Wikipedia afwiki https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad MediaWiki 1.44.0-wmf.3 first-letter Media Spesiaal Bespreking Gebruiker Gebruikerbespreking Wikipedia Wikipediabespreking Lêer Lêerbespreking MediaWiki MediaWikibespreking Sjabloon Sjabloonbespreking Hulp Hulpbespreking Kategorie Kategoriebespreking Portaal Portaalbespreking TimedText TimedText talk Module Module talk 0 387 2717143 2688236 2024-11-19T20:00:04Z SpesBona 2720 Etimologie daargestel 2717143 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = |volle_naam = Republiek Zimbabwe<ref group="nota">Die volgende 15 name is amptelik: Republic of Zimbabwe ([[Engels]]), Nyika yeZimbabwe ([[Shona (taal)|Shona]]), Ilizwe leZimbabwe ([[Noord-Ndebele]]), Dziko la Zimbabwe ([[Chichewa]]), Dziko la Zimbabwe ([[Chisena]]), Hango yeZimbabwe ([[Kalanga]]), Zimbabwe Nù ([[Khoisan-tale|Khoisan]]), Inyika yeZimbabwe ([[Nambya]]), Nyika yeZimbabwe ([[Ndau]]), Tiko ra Zimbabwe ([[Tsonga|Shangani]]), Naha ya Zimbabwe ([[Suid-Sotho]]), Cisi ca Zimbabwe ([[Chitonga]]), Naga ya Zimbabwe ([[Tswana]]), Shango ḽa Zimbabwe ([[Venda (taal)|Venda]]), Ilizwe leZimbabwe ([[Xhosa]]).</ref> |algemene_naam = Zimbabwe |beeld_vlag = Flag of Zimbabwe.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Zimbabwe.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Location Zimbabwe AU Africa.svg |leuse = ''Unity, Freedom, Work''<ref name="BEAVERCT">{{en}} {{cite journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=AFwtAAAAIBAJ&sjid=ydkFAAAAIBAJ&pg=3340,2548451&dq=zimbabwe+unity-freedom-work&hl=en |title=Zimbabwe |journal=The Beaver County Times |date=13 September 1981 |accessdate=1 Mei 2018}}</ref><br /><small>''([[Engels]] vir: "Eenheid, vryheid, werk")''</small> |volkslied = ''Blessed be the land of Zimbabwe''<ref name="CIA-WF">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/zimbabwe/|title=Zimbabwe|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=6 Desember 2022}}</ref><br /><small>(''[[Engels]] vir: "Geseënd is die land van Zimbabwe")''</small><br /><center>[[Lêer:National Anthem of Zimbabwe.ogg]]</center> |amptelike_tale = Nyanja, Sena, [[Engels]], Kalanga, Tshwa, Nambya, Ndau, [[Noord-Ndebele]], [[Tsonga]], [[Shona (taal)|Shona]], [[Gebaretaal]], [[Suid-Sotho]], Tonga, [[Tswana]], [[Venda (taal)|Venda]], [[Xhosa]]<ref>{{en}} ([http://www.kubatana.net/docs/legisl/constitution_zim_draft_copac_130125.pdf Constitution of Zimbabwe (final draft)] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131002110534/http://www.kubatana.net/docs/legisl/constitution_zim_draft_copac_130125.pdf |date=2 Oktober 2013 }}).</ref> |hoofstad = [[Harare]] {{Koördinate|17|50|S|31|3|O}} |latd = 17 |latm = 50 |latNS = S |longd = 31 |longm = 3 |longEW = O |grootste_stad = [[Harare]] |regeringsvorm = Unitêre dominante party<br />presidensiële [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• 1ste [[adjunkpresident]]<br />• 2de adjunkpresident |leiername = [[Emmerson Mnangagwa]]<br />[[Constantino Chiwenga]]<br />[[Kembo Mohadi]] |oppervlak_rang = 62^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 390&nbsp;757<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/zimbabwe/|title=Zimbabwe|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 150&nbsp;872 |persent_water = 1 |bevolking_skatting = 17&nbsp;150&nbsp;352<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 72^ste |bevolking_sensus = 15&nbsp;178&nbsp;957<ref>{{en}} {{cite web |url=https://zimbabwe.opendataforafrica.org/anjlptc/2022-population-housing-census |title=2022 Population & Housing Census |publisher=Ministerie van Finansies en Ekonomiese Ontwikkeling |accessdate=19 November 2024}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2022 |bevolkingsdigtheid = 43,9 |bevolkingsdigtheidmi² = 113,7 |bevolkingsdigtheidrang = 170^ste |BBP_PPP = $86,162&nbsp;miljard<ref name="imf2">{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Zimbabwe |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 131^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $5&nbsp;071<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 175^ste |BBP = $35,919&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 153^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;114<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 149^ste |onafhanklikheidstipe = • Verklaar<br />• Republiek<br />• [[Zimbabwe-Rhodesië]]<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = van die [[Verenigde Koninkryk]]<br />[[11 November]] [[1965]]<br />[[2 Maart]] [[1970]]<br />[[1 Junie]] [[1979]]<br />[[18 April]] [[1980]]<br />[[15 Mei]] [[2013]] |MOI = {{wins}} 0,550<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 159^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |Gini = 50,3<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=ZW |title=Gini index – Zimbabwe |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=19 November 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2019 |Gini_kategorie = {{kleur|#990000|hoog}} |geldeenheid = [[Zimbabwe Goud]] |geldeenheid_kode = – |land_kode = ZW |tydsone = [[Sentraal-Afrika Tyd|SAT]] |utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+02:00|+2]] |internet_domein = [[.zw]] |skakelkode = 263 |voetskrif = ^a Die [[Zimbabwiese dollar]] word nie meer gebruik nie nadat dit deur die regering weens hiperinflasie amptelik opgeskort is. Die [[Amerikaanse dollar]] (US$), [[Suid-Afrikaanse Rand]] (R), [[Botswana pula]] (P), [[Pond sterling]] (£), [[Euro]] (€), [[Indiese roepee]] (₹), [[Australiese dollar]] (A$), Sjinese [[Renminbi]] (元/¥) en Japannese [[Jen]] (¥) word nou in plaas daarvan gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://wwp.greenwichmeantime.com/time-zone/africa/zimbabwe/currency/ |title=Currency in Zimbabwe|publisher=Greenwich 2000|website=GreenwichMeanTime.com |accessdate=2 Februarie 2015}}</ref><ref>{{en}} Hungwe, Brian. [http://www.bbc.com/news/world-africa-26034078 bbc.com: ''Zimbabwe’s multi-currency confusion''], 6 Februarie 2014, besoek op 1 Mei 2018.</ref> Die Amerikaanse dollar is aanvaar as die amptelike geldeenheid vir al die regering se transaksies. }} '''Zimbabwe''', amptelik die '''Republiek Zimbabwe''' ([[Engels]]: ''Republic of Zimbabwe''), is 'n [[landingeslote land]] geleë in [[Suider-Afrika]] en begrens deur [[Zambië]] in die noordweste, [[Mosambiek]] in die noordooste, [[Suid-Afrika]] in die suide en [[Botswana]] in die suidweste. Die land het eers as [[Suid-Rhodesië]], 'n [[Britse Ryk|Britse kolonie]], bekendgestaan en van 1965 af as [[Rhodesië]], genoem ná [[Cecil John Rhodes]]. In 1965 het Suid-Rhodesië eensydig sy onafhanklikheid verklaar en in 1970 'n [[republiek]] geword. Ná 'n jare lange vryheidsoorlog en daaropvolgende onderhandelinge het Rhodesië in 1980 amptelik [[Zimbabwe-Rhodesië]] geword en aansluitend die Republiek Zimbabwe. [[Lêer:Satellite image of Zimbabwe in December 2002.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Zimbabwe]] Zimbabwe beslaan 'n oppervlakte van 390&nbsp;757&nbsp;km² en het 'n bevolking van 17&nbsp;150&nbsp;352 in 2024 gehad. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Harare]], tot 1980 Salisbury. 'n Ander belangrike stad is [[Bulawayo]].<ref name="CIA" /> Zimbabwe is 'n multi-etniese land en die [[Mashona]] vorm die belangrikste inheemse etniese groep, gevolg deur die [[Ndebele (stam)|Ndebeles]]. Dié land het 16 [[Amptelike taal|amptelike tale]], waaronder [[Engels]], [[Shona (taal)|Shona]] en [[Noord-Ndebele]] die mees verspreide tale vorm. Op 15 November 2017, na een jaar se protes teen sy regering asook Zimbabwe se vinnig dalende ekonomie, is Mugabe tydens 'n [[staatsgreep]] deur dié land se gewapende magte onder huisarres geplaas.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/2017/11/14/africa/zimbabwe-military-chief-treasonable-conduct/index.html |title=Zimbabwe in turmoil after apparent coup |publisher=[[CNN]] |author=David McKenzie, Brent Swails en Angela Dewan |date=16 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190812184856/https://edition.cnn.com/2017/11/14/africa/zimbabwe-military-chief-treasonable-conduct/index.html |archive-date=12 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/live/2017/nov/15/zimbabwe-army-control-harare-coup-robert-mugabe-live |title=Zimbabwe's Robert Mugabe confined to home as army takes control |publisher=[[The Guardian]] |date=15 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191224045925/https://www.theguardian.com/world/live/2017/nov/15/zimbabwe-army-control-harare-coup-robert-mugabe-live |archive-date=24 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Op 19 November 2017 het [[ZANU–PF]] Robert Mugabe gedwing om as partyleier af te dank en deur die voormalige adjunkpresident [[Emmerson Mnangagwa]] vervang.<ref>{{en}} {{cite web |title=Ruling party sacks Mugabe as leader |url=http://www.bbc.com/news/world-africa-42043370 |publisher=[[BBC]] |date=19 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191205055450/https://www.bbc.com/news/world-africa-42043370 |archive-date= 5 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Op 21 November 2017 het Mugabe sy bedanking aangebied voordat die vervolgingsverrigtinge voltooi is.<ref>{{en}} {{cite web |title=Zimbabwe's President Mugabe 'resigns' |url=http://www.bbc.com/news/world-africa-42071488 |publisher=[[BBC]] |date=21 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200319181454/https://www.bbc.com/news/world-africa-42071488 |archive-date=19 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Etimologie == Die naam "Zimbabwe" is afgelei van 'n [[Shona (taal)|Shona-term]] vir [[Groot-Zimbabwe]], 'n [[Middeleeue|middeleeuse]] stad ([[Masvingo]]) in die land se suidooste. Daar is twee uiteenlopende teorieë oor die oorsprong van die woord. Volgens baie bronne is "Zimbabwe" afgelei van ''dzimba-dza-mabwe'', vertaal uit Shona se Karanga-dialek as "huise uit klippe" (''dzimba'' = meervoud van ''imba'', "huis"; ''mabwe'' = meervoud van ''ibwe'', "klip").<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.somalipress.com/zimbabwe-overview/zimbabwe-big-house-stone-1145.html |title=Zimbabwe – big house of stone |publisher=Somali Press |accessdate=3 Mei 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503184153/http://www.somalipress.com/zimbabwe-overview/zimbabwe-big-house-stone-1145.html |archive-date=3 Mei 2011 |url-status=dead}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal |url=http://archive.lib.msu.edu/DMC/African%20Journals/pdfs/Journal%20of%20the%20University%20of%20Zimbabwe/vol21n1/juz021001005.pdf |title=Shona Class 5 revisited: a case against *ri as Class 5 nominal prefix |journal=Zambezia |year=1994 |volume=21 |pages=51–80 |author=Michel Lafon}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal |title=Mediated monuments and national identity |author=Lawrence J. Vale |doi=10.1080/136023699373774 |journal=Journal of Architecture |volume=4 |year=1999 |pages=391–408 |issue=4 |issn =1360-2365}}</ref> Die Karanga-sprekende Mashona leef rondom Groot-Zimbabwe in die huidige [[Masvingo (provinsie)|Masvingo-provinsie]]. Volgens die argeoloog [[Peter Garlake]] is "Zimbabwe" 'n verkorte vorm van ''dzimba-hwe'' wat "eerbiedige huise" in die Zezuru-dialek van Shona beteken en gewoonlik na kapteins se huise of grafte verwys.<ref>{{en}} {{cite book |last=Peter Garlake |title=Great Zimbabwe: New Aspects of Archaeology |url=https://archive.org/details/greatzimbabwe0000garl |year=1973 |publisher=Thames & Hudson |location=Londen |isbn=978-0-8128-1599-3 |page=[https://archive.org/details/greatzimbabwe0000garl/page/13 13]}}</ref> Zimbabwe was voorheen bekend as [[Suid-Rhodesië]] (1898), [[Rhodesië]] (1965) en [[Zimbabwe-Rhodesië]] (1979). Die eerste opgetekende gebruik van "Zimbabwe" as 'n nasionale term dateer uit 1960 op 'n muntstuk deur die swart nasionalis Michael Mawema,<ref name="fontein119120" /> wie se Zimbabwe National Party die eerste was wat in 1961 die naam gebruik het.<ref name=ndlovugatsheni113114>{{en}} {{cite book |author=Sabelo J. Ndlovu-Gatsheni |title=Do "Zimbabweans" Exist? Trajectories of Nationalism, National Identity Formation and Crisis in a Postcolonial State |publisher=Peter Lang AG |location=Bern |year= 2009 |edition=1ste |isbn= 978-3-03911-941-7 |pages=113–14}}</ref> Die term "Rhodesië" – afgelei van [[Cecil John Rhodes|Cecil Rhodes]] se van, die primêre aanstigter van Britse kolonisasie in die gebied – is deur Afrikanasionaliste as onvanpas beskou weens sy koloniale oorsprong en konnotasies.<ref name=fontein119120>{{en}} {{cite book |title=The Silence of Great Zimbabwe: Contested Landscapes and the Power of Heritage |author=Joost Fontein |publisher=University College London Press |location=Londen |date=September 2006 |edition=1ste |isbn=978-1-84472-123-8 |pages=119–20}}</ref> Volgens Mawema het swart nasionaliste in 1960 vergader om 'n alternatiewe naam vir die land te kies en name soos "Matshobana" en "[[Monomotapa]]" voorgestel, voordat sy voorstel "Zimbabwe" geseëvier het.<ref>{{en}} {{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=92goAQAAMAAJ&q=%22What%27s+in+a+Name |title=What's in a Name? Welcome to the 'Republic of Machobana' |journal=Read on |publisher=Training Aids Development Group |location=Harare |year=1991 |page=40}}</ref> Dit was aanvanklik onduidelik hoe die gekose term gebruik sou word – Mawema het in 'n 1961-letter die naam "Zimbabweland" gebruik<ref name="ndlovugatsheni113114" /> – maar "Zimbabwe" was teen 1962 genoegsaam gevestig om die swart nasionalistiese beweging se algemene voorkeurterm te word.<ref name="fontein119120" /> Soos baie name van Afrikalande wat tydens die [[Koue Oorlog]] [[Dekolonisasie (Afrika)|onafhanklik]] geword het, is ''Zimbabwe'' 'n etnies neutrale naam. Dit is debatteerbaar tot watter mate Zimbabwe, wat meer as 80% homogeen Shona is en op verskeie maniere deur hulle oorheers word, as 'n volkstaat beskryf kan word.<ref name=":7">{{en}} {{cite journal |author=Alois S. Mlambo |title=Becoming Zimbabwe or Becoming Zimbabwean: Identity, Nationalism and State-building |url=https://www.jstor.org/stable/43941319 |journal=Africa Spectrum |date=2013 |volume=48 |issue=1 |pages=49–70 |doi=10.1177/000203971304800103 |jstor=43941319 |s2cid=127302759 |issn=0002-0397 |hdl=2263/41913}}</ref> Die grondwet erken 16 tale, maar slegs twee van hulle op nasionale vlak, naamlik Shona en Engels. In teenstelling met [[Noord-Ndebele]] word Shona algemeen aan skole onderrig. Boonop het Zimbabwe nog nooit 'n nie-Shona-staatshoof gehad nie.<ref name=":7" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://tradmag.ca/season-1/government/from-a-kingdom-to-a-nation-a-shona-awakening-2/ |title=From a kingdom to a nation: A Shona awakening |publisher=Trad Magazine |date=29 November 2020 |accessdate=10 Mei 2023}}</ref> == Fisiografies == [[Lêer:Zimbabwekaart.png|duimnael|links|Kaart van Zimbabwe]] Zimbabwe beslaan 'n gedeelte van die groot [[plato]] in Suider-Afrika. Die hoëveld met 'n lengte van 1&nbsp;525 meter het twee hoofriviere, naamlik [[Zambezirivier|Zambezi]] in die noorde en [[Limpopo (rivier)|Limpopo]] in die suide. Die [[Karibadam|Karibameer]] is net stroomaf van die [[Victoria-waterval]] in die Zambezi op die grens met [[Zambië]] en is een van die grootste mensgemaakte mere in die wêreld. Die [[grens tussen Suid-Afrika en Zimbabwe]] is 230&nbsp;km lank en word in sy geheel deur die Limpoporivier gevorm. Die belangrikste grenspos is [[Beitbrug]] langs die [[Beitbrug-Bulawayo Spoorweg]]. == Vlag == {{Hoofartikel|Vlag van Zimbabwe}} [[Lêer:Zim-bird.jpg|duimnael|links|upright|Die Zimbabwe-voël is die nasionale simbool van Zimbabwe]] Die ontwerp van Zimbabwe se huidige vlag is op 18 April 1980 aanvaar. Die vlag van Zimbabwe het sewe horisontale bande groen, goud, rooi, swart, rooi, goud, groen en 'n swart omlynde wit driehoek met 'n rooi vyfstralige ster en 'n goue voël. Elkeen van die bande het 'n simboliese betekenis. Groen versinnebeeld die [[Plant|flora]] en [[natuurlike hulpbron]]ne van Zimbabwe, goud versinnebeeld die rykdom aan [[Mineraal|minerale]], rooi simboliseer die [[bloed]] wat tydens die vryheidstryd vergiet is, swart versinnebeeld die [[Swart mense|swart bevolking]], die wit driehoek simboliseer die [[vrede]] en die "pad vooruit", die rooi ster versinnebeeld die [[internasionalisme]] en vrede, maar weerspieël ook die [[Sosialisme|sosialistiese]] oortuigings van die regerende party. Die "Zimbabwe-voël" is ontleen aan 'n afbeelding uit die bouvalle van die geskiedkundige stad [[Groot-Zimbabwe]] en dien tans as Zimbabwe se nasionale embleem. == Klimaat == Zimbabwe lê in 'n tropiese klimaat en het gemiddelde temperature van 15,6&nbsp;°C in die [[winter]] en 21,1&nbsp;°C in die [[somer]]. Die gemiddelde [[reën]]val vir Zimbabwe is 890&nbsp;mm vir die hoëveld en 610&nbsp;mm vir die middelveld. == Geskiedenis == === Monomotapa === [[Lêer:Great-Zimbabwe-2.jpg|duimnael|Die bouvalle van die ou hoofstad [[Groot-Zimbabwe]]]] Die vroeë geskiedenis van die Koninkryk [[Monomotapa]] (wat eintlik "Heer van die Myne" beteken) is onbekend; dit het reeds sedert die [[Middeleeue]] bestaan. Naas die hoofstad Groot-Zimbabwe met sy ringmuur, tempel en tweeverdiepinghuise wat uit stene gebou is, was daar honderde dorpe waarvan sommige ook 'n stadskarakter getoon het. [[Landbou]], veeteelt en [[mynbou]] was die [[ekonomie]]se fondament van die ryk. Danksy die [[goud]]mynbou kon die [[koninkryk]] handel met [[Arabiere]], [[Persiese Ryk|Perse]] en [[Ethiopië]]rs dryf. Goud, [[ivoor]] en [[Slawerny|slawe]] is teen [[spesery]]e, [[yster]], [[tafelsout|sout]] en ander Oosterse ware geruil. Met die agteruitgang van die goudmynbou het die mag van die konings verswak; 1607 moet hulle die myne aan die [[Portugese]] afstaan. 1629 het die koninkryk 'n [[vasalstaat]] van [[Portugal]] geword. Die Portugese begin ook [[koper]], [[yster]], [[lood]] en [[tin]] te ontgin en het landbou op grootplase bedryf. Na die ondergang van die ryk in die 18de eeu het dit tussen 1889 en 1890 Britse koloniale besit en 1923 'n deel van Suid-Rhodesië geword. === Rhodesië === [[Lêer:Ian Smith 1975.jpg|duimnael|upright|Ian Smith in 1975]] Suid-Rhodesië, [[Noord-Rhodesië]] (die huidige Zambië) en [[Njassaland]] (die huidige [[Malawi]]) is in 1953 as die [[Sentraal-Afrikaanse Federasie]] verenig, wat tot 1963 bestaan het. Die blanke regering van Suid-Rhodesië, onder leiding van eerste minister [[Ian Smith]] het in 1965 onafhanklikheid verklaar, maar dit is nie deur die [[Verenigde Koninkryk]] en die [[Verenigde Nasies]] erken nie. Ten spyte van die instel van politieke en ekonomiese sanksies kon Rhodesië sy onafhanklike status in stand hou. In 1970 het Rhodesië 'n republiek geword. Die regering het in 1971 'n ooreenkoms met die Verenigde Koninkryk gesluit wat die erkenning van onafhanklikheid en die invoering van algemene stemreg ten doel gehad het. Die swart opposisie, wat veral uit die bevrydingsbewegings [[Zimbabwe African National Union|ZANU]] en [[Zimbabwean African People's Union|ZAPU]] bestaan het, het in die tydperk tussen 1973 en 1980 'n gewapende stryd teen die blanke regering gevoer. Alhoewel daar reeds in 1975 gesprekke oor 'n nuwe [[grondwet]] gevoer en in 1979 'n swart regering onder biskop Muzorewa gevorm is, het 'n algemene verkiesing eers in 1980 plaasgevind. Zimbabwe het daarna onder leiding van die eerste minister [[Robert Mugabe]] onafhanklik geword. === Zimbabwe === [[Lêer:Persconferentie Robert Magabe , president Zimbabwe, op Schiphol na driedaags bez, Bestanddeelnr 932-1958.jpg|duimnael|upright|Robert Mugabe in 1982]] Die politieke situasie was tydens die laaste jare van Robert Mugabe se presidentskap onstabiel. Die onderdrukking van die opposisiepartye, die onteiening van blanke boere en die sloping van krotbuurte en stadswyke, waar inwoners verdink is om aanhangers van die opposisie te wees, is in die buiteland met skerp kritiek bejeën. Terwyl die Suid-Afrikaanse regering die régime in Harare met lenings gesteun het, is Zimbabwe deur die Amerikaanse regering onder die tirannieë van die wêreld gereken. Zimbabwe se [[inflasie]]koers was in Julie 2007 met 4&nbsp;500% die hoogste ter wêreld. == Buitelandse betrekkinge == {{Hoofartikel|Buitelandse betrekkinge van Zimbabwe}} [[Lêer:Diplomatic missions of Zimbabwe.PNG|duimnael|links|Diplomatieke missies van Zimbabwe in die buiteland]] Die buitelandse betrekkinge van Zimbabwe fokus op nou bande met die [[Volksrepubliek China]]<ref name=a>{{en}} {{cite book|title=The Great Wall and the Empty Fortress: China's Search for Security|page=48}}</ref> en Suid-Afrika. Zimbabwe het bilaterale betrekkinge met verskeie lande. Ná Ian Smith se eensydige onafhanklikheidsverklaring van die Verenigde Koninkryk in 1965 is Rhodesië se diplomatieke teenwoordigheid dramaties regoor die wêreld teruggerol. Teen die tyd van die Lancaster House-ooreenkoms in 1979 het Rhodesië slegs verteenwoordigende kantore in [[Londen]], [[Bonn]], [[Pretoria]], [[Washington, D.C.]] en [[Tokio]] gehad. Sendings in [[Maputo]] (destyds Lourenço Marques) en [[Lissabon]] is in 1975 gesluit ná die Angelier-rewolusie in [[Portugal]]. Onder Robert Mugabe het Zimbabwe 'n nuwe buitelandse beleid gevoer wat nouer saamwerk met Afrika-, Oosblok- en [[Beweging van Onverbonde Lande|Onverbonde]]-lande. Die hoofstad van die land, Harare, huisves tans 51 ambassades. Verskeie ander lande het ambassadeurs van ander hoofstede, veral Pretoria en [[Addis Abeba]], geakkrediteer. == Ekonomie == {{Hoofartikel|Ekonomie van Zimbabwe}} === Toerisme === Zimbabwe beskik oor vyf [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]]e: Groot-Zimbabwe, [[Khami]], [[Mana Pools]], [[Matopos]] en die [[Victoria-waterval]]. == Administrasie == Zimbabwe word administratief onderverdeel in agt provinsies en twee stede met provinsiale status, Harare en Bulawayo. Die provinsies word verder onderverdeel in 59 distrikte en 1&nbsp;200 munisipaliteite (sogenaamde ''wards'') wat elk uit 'n aantal nedersettings bestaan. == Infrastruktuur == === Energiebedryf === [[Lêer:Harare International Airport.jpg|duimnael|Die internasionale lughawe in Harare]] Sowat 'n derde van Zimbabwe se elektrisiteit word in waterkragsentrales opgewek waarvan die Karibadamprojek die bekendste en belangrikste is. Toe dit in 1960 beplan is, was dit die grootse hidroëlektriese aanleg ter wêreld. Termiese kragsentrales voorsien in die res van die land se kragbehoefte. === Spoorweë, pad- en lugvervoer === Zimbabwe se nasionale spoorweë bedryf een van die gevorderdste netwerke in [[Afrika suid van die Sahara]] met 'n totale lengte van sowat 2&nbsp;700&nbsp;km, waarvan sowat tien persent geëlektrifiseer is. Dit word aangevul deur 'n uitgebreide padnetwerk waarvan 'n vyfde geasfalteer is. Harare se internasionale lughawe verbind die land met bestemmings in Afrika en oorsee. Die nasionale lugvervoernetwerk verbind die grootste stedelike sentra met mekaar. == Sport == [[Lêer:Zimbabwe Sevens Rugby Team.jpg|duimnael|Die Zimbabwiese [[sewesrugby]]span tydens die Hong Kong Sevens in 2009]] [[Lêer:Zimbabwean Players Take The Drinks Break.jpg|duimnael|Die [[Zimbabwiese nasionale krieketspan]] tydens hul ODI-wedstryd teen [[Bengaalse nasionale krieketspan|Bangladesj]] op 23 Januarie 2009 in [[Dhaka]]]] [[Cara Black]] (saam met haar Amerikaanse dubbelspeelvennoot [[Liezel Huber]]) en [[Kevin Ullyett]] (saam met die Sweedse [[Jonas Björkman]]) was van die bestes ter wêreld in tennisdubbelspelkompetisies. Nog beter bekend is egter die uitstekende swemmer [[Kirsty Coventry]], wat met haar Olimpiese oorwinnings in [[Olimpiese Somerspele 2004|2004]] en [[Olimpiese Somerspele 2008|2008]] 'n volksheldin en baken van hoop vir haar land geword het; sy het aan Zimbabwe al twee goue medaljes op Olimpiese Spele besorg, die enigste ander was deur die nasionale vroue[[veldhokkie]]span tydens die [[Olimpiese Somerspele 1980]] in [[Moskou]]. [[Sokker]] is Zimbabwe se gewildste [[sport]]soort. Die [[Zimbabwiese nasionale sokkerspan]] kon vyf keer vir die [[Afrikanasiesbeker]] kwalifiseer (in 2004, 2006, 2017, 2019 en 2022). Hulle kon egter nog nie vir 'n [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]]toernooi kwalifiseer nie. Van die bekendste Zimbabwiese sokkerspelers sluit in [[Benjamin Mwaruwari]] en [[Matthew Rusike]]. Die voormalige nasionale doelwagter [[Bruce Grobbelaar]] het in die 1980's en 1990's gespeel vir die Engelse sokkerklub [[Liverpool FC]] en saam met hulle talle titels ingepalm. [[Dynamos FC]] is tot dusver die enigste Zimbabwiese sokkerklub wat die [[CAF Kampioene-liga]]-eindstryd gehaal het. [[Rugby]] is 'n belangrike sportsoort in Zimbabwe en die [[Zimbabwiese nasionale rugbyspan]] kon twee keer vir 'n [[rugbywêreldbeker]]toernooi kwalifiseer (in [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] en [[Rugbywêreldbeker 1991|1991]]), maar sedertdien het hulle nie meer daarin geslaag nie. Die span word as een van die sterker Afrikaspanne na die Suid-Afrikaanse [[Springbokke]] en die Namibiese [[Namibiese nasionale rugbyspan|''Welwitschias'']] beskou en ding gereeld met ander opkomende rugbyspanne in die Afrikabeker mee. Hulle het dié toernooi al twee keer gewen (in 2012 en 2024) en drie keer as naaswenner geëindig. Van die bekendste Zimbabwiese rugbyspelers sluit in [[Tonderai Chavhanga]], [[Ian McIntosh]], [[Ray Mordt]], [[Tendai Mtawarira]], [[Bobby Skinstad]] en [[Gary Teichmann]]. [[Krieket]] word veral deur [[Blanke Zimbabwiërs]] beoefen en dié land is een van die [[toetskrieket]]lande. Die beheerliggaam [[Zimbabwe Krieket]] is in 1992 gestig en sedertdien 'n volle lidland van die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR). Die [[Zimbabwiese nasionale krieketspan]] kon van 1983 tot 2015 vir elke [[krieketwêreldbeker]]toernooi kwalifiseer, maar sedertdien het hulle nie meer daarin geslaag nie. Zimbabwe het in [[Krieketwêreldbeker 2003|2003]] saam met Suid-Afrika en Kenia as gasheer van die krieketwêreldbeker opgetree, wat deur [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] gewen is. In November 2021 is Zimbabwe saam met Namibië en Suid-Afrika as medegasheer vir die [[Krieketwêreldbeker 2027]] benoem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/usa-co-hosts-for-2024-t20-wc-pakistan-gets-2025-champions-trophy-india-and-bangladesh-2031-world-cup-1289589 |title=USA co-hosts for 2024 T20 WC, Pakistan gets 2025 Champions Trophy, India and Bangladesh 2031 World Cup |publisher=ESPNcricinfo |author=Nagraj Gollapudi |date=16 November 2021 |accessdate=9 Junie 2023}}</ref> Bekende Zimbabwiese krieketspelers sluit in [[Andy Flower]] en [[Brendan Taylor]]. == Notas == {{Verwysings|group=nota}} == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Zimbabwe|title=Zimbabwe|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=19 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/zimbabwe/|title=Zimbabwe|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}} * {{en}} Arnold, Marion: The stone sculpture of Zimbabwe. In: Lantern. Tydskrif vir Kuns, Kennis en Kultuur. Jaargang 31, nr. 4, September 1982 * {{af}} Louw, A.A. (ds.): Die môrester in Mashonaland. Stellenbosch: C.S.V.-boekhandel, 1954. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Zimbabwe}} * {{en}} {{Wikivoyage|Zimbabwe}} * {{Wikt-inlyn|Zimbabwe}} {{Lande van Afrika}} {{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] [[Kategorie:Zimbabwe| ]] g1q2k01ua9luczwbvv5bm16pakq75g2 2717148 2717143 2024-11-19T21:00:13Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717148 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = |volle_naam = Republiek Zimbabwe<ref group="nota">Die volgende 15 name is amptelik: Republic of Zimbabwe ([[Engels]]), Nyika yeZimbabwe ([[Shona (taal)|Shona]]), Ilizwe leZimbabwe ([[Noord-Ndebele]]), Dziko la Zimbabwe ([[Chichewa]]), Dziko la Zimbabwe ([[Chisena]]), Hango yeZimbabwe ([[Kalanga]]), Zimbabwe Nù ([[Khoisan-tale|Khoisan]]), Inyika yeZimbabwe ([[Nambya]]), Nyika yeZimbabwe ([[Ndau]]), Tiko ra Zimbabwe ([[Tsonga|Shangani]]), Naha ya Zimbabwe ([[Suid-Sotho]]), Cisi ca Zimbabwe ([[Chitonga]]), Naga ya Zimbabwe ([[Tswana]]), Shango ḽa Zimbabwe ([[Venda (taal)|Venda]]), Ilizwe leZimbabwe ([[Xhosa]]).</ref> |algemene_naam = Zimbabwe |beeld_vlag = Flag of Zimbabwe.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Zimbabwe.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Location Zimbabwe AU Africa.svg |leuse = ''Unity, Freedom, Work''<ref name="BEAVERCT">{{en}} {{cite journal |url=https://news.google.com/newspapers?id=AFwtAAAAIBAJ&sjid=ydkFAAAAIBAJ&pg=3340,2548451&dq=zimbabwe+unity-freedom-work&hl=en |title=Zimbabwe |journal=The Beaver County Times |date=13 September 1981 |accessdate=1 Mei 2018}}</ref><br /><small>''([[Engels]] vir: "Eenheid, vryheid, werk")''</small> |volkslied = ''Blessed be the land of Zimbabwe''<ref name="CIA-WF">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/zimbabwe/|title=Zimbabwe|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=6 Desember 2022}}</ref><br /><small>(''[[Engels]] vir: "Geseënd is die land van Zimbabwe")''</small><br /><center>[[Lêer:National Anthem of Zimbabwe.ogg]]</center> |amptelike_tale = Nyanja, Sena, [[Engels]], Kalanga, Tshwa, Nambya, Ndau, [[Noord-Ndebele]], [[Tsonga]], [[Shona (taal)|Shona]], [[Gebaretaal]], [[Suid-Sotho]], Tonga, [[Tswana]], [[Venda (taal)|Venda]], [[Xhosa]]<ref>{{en}} ([http://www.kubatana.net/docs/legisl/constitution_zim_draft_copac_130125.pdf Constitution of Zimbabwe (final draft)] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131002110534/http://www.kubatana.net/docs/legisl/constitution_zim_draft_copac_130125.pdf |date=2 Oktober 2013 }}).</ref> |hoofstad = [[Harare]] {{Koördinate|17|50|S|31|3|O}} |latd = 17 |latm = 50 |latNS = S |longd = 31 |longm = 3 |longEW = O |grootste_stad = [[Harare]] |regeringsvorm = Unitêre dominante party<br />presidensiële [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• 1ste [[adjunkpresident]]<br />• 2de adjunkpresident |leiername = [[Emmerson Mnangagwa]]<br />[[Constantino Chiwenga]]<br />[[Kembo Mohadi]] |oppervlak_rang = 62^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 390&nbsp;757<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/zimbabwe/|title=Zimbabwe|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 150&nbsp;872 |persent_water = 1 |bevolking_skatting = 17&nbsp;150&nbsp;352<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 72^ste |bevolking_sensus = 15&nbsp;178&nbsp;957<ref>{{en}} {{cite web |url=https://zimbabwe.opendataforafrica.org/anjlptc/2022-population-housing-census |title=2022 Population & Housing Census |publisher=Ministerie van Finansies en Ekonomiese Ontwikkeling |accessdate=19 November 2024}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2022 |bevolkingsdigtheid = 43,9 |bevolkingsdigtheidmi² = 113,7 |bevolkingsdigtheidrang = 170^ste |BBP_PPP = $86,162&nbsp;miljard<ref name="imf2">{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=698,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Zimbabwe |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 131^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $5&nbsp;071<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 175^ste |BBP = $35,919&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 153^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;114<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 149^ste |onafhanklikheidstipe = • Verklaar<br />• Republiek<br />• [[Zimbabwe-Rhodesië]]<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = van die [[Verenigde Koninkryk]]<br />[[11 November]] [[1965]]<br />[[2 Maart]] [[1970]]<br />[[1 Junie]] [[1979]]<br />[[18 April]] [[1980]]<br />[[15 Mei]] [[2013]] |MOI = {{wins}} 0,550<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 159^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |Gini = 50,3<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=ZW |title=Gini index – Zimbabwe |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=19 November 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2019 |Gini_kategorie = {{kleur|#990000|hoog}} |geldeenheid = [[Zimbabwe Goud]] |geldeenheid_kode = – |land_kode = ZW |tydsone = [[Sentraal-Afrika Tyd|SAT]] |utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+02:00|+2]] |internet_domein = [[.zw]] |skakelkode = 263 |voetskrif = ^a Die [[Zimbabwiese dollar]] word nie meer gebruik nie nadat dit deur die regering weens hiperinflasie amptelik opgeskort is. Die [[Amerikaanse dollar]] (US$), [[Suid-Afrikaanse Rand]] (R), [[Botswana pula]] (P), [[Pond sterling]] (£), [[Euro]] (€), [[Indiese roepee]] (₹), [[Australiese dollar]] (A$), Sjinese [[Renminbi]] (元/¥) en Japannese [[Jen]] (¥) word nou in plaas daarvan gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://wwp.greenwichmeantime.com/time-zone/africa/zimbabwe/currency/ |title=Currency in Zimbabwe|publisher=Greenwich 2000|website=GreenwichMeanTime.com |accessdate=2 Februarie 2015}}</ref><ref>{{en}} Hungwe, Brian. [http://www.bbc.com/news/world-africa-26034078 bbc.com: ''Zimbabwe’s multi-currency confusion''], 6 Februarie 2014, besoek op 1 Mei 2018.</ref> Die Amerikaanse dollar is aanvaar as die amptelike geldeenheid vir al die regering se transaksies. }} '''Zimbabwe''', amptelik die '''Republiek Zimbabwe''' ([[Engels]]: ''Republic of Zimbabwe''), is 'n [[landingeslote land]] geleë in [[Suider-Afrika]] en begrens deur [[Zambië]] in die noordweste, [[Mosambiek]] in die noordooste, [[Suid-Afrika]] in die suide en [[Botswana]] in die suidweste. Die land het eers as [[Suid-Rhodesië]], 'n [[Britse Ryk|Britse kolonie]], bekendgestaan en van 1965 af as [[Rhodesië]], genoem ná [[Cecil John Rhodes]]. In 1965 het Suid-Rhodesië eensydig sy onafhanklikheid verklaar en in 1970 'n [[republiek]] geword. Ná 'n jare lange vryheidsoorlog en daaropvolgende onderhandelinge het Rhodesië in 1980 amptelik [[Zimbabwe-Rhodesië]] geword en aansluitend die Republiek Zimbabwe. [[Lêer:Satellite image of Zimbabwe in December 2002.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Zimbabwe]] Zimbabwe beslaan 'n oppervlakte van 390&nbsp;757&nbsp;km² en het 'n bevolking van 17&nbsp;150&nbsp;352 in 2024 gehad. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Harare]], tot 1980 Salisbury. 'n Ander belangrike stad is [[Bulawayo]].<ref name="CIA" /> Zimbabwe is 'n multi-etniese land en die [[Mashona]] vorm die belangrikste inheemse etniese groep, gevolg deur die [[Ndebele (stam)|Ndebeles]]. Dié land het 16 [[Amptelike taal|amptelike tale]], waaronder [[Engels]], [[Shona (taal)|Shona]] en [[Noord-Ndebele]] die mees verspreide tale vorm. Op 15 November 2017, na een jaar se protes teen sy regering asook Zimbabwe se vinnig dalende ekonomie, is Mugabe tydens 'n [[staatsgreep]] deur dié land se gewapende magte onder huisarres geplaas.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/2017/11/14/africa/zimbabwe-military-chief-treasonable-conduct/index.html |title=Zimbabwe in turmoil after apparent coup |publisher=[[CNN]] |author=David McKenzie, Brent Swails en Angela Dewan |date=16 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190812184856/https://edition.cnn.com/2017/11/14/africa/zimbabwe-military-chief-treasonable-conduct/index.html |archive-date=12 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/live/2017/nov/15/zimbabwe-army-control-harare-coup-robert-mugabe-live |title=Zimbabwe's Robert Mugabe confined to home as army takes control |publisher=[[The Guardian]] |date=15 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191224045925/https://www.theguardian.com/world/live/2017/nov/15/zimbabwe-army-control-harare-coup-robert-mugabe-live |archive-date=24 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Op 19 November 2017 het [[ZANU–PF]] Robert Mugabe gedwing om as partyleier af te dank en deur die voormalige adjunkpresident [[Emmerson Mnangagwa]] vervang.<ref>{{en}} {{cite web |title=Ruling party sacks Mugabe as leader |url=http://www.bbc.com/news/world-africa-42043370 |publisher=[[BBC]] |date=19 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191205055450/https://www.bbc.com/news/world-africa-42043370 |archive-date= 5 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Op 21 November 2017 het Mugabe sy bedanking aangebied voordat die vervolgingsverrigtinge voltooi is.<ref>{{en}} {{cite web |title=Zimbabwe's President Mugabe 'resigns' |url=http://www.bbc.com/news/world-africa-42071488 |publisher=[[BBC]] |date=21 November 2017 |accessdate=1 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200319181454/https://www.bbc.com/news/world-africa-42071488 |archive-date=19 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Etimologie == Die naam "Zimbabwe" is afgelei van 'n [[Shona (taal)|Shona-term]] vir [[Groot-Zimbabwe]], 'n [[Middeleeue|middeleeuse]] stad ([[Masvingo]]) in die land se suidooste. Daar is twee uiteenlopende teorieë oor die oorsprong van die woord. Volgens baie bronne is "Zimbabwe" afgelei van ''dzimba-dza-mabwe'', vertaal uit Shona se Karanga-dialek as "huise uit klippe" (''dzimba'' = meervoud van ''imba'', "huis"; ''mabwe'' = meervoud van ''ibwe'', "klip").<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.somalipress.com/zimbabwe-overview/zimbabwe-big-house-stone-1145.html |title=Zimbabwe – big house of stone |publisher=Somali Press |accessdate=3 Mei 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503184153/http://www.somalipress.com/zimbabwe-overview/zimbabwe-big-house-stone-1145.html |archive-date=3 Mei 2011 |url-status=dead}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal |url=http://archive.lib.msu.edu/DMC/African%20Journals/pdfs/Journal%20of%20the%20University%20of%20Zimbabwe/vol21n1/juz021001005.pdf |title=Shona Class 5 revisited: a case against *ri as Class 5 nominal prefix |journal=Zambezia |year=1994 |volume=21 |pages=51–80 |author=Michel Lafon}}</ref><ref>{{en}} {{cite journal |title=Mediated monuments and national identity |author=Lawrence J. Vale |doi=10.1080/136023699373774 |journal=Journal of Architecture |volume=4 |year=1999 |pages=391–408 |issue=4 |issn =1360-2365}}</ref> Die Karanga-sprekende Mashona leef rondom Groot-Zimbabwe in die huidige [[Masvingo (provinsie)|Masvingo-provinsie]]. Volgens die argeoloog [[Peter Garlake]] is "Zimbabwe" 'n verkorte vorm van ''dzimba-hwe'' wat "eerbiedige huise" in die Zezuru-dialek van Shona beteken en gewoonlik na kapteins se huise of grafte verwys.<ref>{{en}} {{cite book |last=Peter Garlake |title=Great Zimbabwe: New Aspects of Archaeology |url=https://archive.org/details/greatzimbabwe0000garl |year=1973 |publisher=Thames & Hudson |location=Londen |isbn=978-0-8128-1599-3 |page=[https://archive.org/details/greatzimbabwe0000garl/page/13 13]}}</ref> Zimbabwe was voorheen bekend as [[Suid-Rhodesië]] (1898), [[Rhodesië]] (1965) en [[Zimbabwe-Rhodesië]] (1979). Die eerste opgetekende gebruik van "Zimbabwe" as 'n nasionale term dateer uit 1960 op 'n muntstuk deur die swart nasionalis Michael Mawema,<ref name="fontein119120" /> wie se Zimbabwe National Party die eerste was wat in 1961 die naam gebruik het.<ref name=ndlovugatsheni113114>{{en}} {{cite book |author=Sabelo J. Ndlovu-Gatsheni |title=Do "Zimbabweans" Exist? Trajectories of Nationalism, National Identity Formation and Crisis in a Postcolonial State |publisher=Peter Lang AG |location=Bern |year= 2009 |edition=1ste |isbn= 978-3-03911-941-7 |pages=113–14}}</ref> Die term "Rhodesië" – afgelei van [[Cecil John Rhodes|Cecil Rhodes]] se van, die primêre aanstigter van Britse kolonisasie in die gebied – is deur Afrikanasionaliste as onvanpas beskou weens sy koloniale oorsprong en konnotasies.<ref name=fontein119120>{{en}} {{cite book |title=The Silence of Great Zimbabwe: Contested Landscapes and the Power of Heritage |author=Joost Fontein |publisher=University College London Press |location=Londen |date=September 2006 |edition=1ste |isbn=978-1-84472-123-8 |pages=119–20}}</ref> Volgens Mawema het swart nasionaliste in 1960 vergader om 'n alternatiewe naam vir die land te kies en name soos "Matshobana" en "[[Monomotapa]]" voorgestel, voordat sy voorstel "Zimbabwe" geseëvier het.<ref>{{en}} {{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=92goAQAAMAAJ&q=%22What%27s+in+a+Name |title=What's in a Name? Welcome to the 'Republic of Machobana' |journal=Read on |publisher=Training Aids Development Group |location=Harare |year=1991 |page=40}}</ref> Dit was aanvanklik onduidelik hoe die gekose term gebruik sou word – Mawema het in 'n 1961-letter die naam "Zimbabweland" gebruik<ref name="ndlovugatsheni113114" /> – maar "Zimbabwe" was teen 1962 genoegsaam gevestig om die swart nasionalistiese beweging se algemene voorkeurterm te word.<ref name="fontein119120" /> Soos baie name van Afrikalande wat tydens die [[Koue Oorlog]] [[Dekolonisasie (Afrika)|onafhanklik]] geword het, is ''Zimbabwe'' 'n etnies neutrale naam. Dit is debatteerbaar tot watter mate Zimbabwe, wat meer as 80% homogeen Shona is en op verskeie maniere deur hulle oorheers word, as 'n volkstaat beskryf kan word.<ref name=":7">{{en}} {{cite journal |author=Alois S. Mlambo |title=Becoming Zimbabwe or Becoming Zimbabwean: Identity, Nationalism and State-building |url=https://www.jstor.org/stable/43941319 |journal=Africa Spectrum |date=2013 |volume=48 |issue=1 |pages=49–70 |doi=10.1177/000203971304800103 |jstor=43941319 |s2cid=127302759 |issn=0002-0397 |hdl=2263/41913}}</ref> Die grondwet erken 16 tale, maar slegs twee van hulle op nasionale vlak, naamlik Shona en Engels. In teenstelling met [[Noord-Ndebele]] word Shona algemeen aan skole onderrig. Boonop het Zimbabwe nog nooit 'n nie-Shona-staatshoof gehad nie.<ref name=":7" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://tradmag.ca/season-1/government/from-a-kingdom-to-a-nation-a-shona-awakening-2/ |title=From a kingdom to a nation: A Shona awakening |publisher=Trad Magazine |date=29 November 2020 |accessdate=10 Mei 2023}}</ref> == Fisiografies == [[Lêer:Zimbabwekaart.png|duimnael|links|Kaart van Zimbabwe]] Zimbabwe beslaan 'n gedeelte van die groot [[plato]] in Suider-Afrika. Die hoëveld met 'n lengte van 1&nbsp;525 meter het twee hoofriviere, naamlik [[Zambezirivier|Zambezi]] in die noorde en [[Limpopo (rivier)|Limpopo]] in die suide. Die [[Karibadam|Karibameer]] is net stroomaf van die [[Victoria-waterval]] in die Zambezi op die grens met [[Zambië]] en is een van die grootste mensgemaakte mere in die wêreld. Die [[grens tussen Suid-Afrika en Zimbabwe]] is 230&nbsp;km lank en word in sy geheel deur die Limpoporivier gevorm. Die belangrikste grenspos is [[Beitbrug]] langs die [[Beitbrug-Bulawayo Spoorweg]]. == Vlag == {{Hoofartikel|Vlag van Zimbabwe}} [[Lêer:Zim-bird.jpg|duimnael|links|upright|Die Zimbabwe-voël is die nasionale simbool van Zimbabwe]] Die ontwerp van Zimbabwe se huidige vlag is op 18 April 1980 aanvaar. Die vlag van Zimbabwe het sewe horisontale bande groen, goud, rooi, swart, rooi, goud, groen en 'n swart omlynde wit driehoek met 'n rooi vyfstralige ster en 'n goue voël. Elkeen van die bande het 'n simboliese betekenis. Groen versinnebeeld die [[Plant|flora]] en [[natuurlike hulpbron]]ne van Zimbabwe, goud versinnebeeld die rykdom aan [[Mineraal|minerale]], rooi simboliseer die [[bloed]] wat tydens die vryheidstryd vergiet is, swart versinnebeeld die [[Swart mense|swart bevolking]], die wit driehoek simboliseer die [[vrede]] en die "pad vooruit", die rooi ster versinnebeeld die [[internasionalisme]] en vrede, maar weerspieël ook die [[Sosialisme|sosialistiese]] oortuigings van die regerende party. Die "Zimbabwe-voël" is ontleen aan 'n afbeelding uit die bouvalle van die geskiedkundige stad [[Groot-Zimbabwe]] en dien tans as Zimbabwe se nasionale embleem. == Klimaat == Zimbabwe lê in 'n tropiese klimaat en het gemiddelde temperature van 15,6&nbsp;°C in die [[winter]] en 21,1&nbsp;°C in die [[somer]]. Die gemiddelde [[reën]]val vir Zimbabwe is 890&nbsp;mm vir die hoëveld en 610&nbsp;mm vir die middelveld. == Geskiedenis == === Monomotapa === [[Lêer:Great-Zimbabwe-2.jpg|duimnael|Die bouvalle van die ou hoofstad [[Groot-Zimbabwe]]]] Die vroeë geskiedenis van die Koninkryk [[Monomotapa]] (wat eintlik "Heer van die Myne" beteken) is onbekend; dit het reeds sedert die [[Middeleeue]] bestaan. Naas die hoofstad Groot-Zimbabwe met sy ringmuur, tempel en tweeverdiepinghuise wat uit stene gebou is, was daar honderde dorpe waarvan sommige ook 'n stadskarakter getoon het. [[Landbou]], veeteelt en [[mynbou]] was die [[ekonomie]]se fondament van die ryk. Danksy die [[goud]]mynbou kon die [[koninkryk]] handel met [[Arabiere]], [[Persiese Ryk|Perse]] en [[Ethiopië]]rs dryf. Goud, [[ivoor]] en [[Slawerny|slawe]] is teen [[spesery]]e, [[yster]], [[tafelsout|sout]] en ander Oosterse ware geruil. Met die agteruitgang van die goudmynbou het die mag van die konings verswak; 1607 moet hulle die myne aan die [[Portugese]] afstaan. 1629 het die koninkryk 'n [[vasalstaat]] van [[Portugal]] geword. Die Portugese begin ook [[koper]], [[yster]], [[lood]] en [[tin]] te ontgin en het landbou op grootplase bedryf. Na die ondergang van die ryk in die 18de eeu het dit tussen 1889 en 1890 Britse koloniale besit en 1923 'n deel van Suid-Rhodesië geword. === Rhodesië === [[Lêer:Ian Smith 1975.jpg|duimnael|upright|Ian Smith in 1975]] Suid-Rhodesië, [[Noord-Rhodesië]] (die huidige Zambië) en [[Njassaland]] (die huidige [[Malawi]]) is in 1953 as die [[Sentraal-Afrikaanse Federasie]] verenig, wat tot 1963 bestaan het. Die blanke regering van Suid-Rhodesië, onder leiding van eerste minister [[Ian Smith]] het in 1965 onafhanklikheid verklaar, maar dit is nie deur die [[Verenigde Koninkryk]] en die [[Verenigde Nasies]] erken nie. Ten spyte van die instel van politieke en ekonomiese sanksies kon Rhodesië sy onafhanklike status in stand hou. In 1970 het Rhodesië 'n republiek geword. Die regering het in 1971 'n ooreenkoms met die Verenigde Koninkryk gesluit wat die erkenning van onafhanklikheid en die invoering van algemene stemreg ten doel gehad het. Die swart opposisie, wat veral uit die bevrydingsbewegings [[Zimbabwe African National Union|ZANU]] en [[Zimbabwean African People's Union|ZAPU]] bestaan het, het in die tydperk tussen 1973 en 1980 'n gewapende stryd teen die blanke regering gevoer. Alhoewel daar reeds in 1975 gesprekke oor 'n nuwe [[grondwet]] gevoer en in 1979 'n swart regering onder biskop Muzorewa gevorm is, het 'n algemene verkiesing eers in 1980 plaasgevind. Zimbabwe het daarna onder leiding van die eerste minister [[Robert Mugabe]] onafhanklik geword. === Zimbabwe === [[Lêer:Persconferentie Robert Magabe , president Zimbabwe, op Schiphol na driedaags bez, Bestanddeelnr 932-1958.jpg|duimnael|upright|Robert Mugabe in 1982]] Die politieke situasie was tydens die laaste jare van Robert Mugabe se presidentskap onstabiel. Die onderdrukking van die opposisiepartye, die onteiening van blanke boere en die sloping van krotbuurte en stadswyke, waar inwoners verdink is om aanhangers van die opposisie te wees, is in die buiteland met skerp kritiek bejeën. Terwyl die Suid-Afrikaanse regering die régime in Harare met lenings gesteun het, is Zimbabwe deur die Amerikaanse regering onder die tirannieë van die wêreld gereken. Zimbabwe se [[inflasie]]koers was in Julie 2007 met 4&nbsp;500% die hoogste ter wêreld. == Buitelandse betrekkinge == {{Hoofartikel|Buitelandse betrekkinge van Zimbabwe}} [[Lêer:Diplomatic missions of Zimbabwe.PNG|duimnael|links|Diplomatieke missies van Zimbabwe in die buiteland]] Die buitelandse betrekkinge van Zimbabwe fokus op nou bande met die [[Volksrepubliek China]]<ref name=a>{{en}} {{cite book|title=The Great Wall and the Empty Fortress: China's Search for Security|page=48}}</ref> en Suid-Afrika. Zimbabwe het bilaterale betrekkinge met verskeie lande. Ná Ian Smith se eensydige onafhanklikheidsverklaring van die Verenigde Koninkryk in 1965 is Rhodesië se diplomatieke teenwoordigheid dramaties regoor die wêreld teruggerol. Teen die tyd van die Lancaster House-ooreenkoms in 1979 het Rhodesië slegs verteenwoordigende kantore in [[Londen]], [[Bonn]], [[Pretoria]], [[Washington, D.C.]] en [[Tokio]] gehad. Sendings in [[Maputo]] (destyds Lourenço Marques) en [[Lissabon]] is in 1975 gesluit ná die Angelier-rewolusie in [[Portugal]]. Onder Robert Mugabe het Zimbabwe 'n nuwe buitelandse beleid gevoer wat nouer saamwerk met Afrika-, Oosblok- en [[Beweging van Onverbonde Lande|Onverbonde]]-lande. Die hoofstad van die land, Harare, huisves tans 51 ambassades. Verskeie ander lande het ambassadeurs van ander hoofstede, veral Pretoria en [[Addis Abeba]], geakkrediteer. == Ekonomie == {{Hoofartikel|Ekonomie van Zimbabwe}} === Toerisme === Zimbabwe beskik oor vyf [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]]e: Groot-Zimbabwe, [[Khami]], [[Mana Pools]], [[Matopos]] en die [[Victoria-waterval]]. == Administrasie == Zimbabwe word administratief onderverdeel in agt provinsies en twee stede met provinsiale status, Harare en Bulawayo. Die provinsies word verder onderverdeel in 59 distrikte en 1&nbsp;200 munisipaliteite (sogenaamde ''wards'') wat elk uit 'n aantal nedersettings bestaan. == Infrastruktuur == === Energiebedryf === [[Lêer:Harare International Airport.jpg|duimnael|Die internasionale lughawe in Harare]] Sowat 'n derde van Zimbabwe se elektrisiteit word in waterkragsentrales opgewek waarvan die Karibadamprojek die bekendste en belangrikste is. Toe dit in 1960 beplan is, was dit die grootse hidroëlektriese aanleg ter wêreld. Termiese kragsentrales voorsien in die res van die land se kragbehoefte. === Spoorweë, pad- en lugvervoer === Zimbabwe se nasionale spoorweë bedryf een van die gevorderdste netwerke in [[Afrika suid van die Sahara]] met 'n totale lengte van sowat 2&nbsp;700&nbsp;km, waarvan sowat tien persent geëlektrifiseer is. Dit word aangevul deur 'n uitgebreide padnetwerk waarvan 'n vyfde geasfalteer is. Harare se internasionale lughawe verbind die land met bestemmings in Afrika en oorsee. Die nasionale lugvervoernetwerk verbind die grootste stedelike sentra met mekaar. == Sport == [[Lêer:Zimbabwe Sevens Rugby Team.jpg|duimnael|Die Zimbabwiese [[sewesrugby]]span tydens die Hong Kong Sevens in 2009]] [[Lêer:Zimbabwean Players Take The Drinks Break.jpg|duimnael|Die [[Zimbabwiese nasionale krieketspan]] tydens hul ODI-wedstryd teen [[Bengaalse nasionale krieketspan|Bangladesj]] op 23 Januarie 2009 in [[Dhaka]]]] [[Cara Black]] (saam met haar Amerikaanse dubbelspeelvennoot [[Liezel Huber]]) en [[Kevin Ullyett]] (saam met die Sweedse [[Jonas Björkman]]) was van die bestes ter wêreld in tennisdubbelspelkompetisies. Nog beter bekend is egter die uitstekende swemmer [[Kirsty Coventry]], wat met haar Olimpiese oorwinnings in [[Olimpiese Somerspele 2004|2004]] en [[Olimpiese Somerspele 2008|2008]] 'n volksheldin en baken van hoop vir haar land geword het; sy het aan Zimbabwe al twee goue medaljes op Olimpiese Spele besorg, die enigste ander was deur die nasionale vroue[[veldhokkie]]span tydens die [[Olimpiese Somerspele 1980]] in [[Moskou]]. [[Sokker]] is Zimbabwe se gewildste [[sport]]soort. Die [[Zimbabwiese nasionale sokkerspan]] kon vyf keer vir die [[Afrikanasiesbeker]] kwalifiseer (in 2004, 2006, 2017, 2019 en 2022). Hulle kon egter nog nie vir 'n [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]]toernooi kwalifiseer nie. Van die bekendste Zimbabwiese sokkerspelers sluit in [[Benjamin Mwaruwari]] en [[Matthew Rusike]]. Die voormalige nasionale doelwagter [[Bruce Grobbelaar]] het in die 1980's en 1990's gespeel vir die Engelse sokkerklub [[Liverpool FC]] en saam met hulle talle titels ingepalm. [[Dynamos FC]] is tot dusver die enigste Zimbabwiese sokkerklub wat die [[CAF Kampioene-liga]]-eindstryd gehaal het. [[Rugby]] is 'n belangrike sportsoort in Zimbabwe en die [[Zimbabwiese nasionale rugbyspan]] kon twee keer vir 'n [[rugbywêreldbeker]]toernooi kwalifiseer (in [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] en [[Rugbywêreldbeker 1991|1991]]), maar sedertdien het hulle nie meer daarin geslaag nie. Die span word as een van die sterker Afrikaspanne na die Suid-Afrikaanse [[Springbokke]] en die Namibiese [[Namibiese nasionale rugbyspan|''Welwitschias'']] beskou en ding gereeld met ander opkomende rugbyspanne in die Afrikabeker mee. Hulle het dié toernooi al twee keer gewen (in 2012 en 2024) en drie keer as naaswenner geëindig. Van die bekendste Zimbabwiese rugbyspelers sluit in [[Tonderai Chavhanga]], [[Ian McIntosh]], [[Ray Mordt]], [[Tendai Mtawarira]], [[Bobby Skinstad]] en [[Gary Teichmann]]. [[Krieket]] word veral deur [[Blanke Zimbabwiërs]] beoefen en dié land is een van die [[toetskrieket]]lande. Die beheerliggaam [[Zimbabwe Krieket]] is in 1992 gestig en sedertdien 'n volle lidland van die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR). Die [[Zimbabwiese nasionale krieketspan]] kon van 1983 tot 2015 vir elke [[krieketwêreldbeker]]toernooi kwalifiseer, maar sedertdien het hulle nie meer daarin geslaag nie. Zimbabwe het in [[Krieketwêreldbeker 2003|2003]] saam met Suid-Afrika en Kenia as gasheer van die krieketwêreldbeker opgetree, wat deur [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] gewen is. In November 2021 is Zimbabwe saam met Namibië en Suid-Afrika as medegasheer vir die [[Krieketwêreldbeker 2027]] benoem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/usa-co-hosts-for-2024-t20-wc-pakistan-gets-2025-champions-trophy-india-and-bangladesh-2031-world-cup-1289589 |title=USA co-hosts for 2024 T20 WC, Pakistan gets 2025 Champions Trophy, India and Bangladesh 2031 World Cup |publisher=ESPNcricinfo |author=Nagraj Gollapudi |date=16 November 2021 |accessdate=9 Junie 2023}}</ref> Bekende Zimbabwiese krieketspelers sluit in [[Andy Flower]] en [[Brendan Taylor]]. == Notas == {{Verwysings|group=nota}} == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Zimbabwe|title=Zimbabwe|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=19 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/zimbabwe/|title=Zimbabwe|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}} * {{en}} Arnold, Marion: The stone sculpture of Zimbabwe. In: Lantern. Tydskrif vir Kuns, Kennis en Kultuur. Jaargang 31, nr. 4, September 1982 * {{af}} Louw, A.A. (ds.): Die môrester in Mashonaland. Stellenbosch: C.S.V.-boekhandel, 1954. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Zimbabwe}} * {{en}} {{Wikivoyage|Zimbabwe}} * {{Wikt-inlyn|Zimbabwe}} {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Zimbabwe}} | Noord = {{vlagland|Zambië}} • {{vlagland|Mosambiek}} | Noordoos = {{vlagland|Mosambiek}} | Oos = {{vlagland|Mosambiek}} | Suidoos = {{vlagland|Mosambiek}} | Suid = {{vlagland|Suid-Afrika}} | Suidwes = {{vlagland|Botswana}} | Wes = {{vlagland|Namibië}} | Noordwes = {{vlagland|Zambië}} }} {{Lande van Afrika}} {{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] [[Kategorie:Zimbabwe| ]] hzo4954orkv96qkj8d5yi0h25u69948 0 472 2717199 2716557 2024-11-20T10:36:19Z Aliwal2012 39067 /* Sterftes */ 2717199 wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Evita color.jpg|teks=Evita Perón}} Die '''jaar 1952''' was 'n [[skrikkeljaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Dinsdag]] begin het. Dit was die 52ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. In teenstelling met [[gewone jaar|gewone jare]] het die jaar 366 dae en 'n [[29 Februarie]] gehad. == Gebeure == * Die eerste [[uraan]]-aanleg in [[Suid-Afrika]] word in [[Krugersdorp]] aan die [[Wes-Rand]] geopen. * [[14 Februarie|14]]-[[25 Februarie]] – Die sesde [[Olimpiese Winterspele 1952|Olimpiese Winterspele]] word in [[Oslo]], [[Noorweë]], aangebied. * [[18 Februarie]] – [[Griekeland]] en die [[Turkye]] sluit aan by die [[NAVO]]. * [[28 April]] – Die [[Verenigde State|Amerikaanse]] [[besetting van Japan]] eindig. * [[2 Mei]] – Die eerste kommersiële [[straalvliegtuig]], die ''[[De Havilland Comet|Comet]]'', word in diens geneem deur BOAC. * [[19 Julie]]-[[23 Augustus]] – Die 15de [[Olimpiese Somerspele 1952|Olimpiese Somerspele]] word in [[Helsinki]], [[Finland]], aangebied. * [[28 Julie]] – [[Pakistanse nasionale krieketspan|Pakistan]] word 'n volle lid van die [[Internasionale Krieketraad|Imperiale Krieketkonferensie]] (nou die Internasionale Krieketraad, IKR). * [[11 September]] – [[Eritrea]] verkry onafhanklikheid van [[Verenigde Koninkryk|Britse]] administrasie. * [[4 November]] – [[Dwight Eisenhower]] verslaan sy teenstander van die Demokratiese Party in die presidentsverkiesing in die V.S.A. * [[6 November]] – Amerika se eerste waterstofbom ontplof oor die [[Stille Oseaan]], te Eniwetok Atoll. * [[20 Desember]] – Die tweede [[selakant]] word by Anjouan in die [[Comore-eilande]] gevang. == Geboortes == * [[7 Januarie]] – [[Jurinus Janse van Rensburg]], voormalige Suid-Afrikaanse Geneesheergeneraal. * [[20 Januarie]] – [[Irina Allegrowa]], Russies-Armeense sangeres. * [[23 Januarie]] – [[Omar Henry]], Suid-Afrikaanse krieketspeler. * [[1 Februarie]] – [[Jenő Jandó]], Hongaarse pianis en professor († [[2023]]). * [[9 Februarie]] – [[Johan Stemmet]], liedjieskrywer, musiekkenner en televisieaanbieder. * [[14 Februarie]] – [[Anton Lesser]], Engelse akteur. * [[17 Februarie]] – [[Garry Chalk]], Engelse akteur. * [[19 Februarie]] – [[Abraham Erasmus van Wyk]], Suid-Afrikaanse planttaksonoom. * [[6 Maart]] – [[Chris Burger]], heelagter van die [[Westelike Provinsie]], wat gesterf het na 'n nekbesering († [[1980]]). * [[11 Maart]] – [[Wannie Carstens]], Afrikaanse taalkundige en skrywer. * [[18 Maart]] – [[Morgan Tsvangirai]], [[Zimbabwe|Zimbabwiese]] politikus († [[2018]]). * [[29 Maart]] – [[Bola Tinubu]], Nigeriese president. * [[1 April]] – [[Bernard Stiegler]], Franse filosoof († [[2020]]). * [[13 April]] – [[Kerneels Breytenbach]], Afrikaanse skrywer. * [[22 April]] – [[Marilyn Chambers]], Amerikaanse erotiese aktrise († [[2009]]). * [[1 Mei]] – [[Pierre van Pletzen]], Suid-Afrikaanse akteur en regisseur. * [[2 Mei]] – [[Christine Baranski]], [[Amerikaanse]] [[aktrise]] en vervaardiger. * [[11 Mei]] – [[Reza de Wet]], Afrikaanse skrywer en dramaturg († [[2012]]). * [[12 Mei]] – [[Membathisi Mdladlana]], [[Suid-Afrika]]anse politikus, hoëkommissaris in Kanada. * [[2 Junie]] – [[Nomaindia Mfeketo]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[4 Junie]] – [[Bronisław Komorowski]], president van [[Pole]]. * [[15 Junie]] – [[Dirceu José Guimarães]], [[Brasilië|Brasiliaanse]] sokkerspeler († [[1995]]). * [[18 Junie]] – [[Idriss Déby]], president van [[Tsjaad]] († [[2021]]). * [[21 Junie]] – [[Gregory David Roberts]], Australiese skrywer. * [[23 Junie]] – [[Robert D. Kaplan]], Amerikaanse skrywer oor [[buitelandse beleid]]. * [[28 Junie]] – [[Elize Cawood]], Suid-Afrikaanse aktrise († [[2020]]). * [[1 Julie]] – [[Dan Aykroyd]], [[Amerikaanse]] skrywer, akteur, en vervaardiger. * [[3 Julie]] – [[Gerhard Koornhof]], ANC-lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]]. * [[3 Julie]] – [[Peter Mathebula]], Suid-Afrika se eerste swart wêreldbokskampioen († [[2020]]). * [[6 Julie]] – [[Hilary Mantel]], Engelse skryfster († [[2022]]). * [[15 Julie]] – [[Celia Imrie]], Engelse aktrise. * [[17 Julie]] – [[David Hasselhoff]], Amerikaanse akteur. * [[22 Julie]] – [[Lucas Maree]], Afrikaanse sanger en liedjieskrywer († [[2011]]). * [[29 Julie]] – [[Patrick Soon-Shiong]], Chinees-Suid-Afrikaanse oorplantingchirurg, filantroop en miljardêr-sakeman. * [[5 Augustus]] – [[Hun Sen]], Kambodjaanse politikus, sedert 1985 premier van Kambodja. * [[12 Augustus]] – [[Charlie Whiting]], Britse Formule 1 en motorsportadministrateur († [[2019]]). * [[17 Augustus]] – [[Nelson Piquet]] (snr), Brasiliaanse Formule Eenrenjaer en driemalige wêreldkampioen. * [[2 September]] – [[Regardt van den Bergh]], Suid-Afrikaanse akteur en regisseur. * 2 September – Jimmy Connors, Amerikaanse tennisspeler. * [[11 September]] – [[Jani Allan]], Suid-Afrikaanse joernalis en radiokommentator († [[2023]]). * [[16 September]] – [[Karen Muir]], Suid-Afrikaanse kampioenswemmer, jongste persoon om 'n swemwêreldrekord op te stel († [[2013]]). * [[20 September]] – [[Marian Tredoux]], Suid-Afrikaanse geoloog († [[2019]]). * [[25 September]] – [[Christopher Reeve]], Amerikaanse akteur en rolprentregisseur († [[2004]]). * [[30 September]] – [[Jack Wild]], Britse akteur en sanger († [[2006]]). * [[5 Oktober]] – [[Imran Khan]], Pakistanse oud-krieketspeler en 22ste Eerste Minister van Pakistan. * [[7 Oktober]] – [[Wladimir Poetin]], president en premier van [[Rusland]]. * [[12 Oktober]] – Sally Little, Amerikaanse gholfspeler, Suid-Afrikaans van geboorte. * [[13 Oktober]] – [[Clive Sands]], Olimpiese [[atletiek|naelloopatleet]] uit die [[Bahamas]]. * [[14 Oktober]] – [[Harry Anderson]], Amerikaanse akteur en skrywer († [[2018]]). * [[16 Oktober]] – [[Touriya Jabrane]], Marokkaanse teaterregisseur, aktrise en politikus († [[2020]]). * [[23 Oktober]] – [[Antjie Krog]], Suid-Afrikaanse digter, akademikus en skrywer. * [[27 Oktober]] – [[Brigitte Engerer]], Franse pianis († [[2012]]). * [[31 Oktober]] – [[Danie Niehaus]], Suid-Afrikaanse sanger. * [[2 November]] – [[Larry Fink]], Amerikaanse miljardêr-sakeman. * [[3 November]] – [[Roseanne Barr]], Amerikaanse aktrise, komediante. * [[17 November]] – [[Cyril Ramaphosa]], Suid-Afrikaanse sakeman, politikus en vyfde [[President van Suid-Afrika]]. * 17 November – [[Freek Robinson]], Suid-Afrikaanse joernalis en TV-aanbieder. * 17 November – [[Hubert von Goisern]], Oostenrykse sanger, liedjieskrywer en wêreldmusikant. * [[1 Desember]] – [[Sonja Herholdt]], Suid-Afrikaanse sangeres. * [[3 Desember]] – [[Mel Smith]], Britse skrywer, akteur en regisseur († [[2013]]). * [[8 Desember]] – [[Patrick McKenzie]], Suid-Afrikaanse politikus uit die bruin gemeenskap. * [[14 Desember]] – [[Koos Bekker]], Suid-Afrikaanse mediamagnaat. == Sterftes == * [[6 Februarie]] – Koning [[George VI van die Verenigde Koninkryk]] (* [[1895]]). * [[11 Junie]] – [[Frank Brownlee]], magistraat in die [[Transkei]] en volksverhaalskrywer (* [[1876]]). * [[27 Junie]] – [[Elmo Lincoln]], Amerikaanse akteur (* [[1889]]). * [[26 Julie]] – [[Eva Perón]], vrou van die Argentynse president [[Juan Perón]] (* [[1919]]). * [[21 Oktober]] – [[Hans Merensky]], Suid-Afrikaanse geoloog, prospekteerder, wetenskaplike, omgewingsbewaarder en weldoener (* [[1871]]). * [[26 Oktober]] – [[Hattie McDaniel]], Amerikaanse aktrise en die eerste Swart Amerikaner om 'n [[Oscar]] te wen (* [[1895]]). * [[1 November]] – [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise (* [[1911]]). * [[9 November]] – [[Chaim Weizmann]], Brits-Israelse biochemikus en politikus (president van Israel) (* [[1874]]). * [[20 November]] – [[Benedetto Croce]], Italiaanse filosoof, historikus, literatuurkritikus en politikus (* [[1866]]). * [[21 November]] – [[Henriette Roland Holst]], Nederlandse digteres (* [[1869]]). [[Kategorie:1952| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] runzo7d8mzitzipag247z8o09efq2vy 0 537 2717200 2628695 2024-11-20T10:37:59Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1952]]). 2717200 wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Peru Machu Picchu Sunrise.jpg|teks=Machu Picchu}} Die '''jaar 1911''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 11de jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == === [[Geskiedenis]] === * [[1 Januarie]] – Die [[Noordelike Gebied]] word van [[Suid-Australië]] afgestig as eie [[Deelstate en gebiede van Australië|gebied]] binne die [[Australië|Australiese Gemenebes]]. * [[12 Januarie]] - Verskeie mense verdrink nadat die Vaalrivier sy walle oorstroom by [[Standerton]]. * [[24 Julie]] – [[Hiram Bingham III|Hiram Bingham]] herontdek [[Machu Picchu]], "die Verlore Stad van die Inka's", in die [[Peru]]viaanse [[Andes]]. * [[3 November]] – [[Chevrolet]] betree die [[motorvoertuig]]mark om met die [[Ford Model T]] mee te ding. * [[5 November]] – Na [[Italië]] oorlog verklaar het teen die [[Ottomaanse Ryk]] op [[29 September]],1911 annekseer hy [[Tripoli]] en Cyrenaika. * [[14 Desember]] – Noorse verkenner [[Roald Amundsen]] word die eerste mens om die [[Suidpool]] te bereik. * [[29 Desember]] – [[Mongolië]] word van die [[China|Manchu-Qing-ryk]] onafhanklik. * 29 Desember – [[Sun Yat-sen]] word verkies as die eerste President van die [[Republiek China]]. === [[Fisika]] === * [[Ernest Rutherford|Rutherford]] lei vanuit verstrooingseksperimente af dat 'n [[atome|atoom]] 'n [[protone|proton]] moet hê as kern. == Geboortes == * [[9 Januarie]] – [[Gypsy Rose Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1970]]). * [[6 Februarie]] – [[Ronald Reagan]], Amerikaanse politikus, staatsman en 40ste [[President van die Verenigde State]] († [[2004]]). * [[28 Februarie]] – [[Cor Dirks]], Skoolhoof en Afrikaanse skrywer († [[2000]]). * [[15 Maart]] – [[Wilhelm Mohnke]], Duitse Tweede Wêreldoorlog generaal († [[2001]]). * [[26 Maart]] – [[Tennessee Williams]], Amerikaanse dramaturg († [[1983]]). * [[8 April]] – [[Emil Cioran]], Roemeense filosoof († [[1995]]). * [[11 Mei]] – [[Phil Silvers]], Amerikaanse akteur en komediant († [[1985]]). * [[17 Mei]] – [[Maureen O'Sullivan]], Iers gebore Amerikaanse aktrise († [[1998]]). * [[10 Junie]] – [[Ralph Kirkpatrick]], Amerikaanse [[klavesimbel]]speler en musikoloog († [[1984]]). * [[11 Junie]] – [[Margaret Keay]], Suid-Afrikaansgebore Britse plantpatoloog († [[1998]]). * [[24 Junie]] – [[Juan Manuel Fangio]], bekende Argentynse motorrenjaer en vyfmalige wêreldkampioen († [[1995]]) * [[30 Junie]] – [[Czesław Miłosz]], Poolse skrywer, essayis en digter, Nobelpryswenner († [[2004]]). * [[5 Julie]] – [[Georges Pompidou]], President van [[Frankryk]] († [[1974]]). * [[16 Julie]] – [[Ginger Rogers]], Amerikaanse aktrise en danseres († [[1995]]) * [[17 Julie]] - [[Yang Jiang]], Chinese dramaturg, skrywer en vertaler. (†[[2016]]). * [[21 Julie]] – [[Marshall McLuhan]], 'n Kanadese mediakenner († [[1980]]). * [[6 Augustus]] – [[Lucille Ball]], Amerikaanse aktrise († [[1989]]). * [[6 September]] – [[Alexis Preller]], 'n Suid-Afrikaanse skilder († [[1975]]). * [[11 September]] – [[Nico Coetzee]], skrywer en akademikus († [[2003]]). * [[19 September]] – [[William Golding]], [[Britse]] skrywer († [[1993]]). * [[3 Oktober]] – [[Michael Hordern]], Engelse akteur († [[1995]]). * [[26 Oktober]] – [[Hester Heese]], Afrikaanse skrywer († [[1992]]). * [[4 November]] – [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1952]]). * [[9 Desember]] – [[Broderick Crawford]], Amerikaanse akteur († [[1986]]). * [[29 Desember]] – [[Klaus Fuchs]], [[Duitse]] teoretiese [[fisikus]] en atoom[[spioen]] († [[1988]]). == Sterftes == * [[4 Februarie]] – [[Piet Cronjé]], Suid-Afrikaanse kryger en Boeregeneraal(* [[1836]]). * [[1 Maart]] – [[Jacobus Henricus van 't Hoff]], Nederlandse fisiese chemikus (* [[1852]]). * [[18 Mei]] – [[Gustav Mahler]], [[Oostenryk|Tsjeggies-Oostenrykse]] [[komponis]] en dirigent (* [[1860]]). * [[25 Mei]] – [[Harry Bolus]], Suid-Afrikaanse [[plantkundige]], botaniese kunstenaar, besigheidsman en [[filantroop]] (* [[1834]]). * [[28 Mei]] – [[Stephanus Jacobus du Toit]], Afrikaanse stryder en stigter van die [[GRA]] (* [[1847]]) * [[8 Junie]] – Genl. ds. [[Paul Hendrik Roux]], NG predikant en [[Vrystaat]]se generaal (* [[1862]]) * [[29 Oktober]] – [[Joseph Pulitzer]], Hongaars-Amerikaanse verslaggewer, koerantuitgewer, advokaat en filantroop (* 1847) * [[10 Desember]] – [[Sytze Wierda]], Nederlandse argitek in die [[Zuid-Afrikaanse Republiek]] (ZAR) (* [[1839]]) [[Kategorie:1911| ]] 7dsiikmb419zigfp951p585d1lfcf48 0 596 2717174 2638435 2024-11-20T05:59:04Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Verbeter 2717174 wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Helen_Zille_-_one.jpg|teks=Helen Zille, burgemeester van Kaapstad}} Die '''jaar 2007''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Maandag]] begin het. Dit was die 7de jaar van die [[21ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. [[Lêer:Springbok parade.jpg|duimnael|regs|240px|[[Springbokke]] nadat hulle in 2007 as die wêreldkampioene gekroon is.]] [[Lêer:Marais Viljoen.jpg|duimnael|240px|Marais Viljoen, 7de Staatspresident van Suid-Afrika, sterf op 4 Januarie 2007.]] == Gebeure == * [[1 Januarie]] – [[Bulgarye]] en [[Roemenië]] verlaat die [[Sentraal-Europese Vryehandelsooreenkoms]] en word lidstate van die [[Europese Unie]] en die [[Euro]] word ingelei in [[Slowenië]]. [[Albanië]], [[Bosnië-Herzegowina]], [[Kosowo]], [[Moldowa]], [[Montenegro]] en [[Serwië]] sluit by die [[Sentraal-Europese Vryehandelsooreenkoms]] aan. * [[30 Januarie]] – ’n Omroeper by SAFM, John Perlman, bedank nadat hy politieke sensorskap by die [[SAUK]] onthul het. * [[14 Februarie]] – Die Valentynsdag-[[blizzard]] in die noordooste van die [[VSA]] met die swaarste sneeuvalle in sowat vier dekades eis dertien menselewens. * [[13 Maart]]–[[28 April]] – Die [[Krieketwêreldbeker 2007|9de Krieketwêreldbeker]] word in [[Wes-Indië]] aangebied en deur [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] gewen. * [[21 Maart]] – Op die internasionale dag teen rassisme van die [[Verenigde Nasies]] het die [[Vlaandere|Vlaamse]] swart politikus [[Wouter Van Bellingen]] 626 paartjies in die eg verbind. * [[6 Mei]] – [[Helen Zille]], [[burgemeester]] van [[Kaapstad]], word met ’n meerderheid van 73% verkies tot leier van die [[Demokratiese Alliansie|DA]]. * [[17 Mei]] – [[Hemelvaartsdag]]. * [[24 Mei]] – [[Sandra Botha]] word verkies tot leier van die [[Demokratiese Alliansie|DA]] in die parlement. * [[30 Mei]] – [[Anthe]], [[Saturnus]] se 60ste [[natuurlike satelliet]], word ontdek danksy foto's deur die Cassini-Huygens-ruimtetuig. * [[1 Junie]] – In Suid-Afrika het 'n 27 dae lange staatsdiensstaking begin, die grootste staking sedert die demokratiese verkiesing in 1994. * [[28 Junie]] – [[Sydney-opera]]huis word 'n UNESCO-wêrelderfenisgebied. * [[15 Augustus]] – [[Pous Benedictus XVI]] verklaar dat daar geen beswaar ("nihil ostare") is teen die begin van die saligverklaringsproses vir [[Pous Pius VII]] nie. * [[7 September]]–[[20 Oktober]] – Die [[Rugbywêreldbeker 2007|6de Rugbywêreldbeker]] word in [[Frankryk]] aangebied en deur [[Springbokke|Suid-Afrika]] gewen. * [[11 September|11]]–[[24 September]] – Die [[T20I-wêreldbeker 2007|1ste T20I-wêreldbeker]] word in [[Suid-Afrika]] aangebied en deur [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]] gewen. * [[28 Oktober]] – [[Cristina Fernández de Kirchner]] word as die 55ste staatspresident van [[Argentinië]] – en tweede vrou na Isabel Perón wat hierdie amp beklee – verkies. Sy volg haar man Néstor as staatshoof op. * [[21 November]] – 'n [[Oryx helikopter]] van die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] verongeluk naby [[Wepener]]; altesame 14 mense sterf. * [[18 Desember]] – [[Jacob Zuma]] onttroon [[Thabo Mbeki]] as president van die ANC. Nie een van Mbeki se vertrouelinge word tot die ses topposte van die party verkies nie. * [[28 Desember]] – Jacob Zuma word amptelik aangekla; o.a. van bedrog, korrupsie, omkopery en swendelary. == Geboortes == * [[3 Januarie]] – [[Larry (kat)|Larry]], hoof muisvanger van die Kabinetskantoor van die Verenigde Koninkryk. * [[21 Januarie]] – [[Kennedi Clements]], Kanadese aktrise. * [[25 Januarie]] – [[Olivia Edward]], Amerikaanse aktrise. * [[16 Mei]] – [[Ivy George]], Amerikaanse aktrise. * [[6 Junie]] – [[Aubrey Anderson-Emmons]], Amerikaanse aktrise. * [[18 Julie]] – [[JD McCrary]], Amerikaanse akteur. == Sterftes == * [[4 Januarie]] – [[Marais Viljoen]], [[Suid-Afrika]]anse politikus en vyfde [[Staatspresident van Suid-Afrika]] (1979–1984) (* [[1915]]). * [[7 Januarie]] − [[Magnus Magnusson]], [[Ysland]]se joernalis, vertaler, skrywer en televisie-aanbieder (* [[1929]]). * [[26 Januarie]] – [[David Rattray]], Suid-Afrikaanse geskiedkundige (* [[1958]]). * [[8 Februarie]] – [[Anna Nicole Smith]], Amerikaanse model en aktrise (* [[1967]]). * [[17 Februarie]] – [[Jurga Ivanauskaitė]], Litause skryfster, essayis, toneelskryfster, skilderes en digteres (* [[1961]]). * [[6 Maart]] – [[Jean Baudrillard]], Franse sosioloog, kultuurkritikus en filosoof (* [[1929]]). * [[8 Maart]] – [[Herman Ridderbos]], Nederlandse dominee en teoloog (* [[1909]]). * [[14 Maart]] – [[Gareth Hunt]], Britse akteur (* [[1942]]). * [[15 Maart]] – [[Fons de Haas]], Nederlandse joernalis (* [[1926]]). * [[17 Maart]] – [[Valère Vautmans]], Belgiese politikus (* [[1944]]). * [[18 Maart]] – [[Bob Woolmer]], Engelse krieketspeler en -afrigter (* [[1948]]). * [[20 Maart]] – [[Albert Baez]], Mexikaans-Amerikaanse [[fisikus]] en die vader van die sangeresse [[Joan Baez]] en Mimi Fariña (* [[1912]]). * [[24 Maart]] – [[Florentine Rost van Tonningen]], voorstander van die Nasionaal Sosialistiese Beweging (NSB) in [[Nederland]] (* [[1914]]). * [[31 Maart]] – Ds. [[Vidius Nel]], predikant in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] (* [[1924]]). * [[11 April]] – [[Kurt Vonnegut]], Amerikaanse skrywer (* [[1922]]). * 11 April – [[Roscoe Lee Browne]], Amerikaanse akteur (* [[1925]]) * [[16 April]] – [[Hannah Botha]], [[Afrikaanse]] aktrise (* [[1923]]). * [[23 April]] – [[Boris Jeltsin]], 1ste president van die [[Rusland|Russiese Federasie]] (* [[1931]]). * [[27 April]] – [[Mstislav Rostropovich]], [[Rusland|Russiese]] musikus (* [[1927]]). * [[30 April]] – [[Grégory Lemarchal]], Franse sanger (* [[1983]]). * [[1 Mei]] – [[Emgee Pretorius]], Afrikaanse akteur (* [[1923]]). * [[3 Mei]] – [[Wally Schirra]], Amerikaanse ruimtevaarder (* 1923). * [[8 Junie]] – [[Richard Rorty]], Amerikaanse filosoof (* 1931). * [[17 Junie]] − [[Gianfranco Ferré]], Italiaanse modeontwerper en entrepreneur (* [[1944]]). * [[29 Junie]] – Prof. [[Hendrik Johannes Jacob Bingle|Hennie Bingle]], rektor van die [[PU vir CHO]] van 1964 tot 1977 (* [[1910]]). * [[11 Julie]] – [[Bill Flynn]], Suid-Afrikaanse akteur (* [[1948]]). * [[20 Julie]] – [[Tammy Faye Messner]], Amerikaanse aktrise (* [[1942]]). * [[23 Julie]] – [[Ernst Otto Fischer]], Duitse [[chemikus]] en [[Nobelprys vir Chemie|Nobelprys wenner]] (* [[1918]]). * [[30 Julie]] – [[Ingmar Bergman]], Sweedse teater- en rolprentregisseur (* [[1918]]). * [[1 Augustus]] – [[Ryan Cox]], Suid-Afrikaanse fietsryer (* [[1979]]). * [[6 September]] – [[Luciano Pavarotti]], Italiaanse tenoor (* [[1935]]). * [[21 September]] – [[Alice Ghostley]], Amerikaanse aktrise (* [[1923]]). * [[23 September]] – Dr. [[Jan van Elfen]] 'n skrywer van mediese boeke onder andere ''Dokter in die huis'' (* [[1929]]). * [[28 September]] – [[Charles B. Griffith]], Amerikaanse draaiboekskrywer (* [[1930]]). * [[17 Oktober]] – [[Joey Bishop]], Amerikaanse [[akteur]] (* [[1918]]). * [[19 Oktober]] – [[Jan Wolkers|Jan Hendrik Wolkers]], Nederlandse skrywer, beeldhouer en skilder (* [[1925]]). * [[25 Oktober]] – [[Patrick Mynhardt]], Suid-Afrikaanse film- en teaterakteur (* [[1932]]). * [[12 November]] – [[Piet Koornhof]], Suid-Afrikaanse politikus en kabinetsminister (* [[1925]]). * [[16 November]] – [[Elize Botha]], Suid-Afrikaanse akademikus (* [[1930]]). * [[20 November]] – [[Ian Smith]], Rhodesiese eerste minister (* [[1919]]). * [[22 November]] – [[Maurice Béjart]], Franse choreograaf (* [[1927]]). * [[30 November]] – [[Evel Knievel]], Amerikaanse waaghals en vermaakkunstenaar (* [[1938]]). * [[1 Desember]] – [[Elisabeth Eybers]], Afrikaanse digteres en ontvanger van die [[Hertzogprys]] (* [[1915]]). * [[27 Desember]] – [[Benazir Bhutto]], Pakistanse politikus (* [[1953]]). [[Kategorie:2007| ]] [[Kategorie:21ste eeu]] qh5nc5q941iv43bj1w1aeqjwuzw99hh 0 692 2717175 2447671 2024-11-20T06:01:19Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Verbeter 2717175 wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=9-2-018-0106 Grootte Kerk Adderley street Cape Town (2).JPG|teks=Die Groote Kerk se kansel}} Die '''jaar 1789''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Donderdag]] begin het. Dit was die 89ste jaar van die [[18de eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * Begin van die Suid-Afrikaanse wolskaapbedryf: 'n Handjievol merinoskape – 'n geskenk aan [[Nederland]] van die koning van [[Spanje]] – kom in die [[Kaap]] aan. * [[30 Maart]] – [[Pous Pius VI]] stel nege nuwe kardinale aan waaronder Joseph Franz Anton von Auersperg, prins-biskop van Passau. * [[30 April]] – [[George Washington]] word die eerste [[President van die Verenigde State van Amerika|president]] van die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. * [[14 Julie]] – Die [[Franse Rewolusie]] begin met die bestorming van die gevangenis [[Bastille (kasteel)|Bastille]] in [[Parys]]. * [[20 Junie]] – Die ''Tennisbaan-eed''. Die volksverteenwoordigers van Frankryk wat uitgesluit is uit die parlement in [[Versailles]], neem 'n eed om nie te verdaag totdat 'n grondwet aanvaar is nie. * [[3 Augustus]] – Pous Pius VI stel Ludovico Flangini Giovanelli, ouditeur van die Heilige Roomse Rota, aan as kardinaal. * [[28 Augustus]] – [[William Herschel]] ontdek [[Enkelados (maan)|Enkelados]], die sesde grootste [[Natuurlike satelliet|maan]] van die [[planeet]] [[Saturnus]]. * [[17 September]] – William Herschel ontdek [[Mimas (natuurlike satelliet)|Mimas]], die sewende grootste maan van die planeet Saturnus. * [[21 November]] – [[Noord-Carolina]] word die 12de [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die Verenigde State. * November – Die [[Groote Kerk]] in Kaapstad kry 'n nuwe kansel, vervaardig deur [[Anton Anreith]]. == Geboortes == * Onbekend – [[Saartjie Baartman]], Khoikhoi-vrou wat in Europa as die Hottentot-Venus tentoongestel is († [[1815]]). * [[5 Januarie]] – [[Thomas Pringle]], Suid-Afrika se eerste Engelstalige digter en een van die baanbrekers van persvryheid († [[1834]]). * [[15 September]] – [[James Fenimore Cooper]], Amerikaanse skrywer († [[1851]]). * [[29 September]] – [[Peter Joseph Lenné]], Pruisiese landskapargitek († [[1866]]). * [[3 Oktober]] – Sir [[Henry Pottinger]], 'n Britse goewerneur van die [[Kaap die Goeie Hoop]] († [[1856]]). == Sterftes == * [[12 Februarie]] – [[Ethan Allen]], 'n Amerikaner wat gedurende die [[Amerikaanse Rewolusionêre Oorlog]] as patriot, oorlogsheld en politikus bekendheid verwerf (* [[1738]]). * [[7 April]] – [[Abdülhamid I]], 'n sultan van die [[Ottomaanse Ryk]] (* [[1725]]). [[Kategorie:1789| ]] [[Kategorie:18de eeu]] 564v2xhyimoyhmgjsakv8ug9pyrecv0 2717176 2717175 2024-11-20T06:02:00Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Skakel 2717176 wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=9-2-018-0106 Grootte Kerk Adderley street Cape Town (2).JPG|teks=Die Groote Kerk se kansel}} Die '''jaar 1789''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Donderdag]] begin het. Dit was die 89ste jaar van die [[18de eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * Begin van die Suid-Afrikaanse wolskaapbedryf: 'n Handjievol [[merino]]skape – 'n geskenk aan [[Nederland]] van die koning van [[Spanje]] – kom in die [[Kaap]] aan. * [[30 Maart]] – [[Pous Pius VI]] stel nege nuwe kardinale aan waaronder Joseph Franz Anton von Auersperg, prins-biskop van Passau. * [[30 April]] – [[George Washington]] word die eerste [[President van die Verenigde State van Amerika|president]] van die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. * [[14 Julie]] – Die [[Franse Rewolusie]] begin met die bestorming van die gevangenis [[Bastille (kasteel)|Bastille]] in [[Parys]]. * [[20 Junie]] – Die ''Tennisbaan-eed''. Die volksverteenwoordigers van Frankryk wat uitgesluit is uit die parlement in [[Versailles]], neem 'n eed om nie te verdaag totdat 'n grondwet aanvaar is nie. * [[3 Augustus]] – Pous Pius VI stel Ludovico Flangini Giovanelli, ouditeur van die Heilige Roomse Rota, aan as kardinaal. * [[28 Augustus]] – [[William Herschel]] ontdek [[Enkelados (maan)|Enkelados]], die sesde grootste [[Natuurlike satelliet|maan]] van die [[planeet]] [[Saturnus]]. * [[17 September]] – William Herschel ontdek [[Mimas (natuurlike satelliet)|Mimas]], die sewende grootste maan van die planeet Saturnus. * [[21 November]] – [[Noord-Carolina]] word die 12de [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die Verenigde State. * November – Die [[Groote Kerk]] in Kaapstad kry 'n nuwe kansel, vervaardig deur [[Anton Anreith]]. == Geboortes == * Onbekend – [[Saartjie Baartman]], Khoikhoi-vrou wat in Europa as die Hottentot-Venus tentoongestel is († [[1815]]). * [[5 Januarie]] – [[Thomas Pringle]], Suid-Afrika se eerste Engelstalige digter en een van die baanbrekers van persvryheid († [[1834]]). * [[15 September]] – [[James Fenimore Cooper]], Amerikaanse skrywer († [[1851]]). * [[29 September]] – [[Peter Joseph Lenné]], Pruisiese landskapargitek († [[1866]]). * [[3 Oktober]] – Sir [[Henry Pottinger]], 'n Britse goewerneur van die [[Kaap die Goeie Hoop]] († [[1856]]). == Sterftes == * [[12 Februarie]] – [[Ethan Allen]], 'n Amerikaner wat gedurende die [[Amerikaanse Rewolusionêre Oorlog]] as patriot, oorlogsheld en politikus bekendheid verwerf (* [[1738]]). * [[7 April]] – [[Abdülhamid I]], 'n sultan van die [[Ottomaanse Ryk]] (* [[1725]]). [[Kategorie:1789| ]] [[Kategorie:18de eeu]] 5qfgcq82kuqpa7k2p5m8bkqovb3x2xh 0 1385 2717171 2538889 2024-11-20T05:56:35Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Verbeter 2717171 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} '''20 November''' is die 324ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (325ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 41 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[284]] – Gaius Aurelius Valerius [[Diocletianus]] word keiser van [[Rome]]. * [[1168]] – [[Teenpous Callixtus III]] word verkies. * [[1551]] – [[Pous Julius III]] stel 14 nuwe kardinale aan. * [[1679]] – [[Pous Innocentius XI]] publiseer die [[Pouslike bul|bul]] ''Sollicitudo pastoralis'' oor die religieuse ordes. * [[1687]] – Pous Innocentius XI publiseer die bul ''Coelestis Pastor'' waarin Miguel de Molinos veroordeel word. * [[1700]] – Tydens die Slag van Narva verslaan Koning Karel XII van Swede die leër van [[tsaar]] [[Pieter I van Rusland|Pieter die Grote]]. * [[1722]] – Die Nederlandse skip die ''[[Schoonenberg]]'' loop in die vroeë oggendure by [[Struisbaai]] op die rotse. * [[1724]] – [[Pous Benedictus XIII]] stel Vincenzo Petra, titulêr aartsbiskop van [[Damaskus]] aan as kardinaal. * [[1789]] – [[New Jersey]] word die eerste [[VSA]]-staat om die '''Handves van Menseregte''' te bekragtig. * [[1913]] – Die nuwe pier aan die onderpunt van [[Adderleystraat]] in [[Kaapstad]] word geopen. * [[1917]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: Die [[Slag van Cambrai]] vind plaas; die eerste massa tenkaanval. * [[1945]] – Die [[Neurenberg-verhore]] begin. * [[1947]] – Huwelik van Prinses [[Elizabeth II]], die dogter van Koning [[George VI van die Verenigde Koninkryk]], met luitenant [[Prins Philip, Hertog van Edinburg|Philip Mountbatten]] * [[1969]] – Eksplisiete foto's van dooie burgerlikes van die [[My Lai-menseslagting]], wat tydens die [[Viëtnamoorlog]] in [[Viëtnam]] plaasgevind het, word gepubliseer. * [[1974]] – 'n [[Lufthansa]] Boeing 747, Vlug 540 tussen Frankfort en Johannesburg, stort neer in [[Nairobi]], Kenia. Van die 157 mense aanboord sterf 59. * [[1998]] – Die [[Internasionale Ruimtestasie]] word lanseer. * [[1999]] – Die [[Volksrepubliek China]] lanseer sy eerste [[Shenzhou|Shenzhou-ruimtetuig]] * [[2001]] – Die [[Afrikaans]]e Wikipedia word opgerig. == Geboortes == * [[1620]] – [[Awwakoem Petrof]], Russiese aartspriester († [[1682]]) * [[1629]] – [[Ernst August, keurvors van Brunswyk-Lüneburg]], die Hertog van Brunswyk-Lüneburg († [[1698]]) * [[1663]] – [[Johannes Cornelis d’Ableing]], waarnemende goewerneur van die [[Kaapkolonie|Kaap]] († [[1721]]) * [[1750]] – [[Tipu Sultan]], Moslem Indiese militêre leier. Heerser van die Mysore-koninkryk in Suid-Indie († [[1799]]). * [[1761]] – [[Francesco Saverio Castiglioni]] (later [[Pous Pius VIII]]), die 253ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] († [[1830]]). * [[1794]] – [[Eduard Rüppell]], Duitse natuurwetenskaplike en ontdekkingsreisiger in Afrika († [[1884]]). * [[1858]] – [[Selma Lagerlöf]], Sweedse skryfster en ontvanger van die [[Nobelprys vir Letterkunde]], 1909 († [[1940]]). * [[1889]] – [[Edwin Hubble]], Amerikaanse sterrekundige († [[1953]]). * [[1917]] – [[Bobby Locke]], Suid-Afrikaanse gholfkampioen († [[1987]]). * 1917 – [[Robert Carlyle Byrd]], Amerikaanse politikus († [[2010]]) * [[1919]] – [[Phyllis Thaxter]], Amerikaanse aktrise († [[2012]]) * [[1923]] – [[Nadine Gordimer]], Suid-Afrikaanse [[skryfster]] en Nobelpryswenner vir Letterkunde in 1991 († [[2014]]). * [[1942]] – [[Joe Biden]], 46ste [[President van die Verenigde State van Amerika]]. * [[1959]] – [[Orlando Figes]], Britse [[geskiedkundige]] en [[skrywer]]. * [[1968]] – [[David van Rooyen]] (Des), afgedankte kabinetsminister van finansies van Suid-Afrika. == Sterftes == * [[1938]] – [[Arthur Elliott]], 'n Suid-Afrikaanse fotograaf en oudheidkundige (* [[1870]]). * [[1952]] – [[Benedetto Croce]], Italiaanse [[filosoof]], historikus, literatuurkritikus en [[politikus]] (* [[1866]]). * [[1985]] – [[Henning Klopper]], Suid-Afrikaanse taalstryder en LV (* [[1895]]. * [[1992]] – [[Henry Charles Hopkins]], Suid-Afrikaanse predikant en skrywer (* [[1918]]). * [[1995]] – [[D.C.H. Uys]], Suid-Afrikaanse [[politikus]] (* [[1909]]). * [[2007]] – [[Ian Smith]], Rhodesiese eerste minister (* [[1919]]). * [[2018]] – [[Aaron Klug]], Britse skeikundige en biochemikus (* [[1926]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * {{commonskat|20 November}} [[Kategorie:November]] 6d8fw4s75667k04jmbx9in70x85d9si 0 1414 2717172 2546007 2024-11-20T05:58:06Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Skakel 2717172 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} [[Lêer:JBM Hertzog.jpg|duimnael|200px|Generaal J.B.M. Hertzog sterf.]] '''21 November''' is die 325ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (326ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 40 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[235]] – [[Pous Anterus]] volg [[Pous Pontianus]] op. * [[1417]] – [[Pous Martinus V]] in Konstanz gekroon. * [[1468]] – [[Pous Paulus II]] stel vier nuwe kardinale aan, twee is familielede en die ander twee word "in pectore" aangestel. * [[1527]] – Voor hy Rome verlaat stel [[Pous Clemens VII]] nog 7 nuwe Italiaanse kardinale aan. * [[1751]] – [[Pous Benedictus XIV]] verklaar Jeanne de Chantal salig. * [[1783]] – [[François Laurent d'Arlandes]] en [[Jean-François Pilâtre de Rozier]] onderneem die eerste bemande ballonvlug. * [[1789]] – [[Noord-Carolina]] word die 12de [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die [[Verenigde State]]. * [[1877]] – [[Thomas Edison]] kondig sy uitvinding van die [[fonograaf]] aan. * [[1957]] – Sir [[De Villiers Graaff]] word verkies tot leier van die [[Verenigde Party]] (VP). * [[1962]] - Meer as 200 lede van Poqo (die [[Pan Africanist Congress of Azania]] se militêre vleuel) val die polisiestasie en wit woonbuurtes van [[Paarl]] aan. Nadat drie Poqo-lede voor die polisiestasie doodgeskiet word, begin die vlugtende aanvallers huise in Loopstraat aanval en vermoor twee blanke burgerlikes; nog twee aanvallers word daarna doodgeskiet. * [[1969]] – Die eerste [[ARPANET]], 'n voorloper van die [[Internet]], word daargestel. * [[1985]] – [[Apartheid]]: Dertien mense sterf in [[Mamelodi]] toe die polisie gasgranate uit 'n helikopter laat val en op die skare vuur wat teen verhoogde huur betoog. * [[1996]] – Oudpres. [[P.W. Botha]] verklaar dat hy nooit voor die [[Waarheids-en-versoeningskommissie]] sal getuig nie en nooit vir apartheid om verskoning sal vra nie. * [[2002]] – [[NAVO]] nooi [[Bulgarye]], [[Estland]], [[Letland]], [[Litaue]], [[Roemenië]], [[Slowakye]] en [[Slowenië]] uit om lede van NAVO te word. * [[2007]] – 'n [[Oryx-helikopter]] van die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] verongeluk naby [[Wepener]]; altesame 14 mense sterf. * [[2012]] – [[Mongolië]] sluit by die [[OVSE]] aan. * [[2017]] – [[Robert Mugabe]] bedank uiteindelik as [[President]] van [[Zimbabwe]], nadat hy jare lank aan dié mag bly vasklou het. == Geboortes == * [[1694]] – [[Voltaire]], een van die mees gelese en invloedrykste skrywers van die Franse en Europese Verligting († [[1778]]). * [[1854]] – [[Giacomo della Chiesa]] (later [[Pous Benedictus XV]]), die 258ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in [[Genua]], [[Italië]] († [[1922]]). * [[1858]] – Gustav Baumann, Afrikaanse landmeter in die [[Vrystaat]] († [[1930]]) * [[1890]] – [[Eric Louw|Eric Hendrik Louw]], Afrikaanse diplomaat en politikus († [[24 Junie]] [[1968]]) * [[1908]] – [[Hettie Smit]], skuilnaam van mev. S.J. van Vuuren, Afrikaanse skryfster († [[1973]]) * [[1913]] – [[Gerhard Beukes]], Afrikaanse skrywer († [[1998]]). * [[1930]] – [[Monika Pon-su-san]] was die model wat [[Vladimir Tretchikoff]] vir sy beroemde skildery ''Chinese Girl'' (Chinese meisie), ook bekend as ''The Green Lady'' (die groen dame), gebruik het († [[2017]]) * [[1943]] – [[Jacques Laffite]], voormalige Franse Formule Eenrenjaer. * [[1954]] – [[Carrol Boyes]], 'n Suid-Afrikaanse kunstenaar, ontwerper en sakevrou († [[2019]]) * [[1956]] – [[Harry Kalmer]], Suid-Afrikaanse skrywer († [[2019]]) * [[1963]] – [[Nicollette Sheridan]], Engelse aktrise, vervaardiger, en skryfster. * [[1975]] – [[Erlend Øye]], [[Noorweë|Noorse]] musikant. * [[1983]] – [[Ronald Lamola]], Suid-Afrikaanse prokureur en politikus, minister van justisie en korrektiewe dienste. == Sterftes == * [[1695]] – [[Henry Purcell]], [[Engeland|Engelse]] [[komponis]] van [[barokmusiek]] (* [[1659]]). * [[1811]] – [[Heinrich von Kleist]], Duitse digter (* [[1777]]) * [[1916]] – [[Frans Josef I van Oostenryk]], laaste [[Keiserryk Oostenryk|keiser van Oostenryk]] en eerste keiser van [[Oostenryk-Hongarye]] (* [[1830]]). * [[1942]] – [[James Barry Munnik Hertzog]], Suid-Afrikaanse Eerste Minister (* [[1866]]). * [[1952]] – [[Henriette Roland Holst]], Nederlandse digteres (* [[1869]]). * [[1981]] – [[Harry von Zell]], Amerikaanse akteur en komediant (* [[1906]]). * [[1993]] – [[Bill Bixby]], Amerikaanse akteur (* [[1934]]). * [[1999]] – [[Quentin Crisp]], Engelse akteur, skrywer en illustreerder (* [[1908]]). * [[2006]] – [[Pierre Amine Gemayel]], Libanese Falangistiese minister in die regering van premier Fouad Siniora (* [[1972]]). * [[2013]] – [[Theo Gerdener]], joernalis, skrywer, Natalse administrateur, senator, minister van binnelandse sake en later leier van die Demokratiese Party (* [[1916]]). * [[2017]] – [[David Cassidy]], Amerikaanse sanger, akteur (* [[1950]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * Feesdag van [[Pous Gelasius I]] in die [[Rooms-Katolieke Kerk]]. {{commonskat|21 November}} [[Kategorie:November]] cvy421stpzhmmi9yitcu9wf4ip89oep 2717173 2717172 2024-11-20T05:58:24Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Verbeter 2717173 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} [[Lêer:JBM Hertzog.jpg|duimnael|200px|Generaal J.B.M. Hertzog sterf.]] '''21 November''' is die 325ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (326ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 40 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[235]] – [[Pous Anterus]] volg [[Pous Pontianus]] op. * [[1417]] – [[Pous Martinus V]] in Konstanz gekroon. * [[1468]] – [[Pous Paulus II]] stel vier nuwe kardinale aan, twee is familielede en die ander twee word "in pectore" aangestel. * [[1527]] – Voor hy Rome verlaat stel [[Pous Clemens VII]] nog 7 nuwe Italiaanse kardinale aan. * [[1751]] – [[Pous Benedictus XIV]] verklaar Jeanne de Chantal salig. * [[1783]] – [[François Laurent d'Arlandes]] en [[Jean-François Pilâtre de Rozier]] onderneem die eerste bemande ballonvlug. * [[1789]] – [[Noord-Carolina]] word die 12de [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die [[Verenigde State]]. * [[1877]] – [[Thomas Edison]] kondig sy uitvinding van die [[fonograaf]] aan. * [[1957]] – Sir [[De Villiers Graaff]] word verkies tot leier van die [[Verenigde Party]] (VP). * [[1962]] - Meer as 200 lede van Poqo (die [[Pan Africanist Congress of Azania]] se militêre vleuel) val die polisiestasie en wit woonbuurtes van [[Paarl]] aan. Nadat drie Poqo-lede voor die polisiestasie doodgeskiet word, begin die vlugtende aanvallers huise in Loopstraat aanval en vermoor twee blanke burgerlikes; nog twee aanvallers word daarna doodgeskiet. * [[1969]] – Die eerste [[ARPANET]], 'n voorloper van die [[Internet]], word daargestel. * [[1985]] – [[Apartheid]]: Dertien mense sterf in [[Mamelodi]] toe die polisie gasgranate uit 'n helikopter laat val en op die skare vuur wat teen verhoogde huur betoog. * [[1996]] – Oudpres. [[P.W. Botha]] verklaar dat hy nooit voor die [[Waarheids-en-versoeningskommissie]] sal getuig nie en nooit vir apartheid om verskoning sal vra nie. * [[2002]] – [[NAVO]] nooi [[Bulgarye]], [[Estland]], [[Letland]], [[Litaue]], [[Roemenië]], [[Slowakye]] en [[Slowenië]] uit om lede van NAVO te word. * [[2007]] – 'n [[Oryx helikopter]] van die [[Suid-Afrikaanse Polisiediens]] verongeluk naby [[Wepener]]; altesame 14 mense sterf. * [[2012]] – [[Mongolië]] sluit by die [[OVSE]] aan. * [[2017]] – [[Robert Mugabe]] bedank uiteindelik as [[President]] van [[Zimbabwe]], nadat hy jare lank aan dié mag bly vasklou het. == Geboortes == * [[1694]] – [[Voltaire]], een van die mees gelese en invloedrykste skrywers van die Franse en Europese Verligting († [[1778]]). * [[1854]] – [[Giacomo della Chiesa]] (later [[Pous Benedictus XV]]), die 258ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] in [[Genua]], [[Italië]] († [[1922]]). * [[1858]] – Gustav Baumann, Afrikaanse landmeter in die [[Vrystaat]] († [[1930]]) * [[1890]] – [[Eric Louw|Eric Hendrik Louw]], Afrikaanse diplomaat en politikus († [[24 Junie]] [[1968]]) * [[1908]] – [[Hettie Smit]], skuilnaam van mev. S.J. van Vuuren, Afrikaanse skryfster († [[1973]]) * [[1913]] – [[Gerhard Beukes]], Afrikaanse skrywer († [[1998]]). * [[1930]] – [[Monika Pon-su-san]] was die model wat [[Vladimir Tretchikoff]] vir sy beroemde skildery ''Chinese Girl'' (Chinese meisie), ook bekend as ''The Green Lady'' (die groen dame), gebruik het († [[2017]]) * [[1943]] – [[Jacques Laffite]], voormalige Franse Formule Eenrenjaer. * [[1954]] – [[Carrol Boyes]], 'n Suid-Afrikaanse kunstenaar, ontwerper en sakevrou († [[2019]]) * [[1956]] – [[Harry Kalmer]], Suid-Afrikaanse skrywer († [[2019]]) * [[1963]] – [[Nicollette Sheridan]], Engelse aktrise, vervaardiger, en skryfster. * [[1975]] – [[Erlend Øye]], [[Noorweë|Noorse]] musikant. * [[1983]] – [[Ronald Lamola]], Suid-Afrikaanse prokureur en politikus, minister van justisie en korrektiewe dienste. == Sterftes == * [[1695]] – [[Henry Purcell]], [[Engeland|Engelse]] [[komponis]] van [[barokmusiek]] (* [[1659]]). * [[1811]] – [[Heinrich von Kleist]], Duitse digter (* [[1777]]) * [[1916]] – [[Frans Josef I van Oostenryk]], laaste [[Keiserryk Oostenryk|keiser van Oostenryk]] en eerste keiser van [[Oostenryk-Hongarye]] (* [[1830]]). * [[1942]] – [[James Barry Munnik Hertzog]], Suid-Afrikaanse Eerste Minister (* [[1866]]). * [[1952]] – [[Henriette Roland Holst]], Nederlandse digteres (* [[1869]]). * [[1981]] – [[Harry von Zell]], Amerikaanse akteur en komediant (* [[1906]]). * [[1993]] – [[Bill Bixby]], Amerikaanse akteur (* [[1934]]). * [[1999]] – [[Quentin Crisp]], Engelse akteur, skrywer en illustreerder (* [[1908]]). * [[2006]] – [[Pierre Amine Gemayel]], Libanese Falangistiese minister in die regering van premier Fouad Siniora (* [[1972]]). * [[2013]] – [[Theo Gerdener]], joernalis, skrywer, Natalse administrateur, senator, minister van binnelandse sake en later leier van die Demokratiese Party (* [[1916]]). * [[2017]] – [[David Cassidy]], Amerikaanse sanger, akteur (* [[1950]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * Feesdag van [[Pous Gelasius I]] in die [[Rooms-Katolieke Kerk]]. {{commonskat|21 November}} [[Kategorie:November]] 22utw1w36vs8ajihuso4r391ah1lr32 0 2080 2717196 2692590 2024-11-20T10:29:07Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "King_Mongkut_(Rama_IV)_of_Siam_Signature_(English).svg" met "Kingdom_&_People_of_Siam_(Vol_1,_1857,_15).svg" omrede: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::F 2717196 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Koninkryk Thailand |volle_naam = <small>ราชอาณาจักรไทย<br />''Ratcha-anachak Thai'' ([[Thai]])</small> |algemene_naam = Thailand |beeld_vlag = Flag of Thailand.svg |beeld_wapen = Emblem of Thailand.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Location Thailand ASEAN.svg |leuse = ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์<br /><small>([[Transliterasie|tr.]]: ''Chat, Satsana, Phra Maha Kasat'')</small><br /><small>([[Thai]] vir: "Nasie, godsdiens, koning")</small> |volkslied = [[Phleng Chat Thai|เพลงชาติไทย]]<br /><small>(tr.: ''Phleng Chat Thai'')</small><br /><center>[[Lêer:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg]]</center><br />''Koninklike volkslied'': [[Sansoen Phra Barami|สรรเสริญพระบารมี]]<br /><small>(tr.: ''Sansoen Phra Barami'')</small><br /><center>[[Lêer:Thai Royal Anthem - US Navy Band.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Thai]]<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/thailand/|title=Thailand|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> |hoofstad = [[Bangkok]] {{Koördinate|13|45|N|100|29|O}} |latd = 13 |latm = 45 |latNS = N |longd = 100 |longm = 29 |longEW = O |grootste_stad = [[Bangkok]] |regeringsvorm = Unitêre parlementêre<br />[[grondwetlike monargie]] |leiertitels = <br />• [[Monargie van Thailand|Monarg]]<br />• [[Eerste Minister van Thailand|Eerste minister]] |leiername = [[Maha Vajiralongkorn]]<br />[[Paetongtarn Shinawatra]] |oppervlak_rang = 53^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 513&nbsp;120<ref name="CIA" /> |oppervlakmi² = 198&nbsp;117 |persent_water = 0,4 |bevolking_skatting = 69&nbsp;920&nbsp;998<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 20^ste |bevolking_sensus = 64&nbsp;785&nbsp;909<ref>{{th}} {{cite web |url=http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |title=100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand |publisher=Nasionale Statistiekkantoor |archive-url=https://web.archive.org/web/20120712002347/http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |archive-date=12 Julie 2012}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2010 |bevolkingsdigtheid = 136,3 |bevolkingsdigtheidmi² = 352,9 |bevolkingsdigtheidrang = 88^ste |BBP_PPP = $1&nbsp;644&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/April/weo-report?c=578,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Thailand |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2024 |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 23^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $23&nbsp;401<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 74^ste |BBP = $548,890&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = 26^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $7&nbsp;812<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = 88^ste |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • Koninkryk Sukhothai<br />• Koninkryk Ayutthaya<br />• Koninkryk Thonburi<br />• Koninkryk Rattanakosin<br />• Grondwetlike monargie<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[1238]]–[[1448]]<br />[[1351]]–[[1767]]<br />[[1767]]–[[1782]]<br />[[6 April]] [[1782]]<br />[[24 Junie]] [[1932]]<br />[[6 April]] [[2017]]<ref>{{en}} {{cite web |title=Thailand's new provisional constitution |url=http://englishnews.thaipbs.or.th/thailands-new-provisional-constitution/ |website=Thai PBS |date=22 Julie 2014 |accessdate=23 Januarie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190123192236/http://englishnews.thaipbs.or.th/thailands-new-provisional-constitution/ |archive-date=23 Januarie 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> |MOI = {{wins}} 0,803<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> |MOI_rang = 66^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|baie hoog}} |Gini = 34,9<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TH |title=Gini index – Thailand |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2021 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Thaise baht|Baht]] (฿) |geldeenheid_kode = THB |land_kode = TH |tydsone = ICT |utc_afwyking = [[UTC+07:00|+7]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+07:00|+7]] |internet_domein = [[.th]] |skakelkode = 66 |voetskrif = }} '''Thailand''' ([[Thai]]: ประเทศไทย, ''Prathet Thai'', [pra.tʰêːt tʰaj], {{Audio|Th-Thailand.ogg|luister}}), amptelik die '''Koninkryk Thailand''' (ราชอาณาจักรไทย, ''Ratcha-anachak Thai'', [râːt.t͡ɕʰa.ʔaː.naː.t͡ɕàk tʰaj], {{Audio|Th-pratheidthai raachaanaajakthai.ogg|luister}}), is 'n [[land]] in [[Suidoos-Asië]] met 'n oppervlakte van 513&nbsp;120&nbsp;km² en 'n bevolking van byna 70 miljoen. Thailand word ook '''Siam''' (สยาม, ''Sayam'', [sa.jǎːm]) genoem, wat die land se amptelike naam was tot 23 Junie 1939. Die woord "Thai" beteken "vry" in die Thaise taal. Die [[hoofstad]] en grootste stad van Thailand is [[Bangkok]]. [[Lêer:Thailand BMNG.png|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Thailand]] 'n Burger van Thailand word gewoonlik geïdentifiseer as 'n "Thai" of "Siamees" (verouderd), wat streng gesproke slegs na etniese [[Thai (volk)|Thais]] verwys. Meeste Thais is [[Theravada]]-Boeddhiste van Thai-afkoms, maar die land het ook 'n beduidende aantal minderhede, veral [[Han-Chinese]], maar ook [[Moslem]]se [[Maleiers]] in die suide. Thailand is in die sentrum van die [[Indo-China|Indo-Chinese Skiereiland]] geleë. Dit grens in die ooste aan [[Laos]] en [[Kambodja]], in die suide aan die [[Golf van Thailand]] en [[Maleisië]] en in die weste aan die [[Andamanse See]] (deel van die [[Indiese Oseaan]] se [[Golf van Bengale]]) en [[Mianmar]] (vroeër Birma). Wes van Thailand is die [[Andaman- en Nicobar-eilande]] geleë wat aan [[Indië]] behoort en in die suidweste is die [[Indonesië|Indonesiese]] eiland [[Soematra]] geleë. Daarbenewens deel Thailand 'n maritieme grens met [[Viëtnam]] in die Golf van Thailand. Thailand se hoofnywerhede is vervaardiging, [[landbou]] en [[toerisme]]. Dit word as 'n nuut-geïndustrialiseerde land beskou en is 'n lidland van die streekorganisasie [[ASEAN]]. == Etimologie == Die land se amptelike naam was "Siam" tot en met 23 Junie 1939,<ref>{{en}} {{cite book |author=Judith A. Stowe |title=Siam Becomes Thailand: A Story of Intrigue |publisher=University of Hawaii Press |year=1991 |url=http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=YTgJ8aRwZkAC&oi=fnd&pg=RA3-PA1&dq=Siam+Thailand+name+change&ots=qlFw7OvSKU&sig=xkDHm3ajmtk0gf4hTkYHHU3zykY#PPA122,M1 |isbn=978-0-8248-1393-2 |pages=122}}</ref><ref name="ThaiCSM">{{en}} {{cite web |url=http://www.csmngt.com/thailand_history.htm |title=Thailand (Siam) History |publisher=CSMngt-Thai}}</ref> maar dit het weer as "Siam" bekend gestaan tussen 1945 en 11 Mei 1949, voor dit weer deur 'n amptelike bekendmaking verander is na Thailand (Thai: ''Prathet Thai''). Reeds voor die amptelike naamsverandering het Thais na hulle land verwys as ''Muang Thai''. Die woord "Thai" (ไทย) is afgelei van die woord "Tai" (ไท), wat in Thai "vryheid" beteken.<ref>{{en}} {{cite book |author=Thongchai Winichakul |title=Siam Mapped: A History of the Geo-Body of a Nation |year=1994 |publisher=University of Hawaii Press |url=http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=TJEK4sHPlUsC&oi=fnd&pg=PR7&dq=Siam+Thailand&ots=MCcXtV-ZOA&sig=WsJClUys1Zlir0h_nLuQ8jhBKEM#PPA49,M1 |isbn=978-0-8248-1974-3 |pages=49}}</ref> Thai is ook die naam van die grootste etniese groep in Thailand. === Siam === [[Lêer:Kingdom & People of Siam (Vol 1, 1857, 15).svg|duimnael|links|''SPPM Mongkut Rex Siamensium'', Koning Mongkut se handtekening]] Die land is deur sy inwoners nog altyd ''Mueang Thai'' genoem. Voor 1949 is na die land deur buitestaanders gewoonlik verwys as Siam (Thai: สยาม, ''sayam'', [sajǎːm], ook gespel ''Siem'', ''Syâm'' of ''Syâma''). Die woord Siam is dalk van [[Pali]] afkomstig (''suvaṇṇabhūmi'', "land van goud") of [[Sanskrit]] श्याम (''śyāma'', "donker") of Mon ရာမည (''rhmañña'', "vreemdeling"). Die name ''Shan'' en ''A-hom'' blyk variante van dieselfde woord te wees. Die woord ''Śyâma'' is waarskynlik nie die oorsprong nie, maar 'n kunsmatige aanpassing oor die jare heen.<ref>{{en}} {{cite book |last=Eliot |first=Charles |title=The Project Gutenberg EBook of Hinduism and Buddhism, An Historical Sketch, Vol. 3 (of 3) [EBook #16847] |publisher=Routledge & Kegan Paul Ltd. |year=1921 |location=Londen |pages=Ch. xxxvii 1}}</ref> 'n Ander idee is dat die naam van Chinese afkomstig is: "Ayutthaya het na vore gekom as 'n oorheersende sentrum laat in die 14de eeu. Die Chinese het hierdie streek Xian genoem wat die [[Portugese]] herskep het na Siam.<ref>{{en}} {{cite book |last1=Baker |first1=Christopher |first2=Pasuk |last2=Phongpaichit |date=2014 |title=A History of Thailand |location=Singapoer |publisher=C.O.S Printers Pte Ltd |isbn=978-1-107-42021-2 |pages=8}}</ref> 'n Verdere moontlikheid is dat Mon-pratende mense wat suid migreer het hulself ''syem'' genoem het, soos die inheemse Mon-Khmer-pratende inwoners van die [[Maleise Skiereiland]]. Koning [[Mongkut]] (aan bewind 1851–1868) se handtekening het ''SPPM'' gelees vir ''Somdet Phra Poramenthra Maha'' of [[Latyn]]: Mongkut Rex Siamensium ("Mongkut, Koning van die Siamese"). Dit het amptelike status aan die naam Siam gegee tot 24 Junie 1939, toe die landsnaam verander is na "Thailand".<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.csmngt.com/thailand_history.htm |title=Thailand (Siam) History |publisher=CSMngt-Thai |archive-url=https://web.archive.org/web/20150424080811/http://www.csmngt.com/thailand_history.htm |archive-date=24 April 2015}}</ref> "Thailand" het van 1946 tot 1948 terug geval na Siam, nadat dit weer terug verander is na "Thailand" tot vandag. === Thailand === [[Lêer:Kingdom of Thailand.svg|duimnael|links|"Koninkryk Thailand" in Thai-skrif, 'n plaaslike uitdrukking wat na Thailand verwys]] Volgens George Cœdès beteken ''Thai'' (ไทย) "vrye man" in Thais, "om die Thaise te onderskei van die inboorlinge wat in die Thaise samelewing as slawe bestaan".<ref>{{en}} {{cite book |last=Cœdès |first=George |editor=Walter F. Vella |others=Trans. Susan Brown Cowing |title=The Indianized States of Southeast Asia |year=1968 |publisher=University of Hawaii Press |isbn=978-0-8248-0368-1 |pages=197}}</ref> 'n Bekende Thaise geleerde argumenteer dat Thai (ไท) eenvoudig "mense" of "menswees" beteken, aangesien sy ondersoeke wys dat in sommige landelike gebiede die woord "Thai" gebruik is pleks van die algemene Thai-woord ''khon'' (น) vir mense.<ref>{{th}} จิตร ภูมิศักดิ์ 1976: "ความเป็นมาของคำสยาม ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคม ของชื่อชนชาติ" (Jid Phumisak 1976: "Coming into Existence for the Siamese Words for Thai, Laotian and Khmer and Societal Characteristics for Nation-names")</ref> Volgens Michel Ferlus het die etnonieme Thai-Tai (of Thay-Tay) ontwikkel van die etimon ''*k(ə)ri:'' ("menswees") deur die volgende ketting: ''*kəri:'' > ''*kəli:'' > ''*kədi:/*kədaj'' > ''*di:/*daj'' > ''*daj^A'' (Proto-Suidwestelike Tai) > ''tʰaj^A2'' (in [[Thai]] en [[Lao (taal)|Lao]]) of > ''taj^A2'' (in die ander Suidwestelike en Sentrale Tai-tale soos klassifiseer deur Li Fangkuei).<ref>{{en}} {{cite journal |url=https://hal.inria.fr/halshs-01182596/document |author=Ferlus, Michel |date=November 2009 |title=Formation of Ethnonyms in Southeast Asia |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119060814/https://hal.inria.fr/halshs-01182596/document |archive-date=19 November 2016 |work=42nd International Conference on Sino-Tibetan Languages and Linguistics |location=Chiang Mai |pages=3}}</ref> Michel Ferlus se werk is gebaseer op eenvoudige reëls van fonetiese veranderinge wat in die Sinofeer waarneembaar is en vir die meeste deel deur William H. Baxter (1992) ondersoek is.<ref>{{en}} {{cite journal |jstor=25608449 |last1=Pain |first1=Frédéric |title=An Introduction to Thai Ethnonymy: Examples from Shan and Northern Thai |journal=Journal of the American Oriental Society |volume=128 |issue=4| pages=641–662 |year=2008}}</ref> Terwyl Thais na hul land met die beleefde vorm ''prathet Thai'' (ประเทศไทย) wil verwys, gebruik hulle algemeen veral die term ''mueang Thai'' (เมืองไทย) of net ''Thai;'' die woord ''mueang'', wat oorspronklik na 'n stadstaat verwys het, is veral gebruik om na 'n stad te verwys as die sentrum van 'n gebied. ''Ratcha Anachak Thai'' (ราชอาณาจักรไทย) beteken "Koninkryk Thailand" of "Koninkryk Thai". Etimologies bestaan dit uit: ''ratcha'' ([[Sanskrit]]: राजन्, ''rājan'', "koning, koninklik, ryk"); ''-ana-'' ([[Pali]]: ''āṇā'' "gesag, bevel, mag", op sy beurt afgelei van Sanskrit आज्ञा, ''ājñā'', met dieselfde betekenis) ''-chak'' (van Sanskrit चक्र, ''cakra-'' "wiel", 'n simbool van mag en heerskappy). Die Thaise Volkslied (เพลงชาติ), geskryf deur Luang Saranupraphan gedurende die 1930's, verwys na die Thaise nasie as ''prathet Thai'' (ประเทศไทย). Die eerste reël van die volkslied lees: ''prathet thai ruam lueat nuea chat chuea thai'' (ประเทศไทยรวมเลือดเนื้อชาติเชื้อไทย), "Thailand is die eenheid van Thaise vlees en bloed". == Geskiedenis == [[Lêer:Map of Siam (territorial cessions).svg|duimnael|links|Siam se territoriale verliese aan Britte en Franse volgens jare]] [[Lêer:AMH-5626-NA Bird's eye view of the city of Judja.jpg|duimnael|Skildery van Ayutthaya deur Johannes Vingboons, ca. 1665]] [[Lêer:Carte du royaume de Siam et des pays circonvoisins 1686.jpg|duimnael|Franstalige kaart van Siam in 1686]] Verskeie inheemse kulture het reeds sedert die tyd van die [[Ban Chiang]]-kultuur (ongeveer 2000 v.C.), in Thailand bestaan. As gevolg van die land se geografiese ligging is die kultuur van Thailand nog altyd sterk deur [[Indië]], [[China]] en ander buurkulture van Suidoos-Asië beïnvloed. [[Boeddhisme]] is vir die eerste keer in die 5de eeu in die Chaopraya-bekken in die vorm van Indiese gode ingevoer; waarskynlik sonder goed gedefinieerde sektes en tradisies. In die 12de eeu het monnike uit [[Sri Lanka]] egter die [[Theravada]]-vorm van Boeddhisme na Thailand gebring waar dit vinnig floreer het.<ref name="Phongpaichit">{{en}} {{cite book |author=Pasuk Phongpaichit en Chris Baker |title=A History of Thailand |publisher=Cambridge University Press |year=2005 |isbn=0-521-81615-7}}</ref> Die eerste Siamese/Thai-staat word tradisioneel as die [[Boeddhisme|Boeddhistiese]] Koninkryk Sukhothai beskou. Dié koninkryk was 'n vroeë koninkryk in die omgewing van die stad Sukhotai in Noordsentraal-Thailand, wat van 1238 tot 1438 bestaan het. Die koninkryk se mag is later oorskadu deur die groter Siamese Koninkryk Ayutthaya wat in die middel van die 14de eeu gestig is. Dié koninkryk was geleë om die huidige stad Ayutthaya in die gelyknamige provinsie in Sentraal-Thailand. Na die Siamese magte [[Angkor]] in 1431 geplunder het, is baie van die [[Khmer-ryk]] en sy Hindoe-gewoontes na Ayutthaya teruggeneem, en is baie van die gewoontes en rituele in die kultuur van Siam aangeneem. Na Ayuthaya in 1767 deur die Burmese verower is, was [[Thonburi]] vir 'n kort periode die hoofstad van Thailand, onder leiding van Koning Taksin die Grote. Die huidige era van Thailand se geskiedenis het in 1782 begin, na die instelling van Bangkok as die hoofstad van die Chakri-dinastie, onder leiding van Koning Rama die Grote. Europese moondhede het in die 16de eeu na Thailand begin reis. Ondanks die druk wat deur [[Europa]] uitgeoefen is, is Thailand die enigste Suidoos-Asiatiese land wat nooit deur 'n Europese mag gekoloniseer is nie. Die twee hoofredes hiervoor is dat Thailand 'n lang reeks suksesvolle leiers in die 1800's gehad het en dat dit die vyandigheid en spanning tussen die [[Frankryk|Franse]] en [[Verenigde Koninkryk|Britte]] uitgebuit het. As gevolg hiervan het die land 'n bufferstaat tussen dele van Suidoos-Asië wat deur die twee kompeterende Europese koloniale magte gekoloniseer is geword. Die invloed van 'n nabygeleë Britse kolonie het egter gelei tot baie hervormings in die 19de eeu en groot toegewings aan Britse handelsbelangstellings. 'n Voorbeeld hiervan was die verlies van die drie suidelike provinsies, wat later [[Maleisië]] se drie noordelike deelstate sou word. Vervolgens is die onafhanklike Thailand in die weste deur [[Brits-Indië]], in die ooste deur Frans-Indo-China en in die suide deur Brits-Malaya begrens. 'n Niegeweldadige rewolusie in 1932 het gelei tot 'n nuwe grondwetlike monargie. Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] was Thailand geallieerd met [[Japan]], maar het na die oorlog 'n bondgenoot van die [[Verenigde State van Amerika]] geword en onder meer aan die [[Korea-oorlog]] en die [[Viëtnamoorlog]] deelgeneem. Na 'n reeks staatsgrepe het Thailand in die 1980's begin nader beweeg aan 'n demokrasie. Op 13 Oktober 2016 is Thailand se monarg, [[Bhumibol Adulyadej]] op die ouderdom van 88 oorlede. Hy was ook bekend as Rama IX en die wêreld se langsdienende staatshoof. In 1997 is Thailand getref deur die Asiatiese finansiële krisis en die geldeenheid van Thailand, die baht, het vir 'n kort periode daaronder gely: voor 1997 was VS$1 gelykstaande aan 25 baht, maar tydens die krises was $1 gelykstaande 56 baht. Sedertdien het die baht egter sterker geword en, in Augustus 2024, was $1 gelyk aan 34,63 baht. Die amptelike kalender wat in Thailand gebruik word is gebaseer op die Oostelike weergawe van die Boeddhistiese kalender wat die [[Gregoriaanse kalender]] met 543 jaar voorloop. Die jaar 2024 n.C. staan byvoorbeeld in Thailand bekend as 2567 BE. Die onlangse jare is veral gekenmerk deur grenskonflikte met die buurland Kambodja rondom die Prasat Preah Vihear wat in 2008 deur [[Unesco]] as [[Wêrelderfenisgebied|wêrelderfenis]] gelys is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-12378001 |title=Q&A: Thailand-Cambodia temple dispute |publisher=[[BBC]] |date=7 November 2013 |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> In Suid-Thailand pleit etniese Maleiers al sedert jare vir 'n vereniging met Maleisië. == Geografie == [[Lêer:Thailand Topography.png|duimnael|links|Topografiese kaart van Thailand]] [[Lêer:Thailandkaart.png|duimnael|Kaart van Thailand]] Thailand is die 50ste grootste land in die wêreld met 'n oppervlakte van 513&nbsp;120&nbsp;km². Dit kan vergelyk word met die grootte van [[Jemen]] en is ietwat groter as [[Spanje]]. Groot stede sluit in die hoofstad [[Bangkok]], [[Chiang Mai]], [[Hat Yai]], [[Nakhon Ratchasima]], [[Nonthaburi (stad)|Nonthaburi]], [[Pak Kret]], [[Surat Thani]] en [[Udon Thani]]. Thailand het verskeie gebiede wat geografies van mekaar verskil; hierdie gebiede kom ook min of meer ooreen met die onderskeie provinsies van die land. Die noorde van die land is bergagtig, met die piek van die berg, Doi Inthanon, as die hoogste punt met 'n hoogte van 2576&nbsp;m. Die noordooste bestaan uit die Khorat-plato en strek oor 'n area van 155&nbsp;000&nbsp;km². Die plato word in die ooste deur die [[Mekong]]rivier begrens. In die weste vorm die [[Salween]]rivier vir 'n kort stukkie die grens tot Mianmar. Die middel van die land word oorheers deur die hoofsaaklik plat [[Chao Phraya]]-riviervallei, wat inloop by die Golf van Thailand. Die suide bestaan uit die dun [[landengte]] wat breër word nader aan die [[Maleise Skiereiland]]. Die plaaslike [[klimaat]] is tropies en word gekenmerk deur moesons: [[reën]]erige seisoene wat etlike maande aanhou. Vanaf die middel van Mei tot September is daar 'n reënerige, wolkerige dog warm suidwestelike moeson en 'n droër, koel noordoostelike moeson van November tot die middel van Maart. Die suidelike landengte is altyd warm en bedompig. == Demografie == [[Lêer:Thailand ethnic map.svg|duimnael|links|Etniese kaart van Thailand]] [[Lêer:Kayan woman with neck rings.jpg|duimnael|'n Vrou van die klein ''Kayan''-etniese groep, waarvan sommige lede in die 1990's uit Mianmar na Thailand gevlug het]] Thailand se bevolking word oorheers deur verskeie Tai-sprekende mense.<!---Nie 'n tikfout nie: Thai is deel van die Tai-familie---> Die talrykste is die Sentrale Thai, die Noordoostelike Thai (ook genoem "Isan" of "Lao": twee verskillende, dog nou-verwante dialekte) en die Suidelike Thai. Die Sentrale Thai is al lank die heersende taal rakende politiek, ekonomie en kultuur, alhoewel die taal se [[moedertaal]]sprekers slegs 'n derde van die land se bevolking uitmaak (die [[moedertaal]]sprekers van Noordoostelike Thai vorm die meerderheid). Baie mense is egter tans daartoe in staat om Sentrale Thai, asook hulle eie dialekte te kan praat, danksy die onderrigstelsel en die beweging na 'n nasionale identiteit. Die grootste groep nie-Thai mense is die [[Han-Chinese]] wat 'n belangrike geskiedkundige rol in die ekonomie van die land gespeel het. Die meeste Chinese het hulself geheel en al by die Thai gemeenskap geïntegreer en dit is slegs die minderheid wat steeds in die Chinese buurt Yaowarat Road in Bangkok bly. Ander etniese groepe sluit in die Maleiers in die suide en die Mon, die [[Khmer (volk)|Khmer]] en verskeie bergvolke (waaronder die Padaungstam, wat bestaan uit mense van die Kayan, 'n klein etniese groep waarvan sommige lede in die 1990's uit Mianmar na Thailand gevlug het). Na die einde van die [[Viëtnamoorlog]] het baie [[Viëtnamese]] vlugtelinge hulle in Thailand gevestig, hoofsaaklik in die noordoostelike streke. Van die ander etniese minderhede sluit onder meer [[Bamar]] en [[Hakka (volk)|Hakka]] in. Volgens die 2000-sensus is 95% van Thailand se bevolking Theravada-Boeddhiste. Die [[Moslem]]s is die tweede grootste groep met 4,6%. Moslems woon dikwels in verskillende gemeenskappe as die ander gelowe. Die bevolking in die suidelik punt van Thailand bestaan hoofsaaklik uit etniese Maleiers, wat meestal in die suide gekonsentreer is en 'n sterk meerderheid in vier provinsies vorm. [[Christendom|Christene]], hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]], verteenwoordig 0,75% van die land se bevolking. Daar is ook 'n klein gemeenskappe van [[Sikhisme|Sikhs]] en [[Hindoeïsme|Hindoes]] in die land se stede. Die nasionale taal van Thailand is Thai, maar daar bestaan ook baie etniese en streeksdialekte, asook ander areas waar mense hoofsaaklik Isan of van die [[Austro-Asiatiese tale|Mon-Khmer tale]] praat. Thai besit ook sy eie alfabet, wat drasties verskil van die [[Latynse alfabet]] wat onder andere deur Westerse tale gebruik word. [[Engels]] word tans in skole geleer, alhoewel die aantal sprekers wat dit kan spreek nog in die minderheid is. Daarbenewens word in Thailand tale soos [[Hakka]], [[Khmer]], [[Maleis]] en [[Min]] gebesig. == Kultuur == [[Lêer:Buddha in Sukhothai National Park.jpg|duimnael|links|Boeddha in Sukhothai Nasionale Park]] [[Lêer:Phutthamonthon Buddha.gif|duimnael|'n Parade van Boeddhistiese priesters by Buddhamondon in Nakonphatom, Thailand, in 2006]] [[Lêer:WatChaiwatthanaram 2292.JPG|duimnael|Die ruïnes van Wat Chaiwatthanaram by Ayutthaya]] [[Lêer:Chedis at Ayuthhaya.jpg|duimnael|Stupas by die Historiese Park van Ayutthaya]] [[Lêer:Thai Seafood Curry.jpg|duimnael|Die [[Thaise kookkuns]] is bekend vir die pikantheid daarvan, soos hierdie seekos-en-kerriedis]] Theravada-Boeddhisme is die oudste oorlewende Boeddhistiese beweging en maak 'n belangrike deel van moderne Thai-geloof en identiteit uit. In die praktyk het Thai-Boeddhisme deur die jare ontwikkel en sluit vandag baie streeksgelowe in wat oorspronklik van, onder ander, animisme (die geloof dat elke liggaam 'n afsonderlike gees het) en die aanbidding van mens se voorvaders. [[Islam]] is die heersende geloof in die mees suidelike dele van Thailand. Thailand bevat ook 'n aantal verskillende etniese groepe. Hierdie groepe hou 'n onderskeidelike tradisionele manier van lewe in stand, ten spyte van die sterk invloed van die Thai-kultuur. Sommige van hierdie groepe word ook in Mianmar, Laos, Kambodja en Maleisië aangetref. Etniese Chinese maak ook 'n aansienlike deel van die Thai-gemeenskap uit, veral in en om Bangkok. Hulle suksesvolle integrasie in die Thai-gemeenskap het beteken dat lede van hierdie groep dit reggekry het om magtige ekonomiese en politiese posisies te beklee, soos die voormalige eerste minister [[Thaksin Shinawatra]] wat van Chinese afkoms is. Shinawatra was die staatshoof van 2001 tot 19 September 2006, toe hy omvergegooi is deur 'n militêre [[staatsgreep]]. Soos die meeste ander Asiatiese kulture is respek vir 'n mens se voorvaders 'n noodsaaklike deel van die spirituele praktyk in Thailand. Die inwoners is baie gasvrye en vrygewig, maar hulle respekteer ook die sosiale hiërargie. Senioriteit is 'n belangrike konsep in Thai-kultuur. Die ouer familielede het altyd die gesag rakende familiebesluite of seremonies. Die tradisionele manier van groet is die ''wai'': wanneer twee persone mekaar ontmoet, sal die jongste persoon sy oop hande saamsit met die palms na mekaar en die vingers na bo (soos vir gebed). Die persoon sal sy hoof voor-oor buig om die vingerpunte te raak. Die ouer persoon sal dan die gebaar na-aap. Die gebaar gaan ook gewoonlik gepaard met die gesproke groet "Sawasdee Krup" vir manlike sprekers en "Sawasdee Ca" vir vroulike sprekers. Hoe hoër die hande in verband met die gesig gehou word, hoe meer respek betoon 'n persoon. Voor kinders na skool gaan, ''wai'' hulle hul ouers as 'n teken van respek en herhaal die gebaar wanneer hulle weer tuis kom. Tradisionele taboes sluit in die aanraking van 'n ander persoon se kop of om met die voete na iets te wys: die kop word beskou as die heiligste deel van die liggaam en die voete as die vuilste. Dit word ook as beledigend beskou om bo-oor 'n persoon of kos te trap. Die Thai-kultuur, net soos baie ander Asiatiese kulture, word egter sterk deur die Weste beïnvloed en sommige tradisionele taboes is besig om mettertyd te verdwyn. Die kookkuns van Thailand meng vyf basissmake: soet, pikant, suur, bitter en sout. 'n Paar algemene bestanddele wat in Thaise kookkuns gebruik word, sluit in [[knoffel]], [[rooirissie]]s, [[lemmetjie]]sap, [[sitroengras]] en vissous. Die [[stapelvoedsel]] in Thailand is [[rys]], veral 'n soort jasmynrys (bekend as "Hom Mali"-rys), wat by amper elke maaltyd ingesluit word. Thailand is die wêreld se grootste uitvoerder van rys en die bevolking van Thailand nuttig jaarliks meer as 100&nbsp;kg rys per persoon.<ref name=IRRI_Thailand>{{en}} [http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp IRRI se profiel van Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080327095326/http://www.irri.org/science/cnyinfo/thailand.asp |date=27 Maart 2008 }}</ref> Die Internasionale Rys Navorsingsinstituut (IRRI) in [[Filippyne]] bevat meer as 5000 verskillende soorte rys uit Thailand in hul rysgenebank.<ref>{{en}} [http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf ''Cooperation of IRRI and Thailand''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050630115646/http://www.irri.org/media/facts/pdfs/THAILAND.pdf |date=30 Junie 2005 }} – 'n PDF-dokument van die IRRI. 38,7&nbsp;KB</ref> === Letterkunde en gedrukte media === [[Lêer:WatPhraKeaw Ramayana Chariot.JPG|duimnael|links|Hanuman op sy wa, 'n toneel uit die Ramakien in Wat Phra Kaew, Bangkok]] Boeke en ander dokumente is die mees geëerde wêreldse voorwerpe en dit word daarop neergekyk as 'n persoon 'n boek oor 'n tafelblad laat gly of op die vloer plaas. Thai-letterkunde word sterk deur die Indiese kultuur beïnvloed. Dié invloed is veral merkbaar in die vroeë [[letterkunde]], waar die meeste verhale met gode en ander wesens uit die Boeddhistiese en Hindoeïstiese mitologie gevul is. Een van die bekendste werke in Thai-letterkunde is die epiese "Ramakien". Die werk is gebaseer op die antieke teks "[[Ramayana]]" wat aan die einde van die 18de eeu deur Koning Phra Phuttayodfa Chulalok (Rama I) uitgebrei is. Sedertdien het die opvolgende konings baie bygedra tot die kultuur en letterkunde van Thailand. Aan die begin van die 20ste eeu het [[poësie]] ongewild geraak, terwyl [[prosa]] meer aansien geniet het. In die 1950's het talle bekende outeurs talryke bekende boeke geproduseer. Van die noemenswaardigste skrywers van moderne Thai-letterkunde sluit in Mae Anong, die latere eerste minister, Kukrit Pramoj en Pira Sudham. Die samelewing van Thailand is in die afgelope jare deur die wyd-verkrygbare, meertalige media beïnvloed. Daar is talle Engelse, Thai en [[Chinees|Chinese]] [[koerant]]e beskikbaar en die meeste gewilde Thai-tydskrifte gebruik Engelse opskrifte in 'n poging om "sjiek" voor te kom. Meeste groot besighede in Bangkok bedryf hul sake in Engels, selfs onder Thaisprekers, as 'n simbool van hul opgevoede, hoë-kring status. Thailand is die land in Suidoos-Asië met die grootste koerantmark, met 'n beraamde daaglikse sirkulasie van ten minste 13 miljoen eksemplare in 2003. === Musiek === [[Lêer:Khenesarong.jpg|duimnael|links|'n ''Khene''-speler in [[Isan]]]] Alhoewel Thailand nooit deur Westerse magte gekoloniseer is nie, het popmusiek en ander vorms van Europese en Amerikaanse musiek baie invloedryk geword. Die twee gewildste style tradisionele musiek is "luk thung" en "mor lam", terwyl die etniese minderhede ook steeds hul tradisionele musiekvorms behou het. "Luk thung" (Thai: ลูกทุ่ง; letterlik "kind van die velde") is kort vir "pleng luk thung" (Thai: เพลงลูกทุ่ง – "lied van 'n kind van die velde"). "Luk thung"-liedjies weerkaats oor die algemeen die teëspoed van die alledaagse lewe tussen die plattelandse armes. Die liedjies neig na 'n stadige [[tempo]] en die sangers gebruik 'n uitdrukkende sangstyl met 'n groot deel [[vibrato]]. Die styl het ontwikkel in die eerste helfte van die 20ste eeu, alhoewel die term, "luk thung", vir die eerste keer in die 1960's gebruik is. Ponsri Woranut en Suraphol Sombatcharoen was van dié genre se eerste groot sterre en het invloede van [[Latyns-Amerika]], [[Japan]], [[Indonesië]], Maleisië en veral Amerikaanse rolprentklankbane en volkmusiek, asook jodel. Die genre het ook 'n herlewing ervaar na die begin van die eerste "luk thung"-radiostasie in 1997. "Mor lam" is 'n antieke vorm van Lao-sang in beide [[Lao (taal)|Lao]] en Isan. Die term beteken "kundige sang" of "kundige sanger", afhangende van die konteks waarin die term gebruik word. Die kenmerk van "mor lam" is die gebruike van 'n buigsame melodie wat by die tonale klanke van die lirieke aangepas word. Volgens tradisie is die oorspronklike melodie ontwikkel vir die toonsetting van tradisionele "gaun"-gedigte. Die sang word ook oor die algemeen begelei deur 'n "khene", 'n soort [[mondfluitjie]] wat van riet gemaak is, alhoewel moderne elektriese instrumente ook tans gebruik word. Tans is die tempo van die musiek vinnig, alhoewel dit vroeër deur 'n stadiger tempo gekenmerk was. Volgehoue kenmerke sluit in 'n sterk ritmiese begeleiding, vokale spronge en 'n sangstyl wat 'n geselstrant aanneem, vergelykbaar met Amerikaanse [[kletsrym]]musiek. Algemene temas sluit in onbeantwoorde liefde en die struikelblokke in die lewens van die plattelandse Isan en Laos, vermeng met droë humor. In die areas van herkoms maak "mor lam"-opvoerings 'n belangrike deel van feeste en plegtighede uit. Die musiek is tans ook gewild in ander dele van die land, te danke aan die verspreiding van trekarbeiders vir wie die musiek 'n belangrike kulturele skakel na hul tuiste bly. === Skoolstelsel === [[Lêer:Thailändische Schüler in Pfadfinderkluft.JPG|duimnael|Leerlinge in hul padvinder-uniforms]] In Thailand is 'n totale skoolloopbaan van nege jaar verpligtend. Volgens [[Unesco]] is slegs 3% van die bevolking ongeletterd, wat Thailand op dieselfde vlak as lande in die [[Europese Unie]] plaas. Bywoning van die ses-jaar-lange laerskool is verpligtend en in beginsel gratis, alhoewel leerlinge oor die afgelope paar jaar meer en meer vir hulle eie onderrigmateriaal en [[skooluniform]]s vir die verskillende weeksdae moes betaal. Die onderrigmetodes is nie gelyk aan die metodes wat in die Weste as standaard beskou word nie. Kinders word min aangemoedig om verantwoordelikheid te neem vir hul studies en selfstandig te leer. Die nosie van gesag word eerder, soos ook in die res van die land, ook hier bevorder. Alhoewel lyfstraf reeds 'n aantal jare nie meer toegelaat word nie, is gesagsgedrewe leermetodes steeds algemeen. Lesse word oral in klaskamers aangebied, met 'n onderwyser wat vooraan staan en die leerlinge onderrig. Daar is ook 'n aantal Christelike skole en skole vir buitelanders. Enige onderrig na primêre skool is nie meer gratis nie. Beide die onderwysers en die leerlinge dra uniforms. Onderwysers dra ook verskillende borsspelde en skouerdekorasies om hulle amp, funksie en dienstyd te toon. 'n Pet vorm ook deel van die uniform. Thailand is moontlik die enigste land waar padvindery deel van die kurrikulum is. Al die leerlinge van 'n skool gaan op 'n bepaalde dag van die week in hul padvinder-uniforms skool toe. Dit is ook algemeen dat normale onderrig nie op sulke dae plaasvind nie. === Sport === [[Lêer:Muay Thai match in Bangkok, Thailand.jpg|duimnael|[[Muay Thai]], Thailand se nasionale sport]] [[Lêer:RajamangalaStadium.jpg|duimnael|Rajamangala-stadion, Thailand se nasionale stadion]] Thai-boks, "Muay Thai", is die nasionale sport van Thailand en die inheemse vegkuns staan bekend as "Muay". In die verlede was Mauy aan koninklike soldate Muay geleer, vir die geval wat hulle hulself ongewapen op die slagveld bevind. Na die soldate van die weermag afgetree het, het hulle dikwels Boeddhistiese monnike geword en by die tempels gaan woon. Die inwoners van Thailand se lewens is nou verbind met Boeddhisme en tempels: seuns word dikwels daarheen gestuur om opleiding as monnike te ontvang. "Muay" is ook een van die vakke wat by die tempels aangebied word.<ref name=History>{{en}} [http://www.muaythaiart.com/blog/muay-thai-history Muay Thai Geskiedenis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101228043443/http://www.muaythaiart.com/blog/muay-thai-history |date=28 Desember 2010 }}</ref> Ongeveer 100–200 jaar gelede het westerse magte gepoog om die meeste Suidoos-Asiatiese lande te verower. In hierdie tyd was Muay as selfverdediging geleer en nie slegs as vegtegniek vir gebruik in die oorlog nie. Muay-kompetisies was baie gewild in Thailand, maar die sport was baie gevaarlik en sommige deelnemers het gesterf tydens kompetisies. Die vrees vir die gevare wat die sport inhou, asook die vrees dat die wêreld nie so 'n gevaarlike sport sal aanvaar nie, het veroorsaak dat die sport ontwikkel het tot "Muay Thai". Die nuwe vorm het wapens en gevaarlike bewegings uitgesluit, wat gelei tot die verhoging van standaarde van die sport. Dit is nou ook algemeen dat deelnemers bokshandskoene dra, soos gebruik deur westerse boksers, in plaas van die tradisionele "Kaad chuek" ("handverband"), om deelnemers van beserings te beskerm. Muay Thai het wêreldwye gewildheid bereik in die 1990's. Alhoewel soortgelyke vegkunste in ander Suidoos-Asiatiese lande bestaan, word Muay Thai gekenmerk as 'n volkontaksport. [[Sokker]] is tans 'n mededinger om die titel vir gewildste sport in Thailand en dit is algemeen vir aanhangers van die sport om die nuutste wedstryde van hul gunsteling-westerse spanne op televisie te kyk of soortgelyke sokkeruitrustings te dra. [[Bangkok Bravo FC]] staan bekend as die sokkerklub met die langste naam in die wêreld. Die vlieg van vlieërs is ook 'n gewilde tydverdryf en was in die verlede 'n kompeterende sport.<ref>{{en}} [http://www.thaikite.com/history.html Die geskiedenis van vlieërs in Thailand.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011090543/http://thaikite.com/history.html |date=11 Oktober 2007 }}</ref> [[Rugby]] is ook 'n groeiende sport in Thailand en die [[Thaise nasionale rugbyspan]] is 73ste op [[Wêreldrugby]] se wêreldranglys gelys.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/tournaments/rankings/mru |title=World Rugby Rankings |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> Thailand was die eerste land wat in 2005 'n internasionale 80 weltergewig rugbytoernooi gehuisves het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://nationmultimedia.com/2005/07/19/sport/index.php?news=sport_18070310.html |title=The Nation |date=19 Julie 2005 |accessdate=25 April 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110425010652/http://nationmultimedia.com/2005/07/19/sport/index.php?news=sport_18070310.html |archive-date=25 April 2011}}</ref> Aan die nasionale plaaslike Thaise rugbytoernooi (TRU) neem verskeie universiteits- en diensspanne soos Chulalongkorn Universiteit, Mahasarakham Universiteit, Kasetsart Universiteit, Prince of Songkla Universiteit, Thammasat Universiteit, Rangsit Universiteit, Koninklike Thaise Polisie, Koninklike Thaise Weermag, Koninklike Thaise Vloot en Koninklike Thaise Lugmag. Plaaslike sportklubs, wat aan die TRU deelneem, sluit ook in die Britse Klub Bangkok, Southerners Sportsklub (Bangkok) en die Koninklike Bangkok Sportklub. [[Krieket]] is 'n ander groeiende sport en die Thaise nasionale vrouekrieketspan het in 2020 vir sy eerste T20I-wêreldbekertoernooi gekwalifiseer,<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/news/1591883 |title=Thailand name squad for their first Women's T20 World Cup |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=29 Januarie 2020 |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> maar hulle het in die groepfase op die laaste plek geëindig. Daarteenoor is die Thaise nasionale manskrieketspan minder suksesvol, aangesien hulle nog nie vir 'n [[T20I-wêreldbeker]]toernooi kon kwalifiseer nie. Albei spanne geniet net soos alle ander krieketspanne van die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) se assosiaatlede [[Twintig20]]-status.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/672322 |title=All T20 matches between ICC members to get international status |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=26 April 2018 |accessdate=18 Augustus 2024}}</ref> == Politiek en regering == === Geskiedenis === [[Lêer:King bhumibol monument.jpg|duimnael|Monument vir koning [[Bhumibol Adulyadej]] (Rama IX), in Phitsanulok, Thailand]] Sedert die omverwerping van die [[absolute monargie]] in 1932 het Thailand reeds 17 grondwette en handveste gehad.<ref>{{en}} The Council of State, [http://www.parliament.go.th/files/library/b05.htm Grondwette van Thailand] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071009173856/http://www.parliament.go.th/files/library/b05.htm |date= 9 Oktober 2007 }}</ref><ref name="Thanet">{{en}} Thanet Aphornsuvan, [http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf ''The Search for Order: Constitutions and Human Rights in Thai Political History''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080226203229/http://rspas.anu.edu.au/pah/human_rights/papers/2001/Thanet.pdf |date=26 Februarie 2008 }}. PDF-dokument, 152&nbsp;KiB. ''2001 Symposium: Constitutions and Human Rights in a Global Age: An Asia Pacific perspective''</ref> In hierdie tyd het die regeringsvorm gewissel van 'n militêre diktatorskap tot 'n verkose demokrasie, maar al die regerings het 'n erflike monarg as die hoof van die staat erken.<ref name="multiple">{{en}} [http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ 'n Lys van die vorige staatsgrepe in Thailand.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090224093424/http://www.ctv.ca/servlet/ArticleNews/story/CTVNews/20060919/thailand_coups_060919/20060919/ |date=24 Februarie 2009 }}</ref><ref>{{en}} [http://www.foxnews.com/story/0,2933,214562,00.html 'n Lys van onlangse staatsgrepe in Thailand se geskiedenis.]</ref> === 1997 tot 2006 === [[Lêer:Thaksin DOD 20050915.jpg|duimnael|links|[[Thaksin Shinawatra]] tydens 'n besoek aan die [[Pentagon]] in 2005]] Die grondwet van 1997 was die eerste grondwet wat deur 'n verkose komitee opgestel is. Dié komitee was verkies op grond van gewildheid en daar word na dié grondwet verwys as die "Grondwet van die mense".<ref name="Criminal Justice">{{en}} Kittipong Kittayarak, [http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_rms/no60/ch06.pdf ''The Thai Constitution of 1997 and its Implication on Criminal Justice Reform''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070614033157/http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_rms/no60/ch06.pdf |date=14 Junie 2007 }}. Webwerf van die ''United Nations Asia and Far East Institute for the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders''. URL besoek op 19 Julie 2007.</ref> Die grondwet van 1997 het 'n tweekamerstelsel geskep, bestaande uit 'n 500-sitplek [[Huis van Verteenwoordigers (Thailand)|Huis van Verteenwoordigers]] (สภาผู้แทนราษฎร, "sapha phutan ratsadon") en 'n 200-sitplek [[Senaat van Thailand|Senaat]] (วุฒิสภา, "wuthisapha"). Dit was ook die eerste keer in die geskiedenis wat beide huise direk verkies is. Baie [[menseregte]] word in die grondwet uitdruklik erken en maatstawwe is in plek gestel om die stabiliteit van verkose regerings te verbeter. Tydens die verkiesing van die Huis van Verteenwoordigers kon slegs een kandidaat met 'n stemmeerderheid per stemdistrik verkies word. Die Senaat was per provinsie verkies, waartydens 'n provinsie meer as een senator kon hê, afhangende van die provinsie se bevolkingsgrootte. Lede van die Huis van Verteenwoordigers dien vir 'n termyn van vier jaar, terwyl senators vir ses jaar dien. Die hofstelsel (ศาล, "saan") het 'n grondwetlike hof ingesluit wat regspraak oor die grondwetlikheid van parlementêre aktes, koninklike verordenings en ander politieke sake gehad het. Die algemene verkiesing in Januarie 2001 was die eerste verkiesing onder die 1997-grondwet, en daar is na verwys as die eerste korrupsie-vrye verkiesing in die geskiedenis van Thailand.<ref>{{en}} Robert B. Albritton and Thawilwadee Bureekul, [http://www.asianbarometer.org/newenglish/publications/workingpapers/no.28.pdf ''Developing Democracy under a New Constitution in Thailand''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923175237/http://www.asianbarometer.org/newenglish/publications/workingpapers/no.28.pdf |date=23 September 2015 }}. PDF-dokument: 319&nbsp;KiB/327281 bytes. ''National Taiwan University and Academia Sinica Asian Barometer Project Office Working Paper'', Rekks Nr. 28, 2004</ref> Die daaropvolgende regering was die eerste regering wat die volle vier-jaar termyn gedien het. Die verkiesings in 2005 het die grootste aantal stemmers getrek in die geskiedenis van Thailand en het 'n kenmerkende verlaging getoon in die aantal gekoopte stemme wat in vorige verkiesing opgemerk was.<ref>{{en}} Pongsudhirak Thitinan. ''Victory places Thaksin at crossroads''. Bangkok Post, 9 Februarie 2005</ref><ref>{{en}} {{cite news |url=http://www.nationmultimedia.com/Election2005/news/news.php?news=02%2F10020506.htm |date=10 Februarie 2005 |title=Unprecedented 72% turnout for latest poll |publisher=The Nation |accessdate=19 Julie 2007 |archive-date=19 Maart 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050319213634/http://www.nationmultimedia.com/Election2005/news/news.php?news=02%2F10020506.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="QuoVadis">{{en}} Aurel Croissant and Daniel J. Pojar, Jr., [http://www.ccc.nps.navy.mil/si/2005/Jun/croissantJun05.asp Quo Vadis Thailand? Thai Politics after the 2005 Parliamentary Election], Strategic Insights, Volume IV, Issue 6 (Junie 2005)</ref> Aan die begin van 2006 het aansienlike druk van aantygings oor [[korrupsie]] daartoe gelei dat [[Thaksin Shinawatra]] 'n kitsverkiesing vereis, wat sou plaasvind vóór die geskeduleerde verkiesingsdatum. Die opposisie het die verkiesings geboikot en Thaksin was her-aangewys. Volgehoue, stygende druk het op 19 September 2006 tot 'n militêre staatsgreep gelei. === Ná die staatsgreep van 2006 === [[Lêer:2010 09 19 red shirt protest bkk 09.JPG|duimnael|Verenigde Front vir Demokrasie teen Diktatorskap, Rooihemde, optog in 2010]] 'n Militêre junta, die Raad vir Nasionale Veiligheid ("Council for National Security"), het die verkose regering van Thaksin op 19 September 2006 omvergegooi. Koning Bhumibol Adulyadej het die dag na die staatsgreep die situasie bevestig met 'n koninklike verklaring. Die junta het die grondwet afgeskaf, die Parlement en die Geregshof ontbind, sommige lede van die regering aangehou en later verwyder, krygswet is verklaar en een van die Koning se privaatraadslede, [[Surayud Chulanont]], as eerste minister aangestel. Die junta het 'n hoogs afgekorte oorgangsgrondwet <!---interim constitution, miskien "tussengrondwet"?---> opgestel en 'n paneel aangestel om 'n permanente grondwet te ontwerp. Die junta het ook 'n 250-lid wetgewende mag aangestel, waarna deur een kritiek verwys is as 'n "kamer van generale".<ref>{{en}} The Nation. [http://www.nationmultimedia.com/2006/10/13/headlines/headlines_30016076.php ''NLA 'doesn't represent' all of the people''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061102080434/http://www.nationmultimedia.com/2006/10/13/headlines/headlines_30016076.php |date= 2 November 2006 }}. 14 Oktober 2006</ref><ref>{{en}} The Nation. [http://www.nationmultimedia.com/2006/10/13/headlines/headlines_30016078.php ''Assembly will not play a major role''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070116151859/http://www.nationmultimedia.com/2006/10/13/headlines/headlines_30016078.php |date=16 Januarie 2007 }}, 15 Oktober 2006</ref> Die hoof van die junta was toegelaat om die eerste minister ter eniger tyd te verwyder. Die wetgewende mag was nie toegelaat om 'n [[mosie van wantroue]] in die Kabinet te lewer nie en die publiek was nie toegelaat om kommentaar op enige van die regte in te dien nie.<ref>{{en}} The Nation. [http://nationmultimedia.com/2006/09/27/headlines/headlines_30014776.php ''Interim charter draft''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070206062909/http://www.nationmultimedia.com/2006/09/27/headlines/headlines_30014776.php |date= 6 Februarie 2007 }}. 27 September 2006</ref> Krygswet is in Januarie 2007 gedeeltelik herroep. Die junta hou egter aan om die media te sensor en word van 'n aantal menseregteskendings beskuldig. Die junta het ook alle politieke aktiwiteite en vergaderings tot Mei 2007 verban. Thailand bly 'n aktiewe lid van die ''Association of Southeast Asian Nations'' ([[ASEAN]]). == Ekonomie == [[Lêer:Damoen Saduk Floating Market.jpg|duimnael|'n Drywende riviermark in Damoen Saduk]] Thailand is 'n nuut geïndustrialiseerde land. Die term is 'n sosio-ekonomiese klassifisering wat gebruik word om te verwys na lande wat nog nie "eerste wêreld"-status bereik het nie, maar wat, in 'n makro-ekonomiese sin, reeds ander [[ontwikkelende land]]e verbygesteek het. Thailand het van 1985 tot 1995 die vinnigste groeikoers ter wêreld geniet, met 'n algemene koers van 9% per jaar. Die veranderings het egter verhoogde druk op Thailand se geldeenheid, die baht, uitgeoefen en 'n finansiële krisis in 1997 het swakhede in die finansiële sektor blootgestel. Na die baht vir 'n lang tydperk 'n vaste waarde gehad het van VS$1 vir 25 baht, het die Thai-regering die waarde van die baht vrygestel om deur die markkragte bepaal te word. As gevolg van die vrystelling het die baht egter in Januarie 1998 sy laagste waarde ooit behaal, toe VS$1 gelykstaande was aan 56 baht. Die ekonomie het ook in daardie jaar 10,2% van sy waarde verloor. Die ineenstorting het deel gevorm van die groter Asiatiese finansiële krisis. Die land het later in 1998 'n herstellingsfase deurgegaan en die ekonomie het daardie selfde jaar met 4,2% gegroei en 'n verdere 4,4% gegroei in 2000. Die groei was grootliks te danke aan hul uitvoerhandel, wat met 20% in 2000 gestyg het. Die ekonomiese groei was ietwat gedemp in 2001, as gevolg van 'n verswakking in die wêreldwye ekonomie. Die groei is egter in die daaropvolgende jare hervat, danksy ekonomiese groei in die [[Volksrepubliek China]] en verskeie plaaslike ekonomie-stimuleringsprogramme deur die eerste minister Thaksin Shinawatra. Daar word ook na sy ekonomiese taktieke verwys as "Thaksinomics". Thailand het in 2003 en 2004 'n jaarlikse ekonomiese groei van net oor die 6% geniet, ondanks 'n verswakking in die wêreldwye ekonomie.<ref name=CIA /> Belegging het egter in 2006 gestagneer, na beleggers afgeskrik was deur die Thaksin-administrasie se politieke probleme. Die militêre staatsgreep in September 2006 het 'n nuwe ekonomiese span voorsien, onder leiding van die bestuurder van die voormalige sentrale bank. Die Thai Raad van Belegging het 'n daling van 27% in beleggingaansoeke tussen Januarie en November gerapporteer (in vergelyking met dieselfde tydperk van die vorige jaar). Uitvoerhandel het egter die hoogtes ingeskiet en het byna 17% gestyg in 2006. Thailand voer jaarliks produkte met 'n gesamentlike waarde van meer as $105 miljard uit.<ref name=CIA /> Van hulle grootste uitvoerprodukte sluit in rys, tekstiele en skoene, visprodukte, rubber, juwele, motorkarre, rekenaars en elektriese toestelle. Thailand is die wêreld se voorste uitvoerder van rys en voer jaarliks 6,5 ton verwerkte rys na lande regoor die wêreld uit. Rys is dus ook die belangrikste gewas in die land. Thailand het die hoogste persentasie van bewerkbare grond van al die nasies in die Groter Mekong Substreek: 27,25%.<ref>{{en}} [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html ''CIA world factbook – Greater Mekong Subregion''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140326095031/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html |date=26 Maart 2014 }}</ref> Dié streek sluit onder ander die lande Viëtnam, Kambodja, Laos, Mianmar en die [[Yunnan]]-provinsie van die Volksrepubliek China in. Ongeveer 55% van die beskikbare grond word vir die produksie van rys gebruik.<ref name=IRRI_Thailand /> Belangrike bedrywe sluit in elektriese toestelle en onderdele, [[rekenaar]]onderdele en [[motorvoertuie]]. [[Toerisme]] verskaf ongeveer 5% van die ekonomie se [[bruto binnelandse produk]]. Thailand se belangrikste natuurlike hulpbronne sluit in [[tin]], [[rubber]], [[aardgas]], [[wolfram]], [[tantaal]], [[lood]], [[vis (voedsel)|vis]], [[gips]] en bewerkbare landbougrond. == Toerisme == [[Lêer:Kho Pippi-Maya Beach.jpg|duimnael|Mahya-strand by Ko Phi Phi Lee]] [[Lêer:Kohsan Road Bangkok.JPG|duimnael|Khaosanweg in Bangkok]] Toerisme is 'n belangrike ekonomiese faktor in Thailand. Dié industrie het 'n hupstoot gekry toe Amerikaanse soldate in die 1970's hier aangedoen het tydens ruspouses in die Viëtnamoorlog. In 2005 het die land ongeveer 13% buitelandse besoekers ontvang: 'n verhoging van 14% sedert 2004. Volgens die Toerismeraad van Thailand is 65% van die land se besoekers vanuit Asië en die streke rondom die [[Stille Oseaan]]. Thailand ervaar sterk kompetisie met sy buurlande: Kambodja huisves die gewilde tempel [[Angkor Wat]] terwyl die stad [[Luang Prabang]] in Laos ook 'n uiters gewilde toeristebestemming is. Ten spyte hiervan het Thailand 'n verskeidenheid trekpleisters, met onder ander duikplekke, strande, eksotiese eilande, argeologiese vondsplekke, [[museum]]s, etniese en godsdienstige plekke en [[wêrelderfenisgebied]]e. Thailand beskik ook oor verskeie tempels van die Khmer-ryk soos die [[Sdok Kok Thom]] naby die grens met Kambodja. Thailand besit die volgende [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]]e:<ref>{{en}} {{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/th |title=Properties inscribed on the World Heritage List (5) |publisher=[[Unesco]] |accessdate=5 Februarie 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527122938/http://whc.unesco.org/en/statesparties/th |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * [[Ban Chiang]] – 'n argeologiese vondsplek. * Die Dong Phaya Yen-bergreeks. * Die Ayutthaya-park wat geleë is op die ruïnes van die antieke stad Ayutthaya. * Die Sukhothai-park wat geleë is op die ruïnes van die antieke hoofstad Sukhothai. * Die Thungyai- en Huai Kha Khaeng-wildreservate. Die hoofstad van Thailand, Bangkok, is een van die gewildste toeristebestemmings in die wêreld: nommer drie volgens die tydskrif ''Travel and Leisure'',<ref>{{en}} [http://www.travelandleisure.com/worldsbest/2006/results.cfm?cat=cities ''World's Best Awards 2006, Top 10 Cities Overall''] in ''Travel + Leisure''. URL besoek op 15 Junie 2007.</ref> en die gewildste in [[Asië]]. Die stad spog met drie van die land se gewildste geskiedkundige plekke: Grand Palace (die eertydse woning van die koninklike familie) en die Boeddhistiese tempels Wat Pho en Wat Arun. "Khaosan Road" is die naam van 'n kort straat in Bangkok wat tans bekend staan as die ghetto van [[rugsakstap]]pers. Die straat huisves 'n aantal van Bangkok se goedkoper herberge en [[hotel]]le en baie toeriste gebruik die straat as 'n basis vir hul besoek aan die res van Thailand, aangesien daar gereëlde busdienste vanaf Khaosan Road na alle toeristebestemmings in Thailand loop. Van die vernaamste internasionale lughawens vir toeriste in Thailand sluit in [[Don Mueang Internasionale Lughawe|Don Mueang]] en [[Suvarnabhumi Internasionale Lughawe|Suvarnabhumi]] wat Bangkok bedien en [[Phuket Internasionale Lughawe]] op die toeriste-eiland Phuket. [[Thai Airways]] vorm Thailand se vlagdraer[[lugredery]]. == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Thailand|title=Thailand|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=18 Augustus 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/thailand/|title=Thailand|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=18 Augustus 2024}} ; Musiek ---- * {{en}} Miller, Terry E. (1985). ''Traditional Music of the Lao: Kaen Playing and Mawlam Singing in North-east Thailand''. Greenwood Press. ISBN 0-313-24765-X. * {{en}} Mosel, James N. (1959). ''Sound and Rhythm in Thai and English Verse, Pasa lae Nangsue''. * {{en}} Prayut Wannaudom [https://web.archive.org/web/20041126092616/http://www.commarts.chula.ac.th/revisiting/pdf/35_PRAYU.PDF The Collision between Local Performing Arts and Global Communication, in case Mawlum]. Laaste besoek op 13 Mei 2005. * {{en}} Morton, David (1976). ''The Traditional Music of Thailand''. University of California Press == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{en}} {{th}} [http://www.thaigov.go.th/ Amptelike webwerf van Thailand se Koninklike Regering] * {{en}} {{th}} [http://www.tourismthailand.org/ Amptelike toerismewerf van Thailand] * {{en}} {{th}} [https://www.parliament.go.th/ Amptelike webwerf van die Thaise Parlement] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Thailand}} | Noord = {{vlagland|Laos}} | Noordoos = {{vlagland|Laos}} | Oos = {{vlagland|Kambodja}} • [[Golf van Thailand]] | Suidoos = [[Golf van Thailand]] | Suid = {{vlagland|Maleisië}} | Suidwes = {{vlagland|Indonesië}} • [[Straat van Malakka]] | Wes = {{vlagland|Mianmar}} | Noordwes = {{vlagland|Mianmar}} }} {{Lande van Asië}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Thailand| ]] km95zxrfbbt7jtljm4fsaahha0ogo2j 0 4465 2717109 2443297 2024-11-19T14:27:59Z Thermofan 22693 dunbekwulp bygesit 2717109 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Blue Crane.jpg|duimnael|Die [[bloukraanvoël]], Suid-Afrika se nasionale voël.]] [[Lêer:African fish eagle just caught fish.jpg|duimnael|Die [[visarend]] is die nasionale voël van Namibië, Zambië en Zimbabwe.]] [[Lêer:Bartgeier Gypaetus barbatus front Richard Bartz.jpg|duimnael|[[Baardaasvoël]]]] [[Lêer:Bokmakierie.jpg|duimnael|'n [[Bokmakierie]].]] Hier volg 'n lys van [[Suid-Afrika]]anse [[voël]]s alfabeties gelys volgens hulle [[Afrikaans]]e name. Die wetenskaplike naam van elke voël word ook aangedui. Dieselfde voël kan meer as een maal in die lys voorkom indien dit meer as een Afrikaanse naam het. Duplikaat Afrikaanse name van voëls kan nageslaan word deur die [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name|wetenskaplike naamlys]] van voëls te gebruik. Waar nodig word 'n algemene voëlnaam wat 'n groepering van voëls verteenwoordig met die term '' – Groepnaam'' aangedui. {{indeks}} == A == * [[Aasvoël]] – groepnaam * [[Adeliepikkewyn]] – ''[[Pygoscelis adeliae]]'' * [[Afrika-lepelaar]] – ''[[Platalea alba]]'' * [[Afrikaanse boomvalk]] – ''[[Falco cuvierii]]'' * [[Afrikaanse jagarend]] – ''[[Aquila spilogaster]]'' * [[Afrikaanse koekoek]] – ''[[Cuculus gularis]]'' * [[Afrikaanse kwartel]] – ''[[Coturnix coturnix]]'' * [[Afrikaanse naguil]] – ''[[Caprimulgus pectoralis]]'' * [[Afrikaanse oewerswael]] – ''[[Riparia paludicola]]'' * [[Afrikaanse paddavreter]] – ''[[Circus ranivorus]]'' * [[Afrikaanse riethaan]] – ''[[Crecopsis egregia]]'' * [[Afrikaanse snip]] – ''[[Gallinago nigripennis]]'' * [[Afrikaanse sperwer]] – ''[[Accipiter tachiro]]'' * [[Afrikaanse vleivalk]] – ''[[Circus ranivorus]]'' * [[Afrikaanse wielewaal]] – ''[[Oriolus auratus]]'' * [[Akasiagrysmees]] – ''[[Parus cinerascens]]'' * [[Akkedisvalk]] – ''[[Kaupifalco monogrammicus]]'' * [[Alaotra-dobbertjie]] – ''[[Tachybaptus rufolavatus]]'' * [[Albatros]] – groepnaam * [[Amerikaanse ekster]] – ''[[Pica hudsonia]]'' * [[Amerikaanse goue strandkiewiet]] – ''[[Pluvialis dominica]]'' * [[Amerikaanse griet]] – ''[[Fuselo emricano]]'' * [[Amerikaanse koningriethaan]] – ''[[Porphyrio martinicus]]'' * [[Amerikaanse peddie]] – ''[[Chionis albus]]'' * [[Andes-gans]] – ''[[Chloephaga melanoptera]]'' * [[Angolakalkoentjie]] – ''[[Macronyx fuellebornii]]'' * [[Angolakliplyster]] – ''[[Monticola angolensis]]'' * [[Angolapitta]] – ''[[Pitta angolensis]]'' * [[Angolaswael]] – ''[[Hirundo angolensis]]'' * [[Angolaswie]] – ''[[Coccopygia bocagei]]'' * [[Angolasysie]] – ''[[Estrilda thomensis]]'' * [[Antarktiese stormvoël]] – ''[[Thalassoica antarctica]]'' * [[Antarktiese walvisvoël]] – ''[[Pachyptila desolata]]'' * [[Arend]] – groepnaam * [[Arktiese roofmeeu]] – ''[[Stercorarius parasiticus]]'' * [[Arktiese seeswael]] – ''[[Sterna paradisaea]]'' * [[Arktiese sterretjie]] – ''[[Sterna paradisaea]]'' * [[Asiatiese patrys]] – ''[[Alectoris chukar]]'' * [[Asiatiese strandkiewiet]] – ''[[Charadrius asiaticus]]'' * [[Atlantiese geelneusalbatros]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Atlantiese geelneusmalmok]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Atlantiese stormvoël]] – ''[[Pterodroma incerta]]'' * [[Australiese malgas]] – ''[[Morus serrator]]'' == B == * [[Baardaasvoël]] – ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Baardmannetjie]] – ''[[Sporopipes squamifrons]]'' * [[Baardspeg]] – ''[[Dendropicos namaquus]]'' * [[Baardwipstert]] – ''[[Cercotrichas quadrivirgata]]'' * [[Bairdse strandloper]] – ''[[Calidris bairdii]]'' * [[Baleariese pylstormvoël]] – ''[[Puffinus mauretanicus]]'' * [[Bandkeeljanfrederik]] – ''[[Swynnertonia swynnertoni]]'' * [[Bandkeelkleinjantjie]] – ''[[Apalis thoracica]]'' * [[Bandkeelkleinjantjie]] – ''[[Apalis thoracica]]'' * [[Bandkeelpikkewyn]] – ''[[Pygoscelis antarktika]]'' * [[Bandkeelvink]] – ''[[Amadina fasciata]]'' * [[Bandkopgans]] – ''[[Anser indicus]]'' * [[Bandstertgriet]] – ''[[Limosa lapponica]]'' * [[Bankduiker]] – ''[[Phalacrocorax neglectus]]'' * [[Baraustormvoël]] – ''[[Pterodroma baraui]]'' * [[Barlowse lewerik]] – ''[[Calendulauda barlowi]]'' * [[Basrarietsanger]] – ''[[Acrocephalus griseldis]]'' * [[Bartgeier]] – ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Bassiaan]] – ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Bassiaanstormvoël]] – ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Beloogbosbontrokkie]] – ''[[Platysteira peltata]]'' * [[Bennettse speg]] – ''[[Campethera bennettii]]'' * [[Bergeend]] – ''[[Tadorna cana]]'' * [[Berghaan]] – ''[[Terathopius ecaudatus]]'' * [[Bergkanarie]] – ''[[Crithagra atrogularis]]'' * [[Bergklipwagter]] – ''[[Oenanthe bifasciata]]'' * [[Bergkoester]] – ''[[Anthus hoeschi]]'' * [[Bergkwikkie]] – ''[[Motacilla clara]]'' * [[Berglyster]] – ''[[Monticola rupestris]]'' * [[Bergpatrys]] – ''[[Scleroptila africanus]]'' * [[Bergpietjiekanarie]] – ''[[Crithagra symonsi]]'' * [[Bergwagter]] – ''[[Oenanthe monticola]]'' * [[Bewick-swaan]] – ''[[Cygnus bewickii]]'' * [[Bleekkopgrassanger]] – ''[[Acrocephalus griseldis]]'' * [[Bleekkopklopkloppie]] – ''[[Cisticola cinnamomeus]]'' * [[Bleeksingvalk]] – ''[[Melierax canorus]]'' * [[Bleekstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius alexandrinus]]'' * [[Bleekvlerkkeilstert]] – ''[[Bulweria bulwerii]]'' * [[Bleekvlerkspreeu]] – ''[[Onychognathus nabouroup]]'' * [[Blesgans]] – ''[[Anser albifrons]]'' * [[Bleshoender]] – ''[[Fulica cristata]]'' * [[Bloubekalbatros]] – ''[[Thalassarche cauta]]'' * [[Bloubekeend]] – ''[[Oxyura maccoa]]'' * [[Bloubekmalmok]] – ''[[Thalassarche cauta]]'' * [[Blougrysvlieëvanger]] – ''[[Muscicapa caerulescens]]'' * [[Bloukatakoeroe]] – ''[[Coracina caesia]]'' * [[Bloukeelsuikerbekkie]] – ''[[Anthreptes reichenowi]]'' * [[Bloukopdrawwertjie]] – ''[[Cursorius rufus]]'' * [[Bloukorhaan]] – ''[[Eupodotis caerulescens]]'' * [[Bloukraanvoël]] – ''[[Anthropoides paradiseus]]'' * [[Bloukruissuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris neergaardi]]'' * [[Bloukuifloerie]] – ''[[Musophaga porphyreolopha]]'' * [[Bloukuifvlieëvanger]] – ''[[Trochocercus cyanomelas]]'' * [[Bloukwartel]] – ''[[Coturnix adansonii]]'' * [[Bloupaddavreter]] – ''[[Circus pygargus]]'' * [[Bloupenspapegaai]] – ''[[Poicephalus rueppellii]]'' * [[Bloureier]] – ''[[Ardea cinerea]]'' * [[Bloustormvoël]] – ''[[Halobaena caerulea]]'' * [[Blousuikerbekkie]] – ''[[Anthreptes longuemarei]]'' * [[Blouswael]] – ''[[Hirundo atrocaerulea]]'' * [[Blouvalk]] – ''[[Elanus caeruleus]]'' * [[Blouvisvanger]] – ''[[Alcedo semitorquata]]'' * [[Blouvleivalk]] – ''[[Circus pygargus]]'' * [[Blouvlekduifie]] – ''[[Turtur afer]]'' * [[Blouwangbyvreter]] – ''[[Merops persicus]]'' * [[Blouwangooievaar]] – ''[[Ciconia nigra]]'' * [[Bokmakierie]] – ''[[Telophorus zeylonus]]'' * [[Bontelsie]] – ''[[Recurvirostra avosetta]]'' * [[Bontfraiingpoot]] – ''[[Phalaropus tricolor]]'' * [[Bonthoutkapper]] – ''[[Tricholaema leucomelas]]'' * [[Bontkiewiet]] – ''[[Vanellus armatus]]'' * [[Bontkopkanarie]] – ''[[Serinus leucolaemus]]'' * [[Bontkwartel]] – ''[[Coturnix delegorguei]]'' * [[Bontkwikkie]] – ''[[Motacilla aguimp]]'' * [[Bontnuwejaarsvoël]] – ''[[Clamator jacobinus]]'' * [[Bontpiek]] – ''[[Myrmecocichla arnotti]]'' * [[Bontrokkie]] – groepnaam * [[Bontroklaksman]] – ''[[Nilaus afer]]'' * [[Bontrugwewer]] – ''[[Ploceus cucullatus]]'' * [[Bontskaapwagter]] – ''[[Oenanthe pleschanka]]'' * [[Bontstrandloper]] – ''[[Calidris alpina]]'' * [[Bonttobie]] – ''[[Haematopus ostralegus]]'' * [[Bontvisvanger]] – ''[[Ceryle rudis]]'' * [[Bontwindswael]] – ''[[Tachymarptis aequatorialis]]'' * [[Boomkoester]] – ''[[Anthus trivialis]]'' * [[Boomkruiper]] – ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Boomkruiper]] – ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Bosbontrokkie]] – groepnaam * [[Bosjakkalsvoël]] – ''[[Buteo trizonatus]]'' * [[Boskoester]] – ''[[Anthus nyassae]]'' * [[Boskorhaan]] – ''[[Eupodotis ruficrista]]'' * [[Boskraai]] – groepnaam * [[Boskrapper]] – ''[[Phyllastrephus terrestris]]'' * [[Boskruiper]] – groepnaam * [[Bosloerie]] – ''[[Apaloderma narina]]'' * [[Bosluisvoël]] – groepnaam * [[Bosmusikant]] – ''[[Ploceus bicolor]]'' * [[Bospatrys]] – ''[[Dendroperdix sephaena]]'' * [[Bosruiter]] – ''[[Tringa glareola]]'' * [[Bosuil]] – ''[[Strix woodfordii]]'' * [[Bosveldfisant]] – ''[[Francolinus swainsonii]]'' * [[Bosveldkoester]] – ''[[Anthus caffer]]'' * [[Bosveldkwarteltjie]] – ''[[Turnix sylvatica]]'' * [[Bosveldlewerik]] – ''[[Mirafra passerina]]'' * [[Bosveldpapegaai]] – ''[[Poicephalus meyeri]]'' * [[Bosveldstompstert]] – ''[[Sylvietta rufescens]]'' * [[Bosveldtinktinkie]] – ''[[Cisticola chiniana]]'' * [[Bosveldtjeriktik]] – ''[[Parisoma subcaeruleum]]'' * [[Bosveldvisvanger]] – ''[[Halcyon senegalensis]]'' * [[Bradfieldse neushoringvoël]] – ''[[Tockus bradfieldi]]'' * [[Brandervoël]] – groepnaam * [[Breëbek]] – ''[[Smithornis capensis]]'' * [[Breëbekstrandloper]] – ''[[Limicola falcinellus]]'' * [[Breëbekwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila vittata]]'' * [[Breëkoparend]] – ''[[Polemaetus bellicosus]]'' * [[Breëstertgrasvoël]] – ''[[Melocichla mentalis]]'' * [[Breëstertparadysvink]] – ''[[Vidua obtusa]]'' * [[Breëstertsanger]] – ''[[Schoenicola brevirostris]]'' * [[Brilbassiaan]] – ''[[Procellaria conspicillata]]'' * [[Brilmalgas]] – ''[[Sula dactylatra]]'' * [[Brilpikkewyn]] – ''[[Spheniscus demersus]]'' * [[Brilseeswael]] – ''[[Onychoprion anaethetus]]'' * [[Brilsterretjie]] – ''[[Onychoprion anaethetus]]'' * [[Brilwewer]] – ''[[Ploceus ocularis]]'' * [[Bromvoël]] – ''[[Bucorvus leadbeateri]]'' * [[Bronssuikerbekkie]] – ''[[Nectarinia kilimensis]]'' * [[Bronsvlerkdrawwertjie]] – ''[[Rhinoptilus chalcopterus]]'' * [[Bruinalbatros]] – ''[[Phoebetria fusca]]'' * [[Bruinarend]] – ''[[Aquila wahlbergi]]'' * [[Bruineend]] – ''[[Netta erythrophthalma]]'' * [[Bruinjakkalsvoël]] – ''[[Buteo vulpinus]]'' * [[Bruinkeelbossanger]] – ''[[Eremomela usticollis]]'' * [[Bruinkeelwewer]] – ''[[Ploceus xanthopterus]]'' * [[Bruinkoppapegaai]] – ''[[Poicephalus cryptoxanthus]]'' * [[Bruinkopvisvanger]] – ''[[Halcyon albiventris]]'' * [[Bruinmalgas]] – ''[[Sula leucogaster]]'' * [[Bruinmalmok]] – ''[[Phoebetria fusca]]'' * [[Bruinpylstormvoël]] – ''[[Puffinus carneipes]]'' * [[Bruinrobbin]] – ''[[Lagonosticta nitidula]]'' * [[Bruinroofmeeu]] – ''[[Catharacta antarctica]]'' * [[Bruinslangarend]] – ''[[Circaetus cinereus]]'' * [[Bruinsylangstertjie]] – ''[[Prinia subflava]]'' * [[Bruinvlekstormvoël]] – ''[[Pterodroma incerta]]'' * [[Bruinvuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta nitidula]]'' * [[Bruinwewer]] – ''[[Ploceus rubiginosus]]'' * [[Bruinwindswael]] – ''[[Apus pallidus]]'' * [[Bruinwipstert]] – ''[[Cercotrichas signata]]'' * [[Buffelwewer]] – ''[[Bubalornis niger]]'' * [[Bulwerse stormvoël]] – ''[[Bulweria bulwerii]]'' * [[Byvanger]] – groepnaam * [[Byvreter]] – groepnaam == C == * [[Cereopsis-gans]] – ''[[Cereopsis novaehollandiae]]'' * [[Chathamalbatros]] – ''[[Thalassarche eremita]]'' * [[Chathammalmok]] – ''[[Thalassarche eremita]]'' * [[Coscoroba-swaan]] – ''[[Coscoroba coscoroba]]'' == D == * [[Damarakorhaan]] – ''[[Eupodotis rueppellii]]'' * [[Damararooibekneushoringvoël]] – ''[[Tockus damarensis]]'' * [[Damaraseeswael]] – ''[[Sterna balaenarum]]'' * [[Damarasterretjie]] – ''[[Sterna balaenarum]]'' * [[Dassievoël]] – ''[[Thamnolaea cinnamomeiventris]]'' * [[Dickinsonse grysvalk]] – ''[[Falco dickinsoni]]'' * [[Diederikkie]] – ''[[Chrysococcyx caprius]]'' * [[Dikbekfret]] – ''[[Spermestes fringilloides]]'' * [[Dikbekkanarie]] – ''[[Crithagra sulphuratus]]'' * [[Dikbekkoekoek]] – ''[[Pachycoccyx audeberti]]'' * [[Dikbeklewerik]] – ''[[Galerida magnirostris]]'' * [[Dikbekstreepkoppie]] – ''[[Nesospiza wilkinsi]]'' * [[Dikbekwewer]] – ''[[Amblyospiza albifrons]]'' * [[Dikkop]] – groepnaam * [[Dobbertjie]] – groepnaam * [[Donkergrysvalk]] – ''[[Falco ardosiaceus]]'' * [[Donkerkoester]] – ''[[Anthus leucophrys]]'' * [[Donkerlewerik]] – ''[[Pinarocorys nigricans]]'' * [[Donkernaguil]] – ''[[Caprimulgus tristigma]]'' * [[Donkersingvalk]] – ''[[Melierax metabates]]'' * [[Donkervlerkkeilstert]] – ''[[Bulweria fallax]]'' * [[Donkervlieëvanger]] – ''[[Muscicapa adusta]]'' * [[Donkerwangbossanger]] – ''[[Eremomela scotops]]'' * [[Donsveerstormvoël]] – ''[[Pterodroma mollis]]'' * [[Draadstertswael]] – ''[[Hirundo smithii]]'' * [[Draaihals]] – ''[[Jynx ruficollis]]'' * [[Drakensberglangstertjie]] – ''[[Prinia hypoxantha]]'' * [[Drakensberglewerik]] – ''[[Heteromirafra ruddi]]'' * [[Drawwertjie]] – groepnaam * [[Driebanddrawwertjie]] – ''[[Rhinoptilus cinctus]]'' * [[Driebandstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius tricollaris]]'' * [[Driestreeptjagra]] – ''[[Tchagra australis]]'' * [[Drietoonstrandloper]] – ''[[Calidris alba]]'' * [[Dubbelbanddrawwertjie]] – ''[[Rhinoptilus africanus]]'' * [[Dubbelbandsandpatrys]] – ''[[Pterocles bicinctus]]'' * [[Dubbelbandslangarend]] – ''[[Circaetus fasciolatus]]'' * [[Dubbelsnip]] – ''[[Gallinago media]]'' * [[Duif]] – groepnaam * [[Duiker]] – groepnaam * [[Duinlewerik]] – ''[[Calendulauda erythrochlamys]]'' * [[Dunbekheuningvoël]] – ''[[Prodotiscus zambesiae]]'' * [[Dunbekmeeu]] – ''[[Larus genei]]'' * [[Dunbekwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila belcheri]]'' * [[Dunbekwulp|Dunbekwulp - ''Numenius tenuirostris'']] * [[Dwergarend]] – ''[[Hieraaetus pennatus]]'' * [[Dwerggans]] – ''[[Nettapus auritus]]'' * [[Dwerglangtoon]] – ''[[Microparra capensis]]'' * [[Dwergrietreier]] – ''[[Ixobrychus sturmii]]'' * [[Dwergvalk]] – ''[[Polihierax semitorquatus]]'' * [[Dwergvisvanger]] – ''[[Ispidina picta]]'' == E == * [[Eaton se pylsterteend]] – ''[[Anas eatoni]]'' * [[Edelvalk]] – ''[[Falco biarmicus]]'' * [[Eend]] – groepnaam * [[Egiptiese aasvoël]] – ''[[Neophron percnopterus]]'' * [[Elegante sterretjie]] – ''[[Thalasseus elegans]]'' * [[Eleonoravalk]] – ''[[Falco eleonorae]]'' * [[Elsie]] – groepnaam * [[Enkelbandslangarend]] – ''[[Circaetus cinerascens]]'' * [[Europese bontrokkie]] – ''[[Saxicola rubetra]]'' * [[Europese boomvalk]] – ''[[Falco subbuteo]]'' * [[Europese byvreter]] – ''[[Merops apiaster]]'' * [[Europese koekoek]] – ''[[Cuculus canorus]]'' * [[Europese naguil]] – ''[[Caprimulgus europaeus]]'' * [[Europese oewerswael]] – ''[[Riparia riparia]]'' * [[Europese paddavreter]] – ''[[Circus aeruginosus]]'' * [[Europese rietsanger]] – ''[[Acrocephalus palustris]]'' * [[Europese rooistert]] – ''[[Phoenicurus phoenicurus]]'' * [[Europese skaapwagter]] – ''[[Oenanthe oenanthe]]'' * [[Europese slopeend]] – ''[[Anas clypeata]]'' * [[Europese sperwer]] – ''[[Accipiter nisus]]'' * [[Europese spreeu]] – ''[[Sturnus vulgaris]]'' * [[Europese stormswael]] – ''[[Hydrobates pelagicus]]'' * [[Europese swael]] – ''[[Hirundo rustica]]'' * [[Europese swartkroonsanger]] – ''[[Sylvia atricapilla]]'' * [[Europese tortelduif]] – ''[[Streptopelia turtur]]'' * [[Europese troupant]] – ''[[Coracias garrulus]]'' * [[Europese vleisanger]] – ''[[Acrocephalus schoenobaenus]]'' * [[Europese vleivalk]] – ''[[Circus aeruginosus]]'' * [[Europese vlieëvanger]] – ''[[Muscicapa striata]]'' * [[Europese wielewaal]] – ''[[Oriolus oriolus]]'' * [[Europese windswael]] – ''[[Apus apus]]'' == F == * [[Familieswael]] – ''[[Hirundo spilodera]]'' * [[Familievoël]] – ''[[Philetairus socius]]'' * [[Feevlieëvanger]] – ''[[Stenostira scita]]'' * [[Fisant]] – groepnaam * [[Fiskaallaksman]] – ''[[Lanius collaris]]'' * [[Fiskaalvlieëvanger]] – ''[[Sigelus silens]]'' * [[Flamink]] – groepnaam * [[Flap]] – groepnaam * [[Fluiteend]] – ''[[Dendrocygna bicolor]]'' * [[Fluitswaan]] – ''[[Cygnus columbianus]]'' * [[Fraiingpoot]] – groepnaam * [[Franklinse meeu]] – ''[[Larus pipixcan]]'' * [[Fregatvoël]] – groepnaam * [[Fret]] – groepnaam * [[Fulmarwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila crassirostis]]'' == G == * [[Gans]] – groepnaam * [[Gariepglasogie]] – ''[[Zosterops pallidus]]'' * [[Gebande oewerswael]] – ''[[Riparia cincta]]'' * [[Gebande sanger]] – ''[[Calamonastes fasciolatus]]'' * [[Gebande sperwer]] – ''[[Accipiter badius]]'' * [[Gebande uil]] – ''[[Glaucidium capense]]'' * [[Geelbekbosduif]] – ''[[Columba arquatrix]]'' * [[Geelbekeend]] – ''[[Anas undulata]]'' * [[Geelbeklyster]] – ''[[Turdus smithi]]'' * [[Geelbekneushoringvoël]] – ''[[Tockus leucomelas]]'' * [[Geelbekpylstormvoël]] – ''[[Calonectris diomedea]]'' * [[Geelbekrenostervoël]] – ''[[Buphagus africanus]]'' * [[Geelbekseeswael]] – ''[[Sterna bergii]]'' * [[Geelbeksterretjie]] – ''[[Sterna bergii]]'' * [[Geelbektroupant]] – ''[[Eurystomus glaucurus]]'' * [[Geelbekwitreier]] – ''[[Ardea intermedia]]'' * [[Geelbekwou]] – ''[[Milvus aegyptius parasitus]]'' * [[Geelbleshoutkapper]] – ''[[Stactolaema whytii]]'' * [[Geelblestinker]] – ''[[Pogoniulus chrysoconus]]'' * [[Geelborshyliota]] – ''[[Hyliota flavigaster]]'' * [[Geelborskanarie]] – ''[[Serinus citrinipectus]]'' * [[Geelborskleinjantjie]] – ''[[Apalis flavida]]'' * [[Geelborskoester]] – ''[[Anthus chloris]]'' * [[Geelborsstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius pecuarius]]'' * [[Geelborstiptol]] – ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' * [[Geelborswillie]] – ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' * [[Geelglasogie]] – ''[[Zosterops senegalensis]]'' * [[Geelkanarie]] – ''[[Crithagra flaviventris]]'' * [[Geelkeelkalkoentjie]] – ''[[Macronyx croceus]]'' * [[Geelkeelsandpatrys]] – ''[[Pterocles gutturalis]]'' * [[Geelkeelsanger]] – ''[[Phylloscopus ruficapilla]]'' * [[Geelkuifpikkewyn]] – ''[[Eudyptes chrysocome]]'' * [[Geelkwikkie]] – ''[[Motacilla flava]]'' * [[Geelneusalbatros]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Geelneusmalmok]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Geeloogkanarie]] – ''[[Serinus mozambicus]]'' * [[Geelpensbossanger]] – ''[[Eremomela icteropygialis]]'' * [[Geelpenssuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris venustus]]'' * [[Geelpootstormswael]] – ''[[Oceanites oceanicus]]'' * [[Geelpootstrandloper]] – ''[[Calidris melanotos]]'' * [[Geelrugflap]] – ''[[Euplectes macroura]]'' * [[Geelrugmelba]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Geelrugsysie]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Geelsanger]] – ''[[Chloropeta natalensis]]'' * [[Geelstreepboskruiper]] – ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' * [[Geelstreepkoppie]] – ''[[Emberiza cabanisi]]'' * [[Geelstreeptiptol]] – ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' * [[Geelvlekmossie]] – ''[[Petronia superciliaris]]'' * [[Geelvleknikator]] – ''[[Nicator gularis]]'' * [[Geelwewer]] – ''[[Ploceus subaureus]]'' * [[Gekroonde neushoringvoël]] – ''[[Tockus alboterminatus]]'' * [[Gestreepte kanarie]] – ''[[Crithagra scotops]]'' * [[Gestreepte koester]] – ''[[Anthus lineiventris]]'' * [[Gestreepte kransswael]] – ''[[Phedina borbonica]]'' * [[Gestreepte nuwejaarsvoël]] – ''[[Clamator levaillantii]]'' * [[Gestreepte pylstormvoël]] – ''[[Calonectris leucomelas]]'' * [[Gestreepte riethaan]] – ''[[Aenigmatolimnas marginalis]]'' * [[Gestreepte visvanger]] – ''[[Halcyon chelicuti]]'' * [[Gestreepte vleikuiken]] – ''[[Sarothrura affinis]]'' * [[Gestreepte vleiloerie]] – ''[[Centropus superciliosus]]'' * [[Gestreepte wipstert]] – ''[[Cercotrichas leucophrys]]'' * [[Gevlekte arend]] – ''[[Aquila pomarina]]'' * [[Gevlekte eend]] – ''[[Anas hottentota]]'' * [[Gevlekte heuningwyser]] – ''[[Indicator variegatus]]'' * [[Gevlekte klopkloppie]] – ''[[Cisticola textrix]]'' * [[Gevlekte koekoek]] – ''[[Clamator glandarius]]'' * [[Gevlekte langstertjie]] – ''[[Saffron prinia]]'' * [[Gevlekte lyster]] – ''[[Psophocichla litsitsirupa]]'' * [[Gevlekte muisvoël]] – ''[[Colius striatus]]'' * [[Gevlekte ooruil]] – ''[[Bubo africanus]]'' * [[Gevlekte riethaan]] – ''[[Porzana porzana]]'' * [[Gevlekte rooipootruiter]] – ''[[Tringa erythropus]]'' * [[Gevlekte sandpatrys]] – ''[[Pterocles burchelli]]'' * [[Gevlekte speg]] – ''[[Campethera cailliautii]]'' * [[Gevlekte stekelstert]] – ''[[Telacanthura ussheri]]'' * [[Gevlekte vleikuiken]] – ''[[Sarothrura elegans]]'' * [[Gewone blousysie]] – ''[[Uraeginthus angolensis]]'' * [[Gewone blouvinkie]] – ''[[Vidua funerea]]'' * [[Gewone bontrokkie]] – ''[[Saxicola torquatus]]'' * [[Gewone boskraai]] – ''[[Ceratogymna bucinator]]'' * [[Gewone dikkop]] – ''[[Burhinus capensis]]'' * [[Gewone duikstormvoël]] – ''[[Pelacanoides urinatrix]]'' * [[Gewone fret]] – ''[[Spermestes cucullatus]]'' * [[Gewone janfrederik]] – ''[[Cossypha caffra]]'' * [[Gewone kakelaar]] – ''[[Phoeniculus purpureus]]'' * [[Gewone kiewiet]] – ''[[Vanellus coronatus]]'' * [[Gewone koester]] – ''[[Anthus cinnamomeus]]'' * [[Gewone kwartelvinkie]] – ''[[Ortygospiza atricollis]]'' * [[Gewone kwikkie]] – ''[[Motacilla capensis]]'' * [[Gewone melba]] – ''[[Pytilia melba]]'' * [[Gewone mossie]] – ''[[Passer melanurus]]'' * [[Gewone nagreier]] – ''[[Nycticorax nycticorax]]'' * [[Gewone paradysvink]] – ''[[Vidua paradisaea]]'' * [[Gewone ruiter]] – ''[[Actitis hypoleucos]]'' * [[Gewone seeswael]] – ''[[Sterna hirundo]]'' * [[Gewone spekvreter]] – ''[[Cercomela familiaris]]'' * [[Gewone sterretjie]] – ''[[Sterna hirundo]]'' * [[Gewone stormswael]] – ''[[Oceanites oceanicus]]'' * [[Gewone swartmees]] – ''[[Parus niger]]'' * [[Gewone tarentaal]] – ''[[Numida meleagris]]'' * [[Gewone tortelduif]] – ''[[Streptopelia capicola]]'' * [[Gewone troupant]] – ''[[Coracias caudata]]'' * [[Gewone vleiloerie]] – ''[[Centropus burchellii]]'' * [[Gewone willie]] – ''[[Andropadus importunus]]'' * [[Glansibis]] – ''[[Plegadis falcinellus]]'' * [[Glasogie]] – groepnaam * [[Gompou]] – ''[[Ardeotis kori]]'' * [[Goudgeelvink]] – ''[[Euplectes afer]]'' * [[Goudkoester]] – ''[[Tmetothylacus tenellus]]'' * [[Goudsnip]] – ''[[Rostratula benghalensis]]'' * [[Goudstertspeg]] – ''[[Campethera abingoni]]'' * [[Goudwewer]] – ''[[Ploceus xanthops]]'' * [[Goughwaterhoender]] – ''[[Gallinula comeri]]'' * [[Goughstreepkoppie]] – ''[[Rowettia goughensis]]'' * [[Grasuil]] – ''[[Tyto capensis]]'' * [[Grasveldlangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda semitorquata]]'' * [[Grasvoël]] – ''[[Sphenoeacus afer]]'' * [[Griet]] – groepnaam * [[Groenblouvinkie]] – ''[[Vidua codringtoni]]'' * [[Groenbossanger]] – ''[[Eremomela gregalis]]'' * [[Groenglasogie]] – ''[[Zosterops virens]]'' * [[Groenhoutkapper]] – ''[[Stactolaema olivacea]]'' * [[Groenkolpensie]] – ''[[Mandingoa nitidula]]'' * [[Groenkopeend]] – ''[[Anas platyrhynchos]]'' * [[Groenkopwielewaal]] – ''[[Oriolus chlorocephalus]]'' * [[Groenpootruiter]] – ''[[Tringa nebularia]]'' * [[Groenrobbin]] – ''[[Mandingoa nitidula]]'' * [[Groenrugkwêkwêvoël]] – ''[[Camaroptera brachyura]]'' * [[Groenrugreier]] – ''[[Butorides striata]]'' * [[Groentinker]] – ''[[Pogoniulus simplex]]'' * [[Groenvleiloerie]] – ''[[Ceuthmochares aereus]]'' * [[Groenvlekduif]] – ''[[Turtur chalcospilos]]''<!-- was verkeerdelik "Groenvlerkduif" hier geskryf --> * [[Grondspeg]] – ''[[Geocolaptes olivaceus]]'' * [[Grootalbatros]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootalbatros]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootblouoorglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis chalybaeus]]'' * [[Grootbruinseeswael]] – ''[[Anous stolidus]]'' * [[Grootbruinsterretjie]] – ''[[Anous stolidus]]'' * [[Grootflamink]] – ''[[Phoenicopterus roseus]]'' * [[Grootfregatvoël]] – ''[[Fregata minor]]'' * [[Grootgeelpootruiter]] – ''[[Tringa melanoleuca]]'' * [[Grootglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis australis]]'' * [[Grootheuningwyser]] – ''[[Indicator indicator]]'' * [[Grootjagarend]] – ''[[Aquila spilogaster]]'' * [[Grootknoet]] – ''[[Calidris tenuirostris]]'' * [[Grootkoningriethaan]] – ''[[Porphyrio madagascariensis]]'' * [[Grootlangtoon]] – ''[[Actophilornis africanus]]'' * [[Grootmalmok]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootmalmok]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootmossie]] – ''[[Passer motitensis]]'' * [[Grootnellie]] – ''[[Macronectes halli]]'' * [[Grootpapegaai]] – ''[[Poicephalus robustus]]'' * [[Grootpeddie]] – ''[[Chionis albus]]'' * [[Grootpylstormvoël]] – ''[[Puffinus gravis]]'' * [[Grootriethaan]] – ''[[Rallus caerulescens]]'' * [[Grootrietreier]] – ''[[Botaurus stellaris]]'' * [[Grootrietsanger]] – ''[[Acrocephalus arundinaceus]]'' * [[Grootringduif]] – ''[[Streptopelia semitorquata]]'' * [[Grootrooibandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris afer]]'' * [[Groot-rooioogtortelduif]] – ''[[Streptopelia semitorquata]]'' * [[Grootrooivalk]] – ''[[Falco rupicoloides]]'' * [[Grootseeswael]] – ''[[Sterna sandvicensis]]'' * [[Grootskedebek]] – ''[[Chionis albus]]'' * [[Grootsterretjie]] – ''[[Sterna sandvicensis]]'' * [[Grootstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius leschenaultii]]'' * [[Grootstreepswael]] – ''[[Cecropis cucullata]]'' * [[Grootswartooievaar]] – ''[[Ciconia nigra]]'' * [[Grootswartvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus melanopterus]]'' * [[Groottinktinkie]] – ''[[Cisticola natalensis]]'' * [[Groottroupant]] – ''[[Coracias naevius]]'' * [[Grootvleiloerie]] – ''[[Centropus cupreicaudus]]'' * [[Grootvlieëvanger]] – ''[[Bradornis infuscatus]]'' * [[Grootwaterhoender]] – ''[[Gallinula chloropus]]'' * [[Grootwitreier]] – ''[[Ardea alba]]'' * [[Grootwulp]] – ''[[Numenius arquata]]'' * [[Grys gebande sanger]] – ''[[Calamonastes simplex]]'' * [[Grysborsseeswael]] – ''[[Sterna vittata]]'' * [[Grysborssterretjie]] – ''[[Sterna vittata]]'' * [[Grysborstjagra]] – ''[[Tchagra tchagra]]'' * [[Grysfraiingpoot]] – ''[[Phalaropus fulicaria]]'' * [[Gryskapokvoël]] – ''[[Anthoscopus caroli]]'' * [[Gryskleinjantjie]] – ''[[Apalis chirindensis]]'' * [[Gryskopalbatros]] – ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' * [[Gryskopmalmok]] – ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' * [[Gryskopmeeu]] – ''[[Chroicocephalus cirrocephalus]]'' * [[Gryskopmossie]] – ''[[Passer diffusus]]'' * [[Gryskoppie]] – ''[[Fringilla coelebs]]'' * [[Gryskopspeg]] – ''[[Dendropicos griseocephalus]]'' * [[Gryskopvisvanger]] – ''[[Halcyon leucocephala]]'' * [[Gryskruisswael]] – ''[[Pseudhirundo griseopyga]]'' * [[Gryskwikkie]] – ''[[Motacilla cinerea]]'' * [[Gryslaksman]] – ''[[Lanius minor]]'' * [[Grysneushoringvoël]] – ''[[Tockus nasutus]]'' * [[Gryspylstormvoël]] – ''[[Procellaria cinerea]]'' * [[Grysrugkwêkwêvoël]] – ''[[Camaroptera brevicaudata]]'' * [[Grysruglewerik]] – ''[[Eremopterix verticalis]]'' * [[Grysrugstormswael]] – ''[[Garrodia nereis]]'' * [[Grysrugtinktinkie]] – ''[[Cisticola subruficapillus]]'' * [[Grysstrandkiewiet]] – ''[[Pluvialis squatarola]]'' * [[Grysstrandkiewiet]] – ''[[Pluvialis squatarola]]'' * [[Gryssuikerbekkie]] – ''[[Cyanomitra veroxii]]'' * [[Gryssysie]] – ''[[Estrilda perreini]]'' * [[Grystjeriktik]] – ''[[Parisoma layardi]]'' * [[Grysvlekpylstormvoël]] – ''[[Puffinus griseus]]'' * [[Gunningse janfrederik]] – ''[[Sheppardia gunningi]]'' == H == * [[Hadeda]] – ''[[Bostrychia hagedash]]'' * [[Halsbandparkiet]] – ''[[Psittacula krameri]]'' * [[Hamerkop]] – ''[[Scopus umbretta]]'' * [[Haringmeeu]] – ''[[Larus argentatus]]'' * [[Hartlaubse meeu]] – ''[[Chroicocephalus hartlaubii]]'' * [[Hererospekvreter]] – ''[[Namibornis herero]]'' * [[Hermanse rietsanger]] – ''[[Acrocephalus scirpaceus]]'' * [[Heuglinse janfrederik]] – ''[[Cossypha heuglini]]'' * [[Heuglinse meeu]] – ''[[Larus heuglini]]'' * [[Heuningvoël]] – groepnaam * [[Heuningwyser]] – groepnaam * [[Hoephoep]] – ''[[Upupa africana]]'' * [[Hoëveldklappertjie]] – ''[[Mirafra fasciolata]]'' * [[Hoëveldskaapwagter]] – ''[[Oenanthe pileata]]'' * [[Hofsanger]] – ''[[Phylloscopus ruficapillus]]'' * [[Horuswindswael]] – ''[[Apus horus]]'' * [[Houtkapper]] – groepnaam * [[Hudsonbaaigriet]] – ''[[Limosa haemastica]]'' * [[Huiltinktinkie]] – ''[[Cisticola lais]]'' * [[Huiskraai]] – ''[[Corvus splendens]]'' * [[Huismossie]] – ''[[Passer domesticus]]'' * [[Huisswael]] – ''[[Delichon urbica]]'' * [[Hyliota]] – groepnaam == I == * [[Ibis]] – groepnaam * [[Inaccessible-eilandriethaan]] – ''[[Atlantisia rogersi]]'' * [[Indiese geelneusalbatros]] – ''[[Thalassarche carteri]]'' * [[Indiese geelneusmalmok]] – ''[[Thalassarche carteri]]'' * [[Indiese spreeu]] – ''[[Acridotheres tristis]]'' * [[Isabellaskaapwagter]] – ''[[Oenanthe isabellina]]'' == J == * [[Jakkalsvoël]] – groepnaam * [[Jamesonse robbin]] – ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' * [[Jamesonse vuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' * [[Janfrederik]] – groepnaam * [[Jangroentjie]] – ''[[Nectarinia famosa]]'' * [[Jouaninse stormvoël]] – ''[[Bulweria fallax]]'' == K == * [[Kaalwangkatlagter]] – ''[[Turdoides gymnogenys]]'' * [[Kaalwangvalk]] – ''[[Polyboroides typus]]'' * [[Kaapse berglyster]] – ''[[Chaetops frenatus]]'' * [[Kaapse bosbontrokkie]] – ''[[Batis capensis]]'' * [[Kaapse fisant]] – ''[[Francolinus capensis]]'' * [[Kaapse flap]] – ''[[Euplectes capensis]]'' * [[Kaapse glasogie]] – ''[[Zosterops virens]]'' * [[Kaapse kanarie]] – ''[[Serinus canicollis]]'' * [[Kaapse kapokvoël]] – ''[[Anthoscopus minutus]]'' * [[Kaapse klappertjie]] – ''[[Mirafra apiata]]'' * [[Kaapse kliplyster]] – ''[[Monticola rupestris]]'' * [[Kaapse kwarteltjie]] – ''[[Turnix hottentottus]]'' * [[Kaapse ooruil]] – ''[[Bubo capensis]]'' * [[Kaapse pietjiekanarie]] – ''[[Crithagra totta]]'' * [[Kaapse rietsanger]] – ''[[Acrocephalus gracilirostris]]'' * [[Kaapse robbin]] – ''[[Lagonosticta rubricata]]'' * [[Kaapse slopeend]] – ''[[Anas smithii]]'' * [[Kaapse suikervoël]] – ''[[Promerops cafer]]'' * [[Kaapse tiptol]] – ''[[Pycnonotus capensis]]'' * [[Kaapse vleisanger]] – ''[[Bradypterus baboecala]]'' * [[Kaapse vuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta rubricata]]'' * [[Kaapse wewer]] – ''[[Ploceus capensis]]'' * [[Kakelaar]] – groepnaam * [[Kalaharipatrys]] – ''[[Scleroptila levaillantoides]]'' * [[Kalahariwipstert]] – ''[[Cercotrichas paena]]'' * [[Kalkoenibis]] – ''[[Geronticus calvus]]'' * [[Kalkoentjie]] – groepnaam * [[Kanarie]] – groepnaam * [[Kaneelborssanger]] – ''[[Euryptila subcinnamomea]]'' * [[Kaneelduif]] – ''[[Columba larvata]]'' * [[Kaneelrietsanger]] – ''[[Acrocephalus cinnamomeus]]'' * [[Kaokolangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda benguelensis]]'' * [[Kapokvoël]] – groepnaam * [[Kardinaalkwelea]] – ''[[Quelea cardinalis]]'' * [[Kardinaalspeg]] – ''[[Dendropicos fuscescens]]'' * [[Karoolangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda subcoronata]]'' * [[Karoolangstertjie]] – ''[[Prinia maculosa]]'' * [[Karoolewerik]] – ''[[Calendulauda albescens]]'' * [[Karoospekvreter]] – ''[[Cercomela schlegelii]]'' * [[Katakoeroe]] – groepnaam * [[Katlagter]] – groepnaam * [[Keilstert]] – groepnaam * [[Keilstertpylstormvoël]] – ''[[Puffinus pacificus]]'' * [[Keiserduiker]] – ''[[Phalacrocorax atriceps]]'' * [[Keiserpikkewyn]] – ''[[Aptenodytes forsteri]]'' * [[Kelkiewyn (voël)|Kelkiewyn]] – ''[[Pterocles namaqua]]'' * [[Kelpmeeu]] – ''[[Larus dominicanus]]'' * [[Kemphaan]] – ''[[Philomachus pugnax]]'' * [[Kentse strandkiewiet]] – ''[[Charadrius alexandrinus]]'' * [[Kerguelense stormvoël]] – ''[[Lugensa brevirostris]]'' * [[Kerguelenseeswael]] – ''[[Sterna virgata]]'' * [[Kerguelensterretjie]] – ''[[Sterna virgata]]'' * [[Kiewiet]] – groepnaam * [[Kimberleykoester]] – ''[[Anthus pseudosimilis]]'' * [[Klappertjie]] – groepnaam * [[Kleinblouoorglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis chloropterus]]'' * [[Kleinbloureier]] – ''[[Egretta caerulea]]'' * [[Kleinboskruiper]] – ''[[Phyllastrephus debilis]]'' * [[Kleinbostiptol]] – ''[[Phyllastrephus debilis]]'' * [[Kleinbruinseeswael]] – ''[[Anous tenuirostris]]'' * [[Kleinbruinsterretjie]] – ''[[Anous tenuirostris]]'' * [[Kleinbyvanger]] – ''[[Dicrurus ludwigii]]'' * [[Kleinbyvreter]] – ''[[Merops pusillus]]'' * [[Kleindobbertjie]] – ''[[Tachybaptus ruficollis]]'' * [[Kleinduikstormvoël]] – ''[[Pelacanoides georgicus]]'' * [[Kleinflamink]] – ''[[Phoenicopterus minor]]'' * [[Kleinfregatvoël]] – ''[[Fregata ariel]]'' * [[Kleingeelpootruiter]] – ''[[Tringa flavipes]]'' * [[Kleingeelvink]] – ''[[Ploceus intermedius]]'' * [[Kleinglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis nitens]]'' * [[Kleinheuningwyser]] – ''[[Indicator minor]]'' * [[Kleinjagarend]] – ''[[Aquila ayresii]]'' * [[Kleinjantjie]] – groepnaam * [[Kleinkoekoek]] – ''[[Cuculus poliocephalus]]'' * [[Kleinkoningriethaan]] – ''[[Porphyrio alleni]]'' * [[Kleinpeddie]] – ''[[Chionis minor]]'' * [[Kleinpelikaan]] – ''[[Pelecanus rufescens]]'' * [[Kleinpylstormvoël]] – ''[[Puffinus assimilis]]'' * [[Kleinriethaan]] – ''[[Porzana pusilla]]'' * [[Kleinrietreier]] – ''[[Ixobrychus minutus]]'' * [[Kleinrietsanger]] – ''[[Acrocephalus baeticatus]]'' * [[Kleinringnekstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius dubius]]'' * [[Kleinrooibandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris chalybeus]]'' * [[Kleinrooivalk]] – ''[[Falco naumanni]]'' * [[Kleinseeswael]] – ''[[Sterna albifrons]]'' * [[Kleinsingvalk]] – ''[[Melierax gabar]]'' * [[Kleinsperwer]] – ''[[Accipiter minullus]]'' * [[Kleinste klopkloppie]] – ''[[Cisticola ayresii]]'' * [[Kleinsterretjie]] – ''[[Sterna albifrons]]'' * [[Kleinstrandloper]] – ''[[Calidris minuta]]'' * [[Kleinstreepswael]] – ''[[Cecropis abyssinica]]'' * [[Kleinswartooievaar]] – ''[[Ciconia abdimii]]'' * [[Kleinswartrugmeeu]] – ''[[Larus fuscus]]'' * [[Kleinswartvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus lugubris]]'' * [[Kleinwaterhoender]] – ''[[Gallinula angulata]]'' * [[Kleinwindswael]] – ''[[Apus affinis]]'' * [[Kleinwitreier]] – ''[[Egretta garzetta]]'' * [[Kleinwulp]] – ''[[Numenius phaeopus]]'' * [[Klipfisant]] – ''[[Francolinus hartlaubi]]'' * [[Klipkoester]] – ''[[Anthus crenatus]]'' * [[Kliplyster]] – ''[[Monticola rupestris]]'' * [[Klipstreepkoppie]] – ''[[Emberiza tahapisi]]'' * [[Klopkloppie]] – groepnaam * [[Knobbeleend]] – ''[[Sarkidiornis melanotos]]'' * [[Knoet]] – ''[[Calidris canutus]]'' * [[Knopstertroofmeeu]] – ''[[Stercorarius pomarinus]]'' * [[Knopsterttroupant]] – ''[[Coracias spatulata]]'' * [[Knysnaloerie]] – ''[[Tauraco corythaix]]'' * [[Knysnaruigtesanger]] – ''[[Bradypterus sylvaticus]]'' * [[Knysnaspeg]] – ''[[Campethera notata]]'' * [[Koekoek]] – groepnaam * [[Koekoekvalk]] – ''[[Aviceda cuculoides]]'' * [[Koekoekvink]] – ''[[Anomalospiza imberbis]]'' * [[Koester (voël)|Koester]] – groepnaam * [[Kolgans]] – ''[[Alopochen aegyptiacus]]'' * [[Kolpensie]] – groepnaam * [[Koningalbatros]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Koningblousysie]] – ''[[Uraeginthus granatinus]]'' * [[Koningmalmok]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Koningpikkewyn]] – ''[[Aptenodytes patagonicus]]'' * [[Koningrooibekkie]] – ''[[Vidua macroura]]'' * [[Koningseeswael]] – ''[[Sterna maxima]]'' * [[Koningsterretjie]] – ''[[Sterna maxima]]'' * [[Koningweduweetjie]] – ''[[Vidua macroura]]'' * [[Koningweduweetjie]] – ''[[Vidua macroura]]'' * [[Konkoit]] – ''[[Telophorus viridis]]'' * [[Kopereend]] – ''[[Tadorna cana]]'' * [[Kopersuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris cupreus]]'' * [[Korhaan]] – groepnaam * [[Koringvoël]] – ''[[Plocepasser mahali]]'' * [[Kortbeksuikerbekkie]] – ''[[Anthreptes collaris]]'' * [[Kortkloulewerik]] – ''[[Certhilauda chuana]]'' * [[Kortstertflap]] – ''[[Euplectes axillaris]]'' * [[Kortstertkoester]] – ''[[Anthus brachyurus]]'' * [[Kortstertlaksman]] – ''[[Lanioturdus torquatus]]'' * [[Korttoonkliplyster]] – ''[[Monticola brevipes]]'' * [[Kortvlerktinktinkie]] – ''[[Cisticola brachypterus]]'' * [[Kraai]] – groepnaam * [[Kraanvoël]] – groepnaam * [[Kransaasvoël]] – ''[[Gyps coprotheres]]'' * [[Kransduif]] – ''[[Columba guinea]]'' * [[Kransswael]] – ''[[Hirundo fuligula]]'' * [[Kransvalk]] – ''[[Falco rupicolus]]'' * [[Krapvreter]] – ''[[Dromas ardeola]]'' * [[Kremetartlaksman]] – ''[[Eurocephalus anguitimens]]'' * [[Krombekstrandloper]] – ''[[Calidris ferruginea]]'' * [[Kroonarend]] – ''[[Stephanoaetus coronatus]]'' * [[Kroonkiewiet]] – ''[[Vanellus coronatus]]'' * [[Kruiper]] – groepnaam * [[Kuifeend]] – ''[[Aythya fuligula]]'' * [[Kuifkopboskraai]] – ''[[Ceratogymna brevis]]'' * [[Kuifkopdobbertjie]] – ''[[Podiceps cristatus]]'' * [[Kuifkopduiker]] – ''[[Phalacrocorax coronatus]]'' * [[Kuifkophoutkapper]] – ''[[Trachyphonus vaillantii]]'' * [[Kuifkopseeswael]] – ''[[Thalasseus bengalensis]]'' * [[Kuifkopsterretjie]] – ''[[Sterna bengalensis]]'' * [[Kuifkoptarentaal]] – ''[[Guttera edouardi]]'' * [[Kuifkopvisvanger]] – ''[[Alcedo cristata]]'' * [[Kwartel]] – groepnaam * [[Kwartelkoning]] – ''[[Crex crex]]'' * [[Kwarteltjie]] – groepnaam * [[Kwêkwêvoël]] – groepnaam * [[Kwelea]] – groepnaam * [[Kwêvoël]] – ''[[Corythaixoides concolor]]'' * [[Kwikkie]] – groepnaam == L == * [[Laeveldklappertjie]] – ''[[Mirafra rufocinnamomea]]'' * [[Laeveldnaguil]] – ''[[Caprimulgus fossii]]'' * [[Laeveldpatrys]] – ''[[Scleroptila shelleyi]]'' * [[Laksman]] – groepnaam * [[Lammergier]] – ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Landeryklopkloppie]] – ''[[Cisticola juncidis]]'' * [[Langbeenjakkalsvoël]] – ''[[Buteo rufinus]]'' * [[Langbeenkorhaan]] – ''[[Eupodotis melanogaster]]'' * [[Langbeklewerik]] – ''[[Certhilauda curvirostris]]'' * [[Langkuifarend]] – ''[[Lophaetus occipitalis]]'' * [[Langkuifloerie]] – ''[[Tauraco schalowi]]'' * [[Langkuifpikkewyn]] – ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' * [[Langstertflap]] – ''[[Euplectes progne]]'' * [[Langstertglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis mevesii]]'' * [[Langstertjie]] – groepnaam * [[Langstertkoekoek]] – ''[[Cercococcyx montanus]]'' * [[Langstertkoester]] – ''[[Anthus longicaudatus]]'' * [[Langstertlaksman]] – ''[[Corvinella melanoleuca]]'' * [[Langstertroofmeeu]] – ''[[Stercorarius longicaudus]]'' * [[Langtoon]] – groepnaam * [[Langtoonkliplyster]] – ''[[Monticola explorator]]'' * [[Langtoonstrandloper]] – ''[[Calidris subminuta]]'' * [[Langvlerkstormvoël]] – ''[[Pterodroma macroptera]]'' * [[Lawaaimakerjanfrederik]] – ''[[Cossypha dichroa]]'' * [[Laysan-albatros]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Laysan-malmok]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Lelkiewiet]] – ''[[Vanellus senegallus]]'' * [[Lelkraanvoël]] – ''[[Bugeranus carunculatus]]'' * [[Lelspreeu]] – ''[[Creatophora cinerea]]'' * [[Lemoenduif]] – ''[[Streptopelia senegalensis]]'' * [[Lewerik]] – groepnaam * [[Loeries|Loerie]] – groepnaam * [[Luapulatinktinkie]] – ''[[Cisticola luapula]]'' * [[Ludwigse pou]] – ''[[Neotis ludwigii]]'' * [[Luitinktinkie]] – ''[[Cisticola aberrans]]'' * [[Lyster]] – groepnaam * [[Lysternagtegaal]] – ''[[Luscinia luscinia]]'' == M == * [[Macaronipikkewyn]] – ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' * [[Madagaskarkoekoek]] – ''[[Cuculus rochii]]'' * [[Madagaskar-ralreier]] – ''[[Ardeola idae]]'' * [[Madeirastormswael]] – ''[[Oceanodroma castro]]'' * [[Magellaanpikkewyn]] – ''[[Spheniscus magellanicus]]'' * [[Mahem]] – ''[[Balearica regulorum]]'' * [[Makou]] – groepnaam * [[Makpou]] – ''[[Pavo cristatus]]'' * [[Malbaartjie]] – ''[[Puffinus griseus]]'' * [[Malgas]] – groepnaam * [[Malgassiese ralreier]] – ''[[Ardeola idae]]'' * [[Malmokke|Malmok]] – groepnaam * [[Manglietvisvanger]] – ''[[Halcyon senegaloides]]'' * [[Maraboe]] – ''[[Leptoptilos crumeniferus]]'' * [[Maricosuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris mariquensis]]'' * [[Maricovlieëvanger]] – ''[[Bradornis mariquensis]]'' * [[Marionwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila salvini]]'' * [[Mashonahyliota]] – ''[[Hyliota australis]]'' * [[Matsudairase stormswael]] – ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' * [[Meerswael]] – groepnaam * [[Mees]] – groepnaam * [[Meeu]] – groepnaam * [[Meitjie]] – ''[[Chrysococcyx klaas]]'' * [[Melba]] – groepnaam * [[Melbasysie]] – ''[[Pytilia melba]]'' * [[Mikstertbyvanger]] – ''[[Dicrurus adsimilis]]'' * [[Mikstertmeeu]] – ''[[Larus sabini]]'' * [[Miombogrysmees]] – ''[[Parus griseiventris]]'' * [[Miombo-rooibandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris manoensis]]'' * [[Moerasruiter]] – ''[[Tringa stagnatilis]]'' * [[Moeraswaterfiskaal]] – ''[[Laniarius bicolor]]'' * [[Mongoolse strandkiewiet]] – ''[[Charadrius mongolus]]'' * [[Monnikaasvoël]] – ''[[Necrosyrtes monachus]]'' * [[Monteirose neushoringvoël]] – ''[[Tockus monteiri]]'' * [[Mooimeisie]] – ''[[Chrysococcyx cupreus]]'' * [[Mosambiekbosbontrokkie]] – ''[[Batis soror]]'' * [[Mosambiekloerie]] – ''[[Tauraco livingstonii]]'' * [[Moskeeswael]] – ''[[Cecropis senegalensis]]'' * [[Mossie]] – groepnaam * [[Muiskleurvlieëvanger]] – ''[[Bradornis pallidus]]'' * [[Muiskleurwindswael]] – ''[[Apus bradfieldi]]'' * [[Muisvoël]] – groepnaam == N == * [[Nagtegaal]] – groepnaam * [[Nagtegaallyster]] – ''[[Luscinia luscinia]]'' * [[Naguil]] – groepnaam * [[Namakwaduif]] – ''[[Oena capensis]]'' * [[Namakwalangstertjie]] – ''[[Phragmacia substriata]]'' * [[Namakwalewerik]] – ''[[Spizocorys sclateri]]'' * [[Namakwaspeg]] – ''[[Dendropicos namaquus]]'' * [[Namakwasuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris fuscus]]'' * [[Namiblewerik]] – ''[[Ammomanopsis grayi]]'' * [[Nataljanfrederik]] – ''[[Cossypha natalensis]]'' * [[Natallyster]] – ''[[Zoothera guttata]]'' * [[Natalse fisant]] – ''[[Francolinus natalensis]]'' * [[Natalse naguil]] – ''[[Caprimulgus natalensis]]'' * [[Neddikie]] – ''[[Cisticola fulvicapilla]]'' * [[Nellie]] – groepnaam * [[Neushoringvoël]] – groepnaam * [[Nicholsonse koester]] – ''[[Anthus similis]]'' * [[Nightingale-streepkoppie]] – ''[[Nesospiza questi]]'' * [[Nikator]] – groepnaam * [[Nimmersat]] – ''[[Mycteria ibis]]'' * [[Njassaparkiet]] – ''[[Agapornis lilianae]]'' * [[Nonnetjie-eend]] – ''[[Dendrocygna viduata]]'' * [[Nonnetjie-uil]] – ''[[Tyto alba]]'' * [[Nuwejaarsvoël]] – groepnaam == O == * [[Olyfboomsanger]] – ''[[Hippolais olivetorum]]'' * [[Olyfboslaksman]] – ''[[Telophorus olivaceus]]'' * [[Olyfbyvreter]] – ''[[Merops superciliosus]]'' * [[Olyfkopwewer]] – ''[[Ploceus olivaceiceps]]'' * [[Olyflyster]] – ''[[Turdus olivaceus]]'' * [[Olyfsuikerbekkie]] – ''[[Cyanomitra olivacea]]'' * [[Ooievaar]] – groepnaam * [[Oopbekooievaar]] – ''[[Anastomus lamelligerus]]'' * [[Oostelike heuningwyser]] – ''[[Indicator meliphilus]]'' * [[Oostelike rooipootvalk]] – ''[[Falco amurensis]]'' * [[Rooistertsaadvretertjie|Oostelike saadbrekertjie]] – ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Oostelike sterretjie|Oostelike seeswael]] – ''[[Gelochelidon nilotica]]'' * [[Oostelike sterretjie]] – ''[[Sterna nilotica]]'' * [[Oosterse goue strandkiewiet]] – ''[[Pluvialis fulva]]'' * [[Oosterse stormswael]] – ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' * [[Oranjeborsberglyster]] – ''[[Chaetops aurantius]]'' * [[Oranjeborsboslaksman]] – ''[[Telophorus sulfureopectus]]'' * [[Oranjeborssuikerbekkie]] – ''[[Anthobaphes violacea]]'' * [[Oranjekeelkalkoentjie]] – ''[[Macronyx capensis]]'' * [[Oranjelyster]] – ''[[Zoothera gurneyi]]'' * [[Oranjevlerkmelba]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Oranjevlerksysie]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Ovambosperwer]] – ''[[Accipiter ovampensis]]'' * [[Ovamboswartmees]] – ''[[Parus carpi]]'' * [[Overberglangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda brevirostris]]'' == P == * [[Paddavreter]] – groepnaam * [[Palmmôrelyster]] – ''[[Cichladusa arquata]]'' * [[Palmwindswael]] – ''[[Cypsiurus parvus]]'' * [[Palmwindswael]] – ''[[Cypsiurus parvus]]'' * [[Papegaai]] – groepnaam * [[Papegaaiduif]] – ''[[Treron calva]]'' * [[Bloukraanvoël|Paradyskraanvoël]] – ''[[Grus paradisea]]'' * [[Paradysvlieëvanger]] – ''[[Terpsiphone viridis]]'' * [[Parkiet]] – groepnaam * [[Patrys]] – groepnaam * [[Peddie]] – groepnaam * [[Pediunker]] – ''[[Procellaria cinerea]]'' * [[Pelikaan]] – groepnaam * [[Pêrelborsswael]] – ''[[Hirundo dimidiata]]'' * [[Persblouvinkie]] – ''[[Vidua wilsoni]]'' * [[Perskakelaar]] – ''[[Phoeniculus damarensis]]'' * [[Piek]] – groepnaam * [[Pienkbeklewerik]] – ''[[Spizocorys conirostris]]'' * [[Piepende tinktinkie]] – ''[[Cisticola pipiens]]'' * [[Piet-my-vrou]] – ''[[Cuculus solitarius]]'' * [[Piet-tjou-tjougrysmees]] – ''[[Parus afer]]'' * [[Pikkewyn]] – groepnaam * [[Pitta]] – groepnaam * [[Pou]] – groepnaam * [[Priritbosbontrokkie]] – ''[[Batis pririt]]'' * [[Purperbandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris bifasciatus]]'' * [[Pylstert]] – groepnaam * [[Pylsterteend]] – ''[[Anas acuta]]'' * [[Pylstertrooibekkie]] – ''[[Vidua regia]]'' * [[Pylstertweduweetjie]] – ''[[Vidua regia]]'' * [[Pylstertweduweetjie]] – ''[[Vidua regia]]'' * [[Pylstormvoël]] – ''[[Puffinus yelkouan]]'' * [[Pylvlekkatlagter]] – ''[[Turdoides jardineii]]'' == R == * [[Ralreier]] – ''[[Ardeola ralloides]]'' * [[Reier]] – groepnaam * [[Renostervoël]] – groepnaam * [[Reusenellie]] – ''[[Macronectes giganteus]]'' * [[Reuse-ooruil]] – ''[[Bubo lacteus]]'' * [[Reusereier]] – ''[[Ardea goliath]]'' * [[Reuseseeswael]] – ''[[Hydroprogne caspia]]'' * [[Reusesterretjie]] – ''[[Hydroprogne caspia]]'' * [[Reusevisvanger]] – ''[[Megaceryle maxima]]'' * [[Rietduiker]] – ''[[Phalacrocorax africanus]]'' * [[Riethaan]] – groepnaam * [[Ringnekpapegaai]] – ''[[Psittacula krameri]]'' * [[Ringnekparkiet]] – ''[[Psittacula krameri]]'' * [[Ringnekstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius hiaticula]]'' * [[Robbin]] – groepnaam * [[Roek]] – ''[[Corvus frugilegus]]'' * [[Roerdomp]] – ''[[Botaurus stellaris]]'' * [[Roeskopbyvreter]] – ''[[Merops boehmi]]'' * [[Roetseeswael]] – ''[[Sterna fuscata]]'' * [[Roetsterretjie]] – ''[[Sterna fuscata]]'' * [[Roetvalk]] – ''[[Falco concolor]]'' * [[Roofarend]] – ''[[Aquila rapax]]'' * [[Roofmeeu]] – groepnaam * [[Rooiassie]] – ''[[Amandava subflava]]'' * [[Rooibandstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius pallidus]]'' * [[Rooibekeend]] – ''[[Anas erythrorhyncha]]'' * [[Rooibekfisant]] – ''[[Francolinus adspersus]]'' * [[Rooibekkakelaar]] – ''[[Phoeniculus purpureus]]'' * [[Rooibeksysie|Rooibekkie]] – ''[[Estrilda astrild]]'' * [[Rooibekkwelea]] – ''[[Quelea quelea]]'' * [[Rooibeklyster]] – ''[[Turdus libonyanus]]'' * [[Rooibekneushoringvoël]] – ''[[Tockus erythrorhynchus]]'' * [[Rooibekpylstert]] – ''[[Phaethon aethereus]]'' * [[Rooibekrenostervoël]] – ''[[Buphagus erythrorhynchus]]'' * [[Rooibekvuurvinkie|Rooibekrobbin]] – ''[[Lagonosticta senegala]]'' * [[Rooibeksysie]] – ''[[Estrilda astrild]]'' * [[Rooibektiptol]] – ''[[Lioptilus nigricapillus]]'' * [[Rooibekvuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta senegala]]'' * [[Rooiblestinker]] – ''[[Pogoniulus pusillus]]'' * [[Rooiborsbyvreter]] – ''[[Merops nubicoides]]'' * [[Rooiborsduif]] – ''[[Streptopelia senegalensis]]'' * [[Rooiborsgans]] – ''[[Branta ruficollis]]'' * [[Rooiborsjakkalsvoël]] – ''[[Buteo rufofuscus]]'' * [[Rooiborslaksman]] – ''[[Laniarius atrococcineus]]'' * [[Rooiborsruigtesanger]] – ''[[Bradypterus victorini]]'' * [[Rooiborsseeswael]] – ''[[Sterna dougallii]]'' * [[Rooiborssperwer]] – ''[[Accipiter rufiventris]]'' * [[Rooiborssterretjie]] – ''[[Sterna dougallii]]'' * [[Rooiborssuikerbekkie]] – ''[[Chalcomitra senegalensis]]'' * [[Rooiborssuikervoël]] – ''[[Promerops gurneyi]]'' * [[Rooiborsswael]] – ''[[Cecropis semirufa]]'' * [[Rooiborsvleikuiken]] – ''[[Sarothrura rufa]]'' * [[Rooibruinrietsanger]] – ''[[Acrocephalus rufescens]]'' * [[Rooihalsfraiingpoot]] – ''[[Phalaropus lobatus]]'' * [[Rooikeelbyvreter]] – ''[[Merops bullockoides]]'' * [[Rooikeelfisant]] – ''[[Francolinus afer]]'' * [[Rooikeelflap]] – ''[[Euplectes ardens]]'' * [[Rooikeelkoester]] – ''[[Anthus cervinus]]'' * [[Rooikeelkolpensie]] – ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' * [[Rooikeelreier]] – ''[[Egretta vinaceigula]]'' * [[Rooikeelrobbin]] – ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' * [[Rooikeelsuikerbekkie]] – ''[[Nectarinia senegalensis]]'' * [[Rooikopgans]] – ''[[Chloephaga rubidiceps]]'' * [[Rooikophoutkapper]] – ''[[Lybius torquatus]]'' * [[Rooikopkwelea]] – ''[[Quelea erythrops]]'' * [[Rooikoplewerik]] – ''[[Calandrella cinerea]]'' * [[Rooikopvink]] – ''[[Amadina erythrocephala]]'' * [[Rooikopwewer]] – ''[[Anaplectes melanotis]]'' * [[Rooikroonstompstert]] – ''[[Sylvietta ruficapilla]]'' * [[Rooikuifloerie]] – ''[[Musophaga rossae]]'' * [[Rooilewerik]] – ''[[Calendulauda burra]]'' * [[Rooineklewerik]] – ''[[Mirafra africana]]'' * [[Rooinekstrandloper]] – ''[[Calidris ruficollis]]'' * [[Rooinekswael]] – ''[[Cecropis daurica]]'' * [[Rooinekvalk]] – ''[[Falco chicquera]]'' * [[Rooioogtiptol]] – ''[[Pycnonotus nigricans]]'' * [[Rooioogtortelduif]] – ''[[Streptopelia decipiens]]'' * [[Rooioorlangstertjie]] – ''[[Malcorus pectoralis]]'' * [[Rooipensmees]] – ''[[Parus rufiventris]]'' * [[Rooipensreier]] – ''[[Ardeola rufiventris]]'' * [[Rooipootelsie]] – ''[[Himantopus himantopus]]'' * [[Rooipootmalgas]] – ''[[Sula sula]]'' * [[Rooipootruiter]] – ''[[Tringa totanus]]'' * [[Rooipylstert]] – ''[[Phaethon rubricauda]]'' * [[Rooireier]] – ''[[Ardea purpurea]]'' * [[Rooirugfret]] – ''[[Spermestes bicolor]]'' * [[Rooiruglaksman]] – ''[[Lanius collurio]]'' * [[Rooiruglewerik]] – ''[[Eremopterix leucotis]]'' * [[Rooirugrobbin]] – ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' * [[Rooirugsaadvretertjie]] – ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' * [[Rooirugstreepkoppie]] – ''[[Emberiza flaviventris]]'' * [[Rooistert]] – groepnaam * [[Rooistertmôrelyster]] – ''[[Cichladusa ruficauda]]'' * [[Rooistertrobbin]] – ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Rooistertsaadvretertjie]] – ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Rooistertvlieëvanger]] – ''[[Erythrocercus livingstonei]]'' * [[Rooitinktinkie]] – ''[[Cisticola rufilatus]]'' * [[Rooivalk]] – ''[[Falco rupicolus]]'' * [[Rooivink]] – ''[[Euplectes orix]]'' * [[Rooivlerkkwartelvinkie]] – ''[[Paludipasser locustella]]'' * [[Rooivlerkpatrys]] – ''[[Scleroptila levaillantii]]'' * [[Rooivlerksanger]] – ''[[Heliolais erythropterus]]'' * [[Rooivlerkspreeu]] – ''[[Onychognathus morio]]'' * [[Rooivlerksprinkaanvoël]] – ''[[Glareola pratincola]]'' * [[Rooivlerkstreepkoppie]] – ''[[Emberiza capensis]]'' * [[Rooivlerktjagra]] – ''[[Tchagra australis]]'' * [[Rooivlerktjagra]] – ''[[Tchagra australis]]'' * [[Rooiwangmuisvoël]] – ''[[Urocolius indicus]]'' * [[Rooiwangnaguil]] – ''[[Caprimulgus rufigena]]'' * [[Rooiwangparkiet]] – ''[[Agapornis roseicollis]]'' * [[Rooiwangstompstert]] – ''[[Sylvietta whytii]]'' * [[Rooiwangtinktinkie]] – ''[[Cisticola erythrops]]'' * [[Rooiwangwoudsysie]] – ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' * [[Rooskeelkalkoentjie]] – ''[[Macronyx ameliae]]'' * [[Rooskeelkolpensie]] – ''[[Hypargos margaritatus]]'' * [[Rooskeelrobbin]] – ''[[Hypargos margaritatus]]'' * [[Roosspreeu]] – ''[[Pastor roseus]]'' * [[Rotsvoël]] – ''[[Achaetops pycnopygius]]'' * [[Ruddse kleinjantjie]] – ''[[Apalis ruddi]]'' * [[Ruigtesanger]] – ''[[Bradypterus barratti]]'' * [[Ruiter]] – groepnaam * [[Rüppellaasvoël]] – ''[[Gyps rueppellii]]'' == S == * [[Saadvretertjie]] – groepnaam * [[Saalbekooievaar]] – ''[[Ephippiorhynchus senegalensis]]'' * [[Sabotalewerik]] – ''[[Calendulauda sabota]]'' * [[Salvinalbatros]] – ''[[Thalassarche salvini]]'' * [[Salvinamalmok]] – ''[[Thalassarche salvini]]'' * [[Salvinse walvisvoël]] – ''[[Pachyptila salvini]]'' * [[Sandpatrys]] – groepnaam * [[Sanger]] – groepnaam * [[Savannepapegaai]] – ''[[Poicephalus fuscicollis]]'' * [[Seeduifstormvoël]] – ''[[Daption capense]]'' * [[Seeswael]] – groepnaam * [[Sekretarisvoël]] – ''[[Sagittarius serpentarius]]'' * [[Senegalvleiloerie]] – ''[[Centropus senegalensis]]'' * [[Silwerstormvoël]] – ''[[Fulmarus glacialoides]]'' * [[Singende tinktinkie]] – ''[[Cisticola cantans]]'' * [[Singswaan]] – ''[[Cygnus cygnus]]'' * [[Sitrienkwikkie]] – ''[[Motacilla citreola]]'' * [[Skaapwagter]] – groepnaam * [[Skaarswindswael]] – ''[[Schoutedenapus myoptilus]]'' * [[Skerpbekheuningvoël]] – ''[[Prodotiscus regulus]]'' * [[Skoorsteenveër]] – ''[[Threskiornis aethiopicus]]'' * [[Skopsuil]] – ''[[Otus senegalensis]]'' * [[Slanghalsvoël]] – ''[[Anhinga rufa]]'' * [[Slangverklikker]] – ''[[Cercotrichas coryphoeus]]'' * [[Sneeubal]] – ''[[Dryoscopus cubla]]'' * [[Sneeuwitreier]] – ''[[Egretta thula]]'' * [[Snip]] – groepnaam * [[Somereend]] – ''[[Anas querquedula]]'' * [[Souzase laksman]] – ''[[Lanius souzae]]'' * [[Speg]] – groepnaam * [[Spekvreter]] – groepnaam * [[Sperwer]] – groepnaam * [[Spitsstertglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis acuticaudus]]'' * [[Spookvoël]] – ''[[Malaconotus blanchoti]]'' * [[Spoorvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus spinosus]]'' * [[Spotlewerik]] – ''[[Mirafra cheniana]]'' * [[Spotsanger]] – ''[[Hippolais icterina]]'' * [[Spotsanger|Spotvoël]] – ''[[Hippolais icterina]]'' * [[Spreeu]] – groepnaam * [[Sprinkaansanger]] – ''[[Locustella fluviatilis]]'' * [[Sprinkaanvoël]] – groepnaam * [[Staalblouvinkie]] – ''[[Vidua chalybeata]]'' * [[Steenloper]] – ''[[Arenaria interpres]]'' * [[Stekelkophelmlaksman]] – ''[[Prionops scopifrons]]'' * [[Stekelstert]] – groepnaam * [[Steppe-arend]] – ''[[Aquila nipalensis]]'' * [[Sterretjie]] – groepnaam * [[Stierlingse sanger]] – ''[[Calamonastes stierlingi]]'' * [[Stompstert]] – groepnaam * [[Stormswael]] – groepnaam * [[Stormvoël]] – groepnaam * [[Strandkiewiet]] – groepnaam * [[Strandloper]] – groepnaam * [[Streepborsvleikuiken]] – ''[[Sarothrura boehmi]]'' * [[Streepkopkanarie]] – ''[[Crithagra gularis]]'' * [[Streepkoppie]] – groepnaam * [[Streepwangtiptol]] – ''[[Andropadus milanjensis]]'' * [[Streepwangwillie]] – ''[[Andropadus milanjensis]]'' * [[Suidelike swie]] – ''[[Coccopygia melanotis]]'' * [[Suidelike waterfiskaal]] – ''[[Laniarius ferrugineus]]'' * [[Suidelike swie|Suidelikesysie]] – ''[[Coccopygia melanotis]]'' * [[Suidpoolroofmeeu]] – ''[[Catharacta maccormicki]]'' * [[Suikerbekkie]] – groepnaam * [[Suikervoël]] – groepnaam * [[Swaan]] – groepnaam * [[Swael]] – groepnaam * [[Swaelstertbyvreter]] – ''[[Merops hirundineus]]'' * [[Swaelstertstormswael]] – ''[[Oceanodroma leucorhoa]]'' * [[Swartaasvoël]] – ''[[Torgos tracheliotos]]'' * [[Swartbandlangstertjie]] – ''[[Prinia flavicans]]'' * [[Swartbekkakelaar]] – ''[[Rhinopomastus cyanomelas]]'' * [[Swartbekpylstormvoël]] – ''[[Puffinus puffinus]]'' * [[Swartberglyster]] – ''[[Pinarornis plumosus]]'' * [[Swartblestinker]] – ''[[Pogoniulus bilineatus]]'' * [[Swartborsslangarend]] – ''[[Circaetus pectoralis]]'' * [[Swarteend]] – ''[[Anas sparsa]]'' * [[Swarthelmlaksman]] – ''[[Prionops retzii]]'' * [[Swartkatakoeroe]] – ''[[Campephaga flava]]'' * [[Swartkeelgeelvink]] – ''[[Ploceus velatus]]'' [[Lêer:Dottergele wever Ploceus vitellinus Jos Zwarts.tif|duimnael|360px|Dottergele wever]] * [[Swartkoekoek]] – ''[[Cuculus clamosus]]'' * [[Swartkopalbatros]] – ''[[Phoebetria palpebrata]]'' * [[Swartkopkanarie]] – ''[[Alario alario]]'' * [[Swartkopkleinjantjie]] – ''[[Apalis melanocephala]]'' * [[Swartkopmalmok]] – ''[[Phoebetria palpebrata]]'' * [[Swartkopmees]] – ''[[Parus rufiventris]]'' * [[Swartkopmeeu]] – ''[[Larus ridibundus]]'' * [[Swartkopreier]] – ''[[Ardea melanocephala]]'' * [[Swartkopseeswael]] – ''[[Anous minutus]]'' * [[Swartkopsterretjie]] – ''[[Anous minutus]]'' * [[Swartkoptjagra]] – ''[[Antichromus anchietae]]'' * [[Swartkopwielewaal]] – ''[[Oriolus larvatus]]'' * [[Swartkorhaan]] – ''[[Eupodotis afra]]'' * [[Swartkraai]] – ''[[Corvus capensis]]'' * [[Swartkroonpylstormvoël]] – ''[[Puffinus lherminieri]]'' * [[Swartkroonsanger]] – ''[[Sylvia atricapilla]]'' * [[Swartkroonseeswael]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartkroonsterretjie]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartkroontjagra]] – ''[[Tchagra senegala]]'' * [[Swartmeerswael]] – ''[[Chlidonias niger]]'' * [[Swartnekdobbertjie]] – ''[[Podiceps nigricollis]]'' * [[Swartnekseeswael]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartneksterretjie]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartnekswaan]] – ''[[Cygnus melancoryphus]]'' * [[Swartoogboslaksman]] – ''[[Telophorus nigrifrons]]'' * [[Swartoogsysie]] – ''[[Estrilda thomensis]]'' * [[Swartoogtiptol]] – ''[[Pycnonotus barbatus]]'' * [[Swartoorkanarie]] – ''[[Crithagra mennelli]]'' * [[Swartoorlewerik]] – ''[[Eremopterix australis]]'' * [[Swartpensglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis corruscus]]'' * [[Swartpensstormswael]] – ''[[Fregetta tropica]]'' * [[Swartpenssuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris shelleyi]]'' * [[Swartpiek]] – ''[[Myrmecocichla formicivora]]'' * [[Swartpootbrandervoël]] – ''[[Rissa tridactyla]]'' * [[Swartpootstormswael]] – ''[[Hydrobates pelagicus]]'' * [[Swartreier]] – ''[[Egretta ardesiaca]]'' * [[Swartriethaan]] – ''[[Amaurornis flavirostra]]'' * [[Swartrugalbatros]] – ''[[Thalassarche melanophrys]]'' * [[Swartrugkwarteltjie]] – ''[[Turnix nanus]]'' * [[Swartrugmalmok]] – ''[[Thalassarche melanophrys]]'' * [[Swartrugmeeu]] – ''[[Larus dominicanus]]'' * [[Swartrugtinktinkie]] – ''[[Cisticola galactotes]]'' * [[Swartsaagvlerkswael]] – ''[[Psalidoprocne holomelaena]]'' * [[Swartskouernaguil]] – ''[[Caprimulgus nigriscapularis]]'' * [[Swartsperwer]] – ''[[Accipiter melanoleucus]]'' * [[Swartsterretjie]] – ''[[Chlidonias niger]]'' * [[Swartstertgriet]] – ''[[Limosa limosa]]'' * [[Swartstertwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila turtur]]'' * [[Swartsuikerbekkie]] – ''[[Chalcomitra amethystina]]'' * [[Swarttobie]] – ''[[Haematopus moquini]]'' * [[Swartvleiloerie]] – ''[[Centropus grillii]]'' * [[Swartvlerkkoningalbatros]] – ''[[Diomedea sanfordi]]'' * [[Swartvlerkkoningmalmok]] – ''[[Diomedea sanfordi]]'' * [[Swartvlerkkorhaan]] – ''[[Afrotis afra]]'' * [[Swartvlerksprinkaanvoël]] – ''[[Glareola nordmanni]]'' * [[Swartvlieëvanger]] – ''[[Melaenornis pammelaina]]'' * [[Swartwangalbatros]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Swartwangkatlagter]] – ''[[Turdoides melanops]]'' * [[Swartwangmalmok]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Swartwangparkiet]] – ''[[Agapornis nigrigenis]]'' * [[Swartwangsysie]] – ''[[Estrilda erythronotos]]'' * [[Swartwindswael]] – ''[[Apus barbatus]]'' * [[Swartwou]] – ''[[Milvus migrans]]'' * [[Swempie]] – ''[[Francolinus coqui]]'' * [[Swerfvalk]] – ''[[Falco peregrinus]]'' * [[Swie]] – groepnaam * [[Swinhoestormswael]] – ''[[Oceanodroma monorhis]]'' * [[Sysie]] – groepnaam == T == * [[Taanborsstrandloper]] – ''[[Tryngites subruficollis]]'' * [[Taitavalk]] – ''[[Falco fasciinucha]]'' * [[Tanzaniese speg]] – ''[[Campethera scriptoricauda]]'' * [[Tarentaal]] – groepnaam * [[Teeleend]] – ''[[Anas capensis]]'' * [[Temminckse strandloper]] – ''[[Calidris temminckii]]'' * [[Terekruiter]] – ''[[Xenus cinereus]]'' * [[Tinker]] – groepnaam * [[Tinktinkie]] – groepnaam * [[Tiptol]] – groepnaam * [[Tjagra]] – groepnaam * [[Tjeriktik]] – groepnaam * [[Tobie]] – groepnaam * [[Toringvalk]] – ''[[Falco tinnunculus]]'' * [[Trekdrawwertjie]] – ''[[Cursorius temminckii]]'' * [[Trekduiker]] – ''[[Phalacrocorax capensis]]'' * [[Tristangrootalbatros]] – ''[[Diomedea dabbenena]]'' * [[Tristangrootmalmok]] – ''[[Diomedea dabbenena]]'' * [[Tristanlyster]] – ''[[Nesocichla eremita]]'' * [[Tristanstreepkoppie]] – ''[[Nesospiza acunhae]]'' * [[Tropiese kleinpylstormvoël]] – ''[[Puffinus bailloni]]'' * [[Tropiese saagvlerkswael]] – ''[[Psalidoprocne pristoptera]]'' * [[Tropiese swie]] – ''[[Coccopygia quartinia]]'' * [[Tropiese waterfiskaal]] – ''[[Laniarius aethiopicus]]'' * [[Tropiese swie|Tropiesesysie]] – ''[[Coccopygia quartinia]]'' * [[Troupant]] – groepnaam * [[Tuinduif]] – ''[[Columba livia]]'' * [[Tuinsanger]] – ''[[Sylvia borin]]'' == U == * [[Uil]] – groepnaam == V == * [[Vaalbruinlewerik]] – ''[[Calendulauda africanoides]]'' * [[Vaalkoester]] – ''[[Anthus vaalensis]]'' * [[Vaalkorhaan]] – ''[[Eupodotis vigorsii]]'' * [[Vaalrivierlewerik]] – ''[[Spizocorys fringillaris]]'' * [[Vaalskaapwagter]] – ''[[Oenanthe isabellina]]'' * [[Vaalstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius marginatus]]'' * [[Vaalstreepkoppie]] – ''[[Emberiza impetuani]]'' * [[Valk]] – groepnaam * [[Veereier]] – ''[[Bubulcus ibis]]'' * [[Veldpou]] – ''[[Neotis denhami]]'' * [[Versamelvoël]] – ''[[Philetairus socius]]'' * [[Vink]] – groepnaam * [[Vinkie]] – groepnaam * [[Visarend]] – ''[[Haliaeetus vocifer]]'' * [[Visuil]] – ''[[Scotopelia peli]]'' * [[Visvalk]] – ''[[Pandion haliaetus]]'' * [[Visvanger]] – groepnaam * [[Vlaktespekvreter]] – ''[[Cercomela sinuata]]'' * [[Vlaktelewerik]] – ''[[Chersomanes albofasciata]]'' * [[Vleikuiken]] – groepnaam * [[Vleiloerie]] – groepnaam * [[Vleitinktinkie]] – ''[[Cisticola tinniens]]'' * [[Vleitjagra]] – ''[[Antichromus anchietae]]'' * [[Vlei-uil]] – ''[[Asio capensis]]'' * [[Vleivalk]] – groepnaam * [[Vlermuisvalk]] – ''[[Macheiramphus alcinus]]'' * [[Vlieëvanger]] – groepnaam * [[Volstruis]] – ''[[Struthio camelus]]'' * [[Vuurkopvink]] – ''[[Euplectes hordeaceus]]'' * [[Vuurvinkie]] – groepnaam == W == * [[Waaierstertvlieëvanger]] – ''[[Myioparus plumbeus]]'' * [[Wagter]] – groepnaam * [[Wahlbergse arend]] – ''[[Aquila wahlbergi]]'' * [[Walvisvoël]] – groepnaam * [[Waterdikkop]] – ''[[Burhinus vermiculatus]]'' * [[Waterfiskaal]] – groepnaam * [[Waterhoender]] – groepnaam * [[Waterploeër]] – ''[[Rynchops flavirostris]]'' * [[Watertrapper]] – ''[[Podica senegalensis]]'' * [[Weduweetjie]] – groepnaam * [[Weskuslangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda curvirostris]]'' * [[Wespedief]] – ''[[Pernis apivorus]]'' * [[Westelike kusreier]] – ''[[Egretta gularis]]'' * [[Westelike rooipootvalk]] – ''[[Falco vespertinus]]'' * [[Wewer]] – groepnaam * [[Wielewaal]] – groepnaam * [[Wildemakou]] – ''[[Plectropterus gambensis]]'' * [[Wildeposduif]] – ''[[Columba livia]]'' * [[Willie]] – groepnaam * [[Wimpelvlerknaguil]] – ''[[Macrodipteryx vexillarius]]'' * [[Windswael]] – groepnaam * [[Wipstert]] – groepnaam * [[Witaasvoël]] – ''[[Gypohierax angolensis]]'' * [[Witbaardsterretjie|Witbaardmeerswael]] – ''[[Chlidonias hybrida]]'' * [[Witbaardsterretjie]] – ''[[Chlidonias hybridus]]'' * [[Witborsduifie]] – ''[[Turtur tympanistria]]'' * [[Witborsduiker]] – ''[[Phalacrocorax carbo]]'' * [[Witborsjakkalsvoël]] – ''[[Buteo augur]]'' * [[Witborskatakoeroe]] – ''[[Coracina pectoralis]]'' * [[Witborskraai]] – ''[[Corvus albus]]'' * [[Witborslyster]] – ''[[Alethe fuelleborni]]'' * [[Witborspaddavreter]] – ''[[Circus macrourus]]'' * [[Witborsspreeu]] – ''[[Cinnyricinclus leucogaster]]'' * [[Witborsvleivalk]] – ''[[Circus macrourus]]'' * [[Witborswoudlyster]] – ''[[Pseudalethe fuelleborni]]'' * [[Witbrouvleiloerie]] – ''[[ Centropus superciliosus]]'' * [[Witgatruiter]] – ''[[Tringa ochropus]]'' * [[Witgatspreeu]] – ''[[Spreo bicolor]]'' * [[Witgesigstormswael]] – ''[[Pelagodroma marina]]'' * [[Withalsbosduif]] – ''[[Columba delegorguei]]'' * [[Withalskraai]] – ''[[Corvus albicollis]]'' * [[Withalssprinkaanvoël]] – ''[[Glareola nuchalis]]'' * [[Withalsvlieëvanger]] – ''[[Ficedula albicollis]]'' * [[Withelmlaksman]] – ''[[Prionops plumatus]]'' * [[Witkatlagter]] – ''[[Turdoides bicolor]]'' * [[Witkeelalariovink]] – ''[[Alario leucolaema]]'' * [[Witkeelbyvreter]] – ''[[Merops albicollis]]'' * [[Witkeeljanfrederik]] – ''[[Cossypha humeralis]]'' * [[Witkeelkanarie]] – ''[[Serinus albogularis]]'' * [[Witkeelmossie]] – ''[[Passer griseus]]'' * [[Witkeelsanger]] – ''[[Sylvia communis]]'' * [[Witkeelswael]] – ''[[Hirundo albigularis]]'' * [[Witkenpylstormvoël]] – ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Witkoljanfrederik]] – ''[[Pogonocichla stellata]]'' * [[Witkoluil]] – ''[[Glaucidium perlatum]]'' * [[Witkopaasvoël]] – ''[[Aegypius occipitalis]]'' * [[Witkopkiewiet]] – ''[[Vanellus albiceps]]'' * [[Witkopsaagvlerkswael]] – ''[[Psalidoprocne albiceps]]'' * [[Witkopstormvoël]] – ''[[Pterodroma lessonii]]'' * [[Witkroonalbatros]] – ''[[Thalassarche bulleri]]'' * [[Witkroonmalmok]] – ''[[Thalassarche bulleri]]'' * [[Witkruisarend]] – ''[[Aquila verreauxii]]'' * [[Witkruiskatlagter]] – ''[[Turdoides hartlaubii]]'' * [[Witkruismuisvoël]] – ''[[Colius colius]]'' * [[Witkruispaddavreter]] – ''[[Circus maurus]]'' * [[Witkruissperwer]] – ''[[Melierax gabar]]'' * [[Witkruisvleivalk]] – ''[[Circus maurus]]'' * [[Witkruiswindswael]] – ''[[Apus caffer]]'' * [[Witliesbosbontrokkie]] – ''[[Batis molitor]]'' * [[Witmalgas]] – ''[[Morus capensis]]'' * [[Witooievaar]] – ''[[Ciconia ciconia]]'' * [[Witoorhoutkapper]] – ''[[Stactolaema leucotis]]'' * [[Witoorpikkewyn]] – ''[[Pygoscelis papua]]'' * [[Witpelikaan]] – ''[[Pelecanus onocrotalus]]'' * [[Witpenskorhaan]] – ''[[Eupodotis senegalensis]]'' * [[Witpensstekelstert]] – ''[[Neafrapus boehmi]]'' * [[Witpensstormswael]] – ''[[Fregetta grallaria]]'' * [[Witpenssuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris talatala]]'' * [[Witpensvlieëvanger]] – ''[[Bias musicus]]'' * [[Witpensvlieëvanger]] – ''[[Bias musicus]]'' * [[Witpenswindswael]] – ''[[Tachymarptis melba]]'' * [[Witpootblouvinkie]] – ''[[Vidua purpurascens]]'' * [[Witpylstert]] – ''[[Phaethon lepturus]]'' * [[Witrugaasvoël]] – ''[[Gyps africanus]]'' * [[Witrugeend]] – ''[[Thalassornis leuconotus]]'' * [[Witrugnagreier]] – ''[[Gorsachius leuconotus]]'' * [[Witrugstrandloper]] – ''[[Calidris fuscicollis]]'' * [[Witstertvlieëvanger]] – ''[[Elminia albonotata]]'' * [[Witstormvoël]] – ''[[Pagodroma nivea]]'' * [[Witvlerkflap]] – ''[[Euplectes albonotatus]]'' * [[Witvlerkkanarie]] – ''[[Serinus leucopterus]]'' * [[Witvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus crassirostris]]'' * [[Witvlerkkoningalbatros]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Witvlerkkoningmalmok]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Witvlerkkorhaan]] – ''[[Afrotis afraoides]]'' * [[Witvlerkmeerswael]] – ''[[Chlidonias leucopterus]]'' * [[Witvlerkmeerswael]] – ''[[Chlidonias leucopterus]]'' * [[Witvlerksterretjie]] – ''[[Chlidonias leucopterus]]'' * [[Witvlerkvleikuiken]] – ''[[Sarothrura ayresi]]'' * [[Witwangseeswael]] – ''[[Sterna repressa]]'' * [[Witwangsterretjie]] – ''[[Sterna repressa]]'' * [[Witwangstormswael]] – ''[[Pelagodroma marina]]'' * [[Witwanguil]] – ''[[Otus leucotis]]'' * [[Woestynklopkloppie]] – ''[[Cisticola aridulus]]'' * [[Woestynkorhaan]] – ''[[Eupodotis rueppellii]]'' * [[Woestynlewerik]] – ''[[Eremalauda starki]]'' * [[Woestynspekvreter]] – ''[[Cercomela tractrac]]'' * [[Wolnekooievaar]] – ''[[Ciconia episcopus]]'' * [[Woodwardse bosbontrokkie]] – ''[[Batis fratrum]]'' * [[Wou]] – groepnaam * [[Woudapie]] – ''[[Ixobrychus minutus]]'' * [[Woudlangstertjie]] – ''[[Oreophilais robertsi]]'' * [[Woudpapegaai]] – ''[[Poicephalus robustus]]'' * [[Wulpe|Wulp]] – groepnaam == Sien ook == * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)]] * [[Newman se Voëls van Suider-Afrika]] * [[Sasol Voëls van Suider-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van voëls]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Voels, alfabeties]] ewjcl0rbtagz23k73tfrjx9uja5uu2s 2717116 2717109 2024-11-19T15:58:26Z Thermofan 22693 /* D */ Dunbekwulp is nie van Suid Afrika..! 2717116 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Blue Crane.jpg|duimnael|Die [[bloukraanvoël]], Suid-Afrika se nasionale voël.]] [[Lêer:African fish eagle just caught fish.jpg|duimnael|Die [[visarend]] is die nasionale voël van Namibië, Zambië en Zimbabwe.]] [[Lêer:Bartgeier Gypaetus barbatus front Richard Bartz.jpg|duimnael|[[Baardaasvoël]]]] [[Lêer:Bokmakierie.jpg|duimnael|'n [[Bokmakierie]].]] Hier volg 'n lys van [[Suid-Afrika]]anse [[voël]]s alfabeties gelys volgens hulle [[Afrikaans]]e name. Die wetenskaplike naam van elke voël word ook aangedui. Dieselfde voël kan meer as een maal in die lys voorkom indien dit meer as een Afrikaanse naam het. Duplikaat Afrikaanse name van voëls kan nageslaan word deur die [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name|wetenskaplike naamlys]] van voëls te gebruik. Waar nodig word 'n algemene voëlnaam wat 'n groepering van voëls verteenwoordig met die term '' – Groepnaam'' aangedui. {{indeks}} == A == * [[Aasvoël]] – groepnaam * [[Adeliepikkewyn]] – ''[[Pygoscelis adeliae]]'' * [[Afrika-lepelaar]] – ''[[Platalea alba]]'' * [[Afrikaanse boomvalk]] – ''[[Falco cuvierii]]'' * [[Afrikaanse jagarend]] – ''[[Aquila spilogaster]]'' * [[Afrikaanse koekoek]] – ''[[Cuculus gularis]]'' * [[Afrikaanse kwartel]] – ''[[Coturnix coturnix]]'' * [[Afrikaanse naguil]] – ''[[Caprimulgus pectoralis]]'' * [[Afrikaanse oewerswael]] – ''[[Riparia paludicola]]'' * [[Afrikaanse paddavreter]] – ''[[Circus ranivorus]]'' * [[Afrikaanse riethaan]] – ''[[Crecopsis egregia]]'' * [[Afrikaanse snip]] – ''[[Gallinago nigripennis]]'' * [[Afrikaanse sperwer]] – ''[[Accipiter tachiro]]'' * [[Afrikaanse vleivalk]] – ''[[Circus ranivorus]]'' * [[Afrikaanse wielewaal]] – ''[[Oriolus auratus]]'' * [[Akasiagrysmees]] – ''[[Parus cinerascens]]'' * [[Akkedisvalk]] – ''[[Kaupifalco monogrammicus]]'' * [[Alaotra-dobbertjie]] – ''[[Tachybaptus rufolavatus]]'' * [[Albatros]] – groepnaam * [[Amerikaanse ekster]] – ''[[Pica hudsonia]]'' * [[Amerikaanse goue strandkiewiet]] – ''[[Pluvialis dominica]]'' * [[Amerikaanse griet]] – ''[[Fuselo emricano]]'' * [[Amerikaanse koningriethaan]] – ''[[Porphyrio martinicus]]'' * [[Amerikaanse peddie]] – ''[[Chionis albus]]'' * [[Andes-gans]] – ''[[Chloephaga melanoptera]]'' * [[Angolakalkoentjie]] – ''[[Macronyx fuellebornii]]'' * [[Angolakliplyster]] – ''[[Monticola angolensis]]'' * [[Angolapitta]] – ''[[Pitta angolensis]]'' * [[Angolaswael]] – ''[[Hirundo angolensis]]'' * [[Angolaswie]] – ''[[Coccopygia bocagei]]'' * [[Angolasysie]] – ''[[Estrilda thomensis]]'' * [[Antarktiese stormvoël]] – ''[[Thalassoica antarctica]]'' * [[Antarktiese walvisvoël]] – ''[[Pachyptila desolata]]'' * [[Arend]] – groepnaam * [[Arktiese roofmeeu]] – ''[[Stercorarius parasiticus]]'' * [[Arktiese seeswael]] – ''[[Sterna paradisaea]]'' * [[Arktiese sterretjie]] – ''[[Sterna paradisaea]]'' * [[Asiatiese patrys]] – ''[[Alectoris chukar]]'' * [[Asiatiese strandkiewiet]] – ''[[Charadrius asiaticus]]'' * [[Atlantiese geelneusalbatros]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Atlantiese geelneusmalmok]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Atlantiese stormvoël]] – ''[[Pterodroma incerta]]'' * [[Australiese malgas]] – ''[[Morus serrator]]'' == B == * [[Baardaasvoël]] – ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Baardmannetjie]] – ''[[Sporopipes squamifrons]]'' * [[Baardspeg]] – ''[[Dendropicos namaquus]]'' * [[Baardwipstert]] – ''[[Cercotrichas quadrivirgata]]'' * [[Bairdse strandloper]] – ''[[Calidris bairdii]]'' * [[Baleariese pylstormvoël]] – ''[[Puffinus mauretanicus]]'' * [[Bandkeeljanfrederik]] – ''[[Swynnertonia swynnertoni]]'' * [[Bandkeelkleinjantjie]] – ''[[Apalis thoracica]]'' * [[Bandkeelkleinjantjie]] – ''[[Apalis thoracica]]'' * [[Bandkeelpikkewyn]] – ''[[Pygoscelis antarktika]]'' * [[Bandkeelvink]] – ''[[Amadina fasciata]]'' * [[Bandkopgans]] – ''[[Anser indicus]]'' * [[Bandstertgriet]] – ''[[Limosa lapponica]]'' * [[Bankduiker]] – ''[[Phalacrocorax neglectus]]'' * [[Baraustormvoël]] – ''[[Pterodroma baraui]]'' * [[Barlowse lewerik]] – ''[[Calendulauda barlowi]]'' * [[Basrarietsanger]] – ''[[Acrocephalus griseldis]]'' * [[Bartgeier]] – ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Bassiaan]] – ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Bassiaanstormvoël]] – ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Beloogbosbontrokkie]] – ''[[Platysteira peltata]]'' * [[Bennettse speg]] – ''[[Campethera bennettii]]'' * [[Bergeend]] – ''[[Tadorna cana]]'' * [[Berghaan]] – ''[[Terathopius ecaudatus]]'' * [[Bergkanarie]] – ''[[Crithagra atrogularis]]'' * [[Bergklipwagter]] – ''[[Oenanthe bifasciata]]'' * [[Bergkoester]] – ''[[Anthus hoeschi]]'' * [[Bergkwikkie]] – ''[[Motacilla clara]]'' * [[Berglyster]] – ''[[Monticola rupestris]]'' * [[Bergpatrys]] – ''[[Scleroptila africanus]]'' * [[Bergpietjiekanarie]] – ''[[Crithagra symonsi]]'' * [[Bergwagter]] – ''[[Oenanthe monticola]]'' * [[Bewick-swaan]] – ''[[Cygnus bewickii]]'' * [[Bleekkopgrassanger]] – ''[[Acrocephalus griseldis]]'' * [[Bleekkopklopkloppie]] – ''[[Cisticola cinnamomeus]]'' * [[Bleeksingvalk]] – ''[[Melierax canorus]]'' * [[Bleekstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius alexandrinus]]'' * [[Bleekvlerkkeilstert]] – ''[[Bulweria bulwerii]]'' * [[Bleekvlerkspreeu]] – ''[[Onychognathus nabouroup]]'' * [[Blesgans]] – ''[[Anser albifrons]]'' * [[Bleshoender]] – ''[[Fulica cristata]]'' * [[Bloubekalbatros]] – ''[[Thalassarche cauta]]'' * [[Bloubekeend]] – ''[[Oxyura maccoa]]'' * [[Bloubekmalmok]] – ''[[Thalassarche cauta]]'' * [[Blougrysvlieëvanger]] – ''[[Muscicapa caerulescens]]'' * [[Bloukatakoeroe]] – ''[[Coracina caesia]]'' * [[Bloukeelsuikerbekkie]] – ''[[Anthreptes reichenowi]]'' * [[Bloukopdrawwertjie]] – ''[[Cursorius rufus]]'' * [[Bloukorhaan]] – ''[[Eupodotis caerulescens]]'' * [[Bloukraanvoël]] – ''[[Anthropoides paradiseus]]'' * [[Bloukruissuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris neergaardi]]'' * [[Bloukuifloerie]] – ''[[Musophaga porphyreolopha]]'' * [[Bloukuifvlieëvanger]] – ''[[Trochocercus cyanomelas]]'' * [[Bloukwartel]] – ''[[Coturnix adansonii]]'' * [[Bloupaddavreter]] – ''[[Circus pygargus]]'' * [[Bloupenspapegaai]] – ''[[Poicephalus rueppellii]]'' * [[Bloureier]] – ''[[Ardea cinerea]]'' * [[Bloustormvoël]] – ''[[Halobaena caerulea]]'' * [[Blousuikerbekkie]] – ''[[Anthreptes longuemarei]]'' * [[Blouswael]] – ''[[Hirundo atrocaerulea]]'' * [[Blouvalk]] – ''[[Elanus caeruleus]]'' * [[Blouvisvanger]] – ''[[Alcedo semitorquata]]'' * [[Blouvleivalk]] – ''[[Circus pygargus]]'' * [[Blouvlekduifie]] – ''[[Turtur afer]]'' * [[Blouwangbyvreter]] – ''[[Merops persicus]]'' * [[Blouwangooievaar]] – ''[[Ciconia nigra]]'' * [[Bokmakierie]] – ''[[Telophorus zeylonus]]'' * [[Bontelsie]] – ''[[Recurvirostra avosetta]]'' * [[Bontfraiingpoot]] – ''[[Phalaropus tricolor]]'' * [[Bonthoutkapper]] – ''[[Tricholaema leucomelas]]'' * [[Bontkiewiet]] – ''[[Vanellus armatus]]'' * [[Bontkopkanarie]] – ''[[Serinus leucolaemus]]'' * [[Bontkwartel]] – ''[[Coturnix delegorguei]]'' * [[Bontkwikkie]] – ''[[Motacilla aguimp]]'' * [[Bontnuwejaarsvoël]] – ''[[Clamator jacobinus]]'' * [[Bontpiek]] – ''[[Myrmecocichla arnotti]]'' * [[Bontrokkie]] – groepnaam * [[Bontroklaksman]] – ''[[Nilaus afer]]'' * [[Bontrugwewer]] – ''[[Ploceus cucullatus]]'' * [[Bontskaapwagter]] – ''[[Oenanthe pleschanka]]'' * [[Bontstrandloper]] – ''[[Calidris alpina]]'' * [[Bonttobie]] – ''[[Haematopus ostralegus]]'' * [[Bontvisvanger]] – ''[[Ceryle rudis]]'' * [[Bontwindswael]] – ''[[Tachymarptis aequatorialis]]'' * [[Boomkoester]] – ''[[Anthus trivialis]]'' * [[Boomkruiper]] – ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Boomkruiper]] – ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Bosbontrokkie]] – groepnaam * [[Bosjakkalsvoël]] – ''[[Buteo trizonatus]]'' * [[Boskoester]] – ''[[Anthus nyassae]]'' * [[Boskorhaan]] – ''[[Eupodotis ruficrista]]'' * [[Boskraai]] – groepnaam * [[Boskrapper]] – ''[[Phyllastrephus terrestris]]'' * [[Boskruiper]] – groepnaam * [[Bosloerie]] – ''[[Apaloderma narina]]'' * [[Bosluisvoël]] – groepnaam * [[Bosmusikant]] – ''[[Ploceus bicolor]]'' * [[Bospatrys]] – ''[[Dendroperdix sephaena]]'' * [[Bosruiter]] – ''[[Tringa glareola]]'' * [[Bosuil]] – ''[[Strix woodfordii]]'' * [[Bosveldfisant]] – ''[[Francolinus swainsonii]]'' * [[Bosveldkoester]] – ''[[Anthus caffer]]'' * [[Bosveldkwarteltjie]] – ''[[Turnix sylvatica]]'' * [[Bosveldlewerik]] – ''[[Mirafra passerina]]'' * [[Bosveldpapegaai]] – ''[[Poicephalus meyeri]]'' * [[Bosveldstompstert]] – ''[[Sylvietta rufescens]]'' * [[Bosveldtinktinkie]] – ''[[Cisticola chiniana]]'' * [[Bosveldtjeriktik]] – ''[[Parisoma subcaeruleum]]'' * [[Bosveldvisvanger]] – ''[[Halcyon senegalensis]]'' * [[Bradfieldse neushoringvoël]] – ''[[Tockus bradfieldi]]'' * [[Brandervoël]] – groepnaam * [[Breëbek]] – ''[[Smithornis capensis]]'' * [[Breëbekstrandloper]] – ''[[Limicola falcinellus]]'' * [[Breëbekwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila vittata]]'' * [[Breëkoparend]] – ''[[Polemaetus bellicosus]]'' * [[Breëstertgrasvoël]] – ''[[Melocichla mentalis]]'' * [[Breëstertparadysvink]] – ''[[Vidua obtusa]]'' * [[Breëstertsanger]] – ''[[Schoenicola brevirostris]]'' * [[Brilbassiaan]] – ''[[Procellaria conspicillata]]'' * [[Brilmalgas]] – ''[[Sula dactylatra]]'' * [[Brilpikkewyn]] – ''[[Spheniscus demersus]]'' * [[Brilseeswael]] – ''[[Onychoprion anaethetus]]'' * [[Brilsterretjie]] – ''[[Onychoprion anaethetus]]'' * [[Brilwewer]] – ''[[Ploceus ocularis]]'' * [[Bromvoël]] – ''[[Bucorvus leadbeateri]]'' * [[Bronssuikerbekkie]] – ''[[Nectarinia kilimensis]]'' * [[Bronsvlerkdrawwertjie]] – ''[[Rhinoptilus chalcopterus]]'' * [[Bruinalbatros]] – ''[[Phoebetria fusca]]'' * [[Bruinarend]] – ''[[Aquila wahlbergi]]'' * [[Bruineend]] – ''[[Netta erythrophthalma]]'' * [[Bruinjakkalsvoël]] – ''[[Buteo vulpinus]]'' * [[Bruinkeelbossanger]] – ''[[Eremomela usticollis]]'' * [[Bruinkeelwewer]] – ''[[Ploceus xanthopterus]]'' * [[Bruinkoppapegaai]] – ''[[Poicephalus cryptoxanthus]]'' * [[Bruinkopvisvanger]] – ''[[Halcyon albiventris]]'' * [[Bruinmalgas]] – ''[[Sula leucogaster]]'' * [[Bruinmalmok]] – ''[[Phoebetria fusca]]'' * [[Bruinpylstormvoël]] – ''[[Puffinus carneipes]]'' * [[Bruinrobbin]] – ''[[Lagonosticta nitidula]]'' * [[Bruinroofmeeu]] – ''[[Catharacta antarctica]]'' * [[Bruinslangarend]] – ''[[Circaetus cinereus]]'' * [[Bruinsylangstertjie]] – ''[[Prinia subflava]]'' * [[Bruinvlekstormvoël]] – ''[[Pterodroma incerta]]'' * [[Bruinvuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta nitidula]]'' * [[Bruinwewer]] – ''[[Ploceus rubiginosus]]'' * [[Bruinwindswael]] – ''[[Apus pallidus]]'' * [[Bruinwipstert]] – ''[[Cercotrichas signata]]'' * [[Buffelwewer]] – ''[[Bubalornis niger]]'' * [[Bulwerse stormvoël]] – ''[[Bulweria bulwerii]]'' * [[Byvanger]] – groepnaam * [[Byvreter]] – groepnaam == C == * [[Cereopsis-gans]] – ''[[Cereopsis novaehollandiae]]'' * [[Chathamalbatros]] – ''[[Thalassarche eremita]]'' * [[Chathammalmok]] – ''[[Thalassarche eremita]]'' * [[Coscoroba-swaan]] – ''[[Coscoroba coscoroba]]'' == D == * [[Damarakorhaan]] – ''[[Eupodotis rueppellii]]'' * [[Damararooibekneushoringvoël]] – ''[[Tockus damarensis]]'' * [[Damaraseeswael]] – ''[[Sterna balaenarum]]'' * [[Damarasterretjie]] – ''[[Sterna balaenarum]]'' * [[Dassievoël]] – ''[[Thamnolaea cinnamomeiventris]]'' * [[Dickinsonse grysvalk]] – ''[[Falco dickinsoni]]'' * [[Diederikkie]] – ''[[Chrysococcyx caprius]]'' * [[Dikbekfret]] – ''[[Spermestes fringilloides]]'' * [[Dikbekkanarie]] – ''[[Crithagra sulphuratus]]'' * [[Dikbekkoekoek]] – ''[[Pachycoccyx audeberti]]'' * [[Dikbeklewerik]] – ''[[Galerida magnirostris]]'' * [[Dikbekstreepkoppie]] – ''[[Nesospiza wilkinsi]]'' * [[Dikbekwewer]] – ''[[Amblyospiza albifrons]]'' * [[Dikkop]] – groepnaam * [[Dobbertjie]] – groepnaam * [[Donkergrysvalk]] – ''[[Falco ardosiaceus]]'' * [[Donkerkoester]] – ''[[Anthus leucophrys]]'' * [[Donkerlewerik]] – ''[[Pinarocorys nigricans]]'' * [[Donkernaguil]] – ''[[Caprimulgus tristigma]]'' * [[Donkersingvalk]] – ''[[Melierax metabates]]'' * [[Donkervlerkkeilstert]] – ''[[Bulweria fallax]]'' * [[Donkervlieëvanger]] – ''[[Muscicapa adusta]]'' * [[Donkerwangbossanger]] – ''[[Eremomela scotops]]'' * [[Donsveerstormvoël]] – ''[[Pterodroma mollis]]'' * [[Draadstertswael]] – ''[[Hirundo smithii]]'' * [[Draaihals]] – ''[[Jynx ruficollis]]'' * [[Drakensberglangstertjie]] – ''[[Prinia hypoxantha]]'' * [[Drakensberglewerik]] – ''[[Heteromirafra ruddi]]'' * [[Drawwertjie]] – groepnaam * [[Driebanddrawwertjie]] – ''[[Rhinoptilus cinctus]]'' * [[Driebandstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius tricollaris]]'' * [[Driestreeptjagra]] – ''[[Tchagra australis]]'' * [[Drietoonstrandloper]] – ''[[Calidris alba]]'' * [[Dubbelbanddrawwertjie]] – ''[[Rhinoptilus africanus]]'' * [[Dubbelbandsandpatrys]] – ''[[Pterocles bicinctus]]'' * [[Dubbelbandslangarend]] – ''[[Circaetus fasciolatus]]'' * [[Dubbelsnip]] – ''[[Gallinago media]]'' * [[Duif]] – groepnaam * [[Duiker]] – groepnaam * [[Duinlewerik]] – ''[[Calendulauda erythrochlamys]]'' * [[Dunbekheuningvoël]] – ''[[Prodotiscus zambesiae]]'' * [[Dunbekmeeu]] – ''[[Larus genei]]'' * [[Dunbekwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila belcheri]]'' * [[Dwergarend]] – ''[[Hieraaetus pennatus]]'' * [[Dwerggans]] – ''[[Nettapus auritus]]'' * [[Dwerglangtoon]] – ''[[Microparra capensis]]'' * [[Dwergrietreier]] – ''[[Ixobrychus sturmii]]'' * [[Dwergvalk]] – ''[[Polihierax semitorquatus]]'' * [[Dwergvisvanger]] – ''[[Ispidina picta]]'' == E == * [[Eaton se pylsterteend]] – ''[[Anas eatoni]]'' * [[Edelvalk]] – ''[[Falco biarmicus]]'' * [[Eend]] – groepnaam * [[Egiptiese aasvoël]] – ''[[Neophron percnopterus]]'' * [[Elegante sterretjie]] – ''[[Thalasseus elegans]]'' * [[Eleonoravalk]] – ''[[Falco eleonorae]]'' * [[Elsie]] – groepnaam * [[Enkelbandslangarend]] – ''[[Circaetus cinerascens]]'' * [[Europese bontrokkie]] – ''[[Saxicola rubetra]]'' * [[Europese boomvalk]] – ''[[Falco subbuteo]]'' * [[Europese byvreter]] – ''[[Merops apiaster]]'' * [[Europese koekoek]] – ''[[Cuculus canorus]]'' * [[Europese naguil]] – ''[[Caprimulgus europaeus]]'' * [[Europese oewerswael]] – ''[[Riparia riparia]]'' * [[Europese paddavreter]] – ''[[Circus aeruginosus]]'' * [[Europese rietsanger]] – ''[[Acrocephalus palustris]]'' * [[Europese rooistert]] – ''[[Phoenicurus phoenicurus]]'' * [[Europese skaapwagter]] – ''[[Oenanthe oenanthe]]'' * [[Europese slopeend]] – ''[[Anas clypeata]]'' * [[Europese sperwer]] – ''[[Accipiter nisus]]'' * [[Europese spreeu]] – ''[[Sturnus vulgaris]]'' * [[Europese stormswael]] – ''[[Hydrobates pelagicus]]'' * [[Europese swael]] – ''[[Hirundo rustica]]'' * [[Europese swartkroonsanger]] – ''[[Sylvia atricapilla]]'' * [[Europese tortelduif]] – ''[[Streptopelia turtur]]'' * [[Europese troupant]] – ''[[Coracias garrulus]]'' * [[Europese vleisanger]] – ''[[Acrocephalus schoenobaenus]]'' * [[Europese vleivalk]] – ''[[Circus aeruginosus]]'' * [[Europese vlieëvanger]] – ''[[Muscicapa striata]]'' * [[Europese wielewaal]] – ''[[Oriolus oriolus]]'' * [[Europese windswael]] – ''[[Apus apus]]'' == F == * [[Familieswael]] – ''[[Hirundo spilodera]]'' * [[Familievoël]] – ''[[Philetairus socius]]'' * [[Feevlieëvanger]] – ''[[Stenostira scita]]'' * [[Fisant]] – groepnaam * [[Fiskaallaksman]] – ''[[Lanius collaris]]'' * [[Fiskaalvlieëvanger]] – ''[[Sigelus silens]]'' * [[Flamink]] – groepnaam * [[Flap]] – groepnaam * [[Fluiteend]] – ''[[Dendrocygna bicolor]]'' * [[Fluitswaan]] – ''[[Cygnus columbianus]]'' * [[Fraiingpoot]] – groepnaam * [[Franklinse meeu]] – ''[[Larus pipixcan]]'' * [[Fregatvoël]] – groepnaam * [[Fret]] – groepnaam * [[Fulmarwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila crassirostis]]'' == G == * [[Gans]] – groepnaam * [[Gariepglasogie]] – ''[[Zosterops pallidus]]'' * [[Gebande oewerswael]] – ''[[Riparia cincta]]'' * [[Gebande sanger]] – ''[[Calamonastes fasciolatus]]'' * [[Gebande sperwer]] – ''[[Accipiter badius]]'' * [[Gebande uil]] – ''[[Glaucidium capense]]'' * [[Geelbekbosduif]] – ''[[Columba arquatrix]]'' * [[Geelbekeend]] – ''[[Anas undulata]]'' * [[Geelbeklyster]] – ''[[Turdus smithi]]'' * [[Geelbekneushoringvoël]] – ''[[Tockus leucomelas]]'' * [[Geelbekpylstormvoël]] – ''[[Calonectris diomedea]]'' * [[Geelbekrenostervoël]] – ''[[Buphagus africanus]]'' * [[Geelbekseeswael]] – ''[[Sterna bergii]]'' * [[Geelbeksterretjie]] – ''[[Sterna bergii]]'' * [[Geelbektroupant]] – ''[[Eurystomus glaucurus]]'' * [[Geelbekwitreier]] – ''[[Ardea intermedia]]'' * [[Geelbekwou]] – ''[[Milvus aegyptius parasitus]]'' * [[Geelbleshoutkapper]] – ''[[Stactolaema whytii]]'' * [[Geelblestinker]] – ''[[Pogoniulus chrysoconus]]'' * [[Geelborshyliota]] – ''[[Hyliota flavigaster]]'' * [[Geelborskanarie]] – ''[[Serinus citrinipectus]]'' * [[Geelborskleinjantjie]] – ''[[Apalis flavida]]'' * [[Geelborskoester]] – ''[[Anthus chloris]]'' * [[Geelborsstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius pecuarius]]'' * [[Geelborstiptol]] – ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' * [[Geelborswillie]] – ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' * [[Geelglasogie]] – ''[[Zosterops senegalensis]]'' * [[Geelkanarie]] – ''[[Crithagra flaviventris]]'' * [[Geelkeelkalkoentjie]] – ''[[Macronyx croceus]]'' * [[Geelkeelsandpatrys]] – ''[[Pterocles gutturalis]]'' * [[Geelkeelsanger]] – ''[[Phylloscopus ruficapilla]]'' * [[Geelkuifpikkewyn]] – ''[[Eudyptes chrysocome]]'' * [[Geelkwikkie]] – ''[[Motacilla flava]]'' * [[Geelneusalbatros]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Geelneusmalmok]] – ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' * [[Geeloogkanarie]] – ''[[Serinus mozambicus]]'' * [[Geelpensbossanger]] – ''[[Eremomela icteropygialis]]'' * [[Geelpenssuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris venustus]]'' * [[Geelpootstormswael]] – ''[[Oceanites oceanicus]]'' * [[Geelpootstrandloper]] – ''[[Calidris melanotos]]'' * [[Geelrugflap]] – ''[[Euplectes macroura]]'' * [[Geelrugmelba]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Geelrugsysie]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Geelsanger]] – ''[[Chloropeta natalensis]]'' * [[Geelstreepboskruiper]] – ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' * [[Geelstreepkoppie]] – ''[[Emberiza cabanisi]]'' * [[Geelstreeptiptol]] – ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' * [[Geelvlekmossie]] – ''[[Petronia superciliaris]]'' * [[Geelvleknikator]] – ''[[Nicator gularis]]'' * [[Geelwewer]] – ''[[Ploceus subaureus]]'' * [[Gekroonde neushoringvoël]] – ''[[Tockus alboterminatus]]'' * [[Gestreepte kanarie]] – ''[[Crithagra scotops]]'' * [[Gestreepte koester]] – ''[[Anthus lineiventris]]'' * [[Gestreepte kransswael]] – ''[[Phedina borbonica]]'' * [[Gestreepte nuwejaarsvoël]] – ''[[Clamator levaillantii]]'' * [[Gestreepte pylstormvoël]] – ''[[Calonectris leucomelas]]'' * [[Gestreepte riethaan]] – ''[[Aenigmatolimnas marginalis]]'' * [[Gestreepte visvanger]] – ''[[Halcyon chelicuti]]'' * [[Gestreepte vleikuiken]] – ''[[Sarothrura affinis]]'' * [[Gestreepte vleiloerie]] – ''[[Centropus superciliosus]]'' * [[Gestreepte wipstert]] – ''[[Cercotrichas leucophrys]]'' * [[Gevlekte arend]] – ''[[Aquila pomarina]]'' * [[Gevlekte eend]] – ''[[Anas hottentota]]'' * [[Gevlekte heuningwyser]] – ''[[Indicator variegatus]]'' * [[Gevlekte klopkloppie]] – ''[[Cisticola textrix]]'' * [[Gevlekte koekoek]] – ''[[Clamator glandarius]]'' * [[Gevlekte langstertjie]] – ''[[Saffron prinia]]'' * [[Gevlekte lyster]] – ''[[Psophocichla litsitsirupa]]'' * [[Gevlekte muisvoël]] – ''[[Colius striatus]]'' * [[Gevlekte ooruil]] – ''[[Bubo africanus]]'' * [[Gevlekte riethaan]] – ''[[Porzana porzana]]'' * [[Gevlekte rooipootruiter]] – ''[[Tringa erythropus]]'' * [[Gevlekte sandpatrys]] – ''[[Pterocles burchelli]]'' * [[Gevlekte speg]] – ''[[Campethera cailliautii]]'' * [[Gevlekte stekelstert]] – ''[[Telacanthura ussheri]]'' * [[Gevlekte vleikuiken]] – ''[[Sarothrura elegans]]'' * [[Gewone blousysie]] – ''[[Uraeginthus angolensis]]'' * [[Gewone blouvinkie]] – ''[[Vidua funerea]]'' * [[Gewone bontrokkie]] – ''[[Saxicola torquatus]]'' * [[Gewone boskraai]] – ''[[Ceratogymna bucinator]]'' * [[Gewone dikkop]] – ''[[Burhinus capensis]]'' * [[Gewone duikstormvoël]] – ''[[Pelacanoides urinatrix]]'' * [[Gewone fret]] – ''[[Spermestes cucullatus]]'' * [[Gewone janfrederik]] – ''[[Cossypha caffra]]'' * [[Gewone kakelaar]] – ''[[Phoeniculus purpureus]]'' * [[Gewone kiewiet]] – ''[[Vanellus coronatus]]'' * [[Gewone koester]] – ''[[Anthus cinnamomeus]]'' * [[Gewone kwartelvinkie]] – ''[[Ortygospiza atricollis]]'' * [[Gewone kwikkie]] – ''[[Motacilla capensis]]'' * [[Gewone melba]] – ''[[Pytilia melba]]'' * [[Gewone mossie]] – ''[[Passer melanurus]]'' * [[Gewone nagreier]] – ''[[Nycticorax nycticorax]]'' * [[Gewone paradysvink]] – ''[[Vidua paradisaea]]'' * [[Gewone ruiter]] – ''[[Actitis hypoleucos]]'' * [[Gewone seeswael]] – ''[[Sterna hirundo]]'' * [[Gewone spekvreter]] – ''[[Cercomela familiaris]]'' * [[Gewone sterretjie]] – ''[[Sterna hirundo]]'' * [[Gewone stormswael]] – ''[[Oceanites oceanicus]]'' * [[Gewone swartmees]] – ''[[Parus niger]]'' * [[Gewone tarentaal]] – ''[[Numida meleagris]]'' * [[Gewone tortelduif]] – ''[[Streptopelia capicola]]'' * [[Gewone troupant]] – ''[[Coracias caudata]]'' * [[Gewone vleiloerie]] – ''[[Centropus burchellii]]'' * [[Gewone willie]] – ''[[Andropadus importunus]]'' * [[Glansibis]] – ''[[Plegadis falcinellus]]'' * [[Glasogie]] – groepnaam * [[Gompou]] – ''[[Ardeotis kori]]'' * [[Goudgeelvink]] – ''[[Euplectes afer]]'' * [[Goudkoester]] – ''[[Tmetothylacus tenellus]]'' * [[Goudsnip]] – ''[[Rostratula benghalensis]]'' * [[Goudstertspeg]] – ''[[Campethera abingoni]]'' * [[Goudwewer]] – ''[[Ploceus xanthops]]'' * [[Goughwaterhoender]] – ''[[Gallinula comeri]]'' * [[Goughstreepkoppie]] – ''[[Rowettia goughensis]]'' * [[Grasuil]] – ''[[Tyto capensis]]'' * [[Grasveldlangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda semitorquata]]'' * [[Grasvoël]] – ''[[Sphenoeacus afer]]'' * [[Griet]] – groepnaam * [[Groenblouvinkie]] – ''[[Vidua codringtoni]]'' * [[Groenbossanger]] – ''[[Eremomela gregalis]]'' * [[Groenglasogie]] – ''[[Zosterops virens]]'' * [[Groenhoutkapper]] – ''[[Stactolaema olivacea]]'' * [[Groenkolpensie]] – ''[[Mandingoa nitidula]]'' * [[Groenkopeend]] – ''[[Anas platyrhynchos]]'' * [[Groenkopwielewaal]] – ''[[Oriolus chlorocephalus]]'' * [[Groenpootruiter]] – ''[[Tringa nebularia]]'' * [[Groenrobbin]] – ''[[Mandingoa nitidula]]'' * [[Groenrugkwêkwêvoël]] – ''[[Camaroptera brachyura]]'' * [[Groenrugreier]] – ''[[Butorides striata]]'' * [[Groentinker]] – ''[[Pogoniulus simplex]]'' * [[Groenvleiloerie]] – ''[[Ceuthmochares aereus]]'' * [[Groenvlekduif]] – ''[[Turtur chalcospilos]]''<!-- was verkeerdelik "Groenvlerkduif" hier geskryf --> * [[Grondspeg]] – ''[[Geocolaptes olivaceus]]'' * [[Grootalbatros]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootalbatros]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootblouoorglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis chalybaeus]]'' * [[Grootbruinseeswael]] – ''[[Anous stolidus]]'' * [[Grootbruinsterretjie]] – ''[[Anous stolidus]]'' * [[Grootflamink]] – ''[[Phoenicopterus roseus]]'' * [[Grootfregatvoël]] – ''[[Fregata minor]]'' * [[Grootgeelpootruiter]] – ''[[Tringa melanoleuca]]'' * [[Grootglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis australis]]'' * [[Grootheuningwyser]] – ''[[Indicator indicator]]'' * [[Grootjagarend]] – ''[[Aquila spilogaster]]'' * [[Grootknoet]] – ''[[Calidris tenuirostris]]'' * [[Grootkoningriethaan]] – ''[[Porphyrio madagascariensis]]'' * [[Grootlangtoon]] – ''[[Actophilornis africanus]]'' * [[Grootmalmok]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootmalmok]] – ''[[Diomedea exulans]]'' * [[Grootmossie]] – ''[[Passer motitensis]]'' * [[Grootnellie]] – ''[[Macronectes halli]]'' * [[Grootpapegaai]] – ''[[Poicephalus robustus]]'' * [[Grootpeddie]] – ''[[Chionis albus]]'' * [[Grootpylstormvoël]] – ''[[Puffinus gravis]]'' * [[Grootriethaan]] – ''[[Rallus caerulescens]]'' * [[Grootrietreier]] – ''[[Botaurus stellaris]]'' * [[Grootrietsanger]] – ''[[Acrocephalus arundinaceus]]'' * [[Grootringduif]] – ''[[Streptopelia semitorquata]]'' * [[Grootrooibandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris afer]]'' * [[Groot-rooioogtortelduif]] – ''[[Streptopelia semitorquata]]'' * [[Grootrooivalk]] – ''[[Falco rupicoloides]]'' * [[Grootseeswael]] – ''[[Sterna sandvicensis]]'' * [[Grootskedebek]] – ''[[Chionis albus]]'' * [[Grootsterretjie]] – ''[[Sterna sandvicensis]]'' * [[Grootstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius leschenaultii]]'' * [[Grootstreepswael]] – ''[[Cecropis cucullata]]'' * [[Grootswartooievaar]] – ''[[Ciconia nigra]]'' * [[Grootswartvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus melanopterus]]'' * [[Groottinktinkie]] – ''[[Cisticola natalensis]]'' * [[Groottroupant]] – ''[[Coracias naevius]]'' * [[Grootvleiloerie]] – ''[[Centropus cupreicaudus]]'' * [[Grootvlieëvanger]] – ''[[Bradornis infuscatus]]'' * [[Grootwaterhoender]] – ''[[Gallinula chloropus]]'' * [[Grootwitreier]] – ''[[Ardea alba]]'' * [[Grootwulp]] – ''[[Numenius arquata]]'' * [[Grys gebande sanger]] – ''[[Calamonastes simplex]]'' * [[Grysborsseeswael]] – ''[[Sterna vittata]]'' * [[Grysborssterretjie]] – ''[[Sterna vittata]]'' * [[Grysborstjagra]] – ''[[Tchagra tchagra]]'' * [[Grysfraiingpoot]] – ''[[Phalaropus fulicaria]]'' * [[Gryskapokvoël]] – ''[[Anthoscopus caroli]]'' * [[Gryskleinjantjie]] – ''[[Apalis chirindensis]]'' * [[Gryskopalbatros]] – ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' * [[Gryskopmalmok]] – ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' * [[Gryskopmeeu]] – ''[[Chroicocephalus cirrocephalus]]'' * [[Gryskopmossie]] – ''[[Passer diffusus]]'' * [[Gryskoppie]] – ''[[Fringilla coelebs]]'' * [[Gryskopspeg]] – ''[[Dendropicos griseocephalus]]'' * [[Gryskopvisvanger]] – ''[[Halcyon leucocephala]]'' * [[Gryskruisswael]] – ''[[Pseudhirundo griseopyga]]'' * [[Gryskwikkie]] – ''[[Motacilla cinerea]]'' * [[Gryslaksman]] – ''[[Lanius minor]]'' * [[Grysneushoringvoël]] – ''[[Tockus nasutus]]'' * [[Gryspylstormvoël]] – ''[[Procellaria cinerea]]'' * [[Grysrugkwêkwêvoël]] – ''[[Camaroptera brevicaudata]]'' * [[Grysruglewerik]] – ''[[Eremopterix verticalis]]'' * [[Grysrugstormswael]] – ''[[Garrodia nereis]]'' * [[Grysrugtinktinkie]] – ''[[Cisticola subruficapillus]]'' * [[Grysstrandkiewiet]] – ''[[Pluvialis squatarola]]'' * [[Grysstrandkiewiet]] – ''[[Pluvialis squatarola]]'' * [[Gryssuikerbekkie]] – ''[[Cyanomitra veroxii]]'' * [[Gryssysie]] – ''[[Estrilda perreini]]'' * [[Grystjeriktik]] – ''[[Parisoma layardi]]'' * [[Grysvlekpylstormvoël]] – ''[[Puffinus griseus]]'' * [[Gunningse janfrederik]] – ''[[Sheppardia gunningi]]'' == H == * [[Hadeda]] – ''[[Bostrychia hagedash]]'' * [[Halsbandparkiet]] – ''[[Psittacula krameri]]'' * [[Hamerkop]] – ''[[Scopus umbretta]]'' * [[Haringmeeu]] – ''[[Larus argentatus]]'' * [[Hartlaubse meeu]] – ''[[Chroicocephalus hartlaubii]]'' * [[Hererospekvreter]] – ''[[Namibornis herero]]'' * [[Hermanse rietsanger]] – ''[[Acrocephalus scirpaceus]]'' * [[Heuglinse janfrederik]] – ''[[Cossypha heuglini]]'' * [[Heuglinse meeu]] – ''[[Larus heuglini]]'' * [[Heuningvoël]] – groepnaam * [[Heuningwyser]] – groepnaam * [[Hoephoep]] – ''[[Upupa africana]]'' * [[Hoëveldklappertjie]] – ''[[Mirafra fasciolata]]'' * [[Hoëveldskaapwagter]] – ''[[Oenanthe pileata]]'' * [[Hofsanger]] – ''[[Phylloscopus ruficapillus]]'' * [[Horuswindswael]] – ''[[Apus horus]]'' * [[Houtkapper]] – groepnaam * [[Hudsonbaaigriet]] – ''[[Limosa haemastica]]'' * [[Huiltinktinkie]] – ''[[Cisticola lais]]'' * [[Huiskraai]] – ''[[Corvus splendens]]'' * [[Huismossie]] – ''[[Passer domesticus]]'' * [[Huisswael]] – ''[[Delichon urbica]]'' * [[Hyliota]] – groepnaam == I == * [[Ibis]] – groepnaam * [[Inaccessible-eilandriethaan]] – ''[[Atlantisia rogersi]]'' * [[Indiese geelneusalbatros]] – ''[[Thalassarche carteri]]'' * [[Indiese geelneusmalmok]] – ''[[Thalassarche carteri]]'' * [[Indiese spreeu]] – ''[[Acridotheres tristis]]'' * [[Isabellaskaapwagter]] – ''[[Oenanthe isabellina]]'' == J == * [[Jakkalsvoël]] – groepnaam * [[Jamesonse robbin]] – ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' * [[Jamesonse vuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' * [[Janfrederik]] – groepnaam * [[Jangroentjie]] – ''[[Nectarinia famosa]]'' * [[Jouaninse stormvoël]] – ''[[Bulweria fallax]]'' == K == * [[Kaalwangkatlagter]] – ''[[Turdoides gymnogenys]]'' * [[Kaalwangvalk]] – ''[[Polyboroides typus]]'' * [[Kaapse berglyster]] – ''[[Chaetops frenatus]]'' * [[Kaapse bosbontrokkie]] – ''[[Batis capensis]]'' * [[Kaapse fisant]] – ''[[Francolinus capensis]]'' * [[Kaapse flap]] – ''[[Euplectes capensis]]'' * [[Kaapse glasogie]] – ''[[Zosterops virens]]'' * [[Kaapse kanarie]] – ''[[Serinus canicollis]]'' * [[Kaapse kapokvoël]] – ''[[Anthoscopus minutus]]'' * [[Kaapse klappertjie]] – ''[[Mirafra apiata]]'' * [[Kaapse kliplyster]] – ''[[Monticola rupestris]]'' * [[Kaapse kwarteltjie]] – ''[[Turnix hottentottus]]'' * [[Kaapse ooruil]] – ''[[Bubo capensis]]'' * [[Kaapse pietjiekanarie]] – ''[[Crithagra totta]]'' * [[Kaapse rietsanger]] – ''[[Acrocephalus gracilirostris]]'' * [[Kaapse robbin]] – ''[[Lagonosticta rubricata]]'' * [[Kaapse slopeend]] – ''[[Anas smithii]]'' * [[Kaapse suikervoël]] – ''[[Promerops cafer]]'' * [[Kaapse tiptol]] – ''[[Pycnonotus capensis]]'' * [[Kaapse vleisanger]] – ''[[Bradypterus baboecala]]'' * [[Kaapse vuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta rubricata]]'' * [[Kaapse wewer]] – ''[[Ploceus capensis]]'' * [[Kakelaar]] – groepnaam * [[Kalaharipatrys]] – ''[[Scleroptila levaillantoides]]'' * [[Kalahariwipstert]] – ''[[Cercotrichas paena]]'' * [[Kalkoenibis]] – ''[[Geronticus calvus]]'' * [[Kalkoentjie]] – groepnaam * [[Kanarie]] – groepnaam * [[Kaneelborssanger]] – ''[[Euryptila subcinnamomea]]'' * [[Kaneelduif]] – ''[[Columba larvata]]'' * [[Kaneelrietsanger]] – ''[[Acrocephalus cinnamomeus]]'' * [[Kaokolangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda benguelensis]]'' * [[Kapokvoël]] – groepnaam * [[Kardinaalkwelea]] – ''[[Quelea cardinalis]]'' * [[Kardinaalspeg]] – ''[[Dendropicos fuscescens]]'' * [[Karoolangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda subcoronata]]'' * [[Karoolangstertjie]] – ''[[Prinia maculosa]]'' * [[Karoolewerik]] – ''[[Calendulauda albescens]]'' * [[Karoospekvreter]] – ''[[Cercomela schlegelii]]'' * [[Katakoeroe]] – groepnaam * [[Katlagter]] – groepnaam * [[Keilstert]] – groepnaam * [[Keilstertpylstormvoël]] – ''[[Puffinus pacificus]]'' * [[Keiserduiker]] – ''[[Phalacrocorax atriceps]]'' * [[Keiserpikkewyn]] – ''[[Aptenodytes forsteri]]'' * [[Kelkiewyn (voël)|Kelkiewyn]] – ''[[Pterocles namaqua]]'' * [[Kelpmeeu]] – ''[[Larus dominicanus]]'' * [[Kemphaan]] – ''[[Philomachus pugnax]]'' * [[Kentse strandkiewiet]] – ''[[Charadrius alexandrinus]]'' * [[Kerguelense stormvoël]] – ''[[Lugensa brevirostris]]'' * [[Kerguelenseeswael]] – ''[[Sterna virgata]]'' * [[Kerguelensterretjie]] – ''[[Sterna virgata]]'' * [[Kiewiet]] – groepnaam * [[Kimberleykoester]] – ''[[Anthus pseudosimilis]]'' * [[Klappertjie]] – groepnaam * [[Kleinblouoorglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis chloropterus]]'' * [[Kleinbloureier]] – ''[[Egretta caerulea]]'' * [[Kleinboskruiper]] – ''[[Phyllastrephus debilis]]'' * [[Kleinbostiptol]] – ''[[Phyllastrephus debilis]]'' * [[Kleinbruinseeswael]] – ''[[Anous tenuirostris]]'' * [[Kleinbruinsterretjie]] – ''[[Anous tenuirostris]]'' * [[Kleinbyvanger]] – ''[[Dicrurus ludwigii]]'' * [[Kleinbyvreter]] – ''[[Merops pusillus]]'' * [[Kleindobbertjie]] – ''[[Tachybaptus ruficollis]]'' * [[Kleinduikstormvoël]] – ''[[Pelacanoides georgicus]]'' * [[Kleinflamink]] – ''[[Phoenicopterus minor]]'' * [[Kleinfregatvoël]] – ''[[Fregata ariel]]'' * [[Kleingeelpootruiter]] – ''[[Tringa flavipes]]'' * [[Kleingeelvink]] – ''[[Ploceus intermedius]]'' * [[Kleinglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis nitens]]'' * [[Kleinheuningwyser]] – ''[[Indicator minor]]'' * [[Kleinjagarend]] – ''[[Aquila ayresii]]'' * [[Kleinjantjie]] – groepnaam * [[Kleinkoekoek]] – ''[[Cuculus poliocephalus]]'' * [[Kleinkoningriethaan]] – ''[[Porphyrio alleni]]'' * [[Kleinpeddie]] – ''[[Chionis minor]]'' * [[Kleinpelikaan]] – ''[[Pelecanus rufescens]]'' * [[Kleinpylstormvoël]] – ''[[Puffinus assimilis]]'' * [[Kleinriethaan]] – ''[[Porzana pusilla]]'' * [[Kleinrietreier]] – ''[[Ixobrychus minutus]]'' * [[Kleinrietsanger]] – ''[[Acrocephalus baeticatus]]'' * [[Kleinringnekstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius dubius]]'' * [[Kleinrooibandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris chalybeus]]'' * [[Kleinrooivalk]] – ''[[Falco naumanni]]'' * [[Kleinseeswael]] – ''[[Sterna albifrons]]'' * [[Kleinsingvalk]] – ''[[Melierax gabar]]'' * [[Kleinsperwer]] – ''[[Accipiter minullus]]'' * [[Kleinste klopkloppie]] – ''[[Cisticola ayresii]]'' * [[Kleinsterretjie]] – ''[[Sterna albifrons]]'' * [[Kleinstrandloper]] – ''[[Calidris minuta]]'' * [[Kleinstreepswael]] – ''[[Cecropis abyssinica]]'' * [[Kleinswartooievaar]] – ''[[Ciconia abdimii]]'' * [[Kleinswartrugmeeu]] – ''[[Larus fuscus]]'' * [[Kleinswartvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus lugubris]]'' * [[Kleinwaterhoender]] – ''[[Gallinula angulata]]'' * [[Kleinwindswael]] – ''[[Apus affinis]]'' * [[Kleinwitreier]] – ''[[Egretta garzetta]]'' * [[Kleinwulp]] – ''[[Numenius phaeopus]]'' * [[Klipfisant]] – ''[[Francolinus hartlaubi]]'' * [[Klipkoester]] – ''[[Anthus crenatus]]'' * [[Kliplyster]] – ''[[Monticola rupestris]]'' * [[Klipstreepkoppie]] – ''[[Emberiza tahapisi]]'' * [[Klopkloppie]] – groepnaam * [[Knobbeleend]] – ''[[Sarkidiornis melanotos]]'' * [[Knoet]] – ''[[Calidris canutus]]'' * [[Knopstertroofmeeu]] – ''[[Stercorarius pomarinus]]'' * [[Knopsterttroupant]] – ''[[Coracias spatulata]]'' * [[Knysnaloerie]] – ''[[Tauraco corythaix]]'' * [[Knysnaruigtesanger]] – ''[[Bradypterus sylvaticus]]'' * [[Knysnaspeg]] – ''[[Campethera notata]]'' * [[Koekoek]] – groepnaam * [[Koekoekvalk]] – ''[[Aviceda cuculoides]]'' * [[Koekoekvink]] – ''[[Anomalospiza imberbis]]'' * [[Koester (voël)|Koester]] – groepnaam * [[Kolgans]] – ''[[Alopochen aegyptiacus]]'' * [[Kolpensie]] – groepnaam * [[Koningalbatros]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Koningblousysie]] – ''[[Uraeginthus granatinus]]'' * [[Koningmalmok]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Koningpikkewyn]] – ''[[Aptenodytes patagonicus]]'' * [[Koningrooibekkie]] – ''[[Vidua macroura]]'' * [[Koningseeswael]] – ''[[Sterna maxima]]'' * [[Koningsterretjie]] – ''[[Sterna maxima]]'' * [[Koningweduweetjie]] – ''[[Vidua macroura]]'' * [[Koningweduweetjie]] – ''[[Vidua macroura]]'' * [[Konkoit]] – ''[[Telophorus viridis]]'' * [[Kopereend]] – ''[[Tadorna cana]]'' * [[Kopersuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris cupreus]]'' * [[Korhaan]] – groepnaam * [[Koringvoël]] – ''[[Plocepasser mahali]]'' * [[Kortbeksuikerbekkie]] – ''[[Anthreptes collaris]]'' * [[Kortkloulewerik]] – ''[[Certhilauda chuana]]'' * [[Kortstertflap]] – ''[[Euplectes axillaris]]'' * [[Kortstertkoester]] – ''[[Anthus brachyurus]]'' * [[Kortstertlaksman]] – ''[[Lanioturdus torquatus]]'' * [[Korttoonkliplyster]] – ''[[Monticola brevipes]]'' * [[Kortvlerktinktinkie]] – ''[[Cisticola brachypterus]]'' * [[Kraai]] – groepnaam * [[Kraanvoël]] – groepnaam * [[Kransaasvoël]] – ''[[Gyps coprotheres]]'' * [[Kransduif]] – ''[[Columba guinea]]'' * [[Kransswael]] – ''[[Hirundo fuligula]]'' * [[Kransvalk]] – ''[[Falco rupicolus]]'' * [[Krapvreter]] – ''[[Dromas ardeola]]'' * [[Kremetartlaksman]] – ''[[Eurocephalus anguitimens]]'' * [[Krombekstrandloper]] – ''[[Calidris ferruginea]]'' * [[Kroonarend]] – ''[[Stephanoaetus coronatus]]'' * [[Kroonkiewiet]] – ''[[Vanellus coronatus]]'' * [[Kruiper]] – groepnaam * [[Kuifeend]] – ''[[Aythya fuligula]]'' * [[Kuifkopboskraai]] – ''[[Ceratogymna brevis]]'' * [[Kuifkopdobbertjie]] – ''[[Podiceps cristatus]]'' * [[Kuifkopduiker]] – ''[[Phalacrocorax coronatus]]'' * [[Kuifkophoutkapper]] – ''[[Trachyphonus vaillantii]]'' * [[Kuifkopseeswael]] – ''[[Thalasseus bengalensis]]'' * [[Kuifkopsterretjie]] – ''[[Sterna bengalensis]]'' * [[Kuifkoptarentaal]] – ''[[Guttera edouardi]]'' * [[Kuifkopvisvanger]] – ''[[Alcedo cristata]]'' * [[Kwartel]] – groepnaam * [[Kwartelkoning]] – ''[[Crex crex]]'' * [[Kwarteltjie]] – groepnaam * [[Kwêkwêvoël]] – groepnaam * [[Kwelea]] – groepnaam * [[Kwêvoël]] – ''[[Corythaixoides concolor]]'' * [[Kwikkie]] – groepnaam == L == * [[Laeveldklappertjie]] – ''[[Mirafra rufocinnamomea]]'' * [[Laeveldnaguil]] – ''[[Caprimulgus fossii]]'' * [[Laeveldpatrys]] – ''[[Scleroptila shelleyi]]'' * [[Laksman]] – groepnaam * [[Lammergier]] – ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Landeryklopkloppie]] – ''[[Cisticola juncidis]]'' * [[Langbeenjakkalsvoël]] – ''[[Buteo rufinus]]'' * [[Langbeenkorhaan]] – ''[[Eupodotis melanogaster]]'' * [[Langbeklewerik]] – ''[[Certhilauda curvirostris]]'' * [[Langkuifarend]] – ''[[Lophaetus occipitalis]]'' * [[Langkuifloerie]] – ''[[Tauraco schalowi]]'' * [[Langkuifpikkewyn]] – ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' * [[Langstertflap]] – ''[[Euplectes progne]]'' * [[Langstertglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis mevesii]]'' * [[Langstertjie]] – groepnaam * [[Langstertkoekoek]] – ''[[Cercococcyx montanus]]'' * [[Langstertkoester]] – ''[[Anthus longicaudatus]]'' * [[Langstertlaksman]] – ''[[Corvinella melanoleuca]]'' * [[Langstertroofmeeu]] – ''[[Stercorarius longicaudus]]'' * [[Langtoon]] – groepnaam * [[Langtoonkliplyster]] – ''[[Monticola explorator]]'' * [[Langtoonstrandloper]] – ''[[Calidris subminuta]]'' * [[Langvlerkstormvoël]] – ''[[Pterodroma macroptera]]'' * [[Lawaaimakerjanfrederik]] – ''[[Cossypha dichroa]]'' * [[Laysan-albatros]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Laysan-malmok]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Lelkiewiet]] – ''[[Vanellus senegallus]]'' * [[Lelkraanvoël]] – ''[[Bugeranus carunculatus]]'' * [[Lelspreeu]] – ''[[Creatophora cinerea]]'' * [[Lemoenduif]] – ''[[Streptopelia senegalensis]]'' * [[Lewerik]] – groepnaam * [[Loeries|Loerie]] – groepnaam * [[Luapulatinktinkie]] – ''[[Cisticola luapula]]'' * [[Ludwigse pou]] – ''[[Neotis ludwigii]]'' * [[Luitinktinkie]] – ''[[Cisticola aberrans]]'' * [[Lyster]] – groepnaam * [[Lysternagtegaal]] – ''[[Luscinia luscinia]]'' == M == * [[Macaronipikkewyn]] – ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' * [[Madagaskarkoekoek]] – ''[[Cuculus rochii]]'' * [[Madagaskar-ralreier]] – ''[[Ardeola idae]]'' * [[Madeirastormswael]] – ''[[Oceanodroma castro]]'' * [[Magellaanpikkewyn]] – ''[[Spheniscus magellanicus]]'' * [[Mahem]] – ''[[Balearica regulorum]]'' * [[Makou]] – groepnaam * [[Makpou]] – ''[[Pavo cristatus]]'' * [[Malbaartjie]] – ''[[Puffinus griseus]]'' * [[Malgas]] – groepnaam * [[Malgassiese ralreier]] – ''[[Ardeola idae]]'' * [[Malmokke|Malmok]] – groepnaam * [[Manglietvisvanger]] – ''[[Halcyon senegaloides]]'' * [[Maraboe]] – ''[[Leptoptilos crumeniferus]]'' * [[Maricosuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris mariquensis]]'' * [[Maricovlieëvanger]] – ''[[Bradornis mariquensis]]'' * [[Marionwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila salvini]]'' * [[Mashonahyliota]] – ''[[Hyliota australis]]'' * [[Matsudairase stormswael]] – ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' * [[Meerswael]] – groepnaam * [[Mees]] – groepnaam * [[Meeu]] – groepnaam * [[Meitjie]] – ''[[Chrysococcyx klaas]]'' * [[Melba]] – groepnaam * [[Melbasysie]] – ''[[Pytilia melba]]'' * [[Mikstertbyvanger]] – ''[[Dicrurus adsimilis]]'' * [[Mikstertmeeu]] – ''[[Larus sabini]]'' * [[Miombogrysmees]] – ''[[Parus griseiventris]]'' * [[Miombo-rooibandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris manoensis]]'' * [[Moerasruiter]] – ''[[Tringa stagnatilis]]'' * [[Moeraswaterfiskaal]] – ''[[Laniarius bicolor]]'' * [[Mongoolse strandkiewiet]] – ''[[Charadrius mongolus]]'' * [[Monnikaasvoël]] – ''[[Necrosyrtes monachus]]'' * [[Monteirose neushoringvoël]] – ''[[Tockus monteiri]]'' * [[Mooimeisie]] – ''[[Chrysococcyx cupreus]]'' * [[Mosambiekbosbontrokkie]] – ''[[Batis soror]]'' * [[Mosambiekloerie]] – ''[[Tauraco livingstonii]]'' * [[Moskeeswael]] – ''[[Cecropis senegalensis]]'' * [[Mossie]] – groepnaam * [[Muiskleurvlieëvanger]] – ''[[Bradornis pallidus]]'' * [[Muiskleurwindswael]] – ''[[Apus bradfieldi]]'' * [[Muisvoël]] – groepnaam == N == * [[Nagtegaal]] – groepnaam * [[Nagtegaallyster]] – ''[[Luscinia luscinia]]'' * [[Naguil]] – groepnaam * [[Namakwaduif]] – ''[[Oena capensis]]'' * [[Namakwalangstertjie]] – ''[[Phragmacia substriata]]'' * [[Namakwalewerik]] – ''[[Spizocorys sclateri]]'' * [[Namakwaspeg]] – ''[[Dendropicos namaquus]]'' * [[Namakwasuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris fuscus]]'' * [[Namiblewerik]] – ''[[Ammomanopsis grayi]]'' * [[Nataljanfrederik]] – ''[[Cossypha natalensis]]'' * [[Natallyster]] – ''[[Zoothera guttata]]'' * [[Natalse fisant]] – ''[[Francolinus natalensis]]'' * [[Natalse naguil]] – ''[[Caprimulgus natalensis]]'' * [[Neddikie]] – ''[[Cisticola fulvicapilla]]'' * [[Nellie]] – groepnaam * [[Neushoringvoël]] – groepnaam * [[Nicholsonse koester]] – ''[[Anthus similis]]'' * [[Nightingale-streepkoppie]] – ''[[Nesospiza questi]]'' * [[Nikator]] – groepnaam * [[Nimmersat]] – ''[[Mycteria ibis]]'' * [[Njassaparkiet]] – ''[[Agapornis lilianae]]'' * [[Nonnetjie-eend]] – ''[[Dendrocygna viduata]]'' * [[Nonnetjie-uil]] – ''[[Tyto alba]]'' * [[Nuwejaarsvoël]] – groepnaam == O == * [[Olyfboomsanger]] – ''[[Hippolais olivetorum]]'' * [[Olyfboslaksman]] – ''[[Telophorus olivaceus]]'' * [[Olyfbyvreter]] – ''[[Merops superciliosus]]'' * [[Olyfkopwewer]] – ''[[Ploceus olivaceiceps]]'' * [[Olyflyster]] – ''[[Turdus olivaceus]]'' * [[Olyfsuikerbekkie]] – ''[[Cyanomitra olivacea]]'' * [[Ooievaar]] – groepnaam * [[Oopbekooievaar]] – ''[[Anastomus lamelligerus]]'' * [[Oostelike heuningwyser]] – ''[[Indicator meliphilus]]'' * [[Oostelike rooipootvalk]] – ''[[Falco amurensis]]'' * [[Rooistertsaadvretertjie|Oostelike saadbrekertjie]] – ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Oostelike sterretjie|Oostelike seeswael]] – ''[[Gelochelidon nilotica]]'' * [[Oostelike sterretjie]] – ''[[Sterna nilotica]]'' * [[Oosterse goue strandkiewiet]] – ''[[Pluvialis fulva]]'' * [[Oosterse stormswael]] – ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' * [[Oranjeborsberglyster]] – ''[[Chaetops aurantius]]'' * [[Oranjeborsboslaksman]] – ''[[Telophorus sulfureopectus]]'' * [[Oranjeborssuikerbekkie]] – ''[[Anthobaphes violacea]]'' * [[Oranjekeelkalkoentjie]] – ''[[Macronyx capensis]]'' * [[Oranjelyster]] – ''[[Zoothera gurneyi]]'' * [[Oranjevlerkmelba]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Oranjevlerksysie]] – ''[[Pytilia afra]]'' * [[Ovambosperwer]] – ''[[Accipiter ovampensis]]'' * [[Ovamboswartmees]] – ''[[Parus carpi]]'' * [[Overberglangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda brevirostris]]'' == P == * [[Paddavreter]] – groepnaam * [[Palmmôrelyster]] – ''[[Cichladusa arquata]]'' * [[Palmwindswael]] – ''[[Cypsiurus parvus]]'' * [[Palmwindswael]] – ''[[Cypsiurus parvus]]'' * [[Papegaai]] – groepnaam * [[Papegaaiduif]] – ''[[Treron calva]]'' * [[Bloukraanvoël|Paradyskraanvoël]] – ''[[Grus paradisea]]'' * [[Paradysvlieëvanger]] – ''[[Terpsiphone viridis]]'' * [[Parkiet]] – groepnaam * [[Patrys]] – groepnaam * [[Peddie]] – groepnaam * [[Pediunker]] – ''[[Procellaria cinerea]]'' * [[Pelikaan]] – groepnaam * [[Pêrelborsswael]] – ''[[Hirundo dimidiata]]'' * [[Persblouvinkie]] – ''[[Vidua wilsoni]]'' * [[Perskakelaar]] – ''[[Phoeniculus damarensis]]'' * [[Piek]] – groepnaam * [[Pienkbeklewerik]] – ''[[Spizocorys conirostris]]'' * [[Piepende tinktinkie]] – ''[[Cisticola pipiens]]'' * [[Piet-my-vrou]] – ''[[Cuculus solitarius]]'' * [[Piet-tjou-tjougrysmees]] – ''[[Parus afer]]'' * [[Pikkewyn]] – groepnaam * [[Pitta]] – groepnaam * [[Pou]] – groepnaam * [[Priritbosbontrokkie]] – ''[[Batis pririt]]'' * [[Purperbandsuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris bifasciatus]]'' * [[Pylstert]] – groepnaam * [[Pylsterteend]] – ''[[Anas acuta]]'' * [[Pylstertrooibekkie]] – ''[[Vidua regia]]'' * [[Pylstertweduweetjie]] – ''[[Vidua regia]]'' * [[Pylstertweduweetjie]] – ''[[Vidua regia]]'' * [[Pylstormvoël]] – ''[[Puffinus yelkouan]]'' * [[Pylvlekkatlagter]] – ''[[Turdoides jardineii]]'' == R == * [[Ralreier]] – ''[[Ardeola ralloides]]'' * [[Reier]] – groepnaam * [[Renostervoël]] – groepnaam * [[Reusenellie]] – ''[[Macronectes giganteus]]'' * [[Reuse-ooruil]] – ''[[Bubo lacteus]]'' * [[Reusereier]] – ''[[Ardea goliath]]'' * [[Reuseseeswael]] – ''[[Hydroprogne caspia]]'' * [[Reusesterretjie]] – ''[[Hydroprogne caspia]]'' * [[Reusevisvanger]] – ''[[Megaceryle maxima]]'' * [[Rietduiker]] – ''[[Phalacrocorax africanus]]'' * [[Riethaan]] – groepnaam * [[Ringnekpapegaai]] – ''[[Psittacula krameri]]'' * [[Ringnekparkiet]] – ''[[Psittacula krameri]]'' * [[Ringnekstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius hiaticula]]'' * [[Robbin]] – groepnaam * [[Roek]] – ''[[Corvus frugilegus]]'' * [[Roerdomp]] – ''[[Botaurus stellaris]]'' * [[Roeskopbyvreter]] – ''[[Merops boehmi]]'' * [[Roetseeswael]] – ''[[Sterna fuscata]]'' * [[Roetsterretjie]] – ''[[Sterna fuscata]]'' * [[Roetvalk]] – ''[[Falco concolor]]'' * [[Roofarend]] – ''[[Aquila rapax]]'' * [[Roofmeeu]] – groepnaam * [[Rooiassie]] – ''[[Amandava subflava]]'' * [[Rooibandstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius pallidus]]'' * [[Rooibekeend]] – ''[[Anas erythrorhyncha]]'' * [[Rooibekfisant]] – ''[[Francolinus adspersus]]'' * [[Rooibekkakelaar]] – ''[[Phoeniculus purpureus]]'' * [[Rooibeksysie|Rooibekkie]] – ''[[Estrilda astrild]]'' * [[Rooibekkwelea]] – ''[[Quelea quelea]]'' * [[Rooibeklyster]] – ''[[Turdus libonyanus]]'' * [[Rooibekneushoringvoël]] – ''[[Tockus erythrorhynchus]]'' * [[Rooibekpylstert]] – ''[[Phaethon aethereus]]'' * [[Rooibekrenostervoël]] – ''[[Buphagus erythrorhynchus]]'' * [[Rooibekvuurvinkie|Rooibekrobbin]] – ''[[Lagonosticta senegala]]'' * [[Rooibeksysie]] – ''[[Estrilda astrild]]'' * [[Rooibektiptol]] – ''[[Lioptilus nigricapillus]]'' * [[Rooibekvuurvinkie]] – ''[[Lagonosticta senegala]]'' * [[Rooiblestinker]] – ''[[Pogoniulus pusillus]]'' * [[Rooiborsbyvreter]] – ''[[Merops nubicoides]]'' * [[Rooiborsduif]] – ''[[Streptopelia senegalensis]]'' * [[Rooiborsgans]] – ''[[Branta ruficollis]]'' * [[Rooiborsjakkalsvoël]] – ''[[Buteo rufofuscus]]'' * [[Rooiborslaksman]] – ''[[Laniarius atrococcineus]]'' * [[Rooiborsruigtesanger]] – ''[[Bradypterus victorini]]'' * [[Rooiborsseeswael]] – ''[[Sterna dougallii]]'' * [[Rooiborssperwer]] – ''[[Accipiter rufiventris]]'' * [[Rooiborssterretjie]] – ''[[Sterna dougallii]]'' * [[Rooiborssuikerbekkie]] – ''[[Chalcomitra senegalensis]]'' * [[Rooiborssuikervoël]] – ''[[Promerops gurneyi]]'' * [[Rooiborsswael]] – ''[[Cecropis semirufa]]'' * [[Rooiborsvleikuiken]] – ''[[Sarothrura rufa]]'' * [[Rooibruinrietsanger]] – ''[[Acrocephalus rufescens]]'' * [[Rooihalsfraiingpoot]] – ''[[Phalaropus lobatus]]'' * [[Rooikeelbyvreter]] – ''[[Merops bullockoides]]'' * [[Rooikeelfisant]] – ''[[Francolinus afer]]'' * [[Rooikeelflap]] – ''[[Euplectes ardens]]'' * [[Rooikeelkoester]] – ''[[Anthus cervinus]]'' * [[Rooikeelkolpensie]] – ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' * [[Rooikeelreier]] – ''[[Egretta vinaceigula]]'' * [[Rooikeelrobbin]] – ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' * [[Rooikeelsuikerbekkie]] – ''[[Nectarinia senegalensis]]'' * [[Rooikopgans]] – ''[[Chloephaga rubidiceps]]'' * [[Rooikophoutkapper]] – ''[[Lybius torquatus]]'' * [[Rooikopkwelea]] – ''[[Quelea erythrops]]'' * [[Rooikoplewerik]] – ''[[Calandrella cinerea]]'' * [[Rooikopvink]] – ''[[Amadina erythrocephala]]'' * [[Rooikopwewer]] – ''[[Anaplectes melanotis]]'' * [[Rooikroonstompstert]] – ''[[Sylvietta ruficapilla]]'' * [[Rooikuifloerie]] – ''[[Musophaga rossae]]'' * [[Rooilewerik]] – ''[[Calendulauda burra]]'' * [[Rooineklewerik]] – ''[[Mirafra africana]]'' * [[Rooinekstrandloper]] – ''[[Calidris ruficollis]]'' * [[Rooinekswael]] – ''[[Cecropis daurica]]'' * [[Rooinekvalk]] – ''[[Falco chicquera]]'' * [[Rooioogtiptol]] – ''[[Pycnonotus nigricans]]'' * [[Rooioogtortelduif]] – ''[[Streptopelia decipiens]]'' * [[Rooioorlangstertjie]] – ''[[Malcorus pectoralis]]'' * [[Rooipensmees]] – ''[[Parus rufiventris]]'' * [[Rooipensreier]] – ''[[Ardeola rufiventris]]'' * [[Rooipootelsie]] – ''[[Himantopus himantopus]]'' * [[Rooipootmalgas]] – ''[[Sula sula]]'' * [[Rooipootruiter]] – ''[[Tringa totanus]]'' * [[Rooipylstert]] – ''[[Phaethon rubricauda]]'' * [[Rooireier]] – ''[[Ardea purpurea]]'' * [[Rooirugfret]] – ''[[Spermestes bicolor]]'' * [[Rooiruglaksman]] – ''[[Lanius collurio]]'' * [[Rooiruglewerik]] – ''[[Eremopterix leucotis]]'' * [[Rooirugrobbin]] – ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' * [[Rooirugsaadvretertjie]] – ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' * [[Rooirugstreepkoppie]] – ''[[Emberiza flaviventris]]'' * [[Rooistert]] – groepnaam * [[Rooistertmôrelyster]] – ''[[Cichladusa ruficauda]]'' * [[Rooistertrobbin]] – ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Rooistertsaadvretertjie]] – ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Rooistertvlieëvanger]] – ''[[Erythrocercus livingstonei]]'' * [[Rooitinktinkie]] – ''[[Cisticola rufilatus]]'' * [[Rooivalk]] – ''[[Falco rupicolus]]'' * [[Rooivink]] – ''[[Euplectes orix]]'' * [[Rooivlerkkwartelvinkie]] – ''[[Paludipasser locustella]]'' * [[Rooivlerkpatrys]] – ''[[Scleroptila levaillantii]]'' * [[Rooivlerksanger]] – ''[[Heliolais erythropterus]]'' * [[Rooivlerkspreeu]] – ''[[Onychognathus morio]]'' * [[Rooivlerksprinkaanvoël]] – ''[[Glareola pratincola]]'' * [[Rooivlerkstreepkoppie]] – ''[[Emberiza capensis]]'' * [[Rooivlerktjagra]] – ''[[Tchagra australis]]'' * [[Rooivlerktjagra]] – ''[[Tchagra australis]]'' * [[Rooiwangmuisvoël]] – ''[[Urocolius indicus]]'' * [[Rooiwangnaguil]] – ''[[Caprimulgus rufigena]]'' * [[Rooiwangparkiet]] – ''[[Agapornis roseicollis]]'' * [[Rooiwangstompstert]] – ''[[Sylvietta whytii]]'' * [[Rooiwangtinktinkie]] – ''[[Cisticola erythrops]]'' * [[Rooiwangwoudsysie]] – ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' * [[Rooskeelkalkoentjie]] – ''[[Macronyx ameliae]]'' * [[Rooskeelkolpensie]] – ''[[Hypargos margaritatus]]'' * [[Rooskeelrobbin]] – ''[[Hypargos margaritatus]]'' * [[Roosspreeu]] – ''[[Pastor roseus]]'' * [[Rotsvoël]] – ''[[Achaetops pycnopygius]]'' * [[Ruddse kleinjantjie]] – ''[[Apalis ruddi]]'' * [[Ruigtesanger]] – ''[[Bradypterus barratti]]'' * [[Ruiter]] – groepnaam * [[Rüppellaasvoël]] – ''[[Gyps rueppellii]]'' == S == * [[Saadvretertjie]] – groepnaam * [[Saalbekooievaar]] – ''[[Ephippiorhynchus senegalensis]]'' * [[Sabotalewerik]] – ''[[Calendulauda sabota]]'' * [[Salvinalbatros]] – ''[[Thalassarche salvini]]'' * [[Salvinamalmok]] – ''[[Thalassarche salvini]]'' * [[Salvinse walvisvoël]] – ''[[Pachyptila salvini]]'' * [[Sandpatrys]] – groepnaam * [[Sanger]] – groepnaam * [[Savannepapegaai]] – ''[[Poicephalus fuscicollis]]'' * [[Seeduifstormvoël]] – ''[[Daption capense]]'' * [[Seeswael]] – groepnaam * [[Sekretarisvoël]] – ''[[Sagittarius serpentarius]]'' * [[Senegalvleiloerie]] – ''[[Centropus senegalensis]]'' * [[Silwerstormvoël]] – ''[[Fulmarus glacialoides]]'' * [[Singende tinktinkie]] – ''[[Cisticola cantans]]'' * [[Singswaan]] – ''[[Cygnus cygnus]]'' * [[Sitrienkwikkie]] – ''[[Motacilla citreola]]'' * [[Skaapwagter]] – groepnaam * [[Skaarswindswael]] – ''[[Schoutedenapus myoptilus]]'' * [[Skerpbekheuningvoël]] – ''[[Prodotiscus regulus]]'' * [[Skoorsteenveër]] – ''[[Threskiornis aethiopicus]]'' * [[Skopsuil]] – ''[[Otus senegalensis]]'' * [[Slanghalsvoël]] – ''[[Anhinga rufa]]'' * [[Slangverklikker]] – ''[[Cercotrichas coryphoeus]]'' * [[Sneeubal]] – ''[[Dryoscopus cubla]]'' * [[Sneeuwitreier]] – ''[[Egretta thula]]'' * [[Snip]] – groepnaam * [[Somereend]] – ''[[Anas querquedula]]'' * [[Souzase laksman]] – ''[[Lanius souzae]]'' * [[Speg]] – groepnaam * [[Spekvreter]] – groepnaam * [[Sperwer]] – groepnaam * [[Spitsstertglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis acuticaudus]]'' * [[Spookvoël]] – ''[[Malaconotus blanchoti]]'' * [[Spoorvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus spinosus]]'' * [[Spotlewerik]] – ''[[Mirafra cheniana]]'' * [[Spotsanger]] – ''[[Hippolais icterina]]'' * [[Spotsanger|Spotvoël]] – ''[[Hippolais icterina]]'' * [[Spreeu]] – groepnaam * [[Sprinkaansanger]] – ''[[Locustella fluviatilis]]'' * [[Sprinkaanvoël]] – groepnaam * [[Staalblouvinkie]] – ''[[Vidua chalybeata]]'' * [[Steenloper]] – ''[[Arenaria interpres]]'' * [[Stekelkophelmlaksman]] – ''[[Prionops scopifrons]]'' * [[Stekelstert]] – groepnaam * [[Steppe-arend]] – ''[[Aquila nipalensis]]'' * [[Sterretjie]] – groepnaam * [[Stierlingse sanger]] – ''[[Calamonastes stierlingi]]'' * [[Stompstert]] – groepnaam * [[Stormswael]] – groepnaam * [[Stormvoël]] – groepnaam * [[Strandkiewiet]] – groepnaam * [[Strandloper]] – groepnaam * [[Streepborsvleikuiken]] – ''[[Sarothrura boehmi]]'' * [[Streepkopkanarie]] – ''[[Crithagra gularis]]'' * [[Streepkoppie]] – groepnaam * [[Streepwangtiptol]] – ''[[Andropadus milanjensis]]'' * [[Streepwangwillie]] – ''[[Andropadus milanjensis]]'' * [[Suidelike swie]] – ''[[Coccopygia melanotis]]'' * [[Suidelike waterfiskaal]] – ''[[Laniarius ferrugineus]]'' * [[Suidelike swie|Suidelikesysie]] – ''[[Coccopygia melanotis]]'' * [[Suidpoolroofmeeu]] – ''[[Catharacta maccormicki]]'' * [[Suikerbekkie]] – groepnaam * [[Suikervoël]] – groepnaam * [[Swaan]] – groepnaam * [[Swael]] – groepnaam * [[Swaelstertbyvreter]] – ''[[Merops hirundineus]]'' * [[Swaelstertstormswael]] – ''[[Oceanodroma leucorhoa]]'' * [[Swartaasvoël]] – ''[[Torgos tracheliotos]]'' * [[Swartbandlangstertjie]] – ''[[Prinia flavicans]]'' * [[Swartbekkakelaar]] – ''[[Rhinopomastus cyanomelas]]'' * [[Swartbekpylstormvoël]] – ''[[Puffinus puffinus]]'' * [[Swartberglyster]] – ''[[Pinarornis plumosus]]'' * [[Swartblestinker]] – ''[[Pogoniulus bilineatus]]'' * [[Swartborsslangarend]] – ''[[Circaetus pectoralis]]'' * [[Swarteend]] – ''[[Anas sparsa]]'' * [[Swarthelmlaksman]] – ''[[Prionops retzii]]'' * [[Swartkatakoeroe]] – ''[[Campephaga flava]]'' * [[Swartkeelgeelvink]] – ''[[Ploceus velatus]]'' [[Lêer:Dottergele wever Ploceus vitellinus Jos Zwarts.tif|duimnael|360px|Dottergele wever]] * [[Swartkoekoek]] – ''[[Cuculus clamosus]]'' * [[Swartkopalbatros]] – ''[[Phoebetria palpebrata]]'' * [[Swartkopkanarie]] – ''[[Alario alario]]'' * [[Swartkopkleinjantjie]] – ''[[Apalis melanocephala]]'' * [[Swartkopmalmok]] – ''[[Phoebetria palpebrata]]'' * [[Swartkopmees]] – ''[[Parus rufiventris]]'' * [[Swartkopmeeu]] – ''[[Larus ridibundus]]'' * [[Swartkopreier]] – ''[[Ardea melanocephala]]'' * [[Swartkopseeswael]] – ''[[Anous minutus]]'' * [[Swartkopsterretjie]] – ''[[Anous minutus]]'' * [[Swartkoptjagra]] – ''[[Antichromus anchietae]]'' * [[Swartkopwielewaal]] – ''[[Oriolus larvatus]]'' * [[Swartkorhaan]] – ''[[Eupodotis afra]]'' * [[Swartkraai]] – ''[[Corvus capensis]]'' * [[Swartkroonpylstormvoël]] – ''[[Puffinus lherminieri]]'' * [[Swartkroonsanger]] – ''[[Sylvia atricapilla]]'' * [[Swartkroonseeswael]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartkroonsterretjie]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartkroontjagra]] – ''[[Tchagra senegala]]'' * [[Swartmeerswael]] – ''[[Chlidonias niger]]'' * [[Swartnekdobbertjie]] – ''[[Podiceps nigricollis]]'' * [[Swartnekseeswael]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartneksterretjie]] – ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Swartnekswaan]] – ''[[Cygnus melancoryphus]]'' * [[Swartoogboslaksman]] – ''[[Telophorus nigrifrons]]'' * [[Swartoogsysie]] – ''[[Estrilda thomensis]]'' * [[Swartoogtiptol]] – ''[[Pycnonotus barbatus]]'' * [[Swartoorkanarie]] – ''[[Crithagra mennelli]]'' * [[Swartoorlewerik]] – ''[[Eremopterix australis]]'' * [[Swartpensglansspreeu]] – ''[[Lamprotornis corruscus]]'' * [[Swartpensstormswael]] – ''[[Fregetta tropica]]'' * [[Swartpenssuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris shelleyi]]'' * [[Swartpiek]] – ''[[Myrmecocichla formicivora]]'' * [[Swartpootbrandervoël]] – ''[[Rissa tridactyla]]'' * [[Swartpootstormswael]] – ''[[Hydrobates pelagicus]]'' * [[Swartreier]] – ''[[Egretta ardesiaca]]'' * [[Swartriethaan]] – ''[[Amaurornis flavirostra]]'' * [[Swartrugalbatros]] – ''[[Thalassarche melanophrys]]'' * [[Swartrugkwarteltjie]] – ''[[Turnix nanus]]'' * [[Swartrugmalmok]] – ''[[Thalassarche melanophrys]]'' * [[Swartrugmeeu]] – ''[[Larus dominicanus]]'' * [[Swartrugtinktinkie]] – ''[[Cisticola galactotes]]'' * [[Swartsaagvlerkswael]] – ''[[Psalidoprocne holomelaena]]'' * [[Swartskouernaguil]] – ''[[Caprimulgus nigriscapularis]]'' * [[Swartsperwer]] – ''[[Accipiter melanoleucus]]'' * [[Swartsterretjie]] – ''[[Chlidonias niger]]'' * [[Swartstertgriet]] – ''[[Limosa limosa]]'' * [[Swartstertwalvisvoël]] – ''[[Pachyptila turtur]]'' * [[Swartsuikerbekkie]] – ''[[Chalcomitra amethystina]]'' * [[Swarttobie]] – ''[[Haematopus moquini]]'' * [[Swartvleiloerie]] – ''[[Centropus grillii]]'' * [[Swartvlerkkoningalbatros]] – ''[[Diomedea sanfordi]]'' * [[Swartvlerkkoningmalmok]] – ''[[Diomedea sanfordi]]'' * [[Swartvlerkkorhaan]] – ''[[Afrotis afra]]'' * [[Swartvlerksprinkaanvoël]] – ''[[Glareola nordmanni]]'' * [[Swartvlieëvanger]] – ''[[Melaenornis pammelaina]]'' * [[Swartwangalbatros]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Swartwangkatlagter]] – ''[[Turdoides melanops]]'' * [[Swartwangmalmok]] – ''[[Phoebastria immutabilis]]'' * [[Swartwangparkiet]] – ''[[Agapornis nigrigenis]]'' * [[Swartwangsysie]] – ''[[Estrilda erythronotos]]'' * [[Swartwindswael]] – ''[[Apus barbatus]]'' * [[Swartwou]] – ''[[Milvus migrans]]'' * [[Swempie]] – ''[[Francolinus coqui]]'' * [[Swerfvalk]] – ''[[Falco peregrinus]]'' * [[Swie]] – groepnaam * [[Swinhoestormswael]] – ''[[Oceanodroma monorhis]]'' * [[Sysie]] – groepnaam == T == * [[Taanborsstrandloper]] – ''[[Tryngites subruficollis]]'' * [[Taitavalk]] – ''[[Falco fasciinucha]]'' * [[Tanzaniese speg]] – ''[[Campethera scriptoricauda]]'' * [[Tarentaal]] – groepnaam * [[Teeleend]] – ''[[Anas capensis]]'' * [[Temminckse strandloper]] – ''[[Calidris temminckii]]'' * [[Terekruiter]] – ''[[Xenus cinereus]]'' * [[Tinker]] – groepnaam * [[Tinktinkie]] – groepnaam * [[Tiptol]] – groepnaam * [[Tjagra]] – groepnaam * [[Tjeriktik]] – groepnaam * [[Tobie]] – groepnaam * [[Toringvalk]] – ''[[Falco tinnunculus]]'' * [[Trekdrawwertjie]] – ''[[Cursorius temminckii]]'' * [[Trekduiker]] – ''[[Phalacrocorax capensis]]'' * [[Tristangrootalbatros]] – ''[[Diomedea dabbenena]]'' * [[Tristangrootmalmok]] – ''[[Diomedea dabbenena]]'' * [[Tristanlyster]] – ''[[Nesocichla eremita]]'' * [[Tristanstreepkoppie]] – ''[[Nesospiza acunhae]]'' * [[Tropiese kleinpylstormvoël]] – ''[[Puffinus bailloni]]'' * [[Tropiese saagvlerkswael]] – ''[[Psalidoprocne pristoptera]]'' * [[Tropiese swie]] – ''[[Coccopygia quartinia]]'' * [[Tropiese waterfiskaal]] – ''[[Laniarius aethiopicus]]'' * [[Tropiese swie|Tropiesesysie]] – ''[[Coccopygia quartinia]]'' * [[Troupant]] – groepnaam * [[Tuinduif]] – ''[[Columba livia]]'' * [[Tuinsanger]] – ''[[Sylvia borin]]'' == U == * [[Uil]] – groepnaam == V == * [[Vaalbruinlewerik]] – ''[[Calendulauda africanoides]]'' * [[Vaalkoester]] – ''[[Anthus vaalensis]]'' * [[Vaalkorhaan]] – ''[[Eupodotis vigorsii]]'' * [[Vaalrivierlewerik]] – ''[[Spizocorys fringillaris]]'' * [[Vaalskaapwagter]] – ''[[Oenanthe isabellina]]'' * [[Vaalstrandkiewiet]] – ''[[Charadrius marginatus]]'' * [[Vaalstreepkoppie]] – ''[[Emberiza impetuani]]'' * [[Valk]] – groepnaam * [[Veereier]] – ''[[Bubulcus ibis]]'' * [[Veldpou]] – ''[[Neotis denhami]]'' * [[Versamelvoël]] – ''[[Philetairus socius]]'' * [[Vink]] – groepnaam * [[Vinkie]] – groepnaam * [[Visarend]] – ''[[Haliaeetus vocifer]]'' * [[Visuil]] – ''[[Scotopelia peli]]'' * [[Visvalk]] – ''[[Pandion haliaetus]]'' * [[Visvanger]] – groepnaam * [[Vlaktespekvreter]] – ''[[Cercomela sinuata]]'' * [[Vlaktelewerik]] – ''[[Chersomanes albofasciata]]'' * [[Vleikuiken]] – groepnaam * [[Vleiloerie]] – groepnaam * [[Vleitinktinkie]] – ''[[Cisticola tinniens]]'' * [[Vleitjagra]] – ''[[Antichromus anchietae]]'' * [[Vlei-uil]] – ''[[Asio capensis]]'' * [[Vleivalk]] – groepnaam * [[Vlermuisvalk]] – ''[[Macheiramphus alcinus]]'' * [[Vlieëvanger]] – groepnaam * [[Volstruis]] – ''[[Struthio camelus]]'' * [[Vuurkopvink]] – ''[[Euplectes hordeaceus]]'' * [[Vuurvinkie]] – groepnaam == W == * [[Waaierstertvlieëvanger]] – ''[[Myioparus plumbeus]]'' * [[Wagter]] – groepnaam * [[Wahlbergse arend]] – ''[[Aquila wahlbergi]]'' * [[Walvisvoël]] – groepnaam * [[Waterdikkop]] – ''[[Burhinus vermiculatus]]'' * [[Waterfiskaal]] – groepnaam * [[Waterhoender]] – groepnaam * [[Waterploeër]] – ''[[Rynchops flavirostris]]'' * [[Watertrapper]] – ''[[Podica senegalensis]]'' * [[Weduweetjie]] – groepnaam * [[Weskuslangbeklewerik]] – ''[[Certhilauda curvirostris]]'' * [[Wespedief]] – ''[[Pernis apivorus]]'' * [[Westelike kusreier]] – ''[[Egretta gularis]]'' * [[Westelike rooipootvalk]] – ''[[Falco vespertinus]]'' * [[Wewer]] – groepnaam * [[Wielewaal]] – groepnaam * [[Wildemakou]] – ''[[Plectropterus gambensis]]'' * [[Wildeposduif]] – ''[[Columba livia]]'' * [[Willie]] – groepnaam * [[Wimpelvlerknaguil]] – ''[[Macrodipteryx vexillarius]]'' * [[Windswael]] – groepnaam * [[Wipstert]] – groepnaam * [[Witaasvoël]] – ''[[Gypohierax angolensis]]'' * [[Witbaardsterretjie|Witbaardmeerswael]] – ''[[Chlidonias hybrida]]'' * [[Witbaardsterretjie]] – ''[[Chlidonias hybridus]]'' * [[Witborsduifie]] – ''[[Turtur tympanistria]]'' * [[Witborsduiker]] – ''[[Phalacrocorax carbo]]'' * [[Witborsjakkalsvoël]] – ''[[Buteo augur]]'' * [[Witborskatakoeroe]] – ''[[Coracina pectoralis]]'' * [[Witborskraai]] – ''[[Corvus albus]]'' * [[Witborslyster]] – ''[[Alethe fuelleborni]]'' * [[Witborspaddavreter]] – ''[[Circus macrourus]]'' * [[Witborsspreeu]] – ''[[Cinnyricinclus leucogaster]]'' * [[Witborsvleivalk]] – ''[[Circus macrourus]]'' * [[Witborswoudlyster]] – ''[[Pseudalethe fuelleborni]]'' * [[Witbrouvleiloerie]] – ''[[ Centropus superciliosus]]'' * [[Witgatruiter]] – ''[[Tringa ochropus]]'' * [[Witgatspreeu]] – ''[[Spreo bicolor]]'' * [[Witgesigstormswael]] – ''[[Pelagodroma marina]]'' * [[Withalsbosduif]] – ''[[Columba delegorguei]]'' * [[Withalskraai]] – ''[[Corvus albicollis]]'' * [[Withalssprinkaanvoël]] – ''[[Glareola nuchalis]]'' * [[Withalsvlieëvanger]] – ''[[Ficedula albicollis]]'' * [[Withelmlaksman]] – ''[[Prionops plumatus]]'' * [[Witkatlagter]] – ''[[Turdoides bicolor]]'' * [[Witkeelalariovink]] – ''[[Alario leucolaema]]'' * [[Witkeelbyvreter]] – ''[[Merops albicollis]]'' * [[Witkeeljanfrederik]] – ''[[Cossypha humeralis]]'' * [[Witkeelkanarie]] – ''[[Serinus albogularis]]'' * [[Witkeelmossie]] – ''[[Passer griseus]]'' * [[Witkeelsanger]] – ''[[Sylvia communis]]'' * [[Witkeelswael]] – ''[[Hirundo albigularis]]'' * [[Witkenpylstormvoël]] – ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Witkoljanfrederik]] – ''[[Pogonocichla stellata]]'' * [[Witkoluil]] – ''[[Glaucidium perlatum]]'' * [[Witkopaasvoël]] – ''[[Aegypius occipitalis]]'' * [[Witkopkiewiet]] – ''[[Vanellus albiceps]]'' * [[Witkopsaagvlerkswael]] – ''[[Psalidoprocne albiceps]]'' * [[Witkopstormvoël]] – ''[[Pterodroma lessonii]]'' * [[Witkroonalbatros]] – ''[[Thalassarche bulleri]]'' * [[Witkroonmalmok]] – ''[[Thalassarche bulleri]]'' * [[Witkruisarend]] – ''[[Aquila verreauxii]]'' * [[Witkruiskatlagter]] – ''[[Turdoides hartlaubii]]'' * [[Witkruismuisvoël]] – ''[[Colius colius]]'' * [[Witkruispaddavreter]] – ''[[Circus maurus]]'' * [[Witkruissperwer]] – ''[[Melierax gabar]]'' * [[Witkruisvleivalk]] – ''[[Circus maurus]]'' * [[Witkruiswindswael]] – ''[[Apus caffer]]'' * [[Witliesbosbontrokkie]] – ''[[Batis molitor]]'' * [[Witmalgas]] – ''[[Morus capensis]]'' * [[Witooievaar]] – ''[[Ciconia ciconia]]'' * [[Witoorhoutkapper]] – ''[[Stactolaema leucotis]]'' * [[Witoorpikkewyn]] – ''[[Pygoscelis papua]]'' * [[Witpelikaan]] – ''[[Pelecanus onocrotalus]]'' * [[Witpenskorhaan]] – ''[[Eupodotis senegalensis]]'' * [[Witpensstekelstert]] – ''[[Neafrapus boehmi]]'' * [[Witpensstormswael]] – ''[[Fregetta grallaria]]'' * [[Witpenssuikerbekkie]] – ''[[Cinnyris talatala]]'' * [[Witpensvlieëvanger]] – ''[[Bias musicus]]'' * [[Witpensvlieëvanger]] – ''[[Bias musicus]]'' * [[Witpenswindswael]] – ''[[Tachymarptis melba]]'' * [[Witpootblouvinkie]] – ''[[Vidua purpurascens]]'' * [[Witpylstert]] – ''[[Phaethon lepturus]]'' * [[Witrugaasvoël]] – ''[[Gyps africanus]]'' * [[Witrugeend]] – ''[[Thalassornis leuconotus]]'' * [[Witrugnagreier]] – ''[[Gorsachius leuconotus]]'' * [[Witrugstrandloper]] – ''[[Calidris fuscicollis]]'' * [[Witstertvlieëvanger]] – ''[[Elminia albonotata]]'' * [[Witstormvoël]] – ''[[Pagodroma nivea]]'' * [[Witvlerkflap]] – ''[[Euplectes albonotatus]]'' * [[Witvlerkkanarie]] – ''[[Serinus leucopterus]]'' * [[Witvlerkkiewiet]] – ''[[Vanellus crassirostris]]'' * [[Witvlerkkoningalbatros]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Witvlerkkoningmalmok]] – ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Witvlerkkorhaan]] – ''[[Afrotis afraoides]]'' * [[Witvlerkmeerswael]] – ''[[Chlidonias leucopterus]]'' * [[Witvlerkmeerswael]] – ''[[Chlidonias leucopterus]]'' * [[Witvlerksterretjie]] – ''[[Chlidonias leucopterus]]'' * [[Witvlerkvleikuiken]] – ''[[Sarothrura ayresi]]'' * [[Witwangseeswael]] – ''[[Sterna repressa]]'' * [[Witwangsterretjie]] – ''[[Sterna repressa]]'' * [[Witwangstormswael]] – ''[[Pelagodroma marina]]'' * [[Witwanguil]] – ''[[Otus leucotis]]'' * [[Woestynklopkloppie]] – ''[[Cisticola aridulus]]'' * [[Woestynkorhaan]] – ''[[Eupodotis rueppellii]]'' * [[Woestynlewerik]] – ''[[Eremalauda starki]]'' * [[Woestynspekvreter]] – ''[[Cercomela tractrac]]'' * [[Wolnekooievaar]] – ''[[Ciconia episcopus]]'' * [[Woodwardse bosbontrokkie]] – ''[[Batis fratrum]]'' * [[Wou]] – groepnaam * [[Woudapie]] – ''[[Ixobrychus minutus]]'' * [[Woudlangstertjie]] – ''[[Oreophilais robertsi]]'' * [[Woudpapegaai]] – ''[[Poicephalus robustus]]'' * [[Wulpe|Wulp]] – groepnaam == Sien ook == * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)]] * [[Newman se Voëls van Suider-Afrika]] * [[Sasol Voëls van Suider-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van voëls]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Voels, alfabeties]] tveav0oyro9nmwhishdm32aqd3sbsru 0 5772 2717198 2582059 2024-11-20T10:34:49Z Aliwal2012 39067 /* Sterftes */ 2717198 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} '''1 November''' is die 305ste dag van die jaar (306ste in [[Skrikkeljaar|skrikkeljare]]) in die [[Gregoriaanse kalender]], met nog 60 dae oor. == Gebeure == [[Lêer:Creation of Adam.jpg|duimnael|links|180px|Die skepping van Adam in die [[Sixtynse kapel]] uitgebeeld.]] * [[837]] – [[Pous Gregorius IV]] stel Allerheilige feesdag in. * [[1503]] – [[Pous Julius II]] volg [[Pous Pius III]] op as [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]]. * [[1512]] – Die [[plafon van die Sixtynse kapel]], deur [[Michelangelo]] geskilder, word vir die eerste keer aan die publiek ten toon gestel. * [[1521]] – Die [[Straat van Magellaan]], die seestraat net suid van die [[Suid-Amerika]]anse vasteland wat die [[Stille Oseaan|Stille-]] en die [[Atlantiese Oseaan|Atlantiese Oseane]] met mekaar verbind, word vir die eerste keer deur [[Ferdinand Magellaan]] deurvaar. * [[1604]] – Die tragedie van [[William Shakespeare]], [[Othello]], word vir die eerste keer by die [[Paleis van Whitehall]] in [[Londen]] opgevoer. * [[1610]] – [[Pous Paulus V]] verklaar Charles Borromeo heilig. * [[1611]] – Die romantiese komedie van William Shakespeare, ''[[The Tempest]]'', word vir die eerste keer by die Whitehall Paleis in [[Londen]] opgevoer. * [[1658]] – [[Pous Alexander VII]] verklaar Thomas van Villanova heilig. * [[1683]] – Die [[Groot-Brittanje|Britse]] kroonkolonie van [[New York]] word onderverdeel in 12 [[graafskap]]pe. * [[1745]] – [[Pous Benedictus XIV]] publiseer ''Vix Pervenit'' oor woekerwins en ander oneerlike wins. * [[1755]] – [[Lissabon]] in [[Portugal]] word vernietig deur ’n geweldige [[aardbewing]] en [[tsunami]]. Na raming het tussen sestig- tot negentigduisend mense gesterf. * [[1765]] – Die Britse Parlement vaardig die Seëlwet uit in die 13 kolonies om die [[Britse Koningkryk|Britse]] militêre aksies in [[Noord-Amerika]] te help finansier. * [[1800]] – Die [[President van die Verenigde State van Amerika|Amerikaanse president]], [[John Adams]], neem sy intrek in die presidensiële woning, alombekend as die [[Withuis]]. * [[1848]] – Die eerste mediese skool vir vroue (''Boston Female Medical School'') open in [[Boston]], [[Massachusetts]]. * [[1859]] – Sardinië-Frankryk en [[Oostenryk]] teken 'n vredesooreenkoms in [[Zürich]] * [[1861]] – [[Amerikaanse Burgeroorlog]]: Die President van die V.S.A., [[Abraham Lincoln]], stel George McClellan aan as bevelvoerder van die [[Verenigde State van Amerika|Unie]] weermag. Hy vervang Winfield Scott, reeds in gevorderde leeftyd. * [[1876]] – [[Nieu-Seeland]] se provinsiale regeringstelsel word gestaak. * [[1894]] – Die [[Rusland|Russiese]] Tsaar [[Aleksander III van Rusland|Aleksander III]] sterf en word deur sy seun [[Nikolaas II van Rusland|Nikolaas II]] opgevolg. * [[1902]] – By [[Glentana]] word 'n [[droogdok]] bo-op 'n skerp rots neergesit, die [[Doks van Glentana]]. * [[1914]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: Die [[Slag van Coronel]] vind plaas. Dit is die eerste Britse nederlaag van diè [[oorlog]]. * [[1918]] – Noord-Jemen word van die [[Ottomaanse Ryk]] onafhanklik. * [[1918]] – ’n Treinongeluk in [[New York Stad|New York]] eis die lewens van 93 mense. * [[1922]] – Die [[Ottomaanse Ryk]] kom tot ’n einde toe die laaste sultan, [[Mehmet VI]], abdikeer. * [[1943]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: Operasie Goodtime word van stapel gestuur met die Amerikaanse inval te Bouganville in die [[Solomon-eilande]]. * [[1950]] – Die NG gemeente [[Marondera]] as Marandellas in die huidige [[Zimbabwe]] gestig. * [[1950]] – [[Pous Pius XII]] verkondig die dogma van [[Maria]] se hemelopneming. * [[1950]] – Sluipmoordpoging van die [[Puerto Rico|Puerto Rikaanse]] nasionaliste Griselio Torresola en Oscar Collazo op die [[President van die Verenigde State]], [[Harry S. Truman]]. * [[1952]] – Operation Ivy: Die VSA se eerste suksesvolle [[Kernwapen|waterstofbomontploffing]] met die kodenaam “Mike” [“m” vir megaton], te Eniwetok-eiland op die [[Bikini-atol]] in die [[Stille Oseaan]]. * [[1954]] – Die Front de Libération Nationale begin die Algerynse Onafhanklikheidsoorlog teen [[Frankryk|Franse]] heerskappy, met guerrilla-aanvalle in verskeie dele van [[Algerië]]. * [[1955]] – ’n [[United Airlines]] [[Vliegtuig|DC-6B]] ontplof midde-in vlug en stort te Longmont, [[Colorado]] neer, met 44 insittendes wat te sterwe kom. * 1955 – Die [[Viëtnamoorlog]] breek tussen die Noord- en Suid-Viëtnamese weermagte uit. * [[1960]] – Die Amerikaanse president, [[John F. Kennedy]], stel sy idee van ’n vredeskorps bekend tydens sy verkiesingsveldtog. * [[1963]] – Die Arecibo-observatorium, met die wêreld se grootste [[radioteleskoop]], word amptelik in gebruik geneem in Arecibo, [[Puerto Rico]]. * [[1969]] – Na sewe jaar aan die bopunt van die gewildheidsleer, bereik [[Elvis Presley]] se liedjie ''Suspicious Minds'' die nommer een-posisie op ''Billboard Music'' se trefferlys. * [[1973]] – Watergateskandaal: Leon Jaworski word aangestel as die nuwe spesiale aanklaer vir die Watergate-ondersoek. * [[1981]] – [[Antigua en Barbuda]] verkry hulle onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] van Brittanje. * [[1993]] – Die Maastrichtverdrag tree in werking en die [[Europese Unie]] word amptelik gestig. * [[1998]] – Die Europese Hof vir Menseregte word ingestel. * 1998 – [[Proteas|Suid-Afrika]] wen die eindstryd van die [[Kampioenetrofee 1998|eerste Kampioenetrofee]] in [[Bangladesj]] met vier paaltjies teen [[Wes-Indiese nasionale krieketspan|Wes-Indië]]. == Geboortes == * [[1672]] – [[Guillaume Chenu de Chalezac]], Franse avonturier († [[1731]]). * [[1778]] – Gustav IV Adolf van Swede († [[1837]]). * [[1798]] – Sir Benjamin Guinness, Ierse bierbrouer en filantroop († [[1868]]). * [[1801]] – Vincenzo Bellini, Italiaanse komponis († [[1835]]). * [[1835]] – Sir [[George Pomeroy Colley]], 'n Britse soldaat en Goewerneur van Natal, sterf tydens die [[Slag van Majuba]] († [[1881]]). * [[1855]] – [[Folkert Wilko Hesse]], Suid-Afrikaanse argitek van Nederlandse herkoms († [[1923]]). * [[1864]] – [[Prinses Elisabeth van Hesse-Darmstadt]], vrou van [[groothertog Sergei Aleksandrowitsj van Rusland]] († [[1918]]). * [[1867]] – Dr. [[Hendrik Petrus van der Merwe]], Afrikaanse kerkleier († [[1926]]). * [[1871]] – Stephen Crane, Amerikaanse joernalis, skrywer en digter († [[1900]]). * [[1877]] – Roger Quilter, Britse komponis († [[1953]]). * [[1880]] – [[Alfred Wegener]], Duitse meteoroloog en geofisikus († [[1930]]). * [[1880]] – Sholom Asch, Pools-Amerikaanse skrywer († [[1957]]). * [[1886]] – Hermann Broch, Oostenrykse skrywer († [[1951]]). * [[1889]] – [[Mabel Jansen]], Suid-Afrikaanse opvoedkundige, joernalis, skrywer en politikus. († [[1979]]). * [[1892]] – Alexander Alekhine, Russiese [[skaak]]speler († [[1946]]). * [[1895]] – [[Lewis Martin (akteur)|Lewis Martin]], Amerikaanse akteur († [[1974]]). * [[1902]] – Eugen Jochum, Duitse dirigent († [[1987]]). * [[1923]] – Gordon R. Dickson, Kanadese skrywer († [[2001]]). * [[1923]] – Victoria de los Angeles, Spaanse sopraan († [[2005]]). * 1929 – [[Roy Dryburgh]], [[Suid-Afrika]] se agt-en-twintigste [[Springbokkaptein]] († [[2000]]). * [[1934]] – William Mathias, Walliese komponis († [[1992]]). * [[1935]] – [[Gary Player]], Suid-Afrikaanse [[gholf]]speler. * [[1942]] – [[Marcia Wallace]], Amerikaanse aktrise († [[2013]]). * [[1949]] – [[David Foster]], Kanadese musikant, musiekvervaardiger, komponis, liedjieskrywer en verwerker. * [[1950]] – [[Laurika Rauch]], Suid-Afrikaanse sangeres. * [[1957]] – Lyle Lovett, Amerikaanse sanger, liedjieskrywer, platevervaardiger en akteur. * [[1962]] – [[Anthony Kiedis]], Amerikaanse sanger, liedjieskrywer en akteur (''[[Red Hot Chili Peppers]]''). * [[1963]] – Rick Allen, Britse tromspeler ([[Def Leppard]]). * [[1972]] – [[Anrich Herbst]], Suid-Afrikaanse TV- en filmakteur. * [[1973]] – [[Aishwarya Rai]], bekroonde [[Indië|Indiese]] aktrise in [[Bollywood]]rolprente. == Sterftes == * [[1783]] – [[Carolus Linnaeus]], [[Swede|Sweedse]] plantkundige en bioloog (* [[1741]]). * [[1903]] – [[Theodor Mommsen]], Duitse politikus, skrywer en ontvanger van die [[Nobelprys vir Letterkunde]], [[1902]] (* [[1817]]). * [[1904]] – [[Willem Bok|Willem Eduard Bok]], Transvaalse staatsekretaris, na wie [[Boksburg]] genoem is (* [[1846]]). * [[1918]] – [[Ewald Auguste Esselen]], Prokureur-generaal van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] (* [[1858]]). * [[1952]] – [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise (* [[1911]]). * [[1956]] – [[Pietro Badoglio]], Italiaanse soldaat en staatsman (* [[1871]]). * 1956 – [[Gideon Brand van Zyl]], [[Suid-Afrika]]anse politikus en sewende [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika]] (1946–1950) (* [[1873]]). * [[1972]] – [[Ezra Pound]], Amerikaanse digter (* [[1885]]). * [[1979]] – Mamie Eisenhower, [[Eerste Dame]] van Amerika (* [[1896]]). * [[1982]] – [[James Broderick]], Amerikaanse akteur (* [[1927]]). * [[1985]] – [[Phil Silvers]], Amerikaanse akteur en komediant (* [[1911]]). * [[1991]] – [[Mary Ainslee]], Amerikaanse aktrise (* [[1919]]). * [[2003]] – [[Daishiro Yoshimura]], Japannese sokkerspeler (* [[1947]]). * [[2006]] – [[Adrienne Shelly]], Amerikaanse aktrise (* [[1966]]). * [[2015]] – [[Günter Schabowski]], DDR-politikus (* [[1929]]). * 2015 – [[Fred Thompson]], Amerikaanse akteur en politikus (* [[1942]]). * [[2016]] – [[Nico Carstens]], [[Suid-Afrika]]anse [[trekklavier]]speler, [[komponis]] en [[boeremusiek|boereorkesleier]] (* [[1926]]). * [[2017]] – [[Brad Bufanda]], Amerikaanse akteur (* [[1983]]). * [[2021]] – [[Nelson Freire]], Brasiliaanse klassieke pianis (* [[1944]]). == Vakansiedae == * Wêreldvegetariërdag * [[Rooms-Katolieke Kerk]] – Heilige dag van Verskuldiging, [[Allerheilige]]. * Vakansiedag in [[Spanje]], [[Italië]] en [[Kroasië]]. * Lá Samhna, die tradisionele eerste dag van die [[Winter]] in moderne [[Ierland]], sien ook [[Samhain]]. * [[Meksiko]] en die [[Verenigde State]] – Dag van die Dooies. {{Commonskat|1 November}} [[Kategorie:November]] avwagx4qf6m9nclsyveauqflkudcxkr 0 5835 2717201 2627257 2024-11-20T10:39:25Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1952]]). 2717201 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} '''4 November''' is die 308ste dag van die jaar (309de in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]) in die [[Gregoriaanse kalender]], met 57 dae oor. == Gebeure == * [[1184]] – [[Pous Lucius III]] publiseer die bul "Ad abolendam" wat die grondslag vir die [[Inkwisisie]] lê. * [[1576]] – [[Tagtigjarige oorlog]]: [[Spanje]] verower die stad [[Antwerpen]] in [[België]]. (die stad is byna in drie dae vernietig).[[Lêer:Flag of the Netherlands.svg|duimnael|regs|115px|Die vlag van die Colonie van Swellendam]] * [[1741]] – [[Pous Benedictus XIV]] publiseer "Benedictina" oor die geldigheid van gemengde huwelike. * [[1795]] – Die [[Colonie van Swellendam]] aanvaar [[Verenigde Koninkryk|Britse]] heerskappy onmiddellik na [[Geskiedenis van die Kaapkolonie|Britse besetting van die Kaap]], drie maande na die [[VOC]]-magistraat A.A. Faure uitgeskop is en onafhanklikheid verklaar is. * [[1852]] – [[Camillo Benso di Cavour|Graaf Cavour]] word die Eerste Minister van [[Piëmont]]-[[Sardinië]], wat daarna sou uitbrei om die [[Italië|Koninkryk van Italië]] te word. * [[1869]] – Die eerste uitgawe van die wetenskaplike joernaal ''Nature'' word gepubliseer. * [[1884]] – [[Grover Cleveland]] wen die Amerikaanse presidentsverkiesing vir die eerste van sy twee termyne in die amp. * [[1889]] – Die meerderheid van die [[Ethiopië|Ethiopiese]] adelstand sweer trou aan [[Menelik II|Menelek van Shoa]] wat lei tot sy kroning as [[keiser]]. * [[1912]] – Die [[NG gemeente Maitland]] word in [[Kaapstad]] gestig. * [[1918]] – Die Duitse Rewolusie begin toe veertig-duisend seemanne die [[hawe]] in [[Kiel, Duitsland|Kiel]] oorneem. * [[1918]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: [[Oostenryk-Hongarye]] gee oor aan [[Italië]]. * [[1921]] – Die ''Sturmabteilung'' of SA word formeel deur [[Adolf Hitler]] gestig. * [[1922]] – Die Britse argeoloog [[Howard Carter]] en sy werkers vind die ingang tot Koning [[Toetankamen]] se graf in die [[Vallei van die Konings]] in [[Egipte]]. * [[1924]] – Nellie Tayloe Ross van [[Wyoming]] word verkies as die eerste vroulike goewerneur in die V.S.A. * [[1939]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: President [[Franklin D. Roosevelt]] van die V.S.A. beveel die doeanediens van die V.S.A. om die wet op neutraliteit van 1939 te implementeer. Die wet het onder andere [[wapen]]verkope aan oorlogsvoerders gewettig. * [[1942]] – Tweede Wêreldoorlog: Tweede Slag van El Alamein - Veldmaarskalk [[Erwin Rommel]] verontagsaam 'n direkte bevel deur [[Adolf Hitler]] en retireer met sy magte. * [[1948]] – [[T.S. Eliot]] wen die [[Nobelprys]] vir literatuur. * [[1952]] – [[Dwight Eisenhower]] verslaan sy teenstander van die Demokratiese Party in die presidentsverkiesing in die V.S.A. * [[1956]] – [[Sowjetunie|Sowjettroepe]] val [[Hongarye]] binne om die [[Hongaarse Rewolusie van 1956|Hongaarse Opstand]] wat op [[23 Oktober]] begin het, te onderdruk met duisende sterfgevalle tot gevolg. Byna 'n kwart miljoen mense vlug uit die land. * [[1970]] – [[Salvador Allende]] word ingehuldig as president van [[Chili]]. * [[1979]] – Iranse gyselaarsdrama begin: [[Iran]]se radikale, meestal studente, val die ambassade van die V.S.A. in [[Teheran]] binne en neem 90 gyselaars gevange (waarvan 63 Amerikaners is). Hulle word vir 'n volle 444 dae aangehou. * [[1980]] – [[Ronald Reagan]] verslaan die ampsdraer ([[Jimmy Carter]] van die Demokratiese party) in die V.S.A. se presidentsverkiesing met 'n oortuigende meerderheid. * [[1988]] – ''[[Vrye Weekblad]]'' verskyn die eerste keer. * [[1993]] – Jean Chrétien word Eerste Minister van Kanada. * 1993 – [[Bolivië]] word 'n lid van die Berne Konvensie verdrag op [[kopiereg|outeursreg]]. * [[1995]] – Die [[Israel]]iese eerste minister, [[Yitzhak Rabin]], word dodelik gewond deur 'n [[regsgesinde]] ekstremis tydens 'n vredesbyeenkoms in [[Tel Aviv]] by [[Yigal Amir]]. * [[2001]] – ''Orkaan Michelle'' tref [[Kuba]] en vernietig landerye en duisende huise. * [[2003]] – Die grootste sonfakkel word aangeteken. (X28) * [[2006]] – 'n Tegniese probleem by die Duitse kragverskaffer '''E.on''' lei tot 'n kettingreaksie met grootskaalse kragonderbrekings in Duitsland, Frankryk, België, Spanje en Italië. == Geboortes == * [[1470]] – [[Eduard V van Engeland|Eduard V]], koning van [[Engeland]] († [[1483]]). * [[1742]] – [[Jakob Friedrich Ehrhart]], [[Duits]]e plantkundige en direkteur van die Botaniese Tuin van Hannover († [[1795]]). * [[1832]] – [[Johannes Kotzé]], predikant in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] in Kaapstad († [[1902]]). * [[1862]] – [[István Thomán]], Hongaarse klaviervirtuoos en musiekonderwyser.(† [[1940]]). * [[1873]] – [[George Edward Moore]], [[Britse]] [[filosoof]] († [[1958]]). * [[1894]] – [[Clarence van Riet Lowe]], [[Suid-Afrika]]anse siviele ingenieur en prehistoriese argeoloog († [[1956]]). * [[1896]] – [[Ian Wolfe]], Amerikaanse akteur († [[1992]]). * [[1911]] – [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1952]]). * [[1948]] – [[Amadou Toumani Touré]], [[Mali|Maliese]] politikus († [[2020]]). * [[1950]] – [[Markie Post]], Amerikaanse aktrise († [[2021]]). * [[1958]] – [[Michael du Plessis]], [[Springbokrugbyspeler]], broer van [[Carel du Plessis]]. * [[1960]] – [[Gys de Villiers]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[1961]] – [[Ralph Macchio]], Amerikaanse rolprentakteur. * [[1969]] – [[Matthew McConaughey]], Amerikaanse akteur. * [[1972]] – [[Wendy Hoopes]], Amerikaanse aktrise en skryfster. * [[1980]] – [[Jerry Collins]], [[Nieu-Seeland]]se [[rugby]]speler († [[2015]]). == Sterftes == * [[1847]] – [[Felix Mendelssohn]], Duitse komponis (* [[1809]]). * [[1853]] – [[John Montagu]], Koloniale Sekretaris van die [[Kaap die Goeie Hoop]] (* [[1797]]) * [[1924]] – [[Gabriel Fauré]], Franse komponis (* [[1845]]). * [[1927]] – [[Valli Valli]], Engelse aktrise († [[1882]]). * [[1950]] – [[Ferdinand Postma]], eerste rektor van die [[PU vir CHO]] (* [[1879]]). * [[1983]] – [[Hendrik Bernardus Thom|H.B. Thom]], Afrikaanse akademikus (* [[1905]]). * [[1995]] – [[Gilles Deleuze]], Franse filosoof (* [[1925]]). * [[1995]] – [[Yitzhak Rabin]], Eerste minister van [[Israel]] (* [[1922]]). * [[2003]] – [[Ken Gampu]], Suid-Afrikaanse rolprentakteur (* [[1929]]). * [[2016]] – [[Dot Serfontein]], Suid-Afrikaanse skrywer (* [[1925]]). == Vakansiedae, herdenkings == * [[Italië]] – viering van die oorwinning in die [[Eerste Wêreldoorlog]], die dag van die Weermag. * [[Bahá'í Geloof]] – Fees van Qudrat (Krag) - Eerste dag van die 13de maand van die Bahá'í Kalender {{commonskat|4 November}} [[Kategorie:November]] od8bjmi0vxiq0v0bo3bfmrefkhqfrm4 2717202 2717201 2024-11-20T10:43:03Z Aliwal2012 39067 /* Sterftes */ 2717202 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} '''4 November''' is die 308ste dag van die jaar (309de in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]) in die [[Gregoriaanse kalender]], met 57 dae oor. == Gebeure == * [[1184]] – [[Pous Lucius III]] publiseer die bul "Ad abolendam" wat die grondslag vir die [[Inkwisisie]] lê. * [[1576]] – [[Tagtigjarige oorlog]]: [[Spanje]] verower die stad [[Antwerpen]] in [[België]]. (die stad is byna in drie dae vernietig).[[Lêer:Flag of the Netherlands.svg|duimnael|regs|115px|Die vlag van die Colonie van Swellendam]] * [[1741]] – [[Pous Benedictus XIV]] publiseer "Benedictina" oor die geldigheid van gemengde huwelike. * [[1795]] – Die [[Colonie van Swellendam]] aanvaar [[Verenigde Koninkryk|Britse]] heerskappy onmiddellik na [[Geskiedenis van die Kaapkolonie|Britse besetting van die Kaap]], drie maande na die [[VOC]]-magistraat A.A. Faure uitgeskop is en onafhanklikheid verklaar is. * [[1852]] – [[Camillo Benso di Cavour|Graaf Cavour]] word die Eerste Minister van [[Piëmont]]-[[Sardinië]], wat daarna sou uitbrei om die [[Italië|Koninkryk van Italië]] te word. * [[1869]] – Die eerste uitgawe van die wetenskaplike joernaal ''Nature'' word gepubliseer. * [[1884]] – [[Grover Cleveland]] wen die Amerikaanse presidentsverkiesing vir die eerste van sy twee termyne in die amp. * [[1889]] – Die meerderheid van die [[Ethiopië|Ethiopiese]] adelstand sweer trou aan [[Menelik II|Menelek van Shoa]] wat lei tot sy kroning as [[keiser]]. * [[1912]] – Die [[NG gemeente Maitland]] word in [[Kaapstad]] gestig. * [[1918]] – Die Duitse Rewolusie begin toe veertig-duisend seemanne die [[hawe]] in [[Kiel, Duitsland|Kiel]] oorneem. * [[1918]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: [[Oostenryk-Hongarye]] gee oor aan [[Italië]]. * [[1921]] – Die ''Sturmabteilung'' of SA word formeel deur [[Adolf Hitler]] gestig. * [[1922]] – Die Britse argeoloog [[Howard Carter]] en sy werkers vind die ingang tot Koning [[Toetankamen]] se graf in die [[Vallei van die Konings]] in [[Egipte]]. * [[1924]] – Nellie Tayloe Ross van [[Wyoming]] word verkies as die eerste vroulike goewerneur in die V.S.A. * [[1939]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: President [[Franklin D. Roosevelt]] van die V.S.A. beveel die doeanediens van die V.S.A. om die wet op neutraliteit van 1939 te implementeer. Die wet het onder andere [[wapen]]verkope aan oorlogsvoerders gewettig. * [[1942]] – Tweede Wêreldoorlog: Tweede Slag van El Alamein - Veldmaarskalk [[Erwin Rommel]] verontagsaam 'n direkte bevel deur [[Adolf Hitler]] en retireer met sy magte. * [[1948]] – [[T.S. Eliot]] wen die [[Nobelprys]] vir literatuur. * [[1952]] – [[Dwight Eisenhower]] verslaan sy teenstander van die Demokratiese Party in die presidentsverkiesing in die V.S.A. * [[1956]] – [[Sowjetunie|Sowjettroepe]] val [[Hongarye]] binne om die [[Hongaarse Rewolusie van 1956|Hongaarse Opstand]] wat op [[23 Oktober]] begin het, te onderdruk met duisende sterfgevalle tot gevolg. Byna 'n kwart miljoen mense vlug uit die land. * [[1970]] – [[Salvador Allende]] word ingehuldig as president van [[Chili]]. * [[1979]] – Iranse gyselaarsdrama begin: [[Iran]]se radikale, meestal studente, val die ambassade van die VSA in [[Teheran]] binne en neem 90 gyselaars gevange (waarvan 63 Amerikaners is). Hulle word vir 'n volle 444 dae aangehou. * [[1980]] – [[Ronald Reagan]] verslaan die ampsdraer ([[Jimmy Carter]] van die Demokratiese party) in die VSA se presidentsverkiesing met 'n oortuigende meerderheid. * [[1988]] – ''[[Vrye Weekblad]]'' verskyn die eerste keer. * [[1993]] – Jean Chrétien word Eerste Minister van Kanada. * 1993 – [[Bolivië]] word 'n lid van die Berne Konvensie verdrag op [[kopiereg|outeursreg]]. * [[1995]] – Die [[Israel]]iese eerste minister, [[Yitzhak Rabin]], word dodelik gewond deur 'n [[regsgesinde]] ekstremis tydens 'n vredesbyeenkoms in [[Tel Aviv]] by Yigal Amir. * [[2001]] – ''Orkaan Michelle'' tref [[Kuba]] en vernietig landerye en duisende huise. * [[2003]] – Die grootste sonfakkel word aangeteken (X28). * [[2006]] – 'n Tegniese probleem by die Duitse kragverskaffer '''E.on''' lei tot 'n kettingreaksie met grootskaalse kragonderbrekings in Duitsland, Frankryk, België, Spanje en Italië. == Geboortes == * [[1470]] – [[Eduard V van Engeland|Eduard V]], koning van [[Engeland]] († [[1483]]). * [[1742]] – [[Jakob Friedrich Ehrhart]], [[Duits]]e plantkundige en direkteur van die Botaniese Tuin van Hannover († [[1795]]). * [[1832]] – [[Johannes Kotzé]], predikant in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] in Kaapstad († [[1902]]). * [[1862]] – [[István Thomán]], Hongaarse klaviervirtuoos en musiekonderwyser.(† [[1940]]). * [[1873]] – [[George Edward Moore]], [[Britse]] [[filosoof]] († [[1958]]). * [[1894]] – [[Clarence van Riet Lowe]], [[Suid-Afrika]]anse siviele ingenieur en prehistoriese argeoloog († [[1956]]). * [[1896]] – [[Ian Wolfe]], Amerikaanse akteur († [[1992]]). * [[1911]] – [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1952]]). * [[1948]] – [[Amadou Toumani Touré]], [[Mali|Maliese]] politikus († [[2020]]). * [[1950]] – [[Markie Post]], Amerikaanse aktrise († [[2021]]). * [[1958]] – [[Michael du Plessis]], [[Springbokrugbyspeler]], broer van [[Carel du Plessis]]. * [[1960]] – [[Gys de Villiers]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[1961]] – [[Ralph Macchio]], Amerikaanse rolprentakteur. * [[1969]] – [[Matthew McConaughey]], Amerikaanse akteur. * [[1972]] – [[Wendy Hoopes]], Amerikaanse aktrise en skryfster. * [[1980]] – [[Jerry Collins]], [[Nieu-Seeland]]se [[rugby]]speler († [[2015]]). == Sterftes == * [[1847]] – [[Felix Mendelssohn]], Duitse komponis (* [[1809]]). * [[1853]] – [[John Montagu]], Koloniale Sekretaris van die [[Kaap die Goeie Hoop]] (* [[1797]]). * [[1924]] – [[Gabriel Fauré]], Franse komponis (* [[1845]]). * [[1927]] – [[Valli Valli]], Engelse aktrise († [[1882]]). * [[1950]] – [[Ferdinand Postma]], eerste rektor van die [[PU vir CHO]] (* [[1879]]). * [[1983]] – [[Hendrik Bernardus Thom|H.B. Thom]], Afrikaanse akademikus (* [[1905]]). * [[1995]] – [[Gilles Deleuze]], Franse filosoof (* [[1925]]). * [[1995]] – [[Yitzhak Rabin]], Eerste Minister van [[Israel]] (* [[1922]]). * [[2003]] – [[Ken Gampu]], Suid-Afrikaanse rolprentakteur (* [[1929]]). * [[2016]] – [[Dot Serfontein]], Suid-Afrikaanse skrywer (* [[1925]]). == Vakansiedae, herdenkings == * [[Italië]] – viering van die oorwinning in die [[Eerste Wêreldoorlog]], die dag van die Weermag. * [[Bahá'í Geloof]] – Fees van Qudrat (Krag) - Eerste dag van die 13de maand van die Bahá'í Kalender {{commonskat|4 November}} [[Kategorie:November]] mrkq1w2jbao23ly580z88scp7b8nvu0 2717203 2717202 2024-11-20T10:46:18Z Aliwal2012 39067 /* Gebeure */ 2717203 wikitext text/x-wiki {{NovemberKalender}} '''4 November''' is die 308ste dag van die jaar (309de in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]) in die [[Gregoriaanse kalender]], met 57 dae oor. == Gebeure == * [[1184]] – [[Pous Lucius III]] publiseer die bul "Ad abolendam" wat die grondslag vir die [[Inkwisisie]] lê. * [[1576]] – [[Tagtigjarige oorlog]]: [[Spanje]] verower die stad [[Antwerpen]] in [[België]]. (die stad is byna in drie dae vernietig).[[Lêer:Flag of the Netherlands.svg|duimnael|regs|115px|Die vlag van die Colonie van Swellendam]] * [[1741]] – [[Pous Benedictus XIV]] publiseer "Benedictina" oor die geldigheid van gemengde huwelike. * [[1795]] – Die [[Colonie van Swellendam]] aanvaar [[Verenigde Koninkryk|Britse]] heerskappy onmiddellik na [[Geskiedenis van die Kaapkolonie|Britse besetting van die Kaap]], drie maande na die [[VOC]]-magistraat A.A. Faure uitgeskop is en onafhanklikheid verklaar is. * [[1852]] – [[Camillo Benso di Cavour|Graaf Cavour]] word die Eerste Minister van [[Piëmont]]-[[Sardinië]], wat daarna sou uitbrei om die [[Italië|Koninkryk van Italië]] te word. * [[1869]] – Die eerste uitgawe van die wetenskaplike joernaal ''Nature'' word gepubliseer. * [[1884]] – [[Grover Cleveland]] wen die Amerikaanse presidentsverkiesing vir die eerste van sy twee termyne in die amp. * [[1889]] – Die meerderheid van die [[Ethiopië|Ethiopiese]] adelstand sweer trou aan [[Menelik II|Menelek van Shoa]] wat lei tot sy kroning as [[keiser]]. * [[1912]] – Die [[NG gemeente Maitland]] word in [[Kaapstad]] gestig. * [[1918]] – Die Duitse Rewolusie begin toe veertig-duisend seemanne die [[hawe]] in [[Kiel, Duitsland|Kiel]] oorneem. * [[1918]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: [[Oostenryk-Hongarye]] gee oor aan [[Italië]]. * [[1921]] – Die ''Sturmabteilung'' of SA word formeel deur [[Adolf Hitler]] gestig. * [[1922]] – Die Britse argeoloog [[Howard Carter]] en sy werkers vind die ingang tot Koning [[Toetankamen]] se graf in die [[Vallei van die Konings]] in [[Egipte]]. * [[1924]] – Nellie Tayloe Ross van [[Wyoming]] word verkies as die eerste vroulike goewerneur in die VSA. * [[1939]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: President [[Franklin D. Roosevelt]] van die VSA beveel die doeanediens van die VSA om die wet op neutraliteit van 1939 te implementeer. Die wet het onder andere [[wapen]]verkope aan oorlogsvoerders gewettig. * [[1942]] – Tweede Wêreldoorlog: Tweede Slag van El Alamein - Veldmaarskalk [[Erwin Rommel]] verontagsaam 'n direkte bevel deur [[Adolf Hitler]] en retireer met sy magte. * [[1948]] – [[T.S. Eliot]] wen die [[Nobelprys]] vir literatuur. * [[1952]] – [[Dwight Eisenhower]] verslaan sy teenstander van die Demokratiese Party in die presidentsverkiesing in die VSA. * [[1956]] – [[Sowjetunie|Sowjettroepe]] val [[Hongarye]] binne om die [[Hongaarse Rewolusie van 1956|Hongaarse Opstand]] wat op [[23 Oktober]] begin het, te onderdruk met duisende sterfgevalle tot gevolg. Byna 'n kwart miljoen mense vlug uit die land. * [[1970]] – [[Salvador Allende]] word ingehuldig as president van [[Chili]]. * [[1979]] – Iranse gyselaarsdrama begin: [[Iran]]se radikale, meestal studente, val die ambassade van die VSA in [[Teheran]] binne en neem 90 gyselaars gevange (waarvan 63 Amerikaners is). Hulle word vir 'n volle 444 dae aangehou. * [[1980]] – [[Ronald Reagan]] verslaan die ampsdraer ([[Jimmy Carter]] van die Demokratiese party) in die VSA se presidentsverkiesing met 'n oortuigende meerderheid. * [[1988]] – ''[[Vrye Weekblad]]'' verskyn die eerste keer. * [[1993]] – Jean Chrétien word Eerste Minister van Kanada. * 1993 – [[Bolivië]] word 'n lid van die Berne Konvensie verdrag op [[kopiereg|outeursreg]]. * [[1995]] – Die [[Israel]]iese eerste minister, [[Yitzhak Rabin]], word dodelik gewond deur 'n [[regsgesinde]] ekstremis tydens 'n vredesbyeenkoms in [[Tel Aviv]] by Yigal Amir. * [[2001]] – ''Orkaan Michelle'' tref [[Kuba]] en vernietig landerye en duisende huise. * [[2003]] – Die grootste sonfakkel word aangeteken (X28). * [[2006]] – 'n Tegniese probleem by die Duitse kragverskaffer '''E.on''' lei tot 'n kettingreaksie met grootskaalse kragonderbrekings in Duitsland, Frankryk, België, Spanje en Italië. == Geboortes == * [[1470]] – [[Eduard V van Engeland|Eduard V]], koning van [[Engeland]] († [[1483]]). * [[1742]] – [[Jakob Friedrich Ehrhart]], [[Duits]]e plantkundige en direkteur van die Botaniese Tuin van Hannover († [[1795]]). * [[1832]] – [[Johannes Kotzé]], predikant in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] in Kaapstad († [[1902]]). * [[1862]] – [[István Thomán]], Hongaarse klaviervirtuoos en musiekonderwyser.(† [[1940]]). * [[1873]] – [[George Edward Moore]], [[Britse]] [[filosoof]] († [[1958]]). * [[1894]] – [[Clarence van Riet Lowe]], [[Suid-Afrika]]anse siviele ingenieur en prehistoriese argeoloog († [[1956]]). * [[1896]] – [[Ian Wolfe]], Amerikaanse akteur († [[1992]]). * [[1911]] – [[Dixie Lee]], Amerikaanse aktrise († [[1952]]). * [[1948]] – [[Amadou Toumani Touré]], [[Mali|Maliese]] politikus († [[2020]]). * [[1950]] – [[Markie Post]], Amerikaanse aktrise († [[2021]]). * [[1958]] – [[Michael du Plessis]], [[Springbokrugbyspeler]], broer van [[Carel du Plessis]]. * [[1960]] – [[Gys de Villiers]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[1961]] – [[Ralph Macchio]], Amerikaanse rolprentakteur. * [[1969]] – [[Matthew McConaughey]], Amerikaanse akteur. * [[1972]] – [[Wendy Hoopes]], Amerikaanse aktrise en skryfster. * [[1980]] – [[Jerry Collins]], [[Nieu-Seeland]]se [[rugby]]speler († [[2015]]). == Sterftes == * [[1847]] – [[Felix Mendelssohn]], Duitse komponis (* [[1809]]). * [[1853]] – [[John Montagu]], Koloniale Sekretaris van die [[Kaap die Goeie Hoop]] (* [[1797]]). * [[1924]] – [[Gabriel Fauré]], Franse komponis (* [[1845]]). * [[1927]] – [[Valli Valli]], Engelse aktrise († [[1882]]). * [[1950]] – [[Ferdinand Postma]], eerste rektor van die [[PU vir CHO]] (* [[1879]]). * [[1983]] – [[Hendrik Bernardus Thom|H.B. Thom]], Afrikaanse akademikus (* [[1905]]). * [[1995]] – [[Gilles Deleuze]], Franse filosoof (* [[1925]]). * [[1995]] – [[Yitzhak Rabin]], Eerste Minister van [[Israel]] (* [[1922]]). * [[2003]] – [[Ken Gampu]], Suid-Afrikaanse rolprentakteur (* [[1929]]). * [[2016]] – [[Dot Serfontein]], Suid-Afrikaanse skrywer (* [[1925]]). == Vakansiedae, herdenkings == * [[Italië]] – viering van die oorwinning in die [[Eerste Wêreldoorlog]], die dag van die Weermag. * [[Bahá'í Geloof]] – Fees van Qudrat (Krag) - Eerste dag van die 13de maand van die Bahá'í Kalender {{commonskat|4 November}} [[Kategorie:November]] djs1ao10flbv738m3k7he3fkk3jluo4 0 7304 2717156 2592320 2024-11-19T22:00:43Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717156 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Oekraïne |volle_naam = <small>Україна<br />''Oekrajina'' ([[Oekraïens]])</small> |algemene_naam = Oekraïne |beeld_vlag = Flag of Ukraine.svg |beeld_wapen = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Ukraine (orthographic projection).svg |leuse = |volkslied = ''Ще не вмерла України''<br /><small>([[Transliterasie|tr.]]: ''Sjtsje ne wmerla Oekrajini'')</small><br /><small>''([[Oekraïens]] vir: "Oekraïne het nog nie vergaan nie")''</small><center>[[Lêer:National anthem of Ukraine, instrumental.oga]]</center> |amptelike_tale = [[Oekraïens]] |hoofstad = [[Kijif]] {{Koördinate|50|27|N|30|30|O}} |latd = 50 |latm = 27 |latNS = N |longd = 30 |longm = 30 |longEW = O |grootste_stad = [[Kijif]] |regeringsvorm = Unitêre semi-presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President van Oekraïne|President]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Wolodimir Zelenski]]<br />[[Denis Sjmihal]] |oppervlak_rang = 45^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 603&nbsp;628<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/|title=Ukraine|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=27 Julie 2023}}</ref> |oppervlakmi² = 233&nbsp;062 |persent_water = 3,8<ref>{{en}} {{cite book |last1=Jhariya |first1=M.K. |last2=Meena |first2=R.S. |last3=Banerjee |first3=A. |title=Ecological Intensification of Natural Resources for Sustainable Agriculture |publisher=Springer Singapore |year=2021 |isbn=978-981-334-203-3 |url=https://books.google.com/books?id=Bf4hEAAAQBAJ&pg=PA40 |accessdate=31 Maart 2022 |page=40}}</ref> |bevolking_skatting = 36&nbsp;744&nbsp;636<ref>{{en}} {{cite web |url=https://ourworldindata.org/grapher/un-population-projection-medium-variant?tab=table&time=2023 |title=Population, including UN projections, 2023 |publisher=[[Verenigde Nasies]] |accessdate=27 Julie 2023}}</ref> |bevolking_skatting_jaar = 2023 |bevolking_rang = 41^ste |bevolking_sensus = 48&nbsp;457&nbsp;102<ref>{{en}} {{cite web |url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/ |title=Population by ethnic nationality, 1 January, year |publisher=Oekraïense Statistiekkantoor |accessdate=17 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200430211623/http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/ |archive-date=30 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2001 |bevolkingsdigtheid = 73,8 |bevolkingsdigtheidmi² = 191,1 |bevolkingsdigtheidrang = 115^de |BBP_PPP = $444,194&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/April/weo-report?c=926,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Ukraine |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2023 |accessdate=27 Julie 2023}}</ref> |BBP_PPP_rang = 48^ste |BBP_PPP_jaar = 2023 |BBP_PPP_per_kapita = $13&nbsp;901<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 108^ste |BBP = $148,712&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 56^ste |BBP_jaar = 2023 |BBP_per_kapita = $4&nbsp;654<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 119^de |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • [[Kiëf-Roes]]<br />• Koninkryk<br />Galisië-Wolinië<br />• Kosak-hetmanaat<br />• Oekraïense<br />Volksrepubliek<br />• Wes-Oekraïense<br />Volksrepubliek<br />• Vereniging<br />• [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek|Oekraïense SSR]]<br />• Karpato-Oekraïne<br />• Sowjetse anneskie<br />van Wes-Oekraïne<br />• Onafhanklikheidsverklaring<br />• Onafhanklikheid<br />van die [[Sowjetunie]]<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[882]]<br /><br />[[1199]]<br />[[18 Augustus]] [[1649]]<br /><br />[[20 November]] [[1917]]<br /><br />[[1 November]] [[1918]]<br />[[22 Januarie]] [[1919]]<br />[[10 Maart]] [[1919]]<br />[[8 Oktober]] [[1938]]<br /><br />[[15 November]] [[1939]]<br />[[30 Junie]] [[1941]]<br /><br />[[24 Augustus]] [[1991]]<br />[[28 Junie]] [[1996]] |MOI = {{wins}} 0,773<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |title=Human Development Report 2021/2022 |publisher=United Nations Development Programme |date=2021 |accessdate=27 Julie 2023}}</ref> |MOI_rang = 77^ste |MOI_jaar = 2021 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 25,6<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=UA |title=Gini Index – Ukraine |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=27 Julie 2023}}</ref> |Gini_rang = 18^de |Gini_jaar = 2020 |Gini_kategorie = {{kleur|#090|laag}} |geldeenheid = [[Oekraïense griwnja|Griwnja]], гривня |geldeenheid_kode = UAH |land_kode = UA |tydsone = OET |utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]] |tydsone_somer = OEST |utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]] |internet_domein = [[.ua]], .укр |skakelkode = 380 |voetskrif = }} '''Oekraïne''' ([[Oekraïens]]: ''Україна'', ''Oekrajina'', [ʊkrɐˈjinɐ], {{Audio|Uk-Україна.ogg|luister}}) is 'n [[land]] in [[Oos-Europa]] wat in die suide aan die [[Swartsee]], in die ooste aan [[Rusland]], in die noorde aan [[Belarus]] en in die weste aan [[Pole]], [[Slowakye]], [[Hongarye]], [[Roemenië]] en [[Moldowa]] grens. [[Lêer:Flag colors.jpg|duimnael|links|Die blou hemel en uitgestrekte graanvelde versinnebeeld die nasionale kleure van Oekraïne]] [[Lêer:Ukraine-CIA WFB Map.png|duimnael|links|Kaart van Oekraïne]] [[Lêer:Ukraine topo en.jpg|duimnael|links|Topografiese kaart van Oekraïne]] Oekraïne is die tweede grootste land in Europa ná die Russiese Federasie en die grootste wat in sy geheel in Europa lê. Die hoofstad is [[Kijif]]. Noord van Kijif lê [[Tsjornobil]] (vroeër bekend as Tsjernobil) wat met die kernramp van 1986 verbind word. Drie groot riviere deurkruis die land, die [[Dnjepr|Dnipro]] (in die weste tot onlangs hoofsaaklik bekend onder sy Russiese naam Dnjepr), die [[Dnister]] en die [[Donets]]. Deur die loop van die geskiedenis het Oekraïne en sy streke deel uitgemaak van minstens 14 verskillende state voordat dit uiteindelik in die laat 20ste eeu as onafhanklike republiek gevestig is. Die belangrikste van hierdie moondhede was die Koninkryk Pole-Litaue, die Russiese Tsareryk en die Sowjetunie.<ref>{{de}} [http://www.bpb.de/izpb/209719/geschichte-der-ukraine-im-ueberblick ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb): Geschichte der UKraine im Überblick. Besoek op 31 Maart 2019'']</ref> Volgens oorlewerings was [[Kiëf-Roes]], 'n ryk wat in die 9de eeu deur Skandinawiese [[Warangiërs]] gestig is, die eerste histories gedokumenteerde Oos-Slawiese staat. Dit het in die Middeleeue tot 'n magtige ryk ontwikkel, maar later, in die 12de eeu, verbrokkel. Teen die middel van die 14de eeu het Oekraïense gebiede onder die bewind van drie vreemde moondhede gestaan – die [[Goue Horde]], die Grootvorstedom Litaue en die Koninkryk Pole. Ná die [[Groot Nordiese Oorlog]] (1700–1721) het Oekraïense gebiede deel geword van 'n aantal streeksmoondhede. In die 19de eeu is die grootste deel van die land by die Russiese Ryk ingelyf, terwyl die res onder Oostenryks-Hongaarse bewind gestaan het. Ná die [[Eerste Wêreldoorlog|Eerste Wêreld-]] en die Russiese Burgeroorlog is Oekraïne deur gewapende konflikte geteister, terwyl tussen 1917 en 1921 verskeie pogings onderneem is om die land as onafhanklike staat te herstel. Ondanks internasionale erkenning het Oekraïne onder Sowjet-Russiese invloed gekom om op 30 Desember 1922 as [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek]] een van die stigtersrepublieke van die [[Sowjetunie]] te word. Kort voor en ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is gebiede langs die westelike grens by die Oekraïense SSR ingelyf. In 1954 het die [[Krim]]skiereiland onder Oekraïense administrasie gekom. Die Oekraïense SSR was in 1945 een van die stigterslede van die [[Verenigde Nasies]]. Oekraïne het sy onafhanklikheid ná die verbrokkeling van die Sowjetunie in 1991 herwin. Die oorskakeling na 'n [[markekonomie]] was 'n moeilike proses wat met 'n lang resessie gepaard gegaan het. Die globale ekonomiese krisis in 2008 het die land nog eens in 'n resessie gedompel. Intussen toon die Oekraïense [[bruto binnelandse produk]] hoë jaarlikse groeisyfers. Oekraïne het tot 'n belangrike mark van globale betekenis ontwikkel en was in 2011 die derde grootste [[graan]]uitvoerder ter wêreld. == Etimologie == === Landsnaam === [[Lêer:Poland under Jagello.jpg|duimnael|''Oekraïne'' onder Władysław II Jagiełło van Pole as "Ukraine"]] [[Lêer:Ukraina-1556.jpg|duimnael|Uittreksel uit die Evangelie van Peresopnytsia (Matteus 19,1) (1556), waar die woord "ukrainy" (оукраины) met "kus" (KJV-Bybel) of "streek "(NIV-Bybel) ooreenstem]] [[Lêer:Kiovia Palatinatus. Beauplan 1664.jpg|duimnael|Titel van die Beauplan-kaart "Ukrainae pars" uit 1648]] Die eerste historiese verwysing na die landsnaam "Oekraïne" kom in die Kiëfse Hypatius-kroniek van 1187 voor, in 'n teksgedeelte oor die Suid-Russiese prinsdom Perejaslaf.<ref>{{uk}} [http://litopys.org.ua/ipatlet/ipat28.htm ''litopys.org.ua'']</ref> In latere kronieke word die naam met betrekking tot verskillende geweste van die Roes gebruik, insluitende gebiede wat ver buite die huidige Oekraïense staatsgebied geleë is. 'n Tradisionele etimologiese verklaring vir ''Oekraïne'' is die Oud-Oos-Slawiese woord ''ukraina'' wat as "grensgebied, militêre grens" vertaal kan word en dieselfde betekenis het soos sy westerse eweknie ''Mark'' (byvoorbeeld in ''Ostmark'', 'n ouer benaming vir Oostenryk, of ''Mark Brandenburg'').<ref>{{ru}} Ф.А. Гайда. От Рязани и Москвы до Закарпатья. Происхождение и употребление слова «украинцы» // Родина. 2011. № 1. С. 82-85. [2]</ref><ref>{{uk}} [http://litopys.org.ua/rizne/yak_nazva.htm ''litopys.org.ua: Yak nazva'']</ref> Hierdie sienswyse oorheers sowel die internasionale asook die Oekraïense geskiedskrywing, veral aangesien dit onder meer deur die bekende geskiedkundige Michailo Hroesjefski en die "Ensiklopedie van Oekraïne" (''Енциклопедія українознавства'') gedeel word.<ref>{{uk}} [http://litopys.org.ua/rizne/nazva_eu.htm З ЕНЦИКЛОПЕДІЇ УКРАЇНОЗНАВСТВА; НАЗВА «УКРАЇНА»]</ref> Die meeste outeurs is hulle daaroor eens dat hierdie benaming, wat aanvanklik na die sogenaamde Wilde Veld, 'n grensgebied met Turkse ruiternomades verwys het, oor 'n lang tydperk nie met 'n bepaalde etniese groep verbind is nie. Daar is verskillende opvattings oor die tydperk waarin dié naam vir die eerste keer as sinoniem vir Klein-Rusland gebruik is, soos Oekraïne in die Russiese Ryk in die kerklike en amptelike taalgebruik genoem is. Die Oos-Slawiese etimologiese wortel ''krai'' verwys egter sowel na 'n "rand, grens" asook na "gebied, land". Die moderne nasionale geskiedskrywing in Oekraïne beweer dan ook dikwels dat die naam ''Ukraina'' in kronieke vanaf die 12de eeu eerder na 'n "selfstandige gebied" of "prinsdom" verwys het, terwyl 'n "grensland" ''okraina'' genoem is.<ref>{{uk}} Григорій Півторак. Походження українців, росіян, білорусів та їхніх мов</ref> Hierdie hipotese word egter nie deur die meeste ander navorsers of primêre historiese bronne gedeel nie.{{Feit}} === Volksnaam === In teenstelling met die landsnaam het die etnoniem "Oekraïner" eers teen die begin van die 20ste eeu gebruiklik geraak. Nog in die Middeleeue is na alle Oos-Slawiese volke – [[Russe]], [[Oekraïners]] en [[Wit-Russe]] – as ''Rus'' verwys. Hiervan is die etnonieme Rusyn/Rusak/Roeteen (Roeteniër) afgelei wat in Oekraïne en Wit-Rusland nog tot in die 20ste eeu algemeen gebruik was, net soos die Russiese benamings vir Rus (''russkij'') en Rusland (''Rossija'').<ref>{{de}} Andreas Kappeler: ''Die Ukraine – ein Land wischen West und Ost''. In: ''Info aktuell. Informationen zur politischen Bildung'', nommer 28/2015, bl. 2</ref> In Oekraïne is na Russe tradisioneel as "Moskouers" (''moskali'') verwys om hulle van die "eintlike Rus" te onderskei. Vanaf die 16de eeu is die term Klein-Rusland (''Malorossija'') vir Oekraïne gebruik – 'n benaming wat aan die Middeleeuse Griekse taalgebruik ontleen is. Klein-Rusland en Klein-Russe was in die Russiese Ryk vanaf die middel van die 17de eeu die amptelike terme waarmee na Oekraïne en Oekraïners verwys is. Eers vanaf die laat 19de eeu is aan dié terme 'n negatiewe konnotasie van "klein" en "minderwaardig" geheg. In die Habsburgse Ryk is na Oekraïners steeds as Roetene (Roeteniërs) verwys. Die Oekraïense nasionale beweging het ten gunste van die benamings Oekraïne en Oekraïners gepleit wat egter eers ná 1917 in die Oekraïense Volksrepubliek, in die Oekraïense Sowjetrepubliek en uiteindelik in die onafhanklike Republiek Oekraïne algemeen gebruiklik geraak het. == Geografie == === Landskapsvorme === [[Lêer:Gaspra-AiPetri.jpg|duimnael|300px|links|Die Swartsee en die dorp Gaspri, soos gesien vanaf die bergpiek Ai-Petri in die Krimgebergte]] [[Lêer:Туманний світанок на нарцисовому полі.jpg|duimnael|Digtersnarsings (''Narcissus poeticus'') was naamgewers vir die Narsingvallei in die Transkarpatestreek]] [[Lêer:Carpathians in Ukraine.JPG|duimnael|Die Karpate-bergreeks in Wes-Oekraïne]] Met 'n oppervlakte van meer as 600&nbsp;000&nbsp;km² is Oekraïne die tweede grootste land in Europa ná Rusland. Ten opsigte van sy bevolking van meer as 46 miljoen neem dit die sesde plek in Europa in, alhoewel sy bevolkingsdigtheid van sowat 73 inwoners per km² laer is as in die meeste ander Europese lande. Opvallend hoog is die aandeel van landbougrond wat in die woudsteppe en steppe meer as 90 persent beloop. Die Swartsee en die Karpate-bergreeks vorm 'n natuurlike grens in die suide, net soos die waterryke Pripjat-rivier met sy moerasgebiede in Noordwes-Oekraïne. Daarteenoor is Oekraïne in die ooste, noorde en weste 'n uitgestrekte oop land wat in sy geskiedenis steeds weer deur vreemde magte binnegeval is – van die [[Mongole]]-inval in die 13de eeu tot die Duitse inval in 1941.<ref>{{de}} Thomas Gerlach en Gert Schmidt: ''Ukraine – zwischen den Karpaten und dem Schwarzen Meer''. Berlyn: Trescher 2011, bl. 21</ref> Aangesien die grootste deel van die staatsgebied (sowat 95 persent) in die Oos-Europese Vlakte geleë is, word Oekraïne tradisioneel by [[Oos-Europa]] gereken. Die res van die land word by Sentraal-Europa (die Karpate-begreeks en die gebied van Lemberg) en Suidoos-Europa (Odessa en die [[Krim]]-skiereiland) gereken. Daar is min landskapsvorme buite die groot uitgestrekte vlaktes met hul vrugbare swart grond en die steppelandskappe, hoofsaaklik in Suidwes-Oekraïne en in die uiterste suide van die land. In die suid-weste strek die Oekraïense staatsgebied tot in die Woudkarpate en die [[Pannoniese Laagvlakte]]. Die hoogste bergpiek is die Howerla in die oostelike Karpate-reeks op 2&nbsp;061&nbsp;m bo seevlak. Roman Kosj (1545&nbsp;m) is die hoogste piek op die Krim-skiereiland. Minder as twee persent van die staatsgebied is hoër geleë as 1&nbsp;000&nbsp;m. Oekraïne se aandeel aan die Oos-Europa Vlakte word veral in die noorde en suide deur uitgestrekte laaglande (Oekraïens Низовина) soos die Dnipro-laagland en die Swartseevlakte oorheers wat tussen 0 en 200&nbsp;m bo seevlak geleë is. Weens die klein hoogteverskille in dié gebied vloei riviere hier besonder stadig. Veral in die Sentraal-Oekraïense Oblast Poltawa is kleiner [[aardgas]]- en olievelde ontdek wat egter by verre nie in die land se behoeftes aan fossiele brandstowwe kan voorsien nie. Olievelde in die Swartsee, wat tans nog nie ontgin word nie, het moontlik baie groot potensiaal. Hul ontginning word onder meer deur 'n grensgeskil met die suid-westelike buurland Roemenië bemoeilik. Die sentrale landsdele word deur hoër geleë gebiede oorheers wat in Oekraïens plate (Височина) genoem word, waaronder die Podoliese of die Donetsplaat met hoogtes van tussen 200 en 500&nbsp;m bo seevlak. Die gesteentes in hierdie streke is al in die [[Paleosoïkum]] gevorm en eers gedurende die laaste tien miljoen jaar tydens die ontstaan van die Alpidiese bergreekse weer na die oppervlak opgehef. Hulle is ryk aan minerale en fossiele energiebronne soos [[yster]]erts en [[steenkool]]. Baie groot ysterertsreserwes word in die gebied van Kriwoi Rog in die Oblast Dnipro aangetref, terwyl steenkool hoofsaaklik in die omgewing van [[Donetsk]] ontgin word. Ystererts en steenkool het die basis vir Oekraïne se swaar nywerhede gevorm. Van die riviere in die gebied het diep in die platelandskap ingesny. Die noord-weste van Oekraïne staan tradisioneel as Wolhinië bekend, 'n gebied wat saam met Galisië as die bakermat van die onafhanklike Oekraïense republiek beskou word. Hierdie streke is eers gedurende die Tweede Wêreldoorlog deur Pole aan die destydse Sowjetunie afgestaan. Dele van Wes-Oekraïne het, met klein uitsonderings, nooit deel uitgemaak van 'n ryk wat vanuit Moskou geregeer is nie. Nadat die russofiele beweging in Galisië deur die Oostenryks-Hongaarse owerheid vernietig is, was die bevolking merendeels gereserveerd teenoor Rusland. Die bakermat van die Oekraïense taal en kultuur is egter in die Dniprogebied suidwes van Kiëf geleë waar in die 17de eeu 'n tyd lank 'n [[Kosakke]]staat bestaan het. === Grensland === Die tradisionele vertaling van Oekraïne as ''Grensland'' verwys na die belangrike feit dat die land al duisende jare lank 'n soort grens tussen geografiese, kulturele, politieke, godsdienstige en ekonomiese ruimtes gevorm het. Oorspronklik was dit 'n grens tussen die uitgestrekte oop vlaktes en die beskermende bosgebiede. Later was dit 'n kulturele grensland tussen [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolisisme]], [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosterse Ortodoksie]] en [[Islam]]. Gedurende die 19de en 20ste eeu het die grenslyn tussen die verdrukkende bewind van die Russiese Tsareryk en sy meer demokraties gesinde westelike buurlande, tussen die politieke en ekonomiese stelsels van Sowjet-Russiese kommunisme en Westerse kapitalisme deur Oekraïne geloop. Die politieke gebeure in Februarie 2014, waartydens die outokratiese en Moskou-georiënteerde bewind van president Janoekowitsj deur betogers omvergewerp is, het gewys dat vandag weer 'n ideologiese en politieke grenslyn dwarsdeur die land loop – dié tussen liberale Westerse demokrasieë, met die Europese Unie as politieke hoofrolspeler, en die meer outeritêre regeringstyl in die Russiese Federasie, met president [[Wladimir Poetin]] as hoofrolspeler.<ref>{{en}} Serhy Yekelchyk: ''Ukraine: Birth of a Modern Nation''. Oxford: Oxford University Press 2007, bl. 4</ref> === Oekraïne as geografiese entiteit === [[Lêer:1800 Novoros gov.jpg|duimnael|Die goewermente van "Nieu-Rusland" omstreeks 1800]] Soos hierbo aangedui, was Oekraïne oorspronklik 'n oorgangsgebied tussen die Poolse, Russiese en Osmaanse Ryk wat deur etniese diversiteit en – tot in die 17de eeu – deur swak politieke strukture gekenmerk is. Die Dniprorivier is tradisioneel as die grenslyn tussen die Poolse en Russiese invloedsfere beskou, terwyl die Osmaanse Ryk sy politieke, kulturele en ekonomiese belange in die suidweste van die land en op die Krim-skiereiland deur middel van [[vasalstaat|vasalstate]] behartig het. Kosakke het tydelik daarin geslaag om hul eie samelewings tussen die buitelandse invloedsfere te vestig. Vaste administratiewe strukture in die gebied is eers in die loop van die 18de eeu gevestig toe die Russiese Ryk sy staatsgebied in suidelike en westelike rigting uitgebrei en saam met Oostenryk-Hongarye en Pruise tydens die Poolse Delinge 'n einde aan Pole as selfstandige nasie gemaak het. Tegelykertyd is die Krim- en Jedisan-khanate vernietig. Met uitsondering van Galisië, wat ná die Poolse Delinge by Oostenryk ingesluit is, het die grootste deel van Oekraïne onder Russiese bewind gekom. Die Kosakke het hul politieke outonomie kwytgeraak. Vir administratiewe doeleindes is die gebied sonder inagneming van etniese, kulturele of historiese besonderhede in goewermente ingedeel. Tot en met 1917 was daar amptelik geen sprake van Oekraïne as administratiewe of geografiese entiteit nie. In intellektuele kringe is daar egter reeds vanaf die vroeë 19de eeu 'n onderskeiding tussen Russe en Oekraïners, Russies en Oekraïens asook Russiese en Oekraïense kultuur gemaak. So is ook die idee van 'n Oekraïense gebied gebore wat volgens romantiese voorstellings uit die 1890's "vanaf die Boeg- tot die Donrivier" sou strek. Hierdie soort patriotiese gedagtes het sterk met die politieke en etniese realiteit in die gebied gekontrasteer. So het in 1897, toe die eerste sensus in die Russiese Keiserryk gehou is, net twee derdes van die bewoners Oekraïens of "Klein-Russies", soos dit amptelik genoem is, as hul huistaal gepraat. Die res het Russies, Pools of ander idiome as huistale aangedui. Oekraïenssprekendes was hoofsaaklik in die noordelike dekle van die gebied saamgetrek – 'n feit wat die Russiese beleid weerspieël het waarvolgens in streke, wat relatief laat by die Tsareryk ingelyf is, oorwegend Russiese setlaars gevestig is. Sodoende is na dié streke as "Nieu-Rusland" verwys.<ref>{{de}} [http://www.bpb.de/apuz/194816/historische-hintergruende?p=0 ''www.bpb.de, 11 November 2014: Historische Hintergründe ukrainisch-russischer Konflikte. Besoek op 2 Februarie 2015'']</ref> === Ekologiese vraagstukke === [[Lêer:Skadovsk sunset.jpg|duimnael|Sononder in Skadofsk]] Dekades ná die verbrokkeling van die Sowjetunie sit Oekraïne steeds met die ekologiese nalatenskap van die ou Sowjetstelsel. Veral in die oostelike dele van die land het energieintensiewe nywerheidsbedrywe die ekologiese ewewig versteur en die grond, lug en waterliggame besoedel. Maar ook in ander dele van die land is die landbougrond versleg en het baie plant- en dierspesies verdwyn. Alhoewel die ekologiese krisis ook bygedra het tot Oekraïne se demografiese krisis, het die regering min stappe gedoen om 'n ekologiese bewussyn te kweek.<ref>{{de}} Leonid Rudenko: ''In der Krise. Die ökologische Lage der Ukraine''. In: Manfred Sapper en Volker Weichsel (reds.): ''Die Ukraine im Wandel. Stabile Instabilität in einem Zwischenland''. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung (bpb) 2010, bl. 301</ref> Intensiewe landbouaktiwiteite, wat deur agro-industriële bedrywe beoefen is, en omvangryke hidrotegniese skema's het Oekraïense se natuurlike landskappe ingrypend verander. So is die Dniprorivier se bekende stroomversnellings in die vroeë 1960's vir die verwesenliking van die Krementsjoek-dambouprojek geoffer. Vleilande langs die rivier het onder die damwater verdwyn. Die drooglegging van moerasse het nadelige uitwerkings op die rivierstelsel se hidrologiese eienskappe gehad sodat meer as 20&nbsp;000 klein waterlope en fonteine opgedroog het. Talle dier- en plantspesies is van hul natuurlike habitat ontneem. == Klimaat == [[Lêer:Оз.Світязь на світанку.jpg|duimnael|links|Die Svitiazmeer in die Nasionale Sjatsk-park, oblast Volyn, teen sonop]] [[Lêer:Ukraine map of Köppen climate classification.svg|duimnael|Klimaatsones in Oekraïne volgens die [[Köppen-klimaatklassifikasie]]]] Oekraïne het 'n gematigde kontinentale klimaat met koue en sneeuryke winters en warm somers. Lente en herfs is relatief kort met gematigde temperature en dikwels sonnige weer. Veral die sentrale landsdele word met uiterstes verbind. Die koudste winter- en hoogste somertemperature word in die noordooste van die land aangeteken. Die gemiddelde jaarlikse temperatuur is hoër as in die noordelike buurland Rusland. Die gemiddelde temperatuur beweeg tussen -6&nbsp;°C in die winter en 24&nbsp;°C in Julie.<ref>{{en}} Andrew Evans: ''Ukraine''. Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides 2013, bl. 3-4</ref> Die klimaat in die Karpate-bergreeks word deur hoë jaarlikse neerslae van sowat 750&nbsp;mm en koeler somertemperature as in die res van die land gekenmerk, terwyl die Krimskiereiland 'n droë Mediterreense klimaat het, behalwe vir die subtropiese en vogtige suidkus. == Geskiedenis == === Burgeroorlog === [[Lêer:Red army in Kiev, 1920.jpg|duimnael|Die Rooi Leër in Kiëf (1920)]] Dit was in Oekraïne waar die Russiese Rewolusie se teenstrydighede op 'n bloedige manier uitgewys is. Die land het drie jaar lank in 'n burgeroorlog versink wat oorspronklik in Rusland begin het. Die Bolsjewistiese [[Rooi Leër]] het die land vanuit die noorde binnegeval om die rewolusie na die suide uit te brei en die Russiese Ryk onder 'n kommunistiese bewind te herstel. Die plaaslike landadel en monargiste het die kant van die Wit Leër gekies, burgerlike magte wat ook deur buitelandse moondhede soos die [[Verenigde Koninkryk]] en [[Frankryk]] gesteun is om kommunisme in die ooste te stuit en die ou bewind te herstel. Albei politieke kampe het hul doelwitte met genadelose bloedvergieting probeer bereik, beslag gelê op perde en voedselvoorrade en mans oorlog toe gedwing. Sodoende het hulle die steun van die proletariaat en kleinboere verloor. Geweldpleging het buite beheer geraak. Oekraïense vrouens is verkrag, privaathuise geplunder en hele nedersettings verwoes. In Oekraïense stede is fabrieksarbeiders gedwing om onrealistiese produksiekwotas te vervul om in die behoeftes van die strydende magte te voorsien, anders is hulle geskiet. Nasionalistiese Oekraïense magte was in die weste van die land saamgetrek, vasberade om 'n einde te maak aan die inmenging van buitelandse rolspelers en 'n onafhanklike staat te stig. In Desember 1918 is 'n kortstondige nasionalistiese regering, die Direktoraat, gevorm wat net drie maande lank bestaan het. 'n Vroeëre Rada-leier, Petljoera, het vervolgens met sy nasionalistriese beweging as politieke rolspeler opgetree. Ook in Lwif is ná die val van die Habsburg-dinastie 'n onafhanklike Oekraïense republiek geproklameer wat egter nie deur Pole erken is nie. Die Galisiese rebelle het by Petljoera se magte aangesluit om in die burgeroorlog te veg, maar uiteindelik het Petljoera 'n ooreenkoms met Pole gesluit. Petljoera het ingestem om nie langer aanspraak te maak op Galisië nie en het hiervoor militêre steun deur Pole in die stryd teen die Bolsjewiste ontvang. Ná 'n verpletterende nederlaag in Kiëf het Poolse troepe hulle egter aan Oekraïne onttrek. Miljoene Oekraïense kleinboere het geen politieke bande met een van die strydende partye gehad nie en hulle slegs aan hul dorpsgemeenskap verbonde gevoel. So het hulle sonder onderskeid teen alle oorlogvoerende magte geveg en nasionaliste, monargiste, Bolsjewiste en [[Jode]] aangeval. Hul sogenaamde "groen" bendes en "swart leërs" het hul deel bygedra tot die algemene bloedvergieting en die Wit en Rooi Leër in voortdurende hewige gevegte gewikkel. Nestor Makhno was een van die mees berugte vegters en 'n bekwame militaris wat deur die boere gerespekteer en ondersteun is. 1919 was vir Oekraïne 'n jaar van ongekende chaos en bloedvergieting waartydens ses verskillende leërs by oorlogshandelinge betrokke was. Kiëf is tydelik deur vyf verskillende besettingsmagte ingeneem. Die Bolsjewiste het die natuurlike rykdomme van Oekraïne as lewensnoodsaaklik vir hul militêre optrede in ander dele van die Russiese Ryk beskou en pogings onderneem om Oekraïense boerderye te kollektiveer. Intussen was nòg die Rooi nòg die Wit Leër nog in staat om sy soldate van kos, klere en ander voorrade te voorsien nie. So het een miljoen soldate van die Rooi Leër gedros. Dorpsbevolkings wat daarvan verdink is om skuilplek aan drosters te bied, is swaar gestraf. Laat in 1919 het die Bolsjewiste met 'n nuwe offensief begin en die hele Oekraïne in die volgende jaar ingeneem. Die Oekraïense Sowjetrepubliek is herstel. Die Wit Leër het die land ontruim, terwyl die nasionalistiese regering na Pole gevlug het. Die Bolsjewiste het 'n oorwinning behaal in 'n oorlog wat die lewens van 1,5 miljoen Oekraïense burgerlikes geëis het. Joodse burgers het die slagoffers van onmenslike geweldpleging deur nasionaliste en anargiste geword. Meer as 50&nbsp;000 het in [[pogrom]]s gesterf. Die Wit Leër het Jode as die "uitverkore volk" van die Bolsjewiste beskou en 100&nbsp;000 Joodse Oekraïners vermoor, terwyl Bolsjewiste Jode as burgerlike anti-rewolusionêres bestempel en doodgemaak is, ongeag die feit dat talle leiers in die Bolsjewiste-party Jode was.<ref>{{en}} Evans (2013), bl. 17-18</ref> === Poolse aanval === [[Lêer:Polish troops in Kiev.jpg|duimnael|Poolse troepe marsjeer in Mei 1920 Kiëf binne tydens die Pools-Sowjetse oorlog waarin Oekraïners saam met Pole teen die Bolsjewiste geveg het. Na aanleiding van die Vrede van Riga wat op 18 Maart 1921 onderteken is, het Pole beheer oor die hedendaagse Wes-Oekraïne geneem en die Oos-Oekraïne het onder Sowjetse gesag geval]] Kort ná die einde van die Russiese Burgeroorlog het Pole, wat sy onafhanklikheid ná die Eerste Wêreldoorlog herwin het, op 24 April 1920 sy militêre vuis gebal en in Oekraïne ingeval. Op 7 Mei het Poolse magte die hoofstad Kiëf (nou [[Kijif]]) ingeneem. Die Poolse besetting het 'n kortstondige episode gebly. Kiëf is reeds een maand later weer deur die Rooi Leër verower. 'n Russiese teenaanval op Pole het op 18 Augustus net buite Warskou tot stilstand gekom waar die Rooi Leër op die vlug geslaan en die Poolse gebied binnekort ontruim het. Die oorspronklike grense is vervolgens herstel. Terwyl die grootste deel van Oekraïne nou onder Sowjet-Russiese bewind was, het die westelike landsdele – Galisië en Wolhinië – Pools gebly. Pogings van Poolse kant om die plaaslike bevolking te assimileer, het die aanleiding tot die stigting van die Organisasie van Oekraïense Nasionaliste (OON) gegee wat 'n gewapende stryd vir 'n onafhanklike staat begin het. In Junie 1930 het die OON sy aktiwiteite tot 'n voluit partisane-oorlog teen die Poolse owerheid uitgebrei, maar hul opstand is binne vier maande volledig neergeslaan. Die OON het nogtans 'n belangrike politieke rolspeler in die Oekraïenssprekende dele van Galisië gebly.<ref>{{de}} Erhard Stölting: ''Eine Weltmacht zerbricht. Nationalitäten und Religionen in der UdSSR''. Derde uitgebreide en hersiene uitgawe. Frankfurt am Main: Eichborn 1991, bl. 81-82</ref> === Oekraïne as Sowjetrepubliek === [[Lêer:Children affected by famine in Berdyansk, Ukraine - 1922.jpg|duimnael|Oekraïners het al jare voor Stalin se terreurbeleid honger gely, onder meer as gevolg van 'n droogte wat Suid-Oekraïne in 1921 geknel het. Hierdie foto is in 1922 in Berdjansk geneem]] In 1921 het die Russies-besette Oekraïne 'n Sowjetrepubliek geword wat een jaar later formeel tot die Unie van Sosialistiese Sowjetrepublieke (Sowjetunie) toegetree het. Oekraïners was nou die grootste nie-Russiese etniese groep in die nuutgestigte Sowjetunie, en net soos in ander nie-Russiese Sowjetrepublieke het staat en party moeite gedoen om die nuwe bedeling aantreklik te maak vir die plaaslike bevolking deur hul eie taal, kultuur en tradisies te eerbiedig en te bevorder. Gaandeweg het dié beleid tot 'n groter projek ontwikkel wat Russies as spreektaal in stedelike omgewings teruggedring en Oekraïens as spreek- en kultuurtaal vir mense uit alle lae van die samelewing te vestig. Terwyl die ekonomiese en politieke beleid deur Moskou bepaal is, het die amptelike beleid indertyd die Oekraïnisering van die land deur 'n wye verskeidenheid maatreëls en programme bevorder, waaronder die werwing en opleiding van inheemse kommunistiese partykaders, sogenaamde ''korensatsija'', en staatsamptenare, wat almal onderrig in Oekraïens, Oekraïense geskiedenis en tradisies ontvang het, en die stigting van afsonderlike Oekraïense eenhede binne die Rooi Leër met Oekraïens as kommandotaal. So was die twintigerjare van die 20ste eeu vir Oekraïne in nasionale en kulturele opsig 'n bloeitydperk waartydens selfs nie-kommunistiese kulturele organisasies deur die staat befonds is – alhoewel tegelykertyd die vorming van 'n kommunisties-gesinde Oekraïense ''intelligentsia'' bevorder is wat gaandeweg 'n leidende rol in die kulturele lewe sou speel. Oekraïens het die onderrigmedium in skole geword, en talle publikasies het in Oekraïens verskyn om die status van die taal tot dié van 'n skryf- en hoogstaande literêre taal te verhef. Mykola Skrypnik, 'n langjarige rewolusionêr, het 'n leidende rol in die beleid van Oekraïnisering gespeel. Skrypnik het vanaf 1900 in Sint Petersburg gebly en is tydelik na [[Siberië]] verban. In 1903 het hy by Lenin se Bolsjewiste aangesluit. Vyf jaar later het Lenin hom as lid van die Tsjeka na Oekraïne gestuur waar hy aanvanklik die amp van volkskommisaris vir binnelandse sake beklee het. Skrypnik het in 1922/23 skerp kritiek op Stalin se nasionaliteitebeleid gelewer, veral die russifiserende invloed van die Rooi Leër. Vir hom was die amptelike beleid niks meer as "Groot-Russiese chauvinisme" nie.<ref name="Stölting 1991, bl. 82">{{de}} Stölting (1991), bl. 82</ref> Inderdaad is die vreedsame beleid teenoor Oekraïners vanaf 1929 laat vaar, terwyl Skrypnik magteloos moes toekyk. Die kollektivering van die landboubedryf was rampsalig vir Oekraïense boere. Hierdie maatreël was nie net daarop gemik om die agrariese sektor volgens die heersende party-ideologie te hervorm nie, maar ook om Oekraïense tradisies en kulturele besonderhede uit te wis. In 1932 het Stalin die saadgoed van Oekraïense boere laat konfiskeer en in die volgende winter alle voedselinvoere na Oekraïne verbied. Die bevolking is deur 'n ongekende hongersnood geteister. Die Oekraïense skrywer Joeri Sjtsjerbak het die getal Oekraïners, wat van honger gesterf het of vermoor is, op tussen vyf en ses miljoen beraam.<ref name="Stölting 1991, bl. 82" /> Uiteindelik het Stalin in die 1930's ook Oekraïense wetenskaplikes, tegnici, intellektueles en partykaders geteiken. Baie van hulle is aangekla en tereggestel. Skrypnik is in 1933 daarvan beskuldig dat hy van voorneme was om die Oekraïense en Russiese taal van mekaar te skei en dit aan die Poolse, Duitse en ander Westerse tale uit te verkoop. Op 7 Julie 1933 het hy selfmoord gepleeg. Sy opvolger Kossior het Stalin se voorbeeld gevolg en sy eie kultuis van persoonlikheid begin. Hy is in 1938 tereggestel. Vervolgens het leidende partykaders soos Kaganowitsj en Chroesjtsjef Oekraïne van politieke teenstanders gesuiwer. === Tweede Wêreldoorlog === [[Lêer:Ruined Kiev in WWII.jpg|duimnael|Kiëf het gedurende die Tweede Wêreldoorlog aansienlike skade gely, en was vanaf 19 September 1941 tot en met 6 November 1943 deur [[Nazi-Duitsland]] beset]] Die Tweede Wêreldoorlog het van Oekraïne weer 'n slagveld vir die strydende partye gemaak. Die Duitse magte het die Joodse bevolking grusaam vermoor en verwoesting in die hele land gesaai. Galisië en Wolhinië is saam met ander Oos-Poolse gebiede by die Sowjetryk ingelyf, net soos Karpato-Oekraïne wat tot en met 1918 deel uitgemaak het van Hongarye en daarna by Slowakye ingesluit is. In hierdie gebiede het Oekraïense nasionaliste, wat hul onafhanklikheidsstryd sowel teen die Poolse asook die Sowjet-Russiese bewind gevoer het, sterk steun onder die bevolking geniet, net soos die Geunieerde Kerk as die belangste Oekraïense instelling.<ref>{{de}} Stölting (1991), bl. 83</ref> Kort ná die Duitse inval in die Sowjetunie in die somer van 1941 het die OON sy aktiwiteite hervat en op 30 Junie 1941 in Lwif en Kiëf 'n onafhanklike Oekraïense staat geproklameer. Met hierdie stap het hulle 'n sterk politieke sein aan die [[Duitsers]] gegee – enersyds om nog voor die intog van Hitler se magte nuwe lyne op die Europese landkaart te trek, andersyds om hul bereidwilligheid aan te toon om aan die kant van die Duitsers teen die Sowjet-Russe te veg. Baie OON-lede was selfs bereid om hulle by die SS aan te sluit en aktief betrokke te raak by anti-Joodse pogroms. Die Duitsers het egter ander planne gehad. Die OON-leiers Stetsko en Bandera is in hegtenis geneem. Die OON het vervolgens besluit om 'n oorlog op twee fronte teen die Duitse Ryk en die Sowjetunie te voer, alhoewel die Rooi Leër hul hoofteiken was. Toe Sowjet-Russiese troepe in weswaartse rigting beweeg het, het die OON in 1944 die "Oekraïense Opstandsleër (OOL)" gestig wat in Wes-Oekraïne deur die plaaslike bevolking gesteun is. Die OON-leier Roman Sjoechewitsj het homself nou generaal Taras Tsjoeprinko genoem. In 1945 is groot dele van Wes-Oekraïne deur die OOU beheer. Die Sowjet-owerheid het groot moeilikhede ondervind by hul pogings om 'n einde aan die partisane-oorlog te maak. So het hulle die OON-opstandelinge tussen 1944 en 1947 altesaam ses keer opgeroep om die wapens neer te lê en 'n algemene amnestie vir almal afgekondig wat bereid was om dié oproepe te volg. Die bevolking het sy solidariteit met die OON-vegters betoon, en in Februarie 1946 het die kiesers in Wes-Oekraïne die eerste na-oorlogse verkiesings geboikot. Die OON het hul operasiegebied nie tot die Sowjetunie beperk nie, maar ook in Oos-Poolse en Slowaakse gebiede binnegedring wat deur Oekraïners bewoon is. OON-vegters het hul gewapende stryd selfs na Oos-Oekraïne gedra. In Pole het die kommunistiese regering die Oekraïense minderheid merendeels na die voormalige Duitse gebiede in Wes-Pole gedeporteer, 'n maatreël waarvoor die toestemming van Moskou verkry is. Ook die meeste Poolssprekende bewoners van Galisië, wat as deel van Oekraïne nou onder Sowjet-Russiese bewind was, is verdryf om in Wes-Pole hervestig te word. === Onafhanklikheid === [[Lêer:RIAN archive 848095 Signing the Agreement to eliminate the USSR and establish the Commonwealth of Independent States.jpg|duimnael|Die Oekraïense president Leonid Kravtsjoek en die Russiese president [[Boris Jeltsin]] onderteken die Białowieża-ooreenkoms op 8 Desember 1991, wat tot die [[Ontbinding van die Sowjetunie]] en die stigting van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]] enkele dae later lei]] [[Lêer:Maidan Nezalezhnosti3.jpg|duimnael|Maidan Nezalezhnosti ("Onafhanklikheidsplein") in Kijif.]] Ná die ontbinding van die Sowjetunie het Oekraïne met meer as 600&nbsp;000 vierkante kilometer die grootste staat op die vasteland van Europa geword. Die voormalige KP-funksionaris Leonid Krawtsjoek is in 1991 as die eerste president verkies en het een van die drie medestigters van die Gemenebes van Onafhanklike State geword. Die land het van alle kernwapens op sy gebied ontslae geraak. Ondanks die ekonomiese agteruitgang, stagnasie, voortrekkery en korrupsie het die tyd ná die onafhanklikwording anders as in Rusland vreedsaam verloop. Een van die grootste vraagstukke was die etniese diversiteit van die land. Daar is meer as twintig persent [[Russe]] en ander belangrike minderhede soos [[Pole (volk)|Pole]], [[Roemene]], Wit-Russe en [[Islam]]itiese [[Tartare]] (veral op die Krim-skiereiland). Die gebrek aan 'n sterk historiese tradisie was 'n ander probleem. Met die verkiesing van die tweede president Leonid Koetsjma, 'n voormalige bestuurder van 'n wapenfabriek, was daar hoop dat die ekonomie sou herstel. Alhoewel 'n nuwe geldeenheid, die Hriwnja, ingevoer is, het die skadu-ekonomie steeds die helfte van alle ekonomiese aktiwiteite in Oekraïne beslaan. President Koetsjma het in sy buitelandse beleid duidelik in die rigting van die Wes-Europese demokrasieë begin beweeg: Die doodstraf is afgeskaf en die [[Tsjernobil]]-kernkragsentrale, een van die land se vyf, is in 2000 gesluit. Politieke verhoudinge met die buurlande Pole en [[Roemenië]], wat in die verlede vertroebel was, het beduidend verbeter. Nogtans is die politieke bande met Wes-Europa nie vasbeslote ontwikkel nie, en Koetsjma het eerder 'n soort "twee-vektore-beleid" ten opsigte van sy betrekkinge met die buiteland gevolg, en dus steeds noue bande met Rusland gehandhaaf. Baie Russiese politici beskou Oekraïne nog steeds as 'n integrale deel van Rusland, en die Russiese optrede teen Oekraïne het by 'n aantal politieke en ekonomiese geskille verskerp. Die Russiese Vloot maak nog steeds gebruik van sy basisse op die Krim-skiereiland, en die deurvoer en invoerpryse van Russiese gas is al jare lank 'n strydpunt tussen die twee lande. Die gas-konflik het teen die einde van 2005 verskerp, toe Rusland sy gasuitvoere na Oekraïne drasties verminder het. Hierdie stap het ook groot dele van Wes-Europa geraak, aangesien die druk in die Russiese gaspyplyne oral op die vasteland duidelik gedaal het soos minder gas ontvang is. Koetsjma het ook probeer om beter betrekkinge met die [[Verenigde State]] te handhaaf, onder meer deur sowat 1&nbsp;700 Oekraïense soldate in [[Irak]] te stasioneer. Eerste Minister Viktor Joesjtsjenko het in 2000 en 2001 ekonomiese hervorming aangepak en het ook die parlementêre verkiesing in 2002 gewen. Hy is egter deur die Kommunistiese en oligargiese opposisiepartye gedwing om te bedank. In 2004 is hy as president ingehuldig, terwyl Viktor Janoekowitsj as eerste minister verkies is. Die ekonomie het begin stabiliseer, tog bly die demografiese situasie kommerwekkend. Miljoene Oekraïense burgers bly in die buiteland om daar te werk, en die bevolking het sedert 1991 van 52 tot 44,6 miljoen in 2013 gedaal. === Russies-Oekraïense konflik === [[Lêer:2014 Russo-ukrainian-conflict map.svg|duimnael|Die [[Krim]]skiereiland, wat in 2014 deur Rusland geannekseer is, in pienk. Pienk in die Donbass-gebied verteenwoordig gebiede wat in September 2014 deur die DPR/LPR-separatiste gehou word (stede in rooi)]] Daar was vir lank 'n konflik gewees tussen pro- en anti-Russiese partye in die Oekraïene. Minderhede van die bevolking wat Russies praat in die oostelike provinsies en op die Krim het sterker bande met Rusland ondersteun. Die westelike provinsies wat Oekraïens praat wil dit nie aanvaar nie. Ná die [[Oranje Rewolusie]] wat 'n anti-Russiese regering aan die mag gebring het, is [[Joelia Tymosjenko]] deur die parlement verdryf en ná verkiesings het Janoekowitsj president geword. Ná die val van die pro-Russiese Janoekowitsj-bewind en bloedige onluste, waartydens tientalle betogers deur onbekende eenhede doodgeskiet is, het die Duitse, Franse en Poolse ministers van buitelandse sake – Frank-Walter Steinmeier, Laurent Fabius en Radoslaw Sikorski – as bemiddelaars opgetree. Op 21 Februarie 2014 het Oekraïense politici en die buitelandse ministers 'n ooreenkoms onderteken wat voorsiening vir die ontwapening van onwettige eenhede en die vorming van 'n "regering van nasionale eenheid" gemaak het. Daar is verwag dat ook Russiessprekende landsdele, wat meer as 'n derde van Oekraïne se totale oppervlakte beslaan, in die nuwe oorgangsregering verteenwoordig sou wees. Uiteindelik het die nuwe regering in Kiëf en die Werchowna Rada, die Oekraïense parlement, onder die druk van regsgesinde betogers en straatvegters geswig en 'n wet herroep wat die amptelike status van Russies in die suide en ooste van die land gewaarborg het. In plaas van Russiessprekendes is lede van die regsgesinde, anti-Russiese Swoboda-party as ministers in die nuwe oorgangsregering benoem.<ref>{{de}} [http://www.spiegel.de/politik/ausland/krim-krise-die-fatalen-fehler-der-kiewer-regierung-a-956680.html ''Spiegel Online, 3 Maart 2014:: Konflikt mit Russland: Die fatalen Fehler der Regierung in Kiew'']</ref> Op 3 Maart het Oekraïense politici bevestig dat die regte van Russiessprekendes gewaarborg sal word. Die merendeels Russiessprekende Krim het geweier om die nuwe regering te erken, nog voordat Russiese spesiale eenhede strategiese instellings op die skiereiland soos militêre basisse beset het. Volgens die Russiese regering is hierdie stap onderneem om die Russiessprekende bevolking se "menseregte" te beskerm. Analitici het verduidelik dat Moskou se strategiese doelwitte die proklamasie van 'n onafhanklike Krimrepubliek as Russiese satellietstaat insluit.<ref>{{de}} [http://www.spiegel.de/politik/ausland/nachrichten-ueberblick-was-auf-der-krim-passiert-a-956568.html ''Spiegel Online, 3 Maart 2014: News, Reaktionen, Entwicklungen: Die Krim-Krise im Überblick'']</ref> Hierdie verwagting is in Maart 2014 bewaarheid toe die oorgrote meerderheid kiesers op die Krim die aansluiting by Rusland in 'n referendum goedgekeur het. Terwyl die Oekraïense regering Moskou daarvan beskuldig dat hulle feitlik oorlog teen Oekraïne verklaar het en die onafhanklikwording van Krim nie aanvaar sal word nie, is Oekraïne se militêre slaankrag beperk. '''Die Oekraïense en Russiese weermag se militêre uitrusting in vergelyking''' {| class="wikitable" ! Personeel en Uitrusting<ref>{{de}} [http://www.spiegel.de/politik/ausland/militaer-russland-ist-der-ukraine-ueberlegen-a-956496.html ''Spiegel Online, 2 Maart 2014: Militärarsenal im Vergleich: So sind Russland und die Ukraine gerüstet. Besoek op 3 Maart 2014'']</ref> ! Oekraïne ! Rusland |---- |- | Weermagpersoneel | 130&nbsp;000-160&nbsp;000 | 800&nbsp;000 |---- |- | Reserviste <!-- is dit korrekte Afrikaans? Is dit nie net "Reserwe" nie? --> | 1&nbsp;000&nbsp;000 | 2&nbsp;000&nbsp;000 |---- |- |Militêre begroting in 2013 |1,5 miljard € | 50 miljard € |---- |- |Tenks |4&nbsp;000 | 15&nbsp;500 |---- |- |Vegvliegtuie |400 | 3&nbsp;100 |---- |- |Helikopters |90 | 1&nbsp;000 |} == Politiek == [[Lêer:Виступ Віктора Галасюка у Верховній Раді України.jpg|duimnael|Werchowna Rada, die Oekraïense parlement in Kijif]] Oekraïne het sy onafhanklikheid op 24 Augustus 1991 verklaar toe die staatsgreep van konserwatiewe magte in die [[Sowjetunie]] misluk het. Die Oekraïense bevolking het hulle op 1 Desember per referendum ten gunste van onafhanklikheid uitgespreek. Enkele weke later is die Sowjetunie ontbind. Enkele staatkundige gegewens: * [[Staatshoof]]: President [[Wolodimir Zelenski]] * [[Regeringsleier]]: Premier [[Denis Sjmihal]] * [[Parlement]]: Werchowna Rada. Die 450 parlementslede word vir 'n termyn van vier jaar verkies. * [[Nasionale leuse]]: "Volja, Zlahoda, Dobro" (Oekraïens vir: ''Wilskrag, Eendrag, Tevredenheid'')</small> === Administratiewe indeling === {{Hoofartikel|Deelgebiede van Oekraïne}} [[Lêer:Politiek Oekraïne.png|duimnael|Nederlandse kaart wat die deelgebiede van Oekraïne aandui]] Die huidige administratiewe indeling is uit die Sowjet-tydperk oorgeërf. Vanaf 1957 het die vaslegging van distriksgrense binne die Sowjetrepublieke se bevoegdheid geval. Volgens die grondwet van die Oekraïense Sowjetrepubliek van 1981 is die land administratief ingedeel in ''oblasti'' (geweste), rajons (distrikte) en munisipaliteite. Die laasgenoemde kategorie het stedelike nedersettings, stadsdistrikte, nedersettings, dorpe en dorpsrade behels. Hierdie gevestigde drieledige administratiewe struktuur is ook ná Oekraïne se onafhanklikwording nie aangetas nie.<ref>{{de}} Matthias Morgner: ''Reformbedarf. Kommunale Selbstverwaltung in der Ukraine''. In: Manfred Sapper en Volker Weichsel (reds.): ''Die Ukraine im Wandel. Stabile Instabilität in einem Zwischenland''. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung 2010, bl. 163</ref> Die besondere rol, wat groter stede as nywerheidspilpunte in die sentrale planekonomie vervul het, is deur hulle administratiewe status weerspieël. Die belangrikste industriële sentrums is administratief aan die distrikte gelykgestel. Sewastopol – as basis van die Sowjet-Russiese Swartseevloot – en Kiyv as administratiewe setel het nie onder die Oekraïense SSR se grondwet geval nie, maar is regstreeks deur Moskou geadministreer. Alle ander stedelike nedersettings het in die derde administratiewe kategorie geval. == Demografie == === Etniese samestelling === [[Lêer:Ukrainian girls wearing vyshyvankas at the Independence Day celebration.jpg|duimnael|Oekraïense meisies met tradisionele blommekrone gedurende Onafhanklikheidsdagvierings in 2011]] [[Lêer:Bortnychi in Kyiv.jpg|duimnael|Bortnychi, 'n historiese woonkwartier in die suide van Kijif]] [[Lêer:(44) PANORAMIC VIEW ON DOWNTOWN IN CITY OF KHARKIV STATE OF UKRAINE PHOTOGRAPH BY VIKTOR O LEDENYOV 20160621.jpg|duimnael|Die integrasie van Russiessprekendes in 'n onafhanklike Oekraïense staat het grotendeels geslaag. So het die merendeels Russiessprekende bevolking van Charkif weerstand gebied teen Russiese inmenging]] Die grense van die huidige Oekraïense staat is eers met die land se onafhanklikwording in 1991 finaal getrek. Daarvoor was hulle die resultaat van die Sowjetunie se binnelandse beleid. Dat hierdie grense grootliks ooreenstem met die gebied wat tradisioneel deur Oekraïners bewoon is, is aan Josef Stalin se etniese beleid te danke waarvolgens alle Oekraïners in die Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek verenig is. Maar al het dié politieke konstruk op etniese oorwegings berus, is die huidige Oekraïense republiek 'n veelvolkestaat. Van die altesaam 48 miljoen bewoners volgens die sensus van 2001 was 78 persent etniese Oekraïners. [[Russe]] was die grootste etniese minderheid met 17 persent. Hulle is veral in die oostelike landsdele en op die Krim-skiereiland saamgetrek. Maar ook Pole en Jode het, alhoewel hulle vandag klein minderhede vorm, 'n belangrike rol in die geskiedenis van die land gespeel. Ander etniese minderhede sluit Wit-Russe, Roemene, Bulgare en Hongare in. Intussen het ook talle [[Krimtatare]], wat gedurende die Tweede Wêreldoorlog gedeporteer is, na die Krim teruggekeer. === Demografiese ontwikkeling === Volgens die vier Sowjet-sensusse ná die Tweede Wêreldoorlog het Oekraïne tussen 1959 en 1989 'n bestendige bevolkingsgroei getoon. Vroeg in 1993 het die inwonertal tot die hoogste vlak in die geskiedenis gestyg en daarna voortdurend afgeneem. {|class="wikitable" ! Jaar ! Inwonertal |---- |- | 1959 | 41&nbsp;869&nbsp;000 |---- |- | 1970 | 47&nbsp;126&nbsp;500 |---- |- |1979 |49&nbsp;754&nbsp;600 |---- |- |1993 |52&nbsp;244&nbsp;100 |---- |- |2001 |48&nbsp;457&nbsp;100 |} Amptelike statistieke toon 'n dramatiese afname in bevolking. In die twee dekades tussen 1993 en 2013 het die inwonertal gekrimp van 53 tot 44,6 miljoen. Terwyl baie Oekraïners na Europese en oorsese lande met 'n hoër lewenspeil geëmigreer het, het ook geboortesyfers en lewensverwagting merkbaar gedaal. In 2006 en 2007 het die regering pogings onderneem om dié demografiese tendens deur verhoogde kindertoelaes teen te werk. Geboortesyfers het vervolgens gestyg en die negatiewe bevolkingsgroei het verstadig. Nogtans word daar steeds meer sterfgevalle as geboortes aangeteken. Die getal Oekraïners in die buiteland word op meer as 2,5 miljoen beraam.<ref>{{en}} Greg Bloom: ''Ukraine''. Lonely Planet Publications 2008, bl. 38</ref> === Nasie en staat === Die Oekraïense term vir "nasie", ''natsiia'', het 'n heel ander betekenis as sy Afrikaanse eweknie wat algemeen gebruik word as 'n sinoniem vir "staat". Die Oekraïense ''natsiia'' verwys daarenteen eerder na 'n etniese gemeenskap wat dieselfde oorsprong, taal en kultuur deel, maar nie noodsaaklik oor sy eie staat beskik nie.<ref>{{de}} Yekelchyk (2007), bl. 7</ref> Hierdie verskil in betekenis weerspieël die politieke situasie in Oekraïne in die tyd voor die Eerste Wêreldoorlog toe Wes-Europa hoofsaaklik uit nasiestate bestaan het, terwyl multinasionale ryke groot dele van Sentraal- en Oos-Europa oorheers het. Omstreeks 1900 was die gebiede met 'n etniese Oekraïense bevolking verdeel tussen die Russiese Ryk en Oostenryk-Hongarye. Die enigste realistiese visie vir Oekraïners was dié van 'n taal- en kultuurgemeenskap, en selfs dit is indertyd nie deur alle Oekraïenssprekendes gedeel nie. === Oekraïners === {{Hoofartikel|Oekraïners}} [[Lêer:Ukraine census 2001 Ukrainians.svg|duimnael|Verspreiding van Oekraïners in Oekraïne volgens [[oblast]]e in 2001]] In die oudste historiese dokumente, wat na die bewoners van die huidige Oekraïne verwys, word die plaaslike Slawiessprekende bevolking Rusyny, Rusychi (uitgespreek as Roesitsji) en Rusy (afgelei van die Kiëf-Roes) genoem. Tussen die 10de en 12de eeu het hierdie terme nog nie die proto-Russiese bewoners in die noordoostelike vorstedomme van Kiëf-Roes ingesluit nie. Die huidige moderne naam ''Ukraintsi'' is afgelei van ''Ukraina'' (Oekraïne), 'n term wat vir die eerste keer in 'n dokument van 1187 voorkom. Oekraïners het tot in die 19de eeu, met enkele uitsonderings, hoofsaaklik hul oorspronklike taalgebied bewoon. Eers in die laaste dekades van die 19de eeu het groot getalle Oekraïners, wat indertyd onder Russiese bewind gestaan het, na die Asiatiese gebiede van die Russiese Ryk gemigreer, terwyl baie van hul landgenote in Wes-Oekraïne, wat destyds deel uitgemaak het van Oostenryk-Hongarye, 'n nuwe tuiste in Noord-Amerika gevind het. Vandag bly sowat 'n kwart van alle Oekraïners in die buiteland. === Boere === [[Lêer:Володимир Маковський. Україна. Vladimir Makovsky. Ukrainean Village.jpg|duimnael|Wladimir Makofski: Feestyd in 'n Oekraïense dorp]] [[Lêer:Velykodny buket by IVF.jpg|duimnael|Oekraïense tradisies is diep gewortel in die plattelandse lewe. Paastyd in Oekraïne is 'n fees vir die oog en die maag]] Nog tot in die tweede derde van die 20ste eeu was die oorgrote meerderheid van Oekraïenssprekendes boere. Alhoewel daar in die middeleeue en die vroeë moderne tyd wél 'n groter aantal Oekraïense ortodokse adellikes en stadsbewoners was, het diskriminasie aan die kant van die Poolse owerheid en die sterk invloed van Pole se eie adellike kultuur daartoe gelei dat die Oekraïense adelsklas in die 18de eeu oorwegend gepoloniseer was. In die 18de en 19de eeu het die nuwe Russiese bewindhebbers dieselfde diskriminerende houding teen Oekraïenssprekendes ingeneem en sodoende 'n proses van vinnige Russifisering bevorder.<ref>{{de}} Andreas Kappeler: ''Das historische Erbe der Ukraine''. In: Manfred Sapper en Volker Weichsel (reds.): ''Die Ukraine im Wandel. Stabile Instabilität in einem Zwischenland''. Bundeszentrale für politische Bildung (bpb): Bonn 2010, bl. 16</ref> Groot dele van die gepoloniseerde of gerussifiseerde bolaag van die Oekraïense samelewing het 'n relatief sterk streeksbewussyn bewaar, maar die leefwêrelde van die boerebevolking en plaaslike elites was streng van mekaar geskei. Gaandeweg het sowel die etnoniem Oekraïner (dikwels ook Roeteen, Rusyn of Klein-Rus) asook die skertsende bynaam ''chochol'' die betekenis van "boer" gekry. Sosiale, etniese en taalkundige verskille het saamgeval. Die Oekraïense taal en kultuur is in die 18de en 19de eeu hoofsaaklik deur die plattelandse bevolking aan die lewe gehou. Die Oekraïense nasionale beweging is deur 'n klein laag van Oekraïense intellektueles gedra wat die boerebevolking vir hul ideale probeer mobiliseer het om hulle in 'n moderne nasie te integreer. Die sosiale status van die meeste Oekraïense boere is tot in die 17de eeu verlaag tot lyfeienskap. Die groot grondbesitters was Poolssprekendes en in toenemende mate ook gepoloniseerde Oekraïense adellikes. Terwyl die vryheidsregte, wat in 1648 aan Kosakke toegeken is, net 'n kort tussenspel sou wees, het Oekraïense boere in Pole-Litaue reeds in die tweede helfte van die 17de eeu en in die Russiese Ryk in die 18de eeu weer lyfeienes geword. Die meeste van hulle het ook ná die amptelike boerebevryding teen die middel van die 19de eeu in armoede verkeer. Die laat afskaffing van lyfeienskap het 'n negatiewe impak op die sosiale mobilisering, verstedeliking en geletterdheid van boere gehad sodat hulle min belang in die nasionale aspirasies van intellektueles gestel het en eerder pogings onderneem het om hul moeilike ekonomiese situasie te verbeter. Om hulle aandag te trek, is nasionaliste genoodsaak om hul nasionale doelwitte met sosiale programme te verbind. So het die meeste politieke partye in Oostenryk en in die Russiese Ryk in hul programme nasionalistiese en sosialistiese ideale met mekaar verbind. In die moeilike tye van die Eerste Wêreldoorlog en die Russiese Rewolusie het tenminste 'n deel van die plattelandse Oekraïense bevolking nasionale doelwitte gesteun, maar in die volgende burgeroorloë het sosiale kwessies weer na vore getree. Die gedwonge kollektivering van Oekraïne se landboubedryf en die ontsettende hongersnood van 1932 en 1933, wat deur die Stalin-bewind bewus veroorsaak is, het 'n nekslag vir boere toegedien. Vervolgens is die industriële ontwikkeling en verstedeliking van Oekraïne deur die Sowjet-owerheid geforseer. Die resultaat, waarna in die 1930's met trots verwys is, was 'n "volwaardige sosiale struktuur" met 'n stedelike bevolking, 'n nuwe klas van nywerheidswerkers en 'n nuwe intelligentsia. Baie stadsbewoners het in hierdie periode hul Oekraïense identiteit en omgangstaal kwytgeraak en het hulself by die Russiessprekende bevolking aangepas.<ref>{{de}} Kappeler (2010), bl. 17</ref> Ook in hierdie tydperk het die Oekraïense taal en kultuur sy oorlewing in die moderne Sowjet-samelewing aan die platteland te danke gehad. Oekraïners het hul landelike karakter en tradisies langer gehandhaaf as Russe en ander etniese groepe in die Sowjetunie. So was in 1959 eers 39 persent van die Oekraïense bevolking verstedelik – teenoor 58 persent van die Russiese en 48 persent van die totale Sowjet-bevolking. Die tradisies van die boerebevolking is tans steeds lewendig in Oekraïne, soos uit die leefstyl, eetgewoontes en mentaliteit van groot dele van sy bevolking blyk. Groot waarde word aan volkstradisies, -klere en -dans geheg, terwyl etnografiese musea wye aandag geniet. Die kenmerkende karakter van Oekraïners is bepaal deur die feit dat hul proses van nasiewording hoofsaaklik deur die plattelandse bevolking gedra is – 'n verskynsel wat ook in verskeie ander Noordoos- en Oos-Europese lande soos Litaue, Slowenië, Slowakye en Wit-Rusland waargeneem kan word. In teenstelling daarmee het byvoorbeeld Pole en Hongarye as adelsnasies, Duitsland en Tsjeggië as burgerlike samelewings en Frankryk en Rusland as sentralistiese eenheidstate ontwikkel. Hierdie tipologie beskryf die ingewikkelde proses van nasiewording weliswaar in baie growwe trekke. So het ook in Oekraïne adel, geestelikheid en veral Kosakke 'n belangrike rol in dié proses gespeel.<ref>{{de}} Kappeler (2010), bl. 17-18</ref> === Godsdiens === [[Lêer:Lwow Jura.JPG|duimnael|Die Grieks-Ortodokse Sint-Joriskatedraal in Lwif (Lemberg)]] [[Lêer:St. Michael's Cathedral from belltower.JPG|duimnael|Sint Michiel-katedraal in Kijif]] [[Lêer:Bakhchisaray, Hansaray Museum.jpg|duimnael|Die Krimse Khan se paleis by Hansaray was vir meer as 300 jaar die sentrum van [[Islam]] op die Krim]] [[Lêer:Kharkov Synagogue1.jpg|duimnael|Die Choral-[[sinagoge]] in [[Charkif]] is die grootste in die hele Oekraïne]] Een van die opvallendste kenmerke van Oekraïense nedersettings is die groot aantal kerke in aanbou. Ná die land se onafhanklikwording is baie kerkgeboue, wat in die 1930's as gevolg van [[Josef Stalin]] se ateïstiese beleid gesloop is, heropgebou, maar ook nuwes het ontstaan. Terwyl Oekraïners weer belang stel in hul kulturele tradisies, is daar ook 'n behoefte aan spiritualiteit en geestelike waardes wat kerkbywoning sterk laat toeneem het.<ref>{{de}} Gerlach en Schmidt (2011), bl. 43</ref> Die nuwe belangstelling in die Christelike geloof vind plaas in die historiese spanningsveld tussen die Katolieke tradisies van Wes-Oekraïne en die Oosters-Ortodokse geloofswêreld in die ooste van die land. Tussen hierdie twee Christelike hoofpole met sy Roomse en Bisantynse oorspronge het 'n derde tradisie as mengvorm ontstaan – die Grieks-Katolieke of Geünieerde Kerk. Sy ritus verskil nouliks van dié in Ortodokse kerke, maar in regtelike opsig val dit nogtans onder die gesag van die [[pous]] in Rome. Die vorming van 'n Geünieerde Kerk was een in 'n lang reeks pogings om die kloof, wat met die [[Oos-Wes-skisma]] van 1054 in Christelike geledere ontstaan het, weer te oorbrug. So het ook die Rooms-Katolieke Poolse staat daarin belang gestel om van sy Ortodokse Oekraïense onderdane getroue burgers te maak. Na verskeie vergeefse pogings om 'n geunifiseerde kerk te vestig, het die Poolse Kroon deur geheime onderhandelinge in die laat 16de eeu uiteindelik sy doelwit bereik toe ses Ortodokse biskoppe in 1594 'n unieverdrag met Rome onderteken het waardeur 'n Grieks-Katolieke Kerk gestig is. Die ses ondertekenaars is deur ander Ortodokse gelowiges as verraaiers bestempel, en tot vandag word die Geünieerde Kerk as 'n Rooms-Katolieke invalshoek beskou. Die nuwe kerk is ook deur Rooms-Katolieke met argwaan bejeën. In Oekraïense gebiede, wat ná die Poolse Delinge onder Russiese bewind gekom het, het tsarin [[Katharina II van Rusland|Katharina die Grote]] die Geünieerde Kerk summier verbied. Maar dit het voortbestaan in dié landsdele wat by die Habsburgse Oostenryk-Hongarye ingelyf is. Hier het die kerk ná die ontstaan van 'n Oekraïense nasionale beweging in die 19de eeu pogings onderneem om as die nasionale kerk van Oekraïne erken te word. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het die kerk bande onderhou met nasionalistiese bewegings. Ná 1946 is dit van kollaborasie beskuldig. Baie geestelikes het geëmigreer, ander is in hegtenis geneem. Die kerk het in die ondergrond voortbestaan en het in die tyd van die perestroika, die politieke liberalisering in die Sowjetunie, sy wettige status herwin. Dit het vervolgens veral in Wes-Oekraïne sterk groei getoon waar dit in 1993 weer vyf miljoen gelowiges en meer as 1&nbsp;000 priesters getel het. Die Grieks-Katolieke kerkhoof, grootaartsbiskop kardinaal Ljoebomir Hoezar, het in 2004 die Oranje Rewolusie in Oekraïne gesteun. Die besluit om sy amptelike setel van Lwif na Kijif te verskuif is in die volgende jaar deur baie Ortodokse gelowiges as aanmatigend beskou, ongeag die feit dat die kerk se geestelike sentrum, die Sint-Joriskatedraal, steeds in Lwif geleë is.<ref>{{de}} Gerlach en Schmidt (2011), bl. 44</ref> Lwif dien daarnaas ook as die geestelike sentrum vir Rooms-Katolieke gelowiges in Oekraïne wat dikwels van Poolse afkoms is. Die Oekraïens-Ortodokse Kerk, wat nog tot en met 1990 as Russies-Ortodokse Kerk bekendgestaan het, staan tradisioneel in die politieke spanningsveld tussen Kijif en Moskou. Die kerkhoof, die metropliet in Kijif wat sy amptelike setel in die Grotteklooster het, val onder die gesag van die Ortodokse patriarg in Moskou. Baie gelowiges spreek hulle ten gunste van 'n onafhanklike Oekraïense kerk uit, 'n sogenaamde outokefale kerk, met Oekraïens as kerktaal en 'n eie patriarg – 'n droom wat in die Russiese Ryk nie vervul het nie. Eers met die tsaar se bedanking het gelowiges 'n kans gesien vir 'n selfstandige kerk. So is op 9 Mei 1919 die eerste Oekraïense liturgie in die Garnisoenkerk te Kijif gevier. Die skeiding van staat en kerk, wat deur die Bolsjewiki bewerkstellig is, het die amptelike registrasie van 'n Oekraïense kerk moontlik gemaak waarvoor die owerheid kerkgeboue beskikbaar gestel het. In September 1921 is die opperpriester Lipkofski tot hoof van die outokefale Ortodokse Kerk van Oekraïne gewy. Maar slegs vir 'n kort periode het die Bolsjewiki geloofsvryheid gewaarborg voordat Lenin in die 1920's met sy leuse "Hoe meer reaksionêre geestelikes ons kan skiet, hoe beter!" 'n bloedige vervolging van gelowiges en geestelikheid begin het. Die besetting van Oekraïne deur Duitse troepe in 1941 het 'n kort herlewing van die kerk moontlik gemaak, maar nadat die Duitsers hulle aan Oekraïne moes onttrek, het baie lede van die kerkhiërargie na Duitsland gevlug en hulle uiteindelik in Noord-Amerika gevestig. Ná die onafhanklikwording in 1991 het 'n deel van die Ortodokse Kerk onder leiding van die metropoliet Filaret weggebreek van die moederkerk om die onafhanklike Oekraïens-Ortodokse Kerk van die Kijifse Patriargaat te vorm. == Ekonomie == === Kenmerke === [[Lêer:Zmiiv thermal power plant (2007).jpg|duimnael|Termiese kragsentrale in Zmiiv]] [[Lêer:Dnipropetrovsk view 2015 tov-tob.jpg|duimnael|Die sakekern van [[Dnipro]]]] Oekraïne is 'n ope markekonomie wat deur 'n agterstand ten opsigte van modernisering en diversifering gekenmerk word. Met 'n per capita-inkomste van sowat VSA-$ 3&nbsp;600 val die land in die Wêreldbank se kategorie van laer-middelinkomste-lande. Die persentasie arm huishoudings het in die tydperk voor die internasionale finansiële krisis in 2008 merkbaar gedaal. Opvallend is die verskil tussen die relatief welvarende hoofstadgebied en die arm platteland. Ondanks hoë groeisyfers tot en met 2008 was die pas van ekonomiese transformasie stadig en is hervormings as gevolg van politieke instabiliteit en invloedryke belangegroep vertraag. Die huidige regering het aangekondig dat hulle 'n omvangryke program van hervormings tot en met 2014 sal verwesenlik om 'n beter klimaat vir buitelandse beleggings te skep. === Struktuur === Ná die ineenstorting van die sentraal beheerde planekonomie in die vroeë 1990's is voormalige staatsondernemings vinnig geprivatiseer. Dit was egter veral 'n klein groep oligarge wat voordeel uit hierdie beleid getrek het en tans groot invloed op ekonomiese besluite kan uitoefen. 'n Aansienlike persentasie ondernemings word steeds deur die Oekraïense staat beheer. Die ooste van die land was tradisioneel die sentrum van swaar en ligte nywerhede, terwyl Wes-Oekraïne 'n sterk agrariese karakter bewaar het. Die belangrikste ekonomiese sektore is metaalvervaardiging en chemie, landbou en voedselverwerking asook masjienbou. Die ekonomiese groei is aanvanklik veral deur toenemende uitvoere en hoër privaat verbruik aangedryf. Privaat verbruikers steun hierby sterk op lenings, ook in buitelandse valuta. Oekraïne kan nie self in sy energiebehoeftes voorsien nie en is grotendeels op invoere aangewese. Wat Oekraïne vir buitelandse beleggers aantreklik kan maak is die relatief groot binnelandse mark met meer as 46 miljoen verbruikers, 'n aantal hoog ontwikkelde industriële sektore (waaronder vliegtuig- en vuurpylvervaardiging), die geografiese ligging digby die markte van die Europese Unie en Oos-Europa, die groot agterstand ten opsigte van privaat verbruik en modernisering, 'n goed ontwikkelde landbousektor en 'n hoogs opgeleide beroepsbevolking met 'n relatief lae vlak van lone en salarisse.<ref>{{de}} [http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/Ukraine/Wirtschaft_node.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Oekraïne – Ekonomie''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120627024659/http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/Ukraine/Wirtschaft_node.html |date=27 Junie 2012 }}</ref> === Landboupotensiaal === [[Lêer:Wheat fields in Ukraine-5962.jpg|duimnael|'n Koringveld in die [[Lwif-oblast]] gedurende Augustus]] Die Oekraïne was die koringkamer van die Sowjetunie. Alhoewel slegs 15 persent van die Sowjet-Russiese landbougrond in die Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek geleë was, het dié deelstaat nagenoeg 60 persent van die jaarlikse mielie-opbrengs, 50 persent van die suikerrietopbrengs, 40 persent van die koringopbrengs en 40 persent van die sonneblomsaad asook 'n kwart van die varkvleis gelewer. Ná die onafhanklikwording van die land het die bruto landbouproduksie (BLP) in die 1990's binne 'n dekade met 50 persent afgeneem. Die land het vandag groot landboupotensiaal vanweë sy klimaatstoestande, lae bevolkingsdigtheid en sy geografiese ligging. Meer as 40 miljoen hektaar landbougrond (waarvan 33 miljoen ha akkergrond) is beskikbaar vir grootskaalse produksie van graan en oliesade en landbouveredelingsprodukte soos melk en vleis. Meer as die helfte van Oekraïne se akkergrond is swart grond of ''čornozem'' van hoë gehalte wat hoë graan- en oliesaadopbrengste per hektaar verseker. Meer as 'n derde van die wêreld se swart grond is in die land saamgetrek. Ysvrye seehawens langs die Oekraïense Swartseekus is geskik vir die grootskaalse uitvoer van landbouprodukte na die Europese Unie, die Nabye en Midde-Ooste en Noord-Afrika. Daar is egter ook negatiewe natuurlike invloedsfaktore soos die jaarlikse sterk wisselende reënval (met 'n gemiddeld van 700&nbsp;mm in die noordweste teenoor slegs 350&nbsp;mm in die suidelike landsdele) wat graan- en oliesaadopbrengste beperk, koue winters of onvoldoende sneeuval waardeur wintergraan aan koue blootgestel word en die grond in die lente nie vogtig genoeg is vir plante nie. Droogtes en uiterste weerstoestande in die winter verminder oeste elke derde of vyfde jaar. 'n Gebrek aan kapitaal, tegniese kennis, bestuursvaardighede, moderne bemarkingstelsels en 'n strategiese ekonomiese en politieke raamwerk, wat mededingendheid op die wêreldmark verseker, plaas tans nog verdere beperkings op die uitvoergerigte landbousektor. == Kultuur == === Literatuur === Met die onafhanklikwording van Oekraïne het die kultuurbedryf homself uit die bande van die [[sosialistiese realisme]] bevry. Veral Oekraïense literatuur het 'n nuwe bloeitydperk beleef en vir die eerste keer in sy geskiedenis ook aandag in die buiteland getrek. Werke van belangrike skrywers soos Joeri Androechowitsj, Oksana Saboesjko en Serhii Sjadan is in 'n verskeidenheid tale vertaal, net soos die romans en novelle van Andrei Koerkof wat oorspronklik in Russies verskyn het.<ref>{{de}} Kappeler (2015), bl. 17</ref> === Media === Televisie- en radioprogramme word deur privaatstasies en Oekraïne se nasionale uitsaaikorporasie op nasionale en streeksvlak uitgesaai. Die nasionale televisie- en radiodiens word tans omskep tot 'n openbare uitsaaier volgens die voorbeeld van ander Europese lande. Die belangrikste nasionale dagblaaie is ''Ukrajinska Prawda'', ''Sewodnja'', ''Den'' en ''Fakty i Kommentarii''. Daar is vier belangrike weekblaaie – ''Dserkalo Tyshna'', ''Nowoe Wrema'', ''Fokus'' en ''Ukrajinsky Tyshden''. Dag- en weekblaaie ontvang hul berigte van 'n verskeidenheid persagentskappe waarvan ''UNIAN'' en ''Interfax'' die belangrikste is.<ref>{{de}} [http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/01-Nodes_Uebersichtsseiten/Ukraine_node.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Oekraïne. Besoek op 29 Februarie 2016'']</ref> == Sport == [[Lêer:Ukraine national football team 20120611.jpg|duimnael|links|Die [[Oekraïense nasionale sokkerspan]] tydens die [[Europese Sokkerkampioenskap 2012]]]] [[Lêer:VladimirVitaliy.jpg|duimnael|upright|Witali en sy broer, Wladimir, het elke groot kampioenskapgordel voor sy uittrede gehou]] Oekraïne het groot baat gevind by die Sowjetse klem op [[Liggaamlike Opvoeding]]. Dié sportpolitiek het in Oekraïne honderde stadions, swempoele, gimnasia en baie ander atletiese geriewe agtergelaat.<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ukraine|title=Ukraine|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=27 Julie 2023}}</ref> Die gewildste sportsoort is [[sokker]]. Die hoogste professionele liga is die [[Oekraïense Premierliga]]. Baie Oekraïners het ook vir die [[Sowjetse nasionale sokkerspan]] uitgedraf, waaronder die [[Ballon d'Or]]-wenners [[Ihor Bjelanof]] en [[Oleh Blochin]]. Dié toekenning is slegs aan een Oekraïner oorhandig ná die [[Ontbinding van die Sowjetunie]]: [[Andrij Sjewtsjenko]]. Die [[Oekraïense nasionale sokkerspan|nasionale span]] het tydens die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006]] gedebuteer en die kwarteindrondte gehaal, waar hulle teen die latere sokkerwêreldkampioen [[Italiaanse nasionale sokkerspan|Italië]] verloor het. Oekraïne het saam met Pole die [[Europese Sokkerkampioenskap 2012]] aangebied. Oekraïense [[boks]]ers is van die bestes in die wêreld.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.vivafitness.com.au/boxing-lessons-learned-dions-ukraine-visit/ |title=Boxing Lessons learned from Dion's Ukraine Visit |publisher=Viva Fitness |date=14 September 2013}}</ref> Sedert hy die onbetwiste kruisergewigkampioen in 2018 geword het, het [[Oleksandr Usyk]] ook die verenigde WBA- (Super), IBF-, WBO- en IBO-swaargewigtitels gewen. Daarmee het hy slegs een van drie boksers geword wat al die kruisergewigwêreldtitels gewen en 'n [[swaargewig]]wêreldkampioen geword het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://apnews.com/article/sports-boxing-anthony-joshua-wladimir-klitschko-evander-holyfield-3b9a7b202d5de124e4c2fee4298df8d4 |title=Usyk ends Joshua's reign as heavyweight champ |publisher=[[Associated Press]] |author=Steve Douglas |date=25 September 2021 |accessdate=22 Oktober 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211022091409/https://apnews.com/article/sports-boxing-anthony-joshua-wladimir-klitschko-evander-holyfield-3b9a7b202d5de124e4c2fee4298df8d4 |archive-date=22 Oktober 2021 |url-status=live}}</ref> Die broers [[Witali Klitsjko|Witali]] en [[Wladimir Klitsjko]] is voormalige swaargewigwêreldkampioene wat verskeie wêreldtitels gedurende hul loopbane gehad het. [[Wasyl Lomatsjenko]], wat die goue medalje tydens die [[Olimpiese Somerspele]] [[Olimpiese Somerspele 2008|2008]] en [[Olimpiese Somerspele 2012|2012]] gewen het, is 'n ander bekende Oekraïense bokser. Hy hou die verenigde liggewigwêreldtitel en die rekord om 'n wêreldtitel met die minste professionele gevegte te wen, naamlik drie. Teen September 2018 was hy die wêreld se beste aktiewe bokser op die ranglys.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.com/boxing/story/_/id/23519498/espn-boxing-pound-pound-rankings-vasiliy-lomachenko-no-1 |title=Pound-for-pound rankings: Vasiliy Lomachenko still No. 1 |publisher=ESPN |accessdate=18 Mei 2018}}</ref> [[Serhij Boebka]] het van 1993 tot 2014 die rekord in [[paalspring]] gehou; met sy groot sterkte, spoed en atletiese vaardighede is hy by verskeie geleenthede as die wêreld se beste atleet aangewys.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.olympic.org/mr-sergey-bubka |title=Mr. Sergey BUBKA |author=[[Internasionale Olimpiese Komitee]] |accessdate=27 Mei 2010}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.trackandfieldnews.com/archive/aoy.html |title=Track and Field Athlete of the Year |publisher=Trackandfieldnews |accessdate=11 Mei 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110511100602/http://www.trackandfieldnews.com/archive/aoy.html |archive-date=11 Mei 2011}}</ref> [[Basketbal]] het in Oekraïne ook gewildheid verwerf. In 2011 is Oekraïne aangewys as gasheer vir [[EuroBasket 2015]]. Twee jaar later het die [[Oekraïense nasionale basketbalspan]] die [[EuroBasket 2013]] in die sesde plek afgesluit en daarmee vir die eerste keer vir die [[Basketbalwêreldbeker]] gekwalifiseer. Die [[EuroLeague]]-deelnemer [[BK Boediwelnyk Kijif|Boediwelnyk Kijif]] is die sterkste Oekraïense professionele basketbalklub. [[Skaak]] is ook gewild in Oekraïne. [[Roeslan Ponomarjof]] is 'n voormalige wêreldkampioen. Daar is sowat 85 grootmeesters en 198 internasionale meesters in Oekraïne. [[Rugby]] word ook in Oekraïne gespeel.<ref>{{en}} {{cite book |author=Richard Bath |title=The Complete Book of Rugby |publisher=Seven Oaks Ltd. |date=1997 |ISBN=1-86200-013-1 |pages=71}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ukraine|title=Ukraine|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=27 Julie 2023}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/|title=Ukraine|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=27 Julie 2023}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Ukraine|Oekraïne}} {{Wikt|Oekraïne}} * {{en}} {{Wikivoyage|Ukraine|Oekraïne}} ; Amptelike webtuistes ---- * {{en}} [https://www.president.gov.ua/ ''Amptelike webtuiste van die President van Oekraïne''] * {{en}} [https://www.kmu.gov.ua ''Amptelike webtuiste van die Regering van Oekraïne''] * {{en}} [https://www.rada.gov.ua ''Amptelike webtuiste van die Parlement van Oekraïne''] ; Ensiklopedieë ---- * {{en}} [http://www.encyclopediaofukraine.com/ ''Die Canadian Institute of Ukrainian Studies se Internet Encyclopedia of Ukraine''] ; Kaarte ---- * {{en}} [http://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Ukraine ''Wikiatlas van Oekraïne''] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Oekraïne}} | Noord = {{vlagland|Belarus}} | Noordoos = {{vlagland|Rusland}} | Oos = {{vlagland|Rusland}} | Suidoos = [[See van Azof]] • {{vlagland|Rusland}} | Suid = [[Swartsee]] • {{vlagland|Turkye}} | Suidwes = {{vlagland|Roemenië}} • {{vlagland|Moldowa}} ({{vlagland|Transnistrië}}) | Wes = {{vlagland|Slowakye}} • {{vlagland|Hongarye}} | Noordwes = {{vlagland|Pole}} }} {{Lande van Europa}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Oekraïne| ]] b4odvjsoud2ait50vq08rxwd4cenbli 0 9464 2717138 2688239 2024-11-19T19:00:04Z SpesBona 2720 Etimologie daargestel 2717138 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Kenia |volle_naam = <small>''Republic of Kenya'' ([[Engels]])<br />''Jamhuri ya Kenya'' ([[Swahili]])</small> |algemene_naam = Kenia |beeld_vlag = Flag of Kenya.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Kenya (Official).svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Location Kenya AU Africa.svg |leuse = ''Harambee'' <small>(Swahili)</small><br />''Let us all pull together'' <small>(Engels)</small><br /><small>''([[Afrikaans]]: "Laat ons saam werk")''</small> |volkslied = ''[[Ee Mungu Nguvu Yetu]]'' <small>(Swahili)</small><br />''O God of all creation'' <small>(Engels)</small><br /><small>''([[Afrikaans]]: "O God van die hele skepping")''</small><br /><center>[[Lêer:National Anthem of Kenya.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Engels]] en [[Swahili]] |hoofstad = [[Nairobi]] {{Koördinate|1|16|S|36|48|O}} |latd = 1 |latm = 16 |latNS = S |longd = 36 |longm = 48 |longEW = O |grootste_stad = [[Nairobi]] |regeringsvorm = Unitêre presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[William Ruto]]<br />[[Kithure Kindiki]] |oppervlak_rang = 51^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 580&nbsp;367<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/kenya/|title=Kenya|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 224&nbsp;081 |persent_water = 2,3 |bevolking_skatting = 58&nbsp;246&nbsp;378<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 26^ste |bevolking_sensus = 47&nbsp;564&nbsp;296<ref name="KNBS2019">{{en}} {{cite web |url=https://www.knbs.or.ke/?p=5621 |title=2019 Kenya Population and Housing Census Results |publisher=Keniaanse Statistiekkantoor |date=4 November 2019 |accessdate=15 November 2019}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2019 |bevolkingsdigtheid = 100,4 |bevolkingsdigtheidmi² = 259,9 |bevolkingsdigtheidrang = 124^ste |BBP_PPP = $375,356&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=664,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Kenya |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 59^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $7&nbsp;157<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 142^ste |BBP = $116,321&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 59^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;218<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 150^ste |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • Sultanaat Kilwa<br />• Omaanse beheer<br />• Dominium<br />• Republiek<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[957]]–[[1513]]<br />[[1698]]–[[1887]]<br />[[12 Desember]] [[1963]]<br />[[12 Desember]] [[1964]]<br />[[27 Desember]] [[2010]] |MOI = {{wins}} 0,601<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 146^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |Gini = 38,7<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=KE |title=Gini index – Kenya |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=19 November 2024}}</ref> |Gini_rang = 48^ste |Gini_jaar = 2021 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Keniaanse sjieling|Sjieling]] |geldeenheid_kode = KES |land_kode = KE |tydsone = OAT |utc_afwyking = [[UTC+03:00|+3]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]] |internet_domein = [[.ke]] |skakelkode = 254 |voetskrif = }} '''Kenia''' ([[Engels]] en [[Swahili]]: ''Kenya'', [ˈkɛɲa], {{Audio|Kenya pronunciation.ogg|luister}}), amptelik die '''Republiek Kenia''' (Engels: ''Republic of Kenya'', Swahili: ''Jamhuri ya Kenya''), is 'n [[land]] in [[Afrika]] en 'n stigterslid van die [[Oos-Afrikaanse Gemeenskap]] (OAG). Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Nairobi]]. Kenia se gebied lê aan die [[ewenaar]] en strek oor die Oos-Afrikarif wat 'n diverse en uitgebreide terrein dek, wat rofweg vanaf die [[Victoriameer]] tot by die [[Turkanameer]] is en verder tot by die [[Indiese Oseaan]]. Dit grens aan [[Tanzanië]] in die suide, [[Uganda]] in die weste, [[Suid-Soedan]] in die noordweste, [[Ethiopië]] in die noorde en [[Somalië]] in die noordooste. Kenia se grondgebied beslaan 580&nbsp;367 vierkante kilometer en het in 2024 'n bevolking van sowat 58 miljoen mense gehad.<ref name="CIA" /> [[Lêer:Keniakaart.png|duimnael|links|Kaart van Kenia]] Die [[Groot Mere van Afrika]]-streek, waarvan Kenia 'n deel is, is reeds sedert die Laer Paleolitiese-periode deur [[mens]]e bewoon. Teen die eerste millennium n.C. het die Bantoe-uitbreiding die gebied van Sentraal-[[Wes-Afrika]] bereik. Die grense van die moderne land het bestaan uit die kruispaaie van die [[Niger-Kongo-tale|Niger-Kongo]], [[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Sahara]] en die [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiatiese]] gebiede van die vasteland, wat meeste van die etnies-talige groepe in Afrika verteenwoordig het. Die [[Bantoevolke]] en Nilotiese volke het saam sowat 97% van die gebied se bevolking verteenwoordig.<ref name="Asongumarr">{{en}} {{cite news |url=http://www.nation.co.ke/News/Kibera%20numbers%20fail%20to%20add%20up/-/1056/1003404/-/13ga38xz/-/index.html |title=Myth shattered: Kibera numbers fail to add up |date=3 September 2010 |work=Daily Nation |first=Muchiri |last=Karanja |accessdate=4 September 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181206103830/https://www.nation.co.ke/News/Kibera%20numbers%20fail%20to%20add%20up/-/1056/1003404/-/13ga38xz/-/index.html |archive-date=6 Desember 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Die Europese en Arabiese teenwoordigheid in die kusgebied van [[Mombasa]] dateer terug na die Vroeë Moderne-periode. Die Europese verkenning van die binneland het in die 19de eeu begin. Die [[Britse Ryk]] het die Oos-Afrika-Protektoraat in 1895 gestig, wat in 1920 die begin was van die Kolonie Kenia. Kenia het in Desember 1963 sy onafhanklikheid verkry. Ná 'n referendum in Augustus 2010 aanvaar die land sy nuwe grondwet. Kenia is deesdae verdeel in 47 semi-selfregerende gebiede wat deur verkose goewerneurs bestuur word. Die hoofstad [[Nairobi]] is 'n streeks-kommersiële spilpunt.<ref>{{en}} [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= Ethiopia GDP purchasing power 2010: 86 billion].</ref><ref>{{en}} [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=664&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=69&pr.y=14 Kenya GDP purchasing power 2010: 66 Billion].</ref> [[Landbou]] is 'n belangrike werkskepper. Die land se belangrikste, tradisionele uitvoerprodukte is [[tee]] en [[koffie]], maar het onlangs begin om vars [[blom]]me na [[Europa]] uit te voer. == Etimologie == Die Republiek Kenia is genoem na berg [[Kenia (berg)|Kenia]]. Die vroegste bekende gebruik van die moderne naam was in die 19de eeu deur die Duitse ontdekkingsreisiger [[Johann Ludwig Krapf]]. Tydens sy reis met 'n Kamba-karavaan, aangevoer deur die langafstandhandelaar kaptein [[Kivoi Mwendwa]], het Krapf die bergspits gewaar en na sy naam gevra. Kivoi het geantwoord met "''Kĩ-Nyaa''" of "''Kĩlĩma- Kĩinyaa''", moontlik omdat die patroon met swart rots en wit sneeu op sy spits hom aan die vere van 'n manlike [[volstruis]] herinner het.<ref name="sullivan">{{en}} {{cite book |author=Paul Sullivan |title=Kikuyu Districts |publisher=Mkuki na Nyota Publishers |year=2006 |location=Dar-es-Salaam, Tanzanië}}</ref> In argaïese [[Kikuyu]] verwys die woord ''nyaga'' of meer algemeen ''manyaganyaga'' na 'n buitengewoon helder voorwerp. Die [[Kikuyu (volk)|Kikuyu]], wat aan die hange van berg Kenia woon, noem dit ''Kĩrĩma Kĩrĩnyaga'' (letterlik "die berg met glans") in Kikuyu, terwyl die Embu dit ''Kirinyaa'' noem. Al drie die name het dieselfde betekenis.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.kenyaembassy.com/aboutkenyahistory.html |title=History |publisher=Keniaanse ambassade |accessdate=26 Mei 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160526191351/http://www.kenyaembassy.com/aboutkenyahistory.html |archive-date=26 Mei 2016 |url-status=dead}}</ref> Ludwig Krapf het die naam as beide ''Kenia'' en ''Kegnia'' opgeteken.<ref name="Krapf">{{en}} {{cite book |author=Johann Ludwig Krapf |title=Travels, Researches, and Missionary Labours in Eastern Africa |publisher=Frank Cass & Co. Ltd |year=1860 |location=Londen}}</ref><ref name="krapf_452">{{en}} {{cite journal |author=Johann Ludwig Krapf |title=Extract from Krapf's diary |journal=Church Missionary Intelligencer |date=13 Mei 1850 |volume=i |page=452}}</ref><ref name="foottit">{{en}} {{cite book |author=Claire Foottit |title=Kenya |publisher=Bradt Travel Guides Ltd |year=2006 |isbn=978-1-84162-066-4 |series=The Brade Travel Guide |orig-year=2004}}</ref> Sommiges meen dat dit 'n presiese optekening is van die Afrika-uitspraak [ˈkɛnjə].<ref>{{en}} {{cite journal |author=B. J. Ratcliffe |title=The Spelling of Kenya |journal=Journal of the Royal African Society|date=Januarie 1943 |volume=42 |issue=166 |pages=42–44 |jstor=717465}}</ref> Op 'n 1882-kaart deur Joseph Thompsons, 'n Skotse geoloog en natuurkundige, word dit aangedui as berg Kenia.<ref name="sullivan" /> Die berg se naam is ''[[pars pro toto]]'' oorgeneem as die land se naam. Gedurende die vroeë koloniale tydperk is dit nie algemeen gebruik nie, toe na die land as die Oos-Afrikaanse Protektoraat verwys is. In 1920 is die landsnaam amptelik verander in Kolonie Kenia. == Geskiedenis == === Pre-histories === [[Lêer:Turkana Boy.jpg|duimnael|links|upright|Die [[Turkana-seun]], 'n 1,6 miljoen jaaroue [[hominidae]]-fossiel van 'n [[Homo erectus]]]] Fossiele wat in Kenia ontdek is dui aan dat primate meer as 20 miljoen jaar gelede in die gebied geleef het. Onlangse uitgrawings naby die Turkanameer bewys dat [[hominidae]] soos [[Homo habilis]] (1,8 miljoen tot 2,5 miljoen jaar gelede) en [[Homo erectus]] (1,8 miljoen tot 350&nbsp;000 jaar gelede) dalk regstreekse voorouers van die moderne [[Mens]] is en in Kenia tydens die [[Pleistoseen]]-epog bestaan het.<ref name="Isaac">{{en}} {{cite book|last=Glynn Llywelyn Isaac|first=Barbara Isaac|title=Olorgesailie: archeological studies of a Middle Pleistocene lake basin in Kenya|year=1977|publisher=University of Chicago Press|page=xiii|url=https://books.google.com/books?id=qwEoAQAAMAAJ}}</ref> Gedurende uitgrawings by die Turkanameer in 1948 het die paleoantropoloog Richard Leakey en sy assistent Kamoya Kimeu die [[Turkana-seun]] ontdek, 'n 1,6 miljoen jaar-oue fossiel wat aan die [[Homo erectus]] behoort.<ref name="Isaac" /> === Swahili-kultuur en handel vanaf die eerste eeu tot die 19de eeu === [[Lêer:Lamu door.jpg|duimnael|upright|'n Tradisionele handgekerfde Swahili-houtdeur in Lamu]] Teen die eerste eeu het baie van stadstate soos Mombasa, [[Malindi]] en [[Zanzibar]] reeds begin om handelsbetrekkinge met die [[Arabiere]] te vestig. Dit het gelei tot ekonomiese groei van die Swahili-state, die instelling van [[Islam]], [[Arabies]]e invloed op die Swahili se [[Bantoetale]], kulturele diffusie, asook dat die Swahili-stadstate deel kon word van 'n groter handelsnetwerk.<ref>{{en}} [http://www.swahilihub.com/JifunzeKiswahili/-/1306806/1333292/-/jbyx02z/-/index.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160621021817/http://www.swahilihub.com/JifunzeKiswahili/-/1306806/1333292/-/jbyx02z/-/index.html |date=21 Junie 2016 }}</ref><ref name="Nanjira">Don Nanjira, Daniel (2010) [https://books.google.com/books?id=LZuxGsXVPoMC&printsec=frontcover ''African Foreign Policy and Diplomacy: From Antiquity to the 21st century''], ABC-CLIO, bl. 114 ISBN 0-313-37982-3.</ref> Baie historici was oortuig daarvan dat die stadstate deur Arabiese of [[Perse|Persiese]] handelaars gevestig is, maar navorsers glo deesdae dat die stadstate 'n inheemse ontwikkeling was waar die toppunt van hul ontwikkeling omstreeks in die 8ste eeu bereik was.<ref>{{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=jvnU0v6hcUo]</ref> Swahili, 'n Bantoetaal met Arabies, [[Persies]] en ander [[Midde-Ooste]]rse [[leenwoord]]e het later ontwikkel as 'n [[lingua franca]] vir handel tussen die verskillende mense.<ref name="pbs.org">{{en}} {{cite web |url=http://www.pbs.org/wonders/fr_e2.htm |title=Wonders of the African World |publisher=PBS |accessdate=16 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200301223400/http://www.pbs.org/wonders/fr_e2.htm |archive-date=1 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Swahili het nou ook leenwoorde uit Engels. Gedurende die vroeë 20ste eeu het Britse en ander Europese boere hul in die sentrale hooglande begin vestig en ryk koffie en tee-boere geword.<ref>{{en}} [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901759-3,00.html "We Want Our Country"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723000220/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901759-3,00.html |date=23 Julie 2013 }}.</ref> Die [[memoires]] van die Deense skrywer Barones Karen von Blixen-Finecke ''Out of Africa'' wat in 1937 gepubliseer is, is 'n uitstekende uitbeelding van die leefwyse van die setlaars in die 1930's. Sowat 30&nbsp;000 van die wit setlaars, wat in die gebied gebly het, het 'n politieke stem in die land verwerf vanweë hul bydrae tot die mark-ekonomie.<ref name="R. Mugo Gatheru 2005">{{en}} R. Mugo Gatheru (2005) ''Kenya: From Colonization to Independence, 1888–1970'', McFarland, ISBN 0-7864-2199-1</ref> [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] was in 1952 saam met haar man, [[Prins Philip, Hertog van Edinburg|Prins Philip]] in Kenia op vakansie toe hulle hoor dat haar pa, [[George VI van die Verenigde Koninkryk]] in sy slaap dood is. Die jong prinses het haar besoek net daar kortgeknip en huistoe gehaas waar sy toe as koningin gekroon is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/the_queens_diamond_jubilee/9046958/Diamond-Jubilee-the-moment-that-Princess-Elizabeth-became-Queen.html |location=London |work=The Daily Telegraph |first=Hugo |last=Vickers |title=Diamond Jubilee: the moment that Princess Elizabeth became Queen |date=29 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026004804/https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/the_queens_diamond_jubilee/9046958/Diamond-Jubilee-the-moment-that-Princess-Elizabeth-became-Queen.html |archive-date=26 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === 'n Onafhanklike Kenia (1963) === [[Lêer:Jomo Kenyatta.jpg|duimnael|upright|Die eerste president en grondlegger van Kenia, [[Jomo Kenyatta]]]] Die eerste regstreekse verkiesings vir gebore Keniane, om tot die wetgewende raad verkies te kon word, was in 1957. Die kolonie Kenia en die protektoraat Kenia het albei op 12 Desember 1963 tot 'n einde gekom. Die [[Verenigde Koninkryk]] het die mag oorgedra en terselfdertyd het die Sultan van Zanzibar ingestem om ook sy beheer oor te gee sodat die hele Kenia een soewereine, onafhanklike staat kon word.<ref name="Kenneth Roberts-Wray 1966. bl. 762">{{en}} "Commonwealth and Colonial Law" by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966.</ref><ref>{{en}} HC Deb 22 November 1963 vol 684 cc1329-400 wherein the UK Under-Secretary of State for Commonwealth Relations and for the Colonies stated" "An agreement was then signed on the 8th October, 1963, providing that on the date when Kenya became independent the territories comprising the Kenya Coastal Strip would become part of Kenya proper."</ref><ref name="Kenneth Roberts-Wray 1966. bl. 762" /> ==== Die Moi-era (1978–2002) ==== [[Lêer:President of Kenya (7683305958).jpg|duimnael|links|Die Britse minister van buitelandse sake, Henry Bellingham, saam met Mwai Kibaki, president van Kenia in [[Londen]] op 31 Julie 2012]] Met Kenyatta se dood in 1978 het Daniel arap Moi president geword. Hy het die presidentskap hierna onbestrede in 1979, 1983 ('n blitsverkiesing) en in 1983 behou. Dit was almal onder 'n enkelparty-grondwet gewen. Die 1983-verkiesings, wat 'n jaar te vroeg gehou was, het uitgeloop op 'n mislukte staatsgreep op 2 Augustus 1982. Die mislukte staatsgreep was deur 'n lae-rang lid van die lugmag, Hezekiah Ochuka, uitgevoer en deur 'n groep dienspligtiges ondersteun. Dit was baie vinnig onderdruk. Die 1988-verkiesings was gekenmerk deur die ''mlolongo'' (toustaan) stelsel waar die kiesers in 'n ry moes staan agter die kandidaat vir wie hulle wou stem. Daar was geen geheime stemming nie.<ref>{{en}} Harden, Blaine (25 Februarie 1988) [http://www.highbeam.com/doc/1P2-1241691.html Many Voters Stay Home as Kenya Drops Secret Ballot in Parliamentary Election] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110215084715/http://www.highbeam.com/doc/1P2-1241691.html |date=15 Februarie 2011 }}, The 'Washington Post.</ref> Dit het tot groot onmin gelei. Hierna is verskeie omstrede bepalings van die kieswet- insluitende die enkel politieke partystelsel gewysig.<ref>{{en}} {{cite book |url=http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/rihand/Kenya.html |title=Handbook on Religious Liberty Around the World |chapter=Kenya |editor=Moreno, Pedro C. |place=Charlottesville, VA |publisher=The Rutherford Institute |accessdate=2 Augustus 2016 |archive-date=29 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100629014936/http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/rihand/Kenya.html |url-status=dead}}</ref> Met die demokratiese veelparty-verkiesings in 1992 en 1997 is Daniel arap Moi herverkies.<ref name="ReferenceA">{{en}} {{cite journal|last1=Anderson|first1=David M.|year=2003|title=Kenya's Elections 2002 – The Dawning of a New Era?|journal=African Affairs|volume=102|issue=407|pages=331–342|doi=10.1093/afraf/adg007}}</ref> ==== Die 2000's ==== Moi is in 2002 grondwetlik verbied om in die verkiesing te staan en Mwai Kibaki van die opposisie is tot president verkies. Dit word as 'n keerpunt in Kenia se demokratiese ewolusie beskou.<ref name="ReferenceA" /> == Geografie == Met 'n oppervlakte van 581&nbsp;309&nbsp;km² is Kenia die wêreld se 48ste grootste land (naas [[Botswana]]). Vanaf die kus aan die Indiese Oseaan styg die laeveld tot die sentrale hoogland. Die Hoogland word gehalveer deur die [[Groot Skeurvallei]], met 'n vrugbare plato in die ooste. Die Keniaanse Hoogland bevat een van die mees suksesvolle landbouproduksie-streke in Afrika.<ref>{{en}} {{Cite book|title=The World Factbook|last=CIA|publisher=Potomac Books, Inc.|year=2010|isbn=978-1-59797-541-4|location=|page=336}}</ref> Die Hoogland is die tuiste van die hoogste punt in Kenia en die tweede hoogste piek op die vasteland van Afrika: [[Berg Kenia]], wat 5&nbsp;199&nbsp;m bereik en [[gletser]]s beheer. [[Kilimandjaro]] (5&nbsp;895&nbsp;m) kan gesien word uit Kenia se suide aan die Tanzaniese grens. === Wildlewe === [[Lêer:Elephants at Amboseli national park against Mount Kilimanjaro.jpg|duimnael|links|Olifante in die Amboseli Nasionale Park met [[Kilimandjaro]] op die agtergrond]] [[Lêer:A lone giraffe in Nairobi National Park.jpg|duimnael|'n Kameelperd in die Nairobi Nasionale Park, met Nairobi se hoë geboue op die agtergrond]] Kenia het uitgebreide landelike gebiede wat uitsluitlik vir die wildlewe-habitat uitgesonder is. Dit sluit in die Masai-Mara met sy [[blouwildebees]] en ander [[horingdraers]], wat jaarliks aan die grootskaalse migrasie deelneem. Meer as een miljoen wildebeeste en 200&nbsp;000 [[kwagga]]s is jaarliks deel van hierdie migrasie oor die Mararivier.<ref>{{en}} {{cite web|title=Masai Mara|url=http://www.kenyatraveltips.com/masai-mara-safari.html}}</ref> Die [[Groot vyf]] van Afrika, die [[leeu]], [[luiperd]], [[buffel]], [[renoster]] en die [[Afrika-olifant]] is in Kenia, en veral in die Masai-Mara te siene. 'n Aansienlike bevolking van ander wilde diere soos [[reptiel]]e en [[voël]]s kom ook in die nasionale parke en wildreservate van die land voor. Die jaarlikse diere-migrasie is tussen Junie en September wanneer miljoene wild trek. Dit is 'n gewilde toeriste-aantrekkingskrag. Twee miljoen wildbeeste migreer vir 'n afstand van 2&nbsp;900 kilometers vanaf die [[Serengeti]] in die naburige [[Tanzanië]] na die Masai-Mara in Kenia<ref>{{en}} {{cite web|url=http://racism.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1448:mandatorydeathpenalty03&catid=140&Itemid=155&showall=&limitstart=11|title=The Criminal Justice System and Eroding Democracy After Independence – Page 12|last=Novak|first=Andrew|website=racism.org|accessdate=6 Augustus 2016|archive-date= 3 Junie 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603102544/http://racism.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1448:mandatorydeathpenalty03&catid=140&Itemid=155&showall=&limitstart=11|url-status=dead}}</ref> in 'n voortdurende klokwyse- patroon op soek na kos en water. Die Serengeti-migrasie is 'n aanskoulike gebeurtenis wat as een van die Sewe Wonders van Afrika gelys is. == Regering en politiek == [[Lêer:Mwai Kibaki, October 2003.jpg|duimnael|links|upright|Die gewese president Mwai Kibaki]] [[Lêer:JUDICIARY.JPG|duimnael|Die hooggeregshof van Kenia]] [[Lêer:Mombasa-MarketHall.jpg|duimnael|'n Marksaal in Mombasa]] Kenia is 'n presidensiële verteenwoordigende demokratiese republiek. Die [[president]] is beide die [[staatshoof]] en hoof van die regering in 'n veelpartystaat. Die uitvoerende magte is by die regering. Die wetgewende magte is in beide die regering en die nasionale vergadering en die senaat gevestig. Die regbank is onafhanklik van die die uitvoerende mag en die wetgewer.<ref>{{en}} {{cite web |title=Transparency International: CPI |url=http://www.transparency.org/country#KEN |publisher=Transparency International |accessdate=29 Mei 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512190640/https://www.transparency.org/country |archive-date=12 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Verkiesings van 2013 en nuwe regering === Met 'n nuwe grondwet, wat in die land aanvaar is, is president Kibaki verhoed om vir 'n derde termyn beskikbaar te wees. Sy adjunk eerste minister, Uhuru Kenyatta wen toe die verkiesing met 50,51% stemme in Maart 2013. === Buitelandse betrekkinge === Kenia het noue bande met sy mede-Swahilisprekendes in die buurlande van die Groot Mere van Afrika. Die bande met Uganda en Tanzanië is oor die algemeen baie sterk aangesien die drie nasies streef na ekonomiese en sosiale integrasie deur gemeenskaplike lidmaatskap van die Oos-Afrika Gemeenskap. === Landbou === [[Lêer:Kenya-Tealand-Near-Kericho-2012.JPG|duimnael|links|'n Teeplaas naby Kericho, in die Kericho-provinsie]] [[Lêer:Maasai People Clothing.jpg|duimnael|Die Maasai-mense. Hulle woon in beide Kenia en Tanzanië]] Landbou is die tweede grootste bron van Kenia se bruto binnelandse produkte, naas die diens-sektor. Die vernaamste kontantgewas is tee, tuinbouprodukte en koffie. Die tuinbouprodukte en tee is die grootste uitvoerprodukte van Kenia. === Olie-ontginning === Kenia het olie-neerslae in die Turkanagebied. President Mwai Kibaki het op 26 Maart 2012 aangekondig dat Tullow, 'n Anglo-Ierse olie-maatskappy [[ruolie]] ontdek het, maar dat die handelsmoontlikhede en gevolglike produksie sowat drie jaar sal neem om te realiseer.<ref>{{en}} [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-17513488 BBC News – Kenya oil discovery after Tullow Oil drilling].</ref> === Kinderarbeid en prostitusie === [[Kinderarbeid]] is algemeen in Kenia. Die meeste kinders werk op die landerye.<ref name="Country profile report – Kenya">{{en}} {{cite web|title=Country profile report – Kenya|year=2009|publisher=United Nations|url=http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/4d4a6806d.pdf}}</ref> [[UNICEF]] het in 2006 geraam dat soveel as 30% van die meisies in die kusgebiede van Malindi, Mombasa, Kilifi en Diani aan [[prostitusie]] uitgelewer is. Die meeste prostitute in Kenia is tussen die ouderomme van 9 tot 18.<ref name="Country profile report – Kenya" /> Die oorsaak van kinderarbeid sluit in [[armoede]], die tekort aan toegang tot onderwys en swak regeringsinstellings.<ref name="Country profile report – Kenya" /><ref>{{en}} {{cite journal|title=The Invisible Child Worker in Kenya: The Intersection of Poverty, Legislation and Culture|author=Suda, Collette|journal=Nordic Journal of African Studies|volume=10|pages=163–175|year=2001|url=http://www.njas.helsinki.fi/pdf-files/vol10num2/suda.pdf|issue=2|access-date= 2 Augustus 2016|archive-date=15 Februarie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215084810/http://www.njas.helsinki.fi/pdf-files/vol10num2/suda.pdf|url-status=dead}}</ref> 'n Bevolking van sowat 58 miljoen mense is in 2024 in Kenia getel.<ref name="CIA" /> Die land het 'n jong bevolking met 73% wat jonger as 30 jaar oud is oor die vinnige aanwas in die land;<ref>{{en}} "[http://www.csmonitor.com/2008/0114/p17s01-wmgn.html Why a new president may slow population growth]".</ref><ref>{{en}} {{cite journal|author=Zinkina J.|author2=Korotayev A.|url=http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=360&Itemid=1|title=Explosive Population Growth in Tropical Africa: Crucial Omission in Development Forecasts (Emerging Risks and Way Out)|journal=World Futures|volume=70|issue=2|year=2014|pages=120–139}}</ref> van 2,9 miljoen tot 40 miljoen mense in die laaste eeu.<ref>{{en}} "[http://www.nytimes.com/2008/01/17/opinion/17iht-edheinsohn.1.9292632.html Exploding population]".</ref> === Etniese groepe === Kenia het 'n uiteenlopende bevolking wat die meeste van die vernaamste [[etniese groep]]e en [[taalfamilie]]s van Afrika insluit. Daar is 'n geraamde 47 verskillende gemeenskappe, met Bantoes (67%) en die Niloties (30%), wat die meerderheid van die plaaslike bevolking verteenwoordig.<ref name="Asongumarr" /> [[Koesjitiese tale]] is van 'n klein etniese minderheid, so ook die Arabiere, [[Indië]]rs en Europeërs.<ref name="Asongumarr" /><ref name="Okothndaloh">{{en}} Okoth, A. and Ndaloh, A. (2006) [https://books.google.com/books?id=bfT2njyPThgC&pg=PA60 ''Peak Revision K.C.P.E. Social Studies''], East African Publishers, bl. 60–61 ISBN 9966254501.</ref> == Sport == [[Lêer:Icc Wcl Championship Nepal Vs Kenya Tu Ground Kathmandu @ Nepal 6.jpg|duimnael|links|[[Krieket]]wedstryd tussen [[Keniaanse nasionale krieketspan|Kenia]] en [[Nepalese nasionale krieketspan|Nepal]] in [[Kathmandu]] op 13 Maart 2017]] [[Lêer:Edinburgh Sevens.jpg|duimnael|Wedstryd tussen die nasionale [[sewesrugby]]spanne van [[Kanada]] en Kenia in 2008]] In Kenia word verskeie [[sport]]soorte soos [[krieket]], [[tydren]], [[sokker]], [[rugby]] en [[boks]] beoefen, waarvan sommige hul oorsprong in die Verenigde Koninkryk het. Dié land is bekend vir sy oorheersing in middelafstand- en langafstandatletiek, wat konsekwent [[Olimpiese Somerspele|Olimpiese]] en [[Statebondspele]]-kampioene in verskeie afstandswedstryde opgelewer het, veral in 800&nbsp;m, 1&nbsp;500&nbsp;m, 3&nbsp;000&nbsp;m, 5&nbsp;000&nbsp;m, 10&nbsp;000&nbsp;m en die [[maraton]]. Sokker is die gewildste sportsoort in Kenia en die [[Keniaanse nasionale sokkerspan]] staan bekend as die ''Harambee Stars'' (Swahili vir: "Laat ons saam werk"). Hulle kon nog nie vir die [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]]toernooi kwalifiseer nie. Hulle het egter tot dusver ses keer aan die [[Afrikanasiesbeker]] deelgeneem (in 1972, 1988, 1990, 1992, 2004 en 2019), maar kon die uitklopfase nog nie haal nie. Krieket is 'n gewilde sportsoort en die suksesvolste spansport in Kenia. Keniaanse spelers het voorheen saam met spelers uit Tanzanië, Uganda en Zambië verskyn vir die [[Oos-Afrikaanse krieketspan]] wat aan die eerste [[Krieketwêreldbeker 1975]] in Engeland deelgeneem het. Die [[Keniaanse nasionale krieketspan]] kon van 1996 tot 2011 vir elke [[krieketwêreldbeker]]toernooi kwalifiseer, maar sedertdien het hulle nie meer daarin geslaag nie. Kenia het die [[Kampioenetrofee 2000]] aangebied en was medegasheer van die [[Krieketwêreldbeker 2003]], waartydens hulle die halfeindrondte gehaal het, maar deur die latere naaswenner [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]] geklop is. Ondanks Kenia se sukses in die onlangse jare is dit nog steeds 'n assosiaatlid van die [[Internasionale Krieketraad]] en het nooit [[Toetskrieket|toetsstatus]] ontvang nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2018/03/03/decline-fall-kenyan-cricket/ |title=The decline and fall of Kenyan cricket |publisher=The Roar |date=2 Maart 2018 |accessdate=28 September 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/test-status-kenya-s-next-but-who-then-88868 |title=Test Status: Kenya's next, but who then? |publisher=ESPNcricinfo |date=13 Julie 2000 |accessdate=28 September 2022}}</ref> Rugby het in gewildheid toegeneem, veral te danke aan die sukses van Kenia se nasionale [[sewesrugby]]span. Hulle neem gereeld aan die Sewesrugbywêreldbeker deel en het tydens die 2009-toernooi die derde plek behaal. In teenstelling daarmee kon die [[Keniaanse nasionale rugbyspan]] (bekend as die ''Simbas'' – Swahili vir: leeus) nog nie vir 'n [[rugbywêreldbeker]]toernooi kwalifiseer nie. Die span word as een van die sterker Afrikaspanne na die Suid-Afrikaanse [[Springbokke]] en die Namibiese [[Namibiese nasionale rugbyspan|''Welwitschias'']] beskou en ding gereeld met ander opkomende rugbyspanne in die Afrikabeker mee. Hulle het dié toernooi al twee keer gewen (in 2011 en 2013) en vier keer as naaswenner geëindig. Soos in krieket het in rugby van 1950 tot 1982 met die Oos-Afrikaanse rugbyspan 'n multinasionale span bestaan, wat spelers uit Kenia, Tanzanië en Uganda betrek het. == Sien ook == * [[Lys van nedersettings in Kenia]] == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Kenya|title=Kenya|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=19 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/kenya/|title=Kenya|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Kenya|Kenia}} * {{en}} {{Wikivoyage|Kenya|Kenia}} * {{en}} {{Wikiatlas|Kenya}} * {{en}} [http://www.parliament.go.ke/ Amptelike webwerf van die parlement] * {{en}} [http://www.president.go.ke/ Amptelike webwerf van die president] * {{en}} [https://www.dmoz.org/Regional/Africa/Kenya Kenya] by DMOZ {{Lande in Afrika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:Kenia| ]] [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] ilqiji2q56pgyov9qmbzmpw0ny3f1wk 2717147 2717138 2024-11-19T21:00:07Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717147 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Kenia |volle_naam = <small>''Republic of Kenya'' ([[Engels]])<br />''Jamhuri ya Kenya'' ([[Swahili]])</small> |algemene_naam = Kenia |beeld_vlag = Flag of Kenya.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Kenya (Official).svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Location Kenya AU Africa.svg |leuse = ''Harambee'' <small>(Swahili)</small><br />''Let us all pull together'' <small>(Engels)</small><br /><small>''([[Afrikaans]]: "Laat ons saam werk")''</small> |volkslied = ''[[Ee Mungu Nguvu Yetu]]'' <small>(Swahili)</small><br />''O God of all creation'' <small>(Engels)</small><br /><small>''([[Afrikaans]]: "O God van die hele skepping")''</small><br /><center>[[Lêer:National Anthem of Kenya.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Engels]] en [[Swahili]] |hoofstad = [[Nairobi]] {{Koördinate|1|16|S|36|48|O}} |latd = 1 |latm = 16 |latNS = S |longd = 36 |longm = 48 |longEW = O |grootste_stad = [[Nairobi]] |regeringsvorm = Unitêre presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[William Ruto]]<br />[[Kithure Kindiki]] |oppervlak_rang = 51^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 580&nbsp;367<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/kenya/|title=Kenya|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 224&nbsp;081 |persent_water = 2,3 |bevolking_skatting = 58&nbsp;246&nbsp;378<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 26^ste |bevolking_sensus = 47&nbsp;564&nbsp;296<ref name="KNBS2019">{{en}} {{cite web |url=https://www.knbs.or.ke/?p=5621 |title=2019 Kenya Population and Housing Census Results |publisher=Keniaanse Statistiekkantoor |date=4 November 2019 |accessdate=15 November 2019}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2019 |bevolkingsdigtheid = 100,4 |bevolkingsdigtheidmi² = 259,9 |bevolkingsdigtheidrang = 124^ste |BBP_PPP = $375,356&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=664,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Kenya |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 59^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $7&nbsp;157<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 142^ste |BBP = $116,321&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 59^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;218<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 150^ste |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • Sultanaat Kilwa<br />• Omaanse beheer<br />• Dominium<br />• Republiek<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[957]]–[[1513]]<br />[[1698]]–[[1887]]<br />[[12 Desember]] [[1963]]<br />[[12 Desember]] [[1964]]<br />[[27 Desember]] [[2010]] |MOI = {{wins}} 0,601<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=19 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 146^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |Gini = 38,7<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=KE |title=Gini index – Kenya |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=19 November 2024}}</ref> |Gini_rang = 48^ste |Gini_jaar = 2021 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Keniaanse sjieling|Sjieling]] |geldeenheid_kode = KES |land_kode = KE |tydsone = OAT |utc_afwyking = [[UTC+03:00|+3]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]] |internet_domein = [[.ke]] |skakelkode = 254 |voetskrif = }} '''Kenia''' ([[Engels]] en [[Swahili]]: ''Kenya'', [ˈkɛɲa], {{Audio|Kenya pronunciation.ogg|luister}}), amptelik die '''Republiek Kenia''' (Engels: ''Republic of Kenya'', Swahili: ''Jamhuri ya Kenya''), is 'n [[land]] in [[Afrika]] en 'n stigterslid van die [[Oos-Afrikaanse Gemeenskap]] (OAG). Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Nairobi]]. Kenia se gebied lê aan die [[ewenaar]] en strek oor die Oos-Afrikarif wat 'n diverse en uitgebreide terrein dek, wat rofweg vanaf die [[Victoriameer]] tot by die [[Turkanameer]] is en verder tot by die [[Indiese Oseaan]]. Dit grens aan [[Tanzanië]] in die suide, [[Uganda]] in die weste, [[Suid-Soedan]] in die noordweste, [[Ethiopië]] in die noorde en [[Somalië]] in die noordooste. Kenia se grondgebied beslaan 580&nbsp;367 vierkante kilometer en het in 2024 'n bevolking van sowat 58 miljoen mense gehad.<ref name="CIA" /> [[Lêer:Keniakaart.png|duimnael|links|Kaart van Kenia]] Die [[Groot Mere van Afrika]]-streek, waarvan Kenia 'n deel is, is reeds sedert die Laer Paleolitiese-periode deur [[mens]]e bewoon. Teen die eerste millennium n.C. het die Bantoe-uitbreiding die gebied van Sentraal-[[Wes-Afrika]] bereik. Die grense van die moderne land het bestaan uit die kruispaaie van die [[Niger-Kongo-tale|Niger-Kongo]], [[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Sahara]] en die [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiatiese]] gebiede van die vasteland, wat meeste van die etnies-talige groepe in Afrika verteenwoordig het. Die [[Bantoevolke]] en Nilotiese volke het saam sowat 97% van die gebied se bevolking verteenwoordig.<ref name="Asongumarr">{{en}} {{cite news |url=http://www.nation.co.ke/News/Kibera%20numbers%20fail%20to%20add%20up/-/1056/1003404/-/13ga38xz/-/index.html |title=Myth shattered: Kibera numbers fail to add up |date=3 September 2010 |work=Daily Nation |first=Muchiri |last=Karanja |accessdate=4 September 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181206103830/https://www.nation.co.ke/News/Kibera%20numbers%20fail%20to%20add%20up/-/1056/1003404/-/13ga38xz/-/index.html |archive-date=6 Desember 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Die Europese en Arabiese teenwoordigheid in die kusgebied van [[Mombasa]] dateer terug na die Vroeë Moderne-periode. Die Europese verkenning van die binneland het in die 19de eeu begin. Die [[Britse Ryk]] het die Oos-Afrika-Protektoraat in 1895 gestig, wat in 1920 die begin was van die Kolonie Kenia. Kenia het in Desember 1963 sy onafhanklikheid verkry. Ná 'n referendum in Augustus 2010 aanvaar die land sy nuwe grondwet. Kenia is deesdae verdeel in 47 semi-selfregerende gebiede wat deur verkose goewerneurs bestuur word. Die hoofstad [[Nairobi]] is 'n streeks-kommersiële spilpunt.<ref>{{en}} [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= Ethiopia GDP purchasing power 2010: 86 billion].</ref><ref>{{en}} [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=664&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=69&pr.y=14 Kenya GDP purchasing power 2010: 66 Billion].</ref> [[Landbou]] is 'n belangrike werkskepper. Die land se belangrikste, tradisionele uitvoerprodukte is [[tee]] en [[koffie]], maar het onlangs begin om vars [[blom]]me na [[Europa]] uit te voer. == Etimologie == Die Republiek Kenia is genoem na berg [[Kenia (berg)|Kenia]]. Die vroegste bekende gebruik van die moderne naam was in die 19de eeu deur die Duitse ontdekkingsreisiger [[Johann Ludwig Krapf]]. Tydens sy reis met 'n Kamba-karavaan, aangevoer deur die langafstandhandelaar kaptein [[Kivoi Mwendwa]], het Krapf die bergspits gewaar en na sy naam gevra. Kivoi het geantwoord met "''Kĩ-Nyaa''" of "''Kĩlĩma- Kĩinyaa''", moontlik omdat die patroon met swart rots en wit sneeu op sy spits hom aan die vere van 'n manlike [[volstruis]] herinner het.<ref name="sullivan">{{en}} {{cite book |author=Paul Sullivan |title=Kikuyu Districts |publisher=Mkuki na Nyota Publishers |year=2006 |location=Dar-es-Salaam, Tanzanië}}</ref> In argaïese [[Kikuyu]] verwys die woord ''nyaga'' of meer algemeen ''manyaganyaga'' na 'n buitengewoon helder voorwerp. Die [[Kikuyu (volk)|Kikuyu]], wat aan die hange van berg Kenia woon, noem dit ''Kĩrĩma Kĩrĩnyaga'' (letterlik "die berg met glans") in Kikuyu, terwyl die Embu dit ''Kirinyaa'' noem. Al drie die name het dieselfde betekenis.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.kenyaembassy.com/aboutkenyahistory.html |title=History |publisher=Keniaanse ambassade |accessdate=26 Mei 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160526191351/http://www.kenyaembassy.com/aboutkenyahistory.html |archive-date=26 Mei 2016 |url-status=dead}}</ref> Ludwig Krapf het die naam as beide ''Kenia'' en ''Kegnia'' opgeteken.<ref name="Krapf">{{en}} {{cite book |author=Johann Ludwig Krapf |title=Travels, Researches, and Missionary Labours in Eastern Africa |publisher=Frank Cass & Co. Ltd |year=1860 |location=Londen}}</ref><ref name="krapf_452">{{en}} {{cite journal |author=Johann Ludwig Krapf |title=Extract from Krapf's diary |journal=Church Missionary Intelligencer |date=13 Mei 1850 |volume=i |page=452}}</ref><ref name="foottit">{{en}} {{cite book |author=Claire Foottit |title=Kenya |publisher=Bradt Travel Guides Ltd |year=2006 |isbn=978-1-84162-066-4 |series=The Brade Travel Guide |orig-year=2004}}</ref> Sommiges meen dat dit 'n presiese optekening is van die Afrika-uitspraak [ˈkɛnjə].<ref>{{en}} {{cite journal |author=B. J. Ratcliffe |title=The Spelling of Kenya |journal=Journal of the Royal African Society|date=Januarie 1943 |volume=42 |issue=166 |pages=42–44 |jstor=717465}}</ref> Op 'n 1882-kaart deur Joseph Thompsons, 'n Skotse geoloog en natuurkundige, word dit aangedui as berg Kenia.<ref name="sullivan" /> Die berg se naam is ''[[pars pro toto]]'' oorgeneem as die land se naam. Gedurende die vroeë koloniale tydperk is dit nie algemeen gebruik nie, toe na die land as die Oos-Afrikaanse Protektoraat verwys is. In 1920 is die landsnaam amptelik verander in Kolonie Kenia. == Geskiedenis == === Pre-histories === [[Lêer:Turkana Boy.jpg|duimnael|links|upright|Die [[Turkana-seun]], 'n 1,6 miljoen jaaroue [[hominidae]]-fossiel van 'n [[Homo erectus]]]] Fossiele wat in Kenia ontdek is dui aan dat primate meer as 20 miljoen jaar gelede in die gebied geleef het. Onlangse uitgrawings naby die Turkanameer bewys dat [[hominidae]] soos [[Homo habilis]] (1,8 miljoen tot 2,5 miljoen jaar gelede) en [[Homo erectus]] (1,8 miljoen tot 350&nbsp;000 jaar gelede) dalk regstreekse voorouers van die moderne [[Mens]] is en in Kenia tydens die [[Pleistoseen]]-epog bestaan het.<ref name="Isaac">{{en}} {{cite book|last=Glynn Llywelyn Isaac|first=Barbara Isaac|title=Olorgesailie: archeological studies of a Middle Pleistocene lake basin in Kenya|year=1977|publisher=University of Chicago Press|page=xiii|url=https://books.google.com/books?id=qwEoAQAAMAAJ}}</ref> Gedurende uitgrawings by die Turkanameer in 1948 het die paleoantropoloog Richard Leakey en sy assistent Kamoya Kimeu die [[Turkana-seun]] ontdek, 'n 1,6 miljoen jaar-oue fossiel wat aan die [[Homo erectus]] behoort.<ref name="Isaac" /> === Swahili-kultuur en handel vanaf die eerste eeu tot die 19de eeu === [[Lêer:Lamu door.jpg|duimnael|upright|'n Tradisionele handgekerfde Swahili-houtdeur in Lamu]] Teen die eerste eeu het baie van stadstate soos Mombasa, [[Malindi]] en [[Zanzibar]] reeds begin om handelsbetrekkinge met die [[Arabiere]] te vestig. Dit het gelei tot ekonomiese groei van die Swahili-state, die instelling van [[Islam]], [[Arabies]]e invloed op die Swahili se [[Bantoetale]], kulturele diffusie, asook dat die Swahili-stadstate deel kon word van 'n groter handelsnetwerk.<ref>{{en}} [http://www.swahilihub.com/JifunzeKiswahili/-/1306806/1333292/-/jbyx02z/-/index.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160621021817/http://www.swahilihub.com/JifunzeKiswahili/-/1306806/1333292/-/jbyx02z/-/index.html |date=21 Junie 2016 }}</ref><ref name="Nanjira">Don Nanjira, Daniel (2010) [https://books.google.com/books?id=LZuxGsXVPoMC&printsec=frontcover ''African Foreign Policy and Diplomacy: From Antiquity to the 21st century''], ABC-CLIO, bl. 114 ISBN 0-313-37982-3.</ref> Baie historici was oortuig daarvan dat die stadstate deur Arabiese of [[Perse|Persiese]] handelaars gevestig is, maar navorsers glo deesdae dat die stadstate 'n inheemse ontwikkeling was waar die toppunt van hul ontwikkeling omstreeks in die 8ste eeu bereik was.<ref>{{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=jvnU0v6hcUo]</ref> Swahili, 'n Bantoetaal met Arabies, [[Persies]] en ander [[Midde-Ooste]]rse [[leenwoord]]e het later ontwikkel as 'n [[lingua franca]] vir handel tussen die verskillende mense.<ref name="pbs.org">{{en}} {{cite web |url=http://www.pbs.org/wonders/fr_e2.htm |title=Wonders of the African World |publisher=PBS |accessdate=16 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200301223400/http://www.pbs.org/wonders/fr_e2.htm |archive-date=1 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Swahili het nou ook leenwoorde uit Engels. Gedurende die vroeë 20ste eeu het Britse en ander Europese boere hul in die sentrale hooglande begin vestig en ryk koffie en tee-boere geword.<ref>{{en}} [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901759-3,00.html "We Want Our Country"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723000220/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901759-3,00.html |date=23 Julie 2013 }}.</ref> Die [[memoires]] van die Deense skrywer Barones Karen von Blixen-Finecke ''Out of Africa'' wat in 1937 gepubliseer is, is 'n uitstekende uitbeelding van die leefwyse van die setlaars in die 1930's. Sowat 30&nbsp;000 van die wit setlaars, wat in die gebied gebly het, het 'n politieke stem in die land verwerf vanweë hul bydrae tot die mark-ekonomie.<ref name="R. Mugo Gatheru 2005">{{en}} R. Mugo Gatheru (2005) ''Kenya: From Colonization to Independence, 1888–1970'', McFarland, ISBN 0-7864-2199-1</ref> [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] was in 1952 saam met haar man, [[Prins Philip, Hertog van Edinburg|Prins Philip]] in Kenia op vakansie toe hulle hoor dat haar pa, [[George VI van die Verenigde Koninkryk]] in sy slaap dood is. Die jong prinses het haar besoek net daar kortgeknip en huistoe gehaas waar sy toe as koningin gekroon is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/the_queens_diamond_jubilee/9046958/Diamond-Jubilee-the-moment-that-Princess-Elizabeth-became-Queen.html |location=London |work=The Daily Telegraph |first=Hugo |last=Vickers |title=Diamond Jubilee: the moment that Princess Elizabeth became Queen |date=29 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026004804/https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/the_queens_diamond_jubilee/9046958/Diamond-Jubilee-the-moment-that-Princess-Elizabeth-became-Queen.html |archive-date=26 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === 'n Onafhanklike Kenia (1963) === [[Lêer:Jomo Kenyatta.jpg|duimnael|upright|Die eerste president en grondlegger van Kenia, [[Jomo Kenyatta]]]] Die eerste regstreekse verkiesings vir gebore Keniane, om tot die wetgewende raad verkies te kon word, was in 1957. Die kolonie Kenia en die protektoraat Kenia het albei op 12 Desember 1963 tot 'n einde gekom. Die [[Verenigde Koninkryk]] het die mag oorgedra en terselfdertyd het die Sultan van Zanzibar ingestem om ook sy beheer oor te gee sodat die hele Kenia een soewereine, onafhanklike staat kon word.<ref name="Kenneth Roberts-Wray 1966. bl. 762">{{en}} "Commonwealth and Colonial Law" by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966.</ref><ref>{{en}} HC Deb 22 November 1963 vol 684 cc1329-400 wherein the UK Under-Secretary of State for Commonwealth Relations and for the Colonies stated" "An agreement was then signed on the 8th October, 1963, providing that on the date when Kenya became independent the territories comprising the Kenya Coastal Strip would become part of Kenya proper."</ref><ref name="Kenneth Roberts-Wray 1966. bl. 762" /> ==== Die Moi-era (1978–2002) ==== [[Lêer:President of Kenya (7683305958).jpg|duimnael|links|Die Britse minister van buitelandse sake, Henry Bellingham, saam met Mwai Kibaki, president van Kenia in [[Londen]] op 31 Julie 2012]] Met Kenyatta se dood in 1978 het Daniel arap Moi president geword. Hy het die presidentskap hierna onbestrede in 1979, 1983 ('n blitsverkiesing) en in 1983 behou. Dit was almal onder 'n enkelparty-grondwet gewen. Die 1983-verkiesings, wat 'n jaar te vroeg gehou was, het uitgeloop op 'n mislukte staatsgreep op 2 Augustus 1982. Die mislukte staatsgreep was deur 'n lae-rang lid van die lugmag, Hezekiah Ochuka, uitgevoer en deur 'n groep dienspligtiges ondersteun. Dit was baie vinnig onderdruk. Die 1988-verkiesings was gekenmerk deur die ''mlolongo'' (toustaan) stelsel waar die kiesers in 'n ry moes staan agter die kandidaat vir wie hulle wou stem. Daar was geen geheime stemming nie.<ref>{{en}} Harden, Blaine (25 Februarie 1988) [http://www.highbeam.com/doc/1P2-1241691.html Many Voters Stay Home as Kenya Drops Secret Ballot in Parliamentary Election] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110215084715/http://www.highbeam.com/doc/1P2-1241691.html |date=15 Februarie 2011 }}, The 'Washington Post.</ref> Dit het tot groot onmin gelei. Hierna is verskeie omstrede bepalings van die kieswet- insluitende die enkel politieke partystelsel gewysig.<ref>{{en}} {{cite book |url=http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/rihand/Kenya.html |title=Handbook on Religious Liberty Around the World |chapter=Kenya |editor=Moreno, Pedro C. |place=Charlottesville, VA |publisher=The Rutherford Institute |accessdate=2 Augustus 2016 |archive-date=29 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100629014936/http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/rihand/Kenya.html |url-status=dead}}</ref> Met die demokratiese veelparty-verkiesings in 1992 en 1997 is Daniel arap Moi herverkies.<ref name="ReferenceA">{{en}} {{cite journal|last1=Anderson|first1=David M.|year=2003|title=Kenya's Elections 2002 – The Dawning of a New Era?|journal=African Affairs|volume=102|issue=407|pages=331–342|doi=10.1093/afraf/adg007}}</ref> ==== Die 2000's ==== Moi is in 2002 grondwetlik verbied om in die verkiesing te staan en Mwai Kibaki van die opposisie is tot president verkies. Dit word as 'n keerpunt in Kenia se demokratiese ewolusie beskou.<ref name="ReferenceA" /> == Geografie == Met 'n oppervlakte van 581&nbsp;309&nbsp;km² is Kenia die wêreld se 48ste grootste land (naas [[Botswana]]). Vanaf die kus aan die Indiese Oseaan styg die laeveld tot die sentrale hoogland. Die Hoogland word gehalveer deur die [[Groot Skeurvallei]], met 'n vrugbare plato in die ooste. Die Keniaanse Hoogland bevat een van die mees suksesvolle landbouproduksie-streke in Afrika.<ref>{{en}} {{Cite book|title=The World Factbook|last=CIA|publisher=Potomac Books, Inc.|year=2010|isbn=978-1-59797-541-4|location=|page=336}}</ref> Die Hoogland is die tuiste van die hoogste punt in Kenia en die tweede hoogste piek op die vasteland van Afrika: [[Berg Kenia]], wat 5&nbsp;199&nbsp;m bereik en [[gletser]]s beheer. [[Kilimandjaro]] (5&nbsp;895&nbsp;m) kan gesien word uit Kenia se suide aan die Tanzaniese grens. === Wildlewe === [[Lêer:Elephants at Amboseli national park against Mount Kilimanjaro.jpg|duimnael|links|Olifante in die Amboseli Nasionale Park met [[Kilimandjaro]] op die agtergrond]] [[Lêer:A lone giraffe in Nairobi National Park.jpg|duimnael|'n Kameelperd in die Nairobi Nasionale Park, met Nairobi se hoë geboue op die agtergrond]] Kenia het uitgebreide landelike gebiede wat uitsluitlik vir die wildlewe-habitat uitgesonder is. Dit sluit in die Masai-Mara met sy [[blouwildebees]] en ander [[horingdraers]], wat jaarliks aan die grootskaalse migrasie deelneem. Meer as een miljoen wildebeeste en 200&nbsp;000 [[kwagga]]s is jaarliks deel van hierdie migrasie oor die Mararivier.<ref>{{en}} {{cite web|title=Masai Mara|url=http://www.kenyatraveltips.com/masai-mara-safari.html}}</ref> Die [[Groot vyf]] van Afrika, die [[leeu]], [[luiperd]], [[buffel]], [[renoster]] en die [[Afrika-olifant]] is in Kenia, en veral in die Masai-Mara te siene. 'n Aansienlike bevolking van ander wilde diere soos [[reptiel]]e en [[voël]]s kom ook in die nasionale parke en wildreservate van die land voor. Die jaarlikse diere-migrasie is tussen Junie en September wanneer miljoene wild trek. Dit is 'n gewilde toeriste-aantrekkingskrag. Twee miljoen wildbeeste migreer vir 'n afstand van 2&nbsp;900 kilometers vanaf die [[Serengeti]] in die naburige [[Tanzanië]] na die Masai-Mara in Kenia<ref>{{en}} {{cite web|url=http://racism.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1448:mandatorydeathpenalty03&catid=140&Itemid=155&showall=&limitstart=11|title=The Criminal Justice System and Eroding Democracy After Independence – Page 12|last=Novak|first=Andrew|website=racism.org|accessdate=6 Augustus 2016|archive-date= 3 Junie 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603102544/http://racism.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1448:mandatorydeathpenalty03&catid=140&Itemid=155&showall=&limitstart=11|url-status=dead}}</ref> in 'n voortdurende klokwyse- patroon op soek na kos en water. Die Serengeti-migrasie is 'n aanskoulike gebeurtenis wat as een van die Sewe Wonders van Afrika gelys is. == Regering en politiek == [[Lêer:Mwai Kibaki, October 2003.jpg|duimnael|links|upright|Die gewese president Mwai Kibaki]] [[Lêer:JUDICIARY.JPG|duimnael|Die hooggeregshof van Kenia]] [[Lêer:Mombasa-MarketHall.jpg|duimnael|'n Marksaal in Mombasa]] Kenia is 'n presidensiële verteenwoordigende demokratiese republiek. Die [[president]] is beide die [[staatshoof]] en hoof van die regering in 'n veelpartystaat. Die uitvoerende magte is by die regering. Die wetgewende magte is in beide die regering en die nasionale vergadering en die senaat gevestig. Die regbank is onafhanklik van die die uitvoerende mag en die wetgewer.<ref>{{en}} {{cite web |title=Transparency International: CPI |url=http://www.transparency.org/country#KEN |publisher=Transparency International |accessdate=29 Mei 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512190640/https://www.transparency.org/country |archive-date=12 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Verkiesings van 2013 en nuwe regering === Met 'n nuwe grondwet, wat in die land aanvaar is, is president Kibaki verhoed om vir 'n derde termyn beskikbaar te wees. Sy adjunk eerste minister, Uhuru Kenyatta wen toe die verkiesing met 50,51% stemme in Maart 2013. === Buitelandse betrekkinge === Kenia het noue bande met sy mede-Swahilisprekendes in die buurlande van die Groot Mere van Afrika. Die bande met Uganda en Tanzanië is oor die algemeen baie sterk aangesien die drie nasies streef na ekonomiese en sosiale integrasie deur gemeenskaplike lidmaatskap van die Oos-Afrika Gemeenskap. === Landbou === [[Lêer:Kenya-Tealand-Near-Kericho-2012.JPG|duimnael|links|'n Teeplaas naby Kericho, in die Kericho-provinsie]] [[Lêer:Maasai People Clothing.jpg|duimnael|Die Maasai-mense. Hulle woon in beide Kenia en Tanzanië]] Landbou is die tweede grootste bron van Kenia se bruto binnelandse produkte, naas die diens-sektor. Die vernaamste kontantgewas is tee, tuinbouprodukte en koffie. Die tuinbouprodukte en tee is die grootste uitvoerprodukte van Kenia. === Olie-ontginning === Kenia het olie-neerslae in die Turkanagebied. President Mwai Kibaki het op 26 Maart 2012 aangekondig dat Tullow, 'n Anglo-Ierse olie-maatskappy [[ruolie]] ontdek het, maar dat die handelsmoontlikhede en gevolglike produksie sowat drie jaar sal neem om te realiseer.<ref>{{en}} [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-17513488 BBC News – Kenya oil discovery after Tullow Oil drilling].</ref> === Kinderarbeid en prostitusie === [[Kinderarbeid]] is algemeen in Kenia. Die meeste kinders werk op die landerye.<ref name="Country profile report – Kenya">{{en}} {{cite web|title=Country profile report – Kenya|year=2009|publisher=United Nations|url=http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/4d4a6806d.pdf}}</ref> [[UNICEF]] het in 2006 geraam dat soveel as 30% van die meisies in die kusgebiede van Malindi, Mombasa, Kilifi en Diani aan [[prostitusie]] uitgelewer is. Die meeste prostitute in Kenia is tussen die ouderomme van 9 tot 18.<ref name="Country profile report – Kenya" /> Die oorsaak van kinderarbeid sluit in [[armoede]], die tekort aan toegang tot onderwys en swak regeringsinstellings.<ref name="Country profile report – Kenya" /><ref>{{en}} {{cite journal|title=The Invisible Child Worker in Kenya: The Intersection of Poverty, Legislation and Culture|author=Suda, Collette|journal=Nordic Journal of African Studies|volume=10|pages=163–175|year=2001|url=http://www.njas.helsinki.fi/pdf-files/vol10num2/suda.pdf|issue=2|access-date= 2 Augustus 2016|archive-date=15 Februarie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215084810/http://www.njas.helsinki.fi/pdf-files/vol10num2/suda.pdf|url-status=dead}}</ref> 'n Bevolking van sowat 58 miljoen mense is in 2024 in Kenia getel.<ref name="CIA" /> Die land het 'n jong bevolking met 73% wat jonger as 30 jaar oud is oor die vinnige aanwas in die land;<ref>{{en}} "[http://www.csmonitor.com/2008/0114/p17s01-wmgn.html Why a new president may slow population growth]".</ref><ref>{{en}} {{cite journal|author=Zinkina J.|author2=Korotayev A.|url=http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=360&Itemid=1|title=Explosive Population Growth in Tropical Africa: Crucial Omission in Development Forecasts (Emerging Risks and Way Out)|journal=World Futures|volume=70|issue=2|year=2014|pages=120–139}}</ref> van 2,9 miljoen tot 40 miljoen mense in die laaste eeu.<ref>{{en}} "[http://www.nytimes.com/2008/01/17/opinion/17iht-edheinsohn.1.9292632.html Exploding population]".</ref> === Etniese groepe === Kenia het 'n uiteenlopende bevolking wat die meeste van die vernaamste [[etniese groep]]e en [[taalfamilie]]s van Afrika insluit. Daar is 'n geraamde 47 verskillende gemeenskappe, met Bantoes (67%) en die Niloties (30%), wat die meerderheid van die plaaslike bevolking verteenwoordig.<ref name="Asongumarr" /> [[Koesjitiese tale]] is van 'n klein etniese minderheid, so ook die Arabiere, [[Indië]]rs en Europeërs.<ref name="Asongumarr" /><ref name="Okothndaloh">{{en}} Okoth, A. and Ndaloh, A. (2006) [https://books.google.com/books?id=bfT2njyPThgC&pg=PA60 ''Peak Revision K.C.P.E. Social Studies''], East African Publishers, bl. 60–61 ISBN 9966254501.</ref> == Sport == [[Lêer:Icc Wcl Championship Nepal Vs Kenya Tu Ground Kathmandu @ Nepal 6.jpg|duimnael|links|[[Krieket]]wedstryd tussen [[Keniaanse nasionale krieketspan|Kenia]] en [[Nepalese nasionale krieketspan|Nepal]] in [[Kathmandu]] op 13 Maart 2017]] [[Lêer:Edinburgh Sevens.jpg|duimnael|Wedstryd tussen die nasionale [[sewesrugby]]spanne van [[Kanada]] en Kenia in 2008]] In Kenia word verskeie [[sport]]soorte soos [[krieket]], [[tydren]], [[sokker]], [[rugby]] en [[boks]] beoefen, waarvan sommige hul oorsprong in die Verenigde Koninkryk het. Dié land is bekend vir sy oorheersing in middelafstand- en langafstandatletiek, wat konsekwent [[Olimpiese Somerspele|Olimpiese]] en [[Statebondspele]]-kampioene in verskeie afstandswedstryde opgelewer het, veral in 800&nbsp;m, 1&nbsp;500&nbsp;m, 3&nbsp;000&nbsp;m, 5&nbsp;000&nbsp;m, 10&nbsp;000&nbsp;m en die [[maraton]]. Sokker is die gewildste sportsoort in Kenia en die [[Keniaanse nasionale sokkerspan]] staan bekend as die ''Harambee Stars'' (Swahili vir: "Laat ons saam werk"). Hulle kon nog nie vir die [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]]toernooi kwalifiseer nie. Hulle het egter tot dusver ses keer aan die [[Afrikanasiesbeker]] deelgeneem (in 1972, 1988, 1990, 1992, 2004 en 2019), maar kon die uitklopfase nog nie haal nie. Krieket is 'n gewilde sportsoort en die suksesvolste spansport in Kenia. Keniaanse spelers het voorheen saam met spelers uit Tanzanië, Uganda en Zambië verskyn vir die [[Oos-Afrikaanse krieketspan]] wat aan die eerste [[Krieketwêreldbeker 1975]] in Engeland deelgeneem het. Die [[Keniaanse nasionale krieketspan]] kon van 1996 tot 2011 vir elke [[krieketwêreldbeker]]toernooi kwalifiseer, maar sedertdien het hulle nie meer daarin geslaag nie. Kenia het die [[Kampioenetrofee 2000]] aangebied en was medegasheer van die [[Krieketwêreldbeker 2003]], waartydens hulle die halfeindrondte gehaal het, maar deur die latere naaswenner [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]] geklop is. Ondanks Kenia se sukses in die onlangse jare is dit nog steeds 'n assosiaatlid van die [[Internasionale Krieketraad]] en het nooit [[Toetskrieket|toetsstatus]] ontvang nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2018/03/03/decline-fall-kenyan-cricket/ |title=The decline and fall of Kenyan cricket |publisher=The Roar |date=2 Maart 2018 |accessdate=28 September 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/test-status-kenya-s-next-but-who-then-88868 |title=Test Status: Kenya's next, but who then? |publisher=ESPNcricinfo |date=13 Julie 2000 |accessdate=28 September 2022}}</ref> Rugby het in gewildheid toegeneem, veral te danke aan die sukses van Kenia se nasionale [[sewesrugby]]span. Hulle neem gereeld aan die Sewesrugbywêreldbeker deel en het tydens die 2009-toernooi die derde plek behaal. In teenstelling daarmee kon die [[Keniaanse nasionale rugbyspan]] (bekend as die ''Simbas'' – Swahili vir: leeus) nog nie vir 'n [[rugbywêreldbeker]]toernooi kwalifiseer nie. Die span word as een van die sterker Afrikaspanne na die Suid-Afrikaanse [[Springbokke]] en die Namibiese [[Namibiese nasionale rugbyspan|''Welwitschias'']] beskou en ding gereeld met ander opkomende rugbyspanne in die Afrikabeker mee. Hulle het dié toernooi al twee keer gewen (in 2011 en 2013) en vier keer as naaswenner geëindig. Soos in krieket het in rugby van 1950 tot 1982 met die Oos-Afrikaanse rugbyspan 'n multinasionale span bestaan, wat spelers uit Kenia, Tanzanië en Uganda betrek het. == Sien ook == * [[Lys van nedersettings in Kenia]] == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Kenya|title=Kenya|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=19 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/kenya/|title=Kenya|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=19 November 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Kenya|Kenia}} * {{en}} {{Wikivoyage|Kenya|Kenia}} * {{en}} {{Wikiatlas|Kenya}} * {{en}} [http://www.parliament.go.ke/ Amptelike webwerf van die parlement] * {{en}} [http://www.president.go.ke/ Amptelike webwerf van die president] * {{en}} [https://www.dmoz.org/Regional/Africa/Kenya Kenya] by DMOZ {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Kenia}} | Noord = {{vlagland|Ethiopië}} | Noordoos = {{vlagland|Ethiopië}} | Oos = {{vlagland|Somalië}} | Suidoos = [[Indiese Oseaan]] | Suid = {{vlagland|Tanzanië}} | Suidwes = [[Victoriameer]] • {{vlagland|Tanzanië}} | Wes = {{vlagland|Uganda}} | Noordwes = {{vlagland|Suid-Soedan}} }} {{Lande in Afrika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:Kenia| ]] [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] fa3k4h31g15urw25iw1ym878c3bdxl6 0 9819 2717151 2678059 2024-11-19T21:30:08Z SpesBona 2720 Etimologie daargestel 2717151 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Malawi |volle_naam = <small>''Republic of Malawi'' ([[Engels]])<br />''Dziko la Malaŵi'' ([[Chichewa]])<br />''Charu cha Malaŵi'' ([[Chitumbuka]])</small> |algemene_naam = Malawi |beeld_vlag = Flag of Malawi.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Malawi.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Location Malawi AU Africa.svg |leuse = ''Unity and Freedom''<ref name="Flag">{{en}} {{cite web|url=http://www.fotw.us/flags/mw.html|title=Malawi|work=Flags of the World Website|author=Berry, Bruce|date=6 Februarie 2005|accessdate=16 Julie 2014|publisher=Flags of the World}}</ref><br /><small>''(Engels vir: "Eenheid en Vryheid")''</small> |volkslied = ''Mulungu dalitsa Malaŵi''<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lyricsondemand.com/miscellaneouslyrics/nationalanthemslyrics/malawinationalanthemlyrics.html |title=Malawi National Anthem Lyrics |work=National Anthem Lyrics |publisher=Lyrics on Demand |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200518190956/http://www.lyricsondemand.com/miscellaneouslyrics/nationalanthemslyrics/malawinationalanthemlyrics.html |archive-date=18 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /><small>''(Chichewa vir: "O God seën ons land Malawi")''</small><br /><center>[[Lêer:Malawian national anthem.oga]]</center> |amptelike_tale = [[Engels]]<ref name="language" /> • [[Chichewa]] (omgangstaal)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.malawi.gov.mw/ |title=Malawi Government |publisher=Regering van Malawi |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200416051012/https://www.malawi.gov.mw/ |archive-date=16 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |hoofstad = [[Lilongwe]] {{Koördinate|13|57|S|33|42|O}} |latd = 13 |latm = 57 |latNS = S |longd = 33 |longm = 42 |longEW = O |grootste_stad = [[Lilongwe]] |regeringsvorm = Unitêre presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[Lazarus Chakwera]]<br />[[Michael Usi]] |oppervlak_rang = 100^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 118&nbsp;484<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/malawi/|title=Malawi|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=9 Maart 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 45&nbsp;747 |persent_water = 20,6 |bevolking_skatting = 21&nbsp;279&nbsp;597<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2023 |bevolking_rang = 62^ste |bevolking_sensus = 17&nbsp;563&nbsp;749<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nsomalawi.mw/images/stories/data_on_line/demography/census_2018/2018%20Malawi%20Population%20and%20Housing%20Census%20Main%20Report.pdf |title=2018 Population and Housing Census Main Report |publisher=Malawi National Statistical Office |format=PDF |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200608191931/http://www.nsomalawi.mw/images/stories/data_on_line/demography/census_2018/2018%20Malawi%20Population%20and%20Housing%20Census%20Main%20Report.pdf |archive-date=8 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2018 |bevolkingsdigtheid = 153,1 |bevolkingsdigtheidmi² = 396,5 |bevolkingsdigtheidrang = 56^ste |BBP_PPP = $40,040&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=676,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Malawi |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2023 |accessdate=9 Maart 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 137^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $1&nbsp;712<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 186^ste |BBP = $11,035&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = 149^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $472<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = 190^ste |onafhanklikheidstipe = • van die [[Verenigde Koninkryk]]<br />• Republiek<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[6 Julie]] [[1964]]<br />[[6 Julie]] [[1966]]<br />[[18 Mei]] [[1994]] |MOI = {{wins}} 0,512<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |title=Human Development Report 2021/2022 |publisher=United Nations Development Programme |date=2021 |accessdate=9 Maart 2024}}</ref> |MOI_rang = 169^ste |MOI_jaar = 2021 |MOI_kategorie = {{kleur|#990000|laag}} |Gini = 38,5<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MW |title=Gini index – Malawi |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=9 Maart 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2019 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Malawiese kwacha|Kwacha]] (D) |geldeenheid_kode = MWK |land_kode = MW |tydsone = [[Sentraal-Afrika Tyd|SAT]] |utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+02:00|+2]] |internet_domein = [[.mw]] |skakelkode = 265 |voetskrif = }} '''Malawi''' ([[Engels]]: [məˈlɔːwi], [məˈlɑːwi] of [ˈmæləwi]; [[Chichewa]]: ''Malaŵi'', [maláβi] of [maláwi]<ref>{{en}} {{cite web |title=Malawi: Maláui, Malaui, Malauí, Malavi ou Malávi? |url=https://dicionarioegramatica.com.br/2015/10/25/malawi-malaui-malaui-malaui-malavi-ou-malavi/ |website=DicionarioeGramatica.com.br |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110025/https://dicionarioegramatica.com.br/2015/10/25/malawi-malaui-malaui-malaui-malavi-ou-malavi/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>), amptelik die '''Republiek Malawi''' (Engels: ''Republic of Malawi''; [[Chitumbuka]]: ''Charu cha Malaŵi''; Chichewa: ''Dziko la Malaŵi''), voorheen bekend as '''[[Njassaland]]''', is ’n [[republiek]] in [[Afrika|Suidoos-Afrika]] wat [[landingeslote land|heeltemal deur land omring word]]. Teen 118&nbsp;484&nbsp;km² is dit een van die kleinste lande in Afrika, maar dit het ’n verskeidenheid landskappe en ’n wildlewe wat sy belangrikheid as [[Toerisme|toeristebestemming]] verhoog. Sowat ’n vyfde van sy oppervlakte word deur die [[Malawimeer]] beslaan; dit is die derde grootste meer in Afrika en die tiende grootste ter [[wêreld]]. [[Lêer:Malawi sat.png|duimnael|links|upright|[[Nasa]]-satellietbeeld van Malawi]] [[Lêer:Malawiekaart.png|duimnael|links|upright|’n Kaart van Malawi]] Malawi grens aan [[Zambië]] in die noordweste, [[Tanzanië]] in die noordooste en [[Mosambiek]] in die suide, suidooste en suidweste. Dit het ’n geraamde bevolking van 18&nbsp;091&nbsp;575 (2016). Sy [[hoofstad]] is [[Lilongwe]], wat ook die grootste stad is, en die tweede grootste is [[Blantyre]]. Die naam kom uit die Maravi-taal. Die land is ook algemeen bekend as die "Warm Hart van Afrika".<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.novocmalawi.org/index.php/about/malawi-the-warm-heart-of-africa/|title=Malawi, The Warm Heart of Africa|publisher=Network of Organizations for Vulnerable & Orphan Children|accessdate=26 Januarie 2011|archive-date=27 Julie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727131527/http://www.novocmalawi.org/index.php/about/malawi-the-warm-heart-of-africa/|url-status=dead}}</ref> Migrerende [[Bantoevolke]] het die gebied omstreeks die 10de eeu betrek. In die laat 15de eeu is die Maravi-ryk gestig. Die Maravi's het later bekend gestaan as die Chewa – ’n etniese groep wat vandag steeds die meerderheidsbevolking in die land is. In die 19de eeu het [[Skotland|Skotse]] sendelinge, onder wie [[David Livingstone]], in Malawi aangekom. Hulle was die eerste Europeërs wat die lang en moeilike tog deur die vasteland van Afrika in 1859 voltooi het. In 1891 het Brittanje die gebied gekoloniseer en in 1953 het Njassaland, ’n Britse [[protektoraat]], ’n protektoraat binne die semi-onafhanklike [[Federasie van Rhodesië en Njassaland]] geword. Die federasie is in 1963 ontbind en in 1964 is die protektoraat oor Njassaland opgehef. Die land het onder [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|koningin Elizabeth II]] onafhanklik geword en die naam is na Malawi verander. Twee jaar later het dit ’n republiek geword. Ná Malawi se onafhanklikwording het dit ’n eenpartystaat geword met [[Hastings Banda]] as president. Hy was die lewenslange staatshoof tot in 1994, toe sy lewenslange presidentskap beëindig is nadat hy die land se eerste [[Demokrasie|demokratiese verkiesing]] verloor het. [[Lazarus Chakwera]] is die huidige president en Malawi is nou ’n demokratiese veelpartystaat. Dit het ’n klein militêre weermag met ’n leër, [[vloot]] en [[lugmag]]vleuel. Die buitelandse beleid is pro-Westers en sluit positiewe diplomatieke betrekkinge met die meeste lande in, asook deelname aan verskeie internasionale organisasies soos die [[Verenigde Nasies]], [[Britse Statebond]] en [[Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap]]. Malawi is een van die wêreld se swaksontwikkelde lande. Die ekonomie is afhanklik van landbou en daar is ’n groot plattelandse bevolking. Die regering leun swaar op buitelandse hulp vir ontwikkeling, hoewel dié behoefte (en die hulpaanbiedinge) sedert 2000 afneem. Sedert 2005 skenk die land aandag aan die uitbreiding van die ekonomie, die verbetering van opvoeding en gesondheidsdienste, omgewingsbewaring en om finansieel onafhanklik te word. Die lewensverwagting in die land is laag en die babasterftesyfer hoog. [[MIV]]/[[vigs]] kom algemeen voor en dit stel groot eise aan die werkmag en die regering se uitgawes. Hoewel streekskonflik voorheen van tyd tot tyd voorgekom het, is daar sedert omstreeks 2008 ’n groeiende gevoel van ’n Malawi-nasionaliteit. == Etimologie == Die eerste naam wat aan die huidige ''Malawi'' gegee is, was [[Njassaland]], 'n samestelling van die Lomwe-woord ''nyasa'' vir "meer" en die Engelse woord "land". Die saamgestelde naam is bedink deur [[David Livingstone]], 'n Skotse ontdekkingsreisiger en sendeling wat in die middel-1880's die bekende Zambezi-ekspedisie deur die gebied aangevoer het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/travel/article/five-reasons-to-visit-malawi-now/index.html |title=Five reasons to visit Malawi now |publisher=[[CNN]] |author=Daisy Carrington en Lisa Cohen |date=8 Augustus 2014 |accessdate=19 November 2024}}</ref> Die huidige naam ''Malawi'', wat "vlamme" in beide [[Chichewa]] en [[Chitumbuka]] beteken en moontlik verband hou met [[Maravi]], is gekies deur die eerste president van Malawi, [[Kamuzu Banda]], ná die land se onafhanklikwording van die Verenigde Koninkryk in 1964.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.novocmalawi.org/index.php/about/malawi-the-warm-heart-of-africa/ |title=Malawi, The Warm Heart of Africa |publisher=Network of Organizations for Vulnerable & Orphan Children |accessdate=27 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110727131527/http://www.novocmalawi.org/index.php/about/malawi-the-warm-heart-of-africa/ |archive-date=27 Julie 2011 |url-status=dead}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://afrolegends.com/2014/05/19/why-the-name-malawi/ |title=Why the name: Malawi? |publisher=African Heritage |date=19 Mei 2014 |accessdate=19 November 2024}}</ref> == Geskiedenis == [[Lêer:Chongoni Rock-Art Area-110124.jpg|duimnael|links|[[Chongoni-rotskunsgebied]]]] Die gebied in Afrika wat nou as Malawi bekend is, het ’n klein bevolking van jagters gehad voordat Bantoevolke omstreeks die 10de eeu uit die noorde daarheen getrek het. Sommige het suidwaarts aanbeweeg, maar ander het permanent gebly en groepe gestig wat op etnisiteit geskoei was.<ref name="Cutter142">{{en}} Cutter, ''Africa 2006'', bl. 142</ref> Teen 1500&nbsp;n.C. is die [[Maravi|Koninkryk Maravi]] gestig wat gestrek het van wat nou [[Nkhotakota]] in die noorde is tot by die [[Zambezirivier]], en van die Malawimeer tot by die [[Luangwa]]rivier in die huidige [[Zambië]].<ref name="StateDept">{{en}} {{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/7231.htm |title=Background Note: Malawi |work=Bureau of African Affairs |publisher=U.S. Department of State |date=11 Januarie 2011 |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190508153428/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/7231.htm |archive-date=8 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Kort ná 1600, toe feitlik die hele gebied onder een heerser verenig was, het plaaslike stamme [[Portugal|Portugese]] handelaars en militêre teengekom en met hulle begin handel dryf en bondgenootskappe sluit. Teen 1700 het die gebied verbrokkel in klein streke wat deur individuele etniese groepe beheer is.<ref>{{en}} Davidson, ''Africa in History'', bl. 164–165</ref> Die sendeling en ontdekkingsreisiger David Livingstone het die Malawimeer in 1859 bereik en die [[Shirerivier|Shirehoogland]] suid daarvan geïdentifiseer as geskik vir die vestiging van Europeërs. Verskeie Anglikaanse en Presbiteriaanse sendelingsposte is in die 1860's en 1870's begin, die African Lakes Company Limited is in 1878 gestig om ’n handels- en vervoerpos daar te stel wat nou met die sendelinge moes saamwerk, en ’n klein sending- en handelsnedersetting is in 1876 naby die huidige Blantyre gestig. In 1883 het ’n Britse konsul in die gebied kom woon. Die Portugese regering was ook in die streek geïnteresseer en om te voorkom dat dié land dit beset, is [[Harry Johnston]] as Britse konsul daarheen gestuur met die opdrag om bondgenootskappe met plaaslike heersers buite Portugese jurisdiksie te sluit.<ref>{{en}} John G Pike, (1969). Malawi: A Political and Economic History, Londen, Pall Mall Press bl. 77–9, 83–4.</ref> [[Lêer:Stamp British Central Africa 1897 6p.jpg|duimnael|links|180px|’n Seël van Njassaland (toe bekend as Brits-Sentraal-Afrika) wat in 1897 deur Brittanje uitgereik is]] In 1889 is ’n Britse protektoraat oor die Shirehoogland verklaar – en dit is in 1891 uitgebrei om die hele moderne Malawi in te sluit – as die Britse Sentraal-Afrikaanse Protektoraat.<ref>{{en}} F Axelson, (1967). Portugal and the Scramble for Africa, bl. 182–3, 198–200. Johannesburg, Witwatersrand University Press.</ref> In 1907 is die protektoraat hernoem tot [[Njassaland]].<ref name="CA">{{en}} Murphy, ''Central Africa'', bl. xxvii</ref> In 1944 is die Nyasaland African Congress (NAC) deur inwoners gestig om plaaslike belange onder die aandag van die Britse regering te bring.<ref>{{en}} Murphy, ''Central Africa'', bl. 28</ref> In 1953 het Brittanje Njassaland om hoofsaaklik politieke redes<ref>{{en}} Murphy, ''Central Africa'', bl. li</ref> met Noord- en Suid-Rhodesië verenig onder die naam [[Federasie van Rhodesië en Njassaland]], ook bekend as die Sentraal-Afrikaanse Federasie (SAF).<ref name="CA" /> Hoewel die federasie semi-onafhanklik was, het dit teenstand van Afrika-nasionaliste ontlok en die NAC se gewildheid het toegeneem. ’n Invloedryke teenstander van die SAF was dr. [[Hastings Banda]], ’n dokter wat in [[Europa]] opgelei is en in [[Ghana]] gewerk het. Hy is oorreed om in 1958 na Njassaland terug te keer en te help in die nasionalistiese saak. Hy is as president van die NAC gekies en het nasionalistiese sentiment help bevorder totdat die koloniale owerhede hom in 1959 tronk toe gestuur het. Hy is in 1960 vrygelaat en gevra om ’n nuwe [[grondwet]] vir Njassaland te help opstel met ’n klousule wat aan Afrikane die meerderheid in die kolonie se wetgewende raad gee.<ref name="Cutter142" /> [[Lêer:The National Archives UK - CO 1069-165-9.jpg|duimnael|Malawi se eerste premier en later lewenslange president, dr. Hastings Banda (links), en [[Tanzanië]] se pres. [[Julius Nyerere]]]] In 1961 het Banda se Malawi Congress Party (MCP) ’n meerderheid in die verkiesing vir die wetgewende raad behaal en hy het in 1963 premier geword. Die federasie is in 1963 ontbind en op 6 Julie 1964 het Njassaland as Malawi onafhanklik geword. Die land het ’n republiek geword met Banda as eerste president. Volgens die nuwe grondwet was dit ’n eenpartystaat, met die MCP as enigste wettige party. In 1971 is Banda tot lewenslange president verklaar. Hy het byna 30 jaar lank deur middel van ’n uiters outoritêre bewind regeer. Dit het gewapende opstand voorkom,<ref name="Cutter143">{{en}} Cutter, ''Africa 2006'', bl. 143</ref> maar opposisiepartye soos die Malawi-vryheidsbeweging en Sosialistiese Bond van Malawi is buite die land gestig. Ondanks dié ongunstige politieke toestande is Malawi se ekonomie dikwels gebruik as voorbeeld van hoe ’n arm, landomringde, digbevolkte land met min [[Mineraal|minerale]] sukses in beide landbou en nywerheidsontwikkeling kan behaal.<ref>{{en}} Meredith, ''The Fate of Africa'', bl. 285</ref> Terwyl hy president was, het Banda sy beheer oor die land gebruik om ’n sakeryk op te bou wat eindelik ’n derde van die land se [[BBP]] geproduseer het en werk verskaf het aan 10% van die werkmag wat ’n loon verdien.<ref>{{en}} Meredith, ''The Fate of Africa'', bl. 380</ref> Al die geld wat Banda gemaak het, is in die ontwikkeling van Malawi gestort en is gesimboliseer deur die bou van ’n topskool, die Kamuzu-akademie. Onder druk vir meer politieke vryheid het Banda ingestem tot ’n demokratiese referendum in 1993, waar die bevolking vir ’n veelpartydemokrasie gestem het. Laat in 1993 is ’n presidensiële raad gestig, sy lewenslange presidentskap is afgeskaf en ’n nuwe grondwet is opgestel wat die MCP se bewind prakties beëindig het.<ref name="Cutter143" /> In 1994 is Banda in die land se eerste demokratiese verkiesing deur [[Bakili Muluzi]] verslaan. Muluzi is in 1998 herkies en was tot in 2004 president, toe dr. [[Bingu wa Mutharika]] verkies is. Mutharika is in Mei 2009 herkies, ondanks aantygings van verkiesingsbedrog deur sy teenstander.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/8062740.stm |title=Malawi president wins re-election |publisher=BBC News |date=22 Mei 2009 |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110026/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/8062740.stm |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hy is deur sommige beskou as toenemend outokraties en minagtend teenoor menseregte,<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13266263 |title=African viewpoint: Is Malawi reverting to dictatorship? |date=3 Mei 2011 |publisher=BBC |last=Sevenzo |first=Farai |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928065506/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13266263 |archive-date=28 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en in Julie 2011 het onrus uitgebreek oor onder meer die hoë lewenskoste en swak regering.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14217148 |title=Malawi riots erupt in Lilongwe and Mzuzu |publisher=BBC |date=20 Julie 2011 |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191012024542/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14217148 |archive-date=12 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Agttien mense is dood en nog minstens 44 het skietwonde gehad.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.bloomberg.com/news/2011-07-22/u-s-condemns-crackdown-on-protests-in-malawi-that-left-18-people-dead.html|author=Jomo, Frank and Latham, Brian|title=U.S. Condemns Crackdown on Protests in Malawi That Left 18 Dead|date=22 Julie 2011|accessdate= 6 April 2012|journal=Bloomberg}}</ref> In April 2012 is Mutharika aan ’n hartaanval dood en die visepresident, [[Joyce Banda]], het die amp daarna beklee.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/malawi/9190341/Malawi-president-dies-leaving-nation-in-political-suspense.html|title=Malawi president dies, leaves nation in political suspense|date=6 April 2012|accessdate=6 April 2012|journal=The Telegraph}}</ref> In 2014 het Joyce Banda die verkiesing verloor teen Peter Mutharika, broer van die derde verkose president.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.bbc.com/news/world-africa-27646181 |title=Malawi election: Peter Mutharika wins presidential vote |website=[[BBC]] |date=30 Mei 2015 |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191205002143/https://www.bbc.com/news/world-africa-27646181 |archive-date=5 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Regering en politiek == [[Lêer:Peter Mutharika.jpg|duimnael|links|Peter Mutharika, voormalige president van Malawi]] [[Lêer:Parliament Building of Malawi.jpg|duimnael|Parlementsgebou in Lilongwe]] Malawi is ’n demokratiese veelpartystaat met [[Lazarus Chakwera]] as [[president]]. Hy het die vorige president, Peter Mutharika, in 2020 verslaan.<ref name=Chakwera>{{en}} {{cite news |title=Chakwera declared winner of Malawi presidential election, defeats incumbent Mutharika |url=https://www.nyasatimes.com/chakwera-declared-winner-of-malawi-presidential-election-defeats-incumbent-mutharika/ |publisher=Nyasa Times |date=27 Junie 2020 |accessdate=2 Julie 2020}}</ref> Die huidige grondwet is op 18 Mei 1995 aanvaar. Die takke van die regering bestaan uit die uitvoerende, wetgewende en geregtelike gesag. Die president is beide staats- en regeringshoof; daar is ook twee visepresidente en ’n kabinet. Die president word elke vyf jaar verkies en hy kies die visepresident. Hy mag ’n tweede visepresident aanstel as hy wil, maar hulle moet van verskillende politieke partye wees. Hy stel ook die kabinet saam.<ref name="StateDept" /> Die wetgewende gesag bestaan uit ’n eenkamer-volksvergadering met 193&nbsp;lede wat elke vyf jaar verkies word. Hoewel die grondwet voorsiening maak vir ’n senaat met 80&nbsp;setels, bestaan daar nie in die praktyk een nie. As dit geskep word, sal die senaat verteenwoordiging verskaf aan tradisionele leiers en ’n verskeidenheid geografiese distrikte, asook belangegroepe soos gestremdes, vroue en die jeug. Daar is tans nege politieke partye; die Demokraties-Progressiewe Party (DPP) is die regerende party en die hoofopposisie in die volksvergadering is die Malawi-kongresparty (MKP) en die Verenigde Demokratiese Front (VDF). Mense van 18 jaar en ouer mag stem.<ref name="StateDept" /> Die onafhanklike geregtelike gesag is geskoei op die [[Verenigde Koninkryk|Britse]] model en bestaan uit ’n appèlhof, ’n hooggeregshof met drie afdelings (algemeen, grondwetlik en kommersieel), ’n nywerheidshof en magistraatshowe.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.judiciary.mw/index.php?option=com_content&view=article&id=4&Itemid=102|title=Jurisdiction|publisher=Malawi Judiciary|accessdate=12 Augustus 2013|archive-date=29 Oktober 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029183757/http://www.judiciary.mw/index.php?option=com_content&view=article&id=4&Itemid=102|url-status=dead}}</ref> Die regstelsel is sedert Malawi se onafhanklikwording in 1964 verskeie kere verander. Konvensionele en tradisionele howe is in verskeie kombinasies gebruik, met wisselende grade van sukses en korrupsie.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://jurist.org/dateline/2011/08/megan-crouch-local-courts-malawi.php |title=Improving Legal Access for Rural Malawi Villagers |author=Crouch, Megan |publisher=Jurist |date=18 Augustus 2011 |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170810184234/http://www.jurist.org/dateline/2011/08/megan-crouch-local-courts-malawi.php |archive-date=10 Augustus 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Malawi bestaan uit drie streke: die Noordelike, Sentrale en Suidelike Streek.<ref name="Benson1">{{en}} {{cite web |title=Chapter 1: An Introduction |work=Malawi: An Atlas of Social Statistics |format=PDF |author=Benson, Todd |page=2 |url=http://www.ifpri.org/publication/malawi |publisher=National Statistical Office, Government of Malawi |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110036/http://www.ifpri.org/publication/malawi |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hulle word onderverdeel in 28&nbsp;distrikte<ref name="CIA" /> en verder in sowat 250&nbsp;tradisionele owerhede en 110&nbsp;administratiewe wyke.<ref name="Benson1" /> Plaaslike owerhede se streeksadministrateurs en distrikskommissarisse word deur die sentrale regering aangestel. Die eerste plaaslike verkiesings sedert die staat ’n veelpartystelsel het, is op 21 November 2000 gehou; die VDF het 70% van die setels gewen.<ref name="StateDept" /> In Februarie 2005 het die destydse president Bingu wa Mutharika weggebreek van die VDF en sy eie party, die DPP, gestig. Dit het amptenare wat vir hervorming was, van ander partye weggelok en in 2006 verkiesings regdeur die land gewen. In 2008 het die president hervormings ingestel om die land se groot korrupsieprobleem hok te slaan – minstens vyf senior VDF-lede is van misdaad aangekla.<ref name="Africa08">{{en}} Dickovick, ''Africa 2008'', bl. 278</ref> Malawi se mees onlangse verkiesing is in Mei 2020 gehou toe Lazarus Chakwera president Peter Mutharika verslaan het.<ref name=Chakwera /> === Administratiewe afdelings === [[Lêer:MW-Districts.svg|duimnael|150px|Die distrikte van Malawi]] Malawi word in drie streke met 28 distrikte verdeel: {| style="margin:auto;" | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | '''Sentrale Streek''' ---- * 1. Dedza * 2. Dowa * 3. Kasungu * 4. Lilongwe * 5. Mchinji * 6. Nkhotakhota * 7. Ntcheu * 8. Ntchisi * 9. Salima | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | '''Noordelike Streek''' ---- * 10. Chitipa * 11. Karonga * 12. Likoma * 13. Mzimba * 14. Nkhata Bay * 15. Rumphi | style="padding-right:1em; vertical-align:top;" | '''Suidelike Streek''' ---- * 16. Balaka * 17. Blantyre * 18. Chikwawa * 19. Chiradzulu * 20. Machinga * 21. Mangochi * 22. Mulanje * 23. Mwanza * 24. Nsanje * 25. Thyolo * 26. Phalombe * 27. Zomba * 28. Neno |} === Buitelandse betrekkinge === [[Lêer:Diplomatic missions of Malawi.png|duimnael|Plekke oor die wêreld heen waar Malawi in 2012 ambassadeurs of hoëkommissarisse gehad het]] Die voormalige president Hastings Banda het reeds ’n pro-Westerse buitelandse beleid begin. Dit het diplomatieke betrekkinge met baie Westerse lande ingesluit. Die oorgang van ’n een- tot ’n veelpartystelsel het gelei tot sterker bannde met [[Amerika]]. Aansienlike getalle studente van Malawi het opleiding in Amerika ondergaan en verskeie Amerikaanse staatsliggame het takke in Malawi. Malawi het ook regdeur die [[apartheid]]sjare goeie betrekkinge met [[Suid-Afrika]] gehad, wat stremming geplaas het op Malawi se bande met ander Afrika-lande. Ná die afskaffing van apartheid in 1994 het betrekkinge met Suid-Afrika voortgeduur en bande met ander Afrika-lande verbeter. In 2010 het Malawi se betrekkinge met [[Mosambiek]] agter versuur, veral weens meningsverskille oor die gebruik van die [[Zambezirivier]] en ’n gemeenskaplike elektriese netwerk.<ref name="StateDept" /> Malawi het in 2007 diplomatieke bande met [[Volksrepubliek China|China]] aangeknoop en Chinese beleggings in die land het sedertdien bly toeneem, ondanks kommer oor die behandeling wat werkers van Chinese maatskappye ontvang, en die mededinging tussen Chinese en plaaslike besighede.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.guardian.co.uk/global-development/2011/may/07/china-puts-mark-malawi-presence |title=China puts its mark on Malawi |publisher=The Guardian |author=Ngozo, Claire |date=7 Mei 2011 |accessdate=2 Julie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513043122/http://www.guardian.co.uk/global-development/2011/may/07/china-puts-mark-malawi-presence |archive-date=13 Mei 2011 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> In 2011 het betrekkinge met Brittanje verswak nadat ’n dokument uitgelek het waarin die Britse ambassadeur in Malawi president Mutharika kritiseer. Mutharika het die ambassadeur uit die land gesit en in Julie 2011 het Brittanje aangekondig dat hy alle begrotingshulp opskort omdat Mutharika nie gereageer het op kritiek op sy regering en ekonomiese wanbestuur nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://blogs.forbes.com/mfonobongnsehe/2011/07/17/u-k-stops-budgetary-aid-to-malawi/ |title=U.K. Stops Budgetary Aid To Malawi |date=17 Julie 2011 |accessdate=2 Julie 2020 |last=Nsehe |first=Mfonobong |publisher=Forbes |archive-url=https://web.archive.org/web/20110720033025/http://blogs.forbes.com/mfonobongnsehe/2011/07/17/u-k-stops-budgetary-aid-to-malawi/ |archive-date=20 Julie 2011 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Op 26 Julie van dié jaar het Amerika dieselfde gedoen weens kommer oor die regering se onderdrukking en intimidasie van betogers en burgergroepe, sowel as beperkings op die pers en verhoogde polisiegeweld.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.nytimes.com/2011/07/27/world/africa/27malawi.html|title=U.S. Freezes Grant to Malawi Over Handling of Protests|date=26 Julie 2011| accessdate=27 Julie 2011|journal=The New York Times|last=Dugger|first=Celia W.}}</ref> Malawi word sedert 1985 as ’n toevlugsoord vir vlugtelinge uit ander Afrika-lande beskou, veral Mosambiek en [[Rwanda]]. Dit plaas ’n stremming op Malawi se ekonomie, maar het ook aanbiedings van hulp uit ander lande tot gevolg gehad. Skenkers sluit in Amerika, [[Kanada]], [[Duitsland]], [[Ysland]], [[Japan]], [[Nederland]], [[Noorweë]], [[Swede]], [[Ierland]], Brittanje en [[Vlaandere]] in [[België]], sowel as internasionale organisasies soos die [[Wêreldbank]], [[Internasionale Monetêre Fonds]] (IMF), [[Europese Unie]] (EU), [[Afrika Ontwikkelingsbank]] en organisasies van die [[Verenigde Nasies]] (VN). Malawi is lid van verskeie internasionale organisasies, onder meer die [[Britse Statebond]], VN, [[Internasionale Monetêre Fonds]], [[Wêreldbank]], [[Afrika-unie]] en [[Wêreldgesondheidsorganisasie]]. Die land beskou ekonomiese en politieke standvastigheid in [[Suider-Afrika]] as noodsaaklik en staan vreedsame oplossings deur samesprekings voor. === Menseregte === [[Lêer:School Children On a Mission.jpg|duimnael|Skoolkinders wat deur die Ontwikkelingsfonds van Noorweë befonds word tydens 'n optog op Internasionale Vrouedag, 2016]] In die 2010's het internasionale waghonde menseregtekwessies op verskeie terreine waargeneem. Oormatige geweld deur die polisiemag word soms waargeneem, veiligheidsmagte se dade bly soms ongestraf, skaregeweld is gesien, en tronktoestande is steeds benard en soms selfs lewensgevaarlik. Die regering wend egter ’n poging aan om lede van die veiligheidsmagte te vervolg as oormatige geweld gebruik is. Ander regskwessies sluit in beperkings op vryheid van spraak en ’n vrye pers, lang aanhoudings voor hofsake en lukrake inhegtenisnemings en aanhoudings. Gemeenskapskwessies wat kommer wek, is geweld teen vroue, mensehandel en kinderarbeid. Korrupsie in die regering word beskou as ’n groot probleem, ondanks die Malawi Anti-Corruption Bureau (ACB) se pogings om dit te verminder. Volgens berigte is die ACB suksesvol in opsporings en vervolgings wat laevlakkorrupsie betref, maar dit lyk of hoërvlakamptenaar se dade ongestraf bly. Korrupsie in die veiligheidsmagte is ook ’n kwessie.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2010/af/154356.htm |title=2010 Human Rights Report: Malawi |date=8 April 2011 |accessdate=21 Julie 2011 |publisher=VSA-departement van buitelandse sake |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119062543/http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2010/af/154356.htm |archive-date=19 Januarie 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Malawi het ook ’n groot voorkoms van kinderhuwelike.<ref>{{en}} According to the WHO:"The 10 countries with the highest rates of child marriage are: Niger, 75%; Chad and Central African Republic, 68%; Bangladesh, 66%; Guinea, 63%; Mozambique, 56%; Mali, 55%; Burkina Faso and South Sudan, 52%; and '''Malawi, 50%'''."[http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2013/child_marriage_20130307/en/]</ref> In 2015 het die land die wettige ouderdom om te trou van 15 tot 18 verhoog.<ref>{{en}} {{cite news |last1=Batha |first1=Emma |title=Malawi bans child marriage, lifts minimum age to 18 |url=http://uk.reuters.com/article/2015/02/16/uk-malawi-childmarriage-law-idUKKBN0LK1Y920150216 |accessdate=19 Junie 2015 |agency=Reuters |date=16 Februarie 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151001075729/http://uk.reuters.com/article/2015/02/16/uk-malawi-childmarriage-law-idUKKBN0LK1Y920150216 |archive-date=1 Oktober 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ander kwessies wat geopper is, is die gebrek aan voldoende regsbeskerming vir vroue teen seksuele mishandeling en teistering, ’n hoë moedersterfesyfer en mishandeling wat verband hou met aantygings van heksery.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/docs/ngos/WLSAMalawi45_session.pdf |format=PDF |title=Women And Law In Southern Africa Research And Educational Trust (Wlsa Malawi) |website=Ohchr.org |accessdate=9 Februarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304053357/http://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/docs/ngos/WLSAMalawi45_session.pdf |archive-date=4 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://ir.lawnet.fordham.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1398&context=faculty_scholarship |format=PDF |title=Witchcraft Accusations And Human Rights: Case Studies From Malawi |website=Ir.lawnet.fordham.edu |accessdate=9 Februarie 2016}}</ref> [[Homoseksualiteit]] is onwettig en in een geval in 2010 is twee mans wat van homoseksualiteit aangekla is, skuldig bevind en ’n lang tronkstraf opgelê:<ref>{{en}} {{cite news |url=http://www.aegis.org/default.asp?req=http://www.aegis.org/news/ap/2010/AP100509.html |title=Gay couple convicted in Malawi faces 14-year term |last=Tenthani |first=Rafael |date=18 Mei 2010 |accessdate=22 September 2010 |publisher=Aegis |agency=Associated Press |archive-url=https://web.archive.org/web/20120308032607/http://www.aegis.org/default.asp?req=http%3A%2F%2Fwww.aegis.org%2Fnews%2Fap%2F2010%2FAP100509.html |archive-date= 8 Maart 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> die maksimum straf van 14 jaar dwangarbeid. Hulle is twee weke later begenadig nadat die sekretaris-generaal van die [[Verenigde Nasies]], [[Ban Ki-moon]], tussenbeide getree het.<ref>{{en}} {{cite journal|title=Malawi pardons jailed gay couple|journal=Irish Times|date=29 Mei 2010|url=http://www.irishtimes.com/newspaper/breaking/2010/0529/breaking26.html|accessdate=29 Mei 2010}}</ref> Daar was intussen beloftes dat wette wat van homoseksualiteit ’n misdaad maak, herroep sou word,<ref>{{en}} {{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/world/2012/may/18/malawi-president-vows-legalise-homosexuality |title=Malawi president vows to legalise homosexuality |author=David Smith en Godfrey Mapondera |publisher=The Guardian |date=18 Mei 2012 |accessdate=18 Mei 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130121032318/http://www.guardian.co.uk/world/2012/may/18/malawi-president-vows-legalise-homosexuality |archive-date=21 Januarie 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> maar in Mei 2016 was die regering nog besig om die wette te hersien.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://www.nyasatimes.com/2016/05/12/malawi-court-dismisses-anti-gay-law-morotorium/ |title=Malawi court dismisses anti-gay law morotorium/ |author=Judith Moyo |publisher=Nyasa Times |date=12 Mei 2016 |accessdate=15 Mei 2016 |archive-date=13 Mei 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160513124708/http://www.nyasatimes.com/2016/05/12/malawi-court-dismisses-anti-gay-law-morotorium/ |url-status=dead }}</ref> == Geografie == [[Lêer:LocationMalawi.svg|duimnael|Die ligging van Malawi]] [[Lêer:View of Zomba plateau from north.JPG|duimnael|Die Zomba-plato in die Zomba-distrik]] [[Lêer:Monoxylon beach Lake Malawi 1557.jpg|duimnael|Die strand by [[Cape Maclear]] naby [[Monkey Bay]]]] Malawi is in Suidoos-Afrika. Dit word heeltemal deur land ingesluit en lê in die [[trope]]; van omtrent 9°30S in die noorde tot omtrent 17°S in die suide. Dit beslaan ’n dun strook tussen [[Zambië]] en [[Mosambiek]] wat al met die [[Shirerivier]] langs suidwaarts tot in Mosambiek strek. In die noorde en noordooste grens Malawi ook aan [[Tanzanië]]. Die land is per spoor aan die Mosambiekse hawens in [[Nacala]] en [[Beira]] verbind. Die [[Groot Skeurvallei]] loop van noord na suid deur die land, en oos van die vallei is die [[Malawimeer]] (voorheen die Njassameer), wat sowat 20% van die land se oppervlakte beslaan en meer as driekwart van die land se oostelike grens uitmaak.<ref name="Cutter142" /> Die meer word soms die Kalendermeer genoem omdat dit 365&nbsp;myl (587&nbsp;km) lank en 52&nbsp;myl (84&nbsp;km) breed is.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.travelafricamag.com/content/view/231/56/|title=Malawi: The Lake of Stars|journal=Travel Africa|issue=4|date=Somer 1998|author=Douglas, John|accessdate=22 Augustus 2008|archive-date=14 Januarie 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090114161419/http://www.travelafricamag.com/content/view/231/56/|url-status=dead}}</ref> Die Shire vloei in die suide uit die meer en sluit verder suid, in Mosambiek, by die Zambezi aan. Die oppervlak van die meer is 457&nbsp;m bo [[seevlak]], met ’n maksimumdiepte van 701&nbsp;m; dit beteken die bodem is plek-plek meer as 200&nbsp;m onder seevlak. In die bergstreek van Malawi om die Groot Skeurvallei rys plato's gewoonlik tot sowat 1&nbsp;200&nbsp;m bo die seevlak, terwyl sommige in die noorde tot sowat 2&nbsp;400&nbsp;m hoog kan wees. Suid van die meer lê die [[Shirehoogland]], wat sowat 914&nbsp;m bo die seevlak is. In dié gebied troon die [[Berg Zomba|Zomba-]] en [[Mulanjemassief|Mulanje]]-bergspitse onderskeidelik 2&nbsp;134 en 3&nbsp;048&nbsp;m bo die seevlak uit.<ref name="Cutter142" /> Malawi se hoofstad is [[Lilongwe]] en die middelpunt van sy handel is [[Blantyre]]; albei het ’n bevolking van meer as ’n halfmiljoen. Malawi het twee terreine wat op [[Unesco]] se [[Wêrelderfenisgebied|Wêrelderfenislys]] voorkom: die Malawimeer Nasionale Park (vanaf 1984) en [[Chongoni-rotskunsgebied]] (sedert 2006).<ref name="Turner24">{{en}} Turner, ''The Statesman's Yearbook'', bl. 824</ref> Daar is vyf nasionale parke: * Malawimeer Nasionale Park * Kasungu Nasionale Park * Lengwe Nasionale Park * Liwonde Nasionale Park * Nyika Nasionale Park === Klimaat === Malawi se [[klimaat]] is warm in die laagliggende suide en gematig in die noordelike hoogland. Die hoogte tem wat andersins ’n ekwatoriale klimaat sou gewees het. Tussen November en April is dit warm met ekwatoriale [[reën]]s en donderstorms. Ná die storms se hoogtepunt in Maart neem die reënval vinnig af en van Mei tot September vloei nat mis van die hoogland na die plato's, en feitlik geen reën kom dan voor nie.<ref name="Cutter142" /> == Ekonomie == [[Lêer:Lilongwe (Malawi) - crafts market.JPG|duimnael|’n Handwerkmark in [[Lilongwe]]]] [[Lêer:Beach on Likoma Island, Malawi.JPG|duimnael|Gedroogde vis op Likoma-eiland]] Malawi se ekonomie is op landbou gebaseer, en meer as ’n derde van die [[BBP]] en 90% van die uitvoerinkomste kom uit dié sektor. In die verlede is staatgemaak op aansienlike hulp van die Wêreldbank, die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) en ander lande.<ref name="CIA" /> In Maart 2011 was Malawi die 119de veiligste beleggingsbestemming in die wêreld.<ref>{{en}} {{cite web |title=Euromoney Country Risk |url=http://www.euromoneycountryrisk.com/ |work=Euromoney Country Risk |publisher=Euromoney Institutional Investor PLC |accessdate=15 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190614151006/https://www.euromoneycountryrisk.com/ |archive-date=14 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In Desember 2000 het die IMF hulpvoorskotte aan Malawi gestaak weens kommer oor korrupsie, en baie individuele skenkers het dieselfde gedoen, met die gevolg dat daar ’n daling van byna 80% in die land se ontwikkelingsbegroting was.<ref name="Africa08" /> In 2005 het Malawi egter meer as $575&nbsp;miljoen se hulp ontvang. Daar is heelwat struikelblokke in die regering se poging om ’n markekonomie te ontwikkel, omgewingsbewaring te bevorder, die vinnig groeiende MIV/vigsprobleem te hanteer, die opvoedingstelsel te verbeter en sy buitelandse skenkers te oortuig dat hy besig is om finansieel onafhanklik te word. Sedert 2005 was daar ’n verbetering in finansiële dissipline onder president Mutharika en die minister van finansies, Goodall Gondwe. Dit is egter in die wiele gery deur die koop van ’n presidensiële privaatstraler in 2009, wat feitlik onmiddellik gevolg is deur ’n landswye brandstoftekort. Logistieke probleme het amptelik die skuld gekry vir laasgenoemde, maar die rede was meer waarskynlik ’n geldtekort as gevolg van die koop van die vliegtuig.<ref name="Reuters">{{en}} {{cite news|title=Britain reduces aid to Malawi over presidential jet|agency=Reuters|date=10 Maart 2010|url=http://af.reuters.com/article/malawiNews/idAFLDE62921I20100310?pageNumber=1&virtualBrandChannel=0|accessdate=14 Mei 2016|archive-date=10 Mei 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110510021817/http://af.reuters.com/article/malawiNews/idAFLDE62921I20100310?pageNumber=1&virtualBrandChannel=0|url-status=dead}}</ref><ref name="Africa News">{{en}} {{cite news|title=Malawi: Fuel shortage deepens|publisher=Africa News|date=11 November 2009|url=http://www.africanews.com/site/Malawi_Fuel_shortage_deepens/list_messages/27986|accessdate=14 Mei 2016|archive-date=24 Julie 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100724061651/http://www.africanews.com/site/Malawi_Fuel_shortage_deepens/list_messages/27986|url-status=dead}}</ref><ref name="Nyasa Times">{{en}} {{cite news|title=Forex shortage crimps Malawi ministers’ foreign trips|publisher=Nyasa Times|date=19 November 2009|url=http://www.nyasatimes.com/national/forex-shortage-crimps-malawi-ministers-foreign-trips.html|accessdate=14 Mei 2016|archive-date=22 November 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091122080522/http://www.nyasatimes.com/national/forex-shortage-crimps-malawi-ministers-foreign-trips.html|url-status=dead}}</ref> Die algehele skade aan die ekonomie (en gesondheidsorgstelsel) is onbekend. Daar was ook ander terugslae en Malawi het ’n deel van sy vermoë verloor om vir invoergoedere te betaal weens ’n algemene tekort aan buitelandse valuta nadat beleggings in 2009 met 23% afgeneem het. Daar was baie probleme vir beleggers wat die regering nie opgelos het nie, insluitende hoë dienskoste en ’n swak infrastruktuur vir krag, water en telekommunikasie. In 2009 is geraam dat Malawi ’n [[BBP]] ([[koopkragpariteit]]) van $12,81&nbsp;miljard het, met ’n per capita-BBP van $900, en inflasie was na raming sowat 8,5%.<ref name="CIA" /> Landbou sorg vir 35% van die BBP, nywerheid vir 19% en dienste vir die oorblywende 46%.<ref name=TWB>{{en}} {{cite web |url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/MALAWIEXTN/0,,menuPK:355882~pagePK:141132~piPK:141107~theSitePK:355870,00.html |title=Country Brief&nbsp;– Malawi |publisher=Die Wêreldbank |date=September 2008 |accessdate=3 Januarie 2009}}</ref> Malawi se per capita-inkomste is van die laagste in die wêreld,<ref name="Africa08" /> hoewel ekonomiese groei in 2008 sowat 9,7% was.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://af.reuters.com/article/investingNews/idAFJOE53008220090401 |title=Malawi economy grew by around 9.7 pct in 2008: IMF |last=Banda |first=Mabvuto |date=1 April 2009 |accessdate=7 April 2009 |agency=Reuters Africa |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110036/https://af.reuters.com/article/investingNews/idAFJOE53008220090401 |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die armoede word verbeter danksy die werk van die regering en steunorganisasies. Mense wat onder die broodlyn lewe, het afgeneem van 54% in 1990 tot 40% in 2006, en die persentasie "ultra-armes" het in dié tyd afgeneem van 24% tot 15%.<ref name=UNDP>{{en}} {{cite web|url=http://www.undp.org.mw/index.php?option=com_content&view=article&id=74:malawi-releases-the-2008-mdgs-report&catid=1:latest-news&Itemid=50|title=Malawi releases the 2008 MDGs Report|publisher=United Nations Development Programme Malawi|date=23 Desember 2008|accessdate=3 Januarie 2009}}</ref> Baie ontleders glo ekonomiese vooruitgang in Malawi hang af van sy vermoë om bevolkingsgroei te stuit.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.prb.org/pdf12/malawi-population-matters.pdf |title=Why Population Matters to Malawi's Development: Managing Population Growth for Sustainable Development Department of Population and Development. |date=2012 |publisher=Department of Population and Development. Ministry of Economic Planning and Development. Government of Malawi. |accessdate=8 Oktober 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170517002531/http://www.prb.org/pdf12/malawi-population-matters.pdf |archive-date=17 Mei 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> In Januarie 2015 is Suid-Malawi deur die ergste vloede in menseheugenis getref; minstens 20&nbsp;000 mense is gestrand gelaat. Die vloede het meer as ’n miljoen mense landwyd geraak, meer as 100 mense is dood en ’n geraamde 64&nbsp;000 hektaar landbougrond is weggespoel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.aljazeera.com/indepth/features/2015/02/devastation-disease-deadly-malawi-floods-150225070745817.html |title=Devastation and disease after deadly Malawi floods |publisher=Al Jazeera English |date=25 Februarie 2015 |accessdate=9 Februarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110035/https://www.aljazeera.com/indepth/features/2015/02/devastation-disease-deadly-malawi-floods-150225070745817.html |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Landbou en nywerheid === [[Lêer:Groundnut harvesting in Malawi.jpg|duimnael|links|Grondboontjies word geoes by ’n landbounavorsingstasie in Malawi]] [[Lêer:Women in Salima District, Malawi.jpg|duimnael|Vroue in die Salima-distrik, verkoop grondbone]] [[Lêer:Schoolchildren in Malawi.jpg|duimnael|Kinders woon 'n boerebyeenkoms in Nalifu-dorp, Mulanje, by]] Die belangrikste landbouprodukte in Malawi sluit in [[tabak]], suikerriet, katoen, tee, mielies, aartappels, sorghum, beeste en bokke. Die hoofnywerhede is die verbouing van tabak, tee en suiker, saagmeulprodukte, sement en verbruikersgoedere. Die groeikoers in nywerheidsvervaardiging is in 2009 op 10% geraam. Die land gebruik nie veel natuurlike gas nie. Elektrisiteit word nie in- of uitgevoer nie, maar alle petroleum word ingevoer.<ref name="CIA" /> Die land se afhanklikheid van tabak plaas ’n groot las op die ekonomie omdat pryse wêreldwyd afneem en die internasionale gemeenskap druk uitoefen om tabakvervaardiging te beperk. Malawi se afhanklikheid van tabak neem egter algaande toe. Saam met tee, suiker en koffie maak dit 90% uit van die land se uitvoerinkomste.<ref name="CIA" /><ref name="Africa08" /> As gevolg van die styging van produksiekoste en daling van tabakpryse moedig die regering boere aan om meer winsgewende gewasse te plant, onder meer speserye soos [[paprika]]. Mak dagga, of hennep (Engels: ''Indian hemp''), is nog ’n moontlike alternatief, maar daar is al geredeneer dat dit misdaad in die land sal laat toeneem weens die ooreenkoms van dié gewas met [[variëteit]]e van [[dagga]] (''cannabis'', wat as ’n [[dwelm]] gebruik word) en die probleme om tussen die twee tipes te onderskei.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/708649.stm |publisher=BBC News |author=Tenthani, Raphael |title=Legal Hemp for Malawi? |date=24 April 2000 |accessdate=21 Desember 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191029175724/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/708649.stm |archive-date=29 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Dit is veral belangrik in die lig daarvan dat die groei van Malawi-dagga, ’n dwelm wat as Malawi Gold bekend is, aansienlik toeneem.<ref>{{en}} {{cite journal|journal=New York Times|url=http://www.nytimes.com/1998/12/17/world/marijuana-cultivation-increases-in-malawi.html|title=Marijuana Cultivation Increases in Malawi|date=17 Desember 1998|accessdate=21 Desember 2011}}</ref> Malawi is bekend daarvoor dat hy "die beste" dagga in die wêreld vervaardig, volgens ’n Wêreldbank-verslag, en die verbouing en verkoop van die gewas kan bydra tot korrupsie in die polisiemag.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.bnltimes.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2877:malawis-chamba-valued-at-k1-4-billion&catid=42:national&Itemid=401|title=Malawi's Chamba valued at K1. 4 billion|date=11 Desember 2011|author=Mpaka, Charles|accessdate=21 Desember 2011|work=Sunday Times|publisher=Blantyre Newspapers, Ltd|archive-date=12 Januarie 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112130233/http://www.bnltimes.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2877:malawis-chamba-valued-at-k1-4-billion&catid=42:national&Itemid=401|url-status=dead}}</ref> Ander uitvoerprodukte is katoen, grondboontjies, houtprodukte en klere. Die hoofbestemmings van dié uitvoer is [[Suid-Afrika]], [[Duitsland]], [[Egipte]], [[Zimbabwe]], [[Amerika]], [[Rusland]] en [[Nederland]]. Invoerprodukte sluit in kos, petroleumprodukte, verbruikersgoedere en vervoertoerusting. Die lande waaruit die grootste deel van die invoer kom, is Suid-Afrika, [[Indië]], [[Zambië]], [[Tanzanië]], Amerika en [[China]].<ref name="CIA" /> In 2006 het Malawi ná rampspoedige landbou-oeste ’n program begin om kunsmis te subsidieer en so die land se oeste te verbeter. Dit het goeie gevolge gehad en daartoe gelei dat Malawi kos na naburige lande begin uitvoer het.<ref>{{en}} {{cite news |author=Dugger, Celia W. |title=Ending Famine, Simply by Ignoring the Experts |date=2 Desember 2007 |work=[[The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/2007/12/02/world/africa/02malawi.html |accessdate=5 Augustus 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110034/https://www.nytimes.com/2007/12/02/world/africa/02malawi.html |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Infrastruktuur == [[Lêer:2010-10-21 13-12-21 Malawi - Njolomole.JPG|duimnael|Die M1-pad tussen Blantyre en Lilongwe]] In 2012 het Malawi 31&nbsp;lughawens gehad, waarvan sewe sementblaaie gehad het. In 2008 het die land spoorlyne van altesaam 797&nbsp;km gehad en in 2003 paaie van 24&nbsp;866&nbsp;km, waarvan 6&nbsp;956&nbsp;km geteer was. Malawi het ook waterweë van 700&nbsp;km op die Malawimeer en die Shirerivier.<ref name="CIA" /> In 2011 was daar 3,95 miljoen [[selfoon|selfone]] en 173&nbsp;500 landlyntelefone. Daar was 716&nbsp;400 internetgebruikers in 2009 en sowat ’n dosyn radiostasies. Die een TV-stasie het aan die regering behoort.<ref name="CIA" /> Malawi se telekommunikasiestelsel is vroeër beskou as een van die swakstes in Afrika, maar toestande verbeter. In stedelike gebiede is landlynfone steeds baie meer toeganklik as op die platteland.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.uneca.org/aisi/NICI/country_profiles/malawi/malab.htm |title=Malawi |work=NICI in Africa |publisher=Economic Commission for Africa |accessdate=6 November 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120625224013/http://www.uneca.org/aisi/nici/country_profiles/malawi/malab.htm |archive-date=25 Junie 2012 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> == Demografie == Malawi het ’n bevolking van meer as 15&nbsp;miljoen en ’n bevolkingsgroei van 2,75%, volgens 2009-ramings.<ref name="CIA" /> Die voorspelling is dat die bevolking in 2050 oor die 45&nbsp;miljoen sal wees, byna drie keer soveel as die geraamde 16&nbsp;miljoen van 2010.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population,%20History%20and%20Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=99&File=1|title=frm_Message|publisher=|accessdate=9 Februarie 2016}}</ref> Die bevolking bestaan uit die etniese groepe [[Chewa]], [[Nyanja]], [[Tumbuka]], [[Yao]], [[Lomwe]], [[Sena]], [[Tonga]], [[Ngoni]] en [[Ngonde]], sowel as Asiate en Europeërs. Die amptelike taal is [[Engels]];<ref name=language>{{en}} {{cite web |url=http://www.malawi.gov.mw |title=Malawi Government |publisher=Malawi Government |accessdate=31 Julie 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200518191016/https://www.malawi.gov.mw/ |archive-date=18 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ander belangrike tale sluit in [[Chichewa]], wat deur meer as 57% van die bevolking gepraat word, Nyanja (12,8%), Yao (10,1%) en Tumbuka (9,5%).<ref name="CIA" /> Verder word Lomwe, Kokola, Lambya, Ndali, Nyakyusa-Ngonde en Sena deur verskeie duisende mense elk gepraat.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=Malawi |title=Languages of Malawi |publisher=SIL International |accessdate=21 November 2008 |work=Ethnologue |archive-url=https://web.archive.org/web/20121014173439/http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=Malawi |archive-date=14 Oktober 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> === Stede en dorpe === {{Grootste stede van Malawi}} == Godsdiens == [[Lêer:Initiation ritual of boys in Malawi.jpg|duimnael|Yao-seuns van nege tot tien jaar oud neem deel aan besnydings- en inisiasierituele]] Malawi is ’n oorwegend [[Christendom|Christelike]] land met ’n aansienlike [[Moslem]]-minderheid, hoewel twyfel bestaan oor die presiese getalle. Beperkte data bestaan met weersprekende ramings van godsdienste affiliasie in die land. Volgens die Malawi-godsdiensprojek<ref>{{en}} {{cite web |url=http://malawi.pop.upenn.edu/malawi-data-qualitative-religion |title=The Malawi Religion Project (MRP) &#124; Malawi Longitudinal Study of Families and Health (MLSFH) |publisher=Malawi.pop.upenn.edu |accessdate=31 Desember 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219075400/http://malawi.pop.upenn.edu/malawi-data-qualitative-religion |archive-date=19 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> van die Universiteit van Pennsilvanië in 2010, is sowat 68% van die bevolking Christene, 25% Moslems en 5% van "ander" gelowe.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1045&context=psc_working_papers |title=Cohort Profile: The Malawi Longitudinal Study of Families and Health (MLSFH) |author=Hans-Peter Kohler |website=Repository.upenn.edu |accessdate=9 Februarie 2016}}</ref> Ouer data van die CIA uit 1998 dui daarop dat 82% Christene en 13% Moslems is.<ref name="CIA" /> Die grootste Christelike groepe in die land is die [[Rooms-Katolieke Kerk]] en die Presbiteriaanse Kerk van Sentraal-Afrika. Laasgenoemde is die grootste [[Protestantisme|Protestantse]] geloof in Malawi, met 1,3&nbsp;miljoen lede. Daar is ook kleiner Presbiteriaanse kerke soos die Hervormde Presbiteriaanse Kerk van Malawi en die Evangeliese Presbiteriaanse Kerk van Malawi. Kleiner groepe sluit in [[Anglikaanse Gemeenskap|Anglikane]], [[Baptiste]], [[Jehovah se Getuies]] en [[Sewendedagadventisme|Sewendedagadventiste]]. Die meeste van die Moslems is [[Soenni]].<ref>{{en}} {{cite book | url=https://books.google.com/books?id=ZyIpVV3FZlAC&pg=PA63&dq&hl=en&sa=X&ei=OsSSU46iNMOp7AbK1YHACw&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false | title=Where Silence Rules: The Suppression of Dissent in Malawi | page=59 | author=Richard Carver | accessdate=7 Junie 2014}}</ref> Ander godsdiensgroepe sluit in [[Rastafariër]]s, [[Hindoe]]s, [[Baha'i]] en [[Jode]].<ref>{{en}} {{cite web|author=Joshua Project |url=http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=12347&rog3=MI |title=Jews in Malawi |publisher=Joshuaproject.net |date= |accessdate=19 April 2013}}</ref> Sowat 4% van die bevolking is ateïste, hoewel dié syfer mense kan insluit wat tradisionele Afrika-godsdienste beoefen.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90107.htm |title=Malawi |work=International Religious Freedom Report 2007 |accessdate=18 Desember 2008 |publisher=U.S. Department of State |date=14 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119144745/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90107.htm |archive-date=19 Januarie 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Gesondheid == [[Lêer:The time is now – mums waiting for family planning services (7513648798).jpg|duimnael|Vroue met hul kinders by die gesinsbeplanningsdiens]] Malawi het sentrale hospitale, asook streeks- en privaatgeriewe. Die openbare sektor bied gratis gesondheidsdienste en medisyne, en die nie-regeringsorganisasies hef tariewe. Gesondheidsversekeringskemas bestaan sedert 2000.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2010/02/19/000333037_20100219005458/Rendered/PDF/531070WP0Pharm10Box345597B01PUBLIC1.pdf |author=McCabe, Ariane |title=Private Sector Pharmaceutical Supply and Distribution Chains: Ghana, Mali and Malawi |work=Health Systems Outcome Publication |publisher=World Bank |date=Desember 2009 |accessdate=2 April 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303220812/http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2010/02/19/000333037_20100219005458/Rendered/PDF/531070WP0Pharm10Box345597B01PUBLIC1.pdf |archive-date=3 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Vier privaat farmaseutiese maatskappye vervaardig medisyne. Malawi se gesondheidsorgdoel is "die bevordering van gesondheid, die voorkoming, vermindering en heling van siektes, en die afname van voortydige dood in die bevolking".<ref>{{en}} Malawi Investment Promotion Agency, 2008, bl. 20 – Investment Guide</ref> Die babasterftesyfer is hoog en die lewensverwagting is 50,03&nbsp;jaar. Daar is ’n algemene voorkoms van [[MIV]]/[[vigs]] onder volwassenes, met ’n geraamde 930&nbsp;000 individue (of 11,9% van die bevolking) wat in 2007 die siekte gehad het. In dié jaar was daar sowat 68&nbsp;000 vigs-sterfgevalle.<ref name="CIA" /> Omtrent 250 mense word elke dag besmet en minstens 70% van die land se hospitaalbeddens word aan MIV/vigspasiënte afgestaan. ’n Geraamde 5,8% van die landbouwerkmag sterf van die siekte. Die regering bestee elke jaar meer as $120&nbsp;000 aan begrafnisse vir staatsdiensamptenare wat aan die siekte sterf.<ref name="Africa08" /> In 2006 het die superster [[Madonna]] die stigting Raising Malawi op die been gebring wat MIV-wesies in die land help. Sy het ook ’n dokumentêr gefinansier oor die probleme wat Malawi se wesies ervaar, met die naam ''I Am Because We Are''.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1223372,00.html|title=Madonna Finds a Cause|journal=Time|author=Luscombe, Belinda|date=6 Augustus 2006|accessdate=24 Oktober 2008|archive-date=23 Augustus 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130823131348/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1223372,00.html|url-status=dead}}</ref> Raising Malawi werk ook saam met die Millennium Villages Project om opvoeding, gesondheidsorg, infrastruktuur en landbou in Malawi te bevorder.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.vanityfair.com/culture/features/2007/07/madonna200707|title=Raising Malawi|journal=Vanity Fair|author=Hutton, Punch|date=Julie 2007|accessdate=24 Oktober 2008}}</ref> Daar is ’n groot risiko van aansteeklike siektes, insluitende [[hepatitis A]], [[malaria]] en [[hondsdolheid]].<ref name="CIA" /> Malawi het vooruitgang gemaak met die vermindering van kindersterftes en MIV/vigsgevalle, maar vaar nie goed wat moedersterftes en geslagsgelykheid betref nie.<ref name="UNDP" /> [[Vroulike genitale verminking]] kom nie wyd voor nie, maar word in sommige plaaslike gemeenskappe beoefen.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.medcol.mw/commhealth/publications/cultural_practices_report.pdf |title=Cultural Practices Report |accessdate=20 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130626091728/http://www.medcol.mw/commhealth/publications/cultural_practices_report.pdf |archive-date=26 Junie 2013 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> == Opvoeding == [[Lêer:Localschool.JPG|duimnael|links|Skoolkinders in die klaskamer, in Karonga, Malawi]] [[Lêer:Flickr - ggallice - Village boys.jpg|duimnael|Kinders in Chilowamatambe in die Kasungu-distrik]] In Malawi is primêre onderwys nie verpligtend nie, maar die grondwet vereis dat alle burgers die reg het tot minstens vyf jaar primêre onderwys. In 1994 het die regering gratis primêre onderwys vir alle kinders ingestel. Ál meer kinders woon skool by, en in laerskole het bywoning gestyg van 58% in 1992 tot 75% in 2007. Die getal kinders wat in standerd een begin en standerd vyf voltooi, het toegeneem van 64% in 1992 tot 86% in 2006. Net sowat 25% gaan egter hoërskool toe.<ref name=U.N.>{{en}} {{cite web |title=The world youth report: youth and climate change |url=http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/WYR2010Final%20online%20version.pdf |website=United Nations |accessdate=17 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305102743/http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/WYR2010Final%20online%20version.pdf |archive-date=5 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Geletterdheid onder die jeug het ook toegeneem, van 68% in 2000 tot 82% in 2007. Dit is hoofsaaklik te danke aan beter studiemateriaal in skole, beter infrastrukture en voedingsprogramme wat deur die hele skoolstelsel ingevoer is.<ref name="UNDP" /> Onderwys behels agt jaar primêre opvoeding, vier jaar sekondêre opvoeding en vier jaar aan ’n universiteit. Daar is vier openbare universiteite in die land, naamlik Mzuzu, die Universiteit van Lilongwe vir Landbou en Natuurlike Hulpbronne, die Universiteit van Malawi en die Malawi-universiteit vir Wetenskap en Tegnologie. Daar is ook privaat universiteite soos Livingstonia, Malawi Lakeview en die Katolieke Universiteit van Malawi. == Kultuur == [[Lêer:Malawi n3.jpg|duimnael|180px|’n Man bespeel die xilofoon]] [[Lêer:Bao, Malawi.jpg|duimnael|180px|Kinders speel die [[Bao]]-bordspeletjie]] Die naam "Malawi" kom van die Maravi, ’n Bantoevolk wat omstreeks 1400 uit die Suid-Kongo daarheen getrek het. By die noordoewer van die Malawimeer het die groep verdeel; een groep het teen die wesoewer af suid beweeg en later die [[Chewa]]-volk geword terwyl die ander groep, die voorouers van die hedendaagse Nyanja, teen die ooskus afbeweeg het na die suidelike deel van Malawi. Etniese konflik en voortdurende migrasie het tot aan die begin van die 20ste eeu die vorming voorkom van ’n gemeenskap wat as uniek Malawies beskou kan word. Die afgelope eeu het etniese onderskeid so afgeneem dat daar nie eintlik meer sprake van etniese botsings is nie, hoewel streeksverskille steeds voorkom. Die begrip van ’n Malawiese nasionaliteit het redelik onlangs begin posvat rondom ’n oorwegend plattelandse volk wat oor die algemeen konserwatief en tradisioneel nie-gewelddadig is.<ref name="StateDept" /> [[Lêer:Flag of Malawi (2010–2012).svg|duimnael|links|[[Vlag van Malawi]], 31 Julie 2010 tot 28 Mei 2012]] Van 1964 tot 2010, en weer sedert 2012, bestaan die vlag van Malawi uit drie ewe groot swart, rooi en groen horisontale strepe met ’n opkomende son in die middel van die swart streep. Dié streep verteenwoordig die Afrika-volke, die rooi streep die bloed van die vegters vir Afrika-vryheid en die groen streep Malawi se immergroen natuur. Die son verteenwoordig die opkoms van vryheid en hoop vir Afrika.<ref name="Vlag">{{en}} {{cite web|url=http://www.fotw.us/flags/mw.html|title=Malawi|work=Flags of the World Website|author=Berry, Bruce|date=6 Februarie 2005|accessdate=22 September 2010|publisher=Flags of the World}}</ref> Die vlag is in 2010 verander – tot in 2012 is die rooi son vervang deur ’n volle, wit son as ’n simbool van die land se ekonomiese vooruitgang.<ref>{{en}} {{cite journal|url=http://www.nyasatimes.com/2012/05/30/dpp-govt-blew-k3bn-on-flag-change/|title=DPP govt blew K3bn on flag change|journal=Nyasa Times|accessdate=10 April 2013|date=30 Mei 2012|archive-date=18 Mei 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130518233702/http://www.nyasatimes.com/2012/05/30/dpp-govt-blew-k3bn-on-flag-change/|url-status=dead}}</ref> Danse vorm ’n groot deel van Malawi se kultuur. In November 1987 het die regering die National Dance Troupe (voorheen die Kwacha Cultural Troupe) gestig.<ref name="Turner24" /> Tradisionele [[musiek]] en danse kom voor by inisiasie- en ander rituele, troues en vierings. [[Kwêla]] is vanaf die 1960's ’n gewilde musiekvorm – dit het ontstaan uit ’n mengsel van Malawiese en Suid-Afrikaanse straatmusiek danksy die invloed van Malawiese mynwerkers in [[Suid-Afrika]].<ref name="autogenerated1">{{en}} {{cite web |last=Jecks |first=Nikki |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/8185971.stm |title=Reviving Malawi's music heritage |publisher=BBC News |date=6 Augustus 2009 |accessdate=29 Januarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110026/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/8185971.stm |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} [http://www.liquisearch.com/music_of_malawi/music_of_malawi/kwela Music of Malawi – Kwela, LiquiSearch] URL besoek op 15 Mei 2016</ref> Dit is steeds gewild in Malawi met moderne kunstenaars soos Daniel Kachamba & His Kwela Band. Die woord "kwela" beteken "om te klim" in Chichewa (en "om op te staan" in [[Zoeloe]]). Die [[xilofoon]] en tromme word ook bespeel. ’n Algemene tydverdryf is die bordspeletjie [[Bao]], wat ook in omliggende lande gewild is. Dit word met sade gespeel op ’n bord met vier rye van agt holtes elk. Amptelike toernooie word gehou. Die inheemse etniese groepe in Malawi het ’n ryke tradisie van vleg- en houtwerk, en van dié artikels word steeds in tradisionele seremonies gebruik. Houtsneewerk en olieverfwerk is ook in stedelike gebiede gewild en oral is markte waarop die kunswerke aan toeriste verkoop word. Die land het verskeie internasionaal erkende letterkundefigure opgelewer, onder andere die digter [[Jack Mapanje]], geskiedenis- en fiksieskrywer [[Paul Zeleza]] en die skrywers [[Legson Kayira]], [[Felix Mnthali]], [[Frank Chipasula]] en [[David Rubadiri]]. == Sport == [[Lêer:BINGU NATIONAL STADIUM.jpg|duimnael|Die [[Bingu Nasionale Stadion]] in [[Lilongwe]]]] [[Sokker]] is sedert die Britse heerskappy die algemeenste sportsoort. Die nasionale sokkerspan kon nog nie vir ’n [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]] kwalifiseer nie, maar het drie keer vir die [[Afrikanasiesbeker]] gekwalifiseer (in 1984, 2010 en 2021). Van die sokkerspanne sluit in Mighty Wanderers, Big Bullets, Silver Strikers, Blue Eagles, Civo Sporting, Moyale Barracks en Mighty Tigers. [[Basketbal]] is ook gewild, maar die nasionale span het nog ne aan ’n internasionale toernooi deelgeneem nie.<ref name=Gall>{{en}} {{cite book |last1= |first1= |author-link1= |year=1998|editor1-last=Gall|editor1-first=James L. |title=Worldmark Encyclopaedia of Cultures and Daily Life|url= |volume=1 – Africa|edition= |location=Detroit en Londen|publisher=Gale Research|pages=101–102 |isbn=0-7876-0552-2 |quote= }}</ref> In [[netbal]] het hulle al meer sukses aangeteken en die nasionale netbalspan is (in Maart 2021) in die sesde plek.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://netball.sport/events-and-results/current-world-rankings |title=Current World Rankings |publisher=World Netball |accessdate=10 Desember 2021}}</ref> ’n Aantal nasionale spelers speel in internasionale ligas. In [[krieket]] het Malawi in die verlede saam met Tanzanië, Uganda en Zambië spelers vir die [[Oos- en Sentraal-Afrikaanse krieketspan]] beskikbaar gestel. Sedert 2003 word die land deur sy eie nasionale span verteenwoordig, maar kon nog nie vir ’n internasionale kriekettoernooi kwalifiseer nie. == Kookkuns == Malawiese kookkuns is uiteenlopend. [[Tee]] en [[vis]] maak ’n groot deel daarvan uit.<ref name=emb>{{en}} {{cite web |url=http://www.malawiembassy.org/en/visit/food.html |title=The Official Website of the Embassy of the Republic of Malawi to Japan |website=Malawiembassy.org |accessdate=9 Februarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130314022501/http://www.malawiembassy.org/en/visit/food.html |archive-date=14 Maart 2013 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Suiker, koffie, mielies, aartappels, sorghum, beeste en bokke is ook belangrike elemente van die kookkuns en ekonomie. Die Malawimeer is die bron van vis soos chambo (soortgelyk aan [[kurper]]), usipa (soortgelyk aan [[sardyn]]e) en mpasa (soortgelyk aan [[salm]]).<ref name="emb" /> [[Nsima]] is ’n [[stapelvoedsel]] wat gemaak word van fyngemaalde [[mielie]]s; dit word voorgesit saam met vleis en groente. Dit kan vir middag- of aandete geëet word.<ref name="emb" /> == Media == Naas die Malawiese uitsaaikorporasie ''Malawi Broadcasting Corporation (MBC)'', wat televisie- en radioprogramme uitsaai, is daar privaat radiostasies soos ''Capital Radio'' en ''Zodiak''. Malawi se twee [[koerant|dagblaaie]], ''The Nation'' en ''The Daily Times'', word aangevul deur 'n aantal weekblaaie soos ''Weekend Nation'', ''Sunday Times'' en ''Malawi News''.<ref>{{de}} {{cite web |url=http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/01-Nodes_Uebersichtsseiten/Malawi_node.html |title=Auswärtiges Amt – Auswärtiges Amt |first=Auswärtiges |last=Amt |website=Auswärtiges Amt DE{{en}} |archive-url=https://web.archive.org/web/20171019223033/http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/01-Nodes_Uebersichtsseiten/Malawi_node.html |archive-date=19 Oktober 2017 |url-status=live |df=dmy-all |accessdate=22 Junie 2016 }}</ref> == Verdediging == Malawi het ’n klein militêre weermag van sowat 25&nbsp;000 soldate. Dit bestaan uit ’n leër, vloot en lugmag-elemente. Die leër het ontstaan uit die voormalige Britse koloniale magte. Die lugmag is in 1976 gestig met [[Duitsland|Duitse]] hulp en bestaan uit ’n klein getal vervoervliegtuie en veeldoelhelikopters. Die vloot het drie bote op die Malawimeer; hul basis is in [[Monkey Bay]].<ref name="Turner22">{{en}} Turner, ''The Statesman's Yearbook'', bl. 822</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Malawi|title=Malawi|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=9 Maart 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/malawi/|title=Malawi|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=9 Maart 2024}} * Louw, Johan K.: Ligbakens in Afrika, 6 - die N.G. Sending in Malawi. Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 17, nr. 3, Maart 1968. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Malawi}} {{Wikt|Malawi}} === Regering === * {{en}} [http://www.malawi.gov.mw/ Regering van die Republiek Malawi] amptelike werf * {{en}} [http://www.malawi.gov.mw/National%20Assembly/parliament.htm Malawi Nasionale Vergadering] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091220064752/http://www.malawi.gov.mw/National%20Assembly/parliament.htm |date=20 Desember 2009 }} amptelike werf * {{en}} [http://www.malawi.gov.mw/Information/Home%20Information.htm Ministerie van Inligting en Toerisme] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070513031721/http://www.malawi.gov.mw/Information/Home%20Information.htm |date=13 Mei 2007 }} amptelike werf === Nuus === * {{en}} [http://allafrica.com/malawi/ allAfrica.com – ''Malawi''] nuus hoofberigte skakels * {{en}} [http://www.nationmalawi.com/ The Nation Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060720052118/http://www.nationmalawi.com/ |date=20 Julie 2006 }} daaglikse koerant === Oorsigte === * {{en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1068913.stm BBC Nuus Landprofiel – ''Malawi''] === Gidse === * {{en}} [http://search.looksmart.com/p/browse/us1/us317836/us317916/us559898/us559899/us10065675/us559932/ LookSmart – ''Malawi''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304140503/http://search.looksmart.com/p/browse/us1/us317836/us317916/us559898/us559899/us10065675/us559932/ |date= 4 Maart 2016 }} * {{en}} [http://dmoz.org/Regional/Africa/Malawi/ Open Directory Projek – ''Malawi''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050911132359/http://dmoz.org/Regional/Africa/Malawi/ |date=11 September 2005 }} * {{en}} [http://www-sul.stanford.edu/depts/ssrg/africa/malawi.html Stanford Universiteit – Afrika suid van die Sahara: ''Malawi''] * {{en}} [http://www.afrika.no/index/Countries/Malawi Die Indeks van Afrika – ''Malawi''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040818202325/http://www.afrika.no/index/Countries/Malawi/ |date=18 Augustus 2004 }} * {{en}} [http://www.sas.upenn.edu/African_Studies/Country_Specific/Malawi.html Universiteit van Pennsylvania – Afrikastudiessentrum: ''Malawi''] * {{en}} [http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Malawi/ Yahoo! - ''Malawi''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808212328/http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Malawi/ |date= 8 Augustus 2006 }} directory category === Toerisme === * {{en}} {{Wikivoyage|Malawi}} * {{en}} [http://www.malawitourism.com/ Besoek Malawi] Toerisme werf aangebied deur lede van die bedryf. {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Malawi}} | Noord = {{vlagland|Tanzanië}} | Noordoos = [[Malawimeer]] • {{vlagland|Tanzanië}} | Oos = [[Malawimeer]] • {{vlagland|Tanzanië}} • {{vlagland|Mosambiek}} | Suidoos = {{vlagland|Mosambiek}} | Suid = {{vlagland|Mosambiek}} | Suidwes = {{vlagland|Mosambiek}} | Wes = {{vlagland|Zambië}} | Noordwes = {{vlagland|Zambië}} }} {{Lande in Afrika}} {{Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:Malawi| ]] [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] 1pu62xhdkj2okebz97b9jziockmsjzq 0 10407 2717149 2704598 2024-11-19T21:00:23Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717149 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Federale Demokratiese Republiek Ethiopië |volle_naam = <small>''Ityoppiah Federalih Demokrasih Ummuno'' ([[Afar]])<br />የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ<br />''Ye'ītiyop'iya Fēdēralawī Dēmokirasīyawī Rīpebilīki'' ([[Amharies]])<br />''Rippabliikii Federaalawaa Dimokraatawaa Itiyoophiyaa'' ([[Oromo]])<br />''Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Federaalka Itoobiya'' ([[Somalies]])<br />ናይኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ<br />''Nayəʾitəyop̣əya Federalawi Demokərasiyawi Ripsäbəlikə'' ([[Tigrinya]])</small> |algemene_naam = Ethiopië |beeld_vlag = Flag of Ethiopia.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Ethiopia.svg |simbool_tipe = Embleem |beeld_kaart = Location Ethiopia AU Africa.svg |leuse = |volkslied = የዜግነት ክብር<br /><small>''([[Amharies]] vir: "Maart vorentoe, Liewe Moeder Ethiopië")''</small><br /><center>[[Lêer:Wedefit Gesgeshi Widd Innat Ittyoppya.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Afar]], [[Amharies]], [[Oromo]], [[Somalies]] en [[Tigrinya]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://venturesafrica.com/ethiopia-to-add-4-more-official-languages-to-foster-unity/ |title=Ethiopia to add 4 more official languages to foster unity |publisher=Ventures Africa |date=4 Maart 2020 |accessdate=6 September 2021}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nazret.com/2020/03/07/ethiopia-is-adding-four-more-official-languages-to-amharic-as-political-instability-mounts/ |title=Ethiopia is adding four more official languages to Amharic as political instability mounts |publisher=Nazret |accessdate=6 September 2021 |archive-date=17 Augustus 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210817225007/https://www.nazret.com/2020/03/07/ethiopia-is-adding-four-more-official-languages-to-amharic-as-political-instability-mounts/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.africanews.com/2020/03/04/one-to-five-ethiopia-gets-four-new-federal-working-languages/ |title=One to five: Ethiopia gets four new federal working languages |publisher=Africa News |author=Abdurahman Shaban |access-date=29 Oktober 2020 |archive-date=28 Oktober 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201028052106/https://www.africanews.com/2020/03/04/one-to-five-ethiopia-gets-four-new-federal-working-languages/ |url-status=dead }}</ref> |hoofstad = [[Addis Abeba]] {{Koördinate|9|1|N|38|45|O}} |latd = 9 |latm = 1 |latNS = N |longd = 38 |longm = 45 |longEW = O |grootste_stad = [[Addis Abeba]] |regeringsvorm = Etnofederale parlementêre<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]]<br />• Adjunkpremier |leiername = [[Taye Atske Selassie]]<br />[[Abiy Ahmed]]<br />Temesgen Tiruneh |oppervlak_rang = 28^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 1&nbsp;104&nbsp;300<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ethiopia/|title=Ethiopia|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=8 Oktober 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 426&nbsp;372,6 |persent_water = 0,7 |bevolking_skatting = 118&nbsp;550&nbsp;298<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 12^de |bevolking_sensus = 73&nbsp;750&nbsp;932<ref name=2007Census>{{en}} {{cite web |title=Country Level |url=http://www.csa.gov.et/index.php?option=com_rubberdoc&view=doc&id=264&format=raw&Itemid=521 |work=2007 Population and Housing Census of Ethiopia |publisher=Central Statistical Agency (Ethiopia) |date=13 Julie 2010 |accessdate=5 Maart 2016 |archive-date=13 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121113215945/http://www.csa.gov.et/index.php?option=com_rubberdoc&view=doc&id=264&format=raw&Itemid=521 |url-status=bot: unknown }}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2007 |bevolkingsdigtheid = 107,4 |bevolkingsdigtheidmi² = 278 |bevolkingsdigtheidrang = 123^ste |BBP_PPP = $431,688&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/April/weo-report?c=644,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Ethiopia |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2024 |accessdate=8 Oktober 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 55^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $4&nbsp;019<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 159^ste |BBP = $205,130&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 59^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $1&nbsp;910<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 159^ste |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • Dʿmt<br />• [[Koninkryk Aksoem]]<br />• [[Keiserryk van Ethiopië]]<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />ca. 980 v.C.<br />ca. 100 n.C.<br />1137–1974<br />[[21 Augustus]] [[1995]] |MOI = {{wins}} 0,492<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=8 Oktober 2024}}</ref> |MOI_rang = 176^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#990000|laag}} |Gini = 35,0<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=ET |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=8 Oktober 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2015 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Ethiopiese birr|Birr]] |geldeenheid_kode = ETB |land_kode = ET |tydsone = OAT |utc_afwyking = [[UTC+03:00|+3]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]] |internet_domein = [[.et]] |skakelkode = 251 |voetskrif = }} '''Ethiopië''' of '''Etiopië''' ([[Afar]]: ''Itiyoophiyaa''; [[Amharies]]: ኢትዮጵያ, ''ʾĪtyōṗṗyā'', {{Audio|Ityopya.ogg|luister}}; [[Ge'ez]]: ኢትዮጵያ; [[Oromo]]: ''Itoophiyaa''; [[Somalies]]: ''Itoobiya''; [[Tigrinya]]: ኢትዮጵያ), amptelik die '''Federale Demokratiese Republiek Ethiopië''', is 'n [[landingeslote land]] in [[Oos-Afrika]] in die [[Horing van Afrika]]. Ethiopië grens in die noorde aan [[Eritrea]], in die ooste aan [[Djiboeti]] en [[Somalië]], in die suide aan [[Kenia]] en in die weste aan [[Soedan]] en [[Suid-Soedan]]. Die land beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;104&nbsp;300&nbsp;km² en het in 2024 'n bevolking van meer as 118 miljoen gehad.<ref name="CIA" /> Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Addis Abeba]], wat sentraal in Ethiopië geleë is. Die land se volle naam in sy vyf amptelike tale is: ''ityoppiah federalih demokrasih ummuno'' (Afar); የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ, ''yeʾĪtiyoṗṗiya Fēdēralawī Dēmokirasīyawī Rīpebilīk'' (Amharies), {{Audio|Ye Ityopya Federalawi Dimokrasiyawi Ripeblik.ogg|luister}}; ''Rippabliikii Federaalawaa Dimokraatawaa Itiyoophiyaa'' (Oromo); ''Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Federaalka Itoobyaa'' (Somalies); en ናይኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ, ''nayi'ītiyop'iya fēdēralawī dēmokirasīyawī rīpebilīki'' (Tigrinya). [[Beeld:Addis abeba meskele square.jpg|thumb|220px|links|Addis Abeba, die hoofstad van Ethiopië.]] Ethiopië se nasionale identiteit is gewortel in die historiese en huidige rolle van die [[Christendom]] en [[Islam]], asook die onafhanklikheid van die land van buitelandse heerskappy, soos die geval was in verskeie antieke Ethiopiese koninkryke.<ref>{{Cite book|last=Kessler |first = David F.|title=The Falashas : a Short History of the Ethiopian Jews |date= 2012|publisher=Routledge|isbn= 978-1-283-70872-2 |oclc=819506475}}</ref> Van die oudste skelette van [[Mens|mense met moderne anatomie]] is in Ethiopië ontdek.<ref>{{Cite journal |doi=10.1038/news050214-10 |title=Ethiopia is top choice for cradle of ''Homo sapiens'' |journal=Nature |date=16 Februarie 2005 |last=Hopkin |first=Michael }}</ref> Dit word algemeen beskou as die gebied van waar moderne mense eerste na die [[Midde-Ooste]] en verder plekke migreer het.<ref>{{Cite journal |last1=Li |first1=J.Z. |last2=Absher |first2=D.M. |last3=Tang |first3=H. |last4=Southwick |first4=A.M. |last5=Casto |first5=A.M. |last6=Ramachandran |first6=S. |last7=Cann |first7=H.M. |last8=Barsh |first8=G.S. |last9=Feldman |first9=M. |last10=Cavalli-Sforza |first10=L.L. |last11=Myers |first11=R.M. |title=Worldwide Human Relationships Inferred from Genome-Wide Patterns of Variation |journal=Science |volume=319 |issue=5866 |pages=1100–04 |year=2008 |doi=10.1126/science.1153717 |pmid=18292342 |bibcode=2008Sci...319.1100L |s2cid=53541133 }}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=awJVkvnk8KjM |title=Humans Moved From Africa Across Globe, DNA Study Says |publisher=Bloomberg News |date=21 Februarie 2008 |access-date=16 Maart 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629125652/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=awJVkvnk8KjM |archive-date=29 Junie 2011 }}</ref> Volgens [[Linguistiek|linguiste]] het die eerste sprekers van [[Afro-Asiatiese tale]] hulle in die [[Neolitikum|Neolitiese Tydperk]] in die Horing-gebied gevestig.<ref name="Zarins">{{cite journal |last=Zarins |first=Juris |year=1990 |title=Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia |journal=Bulletin of the American Schools of Oriental Research |jstor=1357309 |doi=10.2307/1357309 |volume=280 |issue=280 |pages=31–65 |s2cid=163491760 }}</ref> Van die 2de millennium&nbsp;v.C. af was Ethiopië vir die grootste deel van sy geskiedenis ’n [[monargie]]. Volgens oorlewering is die monargie gestig deur die [[Salomoniese Dinastie]] van die [[koningin van Skeba]], onder sy eerste koning, [[Menelik I]].<ref>{{cite web |url=https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/africa/ethiopia/mysterious-queen-sheba-legend-church-archaeology/?cmpid=org=ngp::mc=social::src=twitter::cmp=editorial::add=tw20190213travel-resurfsheba::rid=&sf207660858=1 |title=In search of the real Queen of Sheba| date=3 Desember 2018}}</ref> In die eerste eeue het die [[Koninkryk Aksoem]] die beskawing in die streek verenig gehou.<ref>''Ancient India, A History Textbook'' for Class XI, Ram Sharan Sharma, National Council of Educational Research and Training, India</ref><ref name="Munro-Hay57">[[#Munro-Hay|Munro-Hay]], p. 57</ref><ref name="Paul B. Henze 2005">Henze, Paul B. (2005) ''Layers of Time: A History of Ethiopia'', {{ISBN|1-85065-522-7}}.</ref> Gedurende die [[Wedloop om Afrika]] in die laat 19de eeu was Ethiopië en [[Liberië]] die enigste twee lande wat hulle [[soewereiniteit]] te midde van [[kolonialisme]] behou het, en baie nasies op die kontinent wat pas onafhanklik geword het, het die Ethiopiese vlagkleure, [[groen]], [[Goud (kleur)|goud]] en [[rooi]], aangeneem. In dié tyd het Ethiopië sy moderne grense vasgestel deur middel van groot verowerings van gebiede in sy ooste, weste en suide.<ref name="ReferenceA">{{Cite journal | doi = 10.1080/01436599814415| title = Regionalism and democracy in Ethiopia| journal = Third World Quarterly| volume = 19| issue = 2| pages = 191–204| year = 1998| last1 = Young | first1 = J. |jstor=3993156 }}</ref> Ethiopië was die eerste onafhanklike [[Afrika]]-lid van die [[Volkebond]] en die [[Verenigde Nasies]].<ref>[http://www.thereporterethiopia.com/index.php/opinion/commentary/item/460-ethiopia-and-the-oau-recalling-the-contributions-of-ethiopia%E2%80%99s-pan-africanist-leaders "The Reporter – English Edition"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131029210521/http://www.thereporterethiopia.com/index.php/opinion/commentary/item/460-ethiopia-and-the-oau-recalling-the-contributions-of-ethiopia%E2%80%99s-pan-africanist-leaders |date=29 Oktober 2013}}. ''thereporterethiopia.com''.</ref> Die land is in 1936 deur [[Italië]] beset en het Italiaans-Ethiopië geword as deel van [[Italiaans-Oos-Afrika]], totdat dit vyf jaar later, in 1941 tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]], bevry is. Tydens die Italiaanse bewind het die regering die eeue oue praktyk van [[slawerny]] afgeskaf,<ref>{{cite web |last1=Goitom |first1=Hanibal |title=Abolition of Slavery in Ethiopia |url=https://blogs.loc.gov/law/2012/02/abolition-of-slavery-in-ethiopia/ |website=Library of Congress|date=14 Februarie 2012 }}</ref> en [[verstedeliking]] het stelselmatig toegeneem.<ref name="Accessed 15 Mei 2008">Shivley, K. "Addis Ababa, Ethiopia" [http://www.macalester.edu/courses/geog61/kshively/index.html Macalester.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170211101151/https://www.macalester.edu/courses/geog61/kshively/index.html |date=11 Februarie 2017 }}. Besoek op 15 Mei 2008.</ref> In 1974 is die langdurige Ethiopiese monargie onder [[Haile Selassie]] omvergewerp deur die [[Derg]], ’n [[Kommunisme|kommunisties]]-militêre regering wat deur die [[Sowjetunie]] gesteun is.<ref>{{Cite web|title=Ethiopia|url=https://communistcrimes.org/en/countries/ethiopia|access-date=2020-10-23|website=Ethiopia {{!}} Communist Crimes|language=en}}</ref> In 1987 het die Derg die Demokratiese Volksrepubliek Ethiopië gestig wat in 1991 deur die Ethiopiese Rewolusionêre Demokratiese Volksfront omvergewerp is. Dit was die heersende politieke koalisie tot in 2019, toe dit deur [[Abiy Ahmed]] se Welvaartparty opgevolg is. [[Lêer:Etihopiekaart.png|duimnael|220px|links|'n Kaart van Ethiopië.]] Ethiopië is ’n nasie met vele [[Taal|tale]]; daar is sowat 80 etnolinguistiese groepe – die grootse vier is die [[Oromo (volk)|Oromo]], [[Amhare]], [[Somaliërs]] en [[Tigrinya (volk)|Tigrinya]]. Die meeste mense in die land praat [[Afro-Asiatiese tale]] tale van die [[Koesjitiese tale|Koesjitiese]] of [[Semitiese tale|Semitiese]] tak. Verder word [[Omotiese tale]] deur etniese minderheidsgroepe in die suidelike streke gepraat. [[Nilo-Sahariese tale]] word ook deur Nilotiese minderheidsgroepe gepraat. Oromo het die meeste moedertaalsprekers, terwyl Amharies die meeste totale sprekers het. Ge'ez bly belangrik as ’n liturgiese taal vir beide die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] en die [[Eritrees-Ortodokse Tewahedo-kerk]] en vir die [[Beta Israel]]. Die meeste bewoners is [[Christen]]e (veral van die Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk en [[P'ent'ay]]), en die historiese Koninkryk Aksoem was een van die eerste state wat dié geloof aangeneem het. ’n Derde van die bewoners volg [[Islam]], veral [[Soenni]]. Die land het die oudste Moslemnedersetting in Afrika, by Negash. ’n Aansienlike bevolking [[Jode]], bekend as Beta Israel, het ook tot in die 1980's in Ethiopië gewoon.<ref>Weil, Shalva (2008) "Jews in Ethiopia", pp. 467–75 in ''Encyclopaedia of the Jewish Diaspora'', Vol. 2. M.A. Erlich (red.). Santa Barbara, VSA: ABC CLIO.</ref><ref>Weil, Shalva (2011) "Ethiopian Jews", pp. 165–66 in ''Cambridge Dictionary of Judaism and Jewish Culture''. Judith Baskin (red.). New York: Cambridge University Press.</ref> Die land is vol [[geografie]]se teenstrydighede, van die uitgestrekte en vrugbare weste met sy [[woud]]e en talle [[rivier]]e tot die wêreld se warmste nedersetting, Dallol in die noorde. Die [[Ethiopiese Hoogland]] is die grootste aaneenlopende [[bergreeks]] in Afrika, en die [[Sof Omar-grotte]] het een van die kontinent se langste grotte (15,1&nbsp;km). Ethiopië het ook die tweede grootste getal [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]]e in Afrika.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/&search=&searchSites=&search_by_country=&search_yearinscribed=&themes=&criteria_restrication=&media=&description=&order=region|title=UNESCO World Heritage Centre – World Heritage List|first=UNESCO World Heritage|last=Centre|website=UNESCO World Heritage Centre}}</ref> In die 1970's en 1980's het Ethiopië burgerlike onrus en die [[Rooi Terreur (Ethiopië)|Rooi Terreur]]-suiwerings beleef, wat sy [[ekonomie]] geknou het. Die land het sedertdien herstel en het in 2010 die grootste ekonomie (volgens [[BBP]]) in [[Oos-Afrika]] gehad,<ref>{{cite web |url=http://nazret.com/blog/index.php/2010/02/06/ethiopia_surpasses_kenya_to_become_east_ |title=Ethiopia surpasses Kenya to become East Africa's Biggest Economy |publisher=Nazret.com |date=6 Februarie 2010 |access-date=2 Junie 2010 |archive-date=22 Desember 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101222182548/http://nazret.com/blog/index.php/2010/02/06/ethiopia_surpasses_kenya_to_become_east_ |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= Ethiopia GDP purchasing power 2010: 86 billion]. [[Internasionale Monetêre Fonds]] (14 September 2006). Besoek op 3 Maart 2012.</ref> maar bly een van die wêreld se armste lande.<ref name=":32">{{Cite web |url= http://www.worldbank.org/en/topic/poverty/publication/ethiopia-poverty-assessment |title=Ethiopia Poverty Assessment| publisher =World Bank |access-date= 2018-12-17}}</ref> [[Armoede]], [[honger]]snood, [[korrupsie]], ’n swak infrastrutuur, min respek vir [[menseregte]] en beperkte toegang tot gesondheid en opvoeding staar die land in die gesig – net 49% is [[Geletterdheid|geletterd]].<ref>{{Cite web|url= https://www.africaw.com/major-problems-facing-ethiopia-today|title=Major problems facing Ethiopia today|website= Africaw}}</ref> ==Etimologie== Die [[Grieks]]e naam Αιθιοπία (''Aithiopia'', van Αιθίοψ ''Aithiops'', "Ethiopiër") kom van die woorde αἴθω (''aitho'', "ek brand") + ὤψ (''ops'', "gesig"). Volgens Liddell-Scott Jones se ''Greek-English Lexicon'' beteken dit as [[selfstandige naamwoord]] "gebrande gesig" en as [[byvoeglike naamwoord]] "rooibruin".<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%232329&redirect=true |contribution=Aithiops|first1=Henry George|last1=Liddell|first2=Robert|last2=Scott|title=A Greek-English Lexicon|publisher=Perseus|access-date=16 Maart 2009}}</ref> Die historikus [[Herodotos]] het die term gebruik vir dié dele van [[Afrika suid van die Sahara]] wat toe aan die "bewoonde wêreld" bekend was.<ref name=Herodotus1>Vir alle verwysings na Ethiopië in Herodotus, sien: [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/nebrowser?query=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&id=tgn%2C7000489 dié lys] by die Perseus Project.</ref> Die Griekse term kan ook ’n volksetimologie wees vir die [[Egipties]]e term ''athtiu-abu'', wat beteken "rowers van harte".<ref>Partridge, Eric. Origins: A Short Etymological Dictionary of the English Language, 4de uitg. 1966, p. 188.</ref> Dié Griekse naam is deur Amharies geleen as ኢትዮጵያ, ''ʾĪtyōṗṗyā''. In Grieks-[[Romeinse Ryk|Romeinse]] inskripsies was ''Aethiopia'' ’n spesifieke [[toponiem]] vir antieke [[Nubië]].<ref name="Hatke">{{cite book|last1=Hatke|first1=George|title=Aksum and Nubia: Warfare, Commerce, and Political Fictions in Ancient Northeast Africa|date=2013|publisher=NYU Press|isbn=978-0-8147-6066-6|pages=52–53|url=https://www.google.com/books?id=PA4UCgAAQBAJ&pg=PA52}}</ref> Die naam ''Aethiopia'' verskyn ook in baie vertalings van die [[Ou Testament]] met verwysing na Nubië. Na aanleiding van die [[Hellenistiese Griekeland|Hellenistiese]] en [[Bybel]]se tradisie lui die ''Monumentum Adulitanum'', ’n 3de-eeuse inskripsie uit die Koninkryk Aksoem, dat Aksoem se destydse heerser regeer het oor ’n streek wat in die weste begrens is deur die gebied Ethiopië en Sasu. Koning [[Ezana van Aksoem]] het Nubië die volgende eeu geannekseer en die Aksoemiete het die naam "Ethiopiërs" vir hulleself aanvaar. In die 15de-eeuse ''Boek van Aksum'', in Ge'ez, kom die naam "Ethiopië" van ’n legendariese individu met die naam Itijopp'is. Hy was ’n seun van [[Kus (seun van Gam)|Kus]], die seun van Gam, wat nie in die [[Bybel]] genoem word nie. Hy het glo die stad [[Aksoem]] gestig.<ref name="Agrvt">{{cite book|title=Africa Geoscience Review, Volume 10|date=2003|publisher=Rock View International|page=366|url=https://www.google.com/books?id=QWBPAQAAIAAJ|access-date=9 Augustus 2014}}</ref> Buite die land was Ethiopië eens bekend as '''Abessinië'''. Dié toponiem is afgelei van die gelatiniseerde vorm van die antieke ''Ḥabashat'', wat gebruik word in die Ge'ez-weergawe van die Ezana-inskripsie en in [[Arabies]] ''Ḥabasha'' is.<ref>{{cite book|last1=Schoff|first1=Wilfred Harvey|title=The Periplus of the Erythraean Sea: travel and trade in the Indian Ocean|date=1912|publisher=Longmans, Green, and Co.|page=62|url=https://archive.org/stream/periplusoferythr00schouoft#page/62/mode/2up|access-date=28 September 2016}}</ref> ==Geskiedenis== ===Voorgeskiedenis=== Verskeie belangrike vondste het Ethiopië en die omringende gebied laat uitstaan in [[paleontologie]]. Die oudste [[Hominidae|hominiede]] wat tot dusver in Ethiopië ontdek is, is die 4,2&nbsp;miljoen jaar oue ''[[Ardipithecus|Ardipithecus ramidus]]'' (Ardi), wat in 1994 deur Tim D. White gevind is.<ref name="OldestHuman">{{cite news|url=http://www.cnn.com/2009/TECH/science/10/01/oldest.human.skeleton/index.html|title=Oldest human skeleton offers new clues to evolution|last=Ansari|first=Azadeh|date=7 Oktober 2009|access-date=2 Maart 2011|newspaper=CNN.com/technology}}</ref> Die bekendste hominied wat ontdek is, is ''[[Australopithecus afarensis]]'' ([[Lucy]]). Die spesimen is plaaslik as "Dinkinesh" bekend en is in 1974 in die [[Awashrivier|Awashvallei]] van Ethiopië se Afarstreek ontdek deur Donald Johanson. Dit is een van die volledigste en bes bewaarde [[fossiel]]e van ''[[Australopithecus]]'' wat nog ontdek is. Lucy se wetenskaplike naam verwys na die streek waar die ontdekking gedoen is. Die hominied het na raming 3,2&nbsp;miljoen jaar gelede gelewe.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sn/prehistoric_life/human/human_evolution/mother_of_man1.shtml|title=Mother of man – 3.2&nbsp;million years ago|publisher=Bbc.co.uk|access-date=16 Maart 2009}}</ref><ref name="Dinkinesh">{{cite book|title=Lucy's Legacy: The Quest for Human Origins|last2=Wong|first2=Kate|date=2010|publisher=Crown Publishing Group|isbn=978-0-307-39640-2|pages=8–9|last1=Johanson|first1=Donald C.}}</ref><ref name="iho1">{{cite web|url=https://iho.asu.edu/about/lucys-story|title=Institute of Human Origins: Lucy's Story|date=15 Junie 2016|access-date=23 Maart 2017}}</ref> [[Beeld:Homo Sapiens Idaltu.JPG|thumb|220px|links|’n Skedel van ''[[Homo sapiens idaltu]]''.]] Ethiopië word ook beskou as een van die eerste plekke waar die [[Mens|anatomies moderne mens]], ''[[Homo sapiens]]'', gewoon het. Die oudste van dié plaaslike fossiele vondste, die [[Omo-oorblyfsels]], is in die suidwestelike Omo Kibish-gebied opgegrawe en dateer uit die Middel-[[Paleolitikum]] van sowat 200 000 jaar gelede.<ref name=Mcdougall2005>{{Cite journal| first1 = I.| last2 = Brown| last3 = Fleagle | first2 = H. | first3 = G. | journal = Nature | volume = 433| last1 = Mcdougall | title = Stratigraphic placement and age of modern humans from Kibish, Ethiopia| issue = 7027 | pages = 733–36 | date=Feb 2005 | pmid = 15716951 | doi = 10.1038/nature03258|bibcode = 2005Natur.433..733M | s2cid = 1454595}}</ref> Verder is skelette van ''[[Homo sapiens idaltu]]'' op ’n terrein in die Middel-Awashvallei ontdek. Hulle is sowat 160&nbsp;000 jaar oud en kan dele wees van ’n uitgestorwe subspesie van ''Homo sapiens'', of die onmiddellike voorouers van die anatomies moderne mens.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1038/nature01669| title = Pleistocene Homo sapiens from Middle Awash, Ethiopia| journal = Nature| volume = 423| issue = 6941| pages = 742–47| year = 2003| last1 = White | first1 = T.D. | last2 = Asfaw | first2 = B. | last3 = Degusta | first3 = D. | last4 = Gilbert | first4 = H. | last5 = Richards | first5 = G.D. | last6 = Suwa | first6 = G. | last7 = Clark Howell | first7 = F. | pmid=12802332|bibcode = 2003Natur.423..742W | s2cid = 4432091}}</ref> Fossiele van [[argaïese mense]] wat in [[Marokko]] opgegrawe is, is sedertdien gedateer as uit ’n vroeëre tydperk, sowat 300&nbsp;000 jaar gelede,<ref>{{cite journal|last=Callaway|first=Ewan|title=Oldest ''Homo sapiens'' fossil claim rewrites our species' history|url=http://www.nature.com/news/oldest-homo-sapiens-fossil-claim-rewrites-our-species-history-1.22114|date=7 Junie 2017|journal=Nature|doi=10.1038/nature.2017.22114|access-date=5 Julie 2017}}</ref> terwyl Omo-Kibish I (Omo I) van Suid-Ethiopië sover bekend die oudste anatomies moderne menslike skelet is (196&nbsp;000 jaar).<ref>{{Cite journal|last1=Hammond|first1=Ashley S.|last2=Royer|first2=Danielle F.|last3=Fleagle|first3=John G.|date=Jul 2017|title=The Omo-Kibish I pelvis|journal=Journal of Human Evolution|volume=108|pages=199–219|doi=10.1016/j.jhevol.2017.04.004|issn=1095-8606|pmid=28552208}}</ref> Volgens linguiste het die eerste [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]]sprekende bevolkings tydens die [[Neolitikum]] in die streek aangekom uit hulle vermeende oorspronklike vaderland in die [[Nyl]]vallei<ref name="Zarins"/> of die [[Nabye Ooste]].<ref name="Aane">{{Cite journal | doi = 10.1126/science.1078208 | last1 = Diamond | first1 = J. | last2 = Bellwood | first2 = P. | title = Farmers and Their Languages: The First Expansions | journal = Science | volume = 300 | issue = 5619 | pages = 597–603 | year = 2003 |jstor=3834351 | pmid = 12714734|bibcode = 2003Sci...300..597D | url = http://faculty.bennington.edu/%7Ekwoods/classes/enviro-hist/diamond%20agriculture%20and%20language.pdf | type = Submitted manuscript | citeseerx = 10.1.1.1013.4523 | s2cid = 13350469 }}</ref> Ander geleerdes glo die Afro-Asiatiese familie het in die Horing van Afrika ontstaan en dat die sprekers later van daar af versprei het.<ref name="Blench143144">{{cite book|last1=Blench|first1=R.|title=Archaeology, Language, and the African Past|date=2006|publisher=Rowman Altamira|isbn=978-0-7591-0466-2|pages=143–44|url=https://www.google.com/books?id=esFy3Po57A8C}}</ref> In 2019 het [[Argeologie|argeoloë]] ’n 30&nbsp;000 jaar oue rotsskuiling uit die Middel-[[Steentydperk]] by Fincha Habera in die Baleberge van Ethiopië ontdek – op ’n hoogte van 3&nbsp;469 meter bo die [[seevlak]]. Op hierdie hoogte is mense aan beide hipoksie (’n gebrek aan suurstof) en ekstreme weer blootgestel. Volgens ’n studie wat in die tydskrif ''Nature'' gepubliseer is, is dit ’n bewys van die vroegste permanente menslike woonplek op groot hoogtes wat nog ontdek is. Duisende [[Been|dierebene]], honderde stukke steengereedskap en antieke vuurmaakplekke is ontdek, asook bewyse van ’n dieet van [[Spalacidae|reusetandmolle]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2019/08/08/science/humans-high-altitude-ethiopia.html|title=In the Ethiopian Mountains, Ancient Humans Were Living the High Life|last=Zimmer|first=Carl|date=8 Augustus 2019|work=The New York Times|access-date=16 Augustus 2019|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/found-earliest-evidence-high-altitude-home-humans-180972878/|title=Archaeologists Uncover Evidence of an Ancient High-Altitude Human Dwelling|last=Katz|first=Brigit|website=Smithsonian|language=en|access-date=16 Augustus 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/science/2019/08/ethiopia-provides-the-earliest-evidence-of-people-living-at-altitude/|title=The first people to live at high elevations snacked on giant mole rats|last=Smith|first=Kiona N.|date=9 Augustus 2019|website=Ars Technica|language=en-us|access-date=16 Augustus 2019}}</ref> Bewyse van die vroegste bekende projektiele met klippunte (’n tipiese wapen van ''Homo sapiens'') is in 2013 op die Ethiopiese terrein Gademotta ontdek. Dit is sowat 279&nbsp;000 jaar oud.<ref name="SahlePLOS1">{{Cite journal |last1=Sahle |first1=Y. |last2=Hutchings |first2=W. K. |last3=Braun |first3=D. R. |last4=Sealy |first4=J. C. |last5=Morgan |first5=L. E. |last6=Negash |first6=A. |last7=Atnafu |first7=B. |editor1-last=Petraglia |editor1-first=Michael D |title=Earliest Stone-Tipped Projectiles from the Ethiopian Rift Date to >279,000 Years Ago |doi=10.1371/journal.pone.0078092 |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=11 |pages=e78092 |year=2013 |pmid=24236011 |pmc=3827237 |bibcode=2013PLoSO...878092S }}</ref> In 2019 is nog bewyse van komplekse projektielwapens uit die Middel-Steentydperk by Aduma, ook in Ethiopië, ontdek wat sowat 80&nbsp;000 tot 100&nbsp;000 jaar oud is. Die punte was waarskynlik deel van pyle wat deur spieswerpers afgevuur is.<ref name="Sahle">{{Cite journal|title=Assessment of complex projectiles in the early Late Pleistocene at Aduma, Ethiopia|journal=PLOS ONE|volume=14|issue=5|pages=e0216716|year=2018|doi = 10.1371/journal.pone.0216716|pmid=31071181|pmc=6508696|vauthors=Sahle Y, Brooks AS}}</ref> ===Oudheid=== [[Beeld:ET Axum asv2018-01 img37 Stelae Park.jpg|thumb|180px|Die Obelisk van Aksoem.]] Omstreeks die 8ste eeu&nbsp;v.C. is ’n koninkryk met die naam [[Dʿmt]] in [[Tigray-provinsie|Tigray]] en [[Eritrea]] gestig. Die hoofstad was Jeha in Noord-Ethiopië. Die meeste historici dink dié beskawing was inheems Ethiopies, hoewel vroeër vermoed is dit was onder [[Sabeërs|Sabese]] invloed vanweë laasgenoemde se heerskappy oor die [[Rooisee]].<ref name="Munro-Hay57"/> Ander geleerdes beskou Dʿmt as die resultaat van ’n vereniging van Afro-Asiatiessprekende kulture van die Koesjitiese en die Semitiese tak; naamlik plaaslike [[Agau-volk]]e en [[Sabeërs]] van Suid-Arabië. [[Ge'ez]], die antieke Semitiese taal van Ethiopië, het egter vermoedelik onafhanklik ontwikkel van [[Sabees]], een van die Suid-Semitiese tale. Reeds omstreeks 2000&nbsp;v.C. het ander Semitiessprekendes in Ethiopië en Eritrea gewoon waar Ge'ez ontwikkel het.<ref>Tamrat, Taddesse (1972) ''Church and State in Ethiopia: 1270–1527''. Londen: Oxford University Press, pp. 5–13.</ref><ref>Uhlig, Siegbert (red.) (2005) ''Encyclopaedia Aethiopica'', "Ge'ez". Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, p. 732.</ref> Daar word nou vermoed die Sabese invloed was klein en beperk tot ’n paar plekke, en dat dit ná ’n paar dekades of ’n eeu verdwyn het. Dit kon ’n handels- of militêre kolonie gewees het in ’n alliansie met die Ethiopiese beskawing van Dʿmt of ’n ander proto-Aksoemitiese staat.<ref name="Munro-Hay57"/> [[Beeld:KingEndybisEthiopia227-235CE.jpg|thumb|220px|links|Muntstukke van koning Endubis van Aksoem, 227-'35, in die [[Britse Museum]]. Die inskripsie in antieke Grieks lui: "ΑΧΩΜΙΤΩ ΒΑΣΙΛΕΥΣ" ("KONING VAN AKSOEM") en "ΕΝΔΥΒΙΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ" ("KONING ENDUBIS"). Grieks was teen dié tyd die [[lingua franca]] en die konings het dit op muntstukke aangebring om buitelandse handel te vereenvoudig.]] Ná die val van Dʿmt in die 4de eeu&nbsp;v.C. is die Ethiopiese plato oorheers deur kleiner opvolgerkoninkryke. In die eerste eeu&nbsp;n.C. het die [[Koninkryk Aksoem]] ontstaan in wat nou Tigray en Eritrea is. Volgens die [[Middeleeuse]] ''Boek van Aksoem'' is die koninkryk se eerste hoofstad, Mazaber, gebou deur Itijopp'is, seun van die Bybelse Kus.<ref name="Agrvt"/> Aksoem het later sy heerskappy uitgebrei na [[Jemen]] aan die ander kant van die Rooisee.<ref>{{cite book |first=David W. |last=Phillipson |title=Ancient Ethiopia. Aksum: Its Antecedents and Successors |publisher=The British Museum Press |year=1998 |pages=7, 48–50 |isbn=978-0-7141-2763-7}}</ref> Die Persiese profeet [[Mani]] noem Aksoem in die 3de eeu saam met [[Rome]], [[Persië]] en [[China]] as die vier groot magte van dié tydperk.<ref>[[#Munro-Hay|Munro-Hay]], p. 13</ref> Omstreeks 316&nbsp;n.C. het die twee broers Frumentius en Edesius van [[Tirus]] hulle oom op ’n reis na Ethiopië vergesel. Toe die skip aan die Rooiseehawe vasmeer, het die plaaslike mense al die reisigers buiten die broers doodgemaak. Die twee is as [[Slaaf|slawe]] na die koninklike hof geneem. Hulle het vertrouensposisies by die monarg gekry en het lede van die hof tot die [[Christendom]] bekeer. Frumentius het die eerste biskop van Aksoem geword.<ref name="isbn0-313-32273-2">{{cite book |author=Adejumobi, Saheed A. |title=The history of Ethiopia |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CN |year=2007 |page=171 |isbn=978-0-313-32273-0|url= https://books.google.com/books?id=3Un6_LGIEyQC&pg=PA171}}</ref> ’n Muntstuk uit 324 wys Ethiopië was die eerste land naas [[Armenië]] (in 301) wat die Christelike geloof aangeneem het, hoewel dit aanvanklik net tot hofkringe beperk was. Die verswakkende Koninkryk Aksoem het in die 9de eeu tot ’n einde gekom toe [[Goedit]] die dinastie se laaste koning verslaan. Koningin Goedit, wat 40 jaar lank regeer het, wou die Christelike geloof afskaf deur kerke af te brand en Christene van die Ortodokse Tewahedo-kerk te laat kruisig; die kerk is in dié tyd as die staatsgodsdiens beskou. Sy het ook ’n groot deel van die nalatenskap van die Koninkryk Aksoem vernietig. Haar bewind het eindelik in 912 tot ’n einde gekom nadat sy deur die [[Zagwe-dinastie]] verslaan is.<ref>{{Cite book|title=Tegelachen|last=Haile Mariam|first=Mengistu|publisher=corneal Mengistu Haile Mariam|year=2004|location=Ethiopia|pages=16–21}}</ref> ===Middeleeue=== [[Beeld:Cristofano_dell’Altissimo,_Portrait_of_Lebnä-Dengel._c._1552-1568.jpg|thumb|180px|[[Dawid II van Ethiopië|Dawid II]], keiser van Ethiopië van 1507 tot 1540 en lid van die [[Salomoniese Dinastie]].]] Die Zagwe-dinastie het tussen die 12de en 13de eeu oor groot dele van die hedendaagse Ethiopië en Eritrea regeer. Die dinastie se naam kom van die [[Koesjitiese tale|Koesjitiessprekende]] [[Agau-volk]] van Noord-Ethiopië. Die bewind van die Zagwe-dinastie is deur [[Jekoeno Amlak]] beëindig.<ref>{{cite book|author1=Greville Stewart Parker Freeman-Grenville |author2=Stuart Christopher Munro-Hay|title=Islam: An Illustrated History|date=2006|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=978-1-4411-6533-6|pages=177–78|url=https://www.google.com/books?id=3fKoAwAAQBAJ&pg=PA177}}</ref> Van 1270 tot met die ''[[Zemene Mesafint]]'' (Era van Prinse) het die [[Salomoniese Dinastie]] oor die [[Keiserryk Ethiopië]] regeer.<ref>A.K. Irvine, "Review: The Different Collections of Nägś Hymns in Ethiopic Literature and Their Contributions." ''Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London''. School of Oriental and African Studies, 1985.</ref> In die vroeë 15de eeu wou Ethiopië diplomatieke kontak met [[Europa]] maak, vir die eerste keer sedert die Koninkryk Aksoem. ’n Brief van [[Hendrik IV van Engeland]] aan die keiser van Abessinië het bewaar gebly.<ref>Mortimer, Ian (2007) ''The Fears of Henry IV'', p. 111. {{ISBN|1-84413-529-2}}</ref> In 1428 het [[Isak I van Ethiopië|Isak I]] twee gesante na Alfonso V van Aragon gestuur. Dié het self twee gesante gestuur, maar hulle het nie weer na Aragon teruggekeer nie.<ref>[[#Beshah|Beshah]], pp. 13–14.</ref> Die eerste aaneenlopende betrekkinge met ’n Europese land het in 1508 met [[Portugal]] begin; dit was tydens die bewind van [[Dawid II van Ethiopië|Dawid II]] (Lebna Dengel), wat pas die troon van sy pa geërf het.<ref>[[#Beshah|Beshah]], p. 25.</ref> In 1487 het koning Johannes II van Portugal gesante na die ooste gestuur.<ref>{{Cite book|date=5 November 2004|title=A History of Portuguese Overseas Expansion 1400–1668|url=https://books.google.com/books?id=HDODAgAAQBAJ|isbn=9781134553044|last1=Newitt|first1=Malyn}}</ref> ===''Zemene Mesafint''=== Tussen 1769 en 1855 het Ethiopië ’n tydperk van isolasie beleef wat die ''Zemene Mesafint'', of "Era van Prinse", genoem word. Die keisers het skynhoofde geword wat deur streeksadellikes soos [[Ras (titel)|''Ras'']] [[Mikael Sehoel]] van Tigray beheer is. Net voor die ''Zemene Mesafint'' het keiser [[Joas I van Ethiopië|Joas I]] die taal [[Oromo]] aan die hof ingestel in die plek van [[Amharies]].<ref>{{cite book|author=Pankhurst, Richard|title=The Ethiopian Royal Chronicles|location=London|publisher=Oxford University Press|year=1967|pages=139–143}}</ref><ref>{{cite web|url=http://gargaaraoromopc.org/OPC_Program.aspx |title=Political Program of the Oromo People's Congress (OPC) |publisher=Gargaaraoromopc.org |date=23 April 1996 |access-date=16 Maart 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090307213227/http://gargaaraoromopc.org/OPC_Program.aspx |archive-date=7 Maart 2009 }}</ref> [[File:Téwodros_II_-_2.jpg|thumb|180px|Keiser [[Tewodros II]] van Ethiopië.]] Ethiopië se isolasie het geëindig ná ’n Britse sending om ’n verbondskap met Ethiopië te sluit, maar dit was eers in 1855 dat die Amhara-koninkryke van Noord-Ethiopië (Gondar, Gojam en Shoa) vir ’n kort rukkie verenig is nadat die mag van die keiser onder [[Tewodros II]] herstel is. Tewodros het die land gemoderniseer en die mag onder die keiser gesentraliseer. Ethiopië het weer aan wêreldsake deelgeneem.<ref>{{Cite book|chapter-url=https://oxfordre.com/africanhistory/view/10.1093/acrefore/9780190277734.001.0001/acrefore-9780190277734-e-279|chapter=Ethiopia in the Nineteenth Century|last=Tibebu|first=Teshale|date=June 2018|title=Oxford Research Encyclopedia of African History|doi=10.1093/acrefore/9780190277734.013.279|isbn=9780190277734}}</ref> Tewodros het ook ’n proses van konsolidasie en staatsbou begin wat onder sy opvolgers voortgesit is. In dié proses is die mag van streekshoofde verminder, die ryk se administrasie gerestruktureer en ’n professionele weermag op die been gebring. Dié veranderings het die basis gevorm vir die doeltreffende [[soewereiniteit]] en territoriale integriteit van Ethiopië.<ref>{{cite book |last1=Keller |first1=Edmond J. |editor1-last=Laremont |editor1-first=Ricardo René |title=Borders, Nationalism, and the African State |date=2005 |publisher=Lynne Rienner Publishers |isbn=9781588263407 |pages=89–92 |url=https://www.sscnet.ucla.edu/polisci/faculty/keller/papers/SelectedPub/EthiopiaState.pdf |chapter=Making and Remaking State and Nation in Ethiopia}}</ref> Daar was egter verskeie rebellies teen Tewodros. Noordelike Oromo-militante, Tigray-rebellies en konstante invalle deur die [[Ottomaanse Ryk]] en [[Egipte]] naby die Rooisee het Tewodros II se mag verswak en ’n einde aan sy bewind gebring. Hy het in 1868 [[selfmoord]] gepleeg tydens sy laaste veldslag, by Magdala, teen die Britse ekspedisie in Abessinië. ===Van Menelik II tot Adoea (1889-1913)=== [[Beeld:Menelik campaign map 1 3.jpg|links|thumb|220px|Gebiede wat van 1879 tot 1889 deur Ethiopië verower is.]] Ethiopië in rofweg sy huidige vorm het begin tydens die bewind van [[Menelik II]], wat van 1889 tot met sy dood in 1913 keiser was. Uit sy basis in die sentrale provinsie [[Shewa]] het Menelik streke in die suide, ooste en weste geannekseer<ref name="ReferenceA"/> – streke wat deur die Oromo, Sidama, Gurage, Welayta en ander volke bewoon is.<ref name=igg/> Van dié streke was nooit tevore deur Ethiopië beset nie, maar ander wel.<ref>{{cite journal |title=Great Britain and Ethiopia 1897–1910: Competition for Empire |author=Keefer, Edward C. |journal=International Journal of African Studies |volume=6 |issue=3 |pages=468–74 |year=1973 |jstor=216612 |doi=10.2307/216612}}</ref> Tydens die verowering van die Oromo het die Ethiopiese weermag groot gruweldade teen die Oromo-bevolking gepleeg, insluitende massaverminkings en -moorde en grootskaalse slawerny.<ref name="ReferenceD">Conquest, Tyranny, and Ethnocide against the Oromo: A Historical Assessment of Human Rights Conditions in Ethiopia, ca. 1880s–2002 by Mohammed Hassen, Northeast African Studies Volume 9, Number 3, 2002 (New Series)</ref><ref>Genocidal violence in the making of nation and state in Ethiopia by Mekuria Bulcha, African Sociological Review</ref> Sommige raam dat miljoene mense tydens die verowering dood is.<ref>A.K. Bulatovich Ethiopia Through Russian Eyes: Country in Transition, 1896–1898, vertaal deur Richard Seltzer, 2000</ref><ref name="ReferenceD"/><ref name="ReferenceE">Power and Powerlessness in Contemporary Ethiopia by Alemayehu Kumsa, Charles University in Prague</ref> Grootskaalse misdade is ook teen die Dizi-volk en die mense van die Koninkryk Kaficho gepleeg.<ref>Haberland, "Amharic Manuscript", pp. 241f</ref> Menelik se veldtog teen die Oromo was grootliks uit weerwraak vir eeue van Oromo-ekspansionisme en die ''Zemene Mesafint'', toe ’n reeks feodale Oromo-heersers die hooglanders oorheers het.<ref name="Kanno">{{cite book|last=Martial (de Salviac, père.)|first=Ayalew Kanno|title=An Ancient People in the State of Menelik: The Oromo (said to be of Gallic Origin) Great African Nation|year=2005|publisher=Ayalew Kanno|isbn=978-1-59975-189-4|page=8|url=https://books.google.com/books?id=pZpyAAAAMAAJ}}</ref> Menelik II het tydens sy bewind ook paaie, elektrisiteit en opvoeding verbeter; ’n sentrale belastingstelsel ontwikkel; en die stad [[Addis Abeba]] gestig en laat bou. Dit het in 1881 die hoofstad van die Shewa-provinsie geword. Nadat Menelik die troon in 1889 bestyg het, het dit die nuwe hoofstad van Abessinië geword. Menelik II word danksy sy leierskap in baie kringe as ’n held beskou. Hy het die Verdrag van Wichale met [[Italië]] in Mei 1889 onderteken waarkragtens Italië Ethiopië se soewereiniteit sou erken, solank Italië ’n gebied noord van Ethiopië (nou deel van Eritrea) kon beheer. In ruil daarvoor sou Italië Menelik van wapens voorsien en hom as keiser steun. Voordat die verdrag deur die Italiaanse regering bekragtig is, het Italië sy grondgebied probeer uitbrei. Dit het gelei tot die [[Slag van Adoea]] op 1 Maart 1896 waarin Italië se koloniale magte deur Ethiopië verslaan is.<ref name=igg>International Crisis Group, "Ethnic Federalism and its Discontents". Issue 153 of ''ICG Africa'' report (4 September 2009) p. 2</ref><ref>Negash, Tekeste. [https://books.google.com/books?id=txsoS39UplMC Eritrea and Ethiopia : The Federal Experience]. Uppsala, Swede: Nordiska Afrikainstitutet (2005) {{ISBN|1-56000-992-6}} pp. 13–14</ref> ===Haile Selassie (1916-1974) en Italiaans-Ethiopië=== [[Beeld:Addis Ababa-8e00855u.jpg|thumb|[[Haile Selassie]] in sy paleis se studeerkamer.]] Die vroeë 20ste eeu is gekenmerk deur die bewind van keiser [[Haile Selassie]] (''[[Ras (titel)|Ras]]'' Tafari). Haile Selassie se ouers het etniese bande met drie van Ethiopië se Afro-Asiatiessprekende bevolkings gehad: die Oromo en Amhare, die land se grootste twee etniese groepe, en die Gurage. Hy het aan die bewind gekom nadat [[Lidj Josua van Ethiopië|''Lidj'' Josua]] afgesit is en het onderneem om ’n landwye moderniseringsveldtog te onderneem vanaf 1916, toe hy ’n ''Ras'' en ’n regent (''Inderase'') vir die regerende keiserin, [[Zauditu]], en die [[de facto]]-heerser van die Keiserryk Ethiopië word. Met Zauditu se dood op 2 November 1930 het hy keiser geword.<ref>{{Cite web|url=https://www.merit.unu.edu/publications/publications-search/|title=U.S. and Soviet Foreign Aid during the Cold War – A Case Study of Ethiopia|last=Broich|first=Tobias|date=2017|website=The United Nations University – Maastricht Economic and Social Research Institute on Innovation and Technology (UNU-MERIT)}}</ref> In 1931 het Haile Selassie aan Ethiopië sy eerste [[grondwet]] gegee, in navolging van keiserlike [[Japan]] se 1890-grondwet, waardeur die [[Sentraal-Europa|Sentraal-Europese]] model van ’n unitêre en homogene etnolinguistiese nasiestaat vir die keiserryk aanvaar is.<ref>Asnake Kefale, Tomasz Kamusella en Christopher Van der Beken. 2021. ''Eurasian Empires as Blueprints for Ethiopia: From Ethnolinguistic Nation-State to Multiethnic Federation''. Londen: Routledge, pp 23-34.</ref> Ethiopië se onafhanklikheid is onderbreek deur die Tweede Italiaans-Ethiopiese Oorlog, wat begin het toe die land vroeg in Oktober 1935 deur fascistiese Italië binnegeval en van 1936 tot 1941 [[Italiaans-Oos-Afrika|deur Italië beset is]].<ref>Clapham, Christopher (2005) "Ḫaylä Śəllase" in Siegbert von Uhlig, red., ''Encyclopaedia Aethiopica: D-Ha''. Wiesbaden:Harrassowitz Verlag. pp. 1062–63.</ref> In 1935 het Haile Selassie ’n beroep op die [[Volkebond]] gedoen en ’n toespraak gelewer wat hom ’n wêreldwye figuur gemaak het, asook 1935 se ''Time''-[[Time se Persoon van die Jaar|persoon van die jaar]].<ref>{{cite magazine|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,755559-1,00.html|title=Man of the Year|date=6 Januarie 1936|magazine=TIME|access-date=16 Maart 2009|archive-date=30 Julie 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090730014234/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,755559-1,00.html|url-status=dead}}</ref> Haile Selassie het na [[Engeland]] in ballingskap gevlug. Mussolini het die land tot Italiaans-Ethiopië verklaar en die Italiaanse koning Vittorio Emanuele III het die keiserlike titel opgeëis.<ref>Leggere la storia, Dai Nazionalismi alla Seconda Guerra Mondiale. Editore: Einaudi Scuola; Autori: Manzoni Occhipinti Cereda Innocenti; pp. 302–03 La politica coloniale : La proclamazione dell'impero.</ref> In 1937 het die Italiaanse slagting van [[Yekatit 12]] plaasgevind, waartydens tot 30&nbsp;000 Ethiopiese burgerlikes vermoor en talle ander in hegtenis geneem is.<ref name=":02">{{Cite book|last=Campbell|first=Ian|title=The Addis Ababa Massacre: Italy's National Shame|year=2017|isbn=978-1-84904-692-3|location=London|oclc=999629248}}</ref><ref>{{Cite book|last=Barker|first=A. J.|title=The Civilising Mission: The Italo-Ethiopian War 1935–6|publisher=Cassell|year=1968|isbn=978-0-304-93201-6|location=London|pages=292–293}}</ref><ref>{{Cite book|last=Martel|first=Gordon|title=The origins of the Second World War reconsidered : A.J.P. Taylor and the Historians|publisher=Routledge|year=1999|isbn=0-203-01024-8|edition=2nd|location=London|pages=188|oclc=252806536}}</ref> Die slagting was uit weerwraak vir die poging tot ’n sluipmoord op [[Rodolfo Graziani]], die onderkoning van [[Italiaans-Oos-Afrika]].<ref>{{Cite web|last=David|first=Forgacs|date=September 2016|title=Italian Massacres in Occupied Ethiopia|url=https://arb.crasc.dz/index.php/fr/37-volume-12-n%C2%B0-02-septembre-2016/313-italian-massacres-in-occupied-ethiopia1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171202132955/http://arb.crasc.dz/index.php/fr/37-volume-12-n%C2%B0-02-septembre-2016/313-italian-massacres-in-occupied-ethiopia1|archive-date=2 Desember 2017|website=Revue Africaine des Livres – Centre de Recherche en Antropologie Sociale et Culturelle}}</ref> Die gebruik van chemiese wapens deur Italië, ’n oorlogsmisdaad, was algemeen tydens die inval en die besetting van Ethiopië.<ref>Sbacchi A. (2005) Poison Gas and Atrocities in the Italo-Ethiopian War (1935–1936). In: Ben-Ghiat R., Fuller M. (eds) Italian Colonialism. Italian and Italian American Studies. Palgrave Macmillan, New York. https://doi.org/10.1007/978-1-4039-8158-5_5</ref> [[Beeld:RAS Abissini Pd-italy-005.jpg|thumb|220px|links|''Ras'' Seyoum Mengesha, ''Ras'' Getachew Abate en ''Ras'' Kebede Gubret by [[Benito Mussolini]] op 6 Februarie 1937 in [[Rome]], Italië, na die Italiaanse besetting van Ethiopië.]] Die Italianers het tydens hulle besetting die Ethiopiese infrastruktuur verbeter. Hulle het die sogenaamde "Keiserlike Weg" tussen Addis Abeba en Massaua gebou.<ref>{{Cite web |url=http://media.tecnici.it/file/novecento/autocamionale_assab_addis-abeba.pdf |title=1940 Article on the special road Addis Ababa-Assab and map (in Italiaans) |access-date=14 Oktober 2019 |archive-date=2 April 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120402195204/http://media.tecnici.it/file/novecento/autocamionale_assab_addis-abeba.pdf |url-status=dead }}</ref> Spoorlyne van meer as 900&nbsp;km, damme en hidroëlektriese aanlegte is gebou, en baie openbare en privaat maatskappye is gestig. Die Italiaanse regering het ook die eeue oue praktyk slawerny in die land afgeskaf.<ref name="Accessed 15 May 2008">Shivley, K. "Addis Ababa, Ethiopia" [http://www.macalester.edu/courses/geog61/kshively/index.html Macalester.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170211101151/https://www.macalester.edu/courses/geog61/kshively/index.html |date=11 Februarie 2017 }}. Besoek op 15 Mei 2008.</ref> Nadat Italië die [[Tweede Wêreldoorlog]] betree het, het die [[Britse Ryk]] magte en weerstandsoldate gestuur om Ethiopië se soewereiniteit in 1941 te herstel. ’n Italiaanse guerrillaoorlog het tot in 1943 geduur. Dit is gevolg deur Brittanje se erkenning van Ethiopië se volle soewereiniteit, sonder enige voordele vir Brittanje, toe die Anglo-Ethiopiese Ooreenkoms in Desember 1944 onderteken is.<ref>Clapham, "Ḫaylä Śəllase", ''Encyclopaedia Aethiopica'', p. 1063.</ref> Kragtens die vredesooreenkoms van 1947 het Italië ook die soewereiniteit en onafhanklikheid van Ethiopië erken. Op 26 Augustus 1942 het Haile Selassie ’n proklamasie uitgevaardig waarkragtens slawerny finaal afgeskaf is.<ref>Hinks, Peter P.; McKivigan, John R. and Williams, R. Owen (2007). ''[https://books.google.com/books?id=_SeZrcBqt-YC Encyclopedia of Antislavery and Abolition]'', Greenwood Publishing Group, p. 248. {{ISBN|0-313-33143-X}}.</ref> Ethiopië het in die vroeë 20ste eeu tussen 2&nbsp;miljoen en 4&nbsp;miljoen slawe gehad, uit ’n totale bevolking van sowat 11&nbsp;miljoen.{{sfn|Campbell|Miers|Miller|2007|p=219}} In 1952 het Haile Selassie ’n federasie met Eritrea georkestreer. Hy het dit in 1962 afgeskaf en Eritrea geannekseer, ’n stap wat tot die Eritrese Onafhanklikheidsoorlog gelei het. Haile Selassie het ’n leidende rol gespeel in die stigting van die [[Organisasie vir Afrika-eenheid]] (OAE) in 1963.<ref>{{Cite web|url=https://blackpast.org/1963-haile-selassie-towards-african-unity|title=(1963) Haile Selassie, "Towards African Unity"|date=7 Augustus 2009|website=BlackPast.org}}</ref> Haile Selassie het ongewild geraak in Ethiopië ná die wêreldwye oliekrisis van 1973. Dit het ’n skerp styging in brandstofpryse op 13 Februarie 1974 veroorsaak, asook voedseltekorte, onsekerheid oor die opvolging, grensoorloë en ontevredenheid onder die middelklas weens modernisering.<ref name="Black Book">''The Black Book of Communism'', pp. 687–95</ref> Taxidrywers en onderwysers het op 18 Februarie 1974 begin staak oor die hoë brandstofpryse, en studente en werkers in Addis Abeba het op 20 Februarie 1974 teen die regering begin betoog.<ref>Valdes Vivo, p. 115.</ref> Die kabinet van Akilou Habte Wolde is omvergewerp en ’n nuwe regering is gevorm met Endelkachew Makonnen as premier.<ref>Valdes Vivo, p. 21.</ref> ===Die Dergtydperk (1974-1991)=== [[Beeld:EPRP.jpg|thumb|180px|Die Ethiopiese Rewolusionêre Volksparty het tydens die [[Rooi Terreur (Ethiopië)|Rooi Terreur]] met die [[Derg]] gebots.]] Haile Selassie se bewind het op 12 September 1974 geëindig toe hy van die troon gesit is deur die [[Derg]], ’n nie-ideologiese komitee wat bestaan het uit militêre en polisie-offisiere onder leiding van Aman Andom.<ref>{{Cite news|last=Reuters|date=1974-09-13|title=REMOVAL IS QUIET|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1974/09/13/archives/removal-is-quiet.html|access-date=2021-06-17|issn=0362-4331}}</ref> Ná die teregstelling van 60 voormalige regerings- en militêre amptenare, insluitende Andom, in November 1974<ref>{{Cite news|last=Reuters|date=1974-11-24|title=Ethiopia Executes 60 Former Officials, Including 2 Premiers and Military Chief|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1974/11/24/archives/ethiopia-executes-60-former-officials-including-2-premiers-and.html|access-date=2021-06-17|issn=0362-4331}}</ref> het die nuwe Voorlopige Militêre Administratiewe Raad onder generaal Tafari Benti die monargie in Maart 1975 afgeskaf en Ethiopië as ’n [[Marxisme|Marxisties]]-[[Leninisme|Leninistiese]] eenpartystaat gevestig met die raad as die voorste party in ’n voorlopige regering.<ref>{{Cite news|date=1975-03-22|title=Ethiopia's Military Government Abolishes Monarchy and Titles|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1975/03/22/archives/ethiopias-military-government-abolishes-monarchy-and-titles.html|access-date=2021-06-17|issn=0362-4331}}</ref> Die afskaffing van [[feodalisme]], groter [[geletterdheid]], nasionalisasie en groot grondhervormings, insluitende hervestiging vanaf die [[Ethiopiese Hoogland]], het prioriteite geword.<ref>{{Cite book|last=ʼAndārgāčaw Ṭerunah|url=https://www.worldcat.org/oclc/25316141|title=The Ethiopian revolution, 1974-1987 : a transformation from an aristocratic to a totalitarian autocracy|date=1993|publisher=Cambridge University Press|others=Thomas Leiper Kane Collection|isbn=0-521-43082-8|location=Cambridge|oclc=25316141}}</ref> In 1987 het die Derg ontbind en die 1987-grondwet afgekondig wat op die 1977-grondwet van die [[Sowjetunie]] gegrond was.<ref>Asnake Kefale, Tomasz Kamusella en Christopher van der Beken. 2021. ''Eurasian Empires as Blueprints for Ethiopia: From Ethnolinguistic Nation-State to Multiethnic Federation''. London: Routledge, pp 35-43</ref> Ná binnelandse konflik, wat gelei het tot die teregstelling van generaal Benti en verskeie van sy ondersteuners in Februarie 1977, en die teregstelling van kolonel Atnafu Abate in November 1977, het [[Mengistu Haile Mariam]] die onbetwiste leier van die Derg geword.<ref>{{Cite news|last=Kaufman|first=Michael T.|date=1977-11-15|title=Ethiopian Official Is Believed to Have Been Executed|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1977/11/15/archives/ethiopian-official-is-believed-to-have-been-executed.html|access-date=2021-06-17|issn=0362-4331}}</ref> Die Derg het met verskeie staatsgrepe, opstande, ’n droogte en ’n groot vlugtelingprobleem te kampe gehad. In 1977 het [[Somalië]], wat voorheen hulp en wapens van die USSR ontvang het, Ethiopië binnegeval in die [[Ogadenoorlog]] en ’n deel van die Ogadenstreek verower. Ethiopië het dit teruggewen nadat dit enorme militêre hulp ontvang het van die Sowjetbloklande die USSR, [[Kuba]], [[Jemen|Suid-Jemen]], [[Oos-Duitsland]]<ref>{{cite book|last=Dagne|first=Haile Gabriel|title=The commitment of the German Democratic Republic in Ethiopia: a study based on Ethiopian sources|publisher=Global Lit.|year=2006|isbn=978-3-8258-9535-8|location=Londen}}</ref> en [[Noord-Korea]]. Dit het ingesluit sowat 15&nbsp;000 Kubaanse strydende troepe.<ref>{{cite web|title=The Mengistu Regime and Its Impact|url=https://memory.loc.gov/frd/etsave/et_01_08.html|website=Library of Congress}}</ref><ref>{{cite news|last=Oberdorfer|first=Don|date=March 1978|title=The Superpowers and the Ogaden War|newspaper=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1978/03/05/the-superpowers-and-the-ogaden-war/00f60ef2-01b4-4cd3-8c5f-e545df388def/?}}</ref> [[Beeld:Mengistu_Haile_Mariam_4.jpg|thumb|180px|Die Ethiopiese leier [[Mengistu Haile Mariam]] (in sy amp 1977-1991) is ter dood veroordeel vir misdade wat deur sy regering gepleeg is. Hy het in 2018 nog in [[Zimbabwe]] in bannelingskap gewoon.]] In 1976-'78 is tot 500&nbsp;000 mense dood weens die [[Rooi Terreur (Ethiopië)|Rooi Terreur]],<ref>{{cite web|date=22 December 1999|title=US admits helping Mengistu escape|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/575405.stm|access-date=13 Desember 2017|website=BBC}}</ref> ’n gewelddadige politieke onderdrukkingsveldtog deur die Derg teen verskeie opposisiegroepe, veral die Ethiopiese Rewolusionêre Volksparty.<ref name="Black Book2">''The Black Book of Communism'', pp. 687–95</ref> Die Rooi Terreur was ’n antwoord op wat die Derg die "Wit Terreur" genoem het: ’n reeks gewelddadige voorvalle, sluipmoorde en moorde deur wat hy genoem het "klein bourgeois reaksionêre" wat ’n ommekeer van die 1974-rewolusie wou hê.<ref>{{cite news|last=Ottaway|first=David B.|date=21 Maart 1979|title=Addis Ababa Emerges From a Long, Bloody War|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1979/03/21/addis-ababa-emerges-from-a-long-bloody-war/263ac7da-0f96-444c-ab87-03c80bb1632a/|access-date=13 Desember 2017}}</ref><ref>{{cite news|last=Katz|first=Donald R.|date=21 September 1978|title=Ethiopia After the Revolution: Vultures in the Land of Sheba|work=Rolling Stone|url=https://www.rollingstone.com/culture/features/ethiopia-after-the-revolution-vultures-return-to-the-land-of-sheba-19780921|access-date=13 Desember 2017}}</ref> Die droogte van 1983-'85 het sowat 8&nbsp;miljoen mense geraak, van wie ’n miljoen dood is. Opstande teen outoritêre heerskappy het voorgekom, veral in die noordelike streke [[Eritrea]] en [[Tigray-provinsie|Tigray]]. Die Volksbevrydingsfront van Tigray het in 1989 met ander etniesgebaseerde opposisiebewegings saamgesmelt en ’n koalisie gevorm bekend as die Ethiopiese Rewolusionêre Demokratiese Volksfront (ERDVF).<ref>{{cite book|last=Stapleton|first=Timothy J.|title=A History of Genocide in Africa|publisher=ABC-CLIO|year=2017|isbn=978-1-4408-3052-5|page=163}}</ref> In dié tyd het die Sowjetunie onder [[Michail Gorbatsjof]] sy beleid van wêreldkommunisme vervang met een van [[glasnost]] en [[perestroika]], en daar was ’n groot afname in hulp aan Ethiopië van die Sowjetblok. Dit het gelei tot groter ekonomiese probleme en die val van die militêre mag voor aanvalle deur vasbeslote guerrillas in die noorde. Die val van Marxisme-Leninisme oor die algemeen, en in [[Oos-Europa]] tydens die rewolusies van 1989, het saamgeval met die onttrekking van alle Sowjethulp aan Ethiopië in 1990. Om internasionale steun te kry het Mengistu ’n gemengde ekonomie ingestel en ’n einde gebring aan eenpartyregering, maar dit was te laat om sy regering te red.<ref>{{cite web|title=Foreign Policy|url=https://memory.loc.gov/frd/etsave/et_04_08.html|website=Library of Congress – American Memory: Remaining Collections.}}</ref><ref>{{cite web|last=Crowell Anderson-Jaquest|first=Tommie|date=May 2002|title=Restructuring the Soviet–Ethiopian Relationship: A Csse Study in Asymmetric Exchange|url=http://etheses.lse.ac.uk/2110/1/U613342.pdf|website=London School of Economics and Political Science}}</ref> ERDVF-magte het Addis Abeba in Mei 1991 genader en die Sowjetunie het nie ingegryp om die regering te help nie. Mengistu het uit die land gevlug en [[asiel]] gekry in [[Zimbabwe]], waar hy steeds woon.<ref>{{cite web|last=Tessema|first=Seleshi|date=November 2017|title=ADDIS ABABA|url=https://www.aa.com.tr/en/africa/ethiopians-follow-zimbabwe-events-with-mengistu-in-mind/968413#|website=Anadolu Agency}}</ref><ref>{{cite news|date=Augustus 2018|title=Why a photo of Mengistu has proved so controversial|website=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-45043811}}</ref> In 2006, ná ’n verhoor wat 12 jaar geduur het, het Ethiopië se federale hooggeregshof in Addis Abeba Mengistu in absentia skuldig bevind aan [[volksmoord]].<ref>{{cite news|date=12 December 2006|title=Mengistu found guilty of genocide|publisher=BBC|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6171429.stm|access-date=21 Julie 2007}}</ref> Talle ander topleiers van sy regering is ook in absentia aan oorlogsmisdade skuldig bevind nadat hulle gevlug het. Verskeie voormalige amptenare is ter dood veroordeel en dosyne ander het 20 jaar in die tronk deurgebring voordat hulle vonnisse van lewenslange gevangenisstraf verkort is.<ref>{{Cite web|date=Junie 2006|title=Mengistu Haile Mariam|url=https://trialinternational.org/latest-post/mengistu-haile-mariam/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232516/https://trialinternational.org/latest-post/mengistu-haile-mariam/|archive-date=22 Oktober 2018|access-date=22 Oktober 2018|website=Trial International}}</ref><ref>{{Cite web|date=Januarie 2018|title=Eshetu Alemu|url=https://trialinternational.org/latest-post/eshetu-alemu/|website=Trial International|access-date=19 Junie 2021|archive-date=22 Oktober 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232452/https://trialinternational.org/latest-post/eshetu-alemu/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|last=Alemu Aneme|first=Girmachew|date=2001|title=Apology and trials: The case of the Red Terror trials in Ethiopia|url=http://www.ahrlj.up.ac.za/aneme-g-a|website=African Human Rights Law Journal}}</ref> In Julie 1991 het die ERDVF ’n nasionale konferensie saamgestel om die Oorgangsregering van Ethiopië daar te stel. Dit het bestaan uit ’n raad van verteenwoordigers met 87 lede, wat onderworpe was aan ’n oorgangsgrondwet.{{sfn|Lyons|1996|pp=121–23}} In Junie 1992 het die Oromo-bevrydingsfront aan die regering onttrek, en in Maart 1993 lede van die Suid-Ethiopiese Demokratiese Volkskoalisie.<ref>{{Cite web|title=Ethiopia (03/08)|url=https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/ethiopia/91642.htm|website=U.S. Department of the State}}</ref><ref>{{Cite web|title=About Ethiopia|url=http://www.ethiopia.gov.et/history?p_p_id=56_INSTANCE_eglYuFCcMdKJ&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_56_INSTANCE_eglYuFCcMdKJ_page=6|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181023034822/http://www.ethiopia.gov.et/history?p_p_id=56_INSTANCE_eglYuFCcMdKJ&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_56_INSTANCE_eglYuFCcMdKJ_page=6|archive-date=23 Oktober 2018|website=Ethiopian Government Portal}}</ref> In 1994 is ’n nuwe grondwet opgestel wat Ethiopië gevestig het as ’n parlementêre republiek met ’n tweekamerwetgewer en ’n regstelsel.<ref name="Constitution2">{{cite web|title=Article 5|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/et/et007en.pdf|access-date=2 Julie 2015|work=Ethiopian Constitution|publisher=WIPO}}</ref> ===Federale Demokratiese Republiek (1991-hede)=== [[Beeld:Meles Zenawi - World Economic Forum Annual Meeting 2012.jpg|thumb|180px|Die voormalige premier [[Meles Zenawi]] in 2012 by die jaarvergadering van die [[Wêreld- Ekonomiese Forum]].]] Die eerste veelpartyverkiesing in Ethiopië het in Mei 1995 plaasgevind en is deur die ERDVF gewen.{{Sfn|Lyons|1996|p=142}} Die president van die oorgangsregering, die ERDVF-leier [[Meles Zenawi]], het die eerste premier van die Federale Demokratiese Republiek Ethiopië geword, en [[Negasso Gidada]] is tot president verkies.<ref>{{Cite news|url=http://www.irinnews.org/report/22561/ethiopia-president-expelled-ruling-party|title=President expelled from ruling party|date=25 Junie 2001|work=IRIN|access-date=7 November 2017}}</ref> In Mei 1998 het ’n grensdispuut met Eritrea gelei tot die Eritrees-Ethiopiese Oorlog, wat tot Junie 2000 geduur en albei lande miljoene [[dollar]]s gekos het.<ref>{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/750789.stm |title=Will arms ban slow war? |date=18 Mei 2000 |website=BBC News |archive-url=https://archive.today/20170112074549/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/750789.stm |archive-date=12 Januarie 2017 |url-status=live |access-date=12 Januarie 2017 }}</ref> Dit het ’n negatiewe uitwerking op Ethiopië se ekonomie gehad.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1476618.stm |title=War 'devastated' Ethiopian economy |date=7 Augustus 2001 |website=BBC News |archive-url=https://web.archive.org/web/20160704131529/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1476618.stm |archive-date=4 Julie 2016 |url-status=live |access-date=12 Januarie 2017 }}</ref> Middel 2011 het twee agtereenvolgende jare sonder reën die ergste [[droogte]] in 60 jaar in [[Oos-Afrika]] veroorsaak. Ethiopië het eers in 2012 hiervan herstel, danksy langtermynstrategieë deur die regering in samewerking met ontwikkelingsagentskappe.<ref name="Twdisyihoa">{{cite web|title=The worst drought in 60 years in Horn Africa |url=http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 |publisher=Africa and Europe in Partnership |access-date=2 Augustus 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102172007/http://www.africa-eu-partnership.org/node/2158 |archive-date=2 November 2011 }}</ref> Op 5 Augustus 2016 het betogings dwarsoor die land voorgekom en dosyne betogers is deur die polisie doodgeskiet. Die betogers het aangedring op die beëindiging van vergrype teen [[menseregte]], die vrylating van politieke gevangenes, ’n regverdiger verdeling van rykdom wat uit meer as ’n dekade van ekonomiese groei ontstaan het en die teruggee van die Wolqayt-distrik aan die Amhara-streek.<ref name="BBC1">{{cite news|date=7 Augustus 2016|title='Several killed' as Ethiopia police clash with protesters|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-37004725|work=BBC|access-date=8 Augustus 2016}}</ref><ref name="BBC2">{{cite web|date=8 August 2016|title=Internet shutdown ends as protests continue in Ethiopia|url=https://www.bbc.com/news/live/world-africa-36881410|work=BBC Monitoring|access-date=8 Augustus 2016}}</ref><ref name="Reuters1">{{cite news|last=Maasho|first=Aaron|date=8 Augustus 2016|title=At least 33 protesters killed in Ethiopia's Oromiya region: opposition|url=https://af.reuters.com/article/topNews/idAFKCN10J0ZJ?sp=true|work=Reuters|access-date=8 Augustus 2016|archive-date=12 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170912011946/https://af.reuters.com/article/topNews/idAFKCN10J0ZJ?sp=true|url-status=dead}}</ref> Dit was die gewelddadigste onderdrukking van betogings in [[Afrika suid van die Sahara]] sedert die Ethiopiese regering in November en Desember 2015 minstens 75 people mense gedood het tydens proteste in die Oromia-streek.<ref>{{Citation|title=At least 75 killed in Ethiopia protests|url=https://www.youtube.com/watch?v=AYVC7iSR2Qc|language=en|access-date=13 Augustus 2019}}</ref><ref>{{Citation|title=Ethiopia Protests {{!}} At Least 140 Killed in Over State Land Plan|url=https://www.youtube.com/watch?v=HhnLs4kLETk|language=en|access-date=13 Augustus 2019}}</ref> Op 6 Oktober 2016 is ’n noodsituasie afgekondig,<ref>{{Cite news|url=http://www.africanews.com/2016/10/09/ethiopia-declares-6-months-state-of-emergency-over-oromia-protests//|title=Ethiopia declares 6 months state of emergency over Oromia protests {{!}} Africanews|last=AfricaNews|work=Africanews|access-date=7 November 2017}}</ref> wat geduur het tot in Augustus 2017.<ref>{{Cite news|url=http://www.africanews.com/2017/10/26/deaths-reported-as-ethiopia-elite-forces-clash-with-protesters-in-oromia//|title=10 killed as Ethiopia forces clash with protesters in Oromia|last=AfricaNews|date=26 Oktober 2017|work=Africanews|access-date=7 November 2017}}</ref> Op 16 Februarie 2018 het die Ethiopiese regering ’n ses maande lange landwye noodtoestand afgekondig ná die bedanking van premier [[Hailemariam Desalegn]].<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-43091248|title=Ethiopia declares state of emergency|date=16 February 2018|work=BBC News}}</ref> Hy was die eerste leier in die moderne geskiedenis van Ethiopië wat bedank het; vorige leiers is almal in hulle amp dood of is omvergewerp.<ref>{{cite web|url=http://www.france24.com/en/20180306-ethiopia-state-emergency-protest-strike|title=Ethiopians protesting state of emergency shut down capital, Oromia region|date=6 Maart 2018|publisher= France 24}}</ref> Hailemariam het gesê hy wil die geleentheid skep vir hervormings. ===Abiy Ahmed en die Welvaartparty (2018-hede)=== Die nuwe premier was [[Abiy Ahmed]], wat in 2018 ’n historiese besoek aan [[Eritrea]] gebring en die 20 jaar lange oorlog tussen die twee lande beëindig het.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-44764597|title=Ethiopia and Eritrea declare end of war|date=9 Julie 2018|work=BBC News}}</ref> Hy het daarvoor in 2019 die [[Nobelprys vir Vrede]] ontvang.<ref>{{cite news|url=https://edition.cnn.com/videos/world/2019/10/11/ethiopian-prime-minister-abiy-ahmed-wins-2019-nobel-peace-prize-lon-orig.cnn/video/playlists/intl-stories-worth-watching/|title=Ethiopian Prime Minister wins the 2019 Nobel Peace Prize|date=16 Oktober 2019|work=CNN News}}</ref> Nadat hy sy amp in April 2018 aanvaar het, het die {{ouderdom|1976|8|15}} jaar oue Abiy politieke gevangenes vrygelaat, regverdige verkiesings belowe en groot ekonomiese hervormings aangekondig.<ref>{{cite web |last1=Kaps |first1=Alisa |title=From agrarian country to industrial hub |url=https://www.dandc.eu/en/article/strengthening-foreign-trade-has-helped-ethiopias-governments-achieve-remarkable-economic |website=D+C, Development and cooperation}}</ref> Sedert 2019 is al die voorheen gesensorde [[webtuiste]]s weer toeganklik gemaak, meer as 13&nbsp;000 politieke gevangenes vrygelaat en honderde administratiewe personeellede afgedank as deel van die hervormings.<ref>{{cite news |title=Abiy's Ethiopia pardons 13,000 accused of treason or terrorism |url=https://www.reuters.com/article/us-ethiopia-politics-idUSKCN1PG1IZ |work=Reuters |date=22 Januarie 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ooni.torproject.org/post/ethiopia-unblocking/|title=OONI – Ethiopia: Verifying the unblocking of websites|website=ooni.torproject.org|access-date=14 Januarie 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://newbusinessethiopia.com/ethiopia-prison-administration-fires-103-individuals/|title=Ethiopia prison administration fires 103 individuals – New Business Ethiopia|language=en-US|access-date=14 Januarie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190113175528/https://newbusinessethiopia.com/ethiopia-prison-administration-fires-103-individuals/|archive-date=13 January 2019|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://cyberethiopia.com/2013/?p=2012|title=Reflections on the Rule of Law and Ethiopia's Transition to Democratic Rule (Part I)|date=12 Januarie 2019|website=Cyber Ethiopia|language=en-US|access-date=14 Januarie 2019}}</ref> [[Beeld:Ethiopian Prime Minister Abiy Ahmed receiving the Nobel Peace Prize in Oslo 2019.jpg|thumb|240px|Premier [[Abiy Ahmed]] ontvang in 2019 die [[Nobelprys vir Vrede]] in [[Oslo]].]] Etniese geweld het saam met politieke onrus toegeneem. Daar was botsings tussen die Oromo, die grootste etniese groep in die land, en die etniese Somaliërs, wat daartoe gelei het dat 400&nbsp;000 mense in 2017 ontwortel is.<ref name=irinnews>{{cite news|url=http://www.irinnews.org/analysis/2017/11/08/ethnic-violence-displaces-hundreds-thousands-ethiopians|title=Ethnic violence displaces hundreds of thousands of Ethiopians|publisher=irinnews.com|date=8 November 2017}}</ref> Botsings tussen die Oromo en die Gedeo in die suide van die land het in 2018 daartoe gelei dat Ethiopië die grootste getal mense in die wêreld gehad het wat uit hulle huis moes vlug: 1,4&nbsp;miljoen.<ref>{{cite news|url=https://reliefweb.int/report/ethiopia/ethiopia-tops-global-list-highest-internal-displacement-2018|title=Ethiopia tops global list of highest internal displacement in 2018|publisher=Relief Web|access-date=7 April 2019}}</ref> Van 2019 af was burgermagslede van die Gumuz-volk betrokke in gevegte teen Amhare en Agaus in die Metekel-sone van die Benishangul-Gumuz-streek.<ref>{{Cite web|title=12 killed in latest attack in western Ethiopia|url=https://www.news24.com/news24/africa/news/12-killed-in-latest-attack-in-western-ethiopia-20201013|access-date=2020-12-26|website=News24|language=en-US}}</ref> In September 2018 is 23 mense gedood in opstande in die spesiale sone van Oromia naby die hoofstad, Addis Abeba.<ref>{{cite web|url=http://www.dailystar.com.lb/News/World/2018/Sep-17/463632-at-least-23-die-in-weekend-of-ethiopia-ethnic-violence.ashx|title=At least 23 die in weekend of Ethiopia ethnic violence|date=17 September 2018|access-date=19 Junie 2021|archive-date= 2 Oktober 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181002001149/http://www.dailystar.com.lb/News/World/2018/Sep-17/463632-at-least-23-die-in-weekend-of-ethiopia-ethnic-violence.ashx|url-status=dead}}</ref> Op 22 Junie 2019 het faksies van die veiligheidsmagte van die Amhara-streek ’n mislukte staatsgreep op die streek se regering uitgevoer waartydens die streek se president vermoor is.<ref name=":10">{{cite news|url=https://www.ethiopiaobserver.com/2019/06/23/president-of-the-amhara-region-killed-regional-media/|title=President of the Amhara region killed|date=23 Junie 2019|work=Ethiopia Observer|access-date=24 Junie 2019}}</ref> ’n Lyfwag wat aan die kant van die nasionalistiese faksies was, het ’n sluipmoord uitgevoer op generaal Se'are Mekonnen, stafhoof van die Ethiopiese weermag, sowel as sy adjudant, generaal-majoor Gizae Aberra.<ref name=":10" /> Die premier se kantoor het brigadier-generaal Asaminew Tsige, hoof van die Amhara-streek se veiligheidsmag, daarvan beskuldig dat hy aan die hoof van die sameswering was,<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/2019/06/23/735236160/ethiopia-army-chief-killed-in-attempted-coup-government-says|title=Ethiopia Army Chief Killed In Attempted Coup, Government Says|last=Ingber|first=Sasha|date=23 Junie 2019|work=NPR|access-date=24 Junie 2019}}</ref> en Tsige is op 24 Junie naby Bahir Dar deur die polisie doodgeskiet.<ref>{{Cite news|url=https://www.i24news.tv/en/news/international/africa/1561381510-ethiopian-coup-mastermind-shot-dead-after-36-hour-manhunt|title=Alleged Ethiopian coup mastermind shot dead after 36-hour manhunt|date=24 Junie 2019|work=i24 news|access-date=24 Junie 2019}}</ref> Fano is ’n Amhaarse jeuggroep wat as óf ’n protesgroep óf ’n gewapende burgermag beskou word.<ref>{{cite web | last1 = Lefort | first1 =René | title= Preaching unity but flying solo, Abiy's ambition may stall Ethiopia's transition | website= Ethiopian Insight |date = 2020-02-25 | url = https://www.ethiopia-insight.com/2020/02/25/preaching-unity-but-flying-solo-abiys-ambition-may-stall-ethiopias-transition/ | access-date = 2020-12-02 |archive-url= https://archive.today/20201202200135/https://www.ethiopia-insight.com/2020/02/25/preaching-unity-but-flying-solo-abiys-ambition-may-stall-ethiopias-transition/ |archive-date= 2020-12-02 |url-status=live }}</ref> Fano-eenhede word beskuldig van deelname aan etniese slagtings, onder meer op 10-11 Januarie 2019.<ref>{{cite web | title= Beyond law enforcement – Human rights violations by Ethiopian security forces in Amhara and Oromia | website= Amnesty International |date = 2020-07-24 | url =https://www.amnesty.org/download/Documents/AFR2523582020ENGLISH.PDF | access-date = 2020-12-02 |archive-url= https://web.archive.org/web/20201030063235/https://www.amnesty.org/download/Documents/AFR2523582020ENGLISH.PDF |archive-date= 2020-10-30 |url-status=live }}</ref> Betogings het uitgebreek ná die sluipmoord op die Oromo-musikant [[Hachalu Hundessa]]<ref>{{Cite web|last=Hundessa|first=Hachalu|date=Julie 2020|title=Two men arrested for the murder of the singer|url=https://www.horndaily.com/2020/07/10/breaking-news-two-men-arrested-for-murder-of-ethiopian-protest-singer/|access-date=26 Augustus 2020|website=The Daily Horn News}}</ref> op 29 Junie 2020, en dit het gelei tot die dood van minstens 239 mense.<ref>{{cite news |title=Ethiopia's week of unrest sees 239 dead, 3,500 arrested |url=https://www.washingtonpost.com/world/africa/ethiopias-week-of-unrest-sees-239-dead-3500-arrested/2020/07/08/8eb30952-c100-11ea-8908-68a2b9eae9e0_story.html |work=The Washington Post |date=8 Julie 2020}}</ref> Die dispuut tussen Ethiopië en [[Egipte]] oor die [[Groot Ethiopiese Renaissancedam]] het in 2020 in felheid toegeneem.<ref>{{cite news |last1=Walsh |first1=Decian |title=For Thousands of Years, Egypt Controlled the Nile. A New Dam Threatens That |url=https://www.nytimes.com/interactive/2020/02/09/world/africa/nile-river-dam.html |newspaper=New York Times |date=9 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200210015121/https://www.nytimes.com/interactive/2020/02/09/world/africa/nile-river-dam.html |archive-date=10 Februarie 2020 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=An Egyptian cyber attack on Ethiopia by hackers is the latest strike over the Grand Dam |url=https://qz.com/africa/1874343/egypt-cyber-attack-on-ethiopia-is-strike-over-the-grand-dam/ |work=Quartz |date=27 Junie 2020}}</ref> Egipte is teen die bou van die dam gekant, omdat hy bang is dit verminder die hoeveelheid water wat hy uit die [[Nyl]]rivier kry.<ref>{{cite news |title=Row over Africa's largest dam in danger of escalating, warn scientists |url=https://www.nature.com/articles/d41586-020-02124-8 |work=Nature |date=15 Julie 2020}}</ref> Premier Abiy van Ethiopië het gesê: "Geen mag kan Ethiopië keer om ’n dam te bou nie. As ’n oorlog nodig is, kan ons miljoene gereed kry."<ref>{{cite news |title=Are Egypt and Ethiopia heading for a water war? |url=https://www.theweek.co.uk/107468/are-egypt-and-ethiopia-heading-for-a-water-war |work=The Week |date=8 Julie 2020}}</ref> Die federale regering, onder leiding van die Welvaartparty, het die nasionale verkiesingsraad gevra om 2020 se verkiesings uit te stel weens vrese oor die [[Covid-19-pandemie]], totdat ’n [[entstof]] ontwikkel is.<ref>{{Cite web|title=Ethiopian parliament allows PM Abiy to stay in office beyond term|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/06/ethiopian-parliament-pm-abiy-stay-office-term-200610195337702.html|access-date=2020-09-10|website=www.aljazeera.com}}</ref> Die Tigray- Liberale Volksfront, die regerende party in Tigray, het die besluit teengestaan en in elk geval op 9 September 2020 ’n verkiesing gehou. Hulle het saam met streekspartye gewerk en internasionale waarnemers in die verkiesingsproses betrek.<ref>{{Cite web|date=2020-09-09|title=Ethiopia's Tigray region defies PM Abiy with 'illegal' election|url=https://www.france24.com/en/20200909-ethiopia-s-tigray-region-defies-pm-abiy-with-illegal-election-1|access-date=2020-09-10|website=France 24|language=en}}</ref> Die betrekkinge tussen die federale regering en die Tigray-streeksregering het sedertdien kwaai versleg<ref>{{cite news |title=Ethiopia Tigray crisis: Rockets hit outskirts of Eritrea capital |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-54942546 |work=BBC News |date=15 November 2020}}</ref> en op 4 November 2020 het Abiy met ’n militêre aanval op die Tigray-streek begin uit reaksie op aanvalle op weermageenhede wat daar gestasioneer is. Duisende mense het na die naburige [[Sudan]] gevlug. Dit was die begin van die [[Tigray-oorlog]].<ref>{{cite news |title=Ethiopia Tigray crisis: Rights commission to investigate 'mass killings' |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-54941833 |work=BBC News |date=14 November 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Ethiopia: Tigray leader confirms bombing Eritrean capital |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/11/15/rockets-fired-from-ethiopias-tigray-region-hit-eritrean-capital |work=Al-Jazeera |date=15 November 2020}}</ref> ==Regering en politiek== Ethiopië is ’n [[Federasie|federale]] [[parlement]]êre [[republiek]] met ’n [[eerste minister]] as regeringshoof. Die president is die staatshoof, maar het hoofsaaklik seremoniële magte. Die regering het die uitvoerende gesag. Federale wetgewende gesag lê by die regering en twee parlementskamers. Kragtens Artikel 78 van die Ethiopiese grondwet van 1994 is die regterlike gesag heeltemal onafhanklik van die uitvoerende en wetgewende gesag.<ref>{{Cite web|url=http://www.civicwebs.com/cwvlib/constitutions/ethiopia/constitution_1994.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509194433/http://www.civicwebs.com/cwvlib/constitutions/ethiopia/constitution_1994.htm|url-status=dead|title=Constitution of Ethiopia – 8 Desember 1994|archive-date=9 Mei 2008}}</ref> [[Beeld:Ethiopian general elections 2005.jpg|thumb|220px|Die Ethiopiese algemene verkiesing van 2005. Net partye met meer as 10 setels word gewys.<br />Rooi: ERDVF<br />Groen: KED<br />Pers: VEDM<br />Donkerblou: SDVP<br />Oranje: OFDB<br />Ligblou: Ander]] Volgens die Demokrasie-indeks wat laat in 2010 deur die VK-gebaseerde Economist Intelligence Unit gepubliseer is, was Ethiopië ’n "outoritêre regime" wat op ’n lys van die demokratiesste lande nommer 118 van 167 was.<ref>[http://graphics.eiu.com/PDF/Democracy_Index_2010_web.pdf The Economist Intelligence Unit's Index of Democracy 2010]. (PDF). Besoek op 3 Maart 2012.</ref> Ethiopië het sedert 2006 ’n hele 12 plekke afgeskuif, en die 2010-verslag skryf dit toe aan die regering se onderdrukking van opposisiebedrywighede, media en die burgerlike gemeenskap voor die Ethiopiese algemene verkiesing van 2010. Dit het Ethiopië ’n de facto-eenpartystaat gemaak. ===Regering=== Die eerste verkiesing van Ethiopië se grondwetgewende vergadering van 547 lede is in Junie 1994 gehou. Dié vergadering het die nuwe Ethiopiese grondwet in Desember 1994 aanvaar. Die verkiesings vir die land se eerste algemeen verkose nasionale parlement en wetgewende streeksmagte is in Mei en Junie 1995 gehou. Die meeste opposisiepartye het die verkiesings geboikot. Die Ethiopiese Rewolusionêre Demokratiese Volksfront (ERDVF) het loshande gewen. Die eerste regering onder die nuwe grondwet is in Augustus 1995 saamgestel met Negasso Gidada as president. Die regering van [[Meles Zenawi]] onder die ERDVF het ’n beleid van etniese federalisme gevolg en aansienlike magte aan etniesgebaseerde streeksowerhede gegee. Ethiopië het vandag 10 semi-outonome administratiewe streke wat die mag het om hulle eie inkomste te genereer en bestee. [[Beeld:Secretary Kerry and Ethiopian Foreign Minister Adhanom Hold a News Conference in Addis Ababa (3).jpg|thumb|240px|links|Die voormalige Ethiopiese eerste minister [[Tedros Adhanom]] (regs) by die voormalige Amerikaanse minister van buitelandse sake John Kerry.]] Ethiopiërs het min toegang tot ander media as die staat se eie netwerke. Die koerante in privaat besit het gesukkel om voort te bestaan en is periodiek deur die regering geteister.<ref name="FH Ethiopia">{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2007/ethiopia?page=22&year=2007&country=7175 |year=2007 |title=Map of Freedom 2007 |publisher=Freedom House |access-date=25 Desember 2007 |archive-date= 9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130909123107/http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2007/ethiopia?page=22&year=2007&country=7175 |url-status=dead }}</ref> Sedert die 2005-verkiesing is minstens 18 joernaliste in hegtenis geneem wat kritiek jeens die regering uitgespreek het en is hulle van onder meer verraad aangekla. Die regering gebruik perswette oor laster om joernaliste te intimideer wat krities jeens sy beleide is.<ref name="HRW Ethiopia">{{cite web|url=http://hrw.org/englishwr2k7/docs/2007/01/11/ethiop14704.htm |title=Essential Background: Overview of human rights issues in Ethiopia |publisher=Human Rights Watch |access-date=25 Desember 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071224074548/http://hrw.org/englishwr2k7/docs/2007/01/11/ethiop14704.htm |archive-date=24 Desember 2007 }}</ref> Meles se regering is in 2000 verkies in Ethiopië se eerste veelpartyverkiesing; internasionale waarnemers het die uitslag egter gekritiseer en die opposisie het gesê daar was bedrog. Die ERDVF het in 2005 weer die verkiesing gewen en Meles teruggeplaas in sy amp. Hoewel die opposisiestemme toegeneem het, het beide die opposisie en waarnemers van die [[Europese Unie]] en elders gemeen die stemmery het nie aan internasionale standaarde vir vry en regverdige verkiesings voldoen nie.<ref name="FH Ethiopia"/> Volgens berigte het die polisie 193 betogers, die meeste in die hoofstad, Addis Abeba, doodgemaak in die geweld wat op die verkiesing van Mei 2005 gevolg het.<ref>{{cite news|title=Ethiopian probe team criticises judge over report. |url=http://www.kilil5.com/node/4419 |archive-url=https://archive.today/20120907072116/http://www.kilil5.com/node/4419 |url-status=dead |archive-date=7 September 2012 |agency=Reuters |date=11 September 2006 |access-date=21 Julie 2007 }}</ref> Die vyf belangrikste opposisiepartye in 2008 was die Eenheid vir Demokrasie en Geregtigheid (EDG) onder regter Birtukan Mideksa, die Verenigde Ethiopiese Demokratiese Magte (VEDM) onder dr. Beyene Petros, die Oromo- Federalistiese Demokratiese Beweging (OFDB) onder dr. Bulcha Demeksa, die Oromo-volkskongres (OVK) onder dr. Merera Gudina en die Verenigde Ethiopiese Demokratiese Party – Medhin (VEDP) onder Lidetu Ayalew. Ná die 2015-verkiesing was daar geen parlementslede van opposisiepartye in Ethiopië oor nie.<ref name = "AJE opposition">{{Cite web | title = Ethiopia election: No seat in parliament for opposition | url = http://www.aljazeera.com/indepth/interactive/2015/06/ethiopia-election-seat-parliament-opposition-150623150257749.html | website = aljazeera.com | date = 23 Junie 2015 | access-date = 24 Junie 2015 }}</ref><ref name = "BBC Obama trip">{{Cite news | title = Obama in Ethiopia for key talks with regional leaders | url = https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-33671340 | website = BBC News | date = 27 Julie 2015 | access-date = 27 Julie 2015 }}</ref> ===Weermag=== Die grootte van die Ethiopiese Nasionale Weermag het sedert 2000, ná die oorlog teen [[Eritrea]], aansienlik gewissel. In 2002 was daar sowat 250&nbsp;000 tot 350&nbsp;000 sodate.<ref name="Ethiopian armed forces">{{cite web|title=Ethiopia Armed Forces|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Ethiopia-ARMED-FORCES.html|publisher=Nations Encyclopedia}}</ref> Dit is later verminder, en in 2012 is die getal soldate geraam op 135&nbsp;000 grondmaglede en 3&nbsp;000 lugmaglede.<ref name=IISS2012>IISS Military Balance 2012, 434-5.</ref> Die weermag bestaan uit twee afdelings, ’n leër en lugmag.<ref name=IISS2012 /> Omdat Ethiopië ’n landingeslote staat is, het dit geen vloot nie. Daar is verskeie weermagnywerheidsorganisasies, wat verskillende wapenstelsels vervaardig en opknap. Diensplig is vrywillig vir mense bo 18 jaar oud, maar daar kan verpligtende oproepe tot militêre diens wees indien nodig.<ref name="CIA handbook">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2024.html|title=The World Factbook|access-date=27 October 2014|archive-date=22 Maart 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322125136/https://www.cia.gov/library//publications/the-world-factbook/fields/2024.html|url-status=dead}}</ref> ===Menseregte=== Onlangse skendings van [[menseregte]] in Ethiopië sluit in die dood van 100 vreedsame betogers aan die hand van die regering in 2016 in die Oromo- en die Amhara-streek.<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/sections/parallels/2016/08/10/489433678/ethiopia-grapples-with-the-aftermath-of-a-deadly-weekend|title=Ethiopia Grapples with the Aftermath of a Deadly Weekend|access-date=2 Mei 2017}}</ref> Die VN het waarnemers in Ethiopië gevra om die voorval te ondersoek,<ref>{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2016/08/calls-probe-ethiopia-protesters-killings-160810163517810.html|title=UN calls for probe into Ethiopia protesters killings|website=www.aljazeera.com|access-date=2 Mei 2017}}</ref> maar die regering het nie gehoor gegee nie.<ref>{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2016/08/ethiopia-observers-needed-protests-rage-160811105846673.html|title=Ethiopia says UN observers not needed as protests rage|website=www.aljazeera.com|access-date=2 Mei 2017}}</ref> Die betogings was teen grondbeslagleggings, skendings van menseregte en verkiesingsbedrog.<ref name="reuters.com">{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-ethiopia-landrights-violence-idUSKCN10M12X|title=Ethiopia's battle for land reforms could lead to civil war: opposition leader|date=11 Augustus 2016|access-date=8 Mei 2017|newspaper=Reuters}}</ref> Merera Gudina, leier van die Oromo-volkskongres, het gesê die land is "by ’n kruispad. Mense maak aanspraak op hulle regte. Mense is moeg vir wat die regering ’n kwarteeu lank al doen," het hy in ’n onderhoud met [[Reuters]] gesê. "As die regering aanhou onderdruk terwyl miljoene mense hulle regte opeis, is dit (burgeroorlog) een van die moontlike scenario's."<ref name="reuters.com" /> [[Beeld:Omo River Valley IMG 0463.jpg|thumb|260px|Mense van die Karo-volk in ’n multinasionale streek in die suide van Ethiopië.]] Volgens peilings in 2003 deur die Nasionale Komitee oor Tradisionele Praktyke in Ethiopië lei bruidsontvoerings tot 69% van die land se huwelike – sowat 80% kom in die grootste streek, Oromiya, voor en tot 92% in ’n streek met gemengde etniese groepe in die suide van die land.<ref>{{cite web |url=http://www.irinnews.org/IndepthMain.aspx?InDepthID=28&ReportID=69993 |title=Youth in Crisis: Coming of age in the 21st century |publisher=Office for the Coordination of Humanitarian Affairs |date=23 Februarie 2007 |access-date=14 Junie 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20101205144923/http://www.irinnews.org/IndepthMain.aspx?InDepthID=28&ReportID=69993|archive-date=5 Desember 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://reliefweb.int/report/ethiopia/unicef-supports-fight-end-marriage-abduction-ethiopia|title=UNICEF supports fight to end marriage by abduction in Ethiopia|publisher=reliefweb.int|date=9 November 2004|access-date=29 Augustus 2013}}</ref> [[Homoseksualiteit|Homoseksuele dade]] is onwettig in Ethiopië.<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/06/13/here-are-the-10-countries-where-homosexuality-may-be-punished-by-death-2/ |title= Here are the 10 countries where homosexuality may be punished by death | work = The Washington Post | date= 16 Junie 2016}}</ref> Joernaliste en aktiviste is al gedreig en gearresteer vir hulle dekking van die [[Covid-19-pandemie]] in die land.<ref>{{cite news |title=Ethiopia: Free Speech at Risk Amid Covid-19 |url=https://www.hrw.org/news/2020/05/06/ethiopia-free-speech-risk-amid-covid-19 |work=Human Rights Watch |date=6 Mei 2020}}</ref> Onder die Karo- en Hamer-volk van Suid-Ethiopië word volwassenes en kinders met fisieke abnormaliteite as ''mingi'', "ritueel onrein", beskou. Daar word geglo laasgenoemde het ’n bose uitwerking op ander; kinders met gebreke is tradisioneel vermoor en het geen behoorlike begrafnis gekry nie.<ref name="Petros">{{cite book|last=Petros|first=Gezahegn|title=The Karo of the lower Omo Valley: subsistence, social organisation and relations with neighbouring groups|year=2000|publisher=Dept. of Sociology, Anthropology and Social Administration, Addis Ababa University|page=57|url=https://books.google.com/books?id=bE0wAQAAIAAJ}}</ref> Die Karo het die praktyk in Julie 2012 amptelik verbied.<ref>{{cite news|url=http://www.nationalgeographic.com/explorers/bios/lale-labuko/|title=Lale Labuko|publisher=nationalgeographic.com|access-date=5 Desember 2013}}</ref> In 2013 het die dinksentrum Oakland-instituut ’n verslag uitgereik waarin hy die Ethiopiese regering beskuldig van die gedwonge verskuiwing van "honderdduisende lede van inheemse volke van hulle grond af" in die Gambela-streek.<ref name=":1">{{Cite journal|year=2013|title=Unheard Voices: The Human Rights Impact of Land Investments on Indigenous Communities in Gambella|url=https://www.oaklandinstitute.org/sites/oaklandinstitute.org/files/OI_Report_Unheard_Voices.pdf|journal=The Oakland Institute}}</ref> Volgens verskeie verslae deur die organisasie is mense wat nie wou gehoor gee nie, blootgestel aan ’n verskeidenheid intimidasietegnieke, onder meer fisieke en seksuele aanranding, wat soms tot die dood gelei het.<ref>{{Cite web|url=https://www.oaklandinstitute.org/country/ethiopia|title=Country: Ethiopia|website=The Oakland Institute|access-date=14 Maart 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2013/feb/25/indian-land-grabs-ethiopia|title=Indian land grabs in Ethiopia show dark side of south-south co-operation|last=Mittal|first=Anuradha|date=25 Februarie 2013|work=The Guardian|access-date=14 Maart 2017|archive-url=https://archive.today/20170314050916/https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2013/feb/25/indian-land-grabs-ethiopia|archive-date=14 Maart 2017|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2015/apr/14/ethiopia-villagisation-violence-land-grab|title=Ethiopians talk of violent intimidation as their land is earmarked for foreign investors|last=Smith|first=David|date=14 April 2015|work=The Guardian|access-date=14 Maart 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20150414212612/http://www.theguardian.com/world/2015/apr/14/ethiopia-villagisation-violence-land-grab|archive-date=14 April 2015|url-status=live}}</ref> ’n Soortgelyke verslag deur [[Human Rights Watch]] het in 2012 die Ethiopiese regering se hervestigingsprogram in Gambela beskryf, met soortgelyke planne in ander streke.<ref>{{Cite news|url=https://www.hrw.org/report/2012/01/16/waiting-here-death/forced-displacement-and-villagization-ethiopias-gambella-region|title=Waiting Here for Death|last=Horne|first=Felix|date=16 Januarie 2012|work=Human Rights Watch|access-date=14 Maart 2017|archive-url=https://archive.today/20170314054904/https://www.hrw.org/report/2012/01/16/waiting-here-death/forced-displacement-and-villagization-ethiopias-gambella-region|archive-date=14 Maart 2017|url-status=live}}</ref> Die Ethiopiese regering het die beskuldigings van grondbeslagleggings ontken en die positiewe groei van die land se ekonomie genoem as bewys van die voordele van die ontwikkelingsplan.<ref name=":2" /> ’n Landwye reeks gewelddadige betogings het op 23 Oktober 2019 uitgebreek wat in die Oromia-streeks gekonsentreer was, nadat die aktivis en mediaeienaar Jawar Mohammed beweer het die veiligheidsmagte het hom probeer aanhou. Volgens amptelike verslae is 86 mense dood.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-ethiopia-politics/ethiopia-pm-abiy-says-death-toll-from-recent-protests-rises-to-86-idUSKBN1XD0F6|title=Ethiopia PM Abiy says death toll from recent protests rises to 86|website=reuters.com}}</ref> Op 29 Mei 2020 het [[Amnestie Internasionaal]] ’n verslag uitgereik waarin hy die Ethiopiese weermag beskuldig van massa-aanhoudings en buitegeregtelike teregstellings. Volgens die verslag is minstens 25 mense wat daarvan verdink is dat hulle die Oromo-bevrydingsleër steun, in 2019 in die Oromia-streek deur die weermag gedood. Verder is minstens 10&nbsp;000 mense onder verdenking tussen Januarie en September 2019 aangehou, van wie die meeste "onderwerp is aan ’n wrede slanery".<ref>{{cite web|url=https://apnews.com/78d1d784e9c7c441df4ee9632557a900|title=New report alleges killings, mass detentions in Ethiopia|access-date=29 Mei 2020|website=Associated Press}}</ref> ===Administratiewe verdelings=== [[Beeld:Map of zones of Ethiopia.svg|thumb|240px|’n Kaart van Ethiopië se streke en sones.]] Voor 1996 was Ethiopië verdeel in 13 provinsies, waarvan baie uit historiese streke gevorm is. Die land het nou ’n regeringstelsel met lae wat bestaan uit ’n federale regering, streekstate, sones, distrikte (''woreda'') en buurte (''kebele''). Daar is 10 etniesgebaseerde en politiek outonome streekstate (''kililoch'', enkelvoud: ''kilil'') en twee charter-stede (''astedader akababiwoch'', enkelvoud: ''astedader akababi''). Laasgenoemde is Addis Abeba en Dire Dawa. Die ''kililoch'' is onderverdeel in 68 sones en dan verder in 550 ''woreda'' en verskeie spesiale ''woreda''. Die streekstate het aansienlike mag kragtens die grondwet. Hulle kan hulle eie regering en demokrasie saamstel solank dit in lyn met die federale regering se grondwet is. Aan die hoof van elke streek is ’n streeksraad met lede wat regstreeks verkies word om die distrikte te verteenwoordig. Die rade het wetgewende en uitvoerende gesag en kan die streke se interne sake bestuur. Die 10 ''kililoch'', met hulle hoofstad tussen hakies, is: Afar (Semera), Amhara (Bahir Dar), Benishangul-Gumuz (Asosa), Gambela (Gambela), Harari (Harar), Oromia (Addis Abeba), Sidama (Awasa), Somali (Jijiga), Suidelike Nasies, Nasionaliteite en Volke (Awasa) en [[Tigray-streek|Tigray]] (Mek'ele). ==Geografie== [[Beeld:Ethiopia sat.png|duimnael|240px|'n [[Nasa]]-satellietbeeld van Ethiopië.]] [[Beeld:Blue Nile.jpg|thumb|240px|Die begin van die [[Blou-Nyl]] in die [[Tanameer]].]] Ethiopië het ’n totale oppervlakte van 1&nbsp;104&nbsp;300&nbsp;km²,<ref name="CIA World Factbook">{{cite web |title=CIA World Factbook – Rank Order – Area |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html |access-date=2 Februarie 2008 |archive-date= 9 Februarie 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209041128/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html |url-status=dead }}</ref> waarvan 1&nbsp;119&nbsp;683&nbsp;km² land en 7&nbsp;444&nbsp;km² water is. Dit is die 28ste grootste land ter wêreld en omtrent so groot soos [[Bolivia]]. Die grootste deel van die land lê in die [[Horing van Afrika]], die oostelikste deel van die kontinent [[Afrika]]. Die lande wat aan Ethiopië grens, is [[Eritrea]] in die noorde en daarna, kloksgewys, [[Djiboeti]], [[Somaliland]], [[Somalië]], [[Kenia]], [[Suid-Soedan]] en [[Soedan]]. Ethiopië het ’n uitgespreide hooglandkompleks van berge en plato's wat deur die [[Groot Skeurvallei]] geskei word – laasgenoemde loop meestal van suidwes tot noordoos en word omring deur laaglande, [[steppe]] of [[Woestyn|halfwoestyn]]. Daar is ’n groot verskeidenheid terreine met groot wisselings in [[klimaat]], [[grond]], natuurlike [[plante]]groei en woonpatrone. Ethiopië is ’n [[ekologie]]s uiteenlopende land, met woestyne aan die oosgens tot [[Tropiese reënwoud|tropiese woude]] in die suide tot berge in die noorde en suidweste. Die [[Tanameer]] in die noorde is die bron van die [[Blou-Nyl]]. Dit het ook baie [[Inheems|endemiese]] [[spesie]]s, soos die [[gelada]], die bergbok ''Walia ibex'' en die Ethiopiese wolf, ''Simien fox''. Die groot wisselings in hoogte gee die land verskeie ekologies unieke gebiede, en dit het die [[evolusie]] van endemiese spesies in ekologiese isolasie aangehelp. ===Klimaat=== [[Beeld:Köppen climate types of Ethiopia.svg|thumb|240px|links|Die [[Köppen-klimaatklassifikasie]] van Ethiopië.]] Die oorheersende [[klimaat]]soort is [[Trope|tropiese]] [[moeson]], met die wisselings wat deur die topografie veroorsaak word. Die [[Ethiopiese Hoogland]] strek oor die grootste deel van die land en het ’n klimaat wat gewoonlik beskou word as koeler as ander streke wat net so naby aan die [[ewenaar]] is. Die meeste van die stede lê op hoogtes van sowat 2&nbsp;000 tot 2&nbsp;500&nbsp;m bo die [[seevlak]], en dit sluit historiese hoofstede soos [[Gondar]] en [[Aksoem]] in. Die hedendaagse hoofstad, [[Addis Abeba]], is aan die voorheuwels van [[berg Entoto]] geleë, op ’n hoogte van sowat 2&nbsp;400&nbsp;m. Dit het dwarsdeur die jaar ’n matige klimaat. Omdat die temperature deur die jaar redelik gelykmatig is, word die seisoene in Addis Abeba grootliks deur die [[reën]]val bepaal: ’n droë seisoen van Oktober tot Februarie, ’n ligte reënseisoen van Maart tot Mei en ’n swaar reënseisoen van Junie tot September. Die gemiddelde jaarlikse reënval is sowat 1&nbsp;200&nbsp;mm. Daglig is gemiddeld sewe uur per dag. Die droë seisoen is die sonnigste deel van die jaar, hoewel daar selfs in die middel van die reënseisoen in Julie en Augustus steeds ’n paar uur helder sonskyn is. Die gemiddelde jaartemperatuur in Addis Abeba is 16&nbsp;°C, en die daaglike maksimum deur die jaar gemiddeld 20 tot 25&nbsp;°C. Snags is die minimum sowat 5 tot 10&nbsp;°C. Die meeste groot stede en toeristeterreine in Ethiopië lê op dieselfde hoogte as Addis Abeba en het ’n soortgelyke klimaat. In laer streke, veral die gras- en struiklande in die ooste van die land, kan die klimaat aansienlik warmer en droër wees. [[Dallol]], in die middel van die Danakillaagte in die ooste, het die hoogste gemiddelde jaarlikse temperatuur ter wêreld: 34&nbsp;°C. Ethiopië is kwesbaar vir ’n groot deel van die uitwerking van klimaatsveranderings. Dit sluit in hoër temperature en veranderings in reënval. Sulke klimaatsveranderings bedreig voedselsekuriteit en die ekonomie, wat op die [[landbou]] gebaseer is.<ref>{{Cite journal|last=Gezie|first=Melese|date=2019-01-01|editor-last=Moral|editor-first=Manuel Tejada|title=Farmer's response to climate change and variability in Ethiopia: A review|journal=Cogent Food & Agriculture|volume=5|issue=1|pages=1613770|doi=10.1080/23311932.2019.1613770|s2cid=155380174|doi-access=free}}</ref> ===Biodiversiteit=== [[Beeld:Mountain Nyala (M), Bale,Ethiopia (14496349688).jpg|thumb|200px|Bergnjalas in die Balegebergte- Nasionale Park, een van verskeie natuurreservate in Ethiopië.]] Ethiopië het 31 spesies inheemse [[soogdiere]].<ref name="Massicot"/> Die [[wildehond]] het prehistories wydverspreid in die gebied voorgekom, maar is vermoedelik plaaslik [[Uitgestorwe spesie|uitgesterf]]. Die Ethiopiese wolf is seker die bedreigde spesie wat die beste in Ethiopië nagevors is. Ethiopië is ’n wêreldwye sentrum van diversiteit in [[voël]]s. Meer as 856 voëlspesies is al hier aangeteken, waarvan 20 inheems is.<ref>{{cite web|last=Lepage|first=Denis|title=Bird Checklists of the World|url=http://avibase.bsc-eoc.org/checklist.jsp?region=et&list=clements|publisher=Avibase|access-date=6 Oktober 2013}}</ref> Sestien spesies word bedreig of kritiek bedreig. Baie van dié voëls se vernaamste kos is [[skoenlapper]]s, soos die ''Bicyclus anynana''. Nes deur die hele Afrika is natuurlewebevolkings vinnig aan die afneem weens ontbossing, burgeroorloë, besoedeling, wilddiefstal en ander menslike faktore.<ref>Bakerova, Katarina et al. (1991) Wildlife Parks Animals Africa. Besoek op 24 Mei 2008, van die Afrika-kultuursentrum] {{Cite web |url=http://www.africanculturalcenter.org/3_0wildlife.html |title=argiefkopie |access-date=21 Junie 2021 |archive-date= 5 Februarie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110205045029/http://www.africanculturalcenter.org/3_0wildlife.html |url-status=bot: unknown }}.</ref> Baie van die Ethiopiese spesies is bedreig, kritiek bedreig en kwesbaar, volgens [[IUBN]]-ramings.<ref name="Massicot">Massicot, Paul (2005). [http://www.animalinfo.org/country/ethiopia.htm Animal Info-Ethiopia].</ref> Ontbossing veroorsaak gronderosie, minder voedingstowwe in die grond, ’n verlies aan [[habitat]]s vir diere en ’n afname in [[biodiversiteit]]. Aan die begin van die 20ste eeu was sowat 420&nbsp;000&nbsp;km² (of 35%) van Ethiopië deur bome bedek, maar volgens onlangse navorsing het dit nou afgeneem tot net 11,9%.<ref>Mongabay.com Ethiopia statistics. (n.d). Besoek op 18 November 2006, van [http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Ethiopia.htm Rainforests.mongabay.com]</ref> Die land verloor ’n geraamde 1&nbsp;410&nbsp;km² natuurlike woude per jaar.<ref>{{cite web|url=https://rainforests.mongabay.com/20ethiopia.htm|title=Ethiopia: Environmental Profile|access-date=29 November 2020|publisher=Mongabay|date=4 Februarie 2006}}</ref> Huidige regeringsprogramme om ontbossing te beheer bestaan uit opvoeding, reklame vir omkeerprogramme en die verskaffing van rou materiale wat [[hout]] kan vervang. Op die platteland verskaf die regering ook ander brandstofbronne as hout en bevordering dit landbou wat nie die woudhabitat vernietig nie.<ref>{{cite book|author=Chaitanya Iyyer|title=Land Management: Challenges & Strategies|url=https://books.google.com/books?id=1Bls24MgPuMC&pg=PA16|year=2009|publisher=Global India Publications|isbn=978-93-80228-48-8|page=16}}</ref> ==Demografie== {{Staafgrafiek kas |sweef=regs |byskrif='''Etniese groepe in Ethiopië''' |wydte=300px |stawe= {{Staafgrafiek persent|[[Oromo (volk)|Oromo]]|groen|34.4}} {{Staafgrafiek persent|[[Amhare]]|geel|27}} {{Staafgrafiek persent|[[Somaliërs]] |rooi|6.2}} {{Staafgrafiek persent|Tigrayane |blou|6.1}} {{Staafgrafiek persent|Sidama |oranje|4}} {{Staafgrafiek persent|Gurage|bruin|2.5}} {{Staafgrafiek persent|Welayta|swart|2.3}} {{Staafgrafiek persent|[[Afar (volk)|Afar]]|rooi|1.7}} {{Staafgrafiek persent|Hadiya|oranje|1.7}} {{Staafgrafiek persent|Gamo|grys|1.5}} {{Staafgrafiek persent|Ander|silwer|12.6}} }} Ethiopië se totale bevolking het gegroei van 38,1&nbsp;miljoen in 1983 tot 109,5&nbsp;miljoen in 2018.<ref>{{Cite web|url=https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL?end=2018&locations=ET&start=1982|title=Population, total {{!}} Data|website=data.worldbank.org|access-date=23 September 2019}}</ref> In die 19de eeu was die bevolking maar sowat 9&nbsp;miljoen.<ref>Clarence-Smith, W.G. (1989) [https://books.google.com/books?id=9Hfl5rpXM1sC&pg=PA100 ''The Economics of the Indian Ocean slave trade in the nineteenth century'']. p. 100. {{ISBN|0-7146-3359-3}}</ref> Volgens die resultate van die Bevolkings- en Behuisingsensus van 2007 het die bevolking van 1994 tot 2007 met ’n gemiddelde tempo van 2,6% per jaar toegeneem, 2,8% minder as van 1983 tot 1994. Die tempo is tans onder die 10 hoogstes ter wêreld. Die bevolking sal na raming in 2060 meer as 210&nbsp;miljoen wees, wat ’n toename met ’n faktor van 2,5 is van ramings in 2011.<ref>{{cite web|url=https://www.google.com/publicdata/explore?ds=n4ff2muj8bh2a_#ctype=l&strail=false&bcs=d&nselm=h&met_y=POP&fdim_y=scenario:1&scale_y=lin&ind_y=false&rdim=world&idim=country:ET&ifdim=world&dl=en|title=IFs Forecast – Version 7.00 – Google Public Data Explorer|access-date=24 Oktober 2015}}</ref> Volgens ramings van die VN het die lewensverwagting in onlangse jare aansienlik toegeneem; dit staan nou op 56 jaar vir mans en 60 jaar vir vroue.<ref name="auto">{{Cite news| title = National Accounts Estimates of Main Aggregates | publisher = The United Nations Statistics Division | url = http://data.un.org/Data.aspx?d=SNAAMA&f=grID%3a101%3bcurrID%3aUSD%3bpcFlag%3a1 | access-date = 12 November 2013}}</ref> {| class="wikitable" style="float: left; margin-right: 10px; text-align:center" ! colspan="4" style="background:#cfb;"| Bevolking in Ethiopië<ref>[http://esa.un.org/wpp/Documentation/WPP%202010%20publications.htm World Population Prospects, the 2010 Revision]. UN.org</ref> |- ! style="background:#cfb;"| Jaar ! style="background:#cfb;"| Miljoen ! style="background:#cfb;"| Verskil |- | 1950 || 18,4 || – |- | 1960 || 22,5 ||4,1 |- | 1970 || 29,0 ||6,5 |- | 1980 || 35,4 ||6,4 |- | 1990 || 48,3 ||12,9 |- | 2000 || 65,6 ||17,3 |- | 2010 || 82,9 ||17,3 |- | 2013 || 93,8 ||10,9 |- | 2018 || 107,5 ||13,7 |} Die land se bevolking is uiters uiteenlopend, met meer as 80 verskillende [[etniese groep]]e. Volgens die nasionale [[sensus]] van 2007 is die Oromo op 25,4&nbsp;miljoen (34,4% van die totaal) die grootste groep, die Amhare is 19,9&nbsp;miljoen (27% van die bevolking) en Somaliërs en Tigrayane onderskeidelik 4,59&nbsp;miljoen (6,2%) en 4,49&nbsp;miljoen (6,1%).<ref name=2007Census /> Ander prominente etniese groepe is soos volg: Sidama 2,95&nbsp;miljoen (4%), Gurage 1,86&nbsp;miljoen (2,5%), Welayta 1,68&nbsp;miljoen (2,3%), Afar 1,28&nbsp;miljoen (1,7%), Hadiya 1,27&nbsp;miljoen (1,7%) en Gamo 1,1&nbsp;miljoen (1,5%). [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiatiessprekende]] gemeenskappe maak die meerderheid van die bevolking uit. Die [[Semitiese tale|Semitiessprekende]] deel van die bevolking verwys dikwels na hulleself as die "Habesja-volk". Die [[Arabies]]e vorm van die term (''al-Ḥabasha'') is die etimologiese basis van die naam "Abessinië," ’n ou naam vir Ethiopië.<ref>{{cite web|url=http://www.time.com/time/europe/timetrails/selassie/hs260809.html |title=Time Europe&nbsp;– Abyssinia: Ethiopian Protest |access-date=5 Junie 2005 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20040206124546/http://www.time.com/time/europe/timetrails/selassie/hs260809.html |archive-date=6 Februarie 2004 }}. 9 Augustus 1926</ref> Daarbenewens bewoon [[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Sahariessprekende]] minderheidsgroepe die suidelike streke van die land, veral gebiede in die Gambela-streek, wat aan Suid-Soedan grens. Daar was ook meer as 75&nbsp;000 [[Italië|Italiaanse]] setlaars tydens die Italiaanse besetting van die land.<ref name="Istat 2010">{{cite journal|last=Istat|title=I censimenti nell'Italia unita I censimenti nell'Italia unita Le fonti di stato della popolazione tra il XIX e il XXI secolo Istituto Nazionale Di Statistica Società Italiana Di Demografia Storica, Le fonti di stato della popolazione tra il XIX e il XXI secolo|journal=Annali di Statistica|date=December 2010|volume=2|series=XII|page=263|url=http://www3.istat.it/dati/catalogo/20120911_00/Annali_serie_XII_vol_2_anno_141_I_Censimenti_nell'Italia_unita_bis.pdf|access-date=24 Desember 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20140803195051/http://www3.istat.it/dati/catalogo/20120911_00/Annali_serie_XII_vol_2_anno_141_I_Censimenti_nell%27Italia_unita_bis.pdf|archive-date= 3 Augustus 2014|url-status=dead}}</ref> Nadat Ethiopië onafhanklik geword het, het baie Italianers nog dekades lank in die land gebly nadat hulle deur keiser [[Haile Selassie]] begenadig is, want hy het die geleentheid vir verdere modernisering gesien.<ref name="Italoethiopians">{{Cite web|url=https://ladywriteronline.wordpress.com/2008/04/29/fratelli-detiopia/|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211022551/https://ladywriteronline.wordpress.com/2008/04/29/fratelli-detiopia/|url-status=dead|title=Fratelli d'Etiopia|date=29 April 2008|archive-date=11 Februarie 2017}}</ref> Ná die Ethiopiese Burgeroorlog van 1974 het byna 22&nbsp;000 Italianers in Ethiopië egter die land verlaat.<ref name="Italoethiopians"/> In 2009 was daar sowat 135&nbsp;000 vlugtelinge en asielsoekers in Ethiopië, veral van [[Somalië]] (sowat 64&nbsp;300), [[Eritrea]] (41&nbsp;700) en [[Soedan]] (25&nbsp;900). Hulle het amper almal in vlugtelingkampe gewoon.<ref name="World Refugee Survey 2009">{{cite news|title=World Refugee Survey 2008 |publisher=U.S. Committee for Refugees and Immigrants |date=19 Junie 2008 |url=http://www.refugees.org/resources/refugee-warehousing/archived-world-refugee-surveys/2009-wrs-country-updates/ethiopia.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120502073801/http://www.refugees.org/resources/refugee-warehousing/archived-world-refugee-surveys/2009-wrs-country-updates/ethiopia.html |archive-date=2 Mei 2012 }}</ref> ===Tale=== {{Pie chart | thumb = right | caption='''Tale van Ethiopië (2007)'''<ref name=2007Census /> | label1 = [[Oromo]] | value1 = 33.8 | color1 = Green | label2 = [[Amharies]] | value2 = 29.3 | color2 = Yellow | label3 = [[Somalies]] | value3 = 6.3 | color3 = Red | label4 = [[Tigrinya]] | value4 = 5.9 | color4 = Blue | label5 = Sidamo | value5 = 4.0 | color5 = Purple | label6 = Wolaytta | value6 = 2.2 | color6 = Black | label7 = Gurage | value7 = 2.0 | color7 = Brown | label8 = [[Afar]] | value8 = 1.7 | color8 = Orange | label9 = Hadiyya | value9 = 1.7 | color9 = Teal | label10 = Gamo-Gofa-Dawro | value10 = 1.5 | color10 = Gray | label11 = Ander | value11 = 11.6 | color11 = Lightgrey }} Volgens ''[[Ethnologue]]'' word 90 individuele [[Taal|tale]] in Ethiopië gepraat.<ref name="Ethnologue">{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/country/ET|title=Languages of Ethiopia|publisher=SIL International|archive-url=https://archive.today/20170318194709/https://www.ethnologue.com/country/ET|archive-date=18 Maart 2017|url-status=live|work=Ethnologue|access-date=9 Februarie 2013}}</ref> Die meeste mense praat tale van die [[Koesjitiese tale|Koesjitiese]] en die [[Semitiese tale|Semitiese]] tak van die [[Afro-Asiatiese tale]]. Eersgenoemde sluit in [[Oromo]], wat deur die Oromo-volk gepraat word, en [[Somalies]], wat deur die Somaliërs gepraat word. Laasgenoemde tak sluit in [[Amharies]] (Amahare) en Tigrinya (Tigrayane). Saam word dié vier groepe deur sowat driekwart van die bevolking gepraat. Ander Afro-Asiatiese tale met ’n aansienlike aantal sprekers sluit in die Koesjitiese Sidamo, [[Afar]], Hadiyya en [[Agau-tale|Agau]], en die Semitiese Gurage, Harari, Silt'e en Argobba.<ref name=2007Census /> [[Arabies]], wat ook tot die Afro-Asiatiese taalfamilie behoort, word ook in sommige gebiede gepraat.<ref>{{cite book|last1=Yigezu|first1=Moges|title=Language Ideologies and Challenges of Multilingual Education in Ethiopia|date=2012|publisher=African Books Collective|isbn=978-99944-55-47-8|page=143|url=https://www.google.com/books?id=2Is2nUM-5UQC&pg=PA143}}</ref> Verder word [[Omotiese tale]] deur Omotiese minderheidsgroepe in die suidelike streke gepraat. Daaronder tel die tale Aari, Bench, Dime, Dizin, Gamo-Gofa-Dawro, Maale, Hamer en Wolaytta.<ref name=2007Census /> Tale van die Nilo-Sahariese familie word deur minderheidsgroepe gepraat wat in die suidwestelike dele van die land gekonsentreer is. Dit sluit in Nuer, Anuak, Nyangatom, Majang, Suri, Me'en en Mursi.<ref name=2007Census /> [[Engels]] is die buitelandse taal wat die meeste gepraat word, en is die onderrigmedium in sekondêre skole en alle tersiêre inrigtings. Alle federale wette word ook in Engels in die ''Federal Negarit Gazeta'' gepubliseer.<ref name="FDRE">{{cite web |last1=FDRE |title=Federal Negazit Gazeta Establishment Proclamation |url=https://www.fsc.gov.et/Content/Negarit%20Gazeta/Negarit%20Gazeta/Gazeta-1987/Proc%20No.%203-1995%20Federal%20Negarit%20Gazeta%20Establishment%20.pdf |publisher=Federal Democratic Republic of Ethiopia |archive-url=https://web.archive.org/web/20191104223222/https://www.fsc.gov.et/Content/Negarit%20Gazeta/Negarit%20Gazeta/Gazeta-1987/Proc%20No.%203-1995%20Federal%20Negarit%20Gazeta%20Establishment%20.pdf |access-date=21 Junie 2021|archive-date=4 November 2019 }}</ref> Alle tale geniet gelyke status in die grondwet, maar Oromo is die taal wat deur die meeste moedertaalsprekers gepraat word, terwyl Amharies in totaal die meeste sprekers het.<ref name="Constitution">{{cite web|title=Article 5|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/et/et007en.pdf|access-date=2 Julie 2015|work=Ethiopian Constitution|publisher=WIPO}}</ref> [[Italiaans]] word nog deur sekere dele van die bevolking gepraat, veral die ouer mense, en word in baie skole geleer. Die verskeie streke van Ethiopië en charter-stede mag self hulle werkstale bepaal.<ref name="Llicuv">{{cite book|editor1=Mpoche, Kizitus |editor2=Mbuh, Tennu |title=Language, literature, and identity|year=2006|publisher=Cuvillier|isbn=978-3-86537-839-2|pages=163–64|url=https://books.google.com/books?id=PNEiAQAAMAAJ}}</ref> ===Skrif=== Ethiopië se belangrikste [[skryfstelsel]] is die [[Ge'ez-skrif]]. Dit word as [[abugida]] deur verskeie van die land se tale gebruik en word al sedert die 6de of 5de eeu&nbsp;v.C. as [[abjad]] gebruik om die Semitiese taal [[Ge'ez]] te [[Transkripsie|transkribeer]].<ref>Fattovich, Rodolfo (2003) "Akkälä Guzay" in von Uhlig, Siegbert, red. ''Encyclopaedia Aethiopica: A-C''. Weissbaden: Otto Harrassowitz KG, p.169.</ref> Ge'ez is nou ’n liturgiese taal van die Ethiopies- en die Eritrees-Ortodokse Kerk. In die 1980's is die Ethiopiese letters vir die rekenaar verwerk; dit is vandag deel van [[Unicode]] as "Ethiopic", "Ethiopic Extended", "Ethiopic Supplement" en "Ethiopic Extended-A". ===Godsdiens=== {{Pie chart |thumb = right |caption = '''Godsdiens in Ethiopië (2016)'''<ref>https://www.indexmundi.com/ethiopia/religions.html</ref> |label1 = [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk|Ethiopies-Ortodoks]] |value1 = 43 |color1 = Orchid |label2 = [[Islam]]ities |value2 = 31 |color2 = Green |label3 = [[Protestantisme|Protestants]] |value3 = 23 |color3 = DodgerBlue |label4 = Tradisionele gelowe |value4 = 1 |color54 = GreenYellow |label5 = [[Rooms-Katolieke Kerk|Katoliek]] |value5 = 1 |color5 = DarkBlue |label6 = Ander |value6 = 1 |color6 = Red }} Ethiopië het noue historiese bande met al drie die wêreld se grootste [[Abrahamitiese gelowe]]. In die 4de eeu was die [[Keiserryk Ethiopië]] een van die eerstes in die wêreld wat die [[Christendom]] amptelik as ’n staatsgodsdiens aangeneem het. Vanweë die besluite van die [[Konsilie van Chalcedon]] is die [[Miafisitisme|miafisiete]],<ref name="first seven">{{cite book|last= Davis, Society of Jesus|first= Leo Donald|title= The First Seven Ecumenical Councils (325–787): Their History and Theology (Theology and Life Series 21)|year= 1990|publisher= Michael Glazier/Liturgical Press|location= Collegeville, MN|isbn= 978-0-8146-5616-7|page= [https://archive.org/details/firstsevenec_davi_1990_000_6702418/page/342 342]|url= https://archive.org/details/firstsevenec_davi_1990_000_6702418/page/342}}</ref> wat die oorgrote meerderheid van Christene in [[Egipte]] en Ethiopië ingesluit het, in 451 beskuldig van [[monofisitisme]] en as ketters aangewys onder die algemene naam [[Kopties-Ortodokse Kerk|Koptiese Christendom]] (sien [[Oriëntale Ortodoksie]]). Hoewel dit nie meer as ’n staatsgodsdiens beskou is nie, het die [[Ethiopies-Ortodokse Tewahedo-kerk]] die grootste Christelike denominasie gebly. Daar is ook ’n aansienlike groep wat [[Islam]] aanhang – sowat ’n derde van die bevolking. Ethiopië het die bestemming van die "Eerste [[Hidjra]]", ’n groot migrasie in die Islamitiese geskiedenis. ’n Dorp in die Tigray-streek, Negash, is die oudste Moslemse nedersetting in Afrika. [[Beeld:Lalibela, san giorgio, esterno 24.jpg|thumb|220px|links|Die ondergrondse rotskerk van sint Joris in [[Lalibela]] is ’n [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]].]] Volgens die nasionale sensus van 2007 maak Christene tot 62,8% van die land se bevolking uit (43,5% Ethiopies-Ortodoks en 19,3% ander denominasies), Moslems 33,9%, aanhangers van tradisionele gelowe 2,6% en ander godsdienste 0,6%.<ref name="2007Census" /> Dit stem ooreen met die CIA World Factbook, waarin staan die Christendom is die grootste godsdiens in Ethiopië.<ref name="CIA" /> [[Soenni]]ete maak die grootste deel van die Moslems uit, met niedenominasionele Moslems as die tweede grootste groep en [[Sjia|Sjiiete]] en [[Ahmadiyya]]s as minderheidsgroepe. Daar is ook baie [[Soefisme|Soefiste]].<ref>Pew Forum on Religious & Public life. 9{{nbsp}}August 2012. Besoek op 29 Oktober 2013</ref> Die groot Moslembevolking in die noordelike Afar-streek het gelei tot ’n Moslemse seperatistegroep bekend as die "Islamitiese Staat van Afaria" – hulle wil ’n grondwet hê wat aan die [[sjaria]] voldoen.<ref>{{cite journal|title=Islam and nationalism: Two trends of the separatist movement in Ethiopia |journal=Northeast African Studies|first=Alexander|last=Krylov|volume=12|issue=2/3|pages=171–76|year= 1990|jstor=43660322}}</ref> Sommige kritici meen die Haile Selassie-regering het die sensus gekook om Ethiopië as ’n Christenland aan die wêreld voor te hou. Hulle sê Islam het in 1991 altesaam 50% van die totale bevolking uitgemaak, gebaseer op die 1984-sensus deur die [[Derg]]-regering.<ref>{{cite book |last1=Levtzion |first1=Nehemia|title=The History of Islam in Africa |date=31 Maart 2000|publisher=Ohio University Press |pages=240–241 |isbn=9780821444610|url=https://books.google.com/books?id=J1Ipt5A9mLMC&q=Haile+selassie%27s+regime+which+had+presented+Ethiopia+abroad+as+a+christian+country,+had+carefully+kepy+two+secrets&pg=PA240}}</ref> Verskeie Moslem-waarnemers en {{nowrap|-bloggers}} beweer Moslems is in die meerderheid en stem nie met bogenoemde sensussyfers saam nie, hoewel hulle nie feite verskaf om hulle bewerings te staaf nie.<ref>{{cite book |last1=Prunier |first1=Gérard |title=Understanding Contemporary Ethiopia: Monarchy, Revolution and the Legacy of Meles Zenawi |date=15 September 2015 |publisher=Oxford University Press |isbn=9781849046183 |url=https://books.google.com/books?id=wnxeCwAAQBAJ&q=muslims+could+make+up+majority+ethiopia&pg=PT100}}</ref> Die [[Koninkryk Aksoem]] was een van die eerste state wat die Christelike geloof aangeneem het, in die 4de eeu.<ref name="isbn0-313-32273-2"/><ref name="Ofcansky">{{cite book|last=Thomas P. Ofcansky|first=LaVerle Berry|title=Ethiopia: A Country Study|year=2004|publisher=Kessinger Publishing|isbn=978-1-4191-1857-9|pages=130–41|url=https://books.google.com/books?id=R3M0V0VfgiMC}}</ref> Volgens die [[Nuwe Testament]] het die Christendom Ethiopië nog vroeër bereik, toe ’n amptenaar wat die koningin se geldsake beheer het, deur Filippus die evangelis gedoop is ([[Handelinge]] 8:26-39). Tot in die 1980's het daar ook ’n aansienlike bevolking [[Beta Israel]] (Ethiopiese Jode) in die land gewoon.<ref name="Ofcansky"/><ref>Weil, Shalva (2008) "Zionism among Ethiopian Jews" in ''Jewish Communities in the 19th and 20th Centuries''. Salamon, Hagar (ed.). Ethiopia, Jerusalem: Ben-Zvi Institute, pp. 187–200. (Hebrew).</ref> ===Verstedeliking=== [[Beeld:Addis Abeba07 (Sam Effron).jpg|thumb|260px|’n Straattoneel in Addis Abeba.]] Die bevolkingsgroei, migrasie en verstedeliking plaas alles spanning op beide die [[regering]] en die [[ekostelsel]] se vermoë om basiese dienste aan mense te verskaf.<ref>Racin, L. (4 Maart 2008) [http://www.wilsoncenter.org/event/future-shock-how-environmental-change-and-human-impact-are-changing-the-global-map "Future Shock: How Environmental Change and Human Impact Are Changing the Global Map"]. Woodrow Wilson International Center for Scholars.</ref> Verstedeling neem geleidelik toe, met twee tydperke van vinnige groei. Die eerste was in 1936-1941, tydens die Italiaanse besetting onder [[Mussolini]] se fascistiese regering, en die tweede in 1967-1975, toe die bevolking in stedelike gebiede verdriedubbel het.<ref name="countrystudies1991">Ofcansky, T and Berry, L. "Ethiopia: A Country Study". Edited by Washington: GPO for the Library of Congress, 1991. [http://countrystudies.us/ethiopia Countrystudies.us]</ref> Ná Italië se besetting van Ethiopië in 1936 het dit ’n infrastruktuur gebou om groot stede met mekaar te verbind, asook ’n dam om krag en water te verskaf.<ref name="Accessed 15 May 2008" /> Dit, tesame met die invloei van Italianers en werkers, was die grootste rede vir die vinnige verstedeliking in dié tydperk. Die tweede groeitydperk van 1967 af was toe plattelanders na die stede gestroom het ter wille van beter werk en lewenstoestande.<ref name="countrystudies1991"/> Dié patroon is verlangsaam deur die regering se grondhervormingsprogram, wat mense aangespoor het om in plattelandse gebiede te bly. Meer kos was vir meer mense in die stede nodig en die grondhervormingswet was bedoel om landbou te verbeter en kosproduksie te verhoog. Die program het gelei tot die stigting van boereverenigings: groot dorpe wat op landbou gebaseer was. Hoewel die kosproduksie verhoog is, word oor die rede gedebatteer: Dit kon danksy weerstoestande gewees het eerder as die hervormings.<ref name="Anderson, Frank 1991. Pages 159-175">{{Cite journal | doi = 10.1016/0169-5150(91)90022-D| title = Development of agriculture in Ethiopia since the 1975 land reform| journal = Agricultural Economics| volume = 6| issue = 2| pages = 159–75| year = 1991| last1 = Belete | first1 = A. | url = http://ageconsearch.umn.edu/record/172821/files/agec1991-1992v006i002a004.pdf}}</ref> Stedelike bevolkings het van 1975 tot 2000 steeds met 8,1% gegroei.<ref name="Accessed 5-10-08">[http://worldbank.org Worldbank.org]. Besoek op 5 Oktober 2008</ref> {{Grootste stede | naam = Grootste 10 stede en dorpe van Ethiopië | land = Ethiopië | stat_verw = CSA, 2016<noinclude><ref>{{cite web|title=Population Projection of Ethiopia for All Regions At Wereda Level from 2014 – 2017|url=http://www.csa.gov.et/images/general/news/pop_pro_wer_2014-2017|publisher=Government of Ethiopia|access-date=20 April 2016|archive-date=17 Oktober 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151017033609/http://www.csa.gov.et/images/general/news/pop_pro_wer_2014-2017|url-status=dead}}</ref></noinclude> | klas = nav | afd_naam = Streek | stad_1 = Addis Abeba | afd_1 = Addis Abeba | pop_1 = 3 352 000 | afb_1 = Addis Ababa (16314616596).jpg | stad_2 = Adama | afd_2 = Oromia | pop_2 = 342,940 | afb_2 = AdamaHotels.jpg | stad_3 = Gondar | afd_3 = Amhara | pop_3 = 341,991 | afb_3 = Gonder_from_the_Goha_hotel.jpg | stad_4 = Mek'ele | afd_4 = Tigray | pop_4 = 340 858 | afb_4 = Mosque, Mekele, Ethiopia 2013 - panoramio.jpg | stad_5 = Hawassa | afd_5 = Suidelike Nasies | pop_5 = 318 618 | afb_5 = | stad_6 = Bahir Dar | afd_6 = Amhara | pop_6 = 297 794 | afb_6 = | stad_7 = Dire Dawa | afd_7 = Dire Dawa | pop_7 = 285 000 | afb_7 = | stad_8 = Dessie | afd_8 = Amhara | pop_8 = 198 428 | afb_8 = | stad_9 = Jimma | afd_9 = Oromia | pop_9 = 186 148 | afb_9 = | stad_10 = Jijiga | afd_10 = Somali | pop_10 = 164 321 | afb_10 = }} ====Plattelandse en stedelike lewe==== Migrasie na stedelike gebiede word gewoonlik gemotiveer deur die geleentheid op ’n beter lewe. In Ethiopië se boereverenigings is oorlewing ’n daaglikse stryd. Sowat 16% van die bevolking oorleef op minder as ’n dollar per dag (2008). Net 65% van plattelandse huishoudings kry die [[Wêreldgesondheidsorganisasie]] (WGO) se minimum standaard van 9&nbsp;200&nbsp;kJ kos per dag in; 42% van kinders onder vyf jaar oud is ondergewig.<ref name="Crawley">Crawley, Mike. [http://www.idrc.ca/EN/Resources/Publications/Pages/ArticleDetails.aspx?PublicationID=587 "Breaking the Cycle of Poverty in Ethiopia"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120625131910/http://www.idrc.ca/EN/Resources/Publications/Pages/ArticleDetails.aspx?PublicationID=587 |date=25 Junie 2012 }}. April 2003. International Development Research Centre. Besoek op 24 Mei 2008</ref> [[Beeld:On The Road To Simien Mountains National Park, Ethiopia (2446794591).jpg|thumb|links|240px|’n Plattelandse gebied in die Simienberge- Nasionale Park.]] Sowat 75% van arm gesinne deel hulle slaapplek met diere en 40% van kinders slaap op die vloer, waar die temperatuur in die koue seisoen snags tot gemiddeld 5&nbsp;[[Celsius|°C]] daal.<ref name="Crawley"/> Die gemiddelde gesin bestaan uit ses tot sewe lede wat in ’n modderhut van 30&nbsp;[[Meter|m]]² met ’n strooidak woon, met minder as 2&nbsp;[[Hektaar|ha]] grond om te bewerk.<ref name="Crawley"/> ’n Siklus van armoede staar boere in die gesig. Omdat hulle landerye so klein is, kan die boere dit nie braak laat lê nie, wat die vrugbaarheid van die grond laat afneem.<ref name="Crawley"/> Dit verminder die gehalte van veevoer, wat weer lae melkproduksie tot gevolg het.<ref name="Crawley"/> Omdat die diere se mis as brandstof gebruik word en nie as voedingstof in die grond teruggeploeg word nie, neem die gehalte van die gewasse af.<ref name="Crawley"/> Die lae produktiwiteit lei tot ’n onvoldoende inkomste, honger, ondervoeding en siektes. Dié ongesonde boere kry swaar om die landerye te bewerk, en dit lei tot nog laer produktiwiteit.<ref name="Crawley"/> [[Beeld:Any Day, Adigrat (12582724894).jpg|thumb|260px|’n Straattoneel in Adigrat.]] Hoewel toestande baie beter in stede is, ly alle Ethiopiërs onder armoede en swak sanitasie. Armoede het egter van 2000 tot 2011 met 44% tot 29,6% afgeneem, volgens die [[Wêreldbank]].<ref>{{Cite web|url=http://www.worldbank.org/en/news/press-release/2015/01/20/poverty-ethiopia-down-33-percent|title=Poverty in Ethiopia Down 33 Percent Since 2000|access-date=24 Junie 2016}}</ref> In die hoofstad, Addis Abeba, het 55% van die inwoners vroeër in krotbuurte gewoon.<ref name="Accessed 15 May 2008"/> ’n Opbloei in bouwerk in beide die privaat en openbare sektor het egter gelei tot drastiese verbeterings in die lewenstandaarde in groot stede, veral Addis Abeba. Die regering het ook kondominiumkomplekse dwarsdeur die stad gebou, wat byna 600&nbsp;000 individue bevoordeel het.<ref>{{Cite web|url=http://www.mwud.gov.et/c/document_library/get_file?uuid=a27abebf-66ba-473c-a618-89d3c1a180ed&groupId=10136|title=Condominium housing in Ethiopia|archive-url=https://web.archive.org/web/20170104064529/http://www.mwud.gov.et/c/document_library/get_file?uuid=a27abebf-66ba-473c-a618-89d3c1a180ed&groupId=10136|archive-date=4 Januarie 2017|url-status=dead}}</ref> Sanitasie is die dringendste behoefte in die stad. ’n Gebrek aan toegang tot behoorlike geriewe lei tot die verspreiding van siektes deur middel van besoedelde water.<ref name="Accessed 15 May 2008"/> Opvoeding is ook veel beter in die stede. Sowat 69% van stedelike kinders woon ’n laerskool by, en van hulle gaan 35% na ’n hoërskool.<ref name="Accessed 15 May 2008"/> Addis Abeba het ook ’n universiteit. Sowat 82% van die bevolking is geletterd.<ref name="Accessed 15 May 2008"/> Baie nieregeringsorganisasie werk aan die probleme in verband met opvoeding, maar hulle is min en werk afsonderlik.<ref name="Accessed 5-10-08"/> Daar is tans ’n poging om die werk te konsolideer.<ref name="Accessed 5-10-08"/> ===Gesondheid=== Volgens die WGO se wêreldgesondheidsverslag van 2006 was daar in 2003 altesaam 1&nbsp;936 dokters in Ethiopië,<ref>{{cite web |title=Global distribution of health workers in WHO Member States |work=The World Health Report 2006 |publisher=World Health Organization|url=https://www.who.int/whr/2006/annex/06_annex4_en.pdf |access-date=2 Februarie 2008}}</ref> wat sowat 2,6 per 100&nbsp;000 van die bevolking is. Baie beroepslui verlaat die land vir beter geleenthede in die [[Weste]]. [[Beeld:Addis Ababa Fistula Hospital - from Flickr 159817756.jpg|thumb|240px|links|’n Hospitaal in Addis Abeba.]] Ethiopië se grootste gesondheidsprobleme is [[aansteeklike siekte]]s, wat deur swak sanitasie vererger word, en ondervoeding. Meer as 44&nbsp;miljoen mense (amper die helfte van die bevolking) het nie toegang tot skoon water nie.<ref>{{Cite web|title = WaterAid UK – Where we work – Ethiopia|url = http://www.wateraid.org/uk/where-we-work/page/ethiopia|website = www.wateraid.org|access-date = 16 Mei 2015}}</ref> Toestande in die stede is beter. Sterftes onder babas is hier laer danksy beter geriewe en medisyne,<ref name="Accessed 15 May 2008"/> hoewel sowat 41 babas per 1&nbsp;000 geboortes in die land sterf.<ref>{{Cite web|url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN|title=Mortality rate, infant (per 1,000 live births) {{!}} Data|website=data.worldbank.org|access-date=1 July 2016}}</ref> Die lewensverwagting is ook hoër as op die platteland, hoewel daar landwyd ’n toename was. Die gemiddelde lewensverwagting in 2016 was sowat 62,2 jaar, volgens ’n verslag van die [[VN]].<ref>{{Cite web|url=http://www.et.undp.org/content/ethiopia/en/home/library/mdg/EthiopiaMDG2014.html|title=Ethiopia MDG Report (2014)|website=UNDP in Ethiopia|access-date=1 Julie 2016}}</ref> Daar is 119 hospitale in die land (12 in Addis Abeba) asook 412 gesondheidsentrums.<ref name=":0">{{cite web |url=http://www.etharc.org/publications/june2005whoestimate_eth.pdf |title=Ethiopia |access-date=2 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080624223842/http://www.etharc.org/publications/june2005whoestimate_eth.pdf |archive-date=24 Junie 2008}}</ref> [[MIV]]/[[vigs]] in Ethiopië was 1,1% in 2014, ’n groot afname teenoor vyf jaar gelede. Veral vroue word geraak weens ’n gebrek aan inligting, bemagtiging en sosiale welsyn. Die regering en baie internasionale organisasies soos die WGO en die VN voer veldtogte en werk aan die verbetering van Ethiopië se gesondheidsprobleme en {{nowrap|-opvoeding}}.<ref>(Dugassa, 2005).</ref> ’n Algemene praktyk in Ethiopië, ongeag godsdiens of ekonomiese status, is [[vroulike genitale verminking]] (VGV), ’n prosedure waardeur ’n deel van of al die buitenste geslagsdele van ’n vrou verwyder word, of enige ander verminking van die geslagsdele om 'n niemediese rede.<ref>[https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs241/en/ Female genital mutilation]. ''who.int''.</ref> Die praktyk is sedert 2004 onwettig in die land.<ref>See the 2004 Penal Code: Article 565 – Female Circumcision; Article 566 – Infibulation of the Female Genitalia [http://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/70993/75092/F1429731028/ETH70993.pdf]</ref> Dit word voor die huwelik uitgevoer. VGV kom by 74% van vroue tussen 15 en 49 jaar voor, volgens ’n Ethiopiese gesondheidsverslag.<ref>Ethiopian Demographic and Health Survey (Central Statistics Agency, 2005), p. 1.</ref> Dit is feitlik algemeen in die streke Dire Dawa, Somali en Afar. In die streke Oromo en Harari ondergaan meer as 80% van meisies die prosedure, in Tigray 29% en in Gambela 27%.<ref>[http://www.gtz.de/de/dokumente/en-fgm-countries-ethiopia.pdf Female Genital Mutilation in Ethiopia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120904083613/http://www.gtz.de/de/dokumente/en-fgm-countries-ethiopia.pdf |date=4 September 2012 }}, Africa Department, gtz.de, 2007.</ref> [[Besnydenis]] is ook algemeen onder mans; sowat 76% van Ethiopiese mans is besny.<ref name="Ahuja">{{cite web|url=http://www.cid.harvard.edu/neudc07/docs/neudc07_s1_p02_ahuja.pdf |title=Male Circumcision and AIDS: The Macroeconomic Impact of a Health Crisis by Eric Werker, Amrita Ahuja, and Brian Wendell :: NEUDC 2007 Papers :: Northeast Universities Development Consortium Conference|publisher= Center for International Development at Harvard University |access-date=30 Desember 2010}}</ref> Volgens die nasionale geestesgesondheidstrategie van 2012 is die regering se beleid om [[geestesgesondheid]] by primêre gesondheidsorg te integreer.<ref>{{Cite web|url=https://www.mhinnovation.net/resources/national-mental-health-strategy-ethiopia|title=National Mental Health Strategy of Ethiopia|date=14 August 2014|website=Mental Health Innovation Network}}</ref> Die sukses van die strategie is egter beperk; [[depressie]] het byvoorbeeld tussen 2007 en 2017 met 34,2% toegeneem.<ref>{{Cite web|url=http://www.healthdata.org/ethiopia|title=Ethiopia|date=9 September 2015|website=Institute for Health Metrics and Evaluation}}</ref> ==Ekonomie== {|class="wikitable" style="float: right; margin-left: 10px" ! style="text-align:center; background:#cfb;" colspan="2" |Deel van wêreld-[[BBP]] ([[Koopkragpariteit|KKP]])<ref>{{cite web |title=World Economic Outlook Database (customised report) |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2018/October/weo-report?c=644,&s=NGDP_RPCH,&sy=1980&ey=2023&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |website=International Monetary Fund |publisher=IMF |access-date=17 April 2021}}</ref> |- ! style="background:#cfb;"|Jaar ! style="background:#cfb;"|Deel |- |style="text-align:left;"|1980 || style="text-align:right;" |0,08% |- |style="text-align:left;"|1990 || style="text-align:right;" |0,07% |- |2000 | style="text-align:right;"|0,07% |- |2010 | style="text-align:right;"|0,10% |- | style="text-align:left;" |2017 || style="text-align:right;" |0,16% |} Volgens die [[Internasionale Monetêre Fonds]] (IMF) was Ethiopië een van die vinnigs groeiende ekonomieë in die wêreld, met ’n groeikoers van meer as 10% van 2004 tot einde 2009.<ref name="Outlook 2012">{{cite web|title=World Economic Outlook|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/pdf/text.pdf|publisher=IMF|access-date=13 Januarie 2013}}</ref> Dit was van 2007 tot 2008 die vinnigs groeiende Afrika-ekonomie wat nie van [[olie]] afhanklik was nie.<ref>{{cite web|title=Ethiopia: IMF Positive on Country's Growth Outlook|url=http://allafrica.com/stories/200706181790.html|publisher=allAfrica|access-date=13 Januarie 2013}}</ref> In 2015 het die [[Wêreldbank]] gesê Ethiopië het ’n vinnige ekonomiese groei ondervind met ’n groei in [[BBP]] van gemiddeld 10,9% tussen 2004 en 2014.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldbank.org/en/country/ethiopia/publication/ethiopia-great-run-growth-acceleration-how-to-pace-it|title=With Continued Rapid Growth, Ethiopia is Poised to Become a Middle Income Country by 2025|access-date=24 Junie 2016}}</ref> In 2008 en 2011 is die land se groei belemmer deur hoë [[inflasie]] en ’n moeilike betalingsbalanssituasie. Inflasie het in Augustus 2011 tot 40% opgeskiet weens ’n losse monetêre beleid, ’n groot verhoging in staatsdienssalarisse vroeg in 2011 en hoë kospryse.<ref name="Ethiopia Overview">{{cite web|url=http://www.worldbank.org/en/country/ethiopia/overview|title=Economic Overview|date=23 September 2015|publisher=[[Wêreldbank]]|access-date=1 Februarie 2016}}</ref> Ondanks ’n vinnige groeikoers in onlangse jare is Ethiopië se BBP per kapita een van die laagstes in die wêreld en ’n paar ernstige probleme staar die ekonomie in die gesig. Die land belê egter in openbare infrastruktuur en nywerheidsparke om ’n belangrike sentrum vir vervaardiging in Afrika te word.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/ethiopia-industrialoutput-idUSL8N1343EO20151109|title=Ethiopia to launch four more industry parks within two years|date=9 November 2015|newspaper=Reuters|access-date=24 June 2016}}</ref> ===Energie en hidroëlektrisiteit=== [[Beeld:Renaissance Dam site.jpg|thumb|200px|Die uitleg van die Groot Renaissancedam.]] Ethiopië het 14 groot [[rivier]]e wat van die hoogland af vloei, insluitende die [[Nyl]]. Dit het die grootste waterreserwes in Afrika. Groot hidroëlektriese aanlegte maak sowat 88,2% van die totale kragopwekking uit. Die res word vervaardig uit [[fossielbrandstof|fossielbrandstowwe]] (8,3%) en herwinbare bronne (3,6%). In 2016 het 42% van die land elektrisiteit gehad: 85% van die stedelike gebiede en 26% van die platteland. Ethiopië verskaf sowat 81% van die watervolume van die Nyl deur die rivierkomme van die [[Blou-Nyl]], Sobat en Atbara. In 1959 het Ethiopië en [[Soedan]] ’n verdrag onderteken waarkragtens albei lande eksklusiewe maritieme regte op die Nyl het. [[Egipte]] het sedertdien feitlik alle projekte in Ethiopië ontmoedig wat gebruik sou maak van die plaaslike sytakke van die Nyl. Dit het die gevolg dat eksterne finansiering van hidroëlektriese en [[besproeiing]]sprojekte in Wes-Ethiopië ontmoedig en watergebaseerde ekonomiese-ontwikkelingsprojekte belemmer word. Ethiopië bou egter ’n groot hidroëlektrisiteitsdam van 6&nbsp;450&nbsp;MW in die Blou-Nyl. Die [[Groot Ethiopiese Renaissancedam]] sal by voltooiing die grootste hidroëlektriese kragstasie in Afrika wees.<ref>{{Cite web|url=http://www.cnn.com/2012/05/31/business/ethiopia-grand-renaissance-dam/index.html|title=Ethiopia powers on with controversial dam project |author1= Victoria Eastwood |author2=Nima Elbagir|access-date=24 Junie 2016}}</ref> ===Landbou en uitvoer=== [[Beeld:Tef in Ethiopia 01.jpg|thumb|200px|links|’n Tefland naby Mojo in Sentraal-Ethiopië.]] [[Beeld:Blessed Coffee brand bags.jpg|thumb|200px|links|Ethiopiese koffie in die [[VSA]].]] [[Landbou]] verteenwoordig sowat 85% van die arbeidsmag. Die dienssektor verteenwoordig egter die grootste deel van die [[BBP]].<ref name=CIA/> Baie ander ekonomiese bedrywighede is van die landbou afhanklik, insluitende die bemarking, prosessering en uitvoer van landbouprodukte. Kleinboere en ondernemings is verantwoordelik vir verreweg die grootste deel van die vervaardiging. Die belangrikste gewasse sluit in [[koffie]], [[Peulgewas|peulvrugte]], oliesade, [[graan]], [[aartappel]]s, [[suiker]]riet en [[groente]]. Ethiopië is ook Afrika se tweede grootste vervaardiger van [[mielie]]s.<ref>{{cite news| title = Get the gangsters out of the food chain | newspaper = The Economist | date = 7 June 2007 | url = http://www.economist.com/node/9304411?story_id=9304411 | access-date = 2 February 2008}}</ref> [[Tef]] is ’n gras wat inheems is aan die [[Horing van Afrika]], veral Ethiopië. Uitvoerprodukte is feitlik geheel en al op landbou aangewese (met die uitsondering van [[goud]]), en koffie is die grootste verdiener van buitelandse valuta. Uitvoer in die boekjaar 2009/'10 was $1,4&nbsp;miljard.<ref>''The Economist'' 22 Mei 2010, bl. 49</ref> Ander uitvoerprodukte is [[Boesmanstee|khat]], [[Leer (stof)|leerprodukte]] en oliesade. Danksy ontwikkelings in die blomkwekerysektor beplan Ethiopië ook om een van die grootste [[blom]]- en [[plant]]uitvoerders in die wêreld te word.<ref>{{cite news|title=Ethiopia's flower trade in full bloom |url=http://www.mg.co.za/articlePage.aspx?articleid=264689&area=/breaking_news/breaking_news__business/ |quote=|work=Mail & Guardian |date=19 Februarie 2006 |access-date=21 Junie 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070418195017/http://www.mg.co.za/articlePage.aspx?articleid=264689&area=%2Fbreaking_news%2Fbreaking_news__business%2F |archive-date=18 April 2007 }}</ref> Die privaat sektor groei stadigaan en leerprodukte soos handsakke raak ’n gewilde uitvoerproduk, met Taytu wat die land se eerste luukse-ontwerphandelsmerk geword het.<ref>{{cite news |first=Victoria |last=Averill |title=Ethiopia's designs on leather trade |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/6703551.stm |quote= |publisher=BBC |date=31 Mei 2007 |access-date=21 Junie 2007}}</ref> Ander goedere wat op klein skaal uitgevoer word, is graan, [[katoen]], suikerriet, aartappels en velle. Met die bou van verskeie nuwe damme en die toename in hidroëlektriese elektrisiteitsaanlegte landwyd beplan Ethiopië om ook elektrisiteit na sy bure uit te voer.<ref>{{cite web |url=http://english.people.com.cn/200604/12/eng20060412_257767.html |title=Largest hydro electric power plant goes smoothly |publisher=English.people.com.cn |date=12 April 2006 |access-date=2 Junie 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.addistribune.com/Archives/2004/02/27-02-04/New.htm |title=Hydroelectric Power Plant built |publisher=Addistribune.com |access-date=16 Maart 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100103085843/http://www.addistribune.com/Archives/2004/02/27-02-04/New.htm |archive-date= 3 Januarie 2010 }}</ref> Baie mense beskou Ethiopië se groot waterbronne en {{nowrap|-potensiaal}} as sy "wit olie" en sy koffiebronne as sy "swart goud".<ref>{{cite web|url=http://www.ethiopianreporter.com/modules.php?name=News&file=article&sid=7303 |title=The "white oil" of Ethiopia |access-date=2 Februarie 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928055936/http://www.ethiopianreporter.com/modules.php?name=News&file=article&sid=7303 |archive-date=28 September 2007 }}. ethiopianreporter.com</ref><ref>{{cite web|author=Independent Online |url=http://www.int.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=87&art_id=qw1145360700509B231 |date=18 April 2006 |title=Ethiopia hopes to power neighbors with dams |publisher=Int.iol.co.za |access-date=16 Maart 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060612203747/http://www.int.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=87&art_id=qw1145360700509B231 |archive-date=12 Junie 2006 }}</ref> Die land het ook groot mineralebronne en oliepotensiaal in sommige van die yler bewoonde gebiede. Politieke onstabiliteit daar belemmer egter ontwikkeling. ===Vervoer=== [[Beeld:Addis Ababa Light Rail vehicle, March 2015.jpg|thumb|200px|’n Ligte passasierstrein in Addis Abeba.]] [[Beeld:Ethiopian_Airlines_Boeing_787-8_ET-AOS_FRA_2012-10-28.png|thumb|200px|’n [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787-8]] van [[Ethiopian Airlines]].]] Ethiopië het geëlektrifiseerde spoorlyne van 926&nbsp;km – 656&nbsp;km tussen Addis Abeba en [[Djiboeti (stad)|Djiboeti]] se hawe<ref>{{Cite web|title = Ethiopia–Djibouti electric railway line opens|url = http://www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/ethiopia-djibouti-railway-inaugurated.html|website = railwaygazette.com|date = 5 Oktober 2016|access-date = 5 Oktober 2016|archive-date = 7 Oktober 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20161007214940/http://www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/ethiopia-djibouti-railway-inaugurated.html|url-status = dead}}</ref> en 270&nbsp;km tussen Addis Abeba en die tweelingstede Dessie/Kombolcha.<ref name="AKH">{{cite web|url=http://akhrailway.com/index.php/about-project/project-summary|title=Project Summary|date=Januarie 2017|publisher=AKH Project owners|access-date=13 Augustus 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170802170326/http://akhrailway.com/index.php/about-project/project-summary|archive-date=2 Augustus 2017|url-status=dead}}</ref> Teen 2017 was albei spoorlyne nog in aanbou of onder toetsing, maar die verwagting was dat wanneer hulle ten volle operatief is, albei passasiers met ’n spoed van 120&nbsp;km/h en vrag met ’n spoed van sowat 80&nbsp;km/h sou vervoer. Nog twee spoorlyne is in aanbou, maar dit is onseker wanneer hulle in gebruik geneem sal word.<ref>{{Cite web|title = Ceremony in Ethiopia|url = http://www.ym.com.tr/icerik/40/398/ceremony-in-ethiopia.aspx|publisher = Yapı Merkezi|date = 25 Februarie 2015|access-date = 7 Oktober 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20161007195428/http://www.ym.com.tr/icerik/40/398/ceremony-in-ethiopia.aspx|archive-date = 7 Oktober 2016|url-status=dead|df = dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web|title = Foundation stone laid for northern Ethiopia line|url = http://www.railwaygazette.com/news/news/africa/single-view/view/foundation-stone-laid-for-northern-ethiopia-line.html|website = railwaygazette.com|date = 25 Februarie 2015|access-date = 5 Oktober 2016|archive-date = 7 Oktober 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20161007191750/http://www.railwaygazette.com/news/news/africa/single-view/view/foundation-stone-laid-for-northern-ethiopia-line.html|url-status = dead}}</ref> Al die lyne is deel van ’n beplande netwerk van altesaam 5&nbsp;000&nbsp;km. As die eerste deel van ’n tienjaarplan het Ethiopië tussen 1997 en 2002 die land se infrastruktuur van paaie verbeter. In 2015 was daar paaie van altesaam 100&nbsp;000&nbsp;km.<ref>{{Cite web|title=Ethiopia's Road Sector Dev't Becoming Proportionate to Rapid Economic Growth: WB |url=http://www.ena.gov.et/en/index.php/economy/item/386-ethiopia-s-road-sector-dev-t-becoming-proportionate-to-rapid-economic-growth-wb |website=www.ena.gov.et |access-date=23 Desember 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151224055826/http://www.ena.gov.et/en/index.php/economy/item/386-ethiopia-s-road-sector-dev-t-becoming-proportionate-to-rapid-economic-growth-wb |archive-date=24 Desember 2015 }}</ref> Die land het in 2012 altesaam 58 lughawens gehad<ref name="CIA" /> en in 2016 altesaam 61.<ref>{{Cite web|url=http://airport-authority.com/browse-ET|title=List of all airports in Ethiopia|website=airport-authority.com|access-date=25 Maart 2016}}</ref> Twee van hulle, een in Addis Abeba en een in Dire Dawa, onderneem internasionale vlugte. [[Ethiopian Airlines]] is die land se vlagskiplugdiens en word ten volle deur die Ethiopiese regering besit.<ref name="Eaeacp">{{cite web |url=http://www.ethiopianairlines.com/en/corporate/default.aspx |title=Ethiopian Airlines: Company Profile |publisher=Ethiopian Airlines |archive-url=https://web.archive.org/web/20121005083446/http://www.ethiopianairlines.com/en/corporate/default.aspx |archive-date=5 Oktober 2012 |access-date=13 Oktober 2012 |url-status=dead }}</ref> Die lugdiens vlieg na 102 internasionale passasiers-, 20 binnelandse passasiers- en 44 vragbestemmings.<ref>{{cite web |title=Ethiopian-short-Factsheet |url=https://www.ethiopianairlines.com/Cms_Data/Contents/EthiopianAirlines/Media/Corporate/Company/EthiopianFactsheet/Ethiopian-short-FactSheet-December- |date=Desember 2017 }}{{Dooie skakel|date=Oktober 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="Bpea">{{cite news |title=Profile: Ethiopian Airlines |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8478290.stm |work=BBC News |date=25 Januarie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120406080056/http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8478290.stm |archive-date=6 April 2012 |access-date=26 April 2012 |url-status=dead }}</ref> ==Kultuur== ===Name=== [[Beeld:HagerFikirTheatre.jpg|thumb|200px|links|Die Hager Fikir-teater in Addis Abeba. Dit is in 1935 geopen.]] Ethiopiërs gebruik ’n ander naamstelsel as die [[Weste]]. Kinders gebruik die voornaam van hulle pa en oupa aan vaderskant ná mekaar agter hulle eie voornaam. Vir doeleindes van versoenbaarheid, soos in paspoorte, word die oupa se voornaam as die gesin se [[van]] gebruik, terwyl die persoon en sy pa se voorname hulle eie voorname vorm. Almal word by hulle voorname genoem. In amptelike situasies word die voorvoegsels ''Ato'' (አቶ) vir mans gebruik, ''Weyzero'' (ወይዘሮ) vir getroude vroue en ''Weyzerīt'' (ወይዘሪት) vir ongetroude vroue. ===Kalender=== [[Beeld:Celebrate The Return of Axum Obelisk (Detail) (3172365788).jpg|thumb|200px|links|’n Model wat die Obelisk van Aksoem se terugkeer na Ethiopië uit Italië gedenk. Dit toon die datum toe die obelisk die land verlaat en weer binnegekom het volgens die [[Ethiopiese kalender]].]] Ethiopië het verskeie plaaslike kalenders. Die bekendste een is die [[Ethiopiese kalender]], ook bekend as die Ge'ez-kalender. Dit is geskryf in die antieke [[Ge'ez-skrif]], een van die oudste alfabette ter wêreld wat nog gebruik word.<ref name="Wilfpag">{{cite book|last=Page|first=Willie F.|url=https://books.google.com/books?id=gK1aAAAAYAAJ|title=Encyclopedia of African history and culture: African kingdoms (500 to 1500), Volume 2|publisher=Facts on File|year=2001|isbn=978-0-8160-4472-6|page=230}}</ref> Dit is geskoei op die Alexandriese of Koptiese kalender, wat weer op die [[Egiptiese kalender]] geskoei is. Nes die Koptiese kalender het die Ethiopiese kalender 12 maande van presies 30 dae elk plus vyf of ses ekstra dae, wat ’n 13de maand vorm. Nes met die [[Juliaanse kalender]] word die sesde ekstra dag, wat eintlik ’n [[Skrikkeljaar|skrikkeldag]] is, elke vier jaar op 29 Augustus van die Juliaanse kalender bygevoeg, ses maande voor die Juliaanse skrikkeldag. Die kalender is sowat sewe jaar en drie maande agter die [[Gregoriaanse kalender]] vanweë ’n alternatiewe berekening om die dag van [[Jesus]] se [[Hemelvaart]] te bepaal. ’n Ander kalender is omstreeks 300&nbsp;v.C. deur die [[Oromo]] geskep. Dit is ’n maansterkalender. Dit is geskoei op sterrekundige waarnemings van die maan in konjunksie met sewe spesifieke [[ster]]re of [[sterrebeeld]]e. Oromo-maande (sterre/maanfases) is ''Bittottessa'' (Iangulum), ''Camsa'' ([[Plejades (sterreswerm)|Plejades]]), ''Bufa'' ([[Aldebaran]]), ''Waxabajjii'' ([[Bellatrix]]), ''Obora Gudda'' ([[Saiph]]), ''Obora Dikka'' ([[Sirius]]), ''Birra'' ([[volmaan]]), ''Cikawa'' (bolmaan), ''Sadasaa'' (kwartmaan), ''Abrasa'' (groot sekelmaan), ''Ammaji'' (medium sekelmaan) en ''Gurrandala'' (klein sekelmaan).<ref>{{cite web|first=Lawrence R |last=Doyle |url=http://www.tusker.com/Archaeo/art.currentanthro.htm |title=The Borana Calendar Reinterpreted |work=tusker.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081029073246/http://www.tusker.com/Archaeo/art.currentanthro.htm |archive-date=29 Oktober 2008 }}</ref> ===Tyd=== Tyd in Ethiopië werk anders as in feitlik alle ander lande. Die Ethiopiërs beskou 06:00, wanneer die [[son]] dwarsdeur die jaar opkom omdat die land so naby aan die [[ewenaar]] is en die dag en nag feitlik ewe lank is, as die begin van die dag in plaas van 00:00. Hulle werk met ’n twaalfuursiklus;<ref name=tips>{{Cite web|url=https://www.linkethiopia.org/ethiopia/travellers-guide/travel-tips/|title=Travel Tips}}</ref> die nag duur van sonsondergang tot sonsopkoms en daarna begin die twaalfuursiklus weer vir die dag. Om die tydsverskil tussen ’n Ethiopiese en Westerse horlosie te bereken, moet ses uur bygetel of afgetrek word. Voorbeeld: 08:00 Westerse tyd in Addis Abeba word "tweeuur die oggend" genoem (letterlik twee uur ná sonsopkoms), terwyl 20:00 "tweeuur die aand" genoem word (twee uur ná sononder). Ondanks druk om internasionale standaarde te volg, bly dié twaalfuurstelsel algemeen in Ethiopië.<ref name="twelve">{{Cite news|url=https://www.pri.org/stories/2015-01-30/if-you-have-meeting-ethiopia-you-better-double-check-time|title=If you have a meeting in Ethiopia, you'd better double check the time|newspaper=The World|archive-url=https://archive.ph/20150201033857/http://www.pri.org/stories/2015-01-30/if-you-have-meeting-ethiopia-you-better-double-check-time|archive-date=2015-02-01|date=2015-01-30|access-date=2021-06-22|url-status=live}}</ref> ===Voedsel=== [[Beeld:Alicha 1.jpg|thumb|200px|Tipiese Ethiopiese geregte: ''injera'' (pannekoekagtige brood) en verskeie soorte ''wat'' (bredie).]] Die bekendste Ethiopiese kos is verskeie soorte dik bredies, bekend as ''wat'', en bykosse van groente wat op ’n ''injera'', ’n groot platbrood van [[tef]]meel en suurdeeg, voorgesit word. Dit word nie met ’n mes en vurk geëet nie – die ''injera'' word gebruik om die kos mee te skep. Dit is algemeen dat ’n paar mense saam uit een bak in die middel van die tafel eet. Dit is ook algemeen om ander in die groep met jou hande te voer, ’n tradisie wat ''gursha'' genoem word.<ref>{{cite web|title=The Simpsons Episode Well-Received by Ethiopians On Social Media|url=http://www.tadias.com/12/01/2011/the-simpsons-episode-well-received-by-ethiopians-on-social-media-elsewhere/|publisher=Tadias Magazine|date=1 Desember 2011}}</ref> Tradisionele Ethiopiese geregte bevat geen [[varkvleis]] of skulpvis van enige aard nie, want die eet van albei word verbied deur Ortodokse Christene, Jode én Moslems. ''Chechebsa'', ''Marqa'', ''Chukko'', ''Michirra'' en ''Dhanga'' is die [[Oromo]] se gewildste kosse. ''Kitfo'', wat onder die Gurage ontstaan het, is een van die land se gewildste lekkernye. Ook ''Doro wot'' en ''Tsebehi derho'' uit Noordwes-Ethiopië is gewild. ''Tihlo'' het in die Tigray-streek ontstaan en is ’n soort [[kluitjie]]; dit word berei van geroosterde gortmeel en raak al hoe gewilder.<ref>{{cite web|title=Culture of the people of Tigrai|url=http://www.tigraionline.com/bahlina.html|publisher=Tigrai Online|access-date=3 Januarie 2013}}</ref> ===Media=== [[Beeld:Ethiopian Television.JPG|thumb|200px|Die hoofkwartier van die Ethiopiese Uitsaaikorporasie in Addis Abeba.]] EBC (die Ethiopiese Uitsaaikorporasie), voorheen bekend as ETV, is die nasionale [[TV]]-kanaal in regeringsbesit terwyl Kana TV die gewildste kanaal is.<ref>http://www.ipsnews.net/2017/12/ethiopias-new-addiction-says-media-freedom/#:~:text=%E2%80%9CKana%E2%80%9D%20translates%20as%20something%20between,of%20the%20prime%20time%20market</ref> Laasgenoemde is veral bekend vir buitelandse inhoud wat in [[Amharies]] oorgeklank is. Die [[koerant]]e met die grootste sirkulasie is ''Addis Fortune'', ''Capital Ethiopia'', ''Ethiopian Reporter'', ''Addis Zemen'' en ''Ethiopian Herald''. ’n Groot deel van die land besoek die [[internet]] op mobiele toestelle. Die enigste diensverskaffer is die nasionale telekommunikasiemaatskappy Ethio telecom.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.newsweek.com/ethiopia-internet-blocked-618806|title=Why has Ethiopia pulled its mobile internet access again?|last=Gaffey|first=Conor|date=1 Junie 2017|work=Newsweek|access-date=14 Augustus 2017}}</ref> In Julie 2016 was daar sowat 4,29&nbsp;miljoen mense met toegang tot die internet tuis, in vergelyking met ’n kwartmiljoen in die dekade vooraf.<ref>{{Cite web|url=http://www.internetlivestats.com/internet-users/ethiopia/|title=Ethiopia Internet Users|date=1 Julie 2016|website=Internet Live Stats|publisher=Internet Live Stats}}</ref> Tydens tydperke van politieke onrus het die regering al toegang tot sekere sosiale media geblokkeer, soos vir twee dae in Augustus 2016 ná protesoptogte in Oromia.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-36940906|title=What is behind Ethiopia's wave of protests?|date=22 Augustus 2016|work=BBC News|access-date=14 Augustus 2017}}</ref> ===Musiek=== [[Beeld:MJS 090214 2880p.JPG|thumb|200px|Mahmoud Ahmed, ’n Ethiopiese sanger van Gurage-herkoms.]] Ethiopië se musiek is baie uiteenlopend en elk van die 80 etniese groepe word met sy eie klanke verbind. Ethiopiese musiek gebruik ’n unieke modale stelsel wat pentatonies (met vyf tone per oktaaf) is, met kenmerkende lang intervalle tussen sommige note. Net soos ander aspekte van die Ethiopiese kultuur en tradisie, stem smaak in musiek en lirieke baie ooreen met dié in die naburige [[Eritrea]], [[Somalië]], [[Djiboeti]] en [[Soedan]].<ref name="Abdullahi">{{cite book |last=Abdullahi |first=Mohamed Diriye |title=Culture and Customs of Somalia |year=2001 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-31333-2 |page=170 |url=https://books.google.com/books?id=2Nu918tYMB8C&pg=PA170 |quote=}}</ref><ref name="Tekle">{{cite book |last=Tekle |first=Amare |title=Eritrea and Ethiopia: from conflict to cooperation |year=1994 |publisher=The Red Sea Press |isbn=978-0-932415-97-4 |page=197 |url=https://books.google.com/books?id=xbQTEF0rd7wC&pg=PA197 |quote=}}</ref> Tradisionele sang in Ethiopië verteenwoordig uiteenlopende style van polifonie (heterofonie, [[boerdon]], imitasie en [[kontrapunt]]). Lirieke hou tradisioneel verband met patriotisme of nasionale trots, romanse, vriendskap en ’n unieke soort memoires bekend as ''Tizita''. ===Sport=== [[Beeld:Abebe Bikila, 1972 card.jpg|thumb|links|160px|Die atleet Abebe Bikila.]] Die gewildste [[sport]]soorte in Ethiopië is [[atletiek]] (veral lang afstande) en [[sokker]]. Ethiopiese atlete het al baie goue medaljes op die [[Olimpiese Spele]] gewen.<ref>{{cite web|title=Ethiopian Olympic Committee|url=http://www.olympic.org/ethiopia|publisher=International Olympic Committee|access-date=3 Januarie 2013}}</ref> [[Abebe Bikila]] was die eerste atleet van [[Afrika suid van die Sahara]] en die eerste swart atleet uit [[Afrika]] wat ’n Olimpiese goue medalje gewen het: in die [[marathon]] op die [[Olimpiese Somerspele 1960]] in [[Rome]], met ’n wêreldrekordtyd van 2:15:16.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/sport/gallery/2012/apr/25/athletics-olympics-2012|title=50 stunning Olympic moments: Abebe Bikila's 1960 marathon victory – in pictures|last=Bloor|first=Steven|date=2012-04-25|work=The Guardian|access-date=2019-10-14|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.olympic.org/news/barefooted-bikila-steps-in-for-heroic-marathon-triumph|title=Athletics – Abebe Bikila (ETH)|date=2019-10-13|website=International Olympic Committee|language=en|access-date=2019-10-14}}</ref> Haile Gebrselassie, Kenenisa Bekele en Tirunesh Dibaba is almal wêreldbekende langafstandatlete, elk met verskeie goue Olimpiese en Wêreldkampioenskap-medaljes. Letesenbet Gidey en Almaz Ayana hou die wêreldrekord in onderskeidelik die 5&nbsp;000 en 10&nbsp;000 meter vir vroue. Ander noemenswaardige atlete is Mamo Wolde, Miruts Yifter, Derartu Tulu, Meseret Defar, Birhane Adere, Tiki Gelana, Genzebe Dibaba, Tariku Bekele, Gelete Burka en Yomif Kejelcha. Die nasionale sokkerspan van Ethiopië, met die bynaam "Walayia Antelopes", het in 2012 geskiedenis gemaak deur vir die [[Afrikanasiesbeker]] te kwalifiseer. Hulle het ook die laaste 10 Afrika-sokkerspanne gehaal in die laaste kwalifikasiefase vir die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2014|Sokkerwêreldbekertoernooi van 2014]]. == Fotogalery == === Addis Abeba === <gallery mode=packed> Lêer:Aartsbiskop se paleis, Addis Ababa.JPG|Die aartsbiskop van [[Addis Abeba]] se paleis. Lêer:Middestad, Addis Ababa.JPG|'n Toneel in Addis Abeba se middestad. Lêer:Kerk van die Heilige Drie-Eenheid, Addis Ababa.JPG|Gebrandskilderde glas in die Kerk van die Heilige Drie-Eenheid. Lêer:Merkato, Addis Ababa.JPG|'n Mark (merkato) in die hoofstad. Lêer:Nuwe katedraal, Addis Ababa.jpg|Die nuwe katedraal in Addis Abeba. Lêer:Nasionale Museum, Addis Ababa.JPG|Die Nasionale Museum. </gallery> === Res van die land === <gallery mode="packed" heights="160"> Lêer:Dire Dawa-spoorwegstasie, Ethiopië.jpg|Spoorwegstasie in [[Dire Dawa]], Ethiopië se naasgrootste stad. Lêer:Abreha Atsbeha-rotskerk (3).JPG|Die Abreha Atsbeha-rotskerk. Lêer:Abreha Atsbeha-rotskerk.JPG|Die ingang na die Abreha-rotskerk in die [[Tigray-streek]]. Lêer:Simiengebergte.JPG|'n Landskap in die Simiengebergte. </gallery> == Verwysings == {{Verwysings|3}} ==Algemene bronne== {{refbegin|3}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ethiopia|title=Ethiopia|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=8 Oktober 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ethiopia/|title=Ethiopia|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=8 Oktober 2024}} * {{cite book |ref=Abir |author=Abir, Mordechai |title = Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769–1855) |location = Londen, Engeland |publisher=Longmans |year= 1968 }} * {{cite book |ref=Beshah |author1=Beshah, Girma |author2=Aregay, Merid Wolde |title=The Question of the Union of the Churches in Luso-Ethiopian Relations (1500–1632) |location = Lissabon |publisher= Junta de Investigações do Ultramar and Centro de Estudos Históricos Ultramarinos |year=1964 }} * {{cite journal |last=Lyons |first=Terrence |year=1996 |title=Closing the Transition: the May 1995 Elections in Ethiopia |url=https://www.academia.edu/9622394 |journal=The Journal of Modern African Studies |volume=34 |issue=1 |pages=121–42 |doi=10.1017/S0022278X00055233 }} * {{cite book |ref=Munro-Hay |author=Munro-Hay, Stuart |year=1991 |url=http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |title=Aksum: An African Civilization of Late Antiquity |location=Edinburgh |publisher=University Press |isbn=978-0-7486-0106-6 |access-date=3 March 2012 |archive-date=23 Januarie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223427/http://www.dskmariam.org/artsandlitreature/litreature/pdf/aksum.pdf |url-status=dead }} * {{cite book |ref=Valdes Vivo|author=Valdes Vivo, Raul |title=Ethiopia's Revolution |publisher=International Publishers |location = New York, NY |year= 1977|isbn=978-0-7178-0556-3 }} * Mauri Arnaldo (2009), "The re-establishment of the national monetary and banking system in Ethiopia (1941–1963)", ''The South African Journal of Economic History'', Vol. 24, n. 2, bl. 82-130. * Mauri Arnaldo (2003), "The early development of banking in Ethiopia", ''International Review of Economics and Business'', Vol. L, N. 4, bl. 521-543. {{refend}} ==Nog leesstof== {{Refbegin|3}} * {{Cite book |last=Zewde |first=Bahru |title=A History of Modern Ethiopia, 1855–1991 |edition=2nd |year=2001 |publisher=Ohio University Press |location=Athene, OH |isbn=978-0-8214-1440-8 |url=https://archive.org/details/historyofmoderne00bahr }} * {{Cite book|last=Selassie I. |first=Haile |title=My Life and Ethiopia's Progress: The Autobiography of Emperor Haile Selassie I |others=Translated by Edward Ullendorff |year=1999 |publisher=Frontline |location=Chicago |isbn=978-0-948390-40-1}} * Deguefé, Taffara (2006). ''Minutes of an Ethiopian Century'', Shama Books, Addis Abeba, {{ISBN|99944-0-003-7}}. * Hugues Fontaine, ''Un Train en Afrique. African Train'', Centre Français des Études Éthiopiennes / Shama Books. Édition bilingue français / anglais. Traduction : Yves-Marie Stranger. Postface : Jean-Christophe Belliard. Avec des photographies de Matthieu Germain Lambert et Pierre Javelot. Addis Abeba, 2012, {{ISBN|978-99944-867-1-7}}. Engels en Frans. [http://www.africantrain.org/ UN TRAIN EN AFRIQUE] * {{Cite book|last=Henze |first=Paul B. |title=Layers of Time: A History of Ethiopia |year=2004 |publisher=Shama Books|isbn=978-1-931253-28-4 }} * {{Cite book|last=Marcus |first=Harold G. |title=The Life and Times of Menelik II: Ethiopia, 1844–1913 |year=1975 |publisher=Clarendon |location=Oxford}} Reprint, Trenton, NJ: Red Sea, 1995. {{ISBN|1-56902-009-4}}. * {{Cite book|last=Marcus |first=Harold G. |title=A History of Ethiopia |edition=updated |year=2002 |publisher=University of California Press |location=Berkeley |isbn=978-0-520-22479-7}} * Mauri, Arnaldo (2010). ''Monetary developments and decolonization in Ethiopia'', Acta Universitatis Danubius Œconomica, VI, n. 1/2010, pp.&nbsp;5–16. [http://journals.univ-danubius.ro/index.php/oeconomica/article/view/337-319 Monetary Developments and Decolonization in Ethiopia] and WP [http://ideas.repec.org./p/mil/wpdepa/2010-15.html Monetary developments and decolonization in Ethiopia] * {{Cite book|last=Mockler |first=Anthony |title=Haile Selassie's War |year=1984 |publisher=Random House |location=New York }} Reprint, New York: Olive Branch, 2003. {{ISBN|0-902669-53-2}}. * Murphy, Dervla (1968). ''In Ethiopia with a Mule''. Londen: Century, 1984, cop. 1968. ''N.B''.: An account of the author's travels in Ethiopia. 280 p., ill. {{ISBN|0-7126-3044-9}} * {{Cite book|last=Rubenson|first=Sven|title=The Survival of Ethiopian Independence|edition=4de|year=2003|publisher=Tsehai|location=Hollywood, CA |isbn=978-0-9723172-7-6}} * Siegbert Uhlig, et al. (reds.) (2003). ''Encyclopaedia aethiopica'', Vol. 1-5 en addendums: A–C. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. * {{cite book |last1=Keller |first1=Edmond |title=Revolutionary Ethiopia From Empire to People's Republic |date=1991 |publisher=Indiana University Press |isbn=9780253206466}} {{Refend}} ==Skakels== * [https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13349398 BBC Ethiopia Profile] * [http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/ETH/Year/2012/Summary World Bank Ethiopia Summary Trade Statistics] * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=ET Key Development Forecasts for Ethiopia] van International Futures. * [https://www.state.gov/countries-areas/ethiopia Ethiopia pages – U.S. Department of State] * {{Wikivoyage|Ethiopia|Ethiopië}} {{CommonsKategorie-inlyn|Ethiopia}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Ethiopia}} {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Ethiopië}} | Noord = {{vlagland|Eritrea}} | Noordoos = {{vlagland|Djiboeti}} | Oos = {{vlagland|Somalië}} | Suidoos = {{vlagland|Somalië}} | Suid = {{vlagland|Kenia}} | Suidwes = {{vlagland|Suid-Soedan}} | Wes = {{vlagland|Soedan}} • {{vlagland|Suid-Soedan}} | Noordwes = {{vlagland|Soedan}} }} {{Lande van Afrika}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Ethiopië| ]] [[Kategorie:Voormalige Italiaanse kolonies]] jc70cu46y8k7rwkay1zqptky0dd30de 4 10973 2717139 2411003 2024-11-19T19:00:13Z SpesBona 2720 + skakel 2717139 wikitext text/x-wiki <!-- Only uncomment ONE image at a time * [[1794]] – Die [[VSA]] en die [[Verenigde Koninkryk|Koninkryk van Groot-Brittanje]] sluit die '''[[Jay Verdrag]]'''. * [[1863]] – [[VSA]]-[[President]] [[Abraham Lincoln]] voer die '''[[Gettysburg Rede]]'''. --> '''[[19 November]]''': [[Internasionale Mannedag]]; Wêreldtoiletdag; Bevrydingsdag in [[Mali]] ([[1968]]). [[Lêer:Anwar Sadat cropped.jpg|border|regs|125px|Anwar Sadat]] * [[1493]] – [[Christophorus Columbus]] word die eerste [[Europa|Europeër]] wat op [[Puerto Rico]], 'n [[eiland]] wat hy ''San Juan Bautista'' noem, land. * [[1846]] – [[Lucas Johannes Meyer]], president van die kortstondige [[Nieuwe Republiek]] en Boeregeneraal in die [[Tweede Vryheidsoorlog]], word gebore. * [[1917]] – [[Indira Gandhi]], eertydse [[Eerste Minister]] van [[Indië]], word in [[Prayagraj|Allahabad]] gebore. * [[1942]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: [[Sowjetunie|Sowjetmagte]] onder generaal [[Georgi Zjoekof]] begin ''Operasie Uranus'' – die omsingeling by die [[Slag van Stalingrad]] – wat 'n ommekeer bring aan die verloop van die slag ten gunste van die [[Sowjetunie]]. * [[1977]] – Die [[Egipte|Egiptiese]] [[president]] '''[[Anwar Sadat]]''' word die eerste [[Arabies]]e leier wat 'n amptelike besoek aan [[Israel]] aflê. j584mh964w6ab9rxmrnfmyl7nflpwy5 0 12133 2717091 2717082 2024-11-19T12:09:13Z Thermofan 22693 Rol weergawe [[Special:Diff/2717082|2717082]] deur [[Special:Contributions/46.253.96.19|46.253.96.19]] ([[User talk:46.253.96.19|bespreek]]) terug. Boesmas / Boesmans 2717091 wikitext text/x-wiki {{Etniese groep | beeld = [[Lêer:Bosjesmannendorp.JPG|300px]] | onderskrif = San-dorpie in Namibië | groep = Boesmans | bevolking = 90&nbsp;000+ | plek = {{vlagland|Botswana}} 55&nbsp;000<br /> {{vlagland|Namibië}} 27&nbsp;000<br /> {{vlagland|Suid-Afrika}} 10&nbsp;000<br /> {{vlagland|Angola}} <5&nbsp;000<br /> {{vlagland|Zimbabwe}} 1&nbsp;200 | taal = [[Khoisan-tale]] | geloof = [[San-religie]] | verwante = [[Khoikhoi]], [[Xhosa]], [[Rehoboth-basters|Basters]], [[Griekwas (stam)|Griekwas]]. }} [[Lêer:San lady botswana.jpg|duimnael|links|Sanvrou in Botswana]] [[Lêer:San tribesman.jpg|duimnael|links|Sanman]] [[Lêer:San-Paintings Murewa ZW.jpg|duimnael|links|Ou Boesmanstekeninge (Murewa, [[Zimbabwe]])]] Die '''Boesmans''' of die '''San''' is 'n volk wat woonagtig is in [[Suider-Afrika]]. Hulle was oorspronklik jagter-versamelaars, deel van die [[Khoisan]]-groep en verwant aan die [[Khoikhoi]] wat, in teenstelling met die San, [[nomade|nomadiese]] veeboere was. Die Boesmans word beskou as die oorspronklike inwoners van [[Suid-Afrika]] en woon reeds 40&nbsp;000 jaar lank in die suidweste van die land. Uit die gebied wat vandag as [[Botswana]] bekend staan, het die Khoikhoi waarskynlik 2&nbsp;000 jaar gelede na die [[Kaapprovinsie]] getrek, waar hulle die San aangetref het. Europeërs het hulle Hottentotte genoem, 'n verwysing na hul taal wat volgens die blankes só hortend gepraat is dat dit geklink het soos "hot" en "tot".<ref name="hottentot">{{Cite web |url=http://www.mieliestronk.com/khoisan.html |title=Die benaming Hottentot |access-date=23 Desember 2009 |archive-date= 2 Januarie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100102061714/http://mieliestronk.com/khoisan.html |url-status=dead }}</ref> Hierdie twee groepe het saamgesmelt en staan vandag bekend as die Khoisan. == Naamgewing == Die benaming ''Boesman'' kom van die [[Nederlands]]e woord ''bosjesman'', aangesien dié mense tradisioneel in die veld tussen bossies gewoon het. Die benaming is dus van [[Europa|Europese]] oorsprong en nie selfgekose nie. Terselfdertyd is die benaming ''San'' oorspronklik deur die Boesmans se etnies verwante, tradisionele mededingers, die Khoikhoi gebruik. Die woord is neerhalend gebruik en beteken ''buitestaander''.<ref name="benaming">{{en}} [http://www.statemaster.com/encyclopedia/Bushman Oorsprong van die naam ''San''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100526185142/http://www.statemaster.com/encyclopedia/Bushman |date=26 Mei 2010 }}.</ref> Die Khoisan het geen kollektiewe benaming vir hulself nie, en verwys na hulself volgens enger stam- of groepname, soos ''[[Ju/’hoan|Ju/'hoansi]]'' (woonagtig tussen die grens van Noord-[[Namibië]] en Botswana), ''Hai//om'' (woonagtig naby die [[Etosha Nasionale Park]]) of ''[[!Kung mense|!Kung]]''. In hierdie name verteenwoordig die leestekens verskillende kliekklanke.<ref name="groupname">{{en}} [http://www.khoisan.org/ Khoisan groepname]</ref> Alhoewel die woord ''Boesman'' deur sommige as polities-verkeerd beskou word, verkies baie van dié mense die benaming bo ''San''.<ref name="naam_voorkeur">{{en}} [http://encyclopedia.kids.net.au/page/ka/Kalahari_Desert Voorkeur vir die naam Boesman] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080808155705/http://encyclopedia.kids.net.au/page/ka/Kalahari_Desert |date= 8 Augustus 2008 }}.</ref> == Literatuur == * Gardiner, Nancy: The Little Golden People are Back. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 19, nr. 4, Junie 1970 * von Wielligh, G.R.: [https://www.gutenberg.org/files/62330/62330-h/62330-h.htm Boesman-Stories]. Deel 1, Mitologie en legendes == Sien ook == * [[Braam le Roux]] * [[Dawid Kruiper]] * [[D'Kar]] == Verwysings == {{CommonsKategorie|San people}} {{Verwysings}} {{Navigasie etniese groepe in Suid-Afrika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Angola]] [[Kategorie:Etniese groepe in Botswana]] [[Kategorie:Etniese groepe in Namibië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Etniese groepe in Zimbabwe]] [[Kategorie:Inheemse volke van Suider-Afrika]] roqvjdiiie8jw8m963xuzf6ia3jpl46 0 12568 2717158 2674427 2024-11-19T22:00:54Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717158 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Department La Réunion |volle_naam = <small>''Département de la Réunion ([[Frans]])</small> |algemene_naam = Réunion |beeld_vlag = Flag of France.svg |beeld_wapen = Armoiries Réunion.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = LocationReunion.svg |leuse = ''[[Liberté, égalité, fraternité]]''<br /><small>''([[Frans]] vir: "Vryheid, Gelykheid, Broederskap")''</small> |volkslied = ''[[Marseillaise]]''<br /><center>[[Lêer:La Marseillaise.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Frans]] |hoofstad = [[Saint-Denis, Réunion|Saint-Denis]] {{Koördinate|20|53|S|55|27|O}} |latd = 20 |latm = 53 |latNS = S |longd = 55 |longm = 27 |longEW = O |grootste_stad = [[Saint-Denis, Réunion|Saint-Denis]] |regeringsvorm = [[Franse oorsese gebiede|Oorsese département]] |leiertitels = • [[President van Frankryk|Franse president]]<br />• President van die<br />territoriale Vergadering<br />• Prefek |leiername = [[Emmanuel Macron]]<br /><br />Huguette Bello (PLR)<br />Cyrille Melchior (LR) |oppervlak_rang = |oppervlak_grootte = |oppervlak = 2&nbsp;511 |oppervlakmi² = 970 |persent_water = |bevolking_skatting = |bevolking_skatting_jaar = |bevolking_rang = |bevolking_sensus = 873&nbsp;102<ref>{{fr}} {{cite web |url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/1893198/estim-pop-nreg-sexe-gca-1975-2023.xls |title=Estimation de population par région, sexe et grande classe d'âge – Années 1975 à 2023 |publisher=Nasionale Instituut vir Statistiek en Ekonomiese Studies |accessdate=29 Mei 2024}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2023 |bevolkingsdigtheid = 350 |bevolkingsdigtheidmi² = 900 |bevolkingsdigtheidrang = |BBP_PPP = |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = |BBP_PPP_per_kapita = |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = €19,5&nbsp;miljard<ref name="GDP">{{fr}} {{cite web |url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/5020211 |title=Produits intérieurs bruts régionaux et valeurs ajoutées régionales de 2000 à 2020 |publisher=Nasionale Instituut vir Statistiek en Ekonomiese Studies |accessdate=29 Mei 2024}}</ref></ref><br />$21,8&nbsp;miljard<ref name="GDP" /> |BBP_rang = |BBP_jaar = 2019 |BBP_per_kapita = €22&nbsp;629 (S$25&nbsp;333)<ref name="GDP" /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = [[Franse oorsese gebiede|Franse oorsese département]] |onafhanklikheidsgebeure = • Franse aanspraak<br />• Franse kolonisering<br />• Britse besetting<br />• Teruggegee aan Frankryk<br />• Oorsese département |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[1642]]<br />[[1665]]<br />[[1810]]<br />[[1815]]<br />[[19 Maart]] [[1946]] |MOI = |MOI_rang = |MOI_jaar = |MOI_kategorie = |Gini = |Gini_rang = |Gini_jaar = |Gini_kategorie = |geldeenheid = [[Euro]] (€) |geldeenheid_kode = EUR |land_kode = FR-RE |tydsone = RET |utc_afwyking = [[UTC+04:00|+4]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+04:00|+4]] |internet_domein = [[.re]] |skakelkode = 262 |voetskrif = }} '''Réunion''' ([[Frans]]: ''La Réunion'', [la ʁe.ynjɔ̃], {{Audio|Fr-La Réunion.ogg|luister}}; [[Réunionnais]]: ''La Rényon'', voorheen: ''Île Bourbon''), amptelik die '''Department La Réunion''' (Frans: ''Département de la Réunion''), is 'n [[eiland]] en [[Franse oorsese gebiede|oorsese]] ''[[département]]'' (''[[département d'outre-mer]]'', of ''DOM'') van [[Frankryk]], geleë in die [[Indiese Oseaan]] omtrent 700 [[kilometer]] oos van [[Madagaskar]] en 200 kilometer suidwes van [[Mauritius]], met 'n oppervlak van 2&nbsp;511 vierkante kilometer en 'n bevolking van 873&nbsp;102 ("Réunionnais"). Nes die Franse moederland is Frans die [[amptelike taal]] van Réunion. Daarbenewens besig die bevolkingsmeerderheid die [[Kreools]] [[Réunionnais]] as [[moedertaal]]. [[Lêer:Reunion 21.12S 55.51E.jpg|duimnael|links|'n Satellietfoto van die eiland wys duidelik die vulkaniese calderas in die middel]] Soos ander oorsese Franse gebiede is Réunion ook een van die 18 ''[[Franse geweste|régions]]'' van Frankryk met 'n status soortgelyk aan dié van die metropolitaanse Frankryk op die Europese vasteland. Réunion maak deel uit van die [[Europese Unie]] en was danksy sy ligging die eerste gebied ter wêreld waar [[Euro]]-banknote en munte ingevoer is. President [[Paul Vergés]] was die eerste verbruiker wat sy inkopies met Euro's betaal het. Réunion is danksy die natuurskoon en die onmiddellike ervaring van die vier elemente vuur, water, aarde en lug, wat sy ongerepte landskappe en landvorms bied, nou een van die gewildste reisbestemmings vir Franse toeriste. Die vulkaniese landskappe van Pitons, cirques en remparts is in 2010 deur [[Unesco]] as [[wêrelderfenisgebied]] aangewys. == Etimologie == In 17de eeu het Frankryk beheer oorgeneem oor die eiland en dit [[Huis van Bourbon|Bourbon]] genoem na die destydse Franse dinastie. Op 23 Maart 1793 het die nasionale vergadering besluit om met die naam weg te doen wat geheg was aan die ''Ancien régime''<ref>{{fr}} Jean Baptiste Duvergier, ''Collection complète des lois […]'', éd. A. Guyot et Scribe, Paris, 1834, «Décret du 23 mars 1793», bl. 205</ref> en die gebied na Réunion hernoem. In Frans beteken ''La Réunion'' oor die algemeen "vergadering" of "byeenkoms" pleks van "reünie". Hierdie naam is vermoedelik gekies as 'n huldeblyk aan die vergadering van die ''fédérés'' van [[Marseille]] en die [[Parys]]e nasionale wag wat die opstand op 10 Augustus 1792 voorafgegaan het. Geen dokument stel dit vas nie en die gebruik van die woord "vergadering" kon bloot simbolies van aard gewees het.<ref>{{fr}} Daniel Vaxellaire, ''Le Grand Livre de l'histoire de La Réunion'', vol. 1: ''Des origines à 1848'', éd. Orphie, 2000, bl. 701 ISBN 978-2-87763-101-3 et 978-2877631013), bl. 228 (avec fac-similé du décret).</ref> In die 19de eeu het die eiland se naam opnuut verander: in 1806 het generaal Decaen tydens die Eerste Franse Keiserryk die eiland ''Île Bonaparte'' (na [[Napoleon Bonaparte]]) genoem en in 1810 is die naam weer in ''Île Bourbon'' verander. Op 7 Maart 1848, ná die einde van die Juliemonargie, is dit eindelik deur 'n dekreet van die voorlopige regering in Réunion hernoem.<ref>{{fr}} ''Nouveau recueil général de traités, conventions et autres transactions remarquables – Année 1848'', éd. Librairie de Dieterich, 1854, «Arrêté du gouvernement provisoire portant changement du nom de l'île Bourbon, Paris, 7 mars», bl. 76</ref> In ooreenstemming met die oorspronklike spelling, die klassieke spelling en tipografiese reëls,<ref>{{fr}} ''Lexique des règles typographiques en usage à l’Imprimerie nationale'', Imprimerie nationale, 1990 ISBN 978-2-11-081075-5; réédition 2002 ISBN 978-2-7433-0482-9; réimpressions octobre 2007 et novembre 2008 ISBN 978-2-7433-0482-9, bl. 90 en 93.</ref> is die artikel van "la Réunion" met 'n kleinletter geskryf, maar aan die einde van die 20ste eeu het die spelling in baie geskrifte na "La Réunion" verander met 'n hoofletter om die integrasie van die artikel in die naam te beklemtoon. Laasgenoemde spelling stem ooreen met die aanbevelings van die Nasionale Toponiekommissie<ref>{{fr}} {{cite web |url=http://www.cnig.gouv.fr/upload/ressource/r1147273214.DOC |title=Collectivités territoriales françaises |publisher=Nasionale Toponiekommissie |accessdate=12 November 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081112114347/http://www.cnig.gouv.fr/upload/ressource/r1147273214.DOC |archive-date=12 November 2008}}</ref> en dit verskyn ook in die huidige Grondwet van Frankryk se artikels 72-3 en 73. == Geskiedenis == [[Lêer:Reunion 2004 5.jpg|duimnael|links|'n Vulkaanuitbarsting in 2004]] Réunion was oorspronklik 'n onbewoonde eiland wat deur Arabiese seevaarders ''Dina Morgabin'' ("Westelike Eiland") genoem is. Die Portugese was die eerste Europeërs wat hier in 1513 voet aan wal gesit en die eiland Santa Apollonia genoem het. Tog was dit uiteindelik Franse wat die eiland later beset het. François Cauche het in 1638 die Franse vlag op Santa Apollonia gehys, en vier jaar later het Jacques Pronis die eiland tot 'n Franse besitting verklaar. Aanvanklik het die eiland as 'n verbanningsoord vir Franse muiters uit Madagaskar gedien. Hulle is later terug na Frankryk gebring. In 1649 is die naam van die eiland ter ere van die Franse koningshuis gewysig na Île Bourbon. Die eiland het 'n belangrike rol as hawe en verversingspos vir handelskepe op pad na Oos-Indië gespeel en sou sy strategiese belangrikheid eers met die opening van die [[Suezkanaal]] in 1869 verloor. In die 17de eeu het die immigrasie van Franse setlaars, [[Indië]]rs, [[Han-Chinese]], [[Maleiers]] en Afrikane begin. Tydens die [[Franse Rewolusie]] is die eiland se naam deur 'n dekreet van die Konvent gewysig. Die nuwe naam ''Île de la Réunion'' herdenk sedertdien die vereniging van die rewolusionêre strydmag uit [[Marseille]] met die Nasionale Garde in [[Parys]] op 10 Augustus 1792. Die derde Franse naam, Île Bonaparte, wat vanaf 1801 gebruik is, het nog eens die politieke gebeure in die moederland weerspieël. Ná die verowering deur die [[Britse Vloot]] onder die bevel van [[kommodoor]] Josias Bowley het die eiland sy ou naam "Île Bourbon" teruggekry, maar eers met die rewolusie van 1848 is dit vir goed na Réunion gewysig. Op 19 Maart 1946 het Réunion 'n oorsese département (''département d'outre-mer'') van Frankryk geword. Sedert 1986 is dit ook 'n oorsese administratiewe gebied (''région d'outre-mer''). In 1997 het Réunion een van die agt sogenaamde ''régions ultrapériphériques'' of "uiterste randgebiede" van die Europese Unie geword. == Politiek en administratiewe verdeling == [[Lêer:SaintDenisReunion003.jpg|duimnael|'n Uitsig oor die hoofstad Saint-Denis de la Réunion]] Réunion is in administratiewe opsig verdeel in vier [[arrondissement]]e, 24 munisipaliteite (Frans: ''communes'') en 47 kantonne. Die eiland is tegelykertyd 'n oorsese administratiewe gebied (''région'') en département van Frankryk. In 1972 het Réunion 'n soort selfregerende status gekry. Danksy die ligging ver af van die sentrum van die Europese Unie (EU) vorm die eiland sedert 1997 ook 'n sogenaamde ''région ultrapériphérique'' in die EU. Weens sy geografiese ligging en die afwykende tydsone was Réunion op 1 Januarie 2002 ook die eerste gebied wat die nuwe geldeenheid Euro amptelik ingevoer het. Réunion is 'n lid van die Kommissie van die Indiese Oseaan; administratief val die eiland, wat tot Frankryk behoort, onder die [[Europese Unie]]. == Geografie == [[Lêer:Reunionkaart.png|duimnael|links|Kaart van Réunion]] [[Lêer:Reunion von westen aus NASAWorldWind 001.jpg|duimnael|Réunion, soos gesien vanuit 'n westelike rigting]] [[Lêer:Sommet-Piton-des-Neiges.JPG|duimnael|Die bergpiek van Piton des Neiges]] Die eiland het 'n oppervlak van 2&nbsp;512 vierkante kilometer en 'n deursnee van tussen 50 en 70 kilometer. Réunion maak saam met Mauritius en Rodrigues deel uit van die [[Maskareense eilande|Maskarene-eilandgroep]] wat in [[1511]] deur [[Pedro Mascarenhas]] ontdek is. Die eiland het 'n tropiese klimaat met 'n gemiddelde jaarlikse temperatuur van 26&nbsp;°C in die kusgebiede en sowat 300 sonskyndae per jaar, met 'n reënseisoen in die somer (van Desember tot Maart). Die eiland is sowat drie miljoen jaar gelede uit lawa gevorm, toe die [[vulkaan]] Piton des Neiges uit die Indiese Oseaan verrys het, en daar is baie geologiese ooreenkomste met die groot Hawaii-eiland van die gelyknamige Amerikaanse eilandgroep, wat net soos Réunion op 'n aktiewe vulkaangordel in die oseaan geleë is. Die uitgewerkte vulkaan Piton des Neiges (wat in Frans "Met sneeu bedekte bergspits" beteken, alhoewel sneeuval hier eintlik nie voorkom nie) is met 'n hoogte van 3&nbsp;070,5 meter die hoogste piek in 'n vulkaniese bergreeks wat dwarsoor die eiland loop. Piton des Neiges is ook die hoogste bergpiek in die gebied van die Indiese Oseaan. Die skildvulkaan Piton de la Fournaise (2&nbsp;631 meter) het sowat een miljoen jaar gelede naas die Piton des Neiges aan die oostelike kant van die eiland ontstaan. Die bergpiek word deur 'n aantal magtige, ineengestorte calderas omring. Die vulkaan is nog steeds aktief, en sedert 1690 is daar meer as 150 uitbarstings geregistreer, die laaste op 26 Desember 2005. Die groot uitbarsting in 1986 het die eiland selfs met 25 hektaar vergroot. Die La Fournaise-vulkaan behoort tot die sogenaamde effusiewe vulkane wat minder gevaarlik is. Dit loop gereeld sowat twee keer per jaar leeg sonder dat sy lawastrome groot skade berokken. In Augustus 2003 het die vulkaan 'n buitengewone skouspel opgelewer nadat 'n sterk lugstroming sneeu- en yskristalle vanuit Antarktika tot by die 21ste tropiese breedtegraad gewaai en sodoende 'n winterlandskap op die berg geskep het. Die binneland van Réunion word oorheers deur sogenaamde ''calderas'', valleie wat deur ineengestorte vulkane gevorm is. Hulle word weens hulle kenmerkende vorm plaaslik ook ''cirques'' ("sirkusse") genoem. Die Cirques de Salazie en de Cilaos is algemeen toeganklik, terwyl die afgeleë Cirque de Mafate slegs op voetslaanpaaie of met 'n [[helikopter]] bereikbaar is. Die Cirque de Salazie bekoor met sy pragtige flora en die tropiese bosse in die ooste, terwyl die Cirque de Cilaos ook as 'n wynbougebied dien. Die afgeleë vulkaniese hoogplato's was in die 19de eeu 'n skuilplek vir slawe wat die harde werk op die suikerrietplantasies ontvlug het. Die Cirque de Mafate is nog steeds die tuiste van sowat 650 mense wat in klein gehuggies woon. Die hange van die vulkaniese bergpieke is dig bebos; die meeste landbougebiede en menslike nedersettings is in die kusvlaktes van die omgewing geleë. Réunion beskik oor sowat 40 kilometer se sandstrande in die weste en suidweste van die eiland. == Demografie == [[Lêer:Panneau en créole réunionnais.jpg|duimnael|Padteken in [[Réunionnais]]]] Met 'n bevolking van 840&nbsp;000 en 'n gemiddelde bevolkingsdigtheid van 334 inwoners per vierkante kilometer is Réunion dig bevolk. Nietemin is die bevolking oneweredig versprei en veral in die kusgebiede saamgetrek waar die bevolkingsdigtheid met 1&nbsp;000 inwoners per km² aansienlik hoër is. Sowat dertig persent van die bevolking is jonger as vyftien jaar. Frans is die amptelike taal, alhoewel die meerderheid van die bevolking [[Réunionnais]], 'n Frans-gebaseerde [[kreooltaal]], as omgangstaal praat. Naastenby negentig persent van die bevolking is [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] Christene. Daar is minderhede van [[Hindoeïsme|Hindoes]] en [[Moslem]]s (oorwegend [[Indië]]rs) en [[Boeddhisme|Boeddhiste]] (veral Chinese). Réunion staan ook in godsdienstige opsig bekend vir die verdraagsaamheid van sy bewoners waarvan baie aanhangers van meer as een godsdiens is. === Etniese herkoms === Tot die middel van die 17de eeu was Réunion onbewoon. Eers in die tyd van die Franse kolonisasie het Franse setlaars hulle op die eiland gevestig en is slawe uit Madagaskar, [[Oos-Afrika]] en Indië na Réunion geneem om op die plaaslike [[vanielje]]- en suikerriet-plantasies te werk. Slawerny is in 1848 onwettig verklaar, en ná hul bevryding het sowat 60&nbsp;000 voormalige slawe dieselfde status gekry soos die eiland se 35&nbsp;000 vrye burgers. Plantasiewerkers het voortaan uit Indië, Afrika en China gekom. Die nakomelinge van koloniale setlaars en slawe het lankal vermeng om 'n relatief homogene bevolking te vorm waarna as "kreole" (''créoles'') verwys word. Bewoners met etniese wortels in Madagaskar en Oos-Afrika word plaaslik ''cafres'' genoem, terwyl na Indiërs afhangende van hul godsdiens en herkoms as ''Zarabes'' ([[Soenni]]tiese Moslems uit [[Gujarat]]) of ''Malbars'' ([[Tamils]], Hindoes en Christene) verwys word. ''Sinoi'' is nakomelinge van Chinese immigrante, ''P'tits blancs'' ("klein blankes") nasate van verarmde koloniale setlaars uit Frankryk. Nasate van welvarende Franse grondbesitters staan as ''grand blancs'' ("groot blankes") bekend. Die Franse grondwet plaas 'n verbod op die versameling van etniese gegewens sodat die etniese herkoms van Réunion se huidige bevolking slegs beraam kan word. Daar word aangeneem dat 45 persent van die bewoners van gemengde afkoms is (nasate van Franse setlaars en slawe uit Madagaskar en Afrika), 25 persent van Indiese (waarvan 24 persent ''Malbars'' en een persent ''Zarabes'') en drie persent van Chinese herkoms. Daar is klein minderhede van ander [[etniese groep]]e. == Ekonomie == [[Lêer:LaReunionSugarCaneFields.jpg|duimnael|links|Suikerrietplantasies op Réunion]] [[Lêer:Vanilla plantation in wood dsc00190.jpg|duimnael|upright|''Vanilla planifolia'' op 'n vanieljeplantasie]] [[Lêer:Edmond Albius.jpg|duimnael|upright|Edmond Albius]] In die tydperk tussen 1993 en 2001 was die ekonomie van Réunion die snelste groeiende van alle administratiewe gebiede van Frankryk, met 'n gemiddelde jaarlikse groeikoers van 4,4 persent. Met 'n bruto binnelandse produk van meer as 10&nbsp;000&nbsp;€ per capita is Réunion die welvarendste gebied in die suidelike Indiese Oseaan. Nogtans is die per capita-inkomste die laagste in Frankryk, aangesien die natuurlike bevolkingsaanwas nog steeds groot bly. Werkloosheid (tans meer as 30 persent<ref>{{de}} [http://www.reunion.de/Land--Leute/Wirtschaft--Politik/ www.reunion.de: Wirtschaft & Politik. Besoek op 30 Junie 2015]</ref>) is een van die kwellendste vraagstukke, alhoewel emigrasie na die metropolitaanse Frankryk vir baie eilandbewoners 'n opsie bly. Die tersiêre sektor, veral die toerisme en inligtingsbedryf, is tans die belangrikste steunpilaar van die plaaslike ekonomie, wat ook die meeste werkgeleenthede bied. In 2004 het meer as 430&nbsp;000 toeriste die eiland besoek, waaronder 'n groot aantal familiebesoeke van Réunionais wat in die Europese deel van Frankryk werk. Die landbou is die tweede belangrikste sektor van Réunion se ekonomie. Aanvanklik was [[koffie]] die hoofproduk van die eiland, maar nadat tropiese storms in die jare 1806 en 1807 die koffieplantasies volledig verwoes het, het die meeste koffieboere na suikerriet omgeskakel. In die eerste jare is die suikerriet veral gebruik om rum te distilleer, en eers nadat die owerhede 'n verbod op die alkoholvervaardiging geplaas het, begin die grootskaalse [[suiker]]produksie, wat vandag sowat 12&nbsp;000 werkgeleenthede bied. Twee derdes van die eiland se landbougebiede of sowat 38&nbsp;000 hektaar word deur suikerrietplantasies beslaan. Nogtans bestaan daar nog net twee groot koöperasies, die ''Sucrerie de Bois-Rouge'' in die noordooste van Réunion, en die ''Sucrerie du Gol'' in die suidweste. Laasgenoemde is ook die grootste suikerprodusent in die [[Europese Unie]]. Die meeste ander suikerfabrieke is as gevolg van lae pryse op die wêreldmark al lank gesluit. Weens die topografiese natuur van die eiland is meganisering en outomatisering dikwels nie moontlik nie, en vier-vyfdes van die suikerriet word met die hand geoes. Elk van die suikerrietfabrieke het 'n kapasiteit van een miljoen ton suikerriet, wat sowat 300&nbsp;000 ton ru-suiker sou oplewer. Negentig persent van die jaarlikse ru-suikerproduksie word na Frankryk in Europa uitgevoer waar dit ook geraffineer word. Sap en [[melasse]], die byprodukte van die suikerkristallisasie, word op Réunion tot rum gedistilleer. Suikerrietstrooi dien as brandstof, terwyl die filterskuim van die suikerrietverwerking as mis op die velde gebruik word. Die jaarlikse opbrengs van sowat 70&nbsp;000 ton melasse word onder meer tot bio-etanol verwerk. Tot dusver bly die subsidiëring deur die Franse regering en die Europese Gemeenskap, wat in die vorm van vaste pryse vir ru-suiker deurgevoer word, 'n belangrike steunpilaar van die plaaslike suikerrietbedryf. Die afskaling van hierdie indirekte ekonomiese hulp is reeds op besluit, nogtans het die suikerpryse op die wêreldmark danksy die groeiende aanvraag in Asië skerp gestyg, wat die plaaslike bedryf minder afhanklik van subsidies sal maak. Die plaaslike ru-suikerproduksie beloop 220&nbsp;000 ton in 2004. Réunion produseer jaarliks ook sowat dertig ton van sy "swart goud", [[vanielje]], wat die tweede duurste [[spesery]] ter wêreld is. Die oorsprong van die vanieljebedryf op 'n eiland wat nie oor bestuiwende [[insekte]] of kolibris beskik nie, lê in 'n toevallige ontdekking. 'n Woedende slaweseun, die twaalfjarige Edmond Albius, druk in 1841 die vanieljebloeisels van sy baas plat. Merkwaardig genoeg het die bloeisels nie verwelk nie, maar doosvrugte begin uit die vanieljeorgideë voortspruit. Ter ere van die eiland Île Bourbon word hierdie soort vanielje ''bourbon-vanielje'' genoem. Later is danksy hierdie metode in verskillende lande met die produksie van bourbon-vanielje begin. Albius het as beloning sy vryheid verkry. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Reunion|title=Réunion|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=29 Mei 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://user.iiasa.ac.at/~marek/fbook/04/geos/re.html|title=Reunion|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=29 Mei 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage|Réunion}} * {{fr}} [https://www.reunion.gouv.fr/ Amptelike webwerf van die regering] * {{en}} {{fr}} [https://whc.unesco.org/en/list/1317 Amptelike Unesco-bladsy] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Réunion}} | Noord = [[Indiese Oseaan]] | Noordoos = [[Atlantiese Oseaan]] • {{vlagland|Mauritius}} | Oos = [[Indiese Oseaan]] | Suidoos = [[Indiese Oseaan]] | Suid = [[Indiese Oseaan]] | Suidwes = {{vlagland|Madagaskar}} • [[Indiese Oseaan]] | Wes = {{vlagland|Madagaskar}} • [[Indiese Oseaan]] | Noordwes = {{vlagland|Madagaskar}} • [[Indiese Oseaan]] }} {{Région van Frankryk}} {{Départements van Frankryk}} {{Lande van Afrika}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} {{DEFAULTSORT:Reunion}} [[Kategorie:Réunion| ]] [[Kategorie:Vulkaniese eilande]] [[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Afrika]] [[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Frankryk]] [[Kategorie:Skildvulkane]] 5dszq8393zss62zl1nb862hdiih4spd 10 13882 2717140 2711871 2024-11-19T19:20:05Z SpesBona 2720 - NAVO; + Dunbekwulp 2717140 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Duma Boko, 2019 elections (cropped).png|regs|150px|Duma Boko in 2019]] * Britse natuurlewe-organisasies reken dat die [[dunbekwulp]] ''(Numenius tenuirostris)'' uitgestorwe is. * Nadat die [[Botswana Democratic Party|BDP]] tydens die [[Botswana algemene verkiesing van 2024|algemene verkiesing op 1 November 2024]] vir die eerste keer sedert onafhanklikwording in 1966 nie meer ’n volstrekte meerderheid behaal het nie, het die sittende president [[Mokgweetsi Masisi]] die regeringsmag aan die [[Umbrella for Democratic Change|UDC]] oorhandig, waarna '''[[Duma Boko]]''' as sy opvolger ingesweer is. * Tydens [[Spaanse oorstroming van Oktober 2024|oorstromings in Suidoos-Spanje]] is meer as 215 mense dood, terwyl 2&nbsp;000 nog vermis word. * Die titelverdediger ''Emirates Team New Zealand, Taihoro'' wen die [[America's Cup]] teen die uitdager INEOS Britannia, Britannia RB3 uit die [[Verenigde Koninkryk]]. * Die 2024-[[Nobelprys vir Ekonomiese Wetenskappe]] word toegeken aan [[Daron Acemoglu]], [[Simon Johnson (ekonoom)|Simon Johnson]] en [[James A. Robinson]] "vir studies oor hoe instellings gevorm word en welvaart affekteer". <div class="itn-footer" style="margin-top: 0.5em;"> '''Voortdurend:''' [[Russiese inval in Oekraïne sedert 2022]] • [[Israel-Hamas-oorlog]]<br /> '''[[:Kategorie:Sterftes_in_{{CURRENTYEAR}}|Onlangs oorlede]]:''' [[Tito Mboweni]] • [[Membathisi Mdladlana]] • [[Hans du Plessis]] • [[Danie Odendaal]] • [[Quincy Jones]] </div> <noinclude> [[Kategorie:Voorbladsjablone]] </noinclude> k7024z9lpintjz7vovo2mobr9jyak5z 0 22941 2717157 2674428 2024-11-19T22:00:52Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717157 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Frans-Guyana |volle_naam = <small>''Guyane française'' ([[Frans]])</small> |algemene_naam = Frans-Guyana |beeld_vlag = Flag of France.svg |beeld_wapen = Coat of arms of French Guyana.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = French Guiana (orthographic projection).svg |leuse = ''[[Liberté, égalité, fraternité]]''<br /><small>''([[Frans]] vir: "Vryheid, Gelykheid, Broederskap")''</small> |volkslied = ''[[Marseillaise]]''<br /><center>[[Lêer:La Marseillaise.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Frans]] |hoofstad = [[Cayenne]] {{Koördinate|4|55|N|52|20|W}} |latd = 4 |latm = 55 |latNS = N |longd = 52 |longm = 20 |longEW = W |grootste_stad = [[Cayenne]] |regeringsvorm = [[Franse oorsese gebiede|Oorsese département]] |leiertitels = • [[President van Frankryk|President]]<br />• President van die<br />territoriale Raad<br />• Prefek |leiername = [[Emmanuel Macron]]<br /><br />Gabriel Serville<br />Thierry Queffelec |oppervlak_rang = |oppervlak_grootte = |oppervlak = 83&nbsp;534 |oppervlakmi² = 32&nbsp;253 |persent_water = |bevolking_skatting = |bevolking_skatting_jaar = |bevolking_rang = - |bevolking_sensus = 250&nbsp;109<ref name=pop>{{fr}} {{cite web |url=http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/donnees-detaillees/estim-pop/estim-pop-reg-sexe-gca-1975-2013.xls |title=Estimation de population au 1er janvier, par région, sexe et grande classe d'âge – Année 2013 |author=INSEE |accessdate=2 September 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160410191319/http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/donnees-detaillees/estim-pop/estim-pop-reg-sexe-gca-1975-2013.xls |archive-date=10 April 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2013 |bevolkingsdigtheid = 3,0 |bevolkingsdigtheidmi² = 7,8 |bevolkingsdigtheidrang = |BBP_PPP = |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = |BBP_PPP_per_kapita = |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = €3,81&nbsp;miljard<ref name=GDP>{{fr}} {{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pib-va-reg-base-2005 |title=Produits intérieurs bruts régionaux et valeurs ajoutées régionales de 1990 à 2012|author=INSEE|accessdate=2 September 2014}}</ref><br />$4,90&nbsp;miljard<ref name=GDP /> |BBP_rang = 27^ste |BBP_jaar = 2012 |BBP_per_kapita = €15&nbsp;416<ref name=GDP /><br />$19&nbsp;828<ref name=GDP /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = [[Franse oorsese gebiede|Franse oorsese département]] |onafhanklikheidsgebeure = • Franse kolonisering<br />• Afgestaan deur Portugal<br />• Portugese verowering<br />• Teruggegee aan Frankryk<br />• Oorsese département |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[17de eeu]]<br />[[1801]]<br />[[1809]]<br />[[1814]]<br />[[19 Maart]] [[1946]] |MOI = |MOI_rang = |MOI_jaar = |MOI_kategorie = |Gini = |Gini_rang = |Gini_jaar = |Gini_kategorie = |geldeenheid = [[Euro]] (€) |geldeenheid_kode = EUR |land_kode = FR-GF |tydsone = GFT |utc_afwyking = [[UTC-03:00|-3]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-03:00|-3]] |internet_domein = [[.gf]] |skakelkode = 594 |voetskrif = }} '''Frans-Guyana''' ([[Frans]]: ''Guyane'', [ɡɥijan], {{Audio|LL-Q150 (fra)-GrandCelinien-Guyane.wav|luister}}; [[Frans-Guyana-Kreools]]: ''Lagwiyann'' of ''Gwiyann'', [la.ɡwi.jãn]) is 'n [[Franse oorsese gebiede|oorsese]] [[département]] (Frans: ''département d'outre-mer, of DOM'') van [[Frankryk]] geleë aan die noordelike kus van [[Suid-Amerika]]. As deel van Frankryk is Frans-Guyana ook deel van die [[Europese Unie]] se grondgebied, word die [[euro]] as geldeenheid gebruik en geniet inwoners dieselfde regte as alle ander Franse burgers.<ref>Frans-Guyana word op alle euro banknote afgebeeld, op die rugkant aan die onderkant regs van die Griekse ΕΥΡΩ (EURO) langs die denominasie.</ref> Frans-Guyana verkies twee ''députés'' en een senator tot die ''Assemblée Nationale'' in [[Parys]] en word in die Europese parlement in [[Straatsburg]] verteenwoordig.<ref name="SJstar">{{en}} [http://www.thesanjuanstar.com/ The San Juan Star], [http://www.luxner.com/cgi-bin/view_article.cgi?articleID=371 Clamoring for freedom in French Guiana] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070609031529/http://www.luxner.com/cgi-bin/view_article.cgi?articleID=371 |date= 9 Junie 2007 }}, 1 September 1997, besoek op 23 Junie 2007</ref> == Etimologie == [[Lêer:Guyanas.svg|duimnael|links|'n Kaart van noordelike [[Suid-Amerika]] met die Guyanas-streek]] Volgens die ''[[Oxford English Dictionary]]'' is die naam "Guyana" is 'n [[Inheemse tale van die Amerikas|inheemse]] term wat "land van baie waters" beteken.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/Guyana |title=Guyana |publisher=Oxford Dictionaries |accessdate=7 Julie 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150707214123/http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/Guyana |archive-date=7 Julie 2015 |url-status=dead}}</ref> Die byvoeging van die [[byvoeglike naamwoord]] "Frans" in die meeste ander tale behalwe Frans het sy oorsprong in koloniale tye, toe vyf van hierdie kolonies (Guyanas) langs die kus genoem is na verskillende (koloniale) magte: naamlik (van wes na oos) Spaans-Guyana (nou Guayana in [[Venezuela]]), Brits-Guyana (nou [[Guyana]]), Nederlands-Guyana (nou [[Suriname]]), Frans-Guyana en Portugees-Guyana (nou [[Amapá]] in [[Brasilië]]). Na Frans-Guyana en die twee groter lande in die noorde en weste, Guyana en Suriname, is dikwels saam verwys as "Guyanas" en al drie beslaan een groot landmassa op die Guyanaskild. == Geskiedenis == [[Lêer:Carte de la Guyane françoise et l'isle de Cayenne (Bellin, 1763).jpg|duimnael|links|Historiese kaart van Frans-Guyana deur Jacques-Nicolas Bellin (1703–1772) in 1763]] [[Lêer:Iles du salut port drawing dessin.jpg|duimnael|links|Skets uit die begin van die [[19de eeu]] van die hawe by îles du Salut aan die kus van Frans-Guyana naby Kourou]] [[Lêer:Kourou drawing dessin expedition.jpg|duimnael|links|'n [[18de eeu]]se skets van Kourou]] Frans-Guyana is oorspronklik deur 'n aantal inheemse Amerikaanse volke bewoon. In die [[17de eeu]] is die gebied deur Frankryk gekoloniseer. Die eerste Franse ekspedisie na Guyana het in [[1604]] plaasgevind. Dit sou egter 'n aantal dekades neem voor Franse beheer oor die gebied gevestig is. Franse vestiging was aanvanklik op die eiland Cayenne toegespits. Cayenne is van die res van die vasteland geskei deur 'n aantal riviere en riviermondings. In [[1664]] het 'n Franse maatskappy daarin geslaag om Cayenne van [[Nederland]]se setlaars te buit. Die Franse sou die eiland egter weer drie jaar later aan 'n Engelse mag verloor. Eers in [[1676]] slaag Frankryk daarin om volledig van Cayenne en die omliggende kus besit te neem.<ref name="Redfield">{{en}} Peter Redfield, [http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=skvfXT-lgLYC&oi=fnd&pg=PR7&dq=French+Guiana+history&ots=fWKmQ3CxTt&sig=m0-y1Sqm4WlOENG-iKgtMUihYUw#PPA31,M1 Space in the tropics: From Convicts to Rockets in French Guiana], Geraadpleeg op 23 Junie 2006</ref> Die hoof vestigingsmeganisme in Frans-Guyana was die aanlê van plantasies wat arbeidsintensief was. Om die rede is slawe uit [[Afrika]] ingevoer. Die slawebevolking het gou die grootste deel van die bevolking uitgemaak.<ref name="Redfield" /> In [[1763]] is 'n poging deur die Franse regering aangewend om grootskaalse [[Europa|Europese]] migrasie na [[Kourou]] te bewerkstellig. Sowat 12&nbsp;000 Europeërs is binne 'n paar maande na die kolonie gestuur. 7&nbsp;000 sou egter aan [[malaria]] en [[geelkoors]] omkom en die res moes gerepatrieer word.<ref name="Conell">{{en}} John Connell en Robert Aldrich, [http://books.google.com/books?id=f-QrN1Zw-M4C&printsec=frontcover&dq=French+Guiana+history#PPA25,M1 France's Overseas Frontier: Départements Et Territoires D'outre-mer]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, geraadpleeg op 23 Junie 2007</ref> Ná die [[Franse Rewolusie]] is die slawe in [[1794]] vrygestel. Dit sou egter 'n kortstondige vryheid wees aangesien hulle weer in [[1802]] ''verslaaf'' is. In [[1809]] beset [[Portugal]], met [[Engeland|Engelse]] ondersteuning, Frans-Guyana. Franse beheer is vyf jaar later in terme van die [[Verdrag van Parys]] herstel.<ref name="Redfield" /> In [[1842]] is slawerny finaal in die Franse Ryk beëindig. Voormalige slawe het die plantasies verlaat om bestaansboerdery te bedryf en die plantasiestelsel het in duie gestort. Plantasie-eienaars en koloniale amptenare het sonder veel sukses gepoog om huurarbeiders uit Afrika, [[Indië]], [[China]] en [[Madeiraeilande|Madeira]] te lok. In [[1852]] is 'n strafkolonie gestig wat tot in tot [[1951]] diens sou doen. Beroemde gevangenes wat hier aangehou is sluit [[Alfred Dreyfus]] en ''Papillon'' in. Baie gevangenes sou sterf insluitend 7&nbsp;600 van die 18&nbsp;000 wat in die eerste vyftien jaar na die kolonie verban is. Die teenwoordigheid van die strafkolonie het afbreuk gedoen aan die beeld wat die kolonie gehad het en te same met die reputasie dat dit nie geskik is vir Europese bewoning nie soos deur die mislukte Kourou vestiging poging beklemtoon, het verhoed dat noemenswaardige immigrasie plaasgevind het.<ref name="Conell" /> In die 1850's en 1860's het die ontdekking van [[goud]] tot 'n goudstormloop gelei wat wel duisende immigrante uit naburige gebiede gelok het.<ref name="Redfield" /> In die laat [[19de eeu]] het 'n grensgeskil met [[Brasilië]] ontstaan oor 'n groot stuk woudgebied. Die voorval het gelei tot die kortstondige bestaan van die pro-Franse onafhanklike staat [[Republiek van Onafhanklike Guyana|Counani]] in die bestrede gebied en gevegte tussen setlaars voordat die geskil hoofsaaklik in Brasilië se guns besleg is ná bemiddeling deur die [[Switserland|Switserse]] regering.<ref name="Conell" /> Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] het die plaaslike administrateurs ná die val van Frankryk, ten spyte van sterk plaaslike gevoel ten gunste van die Vrye Franse beweging onder Generaal [[Charles de Gaulle]], besluit om getrouheid aan die pro-Duitse Vichy regering van Maarskalk [[Henri Pétain]] te sweer. Op [[18 Maart]] [[1943]] is die Vichy-georiënteerde owerheid egter uitgeset deur 'n pro-Geallieerde komitee wat deur die Franse militêre magte en die meerderheid van die bevolking ondersteun is.<ref name="history.com">{{en}} [http://www.history.com/ History.com] [http://www.history.com/encyclopedia.do?vendorId=FWNE.fw..fr084800.a#FWNE.fw..fr084800.a FRENCH GUIANA], besoek op 23 Junie 2007</ref> Op [[19 Maart]] [[1946]] het Frans-Guyana 'n oorsese departement van Frankryk geword waarmee die koloniale status van die gebied opgehef is.<ref name="SJstar" /> In die 1970's het Hmong-vlugtelinge uit [[Laos]] hulle in die gebied gevestig. Die eerste groep van 45 Hmong het in [[1977]] in Cayenne aangekom waarna hulle na 'n nuwe stuk grond in die Amazonewoud geneem is wat hulle Cacao genoem het. Byna 2&nbsp;000 Hmong het hulle mettertyd in Frans-Guyana gevestig. Alhoewel die Hmong steeds slegs ongeveer 1% van die bevolking uitmaak, beheer hulle vandag ongeveer 70% van die gebied se landbou.<ref>{{en}} [http://news.bbc.co.uk/ BBC News] [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/3498056.stm Hmong's new lives in Caribbean], besoek op 23 Junie 2007</ref> In die 1970's en 1980's het 'n onafhanklikheidsbeweging momentum gekry. Betogings deur onafhanklikheidsgesindes het mettertyd al hoe meer luidrugtig geraak. Betogings in [[1996]], [[1997]]<ref name="SJstar" /> en [[2000]]<ref>{{fr}} [http://www.monde-diplomatique.fr/ Le Monde diplomatique], [http://www.monde-diplomatique.fr/2001/02/LEMOINE/14825 Or « sang » contre or vert en Guyane française], besoek op 23 Junie 2007</ref> het almal op geweld uitgeloop. Die land se ligging in Suid-Amerika maak dit geskik as basis vir Franse troepe sou die land ooit 'n behoefte aan so 'n basis hê. == Regering, Administrasie en politiek == [[Lêer:MairiedeCayenne.JPG|duimnael|links|Die stadsaal in Cayenne]] Frans-Guyana is as deel van Frankryk ook deel van die [[Europese Unie]], die grootste deel buite [[Europa]], met een van die langste EU eksterne grens. Te same met die [[Spanje|Spaanse]] [[enklave]]s in Afrika, [[Ceuta]] en [[Melilla]], is dit een van slegs drie EU gebiede buite Europa wat nie 'n eiland is nie. Die staatshoof van Frans-Guyana is die President van die Franse Republiek wat 'n [[Prefek (Frankryk)|Prefek]] (Frans: ''Préfet'') as sy verteenwoordiger aan stel. Daar is twee wetgewende liggame: die 19-lid ''Conseil Général'' en die 34-lid ''Conseil régional de Guyane'', beide verkose. Frans-Guyana het twee députés en een senator in die ''Assemblée Nationale'' in [[Parys]] en word in die Europese parlement in [[Straatsburg]] verteenwoordig. Frans-Guyana is tradisioneel polities konserwatief maar die sosialiste party het onlangs veld gewen. Hoewel baie inwoners ten gunste van groeter outonomie is, is baie mins mense ten gunste van algehele afhanklikheid. 'n Chroniese aangeleentheid waarmee Frans-Guyana belas is, is die instroming van onwettige immigrante en klandestiene [[goud]]delwers uit [[Brasilië]] en [[Suriname]]. Die grens tussen die département en Suriname wat die onderwerp van 'n grensgeskil met Suriname is, word gevorm deur die Maronirivier wat deur digte reënwoude vloei en moeilik is om deur die ''Gendarmerie nationale'' en die [[Franse Vreemdelegioen]] te patrolleer. [[Kwik]] wat in die delwery gebruik word in die rivier gestort wat tot geweldige ekologiese skade lei insluitend die vergiftiging van [[vis]] wat 'n [[stapelvoedsel]] van die inheemse Indiaanse bevolking is. Die gouddelwery het ook gelei tot [[malaria]] en [[VIGS]], smokkelary, en moorde wat plaasvind as deel van gevegte tussen wedywerende bendes.<ref>{{en}} [http://www.terradaily.com/2004/041026032320.2u7t23fz.html Gold seekers turn river in French Guiana into environmental nightmare], REGINA, French Guiana (AFP), 26 Oktober 2004, besoek op 23 Junie 2007</ref> Frans-Guyana word verdeel in 2 [[Arrondissements van Frankryk|departmentele arrondissements]], 19 [[Kantons van Frankryk|kantons]] en 22 [[Communes van Frankryk|communes]]: [[Lêer:Guyane administrative.PNG|duimnael|'n Kaart van Frans-Guyana se arrondissements]] {| ! Arrondissement van<br />Saint-Laurent-du-Maroni ! Arrondissement van<br />[[Cayenne]] |- | style="padding-right:50px" | 1. Awala-Yalimapo<br /> 2. Mana<br /> 3. Saint-Laurent-du-Maroni<br /> 4. Apatou<br /> 5. Grand-Santi<br /> 6. Papaïchton<br /> 7. Saül<br /> 8. Maripasoula | 9. Camopi<br /> 10. Saint-Georges<br /> 11. Ouanary<br /> 12. Régina<br /> 13. Roura<br /> 14. Saint-Élie<br /> 15. Iracoubo<br /> 16. Sinnamary<br /> 17. [[Kourou]]<br /> 18. Macouria<br /> 19. Montsinéry-Tonnegrande<br /> 20. Matoury<br /> 21. [[Cayenne]]<br /> 22. Remire-Montjoly |} == Geografie == [[Lêer:Oyapock maripa falls tree.jpg|duimnael|links|Die Maripa-waterval in die Oyapockrivier soos gesien uit Frans-Guyana. Brasilië is oorkant die rivier.]] [[Lêer:French Guiana CIA.gif|duimnael|Kaart van Frans-Guyana]] Alhoewel Frans-Guyana kultureel verwant is aan die [[Frans]]-sprekende gebiede van die [[Karibiese gebied]] word Frans-Guyana nie as deel daarvan beskou nie aangesien die [[Karibiese See]] heelwat verder Wes geleë is. Frans-Guyana is in die ekwatoriale woud gedeelte van Suid-Amerika geleë. Frans-Guyana bestaan uit drie hoof geografiese gebiede: 'n plat moerassige kusstrook, die ''terres basses'' waar die meeste mense woon, 'n breë sentrale plato wat bedek is met digte byna ontoeganklike reënwoud, en die ''terres hautes'', of hoogland, wat geleidelik tot by die beskeie Tumac-Humac berge aan die Brasiliaanse grens styg.<ref name="history.com" /> Frans-Guyana se hoogste piek is [[Bellevue de l'Inini]] (851&nbsp;m). Ander berge sluit in Mont Machalou (782&nbsp;m), Pic Coudreau (711&nbsp;m) en Mont St Marcel (635&nbsp;m), Mont Favard (200&nbsp;m) en Montagne du Mahury (156&nbsp;m). Verskeie klein eilandjies word langs die kus aangetref insluitende die drie [[Iles du Salut]] eilande wat [[Devil's Island]] en die afgeleë [[Ile de Connetable]] insluit. Frans-Guyana word van [[Brasilië]] geskei deur die Tumuc-Humac bergreeks in die suide en die Oyapockrivier in die ooste. Die Maroni-, Litani, en Lawariviere dui die grens met [[Suriname]] in die weste aan.<ref name="history.com" /> Die Barrage de Petit-Saut hidroëlektriese dam in die noorde van Frans-Guyana vorm 'n mensgemaakte meer en verskaf [[elektrisiteit]]. Die klimaat van Frans-Guyana is tropies met 'n gemiddelde jaarlikse temperatuur van 26,7° C. Koel seebriese het 'n matigende invloed in die kusgebied. Die droë seisoen duur van Junie tot November en word gevolg deur stortreën wat die swaarste uitsak in April en Mei. Die gemiddelde reenval in Cayenne is omtrent 3200&nbsp;mm.<ref name="history.com" /> == Ekonomie == [[Lêer:Ariane42P rocket.png|duimnael|Ariane 42P [[vuurpyl]] met TOPEX/Poseidon satelliet (Kourou, 10 Augustus 1992)]] Frans-Guyana is sterk afhanklik van [[Frankryk]] vir subsidies en goedere. Die hoof nywerhede is [[vissery]], wat verantwoordelik is vir driekwart van die gebied se uitvoere, [[goud]]mynbou en bosbou. Verder dra die Guiana Ruimtesentrum (Frans: ''Centre Spatial Guyanais'') by [[Kourou]] ongeveer 25% tot die BBP by en verskaf werk aan sowat 1700 mense. Die sentrum is in [[1964]] net buite [[Kourou]] opgerig. Die ligging is gekies as gevolg van die gunstige breedtegraad naby die [[ewenaar]]. Dit is in [[1968]] in bedryf gestel en van [[1979]] dien dit veral as lanseerterrein vir die Europese Ruimteagentskap se Ariane-vuurpyle wat nou meer as die helfte van die wêreld se satelliete in wentelbane plaas.<ref name="Conell" /> Daar is weinig vervaardiging in Frans-Guyana en landbou is onderontwikkeld. Toerisme, veral eko-toerisme is aan die groei. Werkloosheid is 'n groot probleem teen ongeveer 20% tot 30%. In 2004 was die BBP per capita van Frans-Guyana 12&nbsp;887 [[euro]], wat ongeveer 60% van die van die [[Europese Unie]] gemiddeld is en die hoogste in [[Suid-Amerika]].<ref>{{en}} {{cite web| url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007_MONTH_02/1-19022007-EN-AP.PDF| title=Regional GDP per inhabitant in the EU27| author=[[Eurostat]]| format=PDF| accessdate=2007-06-09| archive-date=2009-03-26| archive-url=https://web.archive.org/web/20090326210729/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007_MONTH_02/1-19022007-EN-AP.PDF| url-status=dead}}</ref> == Vervoer == Frans-Guyana se hooflughawe is Cayenne-Rochambeau geleë in die Matoury commune, 'n suidelike woonbuurt van [[Cayenne]]. Daar is een vlug per dag na [[Parys]] (Orly Lughawe), en een vlug per dag wat van Parys af arriveer. Ander roetes sluit in dié na [[Fort-de-France]], [[Pointe-à-Pitre]], [[Port-au-Prince]], [[Miami]], [[Macapá]], [[Belém]], en [[Fortaleza]]. Frans-Guyana se hoof seehawe is Dégrad des Cannes, geleë in die rviermonding van die Mahuryrivier, in die commune Remire-Montjoly, 'n suidoostelike woonbuurt van Cayenne. Byna al Frans-Guyana se in- en uitvoere word deur die hawe behartig. Die hawe is in [[1969]] gebou en het die ou hawe van Cayenne vervang wat nie die moderne verkeerslas kon hanteer nie. 'n Teerpad van Régina na Saint-Georges de l'Oyapock, by die [[Brasilië|Brasiliaanse grens]], is in [[2004]] oopgestel wat die pad van Cayenne na die Brasiliaanse grens voltooi het. Dit is nou moontlik om per teerpad van Saint-Laurent-du-Maroni aan die [[Suriname|Surinaamse]] grens tot by Saint-Georges de l'Oyapock langs Brasilië te ry. Na 'n verdrag wat in Julie [[2005]] geteken is word 'n brug tans oor die Oyapockrivier gebou wat in [[2008]] geopen behoort te word. Die brug sal die eerste oorlandkruising tussen Frankryk en Brasilië in plek stel en dit sal inderdaad die eerste keer wees dat Frans-Guyana met die res van die wêreld verbind word. Na die oopstel van die brug sal dit moontlik wees om tot by Macapá, die hoofstad van die Amapá deelstaat in Brasilië te ry. == Demografie == [[Lêer:Cayenne city (8525272038).jpg|duimnael|Lugbeeld van die hoofstad Cayenne]] [[Lêer:French Guiana demography.png|duimnael|Frans-Guyana se bevolkingsgroei (1961–2003)]] Frans-Guyana se bevolking van 202&nbsp;000 (Januarie 2006 geskat.),<ref>{{fr}} {{cite web |url=http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/resultats-regionaux.htm |title="Estimations de population régionale au 1er janvier 2006" |first=Government of France |last=INSEE |accessdate=4 Mei 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181219120125/http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/resultats-regionaux.htm |archive-date=19 Desember 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> wat meestal langs die kus woon, is etnies baie divers. Volgens die [[1999]] is slegs 54,4% van Frans-Guyana in Frans-Guyana gebore, 11,8% is in Metropolitaanse Frankryk, 5.2% in die Franse karribiese [[département]]s ([[Guadeloupe]] en [[Martinique]]), en 28,6% ander lande gebore (vernaamlik [[Brasilië]], [[Suriname]], en [[Haïti]]).<ref>{{fr}} {{cite web| url=http://www.recensement.insee.fr/FR/ST_ANA/D9C/MIGTABMIG1DOMMIG1DOMAD9CFR.html| title="Migrations (caractéristiques démographiques selon le lieu de naissance)"| first=Government of France| last=INSEE| accessdate=2007-05-04| archive-date=2008-12-06| archive-url=https://web.archive.org/web/20081206112340/http://www.recensement.insee.fr/FR/ST_ANA/D9C/MIGTABMIG1DOMMIG1DOMAD9CFR.html| url-status=dead}}</ref> '''Guianese Kreole''', mense van hoofsaaklik Afrikaherkoms gemeng met Franse herkoms, is die grootste etniese groep. Skattings oor die presiese persentasie wissel afhangende daarvan of die groot Haïtiese gemeenskap ook ingesluit word, maar word gereken op ongeveer 60% tot 70% as Haïtiane ingesluit word en 30% tot 50% andersins. Ongeveer 14% is Europeërs waarvan meeste Franse is. Die hoof Asiese gemeenskap is die [[Hmong]] uit [[Laos]] (1,5%) en [[China|Chinese]] (3,2%, hoofsaaklik uit [[Hongkong]] en Zhejiang provinsie). Daar is ook klein groepe uit verskeie [[Karibiese eilande]], hoofsaaklik [[Sint Lucia]]. Die hoofgroepe wat in die binneland woon is Marrone en [[Indiane]]. Die Marrone is afstammelinge van ontsnapte slawe uit Afrika wat hoofsaaklik langs die Maronirivier woonagtig is. Die hoof Marongroepe is die Paramacca, Aucan (wat beide ook in [[Suriname]] voorkom) en die Boni (Aluku). Die hoof Indiaanse groepe, wat ongeveer 3%-4% van die bevolking uitmaak, is die Arawak, Emerillon, Galibi (nou die Kaliña genoem), Palikour, Wayampi (ook beklend as die Oyampi) en Wayana. Die hoof godsdiens in die gebied is [[Rooms-Katolisisme]]. Die Marrone en sommige Indiaanse gemeenskappe bedryf egter steeds hulle eie gelowe. Die Hmong is ook hoofsaaklik Katoliek as gevolg van die invloed van die Katolieke sendelinge wat gehelp het om hulle na Frans-Guyana te bring.<ref>{{en}} {{cite book|title=South America |author= Danny Palmerlee|year= 2007|publisher=[[Lonely Planet]]|id=ISBN 1-74104-443-X|url= http://books.google.com/books?vid=ISBN174104443X&id=zeUwp50DR9EC&pg=PA746&lpg=PA746&dq=%22French+Guiana%22+date:2000-2007&ie=ISO-8859-1&output=html&sig=Gmy65FICYCisCQwh8XgOF9h0rmo}}</ref> {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Historiese bevolking ! [[1790]]<br />skatting !! [[1839]]<br />skatting !! [[1857]]<br />skatting !! [[1891]]<br /> skatting !! 1946<br />sensus !! [[1954]]<br />sensus !! [[1961]]<br />sensus !! [[1967]]<br />sensus !! [[1974]]<br />sensus !! [[1982]]<br />sensus !! [[1990]]<br />sensus !! 1999<br />sensus !! [[2006]]<br />skatting |- | align=center| 14&nbsp;520 || align=center| 20&nbsp;940 || align=center| 25&nbsp;561 || align=center| 33&nbsp;500 || align=center| 25&nbsp;499 || align=center| 27&nbsp;863|| align=center| 33&nbsp;505 || align=center| 44&nbsp;392 || align=center| 55&nbsp;125 || align=center| 73&nbsp;022 || align=center| 114&nbsp;678 || align=center| 157&nbsp;213 || align=center| 202&nbsp;000 |- | colspan=13 align=center| <small>Amptelike syfers van sensuse en INSEE skattings. |} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/French-Guiana|title=French Guiana|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=28 Mei 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://user.iiasa.ac.at/~marek/fbook/04/geos/fg.html|title=French Guiana|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=28 Mei 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|French Guiana|Frans-Guyana}} * {{en}} {{Wikivoyage|French_Guiana|Frans-Guyana}} * {{fr}} [https://www.guyane.gouv.fr/ Amptelike webwerf van die regering] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Frans-Guyana}} | Noord = [[Atlantiese Oseaan]] | Noordoos = [[Atlantiese Oseaan]] | Oos = {{vlagland|Brasilië}} | Suidoos = {{vlagland|Brasilië}} | Suid = {{vlagland|Brasilië}} | Suidwes = {{vlagland|Suriname}} | Wes = {{vlagland|Suriname}} | Noordwes = [[Atlantiese Oseaan]] }} {{Région van Frankryk}} {{Départements van Frankryk}} {{Lande van Suid-Amerika}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Frans-Guyana| ]] 9wvvdrx4khw5zjr4fq3e4qdofrhfige 0 24795 2717155 2688836 2024-11-19T22:00:33Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717155 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Kasakstan |volle_naam = <small>Қазақстан Республикасы<br />''Qazaqstan Respýblıkasy'' ([[Kasaks]])<br />Республика Казахстан<br />''Respublika Kazakhstan'' ([[Russies]])</small> |algemene_naam = Kasakstan |beeld_vlag = Flag of Kazakhstan.svg |beeld_wapen = Emblem of Kazakhstan latin.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Kazakhstan (orthographic projection).svg |leuse = |volkslied = [[My Kasakstan|Менің Қазақстаным]]<br /><small>([[Transliterasie|tr.]]: ''Meniñ Qazaqstanım'')</small><br /><center>[[Lêer:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Kasaks]] ("nasionaltaal")<br />[[Russies]] ("amptelike taal") |hoofstad = [[Astana]] {{Koördinate|51|10|N|71|25|O}} |latd = 51 |latm = 10 |latNS = N |longd = 71 |longm = 25 |longEW = O |grootste_stad = [[Almati]] |regeringsvorm = Unitêre dominante-party<br />presidensiële [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Kasim-Zjomart Tokajef]]<br />[[Oljas Bektenof]] |oppervlak_rang = 9^de |oppervlak_grootte = |oppervlak = 2&nbsp;724&nbsp;900 |oppervlakmi² = 1&nbsp;052&nbsp;100 |persent_water = 1,7 |bevolking_skatting = 20&nbsp;000&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=https://en.inform.kz/news/kazakhstans-population-hits-the-mark-of-20-mln-a4d13f/ |title=Kazakhstan’s population hits the mark of 20 mln |publisher=Kazinform |date=16 November 2023 |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> |bevolking_skatting_jaar = 2023 |bevolking_rang = 62^ste |bevolking_sensus = |bevolking_sensus_jaar = |bevolkingsdigtheid = 7 |bevolkingsdigtheidmi² = 18,1 |bevolkingsdigtheidrang = 236^ste |BBP_PPP = $696,903&nbsp;miljard<ref name=IMF>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=916,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Kazakhstan |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2023 |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 41^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $34&nbsp;476<ref name=IMF /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 56^ste |BBP = $290,994&nbsp;miljard<ref name=IMF /> |BBP_rang = 49^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $14&nbsp;396<ref name=IMF /> |BBP_per_kapita_rang = 64^ste |onafhanklikheidstipe = • Kasakse Khanaat<br />• Alasj-outonomie<br />• Kirgisiese ASSR<br />• Kasakse ASSR<br />• [[Kazachstanse Sosialistiese Sowjetrepubliek|Kasakse SSR]]<br />• Soewereiniteit verklaar<br />• Republiek Kasakstan<br />• Onafhanklikheid verklaar<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[1465]]<br />[[13 Desember]] [[1917]]<br />[[26 Augustus]] [[1920]]<br />[[19 Junie]] [[1925]]<br />[[5 Desember]] [[1936]]<br />[[25 Oktober]] [[1990]]<br />[[10 Desember]] [[1991]]<br />[[16 Desember]] [[1991]]<br />[[26 Desember]] [[1991]]<br />[[30 Augustus]] [[1995]] |MOI = {{wins}} 0,811<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |title=Human Development Report 2021/2022 |publisher=United Nations Development Programme |date=2021 |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> |MOI_rang = 56^ste |MOI_jaar = 2021 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|baie hoog}} |Gini = 27,8<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=KZ |title=Gini index – Kazakhstan |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2018 |Gini_kategorie = {{kleur|#090|laag}} |geldeenheid = [[Kasakse tenge|Tenge]] (₸) |geldeenheid_kode = KZT |land_kode = KZ |tydsone = |utc_afwyking = [[UTC+05:00|+5]] en [[UTC+06:00|+6]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC+05:00|+5]] en [[UTC+06:00|+6]] |internet_domein = [[.kz]], .қаз |skakelkode = 7-6xx, +7-7xx |voetskrif = }} '''Kasakstan''' ([[Kasaks]]: Қазақстан, ''Kazakstan'', [qɑzɑqˈstɑn], {{Audio|Kk-kazakhstan.ogg|luister}}; [[Russies]]: Казахстан, ''Kazachstan''), amptelik die '''Republiek Kasakstan''' (Kasaks: Қазақстан Республикасы, ''Qazaqstan Respýblıkasy''; Russies: Республика Казахстан, ''Respublika Kazakhstan''), is ’n [[transkontinentale land|transkontinentale]], maar [[landingeslote land]] in [[Sentraal-Asië]], met ’n klein deel wes van die [[Oeral-rivier]] wat in [[Oos-Europa]] val.<ref name="CIA">{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/kazakhstan/ |title=Kazakhstan |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> Dit word in [[Afrikaans]] ook '''Kazakstan''' of '''Kazachstan''' gespel. Dit grens aan die [[Rusland|Russiese Federasie]], die [[Volksrepubliek China]], [[Kirgisië]], [[Oesbekistan]], [[Turkmenistan]] en die [[Kaspiese See]]. Die hoofstad is [[Astana]]; tot in 1997 was dit [[Almati]] (voorheen Alma-Ata genoem). [[Lêer:Kazakhstan BMNG.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Kasakstan.]] [[Lêer:Kazakhstan-CIA WFB Map.png|duimnael|links|’n Kaart van Kasakstan.]] Kasakstan is die wêreld se negende grootste staat en die grootste [[Landingeslote land|wat deur land omring]] is. Sy oppervlakte van 2&nbsp;724&nbsp;900&nbsp;km² is groter as dié van [[Wes-Europa]].<ref name="CIA" /><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.stat.kz |title=Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators |publisher=Stat.kz |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190502060242/http://www.stat.kz/ |archive-date=2 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die gebied sluit in vlaktes, [[steppe]], [[taiga]], [[canyon]]s, heuwels, deltas, sneeubedekte [[berg]]pieke en [[woestyn]]e. Sy bevolkingsdigtheid is minder as ses mense per vierkante kilometer. Die gebied is histories bewoon deur [[Nomade|nomadiese]] stamme. Dit het in die 13de eeu verander toe [[Djengis Khan]] die land beset het. Teen die 16de eeu het die [[Kasakke]] as ’n afsonderlike groep ontstaan. Die [[Russe]] het in die 18de eeu die Kasakse steppe begin beset en teen die middel van die 19de eeu was die hele Kasakstan deel van die [[Russiese Ryk]]. Ná die [[Russiese Rewolusie (1917)|Russiese Rewolusie van 1917]] en die daaropvolgende [[Russiese Burgeroorlog|burgeroorlog]] is Kasakstan verskeie kere herorganiseer voordat dit in 1936 die [[Kazachstanse Sosialistiese Sowjetrepubliek]] geword het as deel van die [[Sowjetunie]]. Kasakstan was die laaste van die voormalige Sowjetrepublieke wat hom onafhanklik verklaar het ná die verbrokkeling van die [[Sowjetunie]] in 1991; die huidige president, [[Kasim-Zjomart Tokajef]], is sedert 2019 die land se leier. Vandat die land onafhanklik geword het, handhaaf dit ’n gebalanseerde buitelandse beleid en probeer dit sy ekonomie ontwikkel, veral sy [[koolwaterstof]]nywerheid.<ref>{{en}} Zarakhovich, Yuri (27 September 2006). [http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html "Kazakhstan Comes on Strong"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100903191013/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html |date= 3 September 2010 }}, Time</ref> Die land is etnies en kultureel uiteenlopend, deels vanweë die gedwonge migrasie van ander volke na dié republiek tydens die bewind van [[Josef Stalin]]. Kasakstan het ’n bevolking van 16,6&nbsp;miljoen wat uit 131 etnisiteite bestaan, onder andere Kasakke (sowat 63%<ref name="Census2009">{{ru}} {{cite web|title=Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary)|url=http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110723084204/http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf|archivedate=23 Julie 2011|publisher=Republic of Kazakhstan Statistical Agency|accessdate=10 Desember 2010|url-status=dead}}</ref>), Russe, [[Oekraïners]], [[Duitsers]], [[Tartare]] en [[Oeigoere]]. Godsdiensvryheid bestaan in Kasakstan, maar die land het onlangs onder skoot gekom oor ’n gebrek daaraan. Robert George, voorsitter van die Amerikaanse kommissie vir internasionale godsdiensvryheid, het in 2013 gesê "die streng toepassing van hoogs beperkende wette wat twee jaar gelede aanvaar is, het Kasakstan se internasionale aansien skade berokken en daartoe gelei dat baie Kasakse burgers se godsdiensvryheid aangetas is".<ref>{{en}} http://www.rferl.org/content/kazakhstan-religious-freedom-criticism/25057279.html</ref> Sowat 70% van die bevolking behoort tot die [[Islam]] en 26% is [[Christen]]e.<ref name="2009 Census">{{en}} {{cite web |url=http://www.eng.stat.kz/news/Pages/n1_12_11_10.aspx |title=The results of the national population census in 2009 |date=12 November 2010 |publisher=Statistiekagentskap van Kasakstan |accessdate=21 Januarie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190502080602/http://www.eng.stat.kz/news/Pages/n1_12_11_10.aspx |archive-date=2 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Kasaks is die [[amptelike taal]], terwyl Russies gelyke status het in staats- en administratiewe liggame.<ref name="CIA" /><ref>{{en}} [http://www.kazakhstan.orexca.com/kazakhstan_constitution.shtml The constitution of Kazakhstan]</ref><ref>{{en}} [http://www.constcouncil.kz/eng/norpb/constrk/ CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020060732/http://www.constcouncil.kz/eng/norpb/constrk/ |date=20 Oktober 2007 }}, Die grondwet van Kasakstan</ref> == Etimologie == Die woord "Kasak" word in Kasakstan gewoonlik gebruik om na die etniese groep te verwys, ook die lede wat in die Volksrepubliek China, Rusland, [[Turkye]], Oesbekistan en ander lande woon, terwyl die woord "Kasakstanner" (Kasaks: қазақстандық, ''kazakstandik''; Russies: казахстанец, ''kazachstanets'') geskep is vir die inwoners van die land, insluitende nie-Kasakke.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Cengiz Surucu |title=Modernity, Nationalism, Resistance: Identity Politics in Post-Soviet Kazakhstan |journal=Central Asian Survey |date=Desember 2002 |pages=385–402 |doi=10.1080/0263493032000053208 |volume=21 |issue=4}}</ref> "Kasak" of "Kazak" kom van ’n [[Turkse tale|Ou Turkse]] woord wat "onafhanklik" en ’n "vrye gees" beteken; dit verwys na die Kasakke se kultuur as ’n nomadiese volk wat op perde rondgetrek het. Die [[Persies]]e agtervoegsel {{nowrap|"-stan"}} beteken "land" of "plek", en Kasakstan beteken dus "land van die Kasakke". == Geskiedenis == === Kasakse Khanaat === [[Lêer:2000 Stamp of Kazakhstan - Abylai Khan.jpg|duimnael|links|upright|Ablai Khan het vanaf 1771 tot 1781 as khan van die sentrale Jüz gedien.]] [[Lêer:Bactrian camel in Kazakhstan.jpg|duimnael|links|upright|Kasakse simbole: ’n [[kameel]] voor die mausoleum van Kwaja Ahmed Jasawi in [[Turkistan]].]] [[Lêer:SB - Inside a Kazakh yurt.jpg|duimnael|In ’n Kasakse ''[[Joert|joert]]''.]] Kasakstan word al sedert die [[Steentydperk|Nuwe Steentydperk]] bewoon; die streek se klimaat en terrein is die beste geskik vir nomades wat met diere rondtrek. Argeoloë glo mense het [[perd]]e die eerste keer hier in die uitgestrekte steppe [[Mak maak|mak gemaak]]. Sentraal-Asië is oorspronklik bewoon deur [[Indo-Irannese tale|Indo-Iraniërs]]. Die bekendste van dié groepe was die nomadiese [[Skitiërs]].<ref>{{en}} {{cite encyclopedia |title=Scythian |encyclopedia=The New Encyclopædia Britannica, Micropædia |volume=Volume 10 |edition=15de |page=576}}</ref> Die [[Turkse volke|Turkse volk]] het op die laatste in die 5de eeu, moontlik vroeër, die Iraniërs se gebied begin betree en die oorheersende etniese groep van Sentraal-Asië geword. Terwyl die antieke stede [[Taraz]] en Hazrat-e Turkestan lank gedien het as halfwegstasies aan die [[Syroete]] wat die Ooste en die Weste verbind het, het ware politieke vereniging eers met die [[Mongoolse Ryk|Mongoolse inval]] in die vroeë 13de eeu begin. Onder die [[Mongole]] is administratiewe distrikte gestig, wat eindelik onder beheer gekom van die opkomende '''Kasakse Khanaat'''. Gedurende dié tydperk het die tradisionele nomadiese leefwyse en ’n [[veeteelt]]-gebaseerde ekonomie in die steppe voortgeduur. In die 15de eeu het ’n afsonderlike Kasakse identiteit begin ontwikkel onder die Turkse stamme – ’n proses wat aangehelp is met die ontstaan in die middel van die 16de eeu van die Kasakse taal, kultuur en ekonomie. Die streek was egter al hoe meer die fokus van ’n stryd tussen die Kasakke en die naburige Persiessprekende volke in die suide. Teen die 17de eeu het die Kasakse Khanaat gebuk gegaan onder onderlinge struwelinge, wat die bevolking verdeel het in die Groot, die Middel- en die Klein Horde (''jüz''). Dit, tesame met politieke verdeeldheid en ’n afname in die belangrikheid van die landhandelsroetes tussen die Ooste en die Weste, het die khanaat verswak. Die Oesbeekse Chiva-khanaat het dié situasie uitgebuit en die [[Mangisjlak-skiereiland]] geannekseer. Die Oesbeekse bewind oor die skiereiland het twee eeue geduur tot met die aankoms van die Russe. In die 17de eeu het die Kasakke geveg teen die [[Oeirats]], ’n federasie van Wes-Mongoolse stamme, insluitend die [[Dzoengars]].<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.britannica.com/eb/article-73648 |title=Kazakhstan to c. AD 1700 |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071123040022/http://www.britannica.com/eb/article-73648 |archive-date=23 November 2007 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Aan die begin van die 18de eeu het die Kasakse Khanaat sy hoogtepunt bereik. In dié tyd (1723–1730) was die Klein Horde in ’n oorlog gewikkel met Dzoengars nadat dié die Kasakse grondgebied binnegeval het. Die Dzoengars het die Kasakke verslaan, hul weivelde oorgeneem, baie Kasakke gevange geneem en hele clans uitgewis.<ref>{{en}} Ahmad Hasan Dani, Chahryar Adle, Irfan Habib, Karl M. Baipakov (2003). "''[http://books.google.com/books?id=AzG5llo3YCMC&pg=PA97 History of Civilizations of Central Asia: Development in contrast : from the sixteenth to the mid-nineteenth century]''". [[Unesco]]. b. 97. ISBN 92-3-103876-1</ref> Onder die leierskap van [[Aboel Chair Khan]] het die Kasakke in 1726 en 1729 oorwinnings oor die Dzoengars behaal.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://www.economist.com/countries/Kazakhstan/profile.cfm?folder=History%20in%20brief |title=Country Briefings: Kazakhstan |publisher=Economist.com |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722000113/http://www.economist.com/countries/Kazakhstan/profile.cfm?folder=History%20in%20brief |archive-date=22 Julie 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ook [[Ablai Khan]] het van die 1720's tot die 1750's belangrike oorloë teen die Dzoengars gevoer en daarvoor is hy as ''batir'' (held) van die volk verklaar. Intussen het die Wolga-Kalmieke voortdurend strooptogte in die Kasakse grondgebied uitgevoer. Die [[Kokand-khanaat]] het die swakheid van die Kasakke ná die oorloë teen die Dzoengars en Kalmieke uitgebuit en die huidige Suidoos-Kasakstan, onder meer die voormalige hoofstad Almati, in die eerste kwart van die 19de eeu beset. === Die Russiese Ryk === [[Lêer:SB - Kazakh woman on horse.jpg|duimnael|links|’n Tradisionele Kasakse trourok.]] [[Lêer:Prokudin-Gorskii Russians in Central Asia.jpg|duimnael|Russiese setlaars naby Petropawlofsk.]] In die 19de eeu het ook die Russiese Ryk begin uitbrei na Sentraal-Asië en van 1813 tot 1907 met die [[Britse Ryk]] meegeding om heerskappy oor die gebied. Teen dié tyd het die [[tsaar]]s geheers oor die grootste deel van wat vandag as Kasakstan bekend is. Die Russiese Ryk het ’n administratiewe stelsel ingestel en kasernes en garnisoene opgerig in sy stryd teen die Britse Ryk. Rusland het Russies as taal in alle skole en regereingsinstellings afgedwing. Dit het die Kasakke in opstand laat kom en teen die 1860's het hulle hulle begin verset, hoofsaaklik oor die invloed wat die Russiese besetting gehad het op die tradisionele nomadiese leefstyl en wat gelei het tot die uitwissing van ’n groot deel van die bevolking. In die laat 19de eeu het die Kasakse nasionale beweging ontstaan om die Russiese onderdrukking teen te staan en die Kasakse taal en identiteit te beskerm. Van die 1890's af het al hoe groter groepe setlaars die huidige Kasakstan gekoloniseer. Die getal setlaars het verder toegeneem nadat ’n spoorlyn tussen [[Orenburg]] en [[Tasjkent]] in 1906 voltooi is. Gedurende die 19de eeu het sowat 400&nbsp;000 Russe na Kasakstan geïmmigreer, en in die eerste derde van die 20ste eeu ’n verdere miljoen [[Slawiërs]], [[Jode]], Duitsers en ander groepe.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/313790/Kazakhstan |title=Kazakhstan |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |date=16 Desember 1991 |accessdate=9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150508121055/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/313790/Kazakhstan |archive-date= 8 Mei 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die mededinging om land en water wat tussen die Kasakke en die immigrante ontstaan het, het in die laaste jare van die tsaars se bewind groot teenkanting teen die koloniale regering veroorsaak. In 1916 het die [[Sentraal-Asiatiese Opstand]] plaasgevind; die Kasakke het die Russe en [[Kosakke]] aangeval. Die gevolg was ’n paar wrede aanvalle en bloedbaddens aan albei kante.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20090412064258/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761566451_8/Kazakhstan.html Kazakhstan]. Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009. [https://web.archive.org/web/20091029012700/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761566451_8/Kazakhstan.html Archived] 31 Oktober 2009.</ref> Intussen het albei kante ook die [[Kommunisme|kommunistiese]] regering teengestaan tot laat in 1919. === Die Sowjetunie === [[Lêer:Young Pioneers in Kazakh SSR.jpg|duimnael|links|Jong Pioniers van die Sowjetunie op ’n kamp in Kasakstan.]] Hoewel daar ’n kort periode van outonomiteit was ná die wanorde tydens die val van die Russiese Ryk, het die Kasakke hulle eindelik onderwerp aan die Sowjetregering. In 1920 het hulle die '''Kazachstanse Outonome Sosialistiese Sowjetrepubliek''' geword. Die Sowjetunie se onderdrukking van die tradisionele elite en die gedwonge [[kollektivisme]] van die laat 1920's tot die 1930's, het hongersnood en onrus tot gevolg gehad.<ref>{{en}} {{cite journal |url=http://zhe.stanford.edu/spring05/Kazakhstan2.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090304004800/http://zhe.stanford.edu/spring05/Kazakhstan2.pdf |archivedate= 4 Maart 2009 |title=The Kazakh Catastrophe and Stalin’s Order of Priorities, 1929–1933: Evidence from the Soviet Secret Archives |format=PDF |author=Simon Ertz |date=Lente 2005 |journal=Stanford's Student Journal of Russian, East European, and Eurasian Studies |volume=1 |pages=1–12 |accessdate=1 Junie 2010 |url-status=dead }}</ref><ref>{{en}} {{cite journal|author=Pianciola, Niccolò|url=http://monderusse.revues.org/index2623.html?file=1|title=Famine in the Steppe. The collectivization of agriculture and the Kazak herdsmen, 1928–1934|journal=Cahiers du monde russe|year=2004|volume=45|pages=137–192|accessdate=11 Desember 2013|archive-date=11 Mei 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110511202904/http://monderusse.revues.org/index2623.html?file=1|url-status=dead}}</ref> Tussen 1926 en 1939 het die Kasakse bevolking met 22% afgeneem weens honger en massa-emigrasie. In die 1930's is baie bekende Kasakse skrywers, denkers, digters, politici en historici in opdrag van Stalin vermoor as deel van die onderdrukking van die Kasakse kultuur en identiteit. In 1936 het die outonome republiek die '''Kazachstanse Sosialistiese Sowjetrepubliek''' geword. Miljoene mense wat in die 1930's en 1940's uit ander dele van die Sowjetunie verban is, is na Kasakstan gestuur. Sowat 400&nbsp;000 Wolga-Duitsers is byvoorbeeld uit die [[Oekraïne]] na Kasakstan verban ná die [[Duitsland|Duitse]] inval van die Sowjetunie in Junie 1941 tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]]. Mense is gevange gehou in party van die grootste [[Goelag]]-kampe in die land.<ref>{{en}} [http://www.taipeitimes.com/News/world/archives/2007/01/01/2003342918 Children of the gulag live with amnesia], Taipei Times, 1 Januarie 2007</ref> In 1947, twee jaar ná die einde van die oorlog, is ’n toetsterrein vir [[kernwapen]]s naby die stad [[Semei]] opgerig. Met Stalin se dood in 1953 het Kasakstan steeds ’n oorwegend landbougebaseerde ekonomie gehad. In dié jaar het die nuwe Sowjetleier, [[Nikita Chroesjtsjof]], die "Ongerepte Land"-projek begin om die tradisionele weivelde van Kasakstan te omskep in ’n groot graanproduserende streek vir die Sowjetunie. Dit het gemengde gevolge ingehou, maar dit het tesame met latere moderniserings deur [[Leonid Brezjnef]] die ontwikkeling van die landbousektor bespoedig. Landbou is steeds ’n bron van inkomste vir ’n groot deel van die bevolking. Teen 1959 het Kasakke 30% van die bevolking uitgemaak en etniese Russe 43%.<ref>{{en}} Moya Flynn. (1994). "''[http://books.google.com/books?id=YLeAxHLmgR8C&pg=PA15 Migrant resettlement in the Russian federation: reconstructing 'homes' and 'homelands']''". bl. 15. ISBN 1-84331-117-8</ref> Groeiende spanning in die Sowjetgemeenskap het gelei tot ’n behoefte aan politieke en ekonomiese hervormings, wat in die 1980's vorm aangeneem het. Een van die grootste bydraende faktore was die besluit van [[Lawrenti Beria]] om ’n kernbom in 1949 in Kasakstan te toets. Dit het ’n [[biologie]]se en [[ekologie]]se katastrofe tot gevolg gehad wat vir geslagte voortgeduur het, en die Kasakke se woede teenoor die Sowjetstelsel het geweldig toeneem. === Onafhanklikheid === [[Lêer:Kazakhstan stamp N.Nazarbaev 1993 50t.jpg|duimnael|Noersoeltan Nazarbajef op 'n [[posseël]].]] Kasakstan was op 16 Desember 1991 die laaste republiek wat onafhanklik geword het. Sy leier uit die kommunistiese tydperk, [[Noersoeltan Nazarbajef]], het die land se eerste president geword en tot 2019 dié amp beklee. In die jare sedert onafhanklikwording het groot hervormings plaasgevind van die Sowjet-styl-ekonomie en politieke magsmonopolie. Onder Nazarbajef is ver gevorder op die pad na ’n markekonomie. In 1998 is die hoofstad van Almati (die grootste stad en voorheen bekend as Alma-Ata) geskuif na [[Astana]]. Op 20 Maart 2019 het president Noersoeltan Nazarbajef bedank en is deur sy partygenoot [[Kasim-Zjomart Tokajef]] opgevolg. Gelyktydig is die land se hoofstad Astana na Noersoeltan hernoem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-47638619 |title=Nursultan: Kazakhstan renames capital Astana after ex-president |publisher=[[BBC]] |date=20 Maart 2019 |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> In 2022 is dié naamverandering teruggerol en die ou naam Astana heringestel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2022/sep/14/kazakhstan-to-change-name-of-capital-from-nur-sultan-back-to-astana |title=Kazakhstan to change name of capital from Nur-sultan back to Astana |publisher=[[The Guardian]] |date=14 September 2022 |accessdate=6 Februarie 2024}}</ref> == Geografie == [[Lêer:Kazakhs.jpg|duimnael|links|Die Markakol-reservaat in die Altai-gebergte, Oos-Kasakstan.]] [[Lêer:Syr Darya.jpg|duimnael|[[Sirdarja]], een van die groot riviere van Sentraal-Asië wat deur Kasakstan vloei.]] [[Lêer:IMG 7431-Sharyn canyon.jpg|duimnael|Die Tsjarin-canyon in Noord-[[Tiensjan]].]] Kasakstan lê aan weerskante van die [[Oeral-rivier]] en is een van net twee lande wat deur land omring word wat op twee [[kontinent]]e geleë is; die ander is [[Azerbeidjan]]. Met sy oppervlakte van 2&nbsp;700&nbsp;000&nbsp;km² is Kasakstan die negende grootste land in die wêreld (groter as Wes-Europa) en die grootste land sonder ’n seehawe. Terwyl dit deel van die Sowjetunie was, het dit ’n deel van sy grondgebied aan die Volksrepubliek China en ’n deel aan Oesbekistan afgestaan. Dit deel ’n grens met die Russiese Federasie, die Volksrepubliek China, Kirgisië, Oesbekistan en Turkmenistan. Groot stede sluit in [[Astana]], [[Almati]], [[Karagandi]], [[Sjimkent]], [[Atiraoe]] en [[Oskemen]]. Dit lê tussen die breedtegrade 40° en 56° N, en tussen die lengtegrade 46° en 88° O. Hoewel die grootste deel in [[Asië]] lê, val ’n klein deel wes van die Oeral in Oos-Europa.<ref>{{en}} {{cite encyclopedia|title=Kazakhstan – MSN Encarta|url=http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761566451|archiveurl=http://www.webcitation.org/5kwsCUfGH|archivedate=31 Oktober 2009|deadurl=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080601203047/http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761566451 |date= 1 Junie 2008 }}</ref> Die terrein wissel van die Kaspiese See in die weste tot die Altai-gebergte in die ooste, en die vlaktes van Wes-Siberië in die noorde tot die woestyne en oases van Sentraal-Asië. Die Kasakse [[steppe]], met sy oppervlakte van sowat 804&nbsp;500&nbsp;km², beslaan ’n derde van die land en is die wêreld se grootste droë steppestreek. Dit word gekenmerk deur groot gebiede grasveld en sand. Belangrike riviere en mere sluit in die [[Aralmeer]], [[Ili]]-, [[Irtisj]]-, [[Isjim]]-, [[Sirdarja]]- en [[Oeral-rivier]], die [[Tsjarin-rivier]] en -ravyn, en die [[Balchasj-meer|Balchasj]]- en [[Zaisan-meer]]. Die [[Tsjarin-canyon]] is 150–300&nbsp;m diep en 80&nbsp;km lank, en loop deur die rooi [[sandsteen]]plato aan die Tsjarin-ravyn in Noord-[[Tiensjan]] ("Hemelse Berge", 200&nbsp;km oos van Almati). Omdat die canyon ontoeganklik is, het skaars [[esdoringboom|esdoringbome]] uit die [[Ystydperk]] hier behoue gebly en dit word nou ook in ander dele geplant. Die [[Bigatsj-krater]] is in die [[Plioseen]] of [[Mioseen]] deur ’n [[asteroïde]] veroorsaak; dit het ’n deursnee van 8&nbsp;km en is sowat 5±3&nbsp;miljoen jaar oud. Die klimaat is kontinentaal, met warm [[somer]]s en kouer [[winter]]s. Die [[reën]]val wissel tussen droë en halfdroë streke. === Administratiewe afdelings === [[Lêer:Kazakhstan provinces and province capitals en 2022.png|duimnael|links|Kaart van Kasakstan se provinsies.]] Kasakstan is in 14 provinsies (Kasaks: облыстар, ''oblistar'') verdeel, wat onderverdeel is in distrikte (аудандар, ''aoedandar''). Almati en Astana het die status "staatsbelang" en val nie in enige provinsie nie. Die stad Baikonoer het ook ’n spesiale status omdat dit en die [[Baikonoer|Baikonoer-lanseersentrum]] tot in 2050 aan Rusland verhuur word.<ref name="CIA" /> Elke provinsie het ’n goewerneur (''akim'') aan die hoof wat deur die president aangestel word. Munisipale ''akims'' word deur provinsiale ''akims'' aangestel. Die hoofstad is op 10 Desember 1997 van Almati tot Astana geskuif. == Demografie == [[Lêer:Pyramide Kazakhstan.PNG|duimnael|links|Bevolkingspiramide, 2005.]] [[Lêer:Central Asia Ethnic en.svg|duimnael|’n Etniese kaart van [[Sentraal-Asië]].]] Volgens ’n amptelike raming is die bevolking 16,455 miljoen in Februarie 2011, van wie 46% plattelanders en 54% stedelinge is.<ref>{{kk}} {{cite web |url=http://www.stat.kz/p_perepis/Pages/n_04_02_10.aspx |title=Итоги переписи населения Республики Казахстан 2009 года |publisher=Stat.kz |date=4 Februarie 2010 |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181106145534/http://www.stat.kz/p_perepis/Pages/n_04_02_10.aspx |archive-date=6 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 2013 het die bevolking gestyg tot 17,28 miljoen, volgens die statistiekagentskap van Kasakstan.<ref>{{en}} Kazakhstan’s population increases by 1.7 per cent over a year http://www.bnews.kz/en/news/post/153895/</ref> Etniese [[Kasakke]] maak sowat 63,1% van die bevolking uit en etniese [[Russe]] 23,7%.<ref name="Census2009" /> Ander etniese groepe sluit in [[Tartare]] (1,3%), [[Oekraïners]] (2,1%), [[Oesbeke]] (2,8%), [[Wit-Russe]], [[Oeigoere]], [[Azerbeidjanners]], [[Pole (volk)|Pole]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm |author=Collins, Cheryl |title=Kazakhstan's `forgotten Poles' long to return |publisher=Cdi.org |date=2 Januarie 2003 |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120127000902/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm |archive-date=27 Januarie 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en [[Litauers]]. Groepe wat sowat 1% of minder van die bevolking uitmaak, is [[Duitsers]], [[Koreane]] en [[Tsjetsjniërs]].<ref>{{en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3509933.stm Remembering Stalin's deportations], BBC News, 23 Februarie 2004</ref> In Kasakstan is baie Russe wat in die 1930's en 1940's deur Stalin na die Goelag gestuur is; van die grootste Sowjet-arbeidskampe was in Kasakstan.<ref>{{en}} {{cite web |last=Clarey |first=Christopher |url=http://www.iht.com/articles/2007/01/01/news/kazakh.php |title=Politics, economics and time bury memories of the Kazakh gulag |publisher=International Herald Tribune |accessdate=9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070104084902/http://www.iht.com/articles/2007/01/01/news/kazakh.php |archive-date= 4 Januarie 2007 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Baie Russe was ook by die Sowjet-ruimteprogram betrokke tydens Chroesjtsjof se bewind.<ref>{{en}} {{cite web |last=Greenall |first=Robert |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm |title=Russians left behind in Central Asia |publisher=BBC News |date=23 November 2005 |accessdate=9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191115111257/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm |archive-date=15 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Voor 1991 was daar ’n miljoen Duitsers in Kasakstan, maar die meeste het na Duitsland geëmigreer ná die verbrokkeling van die Sowjetunie.<ref>{{en}} [http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=28051 Kazakhstan: Special report on ethnic Germans], IRIN Asia, 1 Februarie 2005</ref> Ook die grootste deel van die kleiner Griekse bevolking het na [[Griekeland]] geëmigreer. Sedert die 1970's het talle Russe ook Kasakstan verlaat. Die gevolg van dié migrasie was dat Kasakke nou die grootste deel van die bevolking uitmaak. Verdere faktore wat hiertoe bydra, is n hoër geboortesyfer onder Kasakke en die immigrasie van Kasakke uit lande soos die Volksrepubliek China, [[Mongolië]] en Rusland. {{Grootste stede van Kasakstan}} === Taal === Kasakstan is amptelik ’n tweetalige land: [[Kasaks]], ’n [[Turkse tale|Turkse taal]] wat sowat 64,4% van die inwoners se [[moedertaal]] is, is die "staatstaal". [[Russies]], wat deur die meeste inwoners gepraat word, is die "amptelike taal" wat gebruik word in sake, die regering en interetniese kommunikasie; dit word egter al hoe meer deur Kasaks vervang. Minderheidstale sluit in [[Oekraïens]], [[Oeigoers]], [[Kirgisies]], [[Tartaars]], [[Oesbekies]] en [[Mongools]]. [[Engels]] word al hoe gewilder onder jong mense sedert die verbrokkeling van die Sowjetunie. Opvoeding regdeur Kasakstan vind in óf Kasaks óf Russies óf albei plaas. === Godsdiens === {{Staafgrafiek kas |sweef=links |byskrif=Godsdiens in Kasakstan |wydte=300px |stawe = {{Staafgrafiek persent|[[Islam]]|groen|70}} {{Staafgrafiek persent|[[Oosters-Ortodokse Kerk|Ortodoks]]|rooi|20}} {{Staafgrafiek persent|Geen|swart|0.15}} {{Staafgrafiek persent|[[Rooms-Katolieke Kerk|Katoliek]]|oranje|3}} {{Staafgrafiek persent|[[Protestantisme|Protestants]]|blou|2}} {{Staafgrafiek persent|Ander|grys|1}} }} [[Lêer:Zenkov cathedral.jpg|duimnael|upright|Oosters-Ortodoks is die tweede grootste godsdiens in Kasakstan.]] Volgens die 2009-sensus is 70% van die bevolking [[Moslem]]s, 26% [[Christene]], 0,1% [[Boeddhisme|Boeddhiste]], 0,2% behoort tot ander gelowe en 3% is niegelowig. Altesaam 0,5% het nie hul geloof aangedui nie.<ref name="2009 Census" /> Volgens die grondwet is Kasakstan ’n sekulêre staat en word godsdiensvryheid gewaarborg. Diskriminasie op politieke of godsdienstige gronde word verbied. Sedert onafhanklikheid was daar ’n groot opbloei in godsdiens, veral [[Islam]]. Honderde [[moskee]]s, [[kerk]]e, [[sinagoge]]s en ander godsdienstige geboue het binne ’n paar jaar hul verskyning gemaak, en godsdiensinstellings het toegeneem van 670 in 1990 tot 4&nbsp;170 vandag.<ref name="kazakhrel" /> ’n Vyfde van die bevolking, meestal lede van die Slawiese en die Germaanse bevolkingsgroepe, behoort tot die [[Russies-Ortodokse Kerk]].<ref name="USCOIRFk2009">{{en}} {{cite web |url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127366.htm |title=Kazakhstan |work=United States Commission on International Religious Freedom |publisher=United States Department of State |date=26 Oktober 2009 |accessdate=3 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120120050033/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127366.htm |archive-date=20 Januarie 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ander Christelike denominasies sluit in [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolisisme]] en [[Protestantisme]].<ref name="usstate">{{en}} [http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2008/108501.htm Kazakhstan – International Religious Freedom Report 2008] U.S. Department of State. Besoek op 7 September 2009.</ref> Die Russiese Ortodokse [[Kersfees]] is ’n openbare vakansiedag.<ref name="kazakhrel">{{en}} [http://www.religions-congress.org/content/view/151/35/lang,english/ Religious Situation Review in Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171014084114/http://www.religions-congress.org/content/view/151/35/lang,english/ |date=14 Oktober 2017 }} Congress of World Religions. Besoek op 7 September 2009.</ref> == Opvoeding == [[Lêer:L.N.Gumilyov Eurasian National University.JPG|duimnael|links|L.N.Gumilyov Eurasiese Nasionale Universiteit in Astana is een van Kasakstan se top-universiteite.]] Opvoeding in Kasakstan is verpligtend tot op sekondêre vlak en volwasse geletterdheid is 99,5%. Opvoeding bestaan uit drie fases: primêr (graad 1-4), algemeen (graad 5-9) en sekondêr (graad 10-11 of 12). Primêre skoolopleiding word voorafgegaan deur ’n jaar van pre-primêre onderwys. Naskoolse opvoeding bestaan ook uit drie vlakke: basies (wat die grondslag vorm vir die studieveld en lei tot ’n B-graad), gespesialiseerd (waarna studente ’n spesialisdiploma kry) en hoër opvoeding (vir ’n M-graad). Nagraadse studie lei tot ’n wetenskapkandidaat- of doktorsgraad. Die departement van opvoeding het ’n suksesvolle ''Bolasjak''-beurs ingestel wat jaarliks toegeken word aan sowat 5&nbsp;000 studente wat burgers van die land is. Studente kan aan ’n verskeidenheid oorsese instelling studeer, onder meer die Universiteite van [[Edinburg]], [[Cambridge]], [[Toronto]], [[Oxford]], [[Sydney]], [[Tokio]], die [[Harvard-universiteit]] en [[King's College]] in [[Londen]]. Die beurs dek hul opvoeding, oorsese akkommodasie en jaarlikse reisgeld na Kaskastan. Ná hul studie moet gegradueerdes vir minstens vyf jaar in Kasakstan werk. == Kultuur == [[Lêer:Catchthegirl.JPG|duimnael|links|Ruiters in tradisionele drag demonstreer die ''kiz koe'' ("jaag die meisie"), een van verskeie tradisionele speletjies op ’n perd se rug.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://search.globescope.com/kazakhstan/index.php?page=culture |title=The Customs and Traditions of the Kazakh |author=Wagenhauser, Betsy |work=Ambassade van Kasakstan |archive-url=https://web.archive.org/web/20191023092822/http://search.globescope.com/kazakhstan/index.php?page=culture |archive-date=23 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all |accessdate=14 Desember 2013 }}</ref>]] [[Lêer:Abai Kunanbaev.jpg|duimnael|upright|Abai Koenanbajoeli, ’n bekende digter, komponis en filosoof.]] Die tradisionele kultuur van Kaskastan stam uit die tyd toe hulle ’n nomadiese volk was. Hoewel [[Islam]] in die 15de eeu in die land ingevoer is, het dit lank saam met vroeëre godsdienselemente van [[Tengriisme]] voortbestaan. Omdat veeteelt ’n belangrike deel van die kultuur uitgemaak het, is die meeste van die moderne gebruike en gewoontes daarom gesentreer. Die Kasakke is veral geesdriftige ruiters. Van die grootste bydrars tot die land se letterkunde, wetenskap en filosofie is Abai Koenanbajoeli, Moechtar Aoezof, Gabit Moesirepof, Kanisj Satpajef, Moectar Sjachanof, Saken Seifoellin en Djambil Jabajef. [[Musiek]] maak ook ’n groot deel van kulturele gebeure uit. Almati word beskou as die musiekhoofstad van Sentraal-Asië en hou gereeld konserte van bekende internasionale sterre. === Kos === In die tradisionele kookkuns word vleis op verskeie manier gaargemaak en gewoonlik saam met ’n verskeidenheid soorte tradisionele brood voorgesit. Verversings sluit dikwels swart [[tee]] en tradisionele melkprodukte soos ''airan'', ''sjoebat'' en ''kimiz'' in. ’n Tradisionele Kasakse ete bestaan gewoonlik uit verskeie aptytwekkers, gevolg deur sop en een of twee hoofgeregte soos ''pilaf'' en ''besjbarmak''. === Sport === [[Lêer:Yaroslava Shvedova.JPG|duimnael|upright|links|Yaroslava Shvedova, ’n dubbelspelwenner op [[Wimbledon-kampioenskap|Wimbledon]] in 2010.]] [[Lêer:Nik Antropov Jets 2012-02-11.JPG|duimnael|upright|Die yshokkiespeler Nikolai Antropov.]] Die land het ’n reputasie opgebou as ’n sportland op internasionale gebied, onder meer in [[boks]], [[skaak]], skopboks, ski, [[gimnastiek]], [[waterpolo]], [[fietsry]], [[ruitersport]], [[sambo]], [[stoei]] en biljart. Die Asiatiese Winterspele van 2010 is in Kasakstan gehou. Die gewildste sportsoort is [[sokker]] en daar is nasionale spanne vir mans en vroue. Die nasionale [[yshokkie]]span vir mans het in 1998 en 2006 aan die [[Olimpiese Winterspele]] deelgeneem sowel as aan die wêreldkampioenskap in 2006. Van die land se bekendste yshokkiespelers is Nikolai Antropov en Evgeni Nabokov. Ook verskeie boksers het al internasionale medaljes gewen en vaar goed by [[Olimpiese Spele]]s. Drie boksers, Bakhtiyar Artayev, Vassiliy Jirov en Serik Sapiyev, het die Val Barker-trofee gewen, die meeste naas die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. Die swaargewigkampioen Vladimir Klitschko en middelgewigkampioen Gennady Golovkin is in Kasakstan gebore. Ruitersport is ook baie gewild en sedert 1993 het die land se perdryfederasie al verskeie nasionale en internasionale byeenkomste gereël. == Politiek == === Politieke stelsel === [[Lêer:Oljas Bektenov (2024-02-06, cropped).jpg|duimnael|upright|Oljas Bektenof, Kasakstan se huidige premier.]] Kasakstan is amptelik ’n eenheidstaat. Die eerste en enigste president tot dusver was [[Noersoeltan Nazarbajef]], maar het op 20 Maart 2019 bedank. Die president is ook die hoofbevelvoerder van die weermag en kan wetgewing veto wat deur die parlement deurgevoer is. Die premier lei die kabinet van ministers en is die regeringshoof. In die kabinet is drie onderpremiers en 16 ministers. [[Oljas Bektenof]] is sedert 6 Februarie 2024 die premier. Die parlement het twee kamers: die laer huis (''madjilis'') en hoër huis (senaat).<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.akorda.kz/en/category/kazakhstan |title=Official site of the President of the Republic of Kazakhstan – Kazakhstan |publisher=Akorda.kz |accessdate=26 Maart 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150526082608/http://www.akorda.kz/en/category/kazakhstan |archive-date=26 Mei 2015 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die senaat het 47 lede. === Kernsperverdrag === Toe die Sowjetunie in 1991 verbrokkel, het Kasakstan die 1&nbsp;410 kernplofkoppe en die Semipalatinsk-kernwapentoetsterrein oorgeërf. Teen April 1995 het Kasakstan sy kernplofkoppe aan Rusland teruggegee en teen Julie 2000 het dit die toetsterrein vernietig.<ref name=NTI1>{{en}} {{cite web |title=NTI Kazakhstan Profile |url=http://www.nti.org/country-profiles/kazakhstan/ |publisher=Nuclear Threat Initiative |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224065903/http://www.nti.org/country-profiles/kazakhstan/ |archive-date=24 Februarie 2016 |url-status=live |df=dmy-all |accessdate=14 Desember 2013 }}</ref> Op 2 Desember 2009 het die sekretaris-generaal van die [[Verenigde Nasies]], [[Ban Ki-moon]], en die Republiek van Kasakstan 29 Augustus aangewys as Internasionale Dag teen Kerntoetse – dit was op dié dag in 1991 dat die Semipalatinsk-toetsterrein gesluit is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.un.org/en/events/againstnucleartestsday/ |title=International Day against Nuclear Tests (29 August) |publisher=Un.org |accessdate=9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418100258/https://www.un.org/en/events/againstnucleartestsday/ |archive-date=18 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://en-maktoob.news.yahoo.com/un-calls-global-efforts-ban-n-tests-023921015.html |title=UN calls for global efforts to ban n-tests |work=Yahoo! News Maktoob |date=30 Augustus 2013 |accessdate=9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305172541/https://en-maktoob.news.yahoo.com/un-calls-global-efforts-ban-n-tests-023921015.html |archive-date=5 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> === Verkiesings === [[Lêer:Parliament session (35781).jpg|duimnael|links|Die parlement van Kasakstan.]] Ná die verkiesing in September 2004 is die laer huis oorheers deur die [[Noer-Otan|Otan-party]] van pres. Nazarbajef. Die meeste ander setels is gewen deur partye wat die president goedgesind is, onder meer die landbou-nywerheidsblok AIST en die [[Asar-party]], wat deur die president se dogter gestig is. Op 4 Desember 2005 het Nazarbajef weer ’n groot oorwinning by die stembus behaal met meer as 90% van die stemme. Die [[Organisasie vir Veiligheid en Samewerking in Europa]] (OVSE) het gesê die verkiesing voldoen nie aan internasionale standaarde nie, hoewel sekere verbeterings aan die administrasie daarvan aangebring sedert die vorige verkiesing. Waarnemers van die Volksrepubliek China het egter gemeen die verkiesing by die 25 stembusse in Astana, waaroor hulle toesig gehou het, was "deursigtig en regverdig".<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000087&sid=a2ml5vt5j2_M&refer=top_world_news |title=Kazakhstan's Nazarbayev Wins Re-election With 91% of Vote |publisher=Bloomberg.com |date=5 Desember 2005 |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050921152916/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000087 |archive-date=21 September 2005 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Op 17 Augustus 2007 het ’n koalisie van die regerende Otan-party, insluitende die Asar-, die Burger- en die Landbouparty, al die setels gewen met 88% van die stemme. Nie een van die opposisiepartye het die vereiste hoeveelheid setels van 7% gewen nie en dit het gelei tot die bevraagtekening in die plaaslike media van die opposisieleiers se bevoegdheid en charisma. Opposisieleiers het beweer daar was ernstige onreëlmatighede in die verkiesing.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/6952452.stm |title=Kazakh poll fairness questioned |publisher=BBC News |date=19 Augustus 2007 |accessdate=1 Junie 2010}}</ref><ref>{{en}} {{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/6949764.stm |title=Kazakhstan parliamentary election Kazakh poll fairness questioned |publisher=BBC News |date=17 Augustus 2007 |accessdate=1 Junie 2010}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |author=Will Stewart |url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1373307/Election-monitors-slam-Kazakh-vote-returned-president-power-95-ballot-sham.html#ixzz2QpqJadyF |title=Election monitors slam Kazakh vote which returned president to power with 95% of ballot as 'sham' &#124; Mail Online |publisher=Dailymail.co.uk |date=4 April 2011 |accessdate=31 Mei 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170309165522/http://www.dailymail.co.uk/news/article-1373307/Election-monitors-slam-Kazakh-vote-returned-president-power-95-ballot-sham.html |archive-date=9 Maart 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 2010 het Nazarbajef ’n oproep verwerp dat ’n referendum gehou word om te besluit of hy tot 2020 in sy amp moet bly, en aangedring op ’n presidentsverkiesing vir ’n termyn van vyf jaar. In ’n verkiesing op 3 April 2011 het hy 95,54% van die stemme gekry, met 89,9% van geregistreerde kiesers wat gestem het.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/daniel-witt/kazakhstans-presidential-_b_847612.html |title=Daniel Witt: Kazakhstan's Presidential Election Shows Progress |publisher=Huffingtonpost.com |date=4 November 2011 |accessdate=4 Augustus 2012}}</ref> In Oktober 2013 het die OVSE ’n reeks seminare gehou met die doel om politieke partye in Kasakstan te verbeter.<ref name=OSCEoct2013>{{en}} {{cite web |title=OSCE Centre helps enhance political parties’ work in Kazakhstan |url=http://www.osce.org/astana/106997 |publisher=OSCE |archive-url=https://web.archive.org/web/20200220190049/https://www.osce.org/astana/106997 |archive-date=20 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Meer as 120 partyverteenwoordigers het dit bygewoon. Van die sake wat bespreek is, is organisatoriese, wetgewende, finansiële en openbare-betrekkinge-aspekte van partyvorming sowel as die verteenwoordiging van partye in die parlement en plaaslike regeringsliggame.<ref name="OSCEoct2013" /> === Buitelandse betrekkinge === [[Lêer:Dmitry Medvedev in South Korea, March 2012-15.jpeg|duimnael|links|Nazarbajef en presidente [[Barack Obama]] en [[Dmitri Medwedef]] in 2012.]] [[Lêer:CIS (orthographic projection).svg|duimnael|Lidlande van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]].]] [[Lêer:Conseilturcique.svg|duimnael|Lidlande van die Turkse Raad: {{sleutel|#00afca|Huidige lidlande}} {{sleutel|#add8e6|Moontlike toekomstige lidlande}}]] Kaskastan het goeie betrekkinge met al sy bure. Dit is ook lid van die Verenigde Nasies, Organisasie vir Veiligheid en Samewerking in Europa, [[Euro-Atlantiese Vennootskapsraad]] en [[Organisasie vir Islamitiese Samewerking]]. Dit is ’n aktiewe deelnemer aan die Vennootskap vir Vrede-program van die [[Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie]]. Op 11 April 2010 het Nazarbajef en president [[Barack Obama]] van die VSA by ’n kernberaad in [[Washington, D.C.]] ontmoet en die versterking van bande tussen die twee lande bespreek, asook groter samewerking om kernveiligheid te bevorder, streekstabiliteit in Sentraal-Asië, ekonomiese vooruitgang en universele waardes.<ref>{{en}} [http://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev Joint Statement on the meeting between President Obama and Kazakhstan President Nazarbayev | The White House] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151014164551/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev |date=14 Oktober 2015 }}. Whitehouse.gov (11 April 2010). Besoek op 14 Januarie 2013.</ref> Kasakstan is ook lid van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]], [[Ekonomiese Samewerkingsorganisasie]] en [[Sjanghai-samewerkingsorganisasie]]. Saam met [[Rusland]], [[Wit-Rusland]], [[Kirgisië]] en [[Tadjikistan]] het dit die [[Eurasiese Ekonomiese Gemeenskap]] in 2000 gestig om handelsverkeer in ooreenstemming te bring en ’n vryehandelsone te skep. Sedert onafhanklikwording in 1991 volg Kasakstan ’n beleid om gelyke betrekkinge met sy bure Rusland en die Volksrepubliek China te handhaaf, asook met die VSA en die Weste in die algemeen.<ref>{{en}} {{cite news |last=Blank |first=Stephen |title=Kazakhstan's Foreign Policy in a Time of Turmoil |publisher=EurasiaNet |date=27 April 2005 |url=http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042705.shtml |accessdate=14 Desember 2013 |archive-date= 4 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304045839/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042705.shtml |url-status=dead }}</ref><ref>{{en}} {{cite news |last=Cohen |first=Ariel |title=Kazakh foreign minister insists balanced foreign policy remains intact |publisher=Business News Europe |date=7 Oktober 2008 |url=http://www.businessneweurope.eu/story1291 |accessdate=14 Desember 2013 |archive-date=17 Augustus 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090817020006/http://www.businessneweurope.eu/story1291 |url-status=dead }}</ref> Rusland huur tans ’n gebied van sowat 6&nbsp;000&nbsp;km² van Kasakstan wat die [[Baikonoer|Baikonoer-lanseringsterrein]] insluit van waar die eerste ruimtetuig, [[Spoetnik 1]], die eerste mens in die ruimte, [[Joeri Gagarin]], asook die internasionale ruimtestasie [[Mir]] gelanseer is. === Weermag === [[Lêer:Kazakhstan Republican Guard.JPEG|duimnael|links|Die Republikeinse Wag van Kasakstan.]] Die grootste deel van die weermag van Kasakstan is oorgeërf van die Sowjet-weermag se Militêre Distrik Toerkestan. Dié eenhede het die kern van die nuwe weermag geword. Uitbreidings in die afgelope jare was veral met betrekking tot gepantserde eenhede. Die lugmag bestaan hoofsaaklik uit vliegtuie uit die Sowjet-era soos 41 [[MiG-29]]'s, 44 [[MiG-31]]'s, 37 [[Su-24]]'s en 60 [[Su-27]]'s. Daar is ’n klein vloot met die [[Kaspiese See]] as basis. Kasakstan se Nasionale Veiligheidskomitee (KNB) is op 13 Junie 1992 gestig. Dit sluit in die Diens vir Internasionale Veiligheid, Militêre Teenintelligensie, Grenswag en Buitelandse Intelligensie. == Ekonomie == [[Lêer:Central Downtown Astana 4.jpg|duimnael|Kasakstan se hoofstad [[Astana]].]] [[Lêer:KazMunayGas 03.jpg|duimnael|Hoofkantoor van KazMunayGas, Kasakstan se nasionale olie- en gas-maatskappy.]] Kasakstan is ’n groot olieuitvoerland. Danksy die hoë prys van [[ru-olie]] wêreldwyd het die land se [[BBP]] van 2000 tot 2007 tussen 8,9% en 13,5% gestyg. In 2008 en 2009 het dit tussen 1 en 3% gedaal voordat dit weer van 2010 af gestyg het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG |title=GDP growth (annual %) |work=The World Bank. Datafinder.worldbank.org |accessdate=1 Junie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511170354/https://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.mktp.kd.zg |archive-date=11 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ander belangrike uitvoerprodukte is graan, tekstiel en lewende hawe. Die land wou teen 2010 ’n belangrike uitvoerder van [[uraan]] wees en het dit ook reggekry.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world |archivedate=22 Julie 2011 |title=№ 1 in the world |work=The Atomic Company Kazatomprom, Kazatomprom.kz |date=30 Desember 2009 |accessdate=1 Junie 2010 |url-status=live }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.world-nuclear.org/info/inf89.html |title=Uranium and Nuclear Power in Kazakhstan |publisher=world-nuclear.org |date=17 Februarie 2011 |accessdate=5 Maart 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130223140352/http://www.world-nuclear.org/info/inf89.html |archive-date=23 Februarie 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> In 2000 was Kaskastan die eerste oudrepubliek van die Sowjetunie wat al sy skuld aan die [[Internasionale Monetêre Fonds]] (IMF) afbetaal het, sewe jaar voor die vasgestelde tyd. Ekonomiese groei, tesame met drastiese hervormings aan die belastingstelsel en finansiële sektor, het die regering se geldsake aansienlik verbeter – van ’n begrotingstekort van 3,5% van die BBP in 1999 tot ’n tekort van 1,2% van die BBP in 2003. Op 29 November 2003 is ’n wet aanvaar wat die belastingkoers verminder het. Die [[BTW]] het van 16% tot 15% afgeneem en persoonlike belasting 30% tot 20%. Op 7 Julie 2006 is persoonlike belasting nog verder verminder tot 5% vir persoonlike inkomste in die vorm van dividende en 10% vir ander persoonlike inkomste. [[Energie]] is die grootste ekonomiese sektor. Die vervaardiging van ru-olie en natuurlike gas beloop tot 79,2&nbsp;miljoen ton in 2012 (op van 51,2&nbsp;miljoen ton in 2003). Volgens nywerheidsontleders kan die verhoging van olievervaardiging en die ontwikkeling van nuwe olievelde die land se produksie opstoot tot 480&nbsp;000&nbsp;m³ per dag teen 2015, en Kasakstan sal dan een van die tien grootste olievervaardigende lande in die wêreld wees. Groot olievelde en -reserwes is by Tengiz, Karatsjaganak en Kasjagan. Ondanks die sterk ekonomie vir die grootste deel van die eerste dekade van die 21ste eeu het die wêreldwye finansiële krisis van 2008 tot 2009 swakhede in die ekonomie uitgelig. Die jaar-tot-jaar-groei van die land se BBP het in 2008 met 19,81% afgeneem. Vier van die groot banke is aan die einde van dié jaar deur die regering gered en eiendomspryse het skerp gedaal. Volgens die Ekonomiese Wêreldforum se 2010-2011-verslag was Kasakstan 72ste in die wêreld wat betref ekonomiese mededinging.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www3.weforum.org/docs/WEF_GlobalCompetitivenessReport_2010-11.pdf |title=The Global Competitiveness Report 2010–2011 |format=PDF |accessdate=24 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516194027/http://www3.weforum.org/docs/WEF_GlobalCompetitivenessReport_2010-11.pdf |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In die eerste helfte van 2013 het Kasakstan se vaste beleggings met 7,1% toegeneem in vergelyking met dieselfde tyd in 2012 tot $18 miljard.<ref>{{en}} Kazakhstan's fixed investment increased by 7.1% in Jan-July 2013</ref> Op 6 September 2013 was Kasakstan volgens die Globale Mededingingsverslag 50ste onder die mededingendste markte.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.kazakh-tv.kz/en/view/news_kazakhstan/page_27706_kazakhstan-enters-top-50-most-competitive-countries |title=Kazakh TV – Kazakhstan enters top 50 most competitive countries |publisher=Kazakh-tv.kz |accessdate=9 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140220035746/http://www.kazakh-tv.kz/en/view/news_kazakhstan/page_27706_kazakhstan-enters-top-50-most-competitive-countries |archive-date=20 Februarie 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronne == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Kazakhstan|title=Kazakhstan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=6 Februarie 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/kazakhstan/|title=Kazakhstan|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=6 Februarie 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Kazakhstan|Kasakstan}} {{Wikt-inlyn|Kasakstan}} * {{en}} {{Wikivoyage|Kazakhstan}} * {{en}} {{kk}} {{ru}} [https://www.gov.kz/ Amptelike webwerf] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Kasakstan}} | Noord = {{vlagland|Rusland}} | Noordoos = {{vlagland|Rusland}} | Oos = {{vlagland|Volksrepubliek China}} | Suidoos = {{vlagland|Kirgisië}} • {{vlagland|Volksrepubliek China}} | Suid = {{vlagland|Turkmenistan}} • {{vlagland|Oesbekistan}} | Suidwes = {{vlagland|Azerbeidjan}} • {{vlagland|Iran}} • [[Kaspiese See]] | Wes = {{vlagland|Rusland}} | Noordwes = {{vlagland|Rusland}} }} {{Lande van Asië}} {{Lande van Europa}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Kasakstan| ]] 4e4izwct4ou7san5zu2ez8nk4zbbtt8 0 24839 2717141 2709013 2024-11-19T19:52:01Z 216.73.73.162 2717141 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Walt Disney | Beeld = Walt disney portrait.jpg | Beeldbeskrywing = | Beeldonderskrif = Walt Disney, 1954 | Geboortenaam =Walter Elias Disney | Alias = | Geboortedatum = [[5 Desember]] [[1901]] | Geboorteplek = [[Chicago]], [[Illinois]] | Nasionaliteit = [[Verenigde State]] | Sterftedatum = {{SDEO|1901|12|5|1966|12|15}} | Sterfteplek = [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] | Beroep = tekenprentvervaardiger, filmmaker | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | imdb = 0000370 | Toekennings = }} [[Lêer:Newman Laugh-O-Gram (1921).webm|duimnael|thumbtime=2|upright=1.5|''Newman Laugh-O-Gram'' (1921)]] '''Walter Elias Disney''' (* [[5 Desember]] [[1901]] - † [[15 Desember]] [[1966]]) was 'n [[Amerika]]anse tekenprentvervaardiger en filmmaker. Hy is die vader van tekenprentfilms en die skepper van wêreldbenne tekenprentkaraktertjies soos Donald Duck, Mickey Mouse en Goofy wat kinders en grootmense van oor die hele wêreld al vir dekades lank vermaak. Disneyland met sy tegniese en sprokiesagtige besienswaardighede wat in 1955 naby [[Los Angeles]] opgerig is, was Walt Disney se breinkind. So ook [[Disney World]], [[Disneyland]] naby [[Orlando, Florida|Orlando]], [[Florida]]. Beide pretparke is onder die gewildste toeriste-aantreklikhede in die wêreld. == 'n Kort lewensgeskiedenis == Walt Elias Disney is op [[5 Desember]] [[1901]] in [[Chicago]] gebore. Sy pa was 'n rondreisende nutsman; sy ma 'n onderwyseres. As kind het Walt reeds kunstalent geopenbaar en toe die familie [[Kansas City]] toe trek, het Walt klasse in die tekenprentkuns geneem by die [[Kansas]] City Art Institute and School of Design. Na die [[Eerste Wêreldoorlog]] het hy in die reklameveld gewerk en toe in 1923 saam met sy broer, Roy, die Disneystudio opgerig. 'n Kunstenaarsvriend, Ub Iwerks, het by hulle aangesluit. [[Lêer:Disney1968.jpg|links|100px|Disney, 1968]] Hy sou later die kreatiewe jong kunstenaarsspan lei wat verantwoordelik was vir menige Disneyfantasië. Ondanks bepaalde suksesse (onder andere kombinasies van gewone en getekende films) het sake eers met die verskyning van die Mickey Mouse reeks koers gekry. In 1928, kombineer Walt Disney die nuwe tegnologie wat klankfilms moontlik gemaak het met 'n wenresepkaraktertjie, Mickey Mouse, en skep 'n nuwe industrie in die proses. In 1937 het Disney die wêreld se eerste vollengte tekenprent, [[Snow White and the Seven Dwarfs]], gemaak. Net soos sy kortfilms was Snow White 'n reuse-sukses. [[Pinocchio]], [[Dumbo]], [[Bambi]], [[Cinderella]], [[Lady and the Tramp]] en [[Fantasia]] het gevolg. Daarbenewens het hy 'n reeks natuurfilms gemaak, waaronder Beaver Valley, Waterbirds, Living Desert, Vanishing Prairie en African Lion. Op die terrein van die speelfilm vervaardig hy Story of Robin Hood, The Sword and the Rose, Rob Roy en 20 000 Leagues Beneath the Sea. Disney se sukses het gelê in sy vermoë om kreatiewe spanne te organiseer en te koördineer en sy gewilligheid om nuwe tegnologie aan te gryp - hy het nie geaarsel om eers klank, toe kleur, toe televisie as media aan te gryp nie. Hy het besef dat daar net so baie geld te maak was uit die byprodukte van sy films (speelgoed, advertensiekontrakte, ens) as uit die films self. Hy het die idee van 'n reusepretpark omskep in 'n uiters suksesvolle kommersiële werklikheid. Met versiendheid en fyn besigheidsin het hy die wêreld se grootste mediamaatskappy gebou. Walt Disney is op 15 Desember 1966 in Los Angeles aan [[kanker]] oorlede. Onlangse artikels gee te kenne dat die beeld van Walt Disney as 'n vrolike, gelukkige man wie se hoofdoel in die lewe was om ander mense se lewens met sy stories op te helder, nie 'n akkurate beeld is nie, maar dat die skepper van stories wat by uitstek gesonde, konserwatiewe familiewaardes uitgedra het, eintlik 'n somber, komplekse, gedrewe persoon was. == Kort tekenfilms == In 1920 het Walt Disney en Ub Iwerks begin om in hulle vrye tyd kort tekenfilms (Iaugh-o'-grams) vir 'n plaaslike bioskoop te maak, en in 1922 het hulle met hul eie onderneming, die Laugh-o'-Gram Corporation, begin. In dieselfde jaar en die jaar daarop het hulle vir Pictorial Clubs, Inc. 'n reeks van ses sprokiesfilms gemaak, waaronder ''[[Rooikappie]], [[Die Vier Musikante van Bremen]]'' en ''[[Jan en die Boontjierank]].'' Die eerste film in die ''[[Alice se avonture in Wonderland|Alice]]-''reeks is toe ook geteken en toe Laugh-o'Gram in 1923 bankrot gaan, het Disney na Hollywood vertrek om 'n verspreider in die Alice-films geïnteresseer te kry. Met die finansiële steun van sy broer, Roy Disney (1893-1971), het Walt in Oktober 1923 weer 'n besigheid begin, hierdie keer in 'n motorhuis en met agt werknemers. Iwerks het hom weer by Disney aangesluit en elke week is 'n aflewering in die reeks, gebaseer op ''Alice's Adventures in Wonderland'' van Lewis Carroll (1832-1898). gereed gemaak. Dit was 'n kombinasie van teken- en speelfilms. In 1925 het Disney 'n nuwe reeks tekenfilms, ''Oswald, the Lucky Rabbit,'' ontwerp. En toe breek Mei 1927 aan. [[Mickey Mouse]] (eers Mortimer genoem) is gebore en daarmee is 'n bloeitydperk vir die bedryf van Walt Disney ingelui. Hierop het gevolg ''Plane Crazy,'' 'n parodie op die vliegavonture van Charles Lindbergh in 1927'', Mickey the Gallopin' Gaucho'' (1928) waarin [[Minnie Muis|Minnie Mouse]] gestalte gekry het. en ''Steamboat Willie'' (1928), wat ook van klank voorsien is. Dit was 'n splinternuwe sensasie. Hierná het daar nog 118 Mickey Mouse-films gevolg. == Klank en kleur == Disney het onmiddellik die nuwe moontlikhede wat 'n klankbaan op film gebied het, aarigegryp en 'n nuwe reeks, die ''Silly Symphonies,'' het ontstaan. Musiek- en [[Klankeffek|klankeffekte]] was nou feitlik hoofsaak en het grotendeels die vorm en inhoud van hierdie films bepaal. Daarná het gevolg ''The Skeleton Dance'' (1929), waarin geraamtes in 'n vervalle kerkhof dans op 'n verwerking van [[Edvard Grieg|Grieg]] se ''Optog van die Dwerge.'' Anders as sy kollegas in die [[Film|filmbedryf]] wat elke keer wantrouig, amper vyandig teenoor nuwe ontwikkelinge gestaan het, het Walt Disney onmiddellik die nuwe uitdagings, die nuwe horisonne, daarin raakgesien. Klank, kleur, nuwe formaat en later [[Televisie|TV]], is gou deur Disney na waarde geskat en ten volle benut. Klank en beeld het vir hom een geword. Beweging in musiek was vir hom beweging in beeld. Hierdie manier van filmmaak het gou bekend gestaan as "mickey-mousing". Kleur is vir die eerste keer in 'n tekenfilm gebruik in Disney se ''Flowers and Trees'' (1931), en in die ''Silly Symphony-reeks.'' Dit het aan hom die eerste [[Oscar]] besorg, die bekendste en hoogste Amerikaanse onderskeiding wat aan iemand in die filmbedryf toegeken kan word. In 1935 het die eerste ''Mickey Mouse'' in kleur, ''The Band Concert,'' verskyn. Intussen het nog nuwe skeppinge die tekentafel verlaat: Pluto (1930), Goofy (1932) en in 1934 [[Donald Duck|Donaid Duck]], eers as byfiguur, maar later as hoofspeler in 'n eie reeks van 126 films. Hierdie dierefigure van Disney - die besadigde Mickey Mouse en soms aggressiewe Donald Duck - almal vol eenvoudige, menslike eienskappe, het spoedig wêreldfigure geword. Hulle bekendheid het nie net tot tekenfilms beperk gebly nie. In gewone strokiesverhale het hulle baie gewild geword en vandag verskyn hulle op talle produkte vir die kindermark: tandeborsels, T-hempies, handsakke, nagklere horlosies, ensovoorts. == Loketsukses == In 1934 het Walt Disney, toe 33 jaar oud, 'n geweldige groot onderneming aangepak. Hy het besluit om 'n vollengte-tekenfilm te maak: ''Snow White and the Seven Dwarfs.'' Daarvoor is 250 000 verskillende tekeninge gemaak en dit het ongeveer R1 415 miljoen gekos. Dit was 'n geweldige sukses. In Amerika en Kanada alleen het dit tot in 1971 ongeveer R16 000 000 (geldkoers 1981) opgelewer. Tot in daardie stadium het die inkomste wat hy uit Mickey Mouse en andere ontvang het, Walt Disney op die been gehou, maar van toe af was sy geldprobleme verby. Hy het 'n groot ateljeekompleks laat bou en in 1939 het ''Pinocchio,'' nog 'n vollengtefilm, verskyn. Dit is in 1940 gevolg deur ''Fantasia,'' sy mees omstrede rolprent. Dit bestaan uit sewe dele, waarvan elkeen 'n voorstelling is van 'n bekende klassieke musikale werk, byvoorbeeld [[Igor Strawinski|Strawinski]] se ''Le sacre du printemps'' en [[Paul Dukas]] se ''L'apprenti sorcier.'' Gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]] het Disney 'n aantal opleidings-, propaganda- en voorligtingsfilms vervaardig, onder andere ''Der Führer's Face'' (1944) die eerste [[Nazi|anti-Nazi-tekenfilm]] met Donald Duck. Daarná het verskyn ''Educaction for Death'' (1942), ook met Donald Duck, en in 1943 ''Victory through Air Power,'' 'n dokumentêre rolprent met heelwat tekenwerkopnames vermeng. Die kombinering van geanimeerde tekeninge met speelfilm, met dokumentêre materiaal of slegs met opnames van natuurtonele, is ná die ''Alice-reeks'' (1923/24) vir die eerste keer weer in 1941 toegepas in die vollengtefilm ''The Reluctant Dragon.'' Hierdie tegniek is verder uitgewerk en met groot sukses toegepas in ''[[Mary Poppins]] (1964) .'' In die veertiger- en vyftigerjare het Walt Disney se produksie aansienlik uitgebrei. In die ''True-life Adventure''-reeks het onder andere verskyn ''Seal Island'' (1948), ''Water Birds'' (1952) en ''The Living Desert'' (1953). In sy reeks ''People and 'laces'' is onder andere vervaardig ''The Alaskan Eskimo'' (1953) en ''Men Against the Arctic'' (1955). Walt Disney se eerste [[rolprent]], ''Treasure Island,'' is in 1950 uitgereik. Die laaste tekenfilm wat onder leiding van Walt Disney vervaardig is, ''The Jungle Book'' (1967), toon 'n vernuwing in styl en 'n wegbreek van enige vorm van valse sentiment. Ander bekende rolprente wat ná 1940 deur Walt Disney vervaardig is, sluit in ''[[Dumbo]]'' (1941, tekenfilm - tf), ''[[Bambi]]'' (1942, tf''), Cinderella'' (1949'','' tf), ''Alice in Wonderland'' (1951, tf), ''Peter Pan'' (1952, tf), ''20000 Leagues under the Sea'' (1954, speelfilm - spf). ''The Lady and the Tramp (1955,'' tf), ''Old Yeller'' (1957, spf), ''Sleeping Beauty'' (1958, tf), ''The Shaggy Dog'' (1959, spf), ''The Absent-minded Professor'' (1961, spf), ''The Parent Trap'' (1961, spf). ''The Sword in the Stone'' (1965, spf), ''That Darn Cat'' (1965, spf) en ''The Aristocats'' (1970, tf). Een van Walt Disney se kleurryke en geniale medewerkers, prof. Julius Sumner Miller, die [[Fisika|fisikus]], het Suid-Afrika in 1967 besoek. Sy optredes voor 'n klas, waarna die jongmense hom Mr. Wonderful gedoop het, is ook oor [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] gebeeldsaai in die reeks ''The Professor and the Inquiring Mind.'' Met sy hulp het Disney ook 'n reeks langspeelplate, ''Great Men of Science,'' uitgegee. Van sy aktiwiteite buite die filmbedryf is veral [[Disneyland]], sy pretpark in [[Suid-Kalifornië]], van belang. Dit is in 1955 geopen, en in 1971, vyf jaar ná sy dood, is [[Disneyworld]] in [[Florida]] geopen. In hierdie pretparke kan die besoekers, oor die algemeen meer volwassenes as kinders, die figure ontmoet wat deur Disney geskep en onsterflik gemaak is. Met die afsterwe van Walt Disney in 1966 het die mantel van sy nalatenskap op sy ongeveer 4000 kollegas geval, wat in sy ateljee buite Hollywood werksaam is. == Bronnelys == * Wêreldspektrum, Vol. 5, 79-81, ISBN 0 908409 46 X == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} {{DEFAULTSORT:Disney, Walt}} [[Kategorie:Amerikaanse animasiekunstenaars]] [[Kategorie:Amerikaanse rolprentregisseurs]] [[Kategorie:Geboortes in 1901]] [[Kategorie:Sterftes in 1966]] kzzz4nbqdu8wt9amjhdk19evjk8u34x 2717142 2717141 2024-11-19T19:54:39Z Sobaka 328 Rol weergawe [[Special:Diff/2717141|2717141]] deur [[Special:Contributions/216.73.73.162|216.73.73.162]] ([[User talk:216.73.73.162|bespreek]]) terug. 2717142 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Walt Disney | Beeld = Walt disney portrait.jpg | Beeldbeskrywing = | Beeldonderskrif = Walt Disney, 1954 | Geboortenaam =Walter Elias Disney | Alias = | Geboortedatum = [[5 Desember]] [[1901]] | Geboorteplek = [[Chicago]], [[Illinois]] | Nasionaliteit = [[Verenigde State]] | Sterftedatum = {{SDEO|1901|12|5|1966|12|15}} | Sterfteplek = [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] | Beroep = tekenprentvervaardiger, filmmaker | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | imdb = 0000370 | Toekennings = }} [[Lêer:Newman Laugh-O-Gram (1921).webm|duimnael|thumbtime=2|upright=1.5|''Newman Laugh-O-Gram'' (1921)]] '''Walter Elias Disney''' (* [[5 Desember]] [[1901]] - † [[15 Desember]] [[1966]]) was 'n [[Amerika]]anse tekenprentvervaardiger en filmmaker. Hy is die vader van tekenprentfilms en die skepper van wêreldbekende tekenprentkaraktertjies soos Donald Duck, Mickey Mouse en Goofy wat kinders en grootmense van oor die hele wêreld al vir dekades lank vermaak. Disneyland met sy tegniese en sprokiesagtige besienswaardighede wat in 1955 naby [[Los Angeles]] opgerig is, was Walt Disney se breinkind. So ook [[Disney World]], [[Disneyland]] naby [[Orlando, Florida|Orlando]], [[Florida]]. Beide pretparke is onder die gewildste toeriste-aantreklikhede in die wêreld. == 'n Kort lewensgeskiedenis == Walt Elias Disney is op [[5 Desember]] [[1901]] in [[Chicago]] gebore. Sy pa was 'n rondreisende nutsman; sy ma 'n onderwyseres. As kind het Walt reeds kunstalent geopenbaar en toe die familie [[Kansas City]] toe trek, het Walt klasse in die tekenprentkuns geneem by die [[Kansas]] City Art Institute and School of Design. Na die [[Eerste Wêreldoorlog]] het hy in die reklameveld gewerk en toe in 1923 saam met sy broer, Roy, die Disneystudio opgerig. 'n Kunstenaarsvriend, Ub Iwerks, het by hulle aangesluit. [[Lêer:Disney1968.jpg|links|100px|Disney, 1968]] Hy sou later die kreatiewe jong kunstenaarsspan lei wat verantwoordelik was vir menige Disneyfantasië. Ondanks bepaalde suksesse (onder andere kombinasies van gewone en getekende films) het sake eers met die verskyning van die Mickey Mouse reeks koers gekry. In 1928, kombineer Walt Disney die nuwe tegnologie wat klankfilms moontlik gemaak het met 'n wenresepkaraktertjie, Mickey Mouse, en skep 'n nuwe industrie in die proses. In 1937 het Disney die wêreld se eerste vollengte tekenprent, [[Snow White and the Seven Dwarfs]], gemaak. Net soos sy kortfilms was Snow White 'n reuse-sukses. [[Pinocchio]], [[Dumbo]], [[Bambi]], [[Cinderella]], [[Lady and the Tramp]] en [[Fantasia]] het gevolg. Daarbenewens het hy 'n reeks natuurfilms gemaak, waaronder Beaver Valley, Waterbirds, Living Desert, Vanishing Prairie en African Lion. Op die terrein van die speelfilm vervaardig hy Story of Robin Hood, The Sword and the Rose, Rob Roy en 20 000 Leagues Beneath the Sea. Disney se sukses het gelê in sy vermoë om kreatiewe spanne te organiseer en te koördineer en sy gewilligheid om nuwe tegnologie aan te gryp - hy het nie geaarsel om eers klank, toe kleur, toe televisie as media aan te gryp nie. Hy het besef dat daar net so baie geld te maak was uit die byprodukte van sy films (speelgoed, advertensiekontrakte, ens) as uit die films self. Hy het die idee van 'n reusepretpark omskep in 'n uiters suksesvolle kommersiële werklikheid. Met versiendheid en fyn besigheidsin het hy die wêreld se grootste mediamaatskappy gebou. Walt Disney is op 15 Desember 1966 in Los Angeles aan [[kanker]] oorlede. Onlangse artikels gee te kenne dat die beeld van Walt Disney as 'n vrolike, gelukkige man wie se hoofdoel in die lewe was om ander mense se lewens met sy stories op te helder, nie 'n akkurate beeld is nie, maar dat die skepper van stories wat by uitstek gesonde, konserwatiewe familiewaardes uitgedra het, eintlik 'n somber, komplekse, gedrewe persoon was. == Kort tekenfilms == In 1920 het Walt Disney en Ub Iwerks begin om in hulle vrye tyd kort tekenfilms (Iaugh-o'-grams) vir 'n plaaslike bioskoop te maak, en in 1922 het hulle met hul eie onderneming, die Laugh-o'-Gram Corporation, begin. In dieselfde jaar en die jaar daarop het hulle vir Pictorial Clubs, Inc. 'n reeks van ses sprokiesfilms gemaak, waaronder ''[[Rooikappie]], [[Die Vier Musikante van Bremen]]'' en ''[[Jan en die Boontjierank]].'' Die eerste film in die ''[[Alice se avonture in Wonderland|Alice]]-''reeks is toe ook geteken en toe Laugh-o'Gram in 1923 bankrot gaan, het Disney na Hollywood vertrek om 'n verspreider in die Alice-films geïnteresseer te kry. Met die finansiële steun van sy broer, Roy Disney (1893-1971), het Walt in Oktober 1923 weer 'n besigheid begin, hierdie keer in 'n motorhuis en met agt werknemers. Iwerks het hom weer by Disney aangesluit en elke week is 'n aflewering in die reeks, gebaseer op ''Alice's Adventures in Wonderland'' van Lewis Carroll (1832-1898). gereed gemaak. Dit was 'n kombinasie van teken- en speelfilms. In 1925 het Disney 'n nuwe reeks tekenfilms, ''Oswald, the Lucky Rabbit,'' ontwerp. En toe breek Mei 1927 aan. [[Mickey Mouse]] (eers Mortimer genoem) is gebore en daarmee is 'n bloeitydperk vir die bedryf van Walt Disney ingelui. Hierop het gevolg ''Plane Crazy,'' 'n parodie op die vliegavonture van Charles Lindbergh in 1927'', Mickey the Gallopin' Gaucho'' (1928) waarin [[Minnie Muis|Minnie Mouse]] gestalte gekry het. en ''Steamboat Willie'' (1928), wat ook van klank voorsien is. Dit was 'n splinternuwe sensasie. Hierná het daar nog 118 Mickey Mouse-films gevolg. == Klank en kleur == Disney het onmiddellik die nuwe moontlikhede wat 'n klankbaan op film gebied het, aarigegryp en 'n nuwe reeks, die ''Silly Symphonies,'' het ontstaan. Musiek- en [[Klankeffek|klankeffekte]] was nou feitlik hoofsaak en het grotendeels die vorm en inhoud van hierdie films bepaal. Daarná het gevolg ''The Skeleton Dance'' (1929), waarin geraamtes in 'n vervalle kerkhof dans op 'n verwerking van [[Edvard Grieg|Grieg]] se ''Optog van die Dwerge.'' Anders as sy kollegas in die [[Film|filmbedryf]] wat elke keer wantrouig, amper vyandig teenoor nuwe ontwikkelinge gestaan het, het Walt Disney onmiddellik die nuwe uitdagings, die nuwe horisonne, daarin raakgesien. Klank, kleur, nuwe formaat en later [[Televisie|TV]], is gou deur Disney na waarde geskat en ten volle benut. Klank en beeld het vir hom een geword. Beweging in musiek was vir hom beweging in beeld. Hierdie manier van filmmaak het gou bekend gestaan as "mickey-mousing". Kleur is vir die eerste keer in 'n tekenfilm gebruik in Disney se ''Flowers and Trees'' (1931), en in die ''Silly Symphony-reeks.'' Dit het aan hom die eerste [[Oscar]] besorg, die bekendste en hoogste Amerikaanse onderskeiding wat aan iemand in die filmbedryf toegeken kan word. In 1935 het die eerste ''Mickey Mouse'' in kleur, ''The Band Concert,'' verskyn. Intussen het nog nuwe skeppinge die tekentafel verlaat: Pluto (1930), Goofy (1932) en in 1934 [[Donald Duck|Donaid Duck]], eers as byfiguur, maar later as hoofspeler in 'n eie reeks van 126 films. Hierdie dierefigure van Disney - die besadigde Mickey Mouse en soms aggressiewe Donald Duck - almal vol eenvoudige, menslike eienskappe, het spoedig wêreldfigure geword. Hulle bekendheid het nie net tot tekenfilms beperk gebly nie. In gewone strokiesverhale het hulle baie gewild geword en vandag verskyn hulle op talle produkte vir die kindermark: tandeborsels, T-hempies, handsakke, nagklere horlosies, ensovoorts. == Loketsukses == In 1934 het Walt Disney, toe 33 jaar oud, 'n geweldige groot onderneming aangepak. Hy het besluit om 'n vollengte-tekenfilm te maak: ''Snow White and the Seven Dwarfs.'' Daarvoor is 250 000 verskillende tekeninge gemaak en dit het ongeveer R1 415 miljoen gekos. Dit was 'n geweldige sukses. In Amerika en Kanada alleen het dit tot in 1971 ongeveer R16 000 000 (geldkoers 1981) opgelewer. Tot in daardie stadium het die inkomste wat hy uit Mickey Mouse en andere ontvang het, Walt Disney op die been gehou, maar van toe af was sy geldprobleme verby. Hy het 'n groot ateljeekompleks laat bou en in 1939 het ''Pinocchio,'' nog 'n vollengtefilm, verskyn. Dit is in 1940 gevolg deur ''Fantasia,'' sy mees omstrede rolprent. Dit bestaan uit sewe dele, waarvan elkeen 'n voorstelling is van 'n bekende klassieke musikale werk, byvoorbeeld [[Igor Strawinski|Strawinski]] se ''Le sacre du printemps'' en [[Paul Dukas]] se ''L'apprenti sorcier.'' Gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]] het Disney 'n aantal opleidings-, propaganda- en voorligtingsfilms vervaardig, onder andere ''Der Führer's Face'' (1944) die eerste [[Nazi|anti-Nazi-tekenfilm]] met Donald Duck. Daarná het verskyn ''Educaction for Death'' (1942), ook met Donald Duck, en in 1943 ''Victory through Air Power,'' 'n dokumentêre rolprent met heelwat tekenwerkopnames vermeng. Die kombinering van geanimeerde tekeninge met speelfilm, met dokumentêre materiaal of slegs met opnames van natuurtonele, is ná die ''Alice-reeks'' (1923/24) vir die eerste keer weer in 1941 toegepas in die vollengtefilm ''The Reluctant Dragon.'' Hierdie tegniek is verder uitgewerk en met groot sukses toegepas in ''[[Mary Poppins]] (1964) .'' In die veertiger- en vyftigerjare het Walt Disney se produksie aansienlik uitgebrei. In die ''True-life Adventure''-reeks het onder andere verskyn ''Seal Island'' (1948), ''Water Birds'' (1952) en ''The Living Desert'' (1953). In sy reeks ''People and 'laces'' is onder andere vervaardig ''The Alaskan Eskimo'' (1953) en ''Men Against the Arctic'' (1955). Walt Disney se eerste [[rolprent]], ''Treasure Island,'' is in 1950 uitgereik. Die laaste tekenfilm wat onder leiding van Walt Disney vervaardig is, ''The Jungle Book'' (1967), toon 'n vernuwing in styl en 'n wegbreek van enige vorm van valse sentiment. Ander bekende rolprente wat ná 1940 deur Walt Disney vervaardig is, sluit in ''[[Dumbo]]'' (1941, tekenfilm - tf), ''[[Bambi]]'' (1942, tf''), Cinderella'' (1949'','' tf), ''Alice in Wonderland'' (1951, tf), ''Peter Pan'' (1952, tf), ''20000 Leagues under the Sea'' (1954, speelfilm - spf). ''The Lady and the Tramp (1955,'' tf), ''Old Yeller'' (1957, spf), ''Sleeping Beauty'' (1958, tf), ''The Shaggy Dog'' (1959, spf), ''The Absent-minded Professor'' (1961, spf), ''The Parent Trap'' (1961, spf). ''The Sword in the Stone'' (1965, spf), ''That Darn Cat'' (1965, spf) en ''The Aristocats'' (1970, tf). Een van Walt Disney se kleurryke en geniale medewerkers, prof. Julius Sumner Miller, die [[Fisika|fisikus]], het Suid-Afrika in 1967 besoek. Sy optredes voor 'n klas, waarna die jongmense hom Mr. Wonderful gedoop het, is ook oor [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie|SAUK]] gebeeldsaai in die reeks ''The Professor and the Inquiring Mind.'' Met sy hulp het Disney ook 'n reeks langspeelplate, ''Great Men of Science,'' uitgegee. Van sy aktiwiteite buite die filmbedryf is veral [[Disneyland]], sy pretpark in [[Suid-Kalifornië]], van belang. Dit is in 1955 geopen, en in 1971, vyf jaar ná sy dood, is [[Disneyworld]] in [[Florida]] geopen. In hierdie pretparke kan die besoekers, oor die algemeen meer volwassenes as kinders, die figure ontmoet wat deur Disney geskep en onsterflik gemaak is. Met die afsterwe van Walt Disney in 1966 het die mantel van sy nalatenskap op sy ongeveer 4000 kollegas geval, wat in sy ateljee buite Hollywood werksaam is. == Bronnelys == * Wêreldspektrum, Vol. 5, 79-81, ISBN 0 908409 46 X == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} {{DEFAULTSORT:Disney, Walt}} [[Kategorie:Amerikaanse animasiekunstenaars]] [[Kategorie:Amerikaanse rolprentregisseurs]] [[Kategorie:Geboortes in 1901]] [[Kategorie:Sterftes in 1966]] 49x0c66duq7lyothl7ixra44172xj7w 0 26832 2717152 2715574 2024-11-19T22:00:06Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717152 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Fidji |volle_naam = ''Republic of Fiji'' <small>([[Engels]])</small><br />''Matanitu Tugalala o Viti'' <small>([[Fidjiaans]])</small><br />रिपब्लिक ऑफ फीजी <small>([[Fidjiaanse Hindi]])</small><br />''Ripablik ăph Phījī'' <small>([[Transliterasie]])</small> |algemene_naam = Fidji |beeld_vlag = Flag of Fiji.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Fiji.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Fiji on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg |leuse = <br />''Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui''<br /><small>''(Fidjiaans vir: "Vrees God en eer die Koningin")''</small> |volkslied = ''[[God Bless Fiji]]''<br /><small>''(Engels vir: "God seën Fidji")''</small><br /><center>[[Lêer:Fiji National Anthem.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Engels]], [[Fidjiaans]] en [[Fidjiaanse Hindi]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.servat.unibe.ch/icl/fj00000_.html |title=Section 4 of Fiji Constitution |publisher=servat.unibe.ch |accessdate=17 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200429033805/https://www.servat.unibe.ch/icl/fj00000_.html |archive-date=29 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |hoofstad = [[Suva]] {{Koördinate|18|10|S|178|27|O}} |latd = 18 |latm = 10 |latNS = S |longd = 178 |longm = 27 |longEW = O |grootste_stad = [[Suva]]<ref>{{en}} {{cite web|title=Age, Sex and Marital Status by Urban and Rural Enumeration, Fiji 2007 |url=http://www.statsfiji.gov.fj/component/advlisting/?view=download&format=raw&fileId=1138 |publisher=Fidjiaanse Kantoor van Statistiek |accessdate=17 April 2020}}</ref> |regeringsvorm = Unitêre parlementêre<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Naiqama Lalabalavu]]<br />[[Sitiveni Rabuka]] |oppervlak_rang = 156^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 18&nbsp;274<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/fiji/|title=Fiji|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=12 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 7&nbsp;056 |persent_water = feitlik geen |bevolking_skatting = 951&nbsp;611<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 163^ste |bevolking_sensus = 884&nbsp;887<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fiji.gov.fj/Media-Centre/News/Fiji-Bureau-of-Statistics-Releases-2017-Census-Res |title=Fiji Bureau of Statistics Releases 2017 Census Results |publisher=Fidjiaanse Regering |date=10 Januarie 2018 |accessdate=17 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191018031633/https://www.fiji.gov.fj/Media-Centre/News/Fiji-Bureau-of-Statistics-Releases-2017-Census-Res |archive-date=18 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2017 |bevolkingsdigtheid = 52,1 |bevolkingsdigtheidmi² = 134,9 |bevolkingsdigtheidrang = 148^ste |BBP_PPP = $14,766&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=819,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Fiji |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = 158^ste |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $16&nbsp;003<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 102^de |BBP = $5,773&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 164^ste |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $6&nbsp;257<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 106^de |onafhanklikheidstipe = • van die [[Verenigde Koninkryk]]<br />• Republiek<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[10 Oktober]] [[1970]]<br />[[7 Oktober]] [[1987]]<br />[[6 September]] [[2013]] |MOI = {{wins}} 0,729<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 104^de |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 30,7<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=FJ |title=Gini Index – Fiji |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=12 November 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2019 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Fidjiaanse dollar|Dollar]] |geldeenheid_kode = FJD |land_kode = FJ |tydsone = FJT |utc_afwyking = [[UTC+12:00|+12]] |tydsone_somer = FJST<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.timeanddate.com/time/zones/fjst |title=FJST – Fiji Summer Time |publisher=www.timeanddate.com |accessdate=17 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211095207/https://www.timeanddate.com/time/zones/fjst |archive-date=11 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |utc_afwyking_DST = [[UTC+13:00|+13]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.timeanddate.com/news/time/fiji-advances-clocks-nov-29.html |title=Fiji Reignites Daylight Saving Time on November 29 |publisher=timeanddate.com |date=10 November 2009 |accessdate=17 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190622154106/https://www.timeanddate.com/news/time/fiji-advances-clocks-nov-29.html |archive-date=22 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |internet_domein = [[.fj]] |skakelkode = 679 |voetskrif = }} '''Fidji''' ([[Engels]]: ''Fiji'', [ˈfiːdʒiː], {{Audio|En-us-Fiji.ogg|luister}}; [[Fidjiaans]]: ''Viti'', [ˈβitʃi]; [[Fidjiaanse Hindi]]: फ़िजी, ''Fijī''), amptelik die '''Republiek Fidji''' (Engels: ''Republic of Fiji'';<ref>{{en}} {{cite web |publisher=Fijivillage.com |url=https://fijivillage.com/news/Country-is-now-officially-called-Republic-of-Fiji-5s9r2k/ |title=Country is now officially called Republic of Fiji |date=3 Februarie 2011 |accessdate=17 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524080200/http://fijivillage.com/news/Country-is-now-officially-called-Republic-of-Fiji-5s9r2k/ |archive-date=24 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Fidjiaans: ''Matanitu Tugalala o Viti'';<ref>{{fj}} [http://www.fiji.gov.fj/getattachment/35348ce4-1158-4197-8e12-b27027801d55/Click-here-to-download-the-Fiji-Constitution-(iTau.aspx Yavunivakavulewa ni Matanitu Tugalala o Viti] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131101180257/http://www.fiji.gov.fj/getattachment/35348ce4-1158-4197-8e12-b27027801d55/Click-here-to-download-the-Fiji-Constitution-(iTau.aspx |date= 1 November 2013 }}. fiji.gov.fj</ref> Fidjiaanse Hindi: फ़िजी गणराज्य,<ref>{{hi}} [http://www.fiji.gov.fj/getattachment/5912a2ce-0260-4df5-98b9-955360cd3aad/Click-here-to-download-the-Fiji-Constitution-(Hind.aspx रिपब्लिक ऑफ फीजी का संविधान] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131101180254/http://www.fiji.gov.fj/getattachment/5912a2ce-0260-4df5-98b9-955360cd3aad/Click-here-to-download-the-Fiji-Constitution-(Hind.aspx |date= 1 November 2013 }}</ref> ''Ripablik ăph Phījī''), is 'n [[eilandstaat]] in die [[Stille Oseaan]] en [[Oseanië]] met 'n oppervlakte van 18&nbsp;274&nbsp;km². In 2024 het dit 'n bevolking van 951&nbsp;611 gehad. Fidji bestaan hoofsaaklik uit die twee eilande [[Viti Levu]] en [[Vanua Levu]], asook omliggende eilandjies, met die [[Korosee]] binne-in.<ref name="CIA" /> [[Lêer:Fiji June 2001.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Fidji]] [[Lêer:Fiji map.png|duimnael|links|Kaart van Fidji]] Fidji is in die ooste van [[Vanuatu]] en [[Nieu-Kaledonië]], in die suidooste van die [[Salomonseilande]], in die suide van [[Tuvalu]] en [[Wallis en Futuna]], in die weste van [[Tonga]] en in die noorde van [[Nieu-Seeland]] geleë. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Suva]]. Die [[Nederland]]se ontdekkingsreisiger [[Abel Tasman]] het in 1643 die eerste Europeër geword wat Fidji bereik het. Fidji het in 1874 'n [[Britse Ryk|Britse kolonie]] geword en die Britte het kontrakwerkers vir die suikerplantasies uit [[Brits-Indië]] ná Fidji geneem. Op 10 Oktober 1970 het Fidji sy [[onafhanklikheid]] verkry van die [[Verenigde Koninkryk]] en op 7 Oktober 1987 ná verskeie [[Staatsgreep|staatsgrepe]] 'n [[republiek]] geword. Fidji is 'n unitêre parlementêre grondwetlike republiek binne die [[Britse Statebond]] met 'n [[president]] as [[staatshoof]]. == Etimologie == Die Fidjiane noem hul land "Viti" wat afgelei is van die hoofeiland Viti Levu, die naam "Fidji" is egter gebaseer op die naam wat die Tongaanse bure aan dié eilande gegee het, naamlik ''Fisi''.<ref name="CIA" /> 'n Amptelike weergawe van die naam se ontstaan lui: {{blockquote| Die Fidjiane het eers aan Europeërs bekend geword deur die skriftelike optekeninge deur lede van [[James Cook|Cook]] se ekspedisies wat hulle in Tonga ontmoet het. Hulle is beskryf as gedugte krygers en woeste kannibale, bouers van die beste vaartuie in die Stille Oseaan, maar nie as groot matrose nie. Hulle het ontsag onder die Tongane aangewakker, en al hul vervaardiging, veral basdoeke en stokke, is baie gewaardeer en aangevra. Hulle het hul tuiste Viti genoem, maar die Tongane het dit ''Fisi'' genoem, en dit was hierdie vreemde uitspraak, Fidji, vir die eerste keer opgeteken deur kaptein James Cook, waaronder die eilande bekend geword het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.fijihighcommission.org.uk/about_1.html |title=About Fiji |publisher=Fidjiaanse Hoëkommissariaat in die Verenigde Koninkryk |accessdate=2 Februarie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100202003312/http://www.fijihighcommission.org.uk/about_1.html |archive-date=2 Februarie 2010}}</ref>}} "Feejee", die verengelsde vorm van die Tongaanse uitspraak<ref>{{en}} {{cite journal |author=Albert J. Schutz |title=The Forerunners of the Fijian Dictionary |journal=The Journal of the Polynesian Society |date=Desember 1974 |volume=83 |issue=4 |pages=443–457 |jstor=20705027 |url=http://www.jps.auckland.ac.nz/document//Volume_83_1974/Volume_83%2C_No._4/The_forerunners_of_the_Fijian_dictionary%2C_by_Albert_J._Schutz%2C_p_443-458/p1 |accessdate=8 Februarie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180208075139/http://www.jps.auckland.ac.nz/document//Volume_83_1974/Volume_83%2C_No._4/The_forerunners_of_the_Fijian_dictionary%2C_by_Albert_J._Schutz%2C_p_443-458/p1 |archive-date=8 Februarie 2018 |url-status=live}}</ref> het verskyn in verslae en ander geskrifte deur sendelinge en ander reisigers wat Fidji tot aan die laat 19de eeu besoek het.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Thomas Barbour |title=The Frogs of the Fiji Islands |journal=Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia |year=1923 |volume=75 |pages=111–115 |jstor=4063878}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |author=Deryck Scarr |title=Fiji: A Short History |url=https://books.google.com/books?id=IkoxAQAAIAAJ |publisher= Institute for Polynesian Studies, Brigham Young University—Hawaii Campus |location=Laie, Hawaii |date=1984 |page=2 |isbn=978-0-939154-36-4 |oclc=611678101 |accessdate=19 Julie 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230719145149/https://books.google.com/books?id=IkoxAQAAIAAJ |archive-date=19 Julie 2023 |url-status=live}}</ref> == Sport == [[Lêer:CO 1069-652-13 (8188704604).jpg|duimnael|links|[[Krieket]]wedstryd tussen Fidji en [[Wes-Indiese nasionale krieketspan|Wes-Indië]] op Albertpark, Suva, 1950's]] [[Lêer:Fiji vs Canada RWC2007 cibi.jpg|duimnael|links|Fidji voer die ''Cibi'' voor die wedstryd teen [[Kanadese nasionale rugbyspan|Kanada]] tydens die [[Rugbywêreldbeker 2007]] op]] [[Rugby]] is verreweg die gewildste [[sport]]soort in Fidji en dit is een van die min lande waar rugby die hoofsport is. Slegs die [[Cookeilande]], [[Nieu-Seeland]], [[Samoa]], [[Tonga]] en [[Wallis]] kan soortgelyke bewerings maak.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.teivovo.com/history/index.html |title=Rugby History in Fiji |publisher=Teivovo |accessdate=6 Oktober 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071114224240/http://www.teivovo.com/history/ |archive-date=14 November 2007 |url-status=dead}}</ref> Die Fidjiane is in rugbyunie steeds onder die 15 beste spanne wêreldwyd. Die [[Fidjiaanse nasionale rugbyspan]] het sedert [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] vir amper elke [[rugbywêreldbeker]]toernooi (behalwe vir dié van [[Rugbywêreldbeker 1995|1995]]) gekwalifiseer. Hulle is veral bekend vir die tradisionele ''Cibi''-oorlogsdans voor elke wedstryd. Daar is ongeveer 80&nbsp;000 geregistreerde spelers uit 'n totale bevolking van sowat 950&nbsp;000 wat in meer as 600 klubs aktief is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fijirugby.com/rugby-house/about-us/ |title=About us |publisher=[[Fidjiaanse Rugbyunie]] |date=2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Fidji ly egter onder 'n groot uitvloei aan talent, aangesien baie spelers in die professionele ligas in [[Australië]], Nieu-Seeland, [[Europa]] of [[Japan]] speel en deur die onderskeie land ingeburger word. Volgens [[Wêreldrugby]] se reëls is 'n tydperk van vyf jaar ononderbroke blyplek genoeg om vir die nasionale span van 'n ander land uit te draf (tot aan die einde van 2020 was dit slegs drie jaar).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/39868065 |title=World Rugby raises international eligibility period from three to five years |publisher=[[BBC]] |date=10 Mei 2017 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Verder speel 'n beduidende aantal spelers, wat vir Fidji verkiesbaar is, vir [[Wallabies|Australië]] of [[All Blacks|Nieu-Seeland]]; noemenswaardige voorbeelde is die Fidjiaans gebore All Blacks [[Joe Rokocoko]] en [[Sitiveni Sivivatu]] asook die [[Wallabies]] [[Tevita Kuridrani]] en [[Lote Tuqiri]]. Die Stille Oseaan-eilandstate se beheerliggame is nie sterk genoeg om hierdie uitvloei aan talent stop te sit nie. Soms word die sistematiese stropery in 'n ironiese manier met die 19de eeuse ''Blackbirding'' vergelyk.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.northweststar.com.au/story/937123/pacifics-brawn-drain-is-world-rugbys-gain/ |title=Pacific's brawn drain is world rugby's gain |publisher=North West Star |date=7 Oktober 2011 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Fidjiane, wat hul eie land verteenwoordig, kan nie altyd vir hul nasionale span verskyn nie, aangesien veral Engelse klubs huiwerig is om spelers vir toetswedstryde beskikbaar te stel. Die professionele span [[Fijian Drua]], wat sedert 2022 aan die internasionale toernooi [[Superrugby]] deelneem, sal as 'n oplossing dien.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.allblacks.com/news/next-steps-in-pacific-island-professional-teams-journey-confirmed-by-nz-rugby/ |title=Next steps in Pacific Island professional teams' journey confirmed by NZ Rugby |publisher=[[All Blacks]] |date=14 April 2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Hulle is egter nog meer suksesvol in [[sewesrugby]], waarvan die reëls op rugbyunie s'n geskoei is. Die Fidjiaanse nasionale sewesrugbyspan is 'n bekende en internasionale suksesvolle span wat die [[Hongkong]] Sewes sedert die eerste toernooi in 1976 18 keer gewen het, meer as enige ander land.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hksevens.com/about-us/past-champions |title=Hong Kong Sevens – Past Champions |publisher=Hongkong Sewes |accessdate=30 Maart 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170209065609/http://hksevens.com/about-us/past-champions |archive-date=9 Februarie 2017|url-status=live}}</ref> Fidji het ook die sewesrugbywêreldbeker drie keer gewen — in 1997, 2005 en 2022.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.fijirugby.com/rugby-house/history/ |title=History |publisher=[[Fidjiaanse Rugbyunie]] |accessdate=30 Maart 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170212184721/http://www.fijirugby.com/rugby-house/history/ |archive-date=12 Februarie 2017 |url-status=live}}</ref> Die Fidjiaanse nasionale sewesrugbyspan is die huidige wêreldkampioen in [[Wêreldrugby]]. Tydens die [[Olimpiese Somerspele 2016]] in [[Rio de Janeiro]] het hulle Fidji se eerste goue medalje ingepalm, nadat hulle die sewesrugbytoernooi se eindstryd teen Groot-Brittanje met 43–7 gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.abc.net.au/news/2016-08-22/fiji-olympic-team-returns-home-to-celebrations/7771170 |title=Fiji rugby heroes return home from Rio to national celebrations |date=22 Augustus 2016 |publisher=ABC News |accessdate=30 Maart 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170309072031/http://www.abc.net.au/news/2016-08-22/fiji-olympic-team-returns-home-to-celebrations/7771170 |archive-date=9 Maart 2017 |url-status=live}}</ref> Dit was die eerste goue medalje vir een van Oseanië se eilandstate.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.fijitimes.com/story.aspx?id=367038 |title=Fiji makes history in Olympic Games medal tally |publisher=The Fiji Times |author=Felix Chaudhary |date=15 Augustus 2016 |accessdate=15 Augustus 2016 |archive-date=13 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170913231447/http://www.fijitimes.com/story.aspx?id=367038 |url-status=dead }}</ref> Tydens die [[Olimpiese Somerspele 2020|Olimpiese Somerspele 2021]] in [[Tokio]] het hulle daarin geslaag om dié sukses te herhaal. Vir die sewesrugbyspan het spelers verskyn wat voorheen of later ook vir die rugbyuniespan gespeel het. Volgens Wêreldrugby se reëls is dit egter nie moontlik om terselfdertyd vir albei nasionale spanne in aanmerking te kom nie; hierdeur sal veral uitputting van spelers vermy word.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/organisation/governance/regulations/reg-8 |title=Regulation 8. Eligibility to play for national representative teams |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Fidji beskik met die HFC Bank-stadion oor 'n baie moderne rugbystadion, maar dit word die meeste van die tyd nie gebruik nie. Daar is min opponente wat bereid is om die lang rys na Fidji aan te pak. [[Wallabies|Australië]] en [[All Blacks|Nieu-Seeland]] kom slegs selde teen die eilandstate te staan. Teen einde van meer toetswedstryde is die [[Stille Oseaan-nasiesbeker]]toernooi (tot 2006 die Stille Oseaan-drienasies genoem) gestig, waaraan onder andere die nasionale spanne van Fidji, [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Samoa]] en [[Tongaanse nasionale rugbyspan|Tonga]] deelneem. Soos in ander Stille Oseaan-eilandstate word op Fidji 'n tradisionele plaaslike soort [[krieket]] beoefen.<ref>{{en}} {{cite book |title=South Pacific and Micronesia |publisher=Lonely Planet |year=2006 |page=53 |isbn=1-74104-304-2 |url=https://archive.org/details/lonelyplanetsout00geer/page/53/mode/2up }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Fiji-republic-Pacific-Ocean|title=Fiji|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/fiji/|title=Fiji|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=12 November 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Fiji|Fidji}} * {{en}} {{Wikivoyage|Fiji|Fidji}} * {{en}} [https://www.fiji.gov.fj/ Amptelike webwerf van die Fidjiaanse regering] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Fidji}} | Noord = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Tuvalu}} | Noordoos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Wallis en Futuna}} ({{vlagland|Frankryk}}) | Oos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Tonga}} | Suidoos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Nieu-Seeland}} | Suid = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Nieu-Seeland}} | Suidwes = {{vlagland|Norfolkeiland}} ({{vlagland|Australië}}) • {{vlagland|Nieu-Kaledonië}} ({{vlagland|Frankryk}}) • [[Stille Oseaan]] | Wes = {{vlagland|Vanuatu}} • [[Stille Oseaan]] | Noordwes = {{vlagland|Salomonseilande}} • [[Stille Oseaan]] }} {{Lande van Oseanië}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:Fidji| ]] [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] tize9v150xykeu32tf0eloyelc39mvt 3 28416 2717102 2716772 2024-11-19T12:51:13Z Oesjaar 7467 /* In die nuus... */ nuwe afdeling 2717102 wikitext text/x-wiki {{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}} {| class="infobox" style="float:right;" width=140px | |- !align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|138px|Archive]]<br/>Argiewe: ---- |- | *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2008|Argief 2008]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2009|Argief 2009]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2010|Argief 2010]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2011|Argief 2011]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2012|Argief 2012]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2013|Argief 2013]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2014|Argief 2014]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2015|Argief 2015]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2016|Argief 2016]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2017|Argief 2017]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2018|Argief 2018]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2019|Argief 2019]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2020|Argief 2020]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2021|Argief 2021]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2022|Argief 2022]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2023|Argief 2023]] *[[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2024|Argief 2024]] |} [[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(16 jaar, 68 000+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]] == Wenera 13 == {{ping|BurgertB}}, uit die Engels se Venera 13 die volgende sin: ''Venera 13 transmitted the first recording of actual sounds from another planet, including sounds of Venusian wind, the lander hitting the ground, pyrotechnic lens cap removal and its impact on regolith, and action of the regolith drilling apparatus.'' Die ''pyrotechnic lens cap removal'' hoe sien jy dit? Bedekking wat die lense teen hitte/vuur moes beskerm siende dat dit 485 °C daar was! Help en groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:48, 16 Januarie 2024 (UTC) == Met die maan gepla... == Dit lyk vir my jy is nou rêrig met die maan gepla! Dankie vir reeks artikels en bywerkings oor die mane, ek persoonlik geniet dit verskriklik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:51, 25 Januarie 2024 (UTC) :Ja, ek het gesien baie van die artikels is verouderd (al voor my tyd gedoen). Dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:21, 25 Januarie 2024 (UTC) ::Uit die artikel: [[Saturnus se natuurlike satelliete]], ek sukkel om te verstaan wat ''Semihoofas (km)'' is. Dit word groter soos die Wentelperiode groter word. Kan jy dalk help?Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:53, 25 Januarie 2024 (UTC) :::Die regte Afrikaanse is eintlik halwe lengteas. Kyk by [[ellips]]. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:14, 25 Januarie 2024 (UTC) ::::Die afstand van waar na waar...? [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:19, 25 Januarie 2024 (UTC) [[Beeld:Ellipse axis-af.svg|300px|center|Ellips met die lengte- en breedteas aangedui]] :::::Die "lengteas" (''major axis'') is van die een punt van die lang as tot by die teenoorgestelde punt. Die "halwe lengteas" is die afstand van die middelpunt van die ellips tot by die een punt van die lang sy (a). [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:31, 25 Januarie 2024 (UTC) :Miskien moet jy dit as 'n nota definieer... [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:32, 25 Januarie 2024 (UTC) == [[Spider-Man]] == {{Gebruikervoorblad|Spider-Man}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek hou baie van Spider-Man, Batman, Super-Man en Flash, hoewel hulle nie aan dieselfde universum (Marvel vs. DC) behoort nie. :D Kyk maar net of jy van die lokartikel hou. Voorspoedige nuwejaar met nog baie voorbladartikels wat ek sedert 2009 geniet. Aan die einde van die dag baat veral Afrikaans! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 7 Januarie 2024 (UTC) == [[Djengis Khan]] == {{Gebruikervoorblad|Djengis Khan}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Dit pas nou lekker by die [[Mongoolse Ryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 28 Januarie 2024 (UTC) ::Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:37, 28 Januarie 2024 (UTC) == https://en.wikipedia.org/wiki/Cytherocentric_orbit == Meneer, ek benodig hulp met vertaling. Die Weneras verwys hierna! Ai! Asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 31 Januarie 2024 (UTC) :'n Wentelbaan om Venus. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:46, 31 Januarie 2024 (UTC) ::Ek bedoel doen die vertaling asb... [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:51, 31 Januarie 2024 (UTC) == Thank you for being a medical contributor! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2023 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2023 you '''[https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2023_(all) were one of the top medical editors in your language]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdWfjVFbDO4ji-_qn2SsAgdCflhcOZychLnr1JUacsPaBr1eA/viewform Consider joining for 2024]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translation of health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [https://mdwiki.org/wiki/User:Doc_James <span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 22:25, 3 Februarie 2024 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2023&oldid=26173705 --> == [[Son]] == {{Gebruikervoorblad|Son}} :Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 22:02, 4 Februarie 2024 (UTC) ::Geluk mnr! Nog 'n uitstekende artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:03, 5 Februarie 2024 (UTC) :::Dankie van my kant ook! 'n Uitstekende artikel! Groete,--[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 06:42, 5 Februarie 2024 (UTC) == [[Wenera-ruimteprogram]] == Mnr. soos belowe: almal is klaar sover as my kennis van die dinge strek! Die skakels by [[Venus]] is ook bygewerk, dit gee daai voorblad van jou net ongelooflike diepte! Kyk asb na [[Wenera 10]], ek verstaan nie die rooi verwysing nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:58, 6 Februarie 2024 (UTC) :En dit was 'n plesier! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:17, 6 Februarie 2024 (UTC) == [[Kruiskleding]] == {{Gebruikervoorblad|Kruiskleding}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:33, 11 Februarie 2024 (UTC) == ''Operation Synytsia'' == Burgert. Hoe sou ''Operation Synytsia'' vertaal kan word? Операція (Russies: Синиця) beteken die voël ''[[Parus]]''. Lyk my die Afrikaans kan "Mees" wees. Sou Operasie Mees werk? [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 08:24, 20 Februarie 2024 (UTC) :[[Gebruikerbespreking:Sobaka|Sobaka]], ek sou dit amper soos die Engelse maak: [[Operasie Sinitsia]] (Oekraïens: Операція Синиця, "Operasie Mees") ... Dan sou ek verder van Operasie Sinitsia praat. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 06:29, 21 Februarie 2024 (UTC) :: Dankie Burgert. Dit maak sin. Gaan dit so gebruik. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 06:37, 21 Februarie 2024 (UTC) == Solidariteit webblad == Goeiedag Burgert, Kan ons asseblief versoek om die nodige veranderinge aan te bring op die blad https://af.wikipedia.org/wiki/Solidariteit. Baie van die inhoud is al verouderd en ons sal graag dit wil opdateer? Byvoorbaat baie dankie. Groete, Kayla-May [[Gebruiker:MayKayQ|MayKayQ]] ([[Gebruikerbespreking:MayKayQ|kontak]]) 07:26, 23 Februarie 2024 (UTC) : {{ping|MayKayQ}} die bladsy is beskerm sodat slegs "outomaties bevestigde gebruikers" dit kan wysig. Om 'n outomaties bevestigde gebruiker te word, moet jou rekening meer as vier dae oud wees en moes jy reeds meer as 10 wysigings aangebring het. Jy kan wysigings aanbring aan bladsye wat nie beskerm is nie. Vind 'n onderwerp waarin jy belang stel en maak proefleeswysigings en/of bring verwysings aan en jy sal vinnig 10 wysigings oorsteek. Sien [[:en:Wikipedia:User_access_levels#Overview]] vir meer inligting. – [[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ([[Gebruikerbespreking:Pynappel|kontak]]) 15:09, 25 Februarie 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] baie dankie, ek sal beslis na dit kyk. Kan ek moontlik groot asseblief vra of jy net die sleutelpersone se titels kan verander as volg: Flip Buys (Voorsitter) , Dirk Hermann (Uitvoerende hoof) , Steve Scott (president) :Baie dankie. [[Gebruiker:MayKayQ|MayKayQ]] ([[Gebruikerbespreking:MayKayQ|kontak]]) 14:01, 26 Februarie 2024 (UTC) ::@[[Gebruiker:Pynappel|Pynappel]] ek sien nou ek kan die teks aanpas. Baie dankie. [[Gebruiker:MayKayQ|MayKayQ]] ([[Gebruikerbespreking:MayKayQ|kontak]]) 14:07, 26 Februarie 2024 (UTC) == Geostasionêre wentelbaan == Dankie vir die taal versorging, ek waardeer dit. Die los en vas skryf... En ek vind ook dat die Engelse grammatika my beïnvloed wanneer ek vertaal. Gelukkig is jy daar! Het jy die tegniese aspek geniet? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:31, 25 Februarie 2024 (UTC) :So-so. Ha-ha. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:52, 25 Februarie 2024 (UTC) == [[Venus]] == {{Gebruikervoorblad|Venus}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 25 Februarie 2024 (UTC) :: Geluk mnr! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:48, 25 Februarie 2024 (UTC) == Afrikaanse Wikipedia t-hemde == Hallo @[[Gebruiker:BurgertB|BurgertB]] @Oesjaar wil graag vir die aktiewe gebruikers van die Afrikaanse Wikipedia t-hemde laat druk. Hy het my gevra om almal se hempmates te kry. Die onderstaande tabel is deur die drukkersmaatskappy voorsien. As jy net asb sal laat weet watter grootte reg sal wees. {| class="wikitable" | |S |M |L |XL |2XL |3XL |4XL |5XL |- |½ Chest |50.8 |53.3 |55.8 |58.4 |63.5 |66 |68.5 |71.1 |} Groete [[Gebruiker:Woordgenoot|Woordgenoot]] ([[Gebruikerbespreking:Woordgenoot|kontak]]) 10:34, 26 Februarie 2024 (UTC) :[[Gebruiker:Woordgenoot|Woordgenoot]], 'n "large", dankie. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 20:05, 26 Februarie 2024 (UTC) ::Reg so. [[Gebruiker:Woordgenoot|Woordgenoot]] ([[Gebruikerbespreking:Woordgenoot|kontak]]) 08:47, 27 Februarie 2024 (UTC) == Kalender en Sideriese Tyd == Hallo {{ping|BurgertB}}! Loer asb. na [[Kalender]]. Dit is geskep uit [[Wêreldspektrum]], direk gekopieer met 'n ''OCR'' deur Maroela Media. Ek het gister al hulle bogger-ops reggemaak, ek beskik oor 'n stel van die boeke asook skakels geskep. Dink jy ons kan dit aanbeveel as 'n voorblad artikel, dit is groter as 30 k? Tweedens, sien jy kans om Sideriese Tyd te vertaal? Ek gaan twee satellite skep waarna verwys word in [[Geostasionêre wentelbaan]]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:37, 1 Maart 2024 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Die artikel is vir my vreeslik ingewikkeld en deurmekaar, maar ek veronderstel die feite is korrek as dit uit Wêreldspektrum uit kom. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 20:12, 5 Maart 2024 (UTC) ::Ek weet hoekom, die dametjie van Maroela Media het net die Wêreldspektrum artikel by die toe bestaande artikel in geplak sonder enige beplanning of iets. Dankie dat jy gekyk het. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:17, 5 Maart 2024 (UTC) == [[Kambriese ontploffing]] == {{Gebruikervoorblad|Kambriese ontploffing}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 10 Maart 2024 (UTC) ::Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:44, 10 Maart 2024 (UTC) == [[Heliosfeer]] == {{Gebruikervoorblad|Heliosfeer}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 17 Maart 2024 (UTC) : Weereens geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:36, 17 Maart 2024 (UTC) == [[Guillain-Barré-sindroom]] == Jou artikel oor GBS word gereeld en al hoe meer gelees. Was dus die moeite werd om te skryf. Dankie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 07:55, 26 Maart 2024 (UTC) == [[Uranus]] == {{Gebruikervoorblad|Uranus}} : Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. 'n Geseënde Paasfees! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Maart 2024 (UTC) ::Geluk met nog 'n meesterstuk! Dankie en groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:53, 31 Maart 2024 (UTC) == [[3D-rolprent]] == {{Gebruikervoorblad|3D-rolprent}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek hoop maar dit pas goed by "Kuns en samelewing" op [[Wikipedia:Voorbladartikel]], aangesien daar nie 'n afdeling "kuns en kultuur" is nie. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 19 April 2024 (UTC) == Wikipedia:Lugvaartterme == {{ping|BurgertB}}, ek het amper vergeet van hierdie artikel: [[Wikipedia:Lugvaartterme]]. Myns insiens moet ons dit skuif na Lugvaartterme. Stem jy saam? Siende dat net ek en jy werklik tegniese artikels skep, loer maar asb en kyk vir verkeerde woorde, nog skakels en ook terme wat ons nog moet byvoeg. Ek gaan Veranderbare steekhoekskroef vertaal uit Engels. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:37, 29 April 2024 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink [[Lugvaartterme]] is goed genoeg. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:35, 29 April 2024 (UTC) == "nitroësuur" == Ek dink dat dit net ''salpeterigsuur'' is in Afrikaans. Ek weet nie waar Wyatt die naam nitroësuur vandaan het. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 10:33, 2 Mei 2024 (UTC) :Dit kom in die Chemiewoordeboek voor. Maar salpeterigsuur is heelwat algemener. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 10:50, 2 Mei 2024 (UTC) == [[Sowjetunie]] == {{Gebruikervoorblad|Sowjetunie}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Mei 2024 (UTC) == Veranderbare steekhoekskroef vs Reëlbare steekhoekskroef == {{ping|BurgertB}}, die laaste keer dat ek jou pla oor die vertaling, wat is jou persoonlike keuse van die twee? Ek sluk swaar aan reëlbare. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:25, 9 Mei 2024 (UTC) :Ek hou meer van verstelbare steekhoekskroef. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:06, 11 Mei 2024 (UTC) ::Uit die een skets: ''Cutaway konstante snelheid skroef naaf''. Wat sal Cutaway in Afrikaans wees? Groete. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 13 Mei 2024 (UTC) :::'''Weggesnyde konstantespoedskroefnaaf'''. ::::LW: Die term ''snelheid'' word gewoonlik gebruik waar die spoed meetbaar is. By hierdie skroefnaaf is ''spoed'' meer toepaslik, aangesien dit nie juis meetbaar is nie. Baie groete! :::[[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:55, 19 Mei 2024 (UTC) == Consolidated B-24 Liberator == {{ping|BurgertB}}, die vliegtuig dinge hou my aan die raai... Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Oleo_strut Oleo strut]. Wat sal dit in Afrikaans wees? Oleostut? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:36, 19 Mei 2024 (UTC) :Oleostut, ja. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:18, 20 Mei 2024 (UTC) == [[Vallei van die Konings]] == {{Gebruikervoorblad|Vallei van die Konings}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Mei 2024 (UTC) :Baie geluk Burgert met dié nuwe voorbladartikel. Groete, [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:46, 19 Mei 2024 (UTC) ::Geluk met nog 'n uitstekende voorblad artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:05, 20 Mei 2024 (UTC) == United States Army Air Corps == {{ping|BurgertB}}: wat is die korrekte manier om artikels soos [[United States Army Air Corps]] te hanteer? Moet dit so bly of na Afrikaans vertaal word as die Verenigde State Leër Lugkorps met die Engels as 'n aanstuur? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:38, 21 Mei 2024 (UTC) :Ek sou dit vertaal as die Amerikaanse Leërlugkorps. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 06:55, 22 Mei 2024 (UTC) ::Jy was maar stil die afgelope paar weke. Hoop die varkgriep het jou gemis! Ek wil nou sommer al die Amerikaanse Lugmag dinge uitsorteer, seker maar vir die nageslag... Wat sal jy die ''United States Army Air Service'' en die ''United States Army Air Forces'' in Afrikaans noem? Groete![[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:24, 7 Junie 2024 (UTC) :::Ek sou sê Amerikaanse Leërlugdiens en Amerikaanse Leërlugkragte. (Laasgenoemde raai ek; vir air forces kry ek lugstrydkragte.) Ja, dankie, ek is varkgrieploos. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 20:55, 8 Junie 2024 (UTC) == [[Koninkryk Juda]] == {{Gebruikervoorblad|Koninkryk Juda}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Is jy ook lus om [[Koninkryk Israel]] uit Duits te vertaal? Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 16 Junie 2024 (UTC) :: Weereens geluk Meneer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 16 Junie 2024 (UTC) == [[Dodetempel van Hatsjepsoet]] == {{Gebruikervoorblad|Dodetempel van Hatsjepsoet}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 23 Junie 2024 (UTC) :Gelu van my kant ook. Ek het jou vanoggend geluk gewens op Radio Overvaal met hierdie voorblad van jou tydens my weeklikse onderhoud. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:16, 25 Junie 2024 (UTC) == Medal of Honor == Kan mens die naam van die medalje vertaal? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:14, 25 Junie 2024 (UTC) Ek sal dit so los. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:53, 26 Junie 2024 (UTC) : ...en wat doen ek met: ''Presidential Unit Citation (United States)''? Ai! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:33, 25 Junie 2024 (UTC) Is dit 'n medalje? [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:53, 26 Junie 2024 (UTC) ::::.... Nee, dit is 'n balkie, daai wat hulle op hul bors dra. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:23, 26 Junie 2024 (UTC) :::::...Ek sal moet raai: Presidensiële eenheid: onderskeiding of eervolle vermelding (Verenigde State). Anders kan jy dit in Engels los. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:51, 26 Junie 2024 (UTC) ::..en terwyl ek jou aandag het! Die vertaling van [[Consolidated B-24 Liberator]] is tans taai. Ek sukkel met die Amerikaanse Engels en die outeur was blykbaar vas van plan om die wêreldrekord te breek vir lang sinne! Hoe sal jy ''The B-24 advanced the use of electronic warfare and equipped Search Bomber (SB), Low Altitude (LAB) and Radar Counter Measure (RCM) squadrons in addition to high-altitude bombing.'' vertaal? Nog groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:59, 26 Junie 2024 (UTC) :::Ek ken nie die konteks nie, maar ek hoop die volgende maak sin: Die B-24 het die gebruik van elektroniese oorlogvoering en toegeruste Search Bomber- (SB-), Low Altitude- (LAB-) en Radar Counter Measure- (RCM-)eskaders bevorder, asook bomwerping op 'n hoë hoogte. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:53, 26 Junie 2024 (UTC) == Nebukadnesar II == {{Gebruikervoorblad|Nebukadnesar II}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 30 Junie 2024 (UTC) == [[Steven Spielberg]] == {{Gebruikervoorblad|Steven Spielberg}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Sedert my vroegste kinderdae geniet ek van sý rolprente soos [[Jurassic Park (rolprent)|Jurassic Park]]. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 18:34, 14 Julie 2024 (UTC) : Geluk Burgert! Goed gedoen! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:04, 14 Julie 2024 (UTC) == Assembly ship == {{ping|BurgertB}}, wat sal jy die vliegtuig in Afrikaans noem: https://en.wikipedia.org/wiki/Assembly_ship Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:14, 20 Julie 2024 (UTC) == [[Tarotwaarsêery]] == {{Gebruikervoorblad|Tarotwaarsêery}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:32, 4 Augustus 2024 (UTC) ==Template Metadata== This is required to make the template translatable via CTX.[https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon%3AInligtingskas_mediese_toestand%2Fdoc&oldid=prev&diff=2689923] It does not make the template display English text. It is simple JSON code. If your at Wikimania would be happy to explain further how it works. [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 14:36, 7 Augustus 2024 (UTC) :It is already in Afrikaans in the Afrikaans template. Why should it be translatable? It just gives people the opportunity to mess it up, IMHO. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:06, 7 Augustus 2024 (UTC) ::No there is no templatedata here. You can read about what this is here.[https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TemplateData] ::Without it one cannot translate English infobox disease to Afrikaans using Content Translation. It does not result in an English infobox. I have worked on this in more than 100 languages. [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 15:43, 7 Augustus 2024 (UTC) :::Do you ever use Content Translation to translate? [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 08:04, 8 Augustus 2024 (UTC) ::::No. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:42, 8 Augustus 2024 (UTC) :::::Do you know about the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content Translation tool]? And are you okay with other people who speak AF using it? [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 06:05, 9 Augustus 2024 (UTC) :{{ping|Doc James}}, we know about the content translation tool. Most of us do not need it as we are fully bilingual (Afr./En.) and translate articles as we read the English version. The tool is very inaccurate with technical terms in Afrikaans. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:17, 9 Augustus 2024 (UTC) ::The tool is mainly helpful to manage references and templates for new editors. Ie it decreases the technical expertise required. The machine translation component is not accurate and some languages have turned it off. We are looking at the ability to have machine translation available only to those with a specific flag. ::We have recruited a number of professional translators, who struggle with Wikimedia markup. Best [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 06:41, 9 Augustus 2024 (UTC) :::We are taking over Burgert's talkpage, one last question: how far are we off when a couple of people can translate all articles into the various languages making the need for local users zero? To me the fun is in translating and thinking at the end WOW, I have done it! Regards! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:42, 9 Augustus 2024 (UTC) ::::We are talking about translators who would join the local community. No one is proposing that a couple of people could translate all articles, hope is that we could find translators who will create a few dozen. [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 03:44, 10 Augustus 2024 (UTC) :::::And additionally we only accept translators who are native speakers… [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 03:46, 10 Augustus 2024 (UTC) ::::::Was hoping to recruit some of the docs i work with… but need to get the tools working first. [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 07:07, 11 Augustus 2024 (UTC) == [[Jack Sparrow]] == {{Gebruikervoorblad|Jack Sparrow}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Jy sal nooit die dag vergeet waarop '''kaptein''' Jack Sparrow 'n voorbladartikel geword het nie! :D Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 18 Augustus 2024 (UTC) == [[Frankenstein]] == {{Gebruikervoorblad|Frankenstein}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 September 2024 (UTC) == Franse konings == Goeienaand Burgert, onthou jy nog die een potgooi, waarin {{Ping|Oesjaar}} jou gevra het om 'n reeks artikels oor Franse konings te doen soos jy met hulle Engelse eweknieë gedoen het? Ek het gister gapings in [[Frankryk]] se geskiedenis gevul en dus die direkte vergelyking tussen Engelse en Franse konings gesien. Net jy is in staat om oor hierdie belangrike monarge goeie artikels te skryf. Aan die einde van die dag is van hulle ook verantwoordelik vir die talle [[Hugenote]] wat na Suid-Afrika moes vlug. Het jy dalk tyd? Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:55, 17 September 2024 (UTC) :Ja, ek het verwys na onder andere die Koning Louis's! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:48, 18 September 2024 (UTC) == Ampere == {{ping|BurgertB}}, help asb! Korrekte spelling ampère? Indien wel, moet ons dan die artikel se naam ook verander? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:18, 23 September 2024 (UTC) :Ja en ja. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 10:25, 23 September 2024 (UTC) == Smoothing circuits en ripple voltage == {{ping|BurgertB}}, indien jy toegang na tegniese woordeboek het, wat sal die twee hierbo in Afrikaans wees? Ek het die goed in 1984 gestudeer, die geheue wil nie meer nie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:12, 26 September 2024 (UTC) :Ek kry dit net in Pharos. Hulle gee afvlakkring en rimpelspanning. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 07:48, 28 September 2024 (UTC) == Jou argief vir 2024 aanlê... == Hallo Burgert! Kan ek maar jou [[Gebruikerbespreking:BurgertB/Argief2024|argief vir 2024]] aanlê? Lyk my mooi vol! Groete, [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:25, 28 September 2024 (UTC) :Dis oukei, dankie, ek doen dit aan die einde van die jaar. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 10:34, 28 September 2024 (UTC) == Helios == Ek sien jy het my wysiging aan [[Helios]] teruggerol. Ek weet jy is nou al bietjie dik vir my, maar daai is 'n prioriteit 1-fout wat reggemaak moet word. Vir details sien https://checkwiki.toolforge.org/cgi-bin/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=10. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:31, 3 Oktober 2024 (UTC) :Wie se prioriteit 1 is dit? Joune? ::Kyk gerus na die skakel, dis 'n P1 vir die Wikipedia-projek en is ook tog duidelik verkeerd. Hoop dit help. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 09:39, 3 Oktober 2024 (UTC) == [[Satan]] == {{Gebruikervoorblad|Satan}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:40, 20 Oktober 2024 (UTC) == Pretoriaanse Garde vs. Praetoriaanse Garde == {{ping|BurgertB}}, ek het dié verskil raakgeloop: [[Pretoriaanse Garde]] vs. Praetoriaanse Garde. Ek vermoed die tweede naam is korrek. Kan jy dalk ligwerp op die saak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:18, 28 Oktober 2024 (UTC) :Pharos gee pretoriaans. Die AWS gee praetoriaans of praetories of pretoriaans of pretories. Ek verkies pretoriaans. [[Gebruiker:BurgertB|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:BurgertB|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 10:27, 28 Oktober 2024 (UTC) == [[Mia Farrow]] == {{Gebruikervoorblad|Mia Farrow}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 3 November 2024 (UTC) :Geluk Burgert! Ek sien die artikel meld Mia het 14 kinders, sommige van hulle is seker aangenome? [[Lêer:Wapen van Limpopo.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:18, 3 November 2024 (UTC) ::Geluk en dankie Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:39, 4 November 2024 (UTC) == [[Nineve]] == {{Gebruikervoorblad|Nineve}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 17 November 2024 (UTC) : Geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:22, 18 November 2024 (UTC) == In die nuus... == {{ping|BurgertB}}, kan jy asb ''In die Nuus'' opdateer met die nuus dat die voël [[Dunbekwulp]] nou as uitgestorwe beskou word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:51, 19 November 2024 (UTC) 6rfuajke2mpv6lvtadec622djkpgca4 0 33692 2717145 2658636 2024-11-19T20:35:34Z 96.5.249.134 /* Maash maan-maande */ 2717145 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Hindu calendar 1871-72.jpg|250px|duimnael|'n Bladsy uit die Hindoekalender 1871-72.]] Die '''Hindoekalender''' bestaan alreeds sedert die [[Vedas]] geskryf word, en het daarna diverse ingrype en aanpassings ondergaan. Daar is ook groot verskille tussen die verskeie plaaslike Indiese hindoekalenders. Die Hindoe-kalender moet nie met die [[Indiase kalender|Indiese nasionale kalender]] verwar word nie. 'n Nuwe dag in die hindoekalender begin met die plaaslike [[sonsopkoms]]. == Vaasara-dae van die week == Net soos die christelike kalender, het die hindoekalender sewe weeksdae: # Ravi vāsara (Sondag) (Ravi=Son) # Soma vāsara (Maandag) (Soma=Maan) # Mangala vāsara (Dinsdag) (Mangal=Mars) # Budha vāsara (Woensdag) (Budh=Mercurius) # Guru vāsara (Donderdag) (Guru=Jupiter) # Shukra vāsara (Vrydag) (Shukra=Venus) # Shani vāsara (Saterdag) (Sani=Saturnus) ËĚĚĚ== Maash maan-maande == In die Hindoekalender is die siklus van die [[maan]] belangrik. Die maande word weer gekoppeld aan die 27 [[nakshatra]]'s, sterrekonstillasies wat elk in 'n maan maand voorkom. Daar is twaalf maan-maande: # [[Chaitra]] # [[Vaishakha|Vaishākha]] # [[Jyeshtha|Jyaishtha]] # [[Aashaadha|Āshādha]] # [[Shraavana|Shrāvana]] # [[Bhaadrapada|Bhādrapada]] # [[Ashvina|Āshwina]] # [[Kaartika|Kārtika]] # [[Maargashiirsha|Mārgashīrsha]] (Agrahayana) # [[Pausha]] # [[Maagha|Māgha]] # [[Phaalguna|Phālguna]] == Bronnelys == * Reingold en Dershowitz, ''Calendrical Calculations, Millennium Edition'', Cambridge University Press, 2de uitgawe, 3de druk vrygestel in November 2004. ISBN 0-521-77752-6 * A.L. Basham, ''The Wonder that was India'', Appendix II: "Astronomy", Macmillan, 1954. Rupa en Co, Calcutta, herdruk. * S. Balachandra Rao, ''Indian Astronomy: An Introduction'', Universities Press, Hyderabad, 2000. == Eksterne skakels == * {{en}} [http://www.panchangam.com/default.htm Hindoe-Vedakalender] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061202031237/http://www.panchangam.com/default.htm |date= 2 Desember 2006 }} {{Tyd}} {{Normdata}} [[Kategorie:Hindoeïsme|Kalender]] [[Kategorie:Kalenders]] eyzojbf2486v4q2qt5m0b8ah7xd4rxv 2717146 2717145 2024-11-19T20:38:34Z Oesjaar 7467 Wysiging deur [[Special:Contributions/96.5.249.134|96.5.249.134]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Rooiratel|Rooiratel]] 2658636 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Hindu calendar 1871-72.jpg|250px|duimnael|'n Bladsy uit die Hindoekalender 1871-72.]] Die '''Hindoekalender''' bestaan alreeds sedert die [[Vedas]] geskryf word, en het daarna diverse ingrype en aanpassings ondergaan. Daar is ook groot verskille tussen die verskeie plaaslike Indiese hindoekalenders. Die Hindoe-kalender moet nie met die [[Indiase kalender|Indiese nasionale kalender]] verwar word nie. 'n Nuwe dag in die hindoekalender begin met die plaaslike [[sonsopkoms]]. == Vaasara-dae van die week == Net soos die christelike kalender, het die hindoekalender sewe weeksdae: # Ravi vāsara (Sondag) (Ravi=Son) # Soma vāsara (Maandag) (Soma=Maan) # Mangala vāsara (Dinsdag) (Mangal=Mars) # Budha vāsara (Woensdag) (Budh=Mercurius) # Guru vāsara (Donderdag) (Guru=Jupiter) # Shukra vāsara (Vrydag) (Shukra=Venus) # Shani vāsara (Saterdag) (Sani=Saturnus) == Maash maan-maande == In die Hindoekalender is die siklus van die [[maan]] belangrik. Die maande word weer gekoppeld aan die 27 [[nakshatra]]'s, sterrekonstillasies wat elk in 'n maan maand voorkom. Daar is twaalf maan-maande: # [[Chaitra]] # [[Vaishakha|Vaishākha]] # [[Jyeshtha|Jyaishtha]] # [[Aashaadha|Āshādha]] # [[Shraavana|Shrāvana]] # [[Bhaadrapada|Bhādrapada]] # [[Ashvina|Āshwina]] # [[Kaartika|Kārtika]] # [[Maargashiirsha|Mārgashīrsha]] (Agrahayana) # [[Pausha]] # [[Maagha|Māgha]] # [[Phaalguna|Phālguna]] == Bronnelys == * Reingold en Dershowitz, ''Calendrical Calculations, Millennium Edition'', Cambridge University Press, 2de uitgawe, 3de druk vrygestel in November 2004. ISBN 0-521-77752-6 * A.L. Basham, ''The Wonder that was India'', Appendix II: "Astronomy", Macmillan, 1954. Rupa en Co, Calcutta, herdruk. * S. Balachandra Rao, ''Indian Astronomy: An Introduction'', Universities Press, Hyderabad, 2000. == Eksterne skakels == * {{en}} [http://www.panchangam.com/default.htm Hindoe-Vedakalender] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061202031237/http://www.panchangam.com/default.htm |date= 2 Desember 2006 }} {{Tyd}} {{Normdata}} [[Kategorie:Hindoeïsme|Kalender]] [[Kategorie:Kalenders]] eyro8wfynz7gvils7tizgqi4pcf67id 10 33774 2717163 2350562 2024-11-20T03:06:21Z Nintendofan885 99520 invert WMF logo in dark mode 2717163 wikitext text/x-wiki {{Navigasie |titel = [[Wikimedia Stigting]] |beeld_links = |beeld_regs = [[Lêer:Wikimedia-logo_black.svg|40px|class=skin-invert]] |beeld_groot = |inhoud = Projekte: [[Wikimedia Broeikas|Broeikas]] {{!}} [[Wikimedia Commons|Commons]] {{!}} [[Meta-Wiki]] {{!}} [[Wikibooks]] {{!}} [[Wikidata]] {{!}} [[Wikinews]] {{!}} [[Wikipedia]] {{!}} [[Wikiquote]] {{!}} [[Wikisource]] {{!}} [[Wikispecies]] {{!}} [[Wikiversity]] {{!}} [[Wikivoyage]] {{!}} [[WikiWoordeboek]] Sien ook: [[Wiki]] {{!}} [[MediaWiki]] {{!}} [[QRpedia]] }}<noinclude> {{Sjablooninfo|1= ====Doel==== Die sjabloon is bedoel om navigasie tussen die verskillende Wikipedia/Wikimedia artikels te vergemaklik. Die tale wat hier gelys word is die tale waarvoor daar artikels hier is, nie die tale met die meeste aantal artikels nie. }} [[Kategorie:Susterprojeksjablone]] [[Kategorie:Reekssjablone]] </noinclude> n4qeedc83t7bpibnbxecv2ekm6w2g4w 0 34748 2717161 2713934 2024-11-19T23:45:14Z CommonsDelinker 1161 "Dabao_Lily_playing_flute.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Yann|Yann]] verwyder is omrede: per [[:c:COM:SPEEDY|]] 2717161 wikitext text/x-wiki [[Lêer:flute.jpg|thumb|duimnael|'n Dwarsfluit]] [[Lêer:Shinobue and other flutes-3.jpg|duimnael|Shinobue en ander fluite]] [[Lêer:Blokfluit.JPG|duimnael|'n Blokfluit]] 'n '''Fluit''' is 'n versamelnaam vir 'n aantal [[musiekinstrument]]e wat klank produseer deur middel van 'n lugstroom wat op 'n skerp rand gerig word. 'n Persoon wat die fluit bespeel, word 'n fluitblaser of fluitspeler genoem.<ref>{{cite book |last= |first= |title=[[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]], 6de uitgawe |date=2015 |publisher=Pearson |language=Afrikaans |isbn=978-1-77025-700-9}}</ref> == Dwarsfluit == Die dwarsfluit val onder die [[houtblaasinstrumente|houtblaserkategorie]]. Alhoewel die silwer weergawe die mees bekend is, was hy oorspronklik van hout gemaak. Hy kan 'n variasie van toonkleure skep bv. sag, rustig en hartseer (gewoonlik lae note); of lewendig, opgewek en opwindend (gewoonlik hoë note). Sy naam kom van die posisie waarin hy gespeel word: horisontaal na regs van die mond. == Geskiedenis == Die fluit kan terugdateer word na die begin van die mensdom as die ontstaan van die eerste instrumentgroep waarvan ons weet. Dit het verskyn in verskillende variasies in verskillende dele van die wêreld. 'n Driegat fluit gekerf van 'n olifanttand, wat na bewering baie duisende jare oud is, is in die Geißenklösterle grot in Duitsland in 2004 ontdek. Twee ander fluite gemaak van swaan bene is nog voorbeelde van die oudste fluite bekend. Fluite is selfs in die [[Bybel]] te vinde. In [[Genesis]] 4:21 word [[Jubal]] die vader van almal wat die Ugab (fluit) en kinnor (harp) bespeel het, genoem. Hierdie Hebreeuse term (Ugab) verwys ook na 'n blaasinstrument in die algemeen. Jubal word tradisioneel beskou as die ontdekker van die fluit. Party van diè vroeë fluite was van skeenbeen gemaak. Die fluit is ook deel van sommige kulture se geloof en mitologie Die oudste transverse fluit is 'n chi (篪) fluit wat in die graf van Marquis Yi of Zeng by Suizhou in die Hubei provinsie in China ontdek is. 'n Transverse fluit is 'n fluit wat van die kant af geblaas word (soos die westerse konsertfluit) == Klankproduksie == 'n Lugstroom word oor die gleuf van die mondstuk geblaas wat veroorsaak dat die lug in twee gesny word. Die deel van die lug wat in die pyp ingaan resoneer teen die kante en glip by die oop kleppies uit om so 'n sekere noot te vorm soos byvoorbeeld 440 vibrasies per sekonde om die A net bo middel C te skep. Die noot kom dan in sy volledige vorm by die oop kant van die fluit uit. Om daardie lugstroom met jou mond te vorm is dit nodig om jou lippe, soos die Engelsman sê, “between a kiss and a smile” te hou en te blaas asof jy 'n vuur stook. Die fluit word geblaas tot die 2de of 3de harmonie deur 'n kombinasie van verhoogde lugstroom snelheid en om die gaping tussen die speler se lippe en die kant te verklein. == Bou van die dwarsfluit == Die moderne fluit is in die vorm van 'n oop silindriese lug kolom gemaak en is omtrent 66 sentimeters lank en het 'n deursnit van omtrent 2 cm. Die basisnoot is middel C en het 'n reeks van omtrent drie oktawe tot by C7. Die fluit kan van vele materiale of mengsels van materiale gemaak word bv. hout, silwer, nikkelsilwer of selfs goud. Die gewildste is egter die mengsel van nikkel en silwer. Die kleppe funksioneer deur 'n ingewikkelde verskeidenheid van vere en konneksies. Die moderne fluit was ontwikkel deur Theobald Boehm wat daarmee geëksperimenteer het vanaf 1832 tot 1847 met die doel om dit 'n groter toonvariasie te gee. Hy het uiteindelik 'n paraboliese (bakvormige) kopstuk aan die lyf van die fluit met klep openinge wat voorheen vingeropeninge was, ontwikkel. Na dit was ander klein verbeteringe aangebring. Die moderne fluit het gewoonlik 'n reeks van middel C (C4) opwaarts vir omtrent 4 oktawe. Europese fluite is gewoonlik gemaak van hout; en van silwer in die Verenigde State van Amerika. == Variasies == Die standaard westerse konsert fluit is in die C sleutel getoonset en het 'n reeks van drie oktawe wat begin met middel C (moontlik kan dit ook met een half toon laer begin wanneer a B-voet aan die instrument geheg is). Dit beteken dat die konsert fluit die hoogste algemene orkesinstrument is met die uitsondering van die piccolo wat 'n oktaaf hoër is. Ander groottes en variasies fluite en piccolo’s word ook gebruik van tyd tot tyd. 'n Skaarser instrument van die moderne toonsetting stelstel is byvoorbeeld die G-sleutel/diskand fluit. == Interessante speeltegnieke en feite == * Note kan los gespeel word deur die lugstroom met die tong te artikuleer, of net aaneen verbind word (''legato''). * 'n Vinnige trillende klank kan produseer word deurdat die speler 'n gggggggg-klank in die agterkant van sy/haar keel maak. Dit verg egter heelwat oefening en tegniek. * Sommige fluitspelers vervang hul nikkel-silwer mondstuk met 'n suiwer silwer of goue mondstukke omdat dit die suiwerheid van die klank drasties kan verbeter. * Houtfluite word algemeen van rooshout gemaak en word gekenmerk deur 'n heel ander timbre as die metaal fluit. * 'n Fluit word ingestem deur die pyp langer en korter te maak, 'n korter pyp produseer hoër note; en 'n langer een laer. == Blokfluit == Lank voor die dwarsfluit op die toneel verskyn het, was die blokfluit die gewilde blaasinstrument in ensembles. Die blokfluit was reeds in die 16e eeu bekend en het in die 20e eeu weer van sy vroeëre populariteit herwin. Tot die blokfluitfamilie behoort die sopraninoblokfluit (omvang F tot A-mol ' <nowiki>'''</nowiki>), die sopraanblokfluit (omvang C tot D-mol""), die altblokfluit (omvang F' tot A-mol"'), die tenoorblokfluit (omvang C' tot D-mol"'), die basblokfluit (omvang F tot F") en die grootbasblokfluit en die kontrabasblokfluit, wat elkeen 'n omvang van twee oktawe het, vanaf onderskeidelik B-mol en F. == Sien ook == * [[Lys van musiekinstrumente]] === Noemenswaardige fluitblasers === * [[Hallfríður Ólafsdóttir]] *[[Wouter Kellerman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''[[Wêreldspektrum]]'', Vol. 3, 93, ISBN 0 908409 44 3 * [http://creativeflute.org/ Creative Flute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305000554/http://creativeflute.org/ |date= 5 Maart 2016 }}. Jy kan meer as 1000 openbare domein gratis bladmusiek tellings. * [http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/music/flute.html phy-astr.gsu.edu] == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|Flutes|Fluite}} {{Normdata}} [[Kategorie:Houtblaasinstrumente]] trkuerpvpd1b47k2s29fljchy861022 2717180 2717161 2024-11-20T06:52:35Z Rooiratel 90342 2717180 wikitext text/x-wiki [[Lêer:flute.jpg|thumb|duimnael|'n Dwarsfluit]] [[Lêer:Shinobue and other flutes-3.jpg|duimnael|Shinobue en ander fluite]] [[Lêer:Blokfluit.JPG|duimnael|'n Blokfluit]] 'n '''Fluit''' is 'n versamelnaam vir 'n aantal [[musiekinstrument]]e wat klank produseer deur middel van 'n lugstroom wat op 'n skerp rand gerig word. 'n Persoon wat die fluit bespeel, word 'n fluitblaser of fluitspeler genoem.<ref>{{cite book |last= |first= |title=[[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]], 6de uitgawe |date=2015 |publisher=Pearson |language=Afrikaans |isbn=978-1-77025-700-9}}</ref> == Dwarsfluit == Die dwarsfluit val onder die [[houtblaasinstrumente|houtblaserkategorie]]. Alhoewel die silwer weergawe die mees bekend is, was hy oorspronklik van hout gemaak. Hy kan 'n variasie van toonkleure skep bv. sag, rustig en hartseer (gewoonlik lae note); of lewendig, opgewek en opwindend (gewoonlik hoë note). Sy naam kom van die posisie waarin hy gespeel word: horisontaal na regs van die mond. [[Lêer:Flute_player.jpg|duimnael|Fluitspeler]] == Geskiedenis == Die fluit kan terugdateer word na die begin van die mensdom as die ontstaan van die eerste instrumentgroep waarvan ons weet. Dit het verskyn in verskillende variasies in verskillende dele van die wêreld. 'n Driegat fluit gekerf van 'n olifanttand, wat na bewering baie duisende jare oud is, is in die Geißenklösterle grot in Duitsland in 2004 ontdek. Twee ander fluite gemaak van swaan bene is nog voorbeelde van die oudste fluite bekend. Fluite is selfs in die [[Bybel]] te vinde. In [[Genesis]] 4:21 word [[Jubal]] die vader van almal wat die Ugab (fluit) en kinnor (harp) bespeel het, genoem. Hierdie Hebreeuse term (Ugab) verwys ook na 'n blaasinstrument in die algemeen. Jubal word tradisioneel beskou as die ontdekker van die fluit. Party van diè vroeë fluite was van skeenbeen gemaak. Die fluit is ook deel van sommige kulture se geloof en mitologie Die oudste transverse fluit is 'n chi (篪) fluit wat in die graf van Marquis Yi of Zeng by Suizhou in die Hubei provinsie in China ontdek is. 'n Transverse fluit is 'n fluit wat van die kant af geblaas word (soos die westerse konsertfluit) == Klankproduksie == 'n Lugstroom word oor die gleuf van die mondstuk geblaas wat veroorsaak dat die lug in twee gesny word. Die deel van die lug wat in die pyp ingaan resoneer teen die kante en glip by die oop kleppies uit om so 'n sekere noot te vorm soos byvoorbeeld 440 vibrasies per sekonde om die A net bo middel C te skep. Die noot kom dan in sy volledige vorm by die oop kant van die fluit uit. Om daardie lugstroom met jou mond te vorm is dit nodig om jou lippe, soos die Engelsman sê, “between a kiss and a smile” te hou en te blaas asof jy 'n vuur stook. Die fluit word geblaas tot die 2de of 3de harmonie deur 'n kombinasie van verhoogde lugstroom snelheid en om die gaping tussen die speler se lippe en die kant te verklein. == Bou van die dwarsfluit == Die moderne fluit is in die vorm van 'n oop silindriese lug kolom gemaak en is omtrent 66 sentimeters lank en het 'n deursnit van omtrent 2 cm. Die basisnoot is middel C en het 'n reeks van omtrent drie oktawe tot by C7. Die fluit kan van vele materiale of mengsels van materiale gemaak word bv. hout, silwer, nikkelsilwer of selfs goud. Die gewildste is egter die mengsel van nikkel en silwer. Die kleppe funksioneer deur 'n ingewikkelde verskeidenheid van vere en konneksies. Die moderne fluit was ontwikkel deur Theobald Boehm wat daarmee geëksperimenteer het vanaf 1832 tot 1847 met die doel om dit 'n groter toonvariasie te gee. Hy het uiteindelik 'n paraboliese (bakvormige) kopstuk aan die lyf van die fluit met klep openinge wat voorheen vingeropeninge was, ontwikkel. Na dit was ander klein verbeteringe aangebring. Die moderne fluit het gewoonlik 'n reeks van middel C (C4) opwaarts vir omtrent 4 oktawe. Europese fluite is gewoonlik gemaak van hout; en van silwer in die Verenigde State van Amerika. == Variasies == Die standaard westerse konsert fluit is in die C sleutel getoonset en het 'n reeks van drie oktawe wat begin met middel C (moontlik kan dit ook met een half toon laer begin wanneer a B-voet aan die instrument geheg is). Dit beteken dat die konsert fluit die hoogste algemene orkesinstrument is met die uitsondering van die piccolo wat 'n oktaaf hoër is. Ander groottes en variasies fluite en piccolo’s word ook gebruik van tyd tot tyd. 'n Skaarser instrument van die moderne toonsetting stelstel is byvoorbeeld die G-sleutel/diskand fluit. == Interessante speeltegnieke en feite == * Note kan los gespeel word deur die lugstroom met die tong te artikuleer, of net aaneen verbind word (''legato''). * 'n Vinnige trillende klank kan produseer word deurdat die speler 'n gggggggg-klank in die agterkant van sy/haar keel maak. Dit verg egter heelwat oefening en tegniek. * Sommige fluitspelers vervang hul nikkel-silwer mondstuk met 'n suiwer silwer of goue mondstukke omdat dit die suiwerheid van die klank drasties kan verbeter. * Houtfluite word algemeen van rooshout gemaak en word gekenmerk deur 'n heel ander timbre as die metaal fluit. * 'n Fluit word ingestem deur die pyp langer en korter te maak, 'n korter pyp produseer hoër note; en 'n langer een laer. == Blokfluit == Lank voor die dwarsfluit op die toneel verskyn het, was die blokfluit die gewilde blaasinstrument in ensembles. Die blokfluit was reeds in die 16e eeu bekend en het in die 20e eeu weer van sy vroeëre populariteit herwin. Tot die blokfluitfamilie behoort die sopraninoblokfluit (omvang F tot A-mol ' <nowiki>'''</nowiki>), die sopraanblokfluit (omvang C tot D-mol""), die altblokfluit (omvang F' tot A-mol"'), die tenoorblokfluit (omvang C' tot D-mol"'), die basblokfluit (omvang F tot F") en die grootbasblokfluit en die kontrabasblokfluit, wat elkeen 'n omvang van twee oktawe het, vanaf onderskeidelik B-mol en F. == Sien ook == * [[Lys van musiekinstrumente]] === Noemenswaardige fluitblasers === * [[Hallfríður Ólafsdóttir]] *[[Wouter Kellerman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''[[Wêreldspektrum]]'', Vol. 3, 93, ISBN 0 908409 44 3 * [http://creativeflute.org/ Creative Flute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305000554/http://creativeflute.org/ |date= 5 Maart 2016 }}. Jy kan meer as 1000 openbare domein gratis bladmusiek tellings. * [http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/music/flute.html phy-astr.gsu.edu] == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|Flutes|Fluite}} {{Normdata}} [[Kategorie:Houtblaasinstrumente]] 8zee1gr4zi9yj2egyv0t0m8q208wb97 0 41186 2717154 2715576 2024-11-19T22:00:23Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717154 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Koninkryk Tonga |volle_naam = <small>''Kingdom of Tonga'' ([[Engels]])<br />''Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga'' ([[Tongaans]])</small> |algemene_naam = Tonga |beeld_vlag = Flag of Tonga.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Tonga.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Tonga on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg |leuse = ''Ko e ʻOtua mo Tonga ko hoku tofiʻa''<br /><small>''(Tongaans vir: "God en Tonga is my erfenis")''</small> |volkslied = ''[[Ko e fasi 'o e tu'i 'o e 'Otu Tonga]]''<br /><small>''(Tongaans vir: "Die lied van die koning van die Tonga-eilande")''</small><br /><center>[[Lêer:Ko e fasi ʻo e tuʻi ʻo e ʻOtu Tonga.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Tongaans]] en [[Engels]] |hoofstad = [[Nukuʻalofa]] {{Koördinate|21|8|S|175|12|W}} |latd = 21 |latm = 8 |latNS = S |longd = 175 |longm = 12 |longEW = W |grootste_stad = [[Nukuʻalofa]] |regeringsvorm = Unitêre parlementêre<br />[[grondwetlike monargie]] |leiertitels = <br />• [[Monarg]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Tupou VI]]<br />[[Siaosi Sovaleni]] |oppervlak_rang = 189^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 747<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/tonga/|title=Tonga|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=12 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 288 |persent_water = 4,0 |bevolking_skatting = 104&nbsp;889<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 191^ste |bevolking_sensus = 100&nbsp;209<ref>{{en}} {{cite web |url=https://matangitonga.to/2021/12/24/tongas-population-drops-100209 |title=Tonga's population drops to 100,209 |publisher=Matangi Tonga |date=24 Desember 2021 |accessdate=31 Desember 2021}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2021 |bevolkingsdigtheid = 140 |bevolkingsdigtheidmi² = 364 |bevolkingsdigtheidrang = 76^ste |BBP_PPP = $777&nbsp;miljoen<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=866,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Tonga |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $7&nbsp;811<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $545&nbsp;miljoen<ref name=imf2 /> |BBP_rang = |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $5&nbsp;483<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = • Huidige grondwet<br />• van die [[Verenigde Koninkryk]] |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[4 November]] [[1875]]<br />[[4 Junie]] [[1970]] |MOI = {{wins}} 0,739<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 98^ste |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 27,1<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TO |title=Gini Index – Tonga |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=12 November 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2022 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Paʻanga]] |geldeenheid_kode = TOP |land_kode = TO |tydsone = |utc_afwyking = [[UTC+13:00|+13]] |tydsone_somer = |utc_afwyking_DST = [[UTC+14:00|+14]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://matangitonga.to/2016/10/27/summer-daylight-saving-moves-tonga-14-hours-ahead-utc |title=Summer daylight saving moves Tonga 14 hours ahead of UTC |publisher=Matangi Tonga Online |date=31 Oktober 2016 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |internet_domein = [[.to]] |skakelkode = 676 |voetskrif = }} '''Tonga''' ([[Engels]]: [ˈtɒŋə] of [ˈtɒŋɡə]; [[Tongaans]]: [ˈtoŋa]<ref>{{en}} {{cite book|author=Churchward, C.M.|year=1985|title=Tongan grammar|publisher=Oxford University Press|isbn=0-908717-05-9}}</ref>), amptelik die '''Koninkryk Tonga''' (Engels: ''Kingdom of Tonga''; Tongaans: ''Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga''), is 'n [[eilandstaat]] in die [[Stille Oseaan]] en [[Oseanië]] wat uit 169 eilande bestaan, waarvan 36 bewoon is. Tonga beslaan 'n oppervlakte van 747&nbsp;km² en het 'n bevolking van 104&nbsp;889 in 2024 gehad.<ref name="CIA" /> [[Lêer:Tonga.jpg|duimnael|links|Ligging van Tonga]] [[Lêer:Tonga-CIA WFB Map.png|duimnael|links|Kaart van Tonga]] Tonga is in die ooste van [[Fidji]], in die suidooste van [[Wallis en Futuna]], in die suide van [[Samoa]], in die suidooste van [[Amerikaans-Samoa]], in die weste van [[Niue]] en die [[Cookeilande]] en in die noorde van [[Nieu-Seeland]] geleë. Die hoofstad en grootste stad is [[Nukuʻalofa]]. Die [[Nederland]]se ontdekkingsreisiger [[Willem Schouten]] het Tonga in 1616 as eerste Europeër bereik, gevolg deur [[Abel Tasman]] in 1643. In 1773, 1774 en 1777 het die [[Verenigde Koninkryk|Britse]] ontdekkingsreisiger [[James Cook]] Tonga besoek. In 1845 het die ambisieuse jong vegter, strateeg en woordvoerder Tāufa'āhau Tonga as 'n [[koninkryk]] verenig en in 1875 tot 'n [[grondwetlike monargie]] verklaar. Tonga het 'n beskermde staat geword, nadat die koninkryk op 18 Mei 1900 met die Verenigde Koninkryk 'n Verdrag van Vriendskap onderteken het. Onder die beskerming van Groot-Brittanje kon Tonga as enigste Stille Oseaan-land sy soewereiniteit en monargiese regering behou (in teenstelling met [[Hawaii]] en [[Tahiti]]). Die Verdrag van Vriendskap en Tonga se beskermingsstatus het in 1970 volgens gevestigde reëlings, wat in 1965 deur Koningin Sālote Tupou III ingestel is, geëindig. Tonga is 'n unitêre parlementêre [[grondwetlike monargie]] binne die [[Britse Statebond]] met 'n eie monarg as [[staatshoof]]. Tonga is een van slegs vyf lande binne die Britse Statebond, waar 'n inheemse monarg op die troon sit (die ander vier is [[Broenei]], [[Eswatini]], [[Lesotho]] en [[Maleisië]]). == Etimologie == In baie [[Polinesiese tale]], waaronder Tongaans, is die woord ''tonga'' ([ˈtoŋa])<ref>{{en}} {{cite web |title=Tonga |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/tonga |publisher=Merriam-Webster Dictionary, Merriam-Webster |accessdate=1 Junie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220601201608/https://www.merriam-webster.com/dictionary/tonga |archive-date=1 Junie 2022 |url-status=live}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |author=C.M. Churchward |title=Tongan grammar |publisher=Oxford University Press |year=1985 |isbn=0-908717-05-9}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |year=2005 |title=Tonga |url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195584516.001.0001/m-en_nz-msdict-00001-0055427 |publisher=Oxford University Press |accessdate=28 Februarie 2022 |doi=10.1093/acref/9780195584516.001.0001 |isbn=978-0-19-558451-6 |editor-first1=Tony |editor-last1=Deverson |editor-first2=Graeme |editor-last2=Kennedy |archive-url=https://web.archive.org/web/20220228234601/https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195584516.001.0001/m-en_nz-msdict-00001-0055427 |archive-date=28 Februarie 2022 |url-status=live}}</ref> afgelei van ''fakatonga'', wat "suidwaarts" beteken, en die argipel is só genoem omdat dit die suidelikste eilandgroep van Wes-Polinesië is.<ref name="CIA" /><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.tongantranslator.com/search.aspx |title=Search {{!}} English |publisher=Tongan Translator |accessdate=29 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180429231923/http://tongantranslator.com/search.aspx |archive-date=29 April 2018 |url-status=live}}</ref> Die woord ''tonga'' is verwant aan die [[Hawais]]e woord ''kona'' wat "[[Loef- en lykant|loefkant]]" beteken en die oorsprong van die Hawaise Kona-distrik se naam is.<ref>{{en}} {{cite book |author=Lee Jolliffe |title=Coffee Culture, Destinations and Tourism |publisher=Channel View Publications |year=2010 |url=https://books.google.com/books?id=LnpwfgQvAMsC |page=112 |isbn=978-1-84541-192-3}}</ref> Tonga het in die [[Weste]] bekend geword as die "vriendelike eilande" weens die aangename ontvangs tydens kaptein [[James Cook]] se eerste besoek in 1773. Hy het aangekom teen tye van die jaarlikse ''ʻinasi''-fees wat fokus op die skenking van die eerstelinge aan die ''Tuʻi Tonga'' (die eiland se monarg) en daarom het hy 'n uitnodiging na die feesvieringe ontvang. Volgens die skrywer William Mariner wou die politieke leiers Cook ironies genoeg tydens die samekoms vermoor, maar hulle het dit nie deurgevoer nie omdat hulle nie op 'n plan kon besluit nie.<ref>{{en}} {{cite book |author1=William Mariner |author2=John Martin |title=An account of the natives of the Tonga islands in the south Pacific Ocean: With an original grammar and vocabulary of their language. Compiled and arranged from the extensive communications of Mr. William Mariner, several years' resident in those islands |volume=2 |year=1817 |page=64–65 |url=https://books.google.com/books?id=AD9CAAAAIAAJ&pg=PA64 |accessdate=12 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160412133043/https://books.google.com/books?id=AD9CAAAAIAAJ&pg=PA64 |archive-date=12 April 2016}}</ref> == Sport == [[Lêer:Kenya v Tonga try.jpg|duimnael|links|[[Sewesrugby]]wedstryd tussen Kenia en Tonga, 2006]] [[Lêer:France vs Tonga 2011 RWC (5).jpg|duimnael|links|[[Tongaanse nasionale rugbyspan|Tonga]] voer die ''Sipi Tau'' voor die wedstryd teen [[Franse nasionale rugbyspan|Frankryk]] tydens die [[Rugbywêreldbeker 2011]] op]] [[Rugby]] is verreweg die gewildste [[sport]]soort in Tonga en dit is een van die min lande waar rugby die hoofsport is. Slegs die [[Cookeilande]], [[Fidji]], [[Nieu-Seeland]], [[Samoa]] en [[Wallis]] kan soortgelyke bewerings maak.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.teivovo.com/history/index.html |title=Rugby History in Fiji |publisher=Teivovo |accessdate=6 Oktober 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071114224240/http://www.teivovo.com/history/ |archive-date=14 November 2007 |url-status=dead}}</ref> Die [[Tongaanse nasionale rugbyspan]] het sedert [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] vir amper elke [[rugbywêreldbeker]]toernooi (behalwe vir dié van [[Rugbywêreldbeker 1991|1991]]) gekwalifiseer. Hulle is veral bekend vir die tradisionele ''Sipi Tau''-oorlogsdans voor elke wedstryd. Met ’n bevolking van sowat 100&nbsp;000 is die keuring van talentvolle spelers in vergelyking met ander lande baie klein, maar Tonga behoort konstant aan die 15 beste spanne wêreldwyd en hulle is redelik mededingend. Dié land ly egter onder 'n groot uitvloei aan talent, aangesien baie spelers in die professionele ligas in [[Australië]], Nieu-Seeland, [[Europa]] of [[Japan]] speel en deur die onderskeie land ingeburger word. Volgens [[Wêreldrugby]] se reëls is 'n tydperk van vyf jaar ononderbroke blyplek genoeg om vir die nasionale span van 'n ander land uit te draf (tot aan die einde van 2020 was dit slegs drie jaar).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/39868065 |title=World Rugby raises international eligibility period from three to five years |publisher=[[BBC]] |date=10 Mei 2017 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Van die bekendste spelers met 'n Tongaanse herkoms is [[Israel Folau]], [[Toutai Kefu]], [[Sekope Kepu]], [[Viliami Ofahengaue]], [[Wycliff Palu]] en [[George Smith (rugbyspeler)|George Smith]] (vir [[Wallabies|Australië]]), [[Doug Howlett]] en [[Jonah Lomu]] (vir [[All Blacks|Nieu-Seeland]]), [[Billy Vunipola|Billy]] en [[Mako Vunipola]] (vir [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]]) asook [[Taulupe Faletau]] (vir [[Walliese nasionale rugbyspan|Wallis]]). Die Stille Oseaan-eilandstate se beheerliggame is nie sterk genoeg om hierdie uitvloei aan talent stop te sit nie. Soms word die sistematiese stropery in 'n ironiese manier met die 19de eeuse ''Blackbirding'' vergelyk.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.northweststar.com.au/story/937123/pacifics-brawn-drain-is-world-rugbys-gain/ |title=Pacific's brawn drain is world rugby's gain |publisher=North West Star |date=7 Oktober 2011 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Tongane, wat hul eie land verteenwoordig, kan nie altyd vir hul nasionale span verskyn nie, aangesien veral Engelse klubs huiwerig is om spelers vir toetswedstryde beskikbaar te stel. Die professionele span [[Moana Pasifika]], wat sedert 2022 aan die internasionale toernooi [[Superrugby]] deelneem, sal as 'n oplossing dien. In dié span, wat in die Nieu-Seelandse stad [[Auckland]] gesetel is, speel Tongane saam met Samoane en Nieu-Seelanders met 'n [[Polinesië|Polinesiese]] herkoms; dié span streef 'n verkieslik “Stille Oseaan”-karakter na.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.allblacks.com/news/next-steps-in-pacific-island-professional-teams-journey-confirmed-by-nz-rugby/ |title=Next steps in Pacific Island professional teams' journey confirmed by NZ Rugby |publisher=[[All Blacks]] |date=14 April 2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Aan die begin van 2022 het Wêreldrugby 'n nuwe reël geïmplementeer wat vir die Stille Oseaan-eilandstate as baie voordelig beskou word. Hiervolgens kan nasionale spelers van 'n “groot” rugbyland na 'n ander land oorskakel, ongeag die aantal toetswedstryde wat tot dusver gespeel is. Hiervoor moes 36 maande verloop het sedert die laaste toetswedstryd en die speler moet in die betrokke land gebore wees; 'n oorskakeling is ook moontlik met 'n ouer of grootouer wat daar gebore is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.stuff.co.nz/sport/rugby/all-blacks/300462490/world-rugbys-tweak-of-eligibility-rule-game-changing-for-pacific-island-unions |title=World Rugby's tweak of eligibility rule game changing for Pacific Island unions |publisher=stuff.co.nz |date=25 November 2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Tonga beskik met die Teufaiva Sport-stadion oor 'n baie moderne rugbystadion, maar dit word die meeste van die tyd nie gebruik nie. Daar is min opponente wat bereid is om die lang rys na Tonga aan te pak. [[Wallabies|Australië]] en [[All Blacks|Nieu-Seeland]] kom slegs selde teen die eilandstate te staan. Teen einde van meer toetswedstryde is die [[Stille Oseaan-nasiesbeker]]toernooi (tot 2006 die Stille Oseaan-drienasies genoem) gestig, waaraan onder andere die nasionale spanne van Tonga, [[Fidjiaanse nasionale rugbyspan|Fidji]] en [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Samoa]] deelneem. Soos in ander Stille Oseaan-eilandstate word op Tonga 'n tradisionele plaaslike soort [[krieket]] beoefen, ''lanita'' genoem.<ref>{{en}} {{cite book |title=South Pacific and Micronesia |publisher=Lonely Planet |year=2006 |page=53 |isbn=1-74104-304-2 |url=https://archive.org/details/lonelyplanetsout00geer/page/53/mode/2up}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Tonga|title=Tonga|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/tonga/|title=Tonga|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=12 November 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{en}} [https://www.gov.to/ Amptelike webwerf van die Tongaanse regering] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Tonga}} | Noord = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Samoa}} | Noordoos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Amerikaans-Samoa}} ({{vlagland|Verenigde State}}) | Oos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Niue}} ({{vlagland|Nieu-Seeland}}) | Suidoos = [[Stille Oseaan]] | Suid = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Nieu-Seeland}} | Suidwes = {{vlagland|Norfolkeiland}} ({{vlagland|Australië}}) • [[Stille Oseaan]] | Wes = {{vlagland|Fidji}} • [[Stille Oseaan]] | Noordwes = {{vlagland|Wallis en Futuna}} ({{vlagland|Frankryk}}) • [[Stille Oseaan]] }} {{Lande van Oseanië}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:Tonga| ]] [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] nml5k0db6s1k4zgg87b1o9g4lqpncdz 0 43419 2717153 2715575 2024-11-19T22:00:13Z SpesBona 2720 Geografiese ligging daargestel 2717153 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die land in Oseanië. Vir die eilandgroep, sien [[Samoa-eilande]], en vir die eilandgebied van die Verenigde State, sien [[Amerikaans-Samoa]].'' {{Inligtingskas Land |noem_naam = Onafhanklike Staat Samoa |volle_naam = ''Independent State of Samoa'' <small>([[Engels]])</small><br />''Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa'' <small>([[Samoaans]])</small> |algemene_naam = Samoa |beeld_vlag = Flag of Samoa.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Samoa.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Samoa on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg |leuse = ''Fa'avae i le Atua Sāmoa''<br /><small>''(Samoaans vir: "Samoa is gegrond op God")''</small> |volkslied = ''[[O le fuʻa o le saʻolotoga o Samoa]]''<br /><small>''(Samoaans vir: "Die vaandel van vryheid")''</small><br /><center>[[Lêer:Samoa National Anthem.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Samoaans]] en [[Engels]] |hoofstad = [[Apia]] {{Koördinate|13|50|S|171|45|W}} |latd = 13 |latm = 50 |latNS = S |longd = 171 |longm = 45 |longEW = W |grootste_stad = [[Apia]] |regeringsvorm = Unitêre parlementêre<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• ''[[O le Ao o le Malo]]{{smallsup|a}}''<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Va'aletoa Sualauvi II]]<br /> [[Naomi Mataʻafa]] |oppervlak_rang = 177^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 2&nbsp;831<ref name="CIA">{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/samoa/|title=Samoa|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=12 November 2024}}</ref> |oppervlakmi² = 1&nbsp;093 |persent_water = 0,3 |bevolking_skatting = 208&nbsp;853<ref name="CIA" /> |bevolking_skatting_jaar = 2024 |bevolking_rang = 184^ste |bevolking_sensus = 205&nbsp;557<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sbs.gov.ws/documents/census/2021/Census_2021_Final_Report.pdf?_t=1670528927 |title=Samoa Population and Housing Census 2021 |publisher=Samoaanse Statistiekkantoor |accessdate=12 November 2024}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2021 |bevolkingsdigtheid = 73,8 |bevolkingsdigtheidmi² = 191,1 |bevolkingsdigtheidrang = 144^ste |BBP_PPP = $1,480&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=862,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Samoa |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2024 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2024 |BBP_PPP_per_kapita = $6&nbsp;998<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $1,068&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = |BBP_jaar = 2024 |BBP_per_kapita = $5&nbsp;048<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = • Huidige grondwet<br />• van [[Nieu-Seeland]] |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[28 Oktober]] [[1960]]<br />[[1 Januarie]] [[1962]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/politics/samoa/towards-independence |title=Towards independence – NZ in Samoa |author=Nieu-Seelandse Ministerium van Kultuur en Erfenis |work=nzhistory.net.nz |date=19 Julie 2010 |accessdate=16 Maart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200118143513/https://nzhistory.govt.nz/politics/samoa/towards-independence |archive-date=18 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |MOI = {{wins}} 0,702<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |title=Human Development Report 2023/2024 |publisher=United Nations Development Programme |date=13 Maart 2024 |accessdate=12 November 2024}}</ref> |MOI_rang = 116^de |MOI_jaar = 2022 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 38,7<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=WS |title=Gini Index – Samoa |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=12 November 2024}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2013 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Samoaanse tala|Tala]] |geldeenheid_kode = WST |land_kode = WS |tydsone = |utc_afwyking = [[UTC+13:00|+13]] |tydsone_somer = |utc_afwyking_DST = [[UTC+14:00|+14]] |internet_domein = [[.ws]] |skakelkode = 685 |voetskrif = a. [[Staatshoof]] }} '''Samoa''' ([[Samoaans]]: ''Sāmoa'', [ˌsaːˈmoa]; [[Engels]]: [səˈmoʊə]), amptelik die '''Onafhanklike Staat Samoa''' (Samoaans: ''Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Sāmoa''; Engels: ''Independent State of Samoa''), tot op 4 Julie 1997 amptelik '''Wes-Samoa''' (Engels: ''Western Samoa''), is 'n [[eilandstaat]] in die [[Stille Oseaan]] en [[Oseanië]] met 'n oppervlakte van 2&nbsp;831&nbsp;km² en 'n bevolking van 208&nbsp;853 in 2024.<ref name="CIA" /> [[Lêer:Samoa OnEarth WMS.png|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Samoa]] [[Lêer:SamoaMap.gif|duimnael|links|Kaart van Samoa]] Samoa is in die ooste van [[Wallis en Futuna]], in die suidooste van [[Tuvalu]], in die suide van [[Tokelau]], in die weste van [[Amerikaans-Samoa]] en in die noorde van [[Tonga]] geleë. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Apia]]. Samoa vorm saam met die [[Eilandgebiede van die Verenigde State van Amerika|eilandgebied]] [[Amerikaans-Samoa]] die [[Samoa-eilande]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-15655855 |title=Samoa country profile |publisher=[[BBC]] |date=23 Januarie 2018 |accessdate=16 Maart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200419150908/https://www.bbc.com/news/world-asia-15655855 |archive-date=19 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die westelike deel van Samoa het as gevolg van die Verdrag van Berlyn in 1889 'n [[Duitse koloniale ryk|Duitse kolonie]] geword, terwyl die oostelike deel 'n Amerikaanse kolonie geword het. Tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] is Duits-Samoa deur [[Nieu-Seeland]] beset en het ná die [[wapenstilstand]] van die [[Duitse Keiserryk]] 'n [[Volkebond]]mandaat van Nieu-Seeland geword. Op 1 Januarie 1962 het Wes-Samoa sy [[onafhanklikheid]] verkry van Nieu-Seeland. Samoa is 'n unitêre parlementêre grondwetlike [[republiek]] binne die [[Britse Statebond]] met die ''O le Ao o le Malo'' ("Opperhoof van die Regering") as [[staatshoof]]. == Etimologie == Daar is verskeie teorieë oor die oorsprong van die naam "Samoa". Dit is moontlik afkomstig van 'n Polinesiese hoofman se naam, volgens 'n ander teorie beteken dit "plek van die moa".<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.etymonline.com/word/Samoa |title=Samoa |publisher=Online Etymology Dictionary |accessdate=12 November 2024}}</ref> Volgens 'n Samoaanse weergawe is dit saamgestel uit die woorde ''Sa'' ("stam, volk van") en ''Moa'' ("[[hoender]]") en verwys na die hoogste titelhouer in die oostelike Amerikaans-Samoa. Volgens taalkundige bewyse kan dit ook "mense van die oseaan of diepsee" beteken.<ref name="CIA" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sscnet.ucla.edu/anthro/faculty/fiske/135b/samoa.htm |title=Samoa |publisher=The Encyclopedia of World Cultures |author=Thomas Bargatzky |year=1998 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Luidens moderne verklarings is dit saamgestel uit die woorde ''sa'' ("heilig") en ''moa'' ("sentrum") en beteken "heilige sentrum", maar dit kan ook "plek van die heilige moa-voël" beteken.<ref name="CIA" /> == Sport == [[Lêer:South Africa vs Samoa 2011 RWC (1).jpg|duimnael|links|[[Samoaanse nasionale rugbyspan|Samoa]] voer die ''siva tau'' voor die wedstryd teen [[Springbokke|Suid-Afrika]] tydens die [[Rugbywêreldbeker 2011]] op]] [[Lêer:Bats used in the Samoan game of Kilikiti (Kirikiti).jpg|duimnael|links|Kolwe wat vir die Samoaanse [[krieket]], ''kilikiti'', gebruik word]] Die [[Nieu-Seeland]]ers het [[rugby]] in Samoa gevestig en dit is verreweg die gewildste [[sport]]soort in dié land. Samoa is een van die min lande waar rugby die hoofsport is. Slegs die [[Cookeilande]], [[Fidji]], Nieu-Seeland, [[Tonga]] en [[Wallis]] kan soortgelyke bewerings maak.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.teivovo.com/history/index.html |title=Rugby History in Fiji |publisher=Teivovo |accessdate=6 Oktober 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071114224240/http://www.teivovo.com/history/ |archive-date=14 November 2007 |url-status=dead}}</ref> Die [[Samoaanse nasionale rugbyspan]] het sedert [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] vir amper elke [[rugbywêreldbeker]]toernooi (behalwe vir dié van [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]]) gekwalifiseer. Hulle is veral bekend vir die tradisionele ''Siva Tau''-oorlogsdans voor elke wedstryd. Met 'n bevolking van amper 200&nbsp;000 is die keuring van talentvolle spelers in vergelyking met ander lande baie klein, maar Samoa behoort konstant aan die 15 beste spanne wêreldwyd en hulle is redelik mededingend. Dié land ly egter onder 'n groot uitvloei aan talent, aangesien baie spelers in die professionele ligas in [[Australië]], Nieu-Seeland, [[Europa]] of [[Japan]] speel en deur die onderskeie land ingeburger word. Volgens [[Wêreldrugby]] se reëls is 'n tydperk van vyf jaar ononderbroke blyplek genoeg om vir die nasionale span van 'n ander land uit te draf (tot aan die einde van 2020 was dit slegs drie jaar).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/39868065 |title=World Rugby raises international eligibility period from three to five years |publisher=[[BBC]] |date=10 Mei 2017 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Sedert die 1970’s het baie Samoane veral na Nieu-Seeland vertrek. Van die bekendste Nieu-Seelandse spelers met 'n Samoaanse herkoms is [[Jerry Collins]], [[Michael Jones (rugbyspeler)|Michael Jones]], [[Chris Masoe]], [[Malili Muliaina|Mils Muliaina]], [[Isaia Toeava]] en [[Tana Umaga]], terwyl [[Manu Tuilagi]] vir Engeland uitdraf. Die Stille Oseaan-eilandstate se beheerliggame is nie sterk genoeg om hierdie uitvloei aan talent stop te sit nie. Soms word die sistematiese stropery in 'n ironiese manier met die 19de eeuse ''Blackbirding'' vergelyk.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.northweststar.com.au/story/937123/pacifics-brawn-drain-is-world-rugbys-gain/ |title=Pacific's brawn drain is world rugby's gain |publisher=North West Star |date=7 Oktober 2011 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Samoane, wat hul eie land verteenwoordig, kan nie altyd vir hul nasionale span verskyn nie, aangesien veral Engelse klubs huiwerig is om spelers vir toetswedstryde beskikbaar te stel. Die professionele span [[Moana Pasifika]], wat sedert 2022 aan die internasionale toernooi [[Superrugby]] deelneem, sal as ’n oplossing dien. In dié span, wat in die Nieu-Seelandse stad [[Auckland]] gesetel is, speel Samoane saam met Tongane en Nieu-Seelanders met ’n [[Polinesië|Polinesiese]] herkoms; dié span streef ’n verkieslik “Stille Oseaan”-karakter na.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.allblacks.com/news/next-steps-in-pacific-island-professional-teams-journey-confirmed-by-nz-rugby/ |title=Next steps in Pacific Island professional teams' journey confirmed by NZ Rugby |publisher=[[All Blacks]] |date=14 April 2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Aan die begin van 2022 het Wêreldrugby ’n nuwe reël geïmplementeer wat vir die Stille Oseaan-eilandstate as baie voordelig beskou word. Hiervolgens kan nasionale spelers van ’n “groot” rugbyland na ’n ander land oorskakel, ongeag die aantal toetswedstryde wat tot dusver gespeel is. Hiervoor moes 36 maande verloop het sedert die laaste toetswedstryd en die speler moet in die betrokke land gebore wees; ’n oorskakeling is ook moontlik met ’n ouer of grootouer wat daar gebore is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.stuff.co.nz/sport/rugby/all-blacks/300462490/world-rugbys-tweak-of-eligibility-rule-game-changing-for-pacific-island-unions |title=World Rugby's tweak of eligibility rule game changing for Pacific Island unions |publisher=stuff.co.nz |date=25 November 2021 |accessdate=12 November 2024}}</ref> Samoa beskik met die Apiapark oor 'n baie moderne rugbystadion, maar dit word die meeste van die tyd nie gebruik nie. Daar is min opponente wat bereid is om die lang rys na Samoa aan te pak. [[Wallabies|Australië]] en [[All Blacks|Nieu-Seeland]] kom slegs selde teen die eilandstate te staan. Teen einde van meer toetswedstryde is die [[Stille Oseaan-nasiesbeker]]toernooi (tot 2006 die Stille Oseaan-drienasies genoem) gestig, waaraan onder andere die nasionale spanne van Samoa, [[Fidjiaanse nasionale rugbyspan|Fidji]] en [[Tongaanse nasionale rugbyspan|Tonga]] deelneem. Soos in ander Stille Oseaan-eilandstate word op Samoa 'n tradisionele plaaslike soort [[krieket]] beoefen, ''kilikiti'' genoem.<ref>{{en}} {{cite book |title=South Pacific and Micronesia |publisher=Lonely Planet |year=2006 |page=53 |isbn=1-74104-304-2 |url=https://archive.org/details/lonelyplanetsout00geer/page/53/mode/2up}}</ref> ''Kilikiti'' word as die nasionale sportsoort van Samoa beskou.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2014-04-10/an-samoa27s-version-of-cricket2c-kilikiti2c-on-display-in-me/5380372?section=vic |title=Samoa's version of cricket, kilikiti, on display in Melbourne tournament |publisher=ABC |date=10 April 2014 |accessdate=12 November 2024}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Samoa-island-nation-Pacific-Ocean|title=Samoa|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 November 2024}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/samoa/|title=Samoa|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=12 November 2024}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{en}} [https://www.samoagovt.ws/ Amptelike webwerf van die Samoaanse regering] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Samoa}} | Noord = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Tokelau}} ({{vlagland|Nieu-Seeland}}) | Noordoos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Amerikaans-Samoa}} ({{vlagland|Verenigde State}}) | Oos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Amerikaans-Samoa}} ({{vlagland|Verenigde State}}) | Suidoos = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Amerikaans-Samoa}} ({{vlagland|Verenigde State}}) | Suid = [[Stille Oseaan]] • {{vlagland|Tonga}} | Suidwes = {{vlagland|Tonga}} • [[Stille Oseaan]] | Wes = {{vlagland|Wallis en Futuna}} ({{vlagland|Frankryk}}) • [[Stille Oseaan]] | Noordwes = [[Stille Oseaan]] }} {{Lande van Oseanië}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:Samoa| ]] [[Kategorie:Voormalige Duitse kolonies]] ps8zx902l74jw8ktlgsyifti2vp16jg 0 47514 2717165 2426229 2024-11-20T03:44:30Z CommonsDelinker 1161 "Wilson_Harold_signature.png" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Red-tailed hawk|Red-tailed hawk]] verwyder is omrede: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Wilson Harold signature.png|]] 2717165 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Harold Wilson | beeld = Premier Wilson gaf persconferentie na bespreking in Den Haag , Wilson (kop), Bestanddeelnr 920-1165 (cropped).jpg | beeldonderskrif = | orde = [[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]] | termynaanvang = [[4 Maart]] [[1974]] | termyneinde = [[5 April]] [[1976]] | monarg = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | vise = | voorganger = [[Edward Heath]] | opvolger = [[James Callaghan]] | geboortedatum = [[11 Maart]] [[1916]] | geboortejaar = | geboortemaand = | geboortedag = | geboorteplek = [[Huddersfield]], West Riding of Yorkshire, [[Verenigde Koninkryk]] | sterftedatum = [[24 Mei]] [[1995]] | sterfteplek = [[Londen]], [[Verenigde Koninkryk]] | party = [[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]] | orde2 = | termynaanvang2 = [[16 Oktober]] [[1964]] | termyneinde2 = [[19 Junie]] [[1970]] | monarg2 = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | voorganger2 = [[Alec Douglas-Home]] | opvolger2 = [[Edward Heath]] | orde3 = Leier van die Opposisie | termynaanvang3 = [[19 Junie]] [[1970]] | termyneinde3 = [[4 Maart]] [[1974]] | monarg3 = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | eersteminister3 = [[Edward Heath]] | vise3 = | voorganger3 = [[Edward Heath]] | opvolger3 = [[Edward Heath]] | orde4 = | termynaanvang4 = [[14 Februarie]] [[1963]] | termyneinde4 = [[16 Oktober]] [[1964]] | monarg4 = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | eersteminister4 = [[Harold Macmillan]]<br />[[Alec Douglas-Home]] | vise4 = | voorganger4 = George Brown | opvolger4 = Alec Douglas-Home | orde5 = Leier van die Arbeidersparty | termynaanvang5 = [[14 Februarie]] [[1963]] | termyneinde5 = [[5 April]] [[1976]] | vise5 = George Brown<br />Roy Jenkins<br />Edward Short | voorganger5 = George Brown | opvolger5 = James Callaghan | orde6 = Skadu-Minister van Buitelandse Sake | termynaanvang6 = [[2 November]] [[1961]] | termyneinde6 = [[14 Februarie]] [[1963]] | leier6 = Hugh Gaitskell<br />George Brown | vise6 = | voorganger6 = Denis Healey | opvolger6 = Patrick Gordon Walker | orde7 = Skadu-Kanselier van die Skatkis | termynaanvang7 = [[14 Desember]] [[1955]] | termyneinde7 = [[2 November]] [[1961]] | leier7 = Hugh Gaitskell | vise7 = | voorganger7 = Hugh Gaitskell | opvolger7 = James Callaghan | orde8 = Voorsitter van die Raad van Handel | termynaanvang8 = [[29 September]] [[1947]] | termyneinde8 = [[23 April]] [[1951]] | eersteminister8 = [[Clement Attlee]] | vise8 = | voorganger8 = Stafford Cripps | opvolger8 = Hartley Shawcross | orde9 = Sekretaris van Buitelandse Handel | termynaanvang9 = [[10 Julie]] [[1947]] | termyneinde9 = [[29 September]] [[1947]] | eersteminister9 = [[Clement Attlee]] | vise9 = | voorganger9 = Hilary Marquand | opvolger9 = Arthur Bottomley | orde10 = Parlementêre sekretaris van die Ministerie van Werke | termynaanvang10 = [[5 Julie]] [[1945]] | termyneinde10 = [[10 Julie]] [[1947]] | eersteminister10= [[Clement Attlee]] | vise10 = | voorganger10 = Reginald Manningham-Buller | opvolger10 = Evan Durbin | orde11 = Lid van die Parlement vir Huyton | termynaanvang11 = [[23 Februarie]] [[1950]] | termyneinde11 = [[9 Junie]] [[1983]] | vise11 = | voorganger11 = ''Kiesafdeling geskep'' | opvolger11 = ''Kiesafdeling afgeskaf'' | orde12 = Lid van die Parlement vir Ormskirk | termynaanvang12 = [[5 Julie]] [[1945]] | termyneinde12 = [[23 Februarie]] [[1950]] | vise12 = | voorganger12 = Stephen King-Hall | opvolger12 = Ronald Cross | eggenoot = Mary Baldwin | kinders = 2 | alma_mater = Jesus College, Oxford | religie = [[Kongregasionalistiese Kerk]] | handtekening = | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''James Harold Wilson''' ([[11 Maart]] [[1916]] – [[24 Mei]] [[1995]]), Lord Wilson van Rievaulx, was 'n [[Verenigde Koninkryk|Britse]] politikus van die [[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]. Hy word as een van die mees prominente politici van die tweede helfte van die 20ste eeu gesien en het twee keer as [[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]] gedien. Hy het aan die [[Universiteit van Oxford]] in die [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] gestudeer en is in [[1937]] by dié universiteit aangestel as lektor in ekonomie. Hy is in [[1940]] met Gladys Mary Baldwin getroud, 'n huwelik waaruit twee seuns gebore is. Nadat hy tussen [[1943]] en [[1944]] direkteur van ekonomie en statistiek in die ministerie van brandstof en krag was, het Wilson in [[1945]] 'n boek, ''New deal for coal'', gepubliseer, wat die grondslag gevorm het vir die Arbeidersparty se nasionaliseringsplanne van die mynbedryf. Dit was die eerste van talle ekonomiese en politieke publikasies wat hy die lig laat sien het. Harold Wilson het in [[1945]] lid van die Laerhuis geword en in [[1947]] president van die British Board of Trade, 'n organisasie waaruit hy later bedank het toe die staat gelde vir mediese dienste gehef het ten einde die [[Koreaanse oorlog|Koreaanse Oorlog]] te finansier. Hy is in [[1963]] tot leier van die Arbeidersparty verkies, ʼn posisie wat hy tot in [[1976]] beklee het. Hy het in [[1964]] premier van [[Groot-Brittanje|Brittanje]] geword en in Oktober [[1965]] ʼn mislukte poging aangewend om die eensydige onafhanklikverklaring in [[Rhodesië]] (teenswoordig [[Zimbabwe]]) af te wend. Wilson het later ekonomiese sanksies teen die regering van [[Ian Smith]] ingestel, maar ook dié maatreël het geen vrugte afgewerp nie. In [[1970]] is die bewind in Brittanje deur die Konserwatiewe Party onder leiding van [[Edward Heath]] oorgeneem, maar toe die [[Tories]] na ʼn verkiesing in [[1974]] nie daarin kon slaag om 'n regering saam te stel nie, is Wilson gevra om dit te doen. Op [[6 Maart]] [[1974]] het hy vir die tweede keer premier geword. Twee jaar later, op [[16 Maart]] [[1976]], in ʼn stadium toe Brittanje se ekonomie in 'n benarde toestand was, het hy onverwags bedank. Tydens sy bewind het Harold Wilson verskeie internasionale vredesbesoeke onderneem, onder meer na die [[Verenigde State van Amerika|VSA]] en die [[Sowjetunie]] in [[1968]] tydens die [[Viëtnamoorlog|Viëtnam-oorlog]]. Sy buitelandse politiek het egter geen noemenswaardige resultate opgelewer nie. 'n Sirskap is in April 1976 aan Wilson toegeken. {{Saadjie}} {{beginboks}} {{opvolgboks |titel=[[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]]<br />([[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]) |voor=[[Alec Douglas-Home]]<br />([[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]]) |na=[[Edward Heath]]<br />([[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]]) |jare=1964-1970 }} {{opvolgboks |titel=[[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]]<br />([[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]) |voor=[[Edward Heath]]<br />([[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]]) |na=[[James Callaghan]]<br />([[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]) |jare=1974-1976 }} {{eindboks}} == Bronnelys == * ''[[Wêreldspektrum]]'', 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 131, 132 {{Premiers van die Verenigde Koninkryk}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wilson, Harold}} [[Kategorie:Eerste Ministers van die Verenigde Koninkryk]] [[Kategorie:Britse ministers]] [[Kategorie:Britse opposisieleiers]] [[Kategorie:Geboortes in 1916]] [[Kategorie:Sterftes in 1995]] 7i6v3ohpljs2ocx7ao4gunud4ml4m1t 2717181 2717165 2024-11-20T06:53:23Z Rooiratel 90342 2717181 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Harold Wilson | beeld = Premier Wilson gaf persconferentie na bespreking in Den Haag , Wilson (kop), Bestanddeelnr 920-1165 (cropped).jpg | beeldonderskrif = | orde = [[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]] | termynaanvang = [[4 Maart]] [[1974]] | termyneinde = [[5 April]] [[1976]] | monarg = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | vise = | voorganger = [[Edward Heath]] | opvolger = [[James Callaghan]] | geboortedatum = [[11 Maart]] [[1916]] | geboortejaar = | geboortemaand = | geboortedag = | geboorteplek = [[Huddersfield]], West Riding of Yorkshire, [[Verenigde Koninkryk]] | sterftedatum = [[24 Mei]] [[1995]] | sterfteplek = [[Londen]], [[Verenigde Koninkryk]] | party = [[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]] | orde2 = | termynaanvang2 = [[16 Oktober]] [[1964]] | termyneinde2 = [[19 Junie]] [[1970]] | monarg2 = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | voorganger2 = [[Alec Douglas-Home]] | opvolger2 = [[Edward Heath]] | orde3 = Leier van die Opposisie | termynaanvang3 = [[19 Junie]] [[1970]] | termyneinde3 = [[4 Maart]] [[1974]] | monarg3 = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | eersteminister3 = [[Edward Heath]] | vise3 = | voorganger3 = [[Edward Heath]] | opvolger3 = [[Edward Heath]] | orde4 = | termynaanvang4 = [[14 Februarie]] [[1963]] | termyneinde4 = [[16 Oktober]] [[1964]] | monarg4 = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] | eersteminister4 = [[Harold Macmillan]]<br />[[Alec Douglas-Home]] | vise4 = | voorganger4 = George Brown | opvolger4 = Alec Douglas-Home | orde5 = Leier van die Arbeidersparty | termynaanvang5 = [[14 Februarie]] [[1963]] | termyneinde5 = [[5 April]] [[1976]] | vise5 = George Brown<br />Roy Jenkins<br />Edward Short | voorganger5 = George Brown | opvolger5 = James Callaghan | orde6 = Skadu-Minister van Buitelandse Sake | termynaanvang6 = [[2 November]] [[1961]] | termyneinde6 = [[14 Februarie]] [[1963]] | leier6 = Hugh Gaitskell<br />George Brown | vise6 = | voorganger6 = Denis Healey | opvolger6 = Patrick Gordon Walker | orde7 = Skadu-Kanselier van die Skatkis | termynaanvang7 = [[14 Desember]] [[1955]] | termyneinde7 = [[2 November]] [[1961]] | leier7 = Hugh Gaitskell | vise7 = | voorganger7 = Hugh Gaitskell | opvolger7 = James Callaghan | orde8 = Voorsitter van die Raad van Handel | termynaanvang8 = [[29 September]] [[1947]] | termyneinde8 = [[23 April]] [[1951]] | eersteminister8 = [[Clement Attlee]] | vise8 = | voorganger8 = Stafford Cripps | opvolger8 = Hartley Shawcross | orde9 = Sekretaris van Buitelandse Handel | termynaanvang9 = [[10 Julie]] [[1947]] | termyneinde9 = [[29 September]] [[1947]] | eersteminister9 = [[Clement Attlee]] | vise9 = | voorganger9 = Hilary Marquand | opvolger9 = Arthur Bottomley | orde10 = Parlementêre sekretaris van die Ministerie van Werke | termynaanvang10 = [[5 Julie]] [[1945]] | termyneinde10 = [[10 Julie]] [[1947]] | eersteminister10= [[Clement Attlee]] | vise10 = | voorganger10 = Reginald Manningham-Buller | opvolger10 = Evan Durbin | orde11 = Lid van die Parlement vir Huyton | termynaanvang11 = [[23 Februarie]] [[1950]] | termyneinde11 = [[9 Junie]] [[1983]] | vise11 = | voorganger11 = ''Kiesafdeling geskep'' | opvolger11 = ''Kiesafdeling afgeskaf'' | orde12 = Lid van die Parlement vir Ormskirk | termynaanvang12 = [[5 Julie]] [[1945]] | termyneinde12 = [[23 Februarie]] [[1950]] | vise12 = | voorganger12 = Stephen King-Hall | opvolger12 = Ronald Cross | eggenoot = Mary Baldwin | kinders = 2 | alma_mater = Jesus College, Oxford | religie = [[Kongregasionalistiese Kerk]] | handtekening = Wilson Harold signature.jpg | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''James Harold Wilson''' ([[11 Maart]] [[1916]] – [[24 Mei]] [[1995]]), Lord Wilson van Rievaulx, was 'n [[Verenigde Koninkryk|Britse]] politikus van die [[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]. Hy word as een van die mees prominente politici van die tweede helfte van die 20ste eeu gesien en het twee keer as [[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]] gedien. Hy het aan die [[Universiteit van Oxford]] in die [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] gestudeer en is in [[1937]] by dié universiteit aangestel as lektor in ekonomie. Hy is in [[1940]] met Gladys Mary Baldwin getroud, 'n huwelik waaruit twee seuns gebore is. Nadat hy tussen [[1943]] en [[1944]] direkteur van ekonomie en statistiek in die ministerie van brandstof en krag was, het Wilson in [[1945]] 'n boek, ''New deal for coal'', gepubliseer, wat die grondslag gevorm het vir die Arbeidersparty se nasionaliseringsplanne van die mynbedryf. Dit was die eerste van talle ekonomiese en politieke publikasies wat hy die lig laat sien het. Harold Wilson het in [[1945]] lid van die Laerhuis geword en in [[1947]] president van die British Board of Trade, 'n organisasie waaruit hy later bedank het toe die staat gelde vir mediese dienste gehef het ten einde die [[Koreaanse oorlog|Koreaanse Oorlog]] te finansier. Hy is in [[1963]] tot leier van die Arbeidersparty verkies, ʼn posisie wat hy tot in [[1976]] beklee het. Hy het in [[1964]] premier van [[Groot-Brittanje|Brittanje]] geword en in Oktober [[1965]] ʼn mislukte poging aangewend om die eensydige onafhanklikverklaring in [[Rhodesië]] (teenswoordig [[Zimbabwe]]) af te wend. Wilson het later ekonomiese sanksies teen die regering van [[Ian Smith]] ingestel, maar ook dié maatreël het geen vrugte afgewerp nie. In [[1970]] is die bewind in Brittanje deur die Konserwatiewe Party onder leiding van [[Edward Heath]] oorgeneem, maar toe die [[Tories]] na ʼn verkiesing in [[1974]] nie daarin kon slaag om 'n regering saam te stel nie, is Wilson gevra om dit te doen. Op [[6 Maart]] [[1974]] het hy vir die tweede keer premier geword. Twee jaar later, op [[16 Maart]] [[1976]], in ʼn stadium toe Brittanje se ekonomie in 'n benarde toestand was, het hy onverwags bedank. Tydens sy bewind het Harold Wilson verskeie internasionale vredesbesoeke onderneem, onder meer na die [[Verenigde State van Amerika|VSA]] en die [[Sowjetunie]] in [[1968]] tydens die [[Viëtnamoorlog|Viëtnam-oorlog]]. Sy buitelandse politiek het egter geen noemenswaardige resultate opgelewer nie. 'n Sirskap is in April 1976 aan Wilson toegeken. {{Saadjie}} {{beginboks}} {{opvolgboks |titel=[[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]]<br />([[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]) |voor=[[Alec Douglas-Home]]<br />([[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]]) |na=[[Edward Heath]]<br />([[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]]) |jare=1964-1970 }} {{opvolgboks |titel=[[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]]<br />([[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]) |voor=[[Edward Heath]]<br />([[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk)|Konserwatiewe Party]]) |na=[[James Callaghan]]<br />([[Arbeidersparty (Verenigde Koninkryk)|Arbeidersparty]]) |jare=1974-1976 }} {{eindboks}} == Bronnelys == * ''[[Wêreldspektrum]]'', 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 131, 132 {{Premiers van die Verenigde Koninkryk}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wilson, Harold}} [[Kategorie:Eerste Ministers van die Verenigde Koninkryk]] [[Kategorie:Britse ministers]] [[Kategorie:Britse opposisieleiers]] [[Kategorie:Geboortes in 1916]] [[Kategorie:Sterftes in 1995]] 6nrip4kzyvdh5eot0f82a2eehzcg5p1 0 48295 2717193 2711263 2024-11-20T08:50:34Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Official_Portrait_of_President_Susilo_Bambang_Yudhoyono,_2009.jpg" met "Susilo_Bambang_Yudhoyono,_official_presidential_portrait_(2009).jpg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR 2717193 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Susilo Bambang Yudhoyono | beeld = Susilo Bambang Yudhoyono, official presidential portrait (2009).jpg | beeldonderskrif = | orde = 6de President van Indonesië | termynaanvang = [[20 Oktober]] [[2004]] | termyneinde = [[20 Oktober]] [[2014]] | vise = Jusuf Kalla (2004-2009)<br />Boediono (2009-2014) | voorganger = [[Megawati Sukarnoputri]] | opvolger = [[Joko Widodo]] | geboortedatum = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag --> | geboortejaar = 1949 | geboortemaand = 9 | geboortedag = 9 | geboorteplek = [[Pacitan]], [[Oos-Java]], [[Indonesië]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = Demokratiese Party | orde2 = Voorsitter van die Demokratiese Party | termynaanvang2 = [[23 Februarie]] [[2013]] | termyneinde2 = 15 Maart 2020 | vise2 = | voorganger2 = [[Anas Urbaningrum]] | opvolger2 = [[Agus Harimurti Yudhoyono]] | orde3 = Minister van Veiligheid en Politieke sake | termynaanvang3 = [[27 Augustus]] [[2000]] | termyneinde3 = [[1 Junie]] [[2001]] | president3 = [[Abdurrahman Wahid]] | vise3 = | voorganger3 = Soejardi Soedirja | opvolger3 = Agum Gumelar | orde4 = | termynaanvang4 = [[10 Augustus]] [[2001]] | termyneinde4 = [[1 Junie]] [[2004]] | president4 = [[Megawati Sukarnoputri]] | vise4 = | voorganger4 = Agum Gumelar | opvolger4 = Hari Sabarno | orde5 = Minister van Mynwese en Energie | termynaanvang5 = [[23 Oktober]] [[1999]] | termyneinde5 = [[26 Augustus]] [[2000]] | president5 = [[Abdurrahman Wahid]] | vise5 = | voorganger5 = Kuntoro Mangkusubroto | opvolger5 = Purnomo Yusgiantoro | eggenoot = Kristiani Herawati (sedert 1976) | kinders = 2 | alma_mater = Magelang Military Academy<br />United States Army Command and General Staff College<br />Webster University<br />Bogor Agricultural Institute | religie = [[Islam]] | handtekening = Susilo Bambang Yudhoyono signature.svg | militer = Militêre Diens | lojaliteit = {{vlagland|Indonesië}} | tak = Indonesiese Nasionale Weermag | diensjare = 1973–2000 | rang = Generaal | eenheid = | oorloe = | toekennings = Adhi Makayasa (1973) }} '''Susilo Bambang Yudhoyono''' (gebore [[9 September]] [[1949]]) het vanaf 2004 tot 2014 as die sesde president van [[Indonesië]] gedien. Hy was die eerste regstreeks gekose president van Indonesië. In die verkiesing van 2004 verslaan hy die vorige president [[Megawati Sukarnoputri]]. Indonesiërs het nie familiename soos in die Weste gebruiklik is nie. Susilo Bambang Yudhoyono is bekend onder verskillende name: tydens sy tyd as generaal in die leër was hy bekend as Yudhoyono. In die media word hy ook Susilo genoem en in Indonesië is hy bekend as SBY ("EsBeeJee"). Yudhoyono is gebore in Pacitan, Oos-Java en is die seun van 'n offisier in die leër. Hy studeer af aan die Indonesiese Militêre Akademie in 1973 en trou met die dogter van 'n ander leëroffisier. In 1975 neem hy deel aan die Indonesiese inval van [[Oos-Timor]] en dien daar vir 'n geruime tyd. Onder [[Abdurrahman Wahid]] word Yudhoyono in 2000 benoem tot Minister van Mynwese. Hy word gou bevorder en gou beklee hy die sleutelposisie van Minister van Veiligheid en Politieke sake. Een van sy take was om die leër uit die politiek te kry. Gegewe Wahid se swak gesondheid is Yudhoyono as die leidende figuur in die Wahid-regering beskou. Yudhoyono word byna onmiddellik in sy ou funksie deur die nuwe president, Megawati Soekarnoputri herbenoem. Na die bom op [[Bali]] in Oktober 2002 lei hy die vervolging en die arrestasies van die (vermoedelike) verantwoordelikes. Hy kry binne sowel as buite Indonesië 'n reputasie as één van die weinige Indonesiese politici wat die oorlog teen terrorisme ernstig opneem. {{Presidente van Indonesië}}{{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Yudhoyono, Susilo Bambang}} [[Kategorie:Indonesiese militariste]] [[Kategorie:Indonesiese politici]] [[Kategorie:Generaals]] [[Kategorie:Presidente]] [[Kategorie:Geboortes in 1949]] [[Kategorie:Lewende mense]] 03i6c86lhl683t03togizf27nrqgrdg 3 48810 2717112 2693429 2024-11-19T15:10:52Z Oesjaar 7467 /* Dunbekwulp */ nuwe afdeling 2717112 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van 'n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers 'n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om 'n bietjie houvas te kry voor mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Sandbox.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps kcontrol.gif|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? 'n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook 'n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy jou kiekies wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van 'n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so 'n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} ==Skakels vir my eie verwysing:== [https://xtools.wmcloud.org/ec/en.wikipedia.org/Thermofan| XTools] vir lys van gebruikersbydraes. <br> [http://toolserver.org/~nikola/articlesby.php?user=Thermofan&lang=af&wiki=wikipedia| Toolserver se Bladsye geskep] <br> [https://wayback-api.archive.org/| Argiveer 'n bestaande webblad] op die Internetargief.<br> [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:CentralAuth/Thermofan Global account information]<br> [[Gebruiker:Naudefj#Ongekontroleerde_anonieme_wysiging|Naudefj se "Ongekontroleerde anonieme wysigings"]]<br> [[Wikipedia:Algemene spelfoute]]<br> [https://meta.wikimedia.org/wiki/List%20of%20articles%20every%20Wikipedia%20should%20have List of articles every Wikipedia should have] '''Wenslys''' [[Wikipedia:Agterstand]] [[Dr. L. Alberts]] [[Gebruiker:Thermofan/Sandkas]] == Die Voortrekkers (organisasie)‎ == Onthou die bronne! Dit is die groot probleem. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:34, 11 Maart 2024 (UTC) :Ja, bronne is maar 'n probleem, ek het nie baie fisiese boeke wat objektief is nie. Ek sien die [[Scouts (Padvinders)|Boy-Scouts]] bladsy op die Engelse Wiki gebruik ook maar vreeslik baie van die Scouts se eie bronne. Daar is darem 'n paar Maroela media verwysings vir Voortrekkers ook. Die styl van hierdie artikel is nog nie heeltemal na my sin nie, maar met drie jong kinders en my eie aandagafleibaarheid is die lewe vol afleidings. :(Hoe kry mens toegang tot Die Burger en ander koerantargiewe? Ek het wel media24 subskripsie.) [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 12:49, 11 Maart 2024 (UTC) == Anne-Marie Beukes == Haai daar! Is daar enige kans dat jy [[Anne-Marie Beukes]] volledig na Engels kan vertaal? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:24, 15 Maart 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] Ek sal met graagte. Vandag (Saterdag) is besig met kinders, maar sal môre aandag gee. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 06:48, 16 Maart 2024 (UTC) ::[[:en:Draft:Anne-Marie_Beukes|Draft:Anne-Marie Beukes - Wikipedia]] Konsep gepubliseer, Dit moet nou goedgekeur word. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 09:10, 18 Maart 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]], Ek weet nie of ek die Draft:Anne-Marie Beukes self na die En:mainspace moes skuif of vir 'n admin wag om dit te doen nie, maar ek het dit geskuif. https://en.wikipedia.org/wiki/Anne-Marie_Beukes [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 19:06, 24 Maart 2024 (UTC) == Dunbekwulp == Dankie vir die artikel, broodnodig. Een vraag, hoekom plaas jy dit in die [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]]? Die titel stel dit tog duidelk dat dit vir Suid-Afrikaanse voëls is. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 19 November 2024 (UTC) g8kxjdgyb12ufxlvy87x2keel49tfx5 2717114 2717112 2024-11-19T15:54:08Z Thermofan 22693 /* Dunbekwulp */ Antwoord 2717114 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van 'n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers 'n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om 'n bietjie houvas te kry voor mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Sandbox.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps kcontrol.gif|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? 'n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook 'n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy jou kiekies wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van 'n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so 'n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} ==Skakels vir my eie verwysing:== [https://xtools.wmcloud.org/ec/en.wikipedia.org/Thermofan| XTools] vir lys van gebruikersbydraes. <br> [http://toolserver.org/~nikola/articlesby.php?user=Thermofan&lang=af&wiki=wikipedia| Toolserver se Bladsye geskep] <br> [https://wayback-api.archive.org/| Argiveer 'n bestaande webblad] op die Internetargief.<br> [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:CentralAuth/Thermofan Global account information]<br> [[Gebruiker:Naudefj#Ongekontroleerde_anonieme_wysiging|Naudefj se "Ongekontroleerde anonieme wysigings"]]<br> [[Wikipedia:Algemene spelfoute]]<br> [https://meta.wikimedia.org/wiki/List%20of%20articles%20every%20Wikipedia%20should%20have List of articles every Wikipedia should have] '''Wenslys''' [[Wikipedia:Agterstand]] [[Dr. L. Alberts]] [[Gebruiker:Thermofan/Sandkas]] == Die Voortrekkers (organisasie)‎ == Onthou die bronne! Dit is die groot probleem. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:34, 11 Maart 2024 (UTC) :Ja, bronne is maar 'n probleem, ek het nie baie fisiese boeke wat objektief is nie. Ek sien die [[Scouts (Padvinders)|Boy-Scouts]] bladsy op die Engelse Wiki gebruik ook maar vreeslik baie van die Scouts se eie bronne. Daar is darem 'n paar Maroela media verwysings vir Voortrekkers ook. Die styl van hierdie artikel is nog nie heeltemal na my sin nie, maar met drie jong kinders en my eie aandagafleibaarheid is die lewe vol afleidings. :(Hoe kry mens toegang tot Die Burger en ander koerantargiewe? Ek het wel media24 subskripsie.) [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 12:49, 11 Maart 2024 (UTC) == Anne-Marie Beukes == Haai daar! Is daar enige kans dat jy [[Anne-Marie Beukes]] volledig na Engels kan vertaal? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:24, 15 Maart 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] Ek sal met graagte. Vandag (Saterdag) is besig met kinders, maar sal môre aandag gee. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 06:48, 16 Maart 2024 (UTC) ::[[:en:Draft:Anne-Marie_Beukes|Draft:Anne-Marie Beukes - Wikipedia]] Konsep gepubliseer, Dit moet nou goedgekeur word. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 09:10, 18 Maart 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]], Ek weet nie of ek die Draft:Anne-Marie Beukes self na die En:mainspace moes skuif of vir 'n admin wag om dit te doen nie, maar ek het dit geskuif. https://en.wikipedia.org/wiki/Anne-Marie_Beukes [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 19:06, 24 Maart 2024 (UTC) == Dunbekwulp == Dankie vir die artikel, broodnodig. Een vraag, hoekom plaas jy dit in die [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]]? Die titel stel dit tog duidelk dat dit vir Suid-Afrikaanse voëls is. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 19 November 2024 (UTC) :Dit is 'n fout! [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 15:54, 19 November 2024 (UTC) nrg0e8fj77m5jeaiihyz80gfci950qn 2717117 2717114 2024-11-19T16:07:03Z Thermofan 22693 /* Dunbekwulp */ 2717117 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van 'n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers 'n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om 'n bietjie houvas te kry voor mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Sandbox.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps kcontrol.gif|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? 'n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook 'n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy jou kiekies wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van 'n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van 'n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so 'n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} ==Skakels vir my eie verwysing:== [https://xtools.wmcloud.org/ec/en.wikipedia.org/Thermofan| XTools] vir lys van gebruikersbydraes. <br> [http://toolserver.org/~nikola/articlesby.php?user=Thermofan&lang=af&wiki=wikipedia| Toolserver se Bladsye geskep] <br> [https://wayback-api.archive.org/| Argiveer 'n bestaande webblad] op die Internetargief.<br> [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:CentralAuth/Thermofan Global account information]<br> [[Gebruiker:Naudefj#Ongekontroleerde_anonieme_wysiging|Naudefj se "Ongekontroleerde anonieme wysigings"]]<br> [[Wikipedia:Algemene spelfoute]]<br> [https://meta.wikimedia.org/wiki/List%20of%20articles%20every%20Wikipedia%20should%20have List of articles every Wikipedia should have] '''Wenslys''' [[Wikipedia:Agterstand]] [[Dr. L. Alberts]] [[Gebruiker:Thermofan/Sandkas]] == Die Voortrekkers (organisasie)‎ == Onthou die bronne! Dit is die groot probleem. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:34, 11 Maart 2024 (UTC) :Ja, bronne is maar 'n probleem, ek het nie baie fisiese boeke wat objektief is nie. Ek sien die [[Scouts (Padvinders)|Boy-Scouts]] bladsy op die Engelse Wiki gebruik ook maar vreeslik baie van die Scouts se eie bronne. Daar is darem 'n paar Maroela media verwysings vir Voortrekkers ook. Die styl van hierdie artikel is nog nie heeltemal na my sin nie, maar met drie jong kinders en my eie aandagafleibaarheid is die lewe vol afleidings. :(Hoe kry mens toegang tot Die Burger en ander koerantargiewe? Ek het wel media24 subskripsie.) [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 12:49, 11 Maart 2024 (UTC) == Anne-Marie Beukes == Haai daar! Is daar enige kans dat jy [[Anne-Marie Beukes]] volledig na Engels kan vertaal? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:24, 15 Maart 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] Ek sal met graagte. Vandag (Saterdag) is besig met kinders, maar sal môre aandag gee. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 06:48, 16 Maart 2024 (UTC) ::[[:en:Draft:Anne-Marie_Beukes|Draft:Anne-Marie Beukes - Wikipedia]] Konsep gepubliseer, Dit moet nou goedgekeur word. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 09:10, 18 Maart 2024 (UTC) :@[[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]], Ek weet nie of ek die Draft:Anne-Marie Beukes self na die En:mainspace moes skuif of vir 'n admin wag om dit te doen nie, maar ek het dit geskuif. https://en.wikipedia.org/wiki/Anne-Marie_Beukes [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 19:06, 24 Maart 2024 (UTC) == Dunbekwulp == Dankie vir die artikel, broodnodig. Een vraag, hoekom plaas jy dit in die [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]]? Die titel stel dit tog duidelk dat dit vir Suid-Afrikaanse voëls is. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 19 November 2024 (UTC) :Dit is 'n fout! Jammer. [[Gebruiker:Thermofan|Thermofan]] ([[Gebruikerbespreking:Thermofan|kontak]]) 15:54, 19 November 2024 (UTC) o1ktz5teaq69jiiqwitjotit9tcsa45 0 57139 2717197 2441625 2024-11-20T10:31:02Z Aliwal2012 39067 2717197 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas gholfspeler | fullname = Gary Player | beeld = [[Lêer:All Black.jpg|280px]] | caption = Player in 2008 | nickname = ''The Black Knight''<br/>''Mr. Fitness'' | birth_date = {{Geboortedatum en ouderdom|1935|11|1|df=y}} | birth_place = [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|1935|11|1|df=y}} --> | death_place = | height = 1,68 m | weight = 68 kg | nationality = {{RSA}} | residence = Jupiter-eiland, [[Florida]], VSA<br/>[[Colesberg]], Suid-Afrika | spouse = Vivienne Verwey (1957–2021) | children = Jennifer, Marc, Wayne, Michele, Theresa, Amanda | yearpro = 1953 | retired = | tour = PGA-Toer (sedert 1957)<br/>Kampioenetoer (sedert 1985) | extour = | prowins = 160 | pgawins = 24 | eurowins = 4 | japwins = | asiawins = | sunwins = 60 | auswins = | nwidewins = | chalwins = | champwins = 22 | seneurowins = 3 }} [[Lêer:Gary Player - Fancourt.jpg|duimnael|links|200px|Player op Fancourt (naby [[George]], Suid-Afrika) in 2008.]] [[Lêer:PresidentsCupCaptainsWhiteHouse.jpg|duimnael|regs|280px|Player besoek President Bush in 2005.]] [[Lêer:Gary player invitational swing.jpg|duimnael|regs|280px|Player oefen tydens die 2009-GPI in Edinburgh, Skotland.]] '''Gary Player''' [[Orde van Ikhamanga|OIG]] (gebore [[1 November]] [[1935]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse professionele [[gholf]]speler. Hy word wêreldwyd as een van die grootste spelers in die geskiedenis van gholf beskou. Player het 165 toernooie op ses kontinente oor ses dekades gewen. Hy is in 1974 ingehuldig in die ''World Golf Hall of Fame''. == Kampioenskappe == Player het meer as 160 professionele toernooie gewen, waaronder: === PGA-toeroorwinnings === 24 keer: *1958 Kentucky Derby Ope *1959 '''[[Britse Ope]]''' *1961 Lucky International Sunshine Ope, '''[[Meesterstoernooi]]''' *1962 '''PGA Championship''' *1963 San Diego Ope *1964 “500” Festival, Pensacola Ope *1965 '''VSA Ope''' *1968 '''[[Britse Ope]]''' *1969 Tournament of Champions *1970 Greater Greensboro Ope *1971 Greater Jacksonville Ope, National Airlines Open *1972 New Orleans Ope, '''PGA Championship''' *1973 Southern Ope *1974 '''Meesterstoernooi''', Danny Thomas-Memphis Classic *1974 '''[[Britse Ope]]''' *1978 '''Meesterstoernooi''', Tournament of Champions, Houston Ope Die groot kampioenskappe word in vetdruk aangedui. === Ander oorwinnings === '''Suid-Afrikaanse Toer''' (nou die Sunshine-toer)<br/> 73 oorwinnings tussen 1955 en 1981 waaronder: *Suid-Afrikaans Ope: 13 keer tussen 1956 en 1983 *Suid-Afrikaanse Meesters: 10 keer tussen 1959 en 1976 *PGA Kampioenskap (Suid-Afrika): 5 keer tussen 1959 en 1976 '''PGA-toer van Australasië'''<br/> 18 oorwinnings tussen 1956 en 1981 waaronder: * Australiese Ope: 7 keer tussen 1958 en 1974 == Golfbaanargitek == Gary Player het talle gholfbane ontwerp, onder andere: * ''[[Sun City, Noordwes|Sun City]]'' en ''Lost City''-bane (Beide by die Gary Player Buiteklub). * ''Erinvale Golf'', [[Somerset-Wes]], Suid-Afrika. * ''Suzhou Jinji Lake International Golf Club'' in China. * ''The Five Nations Golf Club'' in België. {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Player, Gary}} [[Kategorie:Geboortes in 1935]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse gholfspelers]] r0lvl9a24qq1wdebgu6ggsdrwqeou8s 0 72114 2717122 2702444 2024-11-19T18:33:43Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2717122 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} [[Lêer:Numenius arquata male flying.jpg|duimnael|links|Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm.]] [[Lêer:Eggs Numenius arquata.jpg|duimnael|links|[[Nes]] met eiers.]] Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] gpu753sq00umdyic3g672jwf1vuxcw9 2717123 2717122 2024-11-19T18:36:33Z Oesjaar 7467 Verbeter 2717123 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == </gallery> [Numenius arquata male flying.jpg Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm.] [Eggs Numenius arquata.jpg [[Nes]] met eiers.] <gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] dyoi9d4js7nx8ac6c48gywrd50ri4bn 2717124 2717123 2024-11-19T18:36:48Z Oesjaar 7467 /* Galery */ Ai! 2717124 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == <gallery> [Numenius arquata male flying.jpg Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm.] [Eggs Numenius arquata.jpg [[Nes]] met eiers.] </gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] 9xp1zp6z245l2ig04ziymi2r9zv94c4 2717125 2717124 2024-11-19T18:37:19Z Oesjaar 7467 /* Galery */ Ai! 2717125 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == </gallery> [Numenius arquata male flying.jpg|Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm.] [Eggs Numenius arquata.jpg|[[Nes]] met eiers.] <gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] dn8iaw995566tuxmd46dojydacspuc6 2717126 2717125 2024-11-19T18:38:10Z Oesjaar 7467 /* Galery */ Ai! 2717126 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == <gallery> Numenius arquata male flying.jpg Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm. Eggs Numenius arquata.jpg [[Nes]] met eiers. </gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] qot5suoyil1r6aup36pwr1582fie5cg 2717127 2717126 2024-11-19T18:38:28Z Oesjaar 7467 /* Galery */ Ai! 2717127 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == <gallery> Numenius arquata male flying.jpg| Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm. Eggs Numenius arquata.jpg| [[Nes]] met eiers. </gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] 8yxewdft0xs912ntws2frcq2szhdzaf 2717128 2717127 2024-11-19T18:39:38Z Oesjaar 7467 /* Galery */ Verbeter 2717128 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == <gallery> Numenius arquata male flying.jpg| Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm. Eggs Numenius arquata.jpg| [[Nes]] met eiers. Numenius arquata Reculver.jpg| In Reculver, Kent, Engeland. </gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] kq69r3uixpmftb32yep66a7p1vlvo1g 2717129 2717128 2024-11-19T18:40:13Z Oesjaar 7467 Nie nodig nie. 2717129 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = NT | status_system = IUCN2.3 | name = Grootwulp | image = | taxon = Numenius arquata | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Grootwulp''' (''Numenius arquata'') is 'n [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 90&nbsp;cm en word hoofsaaklik by [[Langebaan-strandmeer]] gevind. In Engels staan die voël bekend as die ''Eurasion curlew''. == Galery == <gallery> Numenius arquata male flying.jpg| Mannetjie in vlug. Let op die gepunte stert deur sy voete gevorm. Eggs Numenius arquata.jpg| [[Nes]] met eiers. Numenius arquata Reculver.jpg| In Reculver, Kent, Engeland. </gallery> == Sien ook == {{Commons|Numenius arquata}} * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] 696dxrsuw3417ld1641vgf5xfb2i0j5 0 72115 2717168 2413961 2024-11-20T05:53:49Z Oesjaar 7467 Vervang taksoboks met spesieboks. 2717168 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = IUCN2.3 | name = Kleinwulp | image = | taxon = Numenius phaeopus | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = }} Die '''Kleinwulp''' (''Numenius phaeopus'') is [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en jaarliks na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 82&nbsp;cm. In Engels staan die voël bekend as die ''Commen whimbrel''. == Fotogalery == <gallery> Numenius phaeopus MHNT.jpg|'n Kleinwulp se eier. Whimbrel - Numenius phaeopus - Lonsoraefi, Iceland 1.jpg|Kleinwulp in vlug oor Ysland. Whimbrel - Numenius phaeopus - Lonsoraefi, Iceland 4.jpg|Kleinwulp in Ysland. Sea_Bird_at_Acapulco_Beach.jpg|'n Amerikaanse subspesie in [[Acapulco]]. Ecuador_3159a.jpg|Op die Española-eilande. Whimbrel Boesmans.jpg|[[Boesmansriviermond]] in Suid-Afrika. Whimbrel cairns09.JPG|Dié een is in Australië afgeneem. Faroe_stamp_024_whimbrel.jpg|Posseël van die [[Faroëreilande]]. </gallery> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]]'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] oigao4f5j0xp735bnwo16ud2xam64ul 2717170 2717168 2024-11-20T05:54:56Z Oesjaar 7467 Verbeter 2717170 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = LC | status_system = IUCN2.3 | name = Kleinwulp | image = | taxon = Numenius phaeopus | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = * ''Scolopax phæopus'' <small>Linnaeus, 1758</small> }} Die '''Kleinwulp''' (''Numenius phaeopus'') is [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en jaarliks na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 82&nbsp;cm. In Engels staan die voël bekend as die ''Commen whimbrel''. == Fotogalery == <gallery> Numenius phaeopus MHNT.jpg|'n Kleinwulp se eier. Whimbrel - Numenius phaeopus - Lonsoraefi, Iceland 1.jpg|Kleinwulp in vlug oor Ysland. Whimbrel - Numenius phaeopus - Lonsoraefi, Iceland 4.jpg|Kleinwulp in Ysland. Sea_Bird_at_Acapulco_Beach.jpg|'n Amerikaanse subspesie in [[Acapulco]]. Ecuador_3159a.jpg|Op die Española-eilande. Whimbrel Boesmans.jpg|[[Boesmansriviermond]] in Suid-Afrika. Whimbrel cairns09.JPG|Dié een is in Australië afgeneem. Faroe_stamp_024_whimbrel.jpg|Posseël van die [[Faroëreilande]]. </gallery> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]]'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] 06ds8qgxfg7qjjzxg7wk6yism37j6tm 2717183 2717170 2024-11-20T06:59:00Z Rooiratel 90342 + status_ref 2717183 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | name = Kleinwulp | image = | status = LC | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name="iucn" /> | taxon = Numenius phaeopus | authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758) | synonyms = * ''Scolopax phæopus'' <small>Linnaeus, 1758</small> }} Die '''Kleinwulp''' (''Numenius phaeopus'') is [[voël]] wat in die [[Noordelike Halfrond]] broei en jaarliks na die [[Suidelike Halfrond]] migreer. Die voël het 'n vlerkspan van 82&nbsp;cm. In Engels staan die voël bekend as die ''Commen whimbrel''. == Fotogalery == <gallery> Numenius phaeopus MHNT.jpg|'n Kleinwulp se eier. Whimbrel - Numenius phaeopus - Lonsoraefi, Iceland 1.jpg|Kleinwulp in vlug oor Ysland. Whimbrel - Numenius phaeopus - Lonsoraefi, Iceland 4.jpg|Kleinwulp in Ysland. Sea_Bird_at_Acapulco_Beach.jpg|'n Amerikaanse subspesie in [[Acapulco]]. Ecuador_3159a.jpg|Op die Española-eilande. Whimbrel Boesmans.jpg|[[Boesmansriviermond]] in Suid-Afrika. Whimbrel cairns09.JPG|Dié een is in Australië afgeneem. Faroe_stamp_024_whimbrel.jpg|Posseël van die [[Faroëreilande]]. </gallery> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bronnelys == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]]'' Struik Nature. Vierde uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="iucn">{{cite iucn |author=BirdLife International |date=2016 |title=''Numenius phaeopus'' |page=e.T22693178A86585436 |doi=10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22693178A86585436.en |access-date=19 November 2021}}</ref> }} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] j6kc3x4v1fo0btposzwhs9bf86n21u9 0 72749 2717160 2171197 2024-11-19T23:05:51Z CommonsDelinker 1161 "George_Ostrogorsky.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Abzeronow|Abzeronow]] verwyder is omrede: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files found with www.sanu.ac.rs|]] 2717160 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Wetenskaplike | naam = Georg Ostrogorsky | beeld = | beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | beeldonderskrif = | geboortenaam = Georgi Alexandrowitsj Ostrogorski | geboortedatum = [[19 Januarie]] [[1902]] | geboorteplek = [[Sint Petersburg]], [[Russiese Ryk]] | sterftedatum = {{SDEO|1902|1|19|1976|10|24}} | sterfteplek = [[Belgrado]], [[Joego-Slawië]] | plek van graf = | blyplek = | burgerskap = {{vlagland|Joego-Slawië}} | nasionaliteit = | vakgebied = Bisantynse studies | werkplek = | alma mater = Universiteit van Heidelberg | doktorale promotor = | akademiese adviseurs = Karl Jaspers<br />Heinrich Rickert<br />Alfred Weber<br />Ludwig Curtius<br />Percy Ernst Schramm | doktorale studente = | ander studente = | bekend vir = | beïnvloed deur = | invloed op = | toekennings = | handtekening = | webblad = | voetnotas = }} '''Georg Ostrogorsky''' ([[Russies]]: Георгий Александрович Острогорский / ''Georgi Alexandrowitsj Ostrogorski''; * [[19 Januarie]] [[1902]] in [[Sint Petersburg]]; † [[24 Oktober]] [[1976]] in [[Belgrado]]) was 'n [[Joego-Slawië|Joego-Slawiese]] bisantinis van [[Rusland|Russiese]] afkoms wat veral in die ekonomiese geskiedenis van die [[Bisantynse Ryk]] belang gestel het. == Lewe == Gedurende die Russiese Oktoberrewolusie het Ostrogorsky se gesin na [[Finland]] geëmigreer. Hy het in [[Frankryk]] en [[Duitsland]] gestudeer, aan die Universiteit van Heidelberg gepromoveer en Duitse burgerskap verwerf. Vanaf [[1928]] was hy as dosent aan die Universiteit van Breslau werksaam, maar is in [[1933]] ontslaan. Hy het hom in [[Praag]] gevestig en is as leier van die ''Seminarium Kondakovianum'' aangestel wat na Belgrado verskuif is. Ostrogorsky het vervolgens die leerstoel in bisantinistiek aan die Universiteit van Belgrado oorgeneem en in [[1948]] die Instituut vir Bisantinistiek van die Serwiese Akademie van Wetenskappe en Kunste gestig. Ostrogorsky het as voorsitter van dié instituut gefungeer wat naas Parys, München en Dumbarton Oaks as een van die leidende navorsingsinstellings van sy soort beskou word. Sy hoofwerk oor die "Geskiedenis van die Bisantynse staat" is in 'n groot verskeidenheid tale vertaal en is oor 'n lang tydperk as een van die standaardwerke geag. Intussen is dit egter in baie opsigte verouderd. Ostrogorsky, wat as een van die beduidendste bisantiniste beskou word, is in [[1966]] met die lidmaatskap in die ''Pour le Mérite''-orde vir Wetenskappe en Kunste vereer. Hy was daarnaas korresponderende lid van die Akademie van Wetenskappe te Athene en die Oostenrykse Akademie van Wetenskappe in Wene. == Belangrike werke == * ''Die ländliche Steuergemeinde des Byzantinischen Reiches im X. Jahrhundert'', in: Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgeschichte 19 (1927) (herdruk in 1969) [dissertasie] * ''Studien zur Geschichte des byzantinischen Bilderstreites''. Breslau 1929 (herdruk in 1964) [habilitasie] * ''Geschichte des byzantinischen Staates''. Handbuch der Altertumswissenschaft XII.1.2, C. H. Beck, München 1940, 3de uitgawe 1963, ISBN 3-406-01414-3. - Spesiale uitgawe sonder akademiese bylaes ''Byzantinische Geschichte 324 bis 1453'', C. H. Beck, München 1965 en herdrukte uitgawes, ISBN 3-406-39759-X. == Literatuur == * Herbert Hunger: ''Georg Ostrogorsky. Nachruf.'' In: ''Almanach der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.'' 127, 1977, {{ISSN|0378-8644}}, bl. 538–544. {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Ostrogorsky, Georg}} [[Kategorie:Geskiedkundiges]] [[Kategorie:Joego-Slawiërs]] [[Kategorie:Russiese wetenskaplikes]] [[Kategorie:Geboortes in 1902]] [[Kategorie:Sterftes in 1976]] nli9mk78fke8auahjn5chdk8a2leyy6 0 72949 2717107 2549325 2024-11-19T14:20:54Z Thermofan 22693 /* W */ dunbekwulp bygesit 2717107 wikitext text/x-wiki Hier volg 'n lys van [[Suid-Afrika]]anse [[voël]]s gegroepeer volgens hulle [[Afrikaans]]e name. Hierdie lys groepeer alle voëls wat 'n deel van hulle naam deel saam. So, byvoorbeld, word alle [[Aasvoël]]s onder ''Aasvoël'' gelys. Dieselfde voëls word [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls|hier]] in suiwer alfabetiese volgorde gelys. Die wetenskaplike naam van elke voël word ook aangedui. Dieselfde voël kan meer as een maal in die lys voorkom indien dit meer as een Afrikaanse naam het. Duplikaat Afrikaanse name van voëls kan nageslaan word deur die [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name|wetenskaplike naamlys]] van voëls te gebruik. {{indeks}} == A == * [[Aasvoël]]'' ** [[Baardaasvoël]] - ''[[Gypaetus barbatus]]'' ** [[Egiptiese aasvoël]] - ''[[Neophron percnopterus]]'' ** [[Kransaasvoël]] - ''[[Gyps coprotheres]]'' ** [[Monnikaasvoël]] - ''[[Necrosyrtes monachus]]'' ** [[Rüppellaasvoël]] - ''[[Gyps rueppellii]]'' ** [[Swartaasvoël]] - ''[[Torgos tracheliotos]]'' ** [[Witaasvoël]] - ''[[Gypohierax angolensis]]'' ** [[Witkopaasvoël]] - ''[[Aegypius occipitalis]]'' ** [[Witrugaasvoël]] - ''[[Gyps africanus]]'' * [[Albatros]]'' ** [[Bloubekalbatros]] - ''[[Thalassarche cauta]]'' ** [[Bruinalbatros]] - ''[[Phoebetria fusca]]'' ** [[Geelneusmalmok|Geelneusalbatros]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Grootalbatros]] - ''[[Diomedea exulans]]'' ** [[Gryskopalbatros]] - ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' ** [[Koningalbatros]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' ** [[Laysan-albatros]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Swartkopalbatros]] - ''[[Phoebetria palpebrata]]'' ** [[Swartrugalbatros]] - ''[[Thalassarche melanophrys]]'' ** [[Atlantiese geelneusalbatros]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Chathamalbatros]] - ''[[Thalassarche eremita]]'' ** [[Grootalbatros]] - ''[[Diomedea exulans]]'' ** [[Indiese geelneusalbatros]] - ''[[Thalassarche carteri]]'' ** [[Salvinalbatros]] - ''[[Thalassarche salvini]]'' ** [[Swartvlerkkoningalbatros]] - ''[[Diomedea sanfordi]]'' ** [[Swartwangalbatros]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Tristangrootalbatros]] - ''[[Diomedea dabbenena]]'' ** [[Witkroonalbatros]] - ''[[Thalassarche bulleri]]'' ** [[Witvlerkkoningalbatros]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Amerikaanse ekster]] - ''[[Pica hudsonia]]'' * [[Arend]]'' ** [[Afrikaanse jagarend]] - ''[[Aquila spilogaster]]'' ** [[Breëkoparend]] - ''[[Polemaetus bellicosus]]'' ** [[Bruinarend]] - ''[[Aquila wahlbergi]]'' ** [[Bruinslangarend]] - ''[[Circaetus cinereus]]'' ** [[Dubbelbandslangarend]] - ''[[Circaetus fasciolatus]]'' ** [[Dwergarend]] - ''[[Hieraaetus pennatus]]'' ** [[Enkelbandslangarend]] - ''[[Circaetus cinerascens]]'' ** [[Gevlekte arend]] - ''[[Aquila pomarina]]'' ** [[Grootjagarend]] - ''[[Aquila spilogaster]]'' ** [[Kleinjagarend]] - ''[[Aquila ayresii]]'' ** [[Kroonarend]] - ''[[Stephanoaetus coronatus]]'' ** [[Langkuifarend]] - ''[[Lophaetus occipitalis]]'' ** [[Roofarend]] - ''[[Aquila rapax]]'' ** [[Steppe-arend]] - ''[[Aquila nipalensis]]'' ** [[Swartborsslangarend]] - ''[[Circaetus pectoralis]]'' ** [[Visarend]] - ''[[Haliaeetus vocifer]]'' ** [[Wahlbergse arend]] - ''[[Aquila wahlbergi]]'' ** [[Witkruisarend]] - ''[[Aquila verreauxii]]'' == B == * [[Baardmannetjie]] - ''[[Sporopipes squamifrons]]'' * [[Bandkeelkleinjantjie]] - ''[[Apalis thoracica]]'' * [[Bartgeier]] - ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Bassiaan]] - ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Berghaan]] - ''[[Terathopius ecaudatus]]'' * [[Brilbassiaan]] - ''[[Procellaria conspicillata]]'' * [[Bergwagter]] - ''[[Oenanthe monticola]]'' * [[Bleshoender]] - ''[[Fulica cristata]]'' * [[Bokmakierie]] - ''[[Telophorus zeylonus]]'' * [[Bontrokkie]]'' ** [[Europese bontrokkie]] - ''[[Saxicola rubetra]]'' ** [[Gewone bontrokkie]] - ''[[Saxicola torquatus]]'' * [[Boomkruiper]] - ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Bosbontrokkie]]'' ** [[Beloogbosbontrokkie]] - ''[[Platysteira peltata]]'' ** [[Kaapse bosbontrokkie]] - ''[[Batis capensis]]'' ** [[Mosambiekbosbontrokkie]] - ''[[Batis soror]]'' ** [[Priritbosbontrokkie]] - ''[[Batis pririt]]'' ** [[Witliesbosbontrokkie]] - ''[[Batis molitor]]'' ** [[Woodwardse bosbontrokkie]] - ''[[Batis fratrum]]'' * [[Boskraai]]'' ** [[Gewone boskraai]] - ''[[Ceratogymna bucinator]]'' ** [[Kuifkopboskraai]] - ''[[Ceratogymna brevis]]'' * [[Boskrapper]] - ''[[Phyllastrephus terrestris]]'' * [[Boskruiper]]'' ** [[Geelstreepboskruiper]] - ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' ** [[Kleinboskruiper]] - ''[[Phyllastrephus debilis]]'' * [[Bosluisvoël]]'' * [[Bosmusikant]] - ''[[Ploceus bicolor]]'' * [[Brandervoël]]'' ** [[Swartpootbrandervoël]] - ''[[Rissa tridactyla]]'' * [[Breëbek]] - ''[[Smithornis capensis]]'' * [[Breëstertparadysvink]] - ''[[Vidua obtusa]]'' * [[Bromvoël]] - ''[[Bucorvus leadbeateri]]'' * [[Byvanger]]'' ** [[Kleinbyvanger]] - ''[[Dicrurus ludwigii]]'' ** [[Mikstertbyvanger]] - ''[[Dicrurus adsimilis]]'' * [[Byvreter]]'' ** [[Blouwangbyvreter]] - ''[[Merops persicus]]'' ** [[Europese byvreter]] - ''[[Merops apiaster]]'' ** [[Kleinbyvreter]] - ''[[Merops pusillus]]'' ** [[Olyfbyvreter]] - ''[[Merops superciliosus]]'' ** [[Roeskopbyvreter]] - ''[[Merops boehmi]]'' ** [[Rooiborsbyvreter]] - ''[[Merops nubicoides]]'' ** [[Rooikeelbyvreter]] - ''[[Merops bullockoides]]'' ** [[Swaelstertbyvreter]] - ''[[Merops hirundineus]]'' ** [[Witkeelbyvreter]] - ''[[Merops albicollis]]'' == D == * [[Dassievoël]] - ''[[Thamnolaea cinnamomeiventris]]'' * [[Diederikkie]] - ''[[Chrysococcyx caprius]]'' * [[Dikkop]]'' ** [[Gewone dikkop]] - ''[[Burhinus capensis]]'' ** [[Waterdikkop]] - ''[[Burhinus vermiculatus]]'' * [[Dobbertjie]]'' ** [[Alaotra-dobbertjie]] - ''[[Tachybaptus rufolavatus]]'' ** [[Kleindobbertjie]] - ''[[Tachybaptus ruficollis]]'' ** [[Kuifkopdobbertjie]] - ''[[Podiceps cristatus]]'' ** [[Swartnekdobbertjie]] - ''[[Podiceps nigricollis]]'' * [[Draaihals]] - ''[[Jynx ruficollis]]'' * [[Drawwertjie]]'' ** [[Bloukopdrawwertjie]] - ''[[Cursorius rufus]]'' ** [[Bronsvlerkdrawwertjie]] - ''[[Rhinoptilus chalcopterus]]'' ** [[Driebanddrawwertjie]] - ''[[Rhinoptilus cinctus]]'' ** [[Dubbelbanddrawwertjie]] - ''[[Rhinoptilus africanus]]'' ** [[Trekdrawwertjie]] - ''[[Cursorius temminckii]]'' * [[Duif]]'' ** [[Blouvlekduifie]] - ''[[Turtur afer]]'' ** [[Europese tortelduif]] - ''[[Streptopelia turtur]]'' ** [[Geelbekbosduif]] - ''[[Columba arquatrix]]'' ** [[Gewone tortelduif]] - ''[[Streptopelia capicola]]'' ** [[Groenvlekduif]] - ''[[Turtur chalcospilos]]'' ** [[Groot-rooioogtortelduif]] - ''[[Streptopelia semitorquata]]'' ** [[Grootringduif]] - ''[[Streptopelia semitorquata]]'' ** [[Kaneelduif]] - ''[[Aplopelia larvata]]'' ** [[Kransduif]] - ''[[Columba guinea]]'' ** [[Lemoenduif]] - ''[[Streptopelia senegalensis]]'' ** [[Namakwaduif]] - ''[[Oena capensis]]'' ** [[Papegaaiduif]] - ''[[Treron calva]]'' ** [[Rooiborsduif]] - ''[[Streptopelia senegalensis]]'' ** [[Rooioogtortelduif]] - ''[[Streptopelia decipiens]]'' ** [[Tuinduif]] - ''[[Columba livia]]'' ** [[Wildeposduif]] - ''[[Columba livia]]'' ** [[Witborsduifie]] - ''[[Turtur tympanistria]]'' ** [[Withalsbosduif]] - ''[[Columba delegorguei]]'' * [[Duiker]]'' ** [[Bankduiker]] - ''[[Phalacrocorax neglectus]]'' ** [[Keiserduiker]] - ''[[Phalacrocorax atriceps]]'' ** [[Kuifkopduiker]] - ''[[Phalacrocorax coronatus]]'' ** [[Rietduiker]] - ''[[Phalacrocorax africanus]]'' ** [[Trekduiker]] - ''[[Phalacrocorax capensis]]'' ** [[Witborsduiker]] - ''[[Phalacrocorax carbo]]'' == E == * [[Eend]]'' ** [[Bergeend]] - ''[[Tadorna cana]]'' ** [[Bloubekeend]] - ''[[Oxyura maccoa]]'' ** [[Bruineend]] - ''[[Netta erythrophthalma]]'' ** [[Eaton se pylsterteend]] - ''[[Anas eatoni]]'' ** [[Europese slopeend]] - ''[[Anas clypeata]]'' ** [[Fluiteend]] - ''[[Dendrocygna bicolor]]'' ** [[Geelbekeend]] - ''[[Anas undulata]]'' ** [[Gevlekte eend]] - ''[[Anas hottentota]]'' ** [[Groenkopeend]] - ''[[Anas platyrhynchos]]'' ** [[Kaapse slopeend]] - ''[[Anas smithii]]'' ** [[Knobbeleend]] - ''[[Sarkidiornis melanotos]]'' ** [[Kopereend]] - ''[[Tadorna cana]]'' ** [[Kuifeend]] - ''[[Aythya fuligula]]'' ** [[Nonnetjie-eend]] - ''[[Dendrocygna viduata]]'' ** [[Pylsterteend]] - ''[[Anas acuta]]'' ** [[Rooibekeend]] - ''[[Anas erythrorhyncha]]'' ** [[Somereend]] - ''[[Anas querquedula]]'' ** [[Swarteend]] - ''[[Anas sparsa]]'' ** [[Teeleend]] - ''[[Anas capensis]]'' ** [[Witrugeend]] - ''[[Thalassornis leuconotus]]'' * [[Elsie]]'' ** [[Bontelsie]] - ''[[Recurvirostra avosetta]]'' ** [[Rooipootelsie]] - ''[[Himantopus himantopus]]'' * [[Swartkroonsanger|Europese swartkroonsanger]] - ''[[Sylvia atricapilla]]'' == F == * [[Familievoël]] - ''[[Philetairus socius]]'' * [[Fisant]]'' ** [[Bosveldfisant]] - ''[[Francolinus swainsonii]]'' ** [[Kaapse fisant]] - ''[[Francolinus capensis]]'' ** [[Klipfisant]] - ''[[Francolinus hartlaubi]]'' ** [[Natalse fisant]] - ''[[Francolinus natalensis]]'' ** [[Rooibekfisant]] - ''[[Francolinus adspersus]]'' ** [[Rooikeelfisant]] - ''[[Francolinus afer]]'' * [[Flamink]]'' ** [[Grootflamink]] - ''[[Phoenicopterus roseus]]'' ** [[Kleinflamink]] - ''[[Phoenicopterus minor]]'' * [[Flap]]'' ** [[Geelrugflap]] - ''[[Euplectes macroura]]'' ** [[Kaapse flap]] - ''[[Euplectes capensis]]'' ** [[Kortstertflap]] - ''[[Euplectes axillaris]]'' ** [[Langstertflap]] - ''[[Euplectes progne]]'' ** [[Rooikeelflap]] - ''[[Euplectes ardens]]'' ** [[Witvlerkflap]] - ''[[Euplectes albonotatus]]'' * [[Fraiingpoot]]'' ** [[Bontfraiingpoot]] - ''[[Phalaropus tricolor]]'' ** [[Grysfraiingpoot]] - ''[[Phalaropus fulicaria]]'' ** [[Rooihalsfraiingpoot]] - ''[[Phalaropus lobatus]]'' * [[Fregatvoël]]'' ** [[Grootfregatvoël]] - ''[[Fregata minor]]'' ** [[Kleinfregatvoël]] - ''[[Fregata ariel]]'' * [[Fret]]'' ** [[Dikbekfret]] - ''[[Spermestes fringilloides]]'' ** [[Gewone fret]] - ''[[Spermestes cucullatus]]'' ** [[Rooirugfret]] - ''[[Spermestes bicolor]]'' == G == * [[Gans]]'' ** [[Andes-gans]] - ''[[Chloephaga melanoptera]]'' ** [[Bandkopgans]] - ''[[Anser indicus]]'' ** [[Blesgans]] - ''[[Anser albifrons]]'' ** [[Cereopsis-gans]] - ''[[Cereopsis novaehollandiae]]'' ** [[Dwerggans]] - ''[[Nettapus auritus]]'' ** [[Kolgans]] - ''[[Alopochen aegyptiacus]]'' ** [[Rooiborsgans]] - ''[[Branta ruficollis]]'' ** [[Rooikopgans]] - ''[[Chloephaga rubidiceps]]'' * [[Glasogie]]'' ** [[Gariepglasogie]] - ''[[Zosterops pallidus]]'' ** [[Geelglasogie]] - ''[[Zosterops senegalensis]]'' ** [[Groenglasogie]] - ''[[Zosterops virens]]'' ** [[Kaapse glasogie]] - ''[[Zosterops capensis]]'' * [[Grasvoël]] - ''[[Sphenoeacus afer]]'' ** [[Breëstertgrasvoël]] - ''[[Melocichla mentalis]]'' * [[Griet]]'' ** [[Amerikaanse griet]] - ''[[Fuselo emricano]]'' ** [[Bandstertgriet]] - ''[[Limosa lapponica]]'' ** [[Hudsonbaaigriet]] - ''[[Limosa haemastica]]'' ** [[Swartstertgriet]] - ''[[Limosa limosa]]'' * [[Gryskoppie]] - ''[[Fringilla coelebs]]'' * [[Grootknoet]] - ''[[Calidris tenuirostris]]'' * [[Grootskedebek]] - ''[[Chionis albus]]'' == H == * [[Hadeda]] - ''[[Bostrychia hagedash]]'' * [[Hamerkop]] - ''[[Scopus umbretta]]'' * [[Heuningvoël]]'' ** [[Dunbekheuningvoël]] - ''[[Prodotiscus zambesiae]]'' ** [[Skerpbekheuningvoël]] - ''[[Prodotiscus regulus]]'' * [[Heuningwyser]]'' ** [[Gevlekte heuningwyser]] - ''[[Indicator variegatus]]'' ** [[Grootheuningwyser]] - ''[[Indicator indicator]]'' ** [[Kleinheuningwyser]] - ''[[Indicator minor]]'' ** [[Oostelike heuningwyser]] - ''[[Indicator meliphilus]]'' * [[Hoephoep]] - ''[[Upupa africana]]'' * [[Houtkapper]]'' ** [[Bonthoutkapper]] - ''[[Tricholaema leucomelas]]'' ** [[Geelbleshoutkapper]] - ''[[Stactolaema whytii]]'' ** [[Groenhoutkapper]] - ''[[Stactolaema olivacea]]'' ** [[Kuifkophoutkapper]] - ''[[Trachyphonus vaillantii]]'' ** [[Rooikophoutkapper]] - ''[[Lybius torquatus]]'' ** [[Witoorhoutkapper]] - ''[[Stactolaema leucotis]]'' * [[Hyliota]]'' ** [[Geelborshyliota]] - ''[[Hyliota flavigaster]]'' ** [[Mashonahyliota]] - ''[[Hyliota australis]]'' == I == * [[Ibis]]'' ** [[Glansibis]] - ''[[Plegadis falcinellus]]'' ** [[Kalkoenibis]] - ''[[Geronticus calvus]]'' == J == * [[Jakkalsvoël]]'' ** [[Bosjakkalsvoël]] - ''[[Buteo trizonatus]]'' ** [[Bruinjakkalsvoël]] - ''[[Buteo vulpinus]]'' ** [[Langbeenjakkalsvoël]] - ''[[Buteo rufinus]]'' ** [[Rooiborsjakkalsvoël]] - ''[[Buteo rufofuscus]]'' ** [[Witborsjakkalsvoël]] - ''[[Buteo augur]]'' * [[Janfrederik]]'' ** [[Bandkeeljanfrederik]] - ''[[Swynnertonia swynnertoni]]'' ** [[Gewone janfrederik]] - ''[[Cossypha caffra]]'' ** [[Gunningse janfrederik]] - ''[[Sheppardia gunningi]]'' ** [[Heuglinse janfrederik]] - ''[[Cossypha heuglini]]'' ** [[Lawaaimakerjanfrederik]] - ''[[Cossypha dichroa]]'' ** [[Nataljanfrederik]] - ''[[Cossypha natalensis]]'' ** [[Witkeeljanfrederik]] - ''[[Cossypha humeralis]]'' ** [[Witkoljanfrederik]] - ''[[Pogonocichla stellata]]'' * [[Jangroentjie]] - ''[[Nectarinia famosa]]'' == K == * [[Kakelaar]]'' ** [[Gewone kakelaar]] - ''[[Phoeniculus purpureus]]'' ** [[Perskakelaar]] - ''[[Phoeniculus damarensis]]'' ** [[Swartbekkakelaar]] - ''[[Rhinopomastus cyanomelas]]'' ** [[Rooibekkakelaar]] - ''[[Phoeniculus purpureus]]'' * [[Strandkiewiet]]'' ** [[Amerikaanse goue strandkiewiet]] - ''[[Pluvialis dominica]]'' ** [[Asiatiese strandkiewiet]] - ''[[Charadrius asiaticus]]'' ** [[Bleekstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius alexandrinus]]'' ** [[Driebandstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius tricollaris]]'' ** [[Geelborsstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius pecuarius]]'' ** [[Grootstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius leschenaultii]]'' ** [[Grysstrandkiewiet]] - ''[[Pluvialis squatarola]]'' ** [[Kentse strandkiewiet]] - ''[[Charadrius alexandrinus]]'' ** [[Kleinringnekstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius dubius]]'' ** [[Mongoolse strandkiewiet]] - ''[[Charadrius mongolus]]'' ** [[Oosterse goue strandkiewiet]] - ''[[Pluvialis fulva]]'' ** [[Ringnekstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius hiaticula]]'' ** [[Rooibandstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius pallidus]]'' ** [[Vaalstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius marginatus]]'' * [[Kalkoentjie]]'' ** [[Angolakalkoentjie]] - ''[[Macronyx fuellebornii]]'' ** [[Geelkeelkalkoentjie]] - ''[[Macronyx croceus]]'' ** [[Oranjekeelkalkoentjie]] - ''[[Macronyx capensis]]'' ** [[Rooskeelkalkoentjie]] - ''[[Macronyx ameliae]]'' * [[Kanarie]]'' ** [[Bergkanarie]] - ''[[Crithagra atrogularis]]'' ** [[Bergpietjiekanarie]] - ''[[Crithagra symonsi]]'' ** [[Bontkopkanarie]] - ''[[Serinus leucolaemus]]'' ** [[Dikbekkanarie]] - ''[[Crithagra sulphuratus]]'' ** [[Geelkanarie]] - ''[[Crithagra flaviventris]]'' ** [[Geelborskanarie]] - ''[[Serinus citrinipectus]]'' ** [[Geeloogkanarie]] - ''[[Serinus mozambicus]]'' ** [[Gestreepte kanarie]] - ''[[Crithagra scotops]]'' ** [[Kaapse kanarie]] - ''[[Serinus canicollis]]'' ** [[Kaapse pietjiekanarie]] - ''[[Crithagra totta]]'' ** [[Streepkopkanarie]] - ''[[Crithagra gularis]]'' ** [[Swartkopkanarie]] - ''[[Alario alario]]'' ** [[Swartoorkanarie]] - ''[[Crithagra mennelli]]'' ** [[Witkeelkanarie]] - ''[[Serinus albogularis]]'' ** [[Witvlerkkanarie]] - ''[[Serinus leucopterus]]'' * [[Kapokvoël]]'' ** [[Gryskapokvoël]] - ''[[Anthoscopus caroli]]'' ** [[Kaapse kapokvoël]] - ''[[Anthoscopus minutus]]'' * [[Katakoeroe]]'' ** [[Bloukatakoeroe]] - ''[[Coracina caesia]]'' ** [[Swartkatakoeroe]] - ''[[Campephaga flava]]'' ** [[Witborskatakoeroe]] - ''[[Coracina pectoralis]]'' * [[Katlagter]]'' ** [[Kaalwangkatlagter]] - ''[[Turdoides gymnogenys]]'' ** [[Pylvlekkatlagter]] - ''[[Turdoides jardineii]]'' ** [[Swartwangkatlagter]] - ''[[Turdoides melanops]]'' ** [[Witkatlagter]] - ''[[Turdoides bicolor]]'' ** [[Witkruiskatlagter]] - ''[[Turdoides hartlaubii]]'' * [[Keilstert]]'' ** [[Bleekvlerkkeilstert]] - ''[[Bulweria bulwerii]]'' ** [[Donkervlerkkeilstert]] - ''[[Bulweria fallax]]'' * [[Kelkiewyn]] - ''[[Pterocles namaqua]]'' * [[Kemphaan]] - ''[[Philomachus pugnax]]'' * [[Kiewiet]]'' ** [[Bontkiewiet]] - ''[[Vanellus armatus]]'' ** [[Gewone kiewiet]] - ''[[Vanellus coronatus]]'' ** [[Grootswartvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus melanopterus]]'' ** [[Kleinswartvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus lugubris]]'' ** [[Kroonkiewiet]] - ''[[Vanellus coronatus]]'' ** [[Lelkiewiet]] - ''[[Vanellus senegallus]]'' ** [[Spoorvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus spinosus]]'' ** [[Witkopkiewiet]] - ''[[Vanellus albiceps]]'' ** [[Witvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus crassirostris]]'' * [[Klappertjie]]'' ** [[Hoëveldklappertjie]] - ''[[Mirafra fasciolata]]'' ** [[Kaapse klappertjie]] - ''[[Mirafra apiata]]'' ** [[Laeveldklappertjie]] - ''[[Mirafra rufocinnamomea]]'' * [[Kleinjantjie]]'' ** [[Bandkeelkleinjantjie]] - ''[[Apalis thoracica]]'' ** [[Geelborskleinjantjie]] - ''[[Apalis flavida]]'' ** [[Gryskleinjantjie]] - ''[[Apalis chirindensis]]'' ** [[Ruddse kleinjantjie]] - ''[[Apalis ruddi]]'' ** [[Swartkopkleinjantjie]] - ''[[Apalis melanocephala]]'' * [[Klopkloppie]]'' ** [[Bleekkopklopkloppie]] - ''[[Cisticola cinnamomeus]]'' ** [[Gevlekte klopkloppie]] - ''[[Cisticola textrix]]'' ** [[Kleinste klopkloppie]] - ''[[Cisticola ayresii]]'' ** [[Landeryklopkloppie]] - ''[[Cisticola juncidis]]'' ** [[Woestynklopkloppie]] - ''[[Cisticola aridulus]]'' * [[Knoet]] - ''[[Calidris canutus]]'' * [[Koekoek]]'' ** [[Afrikaanse koekoek]] - ''[[Cuculus gularis]]'' ** [[Dikbekkoekoek]] - ''[[Pachycoccyx audeberti]]'' ** [[Europese koekoek]] - ''[[Cuculus canorus]]'' ** [[Gevlekte koekoek]] - ''[[Clamator glandarius]]'' ** [[Kleinkoekoek]] - ''[[Cuculus poliocephalus]]'' ** [[Langstertkoekoek]] - ''[[Cercococcyx montanus]]'' ** [[Madagaskarkoekoek]] - ''[[Cuculus rochii]]'' ** [[Swartkoekoek]] - ''[[Cuculus clamosus]]'' * [[Koester (voël)|Koester]]'' ** [[Bergkoester]] - ''[[Anthus hoeschi]]'' ** [[Boomkoester]] - ''[[Anthus trivialis]]'' ** [[Boskoester]] - ''[[Anthus nyassae]]'' ** [[Bosveldkoester]] - ''[[Anthus caffer]]'' ** [[Donkerkoester]] - ''[[Anthus leucophrys]]'' ** [[Geelborskoester]] - ''[[Anthus chloris]]'' ** [[Gestreepte koester]] - ''[[Anthus lineiventris]]'' ** [[Gewone koester]] - ''[[Anthus cinnamomeus]]'' ** [[Goudkoester]] - ''[[Tmetothylacus tenellus]]'' ** [[Kimberleykoester]] - ''[[Anthus pseudosimilis]]'' ** [[Klipkoester]] - ''[[Anthus crenatus]]'' ** [[Kortstertkoester]] - ''[[Anthus brachyurus]]'' ** [[Langstertkoester]] - ''[[Anthus longicaudatus]]'' ** [[Nicholsonse koester]] - ''[[Anthus similis]]'' ** [[Rooikeelkoester]] - ''[[Anthus cervinus]]'' ** [[Vaalkoester]] - ''[[Anthus vaalensis]]'' * [[Kolpensie]]'' ** [[Groenkolpensie]] - ''[[Mandingoa nitidula]]'' ** [[Rooikeelkolpensie]] - ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' ** [[Rooskeelkolpensie]] - ''[[Hypargos margaritatus]]'' * Kommandovoël (sien Dikkop) * [[Koningweduweetjie]] - ''[[Vidua macroura]]'' * [[Konkoit]] - ''[[Telophorus viridis]]'' * [[Korhaan]]'' ** [[Bloukorhaan]] - ''[[Eupodotis caerulescens]]'' ** [[Boskorhaan]] - ''[[Eupodotis ruficrista]]'' ** [[Damarakorhaan]] - ''[[Eupodotis rueppellii]]'' ** [[Langbeenkorhaan]] - ''[[Eupodotis melanogaster]]'' ** [[Swartkorhaan]] - ''[[Eupodotis afra]]'' ** [[Swartvlerkkorhaan]] - ''[[Afrotis afra]]'' ** [[Vaalkorhaan]] - ''[[Eupodotis vigorsii]]'' ** [[Witpenskorhaan]] - ''[[Eupodotis senegalensis]]'' ** [[Witvlerkkorhaan]] - ''[[Afrotis afraoides]]'' ** [[Woestynkorhaan]] - ''[[Eupodotis rueppellii]]'' * [[Koringvoël]] - ''[[Plocepasser mahali]]'' * [[Kraai]]'' ** [[Huiskraai]] - ''[[Corvus splendens]]'' ** [[Swartkraai]] - ''[[Corvus capensis]]'' ** [[Witborskraai]] - ''[[Corvus albus]]'' ** [[Withalskraai]] - ''[[Corvus albicollis]]'' * [[Kraanvoël]]'' ** [[Bloukraanvoël]] - ''[[Anthropoides paradiseus]]'' ** [[Lelkraanvoël]] - ''[[Bugeranus carunculatus]]'' ** [[Paradyskraanvoël]] - ''[[Grus paradisea]]'' * [[Krapvreter]] - ''[[Dromas ardeola]]'' * [[Kruiper]]'' ** [[Boomkruiper]] - ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Kwartel]]'' ** [[Afrikaanse kwartel]] - ''[[Coturnix coturnix]]'' ** [[Bloukwartel]] - ''[[Coturnix adansonii]]'' ** [[Bontkwartel]] - ''[[Coturnix delegorguei]]'' * [[Kwartelkoning]] - ''[[Crex crex]]'' * [[Kwarteltjie]]'' ** [[Bosveldkwarteltjie]] - ''[[Turnix sylvatica]]'' ** [[Kaapse kwarteltjie]] - ''[[Turnix hottentottus]]'' ** [[Swartrugkwarteltjie]] - ''[[Turnix nanus]]'' * [[Kwêkwêvoël]]'' ** [[Groenrugkwêkwêvoël]] - ''[[Camaroptera brachyura]]'' ** [[Grysrugkwêkwêvoël]] - ''[[Camaroptera brevicaudata]]'' * [[Kwelea]]'' ** [[Kardinaalkwelea]] - ''[[Quelea cardinalis]]'' ** [[Rooibekkwelea]] - ''[[Quelea quelea]]'' ** [[Rooikopkwelea]] - ''[[Quelea erythrops]]'' * [[Kwêvoël]] - ''[[Corythaixoides concolor]]'' * [[Kwikkie]]'' ** [[Bergkwikkie]] - ''[[Motacilla clara]]'' ** [[Bontkwikkie]] - ''[[Motacilla aguimp]]'' ** [[Geelkwikkie]] - ''[[Motacilla flava]]'' ** [[Gewone kwikkie]] - ''[[Motacilla capensis]]'' ** [[Gryskwikkie]] - ''[[Motacilla cinerea]]'' ** [[Sitrienkwikkie]] - ''[[Motacilla citreola]]'' == L == * [[Laksman]]'' ** [[Bontroklaksman]] - ''[[Nilaus afer]]'' ** [[Fiskaallaksman]] - ''[[Lanius collaris]]'' ** [[Gryslaksman]] - ''[[Lanius minor]]'' ** [[Kortstertlaksman]] - ''[[Lanioturdus torquatus]]'' ** [[Kremetartlaksman]] - ''[[Eurocephalus anguitimens]]'' ** [[Langstertlaksman]] - ''[[Corvinella melanoleuca]]'' ** [[Olyfboslaksman]] - ''[[Telophorus olivaceus]]'' ** [[Oranjeborsboslaksman]] - ''[[Telophorus sulfureopectus]]'' ** [[Rooiborslaksman]] - ''[[Laniarius atrococcineus]]'' ** [[Rooiruglaksman]] - ''[[Lanius collurio]]'' ** [[Souzase laksman]] - ''[[Lanius souzae]]'' ** [[Stekelkophelmlaksman]] - ''[[Prionops scopifrons]]'' ** [[Swarthelmlaksman]] - ''[[Prionops retzii]]'' ** [[Swartoogboslaksman]] - ''[[Telophorus nigrifrons]]'' ** [[Withelmlaksman]] - ''[[Prionops plumatus]]'' *[[Lammergeier]] - ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Langstertjie]]'' ** [[Bruinsylangstertjie]] - ''[[Prinia subflava]]'' ** [[Drakensberglangstertjie]] - ''[[Prinia hypoxantha]]'' ** [[Gevlekte langstertjie]] - ''[[Saffron prinia]]'' ** [[Karoolangstertjie]] - ''[[Prinia maculosa]]'' ** [[Namakwalangstertjie]] - ''[[Phragmacia substriata]]'' ** [[Rooioorlangstertjie]] - ''[[Malcorus pectoralis]]'' ** [[Swartbandlangstertjie]] - ''[[Prinia flavicans]]'' ** [[Woudlangstertjie]] - ''[[Oreophilais robertsi]]'' * [[Langtoon]]'' ** [[Dwerglangtoon]] - ''[[Microparra capensis]]'' ** [[Grootlangtoon]] - ''[[Actophilornis africanus]]'' * [[Lepelaar]] ** [[Afrika-lepelaar]] - ''[[Platalea alba]]'' ** [[Gewone lepelaar]] - ''[[Platalea leucorodia]]'' * [[Lewerik]]'' ** [[Barlowse lewerik]] - ''[[Calendulauda barlowi]]'' ** [[Bosveldlewerik]] - ''[[Mirafra passerina]]'' ** [[Dikbeklewerik]] - ''[[Galerida magnirostris]]'' ** [[Donkerlewerik]] - ''[[Pinarocorys nigricans]]'' ** [[Drakensberglewerik]] - ''[[Heteromirafra ruddi]]'' ** [[Duinlewerik]] - ''[[Calendulauda erythrochlamys]]'' ** [[Grysruglewerik]] - ''[[Eremopterix verticalis]]'' ** [[Karoolewerik]] - ''[[Calendulauda albescens]]'' ** [[Kortkloulewerik]] - ''[[Certhilauda chuana]]'' ** [[Langbeklewerik]] - ''[[Certhilauda curvirostris]]'' ** [[Namakwalewerik]] - ''[[Spizocorys sclateri]]'' ** [[Namiblewerik]] - ''[[Ammomanopsis grayi]]'' ** [[Pienkbeklewerik]] - ''[[Spizocorys conirostris]]'' ** [[Rooilewerik]] - ''[[Calendulauda burra]]'' ** [[Rooikoplewerik]] - ''[[Calandrella cinerea]]'' ** [[Rooineklewerik]] - ''[[Mirafra africana]]'' ** [[Rooiruglewerik]] - ''[[Eremopterix leucotis]]'' ** [[Sabotalewerik]] - ''[[Calendulauda sabota]]'' ** [[Spotlewerik]] - ''[[Mirafra cheniana]]'' ** [[Swartoorlewerik]] - ''[[Eremopterix australis]]'' ** [[Vaalbruinlewerik]] - ''[[Calendulauda africanoides]]'' ** [[Vaalrivierlewerik]] - ''[[Spizocorys fringillaris]]'' ** [[Vlaktelewerik]] - ''[[Chersomanes albofasciata]]'' ** [[Woestynlewerik]] - ''[[Eremalauda starki]]'' ** [[Kaokolangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda benguelensis]]'' ** [[Karoolangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda subcoronata]]'' ** [[Grasveldlangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda semitorquata]]'' ** [[Overberglangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda brevirostris]]'' ** [[Weskuslangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda curvirostris]]'' * [[Loerie]]'' ** [[Bloukuifloerie]] - ''[[Musophaga porphyreolopha]]'' ** [[Bosloerie]] - ''[[Apaloderma narina]]'' ** [[Knysnaloerie]] - ''[[Tauraco corythaix]]'' ** [[Langkuifloerie]] - ''[[Tauraco schalowi]]'' ** [[Mosambiekloerie]] - ''[[Tauraco livingstonii]]'' ** [[Rooikuifloerie]] - ''[[Musophaga rossae]]'' * [[Lyster]]'' ** [[Angolakliplyster]] - ''[[Monticola angolensis]]'' ** [[Berglyster]] - ''[[Monticola rupestris]]'' ** [[Geelbeklyster]] - ''[[Turdus smithi]]'' ** [[Gevlekte lyster]] - ''[[Psophocichla litsitsirupa]]'' ** [[Kaapse berglyster]] - ''[[Chaetops frenatus]]'' ** [[Kaapse kliplyster]] - ''[[Monticola rupestris]]'' ** [[Kliplyster]] - ''[[Monticola rupestris]]'' ** [[Korttoonkliplyster]] - ''[[Monticola brevipes]]'' ** [[Langtoonkliplyster]] - ''[[Monticola explorator]]'' ** [[Nagtegaallyster]] - ''[[Luscinia luscinia]]'' ** [[Natallyster]] - ''[[Zoothera guttata]]'' ** [[Olyflyster]] - ''[[Turdus olivaceus]]'' ** [[Oranjeborsberglyster]] - ''[[Chaetops aurantius]]'' ** [[Oranjelyster]] - ''[[Zoothera gurneyi]]'' ** [[Palmmôrelyster]] - ''[[Cichladusa arquata]]'' ** [[Rooibeklyster]] - ''[[Turdus libonyanus]]'' ** [[Rooistertmôrelyster]] - ''[[Cichladusa ruficauda]]'' ** [[Swartberglyster]] - ''[[Pinarornis plumosus]]'' ** [[Tristanlyster]] - ''[[Nesocichla eremita]]'' ** [[Witborslyster]] - ''[[Alethe fuelleborni]]'' ** [[Witborswoudlyster]] - ''[[Pseudalethe fuelleborni]]'' == M == * [[Mahem]] - ''[[Balearica regulorum]]'' * [[Makou]]'' ** [[Wildemakou]] - ''[[Plectropterus gambensis]]'' * [[Malbaartjie]] - ''[[Puffinus griseus]]'' * [[Malgas]]'' ** [[Australiese malgas]] - ''[[Morus serrator]]'' ** [[Brilmalgas]] - ''[[Sula dactylatra]]'' ** [[Bruinmalgas]] - ''[[Sula leucogaster]]'' ** [[Rooipootmalgas]] - ''[[Sula sula]]'' ** [[Witmalgas]] - ''[[Morus capensis]]'' * [[Malmokke]]'' ** [[Atlantiese geelneusmalmok]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Bloubekmalmok]] - ''[[Thalassarche cauta]]'' ** [[Bruinalbatros|Bruinmalmok]] - ''[[Phoebetria fusca]]'' ** [[Chathamalbatros|Chathamalmalmok]] - ''[[Thalassarche eremita]]'' ** [[Geelneusmalmok]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Grootmalmok]] - ''[[Diomedea exulans]]'' ** [[Gryskopalbatros|Gryskopmalmok]] - ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' ** [[Indiese geelneusalbatros|Indiese geelneusmalmok]] - ''[[Thalassarche carteri]]'' ** [[Witvlerkkoningalbatros|Koningmalmok]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' ** [[Swartwangalbatros|Laysan-malmok]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Salvinalbatros|Salvinamalmok]] - ''[[Thalassarche salvini]]'' ** [[Swartkopalbatros|Swartkopmalmok]] - ''[[Phoebetria palpebrata]]'' ** [[Swartrugmalmok]] - ''[[Thalassarche melanophrys]]'' ** [[Swartvlerkkoningalbatros|Swartvlerkkoningmalmok]] - ''[[Diomedea sanfordi]]'' ** [[Swartwangalbatros|Swartwangmalmok]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Tristangrootalbatros|Tristangrootmalmok]] - ''[[Diomedea dabbenena]]'' ** [[Witkroonalbatros|Witkroonmalmok]] - ''[[Thalassarche bulleri]]'' ** [[Witvlerkkoningalbatros|Witvlerkkoningmalmok]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Maraboe]] - ''[[Leptoptilos crumeniferus]]'' * [[Meerswael]]'' ** [[Witbaardmeerswael]] - ''[[Chlidonias hybrida]]'' ** [[Witvlerkmeerswael]] - ''[[Chlidonias leucopterus]]'' ** [[Swartmeerswael]] - ''[[Chlidonias niger]]'' * [[Mees]]'' ** [[Akasiagrysmees]] - ''[[Parus cinerascens]]'' ** [[Gewone swartmees]] - ''[[Parus niger]]'' ** [[Miombogrysmees]] - ''[[Parus griseiventris]]'' ** [[Ovamboswartmees]] - ''[[Parus carpi]]'' ** [[Piet-tjou-tjougrysmees]] - ''[[Parus afer]]'' ** [[Rooipensmees]] - ''[[Parus rufiventris]]'' ** [[Swartkopmees]] - ''[[Parus pallidiventris]]'' * [[Meeu]]'' ** [[Dunbekmeeu]] - ''[[Larus genei]]'' ** [[Franklinse meeu]] - ''[[Larus pipixcan]]'' ** [[Gryskopmeeu]] - ''[[Larus cirrocephalus]]'' ** [[Haringmeeu]] - ''[[Larus argentatus]]'' ** [[Heuglinse meeu]] - ''[[Larus heuglini]]'' ** [[Hartlaubse meeu]] - ''[[Larus hartlaubii]]'' ** [[Kelpmeeu]] - ''[[Larus dominicanus]]'' ** [[Kleinswartrugmeeu]] - ''[[Larus fuscus]]'' ** [[Mikstertmeeu]] - ''[[Larus sabini]]'' ** [[Swartkopmeeu]] - ''[[Larus ridibundus]]'' ** [[Swartrugmeeu]] - ''[[Larus dominicanus]]'' * [[Meitjie]] - ''[[Chrysococcyx klaas]]'' * [[Melba]]'' ** [[Geelrugmelba]] - ''[[Pytilia afra]]'' ** [[Gewone melba]] - ''[[Pytilia melba]]'' ** [[Oranjevlerkmelba]] - ''[[Pytilia afra]]'' * [[Mooimeisie]] - ''[[Chrysococcyx cupreus]]'' * [[Mossie]]'' ** [[Geelvlekmossie]] - ''[[Petronia superciliaris]]'' ** [[Gewone mossie]] - ''[[Passer melanurus]]'' ** [[Grootmossie]] - ''[[Passer motitensis]]'' ** [[Gryskopmossie]] - ''[[Passer diffusus]]'' ** [[Huismossie]] - ''[[Passer domesticus]]'' ** [[Witkeelmossie]] - ''[[Passer griseus]]'' * [[Muisvoël]]'' ** [[Gevlekte muisvoël]] - ''[[Colius striatus]]'' ** [[Rooiwangmuisvoël]] - ''[[Urocolius indicus]]'' ** [[Witkruismuisvoël]] - ''[[Colius colius]]'' == N == * [[Nagtegaal]]'' ** [[Nagtegaallyster|Lysternagtegaal]] - ''[[Luscinia luscinia]]'' * [[Naguil]]'' ** [[Afrikaanse naguil]] - ''[[Caprimulgus pectoralis]]'' ** [[Donkernaguil]] - ''[[Caprimulgus tristigma]]'' ** [[Europese naguil]] - ''[[Caprimulgus europaeus]]'' ** [[Laeveldnaguil]] - ''[[Caprimulgus fossii]]'' ** [[Natalse naguil]] - ''[[Caprimulgus natalensis]]'' ** [[Rooiwangnaguil]] - ''[[Caprimulgus rufigena]]'' ** [[Wimpelvlerknaguil]] - ''[[Macrodipteryx vexillarius]]'' ** [[Swartskouernaguil]] - ''[[Caprimulgus nigriscapularis]]'' * [[Neddikie]] - ''[[Cisticola fulvicapilla]]'' * [[Nellie]]'' ** [[Grootnellie]] - ''[[Macronectes halli]]'' ** [[Reusenellie]] - ''[[Macronectes giganteus]]'' * [[Neushoringvoël]]'' ** [[Bradfieldse neushoringvoël]] - ''[[Tockus bradfieldi]]'' ** [[Damararooibekneushoringvoël]] - ''[[Tockus damarensis]]'' ** [[Geelbekneushoringvoël]] - ''[[Tockus leucomelas]]'' ** [[Gekroonde neushoringvoël]] - ''[[Tockus alboterminatus]]'' ** [[Grysneushoringvoël]] - ''[[Tockus nasutus]]'' ** [[Monteirose neushoringvoël]] - ''[[Tockus monteiri]]'' ** [[Rooibekneushoringvoël]] - ''[[Tockus erythrorhynchus]]'' * [[Nikator]]'' ** [[Geelvleknikator]] - ''[[Nicator gularis]]'' * [[Nimmersat]] - ''[[Mycteria ibis]]'' * [[Nuwejaarsvoël]]'' ** [[Bontnuwejaarsvoël]] - ''[[Clamator jacobinus]]'' ** [[Gestreepte nuwejaarsvoël]] - ''[[Clamator levaillantii]]'' == O == * [[Oostelike saadbrekertjie]] - ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Ooievaar]]'' ** [[Blouwangooievaar]] - ''[[Ciconia nigra]]'' ** [[Grootswartooievaar]] - ''[[Ciconia nigra]]'' ** [[Kleinswartooievaar]] - ''[[Ciconia abdimii]]'' ** [[Oopbekooievaar]] - ''[[Anastomus lamelligerus]]'' ** [[Saalbekooievaar]] - ''[[Ephippiorhynchus senegalensis]]'' ** [[Witooievaar]] - ''[[Ciconia ciconia]]'' ** [[Wolnekooievaar]] - ''[[Ciconia episcopus]]'' == P == * [[Paddavreter]]'' ** [[Afrikaanse paddavreter]] - ''[[Circus ranivorus]]'' ** [[Bloupaddavreter]] - ''[[Circus pygargus]]'' ** [[Europese paddavreter]] - ''[[Circus aeruginosus]]'' ** [[Witborspaddavreter]] - ''[[Circus macrourus]]'' ** [[Witkruispaddavreter]] - ''[[Circus maurus]]'' * [[Papegaai]]'' ** [[Bloupenspapegaai]] - ''[[Poicephalus rueppellii]]'' ** [[Bosveldpapegaai]] - ''[[Poicephalus meyeri]]'' ** [[Bruinkoppapegaai]] - ''[[Poicephalus cryptoxanthus]]'' ** [[Grootpapegaai]] - ''[[Poicephalus robustus]]'' ** [[Ringnekpapegaai]] - ''[[Psittacula krameri]]'' ** [[Savannepapegaai]] - ''[[Poicephalus fuscicollis]]'' ** [[Woudpapegaai]] - ''[[Poicephalus robustus]]'' * [[Parkiet]]'' ** [[Halsbandparkiet]] - ''[[Psittacula krameri]]'' ** [[Njassaparkiet]] - ''[[Agapornis lilianae]]'' ** [[Ringnekparkiet]] - ''[[Psittacula krameri]]'' ** [[Rooiwangparkiet]] - ''[[Agapornis roseicollis]]'' ** [[Swartwangparkiet]] - ''[[Agapornis nigrigenis]]'' * [[Patrys]]'' ** [[Asiatiese patrys]] - ''[[Alectoris chukar]]'' ** [[Bergpatrys]] - ''[[Scleroptila africanus]]'' ** [[Bospatrys]] - ''[[Dendroperdix sephaena]]'' ** [[Kalaharipatrys]] - ''[[Scleroptila levaillantoides]]'' ** [[Laeveldpatrys]] - ''[[Scleroptila shelleyi]]'' ** [[Rooivlerkpatrys]] - ''[[Scleroptila levaillantii]]'' * [[Peddie]]'' ** [[Amerikaanse peddie]] - ''[[Chionis albus]]'' ** [[Kleinpeddie]] - ''[[Chionis minor]]'' * [[Pediunker]] - ''[[Procellaria cinerea]]'' * [[Pelikaan]]'' ** [[Kleinpelikaan]] - ''[[Pelecanus rufescens]]'' ** [[Witpelikaan]] - ''[[Pelecanus onocrotalus]]'' * [[Piek]]'' ** [[Bontpiek]] - ''[[Myrmecocichla arnotti]]'' ** [[Swartpiek]] - ''[[Myrmecocichla formicivora]]'' * [[Piet-my-vrou]] - ''[[Cuculus solitarius]]'' * [[Pikkewyn]]'' ** [[Adeliepikkewyn]] - ''[[Pygoscelis adeliae]]'' ** [[Brilpikkewyn]] - ''[[Spheniscus demersus]]'' ** [[Keiserpikkewyn]] - ''[[Aptenodytes forsteri]]'' ** [[Koningpikkewyn]] - ''[[Aptenodytes patagonicus]]'' ** [[Langkuifpikkewyn]] - ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' ** [[Magellaanpikkewyn]] - ''[[Spheniscus magellanicus]]'' ** [[Stormbandpikkewyn]] - ''[[Pygoscelis antarctica]]'' ** [[Suidelike geelkuifpikkewyn]] - ''[[Eudyptes chrysocome]]'' ** [[Witoorpikkewyn]] - ''[[Pygoscelis papua]]'' * [[Pitta]]'' ** [[Angolapitta]] - ''[[Pitta angolensis]]'' * [[Pou]]'' ** [[Gompou]] - ''[[Ardeotis kori]]'' ** [[Ludwigse pou]] - ''[[Neotis ludwigii]]'' ** [[Makpou]] - ''[[Pavo cristatus]]'' ** [[Veldpou]] - ''[[Neotis denhami]]'' * [[Pylstert]]'' ** [[Rooipylstert]] - ''[[Phaethon rubricauda]]'' ** [[Rooibekpylstert]] - ''[[Phaethon aethereus]]'' ** [[Witpylstert]] - ''[[Phaethon lepturus]]'' * [[Pylstertweduweetjie]] - ''[[Vidua regia]]'' == R == * [[Reier]]'' ** [[Bloureier]] - ''[[Ardea cinerea]]'' ** [[Dwergrietreier]] - ''[[Ixobrychus sturmii]]'' ** [[Geelbekwitreier]] - ''[[Ardea intermedia]]'' ** [[Gewone nagreier]] - ''[[Nycticorax nycticorax]]'' ** [[Groenrugreier]] - ''[[Butorides striata]]'' ** [[Grootrietreier]] - ''[[Botaurus stellaris]]'' ** [[Grootwitreier]] - ''[[Ardea alba]]'' ** [[Kleinbloureier]] - ''[[Egretta caerulea]]'' ** [[Kleinrietreier]] - ''[[Ixobrychus minutus]]'' ** [[Kleinwitreier]] - ''[[Egretta garzetta]]'' ** [[Madagaskar-ralreier]] - ''[[Ardeola idae]]'' ** [[Malgassiese ralreier]] - ''[[Ardeola idae]]'' ** [[Ralreier]] - ''[[Ardeola ralloides]]'' ** [[Reusereier]] - ''[[Ardea goliath]]'' ** [[Rooireier]] - ''[[Ardea purpurea]]'' ** [[Rooikeelreier]] - ''[[Egretta vinaceigula]]'' ** [[Rooipensreier]] - ''[[Ardeola rufiventris]]'' ** [[Sneeuwitreier]] - ''[[Egretta thula]]'' ** [[Swartreier]] - ''[[Egretta ardesiaca]]'' ** [[Swartkopreier]] - ''[[Ardea melanocephala]]'' ** [[Veereier]] - ''[[Bubulcus ibis]]'' ** [[Westelike kusreier]] - ''[[Egretta gularis]]'' ** [[Witrugnagreier]] - ''[[Gorsachius leuconotus]]'' * [[Renostervoël]]'' ** [[Geelbekrenostervoël]] - ''[[Buphagus africanus]]'' ** [[Rooibekrenostervoël]] - ''[[Buphagus erythrorhynchus]]'' * [[Riethaan]]'' ** [[Afrikaanse riethaan]] - ''[[Crecopsis egregia]]'' ** [[Amerikaanse koningriethaan]] - ''[[Porphyrio martinicus]]'' ** [[Gestreepte riethaan]] - ''[[Aenigmatolimnas marginalis]]'' ** [[Gevlekte riethaan]] - ''[[Porzana porzana]]'' ** [[Grootriethaan]] - ''[[Rallus caerulescens]]'' ** [[Grootkoningriethaan]] - ''[[Porphyrio madagascariensis]]'' ** [[Inaccessible-eilandriethaan]] - ''[[Atlantisia rogersi]]'' ** [[Kleinriethaan]] - ''[[Porzana pusilla]]'' ** [[Kleinkoningriethaan]] - ''[[Porphyrio alleni]]'' ** [[Swartriethaan]] - ''[[Amaurornis flavirostra]]'' * [[Robbin]]'' ** [[Bruinrobbin]] - ''[[Lagonosticta nitidula]]'' ** [[Groenrobbin]] - ''[[Mandingoa nitidula]]'' ** [[Jamesonse robbin]] - ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' ** [[Kaapse robbin]] - ''[[Lagonosticta rubricata]]'' ** [[Rooibekrobbin]] - ''[[Lagonosticta senegala]]'' ** [[Rooikeelrobbin]] - ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' ** [[Rooirugrobbin]] - ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' ** [[Rooistertrobbin]] - ''[[Pyrenestes minor]]'' ** [[Rooskeelrobbin]] - ''[[Hypargos margaritatus]]'' * [[Roek]] - ''[[Corvus frugilegus]]'' * [[Roerdomp]] - ''[[Botaurus stellaris]]'' * [[Roofmeeu]]'' ** [[Arktiese roofmeeu]] - ''[[Stercorarius parasiticus]]'' ** [[Bruinroofmeeu]] - ''[[Catharacta antarctica]]'' ** [[Knopstertroofmeeu]] - ''[[Stercorarius pomarinus]]'' ** [[Langstertroofmeeu]] - ''[[Stercorarius longicaudus]]'' ** [[Suidpoolroofmeeu]] - ''[[Catharacta maccormicki]]'' * [[Rooiassie]] - ''[[Amandava subflava]]'' * [[Rooibekkie]] - ''[[Estrilda astrild]]'' ** [[Koningrooibekkie]] - ''[[Vidua macroura]]'' ** [[Pylstertrooibekkie]] - ''[[Vidua regia]]'' * [[Rooibeksysie]] - ''[[Estrilda astrild]]'' * [[Rooistert]]'' ** [[Europese rooistert]] - ''[[Phoenicurus phoenicurus]]'' * [[Rotsvoël]] - ''[[Achaetops pycnopygius]]'' * [[Rooivlerktjagra]] - ''[[Tchagra australis]]'' * [[Ruiter]]'' ** [[Bosruiter]] - ''[[Tringa glareola]]'' ** [[Gevlekte rooipootruiter]] - ''[[Tringa erythropus]]'' ** [[Gewone ruiter]] - ''[[Actitis hypoleucos]]'' ** [[Groenpootruiter]] - ''[[Tringa nebularia]]'' ** [[Grootgeelpootruiter]] - ''[[Tringa melanoleuca]]'' ** [[Kleingeelpootruiter]] - ''[[Tringa flavipes]]'' ** [[Moerasruiter]] - ''[[Tringa stagnatilis]]'' ** [[Rooipootruiter]] - ''[[Tringa totanus]]'' ** [[Terekruiter]] - ''[[Xenus cinereus]]'' ** [[Witgatruiter]] - ''[[Tringa ochropus]]'' == S == * [[Saadvretertjie]]'' ** [[Rooirugsaadvretertjie]] - ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' ** [[Rooistertsaadvretertjie]] - ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Sandpatryse|Sandpatrys]]'' ** [[Dubbelbandsandpatrys]] - ''[[Pterocles bicinctus]]'' ** [[Geelkeelsandpatrys]] - ''[[Pterocles gutturalis]]'' ** [[Gevlekte sandpatrys]] - ''[[Pterocles burchelli]]'' * [[Sanger]]'' ** [[Barsarietsanger]] - ''[[Acrocephalus griseldis]]'' ** [[Bleekkopgrassanger]] - ''[[Acrocephalus griseldis]]'' ** [[Breëstertsanger]] - ''[[Schoenicola brevirostris]]'' ** [[Bruinkeelbossanger]] - ''[[Eremomela usticollis]]'' ** [[Donkerwangbossanger]] - ''[[Eremomela scotops]]'' ** [[Europese rietsanger]] - ''[[Acrocephalus palustris]]'' ** [[Europese vleisanger]] - ''[[Acrocephalus schoenobaenus]]'' ** [[Gebande sanger]] - ''[[Calamonastes fasciolatus]]'' ** [[Geelsanger]] - ''[[Chloropeta natalensis]]'' ** [[Geelkeelsanger]] - ''[[Phylloscopus ruficapilla]]'' ** [[Geelpensbossanger]] - ''[[Eremomela icteropygialis]]'' ** [[Groenbossanger]] - ''[[Eremomela gregalis]]'' ** [[Grootrietsanger]] - ''[[Acrocephalus arundinaceus]]'' ** [[Grys gebande sanger]] - ''[[Calamonastes simplex]]'' ** [[Hermanse rietsanger]] - ''[[Acrocephalus scirpaceus]]'' ** [[Hofsanger]] - ''[[Phylloscopus ruficapillus]]'' ** [[Kaapse rietsanger]] - ''[[Acrocephalus gracilirostris]]'' ** [[Kaapse vleisanger]] - ''[[Bradypterus baboecala]]'' ** [[Kaneelborssanger]] - ''[[Euryptila subcinnamomea]]'' ** [[Kaneelrietsanger]] - ''[[Acrocephalus cinnamomeus]]'' ** [[Kleinrietsanger]] - ''[[Acrocephalus baeticatus]]'' ** [[Knysnaruigtesanger]] - ''[[Bradypterus sylvaticus]]'' ** [[Olyfboomsanger]] - ''[[Hippolais olivetorum]]'' ** [[Rooiborsruigtesanger]] - ''[[Bradypterus victorini]]'' ** [[Rooibruinrietsanger]] - ''[[Acrocephalus rufescens]]'' ** [[Rooivlerksanger]] - ''[[Heliolais erythropterus]]'' ** [[Ruigtesanger]] - ''[[Bradypterus barratti]]'' ** [[Spotsanger]] - ''[[Hippolais icterina]]'' ** [[Sprinkaansanger]] - ''[[Locustella fluviatilis]]'' ** [[Stierlingse sanger]] - ''[[Calamonastes stierlingi]]'' ** [[Swartkroonsanger]] - ''[[Sylvia atricapilla]]'' ** [[Tuinsanger]] - ''[[Sylvia borin]]'' ** [[Witkeelsanger]] - ''[[Sylvia communis]]'' * [[Seeswael]]'' ** [[Arktiese seeswael]] - ''[[Sterna paradisaea]]'' ** [[Brilseeswael]] - ''[[Sterna anaethetus]]'' ** [[Damaraseeswael]] - ''[[Sterna balaenarum]]'' ** [[Geelbekseeswael]] - ''[[Sterna bergii]]'' ** [[Gewone seeswael]] - ''[[Sterna hirundo]]'' ** [[Grootseeswael]] - ''[[Sterna sandvicensis]]'' ** [[Grootbruinseeswael]] - ''[[Anous stolidus]]'' ** [[Grysborsseeswael]] - ''[[Sterna vittata]]'' ** [[Kerguelenseeswael]] - ''[[Sterna virgata]]'' ** [[Kleinseeswael]] - ''[[Sterna albifrons]]'' ** [[Kleinbruinseeswael]] - ''[[Anous tenuirostris]]'' ** [[Koningseeswael]] - ''[[Sterna maxima]]'' ** [[Kuifkopseeswael]] - ''[[Thalasseus bengalensis]]'' ** [[Oostelike seeswael]] - ''[[Gelochelidon nilotica]]'' ** [[Reuseseeswael]] - ''[[Hydroprogne caspia]]'' ** [[Roetseeswael]] - ''[[Sterna fuscata]]'' ** [[Rooiborsseeswael]] - ''[[Sterna dougallii]]'' ** [[Swartkopseeswael]] - ''[[Anous minutus]]'' ** [[Swartmeerswael]] - ''[[Chlidonias niger]]'' ** [[Swartkroonseeswael]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' ** [[Witbaardmeerswael]] - ''[[Chlidonias hybrida]]'' ** [[Witvlerkmeerswael]] - ''[[Chlidonias leucopterus]]'' ** [[Witwangseeswael]] - ''[[Sterna repressa]]'' ** [[Swartnekseeswael]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Sekretarisvoël]] - ''[[Sagittarius serpentarius]]'' * [[Skaapwagter]]'' ** [[Bontskaapwagter]] - ''[[Oenanthe pleschanka]]'' ** [[Europese skaapwagter]] - ''[[Oenanthe oenanthe]]'' ** [[Hoëveldskaapwagter]] - ''[[Oenanthe pileata]]'' ** [[Isabellaskaapwagter]] - ''[[Oenanthe isabellina]]'' ** [[Vaalskaapwagter]] - ''[[Oenanthe isabellina]]'' * [[Skoorsteenveër]] - ''[[Threskiornis aethiopicus]]'' * [[Slanghalsvoël]] - ''[[Anhinga rufa]]'' * [[Slangverklikker]] - ''[[Cercotrichas coryphoeus]]'' * [[Sneeubal]] - ''[[Dryoscopus cubla]]'' * [[Snip]]'' ** [[Afrikaanse snip]] - ''[[Gallinago nigripennis]]'' ** [[Dubbelsnip]] - ''[[Gallinago media]]'' ** [[Goudsnip]] - ''[[Rostratula benghalensis]]'' * [[Speg]]'' ** [[Baardspeg]] - ''[[Dendropicos namaquus]]'' ** [[Bennettse speg]] - ''[[Campethera bennettii]]'' ** [[Gevlekte speg]] - ''[[Campethera cailliautii]]'' ** [[Goudstertspeg]] - ''[[Campethera abingoni]]'' ** [[Grondspeg]] - ''[[Geocolaptes olivaceus]]'' ** [[Gryskopspeg]] - ''[[Dendropicos griseocephalus]]'' ** [[Kardinaalspeg]] - ''[[Dendropicos fuscescens]]'' ** [[Knysnaspeg]] - ''[[Campethera notata]]'' ** [[Namakwaspeg]] - ''[[Dendropicos namaquus]]'' ** [[Tanzaniese speg]] - ''[[Campethera scriptoricauda]]'' * [[Spekvreter]]'' ** [[Gewone spekvreter]] - ''[[Cercomela familiaris]]'' ** [[Hererospekvreter]] - ''[[Namibornis herero]]'' ** [[Karoospekvreter]] - ''[[Cercomela schlegelii]]'' ** [[Vlaktespekvreter]] - ''[[Cercomela sinuata]]'' ** [[Woestynspekvreter]] - ''[[Cercomela tractrac]]'' * [[Sperwer]]'' ** [[Afrikaanse sperwer]] - ''[[Accipiter tachiro]]'' ** [[Europese sperwer]] - ''[[Accipiter nisus]]'' ** [[Gebande sperwer]] - ''[[Accipiter badius]]'' ** [[Kleinsperwer]] - ''[[Accipiter minullus]]'' ** [[Ovambosperwer]] - ''[[Accipiter ovampensis]]'' ** [[Rooiborssperwer]] - ''[[Accipiter rufiventris]]'' ** [[Swartsperwer]] - ''[[Accipiter melanoleucus]]'' ** [[Witkruissperwer]] - ''[[Melierax gabar]]'' * [[Spookvoël]] - ''[[Malaconotus blanchoti]]'' * [[Spotvoël]] - ''[[Hippolais icterina]]'' * [[Spreeu]]'' ** [[Bleekvlerkspreeu]] - ''[[Onychognathus nabouroup]]'' ** [[Europese spreeu]] - ''[[Sturnus vulgaris]]'' ** [[Grootblouoorglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis chalybaeus]]'' ** [[Grootglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis australis]]'' ** [[Indiese spreeu]] - ''[[Acridotheres tristis]]'' ** [[Kleinblouoorglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis elisabeth]]'' ** [[Kleinglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis nitens]]'' ** [[Langstertglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis mevesii]]'' ** [[Lelspreeu]] - ''[[Creatophora cinerea]]'' ** [[Rooivlerkspreeu]] - ''[[Onychognathus morio]]'' ** [[Roosspreeu]] - ''[[Pastor roseus]]'' ** [[Spitsstertglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis acuticaudus]]'' ** [[Swartpensglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis corruscus]]'' ** [[Witborsspreeu]] - ''[[Cinnyricinclus leucogaster]]'' ** [[Witgatspreeu]] - ''[[Spreo bicolor]]'' * [[Sprinkaanvoël]]'' ** [[Rooivlerksprinkaanvoël]] - ''[[Glareola pratincola]]'' ** [[Swartvlerksprinkaanvoël]] - ''[[Glareola nordmanni]]'' ** [[Withalssprinkaanvoël]] - ''[[Glareola nuchalis]]'' * [[Steenloper]] - ''[[Arenaria interpres]]'' * [[Stekelstert]]'' ** [[Gevlekte stekelstert]] - ''[[Telacanthura ussheri]]'' ** [[Witpensstekelstert]] - ''[[Neafrapus boehmi]]'' * [[Sterretjie]]'' ** [[Arktiese sterretjie]] - ''[[Sterna paradisaea]]'' ** [[Brilsterretjie]] - ''[[Onychoprion anaethetus]]'' ** [[Damarasterretjie]] - ''[[Sternula balaenarum]]'' ** [[Elegante sterretjie]] - ''[[Thalasseus elegans]]'' ** [[Geelbeksterretjie]] - ''[[Sterna bergii]]'' ** [[Gewone sterretjie]] - ''[[Sterna hirundo]]'' ** [[Grootsterretjie]] - ''[[Thalasseus sandvicensis]]'' ** [[Grootbruinsterretjie]] - ''[[Anous stolidus]]'' ** [[Grysborssterretjie]] - ''[[Sterna vittata]]'' ** [[Kerguelensterretjie]] - ''[[Sterna virgata]]'' ** [[Kleinsterretjie]] - ''[[Sternula albifrons]]'' ** [[Kleinbruinsterretjie]] - ''[[Anous tenuirostris]]'' ** [[Koningsterretjie]] - ''[[Thalasseus maximus]]'' ** [[Kuifkopsterretjie]] - ''[[Thalasseus bengalensis]]'' ** [[Oostelike sterretjie]] - ''[[Gelochelidon nilotica]]'' ** [[Reusesterretjie]] - ''[[Hydroprogne caspia]]'' ** [[Roetsterretjie]] - ''[[Onychoprion fuscata]]'' ** [[Rooiborssterretjie]] - ''[[Sterna dougallii]]'' ** [[Swartkopsterretjie]] - ''[[Anous minutus]]'' ** [[Swartneksterretjie]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' ** [[Swartsterretjie]] - ''[[Chlidonias niger]]'' ** [[Witbaardsterretjie]] - ''[[Chlidonias hybrida]]'' ** [[Witvlerksterretjie]] - ''[[Chlidonias leucopterus]]'' ** [[Witwangsterretjie]] - ''[[Sterna repressa]]'' ** [[Swartneksterretjie]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Stompstert]]'' ** [[Bosveldstompstert]] - ''[[Sylvietta rufescens]]'' ** [[Rooikroonstompstert]] - ''[[Sylvietta ruficapilla]]'' ** [[Rooiwangstompstert]] - ''[[Sylvietta whytii]]'' * [[Stormswael]]'' ** [[Grysrugstormswael]] - ''[[Garrodia nereis]]'' ** [[Europese stormswael]] - ''[[Hydrobates pelagicus]]'' ** [[Geelpootstormswael]] - ''[[Oceanites oceanicus]]'' ** [[Gewone stormswael]] - ''[[Oceanites oceanicus]]'' ** [[Madeirastormswael]] - ''[[Oceanodroma castro]]'' ** [[Matsudairase stormswael]] - ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' ** [[Oosterse stormswael]] - ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' ** [[Swaelstertstormswael]] - ''[[Oceanodroma leucorhoa]]'' ** [[Swartpensstormswael]] - ''[[Fregetta tropica]]'' ** [[Swartpootstormswael]] - ''[[Hydrobates pelagicus]]'' ** [[Swinhoestormswael]] - ''[[Oceanodroma monorhis]]'' ** [[Witpensstormswael]] - ''[[Fregetta grallaria]]'' ** [[Witwangstormswael]] - ''[[Pelagodroma marina]]'' ** [[Witgesigstormswael]] - ''[[Pelagodroma marina]]'' * [[Stormvoël]]'' ** [[Antarktiese stormvoël]] - ''[[Thalassoica antarctica]]'' ** [[Atlantiese stormvoël]] - ''[[Pterodroma incerta]]'' ** [[Baleariese pylstormvoël]] - ''[[Puffinus mauretanicus]]'' ** [[Baraustormvoël]] - ''[[Pterodroma baraui]]'' ** [[Bassiaanstormvoël]] - ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' ** [[Bloustormvoël]] - ''[[Halobaena caerulea]]'' ** [[Bruinvlekstormvoël]] - ''[[Pterodroma incerta]]'' ** [[Bulwerse stormvoël]] - ''[[Bulweria bulwerii]]'' ** [[Donsveerstormvoël]] - ''[[Pterodroma mollis]]'' ** [[Gestreepte pylstormvoël]] - ''[[Calonectris leucomelas]]'' ** [[Gewone duikstormvoël]] - ''[[Pelecanoides urinatrix]]'' ** [[Jouaninse stormvoël]] - ''[[Bulweria fallax]]'' ** [[Kerguelense stormvoël]] - ''[[Lugensa brevirostris]]'' ** [[Kleinduikstormvoël]] - ''[[Pelecanoides georgicus]]'' ** [[Langvlerkstormvoël]] - ''[[Pterodroma macroptera]]'' ** [[Pylstormvoël]] - ''[[Puffinus yelkouan]]'' *** [[Bruinpylstormvoël]] - ''[[Puffinus carneipes]]'' *** [[Geelbekpylstormvoël]] - ''[[Calonectris diomedea]]'' *** [[Grootpylstormvoël]] - ''[[Puffinus gravis]]'' *** [[Gryspylstormvoël]] - ''[[Procellaria cinerea]]'' *** [[Grysvlekpylstormvoël]] - ''[[Puffinus griseus]]'' *** [[Keilstertpylstormvoël]] - ''[[Puffinus pacificus]]'' *** [[Kleinpylstormvoël]] - ''[[Puffinus assimilis]]'' *** [[Swartbekpylstormvoël]] - ''[[Puffinus puffinus]]'' *** [[Swartkroonpylstormvoël]] - ''[[Puffinus lherminieri]]'' *** [[Witkenpylstormvoël]] - ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' ** [[Seeduifstormvoël]] - ''[[Daption capense]]'' ** [[Silwerstormvoël]] - ''[[Fulmarus glacialoides]]'' ** [[Tropiese kleinpylstormvoël]] - ''[[Puffinus bailloni]]'' ** [[Witkopstormvoël]] - ''[[Pterodroma lessonii]]'' ** [[Witstormvoël]] - ''[[Pagodroma nivea]]'' * [[Strandloper]]'' ** [[Bairdse strandloper]] - ''[[Calidris bairdii]]'' ** [[Bontstrandloper]] - ''[[Calidris alpina]]'' ** [[Breëbekstrandloper]] - ''[[Limicola falcinellus]]'' ** [[Drietoonstrandloper]] - ''[[Calidris alba]]'' ** [[Geelpootstrandloper]] - ''[[Calidris melanotos]]'' ** [[Kleinstrandloper]] - ''[[Calidris minuta]]'' ** [[Krombekstrandloper]] - ''[[Calidris ferruginea]]'' ** [[Langtoonstrandloper]] - ''[[Calidris subminuta]]'' ** [[Rooinekstrandloper]] - ''[[Calidris ruficollis]]'' ** [[Taanborsstrandloper]] - ''[[Tryngites subruficollis]]'' ** [[Temminckse strandloper]] - ''[[Calidris temminckii]]'' ** [[Witrugstrandloper]] - ''[[Calidris fuscicollis]]'' * [[Streepkoppie]]'' ** [[Dikbekstreepkoppie]] - ''[[Nesospiza wilkinsi]]'' ** [[Geelstreepkoppie]] - ''[[Emberiza cabanisi]]'' ** [[Goughstreepkoppie]] - ''[[Rowettia goughensis]]'' ** [[Nightingale-streepkoppie]] - ''[[Nesospiza questi]]'' ** [[Klipstreepkoppie]] - ''[[Emberiza tahapisi]]'' ** [[Rooirugstreepkoppie]] - ''[[Emberiza flaviventris]]'' ** [[Rooivlerkstreepkoppie]] - ''[[Emberiza capensis]]'' ** [[Tristanstreepkoppie]] - ''[[Nesospiza acunhae]]'' ** [[Vaalstreepkoppie]] - ''[[Emberiza impetuani]]'' * [[Suikerbekkie]]'' ** [[Blousuikerbekkie]] - ''[[Anthreptes longuemarei]]'' ** [[Bloukeelsuikerbekkie]] - ''[[Anthreptes reichenowi]]'' ** [[Bloukruissuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris neergaardi]]'' ** [[Bronssuikerbekkie]] - ''[[Nectarinia kilimensis]]'' ** [[Geelpenssuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris venustus]]'' ** [[Grootrooibandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris afer]]'' ** [[Gryssuikerbekkie]] - ''[[Cyanomitra veroxii]]'' ** [[Kleinrooibandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris chalybeus]]'' ** [[Kopersuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris cupreus]]'' ** [[Kortbeksuikerbekkie]] - ''[[Anthreptes collaris]]'' ** [[Maricosuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris mariquensis]]'' ** [[Miombo-rooibandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris manoensis]]'' ** [[Namakwasuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris fuscus]]'' ** [[Olyfsuikerbekkie]] - ''[[Cyanomitra olivacea]]'' ** [[Oranjeborssuikerbekkie]] - ''[[Anthobaphes violacea]]'' ** [[Purperbandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris bifasciatus]]'' ** [[Rooiborssuikerbekkie]] - ''[[Chalcomitra senegalensis]]'' ** [[Rooikeelsuikerbekkie]] - ''[[Nectarinia senegalensis]]'' ** [[Swartsuikerbekkie]] - ''[[Chalcomitra amethystina]]'' ** [[Swartpenssuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris shelleyi]]'' ** [[Witpenssuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris talatala]]'' * [[Suikervoël]]'' ** [[Kaapse suikervoël]] - ''[[Promerops cafer]]'' ** [[Rooiborssuikervoël]] - ''[[Promerops gurneyi]]'' * [[Swaan]]'' ** [[Bewick-swaan]] - ''[[Cygnus bewickii]]'' ** [[Coscoroba-swaan]] - ''[[Coscoroba coscoroba]]'' ** [[Fluitswaan]] - ''[[Cygnus columbianus]]'' ** [[Singswaan]] - ''[[Cygnus cygnus]]'' ** [[Swartnekswaan]] - ''[[Cygnus melancoryphus]]'' * [[Swael]]'' ** [[Afrikaanse oewerswael]] - ''[[Riparia paludicola]]'' ** [[Angolaswael]] - ''[[Hirundo angolensis]]'' ** [[Blouswael]] - ''[[Hirundo atrocaerulea]]'' ** [[Draadstertswael]] - ''[[Hirundo smithii]]'' ** [[Europese swael]] - ''[[Hirundo rustica]]'' ** [[Europese oewerswael]] - ''[[Riparia riparia]]'' ** [[Familieswael]] - ''[[Hirundo spilodera]]'' ** [[Gebande oewerswael]] - ''[[Riparia cincta]]'' ** [[Gestreepte kransswael]] - ''[[Phedina borbonica]]'' ** [[Grootstreepswael]] - ''[[Cecropis cucullata]]'' ** [[Gryskruisswael]] - ''[[Pseudhirundo griseopyga]]'' ** [[Huisswael]] - ''[[Delichon urbica]]'' ** [[Kleinstreepswael]] - ''[[Cecropis abyssinica]]'' ** [[Kransswael]] - ''[[Hirundo fuligula]]'' ** [[Moskeeswael]] - ''[[Cecropis senegalensis]]'' ** [[Palmwindswael]] - ''[[Cypsiurus parvus]]'' ** [[Pêrelborsswael]] - ''[[Hirundo dimidiata]]'' ** [[Rooiborsswael]] - ''[[Cecropis semirufa]]'' ** [[Rooinekswael]] - ''[[Cecropis daurica]]'' ** [[Swartsaagvlerkswael]] - ''[[Psalidoprocne holomelaena]]'' ** [[Tropiese saagvlerkswael]] - ''[[Psalidoprocne pristoptera]]'' ** [[Witkeelswael]] - ''[[Hirundo albigularis]]'' ** [[Witkopsaagvlerkswael]] - ''[[Psalidoprocne albiceps]]'' * [[Swartnekswaan]] - ''[[Cygnus melancoryphus]]'' * [[Swempie]] - ''[[Francolinus coqui]]'' * [[Swie]]'' ** [[Angolaswie]] - ''[[Coccopygia bocagei]]'' ** [[Suidelike swie]] - ''[[Coccopygia melanotis]]'' ** [[Tropiese swie]] - ''[[Coccopygia quartinia]]'' * [[Sysie]]'' ** [[Angolasysie]] - ''[[Estrilda thomensis]]'' ** [[Geelrugsysie]] - ''[[Pytilia afra]]'' ** [[Gewone blousysie]] - ''[[Uraeginthus angolensis]]'' ** [[Gryssysie]] - ''[[Estrilda perreini]]'' ** [[Koningblousysie]] - ''[[Uraeginthus granatinus]]'' ** [[Melbasysie]] - ''[[Pytilia melba]]'' ** [[Oranjevlerksysie]] - ''[[Pytilia afra]]'' ** [[Rooibeksysie]] - ''[[Estrilda astrild]]'' ** [[Rooiwangwoudsysie]] - ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' ** [[Suidelikesysie]] - ''[[Coccopygia melanotis]]'' ** [[Swartoogsysie]] - ''[[Estrilda thomensis]]'' ** [[Swartwangsysie]] - ''[[Estrilda erythronotos]]'' ** [[Tropiesesysie]] - ''[[Coccopygia quartinia]]'' == T == * [[Tarentaal]]'' ** [[Gewone tarentaal]] - ''[[Numida meleagris]]'' ** [[Kuifkoptarentaal]] - ''[[Guttera edouardi]]'' * [[Tinker]]'' ** [[Geelblestinker]] - ''[[Pogoniulus chrysoconus]]'' ** [[Groentinker]] - ''[[Pogoniulus simplex]]'' ** [[Rooiblestinker]] - ''[[Pogoniulus pusillus]]'' ** [[Swartblestinker]] - ''[[Pogoniulus bilineatus]]'' * [[Tinktinkie]]'' ** [[Bosveldtinktinkie]] - ''[[Cisticola chiniana]]'' ** [[Groottinktinkie]] - ''[[Cisticola natalensis]]'' ** [[Grysrugtinktinkie]] - ''[[Cisticola subruficapillus]]'' ** [[Huiltinktinkie]] - ''[[Cisticola lais]]'' ** [[Kortvlerktinktinkie]] - ''[[Cisticola brachypterus]]'' ** [[Luapulatinktinkie]] - ''[[Cisticola luapula]]'' ** [[Luitinktinkie]] - ''[[Cisticola aberrans]]'' ** [[Piepende tinktinkie]] - ''[[Cisticola pipiens]]'' ** [[Rooitinktinkie]] - ''[[Cisticola rufilatus]]'' ** [[Rooiwangtinktinkie]] - ''[[Cisticola erythrops]]'' ** [[Singende tinktinkie]] - ''[[Cisticola cantans]]'' ** [[Swartrugtinktinkie]] - ''[[Cisticola galactotes]]'' ** [[Vleitinktinkie]] - ''[[Cisticola tinniens]]'' * [[Tiptol]]'' ** [[Geelborstiptol]] - ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' ** [[Geelstreeptiptol]] - ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' ** [[Kaapse tiptol]] - ''[[Pycnonotus capensis]]'' ** [[Kleinbostiptol]] - ''[[Phyllastrephus debilis]]'' ** [[Rooibektiptol]] - ''[[Lioptilus nigricapillus]]'' ** [[Rooioogtiptol]] - ''[[Pycnonotus nigricans]]'' ** [[Streepwangtiptol]] - ''[[Andropadus milanjensis]]'' ** [[Swartoogtiptol]] - ''[[Pycnonotus barbatus]]'' * [[Tjagra]]'' ** [[Grysborstjagra]] - ''[[Tchagra tchagra]]'' ** [[Driestreeptjagra]] - ''[[Tchagra australis]]'' ** [[Rooivlerktjagra]] - ''[[Tchagra australis]]'' ** [[Swartkoptjagra]] - ''[[Antichromus anchietae]]'' ** [[Swartkroontjagra]] - ''[[Tchagra senegala]]'' ** [[Vleitjagra]] - ''[[Antichromus anchietae]]'' * [[Tjeriktik]]'' ** [[Bosveldtjeriktik]] - ''[[Parisoma subcaeruleum]]'' ** [[Grystjeriktik]] - ''[[Parisoma layardi]]'' * [[Tobie]]'' ** [[Bonttobie]] - ''[[Haematopus ostralegus]]'' ** [[Swarttobie]] - ''[[Haematopus moquini]]'' * [[Troupant]]'' ** [[Europese troupant]] - ''[[Coracias garrulus]]'' ** [[Geelbektroupant]] - ''[[Eurystomus glaucurus]]'' ** [[Gewone troupant]] - ''[[Coracias caudata]]'' ** [[Groottroupant]] - ''[[Coracias naevius]]'' ** [[Knopsterttroupant]] - ''[[Coracias spatulata]]'' == U == * [[Uil]]'' ** [[Afrikaanse bosuil]] - ''[[Ciccaba woodfordii]]'' ** [[Bosuil]] - ''[[Strix woodfordii]]'' ** [[Gebande uil]] - ''[[Glaucidium capense]]'' ** [[Gevlekte ooruil]] - ''[[Bubo africanus]]'' ** [[Grasuil]] - ''[[Tyto capensis]]'' ** [[Kaapse ooruil]] - ''[[Bubo capensis]]'' ** [[Nonnetjie-uil]] - ''[[Tyto alba]]'' ** [[Reuse-ooruil]] - ''[[Bubo lacteus]]'' ** [[Skopsuil]] - ''[[Otus senegalensis]]'' ** [[Visuil]] - ''[[Scotopelia peli]]'' ** [[Vlei-uil]] - ''[[Asio capensis]]'' ** [[Witkoluil]] - ''[[Glaucidium perlatum]]'' ** [[Witwanguil]] - ''[[Otus leucotis]]'' == V == * [[Valk]]'' ** [[Afrikaanse boomvalk]] - ''[[Falco cuvierii]]'' ** [[Akkedisvalk]] - ''[[Kaupifalco monogrammicus]]'' ** [[Bleeksingvalk]] - ''[[Melierax canorus]]'' ** [[Blouvalk]] - ''[[Elanus caeruleus]]'' ** [[Dickinsonse grysvalk]] - ''[[Falco dickinsoni]]'' ** [[Donkergrysvalk]] - ''[[Falco ardosiaceus]]'' ** [[Donkersingvalk]] - ''[[Melierax metabates]]'' ** [[Dwergvalk]] - ''[[Polihierax semitorquatus]]'' ** [[Edelvalk]] - ''[[Falco biarmicus]]'' ** [[Eleonoravalk]] - ''[[Falco eleonorae]]'' ** [[Europese boomvalk]] - ''[[Falco subbuteo]]'' ** [[Grootrooivalk]] - ''[[Falco rupicoloides]]'' ** [[Kaalwangvalk]] - ''[[Polyboroides typus]]'' ** [[Kleinrooivalk]] - ''[[Falco naumanni]]'' ** [[Kleinsingvalk]] - ''[[Melierax gabar]]'' ** [[Kransvalk]] - ''[[Falco rupicolus]]'' ** [[Koekoekvalk]] - ''[[Aviceda cuculoides]]'' ** [[Oostelike rooipootvalk]] - ''[[Falco amurensis]]'' ** [[Roetvalk]] - ''[[Falco concolor]]'' ** [[Rooivalk]] - ''[[Falco rupicolus]]'' ** [[Rooinekvalk]] - ''[[Falco chicquera]]'' ** [[Swerfvalk]] - ''[[Falco peregrinus]]'' ** [[Taitavalk]] - ''[[Falco fasciinucha]]'' ** [[Toringvalk]] - ''[[Falco tinnunculus]]'' ** [[Visvalk]] - ''[[Pandion haliaetus]]'' ** [[Vlermuisvalk]] - ''[[Macheiramphus alcinus]]'' ** [[Westelike rooipootvalk]] - ''[[Falco vespertinus]]'' * [[Versamelvoël]] - ''[[Philetairus socius]]'' * [[Vink]]'' ** [[Bandkeelvink]] - ''[[Amadina fasciata]]'' ** [[Breëstertparadysvink]] - ''[[Vidua obtusa]]'' ** [[Gewone paradysvink]] - ''[[Vidua paradisaea]]'' ** [[Goudgeelvink]] - ''[[Euplectes afer]]'' ** [[Kleingeelvink]] - ''[[Ploceus intermedius]]'' ** [[Koekoekvink]] - ''[[Anomalospiza imberbis]]'' ** [[Rooivink]] - ''[[Euplectes orix]]'' ** [[Rooikopvink]] - ''[[Amadina erythrocephala]]'' ** [[Swartkeelgeelvink]] - ''[[Ploceus velatus]]'' ** [[Vuurkopvink]] - ''[[Euplectes hordeaceus]]'' ** [[Witkeelalariovink]] - ''[[Alario leucolaema]]'' * [[Vinkie]]'' ** [[Gewone blouvinkie]] - ''[[Vidua funerea]]'' ** [[Gewone kwartelvinkie]] - ''[[Ortygospiza atricollis]]'' ** [[Groenblouvinkie]] - ''[[Vidua codringtoni]]'' ** [[Persblouvinkie]] - ''[[Vidua wilsoni]]'' ** [[Rooivlerkkwartelvinkie]] - ''[[Paludipasser locustella]]'' ** [[Staalblouvinkie]] - ''[[Vidua chalybeata]]'' ** [[Witpootblouvinkie]] - ''[[Vidua purpurascens]]'' * [[Visvanger]]'' ** [[Blouvisvanger]] - ''[[Alcedo semitorquata]]'' ** [[Bontvisvanger]] - ''[[Ceryle rudis]]'' ** [[Bosveldvisvanger]] - ''[[Halcyon senegalensis]]'' ** [[Bruinkopvisvanger]] - ''[[Halcyon albiventris]]'' ** [[Dwergvisvanger]] - ''[[Ispidina picta]]'' ** [[Gestreepte visvanger]] - ''[[Halcyon chelicuti]]'' ** [[Gryskopvisvanger]] - ''[[Halcyon leucocephala]]'' ** [[Kuifkopvisvanger]] - ''[[Alcedo cristata]]'' ** [[Manglietvisvanger]] - ''[[Halcyon senegaloides]]'' ** [[Reusevisvanger]] - ''[[Megaceryle maxima]]'' * [[Vleikuiken]]'' ** [[Gestreepte vleikuiken]] - ''[[Sarothrura affinis]]'' ** [[Gevlekte vleikuiken]] - ''[[Sarothrura elegans]]'' ** [[Rooiborsvleikuiken]] - ''[[Sarothrura rufa]]'' ** [[Streepborsvleikuiken]] - ''[[Sarothrura boehmi]]'' ** [[Witvlerkvleikuiken]] - ''[[Sarothrura ayresi]]'' * [[Vleiloerie]]'' ** [[Gestreepte vleiloerie]] - ''[[Centropus superciliosus]]'' ** [[Gewone vleiloerie]] - ''[[Centropus burchellii]]'' ** [[Groenvleiloerie]] - ''[[Ceuthmochares aereus]]'' ** [[Grootvleiloerie]] - ''[[Centropus cupreicaudus]]'' ** [[Senegalvleiloerie]] - ''[[Centropus senegalensis]]'' ** [[Swartvleiloerie]] - ''[[Centropus grillii]]'' ** [[Witbrouvleiloerie]] - ''[[ Centropus superciliosus]]'' * [[Vleivalk]]'' ** [[Afrikaanse vleivalk]] - ''[[Circus ranivorus]]'' ** [[Blouvleivalk]] - ''[[Circus pygargus]]'' ** [[Europese vleivalk]] - ''[[Circus aeruginosus]]'' ** [[Witborsvleivalk]] - ''[[Circus macrourus]]'' ** [[Witkruisvleivalk]] - ''[[Circus maurus]]'' * [[Vlieëvanger]]'' ** [[Blougrysvlieëvanger]] - ''[[Muscicapa caerulescens]]'' ** [[Bloukuifvlieëvanger]] - ''[[Trochocercus cyanomelas]]'' ** [[Donkervlieëvanger]] - ''[[Muscicapa adusta]]'' ** [[Europese vlieëvanger]] - ''[[Muscicapa striata]]'' ** [[Feevlieëvanger]] - ''[[Stenostira scita]]'' ** [[Fiskaalvlieëvanger]] - ''[[Sigelus silens]]'' ** [[Grootvlieëvanger]] - ''[[Bradornis infuscatus]]'' ** [[Maricovlieëvanger]] - ''[[Bradornis mariquensis]]'' ** [[Muiskleurvlieëvanger]] - ''[[Bradornis pallidus]]'' ** [[Paradysvlieëvanger]] - ''[[Terpsiphone viridis]]'' ** [[Rooistertvlieëvanger]] - ''[[Erythrocercus livingstonei]]'' ** [[Swartvlieëvanger]] - ''[[Melaenornis pammelaina]]'' ** [[Waaierstertvlieëvanger]] - ''[[Myioparus plumbeus]]'' ** [[Withalsvlieëvanger]] - ''[[Ficedula albicollis]]'' ** [[Witpensvlieëvanger]] - ''[[Bias musicus]]'' ** [[Witstertvlieëvanger]] - ''[[Elminia albonotata]]'' * [[Volstruis]] - ''[[Struthio camelus]]'' * [[Vuurvinkie]]'' ** [[Bruinvuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta nitidula]]'' ** [[Jamesonse vuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' ** [[Kaapse vuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta rubricata]]'' ** [[Rooibekvuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta senegala]]'' == W == * [[Wagter]]'' ** [[Bergklipwagter]] - ''[[Oenanthe bifasciata]]'' * [[Walvisvoël]]'' ** [[Antarktiese walvisvoël]] - ''[[Pachyptila desolata]]'' ** [[Breëbekwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila vittata]]'' ** [[Dunbekwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila belcheri]]'' ** [[Fulmarwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila crassirostis]]'' ** [[Marionwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila salvini]]'' ** [[Salvinse walvisvoël]] - ''[[Pachyptila salvini]]'' ** [[Swartstertwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila turtur]]'' * [[Waterfiskaal]]'' ** [[Moeraswaterfiskaal]] - ''[[Laniarius bicolor]]'' ** [[Suidelike waterfiskaal]] - ''[[Laniarius ferrugineus]]'' ** [[Tropiese waterfiskaal]] - ''[[Laniarius aethiopicus]]'' * [[Waterhoender]]'' ** [[Grootwaterhoender]] - ''[[Gallinula chloropus]]'' ** [[Goughwaterhoender]] - ''[[Gallinula comeri]]'' ** [[Kleinwaterhoender]] - ''[[Gallinula angulata]]'' * [[Waterploeër]] - ''[[Rynchops flavirostris]]'' * [[Watertrapper]] - ''[[Podica senegalensis]]'' * [[Weduweetjie]]'' ** [[Koningweduweetjie]] - ''[[Vidua macroura]]'' ** [[Pylstertweduweetjie]] - ''[[Vidua regia]]'' * [[Wespedief]] - ''[[Pernis apivorus]]'' * [[Wewer]]'' ** [[Bontrugwewer]] - ''[[Ploceus cucullatus]]'' ** [[Brilwewer]] - ''[[Ploceus ocularis]]'' ** [[Bruinwewer]] - ''[[Ploceus rubiginosus]]'' ** [[Bruinkeelwewer]] - ''[[Ploceus xanthopterus]]'' ** [[Buffelwewer]] - ''[[Bubalornis niger]]'' ** [[Dikbekwewer]] - ''[[Amblyospiza albifrons]]'' ** [[Geelwewer]] - ''[[Ploceus subaureus]]'' ** [[Goudwewer]] - ''[[Ploceus xanthops]]'' ** [[Kaapse wewer]] - ''[[Ploceus capensis]]'' ** [[Olyfkopwewer]] - ''[[Ploceus olivaceiceps]]'' ** [[Rooikopwewer]] - ''[[Anaplectes melanotis]]'' * [[Wielewaal]]'' ** [[Afrikaanse wielewaal]] - ''[[Oriolus auratus]]'' ** [[Europese wielewaal]] - ''[[Oriolus oriolus]]'' ** [[Groenkopwielewaal]] - ''[[Oriolus chlorocephalus]]'' ** [[Swartkopwielewaal]] - ''[[Oriolus larvatus]]'' * [[Willie]]'' ** [[Geelborswillie]] - ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' ** [[Gewone willie]] - ''[[Andropadus importunus]]'' ** [[Streepwangwillie]] - ''[[Andropadus milanjensis]]'' * [[Windswael]]'' ** [[Bontwindswael]] - ''[[Tachymarptis aequatorialis]]'' ** [[Bruinwindswael]] - ''[[Apus pallidus]]'' ** [[Europese windswael]] - ''[[Apus apus]]'' ** [[Horuswindswael]] - ''[[Apus horus]]'' ** [[Kleinwindswael]] - ''[[Apus affinis]]'' ** [[Muiskleurwindswael]] - ''[[Apus bradfieldi]]'' ** [[Palmwindswael]] - ''[[Cypsiurus parvus]]'' ** [[Skaarswindswael]] - ''[[Schoutedenapus myoptilus]]'' ** [[Swartwindswael]] - ''[[Apus barbatus]]'' ** [[Witkruiswindswael]] - ''[[Apus caffer]]'' ** [[Witpenswindswael]] - ''[[Tachymarptis melba]]'' * [[Wipstert]]'' ** [[Baardwipstert]] - ''[[Cercotrichas quadrivirgata]]'' ** [[Bruinwipstert]] - ''[[Cercotrichas signata]]'' ** [[Gestreepte wipstert]] - ''[[Cercotrichas leucophrys]]'' ** [[Kalahariwipstert]] - ''[[Cercotrichas paena]]'' * [[Wou]]'' ** [[Geelbekwou]] - ''[[Milvus aegyptius parasitus]]'' ** [[Swartwou]] - ''[[Milvus migrans]]'' * [[Woudapie]] - ''[[Ixobrychus minutus]]'' * [[Wulpe|Wulp]]'' ** [[Grootwulp]] - ''[[Numenius arquata]]'' ** [[Kleinwulp]] - ''[[Numenius phaeopus]]'' ** [[Dunbekwulp|Dunbekwulp - ''Numenius tenuirostris'']] == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] * [[Newman se Voëls van Suider-Afrika]] * [[Sasol Voëls van Suider-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van voëls]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Voels, gegroepeer]] nu4nl49lorqly4xmlrepyvb7lj0r7t4 2717115 2717107 2024-11-19T15:55:43Z Thermofan 22693 /* Sien ook */ Dunbekwulp is nie van Suid Afrike..! 2717115 wikitext text/x-wiki Hier volg 'n lys van [[Suid-Afrika]]anse [[voël]]s gegroepeer volgens hulle [[Afrikaans]]e name. Hierdie lys groepeer alle voëls wat 'n deel van hulle naam deel saam. So, byvoorbeld, word alle [[Aasvoël]]s onder ''Aasvoël'' gelys. Dieselfde voëls word [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls|hier]] in suiwer alfabetiese volgorde gelys. Die wetenskaplike naam van elke voël word ook aangedui. Dieselfde voël kan meer as een maal in die lys voorkom indien dit meer as een Afrikaanse naam het. Duplikaat Afrikaanse name van voëls kan nageslaan word deur die [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name|wetenskaplike naamlys]] van voëls te gebruik. {{indeks}} == A == * [[Aasvoël]]'' ** [[Baardaasvoël]] - ''[[Gypaetus barbatus]]'' ** [[Egiptiese aasvoël]] - ''[[Neophron percnopterus]]'' ** [[Kransaasvoël]] - ''[[Gyps coprotheres]]'' ** [[Monnikaasvoël]] - ''[[Necrosyrtes monachus]]'' ** [[Rüppellaasvoël]] - ''[[Gyps rueppellii]]'' ** [[Swartaasvoël]] - ''[[Torgos tracheliotos]]'' ** [[Witaasvoël]] - ''[[Gypohierax angolensis]]'' ** [[Witkopaasvoël]] - ''[[Aegypius occipitalis]]'' ** [[Witrugaasvoël]] - ''[[Gyps africanus]]'' * [[Albatros]]'' ** [[Bloubekalbatros]] - ''[[Thalassarche cauta]]'' ** [[Bruinalbatros]] - ''[[Phoebetria fusca]]'' ** [[Geelneusmalmok|Geelneusalbatros]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Grootalbatros]] - ''[[Diomedea exulans]]'' ** [[Gryskopalbatros]] - ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' ** [[Koningalbatros]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' ** [[Laysan-albatros]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Swartkopalbatros]] - ''[[Phoebetria palpebrata]]'' ** [[Swartrugalbatros]] - ''[[Thalassarche melanophrys]]'' ** [[Atlantiese geelneusalbatros]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Chathamalbatros]] - ''[[Thalassarche eremita]]'' ** [[Grootalbatros]] - ''[[Diomedea exulans]]'' ** [[Indiese geelneusalbatros]] - ''[[Thalassarche carteri]]'' ** [[Salvinalbatros]] - ''[[Thalassarche salvini]]'' ** [[Swartvlerkkoningalbatros]] - ''[[Diomedea sanfordi]]'' ** [[Swartwangalbatros]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Tristangrootalbatros]] - ''[[Diomedea dabbenena]]'' ** [[Witkroonalbatros]] - ''[[Thalassarche bulleri]]'' ** [[Witvlerkkoningalbatros]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Amerikaanse ekster]] - ''[[Pica hudsonia]]'' * [[Arend]]'' ** [[Afrikaanse jagarend]] - ''[[Aquila spilogaster]]'' ** [[Breëkoparend]] - ''[[Polemaetus bellicosus]]'' ** [[Bruinarend]] - ''[[Aquila wahlbergi]]'' ** [[Bruinslangarend]] - ''[[Circaetus cinereus]]'' ** [[Dubbelbandslangarend]] - ''[[Circaetus fasciolatus]]'' ** [[Dwergarend]] - ''[[Hieraaetus pennatus]]'' ** [[Enkelbandslangarend]] - ''[[Circaetus cinerascens]]'' ** [[Gevlekte arend]] - ''[[Aquila pomarina]]'' ** [[Grootjagarend]] - ''[[Aquila spilogaster]]'' ** [[Kleinjagarend]] - ''[[Aquila ayresii]]'' ** [[Kroonarend]] - ''[[Stephanoaetus coronatus]]'' ** [[Langkuifarend]] - ''[[Lophaetus occipitalis]]'' ** [[Roofarend]] - ''[[Aquila rapax]]'' ** [[Steppe-arend]] - ''[[Aquila nipalensis]]'' ** [[Swartborsslangarend]] - ''[[Circaetus pectoralis]]'' ** [[Visarend]] - ''[[Haliaeetus vocifer]]'' ** [[Wahlbergse arend]] - ''[[Aquila wahlbergi]]'' ** [[Witkruisarend]] - ''[[Aquila verreauxii]]'' == B == * [[Baardmannetjie]] - ''[[Sporopipes squamifrons]]'' * [[Bandkeelkleinjantjie]] - ''[[Apalis thoracica]]'' * [[Bartgeier]] - ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Bassiaan]] - ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' * [[Berghaan]] - ''[[Terathopius ecaudatus]]'' * [[Brilbassiaan]] - ''[[Procellaria conspicillata]]'' * [[Bergwagter]] - ''[[Oenanthe monticola]]'' * [[Bleshoender]] - ''[[Fulica cristata]]'' * [[Bokmakierie]] - ''[[Telophorus zeylonus]]'' * [[Bontrokkie]]'' ** [[Europese bontrokkie]] - ''[[Saxicola rubetra]]'' ** [[Gewone bontrokkie]] - ''[[Saxicola torquatus]]'' * [[Boomkruiper]] - ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Bosbontrokkie]]'' ** [[Beloogbosbontrokkie]] - ''[[Platysteira peltata]]'' ** [[Kaapse bosbontrokkie]] - ''[[Batis capensis]]'' ** [[Mosambiekbosbontrokkie]] - ''[[Batis soror]]'' ** [[Priritbosbontrokkie]] - ''[[Batis pririt]]'' ** [[Witliesbosbontrokkie]] - ''[[Batis molitor]]'' ** [[Woodwardse bosbontrokkie]] - ''[[Batis fratrum]]'' * [[Boskraai]]'' ** [[Gewone boskraai]] - ''[[Ceratogymna bucinator]]'' ** [[Kuifkopboskraai]] - ''[[Ceratogymna brevis]]'' * [[Boskrapper]] - ''[[Phyllastrephus terrestris]]'' * [[Boskruiper]]'' ** [[Geelstreepboskruiper]] - ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' ** [[Kleinboskruiper]] - ''[[Phyllastrephus debilis]]'' * [[Bosluisvoël]]'' * [[Bosmusikant]] - ''[[Ploceus bicolor]]'' * [[Brandervoël]]'' ** [[Swartpootbrandervoël]] - ''[[Rissa tridactyla]]'' * [[Breëbek]] - ''[[Smithornis capensis]]'' * [[Breëstertparadysvink]] - ''[[Vidua obtusa]]'' * [[Bromvoël]] - ''[[Bucorvus leadbeateri]]'' * [[Byvanger]]'' ** [[Kleinbyvanger]] - ''[[Dicrurus ludwigii]]'' ** [[Mikstertbyvanger]] - ''[[Dicrurus adsimilis]]'' * [[Byvreter]]'' ** [[Blouwangbyvreter]] - ''[[Merops persicus]]'' ** [[Europese byvreter]] - ''[[Merops apiaster]]'' ** [[Kleinbyvreter]] - ''[[Merops pusillus]]'' ** [[Olyfbyvreter]] - ''[[Merops superciliosus]]'' ** [[Roeskopbyvreter]] - ''[[Merops boehmi]]'' ** [[Rooiborsbyvreter]] - ''[[Merops nubicoides]]'' ** [[Rooikeelbyvreter]] - ''[[Merops bullockoides]]'' ** [[Swaelstertbyvreter]] - ''[[Merops hirundineus]]'' ** [[Witkeelbyvreter]] - ''[[Merops albicollis]]'' == D == * [[Dassievoël]] - ''[[Thamnolaea cinnamomeiventris]]'' * [[Diederikkie]] - ''[[Chrysococcyx caprius]]'' * [[Dikkop]]'' ** [[Gewone dikkop]] - ''[[Burhinus capensis]]'' ** [[Waterdikkop]] - ''[[Burhinus vermiculatus]]'' * [[Dobbertjie]]'' ** [[Alaotra-dobbertjie]] - ''[[Tachybaptus rufolavatus]]'' ** [[Kleindobbertjie]] - ''[[Tachybaptus ruficollis]]'' ** [[Kuifkopdobbertjie]] - ''[[Podiceps cristatus]]'' ** [[Swartnekdobbertjie]] - ''[[Podiceps nigricollis]]'' * [[Draaihals]] - ''[[Jynx ruficollis]]'' * [[Drawwertjie]]'' ** [[Bloukopdrawwertjie]] - ''[[Cursorius rufus]]'' ** [[Bronsvlerkdrawwertjie]] - ''[[Rhinoptilus chalcopterus]]'' ** [[Driebanddrawwertjie]] - ''[[Rhinoptilus cinctus]]'' ** [[Dubbelbanddrawwertjie]] - ''[[Rhinoptilus africanus]]'' ** [[Trekdrawwertjie]] - ''[[Cursorius temminckii]]'' * [[Duif]]'' ** [[Blouvlekduifie]] - ''[[Turtur afer]]'' ** [[Europese tortelduif]] - ''[[Streptopelia turtur]]'' ** [[Geelbekbosduif]] - ''[[Columba arquatrix]]'' ** [[Gewone tortelduif]] - ''[[Streptopelia capicola]]'' ** [[Groenvlekduif]] - ''[[Turtur chalcospilos]]'' ** [[Groot-rooioogtortelduif]] - ''[[Streptopelia semitorquata]]'' ** [[Grootringduif]] - ''[[Streptopelia semitorquata]]'' ** [[Kaneelduif]] - ''[[Aplopelia larvata]]'' ** [[Kransduif]] - ''[[Columba guinea]]'' ** [[Lemoenduif]] - ''[[Streptopelia senegalensis]]'' ** [[Namakwaduif]] - ''[[Oena capensis]]'' ** [[Papegaaiduif]] - ''[[Treron calva]]'' ** [[Rooiborsduif]] - ''[[Streptopelia senegalensis]]'' ** [[Rooioogtortelduif]] - ''[[Streptopelia decipiens]]'' ** [[Tuinduif]] - ''[[Columba livia]]'' ** [[Wildeposduif]] - ''[[Columba livia]]'' ** [[Witborsduifie]] - ''[[Turtur tympanistria]]'' ** [[Withalsbosduif]] - ''[[Columba delegorguei]]'' * [[Duiker]]'' ** [[Bankduiker]] - ''[[Phalacrocorax neglectus]]'' ** [[Keiserduiker]] - ''[[Phalacrocorax atriceps]]'' ** [[Kuifkopduiker]] - ''[[Phalacrocorax coronatus]]'' ** [[Rietduiker]] - ''[[Phalacrocorax africanus]]'' ** [[Trekduiker]] - ''[[Phalacrocorax capensis]]'' ** [[Witborsduiker]] - ''[[Phalacrocorax carbo]]'' == E == * [[Eend]]'' ** [[Bergeend]] - ''[[Tadorna cana]]'' ** [[Bloubekeend]] - ''[[Oxyura maccoa]]'' ** [[Bruineend]] - ''[[Netta erythrophthalma]]'' ** [[Eaton se pylsterteend]] - ''[[Anas eatoni]]'' ** [[Europese slopeend]] - ''[[Anas clypeata]]'' ** [[Fluiteend]] - ''[[Dendrocygna bicolor]]'' ** [[Geelbekeend]] - ''[[Anas undulata]]'' ** [[Gevlekte eend]] - ''[[Anas hottentota]]'' ** [[Groenkopeend]] - ''[[Anas platyrhynchos]]'' ** [[Kaapse slopeend]] - ''[[Anas smithii]]'' ** [[Knobbeleend]] - ''[[Sarkidiornis melanotos]]'' ** [[Kopereend]] - ''[[Tadorna cana]]'' ** [[Kuifeend]] - ''[[Aythya fuligula]]'' ** [[Nonnetjie-eend]] - ''[[Dendrocygna viduata]]'' ** [[Pylsterteend]] - ''[[Anas acuta]]'' ** [[Rooibekeend]] - ''[[Anas erythrorhyncha]]'' ** [[Somereend]] - ''[[Anas querquedula]]'' ** [[Swarteend]] - ''[[Anas sparsa]]'' ** [[Teeleend]] - ''[[Anas capensis]]'' ** [[Witrugeend]] - ''[[Thalassornis leuconotus]]'' * [[Elsie]]'' ** [[Bontelsie]] - ''[[Recurvirostra avosetta]]'' ** [[Rooipootelsie]] - ''[[Himantopus himantopus]]'' * [[Swartkroonsanger|Europese swartkroonsanger]] - ''[[Sylvia atricapilla]]'' == F == * [[Familievoël]] - ''[[Philetairus socius]]'' * [[Fisant]]'' ** [[Bosveldfisant]] - ''[[Francolinus swainsonii]]'' ** [[Kaapse fisant]] - ''[[Francolinus capensis]]'' ** [[Klipfisant]] - ''[[Francolinus hartlaubi]]'' ** [[Natalse fisant]] - ''[[Francolinus natalensis]]'' ** [[Rooibekfisant]] - ''[[Francolinus adspersus]]'' ** [[Rooikeelfisant]] - ''[[Francolinus afer]]'' * [[Flamink]]'' ** [[Grootflamink]] - ''[[Phoenicopterus roseus]]'' ** [[Kleinflamink]] - ''[[Phoenicopterus minor]]'' * [[Flap]]'' ** [[Geelrugflap]] - ''[[Euplectes macroura]]'' ** [[Kaapse flap]] - ''[[Euplectes capensis]]'' ** [[Kortstertflap]] - ''[[Euplectes axillaris]]'' ** [[Langstertflap]] - ''[[Euplectes progne]]'' ** [[Rooikeelflap]] - ''[[Euplectes ardens]]'' ** [[Witvlerkflap]] - ''[[Euplectes albonotatus]]'' * [[Fraiingpoot]]'' ** [[Bontfraiingpoot]] - ''[[Phalaropus tricolor]]'' ** [[Grysfraiingpoot]] - ''[[Phalaropus fulicaria]]'' ** [[Rooihalsfraiingpoot]] - ''[[Phalaropus lobatus]]'' * [[Fregatvoël]]'' ** [[Grootfregatvoël]] - ''[[Fregata minor]]'' ** [[Kleinfregatvoël]] - ''[[Fregata ariel]]'' * [[Fret]]'' ** [[Dikbekfret]] - ''[[Spermestes fringilloides]]'' ** [[Gewone fret]] - ''[[Spermestes cucullatus]]'' ** [[Rooirugfret]] - ''[[Spermestes bicolor]]'' == G == * [[Gans]]'' ** [[Andes-gans]] - ''[[Chloephaga melanoptera]]'' ** [[Bandkopgans]] - ''[[Anser indicus]]'' ** [[Blesgans]] - ''[[Anser albifrons]]'' ** [[Cereopsis-gans]] - ''[[Cereopsis novaehollandiae]]'' ** [[Dwerggans]] - ''[[Nettapus auritus]]'' ** [[Kolgans]] - ''[[Alopochen aegyptiacus]]'' ** [[Rooiborsgans]] - ''[[Branta ruficollis]]'' ** [[Rooikopgans]] - ''[[Chloephaga rubidiceps]]'' * [[Glasogie]]'' ** [[Gariepglasogie]] - ''[[Zosterops pallidus]]'' ** [[Geelglasogie]] - ''[[Zosterops senegalensis]]'' ** [[Groenglasogie]] - ''[[Zosterops virens]]'' ** [[Kaapse glasogie]] - ''[[Zosterops capensis]]'' * [[Grasvoël]] - ''[[Sphenoeacus afer]]'' ** [[Breëstertgrasvoël]] - ''[[Melocichla mentalis]]'' * [[Griet]]'' ** [[Amerikaanse griet]] - ''[[Fuselo emricano]]'' ** [[Bandstertgriet]] - ''[[Limosa lapponica]]'' ** [[Hudsonbaaigriet]] - ''[[Limosa haemastica]]'' ** [[Swartstertgriet]] - ''[[Limosa limosa]]'' * [[Gryskoppie]] - ''[[Fringilla coelebs]]'' * [[Grootknoet]] - ''[[Calidris tenuirostris]]'' * [[Grootskedebek]] - ''[[Chionis albus]]'' == H == * [[Hadeda]] - ''[[Bostrychia hagedash]]'' * [[Hamerkop]] - ''[[Scopus umbretta]]'' * [[Heuningvoël]]'' ** [[Dunbekheuningvoël]] - ''[[Prodotiscus zambesiae]]'' ** [[Skerpbekheuningvoël]] - ''[[Prodotiscus regulus]]'' * [[Heuningwyser]]'' ** [[Gevlekte heuningwyser]] - ''[[Indicator variegatus]]'' ** [[Grootheuningwyser]] - ''[[Indicator indicator]]'' ** [[Kleinheuningwyser]] - ''[[Indicator minor]]'' ** [[Oostelike heuningwyser]] - ''[[Indicator meliphilus]]'' * [[Hoephoep]] - ''[[Upupa africana]]'' * [[Houtkapper]]'' ** [[Bonthoutkapper]] - ''[[Tricholaema leucomelas]]'' ** [[Geelbleshoutkapper]] - ''[[Stactolaema whytii]]'' ** [[Groenhoutkapper]] - ''[[Stactolaema olivacea]]'' ** [[Kuifkophoutkapper]] - ''[[Trachyphonus vaillantii]]'' ** [[Rooikophoutkapper]] - ''[[Lybius torquatus]]'' ** [[Witoorhoutkapper]] - ''[[Stactolaema leucotis]]'' * [[Hyliota]]'' ** [[Geelborshyliota]] - ''[[Hyliota flavigaster]]'' ** [[Mashonahyliota]] - ''[[Hyliota australis]]'' == I == * [[Ibis]]'' ** [[Glansibis]] - ''[[Plegadis falcinellus]]'' ** [[Kalkoenibis]] - ''[[Geronticus calvus]]'' == J == * [[Jakkalsvoël]]'' ** [[Bosjakkalsvoël]] - ''[[Buteo trizonatus]]'' ** [[Bruinjakkalsvoël]] - ''[[Buteo vulpinus]]'' ** [[Langbeenjakkalsvoël]] - ''[[Buteo rufinus]]'' ** [[Rooiborsjakkalsvoël]] - ''[[Buteo rufofuscus]]'' ** [[Witborsjakkalsvoël]] - ''[[Buteo augur]]'' * [[Janfrederik]]'' ** [[Bandkeeljanfrederik]] - ''[[Swynnertonia swynnertoni]]'' ** [[Gewone janfrederik]] - ''[[Cossypha caffra]]'' ** [[Gunningse janfrederik]] - ''[[Sheppardia gunningi]]'' ** [[Heuglinse janfrederik]] - ''[[Cossypha heuglini]]'' ** [[Lawaaimakerjanfrederik]] - ''[[Cossypha dichroa]]'' ** [[Nataljanfrederik]] - ''[[Cossypha natalensis]]'' ** [[Witkeeljanfrederik]] - ''[[Cossypha humeralis]]'' ** [[Witkoljanfrederik]] - ''[[Pogonocichla stellata]]'' * [[Jangroentjie]] - ''[[Nectarinia famosa]]'' == K == * [[Kakelaar]]'' ** [[Gewone kakelaar]] - ''[[Phoeniculus purpureus]]'' ** [[Perskakelaar]] - ''[[Phoeniculus damarensis]]'' ** [[Swartbekkakelaar]] - ''[[Rhinopomastus cyanomelas]]'' ** [[Rooibekkakelaar]] - ''[[Phoeniculus purpureus]]'' * [[Strandkiewiet]]'' ** [[Amerikaanse goue strandkiewiet]] - ''[[Pluvialis dominica]]'' ** [[Asiatiese strandkiewiet]] - ''[[Charadrius asiaticus]]'' ** [[Bleekstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius alexandrinus]]'' ** [[Driebandstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius tricollaris]]'' ** [[Geelborsstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius pecuarius]]'' ** [[Grootstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius leschenaultii]]'' ** [[Grysstrandkiewiet]] - ''[[Pluvialis squatarola]]'' ** [[Kentse strandkiewiet]] - ''[[Charadrius alexandrinus]]'' ** [[Kleinringnekstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius dubius]]'' ** [[Mongoolse strandkiewiet]] - ''[[Charadrius mongolus]]'' ** [[Oosterse goue strandkiewiet]] - ''[[Pluvialis fulva]]'' ** [[Ringnekstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius hiaticula]]'' ** [[Rooibandstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius pallidus]]'' ** [[Vaalstrandkiewiet]] - ''[[Charadrius marginatus]]'' * [[Kalkoentjie]]'' ** [[Angolakalkoentjie]] - ''[[Macronyx fuellebornii]]'' ** [[Geelkeelkalkoentjie]] - ''[[Macronyx croceus]]'' ** [[Oranjekeelkalkoentjie]] - ''[[Macronyx capensis]]'' ** [[Rooskeelkalkoentjie]] - ''[[Macronyx ameliae]]'' * [[Kanarie]]'' ** [[Bergkanarie]] - ''[[Crithagra atrogularis]]'' ** [[Bergpietjiekanarie]] - ''[[Crithagra symonsi]]'' ** [[Bontkopkanarie]] - ''[[Serinus leucolaemus]]'' ** [[Dikbekkanarie]] - ''[[Crithagra sulphuratus]]'' ** [[Geelkanarie]] - ''[[Crithagra flaviventris]]'' ** [[Geelborskanarie]] - ''[[Serinus citrinipectus]]'' ** [[Geeloogkanarie]] - ''[[Serinus mozambicus]]'' ** [[Gestreepte kanarie]] - ''[[Crithagra scotops]]'' ** [[Kaapse kanarie]] - ''[[Serinus canicollis]]'' ** [[Kaapse pietjiekanarie]] - ''[[Crithagra totta]]'' ** [[Streepkopkanarie]] - ''[[Crithagra gularis]]'' ** [[Swartkopkanarie]] - ''[[Alario alario]]'' ** [[Swartoorkanarie]] - ''[[Crithagra mennelli]]'' ** [[Witkeelkanarie]] - ''[[Serinus albogularis]]'' ** [[Witvlerkkanarie]] - ''[[Serinus leucopterus]]'' * [[Kapokvoël]]'' ** [[Gryskapokvoël]] - ''[[Anthoscopus caroli]]'' ** [[Kaapse kapokvoël]] - ''[[Anthoscopus minutus]]'' * [[Katakoeroe]]'' ** [[Bloukatakoeroe]] - ''[[Coracina caesia]]'' ** [[Swartkatakoeroe]] - ''[[Campephaga flava]]'' ** [[Witborskatakoeroe]] - ''[[Coracina pectoralis]]'' * [[Katlagter]]'' ** [[Kaalwangkatlagter]] - ''[[Turdoides gymnogenys]]'' ** [[Pylvlekkatlagter]] - ''[[Turdoides jardineii]]'' ** [[Swartwangkatlagter]] - ''[[Turdoides melanops]]'' ** [[Witkatlagter]] - ''[[Turdoides bicolor]]'' ** [[Witkruiskatlagter]] - ''[[Turdoides hartlaubii]]'' * [[Keilstert]]'' ** [[Bleekvlerkkeilstert]] - ''[[Bulweria bulwerii]]'' ** [[Donkervlerkkeilstert]] - ''[[Bulweria fallax]]'' * [[Kelkiewyn]] - ''[[Pterocles namaqua]]'' * [[Kemphaan]] - ''[[Philomachus pugnax]]'' * [[Kiewiet]]'' ** [[Bontkiewiet]] - ''[[Vanellus armatus]]'' ** [[Gewone kiewiet]] - ''[[Vanellus coronatus]]'' ** [[Grootswartvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus melanopterus]]'' ** [[Kleinswartvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus lugubris]]'' ** [[Kroonkiewiet]] - ''[[Vanellus coronatus]]'' ** [[Lelkiewiet]] - ''[[Vanellus senegallus]]'' ** [[Spoorvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus spinosus]]'' ** [[Witkopkiewiet]] - ''[[Vanellus albiceps]]'' ** [[Witvlerkkiewiet]] - ''[[Vanellus crassirostris]]'' * [[Klappertjie]]'' ** [[Hoëveldklappertjie]] - ''[[Mirafra fasciolata]]'' ** [[Kaapse klappertjie]] - ''[[Mirafra apiata]]'' ** [[Laeveldklappertjie]] - ''[[Mirafra rufocinnamomea]]'' * [[Kleinjantjie]]'' ** [[Bandkeelkleinjantjie]] - ''[[Apalis thoracica]]'' ** [[Geelborskleinjantjie]] - ''[[Apalis flavida]]'' ** [[Gryskleinjantjie]] - ''[[Apalis chirindensis]]'' ** [[Ruddse kleinjantjie]] - ''[[Apalis ruddi]]'' ** [[Swartkopkleinjantjie]] - ''[[Apalis melanocephala]]'' * [[Klopkloppie]]'' ** [[Bleekkopklopkloppie]] - ''[[Cisticola cinnamomeus]]'' ** [[Gevlekte klopkloppie]] - ''[[Cisticola textrix]]'' ** [[Kleinste klopkloppie]] - ''[[Cisticola ayresii]]'' ** [[Landeryklopkloppie]] - ''[[Cisticola juncidis]]'' ** [[Woestynklopkloppie]] - ''[[Cisticola aridulus]]'' * [[Knoet]] - ''[[Calidris canutus]]'' * [[Koekoek]]'' ** [[Afrikaanse koekoek]] - ''[[Cuculus gularis]]'' ** [[Dikbekkoekoek]] - ''[[Pachycoccyx audeberti]]'' ** [[Europese koekoek]] - ''[[Cuculus canorus]]'' ** [[Gevlekte koekoek]] - ''[[Clamator glandarius]]'' ** [[Kleinkoekoek]] - ''[[Cuculus poliocephalus]]'' ** [[Langstertkoekoek]] - ''[[Cercococcyx montanus]]'' ** [[Madagaskarkoekoek]] - ''[[Cuculus rochii]]'' ** [[Swartkoekoek]] - ''[[Cuculus clamosus]]'' * [[Koester (voël)|Koester]]'' ** [[Bergkoester]] - ''[[Anthus hoeschi]]'' ** [[Boomkoester]] - ''[[Anthus trivialis]]'' ** [[Boskoester]] - ''[[Anthus nyassae]]'' ** [[Bosveldkoester]] - ''[[Anthus caffer]]'' ** [[Donkerkoester]] - ''[[Anthus leucophrys]]'' ** [[Geelborskoester]] - ''[[Anthus chloris]]'' ** [[Gestreepte koester]] - ''[[Anthus lineiventris]]'' ** [[Gewone koester]] - ''[[Anthus cinnamomeus]]'' ** [[Goudkoester]] - ''[[Tmetothylacus tenellus]]'' ** [[Kimberleykoester]] - ''[[Anthus pseudosimilis]]'' ** [[Klipkoester]] - ''[[Anthus crenatus]]'' ** [[Kortstertkoester]] - ''[[Anthus brachyurus]]'' ** [[Langstertkoester]] - ''[[Anthus longicaudatus]]'' ** [[Nicholsonse koester]] - ''[[Anthus similis]]'' ** [[Rooikeelkoester]] - ''[[Anthus cervinus]]'' ** [[Vaalkoester]] - ''[[Anthus vaalensis]]'' * [[Kolpensie]]'' ** [[Groenkolpensie]] - ''[[Mandingoa nitidula]]'' ** [[Rooikeelkolpensie]] - ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' ** [[Rooskeelkolpensie]] - ''[[Hypargos margaritatus]]'' * Kommandovoël (sien Dikkop) * [[Koningweduweetjie]] - ''[[Vidua macroura]]'' * [[Konkoit]] - ''[[Telophorus viridis]]'' * [[Korhaan]]'' ** [[Bloukorhaan]] - ''[[Eupodotis caerulescens]]'' ** [[Boskorhaan]] - ''[[Eupodotis ruficrista]]'' ** [[Damarakorhaan]] - ''[[Eupodotis rueppellii]]'' ** [[Langbeenkorhaan]] - ''[[Eupodotis melanogaster]]'' ** [[Swartkorhaan]] - ''[[Eupodotis afra]]'' ** [[Swartvlerkkorhaan]] - ''[[Afrotis afra]]'' ** [[Vaalkorhaan]] - ''[[Eupodotis vigorsii]]'' ** [[Witpenskorhaan]] - ''[[Eupodotis senegalensis]]'' ** [[Witvlerkkorhaan]] - ''[[Afrotis afraoides]]'' ** [[Woestynkorhaan]] - ''[[Eupodotis rueppellii]]'' * [[Koringvoël]] - ''[[Plocepasser mahali]]'' * [[Kraai]]'' ** [[Huiskraai]] - ''[[Corvus splendens]]'' ** [[Swartkraai]] - ''[[Corvus capensis]]'' ** [[Witborskraai]] - ''[[Corvus albus]]'' ** [[Withalskraai]] - ''[[Corvus albicollis]]'' * [[Kraanvoël]]'' ** [[Bloukraanvoël]] - ''[[Anthropoides paradiseus]]'' ** [[Lelkraanvoël]] - ''[[Bugeranus carunculatus]]'' ** [[Paradyskraanvoël]] - ''[[Grus paradisea]]'' * [[Krapvreter]] - ''[[Dromas ardeola]]'' * [[Kruiper]]'' ** [[Boomkruiper]] - ''[[Salpornis spilonotus]]'' * [[Kwartel]]'' ** [[Afrikaanse kwartel]] - ''[[Coturnix coturnix]]'' ** [[Bloukwartel]] - ''[[Coturnix adansonii]]'' ** [[Bontkwartel]] - ''[[Coturnix delegorguei]]'' * [[Kwartelkoning]] - ''[[Crex crex]]'' * [[Kwarteltjie]]'' ** [[Bosveldkwarteltjie]] - ''[[Turnix sylvatica]]'' ** [[Kaapse kwarteltjie]] - ''[[Turnix hottentottus]]'' ** [[Swartrugkwarteltjie]] - ''[[Turnix nanus]]'' * [[Kwêkwêvoël]]'' ** [[Groenrugkwêkwêvoël]] - ''[[Camaroptera brachyura]]'' ** [[Grysrugkwêkwêvoël]] - ''[[Camaroptera brevicaudata]]'' * [[Kwelea]]'' ** [[Kardinaalkwelea]] - ''[[Quelea cardinalis]]'' ** [[Rooibekkwelea]] - ''[[Quelea quelea]]'' ** [[Rooikopkwelea]] - ''[[Quelea erythrops]]'' * [[Kwêvoël]] - ''[[Corythaixoides concolor]]'' * [[Kwikkie]]'' ** [[Bergkwikkie]] - ''[[Motacilla clara]]'' ** [[Bontkwikkie]] - ''[[Motacilla aguimp]]'' ** [[Geelkwikkie]] - ''[[Motacilla flava]]'' ** [[Gewone kwikkie]] - ''[[Motacilla capensis]]'' ** [[Gryskwikkie]] - ''[[Motacilla cinerea]]'' ** [[Sitrienkwikkie]] - ''[[Motacilla citreola]]'' == L == * [[Laksman]]'' ** [[Bontroklaksman]] - ''[[Nilaus afer]]'' ** [[Fiskaallaksman]] - ''[[Lanius collaris]]'' ** [[Gryslaksman]] - ''[[Lanius minor]]'' ** [[Kortstertlaksman]] - ''[[Lanioturdus torquatus]]'' ** [[Kremetartlaksman]] - ''[[Eurocephalus anguitimens]]'' ** [[Langstertlaksman]] - ''[[Corvinella melanoleuca]]'' ** [[Olyfboslaksman]] - ''[[Telophorus olivaceus]]'' ** [[Oranjeborsboslaksman]] - ''[[Telophorus sulfureopectus]]'' ** [[Rooiborslaksman]] - ''[[Laniarius atrococcineus]]'' ** [[Rooiruglaksman]] - ''[[Lanius collurio]]'' ** [[Souzase laksman]] - ''[[Lanius souzae]]'' ** [[Stekelkophelmlaksman]] - ''[[Prionops scopifrons]]'' ** [[Swarthelmlaksman]] - ''[[Prionops retzii]]'' ** [[Swartoogboslaksman]] - ''[[Telophorus nigrifrons]]'' ** [[Withelmlaksman]] - ''[[Prionops plumatus]]'' *[[Lammergeier]] - ''[[Gypaetus barbatus]]'' * [[Langstertjie]]'' ** [[Bruinsylangstertjie]] - ''[[Prinia subflava]]'' ** [[Drakensberglangstertjie]] - ''[[Prinia hypoxantha]]'' ** [[Gevlekte langstertjie]] - ''[[Saffron prinia]]'' ** [[Karoolangstertjie]] - ''[[Prinia maculosa]]'' ** [[Namakwalangstertjie]] - ''[[Phragmacia substriata]]'' ** [[Rooioorlangstertjie]] - ''[[Malcorus pectoralis]]'' ** [[Swartbandlangstertjie]] - ''[[Prinia flavicans]]'' ** [[Woudlangstertjie]] - ''[[Oreophilais robertsi]]'' * [[Langtoon]]'' ** [[Dwerglangtoon]] - ''[[Microparra capensis]]'' ** [[Grootlangtoon]] - ''[[Actophilornis africanus]]'' * [[Lepelaar]] ** [[Afrika-lepelaar]] - ''[[Platalea alba]]'' ** [[Gewone lepelaar]] - ''[[Platalea leucorodia]]'' * [[Lewerik]]'' ** [[Barlowse lewerik]] - ''[[Calendulauda barlowi]]'' ** [[Bosveldlewerik]] - ''[[Mirafra passerina]]'' ** [[Dikbeklewerik]] - ''[[Galerida magnirostris]]'' ** [[Donkerlewerik]] - ''[[Pinarocorys nigricans]]'' ** [[Drakensberglewerik]] - ''[[Heteromirafra ruddi]]'' ** [[Duinlewerik]] - ''[[Calendulauda erythrochlamys]]'' ** [[Grysruglewerik]] - ''[[Eremopterix verticalis]]'' ** [[Karoolewerik]] - ''[[Calendulauda albescens]]'' ** [[Kortkloulewerik]] - ''[[Certhilauda chuana]]'' ** [[Langbeklewerik]] - ''[[Certhilauda curvirostris]]'' ** [[Namakwalewerik]] - ''[[Spizocorys sclateri]]'' ** [[Namiblewerik]] - ''[[Ammomanopsis grayi]]'' ** [[Pienkbeklewerik]] - ''[[Spizocorys conirostris]]'' ** [[Rooilewerik]] - ''[[Calendulauda burra]]'' ** [[Rooikoplewerik]] - ''[[Calandrella cinerea]]'' ** [[Rooineklewerik]] - ''[[Mirafra africana]]'' ** [[Rooiruglewerik]] - ''[[Eremopterix leucotis]]'' ** [[Sabotalewerik]] - ''[[Calendulauda sabota]]'' ** [[Spotlewerik]] - ''[[Mirafra cheniana]]'' ** [[Swartoorlewerik]] - ''[[Eremopterix australis]]'' ** [[Vaalbruinlewerik]] - ''[[Calendulauda africanoides]]'' ** [[Vaalrivierlewerik]] - ''[[Spizocorys fringillaris]]'' ** [[Vlaktelewerik]] - ''[[Chersomanes albofasciata]]'' ** [[Woestynlewerik]] - ''[[Eremalauda starki]]'' ** [[Kaokolangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda benguelensis]]'' ** [[Karoolangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda subcoronata]]'' ** [[Grasveldlangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda semitorquata]]'' ** [[Overberglangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda brevirostris]]'' ** [[Weskuslangbeklewerik]] - ''[[Certhilauda curvirostris]]'' * [[Loerie]]'' ** [[Bloukuifloerie]] - ''[[Musophaga porphyreolopha]]'' ** [[Bosloerie]] - ''[[Apaloderma narina]]'' ** [[Knysnaloerie]] - ''[[Tauraco corythaix]]'' ** [[Langkuifloerie]] - ''[[Tauraco schalowi]]'' ** [[Mosambiekloerie]] - ''[[Tauraco livingstonii]]'' ** [[Rooikuifloerie]] - ''[[Musophaga rossae]]'' * [[Lyster]]'' ** [[Angolakliplyster]] - ''[[Monticola angolensis]]'' ** [[Berglyster]] - ''[[Monticola rupestris]]'' ** [[Geelbeklyster]] - ''[[Turdus smithi]]'' ** [[Gevlekte lyster]] - ''[[Psophocichla litsitsirupa]]'' ** [[Kaapse berglyster]] - ''[[Chaetops frenatus]]'' ** [[Kaapse kliplyster]] - ''[[Monticola rupestris]]'' ** [[Kliplyster]] - ''[[Monticola rupestris]]'' ** [[Korttoonkliplyster]] - ''[[Monticola brevipes]]'' ** [[Langtoonkliplyster]] - ''[[Monticola explorator]]'' ** [[Nagtegaallyster]] - ''[[Luscinia luscinia]]'' ** [[Natallyster]] - ''[[Zoothera guttata]]'' ** [[Olyflyster]] - ''[[Turdus olivaceus]]'' ** [[Oranjeborsberglyster]] - ''[[Chaetops aurantius]]'' ** [[Oranjelyster]] - ''[[Zoothera gurneyi]]'' ** [[Palmmôrelyster]] - ''[[Cichladusa arquata]]'' ** [[Rooibeklyster]] - ''[[Turdus libonyanus]]'' ** [[Rooistertmôrelyster]] - ''[[Cichladusa ruficauda]]'' ** [[Swartberglyster]] - ''[[Pinarornis plumosus]]'' ** [[Tristanlyster]] - ''[[Nesocichla eremita]]'' ** [[Witborslyster]] - ''[[Alethe fuelleborni]]'' ** [[Witborswoudlyster]] - ''[[Pseudalethe fuelleborni]]'' == M == * [[Mahem]] - ''[[Balearica regulorum]]'' * [[Makou]]'' ** [[Wildemakou]] - ''[[Plectropterus gambensis]]'' * [[Malbaartjie]] - ''[[Puffinus griseus]]'' * [[Malgas]]'' ** [[Australiese malgas]] - ''[[Morus serrator]]'' ** [[Brilmalgas]] - ''[[Sula dactylatra]]'' ** [[Bruinmalgas]] - ''[[Sula leucogaster]]'' ** [[Rooipootmalgas]] - ''[[Sula sula]]'' ** [[Witmalgas]] - ''[[Morus capensis]]'' * [[Malmokke]]'' ** [[Atlantiese geelneusmalmok]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Bloubekmalmok]] - ''[[Thalassarche cauta]]'' ** [[Bruinalbatros|Bruinmalmok]] - ''[[Phoebetria fusca]]'' ** [[Chathamalbatros|Chathamalmalmok]] - ''[[Thalassarche eremita]]'' ** [[Geelneusmalmok]] - ''[[Thalassarche chlororhynchos]]'' ** [[Grootmalmok]] - ''[[Diomedea exulans]]'' ** [[Gryskopalbatros|Gryskopmalmok]] - ''[[Thalassarche chrysostoma]]'' ** [[Indiese geelneusalbatros|Indiese geelneusmalmok]] - ''[[Thalassarche carteri]]'' ** [[Witvlerkkoningalbatros|Koningmalmok]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' ** [[Swartwangalbatros|Laysan-malmok]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Salvinalbatros|Salvinamalmok]] - ''[[Thalassarche salvini]]'' ** [[Swartkopalbatros|Swartkopmalmok]] - ''[[Phoebetria palpebrata]]'' ** [[Swartrugmalmok]] - ''[[Thalassarche melanophrys]]'' ** [[Swartvlerkkoningalbatros|Swartvlerkkoningmalmok]] - ''[[Diomedea sanfordi]]'' ** [[Swartwangalbatros|Swartwangmalmok]] - ''[[Phoebastria immutabilis]]'' ** [[Tristangrootalbatros|Tristangrootmalmok]] - ''[[Diomedea dabbenena]]'' ** [[Witkroonalbatros|Witkroonmalmok]] - ''[[Thalassarche bulleri]]'' ** [[Witvlerkkoningalbatros|Witvlerkkoningmalmok]] - ''[[Diomedea epomophora]]'' * [[Maraboe]] - ''[[Leptoptilos crumeniferus]]'' * [[Meerswael]]'' ** [[Witbaardmeerswael]] - ''[[Chlidonias hybrida]]'' ** [[Witvlerkmeerswael]] - ''[[Chlidonias leucopterus]]'' ** [[Swartmeerswael]] - ''[[Chlidonias niger]]'' * [[Mees]]'' ** [[Akasiagrysmees]] - ''[[Parus cinerascens]]'' ** [[Gewone swartmees]] - ''[[Parus niger]]'' ** [[Miombogrysmees]] - ''[[Parus griseiventris]]'' ** [[Ovamboswartmees]] - ''[[Parus carpi]]'' ** [[Piet-tjou-tjougrysmees]] - ''[[Parus afer]]'' ** [[Rooipensmees]] - ''[[Parus rufiventris]]'' ** [[Swartkopmees]] - ''[[Parus pallidiventris]]'' * [[Meeu]]'' ** [[Dunbekmeeu]] - ''[[Larus genei]]'' ** [[Franklinse meeu]] - ''[[Larus pipixcan]]'' ** [[Gryskopmeeu]] - ''[[Larus cirrocephalus]]'' ** [[Haringmeeu]] - ''[[Larus argentatus]]'' ** [[Heuglinse meeu]] - ''[[Larus heuglini]]'' ** [[Hartlaubse meeu]] - ''[[Larus hartlaubii]]'' ** [[Kelpmeeu]] - ''[[Larus dominicanus]]'' ** [[Kleinswartrugmeeu]] - ''[[Larus fuscus]]'' ** [[Mikstertmeeu]] - ''[[Larus sabini]]'' ** [[Swartkopmeeu]] - ''[[Larus ridibundus]]'' ** [[Swartrugmeeu]] - ''[[Larus dominicanus]]'' * [[Meitjie]] - ''[[Chrysococcyx klaas]]'' * [[Melba]]'' ** [[Geelrugmelba]] - ''[[Pytilia afra]]'' ** [[Gewone melba]] - ''[[Pytilia melba]]'' ** [[Oranjevlerkmelba]] - ''[[Pytilia afra]]'' * [[Mooimeisie]] - ''[[Chrysococcyx cupreus]]'' * [[Mossie]]'' ** [[Geelvlekmossie]] - ''[[Petronia superciliaris]]'' ** [[Gewone mossie]] - ''[[Passer melanurus]]'' ** [[Grootmossie]] - ''[[Passer motitensis]]'' ** [[Gryskopmossie]] - ''[[Passer diffusus]]'' ** [[Huismossie]] - ''[[Passer domesticus]]'' ** [[Witkeelmossie]] - ''[[Passer griseus]]'' * [[Muisvoël]]'' ** [[Gevlekte muisvoël]] - ''[[Colius striatus]]'' ** [[Rooiwangmuisvoël]] - ''[[Urocolius indicus]]'' ** [[Witkruismuisvoël]] - ''[[Colius colius]]'' == N == * [[Nagtegaal]]'' ** [[Nagtegaallyster|Lysternagtegaal]] - ''[[Luscinia luscinia]]'' * [[Naguil]]'' ** [[Afrikaanse naguil]] - ''[[Caprimulgus pectoralis]]'' ** [[Donkernaguil]] - ''[[Caprimulgus tristigma]]'' ** [[Europese naguil]] - ''[[Caprimulgus europaeus]]'' ** [[Laeveldnaguil]] - ''[[Caprimulgus fossii]]'' ** [[Natalse naguil]] - ''[[Caprimulgus natalensis]]'' ** [[Rooiwangnaguil]] - ''[[Caprimulgus rufigena]]'' ** [[Wimpelvlerknaguil]] - ''[[Macrodipteryx vexillarius]]'' ** [[Swartskouernaguil]] - ''[[Caprimulgus nigriscapularis]]'' * [[Neddikie]] - ''[[Cisticola fulvicapilla]]'' * [[Nellie]]'' ** [[Grootnellie]] - ''[[Macronectes halli]]'' ** [[Reusenellie]] - ''[[Macronectes giganteus]]'' * [[Neushoringvoël]]'' ** [[Bradfieldse neushoringvoël]] - ''[[Tockus bradfieldi]]'' ** [[Damararooibekneushoringvoël]] - ''[[Tockus damarensis]]'' ** [[Geelbekneushoringvoël]] - ''[[Tockus leucomelas]]'' ** [[Gekroonde neushoringvoël]] - ''[[Tockus alboterminatus]]'' ** [[Grysneushoringvoël]] - ''[[Tockus nasutus]]'' ** [[Monteirose neushoringvoël]] - ''[[Tockus monteiri]]'' ** [[Rooibekneushoringvoël]] - ''[[Tockus erythrorhynchus]]'' * [[Nikator]]'' ** [[Geelvleknikator]] - ''[[Nicator gularis]]'' * [[Nimmersat]] - ''[[Mycteria ibis]]'' * [[Nuwejaarsvoël]]'' ** [[Bontnuwejaarsvoël]] - ''[[Clamator jacobinus]]'' ** [[Gestreepte nuwejaarsvoël]] - ''[[Clamator levaillantii]]'' == O == * [[Oostelike saadbrekertjie]] - ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Ooievaar]]'' ** [[Blouwangooievaar]] - ''[[Ciconia nigra]]'' ** [[Grootswartooievaar]] - ''[[Ciconia nigra]]'' ** [[Kleinswartooievaar]] - ''[[Ciconia abdimii]]'' ** [[Oopbekooievaar]] - ''[[Anastomus lamelligerus]]'' ** [[Saalbekooievaar]] - ''[[Ephippiorhynchus senegalensis]]'' ** [[Witooievaar]] - ''[[Ciconia ciconia]]'' ** [[Wolnekooievaar]] - ''[[Ciconia episcopus]]'' == P == * [[Paddavreter]]'' ** [[Afrikaanse paddavreter]] - ''[[Circus ranivorus]]'' ** [[Bloupaddavreter]] - ''[[Circus pygargus]]'' ** [[Europese paddavreter]] - ''[[Circus aeruginosus]]'' ** [[Witborspaddavreter]] - ''[[Circus macrourus]]'' ** [[Witkruispaddavreter]] - ''[[Circus maurus]]'' * [[Papegaai]]'' ** [[Bloupenspapegaai]] - ''[[Poicephalus rueppellii]]'' ** [[Bosveldpapegaai]] - ''[[Poicephalus meyeri]]'' ** [[Bruinkoppapegaai]] - ''[[Poicephalus cryptoxanthus]]'' ** [[Grootpapegaai]] - ''[[Poicephalus robustus]]'' ** [[Ringnekpapegaai]] - ''[[Psittacula krameri]]'' ** [[Savannepapegaai]] - ''[[Poicephalus fuscicollis]]'' ** [[Woudpapegaai]] - ''[[Poicephalus robustus]]'' * [[Parkiet]]'' ** [[Halsbandparkiet]] - ''[[Psittacula krameri]]'' ** [[Njassaparkiet]] - ''[[Agapornis lilianae]]'' ** [[Ringnekparkiet]] - ''[[Psittacula krameri]]'' ** [[Rooiwangparkiet]] - ''[[Agapornis roseicollis]]'' ** [[Swartwangparkiet]] - ''[[Agapornis nigrigenis]]'' * [[Patrys]]'' ** [[Asiatiese patrys]] - ''[[Alectoris chukar]]'' ** [[Bergpatrys]] - ''[[Scleroptila africanus]]'' ** [[Bospatrys]] - ''[[Dendroperdix sephaena]]'' ** [[Kalaharipatrys]] - ''[[Scleroptila levaillantoides]]'' ** [[Laeveldpatrys]] - ''[[Scleroptila shelleyi]]'' ** [[Rooivlerkpatrys]] - ''[[Scleroptila levaillantii]]'' * [[Peddie]]'' ** [[Amerikaanse peddie]] - ''[[Chionis albus]]'' ** [[Kleinpeddie]] - ''[[Chionis minor]]'' * [[Pediunker]] - ''[[Procellaria cinerea]]'' * [[Pelikaan]]'' ** [[Kleinpelikaan]] - ''[[Pelecanus rufescens]]'' ** [[Witpelikaan]] - ''[[Pelecanus onocrotalus]]'' * [[Piek]]'' ** [[Bontpiek]] - ''[[Myrmecocichla arnotti]]'' ** [[Swartpiek]] - ''[[Myrmecocichla formicivora]]'' * [[Piet-my-vrou]] - ''[[Cuculus solitarius]]'' * [[Pikkewyn]]'' ** [[Adeliepikkewyn]] - ''[[Pygoscelis adeliae]]'' ** [[Brilpikkewyn]] - ''[[Spheniscus demersus]]'' ** [[Keiserpikkewyn]] - ''[[Aptenodytes forsteri]]'' ** [[Koningpikkewyn]] - ''[[Aptenodytes patagonicus]]'' ** [[Langkuifpikkewyn]] - ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' ** [[Magellaanpikkewyn]] - ''[[Spheniscus magellanicus]]'' ** [[Stormbandpikkewyn]] - ''[[Pygoscelis antarctica]]'' ** [[Suidelike geelkuifpikkewyn]] - ''[[Eudyptes chrysocome]]'' ** [[Witoorpikkewyn]] - ''[[Pygoscelis papua]]'' * [[Pitta]]'' ** [[Angolapitta]] - ''[[Pitta angolensis]]'' * [[Pou]]'' ** [[Gompou]] - ''[[Ardeotis kori]]'' ** [[Ludwigse pou]] - ''[[Neotis ludwigii]]'' ** [[Makpou]] - ''[[Pavo cristatus]]'' ** [[Veldpou]] - ''[[Neotis denhami]]'' * [[Pylstert]]'' ** [[Rooipylstert]] - ''[[Phaethon rubricauda]]'' ** [[Rooibekpylstert]] - ''[[Phaethon aethereus]]'' ** [[Witpylstert]] - ''[[Phaethon lepturus]]'' * [[Pylstertweduweetjie]] - ''[[Vidua regia]]'' == R == * [[Reier]]'' ** [[Bloureier]] - ''[[Ardea cinerea]]'' ** [[Dwergrietreier]] - ''[[Ixobrychus sturmii]]'' ** [[Geelbekwitreier]] - ''[[Ardea intermedia]]'' ** [[Gewone nagreier]] - ''[[Nycticorax nycticorax]]'' ** [[Groenrugreier]] - ''[[Butorides striata]]'' ** [[Grootrietreier]] - ''[[Botaurus stellaris]]'' ** [[Grootwitreier]] - ''[[Ardea alba]]'' ** [[Kleinbloureier]] - ''[[Egretta caerulea]]'' ** [[Kleinrietreier]] - ''[[Ixobrychus minutus]]'' ** [[Kleinwitreier]] - ''[[Egretta garzetta]]'' ** [[Madagaskar-ralreier]] - ''[[Ardeola idae]]'' ** [[Malgassiese ralreier]] - ''[[Ardeola idae]]'' ** [[Ralreier]] - ''[[Ardeola ralloides]]'' ** [[Reusereier]] - ''[[Ardea goliath]]'' ** [[Rooireier]] - ''[[Ardea purpurea]]'' ** [[Rooikeelreier]] - ''[[Egretta vinaceigula]]'' ** [[Rooipensreier]] - ''[[Ardeola rufiventris]]'' ** [[Sneeuwitreier]] - ''[[Egretta thula]]'' ** [[Swartreier]] - ''[[Egretta ardesiaca]]'' ** [[Swartkopreier]] - ''[[Ardea melanocephala]]'' ** [[Veereier]] - ''[[Bubulcus ibis]]'' ** [[Westelike kusreier]] - ''[[Egretta gularis]]'' ** [[Witrugnagreier]] - ''[[Gorsachius leuconotus]]'' * [[Renostervoël]]'' ** [[Geelbekrenostervoël]] - ''[[Buphagus africanus]]'' ** [[Rooibekrenostervoël]] - ''[[Buphagus erythrorhynchus]]'' * [[Riethaan]]'' ** [[Afrikaanse riethaan]] - ''[[Crecopsis egregia]]'' ** [[Amerikaanse koningriethaan]] - ''[[Porphyrio martinicus]]'' ** [[Gestreepte riethaan]] - ''[[Aenigmatolimnas marginalis]]'' ** [[Gevlekte riethaan]] - ''[[Porzana porzana]]'' ** [[Grootriethaan]] - ''[[Rallus caerulescens]]'' ** [[Grootkoningriethaan]] - ''[[Porphyrio madagascariensis]]'' ** [[Inaccessible-eilandriethaan]] - ''[[Atlantisia rogersi]]'' ** [[Kleinriethaan]] - ''[[Porzana pusilla]]'' ** [[Kleinkoningriethaan]] - ''[[Porphyrio alleni]]'' ** [[Swartriethaan]] - ''[[Amaurornis flavirostra]]'' * [[Robbin]]'' ** [[Bruinrobbin]] - ''[[Lagonosticta nitidula]]'' ** [[Groenrobbin]] - ''[[Mandingoa nitidula]]'' ** [[Jamesonse robbin]] - ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' ** [[Kaapse robbin]] - ''[[Lagonosticta rubricata]]'' ** [[Rooibekrobbin]] - ''[[Lagonosticta senegala]]'' ** [[Rooikeelrobbin]] - ''[[Hypargos niveoguttatus]]'' ** [[Rooirugrobbin]] - ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' ** [[Rooistertrobbin]] - ''[[Pyrenestes minor]]'' ** [[Rooskeelrobbin]] - ''[[Hypargos margaritatus]]'' * [[Roek]] - ''[[Corvus frugilegus]]'' * [[Roerdomp]] - ''[[Botaurus stellaris]]'' * [[Roofmeeu]]'' ** [[Arktiese roofmeeu]] - ''[[Stercorarius parasiticus]]'' ** [[Bruinroofmeeu]] - ''[[Catharacta antarctica]]'' ** [[Knopstertroofmeeu]] - ''[[Stercorarius pomarinus]]'' ** [[Langstertroofmeeu]] - ''[[Stercorarius longicaudus]]'' ** [[Suidpoolroofmeeu]] - ''[[Catharacta maccormicki]]'' * [[Rooiassie]] - ''[[Amandava subflava]]'' * [[Rooibekkie]] - ''[[Estrilda astrild]]'' ** [[Koningrooibekkie]] - ''[[Vidua macroura]]'' ** [[Pylstertrooibekkie]] - ''[[Vidua regia]]'' * [[Rooibeksysie]] - ''[[Estrilda astrild]]'' * [[Rooistert]]'' ** [[Europese rooistert]] - ''[[Phoenicurus phoenicurus]]'' * [[Rotsvoël]] - ''[[Achaetops pycnopygius]]'' * [[Rooivlerktjagra]] - ''[[Tchagra australis]]'' * [[Ruiter]]'' ** [[Bosruiter]] - ''[[Tringa glareola]]'' ** [[Gevlekte rooipootruiter]] - ''[[Tringa erythropus]]'' ** [[Gewone ruiter]] - ''[[Actitis hypoleucos]]'' ** [[Groenpootruiter]] - ''[[Tringa nebularia]]'' ** [[Grootgeelpootruiter]] - ''[[Tringa melanoleuca]]'' ** [[Kleingeelpootruiter]] - ''[[Tringa flavipes]]'' ** [[Moerasruiter]] - ''[[Tringa stagnatilis]]'' ** [[Rooipootruiter]] - ''[[Tringa totanus]]'' ** [[Terekruiter]] - ''[[Xenus cinereus]]'' ** [[Witgatruiter]] - ''[[Tringa ochropus]]'' == S == * [[Saadvretertjie]]'' ** [[Rooirugsaadvretertjie]] - ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' ** [[Rooistertsaadvretertjie]] - ''[[Pyrenestes minor]]'' * [[Sandpatryse|Sandpatrys]]'' ** [[Dubbelbandsandpatrys]] - ''[[Pterocles bicinctus]]'' ** [[Geelkeelsandpatrys]] - ''[[Pterocles gutturalis]]'' ** [[Gevlekte sandpatrys]] - ''[[Pterocles burchelli]]'' * [[Sanger]]'' ** [[Barsarietsanger]] - ''[[Acrocephalus griseldis]]'' ** [[Bleekkopgrassanger]] - ''[[Acrocephalus griseldis]]'' ** [[Breëstertsanger]] - ''[[Schoenicola brevirostris]]'' ** [[Bruinkeelbossanger]] - ''[[Eremomela usticollis]]'' ** [[Donkerwangbossanger]] - ''[[Eremomela scotops]]'' ** [[Europese rietsanger]] - ''[[Acrocephalus palustris]]'' ** [[Europese vleisanger]] - ''[[Acrocephalus schoenobaenus]]'' ** [[Gebande sanger]] - ''[[Calamonastes fasciolatus]]'' ** [[Geelsanger]] - ''[[Chloropeta natalensis]]'' ** [[Geelkeelsanger]] - ''[[Phylloscopus ruficapilla]]'' ** [[Geelpensbossanger]] - ''[[Eremomela icteropygialis]]'' ** [[Groenbossanger]] - ''[[Eremomela gregalis]]'' ** [[Grootrietsanger]] - ''[[Acrocephalus arundinaceus]]'' ** [[Grys gebande sanger]] - ''[[Calamonastes simplex]]'' ** [[Hermanse rietsanger]] - ''[[Acrocephalus scirpaceus]]'' ** [[Hofsanger]] - ''[[Phylloscopus ruficapillus]]'' ** [[Kaapse rietsanger]] - ''[[Acrocephalus gracilirostris]]'' ** [[Kaapse vleisanger]] - ''[[Bradypterus baboecala]]'' ** [[Kaneelborssanger]] - ''[[Euryptila subcinnamomea]]'' ** [[Kaneelrietsanger]] - ''[[Acrocephalus cinnamomeus]]'' ** [[Kleinrietsanger]] - ''[[Acrocephalus baeticatus]]'' ** [[Knysnaruigtesanger]] - ''[[Bradypterus sylvaticus]]'' ** [[Olyfboomsanger]] - ''[[Hippolais olivetorum]]'' ** [[Rooiborsruigtesanger]] - ''[[Bradypterus victorini]]'' ** [[Rooibruinrietsanger]] - ''[[Acrocephalus rufescens]]'' ** [[Rooivlerksanger]] - ''[[Heliolais erythropterus]]'' ** [[Ruigtesanger]] - ''[[Bradypterus barratti]]'' ** [[Spotsanger]] - ''[[Hippolais icterina]]'' ** [[Sprinkaansanger]] - ''[[Locustella fluviatilis]]'' ** [[Stierlingse sanger]] - ''[[Calamonastes stierlingi]]'' ** [[Swartkroonsanger]] - ''[[Sylvia atricapilla]]'' ** [[Tuinsanger]] - ''[[Sylvia borin]]'' ** [[Witkeelsanger]] - ''[[Sylvia communis]]'' * [[Seeswael]]'' ** [[Arktiese seeswael]] - ''[[Sterna paradisaea]]'' ** [[Brilseeswael]] - ''[[Sterna anaethetus]]'' ** [[Damaraseeswael]] - ''[[Sterna balaenarum]]'' ** [[Geelbekseeswael]] - ''[[Sterna bergii]]'' ** [[Gewone seeswael]] - ''[[Sterna hirundo]]'' ** [[Grootseeswael]] - ''[[Sterna sandvicensis]]'' ** [[Grootbruinseeswael]] - ''[[Anous stolidus]]'' ** [[Grysborsseeswael]] - ''[[Sterna vittata]]'' ** [[Kerguelenseeswael]] - ''[[Sterna virgata]]'' ** [[Kleinseeswael]] - ''[[Sterna albifrons]]'' ** [[Kleinbruinseeswael]] - ''[[Anous tenuirostris]]'' ** [[Koningseeswael]] - ''[[Sterna maxima]]'' ** [[Kuifkopseeswael]] - ''[[Thalasseus bengalensis]]'' ** [[Oostelike seeswael]] - ''[[Gelochelidon nilotica]]'' ** [[Reuseseeswael]] - ''[[Hydroprogne caspia]]'' ** [[Roetseeswael]] - ''[[Sterna fuscata]]'' ** [[Rooiborsseeswael]] - ''[[Sterna dougallii]]'' ** [[Swartkopseeswael]] - ''[[Anous minutus]]'' ** [[Swartmeerswael]] - ''[[Chlidonias niger]]'' ** [[Swartkroonseeswael]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' ** [[Witbaardmeerswael]] - ''[[Chlidonias hybrida]]'' ** [[Witvlerkmeerswael]] - ''[[Chlidonias leucopterus]]'' ** [[Witwangseeswael]] - ''[[Sterna repressa]]'' ** [[Swartnekseeswael]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Sekretarisvoël]] - ''[[Sagittarius serpentarius]]'' * [[Skaapwagter]]'' ** [[Bontskaapwagter]] - ''[[Oenanthe pleschanka]]'' ** [[Europese skaapwagter]] - ''[[Oenanthe oenanthe]]'' ** [[Hoëveldskaapwagter]] - ''[[Oenanthe pileata]]'' ** [[Isabellaskaapwagter]] - ''[[Oenanthe isabellina]]'' ** [[Vaalskaapwagter]] - ''[[Oenanthe isabellina]]'' * [[Skoorsteenveër]] - ''[[Threskiornis aethiopicus]]'' * [[Slanghalsvoël]] - ''[[Anhinga rufa]]'' * [[Slangverklikker]] - ''[[Cercotrichas coryphoeus]]'' * [[Sneeubal]] - ''[[Dryoscopus cubla]]'' * [[Snip]]'' ** [[Afrikaanse snip]] - ''[[Gallinago nigripennis]]'' ** [[Dubbelsnip]] - ''[[Gallinago media]]'' ** [[Goudsnip]] - ''[[Rostratula benghalensis]]'' * [[Speg]]'' ** [[Baardspeg]] - ''[[Dendropicos namaquus]]'' ** [[Bennettse speg]] - ''[[Campethera bennettii]]'' ** [[Gevlekte speg]] - ''[[Campethera cailliautii]]'' ** [[Goudstertspeg]] - ''[[Campethera abingoni]]'' ** [[Grondspeg]] - ''[[Geocolaptes olivaceus]]'' ** [[Gryskopspeg]] - ''[[Dendropicos griseocephalus]]'' ** [[Kardinaalspeg]] - ''[[Dendropicos fuscescens]]'' ** [[Knysnaspeg]] - ''[[Campethera notata]]'' ** [[Namakwaspeg]] - ''[[Dendropicos namaquus]]'' ** [[Tanzaniese speg]] - ''[[Campethera scriptoricauda]]'' * [[Spekvreter]]'' ** [[Gewone spekvreter]] - ''[[Cercomela familiaris]]'' ** [[Hererospekvreter]] - ''[[Namibornis herero]]'' ** [[Karoospekvreter]] - ''[[Cercomela schlegelii]]'' ** [[Vlaktespekvreter]] - ''[[Cercomela sinuata]]'' ** [[Woestynspekvreter]] - ''[[Cercomela tractrac]]'' * [[Sperwer]]'' ** [[Afrikaanse sperwer]] - ''[[Accipiter tachiro]]'' ** [[Europese sperwer]] - ''[[Accipiter nisus]]'' ** [[Gebande sperwer]] - ''[[Accipiter badius]]'' ** [[Kleinsperwer]] - ''[[Accipiter minullus]]'' ** [[Ovambosperwer]] - ''[[Accipiter ovampensis]]'' ** [[Rooiborssperwer]] - ''[[Accipiter rufiventris]]'' ** [[Swartsperwer]] - ''[[Accipiter melanoleucus]]'' ** [[Witkruissperwer]] - ''[[Melierax gabar]]'' * [[Spookvoël]] - ''[[Malaconotus blanchoti]]'' * [[Spotvoël]] - ''[[Hippolais icterina]]'' * [[Spreeu]]'' ** [[Bleekvlerkspreeu]] - ''[[Onychognathus nabouroup]]'' ** [[Europese spreeu]] - ''[[Sturnus vulgaris]]'' ** [[Grootblouoorglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis chalybaeus]]'' ** [[Grootglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis australis]]'' ** [[Indiese spreeu]] - ''[[Acridotheres tristis]]'' ** [[Kleinblouoorglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis elisabeth]]'' ** [[Kleinglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis nitens]]'' ** [[Langstertglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis mevesii]]'' ** [[Lelspreeu]] - ''[[Creatophora cinerea]]'' ** [[Rooivlerkspreeu]] - ''[[Onychognathus morio]]'' ** [[Roosspreeu]] - ''[[Pastor roseus]]'' ** [[Spitsstertglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis acuticaudus]]'' ** [[Swartpensglansspreeu]] - ''[[Lamprotornis corruscus]]'' ** [[Witborsspreeu]] - ''[[Cinnyricinclus leucogaster]]'' ** [[Witgatspreeu]] - ''[[Spreo bicolor]]'' * [[Sprinkaanvoël]]'' ** [[Rooivlerksprinkaanvoël]] - ''[[Glareola pratincola]]'' ** [[Swartvlerksprinkaanvoël]] - ''[[Glareola nordmanni]]'' ** [[Withalssprinkaanvoël]] - ''[[Glareola nuchalis]]'' * [[Steenloper]] - ''[[Arenaria interpres]]'' * [[Stekelstert]]'' ** [[Gevlekte stekelstert]] - ''[[Telacanthura ussheri]]'' ** [[Witpensstekelstert]] - ''[[Neafrapus boehmi]]'' * [[Sterretjie]]'' ** [[Arktiese sterretjie]] - ''[[Sterna paradisaea]]'' ** [[Brilsterretjie]] - ''[[Onychoprion anaethetus]]'' ** [[Damarasterretjie]] - ''[[Sternula balaenarum]]'' ** [[Elegante sterretjie]] - ''[[Thalasseus elegans]]'' ** [[Geelbeksterretjie]] - ''[[Sterna bergii]]'' ** [[Gewone sterretjie]] - ''[[Sterna hirundo]]'' ** [[Grootsterretjie]] - ''[[Thalasseus sandvicensis]]'' ** [[Grootbruinsterretjie]] - ''[[Anous stolidus]]'' ** [[Grysborssterretjie]] - ''[[Sterna vittata]]'' ** [[Kerguelensterretjie]] - ''[[Sterna virgata]]'' ** [[Kleinsterretjie]] - ''[[Sternula albifrons]]'' ** [[Kleinbruinsterretjie]] - ''[[Anous tenuirostris]]'' ** [[Koningsterretjie]] - ''[[Thalasseus maximus]]'' ** [[Kuifkopsterretjie]] - ''[[Thalasseus bengalensis]]'' ** [[Oostelike sterretjie]] - ''[[Gelochelidon nilotica]]'' ** [[Reusesterretjie]] - ''[[Hydroprogne caspia]]'' ** [[Roetsterretjie]] - ''[[Onychoprion fuscata]]'' ** [[Rooiborssterretjie]] - ''[[Sterna dougallii]]'' ** [[Swartkopsterretjie]] - ''[[Anous minutus]]'' ** [[Swartneksterretjie]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' ** [[Swartsterretjie]] - ''[[Chlidonias niger]]'' ** [[Witbaardsterretjie]] - ''[[Chlidonias hybrida]]'' ** [[Witvlerksterretjie]] - ''[[Chlidonias leucopterus]]'' ** [[Witwangsterretjie]] - ''[[Sterna repressa]]'' ** [[Swartneksterretjie]] - ''[[Sterna sumatrana]]'' * [[Stompstert]]'' ** [[Bosveldstompstert]] - ''[[Sylvietta rufescens]]'' ** [[Rooikroonstompstert]] - ''[[Sylvietta ruficapilla]]'' ** [[Rooiwangstompstert]] - ''[[Sylvietta whytii]]'' * [[Stormswael]]'' ** [[Grysrugstormswael]] - ''[[Garrodia nereis]]'' ** [[Europese stormswael]] - ''[[Hydrobates pelagicus]]'' ** [[Geelpootstormswael]] - ''[[Oceanites oceanicus]]'' ** [[Gewone stormswael]] - ''[[Oceanites oceanicus]]'' ** [[Madeirastormswael]] - ''[[Oceanodroma castro]]'' ** [[Matsudairase stormswael]] - ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' ** [[Oosterse stormswael]] - ''[[Oceanodroma matsudairae]]'' ** [[Swaelstertstormswael]] - ''[[Oceanodroma leucorhoa]]'' ** [[Swartpensstormswael]] - ''[[Fregetta tropica]]'' ** [[Swartpootstormswael]] - ''[[Hydrobates pelagicus]]'' ** [[Swinhoestormswael]] - ''[[Oceanodroma monorhis]]'' ** [[Witpensstormswael]] - ''[[Fregetta grallaria]]'' ** [[Witwangstormswael]] - ''[[Pelagodroma marina]]'' ** [[Witgesigstormswael]] - ''[[Pelagodroma marina]]'' * [[Stormvoël]]'' ** [[Antarktiese stormvoël]] - ''[[Thalassoica antarctica]]'' ** [[Atlantiese stormvoël]] - ''[[Pterodroma incerta]]'' ** [[Baleariese pylstormvoël]] - ''[[Puffinus mauretanicus]]'' ** [[Baraustormvoël]] - ''[[Pterodroma baraui]]'' ** [[Bassiaanstormvoël]] - ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' ** [[Bloustormvoël]] - ''[[Halobaena caerulea]]'' ** [[Bruinvlekstormvoël]] - ''[[Pterodroma incerta]]'' ** [[Bulwerse stormvoël]] - ''[[Bulweria bulwerii]]'' ** [[Donsveerstormvoël]] - ''[[Pterodroma mollis]]'' ** [[Gestreepte pylstormvoël]] - ''[[Calonectris leucomelas]]'' ** [[Gewone duikstormvoël]] - ''[[Pelecanoides urinatrix]]'' ** [[Jouaninse stormvoël]] - ''[[Bulweria fallax]]'' ** [[Kerguelense stormvoël]] - ''[[Lugensa brevirostris]]'' ** [[Kleinduikstormvoël]] - ''[[Pelecanoides georgicus]]'' ** [[Langvlerkstormvoël]] - ''[[Pterodroma macroptera]]'' ** [[Pylstormvoël]] - ''[[Puffinus yelkouan]]'' *** [[Bruinpylstormvoël]] - ''[[Puffinus carneipes]]'' *** [[Geelbekpylstormvoël]] - ''[[Calonectris diomedea]]'' *** [[Grootpylstormvoël]] - ''[[Puffinus gravis]]'' *** [[Gryspylstormvoël]] - ''[[Procellaria cinerea]]'' *** [[Grysvlekpylstormvoël]] - ''[[Puffinus griseus]]'' *** [[Keilstertpylstormvoël]] - ''[[Puffinus pacificus]]'' *** [[Kleinpylstormvoël]] - ''[[Puffinus assimilis]]'' *** [[Swartbekpylstormvoël]] - ''[[Puffinus puffinus]]'' *** [[Swartkroonpylstormvoël]] - ''[[Puffinus lherminieri]]'' *** [[Witkenpylstormvoël]] - ''[[Procellaria aequinoctialis]]'' ** [[Seeduifstormvoël]] - ''[[Daption capense]]'' ** [[Silwerstormvoël]] - ''[[Fulmarus glacialoides]]'' ** [[Tropiese kleinpylstormvoël]] - ''[[Puffinus bailloni]]'' ** [[Witkopstormvoël]] - ''[[Pterodroma lessonii]]'' ** [[Witstormvoël]] - ''[[Pagodroma nivea]]'' * [[Strandloper]]'' ** [[Bairdse strandloper]] - ''[[Calidris bairdii]]'' ** [[Bontstrandloper]] - ''[[Calidris alpina]]'' ** [[Breëbekstrandloper]] - ''[[Limicola falcinellus]]'' ** [[Drietoonstrandloper]] - ''[[Calidris alba]]'' ** [[Geelpootstrandloper]] - ''[[Calidris melanotos]]'' ** [[Kleinstrandloper]] - ''[[Calidris minuta]]'' ** [[Krombekstrandloper]] - ''[[Calidris ferruginea]]'' ** [[Langtoonstrandloper]] - ''[[Calidris subminuta]]'' ** [[Rooinekstrandloper]] - ''[[Calidris ruficollis]]'' ** [[Taanborsstrandloper]] - ''[[Tryngites subruficollis]]'' ** [[Temminckse strandloper]] - ''[[Calidris temminckii]]'' ** [[Witrugstrandloper]] - ''[[Calidris fuscicollis]]'' * [[Streepkoppie]]'' ** [[Dikbekstreepkoppie]] - ''[[Nesospiza wilkinsi]]'' ** [[Geelstreepkoppie]] - ''[[Emberiza cabanisi]]'' ** [[Goughstreepkoppie]] - ''[[Rowettia goughensis]]'' ** [[Nightingale-streepkoppie]] - ''[[Nesospiza questi]]'' ** [[Klipstreepkoppie]] - ''[[Emberiza tahapisi]]'' ** [[Rooirugstreepkoppie]] - ''[[Emberiza flaviventris]]'' ** [[Rooivlerkstreepkoppie]] - ''[[Emberiza capensis]]'' ** [[Tristanstreepkoppie]] - ''[[Nesospiza acunhae]]'' ** [[Vaalstreepkoppie]] - ''[[Emberiza impetuani]]'' * [[Suikerbekkie]]'' ** [[Blousuikerbekkie]] - ''[[Anthreptes longuemarei]]'' ** [[Bloukeelsuikerbekkie]] - ''[[Anthreptes reichenowi]]'' ** [[Bloukruissuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris neergaardi]]'' ** [[Bronssuikerbekkie]] - ''[[Nectarinia kilimensis]]'' ** [[Geelpenssuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris venustus]]'' ** [[Grootrooibandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris afer]]'' ** [[Gryssuikerbekkie]] - ''[[Cyanomitra veroxii]]'' ** [[Kleinrooibandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris chalybeus]]'' ** [[Kopersuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris cupreus]]'' ** [[Kortbeksuikerbekkie]] - ''[[Anthreptes collaris]]'' ** [[Maricosuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris mariquensis]]'' ** [[Miombo-rooibandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris manoensis]]'' ** [[Namakwasuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris fuscus]]'' ** [[Olyfsuikerbekkie]] - ''[[Cyanomitra olivacea]]'' ** [[Oranjeborssuikerbekkie]] - ''[[Anthobaphes violacea]]'' ** [[Purperbandsuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris bifasciatus]]'' ** [[Rooiborssuikerbekkie]] - ''[[Chalcomitra senegalensis]]'' ** [[Rooikeelsuikerbekkie]] - ''[[Nectarinia senegalensis]]'' ** [[Swartsuikerbekkie]] - ''[[Chalcomitra amethystina]]'' ** [[Swartpenssuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris shelleyi]]'' ** [[Witpenssuikerbekkie]] - ''[[Cinnyris talatala]]'' * [[Suikervoël]]'' ** [[Kaapse suikervoël]] - ''[[Promerops cafer]]'' ** [[Rooiborssuikervoël]] - ''[[Promerops gurneyi]]'' * [[Swaan]]'' ** [[Bewick-swaan]] - ''[[Cygnus bewickii]]'' ** [[Coscoroba-swaan]] - ''[[Coscoroba coscoroba]]'' ** [[Fluitswaan]] - ''[[Cygnus columbianus]]'' ** [[Singswaan]] - ''[[Cygnus cygnus]]'' ** [[Swartnekswaan]] - ''[[Cygnus melancoryphus]]'' * [[Swael]]'' ** [[Afrikaanse oewerswael]] - ''[[Riparia paludicola]]'' ** [[Angolaswael]] - ''[[Hirundo angolensis]]'' ** [[Blouswael]] - ''[[Hirundo atrocaerulea]]'' ** [[Draadstertswael]] - ''[[Hirundo smithii]]'' ** [[Europese swael]] - ''[[Hirundo rustica]]'' ** [[Europese oewerswael]] - ''[[Riparia riparia]]'' ** [[Familieswael]] - ''[[Hirundo spilodera]]'' ** [[Gebande oewerswael]] - ''[[Riparia cincta]]'' ** [[Gestreepte kransswael]] - ''[[Phedina borbonica]]'' ** [[Grootstreepswael]] - ''[[Cecropis cucullata]]'' ** [[Gryskruisswael]] - ''[[Pseudhirundo griseopyga]]'' ** [[Huisswael]] - ''[[Delichon urbica]]'' ** [[Kleinstreepswael]] - ''[[Cecropis abyssinica]]'' ** [[Kransswael]] - ''[[Hirundo fuligula]]'' ** [[Moskeeswael]] - ''[[Cecropis senegalensis]]'' ** [[Palmwindswael]] - ''[[Cypsiurus parvus]]'' ** [[Pêrelborsswael]] - ''[[Hirundo dimidiata]]'' ** [[Rooiborsswael]] - ''[[Cecropis semirufa]]'' ** [[Rooinekswael]] - ''[[Cecropis daurica]]'' ** [[Swartsaagvlerkswael]] - ''[[Psalidoprocne holomelaena]]'' ** [[Tropiese saagvlerkswael]] - ''[[Psalidoprocne pristoptera]]'' ** [[Witkeelswael]] - ''[[Hirundo albigularis]]'' ** [[Witkopsaagvlerkswael]] - ''[[Psalidoprocne albiceps]]'' * [[Swartnekswaan]] - ''[[Cygnus melancoryphus]]'' * [[Swempie]] - ''[[Francolinus coqui]]'' * [[Swie]]'' ** [[Angolaswie]] - ''[[Coccopygia bocagei]]'' ** [[Suidelike swie]] - ''[[Coccopygia melanotis]]'' ** [[Tropiese swie]] - ''[[Coccopygia quartinia]]'' * [[Sysie]]'' ** [[Angolasysie]] - ''[[Estrilda thomensis]]'' ** [[Geelrugsysie]] - ''[[Pytilia afra]]'' ** [[Gewone blousysie]] - ''[[Uraeginthus angolensis]]'' ** [[Gryssysie]] - ''[[Estrilda perreini]]'' ** [[Koningblousysie]] - ''[[Uraeginthus granatinus]]'' ** [[Melbasysie]] - ''[[Pytilia melba]]'' ** [[Oranjevlerksysie]] - ''[[Pytilia afra]]'' ** [[Rooibeksysie]] - ''[[Estrilda astrild]]'' ** [[Rooiwangwoudsysie]] - ''[[Cryptospiza reichenovii]]'' ** [[Suidelikesysie]] - ''[[Coccopygia melanotis]]'' ** [[Swartoogsysie]] - ''[[Estrilda thomensis]]'' ** [[Swartwangsysie]] - ''[[Estrilda erythronotos]]'' ** [[Tropiesesysie]] - ''[[Coccopygia quartinia]]'' == T == * [[Tarentaal]]'' ** [[Gewone tarentaal]] - ''[[Numida meleagris]]'' ** [[Kuifkoptarentaal]] - ''[[Guttera edouardi]]'' * [[Tinker]]'' ** [[Geelblestinker]] - ''[[Pogoniulus chrysoconus]]'' ** [[Groentinker]] - ''[[Pogoniulus simplex]]'' ** [[Rooiblestinker]] - ''[[Pogoniulus pusillus]]'' ** [[Swartblestinker]] - ''[[Pogoniulus bilineatus]]'' * [[Tinktinkie]]'' ** [[Bosveldtinktinkie]] - ''[[Cisticola chiniana]]'' ** [[Groottinktinkie]] - ''[[Cisticola natalensis]]'' ** [[Grysrugtinktinkie]] - ''[[Cisticola subruficapillus]]'' ** [[Huiltinktinkie]] - ''[[Cisticola lais]]'' ** [[Kortvlerktinktinkie]] - ''[[Cisticola brachypterus]]'' ** [[Luapulatinktinkie]] - ''[[Cisticola luapula]]'' ** [[Luitinktinkie]] - ''[[Cisticola aberrans]]'' ** [[Piepende tinktinkie]] - ''[[Cisticola pipiens]]'' ** [[Rooitinktinkie]] - ''[[Cisticola rufilatus]]'' ** [[Rooiwangtinktinkie]] - ''[[Cisticola erythrops]]'' ** [[Singende tinktinkie]] - ''[[Cisticola cantans]]'' ** [[Swartrugtinktinkie]] - ''[[Cisticola galactotes]]'' ** [[Vleitinktinkie]] - ''[[Cisticola tinniens]]'' * [[Tiptol]]'' ** [[Geelborstiptol]] - ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' ** [[Geelstreeptiptol]] - ''[[Phyllastrephus flavostriatus]]'' ** [[Kaapse tiptol]] - ''[[Pycnonotus capensis]]'' ** [[Kleinbostiptol]] - ''[[Phyllastrephus debilis]]'' ** [[Rooibektiptol]] - ''[[Lioptilus nigricapillus]]'' ** [[Rooioogtiptol]] - ''[[Pycnonotus nigricans]]'' ** [[Streepwangtiptol]] - ''[[Andropadus milanjensis]]'' ** [[Swartoogtiptol]] - ''[[Pycnonotus barbatus]]'' * [[Tjagra]]'' ** [[Grysborstjagra]] - ''[[Tchagra tchagra]]'' ** [[Driestreeptjagra]] - ''[[Tchagra australis]]'' ** [[Rooivlerktjagra]] - ''[[Tchagra australis]]'' ** [[Swartkoptjagra]] - ''[[Antichromus anchietae]]'' ** [[Swartkroontjagra]] - ''[[Tchagra senegala]]'' ** [[Vleitjagra]] - ''[[Antichromus anchietae]]'' * [[Tjeriktik]]'' ** [[Bosveldtjeriktik]] - ''[[Parisoma subcaeruleum]]'' ** [[Grystjeriktik]] - ''[[Parisoma layardi]]'' * [[Tobie]]'' ** [[Bonttobie]] - ''[[Haematopus ostralegus]]'' ** [[Swarttobie]] - ''[[Haematopus moquini]]'' * [[Troupant]]'' ** [[Europese troupant]] - ''[[Coracias garrulus]]'' ** [[Geelbektroupant]] - ''[[Eurystomus glaucurus]]'' ** [[Gewone troupant]] - ''[[Coracias caudata]]'' ** [[Groottroupant]] - ''[[Coracias naevius]]'' ** [[Knopsterttroupant]] - ''[[Coracias spatulata]]'' == U == * [[Uil]]'' ** [[Afrikaanse bosuil]] - ''[[Ciccaba woodfordii]]'' ** [[Bosuil]] - ''[[Strix woodfordii]]'' ** [[Gebande uil]] - ''[[Glaucidium capense]]'' ** [[Gevlekte ooruil]] - ''[[Bubo africanus]]'' ** [[Grasuil]] - ''[[Tyto capensis]]'' ** [[Kaapse ooruil]] - ''[[Bubo capensis]]'' ** [[Nonnetjie-uil]] - ''[[Tyto alba]]'' ** [[Reuse-ooruil]] - ''[[Bubo lacteus]]'' ** [[Skopsuil]] - ''[[Otus senegalensis]]'' ** [[Visuil]] - ''[[Scotopelia peli]]'' ** [[Vlei-uil]] - ''[[Asio capensis]]'' ** [[Witkoluil]] - ''[[Glaucidium perlatum]]'' ** [[Witwanguil]] - ''[[Otus leucotis]]'' == V == * [[Valk]]'' ** [[Afrikaanse boomvalk]] - ''[[Falco cuvierii]]'' ** [[Akkedisvalk]] - ''[[Kaupifalco monogrammicus]]'' ** [[Bleeksingvalk]] - ''[[Melierax canorus]]'' ** [[Blouvalk]] - ''[[Elanus caeruleus]]'' ** [[Dickinsonse grysvalk]] - ''[[Falco dickinsoni]]'' ** [[Donkergrysvalk]] - ''[[Falco ardosiaceus]]'' ** [[Donkersingvalk]] - ''[[Melierax metabates]]'' ** [[Dwergvalk]] - ''[[Polihierax semitorquatus]]'' ** [[Edelvalk]] - ''[[Falco biarmicus]]'' ** [[Eleonoravalk]] - ''[[Falco eleonorae]]'' ** [[Europese boomvalk]] - ''[[Falco subbuteo]]'' ** [[Grootrooivalk]] - ''[[Falco rupicoloides]]'' ** [[Kaalwangvalk]] - ''[[Polyboroides typus]]'' ** [[Kleinrooivalk]] - ''[[Falco naumanni]]'' ** [[Kleinsingvalk]] - ''[[Melierax gabar]]'' ** [[Kransvalk]] - ''[[Falco rupicolus]]'' ** [[Koekoekvalk]] - ''[[Aviceda cuculoides]]'' ** [[Oostelike rooipootvalk]] - ''[[Falco amurensis]]'' ** [[Roetvalk]] - ''[[Falco concolor]]'' ** [[Rooivalk]] - ''[[Falco rupicolus]]'' ** [[Rooinekvalk]] - ''[[Falco chicquera]]'' ** [[Swerfvalk]] - ''[[Falco peregrinus]]'' ** [[Taitavalk]] - ''[[Falco fasciinucha]]'' ** [[Toringvalk]] - ''[[Falco tinnunculus]]'' ** [[Visvalk]] - ''[[Pandion haliaetus]]'' ** [[Vlermuisvalk]] - ''[[Macheiramphus alcinus]]'' ** [[Westelike rooipootvalk]] - ''[[Falco vespertinus]]'' * [[Versamelvoël]] - ''[[Philetairus socius]]'' * [[Vink]]'' ** [[Bandkeelvink]] - ''[[Amadina fasciata]]'' ** [[Breëstertparadysvink]] - ''[[Vidua obtusa]]'' ** [[Gewone paradysvink]] - ''[[Vidua paradisaea]]'' ** [[Goudgeelvink]] - ''[[Euplectes afer]]'' ** [[Kleingeelvink]] - ''[[Ploceus intermedius]]'' ** [[Koekoekvink]] - ''[[Anomalospiza imberbis]]'' ** [[Rooivink]] - ''[[Euplectes orix]]'' ** [[Rooikopvink]] - ''[[Amadina erythrocephala]]'' ** [[Swartkeelgeelvink]] - ''[[Ploceus velatus]]'' ** [[Vuurkopvink]] - ''[[Euplectes hordeaceus]]'' ** [[Witkeelalariovink]] - ''[[Alario leucolaema]]'' * [[Vinkie]]'' ** [[Gewone blouvinkie]] - ''[[Vidua funerea]]'' ** [[Gewone kwartelvinkie]] - ''[[Ortygospiza atricollis]]'' ** [[Groenblouvinkie]] - ''[[Vidua codringtoni]]'' ** [[Persblouvinkie]] - ''[[Vidua wilsoni]]'' ** [[Rooivlerkkwartelvinkie]] - ''[[Paludipasser locustella]]'' ** [[Staalblouvinkie]] - ''[[Vidua chalybeata]]'' ** [[Witpootblouvinkie]] - ''[[Vidua purpurascens]]'' * [[Visvanger]]'' ** [[Blouvisvanger]] - ''[[Alcedo semitorquata]]'' ** [[Bontvisvanger]] - ''[[Ceryle rudis]]'' ** [[Bosveldvisvanger]] - ''[[Halcyon senegalensis]]'' ** [[Bruinkopvisvanger]] - ''[[Halcyon albiventris]]'' ** [[Dwergvisvanger]] - ''[[Ispidina picta]]'' ** [[Gestreepte visvanger]] - ''[[Halcyon chelicuti]]'' ** [[Gryskopvisvanger]] - ''[[Halcyon leucocephala]]'' ** [[Kuifkopvisvanger]] - ''[[Alcedo cristata]]'' ** [[Manglietvisvanger]] - ''[[Halcyon senegaloides]]'' ** [[Reusevisvanger]] - ''[[Megaceryle maxima]]'' * [[Vleikuiken]]'' ** [[Gestreepte vleikuiken]] - ''[[Sarothrura affinis]]'' ** [[Gevlekte vleikuiken]] - ''[[Sarothrura elegans]]'' ** [[Rooiborsvleikuiken]] - ''[[Sarothrura rufa]]'' ** [[Streepborsvleikuiken]] - ''[[Sarothrura boehmi]]'' ** [[Witvlerkvleikuiken]] - ''[[Sarothrura ayresi]]'' * [[Vleiloerie]]'' ** [[Gestreepte vleiloerie]] - ''[[Centropus superciliosus]]'' ** [[Gewone vleiloerie]] - ''[[Centropus burchellii]]'' ** [[Groenvleiloerie]] - ''[[Ceuthmochares aereus]]'' ** [[Grootvleiloerie]] - ''[[Centropus cupreicaudus]]'' ** [[Senegalvleiloerie]] - ''[[Centropus senegalensis]]'' ** [[Swartvleiloerie]] - ''[[Centropus grillii]]'' ** [[Witbrouvleiloerie]] - ''[[ Centropus superciliosus]]'' * [[Vleivalk]]'' ** [[Afrikaanse vleivalk]] - ''[[Circus ranivorus]]'' ** [[Blouvleivalk]] - ''[[Circus pygargus]]'' ** [[Europese vleivalk]] - ''[[Circus aeruginosus]]'' ** [[Witborsvleivalk]] - ''[[Circus macrourus]]'' ** [[Witkruisvleivalk]] - ''[[Circus maurus]]'' * [[Vlieëvanger]]'' ** [[Blougrysvlieëvanger]] - ''[[Muscicapa caerulescens]]'' ** [[Bloukuifvlieëvanger]] - ''[[Trochocercus cyanomelas]]'' ** [[Donkervlieëvanger]] - ''[[Muscicapa adusta]]'' ** [[Europese vlieëvanger]] - ''[[Muscicapa striata]]'' ** [[Feevlieëvanger]] - ''[[Stenostira scita]]'' ** [[Fiskaalvlieëvanger]] - ''[[Sigelus silens]]'' ** [[Grootvlieëvanger]] - ''[[Bradornis infuscatus]]'' ** [[Maricovlieëvanger]] - ''[[Bradornis mariquensis]]'' ** [[Muiskleurvlieëvanger]] - ''[[Bradornis pallidus]]'' ** [[Paradysvlieëvanger]] - ''[[Terpsiphone viridis]]'' ** [[Rooistertvlieëvanger]] - ''[[Erythrocercus livingstonei]]'' ** [[Swartvlieëvanger]] - ''[[Melaenornis pammelaina]]'' ** [[Waaierstertvlieëvanger]] - ''[[Myioparus plumbeus]]'' ** [[Withalsvlieëvanger]] - ''[[Ficedula albicollis]]'' ** [[Witpensvlieëvanger]] - ''[[Bias musicus]]'' ** [[Witstertvlieëvanger]] - ''[[Elminia albonotata]]'' * [[Volstruis]] - ''[[Struthio camelus]]'' * [[Vuurvinkie]]'' ** [[Bruinvuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta nitidula]]'' ** [[Jamesonse vuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta rhodopareia]]'' ** [[Kaapse vuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta rubricata]]'' ** [[Rooibekvuurvinkie]] - ''[[Lagonosticta senegala]]'' == W == * [[Wagter]]'' ** [[Bergklipwagter]] - ''[[Oenanthe bifasciata]]'' * [[Walvisvoël]]'' ** [[Antarktiese walvisvoël]] - ''[[Pachyptila desolata]]'' ** [[Breëbekwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila vittata]]'' ** [[Dunbekwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila belcheri]]'' ** [[Fulmarwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila crassirostis]]'' ** [[Marionwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila salvini]]'' ** [[Salvinse walvisvoël]] - ''[[Pachyptila salvini]]'' ** [[Swartstertwalvisvoël]] - ''[[Pachyptila turtur]]'' * [[Waterfiskaal]]'' ** [[Moeraswaterfiskaal]] - ''[[Laniarius bicolor]]'' ** [[Suidelike waterfiskaal]] - ''[[Laniarius ferrugineus]]'' ** [[Tropiese waterfiskaal]] - ''[[Laniarius aethiopicus]]'' * [[Waterhoender]]'' ** [[Grootwaterhoender]] - ''[[Gallinula chloropus]]'' ** [[Goughwaterhoender]] - ''[[Gallinula comeri]]'' ** [[Kleinwaterhoender]] - ''[[Gallinula angulata]]'' * [[Waterploeër]] - ''[[Rynchops flavirostris]]'' * [[Watertrapper]] - ''[[Podica senegalensis]]'' * [[Weduweetjie]]'' ** [[Koningweduweetjie]] - ''[[Vidua macroura]]'' ** [[Pylstertweduweetjie]] - ''[[Vidua regia]]'' * [[Wespedief]] - ''[[Pernis apivorus]]'' * [[Wewer]]'' ** [[Bontrugwewer]] - ''[[Ploceus cucullatus]]'' ** [[Brilwewer]] - ''[[Ploceus ocularis]]'' ** [[Bruinwewer]] - ''[[Ploceus rubiginosus]]'' ** [[Bruinkeelwewer]] - ''[[Ploceus xanthopterus]]'' ** [[Buffelwewer]] - ''[[Bubalornis niger]]'' ** [[Dikbekwewer]] - ''[[Amblyospiza albifrons]]'' ** [[Geelwewer]] - ''[[Ploceus subaureus]]'' ** [[Goudwewer]] - ''[[Ploceus xanthops]]'' ** [[Kaapse wewer]] - ''[[Ploceus capensis]]'' ** [[Olyfkopwewer]] - ''[[Ploceus olivaceiceps]]'' ** [[Rooikopwewer]] - ''[[Anaplectes melanotis]]'' * [[Wielewaal]]'' ** [[Afrikaanse wielewaal]] - ''[[Oriolus auratus]]'' ** [[Europese wielewaal]] - ''[[Oriolus oriolus]]'' ** [[Groenkopwielewaal]] - ''[[Oriolus chlorocephalus]]'' ** [[Swartkopwielewaal]] - ''[[Oriolus larvatus]]'' * [[Willie]]'' ** [[Geelborswillie]] - ''[[Chlorocichla flaviventris]]'' ** [[Gewone willie]] - ''[[Andropadus importunus]]'' ** [[Streepwangwillie]] - ''[[Andropadus milanjensis]]'' * [[Windswael]]'' ** [[Bontwindswael]] - ''[[Tachymarptis aequatorialis]]'' ** [[Bruinwindswael]] - ''[[Apus pallidus]]'' ** [[Europese windswael]] - ''[[Apus apus]]'' ** [[Horuswindswael]] - ''[[Apus horus]]'' ** [[Kleinwindswael]] - ''[[Apus affinis]]'' ** [[Muiskleurwindswael]] - ''[[Apus bradfieldi]]'' ** [[Palmwindswael]] - ''[[Cypsiurus parvus]]'' ** [[Skaarswindswael]] - ''[[Schoutedenapus myoptilus]]'' ** [[Swartwindswael]] - ''[[Apus barbatus]]'' ** [[Witkruiswindswael]] - ''[[Apus caffer]]'' ** [[Witpenswindswael]] - ''[[Tachymarptis melba]]'' * [[Wipstert]]'' ** [[Baardwipstert]] - ''[[Cercotrichas quadrivirgata]]'' ** [[Bruinwipstert]] - ''[[Cercotrichas signata]]'' ** [[Gestreepte wipstert]] - ''[[Cercotrichas leucophrys]]'' ** [[Kalahariwipstert]] - ''[[Cercotrichas paena]]'' * [[Wou]]'' ** [[Geelbekwou]] - ''[[Milvus aegyptius parasitus]]'' ** [[Swartwou]] - ''[[Milvus migrans]]'' * [[Woudapie]] - ''[[Ixobrychus minutus]]'' * [[Wulpe|Wulp]]'' ** [[Grootwulp]] - ''[[Numenius arquata]]'' ** [[Kleinwulp]] - ''[[Numenius phaeopus]]'' == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] * [[Newman se Voëls van Suider-Afrika]] * [[Sasol Voëls van Suider-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van voëls]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Voels, gegroepeer]] 6pyr58nlnkwigztp93abvpweyce3cd3 0 77245 2717108 2717063 2024-11-19T14:23:43Z Thermofan 22693 /* Sien ook */ Spelling 2717108 wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Numenius | image = Curlew.jpg | image_width = 250px | image_caption = | domain = [[Eukaryota]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Charadriiformes]] | familia = [[Scolopacidae]] | genus = '''''Numenius''''' | genus_authority = [[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1760 | subdivision_ranks = [[Spesies]] | subdivision = Sien teks. | synonyms = ''Palnumenius'' <small>[[Loye H. Miller|Miller]], 1942</small> }} Die '''Wulpe''' (''Numenius'') is 'n [[genus]] van [[voëls]] in die [[familie (biologie)|familie]] van [[strandlopers en snippe]] (''Scolopacidae''). Die genus omvat 8 [[spesie]]s.<ref>[http://www.worldbirdnames.org/ Gill, F., Wright, M. & Donsker, D. (2010). IOC World Bird Names (weergawe 2.6). {{en}}]</ref> Hulle word gekenmerk aan hul gevlekte bruin vere en lang, dun, afwaarts geboë snawels. == Spesies == *''[[Numenius americanus]]'' *''[[Numenius arquata]]'' - [[Grootwulp]] *''[[Numenius borealis]]'' *''[[Numenius madagascariensis]]'' *''[[Numenius minutus]]'' *''[[Numenius phaeopus]]'' - [[Kleinwulp]] *''[[Numenius tahitiensis]]'' *''[[Dunbekwulp|Numenius tenuirostris - Dunbekwulp]] (pas uitgestorwe)'' == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)|Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] cy7eades2v3fitas3fev6gmd8wr1xc1 2717166 2717108 2024-11-20T05:26:33Z Oesjaar 7467 Verbeter 2717166 wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Numenius | image = Curlew.jpg | image_width = 250px | image_caption = | domain = [[Eukaryota]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Charadriiformes]] | familia = [[Scolopacidae]] | genus = '''''Numenius''''' | genus_authority = [[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1760 | subdivision_ranks = [[Spesies]] | subdivision = Sien teks. | synonyms = * ''Palnumenius'' <small>[[Loye H. Miller|Miller]], 1942</small> }} Die '''Wulpe''' (''Numenius'') is 'n [[genus]] van [[voëls]] in die [[familie (biologie)|familie]] van [[strandlopers en snippe]] (''Scolopacidae''). Die genus omvat 8 [[spesie]]s.<ref>[http://www.worldbirdnames.org/ Gill, F., Wright, M. & Donsker, D. (2010). IOC World Bird Names (weergawe 2.6). {{en}}]</ref> Hulle word gekenmerk aan hul gevlekte bruin vere en lang, dun, afwaarts geboë snawels. == Spesies == *''[[Numenius americanus]]'' *''[[Numenius arquata]]'' - [[Grootwulp]] *''[[Numenius borealis]]'' *''[[Numenius madagascariensis]]'' *''[[Numenius minutus]]'' *''[[Numenius phaeopus]]'' - [[Kleinwulp]] *''[[Numenius tahitiensis]]'' *''[[Dunbekwulp|Numenius tenuirostris - Dunbekwulp]] (pas uitgestorwe)'' == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)|Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] 4pbwp22az6zjuoreo0nbjvh21h9kht5 2717182 2717166 2024-11-20T06:57:00Z Rooiratel 90342 2717182 wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Numenius | image = Curlew.jpg | image_width = 250px | image_caption = | domain = [[Eukaryota]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Charadriiformes]] | familia = [[Scolopacidae]] | genus = '''''Numenius''''' | genus_authority = [[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1760 | subdivision_ranks = [[Spesies]] | subdivision = [[#Spesies|Sien teks]] | synonyms = * ''Palnumenius'' <small>[[Loye H. Miller|Miller]], 1942</small> }} Die '''Wulpe''' (''Numenius'') is 'n [[genus]] van [[voëls]] in die [[familie (biologie)|familie]] van [[strandlopers en snippe]] (''Scolopacidae''). Die genus omvat 8 [[spesie]]s.<ref>[http://www.worldbirdnames.org/ Gill, F., Wright, M. & Donsker, D. (2010). IOC World Bird Names (weergawe 2.6). {{en}}]</ref> Hulle word gekenmerk aan hul gevlekte bruin vere en lang, dun, afwaarts geboë snawels. == Spesies == *''[[Numenius americanus]]'' *''[[Numenius arquata]]'' - [[Grootwulp]] *''[[Numenius borealis]]'' *''[[Numenius madagascariensis]]'' *''[[Numenius minutus]]'' *''[[Numenius phaeopus]]'' - [[Kleinwulp]] *''[[Numenius tahitiensis]]'' *''[[Dunbekwulp|Numenius tenuirostris - Dunbekwulp]] (pas uitgestorwe)'' == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)|Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Gegroepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] talvgeyioc4nl7ek71obwwoydw4r2i4 0 101806 2717177 2619589 2024-11-20T06:04:19Z Oesjaar 7467 /* Suid-Afrika */ Skakel 2717177 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Merino sheep.png|duimnael|regs|'n Kudde merinoskape]] [[Lêer:Merino ram.JPG|duimnael|regs|'n Merinoram]] Die '''merinoskaap''' is een van die bekendste [[skaap]]rasse ter wêreld. Merino's is veral bekend vir die kwaliteit van hulle [[wol]], hoewel hulle ook vir [[skaapvleis|vleisproduksie]] aangehou word. Daar is twee soorte merinoskape: die met lang spiraalvormige horings (wat naby die kop groei) en die sonder horings (soms is klein stompies sigbaar).<ref>{{cite web |url=http://www.numei.com/aboutmerinowool.htm |title=Merino wool |work=Vanaf numei.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20141112175608/http://www.numei.com/aboutmerinowool.htm |archive-date=12 November 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die [[ooi]]e dra egter nie horings nie (net die [[mannetjie|ramme]]). Die ras is oorspronklik van [[Alentejo]] in die suide van [[Portugal]] afkomstig, vanwaar dit aan [[Spanje]] bekendgestel is. Die wol van die skaap was reeds in die [[Middeleeue]] hoog aangeskryf. Vandag word merino's steeds as een van skaaprasse met die mooiste en sagste wol beskou. Danksy die skaap se geplooide vel produseer dit ongeveer vyf kilogram wol per jaar. 'n Merino groei gemiddeld tien keer soveel haartjies per vierkante sentimeter as ander skape. Hulle is egter nie net vir die hoeveelheid wol wat hulle lewer bekend nie, maar ook vir die wol se kwaliteit. Die wol het 'n fyn tekstuur en is daarom vir verskeie toepassings geskik. Dit word onder meer vir gordyne en die maak van [[kleredrag]] aangewend. Omdat dit nie krapperig of jeukerig is nie, word die wol veral vir [[sport]]drag gebruik. Merino's moet minstens een keer per jaar geskeer word omdat hulle wol aanhou groei. Skape wat nie gereeld geskeer word nie, kan hitte-uitputting, probleme met mobiliteit en blindheid ondervind.<ref>{{citation|url=http://modernfarmer.com/2013/07/will-sheep/ |title=Will a Sheep’s Wool Grow Forever? |work=Modern Farmer}}</ref> Merino's is uiters aanpasbaar en floreer op yl grasveld. Die ooie kan drie keer elke twee jaar lam (elke agt maande). == Suid-Afrika == [[Lêer:Ultra-fine fleece.JPG|duimnael|links|Ultra-fyn vag]] Suid-Afrika se skaap- en wolbedryf is in ongeveer 1789 gevestig. Die eerste merino's, vier Spaanse Merino-ooie en twee -ramme, is deur die Nederlandse regering aan kol. [[Robert Jacob Gordon|R.J. Gordon]] geskenk. Van die eerste wolboere was die broers Van Reenen, J.F Reitz en [[Michiel van Breda|M. van Breda]].<ref>[http://www.mieliestronk.com/skaapwol.html Dankie, skaap!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160115123059/http://mieliestronk.com/skaapwol.html |date=15 Januarie 2016 }}, [[Mieliestronk]], besoek op 7 Augustus 2015</ref> Die Suid-Afrikaanse Vleismerino is 'n dubbeldoelras wat vir beide sy vleis en wol geteel is. Die wol se kwaliteit is nie so goed soos die van wolmerino's nie, maar die skaap het 'n groter karkas wat vleisproduksie verhoog. Die ras is van die Duitse Vleismerino ontwikkel. Die eerste Duitse Vleismerino, tien ooie en ’n ram, is in 1932 uit Duitsland ingevoer. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{Commonskat-inlyn|Merino}} {{Normdata}} [[Kategorie:Skape]] 5ncey8qns0mpmfwn3ufhi3h5t3kn3ae 0 108122 2717103 2710021 2024-11-19T13:00:54Z Redaktor GLAM 182360 Better image version contributed by the National Library of Poland 2717103 wikitext text/x-wiki {{Etniese groep | beeld = <div style="white-space:nowrap;"> [[Lêer:Boleslaw Chrobry (76848974) (cropped).jpg|x60px]][[Lêer:Kazimierz III Wielki (76845281) (cropped).jpg|x60px]][[Lêer:Nikolaus Kopernikus.jpg|x60px]][[Lêer:Ignacy Krasicki 111.PNG|x60px]][[Lêer:Schweikart Tadeusz Kościuszko.jpg|x60px]][[Lêer:Stanisław Staszic.PNG|x60px]]<br />[[Lêer:Adam Mickiewicz według dagerotypu paryskiego z 1842 roku.jpg|x60px]][[Lêer:Eugène Delacroix - Frédéric Chopin - WGA06194.jpg|x60px]][[Lêer:Ignacy Lukasiewicz.jpg|x60px]][[Lêer:Wieniawski Henryk 2.png|x60px]][[Lêer:Henryk Sienkiewicz 02.jpg|x60px]][[Lêer:Prus 002.jpg|x60px]]<br />[[Lêer:Malczewski Self-portrait with a palette.jpg|x60px]][[Lêer:Joseph Conrad.PNG|x60px]][[Lêer:1908-kl-t-zamenhof.jpg|x60px]][[Lêer:Ignacy Jan Paderewski.PNG|x60px]][[Lêer:Wladyslaw Reymont 1924.jpg|x60px]][[Lêer:Marie Curie c1920.jpg|x60px]]<br />[[Lêer:Jozef Pilsudski1.jpg|x60px]][[Lêer:Casimir Funk 01.jpg|x60px]][[Lêer:Bronislawmalinowski.jpg|x60px]][[Lêer:عالم الرياضيات البولندى_ستيفان بناخ.jpg|x60px]][[Lêer:MR 1932 small.jpg|x60px]][[Lêer:Irena Sendlerowa 1942.jpg|x60px]]<br />[[Lêer:2007.09.16. Hilary Koprowski by Kubik 01.JPG|x60px]][[Lêer:JohannesPaul2-portrait.jpg|x60px]][[Lêer:St Lem resize.jpg|x60px]][[Lêer:2008.04.22. Andrzej Wajda by Kubik 02.JPG|x60px]][[Lêer:Lech Walesa - 2009.jpg|x60px]][[Lêer:Aleksander Wolszczan (2007).jpg|x60px]] </div> | onderskrif = | groep = Pole | bevolking = ca. 60 miljoen | plek = {{vlagland|Pole}} ~37 miljoen<ref>{{cite web |title=The national-ethnic affiliation in the population – The results of the census of population and housing in 2011 |url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/Przynaleznosc_narodowo-etniczna_w_2011_NSP.pdf |access-date=6 Maart 2013 |author=Central Statistical Office |page=1 |date=Januarie 2013 |language=pl |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515165423/https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/Przynaleznosc_narodowo-etniczna_w_2011_NSP.pdf |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Verenigde State}} 10,6 miljoen<ref>{{pl}} [http://wspolnota-polska.org.pl/polonia_w_liczbach.html Stowarzyszenie Wspólnota Polska]</ref><br /> {{vlagland|Brasilië}} ~3 miljoen<ref>{{pl}} [http://wspolnota-polska.org.pl/polonia_w_liczbach.html Stowarzyszenie Wspólnota Polska]</ref><br /> {{vlagland|Duitsland}} 2–3 miljoen<ref>{{cite web |url=https://ergebnisse.zensus2011.de/#dynTable:statUnit=PERSON;absRel=ANZAHL;ags=00,02,01,13,03,05,09,14,16,08,15,12,11,10,07,06,04;agsAxis=X;yAxis=MHGLAND_HLND |title=Zensusdatenbank - Ergebnisse des Zensus 2011 |access-date=25 April 2015 |language=de |archive-url=https://web.archive.org/web/20200523222525/https://ergebnisse.zensus2011.de/ |archive-date=23 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{pl}} [http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/175599,wiecej-praw-dla-polakow-albo-mniej-dla-niemcow,id,t.html?cookie=1 ''Więcej praw dla Polaków, albo mniej dla Niemców, Dziennik Zachodni'']</ref><ref>{{pl}} [http://www.msz.gov.pl/resource/90f1454c-8ac1-439a-9e5f-ac2ca6a0f013 ''Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2009''.] Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2009. bl. 177, ISBN 978-83-89607-81-2</ref><br /> {{vlagland|Israel}} 1,25 miljoen<ref>{{cite web |url=http://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3376540,00.html |title=ynet דרכון פולני בזכות הסבתא מוורשה - כלכלה |work=ynet |access-date=18 Maart 2015 |language=he |archive-url=https://web.archive.org/web/20190422224033/https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3376540,00.html |archive-date=22 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Kanada}} ~1 miljoen<ref>{{en}} {{cite web|title=Ethnic Origin (264), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3), Generation Status (4), Age Groups (10) and Sex (3) for the Population in Private Households of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2011 National Household Survey|url=http://www12.statcan.gc.ca/nhs-enm/2011/dp-pd/dt-td/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=0&PID=105396&PRID=0&PTYPE=105277&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2013&THEME=95&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=}}</ref><br /> {{vlagland|Frankryk}} ~1 miljoen<ref name="ReferenceA">{{cite web |url=http://wspolnota-polska.org.pl/polonia_w_liczbach.html |title=Stowarzyszenie Wspólnota Polska |author=Wspólnota Polska |access-date=14 November 2014 |language=pl |archive-url=https://web.archive.org/web/20170807113751/http://wspolnota-polska.org.pl/polonia_w_liczbach.html |archive-date=7 Augustus 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Belarus}} 900&nbsp;000<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Verenigde Koninkryk}} 630&nbsp;000<ref name="ReferenceA" /><ref>{{en}} British Office for National Statistics, [http://www.statistics.gov.uk/downloads/theme_population/Population-by-country-of-birth-and-nationality-Jan09-Dec09.zip Population by Country of Birth & Nationality, Jan 2009 to Dec 2009 with immigrants for 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101114061241/http://www.statistics.gov.uk/downloads/theme_population/Population-by-country-of-birth-and-nationality-Jan09-Dec09.zip |date=14 November 2010 }}</ref><br /> {{vlagland|Argentinië}} 500&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://edant.clarin.com/diario/2004/04/27/t-749506.htm |title=Clarín.com - La ampliación de la Unión Europea habilita a 600 mil argentinos para ser comunitarios |access-date=14 November 2014 |language=es |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303185845/http://edant.clarin.com/diario/2004/04/27/t-749506.htm |archive-date=3 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Rusland}} 273&nbsp;000<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Australië}} 216&nbsp;056<ref>{{en}} [http://www.censusdata.abs.gov.au/AUSSTATS/2006Census3.nsf/logByLookupView?openagent&20050%2DXCP%2DAustralia%2Ezip&20060&Main%20Features&02006%20Census%20Expanded%20Community%20Profile28/11/071&0&2006&28%2E11%2E2007&Latest 2006 Census Community Profile Series : Australia]{{Dooie skakel|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><br /> {{vlagland|Litaue}} 212&nbsp;800<ref>{{lt}} [http://db1.stat.gov.lt/statbank/selectvarval/saveselections.asp?MainTable=M3010215&PLanguage=0&TableStyle=&Buttons=&PXSId=3236&IQY=&TC=&ST=ST&rvar0=&rvar1=&rvar2=&rvar3=&rvar4=&rvar5=&rvar6=&rvar7=&rvar8=&rvar9=&rvar10=&rvar11=&rvar12=&rvar13=&rvar14=] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906042802/http://db1.stat.gov.lt/statbank/selectvarval/saveselections.asp?MainTable=M3010215&PLanguage=0&TableStyle=&Buttons=&PXSId=3236&IQY=&TC=&ST=ST&rvar0=&rvar1=&rvar2=&rvar3=&rvar4=&rvar5=&rvar6=&rvar7=&rvar8=&rvar9=&rvar10=&rvar11=&rvar12=&rvar13=&rvar14= |date= 6 September 2012 }}</ref><br /> {{vlagland|Oekraïne}} 144&nbsp;130<ref>{{en}} {{cite web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=80&rz=1_1&rz_b=2_1%20%20%20&n_page=5|title=Ukrainian Census 2001|publisher=|accessdate=14 November 2014}}</ref><br /> {{vlagland|Ierland}} 122&nbsp;585<ref>{{en}} [http://www.cso.ie/en/media/csoie/census/documents/census2011pdr/Census%202011%20Highlights%20Part%201.pdf Census 2011 Results]</ref><br /> {{vlagland|Noorweë}} 120&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article1443964.ece |title=- 120.000 polakker i Norge |work=Aftenposten |access-date=18 Maart 2015 |language=no |archive-url=https://web.archive.org/web/20141020185311/http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/article1443964.ece |archive-date=20 Oktober 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Italië}} 109&nbsp;018<ref>{{cite web |url=http://www.istat.it/salastampa/comunicati/non_calendario/20090226_00/testo_integrale_20090226.pdf |title=ISTAT |access-date=18 Maart 2015 |language=it |archive-url=https://web.archive.org/web/20120905225705/http://www3.istat.it/salastampa/comunicati/non_calendario/20090226_00/testo_integrale_20090226.pdf |archive-date=5 September 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Swede}} 75&nbsp;323<ref>{{cite web |url=http://www.scb.se/Statistik/BE/BE0101/2012A01x/be0101_Fodelseland_och_ursprungsland.xls |title=Befolkning efter födelseland och ursprungsland 31 december 2012 |publisher=Statistics Sweden |date=31 Desember 2013 |access-date=22 Desember 2013 |language=se |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924140242/http://www.scb.se/Statistik/BE/BE0101/2012A01x/be0101_Fodelseland_och_ursprungsland.xls |archive-date=24 September 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Spanje}} 70&nbsp;606<ref>{{en}} [http://www.ine.es/en/prensa/np854_en.pdf Instituto Nacional de Estadística Population Figures at 1 January 2014 – Migration Statistics 2013]</ref><br /> {{vlagland|België}} 70&nbsp;600<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Oostenryk}} 69&nbsp;898<ref>{{de}} {{Pdf|[http://www.statistik.at/web_de/statistiken/menschen_und_gesellschaft//bevoelkerung_am_1.1.2015_nach_detailliertem_geburtsland_und_bundesland-2.pdf]}}</ref><br /> {{vlagland|Nederland}} 60&nbsp;000<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Tsjeggië}} 51&nbsp;968<ref>{{cz}} [http://www.czso.cz/csu/2005edicniplan.nsf/t/D6002FD8F5/$File/kap_I_05.pdf Czech Republic National Census 2001 (PDF)]</ref><br /> {{vlagland|Letland}} 44&nbsp;783<ref>{{cite web |url=http://www.csb.gov.lv/en/notikumi/key-provisional-results-population-and-housing-census-2011-33306.html |title=On key provisional results of Population and Housing Census 2011 |access-date=14 November 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706185754/http://www.csb.gov.lv/en/notikumi/key-provisional-results-population-and-housing-census-2011-33306.html |archive-date=6 Julie 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Denemarke}} 37&nbsp;876<ref>{{cite web |title=Statistics Denmark:FOLK1: Population at the first day of the quarter by sex, age, ancestry, country of origin and citizenship |url=http://www.statbank.dk/statbank5a/selectvarval/saveselections.asp |publisher=Statistics Denmark |access-date=26 September 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191129140810/https://www.statbank.dk/statbank5a/selectvarval/saveselections.asp |archive-date=29 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Kasakstan}} 34&nbsp;057<ref>{{ru}} [http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9A%D1%80%D0%9F%D0%9D2009_161110%D1%80%D1%83%D1%81.doc Kazakhstan National Census 2009] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181118072949/http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9A%D1%80%D0%9F%D0%9D2009_161110%D1%80%D1%83%D1%81.doc |date=18 November 2018 }}</ref><br /> {{vlagland|Suid-Afrika}} 30&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.wspolnota-polska.org.pl/index.php?id=dubd2 |title=Stowarzyszenie Wspólnota Polska |author=Wspólnota Polska |access-date=14 November 2014 |language=pl |archive-url=https://web.archive.org/web/20180810205001/http://www.wspolnota-polska.org.pl/index.php?id=dubd2 |archive-date=10 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Paraguay}} 16&nbsp;748<ref>{{cite web |url=http://www.acercandonaciones.com/news/ante-la-crisis-europa-y-el-mundo-miran-a-latinoamerica.html |title=Ante la crisis, Europa y el mundo miran a Latinoamérica |publisher=Acercando Naciones |year=2012 |language=es |archive-url=https://web.archive.org/web/20150909112922/http://www.acercandonaciones.com/news/ante-la-crisis-europa-y-el-mundo-miran-a-latinoamerica.html |archive-date=9 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Griekeland}} 14&nbsp;145<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Ysland}} 10&nbsp;540<ref>{{is}} [http://www.hagstofa.is/?PageID=626&src=/temp/Dialog/varval.asp?ma=MAN12100%26ti=Mannfj%F6ldi+eftir+f%E6%F0ingarlandi+1981%2D2006+%26path=../Database/mannfjoldi/Faedingarland/%26lang=3%26units=Fjöldi Mannfjöldi eftir fæðingarlandi 1981-2008: Pólland]</ref><br /> {{vlagland|Venezuela}} 9&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=VE |title=Country - Venezuela :: Joshua Project |author=Joshua Project |access-date=14 November 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131222063559/http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=ve |archive-date=22 Desember 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><br /> {{vlagland|Peru}} 7&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.espejodelperu.com.pe/Poblacion-del-Peru/Migraciones-europeas-minoritarias.htm |title=Migraciones europeas minoritarias |author=Erwin Dopf |access-date=14 November 2014 |language=es |archive-url=https://web.archive.org/web/20191020020512/http://www.espejodelperu.com.pe/Poblacion-del-Peru/Migraciones-europeas-minoritarias.htm |archive-date=20 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><br /> {{vlagland|Hongarye}} 5&nbsp;730<ref>{{hu}} [http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/nepsz2011/nepsz_orsz_2011.pdf 2011 Census of Hungary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190717211318/http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/nepsz2011/nepsz_orsz_2011.pdf |date=17 Julie 2019 }}</ref><br /> {{vlagland|Moldowa}} 4&nbsp;174<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Roemenië}} 3&nbsp;671<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Slowakye}} 3&nbsp;084<ref>{{Cite web |url=http://portal.statistics.sk/files/tab.11.pdf |title=argiefkopie |access-date= 1 Maart 2016 |archive-date=11 Augustus 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140811224311/http://portal.statistics.sk/files/tab.11.pdf |url-status=dead }}</ref><br /> {{vlagland|Finland}} 3&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.helsinki.polemb.net/index.php?document=46 |title=Placówki Dyplomatyczne Rzeczypospolitej Polskiej |access-date=14 November 2014 |language=pl |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924025636/http://www.helsinki.polemb.net/index.php?document=46 |archive-date=24 September 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Estland}} 2&nbsp;200<ref name="ReferenceA"/><br /> {{vlagland|Verenigde Arabiese Emirate}} 2&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://gulfnews.com/news/gulf/uae/general/polish-expats-praise-freedom-given-by-uae-1.143306 |title=Polish expats praise freedom given by UAE |access-date=14 November 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140317213720/http://gulfnews.com/news/gulf/uae/general/polish-expats-praise-freedom-given-by-uae-1.143306 |archive-date=17 Maart 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Colombia}} 1&nbsp;500<ref>{{cite web |url=http://m.eluniversal.com.co/colombia/comenzo-la-cuenta-regresiva-para-eliminar-la-visa-schengen-151003 |title=Colombia |access-date=14 November 2014 |language=es |archive-url=https://web.archive.org/web/20170601220904/http://m.eluniversal.com.co/colombia/comenzo-la-cuenta-regresiva-para-eliminar-la-visa-schengen-151003 |archive-date=1 Junie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Turkye}} 1&nbsp;000+<ref name="Polonezkoy.com">{{en}} [http://www.polonezkoy.com/index_eng.asp Polonezkoy.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070116233615/http://www.polonezkoy.com/index_eng.asp |date=16 Januarie 2007 }}</ref><br /> {{vlagland|Armenië}} 300+<ref name="Polonezkoy.com"/> | taal = [[Pools]] • [[Kasjoebies]] • [[Silesies]] | geloof = Hoofsaaklik [[Rooms-Katolieke Kerk]] | verwante = Ander [[Slawiërs|Slawiese volke]] soos [[Slowake]], [[Sorbe]] en [[Tsjegge]]; [[Balte]] }} [[Lêer:Poles by country.png|duimnael|links|Verspreiding van die Poolse diaspora: {{legend|black|Pole}} {{legend|#B7410E|Meer as 1 miljoen}} {{legend|#FF4500|Meer as 500&nbsp;000}} {{legend|#F4A460|Meer as 100&nbsp;000}}]] Die '''Pole''' ([[Pools]]: ''Polacy'' [pɔˈlat͡sɨ]; manlike enkelvoud: ''Polak'', vroulike enkelvoud: ''Polka'') is 'n [[Slawiërs|Slawiese]] [[nasie]] en [[etniese groep]] inheems aan [[Pole]] wat 'n gemeenskaplike Poolse afkoms, kultuur en geskiedenis deel, en [[Pools]] as [[moedertaal]] praat. Alternatiewelik is Pole diegene wat in Pole woon of in Pole gebore is. Pole vorm die titulêre nasie van Pole, waar hulle byna 97% van dié land se bevolking vorm en nog klein erkende minderhede soos [[Duitsers]], [[Kasjoebe]] en [[Silesiërs]] leef. Behalwe Pole kom Poolse minderhede nog in [[Europa|Europese]] lande soos [[Duitsland]], [[Frankryk]], [[Litaue]], [[Oekraïne]], [[Rusland]], die [[Verenigde Koninkryk]] en [[Wit-Rusland]] voor. Wêreldwyd leef omtrent 60 miljoen Pole, waarvan meer as die helfde in Pole woonagtig is. Daarbenewens het miljoen van Pole in [[Noord-Amerika|Noord]]- en [[Suid-Amerika]]anse lande soos [[Brasilië]], [[Kanada]] en die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] asook [[Australië]] en [[Israel]] gevestig. Die Poolse diaspora word in Pools ''Polonia'' genoem, afgelei van die [[Latyn]]se naam vir dié land. Pole is oorwegend aanhangers van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] en Pole is een van die Europese lande met die hoogste persentasie van Rooms-Katolieke: sowat 92% van dié land se bevolking. Minderhede sluit in [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosters-Ortodokse]], [[Protestantisme|Protestante]], [[Judaïsme|Jode]] en [[Islam|Moslems]]. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|People of Poland}} {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Brasilië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Duitsland]] [[Kategorie:Etniese groepe in Frankryk]] [[Kategorie:Etniese groepe in Israel]] [[Kategorie:Etniese groepe in Kanada]] [[Kategorie:Etniese groepe in die Verenigde State van Amerika]] [[Kategorie:Pole (nasionaliteit)| ]] [[Kategorie:Slawiërs]] huc2d4ylw3swd7424f07r757fn1yi05 3 136698 2717204 1667120 2024-11-20T10:54:35Z Rooiratel 90342 Vervang bladsyinhoud met '== Welkom == {{Welkom}} --[[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 19:09, 2 Mei 2018 (UTC)' 2717204 wikitext text/x-wiki == Welkom == {{Welkom}} --[[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 19:09, 2 Mei 2018 (UTC) lcq6a8kcwpsc47lx7ji77nvrorpfb54 0 217508 2717162 2451984 2024-11-20T02:40:37Z CommonsDelinker 1161 "Christina_Aguilera_at_the_D23_Expo,_2019.png" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Infrogmation|Infrogmation]] verwyder is omrede: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Christina Aguilera at the D23 Expo, 2019.png|]] 2717162 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Christina Aguilera | Beeld = Christina Aguilera at the premiere of Burlesque (2010).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = Christina Aguilera by die premiere van ''Burlesque'' (2010) | Geboortenaam = Christina María Aguilera | Geboortedatum = {{geboortedatum en ouderdom|1980|12|18|df=y}} | Geboorteplek = [[New York Stad]], VSA | Alias = | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaner]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = Jordan Bratman (getr. 2005; skei 2011)<br/>Matthew Rutler (2010–) | Kinders = 2 | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise, sangeres en komponis | Aktiewe jare = 1993–tans | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0004694 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Christina Aguilera''' (gebore 18 Desember 1980) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise, sangeres en komponis. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Moulin Rouge!'' (2001), ''Burlesque'' (2010), en ''The Emoji Movie'' (2017), en in die televisiereeks ''The Voice'' (2011). == Filmografie == === Rolprente === * 2001: ''Moulin Rouge!'' * 2006: ''Herbie Hancock: Possibilities'' * 2010: ''Burlesque'' * 2017: ''The Emoji Movie'' * 2018: ''Broadway 4D'' === Televisiereekse === * 1999: ''Making the Video'' * 2000: ''The Big Arvo'' * 2000: ''Diary'' * 2003: ''Style Star'' * 2007: ''Var misin? Yok musun?'' * 2007: ''US tour me voilà!'' * 2011: ''The Voice'' === Televisierolprente === * 1998: ''Reflections on Ice: Michelle Kwan Skates to the Music of Disney's 'Mulan' '' * 1999: ''Christmas in Washington'' * 1999: ''Macy's Thanksgiving Day Parade'' * 1999: ''The American Red Cross Holiday Music Spectacular'' * 2000: ''Walt Disney World Summer Jam Concert'' * 2000: ''Super Bowl XXXIV'' * 2000: ''Tours 2000: Backstage, Behind the Scenes & Over the Top'' * 2001: ''MTV20: Everybody Talk About Pop Music!'' * 2002: ''Bubblegum Babylon'' * 2003: ''Fromage 2003'' * 2003: ''50 Sexiest Video Moments'' * 2003: ''Christina Aguilera: Stripped in London'' * 2003: ''MTV News: The Social History of Piercing'' * 2003: ''E! Entertainment Special: Christina Aguilera'' * 2003: ''Q Awards 2003'' * 2004: ''Maxim Hot 100'' * 2004: ''Who's Your Momma?'' * 2005: ''UK Music Hall of Fame: Biggest Selling Artists of the 21st Century'' * 2006: ''Rock Legends: Platinum Weird'' * 2006: ''Las cinco caras de David LaChapelle'' * 2006: ''Fashion Rocks'' * 2006: ''Nokia New Year's Eve'' * 2007: ''Forbes 20 Richest Women in Entertainment'' * 2007: ''My Night at the Grammys'' * 2008: ''The 2nd Annual CNN Heroes: An All-Star Tribute'' * 2008: ''Total Finale Live'' * 2010: ''The Women of SNL'' * 2010: ''Chelsea's Big Interview Special'' * 2011: ''Michael Forever'' * 2012: ''NBC's New Year's Eve with Carson Daly'' * 2013: ''NBC's New Year's Eve with Carson Daly'' * 2013: ''New Year's Rockin' Eve Presents the 30 Greatest Women in Music'' * 2013: ''Hecho en América'' * 2014: ''Peter Andre's 90 Party Hits of the 90s'' * 2014: ''Breakthrough Prize 2014'' * 2015: ''A Home for the Holidays'' * 2015: ''The 17th Annual 'A Home for the Holidays''' === Video's === * 1998: ''Christina Aguilera: Reflection'' * 1999: ''Christina Aguilera: Out of the Bottle'' * 1999: ''Christina Aguilera: Genie in a Bottle'' * 1999: ''Christina Aguilera: So Emotional'' * 1999: ''Christina Aguilera: What a Girl Wants'' * 2000: ''Christina Aguilera: Genie Gets Her Wish'' * 2000: ''Christina Aguilera: I Turn to You'' * 2000: ''Christina Aguilera: Pero me acuerdo de ti'' * 2000: ''Christina Aguilera: Ven conmigo - Solamente tú'' * 2000: ''Christina Aguilera: Por siempre tú'' * 2000: ''Christina Aguilera: Genio atrapado'' * 2000: ''Christina Aguilera: Come on Over Baby (All I Want Is You)'' * 2001: ''Christina Aguilera Feat. Lil Kim, Mya, P!Nk: Lady Marmalade'' * 2001: ''Ricky Martin Feat. Christina Aguilera: Nobody Wants to Be Lonely'' * 2001: ''All Star Tribute: What's Going On'' * 2002: ''Christina Aguilera: Beautiful'' * 2002: ''Christina Aguilera Feat. Redman: Dirrty'' * 2003: ''Wild Hollywood Uncut Presents: Sexy Stars, Sunset Strip'' * 2003: ''So Fresh 2003: Volume 2'' * 2003: ''Christina Aguilera: Fighter'' * 2003: ''Christina Aguilera: The Voice Within'' * 2003: ''Christina Aguilera Feat. Lil Kim: Can't Hold Us Down'' * 2003: ''Michael Jackson & Friends: What More Can I Give'' * 2004: ''Late Night with Conan O'Brien: The Best of Triumph the Insult Comic Dog'' * 2004: ''Christina Aguilera: Stripped Live in the UK'' * 2004: ''Nelly Feat. Christina Aguilera: Tilt Ya Head Back'' * 2004: ''Christina Aguilera Feat. Missy Elliott: Car Wash'' * 2005: ''The Music of Shark Tale'' * 2006: ''Christina Aguilera: Hurt'' * 2006: ''Christina Aguilera: Ain't No Other Man'' * 2006: ''P. Diddy Feat. Christina Aguilera: Tell Me'' * 2007: ''Christina Aguilera: Candyman'' * 2008: ''Christina Aguilera: Back to Basics - Live and Down Under'' * 2008: ''Christina Aguilera: Keeps Gettin' Better'' * 2008: ''Christina Aguilera: Save Me from Myself'' * 2010: ''Christina Aguilera: You Lost Me'' * 2010: ''Christina Aguilera: Not Myself Tonight'' * 2011: ''Maroon 5 Feat. Christina Aguilera: Moves Like Jagger'' * 2012: ''Tony Bennett Viva Duets: From the Heart'' * 2012: ''Christina Aguilera: Your Body'' * 2013: ''A Great Big World & Christina Aguilera: Say Something'' * 2013: ''Christina Aguilera: Let There Be Love'' * 2013: ''Alejandro Fernández Feat. Christina Aguilera: Hoy tengo ganas de ti'' * 2013: ''Pitbull Feat. Christina Aguilera: Feel This Moment'' * 2014: ''30.Worldvision Song Contest'' * 2016: ''Christina Aguilera Feat. Nile Rodgers: Telepathy'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0004694|Christina Aguilera}} * {{Twitter|xtina|Christina Aguilera}} * {{Facebook|christinaaguilera|Christina Aguilera}} * {{Instagram|xtina|Christina Aguilera}} * {{YouTube|kanaal=UCgBN6eQyZPnsApiL1QW44Hg|Christina Aguilera}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Aguilera, Christina}} [[Kategorie:Geboortes in 1980]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] h6m2lbjbp5ajh7yhpp0a2bn2cklg3sp 4 223007 2717192 1858180 2024-11-20T08:36:11Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "জী._ডি._ব্লক_সল্টলেক_দূর্গা_পুজো_২০১৮.jpg" met "জি._ডি._ব্লক_সল্টলেক_দুর্গা_পুজো_২০১৮.jpg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) 2717192 wikitext text/x-wiki Die [[god]]in Durga en 'n [[pantheon]] van ander gode en godinne word tydens die Durga Puja-fees in [[Kolkata]], [[Indië]], aanbid. {{Omraam|জি. ডি. ব্লক সল্টলেক দুর্গা পুজো ২০১৮.jpg|400px|links|Die godin Durga en 'n pantheon van ander gode en godinne word tydens die Durga Puja-fees in Kolkata, Indië, aanbid.}} 0rooxec8jizouusavhs9d63l1129y61 0 227509 2717110 2577709 2024-11-19T14:36:44Z JMK 649 boloop 2717110 wikitext text/x-wiki ::''Hierdie artikel handel oor die Nylrivier in Suid-Afrika. Vir die bekende, langste rivier in die wêreld, sien [[Nylrivier]]''. {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = Nylrivier |ander_naam = |beeld = Nylrivier, stroomop van bruggie, a.jpg |beeld_byskrif = 'n Keerwal in die boloop van die rivier, digby die samevloeiing van die Groot- en Klein-Nylriviere |kaart = |kaart_byskrif = <!-- *** Familie *** --> |hoofrivier = |sytak_links = |sytak_regs = |oorsprong = |monding = Ngwaditserivier |stroomgebied_lande = [[Limpopo]], [[Suid-Afrika]] |lengte = |hoogte = |monding_hoogte = 1 051 m |afloop = |stroomgebied = |duimdrukkerkaart = Limpopo |duimdrukkeretiketposisie = bokant |duimdrukkerkaartgrootte = 250 |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 24 |breedtegraad_m = 12 |breedtegraad_s = 35 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 28 |lengtegraad_m = 58 |lengtegraad_s = 26 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Nylrivier''' ([[Engels]]: ''Nile River'') is 'n rivier in [[Limpopo]], Suid-Afrika. Dit is die boloop van die Ngwaditse (by [[Mokopane]]) en [[Mogalakwenarivier]]e, wat eindelik 'n regter[[sytak]] van die [[Limpoporivier]] vorm. Noordoos van [[Modimolle]] loop dit deur 'n vloedvlakte wat deels deur die [[Nylsvley-natuurreservaat]] beskerm word. Sytakke in die boloop is die Olifantsspruit, Groot- en Klein-Nylriviere, wat ondermeer die ooshange van die [[Waterberg]] dreineer. [[File:Oorstroomde land langs Nylrivier-boloop, a.jpg|duimnael|links|Oorstroomde land langs die boloop wat watervoëls lok]] == Eksterne skakel == * [http://www.geonames.org/968672/nyl.html Google-kaart van die Nylrivier se monding] by Geonames.org (cc-by) == Bron == * South Africa Road Atlas. Mapstudio. ISBN 978 1 77026 154 9 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Limpopo saadjie}} [[Kategorie:Riviere in Limpopo]] [[Kategorie:Limpoporiviersytakke]] 4jruae0mj4jjeyed2w9pl05y0k0c0lx 0 315830 2717179 2279471 2024-11-20T06:47:44Z Rooiratel 90342 2717179 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Susse Wold | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Lise Wold | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1938|11|17}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Denemarke|Deens]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise | Aktiewe jare = 1959–2000, 2012 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0937622 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Susse Wold''' (gebore 17 November 1938) is 'n [[Denemarke|Deense]] aktrise. Sy is bekend vir haar rolle in die rolprente ''Summer in Tyrol'' (1964), ''Halløj i himmelsengen'' (1965), en ''[[Jagten]]'' (2012), en in die televisiereeks ''Unit 1'' (2000). Sy was getroud met akteur [[Bent Mejding]].<ref name="denstoredanske">{{cite web|title=Bent Mejding|url=http://www.denstoredanske.dk/Kunst_og_kultur/Teater/Danske_skuespillere/Bent_Mejding|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702043058/http://www.denstoredanske.dk/Kunst_og_kultur/Teater/Danske_skuespillere/Bent_Mejding|accessdate=7 September 2020|archive-date=2 July 2010|language=Danish}}</ref> == Filmografie == === Rolprente === * 1962: ''Det stod i avisen'' * 1963: ''Tre piger i Paris'' * 1964: ''Summer in Tyrol'' * 1965: ''Halløj i himmelsengen'' * 1966: ''Tre små piger'' * 1966: ''Oikonomía'' * 1970: ''Hooray for the Blue Hussars'' * 1972: ''The Man from Swan Farm'' * 1985: ''The Chronic Innocence'' * 2012: ''[[Jagten]]'' * 2020: ''Shadows in My Eyes'' === Televisiereekse === * 1967: ''Københavnerliv'' * 1977: ''Kikkebakke boligby'' * 1980: ''Vores år'' * 1994: ''Alletiders jul'' * 1994: ''Jarl's'' * 2000: ''Unit 1'' * 2004: ''Scenen er din'' * 2014: ''The Voice Kids (France)'' === Televisierolprente === * 1961: ''Britannicus'' * 1961: ''Helligtrekongersaften'' * 1962: ''Stuepigerne'' * 1966: ''Don Perlimplins kærlighed til Belisa'' * 1966: ''Den skaldede sangerinde'' * 1968: ''Flagermusen'' * 1970: ''Kongen skal dø'' * 1971: ''Nattens frelse'' * 1972: ''Lyseholderen'' * 1974: ''Kys det hele fra mig'' * 1974: ''Jacques Brel Is Alive and Well and Living in Paris'' * 1981: ''Helligtrekongersaften'' * 1984: ''To søstre'' * 1987: ''Ansigterne'' * 2005: ''Skide godt, Balling!'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{Amptelike webwerf|http://sussewold.com/}} * {{IMDb|0937622|Susse Wold}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wold, Susse}} [[Kategorie:Deense aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Deense aktrises van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1938]] tw5w13u30e2vq1gjzz6wfhe14dpxqbt 0 316254 2717178 2715560 2024-11-20T06:45:35Z Rooiratel 90342 Verbeter uit enwiki 2717178 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Bent Mejding | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = | Geboortedatum = 14 Januarie 1937 | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Denemarke|Deens]] | Sterfdatum = {{Death date and age|2024|11|12|1937|01|14|df=yes}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Akteur en regisseur | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0577167 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Bent Mejding''' (14 Januarie 1937 - 12 November 2024) was 'n [[Denemarke|Deense]] akteur en regisseur. Hy is bekend vir sy rolle in die rolprente ''Flickering Lights'' (2000), ''Brothers'' (2004), en ''We Shall Overcome'' (2006). Hy was getroud met aktrise [[Susse Wold]].<ref name="denstoredanske">{{cite web|title=Bent Mejding|url=http://www.denstoredanske.dk/Kunst_og_kultur/Teater/Danske_skuespillere/Bent_Mejding|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702043058/http://www.denstoredanske.dk/Kunst_og_kultur/Teater/Danske_skuespillere/Bent_Mejding|accessdate=7 September 2020|archive-date=2 July 2010|language=Danish}}</ref> Mejding sterf as 'n gevolge van erge [[longontsteking]] op 12 November 2024.<ref name="dr">{{Cite web |url=https://www.dr.dk/nyheder/seneste/skuespiller-bent-mejding-er-doed |title=Skuespiller Bent Mejding er død |lang=da}}</ref> == Filmografie == === Rolprente === * 1961: ''Reptilicus'' * 1975: ''Kun sandheden'' * 2000: ''Flickering Lights'' * 2004: ''Brothers'' * 2006: ''We Shall Overcome'' * ''Chippies'' === Televisiereekse === * 1991: ''The Julekalender'' * 1992: ''Gøngehøvdingen'' * 1994: ''Jarl's'' === Televisierolprente === * 1970: ''Et godt liv'' * 1971: ''Viceværten'' === Video's === * 1993: ''Sarah Young Private Fantasies 28'' * 2005: ''SoulDecision: Hypnotize'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|0577167|Bent Mejding}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Mejding, Bent}} [[Kategorie:Geboortes in 1937]] [[Kategorie:Sterftes in 2024]] [[Kategorie:Deense manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Deense manlike akteurs van die 21ste eeu]] eojl1lj9kns8eyr19eflerrrfc1ss6x 10 342354 2717101 2322981 2024-11-19T12:46:11Z Oesjaar 7467 Reggestel 2717101 wikitext text/x-wiki {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=genus |link=Numenius |parent=Scolopacidae |extinct=<!--leave blank or delete this line for "not extinct"; put "yes" for "extinct" --> |refs=<!--Shown on this page only; don't include <ref> tags --> }} dwjmbywk519d5a9e6qllg6t1ogl1270 0 373879 2717191 2623976 2024-11-20T08:24:21Z FanieRia 183874 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|1|0 */ 2717191 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Cendrillon story.jpg|duimnael|200px|'n Franse uitgawe]] [[Lêer:Émile Bertrand - Jules Massenet - Cendrillon poster.jpg|regs|duimnael|200px|Jules Massenet se opera Cendrillon]] '''Aspoestertjie''' of in Engels, ''Cinderella'',<ref>[[Frans]]: ''Cendrillon, ou La petite pantoufle de verre''</ref> is 'n [[sprokie]] deur Charles Perrault. Dit is vir die eerste keer anoniem gepubliseer in [[Parys]] in 1697 as ''Histoires ou contes du temps passé'' (Stories of verhale van lank gelede), 'n bundel van agt feëverhale deur Perrault.<ref>Betts p. xv</ref><ref>Opie p. 21</ref> Die storie handel oor 'n mishandelde dogtertjie wat, met die hulp van haar fee peettante, na 'n dansparty met 'n pampoenkoets reis. Sy vlug van die bal teen middernag en verloor haar [[glas]] dameskoentjie. 'n Prins, wat op haar verlief geraak het, vind haar verlore skoentjie en gebruik dit om haar op te spoor. Soortgelyke Europese verhale kan in ''Bonaventure des Periers's (New Recreations and Joyous Games) (1558)'' gevind word. Die [[Broers Grimm]] se weergawe van Aspoesterjie was "Aschenputtel", in die bundel ''Children's and Household Tales'' (1812). Sprokies soortgelyk aan Aspoestertjie bestaan in Chinese, Indiese, Afrika, Javanese, [[Australië|Australiese]] en Japannese letter- en volkskunde. Die verhaal is menige kere verwerk vir teater, rolprente, televisie en ander media.<ref>Zipes pp. 95-7</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Fiktiewe karakters]] cbqdu2ghag9t9v0e1zh7p36zy52pno2 0 405015 2717164 2605974 2024-11-20T03:28:14Z CommonsDelinker 1161 "College_Park_to_Laurel_Tornado.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Abzeronow|Abzeronow]] verwyder is omrede: per [[:c:Commons:Deletion requests/Some third-party images hosted on National Weather Service servers|]] 2717164 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = College Park-lughawe | nativename = | nativename-a = | nativename-r = | image = College Park Airport Logo.png | caption = | FAA = CGS | IATA = CGS | ICAO = KCGS | type = Openbaar | operator = Maryland-National Capital Park & Planning Commission | city-served = | location = College Park, [[Maryland]] | metric-elev = | elevation-m = 15 | elevation-f = 48 | coordinates = {{Coord|38|58|50.1|N|76|55|20.3|W|type:airport|display=inline,title}} | website = {{URL|http://collegeparkairport.aero/ }} | pushpin_map = VSA Maryland | pushpin_label_position = left | pushpin_label = '''CGS''' | pushpin_map_caption = <center>Ligging van die lughawe in Maryland</center> | r1-number = 15/33 | r1-length-m = 795 | r1-length-f = 2 607 | r1-surface = Asfalt | stat-year = | stat1-header = | stat1-data = | stat2-header = | stat2-data = | opened = {{start date and age|1909}} }} [[File:Curtiss plane - College Park.jpg|regs|duimnael|'n Loods vlieg 'n Curtiss vliegtuig by College Park in 1912]] '''College Park-lughawe''' ([[IATA]]: '''CGS''', [[ICAO]]: '''KCGS''', FAA LID: '''CGS''') is 'n openbare [[lughawe]] geleë in die City of College Park, in Prince George's County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]. Dit is die wêreld se oudste lughawe wat deurlopend bedryf word.<ref name="afm">{{cite journal| last = Grier| first = Peter| year = 2009| title = The College Park Century| journal = AIR FORCE Magazine | volume = 92| issue = September| pages = 86 | url =http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Pages/2009/September%202009/0909century.aspx| access-date =18 Sep 2009 }}</ref> Die lughawe is suid van Paint Branch en Lake Artemesia geleë, oos van US Route 1 en die College Park Metro / MARC-stasie en wes van Kenilworthlaan. == Geskiedenis == College Park-lughawe is in Augustus 1909 deur die United States Army Signal Corps gestig om as opleidingsplek vir [[Wright-broers|Wilbur Wright]] te dien om twee militêre offisiere opdrag te gee om in die regering se eerste vliegtuig te vlieg. Die eerste vliegtuig, 'n Wright Tipe A-tweedekker is op 25 Augustus gehuur en op 7 Oktober uit kratte gehaal en hier aanmekaar gesit. Burgerlike vliegtuie het so vroeg as Desember 1911 vanaf College Park-lughawe begin vlieg, wat dit die wêreld se oudste lughawe wat voortdurend bedryf word.<ref>{{Cite web|last=Aviation: From Sand Dunes to Sonic Booms|date=2017-08-29|title=College Park Airport (U.S. National Park Service)|url=https://www.nps.gov/articles/college-park-airport.htm|access-date=2020-07-17|website=National Park Service|language=en}}</ref> In 1977 is die lughawe by die Nasionale Register van Historiese Plekke gevoeg. College Park-lughawe is die tuiste van baie "eerstes" in lugvaart, en is veral belangrik vir die bekende vlieëniers en lugvaartuitvinders wat 'n rol gespeel het in hierdie veld se lang geskiedenis. In 1909 het Wilbur Wright vir luitenante Frederic Humphreys en Frank Lahm onderrig. Humphreys het die eerste militêre vlieënier geword wat solo in 'n regeringsvliegtuig was. Dieselfde jaar op 27 Oktober het mev. Ralph Henry Van Deman is deur Wilbur Wright gevlieg om die eerste vrou te word wat in 'n aangedrewe vliegtuig in die Verenigde State gevlieg het.<ref>{{cite journal|journal=Air Progress|date=August 1989|title=Only Yesterday|author=Nick Komos|page=60}}</ref> Die Christmas Airplane Company van [[Washington, D.C.]], het sy eerste vliegtuig, die "Red Bird II" by College Park-lughawe gebou met 'n vlug op 15 Oktober 1911. Die "Red Bird III" is in die lente van 1912 gebou, met 'n kontrak van die US Postal Service om lugpos af te lewer.<ref>{{cite book |title=First to Fly: North Carolina & the Beginnings of Aviation |year=2002 |url= https://archive.org/details/firsttoflynorthc0000parr |url-access=registration |first=Thomas C. |last= Parramore}}</ref> == Fasiliteite == College Park-lughawe beslaan 70 acres (28 ha) en het een aanloopbaan: *Aanloopbaan 15/33: 795 m × 18 m *Oppervlak: Asfalt Die pad na die lughawe is genoem ter ere van korporaal Frank S. Scott, wat die eerste Amerikaanse aangewese man was wat in 'n militêre vliegtuig gesterf het, 'n ongeluk wat by hierdie vliegveld plaasgevind het. == College Park Lugvaartmuseum == Die College Park Lugvaartmuseum het die eerste keer in 1981 vir die publiek geopen en huisves antieke en reproduksievliegtuie wat verband hou met die geskiedenis van College Park-lughawe. Die huidige museumgebou het op 12 September 1998 geopen Dit sluit 'n ouditorium met 90 sitplekke, 'n afspraak-alleen-[[biblioteek]], geskenkwinkel, museumkantore en 'n replika van die oorspronklike 1909 College Park-lughawe-loods in, benewens 'n hoofloods met vliegtuie en uitstallings wat uitgestal word.<ref>{{cite web |title= Recent History |url= http://www.collegeparkaviationmuseum.com/About_Us/History/Recent_History.htm |access-date= February 15, 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150215221225/http://www.collegeparkaviationmuseum.com/About_Us/History/Recent_History.htm |archive-date= February 15, 2015 |url-status=dead}}</ref> Artefakte en praktiese aktiwiteite beklemtoon die vlieëniers, vliegtuigbouers en vliegtuie wat op die lughawe gewerk het. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]] qid896m14f31y720jkieb6vomzar1c9 2717194 2717164 2024-11-20T09:53:51Z Aliwal2012 39067 poleerwerk 2717194 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = College Park-lughawe | nativename = | nativename-a = | nativename-r = | image = College Park Airport Logo.png | caption = | FAA = CGS | IATA = CGS | ICAO = KCGS | type = Openbaar | operator = Maryland-National Capital Park & Planning Commission | city-served = | location = College Park, [[Maryland]] | metric-elev = | elevation-m = 15 | elevation-f = 48 | coordinates = {{Coord|38|58|50.1|N|76|55|20.3|W|type:airport|display=inline,title}} | website = {{URL|http://collegeparkairport.aero/ }} | pushpin_map = VSA Maryland | pushpin_label_position = left | pushpin_label = '''CGS''' | pushpin_map_caption = <center>Ligging van die lughawe in Maryland</center> | r1-number = 15/33 | r1-length-m = 795 | r1-length-f = 2 607 | r1-surface = Teer | stat-year = | stat1-header = | stat1-data = | stat2-header = | stat2-data = | opened = {{start date and age|1909}} }} [[File:Curtiss plane - College Park.jpg|regs|duimnael|'n Loods vlieg 'n Curtiss vliegtuig by College Park in 1912]] '''College Park-lughawe''' ([[IATA]]: '''CGS''', [[ICAO]]: '''KCGS''', FAA: '''CGS''') is 'n openbare [[lughawe]] geleë in die City of College Park, in Prince George's County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]. Dit is die wêreld se oudste lughawe wat deurlopend bedryf word.<ref name="afm">{{cite journal| last = Grier| first = Peter| year = 2009| title = The College Park Century| journal = AIR FORCE Magazine | volume = 92| issue = September| pages = 86 | url =http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Pages/2009/September%202009/0909century.aspx| access-date =18 Sep 2009 }}</ref> Die lughawe is suid van Paint Branch en Lake Artemesia geleë, oos van US Route 1 en die College Park Metro / MARC-stasie en wes van Kenilworthlaan. == Geskiedenis == College Park-lughawe is in Augustus 1909 deur die United States Army Signal Corps gestig om as opleidingsplek vir [[Wright-broers|Wilbur Wright]] te dien om twee militêre offisiere opdrag te gee om in die regering se eerste vliegtuig te vlieg. Die eerste vliegtuig, 'n Wright Tipe A-tweedekker is op 25 Augustus gehuur en op 7 Oktober uit kratte gehaal en hier aanmekaar gesit. Burgerlike vliegtuie het so vroeg as Desember 1911 vanaf College Park-lughawe begin vlieg, wat dit die wêreld se oudste lughawe maak wat voortdurend bedryf word.<ref>{{Cite web|last=Aviation: From Sand Dunes to Sonic Booms|date=2017-08-29|title=College Park Airport (U.S. National Park Service)|url=https://www.nps.gov/articles/college-park-airport.htm|access-date=2020-07-17|website=National Park Service|language=en}}</ref> In 1977 is die lughawe by die Nasionale Register van Historiese Plekke gevoeg. College Park-lughawe is die tuiste van baie "eerstes" in lugvaart, en is veral belangrik vir die bekende vlieëniers en lugvaartuitvinders wat 'n rol gespeel het in hierdie veld se lang geskiedenis. In 1909 het Wilbur Wright die luitenante Frederic Humphreys en Frank Lahm in vliegkuns onderrig. Humphreys het die eerste militêre vlieënier geword wat solo in 'n regeringsvliegtuig was. Dieselfde jaar op 27 Oktober is mev. Ralph Henry Van Deman deur Wilbur Wright laat vlieg om die eerste vrou te word wat in 'n aangedrewe vliegtuig in die Verenigde State gevlieg het.<ref>{{cite journal|journal=Air Progress|date=August 1989|title=Only Yesterday|author=Nick Komos|page=60}}</ref> Die Christmas Airplane Company van [[Washington, D.C.]], het sy eerste vliegtuig, die "Red Bird II" by College Park-lughawe gebou met 'n vlug op 15 Oktober 1911. Die "Red Bird III" is in die lente van 1912 gebou, met 'n kontrak van die US Postal Service om lugpos af te lewer.<ref>{{cite book |title=First to Fly: North Carolina & the Beginnings of Aviation |year=2002 |url= https://archive.org/details/firsttoflynorthc0000parr |url-access=registration |first=Thomas C. |last= Parramore}}</ref> == Fasiliteite == College Park-lughawe beslaan 28 ha en het een aanloopbaan: *Aanloopbaan 15/33: 795 m × 18 m *Oppervlak: Teer Die pad na die lughawe is genoem ter ere van korporaal Frank S. Scott, wat die eerste Amerikaanse aangewese man was wat in 'n militêre vliegtuig gesterf het, 'n ongeluk wat by hierdie vliegveld plaasgevind het. == College Park-lugvaartmuseum == Die College Park-lugvaartmuseum het die eerste keer in 1981 vir die publiek geopen en huisves antieke en reproduksievliegtuie wat verband hou met die geskiedenis van College Park-lughawe. Die huidige museumgebou het op 12 September 1998 geopen Dit sluit 'n ouditorium met 90 sitplekke, 'n slegs-op-afspraak-[[biblioteek]], geskenkwinkel, museumkantore en 'n replika van die oorspronklike 1909 College Park-lughaweloods in, benewens 'n hoofloods met vliegtuie en uitstallings.<ref>{{cite web |title= Recent History |url= http://www.collegeparkaviationmuseum.com/About_Us/History/Recent_History.htm |access-date= February 15, 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150215221225/http://www.collegeparkaviationmuseum.com/About_Us/History/Recent_History.htm |archive-date= February 15, 2015 |url-status=dead}}</ref> Artefakte en praktiese aktiwiteite beklemtoon die vlieëniers, vliegtuigbouers en vliegtuie wat op die lughawe gewerk het. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]] pvv99mi5a78gvwi9r6odhi1hvimv6nv 2717195 2717194 2024-11-20T09:56:55Z Aliwal2012 39067 /* Geskiedenis */ so what? 2717195 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = College Park-lughawe | nativename = | nativename-a = | nativename-r = | image = College Park Airport Logo.png | caption = | FAA = CGS | IATA = CGS | ICAO = KCGS | type = Openbaar | operator = Maryland-National Capital Park & Planning Commission | city-served = | location = College Park, [[Maryland]] | metric-elev = | elevation-m = 15 | elevation-f = 48 | coordinates = {{Coord|38|58|50.1|N|76|55|20.3|W|type:airport|display=inline,title}} | website = {{URL|http://collegeparkairport.aero/ }} | pushpin_map = VSA Maryland | pushpin_label_position = left | pushpin_label = '''CGS''' | pushpin_map_caption = <center>Ligging van die lughawe in Maryland</center> | r1-number = 15/33 | r1-length-m = 795 | r1-length-f = 2 607 | r1-surface = Teer | stat-year = | stat1-header = | stat1-data = | stat2-header = | stat2-data = | opened = {{start date and age|1909}} }} [[File:Curtiss plane - College Park.jpg|regs|duimnael|'n Loods vlieg 'n Curtiss vliegtuig by College Park in 1912]] '''College Park-lughawe''' ([[IATA]]: '''CGS''', [[ICAO]]: '''KCGS''', FAA: '''CGS''') is 'n openbare [[lughawe]] geleë in die City of College Park, in Prince George's County, [[Maryland]], [[Verenigde State]]. Dit is die wêreld se oudste lughawe wat deurlopend bedryf word.<ref name="afm">{{cite journal| last = Grier| first = Peter| year = 2009| title = The College Park Century| journal = AIR FORCE Magazine | volume = 92| issue = September| pages = 86 | url =http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Pages/2009/September%202009/0909century.aspx| access-date =18 Sep 2009 }}</ref> Die lughawe is suid van Paint Branch en Lake Artemesia geleë, oos van US Route 1 en die College Park Metro / MARC-stasie en wes van Kenilworthlaan. == Geskiedenis == College Park-lughawe is in Augustus 1909 deur die United States Army Signal Corps gestig om as opleidingsplek vir [[Wright-broers|Wilbur Wright]] te dien om twee militêre offisiere opdrag te gee om in die regering se eerste vliegtuig te vlieg. Die eerste vliegtuig, 'n Wright Tipe A-tweedekker is op 25 Augustus gehuur en op 7 Oktober uit kratte gehaal en hier aanmekaar gesit. Burgerlike vliegtuie het so vroeg as Desember 1911 vanaf College Park-lughawe begin vlieg, wat dit die wêreld se oudste lughawe maak wat voortdurend bedryf word.<ref>{{Cite web|last=Aviation: From Sand Dunes to Sonic Booms|date=2017-08-29|title=College Park Airport (U.S. National Park Service)|url=https://www.nps.gov/articles/college-park-airport.htm|access-date=2020-07-17|website=National Park Service|language=en}}</ref> In 1977 is die lughawe by die Nasionale Register van Historiese Plekke gevoeg. College Park-lughawe is die tuiste van baie "eerstes" in lugvaart, en is veral belangrik vir die bekende vlieëniers en lugvaartuitvinders wat 'n rol gespeel het in hierdie veld se lang geskiedenis. In 1909 het Wilbur Wright die luitenante Frederic Humphreys en Frank Lahm in vliegkuns onderrig. Humphreys het die eerste militêre vlieënier geword wat solo in 'n regeringsvliegtuig was. Dieselfde jaar op 27 Oktober is mev. Ralph Henry Van Deman deur Wilbur Wright gevlieg om die eerste vrou te word wat in 'n aangedrewe vliegtuig in die Verenigde State gevlieg het.<ref>{{cite journal|journal=Air Progress|date=August 1989|title=Only Yesterday|author=Nick Komos|page=60}}</ref> Die Christmas Airplane Company van [[Washington, D.C.]], het sy eerste vliegtuig, die "Red Bird II" by College Park-lughawe gebou met 'n vlug op 15 Oktober 1911. Die "Red Bird III" is in die lente van 1912 gebou, met 'n kontrak van die US Postal Service om lugpos af te lewer.<ref>{{cite book |title=First to Fly: North Carolina & the Beginnings of Aviation |year=2002 |url= https://archive.org/details/firsttoflynorthc0000parr |url-access=registration |first=Thomas C. |last= Parramore}}</ref> == Fasiliteite == College Park-lughawe beslaan 28 ha en het een aanloopbaan: *Aanloopbaan 15/33: 795 m × 18 m *Oppervlak: Teer Die pad na die lughawe is genoem ter ere van korporaal Frank S. Scott, wat die eerste Amerikaanse aangewese man was wat in 'n militêre vliegtuig gesterf het, 'n ongeluk wat by hierdie vliegveld plaasgevind het. == College Park-lugvaartmuseum == Die College Park-lugvaartmuseum het die eerste keer in 1981 vir die publiek geopen en huisves antieke en reproduksievliegtuie wat verband hou met die geskiedenis van College Park-lughawe. Die huidige museumgebou het op 12 September 1998 geopen Dit sluit 'n ouditorium met 90 sitplekke, 'n slegs-op-afspraak-[[biblioteek]], geskenkwinkel, museumkantore en 'n replika van die oorspronklike 1909 College Park-lughaweloods in, benewens 'n hoofloods met vliegtuie en uitstallings.<ref>{{cite web |title= Recent History |url= http://www.collegeparkaviationmuseum.com/About_Us/History/Recent_History.htm |access-date= February 15, 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150215221225/http://www.collegeparkaviationmuseum.com/About_Us/History/Recent_History.htm |archive-date= February 15, 2015 |url-status=dead}}</ref> Artefakte en praktiese aktiwiteite beklemtoon die vlieëniers, vliegtuigbouers en vliegtuie wat op die lughawe gewerk het. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]] 61hdcfzstpsicrza8v5l30hsmni3qlq 0 420757 2717144 2713153 2024-11-19T20:34:44Z CommonsDelinker 1161 "Ella_van_der_Mescht's_books.webp" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Krd|Krd]] verwyder is omrede: No permission since 3 November 2024 2717144 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Gert en Ella new.jpg|duimnael|Gert en Ella van der Mescht]] '''Ella van der Mescht''', (gebore as '''Elsje Petronella Johanna Margaretha Marais'''; 19 Augustus 1928 - 1 November 1994) was 'n gewilde Afrikaanse skrywer van liefdesverhale. Sy is gebore op 19 Augustus 1928 in [[Hofmeyr]], en is op 66-jarige ouderdom op 1 November 1994 in [[Parow]] oorlede. Sy was getroud met Gert Cornelius Johannes van der Mescht en hulle het onder andere op [[Worcester]], [[Uniondale]] en [[Willowmore]] gewoon. Gebore en getoë in die [[Hofmeyr]]-distrik, het die [[Karoo]] haar eerste liefde gebly en die meeste van haar romans speel af in hierdie wêreld van vlaktes en rantjies. Van der Mescht se skryftalent het reeds op 'n jong ouderdom geblyk. Op negejarige ouderdom het sy 'n prys gewen in 'n landwye kompetisie vir 'n kinderverhaal en op sestienjarige ouderdom het sy haar eerste kortverhaal geskryf. Sy het in 1958 gedebuteer met die roman "Vingermerke aan die handbreedtes". Sy het vinnig naam gemaak en meer as vyftig romans die lig laat sien. Van der Mescht was ook vir meer as 12 jaar rubriekskrywer vir 'n koerant. Die mediese wêreld het Van der Mescht gefassineer en sy is veral bekend vir haar hospitaalromans. In 1982 ontvang sy die J.P. van der Walt-toekenning vir "Dokter Lita". Gedurende die 1970's en 1980's was sy besonder produktief en het talle romans gepubliseer, onder meer "Dokter Delmarie" (1974), "Sy mooiste storie" (1975), "Van Tinkie met liefde", "Jy erf die blomtyd" (beide 1976), "Die vrou vir Montevino", "Ek bring die najaar" (beide 1977), "Haar naam is Mercia", "Verflenter dan die skanse", "Middelwater se nuwe dokter", "Die son in jou oë" (almal 1978), "Bêre nooit jou droom", "Jou spore in die sand" (beide 1979), "Suster Mandie", "Altyd soos nou!", "Laat die winter kom" (almal 1980), "Die hart se tweede lente", "Die dokters van Varingvlei", "Die geheim van Speelmanskraal" (almal 1981), "Dokter Lita" (1982), "Waar die wildepruim blom", "Blare in die reën", "Waar die newels rus" (almal 1984), "Dis soos herfsblare", "Vertel my jou droom" (beide 1985), "Die sigeunerchirurg", "'n dokter vir Jakkalshoek" (beide 1986), "'n Bruid vir Akkedisbult", "Magrietjies vir Marieta" (beide 1987), "Van varings en steekgras" en "Dokter Kaboutertjie" (beide 1988). Van der Mescht se skryfwerk word dikwels beskou deur die lens van die samelewingsverwagtinge van vroue gedurende die 1970's in Suid-Afrika. Haar werke weerspieël die heersende houdings van die tyd, insluitend 'n fokus op fisiese voorkoms en interpersoonlike wedywering onder vroulike karakters. Haar boeke word gekenmerk deur 'n vertelstyl wat gedetailleerde beskrywings van karakters insluit, veral hul fisiese eienskappe, wat beide 'n punt van kritiek en 'n kenmerk van haar storievertellingstyl was. Teen die laat 1980's was Van der Mescht, volgens 'n studie <ref>Olivier, Fanie (1990). "Letterkunde vs Populêre leesstof". ''Tydskrif vir Letterkunde''. '''XXVIII''': 89–92.</ref> deur [[Fanie Olivier]] in 1990 ([[Tydskrif vir Letterkunde]] XXVIII), een van die vyf mees gelese [[Lys van Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywers]] in biblioteke, saam met [[Ena Murray]], [[Dricky Beukes]], [[Sarah du Pisanie|Sara du Pisani]] en [[Elmar Steyn]]. Haar gewildheid het haar 'n plek besorg in die kategorie van populêre Afrikaanse leesstof, 'n genre wat dikwels onderskei word van meer literêre werke. In die vroeë 1990's het sy steeds geskryf en romans soos "Koelte langs die Koenap" (1990), "Ken jy die jasmyn" (1991), "Wie erf Rietkuil?", "Soos die jangroentjie kom" (beide 1992) en "Vlam van die waboom" (1994) gepubliseer. Haar laaste roman, "Bewolkte jare", is in 1995 postuum uitgegee. Benewens romans het Van der Mescht ook kinderboeke geskryf, waaronder "Basie Bakoortjies se slim plan" (1981), "Dokter Besembakkies van die bloekombos" (1983) en "Dokter Besem Bakkies red die prinsie" (1985). Haar bydrae tot die [[Afrikaanse letterkunde]], veral in die genre van ligte leesstof, het haar 'n gewilde en geliefde skrywer gemaak. Alhoewel haar boeke dalk nie met hedendaagse gehore resoneer nie as gevolg van hul uitgediende perspektiewe, bied hulle insig in die kulturele en sosiale dinamika van Suid-Afrika gedurende die tyd waarin hulle geskryf is. == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * http://www.springbokboeke.co.za/html/ella_van_der_mescht.html (Geargiveer op 19 Junie 2018 op Wayback Machine - URL opgespoor en besoek op 3 November 2024 - https://web.archive.org/web/20180619011513/http://www.springbokboeke.co.za/html/ella_van_der_mescht.html) * https://archive.ph/2016.12.31-232653/http://www.springbokboeke.co.za/html/skrywers.html%23N {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:van der Mescht, Ella}} [[Kategorie:Geboortes in 1928]] [[Kategorie:Sterftes in 1994]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] jnvqz6sqpq09mjokcwdhwyffb9bk1ja 2717159 2717144 2024-11-19T22:39:01Z CommonsDelinker 1161 "Gert_en_Ella_new.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[c:User:Krd|Krd]] verwyder is omrede: [[:c:COM:VRT|No permission]] since 3 November 2024 2717159 wikitext text/x-wiki '''Ella van der Mescht''', (gebore as '''Elsje Petronella Johanna Margaretha Marais'''; 19 Augustus 1928 - 1 November 1994) was 'n gewilde Afrikaanse skrywer van liefdesverhale. Sy is gebore op 19 Augustus 1928 in [[Hofmeyr]], en is op 66-jarige ouderdom op 1 November 1994 in [[Parow]] oorlede. Sy was getroud met Gert Cornelius Johannes van der Mescht en hulle het onder andere op [[Worcester]], [[Uniondale]] en [[Willowmore]] gewoon. Gebore en getoë in die [[Hofmeyr]]-distrik, het die [[Karoo]] haar eerste liefde gebly en die meeste van haar romans speel af in hierdie wêreld van vlaktes en rantjies. Van der Mescht se skryftalent het reeds op 'n jong ouderdom geblyk. Op negejarige ouderdom het sy 'n prys gewen in 'n landwye kompetisie vir 'n kinderverhaal en op sestienjarige ouderdom het sy haar eerste kortverhaal geskryf. Sy het in 1958 gedebuteer met die roman "Vingermerke aan die handbreedtes". Sy het vinnig naam gemaak en meer as vyftig romans die lig laat sien. Van der Mescht was ook vir meer as 12 jaar rubriekskrywer vir 'n koerant. Die mediese wêreld het Van der Mescht gefassineer en sy is veral bekend vir haar hospitaalromans. In 1982 ontvang sy die J.P. van der Walt-toekenning vir "Dokter Lita". Gedurende die 1970's en 1980's was sy besonder produktief en het talle romans gepubliseer, onder meer "Dokter Delmarie" (1974), "Sy mooiste storie" (1975), "Van Tinkie met liefde", "Jy erf die blomtyd" (beide 1976), "Die vrou vir Montevino", "Ek bring die najaar" (beide 1977), "Haar naam is Mercia", "Verflenter dan die skanse", "Middelwater se nuwe dokter", "Die son in jou oë" (almal 1978), "Bêre nooit jou droom", "Jou spore in die sand" (beide 1979), "Suster Mandie", "Altyd soos nou!", "Laat die winter kom" (almal 1980), "Die hart se tweede lente", "Die dokters van Varingvlei", "Die geheim van Speelmanskraal" (almal 1981), "Dokter Lita" (1982), "Waar die wildepruim blom", "Blare in die reën", "Waar die newels rus" (almal 1984), "Dis soos herfsblare", "Vertel my jou droom" (beide 1985), "Die sigeunerchirurg", "'n dokter vir Jakkalshoek" (beide 1986), "'n Bruid vir Akkedisbult", "Magrietjies vir Marieta" (beide 1987), "Van varings en steekgras" en "Dokter Kaboutertjie" (beide 1988). Van der Mescht se skryfwerk word dikwels beskou deur die lens van die samelewingsverwagtinge van vroue gedurende die 1970's in Suid-Afrika. Haar werke weerspieël die heersende houdings van die tyd, insluitend 'n fokus op fisiese voorkoms en interpersoonlike wedywering onder vroulike karakters. Haar boeke word gekenmerk deur 'n vertelstyl wat gedetailleerde beskrywings van karakters insluit, veral hul fisiese eienskappe, wat beide 'n punt van kritiek en 'n kenmerk van haar storievertellingstyl was. Teen die laat 1980's was Van der Mescht, volgens 'n studie <ref>Olivier, Fanie (1990). "Letterkunde vs Populêre leesstof". ''Tydskrif vir Letterkunde''. '''XXVIII''': 89–92.</ref> deur [[Fanie Olivier]] in 1990 ([[Tydskrif vir Letterkunde]] XXVIII), een van die vyf mees gelese [[Lys van Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywers]] in biblioteke, saam met [[Ena Murray]], [[Dricky Beukes]], [[Sarah du Pisanie|Sara du Pisani]] en [[Elmar Steyn]]. Haar gewildheid het haar 'n plek besorg in die kategorie van populêre Afrikaanse leesstof, 'n genre wat dikwels onderskei word van meer literêre werke. In die vroeë 1990's het sy steeds geskryf en romans soos "Koelte langs die Koenap" (1990), "Ken jy die jasmyn" (1991), "Wie erf Rietkuil?", "Soos die jangroentjie kom" (beide 1992) en "Vlam van die waboom" (1994) gepubliseer. Haar laaste roman, "Bewolkte jare", is in 1995 postuum uitgegee. Benewens romans het Van der Mescht ook kinderboeke geskryf, waaronder "Basie Bakoortjies se slim plan" (1981), "Dokter Besembakkies van die bloekombos" (1983) en "Dokter Besem Bakkies red die prinsie" (1985). Haar bydrae tot die [[Afrikaanse letterkunde]], veral in die genre van ligte leesstof, het haar 'n gewilde en geliefde skrywer gemaak. Alhoewel haar boeke dalk nie met hedendaagse gehore resoneer nie as gevolg van hul uitgediende perspektiewe, bied hulle insig in die kulturele en sosiale dinamika van Suid-Afrika gedurende die tyd waarin hulle geskryf is. == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * http://www.springbokboeke.co.za/html/ella_van_der_mescht.html (Geargiveer op 19 Junie 2018 op Wayback Machine - URL opgespoor en besoek op 3 November 2024 - https://web.archive.org/web/20180619011513/http://www.springbokboeke.co.za/html/ella_van_der_mescht.html) * https://archive.ph/2016.12.31-232653/http://www.springbokboeke.co.za/html/skrywers.html%23N {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:van der Mescht, Ella}} [[Kategorie:Geboortes in 1928]] [[Kategorie:Sterftes in 1994]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] j2423jfcr9ivcx96jgneru6pei8joxn 0 421486 2717105 2717085 2024-11-19T13:16:02Z Oesjaar 7467 /* Slik */ Voltooi skakel. 2717105 wikitext text/x-wiki Die '''riviere van Suid-Afrika''' verskil baie van die riviere in lande met ‘n ander klimaat en bou. In Europa het die groot riviere oor die algemeen ‘n effense helling, geleidelik stygende oewers en ‘n volhoubare stroom op ‘n redelike stabiele waterhoogte sodat binnelandse skeepsverkeer oor riviere en kanale oor amper die hele vasteland moontlik is. ==Bevaarbaarheid== Geen riviere in Suid-Afrika is vir handelsvaartuie bevaarbaar nie, behalwe soms slegs vir kort afstande vanaf die see, maar dan ook slegs vir klein vaartuie. Die riviere is meestal te vlak en die sandbanke by die monde verhoed toegang. Voordat veilige hawens gebou is, is riviere soos die [[Umzimkulurivier]], [[Umzimvuburivier]] en die [[Breederivier]] bevaar deur klein seeskepe, maar die kleiner riviere is nou so toegeslik dat geen skepe daartoe toegang het nie. Verder die binneland in is die riviere te steil en die stroom te vlak vir skeepvaart. ==Helling== Die gemiddelde hoogte bo seespieël van Suid-Afrika is oor die 900 m en die binnelandse plato is tussen die 900 en die 1500 m hoog. Daarby kom nog dat die vernaamste riviere ontspring op hoër as 1200 m. Afstande na die see is nooit eintlik groot nie en daarom is die hellings juis groot. Die [[Limpoporivier]] en die [[Oranjerivier]] is wel uitsonderings. Geleidelike hellings soos in [[Europa]], [[Asië]] en [[Amerika]] van 15 of 30 cm per km bestaan nie in Suid-Afrika nie. Daarom is binnelandse vervoer oor water in ander vastelande so gewild en in Suid-Afrika juis eintlik onbekend. Die Oranje, Limpopo en die [[Vaalrivier]] het elkeen ‘n val van nagenoeg 60 cm per km. Alle ander riviere is baie steiler. Die [[Tugelarivier]] val byvoorbeeld 1370 m in 480 km tot by sy monding. Die [[Pongolarivier]] val 1400 m in net meer as 160 km en die Limpopo val 900 m oor 1450 km. Hierdie hellings verhoed die gebruik van die riviere vir beduidende skeepvaart. ==Onreëlmatige vloei== Weinig van die groter riviere is eintlik standhoudend. In sulke riviere is daar ook weer groot verskille in waterhoogte. Afgesien van seisoenale verskille is die verskille van jaar tot jaar ook nog boonop aansienlik. Sonder damme is dit dus moeilik om op ‘n deurlopende grondslag water op ‘n groot skaal vir nywerheidsgebruik direk uit ‘n rivier te onttrek. Selfs as die helling nie so steil was nie, sou die onreëlmatige vloei ook skeepvaart belemmer het. Veral in die westelike deel van die land is daar riviere wat selde vloei. Voorbeelde hiervan is die [[Sakrivier]] (naby [[Calvinia]]) wat oor ‘n tydperk van 16 jaar slegs 19 dae per jaar gevloei het en die Soutrivier (by [[Vanrhynsdorp]]) wat net ‘n 20 dae per jaar oor ‘n periode van byna drie dekades ‘n stroming gehad het. ==Afvloei== Die afloop van water uit die dreineringsgebiede van die Suid-Afrikaanse riviere is besonder laag. Oor die hele land gemeet beland slegs ‘n 7% van die reënwater in riviere en by sommige riviere is dit in sekere gevalle so laag as 1 of 2 % en soms selfs minder. Die [[Tugelarivier]], die [[Riviersonderend]], die [[Komatirivier]] en die [[Blyderivier]] is enkele uitsonderings. By hulle is die aflvoei van reënwater soms so hoog as 40%. ==Vloede en vloedvlaktes== Buitengewone vloede kom van tyd tot tyd voor. Die gevolg daarvan is meesal skade aan paaie, brûe en besproeiingskanale. Brûe word met die oog daarop met ‘n duurder konstruksie gebou. Skade aan geboue op die vloedvlaktes bly beperk, want nie baie geboue is daar opgerig nie. Ook voorkom die steil hellings van die oewers gewoonlik groot skade. Die meeste riviere lê in diep klowe. Wye alluviale vlaktes langs die riviere kom dus selde voor. ‘n Voorbeeld is die Oranjerivier. Daardie rivier het genoeg water om ‘n kwartmiljoen hektaar te besproei, maar sy totale vloedvlakte is slegs ‘n tiende daarvan groot. ==Slik== In die opvanggebiede van die land se grootste riviere neem gronderosie ernstige afmetings aan. Vloedwater sleep baie vrugbare bogrond saam en dit sak af in die damme. Die volume van die damme daal dus vinnig. Veral by die [[Sondagsrivier]] en die [[Tarkarivier]], beide in die [[Oos-Kaap]], is dit ‘n akute probleem. ==Hidroëlektrisiteit== Die steil hellings op die rivieroewers leen hulle uitstekend tot die oprigting van kragsentrales, maar die onstabiele vloei werk dit teen. Daar is enkele kleiner kragstasies aan die sterkvloeiende riviere soos die [[Sabierivier]], die [[Blyderivier]], die [[Umtatarivier]] en die [[Assegaairivier]]. Vir beduidende kragopwekking is groot opgaardamme nodig om ‘n konstante stroom water te waarborg, maar dan word die krag te duur. Die water in die damme moet ook gebruik kan word vir besproeiing en dalk vir nywerheidsgebruik om die bou van ‘n dam finansieel te regverdig. ==Watergehalte== Baie riviere is vir maande lank elke jaar droë lope. In streke waar die grond alkaliese soute bevat, kan die kleiner strome se water uitermate brak word en is dus nie meer geskik vir besproeiing nie. ==Vis== Vis word nie vir kommersiële doeleindes in Suid-Afrika se riviere gevang nie. Hengelaars vang vis as ‘n sport en nie eintlik as voedsel nie. [[Kurper]] (genus [[Barbys]]), [[geelvis]] (genus [[Barbus]]), [[forel]] (genus [[Salmo]]), [[baars]] (genus [[Micropterus]]) en [[karper]] (genus [[Cyprinus carpio]]) is die bekendste visse wat in die Suid-Afrikaanse riviere voorkom. ==Ander dierelewe== [[Krokodil]]le leef in alle Suid-Afrikaanse riviere, behalwe in die Oranjerivier en die riviere van die Wes-, Oos- en [[Noord-Kaap]]. Voorheen is [[seekoei]]e in alle Suid-Afrikaanse riviere tot in die [[Kaapse Skiereiland]] aangetref. ==Siektes== [[Bilharzia]] kom in alle Suid-Afrikaanse riviere voor, met uitsondering van die Oranjerivier en die riviere van die Wes-Kaap. ==Lees ook== *[[Geografie van Suid-Afrika]] *[[Lys van riviere in Afrika]] *[[Omuramba]] ==Bibliografie== *Buramn, José: Safe tot the Sea. Kaapstad: [[Human & Rousseau]],1962 *Burman, José: Waters of the Western Cape. Kaapstad: Human & Rousseau, 1970 *Robertson, T.C.: Water. Kaapstad: Caltex, 1970 *[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]], deel 9. Kaapstad: [[Nasou]], 1973. ISBN 0-625-00325-X *Water for the Western Cape. Kaapstad: Departement van Bosbou en Waterwese, ongedateerd [[Kategorie: Riviere in Vrystaat]] [[Kategorie: Riviere in KwaZulu-Natal]] [[Kategorie: Riviere in Wes-Kaap]] [[Kategorie: Riviere in Oos-Kaap]] [[Kategorie: Riviere in Noord-Kaap]] suin5b0bjb3wfd964553tc9nwpqz8vf 2717189 2717105 2024-11-20T07:08:29Z Rooiratel 90342 2717189 wikitext text/x-wiki {{Versmelt|Lys van riviere in Afrika}} Die '''riviere van Suid-Afrika''' verskil baie van die riviere in lande met ‘n ander klimaat en bou. In Europa het die groot riviere oor die algemeen ‘n effense helling, geleidelik stygende oewers en ‘n volhoubare stroom op ‘n redelike stabiele waterhoogte sodat binnelandse skeepsverkeer oor riviere en kanale oor amper die hele vasteland moontlik is. ==Bevaarbaarheid== Geen riviere in Suid-Afrika is vir handelsvaartuie bevaarbaar nie, behalwe soms slegs vir kort afstande vanaf die see, maar dan ook slegs vir klein vaartuie. Die riviere is meestal te vlak en die sandbanke by die monde verhoed toegang. Voordat veilige hawens gebou is, is riviere soos die [[Umzimkulurivier]], [[Umzimvuburivier]] en die [[Breederivier]] bevaar deur klein seeskepe, maar die kleiner riviere is nou so toegeslik dat geen skepe daartoe toegang het nie. Verder die binneland in is die riviere te steil en die stroom te vlak vir skeepvaart. ==Helling== Die gemiddelde hoogte bo seespieël van Suid-Afrika is oor die 900 m en die binnelandse plato is tussen die 900 en die 1500 m hoog. Daarby kom nog dat die vernaamste riviere ontspring op hoër as 1200 m. Afstande na die see is nooit eintlik groot nie en daarom is die hellings juis groot. Die [[Limpoporivier]] en die [[Oranjerivier]] is wel uitsonderings. Geleidelike hellings soos in [[Europa]], [[Asië]] en [[Amerika]] van 15 of 30 cm per km bestaan nie in Suid-Afrika nie. Daarom is binnelandse vervoer oor water in ander vastelande so gewild en in Suid-Afrika juis eintlik onbekend. Die Oranje, Limpopo en die [[Vaalrivier]] het elkeen ‘n val van nagenoeg 60 cm per km. Alle ander riviere is baie steiler. Die [[Tugelarivier]] val byvoorbeeld 1370 m in 480 km tot by sy monding. Die [[Pongolarivier]] val 1400 m in net meer as 160 km en die Limpopo val 900 m oor 1450 km. Hierdie hellings verhoed die gebruik van die riviere vir beduidende skeepvaart. ==Onreëlmatige vloei== Weinig van die groter riviere is eintlik standhoudend. In sulke riviere is daar ook weer groot verskille in waterhoogte. Afgesien van seisoenale verskille is die verskille van jaar tot jaar ook nog boonop aansienlik. Sonder damme is dit dus moeilik om op ‘n deurlopende grondslag water op ‘n groot skaal vir nywerheidsgebruik direk uit ‘n rivier te onttrek. Selfs as die helling nie so steil was nie, sou die onreëlmatige vloei ook skeepvaart belemmer het. Veral in die westelike deel van die land is daar riviere wat selde vloei. Voorbeelde hiervan is die [[Sakrivier]] (naby [[Calvinia]]) wat oor ‘n tydperk van 16 jaar slegs 19 dae per jaar gevloei het en die Soutrivier (by [[Vanrhynsdorp]]) wat net ‘n 20 dae per jaar oor ‘n periode van byna drie dekades ‘n stroming gehad het. ==Afvloei== Die afloop van water uit die dreineringsgebiede van die Suid-Afrikaanse riviere is besonder laag. Oor die hele land gemeet beland slegs ‘n 7% van die reënwater in riviere en by sommige riviere is dit in sekere gevalle so laag as 1 of 2 % en soms selfs minder. Die [[Tugelarivier]], die [[Riviersonderend]], die [[Komatirivier]] en die [[Blyderivier]] is enkele uitsonderings. By hulle is die aflvoei van reënwater soms so hoog as 40%. ==Vloede en vloedvlaktes== Buitengewone vloede kom van tyd tot tyd voor. Die gevolg daarvan is meesal skade aan paaie, brûe en besproeiingskanale. Brûe word met die oog daarop met ‘n duurder konstruksie gebou. Skade aan geboue op die vloedvlaktes bly beperk, want nie baie geboue is daar opgerig nie. Ook voorkom die steil hellings van die oewers gewoonlik groot skade. Die meeste riviere lê in diep klowe. Wye alluviale vlaktes langs die riviere kom dus selde voor. ‘n Voorbeeld is die Oranjerivier. Daardie rivier het genoeg water om ‘n kwartmiljoen hektaar te besproei, maar sy totale vloedvlakte is slegs ‘n tiende daarvan groot. ==Slik== In die opvanggebiede van die land se grootste riviere neem gronderosie ernstige afmetings aan. Vloedwater sleep baie vrugbare bogrond saam en dit sak af in die damme. Die volume van die damme daal dus vinnig. Veral by die [[Sondagsrivier]] en die [[Tarkarivier]], beide in die [[Oos-Kaap]], is dit ‘n akute probleem. ==Hidroëlektrisiteit== Die steil hellings op die rivieroewers leen hulle uitstekend tot die oprigting van kragsentrales, maar die onstabiele vloei werk dit teen. Daar is enkele kleiner kragstasies aan die sterkvloeiende riviere soos die [[Sabierivier]], die [[Blyderivier]], die [[Umtatarivier]] en die [[Assegaairivier]]. Vir beduidende kragopwekking is groot opgaardamme nodig om ‘n konstante stroom water te waarborg, maar dan word die krag te duur. Die water in die damme moet ook gebruik kan word vir besproeiing en dalk vir nywerheidsgebruik om die bou van ‘n dam finansieel te regverdig. ==Watergehalte== Baie riviere is vir maande lank elke jaar droë lope. In streke waar die grond alkaliese soute bevat, kan die kleiner strome se water uitermate brak word en is dus nie meer geskik vir besproeiing nie. ==Vis== Vis word nie vir kommersiële doeleindes in Suid-Afrika se riviere gevang nie. Hengelaars vang vis as ‘n sport en nie eintlik as voedsel nie. [[Kurper]] (genus [[Barbys]]), [[geelvis]] (genus [[Barbus]]), [[forel]] (genus [[Salmo]]), [[baars]] (genus [[Micropterus]]) en [[karper]] (genus [[Cyprinus carpio]]) is die bekendste visse wat in die Suid-Afrikaanse riviere voorkom. ==Ander dierelewe== [[Krokodil]]le leef in alle Suid-Afrikaanse riviere, behalwe in die Oranjerivier en die riviere van die Wes-, Oos- en [[Noord-Kaap]]. Voorheen is [[seekoei]]e in alle Suid-Afrikaanse riviere tot in die [[Kaapse Skiereiland]] aangetref. ==Siektes== [[Bilharzia]] kom in alle Suid-Afrikaanse riviere voor, met uitsondering van die Oranjerivier en die riviere van die Wes-Kaap. ==Lees ook== *[[Geografie van Suid-Afrika]] *[[Lys van riviere in Afrika]] *[[Omuramba]] ==Bibliografie== *Buramn, José: Safe tot the Sea. Kaapstad: [[Human & Rousseau]],1962 *Burman, José: Waters of the Western Cape. Kaapstad: Human & Rousseau, 1970 *Robertson, T.C.: Water. Kaapstad: Caltex, 1970 *[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]], deel 9. Kaapstad: [[Nasou]], 1973. ISBN 0-625-00325-X *Water for the Western Cape. Kaapstad: Departement van Bosbou en Waterwese, ongedateerd [[Kategorie: Riviere in Vrystaat]] [[Kategorie: Riviere in KwaZulu-Natal]] [[Kategorie: Riviere in Wes-Kaap]] [[Kategorie: Riviere in Oos-Kaap]] [[Kategorie: Riviere in Noord-Kaap]] 66tgm18x2djedrnqnstwyj5os0y7mcy 0 421487 2717088 2717086 2024-11-19T12:03:21Z Thermofan 22693 Opruim 2717088 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg|duimnael|Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold]] Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref><ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref></ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, <nowiki>https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/</nowiki> </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == [[Lêer:Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830]] Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBuchananChappleBerrymanCrockford2024">Buchanan, Graeme M.; Chapple, Ben; Berryman, Alex J.; Crockford, Nicola; Jansen, Justin J. F. J.; Bond, Alexander L. (17 November 2024). [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 "Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris )"]. ''Ibis''. [[Digitale objek-identifiseerder|doi]]:[[doi:10.1111/ibi.13368|10.1111/ibi.13368]]. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0019-1019 0019-1019].</cite></ref> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen.<small>{{ISBN|0-00-219728-6}}</small><small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] gq15syjdsy4rz8y6dq6irxy6esdpjuu 2717089 2717088 2024-11-19T12:04:17Z Thermofan 22693 Probeer weer.... 2717089 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg|duimnael|Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold]] Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref><ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, <nowiki>https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/</nowiki> </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == [[Lêer:Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830]] Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen.<small>{{ISBN|0-00-219728-6}}</small><small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] 17b87f5x2vskzu460emter4j2iz58xl 2717090 2717089 2024-11-19T12:05:53Z Thermofan 22693 Nog opruim. Stoei met verwysings. 2717090 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg|duimnael|Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold]] Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, <nowiki>https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/</nowiki> </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == [[Lêer:Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830]] Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen.<small>{{ISBN|0-00-219728-6}}</small><small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] 7k3qr4v83vn0u16axfuyprxjuqgumnl 2717092 2717090 2024-11-19T12:13:20Z Thermofan 22693 /* Verwysings */ RSG verwysing Skakel 2717092 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg|duimnael|Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold]] Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == [[Lêer:Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830]] Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen.<small>{{ISBN|0-00-219728-6}}</small><small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] azgoioxei0er3661zhzgyawauug6wk3 2717093 2717092 2024-11-19T12:14:38Z Thermofan 22693 /* Bibliografie */ Herhaalde ISBN 2717093 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg|duimnael|Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold]] Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == [[Lêer:Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830]] Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] slby9h162z41maxsjs1cajiogru39nn 2717094 2717093 2024-11-19T12:33:32Z Oesjaar 7467 Kom ons kyk... 2717094 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = | synonyms = }} [[Lêer:Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg|duimnael|Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold]] Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == [[Lêer:Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830]] Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] rc23e2hg58nfwonhzjqb6ydhccs5mo8 2717095 2717094 2024-11-19T12:35:01Z Oesjaar 7467 Verbeter 2717095 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' ('''''Numenius tenuirostris''''') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] 52azpljjff3yfd3xsg0zs35wkxdhr8c 2717096 2717095 2024-11-19T12:35:38Z Oesjaar 7467 In lyn met res. 2717096 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] l6dxd2j4012xlxvxwmfbrb0xz1h51ve 2717097 2717096 2024-11-19T12:36:19Z Oesjaar 7467 Verbeter 2717097 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]] wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] is. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] 9z8i95j5kurc9iqqaf1f5ojwufwtrzv 2717099 2717097 2024-11-19T12:41:34Z Thermofan 22693 voeg skakel by. 2717099 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulplespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] is nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] ca874phl9kcaeqtvbb9p8wayel4vj9q 2717104 2717099 2024-11-19T13:11:48Z Odriskelmac11 115344 2717104 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] is nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, donkerbruin gestreep. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders in geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] hg85hu8mke5x30t8hb6qp8yngfhiv06 2717106 2717104 2024-11-19T13:29:33Z Thermofan 22693 /* Beskrywing */ Taalversorging 2717106 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat reg oor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Sy status op die [[IUBN-rooilys|IUCN Rooilys]] is nog nie opgedateer nie, en was nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] k8b2stmtwtobx219swq2of5yrl6hx2t 2717111 2717106 2024-11-19T14:52:45Z Thermofan 22693 Vebeter 2717111 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in Marokko in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat regoor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) het sy status op die [[IUBN-rooilys|IUBN-Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en dit was aan die einde van 2024 nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in Februarie 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] h8vbrjdp3r89nyavj8w7t849xpofw2j 2717113 2717111 2024-11-19T15:26:23Z Oesjaar 7467 Skakel 2717113 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in [[Marokko]] in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat regoor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) het sy status op die [[IUBN-rooilys|IUBN-Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en dit was aan die einde van 2024 nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in Februarie 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] rzafhdt90t9cdhbqzt2dxa5erb6uypt 2717133 2717113 2024-11-19T18:48:29Z Oesjaar 7467 /* Verwysings */ Taksonbalk 2717133 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in [[Marokko]] in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat regoor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) het sy status op die [[IUBN-rooilys|IUBN-Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en dit was aan die einde van 2024 nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in Februarie 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == {{taksonbalk}} [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] tvkxzimyhjuffxb502hn3o8xfe8scc4 2717134 2717133 2024-11-19T18:48:53Z Oesjaar 7467 /* Verwysings */ Verbeter 2717134 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in [[Marokko]] in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat regoor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) het sy status op die [[IUBN-rooilys|IUBN-Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en dit was aan die einde van 2024 nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in Februarie 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == {{verwysings}} {{taksonbalk}} [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] gyrs3p315stap7mlht5a5xnet8vlbps 2717135 2717134 2024-11-19T18:49:29Z Oesjaar 7467 /* Verwysings */ Verbeter 2717135 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in [[Marokko]] in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat regoor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) het sy status op die [[IUBN-rooilys|IUBN-Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en dit was aan die einde van 2024 nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in Februarie 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == {{verwysings}} {{Normdata}} {{taksonbalk}} [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] fwplp1zaa3h2cnkhfvhs9aboglr0ula 2717167 2717135 2024-11-20T05:27:08Z Oesjaar 7467 /* Verwysings */ Verbeter 2717167 wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | status = EX | status_system = IUCN2.3 | name = | image = | taxon = Numenius tenuirostris | authority = Vieillot, 1817 | synonyms = }} Die '''dunbekwulp''' (''Numenius tenuirostris'') is 'n uitgestorwe [[Wulpe|wulpespesie]], familie van [[Strandlopers en snippe|strandloopers]], wat inheems aan [[Eurasië]] en [[Noord-Afrika]] was. In November 2024 is daar deur 'n groep Britse natuurlewe-organisasies aangekondig dat hulle reken die dunbekwulp uitgesterf het.<ref>{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref><ref>RSG Radio Nuus 19 November 2024 06:00, https://www.rsg.co.za/rsg/nuus/ </ref> Die laaste bevestigde waarneming van die soort voël was in [[Marokko]] in 1995. Isotoop-analise dui daarop dat die meerderheid van die voormalige bevolking in die [[Kasakstan|Kazakse]] [[Steppe]] geteel het. Hulle was [[Migrasie van voëls|migrerend]] en het vroeër in vlak varswaterhabitatte rondom die [[Middellandse See]] oorwinter. Hierdie spesie het as 'n rondloper in Wes- [[Europa]], die [[Kanariese Eilande]], die [[Asore]], [[Oman]], [[Kanada]] en [[Japan]] voorgekom. Dit is die eerste Europese vasteland voël wat regoor die wêreld [[Uitsterwing|uitsterf]]. Die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) het sy status op die [[IUBN-rooilys|IUBN-Rooilys]] nog nie opgedateer nie, en dit was aan die einde van 2024 nog steeds gelys as [[Kritiek bedreigde spesie|krities bedreig]]. == Beskrywing == Die dunbekwulp was 'n klein voël, 36–41 cm in lengte met 'n 77–88 cm vlerkspan. Dit was dus omtrent dieselfde grootte as 'n [[kleinwulp]], maar was meer soos die Eurasiese wulp geveer. Die broeiende volwasse voël was hoofsaaklik grysbruin bo, met 'n witterige romp en kruis. Die borskant was witterig, met donkerbruin strepe. Die flanke het ronde of hartvormige kolle gehad. Die nie-broeiende voëls se veredos was soortgelyk, maar met minder flankkolle. Mannetjies en wyfies was eenders geveer, maar wyfies het langer bekke as mannetjies gehad, 'n aanpassing in wulpspesies wat direkte mededinging om kos tussen die geslagte uitskakel. Die veredos van jong voëls was baie soortgelyk aan die volwassene, maar die flanke het bruin strepe gehad. Die hartvormige kolle het eers teen die einde van die eerste winter verskyn. == Afname van getalle en uitsterwing == Na 'n lang tydperk waarin getalle afgeneem het, het die Dunbekwulp teen die laat 20ste eeu uiters skaars geword, toe daar gedink is dat daar minder as 50 volwasse voëls was, met die laaste bevestigde waarneming in Marokko in Februarie 1995. <ref name="extinct">{{Cite journal |last=Buchanan |first=Graeme M. |last2=Chapple |first2=Ben |last3=Berryman |first3=Alex J. |last4=Crockford |first4=Nicola |last5=Jansen |first5=Justin J. F. J. |last6=Bond |first6=Alexander L. |date=2024-11-17 |title=Global extinction of Slender‐billed Curlew ( Numenius tenuirostris ) |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ibi.13368 |journal=Ibis |language=en |doi=10.1111/ibi.13368 |issn=0019-1019}}</ref> == Galery == <gallery> Numenius_tenuirostris_Grönvold.jpg| Dunbekwulp. Illustrasie deur Henrik Grönvold Numenius_tenuirostris.jpg|duimnael| Illustrasie uit ongeveer 1830 </gallery> ==Bibliografie== * Hayman, Peter; Marchant, John & Prater, Tony (1986). ''Shorebirds: an identification guide to the waders of the world''. Houghton Mifflin, Boston. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-395-60237-8|0-395-60237-8]]</small> * Svensson, Lars; Zetterström, Dan; Mullarney, Killian & Grant, PJ (1999). ''Collins voëlgids'' . Harper & Collins, Londen. <small>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219728-6|0-00-219728-6]]</small> * Corso, Andrea; Jansen, Justin; Kokay, Szabolcs (2014). "A review of the identification criteria and variability of the Slender-billed Curlew." ''British Bird'' 107: 339–370. https://www.researchgate.net/publication/269160426_A_review_of_the_identification_criteria_and_variability_of_the_Slender-billed_Curlew == Verwysings == {{verwysings}} {{Normdata}} {{taksonbalk}} [[Kategorie:Strandlopers en snippe]] [[Kategorie:Waadvoëls]] [[Kategorie:Uitgestorwe spesies]] [[Kategorie:Natuurbewaring]] rqsctf6p8co51v84njunj1a26kweg7q 0 421489 2717098 2024-11-19T12:37:30Z JamesKeet 183846 Geskep deur die bladsy "[[:en:Special:Redirect/revision/1254399797|Stacks blockchain]]" te vertaal 2717098 wikitext text/x-wiki '''Stacks''', voorheen '''Blockstack''', is 'n [[Blokketting|blokkettingplatform]] vir [[Smart contract|slim kontrakte]], [[gedesentraliseerde finansies]] ("DeFi"), [[Nieverwisselbare item|nieverwisselbare items]] (NVI's) en [[gedesentraliseerde toepassings]] ("DApps"). Stacks blokketting is 'n laag vir [[bitcoin]] soortgelyk aan die Lightning Network . <ref>{{Cite web|url=https://www.zdnet.com/finance/blockchain/blockstack-anchors-to-bitcoin-network-with-new-mining-algorithm/|title=Blockstack anchors to Bitcoin network with new mining algorithm|website=[[ZDNet]]}}</ref> == Ontwerp == Kommer oor internetprivaatheid, sekuriteit en data-lekasies het die aandag op die Stacks-projek gebring. Sagteware-ontwikkelaars het die Stacks-sagteware gebruik om gedesentraliseerde alternatiewe vir gewilde dienste te bou. Stacks (STX) eenheid is die interne kripto-geldeenheid van die Stacks blokketting, wat gebruik word as gasfooi vir die uitvoering van slim kontrakte en verwerking van transaksies. <ref>{{Cite news|accessdate=28 September 2022}}</ref> == Geskiedenis == Die Stacks-projek is aanvanklik begin deur Muneeb Ali en [[Ryan Shea]] as Blockstack. <ref name="venturebeat">{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2017/12/04/blockstack-raises-52-million-to-build-a-parallel-internet-where-you-own-all-your-data/|title=Blockstack raises $52 million to build a parallel internet where you own all your data|date=2017-12-04|website=VentureBeat|language=en-US|access-date=2021-06-22}}</ref> STX was die eerste SEC- gekwalifiseerde eenheid-aanbieding in 2019. <ref>{{Cite web|url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1719379/000110465919020748/a18-15736_1partiiandiii.htm|title=PART II — INFORMATION REQUIRED IN OFFERING CIRCULAR|last=SEC|website=www.sec.gov|access-date=2021-06-22}}</ref> <ref name="wsj">{{Cite news|accessdate=2021-06-22}}</ref> Blockstack PBC, 'n maatskappy wat aan die Stacks-tegnologie werk, het ongeveer $75 miljoen ingesamel deur 'n mengsel van waagkapitaal en eenheid verkope. <ref name="venturebeat" /> Die hoof Stacks-blokketting was in Januarie 2021 geloods. == Toepassings == === CityCoins === Die CityCoins-projek het in 2021 verwisselbare items vir die Miami en New York City stede bekendgestel. Miami se stadskommissarisse het in September 2021 gestem om die protokol tesourie, ter waarde van $21 miljoen destyds, te aanvaar. MiamiCoin se waarde het neergestort, en daarom het Stacks $5,25 miljoen aan die stad Miami geskenk. <ref>{{Cite web|url=https://www.nbcmiami.com/news/local/miami-announces-it-cashed-out-some-miamicoin-as-crypto-markets-are-down/2680613/|title=Miami Announces It Cashed Out Some MiamiCoin as Crypto Markets Are Down|last=Benavides|first=Cristian|date=February 3, 2022|website=NBC 6 South Florida|language=en-US|access-date=2022-04-13}}</ref> Vanaf Maart 2023 het ''Bloomberg'' berig dat CityCoin 'n "stil ondergang" in die gesig staar, aangesien likiditeitskwessies en 'n gebrek aan belangstelling veroorsaak het dat beide die New York City en Miami-munte van die OkCoin kripto-geldeenheid-verruiler gedenoteer is. <ref>{{Cite news|accessdate=8 April 2023}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Kriptogeld]] j9lvldzy5hti0tsb3ez7o4hur92bv8z 0 421490 2717100 2024-11-19T12:45:46Z MIKHEIL 34658 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Michel Sogny | beeld = Michel Sogny b.jpg | beeldgrootte = 250px | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = {{Geboortedatum|1947|11|21}} | geboorteplek = Pau, [[Frankryk]] | oorsprong = | sterfdatum = | sterfplek = | genre = klassieke musiek | beroep = Ko...' 2717100 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Michel Sogny | beeld = Michel Sogny b.jpg | beeldgrootte = 250px | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = {{Geboortedatum|1947|11|21}} | geboorteplek = Pau, [[Frankryk]] | oorsprong = | sterfdatum = | sterfplek = | genre = klassieke musiek | beroep = Komponis en pianiste | instrument = | jare_aktief = | etiket = | assosiasies = | webwerf = | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Michel Sogny''' (gebore op 21 November 1947 in Pau, [[Frankryk]]) is 'n Frans pianis, komponis en skrywer van [[Hongarye|Hongaarse]] afkoms. Hy het 'n nuwe benadering tot klavieronderrig ontwikkel.<ref>Valérie Sasportas (23 April 2010). [http://www.lefigaro.fr/livres/2010/04/22/03005-20100422ARTFIG00623-michel-sogny-la-musique-sans-soupir-.php «&nbsp;Michel Sogny, La musique sans soupirs&nbsp;»]. ''[[Le Figaro]]''.</ref><ref>Radio Classique (December 2015). [http://www.radioclassique.fr/actu-classique/dossiers/dossiers-detail/lart-et-la-methode-de-michel-sogny.html "L’art et la Méthode de Michel Sogny"].</ref> Sy metode het baie studente van alle ouderdomme in staat gestel om die instrument te geniet, aangesien klavierspel oor die algemeen as onbereikbaar beskou word indien dit nie gedurende kinderjare aangeleer word nie.<ref>«&nbsp;L'histoire d'une adulte prodige&nbsp;», Piano n°19, 2005–2006.</ref> ==Biografie== Michel Sogny het die École Normale de Musique de Paris bygewoon, waar hy klavierstudies onderneem het onder leiding van Jules Gentil en Yvonne Desportes. Hy beskik oor 'n meestersgraad in sielkunde, 'n baccalaureusgraad in letterkunde en 'n doktorsgraad in filosofie,<ref>''Le Processus de l'esprit créateur chez Liszt'' {{SUDOC|040853942}}</ref> wat hy in 1974 by die Sorbonne voltooi het onder leiding van Vladimir Jankélévitch. Michel Sogny is die stigter van die SOS Talents Stigting. Saam met Valéry Giscard d'Estaing en Franz Liszt se groot-kleindogter, Blandine Ollivier de Prévaux, was Sogny een van die stigterslede van die [[Franz Liszt]] Frans Vereniging.<ref>Association française Franz Liszt 1972 », Documentation Association Franz Liszt,‎ octobre 1972</ref><ref>{{cite news |title=Une Association Franz Liszt|work=[[Le Figaro]]|date=16 October 1973|page=29|url=https://www.flickr.com/photos/60784876@N06/49472640182/in/dateposted-public}}</ref> ==Michel Sogny se klaviermetode== Sogny se metodologie word by sy skole in [[Parys]] en [[Genève]] onderrig. Sedert 1974 het meer as 20,000 studente klavier bemeester deur middel van Sogny se metode.<ref>{{cite news |first=Thierry |last=Hillériteau|title=Les antiques accords de Michel Sogny|work=[[Le Figaro]]|date=2 May 2014|url=http://www.lefigaro.fr/mon-figaro/2014/05/02/10001-20140502ARTFIG00286-les-antiques-accords-de-michel-sogny.php}}</ref><ref>{{cite news |title=L'HUMANISTEDE LA MUSIQUE|date=18 May 2017|url=https://studylibfr.com/doc/5076546/de-la-musique---%C3%A9ditions-michel-de-maule}}</ref> Die metode bestaan uit twee hoof komponente: Didaktiese werke – Prolégomènes, wat klein oefeninge verteenwoordig.<ref>François Lancel, "En avant la musique", ''Le Parisien'',‎ mai 1981</ref> Polégomènes ontwikkel die persepsie van musikale simfonie en klank.<ref>Stephan Friedrich, ''"L'Art et la Méthode", Classica L'Express"'',‎ décembre 2015, p. 4</ref> Die tweede rigting bestaan uit 'n siklus van etudes, waar die klem val op die ontwikkeling van tegniese vaardighede, soos handgebare en posisies.<ref>Georges Hilleret, "Le bonheur de jouer Bach après quelques mois de pratique", Télé 7 Jours,‎ 26 mai 1984</ref> Een van Sogny se studente, 'n Frans-taal professor Michel Paris,<ref>Stephan Friedrich, ''"Michèle Paris – L'adulte prodige"'', Classica L'Express,‎ décembre 2014, p. 9</ref> wat reeds as 'n volwassene met klavieroefening begin het, het na afloop van Sogny se 4-jarige metodologiese kursus op die ouderdom van 30 'n solo-konsert by die Théâtre des Champs-Élysée aangebied met die beskerming van die Ministerie van Kultuur.<ref>Edgar Schneider, ''"Jours de France"'', Le Carnet de la Semaine,‎ 3 mai 1980</ref> 'n Ander suksesvolle student van Michel Sogny was Claudine Zévaco, wat in 1983 en 1984 by die Théâtre des Champs-Élysée opgetree het.<ref>"En Bref- Récital à la Fondation Cziffra", ''Le Monde'',‎ 26 mai 1984</ref> In 1981 het die Senaat amptelik die Minister van Kultuur, Jack Lang, genader om die invoering van Michel Sogny se metodologie oor die hele [[Frankryk]] te bespreek.<ref>{{cite news |title=Enseignement de la musique : extension du centre Michel Sogny – Sénat|url=https://www.flickr.com/photos/60784876@N06/25294925464}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Eksterne skakels== * [http://www.michelsogny.ch/ Michel Sogny Official Website] * [https://www.lefigaro.fr/musique/michel-sogny-l-art-de-la-resilience-20220605 Michel Sogny, l’art de la résilience] [[Le Figaro]] * [http://www.academie-michel-sogny.ch Michel Sogny Academy] * [http://www.michelsogny.com Michel Sogny Personal Website] * [http://www.sos-talents.ch SOS Talents Foundation] * [https://web.archive.org/web/20150822211931/http://www.artchipel.net/fr/compositeur/sogny-michel/ Works at Artchipel] * [https://www.laflutedepan.com/recherche?Effiltre=1&Effiltre2=0&tri=0&page=0001&boutique=&instrument=&style=&motcle=michel+sogny laflutedepan.com] {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Sogny, Michel}} [[Kategorie:Franse pianiste]] [[Kategorie:Franse komponiste]] [[Kategorie:Geboortes in 1947]] 383yaf8qmn4tzws34dfhlwxs6nlv0mg 2717184 2717100 2024-11-20T07:05:47Z Rooiratel 90342 2717184 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Michel Sogny | beeld = Michel Sogny b.jpg | beeldgrootte = 250px | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = {{Geboortedatum|1947|11|21}} | geboorteplek = Pau, [[Frankryk]] | oorsprong = | sterfdatum = | sterfplek = | genre = klassieke musiek | beroep = Komponis en pianiste | instrument = | jare_aktief = | etiket = | assosiasies = | webwerf = | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Michel Sogny''' (gebore op 21 November 1947 in Pau, [[Frankryk]]) is 'n Franse pianis, komponis en skrywer van [[Hongarye|Hongaarse]] afkoms. Hy het 'n nuwe benadering tot klavieronderrig ontwikkel.<ref>Valérie Sasportas (23 April 2010). [http://www.lefigaro.fr/livres/2010/04/22/03005-20100422ARTFIG00623-michel-sogny-la-musique-sans-soupir-.php «&nbsp;Michel Sogny, La musique sans soupirs&nbsp;»]. ''[[Le Figaro]]''.</ref><ref>Radio Classique (December 2015). [http://www.radioclassique.fr/actu-classique/dossiers/dossiers-detail/lart-et-la-methode-de-michel-sogny.html "L’art et la Méthode de Michel Sogny"].</ref> Sy metode het baie studente van alle ouderdomme in staat gestel om die instrument te geniet, aangesien klavierspel oor die algemeen as onbereikbaar beskou word indien dit nie gedurende kinderjare aangeleer word nie.<ref>«&nbsp;L'histoire d'une adulte prodige&nbsp;», Piano n°19, 2005–2006.</ref> ==Biografie== Michel Sogny het die École Normale de Musique de Paris bygewoon, waar hy klavierstudies onderneem het onder leiding van Jules Gentil en Yvonne Desportes. Hy beskik oor 'n meestersgraad in sielkunde, 'n baccalaureusgraad in letterkunde en 'n doktorsgraad in filosofie,<ref>''Le Processus de l'esprit créateur chez Liszt'' {{SUDOC|040853942}}</ref> wat hy in 1974 by die Sorbonne voltooi het onder leiding van Vladimir Jankélévitch. Michel Sogny is die stigter van die SOS Talents Stigting. Saam met Valéry Giscard d'Estaing en Franz Liszt se groot-kleindogter, Blandine Ollivier de Prévaux, was Sogny een van die stigterslede van die [[Franz Liszt]] Frans Vereniging.<ref>Association française Franz Liszt 1972 », Documentation Association Franz Liszt,‎ octobre 1972</ref><ref>{{cite news |title=Une Association Franz Liszt|work=[[Le Figaro]]|date=16 October 1973|page=29|url=https://www.flickr.com/photos/60784876@N06/49472640182/in/dateposted-public}}</ref> ==Michel Sogny se klaviermetode== Sogny se metodologie word by sy skole in [[Parys]] en [[Genève]] onderrig. Sedert 1974 het meer as 20,000 studente klavier bemeester deur middel van Sogny se metode.<ref>{{cite news |first=Thierry |last=Hillériteau|title=Les antiques accords de Michel Sogny|work=[[Le Figaro]]|date=2 May 2014|url=http://www.lefigaro.fr/mon-figaro/2014/05/02/10001-20140502ARTFIG00286-les-antiques-accords-de-michel-sogny.php}}</ref><ref>{{cite news |title=L'HUMANISTEDE LA MUSIQUE|date=18 May 2017|url=https://studylibfr.com/doc/5076546/de-la-musique---%C3%A9ditions-michel-de-maule}}</ref> Die metode bestaan uit twee hoof komponente: Didaktiese werke – Prolégomènes, wat klein oefeninge verteenwoordig.<ref>François Lancel, "En avant la musique", ''Le Parisien'',‎ mai 1981</ref> Polégomènes ontwikkel die persepsie van musikale simfonie en klank.<ref>Stephan Friedrich, ''"L'Art et la Méthode", Classica L'Express"'',‎ décembre 2015, p. 4</ref> Die tweede rigting bestaan uit 'n siklus van etudes, waar die klem val op die ontwikkeling van tegniese vaardighede, soos handgebare en posisies.<ref>Georges Hilleret, "Le bonheur de jouer Bach après quelques mois de pratique", Télé 7 Jours,‎ 26 mai 1984</ref> Een van Sogny se studente, 'n Frans-taal professor Michel Paris,<ref>Stephan Friedrich, ''"Michèle Paris – L'adulte prodige"'', Classica L'Express,‎ décembre 2014, p. 9</ref> wat reeds as 'n volwassene met klavieroefening begin het, het na afloop van Sogny se 4-jarige metodologiese kursus op die ouderdom van 30 'n solo-konsert by die Théâtre des Champs-Élysée aangebied met die beskerming van die Ministerie van Kultuur.<ref>Edgar Schneider, ''"Jours de France"'', Le Carnet de la Semaine,‎ 3 mai 1980</ref> 'n Ander suksesvolle student van Michel Sogny was Claudine Zévaco, wat in 1983 en 1984 by die Théâtre des Champs-Élysée opgetree het.<ref>"En Bref- Récital à la Fondation Cziffra", ''Le Monde'',‎ 26 mai 1984</ref> In 1981 het die Senaat amptelik die Minister van Kultuur, Jack Lang, genader om die invoering van Michel Sogny se metodologie oor die hele [[Frankryk]] te bespreek.<ref>{{cite news |title=Enseignement de la musique : extension du centre Michel Sogny – Sénat|url=https://www.flickr.com/photos/60784876@N06/25294925464}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Eksterne skakels== * [http://www.michelsogny.ch/ Michel Sogny Official Website] * [https://www.lefigaro.fr/musique/michel-sogny-l-art-de-la-resilience-20220605 Michel Sogny, l’art de la résilience] [[Le Figaro]] * [http://www.academie-michel-sogny.ch Michel Sogny Academy] * [http://www.michelsogny.com Michel Sogny Personal Website] * [http://www.sos-talents.ch SOS Talents Foundation] * [https://web.archive.org/web/20150822211931/http://www.artchipel.net/fr/compositeur/sogny-michel/ Works at Artchipel] * [https://www.laflutedepan.com/recherche?Effiltre=1&Effiltre2=0&tri=0&page=0001&boutique=&instrument=&style=&motcle=michel+sogny laflutedepan.com] {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Sogny, Michel}} [[Kategorie:Franse pianiste]] [[Kategorie:Franse komponiste]] [[Kategorie:Geboortes in 1947]] 7yduscpeyb0ci3wmj197wb3w6xoxrwu 0 421491 2717118 2024-11-19T18:11:58Z Sobaka 328 Begin 'n nuwe artikel, nog besigǃ 2717118 wikitext text/x-wiki '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Cornish robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] ce0ubn7vutot1xg7l24nbu3kabnzchj 2717119 2717118 2024-11-19T18:13:41Z Sobaka 328 Beeld 2717119 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Cornish robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] b3sctxzvmyow8erxu1sg2ssyesielfm 2717121 2717119 2024-11-19T18:16:42Z Sobaka 328 /* Geskiedenis */ opruim 2717121 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Korniese robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] 614tjufze0y9tomneakrt90sc0dhghk 2717130 2717121 2024-11-19T18:46:28Z Sobaka 328 bywerk 2717130 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Korniese robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> ==Kenmerke== Ai-Da kan in óf 'n staande óf sittende posisie vertoon word; alhoewel dit bene het, kan dit nie loop nie.<ref>{{Cite web |last=Jenkins |first=Chris |date=2019-02-11 |title=Humanoid Robot Artist Ai-Da Can Make Pencil Drawings From Life |url=https://www.artsandcollections.com/humanoid-robot-artist-ai-da-can-draw-from-life/ |access-date=2023-09-23 |website=Arts & Collections |language=en-US}}</ref> 'n Paar kameras in die robot se oë laat die robot toe om beide oogkontak te maak en, in samewerking met 'n rekenaarvisie-algoritme en 'n aangepaste robotarm, sketse van die robot se omgewing te skep.<ref name="time" /> Een van Ai-Da se ontwikkelaars het die gevolglike sketse beskryf as "gefragmenteerd" en "[[Abstrakte kuns|abstrak]], ontstellend en versplinter in styl."<ref name=":0">{{Cite web |title=Ziad Abass {{!}} Ai-Da |url=https://ziadabass.com/aida/ |access-date=2023-09-24 |website=ziadabass.com}}</ref> Skilderye wat aan Ai-Da toegeskryf is, is voorheen deur menslike kunstenaars geskep op grond van die robot se sketse,<ref name=":1">{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Ai-Da, the robot artist powered by A.I. |url=https://www.brokenhousecompany.it/blog/blog/2022/04/05/ai-da-the-robot-artist-powered-by-a-i/ |access-date=2023-09-23 |website=House |language=en-US}}</ref> maar dit is sedertdien toegerus met hardeware en sagteware wat in staat is om skilderye outonoom te skep.<ref name="guardian 040422" /><ref name=":0" /> Ai-Da is saam met [[beeldhouwerk]]e uitgestal,<ref>{{Cite web |date=2021-10-22 |title=mummified robot joins JR and others at Egypt's first art exhibition at Giza pyramids |url=https://www.designboom.com/art/forever-now-pyramids-giza-egypt-art-exhibition-ai-da-robot-jr-10-22-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> maar die robot se betrokkenheid by beeldhouwerkskepping is minimaal: potloodsketse wat deur Ai-Da geskep is, word deur 'n ongekrediteerde kunstenaar in beelde omskep, dan 3D-gedruk en in brons gegiet.<ref name=":1" /> Benewens kunsgenerering, kan Ai-Da na bewering "spraakpatroonanalise, plus 'n interne databank van woorde" gebruik om [[poësie]] te genereer,<ref name="Drăgan-2021" /> sowel as om op vrae te reageer (wanneer dit vooraf aan sy ontwikkelaars ingedien word) deur 'n [[taal model]] te gebruik.<ref name="Lawson-Tancred-2022">{{Cite web |last=Lawson-Tancred |first=Jo |date=2022-10-12 |title=Robot Artist Ai-Da Just Addressed U.K. Parliament About the Future of A.I. and 'Terrified' the House of Lords |url=https://news.artnet.com/art-world/ai-da-robot-artist-parliament-2190611 |access-date=2023-03-17 |website=Artnet News |language=en-US}}</ref> ==Vertonings en verskynings== In Mei 2019 het Ai-Da 'n lewendige optrede genaamd ''Privacy by St Hugh's College, Oxford'', uitgevoer. Hierdie werk was 'n eerbetoon aan Yoko Ono se seminale werk ''Cut Piece''.<ref>{{Cite news |last=Jeffries|first=Stuart|title=The world's first robot artist discusses beauty, Yoko Ono and the perils of AI |url=https://www.spectator.co.uk/article/the-worlds-first-robot-artist-discusses-beauty-yoko-ono-and-the-perils-of-ai |date=29 Mei 2021 |access-date=2021-09-08|work=The Spectator}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] eupuwdfrxjox2ov1u9lfozrqa9ilge5 2717131 2717130 2024-11-19T18:46:59Z Sobaka 328 /* Kenmerke */ skakel 2717131 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Korniese robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> ==Kenmerke== Ai-Da kan in óf 'n staande óf sittende posisie vertoon word; alhoewel dit bene het, kan dit nie loop nie.<ref>{{Cite web |last=Jenkins |first=Chris |date=2019-02-11 |title=Humanoid Robot Artist Ai-Da Can Make Pencil Drawings From Life |url=https://www.artsandcollections.com/humanoid-robot-artist-ai-da-can-draw-from-life/ |access-date=2023-09-23 |website=Arts & Collections |language=en-US}}</ref> 'n Paar kameras in die robot se oë laat die robot toe om beide oogkontak te maak en, in samewerking met 'n rekenaarvisie-algoritme en 'n aangepaste robotarm, sketse van die robot se omgewing te skep.<ref name="time" /> Een van Ai-Da se ontwikkelaars het die gevolglike sketse beskryf as "gefragmenteerd" en "[[Abstrakte kuns|abstrak]], ontstellend en versplinter in styl."<ref name=":0">{{Cite web |title=Ziad Abass {{!}} Ai-Da |url=https://ziadabass.com/aida/ |access-date=2023-09-24 |website=ziadabass.com}}</ref> Skilderye wat aan Ai-Da toegeskryf is, is voorheen deur menslike kunstenaars geskep op grond van die robot se sketse,<ref name=":1">{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Ai-Da, the robot artist powered by A.I. |url=https://www.brokenhousecompany.it/blog/blog/2022/04/05/ai-da-the-robot-artist-powered-by-a-i/ |access-date=2023-09-23 |website=House |language=en-US}}</ref> maar dit is sedertdien toegerus met hardeware en sagteware wat in staat is om skilderye outonoom te skep.<ref name="guardian 040422" /><ref name=":0" /> Ai-Da is saam met [[beeldhouwerk]]e uitgestal,<ref>{{Cite web |date=2021-10-22 |title=mummified robot joins JR and others at Egypt's first art exhibition at Giza pyramids |url=https://www.designboom.com/art/forever-now-pyramids-giza-egypt-art-exhibition-ai-da-robot-jr-10-22-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> maar die robot se betrokkenheid by beeldhouwerkskepping is minimaal: potloodsketse wat deur Ai-Da geskep is, word deur 'n ongekrediteerde kunstenaar in beelde omskep, dan 3D-gedruk en in brons gegiet.<ref name=":1" /> Benewens kunsgenerering, kan Ai-Da na bewering "spraakpatroonanalise, plus 'n interne databank van woorde" gebruik om [[poësie]] te genereer,<ref name="Drăgan-2021" /> sowel as om op vrae te reageer (wanneer dit vooraf aan sy ontwikkelaars ingedien word) deur 'n [[taalmodel]] te gebruik.<ref name="Lawson-Tancred-2022">{{Cite web |last=Lawson-Tancred |first=Jo |date=2022-10-12 |title=Robot Artist Ai-Da Just Addressed U.K. Parliament About the Future of A.I. and 'Terrified' the House of Lords |url=https://news.artnet.com/art-world/ai-da-robot-artist-parliament-2190611 |access-date=2023-03-17 |website=Artnet News |language=en-US}}</ref> ==Vertonings en verskynings== In Mei 2019 het Ai-Da 'n lewendige optrede genaamd ''Privacy by St Hugh's College, Oxford'', uitgevoer. Hierdie werk was 'n eerbetoon aan Yoko Ono se seminale werk ''Cut Piece''.<ref>{{Cite news |last=Jeffries|first=Stuart|title=The world's first robot artist discusses beauty, Yoko Ono and the perils of AI |url=https://www.spectator.co.uk/article/the-worlds-first-robot-artist-discusses-beauty-yoko-ono-and-the-perils-of-ai |date=29 Mei 2021 |access-date=2021-09-08|work=The Spectator}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] geeptaqobnpjyru0duxn6puygpqqoh7 2717132 2717131 2024-11-19T18:47:48Z Sobaka 328 /* Vertonings en verskynings */ opruim 2717132 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Korniese robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> ==Kenmerke== Ai-Da kan in óf 'n staande óf sittende posisie vertoon word; alhoewel dit bene het, kan dit nie loop nie.<ref>{{Cite web |last=Jenkins |first=Chris |date=2019-02-11 |title=Humanoid Robot Artist Ai-Da Can Make Pencil Drawings From Life |url=https://www.artsandcollections.com/humanoid-robot-artist-ai-da-can-draw-from-life/ |access-date=2023-09-23 |website=Arts & Collections |language=en-US}}</ref> 'n Paar kameras in die robot se oë laat die robot toe om beide oogkontak te maak en, in samewerking met 'n rekenaarvisie-algoritme en 'n aangepaste robotarm, sketse van die robot se omgewing te skep.<ref name="time" /> Een van Ai-Da se ontwikkelaars het die gevolglike sketse beskryf as "gefragmenteerd" en "[[Abstrakte kuns|abstrak]], ontstellend en versplinter in styl."<ref name=":0">{{Cite web |title=Ziad Abass {{!}} Ai-Da |url=https://ziadabass.com/aida/ |access-date=2023-09-24 |website=ziadabass.com}}</ref> Skilderye wat aan Ai-Da toegeskryf is, is voorheen deur menslike kunstenaars geskep op grond van die robot se sketse,<ref name=":1">{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Ai-Da, the robot artist powered by A.I. |url=https://www.brokenhousecompany.it/blog/blog/2022/04/05/ai-da-the-robot-artist-powered-by-a-i/ |access-date=2023-09-23 |website=House |language=en-US}}</ref> maar dit is sedertdien toegerus met hardeware en sagteware wat in staat is om skilderye outonoom te skep.<ref name="guardian 040422" /><ref name=":0" /> Ai-Da is saam met [[beeldhouwerk]]e uitgestal,<ref>{{Cite web |date=2021-10-22 |title=mummified robot joins JR and others at Egypt's first art exhibition at Giza pyramids |url=https://www.designboom.com/art/forever-now-pyramids-giza-egypt-art-exhibition-ai-da-robot-jr-10-22-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> maar die robot se betrokkenheid by beeldhouwerkskepping is minimaal: potloodsketse wat deur Ai-Da geskep is, word deur 'n ongekrediteerde kunstenaar in beelde omskep, dan 3D-gedruk en in brons gegiet.<ref name=":1" /> Benewens kunsgenerering, kan Ai-Da na bewering "spraakpatroonanalise, plus 'n interne databank van woorde" gebruik om [[poësie]] te genereer,<ref name="Drăgan-2021" /> sowel as om op vrae te reageer (wanneer dit vooraf aan sy ontwikkelaars ingedien word) deur 'n [[taalmodel]] te gebruik.<ref name="Lawson-Tancred-2022">{{Cite web |last=Lawson-Tancred |first=Jo |date=2022-10-12 |title=Robot Artist Ai-Da Just Addressed U.K. Parliament About the Future of A.I. and 'Terrified' the House of Lords |url=https://news.artnet.com/art-world/ai-da-robot-artist-parliament-2190611 |access-date=2023-03-17 |website=Artnet News |language=en-US}}</ref> ==Vertonings en optredes== In Mei 2019 het Ai-Da 'n lewendige optrede genaamd ''Privacy by St Hugh's College, Oxford'', uitgevoer. Hierdie werk was 'n eerbetoon aan Yoko Ono se seminale werk ''Cut Piece''.<ref>{{Cite news |last=Jeffries|first=Stuart|title=The world's first robot artist discusses beauty, Yoko Ono and the perils of AI |url=https://www.spectator.co.uk/article/the-worlds-first-robot-artist-discusses-beauty-yoko-ono-and-the-perils-of-ai |date=29 Mei 2021 |access-date=2021-09-08|work=The Spectator}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] shqxyorwo79txg5s91q5em8jssx5o3t 2717136 2717132 2024-11-19T18:49:54Z Sobaka 328 /* Geskiedenis */ Beeld 2717136 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== [[Lêer:Ai-Da.jpg|links|duimnael|Ai-Da met selfportret (2021).]] In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Korniese robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> ==Kenmerke== Ai-Da kan in óf 'n staande óf sittende posisie vertoon word; alhoewel dit bene het, kan dit nie loop nie.<ref>{{Cite web |last=Jenkins |first=Chris |date=2019-02-11 |title=Humanoid Robot Artist Ai-Da Can Make Pencil Drawings From Life |url=https://www.artsandcollections.com/humanoid-robot-artist-ai-da-can-draw-from-life/ |access-date=2023-09-23 |website=Arts & Collections |language=en-US}}</ref> 'n Paar kameras in die robot se oë laat die robot toe om beide oogkontak te maak en, in samewerking met 'n rekenaarvisie-algoritme en 'n aangepaste robotarm, sketse van die robot se omgewing te skep.<ref name="time" /> Een van Ai-Da se ontwikkelaars het die gevolglike sketse beskryf as "gefragmenteerd" en "[[Abstrakte kuns|abstrak]], ontstellend en versplinter in styl."<ref name=":0">{{Cite web |title=Ziad Abass {{!}} Ai-Da |url=https://ziadabass.com/aida/ |access-date=2023-09-24 |website=ziadabass.com}}</ref> Skilderye wat aan Ai-Da toegeskryf is, is voorheen deur menslike kunstenaars geskep op grond van die robot se sketse,<ref name=":1">{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Ai-Da, the robot artist powered by A.I. |url=https://www.brokenhousecompany.it/blog/blog/2022/04/05/ai-da-the-robot-artist-powered-by-a-i/ |access-date=2023-09-23 |website=House |language=en-US}}</ref> maar dit is sedertdien toegerus met hardeware en sagteware wat in staat is om skilderye outonoom te skep.<ref name="guardian 040422" /><ref name=":0" /> Ai-Da is saam met [[beeldhouwerk]]e uitgestal,<ref>{{Cite web |date=2021-10-22 |title=mummified robot joins JR and others at Egypt's first art exhibition at Giza pyramids |url=https://www.designboom.com/art/forever-now-pyramids-giza-egypt-art-exhibition-ai-da-robot-jr-10-22-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> maar die robot se betrokkenheid by beeldhouwerkskepping is minimaal: potloodsketse wat deur Ai-Da geskep is, word deur 'n ongekrediteerde kunstenaar in beelde omskep, dan 3D-gedruk en in brons gegiet.<ref name=":1" /> Benewens kunsgenerering, kan Ai-Da na bewering "spraakpatroonanalise, plus 'n interne databank van woorde" gebruik om [[poësie]] te genereer,<ref name="Drăgan-2021" /> sowel as om op vrae te reageer (wanneer dit vooraf aan sy ontwikkelaars ingedien word) deur 'n [[taalmodel]] te gebruik.<ref name="Lawson-Tancred-2022">{{Cite web |last=Lawson-Tancred |first=Jo |date=2022-10-12 |title=Robot Artist Ai-Da Just Addressed U.K. Parliament About the Future of A.I. and 'Terrified' the House of Lords |url=https://news.artnet.com/art-world/ai-da-robot-artist-parliament-2190611 |access-date=2023-03-17 |website=Artnet News |language=en-US}}</ref> ==Vertonings en optredes== In Mei 2019 het Ai-Da 'n lewendige optrede genaamd ''Privacy by St Hugh's College, Oxford'', uitgevoer. Hierdie werk was 'n eerbetoon aan Yoko Ono se seminale werk ''Cut Piece''.<ref>{{Cite news |last=Jeffries|first=Stuart|title=The world's first robot artist discusses beauty, Yoko Ono and the perils of AI |url=https://www.spectator.co.uk/article/the-worlds-first-robot-artist-discusses-beauty-yoko-ono-and-the-perils-of-ai |date=29 Mei 2021 |access-date=2021-09-08|work=The Spectator}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] oufizu1pe2v5s98sbq5jlpvsvyxkqpq 2717137 2717136 2024-11-19T18:53:23Z Sobaka 328 /* Vertonings en optredes */ bywerk 2717137 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ai-Da Robot at Abu Dhabi Art.jpg|duimnael|Ai-Da Robot met Edeline Lee, by Abu Dhabi Art, [[Aboe Dhabi|Abu Dhabi]]. Foto geneem met 'n Osmo-kamera op 20 November 2019..]] '''Ai-Da''' word deur sy skepper beskryf as "die wêreld se eerste ultra-realistiese [[humanoïde robot]]"-kunstenaar.<ref name="Guardian 2021-05-18">{{Cite news |date=18 Mei 2021 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2021-06-03 |newspaper=The Guardian|language=en}}</ref><ref name="guardian 040422"/> Ai-Da, wat in 2019 voltooi is, is 'n [[kunsmatige intelligensie]]-[[robot]] wat tekeninge, skilderye en beeldhouwerke maak. Dit is vernoem na [[Ada Lovelace]].<ref name="Guardian 2021-05-18"> </ref> Die robot het internasionale aandag gekry toe dit mense met 'n [[potlood]] uit sig kon teken deur haar bioniese hand en kameras in haar oë te gebruik.<ref name="reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tech-robot-art-idUSKCN1Q0001|title=The new Picasso? Meet Ai-Da the robot artist|date=2019-02-12|work=Reuters|access-date=2019-11-21|language=en}}</ref> ==Geskiedenis== [[Lêer:Ai-Da.jpg|links|duimnael|Ai-Da met selfportret (2021).]] In 2019 is Ai-Da deur die galeryeienaar Aidan Meller bedink as 'n KI-kunsgenerator wat as 'n lewensgetroue mensagtige robot beliggaam is. Die hardeware is gebou in samewerking met Engineered Arts, 'n Korniese robotika maatskappy.<ref name=BBC48498853>{{cite news |work=BBC News |title=Ai-Da: University of Oxford to host robot art exhibition |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-48498853 |date=3 Junie 2019 | access-date=22 Oktober 2021}}</ref> Die grafiese algoritmes wat dit toelaat om te teken, is ontwikkel deur rekenaar-KI-navorsers aan die Universiteit van Oxford,<ref>{{Cite web|title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot|url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|access-date=2021-09-25|website=St John's College |archive-date=2021-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/|url-status=dead}}</ref> en sy tekenarm is ontwikkel deur Salaheldin Al Abd en Ziad Abass, studente van die Skool vir Elektroniese en Elektriese Ingenieurswese aan die [[Universiteit van Leeds]] .<ref name=BBC48498853 /><ref>{{Cite web |last=Sciences |first=Faculty of Engineering and Physical |title=Working on Ai-Da |url=https://eps.leeds.ac.uk/electronic-engineering/news/article/5593/working-on-ai-da |access-date=2022-03-16 |website=eps.leeds.ac.uk }}</ref> In April 2022 is Ai-Da toegerus met 'n nuwe arm wat dit in staat gestel het om met 'n palet te verf, wat die eerste keer by die Britse Biblioteek in Londen vertoon is.<ref name="guardian 040422">{{cite news | newspaper=[[The Guardian]] | url=https://www.theguardian.com/technology/2022/apr/04/mind-blowing-ai-da-becomes-first-robot-to-paint-like-an-artist | first=Caroline | last=Davies | title='Mind-blowing': Ai-Da becomes first robot to paint like an artist | accessdate=4 April 2022}}</ref> Aidan Meller het uitsette van Ai-Da by 'n solo-vertoning genaamd ''Ai-Da: Portrait of a Robot'' by die Ontwerpmuseum in [[Londen]] aangebied, insluitend "selfportrette", 'n oënskynlike paradoks gegewe 'n robot het geen "self". Dit het vrae laat ontstaan oor identiteit in die digitale era, en die uitwerking van [[kunsmatige intelligensie]] op [[kuns]] in die toekoms.<ref name="Robotics Research-2022" /><ref>{{Cite web |date=2021-05-18 |title='Some people feel threatened': face to face with Ai-Da the robot artist |url=http://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist |access-date=2022-06-21 |website=the Guardian |language=en}}</ref> Dit was ook die eerste humanoïde wat 'n lettertipe ontwerp het wat by die Ontwerpmuseum vertoon is.<ref>{{Cite web |date=2021-05-24 |title=interview with the creator of Ai-Da, the life-size humanoid robot artist making self-portraits without a self |url=https://www.designboom.com/art/interview-creator-ai-da-humanoid-robot-artist-self-portraits-05-24-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> [[Algoritme]]s vir samewerkende beeldhouwerk is in 2022 by Ai-Da se vermoëns gevoeg.<ref name="Robotics Research-2022">{{Cite web |date=2022-04-07 |title=Ai-Da Robot Makes History With new Cutting Edge AI Painting Arm |url=https://www.roboticsresear.ch/articles/26380/ai-da-robot-makes-history-with-new-cutting-edge-ai-painting-arm |access-date=2022-06-21 |website=Robotics Research |language=en}}</ref><ref name="time">{{Cite magazine |title=Meet the Robot Artist Who Just Became the First to Stage a Solo Exhibition |url=https://time.com/5607191/robot-artist-ai-da-artificial-intelligence-creativity/ |access-date=2022-06-21 |magazine=Time |language=en}}</ref><ref name="Drăgan-2021">{{Cite web |last=Drăgan |first=Otilia |date=2021-11-29 |title=The Ultra-Realistic Humanoid Robot Ai-Da Breaks Boundaries Once Again |url=https://www.autoevolution.com/news/the-ultra-realistic-humanoid-robot-ai-da-breaks-boundaries-once-again-175267.html |access-date=2022-06-21 |website=autoevolution |language=en}}</ref> ==Kenmerke== Ai-Da kan in óf 'n staande óf sittende posisie vertoon word; alhoewel dit bene het, kan dit nie loop nie.<ref>{{Cite web |last=Jenkins |first=Chris |date=2019-02-11 |title=Humanoid Robot Artist Ai-Da Can Make Pencil Drawings From Life |url=https://www.artsandcollections.com/humanoid-robot-artist-ai-da-can-draw-from-life/ |access-date=2023-09-23 |website=Arts & Collections |language=en-US}}</ref> 'n Paar kameras in die robot se oë laat die robot toe om beide oogkontak te maak en, in samewerking met 'n rekenaarvisie-algoritme en 'n aangepaste robotarm, sketse van die robot se omgewing te skep.<ref name="time" /> Een van Ai-Da se ontwikkelaars het die gevolglike sketse beskryf as "gefragmenteerd" en "[[Abstrakte kuns|abstrak]], ontstellend en versplinter in styl."<ref name=":0">{{Cite web |title=Ziad Abass {{!}} Ai-Da |url=https://ziadabass.com/aida/ |access-date=2023-09-24 |website=ziadabass.com}}</ref> Skilderye wat aan Ai-Da toegeskryf is, is voorheen deur menslike kunstenaars geskep op grond van die robot se sketse,<ref name=":1">{{Cite web |date=2022-04-05 |title=Ai-Da, the robot artist powered by A.I. |url=https://www.brokenhousecompany.it/blog/blog/2022/04/05/ai-da-the-robot-artist-powered-by-a-i/ |access-date=2023-09-23 |website=House |language=en-US}}</ref> maar dit is sedertdien toegerus met hardeware en sagteware wat in staat is om skilderye outonoom te skep.<ref name="guardian 040422" /><ref name=":0" /> Ai-Da is saam met [[beeldhouwerk]]e uitgestal,<ref>{{Cite web |date=2021-10-22 |title=mummified robot joins JR and others at Egypt's first art exhibition at Giza pyramids |url=https://www.designboom.com/art/forever-now-pyramids-giza-egypt-art-exhibition-ai-da-robot-jr-10-22-2021/ |access-date=2022-06-21 |website=designboom {{!}} architecture & design magazine |language=en}}</ref> maar die robot se betrokkenheid by beeldhouwerkskepping is minimaal: potloodsketse wat deur Ai-Da geskep is, word deur 'n ongekrediteerde kunstenaar in beelde omskep, dan 3D-gedruk en in brons gegiet.<ref name=":1" /> Benewens kunsgenerering, kan Ai-Da na bewering "spraakpatroonanalise, plus 'n interne databank van woorde" gebruik om [[poësie]] te genereer,<ref name="Drăgan-2021" /> sowel as om op vrae te reageer (wanneer dit vooraf aan sy ontwikkelaars ingedien word) deur 'n [[taalmodel]] te gebruik.<ref name="Lawson-Tancred-2022">{{Cite web |last=Lawson-Tancred |first=Jo |date=2022-10-12 |title=Robot Artist Ai-Da Just Addressed U.K. Parliament About the Future of A.I. and 'Terrified' the House of Lords |url=https://news.artnet.com/art-world/ai-da-robot-artist-parliament-2190611 |access-date=2023-03-17 |website=Artnet News |language=en-US}}</ref> ==Vertonings en optredes== In Mei 2019 het Ai-Da 'n lewendige optrede genaamd ''Privacy by St Hugh's College, Oxford'', uitgevoer. Hierdie werk was 'n eerbetoon aan Yoko Ono se seminale werk ''Cut Piece''.<ref>{{Cite news |last=Jeffries|first=Stuart|title=The world's first robot artist discusses beauty, Yoko Ono and the perils of AI |url=https://www.spectator.co.uk/article/the-worlds-first-robot-artist-discusses-beauty-yoko-ono-and-the-perils-of-ai |date=29 Mei 2021 |access-date=2021-09-08|work=The Spectator}}</ref> In Junie 2019 is kuns wat deur Ai-Da gegenereer is, vertoon in 'n galeryskou genaamd ''Unsecured Futures'' by St John's College, [[Universiteit van Oxford]].<ref>{{Cite web |url=https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/ |title=Unsecured Futures – The art of Ai-Da Robot |website=www.sjc.ox.ac.uk |date=Junie 2019 |access-date=2019-11-21 |archive-date=2021-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211024113831/https://www.sjc.ox.ac.uk/discover/events/unsecured-futures-art-ai-da-robot/ |url-status=dead }}</ref> In Junie 2019 het Ai-Da by die Barbican Centre, Londen, in ''WIRED Pulse: AI'' verskyn.<ref>{{Cite magazine|title=WIRED Pulse: AI at the Barbican|url=https://www.wired.co.uk/partnerships/wired-pulse-ai-barbican|access-date=2021-09-08|magazine=WIRED UK|language=en-GB}}</ref> In September 2019 het die Ars Electronica, [[Linz]], [[Oostenryk]]: European ARTificial Intelligence Lab-uitstalling getiteld ''Out of the Box: The Midlife Crisis of the Digital Revolution'' 'n optrede van Ai-Da genooi.<ref>{{Cite web|title=Ai-Da Robot Artist |url=https://ars.electronica.art/outofthebox/en/ai-da/ |access-date=2021-09-08 |publisher=Ars Electronica |language=de}}</ref> In Oktober 2019 het die kunstenaar Sadie Clayton saam met Ai-Da gewerk aan 'n reeks werkswinkels by Tate Exchange, [[Tate Modern]], Londen – ''Exploring Identity Through Technology'' – aangebied deur ''A Vibe Called Tech''.<ref>{{Cite web |title=Humanoid robot artist Ai-Da to co-host workshops at Tate Exchange |url=https://www.itsnicethat.com/news/ai-da-robot-artist-sadie-clayton-tate-workshop-black-creativity-technology-art-151019 |access-date=2021-05-26 |website=www.itsnicethat.com}}</ref><ref>{{Cite magazine |date=2020-04-10 |title=Ai-Da Robot, the world's first ultra-realistic robot artist, and Artist Sadie Clayton host Zoom talks. |url=https://fadmagazine.com/2020/04/10/ai-da-robot-the-worlds-first-ultra-realistic-robot-artist-and-artist-sadie-clayton-host-zoom-talks/ |magazine=FAD Magazine |access-date=2021-05-26}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Tegnologie]] [[Kategorie:Robotika]] ct5150qye6crauab6ckpewusluibjwy 1 421492 2717120 2024-11-19T18:15:06Z Sobaka 328 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' 2717120 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 1 421493 2717150 2024-11-19T21:02:59Z Thermofan 22693 Besprekingsblad 2717150 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} 37qs3f2jmbqfahvn3mvzerq6mjk4g5f 2 421494 2717169 2024-11-20T05:54:31Z Thermofan 22693 Opt in bladsy geskep 2717169 javascript text/javascript Any Content here 7d92zeu3kx8sa8j1vuw2nt3n6oi2yx4 3 421495 2717185 2024-11-20T07:06:19Z Rooiratel 90342 Welkom :) 2717185 wikitext text/x-wiki {{Welkom}} 2t2gv6f0u9bagqtwj4o9hf1eiy39exp 2 421496 2717186 2024-11-20T07:07:06Z Rooiratel 90342 Welkom :) 2717186 wikitext text/x-wiki {{Welkom}} 2t2gv6f0u9bagqtwj4o9hf1eiy39exp 2717188 2717186 2024-11-20T07:07:42Z Rooiratel 90342 2717188 wikitext text/x-wiki {{Nuwe gebruikersbladsy}} jddevdup2onp9o2ojsehfkkqk1lyern 3 421497 2717187 2024-11-20T07:07:24Z Rooiratel 90342 Welkom :) 2717187 wikitext text/x-wiki {{Welkom}} 2t2gv6f0u9bagqtwj4o9hf1eiy39exp 1 421498 2717190 2024-11-20T08:13:54Z Thermofan 22693 Skep inleiding vir besprekingsblad. 2717190 wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} 37qs3f2jmbqfahvn3mvzerq6mjk4g5f