=Аԥсылманра |аԥсра аҭыԥ=[[Аҟәа абаа |Аҟәа-Қале]], [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра]]|аира аҭыԥ=[[Лыхны]], [[Бзыԥны]], [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра]] }} '''Қьалышь Аҳмаҭ-беи Чачба''' — ажәаатәи аҳ (1780-1808). == Ихәыҷра == Диит Қьалышь-беи 1747 шықәсазы, [[Аҟәа]] ма [[Сҭампыл]], [[Чачба, Манча I|аҳ Манчеи]] уи иԥшәмаԥҳәыси Есмеи-ҳаными рҭаацәараҿы. 1758 шықәсазы [[Чачба, Манча I|аҳ Манча]] иҭаацәареи, иашьцәеи [[Ҭырқәтәыла|Ҭырқәтәылаҟа]] иахыган, уа аԥсылманра рыдыркылеит. Ихәыҷра шықәсқәа раан асулҭан ихан аҟны дызҳауан, уа араԥ бызшәеи, ҭырқә бызшәеи иҵеит. == Аԥсныҟа ахынҳәра == 1778 ш. Қьалышь-беи Аԥсныҟа дхынҳәоит. [[Жәандрыԥшь|Жәындрыԥшь]] ақыҭан Ӡаԥшьааи иареи аиқәшаҳаҭ-ра рнапаҵаркуеит. Уи ашьҭахь, иабшьа аҳ изыҳәарала, ԥҳәысс дааигоит [[Ӡаԥшь-иԥҳа, Дыда-ҳаным|аҳкәажә Дыда-ҳаным (Мариам) Ӡаԥшь-иԥҳа]]<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2014|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Астатиа ахьӡ=Қьалышьбеи|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/2289-gumba_m_keledhbey_2014.html|Аҭыԥ=Аҟәа}}</ref>. Иабшьа [[Чачба, Зураб (Сореб-беи)|Зураб]] иаҳараан [[Гәыма (атәылаҿацә)|атәылаҿацә Аҟәа]]<ref>Абри атәылаҿацә Аҟәа, даҽакала иуҳәозар [[Гәыма (атәылаҿацә)|Гәыма]] ауп.</ref> дахагылан.   1780 шықәсазы иабшьа аҳ Зураб дықәигоит. Уи нахыс иара аҳраура далагоит<ref name=":0" />.   == Аҳра аура == === Алагамҭа === Иара имчра аан [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] еилаҳаны иҟан. Дал, Ҵабал, [[Мырзаҟан]], [[Саӡны]], [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] иадҵеит. Қьалышь еиликаауан [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] еидимкылыр, ишыӡо<ref name=":0" />. Далагоит [[Абжьутәи Агьежьыра|Абжьыуа]] ала<ref name=":1">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2010|Ажәла=Кәакәасқьыр|Ахьӡ=Ирина|Астатиа ахьӡ=Аԥсны аҭоурых (жәытәнатә аахыс иахьа уажәраанӡа)|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/1980-kuakuaskir_i_istoriya_abkhazii_5_9_klassy_2010.html|Аҭыԥ=Аҟәа}}</ref>. [[Абжьыуатәи Агьежьыра|Абжьыуа]] дахагылан аҭауад Беқьыр-беи (Қьалышь-беи иуа). Беқьыр-беи Қьалышь-беи дидҵарц игәы иҭан. Қьалышь ари аниаҳа, ирр еидкыланы [[Абжьыуатәи Агьежьыра|Абжьыуа]] ддәықәлоит. Ирр иаанкылоит [[Аҭара]] ақыҭан, Кәыдрытәи Абаа азааигәара<ref name=":0" />. Уи аамҭазы Беқьыр-беи уа даан<ref>Уа даан избан акәзар Кәыдрытәи абаа иара иаҳҭынрақәа ируакәын.</ref>. Имчымхара иибоит, уи азы иқәшаҳаҭра иааирԥшуеит<ref name=":1" />. Аха Қьалышь-беи еиликаауан Беқьыр, ианакәызаалакгьы, иԥҳәыс, аҳкәажә Ачԥҳа, лаамсҭаашәара дшақәгәыӷуаз. Иӡбоит иԥҳәыс зынӡа димхны дигарц<ref name=":0" />. Беқьыр уи ашьҭахь инырра ицәыӡуеит. Аполитика аган ала, уажәшьҭа иаанхоит [[Саӡны|Саӡныи]], Ҵабали Далеи. Ҵабал [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] иадларц азыҳәан Қьалышь ԥҳәысс дааигоит ҵабалтәи анырра ду змоу аҭауад Кац Амаршьан иԥҳа-[[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]]<ref name=":2">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2007|Ажәла=Ҷкәан|Ахьӡ=Иури|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аҳцәа Чачаа рышьҭра|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Chikovani_Rod_abkhazskih_kniazey_Shervashidze.pdf|Аҭыԥ=Қарҭ|Аҭыжьырҭа=Универсал}}</ref>. Анаҩс аҳԥҳацәеи Селмагьына-ҳаными Гамедина-ҳаными ирҳәоит ҵабалтәи аҭауадацәа, Селмагьына ԥҳәысс дигоит Алы-беи Амаршьан, Гамедина ԥҳәысс дигоит Алы-беи иашьа, Мысоусҭ Амаршьан<ref name=":2" />. 1794 ш. Қьалышь [[Мырзаҟан]] дақәлоит. [[Бедиатәи аберҭыԥ|Агәыбедиа]] иигоит (усҟантәи аамҭақәа раан [[Мырзаҟан]] ахадацәа аҳҭынрас ирыман ақ. [[Агәы-Бедиа|Агәыбедиа]])<ref name=":0" />. === Аԥсынтәылеи Урыстәылеи === 1802 ш. [[Гыртәыла аҳра|Агыртәыла]] аҟны иалагоит аҩныҵҟатәи аибашьра. Аҳцәа Манчеи [[Адиан, Гьыргәал Кац-иԥа|Гьыргәалеи]] аҳра ауразы еибашьуан. [[Адиан, Гьыргәал Кац-иԥа|Гьыргәал]] Қьалышь-бет диҳәоит ацхыраара иҭарц азы. Қьалышь-беи ари асаламшәҟәы аниоуа, 20.000 нызқьуаа арр еизганы [[Гыртәыла аҳра|Агыртәылахь]] ддәықәлоит. [[Жәыргьыҭ]] амацәаз иҭаикуеит, ашьҭахь Манча дхырцоит. Ари ацхыраара ду азы, [[Адиан, Гьыргәал Кац-иԥа|Гьыргәал]] Қьалышь-беи ашас дииҭоит иԥа [[Адиан, Леуан V|Леуан (V)]], насгьы абаа Акреи<ref name=":0" />. Ари аамышьҭахь еидгылаҩцәахеит. 1803 ш. Агыртәыла [[Урыстәылатәи аимпериа|Урыстәыла]] иадлоит. Уажәшьҭа [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсныи]] [[Урыстәылатәи аимпериа|Урыстәылеи]] ҿыла еиԥылеит. 1804 шықәсазы [[Адиан, Гьыргәал Кац-иԥа|Гьыргәал]] иԥсҭазаара далҵоит (аиаша уҳәозар, иԥҳәыс [[Адианԥҳа, Нино Гьаргь-иԥҳа|Нино]] ахәшә иҭаны дылшьит). Агыруа агәыргьан згоз [[Адиан, Леуан V|Леуан]] Аԥсны дыҟан. Урыстәылатәи ахадара Қьалышь-беи иҳәон [[Адиан, Леуан V|Леуан]] дирҭарц, Қьалышь-беи мап ацәиимкит, аха ицымхәрас иҭахын аурысцәа ирҭарц 1820 нызқь мааҭ<ref name=":0" />. Аурысцәа ари рҭахымхеит. Аԥсны иақәлеит, абаа Акра амацәаз иҭаркит, насгьы мырзаҟантәи ақыҭақәа Егры ааигәара иҟаз ирыблит<ref name=":0" />. Уи аамышьҭахь Қьалышь-беи, аурысцәа Леуан дриҭоит. 1804 шықәсазы Қьалышь-беи зықәранаӡахьоу иԥацәа еиуеиԥшым адгьылқәа рҟны анапхгаҩцәас иҟаиҵеит. Иԥа [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ииҭеит амазара Мархьаул<ref>1801 шықәсазы иашьеиҵбы Балхәыхә данԥсы ашьҭахь ари амазара Қьалышь-беи иахь иасит, анаҩс 1804 шықәсазы ари амазара иԥеиҳабы Аслан-беи ииҭоит.</ref>; [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи]] [[Бзыԥны|Бзыԥ]]<nowiki/>ны анапхгаҩыс дҟалеит<ref>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2017|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Астатиа ахьӡ=Сефербеи|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/3623-Gumba_M_Seferbey_2017.html|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. Қьалышь-беи [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиеи-ҳаным]] рыҷкәын [[Чачба, Меҳмед-беи|Меҳмед-беи]] [[Мырзаҟан]] аҟны анапхгаҩыс дҟаҵан, избан акәзар, аҭауад [[Чачба, Леуан (Мырзаҟантәи)|Леуан]] иқәрахь днеихьеит (~70 шықәса)<ref name=":3">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2012|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Астатиа ахьӡ=Ҳасанбеи|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/2300-gumba_m_gasanbey_2012.html|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. Аха [[Чачба, Леуан (Мырзаҟантәи)|Леуан]] дгьылда даанымхеит, Ԥахәлан ақыҭа иҭан. Иԥа [[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи]] ([[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]] лҟынтә) [[Гәыма (атәылаҿацә)|Гәымтәи Агьежьыраҟны]] ахадас дҟарҵеит, иашьцәа еиҵбацәа<ref>Росҭом-беи, [[Чачба, Баҭал-беи|Баҭал-беи]], Ҭаир-беи.</ref> дырхылаԥшлароуп ҳәа аԥҟарақәа рыла<ref name=":3" />. 1805 ашықәс азы ачымазара иахҟьаны, аҳиԥа [[Чачба, Меҳмед-беи|Меҳмед-беи]] иԥсҭазаара далҵит, ҩыџьа аԥацәа ааныжьны<ref name=":2" />. Анапхгаҩыс закәанда дҟалоит Манча Салуман-иԥа Чачба<ref name=":2" />. Уи ашықәсаан, ԥхынгәы 9 рзы 1805 шықсазы [[Мырзаҟан]] [[Урыстәылатәи аимпериа|Урыстәыла]] иадлоит. Мырзаҟантәи аамсҭара Урыстәылатәи аимператор аҭоуба ирҭоит. 1806 шықәсазы ԥхынгәы 25 аҽны, Қьалышь-беи ҭырқәтәи асулҭан дицәҟьаҵуеит. Ари азы асулҭан Селым III имшынтә ирр Аԥсны иӡхыҵуеит. Қьалышь-беи ари идырны, 25.000 нызқьҩык аруаа еидкыланы асулҭан ирр дазыԥшын. Асулҭан ирр ари зегьы ианырба ихынҳәит. Ари аамышьҭахь Аԥсны ахьыԥшымра аиуеит. Аԥсны ихьыԥшымны иаанхоит аԥсҳа Қьалышь-беи иԥсра аанӡа<ref name=":0" />. [[Афаил:́ Кьалышь-беи иқьашана.jpg|мини|314x314пкс|''Қьалышь-беи иқьашана. 1912 ш.'']] == Аԥсра ==  Ауахаз лаҵарамза 2, 1808 шықәсазы [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи Абаа]] аҩныҵҟа дыршьоит Қалышь-беи<ref name=":2" />. Иара иаамышьҭахь иҷкәын [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] аҳ дҟалоит. Қьалышь-беи дызшьыз аӡәгьы издырӡом. Аха иҟоуп имаҷкәам аверсиақәа. Актәи версиа ала [[Адианԥҳа, Нино Гьаргь-иԥҳа|аҳкәажә Нино Адиан-Багратиони]] лыуаа дыршьит, даҽа версиак ала (аурысцәа рверсиа) [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] иоуп ҳәа.<ref>Аха Станислав Лакоба иусумҭаҿы ''"Асланбеи"'' хара шидым шьақәирӷәӷәеит. </ref> Қьалышь-беи дамадоуп [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абаа]] аҩныҵҟа<ref name=":0" />. == Аҭаацәа == Қьалышь-беи дыԥсылманын, аҳәса рацәа раагара азин иман. Иԥсы ҭанаҵы, аҳ ԥшьынтә ԥҳәысс аагара дцон. Раԥхьатәи иԥҳәыс, [[Ӡаԥшь-иԥҳа, Дыда-ҳаным|аҳкәажә Дыда-ҳаным Ӡаԥшь-иԥҳа]]<ref name=":2" /> лакәын, уи дихылҵит аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]]. Қьалышь-беи лареи ашьҭахь еилыҵуеит. Аҩбатәи иԥҳәыс, 1780 шықәсазы, нхаҩы [[Леиԥҳа, Есма-ҳаҭын|Есма-ҳаҭун]] лакәын. Аха дыҟан даҽа ԥҳәыск, Ачԥҳа зыжәлаз<ref name=":0" /><ref>Абри аҳкәажә Ачԥҳа раԥхьа ԥҳәысс диман Беқьыр-беи Чачба, Абжьыуатәи Агьежьыра анапхгаҩы. Анаҩс Беқьыр-беи димҵарсны Ачԥҳа ԥҳәысс дааигоит Қьалышь-беи. </ref>. Иара убри ашықәсан длоуит аҭауад [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи]]. Лыҷкәын диижьҭеи хышықәса ааҵуаны дыԥсит. 1783 шықәсазы Қьалышь ԥҳәысс дигеит Ҵабалтәи аҭауад Кац Амаршьан иԥҳа, аҳкәажә [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]]. Анаҩс ԥҳәысс дааигоит [[Инал-иԥҳа, Афиза-ҳаным|аҳкәажә Афиза-ҳаным Инал-иԥҳа]]<ref name=":2" />. Иара убасгьы иман ауадалықь, хыԥхьаӡара рацәала аҳәсақәа зҭаз<ref name=":0" />. Иара убасгьы Қьалышь-беи ацәыбза диман, уи лҟынтә диит аԥа Ҳалыл-беи<ref name=":2" />. {| class="wikitable" |+ !Ахьӡ !Аира !Ачара !Аԥсра !Ахәыҷқәа !Дамадоуп |- |[[Ӡаԥшьиԥҳа, Дыда-ҳаным|Дыда-ҳаным Ӡаԥшь-иԥҳа]] |? |[[1778]] |[[1808|1808 ш-ӡа]] |[[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|<small>аҳиԥа Аслан-беи</small>]] |? |- |Аҳкәажә Ачԥҳа |? |[[1780]] |? |<small>ахшара лымаӡамызт</small> |? |- |[[Леиԥҳа, Есма-ҳаҭун|Есма-ҳаҭун Леиԥҳа]] |? |[[1780]] |[[1783]] |[[Чачба, Сафар Алибеи|<small>аҳиԥа Сафар-беи (Гьаргь)</small>]] |? |- |[[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным Амаршьанԥҳа]] |? |[[1783]] |[[1820]] |[[Чачба, Меҳмед-беи|<small>аҳиԥа Меҳмед-беи</small>]] [[Чачба, Ҳасан-беи|<small>аҳиԥа Ҳасан-беи</small>]] [[Чачба, Баҭал-беи|<small>аҳиԥа Баҭал-беи</small>]] <small>аҳиԥа Ҭаир-беи</small> [[Чачба, Росҭом-беи|<small>аҳиԥа Росҭом-беи</small>]] <small>аҳԥҳа Селма-ҳаным</small> |[[Кәтол]] |- |[[Инал-иԥҳа, Афиза-ҳаным|Афиза-ҳаным Инал-иԥҳа]] |? |? |[[1836|1836 ш-ӡа]] |<small>аҳиԥа Шәлиман-беи</small> <small>аҳиԥа Зеқьыр-беи</small> <small>аҳԥҳа Нафҭаина-ҳаным</small> <small>аҳԥҳа Селмагьына-ҳаным</small> <small>аҳԥҳа Гамедина-ҳаным</small> <small>аҳԥҳа Раби-ҳаным</small> [[Чачба, Росҭа-ҳаным|<small>аҳԥҳа Росҭа-ҳаным</small>]] <small>аҳԥҳа Назифа-ҳаным</small> |Ҭрабзан |} === Аԥацәа === * [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|аҳиԥа Аслан-беи]] (1778-1830) - аҳиԥа, [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра аҳ]] (1808-1810) * [[Чачба, Сафар Алибеи|аҳиԥа Сафар-беи (Гьаргь)]] (1780-1821) - аҳиԥа, [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра аҳ]] (1810-1821) * [[Чачба, Меҳмед-беи|аҳиԥа Меҳмед-беи]] (1785-1805) - аҳиԥа, [[Мырзаҟан|Мырзаҟан ахада]] (1804-1805) * [[Чачба, Ҳасан-беи|аҳиԥа Ҳасан-беи]] (1786-1838) - аҳиԥа, [[Гәыма (атәылаҿацә)|Гәымтәи агьежьыра анапхгаҩы]] (1804-1805) * [[Чачба, Баҭал-беи|аҳиԥа Баҭал-беи]] (1787-1842) - аҳиԥа. * аҳиԥа Ҭаир-беи (1800-1832) - аҳиԥа * [[Чачба, Росҭом-беи|аҳиԥа Росҭом-беи]] (1804-1824) - аҳиԥа. * аҳиԥа Шәлиман-беи (1807-1808) - аҳиԥа, ихәыҷраан дыԥсит. * аҳиԥа Зеқьыр-беи - аҳиԥа. * Ҳалыл-беи-(?-1833) - ацәыбзахша, ақәылаҩ. === Аԥҳацәа === * аҳԥҳа Нафҭаина-ҳаным (?-1836-нӡа) - аҳԥҳа, Баҭымтәи абеи иԥҳәыс. * аҳԥҳа Селма-ҳаным - аҳԥҳа, лхәыҷраан дыԥсит. * аҳԥҳа Селмагьына-ҳаным - аҳԥҳа, аҭауад Алы-беи Амаршьан иԥҳәыс. * аҳԥҳа Гамедина-ҳаным - аҳԥҳа, аҭауад Мсоусҭ Амаршьан иԥҳәыс. * аҳԥҳа Раби-ҳаным-(?-1836-нӡа) - аҳԥҳа, Ҭрабзынтәи асерасқьыр иԥҳәыс. * [[Чачба, Росҭа-ҳаным|аҳԥҳа Росҭа-ҳаным]]-(?- 02.05.1808) - аҳԥҳа, аӡы дагеит. * аҳԥҳа Назифа-ҳаным - аҳԥҳа, Ҳоџьа-оӷлы Гаџьы-беи иԥҳәыс. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:1747 шықәсазы ииз]] [[Акатегориа:1808 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:Лаҵарамза 2 рзы иԥсыз]] [[Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа]] [[Акатегориа:Чачаа]] 3zleytak9gzkcnantk37y6hpjbgwz9g Акатегориа:Аҭоурых арегионқәа рыла 14 31685 149434 122495 2024-11-07T11:55:13Z Fraxinus.cs 8381 нoвый ключ copтиpoвки для [[Акатегориа:Аҭоурых аҭыԥқәа рыла]]: " регион" [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149434 wikitext text/x-wiki {{commonscat|History by region}} {{DEFAULTSORT:Ҭ}} [[Акатегориа:Аҭоурых аҭыԥқәа рыла| регион]] [[Акатегориа:Акатегориақәа арегионқәа рыла]] 6y9ien6d38wiuhud2bk1l7mgozx2prl Мальта 0 33021 149353 125886 2024-11-07T10:49:07Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149353 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Мальта абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Мальта агерб |агимн=Malta National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Мальта агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Мальта''' ({{lang-mt|}}, {{lang-en|Malta}}), аофициалтә хьӡы: '''Мальта Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 262 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-mt|Repubblika ta' Malta}}, {{lang-en|Republic of Malta}}) — [[Европа]]тәи [[адгьылбжьахатә тәыла]] [[Адгьылбжьаратә мшын]] аҟны. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Мальта| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] g0kj0fmos15pb22z3nhlsx27aesot75 149387 149353 2024-11-07T11:00:16Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149387 wikitext text/x-wiki {{Акарточка Аҳәынҭқарра |абираҟ = {{#property:p41}} |абираҟ ирызку адаҟьа = Мальта абираҟ |агерб = {{#property:p94}} |агерб ирызку адаҟьа = Мальта агерб |агимн=Malta National Anthem.ogg |агимн ирызку адаҟьа = Мальта агимн |амаҵураҭыԥ1=Апрезидент |амаҵурауаҩ1= |амаҵураҭыԥ2=Аԥыза-министр |амаҵурауаҩ2= |zoom1=6}} '''Мальта''' ({{lang-mt|}}, {{lang-en|Malta}}), аофициалтә хьӡы: '''Мальта Ареспублика'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 262 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-mt|Repubblika ta' Malta}}, {{lang-en|Republic of Malta}}) — [[Европа]]тәи [[адгьылбжьахатә тәыла]] [[Адгьылбжьаратә мшын]] аҟны. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Мальта| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] eetu4gwzc5feqdfz7k2vqu8bdldns70 Акатегориа:Мальта 14 33022 149352 125762 2024-11-07T10:49:00Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149352 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Malta}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] lj8x8fub31wi4aux6uckmvy5nhbgmt4 Румыниа 0 33023 149361 146457 2024-11-07T10:51:09Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149361 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аҳәынҭқарра | абираҟ = {{#property:p41}} | абираҟ ирызку адаҟьа = Румыниа абираҟ | агерб = {{#property:p94}} | агерб ирызку адаҟьа = Румыниа агерб | агимн = Desteapta-te, romane!.ogg | агимн ирызку адаҟьа = Румыниа агимн | амаҵураҭыԥ1 = Апрезидент | амаҵурауаҩ1 = | амаҵураҭыԥ2 = Аԥыза-министр | амаҵурауаҩ2 = | zoom1 = 5 | даҽа ахьӡ = România | аҳҭнықалақь = | еиҳаӡоу аҭыԥ = Молдовиану (2 544 м) }} '''Румыниа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 280 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ro|România}}) — [[Европа]]ҟны атәыла. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Румыниа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] q6djsj6ljt67nzon33jrx0hx09r9xze 149401 149361 2024-11-07T11:04:45Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149401 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аҳәынҭқарра | абираҟ = {{#property:p41}} | абираҟ ирызку адаҟьа = Румыниа абираҟ | агерб = {{#property:p94}} | агерб ирызку адаҟьа = Румыниа агерб | агимн = Desteapta-te, romane!.ogg | агимн ирызку адаҟьа = Румыниа агимн | амаҵураҭыԥ1 = Апрезидент | амаҵурауаҩ1 = | амаҵураҭыԥ2 = Аԥыза-министр | амаҵурауаҩ2 = | zoom1 = 5 | даҽа ахьӡ = România | аҳҭнықалақь = | еиҳаӡоу аҭыԥ = Молдовиану (2 544 м) }} '''Румыниа'''<ref>{{Ашәҟәы |Ажәла = Чрыгба |Ахьӡ = Виачеслав Андреи-иԥа |Ахәҭа = |Астатиа ахьӡ = Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар |Аоригинал = |Азхьарԥш = |Аҭыжьра = |Аҭакзыԥхықәу = |Аҭыԥ = Москва |Аҭыжьырҭа = Митра |Ашықәс = 2022 |Атом = |Адаҟьақәа = 280 |Адаҟьақәа1 = 437 |isbn = 978-5-6047056-8-1}}</ref> ({{lang-ro|România}}) — [[Европа]]ҟны атәыла. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:Румыниа| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] lxic4969dwodjcf562ss8aw0736aefk Акатегориа:Румыниа 14 33025 149360 146456 2024-11-07T10:51:01Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149360 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Romania}} [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Ареспубликақәа]] [[Акатегориа:НАТО атәылақәа]] [[Акатегориа:Балкантәи атәылақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа]] 5yijjqfv44kxkooa7s291h21su0arlf Акатегориа:Ауахәамақәа аҭыԥқәа рыла 14 35178 149202 130018 2024-11-06T12:06:51Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149202 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Churches by location}} [[Акатегориа:Ауахәамақәа| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Акатегориақәа аҭыԥқәа рыла]] etphmjpufs1vnhwmav60o2p5nje80ve Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 35180 149181 130020 2024-11-06T12:02:35Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи адинқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149181 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Christian buildings}} {{DEFAULTSORT:қьырсиан}} [[Акатегориа:Ақьырсианра|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла|қьырсиан]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә архитектура]] fp8j1dvq5xbkptenke50lpako7f0j2r 149182 149181 2024-11-06T12:03:20Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149181 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Christian buildings}} {{DEFAULTSORT:қьырсиан}} [[Акатегориа:Ақьырсианра|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла|қьырсиан]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә архитектура]] fp8j1dvq5xbkptenke50lpako7f0j2r Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла 14 35377 149178 130309 2024-11-06T12:02:04Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи адинқәа рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла]] 130309 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Religious buildings by religion}} {{аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи| ]] [[Акатегориа:Акатегориақәа адинқәа рыла|хыбрақәеи]] fjtze0hydoyh7ov0kxowxhee5dedsjl 149225 149178 2024-11-06T12:12:56Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149225 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Religious buildings by religion}} {{аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ]] [[Акатегориа:Акатегориақәа адинқәа рыла|хыбрақәеи]] j86cg4002q6xzwjxgk2cnr4l6uwxfrq Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла 14 35386 149197 130335 2024-11-06T12:06:12Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149197 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсианра аҭыԥқәа рыла|хыбрақәеи]] cww2h9n0luewbo3e3lmiutl00y5ha4f 149198 149197 2024-11-06T12:06:20Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149198 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсианра аҭыԥқәа рыла|хыбрақәеи]] hv6dirkaong2w7dkfts7v4qk3ltutwg 149199 149198 2024-11-06T12:06:31Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 149198 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсианра аҭыԥқәа рыла|хыбрақәеи]] hv6dirkaong2w7dkfts7v4qk3ltutwg Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла 14 35387 149227 149010 2024-11-06T12:13:29Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149227 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Адин аҭыԥқәа рыла|+хыбрақәеи]] rg60dr1y983qgl4mawtbfp775r8grvb 149228 149227 2024-11-06T12:13:37Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 149227 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Адин аҭыԥқәа рыла|+хыбрақәеи]] rg60dr1y983qgl4mawtbfp775r8grvb Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла 14 35393 149173 130349 2024-11-06T12:00:35Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149173 wikitext text/x-wiki {{аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла| ҭәылақәа]] [[Акатегориа:Ақьырсианра атәылақәа рыла| ]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] mqfrvrikw9ovgxwztip39jnniid2jnr 149174 149173 2024-11-06T12:00:51Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭәылақәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла]] 149173 wikitext text/x-wiki {{аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла| ҭәылақәа]] [[Акатегориа:Ақьырсианра атәылақәа рыла| ]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] mqfrvrikw9ovgxwztip39jnniid2jnr Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла 14 35394 149170 149101 2024-11-06T11:59:58Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] 149101 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рыла| дин]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла| тәыла]] g5b0dp82kup5k4xglu0x3fk6hdezrfj Акатегориа:Азиа иҟоу ауахәамақәа 14 35396 149213 148858 2024-11-06T12:09:24Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149213 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Churches in Asia}} [[Акатегориа:Ауахәамақәа аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| ]] ehtypnomms4qznvjtab178u6j3wlao8 Акатегориа:Ауахәамақәа аконтинентқәа рыла 14 35397 149207 130357 2024-11-06T12:08:04Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149207 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Churches by continent}} {{аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:уахәамақәа}} [[Акатегориа:Ауахәамақәа аҭыԥқәа рыла|континент]] [[Акатегориа:Ақьырсианра аконтинентқәа рыла| ]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла| уахәамақәа]] iwdrklay9fn0o4lnuiw2fd333vpvsxv Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла 14 35403 149203 130365 2024-11-06T12:07:13Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149203 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла| континент]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла| қьырсиантә]] [[Акатегориа:Ақьырсианра аконтинентқәа рыла| хыбрақәеи аргыларақәеи]] ghbztbnas3hertj4m6fq24c93vn4yqo 149204 149203 2024-11-06T12:07:38Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 149203 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла| континент]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла| қьырсиантә]] [[Акатегориа:Ақьырсианра аконтинентқәа рыла| хыбрақәеи аргыларақәеи]] ghbztbnas3hertj4m6fq24c93vn4yqo Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла 14 35404 149231 148925 2024-11-06T12:14:12Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149231 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Religious buildings by continent}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла| континент]] [[Акатегориа:Адин аконтинентқәа рыла|*]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи рыхкқәа аконтинентқәа рыла]] a0latl7fr0i1pq5kamse1xx45t6ug44 149232 149231 2024-11-06T12:14:24Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 149231 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Religious buildings by continent}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:динтә}} [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла| континент]] [[Акатегориа:Адин аконтинентқәа рыла|*]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи рыхкқәа аконтинентқәа рыла]] a0latl7fr0i1pq5kamse1xx45t6ug44 Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 35412 149209 148867 2024-11-06T12:08:43Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149209 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|қьырсиантә]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсианра|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] tkks6m67xsthf4fcc9vkwxw04vacf2r 149210 149209 2024-11-06T12:08:58Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149209 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|қьырсиантә]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсианра|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] tkks6m67xsthf4fcc9vkwxw04vacf2r Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 35413 149236 148896 2024-11-06T12:15:15Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149236 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу адин]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла|дин]] 5o7qxhf6gunbg907v52gmpiwa76yzuy 149242 149236 2024-11-06T12:16:54Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149236 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу адин]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла|дин]] 5o7qxhf6gunbg907v52gmpiwa76yzuy Акатегориа:Европа иҟоу ауахәамақәа 14 35423 149219 148917 2024-11-06T12:10:34Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149219 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Churches in Europe}} [[Акатегориа:Ауахәамақәа аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 2f7tvjrduyerb16pjzc8xwl1hjydirq Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 35424 149215 148802 2024-11-06T12:10:09Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149215 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|қьырсиантә]] [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсианра|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] b9hcgarh2w13spvmm2jre7ra9hva66k 149216 149215 2024-11-06T12:10:17Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149215 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|қьырсиантә]] [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсианра|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] b9hcgarh2w13spvmm2jre7ra9hva66k Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 35425 149237 148791 2024-11-06T12:15:40Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149237 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа рҿы иҟоу адин‎|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Европа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла|динтә]] 2vyuzgzeeu1z7mkugd43xk5zb5tdk3u 149238 149237 2024-11-06T12:15:55Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149237 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа рҿы иҟоу адин‎|хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Европа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла|динтә]] 2vyuzgzeeu1z7mkugd43xk5zb5tdk3u Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу атуризм 14 35608 149301 148711 2024-11-07T10:22:15Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149301 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Tourism in Georgia}} {{cat main}} [[Акатегориа:Атуризм атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] [[Акатегориа:Атуризм Азиатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Атуризм Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Мрагыларатәи Европаҿы иҟоу атуризм]] 7qbmrg3f1u1pmkbnbh7vjtj5eg1j2ly Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа 14 35609 149300 130619 2024-11-07T10:21:51Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу аекономика аусхкқәа]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149300 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Амаҵзурақәа русхкқәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Амаҵзурақәа рсектор Азиатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Амаҵзурақәа рсектор Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] qly7mkd09sus2lq4bejj6wqpy6x19cv 149302 149300 2024-11-07T10:22:24Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] в [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] 149300 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Амаҵзурақәа русхкқәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Амаҵзурақәа рсектор Азиатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Амаҵзурақәа рсектор Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] qly7mkd09sus2lq4bejj6wqpy6x19cv Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа 14 35611 149305 130624 2024-11-07T10:22:59Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу аекономика аусхкқәа]] в [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] 130624 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Аекономика аусхкқәа Азиатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Қырҭтәыла аекономика|економика]] fi7krknwsksoh3qj93oe6wyiszqjtgo Акатегориа:Қырҭтәыла аекономика 14 35612 149299 130625 2024-11-07T10:21:30Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа аекономикақәа атәылақәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149299 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Georgia}} {{cat main}} [[Акатегориа:Қырҭтәыла|економика]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Азиа аекономикақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Мраҭашәаратәи Азиа аекономика]] fs0572jowzsrd3ythv0g5xuuqbronnm Акатегориа:Аекономика аусхкқәа Европатәи атәылақәа рыла 14 35619 149297 130632 2024-11-07T10:20:49Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа аекономикақәа атәылақәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149297 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:економика}} [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла| ]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа рҿы иҟоу ааглыхра| тәыла]] 819dm6rh4lufou7tp8nr9rmjlfrlbuz Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла 14 35620 149294 130633 2024-11-07T10:20:11Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Европа аекономикақәа атәылақәа рыла]] в [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] 130633 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Европа аекономика| тәыла]] [[Акатегориа:Европатәи атәылақәа| економика]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла|.Азиа]] pu8897ko4ndkndnr7p73hvvpd47bl0f Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа атәылақәа рыла 14 35669 149177 130705 2024-11-06T12:01:11Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭәылақәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149177 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа атәылақәа рыла| ]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа| ]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла| берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ауахәамақәа атәылақәа рыла| қьырсиантә берҭыԥқәа]] 72v8j4s4nnxxfnl6p5dc3x510a8g8ms Акатегориа:Аберҭыԥқәа атәылақәа рыла 14 35670 149169 130706 2024-11-06T11:59:17Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәеи егьырҭ аҭәылеи рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәеи егьырҭ аҭәылеи рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149169 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Monasteries by country}} {{DEFAULTSORT:берҭыԥқәа}} [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа| тәыла]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәеи егьырҭ аҭәылеи рыла]] 08rltqj1367jyxd2hux3csqrq8in808 Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа 14 35671 149185 130707 2024-11-06T12:03:43Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149185 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Christian monasteries}} {{DEFAULTSORT:қьырсиантә берҭыԥқәа }} [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсианцәа руаԥшьқәа|берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә монахра|берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ауахәамақәа|берҭыԥқәа]] 1gj2ky1ygv7l18p5ljfeb3g2hnfqxtv Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә берҭыԥқәа 14 35691 149220 148811 2024-11-06T12:10:44Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149220 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|-берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Европа иҟоу аберҭыԥқәа| қьырсиантә берҭыԥқәа]] 07k9knyklrfjt12doj3g4rw6wannqae Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа аконтинентқәа рыла 14 35692 149208 130737 2024-11-06T12:08:18Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149208 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа| континентқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла|+берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа аконтинентқәа рыла| ]] 31styv9yfbak32y14oi8ftyy68mnqef Акатегориа:Аберҭыԥқәа аконтинентқәа рыла 14 35693 149235 130738 2024-11-06T12:14:50Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149235 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:берҭыԥқәа}} [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа| континент]] [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла| берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Акатегориақәа аконтинентқәа рыла]] er2426m4h6m5uusr5gafkvt52kac2sr Акатегориа:Европа иҟоу аберҭыԥқәа 14 35694 149241 148807 2024-11-06T12:16:14Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149241 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа аконтинентқәа рыла]] tgh33pb81jpv5l6tb31xapkm80sxxuu Акатегориа:Азиа иҟоу аберҭыԥқәа 14 35695 149245 148900 2024-11-06T12:17:11Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149245 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Аберҭыԥқәа аконтинентқәа рыла]] tm1w862li41en89z9ucr2arifr2b98v Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә берҭыԥқәа 14 35696 149214 148862 2024-11-06T12:09:36Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149214 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа аконтинентқәа рыла]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи|-берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Азиа иҟоу аберҭыԥқәа| қьырсиантә]] 5hiivy61cf5v38efnfsu0zhdoel8jl8 Акатегориа:Аиашахаҵаратә берҭыԥқәа 14 35697 149195 130758 2024-11-06T12:05:24Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149195 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Eastern Orthodox monasteries}} [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә ныхабаақәа ахкқәа рыла|берҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә берҭыԥқәа адинхаҵарақәа рыла]] [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| берҭыԥқәа]] hao2nwxnckxyumiweyfzmxy48nhho55 Акатегориа:Аиашахаҵаратә ныхабаақәа 14 35699 149196 130744 2024-11-06T12:05:38Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149196 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Eastern Orthodox churches (buildings)}} [[Акатегориа:Аныхабаақәа адинхаҵарақәа рыла]] [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| хыбрақәеи]] [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә культура|Аиашахаҵаратә]] q3qzq18x5b02pbtkjz2o0ocv2353ksr Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи 14 35701 149191 130746 2024-11-06T12:04:54Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи адинхаҵарақәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149191 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә уахәама|хыбрақәеи аргыларақәеи]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 2n3oc5sqwux8hz0ke8xpanerdyuu6b1 149192 149191 2024-11-06T12:05:02Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149191 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә уахәама|хыбрақәеи аргыларақәеи]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 2n3oc5sqwux8hz0ke8xpanerdyuu6b1 Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла 14 35702 149186 130748 2024-11-06T12:03:58Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149186 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| динхаҵара]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақьырсиантә динхаҵарақәа рыла|хыбрақәеи аргыларақәеи]] 42unf5uhu91hxlbvocx8duv3lk1j6yp 149187 149186 2024-11-06T12:04:07Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи адинхаҵарақәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 149186 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:қьырсиантә}} [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи| динхаҵара]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақьырсиантә динхаҵарақәа рыла|хыбрақәеи аргыларақәеи]] 42unf5uhu91hxlbvocx8duv3lk1j6yp Акатегориа:Аныхабаақәа адинхаҵарақәа рыла 14 35704 149190 130750 2024-11-06T12:04:32Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи адинхаҵарақәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149190 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Churches by denomination}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:ныхабаақәа}} [[Акатегориа:Ауахәамақәа| ]] [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 3adxaa7aavtfip0ew6mthsumzl613up Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа 0 37204 149279 148086 2024-11-06T15:46:06Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149279 wikitext text/x-wiki '''Аҭауад Аслан-беи Чачба''' — азеижәтәи аҳ ''(1808-1810).'' {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Аслан-беи Чачба|даҽа ахьӡ=аҳ Аслан-беи|амаҵура=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра аҳ]]|инаркны=[[1808]]|рҟынӡа=[[1810]]|аԥхьа иҟаз=[[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи |Қьалышь-беи Чачба]]|аҭынха=[[Чачба, Сафар Алибеи |Гьаргь II]]|аира арыцхә=[[1778]]|аира аҭыԥ=[[Гәыма (атәылаҿацә) |Гәымтәи Агьежьыра]], [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра]]|аԥсра арыцхә=[[1830]]|аԥсра аҭыԥ=[[Сҭампыл]], [[Ҭырқәтәыла]]|ани аби=[[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи |Қьалышь-беи Чачба]] [[Ӡаԥшь-иԥҳа, Дыда-ҳаным |Дыда-ҳаным (Мариам) Ӡаԥшь-иԥҳа]]|аԥҳәыс=1) [[Гьачԥҳа, Дида-ҳаным |Дида-ҳаным Гьачԥҳа]]. 2) [[Чачԥҳа, Есма-ҳаным |Есма-ҳаным Чачԥҳа]].|ахәыҷқәа=Шьырын-беи|ауацәа=|адин=Аԥсылманра|афото=Scale 1200.jpg}} == Аԥсҭазаара == Аҳ Аслан-беи Чачба диит, 1778 шықәсазы, [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|аҳ Қьалышь-беии]] [[Ӡаԥшь-иԥҳа, Дыда-ҳаным|аҳкәажә Дыда-ҳаными]] рҭаа-цәараҿы<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2007|Ажәла=Ҷкәан|Ахьӡ=Иури|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Chikovani_Rod_abkhazskih_kniazey_Shervashidze.pdf|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аҳцәа Чачаа рашьҭра|Аҭыԥ=Қарҭ|Аҭыжьырҭа=Универсал}}</ref>. Иҳәыҷраан, [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] азакәанқәа рыла, ааӡара дрышьҭит [[Саӡны|Саӡныҟа]], аамсҭацәа Самеихәаа рахь<ref name=":1">{{Ашәҟәы|Ашықәс=1999|Ажәла=Лакоба|Ахьӡ=Станислав|Азхьарԥш=https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=станислав%20лакоба%20асланбей&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkQ-WhP4AORfFFPJL04F1jzcc59bV5WA2t6Vt8R0QJAfVUzpPClUyP-GlBM4EXxhNRh07iUbr9Ow5DrLGHL9wFGw1Bk6W0EgTM-3NtHd00r7Q9uDWdDNCNwkOWqdj_PahXkbET1XUH6pYicGf9gCuG9czcR6XBSbQppBto_e4r6WVYzl7yh8nXXYCrstyUFLeyr1pQUj29--4FC_COGdPghoyRw0iuPpUgv8H7JZvI_P76ZBlUg7sTFXfAVLGICeHcDeSMXsf5ES1ovTW8o3ry3fSqcuGIhZ6Kajg2i3WqBiRw_6tfUjpez8wxxBfSHt3OHD2yZVWdjmhafLmA7pudIYg7geiNeIQCDA4lfHVyheIa-xcH4X5U83t-8T4SrrCalHCdSxP0m1Yv5BHAnwx6pvXqRHf7CMghlMgAVtMudk6anLrqfUDnJLIkKGNnKXvAgb6VIxfMVq3SbhrbN5mM8IzAFOYzlrE_ruiC2QIILHrRP6Gq2V_kNHhhr-2Q4JJru5J1f3NnBbpCLJot-AUPQTF-82DyZYzMh990lJF_cBIxghSI39ok6WKHAnig38PMZ7jR1TPQDMfJkOvc_J1r0TMcuPiYmBCUMmVN3eHq3-tz5WcSjeqDKcW1vMYBcXx96pZxjHgx4-43Ii2tR7O9CQ4X0angayoqNKMj-a9nc4K4uOiG8YGbhMeX8wCXc9zNdpfuohYxexXyZtUKErk2dk5oNErw5h8gmwoNwN0oLQYI3tqBv6tCgHu_bczx8p-ra0ZBp7DL2QYU-3ytLkhHQomiXQ2Wx5xBcmn6JoTaztcUXZIskQdaVv_l0yRS3Geu3i-1ShXiHAOrgWuOnxFsNMGJTkB0vehYCkK45_x4bufPAViZOkV49qChaDEsZvjbU4fbIXhdGUvfedemoHPA2WitttBuyDk3QKcHLLfKkEEgiQ3y-2vhIndSYZ0yZ0AiTptQJpSYgTl86-P1Qy0Jgb1jrUomp_118qgborjGqakJgl23Q-XchgvJztMCwL9pdFPzycG6ZOyV_hlohf7T16gcljm8GyfaA,,&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLUEhPX21ReFJuMWNQcWFMVEtTSWVldlFTLUpHNHBvZFY5WjJNS3Q3Y3BaQkR2d21FWVZydGdSMmRaQW9seWROS1Y3cENBQWpaNEo2LThiX1o5RXJnWndkeWJXdUJmNHhNVSw,&sign=dff5691020cfc803c8937f1d4f8d54f9&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ324TB20YdtG9erf0Jg3Z0xxEBlHnNxdHe4dGMxA500__gd-mOu_DOf50r-KyyO2TvoPOGoBEP6d3ColTjhd-B2ZzFw7KEwBJzanRUeHszCxKxTP0iVrbUqjp1FoiZeSo-5SeTQGeiXye2tk31GMV6I5GtG6epZVrqCNvktomlvwqBC2Cmgr5qX6yxDrYlkoJzAo7IZDNicVPH042eBY5nYQV-A7zZizTRVciIQSPWojQ,,&l10n=ru|Астатиа ахьӡ=Асланбеи|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. Анаҩс иаб зныкымкәан ԥҳәыс аагара дцон. Аха еиҳа бзиа иибоз, ашьҭахь ацхыраара ду изҭоз, [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]] лакәын<ref name=":1" />. Лԥацәеи иареи ецыхәмаруан. Аха Аслан-беи иан, [[Ӡаԥшь-иԥҳа, Дыда-ҳаным|Дыда-ҳаными]] [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаными]] реизыҟазаашьақәа бзиаӡамызт<ref>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2012|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Азхьарԥш=https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=гасан%20бей&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkQ-WhP4AORfFFPJL04F1jzcc59bV5WA2t6Vt8R0QJAfVUzpPClUyP-GlBM4EXxhNRh07iUbr9Ow5DrLGHL9wFGw1Bk6W0EgTM-3NtHd00r7Q9uDWdDNCNwkOWqdj_PahXkbET1XUH6pYicGf9gCuG9czcR6XBSbQppBto_e4r6WVYzl7yh8nXXYCrstyUFLeyr1pQUj29--4FC_COGdPghoyRw0iuPpUgv8H7JZvI_P76ZBlUg7sTFXfAVLGICeHcDeSMXsf5ES1ovTW8o3ry3fSqcuGIhZ6Kajg2i3WqBiRw_6tfUjpez8wxxBfSHt3OHD2yZVWdjmhafLmA7pudIYg7geiNeIQCDA4lfHVyheIa-xcH4X5U83t-8T4SrrCalHCdSxP0m1Yv5BHAnwx6pvXqRHf7CMghlMgAVtMudk6anLrqfUDnJLIkKGNnKXvAgb6VIxfMVq3SbhrbN5mM8IzAFOYzlrE_ruiC2QIILHrRP6Gq2V_kNHhhr-2Q4JJru5J1f3NnBbpCLJot-AUPQTF-82DyZYzMh990lJF_cBIxghSI39ok6WKHAnig38PMZ7jR1TPQDMfJkOvc_J1r0TMcuPiYmBCUMmVN3eHq3-tz5WcSjeqDKcW1vMYBcXx96pZxjHgx4-43Ii2tR7O9CQ4X0angayoqNKMj-a9nc4K4uOiG8YGbhMeX8wCXc9zNdpfuohYxexXyZtUKErk2dk5oNErw5h8gmwoNwN0oLQYI3tqBv6tCgHu_bczx8p-ra0ZBp7DL2QYU-3ytLkhHQomiXQ2Wx5xBcmn6JoTaztcUXZIskQdaVv_l0yRS3Geu3i-1ShXiHAOrgWuOnxFsNMGJTkB0vehYCkK45_x4bufPAViZOkV49qChaDEsZvjbU4fbIXhdGUvfedemoHPA2WitttBuyDk3QKcHLLfKkEEgiQ3y-2vhIn4noEnoh28jh8p3gaLsTWmOSgKufe0DD59d8_jR7fB1CU_jL0moal5S5DLPK7BBoNpn4R0XiqMWV9BvlBugQt0rnYdAguxiOJ12i9uMI653w,,&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLT3A4RFBRYllnUTNMZS01bGlEMUV5OFFwSDRwVF9qR3ZwODFBRDByVV9FdXk0a3dkcF9KYWlPWmw0OE1FeXZlMlU5WDRNMnI4bHYzYUR5RHRRTDBDS3RzWEFjTHRDQ3FGTSw,&sign=136830592ea095deaf6c52debab1ceca&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9zpdchXrzO7rLrSlsxqM8n3mjjj-bjV9xGlu8rw9ly3C0AOWwWw430_Dwod171c61lp921Uk3jCfy219s4FuqcLoZNysOQbe-Pt_Ytv5qEpqa&l10n=ru|Астатиа ахьӡ=Ҳасанбеи|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. Рыҩџьыгьы ирҭахын рԥа-цәа аҳс иҟарҵарц. Анаҩс иани иаби еилыҵуеит, ашьҭахь иан лыԥсҭазаара далҵоит. 1804 ш. [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|аҳ Қьалышь]] зықәра наӡахьоу иԥацәа адгьылқәа ҭынхас ириҭеит<ref>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2017|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Азхьарԥш=https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=сефербей%20чачба&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkQ-WhP4AORfFFPJL04F1jzcc59bV5WA2t6Vt8R0QJAfVUzpPClUyP-GlBM4EXxhNRh07iUbr9Ow5DrLGHL9wFGw1Bk6W0EgTM-3NtHd00r7Q9uDWdDNCNwkOWqdj_PahXkbET1XUH6pYicGf9gCuG9czcR6XBSbQppBto_e4r6WVYzl7yh8nXXYCrstyUFLeyr1pQUj29--4FC_COGdPghoyRw0iuPpUgv8H7JZvI_P76ZBlUg7sTFXfAVLGICeHcDeSMXsf5ES1ovTW8o3ry3fSqcuGIhZ6Kajg2i3WqBiRw_6tfUjpez8wxxBfSHt3OHD2yZVWdjmhafLmA7pudIYg7geiNeIQCDA4lfHVyheIa-xcH4X5U83t-8T4SrrCalHCdSxP0m1Yv5BHAnwx6pvXqRHf7CMghlMgAVtMudk6anLrqfUDnJLIkKGNnKXvAgb6VIxfMVq3SbhrbN5mM8IzAFOYzlrE_ruiC2QIILHrRP6Gq2V_kNHhhr-2Q4JJru5J1f3NnBbpCLJot-AUPQTF-82DyZYzMh990lJF_cBIxghSI39ok6WKHAnig38PMZ7jR1TPQDMfJkOvc_J1r0TMcuPiYmBCUMmVN3eHq3-tz5WcSjeqDKcW1vMYBcXx96pZxjHgx4-43Ii2tR7O9CQ4X0angayoqNKMj-a9nc4K4uOiG8YGbhMeX8wCXc9zNdpfuohYxexXyZtUKErk2dk5oNErw5h8gmwoNwN0oLQYI3tqBv6tCgHu_bczx8p-ra0ZBp7DL2QYU-3ytLkhHQomiXQ2Wx5xBcmn6JoTaztcUXZIskQdaVv_l0yRS3Geu3i-1ShXiHAOrgWuOnxFsNMGJTkB0vehYCkK45_x4bufPAViZOkV49qChaDEsZvjbU4fbIXhdGUvfedemoHPA2WitttBuyDk3QKcHLLfKkEEgiQ3y-2vhInwXZHXrfHIry8QzpfwxZLL1QPCSOIvX3GBMalLrT1xSFo_iZeYgqC18mIn1yRA2yM3Jw86po_eS8wk78AKt3oXiVzLrqcknJQ-oGFDVkHXnA,,&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLTUJjdjFXeFJvamhYT2VwMGp1YjNIbWxWbWw5V3Ntb0d3blRIbFIyS29MNFpmY1puazJXR3QwUzdPSk1IZnNob2YxMFJXc2Y3aWhWYVlTQmNjRWdSV1ZiTUVKX2xDTXdXWSw,&sign=7aed6ebc577ec6f4937a11333c4a055b&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ324TB20YdtG9JXwdL1rlTmmRPlnimzY2Xoj48knocdzuu7VUqAaVI6ddQG0_0xQ_wDEoPiQ31SrKHTPAnDN1HcJtEM0P6DQ58yQQo2_UipMP538C22LwzG1KhDKAyIeEENm5-RCFkgSJbEOgIYNs4u82Up3nDeaZo,&l10n=ru|Астатиа ахьӡ=Сафарбеи|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. Убарҭ дыруаӡәкын Аслан-беи, уи [[Гәыма (атәылаҿацә)|Гәымтәи Агьежьыра]] иҟаз ақыҭақәа ԥыҭк иман, 1804-1808 шықәсқәа рзы Мархьаул ақыҭа итәарҭа хада акәын<ref>Уи атәы иҳәоуп М. Гәымба ишәҟәы "Сафар-беи" аҟны.</ref>. == Аҳраура == === Аҳраура алагамҭа === 1808 ш. лаҵарамза 2 рзы иаб [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|Қьалышь-беи]] дыршьит<ref name=":2">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2014|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Азхьарԥш=https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p1,source,web&text=келешбей%20чачба&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MJFLGeIWZ-OPOeVwdfS0meQ,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkQ-WhP4AORfFFPJL04F1jzcc59bV5WA2t6Vt8R0QJAfVUzpPClUyP-GlBM4EXxhNRh07iUbr9Ow5DrLGHL9wFGw1Bk6W0EgTM-3NtHd00r7Q9uDWdDNCNwkOWqdj_PahXkbET1XUH6pYicGf9gCuG9czcR6XBSbQppBto_e4r6WVYzl7yh8nXXYCrstyUFLeyr1pQUj29--4FC_COGdPghoyRw0iuPpUgv8H7JZvI_P76ZBlUg7sTFXfAVLGICeHcDeSMXsf5ES1ovTW8o3ry3fSqcuGIhZ6Kajg2i3WqBiRw_6tfUjpez8wxxBfSHt3OHD2yZVWdjmhafLmA7pudIYg7geiNeIQCDA4lfHVyheIa-xcH4X5U83t-8T4SrrCalHCdSxP0m1Yv5BHAnwx6pvXqRHf7CMghlMgAVtMudk6anLrqfUDnJLIkKGNnKXvAgb6VIxfMVq3SbhrbN5mM8IzAFOYzlrE_ruiC2QIILHrRP6Gq2V_kNHhhr-2Q4JJru5J1f3NnBbpCLJot-AUPQTF-82DyZYzMh990lJF_cBIxghSI39ok6WKHAnig38PMZ7jR1TPQDMfJkOvc_J1r0TMcuPiYmBCUMmVN3eHq3-tz5WcSjeqDKcW1vMYBcXx96pZxjHgx4-43Ii2tR7O9CQ4X0angayoqNKMj-a9nc4K4uOiG8YGbhMeX8wCXc9zNdpfuohYxexXyZtUKErk2dk5oNErw5h8gmwoNwN0oLQYI3tqBv6tCgHu_bczx8p-ra0ZBp7DL2QYU-3ytLkhHQomiXQ2Wx5xBcmn6JoTaztcUXZIskQdaVv_l0yRS3Geu3i-1ShXiHAOrgWuOnxFsNMGJTkB0vehYCkK45_x4bufPAViZOkV49qChaDEsZvjbU4fbIXhdGUvfedemoHPA2WitttBuyDk3QKcHLLfKkEEgiQ3y-2vhIlCOeghexBDLi9OJhoNzwXKbNi_Y6AzEPPLlSc6RgbXOi3Aml2g2UEDnG1A_cYkyr3K3Rg5FVDjKUNKZrvy1PIKJpOvFtHAStbJQ2mUcj4Agg,,&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLUFJ6WUpJcTVZRzM5Y1ZIOVlHbGpuNDNtcm1oS1YzOUhTMjM2Wk8zM1djOUhYeVdnZy15TWNzazJQOF9LUVFvSmZpaWRkbUFfOUxNZ0FGd2I0QWRONGZ1bEV6X0xVeGhpbyw,&sign=deaaf7ca7a0d56aeba63de7dc90fae78&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9zoM-VZUJ87xFsnhl3IKUcveY5RsPuiXDXbW2Xme3gRxT0yXUD9BlFVnO0hMNWh8B-mO9CWtA-v-jL5rYh84cG8MKx24A2E_3sC4LpMSKaeF_TSsjrxo-bKJvBf6IZfbcw1R6IjKPH645XM3wVHt21_E,&l10n=ru|Астатиа ахьӡ=Қьалышьбеи|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. Ишьра ахара идыҵеит Аслан-беи. Аҳс данаала ԥҳәысс дигеит асаӡтәи аҳкәажә<ref name=":1" />. Уи азы [[Аублаа|аублааи]] [[Адыгаа|азыхәцәеи]] рҟны аҳаҭыр ду иоуит. Нанҳәа 10 рзы аин. И.В.Гудович азин аиҭеит аҭауад [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи]] ацхыраара ирҭарц, [[Мырзаҟан]] анапхгаҩы ҿыц [[Мырзаҟан|Манчеи Чачба]] [[Гыртәыла аҳра|Агыртәыла]] аҳәынҭқарԥҳәыси (Агыртә-Леҷхәымтәи рырдыԥхьала) лыруааи, иара убас аурыс архәҭақәа ҩ-ҟәырак<ref name=":2" />. Урҭ аруаа ахьыҟаз аҭыԥ аҿы ианнеи, усҟан Аслан-беи ацхыраара ду изааит. [[Ԥаҭ|Ԥуҭтәи]] акомендант Қәычықә-беи Чачба (иабшьа-иԥа) х-ӷбак рыла ар иманы абаагәарахь днеит, «абзарбзанқәеи аџьаԥҳаныи змаз асқьарцәа ргәыԥ» ицны, 300-ҩык рҟынӡа азыхәцәеи дгьылла иааит<ref name=":1" />. Иара убас, аҭырқәа хәыцра змаз аԥсуа аамсҭашәара<ref>Уи аамсҭашәара иалан: аамсҭа Кац Амаан, ақаԥдан Нарчоу Инал-иԥа, аҭауадацәа Амаршьанаа уҳәа у.е.</ref> Аслан-беи идгылеит, урҭ дрылан иашьа гәакьа Ҳасан-беи. Абаа зынӡа дгьылла иузымиааиуа иҟалеит. Ирылшоз аиҿцәажәарақәа рымҩаԥгара заҵә ракәын. Аха Аслан-беи иҽирӷәӷәон. Дара ирылшеит [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаными]] лыҷкәын [[Чачба, Баҭал-беи|Баҭал-беии]] реиқәырхара, урҭ рзыҳәан аҭауад [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи]] ашасқәа ииҭеит<ref name=":2" />. 1809 шықәсазы ԥҳәысс дааигеит акомендант Қәычықә-беи Чачба иԥҳа - [[Чачԥҳа, Есма-ҳаным|Есма-ҳаным Чачба]]<ref name=":0" />. Аха аурыс арр рҵыхәтәантәи ақәылара Аслан-беи изаанымкылеит. Ар дуӡӡа рыманы, [[Ҟрым|Ҟрымынтәи]] [[Аҟәа абаа|Аҟәа-Қале]] ([[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] аҳҭнықалақь, убри аамҭазы Аслан итәарҭа) ахь рхы дырхеит. Аамҭа кьаҿк иалагӡаны, ԥхынгәы жәаба рзы Аҟәатәи ахырӷәӷәарҭа ааныжьны, Аслан-беи адгьыл аҵаҟатәи амҩақәа дрылсны Гәымсҭаҟа дцеит, нас [[Саӡны|Саӡныҟа]] дцеит. <ref name=":1" />. [[Афаил:Scale 1200.jpg|мини|377x377пкс|''Аслан-беи иқәгылара. 1824 шықса. Асахь. Баҭал Џьапуа.'']] == Аслан-беи иқәгыларақәа 1812-1830 == === 1812-1813 шш. иааз иқәгыларақәа === 1812 шықәсазы аҭауад Аслан-беи, [[Ҭырқәтәыла]] ацхыраарала, аҭырқәа архәҭак иманы [[Ԥаҭ|Ԥуҭ]] дыӡхыҵит<ref name=":2" />. Абраҟагьы иара илшеит хатәгәаԥхарала еибашьуаз агәыԥ хәыҷ еидкылара. Убас, «амч дуқәа» еизганы, [[Гәдаа|Гәдааи]] [[Тамшь|Ҭамшьи]] рыла [[Аҟәа абаа|Аҟәаҟа]] ихы рханы дцоит<ref name=":2" />. [[Чачба, Сафар Алибеи|Аҭауад Сафар-беи]], аҭауад Аслан-беи иҿагыларазы имч дақәым-гәыӷкәа, дырҩегьых мчыла Кавказ иҟаз арр рхада аинрал Ртишьчов иахь ацхы-раара даҳәар амуит. Аҵыхәтәантәи иҟаиҵаз адҵала, аполковник Мерлини игәыԥ, Агыруа аҭауад Никәала Адиан иаруаа еидгыланы, 15-тәи амаиор Егереитәи аполк аҭауад Кутеев инапхгара аҵаҟа иҟаз шьапылатәи абаталиони артиллериеи рыла, [[Чачба, Сафар Алибеи|аҳ Сафар-беи]] ицхрааразы ицеит<ref name=":2" />. Зегь реиҳа иуадаҩыз аиасрақәеи аӡиасқәеи рыхысрақәеи ирхысны, иаалырҟьаны Аԥсны аҳәаақәа ирылаланы, аҭауад Аслан-беи «ҭырқәтә-азыхәтә» ир зынӡа еиладырҩынтит, реизаразы аамҭа рымҭакәа. Аибашьра ималагеит. Ари амч ӷәӷәа артиллериала ишааиуаз анырдыр, ҭырқәтә гәыԥ еимырҵәеит. Аслан-беи хатәгәаԥхаралатәи агәыԥ еилеиганы, [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] шьхақәа рҿы иҽиҵәахырц акәхеит<ref name=":2" />. Аԥсны иқәынхоз, аҭауад Аслан-беи идгылаҩцәа, аҵахара роухьан, шьҭа иҟарҵашаз рыздыруамызт. 1813 ш. анҵәамҭаз Ҭрабзантәи асерасқьыр, Шәлиман-ԥашьа, аҭырқәа ар Аԥсны иалиргалеит, Аслан-беи ипартиа ацхыраара аиҭарц азы<ref name=":2" />. Аха асерасқьыр илымшит Аслан-беи ицхраара, Ҭрабзанҟа дхынҳәит. === Нанҳәатәи ақәгылара === Жәабранмза 7 1821 ш., ачымазара иахҟьыны, иԥсҭазаара далҵоит [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи (Гьаргь II)]]<ref name=":2" />. Адырҩаҽны, жәабранмза 8 азы, 200 ҩык ауаа ааигәа иҟаз Ешыртәи ақыҭантәи аилаҩынҭра ҟарҵарц ицеит<ref name=":2" />. Урҭ аурысцәа ргәыԥ иақәлеит, уи иахҟьаны аӡәы дҭахеит, ԥыҭҩыкгьы рхәит. Иара убри ашықәс жәабранмзазы, А.А. Велиаминов, [[Адиан, Леуан V|Леуан Адиан]] иабжьагарала, [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи (Гьаргь)]] иԥҳәысеиба, аҳкәажә [[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|Ҭамара Адианԥҳа]], Аԥсны ҳәынҭқарԥҳәысс дҟаиҵеит<ref name=":1" />. Аԥсуа ақәгылаҩцәа русқәа рырццакра дахәаԥшуа, Урыстәылатәи аимператор Алықьсандр I, аинрал А.П. Ермолов иҳәарала, Аԥсны анапхгаҩыс, аполковник ичын змоу аҭауад Дырмит (Омар-беи) Чачба, икандидатура дшақәшаҳаҭу. 1821 ш. ԥхынгәы аҵыхәтәа азы, аҭауад Аслан-беи аамҭала илаҳәараны иаау [[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|аҳкәажәду Ҭамар]] лахь инаишьҭоит ицҳаражәҳәаҩцәа, длыҳәоит аиқәшаҳаҭра рнапаҵаркырц, ҭынч Аԥсныҟа аҩсра азы, насгьы ашацәа рзоужьра<ref name=":3">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2019|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/3906-Gumba_M_Vladetel_Abkhazii_Dmitry_Omarbey_Chachba_2019.html|Астатиа ахьӡ=Аҳ Дырмит (Омар-беи) Чачба|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=}}</ref>. [[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|Аҳкәажә Ҭамар]] Аслан-беи иделегациа лыдалкылоит [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абаа]] аҟны, аиҿцәажәарақәа мҩыԥысуан акомендант Михин илатәазааран. Аделигациа иқәдыргылаз аҳәарақәа мап ацәылкит. Аха Михини лареи рхатә еицәажәараҿ, аҳәара илҭит [[Лыхнытәи Аҳҭынра|Лыхнытәи ахан]] азы ахьчацәа алхра, гәырҭәыла аиаша лҳәеит дшахьаҳәхьачуа лыуаа рыҵабыргазы<ref name=":3" />. Акомендант Михин арратә мчымхра иахьҟьаны, лаҳәара мап ацәикит. Аха [[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|аҳкәажә Ҭамар]] лҭынчразы, [[Лыхны|Лыхныҟа]] инарышьтоит адәныцага, лхәычқәеи лареи еиманы [[Аҟәа абаа|Аҟәахь]] ииаргоит. Амала аҳкәажә илҭахымхаӡеит уа аанкылара «ажәлар умчымхара идумырбарц азы», илҳасабеит кәыдрытәи лмазара ахь адәықәлара. Ашьҭахь, нанҳәа 1 азы, ақәгылаҩцәа иргаз<ref name=":3" />. Ақәгылыҩцәа Росҭом-беии, Ҭаир-беии, насгьы аҭауадацәа Амаршьанааи ракәын. Амацәаз аҭақра данақәшәа, аҳкәажә, лыгәрага, лхьыԥшы, ила акомендант Михин ацхыраара лиҭарц диҳәоит. Михин, аҳкәажә ашәарҭа дҭамгы-ларц азы, иҳасабеит аҵхтә аамҭа азы, аҳкәажә лахь инаишьҭоит адәныцага «Константин», уи аиҳабы алеитинант Хамутов ичартан ахь идикы-лоит Ҭамареи лхәаҷқәеи<ref name=":3" />. Акомендант аурыс гарнизон ахьчараҿы акыраамҭа дыҟазарц шиҳәазгьы, аҳкәажә ҩаԥхьа мап ацәылкит, “хыҭҳәаа ҭынчрак” лгәра лнаргеит [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абаагәара]] аҟынтәи 30 верст рыбжьара иҟоу кәыдрытәи лмазарахь дхынҳәырц. Нанҳәа 21 рзы, аҭауад Аслан-беи кәыдрытә лтәарҭаҿы дгылан<ref name=":3" />. Аҭауад Аслан-беи зықьҩыла ир анырба, [[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|Ҭамара]] лыдгылаҩцәа рыхәҭакгьы, аиҳараҩык, Аслан-беи иганахь ииасуа иалагеит<ref name=":3" />. Ҩымчыбжь инареиҳаны лхала даныҟаз ашьҭахь, Аҳкәажә аблокада дахганы, адәныҟатәи адунеи лыҽлыламырхәкәа. Аҳкәажә лҽанылҭа, дышиҵахаз анылҳәа, цәыббра 11 рзы аҭауад Аслан-беи [[Аҟәа абаа|Аҟәа]] амацәаз иҭаикын, дук мырҵыкәа [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] зегьы инапаҿы иааникылеит<ref name=":3" />. Аслан-беи ирр есымша иазҳауан. Акомендант Михин арратә еиҳабыра дрыҳәоит иҵегь ихарҭәаау арр. Ус жьҭаара 21, 1821 ш., аҭауад Дырмит [[Қәҭешь|Кәҭешьҟа]] дааиуеит, анаҩс аҭауад П.Д. Горчаков дицны [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсныҟа]] иҿынеихуеит. Убри аамҭаз, 1821 шықәсазы жьҭаара 21 рзы, шамахамзар, [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] зегьы аҭауад Аслан-беи инапаҿы иҟан<ref name=":3" />. Аҭауад Аслан-беи, аҭауад Горчоков дышзааигәахаз анеиликаа, Кәыдрыҟа дыццакит, уи иманшәалаз ҭыԥны иԥхьаӡон. 1821 шықәсазы абҵара 1 азы, [[Мырзаҟан]] аҳәааҿы, аҭауад Горчаков ажәабжь иоуит, аҭауад Аслан-беи хнызқьҩык ашьхарыуаа иманы Кәыдры ахықәи Кьалашәыр ақыҭеи рыбжьара дгылоуп ҳәа. Аҭауад Аслан-беи хықәкыс иқәиргылеит аурыс ирр Аҟәа иаламларц. Кәыдры аӡиас ахьынтә 4 верст раҟара бжьаны, Никәала Адиан напхгара зиҭоз агыртәылатәи аҽыуаҩцәа, авангард иашьҭаланы инеиуаз, раԥхьаӡа аҭауад Аслан-беи ир иақәшәеит, ацәыӡ дугьы роуит. Аха дук мырҵыкәа, аҭауад Аслан-беи, иааҟәымҵӡакәа илымҳа ҭызхуаз абзарбзанқәеи, хара ицоз ашәақьқәеи рыхысрақәа рыҵаҟа дхьаҵыр акәхеит. === Ақәгыларақәа рҵыхәаԥҵәара === 1821 шықәсазы абҵара 30 азы [[Лыхны]] азакәантә аҳс дрылаҳәан аҳиԥа Дырмит I Чачба<ref name=":3" />. Уи ашьҭахь, 1822, 1824, 1830 шықәсақәа рзы ақәгыларақәа напхгара рзиуан, зныкымкәа [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] зегьы иигахьан. Аха иара илымшеит [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] аиоура<ref name=":1" />. 1830 шықәсазы [[Ҭырқәтәыла|Ҭырқәтәылаҟа]] дцеит, [[Сҭампыл|Сҭампылҟа]], уаҟа иԥсҭазаара далҵит<ref name=":0" />. == Аҭаҳцәа == Аслан-беи дыԥсылманын. Аԥсҳа ҩынтә аҭаацәара далалеит. Раԥхьатәи иԥҳәыс, 1808 шықәса инаркны, [[Саӡны|Саӡтәылатәи анапхгаҩы]] Рашыд Гьачба иаҳәшьа — [[Гьачԥҳа, Дида-ҳаным|Дида-ҳаным Гьачԥҳа]] (? -1810) лакәын. Аҩбатәи иԥҳәыс, 1809 шықәса инаркны, иҭынха - [[Чачԥҳа, Есма-ҳаным|аҳкәажә Есма-ханум Чачԥҳа]] (1793-1825) лакәын. Аслан-беи Шьырын-беи захьӡыз аԥа диман, аха дызхылҵыз ан еилкаам. Аслан-беи раԥхьатәи иԥҳәыс лҽылшьит, ачара ашьҭахь ҩышықәса анҵы. Аҩбатәи аԥҳәыс лыԥсҭазаара иазкны акгьы еилкааӡам. == Азгәаҭқәа == {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:1778 шықәсазы ииз]] [[Акатегориа:1830 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа]] [[Акатегориа:Чачаа]] 8zrxanspjn5w09yiykccsqdbx3yluzd Акатегориа:Аԥсны аекономика 14 37316 149298 133749 2024-11-07T10:21:13Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа аекономикақәа атәылақәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149298 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Abkhazia}} {{cat main}} [[Акатегориа:Аԥсны|економика]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Азиа аекономикақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Мраҭашәаратәи Азиа аекономика]] 7f3bzm036e9v6hk3zhkr9t18ikjm8pk Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу аиҳабыратә ҵараиурҭақәа аштатқәа рыла 14 38901 149257 138596 2024-11-06T12:20:46Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149257 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Higher education institutions in the United States by state}} {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу аиҳабыратә ҵараиурҭақәа аҭыԥқәа рыла|аштат]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу аҵараиурҭақәа аштатқәа рыла| аиҳабыратә ҵараиурҭақәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу аблахкыгарҭақәа‎ аштатқәа рыла| аиҳабыратә ҵараиурҭақәа]] [[Акатегориа:Аиҳабыратә ҵараиурҭақәа атәылақәа рхәҭақәа рыла]] ai1vmmmzgppzoiwrxnxa5d0h03mnw5g Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи 14 38929 149253 138655 2024-11-06T12:20:10Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149253 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] 931nciamp7ftmrwjoefkfgqwtrol63f 149254 149253 2024-11-06T12:20:20Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] 149253 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] 931nciamp7ftmrwjoefkfgqwtrol63f 149264 149254 2024-11-06T12:22:56Z Fraxinus.cs 8381 149264 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] 2k7ddx4hcbmwsg49855lbsl39cw0al3 149269 149264 2024-11-06T12:26:28Z Fraxinus.cs 8381 Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149269 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи| ]] 6y9ac25zx615j47rtb06e7tm4npdb5n Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи 14 38930 149262 138656 2024-11-06T12:22:28Z Fraxinus.cs 8381 ± 2 категориақәа [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149262 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] lmlxzexiat0w1c3wxlazx4njbvhea99 149263 149262 2024-11-06T12:22:46Z Fraxinus.cs 8381 149263 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] fplscgcz8etolop4pc8x78t5salbu0h 149265 149263 2024-11-06T12:23:18Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] 149263 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{Иадҳәалоу акатегориа|Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| штатқәа]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла| хкқәа]] fplscgcz8etolop4pc8x78t5salbu0h Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла 14 38931 149250 149070 2024-11-06T12:19:32Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 149070 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Buildings in the United States by function}} {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи| хкқәа]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ахкқәа рылеи]] qfbrg9c9iyetjjg5hzvo53mry3akcu7 Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла 14 38957 149258 149033 2024-11-06T12:21:45Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149258 wikitext text/x-wiki {{Commons category-multi|Buildings in the United States by state|Structures in the United States by state}} {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| ]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рархитектура аштатқәа рыла| хыбрақәеи аргыларақәеи]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи 1-тәи аҩаӡара административтә шаразы атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа ркатегориақәа аштатқәа рыла|хыбрақәеи аргыларақәеи]] hecfcom1ysfk9ro4rov40jh2zt67lv2 149259 149258 2024-11-06T12:21:54Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рыла]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла]] 149258 wikitext text/x-wiki {{Commons category-multi|Buildings in the United States by state|Structures in the United States by state}} {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла| ]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рархитектура аштатқәа рыла| хыбрақәеи аргыларақәеи]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи 1-тәи аҩаӡара административтә шаразы атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа ркатегориақәа аштатқәа рыла|хыбрақәеи аргыларақәеи]] hecfcom1ysfk9ro4rov40jh2zt67lv2 Чачба, Сафар Алибеи 0 42903 149278 148087 2024-11-06T15:38:55Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149278 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик |ахьӡ=Гьаргь II Чачба |даҽа ахьӡ=Сафар Али-беи |афото=Giorgi II of abkhazia.jpg |амаҵура=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра аҳ]] |инаркны=[[1810]] |рҟынӡа=[[1821]] |абираҟ=Abkhazia flag 1810.png |агерб=Principality of Abkhazia coat of arms.svg |аԥхьа иҟаз=[[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] |аҭынха=[[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа |Ҭамара]] |амаҵура2=Бзыԥны ахада |инаркны2=[[1804]] |рҟынӡа2=[[1808]] |ани аби=[[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи Чачба]]<br />[[Леиԥҳа, Есма-ҳаҭун |Есма-ҳаҭун Леиԥҳа]] |аира арыцхә=[[1780]] |аира аҭыԥ=[[Лыхны]], [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра]] |аԥсра арыцхә={{date|7|2|1821|}} |аԥсра аҭыԥ=[[Лыхны]], [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX) |Аԥсуа аҳра]] |аԥсыжра аҭыԥ=[[Лыхнытәи ауахәама]] |аԥҳәыс=[[Адиан-ԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|Аҳкәажә Ҭамар]] |ауацәа=}} '''Гьаргь II Чачба (Сафар Али-беи)''' — 20-тәи аҳ (1810-1821). == Аԥсҭазаара == [[Афаил:Аԥсҳа Гьаргь Чачба иқьашана.jpg|альт=Аԥсҳа Гьаргь II Чачба иқьашана|мини|Аҳ Гьаргь II Чачба иқьашана]] Гьаргь (Сафар-беи) [[Чачба (аҵакырацәара)|Чачба]] диит [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|Аԥсҳа Қьалышь-беи]] иҭаацәараҿы, аҩбатәи иԥҳәыс [[Леиԥҳа, Есма-ҳаҭун|Есма-ҳаҭун]] лҟнытә<ref name=":0">http://apsnyteka.org/file/Chikovani_Rod_abkhazskih_kniazey_Shervashidze.pdf</ref>. Сафар-беи диит закәандарала, 1780 шықәсазы, избанзар иан Есма-ҳаҭун Леиԥҳа, анхаҩцәа рҭаацәараҿ диит<ref name=":1">https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p1,source,web&text=сефербей%20чачба&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MJFLGeIWZ-OPOeVwdfS0meQ,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-8EpN1foh00igXccj7K2NTZTGA4dTsFyh7-pIAtvgmLGscgBrj_j1mgYI4fE3zv_0fAolRkIYCTbPQLxKJkNBv_IYqxFTm3Nz_LPVMTPvW3j5b6FOy9ZY2r-kP6ZGekDBDCcAWus7W3FEmQruU7X1_ZS_VjV4t3Zxae7E8bXcnCCOXXPzwJFX7ROWIQcOewh4o2SmQmr-qS5M4aiNaktLNkxpPnE92tsCqVlf-VAYS3Icingo7BOdoHMugD7op1b0xt864bo62Glgr508vZLziIZO9eAOiwYf8gW-jqOHBlj_DEuDpGol_4YgCJxqfGLj3wI96iKvebAacp85SF4OrxmPMWm-YhtkysclZxzakb5_qh0AHb9B6nqLch2OIoZRuvQvzHNPixOxG6-HGbxmpgNTsOagVA7vJQMqQRjDNtOYLvRT2arJqK-yp2XeHRnGvXDSd6n_EMoLsD50p_K6PJIL8B7r4hv6J7uPiZYgeAwskEYx-NDzyfomelHwSuQW7IM-zIkaAlYyA7iOrwj05hCZcuoONtb05QUsXwUNHvryVwHdsaGcc4OKAknSD31SaNJ_PqIg4s9IPX7MA0E6jL0gCoTNjJ22z92SXYXoQX52mL4vWfm55hfhVzFG9CoKbhA6tuyvCtPr_ECGdwKmbSjjRA7bDeAJMK4ArELB9KUsd4Q8iyTdrSViinJ2j5ccDbWes0G2lxngOl7mmKzpQM8rGXou23dm1xga-kQFHjays_m5p8Q_izpTZ6hycLVly1fvbc9T99Gjl22FlLwqTbjP1GjiD0ShVq_K-TkpFkumoaxYWeS8COLcDNzL60VTKcMklst2W-cS20pdJw981i7HUB6e1vAM8UTYFKuXbnZA,,&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLUDZqUkJCZXQyZlV0T25wVnNlTlFIbWhIVXR5Y2E3elJwLWN1SVpnaDVzdTRyYzVPeWFTWS1Tek40S1VLVXc4TnltMFZyWF8xMTBxeGVEcEY1TWlWRWZrb09oOEdHM0F0cyw,&sign=14c1ce8c30020daf02c5c280a67991bd&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ324TB20YdtG9JXwdL1rlTmmRPlnimzY2Xoj48knocdzuu7VUqAaVI6ddQG0_0xQ_wDEoPiQ31SrKHTPAnDN1HcJtEM0P6DQ58yQQo2_UipMP538C22LwzG1KhDKAyIeEENm5-RCFkgSJbEOgIYNs4u82Up3nDeaZo,&l10n=ru</ref>. Сафар-беи, [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] азакәанқәала, Амаан Бежан иахь ддәықәырҵеит [[Мгәыӡырхәа|Мгәыӡырха]], ааӡаразы<ref name=":1" />. Иангьы дахьынтәааз [[Мгәыӡырхәа|Мгәыӡырхәа ақыҭан]]. 1783 ашықәс азы дыԥсит иан [[Леиԥҳа, Есма-ҳаҭун|Есма-ҳаҭун]]<ref name=":0" />. Иара убри ашықәсан [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|Қьалышь-беи]] [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]] ԥҳәысс дигеит<ref>https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=келешбей%20чачба&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkbg2yHxZJadlh9BXmik5K-hgeyhU1yJyUxUlAY2ikTTCnV0UThot3yQkPsZEee1cSiGKfms7Ee8UPAhKx5XMRuDdYINjyHWNRhhdNz2l5_w337jIcjsKBshqwKBlTZTfAcvX5E1iIaXNnpKZG46H5XzvPYazhF-NqV_7SV3LzBONe3f4q3kCeMRobPbf4IDZnbWl-ZHENmo55LqS2aQbkM2QzPB73W2ht7Ndklf1rAg7LrJcCEZ4VyBKclKgFbQ43bpxO5HMFsW5ZXZenxfGtrNZ2g4h9FXt1d9xIhN3zFHg1GbU7tBoYi-PeWEuvlZ-v3N89f3VqHC22MXk27OAj_jo1EtKJrSE4fny4ZlbA3FKXI4g8eVj0Oii2HCuzSwUt5U5kv5W73aGNXSptrwgSIPthVxFkmbo7scuY0uI4vFkoe-Gd-Oa1sydgsR_f1higNyWXzLpBwl-_8Bnh6cgl0l4PTGbBpW4GD_JzX0600Ea_3WqWi3BM6X5IsokyuL-aJOPGFQ2-5bkliBc3eQ95lxgofBzJmBl6zfvLj3weq5HDwbZAK5xQQsET1IrJ6Rdiu08Zy8y00NWNT6z-TaS5Wx-D7G9MqGEiLIsOABl0MbIUOXvntGQ_RJ6vYk_L6R4ZTIam6b7jmc5vmLlDksulmQOHYm1iB0MEN9px26glzaVqMefq773Spfn_YQqHMtyFZg_KOoGTT3T1XXT3_Unfx6RVREH0JbbZyUvQbjFjEZcc1Z0D773mbu55HPJa3qxkFXIXBgKe3n5KMZ3vPLoslYe_2pkrTc5Ib_CieoPCzoj&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLUFJ6WUpJcTVZRzM5Y1ZIOVlHbGpuNDNtcm1oS1YzOUhTMjM2Wk8zM1djOUhYeVdnZy15TWNzaGdSVUtmQzlOZXFnYklYTEdxM2dBd1VvVnBKcm1NMjJoaWQxUjY5bDV4VSw,&sign=1657b3c547c3641881098ab8a806c5be&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9zoM-VZUJ87xFsnhl3IKUcveY5RsPuiXDXbW2Xme3gRxT0yXUD9BlFVnO0hMNWh8B-mO9CWtA-v-jL5rYh84cG8MKx24A2E_3sC4LpMSKaeF_TSsjrxo-bKJvBf6IZfbcw1R6IjKPH645XM3wVHt21_E,&l10n=ru</ref>. Лара лакәын Сафар-беи дзааӡаз<ref name=":0" />. 1804 шықәсазы [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|Қьалышь]] зықәра наӡахьоу иԥацәа адгьылқәа ҭынхас ириҭеит<ref name=":2">https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=гасан%20бей&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkbg2yHxZJadlh9BXmik5K-hgeyhU1yJyUxUlAY2ikTTCnV0UThot3yQkPsZEee1cSiGKfms7Ee8UPAhKx5XMRuDdYINjyHWNRhhdNz2l5_w337jIcjsKBshqwKBlTZTfAcvX5E1iIaXNnpKZG46H5XzvPYazhF-NqV_7SV3LzBONe3f4q3kCeMRobPbf4IDZnbWl-ZHENmo55LqS2aQbkM2QzPB73W2ht7Ndklf1rAg7LrJcCEZ4VyBKclKgFbQ43bpxO5HMFsW5ZXZenxfGtrNZ2g4h9FXt1d9xIhN3zFHg1GbU7tBoYi-PeWEuvlZ-v3N89f3VqHC22MXk27OAj_jo1EtKJrSE4fny4ZlbA3FKXI4g8eVj0Oii2HCuzSwUt5U5kv5W73aGNXSptrwgSIPthVxFkmbo7scuY0uI4vFkoe-Gd-Oa1sydgsR_f1higNyWXzLpBwl-_8Bnh6cgl0l4PTGbBpW4GD_JzX0600Ea_3WqWi3BM6X5IsokyuL-aJOPGFQ2-5bkliBc3eQ95lxgofBzJmBl6zfvLj3weq5HDwbZAK5xQQsET1IrJ6Rdiu08Zy8y00NWNT6z-TaS5Wx-D7G9MqGEiLIsOABl0MbIUOXvntGQ_RJ6vYk_L6R4ZTIam6b7jmc5vmLlDksulmQOHYm1iB0MEN9px26glzaVqMefq773Spfn_YQqHMtyFax02GUQrCNB21mf_nuNRwIXeW_V66BrO3ZkkUlV73N9RHGXOL78bt9TSkfVW-ejj9-Ci5opxG2_FaTTO9NSU9uVdfoB_MYrj8jswgxSemyb&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLT3A4RFBRYllnUTNMZS01bGlEMUV5OFFwSDRwVF9qR3ZwODFBRDByVV9FdTRXMjk5Wmx2VzRacTFMUFlUMmtwLXZyMEU0bE5tVTFfbno2RF96OW9fOV92X1VVUldPd01mdyw,&sign=f22b60459ba84bb2907d13e8f03a1a6e&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9zpdchXrzO7rLrSlsxqM8n3mjjj-bjV9xGlu8rw9ly3C0AOWwWw430_Dwod171c61lp921Uk3jCfy219s4FuqcLoZNysOQbe-Pt_Ytv5qEpqa&l10n=ru</ref>. Убарҭ дыруаӡәкын Сафар-беи; анапхгаразы иоуит [[Бзыԥны|Бзыԥтәи Агьежьыра]]<ref name=":1" />. 1808 шықәсазы, лаҵарамза ҩба рзы, [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абааҿы]] иаб дыршьит. Сафар-беи, усҟан [[Лыхны]] иҟаз, ауаа зшьыз ззымбацыз, уимоу иззымдыруаз, иашьеиҳаб [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ахара идиҵеит<ref>https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=станислав%20лакоба%20асланбей&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-84yHxHqtfPkbg2yHxZJadlh9BXmik5K-hgeyhU1yJyUxUlAY2ikTTCnV0UThot3yQkPsZEee1cSiGKfms7Ee8UPAhKx5XMRuDdYINjyHWNRhhdNz2l5_w337jIcjsKBshqwKBlTZTfAcvX5E1iIaXNnpKZG46H5XzvPYazhF-NqV_7SV3LzBONe3f4q3kCeMRobPbf4IDZnbWl-ZHENmo55LqS2aQbkM2QzPB73W2ht7Ndklf1rAg7LrJcCEZ4VyBKclKgFbQ43bpxO5HMFsW5ZXZenxfGtrNZ2g4h9FXt1d9xIhN3zFHg1GbU7tBoYi-PeWEuvlZ-v3N89f3VqHC22MXk27OAj_jo1EtKJrSE4fny4ZlbA3FKXI4g8eVj0Oii2HCuzSwUt5U5kv5W73aGNXSptrwgSIPthVxFkmbo7scuY0uI4vFkoe-Gd-Oa1sydgsR_f1higNyWXzLpBwl-_8Bnh6cgl0l4PTGbBpW4GD_JzX0600Ea_3WqWi3BM6X5IsokyuL-aJOPGFQ2-5bkliBc3eQ95lxgofBzJmBl6zfvLj3weq5HDwbZAK5xQQsET1IrJ6Rdiu08Zy8y00NWNT6z-TaS5Wx-D7G9MqGEiLIsOABl0MbIUOXvntGQ_RJ6vYk_L6R4ZTIam6b7jmc5vmLlDksulmQOHYm1iB0MEN9px26glzaVqMefq773Spfn_YQqHMtyFb7JvxwMZHvOTLu4MFFZ7WIn6IRzmNAHz8LrsMMAloLeKtJaHrNaYzk42tpEANRqTPLs-dykpC3maHTC1FUyNhgDlcva5J7BmgqAs2Sw2eNn&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLUEhPX21ReFJuMWNQcWFMVEtTSWVldlFTLUpHNHBvZFY5WjJNS3Q3Y3BaQkR2d21FWVZydGdSNTdqQk9Pa0NqNkRkTVRGZFk2R3dqOGgtTGR1V2NfcnBuV1ExYXh0cG1yWSw,&sign=000317e7cb23b89e9ab7eaa5dddfeb49&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ324TB20YdtG9erf0Jg3Z0xxEBlHnNxdHe4dGMxA500__gd-mOu_DOf50r-KyyO2TvoPOGoBEP6d3ColTjhd-B2ZzFw7KEwBJzanRUeHszCxKxTP0iVrbUqjp1FoiZeSo-5SeTQGeiXye2tk31GMV6I5GtG6epZVrqCNvktomlvwqBC2Cmgr5qX6yxDrYlkoJzAo7IZDNicVPH042eBY5nYQV-A7zZizTRVciIQSPWojQ,,&l10n=ru</ref>. Иаразнакгьы ашәҟәы ишьҭит [[Урыстәылатәи аимпериа|Урыстәыла]] аиҳабыра рахь. Дук мырҵыкәа Аԥсны ааныжьны [[Жәыргьыҭ]] анхара далагеит. Сафар-беи 1809 ш. нанҳәа 12 аҽны, Алықьсандр иахь иишьҭоит ашәҟәынҵа «''аҳәаратә пункҭқәа''» ҳә изышьҭоу<ref name=":1" />. Апунктқәа рҿы аимператор диҳәоит Аԥсны инапахьы иааигарц, иара ихаҭа Аԥсны аҳс дҟаиҵарц. == Аҳра аура == 1810 шықәсазы жәабранмза 17 азы аинрал А.П.Тормасов аҭауад Сафар-беи иеилиркааит, Иаҳаракыра Аҳәынҭқар Аимператор ииҳәаз дшақәшаҳаҭыз, насгьы Сафар-беи аҳс дҟаҵазар шилшо<ref name=":1" />. [[Аҟәа абаа|Аҟәа-Қалеи]] агара арратә ҽазыҟаҵарақәеи, аҭауад Сафар-беи иҟны Аԥсны Урыстәыла адкылареи ирыцны, Урыстәыла Афинансқәа Рминистрра, аимператор ихьӡала аусԥҟа аиқәыршәара иаҿуп – аҭауад Сафар-беи (Гьаргь) Чачба шықәсыктәи ауалафахәы иҭаразы 2500 мааҭ араӡынла, иан, [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|аҳкәажә]], шықәсык ахь 1500 мааҭ араӡныла<ref name=":1" />. Аурыс хадара, Аԥсны аҭынчразы еиԥш, иԥсыз [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|Қьалышь-беи]] иԥҳәыс, [[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]], апенсион лыҭара азы аӡбара рыдыркылеит, избан акәзар лара еицырдыруа ҵабалтәи ҭауад, [[Ҵабалтәи абаа|Ҵабал]] аҟны анырра ду змаз, иԥҳа лакәын<ref name=":1" />. [[Аҟәа абаа|Аҟәа-Қале]] агара аҽазыҟаҵара ианаҿыз, аҭауад Сафар-беи ихаҭа иҭыԥ уадаҩын. Имазара аҟынтәи хашәалахәык иоуӡомызт, ианԥсеи иареи ([[Амаршьан, Рабиа-ҳаным|Рабиа-ҳаным]]) цхыраарак рымамызт. Абри аҭагылазаашьа аҳәынҭқар Сафар-беи Урыстәылатәи ахадара аҟынтәи аԥаратә цхыраара даҳәартә иҟанаҵоит ''«... ианԥсеи иареи ирыҩсыз аамҭазы итәанчаҩхәы рышьҭразы...»''<ref name=":1" />.1810 шықәсазы ԥхынгәы жәаҩа рзы [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абааш]] ргеит, Сафар-беи аҳ иакәхеит<ref name=":2" />. Гьаргь итәарҭа [[Аҟәа абаа|Аҟәа]] иаан, аха дук мырҵыкәа аҭауад итәарҭеи, [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа Аҳра]] аҳҭнықалақьи [[Шервашиӡераа раҳҭынра|Лыхныҟа]] ииаигеит<ref name=":1" />. 1813 ш. анҵәамҭаз Ҭрабзантәи асерасқьыр, Шәлиман-ԥашьа, ҭырқәа арр Аԥсны иалиргалеит, [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ипартиа ацхыраара аиҭарц азы<ref name=":1" />. Аха асерасқьыр илымшит [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ицхраара, Ҭрабзанҟа дхынҳәит. Иалахәыз зегьы аҳамҭақәа ранашьан: аҳ Сафар-беи(Гьаргь) Чачба арраҿы аинрал-маиор ичын ианашьан, иԥшәмаԥҳәыс, аҳкәажә [[Адианԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|Ҭамара Кац-иԥҳа]] илоуит еиҵоу аџьар аҩбатәи аҩаӡара змоу Аԥшьа Екатерина лорден<ref name=":1" />. Аҳ Сафар-беи Аԥсны иԥсҭазаара гәырӷьарада имҩаԥысит, убри аҟнытә иаамҭа ахәҭак Агыртәылаҿ ихигеит, иԥҳәыс лҭынхацәа рыкәша-мыкәша, урҭ рҳәынҭқарцәа аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] иара даниҿагылоз, идгылон. Иаԥҵаз аҭагылазаашьақәа маншәаламызт аҳ Сафар-беи ихаҿсахьала, Аԥсныҟны аурыстә напхгара амчра аныҟәгара. <blockquote>''Аԥсны имҩаԥнагоз аполитика ҵакыданы, гәыӷраданы ишыҟаз анырба, 1820 шықәсазы аҳәынҭқар иҳәынҭқарра иаӡбеит аурыс ар Аԥсны зынӡа иалцарц.''<ref name=":1" /></blockquote>Ари ақәҵара аҭауад Сафар-беи изы ихәарҭан, избанзар уи Урыстәылатәи арратә цхыраарала иԥсы акәын ишҭаз. == Аҭеиҭԥш == <blockquote>.''..Сафир-беи 65 шықәса раҟара зхыҵуа ахаҵа, игоуп, иҟәаҟәа ҭбаауп, делаҟацоуп, аха ихы-иҿы иагын, иблақәа аԥсы ҭан, иҟәышоуп, иԥынҵа дуӡӡоуп, иԥаҵа жәпоуп. Иқәра иазкны иныҟәашьа ласын. Иааизакны иуҳәозар, уи уаҩ ҟәымшәышәк, аамысҭашәа змаз уаҩын, аха ихы-иҿы мцык аныԥшуан. Иҭеиҭыԥш зегьы аамсҭашәарак аныԥшуан, аха имаҭәа-ишәҵатәы ианыԥшуамызт уи аҭауад шиаку.''<ref name=":1" /></blockquote> == Аԥсра == 1821 шықәсазы жәабранмза 7 азы агәҭынчымреи ачымазареи ирыхҟьаны дыԥсит аҳ Сафар-беи (Гьаргь). Ажәытәӡатәи [[Лыхнытәи ауахәама|Лыхнытәи ауахәамаҿы]] анышә дамардеит. Инышәынҭраҿы ауахәама ашьаҭа иаҟараны иқәыырҵеит ақьашана<ref name=":1" />. == Аҭаацәазара == 90 шш. рзы маӡала аҳ Сафар-беи (Гьаргь) Чачба диҳәоит [[Адианԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа|Ҭамара Кац-иԥҳа Адиан]], ари агәыргьынхаҵара мҩаԥысит [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беии]], аҳкәажәеи [[Адианԥҳа, Нино Гьаргь-иԥҳа|Нино Адианԥҳеи]] рхылаԥшраан. Гьаргь (Сафар-беи) ахшара рацәа иман: фҩык аԥҳацәеи, ԥшьҩык аԥацәеи иман<ref name=":0" />. === Аԥацәа: === * ''Дырмит (Омар-беи), (1801-16.10.1822) – ԥҳәыс димамызт;'' * ''Михаил (Ҳамыҭ-беи), (1806-16.04.1866) - хынтә ԥҳәысс аагара дцон;'' * ''Кәасҭа (Кәаҵиа, Константин, Хәыршьыҭ-беи), (1813-18.11.1883); ԥҳәысс диман Алықьсандра Комаровеи Наталиеи Матвеи-иԥҳа д'Анлуа де ла Гарде.'' * ''Алықьсандр (Шәлиман-беи(ԥашьа), (1818-21.12.1875); ԥҳәысс диман Нина Хьрыԥс-иԥҳа Амаршьан-ԥҳа.'' === Аԥҳацәа: === * ''Мариа (Фатма-ҳаным), (1802-?) - Гәриатәи аҳ Вахҭанг Гуриели ԥҳәысс диман;  '' * ''Русудан (Инџьы-ҳаным), (1799-1875) – ҵабалтәи аҭауад Бабыш Амаршьан дицын;'' * ''Екатерина (Ребиа-ҳаным), (1803-о1858) – ҵабалтәи аҭауад Шьырын-беи Амаршан дицын;'' * ''Елизавета (Есма-ҳаным), (1811-?) – агыртәи аҭауад Гьаргь Џьаиани ԥҳәысс диман;'' * ''Анна (Дуда-ҳаным), (1816-15.02.1889) - имереҭтәи аҭауад Гьаргь Цулукиӡе ԥҳәысс диман;  '' * ''Нино (Фида-ҳаным), (1804-?) –гәриатәи аҭауад Гьаргь Гуриели дицын.'' ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:1780 шықәсазы ииз]] [[Акатегориа:1821 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:Жәабранмза 7 рзы иԥсыз]] [[Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа]] [[Акатегориа:Чачаа]] fa2lxg4vepodpggt3y65nohq2mso3q5 Адианԥҳа, Ҭамара Кац-иԥҳа 0 42956 149281 148106 2024-11-06T15:52:09Z Austin.gochua 21460 149281 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик |ахьӡ=Ҭамара Кац-иԥҳа Адианԥҳа |афото=Gerb Dadiani-Mingrelskii.svg |даҽа ахьӡ=Аҳкәажәду Ҭамар |амаҵура=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра аҳкәажәду]] |аԥхьа иҟаз=[[Чачба, Сафар Алибеи|Гьаргь II]] |аҭынха=Дырмит I |абираҟ=Abkhazia flag 1810.png |агерб=Principality of Abkhazia coat of arms.svg |инаркны={{date|18|02|1821}} |рҟынӡа={{date|30|11|1821}} |аира арыцхә=[[1778]] |аира аҭыԥ=[[Жәыргьыҭ]], [[Гыртәыла аҳра]] |аԥсра арыцхә=[[1852]] |аԥсра аҭыԥ=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] |ахаҵа=[[Чачба, Сафар Алибеи|Гьаргь II]] |ани аби=[[Адиан, Кац II|Кац II Адиан]]<br />Анна Пааҭ-иԥҳа Ҵулукиӡе }} '''Ҭамара Кац-иԥҳа''' — [[Чачба, Сафар Алибеи|аҳ Гьаргь II]] иԥҳәыс, аҳцәа Дырмити Михаилеи ран. Аԥсуа аҳра раԥхьатәи аҳкәажәду<ref name=":0">http://apsnyteka.org/file/Chikovani_Rod_abkhazskih_kniazey_Shervashidze.pdf</ref>. == Аҿара, аԥсуа аҳиԥа иԥҳәыс == Ҭамар Кац-иԥҳа Чачԥҳа, зыӡӷабжәлоу [[Адиан|Адианԥҳа]] – диит [[Жәыргьыҭ]], 1778 шықәсарзы, агыруа аҳ Кац II Адиани уи иԥшәмаԥҳәыс Анна Ҵулукиӡеи рҭаҳцәараҿ<ref name=":0" />. 90 шш. Рзы маӡала диццоит аҳиԥа [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар Алы-беи]], [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа|аҳ Қьалышь-беии]], аҳкәажәеи [[Адианԥҳа, Нино Гьаргь-иԥҳа|Нино Адианԥҳаи]] рхылаԥш-раан<ref name=":0" />. 1813 ш. анҵәамҭаз Ҭрабзантәи асерасқьыр, Шәлиман-ԥашьа, аҭырқәа ар [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] иалиргалеит, [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ипартиа ацхыраара аиҭарц азы<ref name=":1">https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p1,source,web&text=сефербей%20чачба&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MJFLGeIWZ-OPOeVwdfS0meQ,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-_y8LbvG8HkTLqYVb0vgTYngqCTw5aMTIRbqGU8p7To3wGzUuVTUevHHlWAB9uJswMs0t8BxE2CV_zeeDCzm0lZSAh7W-_GLRtAwuIFUfyRiT-bl2T9OF47ciT81aiJq1a680mXd2dhQ044S4a8ClFWwWgkCCRyC6MikEBuhHaAQ1CSX2CMzvQjgnNfIT8YSTzu8sgs0N3-XRZ4VtE_ZDOO6d_c99hsVYbv9mqnuplHTuB2X5OBUzUwEEIKSCbXHqIN1rAP1hfNZKG1PIIU2IUorCWRu34haYED-kSAw4Ezplf0aez8_H7SpcT7H_RI5PjG7SqDXmtytIiWpLp7cHsR7KTSSyq9Sp6CyiicU_lHbqIpgLfzkSSpZIERwNRMlxSUQHtUhvS34I2h9M0i3ZTWyuDLcxL5Vl4Fkd6V5YcVLis0b2e-X5IrnL8j7RT7z3W6Xue8yfEc2QWnj1eFLNv0h4lSwgrOPaOcidoELmTznen_t4HaBnoRZDjUNHwhcvhEN3TRXJ0C7tajJLhnO09Qhe_osVjaYucXAuviZ85YCUUL2gPULVDh5QexsiaF2sCoAIOiq2ZF-ioAs6t643MMSeN5SqXKU72EN_2N9T8wour7kNrYyIABaKK18V345Uk0gCb12y9FKa90BsVSPvXSst2qOgvHCYLr6oybp2LA7KNSQQtlGeNeE7v7u4jMUMBgxPinqBK4XEcjLLxoXLPNsCmeSvQtB20Gsit2WwBNc_00-ptCkVg536VjOHVTlLIZIfn5Dbd2DnTqjlZW4C1YlMOqacCr0BvWWk2jBCiICxf_2--9o2sH5COdDetl9NwKZFdT84cs8G4vJHyYhEin&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLUDZqUkJCZXQyZlV0T25wVnNlTlFIbWhIVXR5Y2E3elJwLWN1SVpnaDVzdV9xeDBoVWZIVG50Ull6cFFuU2t3Z3ktQjUyeXluc1ZmWHc1LW1JcVgtNWZtcVhUM3pKeTR1ayw,&sign=1f8492f2d6a897e688f9b2838c23153c&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ324TB20YdtG9JXwdL1rlTmmRPlnimzY2Xoj48knocdzuu7VUqAaVI6ddQG0_0xQ_wDEoPiQ31SrKHTPAnDN1HcJtEM0P6DQ58yQQo2_UipMP538C22LwzG1KhDKAyIeEENm5-RCFkgSJbEOgIYNs4u82Up3nDeaZo,&l10n=ru</ref>. Аха асерасқьыр илымшит [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ицхраара, Ҭрабзанҟа дхынҳәит. Аиааиразы иалахәыз зегьы аҳамҭақәа ранашьан: [[Чачба, Сафар Алибеи|Аҳ Сафар-беи (Гьаргь) Чачба]] арраҿы аинрал-маиор ичын ианашьан, аҳкәажә Ҭамара Кац-иԥҳа илоуит еиҵоу аџьар аҩбатәи аҩаӡара змоу Аԥшьа Екатерина лорден<ref name=":1" />.[[Афаил:Giorgi II of abkhazia.jpg|мини|Аҳкәажә Ҭамар лхаҵа – [[Чачба, Сафар Алибеи|Гьаргь Чачба]]]] == Аҳрауара == Жәабранмза 7, 1821 шықәсазы, ачымазара иахҟьыны, иԥсҭазаара далҵоит [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи (Гьаргь II)]]<ref name=":0" />. Адырҩаҽны, жәабранмза 8 азы, 200ҩык ауаа ааигәа иҟаз [[Ешыра]] ақыҭантәи аилаҩынтәра ҟарҵарц иааит<ref name=":1" />. Урҭ аурысцәа ргәыԥ иақәлеит, уи иахҟьаны аӡәы дҭахеит, ԥыҭҩыкгьы рхәит. Иара убри ашықәс жәабранмзазы, А.А. Велиаминов [[Адиан, Леуан V|Леуан Адиан]] иабжьагарала, [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи (Гьаргь)]] иԥҳәысеиба, аҳкәажә Ҭамара Адиан, [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] аҳкәажәдус дҟаиҵеит.  Уи ашьҭахь [[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи]] [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абааш]] ахь днарыԥхьоит «аԥсуа усқәа рылацәажәара» - ҳәа ҽыҵгас иҟаҵаны. Гәыҩбарак змамыз [[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи]] дбаандыҩыртәит<ref>https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=гасанбей&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-_y8LbvG8HkTLqYVb0vgTYngqCTw5aMTIRbqGU8p7To3wGzUuVTUevHHlWAB9uJswMs0t8BxE2CV_zeeDCzm0lZSAh7W-_GLRtAwuIFUfyRiT-bl2T9OF47ciT81aiJq1a680mXd2dhQ044S4a8ClFWwWgkCCRyC6MikEBuhHaAQ1CSX2CMzvQjgnNfIT8YSTzu8sgs0N3-XRZ4VtE_ZDOO6d_c99hsVYbv9mqnuplHTuB2X5OBUzUwEEIKSCbXHqIN1rAP1hfNZKG1PIIU2IUorCWRu34haYED-kSAw4Ezplf0aez8_H7SpcT7H_RI5PjG7SqDXmtytIiWpLp7cHsR7KTSSyq9Sp6CyiicU_lHbqIpgLfzkSSpZIERwNRMlxSUQHtUhvS34I2h9M0i3ZTWyuDLcxL5Vl4Fkd6V5YcVLis0b2e-X5IrnL8j7RT7z3W6Xue8yfEc2QWnj1eFLNv0h4lSwgrOPaOcidoELmTznen_t4HaBnoRZDjUNHwhcvhEN3TRXJ0C7tajJLhnO09Qhe_osVjaYucXAuviZ85YCUUL2gPULVDh5QexsiaF2sCoAIOiq2ZF-ioAs6t643MMSeN5SqXKU72EN_2N9T8wour7kNrYyIABaKK18V345Uk0gCb12y9FKa90BsVSPvXSst2qOgvHCYLr6oybp2LA7KNSQQtlGeNeE7v7u4jMUMBgxPinqBK4XEcjLLxoXLPNsCmeSvQtB20Gsit2WwBNc0_O_OXj5_EoY7XrmOd89PY8RVJDIQp8UUrMJ-hW7nLBpdpttjN9_rtvLnDbZj2Vf8xT4ZvXHb8vAAmvtmq_s9osUTfa0I_sjSNdyKYx1JKM&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLT3A4RFBRYllnUTNMZS01bGlEMUV5OFFwSDRwVF9qR3ZwODFBRDByVV9FdXhlMVdxRkhzbkxJNkhnOVltSm5uOHlhUU0yWS1QdExTVGxOR1BmQmJaZDY1MFJWMnFaNVpsQSw,&sign=2ac0349d491618f42eaa147c90748c25&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9zpdchXrzO7rLrSlsxqM8n3mjjj-bjV9xGrTCm1zhkTkRdgOlN1gFc2eDwrIdlBZo5lmC-aW0nHYk6rNFn69maG2GBIxXX1VvsvdN3ZQhn6BG&l10n=ru</ref>. Иара убасгьы иуаа, ҩыџьа ҵабалаа, ҳәызбала иршьит. Абас [[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи]] Сибраҟа дахыргеит. Арратә усбарҭа [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] аҩныҵҟатәи аусқәа ӷәӷәала рҽалагалара аԥсуа аамсҭара ргәы ԥнажәеит. Ҳасан-беи идгылаҩцәа, хыԥхьаӡара рацәала, аҳкәажә Ҭамар лҟны инеин, ихы дақәиҭыртәырц рҭаххеит. Иҟалаз дацәшәаны, аҳкәажә Ҭамара, ибзианы издыруаз ажәлар рҿы Ҳасан ихаҭара ибзианы ишаҵанакуаз, иаарласны аинрал А.А. Велиаминов иахь, иара убас лашьаиԥа [[Адиан, Леуан V|Леуан V Адиан]] иахь, Ҳасан-беи ихы дақәиҭыртәырц азы дрыҳәон, лԥеиԥш дацәшәаны, насгьы ''«лабхәанда Ҳасан-беи иҭакра иадҳәаланы, еиҳагьы ауадаҩрақәа ҟалар ҳәа дшәон»''<ref name=":2">https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=омарбей&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-_y8LbvG8HkTLqYVb0vgTYngqCTw5aMTIRbqGU8p7To3wGzUuVTUevHHlWAB9uJswMs0t8BxE2CV_zeeDCzm0lZSAh7W-_GLRtAwuIFUfyRiT-bl2T9OF47ciT81aiJq1a680mXd2dhQ044S4a8ClFWwWgkCCRyC6MikEBuhHaAQ1CSX2CMzvQjgnNfIT8YSTzu8sgs0N3-XRZ4VtE_ZDOO6d_c99hsVYbv9mqnuplHTuB2X5OBUzUwEEIKSCbXHqIN1rAP1hfNZKG1PIIU2IUorCWRu34haYED-kSAw4Ezplf0aez8_H7SpcT7H_RI5PjG7SqDXmtytIiWpLp7cHsR7KTSSyq9Sp6CyiicU_lHbqIpgLfzkSSpZIERwNRMlxSUQHtUhvS34I2h9M0i3ZTWyuDLcxL5Vl4Fkd6V5YcVLis0b2e-X5IrnL8j7RT7z3W6Xue8yfEc2QWnj1eFLNv0h4lSwgrOPaOcidoELmTznen_t4HaBnoRZDjUNHwhcvhEN3TRXJ0C7tajJLhnO09Qhe_osVjaYucXAuviZ85YCUUL2gPULVDh5QexsiaF2sCoAIOiq2ZF-ioAs6t643MMSeN5SqXKU72EN_2N9T8wour7kNrYyIABaKK18V345Uk0gCb12y9FKa90BsVSPvXSst2qOgvHCYLr6oybp2LA7KNSQQtlGeNeE7v7u4jMUMBgxPinqBK4XEcjLLxoXLPNsCmeSvQtB20Gsit2WwBNc0_O_OXj5_Eor-Y3Ni5PxVX8pcTMVD4MY3e1Od28hHHj-n50nhKfuTJ0n-ZmuPNuj_Hjik10rHhXWHuRiLBq10YJaJ4DInfpH0FZCu3lXxGw&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLT3o4QXg5VWlLQWZIVld3d3pJYTk5Yk4zVzVyZlJ1MzVzdmpoQ25rOXpEZTV3RUhtOTB2XzNRNDlhZ3hRbWgxVElxQndJVFVMbFd0dXdoc3hDUWpCRFQyLVN3eW5GN1FEMGpMVTl3XzU0OC1zQ0dmZ1hKdlV0RGlOdkpCSlhia0p6YUFKMnRUNWJINlEsLA,,&sign=c85c0f8f320a287325ccf1fe81bf195e&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9ztz1wA1iU8CZW2iYd7CFIhbHCgUCdOHODcu87xvMztoQ2SBOZ1G05OEBdfkwEQyufSSvzL44qF8COUVPiDSuBG2m99C3mwwGSA,,&l10n=ru</ref>''.'' [[Адиан, Леуан V|Леуан Адиан]] иахь, аҳкәажә Тамар илыҩуан: <blockquote>''Аҟәатәи акомендант Ҳасан-беи дбаандаҩитәит. Аԥсуаа уи адагьы ибааԥсуп, уажәшьҭацәҟьа ихагахеит. Иара(Ҳасан-беи) дыргазар, ирҳәоит дара(аԥсуаа), Аԥсны аҟынтә иқәҵны ишцо ҳәа. Сара Қарҭҟа исыҩҩит ақьаад аинрал Велиаминов иахь, уи исгәакьоу Амаан анагара инапы ианысҵеит. Бзиа сыжәбозар, ирзеиӷьышәшьозар сыеҭымцәа абзиара, усҟан ишәышьҭы сашьа Никәала исалам шәҟәы аҟны, шәашәхалагьы ишәыҩҩыз ақьаад, Ҳасан-беи доурышьҭырц азы. Сысалам шәҟәы нарымгар, усҟан, уи ашьҭахь, сара ара сзаанкылом, аҳаҭыр ақәышәҵа, сыжәга наҟ сареи сыеҭымцәеи''<ref name=":2" />''.''</blockquote>Аԥсуа ақәгылаҩцәа русқәа рырццакра дахәаԥшуа, [[Урыстәылатәи аимпериа|Урыстәылатәи]] аимператор Алықьсандр I, аинрал А.П. Ермолов иҳәарала, Аԥсны анапхгаҩыс, аполковник ичын змоу аҭауад Дырмит (Омар-беи) Чачба, икандидатура дшақәшаҳаҭу. Уи аамҭазы еибахаз аҳкәажә Ҭамар дрыҳәон урыстә хадара, иршәарц апенсион, лхаҵа рыцҳа, [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафар-беи(Гьаргь)]] ирҭоз, аха А.П. Ермолов игәаанагара ала, ирҳасабеит апенсион, ампыҵакҩы ҿыц иҭара «аҵкыс аҩнтәи аимак-аиҿак ҟалар, аԥара лнапы иануҵар аасҭа». Аҳкәажә лахь ирҳасабеит илыԥсоуаҳамҭақәа ашьҭра<ref name=":2" />. == Ҭамареи аҭауад Асланбеии реиқәԥара == === Ақәԥарақәа рылагамҭа === 1821 ш. ԥхынгәы аҵыхәтәа азы, аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] аамҭала илаҳәараны иаау аҳкәажәду Ҭамар лахь инаишьҭоит ицҳаражәҳәаҩцәа, длыҳәоит ''"аиқәшаҳаҭра рнапаҵаркырц, ҭынч Аԥсныҟа аҩсра азы, насгьы ашацәа рзоужьра"''<ref name=":2" />. Аҳкәажә Ҭамар [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] иделегациа лыдалкылоит [[Аҟәа абаа|Аҟәатәи абаа]] аҟны, аиҿцәажәарақәа мҩыԥысуан акомендант Михин илатәазааран. Аделигациа иқәдыргылаз аҳәарақәа мап ацәылкит. Аха Михины лареи рхатә еицәажәараҿ, аҳәара илҭит [[Шервашиӡераа раҳҭынра|Лыхнытәи ахан]] азы ахьчацәа алхра, гәырҭәыла аиаша лҳәеит дшахьаҳәхьачуа лыуаа рыҵабыргазы. Акомендант Михин арратә мчымхра иахьҟьаны, лаҳәара мап ацәикит. Аха аҳкәажә Ҭамар лҭынчразы, [[Лыхны|Лыхныҟа]] инарышьтоит адәныцага, лхәычқәеи лареи еиманы [[Аҟәа абаа|Аҟәахь]] ииаргоит. Амала аҳкәажә илҭахымхаӡеит уа аанкылара «ажәлар умчымхара идумырбарц азы», илҳасабеит кәыдрытәи лмазара ахь адәықәлара. Ашьҭахь, нанҳәа 1 азы, ақәгылаҩцәа иргаз. Урҭ ирылан Росҭом-беии, Ҭаир-беии, насгьы аҭауадацәа Амаршьанааи<ref name=":2" />. Амацәаз аҭақра данақәшәа, аҳкәажә, лыгәрага, лхьыԥшы, ила акомендант Михин ацхыраара лиҭарц диҳәоит. Михин, аҳкәажә ашәарҭа дҭамгыларц азы, иҳасабеит аҵхтә аамҭа азы, аҳкәажә лахь инаишьҭоит адәныцага «Константин», уи аиҳабы алеитинант Хамутов ичартан ахь идикылоит Ҭамареи лхәаҷқәеи<ref name=":2" />. Ақәгылаҩцәа идыршәарц азы, арратә дәныцага акырынтә [[Гагра|Гагреи]] [[Аҟәа абаа|Аҟәеи]] аԥшаҳәа иԥыԥшуан. === Ҭамара лыблокада === [[Аҟәа абаа|Аҟәаҟа]] инеит. Акомендант аурыс гарнизон ахьчараҿы акыраамҭа дыҟазарц шиҳәазгьы, аҳкәажә ҩаԥхьа мап ацәылкит, “хыҭҳәаа ҭынчрак” лгәра лнаргеит Аҟәатәи абаагәара аҟынтәи 30 верст рыбжьара иҟоу кәыдрытәи лмазарахь дхынҳәырц. Нанҳәа 21 рзы, аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] кәыдрытә лтәарҭаҿы дгылан. Аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] зықьҩылатәи ирр анырба, Ҭамара лыдгылаҩцәа рыхәҭакгьы, аиҳараҩык, [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] иганахь ииасуа иалагеит<ref name=":2" />. Ҩымчыбжь инареиҳаны лхала даныҟаз ашьҭахь, Аҳкәажә аблокада дахганы, адәныҟатәи адунеи лыҽлыламырхәкәа<ref name=":2" />. Аҳкәажә лҽанылҭа, дышиҵахаз анылҳәа, цәыббра 11 рзы аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] [[Аҟәа абаа|Аҟәа]] амацәаз иҭаикын, дук мырҵыкәа [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсны]] зегьы инапаҿы иааникылеит. жьҭаара 21, 1821 ш., аҭауад Дырмит [[Қәҭешь|Кәҭешьҟа]] дааиуеит, анаҩс аҭауад П.Д. Горчаков дицны [[Аԥсны аҳратәра|Аԥсныҟа]] иҿынеихуеит. Убри аамҭаз, 1821 шықәсазы, жьҭаара 21 рзы, шамахамзар, Аԥсны зегьы аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] инапаҿы иҟан. Аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]], аҭауад Горчоков дышзааигәахаз анеиликаа, Кәыдрыҟа дыццакит, уи иманшәалаз ҭыԥны иԥхьаӡон<ref name=":2" />. 1821 шықәсазы абҵара 1 азы, [[Мырзаҟан]] аҳәааҿы, аҭауад Горчаков ажәабжь иоуит, аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] хнызқьҩык ашьхарыуаа иманы Кәыдры ахықәи Кьалашәыр ақыҭеи рыбжьара дгылоуп ҳәа. Аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] хықәкыс иқәиргылеит аурыс ирр [[Аҟәа абаа|Аҟәа]] иаламларц. Кәыдры аӡиас ахьынтә 4 верст раҟара бжьаны, Никәала Адиан напхгара зиҭоз агыртәылатәи аҽыуаҩцәа, авангард иашьҭаланы инеиуаз, раԥхьаӡа аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ирр иақәшәеит, ацәыӡ дугьы роуит. Аха дук мырҵыкәа, аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]], иааҟәымҵӡакәа илымҳа ҭызхуаз абзарбзанқәеи, хара ицоз ашәақьқәеи рыхысрақәа рыҵаҟа дхьаҵыр акәхеит<ref name=":2" />. === Лԥа, Дырмит, иаҳраура. Аслан-беи иқәгылара. === 1821 шықәсазы абҵара 30 азы [[Лыхны|Соуқ-су]] ақалақь аҿы азакәантә ҳәынҭқарс дрылаҳәан аҳ Дырмит I Чачба<ref name=":2" />. Аха уи аԥсуаа ирҭахыз напхгаҩымызт. Уи збызшәеи зқьабзқәеи зхашҭхьаз, аурыстәра змаз аԥсуа иакәын. Аҳкәажә Ҭамара жәабранмза 18 1821 ш. инаркны абҵарамза 30 1821 ш. рҟынӡа (9 мзы) аҳра напхгара азылуан. Дырмит аҳра аниуаз шықәсыкгьы ҵуамызт. 1822 шықәсазы жьҭаарамза 15-16-тәи аухазы, ҩажәа шықәса зхыҵуаз аҳ Дырмит Чачба иԥсҭазаара далҵит<ref name=":2" />. Аҳкәажә Ҭамара лгәы ԥжәаны, аҭауад Горчаков иахь асаламшәҟәы лыҩуеит: <blockquote>''1822 шықәсазы жьҭаарамза 16 рзы, еиҭаҳәашьа змам арыцҳара сақәшәеит: сԥа дысцәыӡны, саанхеит... 3 ԥаки ԥҳаки рыла. Уажәы сара сшәыҳәоит сыеҭымцәа рыцынхаразы амҩа сышәҭарц, насгьы стәыла анапхгара аҿы шәсыцхраарц. Шәара ишәзымдырӡои, ари адгьыл аҿы ауаа цәгьақәеи аӷьычцәеи шырацәоу, убри аҟнытә сара ишәасҳәоит, араҟа арр рыда ԥсҭазаара шзалымшо...''<ref name=":3">https://yandex.ru/clck/jsredir?from=yandex.ru%3Bsearch%2Fsite%2F%3Bweb%3B%3B%2Fsite%2Fweb%2Fitem%2Ftitle,pos,p0,source,web&text=гумба%20михаил&etext=&uuid=&state=p0xMUgUEWJtcZBIIioDH35SC_MTyxd4MhXjlnkyRLy6n6IuJbT5f9g,,&&cst=AiuY0DBWFJ4EhnbxqmjDhaqaPG8L_F3LkXZuk2AaHk-W__omMZw30pEhwqaQjAx89K-emxECO-_y8LbvG8HkTLqYVb0vgTYngqCTw5aMTIRbqGU8p7To3wGzUuVTUevHHlWAB9uJswMs0t8BxE2CV_zeeDCzm0lZSAh7W-_GLRtAwuIFUfyRiT-bl2T9OF47ciT81aiJq1a680mXd2dhQ044S4a8ClFWwWgkCCRyC6MikEBuhHaAQ1CSX2CMzvQjgnNfIT8YSTzu8sgs0N3-XRZ4VtE_ZDOO6d_c99hsVYbv9mqnuplHTuB2X5OBUzUwEEIKSCbXHqIN1rAP1hfNZKG1PIIU2IUorCWRu34haYED-kSAw4Ezplf0aez8_H7SpcT7H_RI5PjG7SqDXmtytIiWpLp7cHsR7KTSSyq9Sp6CyiicU_lHbqIpgLfzkSSpZIERwNRMlxSUQHtUhvS34I2h9M0i3ZTWyuDLcxL5Vl4Fkd6V5YcVLis0b2e-X5IrnL8j7RT7z3W6Xue8yfEc2QWnj1eFLNv0h4lSwgrOPaOcidoELmTznen_t4HaBnoRZDjUNHwhcvhEN3TRXJ0C7tajJLhnO09Qhe_osVjaYucXAuviZ85YCUUL2gPULVDh5QexsiaF2sCoAIOiq2ZF-ioAs6t643MMSeN5SqXKU72EN_2N9T8wour7kNrYyIABaKK18V345Uk0gCb12y9FKa90BsVSPvXSst2qOgvHCYLr6oybp2LA7KNSQQtlGeNeE7v7u4jMUMBgxPinqBK4XEcjLLxoXLPNsCmeSvQtB20Gsit2WwBNc1TRRbGQ2tOxqF_73xzuszbrujSnvEAWzi3jmaUVI5JLdXJCVxaT3By7-pCDPwv0G1z2sPlLPgdg_FRqpd5QajdvuAGan3Adz5NGQsga6cri&data=UlNrNmk5WktYejR0eWJFYk1LdmtxcXpNR21rU0dLU3l1c0x3bUlXNkNLTjJMRVJLekxkVkhXMDdxV01PQmQybTFrNWxBeS1HNmxjc0ZNQVkxeXg3OXN2SDEwaFdvQVUxbXBsY2ZFTW5icDdsMkhISHowaXF0WjhqXzlQRE9WQm4wbzljU19mZHpFT2x4WjYzVUZXLVRpNWl6RDVDNTBVZHpSTzBSQjFhWmNNV25xZFdrbkd5b2lkZFpXV1UxQjhG&sign=2e225bd5d0ede87f8254b3e5e65db093&keyno=0&b64e=2&ref=orjY4mGPRjk5boDnW0uvlrrd71vZw9kpbrDtwejfYZ2qzEDQR6n9zm0Lz8TMFmAK_L-GgzeHcHGM3XCB1EBndvYNYEyzXBvvOr5TV4rUBcaKwVeA5SwV_QEAm_Afqa3JlTn_70w3yd7uDC4SbmQqnRJDpqOelq1RCHInzJgqcOb4uqOIYAA01Q,,&l10n=ru</ref>''.''</blockquote>Аԥсны иҟаз аҭагылазаашьа иаарласны ахада ҿыц иҟаҵара азҵаара аӡбара аҭахын, избанзар аоппозициа, аҭ. [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] ихаҿсахьала, дара ианакәызаалакгьы аҭагылазаашьа рхы иархәаны, Аԥсны аҳәаанырцәтәи аҳра амчра иаҿагыланы ақәԥара ҿыц алагара рылшоит<ref name=":3" />. Агәҭынчымра змаз аҳкәажә Ҭамара, аинрал А.П. Ермолов иахь илҩыз асаламшәҟәаҿы ианын, аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] Ҭрабзан дшыҟаз, арратә мчы еизгаразы азыхәцәа рахь дцарц игәы ишҭаз, убри аҟнытә арратә цхыраара дшаҳәоз азы адырра ҟалҵеит. Кавказ иҟаз арр рнапхгара дырҩегьых иақәшәеит азҵаара ҵаҵӷәыс иамоуп, аҳра зҭынхода? Аԥшаара иалагеит Чачаа раҳҭынра иалаз рсиақәа, аха урҭ аусқәа Имереҭтәи аҳәынҭқар иусмҩаԥгарҭаҿ иуԥылаӡомызт. [[Лыхны|Соук-Сутәи]] арратә гәыԥ аиҳабы, аполковник В.О.Бебутов хаҭалатәи рдырра еизигар акәхеит, насгьы урҭ аинрал-леитенант Велиаминов инапы ианырҵар акәын<ref name=":3" />. Ԥыҭрак ашьҭахь Бебутов Велиаминов иахь ашәҟәы иҩуеит, аҳ итәарҭа ҭынхас хадас иҟоу, насгьы зегь реиҳа изааигәоу, иԥсыз Дырмит иашьа – Михаил Чачба шиакәу. Ашьҭахь аҳкәажә Ҭамар лахь иҩҩуеит, лыҷкәын Михаил Аԥсны аҳс дшаарҵо. Убри аан, уи аҳкәажә Ҭамара агәра лиргеит, аҳиԥа қәыԥш, лара иҟәыӷоу лымҩақәҵарақәа рыла, Аԥсуа аҳра аҳ бзиа иаҳасабала иҵегьгьы далкаара шилшоз – Аҳәынҭқар Ду иахь азиашарала<ref name=":3" />. === Лԥа, Михаил, иаҳраура. === 1822 шықәсазы лаҵарамза жәибжь рзы [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] аҳс дрыладырҵәеит аҳиԥа Михаил Чачба<ref name=":3" />. Аҳ қәыԥш иаҳра алагамҭазы аҳра еилаҩынтуан. Изааигәаз аӡәырҩы еилыкка иркын амилаҭтә фырхаҵа аҭауад [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] иган. Иан, аҳкәажә Ҭамара'', “лаамсҭашәам хымҩаԥгашьала, агәахәара змам ауаа рхыԥхьаӡара еиҳагьы иацлеит”''<ref name=":3" />. 1827 шықәсазы лаҵарамзазы [[Гыртәыла аҳра|Агыртәылантәи]] [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсныҟа]] дхынҳәит аҳ Михаил. [[Аҟәатәи астелла|Аҟәа]] ҳаҭыр дула дрыдыркылеит. Аурыс еибашьыга ӷбақәа амҩаду аҿы ихынҳәра артиллериатә салам ала иазгәеиҭеит. [[Лыхны|Лыхны (Сук-Су)]] даннеи, аҳәынҭқар қәыԥш иаалырҟьаны анхацәа иқәлеит, џьашьахәык ала ауп ианаамҭаз аҳ ируаа анааи, хырԥашьа змамыз аԥсра дацәиқәырхара рылшеит. Рҭагылазаашьа еицәамхарц азы иҟалаз ахҭысқәа зегьы рышьҭахь, аҳкәажә Ҭамареи уи лԥа, Аԥсны аҳ Михаили аҳәаратә шәҟәқәа рышьҭит Урыстәылатәи ачынуаа дуқәа рахь<ref name=":3" />. Урҭ рыҳәарақәа аҭак ҟаиҵеит, адәныҟатәи аусқәа рминистр аграф К.В. Несселроде, уи  аинрал И.Ф. Паскевич иахь изыҩҩуеит, 1827 шықәса рашәарамза 4 азы, аҭауад [[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи]] дызҭаркыз, насгьы дызҭаркыз аилкааразы дҵаауеит. Уи иахҟьаны, хара имгакәа, 1828 ашықәс азы, [[Чачба, Ҳасан-беи|аҭауад Ҳасан-беи]] Томскынтә иԥсадгьыл ахь ахынҳәразы азин иоуит. 1834 шықәсазы рашәарамза 17 рзы аҳкәажә Ҭамара лԥа еиҵбы, аҳиԥа Алықьсандр, иӡбеит маӡала [[Мырзаҟан]] ирхынҳәырц.  Уи атәы еилыркааны, аимператор иусбарҭақәа ирыӡбоит Алықьсандр Аԥсны далцарцырц. Рашәарамза 25, 1834 ш. рзы борон Розен аҳкәажә Ҭамар лахь иҩҩуеит: [[Афаил:8v-PHes-ikE.jpg|альт=Аҳкәажә Ҭамар лԥа – Михаил Гьаргь-иԥа Чачба. (1806-1866)|мини|326x326пкс|Аҳкәажә Ҭамар лԥа – Михаил Гьаргь-иԥа Чачба. (1806-1866)]]<blockquote>''...шәыҷкәын еиҵбы, аҭауад Алықьсандр, иҳаҩсыз рашәарамза 17 рзы, маӡала иҩны аанрыжьны, ԥыҭҩык идгылаҩцәа иманы Ҵабалҟа ддәықәлеит, уаҟа, уажәы сара ишыздырыз, аӷьычцәа ргәыԥ еизиганы Мырзаҟантәи ақыҭақәа дрықәлеит...аҭауад Алықьсандр, абри иҽеим аус ашьҭахь, Аԥсны уаҳа даанхар илшом…''<ref name=":3" />.</blockquote>Аҳкәажә лыҷкәын, [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] аҳ Михаил иман хҩык аҳәсацәа. 1829 ашықәс азы Акаиа Арыдԥҳа ԥҳәысс дигеит. Ари аибагара ҟалеит аҳкәажә Ҭамара лзин ала, избанзар Акаиа лаҳҭынраҿы дызҳауан<ref name=":0" />. Уи аибагара лҵшәадахеит, Михаил лара лахь ацәаныррақәа имамызт. Аҭаҳцәа еилеихеит Ҭамара лыпап. 1831 шықәсазы, ҩаԥхьа аҳкәажә Ҭамара лыдҵала, Михаили Акаиеи ианилыҵ ашьҭахь, лаҳәшьаԥҳа Мариам Никәала-иԥҳа Адианԥҳа дигарц лыӡбеит<ref name=":0" />. Ачара мҩаԥыргон азакәан иаҿагыланы, ачгара аан. Ахымш рыҽны, аҭауад қәыԥш дцеит, ҿыц еибагаз, лаб иҿы дааныжьны, ҟазшьала иахьеиԥшымыз азы. 1836 шықәса ажьырныҳәамза 18 рзы, Кәыдры ақыҭан, аҭауад Михаили [[Адианԥҳа, Алықьсандра Гьаргь-иԥҳа|аҳкәажә Алықьандреи]] рчара мҩаԥысит<ref name=":0" />. == Аԥсра == 1852 шықәсазы аҳкәажә Ҭамар лыԥсҭазаара далҵит, хынҩажәи жәиԥшь шықәса анылхыҵуаз<ref name=":0" />. == Аҭаҳцәа == Ҭамар илыхшеит жәаҩык ахәыҷқәа<ref name=":0" />. ===== Аԥҳацәа: ===== * Мариа (Фатма-ҳаным), (1802-?) – аҳԥҳа * Русудан (Инџьы-ҳаным), (1799-1875) – аҳԥҳа * Екатерина (Ребиа-ҳаным), (1803-о1858) – аҳԥҳа * Елизавета (Есма-ҳаным), (1811-?) – аҳԥҳа * Анна (Дуда-ҳаным), (1816-15.02.1889) – аҳԥҳа * Нино (Фида-ҳаным), (1804-?) – аҳԥҳа ==== Аԥацәа: ==== * Дырмит (Омар-беи), (1801-16.10.1822) – аҳиԥа, Аԥсны аҳ (1821-1822) * Михаил (Ҳамыҭ-беи), (1806-16.04.1866) – аҳиԥа, Аԥсны аҳ (1823-1864) * Константин (Хәыршиҭ-беи), (1813-18.11.1883) – аҳиԥа. * Алықьсандр (Сулеиман-беи/ԥашьа), (1818-21.12.1875) – аҳиԥа, Аԥсны аԥашьа (1854) ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} {{DEFAULTSORT:Ҭамара Кац-иԥҳа Адианԥҳа}} [[Акатегориа:1778 шықәсазы ииз]] [[Акатегориа:1852 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа]] [[Акатегориа:Адианаа]] lj5k1pwusfddnaage8sxfliiwq7ad0t Саӡны 0 43165 149280 148501 2024-11-06T15:49:08Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149280 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аҭоурыхтә ҳәынҭқарра |астатус=Атәылаҿацә |ахьӡ=Саӡны |даҽа ахьӡ=Саӡын, Џьыгеҭи |афото=Map of Sadzen.png |аҳҭнықалақь=Аԥсны (Арыҭқыҭ), [[Гагра|Абааҭа]] |ашьақәгылара=XVI-тәи ашәышықәса |аӡра=[[1864]] |адин=Аԥсылманра |аофициалтә бызшәа=[[Аԥсуа бызшәа]] |абызшәақәа=[[аубла бызшәа]], [[аҭырқәа бызшәа]], [[аԥсуа бызшәа]] }} '''Саӡны''', ма '''Саӡын''' – [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] иахәҭаку тәылаҿацәуп. == Аҭоурых == === Аԥсуа аҳраду ахәҭа === Саӡны [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] иатәылаҿацәуп. Ари адгьыл ажәытәын Санигиа ҳәа иахьӡын, ақырҭуа ашықәсҩырақәа рҿы – Џьыгеҭи. [[Аԥсуа Аҳраду|Аԥсуа аҳраду]] аамҭазы Саӡны Аԥсны иахәҭакын. Уа анырра ду рыман аҭауадшьҭра Алоу. Иара убасгьы Алоуаа [[Аԥсуа Аҳраду|Аԥсуа аҳраду]] аԥсҳацәа ракәын<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Dzhigetsky_sbornik_I_2012.pdf|Астатиа ахьӡ=Саӡтәи аизга|Ахьӡ=Д. Шь.|Ажәла=Чачхал|Аҭыԥ=Москва|Аҭыжьырҭа=Аква-Абаза|Ашықәс=2012|Адаҟьа=97}}</ref>. XIV-XV-тәи ашәышықәсақәа рзы иҟаз Генуаиатәи ахсаалақәа рҿы «Аԥсны» ҳәа изышьҭоу абаӷәаза Ԥсоу аӡиас ахықәаҿы, иахьатәи Адлер аҵакырадгьылаҿы иарбоуп<ref name=":0" />. Агыруа аҳцәа [[Адиан|Адианаа]] зныкымкәа араҟа ақәҿиара змаз ақәыларақәа мҩаԥыргахьан, уи азы шаҳаҭра руеит ақырҭуа ашықәснҵырақәеи аныхачаԥақәа рҿы иану аҩырақәеи. Агырцәа рқәыларақәа раан ауааԥсыра рарҳәра амацара акәымкәа, ауахәамақәагьы дырбгон, аныхачаԥақәеи амрамартә хаҳәқәеи ауахәама иадчаԥаланы иааиз иамхны, ртәылаҟа иргон<ref name=":1">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Dzhigetsky_sbornik_I_2012.pdf|Астатиа ахьӡ=Саӡтәи аизга|Ахьӡ=Д. Шь.|Ажәла=Чачхал|Аҭыԥ=Москва|Аҭыжьырҭа=Аква-Абаза|Ашықәс=2012|Адаҟьа=98}}</ref>. Убас, Арыҭқыҭатәи аԥсуа аныхабааш иадчаԥаланы иааз, аџьарқәа зныз амрамартә хаҳә аашьҭыхны, Хобитәи агыруа ауахәама адәахьтәи аҭӡамц иадырҵеит. Уи иахьагьы уа иадчаԥалоуп. Аԥсуаа, хымԥада, ауал рықәны иаанымхеит. Аԥсны археологцәа ирыԥшааз ақырҭуа нҵамҭақәа зныз ауахәаматә хаҳәқәа жәпакы аԥсуаа ршьоуратә қәыларақәа раан иргеит, урҭ аҷанҳәаҭҳатә хылҵшьҭра рымоуп. Ари аамҭа иалагӡаны асаӡқәа [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] ахаҭагьы, [[Гыртәыла аҳра|Гыртәылеи]], Гәыриеи, Имереҭи рыдгьылқәа рҿы имҩаԥысуаз еиуеиԥшым арратә қәыларақәа, аԥсуа ар ахәҭак раҳасабала, зныкымкәа ирылахәын. Уи иаҵанакуан амшынтә қәыларақәагьы, еиҳаракгьы XVII ашәышықәса аҩбатәи азбжа ашьҭахь аԥсуаа лассы-лассы имҩаԥыргоз, уи иадҳәаланы ақырҭуа ҭоурыхҩҩы аҳиԥа Вахушҭи иазгәеиҭоит аԥсуаа амшынныҟәараҿы амч ду шрымаз. 1533 ашықәс азы Саӡны аҿы агырцәа ӷәӷәала иаҵахеит. Зегь реиҳа ихьшәашәаз аӡынразы, ажьырныҳәамза 30 аҽны Аԥсны агаҿахь иӡхыҵит<ref name=":1" />. Аԥсуаа ргәы иаанагомызт аӡын азы аӷа дақәлоит ҳәа, насгьы амшын аганахьала, уимоу, хыԥхьаӡара рацәала. Агыруа аҳ Адиан, Гәыриа анапхгаҩи дидгыланы, зықәра наӡахьоу иԥацәа иманы, инапаҵаҟа иҟаз аҭауадцәеи аамсҭацәеи, аԥапапцәеи аҷҟәандарцәеи иманы, Иасхрыԥшь иӡхыҵит<ref name=":1" />. Аибашьра раԥхьатәи амш ақәылаҩцәа рзы иманшәалан. Аха аҩбатәи амш аҽны, ахәаша азы, аԥсуаа аибашьра амҩа аадырҳәит. Уи иахҟьаны, Гыртәыла аҳ Мамиа Адиан ахьҭаҿы деилыхны аҳәала дыршьит, ихьыԥшцәа рҿаԥхьа. Агәыр (Гуриели ԥсышәала) иашьцәа ахҩыки иареи рымаҭәақәа ршәырхын, иԥҟаны иршьит<ref name=":1" />. Убасҵәҟьа ирыхьит ари ақәылара зықәныҳәаз аҷҟәандарцәеи. Аибашьцәа рыр аҵахеит, еиҳаракгьы ықәххеит. Аԥсуа-Имереҭтәи ауахәама аиҳабы Акалҭакос Малакиа аибашьра ахьыҟалаз аҭыԥ аҿы днеит, «ԥсы зхоу еиқәирхеит, иԥсыз ԥарала иҿихит» ҳәа аҳәоит ақырҭуа ашықәснҵыра<ref name=":1" />. Аԥсны аполитикатә центр амраҭашәарахьтәи, Саӡтәылатәи ахәҭахьы ишиасыз азы шьақәырӷәӷәара ари заҵәык акәӡам зыӡбахә ҳамоу ахҭыс. Машәыршақә акәӡам Гагра-Шәача асеқтор аҿы аԥсуа-агыртәи аибашьрақәа рышьҭагыла зегьы ахьымҩаԥысуа. Избан акәзар, абраҟа иҟан аҳ инхарҭа хада, атәыла абаӷәаза хада – “Аԥсны”<ref name=":1" />. XV-XVIII-тәи ашәышықәсақәа рзы Саӡны заҵәык акәымкәа, политикалагьы Аԥсны иазхаҵаз хәҭаны иҟан. Ахәҭакахьала, ақырҭуа ашықәснҵыраҿы уи атәы аҳәоуп, Аԥсны аҳцәа, аԥсуааи асаӡқәеи аҳцәа ҳәа; аԥсуа ар, аԥсуа-асаӡтәи ар ҳәа ирышьҭан<ref name=":1" />. 1780 азбжазы, Хәасҭа (Ҳамышь) азааигәара, Аԥсуа аҳра [[Чачба, Зураб (Сореб-беи)|аҳ Зураб Чачба]] ара ашәарыцара аан дҭахеит, хымԥада, иара инапаҵаҟа иҟаз аҵакырадгьылаҿы<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Dzhigetsky_sbornik_I_2012.pdf|Астатиа ахьӡ=Саӡтәи аизга|Ахьӡ=Д. Шь.|Ажәла=Чачхал|Аҭыԥ=Москва|Аҭыжьырҭа=Аква-Абаза|Ашықәс=2012|Адаҟьа=100-101}}</ref>. Ажәеизатәи ашәышықәсазы Вахушҭи Багратион ақырҭуа ҭоурыхҭҵааҩ, ажәытәтәии аҵыхәтәантәии ашықәсҩҩқәа иҟарҵаз ашьақәырӷәӷәарақәа реихшьаала ҟаҵо, иазгәеиҭеит, Саӡны «зегь рыла аԥсуа ҳәынҭқарроуп» ҳәа<ref name=":1" />. 1806 шықәсазы аҭырқәа-аԥсуа акризис аан, асаӡқәеи, мдамҩааи, ашәыуааи, аублааи злахәыз Аԥсныду ар еидкыланы ҩажәи хәба нызқьҩык рыла [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|аҳ Қьалышь-беи Чачба]] ибираҟ аҵаҟа иаҵагылеит<ref name=":3">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/2289-gumba_m_keledhbey_2014.html|Астатиа ахьӡ=Қьалышьбеи|Ахьӡ=Михаил|Ажәла=Гәымба|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=|Ашықәс=2014|Адаҟьа=}}</ref><ref name=":2" /><ref name=":4">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/3403-Biguaa_V_L_Istoriya_Abkhazii_5-9_klassy_2004_abh.html|Астатиа ахьӡ=Аԥсны аҭоурах|Ахьӡ=В.|Ажәла=Бигәаа|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=Аҵара аминистрра|Ашықәс=2004|Адаҟьа=47-51}}</ref>. [[Османтәи аимпериа|Ҭырқәтәыла]], ҷыдала [[Урыстәылатәи аимпериа|Урыстәыла]] Кавказ имҩаԥыргоз арратә усмҩаԥгатәқәа XIX ашәышықәса алагамҭазы Аԥсны аҳтә мчра ԥсыҽхеит<ref name=":3" />. Аха абри аамҭазы Саӡныи уи аҭауадцәеи аполитикатә центр ахь рхы дырхеит, аха ахаҭа апровинциаҿы ирымаз анырра амырԥсыҽырц азы рҽазыршәон. Азеижәтәи ашәышықәса актәи азыбжазы Аԥсны [[Чачба, Манча I|аҳ Манча (Шәлиман-беи ҳәагьы ихьӡуп) Чачба]] аҳкәажә Есма-ҳаным Арҭԥҳа ԥҳәысс диман<ref name=":3" />. Аԥсны [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|аҳ Қьалышь-беи]] (1747-1808) лԥа иакәын<ref name=":4" />. [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]] имаҭа, аҳ Михаилгьы раԥхьаӡа акәны 1829 ашықәс азы, Арҭқыҭатәи аҭауад Беслангәыр Арҭба иԥҳа аҳкәажә Акаиа ԥҳәысс дигеит. 1808 ашықәс азы ацәгьаршра иахҟьаны Аԥсны [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|аҳ Қьалышь-беи Чачба]] дҭахеит<ref name=":3" /><ref name=":4" />. Ҩышықәса атәыла дахагылан [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|аҳ Аслан-беи]], абшьҩы ҳәа ахьымӡӷа (иашамкәан) изгаз<ref name=":5">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Lakoba_S_Aslanbey_1999.pdf|Астатиа ахьӡ=Асланбеи|Ахьӡ=С. З.|Ажәла=Лакоба|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=|Ашықәс=1999|Адаҟьа=}}</ref>. 1810 ашықәс азы аурыс еибашьцәа [[Аҟәа абаа|Аҟәантә]] дҭырцеит [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]], [[Чачба, Сафар Алибеи|Гьаргь]] аҳс дҟарҵеит. Аҵыхәтәантәи иаб иганахьала [[Чачба, Сафар Алибеи|Аслан-беи]] иашьа иакәын<ref name=":5" /><ref name=":2" />. [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] атәыла анапхгара данамырх, Саӡныҟа, аҭауадцәа Самахәаа иааӡаҩцәа рахь дцеит<ref name=":5" />. Иара иаҳҭынра игылан Кәыдеԥсҭа аӡиас ахықәан, Самҳәрԥшь ақыҭан. Абрантәи [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан-беи]] лассы-лассы Аԥсны аҩныҵҟа ақәыларақәа мҩаԥигон, атәылаҿы имчра аиҭашьақәыргылара иҭахын<ref name=":5" />. Убас, 1821 ашықәс азы ҩаԥхьа иқәгылан, [[Ԥсҳәы (атәылаҿацә)|Ԥсҳәы]], Ахҷыԥсоу, Аибӷа, иара убас агатәи асаӡуа рыла еидызкылаз аҽыбӷаҟазацәа рҟәыра, раԥхьа дгыланы абираҟқәа иманы, [[Чачба, Асланбеи Қьалышь Аҳмаҭбеи-иԥа|Аслан]] [[Аҟәа абаа|Аҟәа]] далалеит<ref name=":2" />. Хышықәса рышьҭахь игәҭакы наимыгӡакәа [[Османтәи аимпериа|Ҭырқәтәылаҟа]] ддәықәлеит<ref name=":5" />. 1830 ашықәсазы аҳ Михаил аурысцәа [[Шәача]] ақыҭа аанкылараҿы дрыцхрааит, насгьы абаагәара иргылеит, уи аамҭазы Навагински ҳәа иашьҭан<ref name=":6">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/4098-Gumba_M_Abkhazskoe_knyazhestvo_v_20_50_godah_XIX_veka_2022.html|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аҳра XIX ашәышықәса 40-50 ашықәсқәа рзы|Ахьӡ=М. В.|Ажәла=Гәымба|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=Акьыԥхь аҩнаҭа|Ашықәс=2022|Адаҟьа=}}</ref><ref name=":1" />. 1841 ашықәс азы [[аублаа]] рыдгьылқәа рҿы ақәыларақәа ахьымҩаԥигоз, асаӡқәа рнапаҿы рызнагара азы Михаил Чачба ианашьоуп Анна Аԥшьа лыорден актәи аҩаӡара змоу<ref name=":1" /><ref name=":6" />. Саӡны хазы административтә хәҭаны еихшан. Уи раԥхьатәи априставс (аӡбарҭа ахада) дыҟан аҳ иашьа - Алықьсандр, дук мырҵыкәа уи иҭыԥан дҟалеит Салуман Ажәанба, аурыс афицар, хылҵшьҭрала аԥсуа аамсҭа<ref name=":6" />. Анаҩс Саӡтәи априставра [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] иадҵан. Ари аамҭа азы аублаа ҭауади-аамсҭеи Аԥсны аҳцәа рыҩнаҭа, анырра ду змаз аамсҭара рааигәара аҟазаара иашьҭан. Урҭ убраҟа изыргәаҟуаз асаӡуа аҭауадцәеи дареи, еиҳарак [[Шәача]] аԥшәмацәеи дареи ирыбжьаз аимабзиаратә еизыҟазаашьақәа ракәын<ref name=":2" />. Насгьы Аԥсны аҳцәа рхылаԥшра араҟа ихәарҭахеит. Абасала, аублаа раԥхьагылаҩ Ҳаџьы Исмаил Адагәуа-иԥа Барзагь, Аԥсны ԥхьаҟатәи аҳ Михаил Чачба иааӡаразы азин иоуит<ref name=":2" />. Абри аублаа раԥхьагылаҩ ихаҭыԥан иҟаз иашьеиԥа Ҳаџьы Кьарантыхә Барзагь диааӡеит анырра ду змаз аԥсуа ҭауад Нарчоу Инал-иԥа иԥа, аҭауад қәыԥш Росҭом. Убри аамҭазгьы Кьарантыхә аԥсуа аам ста Ҟамлаҭ Амаан иԥҳа ԥҳәысс дигеит. Алықьсандр Чачба иԥа Гьачрыԥшь ақыҭан (иахьатәи Веселое) асаӡуа аҭауад Рашьыҭ Гьачба иҩнаҭа дааӡеит<ref name=":1" />. Кавказтәи аибашьра нҵәеит 1864 шықәсазы лаҵарамза 21 аҽны, ииашаҵәҟьаны [[Гәбаадәы|Гәыбаадәы]] ақыҭаҿ. Аԥсуаа рҿаԥыцтә ҳәамҭақәа рҿы иаҳԥылоит аҵыхәтәантәи аибашьраан аҭыԥантәи ауааԥсыра рцәыӡ дуқәа<ref name=":1" /><ref name=":2" />. == Асаӡтәылатәи аамсҭара == Саӡны инхон аҭауадшьҭрақәа: Ҳамышь, Арынба, Арыҭба, Аублаа, Цанба, Гьачба, Чуа, Амаршьан (); аамсҭацәа: Ашьхацаа, Баӷа, Кьынца, Амаан, Мқьалба, Анчок, Кәыџьба, Шьыкәым, Ҵәышба, Аиқәа, Цышба, Лахәуа, Арымба, Озган, Қаԥшь, Ҵәыџьба, Цыхәба, Цыба, Данарчау, Саӡба, Самахәа. Аԥсуа-асаӡуа рхылҵшьҭрақәа иахьа инхоит Баҭым. Урҭ иреиуоуп асаӡуа ажәлақәа Цанба, Кәыдба, Ачыгәба, Агрба, Ҷызмаа<ref name=":7">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Dzhigetsky_sbornik_I_2012.pdf|Астатиа ахьӡ=Саӡтәи аизга|Ахьӡ=Д. Шь.|Ажәла=Чачхал|Аҭыԥ=Москва|Аҭыжьырҭа=Аква-Абаза|Ашықәс=2012|Адаҟьа=102}}</ref>. Ҭырқәтәылатәи Хәасҭа (Ҳамышь) аҟынтәи иааз ақыҭа шьақәдыргылеит, уи уа Ҳамышь ҳәа иашьҭан, Мцаԥсҭатәи аамсҭацәа Чуа - уи инақәыршәаны, ақыҭа Чуа рқыҭа<ref name=":7" />. Аҩарданааи, Багааи, Арыҭааи инхоит Гебешь ақыҭан. Шәачатәи аҭауадцәа Сача (Шьашаа) рхылҵшьҭрақәа нхоит ақыҭақәа Хамышьи Цхьынареи. Асаӡуа ыҟоуп [[Шьамтәыла|Шьамтәылеи]] [[Иорданиа|Иорданиеи]]. Аамсҭара иаҵанакуа Гьачба, Амаршьан, Кәыџьба, Чуа рыхьӡқәа ара еицырдыруеит<ref name=":7" />. == Аҵакырадгьыл == Саӡны ҳәа иашьҭан Бзыԥ аӡиас мраҭашәарахьтәи аҵакырадгьыл, лассы-лассы иахьатәи Гагра амраҭашәарахьтәи аганахь ала<ref name=":2" />. Еиуеиԥшым аамҭақәа рзы еиуеиԥшым авторцәа уи мраҭашәаратәи аҳәаа Ҳамышь аӡиас иаваршәны, еиҳарак Мамаика аӡиас иаваршәны иалырхуан. Ииашаҵәҟьаны, Шәачатәи аҭыԥ мраҭашәаратәи аҳәаа ҳхаҿы иааҳгозар, уи ӡӡ. Ԥсахеи (Мамаика) Дагомыси рыбжьара иҟоу аӡеихшарҭа иаваршәны ицон<ref name=":2" />. Иахьатәи аамҭазы аублаа рыдгьылқәа зны-зынла Саӡтәыла аҳәаақәа ирыларҵон. Нас ари аҳәаа аӡиас Шьахе ахь ииасон. Еиҳагьы шамахамзар, Туаԥсы иаԥхьа инхоз ашаԥсыӷцәагьы асаӡцәоуп ҳәа ирыԥхьаӡон, нас «Саӡны» ҳәа ахшыҩҵак еиҳагьы инарҭбааны аетнополитикатә интерпретациа аиуит<ref name=":2" />. == Административтә еихшара == Саӡны, егьырҭ Аԥсны атәылаҿацәқәа реиԥш, ауаажәларрақәа (агьежьырақәа) рыла еиҩшаны иҟан. Саӡны ҩ-хәҭакны еиҩшан, Ашьхатә хәҭеи Агаҿатә хәҭеи. Ашьхатә Саӡны иаҵанакуеит: * [[Ԥсҳәы (атәылаҿацә)|Ԥсҳәы]] * Аибӷа * Аҳҷыԥсоу * Ҵәыџь Агаҿатә Саӡны иаҵанакуеит: * [[Иасхрыԥшь|Есхрыԥшь]] * [[Гьачрыԥшь (атәылаҿацә)|Гьачрыԥшь]] * Цандрыԥшь * Ҳамышь * Цәыжь * Чыуа Аха Саӡны егьырҭ атәылаҿацәқәа зегьы иреиԥшымызт, аҳҭнықалақь заҵәык ахьамамыз ала. Аҳҭнықалақь еиҳа анырра змаз аҭаацәара иадҳәалан. Еиуеиԥшым аамҭақәа рзы Гьачаа, Арҭаа, Цанаа ӷәӷәан, убри аҟнытә аҳҭнықалақь Арҭқыҭ (Арыҭқыҭ) ма Абааҭа (иахьатәи Гагра) акәхар алшон. == Алитература == * {{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Zvanba_Abkhazskie_etnograficheskie_etiudy.pdf|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аетнографиатә етиудқәа|Ахьӡ=Салуман|Ажәла=Ажәанба|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=Алашара|Ашықәс=1982}} * {{Ашәҟәы|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Maan_O_Abkhazia_i_vneshny_mir_2021.pdf|Астатиа ахьӡ=Аԥсуааи адәныҟатәи адунеии: аетнокультуратә, аполитикатә, аекономикатә еизыҟазаашьақәа (VΙΙΙ – XVΙΙΙ ашәышықәсақәа)|Ахьӡ=О. В.|Ажәла=Амаан|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьырҭа=|Ашықәс=2021}} == Азгәаҭақәа == {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Саӡны| ]] [[Акатегориа:Аԥсны аҭоурыхтә тәылаҿацәқәа]] 6r4oihgywhbafr8pgro9wjrvj02qisp Инал-иԥҳа, Афиза-ҳаным 0 43320 149274 148196 2024-11-06T15:12:12Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149274 wikitext text/x-wiki {{Акарточка ауаҩы |ахьӡ=Афиза-ҳаным Инал-иԥҳа |афото=Gerb Inal-ipa.svg |аира арыцхә=? |аира аҭыԥ=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа Аҳра]] |аԥсра арыцхә=[[1836]] ашьҭахь |аԥсра аҭыԥ=[[Ҭрабзан]], [[Османтәи аимпериа]] |адин=Аԥсылманра |ахаҵа=[[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]] }} '''Афизе-ҳаным''' — [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи Чачба]] аԥшьбатәи иԥшәмаԥҳәыс, ихәыҷқәа ран лоуп.<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2007|Ажәла=Ҷкәан|Ахьӡ=Иури|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Chikovani_Rod_abkhazskih_kniazey_Shervashidze.pdf|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аҳцәа рышьҭра|Аҭыԥ=Қарҭ|Аҭыжьырҭа=Универсал}}</ref> == Абиографиа == Афиза-ҳаным аҭауадцәа [[Инал-иԥацәа]] рҭаацәараҿы диит. Ԥҳәысс дигеит [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]] . Аԥсуа ақаԥдан - Нарчоу Инал-иԥа иҭынха лакәын. Уи лашьаԥҳа Тата Нарчоу-иԥҳа Инал-иԥҳа, [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]] иԥа, аҳиԥа [[Чачба, Ҳасан-беи|Ҳасан-беи]] иԥҳәыс лакәын. [[Афаил:Изображение WhatsApp 2024-08-04 в 19.31.37 a2e7e739.jpg|слева|мини|182x182px|Афиза-ҳаным лхаҵа – [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]]]] == Ахәыҷқәа == Шаҟаҩы ахшара илоуз цқьа еилкаам, иҟалап урҭ аҳкәажәцәа ракәзар: ''Раби, Гамедина, Селмагьына, Назифа, [[Чачба, Росҭа-ҳаным|Росҭа]], Нафҭаина''. Аҳкәажәцәа ирҳәит анырра ду змаз ауаа. Нафҭаина-ҳаным Баҭымтәи абеи ԥҳәысс диман; Селмагьына-ҳаными Гамедина-ҳаными ҩыџьа аишьцәа аҭауадцәа ԥҳәысс иргеит: Алы-беии Мсоусҭеи Амаршьанаа; Назифа-ҳаным ԥҳәысс дигеит анырра ду змаз Ҳоџьа-оӷлы Ҳаџьи-беи; Раби-ҳаным ԥҳәысс дигеит Ҭрабзынтәи асерасқьыр Шәлиман-ԥашьа. Афиза Шәлиман-беии Зеқьыр-беии ран лакәзар ҟаларын. Шәлиман-беи дҭахеит Аҟәатәи абааҿы, аинрал Рыкгоф излаиҳәоз ала, Зиықьыр-беи изкны иҳамоу аинформациа маҷуп. Аха Пол Гибал иажәабжь аҿы ҭауадк изкны иҳәоуп:<blockquote>''Минуҭқәак рышьҭахь, [[Чачба, Сафар Алибеи|Сафир-беи]] иашьа дааит, 12 шықәса зхыҵуаз аҭауад, ахысреи аҽықәтәареи аҟны зеиԥш иҟамыз.''<ref>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2017|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Gumba_M_Seferbey_2017.pdf|Астатиа ахьӡ=Сафар-беи|Аҭыԥ=Аҟәа}}</ref></blockquote>Аха ари Зеқьырбеи иакәу иакәым еилыкка иаҳзыҳәом. == Аԥсра == Афиза-ҳаным дыԥсит 1836 шықәса ашьҭахь, Ҭрабзан.<ref name=":0" /> ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:18-тәи ашәышықәсазы ииз]] [[Акатегориа:1836 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:Иналаа]] 1habsbc2dem9ytnlei2rsxszpko3f1p Чачба, Манча I 0 43996 149273 148145 2024-11-06T15:09:09Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149273 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик |ахьӡ=Манча I Чачба |даҽа ахьӡ=Шәлиман-беи |амаҵура=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра аҳ]] |инаркны=[[1731]] |рҟынӡа=[[1758]] |аԥхьа иҟаз=Леуан Чачба |аҭынха=[[Чачба, Зураб (Сореб-беи)|Зураб Чачба]] |ахәыҷқәа=[[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]], Хәыхәлаба, Балхәыхә. |аԥҳәыс=Есма-ҳаным Арыдԥҳа |ани аби=Леуан Чачба |аира арыцхә=? |аира аҭыԥ=[[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] |аԥсра арыцхә=[[1781]] |аԥсра аҭыԥ=[[Баҭым]] |ауацәа=}} '''Манча I Чачба''', иара убасгьы '''Шәлиман-беи''' – [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра аҳ]], баҭымтәи абеи. == Абиографиа == === Ахылҵшьҭра === Манча Леуан-иԥа Чачба диит аҳ Леуан (Ҳамыд) иҭаацәараҿы<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2007|Ажәла=Ҷкәан|Ахьӡ=Иури|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аҳцәа Чачаа рхылҵшьҭра|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Chikovani_Rod_abkhazskih_kniazey_Shervashidze.pdf|Аҭыԥ=Қарҭ|Аҭыжьырҭа=Универсал}}</ref>. === Аҳраура === 1731 шықәсазы иаб Леуан иԥсҭазаара далҵит, уажәшьҭа Манча [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсуа аҳра]] аҳс дҟалеит<ref name=":0" />. 1733 шықәсазы аҭырқәа сулҭан ир, [[Гыртәыла аҳра|Гыртәылантәи]] [[Аԥсуа аҳра (XV-XIX)|Аԥсны]] иақәлеит. Абаа Очемчери (иахь ақал. [[Очамчыра]]) рнапахьы иааргеит. Уаантә аԥсуаа пату зқәырҵоз [[Гьаргь ацқьа ихьӡала Елыр иҟоу ауахәама|Елыртәи ауахәама]] рыблит. Манча ари ашьҭахь иқәшаҳаҭра иааирԥшит. 1740 шықәсқәа рзы ԥҳәысс дигоит асаӡқәа раҳкәажә - Есма-ҳаным Арҭԥҳа. Ажәаатәи ашәышықәса 50-тәи ашықәсқәа рзы [[Аҟәа абаа]] аԥашьас дҟалеит асаӡтәи аҭауад - Арслан(Аслан)-беи Гьачба. Убри аамҭазы Манчаи Арслани реизыҟазаашьақәа ԥхасҭахеит. Ишнеи-шнеиуаз, 1757 шықәсазы Манча иуа, [[Мырзаҟан]] анапхгаҩы - Хәҭын Чачба, ируаа иманы аҭырқәцәа дырҿагылеит<ref name=":0" />. Уи ҽыҵгас иҟаҵаны аҭырқәцәа рсулҭан Мысҭафа III иӡбеит Манча Аԥсны аҳ имаҵура дамихырц. Ус 1758 шықәсазы Арслан-беи инапхгарала, аԥсуа аамсҭадуқәа (афеодалцәа) ақәгылара мҩаԥыргеит. Убри ақәгылара иахьҟьаны Манча иҭаҳцәеи, ихаҭеи, иашьцәа [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Зурабеи]] Шьыруанеи [[Ҭырқәтәыла|Тырқәтәылаҟа]] иахыган<ref name=":0" />. Уа аԥсылманра идикылоит. === Аҭырқәа имаҵураҿы === Аԥсылманра анидикыл ашьҭахь Шәлиман-беи иаразнак дрышьҭит амаҵура. ~1760 шықәсазы Шәлиман-беи [[Баҭым]] ахадас дҟарҵоит. === Аԥсра === 1781 шықәсазы иԥсҭазаара далҵоит Манча Чачба<ref name=":0" />. === Аҭаҳцәа === Аҳ Манча ԥҳәысс дааигеит асаӡқәа раҳкәажә Есма-ҳаным. Уи лҟынтә иит<ref name=":0" />: * [[Чачба, Қьалышь Аҳмаҭ-беи|Қьалышь-беи]] – (1747-1808) аҳиԥа, ԥхьаҟатәи Аԥсуа аҳра аҳ. * Хәыхәлаба – аҳиԥа. * Балхәыхә – (?-1801) аҳиԥа ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} [[Акатегориа:18-тәи ашәышықәсазы ииз]] [[Акатегориа:1781 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:Аԥсуа аҳра ахцәа]] [[Акатегориа:Чачаа]] 59wn1yp4cizde2djvc338nu8jup92o9 Валиде-сулҭан 0 44160 149275 148139 2024-11-06T15:14:54Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149275 wikitext text/x-wiki '''Валиде-сулҭан''' ({{lang-ota|والده سلطان}} - «асулҭан иан») — 16-тәи ашәышықәса инаркны ахархәара змоу [[Османтәи аимпериа|Османтәи Аимпериа]] анапхгара зуаз асулҭан иан лтитул ауп. Раԥхьаӡа атитул змаз Ҳафса-сулҭан лакәын, асулҭан Шәлиман I иан. Аҳәса рсулҭанра аамҭазы раԥхьаӡа ари атитул змаз Нурбану-сулҭан лакәын, асулҭан Мурад III иан<ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://djvu.online/file/2yUoFw5tq2qGy?ysclid=m27y4dxdks540590282|Ахьӡ=Финкел|Ажәла=Керолаин|Астатиа ахьӡ=Османтәи аимпериа аҭоурых. Осман иԥхыӡ|Ашықәс=2012}}</ref><ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://wonderfulturkey.wordpress.com/sakaoglu/|Ахьӡ=Неџьдеҭ|Ажәла=Сакаоӷлу|Астатиа ахьӡ=Bu mülkün kadın sultanları.|Ашықәс=2015|Адаҟьа=199-201}}</ref>. Валиде-сулҭан ҳәа атитул алагалара аламҭалазы, асельџьуқцәа рҵас ала, Ҳаҭун ҳәа атитул рхы иадырхәон. Анаҩс, Валиде-сулҭан ҳәа атитул ацны, атитулқәа меҳд-и улиа-и салтанат<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://islamansiklopedisi.org.tr/valide-sultan|Ахьӡ=Али|Ажәла=Ақылдыз|Астатиа ахьӡ=Valide Sultan|Ашықәс=2012|Адаҟьа=494-499}}</ref> (Османтәи. مهد علياي سلطنت ) - «Сулҭан ду игәыҵха»<ref name=":1">{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://rusneb.ru/catalog/000201_000010_BJVVV339426/|Ахьӡ=Ентони|Ажәла=Олдерсон|Астатиа ахьӡ=Османтәи адинастиа ашьақәгылашьа|Ашықәс=1956|Адаҟьа=|Аҭыԥ=Оқсфорд}}</ref>, валиде-и падишаҳ<ref name=":0" /> Османтәи аимпериа аҭоурых иаҵанакуеит ҩажәи жәафҩык асулҭанцәеи халифки. Идыруеит ҩажәи хҩык раҟара асулҭанцәа ранацәа, урҭ рҳәынҭқарра рбарц азы инхоз<ref name=":0" />. Ҩ-ҭагылазаашьак рҿы аишьцәа зегьы асулҭанцәаны иҟалеит (Мурад IV, Ибраҳим I / Мысҭафа II, Аҳмаҭ III), ранацәа Кьосем-сулҭани, Еметуллаҳ Рабиа Гьулнушь-сулҭани аҩынтә Валиде ҳәа атитул роуит<ref name=":1" />. Зны асулҭан аҳҭынраҿы иан лусқәа налыгӡон ианԥса Пиристу Қадын-ефенди<ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://books.google.ru/books?id=0fuCPgAACAAJ|Ахьӡ=Иавуз|Ажәла=Баҳадыроӷлу|Астатиа ахьӡ=Resimli Osmanlı tarihi|Ашықәс=2007}}</ref><ref>{{Ашәҟәы|Азхьарԥш=https://books.google.ru/books?id=HuZTefumFSQC|Ахьӡ=|Ажәла=|Астатиа ахьӡ=Ауадалық, апринсеса, арҵаҩы: Абжьқәа османтәи ауадалықь аҟантә.|Ашықәс=2010|Адаҟьақәа=123-140}}</ref>. Асулҭан данԥслак, мамзаргьы аҳра данахгалак, иуадалықь зегьы Ажәытәтәи аҳҭныҟа идәықәырҵон, уантәи иара ихаҭыԥуаҩ аҳра данахагыла ашьҭахь, аҵыхәтәантәи иан дааԥхьон, лара, Валиде Алаиа ацеремониа ду аан , ари атитул лоуан, анаҩс лԥа иуадалықь напхгара азылуан, насгьы «аҳәынҭқарра раԥхьатәи аԥҳәыс» ҳәа ҳаҭыр лықәырҵон<ref name=":1" />. Лыҷкәын аҳра аниуаз аамҭазы, ауадалықь аҿы зегь реиҳа анырра змаз асулҭан иан лакәын. Аҳҭынра аҩныҵҟеи анҭыҵи аҳаҭыр ду лыман, анырра ду лыман, лассы-лассы аҳәынҭқарратә усқәа лхы рылалырхәуан. Ан лԥа иҳәынҭқарра аан дымԥсызҭгьы, мамзаргьы уи аан дыԥсызҭгьы, лзинқәеи, лҭакԥхықәрақәеи, зны-зынлагьы лҭакԥхықәрақәеи рыхәҭак асулҭан ихылаԥшҩы, ҳазнедар-усҭа (ауадалықь анапхгаҩы)<ref name=":1" />. Асулҭанцәа ранацәа аполитикаҿы анырра ду роуит 16-17-тәи ашәышықәсақәа рзы – “Аҳәса рсулҭанра” аамҭазы. Ари апериод аҿы зегь реиҳа аҵакы змоу ауаа рахь иаҵанакуан Нурбану-сулҭан (Мурад III иан), Софие-сулҭан (Меҳмед III иан), Кьосем-сулҭан (Мурад IV, Ибраҳим I ран) иара убас Ҭурҳан-сулҭан (Меҳмед IV иан). ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Валиде-сулҭан| ]] [[Акатегориа:Османтәи асулҭанцәа рыҳәсақәа]] [[Акатегориа:Аҳкәажәцәа рыхьӡынҵақәа]] [[Акатегориа:Османтәи атитулқәа]] [[Акатегориа:Османтәи аимпериа иҟаз аҳәса]] qvcczz8d4qhu74ww0pwkggzf155aka7 Иасхрыԥшь 0 44207 149277 148437 2024-11-06T15:31:07Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149277 wikitext text/x-wiki '''Иасхрыԥшь''', '''Есхрыԥшь''', џьара џьара ''Арҭ, Арҭкәаџ'' – [[Саӡны]] иахәҭаку гьежьыроуп. == Аҭоурых == Адлертәи акра аҿы инхон Арҭ ауаажәларра ду, урҭ напхгара рзыруан аҭауадцәа Арҭба (Арыҭба)<ref name=":0"><small>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2012|Астатиа ахьӡ=Саӡтәи аизга|Аҭыԥ=Москва|Аҭыжьра=Аква-Абаза|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Dzhigetsky_sbornik_I_2012.pdf}}</small></ref>. Арантәи рацәак харамкәа Мзымҭа аӡиас аиҩхааҿы - Лиашь игылан асаӡ қыҭақәа: Кирека, Абаза, Банчерыԥшь, Учуга, Хышхәрыԥшь, Ката, Џьанхәҭа<ref name=":0" />. Адлер ақалақь иахьатәи ахьӡ аетимологиа аҭауадшьҭра Арҭба иадҳәалоуп. Аха аԥсуаа-асаӡқәа ари аҭыԥ Арҭқыҭа ҳәа иашьҭан. Аҭырқәцәа, ҷыдала, Арҭба иаҵанакуаз аҵакырадгьылаҿы инхоз ауааԥсыра, “Ардлер” ҳәа изышьҭоу, даҽакала иуҳәозар, «Арҭ уаа», «Арҭаа»<ref name=":0" />. Аԥшыхәратә усзуҩы Ф.Торнау ишәҟәы “Саӡуаа ма Џьигеҭаа” аҿы иҩуеит,<blockquote>''Есхорыԥшь ма Арҭкәаџ ауаажәларра Хәдаԥсы аӡиас аҿы 200 ҭаацәара рҟынӡа инхоит: Аредба ауаажәларра, Лиашь архаҿ, 430 ҭаацәара рҟынӡа''<ref name=":1"><small>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2022|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа аҳра XIX ашәышықәса 40-50 ашықәсқәа рзы|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьра=Акьыԥхь аҩнаҭа|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/4098Gumba_M_Abkhazskoe_knyazhestvo_v_20_50_godah_XIX_veka_2022.html|Ажәла=Гәымба|Ахьӡ=Михаил}}</small></ref>''.''</blockquote>Ҵабал анырга ашьҭахь, аимператор Никәала I игәҭакы инақәыршәаны, аурыс аҳәынҭқар ирқәа Г. В. Розени аин.-м. А. М. Симборскии рнапхгарала, Арҭқыҭ  акра ақәлара рҽазыршәеит. 1837 шықәсазы рашәарамза ҩба рзы Аԥсны аӷбақәа ахьгылаз, адесанттә мчқәа дыртәеит<ref name=":1" />. Абарон Розен ихаҭа афрегат «Анна» дақәтәаны Есхрыԥшь дыӡхыҵит. Ар Адлерҟа иааит рашәарамза 6 азы. Барон Розен дыԥшыхәит, аха амшын аԥшаҳәа ианазааигәахоз, ашьхауаа иреихсуа иалагеит. Адырҩаҽныҵәҟьа, рашәарамза 7 азы, аескадра амшын аԥшаҳәа аҟынтәи 500 метра рыбжьара аԥырсал ааннакылеит. 41 канџьа ирықәтәаны, амшын аԥшаҳәахьы идәықәлеит. Рашәарамза 8 азы арратә гәыԥ ахырӷәарҭа аргылара иалагеит, аха ашьхарыуаа иаанымкылеит, урҭ аурыс гәыԥ зныкымкәан ирықәлон<ref name=":1" />. Адлер ахьчараҿы асаӡқәа инарываргыланы активла рхы аладырхәит аублаагьы. Асаӡқәеи, ацхыраара иааиз аублааи игәаӷьны ишырҿагылазгьы, аҳәынҭқар ир рыгәҭакы нарыгӡеит<ref name=":1" />. Абас ала Арҭқыҭ ргеит. Рашәарамза 14 рзы Розен иҭыԥ ахь иааит Биарслан Барзагьи иара ицызгьы аублаа рхаҭарнакцәеи. Ирҭахузеи аурысцәа ҳәа? Барон аа-дҵак ҟаиҵеит, урҭ рахь иаҵанакуеит: ''Урыстәыла аҿагылара аҟәыҵра; ашасцәа рыҭара; Урыстәылатәи абаандаҩцәа рырхынҳәра,'' уҳәа убас иҵегьы. Мышкыҵәҟьа ааҵуаны, рашәарамза 15 рзы, асаӡқәа рделегациа ааит, Шәлиман Арҭба хыс дҟаҵаны, убри азҵаара рыманы, абарон Барзагь аҭак шиҭаз еиԥшцәҟьа, Арҭбагьы аҭак ииҭеит. Арҭаа раҳҭнықалақь анырцәыӡ, Аԥсныҵәҟьа иахәҭакхеит. 1840 шықәсазы Саӡтәи агьежьырақәа (аилазаарақәа) жәпакы Михаил, даҽакала иуҳәозар, Аҳәынҭқар Аимператор изиашаразы аҭоуба ҟарҵо иалагеит. Раԥхьаӡа аҽаҭара ҟазҵаз, 1840 шықәса алагамҭазы, аҭауадацәа Ачаа рнапаҿы иааз Хышьха ауаажәларра (200 ҩны), насгьы Цандрыԥшь ​​иҟоу қыҭақәак руак. 1840 шықәсазы лаҵарамза 30 азы ҳара иаҳбоит Цандрыԥшьтәи аҭауадацәа Омар, Беслан, Еслам (Ислам) Цанаа - «Џьигетцәа (саӡқәа) рыбжьара иӷәӷәаз»<ref name=":1" />, Урыстәыла атәылауаҩра шроуз. Анаҩс, егьырҭ асаӡ ҭауадцәа рфеодалтә елита ахаҭарнакцәа:<blockquote>''Зураб Ҳамышьи Геч Ҳасани, аамсҭа: Осман Чуу, Омар Осван, Омар Цвамбаиа (Цанба), Иаков Цвамбаиа(Цанба), Ҳусеин Чуа, анхацәа: Балхәыхә Авздахва, Мысҭаф Абада, Жьи (Жьиба) Ҳуссеин, Бгазв (Абӷажәба) Мусва, Взеда Жузуф, Ҷани (Ҷанба) Согәышь, Очиба Еслам, Терим Кваташа, Цәеи (Цәеиба) Тахәыхә, Тигней Наурза, Хванапши (Хәанаԥшь Болихуху, Инагә Мусса, Абгаджаа Жусуф, Абаш,'' уҳәа убас иҵегьы<ref name=":1" />.</blockquote>Абас еиԥш иҟоу ачарҳәара азы, Ҳаџьы Барзагь напхгара ззиуаз агәыԥ, Урыстәыла аҿаԥхьа ишьҭарҵаз аҭоуба азы ашьаура иалагеит, аҭоуба шьҭазҵаз ирықәлеитҵеит, Цандрыԥшь ахаҭа дырбгеит, ирблит, насгьы «ахараԥса ада, аҭоуба шьҭырхеит аурысцәеи дареи еицышьҭамларц». Аха аҭ. Арҭааи Гьачааи ахараԥса ршәеит. Анаҩсан, Есхрыԥшь, [[Гьечрыԥшь|Гьачрыԥшь]], Цандрыԥшь уҳәа егьырҭ агьыжьырақәеит рҵакырадгьылаҿ иаԥҵан Саӡтәи априставра. Раԥхьаӡа 1837 инаркны 1841 рҟынӡа напхгара иуан Алықьсандр Гьаргь-иԥа Чачба, ашьҭахь 1841 инаркны 1850 рҟынӡа аԥсуа аамсҭа, аурыс афицар - Салуман Ажәанба<ref name=":1" />. Егьырҭ аамҭақәа раан Есхрыԥшьи уи аԥшәмацәа Арҭаа еиҳа иҭынчны инхон. Кавказтәи аибашьра анҵәамҭазы Арҭқыҭеи Гьачи рҿы ауаа еизо иалагеит, азҵаарақәа рыӡбаразы. Аха, рыцҳарас иҟалаз, урҭ аицәажәарақәа акгьы ахь икылнамгеит. 1864 шықәсазы лаҵарамза 21 азы ашьхарыуаа рықәхра иалахәыз аруаа Гәыбаадәы апарад мҩаԥыргеит<ref name=":0" />. Ашьхауаа, рынхарҭа ҭыԥқәа ааныжьны, рмал зегьы, ачарыцқәа, зны-зынла иҿымхыз амхырсҭақәагьы аанрыжьуан. Урҭқәа зегьы ирымаз, рыԥсадгьылаҿ инхаз аказакцәа рахь инеит<ref name=":1" />. == Аҵакырадгьыл == Иасхрыԥшь иҟан аӡиасқәа Мӡымҭеи Ҳамышьи ирыбжьанакыз адгьылқәа рҿы<ref name=":1" /><ref name=":2"><small>{{Ашәҟәы|Ашықәс=1982|Астатиа ахьӡ=Гагреи асаӡқәеи ирызкны|Аҭыԥ=Аҟәа|Аҭыжьра=Алашара|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Zvanba_Abkhazskie_etnograficheskie_etiudy.pdf|Ажәла=Ажәанба|Ахьӡ=Салуман}}</small></ref>. Иасхрыԥшьи егьырҭ агьежьырақәеи Гьачрыԥшьи, Цәыжьеи, Ҳамышьи рҳәаақәа еиван. Ари агьежьыра аҳҭнықалақьын Арҭқыҭ, ахәаахәҭратә қалақь ду, ажәытәан уи Аԥсуа аҳра иаҳҭнықалақьын<ref name=":0" /><ref name=":2" />. == Агьежьыра анапхгаҩцәа == Салуман Ажәанба ишиҳәо, ари аҭаацәараҿы аиҳабы аҭауад Арҭба Чыгәа иоуп<ref name=":2" />. Дхаҵа ҟәышуп, дгәымшәоуп. Иабшьа Беслан 1837 ашықәс азы Адлер ампыҵахалараан дҭахеит. Арҭбеи иҭаацәа акыр ҵуеит аҽаҭара агәазыҳәара рымоуижьҭеи<ref name=":2" />. * Арҭба == Азхьарԥш == [[Акатегориа:Саӡны]] 8pxq99p1jbaurhh5utpn6ftkiebjrfi Акатегориа:Италиа иҟоу атеатрқәа ақалақьқәа рыла 14 44319 149430 148562 2024-11-07T11:47:18Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ақалақьқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ақалақьқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149430 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Theatres in Italy by city}} [[Акатегориа:Италиа иҟоу атеатрқәа| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атеатрқәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ақалақьқәа рыла| ]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу аблахкыгарҭақәа ақалақьқәа рыла| театрқәа]] 6r6uvegcnnvcexg2qny4n4hrnywy9zc Акатегориа:Италиа иҟоу аусмҩаԥгатәқәа ахьымҩаԥысуа аҭыԥқәа 14 44372 149249 148685 2024-11-06T12:19:06Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149249 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] [[Акатегориа:Аусмҩаԥгатәқәа ахьымҩаԥысуа аҭыԥқәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа имҩаԥысуаз ахҭысқәа|усмҩаԥгатәқәа]] [[Акатегориа:Европа иҟоу аусмҩаԥгатәқәа ахьымҩаԥысуа аҭыԥқәа]] f5ts40btyw1u3kmdtqdjdvwr4cnvl6f Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла 14 44373 149246 149065 2024-11-06T12:18:40Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла]] в [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 149065 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи| хкқәа]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ахкқәа рылеи]] n5i76xg6n4cabcq0p7zcktwsoc9w84o Гәықыҭтәи аҳҭынра 0 44381 149282 148962 2024-11-06T15:55:20Z Austin.gochua 21460 Ус акгьы. 149282 wikitext text/x-wiki '''Гәықыҭтәи Аҳҭынра''' — абжьаратәи ашәышықәсақәа раан аҳра зуаз аԥсуа аԥсҳацәеи ақырҭуа ԥсҳацәеи ртәарҭан. Иахьазы, [[Қәҭешь]] ақалақьи Гәықыҭтәи ахани 7 км рыбжьоуп, аха аҳҭынра ахыжәжәарақәа роуп иаанхаз<ref name=":0">{{Ашәҟәы|Ажәла=Кәарҷиа|Ахьӡ=В. Е.|Ашықәс=2019|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Kvarchiya_V_Sobranie_trudov_IV_2019.pdfIky|ад=|Аҭыԥ=Аҟәа|Астатиа ахьӡ=АҬОУРЫХТӘ ТОПОНИМИКА|Аҭыжьырҭа=Academia}}</ref><ref name=":1">{{Ашәҟәы|Ашықәс=2015|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/file/Kvarchiya_V_Sobranie_trudov_IV_2019.pdfIky|ад=|Аҭыԥ=Аҟәа|Астатиа ахьӡ=Аԥсны аҭоурых|Аҭыжьырҭа=|Ажәла1=Абӷажәба|Ахьӡ1=О. Хә.|Ажәла2=Лакоба|Ахьӡ2=С. З.}}</ref>. == Аҭоурых == [[Афаил:Geguti reconstruction.JPG|мини|313x313пкс|Цинцаӡе еиҭашьақәиргылаз Гәықыҭ асахьа.]] Гәықыҭ аҳҭынратә комплекс ахыжәжәарақәа Риони аӡиас иаваршәны 2000 м<sup>2</sup> инареиҳаны аҭыԥ ааннакылоит. 1953-1956 шықәсқәа рзы имҩаԥгаз аҭыԥантәи аусура дуқәа аспециалистцәа ирылнаршеит археологиатә ҿыгҳара хадақәа рышьақәыргылареи абжьаратәи аамҭақәа рзы иҟаз аҩнымаҭәа рырхитектуратә формаи рырԥшӡареи реиҭашьақәыргылара, урҭ рыхәҭа хада 12-тәи ашәышықәсахьы иаҵанакуеит – раԥхьаӡа акәны Гәықыҭ аӡбахә ақырҭуа ашықәснҵыраҿ анаҳәоз. Раԥхьаӡатәи аргылара - уадак ала ишьақәгылоу, ауаџьаҟ ду змоу ахыбра - 8-9-тәи ашәышықәсақәа рахь иаҵанакуеит<ref name=":0" />. Аԥсҳацәа ркомплекс ахәҭа хада дыргылеит Қырҭтәыла аԥсҳа [[Гьаргь III (Қырҭтәыла)|Гьаргь III]] идҵала. Ари ԥшь-қаҭ змоу қьырмыҭтә хыброуп, х-метрак зку ахаҳәтә цокол аҿы иргылоуп, аџьар ԥшра змоу агәҭантәи азал ду аманы, хыхь 14 м. адиаметр змоу акәырӷ аманы. Ахыбра зегьы аҭӡамц ала иаакәыршоуп, насгьы аколонна дуқәа рыла ирӷәӷәоуп. Мраҭашәаратәи аган аҿы иацҵаны иҟоу аҩнқәеи аҳҭынратә уахәамақәеи 13-тәи/14-тәи ашәышықәсақәа рахь иаҵанакуеит. [[Афаил:საქართველო, იმერეთი, წყალტუბოს მუნიციპალიტეტი, გეგუთის სასახლე.jpg|слева|мини|310x310пкс|Гәықыҭтәи аҳҭынра ахыжәжәарақәа.]] Гәықыҭ аԥсҳацәа раҳҭынратә акомплекс хада дыргылеит абжьаратәи аамҭақәа рзы Қырҭтәыла «''ахьтәы ашәышықәса''» ҳәа иԥхьаӡоу аамҭазы. Ақырҭуа аҳҭынра акырӡа ишыԥхьагылазгьы, аҳраду аҩбатәи аҳҭнықалақь азааигәара ас еиԥш иҟоу аҳцәа рхан, насгьы акультуратә центр ду аԥҵара еилкаатәуп еиҳа ишьақәгылахьоу, аҳтә аамсҭара ирцщыхарырц азы<ref>{{Ашәҟәы|Ажәла=Тернар|Ахьӡ=Џьеин|Ашықәс=1996|Азхьарԥш=https://en.wikipedia.org/wiki/Grove_Art_Online|ад=331|Аҭыԥ=Гроув|Астатиа ахьӡ=Асахьаркыратә жәар}}</ref>. 978 шықәсазы Гәықыҭтәи аханаҿ, аԥсуа аԥсҳа [[Баграт II]] ихьынҷхахаҵара мҩаԥигит<ref name=":1" /><ref>{{Ашәҟәы|Ашықәс=2019|Азхьарԥш=http://apsnyteka.org/3718-Chachkhalia_D_Abkhazskoe_tsartstvo_Epokha_Bagrata_II_2019.html|ад=|Аҭыԥ=Москва|Астатиа ахьӡ=Аԥсуа Аҳраду. Баграт II иаамҭа. 978-1014 шш.|Аҭыжьырҭа=Аква-Абаза|Ажәла=Чачхал|Ахьӡ=Д. Шь.}}</ref>. Гәықыҭтәи аҳҭынра ақырҭуа ашықәснҵыраҿ лассы-лассы иазгәаҭоуп егьырҭ ақырҭуа аԥсҳацәа зегьы бзиа ирбо ҭыԥны. Иара абри аҳҭынра даара бзиа илбон аҳкәажәдк Ҭамар, аха еиҳа бзиа илбоз Цхәымтәи (Аҟәатәи) аҳҭынра акәын<ref name=":0" /><ref name=":1" />. [[Аҳкәажәду Ҭамар|Ҭамар Ду]] лаҳраураан, 1191 шықәсазы, аамсҭара илҿагыланы ԥасатәи лхаҵа, аурыс ҭауад Иури (Гьаргь) Боголиубски, ихьынҷхахаҵара мҩаԥыргеит<ref name=":1" />. 2016 ашықәс азы ахыжәжәарақәа ирыкәыршаны асаркьалыхтә аҭӡеибга дыргылеит, уи аҭааҩцәа абаҟа раԥхьатәи аформа зегьы рбартә еиԥш алшара рнаҭеит. ==Азгәаҭақәа== {{reflist}} {{Авторитет змоу адыррақәа}} [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аҳҭынрақәа]] [[Акатегориа:Абжьаратәи ашәышықәсақәа раантәи архитектура]] [[Акатегориа:Қәҭешь ақалақь иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[Акатегориа:Имереҭи иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[Акатегориа:Қырҭтәыла амилаҭтә ҵакы змоу еиҭамҵуа акультуратә баҟақәа]] 5d86pl0dly56iwbduqgoqkkgromac8y Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла 14 44504 149171 2024-11-06T11:59:58Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] 149171 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] mk9kua4i0lxxnoqdc5othdsw0c89tvv 149172 149171 2024-11-06T12:00:11Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәеи егьырҭ адинқәеи рыла]] 149172 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭәылақәа рыла 14 44505 149175 2024-11-06T12:00:51Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭәылақәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла]] 149175 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла]] 47a1twchbkhhoo6rd06lyjam82mex9n 149176 149175 2024-11-06T12:01:01Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭәылақәа рыла]] 149176 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи адинқәа рыла 14 44506 149179 2024-11-06T12:02:05Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи адинқәа рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла]] 149179 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла]] o0xojr8o1eypd37kbug8qlcev0wic5r 149180 149179 2024-11-06T12:02:14Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинқәа рыла]] 149180 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44507 149183 2024-11-06T12:03:20Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149183 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 3ws47t4meytac8v4chzektk6azlek46 149184 149183 2024-11-06T12:03:31Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149184 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи адинхаҵарақәа рыла 14 44508 149188 2024-11-06T12:04:07Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи адинхаҵарақәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 149188 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 9jv58yqi8abq1zaa7w8zkwmwp720nje 149189 149188 2024-11-06T12:04:17Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи адинхаҵарақәа рыла]] 149189 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44509 149193 2024-11-06T12:05:03Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149193 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] reegvb82zau9agqhtlu2zmmnte3vkh6 149194 149193 2024-11-06T12:05:13Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Аиашахаҵаратә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149194 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла 14 44510 149200 2024-11-06T12:06:31Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 149200 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 8n2np7qesm3l4sjz1jocjnrar0crn4i 149201 149200 2024-11-06T12:06:41Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 149201 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла 14 44511 149205 2024-11-06T12:07:38Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]] в [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 149205 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 11dhq4v2mskr47f9j0hjkwfrwofp7nn 149206 149205 2024-11-06T12:07:48Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 149206 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44512 149211 2024-11-06T12:08:58Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149211 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] dt3fj3kk4r5jmiwpidaafl1kfmsd8o8 149212 149211 2024-11-06T12:09:07Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Азиа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149212 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44513 149217 2024-11-06T12:10:17Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149217 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 6knpi8a5n3tmosop7ewqf05xuzj8ggw 149218 149217 2024-11-06T12:10:25Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Европа иҟоу ақьырсиантә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149218 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44514 149222 2024-11-06T12:12:21Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149222 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 8hhgfleej8h7jd2m7iyk96uyahvkf3t 149223 149222 2024-11-06T12:12:33Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149223 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла 14 44515 149229 2024-11-06T12:13:37Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аҭыԥқәа рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 149229 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 9cn4t20rioofr0mv6dfq6eocaaxhdju 149230 149229 2024-11-06T12:13:48Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аҭыԥқәа рыла]] 149230 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла 14 44516 149233 2024-11-06T12:14:24Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи аконтинентқәа рыла]] в [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 149233 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] np7bwd44yarqz0j53badp6a2onnhk3u 149234 149233 2024-11-06T12:14:39Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи аконтинентқәа рыла]] 149234 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44517 149239 2024-11-06T12:15:55Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149239 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 7180jsrphw6uysyh66puo04wazv8kq7 149240 149239 2024-11-06T12:16:05Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Европа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149240 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи 14 44518 149243 2024-11-06T12:16:54Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыларақәеи]] в [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149243 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 8wyr7m5fvp9undqhwbueig2djijg8ak 149244 149243 2024-11-06T12:17:02Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Азиа иҟоу адинтә хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] 149244 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла 14 44519 149247 2024-11-06T12:18:41Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла]] в [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 149247 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 2j8tr4ryyb0cefe4t945mp1moc3k56q 149248 149247 2024-11-06T12:18:51Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 149248 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла 14 44520 149251 2024-11-06T12:19:32Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рыла]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 149251 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 90pruym18aomfcia9xs5fm3m8o39hep 149252 149251 2024-11-06T12:19:41Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рыла]] 149252 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи 14 44521 149255 2024-11-06T12:20:21Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] 149255 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] raahqeuufduht6ybgb3wduonogr6jd7 149256 149255 2024-11-06T12:20:32Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ахкқәа рылеи аштатқәа рылеи]] 149256 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рыла 14 44522 149260 2024-11-06T12:21:55Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рыла]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла]] 149260 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла]] 2v77q3op1r1a3fo9ph1kru8uvqas61y 149261 149260 2024-11-06T12:22:06Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рыла]] 149261 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи 14 44523 149266 2024-11-06T12:23:18Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыларақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] в [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] 149266 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] 847dm9qg5odxhexv1xdr9dsm6ancfr7 149267 149266 2024-11-06T12:23:28Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи аштатқәа рылеи ахкқәа рылеи]] 149267 wikitext text/x-wiki {{дб}} lhcsql6n5quk4et59k4836cq298qn0x 149268 149267 2024-11-06T12:23:37Z Fraxinus.cs 8381 149268 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Берзег, Ҳаџьы Кьарантыхә 0 44524 149270 2024-11-06T13:32:51Z Мӡымҭа 15048 Создано переводом страницы «[[:tr:Special:Redirect/revision/33952311|Gerandıqo Berzeg]]» 149270 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег|афото=QerandiqoBerzegCircassia.png|агерб=Ubykh banner.png}}Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег (убых: Барзагь Гьарандыхъва ХӀаджы; Адыга: Бэрзэдж Джэрандыкъо Хьаджэ; Оттоман: كيراندوك برزك پاشا) — Ачерқьесцәа Рконфедерациа аҳәынҭқарра ахада, аубых политик, ар рԥыза, ашьҭахьгьы Османтәи акомандаҟаҵаҩ. Иԥсҭазаара аиҳарак, иқәыԥшра ашықәсқәагьы налаҵаны, аурыс-черқьестә еибашьра афронтқәа рҿы ихигеит. Ачерқьесцәа ргеноцид ашьҭахь, Османтәи адгьылқәа рахь дхырҵәан. Черкесиа аурысцәа дырҿагыланы дахьаҿагылаз азы, асулҭан Абдулазиз "Паша" ҳәа ачын ииҭеит. Аҭырқәа-аурыс еибашьраан ачерқьесцәа злахәыз арратә хәҭа аԥҵаны Османтәи аҳәынҭқарра дазықәԥон. == Biyografi == [[Афаил:Ubykh_banner.png|слева|мини|Кьарантыхә Берзег дызҵанакуа Берзегцәа рҭаацәара Ҭамга]] Инышәынҭраҿы иану адыррақәа рыла, иара диит 1802 ашықәсазы. Ачерқьесцәа рҭоурых рмыҩит, насгьы аинформациа зегьы аурыс хыҵхырҭақәа рҟынтәи иаауеит, убри аҟынтә Берзег раԥхьатәи иԥсҭазаара иазкны ирацәаны иаҳдыруам. Кьарантыхә Берзег диит Черқьесиа Шәача араион Муҭыхәасуа ақыҭан.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> Иабду Муҳаммед Берзег ихьӡуп, иаб Ҳатаџьуқ Берзег ихьӡуп, иаб иашьа Исмаил Берзег ихьӡуп.<ref name=":8" /> === Арратә кариера === ==== Аурыс-черқьестә еибашьра ==== Раԥхьаӡатәи иарратә еихьӡара дуқәа иреиуоуп 1841 ашықәс азы Аҟәа иҟаз Саӡтәи атәылаҿацә аурысқәа рҟынтәи рымхра. Убри ашықәсан уи аинрал Анреп дииааит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1846 шықәсазы Исмаил Берзег данԥсы ашьҭахь, Убыхтәи атәылаҿацә ахадас далырхит. 1846 шықәсазы маи 14 рзы Польшатәи Аҳәынҭқарра Ахада Адам Чарториски изиҩит:<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref> [[Афаил:Qerandiqo_Berzeg.jpg|слева|мини|256x256пкс|Герандыко Берзег Сҭампыл дхҵәаны дыҟоуп. Апатреҭ ҭырхит Абдуллаҳ аишьцәа.]] {{Ацитата|Ҳажәларқәа еиднакылоит ахақәиҭреи ахьыԥшымреи ргәазыҳәара, иара убас ирзеиԥшу аӷа иҟазаара. Урыстәылатәи арра иацәцаз аполякцәеи егьырҭ ауааи бзианы срыдыркылоит, ибзианы срызныҟәоит. Иара убас, артиллериатәи аинженертәи корпус амаиор Казимир Гордонгьы сара сицны Черқьесиа дсыдыркылоит, даараӡа ибзианы дсыхылаԥшуеит, ҳзеиԥш аӷа иҿагылараҿы ацхыраара ҳаҭаразы иаҭаххо зегьы изыҟасҵоит. Иабжьгарақәа ҳарзыӡырҩуеит, Польша апрезидент ицҳаражәҳәаҩ иеиԥш ҳаизыҟалоит.}} 1854 ашықәс азы иреиҳау акампаниа мҩаԥызгаз Берзег аурыс ар иааннакылаз аҭыԥқәеи абаагәарақәеи рырхынҳәразы ддәықәлеит, насгьы уи ақәҿиарақәа рацәаны иоуит.<ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> 1857 ашықәс азы Исмаил Заиуши иареи еидкыланы Гагра ақалақь аҿы аурыс мчқәа ирыжәлеит. 1860 ашықәс азы Ачерқьесцәа Реизара ахадас далырхит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Апарламенттә ҳәынҭқарра Урыстәылатәи Аҳәынҭқар II ишьақәиргылеит 1861 шықәса асентябр мзазы. Аҭынчра ашьақәыргыларазы Алықьсандри иареи еиқәшәеит. Берзег аурыс ҳәынҭқар дигәра игарц иҽазишәеит:<ref name=":9" />   [[Афаил:Gerandiqo_Berzeg.jpg|мини|Кьарантыхә Берзег]] Аха аҳ иҳәынҭқарра ачерқьесцәа Кавказ иалырцарц рҭахын, абсолютнтәи анапхгара аиуразы, Ачерқьесиа анексиа Урыстәыла амбициақәа рзы иазхомызт. Аҳ еснагь иаб Николаи I иполитика ицҵон, ачерқьесцәа аҭынчразы иҟарҵоз ажәалагалақәа мап рцәикуан. Апарламент аилатәара мҩаԥыргеит, Урыстәыла адҵақәа мап рыцәкразы аӡбара рыдыркылеит. Ассамблеиа иаарласны Османтәи Аимпериеи Еиду Аҳәынҭқарреи рахь аделегациақәа рышьҭит, аҩтәылак рҟынтәи адгылара аиуразы. Британиатәи аделегатцәа ажәа рырҭеит ихьыԥшым Черкесиа азхаҵара, иара убасгьы еидгыланы еидгыло ҳәынҭқарраны иҟалар Париж аҟынтәи азхаҵара шроуа. Османтәи аимпериаҿы ачерқьесцәа русқәа рзы иҷыдоу акомитет еиҿкаан, аҭыԥантәи аԥсылманцәа рҟынтәи ацхыраара роуит.[1] Апарламент ахыбра рбылит адесанттә гәыԥ 1862 шықәса ииуль мзазы. Уи ашьҭахь, Аизара ахантәаҩы Герандико Берзег иқалақь Мутиксва (уажәы ‘Пластунк’) арегион аҿы Аизара аизарақәа рымҩаԥгара иалагеит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1864 азы аиааира ашьҭахь, Берзег аибашьра аанкылареи аҿагылара ацҵареи рыбжьара еиҟәыҭханы дыҟан. Аԥсылман ҵарауаа дрызҵааит, уимоу, Аԥснытәи аҭауад Михаил Чачбагьы диԥылеит ари азҵаара далацәажәарц.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Иара дыҟамызт, 3 нызқьҩык рыла иҟаз иар аурысцәа рықәланы, зынӡа иқәырхеит. Раԥхьаӡа аҿагылара ацҵара шиӡбазгьы,<ref name=":8" /> Берзег изхоз асолдаҭцәа реизгара илымшеит 1864 шықәсазы март 24 азы Берзег ачерқьесцәа рырратә усура ааникылт ҳәа иҳәеит, убри аҟнытә Османтәи атәылақәа рахь дхырҵәан.<ref name=":8" /> Ахҵәара дцаанӡа аҵыхәтәантәи ажәахә ҟаиҵеит: ==== Ахҵәара ==== Berzeg dindar bir Müslümandı ve 1839,<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1849, 1879 tarihlerinde hacca gitti. Mezar taşındaki bilgiye göre Ayşe Yediç Hanım ile evliydi. == Anısı == === Anıt mezar === 2021 yılında, Hacı Berzeg'in mezarının durumundan rahatsız olan Çerkes aktivistler, mezarın restore edilmesi için bir kampanya başlattılar. Mart 2022'de, Manyas kaymakamı Koray Çelik bölgedeki mezarlıkları ziyaret ederken, Hacı Berzeg'in mezarının eskimiş ve yıkılmış durumundan etkilendi ve Çerkes dernekleriyle iletişime geçerek mezarın restore edilmesine destek olacağını belirtti.<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek - Balıkesir Haberleri |url=https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322131205/https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=www.haberturk.com |language=Türkçe}}</ref> Türk hükûmeti ile Çerkes organizasyonları arasında işbirliği başladı ve anıt mezarın inşaatı Haziran 2022'de tamamlandı. Çerkes liderleri, Berzeg ailesinin temsilcileri, milletvekilleri ve diğer önemli kişilerin katılımıyla açılış töreni düzenlendi. Törende Fatiha okunarak Berzeg için dua edildi. Milletvekili Yavuz Subaşı yaptığı konuşmada şunları söyledi: "Dilinizi korursanız bundan sonra gelecek tahribatı önlersiniz. Buna din de dahil."<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref> Hacı Berzeg'in son vasiyeti naaşının bir parçasının memleketi Çerkesya'da gömülmesi yönündeydi. Ancak mezarın açılması ve parçalarının alınması İslâmi açıdan uygun görülmediği için mezarın bulunduğu Tepecik Mahallesi'nden getirilen sembolik miktarda toprak, Berzeg'in vasiyetini yerine getirmek için doğduğu topraklara taşındı. Ayrıca, Hacı Berzeg'in soyundan gelen Asım Berzeg, Çerkesya'dan getirilen toprağı mezarın üzerine serpiştirerek manevî olarak son vasiyeti gerçekleştirdi.<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref>{{Reflist}} [[Акатегориа:1881 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:1804 шықәсазы ииз]] cvyz8wh8btxsry7jkij9pgl1g29o38j 149271 149270 2024-11-06T15:05:42Z Мӡымҭа 15048 149271 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег|афото=QerandiqoBerzegCircassia.png|агерб=Ubykh banner.png}}'''Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег''' ([[Аубла бызшәа|убых]]: Барзагь Гьарандыхъва ХӀаджы; [[Адыга бызшәақәа|Адыга]]: Бэрзэдж Джэрандыкъо Хьаджэ; [[Османтәи аимпериа|Османтәи]]: كيراندوك برزك پاشا) — Ачерқьесцәа Рконфедерациа аҳәынҭқарра ахада, аубых политик, ар рԥыза, ашьҭахьгьы [[Османтәи аимпериа|Османтәи]] акомандаҟаҵаҩ. Иԥсҭазаара аиҳарак, иқәыԥшра ашықәсқәагьы налаҵаны, аурыс-черқьестә еибашьра афронтқәа рҿы ихигеит. Ачерқьесцәа ргеноцид ашьҭахь, Османтәи адгьылқәа рахь дхырҵәан. Черкесиа аурысцәа дырҿагыланы дахьаҿагылаз азы, асулҭан Абдулазиз "Паша" ҳәа ачын ииҭеит. Аҭырқәа-аурыс еибашьраан ачерқьесцәа злахәыз арратә хәҭа аԥҵаны Османтәи аҳәынҭқарра дазықәԥон. == Biyografi == [[Афаил:Ubykh_banner.png|слева|мини|Кьарантыхә Берзег дызҵанакуа Берзегцәа рҭаацәара Ҭамга]] Инышәынҭраҿы иану адыррақәа рыла, иара диит 1802 ашықәсазы. Ачерқьесцәа рҭоурых рмыҩит, насгьы аинформациа зегьы аурыс хыҵхырҭақәа рҟынтәи иаауеит, убри аҟынтә Берзег раԥхьатәи иԥсҭазаара иазкны ирацәаны иаҳдыруам. Кьарантыхә Берзег диит Черқьесиа Шәача араион Муҭыхәасуа ақыҭан.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> Иабду Муҳаммед Берзег ихьӡуп, иаб Ҳатаџьуқ Берзег ихьӡуп, иаб иашьа Исмаил Берзег ихьӡуп.<ref name=":8" /> === Арратә кариера === ==== Аурыс-черқьестә еибашьра ==== Раԥхьаӡатәи иарратә еихьӡара дуқәа иреиуоуп 1841 ашықәс азы Аҟәа иҟаз Саӡтәи атәылаҿацә аурысқәа рҟынтәи рымхра. Убри ашықәсан уи аинрал Анреп дииааит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1846 шықәсазы Исмаил Берзег данԥсы ашьҭахь, Убыхтәи атәылаҿацә ахадас далырхит. 1846 шықәсазы маи 14 рзы Польшатәи Аҳәынҭқарра Ахада Адам Чарториски изиҩит:<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref> [[Афаил:Qerandiqo_Berzeg.jpg|слева|мини|256x256пкс|Герандыко Берзег Сҭампыл дхҵәаны дыҟоуп. Апатреҭ ҭырхит Абдуллаҳ аишьцәа.]] {{Ацитата|Ҳажәларқәа еиднакылоит ахақәиҭреи ахьыԥшымреи ргәазыҳәара, иара убас ирзеиԥшу аӷа иҟазаара. Урыстәылатәи арра иацәцаз аполякцәеи егьырҭ ауааи бзианы срыдыркылоит, ибзианы срызныҟәоит. Иара убас, артиллериатәи аинженертәи корпус амаиор Казимир Гордонгьы сара сицны Черқьесиа дсыдыркылоит, даараӡа ибзианы дсыхылаԥшуеит, ҳзеиԥш аӷа иҿагылараҿы ацхыраара ҳаҭаразы иаҭаххо зегьы изыҟасҵоит. Иабжьгарақәа ҳарзыӡырҩуеит, Польша апрезидент ицҳаражәҳәаҩ иеиԥш ҳаизыҟалоит.}} 1854 ашықәс азы иреиҳау акампаниа мҩаԥызгаз Берзег аурыс ар иааннакылаз аҭыԥқәеи абаагәарақәеи рырхынҳәразы ддәықәлеит, насгьы уи ақәҿиарақәа рацәаны иоуит.<ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> 1857 ашықәс азы Исмаил Заиуши иареи еидкыланы Гагра ақалақь аҿы аурыс мчқәа ирыжәлеит. 1860 ашықәс азы Ачерқьесцәа Реизара ахадас далырхит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Апарламенттә ҳәынҭқарра Урыстәылатәи Аҳәынҭқар II ишьақәиргылеит 1861 шықәса асентябр мзазы. Аҭынчра ашьақәыргыларазы Алықьсандри иареи еиқәшәеит. Берзег аурыс ҳәынҭқар дигәра игарц иҽазишәеит:<ref name=":9" />   [[Афаил:Gerandiqo_Berzeg.jpg|мини|Кьарантыхә Берзег]] Аха аҳ иҳәынҭқарра ачерқьесцәа Кавказ иалырцарц рҭахын, абсолютнтәи анапхгара аиуразы, Ачерқьесиа анексиа Урыстәыла амбициақәа рзы иазхомызт. Аҳ еснагь иаб Николаи I иполитика ицҵон, ачерқьесцәа аҭынчразы иҟарҵоз ажәалагалақәа мап рцәикуан. Апарламент аилатәара мҩаԥыргеит, Урыстәыла адҵақәа мап рыцәкразы аӡбара рыдыркылеит. Ассамблеиа иаарласны Османтәи Аимпериеи Еиду Аҳәынҭқарреи рахь аделегациақәа рышьҭит, аҩтәылак рҟынтәи адгылара аиуразы. Британиатәи аделегатцәа ажәа рырҭеит ихьыԥшым Черкесиа азхаҵара, иара убасгьы еидгыланы еидгыло ҳәынҭқарраны иҟалар Париж аҟынтәи азхаҵара шроуа. Османтәи аимпериаҿы ачерқьесцәа русқәа рзы иҷыдоу акомитет еиҿкаан, аҭыԥантәи аԥсылманцәа рҟынтәи ацхыраара роуит.[1] Апарламент ахыбра рбылит адесанттә гәыԥ 1862 шықәса ииуль мзазы. Уи ашьҭахь, Аизара ахантәаҩы Герандико Берзег иқалақь Мутиксва (уажәы ‘Пластунк’) арегион аҿы Аизара аизарақәа рымҩаԥгара иалагеит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1864 азы аиааира ашьҭахь, Берзег аибашьра аанкылареи аҿагылара ацҵареи рыбжьара еиҟәыҭханы дыҟан. Аԥсылман ҵарауаа дрызҵааит, уимоу, Аԥснытәи аҭауад Михаил Чачбагьы диԥылеит ари азҵаара далацәажәарц.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Иара дыҟамызт, 3 нызқьҩык рыла иҟаз иар аурысцәа рықәланы, зынӡа иқәырхеит. Раԥхьаӡа аҿагылара ацҵара шиӡбазгьы,<ref name=":8" /> Берзег изхоз асолдаҭцәа реизгара илымшеит 1864 шықәсазы март 24 азы Берзег ачерқьесцәа рырратә усура ааникылт ҳәа иҳәеит, убри аҟнытә Османтәи атәылақәа рахь дхырҵәан.<ref name=":8" /> Ахҵәара дцаанӡа аҵыхәтәантәи ажәахә ҟаиҵеит: ==== Ахҵәара ==== Берзег динхаҵарала дыԥсылманын,<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1839, 1849, 1879 шықәсқәа рзы Ҳаџьра дцеит. Инышәынҭра иану адыррақәа рыла, уи ԥҳәысс диман Аишь Едыҷ Ҳаным. == Игәалашәара == === Амавзолеи === 2021 ашықәс азы Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын аҭагылазаашьа ргәы ԥызжәаз ачерқьес активистцәа аҳаҭгәын аиҭашьақәыргыларазы акампаниа мҩаԥыргеит. 2022 шықәса амарҭь мзазы, Маниас араион ахада Кораи Челик араион аҿы иҟоу аԥсыжырҭақәа дырҭааит, Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын еилаҳаны иахьыҟаз даара иџьеишьеит, насгьы иҳәеит ачерқьестә ассоциациақәа рыҿцәажәарала аҳаҭгәын аиҭашьақәыргылара дшадгыло.<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek - Balıkesir Haberleri |url=https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322131205/https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=www.haberturk.com |language=Türkçe}}</ref>Ҭырқәтәылатәи аҳәынҭқарреи ачерқьестә еиҿкаарақәеи русеицура иалагеит, насгьы амавзолеи аргылара хыркәшахеит 2022 шықәса аиун мзазы. Ацеремониа аартра ацеремониа рхы аладырхәит ачерқьесцәа рнапхгаҩцәа, Берзегцәа рҭаацәара ахаҭарнакцәа, апарламент адепутатцәа, егьырҭ акыр зҵазкуа ауаа. Ацеремониаҿы Фатиҳа лыбжьы рҳәеит, Берзег изы аныҳәарақәа ҟарҵеит. Адепутат Иавуз Субаши иажәахә аҿы иҳәеит: "Шәбызшәа шәыхьчар, уажәшьҭантәи иҟалараны иҟоу аԥхасҭа шәԥырхагахоит. Уахь адингьы алахәуп".<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref> Ҳаџьы Берзег аҵыхәтәантәи иуасиаҭ иԥсыбаҩ ахәҭак иқалақь гәакьа Черқьесиа анышә дамардеит ҳәа акәын. Аха анышәынҭра аартны уи аҟәырҷахқәа рагара ԥсылманла иахәҭам ҳәа иахьыԥхьаӡаз азы, анышәынҭра ахьыҟаз Тепечиктәи араион аҟынтәи иаагаз символтә нышәынҭрак Берзег дахьиз адгьыл ахь ииагахеит, игәаԥхара анагӡаразы. Уи адагьы, Ҳаџьы Берзег ихылҵшьҭра иалҵыз Асым Берзег доуҳала аҵыхәтәантәи ауасиаҭ ҟаиҵеит, Черқьессиантәи иааргаз анышә анышәынҭра иқәыԥсаны.<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref>{{Reflist}} [[Акатегориа:1881 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:1804 шықәсазы ииз]] mjdsyhih2ecwrkuseflgvkws1rfs6yt 149272 149271 2024-11-06T15:06:44Z Мӡымҭа 15048 149272 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег|афото=QerandiqoBerzegCircassia.png|агерб=Ubykh banner.png}}'''Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег''' ([[Аубла бызшәа|убых]]: Барзагь Гьарандыхъва ХӀаджы; [[Адыга бызшәақәа|Адыга]]: Бэрзэдж Джэрандыкъо Хьаджэ; [[Османтәи аимпериа|Османтәи]]: كيراندوك برزك پاشا) — Ачерқьесцәа Рконфедерациа аҳәынҭқарра ахада, аубых политик, ар рԥыза, ашьҭахьгьы [[Османтәи аимпериа|Османтәи]] акомандаҟаҵаҩ. Иԥсҭазаара аиҳарак, иқәыԥшра ашықәсқәагьы налаҵаны, аурыс-черқьестә еибашьра афронтқәа рҿы ихигеит. Ачерқьесцәа ргеноцид ашьҭахь, Османтәи адгьылқәа рахь дхырҵәан. Черкесиа аурысцәа дырҿагыланы дахьаҿагылаз азы, асулҭан Абдулазиз "Паша" ҳәа ачын ииҭеит. Аҭырқәа-аурыс еибашьраан ачерқьесцәа злахәыз арратә хәҭа аԥҵаны Османтәи аҳәынҭқарра дазықәԥон. == Biyografi == [[Афаил:Ubykh_banner.png|слева|мини|Кьарантыхә Берзег дызҵанакуа Берзегцәа рҭаацәара Ҭамга]] Инышәынҭраҿы иану адыррақәа рыла, иара диит 1802 ашықәсазы. Ачерқьесцәа рҭоурых рмыҩит, насгьы аинформациа зегьы аурыс хыҵхырҭақәа рҟынтәи иаауеит, убри аҟынтә Берзег раԥхьатәи иԥсҭазаара иазкны ирацәаны иаҳдыруам. Кьарантыхә Берзег диит Черқьесиа Шәача араион Муҭыхәасуа ақыҭан.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> Иабду Муҳаммед Берзег ихьӡуп, иаб Ҳатаџьуқ Берзег ихьӡуп, иаб иашьа Исмаил Берзег ихьӡуп.<ref name=":8" /> === Арратә кариера === ==== Аурыс-черқьестә еибашьра ==== Раԥхьаӡатәи иарратә еихьӡара дуқәа иреиуоуп 1841 ашықәс азы Аҟәа иҟаз Саӡтәи атәылаҿацә аурысқәа рҟынтәи рымхра. Убри ашықәсан уи аинрал Анреп дииааит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1846 шықәсазы Исмаил Берзег данԥсы ашьҭахь, Убыхтәи атәылаҿацә ахадас далырхит. 1846 шықәсазы маи 14 рзы Польшатәи Аҳәынҭқарра Ахада Адам Чарториски изиҩит:<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref> [[Афаил:Qerandiqo_Berzeg.jpg|слева|мини|256x256пкс|Герандыко Берзег Сҭампыл дхҵәаны дыҟоуп. Апатреҭ ҭырхит Абдуллаҳ аишьцәа.]] {{Ацитата|Ҳажәларқәа еиднакылоит ахақәиҭреи ахьыԥшымреи ргәазыҳәара, иара убас ирзеиԥшу аӷа иҟазаара. Урыстәылатәи арра иацәцаз аполякцәеи егьырҭ ауааи бзианы срыдыркылоит, ибзианы срызныҟәоит. Иара убас, артиллериатәи аинженертәи корпус амаиор Казимир Гордонгьы сара сицны Черқьесиа дсыдыркылоит, даараӡа ибзианы дсыхылаԥшуеит, ҳзеиԥш аӷа иҿагылараҿы ацхыраара ҳаҭаразы иаҭаххо зегьы изыҟасҵоит. Иабжьгарақәа ҳарзыӡырҩуеит, Польша апрезидент ицҳаражәҳәаҩ иеиԥш ҳаизыҟалоит.}} 1854 ашықәс азы иреиҳау акампаниа мҩаԥызгаз Берзег аурыс ар иааннакылаз аҭыԥқәеи абаагәарақәеи рырхынҳәразы ддәықәлеит, насгьы уи ақәҿиарақәа рацәаны иоуит.<ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> 1857 ашықәс азы Исмаил Заиуши иареи еидкыланы Гагра ақалақь аҿы аурыс мчқәа ирыжәлеит. 1860 ашықәс азы Ачерқьесцәа Реизара ахадас далырхит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Апарламенттә ҳәынҭқарра Урыстәылатәи Аҳәынҭқар II ишьақәиргылеит 1861 шықәса асентябр мзазы. Аҭынчра ашьақәыргыларазы Алықьсандри иареи еиқәшәеит. Берзег аурыс ҳәынҭқар дигәра игарц иҽазишәеит:<ref name=":9" />   [[Афаил:Gerandiqo_Berzeg.jpg|мини|Кьарантыхә Берзег]] Аха аҳ иҳәынҭқарра ачерқьесцәа Кавказ иалырцарц рҭахын, абсолютнтәи анапхгара аиуразы, Ачерқьесиа анексиа Урыстәыла амбициақәа рзы иазхомызт. Аҳ еснагь иаб Николаи I иполитика ицҵон, ачерқьесцәа аҭынчразы иҟарҵоз ажәалагалақәа мап рцәикуан. Апарламент аилатәара мҩаԥыргеит, Урыстәыла адҵақәа мап рыцәкразы аӡбара рыдыркылеит. Ассамблеиа иаарласны Османтәи Аимпериеи Еиду Аҳәынҭқарреи рахь аделегациақәа рышьҭит, аҩтәылак рҟынтәи адгылара аиуразы. Британиатәи аделегатцәа ажәа рырҭеит ихьыԥшым Черкесиа азхаҵара, иара убасгьы еидгыланы еидгыло ҳәынҭқарраны иҟалар Париж аҟынтәи азхаҵара шроуа. Османтәи аимпериаҿы ачерқьесцәа русқәа рзы иҷыдоу акомитет еиҿкаан, аҭыԥантәи аԥсылманцәа рҟынтәи ацхыраара роуит.[1] Апарламент ахыбра рбылит адесанттә гәыԥ 1862 шықәса ииуль мзазы. Уи ашьҭахь, Аизара ахантәаҩы Герандико Берзег иқалақь Мутиксва (уажәы ‘Пластунк’) арегион аҿы Аизара аизарақәа рымҩаԥгара иалагеит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1864 азы аиааира ашьҭахь, Берзег аибашьра аанкылареи аҿагылара ацҵареи рыбжьара еиҟәыҭханы дыҟан. Аԥсылман ҵарауаа дрызҵааит, уимоу, Аԥснытәи аҭауад Михаил Чачбагьы диԥылеит ари азҵаара далацәажәарц.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Иара дыҟамызт, 3 нызқьҩык рыла иҟаз иар аурысцәа рықәланы, зынӡа иқәырхеит. Раԥхьаӡа аҿагылара ацҵара шиӡбазгьы,<ref name=":8" /> Берзег изхоз асолдаҭцәа реизгара илымшеит 1864 шықәсазы март 24 азы Берзег ачерқьесцәа рырратә усура ааникылт ҳәа иҳәеит, убри аҟнытә Османтәи атәылақәа рахь дхырҵәан.<ref name=":8" /> Ахҵәара дцаанӡа аҵыхәтәантәи ажәахә ҟаиҵеит: ==== Ахҵәара ==== Берзег динхаҵарала дыԥсылманын,<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1839, 1849, 1879 шықәсқәа рзы Ҳаџьра дцеит. Инышәынҭра иану адыррақәа рыла, уи ԥҳәысс диман Аишь Едыҷ Ҳаным. == Игәалашәара == === Игәалашәаратә нышәынҭра === 2021 ашықәс азы Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын аҭагылазаашьа ргәы ԥызжәаз ачерқьес активистцәа аҳаҭгәын аиҭашьақәыргыларазы акампаниа мҩаԥыргеит. 2022 шықәса амарҭь мзазы, Маниас араион ахада Кораи Челик араион аҿы иҟоу аԥсыжырҭақәа дырҭааит, Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын еилаҳаны иахьыҟаз даара иџьеишьеит, насгьы иҳәеит ачерқьестә ассоциациақәа рыҿцәажәарала аҳаҭгәын аиҭашьақәыргылара дшадгыло.<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek - Balıkesir Haberleri |url=https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322131205/https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=www.haberturk.com |language=Türkçe}}</ref>Ҭырқәтәылатәи аҳәынҭқарреи ачерқьестә еиҿкаарақәеи русеицура иалагеит, насгьы амавзолеи аргылара хыркәшахеит 2022 шықәса аиун мзазы. Ацеремониа аартра ацеремониа рхы аладырхәит ачерқьесцәа рнапхгаҩцәа, Берзегцәа рҭаацәара ахаҭарнакцәа, апарламент адепутатцәа, егьырҭ акыр зҵазкуа ауаа. Ацеремониаҿы Фатиҳа лыбжьы рҳәеит, Берзег изы аныҳәарақәа ҟарҵеит. Адепутат Иавуз Субаши иажәахә аҿы иҳәеит: "Шәбызшәа шәыхьчар, уажәшьҭантәи иҟалараны иҟоу аԥхасҭа шәԥырхагахоит. Уахь адингьы алахәуп".<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref> Ҳаџьы Берзег аҵыхәтәантәи иуасиаҭ иԥсыбаҩ ахәҭак иқалақь гәакьа Черқьесиа анышә дамардеит ҳәа акәын. Аха анышәынҭра аартны уи аҟәырҷахқәа рагара ԥсылманла иахәҭам ҳәа иахьыԥхьаӡаз азы, анышәынҭра ахьыҟаз Тепечиктәи араион аҟынтәи иаагаз символтә нышәынҭрак Берзег дахьиз адгьыл ахь ииагахеит, игәаԥхара анагӡаразы. Уи адагьы, Ҳаџьы Берзег ихылҵшьҭра иалҵыз Асым Берзег доуҳала аҵыхәтәантәи ауасиаҭ ҟаиҵеит, Черқьессиантәи иааргаз анышә анышәынҭра иқәыԥсаны.<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref>{{Reflist}} [[Акатегориа:1881 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:1804 шықәсазы ииз]] msbaj0b6en4fdadkz0j7tdemybjvw1q 149284 149272 2024-11-06T22:54:32Z Мӡымҭа 15048 149284 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег|афото=QerandiqoBerzegCircassia.png|агерб=Ubykh banner.png}}'''Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег''' ([[Аубла бызшәа|убых]]: Барзагь Гьарандыхъва ХӀаджы; [[Адыга бызшәақәа|Адыга]]: Бэрзэдж Джэрандыкъо Хьаджэ; [[Османтәи аимпериа|Османтәи]]: كيراندوك برزك پاشا) — Ачерқьесцәа Рконфедерациа аҳәынҭқарра ахада, аубых политик, ар рԥыза, ашьҭахьгьы [[Османтәи аимпериа|Османтәи]] акомандаҟаҵаҩ. Иԥсҭазаара аиҳарак, иқәыԥшра ашықәсқәагьы налаҵаны, аурыс-черқьестә еибашьра афронтқәа рҿы ихигеит. Ачерқьесцәа ргеноцид ашьҭахь, Османтәи адгьылқәа рахь дхырҵәан. Черкесиа аурысцәа дырҿагыланы дахьаҿагылаз азы, асулҭан Абдулазиз "Паша" ҳәа ачын ииҭеит. Аҭырқәа-аурыс еибашьраан ачерқьесцәа злахәыз арратә хәҭа аԥҵаны Османтәи аҳәынҭқарра дазықәԥон. == Абиографиа == [[Афаил:Ubykh_banner.png|слева|мини|Кьарантыхә Берзег дызҵанакуа Берзегцәа рҭаацәара Ҭамга]] Инышәынҭраҿы иану адыррақәа рыла, иара диит 1802 ашықәсазы. Ачерқьесцәа рҭоурых рмыҩит, насгьы аинформациа зегьы аурыс хыҵхырҭақәа рҟынтәи иаауеит, убри аҟынтә Берзег раԥхьатәи иԥсҭазаара иазкны ирацәаны иаҳдыруам. Кьарантыхә Берзег диит Черқьесиа Шәача араион Муҭыхәасуа ақыҭан.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> Иабду Муҳаммед Берзег ихьӡуп, иаб Ҳатаџьуқ Берзег ихьӡуп, иаб иашьа Исмаил Берзег ихьӡуп.<ref name=":8" /> === Арратә кариера === ==== Аурыс-черқьестә еибашьра ==== Раԥхьаӡатәи иарратә еихьӡара дуқәа иреиуоуп 1841 ашықәс азы Аҟәа иҟаз Саӡтәи атәылаҿацә аурысқәа рҟынтәи рымхра. Убри ашықәсан уи аинрал Анреп дииааит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1846 шықәсазы Исмаил Берзег данԥсы ашьҭахь, Убыхтәи атәылаҿацә ахадас далырхит. 1846 шықәсазы маи 14 рзы Польшатәи Аҳәынҭқарра Ахада Адам Чарториски изиҩит:<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref> [[Афаил:Qerandiqo_Berzeg.jpg|слева|мини|256x256пкс|Герандыко Берзег Сҭампыл дхҵәаны дыҟоуп. Апатреҭ ҭырхит Абдуллаҳ аишьцәа.]] {{Ацитата|Ҳажәларқәа еиднакылоит ахақәиҭреи ахьыԥшымреи ргәазыҳәара, иара убас ирзеиԥшу аӷа иҟазаара. Урыстәылатәи арра иацәцаз аполякцәеи егьырҭ ауааи бзианы срыдыркылоит, ибзианы срызныҟәоит. Иара убас, артиллериатәи аинженертәи корпус амаиор Казимир Гордонгьы сара сицны Черқьесиа дсыдыркылоит, даараӡа ибзианы дсыхылаԥшуеит, ҳзеиԥш аӷа иҿагылараҿы ацхыраара ҳаҭаразы иаҭаххо зегьы изыҟасҵоит. Иабжьгарақәа ҳарзыӡырҩуеит, Польша апрезидент ицҳаражәҳәаҩ иеиԥш ҳаизыҟалоит.}} 1854 ашықәс азы иреиҳау акампаниа мҩаԥызгаз Берзег аурыс ар иааннакылаз аҭыԥқәеи абаагәарақәеи рырхынҳәразы ддәықәлеит, насгьы уи ақәҿиарақәа рацәаны иоуит.<ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> 1857 ашықәс азы Исмаил Заиуши иареи еидкыланы Гагра ақалақь аҿы аурыс мчқәа ирыжәлеит. 1860 ашықәс азы Ачерқьесцәа Реизара ахадас далырхит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Апарламенттә ҳәынҭқарра Урыстәылатәи Аҳәынҭқар II ишьақәиргылеит 1861 шықәса асентябр мзазы. Аҭынчра ашьақәыргыларазы Алықьсандри иареи еиқәшәеит. Берзег аурыс ҳәынҭқар дигәра игарц иҽазишәеит:<ref name=":9" />   [[Афаил:Gerandiqo_Berzeg.jpg|мини|Кьарантыхә Берзег]] Аха аҳ иҳәынҭқарра ачерқьесцәа Кавказ иалырцарц рҭахын, абсолютнтәи анапхгара аиуразы, Ачерқьесиа анексиа Урыстәыла амбициақәа рзы иазхомызт. Аҳ еснагь иаб Николаи I иполитика ицҵон, ачерқьесцәа аҭынчразы иҟарҵоз ажәалагалақәа мап рцәикуан. Апарламент аилатәара мҩаԥыргеит, Урыстәыла адҵақәа мап рыцәкразы аӡбара рыдыркылеит. Ассамблеиа иаарласны Османтәи Аимпериеи Еиду Аҳәынҭқарреи рахь аделегациақәа рышьҭит, аҩтәылак рҟынтәи адгылара аиуразы. Британиатәи аделегатцәа ажәа рырҭеит ихьыԥшым Черкесиа азхаҵара, иара убасгьы еидгыланы еидгыло ҳәынҭқарраны иҟалар Париж аҟынтәи азхаҵара шроуа. Османтәи аимпериаҿы ачерқьесцәа русқәа рзы иҷыдоу акомитет еиҿкаан, аҭыԥантәи аԥсылманцәа рҟынтәи ацхыраара роуит.[1] Апарламент ахыбра рбылит адесанттә гәыԥ 1862 шықәса ииуль мзазы. Уи ашьҭахь, Аизара ахантәаҩы Герандико Берзег иқалақь Мутиксва (уажәы ‘Пластунк’) арегион аҿы Аизара аизарақәа рымҩаԥгара иалагеит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1864 азы аиааира ашьҭахь, Берзег аибашьра аанкылареи аҿагылара ацҵареи рыбжьара еиҟәыҭханы дыҟан. Аԥсылман ҵарауаа дрызҵааит, уимоу, Аԥснытәи аҭауад Михаил Чачбагьы диԥылеит ари азҵаара далацәажәарц.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Иара дыҟамызт, 3 нызқьҩык рыла иҟаз иар аурысцәа рықәланы, зынӡа иқәырхеит. Раԥхьаӡа аҿагылара ацҵара шиӡбазгьы,<ref name=":8" /> Берзег изхоз асолдаҭцәа реизгара илымшеит 1864 шықәсазы март 24 азы Берзег ачерқьесцәа рырратә усура ааникылт ҳәа иҳәеит, убри аҟнытә Османтәи атәылақәа рахь дхырҵәан.<ref name=":8" /> Ахҵәара дцаанӡа аҵыхәтәантәи ажәахә ҟаиҵеит: ==== Ахҵәара ==== Берзег динхаҵарала дыԥсылманын,<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1839, 1849, 1879 шықәсқәа рзы Ҳаџьра дцеит. Инышәынҭра иану адыррақәа рыла, уи ԥҳәысс диман Аишь Едыҷ Ҳаным. == Игәалашәара == === Игәалашәаратә нышәынҭра === 2021 ашықәс азы Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын аҭагылазаашьа ргәы ԥызжәаз ачерқьес активистцәа аҳаҭгәын аиҭашьақәыргыларазы акампаниа мҩаԥыргеит. 2022 шықәса амарҭь мзазы, Маниас араион ахада Кораи Челик араион аҿы иҟоу аԥсыжырҭақәа дырҭааит, Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын еилаҳаны иахьыҟаз даара иџьеишьеит, насгьы иҳәеит ачерқьестә ассоциациақәа рыҿцәажәарала аҳаҭгәын аиҭашьақәыргылара дшадгыло.<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek - Balıkesir Haberleri |url=https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322131205/https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=www.haberturk.com |language=Türkçe}}</ref>Ҭырқәтәылатәи аҳәынҭқарреи ачерқьестә еиҿкаарақәеи русеицура иалагеит, насгьы амавзолеи аргылара хыркәшахеит 2022 шықәса аиун мзазы. Ацеремониа аартра ацеремониа рхы аладырхәит ачерқьесцәа рнапхгаҩцәа, Берзегцәа рҭаацәара ахаҭарнакцәа, апарламент адепутатцәа, егьырҭ акыр зҵазкуа ауаа. Ацеремониаҿы Фатиҳа лыбжьы рҳәеит, Берзег изы аныҳәарақәа ҟарҵеит. Адепутат Иавуз Субаши иажәахә аҿы иҳәеит: "Шәбызшәа шәыхьчар, уажәшьҭантәи иҟалараны иҟоу аԥхасҭа шәԥырхагахоит. Уахь адингьы алахәуп".<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref> Ҳаџьы Берзег аҵыхәтәантәи иуасиаҭ иԥсыбаҩ ахәҭак иқалақь гәакьа Черқьесиа анышә дамардеит ҳәа акәын. Аха анышәынҭра аартны уи аҟәырҷахқәа рагара ԥсылманла иахәҭам ҳәа иахьыԥхьаӡаз азы, анышәынҭра ахьыҟаз Тепечиктәи араион аҟынтәи иаагаз символтә нышәынҭрак Берзег дахьиз адгьыл ахь ииагахеит, игәаԥхара анагӡаразы. Уи адагьы, Ҳаџьы Берзег ихылҵшьҭра иалҵыз Асым Берзег доуҳала аҵыхәтәантәи ауасиаҭ ҟаиҵеит, Черқьессиантәи иааргаз анышә анышәынҭра иқәыԥсаны.<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref>{{Reflist}} [[Акатегориа:1881 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:1804 шықәсазы ииз]] o59oh5m8d7qiup0pssslzltvouajgzf 149287 149284 2024-11-07T10:08:41Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег]] в [[Берзег, Ҳаџьы Кьарантыхә]] 149284 wikitext text/x-wiki {{Акарточка аполитик|ахьӡ=Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег|афото=QerandiqoBerzegCircassia.png|агерб=Ubykh banner.png}}'''Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег''' ([[Аубла бызшәа|убых]]: Барзагь Гьарандыхъва ХӀаджы; [[Адыга бызшәақәа|Адыга]]: Бэрзэдж Джэрандыкъо Хьаджэ; [[Османтәи аимпериа|Османтәи]]: كيراندوك برزك پاشا) — Ачерқьесцәа Рконфедерациа аҳәынҭқарра ахада, аубых политик, ар рԥыза, ашьҭахьгьы [[Османтәи аимпериа|Османтәи]] акомандаҟаҵаҩ. Иԥсҭазаара аиҳарак, иқәыԥшра ашықәсқәагьы налаҵаны, аурыс-черқьестә еибашьра афронтқәа рҿы ихигеит. Ачерқьесцәа ргеноцид ашьҭахь, Османтәи адгьылқәа рахь дхырҵәан. Черкесиа аурысцәа дырҿагыланы дахьаҿагылаз азы, асулҭан Абдулазиз "Паша" ҳәа ачын ииҭеит. Аҭырқәа-аурыс еибашьраан ачерқьесцәа злахәыз арратә хәҭа аԥҵаны Османтәи аҳәынҭқарра дазықәԥон. == Абиографиа == [[Афаил:Ubykh_banner.png|слева|мини|Кьарантыхә Берзег дызҵанакуа Берзегцәа рҭаацәара Ҭамга]] Инышәынҭраҿы иану адыррақәа рыла, иара диит 1802 ашықәсазы. Ачерқьесцәа рҭоурых рмыҩит, насгьы аинформациа зегьы аурыс хыҵхырҭақәа рҟынтәи иаауеит, убри аҟынтә Берзег раԥхьатәи иԥсҭазаара иазкны ирацәаны иаҳдыруам. Кьарантыхә Берзег диит Черқьесиа Шәача араион Муҭыхәасуа ақыҭан.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> Иабду Муҳаммед Берзег ихьӡуп, иаб Ҳатаџьуқ Берзег ихьӡуп, иаб иашьа Исмаил Берзег ихьӡуп.<ref name=":8" /> === Арратә кариера === ==== Аурыс-черқьестә еибашьра ==== Раԥхьаӡатәи иарратә еихьӡара дуқәа иреиуоуп 1841 ашықәс азы Аҟәа иҟаз Саӡтәи атәылаҿацә аурысқәа рҟынтәи рымхра. Убри ашықәсан уи аинрал Анреп дииааит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1846 шықәсазы Исмаил Берзег данԥсы ашьҭахь, Убыхтәи атәылаҿацә ахадас далырхит. 1846 шықәсазы маи 14 рзы Польшатәи Аҳәынҭқарра Ахада Адам Чарториски изиҩит:<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref> [[Афаил:Qerandiqo_Berzeg.jpg|слева|мини|256x256пкс|Герандыко Берзег Сҭампыл дхҵәаны дыҟоуп. Апатреҭ ҭырхит Абдуллаҳ аишьцәа.]] {{Ацитата|Ҳажәларқәа еиднакылоит ахақәиҭреи ахьыԥшымреи ргәазыҳәара, иара убас ирзеиԥшу аӷа иҟазаара. Урыстәылатәи арра иацәцаз аполякцәеи егьырҭ ауааи бзианы срыдыркылоит, ибзианы срызныҟәоит. Иара убас, артиллериатәи аинженертәи корпус амаиор Казимир Гордонгьы сара сицны Черқьесиа дсыдыркылоит, даараӡа ибзианы дсыхылаԥшуеит, ҳзеиԥш аӷа иҿагылараҿы ацхыраара ҳаҭаразы иаҭаххо зегьы изыҟасҵоит. Иабжьгарақәа ҳарзыӡырҩуеит, Польша апрезидент ицҳаражәҳәаҩ иеиԥш ҳаизыҟалоит.}} 1854 ашықәс азы иреиҳау акампаниа мҩаԥызгаз Берзег аурыс ар иааннакылаз аҭыԥқәеи абаагәарақәеи рырхынҳәразы ддәықәлеит, насгьы уи ақәҿиарақәа рацәаны иоуит.<ref name=":0">{{Cite web |date= |title=Giranduko Berzeg |url=http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731183002/http://www.kafkasevi.com/index.php/whoswho/detail/3666 |archive-date=31 Temmuz 2019 |access-date= |website= |publisher=}}</ref> 1857 ашықәс азы Исмаил Заиуши иареи еидкыланы Гагра ақалақь аҿы аурыс мчқәа ирыжәлеит. 1860 ашықәс азы Ачерқьесцәа Реизара ахадас далырхит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Апарламенттә ҳәынҭқарра Урыстәылатәи Аҳәынҭқар II ишьақәиргылеит 1861 шықәса асентябр мзазы. Аҭынчра ашьақәыргыларазы Алықьсандри иареи еиқәшәеит. Берзег аурыс ҳәынҭқар дигәра игарц иҽазишәеит:<ref name=":9" />   [[Афаил:Gerandiqo_Berzeg.jpg|мини|Кьарантыхә Берзег]] Аха аҳ иҳәынҭқарра ачерқьесцәа Кавказ иалырцарц рҭахын, абсолютнтәи анапхгара аиуразы, Ачерқьесиа анексиа Урыстәыла амбициақәа рзы иазхомызт. Аҳ еснагь иаб Николаи I иполитика ицҵон, ачерқьесцәа аҭынчразы иҟарҵоз ажәалагалақәа мап рцәикуан. Апарламент аилатәара мҩаԥыргеит, Урыстәыла адҵақәа мап рыцәкразы аӡбара рыдыркылеит. Ассамблеиа иаарласны Османтәи Аимпериеи Еиду Аҳәынҭқарреи рахь аделегациақәа рышьҭит, аҩтәылак рҟынтәи адгылара аиуразы. Британиатәи аделегатцәа ажәа рырҭеит ихьыԥшым Черкесиа азхаҵара, иара убасгьы еидгыланы еидгыло ҳәынҭқарраны иҟалар Париж аҟынтәи азхаҵара шроуа. Османтәи аимпериаҿы ачерқьесцәа русқәа рзы иҷыдоу акомитет еиҿкаан, аҭыԥантәи аԥсылманцәа рҟынтәи ацхыраара роуит.[1] Апарламент ахыбра рбылит адесанттә гәыԥ 1862 шықәса ииуль мзазы. Уи ашьҭахь, Аизара ахантәаҩы Герандико Берзег иқалақь Мутиксва (уажәы ‘Пластунк’) арегион аҿы Аизара аизарақәа рымҩаԥгара иалагеит.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1864 азы аиааира ашьҭахь, Берзег аибашьра аанкылареи аҿагылара ацҵареи рыбжьара еиҟәыҭханы дыҟан. Аԥсылман ҵарауаа дрызҵааит, уимоу, Аԥснытәи аҭауад Михаил Чачбагьы диԥылеит ари азҵаара далацәажәарц.<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> Иара дыҟамызт, 3 нызқьҩык рыла иҟаз иар аурысцәа рықәланы, зынӡа иқәырхеит. Раԥхьаӡа аҿагылара ацҵара шиӡбазгьы,<ref name=":8" /> Берзег изхоз асолдаҭцәа реизгара илымшеит 1864 шықәсазы март 24 азы Берзег ачерқьесцәа рырратә усура ааникылт ҳәа иҳәеит, убри аҟнытә Османтәи атәылақәа рахь дхырҵәан.<ref name=":8" /> Ахҵәара дцаанӡа аҵыхәтәантәи ажәахә ҟаиҵеит: ==== Ахҵәара ==== Берзег динхаҵарала дыԥсылманын,<ref name=":8">{{Cite web |date=21 Haziran 2018 |title=Хаджи Догомуко Керендуко - последний "принц" убыхов |url=https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230613050150/https://dzen.ru/media/caucasus_anthropology/hadji-dogomuko-kerenduko-poslednii-princ-ubyhov-5b2a7e0695899600a8768e51 |archive-date=13 Haziran 2023 |access-date=13 Haziran 2023}}</ref> 1839, 1849, 1879 шықәсқәа рзы Ҳаџьра дцеит. Инышәынҭра иану адыррақәа рыла, уи ԥҳәысс диман Аишь Едыҷ Ҳаным. == Игәалашәара == === Игәалашәаратә нышәынҭра === 2021 ашықәс азы Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын аҭагылазаашьа ргәы ԥызжәаз ачерқьес активистцәа аҳаҭгәын аиҭашьақәыргыларазы акампаниа мҩаԥыргеит. 2022 шықәса амарҭь мзазы, Маниас араион ахада Кораи Челик араион аҿы иҟоу аԥсыжырҭақәа дырҭааит, Ҳаџьи Берзег иҳаҭгәын еилаҳаны иахьыҟаз даара иџьеишьеит, насгьы иҳәеит ачерқьестә ассоциациақәа рыҿцәажәарала аҳаҭгәын аиҭашьақәыргылара дшадгыло.<ref name=":6">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek |url=https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322125359/https://www.haberler.com/yerel/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-14813389-haberi/ |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":7">{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez Komutanın Mezarı Restore Edilecek |url=http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20230312165126/http://www.olay53.com/haber/cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek-962386.htm |archive-date=12 Mart 2023 |access-date=24 Mart 2022 |website=Olay53.com |language=Türkçe}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 Mart 2022 |title=Çerkez komutanın mezarı restore edilecek - Balıkesir Haberleri |url=https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322131205/https://www.haberturk.com/balikesir-haberleri/95755072-cerkez-komutanin-mezari-restore-edilecek |archive-date=22 Mart 2022 |access-date=24 Mart 2022 |website=www.haberturk.com |language=Türkçe}}</ref>Ҭырқәтәылатәи аҳәынҭқарреи ачерқьестә еиҿкаарақәеи русеицура иалагеит, насгьы амавзолеи аргылара хыркәшахеит 2022 шықәса аиун мзазы. Ацеремониа аартра ацеремониа рхы аладырхәит ачерқьесцәа рнапхгаҩцәа, Берзегцәа рҭаацәара ахаҭарнакцәа, апарламент адепутатцәа, егьырҭ акыр зҵазкуа ауаа. Ацеремониаҿы Фатиҳа лыбжьы рҳәеит, Берзег изы аныҳәарақәа ҟарҵеит. Адепутат Иавуз Субаши иажәахә аҿы иҳәеит: "Шәбызшәа шәыхьчар, уажәшьҭантәи иҟалараны иҟоу аԥхасҭа шәԥырхагахоит. Уахь адингьы алахәуп".<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref> Ҳаџьы Берзег аҵыхәтәантәи иуасиаҭ иԥсыбаҩ ахәҭак иқалақь гәакьа Черқьесиа анышә дамардеит ҳәа акәын. Аха анышәынҭра аартны уи аҟәырҷахқәа рагара ԥсылманла иахәҭам ҳәа иахьыԥхьаӡаз азы, анышәынҭра ахьыҟаз Тепечиктәи араион аҟынтәи иаагаз символтә нышәынҭрак Берзег дахьиз адгьыл ахь ииагахеит, игәаԥхара анагӡаразы. Уи адагьы, Ҳаџьы Берзег ихылҵшьҭра иалҵыз Асым Берзег доуҳала аҵыхәтәантәи ауасиаҭ ҟаиҵеит, Черқьессиантәи иааргаз анышә анышәынҭра иқәыԥсаны.<ref name=":2">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185200/https://www.haberler.com/guncel/manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119-haberi/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Haberler |language=Türkçe}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=11 Haziran 2022 |title=Manyas'ta Çerkes Osmanlı komutanının anıt mezarı yenilendi |url=https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220611185218/https://www.sondakika.com/haber/haber-manyas-ta-cerkes-osmanli-komutaninin-anit-mezari-15009119/ |archive-date=11 Haziran 2022 |access-date=11 Haziran 2022 |website=Son Dakika |language=Türkçe}}</ref>{{Reflist}} [[Акатегориа:1881 шықәсазы иԥсыз]] [[Акатегориа:1804 шықәсазы ииз]] o59oh5m8d7qiup0pssslzltvouajgzf Алахәыла ахцәажәара:Мӡымҭа 3 44525 149283 2024-11-06T22:01:12Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Асалам}}— ~~~~» 149283 wikitext text/x-wiki {{Асалам}}— [[Алахәыла:Fraxinus.cs|Fraxinus.cs]] ([[Алахәыла ахцәажәара:Fraxinus.cs|ахцәажәара]]) 22:01, 6 абҵарамза 2024 (UTC) 9n9tj9z6msjbvvq204gz34y8p02i4pn Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег 0 44526 149288 2024-11-07T10:08:41Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Ҳаџьы Кьарантыхә Берзег]] в [[Берзег, Ҳаџьы Кьарантыхә]] 149288 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Берзег, Ҳаџьы Кьарантыхә]] i1819xajyz7n8gsrokotpawm72xyhag Акатегориа:Италиа иҟоу аблахкыгарҭақәа 14 44527 149289 2024-11-07T10:11:31Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commonscat|Visitor attractions in Italy}} [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Европа аблахкыгарҭақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу атуризм|блахкыгарҭақәа]]» 149289 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Visitor attractions in Italy}} [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Европа аблахкыгарҭақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу атуризм|блахкыгарҭақәа]] ltihfreiwfd58gm6gmui4fnxmkjnhyh Акатегориа:Италиа иҟоу атуризм 14 44528 149290 2024-11-07T10:13:22Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commonscat|Tourism in Italy}} {{cat main}} [[Акатегориа:Италиа иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа|туризм]] [[Акатегориа:Атуризм атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Атуризм Европатәи атәылақәа рыла]]» 149290 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Tourism in Italy}} {{cat main}} [[Акатегориа:Италиа иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа|туризм]] [[Акатегориа:Атуризм атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Атуризм Европатәи атәылақәа рыла]] mbcq5dz0rhofhawzzlt4smnhn964cgg Акатегориа:Италиа иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа 14 44529 149291 2024-11-07T10:15:34Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «[[Акатегориа:Амаҵзурақәа рсектор Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Амаҵзурақәа русхкқәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ааглыхра|маҵзурақәа]]» 149291 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Амаҵзурақәа рсектор Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Амаҵзурақәа русхкқәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ааглыхра|маҵзурақәа]] nonfmetg57f4arnqjrhhzmwdqg6lqpy Акатегориа:Италиа иҟоу ааглыхра 14 44530 149292 2024-11-07T10:17:40Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commonscat|Industry in Italy}} [[Акатегориа:Economy of Italy]] [[Акатегориа:Ааглыхра атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономика аусхкқәа Европатәи атәылақәа рыла]]» 149292 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Industry in Italy}} [[Акатегориа:Economy of Italy]] [[Акатегориа:Ааглыхра атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономика аусхкқәа Европатәи атәылақәа рыла]] 1era3xrluf36i9tki90v1ind072jvhg 149293 149292 2024-11-07T10:19:03Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Economy of Italy]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Италиа аекономика]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149293 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Industry in Italy}} [[Акатегориа:Италиа аекономика|ааглыхра]] [[Акатегориа:Ааглыхра атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономика аусхкқәа Европатәи атәылақәа рыла]] b4zmba24zv0o0vm0ju220w2g1kzo51o Акатегориа:Европа аекономикақәа атәылақәа рыла 14 44531 149295 2024-11-07T10:20:11Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Европа аекономикақәа атәылақәа рыла]] в [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] 149295 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] pgxdiphniwvcuqfmf419qe9nypbyis9 149296 149295 2024-11-07T10:20:25Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] 149296 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа 14 44532 149303 2024-11-07T10:22:24Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] в [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] 149303 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] b2dt6ei4mjynypch0p7g3h3w2jznbog 149304 149303 2024-11-07T10:22:35Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу амаҵзурақәа русхкқәа]] 149304 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу аекономика аусхкқәа 14 44533 149306 2024-11-07T10:22:59Z Fraxinus.cs 8381 Fraxinus.cs переименовал страницу [[Акатегориа:Қырҭтәылаҿы иҟоу аекономика аусхкқәа]] в [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] 149306 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[:Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] 59njcfxdolm6luqnthsh9sd12tlo73t 149307 149306 2024-11-07T10:23:09Z Fraxinus.cs 8381 Удалено перенаправление на [[Акатегориа:Қырҭтәыла иҟоу аекономика аусхкқәа]] 149307 wikitext text/x-wiki {{db}} 92iur1tzx6wx60knwgcqvsdr8bz6wnj Акатегориа:Италиа аекономика 14 44534 149308 2024-11-07T10:25:03Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Economy of Italy}} {{Cat main}} [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу аекономикақәа]] [[Акатегориа:Италиа|економика]]» 149308 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Economy of Italy}} {{Cat main}} [[Акатегориа:Аекономикақәа Европатәи атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу аекономикақәа]] [[Акатегориа:Италиа|економика]] e79w0rkl8uz5sgya8muxw11bih1f1w4 Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу аекономикақәа 14 44535 149309 2024-11-07T10:26:43Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: « [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла аекономика| економикақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа|+економикақәа]]» 149309 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла аекономика| економикақәа]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа|+економикақәа]] 4kxvrjgovzslsr3gdxdh4rry6ojelh7 Акатегориа:Европатәи Аидгыла аекономика 14 44536 149310 2024-11-07T10:28:31Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Economy of the European Union}} [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла|економика]] [[Акатегориа:Европа аекономикақәа арегионқәа рыла]]» 149310 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Economy of the European Union}} [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла|економика]] [[Акатегориа:Европа аекономикақәа арегионқәа рыла]] h1d4riq2otl63u0pdb1efhwmc065t7z Акатегориа:Европа аекономикақәа арегионқәа рыла 14 44537 149311 2024-11-07T10:29:57Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «[[Акатегориа:Аекономикақәа арегионқәа рыла|.]] [[Акатегориа:Европа аекономика| регионқәа]] [[Акатегориа:Европатәи арегионқәа| економикақәа]]» 149311 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Аекономикақәа арегионқәа рыла|.]] [[Акатегориа:Европа аекономика| регионқәа]] [[Акатегориа:Европатәи арегионқәа| економикақәа]] 3c3oz6zwwk8fy4kx7ol5vwsb6kzbsg4 Акатегориа:Европатәи Аидгыла иалахәу атәылақәа 14 44538 149312 2024-11-07T10:33:56Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Member states of the European Union}} {{Cat main|Европатәи Аидгыла иалахәу атәыла}} [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла агеографиа|иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Адунеижәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рлахәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу аҳәынҭқаррақәа]]» 149312 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Member states of the European Union}} {{Cat main|Европатәи Аидгыла иалахәу атәыла}} [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла агеографиа|иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Адунеижәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рлахәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу аҳәынҭқаррақәа]] ab7fpatxe3o1n8mr8dkwjpa7f0lqoof 149314 149312 2024-11-07T10:36:12Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу аҳәынҭқаррақәа]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149314 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Member states of the European Union}} {{Cat main|Европатәи Аидгыла иалахәу атәыла}} [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла агеографиа|иалахәу атәылақәа]] [[Акатегориа:Адунеижәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рлахәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа]] epdzsg8rpdy5ajoalfyjlaipj324jlk Акатегориа:Европатәи Аидгыла агеографиа 14 44539 149313 2024-11-07T10:35:13Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Cat main}} [[Акатегориа:Европа агеографиа|-]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла|географиа]]» 149313 wikitext text/x-wiki {{Cat main}} [[Акатегориа:Европа агеографиа|-]] [[Акатегориа:Европатәи Аидгыла|географиа]] jt78yftpmghryq97uje9e5rpz2eb8nf Акатегориа:Европа ахеилак иалахәу атәылақәа 14 44540 149315 2024-11-07T10:37:11Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Cat main}} [[Акатегориа:Адунеижәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рлахәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак|иалахәу атәылақәа]]» 149315 wikitext text/x-wiki {{Cat main}} [[Акатегориа:Адунеижәларбжьаратәи аиҿкаарақәа рлахәылақәа]] [[Акатегориа:Европа ахеилак|иалахәу атәылақәа]] fjsqxl0j4b0j5emboyebuypr3lmk27k Акатегориа:Атеатрқәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи 14 44541 149416 2024-11-07T11:17:24Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Theaters by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:театрқәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Атеатрқәа атәылақәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атеатрқәа ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқ...» 149416 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Theaters by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:театрқәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Атеатрқәа атәылақәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атеатрқәа ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| театрқәа]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи анхарҭаҭыԥқәа рылеи| театрқәа]] [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи анхарҭаҭыԥқәа рылеи| театрқәа]] pv8773g937rkt1m88zlznbklrkf8d4g 149417 149416 2024-11-07T11:18:22Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи анхарҭаҭыԥқәа рылеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149417 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Theaters by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:театрқәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Атеатрқәа атәылақәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атеатрқәа ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| театрқәа]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| театрқәа]] [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи анхарҭаҭыԥқәа рылеи| театрқәа]] 43z7jwgauvue8dne5k9wkkjos614frg 149420 149417 2024-11-07T11:24:22Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи анхарҭаҭыԥқәа рылеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149420 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Theaters by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:театрқәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Атеатрқәа атәылақәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атеатрқәа ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| театрқәа]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| театрқәа]] [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| театрқәа]] 7j9u1ofylzcqe5hh1rt4qh7efaohvek Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи 14 44542 149418 2024-11-07T11:19:56Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Culture by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:культура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Акультура ақалақьқәа рылеи| тәылақәа]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рыла|-қалақьқәа]] Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқ...» 149418 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Culture by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:культура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Акультура ақалақьқәа рылеи| тәылақәа]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рыла|-қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи|культура]] qn656iqhxx2sgcr7mf4nciagrfo4mvf 149419 149418 2024-11-07T11:20:28Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Акультура ақалақьқәа рылеи]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Акультура ақалақьқәа рыла]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149419 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Culture by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:культура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Акультура ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рыла|-қалақьқәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи|культура]] flyual1h9mwbc0yy2khc2d1h4qow4sb Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи 14 44543 149421 2024-11-07T11:25:12Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} {{DEFAULTSORT:блахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рыла|*қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] Акатегориа:Атуризм атәылақәа рылеи ақалақьқ...» 149421 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} {{DEFAULTSORT:блахкыгарҭақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа атәылақәа рыла|*қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Атуризм атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| блахкыгарҭақәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Акультура атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| блахкыгарҭақә]] 7hqiqteugdi828fzgb39wl0dsz5zwri Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа ақалақьқәа рыла 14 44544 149422 2024-11-07T11:29:38Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Visitor attractions by city}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} {{DEFAULTSORT:блахкыгарҭақәа ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа аҭыԥқәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аԥсшьара ақалақьқәа рыла| блахкыгарҭақәа]] Акатегориа:Атуризм ақалақьқәа рыла| бл...» 149422 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Visitor attractions by city}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} {{DEFAULTSORT:блахкыгарҭақәа ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аблахкыгарҭақәа аҭыԥқәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аԥсшьара ақалақьқәа рыла| блахкыгарҭақәа]] [[Акатегориа:Атуризм ақалақьқәа рыла| блахкыгарҭақәа]] 3t0abb7rjmu6rs6z7tk0333duxg4aec Акатегориа:Аԥсшьара ақалақьқәа рыла 14 44545 149423 2024-11-07T11:35:22Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:ԥсшьара ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аԥсшьара аҭыԥқәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақалақьқәа рыла]]» 149423 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:ԥсшьара ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аԥсшьара аҭыԥқәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақалақьқәа рыла]] ei26by4e9vj0qb56k7l0vrozeex1626 Акатегориа:Атуризм ақалақьқәа рыла 14 44546 149424 2024-11-07T11:37:05Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{commonscat|Tourism by city}} {{DEFAULTSORT:туризм ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Атуризм| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономикақәа ақалақьқәа рыла| туризм]]» 149424 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Tourism by city}} {{DEFAULTSORT:туризм ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Атуризм| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономикақәа ақалақьқәа рыла| туризм]] isewn4rp1iq23ign0kg2ut3ohzi44d0 Акатегориа:Аекономикақәа ақалақьқәа рыла 14 44547 149425 2024-11-07T11:39:20Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{commonscat|Economy by city}} {{DEFAULTSORT:економикақәа ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аекономикақәа| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономиатә географиаy| ]] [[Акатегориа:Ақалақьтә економика]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақалақьқәа рыла]]» 149425 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Economy by city}} {{DEFAULTSORT:економикақәа ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аекономикақәа| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономиатә географиаy| ]] [[Акатегориа:Ақалақьтә економика]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақалақьқәа рыла]] 3b9k3pcylcfprzcyptxqq7jf2bz9euv 149426 149425 2024-11-07T11:39:33Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Аекономиатә географиаy]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Аекономиатә географиа]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149426 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Economy by city}} {{DEFAULTSORT:економикақәа ақалақьқәа рыла}} [[Акатегориа:Аекономикақәа| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономиатә географиа| ]] [[Акатегориа:Ақалақьтә економика]] [[Акатегориа:Акатегориақәа ақалақьқәа рыла]] gcxm37838jahq3sz04mz7ruq4rej2nw Акатегориа:Ақалақьтә економика 14 44548 149427 2024-11-07T11:41:14Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Cat main}} {{DEFAULTSORT:қалақьтә економика}} [[Акатегориа:Ақалақьтәи ақыҭатәи арегионалтәи економика]] [[Акатегориа:Ақалақьргылара]] [[Акатегориа:Ақалақь ауаажәларра|економика]]» 149427 wikitext text/x-wiki {{Cat main}} {{DEFAULTSORT:қалақьтә економика}} [[Акатегориа:Ақалақьтәи ақыҭатәи арегионалтәи економика]] [[Акатегориа:Ақалақьргылара]] [[Акатегориа:Ақалақь ауаажәларра|економика]] s3cwm6df5gyso8q72gthwdrw9ag2187 Акатегориа:Атуризм атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи 14 44549 149428 2024-11-07T11:44:13Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:туризм атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Атуризм ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Атуризм атәылақәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| туризм]] Акатегори...» 149428 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:туризм атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Атуризм ақалақьқәа рыла| тәылақәа]] [[Акатегориа:Атуризм атәылақәа рыла| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи| туризм]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] 7cv2jq66bj2yrn6rzfx58162twmq2me Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи 14 44550 149429 2024-11-07T11:46:01Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Economy by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:економикақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла|*қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономикақәа ақалақьқәа рыла|*тәылақәа]] Акатегориа:Атемақәа атәылақәа ры...» 149429 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Economy by city by country}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{DEFAULTSORT:економикақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи}} [[Акатегориа:Аекономикақәа атәылақәа рыла|*қалақьқәа]] [[Акатегориа:Аекономикақәа ақалақьқәа рыла|*тәылақәа]] [[Акатегориа:Атемақәа атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] nfr1fovus5gjt962fo4ugjvbcx95ui6 Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи ақалақьқәа рыла 14 44551 149431 2024-11-07T11:51:50Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Commons category|Buildings in Italy by municipality}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи| қалақьқәа]] Акатегориа:Акатегориақәа Италиатәи ақалақьқәа ры...» 149431 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Buildings in Italy by municipality}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Акатегориақәа Италиатәи ақалақьқәа рыла|хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аҟаҵарақәеи еихшарала| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Италиатәи архитектура аҭыԥқәа рыла| қалақьқәа]] eba1qqgmvg8fhepctzfnqsz315jy9l7 149432 149431 2024-11-07T11:52:43Z Fraxinus.cs 8381 Удaлeнa [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аҟаҵарақәеи еихшарала]]; Дoбaвлeнa [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи еихшарала]] [[ВП:HC|HotCat]] ацхыраарала 149432 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Buildings in Italy by municipality}} {{Аконтеинер акатегориа}} {{CatAutoTOC}} [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи атәылақәа рылеи ақалақьқәа рылеи]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Акатегориақәа Италиатәи ақалақьқәа рыла|хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи еихшарала| қалақьқәа]] [[Акатегориа:Италиатәи архитектура аҭыԥқәа рыла| қалақьқәа]] hms6f366af3vnno5n6jxegjr0fc33hm Акатегориа:Италиатәи архитектура аҭыԥқәа рыла 14 44552 149433 2024-11-07T11:53:43Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: « [[Акатегориа:Италиа архитектура| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Италиа аҭоурых аҭыԥқәа рыла|-архитектура]]» 149433 wikitext text/x-wiki [[Акатегориа:Италиа архитектура| ҭыԥқәа]] [[Акатегориа:Италиа аҭоурых аҭыԥқәа рыла|-архитектура]] 7ww8wkuz1ksghwiidhfkj44h80d8hg7 Акатегориа:Италиа аҭоурых аҭыԥқәа рыла 14 44553 149435 2024-11-07T11:55:33Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Аҭоурых аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа аҭоурых| ҭыԥқәа]]» 149435 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Аҭоурых аҭыԥқәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа аҭоурых| ҭыԥқәа]] 1tnf4wv4xriwvsmwvrrrfvcxy8it3ip Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи еихшарала 14 44554 149436 2024-11-07T11:58:39Z Fraxinus.cs 8381 Новая страница: «{{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи| аихшарала]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи 1-тәи аҩаӡара административтә шаразы атәылақәа рыла]] Акатегориа:Италиа административтә еихшарақәа|+хыбрақәеи аргыламҭақә...» 149436 wikitext text/x-wiki {{Аконтеинер акатегориа}} [[Акатегориа:Италиа иҟоу ахыбрақәеи аргыламҭақәеи| аихшарала]] [[Акатегориа:Ахыбрақәеи аргыламҭақәеи 1-тәи аҩаӡара административтә шаразы атәылақәа рыла]] [[Акатегориа:Италиа административтә еихшарақәа|+хыбрақәеи аргыламҭақәеи]] sh91kp071yfkyrz7bv3w9lz6lf4ekp6