Wikipedia alswiki https://als.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Houptsyte MediaWiki 1.44.0-wmf.4 first-letter Medium Spezial Diskussion Benutzer Benutzer Diskussion Wikipedia Wikipedia Diskussion Datei Datei Diskussion MediaWiki MediaWiki Diskussion Vorlage Vorlage Diskussion Hilfe Hilfe Diskussion Kategorie Kategorie Diskussion Portal Portal Diskussion Buech Buech Diskussion Wort Wort Diskussion Text Text Diskussion Spruch Spruch Diskussion Nochricht Nochricht Diskussion TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion 0 10489 1062028 1046997 2024-11-24T04:29:26Z CommonsDelinker 849 Has Bild "Official_flag_of_the_Province_of_Luxembourg.svg" durs Bild "Official_flag_of_the_Arelerland.svg" ustuuscht, wills dr [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] uff dr Allmänd (Commons) usgwäggslet het mit dr Begründig: [[:c:COM:FR|File renamed]] 1062028 wikitext text/x-wiki {{Dieser Artikel|isch iwer d belgisch Provinz Luxeburg. Für witeri Bedittunge lüej unter [[Luxemburg (Begriffsklärung)]].}} {{Infobox Region |Einheimische Namen = Province de Luxembourg |Alemannischer Name = Province do Lussimbork (Wallonisch)<br />Provënz Lëtzebuerg (Luxeburgésch) |Art der Verwaltungseinheit = Brovinz |Wappen = Coat of arms of the Province of Luxembourg.svg |Bildtext_W = Flagge vu de Brovinz Luxeburg |Flagge = Official flag of the Arelerland.svg{{!}}border |Bildtext_F = Flagge vu de Brovinz Luxeburg |ABK_Land = BEL |Land = Belgie |Verwaltungssitz = Arlon |Übergeordnete Region 1 = Wallonie |Unterteilungen = 5 Arrondissements |Einwohner = 264.084 |Fläche = 4.443 |Bevölkerungsdichte = 59 |Vorwahl = |PLZ = |KFZ = |Zeitzone = UTC+1 |Vorsitzender = Bernard Caprasse |Amtsbezeichnung = Gouverneur |WWW = www.province.luxembourg.be |Amtssprachen = [[Französische Sprache|Französisch]] |Regionalsprachen = |Minderheitensprachen = [[Deutsche Sprache|Düttsch]], [[Luxemburgisch|Luxeburgisch]] |Religionen = |Nationalitäten = |Karte = BelgiumLuxembourg.png |Bildtext K = D'Brovinz Luxeburg z Belgie }} {{Dialekt|Elsässisch|Elsassisch|Unter-Elsassisch}} '''Luxemburg''' ésch e [[Provinz]] ém [[Wallonien|wallonisch]] Làndesteil vun [[Belgien|Belgie]]. Offiziell heisst se de ''Province de Luxembourg'' ([[Französisch|frànzeesch]]), de belgisch Luxeburj´r sàje öi ''Province do Lussimbork'' (uff [[Wallonisch]]) od´r ''Provënz Lëtzebuerg'' (uff [[Luxemburgisch|Luxeburjerisch]]) defir. Provinzhoiptstadt ésch [[Arlon]] ([[Deutsche Sprache|ditsch]] ''Arel,'' [[Niederländische Sprache|néderländisch]] ''Aarlen''). De Provinz ésch im Südoschte vun Belgie un geht gànz àn de Weschtgrenz vum [[Luxemburg|Großherzogtum Luxemburg]] làng. Ém Süde grenzt`s àn [[Frankreich|Frànkrich]] - beidi Luxeburie àn de [[Region (Frankreich)|Region]] [[Lothringen|Lothringe]], de Provinz öi noch àn de [[Champagne-Ardenne]]. `S ésch de flächemässi greescht Provinz vun Belgie, het àwwer glichzittig de geringschte Inwohnerzàhl. D'Glichheit vun de Nàmme mét'm Großherzogtum Luxeburi ésch historisch begrindet dodemit, dass nooch de [[Belgische Revolution|Belgisch Revolution]] vun 1830 un de Àbspaltung vun d'südlich Provinze vun d'[[Niederlande|Néderlande]] Luxeburi uffteilt wore ésch zwésche Belgie un d´Néderlande. De néderländisch Küni ésch in Personalunion glichziti Großherzog vun Luxeburi gsin. Die Teilung ésch numme zue-m-e Teil an de [[Luxemburgisch|luxeburjerisch]]-[[Französische Sprache|franzeesch]] [[Sprachgrenze|Sproochgrenz]] entlang g'macht wore. Üss däm Grund lewe hitzedàjs én dr Provinz öi Lit, wie Luxeburjerisch redde un it numme Romane. Die ditsch/lux.-Sprechr werde àwwr nit zuer Ditschsprochig Gmeinschàft vun Belgie grachnet un hen üss däm Grund öi nit de namligi Sproochrechte, wie die, wie dezuegheere. ''D'Provënz Lëtzebuerg ass mat 4.443 km² déi gréisst belsch Provënz. Si huet 246.820 Awunner an ass a 5 Arrondissementer a 44 Gemengen ënner-agedeelt. Zwou grouss Landschafte leien do: d'Gaume an d'Ardennen.'' De heechscht Erhebung vun de Provinz ésch de Baraque de Fraiture bi Vielsalm mét 652 m NN. <gallery widths="200" heights="180" perrow="2"> Datei:Logo - Belgique - Province Luxembourg - Une Ardeur d'avance.svg|Modärn Logo - de Wéldsöi un de Devise Datei:The boundary between Oberpallen and Tontelange - Borne 121 - 1 - Bernard Piette.jpg|Grenzpfoschte àn de belgésch-luxeburjr Grenz </gallery> ==Weblink== {{commonscat|Luxembourg (Province of Belgium)}} [[Kategorie:Browinz z Belgie|Luxemburg]] [[Kategorie:Wallonie]] djlb8ur0qutugmdgxvqslbxyldaw7ut 0 13504 1062030 1053797 2024-11-24T06:39:14Z 62.98.78.130 1062030 wikitext text/x-wiki [[Datei:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|miniatur|hochkant|Porträtufnahm vum Hitler, 1937]] [[Datei:Bundesarchiv Bild 146-1990-048-29A, Adolf Hitler retouched.jpg|miniatur|Porträtufnahm vum Hitler, 1933]] De '''Adolf Hitler''' (* [[20. April]] [[1889]] z [[Braunau am Inn]], [[Österreich|Öschtriich]]; † [[30. April]] [[1945]] z [[Berlin]] dur [[Suizid]]) isch ab 1921 [[Parteichef]] vo dr [[NSDAP]] xi, 1933 Rychskanzler und – nachem Tod vom Rychspräsident [[Paul von Hindenburg]] 1934 – Staatsoberhaupt und „Füerer“ vom [[Deutsches Reich (1933–1945)|Dütsche Rych]] worde. Er het z'Dütschland die nazionalsozialistisch Diktatur errichtet, het alli Oppositione verbüüte loh und het politischi Gegner verfolget und ermordet. De Hitler het de [[Zweiter Weltkrieg|Zweit Weltchrieg]] entfesslet und het die systematisch Entrechtig und Ermordig vode [[Europa|europäische]] [[Judentum|Jude]] betriibe und öbbe 6 Millione von enä lo umbringe, und d [[Zigeuner|Zigüüner]] ([[Roma]], [[Sinti]]) verfolgt und Hundertduusigi von enä lo ermorde. Durch sini Politik sind ellei z [[Deutschland|Dütschland]] Millione Mensche ums Lebe cho. == Kindheit, Jugend, jungi Erwagsenejohr == Dr Adolf Hitler isch d'r Suu vum öschtriichische Zollbeamte Alois Hitler gsii. Dä Vatter isch pedantisch un autoritär gsii. D Mueter, Klara geb. Pölzl, het dr Bue viilmol in Schutz gnumme. Anne 1900 isch er z [[Linz]] uf d Realschuel kumme, d Leischtige sin mangelhaft gsii un dr Vatter het e Hüffe Ärger gmacht drwäge. 1903 isch dr Vatter gstorbe. D' Realschuel het er mit Ach un Grach abgschlosse. Drno isch er z Linz rumgjaiselet, het welle e [[Bohemien]] sii. Si Mueter het-e verwehnt. Dr jung Adolf Hitler het sich an dr Wält vum [[Richard Wagner]] oriäntiärt<ref>Rafael Seligmann: Hitler. Die Deutschen und ihr Führer. München, 2. Uflag 2004. S. 28</ref> Dr Wagner het e „neogermanischi Kültür“ entwicklet gha, wu alles Främd drin üsgschlosse gsii isch.<ref>Seligmann, 2004, S. 25</ref> In däre geischtige Wält het sich dr Hitler wohlgfiählt, zu dr Realität het er siner Läbtig nit gfunde. Anne 1907 isch er uf Wien zoge un het derte welle Kinschtler wäre, aber an dr "Akademie für Bildende Künste" isch er nit akumme, well er s Brobezeichne nit bstande het. Wien seig kültüräll s „Zentrum vu dr eijroäische [[Avantgarde]]“ gsii, aber dr heb do ke Aschluss gfunde, dr seig im Traditionälle verhaftet bliibe.<ref>Seligmann, 2004, S. 30</ref> Dr Hitler het verschiidini Versuech as Kinschler unternumme, so as autodidaktische Kunschtmohler. Dr isch finanziäll am Änd gsi un het in Männerheim un Obdachloseasyl gwohnt. Z Wien isch er aü vum [[Karl Lueger]] beiiflusst wore – des isch e politische Agitator gsii, wu mit [[Antisemitismus]] Ahänger gwunne het un wu 1897 zum Stadtoberhaüpt vu Wien gwehlt wore isch. Dr Hitler het aü antisemitischi Zittige gläse, so d Ostara-Heft, wu dr Georg von Schönerer drin verdrätte het, ass d „arisch Rass“ vu dr „semitische Rass“ existenziäll bedroht seig. Des „paranoid Verständnis“ (Seligmann<ref>Seligmann, 2004, S. 33</ref>) seig e neiji Qualität gsii: bisher het mer im religieese Antisemitismus numme gmeint, d Jude hän diä falsch [[Religion]], do isch aber gsait gsii, d Jude hän e schlächti „Rass“ – un do drüs ka mer nit verdwitsche. Dr Hitler het sich aber vorerscht mit Jude vertrage, sini Käifer sin Jude gsii. Anne 1911 isch em si Waiseränte gstriche wore. 1913 isch em e Deil vum Erb vu sinem Vatter üszahlt wore, un drno isch er uf [[München|Minche]] zoge – dr het sich sowiäso as „Allditsche“ gfiählt. Minche het z Ditschland as Kunscht-Metropole golte. Wiä scho z Wien het dr Hiltler do ke Aschluss an d revolutionäre Kunschtstremige gfunde, wu gherrscht hän, an des „Experimentallabor der Moderne“.<ref>Seligmann, 2004, S. 34</ref> 1914 isch er vu dr [[Kriminalpolizei]] feschtgnumme wore, wel er z Eschtrich hätt sotte Wehrdiänscht ableischte, dr isch aber nomol drvu kumme: D Kummission het-e eso iigstuft: „Zum Waffen- und Hilfdienst untauglich, zu schwach. Waffenunfähig.“<ref>zitiärt noch em Seligmann, 2004, S. 36</ref> == Im Asyl vu dr Armee == Er het währed em [[Erster Weltkrieg|Erschta Wältchriäg]] als Friiwilligä Militärdiänscht gläischtet. Do drzue het er as Eschtricher e bsunderi Erlaübnis vum bayrische Kinnig iigholt. An dr Front het er meischtens uf dr Heimetürlaüb verzichtet – dr isch heimetlos, ohni Familli gsii und hätt nit gwisst, wu ani.<ref>Seligmann, 2004, S. 38</ref> Dr isch bal druf zum [[Gefreiter|Gfreite]] wore, het s [[Eisernes Kreuz|Iise Gritz]] II. fir Tapferkeit bikumme. Dr isch ufgfalle, wel er nit, wiä diä meischte andere, [[Alkohol]] drunke un graügt het, dr isch nit mit ins Bordell, het gläse, dagelang nyt gschwätzt un drno wider langi Monolog gfiährt – noch em Seligmann e „manisch-depressivs Verhaltensmuschter“.<ref>Seligmann, 2004, S. 39</ref> Mer het sich iberlegt, dr Hitler zum Unteroffiziär z mache, het aber drvu Abstand gnumme, well mer gfercht het, ass dä Mann mit sinem komische Benämme e Lachnummere vor sinene Soldate dät wäre. Anne 1918 im Aügüscht het er s Iise Griz I. verdlehnt bikumme. Im Oktober isch er in e änglische [[Senfgas|Sämpftgas]]-Agriff niikumme un isch e zitlang blind gsii. Wu dr Griäg verlore gsii isch, seig er zämmebroche, behaüptet er in sinem Buech ''Mein Kampf''. Dr isch bi dr Armee bliibe, wel des si einzigi Heimet gsii isch – sogar, wu d Armee im April 1919 unter e rots Regiim (Münchner Räterepublik) gstellt wore isch. Wu s kommunischtisch Rätereschiim zämmegschlage gsii isch, isch er in dr Armee zum Truppepropagandischt ufgstiige. Eimol hätt er sotte d Ditsch Arbeiterpartei (DAP) beobachte – un isch drno Mitgliid wore. Ab derte het er Propaganda unter Zivilischte gmacht – vu Afang a mit Erfolg. Si Propaganda het sich gege dr [[Versailler Vertrag]] grichtet, wu Ditschland d Elleischuld am Erschta Wältgriäg drin zuegsproche un enormi Reparationslaschte ufdruckt bikumme het. D Schuld an dr Niiderlag im Griäg un an dr Kapitulation seige d Jude gsii.<ref>Seligmann, 2004, S. 44f</ref> == Kampf gege d Weimarer Republik == Im März 1920 isch er üs dr Riichswehr üsdrätte; dr het am neije Brogramm vu dr DAP mitgschafft, het dr schwarz-rot-wiss Fahne mit em Hokegriz entworfe un het erreicht, ass dr Namme vu dr Bartei in Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei ([[NSDAP]]) umgänderet wore isch. Noch der Meinig vum Raffael Seligmann het dr Hitler eigentlig nit welle Barteifiährer wäre, s hätt en glängt, politische Märkt-Briäler z sii, aber dr heb ke Gritik verdrage un eso het er sich im Summer 1921 zum NSDAP-Chef gmacht.<ref>Seligmann, 2004, S. 46</ref> Änds 1920 het d DAP dr Völkische Beobachter zu dr Barteizitig gmacht, ab Änds 1921 isch d paramilitärisch SA (Saalschutz) ufboie wore – alles uf d Initiativi vum Hitler. Z Minche het dr Hitler Unterstitzig in dr virnämme Gsellschaft kenne iiheimse, d SA isch vu dr bayrische Regiärig un vum Minchner Riichswehrgruppekommando unterstitzt wore.<ref>Seligmann, S. 49f</ref> D NSDAP isch gwagse wiä ke anderi Bartei: si het im Novämber 1923 60.000 Mitgliider erreicht, bsunders im Bayrische, diä allermeischte eifachi Lit. Dr Hitler isch nit numme Driiber gsii, dr isch aü driibe wore vu dr Erwartige vu sinene Ahänger.<ref>Seligmann, 2004, S. 56</ref> === Dr Minchner Novämberputsch === Am 8. Novämber 1923 het dr Hitler bin ere Versammlig vu dr Fiährig vum bayrische Freistaat e Putschversuech gmacht. SA-Männer hän dr Saal gstirmt un vor 3.000 Bsuecher het dr Hitler mit zogener Bischol drei Mitgliider vu dr Regiärig feschtgnumme un si well zwinge, am e Putsch in ganz Ditschland teilznämme. E Red vum Hitler isch vum Publikum mit Jubel ufgnumme wore. Aber diä Drei hän der Hilter kenne niilege; bal druf het dr Staat sich gwehrt; bin ere Demonschtration vu dr Nazi het d Bayrisch Landbolizei zuegschlage, 14 Demonschtante un 4 Bolizischte sin umkumme. Dr Hitler un anderi Fiährer sin iigsperrt wore, d NSDAP isch verbotte wore. Dr Brozäss gege dr Hitler het vu däm kenne as Propagandaforum gnutzt wäre; d Schangs, dr Hitler läbenslänglig üszschalte, isch nit gnutzt wore, wel s Gricht un d Regiärig gheimi Sympathiä mit en gha hän.<ref>Seligmann, 2004, S. 57ff</ref> === Feschtigshaft; ''Mein Kampf'' === Dr Hitler isch z Landbärg am Lech iigspert wore. In dr Feschtigshaft het er dr erscht Band vum zweibändige Buech ''Mein Kampf'' gschriibe. In ''Mein Kampf'' het er si antisemitische Rassismus begrindet un het adittet, ass es um alles oder nyt goht: „Mit den Juden gibt es kein Paktieren, nur das harte Entweder – Oder.“ Dr het „dr Jud“ as „ewige Parasit“ dargstellt, „wo er auftritt, stirbt das Wirtsvolk nach kürzerer oder längerer Zeit ab“. Aü d Expansion noch Oschte/Russland isch do akindet – des Buech stellt e Üsblick uf d zuekimpftig Bolitik vum Hitler dar. Bis 1933 sin 100.000 Stick verkaüft wore, bis 1945 sin 10 Millione unters Volk kumme bzw. im Volk ufrängt wore. Gläse wore isch des Buech wennig – sinene Frind un Find hän meischtens sini Rede glängt.<ref>Seligmann, 2004, S. 63ff</ref> === D NSDAP verbotte === Wu dr Hitler in dr Haft gsässe isch, isch d NSDAP ilegal gsii. Dr Hitler het dr Alfred Rosenberg zu sinem Nochfolger bstimm und vortejscht, ass er sich sälber üs dr Bolitik zruckziägt. Do dermit her er erlichteret, ass d Bartei wider legalisiert het kenne wäre un dr het dr Bartei Glägeheit gä, z erläbe, ass ohni ihne Stritt un Untergang kunnt. Änds 1924, noch eme Johr, het mer-e wider ränne lo, im Febber 25 isch dr Velkisch Beobachter wider erschiine un am 27. Feber d NSDAP neij grindet wore – uf ere Versammlig vu 6.000 Lit im un vor em Birgerbraükäller z Münche. Im Hitler si Stellig in dr Bartei isch no feschter gsii wiä vorhär.<ref>Seligmann, 2004, S. 71ff</ref> === Langsame Ufstiig; Bindnis gege dr Young-Plan === Noch Minche het dr Hitler im proteschtantische Franke am Afang am meischte Erfolg gha. Derte, z Bamberg, isch im Febber 1926 e Barteidag gsii, wu dr Hitler si absolute Fiährigsaspruch durgsetzt het. Kritik an einzelne Punkt vum Barteiprogramm het er na bänglet: „Das bleibt, wie es ist. Auch das Neue Testament ist voller Widersprüche, was jedoch der Ausbreitung des Christentums keineswegs hinderlich ist.“<ref>zitiärt noch em Seligmann, 2004, S. 77</ref> D Gritiker hän sich unterworfe. So zum Biispiil aü dr Joseph Goebbels, e Akademiker, wu an sich meh Wärt uf sozialischtischi Positione glegt gha het un wu im Kampf gege d Jude fir meh Differenziärig gsii isch.<ref>Seligmann, 2004, S. 77f.</ref> Im Mai 1928 bi dr Richsdagswahl het im Hitler si Partei erscht 2,8% bikumme. 1929 ischs zum e Zwäckbindnis vu Nationalischte, iischliäßlig NSDAP, fir e Volksbegehre gege der „Young-Plan“ kumme. No däm Blan hätte diä ditsche Reparationsverpflichtige vu 160 Milliarde Goldmark uf 34 Milliarde sotte rabgesetzt wäre, aber des Bindnis isch drfir iidrätte, ass d Reparatione ganz abgschafft wäre un ass Schluss mit dr Bsetzig vum Ruhrgebiät un vu andere ditsche Gebiät sii soll. Des Bindnis, wu d birgerlig national-konservativ DNVP drin gsii isch un aü vu dr KPD unterstitzt wore isch, heb im Hitler gholfe, aü üsserhalb vum Bayrische un Fränkische politischs Asähne z gwinne.<ref>Seligmann, 2004, S. 81f</ref> === Wältwirtschaftskrise un Wahlerfolg === [[Datei:Evolution du chômage en Allemagne (1928-1940).svg|thumb|250px|D Arbetlosigkeit – e Wahlhälfer vum Hitler]] Am 24. Oktober 1929 isch an dr New Yorker Börse zum e Kursabsturz kumme, wu verheerendi Üswirkige uf d ganz Wältwirtschaft gha hän. Z Ditschland sin Millione vu Mänsche an dr Rand vu ihrere Existenz druckt wore. E innepolitischi Krise het zu dr Uflesig vum Richsdag gfiährt – un zun ere große Schangs fir dr Hitler. Dr Wahlkampf isch vu dr Nazi, so schribt dr Seligmann, zunere propagandischtische Wahlschlacht gmacht wore, wiäs es si bishär in ganz Ejropa no niä gä gha het. Dr Hitler het d Schuld vu dr Miseeri uf Frankrich, d Bolschewischte un d „jüdische Weltverschwörer“ gschobe. D Wahl am 14. Septämber 1930 het em drno dr Durchbruch brocht: 18,3% fir d NSDAP, des sin 107 Abgordneti im Richsdag gsii – eine drvu dr Hitler.<ref>Seligmann, 2004, S. 79 un S. 83ff</ref> In däre schlimme Wirtschaftkrise isch zun ere Resignation vu dr demokratische Parteie kumme – niäme het welle regiäre un verantwortlig gmacht wäre. Dr Richspräsidänt Paul von Hindenburg un dr Richskanzler Heinrich Brüning (Zentrumspartei) hän mit Notverordnige regiärt – des sin legali „diktatorischi“ Vollmachte. Dur diä Bolitik het sich d Demokratii schon im Spotjohr 1930 zimli liquidiärt, meint dr Rafael Seligmann.<ref>Seligmann, 2004, S. 91</ref> Immer meh Mänsche hän des gsähne un gmeint, Ditschland heb numme mit em Hitler e Zuekumpft – un sälle het revolutionäre Optimismus verbreitet. Am 13. März 1932 het dr Hitler bi dr Richpräsidentewahl kandidiärt un 30,2% vu dr Stimme bikumme – sini Gegekandidate dr Paul von Hindenburg 49,6%, Dr Ernst Thälmann (KPD) 13,2% un dr Theodor Düesterberg (DNVP) 6,8%. Bim 2. Wahlgang am 10. April 1932 het dr Hitler sogar uf 36,7% kenne steigere, aber im Hindeburg hets uf d absolut Mehrheit glängt – 53,1%, dr Thälmann het no 10,1% bikumme.<ref>Ditschi Wikipedia, Artikel Reichpräsidentenwahl 1932, Version vum 4. Novämber 2007</ref> Vor em zweite Wahlgang het dr Hitler in einere Wuche iber 20 Rede ghalte un zu meh wiä einere Million Mänsche gredet. Wäge dr Uflesig vum Richsdag ischs am 31. Juni 1932 scho zu dr nägschte Wahl kumme: Do het im Hitler si Bartei 37,4% bikumme un mit Abstand d grescht Fraktion im Richsdag kenne stelle.<ref>Seligmann, 2004, S. 102ff</ref> ==== Wahle 1932 im Badische ==== '''Richspräsidentewahl (2. Wahlgang 10. April 1932):''' Im [[Republik Baden|Badische]] het dr Hitler, wiä iberal im Rich, unter dr katholische Bevelkerig verhältnismäßig wennig Stimme bikumme. D Katholike sin bsunders in dr Zentrumsbartei verbunde gsii, dr Nationalismus het d Remisch-Katholische nit eso agsproche. Zwo extremi Biispiil vum [[Kaiserstuhl (Baden)|Kaiserstuehl]]: Im katholische Bärge (Oberbergen) het dr Hitler am 13. März 1932 numme 22 Stimme bikumme, dr Hindenburg 434. Im evangelische Lissele (Leiselheim) hän 193 fir dr Hitler gstimmt, segsi fir dr Hindeburg. In Ortschafte mit eweng Industrii oder Bahnaschluss sin d Ufdeilige nit eso scharf gsii: im evangelische [[Ihringen|Ihringe]] het dr Hitler 1344 Stimme gha, dr Hindeburg doch aü 418. Im katholische [[Oberrotweil|Rothwiil]] (Steibruch un Iisebahnaschluss) het der Hitler 510 Stimme gha, meh wiä dr Hindeburg mit sinene 240 Wehler.<ref>Zahle noch [[Der Alemanne]], 13. 4. 32</ref> '''Richsdagswahl (6. Novämber 1932):''' Besser wiä d Richbräsidäntewahle zeige d Richsdagswahle (6. Novämber 1932) d Neigig vu dr Wehler: Do hän z Ihringe 8 Barteie Stimme bikumme, d Nazi 1275, d SPD 208, d DNVP 114i, s Zentrum 19i usw. Z Bärge het dr Hitler wider numme 31 Stimme bikumme, s Zentrum 285, d DNVP 3, d Deutsche Staatspartei zwoo un d SPD eini.<ref>Zahle noch: Freiburger Zeitung, 6. Novämber 1932</ref> Im ganze Badische het d NSDAP do 34,1%, s Zentrum 27,8%, d SPD 13%, d KPD 14,3% un d DNVP 4,1% bikumme.<ref>Zahle noch em Wolfgang Hug: Geschichte Badens, Stuttgart 1992, S. 330</ref> === Dr Hitler kunnt legal an d Macht === S Grundbroblem vu däre Zit isch gsii, e stabili Regiärig zstand z bringe. Dr Hitler as Schef vu dr stärkschte Bartei het sich nit welle as zweite Mann an ere Regiärig beteilige – numme as erschte. Noch isch niäme eso bled gsii un het em des zuegstande. Am 6. Novämber 1932 het wäge däm dr Richsdag scho wider miäße gewehlt wäre. Do hän d Nazi e Ruckgang um iber 4% miäße hiinämme. E Hüffe Abetslosi hän jetz meh uf d KPD oder d DNVP gsetzt. Z Thüringe bi dr Landtagswahl im Septämber het d NSDAP 40% vu dr Stimme verlore. Dr Hitler isch schwärmiätig wore un het sich üs dr Bartei un dr Effentligkeit zruckzoge. Aber nit lang. Dr Richskanzler Kurt von Schleicher het mit em NSDAP-Richsorganisationsleiter Gregor Strasser welle zämme goh, dr Strasser hätt sotte dr link Fligel vu dr NSDAP un d SA gege dr Hitler ufbringe; s hätt sotte zun ere national-völkisch-soziale Regiärig unter em Schleicher kumme. Wu dr Hitler des gmerkt het, her er zmol wider „rabiati Entschlusskraft“ (<ref>Seligmann, 2004, S. 113</ref> zeigt un dr Strasser üsbootet. Dr Christian Zentner schribt, diä „Koalition der Vernunft“, wu dr Schleicher het welle, seig an dr „Unvernunft aller demokratischen Kräfte der Weimarer Republik“ gscheiteret, wu d nationalsozialischtisch Gfohr nit bizitte erliggeret hän.<ref>Christian Zentner: Adolf Hitler. Eine Biographie in Texten, Bildern, Dokumenten. München 1989, S. 52</ref> Uf dr 20. Jänner 1933 het dr von Papen e Gspräch mit em Hitler iigfädelet, wu är, dr Staatsekretär Meißner un im Hindeburg si Suhn Oskar drbii gsi sin – des sin d ängschte Vertroite vum Richspäsidänt Hindeburg gsii. Däne het dr Hitler weiß gmacht, ass er numme Kanzler wäre wott, un suscht nit viil, zum Biispiil diäg är numme zwe vu 12 Minischterposchte welle. Am 28. Jänner isch dr von Schleicher schliäßlig as Richskanzler zruckdrätte. Dr von Papen het sich bereit erklärt, dr Vizekanzler z mache un d DNVP isch bereit gsii, mit dr NSDAP z koaliäre. Do het dr von Hindenburg si Widerstand gege dr Hitler ufgä un gsait: „Dann habe ich die unangenehme Pflicht, diesen Hitler als Kanzler zu berufen.“<ref>zitiärt noch em Zentner, 1989, S. 53</ref> Des isch am 30. Jänner 1933 gschähne. Dr Hitler un si Bartei sin an däm Dag legal an d Macht kumme. Diä andere Barteie hän nit kapiärt, was des bedittet. Mer het gmeint, dr Hitler wur ball dr Bach na goh wiä so viil Kanzler un Regiärige vor ihm. == Dr Hitler boit as Richskanzler si Macht üs == Noch sinere Ernännig as Richskanzler isch dr Hitler glii dra gange, d Macht vu dr Nazi üszdähne un z sichere. Ei Mittel drzue hän solle Neiwahle si, s ander d Unterdruckig vum politische Gegner. Am 27. Febber 1933 hets e Brandstiftig am Richsdag gä – entweder dur d Nazis esälber oder dur e holländische Kummenischt, wu van der Lubbe gheiße het. Des het dr Hitler am 28. zum Alass gnumme, e „Notverordnig zum Schutz vum ditsche Volk“ rüszgä – do sin Grundrächt vu dr Verfassig üsser Graft gsetzt wore. Noch in dr Brandnacht sin (vu langer Hand vorbereitet) meh wiä 4.000 Gegner vu dr Nazi, bsunders Kummenischte, feschtgnumme wore, aü Zittigshiiser vu dr SPD sin bsetzt wore. Am 5. März 1933 isch d Wahl gsii – d Nazi hän bi dr ditsche Wirtschaft Millione an finanziäller Unterstitzig kenne iiheimse un hän e gigantische Wahlkampf gfiährt, zum erste Mol het e Regiärig do aü dr Rundfunk iigsetzt. S Ergäbnis isch e Enttejschig gsii fir dr Hitler, wu e absoluti Mehrheit verwartet het: D NSDAP het numme 44 % bikumme.<ref>Seligmann, 2004, S. 126ff</ref> Zum Ergäbnis im Badische schribt dr [[Otto Feger]]: „Sogar unter em Regime vum Hitler, wus zu schwärschter Unterdruckig un Wahlbeiiflussig kumme isch, wu Zittige verbotte wore sin, wu Fiährer verhaftet wore sin, wu dr Rundfunk monopolisiärt wore isch un alle Zwang üsgiäbt wore isch, wu mer sich numme ka dänke (…) sins numme 627.000 Stimme vu 1.379.000 gsii, wu fir s Hokegriz iidrätte sin. Z Wirttebärg un im Hohezollerische ischs no ginschtiger gsii.“<ref>Otto Feger: Schwäbisch-Alemannische Demokratie. Aufruf und Programm. Konstanz 1946, S. 56f.</ref> Am 21. März isch dr Adolf Hitler vume ehmolige Gegner gsellschaftlig ufgwärtet wore: Bin ere symbolträchtige Kundgäbig im brejßische Potsdam het em dr Richspräsidänt von Hindenburg d Hand gschittlet. Dr Hitler het aständig gnappt (si Kopf gneigt) – des Bild isch millionefach verbreitet wore. Fir dr glei Wältgriägsgfreit het dr Handschlag vu däm brejßische Arischtokrat un Generalfäldmarschall e Durchbruch bedittet.<ref>Seligmann, 2004, S. 123f</ref> Rächnerisch het d NSDAP in ere Koalition mit dr DNVP 52 % erreicht. Aber dr Hitler het alles welle. Am 23. März 1933 isch iber s „[[Ermächtigungsgesetz_vom_24._März_1933|Ermächtigigsgsetz]]“ abgstimmt wore – mit däm het s Parlamänt (dr Richsdag) im Hitler solle erlaübe, viär Johr ohni Parlamänt z regiäre. Dr Mann üs Braunau het versproche, ass er Ditschland eso üs em Ruin vu dr Wirtschaftskrise rüsfiährt un e stabili Bolitik macht. D andere Parteie hän em des glaübt – un ihre eige Grab gschüüflet, wu si däm zuegstimmt hän. Drgege hän numme d Sozialdemokrate gstimmt, d KPD isch scho verbotte gsii. Aber aü d Gwerkschafte, wu äng mit dr SPD verbunde gsii sin, hän sich no blamiärt: Si hän am 1. Mai 1933 an dr Mai-Fiire vu dr Nazi mitgmacht. Am andere Dag sin d Gwerkschaftshiiser vu dr SA bsetzt wore un s Vermege isch an d DAF (Ditschi Arbetsfront) gange. D SPD isch ball aü verbotte wore, diä andere Barteie hän sich „freiwillig“ ufglest. Mit em „Gsetz gege d Nejbildig vu Barteie“ am 14. Jülli 1933 isch Ditschland zum e Ei-Bartei-Staat wore.<ref>Zentner, 1989, S. 54</ref> == S Dritt Riich == [[Datei:Adolf Hitler in Yugoslavia crop2.JPG|thumb|250px|Dr Hitler im Griäg z Yugoslawiä]] Unter dr Hischtoriker gits e Diskussion drum, was fir e Adeil dr Hitler an dr Bolitik het, wu im Dritte Rich durgfiährt wore isch. D „Funktionalischte“ meine, dr NS-Chef seig e Opportunischt gsii, wu uf dr Wälle vu dr Zit gschwumme isch un vorhandini Stremige zu sinem Vordeil üsgnutzt het. D „Intentionalischte“ meine, dr Hitler heb e fescht gfiägts Wältbild gha un heb versuecht, uf däre Grundlag sini Ziil durzsetze – si sin sitter sinem ''Mein Kampf'' feschtglegt gsii. Dr jüdisch Schriftsteller Rafael Seligmann haltet d Asicht vu dr Intentionalischte fir richtig.<ref>Seligmann, 2004, S. 119f</ref> '''Im Hitler si Bolitik im Iberblick:''' Dr Adolf Hitler het z'Dütschland die nazionalsozialistisch Diktatur errichtet, het alli Opposition verbüüte loh und het politischi Gegner verfolget und ermordet. De Hitler het de [[Zweiter Weltkrieg|Zweit Weltchrieg]] entfesslet und het die systematisch Entrechtig und Ermordig vode europäische Jude betriibe. Durch sini Politik sind ca. 30-35 Millione Mensche ums Lebe cho, dodrunter sind 6 Millione Jude xi. Hitler het d Jude, Zgeuner und sini politischä Gegner i de Konzentrationslager la festsetze. D Konzentrationslager si houptsächlech in Dütschland verteilt xi, d Vernichdigslaager vor Allem in Pole und a andere Orte im Oste. Di Alliiertä händ schliesslech Dütschland vo Weste und vo Oste afo eroobere. Wo s Füehrerhauptquartier umzingled gsii isch, het dr Hitler im Bunker vu dr Berliner Riichskanzlii Sälbschmord begange. Zu '''Einzelheite''' vum Hitler sinere Bolitik im Dritte Rich lueg d Artikel [[Nationalsozialismus]], [[Zweiter Weltkrieg|Zweite Wältgriäg]], [[Völkermord an den europäischen Juden|Holocaust]]. == Im Hitler siini Begabige == Im Hitler sini Misserfolg an dr Schuel, si schwachi Bildig, si Umenander-Rum-Reise sin eso interpretiärt wore, ass dä Mann wichtigi Fähigkeite vermanglet. Dr Seligmann wiist druf ani, ass dr Hitler nit an d Macht kumme wär, wänn er nit bsunderi Fähigkeite un Begabige ka hätt. Är heb kenne „unkonventionell, revolutionär, orginäll dänke“. Sini Ideal seige zwar viilfach griminäll gsii, dr heb si aber mit dr notwändige syschtematische Dänkfähigkeit umgsetzt. Si Barteiadminischtration seig (abgsähne vu dr Sowjetunion) diä wirksamscht in ganz Ejropa gsii. Dr Hitler seig e „begnadete Mänschekänner“ gsii – mit däm het er kenne anderi bherrsche – innerhalb un üsserhalb vu dr Bartei.<ref>Seligmann, 2004, S. 123f</ref> == Dr kriminell Diktator brivat == [[Datei:Anti-Semitismus 1933.jpg|thumb|250px|E Stick üs em Hitler sinere Bolitik …]] Dr Christian Zentner wiist druf ani, ass dr Hitler brivat ganz anderscht gsii isch wiä im Theater, wun er effetlig ufgfiährt het. Üs machtpolitische, massepsychologische Grind isch dr Effentligkeit e Bild vorgmacht wore, wu dr Hitler drin nyt mit Fraüe het un wun er sich ellei fir si Volk opferet. Iber si brivats Verhalte mueß mer stüüne, meint dr Zentner, wämmer bedänkt, ass dr Hitler d Oppostition im eigene Land na bänglet het, halb Ejropa bherrscht het mit Methode bis zum Massemord an dr Jude.<ref>Des un was folgt iber s Brivatläbe vum Hitler noch em Zentner, 1989, S. 124ff</ref> Dr Hitler het verschiidini Liäbschafte gha, anne 1918 soll, wiä dr Zentner schribt, e unehlige Suhn vun ere Franzesi üs Lille uf d Wält kumme sii. Ab 1928 het dr Hitler mit dr Geli Raubal zämmegläbt, e zwanzigjährigi Dochter vu sinere Halbschwester Angela. Anne 1931 het sich d Geli umbrocht – dr Grund isch nit bekannt, dr Zentner git zum bedänke, ass dertemol dr Hitler dert scho het afange um d Eva Braun rumjaisele. Noch spetere eigenge Üssage heb dr Hitler mit dr Geli aber „d glickligschte Stunde vu sinem Läbe verbrocht“. Mit dr Eva Braun isch er bis zu sinem Dot zämme gsii. Dr het si kurz vor em Sälbschtmord mit Giftampulle, wu si zämme gschluckt hän, im e Bunker, wu scho d Granate drum rum iigschlage sin, ghirate. D Eva Braun het e Hüffe Vorliäbe gha, wu dr Hitler nyt het kenne afange drmit: Si het graügt, het gärn danzt, het sich gschminkt (mit dr Wort vum Hitler: „Kriegsbemalung“). D „Evi“ het drfir gsorgt, ass im Adolf si Scheferhund üs dr Wohnig husse blibt; mänkmol heb ihre Freier drno bättlet, ass dr Hund e halb Stund rii ka kumme – s Eva hets elimol erlaübt. Schiints het er sich vu sonige Fraüe, wun er unter em Bann vun ene gstande isch, aü Wohrete sage lo: Einmol heb d Eva e amerikanischi Blatte laüfe lo, dr Hitler heb ufghorcht un heb si globt, un drno heb d Eva gsait: „Jo, eso ebis het di Freind, dr Goebbels, grad verbotte.“ D Marion Schönemann, e Kamrädli vu dr Eva Braun, isch bim e Bsuech am Sunntig in d Kirch gange. Dr Hitler het gsait, wu si zruck kumme isch: „S sin dänki e Hüffe Lit do gsii go di Huet bewundere!“ D Schönemänni het Antwort gä: „S isch gschoppt voll gsii. D Druckete wird alliwiil greßer, siter ass d Bartei in dr Lit sait, si solle nimmi in d Kirch goh.“ Noch dr Agabe vum Christian Zentner isch dr Hitler nätt zu sinene Bediänschtete gsii, aü zu Kinder, aü wänn emol ke Kamera drbii gsii isch. Diä Charaktersitte verstüünt eim am meischte, meint dr Zentner, bim e Mann, wu e kalts Härz gegeniber anonymem Schicksal gha het – gege sini Soldate, wu im Oschte halber verfrore sin, gege d Pole, wu ghungeret hän, gege d Jude, wun er het deportiäre un umbringe lo. == Film == === Spil- und Dokumentarfilm === * 1955: ''Der letzte Akt'' mit em Albin Skoda * 1959: ''Mein Kampf'', Dokumentarfilm vum Erwin Leiser * 1972: ''Hitler – Die letzten zehn Tage'' mit em [[Alec Guinness]] * 1977: ''Hitler – Eine Karriere'', biografische Dokumentarfilm vum Joachim Fest * 1977: ''Hitler, ein Film aus Deutschland'' mit em Heinz Schubert, avantgardistische Vierteiler vum Hans-Jürgen Syberberg * 1981: ''Der Bunker'' mit em [[Anthony Hopkins]] * 1982: ''Inside The Third Reich'' mit em Derek Jacobi * 2003: ''Hitler – Der Aufstieg des Bösen'' mit em Robert Carlyle * 2004: ''Der Untergang'' mit em [[Bruno Ganz]] * 2004: ''Stauffenberg'' mit em Udo Schenk * 2005: ''Der Bunker. Hitlers Ende.'' Fernsehdokumentation vum Jörg Müllner * 2005: ''Speer und Er'' mit em Tobias Moretti * 2005: ''Hitler – Eine Bilanz'', Fernsehdokumentation vum Guido Knopp * 2005: ''Die Nichte – Hitlers verbotene Liebe'' mit em Ken Stott * 2007: ''Hitler und Mussolini – Eine brutale Freundschaft'', Dokumentarfilm vum Ullrich H. Kasten * 2008: ''Operation Walküre – Das Stauffenberg Attentat'' mit em David Bamber * 2009: ''Mein Kampf'' mit em Tom Schilling un Götz George * 2009: ''Inglourious Basterds'' === Parodie iber dr Hitler === * 1940: ''Der große Diktator'' vu un mit [[Charlie Chaplin]] as Adenoid Hynkel. * 1942: ''Sein oder Nichtsein'' vom Ernst Lubitsch noch em Stuck ''Noch ist Polen nicht verloren'' vom Melchior Lengyel. * 1968: ''Frühling für Hitler'' (''The Producers'') vom Mel Brooks. * 1970: ''Mr. Hilter and the North Minehead by-election'', e [[Sketch]] vu dr britische Komikergruppe [[Monty Python]]. * 1977: ''Der Mann vom Obersalzberg – Adolf und Marlene'' vum Ulli Lommel. * 1983: Remake vu ''Sein oder Nichtsein'' (1983) mit Mel Brooks * 1989: ''100&nbsp;Jahre Adolf Hitler – Die letzte Stunde im Führerbunker'' vum [[Christoph Schlingensief]]. * 1992: ''Schtonk!'', ditschi Filmsatire. * 2004: ''Der WiXXer'' mit em [[Christoph Maria Herbst]] as Butler Alfons Hatler. * 2006: ''Adolf: Ich hock’ in meinem Bonker'', Musik-Videoclip vum Felix Gönnert as DVD-Beilage zum Buech ''Adolf – Der Bonker. Eine Tragikomödie in drei Akten'' vum [[Walter Moers]]. * 2007: ''Obersalzberg'', Mischung us Hitler- un ''Stromberg''-Parodi uf [[ProSieben]], gspilt vum Michael Kessler. * 2007: ''Mein Führer – Die wirklich wahrste Wahrheit über Adolf Hitler'', Regie: [[Dani Levy]] mit em [[Helge Schneider]] as Hitler. * 2007: ''Neues vom WiXXer''. == Schrifte == * Adolf Hitler: ''Mein Kampf. Eine Abrechnung.'' F. Eher Nachfolger, München ** Band 1: 1925, XVI, 433 S.; 2. Auflage. 1926, XVI, 391 S.; 1932: ''Eine Abrechnung.'' XVIII, 406 S.; ** Band 2: 1927, XI, 354 S.; 2. Auflage. 1932: ''Die nationalsozialistische Bewegung.'' XVI S., S. 409–781. * ''Hitlers Zweites Buch. Ein Dokument aus dem Jahr 1928''. Eingeleitet und kommentiert von Gerhard L. Weinberg, mit einem Geleitwort von Hans Rothfels. Hrsg. vom Institut für Zeitgeschichte. Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart 1961, 227 S. * ''Der Weg zum Wiederaufstieg.'' Bruckmann, München 1927, 22 S. (Broschüre für Deutschlands führende Industrielle) * Adolf Hitler: ''Reden zur Kunst und Kulturpolitik. 1933–1939''. Hrsg. von Robert Eikmeyer. Mit einer Einführung von Boris Groys. Revolver, Archiv für Aktuelle Kunst, Frankfurt am Main 2004, ISBN 3-86588-000-2 (Kunst, Propaganda, Dokumente; Bd. 1). == Literatur == === Biografie === * Alan Bullock: ''Hitler. Eine Studie über Tyrannei.'' Droste, Düsseldorf 1953; vollständig überarbeitete Neuausgabe ebenda 1967; als Taschenbuch ebenda 1989, ISBN 3-7700-0915-0. Darauf aufbauend Alan Bullock: ''Hitler und Stalin. Parallele Leben.'' München 1991. * {{NDB|9|250|266|Adolf Hitler|[[Joachim Fest]]}} * Joachim Fest: ''Hitler. Eine Biographie.'' Propyläen-Verlag, Berlin 1973, ISBN 3-549-07301-1; zuletzt Spiegel-Verlag, Hamburg 2007, ISBN 978-3-87763-031-0. * Hans Bernd Gisevius: ''Adolf Hitler: Versuch einer Deutung''. Rütten & Loening, München 1963; überarbeitete Ausgabe unter dem Titel ''Adolf Hitler. Eine Biographie. Versuch einer Deutung.'' Droemer-Knaur, München/Zürich 1967. * Walter Görlitz: ''Adolf Hitler''. Musterschmidt, Göttingen/Berlin/Frankfurt 1960; 2. durchgesehene Auflage ebenda 1971, ISBN 3-7881-0020-6. * Brigitte Hamann: ''Hitlers Wien. Lehrjahre eines Diktators''. Piper, München/Zürich 1996, ISBN 3-492-03598-1. * Konrad Heiden: ''Adolf Hitler. Eine Biographie.'' Europa-Verlag, Zürich; Neuausgabe ebenda 2007, ISBN 978-3-905811-02-5. ** Band 1: ''Das Zeitalter der Verantwortungslosigkeit.'' 1936; ** Band 2: ''Ein Mann gegen Europa.'' 1937. * Ian Kershaw: ''Hitler.'' 2 Bände. Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart/München ** Band 1: ''1889–1936.'' 1998, ISBN 3-421-05131-3; ** Band 2: ''1936–1945.'' 2000, ISBN 3-421-05132-1. * Werner Maser: ''Adolf Hitler. Legende, Mythos, Wirklichkeit.'' Bechtle, München/Esslingen 1971; zuletzt ebenda 2001, ISBN 3-7628-0521-0. * Rudolf Olden: ''Hitler.'' Querido-Verlag, Amsterdam 1935; Fischer-Taschenbuch-Verlag, Frankfurt 1984, ISBN 3-596-25185-0. * Kurt Pätzold, Manfred Weißbecker: ''Adolf Hitler. Eine politische Biographie.'' Militzke, Leipzig 1995, ISBN 3-86189-066-6. * Wolfgang Ruge: ''Hitler. Weimarer Republik und Machtergreifung.'' Berlin (DDR) 1983, ISBN 3-7609-0748-2. * John Toland: ''Adolf Hitler.'' Lübbe, Bergisch Gladbach 1977, ISBN 3-7857-0207-8. === Dittunge un Einzelaschpäkt === * Carl Amery: ''Hitler als Vorläufer. Auschwitz – der Beginn des 21. Jahrhunderts?'' Luchterhand, München 1998, ISBN 3-630-87998-5. * Richard Albrecht: ''„Wer redet heute noch von der Vernichtung der Armenier?“ Adolf Hitlers Geheimrede am 22. August 1939.'' Shaker Verlag, Aachen 2007, ISBN 978-3-8322-6695-0. * Götz Aly: ''Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus.'' S. Fischer, Frankfurt 2005, ISBN 3-10-000420-5; durchgesehene und erweiterte Ausgabe: Fischer-Taschenbuch-Verlag, Frankfurt 2006, ISBN 978-3-596-15863-8. * Will Berthold: ''Die 42 Attentate auf Adolf Hitler.'' Blanvalet, München 1981, ISBN 3-7645-6716-3. * Henrik Eberle & Matthias Uhl: ''Das Buch Hitler. Geheimdossier des NKWD für Josef W. Stalin, zusammengestellt aufgrund der Verhörprotokolle des persönlichen Adjutanten Hitlers, Otto Günsche, und des Kammerdieners Heinz Linge, Moskau 1948/49.'' Lübbe, Bergisch Gladbach 2005, ISBN 3-7857-2226-5. * Giorgio Fabre: ''Il contratto. Mussolini editore di Hitler.'' Dedalo, Bari 2004, ISBN 8-822-06274-4. * Philipp W. Fabry: ''Mutmaßungen über Hitler. Urteile von Zeitgenossen.'' Droste, Düsseldorf 1969; Athenäum-Verlag, Königstein 1979, ISBN 3-7610-7227-9. * Joachim Fest: ''Staatsstreich. Der lange Weg zum 20. Juli.'' Siedler, Berlin 1994, ISBN 3-88680-539-5. * Robert Gellately: ''Backing Hitler. Consent and Coercion in Nazi Germany.'' Oxford University Press, 2001, ISBN 0-19-820560-0. * Nicholas Goodrick-Clarke: ''Die okkulten Wurzeln des Nationalsozialismus.'' Leopold Stocker Verlag, Graz/Stuttgart 1997, ISBN 3-7020-0795-4; Marix Verlag, Wiesbaden 2004, ISBN 3-937715-48-7. * Hermann Graml: ''Hitler und England. Ein Essay zur nationalsozialistischen Außenpolitik 1920 bis 1940''. Oldenbourg Wissenschaftsverlag, München 2009, ISBN 978-3-486-59145-3 (Zeitgeschichte im Gespräch 7). * Otto Gritschneder: ''Der Hitler-Prozeß und sein Richter Georg Neithardt. Skandalurteil von 1924 ebnet Hitler den Weg.'' C.H. Beck, 2001, ISBN 978-3-406-48292-2. * Béla Grunberger, Pierre Dessuant: ''Der Antisemitismus Hitlers''. In: Béla Grunberger, Pierre Dessuant: ''Narzißmus, Christentum, Antisemitismus. Eine psychoanalytische Untersuchung''. Klett-Cotta, Stuttgart 2000, ISBN 3-608-91832-9, S. 409–480. * Sebastian Haffner: ''Anmerkungen zu Hitler.'' Kindler, München 1978, ISBN 3-463-00719-3; Fischer-Taschenbuch-Verlag, Frankfurt 1981, ISBN 3-596-23489-1. * Brigitte Hamann: ''Winifred Wagner oder Hitlers Bayreuth''. Piper, München/Zürich 2002, ISBN 3-492-04300-3. * Ian Kershaw: ''Wendepunkte. Schlüsselentscheidungen im Zweiten Weltkrieg 1940/41.'' 2. Auflage. DVA, München 2008, ISBN 978-3-421-05806-5 (Erstauflage 2007). * Manfred Koch-Hillebrecht: ''Homo Hitler. Psychogramm des deutschen Diktators.'' Goldmann, München 1999, ISBN 3-442-75603-0. * Christian Graf von Krockow: ''Hitler und seine Deutschen.'' List, München 2001, ISBN 3-471-79415-8. * August Kubizek: ''Adolf Hitler mein Jugendfreund.'' Stocker, Graz/Göttingen 1953, ebenda 2002, ISBN 3-7020-0971-X. * Paul Matussek/Peter Matussek/Jan Marbach: ''Hitler – Karriere eines Wahns''. Herbig Verlag, München 2000, ISBN 3-7766-2184-2. * Bernhard Meyer: ''Die letzten Tage des „Patienten A“. Zum Gesundheitszustand Hitlers.'' In: ''Berlinische Monatsschrift'', Heft 9/2000, S. 185–192 * Alice Miller: ''Am Anfang war Erziehung.'' Suhrkamp, Frankfurt 1983, ISBN 3-518-37451-6. * Rochus Misch: ''Der letzte Zeuge. „Ich war Hitlers Telefonist, Kurier und Leibwächter.“'' Piper Verlag: München 2008, ISBN 978-3-86612-194-2. * Gudrun Pausewang: ''Adi: Jugend eines Diktators''. Ravensburger Buchverlag, Ravensburg 1997, ISBN 3-473-58151-8. * Henry Picker: ''Hitlers Tischgespräche im Führerhauptquartier''. 4. Auflage. VMA-Verlag, Wiesbaden 1983 (Erstauflage 1951). * Ralf Georg Reuth: ''Hitlers Judenhass. Klischee und Wirklichkeit''. Piper Verlag, München 2009, ISBN 3-492-05177-4. * Hans-Günter Richardi: ''Hitler und seine Hintermänner. Neue Fakten zur Frühgeschichte der NSDAP''. Süddeutscher Verlag, München 1991, ISBN 3-7991-6508-8. * Michael Rißmann: ''Hitlers Gott. Vorsehungsglaube und Sendungsbewußtsein des deutschen Diktators''. Pendo, Zürich/München 2001, ISBN 3-85842-421-8. * Timothy W. Ryback: ''Hitler’s Private Library. The Books that Shaped his Life''. Alfred A. Knopf, New York 2008, ISBN 978-1-4000-4204-3. * Éric-Emmanuel Schmitt: ''Adolf H. Zwei Leben'' (2008, frz. Original 2001), Klaus Laabs (Übersetzer), Verlag Ammann, ISBN 3-250-60107-1. * Anna Maria Sigmund: ''Dämon, Diktator, Demagoge. Fragen und Antworten zu Adolf Hitler.'' dtv, München 2006, ISBN 978-3-423-24523-4. * Helm Stierlin: ''Adolf Hitler. Familienperspektiven.'' 1. Auflage. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1975 (6. Auflage 2002, ISBN 3-518-38861-4). * Hugh R. Trevor-Roper: ''Hitlers letzte Tage''. Übersetzt von Joseph Kalmer und Gisela Breiting-Wolfsholz. Ullstein, Frankfurt am Main [u.&nbsp; a.] 1995, ISBN 3-548-33192-0 * Henry Ashby Turner, Jr.: ''Hitlers Weg zur Macht. Der Januar 1933.'' Luchterhand, München 1997, ISBN 3-630-87988-8; Ullstein, Berlin 1999, ISBN 3-548-26547-2. * Gerhard Vinnai: ''Hitler. Scheitern und Vernichtungswut. Zur Genese des faschistischen Täters.'' Psychosozial-Verlag, Gießen 2004, ISBN 3-89806-341-0. * Georges van Vrekhem: ''Hitler and his God – The Background to the Hitler phenomenon''. Rupa & Co, New Delhi 2006, ISBN 81-2910-953-0. * Thomas Mann: ''Bruder Hitler''. Heyne Verlag, 1989, ISBN 3-453-03385-X. * Gerd R. Ueberschär, Winfried Vogel, ''Dienen und Verdienen. Hitlers Geschenke an seine Eliten'', S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1999, ISBN 3-10-086002-0. == Quälle == <references /> == Weblink == {{Commonscat}} * {{LeMO|HitlerAdolf|Adolf Hitler|Daniel Wosnitzka}} {{Normdaten}} {{DEFAULTSORT:Hitler, Adolf}} [[Kategorie:Diktator]] [[Kategorie:Rychschanzler (Dytsch Rych)]] [[Kategorie:Dütsche Parlamentarier]] [[Kategorie:Staatsoberhaupt]] [[Kategorie:Mitgliid in dr NSDAP]] [[Kategorie:Verurteilti Person]] [[Kategorie:Beamte]] [[Kategorie:Milidärperson]] [[Kategorie:Antisemit]] [[Kategorie:Autor]] [[Kategorie:Opfer vom ene Attentat]] [[Kategorie:Gfangene]] [[Kategorie:Nationalsozialismus]] [[Kategorie:Revolutionär]] [[Kategorie:Person (Öschtriich-Ungarn)]] [[Kategorie:Öschtriicher]] [[Kategorie:Staatelose]] [[Kategorie:Dütsche]] [[Kategorie:Maa]] s9ip20kcaww1nw34ooicx2szvy4hrun 0 15812 1062026 1052974 2024-11-23T19:15:34Z 176.59.168.81 1062026 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Vereinigts Königriich Grossbritannie u Nordirland}} {{Infobox Staat |NAME = <big>'''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'''</big><br />Vereinigts Chönigrych Grossbritannie und Nordirland |BILD-FLAGGE = Flag of the United Kingdom.svg |BILD-WAPPEN = Royal Coat of Arms of the United Kingdom (St Edward's Crown).svg |TEXT-FLAGGE = Fahne vom Vereinigte Königriich |TEXT-WAPPEN = Wappe vom Vereinigte Königriich |WAHLSPRUCH = ''Dieu et mon droit'' ([[Französische Sprache|französisch]] für ''Gott und my Rächt'') |AMTSSPRACHE = [[Englische Sprache|Änglisch]] |HAUPTSTADT = [[London]] |STAATSFORM = [[Konstitutionelle Monarchie|Konstitutionelli Monarchii]] |STAATSOBERHAUPT = [[{{#property:P35}}]] |REGIERUNGSCHEF = [[{{#property:P6}}]] |FLÄCHE = 244.101 |EINWOHNER = 61.612.300 (2009) |BEV-DICHTE = 246 |BIP = 2,230 Billione US-Dollar (nominal 2008, 12.) |HDI = 0,946 (16.) |WÄHRUNG = 1 Pfund Sterling = 100 Pence<br />1 € = 0,86 GBP<br />1 GBP = 1,16 €<br />(Stand: 14. August 2009) |NATIONALHYMNE = ''[[God Save the King]]'' |NATIONALFEIERTAG = |ZEITZONE = UTC+0 |KFZ-KENNZEICHEN = GB |INTERNET-TLD = .uk, .gb (unbenutzt) |TELEFON-VORWAHL = +44 |BILD-LAGE = Europe-UK.svg |BILD1 = Uk-map-de.png }} Ds '''Vereinigte Königriich''' (engl. ''United Kingdom'' abkürzt ''UK'')<= abschießen. Auto abfeiern, vierteln. Los!. oder i de Langform '''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland''' ([[Schottisch-Gälische Sprache|gälisch]] ''Rìoghachd Aonaichte na Breatainn Mhòr agus Eirinn a Tuath'', schottisch ''Unitit Kinrick o Great Brítain an Northren Ireland'', [[Manx]] ''Reeriaght Unnaneysit ny Bretyn Mooar as Nerin Hwoaie'', [[alemannisch]] ''Vereinigts Königriich Grossbritannie u Nordirland'') isch en [[Staat]] mit ere konstitutioneller [[Monarchie|Monarchii]] im Nordweschte vo [[Europa]]. Dr gröschti Inselstaat vo Europa besteit us de Landesteil [[Wales]], [[England]] u [[Schottland]] uf dr Insle [[Grossbritannien (Insel)|Grossbritannie]] u us [[Nordirland]]. Ds hüttig United Kingdom isch 1920/27 bildet worde, wo d [[Irland|Republik Irland]] unabhängig worde isch. == dr Name == Im dütsche Sprachrum (so ou hie) wird dr Name meischt als '''Vereinigts Königriich''', '''[[Grossbritannien|Grossbritannie]]''' oder '''[[England (Begriffsklärung)|Ängland]]''' verchürzt. Allerdings bezeichne die Näme nume verschideni Teil vo der Insel. Unter Grossbritannie versteit me d Houptinsel, wo Ängland, Schottland u Wales lige, aber nit s benachbarte Nordirland. Ungünschtig isch hingege d Bezeichnig «Ängland». Zwar isch Ängland dr gröschti Teil vom Staat, aber ebe nur en Teil vom United Kingdom. Woher das «Gross» in Grossbritannie chunt, wird klar wenn mes in [[Französische Sprache|Französische]] aluegt: ''Grande-Bretagne'', und zwar ebe im Unterschied zu de Region [[Bretagne]] z Frankrych. D Bezeichnig «Britannia» hingege stammt us em Wortschatz vo de Römer und Urengländer und em [[Keltische Sprachen|keltische]] ''Birth'', was vilfarbig oder gfleckt bedütet. == Klima und Vegetation == Ds Klima vo Grossbritanie u Nordirland variiert, isch aber gmässigt. Es isch wägem [[Golfstrom]] erheblich wärmer als in Gebiet uf em glich [[Breitengrad|Breitegrad]] (z. B. z [[Polen]]). Allgemein isch ds Klima im Süde wärmer und drochener als im Norde. Dr Wind chunt houptsächlich vo Nordweschte, vom [[Atlantik|Atlantische Ozean]] her. Während me als dr Hälfti vom Jahr isch dr Himmel bewölkt. Ds Land isch relativ selte vo [[Naturkatastrophe]] betroffe, vor allem im Winter chöi allerdings starchi Sturmwind und Überschwemige uftrete. D Rägemengi betreit im Norde durchschnittläch 1000 Millimeter im Jahr, im Süde 700 Millimeter. D Grafschaft [[Essex]] isch die trochenschti Gegend, au wenn s a über hundert Tääg im Jahr rägnet. Dr Loub-und Mischwald, wo früeher wit verbreitet gsi isch, isch uf acht Prozänt zrugdrängt worde. == Gschicht == S Vereinigt Königriich isch 1801 gründet worde, wo sich s Königriich Grossbritannie (wo us [[England|Ängland]], [[Schottland]] und [[Wales]] zämegsetzt gsi isch) mit em Königriich [[Irland]] (wo vorane mit Grossbritannie nu über d Chrone verbunde gsi isch) zu eim einzige Staat zämegeschlosse händ: em '''Königriich vo Grossbritannie und Irland'''. 1927 isch dänn de grösser Teil vo Irland sälbständig worde, und sit do gheisst das Land '''Vereinigts Königriich vo Grossbritannie und Nordirland'''. S Vereinigt Königriich hett vor öppe 100 Johr s gröschte Wäutriich gha, wo s je ggää het. Es het öppe über e Viertu vor ganze Wäut gherscht, was uf das zruggzfüere isch, dass si sehr fortgschritte si gsi im Handu, ir Schifffahrt und ir Induschtri. 1973 isch s Vereinigt Königriich der [[Europäische Gemeinschaft|Öiropäische Gmeinschaft]], em Chärn vo dr hütige [[Europäische Union|EU]], byträtte. Noch ere Abstimmig ane 2016 isch es Ändi Jänner 2020 us de EU [[Brexit|uusträtte]]. == Geographi == Dr gröschti Teil vo England hat grossi Ebene. E Linie, wo me sech zwische de Flüss [[Tees]] und [[Exe]] cha vorstelle, teilt England in en arg flache und ine eher hügelige Teil. Di wichtigschte Gebirgskette von Nord nach Süd sind: d [[Cumbrian Mountains]], d [[Pennines]], dr [[Peak District]], d [[Cotswolds]] und d [[Chilterns]]. Die wichtigschte Flüss sind: [[Themse]], [[Severn]], [[Trent]], [[Great Ouse]] und [[Humber]]. Di gröschte Städt sind [[London]], [[Birmingham]], [[Manchester]], [[Sheffield]], [[Liverpool]], [[Leeds]], [[Bristol]] und [[Newcastle-upon-Tyne]]. Wales isch abgseh vore Ebeni im Süde sehr hügelig. Dr höchschti Berg isch dr [[Snowdon]], 1.085 Meter hoch. Nördlich vom Feschtland liegt d Insle [[Anglesey]]. Die gröscht Stadt isch Cardiff a dr Südküschte. D Geographi vo Schottland isch ganz ungerschiedlich, mit de flache Lowlands im Süde und Oschte und de Teils gebirgige Highlands im Norde und Weschte. Dr [[Ben Nevis]] isch dr gröscht Berg im Vereinigte Königrich. Es git zahlrichi und längi Meeresärm, wo ''Firth'' und ''Loch'' heisse. An dr Nord und Weschtküschte gits e stattlechi Azahl vo Insle, drunter d Hebriden, d Orkney- und d Shetlandinseln. Die gröschte Stedt vo Schottland sind [[Edinburgh]], [[Glasgow]] und [[Aberdeen]]. Nordirland umfasst dr Nordöschtlich Teil vo dr Insel Irland. Ds Gländ isch hügelig. Zimlich exakt i dr Mitti ligt dr Lough Neagh, dr gröschti Binnesee vo de [[Britische Inseln|Britische Insle]]. Die wichtigschte Städt sind Belfast und Derry. == Weblink == {{Commonscat|United Kingdom|Verainigts Königriich}} * [https://www.gov.uk/ Portal vo de britische Regierig] (änglisch) * [https://www.royal.uk/ Portal vom Britische Königshuus] (änglisch) * [https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/LaenderRegionen/Internationales/Land/Europa/VerKoenigreich.html Länderprofil] vom Statistische Bundesamt vo Dütschland * [https://www.auswaertiges-amt.de/de/aussenpolitik/laender/grossbritannien-node Großbritannien / Vereinigtes Königreich] uf auswaertiges-amt.de {{NaviBlock |Navigationsleiste Staaten in Europa |Navigationsleiste Mitgliedstaaten OECD |Navigationsleiste Mitgliedstaaten OSZE |Navigationsleiste Mitgliedstaaten des Commonwealth of Nations }} [[Kategorie:Grossbritannie un Nordirland|!]] [[Kategorie:Land]] [[Kategorie:Monarchii]] [[Kategorie:Monarchie im Commonwealth]] [[Kategorie:Inselstaat]] [[Kategorie:Staat z Europa]] [[Kategorie:Mitgliid i der UNO]] [[Kategorie:Ehmoligs Mitgliid i der Europäische Union]] kudyx7n6tpqaaykz4ba2xpmtdgwloc5 1062031 1062026 2024-11-24T09:55:28Z MireilleLibmann 1532 Rückgängig gmacht zur letschte Änderig vo CommonsDelinker 1052974 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Vereinigts Königriich Grossbritannie u Nordirland}} {{Infobox Staat |NAME = <big>'''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'''</big><br />Vereinigts Chönigrych Grossbritannie und Nordirland |BILD-FLAGGE = Flag of the United Kingdom.svg |BILD-WAPPEN = Royal Coat of Arms of the United Kingdom (St Edward's Crown).svg |TEXT-FLAGGE = Fahne vom Vereinigte Königriich |TEXT-WAPPEN = Wappe vom Vereinigte Königriich |WAHLSPRUCH = ''Dieu et mon droit'' ([[Französische Sprache|französisch]] für ''Gott und my Rächt'') |AMTSSPRACHE = [[Englische Sprache|Änglisch]] |HAUPTSTADT = [[London]] |STAATSFORM = [[Konstitutionelle Monarchie|Konstitutionelli Monarchii]] |STAATSOBERHAUPT = [[{{#property:P35}}]] |REGIERUNGSCHEF = [[{{#property:P6}}]] |FLÄCHE = 244.101 |EINWOHNER = 61.612.300 (2009) |BEV-DICHTE = 246 |BIP = 2,230 Billione US-Dollar (nominal 2008, 12.) |HDI = 0,946 (16.) |WÄHRUNG = 1 Pfund Sterling = 100 Pence<br />1 € = 0,86 GBP<br />1 GBP = 1,16 €<br />(Stand: 14. August 2009) |NATIONALHYMNE = ''[[God Save the King]]'' |NATIONALFEIERTAG = |ZEITZONE = UTC+0 |KFZ-KENNZEICHEN = GB |INTERNET-TLD = .uk, .gb (unbenutzt) |TELEFON-VORWAHL = +44 |BILD-LAGE = Europe-UK.svg |BILD1 = Uk-map-de.png }} Ds '''Vereinigte Königriich''' (engl. ''United Kingdom'' abkürzt ''UK'') oder i de Langform '''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland''' ([[Schottisch-Gälische Sprache|gälisch]] ''Rìoghachd Aonaichte na Breatainn Mhòr agus Eirinn a Tuath'', schottisch ''Unitit Kinrick o Great Brítain an Northren Ireland'', [[Manx]] ''Reeriaght Unnaneysit ny Bretyn Mooar as Nerin Hwoaie'', [[alemannisch]] ''Vereinigts Königriich Grossbritannie u Nordirland'') isch en [[Staat]] mit ere konstitutioneller [[Monarchie|Monarchii]] im Nordweschte vo [[Europa]]. Dr gröschti Inselstaat vo Europa besteit us de Landesteil [[Wales]], [[England]] u [[Schottland]] uf dr Insle [[Grossbritannien (Insel)|Grossbritannie]] u us [[Nordirland]]. Ds hüttig United Kingdom isch 1920/27 bildet worde, wo d [[Irland|Republik Irland]] unabhängig worde isch. == dr Name == Im dütsche Sprachrum (so ou hie) wird dr Name meischt als '''Vereinigts Königriich''', '''[[Grossbritannien|Grossbritannie]]''' oder '''[[England (Begriffsklärung)|Ängland]]''' verchürzt. Allerdings bezeichne die Näme nume verschideni Teil vo der Insel. Unter Grossbritannie versteit me d Houptinsel, wo Ängland, Schottland u Wales lige, aber nit s benachbarte Nordirland. Ungünschtig isch hingege d Bezeichnig «Ängland». Zwar isch Ängland dr gröschti Teil vom Staat, aber ebe nur en Teil vom United Kingdom. Woher das «Gross» in Grossbritannie chunt, wird klar wenn mes in [[Französische Sprache|Französische]] aluegt: ''Grande-Bretagne'', und zwar ebe im Unterschied zu de Region [[Bretagne]] z Frankrych. D Bezeichnig «Britannia» hingege stammt us em Wortschatz vo de Römer und Urengländer und em [[Keltische Sprachen|keltische]] ''Birth'', was vilfarbig oder gfleckt bedütet. == Klima und Vegetation == Ds Klima vo Grossbritanie u Nordirland variiert, isch aber gmässigt. Es isch wägem [[Golfstrom]] erheblich wärmer als in Gebiet uf em glich [[Breitengrad|Breitegrad]] (z. B. z [[Polen]]). Allgemein isch ds Klima im Süde wärmer und drochener als im Norde. Dr Wind chunt houptsächlich vo Nordweschte, vom [[Atlantik|Atlantische Ozean]] her. Während me als dr Hälfti vom Jahr isch dr Himmel bewölkt. Ds Land isch relativ selte vo [[Naturkatastrophe]] betroffe, vor allem im Winter chöi allerdings starchi Sturmwind und Überschwemige uftrete. D Rägemengi betreit im Norde durchschnittläch 1000 Millimeter im Jahr, im Süde 700 Millimeter. D Grafschaft [[Essex]] isch die trochenschti Gegend, au wenn s a über hundert Tääg im Jahr rägnet. Dr Loub-und Mischwald, wo früeher wit verbreitet gsi isch, isch uf acht Prozänt zrugdrängt worde. == Gschicht == S Vereinigt Königriich isch 1801 gründet worde, wo sich s Königriich Grossbritannie (wo us [[England|Ängland]], [[Schottland]] und [[Wales]] zämegsetzt gsi isch) mit em Königriich [[Irland]] (wo vorane mit Grossbritannie nu über d Chrone verbunde gsi isch) zu eim einzige Staat zämegeschlosse händ: em '''Königriich vo Grossbritannie und Irland'''. 1927 isch dänn de grösser Teil vo Irland sälbständig worde, und sit do gheisst das Land '''Vereinigts Königriich vo Grossbritannie und Nordirland'''. S Vereinigt Königriich hett vor öppe 100 Johr s gröschte Wäutriich gha, wo s je ggää het. Es het öppe über e Viertu vor ganze Wäut gherscht, was uf das zruggzfüere isch, dass si sehr fortgschritte si gsi im Handu, ir Schifffahrt und ir Induschtri. 1973 isch s Vereinigt Königriich der [[Europäische Gemeinschaft|Öiropäische Gmeinschaft]], em Chärn vo dr hütige [[Europäische Union|EU]], byträtte. Noch ere Abstimmig ane 2016 isch es Ändi Jänner 2020 us de EU [[Brexit|uusträtte]]. == Geographi == Dr gröschti Teil vo England hat grossi Ebene. E Linie, wo me sech zwische de Flüss [[Tees]] und [[Exe]] cha vorstelle, teilt England in en arg flache und ine eher hügelige Teil. Di wichtigschte Gebirgskette von Nord nach Süd sind: d [[Cumbrian Mountains]], d [[Pennines]], dr [[Peak District]], d [[Cotswolds]] und d [[Chilterns]]. Die wichtigschte Flüss sind: [[Themse]], [[Severn]], [[Trent]], [[Great Ouse]] und [[Humber]]. Di gröschte Städt sind [[London]], [[Birmingham]], [[Manchester]], [[Sheffield]], [[Liverpool]], [[Leeds]], [[Bristol]] und [[Newcastle-upon-Tyne]]. Wales isch abgseh vore Ebeni im Süde sehr hügelig. Dr höchschti Berg isch dr [[Snowdon]], 1.085 Meter hoch. Nördlich vom Feschtland liegt d Insle [[Anglesey]]. Die gröscht Stadt isch Cardiff a dr Südküschte. D Geographi vo Schottland isch ganz ungerschiedlich, mit de flache Lowlands im Süde und Oschte und de Teils gebirgige Highlands im Norde und Weschte. Dr [[Ben Nevis]] isch dr gröscht Berg im Vereinigte Königrich. Es git zahlrichi und längi Meeresärm, wo ''Firth'' und ''Loch'' heisse. An dr Nord und Weschtküschte gits e stattlechi Azahl vo Insle, drunter d Hebriden, d Orkney- und d Shetlandinseln. Die gröschte Stedt vo Schottland sind [[Edinburgh]], [[Glasgow]] und [[Aberdeen]]. Nordirland umfasst dr Nordöschtlich Teil vo dr Insel Irland. Ds Gländ isch hügelig. Zimlich exakt i dr Mitti ligt dr Lough Neagh, dr gröschti Binnesee vo de [[Britische Inseln|Britische Insle]]. Die wichtigschte Städt sind Belfast und Derry. == Weblink == {{Commonscat|United Kingdom|Verainigts Königriich}} * [https://www.gov.uk/ Portal vo de britische Regierig] (änglisch) * [https://www.royal.uk/ Portal vom Britische Königshuus] (änglisch) * [https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/LaenderRegionen/Internationales/Land/Europa/VerKoenigreich.html Länderprofil] vom Statistische Bundesamt vo Dütschland * [https://www.auswaertiges-amt.de/de/aussenpolitik/laender/grossbritannien-node Großbritannien / Vereinigtes Königreich] uf auswaertiges-amt.de {{NaviBlock |Navigationsleiste Staaten in Europa |Navigationsleiste Mitgliedstaaten OECD |Navigationsleiste Mitgliedstaaten OSZE |Navigationsleiste Mitgliedstaaten des Commonwealth of Nations }} [[Kategorie:Grossbritannie un Nordirland|!]] [[Kategorie:Land]] [[Kategorie:Monarchii]] [[Kategorie:Monarchie im Commonwealth]] [[Kategorie:Inselstaat]] [[Kategorie:Staat z Europa]] [[Kategorie:Mitgliid i der UNO]] [[Kategorie:Ehmoligs Mitgliid i der Europäische Union]] dr50lyvaba5i8lh8bkugs5gg29wnznw 4 17084 1062023 1062022 2024-11-23T12:33:21Z Stephele 514 /* Ergebnis */ 1062023 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ {{Wikipedia-Information}} <div style="margin-right: 14em;"> {{Wikipedia-Stammtisch}} </div> == Käi Uuszäichnigsstèèrndli me i de deWiki == Liebi Lüüt, i de hoochtüütsche Wikipedia wèèrded Artikel vo der alemanische Wikipedia, wo uuszäichned woorde sind, nümen as settigi gchännzäichnet. Was isch da loos? LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 10:11, 22. Nov. 2023 (MEZ) :Hm, ich haa do mool uf dr dewiki noogfrogt, eb deert eber ebis derzue waißt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 11:05, 22. Nov. 2023 (MEZ) ::Öppis usegfunde? --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 19:31, 20. Dez. 2023 (MEZ) :::Nai, dert het nieme Antwort gee. Wänn i mol der Zyt haa frog i no naime andersch, aber des Johr schaffi i des nimi. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 20:18, 20. Dez. 2023 (MEZ) ::::Merci vilmaal! --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 20:38, 20. Dez. 2023 (MEZ) :::::Ha s namaal us em Archyv füregholt, das Probleem isch ja nanig glööst. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:49, 12. Jan. 2024 (MEZ) ::::::Ich haa jetz e [https://phabricator.wikimedia.org/T356849 Aafroog uf Phabricator] gstellt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 09:57, 7. Feb. 2024 (MEZ) :::::::Du häsch deet gschribe: «Unfortunately, I don't know when the badges disappeared.» Es isch sicher im Hèrbscht 23 gsy, i ha zimli rasch reagiert (am 22. Novämber). --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:04, 27. Mär. 2024 (MEZ) == Links auf Commons auf ALS Wikipedia == Hallo, die Interwiki-Links von Commons auf Artikel der ALS-Wikipedia sind derzeit aus unbekanntem Grund doppelt. So führt z.B. bei [[:commons:Category:Switzerland]] zwei Links (auf [[:Kategorie:Schwiiz]] und Seite [[Schweiz]]), bei einigen spezielleren Kategorien wie [[:commons:Category:Liechtensteinisches Landesmuseum]], sind die beiden Links identisch. --[[Benutzer:A.Savin|A.Savin]] ([[Benutzer Diskussion:A.Savin|Diskussion]]) 23:23, 30. Dez. 2023 (MEZ) == WikiCon 2024 == D [[:de:Wikipedia:WikiCon 2024|WikiCon 2024]] findet vum 4. bis 6. Oktober in dr hessische Landeshauptstadt [[Wiesbaden]] statt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 18:38, 15. Feb. 2024 (MEZ) :Fir d [[:de:Wikipedia:WikiCon 2024|WikiCon 2024]] z Wiesbaden cha mer si jetz [https://anmeldung.wikicon.org aamälde] un [[:de:Wikipedia:WikiCon 2024/Programmvorschläge|Brogrammvorschleg yygee]]. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 12:20, 30. Mai 2024 (MESZ) ::S [[:de:Wikipedia:WikiCon_2024/Programm|Brogramm]] stoht jetz. S hän si im Ibrige scho eso vyl Lyt aagmäldet, ass es mittlerwyli ne Wartelischt git. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 08:13, 29. Aug. 2024 (MESZ) == Manifeste contre le linguicide de la langue régionale d’Alsace == D Initiative Citoyenne Alsacienne het e [https://www.ica.alsace/wp-content/medias/Linguicide-II.pdf Manifescht gege dr Linguizid an dr Regionalsproch vum Elsass] publiziert un doderzue ne [https://www.ica.alsace/wp-content/medias/ICA-lettre-II-au-president-de-la-Republique-du-28-mars-2024.pdf uffige Brief an franzesische Bresidänt Macron] gschribe. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:19, 13. Apr. 2024 (MESZ) : Au d fr:Wikipedia hod a Tendenz, d Minoridäda mid de Kriteria wia 'Vrbroidong' kloi z halda. AVS -<small> Beidräg zom [[Portal:Schwoba]]</small> 07:57, 14. Apr. 2024 (MESZ) ::[https://www.petitionenligne.net/signez_le_manifeste_contre_le_linguicide_de_la_langue_regionale_dalsace?utm_source=etarget&utm_medium=email&utm_campaign=doubler_signataires_linguicide Do] git s e Petition zum Thema. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 20:35, 15. Apr. 2024 (MESZ) == Alemann:innentagung 2024 == Di 21. [[Arbeitstagung zur alemannischen Dialektologie]] (Alemann:innentagung) findet des Johr vum 9. bis 11. Septämber an dr Uni Bärn statt: https://www.alemanninnentagung2024.ch/. No bis zum 17. Juli cha mer si iber s [https://www.conftool.com/ALTA2024/ Conferencetool aamälde]. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 21:11, 4. Jul. 2024 (MESZ) :S [https://www.alemanninnentagung2024.ch/_files/ugd/eb61a9_cd8c31e350ed4a8f819be41fdd53a994.pdf vorlaifig Programm] isch publiziert wore. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 14:11, 30. Jul. 2024 (MESZ) == Wèrsiooneverglych == Cha mer äigetli di nöi Daarstelig bim Verglyche vo Wèrsioone wider uusschalte? Aso zum Byspil wän i wott überprüeffe, öb i öppis chönn sichte. Ich bi mit der alte Wèrsioon vil besser zschlaag chaa. LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:19, 24. Aug. 2024 (MESZ) :Du chasch in [https://als.wikipedia.org/wiki/Spezial:Ystellige#mw-prefsection-rendering dyne Yystellige] Vector 2010 aktiviere, no sin alli Änderige ewäg, wu syt 2010 umgsetzt wore sin (ich haa des scho lang eso yygstellt). Eb mer sonigi Sache au ainzeln cha deaktiviere, waiß i nit. Ich chänn wäge däm die neie Sache vylmol au gar nit. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 16:38, 25. Aug. 2024 (MESZ) ::Merci. Edèrewääg verschwinded aber läider au di sinnvolen Änderige, wo würkli Verbesserige sind&nbsp;… Jä nu. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 10:04, 29. Aug. 2024 (MESZ) :::S git unter der Yystellige bi dr Sytedarstellig au no dr Abschnitt ''Versionsverglych'', lueg mol, eb s mit aim vu sällene Chnepfli funktioniert. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 11:11, 29. Aug. 2024 (MESZ) == Chaarte korigiere == Chan öpper vo öi Chaarte verändere? Ich tänken a die: [[Datei:Alemannisch-korrigiert.png|mini]]. Dass s Bairisch in Schwarzwald und s Oschtschwyzertüütsch in Kanton Bèèrn voordringt, isch Chabis. Überhaupt cha mer all die Pfyl ewägglaa, wil äinewääg all Minderhäitsspraache schrumpfed – nöd nu deete, wo s iez Pfyl hät. Und d Gränze zwüschet Hooch- und Hööchschtalemanisch zwüschet em Züri- und em Walesee (Kantön Schwyz, Glaris, Sanggale) isch au nöd richtig. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 17:11, 4. Sep. 2024 (MESZ) :Sali [[Benutzer:Freigut|Freiguet]], die png-Datei ändere isch nit aifach, aber s git jo ne svg-Datei derzue, die chennt mer ganz schnäll ändere. D Bfyyl chaan i gschwind uusenee, aber fir d Gränze zwische Hooch- und Hööchschtalemanisch mießt i wisse, wie s richtiger wär. Bisch du di negscht Wuche uf dr Alemannetagig z Bärn? No chennte mer is dert emol zämehocke un die Charte zäme korrigiere. LG --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 17:19, 4. Sep. 2024 (MESZ) ::Super, mached mer das dänn! LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 17:36, 4. Sep. 2024 (MESZ) :::[[Benutzer:Freigut|Freiguet]], fahrsch du scho am Mentigemorge uf Bärn? Un mit wellem Zug? Ich fahr vu Züri uus. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 11:26, 6. Sep. 2024 (MESZ) ::::Vilicht mit em 7:32-Zuug? S cha vo miir uus aber au spööter sy, ich mues nöd umbidingt scho vo alem Aafang deby sy. Wänn wottsch dän duu gaa? --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:27, 6. Sep. 2024 (MESZ) :::::Ich wär au mit em 7:32er gfahre, dräffe mer is am Glais, oder? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 15:16, 6. Sep. 2024 (MESZ) ::::::Isch guet! --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:39, 6. Sep. 2024 (MESZ) == Checking files and GFDL == Hello, greetings from Denmark! Sorry to write in English! I like to check files and I have marked some files with NowCommons. There are more files in [[Benutzer:MGA73/Sandbox]]. All files need a license and I noticed that a few files on [[Spezial:Dateie_wo_nit_brucht_wäre]] does not have a license (example [[:Datei:Theidlind-Chroone.jpg]]) and some of the unused files seems to be non-free. So perhaps some of the files can just be deleted? I suggested to make a change of the licenses at [[MediaWiki Diskussion:Licenses]]. Last thing the files in [[:Kategorie:GFDL-Bild]] may or may not be eligible for a license update (see [[:de:Wikipedia:Lizenzumstellung bei Dateien]] or [[:en:Wikipedia:Image license migration]]). I will check later but it is easier if the files with a NowCommons is deleted first. [[Benutzer:MGA73|MGA73]] ([[Benutzer Diskussion:MGA73|Diskussion]]) 17:20, 4. Sep. 2024 (MESZ) : I have set up [[:mw:Help:Extension:FileImporter|FileImporter]] so now it is easy to move files to Commons. Example [[:Datei:Ausschnitt Merian Ansicht Basel-St.Alban-Vorstadt.jpg]]. Just check the file and if it is okay the click "Export to Wikimedia Commons" and "Import". --[[Benutzer:MGA73|MGA73]] ([[Benutzer Diskussion:MGA73|Diskussion]]) 17:36, 4. Sep. 2024 (MESZ) == Novämberdräffe? == Git's eventuell am Wùchenänd vùm 23./24. Novämber Inträss amene gmietliche Dräffe vo de alemannische Wikipedianer, so öbe imene 2-Stùnde Umchreis vo de Stedt Mülhuuse oder Memminge? Ich hätti do zum Aalass vùm "[[:de:Kongress von Monastir|Alphabet-Daag]]" e verlängerts Wùchenänd ùn gueti Flugmöglichkeite grad dezue. Schryybet emool, wänn's Inträss git. [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:20, 14. Sep. 2024 (MESZ) : Nein. {{smiley|smile}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 00:59, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::{{ping|Mathieu Kappler}}🥺 [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 12:34, 15. Sep. 2024 (MESZ) ::::{{ping|Terfili}} Ìch bìn mänschafìnd. {{S|Facepalm}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 05:47, 16. Sep. 2024 (MESZ) ::Ich hätt Inträssi un au der Zyt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 05:36, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::Guet :) Mir chönnte es jo wie scho mangmool, mit eme Museumsbsuech verbinde. :::Z Kolmer ùn de Nööchi het’s e paar intressanti Musee, wommer chönnt bsueche. Z.B. s ''Musée des Vins d'Alsace'' oder d ''Association du Musée Hansi''. Oder nit sehr wyt ewäg wär no s ''Musée de la Schlitte et des Métiers du Bois''. S Läbchueche-Museum ''Maison du Pain d'épices Lips'' ghört sich au spannend aa, aber des wär deno e wenig e lengeri Aafahrt. S ''Musée Sundgauvien'' wär nööcher bi Mülhuuse un Basel. :::Z Stuegert un Umgäbig het's sowiiso Musee ohni Änd zur Usswaal. :::Oder mer dräffe üs z Fryburg. Mer chönnt en Bsuech mache bi de ''Oberrheinische Narrenschau'' z Kenzinge oder bim Vorderöschtrych-Museum z Ändige :::Für mich wär eifach praktisch, ich wüsst relativ bal, ob änder am Bodesee/Schwäbische oder Elsass/Bade/Schwyz. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:05, 15. Sep. 2024 (MESZ) ::::Ich ping emool die iebliche Dräffe-Deilnäämer aa: {{ping|Al-qamar}}, {{ping|B.A.Enz}}, {{ping|Freigut}}, {{ping|Gestumblindi}}, {{ping|Pakeha}}, {{ping|MireilleLibmann}}, wänn si vilycht Zyt un Lùscht hen. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:11, 15. Sep. 2024 (MESZ) ::::Ùn i weiss, s isch no wyt bis zum 23.11, also wänn zum Schlùss deno alli wiider absaage, binni au nit bös. Sùndern no gniessi halt eso en Wùchenänd mit Brezle ùn Weggli, mach e paar Bsorgige ùn erhol mi emool chùrz vo pauselose alemannische Chinderstimme, amene Ort, wommer des ganz bstimmt niene ghört: Südweschtdütschland ùn em Elsass 🤣 --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:57, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::::Chume grundsätzli gèèrn. Wäg em Daatum bin i nanig hundertprozäntig sicher, ha da vo wäge 23. öppis im Hinderchopf, aber vilicht tüüsch i mi ja. Und ich pingen ä na en nöiere Wikialemann aa: {{ping|SBVS}}. En Gruez vom --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 19:03, 15. Sep. 2024 (MESZ) (MESZ) ::::::Merci fer d Ilàdung! Ìch bì zwàr weniger àktiv, àwer 's ìsch numma wial's àn Zitt fahlt, s Ìntrassa ìsch ìmmer noch do. Ìch hà bis jetz nichs vor àm 23./24. Novamber un ìch kam garn àn dàs Traffa (un mi Mànn aui). A Grüeß! --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 22:15, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::::::No zwee Ping: {{ping|Fideli}}, {{ping|J. 'mach' wust}}. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:25, 19. Sep. 2024 (MESZ) ::::::::Bi a däm Wuchenendi läider scho doppled bsetzt. --[[Benutzer:B.A.Enz|B.A.Enz]] ([[Benutzer Diskussion:B.A.Enz|Diskussion]]) 22:47, 19. Sep. 2024 (MESZ) ::::::::: Und ich weis es no nid. --[[Benutzer:Pakeha|Pakeha]] ([[Benutzer Diskussion:Pakeha|Diskussion]]) 14:36, 27. Sep. 2024 (MESZ) Also, was isch jetz? Mache mer jetz e Dräffe am Wuchenänd 23./24. Novämber un wänn gnau un wu? Un wär organisiert ebis? Ich haa amel nit der Zyt ebis z organisere. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 13:07, 7. Nov. 2024 (MEZ) :Mir giengs underdesse nu na am Samschdig (ooni Aabig). Fund s schöön, er äint oder di ander vo öi z gsee, aber wie gsäit, am Aabig mues i rächtzytig dihäime sy, ha dänn scho s nèèchscht Programm. LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 14:51, 7. Nov. 2024 (MEZ) ::Also ych ha deno Flüg buecht, ùff Bade-Bade/Charlsrue ùn zrùgg vo Mülhuuse. Ha denkt, die wo Inträss gmäldet hen, sin mee in derre Ecki wie im Allgäu. Für mi wär eigetli de Sùntig Morge-Mittag-frie Noomittag am beschte, aber Samschtig ab Mittag ging au (deno aber definitiv nit bis Basel/Mülhuuse/Colmar, sùndern ùm Frybùrg ume). Samschtig Vormittag goot leider nit. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 19:11, 7. Nov. 2024 (MEZ) I ha jetz do ùnte emool öbis gmacht, wommer s Inträss ùn Zyt cha yydraage, ùn ping no mool e paar aa: {{ping|Al-qamar}}, {{ping|Gestumblindi}}, {{ping|Pakeha}}, {{ping|MireilleLibmann}}, {{ping|Fideli}}, {{ping|J. 'mach' wust}}, {{ping|Badener}}, {{ping|MerengeManu}}, {{ping|Stephele}}. Je noch däm chammer jo en Bsuech bimene Museum oder eso organisiere, oder mer göön eifach e weng spaziere oder ässe ùn drinke öbis. Hoff, e paar alti ùn neui Gsichter z gsee :) --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 22:55, 7. Nov. 2024 (MEZ) === Samschtig, 23. Novämber <small>(Ort: zwüsche Bade-Bade un Fryburg im Brysgau)</small> === '''Wär debi (vo wänn bis wänn):''' # --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:03, 7. Nov. 2024 (MEZ) allerfrieschtens ab em 13 Uhr, bis solang mer möge. # --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:38, 8. Nov. 2024 (MEZ) Ich chennt au scho friejer. # --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:19, 8. Nov. 2024 (MEZ) Am Sibni z Aabig mues i wider z Züri sy, suscht gaats mer de ganz Taag. Irged e schööns Oort im Altbadische (nöd Vorderööschterrychische) wèèr nett, mit guetem badischem Wy. :-) # --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:43, 18. Nov. 2024 (MEZ) Wenn's nooch àm Bàhnnof vu Fryburg ìsch un wenn nit àm Sunntig ìsch. # '''Cha dänn nit:''' # --[[Benutzer:B.A.Enz|B.A.Enz]] ([[Benutzer Diskussion:B.A.Enz|Diskussion]]) 22:48, 7. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Badener|Badener]] ([[Benutzer Diskussion:Badener|Diskussion]]) 10:56, 11. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Pakeha|Pakeha]] ([[Benutzer Diskussion:Pakeha|Diskussion]]) 17:23, 18. Nov. 2024 (MEZ) # Also, wänns e Ort im Altbadische soll syy un nit z Vorderreschtrych, no chenne mer nit in d Nechi vum ICE-Bahnhof in dr [[Freiburg im Breisgau|alte Jesuite-Hochburg]]. D Frog wär in däm Fall: ender [[Markgrafschaft Baden-Baden|katholischs Altbade]] oder [[Markgrafschaft Baden-Durlach|evangelischs Altbade]]? Im erschte Fall chennte mer jo in di alt [[Baden-Baden|Residänzstadt]], im zweete Fall villicht ins [[Emmendingen|Hachbärgische]]? Mer chennten is aifach scho ame Zwelfi dräffe, un dr Terfili chunnt e bitzli speter un derfir fahrt dr Freiguet e bitzli friejer. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 17:45, 8. Nov. 2024 (MEZ) :Ich weiss zwar nicht so ganz, worum d Verwaltigsgränze vo vor über 200 Joor eso wichtig sin, i hätti jetz denkt, di hütigi Vercheersaabindig wär wichtiger, aber in däm Fall ging doch Emmedinge (do miesst de Freiguet luut Faarplan spöötestens um 15:43 los) oder no Waldkirch grad dernäbe (letschti Verbindig ùff Züri vor 19 Uhr: 15:33). Also wänn sich des für de Freiguet lohnt, fascht fümf Stund Zug faare für chnapp drüü Stund dräffe, vo mir uss göön die Ort. [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 08:46, 10. Nov. 2024 (MEZ) ::Wil mer hett chönen Oort gsee, wo-n-i suscht nie anechoo wèèr. Aber wänn d Verbindige z Tüütschland eso schlächt sind, dänn träffed mer is am beschte grad z Basel. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 20:31, 10. Nov. 2024 (MEZ) :::D Verbindige sin nit emol s Brobläm, ender, ass mer halt vu Fryburg uus zwoo Stund uf Züri brucht (un vu Ämmedinge derno zwaiehalb). Wänn gnau mießtsch dänn z Züri syy? Deet 19:05 am HB länge? No chennscht ab 17:03 ab Fryburg fahre. Wän des aber scho z knapp isch, no wär s halt ab 16:14 ab Fryburg un z Züri am 18:05. Un die fimf Stund, wu dr Terfili gschribe het, sin vu Züri uus aane un wider retur. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 21:57, 10. Nov. 2024 (MEZ) ::::Ah, merci. – Mues i na abklèère, aber Sibni z Züri sett wol lange. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 22:01, 10. Nov. 2024 (MEZ) :::::Fer mìch war Bàsel gràd so pràktisch. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:21, 12. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Basel isch für mich am Samschtig z wyt. Am Sùnntig hätti ebe Zyt für in de Umgäbig vo Mülhuuse dräffe. Was isch jetz? Goot des mit Emmedinge? Vo mir uss chönne sich au e paar am 23. z Emmedinge dräffe, ùn deno dräffe sich e paar andri am näggste Daag au no z Colmar oder eso. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:15, 12. Nov. 2024 (MEZ) :::::::Ah, Emmendingen! Oh jee, wenn i mìt em Zug reis ìsch dàs nìt eifàch fer mìch. Ìch glàuib, àm And màcha mìr amol a Zoom-Traffa dur Internet. ;-) [[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 13:13, 13. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::Wänn scho so zäntraal wie mügli, wils ja schynts a dèm Wuchenänd für ali echli schwirig isch. Und wän i eso gseene, das vo den Aagfröögete fascht niemert reagiert, dänn lömmers halt blybe. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:10, 13. Nov. 2024 (MEZ) :::::::::Un wurum dänn nit doch aifach Fryburg? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 08:09, 14. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::::Für hii und zrugg am glyche Taag isch das halt scho chli wyt – dänn setted scho na chli mee Lüüt choo … --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 14:18, 14. Nov. 2024 (MEZ) === Suntig, 24. Novämber <small>(Ort: zwüsche Colmar un Mülhuuse)</small> === '''Wär debi (vo wänn bis wänn):''' # --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:03, 7. Nov. 2024 (MEZ) vùm Morge bis so öbe ùm 14 Uhr. # --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 21:32, 8. Nov. 2024 (MEZ) Z Milhüsa bis 12 Uhr. # --[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 10:30, 16. Nov. 2024 (MEZ) - Muess´s ém Süde vun Còlmr sin - bessr: ze Còlmr odr südlech? '''Cha dänn nit:''' # --[[Benutzer:B.A.Enz|B.A.Enz]] ([[Benutzer Diskussion:B.A.Enz|Diskussion]]) 22:48, 7. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:19, 8. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:06, 16. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Pakeha|Pakeha]] ([[Benutzer Diskussion:Pakeha|Diskussion]]) 17:23, 18. Nov. 2024 (MEZ) # === Ergebnis === Wie wär s wänn si di ainte am Samschtig zum zMittag z Fryburg dräffe un di andere am Sunntigemorge z Milhüüsa? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:09, 16. Nov. 2024 (MEZ) :{{like}} --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 20:51, 16. Nov. 2024 (MEZ) ::Ìch fìnd's doch schàd, wenn zwei Gruppa sìn. 😟 Àm Sunntig z Morga ìsch dr [https://restaurants-de-france.fr/fr/le-grand-comptoir-mulhouse-1998440.html Restaurant vum Bàhnhof] uf. Un ìch gàng nìt àn d zwei Traffa, denn ìch hà mi scho igschrìewa fer [https://47degresnord.fr/808-actualites-forum-latitude-2024---frontieres---decouvrez-le-programme-.html Konferanz] ge lüega. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 21:48, 16. Nov. 2024 (MEZ) :::I denk, dass alles allene Rächt isch, dass alli am glyche Daag e paar Stund lang Zyt hen, niemer e zue langi Aareis hen, ùn mer au no öbis neus gseen, des git's halt des Mool nit. Also i würdi vorschlo, wär am Samschtig ùff Frybùrg cha ùn wott cho, de chùnt halt, ùn wär am Sùnntig ùff Mülhuuse cha cho, chùnt dörte ane. Ùn je nooch Wätter chammer en Räge- ùn en Schönwätter-Plan mache, ùn wänn deno halt nùmme zwei zämme en Kaffi drinke isch doch au scho schön ùn de Rescht cha per Video Solly saage wänn si wenn. Ùn wänn sich d Aareis dodefür halt nit lohnt ùn sich deno niemer drifft, no isch jo au nit schlimm. Nùmme so lengsem entscheide wär guet, demit i sùnscht halt andri Plän mache cha.--[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 01:00, 17. Nov. 2024 (MEZ) ::::Also, ich haa jetz e Ibernachtig z Fryburg reserviert. Ich driff mi gärn am Samschtig mit eberem ab em Mittag. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 18:00, 17. Nov. 2024 (MEZ) :::::Bi ùff jede Fall au dörte :) Jetz grad gseet d Wättervorhersag nit eso günschtig uss, aber s git sicher au öbis, wommer dinne cha ùnternee. I cha au emool e paar Muettersproch-Gsellschaft Mitgliider frooge, ob si ùme sin ùn Zyt hen. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 22:51, 17. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Jo, gärn. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:30, 18. Nov. 2024 (MEZ) ::Àlso, ich hàb mi express (extra) rüsghàlte üs dr Planung un erscht emol gwàrt wàs kummt. Àwwr wenn jetz wédr emol fàscht numme Elsassr éns Elsàss kumme - obwohl diss erscht àls e Treffe ém Elsàss àngedenkt wore-n-ésch, denn gibt`s öi „''ken Priis''“... ::Ich hàb ém Iwrige `s ''Deutschlandticket'' un tät wohrschins selbscht uff Melhüse greeschteteils dur´s Ditschlànd fàhre (öi wenn-i vorgeschtern mét däm Ticket von Wisseburi uff Strosburi gfàhre bén :-) - de SNCF het ze Wisseburi ken Gald welle hàn!), àwwr ich vrzehl jetz nit ass mr de Rhinsite egàl ésch...! --[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 10:47, 18. Nov. 2024 (MEZ) Also s schynt, dass de Samschtig z Frybùrg jetz doch de bescht Termin isch. Erschti Froog: {{ping|Freigut}} ùn {{ping|Stephele}}: goot des für euch au? Oder wär für dich nùmme de Sùntig gange, Stephele? :-( Zweiti Froog: goot nùmme z Frybùrg in de Umgäbig vùm Bahnhof, oder doch au z Emmedinge, {{ping|MireilleLibmann}}? Des sin öbe 10 Minute mit em Zug, wo öbe alli halb Stund faart. Ùn Froog aa alli: interessiert sich öber für s Archäologischi Museum Colombischlössle oder s Fasnetmuseum oder het en andre Vorschlag? Wänn nit, gömmer halt eifach e weng spaziere (de Wyynechtsmärkt startet aa däm Daag) ùn drinke ùn/oder ässe neume öbis. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:57, 19. Nov. 2024 (MEZ) :Iverstànda fer Emmedinge (ìch hà mìr dàs schlìmmer vorgstellt). Museum oder ìrgend wàs mìr màcha, mìr pàsst àlles, ìch gàng wo d àndera gehn. -- [[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:43, 19. Nov. 2024 (MEZ) ::Ok, merci fürs Organisiere. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 10:10, 20. Nov. 2024 (MEZ) Nä, dr Daa ésch mr egàl, odr fascht egàl. Dr Ort ésch d'Sàch. 'S ésch schun trischt, ass mr wédr emol numme so e ''Kompromiss''-Plätzel zsàmmekrieje. - Un jetz hàw-i schun minr Kopf firschigstreckt... (hett-i bessr mini Schniss ghàlte?) - un bin schun öi e bissele gspànnt. Ich hàb nàdirli Vrständnis, wenn Lit zwei Stunde Anris hàn un àm Owe wédr e àndri Sàch. Mr geht's selbscht jà öi eso - un ich hàb's nit so wit (ob Colmr, Milhüse, [[Albert Schweitzer|Ginschbe]], [[Humanistenbibliothek_in_Schlettstadt|Schlettstàdt]], Bade-Bade, Kenzinge odr Friburi...). Un wäje Emmedinge: Ich hàb nix drgeje (bi minem gsteerte, zwispältich Vrhältnis mét Friburi schun gar nit), àwwr wenn wirkli ebbr's schàfft, Lit dezuezehole, wie Alemànnisch redde, àwwr do (noch) nit métmàche (e.g. Muedrsprochgsellschàft), war diss wohrschins wenijr pràktisch, odr? Un wàs màche mr dert iwwrhaapt?--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 14:49, 20. Nov. 2024 (MEZ) :Jetz, um well' Zitt? Mìt da Zug-Verbìndunga gìtt's fer mìch dia Meegligkeita fer z Emmedinge ààkumma: 09:37, 11:35 oder 13:38. Nàtiirlig kàà-n-i aui därt wàrta, wenn's nìt glich pàsst. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 22:06, 21. Nov. 2024 (MEZ) ::Wie wär's, mer dräffe üs zerscht emool z Frybùrg ùn entscheide de spontan, was mer gnau mache? No chönne mer je nooch däm zämme ùff Emmedinge faare oder doch z Frybùrg blyybe. Ich chönnt so gäge 12:30 ≈ 13 Uhr. Kennt öber en guete Dräffpùnkt, diräkt bim Bahnhof? En Café, wommer cha anehocke ùn ùff di andre warte? --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 22:45, 21. Nov. 2024 (MEZ) :::Hm, in däm Fall am beschte im Hauptbahnhof? Dert het z. B. e Starbucks oder s Coucou-Café. Ich cha ab em Zwelfi dert syy. Aber ich glaub, wämer is zerscht z Fryburg dräffe, no fahre mer nimi uf Ämmedinge ... --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 07:14, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::Eerli – für zum i s Starbucks oder soo faar i nöd zwoo Stund hii und zwoo Stund zrugg. Ich verstaane, das mer jetz nöd äifach soo es Kultuurprogramm chönd uf d Bäi stele, und vo miir uus mues mer au nöd uf Ämedinge. Aber di letschte paar Maal hämmer tolli Programm ghaa, wo sich drum (näbet de nette Lüüt) au d Räis gloont hät. Ich mälde mi drum ab, bitti händ Verständnis. LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 14:26, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Hä? D Idee isch doch gsii, ass mer dert cha uf di andere warte, nit, ass mer dert blybe (do hätt i au kai Luscht druf). Z Fryburg gäb s e Hufe Museum zum Aaluege. Z Ämmedinge git s nit vyl, wel di ganze Museum dert schyns nume am Sunntig ufmache. Ainewäg chennte mer dert d Innestadt aaluege un no naime aanegoo. Ich bi uf alli Fäll in ere Stund z Fryburg un bii gspanne, wär morn derno chunnt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 15:32, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::Un wämer in e Museum z Fryburg wänn: [[:de:Freiburg_im_Breisgau#Museen|doo]] sin verschideni ufzellt. Luegen emol, was eich deet inträssiere, no chenne mer dert aifach aane. Dr Terfili het scho s Colombischlössle un s Fasnetmuseum vorgschlaa. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 15:48, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Diss ésch jetz unglawli! Friburi(/Emmedinge) ésch àls e Kopromiss én dr Dischküssion, ass mr öi vun Züri üss met e Owe-Termin ém Ànschluss do ànne kànn! - Un jetz kehrt dr Einzich, wie wäjedäm, untr selle Bedingunge, wenigschtens ingschriwwe-n-ésch, dr Rucke!! Diss ésch jetz wédr e Modell devun, wii´s '''do''' laift! Typisch!! Ich meld mi denn öi wédr àb! Ich sitz jetz eh noch ze Bonn un schàff´s vor Morje (frieh) eh nimm én´s Elsàss. Diss ésch meh àls doppelt so wit wie Züri, un fr morje àm Owe uff Strosburi zem ze-n-Owe-asse met Frénd ze kumme, muess-i ja nit erscht àm Middaa uff Friburi...--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 16:30, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::In einem ''Gemeinschaft''sprojekt sollte man eben alle Beteiligten im Auge haben und abwägen! - Und nicht nur sich selbst in engem Blickfeld!--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 16:35, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Bén no nit ferti! Je länger ich darüber nachdenke, desto mehr reg´ ich mich auf! Das ist echt `ne Unverschämtheit! Ich habe gerade mal überprüft, ob ich nicht übertreibe: reine Strecke Bonn-Freiburg: 407 Autobahnkilometer laut google Maps - von Zürich 152! 4 1/2 Sunden mit ICE-Verbindung (un dene nem-i jo nit! Un `s ésch '''DB'''!! Zug én Ditschlànd - verkehrstechnisch (Bahn-)Entwicklungsland!!) - vun Züri 2 h 18!! `S ésch àlso noch ditlich schlimmr!--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 16:35, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::Ää – Friburg isch aso nöd myni Idee gsy … duu schrybsch ja gspässigi Sache. Vilicht settsch emaal di ganz Diskussioon läse. Und vo öpperem, wo i der alemanische Wikipedia scho lang nüüt me macht, laan i mer aso gaar nüüt säge. Vilicht hät ja na öpper e gueti Idee, wo mi doch na chönnt uf Friburg zöikle – guet z wüsse, das duu nöd chunsch, so Schnuri chönd mer gstole blybe. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 16:44, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::Ich hàb´s schun gschpiert, vor ass´s kumme-n-èsch: jetz hàn mr öi noch e muschtrmässi Ditsch-Schwizr Vrstimmung... Àwwr: ich kànn do nix defir! Wenn mr nit vrtraawe kànn, ass mr emol e Kàtz e Kàtz nennt, sott mr uem so sensiblr sin! Ich '''hàb''' nämli àlls gläse! Ich hàb meh gläse àls gschriwwe - àls-i hätt schriwwe kenne. Un niemes het gmeint, ass ''de Idee'' vun Friburi vun Dir ésch (les emol richti!). ::::::::Un diss: „...laan i mer aso gaar nüüt säge“ , vun ebbrm, wo mét dr Sprooch sin Gald vrdiint, diss ésch wirkli projekt-konträr! Toxisch, Meischtr! Ich fénd, do siiht mr, welle vun de zwei Site wirkli arrogant ésch! ::::::::Fénd-i àwwr nett, ass Dü des „gschpässig“ nennsch.--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 17:11, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::::Aha. Fachlüüt händ i de Wikipedia nüüt verloore. Intressanti Ystelig. So, und jetz hör i uuf. Aber s wèèr ja nett gsy, diich gchänezleere. :-) --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 17:31, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::::Aha - wessen Einstellung? Diss het niemes gsaat - un ich schun erscht raacht nit. Àwwr `s Bescht ésch: diss isch jetz`s exakt Gejeteil vun däm, wàs Dü vorhar schlecht vrsteckelt formülirt hesch... ::::::::::Un zem ''kennelere'': Ich hàb Di schun getroffe, schun bim eerschte mol ze Züri. Un àls e „Amatör“ un nit-Muedrsproochlr - un „Schwob“ uf Schwizr Bode - háw-i mi gànz modescht ém Hintrgrund ghàlte! Wi´s si schickt, wenn e Treffe zsàmme geplànt ésch. Un ich hàb mr Miejh genn, dert ànne ze kumme - un wédr haam! ::::::::::Ich muess jetz als àn dr Bruno Ganz ém neie ''Heidi'' denke: dr Öhi zr Dete: „S git nüüüt me z´säge!“ :-) - ''Adía''! ;-)--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 17:50, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::::::Äh, ok. Ha jetz grad kei Zyt des alles gnau z läse, aber i bin deno gäge 13 Uhr morn bi däm Coucou-Café un suech euch :) wyl s Wätter nit unbedingt eso toll zum spaziere go isch, un au niemer "wow Ämmedinge" gsait het, würdi saage, mer göön z Frybùrg in eis vo dänne Musee un im Aaschluss spaziere oder ässe. Hoffetli isch des für d Dütsche un Schwyzer nit scho zue spontan. Un jetz berueiget euch bitte ùn mäldet eu nit alli ab. [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 19:02, 22. Nov. 2024 (MEZ) [[Datei:Colombischlössle Freiburg im Breisgau November 2024.jpg|thumb|[[Colombischlössle|Colombischlessli]] im Novämber]] Liebí Lyt, z Fryburg lyt Schnee un im [[Archäologisches_Museum_Colombischlössle|Colombischlessli]] het s e scheni [https://www.freiburg.de/pb/498510.html Uusstellig in dr „alamannische Schatzchammere“]! Ich frai mi uf alli, wu chemme. LG --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:35, 22. Nov. 2024 (MEZ) :Ààkunft z Fryburg um 11:24 oder 13:25. Worschins besser z friaih às z spot, ìch kàà jo ebbis màcha derwilscht. Un züe spot z Owa gàng i aui nìt heim. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 22:21, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::Ich bi ab em ais am Dräffpunkt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 09:19, 23. Nov. 2024 (MEZ) :::Un ich [https://bonn.bund.net/praktischer-naturschutz/naturnahe-wiese-buschdorf/ bekimmr-mi] denn wédr uem [[:de:UN-Klimakonferenz in Baku 2024|wichtigi]] [https://www.bund-nrw.de/termine/detail/event/rote-linie-am-hambacher-wald/ Sàche]... - Pardon! --[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 13:33, 23. Nov. 2024 (MEZ) == wàs ìsch dàs?? == Ìm Àrtìkel [[33 Thomas Street]] sìnn d' Kàtegoriia "Seiten mit Bildgrößen, die eine zusätzliche px-Angabe enthalten" un "Seiten, die die Kartographer-Erweiterung verwenden" Kann man das wegnehmen bitte Danke Güat Nàcht [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 01:13, 20. Sep. 2024 (MESZ) :Des sin automatisch generierti ''[[:Kategorie:Versteckti Kategorie|Wartungskategorie]]'', ich haa die jetz uusbländet. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:00, 20. Sep. 2024 (MESZ) ::@{{ping|Holder}} Hoppla märsi! — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 11:36, 20. Sep. 2024 (MESZ) == svn.apache.org == Ich bii grad [https://svn.apache.org/repos/bigdata/opennlp/trunk/leipzig/data/gsw_wikipedia_2016_100K-sentences.txt doo druf] gstoße, schyns 100 000 Sätz us dr Alemannische Wikipedia. Aber wär die zämedrait het un fir was, waiß i nit. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:24, 8. Nov. 2024 (MEZ) :Villicht fir des: [https://wortschatz.uni-leipzig.de/en/download/Swiss%20German Corpora Swiss German]? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:27, 8. Nov. 2024 (MEZ) == So klingt ChatGPT auf Schweizerdeutsch == Gàr nìt schlacht: [https://www.facebook.com/reel/420283884225593 https://www.facebook.com/reel/420283884225593] -- [[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 18:05, 10. Nov. 2024 (MEZ) : Haha scheen TÄCKNOLOGII FÜERS DIALÄKT {{Smiley|grins}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 13:52, 11. Nov. 2024 (MEZ) ::Ìch hà gràd gsah àss d Kommentàr sehr negativ sìn. Ìch hatt nìt dankt àss dia KI-Sproch so schlacht ìsch. Àlso brüücha mìr kè Hìlf vu Open AI hoffa, fer d Mìnderheitsprocha z retta. Schàd! --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:29, 12. Nov. 2024 (MEZ) :::Ja m’r brüücht aigantlig Litt, wo Elsassisch un Àlamànnisch reeda... Àwwer d’ Litt wälla ìhra aigana Idantiteet zärschteera {{Smiley|truurig}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 11:07, 13. Nov. 2024 (MEZ) :Mir sottat d nuie [[Medien|Medie]] mai aufnemma. Ob des [[TikTok]], [[Facebook]] odr [[Instagram]] - odr wia emmr dia hoißad - isch. AVS -<small> Beidräg zom [[Portal:Schwoba]]</small> 12:58, 13. Nov. 2024 (MEZ) AVS -<small> Beidräg zom [[Portal:Schwoba]]</small> 12:58, 13. Nov. 2024 (MEZ) dx24w665c6bxdm6cogwpt6h6hm9inx1 1062024 1062023 2024-11-23T13:05:22Z Stephele 514 /* Ergebnis */ 1062024 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ {{Wikipedia-Information}} <div style="margin-right: 14em;"> {{Wikipedia-Stammtisch}} </div> == Käi Uuszäichnigsstèèrndli me i de deWiki == Liebi Lüüt, i de hoochtüütsche Wikipedia wèèrded Artikel vo der alemanische Wikipedia, wo uuszäichned woorde sind, nümen as settigi gchännzäichnet. Was isch da loos? LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 10:11, 22. Nov. 2023 (MEZ) :Hm, ich haa do mool uf dr dewiki noogfrogt, eb deert eber ebis derzue waißt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 11:05, 22. Nov. 2023 (MEZ) ::Öppis usegfunde? --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 19:31, 20. Dez. 2023 (MEZ) :::Nai, dert het nieme Antwort gee. Wänn i mol der Zyt haa frog i no naime andersch, aber des Johr schaffi i des nimi. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 20:18, 20. Dez. 2023 (MEZ) ::::Merci vilmaal! --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 20:38, 20. Dez. 2023 (MEZ) :::::Ha s namaal us em Archyv füregholt, das Probleem isch ja nanig glööst. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:49, 12. Jan. 2024 (MEZ) ::::::Ich haa jetz e [https://phabricator.wikimedia.org/T356849 Aafroog uf Phabricator] gstellt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 09:57, 7. Feb. 2024 (MEZ) :::::::Du häsch deet gschribe: «Unfortunately, I don't know when the badges disappeared.» Es isch sicher im Hèrbscht 23 gsy, i ha zimli rasch reagiert (am 22. Novämber). --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:04, 27. Mär. 2024 (MEZ) == Links auf Commons auf ALS Wikipedia == Hallo, die Interwiki-Links von Commons auf Artikel der ALS-Wikipedia sind derzeit aus unbekanntem Grund doppelt. So führt z.B. bei [[:commons:Category:Switzerland]] zwei Links (auf [[:Kategorie:Schwiiz]] und Seite [[Schweiz]]), bei einigen spezielleren Kategorien wie [[:commons:Category:Liechtensteinisches Landesmuseum]], sind die beiden Links identisch. --[[Benutzer:A.Savin|A.Savin]] ([[Benutzer Diskussion:A.Savin|Diskussion]]) 23:23, 30. Dez. 2023 (MEZ) == WikiCon 2024 == D [[:de:Wikipedia:WikiCon 2024|WikiCon 2024]] findet vum 4. bis 6. Oktober in dr hessische Landeshauptstadt [[Wiesbaden]] statt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 18:38, 15. Feb. 2024 (MEZ) :Fir d [[:de:Wikipedia:WikiCon 2024|WikiCon 2024]] z Wiesbaden cha mer si jetz [https://anmeldung.wikicon.org aamälde] un [[:de:Wikipedia:WikiCon 2024/Programmvorschläge|Brogrammvorschleg yygee]]. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 12:20, 30. Mai 2024 (MESZ) ::S [[:de:Wikipedia:WikiCon_2024/Programm|Brogramm]] stoht jetz. S hän si im Ibrige scho eso vyl Lyt aagmäldet, ass es mittlerwyli ne Wartelischt git. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 08:13, 29. Aug. 2024 (MESZ) == Manifeste contre le linguicide de la langue régionale d’Alsace == D Initiative Citoyenne Alsacienne het e [https://www.ica.alsace/wp-content/medias/Linguicide-II.pdf Manifescht gege dr Linguizid an dr Regionalsproch vum Elsass] publiziert un doderzue ne [https://www.ica.alsace/wp-content/medias/ICA-lettre-II-au-president-de-la-Republique-du-28-mars-2024.pdf uffige Brief an franzesische Bresidänt Macron] gschribe. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:19, 13. Apr. 2024 (MESZ) : Au d fr:Wikipedia hod a Tendenz, d Minoridäda mid de Kriteria wia 'Vrbroidong' kloi z halda. AVS -<small> Beidräg zom [[Portal:Schwoba]]</small> 07:57, 14. Apr. 2024 (MESZ) ::[https://www.petitionenligne.net/signez_le_manifeste_contre_le_linguicide_de_la_langue_regionale_dalsace?utm_source=etarget&utm_medium=email&utm_campaign=doubler_signataires_linguicide Do] git s e Petition zum Thema. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 20:35, 15. Apr. 2024 (MESZ) == Alemann:innentagung 2024 == Di 21. [[Arbeitstagung zur alemannischen Dialektologie]] (Alemann:innentagung) findet des Johr vum 9. bis 11. Septämber an dr Uni Bärn statt: https://www.alemanninnentagung2024.ch/. No bis zum 17. Juli cha mer si iber s [https://www.conftool.com/ALTA2024/ Conferencetool aamälde]. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 21:11, 4. Jul. 2024 (MESZ) :S [https://www.alemanninnentagung2024.ch/_files/ugd/eb61a9_cd8c31e350ed4a8f819be41fdd53a994.pdf vorlaifig Programm] isch publiziert wore. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 14:11, 30. Jul. 2024 (MESZ) == Wèrsiooneverglych == Cha mer äigetli di nöi Daarstelig bim Verglyche vo Wèrsioone wider uusschalte? Aso zum Byspil wän i wott überprüeffe, öb i öppis chönn sichte. Ich bi mit der alte Wèrsioon vil besser zschlaag chaa. LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:19, 24. Aug. 2024 (MESZ) :Du chasch in [https://als.wikipedia.org/wiki/Spezial:Ystellige#mw-prefsection-rendering dyne Yystellige] Vector 2010 aktiviere, no sin alli Änderige ewäg, wu syt 2010 umgsetzt wore sin (ich haa des scho lang eso yygstellt). Eb mer sonigi Sache au ainzeln cha deaktiviere, waiß i nit. Ich chänn wäge däm die neie Sache vylmol au gar nit. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 16:38, 25. Aug. 2024 (MESZ) ::Merci. Edèrewääg verschwinded aber läider au di sinnvolen Änderige, wo würkli Verbesserige sind&nbsp;… Jä nu. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 10:04, 29. Aug. 2024 (MESZ) :::S git unter der Yystellige bi dr Sytedarstellig au no dr Abschnitt ''Versionsverglych'', lueg mol, eb s mit aim vu sällene Chnepfli funktioniert. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 11:11, 29. Aug. 2024 (MESZ) == Chaarte korigiere == Chan öpper vo öi Chaarte verändere? Ich tänken a die: [[Datei:Alemannisch-korrigiert.png|mini]]. Dass s Bairisch in Schwarzwald und s Oschtschwyzertüütsch in Kanton Bèèrn voordringt, isch Chabis. Überhaupt cha mer all die Pfyl ewägglaa, wil äinewääg all Minderhäitsspraache schrumpfed – nöd nu deete, wo s iez Pfyl hät. Und d Gränze zwüschet Hooch- und Hööchschtalemanisch zwüschet em Züri- und em Walesee (Kantön Schwyz, Glaris, Sanggale) isch au nöd richtig. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 17:11, 4. Sep. 2024 (MESZ) :Sali [[Benutzer:Freigut|Freiguet]], die png-Datei ändere isch nit aifach, aber s git jo ne svg-Datei derzue, die chennt mer ganz schnäll ändere. D Bfyyl chaan i gschwind uusenee, aber fir d Gränze zwische Hooch- und Hööchschtalemanisch mießt i wisse, wie s richtiger wär. Bisch du di negscht Wuche uf dr Alemannetagig z Bärn? No chennte mer is dert emol zämehocke un die Charte zäme korrigiere. LG --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 17:19, 4. Sep. 2024 (MESZ) ::Super, mached mer das dänn! LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 17:36, 4. Sep. 2024 (MESZ) :::[[Benutzer:Freigut|Freiguet]], fahrsch du scho am Mentigemorge uf Bärn? Un mit wellem Zug? Ich fahr vu Züri uus. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 11:26, 6. Sep. 2024 (MESZ) ::::Vilicht mit em 7:32-Zuug? S cha vo miir uus aber au spööter sy, ich mues nöd umbidingt scho vo alem Aafang deby sy. Wänn wottsch dän duu gaa? --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:27, 6. Sep. 2024 (MESZ) :::::Ich wär au mit em 7:32er gfahre, dräffe mer is am Glais, oder? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 15:16, 6. Sep. 2024 (MESZ) ::::::Isch guet! --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:39, 6. Sep. 2024 (MESZ) == Checking files and GFDL == Hello, greetings from Denmark! Sorry to write in English! I like to check files and I have marked some files with NowCommons. There are more files in [[Benutzer:MGA73/Sandbox]]. All files need a license and I noticed that a few files on [[Spezial:Dateie_wo_nit_brucht_wäre]] does not have a license (example [[:Datei:Theidlind-Chroone.jpg]]) and some of the unused files seems to be non-free. So perhaps some of the files can just be deleted? I suggested to make a change of the licenses at [[MediaWiki Diskussion:Licenses]]. Last thing the files in [[:Kategorie:GFDL-Bild]] may or may not be eligible for a license update (see [[:de:Wikipedia:Lizenzumstellung bei Dateien]] or [[:en:Wikipedia:Image license migration]]). I will check later but it is easier if the files with a NowCommons is deleted first. [[Benutzer:MGA73|MGA73]] ([[Benutzer Diskussion:MGA73|Diskussion]]) 17:20, 4. Sep. 2024 (MESZ) : I have set up [[:mw:Help:Extension:FileImporter|FileImporter]] so now it is easy to move files to Commons. Example [[:Datei:Ausschnitt Merian Ansicht Basel-St.Alban-Vorstadt.jpg]]. Just check the file and if it is okay the click "Export to Wikimedia Commons" and "Import". --[[Benutzer:MGA73|MGA73]] ([[Benutzer Diskussion:MGA73|Diskussion]]) 17:36, 4. Sep. 2024 (MESZ) == Novämberdräffe? == Git's eventuell am Wùchenänd vùm 23./24. Novämber Inträss amene gmietliche Dräffe vo de alemannische Wikipedianer, so öbe imene 2-Stùnde Umchreis vo de Stedt Mülhuuse oder Memminge? Ich hätti do zum Aalass vùm "[[:de:Kongress von Monastir|Alphabet-Daag]]" e verlängerts Wùchenänd ùn gueti Flugmöglichkeite grad dezue. Schryybet emool, wänn's Inträss git. [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:20, 14. Sep. 2024 (MESZ) : Nein. {{smiley|smile}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 00:59, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::{{ping|Mathieu Kappler}}🥺 [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 12:34, 15. Sep. 2024 (MESZ) ::::{{ping|Terfili}} Ìch bìn mänschafìnd. {{S|Facepalm}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 05:47, 16. Sep. 2024 (MESZ) ::Ich hätt Inträssi un au der Zyt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 05:36, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::Guet :) Mir chönnte es jo wie scho mangmool, mit eme Museumsbsuech verbinde. :::Z Kolmer ùn de Nööchi het’s e paar intressanti Musee, wommer chönnt bsueche. Z.B. s ''Musée des Vins d'Alsace'' oder d ''Association du Musée Hansi''. Oder nit sehr wyt ewäg wär no s ''Musée de la Schlitte et des Métiers du Bois''. S Läbchueche-Museum ''Maison du Pain d'épices Lips'' ghört sich au spannend aa, aber des wär deno e wenig e lengeri Aafahrt. S ''Musée Sundgauvien'' wär nööcher bi Mülhuuse un Basel. :::Z Stuegert un Umgäbig het's sowiiso Musee ohni Änd zur Usswaal. :::Oder mer dräffe üs z Fryburg. Mer chönnt en Bsuech mache bi de ''Oberrheinische Narrenschau'' z Kenzinge oder bim Vorderöschtrych-Museum z Ändige :::Für mich wär eifach praktisch, ich wüsst relativ bal, ob änder am Bodesee/Schwäbische oder Elsass/Bade/Schwyz. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:05, 15. Sep. 2024 (MESZ) ::::Ich ping emool die iebliche Dräffe-Deilnäämer aa: {{ping|Al-qamar}}, {{ping|B.A.Enz}}, {{ping|Freigut}}, {{ping|Gestumblindi}}, {{ping|Pakeha}}, {{ping|MireilleLibmann}}, wänn si vilycht Zyt un Lùscht hen. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:11, 15. Sep. 2024 (MESZ) ::::Ùn i weiss, s isch no wyt bis zum 23.11, also wänn zum Schlùss deno alli wiider absaage, binni au nit bös. Sùndern no gniessi halt eso en Wùchenänd mit Brezle ùn Weggli, mach e paar Bsorgige ùn erhol mi emool chùrz vo pauselose alemannische Chinderstimme, amene Ort, wommer des ganz bstimmt niene ghört: Südweschtdütschland ùn em Elsass 🤣 --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:57, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::::Chume grundsätzli gèèrn. Wäg em Daatum bin i nanig hundertprozäntig sicher, ha da vo wäge 23. öppis im Hinderchopf, aber vilicht tüüsch i mi ja. Und ich pingen ä na en nöiere Wikialemann aa: {{ping|SBVS}}. En Gruez vom --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 19:03, 15. Sep. 2024 (MESZ) (MESZ) ::::::Merci fer d Ilàdung! Ìch bì zwàr weniger àktiv, àwer 's ìsch numma wial's àn Zitt fahlt, s Ìntrassa ìsch ìmmer noch do. Ìch hà bis jetz nichs vor àm 23./24. Novamber un ìch kam garn àn dàs Traffa (un mi Mànn aui). A Grüeß! --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 22:15, 15. Sep. 2024 (MESZ) :::::::No zwee Ping: {{ping|Fideli}}, {{ping|J. 'mach' wust}}. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:25, 19. Sep. 2024 (MESZ) ::::::::Bi a däm Wuchenendi läider scho doppled bsetzt. --[[Benutzer:B.A.Enz|B.A.Enz]] ([[Benutzer Diskussion:B.A.Enz|Diskussion]]) 22:47, 19. Sep. 2024 (MESZ) ::::::::: Und ich weis es no nid. --[[Benutzer:Pakeha|Pakeha]] ([[Benutzer Diskussion:Pakeha|Diskussion]]) 14:36, 27. Sep. 2024 (MESZ) Also, was isch jetz? Mache mer jetz e Dräffe am Wuchenänd 23./24. Novämber un wänn gnau un wu? Un wär organisiert ebis? Ich haa amel nit der Zyt ebis z organisere. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 13:07, 7. Nov. 2024 (MEZ) :Mir giengs underdesse nu na am Samschdig (ooni Aabig). Fund s schöön, er äint oder di ander vo öi z gsee, aber wie gsäit, am Aabig mues i rächtzytig dihäime sy, ha dänn scho s nèèchscht Programm. LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 14:51, 7. Nov. 2024 (MEZ) ::Also ych ha deno Flüg buecht, ùff Bade-Bade/Charlsrue ùn zrùgg vo Mülhuuse. Ha denkt, die wo Inträss gmäldet hen, sin mee in derre Ecki wie im Allgäu. Für mi wär eigetli de Sùntig Morge-Mittag-frie Noomittag am beschte, aber Samschtig ab Mittag ging au (deno aber definitiv nit bis Basel/Mülhuuse/Colmar, sùndern ùm Frybùrg ume). Samschtig Vormittag goot leider nit. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 19:11, 7. Nov. 2024 (MEZ) I ha jetz do ùnte emool öbis gmacht, wommer s Inträss ùn Zyt cha yydraage, ùn ping no mool e paar aa: {{ping|Al-qamar}}, {{ping|Gestumblindi}}, {{ping|Pakeha}}, {{ping|MireilleLibmann}}, {{ping|Fideli}}, {{ping|J. 'mach' wust}}, {{ping|Badener}}, {{ping|MerengeManu}}, {{ping|Stephele}}. Je noch däm chammer jo en Bsuech bimene Museum oder eso organisiere, oder mer göön eifach e weng spaziere oder ässe ùn drinke öbis. Hoff, e paar alti ùn neui Gsichter z gsee :) --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 22:55, 7. Nov. 2024 (MEZ) === Samschtig, 23. Novämber <small>(Ort: zwüsche Bade-Bade un Fryburg im Brysgau)</small> === '''Wär debi (vo wänn bis wänn):''' # --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:03, 7. Nov. 2024 (MEZ) allerfrieschtens ab em 13 Uhr, bis solang mer möge. # --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:38, 8. Nov. 2024 (MEZ) Ich chennt au scho friejer. # --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:19, 8. Nov. 2024 (MEZ) Am Sibni z Aabig mues i wider z Züri sy, suscht gaats mer de ganz Taag. Irged e schööns Oort im Altbadische (nöd Vorderööschterrychische) wèèr nett, mit guetem badischem Wy. :-) # --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:43, 18. Nov. 2024 (MEZ) Wenn's nooch àm Bàhnnof vu Fryburg ìsch un wenn nit àm Sunntig ìsch. # '''Cha dänn nit:''' # --[[Benutzer:B.A.Enz|B.A.Enz]] ([[Benutzer Diskussion:B.A.Enz|Diskussion]]) 22:48, 7. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Badener|Badener]] ([[Benutzer Diskussion:Badener|Diskussion]]) 10:56, 11. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Pakeha|Pakeha]] ([[Benutzer Diskussion:Pakeha|Diskussion]]) 17:23, 18. Nov. 2024 (MEZ) # Also, wänns e Ort im Altbadische soll syy un nit z Vorderreschtrych, no chenne mer nit in d Nechi vum ICE-Bahnhof in dr [[Freiburg im Breisgau|alte Jesuite-Hochburg]]. D Frog wär in däm Fall: ender [[Markgrafschaft Baden-Baden|katholischs Altbade]] oder [[Markgrafschaft Baden-Durlach|evangelischs Altbade]]? Im erschte Fall chennte mer jo in di alt [[Baden-Baden|Residänzstadt]], im zweete Fall villicht ins [[Emmendingen|Hachbärgische]]? Mer chennten is aifach scho ame Zwelfi dräffe, un dr Terfili chunnt e bitzli speter un derfir fahrt dr Freiguet e bitzli friejer. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 17:45, 8. Nov. 2024 (MEZ) :Ich weiss zwar nicht so ganz, worum d Verwaltigsgränze vo vor über 200 Joor eso wichtig sin, i hätti jetz denkt, di hütigi Vercheersaabindig wär wichtiger, aber in däm Fall ging doch Emmedinge (do miesst de Freiguet luut Faarplan spöötestens um 15:43 los) oder no Waldkirch grad dernäbe (letschti Verbindig ùff Züri vor 19 Uhr: 15:33). Also wänn sich des für de Freiguet lohnt, fascht fümf Stund Zug faare für chnapp drüü Stund dräffe, vo mir uss göön die Ort. [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 08:46, 10. Nov. 2024 (MEZ) ::Wil mer hett chönen Oort gsee, wo-n-i suscht nie anechoo wèèr. Aber wänn d Verbindige z Tüütschland eso schlächt sind, dänn träffed mer is am beschte grad z Basel. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 20:31, 10. Nov. 2024 (MEZ) :::D Verbindige sin nit emol s Brobläm, ender, ass mer halt vu Fryburg uus zwoo Stund uf Züri brucht (un vu Ämmedinge derno zwaiehalb). Wänn gnau mießtsch dänn z Züri syy? Deet 19:05 am HB länge? No chennscht ab 17:03 ab Fryburg fahre. Wän des aber scho z knapp isch, no wär s halt ab 16:14 ab Fryburg un z Züri am 18:05. Un die fimf Stund, wu dr Terfili gschribe het, sin vu Züri uus aane un wider retur. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 21:57, 10. Nov. 2024 (MEZ) ::::Ah, merci. – Mues i na abklèère, aber Sibni z Züri sett wol lange. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 22:01, 10. Nov. 2024 (MEZ) :::::Fer mìch war Bàsel gràd so pràktisch. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:21, 12. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Basel isch für mich am Samschtig z wyt. Am Sùnntig hätti ebe Zyt für in de Umgäbig vo Mülhuuse dräffe. Was isch jetz? Goot des mit Emmedinge? Vo mir uss chönne sich au e paar am 23. z Emmedinge dräffe, ùn deno dräffe sich e paar andri am näggste Daag au no z Colmar oder eso. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:15, 12. Nov. 2024 (MEZ) :::::::Ah, Emmendingen! Oh jee, wenn i mìt em Zug reis ìsch dàs nìt eifàch fer mìch. Ìch glàuib, àm And màcha mìr amol a Zoom-Traffa dur Internet. ;-) [[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 13:13, 13. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::Wänn scho so zäntraal wie mügli, wils ja schynts a dèm Wuchenänd für ali echli schwirig isch. Und wän i eso gseene, das vo den Aagfröögete fascht niemert reagiert, dänn lömmers halt blybe. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:10, 13. Nov. 2024 (MEZ) :::::::::Un wurum dänn nit doch aifach Fryburg? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 08:09, 14. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::::Für hii und zrugg am glyche Taag isch das halt scho chli wyt – dänn setted scho na chli mee Lüüt choo … --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 14:18, 14. Nov. 2024 (MEZ) === Suntig, 24. Novämber <small>(Ort: zwüsche Colmar un Mülhuuse)</small> === '''Wär debi (vo wänn bis wänn):''' # --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 23:03, 7. Nov. 2024 (MEZ) vùm Morge bis so öbe ùm 14 Uhr. # --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 21:32, 8. Nov. 2024 (MEZ) Z Milhüsa bis 12 Uhr. # --[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 10:30, 16. Nov. 2024 (MEZ) - Muess´s ém Süde vun Còlmr sin - bessr: ze Còlmr odr südlech? '''Cha dänn nit:''' # --[[Benutzer:B.A.Enz|B.A.Enz]] ([[Benutzer Diskussion:B.A.Enz|Diskussion]]) 22:48, 7. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 12:19, 8. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:06, 16. Nov. 2024 (MEZ) # --[[Benutzer:Pakeha|Pakeha]] ([[Benutzer Diskussion:Pakeha|Diskussion]]) 17:23, 18. Nov. 2024 (MEZ) # === Ergebnis === Wie wär s wänn si di ainte am Samschtig zum zMittag z Fryburg dräffe un di andere am Sunntigemorge z Milhüüsa? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:09, 16. Nov. 2024 (MEZ) :{{like}} --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 20:51, 16. Nov. 2024 (MEZ) ::Ìch fìnd's doch schàd, wenn zwei Gruppa sìn. 😟 Àm Sunntig z Morga ìsch dr [https://restaurants-de-france.fr/fr/le-grand-comptoir-mulhouse-1998440.html Restaurant vum Bàhnhof] uf. Un ìch gàng nìt àn d zwei Traffa, denn ìch hà mi scho igschrìewa fer [https://47degresnord.fr/808-actualites-forum-latitude-2024---frontieres---decouvrez-le-programme-.html Konferanz] ge lüega. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 21:48, 16. Nov. 2024 (MEZ) :::I denk, dass alles allene Rächt isch, dass alli am glyche Daag e paar Stund lang Zyt hen, niemer e zue langi Aareis hen, ùn mer au no öbis neus gseen, des git's halt des Mool nit. Also i würdi vorschlo, wär am Samschtig ùff Frybùrg cha ùn wott cho, de chùnt halt, ùn wär am Sùnntig ùff Mülhuuse cha cho, chùnt dörte ane. Ùn je nooch Wätter chammer en Räge- ùn en Schönwätter-Plan mache, ùn wänn deno halt nùmme zwei zämme en Kaffi drinke isch doch au scho schön ùn de Rescht cha per Video Solly saage wänn si wenn. Ùn wänn sich d Aareis dodefür halt nit lohnt ùn sich deno niemer drifft, no isch jo au nit schlimm. Nùmme so lengsem entscheide wär guet, demit i sùnscht halt andri Plän mache cha.--[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 01:00, 17. Nov. 2024 (MEZ) ::::Also, ich haa jetz e Ibernachtig z Fryburg reserviert. Ich driff mi gärn am Samschtig mit eberem ab em Mittag. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 18:00, 17. Nov. 2024 (MEZ) :::::Bi ùff jede Fall au dörte :) Jetz grad gseet d Wättervorhersag nit eso günschtig uss, aber s git sicher au öbis, wommer dinne cha ùnternee. I cha au emool e paar Muettersproch-Gsellschaft Mitgliider frooge, ob si ùme sin ùn Zyt hen. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 22:51, 17. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Jo, gärn. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:30, 18. Nov. 2024 (MEZ) ::Àlso, ich hàb mi express (extra) rüsghàlte üs dr Planung un erscht emol gwàrt wàs kummt. Àwwr wenn jetz wédr emol fàscht numme Elsassr éns Elsàss kumme - obwohl diss erscht àls e Treffe ém Elsàss àngedenkt wore-n-ésch, denn gibt`s öi „''ken Priis''“... ::Ich hàb ém Iwrige `s ''Deutschlandticket'' un tät wohrschins selbscht uff Melhüse greeschteteils dur´s Ditschlànd fàhre (öi wenn-i vorgeschtern mét däm Ticket von Wisseburi uff Strosburi gfàhre bén :-) - de SNCF het ze Wisseburi ken Gald welle hàn!), àwwr ich vrzehl jetz nit ass mr de Rhinsite egàl ésch...! --[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 10:47, 18. Nov. 2024 (MEZ) Also s schynt, dass de Samschtig z Frybùrg jetz doch de bescht Termin isch. Erschti Froog: {{ping|Freigut}} ùn {{ping|Stephele}}: goot des für euch au? Oder wär für dich nùmme de Sùntig gange, Stephele? :-( Zweiti Froog: goot nùmme z Frybùrg in de Umgäbig vùm Bahnhof, oder doch au z Emmedinge, {{ping|MireilleLibmann}}? Des sin öbe 10 Minute mit em Zug, wo öbe alli halb Stund faart. Ùn Froog aa alli: interessiert sich öber für s Archäologischi Museum Colombischlössle oder s Fasnetmuseum oder het en andre Vorschlag? Wänn nit, gömmer halt eifach e weng spaziere (de Wyynechtsmärkt startet aa däm Daag) ùn drinke ùn/oder ässe neume öbis. --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 18:57, 19. Nov. 2024 (MEZ) :Iverstànda fer Emmedinge (ìch hà mìr dàs schlìmmer vorgstellt). Museum oder ìrgend wàs mìr màcha, mìr pàsst àlles, ìch gàng wo d àndera gehn. -- [[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:43, 19. Nov. 2024 (MEZ) ::Ok, merci fürs Organisiere. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 10:10, 20. Nov. 2024 (MEZ) Nä, dr Daa ésch mr egàl, odr fascht egàl. Dr Ort ésch d'Sàch. 'S ésch schun trischt, ass mr wédr emol numme so e ''Kompromiss''-Plätzel zsàmmekrieje. - Un jetz hàw-i schun minr Kopf firschigstreckt... (hett-i bessr mini Schniss ghàlte?) - un bin schun öi e bissele gspànnt. Ich hàb nàdirli Vrständnis, wenn Lit zwei Stunde Anris hàn un àm Owe wédr e àndri Sàch. Mr geht's selbscht jà öi eso - un ich hàb's nit so wit (ob Colmr, Milhüse, [[Albert Schweitzer|Ginschbe]], [[Humanistenbibliothek_in_Schlettstadt|Schlettstàdt]], Bade-Bade, Kenzinge odr Friburi...). Un wäje Emmedinge: Ich hàb nix drgeje (bi minem gsteerte, zwispältich Vrhältnis mét Friburi schun gar nit), àwwr wenn wirkli ebbr's schàfft, Lit dezuezehole, wie Alemànnisch redde, àwwr do (noch) nit métmàche (e.g. Muedrsprochgsellschàft), war diss wohrschins wenijr pràktisch, odr? Un wàs màche mr dert iwwrhaapt?--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 14:49, 20. Nov. 2024 (MEZ) :Jetz, um well' Zitt? Mìt da Zug-Verbìndunga gìtt's fer mìch dia Meegligkeita fer z Emmedinge ààkumma: 09:37, 11:35 oder 13:38. Nàtiirlig kàà-n-i aui därt wàrta, wenn's nìt glich pàsst. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 22:06, 21. Nov. 2024 (MEZ) ::Wie wär's, mer dräffe üs zerscht emool z Frybùrg ùn entscheide de spontan, was mer gnau mache? No chönne mer je nooch däm zämme ùff Emmedinge faare oder doch z Frybùrg blyybe. Ich chönnt so gäge 12:30 ≈ 13 Uhr. Kennt öber en guete Dräffpùnkt, diräkt bim Bahnhof? En Café, wommer cha anehocke ùn ùff di andre warte? --[[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 22:45, 21. Nov. 2024 (MEZ) :::Hm, in däm Fall am beschte im Hauptbahnhof? Dert het z. B. e Starbucks oder s Coucou-Café. Ich cha ab em Zwelfi dert syy. Aber ich glaub, wämer is zerscht z Fryburg dräffe, no fahre mer nimi uf Ämmedinge ... --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 07:14, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::Eerli – für zum i s Starbucks oder soo faar i nöd zwoo Stund hii und zwoo Stund zrugg. Ich verstaane, das mer jetz nöd äifach soo es Kultuurprogramm chönd uf d Bäi stele, und vo miir uus mues mer au nöd uf Ämedinge. Aber di letschte paar Maal hämmer tolli Programm ghaa, wo sich drum (näbet de nette Lüüt) au d Räis gloont hät. Ich mälde mi drum ab, bitti händ Verständnis. LG, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 14:26, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Hä? D Idee isch doch gsii, ass mer dert cha uf di andere warte, nit, ass mer dert blybe (do hätt i au kai Luscht druf). Z Fryburg gäb s e Hufe Museum zum Aaluege. Z Ämmedinge git s nit vyl, wel di ganze Museum dert schyns nume am Sunntig ufmache. Ainewäg chennte mer dert d Innestadt aaluege un no naime aanegoo. Ich bi uf alli Fäll in ere Stund z Fryburg un bii gspanne, wär morn derno chunnt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 15:32, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::Un wämer in e Museum z Fryburg wänn: [[:de:Freiburg_im_Breisgau#Museen|doo]] sin verschideni ufzellt. Luegen emol, was eich deet inträssiere, no chenne mer dert aifach aane. Dr Terfili het scho s Colombischlössle un s Fasnetmuseum vorgschlaa. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 15:48, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Diss ésch jetz unglawli! Friburi(/Emmedinge) ésch àls e Kopromiss én dr Dischküssion, ass mr öi vun Züri üss met e Owe-Termin ém Ànschluss do ànne kànn! - Un jetz kehrt dr Einzich, wie wäjedäm, untr selle Bedingunge, wenigschtens ingschriwwe-n-ésch, dr Rucke!! Diss ésch jetz wédr e Modell devun, wii´s '''do''' laift! Typisch!! Ich meld mi denn öi wédr àb! Ich sitz jetz eh noch ze Bonn un schàff´s vor Morje (frieh) eh nimm én´s Elsàss. Diss ésch meh àls doppelt so wit wie Züri, un fr morje àm Owe uff Strosburi zem ze-n-Owe-asse met Frénd ze kumme, muess-i ja nit erscht àm Middaa uff Friburi...--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 16:30, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::In einem ''Gemeinschaft''sprojekt sollte man eben alle Beteiligten im Auge haben und abwägen! - Und nicht nur sich selbst in engem Blickfeld!--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 16:35, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::Bén no nit ferti! Je länger ich darüber nachdenke, desto mehr reg´ ich mich auf! Das ist echt `ne Unverschämtheit! Ich habe gerade mal überprüft, ob ich nicht übertreibe: reine Strecke Bonn-Freiburg: 407 Autobahnkilometer laut google Maps - von Zürich 152! 4 1/2 Sunden mit ICE-Verbindung (un dene nem-i jo nit! Un `s ésch '''DB'''!! Zug én Ditschlànd - verkehrstechnisch (Bahn-)Entwicklungsland!!) - vun Züri 2 h 18!! `S ésch àlso noch ditlich schlimmr!--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 16:35, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::Ää – Friburg isch aso nöd myni Idee gsy … duu schrybsch ja gspässigi Sache. Vilicht settsch emaal di ganz Diskussioon läse. Und vo öpperem, wo i der alemanische Wikipedia scho lang nüüt me macht, laan i mer aso gaar nüüt säge. Vilicht hät ja na öpper e gueti Idee, wo mi doch na chönnt uf Friburg zöikle – guet z wüsse, das duu nöd chunsch, so Schnuri chönd mer gstole blybe. --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 16:44, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::Ich hàb´s schun gschpiert, vor ass´s kumme-n-èsch: jetz hàn mr öi noch e muschtrmässi Ditsch-Schwizr Vrstimmung... Àwwr: ich kànn do nix defir! Wenn mr nit vrtraawe kànn, ass mr emol e Kàtz e Kàtz nennt, sott mr uem so sensiblr sin! Ich '''hàb''' nämli àlls gläse! Ich hàb meh gläse àls gschriwwe - àls-i hätt schriwwe kenne. Un niemes het gmeint, ass ''de Idee'' vun Friburi vun Dir ésch (les emol richti!). ::::::::Un diss: „...laan i mer aso gaar nüüt säge“ , vun ebbrm, wo mét dr Sprooch sin Gald vrdiint, diss ésch wirkli projekt-konträr! Toxisch, Meischtr! Ich fénd, do siiht mr, welle vun de zwei Site wirkli arrogant ésch! ::::::::Fénd-i àwwr nett, ass Dü des „gschpässig“ nennsch.--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 17:11, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::::Aha. Fachlüüt händ i de Wikipedia nüüt verloore. Intressanti Ystelig. So, und jetz hör i uuf. Aber s wèèr ja nett gsy, diich gchänezleere. :-) --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 17:31, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::::::::::Aha - wessen Einstellung? Diss het niemes gsaat - un ich schun erscht raacht nit. Àwwr `s Bescht ésch: diss isch jetz`s exakt Gejeteil vun däm, wàs Dü vorhar schlecht vrsteckelt formülirt hesch... ::::::::::Un zem ''kennelere'': Ich hàb Di schun getroffe, schun bim eerschte mol ze Züri. Un àls e „Amatör“ un nit-Muedrsproochlr - un „Schwob“ uf Schwizr Bode - háw-i mi gànz modescht ém Hintrgrund ghàlte! Wi´s si schickt, wenn e Treffe zsàmme geplànt ésch. Un ich hàb mr Miejh genn, dert ànne ze kumme - un wédr haam! ::::::::::Ich muess jetz als àn dr Bruno Ganz ém neie ''Heidi'' denke: dr Öhi zr Dete: „S git nüüüt me z´säge!“ :-) - ''Adía''! ;-)--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 17:50, 22. Nov. 2024 (MEZ) :::::::::::Äh, ok. Ha jetz grad kei Zyt des alles gnau z läse, aber i bin deno gäge 13 Uhr morn bi däm Coucou-Café un suech euch :) wyl s Wätter nit unbedingt eso toll zum spaziere go isch, un au niemer "wow Ämmedinge" gsait het, würdi saage, mer göön z Frybùrg in eis vo dänne Musee un im Aaschluss spaziere oder ässe. Hoffetli isch des für d Dütsche un Schwyzer nit scho zue spontan. Un jetz berueiget euch bitte ùn mäldet eu nit alli ab. [[Benutzer:Terfili|Terfili]] ([[Benutzer Diskussion:Terfili|Diskussion]]) 19:02, 22. Nov. 2024 (MEZ) [[Datei:Colombischlössle Freiburg im Breisgau November 2024.jpg|thumb|[[Colombischlössle|Colombischlessli]] im Novämber]] Liebí Lyt, z Fryburg lyt Schnee un im [[Archäologisches_Museum_Colombischlössle|Colombischlessli]] het s e scheni [https://www.freiburg.de/pb/498510.html Uusstellig in dr „alamannische Schatzchammere“]! Ich frai mi uf alli, wu chemme. LG --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:35, 22. Nov. 2024 (MEZ) :Ààkunft z Fryburg um 11:24 oder 13:25. Worschins besser z friaih às z spot, ìch kàà jo ebbis màcha derwilscht. Un züe spot z Owa gàng i aui nìt heim. --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 22:21, 22. Nov. 2024 (MEZ) ::Ich bi ab em ais am Dräffpunkt. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 09:19, 23. Nov. 2024 (MEZ) :::Un ich [https://bonn.bund.net/praktischer-naturschutz/naturnahe-wiese-buschdorf/ bekimmr-mi] denn wédr uem [[:de:UN-Klimakonferenz in Baku 2024|wichtigi]] [https://www.bund-nrw.de/termine/detail/event/rote-linie-am-hambacher-wald/ Sàche]... - Pardon! :::Un noch ebs, wie hit wichtig ésch (öi fr´s Elsassisch - un sini „''greffe''“), wo-i jetz àwwr öi gfehlt hàb...: [https://france3-regions.francetvinfo.fr/grand-est/bas-rhin/strasbourg-0/80e-anniversaire-de-la-liberation-de-strasbourg-ou-et-comment-suivre-les-ceremonies-du-samedi-23-novembre-3064456.html 80 Johr].--[[Benutzer:Stephele|Stephele]] ([[Benutzer Diskussion:Stephele|Diskussion]]) 14:05, 23. Nov. 2024 (MEZ) == wàs ìsch dàs?? == Ìm Àrtìkel [[33 Thomas Street]] sìnn d' Kàtegoriia "Seiten mit Bildgrößen, die eine zusätzliche px-Angabe enthalten" un "Seiten, die die Kartographer-Erweiterung verwenden" Kann man das wegnehmen bitte Danke Güat Nàcht [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 01:13, 20. Sep. 2024 (MESZ) :Des sin automatisch generierti ''[[:Kategorie:Versteckti Kategorie|Wartungskategorie]]'', ich haa die jetz uusbländet. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:00, 20. Sep. 2024 (MESZ) ::@{{ping|Holder}} Hoppla märsi! — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 11:36, 20. Sep. 2024 (MESZ) == svn.apache.org == Ich bii grad [https://svn.apache.org/repos/bigdata/opennlp/trunk/leipzig/data/gsw_wikipedia_2016_100K-sentences.txt doo druf] gstoße, schyns 100 000 Sätz us dr Alemannische Wikipedia. Aber wär die zämedrait het un fir was, waiß i nit. --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:24, 8. Nov. 2024 (MEZ) :Villicht fir des: [https://wortschatz.uni-leipzig.de/en/download/Swiss%20German Corpora Swiss German]? --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 19:27, 8. Nov. 2024 (MEZ) == So klingt ChatGPT auf Schweizerdeutsch == Gàr nìt schlacht: [https://www.facebook.com/reel/420283884225593 https://www.facebook.com/reel/420283884225593] -- [[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 18:05, 10. Nov. 2024 (MEZ) : Haha scheen TÄCKNOLOGII FÜERS DIALÄKT {{Smiley|grins}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 13:52, 11. Nov. 2024 (MEZ) ::Ìch hà gràd gsah àss d Kommentàr sehr negativ sìn. Ìch hatt nìt dankt àss dia KI-Sproch so schlacht ìsch. Àlso brüücha mìr kè Hìlf vu Open AI hoffa, fer d Mìnderheitsprocha z retta. Schàd! --[[Benutzer:MireilleLibmann|MireilleLibmann]] ([[Benutzer Diskussion:MireilleLibmann|Diskussion]]) 20:29, 12. Nov. 2024 (MEZ) :::Ja m’r brüücht aigantlig Litt, wo Elsassisch un Àlamànnisch reeda... Àwwer d’ Litt wälla ìhra aigana Idantiteet zärschteera {{Smiley|truurig}} — [[Benutzer:Mathieu Kappler|Mathieu Kappler]] ([[Benutzer Diskussion:Mathieu Kappler|Diskussion]]) 11:07, 13. Nov. 2024 (MEZ) :Mir sottat d nuie [[Medien|Medie]] mai aufnemma. Ob des [[TikTok]], [[Facebook]] odr [[Instagram]] - odr wia emmr dia hoißad - isch. AVS -<small> Beidräg zom [[Portal:Schwoba]]</small> 12:58, 13. Nov. 2024 (MEZ) AVS -<small> Beidräg zom [[Portal:Schwoba]]</small> 12:58, 13. Nov. 2024 (MEZ) myo9c2yp8vyyj27o7e0lwgbgub3f0jh 0 44670 1062033 1048665 2024-11-24T11:44:11Z Holder 491 /* Uf d Wält chuu */ 1062033 wikitext text/x-wiki {{Kalender Jahrestage|Juli}} Dr '''9. Juli''' isch dr 190. Dag vum [[Gregorianischer Kalender|Gregorianische Kalender]] (dr 191. in [[Schaltjahr|Schaltjohr]]), dodermit blybe no 175 Däg bis zum Änd vum Johr. == Was isch bassiert? == [[Datei:Schlacht bei Sempach Aquarell 1513.jpg|100px|right|thumb|Schlacht bi Sempach]] [[Datei:South Sudan in its region (undisputed).svg|100px|right|thumb|Sidsudan]] * {{0}}[[721]]: In dr Schlacht vu Toulouse besiigt e vum Eudo vu Aquitanie zämmezoge Heer us em [[Fränkisches Reich|fränkische Ryych]] d [[Sarazenen|Sarazene]] unter em Aafierer as-Samh ibn Malik al-Chawlani. * {{0}}[[869]]: S [[Sanriku-Erdbeben 869|Sanriku-Ärdbidem]] lest an dr japanische Pazifikkischte ne Tsunami uus, wu vier Kilometer in s Inland firidringt un rund 1000 Mänschen umbringt. * [[1386]]: Die [[Schlacht bei Sempach|Schlacht bi Sempach]] hert uf mit em Dod vum [[Habsburger]] Leopold III. un eme Siig vu dr [[Alte Eidgenossenschaft|Aidgnosse]]. In dr Schlacht fallt unter anderem dr [[Otto I. von Baden-Hachberg|Otto I. vu Hachberg]]. * [[1816]]: [[Argentinien|Argentinie]] wird unabhängig vu [[Spanien|Spanie]]. * [[1979]]: Di amerikanisch Ruumsonde [[Voyager 2]] fliegt am [[Jupiter (Planet)|Jupiter]] dure un liiferet e Huffe Foto vum Planet un [[Liste der Jupitermonde|syyne Mond]]. * [[2006]]: Im Finale vu dr [[Fußball-Weltmeisterschaft 2006|Fueßball-Wältmaischterschaft]] gwinnt Italie gege Frankrych mit 5:3 im Elfmeterschieße un wird dodermit zum vierte Mol [[Fußball-Weltmeisterschaft|Fueßball-Wältmaischter]]. * [[2011]]: D [[Südsudan|Republik Sidsudan]] wird unabhängig vum [[Sudan]]. == Uf d Wält chuu == * [[1952]]: [[Mirjam Quinte]], dytschi Filmproduzänti * [[1965]]: [[Astrid Epiney]], dytsch-schwyzerischi Rächtswisseschaftleri * [[1969]]: [[Carlos Leal]], Schwyzer Schauspiiler un Rapper * [[1988]]: [[Tanja Grbić]], serbischi Volleyballspileri * [[1991]]: [[Riley Reid]], US-amerikanischi Pornodarstelleri == Gstorbe == * [[1386]]: [[Otto I. von Baden-Hachberg|Otto I.]], Markgrof vu Bade-Hachberg * [[1747]]: [[Giovanni Battista Bononcini]], italienische Komponischt * [[1850]]: [[Bab|Sayyid Ali Muhammad al-Bab]], iranische Religionsstifter (Babismus) * [[1931]]: [[Robert Lee Henry]], US-amerikanische Bolitiker * [[1979]]: [[Eugen Falk-Breitenbach]], dytsche Moler um Haimetdichter * [[2004]]: [[Rudolf-Günther Läpple]], dytsche Musiker, Organischt un Musikpedagog * [[2022]]: [[Alois Schätzle]], dytsche Bolitiker == Weblink == {{commonscat|9 July|9. Juli}} [[Kategorie:Tag|0709]] 9wq3bc57bvnshopgpm8ost9ogd7zhpt 10 46130 1062027 538086 2024-11-24T01:52:35Z CommonsDelinker 849 Has Bild "Flag_of_Magallanes,_Chile.svg" durs Bild "Flag_of_Magallanes_y_la_Antártica_Chilena,_Chile.svg" ustuuscht, wills dr [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] uff dr Allmänd (Commons) usgwäggslet het mit dr Begründig: [[:c:COM:FR|File renamed]]: 1062027 wikitext text/x-wiki {{#switch: {{lc:{{{1|}}} }} |continent = Südamerika <!--Administration--> |level = 1 |maxlevel= 1 |acronym = MA |top = CL |upper = CL |lemma = Región de Magallanes y de la Antártica Chilena |admname = Región de Magallanes y de la Antártica Chilena |admtype = Region |0 = Chile |1 = Magallanes und Chilenische Antarktis |2 = |map = Chile |flag = Flag of Magallanes y la Antártica Chilena, Chile.svg }}<noinclude>{{Info ISO-3166-2/Info}}</noinclude> igbd85i9bb3exc31e84ntpftjhpihxh 0 54183 1062034 1059540 2024-11-24T11:44:39Z Holder 491 /* uf d Wält chuu */ 1062034 wikitext text/x-wiki {{Artikel Jahr}} {| {{Jahresbox}} | colspan="2" style="text-align:center;"|[[Datei:Malcolm-x.jpg|250px|Malcolm X]]<br />Am 21. Februar wird dr [[Malcolm X]] z New York umbrocht. |- |} {{Linkbox Andere Kalender}} |} == Was isch bassiert? == * [[1. Januar|1. Jänner]]: Dr [[Hans-Peter Tschudi]] wird [[Bundespräsident (Schweiz)|Bundespresidänt]] vu dr [[Schweiz|Schwyz]]. * [[6. Januar|6. Jänner]]: [[Hindi]] wird offiziälli Staatssproch vu [[Indien|Indie]]. * [[18. Februar]]: [[Gambia]] wird unabhängig vu [[Vereinigtes Königreich|Großbritannie]] un in dr [[Commonwealth of Nations]] ufgnuu. * [[21. Februar]]: Z [[New York City]] wird dr [[Malcolm X]] umbrocht. * [[11. März|11.]] bis [[21. März|21. Merz]]: 35. [[Genfer Auto-Salon|Gämfer Auto-Salon]] * [[7. April]]: Z Berlin wird d Oper ''[[Der junge Lord]]'' vum [[Hans Werner Henze]] (Musig) un vu dr Ingeborg Bachmann (Libretto) urufgfihrt. * [[6. Mai|6.]] bis [[9. Mai]]: 19. [[Tour de Romandie]] * [[12. Mai]]: D [[Deutschland|Bundesrepublik Dytschland]] nimmt diplomatischi Beziehige zue [[Israel]] uf, dodruf bräche dr [[Irak]] un [[Ägypten|Egypten]] ihri Beziehige zue dr Bundesrepublik ab. * [[10. Juni|10.]] bis [[16. Juni]]: 29. [[Tour de Suisse]] * [[11. Juni|11.]] bis [[13. Juni]]: 13. [[Eidgenössisches Jodlerfest|Eidgnössisch Jodlerfäscht]] z [[Thun]] * [[25. Juni]] bis [[6. Juli]]: 15. [[Internationale Filmfestspiele Berlin|Internationali Filmfeschtspiil Berlin]] * [[23. Juli]] bis [[22. August|22. Augschte]]: 20. [[Bregenzer Festspiele|Breagazer Feschtspiil]] * [[26. Juli]]: D [[Malediven|Maledive]] wäre unabhängig vu [[Großbritannien|Großbritannie]]. * [[9. August]]: [[Singapur]] wird unabhängig dur dr Uusdritt us dr [[Malaysia|Malayische Federation]]. * [[24. August|24. Augschte]] bis [[6. September|6. Septämber]]: 26. [[Internationale Filmfestspiele von Venedig|Internationali Filmfeschtspiil vu Venedig]] * [[13. September|13.]] bis [[17. September|17. Septämber]]: Gipfeldräffe vu dr [[Arabische Liga]] z Casablanca, Marokko * [[19. September|19. Septämber]]: [[Bundestagswahl 1965|Bundesdagswahl]] in dr Bundesrepublik Dytschland: [[CDU]]/[[Christlich-Soziale Union in Bayern|CSU]] 47,6 % (245 Mandat), [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]] 39,3 % (202), [[Freie Demokratische Partei|FDP]] 9,5 % (49); Wescht-Berliner Abgordneti: 15 SPD, 6 CDU, 1 FDP * [[21. September|21. Septämber]]: [[Singapur]], d [[Malediven]] un [[Gambia]] wäre Mitglider vu dr [[Vereinte Nationen|Verainte Natione]]. * [[7. Oktober|7.]] bis [[17. Oktober]]: 23. [[OLMA Schweizer Messe für Landwirtschaft und Ernährung|OLMA, Schweizer Messe für Land- und Milchwirtschaft]] * [[26. Oktober]]: Z Frankreich wird dr ''[[Code postal]]'' yygfiert. Die [[Postleitzahl|Poschtlaitzahl]] bstoht am Aafang us dr Nummere vum [[Département]] un dr erschte drei groß gschribene Buechstabe vum Ortsname. * [[26. Oktober]]: D [[The Beatles|Beatles]] wäre vu dr Chenigi [[Elisabeth II.]] im Londoner [[Buckingham Palace]] mit em Orde ''Member of the British Empire'' uuszaichnet. Dr [[John Lennon]] git sy Orde ne baar Johr speter us Brotescht zruck, wel Großbritannie bim Biafra-Chrieg mitmacht. * [[7. November|7. Novämber]]: [[Kommunalwahlen in Baden-Württemberg 1965|Kommunalwahle z Bade-Wirttebärg]] * [[19. Dezember|19. Dezämber]]: Z [[Frankreich|Frankrych]] wird dr General [[Charles de Gaulle]] in ere Stichwahl mit 55,2 % vu dr Stimme zum zwaite Mol zum Staatsbresidänt gwehlt. == uf d Wält chuu == * [[5. Januar|5. Jänner]]: [[Susanne Bay]], dytschi Bolitikeri * [[12. Januar|12. Jänner]]: [[Elke Scheer]], dytschi Physiker * [[21. Januar|21. Jänner]]: [[Beat Flach]], Schwyzer Politiker * [[22. Januar|22. Jänner]]: [[Anja Freese]], dytschi Schauspiileri * [[9. Februar]]: [[Tim Krohn]], dytsch-schwyzerische Schriftsteller * [[16. Februar]]: [[Valérie Trierweiler]], franzesischi Journalischti * [[20. Februar]]: [[Thomas Kemmerich]], dytsche Bolitiker * [[4. März|4. Merz]]: [[WestBam]], dytsche Diskjokey * [[7. März|7. Merz]]: [[Inka Friedrich]], dytschi Schauspileri * [[8. März|8. Merz]]: [[Pedro Lenz]], Schwyzer Schriftsteller * [[9. März|9. Merz]]: [[Monica Cantieni]], Schwyzer Schriftstellerin * [[6. April]]: [[Theresia Bauer]], dytschi Bolitkeri * [[12. April]]: [[Maria Concetta Di Paolo]], italiänischi Sprochwisseschaftlere * [[27. April]]: [[Meret Matter]], Schwyzer Theaterregisseuri * [[20. Mai]]: [[Nicole Razavi]], dytschi Bolitiker * [[15. Juni]]: [[Mauro Pedrazzini]], liachtaschtainische Bolitiker * [[15. Juni]]: [[Hanna Scheuring]], Schwyzer Schauspileri un Theaterlaiteri * [[19. Juni]]: [[Christine Lambrecht]], dytschi Bolitikeri * [[29. Juni]]: [[Petra Olschowski]], dytschi Chunschthischtorikeri un Bolitikeri * [[9. Juli]]: [[Astrid Epiney]], dytsch-schwyzerischi Rächtswisseschaftleri * [[26. August|26. Augschte]]: [[Susanne Hochuli]], Schwyzer Bolitikeri * [[27. August|27. Augschte]]: [[Thomas Dörflinger]], dytsche Bolitiker * [[11. September|11. Septämber]]: [[Baschar al-Assad]], syrische Bolitiker * [[18. Oktober]]ː [[Marcela Krinke Susmelj]], schwyzerisch-tschechoslowakischi Dressurryteri * [[9. November|9. Novämber]]: [[Karoline Eichhorn]], dytschi Schauspiileri * [[10. November|10. Novämber]]: [[Sonja Faber-Schrecklein]], dytschi Journalischti un Moderatori * [[23. November|23. Novämber]]: [[Daniel Leupi]], Schwyzer Politiker * [[3. Dezember|3. Dezämber]]: [[Simone Peter]], dytschi Bolitikeri * [[20. Dezember|20. Dezämber]]: [[Wolfram Graf]], dytsche Komponischt, Organischt un Musikwisseschaftler * [[21. Dezember|21. Dezämber]]: [[Cem Özdemir]], dytsche Bolitiker Datum nit bekannt: * [[Manuela Biedermann]], Schwyzer Schauspileri * [[Andrew Bond]], Schwyzer Musiker un Theolog * [[Anuk Ens]], dytschi Schauspiileri * [[Rudolf Gebhard]], Schwyzer Parrer un Chilchefunktionär * [[Uwe Heinrich]], dytsche Dramaturg un Theaterpedagog * [[Florian Seiberlich]], dytsche Textilingenieru un Musiker == gstorbe == * [[4. Januar|4. Jänner]]: [[Thomas Stearns Eliot|T. S. Eliot]], US-amerikanisch-britische Schriftsteller * [[24. Januar|24. Jänner]]: [[Winston Churchill]], britische Bolitiker * [[29. März|29. Merz]]: [[Ewald Mataré]], dytsche Moler un Bildhauer * [[18. April]]: [[Syngman Rhee]], sidkoreanische Bolitiker * [[25. Juni]]: [[Max Haufler]], Schwyzer Schauspiileri * [[27. August|27. Augschte]]: [[Le Corbusier]], franzesisch-schwyzerische Architekt * [[4. September|4. Septämber]]: [[Albert Schweitzer]], elsässische Arzt, Missionar un Nobelbrysdreger * [[11. Oktober]]: [[Walther Stampfli]], Schwyzer Bolitiker un Bundesrot * [[13. Oktober]]: [[Paul Hermann Müller]], Schwyzer Chemiker == Rund um di alemannische Dialäkt == * [[19. Juni|19.]] bis [[20. Juni]]: 2. [[Internationales Walsertreffen]] z [[Triesenberg|Trisabärg]] * [[16. Juni]]: Grindig vum Verain [[Muettersproch-Gsellschaft|„Muettersproch, Gsellschaft für alemannische Sprache“]]. Erschte Bresidänt wird dr [[Karl Asal jun.|Karl Asal]]. == Weblink == {{Commonscat}} 3lmw8xtyoj4258u6faajngjeuypnxz9 1 78321 1062025 939897 2024-11-23T14:49:44Z Freigut 8945 /* Extärni Link gänderet */ 1062025 wikitext text/x-wiki == Extärni Link gänderet == Sali Mitautore, Ich haa 1 extärni Link uf [[Jürgen Sutter]] gänderet. Nämen ich bittschen e Momänt un luege no [https://als.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=939896 mym Edit]. Wänn Ihr Froge hän, oder wänn dr Bot d Link oder di ganz Syte soll ignoriere, gehen bitte uf [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|die FaQ-Syte]] fir mee Infiormatione. Ich haa die Änderige gmacht: *s Archiv https://web.archive.org/web/20140916220317/http://www.alemannisch.de/eip/media/2011heft1.pdf?fl=13800621 in https://www.alemannisch.de/eip/media/2011heft1.pdf?fl=13800621 yygfiegt Wänn Ihr fertig sin mit em dureluege vu myne Änderige, chennen er no dr Aawysige in dr Vorlag unte no Fähler flicke. Cheers.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|Fehler melden]])</span> 21:51, 11. Dez. 2019 (MEZ) == Bisseguet == … die vile toote Link flicke – merci. Und vermuetli häts au anderschwoo söttig tooti Verlinkige. En Gruez, --[[Benutzer:Freigut|Freiguet]] ([[Benutzer Diskussion:Freigut|Diskussion]]) 15:49, 23. Nov. 2024 (MEZ) 1kg1pzrv9lxh1a255m5ouxwdxiwpnwy 10 88852 1062029 1046978 2024-11-24T04:35:38Z CommonsDelinker 849 Has Bild "Official_flag_of_the_Province_of_Luxembourg.svg" durs Bild "Official_flag_of_the_Arelerland.svg" ustuuscht, wills dr [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] uff dr Allmänd (Commons) usgwäggslet het mit dr Begründig: [[:c:COM:FR|File renamed]] 1062029 wikitext text/x-wiki <onlyinclude><span style="display:none;">{{{3|Provinz Luxemburg}}}</span>[[Bild:Official flag of the Arelerland.svg|alt=|rand|{{{WIDTH|20}}}px|class=noviewer|{{{3|Prowinz Luxemburg}}}]]{{#ifeq:{{{1|}}}|#|<!-- nix -->|&nbsp;{{#if:{{{Ziel|}}}|[[{{{Ziel}}}]]|[[{{{1|Prowinz Luxemburg}}}|{{{2|Prowinz Luxemburg}}}]]}}}}</onlyinclude> {{Vorlagendokumentation Subnationale Einheit mit Flagge}} [[Kategorie:Vorlage:Region/Provinz mit Flagge (Belgien)|WLX]] 4l81jxnecgmk8ue3rp9uq7tm0s86c9w 0 92703 1062032 2024-11-24T11:33:00Z Holder 491 Die Syte isch nöi erstellt worde: [[Datei:Epiney Astrid.jpg|mini|d Astrid Epiney (2015)]] D '''Astrid Epiney''' (* [[9. Juli|9. Juuli]] [[1965]] z [[Mainz]] as ''Astrid Wander'') isch e [[Deutschland|dytsch]]-[[Schweiz|schwyzerischi]] [[Rechtswissenschaften|Räächtswisseschaftleri]] un Hoochschuelleereri. == Lääbe == D Epiney het an dr Uniwersiteete [[Universität Mainz|Mainz]] un [[Universität Lausanne|Lausanne]] Räächtswisseschafte studiert un het anne 1989 z Mainz mit em Eerschte… 1062032 wikitext text/x-wiki [[Datei:Epiney Astrid.jpg|mini|d Astrid Epiney (2015)]] D '''Astrid Epiney''' (* [[9. Juli|9. Juuli]] [[1965]] z [[Mainz]] as ''Astrid Wander'') isch e [[Deutschland|dytsch]]-[[Schweiz|schwyzerischi]] [[Rechtswissenschaften|Räächtswisseschaftleri]] un Hoochschuelleereri. == Lääbe == D Epiney het an dr Uniwersiteete [[Universität Mainz|Mainz]] un [[Universität Lausanne|Lausanne]] Räächtswisseschafte studiert un het anne 1989 z Mainz mit em Eerschte Jurischtische Staatsexaamen un 1991 z Lausanne mit em Lizenziaat abgschlosse. Im nämlige Joor isch si bim Eckart Klein z Mainz mit ere Dissertazioon iber „Die völkerrechtliche Verantwortlichkeit von Staaten für rechtswidriges Verhalten im Zusammenhang mit Aktionen Privater“ [[Promotion (Doktor)|bromewiert]] woore. Anne 1992 het si am Europäische Hoochschuelinschtitut z [[Florenz|Floränz]] mit dr Aarbet „Der Stellenwert des Europäischen Gemeinschaftsrechts in Integrationsverträgen“ s Diploom iber verglyychendi europäischi un internazionaali Räächtsstuudie (Master of Laws) gmacht. Im Joor 1994 isch d Epiney bim Klein z Mainz mit dr Schrift „Umgekehrte Diskriminierungen. Zulässigkeit und Grenzen der discrimination à rebours nach europäischem Gemeinschaftsrecht und nationalem Verfassungsrecht“ fir Staatsräächt, Velkerräächt un Europaräächt [[Habilitation|habilitiert]] woore. Im Septämber 1994 isch si assoziierti un 1996 oordeligi Brofässeri fir Velkerräächt, Europaräächt un schwyzerisch effetli Räächt an dr [[Universität Freiburg (Schweiz)|Uniwersiteet Fryybùùrg]] woore. Syter 1995 isch si gschäftsfierendi Diräkteri vum Inschtitut fir Europaräächt vu dr Uniwersiteet. Vu 2005 bis 2007 isch si Diräkteri vu dr Räächtswisseschaftlige Fakulteet un vu 2007 bis 2011 Vizeräkteri gsii. Fir d Amtszyt vum 15. Meerz 2015 bis 14. Meerz 2019 isch si zur Räkteri vu dr [[Universität Freiburg (Schweiz)|Uniwersiteet Fryybùùrg]] gweelt woore.<ref>[https://www.unifr.ch/news/de/12467/ ''Astrid Epiney, nächste Rektorin der Universität Freiburg''], Websyte vu dr Uniwersiteet Fryybùùrg, 22. Mai 2014.</ref> Bi dr Waal zur zwoote Amtszyt (2019–2023) het si d Epiney gege iri Kunkerränti [[Bernadette Charlier Pasquier]] chenne duuresetze.<ref>[https://events.unifr.ch/dies/de/news/news/18993/trad/ ''Astrid Epiney bleibt Rektorin''], Websyte vu dr Uniwersiteet Fryybùùrg, 11. April 2018.</ref> Im Februar 2024 het si ire Amt an d Chemybrofässeri [[Katharina Fromm]] ibergee.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.unifr.ch/alma-georges/articles/2024/feierliche-amtsuebergabe-von-astrid-epiney-an-katharina-fromm?lang=de |titel=Feierliche Amtsübergabe von Astrid Epiney an Katharina Fromm |werk=unifr.ch - Alma&Georges |datum=2024-02-08 |abruf=2024-05-05}}</ref><ref>{{Internetquelle |url=https://frapp.ch/de/articles/stories/neue-rektorin-fur-die-universitat-freiburg |titel=Neue Rektorin für die Universität Freiburg |werk=frapp.ch |datum=2024-02-02 |sprache=de |abruf=2024-05-05}}</ref> As Fachredakteri vu dr jurischtische Fachzytschrift ''Jusletter'' isch si verantwoortli fir s Biet vum Europaräächt. Syter 2012 isch Epiney gschäftsfierendi Rusgeeberi vu dr ''Zeitschrift für Europäisches Umwelt- und Planungsrecht.'' Vu 2012 bis 2015 het si dr [[Schweizerischer Wissenschafts- und Innovationsrat|Schwyzerisch Wisseschafts- un Innovazioonsroo]] (SWIR; bis 2014 het er „Schweizer Wissenschafts- und Technologierat SWTR“ ghaiße) bresidiert. D Epiney isch anne 1995 mit em [[Nationaler Latsis-Preis|Nazionaale Latsis-Bryys]] vum [[Schweizerischer Nationalfonds|Schwyzerische Nazionaalfond]] uuszaichnet woore. Im Joor 2011 isch si zur Ritteri vu dr Eerelegioon gschlaa woore.<ref>[https://web.archive.org/web/20110927044005/http://www.unifr.ch/scm/de/news/7497/ ''Prof. Astrid Epiney mit Ehrenlegion ausgezeichnet''], Websyte vu dr Uniwersiteet Fryybùùrg, 23. Septämber 2011.</ref> 2023 isch si mit em [[Verdienstorden der Bundesrepublik Deutschland |Bundesverdienschtchryz 1. Klasse]] vu dr Bundesrepublik Dytschland uuszaichnet woore.<ref>{{Internetquelle |url= https://www.bundespraesident.de/SharedDocs/Berichte/Bekanntgabe-Ordensverleihung/2312-Verleihungen.html |titel= Bekanntgabe vom 1. Dezember 2023 |titelerg= Verdienstkreuz 1. Klasse |autor= |hrsg= Bundespräsidialamt |werk= Mitteilung |datum= 2023-01-12 |abruf=2024-12-01}}</ref><ref>{{Internetquelle |url= https://www.unifr.ch/unicom/de/news-events/news/30106/rektorin-astrid-epiney-erhalt-verdienstkreuz?&cat=3 |titel= EU-Beziehungen - Rektorin Astrid Epiney erhält Verdienstkreuz |autor= Unicom Kommunikation & Medien |hrsg= Universität Freiburg - Université de Fribourg |werk= Medienmitteilung |datum= 2023-12-07 |abruf=2024-02-11}}</ref><ref>{{Internetquelle |url= https://www.freiburger-nachrichten.ch/astrid-epiney-erhaelt-deutsches-verdienstkreuz/ |titel= Astrid Epiney erhält deutsches Verdienstkreuz|titelerg= |autor= Christian Schmutz |hrsg= |werk= Freiburger Nachrichten |datum= 2023-12-05 |abruf=2024-02-12}}</ref> D Epiney isch ghyroote un het zwai Chinder. == Weblink == * {{DNB-Portal|112712843}} * [https://www.unifr.ch/ius/epiney/de/lehrstuhl/team/astrid-epiney.html d Astrid Epiney uf dr Websyte vu dr Uniwersiteet Fryybùùrg] == Fueßnote == <references /> {{Normdaten}} {{Übersetzungshinweis|1 = de |2 = Astrid_Epiney |3 = dütsch |4 = 244710403}} {{SORTIERUNG:Epiney, Astrid}} [[Kategorie:Jurist]] [[Kategorie:Hochschuellehrer z Fryburg im Üechtland]] [[Kategorie:Dütsche]] [[Kategorie:Schwiizer]] [[Kategorie:Läbigi Person}]] [[Kategorie:Frau]] 01osqch1f4t6y3f3yeb45o9gvx1atn3