অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া aswiki https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4 MediaWiki 1.43.0-wmf.2 first-letter মাধ্যম বিশেষ বাৰ্তা সদস্য সদস্য বাৰ্তা ৱিকিপিডিয়া ৱিকিপিডিয়া বাৰ্তা চিত্ৰ চিত্ৰ বাৰ্তা মিডিয়াৱিকি মিডিয়াৱিকি আলোচনা সাঁচ সাঁচ বাৰ্তা সহায় সহায় বাৰ্তা শ্ৰেণী শ্ৰেণী বাৰ্তা ৱিকিচ'ৰা ৱিকিচ'ৰা আলোচনা TimedText TimedText talk Module Module talk 0 2196 419696 417317 2024-04-25T18:32:04Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ}} {{Infobox person | name = ভূপেন হাজৰিকা | honorific prefix = [[ভাৰত ৰত্ন]] | image = Dr. Bhupen Hazarika, Assam, India.jpg | caption = ২০১১ চনত ভূপেন হাজৰিকা | birth_date = {{Birth date|df=yes|1926|9|8}} | birth_place = [[শদিয়া]], [[অসম প্ৰদেশ|অসম]], [[ব্ৰিটিছ ৰাজ|ব্ৰিটিছ ভাৰত]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|2011|11|5|1926|09|08}} | death_place = [[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], [[ভাৰত]]<ref name=death>{{cite news|title=Acclaimed singer Bhupen Hazarika dies at 85|url=http://ibnlive.in.com/news/acclaimed-singer-bhupen-hazarika-dies-at-85/199577-8-66.html|date=5 November 1986|newspaper=CNN-IBN|accessdate=5 November 2011|archivedate=6 November 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111106193926/http://ibnlive.in.com/news/acclaimed-singer-bhupen-hazarika-dies-at-85/199577-8-66.html|deadurl=yes}}</ref> | nationality = ভাৰতীয় | other_names = সুধাকণ্ঠ | alma_mater = [[কটন বিশ্ববিদ্যালয়|কটন মহাবিদ্যালয়]], [[কাশী হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয়]], [[কলম্বিয়া বিশ্ববিদ্যালয়]] | occupation = সংগীতকাৰ, গায়ক, কবি, চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা, গীতিকাৰ | years_active = ১৯৩৯–২০১০ | spouse = {{marriage|প্ৰিয়ম্বদা পেটেল|1950|1963}} | children = তেজ ভূপেন হাজৰিকা (জন্ম ১৯৫২) | parents = {{plainlist| * নীলকান্ত হাজৰিকা * শান্তিপ্ৰিয়া হাজৰিকা }} | relatives = [[জয়ন্ত হাজৰিকা]] (ভাতৃ) | awards = [[ভাৰত ৰত্ন]] (২০১৯, মৰণোত্তৰভাৱে)<br />[[পদ্মবিভূষণ]] (২০১২, মৰণোত্তৰভাৱে)<br />[[পদ্মশ্ৰী]] (১৯৭৭)<br />[[দাদাচাহেব ফাল্কে বঁটা]] (১৯৯২)<br />[[পদ্মভূষণ]] (২০০১)<br />[[সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা]] (১৯৮৭)<br />[[অসম ৰত্ন]] (২০০৯) | website = {{url|www.bhupenhazarika.com}} | signature = Bhupen_Hazarika_Signature.png }} '''ড॰ ভূপেন হাজৰিকা''' ({{lang-en|Dr. Bhupen Hazarika}}, ১৯২৬-২০১১) [[অসম]] তথা [[ভাৰত]]ৰ এগৰাকী গায়ক, সুৰকাৰ, গীতিকাৰ আৰু সংগীত পৰিচালক আছিল। তদুপৰি তেখেত আছিল এগৰাকী চিত্ৰকৰ, লেখক, বিশ্ববিদ্যালয়ৰ শিক্ষক, চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক আৰু আলোচনীৰ সম্পাদক। কিছু সময়ৰ কাৰণে তেখেতে সংসদীয় ৰাজনীতিতো যোগদান কৰিছিল। '''সুধাকণ্ঠ''' নামেৰে পৰিচিত ভূপেন হাজৰিকাই [[অসম]], [[পশ্চিমবংগ]] তথা ভাৰতৰ অন্যান্য প্ৰদেশৰ বাহিৰেও চুবুৰীয়া দেশ [[বাংলাদেশ|বাংলাদেশতো]] এগৰাকী জনপ্ৰিয় শিল্পীৰূপে খ্যাতি লাভ কৰিছিল।<ref name="hindu">{{cite newsgroup | url=http://www.thehindu.com/news/national/article2604715.ece | title=Bangladesh Foreign Minister pays tributes to Hazarika | date=November 8, 2011 | accessdate=April 24, 2012 | newsgroup=The Hindu}}</ref> ড° হাজৰিকাক এগৰাকী বিশ্ব-নাগৰিক আৰু মানৱতাবাদী শিল্পী বুলি গণ্য কৰা হয়। [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]], [[বঙালী ভাষা|বঙালী]], [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]], [[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]] আদি বিভিন্ন ভাষাত তেখেতে সংগীত ৰচনা কৰিছিল আৰু কণ্ঠদান কৰিছিল। তেখেতৰ গীতত সমসাময়িক সমাজ, সংস্কৃতি, ৰাজনীতি, দুৰ্নীতি আদি স্পষ্টভাৱে প্ৰতিফলিত হোৱা দেখা যায়। তেখেতৰ কৰ্মৰাজিয়ে [[অসম|অসমৰ]] কলা-সংস্কৃতি জগতৰ উন্নয়ন সাধনৰ উপৰিও [[অসম]] তথা [[ভাৰত|ভাৰতক]] বিশ্বদৰবাৰত প্ৰতিষ্ঠিত কৰাতো অৱদান আগবঢ়াই আহিছে। হাজৰিকাই [[সংগীত]], [[সাহিত্য]], [[পৰিৱেশ্য কলা]] ({{Lang|en|performing arts}}), [[চলচ্চিত্ৰ]] আদিৰ বিভিন্ন অধ্যয়নচক্ৰ তথা সাংস্কৃতিক উৎসৱত ভাগ লৈ [[বেলজিয়াম]], কংগো, চমৰখন্দ, [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ|আমেৰিকা]], [[ইউৰোপ]], [[কানাডা]], [[দক্ষিণ-পূব এছিয়া]], [[জাপান]], [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] আদি ভ্ৰমণ কৰিছিল।<ref>{{cite web|url=http://bhupenhazarika.com/bio/index.php |title=Dr. Bhupen Hazarika |publisher=Bhupenhazarika.com |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dnaindia.com/india/report_assam-rises-in-respect-of-bhupen-hazarika_1609104 |title=Assam rises in respect of Bhupen Hazarika - India - DNA |publisher=Dnaindia.com |date=2011-11-08 |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref>{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=http://www.newsbullet.in/movies/25-more/20820-bhupen-hazarika-the-bard-of-brahmaputra |access-date=2011-11-08 |archivedate=2011-11-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111107013421/http://www.newsbullet.in/movies/25-more/20820-bhupen-hazarika-the-bard-of-brahmaputra |deadurl=yes }}</ref> সাহিত্য আৰু সংস্কৃতি ক্ষেত্ৰত ড॰ হাজৰিকা অসমকে ধৰি দেশ-বিদেশতো বহুলভাৱে সমাদৃত আৰু সন্মানিত হৈছে। অসমৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[অসম ৰত্ন]], ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক জগতৰ উল্লেখনীয় [[সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা|সংগীত নাটক একাডেমী বঁটাৰ]] উপৰিও তেখেতে ১৯৯২ চনত ভাৰতৰ চলচ্চিত্ৰৰ সৰ্বোচ্চ সন্মান [[দাদা চাহেব ফাল্কে বঁটা]] লাভ কৰিছিল। ড॰ হাজৰিকাই ১৯৯৩ চনৰ শিৱসাগৰত অনুষ্ঠিত [[অসম সাহিত্য সভা|অসম সাহিত্য সভাৰ]] ঊনষাঠিতম অধিৱেশনৰ সভাপতিত্ব কৰিছিল। [[সংগীত নাটক একাডেমী|সংগীত নাটক একাডেমীৰ]] ''চেয়াৰমেন'' পদ লাভ কৰোঁতা হাজৰিকা প্ৰথমগৰাকী অসমীয়া ব্যক্তি।<ref>ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ সংক্ষিপ্ত জীৱনপঞ্জী; পৃষ্ঠা: ২৮৪, ২৮৫; অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা; ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা; ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী: ২০১১-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ, ১৯৩৩ শক, ৫৬৩ শংকৰাব্দ</ref> তেখেতে আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] ২০১৯ চনত তেখেতক মৰণোত্তৰভাৱে ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[ভাৰত ৰত্ন]] প্ৰদান কৰে। == জন্ম আৰু পৰিয়াল == ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ জন্ম হৈছিল ১৯২৬ চনৰ ৮ ছেপ্টেম্বৰত [[শদিয়া]]ৰ এখন গাঁৱৰ এটা সম্ভ্ৰান্ত [[কৈৱৰ্ত|কৈৱৰ্ত্ত]] পৰিয়ালত। তেখেতৰ পিতৃৰ নাম আছিল নীলকান্ত হাজৰিকা আৰু মাতৃৰ নাম আছিল শান্তিপ্ৰিয়া হাজৰিকা। [[নাজিৰা]]ৰ আমোলাপট্টিত নীলকান্ত হাজৰিকাৰ আচল ঘৰ আছিল যদিও চাকৰিসূত্ৰে অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত ঘূৰি ফুৰিব লগা হৈছিল। ভাই-ভনী সকলো মিলি তেখেতসকলৰৰ মুঠ দহোটা সন্তান আছিল। পৰিয়ালৰ দহোটা সন্তানৰ জ্যেষ্ঠ আছিল ভূপেন হাজৰিকা। বাকী কেইগৰাকী হৈছে [[অমৰ হাজৰিকা]], প্ৰবীণ হাজৰিকা, [[সুদক্ষিণা শৰ্মা]], নৃপেন হাজৰিকা, বলেন হাজৰিকা, কবিতা বৰুৱা, স্তুতি পেটেল, [[জয়ন্ত হাজৰিকা]] আৰু [[সমৰ হাজৰিকা]]। ভূপেন হাজৰিকাৰ অনুজ [[জয়ন্ত হাজৰিকা]], [[সমৰ হাজৰিকা]], [[সুদক্ষিণা শৰ্মা]]ও আগশাৰীৰ সংগীত শিল্পী। ড॰ হাজৰিকাই তেখেতৰ সংগীতপ্ৰাণ মনটো শৈশৱতে ঘৰখনৰ পৰিৱেশৰ পৰা লাভ কৰিছিল। তেখেতৰ পিতাকে প্ৰথমে শিক্ষকতা কৰিছিল, পিছলৈ বিদ্যালয়সমূহৰ উপ-পৰিদৰ্শক আৰু শেষত মাটিৰ হাকিম হয়।<ref>মই এটি যাযাবৰ, পৃষ্ঠা-৬</ref> শদিয়াত থাকোঁতে ভূপেন হাজৰিকাৰ ঘৰৰ লগত আদিবাসী মানুহৰ খুউব মিলা-প্ৰীতি আছিল। তেখেতলোকৰ ঘৰৰপৰা বহু দূৰৈত থকা বনুং গাঁওখনৰ মানুহে আহি কেঁচুৱা ভূপেনক চোৱা-চিতা কৰিছিল। তেওঁলোকে শান্তিপ্ৰিয়াক বৰ মৰম কৰিছিল। একোজনী আদিবাসী ছোৱালীয়ে পঞ্চলিছডাল জুইশলা কাঠী দিলে পঞ্চলিছদিন কাম কৰি দিছিল। বোধহয় তেওঁলোক বিনিময় প্ৰথাত বিশ্বাস কৰিছিল। ভূপেন হাজৰিকা ডাঙৰ হ‘লত ফুৰাবলৈ পেৰামবুলেটৰ (কেঁচুৱা ফুৰোৱা গাড়ী) কিনিবলৈ দেউতাক নীলকান্ত হাজৰিকাৰ ধন নাছিল। তেতিয়া ওচৰৰে চাহাব এজনে দেউতাকক মাতি নি তেওঁৰ ঘৰত থকা গাড়ী এখন উপহাৰস্বৰূপে দিছিল। সেইখন গাড়ীতে আদিবাসী ছোৱালীবিলাকে কেঁচুৱা ভূপেনক ঘূৰাই লৈ ফুৰাইছিল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> মাক-দেউতাকে তেওঁৰ নামটো ভূপেন্দ্ৰ কুমাৰ হাজৰিকা বুলি ৰাখিছিল। পিছে ঘৰত সদায়েই ''ডাঙৰমইনা'' বুলি মাতিছিল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ভূপেন হাজৰিকা আছিল এনে এগৰাকী ব্যক্তি, যি সংগীতৰ জৰিয়তে আমাৰ সমাজখন সংস্কাৰ কৰিব বিচাৰিছিলি। ===অনাথবন্ধু দাস আৰু ভূপেন হাজৰিকা=== অনাথবন্ধু দাস আছিল ভূপেন হাজৰিকাৰ মোমায়েক। অনাথবন্ধু দাসে খুব সোনকালেই ১৯২৪ চনত; মাত্ৰ ২৩ বছৰ বয়সত ইহ-সংসাৰ ত্যাগ কৰিছিল। গীতে-মাতে সকলোতে আগৰণুৱা অনাথবন্ধু দাসৰ [[টাইফইড|টাইফইড ৰোগ]] হৈছিল। ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ থাকোঁতেই তেওঁ এদিন ভনীয়েক শান্তিপ্ৰিয়াক মাতি আনি তেওঁক ওচৰতে থকা নীলকান্ত হাজৰিকাৰ লগতে বিবাহ-পাশত আৱদ্ধ হ'বলৈ কৈছিল। কথাখিনি কোৱাৰ পিছদিনাই তেওঁৰ মৃত্যু হৈছিল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> যেতিয়া ১৯২৬ চনত শদিয়াত শান্তিপ্ৰিয়াৰ গৰ্ভত ভূপেন হাজৰিকাৰ জন্ম হৈছিল, তেতিয়া নীলকান্ত হাজৰিকাই শদিয়াৰ পৰা এখন টেলিগ্ৰাম প্ৰেৰণ কৰিছিল গুৱাহাটীৰ ভৰলুমুখৰ ঘৰলৈ; য’ত লিখা আছিল― "{{lang|en|Blessed with a male Child.}}" দিনটো আছিল ৮ ছেপ্টেম্বৰ। টেলিগ্ৰামখন শান্তিপ্ৰিয়াৰ মাকে অৰ্থাৎ ভূপেন হাজৰিকাৰ আইতাকে ঘৰৰ সকলোকে দেখুৱাইছিল আৰু কৈছিল যে শান্তিৰ গৰ্ভত তেওঁৰ পুত্ৰ অনাথ আকৌ আহিছে। ভূপেন হাজৰিকা জন্ম হোৱাৰ ঠিক তিনি-চাৰিদিনৰ আগত আইতাকে হুলস্থূল লগাই সকলোকে কৈ ফুৰিছিল যে― “অনাথ আহিছিল মোৰ ওচৰলৈ।” আহি হেনো তেওঁক কৈছিল― “মা তই কিয় কান্দি থাক! মই গৈছিলোঁ, কিন্তু আকৌ আহিলোঁ নহয়। মই শান্তিৰ গৰ্ভত আকৌ আহিছোঁ।” <ref name="মই এটি যাযাবৰ">{{cite book | title=মই এটি যাযাবৰ | publisher=এছ.এইছ.শৈক্ষিক ন্যাস | author=হাজৰিকা,সূৰ্য্য | year=২০১৩ | location=গুৱাহাটী | isbn=৯৭৮-৮১-৯০৪৭৭৪-৬-৮}}</ref> ভূপেন হাজৰিকাৰ চাৰি নে পাঁচ বছৰ বয়সত আইতাকে এদিন কৈছিল― “তোক মই অনাথ বুলিহে মাতিম, ভূপেন বুলি নামাতোঁ।” তেওঁ ভাবিছিল যে, ২৩ বছৰ বয়সতে মৃত্যুবৰণ কৰা প্ৰতিভাৱান অনাথবন্ধু দাসেই শান্তিপ্ৰিয়াৰ গৰ্ভত পুনৰ ভূপেন হৈ উপজিছে।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> == শৈশৱ আৰু শিক্ষা == ড॰ হাজৰিকাই [[ধুবুৰী]], [[গুৱাহাটী]] আৰু [[তেজপুৰ]]ত স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। গুৱাহাটীৰ [[ভৰলুমুখ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়]]ৰ পৰা প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে। [[তেজপুৰ চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়]]ৰ পৰা ১৯৪০ চনত প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষা, ১৯৪২ চনত [[কটন বিশ্ববিদ্যালয় |কটন মহাবিদ্যালয়ৰ]] পৰা ইণ্টাৰমেডিয়েট (কলা বিভাগ), ১৯৪৪ চনত [[কাশী হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয়|কাশী হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ]] পৰা স্নাতক আৰু ১৯৪৬ চনত [[ৰাজনীতি বিজ্ঞান|ৰাজনীতি বিজ্ঞানত]] স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।<ref name="manipurhub1"/> ''ৰ’ল অৱ মাছ কমিউনিকেশ্যন ইন ইণ্ডিয়াছ এডাল্ট এডুকেশ্যন'' ( '{{Lang|en|Role of Mass Communication in India's Adult Education}}' ) বিষয়ত অধ্যয়ন কৰি [[কলম্বিয়া বিশ্ববিদ্যালয়|কলম্বিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ]] পৰা ডক্টৰেট উপাধি লাভ কৰে। তেখেতে [[চিকাগো বিশ্ববিদ্যালয়|চিকাগো বিশ্ববিদ্যালয়ৰ]] পৰা শৈক্ষিক প্ৰকল্পত সহায়ৰ কাৰণে [[চলচ্চিত্ৰ|চলচ্চিত্ৰৰ]] ভূমিকা অধ্যয়নৰ বাবে লিছ্‌ল ফেল’শ্বিপ লাভ কৰিছিল।<ref>{{cite web|url=http://www.bhupenhazarika.com/bio/index.php |title=Dr. Bhupen Hazarika |publisher=Bhupenhazarika.com |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref> প্ৰাইমেৰী বিদ্যালয়ৰ এছোৱা সময় ভূপেন হাজৰিকাই ঘৰতে পঢ়িছিল। কাৰণ, ভৰলুমুখৰ আইতাকৰ ঘৰখনত প্ৰায় আটাইবোৰ সদস্যয়েই শিক্ষা-বৃত্তিৰ লগত জড়িত আছিল। দেউতাক আছিল [[কটন কলেজিয়েট চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়|কটন কলেজিয়েট হাইস্কুল]]ৰ শিক্ষক, মাহীয়েক ভৱপ্ৰিয়া দাস মাছখোৱা ছোৱালী হাইস্কুলৰ শিক্ষয়িত্ৰী আৰু ককাক ৰতিকান্ত দাসো আছিল এজন শিক্ষক। তেওঁলোক আটায়ে মিলি ভূপেন হাজৰিকাক অ-আ-ক-খ শিকাইছিল। অংক বিষয়ত ভূপেন হাজৰিকাৰ বৰ মন নাছিল। তৃতীয় শ্ৰেণীলৈকে তেওঁ ঘৰতে পঢ়িছিল। তাৰপিছতহে তেওঁক সোণাৰাম হাইস্কুলত নাম লগাই দিয়া হৈছিল। সেই সময়ত তেওঁৰ বয়স আছিল ছবছৰ।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ভৰলুমুখৰ ঘৰত থাকোঁতেই মাহীয়েক ভৱপ্ৰিয়া দাসে ভূপেন হাজৰিকাক এখন হাৰমনিয়াম আনি দিছিল। তেওঁলোকৰ ওচৰতে থকা দাসগুপ্ত নে সেনগুপ্ত নামৰ এক্সাইজ ছুপাৰিণ্টেডেণ্ট এজনে অৰ্গেনত ব্ৰাহ্মসংগীত বজাইছিল। ভূপেন হাজৰিকাই সেইবোৰ শুনিছিল। ভূপেন হাজৰিকাৰ মাকে পদ্মধৰ চলিহাৰ গীত, ব্ৰাহ্মসংগীত, বঙালী গীত, ৰবীন্দ্ৰসংগীত গাইছিল। ঘৰত [[বৰগীত]]ৰ চৰ্চাও চলিছিল। এনেকৈয়ে সৰুতেই নিজৰ ঘৰখনত ভূপেন হাজৰিকাৰ সংগীতৰ লগত পৰিচয় হৈছিল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ===লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাৰ লগত সাক্ষাৎ=== দেউতাক নীলকান্ত হাজৰিকা কটন কলেজিয়েট হাইস্কুললৈ অহাৰ কেইদিনমানৰ পিছতেই সাহিত্যৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]] অসমলৈ আহিছিল। পুনৰ ঘূৰি যোৱাৰ সময়ত তেওঁক কটন কলেজিয়েটৰ ছাত্ৰসকলকৰ বাৰ্ষিক সন্মিলনলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰা হৈছিল। তেওঁক সেই সন্মিলনৰ সভাপতি পতা হৈছিল। সেইদিনা আছিল ১৯৩০ চনৰ ৩০ অক্টোবৰ। দেউতাক নীলকান্ত হাজৰিকাই সৰু চুৰিয়া আৰু পাটৰ কুৰ্তা এটা পিন্ধাই শিশু ভূপেনক তালৈ লৈ গৈছিল। ভূপেন হাজৰিকাই তাতেই এটা গীত পৰিৱেশন কৰিছিল। তেওঁ গাইছিল : {{quote|<poem> 'কি সতে হিয়াৰে আমি কওঁ তুমি যোৱাঁগৈ কৰ্ত্তব্যে মাতিছে যদি যোৱাঁ তুমি যোৱাঁগৈ। '<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> </poem>}} গীতটো তেওঁক শিকাইছিল মাহীয়েক ভৱপ্ৰিয়া দাসে। গীতটো শুনাৰ পাছত বেজবৰুৱাদেৱে শিশু ভূপেনক চুমা এটা খাইছিল। চুমাটো খোৱাৰ আগতে বেজবৰুৱাই "মই পাপী মানুহ, ই বৰ পৱিত্ৰ ল'ৰা" বুলি কৈ চৌকিদাৰৰ হতুৱাই পানী এগিলাচ অনাইছিল। কাৰণ সেই সময়ত তেওঁৰ মুখত তামোল আছিল। সেই পানীৰে কুল কুল কৰি উঠিহে বেজবৰৱাই ভূপেন হাজৰিকাৰ কপালত চুমা এটা খাইছিল আৰু কৈছিল― "খুব ডাঙৰ শিল্পী হ'বা তুমি। " উল্লেখযোগ্য যে, তাৰ পিছদিনাই বেজবৰুৱাই হাওড়ালৈ ৰাওনা হৈছিল। পাছদিনা [[সাদিনীয়া অসমীয়া]]ত খবৰ ওলাইছিল― "নীলকান্ত হাজৰিকাৰ ল'ৰা শ্ৰীমান ভূপেন হাজৰিকাই গান গালে।" <ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> প্ৰণিধানযোগ্য যে, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাৰ আত্মজীৱনী [[মোৰ জীৱন সোঁৱৰণ]]তো এই বিশেষ সাক্ষাতটোৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা আছে।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ===তেজপুৰত শৈশৱকাল=== [[File:Tezpur Govt Boys H.S. School.jpg|thumb|ভূপেন হাজৰিকাই স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰা [[তেজপুৰ চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়|তেজপুৰ গৱৰ্নমেণ্ট হাইস্কুল]]]] ১৯৩৩ চনত গুৱাহাটীৰ সোণাৰাম স্কুলত তৃতীয় শ্ৰেণীত নামভৰ্তি কৰোৱাৰ পাছত কিছুদিন তেওঁলোক গুৱাহাটীত আছিল। ১৯৩৫ চনত বিদ্যালয়ৰ সহ-পৰিদৰ্শক (ছাব ইনস্পেক্টৰ অৱ স্কুল্‌ছ) হৈ নীলকান্ত হাজৰিকা ধুবুৰীত থাকে। ধুবুৰী প্ৰাইমেৰী স্কুলত ভূপেন হাজৰিকাই এবছৰ পঢ়ে। তাৰপিছত ১৯৩৬ চনত দেউতাক তেজপুৰলৈ বদলি হৈ আহে ছাব-ডেপুটী-কালেক্টৰ হৈ। অৰ্থাৎ নীলকান্ত হাজৰিকা এইবাৰ মাটিৰ হাকিম হ'ল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ১৯৩৬ চনত দেউতাকে ভূপেন হাজৰিকাক [[তেজপুৰ চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়|তেজপুৰ গৱৰ্নমেণ্ট হাইস্কুল]]ত নাম লগাই দিছিল ক্লাছ ছিক্সত। তেজপুৰতেই ভূপেন হাজৰিকাই [[বিষ্ণু ৰাভা]] আৰু [[জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা]]ৰ সাক্ষাৎ লভে। লগতে [[পাৰ্ৱতি প্ৰসাদ বৰুৱা]], [[পদ্মধৰ চলিহা]] আদিৰ নাম শুনে, চিনাকি হয়। তেজপুৰত বঙালী ষ্টেজত এবাৰ ভূপেন হাজৰিকাই ৰবীন্দ্ৰ সংগীত প্ৰতিযোগিতাত যোগদান কৰি প্ৰথম পুৰস্কাৰ লাভ কৰে। লগতে সোণৰ মেডেল এটাও পায়।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ১৯৩৭ চনত ১১ বছৰ বয়সত ভূপেন হাজৰিকাই প্ৰথমটো গীত ৰচনা কৰে। গীতটো আছিল : {{quote|<poem> 'কুসুম্বৰ পুত্ৰ শ্ৰীশঙ্কৰ গুৰুৱে ধৰিছিল নামৰে তান, নামৰে সুৰতে আনন্দত নাচিছিল পৱিত্ৰ বৰদোৱা থান...'<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> </poem>}} ===বিষ্ণু-জ্যোতিৰ সান্নিধ্য=== তেজপুৰত অনুষ্ঠিত হোৱা [[অসম সাহিত্য সভা]]ৰ অধিৱেশনৰ আগে-আগে বিষ্ণু ৰাভা, জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা আৰু [[ফণী শৰ্মা]] এখন বিদেশী গাড়ীত উঠি নীলকান্ত হাজৰিকাৰ ঘৰলৈ আহিছিল। সেইসময়ত বিষ্ণু ৰাভাই জ্যোতিপ্ৰসাদক ককাইদেউ বুলি সম্বোধন কৰিছিল। ভূপেন হাজৰিকা ক্লাছ ছেভেনত। প্ৰাৰম্ভিক চা-চিনাকিৰ পাছত তেওঁলোকে দেউতাকৰ আগত ভূপেনক কলিকতালৈ লৈ যোৱাৰ প্ৰস্তাৱ দিলে। গীত এটাৰ ৰেকৰ্ডিঙৰ বাবে। দেউতাক সন্তামত হ’ল। তাৰপিছত কলিকতালৈ যোৱাৰ আগে-আগে জ্যোতি-বিষ্ণুৰ লগত ভূপেন হাজৰিকাৰ গানৰ খুব আখৰা হ'ল। খেয়াল গাবলৈ অসুবিধা পোৱা ভূপেন হাজৰিকাক জ্যোতিপ্ৰসাদে প্ৰকাশভংগী শিকালে আৰু বিষ্ণু প্ৰসাদে কেইটামান সৰু সৰু খেয়াল শিকাই দিলে। যথা সময়ত ৰঙাপাৰাৰ পৰা তেওঁলোকৰ কলিকতা-যাত্ৰা আৰম্ভ হ’ল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> কলিকতাত জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা আৰু বিষ্ণুপ্ৰসাদ ৰাভাই বিদ্যুৎ গতিৰে গীত লিখিলে। দিনে-নিশাই সুৰ সংযোজন কৰিলে। [[শোণিত কুঁৱৰী]] আৰু [[জয়মতী কুঁৱৰী]]ৰ গীত ৰেকৰ্ডিং হ'ল। এছিয়াৰ সৰ্ববৃহৎ ৰেকৰ্ডিং কোম্পানী 'হিজ্ মাষ্টাৰ্ছ ভইচ' তেতিয়া দমদমত আছিল। ভূপেন হাজৰিকাক জয়মতী কুঁৱৰী আৰু শোণিত কুঁৱৰীৰ নাৰী-কণ্ঠৰ গীতবোৰ গাবলৈ দিয়া হৈছিল। কাৰণ ভূপেন হাজৰিকাৰ মাতটো সৰু আছিল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> ইয়াৰ পিছত জ্যোতি-বিষ্ণুৱে ভূপেন হাজৰিকাৰ হতুৱাই ‘কাষতে কলচী লৈ’, ‘উলাহেৰে নাচি বাগি হ’লি বিয়াকুল’, ‘বিশ্ববিজয়ী ন-জোৱান’ আদি গীত কেইটামান ৰেকৰ্ড কৰোৱালে। এদিন অৰোৰা ফিল্মত ''{{lang|en|Youngest Artist of his Master's Voice of India Record Sangeet}}'' ৰেকৰ্ডে মুক্তি পালে। ক’ভাৰত দিয়া হৈছিল ভূপেন হাজৰিকাৰ ছবি। নেভী ব্লু ৰঙৰ হাফপেণ্ট, বগা শ্বাৰ্ট, আধা টাই পিন্ধা আৰু সোণৰ মেডেল পিন্ধা ছবি এখন।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> কলিকতাত গীত ৰেকৰ্ডিং কৰি এদিন ভূপেন হাজৰিকা ঘৰ ওলালহি। তাৰপিছত পৰীক্ষাত বহিল আৰু পাছো কৰিলে। অংকত খুব কম নম্বৰ পাইছিল। সম্ভৱতঃ ৩১।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> == কৰ্মজীৱন == [[image:Bundesarchiv Bild 183-L0216-0033, Berlin, 3. Festival des politischen Lieds.jpg|thumb|১৯৭২ চন [[:de:Hartmut König|Hartmut König]]-ৰ লগত বাৰ্লিনৰ [[:en:Festival of Political Songs|Festival of Political Songs]]-ত ভূপেন হাজৰিকা]] [[File:Renowned music director, Shri Bhupen Hazarika meets the Prime Minister Shri Atal Bihari Vajpayee in New Delhi on February 27, 2004.jpg|thumb|right|২০০৪ চনত তদানীন্তন ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী [[অটল বিহাৰী বাজপায়ী]]ৰ সৈতে ভূপেন হাজৰিকা]] ড॰ হাজৰিকাই কিছুদিন [[বি বৰুৱা মহাবিদ্যালয়]] আৰু [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়|গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ত]] অধ্যাপনা কৰিছিল। ১৯৪৮ চনত [[গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰ]] প্ৰতিষ্ঠা হোৱাত, উক্ত অনুষ্ঠানৰ সৈতে তেখেত জড়িত হৈছিল। ১৯৬৭ চনৰপৰা ১৯৭২ চনলৈ ভূপেন হাজৰিকা [[অসম বিধানসভা]]ৰ সদস্য আছিল।<ref>[http://assamassembly.gov.in/mla-1967-72.html Assam Legislative Assembly - MLA 1967-72], [[অসম বিধানসভা]]ৰ চৰকাৰী ৱেবছাইট, আহৰণ কৰা তাৰিখ: ০৫-০৪-২০১২]</ref> নাওবৈচা সমষ্টিৰপৰা তেখেতে বিধায়ক নিৰ্বাচিত হৈছিল। বিধায়ক হৈ থকাৰ সময়ত তেখেতে এটা ফিল্ম ষ্টুডিঅ', এটা আৰ্ট গেলাৰী আৰু এটা জাতীয় নাট্যশালা গঢ়াৰ বাবে যুঁজ দিছিল।<ref>ভূপেন হাজৰিকা, ''মই বিধান সভাৰ সদস্য কিয় হৈছিলো?'', শিল্পীৰ পৃথিৱীৰ ভূপেন হাজৰিকা (সম্পাদনা: হেমচন্দ্ৰ বৰা), তৃতীয় প্ৰকাশ, নৱেম্বৰ, ২০১১ পৃষ্ঠা: ১৪</ref> তেখেতে কাৰ্যনিবাহ কৰা অন্য পদসমূহ হ'ল:<ref>{{cite web|url=http://www.bhupenhazarika.com/wordpress/?p=5 |title=Blog Archive » Dr. Bhupen Hazarika - Short Bio |publisher=Bhupen Hazarika |date=2004-06-09 |accessdate=2012-12-25}}</ref> * চেয়াৰমেন, এপেলেট বডী অৱ চেণ্ট্ৰেল বৰ্ড অৱ ফিল্ম চেঞ্চৰ্ছ, [[ভাৰত চৰকাৰ]], ১৯৯০ ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৯ বছৰ * মেম্বাৰ, স্ক্ৰীপ্ট কমিটী অৱ নেশ্যনেল ফিল্ম ডেভেলপমেণ্ট কৰ্প’ৰেশ্যন, ইষ্টাৰ্ণ ইণ্ডিয়া * ডাইৰেক্টৰ, নেশ্যনেল লেভেল অন দ্য বৰ্ড অৱ ডাইৰেক্টৰ্ছ অৱ নেশ্যনেল ফিল্ম ডেভেলপমেণ্ট কৰ্প’ৰেশ্যন, ভাৰত চৰকাৰ * এক্‌জিকিউটীভ কাউনঞ্চিল মেম্বাৰ, চিল্ড্ৰেঞ্চ ফিল্ম ছ'চাইটী * মেম্বাৰ, বৰ্ড অৱ ট্ৰাষ্টীজ, পুৱৰ আৰ্টিষ্ট্‌ছ ৱেলফেয়াৰ ফাণ্ড, ভাৰত চৰকাৰ * চেয়াৰমেন, জুৰী অৱ দ্য নেশ্যনেল ফিল্ম এৱাৰ্ড্‌ছ, ১৯৮৫ * জুৰী মেম্বাৰ, জুৰী অৱ দ্য নেশ্যনেল ফিল্ম এৱাৰ্ড্‌‌ছ, ১৯৫৮-ৰ পৰা ১৯৯০-লৈকে কেইবাবাৰো * মেম্বাৰ, পি চি জোশী কমিটী। এই কমিটী ভাৰত চৰকাৰৰ তথ্য মন্ত্ৰালয়ে টেলিভিছন কাৰ্যক্ৰমৰ সহায়ত একবিংশ শতিকাত ভাৰতত ছফ্টৱেৰ প্ৰ’গ্ৰেমিঙত প্ৰোৎসাহ দিয়াৰ উদ্দেশ্যে অনুসন্ধান কৰিবলৈ নিয়োগ কৰিছিল। * মেম্বাৰ, ফিল্ম এণ্ড টেলিভিছন ইনষ্টিটিউটৰ পলিচী মেকিং বডী, ভাৰত চৰকাৰ ===পল ৰ’বচনক সাক্ষাৎ=== [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ত থাকোঁতেই ভূপেন হাজৰিকাই আমেৰিকাৰ গণ-অধিকাৰ আন্দোলনৰ লগত জড়িত আফ্ৰিকান-আমেৰিকান গায়ক আৰু অভিনেতা [[পল ৰ’বচন]]ক লুকাই লুকাই লগ কৰিবলৈ গৈছিল। সেই কাৰণে তেওঁক বহুতেই ‘কমিউনিষ্ট’ বুলি ধৰি লৈছিল। আমেৰিকাত থকা ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত [[বিজয়লক্ষ্মী পণ্ডিত|বিজয়লক্ষ্মী পণ্ডিতে]] ভূপেন হাজৰিকালৈ ফোন কৰি সাৱধানবাণী শুনাইছিল— “তই বৰ দুষ্ট হৈ গৈছ। আমাৰ পইচা লৈ তই ইয়াত সেই ৰঙা-নীলাবিলাকৰ মাজতে ঘূৰি ফুৰিছ।” পল ৰ’বচনে সেই সময়ত গঢ়ি তোলা উগ্ৰ ৰক্ষণশীলতা বিৰোধী আন্দোলনবোৰৰ প্ৰতি ভূপেন হাজৰিকাৰ নৈতিক সমৰ্থন আছিল। আমেৰিকা এৰিবৰ প্ৰাক্-মুহূৰ্তত ভূপেন হাজৰিকা পল ৰ’বচনৰ ওচৰলৈ গৈছিল আৰু লণ্ডনলৈ যাব বুলি কৈছিল। ৰ'বচনে ভূপেন হাজৰিকাক লণ্ডনত থকা ৰজনীপাম দত্তক সাক্ষাৎ কৰিবলৈ কৈছিল।<ref name="মই এটি যাযাবৰ"/> পল ৰ’বচনে ভূপেন হাজৰিকাক বাৰুকৈয়ে প্ৰভাৱান্বিত কৰিছিল। ভূপেন হাজৰিকাই সেয়েহে কৈছিল— “তেওঁৰ গীতে আমাক বিদ্যুৎ প্ৰবাহৰ দৰে ছুই গ'ল‌। বিজুলী সঞ্চাৰেৰে সহস্ৰ ৰাইজ যেন উদ্বুদ্ধ হ'ল বৰ্ণ-বৈষম্যৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ‌। তেওঁ গোৱা গীতে আমাক এক নতুন সংগীত জগতৰ বতৰা দিলে‌। … তেওঁক দেখি বিষ্ণু ককাইদেউক লগ পোৱা যেন লাগিছিল‌। একলব্যৰ দৰে দূৰৈৰপৰা তেওঁৰ ধুমুহা-সদৃশ ব্যক্তিত্বক সন্মান জনাই লাহে লাহে ওচৰ চাপিছিলোঁ‌।” <ref>{{cite web|author=বৰ্ণালী বৰুৱা দাস |url=http://muktosinta.org/otitor-buronji/ |title=নীল নদীৰ পাৰত ফাল্লাহীন,জন আৰু ৰংমনৰ বিননি |publisher=মুক্তচিন্তা |date=২ মাৰ্চ ২০১৬ |accessdate=২৮ এপ্ৰিল ২০২০}}</ref> উল্লেখযোগ্য যে, পল ৰ’বচনৰ '{{Lang|en|We are in the same boat brother}}' গীতটো ভূপেন হাজৰিকাই ‘আমি একেখন নাৱৰে যাত্ৰী’ৰ ৰূপত বিভিন্ন প্ৰসংগত গাইছে।<ref>{{cite web |author=জয়কান্ত শৰ্মা |url=https://janambhumi.in/VFZSVmVVNTZSVDA9/%E0%A6%A10%20%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AA%E0%A7%87%E0%A6%A8%20%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A7%B0%20%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A7%88%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95%20%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8.html |title=ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ ৰাজনৈতিক দৰ্শন |publisher=জনমভূমি |date=৪ নৱেম্বৰ ২০১৭ |accessdate=২৮ এপ্ৰিল ২০২০ |archivedate=2020-09-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929125635/https://janambhumi.in/VFZSVmVVNTZSVDA9/%E0%A6%A10%20%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AA%E0%A7%87%E0%A6%A8%20%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A7%B0%20%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A7%88%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95%20%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8.html |deadurl=yes }}</ref> ==ব্যক্তিগত জীৱন== [[File:Bhupen Hazarika, Kalpana Lajmi, Sudhir Mishra at 2nd Apsara Awards Nominations Announcement.jpg|thumb|২০০৬ চনত [[কল্পনা লাজমী]] আৰু সুধীৰ মিশ্ৰাৰ লগত ভূপেন হাজৰিকা]] ১৯৫০ চনত [[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ|নিউয়ৰ্কত]] ড॰ হাজৰিকা [[উগাণ্ডা]]ৰ এটা গুজৰাটী পৰিয়ালৰ ছোৱালী [[প্ৰিয়ম্বদা পেটেল]]ৰ লগত বিবাহ পাশত আবদ্ধ হয়।<ref name="manipurhub1">http://manipurhub.com/ne-news/assam-news/dr-bhupen-hazarika-life-of-a-genius/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ১৯৫২ চনত তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ সন্তান তেজ হাজৰিকাৰ জন্ম হয়। ১৯৬৩ চনত তেওঁলোকৰ বিচ্ছেদ হয়।<ref name="manipurhub1"/><ref>{{cite web |author=Posted by: Shekhar |url=http://entertainment.oneindia.in/music/indian/2011/bhupen-hazarika-tribute-remembered-songs-071111.html |title=Bhupen Hazarika always remembered for his songs - Oneindia Entertainment |publisher=Entertainment.oneindia.in |date=2011-11-07 |accessdate=2012-12-25 |archivedate=2012-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120416083459/http://entertainment.oneindia.in/music/indian/2011/bhupen-hazarika-tribute-remembered-songs-071111.html |deadurl=yes }}</ref> ড॰ হাজৰিকাৰ মৃত্যুৰ সময়ত প্ৰিয়ম্বদা পেটেল [[কানাডা]]ৰ অ’টৱাত আছিল।<ref>{{cite web |author=TI Trade |url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=nov0911/at06 |title=The Assam Tribune Online |publisher=Assamtribune.com |date=2011-11-09 |accessdate=2012-12-25 |archivedate=2011-11-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111114011512/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=nov0911/at06 |deadurl=yes }}</ref> পৰৱৰ্তীকালত ড॰ হাজৰিকাৰ ‘[[ৰু’দালি]]’, ‘[[দমন (চলচ্চিত্ৰ)|দমন]]’, ‘[[এক পল]]’ আদি খ্যাত চলচ্চিত্ৰ পৰিচালিকা [[কল্পনা লাজমী|কল্পনা লাজমীৰ]] লগত মধুৰ সম্পৰ্ক গঢ়ি উঠে।<ref>{{cite web |url=http://www.bhupenhazarika.com/wordpress/?p=22#comment-6582 |title=Blog Archive » I don't need 'wife' tag to prove my love for Bhupen: Kalpana |publisher=Bhupen Hazarika |date=2009-02-20 |accessdate=2012-12-25 |archivedate=2011-06-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110610162936/http://www.bhupenhazarika.com/wordpress/?p=22#comment-6582 |deadurl=yes }}</ref> জীৱনৰ শেষ কালচোৱাত তেখেত ঘনিষ্ঠ বান্ধৱী, চলচ্চিত্ৰ পৰিচালিকা [[কল্পনা লাজমী]]ৰ তত্ত্বাবধানত মুম্বাইত আছিল।<ref>{{cite web |url=http://ibnlive.in.com/blogs/rituparnachatterjee/2802/62880/kalpana-lajmibhupen-hazarika-a-40yearold-love-story.html |title=Rituparna Chatterjee's Blog : Kalpana Lajmi-Bhupen Hazarika: A 40-year-old love story |publisher=Ibnlive.in.com |date=2011-11-05 |accessdate=2012-12-25 |archivedate=2011-11-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111107205132/http://ibnlive.in.com/blogs/rituparnachatterjee/2802/62880/kalpana-lajmibhupen-hazarika-a-40yearold-love-story.html |deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://movies.ndtv.com/movie_story.aspx?Section=Movies&ID=ENTEN20110187485&subcatg=MOVIESINDIA&keyword=music&nid=147290 |title=Kalpana Lajmi inconsolable after Bhupen Hazarika's death |publisher=Movies.ndtv.com |date=2011-11-06 |accessdate=2012-12-25 |archivedate=2011-12-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111214065413/http://movies.ndtv.com/movie_story.aspx?Section=Movies&ID=ENTEN20110187485&subcatg=MOVIESINDIA&keyword=music&nid=147290 |deadurl=yes }}</ref> ২০১৮ চনৰ ৩০ অক্টোবৰত<ref>http://books.google.co.in/books/about/Bhupen_Hazarika_As_I_Knew_Him.html?id=yGZsDwAAQBAJ&source=kp_book_description&redir_esc=y</ref> কল্পনা লাজমীয়ে সুনন্দা শ্যামল মিত্ৰৰ সহযোগত লিখা আত্মজীৱনী ‘ভূপেন হাজৰিকা: এজ আই নিউ হিম’ ({{Lang|en|Bhupen Hazarika: As I Knew Him}}) প্ৰকাশ পায়। এই আত্মজীৱনীত কল্পনা লাজমীয়ে ভূপেন হাজৰিকাক সোতৰ বছৰ বয়সতে লগ পোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰে। সেইসময়ত ভূপেন হাজৰিকাৰ বয়স আছিল পঞ্চলিছ।<ref>http://www.news18.com/news/movies/bhupen-hazarika-always-felt-that-he-and-kalpana-lajmi-should-celebrate-their-love-story-1886315.html</ref> == বংশলতা == {{ভূপেন হাজৰিকা (বংশলতা)}} ==সমালোচকৰ দৃষ্টিত ভূপেন হাজৰিকা== অসমৰ বিশিষ্ট লেখক, প্ৰবন্ধকাৰ আৰু অধ্যাপক [[হীৰেন গোহাঁই|ড° হীৰেন গোঁহায়ে]] ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ সন্দৰ্ভত মন্তব্য আগবঢ়াইছে যে-<br /> {{cquote|ভূপেন হাজৰিকাৰ কণ্ঠস্বৰ ইংৰাজীত TENOR বুলি উল্লেখ কৰা প্ৰকাৰৰ ভিতৰত পৰে। কিন্তু ভূপেন হাজৰিকাৰ 'মহাবাহু ব্ৰহ্মপুত্ৰ' শব্দকেইটা যি গাম্ভীৰ্যৰে উচ্চাৰিত হৈছে, 'বুকু হম হম কৰে'ত বেদনা বিধৌত যি গহীন ধ্বনি শুনা গৈছে তাতকৈ ‘কামেং সীমান্ত দেখিলোঁ, শত্ৰুৰ পশুত্ব চিনিলোঁ’ শাৰীটোত তাতকে উচ্চ গ্ৰামৰ বিননি শুনা যায়। আমাৰ টোকাৰী গীত আদিত সচৰাচৰ প্ৰয়োগ হোৱা স্বৰটোও তেওঁ ক'ৰবাত-ক'ৰবাত ব্যৱহাৰ কৰিছে। আকৌ প্ৰয়োজনবোধে অতি অন্তৰংগ, নিৱিড় স্বৰো ফুটাই তুলিছে। এইবোৰ স্বৰসাধনাৰ ফল। .....<ref name="হীৰেন">{{cite book | title=শিল্প-সংস্কৃতিৰ ৰণাঙ্গন | publisher=ঐকান্তিক | author=গোহাঁই. হীৰেন | authorlink=সাম্প্ৰতিক অসমীয়া গান | year=২০২১ | location=গোলাঘাট | pages=৩০৮ | isbn=৯৭৮-৮১-৯৫১৪৪৮-৪-৬}}</ref>}} ভূপেন্দ্ৰ সংগীতৰ পৰ্যালোচনা আগবঢ়াই লেখিকা-সমালোচিকা ড° বৰ্ণালী বৰুৱা দাসে নিজৰ গ্ৰন্থ 'গভীৰ আস্থাৰ গান'ত লিখিছে-<br /> {{cquote| লোক-সংগীতৰ সুৰক আধুনিক গীতত প্ৰয়োগ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভূপেন হাজৰিকাৰ দক্ষতা অসাধাৰণ। গীতৰ কথাৰ সৈতে স্বত:স্ফূৰ্তভাৱে বিভিন্ন লোক-সংগীত সুৰ যেন গাঁথ খাই পৰেহি। খাটিখোৱা মানুহৰ কথা ক'বলৈ সেই খাটিখোৱা মানুহৰ প্ৰাণৰ সুৰবোৰকেই তেওঁ বুটলি লৈছিল। আৰু সেই লোক-সুৰ আৰু লোক-কথাক নিজৰ অপৰিসীম সৃষ্টিশীলতাৰে গণ-সংগীতলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছিল।<ref name="বৰ্ণালী">{{cite book | title=গভীৰ আস্থাৰ গান | publisher=ষ্টুডেণ্টচ ষ্ট'ৰছ | author=দাস. ড° বৰ্ণালী বৰুৱা দাস | authorlink=' এন্ধাৰ কাতিৰ নিশাতে': শ্ৰোতাৰ অনুভূতিক জোকাৰি যোৱা এটি গীত | year=২০২১ | location=গুৱাহাটী | pages=৫৪}}</ref>}} == মৃত্যু == [[বৃক্ক]]ৰ সমস্যা আৰু আনুষংগিক জটিলতাত ভুগি থকা ড॰ হাজৰিকাই ২০১১ চনৰ ৫ নৱেম্বৰৰ দিনা [[মুম্বাই]]ৰ কোকিলাবেন ধীৰুভাই আম্বানি চিকিৎসালয়ত ইহলীলা সম্বৰণ কৰে।<ref>{{cite web|title=Music Legend Bhupen Hazarika passes away|url=http://www.bollywoodlife.com/news-gossip/bhupen-hazarika-passes-away|publisher=Bollywood Life|accessdate=5 November 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.indiavision.com/news/article/entertainment/245379/bhupen-hazarika-is-no-more|title=Bhupen Hazarika is no more.|date=5 November 2011|publisher=Indiavision news|access-date=5 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111107192641/http://www.indiavision.com/news/article/entertainment/245379/bhupen-hazarika-is-no-more|archive-date=7 November 2011|url-status=dead|archivedate=7 November 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111107192641/http://www.indiavision.com/news/article/entertainment/245379/bhupen-hazarika-is-no-more|deadurl=yes}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-15606150 |publisher=BBC News |title=Celebrated Indian singer Bhupen Hazarika dies |date=5 November 2011}}</ref> মৃত্যুৰ সময়ত তেখেতৰ বয়স আছিল ৮৫ বছৰ। মৃত্যুৰ পিছত হাজৰিকাৰ নশ্বৰদেহ [[গুৱাহাটী]]লৈ অনা হয় আৰু ৯ নৱেম্বৰৰ দিনা অন্তিম সংস্কাৰ কৰা হয়, য’ত প্ৰায় ৫ লাখ জনতাই ভাগ লয়।<ref>{{cite web |url=http://www.indiatvnews.com/entertainment/bollywood/Lakhs_Attend_Bhupen_Hazarika_s_Funeral-3175.html |title=Lakhs aend Bhupen Hazarika's funeral |publisher=indiatv |accessdate=13 December 2011}}</ref><ref>{{cite web |author=Smitha |url=http://entertainment.oneindia.in/music/indian/2011/bhupen-hazarika-tribute-bollywood-291211.html |title=Bollywood pays tribute to Bhupen Hazarika&nbsp; — Oneindia Entertainment |publisher=Entertainment.oneindia.in |date=29 December 2011 |accessdate=25 December 2012 |archivedate=6 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120106082731/http://entertainment.oneindia.in/music/indian/2011/bhupen-hazarika-tribute-bollywood-291211.html |deadurl=yes }}</ref> তেখেতৰ সমাধিক্ষেত্ৰ জালুকবাৰীত [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ কাষত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। সমাধিক্ষেত্ৰখনত ‘সোণোৱালী সোঁৱৰণি’ নামৰ এক তিনি মহলীয়া সংগ্ৰহালয়ো আছে, য’ত ভূপেন হাজৰিকাৰ জীৱনৰ লগত জড়িত সামগ্ৰী আৰু আলোকচিত্ৰ আছে।<ref>{{cite web|url=https://www.sentinelassam.com/news/life-of-bhupen-hazarika-to-come-alive-at-his-samadhi-khetramuseum-to-be-inaugurated/ |title=Life of Bhupen Hazarika to come alive at his Samadhi Khetra,museum to be inaugurated |publisher=দ্য ছেণ্টিনেল |date=৫ নৱেম্বৰ ২০১৮ |accessdate=২৯ এপ্ৰিল ২০২০}}</ref> <gallery> Dr Bhupen Hazarika at Nizarapar.jpg|নিজৰাপাৰৰ ঘৰত, ৭ নৱেম্বৰ ২০১১ Arabinda Rajkhowa's Tribute to Dr. Bhupen Hazarika.jpg|অন্তিম সন্মান প্ৰদৰ্শন, জজফিল্ড, গুৱাহাটী, ৮ নৱেম্বৰ ২০১১ Panorma-720-wiki.jpg|অন্তিম সন্মান প্ৰদৰ্শন, জজফিল্ড, গুৱাহাটী, ৮ নৱেম্বৰ ২০১১ ভূপেন হাজৰিকাৰ সমাধি ক্ষেত্ৰৰ আলোকচিত্ৰ (1).jpg|ভূপেন হাজৰিকাৰ সমাধিক্ষেত্ৰ, জালুকবাৰী </gallery> == শিল্প আৰু সাহিত্য == [[File:The tableau of Assam passes through the Rajpath during the full dress rehearsal for the Republic Day Parade-2014, in New Delhi on January 23, 2014.jpg|thumb|[[নতুন দিল্লী]]ত অনুষ্ঠিত ২০১৪ চনৰ [[গণৰাজ্য দিৱস (ভাৰত)|গণৰাজ্য দিৱস]] উদ্‌যাপনত [[অসম]]ৰ প্ৰতীক পটত ভূপেন হাজৰিকাৰ কৰ্মৰাজিক প্ৰদৰ্শন কৰা হয়]] [[File:Bhupen Hazarika Museum at Kalakhetra by Bishnu Saikia.jpg|thumb|গুৱাহাটীৰ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ কলাক্ষেত্ৰ]]ৰ ভিতৰত অৱস্থিত ভূপেন হাজৰিকাৰ সংগ্ৰহালয়]] পাঁচবছৰ বয়সতে [[কটন কলেজিয়েট চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়|কটন কলেজিয়েট হাইস্কুলত]] গীত গাই ভূপেন হাজৰিকাই সাহিত্যৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]ৰ আশীৰ্বাদ লাভ কৰিছিল।<ref name=kuri>কুৰি শতিকাৰ কুৰিজন বিশিষ্ট অসমীয়া; সম্পাদনা: প্ৰণতি গোস্বামী শৰ্মা, অনিল শৰ্মা; জাৰ্নাল এম্পৰিয়াম, ১৯৯৯</ref> ড॰ হাজৰিকাৰ প্ৰকৃত শিল্পী জীৱনৰ আৰম্ভণি হয় [[তেজপুৰ]]ত। তেজপুৰত থকা সময়ত তেওঁ অসমীয়া সাংস্কৃতিক জগতৰ বাটকটীয়া শিল্পী ৰূপকোঁৱৰ [[জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা]], কলাগুৰু [[বিষ্ণুপ্ৰসাদ ৰাভা]] আৰু নটসূৰ্য [[ফণী শৰ্মা]]ৰ সান্নিধ্যৰে অনুপ্ৰাণিত হৈছিল। ১৯৩৬ চনত তেওঁলোকেই দহবছৰীয়া ভূপেন হাজৰিকাক [[কলিকতা]]লৈ নি চেনোলা মিউজিকেল প্ৰডাক্ট কোম্পানীত '[[শোণিত কুঁৱৰী]]' আৰু 'জয়মতী' নাটক দুখনৰ গীত বাণীবদ্ধ কৰায়।<ref name=kuri/> একে সময়তে বিষ্ণু ৰাভাই স্বৰচিত 'উলাহতে নাচিবাগি হ'লি বিয়াকুল' আৰু 'কাষতে কলচী লৈ' গীত দুটিও বাণীবদ্ধ কৰোৱায়। ১৯৩৯ চনত জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাৰ [[ইন্দ্ৰমালতী (চলচ্চিত্ৰ)|ইন্দ্ৰমালতী]] ছবিৰ নেপথ্য গায়ক হিচাপে প্ৰচুৰ জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰে। ১৯৫৫ চনত [[দিল্লী]] অনুষ্ঠিত আন্তঃবিশ্ববিদ্যালয় যুৱ মহোৎসৱত ভূপেন হাজৰিকাৰ নেতৃত্বত [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়|গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ে]] শ্ৰেষ্ঠ প্ৰতিযোগীৰ সন্মান অৰ্জন কৰে।<ref name=kuri/> ড॰ ভূপেন হাজৰিকাই নিজে লিখা আৰু কণ্ঠদান কৰা গীতসমূহকে [[ভূপেন্দ্ৰ সংগীত]] বোলা হয়। তেওঁ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় খ্যাতিসম্পন্ন শিল্পী [[পল ৰ'বচন]]ৰ দ্বাৰা যথেষ্ট অনুপ্ৰাণিত হৈছিল। ৰ'বচনৰ '{{Lang|en|Old man river}}'<ref>{{cite web|author=Log nu in om een reactie te plaatsen. |url=http://www.youtube.com/watch?v=eh9WayN7R-s |title=Paul Robeson - Ol' Man River (Showboat - 1936) J.Kern O. Hammerstein II |publisher=YouTube |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.lyricsfreak.com/f/frank+sinatra/ol+man+river_20055702.html |title=Ol' Man River Lyrics - Frank Sinatra |publisher=Lyricsfreak.com |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref>-ৰ অৱলম্বনতে তেখেতে তেখেতৰ '[[বিস্তীৰ্ণ পাৰৰে]]' গানটো ৰচনা কৰে। পাছত ইয়াৰ [[বঙালী ভাষা|বঙালী]] আৰু [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]] অনুবাদো প্ৰকাশ কৰা হয়। আন কিছু উল্লেখযোগ্য ভূপেন্দ্ৰ সংগীতসমূহ হৈছে: 'সাগৰ সংগমত কতনা সাঁতুৰিলোঁ', 'জিলিকাব লুইতৰ পাৰ', 'অ' বিদেশী বন্ধু', 'মেঘে গিৰ্‌ গিৰ্‌ কৰে', 'বিমূৰ্ত মোৰ নিশাটি' আদি। সাহিত্যৰ ক্ষেত্ৰলৈও ভূপেন হাজৰিকাৰ যথেষ্ট অৱদান আছে। তেখেতৰ বেছিভাগ গান তেখেতে নিজে ৰচনা কৰা। কলম্বিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ত থকা সময়ত তেখেত 'নিউ ইণ্ডিয়া' পত্ৰিকাৰ ১৪৯-১৫০ সংখ্যাৰ সম্পাদক আছিল। ১৯৬৫ চনত তেখেত কলা বিষয়ক 'গতি' আলোচনীৰ চাৰিটা খণ্ড, ১৯৭০ চনত ক্ষুদ্ৰ আলোচনী '[[বিন্দু (আলোচনী)|বিন্দু]]'-ৰ আঠটা খণ্ড, ১৯৬৫ আৰু ১৯৮০ চনৰ ভিতৰত মাহেকীয়া আলোচনী 'আমাৰ প্ৰতিনিধি', আৰু ১৯৮৩ ৰ পৰা ১৯৯০ চনৰ ভিতৰত পষেকীয়া আলোচনী 'প্ৰতিধ্বনি'ৰ সম্পাদক আছিল। শিশুসকলৰৰ বাবেও ভূপেন হাজৰিকাই 'ভূপেন মামাৰ গীতে মাতে অ, আ, ক, খ' নামৰ অসমীয়া আখৰ-চিনাকিৰ এখন জনপ্ৰিয় পুথি লিখিছিল।<ref>[http://bhupenhazarikadigitalarchive.org/songs-with-BHA-lyrics-bhupen%20maamaar%20giite%20maate.htm ভূপেন মামাৰ গীতে মাতে]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[অসম সাহিত্য সভা]]ই ২০০৮ চনৰ ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত হাজৰিকাৰ সাহিত্যকৰ্মৰ বাবে 'সাহিত্যাচাৰ্য' উপাধি প্ৰদান কৰে।<ref>{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=oP4vH-4oSEcC&pg=PA165&lpg=PA165&dq=amar+pratinidhi&source=bl&ots=PMQqVR2wmd&sig=6rA4PxaWxlFcVU2SgmizGNm3v98&hl=en&ei=bQK-TpjKLMforAf84InsAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CDYQ6AEwBQ#v=onepage&q=amar%20pratinidhi&f=false |title=The Music And Musical Instruments Of North Eastern India - Dilip Ranjan Barthakur - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.vigyanprasar.gov.in/dream/february99/febvpnews.htm |title=Dream 2047: VP News |publisher=Vigyanprasar.gov.in |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref>{{cite web|url=http://onlinesivasagar.com/music/bhupen-hazarika.html |title=Dr Bhupen Hazarika - Bhupen Hazarika's songs music films director singer musician assamese bengali hindi |publisher=Onlinesivasagar.com |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref name="manipurhub1"/><ref>{{cite web |author=TI Trade |url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=nov1211/at08 |title=The Assam Tribune Online |publisher=Assamtribune.com |date=2011-11-12 |accessdate=2012-12-25 }}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|author=prasujya |url=http://bhupenhazarika-news.blogspot.com/2008/07/one-editorial-of-amar-pratinidhi-oct.html |title=Bhupen Hazarika: Editorial of Amar Pratinidhi -Oct,1967 issue by Bhupen Hazarika |publisher=Bhupenhazarika-news.blogspot.com |date=2008-07-10 |accessdate=2012-12-25}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ratimohannath.blogspot.com/ |title=Rati Mohan Nath : A man of Pen and Papers |publisher=Ratimohannath.blogspot.com |date= |accessdate=2012-12-25}}</ref> <!-- On top of his contributions to the field of music with his creations- lyrics and musical compositions, the maestro leaves behind 15 compilations of his prose works. He has also a published work for the children — Bhupen Mamar Geete-Mate, A, Aa, Ka, Kha and a transcript autobiography — Moi eti jajabor. The book that derived its title from one of his highly popular songs that starts with the same words dwelling upon his nomadic lifestyle. This song was perhaps responsible for his being described as 'the roving minstrel'. Noted writer, columnist Arup Dutta has a popular book on Bhupen Hazarika with this title. It needs mention here that Bhupen Hazarika travelled widely as a delegate to conferences on mass communication, music, poetry, performing art and cinema. He edited the 149th-50th edition of the New India, which is the annual journal of Columbia University. He was also the editor of the four editions of the art journal Gati in 1965, eight editions of the mini magazine Bindu in 1970, monthly Amar Pratinidhi between 1965 and 1980 and quarterly magazine Pratidhvani between 1983 and 90. The Asam Sahitya Sabha conferred him the Sahityacharyya title on February 8, 2008. The Assam Government also presented him with a lifetime achievement award at a function held at the Ravindra Bhawan in the city in the evening that day. Via Assam Tribune --> ==চলচ্চিত্ৰপঞ্জী== {{main|ভূপেন হাজৰিকাৰ কৰ্মৰাজি}} ভূপেন হাজৰিকাই পৰিচালনা কৰা প্ৰথমখন অসমীয়া ছবি [[এৰা বাটৰ সুৰ]] মুক্তি পায় ১৯৫৬ চনত। তেওঁ ছবিখন পৰিচালনা কৰাৰ লগতে কাহিনী, সংগীত আৰু গীতো ৰচনা কৰিছিল।<ref name="arun">{{cite book | title=১০০ অসমীয়া চলচ্চিত্ৰৰ কাহিনী আৰু গীত (পৃঃ ৬৭) | publisher=শশী শিশু প্ৰকাশন, গুৱাহাটী | author=অৰুণলোচন দাস | year=২০১৩}}</ref><ref name="atul">{{Cite book |title=মঞ্চলেখা, পৃষ্ঠা ৩১৩, অতুলচন্দ্ৰ হাজৰিকা, লয়াৰ্চ বুক ষ্টল, গুৱাহাটী, ১৯৬৭}}</ref> তেওঁ পৰিচালনা কৰা আন উল্লেখযোগ্য ছবিসমূহ হৈছে [[শকুন্তলা (চলচ্চিত্ৰ)|শকুন্তলা]] (১৯৬১), [[প্ৰতিধ্বনি (চলচ্চিত্ৰ)|প্ৰতিধ্বনি]] (১৯৬৪), [[লটিঘটি]] (১৯৬৬), [[চিকমিক বিজুলী]] (১৯৬৯), [[ছিৰাজ (১৯৮৮ চলচ্চিত্ৰ)|ছিৰাজ]] (১৯৮৮) আদি। চলচ্চিত্ৰ পৰিচালনাৰ লগতে ভূপেন হাজৰিকাই অসমীয়া, বঙালী, হিন্দী তথা আন ভাষাৰ অনেক ছবিত সংগীত পৰিচালনা কৰিছে। উল্লেখযোগ্য যে [[আব্দুল মজিদ]] পৰিচালিত ১৯৭৫ চনৰ ছবি [[চামেলি মেমচা'ব]]ত কৰা সংগীত পৰিচালনাৰ বাবে ভূপেন হাজৰিকাই শ্ৰেষ্ঠ সংগীত পৰিচালকৰ [[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]] লাভ কৰিবৰ সক্ষম হয়। {| class="wikitable sortable collapsible" |- style="background:#b0c4de; text-align:center; " ! rowspan="2" style="width:33px; "|বৰ্ষ ! rowspan="2"|বোলছবি ! colspan="6"|ভূমিকা |- style="background:#b0c4de; text-align:center; " ! নেপথ্য গায়ক ! সুৰকাৰ ! নিৰ্দেশক ! প্ৰযোজক ! লেখক ! অভিনেতা |- | ১৯৩৯ | ''[[ইন্দ্ৰমালতী]]'' |{{yes}} | | | | | |- | ১৯৪৮ | [[ছিৰাজ (১৯৮৮ চলচ্চিত্ৰ)|ছিৰাজ]] |{{yes}} | | | | | |- | ১৯৫৫ | ''[[পিয়লি ফুকন (চলচ্চিত্ৰ)|পিয়লি ফুকন]]'' |{{yes}} | | | | | |- | ১৯৫৬ | [[এৰা বাটৰ সুৰ]] |{{yes}} | |{{yes}} | | | |- | ১৯৫৮ | ''মাহুত বন্ধু ৰে'' | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৬১ | [[শকুন্তলা (চলচ্চিত্ৰ)|শকুন্তলা]] |{{yes}} |{{yes}} |{{yes}} | | | |- | ১৯৬৪ | [[প্ৰতিধ্বনি (চলচ্চিত্ৰ)|প্ৰতিধ্বনি]] | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৬৪ | ''কা স্বৰিতী'' | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৬৬ | [[লটিঘটি]] | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৬৯ | [[চিকমিক বিজুলী]] |{{yes}} |{{yes}} |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৪ | [[আৰোপ]] | |{{yes}} | | | | |- | ১৯৭৪ | ''ফৰ হুম দ্য ছান ছাইনচ্'' | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৫ | [[চামেলি মেমচা'ব]] |{{yes}} |{{yes}} | | | | |- |১৯৭৫ |খোজ |{{yes}} |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৬ | ৰূপকোঁৱৰ জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা আৰু জয়মতী | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৬ | ''মেৰা ধৰম মেৰি মা'' |{{yes}} | |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৭ | ''থ্ৰু মেল'ডী এণ্ড ৰীডম'' | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৭ | ''সীমানা পেৰয়ে'' | |{{yes}} | | | | |- |১৯৭৮ |চামেলী মেমচা'ব (বাংলা) |{{yes}} | | | | |- | ১৯৭৯ | মন-প্ৰজাপতি | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৭৯ | ''[[দেৱদাস (চলচ্চিত্ৰ)|দেৱদাস]]'' |{{yes}} | | | | | |- |১৯৮১ |চামেলী মেমচা'ব (হিন্দী) |{{yes}} | | | | |- | ১৯৮২ | [[অপৰূপা]] | |{{yes}} | | | | |- | ১৯৮৬ | স্বীকাৰোক্তি | | |{{yes}} | | | |- | ১৯৮৬ | ''এক পল'' |{{yes}} |{{yes}} | |{{yes}} | |{{yes}} |- | ১৯৮৮ | চিৰাজ |{{yes}} | |{{yes}} | | | |- | ১৯৯৩ | ''[[ৰুদালি]]'' |{{yes}} |{{yes}} | | | | |- | ১৯৯৩ | প্ৰতিমূৰ্তি | |{{yes}} | | | | |- |১৯৯৫ |পানী |{{yes}} |{{yes}} | | | |- | ১৯৯৭ | ''দো ৰাহে'' | |{{yes}} | | | | |- | ১৯৯৭ | ''দৰমিয়া: ইন বিটোৱিন'' |{{yes}} |{{yes}} | | | | |- | ১৯৯৮ | ''চাজ'' | |{{yes}} | | | | |- | ২০০০ | ''[[গজ গামিনী]]'' |{{yes}} |{{yes}} | | | | |- | ২০০১ | ''ডামন: এ ভিকটিম অৱ মেৰিটেল ভায়'লেঞ্চ'' |{{yes}} |{{yes}} | | | | |- | ২০০৩ | ''কিঁ‌উ?'' | |{{yes}} | | | | |- | ২০০৬ | ''চিংগাৰী'' |{{yes}} | | | |{{yes}} | |- | ২০১১ | ''[[গান্ধী টু হিটলাৰ]]'' |{{yes}} | | | | | |} == জনপ্ৰিয় সংস্কৃতিত == [[চিত্ৰ:Jajabor the legend.png|thumb|right|যাযাবৰ-দ্য লিজেণ্ড ধাৰাবাহিকৰ এটি দৃশ্যত শিশু ভূপেন হাজৰিকা আৰু তেওঁৰ মাতৃ]] হাজৰিকাক কেন্দ্ৰ কৰি ৰেঙনি চেনেলত “যাযাবৰ-দ্য লিজেণ্ড” শীৰ্ষক এখন ধাৰাবাহিক সম্প্ৰচাৰিত হয়। ছবিখনৰ চিত্ৰনাট্য, সংলাপৰ লগতে ইয়াৰ পৰিচালনাৰ দায়িত্বত আছে কণ্ঠশিল্পী ও নিৰ্মাতা সদানন্দ গগৈ। এ.এম টেলিভিছনৰ বেনাৰত নিৰ্মিত এই ছবিখনৰ প্ৰযোজনা কৰিছে সঞ্জীৱ নাৰায়াণে। ভূপেন হাজৰিকাৰ শিক্ষা জীৱনকে আদি কৰি তেওঁৰ সৃষ্টি তথা তেওঁ জীৱন পৰিক্ৰমাৰ আটাইবোৰ বস্তুকেই এই ধাৰাবাহিক খনত উপস্থাপন কৰা হৈছে। এই ধাৰাবাহিকখনত অভিনয় কৰিছে [[চেতনা দাস]], [[আইমী বৰুৱা]], কিশোৰ চৌধুৰী, মনোজ কুমাৰ দাস, এনিশা শৰ্মা, নন্দিনী কাশ্যপ, ৰূপম বৰুৱা, দেৱজিৎ হাজৰিকা, ৰাজশ্ৰী আগৰৱাল, সমীৰণ পোদ্দাৰ, কবিতা দুৱৰা, ৰূপম অনুৰাগ, ৰূপজ্যোতি দাস, জুলী লহকৰ, প্ৰশান্ত দাস, গৌতম পাঠক, অঞ্জন জ্যোতি বওজ, স্পেইনী, শ্ৰেয়াছ মল্ল বুজৰবৰুৱা আৰু ৰাজদ্বীপ বৰায়ে।<ref name=":-/">{{cite web | url=https://rupaliparda.com/archives/11014 | title=সুধাকণ্ঠৰ জীৱন-কাহিনীৰে আহি আছে অসমীয়া ছবি “যাযাবৰ- দা লিজেণ্ড” | publisher=Rupaliparda | date=20 March 2020 | accessdate=27 June 2022}}</ref> == বঁটা আৰু কৃতিত্ব == [[File:Pratibha Devisingh Patil presenting the Sangeet Natak Akademi Fellow Award-08 to Shri Bhupendra Kumar Hazarika for his outstanding contribution to Indian music.jpg|thumb|২০০৯ চনত [[ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি]]য়ে ভূপেন হাজৰিকাক সংগীত নাটক একাডেমী ফেল' বঁটা প্ৰদান কৰিছে]] [[File:Bhupen Hazarika 2016 stamp.jpg|thumb|২০১৬ত প্ৰকাশহোৱা এটা ডাক টিকটত ভূপেন হাজৰিকা। ]] [[File:Bhupen Hazarika 2013 stamp of India.jpg|thumb|২০১৩ চনত প্ৰকাশহোৱা এটা ডাক টিকটত ভূপেন হাজৰিকা। ]] [[File:ভূপেন হাজৰিকা সমাধি ক্ষেত্ৰৰ আলোকচিত্ৰ.jpg|thumb|Photograph of Bhupen Hazarika Samadhi Kshetra]] * ১৯৬১ চনত ড॰ হাজৰিকাই নিৰ্মাণ কৰা ‘[[শকুন্তলা (চলচ্চিত্ৰ)|শকুন্তলা]]’ ছবিখনে [[অসমীয়া ভাষাৰ শ্ৰেষ্ঠ ছবিৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা|ৰাষ্ট্ৰপতি পদক]] লাভ কৰে। * ১৯৬৪ চনত ড॰ হাজৰিকাই নিৰ্মাণ কৰা ‘[[প্ৰতিধ্বনি (চলচ্চিত্ৰ)|প্ৰতিধ্বনি]]’ ছবিখনে ৰাষ্ট্ৰপতি পদক লাভ কৰে। এই ছবিখন ফ্ৰাঞ্চৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱলৈ আমন্ত্ৰিত হৈছিল। * ১৯৬৬ চনত ড॰ হাজৰিকাই নিৰ্মাণ কৰা ‘[[লটিঘটি]]’ প্ৰথম অসমীয়া ব্যংগ চলচ্চিত্ৰখনৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি পদক লাভ কৰে। * ১৯৭৬ চনত [[আব্দুল মজিদ]]ৰ পৰিচালিত ‘[[চামেলি মেমচা'ব]]’ৰ সংগীত পৰিচালনাৰ বাবে বছৰটোৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সংগীত পৰিচালকৰ সন্মান লাভ কৰে। এই [[সংগীত]]ৰ বাবে তেওঁক ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে '[[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা|ৰজত কমল বঁটা]]' আৰু নগদ দহ হেজাৰ টকাৰে সন্মান যাচে। * ১৯৭৮ চনত দুখন অসমীয়া গানৰ বিশেষ ৰেকৰ্ড প্ৰকাশ কৰাৰ উপৰিও তেওঁ 'আমি এক যাযাবৰ' বুলি আঠোটা বঙালী গীতৰ এল পি ৰেকৰ্ড এইছ এম ভি ৰ পৰা এখন এম্বেচেদৰ আৰু এখন সোণৰ ৰেকৰ্ড লাভ কৰে। * ১৯৭৭ চনত [[পশ্চিমবংগ]]ৰ ‘বঙালী চলচ্চিত্ৰ পুৰস্কাৰ সমিতি’য়ে ‘দম্পতী’ ছবিখনৰ বাবে বছৰটোৰ শ্ৰেষ্ঠ সংগীত পৰিচালকৰ যাচিছিল। * ১৯৭৭ চনত [[পদ্মশ্ৰী]] বঁটা লাভ কৰে। * ১৯৭৮ চনত ‘সীমনা পেৰিয়ে’ৰ সংগীত পৰিচালনাৰ কাৰণে 'বাংলাদেশ ফিল্ম ইণ্ডাষ্টিজ'ৰ তৰফৰ পৰা বছৰৰ শ্ৰেষ্ঠ সংগীত পৰিচালকৰূপে সন্মানিত হৈছিল। * ১৯৭৬ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত অৰুণাচল চৰকাৰে তেওঁক 'মেৰা ধৰম মেৰি মা' নামৰ হিন্দী ছবি নিৰ্মাণ কৰাৰ বাবে সম্বৰ্দ্ধনা জনাই সোণৰ পদক উপহাৰ দিছিল। * মহুৱা সুন্দৰী নাটকৰ শ্ৰেষ্ঠ লোকসংগীত শিল্পী বঁটা (১৯৭৯) * ১৯৮৭ চনত [[অসম চৰকাৰ]]ৰ পৰা [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ বঁটা]] লাভ কৰে। * ১৯৮৭ চনত [[সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা]] লাভ কৰে। * ১৯৮৭ চনত [[ইন্দিৰা গান্ধী স্মৃতি বঁটা]] লাভ কৰে। * ১৯৯৩ চনৰ [[শিৱসাগৰ]]ত অনুষ্ঠিত হোৱা [[অসম সাহিত্য সভা]]ৰ ঊনষাঠিতম অধিবেশনৰ সভাপতিৰ আসন শুৱনি কৰিছিল। * ১৯৯৩ চনত শ্ৰেষ্ঠ সংগীত পৰিচালকৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা লাভ কৰে। * ১৯৯৩ চনত ড॰ হাজৰিকাক ১৯৯২ চনৰ বাবে ভাৰতৰ চলচ্চিত্ৰ জগতৰ সৰ্বোচ্চ সন্মান ‘[[দাদা চাহেব ফাল্কে বঁটা]]’ সেই সময়ৰ ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ড॰ শংকৰ দয়াল শৰ্মাই প্ৰদান কৰে। * ২০০১ চনত [[পদ্মভূষণ]] বঁটা লাভ কৰে। * ২০০১ চনত [[মধ্যপ্ৰদেশ]] চৰকাৰৰ পৰা [[লতা মংগেশকাৰ বঁটা]] লাভ কৰে। *২০০৬ চনত তেওঁৰ [[বঙালী ভাষা|বঙালী]] গীত "মানুষ মানুষেৰ জন্য" বিবিচি বঙালীৰ শ্ৰোতা জৰীপত "সৰ্বকালৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ বঙালী গীত"ৰ তালিকাত দ্বিতীয় স্থান লাভ কৰে। <ref name="bbc">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/bengali/news/story/2006/05/060502_mbsheragaan|title=সৰ্বকালেৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ বাংলা গান|date=May 2006|website=www.bbc.com/bengali|access-date=23 October 2021}}</ref> * ২০০৮ চনত [[অসম সাহিত্য সভা]]ৰ পৰা সাহিত্যচাৰ্য সন্মান লাভ কৰে। * ২০০৯ [[অসম চৰকাৰ]]ৰ পৰা [[অসম ৰত্ন]] বঁটা লাভ কৰে। * ২০১২ চনত মৰণোত্তৰভাবে ভাৰত চৰকাৰৰ দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[পদ্মবিভূষণ]]ৰে সন্মানিত হয়। * ২০১৯ চনত মৰণোত্তৰভাবে ভাৰত চৰকাৰৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[ভাৰত ৰত্ন]]ৰে সন্মানিত হয়। ===গুগল ডুডল=== [[চিত্ৰ:Dr-bhupen-hazarikas-96th-birthday-6753651837109494-m.png|thumb]] গুগলে হাজৰিকাৰ ৯৬ সংখ্যক জন্মদিন উদযাপন কৰি এটা ডুডল উছৰ্গা কৰিছিল। এই ডুডলটো আছিল এটা ক্লে ৱৰ্ক। হাৰমনিয়াম বজাই থকা অৱস্থাত হাজৰিকাৰ এই ডুডলটোৰ সৃষ্টি কৰিছে মুম্বাইৰ অতিথি শিল্পী, গ্ৰাফিক ডিজাইনাৰ, কলা পৰিচালক আৰু চিত্ৰকৰ ৰুতুজা মালিয়ে।<ref name="; )">{{cite web | url=https://m.timesofindia.com/india/google-celebrates-singer-composer-filmmaker-bhupen-hazarikas-96th-birth-anniversary-with-its-doodle/amp_articleshow/94064986.cms | title=Google celebrates singer-composer-filmmaker Bhupen Hazarika's 96th birth anniversary with its doodle | publisher=The times of India | accessdate=8 September 2022}}</ref><ref name="; =)">{{cite news | url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/google-doodle-pays-tribute-to-acclaimed-indian-singer-bhupen-hazarika-on-his-birth-anniversary/article65864981.ece | title=Google Doodle pays tribute to acclaimed Indian singer Bhupen Hazarika on his birth anniversary | agency=The Hindu | accessdate=8 September 2022}}</ref><ref name=":1">{{cite web | url=https://www.ndtv.com/india-news/dr-bhupen-hazarika-google-pays-tribute-to-singer-dr-bhupen-hazarikas-96th-birthday-with-artistic-doodle-3325675 | title=Dr. Bhupen Hazarika's 96th Birth Anniversary: Googles Tribute To Singer | publisher=NDtv | accessdate=8 September 2022}}</ref> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{reflist|30em}} == বাহ্যিক সংযোগ == {{Commons category|Bhupen Hazarika|ভূপেন হাজৰিকা}} * {{Official website|http://www.bhupenhazarika.com/}} * {{IMDb name|id=0371913}} * [https://web.archive.org/web/20130910040522/http://drbhupenhazarika.org/Lyrics/ ভূপেন্দ্ৰ সংগীত‎ৰ কথা] * [http://bhupenhazarikadigitalarchive.org/ ভূপেন হাজৰিকা ডিজিটেল আৰ্কাইভ]{{Dead link|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://issuu.com/sumantabaruah/docs/bindu-pdf ভূপেন হাজৰিকাই সম্পাদনা কৰা ক্ষুদ্ৰ আলোচনী "বিন্দু"ৰ প্ৰথম সংস্কৰণ] * ''[https://web.archive.org/web/20040504173209/http://timesofindia.indiatimes.com/cms.dll/articleshow?artid=25683842&sType=1 The song of Bhupen Hazarika]'', The Times of India, 19 October 2002 * ''[http://www.bloomberg.com/news/2011-11-08/subcontinent-mourns-an-indian-folk-hero-choudhury.html Subcontinent Mourns an Indian Folk Hero: Choudhury]'', Bloomberg, 9 November 2011 * ''[https://www.thehindu.com/news/the-unsung-genius-of-assams-balladeer-bhupen-hazarika-19262011/article2601009.ece?homepage=true The unsung genius of Assam's balladeer - Bhupen Hazarika (1926-2011)]'', The Hindu, 5 November 2011 * [https://www.assamesegyan.xyz/2023/03/bhupen-hazarika-essay-in-assamese.html Assamesegyan] {{ভাৰত ৰত্ন|state=expanded}} {{পদ্ম বঁটা বিজয়ী অসমৰ ব্যক্তি}} {{দাদাচাহেব ফাল্কে বঁটা}} {{NationalFilmAwardBestMusicDirection}} {{Navbox assam biography}} {{Authority control}} [[শ্ৰেণী:ভূপেন হাজৰিকা|*]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি‎]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি‎]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া কণ্ঠশিল্পী‎]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া গীতিকাৰ]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া চলচ্চিত্ৰৰ সংগীত পৰিচালক]] [[শ্ৰেণী:বঙালী চলচ্চিত্ৰৰ সংগীত পৰিচালক]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক‎‎‎]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া ভাষাৰ চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ ৰাজনীতিক]] [[শ্ৰেণী:অসম সাহিত্য সভাৰ সভাপতি]]«‘’» [[শ্ৰেণী:পদ্মশ্ৰী বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:পদ্মবিভূষণ বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:পদ্মভূষণ বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰত ৰত্ন বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:শ্ৰেষ্ঠ সংগীত পৰিচালনাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:দাদাচাহেব ফাল্কে বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ সংগীতকাৰ]] [[শ্ৰেণী:অসম ৰত্ন বঁটা বিজয়ী]] bgfg7jkvzca57bpo11opnfydso0izag 0 2319 419713 411196 2024-04-25T23:51:13Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ}} {{redirect|শংকৰদেৱ}} {{Infobox Hindu leader |name = মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ |image = Sankaradeva.jpg |image_size = 150px |alt = |caption = [[বিষ্ণু প্ৰসাদ ৰাভা|কলাগুৰু বিষ্ণু প্ৰসাদ ৰাভাই]] অংকন কৰা মহাপুৰুষজনাৰ কল্পিত চিত্ৰ |birth_date = ১৪৪৯<ref name="xobdo" /> |birth_place = [[বৰদোৱা]], [[নগাঁও জিলা|নগাঁও]], [[অসম]], [[ভাৰত]] |birth_name =<!-- name before becoming a religious teacher --> |death_date = ১৫৬৮<ref name="xobdo">{{cite web | url=http://xobdo.org/dic/শংকৰদেৱ | title=শংকৰদেৱ | accessdate=18 June 2022}}</ref> |death_place = [[মধুপুৰ সত্ৰ]], [[ভেলাদংগা]], [[কোচবিহাৰ]], [[ভাৰত]] |siksha guru =[[মহেন্দ্ৰ কন্দলি]] |disciple = [[মাধৱদেৱ]] |philosophy = [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] |honors = মহাপুৰুষ, জগতগুৰু |founder = [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] |Literary works = [[কীৰ্তন ঘোষা]], [[বৰগীত]], [[অংকীয়া নাট]] |quote = |footnotes = |পিতৃ=[[কুসুম্বৰ শিৰোমণি ভূঞা]]|মাতৃ=[[সত্যসন্ধ্যা]]}} '''শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ''' ({{lang-en|Srimanta Sankardeva}}, জন্ম: ১৪৪৯ - মৃত্যু: ১৫৬৮) একাধাৰে এগৰাকী ধৰ্ম প্ৰচাৰক, সমাজ সংগঠক, গায়ক, নৰ্তক, [[অভিনেতা]], [[কবি]], [[চিত্ৰকৰ]] আছিল। শংকৰদেৱ [[অসমীয়া]] জাতি-[[অসমীয়া সাহিত্য|সাহিত্য]]-[[অসমীয়া সংস্কৃতি|সংস্কৃতি]] নিৰ্মাতা।<ref name="আৰম্ভণি">{{cite web | url=http://www.atributetosankaradeva.org/Sankaradeva.htm | title=Sankardeva: saint-reformer of Assam | publisher=atributetosankaradeva.org | date=25 September 2012 | accessdate=January 12, 2013}}</ref> সেইবাবেই তেওঁৰ প্ৰিয়তম শিষ্য [[মাধৱদেৱ|মাধৱদেৱে]] শঙ্কৰদেৱক “সৰ্বগুণাকৰ’’ শব্দৰে অভিহিত কৰিছিল৷<ref>শঙ্কৰদেৱ আৰু অংকীয়া নাট-ড° নগেন শইকীয়া: ভাওনা ঐতিহ্য আৰু বিস্তৃতি, সম্পা: কমল দত্ত, অসম ভাওনা সমাৰোহৰ স্মাৰক গ্ৰন্থ, ২০১৪</ref>তেওঁ সাংস্কৃতিক প্ৰমূল্যৰে [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] অথবা একশৰণ ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰি অসমীয়া সমাজ-জীৱনক একত্ৰিত আৰু সংহত কৰিছিল।<ref name="xobdo" /><ref name="আৰম্ভণি" /> অসমীয়া তথা [[ভাৰতীয়]] সাংস্কৃতিক জীৱনলৈ তেওঁ যি অৱদান আগবঢ়াই গ'ল, তাৰ বাবে তেওঁক '''মহাপুৰুষ''' আৰু অৱতাৰী পুৰুষৰূপে আখ্যা দিয়া হয়।<ref name="আৰম্ভণি" />তেওঁ মানুহৰ আধ্যাত্মিক উত্তৰণৰ কাৰণে ভক্তি ধৰ্মৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল৷ <ref>শংকৰদেৱৰ দৰ্শন, ড° ফণীভূষণ দাস, গৰীয়সী, পৃ:নং; ১৩ আগষ্ট, ২০০৯</ref>সাধাৰণ অনাখৰী মানুহেও যাতে ভাৰতীয় দৰ্শনৰ জটিল তত্ত্বসমূহ সহজে অনুভৱ কৰিব পাৰে, সেই উদ্দেশ্য আগত ৰাখি তেওঁ সহজ-সৰল ভাষাৰে বেদ পুৰাণৰ তত্ত্বকথাৰে নানা শাস্ত্ৰ ৰচনা কৰিছিল৷ মহাত্মা গান্ধীয়ে শঙ্কৰদেৱৰ প্ৰসঙ্গত কৈছিল, যি ধৰ্ম অৱলম্বন কৰি মই ৰামৰাজ্যৰ কল্পনা কৰিছোঁ, তাতোকৈও সুন্দৰ আৰ্হি শঙ্কৰদেৱে অসমবাসীক দি গৈছে৷<ref>শঙ্কৰদেৱ আৰু অংকীয়া নাট-ড° নগেন শইকীয়া: ভাওনা ঐতিহ্য আৰু বিস্তৃতি, সম্পা: কমল দত্ত, অসম ভাওনা সমাৰোহৰ স্মাৰক গ্ৰন্থ, ২০১৪</ref> ==পূৰ্বপুৰুষ আৰু জন্ম== খ্ৰীষ্টীয় চতুৰ্দশ শতিকাত গৌড় ৰাজ্যৰ ৰজা ধৰ্ম নাৰায়ণে তেওঁৰ বন্ধু কমতা ৰাজ্যৰ ৰজা [[দুৰ্লভ নাৰায়ণ]]ৰ অনুৰোধমৰ্মে কমতা ৰাজ্যলৈ বাহিৰৰ পৰা মতাই আনি<ref>গুৰু চৰিত, পৃ: নং; ১৭, সম্পা: হৰিনাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, উমা প্ৰেছ, ১৯৭৭{{cite web | url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.452315/page/n32/mode/1up | title=গুৰুচৰিত | publisher=উমা প্ৰেছ | date=১৯৭৭}}</ref> সাতঘৰ বিশিষ্ট ব্ৰাহ্মণ আৰু সাতঘৰ কায়স্থ(কলিতা) মানুহ পঠিয়াইছিল। তাৰ ভিতৰত সাতঘৰ ব্ৰাহ্মণ আৰু সাতঘৰ কায়স্থ আছিল৷ ব্ৰাহ্মণ কেইজনৰ নাম আছিল ক্ৰমে, কৃষ্ণপণ্ডিত, ৰঘুপতি, ৰামবৰ, লোহাৰ, বৰণ, ধৰম আৰু মথুৰা৷ কায়স্থ(কলিতা) কেইজন আছিল, চণ্ডীবৰ, শ্ৰীধৰ, হৰি, শ্ৰীহৰি, শ্ৰীপতি, চিদানন্দ আৰু সদানন্দ৷<ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, পৃ: নং; ৩, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, প্ৰকাশক, খগেন্দ্ৰ নাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, প্ৰথম প্ৰকাশ, ১৯১৪</ref> <ref>কথা গুৰু চৰিত, সম্পা: মহেশ্বৰ নেওগ, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref>দুৰ্লভ নাৰায়ণে বৰ আদৰ-সাদৰ কৰি তেওঁলোকৰ নিজৰ ৰাজ্যত থাকিবলৈ দিছিল। কায়স্থ সাতঘৰৰ ভিতৰত চণ্ডীবৰ নামে এজন বিদগ্ধ পণ্ডিত আছিল। ৰজা দুৰ্লভনাৰায়ণে তেওঁক 'শিৰোমণি ভূঞা' উপাধি দি<ref>অসমৰ বুৰঞ্জী, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ: নং; ৪৮, এ বি টি পাবলিকেশ্বন, ২০১৭</ref> [[হাজো]]ৰ ওচৰৰ মাগুৰী নামে ঠাইত স্থানীয় শাসক পাতিছিল।<ref name="বংশ">{{cite web | url=http://www.atributetosankaradeva.org/bio.htm | title=A Saint is Born... | publisher=atributetosankaradeva.org | date=১৬ এপ্ৰিল, ২০০৭ | accessdate=January 12, 2013}}</ref> কিছুদিন সেই কাম সুকলমে কৰি শেষত ভোটবিলাকৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি তেওঁ বৰ্তমান [[নগাঁও জিলা]]ৰ [[বৰদোৱা]] নামে ঠাইলৈ গৈ তাতে স্থায়ীভাৱে বাস কৰিছিল। তেওঁৰ বংশতে বৰ্তমানৰ বৰদোৱাৰ আলিপুখুৰীত ১৩৭১ শকৰ (১৪৪৯ খ্ৰীষ্টাব্দ) আহিন-কাতি মাহত শংকৰদেৱৰ জন্ম হয়।<ref name="xobdo" /><ref name="বংশ" /><ref name="bipuljyoti">{{cite web | url=http://www.bipuljyoti.in/authors/sankardeva/sankardeva.html | title=Sankardeva – A Great Social Reformer | accessdate=December 21, 2012 | author=Babul Tamuli | archivedate=October 27, 2009 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20091027222604/http://www.bipuljyoti.in/authors/sankardeva/sankardeva.html | deadurl=yes }}</ref> শঙ্কৰদেৱৰ জন্ম তাৰিখ সম্বন্ধে কেইবাটাও মতবাদ চলি আছে৷ কথা গুৰু চৰিতৰ মতে, “কাৰ্তিকৰ সংক্ৰান্তি : বাৰ বৃহস্পতিবাৰ : তিথি পূৰ্ণিমা : শ্ৰৱণা নক্ষত্ৰ মধ্য নিশা জ্যোতিষক (১৩৭১ : তেৰশ একসতৰি শকত)<ref>কথা গুৰু চৰিত, সম্পা: মহেশ্বৰ নেওগ, পৃ:নং; ১৭, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref> আন কোনো কোনোৰ মতে, আহিন মাহৰ পাঁচদিন যোৱাত শুক্লা দশমী তিথি শুকুৰবাৰ, ৰাতি চাৰিদণ্ড যোৱাত ১৩৭১ শকত শঙ্কৰদেৱৰ জন্ম হয়৷<ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, পৃ: নং; ১৩, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, প্ৰকাশক, খগেন্দ্ৰ নাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, প্ৰথম প্ৰকাশ, ১৯১৪</ref> ৰামচৰণ ঠাকুৰে লিখিছে, {{Cquote | quote =“আশ্বিন প্ৰৱেশি পাঞ্চদিন বহি গৈল৷</br> সেহি দিনা শঙ্কৰদেৱৰ জন্ম ভৈল৷</br> শুকুলা দশমী আসি ভৈল শুক্ৰবাৰে৷.......}}<ref>গুৰু চৰিত, ৰামচৰণ ঠাকুৰ বিৰচিত, পৃ: নং; ৭২, সম্পা: হৰিনাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ২০১২</ref> চৰিতকাৰ দৈত্যাৰি ঠাকুৰ, ৰামানন্দ দ্বিজ আৰু ভূষণ দ্বিজই চন তাৰিখৰ উল্লেখ নকৰাকৈ মাত্ৰ জন্ম মাহৰ উল্লেখ কৰিছে৷<ref>নতুন পোহৰত অসমীয়া সাহিত্যৰ বুৰঞ্জী, ডিম্বেশ্বৰ নেওগ, পৃ:নং; ১২১, শুৱনী প্ৰকাশ, ১৯৯৯</ref> “বাঁহী’’ত প্ৰকাশিত এটি মত, “ ১৩৭১ শকৰ কাৰ্তিক সংক্ৰান্তিৰ অমাৱস্যা তিথিৰ বৃহস্পতিবাৰে মাজনিশা শঙ্কৰদেৱৰ জন্ম হয়’’৷<ref>বাঁহী, দ্বিতীয় বছৰ, দ্বিতীয় সংখ্যা, সম্পাদক, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, সংকলক: যতীন্দ্ৰনাথ গোস্বামী, প্ৰকাশক: অসম সাহিত্য সভা,</ref> এই সকলোবোৰ মত মিলালে শঙ্কৰদেৱৰ জন্ম ১৩৭১ শকৰ কাতি নাইবা আহিনৰ নাইবা ফাগুণৰ বৃহস্পতিবাৰে মাজনিশা বুলি মানিব পাৰি৷<ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, পৃ: নং; ৩, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, প্ৰকাশক, খগেন্দ্ৰ নাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, প্ৰথম প্ৰকাশ, ১৯১৪</ref> শঙ্কৰৰ পিতাকৰ নাম [[কুসুম্বৰ ভূঞা]] আৰু মাকৰ নাম [[সত্যসন্ধ্যা দেৱী]]।<ref name="জন্ম">{{cite web | url=http://www.atributetosankaradeva.org/bio_cover.htm | title=Biography of Sankardeva | publisher=atributetosankaradeva.org | date=02 October 2009 | accessdate=January 12, 2013}}</ref> {{শংকৰদেৱৰ বংশ বৃত্তান্ত}} ==বাল্যকাল আৰু শিক্ষা-দীক্ষা== শঙ্কৰদেৱৰ প্ৰায় সাত বছৰ বয়সতে সৰু আই ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ দেউতাকৰ মৃত্যু হয়।<ref>{{harv|Neog|1980|p=101f}}</ref> আনহাতে মাকৰ মৃত্যু হয়তো শংকৰৰ জন্মৰ পিছতে বা কুসুম্বৰ ভূঞাৰ মৃত্যুৰ পিছত হোৱা বুলি জনা যায়।<ref>{{harv|Neog|1980|p=67}}</ref> কথা গুৰু চৰিতৰ মতে, সত্যসন্ধা আই স্বামী কুসুম্বৰৰ সৈতে সতীদাহ হৈ অনুগামী হৈছিল।<ref>কথা গুৰু চৰিত, সম্পাদক: ড° মহেশ্বৰ নেওগ, পৃ: নং; ২০, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref><ref>মহাপুৰুষ শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ চৰিত্ৰ, পৃ:নং: ৭, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ,সম্পা: হৰিনাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল,২০০৪</ref> সৰু হৈ থাকোঁতেই পিতৃ মাতৃৰ বিয়োগ ঘটাত বুঢ়ীমাক [[খেৰসুতী]]য়ে তেওঁক লালন পালন কৰে।<ref name="বংশ" /> সৰুতে তেওঁৰ পঢ়াৰ প্ৰতি বিশেষ ধাউতি নাছিল। লগ সমনীয়া শিশুসকলৰ সৈতে ধেমালি কৰি কাল কটাওঁতে শংকৰদেৱৰ শৈশৱ পাৰ হৈছিল। তেওঁৰ বাল্যবন্ধু সকল আছিল, জইৰাম, তিতাৰাম, কেতাই, সনাতন, হৰিবৰ, সতানন্দ, ৰামৰাম, ৰামৰাই, বিতোপন, চান্দ, ভেকুৰি আদি।<ref>কথা গুৰু চৰিত, সম্পাদক: ড° মহেশ্বৰ নেওগ, পৃ: নং; ২১, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref> ল’ৰালি কালত তেওঁ আন সাধাৰণ শিশুৰ দৰেই গছৰ ফল-ফুল বুটলি, কোটোৰা খেল, ঘিলা খেল, ভণ্টাগুটি খেল, লুকাভাকু খেল, দৌৰাদৌৰি কৰা আদি খেলি আৰু চাপৰি বজাই হৰিধ্বনি কৰা, বটা চৰাই বিচাৰি ধৰা আৰু মুকলি কৰি দিয়া, শিয়াল খেদা, নদীত সাঁতুৰি জলক্ৰীড়া কৰা আদি কৰিয়েই কাল নিয়াইছিল।<ref>মহাপুৰুষ শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ চৰিত্ৰ, পৃ:নং: ৭, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ,সম্পা: হৰিনাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল,২০০৪</ref> পিছত, খেল-ধেমালিতে কাল কটোৱা শঙ্কৰক বাৰ বছৰ বয়সত বুঢ়ীমাকে [[মহেন্দ্ৰ কন্দলি]] নামে অধ্যাপক এজনৰ টোলত নাম লগাই দিয়ে।<ref name="টোল">{{cite web | url=http://www.atributetosankaradeva.org/bio2.htm | title=Sankardeva At the tol | publisher=atributetosankaradeva.org | date=December 24, 2008 | accessdate=January 12, 2013}}</ref>ভাদ মাহৰ কোনো এটা বৃহস্পতিবাৰে শুভলগ্ন চাই শঙ্কৰৰ বিদ্যাৰম্ভ কৰা হ’ল।<ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, পৃ:নং; ১৭, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, লয়াৰ্চ বুক ষ্টল, ১৯৯৫</ref> কিন্তু শঙ্কৰৰ খেলা-ধূলাৰ প্ৰতি মন সহজে আঁতৰাব পৰা নাছিল৷ তাৰ প্ৰমাণস্বৰূপে শঙ্কৰে ঘৰৰ পৰা ৰূপ দুটকা আৰু কাপোৰ দুখন মনে মনে নি গুৰুক ভেটি দিয়াৰ কথা চৰিত পুথিসমূহত পোৱা যায়৷<ref>নতুন পোহৰত অসমীয়া সাহিত্যৰ বুৰঞ্জী, ডিম্বেশ্বৰ নেওগ, পৃ:নং;১১৮, শুৱনী প্ৰকাশ, ১৯৯৯</ref> কিন্তু বিদ্যা শিক্ষাত মনোযোগ দিয়া আৰম্ভ কৰাৰ পাছতেই শঙ্কৰে অ-আ ক-খ শিকিয়েই ভগৱান [[কৃষ্ণ|শ্ৰীকৃষ্ণৰ]] ভক্তি বিষয়ক [[কবিতা]] '[[কৰতল কমল কমল দল নয়ন|কৰতল কমল]]' ৰচনা কৰি সকলোকে অভিভূত কৰে।<ref name="টোল" /> <ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, পৃ:নং; ১৮, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, লয়াৰ্চ বুক ষ্টল, ১৯৯৫</ref> ইয়াৰ পিছতে অধ্যাপক কন্দলিয়ে শঙ্কৰক 'দেৱ' উপাধি প্ৰদান কৰি সকলোৰে ওপৰত ওজা ছাত্ৰ পাতে। মহেন্দ্ৰ কন্দলিৰ টোলত ছবছৰ পঢ়ি [[চাৰিবেদ]], [[চৈধ্যশাস্ত্ৰ]] (শিক্ষা, কল্প, জ্যোতিষ, ৰীতি, নীতি, নিৰুক্ত, ছন্দঃ, শ্ৰুতি, স্মৃতি, মীমাংসা, তৰ্ক, কলাপ, তৃক, ন্যায়), [[ওঠৰ পুৰাণ]] (মৎস্য, শিৱ, বিষ্ণু, স্কন্দ, বৰাহ, কুৰ্ম, গৰুড়, মাৰ্কণ্ডেয়, বামন, লিঙ্গ, ভৱিষ্য, ব্ৰহ্মাণ্ড, বৈৱৰ্ত্ত, পদ্ম, নাৰদী, বৃহত্‌, অগ্নি, ভাগৱত) অষ্টাদশ ভাৰত, নানা [[কাব্য]], [[সংহিতা]], [[ব্যাকৰণ]], [[দৰ্শন]] আদি বিভিন্ন [[শাস্ত্ৰ]]ত পাৰ্গত হৈ উঠে। টোলত থাকোঁতেই তেওঁৰ প্ৰথমটো অনুবাদ কবিতা [[হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান]] লিখি উলিয়ায়।<ref>কথা গুৰু চৰিত, পৃ:নং; ২৪, সম্পা: ড° মহেশ্বৰ নেওগ, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref><ref name="টোল" /> তেওঁ এজন ধীৰ-স্থিৰ, গুণী-জ্ঞানী ব্যক্তি হৈ সকলোতে বিদগ্ধ পণ্ডিত হৈ পৰে। প্ৰায় ১৭ বছৰ বয়সত শংকৰদেৱ ঘৰলৈ উভতি আহে।<ref name="টোল" /> ==বৈবাহিক জীৱন== শঙ্কৰদেৱৰ একৈছ বছৰ বয়সত তেওঁ নিজ কান্ধত থকা শিৰোমণি ভূঞাৰ দায়িত্বভাৰ ককাক জয়ন্ত দলৈ আৰু মাধৱ দলৈক অৰ্পণ কৰিবলৈ ইচ্ছা কৰি নিজে একান্তভাৱে শাস্ত্ৰচৰ্চাত নিয়োজিত হ'বলৈ মন মেলিলে। পৰকালৰ বাবে শাস্ত্ৰজ্ঞান আহৰণ কৰি ধৰ্ম কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা তেওঁ ককাকৰ আগত ব্যক্ত কৰিলে। অন্যথা সংসাৰৰ অৰ্থ নাই। ইয়াতে নাতিয়েকৰ সংসাৰৰ প্ৰতি বিৰাগ জন্মা বুলি চিন্তিত হৈ দুই পিতামহে চাই-চিতি হৰিবৰগিৰি নামৰ এজন ভূঞাৰ সূৰ্যৱতী নামৰ কন্যাৰ লগত ২০ বছৰ বয়সতে শঙ্কৰদেৱৰ বিয়া পাতি দিয়ে।<ref>{{harv|Barman|1999|p=19}}</ref> সেয়া আছিল ১৩৯২ শক। বিবাহৰ তিনি বছৰ পাছত ভাৰ্যা সূৰ্যৱতীৰ গৰ্ভত শঙ্কৰদেৱৰ এটি কন্যা সন্তানৰ জন্ম হয়। কন্যাটিৰ নাম থলে 'মনু'। দুৰ্ভাগ্যবশতঃ মনুৰ বয়স ন মাহ হওঁতেই সূৰ্যৱতীৰ অকাল বিয়োগ ঘটে। তাৰপিছত তেওঁ সংসাৰৰ প্ৰতি বিৰাগ জন্মাত বাৰজন সংগীৰে সৈতে পশ্চিম দিশলৈ তীৰ্থ ভ্ৰমণলৈ যায়৷ সংগীসকল আছিল, ৰামৰাই, সৰ্ব্বজই, পৰ্মানন্দ, বলোৰাম, বলোভদ্ৰ, গোবিন্দ, নাৰায়ণ, বৰচিৰাম, গোপাল, চোট বলোৰাম, মুকুন্দ আৰু মুৰাৰি৷<ref>কথা গুৰু চৰিত, পৃ: নং; ২৫,সম্পাদক: মহেশ্বৰ নেওগ, প্ৰকাশন: লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref> তীৰ্থভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পাছত ককাক জয়ন্ত আৰু মাধবৰ পৰামৰ্শমতে<ref>নতুন পোহৰত অসমীয়া সাহিত্যৰ বুৰঞ্জী, ডিম্বেশ্বৰ নেওগ, পৃ:নং; ১২৫, শুৱনী প্ৰকাশ, ১৯৯৯</ref> পিছত দুকুৰি চৈধ্য বছৰ বয়সত সকলোৰে মতৰ সাপেক্ষে শঙ্কৰদেৱে কালিকা ভূঞাৰ কন্যা কালিন্দীক পুনৰ বিবাহ কৰে।<ref>After five years, Sankara had a temple built for him a little away from the abode of householder" {{harv|Neog|1980|p=69}}</ref> ==তীৰ্থ-ভ্ৰমণ== ১৪০৩ শকত (১৪৮১চনত)<ref>নতুন পোহৰত অসমীয়া সাহিত্যৰ বুৰঞ্জী, ডিম্বেশ্বৰ নেওগ, পৃ:নং; ১২৪, শুৱনী প্ৰকাশ, ১৯৯৯</ref> ৩২ বছৰ বয়সত শঙ্কৰদেৱে জোঁৱায়েক হৰিৰ হাতত ঘৰ-বাৰী সঁপি দি প্ৰথমবাৰৰ বাবে তীৰ্থলৈ যায়। আন সোতৰজন তীৰ্থযাত্ৰী শঙ্কৰদেৱৰ লগত যাত্ৰাৰ সংগী হ'ল। এইসকলৰ ভিতৰত শিক্ষাগুৰু মহেন্দ্ৰ কন্দলিকে ধৰি ৰামৰাম, সৰ্বজয়, পৰমানদ, বলোভদ্ৰ, বলোৰাম, গোবিন্দ, নাৰায়ণ, বৰশ্ৰীৰাম, গোপাল, চোট বলোৰাম, মুকুণ্ড, মুৰাৰি, হৰিদাস, দামোদৰ, আৰু আন দুজন এই দলৰ সদস্য আছিল।<ref>{{harv|Neog|1980|p=103}}</ref><ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, পৃ:নং: ৩১, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৫</ref>শঙ্কৰদেৱে অনুগামীসকলৰ সৈতে গংগাৰ পৰা স্নান দৰ্শনেৰে আৰম্ভ কৰি জগন্নাথ-পুৰী, সীতাকুণ্ড, উত্তৰ বাহিনী গংগা, বৰাহক্ষেত্ৰ, পুষ্কৰিণী তীৰ্থ, মথুৰা, বৃন্দাবন, দ্বাৰকা, কাশী, বাৰানসী, প্ৰয়াগ, নেপাল, নিষধ, কৈকেয়, কোশল, অযোধ্যা, হস্তিনাপুৰ, পাঞ্চাল, শ্বেতদ্বীপ, কৰ্মনাশা কেশৰী, কাবেৰী, মাৰ্গকাশী, বিন্দুকাশী, কৈশিক তীৰ্থ, মুকুন্দ আশ্ৰম, পুষ্পভদ্ৰা, সোণাৰু, কপিল, গণ্ডকী নদী, উপদ্বাৰকা, অঙ্গদ নগৰ, ৰামেশ্বৰ সেতুখণ্ড, সুবাহু নগৰ, বিদিশা নগৰ, দণ্ডকা বন, চিত্ৰকুট পৰ্বত, গোদাবৰী, গোমতী, পঞ্চবটী আশ্ৰম, দা ঋষ্যমূক পৰ্বত, কিষ্কিন্ধ্যা, পুষ্কৰাৱতী, ভৰদ্বাৰ, হৰিদ্বাৰ, জয়দ্বাৰ, নৰ্মদা, মহানন্দা, কটক নগৰ, বদৰিকাশ্ৰম আদি প্ৰায়বোৰ তীৰ্থক্ষেত্ৰ আৰু ঐতিহাসিক স্থান ভ্ৰমণ কৰিলে।<ref>{{harv|Neog|1980|p=104}}</ref> এই তীৰ্থযাত্ৰাৰ সময়তে বদৰিকাশ্ৰমত শংকৰদেৱে তেওঁৰ জীৱনৰ প্ৰথমটো বৰগীত ''মন মেৰি ৰাম চৰণহি লাগু'' শীৰ্ষক গীতটি ৰচনা কৰে।<ref>অসমীয়া সাহিত্যত দৃষ্টিপাত, ড° হেমন্ত কুমাৰ শৰ্মা, পৃ:নং; ৯৫, বীণা লাইব্ৰেৰী, ২০০৫</ref><ref>{{harv|Neog|1980|p=179}}</ref> কথা গুৰুচৰিতৰ মতে প্ৰথম বৰগীত আছিল ''ৰাম মেৰি হৃদয় পংকজে বাইছে'' <ref>{{harv|Borkakoti|2006|p=92}}</ref>। তেওঁ ১৪৮১ চনত ৰৌমাৰী নামৰ স্থানত তীৰ্থযাত্ৰাৰ একেবাৰে আৰম্ভণিতে ইয়াক ৰচনা কৰিছিল। ১২ বছৰৰ পাছত (তেওঁৰ অনুপস্থিতিত তেওঁৰ পৰিয়াল বৰদোৱাৰ পৰা ঘূৰি আহিছিল) আলিপুখুৰীৰ ঘৰলৈ উভতি আহিছিল। তীৰ্থযাত্ৰাৰ সময়ত তেওঁ এটা সৰ্বভাৰতীয় ভক্তি আন্দোলনৰ অংশ হৈ সেই ভক্তি আন্দোলনক বিকশিত হৈ উঠাত সহায় কৰিছিল। ১৫৫০ শকৰ আঘোণ মাহত শঙ্কৰদেৱৰ ৯৭ বছৰ বয়সত সংগী ভকতসকলৰ সৈতে তেওঁ পুনৰ তীৰ্থলৈ যায়।{{cn}} ==কৰ্মজীৱন== [[File:Statue of Srimanta Sankardev.jpg|thumb|300px|[[নগাঁও জিলা]]ৰ [[বৰদোৱা]]ত অৱস্থিত শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ প্ৰতিমূৰ্তি]] শিক্ষা সমাপ্ত কৰি গুৰুগৃহৰ পৰা ঘৰলৈ ঘূৰাৰ পাছত শঙ্কৰদেৱৰ ওপৰত সংসাৰৰ গুৰু দায়িত্ব কিছুমান পৰিবলৈ ধৰে। তেওঁ নথকা অৱস্থাত শিৰোমণি ভূঞাৰ দায়িত্বভাৰ লৈ থকা ককাদেউতাক জয়ন্ত দলৈয়ে প্ৰথমেই শিৰোমণি ভূঞাৰ বিষয়ভাৰ শঙ্কৰদেৱৰ ওপৰত অৰ্পণ কৰিলে। তেনেই কম বয়সতে ভূঞাসকলৰ শ্ৰেষ্ঠ সন্মান লাভ কৰা আৰু শ্ৰেষ্ঠ দায়িত্ব পোৱা বাবে তেওঁৰ নাম ডেকাগিৰি হ'ল। <ref>গুৰুজনাৰ জন্মস্থান: বুৰঞ্জী আৰু বিতৰ্ক, পৃ:নং ৪৫, হেমচন্দ্ৰ শইকীয়া,প্ৰকাশক বিপ্লৱ বৰুৱা, বেদকণ্ঠ, প্ৰথম প্ৰকাশ ২০১৩</ref>শঙ্কৰদেৱে দক্ষতাৰে শাসনকাৰ্য চলাবলৈ ধৰাৰ লগতে ধৰ্মকথাও চৰ্চিবলৈ ধৰিলে। শঙ্কৰদেৱে শিৰোমণি ভূঞাৰ দায়িত্ব লোৱাৰ কিছুদিন পিছৰে পৰা কছাৰীসকলে আলিপুখুৰী অঞ্চলত বসবাস কৰি থকা ভূঞা আৰু ব্ৰাহ্মণসকলৰ ওপৰত ঘনে ঘনে উপদ্ৰৱ কৰিবলৈ ধৰে। সকলোৰে অনুৰোধ আৰু কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱলৈ লক্ষ্য ৰাখি শঙ্কৰদেৱে পৰিয়াল আৰু আন আন সকলৰ সৈতে আহি বৰদোৱাত ঘৰ-দুৱাৰ সাজি বসবাস কৰিবলৈ ল'লে। বৰদোৱাৰ কুসুমতলিতঘৰ-দুৱাৰ কৰি থাকোঁতে শঙ্কৰদেৱে ৰামৰাম গুৰুৰ লগত আলোচনা কৰি তাত এটি দেৱ মন্দিৰ নিমাৰ্ণ কৰাৰ সিদ্ধান্ত ল'লে। মন্দিৰৰ ভেঁটি তুলিবৰ সময়ত মাটি খান্দোতে কোৰৰ চাবত শিলত কটা চতুৰ্ভুজ বিষ্ণুমূৰ্তি এটা পালে। সেই বিষ্ণুমূৰ্তিটোকে সাতখলপীয়া সিংহাসনৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠা কৰিলে। <ref>কথা গুৰু চৰিত, পৃ:নং; ২৯, সম্পা: ড° মহেশ্বৰ নেওগ, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref> প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণ কৰোঁতে ভগৱান [[শ্ৰীকৃষ্ণ]]ৰ বিভিন্ন লীলাৰ লগত সম্পৰ্কিত প্ৰায়বোৰ স্থান ভ্ৰমণ কৰি ভক্তিৰসেৰে আপ্লুত হৈ শঙ্কৰদেৱে নিজৰ চিন্তাধাৰা আৰু দৃষ্টিভংগীক বিস্তৃত আৰু গভীৰ কৰি তুলিলে। ভাৰতবৰ্ষৰ বিভিন্ন ঠাইৰ কৃষ্টি-সংস্কৃতিৰ মুকুতা বুটলি নিজ মাতৃভূমিত এক নতুন ধৰ্ম-সংস্কৃতিৰ বীজ ৰোপণ কৰাৰ মানসেৰে বাৰ বছৰৰ মূৰত বিস্তৃত ভ্ৰমণসূচী সামৰি সংগীসকলৰ সৈতে ১৪১৫ শকত ( ১৫৯৩ খ্ৰী:) নিজ গৃহলৈ ঘূৰি আহিল।<ref>কথা গুৰু চৰিত, পৃ:নং; ২৮, সম্পা: ড° মহেশ্বৰ নেওগ, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref> শঙ্কৰদেৱে তীৰ্থ ভ্ৰমণ কৰাৰ সময়ত সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত ভক্তি আন্দোলনৰ ঢৌৱে ঢৌৱাই গৈছিল। তেওঁ ভক্তি আন্দোলনৰ মতবাদৰ সৰলতা আৰু কাৰ্যকাৰিতাত অতিকৈ মুগ্ধ হৈছিল। নিজৰ ৰাজ্যৰ মানুহখিনিৰ মাজত এই সহজ-সৰল ধৰ্মীয় মতবাদ প্ৰচাৰৰ বাবে শঙ্কৰদেৱৰ মনত হাবিয়াস জন্মে। সেই সময়ত অসম ৰাজ্যখনত বিভিন্ন ধৰ্মীয় মতবাদ প্ৰচলিত আছিল। ভগৱানক উপাসনা কৰাৰ কোনো নিৰ্দিষ্ট পদ্ধতি নাছিল। অসংখ্য দেৱ-দেৱীৰ পূজা, বৃক্ষ-পূজা, শিল-পূজা, সৰ্প-পূজা, ডাঙৰীয়া-পূজা, প্ৰকৃতি-পূজা আদি জনসাধাৰণৰ মাজত ব্যাপকভাৱে প্ৰচলিত আছিল। দেৱ-দেৱীৰ সন্তুষ্টিৰ অৰ্থে মানুহে বিগ্ৰহৰ আগত পশু বলি দিছিল; আনকি নৰবলি পৰ্যন্ত চলিছিল। ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধিবোৰ সাধাৰণতে সহজ নাছিল। শঙ্কৰদেৱৰ মনত একান্ত বিশ্বাস জন্মিছিল যে ভক্তিধৰ্মই ভিন্‌ ভিন্‌ ধৰ্মীয় বিশ্বাসৰ মানুহবোৰক একগোট কৰিব পাৰিব বা একগোট কৰি ৰাখিব পাৰিব। সকলো লোককে এটি মাথোঁন ধৰ্মীয় বিশ্বাসৰ অধীনলৈ আনিবলৈ এই ভক্তিধৰ্মই হ'ব সৰ্বোত্তম পন্থা। এনে ব্যৱস্থাত উচ্চ-নীচ, ধনী-দুখীয়াৰ প্ৰভেদ নাথাকিব। ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত কোনো জাকজমকতা আৰু ব্যয়বহুলতা নাথাকিব। তীৰ্থ ভ্ৰমণ কৰা কালত লাভ কৰা অভিজ্ঞতা আৰু ঈশ্বৰ ভক্তি তত্ত্বৰ পৰম জ্ঞানেৰে সমৃদ্ধ হৈ সৰ্বসাধাৰণ মানুহখিনিৰ মাজত নামধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰি মানুহক মোক্ষ লাভৰ সহজ পথৰ সন্ধান দিলে। ভাগৱতৰ ভক্তি আৰু গীতাৰ একশৰণ একত্ৰ কৰি তেওঁ অসমত 'এক শৰণ ভাগৱতী বৈষ্ণৱ নামধৰ্মৰ' খুঁটি পুতিলে। শঙ্কৰদেৱে প্ৰচাৰ কৰা এই ধৰ্মই হৈছে চমুকৈ একশৰণ নামধৰ্ম। ইয়াক নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম বা মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বুলিও কোৱা হয়। শঙ্কৰদেৱ ধৰ্ম প্ৰৱৰ্তন আৰু প্ৰচাৰ কৰিছিল সাধাৰণ মানুহৰ আধ্যাত্মিক সান্তনা আৰু সামাজিক উন্নতিৰ বাবে৷<ref>অসমীয়া সাহিত্যৰ ৰূপৰেখা, ড° মহেশ্বৰ নেওগ, পৃ:নং; ৭৫, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ১৯৯৫</ref> শঙ্কৰদেৱে প্ৰচাৰ কৰা এই ধৰ্মৰ মূল আধাৰ হ'ল 'দ্বাদশ স্কন্ধ ভাগৱত' গ্ৰন্থ। এই ধৰ্মমতত ক্ৰিয়াকাণ্ডৰ ব্যায়বহুলতা, বলি-বিধান, যাগ-যজ্ঞ, পূজা-পাতল, মূৰ্তি-উপাসনা অদি নাই। কেৱল 'একদেৱ, একসেৱ' এক বিনে নাই কেৱ' অৰ্থাৎ‌ কায়মনো বাক্য হৰিৰ নাম শ্ৰৱণ-কীৰ্তন কৰা। শঙ্কৰদেৱে সৃষ্টিকৰ্তা ভগৱান [[বিষ্ণু]]ৰ মহান গুণৰাশি জনসাধাৰণৰ মাজত প্ৰচাৰ কৰিবলৈ এক অভিনৱ নাট্যাভিনয়ৰ আয়োজন কৰিছিল। সেই নাট্যাভিনয়ক কোৱা হৈছিল চিহ্ন-যাত্ৰা (চিহ্ন=চিত্ৰ, যাত্ৰা= নাটক)। এনেদৰেই অসমত নাট্যকলাৰ জন্ম হয় শঙ্কৰদেৱৰ হাতত। প্ৰথমবাৰ তীৰ্থযাত্ৰাৰ পৰা উভতি আহি <ref>অংকীয়া নাটৰ পৰম্পৰা, ড° দয়ানন্দ পাঠক, সত্ৰসূৰ্য, পৃ:নং; ৯৪, কলিয়াবৰ জিলা সত্ৰ মহাসভা, ১৯৯৭</ref> গুৰুগৃহত থাকি অধ্যয়ন কৰোঁতে লাভ কৰা নাটকৰ জ্ঞান আৰু তীৰ্থভ্ৰমণ কালত লাভ কৰা অভিজ্ঞতাক ভেঁটি কৰি শঙ্কৰদেৱে 'চিহ্ন' নামৰ নাট এখনি লিখি তাক যাত্ৰা বিচাপে অভিনয় কৰে। সেয়ে চিহ্ন-যাত্ৰা। কেৱল সপ্ত বৈকুণ্ঠৰ চিত্ৰ পটত আঁকি ঘোষা, ভটিমাৰে নৃত্যগীতৰ দ্বাৰা এই নাট্যাভিনয় কৰা হৈছিল৷ শঙ্কৰদেৱেে নিজেও ইয়াত অভিনয় কৰিছিল৷ এই নাট্যাভিনয় কৰিবলৈ প্ৰয়োজন হোৱা খোল বাদ্য শঙ্কৰদেৱে কপিলিমুখৰ কলঙৰ কাষৰ পৰা মাটি আনি ডাইনা সাত আঙুল, বেঞা তেৰ আঙুল দি গঢ়াইছিল৷ <ref>কথা গুৰু চৰিত, পৃ:নং; ২৮, সম্পা: ড° মহেশ্বৰ নেওগ, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref>শঙ্কৰদেৱৰ নাট্য প্ৰতিভাৰ প্ৰথম স্বাক্ষৰ পোৱা যায় [[চিহ্ন-যাত্ৰা]]ত।<ref>The early biographers are silent on ''Cihna-yatra''. ''Katha-guru-carita'' and ''Borduwa-carita'', both late biographies, say ''Cihna-yatra'' was performed after Sankardev's first pilgrimage; only Ramcaran says Sankardev arranged it when he was 19 years old, which is unlikely according to [[Maheswar Neog]]. {{harv|Neog|1980|p=107}}</ref><ref>But Bhuban Chandra Bhuyan, Dr. Sanjib Kumar Borkakoti etc have opined that Cihna yatra was enacted before the pilgrimage, to be precise in 1468 AD.{{harv|Borkakoti|2005|p=17}}</ref> সংলাপহীন এই নাটকখনিৰ অভিনয় বৰদোৱাত চাৰিদিন সাতৰাতি হৈছিল বুলি কথিত। চিহ্নযাত্ৰাৰ “দেৱ-ধেমালি’’ত শঙ্কৰদেৱে অকলেই নটা খোল বজাইছিল বুলি চৰিত পুথিসমূহে কয়৷<ref>শঙ্কৰদেৱ আৰু অংকীয়া নাট, ড° নগেন শইকীয়া, ভাওনা: ঐতিহ্য আৰু বিস্তৃতি, পৃ:নং; ২৫, সম্পা: কমল দত্ত, অসম ভাওনা সমাৰোহ, ২০১৪ৰ স্মাৰক গ্ৰন্থ</ref><ref>মঞ্চলেখা, অধ্যাপক অতুল চন্দ্ৰ হাজৰিকা, পৃ:নং; ৭, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৫</ref> নৃত্য-গীত আৰু চৰিত্ৰৰ সমাবেশেৰে ই ৰাইজক চমৎকৃত কৰিছিল। চিহ্ন-যাত্ৰাৰ ৰচনাকাল ১৪৬৮ খ্ৰীষ্টাব্দ বুলি জনা যায়। {{Srimanta Sankardev Timeline graphical timeline}} ==শঙ্কৰ-মাধৱৰ মহামিলন== ১৪৪৪ শকৰ (১৫২২ খ্ৰীষ্টাব্দ) সময়খিনি সমগ্ৰ অসমৰ বাবে আৰু সমগ্ৰ ভক্তি আন্দোলনৰ বাবে অতি স্মৰণীয় আৰু গুৰুত্বপুৰ্ণ আছিল। কাৰণ শঙ্কৰদেৱ বেলগুৰিত থাকোঁতেই অসমৰ আন এজন মহাপুৰুষ [[মাধৱদেৱ|মাধৱদেৱে]] প্ৰথম শঙ্কৰদেৱক লগ পায়। [[মাধৱদেৱ]] আছিল শাক্ত ধৰ্মী। পূজা-পাতল বলি বিধান আদি মানি চলিছিল তেওঁ। কিছুদিন পুৰ্বেই পিতৃ বিয়োগৰ শোক পাহৰিব নোৱাৰোতেই মাতৃৰ টান নৰিয়া হোৱাৰ খবৰ পোৱাত মাধৱদেৱে মাক আৰু পৰিয়ালৰ আশু আৰোগ্য কামনা কৰি আগন্তুক দুৰ্গা পূজাত গোসাঁনীলৈ বুলি এযোৰ বগা পঠা ছাগলী মনতে আগবঢ়ায়। যথা সময়ত বলি দিবৰ নিমিত্তে বৈনায়েক [[ৰামদাস]]ক ছাগলী আনিবলৈ পঠালে। কিন্তু ৰামদাসে ইতিমধ্যেই শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰত শৰণ লৈছিল। সেয়ে তেওঁ মাধৱক দেৱীৰ আগত জন্তু বলি দিয়া কাৰ্য ধৰ্মমতৰ পৰিপন্থী বুলি বুজালে। তাকে শুনি মাধৱৰ খং উঠিল আৰু দুয়োৰে মাজত বিতৰ্ক আৰম্ভ হ'ল আৰু এই বিতৰ্কৰ সমাধানকল্পে দুয়ো শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গ'ল। যথাসময়ত শঙ্কৰদেৱৰ লগত মাধৱৰ তৰ্কযুদ্ধ আৰম্ভ হ'ল। গুৰুজানে নিবৃত্তি, ভক্তি মাৰ্গ আৰু প্ৰবৃত্তি মাৰ্গৰ প্ৰমাণ দি তৰ্ক কৰিবলৈ ধৰিলে। কাৰো হাৰ-জিত নাই। সুদীৰ্ঘ ন-ঘণ্টা ধৰি দুয়োৰে মাজত যুক্তি-তৰ্ক চলাৰ পাছত শঙ্কৰদেৱে ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ পৰা এটি শ্লোক উল্লেখ কৰি নিবৃত্তি পথ আৰু ভক্তিমাৰ্গৰ শ্ৰেষ্ঠতা প্ৰমাণ কৰিলে আৰু বিতৰ্কৰ অন্ত পেলালে। শ্লোকটি হ'ল- {{quote|<poem>"যথাতৰোৰ্মূল নিষচনেন, তৃপ্যন্তি তত্‌স্কন্ধ- বুজোপশাখাঃ প্ৰাণোপহাৰাচ্চ যথেন্দ্ৰিয়াণাং তথা চ সৰ্বাচৰ্নমচ্যতেঙ্গ্যা। "</poem>}} একেজন ঈশ্বৰ কৃষ্ণক পৰম আৰাধ্য দেৱতা বুলি গ্ৰহণ কৰি সেইদিনাৰ পৰা শাক্তপন্থী মহাতান্ত্ৰিক মাধৱ হ'ল বৈষ্ণৱসকলৰ শিৰোমণি মহাপুৰুষ শ্ৰী[[মাধৱদেৱ]]। মাধৱদেৱে শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰত শৰণ ল'লে। 'শঙ্কৰ-মাধৱ' এই গুৰু-শিষ্যৰ সম্পৰ্ক হৈ পৰিল অভিন্ন আৰু তুলনাবিহীন। শঙ্কৰ-মাধৱৰ এই মহামিলনক [[মণি-কাঞ্চণ সংযোগ]] বোলা হয়। ==শঙ্কৰদেৱৰ সাহিত্য== সেই সময়ত সকলো শাস্ত্ৰই সংস্কৃত ভাষাত থকাৰ কাৰণে সাধাৰণ মানুহে তাক পঢ়ি জ্ঞান অৰ্জন কৰিব নোৱাৰিছিল। সেই অসুবিধা দুৰ কৰি সৰ্বসাধাৰণে বুজিব পৰাকৈ তেওঁ বহু সংস্কৃত গ্ৰন্থ অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰাৰ লগতে তাৰ সাৰ সংগ্ৰহ কৰিও বহু অসমীয়া গ্ৰন্থ ৰচনা কৰে। জনসাধাৰণক জ্ঞান আৰু আনন্দ প্ৰদানৰ চলেৰে ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰা,আছিল তেওঁৰ ৰচনাৰ মূল অৰ্থ। সেইবাবে তেওঁ সাধাৰণ অসমীয়া ভাষাত গীত, পদ, নাট, ৰচনা নকৰি '[[ব্ৰজাৱলী]]' নামৰ ভাষাত ৰচনা কৰিছিল। কাৰণ এই ভাষাই সাধাৰণ মানুহৰ মাজত কৃষ্ণভক্তিৰ প্ৰতি মন কৃষ্ট কৰাত সহায় কৰিছিল। শ্ৰীশ্ৰী শঙ্কৰদেৱৰ গ্ৰন্থসমূহক কেইবা ভাগত ভগাব পাৰি, যেনে : {| class="wikitable" |+ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ সৃষ্টিৰাজি |- ! কাব্য !! ভক্তিতত্ত্বপ্ৰকাশক গ্ৰন্থ !! অনুবাদমূলক গ্ৰন্থ !! অঙ্কীয়া নাট !! গীত !! নাম-প্ৰসঙ্গৰ গ্ৰন্থ |- | [[হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান]]||[[ভক্তি প্ৰদীপ]]||[[ভাগৱত]] প্ৰথম, দ্বিতীয়||[[পত্নীপ্ৰসাদ]]||[[বৰগীত]]||[[কীৰ্তন]] |- | [[অজামিল উপাখ্যান]]||[[ভক্তি ৰত্নাকৰ]] (সংস্কৃতত ৰচিত)||[[অজামিল উপাখ্যান]] ষষ্ঠ||[[কালিয়দমন নাট|কালিয়দমন]]||[[ভটিমা]](দেৱভটিমা, নাটভটিমা, ৰাজভটিমা)||[[গুণমালা]] |- | [[ৰুক্মিণী হৰণ কাব্য]]||[[নিমি-নৱসিদ্ধ সংবাদ]]||বলিছলন||[[কেলি গোপাল]]||[[টোটয়]]||| |- | [[বলিছলন]]|||[[অনাদি পাতন]]||অমৃত মন্থন অষ্টম||[[পাৰিজাত হৰণ]]||[[চপয়]] |- | [[অমৃত মন্থন]]||||দশম স্কন্ধৰ আদিছোৱা||[[ৰুক্মিণী হৰণ]]|||| |- | [[গজেন্দ্ৰ উপাখ্যান]]||||[[ভাগৱত]] প্ৰথম, দ্বিতীয়||[[ৰাম বিজয়]]|||| |- | [[কুৰুক্ষেত্ৰ]]||||একাদশ আৰু দ্বাদশ স্কন্ধ|||||| |- | [[গোপী-উদ্ধৱ সংবাদ]]||||ৰামায়ণৰ উত্তৰা কাণ্ড|||||| |- | [[কৃষ্ণ প্ৰয়াণ - পাণ্ডব নিৰ্বাৰণ]]|||||||||| |} ভাগৱতৰ দশম স্কন্ধৰ ষোড়শ-সপ্তদশ অধ্যায়ৰ ভেটিত কালিয়দমন নাট ৰচনা কৰা হৈছিল। কালি হ্ৰদত কালি নামৰ নাগে বাস কৰাৰ ফলত হ্ৰদৰ পানী বিষাক্ত হৈ পৰে। এদিন এই বিষাক্ত পানী সেৱন কৰাৰ ফলত গোপবালক সকল অচেতন হৈ মৃত্যুমুখত পৰে। কৃষ্ণই নিজৰ ঐশ্বৰিক শক্তিৰে কালি নাগক পৰাস্ত কৰি সেই হ্ৰদ এৰি যাবলৈ বাধ্য কৰে আৰু সকলো গোপবালককে জীৱন দান দিয়ে। এই কাহিনীভাগকেই ইয়াত অংকন কৰা হৈছে। ; কেলিগোপাল {{Main|কেলিগোপাল নাট}} কেলিগোপাল নাটখন ভাগৱতৰ ৰাস পঞ্চ অধ্যায়ৰ আলমত ৰচনা কৰিছিল। শৰতৰ ৰাতি কৃষ্ণৰ বাঁহীৰ সুৰত আকৰ্ষিত হৈ গোপীসকলে বৃন্দাবনলৈ ঢপলিয়াই আহে। মূলতঃ শ্ৰীকৃষ্ণ আৰু গোপীসকলৰ ৰাসলীলাই এই নাটৰ মূল বিষয়বস্তু। ; ৰুক্মিণী হৰণ {{Main|ৰুক্মিণী হৰণ নাট}} ৰুক্মিণী হৰণ নাটখন ভাগৱতৰ মূল সংগ্ৰহ কৰি ৰচনা কৰা হৈছিল। পিতাক ভীষ্মই কন্যা ৰুক্মীণীক কৃষ্ণৰ হাতত সমৰ্পণ কৰাৰ ইচ্ছা কৰিছিল যদিও জ্যেষ্ঠ ভাতৃ ৰুক্মবীৰে কৃষ্ণৰ পৰিৱৰ্তে ছেদীৰাজ শিশুপাললৈ ৰুক্মীণীক বিয়া দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰে। ইফালে ৰুক্মীণীয়ে কৃষ্ণতেই মন প্ৰাণ সঁপি দিয়ে। ভাতৃ শিশুপালক প্ৰকাশ্যে বিৰোধ কৰিব নোৱাৰি ৰুক্মীণীয়ে বেদনিধি বিপ্ৰৰ জৰিয়তে কৃষ্ণলৈ বাৰ্তা পঠায় যে তেওঁক যিকোনো উপায়ে পলুৱাই নিব লাগে আৰু সেইয়া কিদৰে সম্ভৱ হ'ব তাৰ দিহা পৰামৰ্শও তেওঁ চিঠিত উল্লেখ কৰি দিয়ে। এই সমস্ত ঘটনাৱলীকে ৰুক্মীণী হৰণ নাটত ফুটাই তোলা হৈছে।<ref name="indianetzone.com" /> ; পাৰিজাত হৰণ {{Main|পাৰিজাত হৰণ নাট}} [[ভাগৱত]] আৰু হৰিবংশৰ মূলৰ পৰা পাৰিজাত হৰণ নাটখনি ৰচনা কৰিছিল। এদিন নাৰদে শ্ৰীকৃষ্ণক এপাহ পাৰিজাত ফুল অৰ্পণ কৰে। ৰুক্মীণীয়ে ফুলপাহৰ প্ৰতি আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰাত কৃষ্ণই ফুলপাহ ৰুক্মীণীৰ খোপাত পিন্ধাই দিয়ে। কৃষ্ণৰ সেই কাৰ্য্যত ইৰ্ষাম্বিত হৈ আন এগৰাকী পত্নী সত্যভামাই কিদৰে ইন্দ্ৰপত্নী শচীৰ পৰা পাৰিজাত ফুল হস্তগত কৰি তাক আনি নিজৰ কোঠাৰ কাষতে ৰুৱে আৰু ৰুক্মীণীক হেয় জ্ঞান কৰি নিজকে কৃষ্ণৰ প্ৰিয় পত্নী বুলি প্ৰতিপন্ন কৰিব খুজিছে তাকেই ইয়াত দেখুওৱা হৈছে।<ref>[http://www.spondonsph.com/index.php?option=com_content&view=article&id=177:2012-06-14-17-27-15&catid=32:nibandh-author5&Itemid=38 স্পন্দন, ই আলোচনী, সংগ্ৰহ: ২৫ জুন, ২০১২]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ; ৰাম বিজয় {{Main|ৰাম বিজয় নাট}} [[ৰামায়ণ]]ৰ আদিকাণ্ডৰ সাৰ গ্ৰহণ কৰি শঙ্কৰদেৱে ৰাম বিজয় নাট ৰচনা কৰিছিল।<ref name="indianetzone.com">{{cite web | url=http://www.indianetzone.com/53/rama_vijaya.htm | title=Rama Vijaya, Classical Assamese Drama | publisher=Jupiter Infomedia Ltd. | work=Jupiter Infomedia Ltd. | date=২৪/০৩/২০১১ | accessdate=January 13, 2013}}</ref> কেনেকৈ ৰামে হৰধনু ভাঙি সীতাক লাভ কৰে আৰু অযোধ্যালৈ যাত্ৰা কৰোঁতে বাটত পৰশুৰামক যুদ্ধত পৰাস্ত কৰে এই সমস্ত ঘটনাৱলীয়ে এই নাটৰ মূল আধাৰ। ===গীত=== * [[বৰগীত]]<ref>[http://www.bipuljyoti.in/music/bargeet.html বিপুলজ্যোতি ডট ইন] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130703215345/http://www.bipuljyoti.in/music/bargeet.html |date=2013-07-03 }}, আহৰণ কৰা তাৰিখ: ০৩, জুলাই, ২০১২</ref> (২৩৪টা বৰগীতৰ ভিতৰত ৩৫ টাহে পোৱা যায়) * [[ভটিমা]] (দেৱভটিমা, নাটভটিমা, ৰাজভটিমা) * [[টোটয়]] * [[চপয়]] ===নাম-প্ৰসঙ্গৰ গ্ৰন্থ=== * [[কীৰ্তন]] * [[গুণমালা]] ==বহুমুখী প্ৰতিভা== শ্ৰীশ্ৰীশঙ্কৰদেৱ এজন বহুমুখী প্ৰতিভাসম্পন্ন লোক আছিল। ৰূপ, বল, গুণ তিনিও দিশতে তেওঁ মানুহক চমকিত কৰিছিল বুলি কোৱা হয়। ষাঁড় গৰুক পৰাস্ত কৰি, ভাদমহীয়া দুপাৰ উপচি পৰা [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী]] সাঁতুৰি বল-বীৰ্য্যৰ পৰিচয় দিছিল।<ref name="বংশ" /> প্ৰথম অ-ফলা আৰু ক-ফলা শিকিয়েই আ-কাৰ আৰু ই-কাৰ নোহোৱাকৈ ভাবগধুৰ কবিতা এটা লিখি তেওঁৰ অসামান্য প্ৰতিভাৰ পৰিচয় দাঙি ধৰিছিল। আনপিনে তেওঁ আছিল ধৰ্ম প্ৰচাৰক, সমাজ সংগঠক, সুগায়ক, নৰ্তক, অভিনেতা, কবি, চিত্ৰকৰ। তেওঁ নাটক ৰচনা কৰিয়েই ক্ষান্ত থকা নাছিল; সেইবোৰক অভিনয়ৰ দ্বাৰা মানুহৰ মন নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। অভিনয়ত তেওঁ নিজেও ভাও লৈছিল। সেই সময়ত তেওঁ মানুহক সাত বৈকুণ্ঠৰ পট আঁকি [[চিহ্নযাত্ৰা]] [[ভাওনা]] কৰি দেখুৱাইছিল। শঙ্কৰদেৱৰ নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ মূল মন্ত্ৰ আছিল 'এক দেৱ, এক সেৱ, এক বিনে নাই কেৱ' অৰ্থাৎ কেৱল নামৰ দ্বাৰাই পৰম ভগৱন্তক লাভ কৰি ইহ সংসাৰৰ পৰা উদ্ধাৰ হোৱাৰ উপায় তেওঁ ৰচনা কৰিছিল। তেওঁৰ ধৰ্মত কোনো জাতি-ভেদ উচ্চ-নীচ ধনী-দুখীয়াৰ প্ৰভেদ নাছিল। অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ, নামঘৰ অনুষ্ঠান পাতি ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ বাবে তেওঁ ব্যৱস্থা কৰিছিল।<ref name="bipuljyoti"/> আজিৰ পৰা পাঁচশ বছৰৰ আগতে শঙ্কৰদেৱে উদাৰ মনোভাৱেৰে সমগ্ৰ অসমীয়া সমাজক একতাৰ জৰীৰে বান্ধিছিল। বিদ্যা শিক্ষা আৰম্ভ কৰিয়েই শঙ্কৰদেৱে অ-কাৰ, আ-কাৰ নথকা এটা কবিতা ৰচনা কৰিছিল।<ref name="টোল"/> তেওঁ ১২ বছৰ বয়সতে এই কবিতাটো লিখি উলিয়াইছিল।<ref name="xobdo2">{{cite web | url=http://www.xobdo.org/asm/%E0%A6%AC%E0%A7%B0%E0%A6%86%E0%A6%A4%E0%A6%BE | title=বৰআতা | publisher=xobdo.org | work=xobdo.org | accessdate=January 13, 2013 | archivedate=March 10, 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310105017/http://xobdo.org/asm/%e0%a6%ac%e0%a7%b0%e0%a6%86%e0%a6%a4%e0%a6%be | deadurl=yes }}</ref> তেখেতৰ এই কবিতাটো হ'ল: {{quote|<poem> [[কৰতল কমল কমল দল নয়ন]]। ভবদব দহন গহন বন শয়ন॥ নপৰ নপৰ পৰ সতৰত গময়। সভয় মভয় ভয় মমহৰ সততয়॥ খৰতৰ বৰশৰ হত দশ বদন। খগচৰ নগধৰ ফনধৰ শয়ন॥ জগদঘ মপহৰ ভৱভয় তৰণ। পৰপদ লয় কৰ কমলজ নয়ন॥<ref name="sankaradeva">{{cite web | url=http://www.atributetosankaradeva.org/karatala.htm | title=The Master's first masterpiece | publisher=atributetosankaradeva.org | date=4/16/2008 | accessdate=January 13, 2013}}</ref> </poem>}} ==তিৰোভাৱ== মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱে জীৱনৰ অন্তিম সময়লৈকে [[ধৰ্ম]] প্ৰচাৰ কাৰ্য চলাই আছিল। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁ মহাৰাজ নৰনাৰায়ণৰ ৰাজ-আতিথ্যত কোচবেহাৰত আছিল৷ চৰিত পুথিমতে, ৰজা নৰনাৰায়ণে শঙ্কৰদেৱত শৰণ ল’বলৈ বাঞ্ছা কৰাত শঙ্কৰদেৱে প্ৰবৃত্তি মাৰ্গত থাকি ৰাজধৰ্ম পালন কৰি ৰজাই কিদৰে নিবৃত্তি মাৰ্গত চলিব পাৰিব বুলি কৈ কৈছিল, “ৰাজাৰ স্ত্ৰীৰ কৰ্মকাণ্ডী ব্ৰাহ্মণৰ গুৰু নহঞ ই তিনিৰ’’ বুলি শৰণ দিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল৷ <ref>কথা গুৰু চৰিত, সম্পা: মহেশ্বৰ নেওগ, পৃ: নং; ১৫৪, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref> তাৰপিছতো ৰজাই প্ৰয়োজন হ’লে দেৱ-দেৱী সবাকো এৰিব বুলি শঙ্কৰদেৱক নেৰানেপেৰাকৈ শৰণ দিবলৈ জোৰ কৰি থকাত তেওঁ ৰজাক ক’লে, “বোলে কালৈ অহা জাব৷ জকগে এতিয়া’’ (কথা গুৰুচৰিত) বুলি উপবাসে থাকি পিছদিনা আহিবলৈ ক’লে৷ পিছদিনা শৰণ লোৱাৰ সকলো ব্যৱস্থা কৰি শঙ্কৰদেৱক আদৰি আনিবলৈ যাওঁতে গম পোৱা গ’ল, তেওঁৰ আঙুলিত বিহ ফোঁহা এটি হৈছে আৰু তাৰে বিষত তেওঁ ৰজাৰ ওচৰলৈ যাব নোৱাৰে৷ কম সময়ৰ ভিতৰতে বিষ বাঢ়ি আহিল৷ শঙ্কৰদেৱে কমণ্ডলুৰ পৰা পানী লৈ মুখ ধুই নতুন কাপোৰ পিন্ধি পদ্মাসনত বহি ধ্যানস্থ হ’ল৷ আৰু তাৰপিছত উপস্থিত সকলোকে মাত-বোল লগাই বহাতে তেওঁ ঢলি পৰিল৷ ১৫৬৮ খ্ৰীষ্টাব্দত (১৪৯০ শক, ২১ ভাদ) শুক্লা দ্বিতীয়া তিথিত ১১৯ বছৰ বয়সত তেওঁ কোচবিহাৰত থকা [[মধুপুৰ সত্ৰ]]ত ইহলীলা সম্বৰণ কৰে।<ref>কথা গুৰু চৰিত, সম্পা: মহেশ্বৰ নেওগ, পৃ: নং; ১৫৪, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল, ১৯৯৯</ref><ref>শ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীমাধবদেৱ, লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা, পৃ:নং;১৫১, লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷ ১৯৯৫</ref> ==লগতে চাওক== {{wikisourcelang|as|লিখক:শংকৰদেৱ|শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ}} {{Commons cat|Srimanta Sankardeva|শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ}} {{Wikiquote}} * [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] * [[মাধৱদেৱ|মহাপুৰুষ মাধৱদেৱ]] * [[সত্ৰ]] * [[বৰগীত]] * [[ভাওনা]] * [[নামঘৰ]] ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist|30em}} == বাহ্যিক সংযোগ == {{Wikisource author|শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ}} * [http://www.srimantasankaradevasangha.org শ্ৰী মন্ত শঙ্কৰদেৱ সঙ্ঘ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141222075045/http://www.srimantasankaradevasangha.org/ |date=2014-12-22 }} * [http://www.atributetosankaradeva.org/ এ ট্ৰিবিউট টু শংকৰদেৱ] * [http://auniati.org আউনীআটি সত্ৰৰ ৱেবছাইট] * [http://Barpetasatra.org বৰপেটা সত্ৰৰ ৱেবছাইট] * [http://Akonirnamghar.com.co.in অকণিৰ নামঘৰ ৱেবছাইট] {{অসমৰ সুপ্ৰসিদ্ধ ব্যক্তিসকল}} [[শ্ৰেণী:শংকৰদেৱ|*]] [[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]] [[শ্ৰেণী:ধৰ্ম প্ৰচাৰক]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]] [[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]] mygrwd9x7m24t612e1ig8h3yve7lhx7 0 2855 419680 396133 2024-04-25T17:33:23Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | bgcolour = silver | name = ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া | image = ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া.jpg | caption = | birth_date = {{birth date|1932|2|20}} | birth_place = [[নগাঁও]], [[অসম]] | death_date = {{death date and age|2003|8|13|1932|2|20}} | death_place = [[গুৱাহাটী]], [[অসম]] | occupation = ঔপন্যাসিক, গল্পকাৰ, সম্পাদক, নাট্যকাৰ, চিত্ৰ-নিৰ্মাতা, ৰিডাৰ | notableworks = '[[অগ্নিস্নান]]', '[[সন্ধ্যাৰাগ]]' নামৰ কথাছবি, <br /> '[[অন্তৰীপ]]' নামৰ উপন্যাস <br /> '[[প্ৰান্তিক]]' নামৰ পষেকীয়া আলোচনীৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সম্পাদক, <br />ভ্ৰাম্যমাণৰ বাবে লিখা স্বৰ্ণজয়ন্তী, শতাব্দী আদি নাটক | pseudonym = প্ৰহৰী, সত্যপ্ৰিয় পাঠক, সঞ্জয় আদি | years_active = ১৯৫৩-২০১৩ | spouse = প্ৰীতি শ‍ইকীয়া | children = সংগীতা আৰু ৰশ্মি (জীয়েক) | parents = | awards = অসম প্ৰকাশন পৰিষদ বঁটা, <br /> [[সাহিত্য অকাডেমি বঁটা]], <br />[[অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা]], <br /> [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ বঁটা]] | signature = | website = }} '''ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া''' ({{lang-en|Dr. Bhabendra Nath Saikia}}, ১৯৩২ – ২০০৩) অসমৰ এগৰাকী ঔপন্যাসিক, গল্পকাৰ, নাট্যকাৰ আৰু বোলছবি পৰিচালক আছিল। কবিতা, নাটক, গল্প, উপন্যাস, প্ৰবন্ধ, সমালোচনা, হাস্য-ব্যংগাত্মক সাহিত্য, আত্মজীৱনী, শিশুসাহিত্য আদিকে ধৰি সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ প্ৰায় সকলো দিশতে ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই অৱদান আগবঢ়াই গৈছে। ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই [[:en:University of London|লণ্ডন বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা পদাৰ্থ বিজ্ঞান বিষয়ত ডক্তৰেট ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।<ref name="doctoral thesis">{{cite web | url=http://hdl.handle.net/10044/1/13521 | title=The structure, aggregation and melting of metal and other films condensed from vapour | publisher=Imperial College London | date=1961 | accessdate=2 August 2019 | author=Saikia, Bhabendra Nath}}</ref> তাৰ পিছত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পদাৰ্থ বিজ্ঞান বিভাগত ৰিডাৰ হিচাপে নিজৰ কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰে। অসমীয়া ভাষাৰ পষেকীয়া আলোচনী [[প্ৰান্তিক]] আৰু শিশু আলোচনী [[সঁফুৰা]]ৰ তেখেত প্ৰতিষ্ঠাপক সম্পাদক আছিল।<ref name="indiaonline.in" /> ইয়াৰ উপৰি তেখেতে ৰেডিঅ' নাট, একাঙ্কিকা নাটক, ভ্ৰাম্যমাণ থিয়েটাৰৰ বাবে নাটক ৰচনা কৰিছিল। তেখেতে আঠখন অসমীয়া চলচ্চিত্ৰও পৰিচালনা কৰিছিল। ইয়াৰে সাতখন বোলছবিৰ কাৰণে তেখেতে ভাৰত চৰকাৰৰ '''ৰজত কমল বঁটা''' লাভ কৰিছিল। তদুপৰি তেখেতে ১৯৭৬ চনত সাহিত্য অকাডেমি বঁ‌টা আৰু ১৯৯০ চনত 'অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা'ৰ লগতে '''পদ্মশ্ৰী''' সন্মানো লাভ কৰিছিল। ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন== ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ জন্ম হয় ১৯৩২ চনৰ ২০ ফেব্ৰুৱাৰীত [[নগাঁও]] চহৰত। তেখেতৰ পিতৃৰ নাম আছিল বিদূৰ শইকীয়া আৰু মাকৰ নাম আছিল চম্পাৱালা শইকীয়া। তেখেতৰ ঘৰুৱা নাম আছিল পুতুল।<ref>ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া স্ত্ৰষ্ঠা আৰু দ্ৰষ্ঠা, সম্পাদনা, হীৰেন চন্দ্ৰ নাথ, প্ৰাণেশ্বৰ নাথ, প্ৰথম সংস্কৰণ, ফেব্ৰুৱাৰী, ২০০৫ খ্ৰী</ref> তেওঁৰ ককোয়কৰ নাম আছিল ডাঃ নগেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া। তেওঁৰ মুঠ ককাই- ভাইৰ সংখ্যা চাৰিজন।<ref>ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া স্ৰষ্টা আৰু দ্ৰষ্টা, সম্পাদনা, হীৰেন চন্দ্ৰ নাথ,প্ৰাণেশ্বৰ নাথ, প্ৰথম সংস্কৰণ, ফেব্ৰুৱাৰী, ২০০৫ খ্ৰী.</ref> নুৰুদ্দিন মোক্তাবৰ পৰা ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই তিনিটকীয়া বৃত্তিৰে সৈতে ছাত্ৰবৃত্তি উত্তীৰ্ণ হয়।<ref>ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া স্ৰষ্টা আৰু দ্ৰষ্টা, সম্পাদনা, হীৰেন চন্দ্ৰ নাথ, প্ৰাণেশ্বৰ নাথ, প্ৰথম সংস্কৰণ, ফেব্ৰুৱাৰী, ২০০৫</ref> ১৯৪৮ চনত তেখেতে তিনিটা বিষয়ত লেটাৰ মাৰ্ক ৰ্ষ্টাৰ-সহ প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হৈ ঐতিহ্যপূৰ্ণ [[কটন মহাবিদ্যালয়]]ত ভৰ্তি হয়, ১৯৫০ চনত কটনৰ পৰা ইণ্টাৰমিডিয়েট আৰু তাৰপৰাই ১৯৫২ চনত [[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]]ত সন্মান সহ বি.এচ. চি. পাছ কৰে। তাৰ পাছত ১৯৫৫-১৯৫৬ চনত [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ [[প্ৰেচিডেন্সী কলেজ]]ৰ পৰা পদাৰ্থ বিজ্ঞানত তেখেতে এম.এচ.চি ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে বিদেশ যাত্ৰা কৰে। ১৯৬১ চনত তেখেতে [[লণ্ডন]] বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ডক্তৰেট ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তদুপৰি তেখেতে লণ্ডনৰে ‘ইম্পেৰিয়েল কলেজ অৱ চাইন্স এণ্ড টেকন'লজী’-ৰ পৰা ডিপ্লমাও লাভ কৰে। ==কৰ্মজীৱন== ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰে শিৱসাগৰ মহাবিদ্যালয়ত (তাণ্টিয়া বিজ্ঞান মন্দিৰত), পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ প্ৰৱক্তা হিচাপে। তাৰ পিছত তেখেতে [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ [[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] বিভাগত কিছুদিনৰ বাবে ডেমনষ্ট্ৰেটৰ হিচাপে যোগদান কৰে। তাৰ পিছত তেখেতে গৱেষণাৰ বাবে লণ্ডনলৈ যায় আৰু পি এইচ ডি ডিগ্ৰী লাভ কৰি উভতি আহি পুনৰ গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পদাৰ্থবিজ্ঞান বিভাগত অধ্যাপক হিচাপে যোগদান কৰে আৰু ৰীডাৰ পদলৈ পদোন্নতি লাভ কৰে। গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ চাকৰি ত্যাগ কৰি তেখেতে কেইবছৰমানৰ বাবে ভাৰতীয় ৰেলৱেৰ উত্তৰ পূব মণ্ডলৰ মহাপ্ৰবন্ধক হিচাপেও সেৱা আগবঢ়ায়। তেখেতৰ বহুতো গল্প অন্যান্য ভাৰতীয় ভাষালৈ অনুবাদ হৈছে। অসমীয়া ভাষাৰ পষেকীয়া আলোচনী [[প্ৰান্তিক]] আৰু শিশু আলোচনী [[সঁফুৰা]]ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সম্পাদক আছিল। গুৱাহাটী মঞ্চৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক স্থাপন হয় ১৯৫৭-৫৮ চনত। <ref>সা ৰে গা মা পা, জনাৰ্দন গোস্বামী, পৃ ১৪</ref> [[বসন্ত কুমাৰ শইকীয়া]]ৰ চোৰ নাটকত কুমাৰ ভাস্কৰ নাট্যমন্দিৰত অভিনয় কৰিছিল। তেখেতে ১৯৭৬ চনত [[সাহিত্য অকাডেমি বঁ‌টা]] আৰু ১৯৯০ চনত [[অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা]]লাভ কৰাৰ উপৰিও [[পদ্মশ্ৰী বঁটা|পদ্মশ্ৰী]] সন্মান লাভ কৰে। অসমীয়া নাট্য জগতলৈ ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই বিশেষ অৱদান আগবঢ়াই গৈছে। কেইবাখনো ৰেডিঅ' নাট, একাঙ্কিকা নাটক ৰচনা কৰাৰ উপৰিও ভ্ৰাম্যমাণ মঞ্চৰ বাবেই তেখেতে একাধিক নাটক ৰচনা কৰে। বোলছবি জগতত শইকীয়াই আঠখন বোলছবি পৰিচালনা কৰে আৰু তেখেতৰ বোলছবিয়ে ভাৰত আৰু বিদেশত আন্তৰাষ্ট্ৰীয় বোলছবি মহোৎসৱত প্ৰদৰ্শিত হয়। তেখেতৰ সাতখন বোলছবিৰ কাৰণে ভাৰত চৰকাৰে [[ৰজত কমল বঁটা]] প্ৰদান কৰে। ===অন্যান্য ক্ষেত্ৰ=== ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া বহুকেইটা সংগঠন আৰু পৰিষদৰ সদস্য আছিল। তেওঁ সংগীত নাটক একাডেমীৰ সদস্য আৰু সাহিত্য একাডেমীৰ কাৰ্যবাহী আৰু সাধাৰণ পৰিষদৰ সদস্য আছিল। ইউনেস্কোৰ সৈতে সহযোগিতাৰ বাবে ভাৰতীয় জাতীয় পৰিষদৰ সদস্য আৰু [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ একাডেমিক পৰিষদৰ সদস্যও আছিল। ইয়াৰ লগতে তেওঁ জ্যোতি চিত্ৰবন (চলচ্চিত্ৰ ষ্টুডিঅ’) ছ’চাইটিৰ সভাপতি আৰু গুৱাহাটীৰ অ'ল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ’ৰ পৰামৰ্শদাতা সংস্থাৰ সদস্য আছিল। ড° শইকীয়া অসম ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ (বিত্ত আৰু উন্নয়ন) নিগম লিমিটেডৰো অধ্যক্ষ আছিল।<ref name="indiaonline.in" /> ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া ডিমাপুৰৰ উত্তৰ-পূব মণ্ডল সাংস্কৃতিক কেন্দ্ৰৰ শাসকীয় সংস্থাৰ সদস্যও আছিল। তেওঁ অসমৰ গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ আদালতৰ লগতে পুনেস্থিত ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ আৰু টেলিভিছন প্ৰতিষ্ঠানৰ ছ’চাইটিৰ সদস্যও আছিল। তদুপৰি তেওঁ নেচনেল বুক ট্ৰাষ্ট অৱ ইণ্ডিয়াৰ বোৰ্ড অৱ ট্ৰাষ্টীৰ সদস্য আছিল।<ref name="indiaonline.in" /> ==ছদ্মনাম== ===হাস্য-ব্যংগাত্মক সাহিত্যত=== ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই তেখেতৰ একাধিক সাহিত্যিক ৰচনা লিখোঁতে ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বিশেষকৈ হাস্য-ব্যংগমিশ্ৰিত ৰচনাসমূহ তেখেতে ছদ্মনামেৰে লিখিছিল। সেই ৰচনাসমূহ ‘প্ৰান্তিক’ আৰু সাপ্তাহিক কাকত ‘বুধবাৰ’ৰ বিভিন্ন সংখ্যাত প্ৰকাশিত হৈছিল। তেখেতৰ দ্বাৰা সৰ্বাধিক ব্যৱহৃত ছদ্মনামটি আছিল ''সত্যপ্ৰিয় পাঠক''। উক্ত ছদ্মনামেৰে লিখা আটাইকেইটা লেখা 'প্ৰান্তিক'ৰ পাততে প্ৰকাশ হৈছিল। সেইসমূহৰ নাম এনেধৰণৰঃ- {{multicol}} *জয়জয়-ময়ময়, *কনফাৰেন্সৰ দোকান, *নিতান্ত ঘৰুৱা, *শেষ প্ৰস্তাৱ, *আধুনিক তাঁতবাতি শিল্প, *জীৱাশ্ম বা ফছিল, *আৱিষ্কাৰৰ জননী, *সোৱণশিৰিৰ চকুলো! , *লাই-লফা লটং-পটং, *প্ৰিয়জনৰ গান শুনা যন্ত্ৰ {{multicol-break}} *বৃদ্ধৰ বাণী, *ঘূৰি-ঘূৰি আকৌ, *বুৰ্জোৱা, *বলনাস্কিৰ চাকৰি কিয় গ’ল, *জাতীয় জীৱনৰ ঘাই সুঁতি, *শীতলা, *ইনছাল্ট, *সংসাৰ-বিজ্ঞানঃগৱেষণা আৰু প্ৰথম খণ্ডৰ ফলাফল, *যোৱা তিনি বছৰৰ দৰে..., *বেয়া নহয়, ভালেই। {{multicol-end}} সত্যপ্ৰিয় পাঠকৰ পাছত তেওঁ‌ বেছিকৈ ''সদানন্দ পাঠক'' ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এইটো ছদ্ননামেৰে তেওঁ সৰ্বমুঠ ছটা লেখা লিখিছিল। লেখাকেইটা হৈছে: (১) সোণালী এণ্টাৰপ্ৰাইজ, (২) বিগ ক্ল’জ আপ, (৩) বেলি ডুবাৰ সময়, (৪) পৰম প্ৰিয় বন্ধুবৰ, (৫) বিশ্বাসঘাতক বান্দৰ, আৰু (৬) ভিতৰবিলাক। এইকেইটা লেখা প্ৰকাশ পাইছিল ‘বুধবাৰ’ত। সত্যপ্ৰিয় আৰু সদানন্দ পাঠকৰ উপৰিও ৰচনা লিখিবলৈ তেওঁ আন বহুকেইটা ছদ্মনামৰ সহায় লৈছিল। সেইসমূহ ৰচনা প্ৰান্তিকৰ পৃষ্ঠাতে ভিন্ ভিন্ সময়ত প্ৰকাশিত হৈছিল। লেখাবোৰৰ শিৰোনাম আৰু তেওঁ ব্যৱহাৰ কৰা ছদ্মনাম তলত উল্লেখ কৰা হ'ল- #এদিন বাদে এদিন- ৰজনী দত্ত, #দিগম্বৰ বুৰ্জোৱা- বিৰাজমোহন বৰুৱা, #নিজৰ প্ৰেছক্ৰিপছনৰ ঔষধ-গোলোক মহন্ত, #কেণ্ডিডেট-দিবাকৰ নেওগ, #খাদ্যপ্ৰাণ-গৃহানন্দ স্বামী, #শৃংখল-বিচিত্ৰা দত্ত, #বাটৰ আমনি-অৰবিন্দ দত্ত, #আনন্দ-সুকুমাৰ দত্ত, #ডিঙিৰ খজুৱতি-মানবেন্দ্ৰ দাস, #সদায় কাঠৰ বাকচ নালাগে-নি.কা.ব., #মোৰ ৰাশিফল সদায় ভাল-পৰমানন্দ ৰাজগুৰু, #ব’হাগৰ কথা। সেই সভাখন-এজন অৱসৰপ্ৰাপ্ত মুখ্য অতিথি, #ইণ্টিমেট-কুসুম কুমাৰ বৰুৱা। তেখেতৰ এই হাস্য-ব্যংগাত্মক ৰচনাসমূহ পাছলৈ ‘কল্পলোকৰ কাহিনী’ নামৰ এখনি গ্ৰন্থত সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে। অসমীয়া সাহিত্যৰ জগতত বহুসংখ্যক ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰা সম্ভৱতঃ তেওঁৱেই একমাত্ৰ সাহিত্যিক। চৌপাশৰ সামাজিক-সাংস্কৃতিক সমস্যাবোৰৰ পুনৰীক্ষণ, অসমীয়া মানুহৰ চৰিত্ৰৰ কেতবোৰ অবিচ্ছেদ্য দিশ উন্মোচন, প্ৰাত্যহিকতাত সঘনাই মুখামুখি হোৱা বেমেজালিবোৰৰ পৰ্যবেক্ষণ- ইত্যাদিয়েই হৈছে তেখেতৰ দ্বাৰা লিখিত এই হাস্য-ব্যংগাত্মক ৰচনালানিৰ অন্তৰ্নিহিত তাৎপৰ্য।<ref name="প্ৰান্তিক">{{cite journal| journal =প্ৰান্তিক | publisher=প্ৰদীপ বৰুৱা | last1 = বৰা | first1 =ঈশান জ্যোতি|authorlink=সদস্য:ঈশান জ্যোতি বৰা|title=ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াছাৰৰ ছদ্মনাম | year=১-১৫এপ্ৰিল, ২০১৯ | location=গুৱাহাটী | pages=৯}}</ref> ====অন্যান্য ৰচনাত==== বিদেশৰ পটভূমিত লিখা কেইটামান গল্প ড॰ শইকীয়াই ছদ্মনামত লিখিছিল। তিনিটা গল্প লিখিছিল ''সঞ্জয়'' ছদ্মনামেৰে। বাকীকেইটা নিজৰ নামত লিখিছিল। এই সন্দৰ্ভত তেখেতে কৈছিল যে- "মোৰ চুটি গল্প লেখাৰ যিটো ধৰণ, তাৰ পৰা অলপ বেলেগ হ'ব বাবেই সেইকেইটা মোৰ নিজৰ নামত লেখিবলৈ মন কৰা নাছিলোঁ। "<ref name="গদ্য">{{cite book | title=ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া-ছয় দশকৰ গদ্য | publisher=জ্যোতি প্ৰকাশন | author=দত্ত, উৎপল | authorlink=উৎপল দত্ত | year=২০ ফেব্ৰুৱাৰী, ২০১৭}}</ref> ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ নিজে সৰু চৰিত্ৰ এটিত অভিনয় কৰা 'বেউলা' ছবিখনৰ সমালোচনা লিখিছিল। সেইটো লিখিছিল ''সুনীতি'' ছদ্মনামেৰে। সমালোচনাটি 'আৱাহন'ত প্ৰকাশিত হৈছিল। সাদিনীয়া 'নৱদূত' নামৰ এখন কাকতত তেখেতে 'দৃষ্টিপাত' নামৰ এটা শিতানত লিখিছিল। সেইবোৰ লিখনি তেখেতে''প্ৰহৰী'' ছদ্মনামত লিখিছিল। চিনেমা বিষয়ক লেখামেলাৰ বাবে তেখেতে ''চিত্ৰপ্ৰিয় পাঠক'' ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰিছিল। তেখেতৰ আন দুটি ছদ্মনাম আছিল ''পৰ্যবেক্ষক'' আৰু ''সুদৰ্শন''।<ref name="গদ্য" /> ==ব্যক্তিগত জীৱন== ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া প্ৰীতি শইকীয়াৰ লগত বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। তেওঁলোকৰ দুগৰাকী কন্যা সন্তান--- ড॰ সংগীতা আৰু ৰশ্মি। {{Cn}}} ==অন্যান্য সামাজিক কৰ্ম== * ১৯৯০ চনত ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা লাভ কৰিছিল। প্ৰাপ্ত ধনৰাশিৰে তেখেতে শিশুসকলৰ মানসিক উৎকৰ্ষ সাধনৰ বাবে [[আৰোহণ]] নামৰ এটি সংস্থা আৰম্ভ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। আৰোহণত প্ৰধানকৈ কম সুবিধাপ্ৰাপ্ত শিশু-কিশোৰক কলা, সংগীত আৰু থিয়েটাৰৰ জৰিয়তে দক্ষতা বিকাশৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। আৰোহণ গুৱাহাটীৰ বশিষ্ঠপুৰত অৱস্থিত। আৰোহণৰ এটুকুৰা অংশত ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ লাগতিয়াল কেতবোৰ সামগ্ৰী যেনে: তেখেতৰ চশমা, ৰেডিঅ', তেখেতৰ প্ৰিয় কাপোৰ আদি পত্নী প্ৰীতি শইকীয়াই সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰিছে। <ref name="দ্য হিন্দু">{{cite news | url=https://www.thehindu.com/features/cinema/the-man-and-his-magic/article3779648.ece | title=The man and his magic | work=The Hindu | date=১৬ আগষ্ট, ২০১২ | agency=দ্য হিন্দু | accessdate=17 July 2021 | author=পিছাৰ'টি, সংগীতা বৰুৱা}}</ref> * গুৱাহাটীৰ পাঞ্জাবাৰীত অৱস্থিত [[শংকৰদেৱ কলাক্ষেত্ৰ]]ৰ জন্মৰ আঁৰত ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া জড়িত হৈ আছিল। কলাক্ষেত্ৰত থকা পুথিভঁৰালটো তেখেতৰ নামেৰে নামাংকিত কৰা হৈছে। <ref name="দ্য হিন্দু" /> ==মৃত্যু== কেইবছৰমানৰ পৰা কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ থকা ড॰ শইকীয়াক হৃদযন্ত্ৰৰ ক্ৰিয়া বন্ধ হৈ যোৱাৰ বাবে ২০০৩ চনৰ ২৭ জুলাইত গুৱাহাটী নিউৰ’লজিকেল ৰিচাৰ্চ চেণ্টাৰত ভৰ্তি কৰোৱা হয়। তাতেই তেওঁৰ অৱস্থা সংকটজনক হৈ পৰে আৰু ২৯ জুলাইৰ পৰা তেওঁক ডায়েলাইছিছ আৰু ভেণ্টিলেটৰী চাপৰ্টত ৰখা হয়।<ref name="timesofindia.indiatimes.com">{{cite web | url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/film-maker-bhabendranath-saikia-dead/articleshow/128791.cms | title=Film maker Bhabendranath Saikia dead | publisher=timesofindia.indiatimes.com | date=13 August 2003 | accessdate=22 June 2022}}</ref> সেই বছৰৰে ১৩ আগষ্টত শইকীয়াই নশ্বৰ দেহ ত্যাগ কৰে।<ref name="beaninspirer.com">{{cite web | url=https://www.beaninspirer.com/dr-bhabendra-nath-saikia-the-legendary-award-winning-writer-and-filmmaker-from-assam/ | title=Dr. Bhabendra Nath Saikia – The Legendary Award-Winning Writer and Filmmaker from Assam | publisher=beaninspirer.com | date=February 20, 2019 | accessdate=22 June 2022 | archivedate=6 July 2022 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20220706061257/https://www.beaninspirer.com/dr-bhabendra-nath-saikia-the-legendary-award-winning-writer-and-filmmaker-from-assam/ | deadurl=yes }}</ref> ==সাহিত্যকৰ্ম== ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ প্ৰথম ছপাহৈ প্ৰকাশ পায় 'পথ নিৰূপণ'গল্পটো। উদয় আলোচনীত প্ৰকাশ হৈছিল।<ref>ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া স্ৰষ্টা আৰু দ্ৰষ্টা,সম্পাদনা, হীৰেন চন্দ্ৰ নাথ, প্ৰাণেশ্বৰ নাথ, ফেব্ৰুৱাৰী, ২০০৫</ref> {{multicol}} ===ভ্ৰাম্যমাণ নাটক=== * ৰম্যভূমি * নীলকণ্ঠ * মহাৰণ্য * দীনবন্ধু * পাণ্ডুলিপি * আম্ৰপালি * অৰণ্যত গধূলি * মণিকূট * গহ্বৰ * অমৃত * বৰ্ণমালা * বন্দীশাল * পৰমানন্দ * শুভ-সংবাদ * বিষকুম্ভ * অন্ধকূপ * দিগম্বৰ * স্বৰ্ণজয়ন্তী * স্বৰ্গৰ দুৱাৰ * ৰামধেনু (১৯৮১-৮২ চন, ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ প্ৰথম ভ্ৰাম্যমাণ নাটক) * শতাব্দী * সমুদ্ৰ-মন্থন * জোনাক ৰাতি (অসম্পূৰ্ণ) * বৃন্দাবন * জন্মভূমি * প্ৰতিবিম্ব {{multicol-break}} ===একাংকিকা নাটক=== * এজাক জোনাকীৰ জিলমিল * পুতলা নাচ * অলংকাৰ * তীৰ্থ * অৱৰোধ * বাওনা * তৃতীয় বন্ধু ===অনাতাঁৰ নাটক=== * জোনাকী * জোনাকীৰ বিয়া * জোনাকী বোৱাৰী হ’ল * দেউতা * আগন্তুক * অন্ধকূপ * জংঘল * বাওনা * দুৰ্ভিক্ষ * আবেলি * ডাইনী ===উপন্যাস=== * [[অন্তৰীপ]] (১৯৮৬) * ৰম্যভূমি (১৯৯১) * আতংকৰ শেষত ( ১৯৫২, দশম শ্ৰেণীত থাকোঁতে ৰচনা কৰা; ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ একমাত্ৰ ডিটেক্টিভ উপন্যাস) {{multicol-break}} ===আত্মজীৱনী=== * জীৱন বৃত্ত * জীৱন ৰেখা * মোৰ শৈশৱ, মোৰ কৈশোৰ ===চুটি গল্প=== তেখেতৰ চুটি গল্প সংকলন কেইখন হ'ল * প্ৰহৰী (১৯৬৩), * সেন্দূৰ (১৯৭১), * গহ্বৰ (১৯৬৯), * শৃংখল (১৯৭৫), * উপকণ্ঠ (১৯৯১), * এই বন্দৰৰ আবেলি (১৯৮৮), * বৃন্দাবন (১৯৬৫), * তৰংগ (১৯৭৯), * সান্ধ্য ভ্ৰমণ (১৯৯৮), * গল্প আৰু শিল্প, * আকাশ। ===চিন্তামূলক গ্ৰন্থ=== প্ৰবন্ধ সংকলন- শেষ পৃষ্ঠা (চাৰিটা খণ্ড)। ===শিশুসাহিত্য=== *[[মৰমৰ দেউতা]] (১৯৯১) * তোমালোক ভালে থাকা (''তোমালোকৰ ভাল হওক'') (১৯৯৮) * শান্ত-শিষ্ট হৃষ্ট-পুষ্ট মহাদুষ্ট (১৯৯৭) * মহাদুষ্টৰ দুষ্টবুদ্ধি * মৰম {{multicol-end}} ==চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক ৰূপে== অসমীয়া চলচ্চিত্ৰৰ পাতনি ১৯৩৫ চনত [[জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা]]ৰ '[[জয়মতী]]' কথাছবিৰে হৈছিল। তাৰ পিছৰ প্ৰায় ৪০ বছৰ ধৰি নিৰ্মাণ হোৱা চলচ্চিত্ৰসমূহৰ বেছিখিনিয়েই আছিল তীব্ৰ বাণিজ্যিক ধৰ্মী। (ব্যতিক্ৰম: [[পদুম বৰুৱা]]ৰ [[গঙাচিলনীৰ পাখি]])। ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়াই প্ৰথম বাৰৰ বাবে অসমীয়া অৰ্থবহ চলচ্চিত্ৰৰ শুভাৰম্ভ কৰে। [[সন্ধ্যাৰাগ]], কথাছবিৰে শইকীয়াই চলচ্চিত্ৰ পৰিচালকৰূপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে। এক ব্যতিক্ৰমী আৰু কলাসন্মত ছবি হিচাপে কথাছবিখনে অসম আৰু ভাৰতবৰ্ষৰ চলচ্চিত্ৰপ্ৰেমীৰ মন জোকাৰি যায়। ইয়াৰ পিছত শইকীয়াদেৱে পৰিচালনা কৰে [[অনিৰ্বাণ]], [[অগ্নিস্নান]], [[কোলাহল]], [[সাৰথি]], [[আৱৰ্তন (চলচ্চিত্ৰ)|আৱৰ্তন]], [[ইতিহাস]] আৰু [[কালসন্ধ্যা]]। 'কালসন্ধ্যা' হিন্দীভাষাত নিৰ্মিত। আটাইকেইখন ছবিয়েই কলাসন্মত ছবি হিচাপে উচ্চ প্ৰসংশিত। 'অগ্নিস্নান'ৰ চিত্ৰনাট্যই সৰ্বভাৰতীয় পৰ্যায়ত শ্ৰেষ্ঠ চিত্ৰনাট্যৰ সন্মান লাভ কৰে। 'কালসন্ধ্যা'ৰ বাহিৰে আন কেইখন ছবিযে় [[অসমীয়া ভাষাৰ শ্ৰেষ্ঠ ছবিৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা|শ্ৰেষ্ঠ আঞ্চলিক ভাষাৰ ছবি]]ৰ বাবে ৰজত কমল বঁটা পায়। ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়াৰ কেউখন অসমীয়া ছবিয়েই নিজৰ গল্প আৰু উপন্যাসৰ চিত্ৰৰূপ। তেখেতৰ ছবিত কথাছবি সুলভ ৰূপকৰ পৰিবৰ্তে সাহিত্যৰ উপাদানৰ পয়োভৰ বেছি বুলি সমালোচকে কয়<ref name=apu>অপূৰ্ব শৰ্মা; ''চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা আৰু সন্ধ্যাৰাগ'', মূল কিতাপঃ অসমীয়া চলচ্চিত্ৰৰ ছাঁ-পোহৰ, প্ৰথম প্ৰকাশঃ ২০০১, পৰিবেশকঃ অন্বেষা, পৃঃ৬৬-৬৭</ref>। সংলাপৰ ওপৰত প্ৰাধান্য দিয়াৰ কাৰণে কিছুমান সমালোচকে তেখেতৰ কথাছবি বৰ বেছি পৰিমাণে সাহিত্যধৰ্মী বুলি অভিযোগ কৰে। ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়াৰ মতে সাহিত্যধৰ্মীতা তেখেতৰ ছবিৰ বিশেষ উপাদান আৰু কিছুসংখ্যক কথাছবি নিৰ্মাণ কৰিব পাৰিলে সাহিত্যধৰ্মী ছবিৰ এটা ধাৰা তেখেতে সৃষ্টি কৰিব পাৰিলেহেঁতেন বুলি তেখেতে নিজে উল্লেখ কৰি গৈছে।<ref name=bbn>ভিডিঅ': The Reel Life of North East An Interview with Dr. Bhabendra Nath Saikia, উপলব্ধঃ http://www.bhabensaikia.com/Bhaben_Saikia_Interview.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120219231339/http://www.bhabensaikia.com/Bhaben_Saikia_Interview.htm |date=2012-02-19 }}, তাৰিখঃ ০১-০৩-২০১২</ref> চলচ্চিত্ৰৰ এটা সংজ্ঞা নিৰ্ধাৰণ কৰি ড° শইকীয়াই 'ইন দ্য লেণ্ড অৱ মাই হাৰ্ট' নামৰ লেখাটোত কৈছিল<ref name="IPC">{{cite web | url=https://www.dff.gov.in/images/Documents/127_IPCatalogue1997.pdf | title=In the land of my heart | publisher=Indian Panorama | date=1997 | accessdate=17 July 2021 | author=Saikia, Dr, Bhabendra Nath | pages=36-39}}</ref>-{{cquote| ''A story of nature and humanity, rich in beauty and creativity, written on the screen by the camera. That is my definition of film.'' </br>(সৌন্দৰ্য আৰু সৃষ্টিশীলতাত চহকী, প্ৰকৃতি আৰু মানৱীয়তাৰ এটা কাহিনী যাক কেমেৰাৰ জৰিয়তে পৰ্দাত তুলি ধৰা হয়; সেইয়াই হৈছে মোৰ বাবে চলচ্চিত্ৰৰ সংজ্ঞা। )}} {| class="wikitable sortable" ! ক্ৰম ! বৰ্ষ ! width="100" | কথাছবি ! ভাষা ! তথ্য |- | ১ || ১৯৭৭ || [[সন্ধ্যাৰাগ]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা (১৯৭৭) <br> ১৯৭৮ চনৰ [[:en:Cannes Film Festival|Cannes Film Festival]]ত প্ৰদৰ্শিত।<ref name="thehindu">{{cite news|title=The man and his magic|url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article3779648.ece|newspaper=The Hindu|date=August 16, 2012}}</ref> |- | ২ || ১৯৮১ || [[অনিৰ্বাণ]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা (১৯৮১) |- |৩ || ১৯৮৫ || [[অগ্নিস্নান]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা (১৯৮৫) |- |৪ || ১৯৮৮ || [[কোলাহল]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা (১৯৮৮) |- |৫ || ১৯৯১ || [[সাৰথি (চলচ্চিত্ৰ)|সাৰথি]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা (১৯৯২) |- | ৬ || ১৯৯৩ || [[আৱৰ্তন (চলচ্চিত্ৰ)|আৱৰ্তন]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা 1(১৯৯৪) |- |৭ || ১৯৯৫ || [[ইতিহাস (চলচ্চিত্ৰ)|ইতিহাস]] || অসমীয়া || ৰজত কমল বঁটা (১৯৯৬) |- | ৮ || ১৯৯৭ || [[কালসন্ধ্যা]] || হিন্দী || [[:en:International Film Festival of India|International Film Festival of India]] আৰু [[:en:Cairo International Film Festival|International Film Festival of India]] ত প্ৰদৰ্শিত।<ref name="thehindu" /> |} ==নাট্যকাৰ আৰু পৰিচালক ৰূপে== অসমীয়া [[ভ্ৰাম্যমাণ থিয়েটাৰ]]ৰ লগত ড॰ শইকীয়া নাট্যকাৰ আৰু পৰিচালক হিচাপে ওতপ্ৰোতভাৱে জড়িত হৈ আছিল।<ref name="indiaonline.in">{{cite web | url=https://www.indiaonline.in/about/personalities/writersandpoets/bhabendra-nath-saikia | title=Bhabendra Nath Saikia | publisher=indiaonline.in | accessdate=22 June 2022}}</ref> ভ্ৰাম্যমাণৰ বাবে তেখেতে সৰ্বমুঠ ২৭খন নাটক ৰচনা কৰি গৈছে। বিশেষকৈ [[আৱাহন থিয়েটাৰ]] গোষ্ঠীৰ বাবে তেখেতে অধিক নাটক ৰচনা কৰিছিল। ২খন নাটক তেওঁ কহিনুৰ থিয়েটাৰ গোষ্ঠীৰ বাবে ৰচনা কৰিছে। ড॰ ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াই গধূলী নাটকখনক বাদ দি অন্যান্য নাটকসমূহ নিজে পৰিচালনা কৰিছিল। শইকীয়াই ৰচনা আৰু পৰিচালনা কৰা নাটকসমূহ আজিও জনপ্ৰিয়তাৰ শীৰ্ষত আছে বুলি গণ্য কৰা হয়।{{cn}} তদুপৰি তেওঁ অ'ল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ’ৰ বাবেও কেইবাখনো নাটক ৰচনা কৰিছে। কোলাহল, দুৰ্ভিক্ষ, ইতিহাস আদি নাটককেইখনক অ'ল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ’ই ৰাষ্ট্ৰীয় নাটক হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছিল। ‘কোলাহল’ নাটকখন বিদেশী কেন্দ্ৰৰ পৰা সম্প্ৰচাৰৰ বাবে বাছনি কৰা হৈছিল।<ref name="indiaonline.in" /> ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ কাহিনীৰ ওপৰত এখন হিন্দী দূৰদৰ্শন ধাৰাবাহিকৰ এটা খণ্ডও তেওঁ পৰিচালনা কৰিছিল।<ref name="indiaonline.in" /> ==বঁটা আৰু সন্মান== ড॰ শইকীয়াৰ কৰ্মৰাজিৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে বিভিন্ন অনুষ্ঠানে বিভিন্ন সময়ত তেখেতক সন্মান যাচি আহিছে। তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কেইটিমান হ’ল: * [[অসম প্ৰকাশন পৰিষদ বঁটা]] * [[সাহিত্য অকাডেমি বঁটা]]<ref>{{cite web | url=http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/showSearchAwardsResult.jsp?year=&author=&awards=AA&language=ASSAMESE| title=সাহিত্য অকাডেমি বঁটা বিজয়ী অসমীয়াসকলৰ তথ্য |publisher=সাহিত্য অকাডেমি | accessdate=নৱেম্বৰ ১৬, ২০১২}}</ref> * [[অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা]] * [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]] বঁটা * [[পদ্মশ্ৰী বঁটা]]<ref name="indiaonline.in" /> * কমল কুমাৰী ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা ২০০০<ref name="indiaonline.in" /> * ২০০১ চনত ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ে তেওঁক চিনেমা আৰু সাহিত্যৰ ক্ষেত্ৰত অসাধাৰণ অৱদানৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে সন্মানীয় ডি লিট উপাধি প্ৰদান কৰে।<ref name="indiaonline.in" /> ==ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া সম্পৰ্কীয় ভিন্ন অভিমত== *[[মহেশ্বৰ নেওগ]]ৰ মতে- ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ সকলোবোৰ গল্পৰ বৰ্ণনা গোট খুৱালে হয়তো আগলৈ এটা যুগৰ এডোখৰ ঠাইৰ সমাজতাত্ত্বিক এখণ্ড অধ্যয়ন ৰূপে বিবেচিত হ’ব পাৰিব। * [[তোষপ্ৰভা কলিতা]]ৰ মতে- অসমীয়া জাতিৰ কাৰণে ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া নিজেই এটা মহামূল্য উপহাৰ। * [[মহেন্দ্ৰ বৰঠাকুৰ]]ৰ মতে- ‘ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়া হৈছে অসমত একাংকিকা নাটকৰ ভেটি বান্ধোতাসকলৰ অন্যতম। * [[হীৰেন গোহাঁই]]ৰ মতে-প্ৰান্তিকৰ চিঠি-পত্ৰ লিখা পাঠকসকল এক অৰ্থত ড° শইকীয়াৰ সৃষ্টি- ই কম কৃতিত্ব নহয়। এচাম অসমীয়াক অনুসন্ধিৎসু, উদ্যোগী আৰু আত্মবিশ্বাসী কৰাত তেখেতৰ ভূমিকা অনস্বীকাৰ্য। * [[অনুৰাধা শৰ্মা পূজাৰী]]ৰ মতে- শিশুৰ মনোজগত সম্পৰ্কে আগ্ৰহী, ৰোমাঞ্চকৰ জীৱনী, থ্ৰীলাৰ-ডিটেক্টিভ কাহিনী, সকলো বিষয় লৈ খেলা কৰা ব্যক্তি আছিল সত্যজিত ৰায়ৰ দৰে ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াও। * [[প্ৰদীপ বৰুৱা]]ই কৈছে এনেদৰে- মই জীৱনত বহুত মেধাৱী লেখক লগ পালো, বহুতো নেতা, পণ্ডিত, সাহিত্যিকক লগ পালো কিন্তু তেওঁলোকৰ মাজত মানুহ খুব কমেইহে বিচাৰি পাইছো। আমি বিখ্যাত হ’ব পাৰো, খ্যাতি, মান, যশস্যা সকলো অৰ্জন কৰিব পাৰো। কিন্তু মানুহ হ’বলৈ শিকাতো বহুত কঠিন কাম। মই ড° ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ মাজত সেই মানুহজন বিচাৰি পাইছিলো। তেওঁ এজন খ্যাতি, মান, যশস্যাৰে ভাৰাক্ৰান্ত বিখ্যাত ব্যক্তি নহয়- তেওঁ আছিল এজন মাটিৰ ওপৰত থিয় হৈ থকা মানুহ। * [[ধীৰেন্দ্ৰ নাথ চক্ৰৱৰ্তী]]ৰ মতে- ড° শইকীয়াৰ কৃতিত্বপূৰ্ণ জীৱনত এক উজ্জ্বলতম মাইলৰ খুঁটা হ’ল শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ কলাক্ষেত্ৰৰ পৰিকল্পনা আৰু তাৰ ৰূপায়ণৰ ক্ষেত্ৰত আগবেঢ়াৱা বৌদ্ধিক অৱদান। কলাক্ষেত্ৰৰ প্ৰতিজোপা গছ, প্ৰতিবিধ প্ৰাচীন সামগ্ৰী আৰু কৃষ্টিৰ প্ৰতিবিম্বত প্ৰতিফলিত হৈ আছে ড° শইকীয়াৰ কাৰিকৰী পৰশৰ যাদুকৰী আৰু অবিস্মৰণীয় প্ৰভাৱ। ==ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়া সাংস্কৃতিক বঁটা== ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়া সাংস্কৃতিক বঁটা নামেৰে এটি সাংস্কৃতিক বঁটাও মৰণোত্তৰভাৱে তেওঁৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা [[জাহ্নু বৰুৱা]]ই এই বঁটা প্ৰথম লাভ কৰিছিল।<ref name="indiaonline.in" /> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== * {{IMDb name|756521}} * [https://web.archive.org/web/20091027150631/http://www.geocities.com/bipuljyoti/authors/bhabendranath.html Farewell to you, maestro] * [http://www.rupaliparda.com/english/specialf.htm Complete Works of Dr. Bhabendra Nath Saikia] *[http://www.bhabensaikia.com/aarohan/aarohan.html Dr. Bhabendra Nath Saikia Children's Welfare Trust] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101114125327/http://www.bhabensaikia.com/aarohan/aarohan.html |date=2010-11-14 }} *[http://groups.google.com/group/bhabensaikiaforum?hl=en The Official Bhabendra Nath Saikia forum] {{ভবেন্দ্ৰ নাথ শইকীয়াৰ চলচ্চিত্ৰপঞ্জী}} {{অসমীয়া ভাষাত সাহিত্য অকাডেমি বঁটা লাভ কৰা সাহিত্যিকসকল}} {{অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা}} {{পদ্ম বঁটা বিজয়ী অসমৰ ব্যক্তি}} {{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া ভাষাৰ চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক]] [[শ্ৰেণী:হিন্দী ভাষাৰ চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া গল্পকাৰ]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া ঔপন্যাসিক]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া নাট্যকাৰ]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া শিশু সাহিত্যিক]] [[শ্ৰেণী:পদ্মশ্ৰী বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া ভাষাৰ সাহিত্য অকাডেমি বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:অসম উপত্যকা সাহিত্য বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:কমল কুমাৰী ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:শ্ৰেষ্ঠ চিত্ৰনাট্যৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:চিত্ৰনাট্য লেখক]] [[শ্ৰেণী:কৰ্কট ৰোগত মৃত্যু]] 8x5etyfn64qs4rk0m8sit7aj00otoa7 0 4305 419721 383652 2024-04-26T02:03:44Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Good Article}} {{তথ্যছক লেখক | name = কছ নগৰৰ হিপ'ক্ৰেটিছ | other_names = [[Ancient Greek|Greek]]: {{polytonic|Ἱπποκράτης}} | image = Hippocrates rubens.jpg | caption = [[পিটাৰ পল ৰিউবেনছ]]ৰদ্বাৰা ১৬৩৮ খ্ৰীষ্টাব্দত তৈয়াৰী খোদন শিল্প , [[নেছনেল লাইব্ৰেৰী অফ মেডিচিন]]ৰ সৌজন্যত প্ৰাপ্ত.<ref>{{Harvnb|National Library of Medicine|2006}}</ref> | birth_date = খ্ৰী.পূ. ৪৬০ | birth_place = [[কছ]], [[গ্ৰীছ]] | death_date = খ্ৰী.পূ. ৩৭০ | death_place = [[লৰিছা]], [[গ্ৰীছ]] | occupation = [[চিকিৎসক]] | spouse = }} '''হিপ'ক্ৰেটিছ''' ({{lang-en|Hippocrates}} বা Hippocrates of Cos বা Hippokrates of Kos), (খ্ৰী.পূ. ৪৬০ - খ্ৰী.পূ. ৩৭০) প্ৰাচীন গ্ৰীক চিকিৎসক। এখেতক পাশ্চাত্য চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ জনক বুলি কোৱা হয়।<ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18392218 Useful known and unknown views of the father of modern medicine, Hippocrates and his teacher Democritus.], U.S. National Library of Medicine.</ref><ref>http://encarta.msn.com/encyclopedia_761576397/Hippocrates.htmlHippocrates{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}], Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. Microsoft Corporation. 2009-10- 31.</ref><ref>{{Citation|last = Strong|first = W.F.|last2 = Cook|first2 = John A.|title = Reviving the Dead Greek Guys|journal = Global Media Journal, Indian Edition|date = July 2007|id = ISSN: 1550-7521|url = http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php|format = |access-date = 2011-06-25|archivedate = 2007-12-07|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071207172813/http://www.manipal.edu/gmj/issues/jul07/strong.php}}</ref> হিপ'ক্ৰেটিছেই [[চিকিৎসা বিজ্ঞান]]ক দৰ্শন আৰু ধৰ্ম শাস্ত্ৰৰ আয়ত্ত্বৰ বাহিৰলৈ আনি স্বকীয় বৈশিষ্ট্যৰ বিজ্ঞান বুলি চিহ্নিত কৰে। হিপ'ক্ৰটিছৰ অৱদান সমূহৰ বিষয়ে ঘাইকৈ জনা যায় হিপ'ক্ৰটিছৰ কৰ্পাছ (Hippocratic Corpus) লিখনী সমূহৰপৰা। এই লিখনীৰ সংগ্ৰহত বহুকেইজন ব্যক্তিৰ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা আৰু অভিজ্ঞতাৰ ফছল সোমাই আছে। সেয়ে ইয়াৰে কিমানখিনি হিপ'ক্ৰটিছৰ নিজৰ লিখা সেয়া সঠিককৈ জানিব পৰা নাযায়। কিন্তু প্ৰাচীন জগতৰ এজন প্ৰখ্যাত চিকিৎসক হিচাপে হিপ'ক্ৰেটিছক আটায়ে মানি লয়। চিকিৎসা শাস্ত্ৰত প্ৰণালীবদ্ধ অধ্যয়নৰ পাতনি মেলাত হিপ'ক্ৰেটিছৰ ভূমিকা সৰ্বজনগৃহীত। বিগত সময়ৰ জ্ঞানৰ লগত নিজৰ গৱেষণালব্ধ জ্ঞান যোগ দিয়াৰ উপৰিও হিপ'ক্ৰেটিছে চিকিৎসা বৃত্তিক এটা সন্মানীয় পেছা হিচাপে গঢ় দিয়ে। চিকিৎসাক পেছা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা সকলে মানি চলিবলগীয়া নীতি-নিয়ম আদি হিপ'ক্ৰেটিছে প্ৰণয়ন কৰা 'চিকিৎসকৰ শপতনামা'ত (Hippocratic Oath) লিখি থৈ গৈছে।<ref name="garrison9293">{{Harvnb|Garrison|1966|pp=92–93}}</ref><ref name="nuland5">{{Harvnb|Nuland|1988|p=5}}</ref> == জীৱনী == [[চিত্ৰ:Kos Asklepeion.jpg|300px|thumb|[[কছ]]ৰ ''[[এছক্লেপিয়ান]]'']]ঐতিহাসিকৰ মত অনুসৰি হিপ'ক্ৰেটিছৰ জন্ম হৈছিল খ্ৰী.পূ. ৪৬০, গ্ৰীছ দেশৰ কছত (Greek Island of Cos)। চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ প্ৰচলিত গ্ৰীক মতবাদৰ বিপৰীতে যোৱা বাবে তেখেতক বিছ বছৰৰ কাৰাবাসৰ শাস্তি প্ৰদান কৰা হয়। বন্দী অৱস্থাতে তেওঁ লিখি উলিয়াই বিখ্যাত পুথি 'জটিল মানৱ দেহ' (The Complicated Body)। ইয়াৰে বহুতো মতবাদ এতিয়াও সত্য বুলি প্ৰতিপন্ন হৈ আছে। হিপ'ক্ৰটিছৰ জীৱনৰ বিষয়ে লিখা বাকীখিনি কথা অলৌকিকতাৰে ভৰপূৰ। সেয়ে ইয়াক সত্য বুলি মানি লোৱা টান। (''see [[Hippocrates#Legends|Legends]]'').<ref name="nuland4">{{Harvnb|Nuland|1988|p=4}}</ref> [[এফিছাছৰ ছ'ৰানাছ]],<ref name="BC">{{Harvnb|Britannica|2006}}</ref> দ্বিতীয় শতিকাৰ এজন প্ৰখ্যাত গ্ৰীক স্ত্ৰীৰোগ বিশাৰদে হিপ'ক্ৰটিছৰ প্ৰথমখন জীৱনৰ প্ৰনয়ন কৰে। খ্ৰীষ্ট পূৰ্ব চতুৰ্থ শতিকাত [[এৰিষ্টটলৰ|এৰিষ্টটল]] লিখনীত, খ্ৰীষ্টাব্দ দশম শতিকাত [[ছুডাৰ|ছুডা]] লিখনীত আৰু দ্বাদশ শতিকাত [[জন ছেছেজৰ|জন ছেছেজ]] লিখনীত হিপ'ক্ৰটিছৰ বিষয়ে উল্লেখ আছে।<ref name="garrison9293"/><ref name="nuland7">{{Harvnb|Nuland|1988|p=7}}</ref> ছ'ৰানাছৰ লিখনী অনুসৰি হিপ'ক্ৰেটিছৰ পিতা [[হিৰাক্লিডাছ]] এজন চিকিৎসক আৰু মাতৃ প্ৰক্সিটেলা, টিজেনৰ জীয়ৰী। হিপ'ক্ৰটিছৰ দুই পুত্ৰ ক্ৰমে [[থেছালাছ]] আৰু [[ড্ৰেকো]] আৰু জোঁৱাই [[পলিবাছ]] তেখেতৰ ছাত্ৰ আছিল। আন এগৰাকী গ্ৰীক দাৰ্শনিক আৰু বিজ্ঞানী [[গেলেনৰ|গেলেন]] মতে পলিবাছেই হিপ'ক্ৰেটিছৰ জ্ঞানৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকাৰী আছিল।<ref name="adams19">{{Harvnb|Adams|1891|p=19}}</ref><ref name="margotta66">{{Harvnb|Margotta|1968|p=66}}</ref> ছ'ৰানাছৰ লিখনী অনুসৰি হিপ'ক্ৰেটিছে চিকিৎসা বিষয়ক জ্ঞান লাভ কৰিছিল পিতৃ আৰু ককাদেউতাকৰপৰা। হিপ'ক্ৰেটিছৰ আন এজন শিক্ষাগুৰু আছিল [[ছৈলিমব্ৰিয়াৰ হেৰ'ডিকাছ|হেৰ'ডীকাছ]] ([[Herodicus|Herodicus of Selymbria]])। সমসাময়িক লেখকৰ মাজত একমাত্ৰ [[প্লেটোৰ|প্লেটো]] [[ডায়েলগ]]ত হিপ'ক্ৰেটিছৰ উল্লেখ পোৱা যায়। হিপ'ক্ৰেটিছে সমগ্ৰ জীৱন জুৰি চিকিৎসা শাস্ত্ৰৰ অধ্যয়ন আৰু শিক্ষাৰ কামত লাগি থাকে। তেখেতে [[থেছেলি]], [[থ্ৰেছ]] আৰু [[মাৰমাৰা সাগৰ]]<ref name="margotta66"/> ভ্ৰমণ কৰিছিল বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সম্ভৱত: তেখেতৰ মৃত্যু হৈছিল [[লৰিছা]] নগৰত ৮৩ বা ৯০ বছৰ বয়সত। কিছুমান লিখনীৰ মতে তেওঁ ১০০ বছৰ পৰ্য্যন্ত জীয়াই আছিল। তেখেতৰ মৃত্যুৰ কাৰণ সম্পৰ্কে নানা মুনিৰ নানা মত। ==হিপ'ক্ৰেটিছৰ তত্ত্ব== ৰোগৰ প্ৰাকৃতিক কাৰকৰ অৱস্থিতিৰ বিষয়ে প্ৰথম ধাৰণা হিপ'ক্ৰেটিছেই আগবঢ়ায় বুলি বিবেচনা কৰা হব। তেওঁৰ আগলৈ ৰোগক দেৱ-দেৱীৰ অভিশাপ বা ভূত-পিশাচৰ কাৰ্য্য বুলি ভবা হৈছিল। [[পাইথাগোৰাছ|পাইথাগোৰাছৰ]] শিস্যসকলে হিপ'ক্ৰেটিছেই প্ৰথম [[দৰ্শন]] আৰু [[নিদান-বিজ্ঞান]] (মেডিচিন)ৰ মাজত সমন্বয় স্থাপন কৰে বুলি মত আগবঢ়ায়। হিপ'ক্ৰেটিছৰ কোনো লিখনীতে কোনো বেমাৰৰ ক্ষেত্ৰত অলৌকিক প্ৰভাৱৰ উল্লেখ নাই। অৱশ্যে হিপ'ক্ৰেটিছ বিশ্বাস কৰা বহুতো [[শৰীৰ গঠন বিদ্যা|শৰীৰ ৰচনা বিজ্ঞান]] ([[এনাট'মী | এনাট'মী]]) বা [[শৰীৰবৃত্ত বিজ্ঞান]] ([[ফিজিঅ'লজী]]) সম্বন্ধীয় কথা ভুল আছিল। তাৰে অন্যতম আছিল 'বিশেষ ৰস'ৰ ধাৰণা ([[Humorism]]).<ref name="jones11">{{Harvnb|Jones|1868|p=11}}</ref><ref name="nuland8">{{Harvnb|Nuland|1988|pp=8–9}}</ref><ref name="garrison9394">{{Harvnb|Garrison|1966|pp=93–94}}</ref> প্ৰাচীন গ্ৰীক চিকিৎসা শাস্ত্ৰ ঘাইকৈ দুটা মতবাদত বিভক্ত আছিল-- নিদিয়ান ([[knidian]]) আৰু কো্আন (([[Koan]])। নিদিয়ান মতবাদত ৰোগৰ নিদানত বেছি গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল কিন্তু শৰীৰৰ গঠন আৰু কাৰ্য্যপ্ৰণালী সম্বন্ধে পৰ্যাপ্ত জ্ঞানৰ অভাৱত তেওঁলোকে প্ৰায়েই সঠিক নিদান পোৱাত বাধা পাবলগীয়া হৈছিল। আনহাতে কোআন মতবাদত, যাক হিপ'ক্ৰেটিক মতবাদ বুলিও কোৱা হয়, এটা 'সাধাৰণ' (generalized) নিদান দি তাৰ 'সাধাৰণ' চিকিৎসাৰ ওপৰতহে বেছি গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। সেয়ে সৰ্বসাধাৰণৰ মাজত কোআন মতবাদ বেছি জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছিল আৰু অধিক সফল হৈছিল।<ref name="margotta67">{{Harvnb|Margotta|1968|p=67}}</ref><ref>{{Harvnb|Leff|Leff|1956|p=51}}</ref> বৰ্তমান চিকিৎসা বিজ্ঞানতকৈ হিপ'ক্ৰেটিক মতবাদ যথেষ্ট পৃথক আছিল। আজিকালি সঠিক নিদান আৰু তাৰ বাবে বিশেষ চিকিৎসাৰ ওপৰত বেছি গুৰুত্ব দিয়া হয়। আজিৰ এই প্ৰণালী নিদিয়ান প্ৰথাৰ বেছি ওচৰ চপা। হিপ'ক্ৰেটিছৰ মতবাদ মতে ঔষধতকৈ পথ্যক বেছি গুৰুত্ব দিয়া বাবে বহুতে এই মতবাদৰ সমালোচনা কৰে। .<ref name="jones1213">{{Harvnb|Jones|1868|pp=12–13}}</ref> ==='বিশেষ ৰস' (Humorism) আৰু 'সংকট' (Crisis) === 'সংকট' হিপ'ক্ৰেটিছৰ চিকিৎসা তত্ত্বৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ধাৰণা। ৰোগৰ বিস্তাৰ কালত এটা বিন্দু এনেকুৱা আহে য'ৰপৰা ৰোগটোক আঁতৰাব নোৱাৰি বা ই ৰোগীক মৃত্যুৰ মুখলৈ লৈ যায়, আকৌ ইয়াৰ একেবাৰে বিপৰীত পৰিস্থিতি এটাৰ উদ্ভৱ হয়, যে ৰোগ কমি ৰোগী ভাললৈ আহে। এই বিন্দুটোকে 'সংকট' বোলা হয়। এটা 'সংকট' পাৰ হৈ যোৱাৰ পাছত আকৌ আহিবও পাৰে বা নাহিবও পাৰে। 'সংকট'ৰ সময়খিনিকে 'সংকট কাল' (Critical days) বোলা হয়। এই সংকট কাল প্ৰতিবিধ ৰোগৰ বাবে এটা নিৰ্দিষ্ট সময়ত আহে বুলি ভবা হয়। গ্ৰীক [[দাৰ্শনিক]] [[গেলেন]]ৰ মতে এই মতবাদৰ স্ৰষ্টা আছিল হিপ'ক্ৰেটিছ, কিন্তু এই মতবাদ আগৰপৰাই চলি থকাৰ সম্ভাৱনা নথকা নহয়।<ref name="jones464859">{{Harvnb|Jones|1868|pp=46,48,59}}</ref> [[Image:HippocraticBench.png|thumb|300px|হিপ'ক্ৰেটিছৰ পীৰাৰ ছবি, গেলেনৰ লিখনীত সন্নিবিষ্ট ছবিৰপৰা]] হিপ'ক্ৰেটিছৰ চিকিৎসা মূলত: "প্ৰাকৃতিক নিৰাময় শক্তি"ক নিজৰ কাম কৰিবলৈ দিয়াৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আছিল। বিশ্বাস কৰা হৈছিল ৰোগীৰ দেহৰ ভিতৰতে ৰোগ নিৰাময়ৰ সূত্ৰ লুকাই থাকে। ৰোগৰ কাৰণ হৈছে চাৰিবিধ 'বিশেষ ৰস'ৰ (Humour) মাজত হোৱা তাৰতম্য। আমাৰ দেহে নিজেই এই তাৰতম্য সূষম কৰি ল'ব পাৰে। এই কাৰ্য্যৰ বাবে দেহক প্ৰয়োজন জিৰণি আৰু অচলাৱস্থা। এই দুটাক হিপ'ক্ৰেটিছৰ চিকিৎসাত বিশেষ গূৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল। হিপ'ক্ৰেটিছৰ চিকিৎসাত ৰোগীক মৰমেৰে ৰখা হৈছিল, আনকি চিকিৎসা বিধিতো ৰোগীয়ে যাতে কষ্ট নাপায় তালৈ লক্ষ্য ৰখা হৈছিল। ৰোগীক চাফ-চিকুনকৈ ৰখাত বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। ৰোগীৰ দেহত শান্তি দিয়া মলম ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।<ref name="garrison99">{{Harvnb|Garrison|1966|p=99}}</ref><ref name="margotta73">{{Harvnb|Margotta|1968|p=73}}</ref><ref name="garrison98">{{Harvnb|Garrison|1966|p=98}}</ref> ঔষধ প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰত অতিমাত্ৰা সাৱধানতা অৱলম্বন কৰা হৈছিল। ৰোগীক ভাল কৰাতকৈও বেছি লক্ষ্য ৰখা হৈছিল যাতে ভাল কৰিবলৈ গৈ ৰোগীৰ কোনো অনিষ্ট সাধন কৰা নহয়।<ref name="garrison98"/><ref name="sing35">{{Harvnb|Singer|Underwood|1962|p=35}}</ref> অৱশ্যে বিশেষ ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষিত ঔষধ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।<ref name="britannica">{{Harvnb|Encyclopedia Britannica|1911}}</ref> হিপ'ক্ৰেটিছৰ পদ্ধতি কিছুমান ৰোগৰ অতি ফলপ্ৰসূ বুলি প্ৰমাণিত হৈছিল। বিশেষকৈ ভগা হাড় জোৰা দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত। এই কামৰ বাবে হিপ'ক্ৰেটিছৰ পীৰা আদিৰ দৰে সঁজুলি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। হিপ'ক্ৰেটিছৰ পদ্ধতিৰ চালিকা শক্তি আছিল ৰোগৰ নিদানতকৈ চিকিৎসাৰ ওপৰত বেছি জোৰা দিয়াটো। ৰোগ এবিধ কেনেকৈ আগবাঢ়ে সেই বিষয়ে তথ্য আহৰণ কৰাটো এই পদ্ধতিৰ আন এটা উল্লেখযোগ্য সাফল্য।<ref name="garrison9394"/><ref name="garrison97">{{Harvnb|Garrison|1966|p=97}}</ref> ===পেছাদাৰীতা=== [[Image:Ancientgreek surgical.jpg|thumb|কিছুমান ঐতিহাসিক শল্য চিকিৎসাৰ সঁজুলি। বাওঁফালে ফুটা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা শলা ([[trephine]]); সোঁফালে বিভিন্ন আকাৰৰ কটাৰী ([[scalpel]]s)। হিপ'লক্ৰেটিছৰ চিকিৎসাত এই সঁজুলিবোৰৰ ব্যৱহাৰ আছিল।<ref name="adams17">{{Harvnb|Adams|1891|p=17}}</ref>]] হিপ'ক্ৰেটিছৰ চিকিৎসাত পেছাদাৰীতা, নিয়মানুৱৰ্তীতা আৰু অভ্যাসৰ ওপৰত প্ৰবল গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।<ref name="garrison">{{Harvnb|Garrison|1966}}</ref> হিপ'ক্ৰেটিছৰ লিখিত 'চিকিৎসকৰ বাবে' গ্ৰন্থত চিকিৎসক সকলকক সুবিনস্ত, নীতিশীল, ধীৰ, গম্ভীৰ আৰু সহানুভূতিশীল হ'বলৈ কোৱা হৈছে। পেছাগত দিশতো চিকিৎসক সকলে কাৰ্যক্ষেত্ৰত সঠিক পোহৰ, গুণী সহযোগী, উত্তম বিধৰ সা-সঁজুলিৰে সজ্জিত আছিল। ৰোগীৰ চিকিৎসাৰ সময়ত ৰোগীক উপযুক্ত ভঙ্গীত ৰখা, বেণ্ডেজ আদি সঠিক ভাৱে বন্ধা আদিত বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।<ref name="margotta64">{{Harvnb|Margotta|1968|p=64}}</ref> হিপ'ক্ৰেটিছে আনকি নিজৰ নখো এটা সঠিক দৈৰ্ঘলৈ ৰাখিছিল।<ref name="rutkow24">{{Harvnb|Rutkow|1993|pp=24–25}}</ref> ৰোগীক চিকিৎসা দিয়াৰ উপৰিও উপযুক্ত পৰ্য্যবেক্ষণ আৰু তাৰ ফলাফল লিপিবদ্ধ কৰাত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। এই লিখিত নথী যাতে সহজে বুজিব পৰা হয় তালৈও লক্ষ্য ৰখা হৈছিল। যাতে সেই লিখনী ভৱিষ্যতৰ ছাত্ৰক শিকোৱাৰ কামত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। হপ'ক্ৰেটিছে ৰোগীৰ দেহৰ গঠন, বৰণ, নাড়ীবেগ, জ্বৰ, বিষ, দেহ সঞ্চালন, প্ৰসাৱ আদিৰ বিতং বিৱৰণ লিখি ৰাখিছিল। <ref name="margotta66"/><ref name="garrison97"/> ৰোগীৰ পৰিয়াল আৰু থকা পৰিবেশৰ টোকাও লিখি ৰখা হৈছিল।<ref name="margotta68">{{Harvnb|Margotta|1968|p=68}}</ref> আজিৰ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ৰোগী পৰীক্ষা আৰু ৰোগৰ বিৱৰণ লোৱাৰ নিয়ম তেৱেই প্ৰথম প্ৰচলন কৰিছিল। সেইবাবেই তেখেতক "ৰোগ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ জনক" বুলি কোৱা হয়।<ref>{{Harvnb|Leff|Leff|1956|p=45}}</ref> ==চিকিৎসা বিজ্ঞানলৈ হিপ'ক্ৰেটিছৰ প্ৰত্যক্ষ অৱদান== [[Image:ClubbingFingers1.jpg|thumb|ৰোগীৰ আঙুলিত 'ক্লাবিং' (Clubbing); ক্লাবিং প্ৰথমে হিপ'ক্ৰেটিছে বৰ্ণনা কৰিছিল। সেয়ে ইয়াক হিপ'ক্ৰেটিছৰ আঙুলি বুলিও জনা যায়। ]] হিপ'ক্ৰেটিছ আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে কেবাটাও ৰোগৰ বৰ্ণনা দি থৈ গৈছে। আঙুলিত হোৱা 'ক্লাবিং' নামৰ এক পৰিঘটনা প্ৰথমে হিপ'ক্ৰেটিছেই লক্ষ্য কৰি লিপিবদ্ধ কৰিছিল বুলি জনা যায়। এই 'ক্লাবিং' কেবাটাও ৰোগৰ লক্ষণ হিচাপে দেখা দিয়ে।<ref name="schwartz">{{Harvnb|Schwartz|Richards|Goyal|2006}}</ref> হিপ'ক্ৰেটিছৰ মুখাৱয়ব আন এটা তেনে পৰিঘটনা।<ref name="sing40">{{Harvnb|Singer|Underwood|1962|p=40}}</ref><ref name="margotta70">{{Harvnb|Margotta|1968|p=70}}</ref> হিপ'ক্ৰেটিছেই প্ৰথমে ৰোগক তাৎক্ষনিক (Acute), পুৰণি (Chronic), প্ৰচলিত (endemic), মহামাৰী (epidemic) আদি বিশেষ ভাগত ভাগ কৰিছিল। ইয়াৰ বাহিৰেও ৰোগৰ বিস্তাৰৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰচলিত বাঢ়ি অহা (exacerbation), পুনৰ হোৱা (relapse), প্ৰশমন হোৱা ( resolution), সংকট কাল (crisis), প্ৰশমন কাল (convalescence) আদি ধাৰণা প্ৰয়োগ কৰে।<ref name="garrison97"/><ref name="mart90">{{Harvnb|Martí-Ibáñez|1961|p=90}}</ref> বুকুৰ ভিতৰত হোৱা ঘাঁ-ৰ লক্ষণ, শল্য চিকিৎসাৰ পদ্ধতি আৰু কেনেকৈ বিস্তাৰ হয় তাৰ পূৰ্ণ বিৱৰণ হিপ'ক্ৰেটিছে নিৰ্ভুল ভাৱে দিছিল। <ref name="major">{{Harvnb|Major|1965}}</ref> বুকুৰ ভিতৰত শল্য চিকিৎসা (Cardiothoracic Surgery) কৰা লিখিত বিৱৰণ থকা শল্য চিকিৎসকো তেঁৱঢই।<ref name="major" /> পায়ুৰ ৰোগৰ বিৱৰণ আৰু চিকিৎসাৰ উপায়ো তেওঁলোকে লিপিবদ্ধ কৰিছিল। অৰ্শ ৰোগৰ কাৰক সম্বন্ধীয় ধাৰণাবোৰ অবৈজ্ঞানিক হ'লেও তেওঁলোকে লিখি যোৱা চিকিৎসাবোৰ আছিল শুদ্ধ।<ref name="johann11">{{Harvnb|Jóhannsson|2005|p=11}}</ref><ref name="jani">{{Harvnb|Jani|2005|pp=24–25}}</ref> ==হিপ'ক্ৰেটিছৰ কৰ্পাছ== [[Image:HippocraticOath.jpg|thumb|left|দ্বাদশ শতিকাত লিপিবদ্ধ হিপ'ক্ৰেটিছৰ শপত। এডাল ক্ৰছৰ আৰ্হিত ইয়াক লিখা হৈছে। ]] [[হিপ'ক্ৰেটিছৰ কৰ্পাছ]] লিখনী সমূহ গ্ৰীক ভাষাত লিখিত প্ৰথম চিকিৎসা সম্বন্ধীয় লিখনী। এইবোৰ স্বয়ং হিপ'ক্ৰেটিছৰ লিখনী নে বিভিন্ন লেখকৰ লিখনী তাক এতিয়াও নিৰ্ণয় কৰিব পৰা হোৱা নাই।<ref name="singer27">{{Harvnb|Singer|Underwood|1962|p=27}}</ref> but the volumes were probably produced by his students and followers.<ref name="hanson">{{Harvnb|Hanson|2006}}</ref> বিশেষজ্ঞ সকলৰ মতে এইবোৰ এজন মানুহৰ লিখনী নহয়। কৰ্পাছ লিখনী সমূহে হিপ'ক্ৰেটিছৰ মতবাদ মানি আহিছিল বাবেই সেইবোৰক হয়তো হিপ'ক্ৰেটিছৰ কৰ্পাছ বোলা হৈছিল।<ref name="britannica">{{Harvnb|Britannica|britannica}}</ref> কৰ্পাছৰ সমূহত কিতাপ, বক্তৃতা, গৱেষণা আৰু দৰ্শন সম্বন্ধীয় লিখনীও মিহলি হৈ আছে। এইবোৰ বিভিন্ন শ্ৰেণীৰ পাঠকৰ বাবে লিখা হৈছিল। কিছুমান কেৱল বিশেষজ্ঞৰ বাবে, আৰু কিছুমান সাধাৰণ পাঠকৰ বাবে। লিখনীবোৰ সংযুক্ত কৰাত কোনো নিয়ম মানি চলা হোৱা নাছিল। কেতিয়াবা আকৌ বিপৰীত মত এটাৰে লেখাৰ আৰম্ভ কৰা হৈছিল।<ref name="singer27"/><ref name="rutkow23">{{Harvnb|Rutkow|p=23}}</ref><ref name="sing28">{{Harvnb|Singer|Underwood|1962|p=28}}</ref> এই লিখনী সমূহৰ মাজতে অতিকে গুৰুত্বপূৰ্ণ 'হিপ'ক্ৰেটিছৰ শপত' ([[Hippocratic Oath|The Hippocratic Oath]]) লেখাটো্ও পোৱা যায়। ইয়াৰ বাহিৰে 'ৰোগৰ বিস্তাৰ' (The Book of Prognostics); 'তাৎক্ষনিক ৰোগৰ চিকিৎসা' (On Regimen in Acute Diseases); 'ভগা-হাড় জোৰা দিয়াৰ সৰঞ্জাম' (Instruments of Reduction); 'বায়ু, পানী আৰু মাটি' (On Airs, Waters and Places); 'পবিত্ৰ ৰোগৰ বিষয়ে' (On The Sacred Disease) আৰু 'এফ'মেৰিজম' ([[Aphorisms]]) এই কেইটা গুৰুত্বপূৰ্ণ লেখা কৰ্পাছৰ মাজত সোমাই আছে।<ref name="britannica"/> ===হিপ'ক্ৰেটিছৰ শপত=== [[হিপ'ক্ৰেটিছৰ শপত]] চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ চৰ্চা কৰোঁতে পালন কৰিবলগীয়া নৈতিক নিয়মাৱলীৰ (ethics) এক গুৰুত্বপূৰ্ণ দলিল। কিছুমান নতুন বিষৰ অন্তৰ্ভুক্তিয়ে দেখুৱায় যে এইখন সম্পূৰ্ণ ৰূপে হিপ'ক্ৰেটিছৰ লিখিত নহয়। পাছলৈ নতুন অংশবোৰ তাত যোগ দিয়া হৈছিল। বৰ্তমান যুগৰ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ চৰ্চাতো এই শপতনামাৰ প্ৰাসংগিকতা বিদ্যমান। মূল ৰূপত এই শপতনামা এতিয়া ব্যৱহাৰ কৰা নহয় যদিও, চিকিৎসকৰ সকলৰ নৈতিক দায়িত্ব নিৰ্ধাৰণ কৰাত প্ৰচলিত আইনী ব্যৱস্থাই এই শপতনামাকে আধাৰ হিচাপে লয়। এই বুৎপন্ন শপতনামাক সাৰোগত কৰিয়েই চিকিৎসা শাস্ত্ৰৰ ছাত্ৰই এই বিদ্যাৰ চৰ্চা কৰে।<ref name="jones217">{{Harvnb|Jones|1868|p=217}}</ref><ref>Buqrat Aur Uski Tasaneef by [[Hakim Syed Zillur Rahman]], Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, India, 1966, p. 56-62.</ref> {{-}} ==তথ্যসূত্ৰ== <div style="font-size:0.8em"> {{Reflist|2}} </div> == তথ্যসমল == <div style="font-size:0.8em"> [[চিত্ৰ:GreekReduction.jpg|thumb|A [[woodcut]] of the reduction of a [[dislocation|dislocated]] shoulder with a Hippocratic device]] <div class="references-small"> * {{Citation | surname1 = Adams | given1 = Francis | year = 1891 | title = The Genuine Works of Hippocrates | publisher = William Wood and Company | place = [[New York]] }}. * {{Citation | surname1 = Boylan | given1 = Michael | year = 2006 | title = Hippocrates | publisher = Internet Encyclopedia of Philosophy | url = http://www.iep.utm.edu/h/hippocra.htm | accessdate = September 28, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = Britannica Concise Encyclopedia | title = Soranus of Ephesus | year = 2006 | publisher = Encyclopædia Britannica, Inc. | url = http://concise.britannica.com/ebc/article-9379121/Soranus-of-Ephesus | accessdate = December 17, 2006 | archivedate = October 12, 2007 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071012184531/http://concise.britannica.com/ebc/article-9379121/Soranus-of-Ephesus }}. * {{Citation | surname1 = Encyclopedia Britannica | year = 1911 | title = HIPPOCRATES | publisher = Encyclopedia Britannica, Inc. | url = http://encyclopedia.jrank.org/HIG_HOR/HIPPOCRATES.html | accessdate = October 14, 2006 | volume = V13 | page = 519 }}. * {{Citation | surname1 = Garrison | given1 = Fielding H. | year = 1966 | title = History of Medicine | publisher = W.B. Saunders Company | place = [[Philadelphia]] }}. * {{Citation | surname1 = Fishchenko | given1 = AIa | surname2 = Khimich | given2 = SD | title = Modification of the Hippocratic cap-shaped bandage | journal = Klin Khir | year = 1986 | volume = 1 | issue = 72 }}. PMID 3959439 * {{Citation | surname1 = Hanson | given1 = Ann Ellis | year = 2006 | url = http://www.medicinaantiqua.org.uk/Medant/hippint.htm | title = Hippocrates: The "Greek Miracle" in Medicine | accessdate = December 17, 2006 | publisher = Lee T. Pearcy, The Episcopal Academy, Merion, PA 19066, USA | archivedate = February 8, 2007 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070208071052/http://www.medicinaantiqua.org.uk/Medant/hippint.htm }} * {{Citation | surname1 = Hippocrates | title = On the Sacred Disease | year = 2006 | publisher = Internet Classics Archive: The University of Adelaide Library | url = http://etext.library.adelaide.edu.au/mirror/classics.mit.edu/Hippocrates/sacred.html | accessdate = December 17, 2006 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926213032/http://etext.library.adelaide.edu.au/mirror/classics.mit.edu/Hippocrates/sacred.html | archivedate = September 26, 2007 }}. * {{Citation | surname1 = Internet Encyclopedia of Philosophy | title = Democritus | year = 2006 | publisher = The University of Tennessee at Martin | url = http://www.iep.utm.edu/d/democrit.htm | accessdate = December 17, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = Jani | given1 = P.G. | year = 2005 | title = Management of Haemorrhoids: A Personal Experience | journal = East and Central African Journal of Surgery | volume = 10 | issue = 2 | pages = 24–28 }}. * {{Citation | surname1 = Jóhannsson | given1 = Helgi Örn | year = 2005 | title = Haemorrhoids: Aspects of Symptoms and Results after Surgery | publisher = Uppsala University | isbn = 91-554-6399-1 }}. * {{Citation | surname1 = Jones | given1 = W. H. S. | year = 1868 | title = Hippocrates Collected Works I | publisher = Cambridge Harvard University Press | url = http://daedalus.umkc.edu/hippocrates/HippocratesLoeb1/page.ix.php | accessdate = September 28, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = Leff | given1 = Samuel | surname2 = Leff | given2 = Vera. | year = 1956 | title = From Witchcraft to World Health | publisher = Camelot Press Ltd. | place = [[London]] and [[Southampton]] }}. * {{Citation | surname1 = Mann | given1 = Charles V. | year = 2002 | title = Surgical Treatment of Haemorrhoids | publisher = Springer | isbn = 1-85233-496-7 }}. * {{Citation | surname1 = Major | given1 = Ralph H. | year = 1965 | title = Classic Descriptions of Disease | place = [[Springfield, Illinois]] }}. * {{Citation | surname1 = Margotta | given1 = Roberto | year = 1968 | title = The Story of Medicine | publisher = Golden Press | place = [[New York]] }}. * {{Citation | surname1 = Martí-Ibáñez | given1 = Félix | year = 1961 | title = A Prelude to Medical History | publisher = MD Publications, Inc. | place = [[New York]] |id = Library of Congress ID: 61-11617 }}. * {{Citation | surname1 = National Library of Medicine | title = Images from the History of Medicine | year = 2006 | publisher = National Institutes of Health | url = http://wwwihm.nlm.nih.gov/ihm/images/B/14/555.jpg | accessdate = December 17, 2006 | archivedate = March 10, 2007 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070310210556/http://wwwihm.nlm.nih.gov/ihm/images/B/14/555.jpg }}. * {{Citation | surname1 = National Library of Medicine | title = Objects of Art: Tree of Hippocrates | year = 2000 | publisher = National Institutes of Health | url = http://www.nlm.nih.gov/exhibition/tour/hippocrates.html | accessdate = December 17, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = NCEPOD | title = Scoping our practice | year = 2004 | publisher = National Confidential Enquiry into Patient Outcome and Death | place = London | isbn = 0-9539249-3-3 }}. * {{Citation | surname1 = Nuland | given1 = Sherwin B. | year = 1988 | title = Doctors | publisher = Knopf | isbn = 0-394-55130-3 }}. * {{Citation | surname1 = Pinault | given1 = Jody Robin | year = 1992 | title = Hippocratic Lives and Legends | publisher = Brill Academic Publishers | place = [[Leiden]] | DUPLICATE DATA: place = [[Köln]] | isbn = 90-04-09574-8 }}. * {{Citation | surname1 = Plato | title = Protagoras | year = 2006 | publisher = Internet Classics Archive: The University of Adelaide Library | url = http://classics.mit.edu/Plato/protagoras.html | accessdate = December 17, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = Project Hippocrates | title = Project Hippocrates | year = 1995 | publisher = Center for Medical Robotics and Computer Assisted Surgery, Carnegie Mellon School of Computer Science | url = http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/project/mrcas/www/hippocrates.html | accessdate = December 30, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = Rutkow | given1 = Ira M. | year = 1993 | title = Surgery: An Illustrated History | publisher = Elsevier Science Health Science div | place = [[London]] and [[Southampton]] | isbn = 0-8016-6078-5 }}. * {{Citation | surname1 = Schwartz | given1 = Robert A. | surname2 = Richards | given2 = Gregory M. | surname3 = Goyal | given3 = Supriya | year = 2006 | title = Clubbing of the Nails | publisher = WebMD | url = http://www.emedicine.com/derm/topic780.htm | accessdate = September 28, 2006 }}. * {{Citation | surname1 = Shah | given1 = J. | year = 2002 | title = Endoscopy through the ages | journal = BJU International | publisher = Academic Surgical Unit and Department of Urology, Imperial College School of Medicine, St. Mary's Hospital | place = London | volume = 89 | number = 7 | pages = 645–652 | doi = 10.1046/j.1464-410X.2002.02726.x | pmid = 11966619 | last1 = Shah | first1 = J | issue = 7 }}. * {{Citation | surname1 = Singer | given1 = Charles | surname2 = Underwood | given2 = E. Ashworth | year = 1962 | title = A Short History of Medicine | publisher = Oxford University Press | place = [[New York]] and [[Oxford]] |id = Library of Congress ID: 62-21080 }}. * {{Citation | surname1 = Smith | given1 = William | year = 1870 | title = Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology | publisher = Little, Brown, and Company | place = [[Boston]] | volume = 2 | url = http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1590.html | accessdate = December 23, 2006 }} </div> </div> == Further reading == <div style="font-size:0.8em"> * Wesley D. Smith. [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266627/Hippocrates Hippocrates.] Free full-text article from Encyclopædia Britannica Online. Last accessed 19 Sep. 2008. * {{Citation | surname1 = Adams | given1 = Francis (translator) [1891] | year = 1994 | original date = 1891 | title = Works by Hippocrates | publisher = Daniel C. Stevenson, Web Atomics © 1994–2000 | place = The Internet Classics Archive | url = http://classics.mit.edu/Browse/browse-Hippocrates.html }}. * {{Citation | surname1 = [[Alberto Jori|Jori, Alberto]] | given1 = | year = 1996 | title = Medicina e medici nell'antica Grecia. Saggio sul 'Perì téchnes' ippocratico | publisher = il Mulino | place = Bologna (Italy) }}. * {{Citation | surname1 = [[M. D. Kalopothakes|Kalopothakes]] | given1 = M. D. | year = 1857 | title = An essay on Hippocrates | publisher = King and Baird Printers | place = [[Philadelphia]] | url = http://www.hti.umich.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=moa&cc=moa&idno=akk6471.0001.001&frm=frameset&view=image&seq=3 }}. * {{Citation | surname1 = Lopez | given1 = Francesco | year = 2004 | title = Il pensiero olistico di Ippocrate. Percorsi di ragionamento e testimonianze. Vol. I | publisher = Edizioni Pubblisfera | isbn = 9788888358352 | url = http://books.google.com/?id=A4fGB7Fzj_UC&printsec=frontcover&dq=il+pensiero+olistico+di+ippocrate#v=onepage&q&f=false | place = Cosenza (Italy) }}. * [[Pliny the Elder]], ''[[Natural History (Pliny)|Natural History]]: Book XXIX.'', translated by [[John Bostock (physician)|John Bostock]]. See original text in [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+29.2 Perseus program]. * {{Citation | surname = Smith | given = Wesley D. | title = Hippocratic Tradition | publisher = Cornell Univ Pr | year = 1979 |id = ISBN 0-8014-1209-9 }}<!-- this should have some new info!!! --> * [http://www.bium.univ-paris5.fr/histmed/medica/hipp_va.htm First printed editions of the Hippocratic Collection] at the Bibliothèque Interuniversitaire de Médecine of Paris (BIUM) studies and digitized texts by the [http://www.bium.parisdescartes.fr BIUM (Bibliothèque interuniversitaire de médecine et d'odontologie, Paris)] see its digital library [http://www.bium.univ-paris5.fr/histmed/medica.htm Medic@]. </div> </td> </tr> </table> </div> <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]] --> {{Persondata | NAME = Hippocrates of Kos | ALTERNATIVE NAMES = Ἱπποκράτης (Greek) | SHORT DESCRIPTION = [[Physician]] | DATE OF BIRTH = ca. 460 BC | PLACE OF BIRTH = [[Kos]], [[Greece]] | DATE OF DEATH = ca. 370 BC | PLACE OF DEATH = [[Kos]], [[Greece]] }} [[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]] [[শ্ৰেণী:চিকিৎসাবিদ]] [[শ্ৰেণী:গ্ৰীচৰ ব্যক্তি]] g842iri5uh3p4817nh1jzz403fccy1d 0 4677 419707 419244 2024-04-25T21:14:01Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{ভাল প্ৰবন্ধ}} {{Infobox person | name = মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী | image = Portrait Gandhi.jpg | caption = ১৯৪০ চনৰ মহাত্মা গান্ধী | other_names = মহাত্মা গান্ধী, জাতিৰ পিতা, বাপু | birth_date = {{Birth date|df=yes|1869|10|2}} | birth_place = পোৰবন্দৰ, [[গুজৰাট]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1948|1|30|1869|10|2}} | death_place = [[নতুন দিল্লী]], [[ভাৰত]] | death_cause = [[মহাত্মা গান্ধীৰ হত্যাকাণ্ড|হত্যা]] | nationality = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]] | known_for = [[ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলন]] | education = [[ইউনিভাৰ্চিটি কলেজ, লণ্ডন]] | party = [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]] | religion = [[হিন্দু ধৰ্ম]] | spouse = [[কস্তুৰবা গান্ধী]] | relatives = [[গান্ধী পৰিয়াল]] | children = [[হৰিলাল গান্ধী|হৰিলাল]], [[মণিলাল গান্ধী|মণিলাল]], [[ৰামদাস গান্ধী|ৰামদাস]], [[দেৱদাস গান্ধী|দেৱদাস]] | signature =Gandhi_signature.svg }} '''মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী''' ({{lang-gu|મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી}}; {{lang-en|Mohandas Karamchand Gandhi}}; ২ অক্টোবৰ, ১৮৬৯ – ৩০ জানুৱাৰী, ১৯৪৮) [[ব্ৰিটিছ ভাৰত]]ৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ গুৰি ধৰোঁতা এজন মুখ্য পথপ্ৰদৰ্শক নেতা আছিল। অহিংস নীতিৰে পৰিচালিত [[সত্যাগ্ৰহ]]ৰ পথ প্ৰদৰ্শক গান্ধীৰ নেতৃত্বত পৰিচালিত হৈ ভাৰতে স্বাধীনতা লাভ কৰে। তেখেতৰ অহিংস নীতিৰ এই পন্থাৰ আধাৰত পৰৱৰ্তীকালত পৃথিবীৰ বিভিন্ন স্থানত বিভিন্ন গণ-অধিকাৰ আন্দোলনৰ জন্ম হয়।<ref>Gandhi, "The Momentous Issue", Young India, 10 November 1921, in Collected Works of Mahatma Gandhi, electronic edition,[http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL025.PDF vol. 25] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120312001658/http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL025.PDF |date=2012-03-12 }}, pp. 76–8; and letter to P. Kodanda Rao, 10 September 1935, in Collected Works of Mahatma Gandhi, electronic edition,[http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL067.PDF vol. 67], p. 400, where he stated: "... I found that even civil disobedience failed to convey the full meaning of the struggle. I therefore adopted the phrase civil resistance."</ref> তেখেতক সাধাৰণতে '''মহাত্মা''' ([[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে]] প্ৰদান কৰা সন্মানসূচক 'মহান আত্মা')<ref>an honorific first applied to him by[[Rabindranath Tagore]]). {{Cite document|title=The Mahatma and the Poet|last=Bhattacharya|first=Sabyasachi|publisher=National Book Trust, India|place=New Delhi|year=1997|page=1|ref=harv}}</ref> নামেৰেও জনা যায়। ভাৰতীয়সকলে তেখেতক '''জাতিৰ পিতা'''ৰ মৰ্যাদা দিয়ে আৰু সেয়ে '''বাপু''' বুলি সম্বোধন কৰে। তেখেতৰ জন্মদিন ২ অক্টোবৰ দিনটো ভাৰতত [[গান্ধী জয়ন্তী]] আৰু বিশ্বজুৰি [[আন্তৰ্জাতিক অহিংসা দিৱস]] হিচাপে পালন কৰা হয়। গান্ধীয়ে [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]]ত উকিল হৈ থকাৰ সময়তে তাত থকা প্ৰবাসী ভাৰতীয়সকলৰ বাবে সম অধিকাৰ বিচাৰি প্ৰথম অহিংস অসহযোগৰ প্ৰয়োগ কৰে। ১৯১৫ চনত ভাৰতলৈ ঘূৰি আহি তেখেতে চৰকাৰৰ উচ্চ খাজনাৰ দৰ আৰু বৈষম্যবাদী নীতিৰ প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ খেতিয়ক আৰু বনুৱাসকলক সংগঠিত কৰা আৰম্ভ কৰে। ১৯২১ চনত [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]]ৰ নেতা হিচাবে তেখেতে দৰিদ্ৰতা নিবাৰণ, নাৰীৰ সম অধিকাৰ, অস্পৃশ্যতা বৰ্জন, আৰ্থিক স্বাৱলম্বিতা গঢ়ি তোলা আদিৰ দাবীত, বিশেষকৈ [[স্বৰাজ]] অৰ্থাৎ ভাৰতৰ বিদেশী শাসনৰ পৰা মুক্ত কৰা ইত্যাদি দাবীৰে দেশজোৰা গণ আন্দোলনৰ সূচনা কৰে। ১৯৩০ চনত ব্ৰিটিছ শাসকে ভাৰতীয়সকলৰ ওপৰত জাপি দিয়া নিমখ কৰৰ প্ৰতিবাদত তেখেতে ৪০০ কিলোমিটাৰ পদযাত্ৰা কৰি গৈ দাণ্ডি নামে স্থানত [[দাণ্ডী যাত্ৰা]] নিমখ তৈয়াৰ কৰি ব্ৰিটিছ আইন উলংঘা কৰা কাৰ্য বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য। ১৯৪২ চনত ইংৰাজক ভাৰত ত্যাগ কৰি গুচি যাবলৈ দাবী কৰি তেখেতে [[ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন]] আৰম্ভ কৰে। আন্দোলনৰ বাবে তেখেতে ভাৰত আৰু [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]]তো কেইবাবাৰো কাৰাবন্দী হ'ব লগা হৈছিল। গান্ধীয়ে সকলো ক্ষেত্ৰতে সত্য আৰু অহিংসাৰ ব্যৱহাৰত গুৰুত্ব দিছিল আৰু আনকো তেনে কৰিবলৈ উদ্গণি দিছিল। [[সাবৰমতী আশ্ৰম]]ত অত্যন্ত সাধাৰণভাৱে থকা গান্ধীয়ে হাতেকটা সূতাৰে তৈয়াৰী আঁঠুৰ ওপৰলৈকে পৰা এখন [[ধুতি|চুৰিয়া]] পিন্ধিছিল আৰু শৰীৰ ঢাকিবলৈ এখন [[খাদী|খদ্দৰৰ]] কাপোৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। নিজেও তেখেতে প্ৰতিদিনেই যঁতৰত সূতা কাটিছিল। নিৰামিষাহাৰী গান্ধীয়ে প্ৰায়েই শৰীৰ আৰু আত্মাৰ শুদ্ধিৰ বাবে আৰু কেতিয়াবা প্ৰতিবাদৰ বাবে [[মহাত্মা গান্ধীয়ে কৰা অনশনৰ তালিকা|অনশন]] কৰিছিল। == জীৱনৰ প্ৰথমছোৱা == [[File:Birth place of Mahatma Gandhi.jpg|thumb|পোৰবন্দৰৰ কীৰ্তি মন্দিৰ, গান্ধীৰ জন্মস্থান]] [[File:Mohandas K Gandhi, age 7.jpg|thumb|মহাত্মা গান্ধীৰ বিষয়ে এতিয়ালৈ আৱিষ্কৃত প্ৰথম আলোকচিত্ৰ, ৭ বছৰ বয়সত, চন: ১৮৭৬]] মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধীৰ<ref>Gandhi means "grocer" in Gujarati (L. R. Gala, Popular Combined Dictionary, English-English-Gujarati & Gujarati-Gujarati-English, Navneet), or "perfumer" in Hindi (Bhargava's Standard Illustrated Dictionary Hindi-English).</ref> জন্ম হৈছিল ১৮৬৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহৰ ২ তাৰিখে, [[গুজৰাট]]ৰ [[পোৰবন্দৰ]] (বৰ্তমান [[কীৰ্তি মন্দিৰ]]) নামে স্থানত। [[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী]] [[মোধ]] সম্প্ৰদায়ৰ, পিতাক [[কৰমচান্দ উত্তমচান্দ গান্ধী|কৰমচান্দ গান্ধীয়ে]] (১৮২২ - ১৮৮৫) পোৰবন্দৰ ৰাজ্যৰ এজন [[দেৱান]] হিচাবে কাথিৱাৰ এজেন্সি নামে ব্ৰিটিছ প্ৰশাসনীয় বিভাগত কাম কৰিছিল।<ref name=fischer1954>{{Cite document|title=Gandhi:His life and message for the world|last= Fischer|first= Louis|year= 1954|publisher=Mentor|ref= harv}}</ref> বৈষ্ণব ধৰ্মাৱলম্বী মাতৃ পুতলীবাই আছিল কৰমচান্দ গান্ধীৰ চতুৰ্থা স্ত্ৰী, এখেতৰ আগৰ কেইগৰাকীৰ সন্তান জন্মৰ সময়ত মৃত্যু ঘটিছিল। [[জৈন ধৰ্ম]]ৰ পৰিবেশত এগৰাকী ধাৰ্মিক মাতৃৰ সান্নিধ্যত ডাঙৰ-দীঘল হোৱা গান্ধীৰ জীৱনত ভবিষ্যতলৈ গভীৰ প্ৰভাব পেলায়। সহজ-সৰল জীৱন যাপন, নিৰামিষ আহাৰ, ব্ৰত আৰু অনশন, পাৰস্পৰিক সহনশীলতা আদি পাছলৈ তেখেতৰ জীৱনৰ অভিন্ন অংগ হৈ পৰে।<ref>{{cite web |last = Sannuti |first = Arun |title = Vegetarianism: The Road to Satyagraha |publisher=International Vegetarian Union (IVU) |url = http://www.ivu.org/history/gandhi/road.html}}</ref> [[চিত্ৰ:Gandhi and Kasturbhai 1902.jpg|thumb|গান্ধী আৰু তেওঁৰ স্ত্ৰী [[কস্তুৰবা গান্ধী|কস্তুৰবা]] (১৯০২)]] ১৮৮৩ চনত ১৩ বছৰ বয়সত মহাত্মা গান্ধীয়ে পিতৃ-মাতৃৰ পছন্দ অনুসৰি [[কস্তুৰবা গান্ধী|কস্তুৰবা মাখাঞ্জীৰ]] (কস্তুৰবাই নামেও পৰিচিত আছিল) লগত বিবাহ-পাশত আবদ্ধ হয়। তেওঁলোকৰ চাৰি গৰাকী পুত্ৰ সন্তান ক্ৰমে: [[হৰিলাল গান্ধী]] (জন্ম ১৮৮৮), [[মণিলাল গান্ধী]] (জন্ম ১৮৯২), [[ৰামদাস গান্ধী]] (জন্ম ১৮৯৭) আৰু [[দেৱদাস গান্ধী]] (জন্ম ১৯০০)। মহাত্মা গান্ধীয়ে শৈশৱত পোৰবন্দৰ আৰু ৰাজকোটত পঢ়া-শুনা কৰিছিল। ছাত্ৰ হিচাপে তেওঁ মধ্যমীয়া আছিল। গুজৰাটৰ ভৱনগৰৰ ছামালদাস কলেজৰ পৰা মহাত্মা গান্ধীয়ে সাধাৰণভাৱে মেট্ৰিক পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হয়। কলেজত অধ্যয়নকালত তেওঁৰ পৰিবাৰৰ ইচ্ছা আছিল তেখেতে বেৰিষ্টাৰীৰ বাবে পঢ়ক। ১৮ বছৰ বয়সত ১৮৮৮ চনৰ ৪ ছেপ্টেম্বৰ তাৰিখে বেৰিষ্টাৰি পঢ়াৰ বাবে মহাত্মা গান্ধী [[লণ্ডন]]ৰ ইউনিভাৰ্ছিটি কলেজলৈ যায়। লণ্ডনত পঢ়াৰ সময়ছোৱাত গান্ধীৰ জীৱন যাপন আছিল ছাত্ৰকালতে মাকক দিয়া শপত বাক্যৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত। এগৰাকী জৈন সন্ন্যাসী বেচাৰ্জীৰ সম্মুখত তেওঁ মাকৰ আগত শপত লৈছিল যে তেওঁ মাংস, মদ আৰু উচ্ছৃঙ্খলতা ত্যাগ কৰাৰ লগতে হিন্দু নৈতিক উপদেশ পালন কৰি জীৱন যাপন কৰিব। অৱশ্যে তেওঁ ইংৰাজৰ কিছুমান আদৱ-কায়দা পৰীক্ষামূলকভাৱে গ্ৰহণ কৰিছিল, যেনে নাচৰ শিক্ষা। কিন্তু তেওঁৰ ভাৰাঘৰৰ মালিকনীয়ে দিয়া ভেড়াৰ মাংস আৰু বন্ধাকবি তেওঁ খোৱা নাছিল। লণ্ডনত অৱস্থিত অতি কম সংখ্যক নিৰামিষ ভোজনালয়তে তেওঁ দৈনিক আহাৰ গ্ৰহণ কৰিছিল। মাকক দিয়া শপত বাক্যৰ উপৰিও নিৰামিষ ভোজনৰ উপকাৰিতা সম্বন্ধে তেওঁ পঢ়া-শুনাও কৰে আৰু একান্ত আগ্ৰহী হৈয়েই নিৰামিষাহাৰী হয়। তেখেতে নিৰামিষভোজী সংঘত যোগ দিয়ে আৰু কাৰ্যকৰী কমিটিৰ সদস্যও নিৰ্বাচিত হয়, লগতে এই সংস্থাৰ এটা স্থানীয় শাখাও প্ৰচলন কৰে। তেখেতৰ এই অভিজ্ঞতা পৰৱৰ্তী জীৱনৰ সাংগঠনিক কাম-কাজৰ সহায়ক হয়। নিৰামিষভোজী বহুতো সদস্য থিওছ'ফিকেল ছ'ছাইটি (Theosophical Society)-ৰো সদস্য আছিল। এই ছ'ছাইটি গঠিত হৈছিল ১৮৭৫ চনত; সৰ্বজনীন ভ্ৰাতৃত্বৰ উদ্দেশ্যে ইয়াক গঠন কৰা হৈছিল। ইয়াত ধৰ্ম শিক্ষা হিচাপে বৌদ্ধ আৰু হিন্দু ব্ৰাহ্মণ্য দসাহিত্য পঢ়ুওৱা হৈছিল। ইয়াতেই গান্ধীয়ে [[ভাগৱত গীতা]] অধ্যয়ন কৰিবলৈ অনুপ্ৰেৰণা পাইছিল। ইয়াৰ আগলৈকে ধৰ্মৰ কাৰণে গান্ধীয়ে বিশেষ উৎসাহ অনুভৱ কৰা নাছিল যদিও এই সময়তে তেওঁ হিন্দু, খ্ৰীষ্টান, বৌদ্ধ, ইছলামসহ অন্যান্য ধৰ্ম সম্পৰ্কে আৰু বিভিন্ন ৰীতি-নীতি সম্পৰ্কে অধ্যয়ন কৰে। ১৮৯১ চনৰ জুন মাহত গান্ধীয়ে ওকালতি কৰাৰ অনুমতি পায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি আহে। স্বগৃহলৈ উভতি আহি তেখেতে জানিব পাৰে যে ইতিমধ্যে মাকৰ মৃত্যু হৈছে আৰু বিদেশত থকা কালত তেখেতক এই কথা জানিবলৈ দিয়া হোৱা নাছিল।<ref name="Brown1991">Brown, (1991).</ref> [[মুম্বাই|বোম্বাইত]] তেখেতে ওকালতি আৰম্ভ কৰে। কিন্তু তেখেতৰ ওকালতি পেছা ভালকৈ আগবঢ়া নাছিল, কাৰণ আদালতত কথা ক'বলৈ তেখেতে অসুবিধা পাইছিল। সেয়ে তেওঁ ৰাজকোটলৈ উভতি আহে আৰু 'আৰ্জি লেখক' হিচাপে কাম কৰিবলৈ লয়। কিন্তু এক ইংৰাজ বিষয়াৰ লগত হোৱা মতানৈক্যৰ ফলস্বৰূপে এই কামো তেখেতে বন্ধ কৰিবলগীয়াত পৰে।<ref name="Tendulkar1951">Tendulkar (1951).</ref><ref name="Brown1991"/> ১৮৯৩ চনত তেখেতে 'দাদা আব্দুল্লা এণ্ড কো.' নামৰ দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ ব্ৰিটিছ উপনিবেশ নাটালত অৱস্থিত এক ভাৰতীয় কোম্পানীৰ লগত এবছৰীয়া চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে আৰু আৰু দক্ষিণ আফ্ৰিকালৈ যায়।<ref name="Tendulkar1951"/> <!-- [[File:Young Gandhi.jpg|upright|thumb|A young Gandhi, [[circa|c.]] 1876]] Mohandas Karamchand Gandhi<ref>Gandhi means "grocer" in Gujarati (L. R. Gala, Popular Combined Dictionary, English-English-Gujarati & Gujarati-Gujarati-English, Navneet), or "perfumer" in Hindi (Bhargava's Standard Illustrated Dictionary Hindi-English).</ref> was born on 2 October 1869 in[[Porbandar]], a coastal town which was then part of the [[Bombay Presidency]], [[British Raj|British India]]. He was born in his ancestral home, now known as [[Kirti Mandir, Porbandar|Kirti Mandir]], Porbandar. His father, Karamchand Gandhi (1822–1885), who belonged to the [[Hindu]] [[Modh]]community, served as the [[Diwan (title)|diwan]] (a high official) of [[Porbandar|Porbander state]], a small [[princely state]] in the [[Kathiawar Agency]] of [[British Raj|British India]].<ref name=fischer1954>{{Cite document|title=Gandhi:His life and message for the world|last= Fischer|first= Louis|year= 1954|publisher=Mentor|ref= harv}}</ref> His grandfather was Uttamchand Gandhi, fondly called Utta Gandhi. His mother, Putlibai, who came from the Hindu [[Pranami]] [[Vaishnava]]community, was Karamchand's fourth wife, the first three wives having apparently died in childbirth.<ref name=tendulkar/> Growing up with a devout mother and the [[Jainism|Jain]] traditions of the region, the young Mohandas absorbed early the influences that would play an important role in his adult life; these included compassion for sentient beings, vegetarianism, fasting for self-purification, and mutual tolerance among individuals of different creeds.<ref>{{cite web |last = Sannuti |first = Arun |title = Vegetarianism: The Road to Satyagraha |publisher=International Vegetarian Union (IVU) |url = http://www.ivu.org/history/gandhi/road.html}}</ref> --> == দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ গণঅধিকাৰ আন্দোলন (১৮৯৩-১৯১৪) == [[চিত্ৰ:Gandhi South-Africa.jpg|thumb|১৮৯৫ চনত [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা|দক্ষিণ আফ্ৰিকাত]] গান্ধী]] দক্ষিণ আফ্ৰিকাত গান্ধীৰ জীৱনৰ নাটকীয় পৰিৱৰ্তন হয়। ইয়াতেই তেওঁ ভাৰতীয় তথা কৃষ্ণাঙ্গসকলৰ প্ৰতি [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি|সাধাৰণভাৱে প্ৰচলিত বৈষম্যৰ]] চিকাৰ হয়। এদিনাখন [[ডাৰবান]]ৰ আদালতৰ মেজিষ্ট্ৰেটে তেখেতক পাগুৰি খুলিবলৈ আদেশ দিয়ে। গান্ধীয়ে সেই আদেশ অমান্য কৰি আদালত কক্ষৰপৰা বাহিৰ হৈ আহে। পিটাৰ মেৰিজবাৰ্গ ভ্ৰমণকালত প্ৰথম শ্ৰেণীৰ টিকট থকা সত্বেও তেখেতক ৰেলৰ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ দবা এটাৰ পৰা তৃতীয় শ্ৰেণীলৈ স্থানান্তৰ কৰা হয়। ষ্টেজকোচত ভ্ৰমণৰ সময়ত এগৰাকী পৰিচালকে গান্ধীক প্ৰহাৰ কৰে, কাৰণ তেখেতে এজন ইউৰোপীয় যাত্ৰীক সুবিধা কৰি দিবলৈ ফুটবোৰ্ডত থিয় হৈ যাবলৈ অমান্তি হৈছিল। যাত্ৰাপথত কেবাবাৰো এনে বৈষম্যৰ মুখামুখি হোৱাৰ উপৰিও কেইবাখনো হোটেলতো গান্ধীক থাকিবলৈ দিয়া হোৱা নাছিল। এই ঘটনাৱলীয়ে গান্ধীৰ পাছৰ পৰ্যায়ৰ সামাজিক কাৰ্যকলাপৰ দিশ নিৰ্ণয় কৰে। ভাৰতীয়সকলে সততে সন্মুখীন হোৱা বৰ্ণভেদ, কুসংস্কাৰ আৰু অবিচাৰ দেখি গান্ধীয়ে জনগণৰ মৰ্য্যদা আৰু সামাজিক অৱস্থান সম্পৰ্কে সচেতন হয়। দক্ষিণ আফ্ৰিকাত ভাৰতীয়সকলৰ ভোটাধিকাৰ নাছিল। এই অধিকাৰ আদায়ৰ বিল উত্থাপনৰ বাবে জনজাগৰণ সংগঠিত কৰি তেওঁ আৰু কিছুদিন দক্ষিণ আফ্ৰিকাতে থাকে। বিলখনৰ উদ্দেশ্য সিদ্ধি নহ'লেও এই আন্দোলনে সেই দেশৰ ভাৰতীয়সকলক নিজৰ অধিকাৰ সম্বন্ধে সচেতন কৰি তুলিছিল। ১৮৯৪ চনত গান্ধীয়ে [[নাটাল ইণ্ডিয়ান কংগ্ৰেছ]] প্ৰতিষ্ঠা কৰে। এই সংগঠনে সেই স্থানৰ ভাৰতীয়সকলক ৰাজনৈতিকভাৱে সংঘবদ্ধ কৰে। ১৮৯৭ চনৰ জানুৱাৰী মাহত এক সংক্ষিপ্ত ভ্ৰমণ সম্পন্ন কৰি ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পথত শ্বেতাঙ্গসকলৰ এটা গোটে গান্ধীক প্ৰাণে মৰাৰ চেষ্টা কৰে। গান্ধীয়ে এই গোটৰ বিৰুদ্ধে কোনো অভিযোগ দিয়া নাছিল। কাৰণ, এজনৰ ব্যক্তিগত ভুলৰ বাবে সমগ্ৰ দলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিশোধ লোৱাটোক তেওঁ সমৰ্থন নকৰিছিল। ১৯০৬ চনত ট্ৰান্সভাল চৰকাৰে উপনিবেশখনৰ ভাৰতীয়সকলক প্ৰবন্ধনত বাধ্য কৰাবৰ বাবে এখন আইন পাছ কৰে। ১১ ছেপ্টেম্বৰত [[জোহান্সবাৰ্গ]]ত সংঘটিত এক গণ প্ৰতিৰোধত গান্ধীয়ে সকলোকে এই আইন বৰ্জন কৰাৰ বাবে আহ্বান কৰে। তেওঁ কৈছিল, আইন নমনাৰ কাৰণে তেওঁলোকৰ ওপৰত যি অত্যাচাৰ হ'ব সেইখিনি সহ্য কৰা যাব, কিন্তু আইন মানি চলা নহ'ব। এই পৰিকল্পনাই সাফল্য লাভ কৰে আৰু ৭ বছৰ বিয়পা আন্দোলনৰ সূত্ৰপাত হয়। এই সময়ত আইন অম্যান্য কৰা, প্ৰবন্ধন কাৰ্ড পুৰি পেলোৱা আদি বিভিন্ন 'দোষ'ত বহুতো ভাৰতীয়ক বন্দী কৰা হয়। কেবাসংখ্যক লোক আহত বা নিহত হয়। চৰকাৰ সফলতাৰ দিশত আগুৱাই যাবলৈ আৰম্ভ কৰে। কিন্তু শান্তিকামী এই প্ৰতিবাদৰ প্ৰতি গ্ৰহণ কৰা দমনমূলক নীতিৰ বিৰোধিতা কৰি দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ সাধাৰণ মানুহৰ মাজৰপৰাই প্ৰতিবাদ আৰম্ভ হয়। অগত্যা, দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ জেনেৰেল ইয়ান ক্ৰিশ্চিয়ান স্মুট-এ গান্ধীৰ সৈতে আপোচ কৰিবলৈ বাধ্য হয়। ইয়াৰ মাজেৰেই গান্ধীৰ আদৰ্শই প্ৰতিষ্ঠা পায়, সত্যাগ্ৰহ আন্দোলনে নিজৰ স্বৰূপ লাভ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। ===গান্ধী আৰু আফ্ৰিকাবাসী=== [[File:Gandhi Boer War 1899.jpg|thumb|upright|[[দ্বিতীয় বোয়েৰ যুদ্ধ]]ত ([[:en:Second Boer War|Second Boer War]], ১৮৯৯) এম্বুলেন্স সেৱা বিভাগত কৰ্মৰত গান্ধী]] দক্ষিণ আফ্ৰিকাত থকা সময়ছোৱাত গান্ধীৰ কৰ্মক্ষেত্ৰ ঘাইকৈ ভাৰতীয়সকলৰ লগতে সীমাবদ্ধ আছিল, আৰু থলুৱা আফ্ৰিকানসকলৰ লগত একে শাৰীতে ভাৰতীয়সকলকো ৰখাৰ তেওঁ বিৰোধিতা কৰিছিল।<ref>The Collected Works of Mahatma Gandhi, Government of India (CWMG), Vol I, p. 150</ref><ref>The Collected Works of Mahatma Gandhi, Government of India (CWMG), Vol I, p. 74</ref><ref>The Collected Works of Mahatma Gandhi, Government of India (CWMG), Vol I, pp. 244–245</ref> শ্বেতাংগসকলৰ শাসনকালত বিভিন্ন জাতিৰ মাজত বৈষম্যমূলক নীতি আৰোপ কৰি তেওঁলোকৰ মাজত মতানৈক্য সৃষ্টি কৰা হৈছিল। ইতিহাসবিদ ভানা (Bhana) আৰু ৱাহেদ (Vahed)-ৰ মতে প্ৰথমে গান্ধীয়েও এই বৈষম্য ৰখাটো সমৰ্থন কৰিছিল যদিও কাৰাবাসত থকা সময়ছোৱাত তেখেত কৃষ্ণবৰ্ণৰ লোকসকলৰ প্ৰতি কৰা অবিচাৰৰ প্ৰতি সজাগ হয়। ১৯০৬ চনত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে নাটালৰ [[জুলু]] সম্প্ৰদায়ৰ ৰাজ্যৰ বিৰূদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰে। এই যুদ্ধত গান্ধীয়ে ভাৰতীয়সকলক যোগদান দিয়াতো সমৰ্থন কৰিছিল।{{cn}} তেখেতে বিচাৰিছিল এই যুদ্ধত ভাৰতীয়সকলৰ যোগদানে তেওঁলোকৰ পূৰ্ণ নাগৰিকত্বৰ দাবীৰ প্ৰতি আস্থা আনিব পাৰিব।{{cn}} ইংৰাজ চৰকাৰে গান্ধীৰ মনোবাঞ্ছা মানি লৈ ২০ গৰাকী ভাৰতীয় স্বেচ্ছাসেৱকৰ দ্বাৰা গঠিত এম্বুলেন্স সেৱাৰ সহযোগী গোট গঠন কৰে। গান্ধীয়ে এই গোটৰ নেতৃত্ব দিছিল আৰু প্ৰায় দুমাহ এই গোটত কৰ্মৰত আছিল।<ref name="Herman2010">Herman, (2010). p. 137.</ref> এই সময়ত লাভ কৰা অভিজ্ঞতাৰপৰা তেওঁ বুজিছিল যে সুগঠিত ইংৰাজ সেনাৰ লগত যুদ্ধত নিয়োজিত হৈ বিজয়লাভ অসম্ভৱ, ইংৰাজক সেও মনাবলৈ বিশুদ্ধ অন্তঃকৰণেৰে অহিংস আন্দোলন আঁকোৱালি লোৱাৰ গত্যন্তৰ নাই।<ref name="Gandhi2006b">Gandhi, Rajmohan (2006), [http://books.google.co.in/books?id=FauJL7LKXmkC&pg=PA108&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false pp. 108–109].</ref> দক্ষিণ আফ্ৰিকাত কৃষ্ণাংগ শাসন আৰম্ভ হোৱাৰ পাছত, মহাত্মা গান্ধীক জাতীয় বীৰ হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হয়।<ref name="Mbeki2006">Smith, (2006).</ref> == ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলন (১৯১৫-১৯৪৭) == {{মূল|ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলন}} ১৯১৫ চনত মোহনদাস গান্ধী স্থায়ীভাৱে ভাৰতলৈ উভতি আহে। এগৰাকী আন্তৰ্জাতিক পৰ্যায়ৰ ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী, সংগঠক আৰু সূত্ৰকাৰ (theorist) হিচাপে বিপুল সন্মানেৰে তেখেতক আদৰণি জনোৱা হয়। তেখেতে আহি [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]]ত যোগদান কৰে আৰু ভাৰতৰ সমস্যাসমূহ আৰু প্ৰচলিত ৰাজনীতিৰ বিষয়ে জানিবলৈ পায়। সেইসময়ত কংগ্ৰেছ দলৰ নেতা [[গোপাল কৃষ্ণ গোখলে]] আদিয়ে নৰম পন্থাৰ সমৰ্থন কৰিছিল আৰু ব্যৱস্থাৰ ভিতৰত থাকিয়েই ভাৰতীয়সকলৰ সমস্যাৰ সমাধান আশা কৰিছিল। গান্ধীয়ে গোখলেৰ উদাৰনীতিৰ পোষকতা কৰে আৰু ইয়াৰ ভিত্তিতে নতুন আৰু সম্পূৰ্ণ ভাৰতীয় স্বৰূপৰ আন্দোলনৰ ভেঁটি গঢ়ি তোলে।<ref name="Whiggism">Prashad, (1966).</ref> ১৯২০ চনত গান্ধী কংগ্ৰেছ দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত হয় আৰু ১৯৩০ চনলৈ বিভিন্ন দাবীৰে স্বাধীনতা আন্দোলন আগবঢ়াই নিয়ে। এই সময়ছোৱাত গান্ধীয়ে দাবী সমৰ্থনৰ লগতে কেতিয়াবা আপোচকামী আৰু কেতিয়াবা নীৰৱতাৰ পন্থাও মানি চলিছিল। ১৯৩০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰী তাৰিখে ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছে পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ দাবী তোলে। বিভিন্ন দাবীৰ সন্মতিৰে ভাৰতৰ কেবাখনো ৰাজ্যত ইতিমধ্যে কংগ্ৰেছে চৰকাৰ গঠনত ভাগ লৈছিল। ভাৰতীয়সকলৰ সন্মতি নোলোৱাকৈ ভাৰতৰ ভাইচৰয়ে জাৰ্মানীৰ লগত যুদ্ধ ঘোষণা (১৯৩৯) কৰাত গান্ধী আৰু অন্যান্য কংগ্ৰেছ নেতাই সমৰ্থন প্ৰত্যহাৰ কৰে। ১৯৪২ চনত গান্ধীয়ে স্বাধীনতাৰ দাবী তোলাৰ লগে লগে ৰাজনৈতিক প্ৰেক্ষাপটত সংকটৰ সূচনা হয় আৰু গান্ধী প্ৰমুখ্যে বহুতো নেতাক কাৰাবাস দিয়া হয়। আনহাতে [[মুছলীম লীগ|মুছলিম লীগে]] ইংৰাজ চৰকাৰক সহযোগিতাৰ আশ্বাস দিয়ে আৰু বিনিময়ত পৃথক মুছলিম ৰাষ্ট্ৰৰ দাবী জনায়। মহাত্মা গান্ধীয়ে এই দাবীৰ তুমূল বিৰোধিতা কৰিছিল। অৱশেষত ১৯৪৭ চনৰ আগষ্ট মাহত ভাৰতৰ ভূ-খণ্ডক দ্বিখণ্ডিত কৰি ভাৰত আৰু [[পাকিস্তান]] নামেৰে দুখন পৃথক স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰৰ গঠন হয়। দ্বিখণ্ডিত এই ব্যৱস্থাৰ প্ৰতি গান্ধীৰ সন্মতি নাছিল।<ref>{{cite book|author=Claude Markovits|title=A History of Modern India, 1480-1950|url=http://books.google.com/books?id=uzOmy2y0Zh4C|year=2004|publisher=Anthem Press|pages=367–86}}</ref> ===প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধত ভূমিকা=== [[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]]ৰ দ্বিতীয় ভাগত ভাৰতৰ ভাইচৰয় ফ্ৰেডেৰিক থেছীগাৰে দিল্লীত অনুষ্ঠিত যুদ্ধৰ এক বৈঠকলৈ গান্ধীক নিমন্ত্ৰণ কৰে<ref> [[:en:s:Chronology of Mahatma Gandhi's life/India 1918|Chronology of Mahatma Gandhi's Life:India 1918]] in WikiSource based on the [[:en:s:The Collected Works of Mahatma Gandhi|Collected Works of Mahatma Gandhi]]. Based on public domain volumes.</ref> যুদ্ধৰ প্ৰতি গান্ধীৰ সমৰ্থন আদায় আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সম্বন্ধে আলোচনা কৰিবলৈ।<ref name="Recruiting">Gandhi,(1940). [http://wikilivres.ca/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_V/Recruiting_Campaign Chapter "Recruiting Campaign"].</ref> এই যুদ্ধত গান্ধীয়ে ভাৰতীয়সকলক নিয়োজন কৰাত সন্মতি আগবঢ়ায়। গান্ধীয়ে ১৯০৬ চনত জুলুসকলৰ লগত যুদ্ধ আৰু প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ আৰম্ভণিতে (১৯১৪) যুদ্ধত সৈনিকৰ পৰিৱৰ্তে সেৱা বিভাগত যোগ দিয়াৰহে পোষকতা কৰিছিল। ১৯১৮ চনৰ আলোচনাত গান্ধীয়ে সৈনিক হিচাপে ভাৰতীয় লোকক যোগ দিয়াৰ কথাটোত মান্তি হৈছিল।<ref name="wikilivres.ca">Desai, (1930).</ref> ১৯১৮ চনৰ জুন মাহত প্ৰকাশিত 'যুদ্ধত যোগদানৰ বাবে আবেদন' শীৰ্ষক এক প্ৰচাৰপুস্তিকাত গান্ধীয়ে লিখিছিল, "এনে এটা অৱস্থা পাবলৈ আমি নিজকে প্ৰতিৰক্ষা দিয়াৰ ক্ষমতা লাভ কৰিব লাগিব। এই ক্ষমতাৰ বাবে অস্ত্ৰ তুলি লোৱাৰ আৰু ব্যৱহাৰ কৰাৰ সামৰ্থ প্ৰয়োজনীয়… অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ পূৰ্ণ সামৰ্থ্য পাবলৈ সৈনিক হিচাপে যোগদান কৰাৰ গত্যন্তৰ নাই।" ({{Lang|en|"To bring about such a state of things we should have the ability to defend ourselves, that is, the ability to bear arms and to use them… If we want to learn the use of arms with the greatest possible despatch, it is our duty to enlist ourselves in the army."}})<ref name="CollectedWorks17b">Gandhi, (1965) Collected Works, [http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL017.PDF Vol 17.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015235028/http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL017.PDF |date=2009-10-15 }} Chapter "67. Appeal for enlistment", Nadiad, 22 June 1918</ref> অৱশ্যে ভাইচৰয়ৰ ব্যক্তিগত সচিবলৈ লিখা এক পত্ৰত অৱশ্যে গান্ধীয়ে নিশ্চিত কৰি দিছিল যে "ব্যক্তিগত পৰ্যায়ত তেওঁ বন্ধু বা শত্ৰু কাকোৱেই হত্যা বা আঘাত কৰিব নোৱাৰে।" ({{Lang|en|"personally will not kill or injure anybody, friend or foe."}})<ref name="CollectedWorks17c">Gandhi, (1965) Collected Works, [http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL017.PDF Vol 17.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091015235028/http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL017.PDF |date=2009-10-15 }} "Chapter 8. Letter to J. L. Maffey", Nadiad, 30 April 1918.</ref> যুদ্ধত যোগদানৰ বাবে গান্ধীয়ে জনোৱা সঁহাৰি দেখি তেখেতৰ অহিংস নীতিৰ প্ৰতি কিছু প্ৰশ্ন উঠিছিল। গান্ধীৰ বন্ধু 'চাৰ্লছ এণ্ড্ৰুজ'-এ লিখিছে, "ব্যক্তিগতভাৱে গান্ধীৰ এই সিদ্ধান্ত আৰু সাধাৰণভাৱে তেখেতৰ নীতিৰ মাজৰ বিৰোধিতা মই কেতিয়াও মানি ল'ব নোৱাৰিলোঁ। এই একেটা কথাকে মই তেখেতৰ লগত মান্তি হ'ব পৰা নাই।" ({{Lang|en|"Personally I have never been able to reconcile this with his own conduct in other respects, and it is one of the points where I have found myself in painful disagreement."}})<ref name="Andrews2008">Andrews (1930).</ref> মহাত্মা গান্ধীৰ ব্যক্তিগত সচিব [[মহাদেৱ দেশাই|মহাদেৱ দেশায়ে]] লিখিছে, "গান্ধীজীৰ অহিংস নীতি আৰু যুদ্ধৰ যোগদানৰ আহবান এই দুটাৰ মাজত থকা পাৰ্থক্যৰ প্ৰশ্ন অকল সমসাময়িক সময়তে নহয়, আজিও আলোচিত হৈ আছে।" ({{Lang|en|"The question of the consistency between his creed of 'Ahimsa' (non-violence) and his recruiting campaign was raised not only then but has been discussed ever since."}})<ref name="wikilivres.ca"/> ===চম্পাৰন আৰু খেড়া=== [[File:Gandhi Kheda 1918.jpg|thumb|চম্পাৰন আৰু খেড়াৰ সত্যাগ্ৰহৰ সময়ত গান্ধী (চন ১৯১৮)]] ক্ৰমে [[বিহাৰ]] আৰু [[গুজৰাট]]ৰ অন্তৰ্গত চম্পাৰন আৰু খেড়াত হোৱা সত্যাগ্ৰহ আন্দোলনতে গান্ধীয়ে প্ৰথম উল্লেখনীয় সফলতা লাভ কৰিছিল। চম্পাৰনত স্থানীয় কৃষকে সেই ঠাইৰ ঘাইকৈ ইংৰাজ জমিদাৰ আৰু প্ৰশাসনৰ বিৰূদ্ধে আন্দোলন গঢ়ি তুলিছিল। কৃষকসকলক [[নীল]]ৰ খেতি কৰিবলৈ বাধ্য কৰোৱা হৈছিল। প্ৰথম অৱস্থাত খেতিয়কসকলে লাভৰ মুখ দেখিছিল যদিও দুটা দশকৰ পাছতো কৃষকসকলে একেটা মূল্যতে নীলৰ ফচল জামিদাৰক বিক্ৰী কৰিব লাগিছিল। চম্পাৰনৰ খেতিয়কসকলে মহাত্মা গান্ধীক এই বিষয়ে অৱগত কৰে। অহিংসাৰ ভিত্তিত গান্ধীয়ে এই আন্দোলন আগবঢ়ায় নিয়ে আৰু প্ৰশাসকৰ ফালক আগৰ অৱস্থা সলনি কৰিবলৈ বাধ্য কৰে।<ref name="Hardiman2001">Hardiman, (2001).</ref> ১৯১৮ চনত গুজৰাটৰ খেড়াত হোৱা বানপানীয়ে খেতিয়কসকলক জুৰুলা কৰিছিল আৰু তেওঁলোকে কৰৰ বোজা কম কৰিবলৈ আবেদন কৰিছিল। গান্ধীয়ে এই আন্দোলনৰ নেতৃত্ব দিবলৈ 'নদিয়াদ' নামে ঠাইত বাহৰ পাতে।<ref name="Laboratory">{{cite web |url=http://www.aicc.org.in/satyagraha_laboratories_of_mahatma_gandhi.htm |title=Satyagraha Laboratories Of Mahatma Gandhi |author=Unattributed |year=2004 |work=[[Indian National Congress]] website |publisher=[[All India Congress Committee]] |accessdate=25 February 2012 |archivedate=6 December 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061206050856/http://www.aicc.org.in/satyagraha_laboratories_of_mahatma_gandhi.htm |deadurl=unfit }}</ref> গান্ধীয়ে আন্দোলনৰ বাবে সমৰ্থক আৰু স্বেচ্ছাসেৱক সংগঠিত কৰিছিল। [[বল্লভভাই পেটেল|চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেল]] ইয়াতেই গান্ধীৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছিল।<ref name="Gandhi Patel">Gandhi, Rajmohan (2006),[http://books.google.co.in/books?id=FauJL7LKXmkC&pg=196#v=onepage&q&f=false pp. 196–197].</ref> অসহযোগকে মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে লৈ গান্ধীয়ে কৃষকসকলৰপৰা স্বাক্ষৰ সংগ্ৰহ অভিযানত নামে, য'ত খেতিয়কসকলে ভূমি কাঢ়ি লোৱাৰ ভয় দেখুৱালেই কৰ দিয়া নহ'ব বুলি স্বাক্ষৰ কৰিছিল। লগতে স্থানীয় ৰাজহ বিষয়া 'মমলতদাৰ' আৰু 'তলতদাৰ'সকলকো সামাজিকভাৱে এঘৰীয়া কৰাৰ নীতি গ্ৰহণ কৰা হৈছিল। এই আন্দোলনৰ প্ৰতি সমগ্ৰ দেশৰ নাগৰিকৰ সমৰ্থন আদায়ৰ প্ৰতিও গান্ধীয়ে লক্ষ্য ৰাখিছিল। পাঁচ মাহ জুৰি আন্দোলন চলাৰ পাছত ১৯১৮ চনৰ মে' মাহৰ শেষৰ ফালে চৰকাৰে কৰদানৰ ক্ষেত্ৰত ভালেমান সংস্কাৰ সাধন কৰে। খেড়া আন্দোলনৰ চৰকাৰৰ সৈতে হোৱা বৈঠকত বল্লভ ভাই পেটেলে অংশ লৈছিল। ইংৰাজ চৰকাৰে কৰ সংগ্ৰহত শিথিলতা দিয়াৰ উপৰিও সকলো বন্দীকে মুক্ত কৰি দিছিল।<ref name="Brown1974">Brown, (1974). [http://books.google.co.in/books?id=HUo4AAAAIAAJ&lpg=PP1&pg=PA94#v=onepage&q&f=false pp. 94–102]</ref> ===খিলাফত আন্দোলন=== ১৯১৯ চনত গান্ধীয়ে নিজৰ স্থিতি সৱল কৰিবলৈ ইছলাম ধৰ্মী লোকসকলৰ খিলাফত আন্দোলনত যোগ দিয়ে। [[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]]ত অট্টোমান সাম্ৰাজ্যৰ পতনৰ পিছত ইছলাম ধৰ্মৰ নেতা 'খালিফ' (Caliph)-ৰ স্থিতি দুৰ্বল হৈ আহে আৰু ইয়াৰ লগতে গোটেই পৃথিৱীৰ মুছলমানসকলে নিজৰ পৱিত্ৰ স্থানসমূহৰ নিৰাপত্তা আশা কৰি [[খিলাফত আন্দোলন]] গঢ়ি তুলিছিল।<ref>Gail Minault, The Khilafat Movement Religious Symbolism and Political Mobilization in India (1982)</ref> ভাৰতত এই আন্দোলনৰ নেতৃত্ব বহন কৰিছিল 'সদৌ ভাৰত মুছলিম সমাৱৰ্তনে' (All-India Muslim Conference)। মোহনদাস গান্ধী এই সমাৱৰ্তনৰ স্থাপনৰ লগত জড়িত নাছিল<ref>{{cite journal | last1 = Kham | first1 = Aqeeluzzafar | year = 1990 | title = The All-India Muslim Conference and the Origin of the Khilafat Movement in India | url = | journal = Journal of the Pakistan Historical Society | volume = 38 | issue = 2| pages = 155–162 }}</ref> যদিও তেওঁ সোনকালেই ইয়াৰ উল্লেখযোগ্য মুখপাত্ৰ ৰূপে স্বীকৃতি লাভ কৰে আৰু সমগ্ৰ দেশৰে মুছলমান লোকৰ সমৰ্থন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়।<ref>{{cite journal | last1 = Roberts | first1 = W. H. | year = 1923 | title = A Review of the Gandhi Movement in India | journal = Political Science Quarterly | volume = 38 | issue = 2| pages = 227–248 | jstor=2142634}}</ref> এই সফলতাৰ বাবেই গান্ধীয়ে ভিন্ন ধৰ্ম আৰু স্থানৰ লোকৰ সমৰ্থন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ভিন্ন সংস্কৃতিৰ লোকৰ মাজত জনপ্ৰিয় হোৱা মোহনদাস গান্ধীয়েই আছিল প্ৰথম গৰাকী ভাৰতীয় নেতা। ইয়াৰ লগতে কংগ্ৰেছেও ইছলাম ধৰ্মী লোকৰ সমৰ্থন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ১৯২০ চনত মহাত্মা গান্ধী কংগ্ৰেছৰ নেতা মনোনীত হয়।<ref>{{cite book|author1=Sugata Bose|author2=Ayesha Jalal|title=Modern South Asia: History, Culture, Political Economy|url=http://books.google.com/books?id=qMJIuHL9ksAC&pg=PA112|year=2004|publisher=Psychology Press|pages=112–14}}</ref><ref>{{cite book|author=Judith Margaret Brown|title=Gandhi: Prisoner of Hope|url=http://books.google.com/books?id=boDAE8MLAJMC&pg=PA141|year=1991|publisher=Yale University Press|pages=140–47}}</ref> ১৯২২ চনলৈ খিলাফত আন্দোলনৰ অন্ত পৰে।<ref>{{cite book|author=Wilhelm von Pochhammer|title=India's Road to Nationhood: A Political History of the Subcontinent|url=http://books.google.com/books?id=mHLB4m75pisC&pg=PA437|year=2005|publisher=Allied Publishers|page=440}}</ref> মহাত্মা গান্ধীয়ে [[সাম্প্ৰদায়িকতা]]ৰ বিৰোধিতা কৰিছিল। ভাৰতৰ ৰাজনীতিত হিন্দু আৰু মুছলমানৰ মাজত সংঘাত এটা মুখ্য কাৰক আছিল। অৱশ্য ১৯২২ চনৰপৰা ক্ৰমান্বয়ে বাঢ়ি অহা সাম্প্ৰদায়িকতাক ৰোধ কৰিবলৈ মোহনদাস গান্ধী সক্ষম হোৱা নাছিল। এই সময়ত কেবাখনো ঠাইত সাম্প্ৰদায়িক সংঘৰ্ষই গা কৰি উঠিছিল। অকল উত্তৰ প্ৰদেশতে ৯১টা সংঘৰ্ষ হৈছিল।<ref>{{cite book|author=Sumit Sarkar|title=Modern India: 1885-1947|url=https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=%22155+killed%22+intitle:modern+intitle:india+inauthor:sarkar&num=10|year=1983|publisher=Macmillan|page=233}}</ref><ref>{{cite book|author=Claude Markovits, ed.|title=A History of Modern India, 1480-1950|url=http://books.google.com/books?id=uzOmy2y0Zh4C&pg=PA372|year= 2004|publisher=Anthem Press|page=372}}</ref> এই সময়ছোৱাতে কংগ্ৰেছৰ ভিতৰত থকা মুছলমান নেতাৰ সংখ্যা কমি আহিবলৈ ধৰে। ১৯২১ চনত ১১% মুছলমান নেতাৰ ভিতৰত ১৯২৩ চনত ৪%তকৈও কম ৰৈছিল।<ref>{{cite book|author=Judith Margaret Brown|title=Modern India: the origins of an Asian democracy|url=http://books.google.com/books?id=Eq7tAAAAMAAJ|year=1994|publisher=Oxford U. Press|page=228}}</ref> ===অসহযোগ আন্দোলন=== {{Main|অসহযোগ আন্দোলন}} [[File:Gandhi spinning.jpg|thumb|যঁতৰত সূতা কাটি থকা মহাত্মা গান্ধী, ১৯২০ৰ শেষ ভাগত]] ১৯২০ চনত কংগ্ৰেছৰ সভাপতি নিৰ্বাচিত হোৱাৰ পাছত গান্ধীয়ে [[ব্ৰিটিছ ৰাজ]]ৰ বিৰূদ্ধে সংগ্ৰাম আৰম্ভ কৰে। এই সংগ্ৰামত তেখেতে 'অস্ত্ৰ' হিচাপে লৈছিল [[অসহযোগ আন্দোলন|অসহযোগ]], [[অহিংসা]] আৰু শান্তিপূৰ্ণ প্ৰতিবাদক। হিন্দু আৰু মুছলমান উভয় সম্প্ৰদায়তে থকা তেখেতৰ জনপ্ৰিয়তাই তেখেতৰ নেতৃত্বক ফলপ্ৰসূ কৰি তুলিছিল। তেখেতে আনকি অতি সাম্প্ৰদায়িক মুছলমানসকলকো তেখেতৰ শান্তিপূৰ্ণ অসহযোগত যোগ দিবলৈ উদ্বুদ্ধ কৰিব পাৰিছিল।<ref>Roberts, "A Review of the Gandhi Movement in India," Political Science Quarterly, (1923) p. 229</ref> এনে সময়তে ব্ৰিটিছ সেনাৰ দ্বাৰা পঞ্জাবৰ [[জালিয়ানৱালাবাগৰ হত্যাকাণ্ড|জালিয়ানৱালাবাগত হোৱা গণহত্যাৰ]] দেশজুৰি তীব্ৰ প্ৰতিবাদ হয়। বহু ব্ৰিটিছ বিষয়াই এই কাণ্ডক [[চিপাহী বিদ্ৰোহ ১৮৫৭|১৮৫৭]]-ৰ দৰে আন এটা বিদ্ৰোহ দমন কৰিবলৈ উত্তম পন্থা বুলি সমৰ্থন দিছিল। কিন্তু ব্ৰিটিছৰ এই কাৰ্যই ভাৰতীয় নেতাসকলক ব্ৰিটিছ ৰাজ ভাৰতৰ শত্ৰু বুলি ভাবিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল। মহাত্মা গান্ধীয়ে ব্ৰিটিছসকলৰ এই কাৰ্যৰ বিৰোধ কৰাৰ উপৰিও জালিয়ানৱালাবাগৰ ফলশ্ৰুতিত ভাৰতীয়সকলে হাতত লোৱা উগ্ৰ পন্থাৰো বিৰোধিতা কৰিছিল। গান্ধীয়ে সংঘৰ্ষত নিহত ইংৰাজ অসামৰিক লোকসকলৰ প্ৰতিও শোকবাৰ্তা প্ৰকাশ কৰিছিল। তেখেতৰ এই কাৰ্যত প্ৰথমে দলে আপত্তি কৰিছিল। কিন্তু গান্ধীয়ে এই শোকবাৰ্তাৰ সমৰ্থনত আগবঢ়োৱা বক্তৃতাৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত কংগ্ৰেছ দলে এই শোকবাণী প্ৰকাশ কৰিবলৈ মান্তি হৈছিল। বক্তৃতাত গান্ধীয়ে কৈছিল যে যিকোনো হিংসাই ক্ষতিকাৰক আৰু কোনো পৰিস্থিতিতে হিংসাক সমৰ্থন কৰা উচিত নহয়।{{sfn|Gandhi|1990|p=82}} জালিয়ানৱালাবাগ আৰু ইয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়াত হোৱা সংঘৰ্যলৈ চাই গান্ধীয়ে গান্ধীয়ে পূৰ্ণ স্বায়ত্ত্ব-শাসন আৰু সকলো চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰতি মনোনিবেশ কৰে। কালক্ৰমত ইয়েই '[[স্বৰাজ]]'ৰ দাবীত পৰিণত হয়। স্বৰাজৰ দ্বাৰা গান্ধীয়ে 'সম্পূৰ্ণ ব্যক্তিগত, আধ্যত্মিক আৰু ৰাজনৈতিক স্বাধীনতা'ৰ (complete individual, spiritual, political independence) দাবী তুলিছিল।<ref name="Chakrabarty2008">{{cite book|last=Chakrabarty|first=Bidyut|title=Indian politics and society since independence: events, processes and ideology|url=http://books.google.com/books?id=QzQHZ178C24C&pg=PA154|accessdate=4 April 2012|year=2008|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-40868-4|page=154}}</ref> এই সময়তে গান্ধীয়ে নিজকে 'গোঁড়া পন্থী হিন্দু' বুলি উল্লেখ কৰিছিল আৰু ১৯২১ চনত বৰতালৰ স্বামীনাৰায়ণ মন্দিৰত দিয়া এক ভাষণত কৈছিল হিন্দু ধৰ্মত অসহযোগিতা এক প্ৰাসংগিক ধাৰণা বুলি উল্লেখ কৰিছিল। তেখেতে কৈছিল: "এই পৱিত্ৰ স্থানত মই কওঁ যে যদি আপুনি 'হিন্দু ধৰ্ম'ক ৰক্ষা কৰিব বিচাৰিছে, তেন্তে অসহযোগেই হৈছে আপুনি আয়ত্ত কৰিবলগীয়া প্ৰথম আৰু অন্তিম পন্থা।" ({{Lang|en|"At this holy place, I declare, if you want to protect your 'Hindu Dharma', non-cooperation is first as well as the last lesson you must learn up."}})<ref name=dh03>Hardiman, (2003). [http://books.google.co.in/books?id=UWYV5qYZ3-oC&lpg=PP1&pg=PA163#v=onepage&q&f=false p. 163]</ref> [[File:Gandhi home.jpg|thumb|[[সাবৰমতী আশ্ৰম]], [[গুজৰাট]]ত গান্ধীৰ বাসস্থান]] ১৯২১ চনত মোহনদাস গান্ধী [[ভাৰতীয় কংগ্ৰেছ দল]]ৰ কাৰ্যবাহী সম্পাদক নিযুক্ত হয় আৰু তেখেতৰ নেতৃত্বত কংগ্ৰেছৰ সংবিধান সলনি কৰি 'স্বৰাজ' দলৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। এক প্ৰতিকী মূল্যৰ বিনিময়ত দলৰ সদস্যপদ সকলোৰে বাবে মুক্ত কৰা হয়। লগতে দলৰ শৃঙ্খলা বজাই ৰখাৰ বাবে নতুন শাখা প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ উপৰিও এই দলক এই বিশেষ শ্ৰেণীৰ লোকৰ সলনি সৰ্বসাধাৰণৰ দল হিচাপে গঠিত কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হয়। [[স্বদেশী আন্দোলন]]ৰ বাবে গান্ধীয়ে অহিংস নীতিৰ পোষকতা কৰে আৰু বিদেশত নিৰ্মিত বস্তু বৰ্জনৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয়। বিদেশী বস্তু বৰ্জন কৰাৰ লগতে গান্ধীয়ে ব্ৰিটেইনত নিৰ্মিত কাপোৰৰ সলনি ঘৰুৱাভাৱে নৰ্মিত '[[খাদী]]' বা 'খদ্দৰ'ৰ প্ৰচলনৰ বাবে ওকালতি কৰে। ধনী-দুখীয়া নিৰ্বিশেষে সকলোকে দিনটোৰ কিছু সময় যঁতৰত সূতা কাটি খাদী কাপোৰ তৈয়াৰ কৰি স্বাধীনতা আন্দোলনত ভাগ ল'বলৈ গান্ধীয়ে আহ্বান কৰিছিল।{{sfn|Gandhi|1990|p=89}} মোহনদাস গান্ধীয়ে কঢ়িয়াই লৈ ফুৰিব পৰা এটা সৰু যঁতৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল।<ref name="PopularScience1931">{{cite journal|author=Unattributed|title=Gandhi Invents Spinning Wheel|journal=Popular Science|url=http://books.google.com/books?id=ESgDAAAAMBAJ&pg=PA60|accessdate=14 January 2012|date=December 1931|publisher=Bonnier Corporation|page=60}}</ref> সকলোৰে মাজত শৃঙ্খলাবোধ জগাই তোলা, অতি উচ্চাকাংখাক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা আৰু মহিলাসকলকো এই আন্দোলনৰ প্ৰতি উদ্বুদ্ধ কৰা ইয়াৰ ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল। বিদেশী বস্তু বৰ্জন কৰাৰ উপৰিও গান্ধীয়ে ইংৰাজ শিক্ষানুষ্ঠান, আদালত বৰ্জন কৰাৰ বাবেও আহ্বান কৰিছিল। চৰকাৰী চাকৰী ত্যাগ কৰাৰ লগতে ব্ৰিটিছে দিয়া সন্মান আদিও ঘূৰাই দিবলৈ গান্ধীয়ে কৈছিল।<ref name="Shashi1996">Shashi, (19960. p. 9.</ref> অসহযোগ আন্দোলনে জনসাধাৰণক আকৰ্ষণ কৰিছিল আৰু সফল হৈছিল। কিন্তু ১৯২২ চনত উত্তৰ প্ৰদেশৰ চৌৰী চোৰাত সংঘটিত [[চৌৰী চোৰা ঘটনা|এক হিংসাত্মক কাণ্ডৰ]] পাছত অসহযোগ আন্দোলন বন্ধ কৰি দিয়া হয়। গান্ধীয়ে বিশ্বাস কৰিছিল আন্দোলন লোৱা এই হিংসাত্মক মোৰে গান্ধীয়ে আৰম্ভ কৰা অহিংস কাৰ্যাৱলীক দুৰ্বল কৰি তুলিব।{{sfn|Gandhi|1990|p=105}} এনেদৰে গান্ধীয়ে তৃত্বীয় বাৰৰ বাবে হাতত লোৱা কাৰ্যসূচী বন্ধ কৰি দিছিল।<ref name="GreatSoulReview">Roberts, (2011).</ref> এনেতে ১৯২২ চনৰ ১০ মাৰ্চ তাৰিখে ৰাজদ্ৰোহৰ অপৰাধত মহাত্মা গান্ধীক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হয় আৰু ৬ বছৰৰ বাবে কাৰদণ্ড দিয়া হয়। ১৮ মাৰ্চ তাৰিখে তেখেতৰ কাৰাবাসৰ আৰম্ভ হৈছিল। কিন্তু ২ বছৰ পাছত ১৯২৪ চনত 'এপেণ্ডিচাইটিছ' অপাৰেছনৰ বাবে গান্ধীক কাৰাবাসৰপৰা ৰেহাই দিয়া হয়।<ref name="Datta2006">{{cite book|last=Datta|first=Amaresh|title=The Encyclopaedia Of Indian Literature (Volume Two) (Devraj To Jyoti)|url=http://books.google.com/books?id=zB4n3MVozbUC&pg=PA1345|accessdate=4 April 2012|date=1 January 2006|publisher=Sahitya Akademi|isbn=978-81-260-1194-0|page=1345}}</ref> মহাত্মা গান্ধী কাৰাগাৰত থকা সময়চোৱাত ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ ভেঁটি দুৰ্বল হ'বলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু দুটা ভাগত বিভক্ত হৈ পৰে। [[চিত্তৰঞ্জন দাস]] আৰু [[মতিলাল নেহৰু]]ৰ নেতৃত্বাধীন এটা অংশই বিধায়িনী দলত অংশ লোৱাৰ পোষকতা কৰিছিল, আনহাতে [[চক্ৰৱৰ্তী ৰাজাগোপালাচাৰী]] আৰু [[বল্লভভাই পেটেল|চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলৰ]] নেতৃত্বাধীন আনটো গোটে ইয়াৰ বিৰোধিতা কৰিছিল। এই আচিলাতে কংগ্ৰেছ দল দুটা ভাগত বিভক্ত হৈ পৰে। আনহাতে অহিংস আন্দোলনৰ আৰম্ভণিতে গঢ়ি উঠা হিন্দু-মুছলমানৰ সম্প্ৰীতিৰ মাজতো ফাঁত মেলিবলৈ আৰম্ভ কৰে। মহাত্মা গান্ধীয়ে এই বিভাজন ৰোধ কৰিবলৈ ১৯২৪ চনত তিনি সপ্তাহ জোৰা অনশন কৰে, কিন্তু তেওঁ সম্পূৰ্ণ সফল হোৱা নাছিল।{{sfn|Gandhi|1990|p=131}} ১৯২৪ চনতে গান্ধীয়ে বেলগাঁৱত হোৱা কংগ্ৰেছ মহাসভাৰ সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে। কিন্তু গান্ধীয়ে চৰ্ত আৰোপ কৰিছিল যে তেখেতৰ সভাপতিত্বত হোৱা মহাসভাত সকলো কংগ্ৰেছ পন্থীয়ে খাদী পৰিধান কৰিব লাগিব। মহাত্মা গান্ধীৰ দীৰ্ঘ ৰাজনৈতিক কালত এই এবাৰেই কংগ্ৰেছৰ সভাৰ সভাপতি হৈছিল।<ref name="Gandhi, the forgotten Mahatma Belgaum Congress">{{cite book|last=Jain|first=Jagdishchandra|title=Gandhi, the forgotten Mahatma|year=1987|publisher=Mittal Publications|location=Delhi|isbn=81-7099-037-8|page=17|url=http://books.google.co.in/books?id=NurqxSttqjoC&pg=PA17}}</ref> ===লোণ সত্যাগ্ৰহ (দাণ্ডী যাত্ৰা)=== {{Main|দাণ্ডী যাত্ৰা}} [[File:Salt March.ogv|thumb|লোণ সত্যাগ্ৰহৰ বাবে গান্ধী আৰু অনুগামীসকলে কৰা দাণ্ডী যাত্ৰা মূল ভিডিঅ']] ১৯২০-ৰ দশকৰ বেছিভাগ সময়েই মোহনদাস গান্ধী সক্ৰিয় ৰাজনীতিৰপৰা আঁতৰত আছিল। লোকচক্ষুৰপৰা আঁতৰি তেখেতে স্বৰাজ পাৰ্টি আৰু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ মাজত থকা বিভেদ আঁতৰ কৰি একলগ কৰাৰ প্ৰয়াস কৰি আছিল। ইয়াৰ লগতে তেওঁ [[অস্পৃশ্যতা]], মাদক দ্ৰব্যৰ নিবাৰণ, অজ্ঞানতা আৰু দাৰিদ্ৰ দূৰ কৰাৰ বাবে চেষ্টা কৰিছিল। ১৯২৮ চনত তেখেত আকৌ সন্মুখ পটলৈ আহে। ইয়াৰ আগৰ বৰ্ষটোত ব্ৰিটিছে [[ছাৰজন ছাইমন]]ৰ নেতৃত্বত এখন সংবিধান সংশোধনী সমিতি গঠন কৰে। এই সমিতিত কোন ভাৰতীয়ক সদস্য লোৱা হোৱা নাছিল। এই কাৰণতে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক দলসমূহে এই সমিতিক অস্বীকাৰ কৰিছিল। ১৯২৮ চনত হোৱা কংগ্ৰেছৰ কলিকতা অধিবেশনত মহাত্মা গান্ধীৰ চেষ্টাত ব্ৰিটিছ শাসনে ভাৰতক [[অংগৰাজ্য]]ৰ (dominion) মৰ্যাদা দিয়াৰ দাবী তোলে, ইয়াৰ অন্যথা অন্য এক অসহযোগ আন্দোলন গঢ়ি তোলাৰ কথা ঘোষণা কৰে যাৰ লক্ষ্য হ'ব ভাৰতৰ পূৰ্ণ স্বাধীনতা। কংগ্ৰেছৰ ডেকা নেতা [[সুভাষ চন্দ্ৰ বসু]] আৰু [[জৱাহৰলাল নেহৰু]]ৱে পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ বাবে আন্দোলন কৰাৰ পক্ষপাতী আছিল। কিন্তু গান্ধীয়ে তেওঁলোকক সৈমান কৰাবলৈ সক্ষম হয়, কিন্তু আন্দোলনৰ বাবে তেখেতে নিজে বিচৰা অপেক্ষাৰ দুবছৰৰ পৰিৱৰ্তে এবছৰ কৰে।{{sfn|Gandhi|1990|p=172}} ব্ৰিটিছ চৰকাৰে এই দাবীৰ প্ৰতি কোনো মন্তব্য কৰা নাছিল। ১৯২৯ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহৰ ১৩ তাৰিখে [[লাহোৰ]]ত [[ভাৰতৰ জাতীয় পতাকা|ভাৰতৰ পতাকা]] উন্মোচন কৰা হয়। ১৯৩০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰী তাৰিখে লাহোৰত ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছে [[ভাৰতৰ স্বাধীনতা দিৱস]] পালন কৰে। প্ৰায় প্ৰতিটো ভাৰতীয় দলেই এই দিনটোক বিভিন্ন ধৰণে উদ্‌যাপন কৰে। ইয়াৰ পাছতে গান্ধীয়ে নিমখৰ (লোণ) ওপৰত আৰোপ কৰা কৰৰ বিৰূদ্ধে এক নতুন সত্যাগ্ৰহ গঢ়ি তোলে। এই সত্যাগ্ৰহৰ অংশ হিচাপে গান্ধীয়ে ১২ মাৰ্চৰপৰা ৬ এপ্ৰিললৈ [[দাণ্ডী যাত্ৰা]] কৰে। এই যাত্ৰাত গান্ধীয়ে পদব্ৰজে ৩৮৮ কি.মি. ({{convert|388|km|mi}}) ভ্ৰমণ কৰি [[আহমেদাবাদ]]ৰপৰা [[দাণ্ডী]]ৰ সাগৰতীৰত উপস্থিত হয়, আৰু নিজহাতে নিমখ তৈয়াৰ কৰি যাত্ৰাৰ সমাপ্তি কৰে। কেবাহাজাৰ ভাৰতীয়ই গান্ধীৰ এই যাত্ৰাত অংশ লৈছিল। ভাৰতত ব্ৰিটিছৰ খোপনি দুৰ্বল কৰি জনসাধাৰণক উদ্বুদ্ধ কৰাত এই যাত্ৰাই বিশেষ ভূমিকা লৈছিল। চৰকাৰে ৬০,০০০-ৰো অধিক ব্যক্তিক এই যাত্ৰাৰ বাবে গ্ৰেপ্তাৰ কৰে।<ref name="Hatt2002">Hatt, (2002). [http://books.google.com/books?id=f6vvy-J7vhcC&pg=PA33 p. 33].</ref> ====নাৰীৰ অংশগ্ৰহণ==== ঘৰুৱা ব্যৱহাৰত নিমখৰ দৈনন্দিন প্ৰয়োজনীয়তাৰ বাবে স্ত্ৰীসকলো এই সত্যাগ্ৰহৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈছিল। গান্ধীয়ে নাৰীসকলৰ অংশগ্ৰহণ পোষকতা কৰিছিল; তেখেতে কৈছিল: "মহিলাসকলে মোকো তেওঁলোকৰ মাজৰে এজন বুলি ভাবিব পাৰিছে" ({{Lang|en|"the women have come to look upon me as one of themselves."}})। গান্ধীয়ে নাৰীৰ বিৰূদ্ধে প্ৰচলিত সংস্কাৰ [[পৰ্দা প্ৰথা]], [[বাল্য বিবাহ]], [[অস্পৃশ্যতা]] আৰু [[সতীদাহ প্ৰথা|সতীদাহ]]ৰ বিৰোধ কৰিছিল। লোণ সত্যাগ্ৰহ আৰু বিদেশী দ্ৰৱ্য বৰ্জন আন্দোলনৰ বাবে তেওঁ মহিলা কৰ্মী নিয়োগ কৰিছিল।<ref name="Norvell1997">Norvell, 1997.</ref> মহাত্মা গান্ধীৰ এই মতবাদে ভাৰতীয় নাৰীসকলৰ মনত আত্মসন্মানবোধ জগাই তোলাৰ লগতে ভাৰতীয় সমাজৰ মুখ্য ধাৰাত নাৰীক সন্মানীয় স্থান দিছিল।<ref name="Sarma1994">Sarma, (1994).</ref> ====লোকবীৰ ৰূপত গান্ধী==== ১৯২০ৰ দশকত কংগ্ৰেছে গান্ধীয়ে এগৰাকী ত্ৰাণকৰ্তা অৱতাৰৰৰ (messiah) ৰূপত তুলি ধৰিছিল। এই নীতিয়ে সাধাৰণ ভাৰতীয় কৃষকসকলক অহিংসা আন্দোলৰ প্ৰতি আগ্ৰহান্বিত কৰাত সহায় কৰিছিল। ভাৰতৰ বহুতো গাঁৱত প্ৰদৰ্শিত নাট-ভাওনাত গান্ধীক অতীজৰ ভাৰতীয় বীৰসকলৰ নৱজন্মৰ ৰূপ হিচাপে প্ৰদৰ্শন কৰাৰ লগতে কেতিয়াবা দেৱতাৰ ৰূপতো তুলি ধৰিছিল। ভাৰতৰ অশিক্ষিতসকলৰ মাজত এনে নাটবোৰে ব্যাপক প্ৰভাৱ পেলাইছিল। এনে নাটৰ বাহিৰেও ৰচিত গীত-মাত, কংগ্ৰেছে অনুষ্ঠিত কৰা ধৰ্মীয় সভা আদিত মোহনদাস গান্ধীক এনে অৱতাৰী ৰূপত আলোচনা কৰা হৈছিল। ইয়াৰ আধৰতে গান্ধী সাধাৰণ লোকৰ মানত এক লোকবীৰত পৰিণত হৈছিল, লগতে কংগ্ৰেছ দল গান্ধীৰ পৱিত্ৰ অস্ত্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।<ref name="Murali1985">Murali, (1985).</ref> ====আলোচনা==== [[File:Mahadev Desai and Gandhi 2 1939.jpg|thumb|ভাইচৰয়ে দিয়া চিঠি [[মহাদেৱ দেশাই|মহাদেৱ দেশায়ে]] গান্ধীক পঢ়ি শুনাইছে। বিৰলা হাউছ, বোম্বে, ৭ এপ্ৰিল ১৯৩৯]] অৱশেষত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে মহাত্মা গান্ধীৰ লগত আলোচনাত মিলিত হ'বলৈ মান্তি হয়। এই আলোচনাৰ মৰ্মে [[লৰ্ড এডৱাৰ্ড আৰউইন]] আৰু মহাত্মা গান্ধীৰ মাজত মাৰ্চ, ১৯৩১-ত [[গান্ধী–আৰউইন চুক্তি]] সম্পাদিত হয়। এই চুক্তি মৰ্মে ব্ৰিটিছ চৰকাৰে আইন অমান্য আন্দোলন বন্ধ কৰাৰ বিনিময়ৰ সকলো ৰাজনৈতিক বন্দীকে মুকলি কৰি দিবলৈ সন্মত হয়। এই চুক্তিৰ আধাৰতে মহাত্মা গান্ধীক লণ্ডনত অনুষ্ঠিত [[ঘূৰণীয়া মেজমেল]]লৈ আমন্ত্ৰণ কৰা হয়। এই মেলত মহাত্মা গান্ধী ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ একমাত্ৰ প্ৰতিনিধি আছিল। অৱশ্যে এই ঘূৰণীয়া মেজমেলৰপৰা গান্ধী আৰু জাতীয়তাবাদী নেতাসকলে হতাশ হৈ উভতিব লগীয়া হয়। এই মেলত ক্ষমতাৰ সালসনিৰ কোনো আলোচনা হোৱাৰ সলনি ভাৰতত থকা ৰাজ্যসমূহৰ ৰাজপুত্ৰ আৰু সংখ্যালঘুসকলৰ বিষয়েহে আলোচনা কৰা হৈছিল। [[লৰ্ড ৱেলিংটন|লৰ্ড ৱেলিংটনে]] ভাৰতৰ জাতীয়তাবাদী নেতাসকলৰ প্ৰতি উগ্ৰ মোনোভাৱ প্ৰদৰ্শন কৰে আৰু জাতীয়তাবাদী আন্দোলন মষিমূৰ কৰাৰ বাবে নতুন পন্থা গ্ৰহণ কৰে। মহাত্মা গান্ধীক আকৌ গ্ৰেপ্তাৰ কৰি অনুগামীসকলৰপৰা আঁতৰত ৰখাৰ প্ৰয়াস কৰে। কিন্তু চৰকাৰৰ এই চেষ্টা সফল নহ'ল।<ref name="Herman2008">Herman (20080. [http://books.google.com/books?id=tquxD6dk914C&pg=PA375 pp. 375–377].</ref> ===অস্পৃশ্যতাৰ বিৰুদ্ধে=== {{Main|হৰিজন সেৱক সংঘ}} [[দলিত|দলিত সম্প্ৰদায়ৰ]] নেতা [[ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰ|বি. আৰ. আম্বেদকাৰৰ]] প্ৰচাৰাভিযানৰ ফলশ্ৰুতিত ১৯৩২ চনত চৰকাৰে 'অস্পৃশ্য'সকলৰ বাবে পৃথক নিৰ্বাচন মণ্ডলী গঠন কৰি দিয়ে। মহাত্মা গান্ধীয়ে ইয়াৰ প্ৰতিবাদত ছেপ্টেম্বৰ মাহত ছয় দিনীয়া অনশন পালন কৰে। পৰিণতিত গঠিত হোৱা জনমতলৈ লক্ষ্য ৰাখি চৰকাৰে আপোচলৈ আহিবলৈ বাধ্য হয়। [[পালৱাওকাৰ বালু]]য়ে এই আপোচ আলোচনাত মুখ্য ভূমিকা লৈছিল। এই কাৰ্যৰে গান্ধীয়ে সমাজৰ অস্পৃশ্য বুলি পৰিচিত সম্প্ৰদায়সমূহৰ লোকৰ জীৱন যাপনৰ মান উন্নত কৰিবলৈ এক অভিযানৰ আৰম্ভণি কৰে। গান্ধীয়ে সমাজৰ অস্পৃশ্য বুলি পৰিচিতসকলক 'হৰিজন' (হৰিৰ পুত্ৰ) বুলি আখ্যা দিছিল।<ref name="Coward2003">Coward, (2003). [http://books.google.com/books?id=GGGudMuE4PIC&pg=PA53 pp. 52–53].</ref> ১৯৩৩ চনৰ ৮ মে তাৰিখে গান্ধীয়ে আত্মাশুদ্ধিৰ বাবে ২১ দিনীয়া অনশন কৰে, আৰু এবছৰ জোৰা হৰিজন আন্দোলনৰ আৰম্ভণি কৰে।{{sfn|Gandhi|1990|pp=230–232}} অৱশ্য [[দলিত]] সমাজৰ সকলোৱে এই আন্দোলন সমৰ্থন কৰা নাছিল। আম্বেদকাৰে গান্ধীয়ে আখ্যা দিয়া 'হৰিজন' শব্দৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু কৈছিল যে দলিতসকল সামাজিকভাৱে পৈণত হোৱা নাই আৰু উন্নত জাতিৰ লোকসকলে দলিতসকলৰ ওপৰত 'সদাশয় স্বৈৰাচাৰ'ৰ (paternalistic) ভূমিকা লৈ আহিছে। আম্বদেকাৰ আৰু তেখেতৰ সমৰ্থকসকলে বিশ্বাস কৰিছিল যে গান্ধীয়ে দলিতসকলৰ ৰাজনৈতিক অধিকাৰক অৱজ্ঞা কৰি আহিছে। ১৯২৪-২৫ চনত দলিতসকলে মন্দিৰত পূজা-অৰ্চনা কৰাৰ অনুমতি বিচাৰি কৰা আন্দোলনত গান্ধীয়ে সমৰ্থন কৰা নাছিল। আম্বেদকাৰে গান্ধীক 'শঠ আৰু বিশ্বাসৰ অযোগ্য' (devious and untrustworthy) বুলি অভিহিত কৰিছিল।<ref name="GreatSoulReview"/> জন্মসূত্ৰে গান্ধী বৈশ্য সম্প্ৰদায়ৰ আছিল যদিও তেওঁ নিজকে দলিতসকলৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে যোগ্য বুলি বিবেচনা কৰিছিল।<ref>[http://books.google.com/books?id=WcLJ3aK-ZSkC&pg=PT354 100 Most Influential People of All Times] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130608030343/http://books.google.com/books?id=WcLJ3aK-ZSkC&pg=PT354 |date=2013-06-08 }}. p. 354.</ref> গান্ধী আৰু আম্বেদকাৰৰ মাজত মতবিৰোধ প্ৰায়েই হৈ থাকিছিল, কাৰণ আম্বেদকাৰে দলিতসকলক হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ বাহিৰলৈ নিব বিচাৰিছিল। আনহাৰে গান্ধীয়ে অস্পৃশ্যতাকে দূৰ কৰি হিন্দুত্বক শক্তিশালী কৰিবলৈ বিচাৰিছিল। আম্বেদকাৰে গান্ধীৰ আন্দোলন অত্যন্ত ধীৰ গতিৰ বুলি অভিযোগ কৰিছিল, আনহাতে হিন্দু ৰক্ষণশীলসকলে গান্ধীয়ে শাস্ত্ৰৰ বাণী অৱজ্ঞা কৰি হিন্দু ধৰ্মৰ বিপথে যোৱা বুলি অভিযোগ কৰিছিল। ৰামচন্দ্ৰ গুহই ২০১২ চনত মন্তব্য দিয়ে যে "আদৰ্শবাদীসকলে এই পুৰণি শত্ৰুতাক এতিয়াও কঢ়িয়াই লৈ ফুৰিছে আৰু ইয়াৰ বাবেই বৰ্তমানৰ আম্বেদকাৰৰ অনুগামী ৰাজনৈতিক নেতাসকলে গান্ধীক খলনায়কলৈ ৰূপান্তৰ কৰিছে" ({{Lang|en|"Ideologues have carried these old rivalries into the present, with the demonization of Gandhi now common among politicians who presume to speak in Ambedkar’s name."}})।<ref>Ramachandra Guha, "The Other Liberal Light" [http://www.tnr.com/article/books-and-arts/magazine/104203/the-other-liberal-light The New Republic June 22, 2012]</ref> ৰামচন্দ্ৰ গুহৰ মতে গান্ধী আৰু আম্বেদকাৰৰ কৰ্মই পৰিপূৰকৰ কাম কৰিছিল। গান্ধীয়ে প্ৰায়েই আম্বেদকাৰৰ প্ৰশংসা কৰিছিল। ১৯৩৪ চনৰ গ্ৰীষ্মকালত গান্ধীৰ জীৱনৰ ওপৰত তিনিটাকৈ আক্ৰমণ হৈছিল।<ref name="Pyarelal1956">Pyarelal, (1956).</ref><ref name="JonesRyan2007">Jones & Ryan (2007). [http://books.google.com/books?id=hZET2sSUVsgC&pg=PA160 p. 160].</ref> ===কংগ্ৰেছ ৰাজনীতি=== ১৯৩৪ চনত গান্ধীয়ে কংগ্ৰেছৰ সদস্যপদ ইস্তাফা দিয়ে। মোহনদাস গান্ধী কংগ্ৰেছৰ দলীয় নীতিৰ বিৰোধী হৈ এই ইস্তাফা দিয়া নাছিল। তেওঁ বিশ্বাস কৰিছিল যে তেখেতে অৱসৰ ল'লে কংগ্ৰেছৰ সদস্যৰ সংখ্যা বাঢ়িব, কাৰণ তেখেতৰ নীতিয়ে বহুতকে কংগ্ৰেছৰপৰা আঁতৰত ৰাখিছিল। এইসকলৰ ভিতৰত কমিউনিষ্ট, সমাজবাদী (socialist), ট্ৰেড-ইউনিয়ন, ধৰ্মীয় গোড়া সংস্থান, আৰু ব্যৱসায়ীসকল আছিল। তেখেতে এইসকল আহি নিজৰ বক্তব্য কংগ্ৰেছৰ মঞ্চতে দাঙি ধৰাটো বিচাৰিছিল। 'ৰাজ' ব্যৱস্থাত অংশ লোৱাৰ বাবে সাময়িক অনুমোদন জনোৱা কংগ্ৰেছ দলে 'ৰাজ'ৰ অনুমোদনৰ বাবে তেখেতকো হেঁচা দিয়াটো গান্ধীয়ে বিচৰা নাছিল।{{sfn|Gandhi|1990|p=246}} জৱাহৰলাল নেহৰুৰ সভাপতিত্বত ১৯৩৬ চনত লক্ষ্ণৌত অনুষ্ঠিত কংগ্ৰেছ অধিবেশনত গান্ধীয়ে আকৌ সক্ৰিয় ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহণ কৰে। ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ভৱিষ্যতৰ বাবে গুণা-গঁথা কৰি থকাৰ সলনি গান্ধীয়ে পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ বাবে কাৰ্য্যসূচী লোৱাৰ পোষকতা কৰিছিল, কিন্তু তেখেতে কংগ্ৰেছে সমাজবাদক নিজৰ লক্ষ্য হিচাপে গ্ৰহণ কৰাত আপত্তি কৰা নাছিল। ১৯৩৮ চনত কংগ্ৰেছৰ সভাপতিৰ পদত অধিষ্ঠিত হোৱা [[সুভাষ চন্দ্ৰ বসু]]ৰ লগত গান্ধীৰ মতানৈক্য ঘটিছিল। সুভাষ বসুৱে অহিংস প্ৰতিবাদৰ নীতিত বিশ্বাস ৰখা নাছিল।<ref>Ghose, Sankar (1992). Jawaharlal Nehru, A Biography, [http://books.google.com/books?id=MUeyUhVGIDMC&pg=PA137&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false p. 137]. Allied Publishers Limited.</ref> মহাত্মা গান্ধীয়ে সমৰ্থন নকৰিলেও সুভাষ চন্দ্ৰ বসু দ্বিতীয় বাৰৰ বাবেও কংগ্ৰেছৰ সভাপতি নিৰ্বাচিত হয়। মহাত্মা গান্ধীৰ সমৰ্থিত প্ৰাৰ্থী [[পট্টভি সীতাৰামায়া]] সুভাষ বসুৰ হাতত পৰাজিত হয়। কিন্তু গান্ধীৰ নীতি অমান্য কৰাৰ বাবে কংগ্ৰেছ দলৰ নেতাসকলে সুভাষ বসুৰ বিৰোধিতা কৰি সদস্য পদৰপৰা ইস্তাফা দিয়ে। এই প্ৰতিবাদৰ ফলস্বৰূপে সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৱে পদত্যাগ কৰে।{{sfn|Gandhi|1990|pp=277–281}}<ref name="Sarkar2006">Sarkar, (2006).</ref> পট্টভি সীতাৰামায়াৰ পৰাজয় গান্ধীয়ে নিজৰ পৰাজয় বুলি উল্লেখ কৰে।<ref>{{cite web|last=Dash|first=Siddhartha|title=Orissa Review|url=http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/jan2005/englishPdf/Gandhi_subhas.pdf|accessdate=12 April 2012}}</ref> ===দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ আৰু ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন=== {{Main|ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন}} [[File:Gandhi and Nehru in 1946.jpg|thumb|গান্ধী আৰু নেহৰু, ১৯৪২ চনত]] ১৯৩৯ চনত আৰম্ভ হোৱা [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]]ত মহাত্মা গান্ধীয়ে ব্ৰিটিছৰ প্ৰতি প্ৰথমে "অহিংস নৈতিক সমৰ্থন" আগবঢ়াইছিল। কিন্তু কংগ্ৰেছৰ অন্যান্য নেতাসকলে ব্ৰিটিছসকলে নিজাববীয়াকৈ ভাৰতকো বিশ্বযুদ্ধৰ অংশীদাৰ কৰাত আপত্তি কৰিছিল। কাৰণ ব্ৰিটিছে ভাৰতৰ প্ৰতিনিধিৰ মতামত অবিহনেই ভাৰতক বিশ্বযুদ্ধৰ অংশীদাৰ কৰিছিল। ইয়াৰ প্ৰতিবাদত সকলো কংগ্ৰেছ নেতাই বিধায়িনী সদস্য পদৰপৰা ইস্তাফা দিয়ে।{{sfn|Gandhi|1990|pp=283–286}} দীঘলীয়া মন্থনৰ পাছত গান্ধীয়ে ঘোষণা কৰে যে ভাৰত এই যুদ্ধৰ অংশীদাৰ হ'ব নোৱাৰে, কাৰণ জাতীয় স্বাধীনতা অক্ষুণ্ণ ৰখাৰ বাবে হোৱা এই বিশ্বযুদ্ধত লিপ্ত ইংলেণ্ডে ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ দাবী মানি লোৱা নাই। যুদ্ধ আগবঢ়াৰ লগে লগে গান্ধীয়ে স্বাধীনতাৰ দাবীও প্ৰবল কৰি তোলে আৰু ব্ৰিটিছে "ভাৰত ত্যাগ" কৰিব লাগিব বুলি গোৱালিয়া পুখুৰী মৈদানত অনুষ্ঠিত এখন সভাত ঘোষণা কৰে। [[ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন]] কংগ্ৰেছ দল আৰু মহাত্মা গান্ধীৰ চূড়ান্ত আন্দোলন আছিল য'ত ভাৰতৰপৰা ব্ৰিটিছক সম্পূৰ্ণৰূপে খেদি পঠিওৱাৰ আহ্বান জনোৱা হৈছিল।{{sfn|Gandhi|1990|p=309}} কংগ্ৰেছ দলৰ বাহিৰত আৰু ভিতৰতো গান্ধীয়ে যুদ্ধৰ প্ৰতি লোৱা স্থিতিক বহুতে সমালোচনা কৰিছিল। কিছু সংখ্যকে বিশ্বাস কৰিছিল যে [[নাজী জাৰ্মানী]]ৰ বিৰূদ্ধে ব্ৰিটিছক সমৰ্থন নিদিয়াটো নৈতিকভাৱে উচিত নাছিল। আন কিছুমানে আকৌ বিশ্বযুদ্ধত ব্ৰিটিছক সমৰ্থন নিদিয়াৰ ক্ষেত্ৰত গান্ধীয়ে শক্তিশালী আৰু নিৰ্দিষ্ট মনোভাৱ প্ৰকাশ কৰা নাছিল বুলি আপত্তি কৰিছিল। আনফালে ইংলেণ্ডে এই নাজীবাদৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধত অৱতীৰ্ণ হোৱাৰ সময়তে ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ দাবী প্ৰত্যাখান কৰিছিল। এনে অৱস্থাতে ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন তীব্ৰ হৈ উঠে, বহুতো লোকক গ্ৰপ্তাৰ কৰা হয় আৰু ঠায়ে ঠায়ে হিংসাত্মক কাৰ্যকলাপ সংঘটিত হয়।{{sfn|Gandhi|1990|p=318}} ১৯৪২ চনত গান্ধীয়ে অহিংস আন্দোলনৰ পোষকতা কৰিও মন্তব্য দিয়ে যে টুকুৰা-টুকুৰভাৱে সংঘটিত হিংসাত্মক কাৰ্যকলাপে আন্দোলনটোক স্থবিৰ কৰি নোতোলে, প্ৰকৃত অৰাজকতাতকৈ ব্ৰিটিছ প্ৰশাসনে সৃষ্টি কৰা 'নিয়মাধীন অৰাজকতা' ({{Lang|en|ordered anarchy}}) বেছি ভয়াবহ। ({{Lang|en|"ordered anarchy" of "the present system of administration" was "worse than real anarchy."}})<ref>{{cite book |title=The Mahatma and mother India: essays on Gandhiʼs non-violence and nationalism |last=Brock |first=Peter |year=1983 |publisher=[[Navajivan Publishing House]] |page=34 |url=http://books.google.com/books?id=vRduAAAAMAAJ&q=%22anarchy+to+the+present+system+of+administration+because+this+ordered+anarchy+is+worse+than+real+anarchy%22&dq=%22anarchy+to+the+present+system+of+administration+because+this+ordered+anarchy+is+worse+than+real+anarchy%22&hl=en&sa=X&ei=tZTsT_u2KMLdqgGVoKDqBQ&ved=0CEAQ6AEwAw}}</ref><ref>{{cite book |title=Mahatma Gandhi and Jawaharlal Nehru: a historic partnership |last=Limaye |first=Madhu |authorlink1=Madhu Limaye |isbn=8170185475 |publisher=B. R. Publishing Corporation |year=1990 |page=11 |url=http://books.google.com/books?id=WVIwAQAAIAAJ&q=%22anarchy+to+the+present+system+of+administration+because+this+ordered+anarchy+is+worse+than+real+anarchy%22&dq=%22anarchy+to+the+present+system+of+administration+because+this+ordered+anarchy+is+worse+than+real+anarchy%22&hl=en&sa=X&ei=tZTsT_u2KMLdqgGVoKDqBQ&ved=0CEUQ6AEwBA}}</ref> ইয়াৰ পাছতেই গান্ধীয়ে সকলো কংগ্ৰছকৰ্মী আৰু ভাৰতীয়ক পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ দাবীত অহিংস পন্থা অৱলম্বন কৰি 'কৰো য়া মৰো' নীতিৰে আগবাঢ়িবলৈ আহ্বান জনায়।<ref>{{cite book|author=Wilhelm von Pochhammer|title=India's Road to Nationhood: A Political History of the Subcontinent|url=http://books.google.com/books?id=mHLB4m75pisC&pg=PA469|year=2005|publisher=Allied Publishers|page=469}}</ref> [[File:Gandhi Jinnah 1944.jpg|thumb|মহাত্মা গান্ধী আৰু [[মহম্মদ আলি জিন্না]], বোম্বে, ১৯৪৪]] ১৯৪২ চনৰ ৯ আগষ্টত গান্ধী সমন্বিতে কংগ্ৰছৰ কৰ্মী সংস্থাৰ ({{lang|en|Congress Working Committee}}) সকলো সদস্যকে গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হয়। [[পুনে|পুনা]]ৰ [[আগা খান মহল]] গান্ধীক ২ বছৰৰ বাবে বন্দী কৰি ৰখা হয়। এই বন্দীকালতেই গান্ধীৰ ৫০ বছৰৰ সচিব [[মহাদেৱ দেশাই]]ৰ মৃত্যু হয়। বন্দী দশাৰ ১৮ মাহ পাছত ১৯৪৪ চনৰ ২২ ফেব্ৰুৱাৰীত মহাত্মা গান্ধীৰ পত্নী [[কস্তুৰবা গান্ধী]]ৰো মৃত্যু হয়। ইয়াৰ ছমাহ পাছত গান্ধীয়ে [[মেলেৰিয়া]] জ্বৰত ভোগে। বিশ্বযুদ্ধ শেষ হোৱাৰ আগেয়েই ১৯৪৪ চনৰ ৬ মেত স্বাস্থ্যজনিত কাৰণত তেখেতক মুক্ত কৰি দিয়া হয়। ব্ৰিটিছ ৰাজে কাৰাবন্দী হৈ থকা কালতে গান্ধীৰ মৃত্যু হোৱাটো বিচৰা নাছিল। জেলৰপৰা ওলাই গান্ধীয়ে ভাৰতৰ ৰাজনীতিত এক ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন দেখিবলৈ পায়। কিছু বছৰৰ আগলৈ প্ৰভাৱহীন হৈ থকা [[সদৌ ভাৰত মুছলীম লীগ]] এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক হিচাপে পৰিগণিত হয়<ref name="Lapping1989">Lapping, (1989).</ref>; লগতে মুছলীয় লীগৰ নেতা [[মহম্মদ আলি জিন্না]]ই তোলা '[[পাকিস্তান]]ৰ দাবী' ভাৰতৰ ৰাজনীতিৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰে। ১৯৪৪ চনত মুম্বাইত গান্ধীয়ে জিন্নাৰ সৈতে আলোচনা কৰে, কিন্তু জিন্নাই গান্ধীয়ে জনোৱা আহ্বান আওকাণ কৰে কাৰণ আলোচনাত স্বাধীন পাকিস্তানৰ দাবী আলোচনা কৰা হোৱা নাছিল। মুছলিম সংখ্যাগৰিষ্ঠ প্ৰদেশ সমূহে গঠিত হ'বলৈ যোৱা ভাৰতৰ অংশ হোৱাৰ পৰা আঁতৰি থকাৰ অধিকাৰ পোৱাটো জিন্নাই বিচাৰিছিল।<ref>{{cite news|title=Gandhi, Jinnah Meet First Time Since '44; Disagree on Pakistan, but Will Push Peace|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30A1EFA3F58147B93C5A9178ED85F438485F9|accessdate=25 March 2012|newspaper=[[The New York Times]]|date=7 May 1947}}{{subscription needed}}</ref><ref>{{cite news|last=Jalil|first=Azizul|title=When Gandhi met Jinnah|url=http://www.thedailystar.net/magazine/2006/11/04/history.htm|accessdate=25 March 2012|newspaper=[[The Daily Star (Bangladesh){{!}}The Daily Star]]|year=1944|archiveurl=http://archive.is/Wnw51|archivedate=22 February 2013}}</ref> কংগ্ৰেছৰ নেতাসকল জেলত বন্দী হৈ থকাৰ সময়ত অন্যান্য দলসমূহে বিশ্বযুদ্ধৰ প্ৰতি সমৰ্থন আগবঢ়ায় আৰু অধিক সংগঠিত হয়। ক্ষুদ্ৰ ৰাজনৈতিক নেতাসকলে কংগ্ৰেছ নেতাসকলৰ অনুপস্থিতিত মুখ্য ভূমিকা লৈছিল যদিও সমগ্ৰ পৰিস্থিতৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ ক্ষমতা তেওঁলোকৰ নাছিল।<ref name="BhattacharyaStudies2001">{{cite book|last1=Bhattacharya|first1=Sanjoy|title=Propaganda and information in Eastern India, 1939-45: a necessary weapon of war|url=http://books.google.com/books?id=M2GI26jditsC&pg=PA33|year=2001|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-7007-1406-3|page=33}}</ref> বিশ্বযুদ্ধৰ পাছতেই ইংৰাজে চৰকাৰে ভাৰতৰ শাসনভাৰ ভাৰতীয়লৈ হস্তান্তৰিত কৰাৰ সপক্ষে মত দিয়ে। ইয়াৰ ভিত্তিত গান্ধীয়ে সংগ্ৰাম সমাপ্ত হোৱাৰ কথা ঘোষণা কৰে। কংগ্ৰেছৰ নেতা সমন্বিতে প্ৰায় ১,০০,০০০ ৰাজনৈতিক বন্দীক মুকলি কৰি দিয়া হয়।<ref name=autogenerated2>{{cite book|author=S. S. Shashi|title=Encyclopaedia Indica: India, Pakistan, Bangladesh|url=http://books.google.com/books?id=Wv0vAQAAIAAJ|accessdate=28 February 2012|year=1996|publisher=Anmol Publications|isbn=978-81-7041-859-7|page=13}}</ref> ===দেশ বিভাজন আৰু স্বাধীনতা, ১৯৪৭=== {{See also|ভাৰত বিভাজন}} দেশ বিভাজনৰ নীতিৰ প্ৰতি মহাত্মা গান্ধীয়ে বিৰোধিতা কৰিছিল কাৰণ ই তেখেতে বিচৰা ধৰ্মীয় অখণ্ডতাৰ দৰ্শনৰ বিপৰীত আছিল।<ref>Reprinted in The Essential Gandhi: An Anthology of His Writings on His Life, Work, and Ideas, Louis Fischer, ed., 2002 (reprint edition) pp. 106–108.</ref> মহাত্মা গান্ধী আৰু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছে ব্ৰিটিছৰ ভাৰত ত্যাগৰ বাবে দাবী তুলি আন্দোলন কৰা কালতে মুছলীম লীগে ১৯৪৩ চনত ভাৰতবৰ্ষক দ্বিখণ্ডিত কৰি ভাৰত ত্যাগ কৰাৰ বাবে দাবী তোলে।<ref>{{cite web |last = Keen |first = Shirin |title = The Partition of India |publisher=Emory University |date = Spring, 1998 |url = http://www.english.emory.edu/Bahri/Part.html }}</ref> মহাত্মা গান্ধীয়ে মধ্যৱৰ্তী পথ এটা সৃষ্টি কৰি কংগ্ৰেছ আৰু মুছলীম লীগক সংঘবদ্ধ হৈ এখন সাময়িক চৰকাৰ গঠন কৰাৰ বাবে প্ৰস্তাৱ দিয়ে। চৰকাৰখনে পাছত মুছলীম সংখ্যাগৰিষ্ঠ জিলাসমূহত গণভোটৰ দ্বাৰা বিভাজন সম্পৰ্কে চূড়ান্ত সিদ্ধান্ত ল'ব।<ref name="(Mahatma)Jack1994">{{cite book|last=Gandhi|first=Mohandas Karamchand|editor=Jack, Homer A.|title=The Gandhi reader: a source book of his life and writings|accessdate=16 January 2012|date=5 January 1994|publisher=Grove Press|isbn=978-0-8021-3161-4|page=418}}</ref> জিন্নাই ১৬ আগষ্ট ১৯৪৬ চনত 'প্ৰত্যক্ষ সংগ্ৰাম দিৱস' ({{Direct Action Day}}) আহ্বান কৰি সৃষ্টি কৰা সাম্পৰ্দায়িক সংঘৰ্ষ দেখি গান্ধী বিমৰ্ষ হৈ পৰে আৰু সংঘৰ্ষ ৰোধ কৰিবলৈ ব্যক্তিগতভাৱে সংঘৰ্ষপীড়িত অঞ্চলসমূ্হ ভ্ৰমণ কৰে।<ref>{{Cite book |last = Wolpert |first = Stanley |title = Gandhi's Passion&nbsp; – The Life and Legacy of Mahatma Gandhi |publisher=Oxford University Press |url = http://www.nytimes.com/books/first/w/wolpert-gandhi.html |isbn = 0-19-513060-X}}</ref> ভাৰতীয় হিন্দু, মুছলমান আৰু খ্ৰীষ্টিয়ানসকলৰ মাজত সম্প্ৰীতি অনাৰ বাবে লগতে অস্পৃশ্যসকলক হিন্দু সমাজৰ অন্তৰ্গত কৰিবলৈ গান্ধীয়ে অহোপুৰুষাৰ্থ কৰিছিল।<ref name="Tønnesson">{{cite web |last = Tønnesson |first = Øyvind |title = Mahatma Gandhi, the Missing Laureate |publisher=Nobelprize.org |date = 1 December 1999 |url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/articles/gandhi/ |accessdate=16 January 2012}}</ref> ১৯৪৭ চনৰ ১৪ আৰু ১৫ আগষ্টত 'ভাৰতীয় স্বাধীনতা আইন' প্ৰনয়ন কৰা হয়। ইয়াৰ লগে লগে সীমান্ত অঞ্চলৰ ১-১.২ কোটি জনসাধাৰণ এফালৰপৰা আনফাললৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। ইয়াৰ লগতে সংঘটিত হোৱা হিন্দু, মুছলমান আৰু শিখ ধৰ্মাৱলম্বী মানুহৰ মাজত হোৱা সাম্প্ৰদায়িক সংঘৰ্ষত প্ৰায় আধা নিযুত লোকৰ প্ৰাণহানি হয়।<ref name="MetcalfMetcalf2006">{{cite book|last1=Metcalf|first1=Barbara Daly|last2=Metcalf|first2=Thomas R.|title=A concise history of modern India|url=http://books.google.com/books?id=iuESgYNYPl0C|2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86362-9|pages=221–222}}</ref> নৰৱেৰ খ্যাতনামা বুৰঞ্জীবিদ [[জেন্স এৰূপ ছিপ]]ৰ ([[:en:Jens Arup Seip|Jens Arup Seip]]) মতে মহাত্মা গান্ধীৰ বুজনি, তেখেতৰ অনুগামীসকলৰ অহোপুৰুষাৰ্থ আৰু তেখেতৰ উপস্থিতি অবিহনে দেশ বিভাজনৰ পাছত হোৱা সংঘৰ্ষত মৃতকৰ সংখ্যা আৰু বৃদ্ধি পোৱাৰ সম্ভাৱনা আছিল।<ref>{{Cite news |last = Saikia |first = Bijoy Sankar |title = Why Mahatma Gandhi didn't get a Nobel Prize |newspaper = CNN IBN-Live |date = 2 October 2006 |url = http://ibnlive.in.com/news/why-mahatma-gandhi-didnt-get-a-nobel-prize/22985-3-single.html |access-date = 2 December 2012 |archivedate = 27 March 2014 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140327102007/http://ibnlive.in.com/news/why-mahatma-gandhi-didnt-get-a-nobel-prize/22985-3-single.html |deadurl = yes }}</ref> [[ষ্টেন্‌লী ৱলপৰ্ট]]ৰ ([[:en:Stanley Wolport|Stanley Wolport]]) মতে, "মহাত্মা গান্ধীয়ে কেতিয়াও ব্ৰিটিছ শাসিত ভাৰতবৰ্ষৰ বিভাজন সমৰ্থন বা গ্ৰহণ কৰা নাছিল… কিন্তু তেওঁ বেছ পলমকৈহে ধৰিব পাৰিছিল যে তেওঁৰ নিকটতম সহকৰ্মী আৰু অনুগামীসকল আদৰ্শতকৈ ক্ষমতাৰ প্ৰতিহে বেছি লালায়িত আছিল, আৰু তেখেতৰ নিজস্ব দৰ্শনো এই ধাৰণাৰ দ্বাৰা ভ্ৰমিত আছিল যে তেখেতে নেতৃত্ব দিয়া ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম অহিংস আছিল।" ({{Lang|en|…plan to carve up British India was never approved of or accepted by Gandhi… who realised too late that his closest comrades and disciples were more interested in power than principle, and that his own vision had long been clouded by the illusion that the struggle he led for India's freedom was a nonviolent one."}})<ref>Stanley Wolpert, Gandhi's Passion p. 7</ref> == হত্যাকাণ্ড == {{Main|মহাত্মা গান্ধীৰ হত্যাকাণ্ড}} [[চিত্ৰ:Gandhi Memorial.jpg|thumb|[[ৰাজঘাট সমাধি পৰিসৰ|ৰাজঘাট]]: মহাত্মা গান্ধীৰ সমাধি]] ১৯৪৮ চনৰ ৩০ জানুৱাৰী তাৰিখে গান্ধীক গুলিয়াই হত্যা কৰা হয়। সেই সময়ত তেওঁ [[নতুন দিল্লী]]ৰ [[বিৰলা ভৱন]]ৰ সমীপত নৈশকালীন পথসভাত অংশ লৈ আছিল। তেওঁৰ হত্যাকাৰী [[নাথুৰাম গডছে]] এজন হিন্দু মৌলবাদী আছিল আৰু তেওঁৰ চৰমপন্থী হিন্দু মহাসভাৰ সৈতে যোগাযোগ আছিল। পাকিস্তানক অৰ্থ সাহায্য দিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দি ভাৰতক দুৰ্বল কৰাৰ কাৰণে হিন্দু মহাসভাই গান্ধীক দোষাৰোপ কৰে।<ref>R. Gandhi, Patel: A Life, p. 472.</ref> গডছে আৰু তেওঁৰ সহায়কাৰী [[নাৰায়ণ আপ্তে]]ক গান্ধীৰ হত্যাৰ কাৰণে দোষী সাব্যস্ত কৰা হয় আৰু ১৯৪৯ চনত দুয়োকে ফাঁচী দিয়া হয়। বিশ্বাস কৰা হয় যে গান্ধীৰ মুখেৰে উচ্চাৰিত শেষ উক্তিটো আছিল "হে ৰাম", আৰু সেয়ে নতুন দিল্লীৰ [[ৰাজঘাট সমাধি পৰিসৰ|ৰাজঘাটস্থিত]] গান্ধীৰ স্মৃতিসৌধত এই উক্তিটো খোদিত কৰা আছে।<ref>Vinay Lal. [http://www.sscnet.ucla.edu/southasia/History/Gandhi/HeRam_gandhi.html ‘Hey Ram’: The Politics of Gandhi’s Last Words]. Humanscape 8, no. 1 (January 2001): pp. 34–38.</ref> জৱাহৰলাল নেহৰুৱে ৰেডিঅ'যোগে জাতিক উদ্দেশ্যি দিয়া ভাষণত কৈছিল:{{cquote| "বন্ধু আৰু সহযোদ্ধাসকল, আমাৰ জীৱনৰপৰা পোহৰ হেৰাই গৈছে, আৰু এতিয়া সকলোতে অন্ধকাৰ, আৰু মই প্ৰকৃততে নাজানো আপোনালোকক কি কওঁ আৰু কেনেকৈ কওঁ। আমাৰ মৰমৰ নেতা যাক আমি বাপু বুলি মাতোঁ, আমাৰ জাতিৰ পিতা এতিয়া আৰু নাই। হয়তো মই এনেদৰে কোৱা অনুচিত, কিন্তু আমি তেখেতক আগতে যেনেদৰে দেখিছিলোঁ তেনেদৰে আৰু দেখা নাপাম, কিবা উপদেশ বা সান্ত্বনা বিচাৰি আমি আৰু তেখেতৰ ওচৰলৈ দৌৰি নাযাম, আৰু ই এক মোক্ষম আঘাত, অকল মোৰ কাৰণেই নহয় এই দেশৰ লাখ লাখ মানুহৰ কাৰণে।"<ref>[http://en.wikisource.org/wiki/The_Light_Has_Gone_Out Nehru's address on Gandhi's death]. Retrieved on [[March 15]] [[2007]].</ref> }} গান্ধীৰ ইচ্ছানুসৰি তেওঁৰ দেহভষ্মৰ কিছু অংশ [[নীল নদী]], [[ভল্গা নদী]], [[টেম্‌ছ নদী]] আদি পৃথিৱীৰ বহুকেইখন নদীত বিসৰ্জন দিয়া হয়। ==সৎ মূলনীতি == === সত্য === সত্য অনুসন্ধানৰ বৃহৎ উদ্দেশ্যত গান্ধীয়ে নিজৰ জীৱন উৎসৰ্গা কৰিছিল। তেওঁ নিজে কৰা ভুলৰপৰা শিক্ষা লৈ আৰু নিজৰ ওপৰতে পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা চলাই সত্য অনুসন্ধানৰ প্ৰয়াস কৰিছিল। তেওঁৰ আত্মজীৱনীখনৰ নাম ''{{Lang|en|The Story of My Experiments with Truth}}'' ([[মোৰ সত্য অন্বেষণৰ কাহিনী]])।<ref name="Johnson2006">{{cite book|last=Johnson|first=Richard L.|title=Gandhi's Experiments With Truth: Essential Writings By And About Mahatma Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=dRQcKsx-YgQC&pg=PR11|accessdate=9 May 2012|year=2006|publisher=Lexington Books|isbn=978-0-7391-1143-7|page=11}}</ref> ব্ৰুছ ৱাটছনৰ মতে গান্ধীৰ [[সত্যাগ্ৰহ]]ৰ ধাৰণাটোৰ মূল ভেঁটি আছিল বৈদিক ধাৰণাত থকা আত্মবিশ্লেষণ। জৈন আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অহিংসা, নিৰামিষাহাৰ, জীৱহত্যা নকৰা আৰু বিশ্বশান্তিৰ ধাৰণাৰ লগতে খ্ৰীষ্টিয়ান আৰু ইছলামসকলৰ সমতা, ভ্ৰাতৃত্ব আদি ধাৰণায়ো গান্ধীৰ সত্যাগ্ৰহত স্থান পাইছিল।<ref name="Watson">{{cite journal |last1=Watson |first1=I. Bruce |year=1977 |title=Satyagraha: The Gandhian Synthesis |journal=Journal of Indian History |publisher= |volume=55|issue=1/2 |pages=325–335 |url= |doi= |ref=harv}}</ref> গান্ধীয়ে কৈছিল যে তেওঁৰ জীৱনৰ সবাতোকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ যুদ্ধখন আছিল নিজৰ মনৰ অন্ধকাৰ, ভয় আৰু নিৰাপত্তাহীনতাক জয় কৰা। তেওঁ বিশ্বাস কৰিছিল যে ঈশ্বৰেই সত্য আৰু সত্যই ঈশ্বৰ।<ref name="Parel2006">{{cite book|author=Parel, Anthony |title=Gandhi's philosophy and the quest for harmony|url=http://books.google.com/books?id=MQhz0fW0HZUC&pg=PA195|accessdate=13 January 2012|date=10 August 2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86715-3|page=195}}</ref> === অহিংসা === অহিংসাৰ ধাৰণা হিন্দু ধৰ্মীয় চিন্তাধাৰাত পুৰণি কালৰপৰা আছে আৰু বৌদ্ধ, জৈন, ইহুদি আৰু খ্ৰীষ্টিয়ান ধৰ্মীয় চিন্তাধাৰাতো ইয়াৰ নিদৰ্শন পোৱা যায়। গান্ধীয়ে তেওঁৰ জীৱনীত কৈছে: "যেতিয়া মই হতাশ হওঁ, তেতিয়া মই স্মৰণ কৰোঁ যে সমগ্ৰ ইতিহাসত সত্য আৰু ভালৰ জয় হৈ আহিছে। দুঃশাসক আৰু হত্যাকাৰীসকল কোনো সময়ত অপৰাজেয় হ'লেও অৱশেষত তেওঁলোকৰ পতন ঘটে আৰু এই কথা সদায় মনত ৰখা উচিত।" === নিৰামিষভোজন === সৰুকালত গান্ধীয়ে পৰীক্ষামূলকভাৱে মাংস খায়। ইয়াৰ কাৰণ হয়তো তেওঁৰ বংশগত কৌতূহল বা তেওঁৰ বন্ধু শেখ মেহতা। নিৰামিষভোজনৰ ধাৰণাটো হিন্দু আৰু জৈন ধৰ্মত গভীৰভাৱে বিদ্যমান আৰু সেই সময়ত [[গুজৰাট]]ৰ বেছিভাগ হিন্দু লোকেই আছিল নিৰামিষাহাৰী। গান্ধীৰ পৰিয়ালো ইয়াৰ ব্যতিক্ৰম নাছিল। [[লণ্ডন]]লৈ পঢ়িবলৈ যোৱাৰ আগত গান্ধীয়ে তেওঁৰ মাক পুতলি বাই আৰু খুড়াক বেচাৰ্জীৰ সন্মুখত প্ৰতিজ্ঞাবদ্ধ হয় যে, তেওঁ মাংস, মদ আৰু নাৰীসংগৰপৰা আঁতৰত থাকিব। তেওঁ এই প্ৰতিজ্ঞা আখৰে আখৰে পালন কৰিছিল আৰু খাদ্যাভ্যাসসম্পৰ্কে এক দৰ্শন লাভ কৰিছিল। গান্ধী পিছৰ জীৱনকালত এজন সম্পূৰ্ণ নিৰামিষাহাৰী হৈ উঠে। তেওঁ London vegetarian Societyৰ সভ্য হয় আৰু ছোছাইটিৰ পত্ৰিকা The Vegetarianত নিৰামিষভোজনৰ সম্পৰ্কে বহুকেইটা প্ৰবন্ধ লিখে। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ The Moral Basis of Vegetarianism নামৰ এখন গ্ৰন্থ লিখি উলিয়ায়। গান্ধীয়ে মাজে মাজে নিৰামিষভোজনৰ পক্ষে আন্দোলনতো যোগদান কৰে। লণ্ডনৰপৰা অহাৰ পাছতো গান্ধীয়ে নিৰামিষ খাবলৈ মানুহক উৎসাহিত কৰে। গান্ধীৰ মতে, নিৰামিষ আহাৰে শৰীৰৰ চাহিদা পূৰণ কৰাৰ লগতে মাছ-মাংস কিনোতে হোৱা খৰচো ৰেহাই হয়। সেই সময়ত বহুতো ভাৰতীয় নিম্নবিত্তীয় হোৱাৰ কাৰণে নিৰামিষভোজনৰ আন্দোলন তেওঁলোকৰ কাৰণে কেৱল আদৰ্শগত আন্দোলনেই নাছিল, ইয়াৰ বাস্তৱ প্ৰয়োজনো আছিল। তেওঁ অধিক ভোজনৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু অনশনক ৰাজনৈতিক প্ৰতিবাদৰ এক আহিলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। তেওঁ নিজৰ দাবী পূৰণৰ কাৰণে বহু সময়ত আমৰণ অনশনৰো পণ কৰিছিল। তেওঁৰ জীৱনীত লিখা আছে যে, নিৰামিষভোজনেই আছিল তেওঁৰ ব্ৰহ্মচৰ্চাত গভীৰ মনোযোগৰ সূচনা। মুখৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ ৰাখিব নোৱাৰিলে ব্ৰহ্মচৰ্য ব্যৰ্থ হ'ব পাৰে। === ব্ৰহ্মচৰ্য === গান্ধীৰ ১৬ বছৰ বয়সত তেওঁৰ দেউতাক ভীষণ অসুস্থ হৈ পৰে, আৰু অসুস্থ হোৱাৰ এই সময়ছোৱা গান্ধীয়ে দেউতাকৰ কাষত কটায়। এনিশা গান্ধীৰ খুড়াকে দেউতাকৰ ওচৰত থাকি গান্ধীক বিশ্ৰামৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। তেওঁ তেওঁৰ শোৱনিকোঠাত গৈ পত্নীৰ সৈতে প্ৰণয়ত লিপ্ত হয়। অলপ পাছতে এজন কৰ্মচাৰীয়ে গান্ধীক তেওঁৰ দেউতাকৰ মৃত্যুৰ সংবাদ জনায়। তেওঁ এই ঘটনাটোত দুগুণ লজ্জা পায় আৰু ইয়ে তেওঁক ১৬ বছৰ বয়সতে বিবাহিত হোৱা সত্ত্বেও ব্ৰহ্মচাৰী হ'বলৈ বাধ্য কৰে।<ref>{{Cite web |title=Time magazine people of the century |url=http://www.time.com/time/time100/poc/magazine/mohandas_gandhi12b.html |access-date=2012-10-26 |archivedate=2000-06-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000621103733/http://www.time.com/time/time100/poc/magazine/mohandas_gandhi12b.html |deadurl=yes }}</ref> গান্ধীয়ে ব্ৰহ্মচৰ্যক ঈশ্বৰৰ সান্নিধ্য লাভ আৰু আত্মোপলব্ধিৰ পন্থা হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছিল। গান্ধীৰ মতে ব্ৰহ্মচৰ্যৰ অৰ্থ "চিন্তা, বাক্য আৰু কৰ্মৰ নিয়ন্ত্ৰণ।" === বিশ্বাস === গান্ধী হিন্দু পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু তেওঁ গোটেই জীৱন হিন্দু ধৰ্ম পালন কৰে আৰু হিন্দু ধৰ্মৰ অধিকাংশ আদৰ্শই গ্ৰহণ কৰে। এজন সাধাৰণ হিন্দু হিচাপে তেওঁ সকলো ধৰ্মৰে প্ৰতি সমভাৱ ৰাখিছিল আৰু প্ৰায় সকলো ধৰ্মৰে ধৰ্মগ্ৰন্থসমূহ অধ্যয়ন কৰিছিল। তেওঁ ব্ৰহ্মত্ব সম্পৰ্কে আগ্ৰহী আছিল। হিন্দুত্ব সম্পৰ্কে তেওঁ কৈছিল: {{quote|হিন্দুত্বই মোক পূৰ্ণৰূপে তৃপ্তিদান কৰে, মোৰ সত্তাক পৰিপূৰ্ণ কৰে…। যেতিয়া মনত সংশয় জন্মে, যেতিয়া হতাশাই মোক আগুৰি ধৰে, আৰু যেতিয়া মই দিগন্তত এক বিন্দু পোহৰো দেখা নাপাওঁঁ, তেতিয়াই মই [[ভাগৱত গীতা]]ৰ ফালে চাওঁ, আৰু নিজকে শান্ত কৰাৰ কাৰণে একোটা পংক্তি বিচাৰোঁ, আৰু মই অনতিপলমে অত্যধিক কষ্টৰ মাজতো সুখ অনুভৱ কৰোঁ। মই ভাগৱত গীতাৰ শিক্ষাৰ ওচৰত কৃতজ্ঞ।}} [[চিত্ৰ:Gandhi Smriti.jpg|thumb|[[নতুন দিল্লী]]ত অৱস্থিত মহাত্মা গান্ধীৰ বাসভৱন ([[গান্ধী স্মৃতি]])]]<!--attribution required: see image description page at http://en.wikipedia.org/wiki/image:Gandhi Smriti.jpg--> গান্ধীয়ে [[গুজৰাটী ভাষা]]ত ভাগৱত গীতাৰ সম্পৰ্কে এটি ধাৰাভাষ্য লিখিছিল। গুজৰাটী পাণ্ডুলিপিটো ইংৰাজী ভাষালৈ অনুবাদ কৰে মহাদেৱ দেশায়ে। দেশায়ে ইয়াতে এটা অতিৰিক্ত পাতনি আৰু ধাৰাভাষ্য যোগ কৰে, আৰু ই গান্ধীৰ এটি ভূমিকাসহ ১৯৪৬ চনত প্ৰকাশ পায়।<ref>Desai, Mahadev. The Gospel of Selfless Action, or, The Gita According To Gandhi. (Navajivan Publishing House: Ahmedabad: First Edition 1946). Other editions: 1948, 1951, 1956.</ref><ref>A shorter edition, omitting the bulk of Desai's additional commentary, has been published as: Anasaktiyoga: The Gospel of Selfless Action. Jim Rankin, editor. The author is listed as M.K. Gandhi; Mahadev Desai, translator. (Dry Bones Press, San Francisco, 1998) ISBN 1-883938-47-3.</ref> গান্ধীয়ে বিশ্বাস কৰিছিল যে, সকলো ধৰ্মৰে মূলতে আছে সত্য আৰু প্ৰেম (কৰুণা, অহিংসা আৰু সোণালী শাসন)। তেওঁ এজন ক্লান্তিহীন সমাজ সংস্কাৰক আছিল আৰু সকলো ধৰ্মৰে ভণ্ডামি, অপকৰ্ম আৰু অন্ধবিশ্বাসৰ বিপক্ষে মাত মাতিছিল। ধৰ্ম সম্পৰ্কে মন্তব্য কৰি তেওঁ কৈছিল: {{quote|যদি খ্ৰীষ্টান ধৰ্মক নিখুঁত আৰু সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ বুলি মানি ল'ব নোৱাৰি, তেন্তে হিন্দু ধৰ্মকো নিখুঁত আৰু সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ বুলি ক'ব নোৱাৰি। হিন্দু ধৰ্মৰ ত্ৰুটিবিলাক মোৰ দৃষ্টিগোচৰ হৈছে। যদি অস্পৃশ্যতা হিন্দু ধৰ্মৰে অংশ হয়, ই এই ধৰ্মৰ এটি বেয়া অংশ। বেদবাক্যবিলাক ঈশ্বৰৰ অনুপ্ৰাণিত উক্তি বোলাৰ কাৰণ কি? যদি এইবিলাক ঈশ্বৰ অনুপ্ৰাণিত হয়, তেন্তে [[বাইবেল]] বা [[কোৰান]] কিয় নহয়? খ্ৰীষ্টান বন্ধুৱে যেনেদৰে মোক ধৰ্মান্তৰিত কৰাৰ প্ৰবল চেষ্টা কৰিছিল, ঠিক তেনেদৰে মুছলিম বন্ধুৱেও কৰিছিল। আব্দুল্লা শেঠে ইছলাম ধৰ্ম চৰ্চা কৰিবলৈ মোক প্ৰৰোচিত কৰিছিল আৰু সকলো সময়তে এই ধৰ্মৰ সৌন্দৰ্য বৰ্ণনা কৰি থাকে।<br/>যেতিয়া আমাৰ নৈতিক ভিত্তি হেৰাই যায়, তেতিয়া ধাৰ্মিক হৈ একো লাভ নাই। উদাহৰণস্বৰূপে মিছলীয়া, নিৰ্দয় আৰু আত্মসংযমহীন লোকে ঈশ্বৰ তেওঁৰ সৈতে আছে বুলি দাবী কৰিব নোৱাৰে।}} পৰৱৰ্তী সময়ত যেতিয়া গান্ধীক তেওঁ হিন্দু হয় নে নহয় বুলি সোধা গৈছিল, তেওঁ কৈছিল: {{quote|হয়, মই হিন্দু। ইয়াৰ উপৰিও মই এজন খ্ৰীষ্টান, এজন মুছলমান, এজন বৌদ্ধ আৰু এজন ইহুদী।}} == গান্ধীৰ বিভিন্ন ৰচনা == গান্ধী আছিল এজন বহুমুখী লেখক আৰু সম্পাদক। বহুবছৰ ধৰি তেওঁ গুজৰাটী, হিন্দী আৰু ইংৰাজী ভাষাত প্ৰকাশিত পত্ৰিকা হৰিজন সম্পাদনা কৰিছিল। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ দক্ষিণ আফ্ৰিকাত থকা সময়ত [[ইণ্ডিয়ান অপিনিয়ন]] আৰু স্বদেশত থকাকালত [[ইয়ং ইণ্ডিয়া]] নামৰ দুখন ইংৰাজী কাকত সম্পাদনা কৰিছিল। গুজৰাটী ভাষাৰ মাহেকীয়া আলোচনী নৱজীৱনৰো সম্পাদনা তেওঁ কৰিছিল। নৱজীৱন আলোচনীখন পাছলৈ হিন্দী ভাষাতো প্ৰকাশিত হ'বলৈ লয় আৰু পিছলৈ ই [[নৱজীৱন ট্ৰাষ্ট]] হয়।<ref>[http://www.lifepositive.com/Spirit/masters/mahatma-gandhi/journalist.asp Peerless Communicator] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070804022748/http://www.lifepositive.com/Spirit/masters/mahatma-gandhi/journalist.asp |date=2007-08-04 }} by V.N. Narayanan. Life Positive Plus, Oct–Dec 2002</ref> গান্ধীয়ে কাকত-আলোচনীলৈ বহুতো চিঠি-পত্ৰ লিখিছিল। প্ৰায় প্ৰতিদিনেই কোনো নহয় কোনো এখন কাকতত তেওঁৰ চিঠি প্ৰকাশ হৈছিল। গান্ধীৰ বহুকেইখন কিতাপ প্ৰকাশিত হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত 'The Story of My Experiments With Truth' (আত্মজীৱনী; অসমীয়া ৰূপান্তৰ: [[মোৰ সত্য অন্বেষণৰ কাহিনী]]), 'Satyagraha in South Africa', [[হিন্দ স্বৰাজ]], আৰু গুজৰাটীলৈ অনুবাদ কৰাজন ৰাস্কিনৰ "Unto This Last" উল্লেখযোগ্য।<ref name="Unto this last">{{cite book |last= Gandhi |first= M. K. |authorlink= |title= Unto this Last: A paraphrase |url= http://www.forget-me.net/en/Gandhi/untothislast.pdf |year= |publisher= Navajivan Publishing House |location= Ahmedabad |language= English; trans. from Gujarati |isbn= 81-7229-076-4 |access-date= 2012-11-08 |archivedate= 2008-05-27 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080527222215/http://www.forget-me.net/en/Gandhi/untothislast.pdf }}</ref> ইয়াৰ উপৰিও নিৰামিষভোজন, আহাৰ আৰু স্বাস্থ্য, ধৰ্ম, সমাজ সংস্কাৰ আদিৰ বিষয়ে তেওঁ প্ৰচুৰ লিখা-মেলা কৰিছিল। ১৯৬০ৰ দশকত ভাৰত চৰকাৰে গান্ধীৰ ৰচনাৱলী (The Collected Works of Mahatma Gandhi) প্ৰকাশ কৰে। শতাধিক খণ্ডত প্ৰকাশিত এই গ্ৰন্থখনত ৫০,০০০-তকৈ অধিক পৃষ্ঠা আছে। == গান্ধীৰ প্ৰভাৱ == গান্ধীয়ে বহুতো গুৰুত্বপূৰ্ণ নেতা আৰু ৰাজনৈতিক আন্দোলনক প্ৰভাৱিত কৰিছিল। [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]], জেমস লছন আৰু জেমস বেভেলকে ধৰি [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নাগৰিক অধিকাৰ আন্দোলনৰ নেতাসকলে অহিংসাৰ বিষয়ে তেওঁলোকৰ নিজৰ তত্বৰ বিকাশত গান্ধীৰ লিখনিৰ পৰা অনুপ্ৰেৰণা লয়।<ref>{{cite web|url=http://mlk-kpp01.stanford.edu/index.php/kingpapers/article/kings_trip_to_india/ |title=King's Trip to India |publisher=Mlk-kpp01.stanford.edu |access-date=24 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090321002316/http://mlk-kpp01.stanford.edu/index.php/kingpapers/article/kings_trip_to_india/|archivedate=21 March 2009}}</ref><ref>{{cite news |author=Sidner, Sara |url=http://edition.cnn.com/2009/WORLD/asiapcf/02/17/king.anniversaryvisit/index.html |title=King moved, as father was, on trip to Gandhi's memorial |work=cnn.com Asia-Pacific |publisher=CNN |date=17 February 2009 |access-date=24 January 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120414101902/http://edition.cnn.com/2009/WORLD/asiapcf/02/17/king.anniversaryvisit/index.html |archivedate=14 April 2012 }}</ref><ref>{{cite news|author=D'Souza, Placido P. |url=http://www.sfgate.com/opinion/openforum/article/COMMEMORATING-MARTIN-LUTHER-KING-JR-Gandhi-s-2640319.php |title=Commemorating Martin Luther King Jr.: Gandhi's influence on King |work=San Francisco Chronicle |date=20 January 2003 |access-date=24 January 2012 |archivedate=18 January 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130118040508/http://www.sfgate.com/opinion/openforum/article/COMMEMORATING-MARTIN-LUTHER-KING-JR-Gandhi-s-2640319.php |url-status=live }}</ref> মাৰ্টিন লুথাৰে কৈছিল "[[যীশু|যীশু খ্ৰীষ্টই]] আমাক লক্ষ্য দিছিল আৰু মহাত্মা গান্ধীয়ে কৌশল দিছিল"<ref name="Tougas2011">{{cite book|last=Tougas|first=Shelley|title=Birmingham 1963: How a Photograph Rallied Civil Rights Support|url=https://books.google.com/books?id=zzWQKHKcrOMC&pg=PT12|access-date=24 January 2012|year= 2011|publisher=Capstone Press|isbn=978-0-7565-4398-3|page=12}}</ref> আৰু তেওঁ গান্ধীক মাজে মাজে "সৰু মুগাবৰণীয়া শন্ত" ("the little brown saint") বুলি অভিহিত কৰিছিল।<ref>{{cite book|last=Cone|first=James|title=Martin & Malcolm & America: A Dream Or a Nightmare|year=1992|publisher=Orbis Books|isbn=0-88344-824-6|url-access=registration|url=https://archive.org/details/martinmalcolmame00jame}}</ref> [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] বিৰোধী কৰ্মী আৰু দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ পূৰ্বৰ ৰাষ্ট্ৰপতি [[নেলছন মেণ্ডেলা]] গান্ধীৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত হৈছিল।<ref name="Mandela-2000">[[Nelson Mandela]], [http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,993025,00.html "The Sacred Warrior: The liberator of South Africa looks at the seminal work of the liberator of India"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131005014909/http://content.time.com/time/magazine/article/0%2C9171%2C993025%2C00.html |date=5 October 2013 }}, ''Time'', 3 January 2000</ref> আনলোকৰ ভিতৰত আছে [[খান আব্দুল গফ্ফৰ খান]],<ref>{{cite news|url=http://progressive.org/mag_amitpalabdul |title=A pacifist uncovered- Abdul Ghaffar Khan, Pakistani pacifist |author=Pal, Amitabh |work=The Progressive |date=February 2002 |access-date=24 January 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120107183114/http://progressive.org/mag_amitpalabdul |archivedate=7 January 2012 }}</ref> ষ্টিভ বিকো, আৰু অং চান চ্যু কি।<ref>{{cite web |url=http://www.tribuneindia.com/2004/20040222/spectrum/book1.htm |title=An alternative Gandhi |work=The Tribune |location=India |date=22 February 2004 |access-date=12 March 2009 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090514084050/http://www.tribuneindia.com/2004/20040222/spectrum/book1.htm |archivedate=14 May 2009 }}</ref> === গান্ধীৰ বিষয়ে কিতাপ === বহুকেইজন জীৱনীকাৰে গান্ধীৰ জীৱনী ৰচনা কৰিছে। ইয়াৰ ভিতৰত ডি. জি. টেণ্ডুলকাৰৰ ৮ খণ্ডৰ "Mahatma. Life of Mohandas Karamchand Gandhi" আৰু পিয়াৰীলাল আৰু সুশীলা নায়াৰৰ ১০ খণ্ডৰ "Mahatma Gandhi" উল্লেখযোগ্য। শুনা যায় যে বলদেৱ সিঙে তেওঁৰ গৱেষণা গ্ৰন্থ "Gandhi Behind the Mask of Divinity" লিখিবলৈ ২০ বছৰ ধৰি গান্ধীৰ মূল বক্তৃতা আৰু ৰচনাসমূহ সংগ্ৰহ কৰিছিল।<ref name="ReviewBaldevSingh">{{cite web | title=Gandhi Behind the Mask of Divinity | url=http://www.sikhspectrum.com/082004/gandhi_mask.htm | accessdate=2007-12-17 | archivedate=2007-12-28 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20071228114504/http://www.sikhspectrum.com/082004/gandhi_mask.htm | deadurl=yes }}</ref> গান্ধী সম্পৰ্কে লিখা আনসমূহ গ্ৰন্থ হ'ল- [[বাপু (গ্ৰন্থ)]], [[গান্ধী দ্য মেন]], [[গান্ধী, ফাইটাৰ ৱিদাউট আ চৰ্ড]], [[দ্য ডেথ এণ্ড আফটাৰ লাইফ অৱ মহাত্মা গান্ধী]] আদি। === গান্ধীৰ জীৱনৰ আধাৰত নিৰ্মিত চলচ্চিত্ৰ === গান্ধীৰ জীৱনৰ আধাৰত বহুতো চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মান হৈছে। তাৰ ভিতৰত ৰিচাৰ্ড এটেনবৰ' পৰিচালিত ১৯৮২ চনৰ '[[গান্ধী (চলচ্চিত্ৰ)|গান্ধী]]' উল্লেখযোগ্য। গান্ধীৰ প্ৰাৰম্ভিক জীৱনৰ ওপৰত আধাৰিত '[[দ্য মেকিং অৱ দ্য মহাত্মা]]' (১৯৯৬) আন এখন চলচ্চিত্ৰ। ২০০৬ চনত মুক্তি লাভ কৰা হিন্দী ছবি 'লাগে ৰহো মুন্না ভাই'ত গান্ধীবাদৰ মতবাদ বা [[গান্ধীগিৰি]]ৰ ব্যৱহাৰ জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছিল।<ref>Ghosh, Arunabha (December 23–29, 2006). "[http://www.epw.org.in/uploads/articles/10078.pdf Lage Raho Munna Bhai: Unravelling Brand Gandhigiri: Gandhi, the man, was once the message. In post-liberalisation India, 'Gandhigiri' is the message] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070701045732/http://www.epw.org.in/uploads/articles/10078.pdf |date=July 1, 2007 }}." ''Economic and Political Weekly'' '''41''' (51)</ref><ref>Sharma, Swati Gauri. "[http://www.boston.com/news/globe/editorial_opinion/oped/articles/2006/10/13/how_gandhi_got_his_mojo_back How Gandhi got his mojo back]." ''Boston Globe,'' October 13, 2006</ref><ref name="Ramachandaran">{{cite news | first=Shastri | last=Ramachandaran| url=http://www.tribuneindia.com/2006/20060923/edit.htm#4| title=Jollygood Bollywood:Munnabhai rescues Mahatma| work=tribuneindia.com|publisher=The Tribune Trust| date=23 September 2006| accessdate=2007-04-28}}</ref> == তথ্য সংগ্ৰহ == {{reflist|30em}} ==প্ৰসংগ সমল== ===গ্ৰন্থৰাজী=== {{Col-begin|width=100%}} {{Col-1-of-2}} *{{cite book|last1=Bhana|first1=Surendra|last2=Vahed|first2=Goolam H.|title=The making of a political reformer: Gandhi in South Africa, 1893–1914|url=|year=2005|publisher=Manohar|isbn=978-81-7304-612-4}}<!--used--> *{{cite book|last=Bondurant|first=Joan Valérie|title=Conquest of violence: the Gandhian philosophy of conflict|url=http://books.google.com/books?id=4hcf8jPrSKYC|accessdate=7 February 2012|year=1971|publisher=University of California Press|id=GGKEY:NDWFBERN9B5}} * Brown, Judith M. "Gandhi, Mohandas Karamchand [Mahatma Gandhi] (1869–1948)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004; online edn, Jan 2011 [http://www.oxforddnb.com/view/article/33318, accessed 25 February 2012] *{{cite book|last=Brown|first=Judith M.|title=Gandhi's Rise to Power: Indian Politics 1915-1922|url=http://books.google.com/books?id=HUo4AAAAIAAJ|accessdate=25 February 2012|date=25 October 1974|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-09873-1}}<!--used--> *{{cite book|last=Brown|first=Judith Margaret|title=Gandhi: Prisoner of Hope|url=http://books.google.com/books?id=boDAE8MLAJMC|accessdate=13 January 2012|date=23 October 1991|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-05125-4}}<!--used--> *{{cite book|last1=Brown|first1=Judith M.|authorlink1=Judith M. Brown|last2=Parel|first2=Anthony|authorlink2=Anthony Parel|title=The Cambridge Companion to Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=KLM8kMZZu-IC|accessdate=7 February 2012|date=21 February 2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-13345-6}} *{{cite book|last=Chadha|first=Yogesh|title=Gandhi: a life|url=http://books.google.com/books?id=vSduAAAAMAAJ|accessdate=8 February 2012|year=1997|edition=Illustrated, reprint|publisher=John Wiley|isbn=978-0-471-24378-6}}<!--used--> *{{cite book|author=Harold G. Coward|title=Indian critiques of Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=GGGudMuE4PIC|accessdate=11 February 2012|year=2003|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-5910-2}}<!--used--> <!--*{{cite book|author=Chakrabarty, Bidyut |title=Social and political thought of Mahatma Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=4x34We-mY40C|accessdate=13 January 2012|year=2006|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-36096-8}}--> *{{cite book|author=Desai, Mahadev Haribhai |title=Day-to-day with Gandhi: secretary's diary|url=http://books.google.com/books?id=iDQKAQAAIAAJ|accessdate=16 January 2012|publisher=Sarva Seva Sangh Prakashan|chapter=Preface|chapterurl=http://www.wikilivres.ca/wiki/Day_to_Day_with_Gandhi/Volume_1/Preface|archiveurl=http://www.wikilivres.ca/wiki/Day_to_Day_with_Gandhi|archivedate=3 June 2007|others=Hemantkumar Nilkanth (translation)|year=1930}}<!--used--> *{{cite book|last=Easwaran|first=Eknath|authorlink=Eknath Easwaran|title=Gandhi, the man: the story of his transformation|url=http://books.google.com/books?id=v_hpUlMRjWsC|accessdate=8 February 2012|date=1 August 1997|publisher=Nilgiri Press|isbn=978-0-915132-96-6}} *{{cite book|last=Fischer|first=Louis|authorlink=Louis Fischer|title=The life of Mahatma Gandhi|url=|date=4 August 1997|publisher=HarperCollins|isbn=978-0-00-638887-6}} *{{cite book|last=Gandhi|first= Rajmohan |authorlink=Rajmohan Gandhi|title=Gandhi: the man, his people, and the empire|url=http://books.google.co.in/books?id=FauJL7LKXmkC|accessdate=7 February 2012|year=2006|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-25570-8}}<!--used--> *{{cite book|last=Gangrade|first=K.D.|title=Moral Lessons From Gandhi S Autobiography And Other Essays|url=http://books.google.com/books?id=UODB6R_LmWsC|accessdate=11 January 2012|date=1 January 2004|publisher=Concept Publishing Company|isbn=978-81-8069-084-6|chapter=Role of Shanti Sainiks in the Global Race for Armaments}}<!--used--> *{{cite book|last=Hardiman|first=David|title=Gandhi in his time and ours: the global legacy of his ideas|url=http://books.google.com/books?id=UWYV5qYZ3-oC|accessdate=8 February 2012|year=2003|publisher=C. Hurst & Co.|isbn=978-1-85065-711-8}}<!--used--> *{{cite book|last=Hatt|first=Christine|title=Mahatma Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=f6vvy-J7vhcC|accessdate=26 February 2012|date=12 April 2002|publisher=Evans Brothers|isbn=978-0-237-52308-4}}<!--used--> *{{cite book|author=Herman, Arthur|title=Gandhi and Churchill: the epic rivalry that destroyed an empire and forged our age|url=http://books.google.com/books?id=tquxD6dk914C|accessdate=11 February 2012|year=2008|publisher=Random House Digital, Inc.|isbn=978-0-553-80463-8}}<!--used--> *{{cite book|last=Jai|first=Janak Raj|title=Commissions and Omissions by Indian Prime Ministers: 1947-1980|url=http://books.google.com/books?id=5Wrc1K0uJTgC|accessdate=26 February 2012|year=1996|publisher=Regency Publications|isbn=978-81-86030-23-3}}<!--used--> *{{cite book|author1=Jones, Constance |author2=Ryan, James D. |title=Encyclopedia of Hinduism|url=http://books.google.com/books?id=hZET2sSUVsgC|accessdate=13 January 2012|date=28 February 2007|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5458-9|pages=160}}<!--used--> *{{cite book|last=Kumar|first=Shanti|title=Gandhi meets primetime: globalization and nationalism in Indian television|url=http://books.google.com/books?id=abPsWgqrmMMC&pg=PA170|accessdate=14 January 2012|year=2006|publisher=University of Illinois Press|isbn=978-0-252-07244-4|page=170}}<!--used--> {{Col-2-of-2}} *{{cite book|author=Lapping, Brian |title=End of empire|url=http://books.google.com/books?id=xBsiAQAAIAAJ|accessdate=16 January 2012|date=1 January 1989|publisher=Paladin|isbn=978-0-586-08870-8}}<!--used--> *{{cite book|last=Lelyveld|first=Joseph|authorlink=Joseph Lelyveld|title=Great soul: Mahatma Gandhi and his struggle with India|url=|date=29 March 2011|publisher=Random House Digital, Inc.|isbn=978-0-307-26958-4}} *{{cite book|last=Majmudar|first=Uma|title=Gandhi's pilgrimage of faith: from darkness to light|url=http://books.google.com/books?id=xM4paHEq5oQC|accessdate=12 January 2012|year=2005|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-6405-2}}<!--used--> *{{cite book|last=Miller|first=Jake C.|title=Prophets of a just society|url=http://books.google.com/books?id=uiBNJWqtiVcC|accessdate=12 January 2012|year=2002|publisher=Nova Publishers|isbn=978-1-59033-068-5}}<!--used--> *{{cite book|last=Nayyar|first=Pyarelal|title=Mahatma Gandhi—the last phase, Vol 1|url=http://books.google.com/books?id=E8wBAAAAMAAJ|authorlink=Pyarelal Nayyar|accessdate=16 January 2012|year=1956|publisher=Navajivan Publishing House|isbn=0-85283-112-9}}<!--used--> *{{cite book|last=Pāṇḍeya|first=Viśva Mohana|title=Historiography of India's partition: an analysis of imperialist writings|url=http://books.google.co.in/books?id=Vu2lu-ZI-vQC|accessdate=8 February 2012|date=1 January 2003|publisher=Atlantic Publishers & Dist|isbn=978-81-269-0314-6}} *{{cite book|last=Parekh|first=Bhikhu C.|title=Gandhi: a very short introduction|accessdate=17 January 2012|publisher=Oxford University Press|url= http://books.google.co.in/books?id=0chB4q7XeHcC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false |isbn=978-0-19-285457-5|pages=6–9|year=2001}}<!--used--> *{{cite book|last1=Pilisuk|first1=Marc|last2=Nagler|first2=Michael N.|title=Peace Movements Worldwide: Players and practices in resistance to war|url=http://books.google.co.in/books?id=GTJV2UcZVHcC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|accessdate=21 January 2012|year=2011|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-36482-2}}<!--used--> *{{cite book|last1=Rudolph|first1=Susanne Hoeber|last2=Rudolph|first2=Lloyd I.|title=Gandhi, the traditional roots of charisma|url=http://books.google.com/books?id=JsPYNLAU9KYC&pg=PA48|accessdate=12 January 2012|date=15 April 1983|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-73136-0|page=48}}<!--used--> *{{cite book|last=Rühe|first=Peter|title=Gandhi|url=|date=5 October 2004|publisher=Phaidon|isbn=978-0-7148-4459-6}} *{{cite book|last=Schouten|first=Jan Peter|title=Jesus as guru: the image of Christ among Hindus and Christians in India|url=http://books.google.com/books?id=pIoKdTH7KPsC|accessdate=18 February 2012|date=30 September 2008|publisher=Rodopi|isbn=978-90-420-2443-4}}<!--used--> *{{cite book|last=Sharp|first=Gene|title=Gandhi as a political strategist: with essays on ethics and politics|url=|year=1979|publisher=P. Sargent Publishers|isbn=978-0-87558-090-6}} *{{cite book|last=Shashi|first=S. S.|title=Encyclopaedia Indica: India, Pakistan, Bangladesh|year=1996|publisher=Anmol Publications|isbn=978-81-7041-859-7}}<!--used--> *{{cite book|last=Sofri|first=Gianni|title=Gandhi and India: a century in focus|url=|year=1999|publisher=Windrush Press|isbn=978-1-900624-12-1}} *{{cite book|last=Sorokin|first=Pitirim Aleksandrovich|title=The ways and power of love: types, factors, and techniques of moral transformation|url=http://books.google.com/books?id=DGCleCxTkbIC|accessdate=12 January 2012|date=March 2002|publisher=Templeton Foundation Press|isbn=978-1-890151-86-7|page=169}}<!--used--> *{{cite book|last=Tendulkar|first=D. G.|title=Mahatma; life of Mohandas Karamchand Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=LHJuAAAAMAAJ|year=1951|publisher=Ministry of Information and Broadcasting, Government of India|location=Delhi|ref=harv}}<!--used--> *{{cite book|last=Thacker|first=Dhirubhai|editor=Amaresh Datta|title=The Encyclopaedia Of Indian Literature (Volume Two) (Devraj To Jyoti)|url=http://books.google.com/books?id=zB4n3MVozbUC&pg=PA1345|accessdate=14 January 2012|date=1 January 2006|publisher=Sahitya Akademi|isbn=978-81-260-1194-0|pages=1345|chapter="Gandhi, Mohandas Karamchand" (entry)}}<!--used--> *{{cite book|last=Elst|first=Koenraad|title=Gandhi and Godse - A review and a critique|url=|year=2001|publisher=Les Belles Lettres|location=Delhi|ref=harv|isbn=81-85990-71-9}} *{{cite book|author1=Todd, Anne M. |title=Mohandas Gandhi |url=http://books.google.com/books?id=svxDMQZ7fakC|year=2004|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-7910-7864-8}}; short biography for children {{Col-end}} ===প্ৰাথমিক উৎস=== *{{cite book|last=Andrews|first=C. F.|title=Mahatma Gandhi's Ideas Including Selections from His Writings|url=http://books.google.com/books?id=3EAV6JhQmgkC|year=2008|publisher=Pierides Press|isbn=978-1-4437-3309-0|chapter=VII – The Teaching of Ahimsa|origyear=1930}} *{{cite book|last=|first=|editor=Dalton, Dennis |title=Mahatma Gandhi: selected political writings|url=http://books.google.com/books?id=afqmUWX5yeoC|year=1996|publisher=Hackett Publishing|isbn=978-0-87220-330-3}} * {{cite book|last=|first=|editor=Duncan, Ronald|title=Selected Writings of Mahatma Gandhi|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=54615149|date=May 2011|publisher=Literary Licensing, LLC|isbn=978-1-258-00907-6|access-date=2012-10-02|archivedate=2009-03-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090317012750/http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=54615149}} *{{cite book|last1=Gandhi|first1=M. K.|last2=Fischer|first2=Louis|editor=Louis Fischer|title=The essential Gandhi: an anthology of his writings on his life, work and ideas|year=2002|publisher=Vintage Books|isbn=978-1-4000-3050-7}} *{{cite book|last=Gandhi|first=Mohandas Karamchand|title=Satyagraha in South Africa|year=1928|publisher=Navajivan Publishing House|location=Ahmedabad|format=paperback|edition=1|language=Gujarati|quote=Translated by Valji G. Desai}} Free online access at [http://wikilivres.ca/wiki/Satyagraha_in_South_Africa Wikilivres.ca (1/e)]. Pdfs from [http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL034.PDF Gandhiserve (3/e)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130121014232/http://www.gandhiserve.org/cwmg/VOL034.PDF |date=2013-01-21 }} & [http://arvindguptatoys.com/arvindgupta/gandhisouthafrica.pdf Yann Forget (hosted by Arvind Gupta) (1/e)]. *{{cite book|last=Gandhi |first=Mohandas Karamchand|title=The collected works of Mahatma Gandhi|year=1994|publisher=Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India|isbn=978-81-230-0239-2}} (100 volumes). Free [http://www.gandhiserve.org/cwmg/cwmg.html online access] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080509143405/http://www.gandhiserve.org/cwmg/cwmg.html |date=2008-05-09 }} from Gandhiserve. *{{cite book|last = Gandhi|first = Mohandas Karamchand |title = [[The Story of My Experiments with Truth|An Autobiography or The Story of My Experiments With Truth]]|publisher=Navajivan Publishing House|location=Ahmedabad|edition=2|pages= | year = 1940|isbn = 0-8070-5909-9}} Also available at [[wikisource:An Autobiography or The Story of my Experiments with Truth|Wikisource]]. *{{cite journal |last1=Gandhi |first1=Mohandas Karamchand|year=1928 |title=[http://www.saadigitalarchive.org/item/20111212-545 Drain Inspector's Report] |journal=The United States of India |volume=5 |issue=6,7,8 |pages=3–4}} *{{cite book|editor=Jack, Homer A.|title=The Gandhi reader: a source book of his life and writings|url=http://books.google.com/books?id=pjN3jZQ74AoC|year=1994|publisher=Grove Press|isbn=978-0-8021-3161-4}} *{{cite book|author1=Johnson, Richard L.|author2=Gandhi, M. K.|title=Gandhi's experiments with truth: essential writings by and about Mahatma Gandhi|url=http://books.google.com/books?id=dRQcKsx-YgQC|year=2006|publisher=Lexington Books|isbn=978-0-7391-1143-7}}<!--used--> *{{cite book|editor=Parel, Anthony J. |title=Gandhi: 'Hind Swaraj' and Other Writings Centenary Edition|url=http://books.google.com/books?id=oc47gUOPZfcC|year=2009|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-14602-9}} ===ৱেবছাইট=== *{{cite web |last = Keen |first = Shirin |title = The Partition of India |publisher=Emory University |date = Spring, 1998 |url = http://www.english.emory.edu/Bahri/Part.html|accessdate=16 January 2012}} *{{cite web |last = Sannuti |first = Arun |title = Mohandas K. Gandhi (1869–1948) – Vegetarianism: The Road to Satyagraha |publisher=International Vegetarian Union (IVU) |url = http://www.ivu.org/history/gandhi/road.html|date=6 April 2010 |accessdate=12 January 2012}} *{{cite web |url=http://www.polity.org.za/article/mbeki-mahatma-gandhi-satyagraha-100th-anniversary-01102006-2006-10-01|title=Mbeki: Mahatma Gandhi Satyagraha 100th Anniversary (01/10/2006) |last=Smith|first=Colleen|date=1 October 2006 |work=Speeches|publisher=http://www.polity.org.za |accessdate=20 January 2012}} *{{cite web |url=http://www.bapu.sughosh.in/ |title=Bapu: Complete Life of Bapu |last=Sughosh |first=India |date=2 October 2010 |work=Life History |publisher=http://www.bapu.sughosh.in |accessdate=15 August 2012 |archivedate=3 September 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120903233946/http://bapu.sughosh.in/ |deadurl=yes }} ===গৱেষণাপত্ৰৰ প্ৰবন্ধ=== *{{cite journal |last1=Cribb |first1=R. B. |year=1985|month=August |title=The Early Political Philosophy of M. K. Gandhi, 1869-1893 |journal=Asian Profile |publisher= |volume=13 |issue=4 |pages=353–360}} *{{cite journal|title=Champaran and Gandhi: Planters, Peasants and Gandhian Politics by Jacques Pouchepadass (Review)|first=David|last=Hardiman|journal=Journal of the Royal Asiatic Society|volume=11|issue=1|date=April 2001|pages=99–101|jstor=25188108}} *{{cite journal |last1=Khan |first1=Yasmin |year=2011|month=January|title=Performing Peace: Gandhi's assassination as a critical moment in the consolidation of the Nehruvian state |journal=Modern Asian Studies |volume=45 |issue=1 |pages=57–80 |url=http://journals.cambridge.org/abstract_S0026749X10000223 |doi=10.1017/S0026749X10000223|format=abstract |accessdate=21 January 2012}} *{{cite journal |last1=Mohanty |first1=Rekha |year=2011 |title=From Satya to Sadbhavna |journal=Orissa Review |issue=January 2011 |pages=45–49 |url=http://orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview/2011/Jan/engpdf/january.pdf#page=58 |accessdate=23 February 2012}} *{{cite journal |last1=Murali |first1=Atlury |year=January 1985 |title=Non-Cooperation in Andhra in 1920–22: Nationalist Intelligentsia and the Mobilization of Peasantry |journal=Indian Historical Review |publisher=|volume=12 |issue=1/2 |pages=188–217 |issn= 0376-9836 |ref=harv }} *{{cite journal |last1=Norvell |first1=Lyn |year=1997 |title=Gandhi and the Indian Women's Movement |journal=British Library Journal |volume=23 |issue=1 |pages=12–27 |issn=0305-5167}} *{{cite journal |last1=Prashad |first1=Ganesh |year=1966|month=September |title=Whiggism in India|journal=[[Political Science Quarterly]] |volume=81 |issue=3|pages= 412–431 |jstor=2147642}} *{{Cite journal|title=Power, Hegemony and Politics: Leadership Struggle in Congress in the 1930s|last=Sarkar|first=Jayabrata|journal=Modern Asian Studies|date=18 April 2006|volume=40|issue=2|pages=333–370|doi=10.1017/S0026749X0600179X|ref=harv}} *{{cite journal |last1=Sarma |first1=Bina Kumari |year=January 1994 |title=Gandhian Movement and Women's Awakening in Orissa |journal=Indian Historical Review |volume=21 |issue=1/2 |pages=78–79|issn= 0376-9836}} *{{Cite journal|title=On the Origins of Gandhi's Political Methodology: The Heritage of Kathiawad and Gujarat|last=Spodek|first=Howard|journal=The Journal of Asian Studies|volume=30|issue=2|date=February 1971|pages=361–372|jstor=2942919}} ===বাতৰি=== *{{Cite news|last =Ferrell|first =David|title =A Little Serenity in a City of Madness|newspaper=Los Angeles Times|pages =B 2|date = 27 September 2001|url=http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/82514621.html?FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Sep+27%2C+2001&author=DAVID+FERRELL&pub=Los+Angeles+Times&edition=&startpage=B.2&desc=Surroundings%3A+Lake+Shrine%3B+%27A+Little+Serenity+in+a+City+of+Madness%27%3B+Meditation+Gardens+in+Pacific+Palisades+Are+a+Place+to+Walk%2C+Think+and+Pray|format=Abstract|accessdate=14 January 2012}} *{{cite news |title=Gandhi's ashes to rest at sea, not in a museum |author=Ramesh, Randeep|url=http://www.guardian.co.uk/world/2008/jan/16/india.international |newspaper=[[The Guardian]] |date=16 January 2008 |accessdate=14 January 2012 |location=London}} *{{cite news |url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748703529004576160371482469358.html |title=Among the Hagiographers (A book review of "[[Great Soul: Mahatma Gandhi and His Struggle With India]]" by [[Joseph Lelyveld]]) |author=Roberts, Andrew|authorlink=Andrew Roberts (historian) |date=26 March 2011 |work=BookShelf |publisher=Wall Street Journal |accessdate=14 January 2012}} *{{cite news|author=Unattributed|title=Of all faiths and races, together they shed their silent tears|url=http://news.google.com/newspapers?id=4cU-AAAAIBAJ&sjid=nkwMAAAAIBAJ&pg=2964%2C2759742|accessdate=19 January 2012|newspaper=[[The Indian Express]]|date=31 January 1948|page=5 (top centre)}} *{{cite news|author=Unattributed|title=Over a million get last darshan|url=http://news.google.com/newspapers?id=4cU-AAAAIBAJ&sjid=nkwMAAAAIBAJ&pg=2273%2C2717510|page=1 (bottom left)|accessdate=19 January 2012|newspaper=[[The Indian Express]]|date=1 February 1948}} ==বাহ্যিক সংযোগ== {{commonscat|Mohandas K. Gandhi|মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী}} * {{Britannica|225216}} * {{DMOZ|Society/History/By_Region/Asia/South_Asia/Personalities/Gandhi%2C_Mohandas_Karamchand%2C_Mahatma/}} * [https://web.archive.org/web/20160701151650/http://www.dli.ernet.in/handle/2015/502501%3Bjsessionid%3DD74A55AB7FEF2464BAE33254D74FFA03 Gandhi's correspondence with the Indian government 1942–1944]<!-- site is undergoing upgrades, hence the downtime for the official link --> * [https://www.gandhiheritageportal.org/ About Mahatma Gandhi] * [http://www.gandhiashramsabarmati.org/ Gandhi Ashram at Sabarmati] * [http://www.gandhi-manibhavan.org/ Mani Bhavan Gandhi Sangrahalaya Gandhi Museum & Library] * {{Gutenberg author |id=Gandhi,+Mahatma | name=Mahatma Gandhi}}<!--See also a single book at {{Gutenberg author |id=Gandhi,+M.+K.}}--> * {{Internet Archive author |sname=Gandhi}} * {{Librivox author |id=622}} {{মহাত্মা গান্ধী}} {{ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলন}} {{Authority control}} [[শ্ৰেণী:মহাত্মা গান্ধী|*]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় সাহিত্যিক]] [[শ্ৰেণী:দাৰ্শনিক]] [[শ্ৰেণী:গুজৰাটৰ ব্যক্তি]] dvopul0eoy6hsp1q1qr84czu2t33nxm 0 5146 419653 409128 2024-04-25T13:42:49Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডে | image = Pratima Pandey Barua statue.jpg | caption = গুৱাহাটীৰ চান্দমাৰীত অৱস্থিত প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডেৰ মূৰ্তি | image_size = 200px | background = | Spouse = গৌৰী শংকৰ পাণ্ডে | birth_name = | alias = | Born = {{Birth date|1935|10|3}}, <br/>[[কলিকতা]] | Died = {{Death date and age|2002|12|27|1935|10|3}} <br/> [[অসম]] | instrument = | genre = [[লোক সংগীত]] আৰু স্থানীয় বোলছবিৰ পাৰ্শ্ব সংগীত | occupation = গায়িকা | years_active = }} '''প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডে''' (৩ অক্টোবৰ ১৯৩৫ — ২৭ ডিচেম্বৰ ২০০২) আছিল [[অসম]]ৰ এগৰাকী [[লোকগীত|লোক-সংগীত]]ৰ শিল্পী।<ref name=times>{{cite web | url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-12-27/news-interviews/27327003_1_folk-singer-national-award | title=Legendary folk singer Pratima B Pandey dies | author= | work= | publisher=The Times of India, Dec 27, 2002 | accessdate=২৬ ডিচেম্বৰ, ২০১১ | archivedate=2012-03-15 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120315010603/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-12-27/news-interviews/27327003_1_folk-singer-national-award | deadurl=yes }}</ref> তেখেত [[ধুবুৰী]]ৰ [[গৌৰীপুৰ|গৌৰীপুৰীয়া]] ৰাজপৰিয়ালৰ জীয়ৰী আছিল। ১৯৫৬ চনত [[ভূপেন হাজৰিকা|ড॰ ভূপেন হাজৰিকা]]ৰ "[[এৰা বাটৰ সুৰ]]" চলচ্চিত্ৰত দুটা গীতত কণ্ঠদানেৰে তেখেতে সংগীতৰ মূল জগতত খোজ পেলায়।<ref name=ena>{{cite web| url=http://enajori.com/musical-minds/| title=Pratima Barua Pandey| author=| work=| publisher=Enajori.com| accessdate=২৬ ডিচেম্বৰ, ২০১১| archivedate=2013-04-10| archiveurl=https://web.archive.org/web/20130410035234/http://enajori.com/musical-minds/| deadurl=yes}}</ref> [[গোৱালপৰীয়া লোকগীত]]লৈ অৱদানৰ বাবে তেখেতে [[পদ্মশ্ৰী]] বঁটা আৰু ১৯৮৮ চনত [[সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা]] লাভ কৰিছিল।<ref name=times/> ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন== ১৯৩৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত [[কলিকতা]]ত প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডেৰ জন্ম হয়। পিতৃ আছিল প্ৰকৃতিশ বৰুৱা। 'দেৱদাস' খ্যাত [[প্ৰমথেশ চন্দ্ৰ বৰুৱা]] আছিল প্ৰতিমা পাণ্ডেৰ খুৰাক। প্ৰথমে কলিকতাৰে 'গোখলে মেম'ৰিয়েল স্কুল'ত আৰু পিছলৈ 'গৌৰীপুৰ বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়'ত তেখেতে শিক্ষা লাভ কৰে।<ref name=bipul>{{cite web | url=http://www.bipuljyoti.in/music/pratima_barua_pandey.html | title=A Tribute to Pratima Barua-Pandey | author= | work= | publisher= | accessdate=২৬ ডিচেম্বৰ, ২০১১ | archivedate=2012-10-31 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121031061418/http://www.bipuljyoti.in/music/pratima_barua_pandey.html | deadurl=yes }}</ref> বিদ্যালয়ত [[ৰবীন্দ্ৰ সঙ্গীত|ৰবীন্দ্ৰ সংগীত]] শিকাৰ বাহিৰে তেখেতৰ সঙ্গীতত কোনো আনুষ্ঠানিক শিক্ষা নাছিল।<ref name=bipul/> ==শিল্পী জীৱন== ১৯৫৭ চনত [[ভাৰতীয় গণনাট্য সংঘ]]ৰ অধিবেশনত [[গুৱাহাটী]]ৰ জজ খেলপথাৰত পোনপ্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰতিমা পাণ্ডেই [[ভূপেন হাজৰিকা]], [[হেমাংগ বিশ্বাস]], [[দিলীপ শৰ্মা]] আদিৰ সৈতে একেলগে গীত পৰিবেশন কৰি ৰাজহুৱা সংগীত জীৱন আৰম্ভ কৰে। ১৯৬২ চনত তেখেতে পোনপ্ৰথমবাৰৰ বাবে অল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ'ত "হস্তীৰ কন্যা", "কেনেহে ৰাধিব তোৰ বিৰহ মন" আৰু "একেবাৰ হৰি বোল মন ৰচনা" গীত পৰিবেশন কৰি শ্ৰোতাৰ সমাদৰ লাভ কৰে।<ref name=ena/> ১৯৭৫ চনত ভূপেন হাজৰিকাৰ উদ্যোগত কলিকতাত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গীত বাণীবদ্ধ কৰি প্ৰতিমা পাণ্ডে এগৰাকী লোকশিল্পীৰূপে প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ বাট সুগম হয়। ১৯৭৬ চনত তেখেতে [[আকাশবাণী]]ৰ শিল্পী হিচাবে স্বীকৃতি লাভ কৰে। ==বঁটা আৰু সন্মান== * সংগীত নাটক অকাডেমি বঁটা (১৯৮৯), * পদ্মশ্ৰী (১৯৯১), * ডি লিট উত্তৰ বংগ বিশ্ববিদ্যালয় (২০০০), * অসম শিল্পী দিৱস বঁটা, * জয়মতী বঁটা, * বিষ্ণুৰাভা বঁটা, * অসম নাট্য সমিতি বঁটা, * ৰবীন্দ্ৰ ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰশস্তি পত্ৰ, * অব্বাছুদ্দিন মেম'ৰিয়েল বঁটা (কলকাতা) ==তথ্যসূত্ৰ== {{reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== *[http://www.xahitya.org/2013/07/14/pratima-pande-baruah/ হস্তীৰ কন্যা- প্ৰখ্যাত লোকগীত শিল্পী প্ৰতিমা পাণ্ডে বৰুৱা বিষয়ে একলম]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://assameseonline.com/Content.php?recordID=8 শিল্পী সত্তাৰ আঁৰৰ প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডে]{{Dead link|date=March 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{পদ্ম বঁটা বিজয়ী অসমৰ ব্যক্তি}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া কণ্ঠশিল্পী]] [[শ্ৰেণী:পদ্মশ্ৰী বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা বিজয়ী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ লোকশিল্পী]] 23osxuj86i309rggxsn6o4bfxvf6d1h 4 5490 419704 418097 2024-04-25T20:20:05Z MediaWiki message delivery 8079 /* Vote now to select members of the first U4C */ নতুন অনুচ্ছেদ wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Village pump pages|(বিবিধ)|alpha=yes|start=25|এই '''বিবিধ''' শিতান/বিভাগত ৰাইজৰ চ'ৰাৰ অন্য শিতানত খাপ নোখোৱা আলোচনাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। সাধাৰণ জ্ঞানৰ প্ৰশ্নৰ বাবে [[WP:RD|reference desk]] ব্যৱহাৰ কৰক। |WP:VPM}} __TOC__ <span id="below_toc"></span> [[Category:ৱিকিপিডিয়াৰ জাননী ফলকসমূহ|{{PAGENAME}}]] [[Category:আকস্মিক ভাষা সংযোগৰ বাবে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে পৰীক্ষা কৰা পৃষ্ঠাসমূহ]] </noinclude> {{archive box| [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/1|সংৰক্ষণ ১ (জানুৱাৰী ২০১২-ডিচেম্বৰ ২০১২)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/2|সংৰক্ষণ ২ (জানুৱাৰী ২০১৩-ডিচেম্বৰ ২০১৩)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/3|সংৰক্ষণ ৩ (জানুৱাৰী ২০১৪-ডিচেম্বৰ ২০১৪)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/4|সংৰক্ষণ ৪ (জানুৱাৰী ২০১৫-ডিচেম্বৰ ২০১৫)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/5|সংৰক্ষণ ৫ (জানুৱাৰী ২০১৬-ডিচেম্বৰ ২০১৬)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/6|সংৰক্ষণ ৬ (জানুৱাৰী ২০১৭-ডিচেম্বৰ ২০১৭)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/7|সংৰক্ষণ ৭ (জানুৱাৰী ২০১৮-ডিচেম্বৰ ২০১৮)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/8|সংৰক্ষণ ৮ (জানুৱাৰী ২০১৯-ডিচেম্বৰ ২০১৯)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/9|সংৰক্ষণ ৯ (জানুৱাৰী ২০২০-ডিচেম্বৰ ২০২০)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/10|সংৰক্ষণ ১০ (জানুৱাৰী ২০২১-ডিচেম্বৰ ২০২১)]]<br/> [[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/11|সংৰক্ষণ ১১ (জানুৱাৰী ২০২২-ডিচেম্বৰ ২০২২)]] }} == CIS-A2K Newsletter December 2022 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its December 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of GLAM projects in Aurangabad|Launching of GLAM projects in Aurangabad]] * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022/Online Meetup 10 Dec 2022|Online Meetup 10 Dec 2022 (Indic Wiki Improve-a-thon 2022)]] * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]] ; Upcoming event * Mid-term Report 2022-2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:43, 7 January 2023 (ইউ.টি.চি.) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == Upcoming vote on the revised Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, In mid-January 2023, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] will undergo a second community-wide ratification vote. This follows [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|the March 2022 vote]], which resulted in a majority of voters supporting the Enforcement Guidelines. During the vote, participants helped highlight important community concerns. The Board’s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] requested that these areas of concern be reviewed. The volunteer-led [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Revisions_Committee_members|Revisions Committee]] worked hard reviewing community input and making changes. They updated areas of concern, such as training and affirmation requirements, privacy and transparency in the process, and readability and translatability of the document itself. The revised Enforcement Guidelines can be viewed '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|here]]''', and a comparison of changes can be found '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|here]]'''. '''How to vote?''' Beginning '''January 17, 2023''', voting will be open. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter information|This page on Meta-wiki]]''' outlines information on how to vote using SecurePoll. '''Who can vote?''' The '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised enforcement_guidelines/Voter_information#Voting_eligibility|eligibility requirements]]''' for this vote are the same as for the Wikimedia Board of Trustees elections. See the voter information page for more details about voter eligibility. If you are an eligible voter, you can use your Wikimedia account to access the voting server. '''What happens after the vote?''' Votes will be scrutinized by an independent group of volunteers, and the results will be published on Wikimedia-l, the Movement Strategy Forum, Diff and on Meta-wiki. Voters will again be able to vote and share concerns they have about the guidelines. The Board of Trustees will look at the levels of support and concerns raised as they look at how the Enforcement Guidelines should be ratified or developed further. On behalf of the UCoC Project Team,<section end="announcement-content" /> [[সদস্য:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:CSinha (WMF)|বাৰ্তা]]) 10:02, 8 January 2023 (ইউ.টি.চি.) == <section begin="announcement-header" />Voting Opens on the Revised Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines <section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''{{subst:more languages}}'' Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting|voting period]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines|revised Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] is now open! Voting will remain open for two weeks and will close at '''23:59 UTC''' on '''January 31, 2023'''. Please visit the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voter_information|'''voter information page''']] for voter eligibility information and details on how to vote. For more details on the Enforcement Guidelines and the voting process, see our [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Announcement/Voting_1|previous message]]. On behalf of the UCoC Project Team, <section end="announcement-content" /> [[সদস্য:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:CSinha (WMF)|বাৰ্তা]]) 11:50, 17 January 2023 (ইউ.টি.চি.) == Global ban for PlanespotterA320/RespectCE == Per the [[m:Global bans|Global bans]] policy, I'm informing the project of this request for comment: [[m:Requests for comment/Global ban for PlanespotterA320 (2) ]] about banning a member from your community. Thank you.--[[User:Lemonaka|Lemonaka]] ([[User talk:Lemonaka|talk]]) 21:40, 6 February 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Zabe@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lemonaka/Massmessagelist&oldid=24501599 --> == CIS-A2K Newsletter January 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its January 2023 tasks. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities. ; Conducted events * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]] * [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Community Training 2022|Project Tiger 2.0 Training]] * [[:m:Grants:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge/Midpoint Report|Mid-term Report 2022-2023]] ; Upcoming event * [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 18:11, 12 February 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == International Mother Language day 2023 Datathon == <small>Apologies to write in English.</small> Dear all, Hope you are doing well. CIS-A2K is going to organise [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language day 2023 Datathon]] on the occasion of and to celebrate International Mother language Day. The datathon will be from 21st February to 28 February 2023. During the week, we will contribute to Wikidata to add labels, descriptions, Aliases, items or properties and references to the statements. You can go through the given page link, add yourself and become a part of the event. During the datathon, we will finalise a day and organise a one or two-hour online session with a Wikidata expert to learn advanced tactics. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 17:49, 16 February 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Reminder: International Mother Language day 2023 Datathon == Dear all, The International Mother Language Day 2023 Datathon will start tomorrow (after a few hours at 00:01 am) till 28 February. To contribute please add your name [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|here]]. We will contribute to Wikidata to add labels, descriptions, Aliases, items or properties and references to the statements. We have created the outreach dashboard to track the activities. [https://outreachdashboard.wmflabs.org/courses/International_Mother_Language_Day/International_Mother_Language_Day_2023_Datathon Here] is the link. There will be an online session on Sunday. The session will be for 1:30 hrs. Please block your calendar for 4:00 to 5:30 pm. Jinoy will be there for a training session to introduce basics and the tools like 'TABernacle', 'QS' and 'Mix n Match' that can be used for adding labels and improving the existing WD item for newbies. Please reach out if you have any questions or concerns at program@cis-india.org. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:58, 20 February 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Community feedback-cycle about updating the Wikimedia Terms of Use starts == <section begin="announcement-content" /> : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello community members, [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department|Wikimedia Foundation Legal Department]] is organizing a feedback-cycle with community members to discuss updating the Wikimedia Terms of Use. [[foundation:Special:MyLanguage/Terms of Use|The Terms of Use (ToU)]] are the legal terms that govern the use of websites hosted by the Wikimedia Foundation. We will be gathering your feedback on a draft proposal from February through April. The draft will be translated into several languages, with written feedback accepted in any language. This update comes in response to several things: * Implementing the Universal Code of Conduct. * Updating project text to the Creative Commons BY-SA 4.0 license. * Proposal for better addressing undisclosed paid editing. * Bringing the Terms of Use in line with current and recently passed laws affecting the Wikimedia Foundation, including the European Digital Services Act As part of the feedback cycle two office hours will be held: the first on 2 March and the second on 4 April. For further information, please consult: * The [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|proposed update of the ToU by comparison]] * The page for your [[metawiki:Talk:Terms of use|feedback]] * Information about [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|the office hours]] On behalf of the Wikimedia Foundation Legal Team,<section end="announcement-content" /> [[সদস্য:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:CSinha (WMF)|বাৰ্তা]]) 07:55, 22 February 2023 (ইউ.টি.চি.) == Editing news 2023 #1 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2023/February|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> This newsletter includes two key updates about the [[mw:Special:MyLanguage/Editing team|Editing]] team's work: # The Editing team will finish adding new features to the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]] and deploy it. # They are beginning a new project, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]]. <strong>Talk pages project</strong> [[File:Page Frame Features on desktop.png|alt=Screenshot showing the talk page design changes that are currently available as beta features at all Wikimedia wikis. These features include information about the number of people and comments within each discussion.|thumb|300px|Some of the upcoming changes]] The Editing team is nearly finished with this first phase of the [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project|Talk pages project]]. Nearly all [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|new features]] are available now in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature for {{int:discussiontools-preference-label}}]]. It will show information about how active a discussion is, such as the date of the most recent comment. There will soon be a new "{{int:skin-action-addsection}}" button. You will be able to turn them off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]]. Please [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk_pages_project/Usability#c-PPelberg_(WMF)-20230215001000-Feedback:_Proposed_Revisions_to_%22Add_topic%22_button|tell them what you think]]. [[File:Daily edit completion rates mobile talk pages.png|thumb|300px|Daily edit completion rate by test group: DiscussionTools (test group) and MobileFrontend overlay (control group)]] An A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|{{int:discussiontools-preference-label}} on the mobile site]] has finished. Editors were [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|more successful with {{int:discussiontools-preference-label}}]]. The Editing team is enabling these features for all editors on the mobile site. <strong>New Project: Edit Check</strong> The Editing team is beginning [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|a project to help new editors of Wikipedia]]. It will help people identify some problems before they click "{{int:publishchanges}}". The first tool will encourage people to add references when they add new content. Please [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist|watch]] that page for more information. You can [[mw:Special:MyLanguage/Editing_team/Community_Conversations#20230303|join a conference call on 3&nbsp; March&nbsp; 2023]] to learn more.<section end="message"/> </div> –[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:23, 22 February 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=24611966 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Your wiki will be in read only soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-03-01|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-03-01|en}}. *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. * We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards. * [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div><section end="server-switch"/> </div> <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])</span> 21:20, 27 February 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians! <br/> [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge "'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! </div> [[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 --> == CIS-A2K Newsletter Feburary 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of February. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its February 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitization & Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya|Digitization & Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya]] * [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]] * Wikidata Online Session ; Upcoming event * March Month Activity on Wikimedia Commons * [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 04:50, 8 March 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == Women's Month Datathon on Commons == <small>Please help us to translate the message.</small> Hello Wikimedians, Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 17:49, 12 March 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="wikimania-program-submissions"/>[[File:Wikimania Singapore Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.<section end="wikimania-program-submissions"/> </div> <!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 --> == Women's Month Datathon on Commons Online Session == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 13:36, 22 March 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == CIS-A2K Newsletter March 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, There is a CIS-A2K monthly Newsletter that is ready to share which is for the month of March. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its March 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|Women's Month Datathon on Commons]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|Women's Month Datathon on Commons/Online Session]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 25 March 2023|Indic Wikisource Community Online meetup 25 March 2023]] ; Ongoing activity * [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 10:30, 10 April 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Your wiki will be in read-only soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-04-26|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-04-26T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-04-26T14:00}}]'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-04-26|en}}. *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. * We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards. * [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div><section end="server-switch"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:41, 21 April 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=24748237 --> == Wikimedia Foundation’s 2023-2024 Annual Plan and Upcoming Community Conversations == Hi Everyone, The [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024 draft annual plan] of the Wikimedia Foundation applicable from July 2023 to June 2024 has been published and is '''open for feedback'''. ''While the entire annual plan is available in multiple languages, a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024 short summary] is available in close to 30 languages including many from the region.'' '''Two-Way Planning/Conversations''' Since last year, the Foundation has prioritized [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2022-2023/Two-Way_Planning two-way planning] with communities by asking community members to share their goals for the coming year. We are hosting [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Collaboration a series of calls/discussions] across various time zones to collaborate across the movement, for South Asia-based communities; # In-person session during [https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023/Program WikiConference India], on the 28th of April with the attendees of the conference. (recording to be uploaded on meta). # '''Virtual Discussion on the 30th of April, 2023 (0600 UTC)- Join Us! ''' We would like to invite you all to participate in the '''virtual discussion on the 30th of April''' where [https://wikimediafoundation.org/profile/lisa-seitz-gruwell/ Lisa Seitz Gruwell, Chief Advancement Officer, and Deputy to the Chief Executive Officer] would be sharing and discussing the plans with the movement. '''Call Details''' '''Virtual Discussion''' (Via Zoom) '''Date''': 30th April 2023 (Sunday) '''Time''': 0600 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1682834411 ZoneStamp]) [https://diff.wikimedia.org/event/30th-april-annual-planning-call/ Diff Calendar Link] Look forward to seeing you on the call. Please add the above details to your [https://diff.wikimedia.org/event/30th-april-annual-planning-call/ respective calendars], and do get in touch with me if you have any further questions. [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:RASharma_(WMF) Rachit Sharma (WMF)] <small>Sent using [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 04:29, 25 April 2023 (ইউ.টি.চি.)</small> <!-- Message sent by User:SGill (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=24930250 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello, As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are: * Community members in good standing * Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects * Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type * Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023 * Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations * Confidently able to communicate in English The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff. The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''. Best regards,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 19:00, 26 April 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24941045 --> == CIS-A2K Newsletter April 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Greetings! CIS-A2K has done a few activities in the month of April and CIS-A2K's monthly Newsletter is ready to share which is for the last month. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities. ; Conducted events * [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi|CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi]] ; Ongoing activity * [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:50, 15 May 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == Mula Mutha Nadi Darshan 2023 campaign cum photography contest == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> Dear Wikimedians, Greetings! CIS-A2K has started the Mula Mutha Nadi Darshan 2022 campaign cum photography contest on Wikimedia Commons from 15 May to 30 June. The aim of the contest is to document the Mula & Mutha rivers along with their tributaries in the Pune district on Wikimedia Commons in the form of images and videos. You can see more specific topics in the [[c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023/Rivers & Topics|Rivers and Topics]] section. In this campaign, partner organisations like, Jeevitnadi, Ecological Society, Samuchit Enviro Tech, Nisarg Sevak, National Society for Clean Cities etc. are actively participating. We are eager to see your contributions in this contest. For sign-up and upload please visit [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 05:19, 17 May 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == The upcoming calls conducted by A2K for or with communities == <small>Apologies for writing in English. Please feel free to translate it into your language.</small> Dear Wikimedians, We are excited to announce the launch of the [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls|A2K Monthly Engagement Call]], a series of interactive sessions aimed at fostering collaborative learning within the Wikimedia community. The motive behind starting the series of interactive sessions is to bring the community together to discuss and interact about important topics. The first Monthly Engagement call will start with [[:m:Grants:Knowledge Sharing/Connect|Let’s Connect]] which is an initiative to create an open and safe learning space for all Wikimedians to share and learn different skills with other peers and to add value and contribute collectively to the community. The first call in this series, organized and hosted by CIS-A2K, will take place on [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls/June 3, 2023 Call|June 3, 2023]], from 6:00 PM to 7:00 PM (IST). One more announcement is about, on June 5, 2023, as we celebrate Environment Day, A2K is planning to engage communities and community members in discussions about potential activities for the month of June. These activities will involve capturing images of the environment, uploading them to Wikimedia Commons, and adding existing photos to articles on Wikipedia. We would love to invite Wikimedians to collaborate and join us in planning this activity on Sunday, May 28, 2023, from 11:00 am to 12:00 pm. Call details are below: * '''Preparatory Call for June Month Activity''' * '''Sunday, May 28 · 11:00 am – 12:00 pm''' * Time zone: Asia/Kolkata * '''Video call link''': https://meet.google.com/rsy-nhsk-upp Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 08:25, 25 May 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Selection of the U4C Building Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, 27 May 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 --> == CIS-A2K Newsletter May 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of May. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. The newsletter includes updates on the conducted events and ongoing activities, providing a comprehensive overview of A2K's recent endeavours. We have taken care to mention both the conducted and ongoing events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured. ; Conducted events * Preparatory Call for June Month Activity * Update on status of A2K's grant proposal ; Ongoing activity * [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]] ; Upcoming Events * Support to Punjabi Community Proofread-a-thon Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == Invitation to join at WikiConverse India Call - June 24th, 2023 == <small>Apologies to write in English please help us to translate the message in your language</small> Greetings! WikiConverse India is a new initiative that A2K is working on to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled on June 24th, 2023, from 6:00 PM to 7:30 PM IST. A2K will invite Indian participants from recent international conferences, namely the Wikimedia Hackathon and EduWiki Conference, to share their important takeaways specifically relevant to India. To join the WikiConverse India Call, You can find the call details below: * WikiConverse India Call, June 24th, 2023 * Saturday, June 24 · 6:00 – 7:30pm IST * Video call link: https://meet.google.com/qcm-rrac-qzk If you have any questions, please write to a2k@cis-india.org. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 18:29, 16 June 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Reminder: Invitation to Join WikiConverse India Call == <small>Apologies for writing in English</small> Hello all, As we informed you earlier, CIS-A2K has begun a new initiative to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled for June 24th, 2023, today at 6:00 PM. The call meta page is already prepared and you can find it [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference & Hackathon|here]]. The call details are here to join us: * '''Topic''': WikiConverse India Call * '''Time''': Jun 24, 2023 06:00 PM India * '''Join Zoom Meeting''': https://us06web.zoom.us/j/88637468034?pwd=MUVBVm1MVXlYNm1OTjZCNGpsM3R2dz09 * '''Meeting ID''': 886 3746 8034 ** '''Passcode''': 874408 We hope you can find some time to join us and listen to the amazing stories and learning experiences from the speakers. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 10:01, 24 June 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Announcing the new Elections Committee members</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello there, We are glad to announce [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|the new members and advisors of the Elections Committee]]. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] assists with the design and implementation of the process to select Community- and Affiliate-Selected trustees for the Wikimedia Foundation Board of Trustees. After an open nomination process, the strongest candidates spoke with the Board and four candidates were asked to join the Elections Committee. Four other candidates were asked to participate as advisors. Thank you to all the community members who submitted their names for consideration. We look forward to working with the Elections Committee in the near future. On behalf of the Wikimedia Foundation Board of Trustees,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:59, 28 June 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 --> == MinT Machine Translation added to your Wikipedia == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}! Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language. The WMF Language team has added another machine translation (MT) system for [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation] in your Wikipedia called MinT; you can use [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/MinT MinT machine translation] when translating Wikipedia articles using the Content and Section Translation tool. The WMF Language team provides the MinT service. It is hosted in the Wikimedia Foundation Infrastructure with [https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_machine_translation neural machine translation] models that other organizations have released with an open-source license. MinT integrates translation based on [https://ai.facebook.com/research/no-language-left-behind/ NLLB-200], [https://opus.nlpl.eu/ OpusMT] and [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2 IndicTrans2] which is the model MinT is using in your Wikipedia. This MT is set as optional in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. Since MinT is hosted in the WMF Infrastructure and the models are open source, it adheres to Wikipedia's policies about attribution of rights, your privacy as a user and brand representation. You can find more information about the MinT Machine translation and the models on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation/Machine%20Translation/MinT this page]. Please note that the use of the MinT MT is not compulsory. However, we would want your community to: *use it to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about the service and its quality, and the service you prefer as default for your Wikipedia. We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translation tool. Thank you! </div> [[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|আলোচনা]]) 08:05, 3 July 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=UOzurumba_(WMF)/sandbox_MinT_announcement_list_1&oldid=25253951 --> == CIS-A2K Newsletter June 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of June. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured. ; Conducted events * Community Engagement Calls and Activities ** India Community Monthly Engagement Calls: 3 June 2023 call ** Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference & Hackathon ** Punjabi Wikisource Proofread-a-thon * Skill Development Programs ** Wikidata Training Sessions for Santali Community * Indian Community Need Assessment and Transition Calls * Partnerships and Trainings ** Academy of Comparative Philosophy and Religion GLAM Project ** Wikimedia Commons sessions with river activists ** Introductory session on Wikibase for Academy of Comparative Philosophy and Religion members Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:27, 17 July 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == Deploying the Phonos in-line audio player to your Wiki == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}! Apologies if this message is not in your language, {{int:Please-translate}} to your language. This wiki will soon be able to use the [[mw:Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player]] implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. This is part of fulfilling a wishlist proposal of providing [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Multimedia_and_Commons/Audio_links_that_play_on_click|audio links that play on click]]. With the inline audio player, you can add text-to-speech audio snippets to wiki pages by simply using a tag: <syntaxhighlight lang="wikitext"> <phonos file="audio file" label="Listen"/> </syntaxhighlight> The above tag will show the text next to a speaker icon, and clicking on it will play the audio instantly without taking you to another page. A common example where you can use this feature is in adding pronunciation to words as illustrated on the [[wiktionary:en:English#Pronunciation|English Wiktionary]] below. <syntaxhighlight lang="wikitext"> {{audio|en|En-uk-English.oga|Audio (UK)}} </syntaxhighlight> Could become: <syntaxhighlight lang="wikitext"> <phonos file="En-uk-English.oga" label="Audio (UK)"/> </syntaxhighlight> The inline audio player will be available in your wiki in 2 weeks time; in the meantime, we would like you to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos|read about the features]] and give us feedback or ask questions about it in this [[mw:Help_talk:Extension:Phonos|talk page]]. Thank you! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], on behalf of the Foundation's Language team</bdi> </div> 02:26, 27 July 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_announcement_list_(In-line_audio_player)&oldid=25350821 --> == Announcement of Train the Trainer 2023 and Call for Scholarship == Dear all, We are excited to announce the reactivation of the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program|Train the Trainer (TTT)]] initiative by CIS-A2K in 2023. TTT aims to empower Indian Wikimedians like you with essential skills to support Wikimedia communities effectively. Through this program, we seek to enhance your capacity, encourage knowledge sharing, identify growth opportunities, and enable a positive impact on the communities you serve. The [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 scholarship application] period is from ‘‘‘1st to 14th August 2023’’’. Unfortunately, we regretfully cannot consider applications from non-Indian Wikimedians due to logistical and compliance-related constraints. The event is scheduled for the end of September or the beginning of October 2023, and final dates and venue details will be announced soon. We encourage your active participation in [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|TTT 2023]] and welcome you to apply for scholarships via the provided form. For inquiries, please contact us at a2K@cis-india.org or nitesh@cis-india.org. We look forward to your enthusiastic involvement in making Train the Trainer 2023 a resounding success! Regards, Nitesh (CIS-A2K) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Reminder for TTT Scholarship and announcement about Event dates == Dear all, We wanted to remind you about the Scholarship form for the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|Train the Trainer 2023 program]] and also provide you with the event dates. We encourage you to apply for scholarships to participate in Train the Trainer 2023, as it offers a valuable opportunity for you to actively contribute to your language communities. The scholarship form is accessible [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 here], and the submission window will remain open until 14th August 2023. If you are genuinely interested in promoting knowledge sharing and community empowerment, we strongly encourage you to fill out the form. (Please note that we won't be able to consider applications from Wikimedians based outside of India for TTT 2023.) The Train The Trainer program will take place on 29th, 30th September, and 1st October 2023. This program provides you an opportunity to enhance your leadership and community-building skills. Thank you for your attention. <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == CIS-A2K Newsletter July 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of July. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured. ; Conducted events * Wikibase session with RIWATCH GLAM * Wikibase technical session with ACPR GLAM * Wikidata Training Sessions for Santali Community * An interactive session with some Wikimedia Foundation staff from India ; Announcement * Train The Trainer 2023 Program Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:23, 8 August 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward. Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]]. Best,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, 28 August 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25392152 --> == Invitation to the Indic Community Monthly Engagement Call on September 8, 2023 == Dear Wikimedians, A2K is excited to invite you to the third call of the [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls|Indic Community Monthly Engagement Calls]] initiative scheduled for September 8, 2023, where A2K is hosting “Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia” by Let’s Connect. This event is designed to foster collaboration and knowledge-sharing among community members interested in the region's progress, grantees, potential grantees, and Regional Fund Committee members. The dedicated meta page is [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/September 8, 2023 Call|here]]. Here are the details: * Date: September 8th * Time: 6:00 PM - 7:30 PM IST * Language: English * Facilitation: Jessica Stephenson (WMF - Let’s Connect), Pavan Santhosh (CIS-A2K), Chinmayee Mishra (Let’s Connect working group) * Duration: 1.5 hours * Zoom Link: [https://us06web.zoom.us/j/82712474511?pwd=YUF3SE8yeWpWK0I0Z2QzQW9HN2x5dz09 Zoom Link] You can find detailed information on the given meta page. We look forward to meeting you there tomorrow. :) Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 11:01, 7 September 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == আপোনাৰ ৱিকি কেৱল পঢ়িব পৰাকৈ থাকিব। == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|এই বাৰ্তটো আন ভাষাত পঢ়ক]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-09-20|en}}'''.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-09-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-09-20T14:00}}]'''.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future.</span> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.</span>''' *<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-09-20|en}}.</span> *<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">If you try to edit or save during these times, you will see an error message.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Then you should be able to save your edit.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">''Other effects'':</span> *<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Background jobs will be slower and some may be dropped.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Red links might not be updated as quickly as normal.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Some long-running scripts will have to be stopped.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We expect the code deployments to happen as any other week.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">This project may be postponed if necessary.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]].</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Any changes will be announced in the schedule.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">There will be more notifications about this.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens.</span> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Please share this information with your community.</span>'''</div><section end="server-switch"/> [[User:Trizek (WMF)|Trizek_(WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]]) 09:23, 15 September 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=25018086 --> == Announcing Indic Wikimedia Hackathon 2023 and Invitation to Participate == Dear Wikimedians, The [[:m:Indic_MediaWiki_Developers_User_Group|Indic MediaWiki Developers User Group]] is happy to announce '''Indic Wikimedia Hackathon 2023 on 16-17 December 2023 in Pondicherry, India'''. The event is for everyone who contributes to Wikimedia’s technical spaces code developers, maintainers, translators, designers, technical writers and other related technical aspects. Along with that, contributors who don't necessarily contribute to technical spaces but have good understanding of issues on wikis and can work with developers in addressing them can join too. You can come with a project in mind, join an existing project, or create something new with others. The goal of this event is to bring together technical contributors from India to resolve pending technical issues, bugs, brainstorm on tooling ideas, and foster connections between contributors. We have scholarships to support participation of contributors residing in India. The '''scholarship form can be filled at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd_Qqctj7I87QfYt5imc6iPcGPWuPfncCOyAd_OMbGiqxzxhQ/viewform?usp=sf_link and will close at 23:59 hrs on 15 October 2023 (Sunday) [IST].''' Please reach out to contact{{@}}indicmediawikidev.org if you have any questions or need support. Best, Indic MediaWiki Developers UG, 04:40, 4 October 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=25696853 --> == Image Description Month in India: 1 October to 31st October == <small>Apologies for writing in English.</small> Dear everyone, We're excited to invite you to the [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|Image Description Month India]] description-a-thon, set to take place from October 1st to October 31st, 2023. During this event, we'll be focusing on improving image-related content across Wikimedia projects, including Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons. To stay updated and get involved, please visit our dedicated event page [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event Page]]. Your active participation will be instrumental in enhancing Wikimedia content and making it more accessible to users worldwide. Thank you :) [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 14:35, 5 October 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Opportunities open for the Affiliations Committee, Ombuds commission, and the Case Review Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> <div style="margin:.2em 0 .5em; margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex; "> [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']] ''<span class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</span>''</div> Hi everyone! The [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Affiliations Committee]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission]] (OC), and the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Case Review Committee]] (CRC) are looking for new members. These volunteer groups provide important structural and oversight support for the community and movement. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to apply. There is more information about the roles of the groups, the skills needed, and the opportunity to apply on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''Meta-wiki page''']]. On behalf of the Committee Support team,<br /><section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, 9 October 2023 (ইউ.টি.চি.) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 --> == A2K Monthly Newsletter for September 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, In September, CIS-A2K successfully completed several initiatives. As a result, A2K has compiled a comprehensive monthly newsletter that highlights the events and activities conducted during the previous month. This newsletter provides a detailed overview of the key information related to our endeavors. ; Conducted events * Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia * Relicensing and Digitisation workshop at Govinda Dasa College, Surathkal * Relicensing and Digitisation workshop at Sayajirao Gaekwad Research Centre, Aurangabad * Wiki Loves Monuments 2023 Outreach in Telangana * Mula Mutha Nadi Darshan Photography contest results and exhibition of images * Train The Trainer 2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 15:52, 10 October 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]]. Best, Katie Chan <br> Chair of the Elections Committee<br /><section end="announcement-content" /> </div> 01:12, 17 October 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 --> == A2K Monthly Newsletter for October 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, In the month of October, CIS-A2K achieved significant milestones and successfully concluded various initiatives. As a result, we have compiled a comprehensive monthly newsletter to showcase the events and activities conducted during the preceding month. This newsletter offers a detailed overview of the key information pertaining to our various endeavors. ; Conducted events * Image Description Month in India * WikiWomen Camp 2023 ** WWC 2023 South Asia Orientation Call ** South Asia Engagement * Wikimedia Commons session for Birdsong members * Image Description Month in India Training Session Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 05:25, 7 November 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Coming soon: Reference Previews</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ReferencePreviewsDefault"/> [[File:Example_of_a_Reference_Preview.png|right|300px]] A new feature is coming to your wiki soon: Reference Previews are popups for references. Such popups have existed on wikis as local gadgets for many years. Now there is a central solution, available on all wikis, and consistent with the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]]. Reference Previews will be visible to everyone, including readers. If you don’t want to see them, [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|you can opt out]]. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews unless you disable the gadget. Reference Previews have been a beta feature on many wikis since 2019, and a default feature on some since 2021. Deployment is planned for November 22. * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Help page]] * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Project page with more information (in English)]]. * Feedback is welcome [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|on this talk page]]. -- For [[m:WMDE Technical Wishes|Wikimedia Deutschland’s Technical Wishes]] team, <section end="ReferencePreviewsDefault"/> </div> [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 13:11, 15 November 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25866958 --> == A2K Community Needs Assessment Form == In late November, A2K hosted a significant call as part of [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/2023 A2K Needs Assessment Event|WikiConverse India discussions]], aiming to understand the diverse needs of Indian Communities! We deeply appreciate the active participation of every community member, as your valuable suggestions and opinions will be instrumental in shaping A2K's future initiatives. To enrich this collaborative effort, we've crafted a [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfFfRvf844FKb1La0UC7fXHzofxrZorpr3QjDGJL1a0iOgXyQ/viewform form]. Your responses will provide key components for a broader needs assessment, offering profound insights into the community's suggestions and guiding A2K’s future plans. We invite you to invest just a few precious minutes in sharing your thoughts, ideas, efforts, and impactful initiatives! If you have any doubts or queries, feel free to reach out to nitesh@cis-india.org. Thank you for being an integral part of our vibrant community! Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 08:44, 5 December 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Enhancing Your Wikimania 2024 Scholarship Application: Community Call and Volunteer Support == Dear Wikimedians, I hope this message finds you well. A2K is excited to share news about an upcoming A2K initiative to support Indian Wikimedians in the Wikimania 2024 scholarship process. ; Community Call with Experienced Wikimedians: Join the community call on December 9, 2023, featuring experienced Indian Wikimedians. Gain insights into the Wikimania scholarship process, key application elements, and participate in a Q&A session. ; Volunteer Committee: A dedicated volunteer committee will assist applicants through Zoom Room Support Sessions, offering one-on-one discussions, personalized feedback, and application enhancement strategies. For more details and to register: * Community Call Meta page: [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/December 9, 2023 Call|link]] * Date: 9 December 2023 * Time: 6:00 PM to 7:30 PM IST We invite your active participation and look forward to your engagement in this community call. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 06:50, 7 December 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == A2K Monthly Report for November 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] প্ৰিয় সতীৰ্থ, CIS-A2K ই নৱেম্বৰ মাহত কেইবাটাও পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আমি যোৱা এমাহৰ বিশদ কাৰ্যক্ৰমণিকাৰ বিৱৰণৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি এখন মাহেকীয়া খবৰ-কাকত প্ৰস্তুত কৰিছোঁ। এই খবৰ-কাকতখনে আমাৰ বৈচিত্ৰ্যময় কাৰ্যপ্ৰণালীৰ মূল বিষয়ৰ এক থুলমূল আভাস দিব। ; পৰিচালিত অনুষ্ঠানসমূহ * পুনেৰ ১৭৫ বছৰীয়া পুৰণি বাচন মন্দিৰ পুথিভঁৰাললৈ সাংস্কৃতিক যাত্ৰা। * ২০২৩ বৰ্ষৰ A2Kৰ প্ৰয়োজনীয় মূল্যায়ন কাৰ্যসূচী। * ট্ৰেইন দা ট্ৰেইনাৰ ৰিপ’ৰ্ট খবৰ-কাকতখন পঢ়িবলৈ ইয়াত ক্লিক কৰক [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2023|here]]. <br /><small>যদি আপুনি খবৰ-কাকতখন চাবস্ক্ৰাইব/আনচাবস্ক্ৰাইব কৰিব বিচাৰে, ইয়াত ক্লিক কৰক [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 05:54, 11 December 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="Body"/>Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland <section end="Body"/> </div> [[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, 13 December 2023 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25955829 --> == Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.'' Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.<br> ''Currently, we are only able to conduct interviews in English.'' The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time. For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.<br>We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite&oldid=26027495 --> ==Making MinT a default Machine Translation for your Wikipedia== {{int:Hello}} Assamese Wikipedians! Apologies as this message is not in your native language, {{int:please-translate}}. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia%20Language%20engineering WMF Language team] wants to make [https://www.mediawiki.org/wiki/MinT MinT] the default machine translation support in Assamese Wikipedia [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation Content Translation]. MinT uses the [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2/ IndicTrans2] machine translation model, which recently has a new version. Our proposal to set MinT as the default machine translation service in this Wikipedia will expose contributors to open source service by default and allow them to switch to other services if they prefer those services. Contributors can decide to switch to another translation service that is not default if they prefer the service, which will be helpful in analysing user preferences in the future. The WMF Language team is requesting feedback from members of this community in this thread if making the MinT the default translation service is okay in Assamese Wikipedia. If there are no objections to the above proposal. In that case, MinT will become the default machine translation in this Wikipedia by the end of January 2024. Thank you for your feedback. [[সদস্য:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:UOzurumba (WMF)|বাৰ্তা]]) 21:11, 9 January 2024 (ইউ.টি.চি.) On behalf of the WMF Language team. == Reusing references: Can we look over your shoulder? == ''Apologies for writing in English.'' The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references. * The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here]. * Interviews can be conducted in English, German or Dutch. * [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]]. * Sessions will be held in January and February. * [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.] * Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment. We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]] <!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25956752 --> == A2K Monthly Report for December 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, In December, CIS-A2K successfully concluded various initiatives, and we have curated an in-depth monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter offers a comprehensive overview of key information, showcasing our diverse endeavors. ; Conducted events * Digital Governance Roundtable * Indic Community Monthly Engagement Calls: Wikimania Scholarship Call * Indic Wikimedia Hackathon 2023 * A2K Meghalaya Visit Highlights: Digitization and Collaboration * Building Bridges: New Hiring in CIS-A2K * Upcoming Events ** Upcoming Call: Disinformation and Misinformation in Wikimedia projects Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 06:54, 12 January 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == Feminism and Folklore 2024 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2024, to March 31, 2024 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:26, 18 January 2024 (ইউ.টি.চি.) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' -- [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:26, 18 January 2024 (ইউ.টি.চি.) </div></div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:08, 19 January 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 --> == A new feature for previewing references on your wiki == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Page Previews and Reference Previews.png|alt=Montage of two screenshots, one showing the Reference Previews feature, and one showing the Page Previews feature|right|350x350px]] ''Apologies for writing in English. If you can translate this message, that would be much appreciated.'' Hi. As announced some weeks ago ^{[<nowiki/>[[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CNPRQE2IG5ZNAVAOHBMF4AXXRLGJE6UT/|1]]] [<nowiki/>[[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|2]]]}, Wikimedia Deutschland’s [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team introduced [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] to many wikis, including this one. This feature shows popups for references in the article text. While this new feature is already usable on your wiki, most people here are not seeing it yet because your wiki has set [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Relation to gadgets|a gadget as the default]] for previewing references. We plan to remove the default flag from the gadget on your wiki soon. This means: * The new default for reference popups on your wiki will be Reference Previews. * However, if you want to keep using the gadget, you can still enable it in [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|your personal settings]]. The benefit of having Reference Previews as the default is that the user experience will be consistent across wikis and with the [[mw:Special:MyLanguage/Page_Previews|Page Previews feature]], and that the software will be easier to maintain overall. This change is planned for February 14. If you have concerns about this change, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|please let us know on this talk page]] by February 12. – Kind regards, [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 09:30, 23 January 2024 (ইউ.টি.চি.) </div> <!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johanna_Strodt_(WMDE)/MassMessageRecipients&oldid=26116190 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:00, 31 January 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 --> == A2K Monthly Report for January 2024 == <br /><small>Feel free to translate into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, In January, CIS-A2K successfully concluded several initiatives, and we are pleased to present a comprehensive monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter provides an extensive overview of key information, highlighting our diverse range of endeavors. ; Conducted Events * Roundtable on Digital Cultures * Discussion on Disinformation and Misinformation in Wikimedia Projects * Roundtable on Digital Access You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 19:16, 9 February 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks. Please look forward to hearing about the next steps soon. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:23, 12 February 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26160150 --> ==আন্তৰ্জাতিক নাৰী দিৱসৰ সৈতে সংগতি ৰাখি অসমীয়া ৱিকিউৎসত এটি এডিটাথন আয়োজনৰ প্ৰস্তাৱ== হে মাননীয় সদস্যসকল, আপোনালোক এই বিষয়ে অৱগত যে, অহা ৮ মাৰ্চৰ দিনটো আন্তৰ্জাতিক নাৰী দিৱস ৰূপে স্বীকৃত। এই দিৱসৰ সৈতে সংগতি ৰাখি গোটেই মাৰ্চ মাহটো নাৰী দিৱস ৰূপে উদযাপনৰ ৱিকিপিডিয়াৰ সিদ্ধান্ত মৰ্মে অসমীয়া ৱিকিউৎসতো এটি ৭ দিনীয়া এডিটাথন আয়োজনৰ বাবে আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰিছোঁ। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াত বিভিন্নটা প্ৰতিযোগিতাৰ অনুষ্ঠিত হৈ থকা সূত্ৰে মাহেকে ভালেখিনি কাম হৈ থকাৰ বিপৰীতে অসমীয়া ৱিকিউৎস কিছু ধীৰ গতিত আগবঢ়ালৈ চাই এই এডিটাথনে সদস্যসকলক নতুন উদ্যম প্ৰদান কৰিব বুলি আশা ৰাখিলোঁ আৰু মাননীয় সদস্যসকলৰ মতামত বিচাৰিলোঁ আৰু সময়সীমা নিৰ্ধাৰণৰ বাবে অনুৰোধ জনালোঁ। আপোনালোকৰ সমৰ্থন অনুযায়ী পৰৱৰ্তী কাৰ্য-প্ৰণালীৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হব। _বিনীত, [[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]] ([[সদস্য বাৰ্তা:JyotiPN|বাৰ্তা]]) 13:46, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)JyotiPN ===এডিটাথনৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত সময়=== * ৮-১৪ মাৰ্চলৈ এসপ্তাহ * ৮-১৭ মাৰ্চলৈ ১০ দিন ===সমৰ্থন=== * বঢ়িয়া প্ৰস্তাৱ। সমৰ্থন জনাইছোঁ। -[[সদস্য:Joli Rumi|Joli Rumi]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Joli Rumi|বাৰ্তা]]) 13:57, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.) * ভাল প্ৰস্তাৱ৷ সমৰ্থন-৷[[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 14:00, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.) * বঢ়িয়াǃ আগ বাঢ়ক। [[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]]-ক সমন্বয়কৰ দায়িত্ব ল'বলৈ, তথা প্ৰস্তাৱিত এডিটাথনৰ পৰিকল্পনা যুগতাবলৈ অনুৰোধ জনালো। [[সদস্য:Babulbaishya|বাবুল বৈশ্য]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Babulbaishya|বাৰ্তা]]) 16:09, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.) ===বিৰোধ=== ===মন্তব্য=== * কেৱল দীঘলীয়া কৰিব নালাগে৷ এসপ্তাহ বা দহদিনীয়া৷- [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 14:01, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.) * পুৰস্কাৰ আদিৰ ব্যৱস্থা থাকিবনে? এই সংক্ৰান্তত CIS-A2K বা জয়ন্ত নাথৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব পাৰে। বেছি খৰধৰ কৰিব নালাগে। সুপৰিকল্পিতভাবে আগবাঢ়িবলৈ অনুৰোধ জনালো। [[সদস্য:Babulbaishya|বাবুল বৈশ্য]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Babulbaishya|বাৰ্তা]]) 16:13, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.) ==এডিটাথন বিষয়ক পৃষ্ঠা তৈয়াৰ== আপোনালোকৰ সমৰ্থন তথা মন্তব্যৰ বাবে ধন্যবাদ যাচিলোঁ। মেটাত এডিটাথন বিষয়ক এটা পৃষ্ঠা তৈয়াৰ কৰা হৈছে। https://meta.wikimedia.org/wiki/Assamese_Wikimedia_Community/Events/Celebrate_Women_Wikisource_Edit-a-thon,_2024 । অসমীয়া ৱিকিউৎসতো পৃষ্ঠা এটা তৈয়াৰ কৰি বিষয়টো আগুৱাই নিবলৈ আৰু ফলক এখন আঁৰিবলৈ দক্ষ ৱিকিপিডিয়ান [[সদস্য:দিব্য দত্ত|দিব্য দত্ত]]ক অনুৰোধ কৰিলোঁ। [[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]] ([[সদস্য বাৰ্তা:JyotiPN|বাৰ্তা]]) 06:44, 1 March 2024 (ইউ.টি.চি.)JyotiPN :ৱিকিউৎসৰ এডিটাথনৰ পৃষ্ঠাখন ৱিকিউৎসতে তৈয়াৰ কৰিব লাগে। <span style="text-shadow:gray 3px 3px 3px;">[[User:দিব্য দত্ত|<font color="#663300">'''দিব্য দত্ত'''</font>]]&nbsp;([[User Talk:দিব্য দত্ত|বাৰ্তা]])</span> 06:53, 1 March 2024 (ইউ.টি.চি.) ::বাৰু। আপুনি ইয়াত এখন কৰা দেখিছোঁ। সেইখনকে কপি কৰি দিম। ::[[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]] ([[সদস্য বাৰ্তা:JyotiPN|বাৰ্তা]]) 15:03, 1 March 2024 (ইউ.টি.চি.)JyotiPN == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) </div> <!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26166467 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 5 March 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26276337 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> : ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 2024: Call for candidates and call for questions * June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5] * June-August 2024: Campaign period * End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period * October–November 2024: Background check of selected candidates * Board's Meeting in December 2024: New trustees seated Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan. '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]]. Best regards, [[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group) [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]19:56, 12 March 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26349432 --> == আপোনাৰ ৱিকি কেৱল পঢ়িব পৰাকৈ থাকিব৷ == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|এই বাৰ্তটো আন ভাষাত পঢ়ক]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2024-03-20|en}}'''.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]'''.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future.</span> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.</span>''' *<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2024-03-20|en}}.</span> *<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">If you try to edit or save during these times, you will see an error message.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Then you should be able to save your edit.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">''Other effects'':</span> *<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Background jobs will be slower and some may be dropped.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Red links might not be updated as quickly as normal.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Some long-running scripts will have to be stopped.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We expect the code deployments to happen as any other week.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">This project may be postponed if necessary.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]].</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Any changes will be announced in the schedule.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">There will be more notifications about this.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens.</span> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Please share this information with your community.</span>'''</div><section end="server-switch"/> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 00:00, 15 March 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=25636619 --> == A2K Monthly Report for February 2024 == <br /><small>Feel free to translate into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, In February, CIS-A2K effectively completed numerous initiatives, and we are delighted to share a detailed monthly newsletter encapsulating the events and activities from the previous month. This newsletter offers a thorough glimpse into significant updates, showcasing the breadth of our varied undertakings. ; Collaborative Activities and Engagement * Telugu Community Conference 2024 * International Mother Language Day 2024 Virtual Meet * Wiki Loves Vizag 2024 ; Reports * Using the Wikimedia sphere for the revitalization of small and underrepresented languages in India * Open Movement in India (2013-23): The Idea and Its Expressions Open Movement in India 2013-2023 by Soni You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 14:12, 18 March 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == CIS-A2K announcing Community Collaborations program == <small>Please feel free to translate this into your preferred language.</small> Dear Wikimedians, Exciting news from A2K! We're thrilled to announce that CIS-A2K is now seeking proposals for collaborative projects and activities to advance Indic Wikimedia projects. If you've got some interesting ideas and are keen on co-organizing projects or activities with A2K, we'd love to hear from you. Check out all the details about requirements, process, timelines, and proposal drafting guidelines right [[m:CIS-A2K/Community Collaboration|here]]. We're looking forward to seeing your proposals and collaborating to boost Indic Wikimedia projects and contribute even more to the open knowledge movement. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 14:25, 18 March 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> == Request For Bot Access == '''Bot Name''':[[User:CampWiz Bot|CampWiz Bot]] '''Operator''':[[সদস্য:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Nokib Sarkar|বাৰ্তা]]) '''Details:''' This bot is a part of the tool [https://tools.wikilovesfolklore.org/campwiz CampWiz] which assists organizers of various edit-a-thon to host, manage campaign, evaluate submissions, publish results (As of now, about 40 campaigns were hosted and 8000+ articles were submitted through this tool). One of its sibling [https://tools.wikilovesfolklore.org/fnf/ tool] helps organizers to generate a list of articles which are not present on their wiki based on topic (As of now, 233636+articles in 150+ lists were harvested). One of our main targets was to reduce the security issue and liability along with privacy issue. As such, this tool uses a single bot account to interact with mediawiki which eliminates the need of storing the user's access token on the server. As of now, the bot would perform the following tasks. ''In order to prevent spamming, all the edits on user talk pages would be done by batch hourly, rather than immediately.'' # '''trackingTemplate''': This bot would add a template (configured by the campaign organizers) on the talk page of an article if it does not already exist, whenever that article is submitted into a campaign. # '''notifyEvaluation''': This bot would add a message on submitter's talk page if any of his submissions get any evaluation by the judge (including any note that judge left). # '''notifyNewSubmission''' (opt-in only): This bot would add a message containing new submission that were added on the talk page of the user who volunterily consented to have updates. # <s>'''notifyStatistics''' (opt-in only): This bot would periodically give statistics update about the campaign the user opted-in.</s> (For future reference) To demonstrate the functionalities, please look at the [[:mr:Special:Contributions/CampWiz Bot|edits]] on mrwiki. All the templates that the bot uses should be localized too. These are: {{Special:PrefixIndex/User:CampWiz Bot/Templates/}} [[সদস্য:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Nokib Sarkar|বাৰ্তা]]) 21:27, 8 April 2024 (ইউ.টি.চি.) :@[[সদস্য:Nayan j Nath|Nayan j Nath]] @[[সদস্য:Joli Rumi|Joli Rumi]] Pinging for attention. [[সদস্য:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Nokib Sarkar|বাৰ্তা]]) 19:20, 12 April 2024 (ইউ.টি.চি.) == A2K Monthly Report for March 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, A2K is pleased to present its monthly newsletter for March, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K during the month. This newsletter provides a comprehensive overview of the events and activities conducted, giving you insight into our collaborative efforts and engagements. ; Collaborative Activities and Engagement * [[Commons:Wiki Loves Vizag 2024|Wiki Loves Vizag: Fostering Open Knowledge Through Photography]] ; Monthly Recap * [[:m:CIS-A2K/Events/She Leads|She Leads Program (Support)]] * [[:m:CIS-A2K/Events/WikiHour: Amplifying Women's Voices|WikiHour: Amplifying Women's Voices (Virtual)]] * [[:m:Wikimedia India Summit 2024|Wikimedia India Summit 2024]] * [[:m:CIS-A2K/Institutional Partners/Department of Language and Culture, Government of Telangana|Department of Language and Culture, Government of Telangana]] ; From the Team- Editorial ; Comic You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 12:17, 11 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=23719485 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 20:20, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> ph1pxack15ufdx9iiy3uu2l22cw9ymv 10 6233 419706 308308 2024-04-25T21:09:07Z CommonsDelinker 118 Replacing Advert.gif with [[File:Wiktionary_advert.gif]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)). wikitext text/x-wiki {{Wikipedia ads/Helper | 233 | 17 | File:Qxz-ad1.gif | Wikipedia:Barnstars | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad2.gif | Help:Edit summary | [[User:AzaToth|AzaToth]] | File:Qxz-ad3.gif | Wikipedia:Featured article criteria | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad4.png | Wikipedia:Upload | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad5.png | Wikipedia:Maintenance | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad6.gif | Wikipedia:Requested articles | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad7.gif | Wikipedia:WikiProject Biography | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad8.png | Wikipedia:WikiProject Blu-ray | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad9.gif | Wikipedia:Disambiguation pages with links | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad10.gif | Wikipedia:Criteria for speedy deletion | [[User:Master of Puppets|<span style="color:#777">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</span>]] [[User talk:Master of Puppets|<sub style="color:#777">Call me MoP! :)</sub>]] | File:Qxz-ad11.gif | Wikipedia:Version 1.0 Editorial Team | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad12.gif | Wikipedia:WikiProject Wikify | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad13.gif | Wikipedia:Typo | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad14.gif | Wikipedia:Peer review | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad15.gif | Wikipedia:Please do not bite the newcomers | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad16.gif | Wikipedia:Requests for adminship | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad17.png | Wikipedia:Requests for comment | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad18.gif | Wikipedia:Signatures | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad19.gif | Wikipedia:WikiProject Spam | [[User:AzaToth|AzaToth]] | File:Qxz-ad20.gif | Wikipedia:List of cabals | [[User:AzaToth|AzaToth]] | File:Qxz-ad21.png | Wikipedia:Be bold in updating pages | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad22.gif | Wikipedia:WikiProject Council/Directory | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad23.gif | Wikipedia:WikiProject Pennsylvania | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad24.gif | Wikipedia:Vandalism | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad25.gif | Wikipedia:Department of Fun | [[User:AzaToth|AzaToth]] | File:Qxz-ad26.gif | Wikipedia:WikiProject Sailing vessels and rigging | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad27.gif | Wikipedia:WikiProject Strategy games | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad28.gif | Wikipedia:WikiProject Lemony Snicket | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad29.gif | Wikipedia:WikiProject Radio | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad30.gif | Wikipedia:WikiProject Armenia | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad31.gif | Wikipedia:WikiProject Video games | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad32.gif | Wikipedia:WikiProject Vancouver | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad33.gif | Wikipedia:WikiProject Fact and Reference Check | [[User:Gurch|Gurch]] | | | | File:Qxz-ad35.gif | Wikipedia:WikiProject Afghanistan | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad36.gif | Wikipedia:WikiProject England | [[User:AzaToth|AzaToth]] | File:Qxz-ad37.gif | Wikipedia:Tools/Navigation popups | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad38.gif | Wikipedia:WikiProject Music | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad39.png | Wikipedia:About | [[User:Kyokpae|Kyokpae]] | File:Qxz-ad40.gif | Wikipedia:Spotlight | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad41.gif | Wikipedia:WikiProject Automobiles | [[User:OSX|OSX]] | File:Qxz-ad42.gif | Wikipedia:WikiProject Soft Drinks | [[User:OSX|OSX]] | File:Qxz-ad43.gif | Wikipedia:WikiProject Fraternities and Sororities | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad44.gif | Wikipedia:Deletion discussions | [[User:Master of Puppets|<span style="color:#777">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</span>]] [[User talk:Master of Puppets|<sub style="color:#777">Call me MoP! :)</sub>]] | File:Qxz-ad45.gif | Wikipedia:WikiProject U.S. Roads | [[User:Rschen7754|Rschen7754]] | File:Qxz-ad46.gif | Wikipedia:WikiProject Australia | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad47.gif | Wikipedia:WikiProject Medicine | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad48.gif | Wikipedia:WikiProject LGBT studies | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad49.gif | Wikipedia:Motto of the day | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad50.gif | Wikipedia:WikiProject Animation | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad51.gif | Wikipedia:WikiProject Climbing | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad52.gif | Portal:Origami | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad53.gif | Wikipedia:WikiProject Kentucky | [[User:HiB2Bornot2B|HiB2Bornot2B]] | File:Qxz-ad54.gif | Wikipedia:WikiProject Fishes | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad55.gif | Wikipedia:WikiProject Peru | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad56.gif | Wikipedia:WikiProject User Warnings | [[User:HAL2008|HAL2008]] | File:Qxz-ad57.gif | Wikipedia:WikiProject Malta | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad58.gif | Wikipedia:WikiProject Military History | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad59.gif | Wikipedia:WikiProject Puerto Rico | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad60.gif | Wikipedia:Dead-end pages | [[User:TheFearow|TheFearow]] | File:Qxz-ad61.gif | Wikipedia:WikiProject Artemis Fowl | [[User:OSX|OSX]] | File:Qxz-ad62.gif | Wikipedia:WikiProject Erie | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad63.gif | Wikipedia:WikiProject Oregon | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad64.gif | Wikipedia:WikiProject Football | [[User:Foxhill|Foxhill]] | File:Qxz-ad65.gif | Wikipedia:WikiProject Zoo | [[User:Spike Wilbury|Spike Wilbury]] | File:Qxz-ad66.gif | Wikipedia:WikiProject New Mexico | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad67.gif | Wikipedia:Wikibreak | [[User:PNiddy|PNiddy]] | File:Qxz-ad68.gif | Wikipedia:WikiProject R&B and Soul Music | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad69.gif | Wikipedia:Wikiproject Articles for creation | ''[[User:Hersfold|Hersfold]]'' ^{([[User_Talk:Hersfold|talk]]/[[Special:Contributions/Hersfold|work]])} | File:Qxz-ad70.gif | Wikipedia:WikiProject Melanesia | ''[[User:aliasd|aliasd]]'' ^{([[User_Talk:Aliasd|talk]]/[[Special:Contributions/Aliasd|work]])} | File:Qxz-ad71.gif | Wikipedia:Neutral point of view | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad72.gif | Wikipedia:WikiProject Organized Labour | [[User:Bookandcoffee|Bookandcoffee]] | File:Qxz-ad73.gif | Wikipedia:WikiProject Companies | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad74.gif | Wikipedia:WikiProject Hip Hop | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad75.PNG | Wikipedia:WikiProject Antarctica Highways | <b><font color{{=}}"red">[[User :ACBest|AC]]</font><font color{{=}}"gold">[[User talk:ACBest|Best]]</font></b> | File:Qxz-ad76.gif | Wikipedia:WikiProject Austin | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad77.gif | Wikipedia:WikiProject Hong Kong | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad78.gif | Wikipedia:WikiProject European Union | [[User:Ssolbergj|S. Solberg J.]] | File:Qxz-ad79.gif | Wikipedia:WikiProject Manitoba | [[User:GrooveDog|GrooveDog]] | File:Qxz-ad80.gif | Wikipedia:WikiProject Colorado | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad81.gif | Wikipedia:WikiProject PlayStation | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad82.gif | Wikipedia:WikiProject Reggaeton | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad83.gif | Wikipedia:WikiProject Cats | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad84.gif | Wikipedia:WikiProject Tropical cyclones | [[User:Master of Puppets|<span style="color:#777">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</span>]] [[User talk:Master of Puppets|<sub style="color:#777">Call me MoP! :)</sub>]] | File:Qxz-ad85.gif | Wikipedia:WikiProject Introductions | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad86.gif | Wikipedia:Cleaning up vandalism/Tools | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad87.gif | Wikipedia:WikiProject Novels | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad88.gif | Wikipedia:WikiProject Scottish Islands | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad89.gif | Commons:Main Page | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad90.gif | Wikipedia:WikiProject Bangladesh | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad91.gif | Wikipedia:WikiProject Israel | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad92.gif | Wikipedia:WikiProject External links | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad93.gif | Wikipedia:WikiProject Piracy | [[User:Deflagro|<font face="Vivaldi" size="4">'''<font color="000000">Def</font><font color="770000">lag</font><font color="BB0000">ro''' </font></font>]] ^{[[Special:Contributions/Deflagro|C]]}/_{[[User_talk:Deflagro|T]]} | File:Qxz-ad94.gif | Wikipedia:WikiProject Engineering | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad95.gif | Wikipedia:WikiProject Nova Scotia | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad96.gif | Wikipedia:WikiProject Dravidian civilizations | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad97.png | Wikipedia:WikiProject Ecuador | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad98.gif | Wikipedia:WikiProject Greater Manchester | [[User:WebHamster|WebHamster]] <font color{{=}}"black">[[User talk:WebHamster|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad99.gif | Wikipedia:WikiProject Roller Coasters | [[Special:Contributions/Ceres3|<font color=green>Coaster</font>]][[User:Ceres3|<font color=blue>geekperson</font>]][[User talk:Ceres3|<font color="#696969">04</font>]] | | | | File:Qxz-ad101.gif | Wikipedia:WikiProject Swimming | [[User:Jort227|Jort227]] <font color{{=}}"black">[[User talk:Jort227|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad102.gif | Wikipedia:WikiProject New Jersey | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad103.gif | Wikipedia:WikiProject History | [[User:Persian Poet Gal|<font face="comic sans ms"><font color="purple"><i><b>¤~Persian Poet Gal</b></i></font></font>]] <font color{{=}}"purple">[[User talk:Persian Poet Gal|^(talk)]]</font> | File:Qxz-ad104.gif | Wikipedia:Translation | [[User:ObfuscatePenguin|ObfuscatePenguin]] | File:Qxz-ad105.gif | Wikipedia:WikiProject Environment | [[User:Gurch|Gurch]] | File:Qxz-ad106.gif | Wikipedia:WikiProject Universities | [[User:Jamesontai|'''''<font face="Calibri" size="1.5 px" color="#000066">- Jameson L. Tai</font>''''']] ^{''<font face{{=}}"Calibri" size{{=}}"0.5 px" color{{=}}"#660000">[[User talk:Jamesontai|talk]] ♦ [[Special:Contributions/Jamesontai|contribs]]''</font>} | File:Qxz-ad107.gif | Wikipedia:WikiProject Oklahoma | '''<font face{{=}}"georgia">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">Mi</font><font color="#4682b4">r</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">n</font><font color="#084C9E">da</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad108.gif | Wikipedia:WikiProject France | [[User:ChrisDHDR|<span style="font-variant: small-caps">ChrisDHDR</span>]] | File:Qxz-ad109.gif | Wikipedia:WikiProject Kayaking | '''[[User:Pumpmeup|<font color="Purple">Pump</font>]]'''[[Special:Contributions/Pumpmeup|<font color="black">me</font>]]'''[[User talk:Pumpmeup|<font color="blue">up</font>]]''' | File:Qxz-ad110.gif | Wikipedia:WikiProject Canada | <span style{{=}}"font-family:Trebuchet MS; color:navy;">'''[&nbsp;[[User:Roux|<span style="color:olive">roux</span>]]&nbsp;]&nbsp;['''[[User talk:Roux|<span style="color:olive;">x</span>]]''']'''</span> from original by [[user:Nat|'''nat''']] | File:Qxz-ad111.gif | Wikipedia:WikiProject UK geography | [[User:WebHamster|'''<font color="#000000">Web</font><font color="#ff0000">H</font><font color="#000000">amster</font>]] | File:Qxz-ad112.gif | Wikipedia:WikiProject Three Kingdoms | [[User:Armando12|Armando12]] | | | | File:Qxz-ad114.png | Wikipedia:WikiProject Czech Republic | [[User talk:Happenstance|Happenstance]] (Hexagon1) | File:Qxz-ad115.gif | Wikipedia:WikiProject The Simpsons | [[User:Xihix|Xihix]] | File:Qxz-ad116.gif | Wikipedia:WikiProject Robotics | [[User:Jamesontai|'''''<font face="Calibri" size="1.5 px" color="#000066">- Jameson L. Tai</font>''''']] ^{''<font face{{=}}"Calibri" size{{=}}"0.5 px" color{{=}}"#660000">[[User talk:Jamesontai|talk]] ♦ [[Special:Contributions/Jamesontai|contribs]]''</font>} | File:Qxz-ad117.gif | Wikipedia:WikiProject Aquatic Invertebrates | '''<font face{{=}}"verdana">[[User:Miranda|<font color="#084C9E">m</font><font color="#4682b4">ir</font><font color="#6495ED">a</font><font color="#4682b4">nd</font><font color="#084C9E">a</font>]]</font>''' | File:Qxz-ad118.gif | Wikipedia:WikiProject Avatar: The Last Airbender | [[User:Parent5446|Parent5446]]^{([[User talk:Parent5446|Murder me]] for [[Special:Contributions/Parent5446|my actions]])} | File:Qxz-ad119.gif | Wikipedia:WikiProject Lost | [[User:Wikipedical|Wikipedical]] | File:Qxz-ad120.gif | Wikipedia:WikiProject Nickelodeon | [[User:Macys123|Macy's123]] [[User talk:Macys123|(talk)]] | File:Qxz-ad121.gif | Wikipedia:WikiProject Formula One | [[User:Macys123|Macy's123]] [[User talk:Macys123|(talk)]] | File:Qxz-ad122.gif | Wikipedia:Administrator intervention against vandalism | [[User:Master of Puppets|<font color="#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</font>]] [[User talk:Master of Puppets|<span style="font-variant:Small-caps;>_{<font color="#7d7d7d">Call me MoP!<font size=4>☺</font></font>}</span>]] | File:Qxz-ad123.gif | Wikipedia:Usernames for administrator attention | [[User:Master of Puppets|<font color="#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</font>]] [[User talk:Master of Puppets|<span style="font-variant:Small-caps;>_{<font color="#7d7d7d">Call me MoP!<font size=4>☺</font></font>}</span>]] | File:Qxz-ad124.gif | Wikipedia:Sockpuppet investigations | [[User:Master of Puppets|<font color="#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</font>]] [[User talk:Master of Puppets|<span style="font-variant:Small-caps;>_{<font color="#7d7d7d">Call me MoP!<font size=4>☺</font></font>}</span>]] | File:Qxz-ad125.gif | Wikipedia:Requests for page protection | [[User:Master of Puppets|<font color="#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</font>]] [[User talk:Master of Puppets|<span style="font-variant:Small-caps;>_{<font color="#7d7d7d">Call me MoP!<font size=4>☺</font></font>}</span>]] | File:Qxz-ad126.gif | Wikipedia:Administrators' noticeboard/3RR | [[User:Master of Puppets|<font color="#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</font>]] [[User talk:Master of Puppets|<span style="font-variant:Small-caps;>_{<font color="#7d7d7d">Call me MoP!<font size=4>☺</font></font>}</span>]] | File:Qxz-ad127.gif | Wikipedia:WikiProject Motorsport | '''''[[User talk:Adrian M. H.|<font color="Gray">Adrian M. H.</font>]]''''' | File:Qxz-ad128.gif | Wikipedia:WikiProject Arkansas | [[User:Master of Puppets|<font color="#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</font>]] [[User talk:Master of Puppets|<span style="font-variant:Small-caps;>_{<font color="#7d7d7d">Call me MoP!<font size=4>☺</font></font>}</span>]] | File:Qxz-ad129.gif | Wikipedia:WikiProject Age of Empires | <font color{{=}}"purple">♠</font>[[User:TomasBat|<font face="Old English Text MT"><font color="green">TomasBat</font></font>]] | File:Qxz-ad130.gif | Wikipedia:WikiProject Argentina | <font color{{=}}"purple">♠</font>[[User:TomasBat|<font face="Old English Text MT"><font color="green">TomasBat</font></font>]] | File:Qxz-ad131.gif | Wikipedia:WikiProject Homeschooling | [[User:Miranda|'''<font face="verdana"><font color="green">m</font><font color="#4CBB17">ir</font><font color="#ADFF2F">a</font><font color="#4CBB17">nd</font><font color="green">a</font></font>''']] | File:Qxz-ad132.gif | Wikipedia:WikiProject Xbox | <font color{{=}}"purple">♠</font>[[User:TomasBat|<font face="Old English Text MT"><font color="green">TomasBat</font></font>]] | File:Qxz-ad133.gif | Wikipedia:WikiProject Long Island | [[User:Miranda|'''<font face="verdana"><font color="green">m</font><font color="#4CBB17">ir</font><font color="#ADFF2F">a</font><font color="#4CBB17">nd</font><font color="green">a</font></font>''']] | File:Qxz-ad134.gif | Wikipedia:WikiProject Ohio | <b><font color{{=}}"green" face{{=}}"Comic Sans MS">[[User:Stepshep|§tepshep]] & [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] </font></b> | File:Qxz-ad135.gif | Wikipedia:WikiProject India | [[User:Mspraveen]] | File:Qxz-ad136.gif | Wikipedia:WikiProject Sega | [[User:Red Phoenix|<font color="#FF0000">Red</font> <font color="#FFA500">Phoenix</font>]] ([[User talk:Red Phoenix|Talk]]) | File:Qxz-ad137.gif | Wikipedia:WikiProject London Transport | <font color{{=}}"#00FFFF">[[User:Unisouth|'''UNI''']]</font><font color{{=}}"NAVY">^{{{!}}'''[[User talk:Unisouth|<span style="color:NAVY">SOUTH</span>]]'''}</font> | File:Qxz-ad138.gif | Wikipedia:WikiProject Redirect | <span style{{=}}"font-family:verdana">[[User:Richard0612|<span style="color:purple">'''Richard'''</span>]][[User talk:Richard0612|<span style="color:blue">'''Ω6'''</span>]][[Special:Contributions/Richard0612|<span style="color:green">'''12'''</span>]]</span> | File:Qxz-ad139.gif | Wikipedia:WikiProject ITC Productions | [[User:HowardBerry|HowardBerry]] | File:Qxz-ad140.gif | Wikipedia:WikiProject Indian cinema | [[User:Mspraveen]] | File:Qxz-ad141.gif | Wikipedia:WikiProject South Park | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] | File:Qxz-ad142.gif | Wikipedia:WikiProject Alaska | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] | File:Qxz-ad143.gif | Wikipedia:WikiProject Deaf | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] | File:Qxz-ad144.gif | Wikipedia:WikiProject Italy | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] | File:Qxz-ad145.gif | Wikipedia:WikiProject Futurama | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] | File:Qxz-ad146.gif | Wikipedia:Highly Active Users | [[User:Bob the Wikipedian|Bob the Wikipedian]]& [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]][[User talk:L'Aquatique|<font color="#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">talk</font>]</font>]] | File:Qxz-ad147.png | Wikipedia:Radio Wikipedia | [[User:StewieGriffin!|'''<em style="font-family:Comic Sans MS;color:DarkBlue">StewieGriffin!</em>''']]&nbsp;&bull; <small>[[User talk:StewieGriffin!|Talk]]</small> | File:Qxz-ad148.gif | Wikipedia:WikiProject Judaism | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]]<font color{{=}}"#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">[[Wikipedia:Editor review/L'Aquatique|<font color="#838B8B">review</font>]]</font>]</font></font> | File:Qxz-ad149.gif | Wikipedia:WikiProject Law Enforcement | [[User:Mifter|Mifter]] ([[User talk:Mifter|talk]]) | File:Qxz-ad150.gif | Wikipedia:Graphics Lab | [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000000">'''L'Aquatique'''</font></font>]]<font color{{=}}"#838B8B">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">[[Wikipedia:Editor review/L'Aquatique|<font color="#838B8B">review</font>]]</font>]</font></font> | | | | File:Qxz-ad152.gif | Wikipedia:WikiProject National Basketball Association/Los Angeles Lakers task force | [[User:K. Annoyomous24|<span style="color:#FCB926">K. Annoyomous</span>]][[User talk:Annoyomous24|<span style="color:#5C2F83">24</span>]] | File:Qxz-ad153.gif | Wikipedia:WikiProject San Francisco Bay Area | [[Special:Contributions/Blow of Light|BoL]] ([[User talk:Blow of Light#top|Talk]]) | File:Qxz-ad154.gif | Wikipedia:WikiProject Guild of Copy Editors | [[User:Chamal_N|<span style="color:#000080">'''C'''</span><span style="color:#0000CD">'''h'''</span><span style="color:#0000FF">'''a'''</span><span style="color:#4169E1">'''m'''</span><span style="color:#1E90FF">'''a'''</span><span style="color:#87CEEB">'''l'''</span>]] <small>[[User talk:Chamal_N|<span style="color:#693">^Talk</span>]]</small> [[Special:Contributions/Chamal_N|<span style="color:#C6C">±</span>]] | File:Qxz-ad155.gif | Wikipedia:WikiProject Earthquakes | [[User:Master of Puppets|<span style="color:#777">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</span>]] [[User talk:Master of Puppets|<sub style="color:#777">Call me MoP! :)</sub>]] | File:Qxz-ad156.gif | Wikipedia:Graphic Lab/Image workshop | '''[[User:Mmxx|<span style='color:#800000;background-color:#FFE4E1;'>&nbsp; ■ MMXX</span>]]'''^{[[User talk:Mmxx|''<span style='color: #800000;'>talk</span>'']]&nbsp;} | File:Qxz-ad157.gif | Wikipedia:WikiProject Space Colonization | [[User:Wronkiew|Wronkiew]] ([[User talk:Wronkiew|talk]]) | File:Qxz-ad158.gif | WP:WikiProject Video games/Nintendo | '''~''' [[User:L'Aquatique|<font face="Georgia"><font color="#000">'''L'Aquatique'''</font></font>]]<font color{{=}}"#a96dfc">[<font face{{=}}"Monotype Corsiva">[[User talk:L'Aquatique|<font color="#a96dfc">talk</font>]]</font>]</font> | File:Qxz-ad159.gif | Wikipedia:Simple English Wikipedia | [[User:Master of Puppets|<span style="color:#7d7d7d">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets</span>]] [[User talk:Master of Puppets|<sub style="color:#7d7d7d">Call me MoP! :)</sub>]] | File:Qxz-adBG.gif | Wikipedia:WikiProject Bulgaria | [[User:P.Marlow|P.Marlow]] | File:Qxz-ad161.gif | Wikipedia:TULSA | [[User:Parker2334|Parker2334]] | File:Qxz-ad162.gif | Talk:Main Page | <font face{{=}}"Trebuchet MS"><b>&mdash; [[User:Neurolysis|neuro]]</b>^{<i>[[User talk:Neurolysis|(talk)]]</i>}</font> | File:Wikimedia Civility Ad.gif | Wikipedia:Assume good faith | <font color{{=}}"#9900ff" face{{=}}"alois light">[[User:Londonsista|londonsista]]</font> ^{<font color{{=}}"#ff66cc" face{{=}}"alois light">[[User talk:Londonsista|Prod]]</font>} | File:Qxz-ad164.gif | Wikipedia:WikiProject Human spaceflight | [[User:Colds7ream|Colds7ream]] | File:Qxz-ad165.gif | Wikipedia:In the news section on the Main Page/Candidates | [[User:Master of Puppets|<span style="color:#7d7d7d;cursor:move;">'''M'''aster '''o'''f '''P'''uppets]] [[User talk:Master of Puppets|<sub style="color:#7d7d7d;cursor:help;">Call me MoP! :D]] | File:Qxz-ad166.gif | Wikipedia:Ignore all rules | <font face{{=}}"Trebuchet MS"><b>&mdash; [[User:Neurolysis|<font color="#5A3696">neuro</font>]]</b>^{<i>[[User talk:Neurolysis|<font color="#5A3696">(talk)</font>]]</i>}</font> | File:Qxz-ad167.gif | m:Don't be a dick | <font face{{=}}"Trebuchet MS"><b>&mdash; [[User:Neurolysis|<font color="#5A3696">neuro</font>]]</b>^{<i>[[User talk:Neurolysis|<font color="#5A3696">(talk)</font>]]</i>}</font> | File:Qxz-ad168.gif | Wikipedia:IRC channels | <font face{{=}}"Trebuchet MS"><b>&mdash; [[User:Neurolysis|<font color="#5A3696">neuro</font>]]</b>^{<i>[[User talk:Neurolysis|<font color="#5A3696">(talk)</font>]]</i>}</font> | File:Qxz-ad169.gif | Wikipedia:WikiProject Awards and prizes | <font face{{=}}"Trebuchet MS"><b>&mdash; [[User:Neurolysis|<font color="#5A3696">neuro</font>]]</b>^{<i>[[User talk:Neurolysis|<font color="#5A3696">(talk)</font>]]</i>}</font> | File:Qxz-ad170.gif | Wikipedia:WikiProject Ukraine | '''[[User:Miranda|<font face="verdana"><font color="#007BA7">miranda</font></font>]]''' | File:Qxz-ad171.gif | Wikipedia:WikiProject Furry | '''[[User:Miranda|<font face="verdana"><font color="#007BA7">miranda</font></font>]]''' | | | | File:WikiProject Azerbaijan Ad.gif | Wikipedia:WikiProject Azerbaijan | [[User:Baku87|Baku87]] | File:Qxz-ad174.png | Template:Wikipedia ads | {{user|Dromioofephesus}} | File:Qxz-ad175.gif | Template:Wikipedia ads | '''[[User:Mmxx|<span style='color:#006;background-color:#E6E6FA;'>&nbsp; ■ MMXX</span>]]'''^{[[User talk:Mmxx|''<span style='color: #006;'>talk</span>'']]&nbsp;} | File:Qxz-ad176.gif | Wikipedia | '''[[User:Mmxx|<span style='color:#006;background-color:#E6E6FA;'>&nbsp; ■ MMXX</span>]]'''^{[[User talk:Mmxx|''<span style='color: #006;'>talk</span>'']]&nbsp;} | File:Qxz-ad177.gif | Wikipedia:WikiProject Apple Inc./iOS task force | '''''[[User:Ismshed|<span style="font-variant:small-caps; color: #AC0000">I</span>]][[User:Ismashed|<span style="font-variant:small-caps; color: #5F9EA0">Smashed</span>]]''''' '''[[User:Ismashed|<small>TALK!</small>]]''' | File:Qxz-ad178.gif | Wikipedia:WikiProject Copyright Cleanup | [[User:Neurolysis|Neurolysis]] | File:Qxz-ad179.gif | Wikipedia:WikiProject Mississippi | '''-''' [[User:Allstarecho|'''A'''LLST'''✰'''R]]<span class{{=}}"Unicode" style{{=}}"color:#FF72E3;">&#09660;</span>'''^{[[User talk:Allstarecho|echo]]}''' _{'''[[Special:Contributions/Allstarecho|wuz here]] @'''} | File:Qxz-ad180.gif | Wikipedia:Typo Team | [[User:Sophus Bie| ''<font color{{=}}"187ba0" size{{=}}"2px">Sophus Bie</font>'']] ^{([[User talk:Sophus Bie|talk]])} | File:Qxz-ad181.gif | Wikipedia:WikiProject Spoken Wikipedia | [[User:Sophus Bie|''<font color="187ba0" size="2px">Sophus Bie</font>'']] ^{([[User talk:Sophus Bie|talk]])} | File:Qxz-ad182.gif | Wikipedia:WikiProject California | [[User:Optigan13]] | File:Qxz-ad183.gif | User:DottyQuoteBot | [[User:Dottydotdot]] | File:Qxz-ad184.gif | Wikipedia:Wikiproject Outline of Knowlege | [[User:penubag]] | File:Qxz-ad185.gif | Wikipedia:WikiProject Horror | [[User:I Seek To Help & Repair!|I Seek To Help & Repair!]] | File:Qxz-ad186.png | User:EpochFail/NICE | [[User:EpochFail|EpochFail]] | | | | File:Qxz-ad188.png | User:EpochFail/HAPPI | [[User:EpochFail|EpochFail]] | | | | File:Qxz-ad190.gif | Wikipedia:WikiProject Novels/Chronicles of Narnia task force | [[User:Srinivas|Srinivas]] ([[User talk:Srinivas|Talk]]) | File:Qxz-ad191.gif | Wikipedia:WikiProject Userboxes | [[User:Srinivas|Srinivas]] ([[User talk:Srinivas|talk]]) | File:Qxz-ad192.png | Wikipedia:WikiProject Video games | [[User:Wwwwolf|wwwwolf]] | File:Qxz-ad193.gif | Wikipedia:Article Rescue Squadron | <font face{{=}}"Trebuchet MS"><b>—&nbsp;[[User:Neurolysis|<font color="#5A3696">neuro</font>]]</b>^{<i>[[User talk:Neurolysis|<font color="#5A3696">(talk)</font>]]</i>}</font> | File:Qxz-ad194.png | Wikipedia:WikiProject Japan | [[User:Nihonjoe|<font color{{=}}"darkgreen">日本穣</font>]] ([[User talk:Nihonjoe|talk]]) | File:Qxz-ad195.gif | Wikimedia Commons | '''[[User:Mmxx|<span style='color:#006;background-color:#E6E6FA;'>&nbsp; ■ MMXX</span>]]'''^{[[User talk:Mmxx|''<span style='color: #006;'>talk</span>'']]&nbsp;} | File:Qxz-ad196.gif | Wikipedia:WikiProject Lebanon | [[User:Elie plus|Elie plus]] | File:Qxz-ad197.gif | Wikipedia:WikiProject Switzerland | [[User:Zacharie Grossen|Zacharie Grossen]] | File:AI banner.gif | Wikipedia:Article Incubator | [[User:Fetchcomms|Fetchcomms]] | File:LC banner.gif | User:Arknascar44/Love_Cabal | [[User:Fetchcomms|Fetchcomms]] | | | | File:WP Mountains banner.gif | Wikipedia:WikiProject Mountains | [[User:Zacharie Grossen|Zacharie Grossen]] | | | | File:Qxz-ad203.png | Wikipedia:WikiProject Badminton | [[User:Cheong Kok Chun|Cheong]] | File:Qxz-ad204.png | Wikipedia:WikiProject Malaysia | [[User:Cheong Kok Chun|Cheong]] | File:Qxz-ad205.png | Wikipedia:WikiProject Vietnam | [[User:Cheong Kok Chun|Cheong]] | File:Qxz-ad206.gif | Wikipedia:WikiProject Scouting for Girls| [[User:Fetchcomms|Fetchcomms]] | File:Qxz-ad207.png | Wikipedia:WikiProject Singapore | [[User:Cheong Kok Chun|Cheong]] | File:File-Qxz-ad208.png | Wikipedia:WikiProject Waterfalls | [[User:The High Fin Sperm Whale|The High Fin Sperm Whale]] | File:WikiProject Macintosh banner.png | Wikipedia:WikiProject Macintosh | [[User:HereToHelp|HereToHelp]] and [[User:Pretzels|Pretzels]] | File:WikiProject iPhone OS banner.png | Wikipedia:WikiProject Apple Inc./iOS task force | [[User:HereToHelp|HereToHelp]] and [[User:Pretzels|Pretzels]] | File:Mediation-cabal-banner.gif | Wikipedia:Mediation Cabal | [[User:Fred the Oyster|Fred the Oyster]] | File:Qxz-ad212.gif | Wikipedia:WikiProject Children's literature | [[User:Strdst grl|Strdst grl]] | File:The Game banner.gif | The Game (mind game) | [[User:Oxguy3|Oxguy3]] ([[User talk:Oxguy3|talk]])) | File:Qzxad-214.gif | Wikipedia:WikiProject Computing | [[User:Andewz111|Andewz111]] | File:Hugglead.gif | Wikipedia:Huggle | [[User:Seahorseruler|<span style='color:#1A2BBB'>'''Seahorseruler'''</span>]] ^{[[User talk:Seahorseruler|(Talk Page)]] [[Special:Contributions/Seahorseruler|(Contribs)]] ([[WP:AIV|Report a Vandal]])} | File:Qzxad-216.gif | Wikipedia:Requests for permissions/Rollback | OpenTheWindows | File:WikiFun Police Banner.gif | Wikipedia:WikiFun Police | [[User:EWikist |<b><font color = "black"> EW</font>_{_{<font color = "red"><big><big>i</big></big></font>}}<font color = "black">kist</font></b>]][[User talk:EWikist|^{<font color = "black">Talk</font>}]] | File:PC-trial-over.gif | Wikipedia:Pending changes/Straw poll on interim usage | [[User:I-20]] | File:WikiProject-Chicago-ad.gif | Wikipedia:WikiProject Chicago | '''[[User:Elektrik Shoos|<font color="#FFCC66">elektrik</font>]][[User talk:Elektrik Shoos|<font color="#666666">SHOOS</font>]]''' | File:WikiQuizes Advertisement.gif | Wikipedia:WikiQuizes | [[User:EWikist |<b><font color = "black"> EW</font>_{_{<font color = "red"><big><big>i</big></big></font>}}<font color = "black">kist</font></b>]][[User talk:EWikist|^{<font color = "black">Talk</font>}]] | File:WikiProject Darts Banner.gif | Wikipedia:WikiProject Darts | [[User:EWikist |<b><font color = "black"> EW</font>_{_{<font color = "red"><big><big>i</big></big></font>}}<font color = "black">kist</font></b>]][[User talk:EWikist|^{<font color = "black">Talk</font>}]] | File:Qxz-ad222.gif | Wikipedia:WikiProject North Dakota | [[User:Myrtle T Turtle|Myrtle T Turtle]] | File:Wiktionary advert.gif | wikt:Wiktionary:Welcome, newcomers | [[user:msh210|msh210]] | File:Wikipedia MS Ad.gif | WP:MOTD/MS | [[User:Kayau]] | File:Qxz-ad225.gif | Wikipedia:User page design center | [[User:Thomas888b|Thomas888b]] | File:Wpapo.gif | Wikipedia:WikiProject Anthroponymy |[[User:Hutcher]] | File:Essex Banner.gif | Wikipedia:WikiProject Essex | [[User:Thomas888b|Thomas888b]] | File:Researchcommittee-ad.png | Meta:Research Committee/Areas of interest/Expert involvement/2011 survey | [[User:Tom Morris|Tom Morris]] | File:Wikiprojectarchitecturead.gif | Wikipedia:WikiProject Architecture | [[User:Wilbysuffolk|Wilbysuffolk]] | File:Rpotdad.gif | User:Presidentman/potd | [[User:Presidentman|Presidentman]] | File:WikiProject Trinidad and Tobago-ad.gif | Wikipedia:WikiProject Trinidad and Tobago | [[User:Kylekieran|Kylekieran]] | File:Qxz-ad232.gif | Wikipedia:Adopt-a-User | [[User:Swarm|Swarm]] | File:Qxz-ad233.gif | Wikipedia:WikiProject Punk music | [[User:Benzband|Benzband]] |1|2|3|4|5|6|7|8|9|11|12|13|14|15|16|17|18|19|20|21|22|23|24|25|26|27|28|29|30|31|32|33|35|36|37|38|39|40|41|42|43|44|45|46|47|48|49|50|51|52|53|54|55|56|57|58|59|60|61|62|63|64|65|66|67|68|69|70|71|72|73|74|75|76|77|78|79|80|81|83|84|85|86|87|88|89|90|91|92|93|94|95|96|97|98|99|101|102|103|104|105|106|107|108|109|110|111|112|114|115|116|117|118|119|120|121|122|123|124|125|126|127|128|129|130|131|132|133|134|135|136|137|138|139|140|141|142|143|144|145|146|147|148|149|150|152|153|154|155|156|157|158|159|160|161|162|163|164|165|166|168|169|170|171|173|174|175|176|178|179|180|181|182|183|184|185|186|188|190|191|192|193|194|195|196|197|198|199|201|203|204|205|206|207|208|209|210|211|212|214|215|216|217|219|221|222|223|224|225|226|227|229|230|231|232|233 | ad={{{ad|{{#if:{{{2|}}}| {{{ {{#expr:{{NUMBEROFEDITS:R}} mod {{{1}}}+2}}}}} |}}}}} | showpurge={{{showpurge|{{#if:{{{ad|}}}||yes}}}}} | linkcolor={{{linkcolor|}}} | color={{{color|}}} | background={{{background|}}} | float={{{float|}}} | nolinks={{{nolinks|}}} | navbox={{{navbox|}}} }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> fgyibmk48bgy1nii6yzf22jzqqv7rk4 0 7152 419726 229577 2024-04-26T05:01:56Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki == ০ জানুৱাৰী == '''০ জানুৱাৰী''' হৈছে তাৰিখ [[৩১ ডিচেম্বৰ]]ৰ অন্য এটা নাম। ===পঞ্জিকাত ব্যৱহাৰ=== * কোনো বাৰ্ষিক [[পঞ্জিকা]]ৰ ১ জানুৱাৰীৰ আগৰ দিনটো বুজাবলৈ ০ জানুৱাৰী ব্যৱহাৰ কৰা হয়। যিটো বৰ্ষৰ পৰা পঞ্জিকা প্ৰকাশ কৰা হয়, সেই বৰ্ষটোত ০ জানুৱাৰীক স্থান দিয়া হয়। এনেদৰে পঞ্জিকাৰ আৰম্ভণিৰ পূৰ্ৱবতী বৰ্ষৰ যিকোনো তথ্য এৰাই চলা হয় যদিও ই পূৰ্ৱবতী বৰ্ষৰ ৩১ ডিচেম্বৰ দিনটোৱেই হয়। * [[second#History|পঞ্জিকাৰ ছেকেণ্ড]] সময়ৰ বাবে ০ জানুৱাৰীৰ উদ্ভৱ হয়, "পঞ্জীকাৰ সময় ১৯০০ চনৰ ০ জানুৱাৰীৰ ১২ বজাত"।<ref name="USNO">{{cite web | title = Leap Seconds | publisher = Time Service Department, [[United States Naval Observatory]] | url = http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html | accessdate = 2006-12-31 | archivedate = 1996-11-26 | archiveurl = https://web.archive.org/web/19961126204059/http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html | deadurl = yes }}</ref> ১৯০০ চনৰ ০ জানুৱাৰী (গ্ৰীণউইছ মান দুপৰীয়া)ৰ সময় [[নিউকম্বৰ সৌৰ সাৰণি]]য়েও (Newcomb's Tables of the Sun) ব্যৱহাৰ কৰে, যি [[বিকল্পিত জুলিয়ান দিৱস]]ৰ ([[:en::Julian day#Alternatives|Dublin Julian day]]) সময় হিচাপে পৰিণত হয়।<ref>[http://textfiles.poboxes.info/computers/DOCUMENTATION/astroclk.dc2 ASTROCLK Astronomical Clock and Celestial Tracking Program] (page 110)</ref> ===প্ৰযুক্তিবিদ্যাত=== * [[:en:Microsoft Excel|মাইক্ৰছফ্ট এক্সেল]]ত, [[:en:Epoch (reference date)#Computing|১৯০০ চন]]ৰ ০ ৰ তাৰিখটো ১৯০০ চনৰ ০ জানুৱাৰী বুলি ধৰা হয়।<ref name="m">{{cite web |url=http://support.microsoft.com/kb/205719 |publisher=[[Microsoft]] |title=XL2000: Early Dates on Office Spreadsheet Component Differ from Excel |accessdate=2007-12-08 |quote=In the Microsoft Office Spreadsheet Component, the value 0 evaluates to the date December 30, 1899 and the value 1 evaluates to December 31, 1899. ... In Excel, the value 0 evaluates to January 0, 1900 and the value 1 evaluates to January 1, 1900.}}</ref> ==৩০ ফেব্ৰুৱাৰী== ==৩১ ফেব্ৰুৱাৰী== ==০ মাৰ্চ== ==৩৫ মে'== ==৩১ জুন== ==৩২ ডিচেম্বৰ== ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} {{Months}} [[শ্ৰেণী:জানুৱাৰী]] [[শ্ৰেণী:ডিচেম্বৰ]] [[শ্ৰেণী:ফেব্ৰুৱাৰী]] [[শ্ৰেণী:মাৰ্চ]] 5tw4ml38awo8k1vuqmveycobfd0ir3h 0 9276 419674 408809 2024-04-25T16:56:05Z 2409:4065:ECB:8EF5:0:0:FE89:1F14 wikitext text/x-wiki {{Infobox rail | railroad_name = উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে | logo_filename = Nf railway logo.jpg | logo_size = 150px | system_map = Indianrailwayzones-numbered.png | map_caption = 3 নম্বৰ অংশই উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱেক বুজাইছে | map_size = | marks = | image = | image_size = | image_caption = | locale = [[অসম]], [[মেঘালয়]], [[ত্ৰিপুৰা]], [[নাগালেণ্ড]],[[পশ্চিমবংগ]] আৰু [[বিহাৰ]] | start_year = ১৯৫৮ | end_year = বৰ্তমানলৈ | predecessor_line = উত্তৰ পূব ৰেলৱে | successor_line = | gauge = | old_gauge = | electrificaion = | length = | hq_city = মালিগাঁও, [[গুৱাহাটী]] | website = {{Official website|https://nfr.indianrailways.gov.in/|উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱেৰ ৱেবছাইট}} }} '''উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে''' ({{Lang-en|Northeast frontier Railway}}) হ'ল ৰেলৱে [[ভাৰতীয় ৰেল]]ৰ ষোলটা ৰেল মণ্ডলৰ (zone) আটাইতকৈ সৰু ৰেল মণ্ডল; অথচ ই আটাইতকৈ বেছি ৰাজ্যক সামৰি লৈছে। উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱেৰ মানচিত্ৰই সামৰি লোৱা ৰাজ্যকেইখন হ'ল- [[অসম]], [[মেঘালয়]], [[পশ্চিমবংগ]], [[বিহাৰ]], [[নাগালেণ্ড]], [[ত্ৰিপুৰা]], [[অৰুণাচল প্ৰদেশ]], [[মিজোৰাম]] আৰু [[মণিপুৰ]]। এই জ'নটোৱে উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলৰ আঠোখন ([[ছিক্কিম]]কে ধৰি) ৰাজ্যৰ বাসিন্দালৈ সেৱা আগবঢ়োৱাৰ উপৰিও উত্তৰ বংগ আৰু পূব বিহাৰলৈয়ো সেৱা আগবঢ়াইছে। উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱেৰ সদৰ [[গুৱাহাটী]]ৰ অন্তৰ্গত [[মালিগাঁও|মালিগাঁৱত]]। ==ইতিহাস== <!-- [[চিত্ৰ:Nf railway logo.jpg|400px|right|thumb|উত্তৰ-পূৱ সীমান্ত ৰেলৱেৰ প্ৰতীক]] --> ১৮৮২ চনত [[অসম ৰেলৱে এণ্ড ট্ৰেডিং কোম্পানী]]য়ে প্ৰথম অসমত ৰেলপথ স্থাপন কৰিছিল। [[ডিব্ৰুগড়]]ৰ আমোলাপট্টিৰ পৰা দিনজানলৈ নিৰ্মাণ কৰা ১৫ কিঃ মিঃ দৈৰ্ঘ্যৰ ৰেলপথচোৱা মূলতঃ [[চাহ|চাহপাত]] আৰু [[কয়লা]] কঢ়িয়াবলৈ ১৯৮৪ চনত [[মাৰ্ঘেৰিটা]]লৈ সম্প্ৰসাৰণ কৰা হৈছিল। এই কোম্পানীটোৱে [[ডিব্ৰু-শদিয়া ৰেলৱে]] নামেৰে অসমত প্ৰথম যাত্ৰীবাহী ৰেলৰ প্ৰচলন কৰিছিল। আনহাতে ইষ্টাৰ্ণ বেংগল ৰেলৱেই হালদিবাৰী-শিলিগুৰি, বাৰসোই-কিসানগঞ্জ, মণিহাৰি-কাটিহাৰ-কাসবা ৰেলপথকেইটা ১৯০০ চনৰ কিছু আগতে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল। ১৯০০- ১৯১১ চনৰ ভিতৰত হাচিমাৰা-আলিপুৰ দুৱাৰ, গীতালদহ- বামনহাট, গোলোকগঞ্জ-ধুবৰী-আমিনগাঁও, ৰঙিয়া-ৰঙাপাৰা ৰেলপথকেইটা নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। অসমৰ বৰাক উপত্যাকাৰ ৰেলপথ সম্প্ৰসাৰণৰ কাম কৰিছিল [[আসাম বেংগল ৰেলৱে|আসাম বেংগল ৰেলৱেই]]। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত উল্লিখিত তিনিওটা কোম্পানী একগোট হৈ '''বেংগল আসাম ৰেলৱে''' প্ৰতিষ্ঠা কৰে। তদুপৰি অসম আৰু বংগত আৰু কেইটামান কোম্পানীয়ে ৰেলসেৱা আগবঢ়াই আছিল। তাৰে কেইটামান হ'ল- বেংগল-দুৱাৰ ৰেলৱে, [[যোৰহাট প্ৰভিঞ্চিয়েল ৰেলৱে]], চাপৰমুখ-শিলঘাট ৰেলৱে, কাটাখাল-লালাবজাৰ ৰেলৱে আদি। এই কোম্পানীবোৰো পৰ্যায়ক্ৰমে বেংগল আসাম ৰেলৱেত অন্তৰ্ভুক্ত হৈ পৰিল। ১৯৪৭ চনত [[ভাৰত বিভাজন]]ৰ লগে-লগে বেংগল আসাম ৰেলৱেৰো বিভাজন হ'ল। এই ৰেলৱেৰ এটা বৃহত্তৰ অংশ পৰিল পূৱ [[পাকিস্তান]] আৰু বৰ্তমানৰ [[বাংলাদেশ]]ত। এটা অংশ সংযুক্ত কৰা হ'ল পূব ৰেলৱেৰ সৈতে। বাকী অংশটোক আসাম ৰেলৱে নামকৰণ কৰি [[পাণ্ডু]]ত মুখ্য কাৰ্যালয় স্থাপন কৰা হয়। ১৯৪৮ চনত দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱেক [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] নিজৰ হাতলৈ আনে আৰু আসাম ৰেলৱেত চামিল কৰে। ভাৰত বিভাজনৰ আগলৈকে অসমৰ সৈতে ভাৰতৰ অন্যান্য প্ৰান্তৰ সৈতে বৰ্তমানৰ বাংলাদেশৰ মাজেদি ৰেল সংযোগ আছিল। বিভাজনৰ ফলত ভাৰতৰ মুখ্যভূমিৰ সৈতে অসমৰ ৰেল যোগোযোগ বাধাগ্ৰস্থ হ'ল। ফলস্বৰূপে ভাৰত চৰকাৰে অসম ৰেল সংযোগ প্ৰকল্পৰ অধীনত বিহাৰৰ [[কিষাণগঞ্জ]] আৰু অসমৰ [[ফকিৰাগ্ৰাম]] সংযোগী ৰেলপথ নিৰ্মাণৰ কাম আৰম্ভ কৰিলে। ১৪২ মাইল দৈৰ্ঘ্যৰ এই পথচোৱা নিৰ্মাণৰ কাম ১৯৪৮ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত আৰম্ভ কৰি যুদ্ধকালীন ক্ষিপ্ৰতাৰে ১৯৪৯ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত শেষ কৰিলে। এই নৱনিৰ্মিত পথচোৱাৰে ১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীৰ দিনা প্ৰথম যাত্ৰীবাহী ৰেল চলিবলৈ ধৰে। ১৯৫৩ চনত পৰিচালনাৰ সুবিধাৰ্থে ভাৰতীয় ৰেলক কিছুমান জ'নত বিভক্ত কৰা হয়। অসম ৰেলৱেক উত্তৰ পূব ৰেলৱেৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। উত্তৰ পূব ৰেলৱেৰ মুখ্য কাৰ্যালয় স্থাপন কৰা হ'ল উত্তৰ প্ৰদেশৰ গোৰখপুৰত। পুনৰ উত্তৰ পূব ৰেলৱেৰ বিভাজন ঘটাই ১৯৫৮ চনৰ ১৫ জানুৱাৰীত গঠন কৰা হয় উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে। ১০ কোটি ৬৫ লাখ টকা খৰচ কৰি নিৰ্মাণ কৰি উলিওৱা [[শৰাইঘাট দলং]] ১৯৬২ চনত মুকলি কৰা হয়। ইয়াৰ লগে লগে অসমৰ পথ আৰু ৰেল যোগাযোগৰ ক্ষেত্ৰত আমূল পৰিবৰ্তন হ'ল। শৰাইঘাট দলং নিৰ্মাণৰ পাছত গুৱাহাটী, ডিব্ৰুগড় আদি ঠাইৰ পৰা ভাৰতৰ মূল ভূখণ্ডলৈ পোনপতীয়া ৰেল-সংযোগ সম্ভৱ হ'ল আৰু এসময়ত গিজগিজাই থকা [[আমিনগাঁও]] আৰু পাণ্ডু ৰেল ষ্টেচন এৰা-পৰলীয়া হ'ল। <ref>{{cite web | url=http://www.nfr.railnet.gov.in/engir/History1.htm | title=History of NF Railway | accessdate=January 24, 2012 | archivedate=May 2, 2014 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20140502032906/http://www.nfr.railnet.gov.in/engir/History1.htm | deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,444 | title=HISTORY OF NFR | accessdate=January 24, 2012}}</ref> ==প্ৰশাসনীয় অঞ্চল== <!-- [[চিত্ৰ:DHR.jpg|200px|right|thumb]] --> পৰিচালনাৰ সুবিধাৰ্থে উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱেক ৫টা সংমণ্ডলত ভাগ কৰা হৈছে। তলত সংমণ্ডল আৰু ইয়াৰ অধীনস্থ ৰেলপথসমূহৰ বিৱৰণ দিয়া হ'ল। #'''কাটিহাৰ সংমণ্ডল''': মালদা টাউন- শিলিগুৰি জং- ৰাণীনগৰ জলপাইগুৰি/ কুমেদপুৰ জং- কাটিহাৰ জং/ সিংহবাদ- অ'ল্ড মালদহ/ নিউ জলপাইগুৰি জং- হালদিবাৰী/ একলাখী- বেলুৰঘাট/ বাৰসোই জং- ৰাধিকাপুৰ/ কাটিহাৰ জং- শিলিগুৰি জং/ কাটিহাৰ জং- তেজনাৰায়ণপুৰ/ কাটিহাৰ জং- যোগবাণী/ নিউ জলপাইগুৰি- দাৰ্জিলিং। #'''আলিপুৰ দুৱাৰ সংমণ্ডল''': ৰাণীনগৰ জলপাইগুৰি (বহিৰ্ভূত)- নিউ বঙাইগাঁও (বহিৰ্ভূত)/ শিলিগুৰি জং (বহিৰ্ভূত)- আলিপুৰ জং- শামুকতলা ৰোড/ নিউ মাল জং- সাংগ্ৰাবন্ধা/ আলিপুৰ দুৱাৰ-বামনহাট/ ফকিৰাগ্ৰাম-ধুবৰী। #'''[[ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল|ৰঙিয়া সংমণ্ডল]]''': নিউ বঙাইগাঁও- আজ্ঞাঠুৰী (বহিৰ্ভূত)/ ৰঙিয়া- ৰাঙাপৰা উত্তৰ- তেজপুৰ/ ৰাঙাপৰা উত্তৰ- মুৰ্কংচেলেক/ বালিপাৰা- ভালুকপুং/ কামাখ্যা (বহিৰ্ভূত)- গোৱালপাৰা- নিউবঙাইগাঁও। #'''লামডিং সংমণ্ডল''': আজ্ঞাঠুৰী- ফৰকাটিং (বহিৰ্ভূত)/ চাপৰমুখ- শেনচোৱা জংচন- শিলঘাট/ শেনচোৱা জংচন- হয়বৰগাঁও- মৈৰাবাৰী/ লামডিং- বদৰপুৰ- আগৰতলা/ বদৰপুৰ জংচন- শিলচৰ/ কৰিমগঞ্জ- মহিষাসন/ শিলচৰ- জিৰিবাম/ কাটাখাল জংচন-ভৈৰৱী/ কৰিমগঞ্জ জংচন- দুৰ্লভচেৰা। #'''তিনিচুকীয়া সংমণ্ডল''': ফৰকাটিং- ডিব্ৰুগড় টাউন/ তিনিচুকীয়া জংচন- লিডু/ মাকুম জংচন- ডাঙৰি/ আমগুৰি- তুলি/ ফৰকাটিং- যোৰহাট- মৰিয়নি/ শিমলুগুৰি জংচন- মৰাণহাট- ডিব্ৰুগড়। #'''শিলচৰ সংমণ্ডল''': {প্ৰস্তাৱিত} ==দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱে== {{Main|দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱে}} দাৰ্জিলিং ষ্টীম ট্ৰামৱে কোম্পানীয়ে হিলকাৰ্ট পথৰ দাঁতিয়েদি [[দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱে]]ৰ নিৰ্মাণ-কাৰ্য আৰম্ভ কৰে ১৮৭৯ চনত। যাত্ৰী পৰিবহণৰ উপৰিও মূলতঃ দৈনন্দিন জীৱনৰ প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰী কঢ়িয়াবলৈ আৰু দাৰ্জিলিঙৰ চাহ উদ্যোগৰ প্ৰতি দৃষ্টি ৰাখিয়ে শিলিগুৰিৰ পৰা দাৰ্জিলিঙলৈ নেৰ'-গজৰ এই ৰেলপথ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ১৯৬২ চনত ৰেলপথ নিউ জলপাইগুৰিলৈ সম্প্ৰসাৰণ কৰা হয়। ১৯৪৮ চনত ভাৰত চৰকাৰে দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱে কিনি লয় আৰু আসাম ৰেলৱেৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। ১৯৫৩ চনত সমগ্ৰ ভাৰতীয় ৰেল পৰিবহণ ব্যৱস্থাক কিছুমান মণ্ডলত বিভক্ত কৰাত ই প্ৰথমে উত্তৰ পূব ৰেলৱেৰ আৰু ১৯৫৮ চনত উঃ পূঃ সীঃ ৰেলৱে গঠন হোৱাত উঃ পূঃ সীঃ ৰেলৱেৰ অধীনলৈ অনা হয়। উন্নততৰ মটৰ পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ বাবে দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱে লোকচানৰ সন্মুখীন হোৱাত ১৯৯৩ চনত সামগ্ৰী পৰিবহণ সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ কৰি দিয়ে। আনহাতে ১৯৯৯ চনত ইউনেস্কোৱে (UNESCO) ইয়াক [[ভাৰতৰ বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান|বিশ্ব ঐতিহ্য]]ৰূপে স্বীকৃতি দিয়ে। পুতলা ৰেল নামেৰে জনাজাত এই ৰেলৱে পৰ্যটকৰ আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰ।<ref>{{cite web | url=http://www.dhrs.org/dhr_history.htm | title=Himalayan Railway | publisher=Himalayan Railway Society | accessdate=January 27, 2012 | archivedate=December 29, 2011 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20111229023316/http://www.dhrs.org/dhr_history.htm | deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite web | url=http://dhr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1 | title=Official Website of DHR | accessdate=January 27, 2012 | archivedate=January 21, 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120121073159/http://dhr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1 | deadurl=yes }}</ref> {{wide image|Batasia Loop of Darjeeling Himalayan Railway.jpg|800px|বাটাছিয়া লুপ, দাৰ্জিলিং, উত্তৰ-পূৱ সীমান্ত ৰেলৱে}} ==তথ্যসূত্ৰ== {{reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== * [http://www.nfrailway.org/ উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে ৱেবছাইট] * [http://www.indianrail.gov.in/ ভাৰতীয় ৰেল অনলাইন] * [http://www.irfca.org/ ভাৰতীয় ৰেল গুণমুদ্ধ ক্লাৱ] * [http://www.irctc.co.in/ আই আৰ. অনলাইন টিকেট] * [http://www.nfr.railnet.gov.in/ ৰেলনেট.গভ.ইন] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150216155910/http://www.nfr.railnet.gov.in/ |date=2015-02-16 }} * [http://nfrlyconstruction.org/ উঃপূঃ সীমান্ত ৰেলৱে (নিৰ্মাণ)] {{Indian Railways}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ৰেল মণ্ডল]] 2su7if4ppgd3xbl5ic4pyyvfs56eqwp 0 9860 419720 417081 2024-04-26T01:36:12Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ}} {{Infobox disease| Name = সৰ্পদংশন | Image = Cobra hood.jpg | Caption = ফেঁটীসাপ ''[[নাজা নাজা]]'' | DiseasesDB = 29733 | ICD10 = {{ICD10|T|63|0|t|51}}, T14.1, W59 (nonvenomous), X20 (venomous) | ICD9 = {{ICD9|989.5}}, {{ICD9|E905.0}}, {{ICD9|E906.2}} | ICDO = | OMIM = | MedlinePlus = 000031 | eMedicineSubj = med | eMedicineTopic = 2143 | MeshID = D012909 | }} [[সাপ|সাপে]] খোঁটাৰ ফলত হোৱা আঘাতকে '''সৰ্পদংশন''' ([[ইংৰাজী ভাষা]]ত Snakebite) বুলি কোৱা হয়। দাঁতৰ আঘাতত ঠাইটুকুৰাত বিন্ধাৰ দৰে ক্ষতৰ সৃষ্টি হ'ব পাৰে বা শৰীৰত বিষ বিয়পিব পাৰে (envenomation)। সাপৰ বেছিভাগ প্ৰজাতিৰেই বিষ নাই আৰু সেইবোৰে চিকাৰৰ শৰীৰত চাপ প্ৰয়োগেৰেহে হত্যা কৰে। তুলনামূলকভাৱে কম সংখ্যক সাপ বিষধাৰী আৰু সেইবোৰ [[এণ্টাৰ্কটিকা]]ৰ বাহিৰে আন সকলো মহাদেশত পোৱা যায়।<ref name="Kasturiratne">{{cite journal |last=Kasturiratne |first=A. |coauthors=Wickremasinghe A. R., de Silva N., Gunawardena N. K., Pathmeswaran A., et al. |year=2008 |month=November |title=The Global Burden of Snakebite: A Literature Analysis and Modelling Based on Regional Estimates of Envenoming and Deaths |journal=PloS Medicine |volume=5 |issue=11 |pages= |doi=10.1371/journal.pmed.0050218 |url=http://www.plosmedicine.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.0050218;jsessionid=66B81B3E56F5DABADB52D86E51BE334F |accessdate=2009-06-24 |quote= |archivedate=2009-11-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091102084452/http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0050218;jsessionid=66B81B3E56F5DABADB52D86E51BE334F |deadurl=yes }}</ref> [[পৃথিৱী]]ত সাপৰ প্ৰায় ৩০০০ [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)|প্ৰজাতি]] পোৱা যায় যাৰ প্ৰায় ১৫% মানুহৰ বাবে বিপজ্জনক।<ref name="Gold2002">{{cite journal |last=Gold |first=Barry S. |coauthors=Richard C. Dart, Robert A. Barish |date=1 April 2002 |title=Bites of venomous snakes |journal=The New England Journal of Medicine |volume=347 |issue=5 |pages=347–56 |issn=00284793 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/347/5/347?ijkey=/Romzox5/Yq3A&keytype=ref&siteid=nejm |accessdate=2009-06-25 |doi=10.1056/NEJMra013477 |pmid=12151473 |archivedate=2020-01-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200127043123/https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra013477?siteid=nejm&keytype=ref&ijkey=%2FRomzox5%2FYq3A |deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite journal |last=Russell |first=F. E. |title=When a snake strikes |journal=Emerg Med |volume=22 |issue=12 |pages=33–4, 37–40, 43 |year=1990}}</ref> সাপে চিকাৰৰ লগতে প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবেও দংশন কৰে। যিহেতু সাপ দেখাত বিভিন্ন ৰকমৰ হ'ব পাৰে, সেইবাবে সৰ্পদংশনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰজাতি নিৰ্ণয় কষ্টসাধ্য আৰু ততালিকে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত।<ref name="SVDK">{{Cite journal|year=2007|title=Snake Venom Detection Kit: Detection and Identification of Snake Venom|publisher=CSL Limited|url=http://www.csl.com.au/docs/92/398/SVDK_Product_Leaflet.pdf|accessdate=2009-11-24|quote=The physical identification of Australian and Papua New Guinean snakes is notoriously unreliable. There is often marked colour variation between juvenile and adult snakes and wide size, shape and colour variation between snakes of the same species. Reliable snake identification requires expert knowledge of snake anatomy, a snake key and the physical handling of the snake|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080721155355/http://www.csl.com.au/docs/92/398/SVDK_Product_Leaflet.pdf|archivedate=2008-07-21|deadurl=yes}}</ref><ref name="White2006">{{Cite journal |last1=White |first1=Julian |year=2006 |title=Snakebite & Spiderbite: Management Guidelines |publisher=Department of Health, Government of South Australia |location=Adelaide |pages=1–71 |url=http://www.health.sa.gov.au/DesktopModules/SSSA_Documents/LinkClick.aspx?tabid=57&mid=403&table=SSSA_Documents&field=ItemID&id=257&link=C%3A%5CDocuments+and+Settings%5Cdhc000033%5CDesktop%5CA+HEAT+(Store)%5CSA+Snakebite+Guide+screenres.pdf |isbn=0730895513 |accessdate=2009-11-24 |quote=The colour of brown snakes is very variable and misleading for identification purposes. They may be brown, red brown, grey, very dark brown and may be plain in color, have speckling, stripes or bands, or have a dark or black head |archivedate=2009-11-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091112034739/http://www.health.sa.gov.au/DesktopModules/SSSA_Documents/LinkClick.aspx?tabid=57&mid=403&table=SSSA_Documents&field=ItemID&id=257&link=C%3a%5cDocuments+and+Settings%5cdhc000033%5cDesktop%5cA+HEAT+(Store)%5cSA+Snakebite+Guide+screenres.pdf |deadurl=yes }}</ref> সৰ্পদংশনৰ ফলাফল বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, যেনে- সাপৰ প্ৰজাতি, দংশন কৰা শৰীৰৰ স্থান, প্ৰবেশ কৰা বিষৰ পৰিমাণ, আৰু আক্ৰান্তৰ স্বাস্থ্য। সৰ্পদংশনৰ পিছত ব্যক্তিজন প্ৰায়েই আতঙ্কগ্ৰস্ততাত ভোগে। তদুপৰি [[অট'ন'মিক নাৰ্ভাছ চীষ্টেম]]ৰ দ্বাৰা টেকীকাৰ্ডিয়া, বুকুৰ ধপ‌ধপনি আৰু বমিৰ ভাৱ হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Kitchens1987">{{cite journal | author = Kitchens C, Van Mierop L | title = Envenomation by the Eastern coral snake (Micrurus fulvius fulvius). A study of 39 victims | journal = JAMA | volume = 258 | issue = 12 | pages = 1615–18 | year = 1987 | pmid = 3625968 | doi = 10.1001/jama.258.12.1615}}</ref> বিষ নথকা সাপে খোঁটাৰ ফলত দাঁতৰ আঘাতৰ পৰা বা বীজাণুৰ সংক্ৰমণৰ পৰা ক্ষতৰ সৃষ্টি হ'ব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ পৰা হ'ব পৰা [[এনাফাইলেক্সিছ]]ৰ ফলত মানুহ মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা সাধাৰণতে সেই অঞ্চলত বসবাস কৰা সাপৰ প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, কাৰণ এটা প্ৰজাতিৰ সাপৰ বাবে কৰা চিকিৎসা আন এটাৰ বাবে কাৰ্যকৰী নহ'বও পাৰে। সৰ্পদংশনৰ ফলত হোৱা ক্ষয়-ক্ষতিৰ পৰিমাণ ভৌগোলিক স্থানভেদে বেলেগ বেলেগ হয়। [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], [[ইউৰোপ]] আৰু [[উত্তৰ আমেৰিকা]]ত মৃত্যুৰ হাৰ নগণ্য,<ref name="Kasturiratne"/><ref name="Chippaux 1998">{{Cite journal |last=Chippaux |first=J.P. |year=1998 |title=Snake-bites: appraisal of the global situation |journal=Bulletin of the World Health Organization |volume=76 |issue=5 |pages=515–24 |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu6/chippaux1998.pdf |accessdate=2009-07-03|pmid=9868843|pmc=2305789}}</ref><ref name="Gutierrez2007"/> কিন্তু বিশ্বৰ আন বহু ঠাইত, বিশেষকৈ চিকিৎসা সেৱাৰ সুবিধা নথকা গ্ৰামাঞ্চলত সৰ্পদংশনৰ ফলত হোৱা শাৰীৰিক ক্ষতি আৰু মৃত্যু এটা গুৰুতৰ স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা। [[দক্ষিণ এছিয়া]], [[দক্ষিণ-পূব এছিয়া]] আৰু [[নিম্ন-ছাহাৰা আফ্ৰিকা]]ত সৰ্পদংশনৰ ঘটনা বিশ্বৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক। নৱগ্ৰীষ্মপ্ৰধান, বিষুবীয় আৰু গ্ৰীষ্মপ্ৰধান অঞ্চলতো সাপে খোঁটাৰ ঘটনা প্ৰায়েই ঘটি থাকে।<ref name="Kasturiratne"/><ref name="Chippaux 1998"/><ref name="Gutierrez2007">{{cite journal |last=Gutiérrez |first=José María |coauthors=Bruno Lomonte, Guillermo León, Alexandra Rucavado, Fernando Chaves, Yamileth Angulo |year=2007 |month=October |title=Trends in Snakebite Envenomation Therapy: Scientific, Technological and Public Health Considerations |journal=Current Pharmaceutical Design |volume=13 |issue=28 |pages=2935–50 |url=http://www.icp.ucr.ac.cr/~blomonte/2007_Antivenenos_CurrPharmDesign_Gutierrez_therapy_review.pdf |accessdate=2009-07-01 |quote= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110428034152/http://www.icp.ucr.ac.cr/~blomonte/2007_Antivenenos_CurrPharmDesign_Gutierrez_therapy_review.pdf |archivedate=2011-04-28 |deadurl=yes }}</ref> প্ৰতিবছৰে বিশ্বজুৰি প্ৰায় ২০০০০-৯৪০০০ মানুহ সৰ্পদংশনৰ ফলৰ মৃত্যুমুখত পৰে।<ref name="Kasturiratne"/> সুৰক্ষা থকা বিশেষ জোতা পৰিধান কৰি আৰু সাপৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ থকা অঞ্চল পৰিহাৰ কৰি সৰ্পদংশনৰ ঘটনা কমাব পাৰি। ==চিহ্ন আৰু লক্ষণসমূহ== [[File:Snake bite symptoms.png|thumb|right|সাপৰ বিষ শৰীৰত প্ৰবেশ কৰাৰ সাধাৰণ লক্ষণসমূহ।<ref name=MedlinePlus/><ref>[http://www.health-care-clinic.org/diseases/snakebite.html Health-care-clinic.org > Snake Bite First Aid - Snakebite] Retrieved on 21 mars, 2009</ref><ref>Snake bite image example at [http://www.mdconsult.com/das/patient/body/127551351-2/0/10041/8928_en.jpg MDconsult > Patient Education > Wounds, Cuts and Punctures, First Aid for]</ref> কিন্তু বেলেগ বেলেগ সাপে খোঁটাৰ লক্ষণো বেলেগ হ'ব পাৰে।<ref name=MedlinePlus>[http://www.nlm.nih.gov/MEDLINEPLUS/ency/article/000031.htm MedlinePlus > Snake bites] From Tintinalli JE, Kelen GD, Stapcynski JS, eds. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide. 6th ed. New York, NY: McGraw Hill; 2004. Update Date: 2/27/2008. Updated by: Stephen C. Acosta, MD, Department of Emergency Medicine, Portland VA Medical Center, Portland, OR. Review provided by VeriMed Healthcare Network. Also reviewed by David Zieve, MD, MHA, Medical Director, A.D.A.M., Inc. Retrieved on 19 mars, 2009</ref>]] [[File:Tissue necrosis following bite from Bothrops asper PLoS Medicine.jpg|thumb|right|''[[:en:Bothrops asper|ব'থ্ৰ'প্‌ছ এছ্‌পাৰ]]'' সাপে খোঁটাৰ ফলত হোৱা গুৰুতৰ কলা নেক্ৰ'চিছ। ১১ বছৰীয়া আক্ৰান্তজনক দুসপ্তাহ আগতে [[ইকুৱেডৰ]]ত সাপে খুঁটিছিল আৰু কেৱল এণ্টিবায়'টিকেৰেহে চিকিৎসা কৰা হৈছিল। তেওঁৰ আঁঠুৰ ওপৰত ভৰিখন কাটি পেলাবলগীয়া হয়। <ref name="plosmedecine">http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0030150</ref>]] সৰ্পদংশনৰ সাধাৰণ লক্ষণসমূহ হৈছে ভয়, আতঙ্কগ্ৰস্ততা, আৰু মানসিক অস্থিৰতা যাৰ ফলত বমিৰ ভাৱ, বমি, [[ডায়েৰীয়া]], [[ভাৰ্টিগ']], মূৰ্ছা যোৱা, [[টেকীকাৰ্ডিয়া]] আৰু ছালৰ শীতলতা হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name=" Kitchens1987" /> টেলিভিছন, সাহিত্য আৰু লোকগাঁথাসমূহেও সৰ্পদংশন লৈ কিছুমান অহেতুক প্ৰচাৰ চলোৱাৰ ফলত ভুক্তভোগীয়ে সচৰাচৰ মৃত্যুৰ কথা চিন্তা কৰিবলৈ ধৰে। [[অনাৰ্দ্ৰ দংশন|অনাৰ্দ্ৰ সৰ্পদংশন]], আৰু বিষ নথকা সাপৰ দংশনৰ ফলতো ব্যক্তিজনৰ গুৰুতৰ আঘাত হ'ব পাৰে। ইয়াৰ কাৰণ কেইবাটাও: ভালদৰে চিকিৎসা নকৰা সৰ্পদংশনৰ ক্ষতত বীজাণুৰ সংক্ৰমণ হ'ব পাৰে (দ চিদ্ৰৰ নিচিনা ক্ষতৰ সৃষ্টি কৰা ভাইপাৰ সাপৰ খোঁটত প্ৰায়েই দেখা যায়), কিছুমান মানুহৰ সাপে খুঁটিলে [[এনাফাইলেক্সিছ]] হ'ব পাৰে, আৰু সাপৰ লেলাউটি বা দাঁতত "[[ক্ল'ষ্ট্ৰিডিয়াম টিটানি]]"ৰ দৰে ভয়ঙ্কৰ অণুজীৱ থাকিব পাৰে। ভালদৰে চিকিৎসা নকৰিলে সেইবাবে সংক্ৰমণ বিয়পি মানুহজন মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। বিষ থকা আৰু নথকা সাপৰ প্ৰায়বোৰৰ দংশনত স্থানীয় প্ৰতিক্ৰিয়া কিছুমান দেখা যায়। খোঁটা স্থানভেদে ৯০% মানুহৰ ক্ষেত্ৰত অলপ বিষ আৰু ঠাইডোখৰ ৰঙা পৰিব পাৰে।<ref name="Gold2002"/> [[ভাইপাৰ (প্ৰাণী)|ভাইপাৰ]] আৰু কিছুমান [[ফেঁটীসাপ]]ৰ দংশনৰ বাৰুকৈয়ে বিষ অনুভৱ হ'ব পাৰে আৰু ঠাইডোখৰ পাঁচ মিনিটৰ ভিতৰতে ফুলি যাব পাৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> ঠাইটুকুৰাৰ পৰা তেজ ওলাব পাৰে, পানী-জোলা হ'ব পাৰে আৰু শেষত কোষৰ [[নেক্ৰ'চিছ]] হ'ব পাৰে। [[পিট্‌ভাইপাৰ]] আৰু [[ভাইপাৰ (প্ৰাণী)|ভাইপাৰ]]ৰ দংশনৰ আন কিছুমান লক্ষণ হৈছে দুৰ্বলতা, ৰক্তক্ষৰণ, বমিৰ ভাৱ আৰু বমি হোৱা।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gutierrez2007"/> লক্ষণসমূহ সময়ৰ লগে;অগে গুৰুতৰ হৈ উঠিব পাৰে আৰু [[নিম্ন ৰক্তচাপ]], [[টেকীপ্‌নিআ]], টেকীকাৰ্ডিয়া, অভ্যন্তৰীণ ৰক্তক্ষৰণ, অচেতনতা, বৃক্কৰ অসমৰ্থতা আৰু উশাহ-নিশাহৰ অসমৰ্থতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gutierrez2007"/> উল্লেখযোগ্য যে [[ম'জাভে ৰেটল্‌স্নে'ক]], [[ক্ৰেইট]], [[ক'ৰেল স্নে'ক]] আৰু ফুটফুটীয়া ৰেটল্‌স্নে'কৰ দংশনত আঘাত গুৰুতৰ হোৱা সত্ত্বেও বিষ সামান্যহে অনুভৱ হয়।<ref name="Gold2002"/> ৰেটল্‌স্নেকৰ কিছুমান প্ৰজাতিয়ে খুঁটিলে ব্যক্তিজনে "ৰবৰৰ নিচিনা", "মিণ্টৰ নিচিনা" বা "ধাতৱীয়" সোৱাদ অনুভৱ কৰিব পাৰে।<ref name="Gold2002"/> [[স্পিটিং ক'ব্ৰা]] আৰু [[ৰিংখাল]] সাপে চিকাৰৰ চকুলৈ বিহ নিক্ষেপ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত প্ৰচণ্ড বিষ, চকুৰ মাংসপেশীৰ শিথিলতা আৰু আৰু চিকাৰ অন্ধ হ'ব পাৰে।<ref name="Warrell1976">{{Cite journal|last=Warrell |first=David A. |coauthors=L. David Ormerod |year=1976|title=Snake Venom Ophthalmia and Blindness Caused by the Spitting Cobra (Naja Nigricollis) in Nigeria |journal=The American Society of Tropical Medicine and Hygiene |volume=25 |issue=3 |pages=525–9 |url=http://www.ajtmh.org/cgi/content/abstract/25/3/525 |accessdate=2009-09-05 |pmid=1084700}}</ref><ref name="Ismail1993">{{Cite journal|last=Ismail |first=Mohammad |coauthors=Abdullah M. Al-Bekairi, Ayman M. El-Bedaiwy, Mohammad A. Abd-El Salam |year=1993 |title=The ocular effects of spitting cobras: I. The ringhals cobra (Hemachatus haemachatus) Venom-Induced corneal opacification syndrome |journal=Clinical Toxicology |volume=31 |issue=1 |pages=31–41 |doi=10.3109/15563659309000372 |pmid=8433414}}</ref> কিছুমান অষ্ট্ৰেলিয়ান ইলেপিড আৰু ভাইপাৰৰ বিষ শৰীৰত প্ৰবেশ কৰিলে তেজ গোট মৰাত সমস্যাৰ সৃষ্টি হয় আৰু ভুক্তভোগীৰ মুখ, নাক বা পুৰণি শুকোৱা ঘাঁৰপৰাও প্ৰচণ্ড ৰক্তক্ষৰণ হ'ব পাৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> অভ্যন্তৰীণ অঙ্গ যেনে মগজু আৰু অন্ত্ৰৰ পৰা ৰক্তক্ষৰণ হৈ ব্যক্তিজনৰ চালত [[ইকাইম'চিচ]] (একপ্ৰকাৰৰ ক্ষত)ৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। ইলেপিড যেনে সাগৰীয় সাপ, ক্ৰেইট, ফেঁটীসাপ, ৰজাফেঁটী, মাম্বা আৰু বহু অষ্ট্ৰেলিয়ান প্ৰজাতিৰ বিষে স্নায়ুতন্ত্ৰক আক্ৰমণ কৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gutierrez2007"/><ref name="Phillips2002">{{Cite journal |last=Phillips |first=Charles M. |year=2002|title=Sea snake envenomation |journal=Dermatologic Therapy |volume=15|issue=1 |pages=58–61(4)|doi=10.1046/j.1529-8019.2002.01504.x |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu6/phillips2002.pdf|accessdate=2009-07-24}}</ref> ভুক্তভোগীয়ে চকুৰে দেখাত , উশাহ লোৱাত, কথা কোৱাত আৰু শৰীৰৰ যিকোনো ঠাইত উদ্দীপনা অনুভৱ কৰাত সমস্যা হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/> স্নায়ুতন্ত্ৰৰ বেমেজালিত এইসমূহৰ বাহিৰেও আৰু বহুতো লক্ষণে দেখা দিব পাৰে। সোনকালে চিকিৎসা নকৰিলে উশাহ লোৱাৰ অসমৰ্থতাত ব্যক্তিজন মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। কিছুমান ফেঁটীসাপৰ প্ৰজাতি, প্ৰায় সকলোবোৰ ভাইপাৰ, কিছুমান অষ্ট্ৰেলিয়ান ইলেপিড আৰু কিছুমান সাগৰীয় সাপে মাংসপেশীৰ কলাৰ [[নেক্ৰ'চিছ]] কৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> গোটই শৰীৰ জুৰি মাংসৰ কলাবোৰ মৰিবলৈ ধৰে যাক [[ৰেব্দ'মায়'লাইচিছ]] বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ ফলত বৃক্কৰ নলীকাত মায়'গ্ল'বিন জমা হৈ বৃক্কৰো ক্ষতি কৰে। [[নিম্নৰক্তচাপ]]ৰ সৈতে মিলি ই বৃক্কৰ অসমৰ্থতাৰ সৃষ্টি কৰে আৰু চিকিৎসাৰ ব্যৱস্থা নকৰিলে ব্যক্তিজন মৃত্যুমুখত পৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> == ৰোগতত্ত্ব == সকলো বিষধাৰী সাপে চিকাৰৰ শৰীৰত বিষ প্ৰবেশ কৰা-নকৰাটো সৈচ্চিক। খাদ্যৰ বাবে চিকাৰ জোখতকৈ ডাঙৰ হ'লে বিষ নষ্ট কৰাৰ সলনি সাপে "[[অনাৰ্দ্ৰ দংশন]]" কৰে।<ref name="Young2002">{{Cite journal |last=Young |first=Bruce A. |coauthors=Cynthia E. Lee, Kylle M. Daley |year=2002 |title=Do Snakes Meter Venom? |journal=BioScience |volume=52 |issue=12 |pages=1121–26 |doi=10.1641/0006-3568(2002)052[1121:DSMV]2.0.CO;2 |url=http://caliber.ucpress.net/doi/abs/10.1641/0006-3568(2002)052%5B1121:DSMV%5D2.0.CO%3B2 |accessdate=2009-09-18 |quote=The second major assumption that underlies venom metering is the snake's ability to accurately assess the target}}</ref> প্ৰজাতিবোৰৰ মাজত অনাৰ্দ্ৰ দংশনৰ পৰিমাণ ভিন্ন: ৮০% [[সাগৰীয় সাপ]]ৰ দংশনত শৰীৰত বিষ নোসোমায়,<ref name="Phillips2002"/> কিন্তু পিট্‌ভাইপাৰৰ ২৫% দংশনহে অনাৰ্দ্ৰ।<ref name="Gold2002"/> [[ৰেটল্‌স্নে'ক]]ৰ দৰে কিছুমান সাপৰ জাতিয়ে আক্ৰমণতকৈ আত্মসুৰক্ষাৰ সময়তহে বেছি বিষ ঢালি দিয়ে।<ref name="Young2001">{{Cite journal |last=Young |first=Bruce A. |coauthors=Krista Zahn |year=2001 |title=Venom flow in rattlesnakes: mechanics and metering |journal=Journal of Experimental Biology |volume=204 |issue=Pt 24 |pages=4345–4351 |issn=0022-0949 |pmid=11815658 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/reprint/204/24/4345.pdf |accessdate=2009-09-18 |quote=With the species and size of target held constant, the duration of venom flow, maximum venom flow rate and total venom volume were all significantly lower in predatory than in defensive strikes}}</ref> কেতিয়াবা সময়ৰ হেৰ-ফেৰ হৈ সাপৰ দাঁত শৰীৰত ভালকৈ প্ৰবেশ নকৰাৰ ফলতো অনাৰ্দ্ৰ দংশন হয়।<ref name="Young2002"/> বিষ নথকাকৈও [[:en:Boidae|বয়ডি]] আৰু [[:en:Pythonidae|পাইথ'নিডি]] পৰিয়ালৰ সাপৰ দংশনে গুৰুতৰ ক্ষতি কৰে; সাপটো বা চিকাৰ নিজেই আঁতৰি যোৱাৰ ফলত মাংসপেশীত সোমাই থকা বেজীৰ দৰে তীক্ষ্ণ দাঁতে ঠাইটুকুৰা চিৰাচিৰ কৰিব পাৰে। বিষধাৰী সাপৰ দৰে মৃত্যুদায়ক নহ'লেও এনে আঘাত অস্থায়ীভাৱে ক্ষতিকৰ আৰু চিকিৎসাৰ অভাৱত ভয়ংকৰ সংক্ৰমণ হ'ব পাৰে। বেছিভাগ সাপেই দংশন কৰিবলৈ মুখ খুলিব লাগে। কিন্তু [[:en:Atractaspididae|এট্ৰেক্‌টেস্পিডি]] পৰিয়ালৰ আফ্ৰিকান আৰু মধ্যপূৰ্বৰ সাপে বিষদাঁত ভাঁজ কৰি কাষলৈ আনি মুখ নেমেলাকৈয়ে দংশন কৰিব পাৰে।<ref name="Deufel2003">{{Cite journal |last=Deufel |first=Alexandra |coauthors=David Cundall |year=2003 |title=Feeding in Atractaspis (Serpentes: Atractaspididae): a study in conflicting functional constraints |journal=Zoology |volume=106 |issue=1 |pages=43–61 |url=http://www.minotstateu.edu/biology/pdf/AtractaspisReprint.pdf |accessdate=2009-08-25 |doi=10.1078/0944-2006-00088 |pmid=16351890 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060909142314/http://www.minotstateu.edu/biology/pdf/AtractaspisReprint.pdf |archivedate=2006-09-09 |deadurl=no }}</ref> === সাপৰ বিষ === {{Main|সাপৰ বিষ}} সাপৰ বিষ প্ৰধানতঃ চাৰি প্ৰকাৰৰ - [[নিউৰ'টক্সিন]], [[হিম'টক্সিন]], [[মায়'টক্সিন]] আৰু [[চাইট'টক্সিন]]। নিউৰ'টক্সিনে স্নায়ুতন্ত্ৰত আৰু হিম'টক্সিনে তেজৰ কোষবোৰত আক্ৰমণ কৰে। অৱশ্যে দুইপ্ৰকাৰ বিষেই মগজুৰ [[নিউৰ'ণ]] বোৰৰ ৰাসায়নিক সংযোগবোৰ বন্ধ কৰি ক্ৰিয়া কৰে। আনহাতে মায়'টক্সিনে মাংসপেশীত আৰু চাইট'টক্সিনে সৰু স্থানত কমকৈ ক্ৰিয়া কৰে। এনে বিষাক্ত সাপ, যেনে [[নিউৰ'টক্সিন]] উৎপন্ন কৰা [[ফেঁটীসাপ]] দিয়ে [[হীম'টক্সিন]] উৎপন্ন কৰা [[পিট্‌ভাইপাৰ]]ৰ দংশনৰ প্ৰায় ১০-২০ মিনিটৰ ভিতৰতে যদি [[চিকিৎসা সেৱা]] পোৱা নাযায়, তেন্তে ৰোগীৰ সাধাৰণতে মৃত্যু হয়। নিউৰ'টক্সিনৰ প্ৰভাৱত শ্বাস-প্ৰশ্বাস বন্ধ হৈ আৰু হিম'টক্সিনৰ বাবে অন্তৰ্ৱৰ্তী ৰক্তক্ষৰণ হৈ আক্ৰান্তৰ মৃত্যু হয়। জীৱবিজ্ঞানীসকলৰ মতে [[মিন'চিন]] কালৰ সময়তে সাপৰ বিষ তৈয়াৰ কৰিব পৰা ক্ষমতাৰ উদ্ভৱ হয়।<ref name="Jackson2003">{{Cite journal |last=Jackson |first=Kate |year=2003|title=The evolution of venom-delivery systems in snakes |journal=Zoological Journal of the Linnean Society |volume=137 |issue=3 |pages=337–354 |doi=10.1046/j.1096-3642.2003.00052.x |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu2/jackson2002.pdf |accessdate=2009-07-25}}</ref> মধ্য-তৃতীয়াংশ কালত বেছিভাগ সাপেই চাপ প্ৰয়োগেৰে চিকাৰ কৰা [[:en:Henophidia|হেন'ফিডিয়া]] পৰিয়ালৰ আছিল। যেতিয়া বিশ্বৰ কোনো কোনো অংশত হাবিৰ ঠাই ঘাঁহনিয়ে ল'বলৈ ধৰিলে, তেতিয়া কিছুমান সাপৰ পৰিয়াল সৰু আৰু অধিক আক্ৰমণাত্মকৰূপে বিকশিত হ'বলৈ ধৰিলে। কিন্তু সৰু সাপৰ বাবে চিকাৰ কৰাটো কঠিন হোৱা বাবে সাপৰ বিষৰ বিকাশ ঘটা আৰম্ভ হ'ল।<ref name="Jackson2003"/> বেছিভাগ জীৱিত সৰীসৃপৰে আদিৰূপ বুলি ভবা [[টক্সিক'ফেৰা]] নামৰ গোটটোৰ ওপৰত কৰা আন আন গৱেষণাৰ পৰা এই কথা প্ৰতীয়মান হয় যে শেষ ক্ৰেটাচিয়ান যুগত প্ৰায় দহ মিলিয়ন বছৰৰ আগতে সাপৰ বিষৰ বিকাশ হয়।<ref name="Fry2006">{{Cite journal |last=Fry |first=Bryan G. |coauthors=Nicolas Vidal, Janette A. Norman, Freek J. Vonk, Holger Scheib, S. F. Ryan Ramjan, Sanjaya Kuruppu, Kim Fung, S. Blair Hedges, Michael K. Richardson, Wayne. C. Hodgson, Vera Ignjatovic, Robyn Summerhayes, Elazar Kochva |year=2006 |title=Early evolution of the venom system in lizards and snakes |journal=Nature |volume=439 |issue=7076 |pages=584–8 |pmid=16292255 |doi=10.1038/nature04328 |url=http://www.venomdoc.com/downloads/2005_BGF_Nature_squamate_venom.pdf |accessdate=2009-09-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051221171907/http://www.venomdoc.com/downloads/2005_BGF_Nature_squamate_venom.pdf |archivedate=2005-12-21 |deadurl=yes }}</ref> সাধাৰণতে লেলাউটি নিঃসৰণ কৰা বিকশিত [[পেৰ'টিড গ্লেণ্ড]]ত সাপৰ বিষ প্ৰস্তুত হয়। চকুৰ পিছফালে থকা [[wikt:alveolus|এল্‌ভিঅ'লাই]]ত ই সঞ্চিত হৈ থাকে আৰু ফোঁপোলা চুঙাকৃতিৰ [[বিষদাঁত]]লৈ সৈচ্চিকভাৱে নিঃসৰিত হয়। এশৰ পৰা এহেজাৰ পৰ্যন্ত বিভিন্ন [[প্ৰ'টিন]] আৰু [[এন্‌জাইম|এন্‌জাইমে]]ৰে এই বিষ গঠিত হয়। সেইবোৰৰ কামো ভিন ভিন যেনে- চিকাৰৰ হৃদতন্ত্ৰৰ কামত আউল লগোৱা বা বিষ সোনকালে প্ৰবেশ কৰিবলৈ কলাৰ শোহন ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা আদি। পিট্‌ভাইপাৰ দৰে বহু সাপৰ বিষ কেইবাবিধো বিষৰ সমষ্টি, যেনে- [[চাইট'টক্সিন]], [[হিম'টক্সিন]], [[নিউৰ'ট'ক্সিন]] আৰু [[মায়'টক্সিন]] আৰু ফলত শৰীৰৰ প্ৰায়বোৰ অঙ্গপ্ৰণালীত ক্ৰিয়া কৰি বিভিন্ন লক্ষণৰ সৃষ্টি কৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Russell1980a">{{Cite journal |last=Russell |first=Findlay E. |year=1980 |title=Snake Venom Poisoning in the United States |journal=Annual Review of Medicine |volume=31 |pages=247–59|doi=10.1146/annurev.me.31.020180.001335|pmid=6994610}}</ref> পূৰ্বতে এই ধাৰণাৰ বিপৰীতে এবিধ সাপৰ বিষ নিৰ্দিষ্ট বুলি ভবা হৈছিল। এছীয় আৰু আমেৰিকান সাপৰ বিষৰ প্ৰ'টিনৰ গঠন ভালদৰে অধ্যয়ন কৰা হৈছে, অষ্ট্ৰেলীয় সাপৰ বিষয়ে সিমান জনা নাযায়। বেলেগ বেলেগ পৰিয়ালৰ আৰু বেলেগ বেলেগ প্ৰজাতিৰ সাপৰ বিষৰ শক্তি ভিন্ন। ইয়াক নিগনিৰ শৰীৰত [[:en:median lethal dose|মিডিয়ান লিথেল ড'জ]] এককেৰে জোখা হয় (LD₅₀)। ইলেপিডৰ মাজতে ছালৰ তলেৰে সুমুৱাই দিয়া LD₅₀ ১৪০ গুণ বেলেগ হ'ব পাৰে আৰু ভাইপাৰবোৰৰ মাজত ১০০ গুণ বেলেগ হ'ব পাৰে। বেলেগ বেলেগ প্ৰজাতিয়ে উৎপাদন কৰিব পৰা বিষৰ পৰিমাণো ভিন্ন। [[গাবুন ভাইপাৰ]] এটা দংশনত সৰ্বাধিক ৪৫০-৬০০ মিলিগ্ৰাম বিষ উৎপন্ন হয়।<ref name="Spawls">{{Cite book |title=The Dangerous Snakes of Africa |last=Spawls |first=Stephen |coauthors=Bill Branch |year=1997 |publisher=Southern Book Publishers |location=Johannesburg |isbn=1868125750 |page=192}}</ref> [[:en:Opisthoglyphous|অ'পিস্থ'গ্লাইফাছ]] ক'লুব্ৰিডৰ বিষ মৃত্যুঘাতী হ'ব পাৰে (ব্লুমস্লাঙৰ ক্ষেত্ৰত) বা নগণ্য হ'ব পাৰে (''[[:en:Tantilla|টেন্‌টিলা]]''ৰ ক্ষেত্ৰত)। == প্ৰতিকাৰ == [[File:RodriguezParkHoustonSnakes.JPG|thumb|right|হিউষ্টন, টেক্সাছৰ চিল্‌ভান ৰ'ড্ৰিগুৱেজ উদ্যানত সাপৰ উপস্থিতিৰ বিষয়ে সতৰ্কবাণী। ]] সাপে সাধাৰণতে মানুহক বা তৎসম অন্য প্ৰাণীক খুঁটিবলৈ ভাল নাপায় কাৰণ ইয়াৰ বিষ ইয়াক খাদ্য ধৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়। সাধাৰণতে আত্মৰক্ষাৰ বাবে, ভাবুকিৰ সম্মুখীন হ'লে, ভয় খালে বা পলোৱাৰ পথ নাথাকিলেহে ই মানুহক দংশন কৰে। সাপৰ মুখামুখি হ'লে সেই ঠাইৰপৰা আঁতৰি যোৱাই শ্ৰেয়। দেখাত বেলেগ বেলেগ হ'ব পাৰে বাবে সাপৰ প্ৰজাতি আঁতৰৰ পৰা নিৰ্ণয় কৰা কঠিন। [[এন্দুৰ]] পোৱাৰ সম্ভাৱনা থকা জনবসতিৰ এলেকাত সাপ প্ৰায়েই দেখা যায়। এন্দুৰৰ উপদ্ৰৱ কম কৰিলে সাপৰ পৰাও ভালেখিনি পৰিত্ৰাণ পাব পাৰি। কোনো ঠাইলৈ গ'লে সেই ঠাইত বসবাস কৰা সাপৰ প্ৰজাতিৰ জ্ঞান থকাটো লাভজনক। [[আফ্ৰিকা]], [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], নৱশীতোষ্ণ আৰু [[দক্ষিণ এছিয়া]]ত সাপৰ বহু বিপজ্জনক প্ৰজাতি পোৱা যায়। অৰণ্য অঞ্চলত মাটিত ভৰিৰে জোৰে জোৰে আঘাত কৰিলে সৃষ্টি হোৱা কঁপনি আৰু শব্দৰ ফলত সাপ আঁতৰি যায়। কিন্তু এই কথা কেৱল [[উত্তৰ আমেৰিকা]]তহে প্ৰযোজ্য। বিশ্বৰ আন ঠাইত থকা [[ৰজা ফেঁটী]]<ref name="NG">{{cite web|url=http://animals.nationalgeographic.com/animals/reptiles/king-cobra/|title=National geographic- KING COBRA|quote= They are fiercely aggressive when cornered (line 28-29)}}</ref> বা [[ক'লা মাম্বা]]ৰ<ref>{{cite web|url=http://animals.nationalgeographic.com/animals/reptiles/black-mamba.html|title=National geographic-BLACK MAMBA|quote=when threatened, highly aggressive (line 2-3)}}</ref> দৰে ডাঙৰ আৰু আক্ৰমণাত্মক সাপে নিজৰ অঞ্চল সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিব খোজে। মুখামুখি হ'লে লৰচৰ নকৰাকৈ মনে মনে থকাই শ্ৰেয়। সাপটো নিজে আঁতৰি নগ'লে সাৱধানে ধীৰ খোজেৰে তাৰ পৰা পলায়ন কৰাটো দৰকাৰী। শিবিৰ পতা ঠাইত সাপ নাহিবৰ বাবে জুই ধৰাটো ভাল। গৰমকালি নিশা তাপমাত্ৰা ২১°Cতকৈ বেছি হ'লে সাপ অতি সক্ৰিয় হৈ পৰা দেখা যায়। [[শৈলাৰোহণ]] কৰিলে শিলৰ দাতি বা ফাঁকবোৰ পৰীক্ষা নকৰাকৈ হাত দিব নাপায়, কাৰণ শীতল ৰক্তৰ প্ৰাণী হোৱা বাবে সাপে প্ৰায়েই শিলৰ দাতিত সূৰ্যৰ তাপ লয়। সাপ পোহা বা নচুওৱা মানুহে খোঁট নাখাবৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সাৱধানতা লোৱা উচিত। মদ্যপান কৰি উঠি সাপ চুবলৈ যোৱাটো অনুচিত। [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ত ৪০% আক্ৰান্তই বনৰ সাপ ধৰিবলৈ গৈ বা পোহা সাপ অসাৱধানতাৰে চুওঁতেই দুৰ্ঘটনা হয়- তাৰে ৪০% লোকৰ তেজত এল্‌কহলৰ পৰিমাণ ০.১% বা তাতকৈ বেছি পোৱা যায়।<ref>{{Cite journal|author=Kurecki B, Brownlee H|title=Venomous snakebites in the United States|journal=Journal of Family Practice|volume=25|issue=4|pages=386–92|year=1987|pmid=3655676}}</ref> মৃত যেন লগা সাপৰ পৰাও আঁতৰি থকাটো প্ৰয়োজনীয় কাৰণ কিছুমান প্ৰজাতিয়ে ভাবুকিৰ সম্মুখীন হ'লে এলুটি মাৰি জিভাখন বাহিৰলৈ উলিয়াই ঠগিব পাৰে। সাপৰ চিগি যোৱা মূৰেও প্ৰতিবৰ্তী ক্ৰিয়া (reflex action)ৰ জৰিয়তে দংশন কৰিব পাৰে। তেনে দংশনো জীৱিত সাপৰ দংশনৰ সমানেই ভয়াবহ।<ref name="Gold2002"/><ref>{{Cite journal|author=Gold B, Barish R|title=Venomous snakebites. Current concepts in diagnosis, treatment, and management|journal=Emerg Med Clin North Am|volume=10|issue=2|pages=249–67|year=1992|pmid=1559468}}</ref> মৃত সাপৰ বিষ নিঃসৰণ নিয়ন্ত্ৰিত নোহোৱাৰ বাবে তেনে দংশনত কেতিয়াবা বেছি বিষ ওলাব পাৰে।<ref name="Suchard1999">{{Cite journal |last=Suchard |first=JR |coauthors=LoVecchio F. |year=1999 |title=Envenomations by Rattlesnakes Thought to Be Dead |journal=The New England Journal of Medicine |volume=340 |issue=24 |pages=1930 |issn=0028-4793 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/extract/340/24/1930 |accessdate=2009-09-05 |doi=10.1056/NEJM199906173402420 |pmid=10375322 |archivedate=2008-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080720020449/http://content.nejm.org/cgi/content/extract/340/24/1930 |deadurl=yes }}</ref> == চিকিৎসা == সাপৰ খোঁট প্ৰাণনাশী হ'ব নে নহ'ব তাক থিৰাং কৰাটো সহজ নহয়। উত্তৰ আমেৰিকাৰ "ক'পাৰহে'ড" সাপে বয়স্ক মানুহৰ ভৰিৰ সৰুগাঁথিত খুঁটিলে সেয়া বৰ গুৰুতৰ আঘাত নহয়, কিন্তু একেটা সাপে শিশুৰ মুখ বা পেটত খুঁটিলে সেয়া প্ৰাণনাশী হ'ব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ ফলাফল বিভিন্ন কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে: সাপৰ আকাৰ, শাৰীৰিক অৱস্থা, তাপ, আক্ৰান্তৰ বয়স আৰু স্বাস্থ্য, খোঁটা ঠাই, প্ৰবেশ কৰা বিষৰ পৰিমাণ, চিকিৎসা গ্ৰহণ কৰা সময়, আৰু চিকিৎসাৰ মান আদি।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gold1994"/> === সাপৰ চিনাক্তকৰণ === চিকিৎসাৰ পৰিকল্পনাৰ বাবে কোনো কোনো ঠাইত সাপৰ চিনাক্তকৰণ জৰুৰী, কিন্তু ই সদায় সম্ভৱ নহয়। কেতিয়াবা মৃত সাপটো আক্ৰান্তৰ লগত অনা হয় নাইবা সাপপ্ৰধান অঞ্চলত স্থানীয় জ্ঞানেই কাম দিয়ে। বহুযোজিত প্ৰতিবিষ (Antivenom) উপলব্ধ থকা উত্তৰ আমেৰিকাৰ দৰে ঠাইত সাপৰ চিনাক্তকৰণত বৰ গুৰুত্ব দিয়া নহয়। দুৰ্ঘটনা কৰা সাপটোক ধৰিবলৈ বা মাৰিবলৈ যাওঁতে পুনৰ একেজনক বা আনকো খুঁটিব পাৰে, গতিকে এনে কৰা অনুচিত। বেছিভাগ সমস্যা সৃষ্টি কৰা তিনিবিধ সাপ হৈছে ভাইপাৰ, ক্ৰেইট্‌ আৰু ফেঁটী। যিদৰে সেই অঞ্চলত পোৱা সাপৰ কথা জনাটো ভাল, তেনেদৰে সেই প্ৰতিবিধ সাপে খোঁটাৰ লক্ষণ জনাটোও। খোঁটা সাপৰ প্ৰজাতি নিৰ্ণয় কৰিবলৈ কোনো কোনো অঞ্চলত সেই অঞ্চলৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট একোটা স্ক'ৰিং প্ৰণালীও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref>{{Cite journal|author=Pathmeswaran A, Kasturiratne A, Fonseka M, Nandasena S, Lalloo D, de Silva H|title=Identifying the biting species in snakebite by clinical features: an epidemiological tool for community surveys|journal=Trans R Soc Trop Med Hyg|volume=100|issue=9|pages=874–8|year=2006|pmid=16412486|doi=10.1016/j.trstmh.2005.10.003}}</ref> === প্ৰাথমিক চিকিৎসা === সৰ্পদংশনৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা বেলেগ বেলেগ সাপৰ বাবে ভিন্ন হ'ব পাৰে। <!-- Snakebite [[first aid]] recommendations vary, in part because different snakes have different types of venom. Some have little local effect, but life-threatening systemic effects, in which case containing the venom in the region of the bite by pressure immobilization is desirable. Other venoms instigate localized tissue damage around the bitten area, and immobilization may increase the severity of the damage in this area, but also reduce the total area affected; whether this trade-off is desirable remains a point of controversy. Because snakes vary from one country to another, first aid methods also vary. --> কিন্তু বেছিভাগ নিৰ্দেশাৱলীয়েই তলৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসাসমূহৰ ক্ষেত্ৰত একমত। #আক্ৰান্তজনক আৰু আনক অধিক দংশনৰ পৰা বচাওক। সাপৰ চিনাক্তকৰণ কোনো কোনো অঞ্চলত দৰকাৰী হ'লেও অধিক বিপদ চপাই লোৱা বা চিকিৎসা বিলম্ব কৰাটো অনুচিত। #আক্ৰান্তজনক শান্ত কৰি ৰাখক। নহ'লে একিউট ষ্ট্ৰেছৰ বাবে তেজৰ চলাচল বাঢ়ি বিপদ বাঢ়িবহে পাৰে। আতংকৰ সৃষ্টি নোহোৱাটো বাঞ্ছনীয়। #সহায়ৰ বাবে মানুহ মাতক আৰু আক্ৰান্তক ততালিকে এণ্টিভেন'ম উপলব্ধ থকা স্থানীয় চিকিৎসালয়লৈ লৈ যাওক। #খোঁট খোৱা অংগটো স্থিৰে ৰাখক আৰু আক্ৰান্তৰ হৃদপিণ্ডৰ তলত ৰাখক যাতে হৃদপিণ্ড আৰু আন অংগলৈ যোৱা তেজৰ পৰিমাণ কমে। #মানুহজনক একো খাবলৈ নিদিব। বিশেষকৈ এল্‌কহলে ৰক্তনলীৰ প্ৰসাৰণ কৰি বিষৰ শুহাৰ পৰিমাণ বঢ়াব পাৰে। চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ নোলোৱাকৈ কোনো দৰব-জাতি দিয়াৰো প্ৰয়োজন নাই। #খোঁট খোৱা অংগটোক চেপি থকা আঙুঠি, ঘড়ী, ছেণ্ডেল আদিবোৰ খুলি থওক। #মানুহজনক বেছিকৈ লৰচৰ কৰিবলৈ নিদিব। #দংশনৰ ঠাইডোখত কটা-ছিঙা কৰিব নালাগে। ২০০৭ চনত [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] প্ৰকাশ কৰা "National snake-bite protocol"তো প্ৰায় এইখিনি কথাই কোৱা হৈছে।<ref name="park">{{cite book | title=Park's textbook of preventive and social medicine | publisher=M/S Banarsida Bhanot publishers | author=Dr. K. Park | year=2013 | location=Jabalpur | pages=381}}</ref> দংশনৰ ঠাইডোখৰ চাবোন, পানীৰে ধুই চাফাও কৰিব পাৰি। ছাল বা বেণ্ডেজত লাগি থকা বিষৰ সহায়ত চিনাক্তকৰণৰ সঁজুলিৰে সাপৰ প্ৰজাতিও নিৰ্ণয় কৰা সম্ভৱ। এনে কৰিলে জৰুৰীকালীন কক্ষত প্ৰয়োজনীয় প্ৰতিবিষ নিৰ্ণয় কৰাটো সহজ হয়।<ref>{{Cite web |url=http://www.usyd.edu.au/anaes/venom/snakebite.html |title=Treatment of Australian Snake Bites |author=Chris Thompson |work=Australian anaesthetists' website}}</ref> === চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতা === [[File:Bundesarchiv Bild 135-KA-01-019, Tibetexpedition, Melken einer Schlange.jpg|thumb|right|[[ৰাছেল ভাইপাৰ]] এটাক "খীৰোৱা" দৃশ্য। গৱেষণাগাৰসমূহে সাপৰ বিষ এনেদৰে সংগ্ৰহ কৰি এণ্টিভেন'ম প্ৰস্তুত কৰে। ]] ১৯৭৯ চনত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ [[:en:National Health and Medical Research Council|National Health and Medical Research Council]]এ আনুষ্ঠানিকভাৱে চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতাক (pressure immobilization) সৰ্পদংশনৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা হিছাপে পছন্দ কৰে।<ref name="Currie2008">{{Cite journal |last=Currie |first=Bart J. |coauthors=Elizabeth Canale, Geoffrey K. Isbister |year=2008|title=Effectiveness of pressure-immobilization first aid for snakebite requires further study |journal=Emergency Medicine Australasia |pmid=18549384 |volume=20 |issue=3 |doi=10.1111/j.1742-6723.2008.01093.x |pages=267–270(4)}}</ref> ২০০৯ চন পৰ্যন্ত ইয়াৰ কাৰ্যকাৰীতা সম্পৰ্কে পৰ্যাপ্ত প্ৰমাণ পোৱা হোৱা নাই।<ref name="Currie2008"/> সেইবাবে বেছিভাগ আন্তৰ্জাতিক বিশেষজ্ঞই ইয়াৰ ওপৰত সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিছে।<ref name="Currie2008"/> তথাপিও অষ্ট্ৰেলিয়াৰ সকলো নামজ্বলা প্ৰাথমিক চিকিৎসা প্ৰতিষ্ঠানে অঙ্গটোত চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰ ৰাখিবলৈ উপদেশ দিয়ে, এক-তৃতীয়াংশ আক্ৰান্তইহে এই কাম প্ৰকৃততে কৰে।<ref name="Currie2008"/> [[ভাইপাৰ]]ৰ দৰে সাপৰ চাইট'টক্সিক দংশনত চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতাই বৰ সুফল নিদিয়ে।<ref>{{Cite journal|author=Rogers I, Celenza T|title=Simulated field experience in the use of the Sam splint for pressure immobilization of snakebite|journal=Wilderness Environ Med|volume=13|issue=2|pages=184–5|year=2002|url=http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=013&issue=02&page=0184|pmid=12092977|doi=10.1580/1080-6032(2002)013[0184:LTTE]2.0.CO;2|access-date=2012-02-09|archivedate=2020-01-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200126111404/http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=013&issue=02&page=0184|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Bush S, Green S, Laack T, Hayes W, Cardwell M, Tanen D|title=Pressure immobilization delays mortality and increases intracompartmental pressure after artificial intramuscular rattlesnake envenomation in a porcine model|journal=Ann Emerg Med|volume=44|issue=6|pages=599–604|year=2004|pmid=15573035|url=http://www.llu.edu/llu/faculty/whayes/documents/2004_bush_et_al._pressure-immob.pdf|format=PDF|accessdate=2006-06-25|doi=10.1016/j.annemergmed.2004.06.007|archivedate=2008-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081230111450/http://www.llu.edu/llu/faculty/whayes/documents/2004_bush_et_al._pressure-immob.pdf|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite journal| author=Sutherland S, Coulter A|title=Early management of bites by the eastern diamondback rattlesnake (Crotalus adamanteus): studies in monkeys (Macaca fascicularis)|journal=Am J Trop Med Hyg|volume=30|issue=2|pages=497–500|year=1981|pmid=7235137}}</ref> কিন্তু বেছিভাগ [[ইলেপিড]] সাপৰ নিউৰ'টক্সিক বিষত ই কাম দিব পাৰে।<ref>{{Cite journal|author=Rogers I, Winkel K|title=Struan Sutherland's "Rationalisation of first-aid measures for elapid snakebite"--a commentary|journal=Wilderness Environ Med|volume=16|issue=3|pages=160–3|year=2005|pmid=16209471|url=http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0160|accessdate=2006-06-25|doi=10.1580/ER20-04.1|archivedate=2020-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200509090340/http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0160|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite journal| author=Sutherland S|title=Deaths from snake bite in Australia, 1981-1991|journal=Med J Aust|volume=157|issue=11–12|pages=740–6|pmid=1453996|year=1992}}</ref><ref>{{Cite journal| author=Sutherland S, Leonard R|title=Snakebite deaths in Australia 1992-1994 and a management update|journal=Med J Aust|volume=163|issue=11–12|pages=616–8|pmid=8538559|year=1995}}</ref> চিকিৎসা গৱেষক [[:en:Struan Sutherland|ষ্ট্ৰুৱান চুডেৰলেণ্ড]]ৰ দ্বাৰা ১৯৭৮ চনত বিকশিত<ref>{{Cite journal|author=Sutherland S, Coulter A, Harris R|title=Rationalisation of first-aid measures for elapid snakebite|journal=Lancet|volume=1|issue=8109|pages=183–5|year=1979|pmid=84206|url=http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0164|doi=10.1016/S0140-6736(79)90580-4|access-date=2012-02-09|archivedate=2020-01-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200126111420/http://www.wemjournal.org/wmsonline/?request=get-document&issn=1080-6032&volume=016&issue=03&page=0164|deadurl=yes}}</ref> এই পদ্ধতিত সাপৰ বিষ দংশিত অঙ্গতে আবদ্ধ কৰি [[লসিকা তন্ত্ৰ]]ৰ জৰিয়তে আন গুৰুত্বপূৰ্ণ অঙ্গলৈ বৈ যোৱাত বাধা দিয়া হয়। এই পদ্ধতিৰ ভাগ দুটা: চাপ প্ৰয়োগেৰে লসিকা প্ৰবাহক বাধা দিয়া আৰু দংশন কৰা অঙ্গটো স্থিৰ কৰি ৰাখি মাংসপেশীৰ পাম্পিং ক্ৰিয়া প্ৰতিৰোধ কৰা। চাপ প্ৰয়োগৰ বাবে সাধাৰণতে ইলাষ্টিক পটী বা জৰুৰী অৱস্থাত যিকোনো কাপোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। আঘাতৰ দুইৰ পৰা চাৰি ইঞ্চি ওপৰত (হৃদপিণ্ড আৰু আঘাতৰ মাজত) পটী বন্ধা আৰম্ভ কৰা হয় আৰু পকাই পকাই হৃদপিণ্ডৰ ফালে লৈ যোৱা হয়, তাৰপিছত আঘাতৰ ওপৰেৰে নি হাত বা ভৰিৰ ফালে লৈ যোৱা হয়। তাৰপিছত অঙ্গটো স্থিৰ কৰিব লাগিব আৰু সম্ভৱ হ'লে স্পিণ্ট বা স্লিং ব্যৱহাৰ কৰি ওলমাই ৰাখিব লাগে। ভৰিৰ সৰুগাঁঠিত স্প্ৰেইন হ'লে প্ৰয়োগ কৰা পটীৰ সমানেই এই পটীটো টান হ'ব লাগে। ই কোনোপধ্যেই ৰক্ত প্ৰবাহ বন্ধ কৰিব "নালাগে" আৰু ব্যক্তিজনে অসুবিধা পাব নালাগে। অসুবিধা পালে ব্যক্তিজনে ক'ব নোৱাৰাকৈ অঙ্গটো লৰাব আৰু তেতিয়া পদ্ধতিটো বিফল হ'ব। পটীৰ বাহিৰফালে দংশন কৰা স্থান স্পষ্টভাৱে চিহ্নিত কৰি থ'ব লাগে। কেতিয়াবা এই প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত অনাকাংক্ষিতভাৱে অঙ্গটো ফুলিব পাৰে। চাপ প্ৰয়োগ আৰু স্থিৰতা যিমান পাৰি সোনকালে কৰিব লাগে; লক্ষণ ফুটি উঠাৰ বাবে ৰৈ থকা অনুচিত। এবাৰ পটী বন্ধাৰ পিছত চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অবিহনে ইয়াক খোলা "অনুচিত"। এই পদ্ধতিত সিৰাৰ তেজ স্থিৰ হৈ যোৱাৰ ফলত ২৪ ঘণ্টাৰ পিছতো সৰ্পদংশনৰ লক্ষণ ফুটি নুঠিব পাৰে আৰু তেতিয়া অনাৰ্দ্ৰ দংশন বুলি ভুলকৈ ভবা হ'ব পাৰে। === প্ৰতিবিষ === [[প্ৰতিবিষ]] উদ্ভাৱন নোহোৱালৈকে কিছুমান প্ৰজাতিৰ সাপৰ দংশনত মৃত্যু নিশ্চিত আছিল।<ref name="INCHEM">{{Cite web |last=White |first=Julian |title=Oxyuranus microlepidotus |url=http://www.inchem.org/documents/pims/animal/taipan.htm |date=November 1991 |publisher=Chemical Safety Information from Intergovernmental Organizations |quote=Without appropriate antivenom treatment up to 75% of taipan bites will be fatal. Indeed, in the era prior to specific antivenom therapy, virtually no survivors of taipan bite were recorded. |accessdate=24 July 2009}}</ref> জৰুৰীকালীন চিকিৎসাৰ বহু উন্নতি হ'ল যদিও বিষ বিয়পিলে প্ৰতিবিষেই একমাত্ৰ কাৰ্যকৰী চিকিৎসা। ফ্ৰেঞ্চ চিকিৎসক [[::en:Albert Calmette|এলবাৰ্ট কাল্‌মেট]]এ ১৮৯৫ চনত ভাৰতীয় ফেঁটীসাপৰ দংশনৰ বাবে প্ৰতিবিষ উদ্ভাৱন কৰে। কম মাত্ৰাৰ বিষ জন্তুৰ শৰীৰত (সাধাৰণতে ঘোঁৰা বা ভেড়া) সুমুৱাই প্ৰতিৰোধী তন্ত্ৰ তাৰ বিপৰীটে সক্ৰিয় কৰি প্ৰতিবিষ উৎপন্ন কৰা হয়। জন্তুটোৰ দেহৰ পৰা তাৰপিছত এণ্টিব'ডীখিনি উলিয়াই অধিক মাত্ৰাত প্ৰস্তুত কৰা হয়। আক্ৰান্তৰ সিৰাইদি সুমুৱাই দিয়া প্ৰতিবিষে বিষৰ এন্‌জাইমৰ লগত লগ লাগি তাক নিষ্ক্ৰিয় কৰে। বিষৰ ফলত ইতিমধ্যে হৈ যোৱা ক্ষতি ই ঠিক কৰিব নোৱাৰে। সেইবাবে প্ৰতিবিষৰ চিকিৎসা ততালিকে গ্ৰহণ কৰা উচিত। আধুনিক প্ৰতিবিষবোৰ বহুযোজী বাবে বহু সাপৰ বিষৰ বিৰুদ্ধে কাম কৰিবলৈ সক্ষম। ঔষধ প্ৰস্তুত কৰা প্ৰতিষ্ঠানবোৰে সাধাৰণতে স্থানীয় সাপৰ বিষৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবিষ উৎপাদনত জোৰ দিয়ে। কিছু লোকে প্ৰতিবিষ লোৱাৰ পিছত [[এনাফাইলেক্সিছ]]ৰ দৰে প্ৰতিক্ৰিয়া হ'ব পাৰে, কিন্তু জৰুৰী অৱস্থাত তাৰ চিকিৎসা সম্ভৱ। গতিকে লাভালাভলৈ লক্ষ্য ৰাখি প্ৰতিবিষ প্ৰয়োগ নকৰাতকৈ প্ৰয়োগ কৰাটোহে শুদ্ধ কাম। === পুৰণিকলীয়া চিকিৎসা === [[File:Snakebite kit.jpg|thumb|right|ব্যৱহাৰ নকৰিবলগীয়া পুৰণিধৰণৰ সৰ্পদংশন কিট্‌]] তলত দিয়া চিকিৎসা পদ্ধতিবোৰ পূৰ্বে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আজিকালি কাৰ্যকৰী বুলি গণ্য কৰা নহয়। সেইবোৰে কাম কৰা যেন লাগিব পৰা ঘটনাবোৰ প্ৰকৃততে অনাৰ্দ্ৰ দংশনহে। * দংশন কৰা অঙ্গত ট'ৰ্নিকুৱেটৰ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া নহয়।<ref name=theak>{{Cite journal |author=Theakston RD |title=An objective approach to antivenom therapy and assessment of first-aid measures in snake bite |journal=Ann. Trop. Med. Parasitol. |volume=91 |issue=7 |pages=857–65 |year=1997|pmid=9625943 |doi= 10.1080/00034989760626 |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu6/theakston1997.pdf|format=PDF}}</ref> ''[[:en:Crotalus durissus|Crotalus durissus]]'' সাপৰ দংশনত ট'ৰ্নিকুৱেট সম্পূৰ্ণৰূপে বিফল<ref>{{Cite journal |author=Amaral CF, Campolina D, Dias MB, Bueno CM, Rezende NA |title=Tourniquet ineffectiveness to reduce the severity of envenoming after Crotalus durissus snake bite in Belo Horizonte, Minas Gerais, Brazil |journal=Toxicon |volume=36 |issue=5 |pages=805–8 |year=1998 |pmid=9655642 |doi= 10.1016/S0041-0101(97)00132-3|url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0041-0101(97)00132-3}}</ref> কিন্তু [[ফিলিপাইন্‌ছ]]ত ফেঁটীসাপৰ দংশনত ভালকৈ বন্ধা ট'ৰ্নিকুৱেট কিছু কাৰ্যকৰী হোৱা দেখা গৈছে।<ref>{{Cite journal |author=Watt G, Padre L, Tuazon ML, Theakston RD, Laughlin LW |title=Tourniquet application after cobra bite: delay in the onset of neurotoxicity and the dangers of sudden release |journal=Am. J. Trop. Med. Hyg. |volume=38 |issue=3 |pages=618–22 |year=1988 |pmid=3275141 }}</ref> ট'ৰ্নিকুৱেট ভালকৈ নাবান্ধিলে ৰক্ত প্ৰবাহ বন্ধ হৈ [[গেংগ্ৰিন]] হ'ব পাৰে আৰু আক্ৰান্তজন অধিক বিপদত পৰিব।<ref name=theak /> চাপ প্ৰয়োগ কৰা পটীৰ ব্যৱহাৰ নিৰাপদ আৰু অধিক কাৰ্যকৰী। * বিষ শোহন কৰাৰ পূৰ্বে ঠাইটুকুৰাত কটা-ছিঙা কবিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া নহয় কাৰণ ইয়াৰ ফলত ক্ষতি বেছিহে হয় আৰু সংক্ৰমণৰ আশঙ্কাও বাঢ়ি যায়। * মুখ বা পাম্পেৰে বিষ শোহন কৰাৰ কোনো লাভ নাই আৰু ঠাইটুকুৰাৰ বেছিহে ক্ষতি কৰে।<ref name="pmid16781926">{{Cite journal |author=Holstege CP, Singletary EM |title=Images in emergency medicine. Skin damage following application of suction device for snakebite |journal=Annals of emergency medicine |volume=48 |issue=1 |pages=105, 113 |year=2006 |pmid=16781926 |doi=10.1016/j.annemergmed.2005.12.019}}</ref> তিনিমিনিটৰ পিছত আৰম্ভ কৰা শোহনে নগণ্য পৰিমাণৰ বিষ (এহেজাৰ ভাগৰ এভাগতকৈও কম) বাহিৰ কৰে।<ref>{{Cite journal|author=Alberts M, Shalit M, LoGalbo F|title=Suction for venomous snakebite: a study of "mock venom" extraction in a human model|journal=Ann Emerg Med|volume=43|issue=2|pages=181–6|year=2004|pmid=14747805|doi=10.1016/S0196-0644(03)00813-8}}</ref> গাহৰিৰ দেহত কৰা পৰীক্ষাত দেখা গৈছে যে শোহন কৰাৰ ফলত অৱস্থাৰ উন্নতি নোহোৱাৰ লগতে ঠাইটুকুৰাৰ নেক্ৰ'চিছহে হৈছে।<ref name="pmid11055564">{{Cite journal |author=Bush SP, Hegewald KG, Green SM, Cardwell MD, Hayes WK |title=Effects of a negative pressure venom extraction device (Extractor) on local tissue injury after artificial rattlesnake envenomation in a porcine model |journal=Wilderness & environmental medicine |volume=11 |issue=3 |pages=180–8 |year=2000 |pmid=11055564 |doi=10.1580/1080-6032(2000)011[0180:EOANPV]2.3.CO;2 }}</ref> আক্ৰান্তজনে নিজেই মুখেৰে শুহিলে বিষ বেছিকৈ বিয়পিবও পাৰে।<ref>Riggs BS, Smilkstein MJ, Kulig KW, ''et al.'' Rattlesnake envenomation with massive oropharyngeal edema following incision and suction (Abstract). Presented at the AACT/AAPCC/ABMT/CAPCC Annual Scientific Meeting, Vancouver, Canada, September 27 October 2, 1987.</ref> আনে শুহিলে তেওঁৰ মুখৰ পৰা ক্ষতস্থানত বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণহে হ'ব পাৰে। * কুহুমীয়া পানী বা গাখীৰত অঙ্গটো ডুবাই থোৱা আৰু "সৰ্প-শিলা"ৰ (''la Pierre Noire'' বুলিও জনা যায়) প্ৰয়োগ কৰা যি স্প'ঞ্জে পানী শোহাৰ নিচিনাকৈ বিহ শুহে বুলি ধাৰণা কৰা হয়। * প'টাছিয়াম পাৰ্মাঙ্গানেটৰ প্ৰয়োগ। * ইলেক্ট্ৰ'শ্ব'ক থেৰাপী। কিছু লোকে এতিয়াও ব্যৱহাৰ কৰিলেও জন্তুৰ ওপৰত কৰা পৰীক্ষাত ই বিফল আৰু বিপজ্জনক বুলি প্ৰমাণিত হৈছে।<ref>{{Cite journal|author=Russell F|title=Another warning about electric shock for snakebite|journal=Postgrad Med|volume=82|issue=5|pages=32|year=1987|pmid=3671201}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Ryan A|title=Don't use electric shock for snakebite|journal=Postgrad Med|volume=82|issue=2|pages=42|year=1987|pmid=3497394}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Howe N, Meisenheimer J|title=Electric shock does not save snakebitten rats|journal=Ann Emerg Med|volume=17|issue=3|pages=254–6|year=1988|pmid=3257850|doi=10.1016/S0196-0644(88)80118-5}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Johnson E, Kardong K, Mackessy S|title=Electric shocks are ineffective in treatment of lethal effects of rattlesnake envenomation in mice|journal=Toxicon|volume=25|issue=12|pages=1347–9|year=1987|pmid=3438923|doi=10.1016/0041-0101(87)90013-4}}</ref> কিছুক্ষেত্ৰত ভিতৰুৱা ঠাইৰ আক্ৰান্তক এনেকুৱা চিকিৎসা কৰাৰ ফলত সাধাৰণ দংশনতো কথা বিষমহে হোৱা দেখা গৈছে। কেতিয়াবা আকৌ দংশন কৰা অঙ্গত জোৰেৰে ট'ৰ্নিকুৱেট বান্ধি ৰক্ত প্ৰবাহ বন্ধ কৰি দিয়া হয়। আক্ৰান্তজন ভাল চিকিৎসালয় গৈ পোৱাৰ পিছত অঙ্গটো কাটি দিয়াৰ বাহিৰে তেতিয়া আন উপায় নাথাকে। == বিতৰণ তথ্য == {{multiple image |direction=vertical |width=225 |align=right |image1=World distribution of snakes.svg |image2=Number of snake envenomings (2007).svg |caption1=বিশ্বত সাপৰ আনুমানিক স্থিতিৰ মানচিত্ৰ। |caption2=বিশ্বত সৰ্পদংশনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুৰ বিভাজনৰ মানচিত্ৰ। }} বেছিভাগ সৰ্পদংশন অবিষধাৰী সাপৰ দ্বাৰা হয়। বিশ্বত পোৱা প্ৰায় ৩০০০ সাপৰ প্ৰজাতিৰ ১৫% মানহে মানুহৰ বাবে বিপজ্জনক।<ref name="Kasturiratne" /><ref name="Gold2002" /><ref>{{Cite journal |last=Russell |first=F. E. |title=When a snake strikes |journal=Emerg Med |volume=22 |issue=12 |pages=33–4, 37–40, 43 |year=1990}}</ref> [[এণ্টাৰ্কটিকা]]ৰ বাহিৰে সকলো মহাদেশতে সাপ পোৱা যায়।<ref name="Kasturiratne"/> সৰ্বাধিক পোৱা সাপৰ পৰিয়াল 'কলুব্ৰিড'ৰ প্ৰায় ৭০০ মান প্ৰজাতি বিষধাৰী,<ref name="Mackessy2002">{{Cite journal |last=Mackessy |first=Stephen P. |year=2002 |title=Biochemistry and pharmacology of colubrid snake venoms |journal=Journal of Toxicology: Toxin Reviews |volume=21 |issue=1–2 |pages=43–83 |doi=10.1081/TXR-120004741 |url=http://www.unco.edu/nhs/biology/faculty_staff/mackessy/colubrid.pdf |accessdate=2009-09-26 |quote=Estimates of the number of venomous colubrids approach 700 species. Most may not produce a venom capable of causing serious damage to humans, but at least five species (''Dispholidus typus'', ''Thelotornis capensis'', ''Rhabdophis tigrinus'', ''Philodryas olfersii'' and ''Tachymenis peruviana'') have caused human fatalities |archivedate=2010-06-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100602041516/http://www.unco.edu/nhs/biology/faculty_staff/mackessy/colubrid.pdf |deadurl=yes }}</ref> কিন্তু কেৱল পাঁচটা জাতি:—[[:en:Dispholidus|বুমশ্লেং]], [[:en:Thelotornis|থেল'ট'ৰ্নিছ]], [[:en:Rhabdophis|ৰেব্দ'ফিছ]], [[:en:Philodryas|ফিল'ড্ৰায়ান]], আৰু [[:en:Tachymenis|টেকীমেনিছ]]হে মানুহৰ মৃত্যুৰ কাৰণ হ'ব পাৰে।<ref name="Mackessy2002"/>। ভাৰতত পোৱা প্ৰায় ২১৬ বিধ সাপৰ প্ৰজাতিৰ ভিতৰত ৫২ বিধ বিষধাৰী। তাৰ ভিতৰত প্ৰধান জাতিসমূহ হ'ল: ইলেপিড (ফেঁটী, ৰজাফেঁটী আৰু ক্ৰেইট), ভাইপেৰিড (ৰাছেল ভাইপাৰ, কাৰ্পেট ভাইপাৰ আৰু পিট্‌ ভাইপাৰ) আৰু হাইড্ৰ'পিড (সাগৰীয় সাপ)।<ref name="snakebiteindia"/> বিশ্বৰ বহু ঠাইত সৰ্পদংশন ৰিপ'ৰ্ট কৰাটো বাধ্যতামূলক নহয় বাবে<ref name="Kasturiratne"/> প্ৰায়েই গম নোপোৱাকৈ থাকি যায়। সেইকাৰণে আন্তৰ্জাতিকভাৱে সৰ্পদংশনৰ প্ৰাবল্য নিশ্চিত কৰিবলৈ জৰীপ কৰা হোৱা নাই। তথাপিও কিছুমানে অনুমান কৰে যে ৫.৪ নিযুত সৰ্পদংশন, ২.৫ নিযুত বিষ বিয়পা ঘটনা আৰু সম্ভৱ ১,২৫,০০০ মৃত্যুৰ ঘটনা হৈছে।<ref name="Kasturiratne"/> আন কিছুমানৰ মতে এই পৰিসংখ্যা হয় ১.২ৰ পৰা ৫.৫ নিযুত সৰ্পদংশন; ৪২১,০০০ বিষ বিয়পা আৰু ২০,০০০ৰ পৰা ৯৪,০০০ মৃত্যু।<ref name="Kasturiratne"/> মৃত্যুৰ পৰা ৰক্ষা পৰা বহু মানুহৰ বিষৰ পৰা কলাৰ ক্ষতি হৈ অঙ্গ নিষ্ক্ৰিয় হৈ পৰে।<ref name="Gutierrez2007"/> বেছিভাগ বিষ বিয়পা আৰু মৃত্যুৰ ঘটনা [[দক্ষিণ এছিয়া]], [[দক্ষিণ-পূব এছিয়া]] আৰু [[নিম্ন-ছাহাৰা আফ্ৰিকা]]ত হয়<ref name="Kasturiratne"/>। দেশৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক [[ভাৰত]]তে প্ৰতিবছৰে ২৫০০০-৩০০০০ সৰ্পদংশনৰ ফলত মৃত্যুৰ ঘটনা ঘটে<ref name="snakebiteindia">{{cite web | url=http://www.snakebiteinitiative.org/india | title=Snake Bite in India: A Brief Overview | publisher=Global snakebite initiative | work=In India, the annual mortality from snake bite is said to be between 25,000-30,000. More than 2000 deaths per year are reported from the state of Maharashtra alone. | accessdate=February 15, 2012 | author=Dr V. V. Pillay, Amrita Institute Of Medical Sciences & Research Centre, Cochin, India}}</ref>। ইয়াৰ ভিতৰত [[মহাৰাষ্ট্ৰ]]তে ২০০০ মান ঘটনা ঘটে।<ref name="snakebiteindia"/> আন এক সূত্ৰৰ মতে ভাৰতত প্ৰতিবছৰে মুঠ মৃত্যুৰ সংখ্যা প্ৰায় ৪৬,০০০<ref name="TOI">{{cite web | url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-06/india/30481201_1_anti-venom-krait-snake-bites | title=Snake bites kill 46K in India yearly | publisher=The Times of India | work="in India 46,000 people are dying every year from snakebites against the official figure of only 2,000. More than 2.5 lakh cases of snake bites are reported every year." | date=Dec 6, 2011 | accessdate=February 16, 2012 | author=The American Society of Tropical Medicine and Hygiene | archivedate=February 25, 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225213327/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-06/india/30481201_1_anti-venom-krait-snake-bites | deadurl=yes }}</ref> বিশ্বজুৰি গৰম দিনত সাপবোৰ সক্ৰিয় আৰু মানুহবোৰ ঘৰৰ বাহিৰত থকা বাবে সৰ্পদংশন বেছি হয়।<ref name="Kasturiratne"/><ref name="WingertChan1988">{{Cite journal|author=Wingert W, Chan L|title=Rattlesnake Bites in Southern California and Rationale for Recommended Treatment|journal=West J Med|volume=148|issue=1|pages=37–44|date=1 January 1988| pmid=3277335|pmc=1026007}}</ref> কৃষিপ্ৰধান আৰু গ্ৰীষ্মপ্ৰধান অঞ্চলত সকলোতকৈ বেছি এনে ঘটনা ঘটে।<ref name="Kasturiratne"/><ref name="Gutierrez2006">{{Cite journal |last=Gutiérrez |first=José María|coauthors=R. David G. Theakston, David A. Warrell |date=6 June 2006|title=Confronting the Neglected Problem of Snake Bite Envenoming: The Need for a Global Partnership |journal=PLoS Medicine |pmid=16729843 |volume=3 |pmc=1472552 |issue=6|doi=10.1371/journal.pmed.0030150|url=http://www.plosmedicine.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.0030150 |accessdate=2009-06-30|pages=e150}}</ref> আক্ৰান্তসকল প্ৰধানকৈ ১৭ৰ পৰা ২৭ বছৰীয়া পুৰুষ।<ref name="Gold2002"/><ref name="WingertChan1988"/><ref>{{Cite journal|author=Parrish H|title=Incidence of treated snakebites in the United States|journal=Public Health Rep|volume=81|issue=3|pages=269–76|year=1966|pmid=4956000|pmc=1919692|doi=10.2307/4592691}}</ref> শিশু আৰু বৃদ্ধসকলৰ ক্ষেত্ৰত মৃত্যুৰ আশঙ্কা বেছি।<ref name="Gold2002"/><ref name="Gold1994">{{Cite journal |author=Gold BS, Wingert WA |title=Snake venom poisoning in the United States: a review of therapeutic practice |journal=South. Med. J. |volume=87 |issue=6 |pages=579–89 |year=1994 |pmid=8202764 |doi=10.1097/00007611-199406000-00001}}</ref> == তথ্যসূত্ৰ == ;পাদটীকা {{Reflist|3}} ;গ্ৰন্থপঞ্জী {{Refbegin}} * {{cite book |title=Snakes: The Evolution of Mystery in Nature |last=Greene |first=Harry W. |authorlink=Harry W. Greene |year=1997 |publisher=University of California Press |location=Berkeley, CA |isbn=9780520200142 |ref=harv}} * {{cite book |title=Handbook of Venoms and Toxins of Reptiles |editor1-first=Mackessy |editor1-last=Stephen P. |year=2010 |publisher=CRC Press |location=Boca Raton, FL |isbn=9780849391651 |edition=2nd |ref=harv}} * {{cite book |title=Venomous Snakes: Envenoming, Therapy |last=Valenta |first=Jiri |year=2010 |publisher=Nova Science Publishers |location=Hauppauge, NY |isbn=9781608766185 |edition=2nd |ref=harv}} {{Refend}} == অতিৰিক্ত পঠন == {{Refbegin}} * Campbell, Jonathan A.; William W. Lamar (2004). ''The Venomous Reptiles of the Western Hemisphere''. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 9780801441417 * Spawls, Stephen; Bill Branch (1995). ''The Dangerous Snakes of Africa: Natural History, Species Directory, Venoms and Snakebite''. Sanibel Island, FL: Ralph Curtis Publishing. ISBN 9780883590294 * Sullivan JB, Wingert WA, Norris Jr RL. (1995). ''North American Venomous Reptile Bites. Wilderness Medicine: Management of Wilderness and Environmental Emergencies''. 3: 680–709. * Thorpe, Roger S.; Wolfgang Wüster, Anita Malhotra (1996). ''Venomous Snakes: Ecology, Evolution, and Snakebite'''. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 9780198549864 {{Refend}} == বহিঃসংযোগ == * [http://apps.who.int/bloodproducts/snakeantivenoms/database/ WHO Snake Antivenoms Database] [[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]] lvb7f7eyrynsjz3dd9z55bleh2v7frx 0 21886 419660 399965 2024-04-25T15:49:19Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{অনুলিপি সম্পাদনা}} {{Infobox philosopher | region = পশ্চিমীয়া দৰ্শন | era = বিংশ শতিকাৰ দৰ্শন | image = Bertrand Russell transparent bg.png | caption = | name = বাৰ্ট্ৰেণ্ড আৰ্থাৰ উইলিয়াম ৰাছেল, তৃতীয় আৰ্ল ৰাছেল | birth_date = {{birth date|df=yes|1872|5|18}} | birth_place = ট্ৰেলেক, মন্‌মাউথশ্বায়াৰ, [[যুক্তৰাজ্য]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1970|2|2|1872|5|18}} | death_place = পেনৰাইনডিউড্ৰিথ, সংযুক্ত ৰাজ্য | school_tradition = [[বিশ্লেষণাত্মক দৰ্শন]]<br />{{awd|[[সাহিত্যৰ ন'বেল বঁটা]]|১৯৫০}} | main_interests = [[মেটাফিজিক্স]], [[এপিষ্টেমোলজি]], [[যুক্তি]], [[গণিত]], [[ভাষাৰ দৰ্শন]], [[বিজ্ঞানৰ দৰ্শন]], [[নীতি শাস্ত্ৰ]], [[ধৰ্মৰ দৰ্শন]], [[দৰ্শনৰ ইতিহাস]] |influences = {{plainlist | * [[জন ষ্টুৱাৰ্ট মিল]] * পিয়েন' * ফ্ৰেজ * [[Santayana|শান্তায়ানা]] * [[লেইব্‌নিজ]] * [[ডেভিদ হিউম]] * [[জন লক]] * ৱিট্‌গেনষ্টেইন * স্পাইন'জা * হোৱাইটহে'ড }} | influenced = {{plainlist | * ৱিট্‌গেনষ্টেইন * এ জে আয়াৰ * ৰুডল্ফ কাৰণেপ * কাৰ্ট গডেল * [[কাৰ্ল পোপাৰ|পোপাৰ]] * [[W. V. Quine|কুইনে]] * [[ন’ম চমস্কি]] * [[J. L. Austin|অ’ষ্টিন]] * [[Saul Kripke|ক্ৰিপকি]] * [[Moritz Schlick|শ্লিক]] * [[Alfred Tarski|টাৰ্স্কি]] * [[Friedrich Waismann|ভাইজমান]] * [[Donald Davidson (philosopher)|ডেভিদছন]] * [[A. S. Eddington|এডিংটন]] * [[এলেন টিউৰিং]] * [[Jules Vuillemin|ভুইলেমিন]] * [[John McDowell|মেকড’ৱেল]] * [[Satish Kumar|কুমাৰ]] * [[Albert Ellis|এলবাৰ্ট এলিছ]] }} | notable_ideas = [[বিশ্লেষণাত্মক দৰ্শন]], [[Logical atomism|যৌক্তিক পৰমাণুবাদ]], [[বিৱৰণ তত্ত্ব]], [[knowledge by acquaintance|নলেজ বাই একুইণ্টেঞ্চ]] আৰু [[knowledge by description|নলেজ বাই ডেস্ক্ৰিপশ্যন]], [[ৰাছেলৰ পাৰাডক্স]], [[ৰাছেলৰ টিপট্‌]] | signature = }} '''বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেল''' ({{lang-en|Bertrand Russell}}) সম্পূৰ্ণ নাম '''বাৰ্ট্ৰেণ্ড আৰ্থাৰ উইলিয়াম ৰাছেল, তৃতীয় আৰ্ল ৰাছেল''', [[Order of Merit (Commonwealth)|অ’ এম]], [[Fellow of the Royal Society|এফ আৰ এছ]] (১৮ মে' ১৮৭২ – ২ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭০) একাধাৰে এজন [[ব্ৰিটিছ]]<ref>Sidney Hook, "Lord Russell and the War Crimes Trial", ''Bertrand Russell: critical assessments'', Volume 1, edited by A. D. Irvine, (New York 1999) page 178</ref> [[দাৰ্শনিক]], [[গণিতজ্ঞ]] আৰু [[ন’বেল বঁটা]] বিজয়ী সাহিত্যিক হোৱাৰ উপৰিও এজন মানৱ মুক্তি আৰু মানৱাধিকাৰৰ প্ৰবক্তা আছিল।<ref name="stanford">Stanford Encyclopedia of Philosophy, [http://plato.stanford.edu/entries/russell/ "Bertrand Russell"], 1 May 2003</ref> == জন্ম আৰু শিক্ষা == ১৮৭২ চনৰ ১৮মে’ তাৰিখে জন্ম গ্ৰহণ কৰা বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলৰ মাত্ৰ এবছৰ বয়সতেই পিতৃবিয়োগ হয়। বিখ্যাত ’আৰ্ল’(Earl) পৰিয়ালৰ সন্তান বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলক সেই বয়সতেই ৰিচমণ্ড পাৰ্কৰ (Richmond park) পেমব্ৰ’ক ভৱনলৈ লৈ অহা হয়। ইয়াত তেওঁ আইতাকৰ তত্ত্বাৱধানত ডাঙৰ-দীঘল হ’বলৈ ধৰে। ’প্ৰিনচিপিয়া মেথেমেটিকা’(Principia Mathematica) ৰ দৰে বিখ্যাত গ্ৰন্থৰ প্ৰণেতা ৰাছেলে তেওঁৰ প্ৰাৰম্ভিক স্কুলীয়া জীৱনত পূৰণৰ নেওতাখন মনত ৰাখিব নোৱাৰি কান্দি পেলাইছিল। ইফালে বীজ গণিতখন দেখিলেও তেওঁ জ্বৰ উঠিছিল। জ্যামিতিতো তেওঁ আছিল তথৈবচ। কিন্তু সেই ৰাছেলেই এদিন গণিত শাস্ত্ৰৰ মহামূল্যবান গ্ৰন্থ ’প্ৰিনচিপিয়া মেথেমটিকা’ৰ ৰচনা আৰু প্ৰকাশেৰে বিশ্বক চমক খুৱাই তোলে। বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলৰ ককাদেউতাক লৰ্ড জন ৰাছেলৰ আছিল এটা প্ৰকাণ্ড ঘৰুৱা পুথিভঁৰাল। বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলৰ দিনটোৰ বেছিভাগ সময় অতিবাহিত হৈছিল এই পুথিভঁৰাল বা গ্ৰন্থাগাৰত। তেওঁৰ অধ্যয়ন কোনো এটা বিশেষ বিষয়ৰ মাজতে সীমাবদ্ধ নাছিল। ১৬ বছৰ বয়সত ভৰি দিয়াৰ আগতেই বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলে এই গ্ৰন্থাগাৰটোৰ প্ৰায়বোৰ কিতাপেই পঢ়ি শেষ কৰি পেলাইছিল। পৰবৰ্তী কালত ’ব্ৰিটেইনৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ জ্ঞানী’ (The wisest man in Britain) খিতাপী লাভ কৰাৰ মূলতে আছিল ৰাছেলৰ এই অধ্যয়ন। কিন্তু এই অধ্যয়নৰ পৰা হোৱা জ্ঞানোপাৰ্জন আৰু তেওঁৰ স্বকীয় চৰ্চ্চাৰ ফলত তেওঁ কেৱল ব্ৰিটেইনৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ জ্ঞানী হৈ নাথাকিল, তেওঁ বিশ্বৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ জ্ঞানীৰূপে পৰিচিত হ’ল। অত্যধিক অধ্যয়নৰ ফলত ১৬ বছৰ বয়সতে ৰাছেলৰ চকুৰ দৃষ্টিশক্তি শোচনীয়ভাৱে হ্ৰাস পায়। ফলস্বৰূপে চিকিত্সকৰ নিৰ্দেশক্ৰমে তেওঁ লিখা-পঢ়াৰ পৰা বিৰত থাকিবলগীয়া হয়।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ">{{cite book | title=আধুনিক বিশ্বৰ এশগৰাকী মহান ব্যক্তি | publisher=দিছপুৰ প্ৰিণ্ট হাউছ | author=কনকসেন ডেকা | authorlink=বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেল | year=১৯৯৪ | pages=১১-১৫}}</ref> ১৮ বছৰ বয়সত ৰাছেলে [[ট্ৰিনিটি]] কলেজত ভৰ্তি হয়। সেই সময়ত ট্ৰিনিটিত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি থকা বিখ্যাত লোকসকলৰ ভিতৰত বিশেষভাৱে উল্লেখনীয় আছিল কবি [[থমাছ মূৰ]], [[হোৱাইটহেদ্‍]], [[এডিংটন]], [[ৰুদাৰকৰ্ড]], [[মাৰ্ছেল]] আদি। এই প্ৰখ্যাত ব্যক্তিসকলৰ ভিতৰত হেগেলীয় দাৰ্শনিক [[মেক্টেকগাৰ্টো]] আছিল। ৰাছেলৰ সৈতে টেগাৰ্টৰ বন্ধুত্ব হোৱাৰ উপৰিও টেগাৰ্টোৰ দাৰ্শনিক চিন্তাধাৰাৰ প্ৰভাৱো পৰে ৰাছেলৰ ওপৰত।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> == বিবাহ আৰু সামাজিক জীৱন == কেমব্ৰিজৰ ট্ৰিনিটি কলেজৰ পৰা ওলোৱাৰ কিছুকাল পিছতেই অৰ্থাৎ ১৮৯৪ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত এলীচ্‍ পিয়েৰছেল্‍ স্মিথৰ হৈতে ৰাছেলৰ [[বিয়া]] হয়। তেওঁ ধৰ্মীয় নীতি-নিয়মৰ ক্ষেত্ৰত থকা নিৰ্দেশাৱলীতো সত্যতাৰ অভাৱ লক্ষ্য কৰিছিল আৰু ধৰ্মকো তেওঁৰ জীৱনত স্থান দিয়া নাছিল। পৰীক্ষা আৰু পৰিদৰ্শনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল তেওঁৰ বহু দৰ্শিতাজনিত (Emperical) দৰ্শনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিহে ৰাছেলে সকলো কথালৈ লক্ষ্য কৰিছিল আৰু সেইমতেই বিশুদ্ধ বৈজ্ঞানিক দৃষ্টিভংগীৰে সকলোবোৰ কথা গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ এই দৃষ্টিভঙ্গীৰেই মাৰ্ক্সবাদতো বিশ্বাস কৰিছিল আৰু পিছৰ জীৱনত স্থায়ীভাৱে সমাজতন্ত্ৰকেই গ্ৰহণ কৰিছিল। বৈবাহিক নীতি-নিয়মৰ ক্ষেত্ৰতো ৰাছেলে বিশ্বাস নাৰাখি মুক্ত প্ৰেমৰহে (Free lave) পোষকতা কৰিছিল। তেওঁ নিজে চাৰিবাৰ বিয়া কৰাইছিল। কিন্তু সামাজিক নিয়মানুসাৰে এই কেইখন বিয়া হোৱা নাছিল। কোনো ধৰণৰ স্থিৰীকৃত সূত্ৰৰ ওপৰত ৰাছেলে বিশ্বাস নকৰিছিল। সেয়ে সমাজৰ প্ৰবৰ্তিত এনে প্ৰতিটো নিয়মৰ উলঙ্ঘা কৰি তেওঁ এদিন সমাজহীন হৈ পৰিছিল। এই সময়ত তেওঁ প্ৰচলিত ৰীতি-নীতিত বিশ্বাস নৰখা কেতবোৰ লোক বিচাৰি লৈছিল বন্ধুত্ব কৰিবৰ বাবে আৰু তেনেকৈয়ে তেওঁৰ বন্ধুত্ব হৈছিল চিড্নী্, বিয়েট্ৰিচ্‌ ৱেব (Beatrice Web), বাৰ্ণাৰ্ড শ্ব, চাৰ্লচ ট্ৰেভেলিন আৰু হাৰ্বাট চেমুৱেলৰ দৰে বিখ্যাত ব্যক্তিসকলৰ সৈতে।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> চীন ভ্ৰমণ কালত ড’ৰা ব্লেক নামৰ পৰিচাৰিকা গৰাকীয়ে তেওঁৰ দ্বিতীয়া পত্নীৰ স্থান লাভ কৰে। ড’ৰা ব্লেকৰ সৈতে হোৱা তেওঁৰ দ্বিতীয় বিবাহৰ অন্তত ৰাছেলে তেওঁৰ পত্নীৰ সৈতে অগলাগি ’বেকন হিল স্কুল’(Beacon Hill School) স্থাপন কৰে। এই স্কুল ৰাছেলে নিজ চেষ্টাত দ্বিতীয় মহাসমৰৰ সময়লৈকে চলাই যায়। ১৯৩৫ চনত ৰাছেলৰ, ড’ৰা ব্লেকৰ সৈতে বিবাহ বিচ্ছেদ ঘটে আৰু তৃতীয়বাৰৰ বাবে তেওঁ এইবাৰ বিয়া কৰায় পেট্ৰিচিয়া স্পেন্‌চক্‌(Patricia Spence)। ৮০ বছৰ বয়সত ৰাছেলে চতুৰ্থবাৰ বিয়া কৰাইছিল।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> == ৰাজনৈতিক জীৱন == ৰাছেলে কেৱ্ল সামাজিক সংস্কাৰৰহে যে বিৰোধিতা কৰিছিল এনে নহয়। তেওঁৰ ৰাজনৈতিক দৃষ্টিভঙ্গীও আছিল বৈপ্লৱিক। এই বৈপ্লৱিক দৃষ্টিভঙ্গীৰে তেওঁ [[প্ৰথম মহাসমৰ]]ৰ সময়ত ব্ৰিটেইনে পালন কৰা ভূমিকাৰ ঘোৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু ফলস্বৰূপে চৰকাৰৰ অপ্ৰিয়ভাজন হৈছিল। প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধই ৰাছেলৰ জীৱন আৰু চিন্তাধাৰাৰ আমূল পৰিবৰ্তন সাধন কৰে। প্ৰথমাৱস্থাত যুদ্ধই তেওঁ মনত সৃষ্টি কৰা ত্ৰাস আৰু দুখৰ ভাবৰ পৰা হৈ তেওঁ এইবাৰ যুদ্ধ বিৰোধী আন্দোলনত সক্ৰিয় অংশ গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ ’ন’ কন্‌চক্ৰিপচন্‌ কমিটী (No Conscription Committee) ৰ সদস্যভুক্ত হয় আৰু যুদ্ধবিৰোধী মুখপত্ৰ ’লেবাৰ লিডাৰ’(Labour Leader) কাকতত চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে সমালোচনাত সৰৱ হৈ উঠে। ইয়াৰ পৰিণতি হিছাপে ১৯১৬ চনৰ ১৫ জুন তাৰিখে তেওঁ গ্ৰেপ্তাৰবৰণ কৰিবলগীয়া হয় আৰু পিছত লণ্ডনৰ লৰ্ড মেয়ৰৰ সমুখত ৰাজকীয় সৈন্য বাহিনীৰ মাজত বিশৃঙ্খলতা সৃষ্টি কৰিবলৈ বিচৰাৰ অভিযোগত তেওঁক ট্ৰিনিটি কলেজৰ চাকৰিৰ পৰাও বখাৰ্স্ত কৰা হয়। আনকি এই সময়তে তেওঁক আমেৰিকাৰ হাৰ্ভাৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়ে অধ্যাপনাৰ বাবে জনোৱা আমন্ত্ৰণো, পৰৰাষ্ট্ৰ বিভাগে তেওঁক সেই দেশলৈ পাৰপত্ৰ নিদিয়াৰ ফলত প্ৰত্যাখ্যান কৰিবলগীয়া হয়। ১৯১৭ চনত ৰাছেলে ’ন’ কন্‌চক্ৰিপচন কমিটীৰ আন এখন মুখপত্ৰ ’দি ট্ৰাইবুনেল’ত লিখা এটি প্ৰবন্ধৰ বাবে ছমাহ কাৰাবাসত কটাবলগীয়া হয়। ’ব্ৰিস্কটন’ কাৰাগাৰত দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ বন্দী হিছাপে থকা অৱস্থাত তেওঁক [[টি এছ ইলিয়ট]], ডেমেণ্ড মেকাৰ্থে আদিৰ দৰে ব্যক্তিসকলে লগ ধৰিবলৈ যায় অৰু তেওঁলোকৰেই হস্তক্ষেপত ৰাছেলে কাৰাগাৰত লাভ কৰে এটা প্ৰথম শ্ৰেণীৰ ’চেল’। ইয়াৰ পিছত বন্দী অৱস্থাতে ’ইনট্ৰডাকচন টু মেথমেটিকেল ফিলচফী’ (Introduction to Mathematical Philosophy) গ্ৰন্থখন ৰচনা কৰি শেষ কৰাৰ উপৰিও পৰবৰ্তী কালত প্ৰকাশ পাবলগীয়া তেওঁ ’এনালাইচিচ অৱ মাইণ্ড”(Analysis of Mind) গ্ৰন্থৰ জুমুঠিটোও তৈয়াৰ কৰে। লগতে দে’ ৱেৰ (Dewey) ’এচেজ ইন এক্সপেৰি মেণ্টেল লজীক’ (Essays in Experimentel Logic) গ্ৰন্থৰ এটি সমালোচনাও লিখি উলিয়ায়। ১৯২০ চনত ছোভিয়েত ইউনিয়নৰ আমন্ত্ৰণক্ৰমে ৰাছেলে সেই দেশ ভ্ৰমণ কৰে। তেওঁৰ এই ভ্ৰমণৰ পটভূমিত ৰচিত হয় ’দে প্ৰেকটিচ এণ্ড থিয়ৰী অৱ বল্‌স্বেভিজিম (The Practice and theory of Balshevism) সেই একে বছৰতে ৰাছেল চীন দেশ ভ্ৰমণতো যায়। চীনদেশ ভ্ৰমণ কালত তেওঁৰ সন্মানাৰ্থে বেইজিং বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰসকলে এখনি ৰাছেল পত্ৰিকা প্ৰকাশ কৰে। সেই সময়ৰ অবিসংবাদী চীনা নেতা চান য়াটচনে মন্তব্য কৰে যে বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলেই ইংলণ্ডৰ একমাত্ৰ ব্যক্তি যি চীনদেশক সম্পূৰ্ণৰূপে বুজি পায়। চীন ভ্ৰমণৰ অন্তত ৰাছেলে প্ৰকাশ কৰে, সেই সময়ৰ চীনৰ সমস্যা ৰাজিৰ ওপৰত ৰচিত ’দি প্ৰব্‌লেমচ্‌ অব চাইনা’ (The Problems of China)। কিন্তু এই ভ্ৰমণ শেষ কৰাৰ পূৰ্বকালত ৰাছেল অসুস্থ হৈ পৰে আৰু মৃতপ্ৰায় অৱস্থাৰ পৰা ড’ৰা ব্লেক নামৰ এগৰাকী পৰিচাৰিকাৰ যত্নত পুনৰ সুস্থতা লাভ কৰে। ইতিমধ্যে দুবাৰকৈ সংসদৰ নিৰ্বাচনত পৰাজয়বৰণ কৰাৰ পিছতো ৰাছেলে পুনৰ ১৯২২/২৩ চনত সংসদীয় নিৰ্বাচনত লেবাৰ পাৰ্টিৰ প্ৰাৰ্থী হিছাপে অংশগ্ৰহণ কৰে। অৱশ্যে এইবাৰো তেওঁ পৰাজয়বৰণ কৰিবলগীয়া হয়।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> == প্ৰকাশিত গ্ৰন্থ == বহুমুখী প্ৰতিভাৰ অধিকাৰী ৰাছেলে ৩৮ বছৰ বয়সলৈকে প্ৰধানকৈ গণিতশাস্ত্ৰৰ চৰ্চ্চাতেই ব্যস্ত থাকে। এই সময়ছোৱাতে তেওঁ তেওঁৰ বিখ্যাত গ্ৰন্থ ’[[প্ৰিনচিপিয়া মেথেমেটিকা]]’ৰ তিনিটা খণ্ডৰ কাম শেষ কৰে। ১৯৩০ৰ দশকটোৰ ভিতৰত ৰাছেলে ৰচনা কৰে ’দি কঙ্কুৱেষ্ট্‌ অব হেপিনেচ’(The Conquest of Happiness), ’ইন প্ৰেইজ্‌ অব আইড্‌‌ল্‌নেচ’(In Praise of Idleness) আৰু ’ৰিলিজিয়ন অণ্ড চায়েন্স’(Religion and science) নামে তিনিখন গ্ৰন্থ।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> অনান্য গ্ৰন্থসমূহৰ নাম তলত উল্লেখ কৰা হ’ল। * ABC of Relativity * Autobiography * History of Western Philosophy * Analysis of Matter * [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=2529 ''The Analysis Of Mind''] * Authority and the Individual * Basic Writings of Brertrand Russell * Human Knowledge: Its Scope and Value * Human Society in Ethics and Politics * An Inquiry into Meaning and Truth * Introduction to Mathematical Philosophy * Logic and Knowledge * Marriage and Morals * Mortals and Others, Volume I - II * My Philosophical Development * Mysticism and Logic * On Education * Our Knoweledge of the External World * Outline of Philosophy * [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=4776 ''Political Ideals''] (1917) * Power * Principles of Mathematics * [[প্ৰিন্সিপিয়া মেথেমেটিকা]] * Problems of Phylosophy * Principles of Social Reconstruction * Roads to Freedom * Sceptical Essays * Unpopular Essays * In Quest of Happines * Impact of Science on Society * [http://www.positiveatheism.org/hist/russell1.htm "A Free Man's Worship"] (1903) * [http://www.luminary.us/russell/atheist_agnostic.html "Am I an Atheist or an Agnostic?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070221010921/http://www.luminary.us/russell/atheist_agnostic.html |date=2007-02-21 }} (1947) * [http://www.solstice.us/russell/icarus.html "Icarus, or The Future of Science"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529182822/http://www.solstice.us/russell/icarus.html |date=2007-05-29 }} 1923 * [http://www.solstice.us/russell/religionciv.html "Has Religion Made Useful Contributions to Civilization?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081013171622/http://www.solstice.us/russell/religionciv.html |date=2008-10-13 }} 1930 * [http://www.solstice.us/russell/ideas_harm.html "Ideas that Have Harmed Mankind"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081015044506/http://www.solstice.us/russell/ideas_harm.html |date=2008-10-15 }} (1950) * [http://www.zpub.com/notes/idle.html "In Praise of Idleness"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190822071656/http://www.zpub.com/notes/idle.html |date=2019-08-22 }} (1932) * [http://nobelprize.org/literature/laureates/1950/russell-lecture.html "What Desires Are Politically Important?"] (1950) * Why I am not a Christian? == দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ == [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] আৰম্ভ হোৱাৰ এবছৰমান আগতে ৰাছেলে তেওঁৰ তিনিটি পুত্ৰ আৰু পত্নীসহ আমেৰিকালৈ যায় আৰু প্ৰায় ছবছৰ কাল তাত বসবাস কৰে। এই সময়ছোৱাতে ৰাছেলে কেলিফৰ্নিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপৰিও ’কলেজ অব নিউইয়ৰ্ক চিটি’ৰ দৰ্শন বিভাগৰ অধ্যাপক হৈ থাকে। ইয়াৰোপৰি তেওঁ হাৰ্ভাৰ্ড আৰু পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয়তো বক্তৃতা দান কৰে। ১৯৪৪ চনত ট্ৰিনিটিৰ আমন্ত্ৰণক্ৰমে তেওঁ পুনৰ ইংলণ্ডলৈ ঘূৰি আহি কেম্ব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয়ত যোগদান কৰে। ইংলণ্ডলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন কৰাৰ পাছত ৰাছেল এইবাৰ সৰব হৈ উঠে পাৰমাণবিক নীৰস্ত্ৰীকৰণৰ সমৰ্থনত। তেওঁ এই উদ্দেশ্য সাধনৰ প্ৰচাৰ অভিযানত অংশগ্ৰহণ কৰে। ১৯৪৮ চনত বি-বি-চিৰ অনুৰোধক্ৰমে ৰাছেলে ’অথৰিটি এণ্ড দি ইনডিভিজুৱেল’ শীৰ্ষক বক্তৃতামালা আগবঢ়ায়। == পুৰস্কাৰ == ১৯৪৯ চনত ’অৰ্ডাৰ অব মেৰিট’ সন্মানেৰে বিভূষিত হয়। ৭৮ বছৰ বয়সত ১৯৫০ চনত ৰাছেলে ভ্ৰমণ কৰে [[অষ্ট্ৰেলিয়া]]। এই ভ্ৰমণৰ পৰা ঘূৰি গৈ [[ইংলেণ্ড]] পোৱাৰ কিছুদিনৰ ভিতৰতে লাভ সাহিত্যৰ [[নোবেল বঁটা]]।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> == মৃত্যু == ১৯৭০ চনত ৯৭ বছৰ বয়সত মৃত্যুবৰণ কৰা বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেলে তেওঁৰ জীৱনকালত প্ৰকাশ কৰা দৰ্শন আৰু গণিত শাস্ত্ৰৰ ৰচনাসমূহৰ উপৰিও প্ৰায় ডেৰকুৰি গল্প ৰচনা কৰি তেওঁৰ অসাধাৰণ সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে। বেৰী যোহনবাৰ্গৰ দ্বাৰা সংগৃহীত আৰু সম্পাদিত আৰু জৰ্জ এলেন এণ্ড আনউইনৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত ’দি কালেক্টেড ষ্টৰীজ অব বাৰ্ট্ৰেণ্ড ৰাছেল’(The Collected stories of Bertrend Russel) গ্ৰন্থত ৰাছেলৰ সমূহ সাহিত্য ৰচনা পঢ়িবলৈ পোৱা যায়।<ref name="অসমীয়া গ্ৰন্থ"/> == টোকা == {{Reflist}} === অধিক তথ্য সংযোগ === * 1900, ''Sur la logique des relations avec des applications à la théorie des séries'', ''Rivista di matematica 7'': 115–148. * 1901, ''On the Notion of Order'', ''Mind (n.s.) 10'': 35–51. * 1902, (with [[Alfred North Whitehead]]), ''On Cardinal Numbers'', ''American Journal of Mathematics 23'': 367–384. * 1948, [http://www.bbc.co.uk/programmes/p00h9lz3 BBC Reith Lectures: Authority and the Individual] A series of six radio lectures broadcast on the BBC Home Service in December 1948. * John Newsome Crossley. ''A Note on Cantor's Theorem and Russell's Paradox'', ''Australian Journal of Philosophy 51'': 70–71. * [[Ivor Grattan-Guinness]], 2000. ''The Search for Mathematical Roots 1870–1940''. Princeton University Press. * ''Bertrand Russell: A Political Life'' by Alan Ryan 1981 === ৰাছেলৰ দৰ্শন বিষয়ক গ্ৰন্থ === * ''Bertrand Russell: Critical Assessments'', edited by A. D. Irvine, 4 volumes, London: Routledge, 1999. Consists of essays on Russell's work by many distinguished philosophers. * ''Bertrand Russell'', by John Slater, Bristol: Thoemmes Press, 1994. * ''Bertrand Russell's Ethics''. by Michael K. Potter, Bristol: Thoemmes Continuum, 2006. A clear and accessible explanation of Russell's moral philosophy. * ''The Philosophy of Bertrand Russell'', edited by P.A. Schilpp, Evanston and Chicago: Northwestern University, 1944. * ''Russell'', by A. J. Ayer, London: Fontana, 1972. ISBN 0-00-632965-9. A lucid summary exposition of Russell's thought. * ''The Lost Cause: Causation and the Mind-Body Problem'', by Celia Green. Oxford: Oxford Forum, 2003. ISBN 0-9536772-1-4 Contains a sympathetic analysis of Russell's views on causality. * ''Russell's Idealist Apprenticeship'', by Nicholas Griffin. Oxford: Oxford University Press, 1991. === জীৱনীমূলক গ্ৰন্থ === * ''Bertrand Russell: Philosopher and Humanist'', by John Lewis (1968) * ''Bertrand Russell'', by A. J. Ayer (1972), reprint ed. 1988: ISBN 0-226-03343-0 * ''The Life of Bertrand Russell'', by Ronald W. Clark (1975) ISBN 0-394-49059-2 * ''Bertrand Russell and His World'', by Ronald W. Clark (1981) ISBN 0-500-13070-1 * ''Bertrand Russell: Mathematics: Dreams and Nightmares'' by Ray Monk (1997) ISBN 0-75380-190-6 * '' Bertrand Russell: 1872–1920 The Spirit of Solitude'' by Ray Monk (1997) ISBN 0-09-973131-2 * ''Bertrand Russell: 1921–1970 The Ghost of Madness'' by Ray Monk (2001) ISBN 0-09-927275-X * ''Logicomix: An Epic Search for Truth'' by Apostolos Doxiadis, and Christos Papadimitriou (2009) == অধিক পঢ়ক == * Bertrand Russell. 1967–1969, ''The Autobiography of Bertrand Russell'', 3 volumes, London: George Allen & Unwin. * Wallechinsky, David & Irving Wallace. 1975–1981, "Famous Marriages Bertrand Russell & Alla Pearsall Smith, Part 1" & "Part 3", on "Alys" Pearsall Smith, webpage content from ''The People's Almanac'', webpages: [http://www.trivia-library.com/b/famous-marriages-bertrand-russell-and-alla-pearsall-smith-part-1.htm Part 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120218063513/http://www.trivia-library.com/b/famous-marriages-bertrand-russell-and-alla-pearsall-smith-part-1.htm |date=2012-02-18 }} & [http://www.trivia-library.com/b/famous-marriages-bertrand-russell-and-alla-pearsall-smith-part-3.htm Part 3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120218063516/http://www.trivia-library.com/b/famous-marriages-bertrand-russell-and-alla-pearsall-smith-part-3.htm |date=2012-02-18 }} (accessed 8 November 2008). * Russell B, (1944) "My Mental Development", in Schilpp, Paul Arturn "The Philosophy of Betrand Russell", New York, Tudorm 1951, pp 3–20 == বাহ্যিক সংযোগ == {{Sister project links |wikt=no |commons=Category:Bertrand Russell |b=no |n=no |q=Bertrand Russell |s=Author:Bertrand Russell |v=no |species=no }} ; ইণ্টাৰনেটত উপলদ্ধ অনান্য লিখনি * {{gutenberg author| id=Bertrand+Russell| name=Bertrand Russell}} * {{OL_author|id=OL112912A}} * [http://www.positiveatheism.org/hist/russell1.htm "A Free Man's Worship"] (1903) * [http://fair-use.org/bertrand-russell/the-elements-of-ethics "The Elements of Ethics"] (1910) * [http://fair-use.org/atlantic-monthly/1915/08/war-and-non-resistance War and Non-Resistance] (1915) * [http://fair-use.org/international-journal-of-ethics/1915/10/the-war-and-non-resistance The War and Non-Resistance — A Rejoinder to Professor Perry] (1915) * [http://fair-use.org/international-journal-of-ethics/1915/01/the-ethics-of-war The Ethics of War] (1915) * [http://www.archive.org/details/justiceinwartime00russuoft ''Justice in Wartime''] (1917) * [http://www.archive.org/details/whymenfightameth00russuoft ''Why Men Fight: A Method of Abolishing the International Duel''] (1917) * [http://www.positiveatheism.org/hist/russell2.htm "Has Religion Made Useful Contributions to Civilization?"] 1930 * [http://www.archive.org/details/LegitimacyVersusIndustrialism18141848 ''Legitimacy Versus Industrialism 1814–1848''] (1935) * [http://www.positiveatheism.org/hist/russell8.htm "Am I an Atheist or an Agnostic?"] (1947) * [http://www.panarchy.org/russell/ideas.1946.html "Ideas that Have Harmed Mankind"] (1950) * [http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1950/russell-lecture.html "What Desires Are Politically Important?"] (1950) ; শ্ৰৱণ * [http://librivox.org/newcatalog/search.php?title=&author=bertrand+russell&status=all&action=Search Works by Bertrand Russell in audio format] from [[LibriVox]] * [http://plato.stanford.edu/entries/russell/russell-soundclips.html Sound clips of Bertrand Russell speaking] ; অনান্য * {{Worldcat id|lccn-n79-56054}} * [http://www.pembroke-lodge.co.uk/ Pembroke Lodge&nbsp; — childhood home and museum] * [http://www.lehman.edu/deanhum/philosophy/BRSQ/ The Bertrand Russell Society Quarterly] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161027160442/http://www.lehman.edu/deanhum/philosophy/BRSQ/ |date=2016-10-27 }} * [http://www.russfound.org/ The Bertrand Russell Peace Foundation] * {{IMDb name|0751017|Bertrand Russell}} * [http://www005.upp.so-net.ne.jp/russell/index-e.htm Bertrand Russell in Japan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070513141047/http://www005.upp.so-net.ne.jp/russell/index-e.htm |date=2007-05-13 }} * {{MacTutor Biography|id=Russell}} * [http://www.npg.org.uk/collections/search/person.php?search=ss&sText=bertrand+russell&LinkID=mp03901&role=sit&page=1 Photographs] at the National Portrait Gallery (London) * {{sep entry|russell|Bertrand Russell|AD. Irvine|1 May 2003}} * [http://www.mcmaster.ca/russdocs/russell.htm The Bertrand Russell Archives] at [[McMaster University]] * [http://www.synaptic.bc.ca/ejournal/russell.htm Resource list] * [http://www.bbc.co.uk/radio4/reith/historic_audio/ram/russell_1948.ram The First Reith Lecture given by Russell] (Real Audio) * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1950/russell-bio.html Nobel Prize] * [http://www.100welshheroes.com/en/biography/bertrandrussell Bertrand Russell at 100 Welsh Heroes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130121075948/http://www.100welshheroes.com/en/biography/bertrandrussell |date=2013-01-21 }} * [http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/peace/people/russell.html Key Participants: Bertrand Russell]&nbsp; — ''Linus Pauling and the International Peace Movement: A Documentary History'' * [http://pm100.mcmaster.ca PM@100: LOGIC FROM 1910 TO 1927] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150206125946/http://pm100.mcmaster.ca/ |date=2015-02-06 }} Conference at the Bertrand Russell Research Centre (McMaster University, Ontario, Canada), to be held on 21–24 May 2010, celebrating the 100th anniversary of the publication of Principia Mathematica. * [http://bertrandrussell.org/ Bertrand Russell Society Bulletin (2011–present)(Kris Notaro and David Blitz)] {{সাহিত্যৰ ন'বেল বঁটা বিজয়ী|state=collapsed}} {{Authority control}} [[শ্ৰেণী:যুক্তৰাজ্যৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:দাৰ্শনিক]] [[শ্ৰেণী:সাহিত্যিক]] [[শ্ৰেণী:সাহিত্যৰ ন'বেল বঁটা বিজয়ী]] tlr77e4vulhrd4upfy31k090ihexlli 0 21927 419685 413464 2024-04-25T17:57:00Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{অনুবাদ}} '''জিলা''' ({{lang-hi|ज़िला}}; {{lang-ur|ضلع}}) শব্দটোৱে [[ভাৰত|ভাৰতবৰ্ষৰ]] ক্ষেত্ৰত এনে একোটা প্ৰশাসনিক ভৌগোলিক অঞ্চল, যিবোৰ [[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহ|ভাৰতৰ ৰাজ্য নাইবা কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহৰ]] অন্তৰ্গত। জিলাসমূহ কিছুমান উপভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে, যেনে [[Subdivisions of India|মহকুমা]] আৰু নাইবা [[tehsil|''তেহচিল'']], [[গাওঁ পঞ্চায়ত]] ইত্যাদি। জিলাৰ মুখ্য শাসনকৰ্তা সকল: * [[জিলা উপায়ুক্ত]]:- জিলা উপায়ুক্ত জিলা এখনৰ সৰ্বোচ্চ ক্ষমতাপ্ৰাপ্ত বিষয়া এখেতে জিলাখনৰ আইন শৃংখলা অটুট ৰখা দ্বায়িত্ব বহন কৰাৰ লগতে জিলা ন্যায়াধীশৰ কাৰ্যালয় সমূহ আৰু ৰাজহ সংগ্ৰহৰ দ্বায়িত্বত থকা ৰাজহ বিষয়া সকলৰ সমন্বয় ৰক্ষা কৰে। সাধাৰণতে [[ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱা]]ৰ বিষয়াসকল জিলা উপায়ুক্ত হয় যদিও কেতিয়াবা ৰাজ্যিক প্ৰশাসনিক সেৱাৰ বিষয়া সকলকো এই পদত নিযুক্তি দিয়া হয়। জিলা উপায়ুক্তক সহায় কৰিবলৈ যথেষ্ট সংখ্যক বিভিন্ন সৰু বৰ প্ৰশাসিনক বিষয়া থাকে। * [[আৰক্ষী অধীক্ষক]]:- জিলাসমূহৰ [[আইন]] শৃংখলা আৰু তেনে ধৰণৰ বিষয় সমূহ নিয়াৰিকৈ চলোৱাৰ দ্বায়িত্বত এজন [[ভাৰতীয় আৰক্ষী সেৱা]]ৰ বিষয়া এজন আৰক্ষী অধীক্ষকৰূপে থাকে। <!-- * [[Deputy Conservator of Forests (India)|Deputy Conservator of Forests]], an officer belonging to the [[Indian Forest Service]], entrusted with the management of the [[forest]]s, [[Natural environment|environment]] and [[wildlife]] of the district --> ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা এই বিষয়াসমূহ নিৰ্বাচিত কৰা হয় লগতে সময় আৰু পৰিস্থিতি সাপেক্ষে এওঁলোকক পদোন্নতি বা স্থানান্তৰ কৰা হয়। ৰাজ্যসমূহৰ অন্তৰ্গত প্ৰতিখন জিলাতে এখন সুনিৰ্দিষ্ট কৰা জিলাৰ [[মুখ্য সদৰ]] থাকে; কিন্তু [[মুম্বাই]] এনে এখন চহৰ যিখন এখন জিলা হোৱা সত্ত্বেও, সুনিৰ্দিষ্ট কৰা জিলাৰ সদৰ নাই, যদিওবা তাত এজন জিলা উপায়ুক্ত আছে। ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ভাৰতবৰ্ষত বৰ্তমান '''৬৪০'''খন জিলা আছে।<ref>http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/india/paper2_4.pdf</ref> ==অৱলোকন== {| width="80%" |- | {| width="100%" class="wikitable sortable" |+ প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ অন্তৰ্গত জিলাসমূহৰ সংখ্যা |- ! bgcolor=#99CCFF width="5%" | মেপ নং ! bgcolor=#99CCFF width="40%" | ৰাজ্য অথবা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ নাম ! bgcolor=#99CCFF width="5%" | জিলা |- | 1 || [[Districts of Andhra Pradesh|অন্ধ প্ৰদেশ]] || '''২৩''' |- | 2 || [[Districts of Arunachal Pradesh|অৰুণাচল প্ৰদেশ]] ||'''১৬''' |- | 3 || [[Districts of Assam|অসম]] || '''২৭''' |- | 4 || [[Districts of Bihar|বিহাৰ]] || '''৩৮''' |- | 5 || [[Districts of Chhattisgarh|ছত্তীছগড়]] || '''১৮''' |- | 6 || [[Districts of Goa|গোৱা]] ||&nbsp; &nbsp; '''২''' |- | 7 || [[Districts of Gujarat|গুজৰাট]] || '''২৬''' |- | 8 || [[Districts of Haryana|হাৰিয়ানা]] ||'''২১''' |- | 9 || [[Districts of Himachal Pradesh|হিমাচল প্ৰদেশ]] || '''১২''' |- | 10 || [[Districts of Jammu and Kashmir|জম্মু আৰু কাশ্মীৰ]] ||'''২২''' |- | 11 || [[Districts of Jharkhand|ঝাৰখণ্ড]] || '''২৪''' |- | 12 || [[Districts of Karnataka|কৰ্ণাটক]] || '''৩০''' |- | 13 || [[Districts of Kerala|কেৰালা]] || '''১৪''' |- | 14 || [[Districts of Madhya Pradesh|মধ্য প্ৰদেশ]] ||'''৫০''' |- | 15 || [[Districts of Maharashtra|মহাৰাষ্ট্ৰ]] || '''৩৫''' |- | 16 || [[Districts of Manipur|মণিপুৰ]] ||&nbsp; &nbsp; '''৯''' |- | 17 || [[Districts of Meghalaya|মেঘালয়]] ||&nbsp; &nbsp; '''৭''' |- | 18 || [[Districts of Mizoram|মিজোৰাম]] ||&nbsp; &nbsp; '''৮''' |- | 19 || [[Districts of Nagaland|নাগালেণ্ড]] ||&nbsp; '''১১''' |- | 20 || [[Districts of Orissa|উৰিষ্যা]] ||'''৩০''' |- | 21 || [[Districts of Punjab, India|পঞ্জাব]] ||'''২০''' |- | 22 || [[Districts of Rajasthan|ৰাজস্থান]] ||'''৩৩''' |- | 23 || [[Districts of Sikkim|ছিক্কিম]] ||&nbsp; &nbsp; '''৪''' |- | 24 || [[Districts of Tamil Nadu|তামিল নাডু]] ||'''৩২''' |- | 25 || [[Districts of Tripura|ত্ৰিপুৰা]] ||&nbsp; &nbsp; '''৪''' |- | 26 || [[Districts of Uttar Pradesh|উত্তৰ প্ৰদেশ]] ||'''৭১''' |- | 27 || [[Districts of Uttarakhand|উত্তৰাখণ্ড]] ||'''১৩''' |- | 28 || [[Districts of West Bengal|পশ্চিমবঙ্গ]] ||'''১৯''' |- | A || [[List of districts of Andaman and Nicobar Islands|আণ্ডামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জ]] ||&nbsp; &nbsp; '''৩''' |- | B || [[চণ্ডীগড়]] ||&nbsp; &nbsp; '''১''' |- | C || [[দাদৰা আৰু নগৰ হাৱেলী]] ||&nbsp; &nbsp; '''১''' |- | D || [[Districts of Daman and Diu|দমন আৰু দিউ]] ||&nbsp; &nbsp; '''২''' |- | E || [[লাক্ষাদ্বীপ]] ||&nbsp; &nbsp; '''১''' |- | F || [[List of districts of Delhi|কেন্দ্ৰীয় শাসিত দিল্লীৰ অন্তৰ্গত জিলাসমূহ]] ||&nbsp; &nbsp; '''৯''' |- | G || [[Districts of Puducherry|পণ্ডিচেৰী]] ||&nbsp; &nbsp; '''৪''' |- ! %!! সৰ্বমুঠ&nbsp;!! &nbsp; ৬৪০ |} | valign="top" width="300px" | [[File:India-states-numbered.svg|thumb| [[States and territories of India]], numbered as per the table]] |} <!-- ==নামকৰণ== The majority of districts are named after their administrative center. Some are referred to by two names, a traditional one and one that uses the name of the town that is the headquarters. Since most of the districts are named after a town, the word "district" or "District" is appended to distinguish between the town and the district. Official websites very often use ''District'' with a capital ''D'' in this context. ==Ambiguous names== The names of the 640 districts are mostly unique. There are some exceptions: * Within India five names are ambiguous, representing 10 districts: [[Aurangabad District (disambiguation)|Aurangabad]] ([[Bihar|BR]], [[Maharashtra|MH]]), [[Bijapur District (disambiguation)|Bijapur]] (CT, KA), [[Bilaspur District (disambiguation)|Bilaspur]] (CT, HP), [[Hamirpur District (disambiguation)|Hamirpur]] (HP, UP), [[Pratapgarh District (disambiguation)|Pratapgarh]] (RJ, UP). * [[list of ambiguous names of districts of South Asia|Seven districts share names with districts in other countries in South Asia]]: [[Bhojpur District (disambiguation)|Bhojpur]] (BR/Nepal), [[Daman District (disambiguation)|Daman]] (DD, Afghanistan), [[Ghaziabad District (disambiguation)|Ghaziabad]] (UP, Afghanistan), [[Gopalganj District (disambiguation)|Gopalganj]] (BR, Bangladesh), [[Hyderabad District (disambiguation)|Hyderabad]] (AP/Pakistan), [[Lalitpur District (disambiguation)|Lalitpur]] (UP/Nepal), [[Poonch District (disambiguation)|Poonch]] (JK, Pakistan) * One outside South Asia: [[Mansa District (disambiguation)|Mansa District]] (PB, Zambia) The following tables list the population details of various states. The columns include the [[hierarchical administrative subdivision codes]], the district name, district headquarters, 2001 census population, area in square kilometres, and the [[population density]] per square kilometre. Some districts that are entirely urban (such as [[Mumbai City]]) or very small, such as [[Yanam district|Yanam]] in [[Pondicherry]] do not have a separate location as district headquarters, and hence are omitted in this table. --> <!-- after finding the recent data of population the list may be updated, otherwise the works will be gone in vain --> ==অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ (AP)== {{see also|Districts of Andhra Pradesh}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=98% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | width="9%" | '''ক'ড''' | width="18%" | '''জিলা''' | width="18%" | '''সদৰ''' | width="9%" | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | width="9%" | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="9%" | '''ঘনত্ব (প্ৰতি বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="19%" | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AN|| [[অনন্তপুৰ জিলা|অনন্তপুৰ]]|| [[অনন্তপুৰ, অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ|অনন্তপুৰ]]|| align=right | ৩,৬৩৯,৩০৪|| align=right | ১৯,১৩০|| align=right | ১৯০|| http://anantapur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140603101542/http://anantapur.nic.in/ |date=2014-06-03 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | CH|| [[চিত্তুৰ জিলা|চিত্তুৰ]]|| [[চিত্তুৰ]]|| align=right | ৩,৭৩৫,২০২|| align=right | ১৫,১৫২|| align=right | ২৪৭|| http://chittoor.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | EG|| [[পূব গোদাৱৰী জিলা|পূব গোদাৱৰী]]|| [[কাকিনাড়া]]|| align=right | ৪,৮৭২,৬২২|| align=right | ১০,৮০৭|| align=right | ৪৫১||http://eastgodavari.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GU|| [[গুণ্টুৰ জিলা|গুণ্টুৰ]]|| [[গুণ্টুৰ]]|| align=right | ৪,৪০৫,৫২১|| align=right | ১১,৩৯১|| align=right | ৩৮৭||http://guntur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CU|| [[YSR জিলা]]|| [[কাডাপা]]|| align=right | ২,৫৭৩,৪৮১|| align=right | ১৫,৩৫৯|| align=right | ১৬৮||http://kadapa.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KR|| [[কৃষ্ণ জিলা|কৃষ্ণ]]|| [[মাছলীপত্তনম]]|| align=right | ৪,২১৮,৪১৬|| align=right | ৮,৭২৭|| align=right | ৪৮৩||http://krishna.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KU|| [[কৰ্নুল জিলা|কৰ্নুল]]|| [[কৰ্নুল]]|| align=right | ৩,৫১২,২৬৬|| align=right | ১৭,৬৫৮|| align=right | ১৯৯||http://kurnool.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NE|| [[শ্ৰী পত্তি শ্ৰী ৰামুলু নেল্লোৰ জিলা|শ্ৰী পত্তি শ্ৰী ৰামুলু নেল্লোৰ]]|| [[নেল্লোৰ]] || align=right | ২,৬৫৯,৬৬১|| align=right | ১৩,০৭৬|| align=right | ২০৩||http://nellore.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110926021745/http://nellore.nic.in/ |date=2011-09-26 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PR|| [[প্ৰকাছম জিলা|প্ৰকাছম]]|| [[অংগোল]]|| align=right | ৩,০৫৪,৯৪১|| align=right | ১৭,৬২৬|| align=right | ১৭৩||http://prakasam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SR|| [[শ্ৰীকাকুলম জিলা|শ্ৰীকাকুলম]]|| [[শ্ৰীকাকুলম]]|| align=right | ২,৫২৮,৪৯১|| align=right | ৫,৮৩৭|| align=right | ৪৩৩||http://srikakulam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | VS|| [[বিছাখাপত্তনম জিলা|বিছাখাপত্তনম]]|| [[বিছাখাপত্তনম]]|| align=right | ৩,৭৮৯,৮২৩|| align=right | ১১,১৬১|| align=right | ৩৪০||http://visakhapatnam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | VZ|| [[বিজয়নগৰম জিলা|বিজয়নগৰম]]|| [[বিজয়নগৰম]]|| align=right | ২,২৪৫,১০৩|| align=right | ৬,৫৩৯|| align=right | ৩৪৩||http://vizianagaram.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | WG|| [[পশ্চিম গোদাৱৰী জিলা|পশ্চিম গোদাৱৰী]]|| [[এলুৰু]]|| align=right | ৩,৭৯৬,১৪৪|| align=right | ৭,৭৪২|| align=right | ৪৯০||http://wgodavari.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815193442/http://wgodavari.nic.in/ |date=2013-08-15 }} |} ==অৰুণাচল প্ৰদেশৰ জিলাসমূহ (AR)== {{see also|অৰুণাচল প্ৰদেশৰ জিলাসমূহ}} অৰুণাচল প্ৰদেশক ১৬খন জিলা হৈছে:<ref>{{cite web|url=http://arunachalpradesh.nic.in/glance.htm|title=At a glance|publisher=Government of Arunachal Pradesh website|access-date=2020-06-12|archivedate=2013-08-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130804193321/http://arunachalpradesh.nic.in/glance.htm|deadurl=yes}}</ref> {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=70% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | '''ক’ড''' | '''জিলা''' | '''সদৰ''' | '''জনসংখ্যা'''<br />(২০১১)<ref>{{cite web |url = http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/arunachal/17_Table%201%20-%20B.xls |format=XLS |title = Distribution of Population, Decadel Growth Rate, Sex-Ration and Population Density |publisher = The Registrar General & Census Commissioner, India, New Delhi-110011 |date = 2010 - 2011 |accessdate = 2012-08-23 }}</ref> | '''মাটিকালি'''<br />(বৰ্গ কিমি) | '''জনঘনত্ব'''<br />(প্ৰতি বৰ্গ কিমি) | '''ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F4F9FF | ০১|| [[টাৱাং জিলা|টাৱাং]]|| [[টাৱাং চহৰ]]|| ৪৯৯৫০|| ২০৮৫|| ২৩||[http://tawang.nic.in/ tawang.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ০২|| [[পশ্চিম কামেং জিলা|পশ্চিম কামেং]]|| [[ব’মডিলা]]|| ৮৭০১৩|| ৭৪২২|| ১২||[http://westkameng.nic.in/ westkameng.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ০৩|| [[পূব কামেং জিলা|পূব কামেং]]|| [[চেপ্পা]]|| ৭৮৪১৩|| ৪১৩৪|| ১৯||[http://eastkameng.nic.in/ eastkameng.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ০৪|| [[পাপুমপাৰে জিলা|পাপুমপাৰে]]|| [[য়ুপিয়া]]|| ১৭৬৩৮৫|| ২৮৭৫|| ৬১||[http://papumpare.nic.in/ papumpare.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ০৫|| [[উজনি সোৱণশিৰি জিলা|উজনি সোৱণশিৰি]]|| [[দাপৰিজো]]|| ৮৩২০৫|| ৭০৩২|| ১২|| |- bgcolor=#F4F9FF | ০৬|| [[পশ্চিম ছিয়াং জিলা|পশ্চিম ছিয়াং]]|| [[আলং]]|| ১১২২৭২|| ৮৩২৫|| ১৩||[http://westsiang.nic.in/ westsiang.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ০৭|| [[পূব ছিয়াং জিলা|পূব ছিয়াং]]|| [[পাচিঘাট]]|| ৯৯০১৯|| ৪০০৫|| ২৭||[http://eastsiang.nic.in/ eastsiang.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ০৮|| [[উজনি ছিয়াং জিলা|উজনি ছিয়াং]]|| [[য়ুং কিয়োং]]|| ৩৫২৮৯|| ৬১৮৮|| ৫|| |- bgcolor=#F4F9FF | ০৯|| [[চাংলাং জিলা|চাংলাং]]|| [[চাংলাং]]|| ১৪৭৯৫১|| ৪৬৬২|| ৩২||[http://changlang.nic.in/ changlang.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ১০|| [[টিৰাপ জিলা|টিৰাপ]]|| [[খোন্সা]]|| ১১১৯৯৭|| ২৩৬২|| ৪৭||[http://tirap.nic.in/ tirap.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ১১|| [[নামনি সোৱণশিৰি জিলা|নামনি সোৱণশিৰি]]|| [[জিৰো]]|| ৮২৮৩৯|| ৩৪৬০|| ২৪|| |- bgcolor=#F4F9FF | ১২|| [[কুৰুং কুমেই জিলা|কুৰুং কুমেই]]|| [[কলৰিয়াং]]|| ৮৯৭১৭|| ৮৮১৮|| ১৫|| |- bgcolor=#F4F9FF | ১৩|| [[দিবাং উপত্যকা জিলা|দিবাং উপত্যকা]]|| [[অনীনি]]|| ৭৯৪৮|| ৯১২৯|| ১|| |- bgcolor=#F4F9FF | ১৪|| [[নামনি দিবাং উপত্যকা জিলা|নামনি দিবাং উপত্যকা]]|| [[ৰইং]]|| ৫৩৯৮৬|| ৩৯০০|| ১৪||[http://roing.nic.in/ roing.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ১৫|| [[লোহিত জিলা|লোহিত]]|| [[তেজু]]|| ১৪৫৫৩৮|| ২৪০২|| ২৮||[http://lohit.nic.in/ lohit.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | ১৬|| [[অনজৌ জিলা|অনজৌ]]|| [[হাৱাই, অৰুণাচল প্ৰদেশ|হাৱাই]]|| ২১০৮৯|| ৬১৯০|| ৩|| |} ==অসম (AS)== {{See also|অসমৰ জিলা}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=98% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | width="9%" | '''ক'ড''' | width="18%" | '''জিলা''' | width="18%" | '''সদৰ''' | width="9%" | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | width="9%" | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="9%" | '''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="19%" | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F4F9FF | BA || [[বৰপেটা জিলা|বৰপেটা]] || [[বৰপেটা]] || ১,৬৪২,৪২০ || ৩,২৪৫ || ৫০৬ || [http://barpeta.gov.in/ www. barpeta.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | BO || [[বঙাইগাঁও জিলা|বঙাইগাঁও]] || [[বঙাইগাঁও]] || ৯০৬,৩১৫ || ২,৫১০ || ৩৬১ || [http://www.bongaigaon.gov.in/ www.bongaigaon.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | CA || [[কাছাৰ জিলা|কাছাৰ]] || [[শিলচৰ]] || ১,৪৪২,১৪১ || ৩,৭৮৬ || ৩৮১ || [http://www.cachar.gov.in/ www.cachar.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | DA || [[দৰং জিলা|দৰং]] || [[মঙলদৈ]] || ১,৫০৩,৯৪৩ || ৩,৪৮১ || ৪৩২ || [http://www.darrang.gov.in/ www.darrang.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131209084000/http://darrang.gov.in/ |date=2013-12-09 }} |- bgcolor=#F4F9FF | DM || [[ধেমাজী জিলা|ধেমাজী]] || [[ধেমাজী]] || ৫৬৯,৪৬৮ || ৩,২৩৭ || ১৭৬ || [http://www.dhemaji.gov.in/ www.dhemaji.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | DB || [[ধুবুৰী জিলা|ধুবুৰী]] || [[ধুবুৰী]] || ১,৬৩৪,৫৮৯ || ২,৮৩৮ || ৫৭৬ || [http://www.dhubri.gov.in/ www.dhubri.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | DI || [[ডিব্ৰুগড় জিলা|ডিব্ৰুগড়]] || [[ডিব্ৰুগড়]] || ১,১৭২,০৫৬ || ৩,৩৮১ || ৩৪৭ || [http://www.dibrugarh.gov.in/ www.dibrugarh.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | GP || [[গোৱালপাৰা জিলা|গোৱালপাৰা]] || [[গোৱালপাৰা]] || ৮২২,৩০৬ || ১,৮২৪ || ৪৫১ || [http://www.goalpara.gov.in/ www.goalpara.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140302004955/http://goalpara.gov.in/ |date=2014-03-02 }} |- bgcolor=#F4F9FF | GG || [[গোলাঘাট জিলা|গোলাঘাট]] || [[গোলাঘাট]] || ৯৪৫,৭৮১ || ৩,৫০২ || ২৭০ || [http://www.golaghat.gov.in/ www.golaghat.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | HA || [[হাইলাকান্দি জিলা|হাইলাকান্দি]] || [[হাইলাকান্দি]] || ৫৪২,৯৭৮ || ১,৩২৭ || ৪০৯ || [http://www.hailakandi.nic.in/ www.hailakandi.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | JO || [[যোৰহাট জিলা|যোৰহাট]] || [[যোৰহাট]] || ১,০০৯,১৯৭ || ২,৮৫১ || ৩৫৪ || [http://www.jorhat.gov.in/ www.jorhat.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | KA || [[কাৰ্বি আংলং জিলা|কাৰ্বি আংলং]] || [[ডিফু]] || ৮১২,৩২০ || ১০,৪৩৪ || ৭৮ || [http://www.karbianglong.gov.in/ www.karbianglong.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | KR || [[কৰিমগঞ্জ জিলা|কৰিমগঞ্জ]] || [[কৰিমগঞ্জ]] || ১,০০৩,৬৭৮ || ১,৮০৯ || ৫৫৫ || [http://www.karimganj.gov.in/ www.karimganj.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | KK || [[কোকৰাঝাৰ জিলা|কোকৰাঝাৰ]] || [[কোকৰাঝাৰ]] || ৯৩০,৪০৪ || ৩,১২৯ || ২৯৭ || [http://www.kokrajhar.gov.in/ www.kokrajhar.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131220085606/http://kokrajhar.gov.in/ |date=2013-12-20 }} |- bgcolor=#F4F9FF | LA || [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]] || [[লখিমপুৰ]] || ৮৮৯,৩২৫ || ২,২৭৭ || ৩৯১ || [http://www.lakhimpur.gov.in/ www.lakhimpur.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140306141543/http://lakhimpur.gov.in/ |date=2014-03-06 }} |- bgcolor=#F4F9FF | MA || [[মৰিগাঁও জিলা|মৰিগাঁও]] || [[মৰিগাঁও]] || ৭৭৫,৮৭৪ || ১,৭০৪ || ৪৫৫ || [http://www.morigaon.nic.in/ www.morigaon.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140227192057/http://morigaon.nic.in/ |date=2014-02-27 }} |- bgcolor=#F4F9FF | NG || [[নগাঁও জিলা|নগাঁও]] || [[নগাঁও]] || ২,৩১৫,৩৮৭ || ৩,৮৩১ || ৬০৪ || [http://www.nagaon.gov.in/ www.nagaon.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305201802/http://nagaon.gov.in/ |date=2014-03-05 }} |- bgcolor=#F4F9FF | NL || [[নলবাৰী জিলা|নলবাৰী]] || [[নলবাৰী]] || ১,১৩৮,১৮৪ || ২,২৫৭ || ৫০৪ || [http://www.nalbari.nic.in/ www.nalbari.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140516190238/http://nalbari.nic.in/ |date=2014-05-16 }} |- bgcolor=#F4F9FF | NC || [[ডিমা হাছাও জিলা|ডিমা হাছাও]] || [[হাফলং]] || ১৮৬,১৮৯ || ৪,৮৮৮ || ৩৮ || [http://www.nchills.gov.in/ www.nchills.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140516185749/http://nchills.gov.in/ |date=2014-05-16 }} |- bgcolor=#F4F9FF | SI || [[শিৱসাগৰ জিলা|শিৱসাগৰ]] || [[শিৱসাগৰ]] || ১,০৫২,৮০২ || ২,৬৬৮ || ৩৯৫ || [http://www.sivasagar.nic.in/ www.sivasagar.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130521040013/http://sivasagar.nic.in/ |date=2013-05-21 }} |- bgcolor=#F4F9FF | SO || [[শোণিতপুৰ জিলা|শোণিতপুৰ]] || [[তেজপুৰ]] || ১,৬৭৭,৮৭৪ || ৫,৩২৪ || ৩১৫ || [http://www.sonitpur.gov.in/ www.sonitpur.gov.in] |- bgcolor=#F4F9FF | TI || [[তিনিচুকীয়া জিলা|তিনিচুকীয়া]] || [[তিনিচুকীয়া]] || ১,১৫০,১৪৬ || ৩,৭৯০ || ৩০৩ || [http://www.tinsukia.gov.in/ www.tinsukia.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305142851/http://tinsukia.gov.in/ |date=2014-03-05 }} |} ==বিহাৰ (BR)== {{See also|Districts of Bihar}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=98% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | width="9%" | '''ক'ড''' | width="18%" | '''জিলা''' | width="18%" | '''সদৰ''' | width="9%" | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | width="9%" | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="9%" | '''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="19%" | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F4F9FF | AR|| [[অৰৰিয়া জিলা|অৰৰিয়া]]|| [[অৰৰিয়া]]|| align=right | ২,৮০৬,২০০|| align=right | ২,৮২৯|| align=right | ৯৯২||http://araria.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | AR|| [[অৰৱল জিলা|অৰৱল]]|| [[অৰৱল]]|| align=right | ৬৯৯,৫৬৩|| align=right | ৪,৮৩৯|| align=right | ১০৯৯||http://arwal.bih.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AU|| [[ঔৰংগাবাদ জিলা, বিহাৰ|ঔৰংগাবাদ]]|| [[ঔৰংগাবাদ, বিহাৰ|ঔৰংগাবাদ]]|| align=right | ২,৫১১,২৪৩|| align=right | ৩,৩০৩|| align=right | ৭৬০||http://aurangabad.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | BA|| [[বাঁকা জিলা|বাঁকা]]|| [[বাঁকা, বিহাৰ|বাঁকা]]|| align=right | ২,০২৯,৩৩৯|| align=right | ৩,০১৮|| align=right | ৬৭২||http://banka.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | BE|| [[বেগুছৰায় জিলা|বেগুছৰায়]]|| [[বেগুছৰায়]]|| align=right | ২,৯৫৪,৩৬৭|| align=right | ১,৯১৭|| align=right | ১,৫৪০||http://begusarai.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | BG|| [[ভগলপুৰ জিলা|ভগলপুৰ]]|| [[ভগলপুৰ]]|| align=right | ৩,০৩২,২২৬|| align=right | ২,৫৬৯|| align=right | ১,১৮০||http://bhagalpur.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | BJ||[[ভোজপুৰ জিলা, ভাৰত|ভোজপুৰ]]|| [[আৰা]]|| align=right | ২,৭২০,১৫৫|| align=right | ২,৪৭৩|| align=right | ১,১৩৬||http://bhojpur.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | BU|| [[বক্সৰ জিলা|বক্সৰ]]|| [[বক্সৰ]]|| align=right | ১,৭০৭,৬৪৩|| align=right | ১,৬২৪|| align=right | ১,০০৩||http://buxar.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | DA|| [[দৰভঙা জিলা|দৰভঙা]]|| [[দৰভঙা]]|| align=right | ৩,৯২১,৯৭১|| align=right | ২,২৭৮|| align=right | ১,৭২১||http://darbhanga.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | EC|| [[পূব চম্পাৰণ জিলা|পূব চম্পাৰণ]]|| [[মোতিহাৰী]]|| align=right | ৫,০৮২,৮৬৮|| align=right | ৩,৯৬৯|| align=right | ১২৮১||http://eastchamparan.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | GA|| [[গয়া জিলা|গয়া]]|| [[গয়া, ভাৰত|গয়া]]|| align=right | ৪,৩৭৯,৩৮৩|| align=right | ৪,৯৭৮|| align=right | ৮৮০||http://gaya.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | GO|| [[গোপালগঞ্জ জিলা, ভাৰত|গোপালগঞ্জ]]|| [[গোপালগঞ্জ (বিহাৰ)|গোপালগঞ্জ]]|| align=right | ২,৫৫৮,০৩৭|| align=right | ২,০৩৩|| align=right | ১,২৫৮||http://gopalganj.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | JA|| [[জামুই জিলা|জামুই]]|| [[জামুই]]|| align=right | ১,৭৫৬,০৭৮|| align=right | ৩,০৯৯|| align=right | ৫৬৭||http://jamui.bih.nic.in {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110818201023/http://jamui.bih.nic.in/ |date=2011-08-18 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JE|| [[জেহানাবাদ জিলা|জেহানাবাদ]]|| [[জেহানাবাদ]]|| align=right | ১,১২৪,১৭৬|| align=right | ১,৫৬৯|| align=right | ১২০৬||http://Jehanabad.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | KH|| [[খগড়িয়া জিলা|খগড়িয়া]]|| [[খগড়িয়া]]|| align=right | ১,৬৫৭,৫৯৯|| align=right | ১,৪৮৬|| align=right | ১,১১৫||http://khagaria.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | KI|| [[কৃষ্ণগঞ্জ জিলা|কৃষ্ণগঞ্জ]]|| [[কৃষ্ণগঞ্জ]]|| align=right | ১,৬৯০,৯৪৮|| align=right | ১,৮৮৪|| align=right | ৮৯৮||http://kishanganj.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | KM|| [[কৈমুৰ জিলা|কৈমুৰ]]|| [[ভভুৱা]]|| align=right | ১,৬২৬,৯০০|| align=right | ৩,৩৬৩|| align=right | ৪৮৮||http://kaimur.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | KT|| [[কটিহাৰ জিলা|কটিহাৰ]]|| [[কটিহাৰ]]|| align=right | ৩,০৬৮,১৪৯|| align=right | ৩,০৫৬|| align=right | ১০০৪||http://katihar.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | LA|| [[লখীছৰায় জিলা|লখীছৰায়]]|| [[লখীছৰায়]]|| align=right | ১,০০০,৭১৭|| align=right | ১,২২৯|| align=right | ৮১৫||http://lakhisarai.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | MB|| [[মধুবনী জিলা|মধুবনী]]|| [[মধুবনী, ভাৰত|মধুবনী]]|| align=right | ৪,৪৭৬,০৪৪|| align=right | ৩,৫০১|| align=right | ১,২৭৯||http://madhubani.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | MG|| [[মুংগেৰ জিলা|মুংগেৰ]]|| [[মুংগেৰ]]|| align=right | ১,৩৫৯,০৫৪|| align=right | ১,৪১৯|| align=right | ৯৫৮||http://munger.bih.nic.in {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151219044930/http://www.munger.bih.nic.in/ |date=2015-12-19 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | MP|| [[মধেপুৰা জিলা|মধেপুৰা]]|| [[মধেপুৰা]]|| align=right | ১,৯৯৪,৬১৮|| align=right | ১,৭৮৭|| align=right | ১১১৬||http://madhepura.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | MZ|| [[মুজফ্‌ফৰপুৰ জিলা|মুজফ্‌ফৰপুৰ]]|| [[মুজফ্‌ফৰপুৰ]]|| align=right | ৪,৭৭৮,৬১০|| align=right | ৩,১৭৩|| align=right | ১,৫০৬||http://muzaffarpur.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | NL|| [[নালান্দা জিলা|নালান্দা]]|| [[বিহাৰ শ্বৰীফ]]|| align=right | ২,৮৭২,৫২৩|| align=right | ২,৩৫৪|| align=right | ১,২২০||http://nalanda.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | NW|| [[নৱাদা জিলা|নৱাদা]]|| [[নৱাদা]]|| align=right | ২,২১৬,৬৫৩|| align=right | ২,৪৯২|| align=right | ৮৮৯||http://nawada.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | PA|| [[পাটনা জিলা|পাটনা]]|| [[পাটনা]]|| align=right | ৫,৭৭২,৮০৪|| align=right | ৩,২০২|| align=right | ১,৮০৩||http://patna.bih.nic.in {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110228012237/http://patna.bih.nic.in/ |date=2011-02-28 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PU|| [[পূৰ্ণিয়া জিলা|পূৰ্ণিয়া]]|| [[পূৰ্ণিয়া]]|| align=right | ৩,২৭৩,১২৭|| align=right | ৩,২২৮|| align=right | ১০১৪||http://purnia.bih.nic.in{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | RO|| [[ৰোহতাচ জিলা|ৰোহতাচ]]|| [[ছাছাৰাম]]|| align=right | ২,৯৬২,৫৯৩|| align=right | ৩,৮৫০|| align=right | ৭৬৩||http://rohtas.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SH|| [[ছহৰছা জিলা|ছহৰছা]]|| [[ছহৰছা]]|| align=right | ১,৮৯৭,১০২|| align=right | ১,৭০২|| align=right | ১১২৫||http://saharsa.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SM|| [[সমষ্টিপুৰ জিলা|সমষ্টিপুৰ]]|| [[সমষ্টিপুৰ]]|| align=right | ৪,২৫৪,৭৮২|| align=right | ২,৯০৫|| align=right | ১,৪৬৫||http://samastipur.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SO|| [[শিৱহৰ জিলা|শিৱহৰ]]|| [[শিৱহৰ]]|| align=right | ৬৫৬,৯১৬|| align=right | ৪৪৩|| align=right | ১,৮৮২||http://sheohar.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SP|| [[শ্বেখপুৰা জিলা|শ্বেখপুৰা]]|| [[শ্বেখপুৰা]]|| align=right | ৬৩৪,৯২৭|| align=right | ৬৮৯|| align=right | ৯২২||http://sheikhpura.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SR|| [[সাৰণ জিলা|সাৰণ]]|| [[ছপৰা]]|| align=right | ৩,৯৪৩,০৯৮|| align=right | ২,৬৪১|| align=right | ১,৪৯৩||http://saran.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | ST|| [[সাগৰ জিলা|সাগৰ]]|| [[সাগৰ, মধ্য প্ৰদেশ|সাগৰ]]|| align=right | ৩,৪১৯,৬২২|| align=right | ২,১৯৯|| align=right | ১,৪৯১||http://sitamarhi.bih.nic.in {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180720032153/http://sitamarhi.bih.nic.in/ |date=2018-07-20 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SU|| [[ছুপৌল জিলা|ছুপৌল]]|| [[ছুপৌল]]|| align=right | ২,২২৮,৩৯৭|| align=right | ২,৪১০|| align=right | ৯১৯||http://supaul.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SW|| [[সীৱান জিলা|সীৱান]]|| [[সীৱান, বিহাৰ|সীৱান]]|| align=right | ৩,৩১৮,১৭৬|| align=right | ২,২১৯|| align=right | ১,৪৯৫||http://siwan.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | VA|| [[বৈশালী জিলা|বৈশালী (অক্ষয়)]]|| [[হাজিপুৰ]]|| align=right | ৩,৪৯৫,২৪৯|| align=right | ২,০৩৬|| align=right | ১,৭১৭||http://vaishali.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | WC|| [[পশ্চিম চম্পাৰণ জিলা|পশ্চিম চম্পাৰণ]]|| [[বেতিয়া]]|| align=right | ৩,৯২২,৭৮০|| align=right | ৫,২২৯|| align=right | ৭৫০||http://westchamparan.bih.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF |} == ছত্তীছগঢ় (CG) == {{see also|Districts of Chhattisgarh}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''ক'ড''' | '''জিলা''' | '''সদৰ''' | '''জনসংখ্যা (২০১২)''' | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | '''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | BA||[[বস্তৰ জিলা|বস্তৰ]]||[[জগদলপুৰ]]|| align="right" | ১,৪১১,৬৪৪|| align=right | ১৪,৯৬৮|| align=right | ৮৭||http://bastar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20020406145058/http://bastar.nic.in/ |date=2002-04-06 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BJ||[[বিজাপুৰ জিলা|বিজাপুৰ]]||[[বিজাপুৰ]]|| align="right" | ২৫৫,১৮০|| align=right | ৬,৫৫৫|| align=right | ৩৫||http://bijapur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BI||[[বিলাসপুৰ জিলা|বিলাসপুৰ]]||[[বিলাসপুৰ]]|| align="right" | ২,৬৬২,০৭৭|| align=right | ৮,২৭০|| align=right | ২৪১||http://bilaspur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DA||[[দান্তেৱাৰা জিলা|দান্তেৱাৰা]]||[[দান্তেৱাৰা]]|| align="right" | ৫৩২,৭৯১|| align=right | ১৭,৫৩৮|| align=right | ৪১||http://dantewada.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DH||[[ধমতৰী জিলা|ধমতৰী]]||[[ধমতৰী]]|| align="right" | ৭৯৯,১৯৯|| align=right | ৩,৩৮৩|| align=right | ২০৮||http://dhamtari.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DU||[[দুৰ্গ জিলা|দুৰ্গ]]||[[দুৰ্গ]]|| align="right" | ৩.৩৪৩,০৭৯|| align=right | ৮,৫৪২|| align=right | ৩২৮||http://durg.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JA||[[জশপুৰ জিলা|জশপুৰ]]||[[জশপুৰ নগৰ]]|| align="right" | ৮,৫২,০৪৩|| align=right | ৫,৮২৫|| align=right | ১২৭||http://jashpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JC||[[জাঞ্জগীৰ-চাম্পা জিলা|জাঞ্জগীৰ-চাম্পা]]||[[Naila Janjgir|জাঞ্জগীৰ]]|| align="right" | ১,৬২০,৬৩২|| align=right | ৩,৮৪৮|| align=right | ৩৪২||http://janjgirchampa.nic.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KB||[[কোৰবা জিলা|কোৰবা]]||[[Korba, Chhattisgarh|কোৰবা]]|| align="right" | ১,২০৬,৫৬৩|| align=right | ৬,৬১৫|| align=right | ১৫৩||http://korba.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051211002149/http://korba.nic.in/ |date=2005-12-11 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KJ||[[কোৰিয়া জিলা|কোৰিয়া]]||[[বৈকুণ্ঠপুৰ]]|| align="right" | ৬৫৯,০৩৯|| align=right | ৬,৫৭৮|| align=right | ৮৯||http://koriya.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060102213143/http://koriya.nic.in/ |date=2006-01-02 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KK||[[কাংকেৰ জিলা|কাংকেৰ]]||[[কাংকেৰ]]|| align="right" | ৭৪৮,৫৯৩|| align=right | ৬,৫১৩|| align=right | ১০০||http://kanker.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KW||[[কবীৰধাম জিলা|কবীৰধাম]]||[[কৱৰ্ধা]]|| align="right" | ৫৮৪,৬৬৭|| align=right | ৪,২৩৭|| align=right | ১৩৮||http://kawardha.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA||[[মহাসমুন্দ জিলা|মহাসমুন্দ]]||[[মহাসমুন্দ]]|| align="right" | ১,০৩২,২৭৫|| align=right | ৪,৭৭৯|| align=right | ১৮০||http://mahasamund.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NR||[[নাৰায়ণপুৰ জিলা|নাৰায়ণপুৰ]]||[[নাৰায়ণপুৰ, ছত্তীছগঢ়|নাৰায়ণপুৰ]]|| align="right" | ১৪০,২০৬|| align=right | ৬,৬৪০|| align=right | ১৭||http://narayanpur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RG||[[ৰায়গড় জিলা|ৰায়গড়]]||[[ৰায়গড়]]|| align="right" | ১,৪৯৩,৬২৭|| align=right | ৭,০৬৮|| align=right | ১৭৯||http://raigarh.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050307064830/http://raigarh.nic.in/ |date=2005-03-07 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | RN||[[ৰাজনন্দগাঁও জিলা|ৰাজনন্দগাঁও]]||[[Rajnandgaon|ৰাজনন্দগাঁও]]|| align=right | ১,৫৩৭,৫২০|| align=right | ৮,০৬২|| align=right | ১৫৯||http://rajnandgaon.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RP||[[ৰায়পুৰ জিলা|ৰায়পুৰ]]||[[ৰায়পুৰ]]|| align="right" | ৪,০৬২,১৬০|| align=right | ১৩,০৮৩|| align=right | ২৩০||http://raipur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SJ||[[সুৰজপুৰ জিলা|সুৰজপুৰ]]||[[সুৰজপুৰ]]|| align="right" | ৫২০,৬৬১|| align=right | ৯,২৬৫|| align=right | ১৩৭||http://surguja.nic.in/ |- | - |[[কোণ্ডাগাঁও জিলা|কোণ্ডাগাঁও]] |[[কোণ্ডাগাঁও]] |578,326 |7,769 |74 |http://kondagaon.gov.in/ |- | - |[[গৰিয়াবন্দ জিলা|গৰিয়াবন্দ]] |[[গৰিয়াবন্দ]] |597,653 |5,823 |103 |http://gariaband.gov.in/ |- | - |[[বলৰামপুৰ জিলা|বলৰামপুৰ]] |[[বলৰামপুৰ]] |598,855 |3,806 |157 |http://balrampur.gov.in/ |- | - |[[বালোদ জিলা|বালোদ]] |[[বালোদ]] |826,165 |3,527 |234 |http://balod.gov.in/ |- | - |[[বালোদা বজাৰ জিলা|বালোদা বজাৰ]] |[[বালোদা বজাৰ]] |1,305,343 |4,748 |275 |https://balodabazar.gov.in/ |- | - |[[বেমেতৰা জিলা|বেমেতৰা]] |[[বেমেতৰা]] |197,035 |2,855 |69 |http://bemetara.gov.in/ |- | - |[[মুংগেলী জিলা|মুংগেলী]] |[[মুংগেলী]] |701,707 |2,750 |255 |[http://mungeli.gov.in/ http://mungeli.gov.in] |- |SJ |[[সৰগুজা জিলা|সৰগুজা]] |[[অম্বিকাপুৰ]] |840,352 |16,359 |51 |http://surguja.gov.in/ |- |SK |[[সুক্মা জিলা|সুক্মা]] |[[সুক্মা]] |249,841 |5,636 |46 |https://sukma.gov.in/ |} ==দিল্লী(DL)== {{See also|দিল্লীৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=70% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | '''সংকেত''' | '''জিলা''' | '''সদৰ''' | '''জনসংখ্যা'''<br />(২০১১) | '''মাটিকালি'''<br />(বৰ্গ কিমি) | '''জনঘনত্ব'''<br />(প্ৰতি বৰ্গ কিমি) | '''ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | CD || মধ্য দিল্লী <br> {{enwiki|East Delhi}} || [[:en: Daryaganj|দৰিয়াগঞ্জ]] || ৬৪৪,০০৫ || ২৫ || ২৫,৭৫৯ || [http://www.dccentral.delhigovt.nic.in/ www.dccentral.delhigovt.nic.in/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130705003041/http://dccentral.delhigovt.nic.in/ |date=2013-07-05 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | ED || পূব দিল্লী <br> {{enwiki|East Delhi}} || [[:en: Preet Vihar|প্ৰীত বিহাৰ]] || ১,৪৪৮,৭৭০ || ৪৪০ || ৩২৯৩ || [http://www.dceast.delhigovt.nic.in/ www.dceast.delhigovt.nic.in] |- bgcolor=#F৪F৯FF | ND || [[নতুন দিল্লী]] || কনৌথ প্লেচ <br> ([[:en: Connaught Place, New Delhi|Connaught Place]]) || ৩০২,৩৬৩ || ২২ || ১৩৭৪৪ || [http://www.dcnewdelhi.delhigovt.nic.in/ www.dcnewdelhi.delhigovt.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130712034206/http://dcnewdelhi.delhigovt.nic.in/ |date=2013-07-12 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | NO || উত্তৰ দিল্লী <br> {{enwiki|North Delhi}} || [[:en: Sadar Bazar|সদৰ বাজাৰ]] || ৭৭৯,৭৮৮ || ৫৯ || ১২৯৯৬ || [http://www.dcnorth.delhigovt.nic.in/ www.dcnorth.delhigovt.nic.in/] |- bgcolor=#F৪F৯FF | NE || উত্তৰ পূব দিল্লী <br> {{enwiki|North East Delhi}} || [[:en: Shahdara|শ্বাহদাৰা]] || ১,৭৬৩,৭১২ || ৫২ || ৩৩৯১৭ || [http://www.dcnortheast.delhigovt.nic.in/ www.dcnortheast.delhigovt.nic.in] |- bgcolor=#F৪F৯FF | NW || উত্তৰ পশ্চিম দিল্লী <br> {{enwiki|North West Delhi}} || [[:en: Kanjhawala|কানঝাৱালা]] || ৭৮৫,২৮৪ || ১৩০ || ৬০৪১ || [http://www.dcnorthwest.delhigovt.nic.in/ www.dcnorthwest.delhigovt.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130625033111/http://dcnorthwest.delhigovt.nic.in/ |date=2013-06-25 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SD || দক্ষিণ দিল্লী <br> {{enwiki|South Delhi}} || [[:en:Saket (Delhi)|চাকেট]] || ২,২৫৮,৪৯০ || ২৫০ || ৯০৩৩ || [http://www.dcsouth.delhigovt.nic.in/ www.dcsouth.delhigovt.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305070850/http://dcsouth.delhigovt.nic.in/ |date=2014-03-05 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SW || দক্ষিণ পশ্চিম দিল্লী <br> {{enwiki|South West Delhi}} || [[:en: Vasant Vihar|বসন্ত বিহাৰ]] || ১,৭৪৯,৪৯২ || ৩৯৫ || ৪৪৩০ || [http://www.dcsouthwest.delhigovt.nic.in/ www.dcsouthwest.delhigovt.nic.in] |- bgcolor=#F৪F৯FF | WD || পশ্চিম দিল্লী <br> {{enwiki|West Delhi}} || [[:en: Rajouri Garden|ৰাজৌৰি গাৰ্ডেন]] || ২,১১৯,৬৪১ || ১১২ || ১৮৯২৫ || [http://www.dcwestrev.delhigovt.nic.in/ www.dcwestrev.delhigovt.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131103230211/http://dcwestrev.delhigovt.nic.in/ |date=2013-11-03 }} |} ==গোৱা (GA)== {{see also|গোৱাৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=70% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | '''ক’ড''' | '''জিলা''' | '''সদৰ''' | '''জনসংখ্যা'''<br />(২০১১)<ref name=":0">{{cite web |url = http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/goa/table-1.xls |format=XLS |title = Distribution of Population, Decadal Growth Rate, Sex-Ratio and Population Density |publisher = The Registrar General & Census Commissioner, India, New Delhi-110011 |date = 2010 - 2011 |accessdate = 2012-08-22 }}</ref> | '''মাটিকালি'''<br />(বৰ্গ কিমি) | '''জনঘনত্ব'''<br />(প্ৰতি বৰ্গ কিমি) | '''ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F4F9FF | NG || [[:en: North Goa|উত্তৰ গোৱা]] || [[পানাজী]] <br> {{enwiki|Panaji}} || ৮১৭,৭৬১ || ১,৭৩৬ || ৪৭১ ||[http://www.northgoa.nic.in/ northgoa.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131102095655/http://northgoa.nic.in/ |date=2013-11-02 }} |- bgcolor=#F4F9FF | SG || [[:en: South Goa|দক্ষিণ গোৱা]] || [[:en:Margao|মাৰগাঅ’]] || ৬৩৯,৯৬২ || ১,৯৬৬ || ৩২৬ ||[http://www.southgoa.nic.in/ southgoa.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140219150922/http://southgoa.nic.in/ |date=2014-02-19 }} |} ==Gujarat (GJ)== {{see also|Districts of Gujarat}} {| class="wikitable sortable" ! # ! Code<ref name="distcodes2">{{cite web|url=https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|title=NIC Policy on format of e-mail Address: Appendix (2): Districts Abbreviations as per ISO 3166–2|pages=5–10|publisher=[[Ministry of Communications and Information Technology (India)|Ministry Of Communications and Information Technology]], Government of India|date=18 August 2004|accessdate=24 November 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080911133331/https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|archivedate=11 September 2008|df=dmy-all}}</ref> ! District<ref name="censusdist20112">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|publisher=[[2011 census of India]]|accessdate=27 December 2012}}</ref> ! Headquarters ! Population (2011) ! Area (km²) ! Density (/km²)<ref name="censusdist20112" /> ! Website |- |1 |AH |[[:en:Ahmedabad_district|Ahmedabad]] |[[:en:Ahmedabad|Ahmedabad]] | align="right" |7,208,200 | align="right" |8,707 | align="right" |890 |http://amdavad.gujarat.gov.in/{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- |2 |AM |[[:en:Amreli_district|Amreli]] |[[:en:Amreli|Amreli]] | align="right" |1,513,614 | align="right" |6,760 | align="right" |205 |http://amreli.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040318143126/http://www.amreli.gujarat.gov.in/ |date=2004-03-18 }} |- |3 |AN |[[:en:Anand_district|Anand]] |[[:en:Anand,_Gujarat|Anand]] | align="right" |2,090,276 | align="right" |2,942 | align="right" |711 |http://anand.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506053212/http://www.anand.gujarat.gov.in/ |date=2009-05-06 }} |- |4 |AR |[[:en:Aravalli_district|Aravalli]] |[[:en:Modasa|Modasa]] | align="right" |1,051,746 | align="right" |3,217 | align="right" |327 | |- |5 |BK |[[:en:Banaskantha_district|Banaskantha]] |[[:en:Palanpur|Palanpur]] | align="right" |3,116,045 | align="right" |12,703 | align="right" |290 |http://banaskantha.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090520081946/http://banaskantha.gujarat.gov.in/ |date=2009-05-20 }} |- |6 |BR |[[:en:Bharuch_district|Bharuch]] |[[:en:Bharuch|Bharuch]] | align="right" |1,550,822 | align="right" |6,524 | align="right" |238 |http://bharuch.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090410030430/http://bharuch.gujarat.gov.in/ |date=2009-04-10 }} |- |7 |BV |[[:en:Bhavnagar_district|Bhavnagar]] |[[:en:Bhavnagar|Bhavnagar]] | align="right" |2,877,961 | align="right" |11,155 | align="right" |288 |http://bhavnagar.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090427204858/http://bhavnagar.gujarat.gov.in/ |date=2009-04-27 }} |- |8 |BT |[[:en:Botad_District|Botad]] |[[:en:Botad|Botad]] | align="right" |656,005 | align="right" |2,564 | align="right" |256 | |- |9 |CU |[[:en:Chhota_Udaipur_district|Chhota Udepur]] |[[:en:Chhota_Udaipur|Chhota Udepur]] | align="right" |1,071,831 | align="right" |3,237 | align="right" |331 | |- |10 |DA |[[:en:Dahod_district|Dahod]] |[[:en:Dahod|Dahod]] | align="right" |2,126,558 | align="right" |3,642 | align="right" |582 |http://dahod.gujarat.gov.in/ |- |11 |DG |[[:en:Dang_District,_India|Dang]] |[[:en:Ahwa|Ahwa]] | align="right" |226,769 | align="right" |1,764 | align="right" |129 |http://dangs.gujarat.gov.in/ |- |12 |DD |[[:en:Devbhoomi_Dwarka_district|Devbhoomi Dwarka]] |[[:en:Khambhalia|Khambhalia]] | align="right" |752,484 | align="right" |5,684 | align="right" |132 | |- |13 |GA |[[:en:Gandhinagar_district|Gandhinagar]] |[[:en:Gandhinagar|Gandhinagar]] | align="right" |1,387,478 | align="right" |649 | align="right" |660 |http://gandhinagar.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200608093434/http://gandhinagar.gujarat.gov.in/ |date=2020-06-08 }} |- |14 |GS |[[:en:Gir_Somnath_district|Gir Somnath]] |[[:en:Veraval|Veraval]] | align="right" |1,217,477 | align="right" |3,754 | align="right" |324 | |- |15 |JA |[[:en:Jamnagar_district|Jamnagar]] |[[:en:Jamnagar|Jamnagar]] | align="right" |2,159,130 | align="right" |14,125 | align="right" |153 |http://jamnagar.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200419235354/http://jamnagar.gujarat.gov.in/ |date=2020-04-19 }} |- |16 |JU |[[:en:Junagadh_district|Junagadh]] |[[:en:Junagadh|Junagadh]] | align="right" |2,742,291 | align="right" |8,839 | align="right" |310 |http://junagadh.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200608093445/http://junagadh.gujarat.gov.in/ |date=2020-06-08 }} |- |17 |KH |[[:en:Kheda_district|Kheda]] |[[:en:Nadiad|Nadiad]] | align="right" |2,298,934 | align="right" |4,215 | align="right" |541 |http://kheda.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201108211549/http://kheda.gujarat.gov.in/ |date=2020-11-08 }} |- |18 |KA |[[:en:Kutch_district|Kutch]] |[[:en:Bhuj|Bhuj]] | align="right" |2,090,313 | align="right" |45,652 | align="right" |46 |http://kutch.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201101004708/http://kutch.gujarat.gov.in/ |date=2020-11-01 }} |- |19 |MH |[[:en:Mahisagar_district|Mahisagar]] |[[:en:Lunavada|Lunavada]] | align="right" |994,624 | align="right" |2,500 | align="right" |398 | |- |20 |MA |[[:en:Mehsana_district|Mehsana]] |[[:en:Mehsana|Mehsana]] | align="right" |2,027,727 | align="right" |4,386 | align="right" |462 |http://mehsana.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200420143952/http://mehsana.gujarat.gov.in/ |date=2020-04-20 }} |- |21 |MB |[[:en:Morbi_district|Morbi]] |[[:en:Morbi|Morbi]] | align="right" |960,329 | align="right" |4,871 | align="right" |197 | |- |22 |NR |[[:en:Narmada_district|Narmada]] |[[:en:Rajpipla|Rajpipla]] | align="right" |590,379 | align="right" |2,749 | align="right" |214 |http://narmada.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201025194843/http://narmada.gujarat.gov.in/ |date=2020-10-25 }} |- |23 |NV |[[:en:Navsari_district|Navsari]] |[[:en:Navsari|Navsari]] | align="right" |1,330,711 | align="right" |2,211 | align="right" |602 |http://navsari.gujarat.gov.in/ |- |24 |PM |[[:en:Panchmahal_district|Panchmahal]] |[[:en:Godhra|Godhra]] | align="right" |2,388,267 | align="right" |5,219 | align="right" |458 |http://panchmahals.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100811070417/http://panchmahals.gujarat.gov.in/ |date=2010-08-11 }} |- |25 |PA |[[:en:Patan_district|Patan]] |[[:en:Patan,_Gujarat|Patan]] | align="right" |1,342,746 | align="right" |5,738 | align="right" |234 |http://patan.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200608093528/http://patan.gujarat.gov.in/ |date=2020-06-08 }} |- |26 |PO |[[:en:Porbandar_district|Porbandar]] |[[:en:Porbandar|Porbandar]] | align="right" |586,062 | align="right" |2,294 | align="right" |255 |http://porbandar.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201103042254/http://porbandar.gujarat.gov.in/ |date=2020-11-03 }} |- |27 |RA |[[:en:Rajkot_district|Rajkot]] |[[:en:Rajkot|Rajkot]] | align="right" |3,157,676 | align="right" |11,203 | align="right" |282 |http://rajkot.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201101124450/http://rajkot.gujarat.gov.in/ |date=2020-11-01 }} |- |28 |SK |[[:en:Sabarkantha_district|Sabarkantha]] |[[:en:Himatnagar|Himatnagar]] | align="right" |2,427,346 | align="right" |7,390 | align="right" |328 |http://sabarkantha.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110913162613/http://sabarkantha.gujarat.gov.in/ |date=2011-09-13 }} |- |29 |ST |[[:en:Surat_district|Surat]] |[[:en:Surat|Surat]] | align="right" |4,996,391 | align="right" |4,327 | align="right" |653 |http://surat.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200608093545/http://surat.gujarat.gov.in/ |date=2020-06-08 }} |- |30 |SN |[[:en:Surendranagar_district|Surendranagar]] |[[:en:Surendranagar_city|Surendranagar]] | align="right" |1,755,873 | align="right" |10,489 | align="right" |167 |http://surendranagar.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201109203040/http://surendranagar.gujarat.gov.in/ |date=2020-11-09 }} |- |31 |TA |[[:en:Tapi_district|Tapi]] |[[:en:Vyara|Vyara]] | align="right" |806,489 | align="right" |3,435 | align="right" |249 | |- |32 |VD |[[:en:Vadodara_district|Vadodara]] |[[:en:Vadodara|Vadodara]] | align="right" |3,639,775 | align="right" |7,794 | align="right" |467 |http://vadodara.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200608093559/http://vadodara.gujarat.gov.in/ |date=2020-06-08 }} |- |33 |VL |[[:en:Valsad_district|Valsad]] |[[:en:Valsad|Valsad]] | align="right" |1,703,068 | align="right" |3,034 | align="right" |561 |http://valsad.gujarat.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200608093604/http://valsad.gujarat.gov.in/ |date=2020-06-08 }} |} ==Haryana (HR)== {{see also|Districts of Haryana}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AM|| [[Ambala district|Ambala]]|| [[Ambala]]|| align=right | ১,০১৩,৬৬০|| align=right | ১,৫৬৯|| align=right | ৬৪৬||http://ambala.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012221438/http://ambala.nic.in/ |date=2007-10-12 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BH|| [[Bhiwani district|Bhiwani]]|| [[Bhiwani]]|| align=right | ১,৪২৪,৫৫৪|| align=right | ৫,১৪০|| align=right | ২৭৭||http://bhiwani.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721163314/http://bhiwani.nic.in/ |date=2011-07-21 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | FR|| [[Faridabad district|Faridabad]]|| [[Faridabad]]|| align=right | ২,১৯৩,২৭৬|| align=right | ২,১০৫|| align=right | ১,০৪২||http://faridabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FT|| [[Fatehabad district|Fatehabad]]|| [[Fatehabad, Haryana|Fatehabad]]|| align=right | ৮০৬,১৫৮|| align=right | ২,৪৯১|| align=right | ৩২৪||http://fatehabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GU|| [[Gurgaon district|Gurgaon]]|| [[Gurgaon]]|| align=right | ১,৬৫৭,৬৬৯|| align=right | ২,৭৬০|| align=right | ৬০১||http://gurgaon.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080602231540/http://gurgaon.nic.in/ |date=2008-06-02 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | HI|| [[Hisar (district)|Hissar]]|| [[Hisar (city)|Hissar]]|| align=right | ১,৫৩৬,৪১৭|| align=right | ৩,৭৮৮|| align=right | ৪০৬||http://hisar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JH|| [[Jhajjar district|Jhajjar]]|| [[Jhajjar]]|| align=right | ৮৮৭,৩৯২|| align=right | ১,৮৬৮|| align=right | ৪৭৫||http://jhajjar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JI|| [[Jind district|Jind]]|| [[Jind]]|| align=right | ১,১৮৯,৭২৫|| align=right | ২,৭৩৬|| align=right | ৪৩৫||http://jind.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KR|| [[Karnal district|Karnal]]|| [[Karnal]]|| align=right | ১,২৭৪,৮৪৩|| align=right | ২,৪৭১|| align=right | ৫১৬||http://karnal.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415152944/http://karnal.nic.in/ |date=2009-04-15 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KT|| [[Kaithal district|Kaithal]]|| [[Kaithal]]|| align=right | ৯৪৫,৬৩১|| align=right | ২,৭৯৯|| align=right | ৩৩৮||http://kaithal.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KU|| [[Kurukshetra district|Kurukshetra]]|| [[Kurukshetra]]|| align=right | ৮২৮,১২০|| align=right | ১,২১৭|| align=right | ৬৮০||http://kurukshetra.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA|| [[Mahendragarh district|Mahendragarh]]|| [[Narnaul]]|| align=right | ৮১২,০২২|| align=right | ১,৬৮৩|| align=right | ৪৮২||http://mahendragarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MW|| [[Mewat district|Mewat]]|| [[Nuh]]|| align=right | ৯৯৩,০০০|| align=right | ১,৭৬৫ || align=right | ৫৬২ ||http://mewat.nic.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PK|| [[Panchkula district|Panchkula]]|| [[Panchkula]]|| align=right | ৪৬৯,২১০|| align=right | ৮১৬|| align=right | ৫৭৫||http://panchkula.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PP|| [[Panipat district|Panipat]]|| [[Panipat]]|| align=right | ৯৬৭,৩৩৮|| align=right | ১,২৫০|| align=right | ৭৭৪||http://panipat.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RE|| [[Rewari district|Rewari]]|| [[Rewari]]|| align=right | ৭৬৪,৭২৭|| align=right | ১,৫৫৯|| align=right | ৪৯১||http://rewari.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070703082821/http://rewari.nic.in/ |date=2007-07-03 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | RO|| [[Rohtak district|Rohtak]]|| [[Rohtak]]|| align=right | ৯৪০,০৩৬|| align=right | ১,৬৬৮|| align=right | ৫৬৪||http://rohtak.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090209215206/http://rohtak.nic.in/ |date=2009-02-09 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SI|| [[Sirsa district|Sirsa]]|| [[Sirsa, Haryana|Sirsa]]|| align=right | ১,১১১,০১২|| align=right | ৪,২৭৬|| align=right | ২৬০||http://sirsa.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180421232326/http://sirsa.nic.in/ |date=2018-04-21 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SNP|| [[Sonipat district|Sonipat]]|| [[Sonipat]]|| align=right | ১,২৭৮,৮৩০|| align=right | ২,২৬০|| align=right | ৫৬৬||http://sonepat.gov.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | YN|| [[Yamuna Nagar district|Yamuna Nagar]]|| [[Yamuna Nagar]]|| align=right | ৯৮২,৩৬৯|| align=right | ১,৭৫৬|| align=right | ৫৫৯ ||http://yamunanagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PW|| [[Palwal district|Palwal]] || [[Palwal]]|| align=right | ৯৩৪,৬৭৫ || align=right | ১,৮৭৫ || align=right | ৪৯৯|| http://palwal.nic.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |} ==হিমাচল প্ৰদেশ (HP)== {{see also|Districts of Himachal Pradesh}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff |'''ক'ড''' |'''জিলা''' |'''সদৰ''' |'''জনসংখ্যা (২০১২)''' |'''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' |'''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' |'''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | BI|| [[বিলাসপুৰ জিলা|বিলাসপুৰ]]|| [[বিলাসপুৰ]]|| align="right" | ৩৪০,৭৩৫|| align=right | ১,১৬৭|| align=right | ২৯২||http://hpbilaspur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CH|| [[চম্বা জিলা|চম্বা]]|| [[চম্বা]]|| align="right" | ৪৬০,৪৯৯|| align=right | ৬,৫২৮|| align=right | ৭১||http://hpchamba.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HA|| [[হমিৰপুৰ জিলা|হমিৰপুৰ]]|| [[হমিৰপুৰ]]|| align="right" | ৪১২,০০৯|| align=right | ১,১১৮|| align=right | ৩৬৯||http://hphamirpur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KA|| [[কংড়া জিলা|কংড়া]]|| [[ধৰমশালা]]|| align="right" | ১,৩৩৮,৫৩৬|| align=right | ৫,৭৩৯|| align=right | ২৩৩||http://hpkangra.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KI|| [[কিন্নৌৰ জিলা|কিন্নৌৰ]]|| [[ৰেকং পিঅ']]|| align="right" | ৮৩,৯৫০|| align=right | ৬,৪০১|| align=right | ১৩||http://hpkinnaur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KU|| [[কুল্লু জিলা|কুল্লু]]|| [[কুল্লু]]|| align="right" | ৩৭৯,৮৬৫|| align=right | ৫,৫০৩|| align=right | ৬৯||http://hpkullu.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | LS|| [[লাহৌল এণ্ড স্পিতি জিলা|লাহৌল এণ্ড স্পিতি]]|| [[কীলং]]|| align="right" | ৩৩,২২৪|| align=right | ১৩,৮৩৫|| align=right | ২||http://hplahaulspiti.gov.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA|| [[মণ্ডী জিলা|মণ্ডী]]|| [[মণ্ডী]]|| align="right" | ৯০০,৯৮৭|| align=right | ৩,৯৫০|| align=right | ২২৮||http://hpmandi.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SH|| [[ছিমলা জিলা|ছিমলা]]|| [[ছিমলা]]|| align="right" | ৭২১,৭৪৫|| align=right | ৫,১৩১|| align=right | ১৪১||http://hpshimla.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SI|| [[ছিৰমৌৰ জিলা|ছিৰমৌৰ]]|| [[নাহন]]|| align="right" | ৪৫৮,৩৫১|| align=right | ২,৮২৫|| align=right | ১৬২||http://hpsirmaur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SO|| [[সোলান জিলা|সোলান]]|| [[সোলান]]|| align="right" | ৪৯৯,৩৮০|| align=right | ১,৯৩৬|| align=right | ২৫৮||http://hpsolan.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | UNA|| [[উনা জিলা|উনা]]|| [[উনা]]|| align="right" | ৪৪৭,৯৬৭|| align=right | ১,৫৪০|| align=right | ২৯১||http://hpuna.nic.in/ |} ==Jammu and Kashmir (JK)== {{see also|Districts of Jammu and Kashmir}} {| class="wikitable sortable" ! # ! Code<ref name="distcodes3">{{cite web|url=https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|title=NIC Policy on format of e-mail Address: Appendix (2): Districts Abbreviations as per ISO 3166–2|pages=5–10|publisher=[[Ministry of Communications and Information Technology (India)|Ministry Of Communications and Information Technology]], Government of India|date=18 August 2004|accessdate=24 November 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080911133331/https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|archivedate=11 September 2008|df=dmy-all}}</ref> ! District<ref name="censusdist20113">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|publisher=[[2011 census of India]]|accessdate=27 December 2012}}</ref> ! Headquarters ! Population (2011) ! Area (km²) ! Density (/km²)<ref name="censusdist20113" /> ! Official website |- |1 |AN |[[:en:Anantnag_district|Anantnag]] |[[:en:Anantnag|Anantnag]] | align="right" |1,070,144 | align="right" |2853 | align="right" |375 |http://anantnag.gov.in/ |- |2 |BPR |[[:en:Bandipora_district|Bandipora]] |[[:en:Bandipore|Bandipore]] | align="right" |385,099 | align="right" |3,010 | align="right" |128 |http://bandipore.gov.in/ |- |3 |BR |[[:en:Baramulla_district|Baramulla]] |[[:en:Baramulla|Baramulla]] | align="right" |1,015,503 | align="right" |3329 | align="right" |305 |http://baramulla.nic.in/ |- |4 |BD |[[:en:Badgam_district|Badgam]] |[[:en:Badgam|Badgam]] | align="right" |735,753 | align="right" |1406 | align="right" |537 |http://budgam.nic.in/ |- |5 |DO |[[:en:Doda_district|Doda]] |[[:en:Doda,_Jammu_and_Kashmir|Doda]] | align="right" |409,576 | align="right" |11,691 | align="right" |79 |http://doda.gov.in/ |- |6 |GB |[[:en:Ganderbal_district|Ganderbal]] |[[:en:Ganderbal|Ganderbal]] | align="right" |297,003 | align="right" |1979 | align="right" |1,151 | |- |7 |JA |[[:en:Jammu_district|Jammu]] |[[:en:Jammu|Jammu]] | align="right" |1,526,406 | align="right" |3,097 | align="right" |596 |http://jammu.gov.in/ |- |8 |KT |[[:en:Kathua_district|Kathua]] |[[:en:Kathua|Kathua]] | align="right" |615,711 | align="right" |2,651 | align="right" |232 |http://kathua.gov.in/ |- |9 |KW |[[:en:Kishtwar_district|Kishtwar]] |[[:en:Kishtwar|Kishtwar]] | align="right" |230,696 | align="right" |7737 | align="right" |30 | |- |10 |KG |[[:en:Kulgam_district|Kulgam]] |[[:en:Kulgam|Kulgam]] | align="right" |422,786 | align="right" |457 | align="right" |925 | |- |11 |KU |[[:en:Kupwara_district|Kupwara]] |[[:en:Kupwara|Kupwara]] | align="right" |875,564 | align="right" |2,379 | align="right" |368 |http://kupwara.gov.in/ |- |12 |PO |[[:en:Poonch_district,_India|Poonch]] |[[:en:Poonch_(town)|Poonch]] | align="right" |476,820 | align="right" |1,674 | align="right" |285 |http://poonch.gov.in/ |- |13 |PU |[[:en:Pulwama_district|Pulwama]] |[[:en:Pulwama|Pulwama]] | align="right" |570,060 | align="right" |1,398 | align="right" |598 |http://pulwama.gov.in/ |- |14 |RA |[[:en:Rajauri_district|Rajouri]] |[[:en:Rajouri|Rajouri]] | align="right" |619,266 | align="right" |2,630 | align="right" |235 |http://rajouri.nic.in/ |- |15 |RB |[[:en:Ramban_district|Ramban]] |[[:en:Ramban_(Jammu_and_Kashmir)|Ramban]] | align="right" |283,313 | align="right" |1,330 | align="right" |213 | |- |16 |RS |[[:en:Reasi_district|Reasi]] |[[:en:Reasi|Reasi]] | align="right" |314,714 | align="right" |1710 | align="right" |184 | |- |17 |SB |[[:en:Samba_district|Samba]] |[[:en:Samba,_Jammu|Samba]] | align="right" |318,611 | align="right" |913 | align="right" |318 |http://samba.gov.in/ |- |18 |SH |[[:en:Shopian_district|Shopian]] |[[:en:Shupiyan|Shupiyan]] | align="right" |265,960 | align="right" |312 | align="right" |852 | |- |19 |SR |[[:en:Srinagar_district|Srinagar]] |[[:en:Srinagar|Srinagar]] | align="right" |1,269,751 | align="right" |2,228 | align="right" |703 |http://srinagar.nic.in/ |- |20 |UD |[[:en:Udhampur_district|Udhampur]] |[[:en:Udhampur|Udhampur]] | align="right" |555,357 | align="right" |4,550 | align="right" |211 |http://udhampur.gov.in/ |} ==Jharkhand (JH)== {{see also|Districts of Jharkhand}} {| class="wikitable sortable" ! # ! Code<ref name="distcodes4">{{cite web|url=https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|title=NIC Policy on format of e-mail Address: Appendix (2): Districts Abbreviations as per ISO 3166–2|pages=5–10|publisher=[[Ministry of Communications and Information Technology (India)|Ministry Of Communications and Information Technology]], Government of India|date=18 August 2004|accessdate=24 November 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080911133331/https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|archivedate=11 September 2008|df=dmy-all}}</ref> ! District<ref name="censusdist20114">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|publisher=[[2011 census of India]]|accessdate=27 December 2012}}</ref> ! Headquarters ! Population (2011) ! Area (km²) ! Density (/km²)<ref name="censusdist20114" /> ! Official website |- |1 |BO |[[:en:Bokaro_district|Bokaro]] |[[:en:Bokaro_Steel_City|Bokaro]] | align="right" |2,061,918 | align="right" |2,861 | align="right" |716 | |- |2 |CH |[[:en:Chatra_district|Chatra]] |[[:en:Chatra|Chatra]] | align="right" |1,042,304 | align="right" |3,700 | align="right" |275 | |- |3 |DE |[[:en:Deoghar_district|Deoghar]] |[[:en:Deoghar|Deoghar]] | align="right" |1,491,879 | align="right" |2,479 | align="right" |602 | |- |4 |DH |[[:en:Dhanbad_district|Dhanbad]] |[[:en:Dhanbad|Dhanbad]] | align="right" |2,682,662 | align="right" |2,075 | align="right" |1,284 |http://dhanbad.nic.in/ |- |5 |DU |[[:en:Dumka_district|Dumka]] |[[:en:Dumka|Dumka]] | align="right" |1,321,096 | align="right" |4,404 | align="right" |300 |http://dumka.nic.in/ |- |6 |ES |[[:en:East_Singhbhum_district|East Singhbhum]] |[[:en:Jamshedpur|Jamshedpur]] | align="right" |2,291,032 | align="right" |3,533 | align="right" |648 |http://jamshedpur.nic.in/ |- |7 |GA |[[:en:Garhwa_district|Garhwa]] |[[:en:Garhwa|Garhwa]] | align="right" |1,322,387 | align="right" |4,064 | align="right" |327 |http://garhwa.nic.in/ |- |8 |GI |[[:en:Giridih_district|Giridih]] |[[:en:Giridih|Giridih]] | align="right" |2,445,203 | align="right" |4,887 | align="right" |497 |http://giridih.nic.in/ |- |9 |GO |[[:en:Godda_district|Godda]] |[[:en:Godda|Godda]] | align="right" |1,311,382 | align="right" |2,110 | align="right" |622 |http://godda.nic.in/ |- |10 |GU |[[:en:Gumla_district|Gumla]] |[[:en:Gumla|Gumla]] | align="right" |1,025,656 | align="right" |5327 | align="right" |193 |http://gumla.nic.in/ |- |11 |HA |[[:en:Hazaribagh_district|Hazaribag]] |[[:en:Hazaribagh|Hazaribag]] | align="right" |1,734,005 | align="right" |4,302 | align="right" |403 |http://hazaribag.nic.in/ |- |12 |JA |[[:en:Jamtara_district|Jamtara]] |[[:en:Jamtara|Jamtara]] | align="right" |790,207 | align="right" |1,802 | align="right" |439 | |- |13 |KH |[[:en:Khunti_district|Khunti]] |[[:en:Khunti|Khunti]] | align="right" |530,299 | align="right" |2,467 | align="right" |215 | |- |14 |KO |[[:en:Koderma_district|Koderma]] |[[:en:Koderma|Koderma]] | align="right" |717,169 | align="right" |1,312 | align="right" |427 |http://koderma.nic.in/ |- |15 |LA |[[:en:Latehar_district|Latehar]] |[[:en:Latehar|Latehar]] | align="right" |725,673 | align="right" |3,630 | align="right" |200 | |- |16 |LO |[[:en:Lohardaga_district|Lohardaga]] |[[:en:Lohardaga|Lohardaga]] | align="right" |461,738 | align="right" |1,494 | align="right" |310 |http://lohardaga.nic.in/ |- |17 |PK |[[:en:Pakur_district|Pakur]] |[[:en:Pakur|Pakur]] | align="right" |899,200 | align="right" |1,805 | align="right" |498 |http://pakur.nic.in/ |- |18 |PL |[[:en:Palamu_district|Palamu]] |[[:en:Daltonganj|Daltonganj]] | align="right" |1,936,319 | align="right" |5,082 | align="right" |381 |http://palamu.nic.in/ |- |19 |RM |[[:en:Ramgarh_district|Ramgarh]] |[[:en:Ramgarh,_Jharkhand|Ramgarh]] | align="right" |949,159 | align="right" |1,212 | align="right" |684 | |- |20 |RA |[[:en:Ranchi_district|Ranchi]] |[[:en:Ranchi|Ranchi]] | align="right" |2,912,022 | align="right" |7,974 | align="right" |557 |http://ranchi.nic.in/ |- |21 |SA |[[:en:Sahebganj_district|Sahibganj]] |[[:en:Sahebganj|Sahebganj]] | align="right" |1,150,038 | align="right" |1,599 | align="right" |719 |http://sahibganj.nic.in/ |- |22 |SK |[[:en:Seraikela_Kharsawan_district|Seraikela Kharsawan]] |[[:en:Seraikela|Seraikela]] | align="right" |1,063,458 | align="right" |2,725 | align="right" |390 |http://seraikela.nic.in/ |- |23 |SI |[[:en:Simdega_district|Simdega]] |[[:en:Simdega|Simdega]] | align="right" |599,813 | align="right" |3,750 | align="right" |160 |http://chaibasa.nic.in/ |- |24 |WS |[[:en:West_Singhbhum_district|West Singhbhum]] |[[:en:Chaibasa|Chaibasa]] | align="right" |1,501,619 | align="right" |7,186 | align="right" |209 | |} ==Karnataka (KA)== {{see also|Districts of Karnataka}} {| class="wikitable sortable" ! # ! Code<ref name="distcodes6">{{cite web|url=https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|title=NIC Policy on format of e-mail Address: Appendix (2): Districts Abbreviations as per ISO 3166–2|pages=5–10|publisher=[[Ministry of Communications and Information Technology (India)|Ministry Of Communications and Information Technology]], Government of India|date=18 August 2004|accessdate=24 November 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080911133331/https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|archivedate=11 September 2008|df=dmy-all}}</ref> ! District<ref name="censusdist20116">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|publisher=[[2011 census of India]]|accessdate=27 December 2012}}</ref> ! Headquarters ! Population (2011) ! Area (km²) ! Density (/km²)<ref name="censusdist20116" /> |'''Official website''' |- |1 |BK |[[:en:Bagalkot_district|Bagalkot]] |[[:en:Bagalkot|Bagalkot]] | align="right" |1,890,826 | align="right" |6,583 | align="right" |288 |http://www.bagalkot.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190810072308/http://www.bagalkot.nic.in/ |date=2019-08-10 }} |- |2 |BL |[[:en:Bellary_district|Ballari]] |[[:en:Ballari|Ballari]] | align="right" |2,532,383 | align="right" |8,439 | align="right" |300 | |- |3 |BG |[[:en:Belgaum_district|Belgaum]] |[[:en:Belgaum|Belgaum]] | align="right" |4,778,439 | align="right" |13,415 | align="right" |356 |http://www.belgaum.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150630210052/http://www.belgaum.nic.in/ |date=2015-06-30 }} |- |4 |BR |[[:en:Bangalore_Rural_district|Bangalore Rural]] |[[:en:Bangalore|Bangalore]] | align="right" |987,257 | align="right" |2,239 | align="right" |441 |http://www.bangalorerural.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190331110239/http://www.bangalorerural.nic.in/ |date=2019-03-31 }} |- |5 |BN |[[:en:Bangalore_Urban_district|Bangalore Urban]] |[[:en:Bangalore|Bangalore]] | align="right" |9,588,910 | align="right" |2,190 | align="right" |4,378 |http://bangaloreurban.nic.in/ |- |6 |BD |[[:en:Bidar_district|Bidar]] |[[:en:Bidar|Bidar]] | align="right" |1,700,018 | align="right" |5,448 | align="right" |312 |http://www.bidar.nic.in/ |- |7 |CJ |[[:en:Chamarajanagar_district|Chamarajnagar]] |[[:en:Chamarajanagar|Chamarajanagar]] | align="right" |1,020,962 | align="right" |5,102 | align="right" |200 |http://chamrajnagar.nic.in/ |- |8 |CK |[[:en:Chikkaballapur_district|Chikkaballapur]] |[[:en:Chikkaballapur|Chikkaballapur]] | align="right" |1,254,377 | align="right" |4,208 | align="right" |298 |http://www.chikballapur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190310100553/http://www.chikballapur.nic.in/ |date=2019-03-10 }} |- |9 |CK |[[:en:Chikkamagaluru_district|Chikkamagaluru]] |[[:en:Chikmagalur|Chikmagalur]] | align="right" |1,137,753 | align="right" |7,201 | align="right" |158 |http://chickmagalur.nic.in/ |- |10 |CT |[[:en:Chitradurga_district|Chitradurga]] |[[:en:Chitradurga|Chitradurga]] | align="right" |1,660,378 | align="right" |8,437 | align="right" |197 |http://www.chitradurga.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190315120849/http://www.chitradurga.nic.in/ |date=2019-03-15 }} |- |11 |DK |[[:en:Dakshina_Kannada|Dakshina Kannada]] |[[:en:Mangaluru|Mangaluru]] | align="right" |2,083,625 | align="right" |4,559 | align="right" |457 | |- |12 |DA |[[:en:Davanagere_district|Davanagere]] |[[:en:Davangere|Davangere]] | align="right" |1,946,905 | align="right" |5,926 | align="right" |329 |http://www.davanagere.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180517105317/http://davanagere.nic.in/ |date=2018-05-17 }} |- |13 |DH |[[:en:Dharwad_district|Dharwad]] |[[:en:Dharwad|Dharwad]] | align="right" |1,846,993 | align="right" |4,265 | align="right" |434 |http://www.dharwad.nic.in/ |- |14 |GA |[[:en:Gadag_district|Gadag]] |[[:en:Gadag-Betageri|Gadag-Betageri]] | align="right" |1,065,235 | align="right" |4,651 | align="right" |229 |http://gadag.nic.in/ |- |15 |GU |[[:en:Gulbarga_district|Gulbarga]] |[[:en:Gulbarga|Gulbarga]] | align="right" |2,564,892 | align="right" |10,990 | align="right" |233 |http://www.gulbarga.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190910164747/http://www.gulbarga.nic.in/ |date=2019-09-10 }} |- |16 |HS |[[:en:Hassan_district|Hassan]] |[[:en:Hassan,_Karnataka|Hassan]] | align="right" |1,776,221 | align="right" |6,814 | align="right" |261 |http://www.hassan.nic.in/ |- |17 |HV |[[:en:Haveri_district|Haveri]] |[[:en:Haveri|Haveri]] | align="right" |1,598,506 | align="right" |4,825 | align="right" |331 |http://haveri.nic.in/ |- |18 |KD |[[:en:Kodagu_district|Kodagu]] |[[:en:Madikeri|Madikeri]] | align="right" |554,762 | align="right" |4,102 | align="right" |135 |http://www.kodagu.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190315175025/http://www.kodagu.nic.in/ |date=2019-03-15 }} |- |19 |KL |[[:en:Kolar_district|Kolar]] |[[:en:Kolar|Kolar]] | align="right" |1,540,231 | align="right" |4,012 | align="right" |384 |http://kolar.nic.in/ |- |20 |KP |[[:en:Koppal_district|Koppal]] |[[:en:Koppal|Koppal]] | align="right" |1,391,292 | align="right" |5,565 | align="right" |250 |http://www.koppal.nic.in/ |- |21 |MA |[[:en:Mandya_district|Mandya]] |[[:en:Mandya|Mandya]] | align="right" |1,808,680 | align="right" |4,961 | align="right" |365 |http://www.mandya.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190312035834/http://www.mandya.nic.in/ |date=2019-03-12 }} |- |22 |MY |[[:en:Mysore_district|Mysuru]] |[[:en:Mysore|Mysore]] | align="right" |2,994,744 | align="right" |6,854 | align="right" |437 |http://www.mysore.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190810052646/http://www.mysore.nic.in/ |date=2019-08-10 }} |- |23 |RA |[[:en:Raichur_district|Raichur]] |[[:en:Raichur|Raichur]] | align="right" |1,924,773 | align="right" |6,839 | align="right" |228 |http://www.raichur.nic.in/ |- |24 |RM |[[:en:Ramanagara_district|Ramanagara]] |[[:en:Ramanagara|Ramanagara]] | align="right" |1,082,739 | align="right" |3,573 | align="right" |303 | |- |25 |SH |[[:en:Shimoga_district|Shimoga]] |[[:en:Shimoga|Shimoga]] | align="right" |1,755,512 | align="right" |8,495 | align="right" |207 |http://www.shimoga.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513041244/http://shimoga.nic.in/ |date=2012-05-13 }} |- |26 |TU |[[:en:Tumakuru_district|Tumakuru]] |[[:en:Tumakuru|Tumakuru]] | align="right" |2,681,449 | align="right" |10,598 | align="right" |253 |http://www.tumkur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190320013636/http://www.tumkur.nic.in/ |date=2019-03-20 }} |- |27 |UD |[[:en:Udupi_district|Udupi]] |[[:en:Udupi|Udupi]] | align="right" |1,177,908 | align="right" |3,879 | align="right" |304 | |- |28 |UK |[[:en:Uttara_Kannada|Uttara Kannada]] |[[:en:Karwar|Karwar]] | align="right" |1,353,299 | align="right" |10,291 | align="right" |132 |http://uttarakannada.nic.in/ |- |29 |BJ |[[:en:Bijapur_district,_Karnataka|Vijayapura]] |[[:en:Bijapur,_Karnataka|Vijayapura]] | align="right" |2,175,102 | align="right" |10,517 | align="right" |207 | |- |30 |YG |[[:en:Yadgir_district|Yadgir]] |[[:en:Yadgir|Yadgir]] | align="right" |1,172,985 | align="right" |5,225 | align="right" |224 | |} ==কেৰালা (KL)== {{see also|Districts of Kerala}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff |'''ক’ড''' |'''জিলা''' |'''সদৰ''' |'''জনসংখ্যা'''<br />(২০১১)<ref name=":0" /> |'''মাটিকালি'''<br />(বৰ্গ কিমি) |'''জনঘনত্ব'''<br />(প্ৰতি বৰ্গ কিমি) |'''ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AL|| [[আলাপ্পুড়া জিলা|আলাপ্পুড়া]]|| [[আলাপ্পুড়া]] | align="right" | ২,১০৫,৩৪৯||align=right| ১,৪১৪||align=right| ১,৪৮৯||http://www.alappuzha.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180525195417/http://alappuzha.nic.in/ |date=2018-05-25 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | ER|| [[এৰ্নাকুলম জিলা|এৰ্নাকুলম]]|| [[কাক্কাড]]|| align="right" | ৩,০৯৮,৩৭৮||align=right| ২,৯৫১||align=right| ১,০৫০|| http://ernakulam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ID|| [[ইডুক্কি জিলা|ইডুক্কি]]|| [[পাইনাভু]]|| align="right" | ১,১২৮,৬০৫||align=right| ৪,৪৭৯||align=right| ২৫২|| http://idukki.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KL|| [[কোল্লাম জিলা|কোল্লাম]]|| [[কোল্লাম]]|| align="right" | ২,৫৮৪,১১৮||align=right| ২,৪৯৮||align=right| ১,০৩৪|| http://kollam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KN|| [[কন্নুৰ জিলা|কন্নুৰ]]|| [[কন্নুৰ]]|| align="right" | ২,৪১২,৩৬৫||align=right| ২,৯৬৬||align=right| ৮১৩ || http://kannur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KS|| [[কাছৰগোড জিলা|কাছৰগোড]]|| [[কাছৰগোড]]|| align="right" | ১,২০৩,৩৪২||align=right| ১,৯৯২||align=right| ৬০৪||http://kasargod.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KT|| [[কোট্টয়ম জিলা|কোট্টয়ম]]|| [[কোট্টয়ম]]|| align="right" | ১,৯৫২,৯০১||align=right| ২,২০৩||align=right| ৮৮৬|| http://kottayam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KZ|| [[কঢ়িকোড জিলা|কঢ়িকোড]]|| [[কঢ়িকোড]]|| align="right" | ২,৮৭৮,৪৯৮||align=right| ২,৩৪৫||align=right| ১,২২৮||http://kozhikode.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA|| [[মল্লপুৰম জিলা|মল্লপুৰম]]|| [[মল্লপুৰম]]|| align="right" | ৩,৬২৯,৬৪০||align=right| ৩,৫৫০||align=right| ১,০২২||http://malappuram.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PL|| [[পালক্কাড় জিলা|পালক্কাড়]]|| [[পালক্কাড়]]|| align="right" | ২,৬১৭,০৭২||align=right| ৪,৪৮০||align=right| ৫৮৪||http://palakkad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PT|| [[পতনমতিট্টা জিলা|পতনমতিট্টা]]|| [[পতনমতিট্টা]]|| align="right" | ১,২৩১,৫৭৭||align=right| ২,৪৬২||align=right| ৫০০||http://pathanamthitta.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | TS|| [[ত্ৰিচ্চুৰ জিলা|ত্ৰিচ্চুৰ]]|| [[ত্ৰিচ্চুৰ]]|| align="right" | ২,৯৭৫,৪৪০||align=right| ৩,০৩২||align=right| ৯৮১||http://thrissur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | TV|| [[তিৰুৱনন্তপুৰম জিলা|তিৰুৱনন্তপুৰম]]|| [[তিৰুৱনন্তপুৰম]]|| align="right" | ৩,২৩৪,৭০৭||align=right| ২,১৯২||align=right| ১,৪৭৬||http://www.trivandrum.gov.in// {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180315003725/http://www.trivandrum.gov.in// |date=2018-03-15 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | WA|| [[ওৱায়ানাড জিলা|ওৱায়ানাড]]|| [[কলপট্টা]]|| align="right" | ৭৮৬,৬২৭||align=right| ২,১৩১||align=right| ৩৬৯ || http://wayanad.nic.in/ |} ==Madhya Pradesh (MP)== {{see also|Districts of Madhya Pradesh}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AL|| [[Alirajpur district|Alirajpur]]|| [[Alirajpur]]|| || || |||http://alirajpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AP|| [[Anuppur district|Anuppur]]|| [[Anuppur]]|| align=right | ৬,৬৭,১৫৫|| align=right | ৩,৭০১|| align=right | ১৮০|| http://anuppur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AS|| [[Ashok Nagar district|Ashok Nagar]]|| [[Ashok Nagar]]|| align=right | ৬,৮৮,৯৪০|| align=right | ৪,৬৭৩.৯৪|| align=right | ১৪৭||| http://ashoknagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BL|| [[Balaghat district|Balaghat]]|| [[Balaghat]]|| align=right | ১,৪৪৫,৭৬০|| align=right | ৯,২২৯|| align=right | ১৫৭|| http://balaghat.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BR|| [[Barwani district|Barwani]]|| [[Barwani]]|| align=right | ১,০৮১,০৩৯|| align=right | ৫,৪৩২|| align=right | ১৯৯|| http://barwani.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BE|| [[Betul district|Betul]]|| [[Betul, Madhya Pradesh|Betul]]|| align=right | ১,৩৯৪,৪২১|| align=right | ১০,০৪৩|| align=right | ১৩৯|| http://betul.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BD|| [[Bhind district|Bhind]]|| [[Bhind]]|| align=right | ১,৪২৬,৯৫১|| align=right | ৪,৪৫৯|| align=right | ৩২০|| http://bhind.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BP|| [[Bhopal district|Bhopal]]|| [[Bhopal]]|| align=right | ১,৮৩৬,৭৮৪|| align=right | ২,৭৭২|| align=right | ৬৬৩|| http://bhopal.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BU || [[Burhanpur district|Burhanpur]]|| [[Burhanpur, Madhya Pradesh|Burhanpur]]|| || |||| http://burhanpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CT|| [[Chhatarpur district|Chhatarpur]]|| [[Chhatarpur]]|| align=right | ১,৪৭৪,৬৩৩|| align=right | ৮,৬৮৭|| align=right | ১৭০|| http://chhatarpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CN|| [[Chhindwara district|Chhindwara]]|| [[Chhindwara]]|| align=right | ১,৮৪৮,৮৮২|| align=right | ১১,৮১৫|| align=right | ১৫৬|| http://chhindwara.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DM|| [[Damoh district|Damoh]]|| [[Damoh]]|| align=right | ১,০৮১,৯০৯|| align=right | ৭,৩০৬|| align=right | ১৪৮|| http://damoh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DT|| [[Datia district|Datia]]|| [[Datia]]|| align=right | ৬২৭,৮১৮|| align=right | ২,৬৯৪|| align=right | ২৩৩|| http://datia.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DE|| [[Dewas district|Dewas]]|| [[Dewas]]|| align=right | ১,৩০৬,৬১৭|| align=right | ৭,০২০|| align=right | ১৮৬|| http://dewas.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DH|| [[Dhar district|Dhar]]|| [[Dhar]]|| align=right | ১,৭৪০,৫৭৭|| align=right | ৮,১৫৩|| align=right | ২১৩|| http://dhar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DI|| [[Dindori district|Dindori]]|| [[Dindori, Madhya Pradesh|Dindori]]|| align=right | ৫৭৯,৩১২|| align=right | ৭,৪২৭|| align=right | ৭৮|| http://dindori.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GU|| [[Guna district|Guna]]|| [[Guna, India|Guna]]|| align=right | ৯৭৬,৫৯৬|| align=right | ৬,৪৮৫|| || http://guna.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GW|| [[Gwalior district|Gwalior]]|| [[Gwalior]]|| align=right | ১,৬২৯,৮৮১|| align=right | ৫,৪৬৫|| align=right | ২৯৮|| http://gwalior.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HA|| [[Harda district|Harda]]|| [[Harda]]|| align=right | ৪৭৪,১৭৪|| align=right | ৩,৩৩৯|| align=right | ১৪২|| http://harda.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HO|| [[Hoshangabad district|Hoshangabad]]|| [[Hoshangabad]]|| align=right | ১,০৮৫,০১১|| align=right | ৬,৬৯৮|| align=right | ১৬২|| http://hoshangabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | IN|| [[Indore district|Indore]]|| [[Indore]]|| align=right | ৪,৫৮৫,৩২১|| align=right | ৩,৮৯৮|| align=right | ৬৬৩|| http://www.indore.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190724145904/http://www.indore.nic.in/ |date=2019-07-24 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JA|| [[Jabalpur district|Jabalpur]]|| [[Jabalpur]]|| align=right | ২,১৬৭,৪৬৯|| align=right | ৫,২১০|| align=right | ৪১৬|| http://jabalpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JH|| [[Jhabua district|Jhabua]]|| [[Jhabua]]|| align=right | ১,৩৯৬,৬৭৭|| align=right | ৬,৭৮২|| align=right | ২০৬|| http://jhabua.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KA|| [[Katni district|Katni]]|| [[Katni]]|| align=right | ১,০৬৩,৬৮৯|| align=right | ৪,৯৪৭|| align=right | ২১৫|| http://katni.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | EN|| [[Khandwa district|Khandwa]] (East Nimar)|| [[Khandwa]]|| align=right | ১,৭০৮,১৭০|| align=right | ১০,৭৭৯|| align=right | ১৫৮|| http://khandwa.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | WN|| [[Khargone district|Khargone]] (West Nimar)|| [[Khargone]]|| align=right | ১,৫২৯,৯৫৪|| align=right | ৮,০১০|| align=right | ১৯১|| http://khargone.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ML|| [[Mandla district|Mandla]]|| [[Mandla]]|| align=right | ৮৯৩,৯০৮|| align=right | ৫,৮০৫|| align=right | ১৫৪|| http://mandla.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MS|| [[Mandsaur district|Mandsaur]]|| [[Mandsaur]]|| align=right | ১,১৮৩,৩৬৯|| align=right | ৫,৫৩০|| align=right | ২১৪|| http://mandsaur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MO|| [[Morena district|Morena]]|| [[Morena, India|Morena]]|| align=right | ১,৫৮৭,২৬৪|| align=right | ৪,৯৯১|| align=right | ৩১৮|| http://morena.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NA|| [[Narsinghpur district|Narsinghpur]]|| [[Narsinghpur]]|| align=right | ৯৫৭,৩৯৯|| align=right | ৫,১৩৩|| align=right | ১৮৭|| http://narsinghpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NE|| [[Neemuch district|Neemuch]]|| [[Neemuch]]|| align=right | ৭২৫,৪৫৭|| align=right | ৪,২৬৭|| align=right | ১৭০|| http://neemuch.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PA|| [[Panna district|Panna]]|| [[Panna, India|Panna]]|| align=right | ৮৫৪,২৩৫|| align=right | ৭,১৩৫|| align=right | ১২০|| http://panna.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RE|| [[Rewa district|Rewa]]|| [[Rewa, India|Rewa]]|| align=right | ১,৯৭২,৩৩৩|| align=right | ৬,৩১৪|| align=right | ৩১২|| http://rewa.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RG|| [[Rajgarh district|Rajgarh]]|| [[Rajgarh, Madhya Pradesh|Rajgarh]]|| align=right | ১,২৫৩,২৪৬|| align=right | ৬,১৪৩|| align=right | ২০৪|| http://rajgarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RL|| [[Ratlam district|Ratlam]]|| [[Ratlam]]|| align=right | ১,২১৪,৫৩৬|| align=right | ৪,৮৬১|| align=right | ২৫০|| http://ratlam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RS|| [[Raisen district|Raisen]]|| [[Raisen]]|| align=right | ১,১২০,১৫৯|| align=right | ৮,৪৬৬|| align=right | ১৩২|| http://raisen.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SG|| [[Sagar district|Sagar]]|| [[Sagar, Madhya Pradesh|Sagar]]|| align=right | ২,০২১,৭৮৩|| align=right | ১০,২৫২|| align=right | ১৯৭|| http://sagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ST|| [[Satna district|Satna]]|| [[Satna]]|| align=right | ১,৮৬৮,৬৪৮|| align=right | ৭,৫০২|| align=right | ২৪৯|| http://satna.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SR|| [[Sehore district|Sehore]]|| [[Sehore]]|| align=right | ১০,৭৮,৭৬৯|| align=right | ৬,৫৭৮|| align=right | ১৬৪|| http://sehore.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SO|| [[Seoni district|Seoni]]|| [[Seoni]]|| align=right | ১,১৬৫,৮৯৩|| align=right | ৮,৭৫৮|| align=right | ১৩৩|| http://seoni.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SH|| [[Shahdol district|Shahdol]]|| [[Shahdol]]|| align=right | ১,৫৭২,৭৪৮|| align=right | ৯,৯৫৪|| align=right | ১৫৮|| http://shahdol.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SJ|| [[Shajapur district|Shajapur]]|| [[Shajapur]]|| align=right | ১,২৯০,২৩০|| align=right | ৬,১৯৬|| align=right | ২০৮|| http://shajapur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SP|| [[Sheopur district|Sheopur]]|| [[Sheopur]]|| align=right | ৫৫৯,৭১৫|| align=right | ৬,৫৮৫|| align=right | ৮৫|| http://sheopur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SV|| [[Shivpuri district|Shivpuri]]|| [[Shivpuri]]|| align=right | ১,৪৪০,৬৬৬|| align=right | ১০,২৯০|| align=right | ১৪০|| http://shivpuri.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SI|| [[Sidhi district|Sidhi]]|| [[Sidhi]]|| align=right | ১,৮৩০,৫৫৩|| align=right | ১০,৫২০|| align=right | ১৭৪|| http://sidhi.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SN|| [[Singrauli district|Singrauli]]|| [[Waidhan]]|| align=right | ৯২০,১৬৯ || align=right | ৫,৬৭২ || align=right | ১৬২|| http://singrauli.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | TI|| [[Tikamgarh district|Tikamgarh]]|| [[Tikamgarh]]|| align=right | ১,২০৩,১৬০|| align=right | ৫,০৫৫|| align=right | ২৩৮|| http://tikamgarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | UJ|| [[Ujjain district|Ujjain]]|| [[Ujjain]]|| align=right | ১,৭০৯,৮৮৫|| align=right | ৬,০৯১|| align=right | ২৮১|| http://ujjain.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | UM|| [[Umaria district|Umaria]]|| [[Umaria]]|| align=right | ৫১৫,৮৫১|| align=right | ৪,০৬২|| align=right | ১২৭|| http://umaria.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | VI|| [[Vidisha district|Vidisha]]|| [[Vidisha]]|| align=right | ১,২১৪,৭৫৯|| align=right | ৭,৩৬২|| align=right | ১৬৫|| http://vidisha.nic.in/ |} ==Maharashtra (MH)== {{see also|Districts of Maharashtra}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''district''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AH|| [[Ahmednagar district|Ahmednagar]]|| [[Ahmednagar]]|| align=right | ৪,০৮৮,০৭৭|| align=right | ১৭,০৪৮|| align=right | ২৪০ || http://ahmednagar.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AK|| [[Akola district|Akola]]|| [[Akola district|Akola]]|| align=right | ১,৬২৯,৩০৫|| align=right | ৫,৪২৯|| align=right | ৩০০ || http://akola.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AM|| [[Amravati district|Amravati]]|| [[Amravati]]|| align=right | ২,৬০৬,০৬৩|| align=right | ১২,২৩৫|| align=right | ২১৩ || http://amravati.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AU|| [[Aurangabad district, Maharashtra|Aurangabad]]|| [[Aurangabad, Maharashtra|Aurangabad]]|| align=right | ২,৯২০,৫৪৮|| align=right | ১০,১০৭|| align=right | ২৮৯ || http://aurangabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BH|| [[Bhandara district|Bhandara]]|| [[Bhandara]]|| align=right | ১,১৩৫,৮৩৫|| align=right | ৩,৮৯০|| align=right | ২৯২ || http://bhandara.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BI|| [[Beed district|Beed]]|| [[Beed]]|| align=right | ২,১৫৯,৮৪১|| align=right | ১০,৬৯৩|| align=right | ২০২ || http://beed.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BU|| [[Buldhana district|Buldhana]]|| [[Buldhana]]|| align=right | ২,২২৬,৩২৮|| align=right | ৯,৬৬১|| align=right | ২৩০ || http://buldhana.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CH|| [[Chandrapur district|Chandrapur]]|| [[Chandrapur]]|| align=right | ২,০৭৭,৯০৯|| align=right | ১১,৪৪৩|| align=right | ১৮২ || http://chanda.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DH|| [[Dhule district|Dhule]]|| [[Dhule]]|| align=right | ১,৭০৮,৯৯৩|| align=right | ৮,০৯৫|| align=right | ২১১ || http://dhule.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GA|| [[Gadchiroli district|Gadchiroli]]|| [[Gadchiroli]]|| align=right | ৯৬৯,৯৬০|| align=right | ১৪,৪১২|| align=right | ৬৭ || http://gadchiroli.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GO|| [[Gondia district|Gondia]]|| [[Gondia]]|| align=right | ১,২০০,১৫১|| align=right | ৫,৪৩১|| align=right | ২২১ || http://gondia.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HI|| [[Hingoli district|Hingoli]]|| [[Hingoli]]|| align=right | ৯৮৬,৭১৭|| align=right | ৪,৫২৬|| align=right | ২১৮ || http://hingoli.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JG|| [[Jalgaon district|Jalgaon]]|| [[Jalgaon]]|| align=right | ৩,৬৭৯,৯৩৬|| align=right | ১১,৭৬৫|| align=right | ৩১৩ || http://jalgaon.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JN|| [[Jalna district|Jalna]]|| [[Jalna, Maharashtra|Jalna]]|| align=right | ১,৬১২,৩৫৭|| align=right | ৭,৭১৮|| align=right | ২০৯ || http://jalna.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KO|| [[Kolhapur district|Kolhapur]]|| [[Kolhapur]]|| align=right | ৩,৫১৫,৪১৩|| align=right | ৭,৬৮৫|| align=right | ৪৫৭ || http://kolhapur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | LA|| [[Latur district|Latur]]|| [[Latur]]|| align=right | ২,০৭৮,২৩৭|| align=right | ৭,১৫৭|| align=right | ২৯০ || http://latur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MC|| [[Mumbai City]]|| &mdash; || align=right | ৩,৩২৬,৮৩৭|| align=right | ৬৯|| align=right | ৪৮,২১৫ || http://mumbaicity.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MU|| [[Mumbai Suburban district|Mumbai suburban]]|| [[Bandra]] (East)|| align=right | ৮,৫৮৭,৫৬১|| align=right | ৫৩৪|| align=right | ১৬,০৮২ || http://mumbaisuburban.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NB|| [[Nandurbar district|Nandurbar]]|| [[Nandurbar]]|| align=right | ১,৩০৯,১৩৫|| align=right | ৫,০৫৫|| align=right | ২৫৯ || http://nandurbar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ND|| [[Nanded district|Nanded]]|| [[Nanded]]|| align=right | ২,৮৬৮,১৫৮|| align=right | ১০,৫২৮|| align=right | ২৭২ || http://nanded.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NG|| [[Nagpur district|Nagpur]]|| [[Nagpur]]|| align=right | ৪,০৫১,৪৪৪|| align=right | ৯,৮৯২|| align=right | ৪১০ || http://nagpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NS|| [[Nashik district|Nashik]]|| [[Nashik]]|| align=right | ৪,৯৮৭,৯২৩|| align=right | ১৫,৫৩৯|| align=right | ৩২১ || http://nashik.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | OS|| [[Osmanabad district|Osmanabad]]|| [[Osmanabad]]|| align=right | ১,৪৭২,২৫৬|| align=right | ৭,৫৬৯|| align=right | ১৯৫ || http://osmanabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PA|| [[Parbhani district|Parbhani]]|| [[Parbhani]]|| align=right | ১,৪৯১,১০৯|| align=right | ৬,৫১১|| align=right | ২২৯ || http://parbhani.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PU|| [[Pune district|Pune]]|| [[Pune]]|| align=right | ৭,২২৪,২২৪|| align=right | ১৫,৬৪৩|| align=right | ৪৬২ || http://pune.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RG|| [[Raigad district|Raigad]]|| [[Alibag]]|| align=right | ২,২০৫,৯৭২|| align=right | ৭,১৫২|| align=right | ৩০৮ || http://raigad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RT|| [[Ratnagiri district|Ratnagiri]]|| [[Ratnagiri]]|| align=right | ১,৬৯৬,৪৮২|| align=right | ৮,২০৮|| align=right | ২০৭ || http://ratnagiri.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SI|| [[Sindhudurg district|Sindhudurg]]|| [[Oros]]|| align=right | ৮৬১,৬৭২|| align=right | ৫,২০৭|| align=right | ১৬৫ || http://sindhudurg.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SN|| [[Sangli district|Sangli]]|| [[Sangli]]|| align=right | ২,৫৮১,৮৩৫|| align=right | ৮,৫৭২|| align=right | ৩০১ || http://sangli.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SO|| [[Solapur district|Solapur]]|| [[Solapur]]|| align=right | ৩,৮৫৫,৩৮৩|| align=right | ১৪,৮৯৫|| align=right | ২৫৯ || http://solapur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ST|| [[Satara district|Satara]]|| [[Satara (city)|Satara]]|| align=right | ২,৭৯৬,৯০৬|| align=right | ১০,৪৭৫|| align=right | ২৬৭ || http://satara.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201113130255/http://satara.gov.in/ |date=2020-11-13 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | TH|| [[Thane district|Thane]]|| [[Thane]]|| align=right | ৮,১২৮,৮৩৩|| align=right | ৯,৫৫৮|| align=right | ৮৫০ || http://thane.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | WR|| [[Wardha district|Wardha]]|| [[Wardha]]|| align=right | ১,২৩০,৬৪০|| align=right | ৬,৩০৯|| align=right | ১৯৫ || http://wardha.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | WS|| [[Washim district|Washim]]|| [[Washim]]|| align=right | ১,০১৯,৭২৫|| align=right | ৫,১৫৫|| align=right | ১৯৮ || http://washim.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | YA|| [[Yavatmal district|Yavatmal]]|| [[Yavatmal]]|| align=right | ২,৪৬০,৪৮২|| align=right | ১৩,৫৮২|| align=right | ১৮১ || http://yavatmal.nic.in/ |} ==মণিপুৰ (MN)== {{see also|মণিপুৰৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=70% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | '''সংকেত''' | '''জিলা''' | '''সদৰ''' | '''জনসংখ্যা'''<br />(২০১১)<ref>{{cite web |url = http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/Manipur/statement1.xls |format=XLS |title = Ranking of Districts by Population Size, 2001 and 2011 |publisher = The Registrar General & Census Commissioner, India, New Delhi-110011 |date = 2010 - 2011 |accessdate = 2011-09-18 }}</ref> | '''মাটিকালি'''<br />(বৰ্গ কিমি) | '''জনঘনত্ব'''<br />(প্ৰতি বৰ্গ কিমি) | '''ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F4F9FF | BI|| [[বিষ্ণুপুৰ জিলা|বিষ্ণুপুৰ]]|| [[বিষ্ণুপুৰ, মণিপুৰ|বিষ্ণুপুৰ]]|| 240,363|| 496|| 415||[http://ukhrul.nic.in/ ukhrul.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | CC|| [[চুড়াচান্দপুৰ জিলা|চুড়াচান্দপুৰ]]|| [[চুড়াচান্দপুৰ]]|| 271.274|| 4,574|| 50||[http://churachandpur.nic.in/ churachandpur.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | CD|| [[চান্দেল জিলা|চান্দেল]]|| [[চান্দেল]]|| 144,028|| 3,317|| 37||[http://chandel.nic.in/ chandel.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | EI|| [[পূব ইম্ফল জিলা|পূব ইম্ফল]]|| [[পৰম্পত]]|| 452,661|| 710|| 555|| [http://imphaleast.nic.in/ imphaleast.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | SE|| [[সেনাপতি জিলা|সেনাপতি]]|| [[সেনাপতি, মণিপুৰ|সেনাপতি]]|| 354,772|| 3,269|| 116||[http://Senapati.nic.in/ Senapati.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | TA|| [[তামেংলং জিলা|তামেংলং]]|| [[তামেংলং]]|| 140,143|| 4,391|| 25||[http://tamenglong.nic.in/ tamenglong.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | TH|| [[থৌবাল জিলা|থৌবাল]]|| [[থৌবাল]]|| 420,517|| 514|| 713||[http://thoubal.nic.in/ thoubal.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | UK|| [[উখৰুল জিলা|উখৰুল]]|| [[উখৰুল]]|| 183,115|| 4,547|| 31||[http://ukhrul.nic.in/ ukhrul.nic.in] |- bgcolor=#F4F9FF | WI|| [[পশ্চিম ইম্ফল জিলা|পশ্চিম ইম্ফল]]|| [[লম্ফেলপাত]]|| 514,683|| 519|| 847|| [http://imphalwest.nic.in/ imphalwest.nic.in] |} ==মেঘালয় (ML)== {{see also|মেঘালয়ৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=98% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | width="9%" | '''ক'ড''' | width="18%" | '''জিলা''' | width="18%" | '''সদৰ''' | width="9%" | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | width="9%" | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="9%" | '''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="19%" | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | EG || পূব গাৰো পাৰ্বত্য <br> {{enwiki|East Garo Hills}} || [[:en:Williamnagar|ৱিলিয়ামনগৰ]] || ২৪৭,৫৫৫ || ২,৬০৩ || ৯৫ || [http://www.eastgarohills.nic.in/ www.eastgarohills.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140516184808/http://eastgarohills.nic.in/ |date=2014-05-16 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | EK || পূব খাচী পাৰ্বত্য <br> {{enwiki|East Khasi Hills}} || [[শ্বিলং]] <br> {{enwiki|Shillong}} || ৬৬০,৯৯৪ || ২,৭৫২ || ২৪০ || [http://www.eastkhasihills.gov.in/ www.eastkhasihills.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140301234633/http://eastkhasihills.gov.in/ |date=2014-03-01 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JH || জয়ন্তীয়া পাৰ্বত্য <br> {{enwiki|Jaintia Hills}} || [[:en:Jowai|জ’ৱাই]] || ২৯৫,৬৯২ || ৩,৮১৯ || ৭৭ || [http://www.jaintia.nic.in/ www.jaintia.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140104230053/http://jaintia.nic.in/ |date=2014-01-04 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | RB || ৰি ভৈ <br> {{enwiki|Ri-Bhoi}} || [[:en:Nongpoh|নংপ’হ]] || ১৯২,৭৯৫ || ২,৩৭৮ || ৮১ || [http://www.ribhoi.gov.in/ www.ribhoi.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140109000835/http://ribhoi.gov.in/ |date=2014-01-09 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SG || দক্ষিণ গাৰো পাৰ্বত্য <br> {{enwiki|South Garo Hills}} || [[:en:Baghmara, India|বাঘমৰা]] || ৯৯,১০৫ || ১,৮৫০ || ৫৪ || [http://www.southgarohills.gov.in/ www.southgarohills.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140307180156/http://southgarohills.gov.in/ |date=2014-03-07 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | WG || পশ্চিম গাৰো পাৰ্বত্য <br> {{enwiki|West Garo Hills}} || [[তুৰা]] <br> ([[:en:Tura, India|Tura]]) || ৫১৫,৮১৩ || ৩,৭১৪ || ১৩৯ || [http://www.westgarohills.gov.in/ www.westgarohills.gov.in] |- bgcolor=#F৪F৯FF | WK || পশ্চিম খাচী পাৰ্বত্য <br> {{enwiki|West Khasi Hills}} || [[:en:Nongstoin|নংষ্ট’ইন]] || ২৯৪,১১৫ || ৫,২৪৭ || ৫৬ || [http://www.westkhasihills.gov.in/ www.westkhasihills.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140301231655/http://westkhasihills.gov.in/ |date=2014-03-01 }} |} ==মিজোৰাম (MZ)== {{see also|মিজোৰামৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=98% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | width="9%" | '''ক'ড''' | width="18%" | '''জিলা''' | width="18%" | '''সদৰ''' | width="9%" | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | width="9%" | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="9%" | '''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="19%" | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AI || [[:en:Aizawl district|আইজল]] || [[আইজল]] <br> {{enwiki|Aizawl}} || ৩৩৯,৮১২ || ৩,৫৭৭ || ৯৫ || [http://www.aizawl.nic.in/ www.aizawl.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161001160625/http://aizawl.nic.in/ |date=2016-10-01 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | CH || [[:en:Champhai district|চাম্ফাই]] || চাম্ফাই <br> {{enwiki|Champhai}} || ১০১,৩৮৯ || ৩,১৬৮ || ৩২ || [http://www.champhai.nic.in/ www.champhai.nic.in] |- bgcolor=#F৪F৯FF | KO || [[:en:Kolasib district|কোলাশিব]] || কোলাশিৱ <br> {{enwiki|Kolasib}} || ৬০,৯৭৭ || ১,৩৮৬ || ৪৪ || [http://www.kolasib.nic.in/ www.kolasib.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130523011139/http://kolasib.nic.in/ |date=2013-05-23 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | LA || [[:en:Lawngtlai district|Lawngtlai]] || [[:en:Lawngtlai|Lawngtlai]] || ৭৩,০৫০ || ২,৫১৯ || ২৯ || [http://www.lawngtlai.nic.in/ www.lawngtlai.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130518024946/http://lawngtlai.nic.in/ |date=2013-05-18 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | LU || [[:en:Lunglei district|লুংলে]] || [[:en:Lunglei|লুংলে]] || ১৩৭,১৫৫ || ৪,৫৭২ || ৩০ || [http://www.lunglei.nic.in/ www.lunglei.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140516190820/http://lunglei.nic.in/ |date=2014-05-16 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA || [[:en:Mamit district|মামিত]] || [[:en:Mamit|মামিত]] || ৬২,৩১৩ || ২,৯৬৭ || ২১ || [http://www.mamit.nic.in/ www.mamit.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140516190624/http://mamit.nic.in/ |date=2014-05-16 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SA || [[:en:Saiha district|চাইহা]] || [[:en:Saiha|চাইহা]] || ৬০,৮২৩ || ১,৪১৪ || ৪৩ || [http://www.saiha.nic.in/ www.saiha.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180624155330/http://saiha.nic.in/ |date=2018-06-24 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SE || [[:en:Serchhip district|Serchhip]] || [[:en: Serchhip|Serchhip]] || ৫৫,৫৩৯ || ১,৪২৪ || ৩৯ ||[http://www.serchhip.nic.in/ www.serchhip.nic.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140302004754/http://serchhip.nic.in/ |date=2014-03-02 }} |} ==নাগালেণ্ড (NL)== {{see also|নাগালেণ্ডৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | DI|| [[ডিমাপুৰ জিলা]]|| [[ডিমাপুৰ]]|| align=right | ৩০৮,৩৮২|| align=right | ৯২৬|| align=right | ৩৩৩||http://dimapur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KO|| [[ক’হিমা জিলা]]|| [[ক’হিমা]]|| align=right | ৩১৪,৩৬৬|| align=right | ৩,১১৩|| align=right | ১০১||http://kohima.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MK|| [[মোককচাং জিলা]]|| [[মোককচাং]]|| align=right | ২২৭,২৩০|| align=right | ১,৬১৫|| align=right | ১৪১||http://mokokchung.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MN|| [[মন জিলা]]|| [[মন]]|| align=right | ২৫৯,৬০৪|| align=right | ১,৭৮৬|| align=right | ১৪৫||http://mon.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PH|| [[ফেক জিলা]]|| [[ফেক]]|| align=right | ১৪৮,২৪৬|| align=right | ২,০২৬|| align=right | ৭৩||http://phek.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | TU|| [[টুৱেনচাং জিলা]]|| [[টুৱেনচাং]]|| align=right | ৪১৪,৮০১|| align=right | ৪,২২৮|| align=right | ৯৮||http://tuensang.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | WO|| [[ৱখা জিলা]]|| [[ৱখা]]|| align=right | ১৬১,০৯৮|| align=right | ১,৬২৮|| align=right | ৯৯||http://wokha.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ZU|| [[জুন্থেব’ট’ জিলা]]|| [[জুনহেব'ট']]|| align=right | ১৫৪,৯০৯|| align=right | ১,২৫৫|| align=right | ১২৩||http://zunheboto.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF |} ==Orissa (OR)== {{See also|Districts of Orissa}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AN|| [[Angul district|Angul]]|| [[Angul]]|| align=right | ১,১৩৯,৩৪১|| align=right | ৬,৩৪৭|| align=right | ১৮০|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | BD|| [[Boudh district|Boudh]] (Bauda)|| [[Boudh]]|| align=right | ৩৭৩,০৩৮|| align=right | ৪,২৮৯|| align=right | ৮৭|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | BH|| [[Bhadrak district|Bhadrak]]|| [[Bhadrak]]|| align=right | ১,৩৩২,২৪৯|| align=right | ২,৭৮৮|| align=right | ৪৭৮|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | BL|| [[Balangir district|Balangir]] || [[Balangir]]|| align=right | ১,৩৩৫,৭৬০|| align=right | ৬,৫৫২|| align=right | ২০৪|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | BR|| [[Bargarh district|Bargarh]] (Baragarh)|| [[Bargarh]]|| align=right | ১,৩৪৫,৬০১|| align=right | ৫,৮৩২|| align=right | ২৩১|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | BW|| [[Balasore district|Balasore]] || [[Balasore]]|| align=right | ২,০২৩,০৫৬|| align=right | ৩,৭০৬|| align=right | ৫৪৬|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | CU|| [[Cuttack district|Cuttack]]|| [[Cuttack]]|| align=right | ২,৩৪০,৬৮৬|| align=right | ৩,৯১৫|| align=right | ৫৯৮|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | DE|| [[Debagarh district|Debagarh]] (Deogarh)|| [[Debagarh]]|| align=right | ২৭৪,০৯৫|| align=right | ২,৭৮১|| align=right | ৯৯|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | DH|| [[Dhenkanal district|Dhenkanal]]|| [[Dhenkanal, India|Dhenkanal]]|| align=right | ১,০৬৫,৯৮৩|| align=right | ৪,৫৯৭|| align=right | ২৩২|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | GN|| [[Ganjam]]|| [[Chhatrapur]]|| align=right | ৩,১৩৬,৯৩৭|| align=right | ৮,০৩৩|| align=right | ৩৯১|| http://ganjam.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GP|| [[Gajapati district|Gajapati]]|| [[Paralakhemundi]]|| align=right | ৫১৮,৪৪৮|| align=right | ৩,০৫৬|| align=right | ১৭০|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | JH|| [[Jharsuguda district|Jharsuguda]]|| [[Jharsuguda]]|| align=right | ৫০৯,০৫৬|| align=right | ২,২০২|| align=right | ২৩১|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | JP|| [[Jajpur district|Jajpur]] || [[Panikoili]]|| align=right | ১,৬২২,৮৬৮|| align=right | ২,৮৮৫|| align=right | ৫৬৩|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | JS|| [[Jagatsinghpur district|Jagatsinghpur]]|| [[Jagatsinghpur]]|| align=right | ১,০৫৬,৫৫৬|| align=right | ১,৭৫৯|| align=right | ৬০১|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | KH|| [[Khordha district|Khordha]]|| [[Bhubaneswar]]|| align=right | ১,৮৭৪,৪০৫|| align=right | ২,৮৮৮|| align=right | ৬৪৯|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | KJ|| [[Kendujhar district|Kendujhar]] (Keonjhar)|| [[Kendujhar]]|| align=right | ১,৫৬১,৫২১|| align=right | ৮,৩৩৬|| align=right | ১৮৭|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | KL|| [[Kalahandi district|Kalahandi]]|| [[Bhawanipatna]]|| align=right | ১,৩৩৪,৩৭২|| align=right | ৮,১৯৭|| align=right | ১৬৩|| http://kalahandi.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KN|| [[Kandhamal district|Kandhamal]]|| [[Phulbani]]|| align=right | ৬৪৭,৯১২|| align=right | ৬,০০৪|| align=right | ১০৮|| http://kandhamal.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KO|| [[Koraput district|Koraput]]|| [[Koraput]]|| align=right | ১,১৭৭,৯৫৪|| align=right | ৮,৫৩৪|| align=right | ১৩৮|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | KP|| [[Kendrapara district|Kendrapara]]|| [[Kendrapara]]|| align=right | ১,৩০১,৮৫৬|| align=right | ২,৫৪৬|| align=right | ৫১১|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | ML|| [[Malkangiri district|Malkangiri]]|| [[Malkangiri]]|| align=right | ৪৮০,২৩২|| align=right | ৬,১১৫|| align=right | ৭৯|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | MY|| [[Mayurbhanj district|Mayurbhanj]]|| [[Baripada]]|| align=right | ২,২২১,৭৮২|| align=right | ১০,৪১৮|| align=right | ২১৩|| http://mayurbhanj.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NB|| [[Nabarangpur district|Nabarangpur]]|| [[Nabarangpur]]|| align=right | ১,০১৮,১৭১|| align=right | ৫,১৩৫|| align=right | ১৯৮|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | NU|| [[Nuapada district|Nuapada]]|| [[Nuapada]]|| align=right | ৫৩০,৫২৪|| align=right | ৩,৪০৮|| align=right | ১৫৬|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | NY|| [[Nayagarh district|Nayagarh]]|| [[Nayagarh]]|| align=right | ৮৬৩,৯৩৪|| align=right | ৩,৯৫৪|| align=right | ২১৮|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | PU|| [[Puri district|Puri]]|| [[Puri]]|| align=right | ১,৪৯৮,৬০৪|| align=right | ৩,০৫৫|| align=right | ৪৯১|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | RA|| [[Rayagada district|Rayagada]]|| [[Rayagada]]|| align=right | ৮২৩,০১৯|| align=right | ৭,৫৮৫|| align=right | ১০৯|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | SA|| [[Sambalpur district|Sambalpur]]|| [[Sambalpur]]|| align=right | ৯২৮,৮৮৯|| align=right | ৬,৭০২|| align=right | ১৩৯|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | SO|| [[Subarnapur district|Subarnapur]] (Sonepur)|| [[Sonepur|Subarnapur]]|| align=right | ৫৪০,৬৫৯|| align=right | ২,২৮৪|| align=right | ২৩৭|| |- bgcolor=#F৪F৯FF | SU|| [[Sundergarh district|Sundergarh]] || [[Sundergarh]]|| align=right | ১,৮২৯,৪১২|| align=right | ৯,৯৪২|| align=right | ১৮৪|| http://sundergarh.nic.in/ |} ==পুডুচেৰী (PY)== {{see also|Districts of Pondicherry}} {| class="wikitable sortable" border=0 cellpadding=1 cellspacing=1 width=98% style="border:1px solid black" |- bgcolor=#99ccff | width="9%" | '''ক'ড''' | width="18%" | '''জিলা''' | width="18%" | '''সদৰ''' | width="9%" | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | width="9%" | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="9%" | '''ঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | width="19%" | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F4F9FF | KA|| [[কৰাইকল জিলা|কৰাইকল]]|| [[কৰাইকল]] || align=right | ১৭০,৬৪০|| align=right | ১৬০|| align=right | ১,০৬৭||http://Karaikal.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA|| [[মাহে জিলা|মাহে]]|| [[মাহে, ভাৰত|মাহে]] || align=right | ৩৬,৮২৩|| align=right | ৯|| align=right | ৪,০৯১||http://mahe.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PO|| [[পণ্ডিচেৰী জিলা|পণ্ডিচেৰী]]|| [[পণ্ডিচেৰী]] || align=right | ৭৩৫,০০৪|| align=right | ২৯৩|| align=right | ২,৫০৯||http://puducherry.nic.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | YA|| [[য়নাম জিলা|য়নাম]]|| [[য়নাম, পণ্ডিচেৰী|য়নাম]] || align=right | ৩১,৩৬২|| align=right | ৩০|| align=right | ১,০৪৫||http://yanam.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050130000201/http://yanam.nic.in/ |date=2005-01-30 }} |} ==Punjab (PB)== {{see also|Districts of Punjab (India)}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AM|| [[Amritsar district|Amritsar]]|| [[Amritsar]]|| align=right | ৩,০৭৪,২০৭|| align=right | ৫,০৭৫|| align=right | ৬০৬|| http://amritsar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BNL|| [[Barnala district|Barnala]]|| [[Barnala]]|| || || || |- bgcolor=#F৪F৯FF | BA|| [[Bathinda district|Bathinda]]|| [[Bathinda]]|| align=right | ১,১৮১,২৩৬|| align=right | ৩,৩৭৭|| align=right | ৩৫০|| http://bathinda.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FI|| [[Firozpur district|Firozpur]]|| [[Firozpur]]|| align=right | ১,৭৪৪,৭৫৩|| align=right | ৫,৮৬৫|| align=right | ২৯৭|| http://ferozepur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FR|| [[Faridkot district|Faridkot]]|| [[Faridkot, Punjab|Faridkot]]|| align=right | ৫৫২,৪৬৬|| align=right | ১,৪৭২|| align=right | ৩৭৫|| http://faridkot.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FT|| [[Fatehgarh Sahib district|Fatehgarh Sahib]]|| [[Fatehgarh Sahib]]|| align=right | ৫৩৯,৭৫১|| align=right | ১,১৮০|| align=right | ৪৫৭|| http://fatehgarhsahib.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FA|| [[Fazilka district|Fazilka]]|| [[Fazilka]]|| align=right | ১,৯৯৮,৪৬৪|| align=right | ৫,০২১|| align=right | ৩৯৮|| http://fazilka.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GU|| [[Gurdaspur district|Gurdaspur]]|| [[Gurdaspur]]|| align=right | ২,০৯৬,৮৮৯|| align=right | ৩,৫৭০|| align=right | ৫৮৭|| http://gurdaspur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HO|| [[Hoshiarpur district|Hoshiarpur]]|| [[Hoshiarpur]]|| align=right | ১,৪৭৮,০৪৫|| align=right | ৩,৩১০|| align=right | ৪৪৭|| http://hoshiarpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JA|| [[Jalandhar district|Jalandhar]]|| [[Jalandhar]]|| align=right | ১,৯৫৩,৫০৮|| align=right | ২,৬৫৮|| align=right | ৭৩৫|| http://jalandhar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KA|| [[Kapurthala district|Kapurthala]]|| [[Kapurthala]]|| align=right | ৭৫২,২৮৭|| align=right | ১,৬৪৬|| align=right | ৪৫৭|| http://kapurthala.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100819073139/http://kapurthala.nic.in/ |date=2010-08-19 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | LU|| [[Ludhiana district|Ludhiana]]|| [[Ludhiana]]|| align=right | ৩,০৩০,৩৫২|| align=right | ৩,৭৪৪|| align=right | ৮০৯|| http://ludhiana.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA|| [[Mansa district, India|Mansa]]|| [[Mansa, Punjab|Mansa]]|| align=right | ৬৮৮,৬৩০|| align=right | ২,১৭৪|| align=right | ৩১৭|| http://mansa.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MO|| [[Moga district|Moga]]|| [[Moga, Punjab|Moga]]|| align=right | ৮৮৬,৩১৩|| align=right | ১,৬৭২|| align=right | ৫৩০|| http://moga.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MU|| [[Sri Muktsar Sahib district|Sri Muktsar Sahib]]|| [[Sri Muktsar Sahib]]|| align=right | ৭৭৬,৭০২|| align=right | ২,৫৯৬|| align=right | ২৯৯|| http://muktsar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PA|| [[Pathankot district|Pathankot]]|| [[Pathankot]]|| align=right | ১,৯৯৮,৪৬৪|| align=right | ৫,০২১|| align=right | ৩৯৮|| http://Pathankot.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PA|| [[Patiala district|Patiala]]|| [[Patiala]]|| align=right | ১,৮৩৯,০৫৬|| align=right | ৩,৬২৭|| align=right | ৫০৭|| http://patiala.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RU|| [[Rupnagar district|Rupnagar]]|| [[Rupnagar]]|| align=right | ১,১১০,০০০|| align=right | ১,১১৭|| align=right | ৫২৪|| http://rupnagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SAS|| [[Mohali district|Sahibzada Ajit Singh Nagar (Mohali)]]|| [[Mohali|Sahibzada Ajit Singh Nagar (Mohali)]]|| || || || |- bgcolor=#F৪F৯FF | SA|| [[Sangrur district|Sangrur]]|| [[Sangrur]]|| align=right | ১,৯৯৮,৪৬৪|| align=right | ৫,০২১|| align=right | ৩৯৮|| http://sangrur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | || [[Shahid Bhagat Singh Nagar district|Shahid Bhagat Singh Nagar]]|| [[Nawanshahr]]|| align=right | ৫৮৬,৬৩৭|| align=right | ১,২৫৮|| align=right | ৪৬৬ || http://nawanshahr.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | TT|| [[Tarn Taran district|Tarn Taran]]|| [[Tarn Taran Sahib]]|| || || || |} ==Rajasthan (RJ)== {{see also|Districts of Rajasthan}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AJ|| [[Ajmer district|Ajmer]]|| [[Ajmer]]|| align=right | ২,১৮০,৫২৬|| align=right | ৮,৪৮১|| align=right | ২৫৭||http://ajmer.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150209203540/http://ajmer.nic.in/ |date=2015-02-09 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | AL|| [[Alwar district|Alwar]]|| [[Alwar]]|| align=right | ২,৯৯০,৮৬২|| align=right | ৮,৩৮০|| align=right | ৩৫৭||http://alwar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120803030422/http://alwar.nic.in/ |date=2012-08-03 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BI|| [[Bikaner district|Bikaner]]|| [[Bikaner]]|| align=right | ১,৬৭৩,৫৬২|| align=right | ২৭,২৪৪|| align=right | ৬১||http://bikaner.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BM|| [[Barmer district|Barmer]]|| [[Barmer, Rajasthan|Barmer]]|| align=right | ১,৯৬৩,৭৫৮|| align=right | ২৮,৩৮৭|| align=right | ৬৯||http://barmer.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141218154347/http://barmer.nic.in/ |date=2014-12-18 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BN|| [[Banswara district|Banswara]]|| [[Banswara]]|| align=right | ১,৫০০,৪২০|| align=right | ৫,০৩৭|| align=right | ২৯৮||http://banswara.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150112210213/http://banswara.nic.in/ |date=2015-01-12 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BP|| [[Bharatpur district|Bharatpur]]|| [[Bharatpur, India|Bharatpur]]|| align=right | ২,০৯৮,৩২৩|| align=right | ৫,০৬৬|| align=right | ৪১৪||http://bharatpur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130512184953/http://bharatpur.nic.in/ |date=2013-05-12 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BR|| [[Baran district|Baran]]|| [[Baran, Rajasthan|Baran]]|| align=right | ১,০২২,৫৬৮|| align=right | ৬,৯৫৫|| align=right | ১৪৭||http://Baran.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090425203918/http://baran.nic.in/ |date=2009-04-25 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BU|| [[Bundi district|Bundi]]|| [[Bundi]]|| align=right | ৯৬১,২৬৯|| align=right | ৫,৫৫০|| align=right | ১৭৩||http://bundi.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090501203724/http://bundi.nic.in/ |date=2009-05-01 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BW|| [[Bhilwara district|Bhilwara]]|| [[Bhilwara]]|| align=right | ২,০০৯,৫১৬|| align=right | ১০,৪৫৫|| align=right | ১৯২||http://bhilwara.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090508053201/http://bhilwara.nic.in/ |date=2009-05-08 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | CR|| [[Churu district|Churu]]|| [[Churu]]|| align=right | ১,৯২২,৯০৮|| align=right | ১৬,৮৩০|| align=right | ১১৪||http://churu.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120206042050/http://churu.nic.in/ |date=2012-02-06 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | CT|| [[Chittorgarh district|Chittorgarh]]|| [[Chittorgarh]]|| align=right | ১,৮০২,৬৫৬|| align=right | ১০,৮৫৬|| align=right | ১৬৬||http://chittorgarh.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409231429/http://chittorgarh.nic.in/ |date=2009-04-09 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | DA|| [[Dausa district|Dausa]]|| [[Dausa]]|| align=right | ১,৩১৬,৭৯০|| align=right | ৩,৪২৯|| align=right | ৩৮৪||http://dausa.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080131224345/http://dausa.nic.in/ |date=2008-01-31 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | DH|| [[Dholpur district|Dholpur]]|| [[Dholpur]]|| align=right | ৯৮২,৮১৫|| align=right | ৩,০৮৪|| align=right | ৩১৯||http://dholpur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050829124718/http://dholpur.nic.in/ |date=2005-08-29 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | DU|| [[Dungarpur district|Dungapur]]|| [[Dungarpur]]|| align=right | ১,১০৭,০৩৭|| align=right | ৩,৭৭০|| align=right | ২৯৪||http://dungapur.nic.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | GA|| [[Ganganagar district|Ganganagar]]|| [[Ganganagar]]|| align=right | ১,৭৮৮,৪৮৭|| align=right | ৭,৯৮৪|| align=right | ২২৪||http://ganganagar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119115934/http://ganganagar.nic.in/ |date=2012-01-19 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | HA|| [[Hanumangarh district|Hanumangarh]]|| [[Hanumangarh]]|| align=right | ১,৫১৭,৩৯০|| align=right | ১২,৬৪৫|| align=right | ১২০||http://hanumangarh.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090429195052/http://hanumangarh.nic.in/ |date=2009-04-29 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JJ|| [[Jhunjhunu district|Jhunjhunu]]|| [[Jhunjhunu]]|| align=right | ১,৯১৩,০৯৯|| align=right | ৫,৯২৮|| align=right | ৩২৩||http://jhunjhunu.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120223160948/http://jhunjhunu.nic.in/ |date=2012-02-23 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JL|| [[Jalore district|Jalore]]|| [[Jalore]]|| align=right | ১,৪৪৮,৪৮৬|| align=right | ১০,৬৪০|| align=right | ১৩৬||http://jalore.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007100206/http://jalore.nic.in/ |date=2011-10-07 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JO|| [[Jodhpur district|Jodhpur]]|| [[Jodhpur]]|| align=right | ২,৮৮০,৭৭৭|| align=right | ২২,৮৫০|| align=right | ১২৬||http://jodhpur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130523045929/http://jodhpur.nic.in/ |date=2013-05-23 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JP|| [[Jaipur district|Jaipur]]|| [[Jaipur]]|| align=right | ৫,২৫২,৩৮৮|| align=right | ১১,১৫২|| align=right | ৪৭১||http://jaipur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051105100942/http://jaipur.nic.in/ |date=2005-11-05 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JS|| [[Jaisalmer district|Jaisalmer]]|| [[Jaisalmer]]|| align=right | ৫০৭,৯৯৯|| align=right | ৩৮,৪০১|| align=right | ১৩||http://jaisalmer.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409231232/http://jaisalmer.nic.in/ |date=2009-04-09 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JW|| [[Jhalawar district|Jhalawar]]|| [[Jhalawar]]|| align=right | ১,১৮০,৩৪২|| align=right | ৬,২১৯|| align=right | ১৯০||http://jhalawar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090410052547/http://www.jhalawar.nic.in/ |date=2009-04-10 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KA|| [[Karauli district|Karauli]]|| [[Karauli]]|| align=right | ১,২০৫,৬৩১|| align=right | ৫,৫৩০|| align=right | ২১৮||http://karauli.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090410052542/http://www.karauli.nic.in/ |date=2009-04-10 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KO|| [[Kota district|Kota]]|| [[Kota, Rajasthan|Kota]]|| align=right | ১,৫৬৮,৫৮০|| align=right | ৫,৪৪৬|| align=right | ২৮৮||http://kota.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090504121015/http://kota.nic.in/ |date=2009-05-04 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | NA|| [[Nagaur district|Nagaur]]|| [[Nagaur]]|| align=right | ২,৭৭৩,৮৯৪|| align=right | ১৭,৭১৮|| align=right | ১৫৭||http://nagaur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071203231308/http://www.nagaur.nic.in/ |date=2007-12-03 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PA|| [[Pali district|Pali]]|| [[Pali, Rajasthan|Pali]]|| align=right | ১,৮১৯,২০১|| align=right | ১২,৩৮৭|| align=right | ১৪৭||http://pali.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150112215332/http://pali.nic.in/ |date=2015-01-12 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PG|| [[Pratapgarh district (Rajasthan)|Pratapgarh]]|| [[Pratapgarh, Rajasthan|Pratapgarh]]|| align=right | ১,৭৫,৮৬৭ || align=right | ৬৪২ || align=right | ২৭৪ ||http://pratapgarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RA|| [[Rajsamand district|Rajsamand]]|| [[Rajsamand]]|| align=right | ৯৮৬,২৬৯|| align=right | ৩,৮৫৩|| align=right | ২৫৬||http://rajsamand.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070205060304/http://rajsamand.nic.in/ |date=2007-02-05 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SK|| [[Sikar district|Sikar]]|| [[Sikar]]|| align=right | ২,২৮৭,২২৯|| align=right | ৭,৭৩২|| align=right | ২৯৬||http://sikar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120223201444/http://sikar.nic.in/ |date=2012-02-23 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SM|| [[Sawai Madhopur district|Sawai Madhopur]]|| [[Sawai Madhopur]]|| align=right | ১,১১৬,০৩১|| align=right | ৪,৫০০|| align=right | ২৪৮||http://sawaimadhopur.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520123107/http://sawaimadhopur.nic.in/ |date=2013-05-20 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SR|| [[Sirohi district|Sirohi]]|| [[Sirohi]]|| align=right | ৮৫০,৭৫৬|| align=right | ৫,১৩৬|| align=right | ১৬৬||http://sirohi.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130401082647/http://sirohi.nic.in/ |date=2013-04-01 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | TO|| [[Tonk district|Tonk]]|| [[Tonk, India|Tonk]]|| align=right | ১,২১১,৩৪৩|| align=right | ৭,১৯৪|| align=right | ১৬৮||http://tonk.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090410052537/http://www.tonk.nic.in/ |date=2009-04-10 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | UD|| [[Udaipur district|Udaipur]]|| [[Udaipur]]|| align=right | ২,৬৩২,২১০|| align=right | ১৩,৪৩০|| align=right | ১৯৬||http://udaipur.nic.in/ |} ==ছিক্কিম(SK)== {{see also|ছিক্কিমৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | ES|| [[পূৱ ছিক্কিম]]|| [[গেংটক]]|| align=right | ২৪৪,৭৯০|| align=right | ৯৫৪|| align=right | ২৫৭||http://esikkim.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815205320/http://esikkim.gov.in/ |date=2013-08-15 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | NS|| [[উত্তৰ ছিক্কিম]]|| [[মাংগন]]|| align=right | ৪১,০২৩|| align=right | ৪,২২৬|| align=right | ১০||http://nsikkim.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815205319/http://nsikkim.gov.in/ |date=2013-08-15 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SS|| [[দক্ষিণ ছিক্কিম]]|| [[নামছি]]|| align=right | ১৩১,৫০৬|| align=right | ৭৫০|| align=right | ১৭৫||http://ssikkim.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815205319/http://ssikkim.gov.in/ |date=2013-08-15 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | WS|| [[পশ্চিম ছিক্কিম]]|| [[গেইজিঙ]]|| align=right | ১২৩,১৭৪|| align=right | ১,১৬৬|| align=right | ১০৬||http://wsikkim.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815205319/http://wsikkim.gov.in/ |date=2013-08-15 }} |} ==Tamil Nadu (TN)== {{see also|Districts of Tamil Nadu}} {| class="wikitable sortable" ! # ! Code<ref name="distcodes7">{{cite web|url=https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|title=NIC Policy on format of e-mail Address: Appendix (2): Districts Abbreviations as per ISO 3166–2|pages=5–10|publisher=[[Ministry of Communications and Information Technology (India)|Ministry Of Communications and Information Technology]], Government of India|date=18 August 2004|accessdate=24 November 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080911133331/https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|archivedate=11 September 2008|df=dmy-all}}</ref> ! District<ref name="censusdist20117">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|publisher=[[2011 census of India]]|accessdate=27 December 2012}}</ref> ! Headquarters ! Population (2011) ! Area (km²) ! Density (/km²)<ref name="censusdist20117" /> |'''Official website''' |- |1 |AY |[[:en:Ariyalur_district|Ariyalur]] |[[:en:Ariyalur|Ariyalur]] | align="right" |752,481 | align="right" |3,208 | align="right" |387 |http://municipality.tn.gov.in/Ariyalur/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091102195707/http://municipality.tn.gov.in/Ariyalur/ |date=2009-11-02 }} |- |2 |CGL |[[:en:Chengalpattu_district|Chengalpattu]] |[[:en:Chengalpattu|Chengalpattu]] | align="right" |2,556,244 | align="right" |2,945 | align="right" |868 | |- |3 |CH |[[:en:Chennai_district|Chennai]] |[[:en:Chennai|Chennai]] | align="right" |7,100,000 | align="right" |426 | align="right" |17,000 |http://www.chennai.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429011354/http://www.chennai.tn.nic.in/ |date=2011-04-29 }} |- |4 |CO |[[:en:Coimbatore_district|Coimbatore]] |[[:en:Coimbatore|Coimbatore]] | align="right" |3,472,578 | align="right" |7,469 | align="right" |748 |http://www.coimbatore.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050830025750/http://www.coimbatore.tn.nic.in/ |date=2005-08-30 }} |- |5 |CU |[[:en:Cuddalore_district|Cuddalore]] |[[:en:Cuddalore|Cuddalore]] | align="right" |2,600,880 | align="right" |3,999 | align="right" |702 |http://www.cuddalore.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060201235923/http://www.cuddalore.tn.nic.in/ |date=2006-02-01 }} |- |6 |DH |[[:en:Dharmapuri_district|Dharmapuri]] |[[:en:Dharmapuri|Dharmapuri]] | align="right" |1,502,900 | align="right" |4,532 | align="right" |332 |http://www.dharmapuri.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721174824/http://www.dharmapuri.tn.nic.in/ |date=2011-07-21 }} |- |7 |DI |[[:en:Dindigul_district|Dindigul]] |[[:en:Dindigul|Dindigul]] | align="right" |2,161,367 | align="right" |6,058 | align="right" |357 |http://www.dindigul.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225064813/http://www.dindigul.tn.nic.in/ |date=2018-12-25 }} |- |8 |ER |[[:en:Erode_district|Erode]] |[[:en:Erode|Erode]] | align="right" |2,259,608 | align="right" |5,714 | align="right" |397 |http://erode.nic.in/ |- |9 |KL |[[:en:Kallakurichi_district|Kallakurichi]] |[[:en:Kallakurichi|Kallakurichi]] | align="right" |1,370,281 | align="right" |3,520 | align="right" |389 | |- |10 |KC |[[:en:Kanchipuram_district|Kanchipuram]] |[[:en:Kanchipuram|Kanchipuram]] | align="right" |1,166,401 | align="right" |1,656 | align="right" |704 |http://www.kanchi.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170908064506/http://www.kanchi.tn.nic.in/ |date=2017-09-08 }} |- |11 |KK |[[:en:Kanyakumari_district|Kanyakumari]] |[[:en:Nagercoil|Nagercoil]] | align="right" |1,863,178 | align="right" |1,685 | align="right" |1,106 |http://www.kanyakumari.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210125193622/http://www.kanyakumari.tn.nic.in/ |date=2021-01-25 }} |- |12 |KA |[[:en:Karur_district|Karur]] |[[:en:Karur|Karur]] | align="right" |1,076,588 | align="right" |2,901 | align="right" |371 |http://karur.nic.in/ |- |13 |KR |[[:en:Krishnagiri_district|Krishnagiri]] |[[:en:Krishnagiri|Krishnagiri]] | align="right" |1,883,731 | align="right" |5,086 | align="right" |370 | |- |14 |MDU |[[:en:Madurai_district|Madurai]] |[[:en:Madurai|Madurai]] | align="right" |3,991,038 | align="right" |3,676 | align="right" |823 |http://www.madurai.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190321120205/http://www.madurai.tn.nic.in/ |date=2019-03-21 }} |- |15 |{{dash}} |[[:en:Mayiladuthurai_district|Mayiladuthurai]] |[[:en:Mayiladuthurai|Mayiladuthurai]] | align="right" |{{dash}} | align="right" |{{dash}} | align="right" |{{dash}} | |- |16 |NG |[[:en:Nagapattinam_district|Nagapattinam]] |[[:en:Nagapattinam|Nagapattinam]] | align="right" |1,614,069 | align="right" |2,716 | align="right" |668 |http://www.nagapattinam.tn.nic.in/ |- |17 |NI |[[:en:Nilgiris_district|Nilgiris]] |[[:en:Ooty|Ooty]] | align="right" |735,071 | align="right" |2,549 | align="right" |288 |http://nilgiris.nic.in/ |- |18 |NM |[[:en:Namakkal_district|Namakkal]] |[[:en:Namakkal|Namakkal]] | align="right" |1,721,179 | align="right" |3,429 | align="right" |506 |http://namakkal.nic.in/ |- |19 |PE |[[:en:Perambalur_district|Perambalur]] |[[:en:Perambalur|Perambalur]] | align="right" |564,511 | align="right" |1,752 | align="right" |323 |http://www.perambalur.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060813070309/http://www.perambalur.tn.nic.in/ |date=2006-08-13 }} |- |20 |PU |[[:en:Pudukkottai_district|Pudukkottai]] |[[:en:Pudukkottai|Pudukkottai]] | align="right" |1,918,725 | align="right" |4,651 | align="right" |348 |http://pudukkottai.nic.in/ |- |21 |RA |[[:en:Ramanathapuram_district|Ramanathapuram]] |[[:en:Ramanathapuram|Ramanathapuram]] | align="right" |1,337,560 | align="right" |4,123 | align="right" |320 |http://ramanathapuram.nic.in/ |- |22 |RN |[[:en:Ranipet_district|Ranipet]] |[[:en:Ranipet|Ranipet]] | align="right" |1,210,277 | align="right" |2,234 | align="right" |524 | |- |23 |SA |[[:en:Salem_district|Salem]] |[[:en:Salem,_Tamil_Nadu|Salem]] | align="right" |3,480,008 | align="right" |5,245 | align="right" |663 |http://salem.nic.in/ |- |24 |SI |[[:en:Sivaganga_district|Sivaganga]] |[[:en:Sivaganga|Sivaganga]] | align="right" |1,341,250 | align="right" |4,086 | align="right" |324 | |- |25 |TS |[[:en:Tenkasi_district|Tenkasi]] |[[:en:Tenkasi|Tenkasi]] | align="right" |14,07,627 | align="right" |2916 | align="right" |483 | |- |26 |TP |[[:en:Tirupur_district|Tirupur]] |[[:en:Tirupur|Tirupur]] | align="right" |2,471,222 | align="right" |5,106 | align="right" |476 |http://tiruppurcorp.tn.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090212230043/http://tiruppurcorp.tn.gov.in/ |date=2009-02-12 }} |- |27 |TC |[[:en:Tiruchirappalli_district|Tiruchirappalli]] |[[:en:Tiruchirappalli|Tiruchirappalli]] | align="right" |2,713,858 | align="right" |4,407 | align="right" |602 |http://tiruchirappalli.nic.in/ |- |28 |TH |[[:en:Theni_district|Theni]] |[[:en:Theni|Theni]] | align="right" |1,243,684 | align="right" |3,066 | align="right" |433 |http://www.theni.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060810180551/http://www.theni.tn.nic.in/ |date=2006-08-10 }} |- |29 |TI |[[:en:Tirunelveli_district|Tirunelveli]] |[[:en:Tirunelveli|Tirunelveli]] | align="right" |1,665,253 | align="right" |3,842 | align="right" |433 | |- |30 |TJ |[[:en:Thanjavur_district|Thanjavur]] |[[:en:Thanjavur|Thanjavur]] | align="right" |2,402,781 | align="right" |3,397 | align="right" |691 |http://thanjavur.nic.in/ |- |31 |TK |[[:en:Thoothukudi_district|Thoothukudi]] |[[:en:Thoothukudi|Thoothukudi]] | align="right" |1,738,376 | align="right" |4,594 | align="right" |378 |http://thoothukudi.nic.in/ |- |32 |TP |[[:en:Tirupattur_district|Tirupattur]] |[[:en:Tirupattur|Tirupattur]] | align="right" |1,111,812 | align="right" |1,792 | align="right" |620 | |- |33 |TL |[[:en:Tiruvallur_district|Tiruvallur]] |[[:en:Tiruvallur|Tiruvallur]] | align="right" |3,725,697 | align="right" |3,424 | align="right" |1,049 |http://www.tiruvallur.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716022602/http://www.tiruvallur.tn.nic.in/ |date=2011-07-16 }} |- |34 |TR |[[:en:Tiruvarur_district|Tiruvarur]] |[[:en:Tiruvarur|Tiruvarur]] | align="right" |1,268,094 | align="right" |2,377 | align="right" |533 |http://www.tiruvarur.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060113073936/http://www.tiruvarur.tn.nic.in/ |date=2006-01-13 }} |- |35 |TV |[[:en:Tiruvannamalai_district|Tiruvannamalai]] |[[:en:Tiruvannaamalai|Tiruvannaamalai]] | align="right" |2,468,965 | align="right" |6,191 | align="right" |399 |http://www.tiruvannamalai.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110924193702/http://www.tiruvannamalai.tn.nic.in/ |date=2011-09-24 }} |- |36 |VE |[[:en:Vellore_district|Vellore]] |[[:en:Vellore|Vellore]] | align="right" |1,614,242 | align="right" |2,080 | align="right" |776 |http://vellore.nic.in/ |- |37 |VL |[[:en:Viluppuram_district|Viluppuram]] |[[:en:Viluppuram|Viluppuram]] | align="right" |2,093,003 | align="right" |3,725 | align="right" |562 |http://www.viluppuram.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808053020/http://www.viluppuram.tn.nic.in/ |date=2006-08-08 }} |- |38 |VR |[[:en:Virudhunagar_district|Virudhunagar]] |[[:en:Virudhunagar|Virudhunagar]] | align="right" |1,943,309 | align="right" |3,446 | align="right" |454 |http://www.virudhunagar.tn.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190514153823/http://www.virudhunagar.tn.nic.in/ |date=2019-05-14 }} |} ==ত্ৰিপুৰা (TR)== {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | DH|| [[ধালাই]]|| [[আমবাছা]]|| align=right | ৩০৭,৪১৭|| align=right | ২,৫২৩|| align=right | ১২২||http://dhalai.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NT|| [[উত্তৰ ত্ৰিপুৰা]]|| [[কৈলাছাহাৰ]]|| align=right | ৫৯০,৬৫৫|| align=right | ২,৮২১|| align=right | ২০৯||http://northtripura.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ST|| [[দক্ষিণ ত্ৰিপুৰা]]|| [[ওদায়পুৰ]]|| align=right | ৭৬২,৫৬৫|| align=right | ২,১৫২|| align=right | ৩৫৪||http://southtripura.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ST|| [[খুৱাই]]|| [[ওদায়পুৰ]]|| align=right | ৭৬২,৫৬৫|| align=right | ২,১৫২|| align=right | ৩৫৪||http://southtripura.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | WT|| [[পশ্চিম ত্ৰিপুৰা]]|| [[আগৰতলা]]|| align=right | ১,৫৩০,৫৩১|| align=right | ২,৯৯৭|| align=right | ৫১১||http://westtripura.nic.in/ |} == তেলংগানা (TG) == {{see also|তেলংগানাৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" ! # ! Code<ref name="distcodes">{{cite web|url=https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|title=NIC Policy on format of e-mail Address: Appendix (2): Districts Abbreviations as per ISO 3166–2|pages=5–10|publisher=[[Ministry of Communications and Information Technology (India)|Ministry Of Communications and Information Technology]], Government of India|date=18 August 2004|accessdate=24 November 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080911133331/https://www.mail.nic.in/docs/MailService_e-mail_address_Policy_WithCodes.pdf|archivedate=11 September 2008|df=dmy-all}}</ref> ! District<ref name="censusdist2011">{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=Indian Districts by Population, Growth Rate, Sex Ratio 2011 Census|publisher=[[2011 census of India]]|accessdate=27 December 2012}}</ref> ! Headquarters ! Population (2011) ! Area (km²) ! Density (/km²)<ref name="censusdist2011" /> |- |1 |AD |[[:en:Adilabad_district|Adilabad]] |[[:en:Adilabad|Adilabad]] | align="right" |708,952 | align="right" |4,185.97 | align="right" |171 |- |2 |{{dash}} |[[:en:Komaram_Bheem_district|Komaram Bheem]] |[[:en:Komaram_Bheem,_Telangana|Komaram Bheem]] | align="right" |515,835 | align="right" |4,300.16 | align="right" |106 |- |3 |{{dash}} |[[:en:Bhadradri_district|Bhadradri Kothagudem]] |[[:en:Kothagudem|Kothagudem]] | align="right" |1,304,811 | align="right" |8,951.00 | align="right" |143 |- |4 |HY |[[:en:Hyderabad_district,_India|Hyderabad]] |[[:en:Hyderabad,_India|Hyderabad]] | align="right" |3,441,992 | align="right" |4,325.29 | align="right" |18,172 |- |5 |{{dash}} |[[:en:Jagtial_district|Jagtial]] |[[:en:Jagitial|Jagtial]] | align="right" |983,414 | align="right" |3,043.23 | align="right" |407 |- |6 |{{dash}} |[[:en:Jangaon_district|Jangaon]] |[[:en:Jangaon|Jangaon]] | align="right" |582,457 | align="right" |2,187.50 | align="right" |259 |- |7 |{{dash}} |[[:en:Jayashankar_district|Jayashankar Bhupalpally]] |[[:en:Bhupalpalle|Bhupalpalle]] | align="right" |712,257 | align="right" |6,361.70 | align="right" |115 |- |8 |{{dash}} |[[:en:Jogulamba_district|Jogulamba Gadwal]] |[[:en:Gadwal|Gadwal]] | align="right" |664,971 | align="right" |2,928.00 | align="right" |208 |- |9 |{{dash}} |[[:en:Kamareddy_district|Kamareddy]] |[[:en:Kamareddy|Kamareddy]] | align="right" |972,625 | align="right" |3,651.00 | align="right" |266 |- |10 |KA |[[:en:Karimnagar_district|Karimnagar]] |[[:en:Karimnagar|Karimnagar]] | align="right" |1,016,063 | align="right" |2,379.07 | align="right" |473 |- |11 |KH |[[:en:Khammam_district|Khammam]] |[[:en:Khammam|Khammam]] | align="right" |1,401,639 | align="right" |4,453.00 | align="right" |321 |- |12 |{{dash}} |[[:en:Mahabubabad_district|Mahabubabad]] |[[:en:Mahabubabad|Mahabubabad]] | align="right" |770,170 | align="right" |2,876.70 | align="right" |269 |- |13 |MA |[[:en:Mahbubnagar_district|Mahbubnagar]] |[[:en:Mahbubnagar|Mahbubnagar]] | align="right" |1,318,110 | align="right" |4,037.00 | align="right" |281 |- |14 |{{dash}} |[[:en:Mancherial_district|Mancherial]] |[[:en:Mancherial|Mancherial]] | align="right" |807,037 | align="right" |4,056.36 | align="right" |201 |- |15 |ME |[[:en:Medak_district|Medak]] |[[:en:Medak|Medak]] | align="right" |767,428 | align="right" |2,740.89 | align="right" |275 |- |16 |{{dash}} |[[:en:Medchal-Malkajgiri|Medchal-Malkajgiri]] |[[:en:Shamirpet|Shamirpet]] | align="right" |2,542,203 | align="right" |5,005.98 | align="right" |2,251 |- |17 |{{dash}} |[[:en:Mulugu_district|Mulugu]] |[[:en:Mulugu|Mulugu]]{{dn|date=May 2020}} | align="right" |2,94,671 | align="right" |3,881 | align="right" |124 |- |18 |NA |[[:en:Nalgonda_district|Nalgonda]] |[[:en:Nalgonda|Nalgonda]] | align="right" |1,631,399 | align="right" |2,449.79 | align="right" |227 |- |19 |{{dash}} |[[:en:Narayanapet_District|Narayanpet]] |[[:en:Narayanpet|Narayanpet]] | align="right" |5,66,874 | align="right" |2336.44 | align="right" |243 |- |20 |{{dash}} |[[:en:Nagarkurnool_district|Nagarkurnool]] |[[:en:Nagarkurnool|Nagarkurnool]] | align="right" |893,308 | align="right" |6,545.00 | align="right" |124 |- |21 |{{dash}} |[[:en:Nirmal_district|Nirmal]] |[[:en:Nirmal|Nirmal]] | align="right" |709,415 | align="right" |3,562.51 | align="right" |185 |- |22 |NI |[[:en:Nizamabad_district|Nizamabad]] |[[:en:Nizamabad,_Andhra_Pradesh|Nizamabad]] | align="right" |1,534,428 | align="right" |4,153.00 | align="right" |366 |- |23 |{{dash}} |[[:en:Peddapalli_district|Peddapalli]] |[[:en:Peddapalli,_Peddapalli_district|Peddapalle]] | align="right" |795,332 | align="right" |4,614.74 | align="right" |356 |- |24 |{{dash}} |[[:en:Rajanna_district|Rajanna Sircilla]] |[[:en:Sircilla|Sircilla]] | align="right" |546,121 | align="right" |2,030.89 | align="right" |273 |- |25 |RA |[[:en:Ranga_Reddy_district|Ranga Reddy]] |[[:en:Shamshabad|Shamshabad]] | align="right" |2,551,731 | align="right" |1,038.00 | align="right" |486 |- |26 |{{dash}} |[[:en:Sangareddy_district|Sangareddy]] |[[:en:Sangareddy|Sangareddy]] | align="right" |1,527,628 | align="right" |4,464.87 | align="right" |347 |- |27 |{{dash}} |[[:en:Siddipet_district|Siddipet]] |[[:en:Siddipet|Siddipet]] | align="right" |993,376 | align="right" |3,425.19 | align="right" |279 |- |28 |{{dash}} |[[:en:Suryapet_district|Suryapet]] |[[:en:Suryapet|Suryapet]] | align="right" |1,099,560 | align="right" |3,374.47 | align="right" |305 |- |29 |{{dash}} |[[:en:Vikarabad_district|Vikarabad]] |[[:en:Vikarabad|Vikarabad]] | align="right" |881,250 | align="right" |3,385.00 | align="right" |274 |- |30 |{{dash}} |[[:en:Wanaparthy_district|Wanaparthy]] |[[:en:Wanaparthy|Wanaparthy]] | align="right" |751,553 | align="right" |2,938.00 | align="right" |268 |- |31 |WL |[[:en:Warangal_Urban_district|Warangal Urban]] |[[:en:Warangal|Warangal]] | align="right" |1,135,707 | align="right" |1,304.50 | align="right" |826 |- |32 |{{dash}} |[[:en:Warangal_Rural_district|Warangal Rural]] |[[:en:Warangal|Warangal]] | align="right" |716,457 | align="right" |2,175.50 | align="right" |330 |- |33 |{{dash}} |[[:en:Yadadri_district|Yadadri Bhuvanagiri]] |[[:en:Bhongir,_Telangana|Bhongiri]] | align="right" |726,465 | align="right" |3,091.48 | align="right" |239 |} ==উত্তৰ প্ৰদেশ (UP)== {{see also|Districts of Uttar Pradesh}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''ক'ড''' | '''জিলা''' | '''সদৰ''' | '''জনসংখ্যা (২০০১)''' | '''মাটিকালি (বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | '''জনঘনত্ব (/বৰ্গ কিঃমিঃ)''' | '''চৰকাৰী ৱেবছাইট''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AG||[[আগ্ৰা জিলা|আগ্ৰা]]||[[আগ্ৰা]]|| align="right" | ৩,৬১১,৩০১|| align=right | ৪,০২৭|| align=right | ৮৯৭||http://agra.nic.in/def.asp |- bgcolor=#F৪F৯FF | AH||[[প্ৰয়াগৰাজ জিলা|প্ৰয়াগৰাজ]] (এলাহাবাদ)||[[প্ৰয়াগৰাজ]]|| align="right" | ৪,৯৪১,৫১০|| align=right | ৫,৪২৪|| align=right | ৯১১||http://allahabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AL||[[আলিগড় জিলা|আলিগড়]]||[[আলিগড়]]|| align="right" | ২,৯৯০,৩৮৮|| align=right | ৩,৭৪৭|| align=right | ৭৯৮||http://aligarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AN||[[অম্বেডকৰ নগৰ জিলা|অম্বেডকৰ নগৰ]]||[[আকবৰপুৰ]]|| align="right" | ২,০২৫,৩৭৩|| align=right | ২,৩৭২|| align=right | ৮৫৪||http://ambedkarnagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | AU||[[ঔৰৈয়া জিলা|ঔৰৈয়া]]||[[ঔৰৈয়া]]|| align="right" | ১,১৭৯,৪৯৬|| align=right | ২,০৫১|| align=right | ৫৭৫||http://auraya.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906234458/http://auraya.nic.in/ |date=2007-09-06 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | AZ||[[আজমগড় জিলা|আজমগড়]]||[[আজমগড়]]|| align="right" | ৩,৯৫০,৮০৮|| align=right | ৪,২৩৪|| align=right | ৯৩৩||http://azamgarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BB||[[বাৰাবংকী জিলা|বাৰাবংকী]]||[[বাৰাবংকী]]|| align="right" | ২,৬৭৩,৩৯৪|| align=right | ৩,৮২৫|| align=right | ৬৯৯||http://barabanki.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BD||[[বদায়ুঁ জিলা|বদায়ুঁ]]||[[বদায়ুঁ]]|| align="right" | ৩,০৬৯,২৪৫|| align=right | ৫,১৬৮|| align=right | ৫৯৪||http://badaun.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721163216/http://badaun.nic.in/ |date=2011-07-21 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BG||[[বাগপত জিলা|বাগপত]]||[[বাগপত]]|| align="right" | ১,১৬৪,৩৮৮|| align=right | ১,৩৪৫|| align=right | ৮৬৬||http://bagpat.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BH||[[বহৰাইচ জিলা|বহৰাইচ]]||[[বহৰাইচ]]|| align="right" | ২,৩৮৪,২৩৯|| align=right | ৫,৭৪৫|| align=right | ৪১৫||http://behraich.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070206030259/http://behraich.nic.in/ |date=2007-02-06 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BI||[[বিজনোৰ জিলা|বিজনোৰ]]||[[বিজনোৰ]]|| align="right" | ৩,১৩০,৫৮৬|| align=right | ৪,৫৬১|| align=right | ৬৮৬||http://bijnor.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | BL||[[বলিয়া জিলা|বলিয়া]]||[[বলিয়া]]|| align="right" | ২,৭৫২,৪১২|| align=right | ২,৯৮১|| align=right | ৯২৩||http://ballia.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BN||[[বাঁদা জিলা|বাঁদা]]||[[বাঁদা]]|| align="right" | ১,৫০০,২৫৩|| align=right | ৪,৪১৩|| align=right | ৩৪০||http://banda.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BP||[[বলৰামপুৰ জিলা|বলৰামপুৰ]]||[[বলৰামপুৰ]]|| align="right" | ১,৬৮৪,৫৬৭|| align=right | ২,৯২৫|| align=right | ৫৭৬||http://balrampur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BR||[[বৰেলী জিলা|বৰেলী]]||[[বৰেলী]]|| align="right" | ৩,৫৯৮,৭০১|| align=right | ৪,১২০|| align=right | ৮৭৩||http://bareilly.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BS||[[বস্তী জিলা|বস্তী]]||[[বস্তী]]|| align="right" | ২,০৬৮,৯২২|| align=right | ৩,০৩৪|| align=right | ৬৮২||http://basti.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BU||[[বুলন্দচহৰ জিলা|বুলন্দচহৰ]]||[[বুলন্দচহৰ]]|| align="right" | ২,৯২৩,২৯০|| align=right | ৩,৭১৯|| align=right | ৭৮৬||http://bulandshahar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CD||[[চন্দৌলী জিলা|চন্দৌলী]]||[[চন্দৌলী]]|| align="right" | ১,৬৩৯,৭৭৭|| align=right | ২,৫৫৪|| align=right | ৬৪২||http://chandauli.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CS||[[ছত্ৰপতী শ্বাহুজী মহাৰাজ নগৰ জিলা|ছত্ৰপতী শ্বাহুজী মহাৰাজ নগৰ]]||[[গৌৰীগঞ্জ]]|| || || || |- bgcolor=#F৪F৯FF | CT||[[চিত্ৰকুট জিলা|চিত্ৰকুট]]||[[চিত্ৰকূট|চিত্ৰকুট]]|| align="right" | ৮০০,৫৯২|| align=right | ৩,২০২|| align=right | ২৫০||http://chitrakoot.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DE||[[দেৱৰিয়া জিলা|দেৱৰিয়া]]||[[দেৱৰিয়া]]|| align="right" | ২,৭৩০,৩৭৬|| align=right | ২,৫৩৫|| align=right | ১,০৭৭||http://deoria.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ET||[[এটা জিলা|এটা]]||[[এটা, উত্তৰ প্ৰদেশ|এটা]]|| align="right" | ২,৭৮৮,২৭০|| align=right | ৪,৪৪৬|| align=right | ৬২৭||http://etah.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF |KR ||[[কাঁশী ৰাম নগৰ জিলা|কাঁশী ৰাম নগৰ]]||[[কাসগঞ্জ]]|| || || || |- bgcolor=#F৪F৯FF | EW||[[ইটাৱা জিলা|ইটাৱা]]||[[ইটাৱা]]|| align="right" | ১,৩৪০,০৩১|| align=right | ২,২৮৭|| align=right | ৫৮৬||http://etawah.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FI||[[ফিৰোজাবাদ জিলা|ফিৰোজাবাদ]]||[[ফিৰোজাবাদ]]|| align="right" | ২,০৪৫,৭৩৭|| align=right | ২,৩৬১|| align=right | ৮৬৬||http://firozabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FR||[[ফৰ্ৰুখাবাদ জিলা|ফৰ্ৰুখাবাদ]]||[[ফতেহপুৰ]]|| align="right" | ১,৫৭৭,২৩৭|| align=right | ২,২৭৯|| align=right | ৬৯২||http://farrukhabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FT||[[ফতেহপুৰ জিলা|ফতেহপুৰ]]|| ফতেহপুৰ || align="right" | ২,৩০৫,৮৪৭|| align=right | ৪,১৫২|| align=right | ৫৫৫||http://fatehpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | FZ||[[ফৈজাবাদ জিলা|ফৈজাবাদ]]||[[ফৈজাবাদ]]|| align="right" | ২,০৮৭,৯১৪|| align=right | ২,৭৬৫|| align=right | ৭৫৫||http://faizabad.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110903122813/http://faizabad.nic.in/ |date=2011-09-03 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | GB||[[গৌতম বুদ্ধ নগৰ জিলা|গৌতম বুদ্ধ নগৰ]]||[[নইডা]]|| align="right" | ১,১৯১,২৬৩|| align=right | ১,২৬৯|| align=right | ৯৩৯||http://gbnagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GN||[[গোণ্ডা জিলা|গোণ্ডা]]||[[গোণ্ডা]]|| align="right" | ২,৭৬৫,৭৫৪|| align=right | ৪,৪২৫|| align=right | ৬২৫||http://gonda.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GP||[[গাজীপুৰ জিলা|গাজীপুৰ]]||[[গাজীপুৰ]]|| align="right" | ৩,০৪৯,৩৩৭|| align=right | ৩,৩৭৭|| align=right | ৯০৩||http://ghazipur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GR||[[গোৰখপুৰ জিলা|গোৰখপুৰ]]||[[গোৰখপুৰ]]|| align="right" | ৩,৭৮৪,৭২০|| align=right | ৩,৩২৫|| align=right | ১,১৩৮||http://gorakhpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | GZ||[[গাজিয়াবাদ জিলা|গাজিয়াবাদ]]||[[গাজিয়াবাদ]]|| align="right" | ৩,২৮৯,৫৪০|| align=right | ১,৯৫৬|| align=right | ১,৬৮২||http://ghaziabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HM||[[হমীৰপুৰ জিলা|হমীৰপুৰ]]||[[হমীৰপুৰ]]|| align="right" | ১,০৪২,৩৭৪|| align=right | ৪,৩২৫|| align=right | ২৪১||http://hamirpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HR||[[হৰদোই জিলা|হৰদোই]]||[[হৰদোই]]|| align="right" | ৩,৩৯৭,৪১৪|| align=right | ৫,৯৮৬|| align=right | ৫৬৮||http://hardoi.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HT||[[মহামায়া নগৰ জিলা|মহামায়া নগৰ]]||[[হাথৰস]]|| align="right" | ১,৩৩৩,৩৭২|| align=right | ১,৭৫২|| align=right | ৭৬১||http://hathras.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JH||[[ঝাঁচী জিলা|ঝাঁচী]]||[[ঝাঁচী]]|| align="right" | ১,৭৪৬,৭১৫|| align=right | ৫,০২৪|| align=right | ৩৪৮||http://jhansi.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JL||[[জলৌন জিলা|জলৌন]]||[[ওৰই]]|| align="right" | ১,৪৫৫,৮৫৯|| align=right | ৪,৫৬৫|| align=right | ৩১৯||http://jalaun.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JP||[[জ্যোতিবা ফুলে নগৰ জিলা|জ্যোতিবা ফুলে নগৰ]]||[[আমৰোহা]]|| align="right" | ১,৪৯৯,১৯৩|| align=right | ২,৩২১|| align=right | ৬৪৬||http://jpnagar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160312173025/http://jpnagar.nic.in/ |date=2016-03-12 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | JU||[[জৌনপুৰ জিলা|জৌনপুৰ]]||[[জৌনপুৰ]]|| align="right" | ৩,৯১১,৩০৫|| align=right | ৪,০৩৮|| align=right | ৯৬৯ || http://jaunpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KD||[[ৰামাবাই নগৰ জিলা|ৰামাবাই নগৰ]]||[[আকবৰপুৰ]]|| align="right" | ১,৫৮৪,০৩৭|| align=right | ৩,১৪৩|| align=right | ৫০৪||http://kanpurdehat.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | KJ|| [[Kannauj district|কন্নৌজ]]||[[কন্নৌজ]]|| align="right" | ১,৩৮৫,২২৭|| align=right | ১,৯৯৩|| align=right | ৬৯৫||http://kannauj.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KN||[[কানপুৰ জিলা|কানপুৰ]]||[[কানপুৰ]]|| align="right" | ৪,১৩৭,৪৮৯|| align=right | ৩,০২৯|| align=right | ১,৩৬৬||http://kanpurnagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KS||[[কৌশাম্বী জিলা|কৌশাম্বী]]||[[মনঝনপুৰ]]|| align="right" | ১,২৯৪,৯৩৭|| align=right | ১,৮৩৭|| align=right | ৭০৫||http://kaushambhi.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513183352/http://kaushambhi.nic.in/ |date=2016-05-13 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | KU||[[কুশীনগৰ জিলা|কুশীনগৰ]]||[[পডৰৌনা]]|| align="right" | ২,৮৯১,৯৩৩|| align=right | ২,৯০৯|| align=right | ৯৯৪||http://kushinagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | LA||[[ললিতপুৰ জিলা|ললিতপুৰ]]||[[ললিতপুৰ]]|| align="right" | ৯৭৭,৪৪৭|| align=right | ৫,০৩৯|| align=right | ১৯৪||http://lalitpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | LK||[[লখীমপুৰ খিৰী জিলা|লখীমপুৰ খিৰী]]||[[খিৰী]]|| align="right" | ৩,২০০,১৩৭|| align=right | ৭,৬৮০|| align=right | ৪১৭||http://kheri.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | LU||[[লক্ষ্ণৌ জিলা|লক্ষ্ণৌ]]||[[লক্ষ্ণৌ]]|| align="right" | ৩,৬৮১,৪১৬|| align=right | ২,৫২৮|| align=right | ১,৪৫৬ ||http://lucknow.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MB||[[মাঊ জিলা|মাঊ]]||[[মাঊ]]|| align="right" | ১,৮৪৯,২৯৪|| align=right | ১,৭১৩|| align=right | ১,০৮০||http://mau.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | ME||[[মেৰঠ জিলা|মেৰঠ]]||[[মেৰঠ]]|| align="right" | ৩,০০১,৬৩৬|| align=right | ২,৫২২|| align=right | ১,১৯০||http://meerut.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MG||[[মহাৰাজগঞ্জ জিলা|মহাৰাজগঞ্জ]]||[[মহাৰাজগঞ্জ]]|| align="right" | ২,১৬৭,০৪১|| align=right | ২,৯৪৮|| align=right | ৭৩৫||http://maharajganj.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MH||[[মহোবা জিলা|মহোবা]]||[[মহোবা]]|| align="right" | ৭০৮,৮৩১|| align=right | ২,৮৪৭|| align=right | ২৪৯||http://mahoba.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MI||[[মিৰ্জাপুৰ জিলা|মিৰ্জাপুৰ]]||[[মিৰ্জাপুৰ]]|| align="right" | ২,১১৪,৮৫২|| align=right | ৪,৫২২|| align=right | ৪৬৮||http://mirzapur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MO||[[মোৰাদাবাদ জিলা|মোৰাদাবাদ]]||[[মোৰাদাবাদ]]|| align="right" | ৩,৭৪৯,৬৩০|| align=right | ৩,৬৪৮|| align=right | ১,০২৮||http://moradabad.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MP||[[মৈনপুৰী জিলা|মৈনপুৰী]]||[[মৈনপুৰী]]|| align="right" | ১,৫৯২,৮৭৫|| align=right | ২,৭৬০|| align=right | ৫৭৭||http://mainpuri.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MT||[[মথুৰা জিলা|মথুৰা]]||[[মথুৰা]]|| align="right" | ২,০৬৯,৫৭৮|| align=right | ৩,৩৩৩|| align=right | ৬২১||http://mathura.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MU||[[মুজফ্‌ফৰনগৰ জিলা|মুজফ্‌ফৰনগৰ]]||[[মুজফ্‌ফৰনগৰ]]|| align="right" | ৩,৫৪১,৯৫২|| align=right | ৪,০০৮|| align=right | ৮৮৪||http://muzaffarnagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PN ||[[হাপুড় জিলা|হাপুড়]]||[[হাপুড়]]|| align="right" | ১,৪৫১,৯৮৩|| || || |- bgcolor=#F৪F৯FF | PI||[[পিলীভীত জিলা|পিলীভীত]]||[[পিলীভীত]]|| align="right" | ১,৬৪৩,৭৮৮|| align=right | ৩,৪৯৯|| align=right | ৪৭০|| http://www.pilibhit.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180504053550/http://www.pilibhit.nic.in/ |date=2018-05-04 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PB ||[[শামলী জিলা|শামলী]]||[[শামলী]]|| align="right" | ১,০৭,২৩৩|| || || http://nppshamli.in/statis.aspx |- bgcolor=#F৪F৯FF | PR||[[প্ৰতাপগড় জিলা|প্ৰতাপগড়]]||[[প্ৰতাপগড়]]|| align="right" | ২,৭২৭,১৫৬|| align=right | ৩,৭১৭|| align=right | ৭৩৪||http://pratapgarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RA||[[ৰামপুৰ জিলা|ৰামপুৰ]]||[[ৰামপুৰ, উত্তৰ প্ৰদেশ|ৰামপুৰ]]|| align="right" | ১,৯২২,৪৫০|| align=right | ২,৩৬৭|| align=right | ৮১২||http://rampur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RB||[[ৰায়বৰেলী জিলা|ৰায়বৰেলী]]||[[ৰায়বৰেলী]]|| align="right" | ২,৮৭২,২০৪|| align=right | ৪,৬০৯|| align=right | ৬২৩||http://raebareli.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SA||[[চহাৰনপুৰ জিলা|চহাৰনপুৰ]]||[[চহাৰনপুৰ]]|| align="right" | ২,৮৪৮,১৫২|| align=right | ৩,৬৮৯|| align=right | ৭৭২||http://saharanpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SI||[[সীতাপুৰ জিলা|সীতাপুৰ]]||[[সীতাপুৰ]]|| align="right" | ৩,৬১৬,৫১০|| align=right | ৫,৭৪৩|| align=right | ৬৩০||http://sitapur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SJ||[[শ্বাহজাহানপুৰ জিলা|শ্বাহজাহানপুৰ]]||[[শ্বাহজাহানপুৰ]]|| align="right" | ২,৫৪৯,৪৫৮|| align=right | ৪,৫৭৫|| align=right | ৫৫৭||http://shahjahanpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SK||[[সন্ত কবীৰ নগৰ জিলা|সন্ত কবীৰ নগৰ]]||[[খলীলাবাদ]]|| align="right" | ১,৪২৪,৫০০|| align=right | ১,৪৪২|| align=right | ৯৮৮||http://sknagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SN||[[সিদ্ধাৰ্থনগৰ জিলা|সিদ্ধাৰ্থনগৰ]]||[[নৱগড়]]|| align="right" | ২,০৩৮,৫৯৮|| align=right | ২,৭৫১|| align=right | ৭৪১||http://sidharthnagar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023182139/http://sidharthnagar.nic.in/ |date=2018-10-23 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SO||[[সোণভদ্ৰ জিলা|সোণভদ্ৰ]]||[[ৰ'বাৰ্ট্‌চগঞ্জ]]|| align="right" | ১,৪৬৩,৪৬৮|| align=right | ৬,৭৮৮|| align=right | ২১৬||http://sonbhadra.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | SR||[[সন্ত ৰবিদাস নগৰ জিলা|সন্ত ৰবিদাস নগৰ]]||[[জ্ঞানপুৰ]]|| align="right" | ১,৩৫২,০৫৬|| align=right | ৯৬০|| align=right | ১,৪০৮||http://srdnagar.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110827201411/http://srdnagar.nic.in/ |date=2011-08-27 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | SU||[[চুলতানপুৰ জিলা|চুলতানপুৰ]]||[[চুলতানপুৰ]]|| align="right" | ৩,১৯০,৯২৬|| align=right | ৪,৪৩৬|| align=right | ৭১৯||http://sultanpur.nic.in |- bgcolor=#F৪F৯FF | SV||[[শ্ৰাবস্তী জিলা|শ্ৰাবস্তী]]||[[শ্ৰাবস্তী]]|| align="right" | ১,১৭৫,৪২৮|| align=right | ১,১২৬|| align=right | ১,০৪৪||http://shravasti.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | UN||[[উন্নাৱ জিলা|উন্নাৱ]]||[[উন্নাৱ]]|| align="right" | ২,৭০০,৪২৬|| align=right | ৪,৫৫৮|| align=right | ৫৯২||http://unnao.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | VA||[[বাৰাণসী জিলা|বাৰাণসী]]||[[বাৰাণসী]] | align="right" | ৩,১৪৭,৯২৭|| align=right | ১,৫৭৮|| align=right | ১,৯৯৫||http://varanasi.nic.in/ |} == উত্তৰাখণ্ড (UK) == {{see also|Districts of Uttarakhand}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | AL||[[আল্মোড়া জিলা|আল্মোড়া]]||[[আল্মোড়া]] |৬২১,৯২৭ |৩,০৯০ |১৯৮ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BA||[[বাগেশ্বৰ জিলা|বাগেশ্বৰ]]||[[বাগেশ্বৰ]]|| align="right" | ২৪৯,৪৫৩|| align=right | ২,৩১০|| align=right | ১০৮||http://bageshwar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CL||[[চামোলী জিলা|চামোলী]]||[[গোপেশ্বৰ]]|| align="right" | ৩৬৯,১৯৮|| align=right | ৭,৬৯২|| align=right | ৪৮||http://chamoli.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | CP||[[চম্পাৱত জিলা|চম্পাৱত]]||[[চম্পাৱত]]|| align="right" | ২২৪,৪৬১|| align=right | ১,৭৮১|| align=right | ১২৬||http://champawat.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DD||[[দেৰাডুন জিলা|দেৰাডুন]]||[[দেৰাডুন]]|| align="right" | ১,২৭৯,০৮৩|| align=right | ৩,০৮৮|| align=right | ৪১৪||http://dehradun.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HA||[[হৰিদ্বাৰ জিলা|হৰিদ্বাৰ]]||[[হৰিদ্বাৰ]]|| align="right" | ১,৪৪৪,২১৩|| align=right | ২,৩৬০|| align=right | ৬১২||http://haridwar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NA||[[নৈনীতাল জিলা|নৈনীতাল]]||[[নৈনীতাল]]|| align="right" | ৭৬২,৯১২|| align=right | ৩,৮৫৩|| align=right | ১৯৮||http://nainital.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PG||[[পৌড়ী গড়ৱাল জিলা|পৌড়ী গড়ৱাল]]||[[পৌড়ী]]|| align="right" | ৬৯৬,৮৫১|| align=right | ৫,৪৩৮|| align=right | ১২৮||http://pauri.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PI||[[পিথোৰাগড় জিলা|পিথোৰাগড়]]||[[পিথোৰাগড়]]|| align="right" | ৪৬২,১৪৯|| align=right | ৭,১১০|| align=right | ৬৫||http://pithoragarh.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | RP||[[ৰুদ্ৰপ্ৰয়াগ জিলা|ৰুদ্ৰপ্ৰয়াগ]]||[[ৰুদ্ৰপ্ৰয়াগ]]|| align="right" | ২২৭,৪৬১|| align=right | ১,৮৯৬|| align=right | ১২০||http://rudraprayag.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | TG||[[টেহৰী গড়ৱাল জিলা|টেহৰী গড়ৱাল]]||[[নতুন টেহৰী]]|| align="right" | ৬০৪,৬০৮|| align=right | ৪,০৮৫|| align=right | ১৪৮||http://tehri.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | US||[[উধম সিং নগৰ জিলা|উধম সিং নগৰ]]||[[ৰুদ্ৰপুৰ]]|| align="right" | ১,২৩৪,৫৪৮|| align=right | ২,৯১২|| align=right | ৪২৪||http://usnagar.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | UT||[[উত্তৰকাশী জিলা|উত্তৰকাশী]]||[[উত্তৰকাশী]]|| align="right" | ২৯৪,১৭৯|| align=right | ৭,৯৫১|| align=right | ৭||http://uttarkashi.nic.in/ |} ==পশ্চিমবঙ্গ (WB)== {{see also|পশ্চিমবঙ্গৰ জিলাসমূহ}} {| class="wikitable sortable" border=০ cellpadding=১ cellspacing=১ style="border:১px solid black" |- bgcolor=#৯৯ccff | '''Code''' | '''District''' | '''Headquarters''' | '''Population (২০০১)''' | '''Area (km²)''' | '''Density (/km²)''' | '''Official website''' |- bgcolor=#F৪F৯FF | BI|| [[বীৰভূম জিলা]]|| [[সিউড়ি]]|| align=right | ৩,০১২,৫৪৬|| align=right | ৪,৫৪৫|| align=right | ৬৬৩ ||http://birbhum.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | BN|| [[বাঁকুড়া জিলা]]|| [[বাঁকুড়া]]|| align=right | ৩,১৯১,৮২২|| align=right | ৬,৮৮২|| align=right | ৪৬৪ ||http://bankura.nic.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090428213307/http://www.bankura.nic.in/ |date=2009-04-28 }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | BR|| [[বৰ্ধমান জিলা]]|| [[বৰ্ধমান]]|| align=right | ৬,৯১৯,৬৯৮|| align=right | ৭,০২৪|| align=right | ৯৮৫ ||http://bardhaman.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DA|| [[দাৰ্জিলিং জিলা]]|| [[দাৰ্জিলিং]]|| align=right | ১,৬০৫,৯০০|| align=right | ৩,১৪৯|| align=right | ৫১০ ||http://darjeeling.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | DD|| [[দক্ষিণ দিনাজপুৰ জিলা]]|| [[বালুৰঘাট]]|| align=right | ১,৬৭০,৯৩১|| align=right | ২,১৮৩|| align=right | ৬৮৮ ||http://ddinajpur.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HG|| [[হুগলী জিলা]]|| [[চুঁচুড়া]]|| align=right | ৫,০৪০,০৪৭|| align=right | ৩,১৪৯|| align=right | ১,৬০১ ||http://hooghly.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | HR|| [[হাওড়া জিলা]]|| [[হাওড়া]]|| align=right | ৪,২৭৪,০১০|| align=right | ১,৪৬৭|| align=right | ২,৯১৩ ||http://howrah.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | JA|| [[জলপাইগুড়ি জিলা]]|| [[জলপাইগুড়ি]]|| align=right | ৩,৪০৩,২০৪|| align=right | ৬,২২৭|| align=right | ৫৪৭ ||http://jalpaiguri.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KB|| [[কোচবিহাৰ জিলা]]|| [[কোচবিহাৰ]]|| align=right | ২,৪৭৮,২৮০|| align=right | ৩,৩৮৭|| align=right | ৭৩২ ||http://coochbehar.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | KO|| [[কলকাতা জিলা]]|| [[কলকাতা]]|| align=right | ৪,৫৮০,৫৪৪|| align=right | ১৮৫|| align=right | ২৪,৭৬০ ||http://kolkata.gov.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | MA|| [[মালদহ জিলা]]|| [[ইংলিশবাজাৰ]]|| align=right | ৩,২৯০,১৬০|| align=right | ৩,৭৩৩|| align=right | ৮৮১ ||http://malda.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PM || [[পশ্চিম মেদিনীপুৰ জিলা]]|| [[মেদিনীপুৰ]]|| align=right | ৫,১৯৩,৪১১ || align=right | ৯,৭৮৬ || align=right | ৫৩১ || http://paschimmedinipur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PR || [[পূৰ্ব মেদিনীপুৰ জিলা]]|| [[তমলুক]]|| align=right | ৪,৪১৭,৩৭৭ || align=right | ৪,৭৮৫ || align=right | ৯২৩ || http://purbamedinipur.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | MU|| [[মুৰ্শিদাবাদ জিলা]]|| [[বহৰমপুৰ]]|| align=right | ৫,৮৬৩,৭১৭|| align=right | ৫,৩২৪|| align=right | ১,১০১ ||http://murshidabad.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | NA|| [[নদিয়া জিলা]]|| [[কৃষ্ণনগৰ]]|| align=right | ৪,৬০৩,৭৫৬|| align=right | ৩,৯২৭|| align=right | ১,১৭২ ||http://nadia.nic.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | PN|| [[উত্তৰ চব্বিশ পৰগনা জিলা]]|| [[বাৰাসত]]|| align=right | ৮,৯৩০,২৯৫|| align=right | ৪,০৯৫|| align=right | ২,১৮১ ||http://north২৪parganas.nic.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PS|| [[দক্ষিণ চব্বিশ পৰগনা জিলা]]|| [[আলিপুৰ]]|| align=right | ৬,৯০৯,০১৫|| align=right | ৯,৯৫৫|| align=right | ৬৯৪ ||http://s২৪pgs.gov.in/{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |- bgcolor=#F৪F৯FF | PU|| [[পুৰুলিয়া জিলা]]|| [[পুৰুলিয়া]]|| align=right | ২,৫৩৫,২৩৩|| align=right | ৬,২৫৯|| align=right | ৪০৫ ||http://purulia.gov.in/ |- bgcolor=#F৪F৯FF | UD|| [[উত্তৰ দিনাজপুৰ জিলা]]|| [[ৰায়গঞ্জ]]|| align=right | ২,৪৪১,৮২৪|| align=right | ৩,১৮০|| align=right | ৭৬৮ ||http://uttardinajpur.nic.in/ |} ==নগৰ জিলাসমূহ== *[[Bangalore Urban district|বাঙ্গালোৰ চহৰ জিলা]] *[[Calcutta District|কলকাতা জিলা]] *[[Central Delhi district|কেন্দ্ৰীয় দিল্লী জিলা]] *[[Chennai district|চেন্নাই জিলা]] *[[Hyderabad district, India|হাইদ্ৰাবাদ জিলা]] *[[Kamrup Metropolitan district|কামৰূপ মহানগৰ জিলা]] *[[Mumbai City District|মুম্বাই নগৰ জিলা]] ==আৰু চাওক== *[[Subdivisions of India|ভাৰতৰ মহকুমাসমূহ]] <!--*[[Local Governance in India|]]--> ==তথ্যসংগ্ৰহ== <references/> ==বাহ্যিক সংযোগ== *[http://www.demographie.net/atlas2001 2001 maps]; provides maps of social, economic and demographic data of India in 2001 {{Geography of India}} {{India topics}} [[শ্ৰেণী:ভাৰত সম্পৰ্কীয় তালিকা]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ জিলাসমূহ| ]] euw5s4yxe3vpr6x41qlo0jwdkozt7rw 0 22535 419662 392942 2024-04-25T16:02:43Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[File:Onde electromagnetique.svg|thumb|400px|বিদ্যৎ-চুম্বকীয় তৰংগক স্ব-অগ্ৰগামী প্ৰস্থভাবে দোলায়্মান বৈদ্যুতিক আৰু চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ তৰংগ হিচাবে ধৰিব পৰা যায়। এই চিত্ৰটোত এখন সমতলত ৰৈশিকভাবে সমবৰ্তিত বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় তৰংগ বাঁওফালৰ পৰা সোঁফাললৈ গতি কৰা দেখুওৱা হৈছে। বিদ্যুৎ ক্ষেত্ৰ উলম্ব সমতলত আৰু চুম্বক ক্ষেত্ৰ অনুভূমিক সমতলত আছে।]] {{Electromagnetism|cTopic=[[ধ্ৰুপদী বিদ্যুৎ চুম্বকত্ব|বৈদ্যুতিক গতিবিজ্ঞান]]}} '''বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণ''' ({{lang-en|Electromagnetic radiation}}) হৈছে আধানযুক্ত কণিকাৰ দ্বাৰা বিকিৰিত কৰা আৰু শোষিত কৰা [[শক্তি]]ৰ এটা ৰূপ, যিয়ে মহাকাশৰ মাজেৰে পৰিভ্ৰমণ কৰোঁতে তৰংগ সদৃশ ধৰ্ম দেখুৱায়। বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণত [[বৈদ্যুতিক ক্ষেত্ৰ|বৈদ্যুতিক]] আৰু [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] দুয়োটাৰে ক্ষেত্ৰ প্ৰাবল্যৰ উপাংশ নিৰ্দিষ্ট অনুপাতত থাকে, আৰু দুয়োটাৰ [[কম্পন]] পৰস্পৰ সমকোণীয় দশাত থাকে আৰু শক্তি আৰু [[তৰংগৰ অগ্ৰগতি]]ৰ দিশৰ উলম্ব দিশত থাকে। [[শূণ্য স্থান|শূণ্য স্থানত]], বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণৰ বেগ পোহৰৰ বেগৰ সমান। গতিশীল আধান এটাৰ দ্বাৰা সৃষ্ট [[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]]ৰ এক বিশেষ প্ৰকাৰ হৈছে বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ। যিবোৰ বিদ্যুৎ চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ গতিশীল আধানটোৰ পৰা আৱ্শ্যকীয় দূৰত্বত থাকে অৰ্থাৎ যি দূৰত্বত বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণে গতিশীল আধানটোৰ আচৰণৰ ওপৰত কোনোধৰণৰ ক্ৰিয়া নকৰে, সেইবোৰকে বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ বুলি কোৱা হয়। বিদ্যুৎ চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰৰ এই দুই প্ৰকাৰ নাইবা আচৰণক কেতিয়াবা [[নিকট আৰু দূৰ ক্ষেত্ৰ]] বুলি কোৱা হয়। ইয়াত সাধাৰণতে দূৰ-ক্ষেত্ৰকেই বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ হিচাপে লোৱা হৈছে। আধান আৰু বিদ্যুৎ প্ৰবাহে প্ৰত্যক্ষভাবে নিকট-ক্ষেত্ৰৰ সৃষ্টি কৰে। আনহাতে বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ পৰোক্ষভাবেহে সৃষ্টি কৰে- আনকি, বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণৰ, চুম্বকীয় আৰু বৈদ্যুতিক ক্ষেত্ৰ দুয়োটাই আনধৰণৰ ক্ষেত্ৰৰ পৰিবৰ্তনৰ দ্বাৰাহে সৃষ্টি হয়, আধান আৰু বিদ্যুৎ প্ৰবাহৰ প্ৰত্যক্ষ পৰিৱৰ্তনৰ কাৰণে নহয়। বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণে মহাকাশৰ মাজেৰে নিৰৱচিন্নভাবে উৎ‍সৰপৰা আঁতৰলৈ [[শক্তি]] কঢ়িয়ায় (কেতিয়াবা [[বিকিৰিত শক্তি]] বুলিও কোৱা হয়), (কিন্তু নিকট-ক্ষেত্ৰৰ বাবে প্ৰযোজ্য নহয়)। বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণে [[ভৰবেগ]] আৰু [[কৌণিক ভৰবেগ]] দুয়োটাকে কঢ়িয়ায় নিয়ে । যেতিয়া বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণে পদাৰ্থৰ লগত ক্ৰিয়া কৰে তেতিয়া এই ধৰ্মবোৰ ই [[পদাৰ্থ]]ৰ ওপৰত প্ৰয়োগ কৰে। বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণ আন প্ৰকাৰৰ শক্তিৰ পৰা সৃষ্টি হয় আৰু যেতিয়া ধংস হয় তেতিয়া ই আন শক্তিলৈ ৰূপান্তৰিত হয়। [[ফ’টন]] হৈছে বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় প্ৰক্ৰিয়াৰ কোৱাণ্টাম, আৰু ইয়েই বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণৰ মৌলিক "একক" নাইবা সকলো প্ৰকাৰৰ বিদ্যুৎ-চুম্বকীয় বিকিৰণৰ গাঠনিক পদাৰ্থ। উচ্চ কম্পনাংকত পোহৰৰ ধৰ্ম কোৱাণ্টাম ধৰ্মৰ লগত বেছি সাদৃশ্য দেখা যায় (অৰ্থাৎ উচ্চ ফ’টন শক্তিত) । এনেধৰণৰ ফ’টনে কম কম্পনাংকযুক্ত ফ’টনতকৈ বেছি পৰিমাণে কণিকা ধৰ্ম দেখুৱায়। ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{more footnotes}} {{reflist}} * {{cite book | last = Hecht | first = Eugene | title = Optics | edition = 4th | publisher = Pearson Education | year = 2001 | isbn = 0-8053-8566-5 }} * {{cite book | last = Serway | first = Raymond A. | coauthors = Jewett, John W. | title = Physics for Scientists and Engineers | edition = 6th | publisher = Brooks Cole | year = 2004 | isbn = 0-534-40842-7 }} * {{cite book | last = Tipler | first = Paul | title = Physics for Scientists and Engineers: Electricity, Magnetism, Light, and Elementary Modern Physics | edition = 5th | publisher = W. H. Freeman | year = 2004 | isbn = 0-7167-0810-8 }} * {{cite book | last = Reitz | first = John | coauthors = Milford, Frederick; Christy, Robert | title = Foundations of Electromagnetic Theory | edition = 4th | publisher = Addison Wesley | year = 1992 | isbn = 0-201-52624-7 }} * {{cite book | last = Jackson | first = John David | authorlink = J. D. Jackson | title = Classical Electrodynamics | edition = 3rd | publisher = John Wiley & Sons | year = 1999 | isbn = 0-471-30932-X }} * {{cite book | author=[[Allen Taflove]] and Susan C. Hagness | title=Computational Electrodynamics: The Finite-Difference Time-Domain Method, 3rd ed | publisher=Artech House Publishers | year=2005 | isbn=1-58053-832-0 }} ==বাহ্যিক সংযোগ== {{Wikisource|QST/December 1915/Pictured Electromagnetic Waves|Pictured Electro-Magnetic Waves}} * [http://www.lightandmatter.com/html_books/0sn/ch11/ch11.html Electromagnetism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110603233123/http://www.lightandmatter.com/html_books/0sn/ch11/ch11.html |date=2011-06-03 }} - a chapter from an online textbook * [http://www.learnemc.com/tutorials/Radiation/EM_Radiation.html Electromagnetic Radiation] - an introduction for electrical engineers * [http://www.physnet.org/modules/pdf_modules/m210.pdf '' Electromagnetic Waves from Maxwell's Equations ''] on [http://www.physnet.org Project PHYSNET]. * [http://www.hydrogenlab.de/elektronium/HTML/einleitung_hauptseite_uk.html Radiation of atoms? e-m wave, Polarisation, ...] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100417023635/http://www.hydrogenlab.de/elektronium/HTML/einleitung_hauptseite_uk.html |date=2010-04-17 }} * [http://scripts.mit.edu/~raskar/lightfields/index.php?title=An_Introduction_to_The_Wigner_Distribution_in_Geometric_Optics An Introduction to The Wigner Distribution in Geometric Optics] * [http://www.astronoo.com/articles/electromagneticSpectrum-en.html The windows of the electromagnetic spectrum, on Astronoo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130619192800/http://www.astronoo.com/articles/electromagneticSpectrum-en.html |date=2013-06-19 }} [[শ্ৰেণী:বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] 1d1kelds32p0k8yhr600i9mkc0xbp2c 4 23679 419651 387279 2024-04-25T13:38:26Z দিব্য দত্ত 9244 added [[Category:Assamese Wikimedia Community Events]] using [[WP:HC|HotCat]] wikitext text/x-wiki <br /> [[চিত্ৰ:Photography and Article Competition of Assamese Wikipedia.jpg|900px|center]] <br /> {{Shortcut|PHOTO}} {{Notice2|{{Green|These rules are made by some discussions by Wikipedians}} {{Red|Please dont modify these rules.}} {{Green|If you want to change any kind of rule in necessary then at first discuss on the [[{{TALKPAGENAME}}|Talk Page.]] Thank you.}}}} {{TOC right}} এই কথাখিনি অসমীয়াত পঢ়িবৰ বাবে ইয়াত চাওক : [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপ্ৰকল্প আলোকচিত্ৰ আৰু প্ৰবন্ধ প্ৰতিযোগিতা|আলোকচিত্ৰ আৰু প্ৰবন্ধ প্ৰতিযোগিতা]] ===Name=== '''Photography and Article Competition of Assamese Wikipedia''' [[File:প্ৰতিযোগিতাৰ_প্ৰচাৰ_পত্ৰিকা.pdf|280px|thumb|<center> '''To download the PDF version of the leaflet (in Assamese language) please click on this picture'''<center>]] ==Photography Competition== ===Scope=== This [[WikiPedia:WikiProject|WikiProject]]'s primary aim is to encourage the contribution and improvement of photographs on Wikipedia. The project seeks to act as a focal point for photographers, photo editors, and digital artists such that requests to improve articles with photographs and the photographs themselves can be dealt with in a timely manner. Hopefully this project will act as a noticeboard for photographers and interested editors. We hope to raise CC-by-SA media related to Assam in the internet through Wikipedia, as such media is very less in the internet compared to other parts of our country. We believe this would act as vehicle to showcase natural and cultural heritage of Assam internationally. ===Goals=== # To increase the quality media and articles related to Assam. # To attract non-text contributors photographers, graphic artists to Assamese wiki projects # To create a model precedent for cooperation with WMF in organising projects. ===Rules=== #The photographs must depict "Information about Assam." The subjects may range from flora and fauna to tourist spots, indigenous instruments to cultural forms or anything that depicts some information about Assam. #All works submitted should be uploader's own work. Any uploaded content would be considered to be uploader's own by default. We strongly discourage you not to upload other's work, or copy other's work. If any content is found to be copied or stolen from other's works, such content would be summarily deleted from the contest and also from Wikipedia. #A small description of the of the context of the image is preferable, as this helps to establish the importance of the subject. However, this is not mandatory. #Please remember that the first goal of the photographs is to 'dissipate information,' and keeping that in focus, all kinds of creative inputs are more than welcome. Judgment would take into consideration the artistic depiction of the subject beyond a mere record purpose image. #There is no upper limit to the number of media that can be submitted. Contestants are free to upload any number of images for the competition. Contestants are also free to upload a series of images concerning a particular topic, or any other such classifying ways. #Photographs may or may not have a caption. However, a descriptive title is needed while uploading the image, and a descriptive title helps to search and find the image. Putting the description in English raises the scope of finding it in search engines. So, we encourage you to give English description, but it is not mandatory. You may also use Assamese for the description, but not other languages. #Glamour photos, nudity, discrimination, defamation or any such 'socially unacceptable message bearing' images are not welcome. In fact, such images would be summarily deleted. In this regard, decision taken by the judges are final and binding. #Images above 640pixel (length or breath) and resolution above 72dpi are acceptable. However, as higher resolution and bigger pictures can show more details, so we prefer better resolution and bigger images. So, a higher resolution and bigger images are more than welcome. #Images accepted should be in png, gif, jpg, jpeg, xcf, pdf, svg, djvu, tiff, or tif format. #Only color and B&W photos are accepted. #Digital effects that compromise the originality of the photograph are not acceptable. #Images should not contain any watermark, copyright mark, photographer's name, caption, date and time stamp or any other artifacts added during post-production. Be considerate while compressing an image so that it does not reduce necessary details. #If you are using a scanner to scan photos from prints, then please mention that it is a scanned photo. #All images uploaded will automatically fall under CC-by-SA (Creative Commons Attribution Share Alike) licence. Once uploaded the uploader cannot take away photos. You may view the conditions of the license [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ here]. #Judges decision will be final and binding. ===Submission=== # Preferably images should be uploaded to [http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%87 Assamese Wikipedia]. #If for any difficulty, you cannot upload to Wikipedia you may mail your images to the following e-mail id, '''assamesewikipedia@yahoo.com'''. Please remember to add '''Assamese Wikipedia Photo Contest''' as the subject of the mail. Administrators of the contest will upload the mailed photos to the Wikipedia, with contestant's name. The mailed images would be uploaded with the same license as direct upload. #Images submitted till '''31^st May, 2012''' will be included for the competition. ====Help about photo submission==== * To upload images to Assamese Wikipedia, you must register first. If you are not a member of Assamese Wikipedia, please register yourself first at [http://as.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%A6%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A7%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&type=signup&returnto=%E0%A7%B1%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE/%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8 Assamese Wikipedia Home Page]. If you have any difficulty, you may refer to the [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা/পঞ্জীয়ন|log-in help]] page. *Once you log-in, go the [[বেটুপাত|home page]] of Assamese Wikipedia, and you should see a link called '[http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%87 ফাইল আপলোড]' in the left side. *From the '[http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%87 ফাইল আপলোড]' link you can get the image upload page. Select your image from your local storage by clicking the 'Choose File' button. Give a descriptive name to the destination file name (লক্ষ্য ফাইল), preferably in English and write a short description about the subject matter of the image. *Select a proper license in the lowermost options. Select "'''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ আলোকচিত্ৰ প্ৰতিযোগিতা'''" as the license and then click the button labelled 'ফাইল আপলোড কৰক'। *If you face any difficulty in uploading images to Wikipedia, you may ask for help from the co-ordinators over phone or you can ask for help at the facebook group {{like|[https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া সমাজ]}}. <u>'''NB'''</u>: - Please check proper license (i.e. অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ আলোকচিত্ৰ প্ৰতিযোগিতা) or mention "'{{tl|অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ আলোকচিত্ৰ প্ৰতিযোগিতা}}''' within brackets in the description. Otherwise, your image may not included in the competition. 9) Prizes: *First, Second and Third: Book Packs *Consolation prizes: Certificate of Merit from Assamese Wikipedia *Certificates for prize winners and winning entries will be displayed in front pages of Assamese wiki projects. <br/> ==Article Competition== ;goal To encourage writers to contribute quality articles to Assamese Wikipedia and enrich the Wikipedia with some good articles. It is also hoped that this competition will help creating awareness about non-judgmental, fact based, quality informative article. ===participation=== To participate in the article competition by simply starting a new article in the Assamese Wikipedia as a regular article. Only caveat is that the authors must notify the coordinators that the article is intended to be included for the competition. An article can be submitted by more than one author, that is, a team of authors can submit one or more article. To write an article for the competition, one has to be a registered member of Wikipedia. So, if you are not already registered, please go the [http://as.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%A6%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A7%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&type=signup&returnto=%E0%A7%B1%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE/%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8 Registration Page] and starting an article as a regular article. To get help about how to start and article and formatting help, you may read [[ৱিকিপিডিয়া:প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব|this page.]] For any difficulties, you may contact [[ৱিকিপিডিয়া:সাহায্য কেন্দ্ৰ|inside Wikipedia]] or you may visit the Facebook group {{like|[https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া সমাজ]}} and ask for help there. Wikipedia articles can be edited continually, so you may continue to edit an article till you are satisfied. On 31-st May, 2012 midnight onward editing will not be allowed, and the article will be included for the competition. Once judges review the article, the limitations on editing will be taken off and the article will become a regular article. In the 'আলোচনা' page of an article please write down '''প্ৰতিযোগিতাৰ প্ৰবন্ধ''' and also mention the name of the author. More than one person can join the competition forming a team. The team members' names should be written down in the 'আলোচনা' page of the article, at the beginning. You may also start the name of the article as "প্ৰবন্ধৰ নাম (প্ৰতিযোগিতাৰ বাবে)"। Writing inside Wikipedia is our preferred method. However, if for some difficulty someone/some team cannot write in Wikipedia, they may e-mail articles written in Assamese Unicode. Articles may be send in doc, docx, odt, rtf or txt format. Articles by mail should reach before 25-th May, 2012. Mention 'Article for Assamese Wikipedia competition' as the subject line of the e-mail. Please do not forget to mention name of the team members and your address and phone number. e-mail address for article submission is: assamesewikipedia@yahoo.com If even writing in Assamese Unicode is difficult for you, then also you may join the competition and send in your entries through postal mail. Please send your completed article to the following mail address so as to reach before 25-th May, 2012. Address for postal mail: :Jyoti Prakash Nath :Simmtronics Semiconductors Ltd. :H.No: 1, K.C. Das Path :P.P. Road, Rehabari :Guwahati-8 :Phone: 9864917706 All articles will be eventually placed inside Wikipedia and would follow same copyright licences and guidelines as regular Wikipedia articles after the competition. ==rules== #Articles should be of 'encyclopaedic nature'. Such articles are short but gives a thorough glimpse of the subject in discussion. The subject is dealt in a non-judgmental manner, and is based on verifiable facts. Reference works are always mentioned in the article itself. The authors refrain from giving any positive or negative comment about the subject. Such articles are also not original research works. If some facts known to authors are not verifiable by a third party reference, then authors explicitly mention that 'citation needed' for this specific info. #Articles in Wikipedia follow a general guideline. To help contestants, a 'sample article' is attached with comments. Depending upon the topic the exact flow of an article varies. Still, authors should try to stick to a pattern that helps in proper dissipation of the information and also are easy to read. Contestants can check good featured articles from the English Wikipedia to get a good example. #All articles whether written in Wikipedia, or send through mail or post will be combined and considered equally for the contest. Experienced Wikipedians of Assamese Wikipedia are not allowed to compete. However, contestant teams can take help of experienced Wikipedians in formatting an articles and other technical staffs, but they should not touch any of the main content. #Articles must be written in Assamese in Assamese Script. For terms that do not have a proper Assamese translation, contestants may translate the same, but the original English term should be mentioned within brackets. Any term that cannot be translated can be written with Assamese Script, but the main English term should be given within brackets. #All articles including the ones sent through mail or post, will be included in the Assamese Wikipedia provided they possess minimum quality for inclusion. Once inside Wikipedia, all articles will be treated as regular Wikipedia articles and editing would continue as a general Wikipedia article. #More than one person can form a team and join the competition. The names of all the members must be mentioned at the beginning and once a team is formed, no new member may join in. #There are no limitations of Subject for the article competition. However, contestants are advised pre-check if the topic already has a good article in the Assamese Wikipedia. Contestants can search and check [http://as.wikipedia.org Assamese Wikipedia] before starting an article, or can inquire through mail (mail address: assamesewikipedia@yahoo.com ) or over phone with the coordinators. Existing Wikipedia articles marked as 'পোখালি' can be taken up for the competition. 'পোখালি' means that the article is too short to be considered a good article, hence those can written again. #For articles written outside Wikipedia, authors must add References in the manner specified in the sample article. #Contestants can use existing images in the Wikipedia to enhance their article. Images taken by contestants themselves can also be used, and such new images can also be submitted to Photography Competition. However, contestants are not allowed to use images cut form newspaper, magazine or other such sources. #Competition articles will be closed for editing on midnight 31-st May, 2012. Last date for mail and postal submission is 25-th May, 2012. #Articles should have minimum 500 words to maximum 3000 words excluding the references. #All articles submitted will go under ''Creative Commons Attribution-Share Alike'' license. #If an article or it's part is found to be copied, pirated or translated from other sources, then the article would be summarily rejected from the competition and may even be deleted from Wikipedia. #Judges decision will be final and biding. ===prizes=== *First, Second and Third: Book Packs *Consolation prizes: Certificate of Merit from Assamese Wikipedia *Certificates for prize winners and winning entries will be displayed in front pages of Assamese wiki projects. ==Outreach== ====Outside Wiki==== 1) Flickr Groups<br/> 2) Assamese blogosphere, Assamese aggregators, individual blogs, e-Zines<br/> 3) Assamese e-Mail groups<br/> 4) Educational institutions<br/> 5) Social media - Facebook, Twitter, Buzz<br/> 4) Announcements in print and electronic magazines (with the help of media contacts) <br/> ====Inside wiki==== 1) Site notices and VP announcements in Assamese wiki projects<br/> 2) Targeted sitenotices in En wiki, announcement in India project page<br/> 3) An English version of the contest page will be created for potential contestants who can't read Assamese ====Responsibilities==== # Publicity # Responding to contestants queries, guiding them (onwiki, email and social media) # Maintain contest portal and pages # Jury duty (judging and identifying+tagging copyvios) ====Lead coord's extra responsibilities==== #Handling Grant money. #Casting vote in case of differences amongst coordinators ====Conduct rules for Coordinators==== #Coordinators and their close relatives can take part in the contest. But their entries will not be considered for prizes. They will be in-effect dummy contestants. ===Coordinators=== # [[User:উদ্দীপতালুকদাৰ|Uddip Talukdar]], ([[সদস্য বাৰ্তা:উদ্দীপতালুকদাৰ|Talk]]) Contact :- # [[User:Bishnu Saikia|Bishnu Saikia]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Bishnu Saikia|Talk]]) Contact :- 98641 98228 # [[User:Anjal Borah|Anjal Borah]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Anjal Borah|Talk]]) Contact :- 09479420094 # [[User:‎Jpnath008|Jyoti Prakash Nath]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Jpnath008|Talk]]) Contact :- 9864917706 # [[User:Gitartha.bordoloi|Gitartha Bordoloi]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Gitartha.bordoloi|Talk]]) Contact :- 8822842426 <!-- Helping lines ==Getting started== * Gather information about the subject. :*Collect resources like books, journals, news articles, website, pictures about the topic. :*Make a numbered list of information about the resources. Suppose for book you should make the numbered list with book name, author name, publisher, year of publish, edition, ISBN etc. :*Read the resources and collect the information and do mark the information with proper reference number. If you find same information in more then one resource mark with all reference number. * Know what should be put into in an article. :*Do search for similar kind of articles. :*Study the articles. You should care about intro, sections of the article, section titles, contents, caption of the pictures, visual style of the article etc. * Start writing at Wikipedia :*Study the existing contents of the article. :*If there is any reference in the article then these are bonus to you. :*Put your reference list at the discussion page, so that others can know from which sources you are using. :*Discuss with others and ask help for collect sources/reference on particular information. == Frequently Asked Questions (FAQs) == Here are answers to some commonly asked questions: <br><br> '''Q''': ''Since the judgement is so subjective, how do I know that it is not a fluke and the winners are not already selected?''<br> '''A''': There are clearly established benchmarks of article quality (Good Article and Featured Article). So the evaluation of performance is not as subjective as it sounds. The best competitor should be able to indentify himself / herself from others through clear demonstration of quality of work which will be evaluated using Wikipedia's established and proven peer-review mechanism. <br><br> '''Q''': ''How do you confirm that the participants are not cheating?''<br> '''A''': If cheating means activities not allowed on wikipedia like posting copyright violation materials in the article, the seasoned judges should be able to detect that. And serious intentional copyright violation may result in disqualification of the participant. On the other hand, if the form of "cheating" is simply taking help from others - then we rather encourage that. This is not a an exam or contest of individual merit, rather a way to encourage people to participate in wikipedia with the help of all possible resources. <br><br> '''Q''': ''How will the reward be handed over?''<br> '''A''': .................... Winners will need to go there to present the proof of their identity and collect the rewards. Competitors other than winners will need not go to the office. <br><br> '''Q''': ''Who is funding the competition?''<br> '''A''': The active wikipedians from Assam are funding the competition with donations. Corporate sponsorships are not sought as that is against Wikipedia principles. <br><br> '''Q''': ''If another user contributes to the article I am working on, how would you judge my contributions?''<br> '''A''': Every article has a history section, which helps identify edits made by each user. <div style="border: 2px solid #4682B4; background: #ADD8E6; padding: 1ex 1ex 1ex 1.5ex; margin: 0px 0px 10px 0px; font-size: 120%"> If you didn't find what you were looking for here, please, post your question '''[[Wikipedia talk:ৱিকিপ্ৰকল্প আলোকছবি প্ৰতিযোগিতা/ইংৰাজী|here]]'''. One editor or other will make a reply as soon as possible. </div> --> [[শ্ৰেণী:ৱিকিপ্ৰকল্পসমূহ]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ দশম বৰ্ষপূৰ্তী সন্মিলন]] [[শ্ৰেণী:Assamese Wikimedia Community Events]] crn3wbvywln53auxg8xvb7yaq3vyrji 419652 419651 2024-04-25T13:41:49Z দিব্য দত্ত 9244 removed [[Category:Assamese Wikimedia Community Events]] using [[WP:HC|HotCat]] wikitext text/x-wiki <br /> [[চিত্ৰ:Photography and Article Competition of Assamese Wikipedia.jpg|900px|center]] <br /> {{Shortcut|PHOTO}} {{Notice2|{{Green|These rules are made by some discussions by Wikipedians}} {{Red|Please dont modify these rules.}} {{Green|If you want to change any kind of rule in necessary then at first discuss on the [[{{TALKPAGENAME}}|Talk Page.]] Thank you.}}}} {{TOC right}} এই কথাখিনি অসমীয়াত পঢ়িবৰ বাবে ইয়াত চাওক : [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপ্ৰকল্প আলোকচিত্ৰ আৰু প্ৰবন্ধ প্ৰতিযোগিতা|আলোকচিত্ৰ আৰু প্ৰবন্ধ প্ৰতিযোগিতা]] ===Name=== '''Photography and Article Competition of Assamese Wikipedia''' [[File:প্ৰতিযোগিতাৰ_প্ৰচাৰ_পত্ৰিকা.pdf|280px|thumb|<center> '''To download the PDF version of the leaflet (in Assamese language) please click on this picture'''<center>]] ==Photography Competition== ===Scope=== This [[WikiPedia:WikiProject|WikiProject]]'s primary aim is to encourage the contribution and improvement of photographs on Wikipedia. The project seeks to act as a focal point for photographers, photo editors, and digital artists such that requests to improve articles with photographs and the photographs themselves can be dealt with in a timely manner. Hopefully this project will act as a noticeboard for photographers and interested editors. We hope to raise CC-by-SA media related to Assam in the internet through Wikipedia, as such media is very less in the internet compared to other parts of our country. We believe this would act as vehicle to showcase natural and cultural heritage of Assam internationally. ===Goals=== # To increase the quality media and articles related to Assam. # To attract non-text contributors photographers, graphic artists to Assamese wiki projects # To create a model precedent for cooperation with WMF in organising projects. ===Rules=== #The photographs must depict "Information about Assam." The subjects may range from flora and fauna to tourist spots, indigenous instruments to cultural forms or anything that depicts some information about Assam. #All works submitted should be uploader's own work. Any uploaded content would be considered to be uploader's own by default. We strongly discourage you not to upload other's work, or copy other's work. If any content is found to be copied or stolen from other's works, such content would be summarily deleted from the contest and also from Wikipedia. #A small description of the of the context of the image is preferable, as this helps to establish the importance of the subject. However, this is not mandatory. #Please remember that the first goal of the photographs is to 'dissipate information,' and keeping that in focus, all kinds of creative inputs are more than welcome. Judgment would take into consideration the artistic depiction of the subject beyond a mere record purpose image. #There is no upper limit to the number of media that can be submitted. Contestants are free to upload any number of images for the competition. Contestants are also free to upload a series of images concerning a particular topic, or any other such classifying ways. #Photographs may or may not have a caption. However, a descriptive title is needed while uploading the image, and a descriptive title helps to search and find the image. Putting the description in English raises the scope of finding it in search engines. So, we encourage you to give English description, but it is not mandatory. You may also use Assamese for the description, but not other languages. #Glamour photos, nudity, discrimination, defamation or any such 'socially unacceptable message bearing' images are not welcome. In fact, such images would be summarily deleted. In this regard, decision taken by the judges are final and binding. #Images above 640pixel (length or breath) and resolution above 72dpi are acceptable. However, as higher resolution and bigger pictures can show more details, so we prefer better resolution and bigger images. So, a higher resolution and bigger images are more than welcome. #Images accepted should be in png, gif, jpg, jpeg, xcf, pdf, svg, djvu, tiff, or tif format. #Only color and B&W photos are accepted. #Digital effects that compromise the originality of the photograph are not acceptable. #Images should not contain any watermark, copyright mark, photographer's name, caption, date and time stamp or any other artifacts added during post-production. Be considerate while compressing an image so that it does not reduce necessary details. #If you are using a scanner to scan photos from prints, then please mention that it is a scanned photo. #All images uploaded will automatically fall under CC-by-SA (Creative Commons Attribution Share Alike) licence. Once uploaded the uploader cannot take away photos. You may view the conditions of the license [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ here]. #Judges decision will be final and binding. ===Submission=== # Preferably images should be uploaded to [http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%87 Assamese Wikipedia]. #If for any difficulty, you cannot upload to Wikipedia you may mail your images to the following e-mail id, '''assamesewikipedia@yahoo.com'''. Please remember to add '''Assamese Wikipedia Photo Contest''' as the subject of the mail. Administrators of the contest will upload the mailed photos to the Wikipedia, with contestant's name. The mailed images would be uploaded with the same license as direct upload. #Images submitted till '''31^st May, 2012''' will be included for the competition. ====Help about photo submission==== * To upload images to Assamese Wikipedia, you must register first. If you are not a member of Assamese Wikipedia, please register yourself first at [http://as.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%A6%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A7%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&type=signup&returnto=%E0%A7%B1%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE/%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8 Assamese Wikipedia Home Page]. If you have any difficulty, you may refer to the [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা/পঞ্জীয়ন|log-in help]] page. *Once you log-in, go the [[বেটুপাত|home page]] of Assamese Wikipedia, and you should see a link called '[http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%87 ফাইল আপলোড]' in the left side. *From the '[http://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%87 ফাইল আপলোড]' link you can get the image upload page. Select your image from your local storage by clicking the 'Choose File' button. Give a descriptive name to the destination file name (লক্ষ্য ফাইল), preferably in English and write a short description about the subject matter of the image. *Select a proper license in the lowermost options. Select "'''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ আলোকচিত্ৰ প্ৰতিযোগিতা'''" as the license and then click the button labelled 'ফাইল আপলোড কৰক'। *If you face any difficulty in uploading images to Wikipedia, you may ask for help from the co-ordinators over phone or you can ask for help at the facebook group {{like|[https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া সমাজ]}}. <u>'''NB'''</u>: - Please check proper license (i.e. অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ আলোকচিত্ৰ প্ৰতিযোগিতা) or mention "'{{tl|অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ আলোকচিত্ৰ প্ৰতিযোগিতা}}''' within brackets in the description. Otherwise, your image may not included in the competition. 9) Prizes: *First, Second and Third: Book Packs *Consolation prizes: Certificate of Merit from Assamese Wikipedia *Certificates for prize winners and winning entries will be displayed in front pages of Assamese wiki projects. <br/> ==Article Competition== ;goal To encourage writers to contribute quality articles to Assamese Wikipedia and enrich the Wikipedia with some good articles. It is also hoped that this competition will help creating awareness about non-judgmental, fact based, quality informative article. ===participation=== To participate in the article competition by simply starting a new article in the Assamese Wikipedia as a regular article. Only caveat is that the authors must notify the coordinators that the article is intended to be included for the competition. An article can be submitted by more than one author, that is, a team of authors can submit one or more article. To write an article for the competition, one has to be a registered member of Wikipedia. So, if you are not already registered, please go the [http://as.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%A6%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A7%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&type=signup&returnto=%E0%A7%B1%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE/%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8 Registration Page] and starting an article as a regular article. To get help about how to start and article and formatting help, you may read [[ৱিকিপিডিয়া:প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব|this page.]] For any difficulties, you may contact [[ৱিকিপিডিয়া:সাহায্য কেন্দ্ৰ|inside Wikipedia]] or you may visit the Facebook group {{like|[https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া সমাজ]}} and ask for help there. Wikipedia articles can be edited continually, so you may continue to edit an article till you are satisfied. On 31-st May, 2012 midnight onward editing will not be allowed, and the article will be included for the competition. Once judges review the article, the limitations on editing will be taken off and the article will become a regular article. In the 'আলোচনা' page of an article please write down '''প্ৰতিযোগিতাৰ প্ৰবন্ধ''' and also mention the name of the author. More than one person can join the competition forming a team. The team members' names should be written down in the 'আলোচনা' page of the article, at the beginning. You may also start the name of the article as "প্ৰবন্ধৰ নাম (প্ৰতিযোগিতাৰ বাবে)"। Writing inside Wikipedia is our preferred method. However, if for some difficulty someone/some team cannot write in Wikipedia, they may e-mail articles written in Assamese Unicode. Articles may be send in doc, docx, odt, rtf or txt format. Articles by mail should reach before 25-th May, 2012. Mention 'Article for Assamese Wikipedia competition' as the subject line of the e-mail. Please do not forget to mention name of the team members and your address and phone number. e-mail address for article submission is: assamesewikipedia@yahoo.com If even writing in Assamese Unicode is difficult for you, then also you may join the competition and send in your entries through postal mail. Please send your completed article to the following mail address so as to reach before 25-th May, 2012. Address for postal mail: :Jyoti Prakash Nath :Simmtronics Semiconductors Ltd. :H.No: 1, K.C. Das Path :P.P. Road, Rehabari :Guwahati-8 :Phone: 9864917706 All articles will be eventually placed inside Wikipedia and would follow same copyright licences and guidelines as regular Wikipedia articles after the competition. ==rules== #Articles should be of 'encyclopaedic nature'. Such articles are short but gives a thorough glimpse of the subject in discussion. The subject is dealt in a non-judgmental manner, and is based on verifiable facts. Reference works are always mentioned in the article itself. The authors refrain from giving any positive or negative comment about the subject. Such articles are also not original research works. If some facts known to authors are not verifiable by a third party reference, then authors explicitly mention that 'citation needed' for this specific info. #Articles in Wikipedia follow a general guideline. To help contestants, a 'sample article' is attached with comments. Depending upon the topic the exact flow of an article varies. Still, authors should try to stick to a pattern that helps in proper dissipation of the information and also are easy to read. Contestants can check good featured articles from the English Wikipedia to get a good example. #All articles whether written in Wikipedia, or send through mail or post will be combined and considered equally for the contest. Experienced Wikipedians of Assamese Wikipedia are not allowed to compete. However, contestant teams can take help of experienced Wikipedians in formatting an articles and other technical staffs, but they should not touch any of the main content. #Articles must be written in Assamese in Assamese Script. For terms that do not have a proper Assamese translation, contestants may translate the same, but the original English term should be mentioned within brackets. Any term that cannot be translated can be written with Assamese Script, but the main English term should be given within brackets. #All articles including the ones sent through mail or post, will be included in the Assamese Wikipedia provided they possess minimum quality for inclusion. Once inside Wikipedia, all articles will be treated as regular Wikipedia articles and editing would continue as a general Wikipedia article. #More than one person can form a team and join the competition. The names of all the members must be mentioned at the beginning and once a team is formed, no new member may join in. #There are no limitations of Subject for the article competition. However, contestants are advised pre-check if the topic already has a good article in the Assamese Wikipedia. Contestants can search and check [http://as.wikipedia.org Assamese Wikipedia] before starting an article, or can inquire through mail (mail address: assamesewikipedia@yahoo.com ) or over phone with the coordinators. Existing Wikipedia articles marked as 'পোখালি' can be taken up for the competition. 'পোখালি' means that the article is too short to be considered a good article, hence those can written again. #For articles written outside Wikipedia, authors must add References in the manner specified in the sample article. #Contestants can use existing images in the Wikipedia to enhance their article. Images taken by contestants themselves can also be used, and such new images can also be submitted to Photography Competition. However, contestants are not allowed to use images cut form newspaper, magazine or other such sources. #Competition articles will be closed for editing on midnight 31-st May, 2012. Last date for mail and postal submission is 25-th May, 2012. #Articles should have minimum 500 words to maximum 3000 words excluding the references. #All articles submitted will go under ''Creative Commons Attribution-Share Alike'' license. #If an article or it's part is found to be copied, pirated or translated from other sources, then the article would be summarily rejected from the competition and may even be deleted from Wikipedia. #Judges decision will be final and biding. ===prizes=== *First, Second and Third: Book Packs *Consolation prizes: Certificate of Merit from Assamese Wikipedia *Certificates for prize winners and winning entries will be displayed in front pages of Assamese wiki projects. ==Outreach== ====Outside Wiki==== 1) Flickr Groups<br/> 2) Assamese blogosphere, Assamese aggregators, individual blogs, e-Zines<br/> 3) Assamese e-Mail groups<br/> 4) Educational institutions<br/> 5) Social media - Facebook, Twitter, Buzz<br/> 4) Announcements in print and electronic magazines (with the help of media contacts) <br/> ====Inside wiki==== 1) Site notices and VP announcements in Assamese wiki projects<br/> 2) Targeted sitenotices in En wiki, announcement in India project page<br/> 3) An English version of the contest page will be created for potential contestants who can't read Assamese ====Responsibilities==== # Publicity # Responding to contestants queries, guiding them (onwiki, email and social media) # Maintain contest portal and pages # Jury duty (judging and identifying+tagging copyvios) ====Lead coord's extra responsibilities==== #Handling Grant money. #Casting vote in case of differences amongst coordinators ====Conduct rules for Coordinators==== #Coordinators and their close relatives can take part in the contest. But their entries will not be considered for prizes. They will be in-effect dummy contestants. ===Coordinators=== # [[User:উদ্দীপতালুকদাৰ|Uddip Talukdar]], ([[সদস্য বাৰ্তা:উদ্দীপতালুকদাৰ|Talk]]) Contact :- # [[User:Bishnu Saikia|Bishnu Saikia]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Bishnu Saikia|Talk]]) Contact :- 98641 98228 # [[User:Anjal Borah|Anjal Borah]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Anjal Borah|Talk]]) Contact :- 09479420094 # [[User:‎Jpnath008|Jyoti Prakash Nath]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Jpnath008|Talk]]) Contact :- 9864917706 # [[User:Gitartha.bordoloi|Gitartha Bordoloi]], ([[সদস্য বাৰ্তা:Gitartha.bordoloi|Talk]]) Contact :- 8822842426 <!-- Helping lines ==Getting started== * Gather information about the subject. :*Collect resources like books, journals, news articles, website, pictures about the topic. :*Make a numbered list of information about the resources. Suppose for book you should make the numbered list with book name, author name, publisher, year of publish, edition, ISBN etc. :*Read the resources and collect the information and do mark the information with proper reference number. If you find same information in more then one resource mark with all reference number. * Know what should be put into in an article. :*Do search for similar kind of articles. :*Study the articles. You should care about intro, sections of the article, section titles, contents, caption of the pictures, visual style of the article etc. * Start writing at Wikipedia :*Study the existing contents of the article. :*If there is any reference in the article then these are bonus to you. :*Put your reference list at the discussion page, so that others can know from which sources you are using. :*Discuss with others and ask help for collect sources/reference on particular information. == Frequently Asked Questions (FAQs) == Here are answers to some commonly asked questions: <br><br> '''Q''': ''Since the judgement is so subjective, how do I know that it is not a fluke and the winners are not already selected?''<br> '''A''': There are clearly established benchmarks of article quality (Good Article and Featured Article). So the evaluation of performance is not as subjective as it sounds. The best competitor should be able to indentify himself / herself from others through clear demonstration of quality of work which will be evaluated using Wikipedia's established and proven peer-review mechanism. <br><br> '''Q''': ''How do you confirm that the participants are not cheating?''<br> '''A''': If cheating means activities not allowed on wikipedia like posting copyright violation materials in the article, the seasoned judges should be able to detect that. And serious intentional copyright violation may result in disqualification of the participant. On the other hand, if the form of "cheating" is simply taking help from others - then we rather encourage that. This is not a an exam or contest of individual merit, rather a way to encourage people to participate in wikipedia with the help of all possible resources. <br><br> '''Q''': ''How will the reward be handed over?''<br> '''A''': .................... Winners will need to go there to present the proof of their identity and collect the rewards. Competitors other than winners will need not go to the office. <br><br> '''Q''': ''Who is funding the competition?''<br> '''A''': The active wikipedians from Assam are funding the competition with donations. Corporate sponsorships are not sought as that is against Wikipedia principles. <br><br> '''Q''': ''If another user contributes to the article I am working on, how would you judge my contributions?''<br> '''A''': Every article has a history section, which helps identify edits made by each user. <div style="border: 2px solid #4682B4; background: #ADD8E6; padding: 1ex 1ex 1ex 1.5ex; margin: 0px 0px 10px 0px; font-size: 120%"> If you didn't find what you were looking for here, please, post your question '''[[Wikipedia talk:ৱিকিপ্ৰকল্প আলোকছবি প্ৰতিযোগিতা/ইংৰাজী|here]]'''. One editor or other will make a reply as soon as possible. </div> --> [[শ্ৰেণী:ৱিকিপ্ৰকল্পসমূহ]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ দশম বৰ্ষপূৰ্তী সন্মিলন]] 7916za3pbpqo8g41nwuxr8rxvs8neyk 0 26566 419655 381869 2024-04-25T14:05:18Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox atom}} '''পৰমাণু''' {{en|Atom}} হৈছে [[পদাৰ্থ]]ৰ মৌলিক গাঁথনি আৰু ই গধুৰ কেন্দ্ৰীয় [[নিউক্লিয়াছ]] আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালে [[বৈদ্যুতিক আধান|ঋণাত্মক আধান]]যুক্ত ইলেক্ট্ৰনৰ [[বৈদ্যুতিক ডাৱৰ|ডাৱৰেৰে]] গঠিত। আনহাতে [[নিউক্লিয়াছ]] হৈছে ধনাত্মক আধানযুক্ত [[প্ৰ’টন]] আৰু আধানহীন [[নিউট্ৰন]] কণিকাৰে (ব্যতিক্ৰম হৈছে [[হাইড্ৰ’জেন-১]] পৰমাণু, যিটো নিউট্ৰন কণিকা অবিহনে একমাত্ৰ সুস্থিৰ [[নিউক্লিড]]) গঠিত। ইলেক্ট্ৰনবোৰ সাধাৰণতে [[বিদ্যুত-চুম্বকীয়]] বলৰ দ্বাৰা নিউক্লিয়াছৰ লগত বান্ধ খাই থাকে। একেদৰে পৰমাণুবোৰে আকৌ নিজৰ মাজতে বান্ধনি সৃষ্টি কৰি একো একোটা [[অনু]] গঠন কৰে। এটা পৰমাণুত সাধাৰণতে সমসংখ্যক প্ৰ’টন আৰু ইলেক্ট্ৰন থাকে, যাৰবাবে পৰমাণুটো বৈদ্যুতিকভাৱে আধানহীন হয়। আনহাতে যদি পৰমাণু এটাত ইলেক্ট্ৰন কমকৈ থাকে ([[ইলেক্ট্ৰন ৰিক্ততা]]) তেন্তে পৰমাণু এটা ধনাত্মক আধানযুক্ত হ’ব আৰু যদিহে ইলেক্ট্ৰন বেছিকৈ থাকে (electron excess) তেন্তে পৰমাণু এটা ঋণাত্মক আধানযুক্ত হ’ব। ধন বা ঋণ আধানযুক্ত পৰমাণুবোৰক আয়ন বুলি কোৱা হয়। পৰমাণু এটাক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টন আৰু নিউট্ৰনৰ সংখ্যাৰে [[পৰ্য্যাবৃত্ত তালিকা|শ্ৰেণীভুক্ত]] কৰা হয়: [[পাৰমাণবিক সংখ্যা| প্ৰ’টনৰ সংখ্যা]]ই ৰাসায়নিক ধৰ্ম নিৰূপণ কৰে; আনহাতে [[নিউট্ৰন সংখ্যা]]ই পৰমাণুৰ [[:en:Isotope|আইছ’ট’প]] নিৰ্ধাৰণ কৰে।<ref name=leigh1990>{{cite book|editor=Leigh, G. J.|year=1990|title=International Union of Pure and Applied Chemistry, Commission on the Nomenclature of Inorganic Chemistry, [[Nomenclature of Organic Chemistry]] – Recommendations 1990|publisher=Blackwell Scientific Publications|isbn=0-08-022369-9|page=35|location=Oxford|quote=An atom is the smallest unit quantity of an element that is capable of existence whether alone or in chemical combination with other atoms of the same or other elements.}}</ref> '''এট’ম''' নামটো প্ৰকৃততে আহিছে [[গ্ৰীক ভাষা|গ্ৰীক]]ৰ [[wikt:ἄτομος#Ancient Greek|ἄτομος]] (''এট’ম’চ'', "অভংগনীয়") পৰা ''[[wikt:ἀ-#Ancient Greek|ἀ-]]'' (''a-'', "নোৱাৰা") আৰু ''[[wikt:τέμνω#Ancient Greek|τέμνω]]'' (''temnō'', "ভঙা"),<ref name=liddell_scott_to_cut>{{cite web|author=Liddell, Henry George; Scott, Robert|title=τέμνω|title=A Greek-English Lexicon|publisher=Perseus Digital Library|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dte%2Fmnw1}}</ref> মানে ভাঙিব নোৱাৰা, এবিধ কণিকা যিটো পুনৰ ভাঙিব পৰা নাযায়। <ref name=liddell_scott_uncuttable>{{cite web|author=Liddell, Henry George; Scott, Robert|title=ἄτομος|work=A Greek-English Lexicon|publisher=Perseus Digital Library|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Da%29%2Ftomos|accessdate=2010-06-21}}</ref> পদাৰ্থৰ এটি অভংগনীয় অৱস্থা অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ ধাৰণাটো পোন-প্ৰথমে আগবঢ়াইছিল [[ভাৰতীয় দৰ্শন|ভাৰতীয়]] আৰু [[গ্ৰীক দৰ্শন|গ্ৰীক]] দাৰ্শনিকসকলে। ১৭শ আৰু ১৮শ শতিকাত, [[ৰসায়নবিদ]]সকলে এটি ধাৰণা আগবঢ়াইছিল যে পদাৰ্থৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাৰ পৰা দেখা গৈছিল যে ৰাসায়নিক পদ্ধতিৰে কিছুমান পদাৰ্থ কণিকা পুনৰ ভাঙিব পৰা নাযায়। ১৯শ শতিকাৰ শেষভাগ আৰু ২০শ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে, [[পদাৰ্থবিদ]]সকলে অতি-পাৰমানৱিক অংশ আৰু পৰমাণুৰ ভিতৰৰ গঠন আৱিষ্কাৰ কৰে, গতিকে ’পৰমাণু’ ভংগনশীল বুলি প্ৰমাণ কৰিলে। পৰমাণুৰ ধাৰণাটো কোৱাণ্টাম বলবিদ্যাৰ সূত্ৰসমূহৰ দ্বাৰাই সফলতাৰে [[বৈজ্ঞানিক আৰ্হি|আৰ্হি]] প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। <ref name=haubold_mathai1998>{{cite web|last=Haubold|first=Hans|last2=Mathai|first2=A.M.|year=1998|title=Microcosmos: From Leucippus to Yukawa|url=http://www.columbia.edu/~ah297/unesa/universe/universe-chapter3.html|work=Structure of the Universe|accessdate=2008-01-17|archivedate=2009-05-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090505115001/http://www.columbia.edu/~ah297/unesa/universe/universe-chapter3.html|deadurl=yes}}</ref>{{sfn|Harrison|2003|pp=123–139}} পৰমাণুবোৰ হৈছে সূক্ষ্ম ভৰযুক্ত অতি ক্ষুদ্ৰ পদাৰ্থ কণিকা। বিশেষ ধৰণৰ যন্ত্ৰ যেনে [[স্কেনিং টানেলিং অনুৱীক্ষণ]] যন্ত্ৰৰ সহায়ত পৰমাণুবোৰক এককভাৱে পৰ্য্যবেক্ষণ কৰিব পাৰি। পৰমাণু এটাৰ ভৰ ৯৯.৯৪% তকৈ বেছি নিউক্লিয়াছতে কেন্দ্ৰীভূত হৈ থাকে,<ref group=note> হাইড্ৰ’জেন-১, পৰমাণুৰ ক্ষেত্ৰত, এটা ইলেক্ট্ৰন আৰু এটা নিউক্লিয়ন, প্ৰট’ন <math>\begin{smallmatrix}\frac{1836}{1837} \approx 0.9995\end{smallmatrix}</math>, নাইবা মুঠ পাৰমানৱিক ভৰৰ ৯৯.৯৫%। আন নিউক্লিডবোৰৰ (হাইড্ৰ’জেনৰ আইছ’ট’পবোৰৰ আৰু আন মৌলবোৰৰ) নিউক্লিয়ন ইলেক্ট্ৰ’নতকৈ বেছি পৰিমাণে থাকে, সেইকাৰণে আন পৰমাণুবোৰৰ নিউক্লিয়াছৰ ভৰ ভগ্নাংশ হাইড্ৰ’জেন-১ ৰ তুলনাত ১০০% ওচৰা চাপে। </ref> কাৰণ প্ৰ’টন আৰু নিউট্ৰ’নৰ ভৰ প্ৰায় সমান হয়। প্ৰত্যেক মৌলৰে অস্থিৰ নিউক্লিয়াছযুক্ত আইছ’টপ অন্তত এটা হ’লেও আছে, আৰু যিবোৰৰ [[তেজষ্ক্ৰিয় বিঘটন]] ঘটে। যাৰ ফলস্বৰূপে [[:en:Nuclear transmutation|ট্ৰেন্সমিউটেচন]] ঘটি নিউক্লিয়াছত প্ৰ’টন আৰু নিউট্ৰনৰ সংখ্যা সলনি হয়।<ref name=slac_20090615>{{cite web|date=15 June 2009|title=Radioactive Decays|url=http://www2.slac.stanford.edu/vvc/theory/nuclearstability.html|publisher=[[Stanford Linear Accelerator Center]]|accessdate=2009-07-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090607115741/http://www2.slac.stanford.edu/vvc/theory/nuclearstability.html|archivedate=7 June 2009|deadurl=no}}</ref> পৰমাণুৰ লগত বান্ধ খাই থকা ইলেক্ট্ৰনবোৰে কিছুমান সুস্থিৰ [[শক্তিস্তৰ]], নাইবা [[পাৰমানৱিক অৰবিটেল|অৰবিটেল]] অধিগ্ৰহণ কৰে, আৰু এই ইলেক্ট্ৰনবোৰে শক্তিস্তৰবোৰৰ শক্তি পাৰ্থক্যৰ সমান শক্তিৰ [[ফ’টন]] কণিকা অৱশোষণ নাইবা বিকিৰণ কৰি এই শক্তিস্তৰবোৰৰ মাজত অতিক্ৰমণ কৰে। এই ইলেক্ট্ৰনবোৰেই মৌল এটাৰ ৰাসায়নিক ধৰ্মবোৰ নিৰ্ধাৰণ কৰে, আৰু পৰমাণু এটাৰ [[চুম্বকত্ব|চৌম্বিক]] ধৰ্ম ভালেখিনি প্ৰভাৱিত কৰে। ==বুৰঞ্জী== {{main|পাৰমাণবিক তত্ত্ব}} ===পাৰমাণবিকত্ব=== {{main|পাৰমাণবিকত্ব}} পদাৰ্থ যে কিছুমান [[wikt:discrete|পৰস্পৰ পৃথক]] ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ কণিকাৰে গঠিত আৰু এই কণিকাবোৰ যে অভংগনীয় এই ধাৰণাবোৰ প্ৰায় এহাজাৰ বছৰ ধৰি স্থাপিত হৈ আছিল, কিন্তু এই ধাৰণাবোৰ [[পৰীক্ষা]]লব্ধ আৰু [[বাস্তৱিক|বাস্তৱিক পৰ্য্যবেক্ষণ]]ৰ ফলাফলৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত হোৱাৰ পৰিবৰ্তে, কিছুমান বিমূৰ্ত্ত, দাৰ্শনিক যুক্তিতত্ত্বৰে আগবঢ়োৱা ধাৰণাহে আছিল। দৰ্শন শাস্ত্ৰত পৰমাণুৰ গুণাগুণবোৰ সময়, সভ্যতা আৰু শিক্ষাব্যৱস্থাবোৰৰ লগত সলনি হৈ আছিল, প্ৰায়েই কিছুমান অলৌকিক তত্ত্বৰ লগত সংযুক্ত হৈ আছিল। তথাপি, পৰমাণুৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাটো বিজ্ঞানী সমাজে প্ৰায় এহেজাৰ বছৰ পিছতহে গ্ৰহণ কৰিছিল কাৰণ ই খুব সুন্দৰভাৱে ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ নতুন নতুন আৱিষ্কাৰবোৰৰ ব্যাখ্যা কৰিব পাৰিছিল। {{sfn|Ponomarev|1993|pp=14–15}} পুৰণি সভ্যতাবোৰ যেনে [[গ্ৰীক বুৰঞ্জী|গ্ৰীক]] আৰু [[ভাৰতীয় বুৰঞ্জী|ভাৰতীয়]]বোৰে দিয়া পৰমাণুৰ ধাৰণাৰ আঁত ধৰিব পৰা যায়। খ্ৰী.পূ. ৬ষ্ঠ শতিকাৰ ভাৰতবৰ্ষত, [[Ājīvika]], [[Jain]] আৰু [[Cārvāka]] এইবোৰ আছিল পৰমাণুত্বৰ শিক্ষাস্থান। {{sfn|McEvilley|2002|p=317}} [[Nyaya]] আৰু [[Vaisheshika]] শিক্ষাপীঠত কেনেদৰে পৰমাণুবোৰ সংগঠিত হৈ জটিল পদাৰ্থ সৃষ্টি কৰে সেই তত্ত্ববোৰ আগবঢ়াইছিল। {{sfn|King|1999|pp=105–107}} আনহাতে প্ৰাশ্চ্যাত্যত, পৰমাণুৰ ধাৰণাটো আহিছিল খ্ৰী.পূ. ৫ম শতিকাৰ [[লিউকিপাছ]]ৰ পৰা, আৰু তেওঁৰেই ছাত্ৰ, [[ডেম’ক্ৰিটাচে]], ধাৰণাটো সু সংগঠিত কৰিছিল। প্ৰায় 450&nbsp; খ্ৰী.পূ.ত, ডেম’ক্ৰিটাচে প্ৰথম ’এট’ম’চ’({{lang-el|ἄτομος}}) নামটো দিছিল, যাৰ অৰ্থ আছিল "অভংগনীয়" নাইবা "আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ অভংগনীয় পদাৰ্থ কণিকা"। তথাপিও কিন্তু [[পৰমাণুত্ব#ভাৰতীয় পৰমাণুত্ব|ভাৰতীয়]] আৰু [[পৰমাণুত্ব#গ্ৰীক পৰমাণুত্ব|গ্ৰীক]] পৰমাণুৰ ধাৰণাবোৰ সম্পূৰ্ণৰূপে দৰ্শনৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত আছিল, আধুনিক বিজ্ঞানে কিন্তু ডেম’ক্ৰিটাচে দিয়া ’এট’ম’চ’ নামটো ৰাখিলে। {{sfn|Ponomarev|1993|pp=14–15}} ==টোকা== {{reflist|group="note"}} ==তথ্যসূত্ৰ== {{Reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== {{Wikisource1914NSRW|Atom}} *{{cite web|last=Francis|first=Eden|year=2002|url=http://dl.clackamas.cc.or.us/ch104-07/atomic_size.htm|title=Atomic Size|publisher=Clackamas Community College|accessdate=2007-01-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204073653/http://dl.clackamas.cc.or.us/ch104-07/atomic_size.htm|archivedate=2007-02-04|deadurl=yes}} *{{cite web|last=Freudenrich|first=Craig C.|url=http://www.howstuffworks.com/atom.htm|title=How Atoms Work|publisher=How Stuff Works|accessdate=2007-01-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070108023359/http://www.howstuffworks.com/atom.htm|archivedate=2007-01-08|deadurl=no}} *{{cite web |url=http://en.wikibooks.org/wiki/FHSST_Physics/Atom |work=Free High School Science Texts: Physics |title=The Atom|publisher=Wikibooks |accessdate=2010-07-10}} *{{cite web |author=Anonymous|year=2007|url=http://www.scienceaid.co.uk/chemistry/fundamental/atom.html |title=The atom|publisher=Science aid+ |accessdate=2010-07-10}}—a guide to the atom for teens. *{{cite web|author=Anonymous|date=2006-01-03|url=http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A6672963|title=Atoms and Atomic Structure|publisher=BBC|accessdate=2007-01-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070102114833/http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A6672963|archivedate=2007-01-02|deadurl=no}} *{{cite web|author=Various|date=2006-01-03|url=http://www.colorado.edu/physics/2000/index.pl?Type=TOC|title=Physics 2000, Table of Contents|publisher=University of Colorado|accessdate=2008-01-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080114002007/http://www.colorado.edu/physics/2000/index.pl?Type=TOC|archivedate=2008-01-14|deadurl=no}} *{{cite web|author=Various|date=2006-02-03|url=http://www.hydrogenlab.de/elektronium/HTML/einleitung_hauptseite_uk.html|title=What does an atom look like?|publisher=University of Karlsruhe|accessdate=2008-05-12|archivedate=2010-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100417023635/http://www.hydrogenlab.de/elektronium/HTML/einleitung_hauptseite_uk.html|deadurl=yes}} [[শ্ৰেণী:ৰসায়ন বিজ্ঞান]] [[শ্ৰেণী:পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] t42qg9g3p8rcjz8seu6n6b0i4yaz7or 0 27213 419715 398987 2024-04-26T00:36:58Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = সাপ | fossil_range = {{Fossil range|145|0|earliest=|latest=|PS=}}[[:en:Cretaceous|Cretaceous]] – [[:en:Holocene|বৰ্তমান]] | image = Snakes Diversity.jpg | image_caption = | subdivision_ranks = Subgroups | regnum = Animalia | phylum = Chordata | subphylum = Vertebrata | Class = Reptilia | classis = Sauropsida | subclassis = Diapsida | infraclassis = Lepidosauromorpha | superordo = Serpentes | ordo = Squamata | subdivision_ranks = Subgroups | taxon = Serpentes | authority = Carl Linnaeus, 1758 | range_map =World distribution of snakes.svg | range_map_caption = <small>সাপৰ বিতৰণ</small> | subdivision = * Alethinophidia – Nopcsa, 1923 * Scolecophidia – Cope, 1864 }} '''সাপ''' বা '''সৰ্প''' ({{lang-en|Snake}}) উপাংগবিহীন এক প্ৰকাৰ [[সৰীসৃপ]]। পৰম্পৰা আৰু অবৈজ্ঞানীকগতভাৱে ''সাপ'' বুলিলে [[জেঠীজাত জীৱ|জেঠীজাত জীৱকো]] বুজায়, যেনে [[গুইসাপ]], [[কেকোসাপ]] আদি, মানে সকলো [[ইস্কুৱামাটা|ইস্কুৱামাটাকে]] বুজায়। [[বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিন্যাস]] অনুযায়ী, প্ৰাণী (Animalia) জগতৰ, কৰ্ডাটা (Chordata) পৰ্বৰ, [[মেৰুদণ্ডী]] (Vertebrata) উপপৰ্বৰ,সৰোপ্সিডা (Sauropsida) শ্ৰেণীৰ, স্কোয়ামাণ্টা (Squamata) বৰ্গৰ, সাৰ্পেণ্টেস(Serpentes) উপবৰ্গৰ সদস্যমূহক সাপ বুলি অভিহিত কৰা হৈছে। সাপ এবিধ শীতলৰক্তী প্ৰাণী। ইয়াৰ জীৱন প্ৰক্ৰিয়া পাৰিপাৰ্শিক বায়ুমণ্ডলীয় উষ্ণতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। পৃথিৱীত বিষধৰ আৰু বিষহীন দুয়ো প্ৰকাৰৰ সাপেই দেখিবলৈ পোৱা যায়। কিছুমান বিষধৰ সাপৰ বিষ অতি মাৰাত্মক। এনে [[সৰ্পদংশন]]ত তাৎক্ষণিক চিকিৎসা নল'লে মানুহৰ বা আন জীৱ জন্তুৰ মৃত্যু নিশ্চিত। == জৈৱিক বিবৰ্তন == [[চিত্ৰ:Eupodophis descouensi Holotype.jpg|thumb|left|200px|সাপৰ জীৱাষ্ম]] সাপৰ [[জীবাশ্ম]] (fossil) পোৱাটো খুব দুৰূহ, কাৰণ সাপৰ [[কঙ্কাল]] সৰু আৰু ক্ষণভঙ্গোৰ, যাৰ ফলত জীবাশ্মীকৰণ (fossilization) তেনেকৈ নহয়। তথাপি [[দক্ষিণ আমেৰিকা]] আৰু [[আফ্ৰিকা]]ত পোৱা ১৫ কোটি বছৰৰ পুৰণা নমুনাৰ পৰা অনুমান কৰা হৈছে যে জেঠি সদৃশ সৰীসৃপৰ (burrowing lizards ) পৰাই বিৱৰ্তন হৈ সাপৰ সৃষ্টি হৈছে।<ref>Mc Dowell, Samuel (1972). "The evolution of the tongue of snakes and its bearing on snake origins". Evolutionary Biology 6: 191–273.</ref><ref name="Meh87">Mehrtens JM. 1987. Living Snakes of the World in Color. New York: Sterling Publishers. 480 pp. ISBN 0-8069-6460-X.</ref> তুলনামূলক [[শৰীৰস্থান]]বিদ্যাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিও এই ঐকমত আগবঢ়োৱা হৈছে।<ref name="Meh87"/><ref name="Sanchez">{{Cite web | last = Sanchez | first = Alejandro | title = Diapsids III: Snakes | work= Father Sanchez's Web Site of West Indian Natural History | url = http://www.kingsnake.com/westindian/metazoa12.html | accessdate = 2007-11-26}}</ref><ref>Mehrtens, JM (1987). Living Snakes of the World in Color. New York City, NY, USA: Sterling Publishers. pp. 480. ISBN 0-8069-6460-X.</ref> == বিতৰণ == [[এণ্টাৰ্কটিকা]] ক বাদ দি পৃথিৱীৰ সকলো মহাদেশত সাপৰ উপস্থিতি দেখা যায়। সাগৰৰ পানীত থকা সাপৰপৰা আৰম্ভ কৰি পৰ্বতৰ উচ্চতাটো (১৬,০০০ ফুট /৪,৯০০ মিটাৰ) সাপৰ বিস্তৃতি দেখা যায়।<ref> Sanchez, Alejandro. "Diapsids III: Snakes". Father Sanchez's Web Site of West Indian Natural History. Retrieved 2007-11-26.</ref> তথাপি কিছুমান দ্বীপ-মহাদ্বীপত সাপৰ উপস্থিতি শূন্য বুলিব পাৰি। যেনে-আয়াৰলেণ্ড, নিউজিলেণ্ড, আইজলেণ্ড আদি। নিউজিলেণ্ডত কেতিয়াবা (yellow-bellied sea snake আৰু banded sea krait) জলজ সাপৰ উপস্থিতি দেখা যায়।<ref> Natural History Information Centre, Auckland War Memorial Museum. "Natural History Questions". Auckland War Memorial Museum | Tamaki Paenga Hira. Auckland, New Zealand: Auckland War Memorial Museum. Q. Are there any snakes in New Zealand?. Retrieved 26 April 2012.</ref>. == সাপৰ বিষ == বিষৰ বাবেই সাপ বিখ্যাত যদিও বেচিভাগ সাপেই বিষহীন। মূলতঃ আত্মৰক্ষা আৰু চিকাৰৰ উদ্দেশ্যে সাপে বিষ ব্যৱহাৰ কৰে। কিছুমান বিষধৰ সাপৰ বিষ অতি মাৰাত্মক। এনে [[সৰ্পদংশন]] মানুহৰ বা আন জীৱ জন্তুৰ বাবে মৃত্যুঘাতী হ'ব পাৰে। সাধাৰণতে লেলাউটি নিঃসৰণ কৰা বিকশিত পেৰ'টিড গ্লেণ্ডত সাপৰ বিষ প্ৰস্তুত হয়। চকুৰ পিছফালে থকা [[wikt:alveolus|এল্ভিঅ'লাই]]ত ই সঞ্চিত হৈ থাকে আৰু ফোঁপোলা চুঙাকৃতিৰ বিষদাঁতলৈ ঐচ্চিকভাৱে নিঃসৰিত হয়। এশৰ পৰা এহেজাৰ পৰ্যন্ত বিভিন্ন প্ৰ'টিন আৰু এঞ্জাইমেৰে এই বিষ গঠিত হয়। সেইবোৰৰ কামো ভিন ভিন যেনে- চিকাৰৰ হৃদতন্ত্ৰৰ কামত আউল লগোৱা বা বিষ সোনকালে প্ৰবেশ কৰিবলৈ কলাৰ শোহন ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা আদি। বেলেগ বেলেগ পৰিয়ালৰ আৰু বেলেগ বেলেগ প্ৰজাতিৰ সাপৰ বিষৰ শক্তি ভিন্ন। জীৱবিজ্ঞানীসকলৰ মতে মিন'চিন কালৰ সময়তে সাপৰ বিষ তৈয়াৰ কৰিব পৰা ক্ষমতাৰ উদ্ভৱ হয়।<ref name="Jackson2003">{{Cite journal |last=Jackson |first=Kate |year=2003|title=The evolution of venom-delivery systems in snakes |journal=Zoological Journal of the Linnean Society |volume=137 |issue=3 |pages=337–354 |doi=10.1046/j.1096-3642.2003.00052.x |url=http://www.kingsnake.com/aho/pdf/menu2/jackson2002.pdf |accessdate=2009-07-25}}</ref> == প্ৰকাৰ == বৰ্তমানৰ সমীক্ষাত এই পৰ্যন্ত সাপৰ সৰ্বমুঠ ১৫টা পৰিয়াল, ৪৫৬টা গণ, আৰু ২,৯০০টাতকৈ বেচি প্ৰজাতি আছে।<ref name="ITIS">[http://en.wikipedia.org/wiki/Integrated_Taxonomic_Information_SystemITIS|ID=174118 Serpentes (TSN 174118). Integrated Taxonomic Information System. Retrieved on 3 December 2008.]</ref><ref name="NRDB-Cs">[http://reptile-database.reptarium.cz/search.php?taxon=Colubridae&genus=&species=&subspecies=&author=&year=&common_name=&location=&holotype=&reference=&submit=Search Colubridae species list] at the [http://reptile-database.org/ TIGR Reptile Database]. Accessed 4 December 2008.</ref> সাপৰ আকাৰ খুব সৰুৰপৰা- ১০ চে.মি.ৰপৰা (যেনে-Leptotyphlops carlae) আৰম্ভ কৰি সৰ্বোচ্চ ২৫ ফুট বা ৭.৬ মিটাৰ (যেনে-[[অজগৰ]] (Pythonidae), , অ্যানাকোণ্ডা) পৰ্যন্ত হব পাৰে। সম্প্ৰতি আবিষ্কৃত টাইটানব’ৱা (Titanoboa) সাপৰ জীবাশ্ম প্ৰায় ১৩ মিটাৰ বা ৪৩ ফুট দীঘল। ই উত্তৰ পূব কলম্বিয়াৰ ক্ৰান্তীয় বৰ্ষাৰণ্য অঞ্চলত বাস কৰিছিল। সেই ঠাইত প্ৰাপ্ত কশেৰোকা (vertebra)ৰপৰা ইয়াৰ দৈঘ্য ঠাৱৰ কৰা হৈছে।<ref>{{cite web|author=February 05, 2009|Thomas H. Maugh II |url=http://articles.latimes.com/2009/feb/05/science/sci-snake5 |title=Fossil of 43-foot super snake Titanoboa found in Colombia - Los Angeles Times |publisher=Articles.latimes.com |date=2012-05-18 |accessdate=2013-03-06}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.americanscientist.org/science/content1/5795 |title=Fossil of 43-Foot Super Snake Titanoboa Found in Colombia  |publisher=American Scientist |date=2008-07-22 |accessdate=2013-03-06 }}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> অসম তথা ভাৰতত দেখা কেইবিধমান সাপৰ তালিকা: {{:অসমত দেখা পোৱা সাপবোৰ}} == দৈহিক বৈশিষ্ট্য আৰু আচৰণ == [[চিত্ৰ:SnakeSkelLyd.jpg|left|thumb|200px|সাপৰ কংকাল]] সাপ এবিধ উপাংগবিহীন দীঘলদেহী প্ৰাণী। চালৰ সংকুচন আৰু সম্প্ৰসাৰণ, দেহৰ ভাজৰ প্ৰক্ষেপণৰ সহায়ত ইহঁতে গতি কৰে। সাপৰ কেৱল মেৰুদণ্ডহে আছে। ইহঁতৰ বুকুৰ কামিহাড় নাই। ৰঙা,বগা,কলা, হালধীয়া, সেউজীয়া আদি ভিভিন্ন ৰঙৰ সাপ দেখা যায়। সাপ এবিধ শীতলৰক্তী প্ৰাণী। পৰিবেশৰ উষ্ণতাৰ তাৰতম্যৰ লগে লগে ইহঁতৰ দেহৰ উষ্ণতাৰ পৰিবৰ্তন হয়। পূৰ্ণগ্ৰীষ্মকালত বা পূৰ্ণ শীতকালত ইহতে দেহৰ উষ্ণতাৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষাৰ বাবে গাত, শিলৰ ফাঁক, গুহা আদিত নিস্কৃয় হৈ লুকাই থাকে। ইয়াক গ্ৰীষ্মনিদ্ৰা (aestivation) আৰু শীতনিদ্ৰা (hibernation) বোলা হয়।<ref>{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=http://www.southwestwildlife.org/pdf/selected_topics/aestivationr.pdf |access-date=2012-08-22 |archivedate=2011-01-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110113010635/http://www.southwestwildlife.org/pdf/Selected_topics/aestivationr.pdf |deadurl=yes }}</ref> সাপে গাৰ ছালখন বছৰি ১/২ বাৰ সলনি কৰে। ইয়াক মোট সলোৱা বোলা হয়। পোৱালি সাপে গাৰ বাঢ়ন প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে বছৰত কেইবাবাৰো মোট সলায়। মোট সলোৱাৰ আগে আগে সাপে কেইদিনমানৰ বাবে আহাৰ খাবলৈ এৰি আত্মগোপন কৰে। লাহে লাহে ওপৰৰ চালখন শুকাই নীৰস হৈ আহে আৰু ভিতৰৰ নতুন চালখনৰ ওপৰত এটা পিচল অৱস্থাৰ সৃষ্টি হয় আৰু পুৰণা চালখন সহজে এৰাই যায়। ই প্ৰথমে খহটা শিল বা কাঠৰ টুকুৰাৰ ওপৰত ঘহাঁই মূৰৰফালৰ চালৰ অংশটো এৰোৱাই তাৰ পাছত গোটেই চালখন নেগুৰডালৰফালে সহজে এৰায় যায়।<ref> Are snakes slimy? at Singapore Zoological Garden's Docent. Accessed 14 August 2006.</ref><ref> Part III: Scales of Lizards and Snakes at WhoZoo. Accessed 4 December 2008.</ref> সাপৰ দৃষ্টিশক্তি প্ৰখৰ নহয়। ই ঘ্ৰাণশক্তি বা দেশত অনুভৱ হোৱা কম্পনশক্তিৰ সহায়ত খাদ্যৰ সন্ধান কৰে। == প্ৰজনন == [[চিত্ৰ:Corn Snake eggs.jpg|thumb|right|250px|সাপৰ কণী]] প্ৰজননত আগ্ৰহী স্ত্ৰী সাপে পূৰ্ণবয়স্ক পুং সাপক আকৰ্ষিত কৰিবৰ বাবে শৰীৰৰপৰা এক যৌন উত্তেজক ৰস (pheromones) নিসৰণ কৰে। ইয়াৰ আধৰতে পুং সাপটোৱে যৌন মিলনৰ বাবে স্ত্ৰী সংগী বিচাৰি লয়। সাপৰ প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি , সাপে ৬ পৰা ১০০টাৰ ভিতৰত কণী পাৰিব পাৰে।<ref>{{cite web|url=http://animals.howstuffworks.com/snakes/snake-info1.htm |title=Snake - Structure and Habits: Snakes: Animal Planet |publisher=Animals.howstuffworks.com |date=2008-04-22 |accessdate=2013-03-06}}</ref> গছৰ ধোন্দ, শিলৰ ফাক, গাত, আদিত সাধাৰণতে সাপে কণী পাৰে। কণীৰ খোলাটো অলপ লেকেটা (leathery )ধৰণৰ। কণী পৰাৰ পাছত প্ৰায়বিলাক সাপেই কণীখিনিৰ লগত সম্পৰ্ক নাৰাখে। প্ৰকৃতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে কণীৰ ভিতৰত পোৱালি ডাঙৰ হৈ জন্ম হয়। প্ৰজাতি ভেদে কণীৰপৰা পোৱালি ওলোৱাৰ সময় বেলেগ বেলেগ যদিও গড় হিচাবে ৬০ দিনমান সময় লাগে। কণীৰ চোকোৰাটো ফালিবৰ বাবে ইহঁতৰ এক বিশেষ জন্ম দাঁত(egg tooth) থাকে। জন্মৰ পাছতে এই দাঁত সৰি পৰে।<ref>{{cite web |url=http://idahoptv.org/dialogue4kids/season12/snakes/facts.cfm |title=Snake Facts - Dialogue for Kids (Idaho Public Television) |publisher=Idahoptv.org |date= |accessdate=2013-03-06 |archivedate=2013-05-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130518111135/http://idahoptv.org/dialogue4kids/season12/snakes/facts.cfm |deadurl=yes }}</ref> জন্মৰ পাছতে পোৱালি সাপে নিজৰ যত্ন লব পৰাকৈ কাৰ্যক্ষম হৈ উঠে। বেচিভাগ সাপৰ প্ৰজাতিয়েই কণী পাৰে আৰু কণীপৰাই পোৱালি ওলায়। সাপে কণী উমনি নিদিয়ে যদিও কিছুমান সাপে (যেনে-অজগৰ) কণী পৰাৰ পাছত কণীৰ চাৰিওফালে পোৱালি নোলোৱালৈকে মেৰ পাতি থাকে।<ref> Capula (1989), p. 117.</ref> ৰাজফেঁটী ([[wikt:King Cobra|King Cobra]])সাপে শুকান পাত আদিৰে কণী পাৰিবৰ বাবে বাহ সাজি লয় আৰু পোৱালি নোলোৱালৈকে স্ত্ৰী আৰু পুং দুয়োটা সাপেই ৰখীয়া হৈ থাকে।<ref>King Cobra </ref><ref>{{cite web|url=http://www.cobras.org/report.htm |title=Cobra Fast Facts |publisher=Cobras.org |date= |accessdate=2013-03-06}}</ref> আন কিছুমান সাপে পোৱালি উলোৱা সময়লৈকে দেহৰ ভিতৰতে কণীসমূহ উম দি ৰাখি পোৱালি দিয়া দেখা যায়।<ref>Capula (1989), p. 118.</ref><ref>Cogger (1991), p. 182</ref> যেনে- copperheads, boa constrictors, [[wikt:Rattlesnak|rattlesnakes]], আৰু garter snakes আদি।<ref>{{cite web |url=http://www.thematzats.com/snakes/life2.htm |title=Snake Life Cycle |publisher=Thematzats.com |date= |accessdate=2013-03-06 |archivedate=2013-07-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130719051006/http://www.thematzats.com/snakes/life2.htm |deadurl=yes }}</ref> == খাদ্য == [[চিত্ৰ:Xap.JPG|thumb|left|250px|সাপ, ভেকুলী এটা ভক্ষণ কৰি থকা অৱস্থাত]] সাপ এবিধ প্ৰাণীভোজী(carnivorous) প্ৰাণী। সাপে বিভিন্ন ধৰণৰ সৰু-বৰ প্ৰাণী ধৰি খায়। [[ভেকুলী]],[[মাছ]], নিগনী, কীট-পতংগ, [[চৰাই]], চৰাইৰ কণী, সাপ আদিয়েই প্ৰধান। সাপে ইয়াৰ দাঁত চিকাৰ ধৰিবৰ বাবেহে ব্যৱহাৰ কৰে। ই ইয়াৰ আহাৰ পোনে পোনে গোটাকৈয়ে গিলি থয়। সাপৰ মুখ আৰু শৰীৰৰ পেশীবোৰ ইলাচষ্টিকৰ দৰে বহল কৰিব পাৰি বাবে ই মূৰ বা শৰীৰতকৈ ডাঙৰ আকাৰৰ আহাৰ গিলিব পাৰে। সেয়ে ই এবাৰ আহাৰ খোৱাৰ পাছত বহু সময়লৈকে আহাৰৰপ্ৰয়োজনীয়তা অনুভৱ নকৰে বা নোখোৱাকৈ থাকিব পাৰে। কিছুমান সাপে চিকাৰ খোৱাৰ আগেয়ে দাঁতেৰে আঘাত কৰি নতুবা মেৰিয়াই হেঁচা মাৰি, মাৰি লয় আৰু কিছুমান সাপে জীয়াই জীয়াই গিলি থয়।<ref>{{cite web|author=F. Harvey Pough And John D. Groves |url=http://icb.oxfordjournals.org/content/23/2/443.abstract |title=Specializations of the Body Form and Food Habits of Snakes |publisher=Icb.oxfordjournals.org |date=2012-12-06 |accessdate=2013-03-06}}</ref> আহাৰ গিলাৰ পাছত পাচন ক্ৰিয়াৰ বাবে ই নিচল হৈ জিৰণি লয়।<ref>Rosenfeld (1989), p. 11.</ref> সাপ এবিধ শীতলৰক্তী প্ৰাণী হোৱা বাবে পাচন ক্ৰিয়া পাৰিপাৰ্শীয় উষ্ণতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। পাচন ক্ৰিয়াৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় উষ্ণতা হ'ল 30&nbsp;°C (86&nbsp;°F)।<ref>Journal of Experimental Biology (The Company of Biologists) 207 (Pt 4): 579–585.</ref> <ref>Tattersall, GJ; Milsom, WK; Abe, AS; Brito, SP; Andrade, DV (2004). </ref> == মানুহৰ সৈতে সাপৰ সম্পৰ্ক == ;সৰ্পদংশন: {{Main|সৰ্পদংশন}} [[চিত্ৰ:Snakewine.jpg|right|thumb|200px|সুৰা আৰু সাপ]] [[পৃথিৱী]]ত সাপৰ প্ৰায় ৩০০০ [[প্ৰজাতি]] পোৱা যায় যাৰ প্ৰায় ১৫% মানুহৰ বাবে বিপজ্জনক।<ref name="Gold2002">{{cite journal |last=Gold |first=Barry S. |coauthors=Richard C. Dart, Robert A. Barish |date=1 April 2002 |title=Bites of venomous snakes |journal=The New England Journal of Medicine |volume=347 |issue=5 |pages=347–56 |issn=00284793 |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/347/5/347?ijkey=/Romzox5/Yq3A&keytype=ref&siteid=nejm |accessdate=2009-06-25 |doi=10.1056/NEJMra013477 |pmid=12151473 |archivedate=2020-01-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200127043123/https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra013477?siteid=nejm&keytype=ref&ijkey=%2FRomzox5%2FYq3A |deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite journal |last=Russell |first=F. E. |title=When a snake strikes |journal=Emerg Med |volume=22 |issue=12 |pages=33–4, 37–40, 43 |year=1990}}</ref> চিকাৰৰ গাত বিষদাঁতেৰে দংশন নতুবা শৰীৰেৰে মেৰিয়াই ধৰি চিকাৰৰ মৃত্যু ঘটায়। সাধাৰণতে আত্মৰক্ষা আৰু চিকাৰৰ উদ্দেশ্যে সাপে বিষ ব্যৱহাৰ কৰে। সৰ্পদংশনৰ ফলাফল বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, যেনে- সাপৰ প্ৰজাতি, দংশন কৰা শৰীৰৰ স্থান, প্ৰবেশ কৰা বিষৰ পৰিমাণ, আৰু আক্ৰান্তৰ স্বাস্থ্য। সৰ্পদংশনৰ পিছত ব্যক্তিজন প্ৰায়েই আতঙ্কগ্ৰস্ততাত ভোগে। তদুপৰি [[অট'ন'মিক নাৰ্ভাছ চীষ্টেম]]ৰ দ্বাৰা টেকীকাৰ্ডিয়া, বুকুৰ ধপধপনি আৰু বমিৰ ভাৱ হ'ব পাৰে।<ref name="Gold2002"/><ref name="Kitchens1987">{{cite journal | author = Kitchens C, Van Mierop L | title = Envenomation by the Eastern coral snake (Micrurus fulvius fulvius). A study of 39 victims | journal = JAMA | volume = 258 | issue = 12 | pages = 1615–18 | year = 1987 | pmid = 3625968 | doi = 10.1001/jama.258.12.1615}}</ref> বিষ নথকা সাপে খোঁটাৰ ফলত দাঁতৰ আঘাতৰ পৰা বা বীজাণুৰ সংক্ৰমণৰ পৰা ক্ষতৰ সৃষ্টি হ'ব পাৰে। সৰ্পদংশনৰ পৰা হ'ব পৰা [[এনাফাইলেক্সিছ]]ৰ ফলত মানুহ মৃত্যুমুখত পৰিব পাৰে। ;জীৱিকা হিচাবে সাপ নচুওৱা পৃথিৱীৰ বহুতো ঠাইত, বিশেষকৈ ভাৰতত ৰাস্তাৰ দাঁতিত, মেলা আদিত কিছুমান লোকে বাহঁৰ টুকুৰিত কঢ়িয়াই ফুৰা সাপ বাঁহী জাতীয় বাদ্য বজাই নচুৱাই থকা দেখা যায়। সাপে কাণেৰে নুশুনে, মুখেৰে বজাই থাকোঁতে ইফাল সিফাল কৰি থকা বাঁহীটোৰ শব্দতৰংগৰ লয়লাসত সাপোৱেও তাৰ মূৰটো ইফাল সিফাল কৰি থাকে। এনেদৰে থকাত সাপটোৱে নাচি থকাৰ দৰে লাগে। কিন্তু ১৯৭২ চনৰ ৱাইল্ডলাইফ প্ৰটেকচন এক্ট মতে এনে কাৰ্যত নিষেধাজ্ঞা ধায্য কৰা হৈছে।<ref>Bagla, Pallava (April 23, 2002). "India's Snake Charmers Fade, Blaming Eco-Laws, TV". National Geographic News. Retrieved 2007-11-26.</ref><ref>International Wildlife encyclopedia, 3rd edition, page 482.</ref> ;খাদ্য হিচাবে ব্যৱহাৰ পশ্চিমীয়া আৰু [[এছিয়া]]ৰ বহুতো দেশত সাপৰ মাংস বা সাপৰ তেজ খাদ্য হিচাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছিয়াৰ [[চীন]], [[টাইৱান]], [[থাইলেণ্ড]], [[ইণ্ডোনেচিয়া]], [[ভিয়েটনাম]], [[কম্বোডিয়া]] আদি দেশত সাপৰ তেজ সুৰা আদিৰ লগত মিহলি কৰি কৰি গ্ৰহণ কৰে। বিশেষকৈ ফেটী সাপৰ তেজে যৌন শক্তি প্ৰদান কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।<ref>http://www.fabuloustravel.com/index.php?option=com_resource&controller=article&category_id=398&article=21777</ref><ref>{{cite web|author=The Nutrition of Snake |url=http://www.fitday.com/fitness-articles/nutrition/healthy-eating/the-nutrition-of-snake.html#b |title=The Nutrition of Snake / Nutrition / Healthy Eating |publisher=Fitday.com |date= |accessdate=2013-03-06}}</ref> ;পোহনীয়া জীৱ হিচাবে ব্যৱহাৰ [[পৃথিৱী]]ৰ বহুতো দেশত সাপ পোহনীয়া জন্তু হিচাবে ৰখাটো এক হবি হিচাবে পৰিগণিত হৈছে। বিশেষকৈ ball python আৰু corn snake। সাপৰ এনে চাহিদা পূৰণৰ বাবে captive breeding industry আদিৰো স্থাপন হৈছে।<ref>Ernest, Carl; George R. Zug, Molly Dwyer Griffin (1996). Snakes in Question: The Smithsonian Answer Book. Washington, DC: Smithsonian Books. p. 203. ISBN 1-56098-648-4.</ref> ;ধৰ্মীয় বিশ্বাস পৃথিৱীৰ বহুতো দেশত সাপ বা সাপৰ প্ৰতীকৰ পূজা অৰ্চনা কৰা হয়। ভাৰত,[[গ্ৰীচ]], [[আফ্ৰিকা]], [[ইউৰোপ]] আৰু আমেৰিকাৰ কোনো কোনো অঞ্চলত ইয়াৰ পূজা কৰা হয়। ভাৰতত প্ৰতি বছৰে নাগ পঞ্চমী উৎসৱ পালন কৰা হয়। বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৌৰাণিক আখ্যানতো সাপৰ উল্লেখ দেখা যায়। ;পৰীক্ষাগাৰ আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞানত ব্যৱহাৰ সাপৰ বিষৰ ওপৰত বিভিন্ন পৰীক্ষাগাৰত বিভিন্ন পৰীক্ষা চলি আহিছে। ইয়াৰ প্ৰতিবিষ সাপে খোটা লোকৰ চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ বিষ (venom) [[কৰ্কট ৰোগ]]ৰ চিকিৎসা আদিত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref>{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=http://www.pps.org.pk/PJP/3-1/07%20DMShaikh.pdf |access-date=2012-08-22 |archivedate=2015-05-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150505100609/http://www.pps.org.pk/PJP/3-1/07%20DMShaikh.pdf |deadurl=yes }}</ref> ;উপকাৰিতা সাপে শস্য অনিষ্টকাৰী পোক-পতংগ, নিগনী আদিৰ সংখ্যা কম কৰি মানুহৰ সহায় কৰে। ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist|2}} == বাহ্যিক সংযোগ == {{commons category|Serpentes|সাপ}} * [http://www.snaketracks.com/species.html সাপৰ প্ৰজাতিৰ তালিকা] * {{cite web |url=http://www.snaketracks.com/species.html |title=Worldwide Snake Species List |publisher=Snake Track.com }} * {{cite web |url=http://www.biodiversitylibrary.org/name/Serpentes |title=Bibliography for "Serpentes" |publisher=Biodiversity Heritage Library }} * {{ITIS |id=174118 |taxon=Serpentes}} * {{cite web |url=http://enature.com/fieldguides/view_default.asp?curGroupID=7&shapeID=1060 |title=US Snakes |publisher=eNature |access-date=2013-03-06 |archivedate=2008-03-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080315050142/http://www.enature.com/fieldguides/view_default.asp?curGroupID=7&shapeID=1060 |deadurl=yes }} * {{cite web |url=http://www.naturemagics.com/stock-photo/thumbnails.php?album=7 |title=Snakes of the Indian Subcontinent |publisher=Naturemagics Kerala Photo Gallery |access-date=2012-08-22 |archivedate=2009-03-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090321024830/http://naturemagics.com/stock-photo/thumbnails.php?album=7 |deadurl=yes }} * {{cite web |url=http://www.snakecell.org/snake-cell.html |title=About Snake Cell |publisher=Snake Cell}} (INDIA) * {{cite web |url=http://www.reptilesweb.com/reptiles-section/snake-world.html |title=Snake World |publisher=ReptilesWeb.com |access-date=2013-03-06 |archivedate=2014-05-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140529065619/http://www.reptilesweb.com/reptiles-section/snake-world.html |deadurl=yes }} * {{cite web |url=http://www.oplin.org/snake |title=What's That Snake? |publisher=OPLIN}} * {{cite web |url=http://artedi.nrm.se/nrmherps/qbrowse.php?FormData=scientificName |title=Herpetology Database |publisher=Swedish Museum of Natural History}} *[http://www.bbc.co.uk/nature/life/Snake BBC Nature:] Snake news, and video clips from BBC programmes past and present. [[শ্ৰেণী:বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিন্যাস]] [[শ্ৰেণী:সাপ|*]] lzya6prmuuqjmszh92enxhgkqsyxkho 0 34437 419697 393991 2024-04-25T18:35:23Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{wikify}} {{ভূপেন হাজৰিকা}} [[ভূপেন হাজৰিকা]]ই নিজে লিখা আৰু কণ্ঠদান কৰা গীতসমূহকে '''ভূপেন্দ্ৰ সংগীত''' বোলে। এজন গীতিকাৰ, সুৰকাৰ, গায়ক আৰু সংগীত পৰিচালক হিচাবে সংগীত জগতলৈ '''ড॰ ভূপেন হাজৰিকাই''' বিপুল অৱদান দি গৈছে। সংগীতজ্ঞ হিচাবে তেখেতৰ জনপ্ৰিয়তা তেখেতৰ নিজৰ ৰাজ্য [[অসম]], ওচৰ চুবুৰীয়া ৰাজ্য [[পশ্চিমবংগ]] আৰু নিজ দেশ [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] উপৰিয়ো [[বাংলাদেশ|বাংলাদেশতো]] অভিলেখকাৰী। লোকশিল্পী ভাবে আত্মপ্ৰকাশ কৰা ড॰ হাজৰিকাই সংগীতৰ বিশেষ কোনো আনুষ্ঠানিক শিক্ষা নোহোৱাকৈয়ে নিজৰ প্ৰতিভাৰ বলতে ১৫০০-তকৈও অধিক গান ৰচনা কৰি শ্ৰোতাৰ বিপুল সঁহাৰি লাভ কৰিছিল। [[অসমীয়া]], [[বঙালী]], [[হিন্দী]], [[ইংৰাজী]] আৰু অসম আৰু ওচৰ চুবুৰীয়া জনজাতিসকলৰ ভাষাত সংগীত ৰচনা কৰি, সুৰ দি আৰু গাই গৈছে। তেখেতৰ সংগীতে বয়স, সময়, স্থান আৰু জাতি-ধৰ্মৰো বাধা চেৰাই এক সৰ্বজনীন জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছিল। সেয়ে অনেকে তেওঁক "গণশিল্পী"ৰ{{citation needed}} মৰ্য্যদা দিয়ে। ==অনুপ্ৰেৰণা== ল'ৰালিৰ প্ৰথম গীত পৰিৱেশন কৰা মঞ্চতে সাহিত্যৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]ৰ পৰা আশীৰ্বাদপুষ্ট আৰু জ্যোতিপ্ৰসাদ-বিষ্ণুৰাভাৰ দৰে ব্যক্তিত্বৰ নিকট সান্নিধ্য লাভ কৰা [[ভূপেন হাজৰিকা]] হৈছে এজন আন্তৰ্জাতিক খ্যাতিসম্পন্ন শিল্পী। [[তেজপুৰ]]ত থকা কালছোৱাতে ভূপেন হাজৰিকাই লগ পাইছিল অসমীয়া সংস্কৃতি জগতৰ অন্যতম খনিকৰ ৰূপকোঁৱৰ [[জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা]], কলাগুৰু [[বিষ্ণুপ্ৰসাদ ৰাভা]] আৰু নটসূৰ্য [[ফণী শৰ্মা]]ক। এখেতসকলৰ সান্নিধ্যই হাজৰিকাৰো সাংস্কৃতিক জীৱনৰ বৰভেটি গঢ়ে।<ref name="সংক্ষিপ্ত" /> নিজৰ কণ্ঠ, কথা সুৰ তথা গায়ন শৈলীৰে দেশে বিদেশে গীত পৰিৱেশন কৰি ড॰ হাজৰিকাই হাজাৰ হাজাৰ জনতাক আপ্লুত কৰিছিল। তেখেতৰ গীতত আছে সময় আৰু সমাজৰ কথা, তেখেতৰ গীতত আছে সম্প্ৰীতি আৰু সমন্বয়ৰ কথা আৰু আছে দেশ আৰু জাতিৰ কাহিনী – লোক জীৱনৰ প্ৰতিচ্ছবি। দুৰন্ত শিল্পীজনৰ সৃষ্টিয়ে অসমীয়া আধুনিক সংগীতক এক বিশেষ স্থানলৈ উন্নীত কৰাৰ লগতে গীতসমূহ বৰ্তমান এক উচ্চ স্তৰৰ সাহিত্য হৈ পৰিছে। শিল্পীগৰকীয়ে লোক জীৱনৰ সুৰ বিচাৰি, মানুহে মানুহৰ বাবে অলপ আস্থা বিচাৰি পাহাৰ ভৈয়াম একাকাৰ কৰি সাত সাগৰ তেৰনদী পাৰ হৈ সমন্বয়ৰ বান্ধোনেৰে বান্ধিবলৈ প্ৰয়াস কৰিছিল। ==উল্লেখযোগ্য গীত== *[[বিস্তীৰ্ণ পাৰৰে|বিস্তীৰ্ণ পাৰৰে অসংখ্য জনৰে...]]: এই গীতেৰে ভূপেন হাজৰিকাই মানৱ সমাজত নৈতিকতাৰ স্খলন, মানৱতাৰ পতন দেখি বুঢ়া-লুইতক সম্বোধন কৰিছে। গীতটিৰ সুৰ [[পল ৰ'বচন]]ৰ ''অল্ড মেন এণ্ড ৰিভাৰ'' শীৰ্ষক গীতটিৰ সুৰৰ পৰা আহৰিত কৰা হৈছে। * সাগৰ সংগমত কতনা সাঁতুৰিলোঁ * জিলিকাব লুইতৰ পাৰ * অ' বিদেশী বন্ধু * মেঘে গিৰ্‌ গিৰ্‌ কৰে * বিমূৰ্ত মোৰ নিশাটি ==গীতৰ বিষয়-বৈচিত্ৰ্য== ওপজা মাটিৰ পৰা বিশ্বখনৰ য'লৈকে ভূপেন হাজৰিকা গৈছিল তাৰেই আকাশ-বতাহ, সমাজ, সভ্যতা, সংস্কৃতি সকলোকে আকোঁৱালি লৈ গীত ৰচি মৃত্যুপৰ্যন্ত গাই গৈছিল। তেওঁৰ গীত সমূহত দেশ-জাতিৰ মানুহক ভালপোৱাৰ কথা, বৰলুইতৰ দুয়োপাৰ উজ্জ্বলাই তোলাৰ কথা, খাটি খোৱা মানুহৰ জীৱনৰ সংগ্ৰামৰ কথা, প্ৰেম তথা একতাৰ এনাজৰীৰে জাতি-জনগোষ্ঠীক বান্ধি ৰখাৰ কথা জানিব পাৰি। ইতিহাস, বিজ্ঞান, ভূগোল, ৰাজনীতি, সমাজনীতি প্ৰতিটো বিষয় তেওঁৰ গীতত মূৰ্তমান।<ref name="বৈচিত্ৰ" /> জীৱন যুঁজত ভাগৰি নপৰা সঁচা মানুহৰ কাহিনী যিদৰে তেওঁৰ গীতত বৰ্ণিত হৈছে, একেদৰে প্ৰতিধ্বনিত হৈছে সকলোধৰণৰ সামাজিক বৈষম্য, গাতপাতৰ সংকীৰ্ণতা, অন্যায়-অবিচাৰৰ বিৰুদ্ধে, অন্যায় অবিচাৰৰ বিৰুদ্ধে জাগি উঠাৰ উদত্ত আহ্বান। ড॰ হাজৰিকাই জীৱন আৰু জগতক অতি সূক্ষ্মৰূপত অধ্যয়ন আৰু নিৰীক্ষণ কৰিছিল। তেখেতৰ গীতবোৰ বিষয়বিহীন কল্পনা নহয়, প্ৰতিটো গীতৰ মাজতে আছে একো একোটা বাৰ্তা। বিষয়বস্তুৰ এনে বিশালতা আৰু বৈচিত্ৰ্য অনুসৰি সুধাকণ্ঠজনৰ গীতসমূহক এনেদৰে শ্ৰেণীবিভাগ কৰিব পাৰি: *অসমপ্ৰেম বা জাতীয়প্ৰেম পৰিস্ফুট গীত *মানৱতাবাদৰ জয়গান *প্ৰেমৰ বিচিত্ৰ বৰ্ণালীৰ চিত্ৰায়ন *বিদ্ৰোহী অন্তৰৰ উচ্ছাস প্ৰকাশক গীত *সমসাময়িক প্ৰসংগৰ মূৰ্ত প্ৰকাশ *জনগোষ্ঠীয় জীৱনৰ প্ৰতিচ্ছবি *লোকগীত আধাৰিত গীতৰ শৰাই *শিশুবিষয়ক গীত<ref name="বৈচিত্ৰ" /> ==কাব্যিক সৌন্দৰ্য== ভূপেন হাজৰিকাৰ প্ৰত্যেকটো গীতেই সমাজৰ বিভিন্ন দিশৰ একো একোখন ছবি দাঙি ধৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। মাটি, মানুহ আৰু প্ৰকৃতিৰ স্বৰূপ উপলব্ধিৰে বিশ্ব মানৱৰ সপোনক গীতৰ বলিষ্ঠ প্ৰক্ষেপণেৰে তেওঁ জনগণৰ প্ৰাণ প্ৰতিষ্ঠা কৰিলে।<ref name="কাব্যিক" /> ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতসমূহ বিশ্লেষণ কৰিলে সততে কেইটিমান দিশ চকুত পৰে। সেয়া হ'ল: #অপৰূপ শব্দ সংযোজনা; যাৰ গীতি মাধুৰ্যই সহজতে শ্ৰোতাৰ হৃদয় স্পৰ্শ কৰিব পাৰে। #সহজ-সৰল তথা চিনাকি চিত্ৰকল্প আৰু প্ৰতীকবোৰে গধুৰ বিষয়বস্তুকো সুমধুৰ ৰূপত প্ৰকাশ কৰা। #আশাপূৰ্ণ দৃষ্টিভংগী; সমাজৰ জটিল সমস্যাৰাশিকো সমাধানেৰে আগ বঢ়াৰ চেষ্টা। নিৰাশাক কোনো ঠাইতে স্থান দিব নিবিচৰা এক বাস্তৱ চেষ্টা তেওঁৰ গীতৰাজিৰ অন্যতম দিশ। #সমাজৰ সকলো লোক, সকলো জাতীয় সমস্যা, সমাজ, মানুহ, প্ৰেম আদি নতুন নতুন বিষয়বস্তুক গীতৰ জৰিয়তে জীৱন্ত ৰূপ দিয়াত তেওঁৰ গীতক সৰ্ব্বস্তৰলৈ লৈ যাব পাৰিছে। #কোমল সুৰ তেওঁৰ গীতৰ উপজীব্য।<ref name="কাব্যিক" /> ==গীতসমূহৰ অনুপ্ৰেৰণা== ===দেশপ্ৰেম আৰু সম্প্ৰীতি=== ভূপেন হাজৰিকাৰ সৰহভাগ গীত দেশপ্ৰেম আৰু সম্প্ৰীতিৰ ফল্গুধাৰাই তিয়াই ৰাখিছে। [[শংকৰদেৱ]]ক লৈয়েই তেওঁ ''কুসুম্বৰ পুত্ৰ শ্ৰীশংকৰ গুৰুয়ে,ধৰিলে নামৰে তান'' বুলি জীৱনৰ প্ৰথম গীতটি ৰচনা কৰিছিল।<ref name="দেশপ্ৰেম" /> তাৰ মাজতেই তেওঁৰ ব্যক্তি প্ৰেম আৰু দেশপ্ৰেমৰ প্ৰথমটো বীজ অংকুৰিত হৈছে। অসমৰ গাঁৱৰ সৌন্দৰ্যত মুগ্ধ ড॰ হাজৰিকাই গাঁৱৰ মান ৰাখিবলৈ প্ৰতিজ্ঞাবদ্ধ হৈ গীতৰ জৰিয়তে প্ৰকাশ কৰিছে: ::::::::''অ' আমি তেজাল গাঁৱলীয়া :::::::::::গাঁৱৰে ৰাখিম মান। ::::::::নাঙল-যুঁৱলিৰে পৃথিৱী সজাওঁ :::::::::::ৰ'দত তিৰেবিৰায় জান। '' অসমৰ মাটিয়ে তেওঁক শীতলাই ৰাখিছে। অসম দেশৰ ৰূপত মুগ্ধ হৈ ড॰ হাজৰিকাই কৈছে, ::::::::''অসম আমাৰ ৰূপহী, গুণৰো নাই শেষ :::::::::::ভাৰতৰে পূৰ্ব দেশত সূৰ্য উঠা দেশ। ::::::::গোটেই জীৱন বিচাৰিলেও/ অলেখ দিৱস ৰাতি ::::::::অসম দেশৰ দৰে নেপাওঁ / ইমান ৰসাল মাটি। ::::::::চিৰ বিনন্দীয়া তোমাৰ সেউজ পৰিৱেশ ::::::::ভাৰতৰে পূৰ্ব দেশৰ সূৰ্য উঠা দেশ। ''<ref name="দেশপ্ৰেম" /> ভূপেন হাজৰিকাই কেৱল অসমখনকে ভালপোৱা নহয়, তেওঁ দেশৰ সকলো গুণী-জ্ঞানী প্ৰতিজন ব্যক্তিক ভাল পাইছিল। শংকৰদেৱৰ মানৱী ধৰ্ম, বীৰ লচিতৰ সাহস, লোকপ্ৰিয় গোপীনাথ বৰদলৈৰ মুক্তিৰ মহাপ্ৰৱাহ তেওঁৰ গীতত অনুৰণিত হৈ আছে। তেওঁ জন্মভূমিৰ দুখ দেখি দুখি মনেৰে গাইছিল, ::::::::''বুকু হম হম কৰে মোৰ আই / কোনে নিদ্ৰা হৰে মোৰ আই ::::::::পুত্ৰ হৈ কি মতে তৰোঁ? / আই তোৰে হৈ মই মৰোঁ॥ ::::::::আই মাতৃৰ প্ৰতি তেওঁৰ এয়া গভীৰ অংগীকাৰ, ::::::::যাচিম সান্ত্বনা / আই মুক্তি প্ৰভাতেৰে ::::::::থাপিম থাপনা / আই শোণিত তিয়াগেৰে। ''<ref name="দেশপ্ৰেম" /> তেওঁ উপলব্ধি কৰিছিল যে অসমৰ সকলো জনগোষ্ঠী, সকলো ভাষাৰ সম্প্ৰীতিৰ ডোলেহে দেশৰ অস্তিত্ব ৰখাত সহায় কৰে। সেয়ে তেওঁ গাইছে – ::::::::''বড়ো, ৰাভা, মিচিঙৰ ৰূপে-ৰসে ভৰপূৰ :::::::::::জীয়া জীয়া আমাৰ ভাষাৰ। ::::::::লিখাবোৰ কিয় বাৰু পঢ়ি পঢ়ি :::::::::::চোৱা নাই পামেগাম, বিষ্ণুৰাভাৰ ::::::::আনন্দ, চন্দ্ৰ, হেম, ৰজনীকান্ত আৰু :::::::::::অম্বিকাগিৰিৰ ভাষাৰ ::::::::একে ফুলনিতে জানো ফুল :::::::::::ফুলা নাছিলে মফিজ হাজৰিকাৰ? ::::::::আজান ফকীৰ আৰু লক্ষীণাথৰ :::::::::::একে ধ্যান একেটি আশাৰ। ::::::::মোজান্মিল অনিলো হ'ল একে শৰতৰে :::::::::::দুটি ফুল, একেটি ভাষাৰ। ''<ref name="দেশপ্ৰেম" /> দেশক ৰক্ষা কৰা জোৱানৰ মৃত্যুত ড॰ হাজৰিকাৰ অন্তৰে কান্দি উঠিছিল। '৬২ চনৰ ভাৰত-চীন মাজত হোৱা যুদ্ধত হোৱা জোৱানৰ মৃত্যুৱে তেওঁৰ অন্তৰত গভীৰ দুখৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ব'মডিলালৈ গৈ তেওঁ মৃত সৈনিকক দেখি লিখিছে, “এইখন মৃতকৰ স্থান...প্ৰচণ্ড শীত...বৰফে ঢকা আঢ়ৈকুৰি ছটা মৃতদেহ কামেং সীমান্তত পৰি আছে...আলচ কৰি অদৃশ্য সীমাৰ লেঠা মাৰিলেই হয় – তাকে নকৰি একেবাৰে তেজপুৰলৈ চোঁচা মৰাত আমাৰ এই উক্তি...”।<ref name="দেশপ্ৰেম" /> দুখৰ অনুভৱেৰে তেওঁ লিখিছিল, ::::::::আজি কামেং সীমান্ত দেখিলোঁ :::::::::::দেখি শত্ৰুৰ পশুত্ব চিনিলোঁ ::::::::আৰু মৃত মৌন শত জোৱানলৈ' :::::::::::মোৰ অশ্ৰু-অঞ্জলি যাচিলোঁ। সম্প্ৰীতি এনাজৰীত তেওঁ পাক খাই আছিল। তেওঁ উপলব্ধি কৰিব পাৰিছিল যে পাহাৰ-ভৈয়ামৰ মিলনতহে বিজ্ঞানে জোৱাৰ আনিব পাৰিব, সমাজে মহান মানৱতাক সাৱটি ধৰিব পাৰিব। সেয়ে তেওঁ মুক্তকণ্ঠে গাইছিল: ::::::::কামেং চিয়াং লোহিত আৰু :::::::::::টিৰাপ সোৱণশিৰি ::::::::চিৰ জ্যোতিৰ কুসুম ৰূপে :::::::::::শোভে হিমগিৰি। ::::::::পঞ্চ ফুলৰ থোপা সাজি :::::::::::আনন্দ উচ্ছল ::::::::পুৱাৰ সুৰুযে চুমা খোৱা দেশ :::::::::::আমাৰ অৰুণাচল।<ref name="দেশপ্ৰেম" /> ===নদীৰ ভূমিকা=== ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত বৰ্ণাঢ্য ৰূপত আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে। কেতিয়াবা নদীক বিষয়বস্তু হিচাপে লৈ তেওঁ গীত ৰচিছে, কেতিয়াবা পটভূমি হিচাপে, কেতিয়াবা প্ৰতীক হিচাপে, কেতিয়াবা অলংকাৰ হিচাপে নদীক গীতত স্থান দিছে। নদী প্ৰধান দেশৰ নাগৰিক হিচাপে, নদীপ্ৰধান ৰাজ্য অসম তেওঁৰ মাতৃভূমি হোৱাৰ হেতু তেওঁৰ গীতত নদীয়ে প্ৰাধান্য পোৱাটো স্বাভাৱিক। ভাৰতীয় প্ৰেক্ষাপটত আত্মাৰে বৰ অসমক ভালপোৱা ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত নদীৰ ভূমিকা বিদ্যমান। অকল ভাৰতৰ নদীয়েই যে তেওঁৰ গীতত ঠাই পাইছে এনে নহয়, পৃথিৱীৰ য'লৈকে গৈছে তাৰে নদীৰ লগত তেওঁৰ আত্মীয়তা গঢ় লৈ উঠিছে আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰ নতুবা লুইতৰ স্মৃতিৰে সিক্ত হৈ তেওঁৰ গীতৰ মাজেদি আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে। নদীৰ প্ৰতি থকা সহজাত আকৰ্ষণৰ কাৰণেই হয়তো পৃথিৱীৰ কেইবাখনো বৃহৎ নদীয়ে তেওঁৰ গীতৰ কথাত ঠাই পাইছে। তেওঁৰ বাবে নদী জীৱন-জীৱিকা, মিলনৰ সেতু, একতাৰ মূলমন্ত্ৰ, বিপ্লৱৰ সাক্ষী, সংগ্ৰামৰ প্ৰেৰণা, গ্ৰহণ আৰু বৰ্জনৰ আদৰ্শ আৰু সম্প্ৰীতিৰ এনাজৰী আছিল।<ref name="নদী" /> ===উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ জনগোষ্ঠীয় জীৱন আৰু জনমানস=== ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল বহু জাতি-জনগোষ্ঠীৰ মিলনভূমি। পাৰস্পৰিক একতা আৰু আদান-প্ৰদানেৰে পূৰ্বতে এক হৈ 'বৰ অসম' নামেৰে সমন্বয়ৰ চানেকি হৈ জিলিকা থকা সাতোখন ৰাজ্যৰ জাতি-জনগোষ্ঠীসমূহৰ সমৃদ্ধ সংস্কৃতি, পৰম্পৰা, জনজীৱন, সৰল মানসে ভূপেন হাজৰিকাক এনেদৰে বিমুগ্ধ কৰি তুলিছিল যে তেওঁ প্ৰত্যেক জনগোষ্ঠীৰ লোকৰ সৈতে আত্মিক সম্পৰ্ক অনুভৱ কৰিছিল। সেইসকলৰ মাজৰে এজন হৈ তেওঁ প্ৰতিখন জনগোষ্ঠীয় জীৱনৰ সমাজ-সংস্কৃতি, সহজ-সজীৱ লোকজীৱনৰ একোখিনি অতি আকৰ্ষণীয় ছবি পৰিস্ফুট হৈ উঠা দেখিবলৈ পোৱা যায়। উত্তৰ-পূবৰ হৃদস্পন্দন বৰলুইতক 'মহামিলনৰ তীৰ্থ' আখ্যা দিয়া এইজন জনতাৰ শিল্পীয়ে গীতেৰে, সুৰেৰে, চিন্তাৰে, কাৰ্যৰে, হৃদয়েৰে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ যাউতিযুগীয়া সম্প্ৰীতিকে কামনা কৰিছিল।<ref name="জনগোষ্ঠী" /> ===নাৰীমন=== ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতৰ ভাববস্তু ভিন্ন, বাৰে ৰহনীয়া। শিশুমনৰ, প্ৰকৃতিচেতনাৰ, মৃত্যুৰ, মানৱতাবাদৰ, বিদ্ৰোহৰ, সমন্বয়ৰ আদি বিবিধ ভাবৰ গীত তেখেতে গাইছিল। তেখেতৰ নাৰীমনৰ প্ৰকাশক যিখিনি গীত – সেই গীতসমূহকো বিবিধ ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি, যেনে নাৰী-প্ৰেমিকাৰূপে, দেশমাতৃৰূপে, প্ৰকৃতিৰূপে – নদীৰূপে, বৰদৈচিলাৰূপে, জনজাতীয় ভনীৰূপে আদি নানা ৰূপত নাৰীক কল্পনা, বিবিধ ৰূপৰ নাৰীৰ ছবি তেখতেৰ গীতত প্ৰষ্ফূটিত হৈছে।<ref name="নাৰী" /> ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত অসমৰ বিভিন্ন জাতি জনগোষ্ঠীৰ নাৰীৰ চিত্ৰণ আছে। 'শ্বিলঙৰ মনালিছা লিংডো' শীৰ্ষক গীতত মনালিছা লিংডোৰ মধুৰ সোঁৱৰণিয়ে তেওঁৰ জীৱন ৰঙাই তুলিছিল। গৌৰীপুৰীয়া গাভৰু, ৰাধাপুৰ বাগিচাৰ ৰাধিকা, ৰতনপুৰ বাগিচাৰ লচমী, ৰূপচী নৈৰ পাৰৰ চাওঁতালী গাভৰুৰ ছবি গীতত মনোমোহাকৈ আঁকিছে।<ref name="নাৰী" /> ==অসমীয়া চলচ্চিত্ৰৰ গীত== একো একোটি বাংময় শব্দ, সুমধুৰ সুৰৰ মূৰ্চ্ছনাৰে মন-প্ৰাণ হৰি নিয়া ভূপেন হাজৰিকাই অজস্ৰ সংগীত সৃষ্টি কৰিছিল। কেৱল অসমীয়া ভাষাতেই নহয়, সৰ্বভাৰতীয় স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত কেইবাটাও আঞ্চলিক ভাষাৰ সংগীতৰ ভড়াল তেখেতৰ গীতেৰে চহকী হ'ল। তেখেতৰ গীতৰ অলংকাৰেৰৈ জাতিষ্কাৰ হোৱা প্ৰায় চল্লিশখন অসমীয়া কথাছবিৰ লগতে ''অসমাপ্ত'', ''কড়িও কমল'', ''জীৱনতৃষ্ণা'', ''জোনাকীৰ আলো'', ''দুই বেচাৰা'', ''এখানে পিঞ্জৰ'', ''দম্পতী'', ''এখানে পিঞ্জৰ'', ''সীমনা পেৰিয়ে'' ইত্যাদি প্ৰায় এক ডজন বঙালী কথাছবি, ''ৰিং আংতং'' নামৰ কাৰ্বি কথাছবি, মালায়ালম কথাছবি ''দেশ দানম'' আৰু লগতে ''আৰোপ'', ''মেৰা ধৰম মেৰী কা'', ''এক পল'', ''ৰুদালী'', ''সাজ'', ''দৰমিয়া'', ''দমন'', ''গজগামিনী'' ইত্যাদি প্ৰায় দহখন উল্লেখযোগ্য হিন্দী কথাছবি আছে।<ref name="চলচ্চিত্ৰ" /> এই গীত সমূহৰ সাৱলীল তথা অৰ্থপূৰ্ণ শব্দবিন্যাস আৰু সামাজিক পটভূমিত এই গীতসমূহৰ গুৰুত্ব অসীম আছিল। ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist |colwidth = 30em |refs = <ref name="সংক্ষিপ্ত"> {{cite journal | title=ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ সংক্ষিপ্ত জীৱনপঞ্জী | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ২৮৪পৃষ্ঠা }} </ref> <!--<ref name="ভূপেন্দ্ৰ"> {{cite journal | title=ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ সংক্ষিপ্ত জীৱনপঞ্জী | author= জিতা বৰুৱা | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ২৩৫ পৃষ্ঠা }} </ref> --> <ref name="বৈচিত্ৰ"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতৰ বিষয়-বৈচিত্ৰ্য | author= প্ৰশান্ত বৰা | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ২১৫ৰ পৰা ২২৬ পৃষ্ঠা }} </ref> <ref name="কাব্যিক"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতৰ কাব্যিক সৌন্দৰ্য | author= প্ৰদীপ শৰ্মা | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages=২০৯ পৃষ্ঠা }} </ref> <ref name="দেশপ্ৰেম"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত দেশপ্ৰম আৰু সম্প্ৰীতি | author= ড॰ নমিতা ডেকা | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ৭৭পৃষ্ঠা }} </ref> <ref name="নদী"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত নদীৰ ভূমিকা | author= ড॰ মঞ্জু লস্কৰ | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ১৩৫, ১৩৬ পৃষ্ঠা }} </ref> <ref name="জনগোষ্ঠী"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীতত উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ জনগোষ্ঠীয় জীৱন আৰু জনমানস | author= ড॰ ৰাজশ্ৰী হাজৰিকা | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ১৮১, ১৮২ পৃষ্ঠা }} </ref> <ref name="নাৰী"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকাৰ গীত আৰু নাৰীমন | author= ৰুণজুন শইকীয়া | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ২৩১, ২৩২ পৃষ্ঠা }} </ref> <ref name="চলচ্চিত্ৰ"> {{cite journal | title= ড॰ ভূপেন হাজৰিকা আৰু অসমীয়া চলচ্চিত্ৰৰ সোণসেৰীয়া গীত: সংক্ষিপ্ত অৱলোকন | author= আকাশদীপ্ত ঠাকুৰ | journal= অসম সাহিত্য সভা পত্ৰিকা, ষট্‌ষষ্টিতম বৰ্ষ, তৃতীয় সংখ্যা | year= ২০১২-১২ খ্ৰীষ্টাব্দ (১৯৩৩ শক: ৫৬৩ শংকৰাব্দ ) | month= ডিচেম্বৰ-জানুৱাৰী-ফেব্ৰুৱাৰী | pages= ১৯৭ পৃষ্ঠা }} </ref> }} ==বাহ্যিক সংযোগ== # [http://www.bhupenhazarika.com/ ভূপেন হাজৰিকাৰ আনুষ্ঠানিক ৱেবছাইট] # [http://bhupenhazarikadigitalarchive.org/playsongs.php?sid=100 A Digital Archive of Lyrics of Dr. Bhupen Hazarika, stored in UNICODE format]{{Dead link|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} # [http://www.nilacharai.com/bhupendra-sangeetar-janmalagnar-katha/ ভূপেন্দ্ৰ সঙ্গীতৰ জন্মলগ্নৰ কথা], [[নীলাচৰাই ডট কম]] ৱেবছাইটত # [http://www.bipuljyoti.in/music/bhupen/ বিপুলজ্যোতি ডট ইনত থকা ভূপেন হাজৰিকাৰ বিস্তৃত তথ্য] # [https://web.archive.org/web/20010814164647/http://www.geocities.com/bipuljyoti/music/bhupen/bhupen.html The Golden Voice of Bhupen Hazarika] # [https://web.archive.org/web/20040504173209/http://timesofindia.indiatimes.com/cms.dll/articleshow?artid=25683842&sType=1 The song of Bhupen Hazarika]'', The Times of India, 07/11/2011] # [http://www.rupaliparda.com/english/who's-who/bhupenhazarika.htm About Bhupen Hazarika 07/11/2011] # [http://www.bloomberg.com/news/2011-11-08/subcontinent-mourns-an-indian-folk-hero-choudhury.html Bloomberg, 09/11/2011] [[শ্ৰেণী:সংগীত]] [[শ্ৰেণী:ভূপেন হাজৰিকা]] bfoluk4e9uhrnueluqviy0cvjr7zyyk 0 34587 419745 409673 2024-04-26T07:39:04Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[File:Origins of acid rain as.svg|thumb|350px|এচিড-বৰষুণৰ লগত সম্বন্ধ থকা প্ৰক্ৰিয়াসমূহ]] '''অম্লবৃষ্টি''' বা '''এচিড-বৰষুণ''' ({{lang-en|Acid rain}}) বৰ্ত্তমান শতিকাৰ এক অন্যতম বিশ্বজনীন সমস্যা। কল-কাৰখানা আৰু উদ্যোগবিলাকত ব্যৱহাৰ হোৱা বিভিন্ন জৈৱিক ইন্ধনবিলাকৰ দহনৰ ফলত প্ৰচুৰ পৰিমাণৰ ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড, নাইট্ৰ'জেন অক্সাইড আৰু হাইড্ৰ'জেন ক্লৰাইড আদি গেছ বায়ুমণ্ডললৈ নিৰ্গত হয়। বায়ুমণ্ডলত এই গেছসমূহ জলীয় বাষ্পৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰি ক্ৰমে [[ছালফিউৰিক এচিড]], নাইট্ৰিক এচিড আৰু হাইড্ৰক্ল'ৰিক এচিডলৈ ৰূপান্তৰিত হয়। এই এচিডবিলাক [[বৰষুণ]]ৰ [[পানী]]ৰ লগত লগ হৈ অম্লবৃষ্টি হিচাপে [[পৃথীৱী]]ত পৰে। বৰষুণৰ পানীৰ pH-ৰ মান ৫.৬তকৈ হ্ৰাস পালে ইয়াৰ ধৰ্ম [[অম্ল|আম্লিক]] হয়। অম্লবৃষ্টিত প্ৰায় ৬০ শতাংশ ছালফিউৰিক এচিড, ৩৫ শতাংশ নাইট্ৰিক এচিড আৰু খুব কম পৰিমাণৰ হাইড্ৰক্ল'ৰিক এচিড আদি থাকে। <ref name="গ্ৰন্থ ১"<ref>{{cite journal | title= পৰিবেশ অধ্যয়ন | author= দীপালী দাস | Publisher = শ্ৰীমতী কল্পনা দে,কে.এম পাবলিচিং,"শ্যাম ভৱন" পানবজাৰ,কটন কলেজ ৰ'ড,গুৱাহাটী - ১(অসম) | year= ২য় সংস্কৰণ ২০১২ | ISBN = 81-85-916-100-4 }} </ref> ==এচিড-বৰষুণৰ পৰিণাম== [[File:Waldschaeden Erzgebirge 3.jpg|thumb|এচিড-বৰষুণৰ ফলত গছ-গছনিৰ হোৱা ক্ষতি]] এচিড-বৰষুণে ভূ-পৃষ্ঠ তথা জৈৱবৈচিত্ৰতাক বিভিন্ন ধৰণে অনিষ্ট কৰে: *এচিড-বৰষুণে ঘৰ-দুৱাৰ, কীৰ্তিস্তম্ভ আদিৰ যথেষ্ট পৰিমাণে ক্ষতিসাধন কৰে। বিশেষকৈ মাৰ্বলেৰে নিৰ্মিত পুৰণি কীৰ্তিস্তম্ভবোৰক ই বেয়াকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে আগ্ৰাৰ তাজমহলৰ কথা উল্লেখ কৰিব পৰা যায়। *এচিড-বৰষুণে প্ৰাচীন শিলালিপিসমূহ ক্ষয় নিয়ায়। গ্ৰীচ আৰু ইটালীত থকা এনেধৰণৰ বহু সৌন্দৰ্য্যবোধক শিলাস্তম্ভ এচিড-বৰষুণৰ দ্বাৰা দ্ৰবীভূত হ'ব ধৰিছে। *জলজ প্ৰাণী― বিশেষকৈ মাছ― এচিড-বৰষুণৰ দ্বাৰা বেয়াকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়। ছুইডেন, ন'ৰৱে', [[কানাডা]] আদিৰ বহুতো হ্ৰদৰ মৎস্য-বাসস্থান এই এচিড-বৰষুণৰ বাবে নাইকিয়া হৈছে। *এচিড-বৰষুণৰ ফলত জলাশয়ৰ কাষৰ ধাতুনিৰ্মিত শিলসমূহৰ পৰা এলুমিনিয়াম, পাৰা, মেংগানীজ, দস্তা আৰু সীহ আদি নিৰ্গত হৈ জলাশয়ৰ পানী জীৱৰ কাৰণে বিষময় কৰি তোলে। *এচিড-বৰষুণে মাছৰ প্ৰজনন ক্ষমতা নাইকিয়া কৰি মাছৰ মৃত্যু ঘটায়। *এচিড-বৰষুণে গছ-গছনি আৰু উদ্ভিদৰ ওপৰত কু-প্ৰভাৱ পেলায়। *বহুতো কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰ এচিড-বৰষুণৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত নহয়। ফলত ইহঁতে কৃষি-পথাৰ আক্ৰমণ কৰি নাইবা নানা ৰোগৰ সৃষ্টি কৰি মানুহৰ অনিষ্ট কৰে।<ref name="গ্ৰন্থ ১" /> ==এচিড-বৰষুণ ৰোধ কৰাৰ উপায়== [[File:Bixi stele (wrapped), Harvard University, Cambridge, MA - IMG 4607.JPG|thumb|এচিড-বৰষুণ (প্ৰকৃততে এচিড-বৰফ)ৰ ফলস্বৰূপে হোৱা ক্ষয়ীভৱনৰ পৰা ৰক্ষা পাবলৈ ১৯৯৮ চনৰ পৰা শীতকালৰ সময়ছোৱাত হাৰ্ৱাড বিশ্ববিদ্যালয়ৰ চৌহদত থকা কিছুমান মাৰ্বল আৰু ব্ৰঞ্জৰ প্ৰতিমূৰ্তি জল-নিৰোধক আৱৰণেৰে ঢাকি ৰখা হয়।<ref>"[http://harvardmagazine.com/2000/03/art-under-wraps.html Art Under Wraps]", Harvard Magazine, March–April 2000</ref>]] *উদ্যোগ আৰু শক্তি প্ৰকল্পসমূহত প্ৰদূষণৰোধী সঁজুলীৰ ব্যৱহাৰ কৰি বায়ুমণ্ডলত SO₂ আৰু NO₂-ৰ নিৰ্গমনত বাধা দিব পাৰি। *হ্ৰদ আৰু স্থলভাগত চূণশিল প্ৰয়োগ কৰি এচিড-বৰষুণৰ পৰা হ'ব পৰা ক্ষতিৰ পৰিমাণ কমাব পাৰি। *খোৱাপানীৰ নলীবিলাকৰ ভিতৰ পৃষ্ট কোনো জৈৱ পলিমাৰৰ সহায়ত এটা ৰক্ষাকাৰী তৰপ ({{lang|en|Protective layer}})ৰ প্ৰলেপ দিলে এচিড-বৰষুণৰ প্ৰভাৱৰ পৰা পানীক মুক্ত কৰিব পাৰি।<ref name="গ্ৰন্থ ১" /> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== * [http://www.esrl.noaa.gov/csd/AQRS/reports/napapreport05.pdf National Acid Precipitation Assessment Program Report] – a 98-page report to Congress (2005) * [http://www.geography-site.co.uk/pages/environ/acid.html Acid rain for schools] * [http://www.hubbardbrookfoundation.org/education_outreach/ Acid rain for schools – Hubbard Brook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080815095700/http://www.hubbardbrookfoundation.org/education_outreach/ |date=2008-08-15 }} * [http://www.AcidRainRetirementFund.org Acid Rain Retirement Fund environmental education links about acid rain] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927081304/http://www.acidrainretirementfund.org/ |date=2013-09-27 }} * United States Environmental Protection Agency – [http://www.epa.gov/region1/eco/acidrain/index.html New England Acid Rain Program] (superficial) * [http://www.enviroliteracy.org/article.php/2.html Acid Rain] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060421175435/http://www.enviroliteracy.org/article.php/2.html |date=2006-04-21 }} (more depth than ref. above) * U.S. Geological Survey – [http://pubs.usgs.gov/gip/acidrain/2.html What is acid rain?] * [http://www2.iq.usp.br/docente/gutz/Curtipot_.html Acid rain analysis – freeware for simulation and evaluation of titration curves and pH calculations] * [http://www.cbc.ca/archives/categories/environment/pollution/acid-rain-pollution-and-politics/topic---acid-rain-pollution-and-politics.html CBC Digital Archives&nbsp;– Acid Rain: Pollution and Politics] * [http://pubs.acs.org/doi/pdf/10.1021/es0626133 Larssen, Thorjørn et al. "Acid Rain in China". Environmental Science and Technology, 40:2, 2006, pp 418–425.] * [http://www.adirondackcouncil.org/acrapub.pdf Acid Rain: A Continuing National Tragedy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070212003546/http://www.adirondackcouncil.org/acrapub.pdf |date=2007-02-12 }} – a report from The Adirondack Council on acid rain in the Adirondack region (1998) * [http://www.bookrags.com/Acid_rain Assortment of Summaries on Acid Rain] * [http://pages.cthome.net/rwinkler/acidrain.htm Acid rain linked to decline of the wood thrush, a songbird of the Eastern Forest] * [http://www.nfb.ca/film/Trouble_in_the_Forest/ ''Trouble in the Forest'', a 1988 documentary hosted by David Suzuki] * [http://chemconnections.org/modules/acidrain/ What Happens to Acid Rain?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110725161913/http://chemconnections.org/modules/acidrain/ |date=2011-07-25 }} * [http://www.lakescientist.com/learn-about-lakes/water-quality/acid-rain.html Acid Rain and how it affects fish and other aquatic organisms] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111112093305/http://www.lakescientist.com/learn-about-lakes/water-quality/acid-rain.html |date=2011-11-12 }} [[শ্ৰেণী:পৰিৱেশ বিজ্ঞান]] jo3ziky2lb7zdq5e883009hd5qp74wl 0 35535 419678 382243 2024-04-25T17:07:33Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox disease | Image =Child with Smallpox Bangladesh.jpg | Caption = বৰ‌আইত আক্ৰান্ত এটি শিশু (বাংলাদেশ, ১৯৭৩)। সাধাৰণ প্ৰকাৰৰ বৰ‌আইত জোলাবোৰ ডাঠ তৰল পদাৰ্থৰে ভৰি থাকে আৰু প্ৰায়েই মাজ অংশত পোটোকা পৰি থাকে। বৰ‌আইৰ ই এটা প্ৰধান বৈশিষ্ট। | ICD10 = {{ICD10|B|03| |b|00}} | ICD9 = {{ICD9|050}} | DiseasesDB = 12219 | MedlinePlus = 001356 | eMedicineSubj = emerg | eMedicineTopic = 885 | MeshName = Smallpox | MeshNumber = D012899 }} '''বৰ‌আই''' (smallpox) বা '''[[বসন্ত ৰোগ]]''' ''ভেৰিঅ'লা মেজৰ'' (Variola major) and ''ভেৰিঅ'লা মাইনৰ'' (Variola minor) নামৰ দুবিধ [[ভাইৰাছ|ভাইৰাছে]] কৰা এবিধ সংক্ৰামক বেমাৰ।<ref name=Sherris>{{cite book | author = Ryan KJ, Ray CG (editors) | title = Sherris Medical Microbiology | edition = 4th | pages = 525–8 | publisher = McGraw Hill | year = 2004 |isbn = 0-8385-8529-9 }}</ref> ইয়াক লেটিন নাম '''''variola''''' বা ''variola vera'' নামেৰেও জনা যায়। এই নাম দুটা ''varius'' ("দাগযুক্ত") বা ''varus'' ("শালমন")ৰ পৰা উদ্ভুত হৈছে। ইংৰাজীত ৰোগবিধক "'''pox'''"<ref name=SmaPoHist>"[http://whqlibdoc.who.int/smallpox/9241561106_chp5.pdf The History of Smallpox and Its Spread around the World]". Accessed 28 Jan 2013.</ref> বা "'''red plague'''" বোলা হৈছিল;<ref>La Belle Compagnie. "[http://www.labelle.org/top_diseases.html Medieval Diseases] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150806080919/http://www.labelle.org/top_diseases.html |date=2015-08-06 }}". Accessed 28 Jan 2013.</ref> ১৫শ শতিকাত ভেৰিঅ'লাক "great pox" ([[ছিফিলিছ]])-ৰ পৰা পৃথককৈ বুজাবলৈ "smallpox" শব্দটো প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।<ref name=Barquet>{{cite journal |author=Barquet N, Domingo P |title=Smallpox: the triumph over the most terrible of the ministers of death |url= http://www.annals.org/cgi/content/full/127/8_Part_1/635|journal=Annals of Internal Medicine |volume=127 |issue=8 Pt 1 |pages=635–42 |date=15 October 1997|pmid=9341063 |doi=10.1059/0003-4819-127-8_Part_1-199710150-00010 |doi_brokendate=2010-03-07 }}</ref> [[অসম]]ত জনবিশ্বাসমতে [[শীতলা দেৱী]]ক এই ৰোগৰ অধিষ্ঠাত্ৰী দেৱীৰূপে গণ্য কৰি ৰোগটোক '''"আই"''' (ডাঙৰ জোলা বান্ধে বাবে বৰ-আই) বোলা হয়।<ref name="আ অ অ ">{{cite book | title=আধুনিক অসমীয়া অভিধান | publisher=অসম প্ৰকাশন পৰিষদ | author=সম্পাদক- ড: মহেশ্বৰ নেওগ, ৰজনীকান্ত দেশশৰ্মা, নৱকান্ত বৰুৱা | year=তৃতীয় প্ৰকাশ, ১৯৮৭ | location=গুৱাহাটী | pages=২৭}}</ref> শীতকালৰ শেষৰফালে আৰু বসন্তকালৰ আৰম্ভণিতে এই ৰোগৰ আধিক্য বেছি বাবে '''"বসন্ত" '''(chicken pox আৰু measles-ৰ সৈতে) বুলি কোৱা হয়। ১৯৭৭ চনৰ ২৬ অক্টোবৰত শেষভাগৰ বাবে প্ৰাকৃতিকভাৱে হোৱা বৰ‌আইৰ (''Variola minor'') ৰোগী চিনাক্ত কৰা হৈছিল।<ref name=WHO_Factsheet>{{cite web | title=Smallpox | work=WHO Factsheet | url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/smallpox/en/ | accessdate=2007-09-22}}</ref> বৰ‌আইৰ ভাইৰাছে ছালৰ সৰু ৰক্তনলিকা, মুখ আৰু ডিঙিত ভিতৰত খোপনি পুতে। ছালত ই প্ৰথমে ৰঙচুৱা গুটি গুটি কৰে যিবোৰ পিছলৈ পানীজোলালৈ ৰূপান্তৰিত হয়। ভেৰিঅ'লা মেজৰে কম প্ৰাবল্যৰ ৰোগৰ সৃষ্টি কৰে ('''[[alastrim]]''', '''cottonpox''', '''milkpox''', '''whitepox''', আৰু '''Cuban itch''' বুলিও কোৱা হয়) যাৰ ফলত প্ৰায় ১% ৰোগীৰ মৃত্যু হয়। ভেৰিঅ'লা মেজৰে বেছি প্ৰাবল্যৰ ৰোগ কৰে আৰু ৩০-৩৫% ৰোগীৰ মৃত্যু হয়।<ref name=Behbehani_1983>{{cite journal |author=Behbehani AM |title=The smallpox story: life and death of an old disease |journal=Microbiol Rev |volume=47 |issue=4 |pages=455–509 |date=1 December 1983|pmid=6319980 |pmc=281588 |url=http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=6319980 }}</ref><ref name=AFIP>{{cite web |url=http://www.afip.org/Departments/infectious/sp/text/1_1.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071009141639/http://www.afip.org/Departments/infectious/sp/text/1_1.htm |archivedate=2007-10-09 |title=Smallpox |accessdate=2008-10-28 |work=Armed Forces Institute of Pathology: Department of Infectious and Parasitic Diseases |deadurl=yes }}</ref> ''V. major'' সংক্ৰমণৰ পলমীয়া জটিলতা হৈছে প্ৰধানকৈ মুখত হোৱা বৈশিষ্টমূলক দাগ (৬৫-৮৫% ৰক্ষা পৰা ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত)।<ref>{{cite journal |author=Jezek Z, Hardjotanojo W, Rangaraj AG |title=Facial scarring after varicella. A comparison between variola major and variola minor |journal=Am. J. Epidemiol. |volume=114 |issue=6 |pages=798–803 |year=1981 |pmid=7315828 }}</ref> কৰ্ণিয়াৰ আলচাৰৰ ফলত হোৱা [[অন্ধতা]] আৰু আৰ্থাইটিছ বা অষ্টয়'মায়েলাইটিছৰ ফলত হোৱা পংগুতা ২-৫% ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত পোৱা যায়। প্ৰায় ১০০০০ বছৰৰ পূৰ্বে মানুহৰ মাজত বৰ‌আইয়ে দেখা দিয়া বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।<ref name=Barquet/> ইজিপ্টৰ ফাৰাও ৰামছেছ পঞ্চমৰ (Ramses V) মামীৰ দেহত পোৱা ৰঙচুৱা দাগ সম্ভৱতঃ ইয়াৰ সকলোতকৈ পুৰণি শাৰীৰিক প্ৰমাণ।<ref name=Ramses>{{cite web|last=Hopkins |first=Donald|title=Ramses V:Earliest known victim?|url=http://whqlibdoc.who.int/smallpox/WH_5_1980_p22.pdf|publisher=WHO|accessdate=6 July 2010}}</ref> ৰোগটোৱে ১৮শ শতিকাৰ শেষৰ বছৰকেইটাত বছৰি প্ৰায় ৪,০০,০০০ মানুহৰ প্ৰাণ লৈছিল (পাঁচজন শাসনকৰ্তাসহ),<ref name=Hays>J. N. Hays (2005). "''[http://books.google.com/books?id=GyE8Qt-kS1kC&pg=PA151&dq=&lr=&hl=en&cd=23#v=onepage&q=false Epidemics and pandemics: their impacts on human history]''". ABC-CLIO. p.151. ISBN 1-85109-658-2</ref> আৰু সকলো অন্ধতাৰ এক তৃতীয়াংশৰ কাৰণ আছিল।<ref name=Behbehani_1983/><ref>"[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=vacc.chapter.3 Smallpox and Vaccinia]". ''National Center for Biotechnology Information.''</ref> প্ৰাপ্ৰবয়স্ক আক্ৰান্ত ৰোগীৰ ২০-৬০% আৰু আক্ৰান্ত শিশুৰ ৮০%তকৈও বেছিৰ মৃত্যু ঘটিছিল।<ref>{{cite journal |author=Riedel S |title=Edward Jenner and the history of smallpox and vaccination |pmc=1200696 |journal=Proc (Bayl Univ Med Cent) |volume=18 |issue=1 |pages=21–5 |year=2005 |pmid=16200144 }}</ref> বিংশ শতিকাত প্ৰায় ৩০০-৫০০ নিযুত মানুহৰ মৃত্যুৰ বাবে এই ৰোগ দায়ী আছিল।<ref>{{cite book |author=Koplow, David A. |title=Smallpox: the fight to eradicate a global scourge |url=http://books.google.com/books/ucpress?vid=ISBN9780520242203|publisher=University of California Press |location=Berkeley |year=2003 |pages= |isbn=0-520-24220-3 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://ucdavismagazine.ucdavis.edu/issues/su06/feature_1b.html |title=UC Davis Magazine, Summer 2006: Epidemics on the Horizon |accessdate=2008-01-03 |work= |archivedate=2008-12-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081211181455/http://ucdavismagazine.ucdavis.edu/issues/su06/feature_1b.html |deadurl=yes }}</ref><ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2008/01/080131122956.htm How Poxviruses Such As Smallpox Evade The Immune System], ScienceDaily, February 1, 2008</ref> ১৯৬৭ চনত [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই প্ৰকাশ কৰিছিল যে সেই বছৰত আনুমানিক ১৫ নিযুত মানুহ বৰ‌আইত আক্ৰান্ত হৈছিল আৰু ২ নিযুত মানুহ মৃত্যুমুখত পৰিছিল।<ref name=WHO_Factsheet/> উনবিংশ আৰু বিংশ শতিকাজুৰি [[প্ৰতিষেধক]]ৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰৰ পিছত ১৯৭৯ চনত বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই বৰ‌আই নিৰ্মূল হোৱা বুলি ঘোষণা কৰে।<ref name=WHO_Factsheet /> নিৰ্মূল হোৱা দুটা [[সংক্ৰামক ৰোগ]]ৰ ভিতৰত আনটো হৈছে ২০১১ চনত নিৰ্মূল ঘোষণা কৰা rinderpest ৰোগ।<ref>{{cite journal | title = (Book Review) The Eradication of Smallpox: Edward Jenner and The First and Only Eradication of a Human Infectious Disease | url = http://www.nature.com/nm/journal/v7/n1/full/nm0101_15b.html| journal = Nature Medicine | year = 2001 | volume = 7 | pages = 15–6 | doi = 10.1038/83283 | pmid = | last1 = De Cock | first1 =Kevin M. | issue = 1}}</ref><ref>{{cite journal |author=Tognotti E. |title=The eradication of smallpox, a success story for modern medicine and public health: What lessons for the future?|journal=J Infect Dev Ctries |volume=4 |issue=5 |pages=264–266 |year=2010 |month=June |pmid= 20539058|format=PDF |doi= 10.3855/jidc.1204|url=http://www.jidc.org/index.php/journal/article/view/1204/386}}</ref><ref>{{cite news | title='The world is free of rinderpest' | url = http://mg.co.za/article/2011-05-25-the-world-is-free-of-rinderpest/ | work=The Mail and Guardian | date=2011-05-25}}</ref> == তথ্যসূত্ৰ == {{reflist|2}} == অতিৰিক্ত পঠন == {{Refbegin|60em}} * {{cite book |author=Bhattacharya, Sanjoy |title=Expunging variola: the control and eradication of smallpox in India, 1947–1977 |publisher=Orient Longman |location=Hyderabad |year=2006 |pages= |isbn=81-250-3018-2 |url=http://books.google.com/books?id=Kx2919wvrT4C&printsec=frontcover&dq }} * {{cite book |author=Fenner, Frank |title=Smallpox and Its Eradication (History of International Public Health, No. 6) |url=http://whqlibdoc.who.int/smallpox/9241561106.pdf |publisher=World Health Organization |location=Geneva |year=1988 |pages= |isbn=92-4-156110-6 |format=PDF }} * {{cite book |author=Koplow, David A. |title=Smallpox: the fight to eradicate a global scourge |publisher=University of California Press |location=Berkeley |year=2003 |isbn=0-520-24220-3}} * {{cite journal |author=Mack T |title=A different view of smallpox and vaccination |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/348/5/460 |journal=N. Engl. J. Med. |volume=348 |issue=5 |pages=460–3 |year=2003 |pmid=12496354 |doi=10.1056/NEJMsb022994 |access-date=2013-12-27 |archivedate=2009-04-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090422102517/http://content.nejm.org/cgi/content/full/348/5/460 |deadurl=yes }} * {{cite book |author=McNeill, William Hardy |title=Plagues and peoples |publisher=Basil Blackwell |location=Oxford |year=1977 |pages= |isbn=0-385-12122-9 }} * {{cite book |author=Naono, Atsuko |title=State of Vaccination: The Fight Against Smallpox in Colonial Burma |publisher=Orient Blackswan |location=Hyderabad |year=2009 |page=238 |isbn=978-81-250-3546-6 |url=http://catalogue.nla.gov.au/Record/4729301/Cite |access-date=2013-12-27 |archivedate=2020-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200730001433/https://catalogue.nla.gov.au/Record/4729301/Cite }} * {{cite book |author=Preston, Richard |title=The Demon in the Freezer: A True Story |publisher=Random House |location=New York |year=2002 |pages= |isbn=0-375-50856-2 }} (Excerpt available at http://cryptome.info/0001/smallpox-wmd.htm) * {{cite book |author=Tucker, Jonathan B. |title=Scourge: The Once and Future Threat of Smallpox |publisher=Grove Press |location=New York |year=2001 |pages= |isbn=0-8021-3939-6 |url=http://books.google.com/?id=MxqIAjXv4ggC&printsec=frontcover&q }} * Lord Wharncliffe and W. Moy Thomas, editors. ''The Letters and Works of Lady Mary Wortley Montagu, vol. 1,'' London: Henry G. Bohn, 1861. {{Refend}} ==বহিঃ সংযোগ == {{Commons category}} * [http://cherokeeregistry.com/index.php?option=com_content&view=article&id=407&Itemid=617 Image of Amhearst letter to Colonel Henry Bouquet – give smallpox to Indians.] * [http://www.smallpoxbiosafety.org Smallpox Biosafety: A Website About Destruction of Smallpox Virus Stocks] * [http://www.cidrap.umn.edu/cidrap/content/bt/smallpox/biofacts/index.html Detailed CIDRAP Smallpox overview] * [http://www.upmc-biosecurity.org/website/focus/agents_diseases/fact_sheets/smallpox.html Agent Fact Sheet: Smallpox], Center for Biosecurity * [http://www.logicalimages.com/resourcesBTAgentsSmallpox.htm Smallpox Images and Diagnosis Synopsis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080729020333/http://www.logicalimages.com/resourcesBTAgentsSmallpox.htm |date=2008-07-29 }} * [http://www.poxvirus.org/query.asp?web_taxonomy=variola%20virus Variola Virus Genomes] database search results from the Poxvirus Bioinformatics Resource Center * [http://www.viprbrc.org/brc/home.do?decorator=pox Virus Pathogen Database and Analysis Resource (ViPR): Poxviridae] {{Medical condition classification and resources}} [[শ্ৰেণী:ৰোগ]] mhvz9ucvt98u5dprpzodo4kdoilc625 0 36680 419702 419042 2024-04-25T19:31:57Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki '''মহীশূৰ পেইণ্টছ এণ্ড বাৰ্নিচ লিমিটেড''', আগতে ইয়াৰ নাম আছিল ''মহীশূৰ লেক এণ্ড পেইণ্টছ লিমিটেড'', দক্ষিণ ভাৰতৰ কৰ্ণাটকৰ মহীশূৰ চহৰত অৱস্থিত এটা কোম্পানী। ভাৰতৰ ই একমাত্ৰ কোম্পানী যিয়ে [[নিৰ্বাচনী চিয়াঁহী]] উৎপাদন কৰিবলৈ অনুমোদিত, যিটো নিৰ্বাচনত ব্যৱহাৰ কৰা হয় যাতে মানুহে একাধিকবাৰ ভোটদান কৰিব নোৱাৰে৷<ref name="hind"/><ref name="ink">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/09/11/stories/2007091156180300.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070914095645/http://www.hindu.com/2007/09/11/stories/2007091156180300.htm|url-status=dead|archive-date=2007-09-14|title=An 'indelible' contribution|access-date=2007-09-17|location=Chennai, India|work=[[The Hindu]]|date=2007-09-11|archivedate=2007-09-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070914095645/http://www.hindu.com/2007/09/11/stories/2007091156180300.htm|deadurl=yes}}</ref><ref name="bbc">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3736590.stm|work=Online webpage of the BBC,dated 2004-10-12|title=India link to Afghan ink stink|author=Sunil Raman|access-date=2007-09-17 | date=2004-10-12}}</ref> বৰ্তমান এই কোম্পানীটো কৰ্ণাটক চৰকাৰৰ মালিকানাধীন আৰু পৰিচালিত। ==ইতিহাস== এই উদ্যোগটো পোণপ্ৰথমে মহীশূৰৰ মহাৰাজা নলৱাডী কৃষ্ণৰাজা ৱাডিয়াৰে([[:en:Krishna Raja Wadiyar IV|Krishna Raja Wadiyar IV]]) ১৯৩৭ চনত চিয়াঁহী,ৰং আৰু অন্যান্য আনুসংগিক প্ৰয়োজনীয় দ্ৰৱ্যসমূহ উৎপাদনৰ বাবে Mysore Lac and Paints Limited হিচাপে আৰম্ভ কৰিছিল।<ref name="bbc"/> ১৯৪৭ চনৰ স্বাধীনতাৰ পিছত ই ৰাজহুৱা খণ্ডলৈ গুচি যায়। ১৯৬২ চনত ভাৰতৰ তৃতীয় সাধাৰণ নিৰ্বাচনত ভোটদানৰ প্ৰমাণ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা চিয়াঁহীৰ উৎপাদনৰ বাবে ইয়াক বাচনি কৰা হয়।<ref name="hind">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2004/03/17/stories/2004031700571300.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20040412223708/http://www.hindu.com/2004/03/17/stories/2004031700571300.htm|url-status=dead|archive-date=2004-04-12|title=The business of 'black-marking' voters|author=R. Krishna Kumar|access-date=2007-09-17|location=Chennai, India|work=[[The Hindu]]|date=2004-03-17|archivedate=2004-04-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040412223708/http://www.hindu.com/2004/03/17/stories/2004031700571300.htm|deadurl=yes}}</ref> গোপনীয়াকৈ ৰখা এই চিয়াঁহী উৎপাদন প্ৰণালীটো ভাৰতৰ [[:en:National Physical Laboratory of India|National Physical Laboratory of India]]ই তৈয়াৰ কৰা এক ৰাসায়নিক সংযুতি অনুসৰি কৰা হয়। ==উৎপাদিত সামগ্ৰী== ===ভোটদানৰ প্ৰমাণৰূপে ব্যৱহাৰ কৰা বিশেষ চিয়াঁহী=== কোনো ভোটাৰে যাতে প্ৰৱঞ্চনাৰে দ্বিতীয়বাৰ ভোটদান কৰিব নোৱাৰে তাৰ বাবে সোঁহাতৰ তৰ্জনী আঙুলিৰ নখত এক বিশেষ ধৰণৰ চিয়াঁহী লগাই দিয়া হয়। এই চিয়াঁহীৰ দাগ কমেও ২০ দিনলৈ নাযায়, যাৰ ফলত নিৰ্বাচনৰ সময়ত ভোটাৰে ভণ্ডামি কৰিব নোৱাৰে৷<ref name="hind"/> কলা ৰঙৰ এই চিয়াঁহী পোণপ্ৰথমে ভাৰতৰ নিৰ্বাচনসনূহৰ প্ৰয়োজনাৰ্থে প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। এই চিয়াঁহীৰ এক মূখ্য গ্ৰাহক হ'ল ভাৰতৰ নিৰ্বাচন আয়োগ। নিৰ্বাচন আয়োগে ভোটাৰৰ সংখ্যাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ চিয়াঁহী যোগানৰ বাবে আহ্বান জনায় আৰু পিছত এইসমূহ ভোটকেন্দ্ৰলৈ যোগান ধৰে৷<ref name="ink" /> অনুমান কৰা হৈছে ৪৫ বছৰত কমেও ৩০০ মিলিয়ন লোকে এই চিয়াঁহী ব্যৱহাৰ কৰিছে৷<ref name="ink"/> এই চিয়াঁহী ৫ মি:লি:, ৭.৫মি:লি:, ২০মি:লি:, ৫০মি:লি: আৰু ৮০ মি:লি:ৰ বটলত পোৱা যায়। এটা ৫ মি:লি:ৰ বটল ৩০০ ভোটাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। থাইলেণ্ড, মালাছিয়া, দক্ষিণ আফ্ৰিকা,ছিংগাপুৰ আৰু নাইজেৰিয়ালৈ এই চিয়াঁহী ৰপ্তানি কৰা হয়।<ref name="hind" /> এই চিয়াঁহী থকা এক প্ৰকাৰৰ মাৰ্কাৰ পেনো এই উদ্যোগটোৱে প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে যিটো আফগানিস্তানৰ নিৰ্বাচনত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।<ref name="bbc" /> ই ২০১২ চনৰ কম্বোডিয়াৰ নিৰ্বাচনৰ বাবেও এই চিয়াঁহী যোগান ধৰিছিল।<ref name="inkdemo">{{cite news|title=1937 Mysore Paints and Varnish । The ink of democracy |url=http://www.livemint.com/Leisure/boqq9tLWHAoOecSwwdwZxK/1937-Mysore-Paints-and-Varnish--The-ink-of-democracy.html |first=Pavitra |last=Jayaraman |date=13 August 2012|agency=[[LiveMint]]|access-date=17 April 2014}}</ref> ===অন্যান্য সামগ্ৰী=== কোম্পানীটোৱে অন্যান্য সামগ্ৰী যেনে ৰাসায়নিক প্ৰতিৰোধী ৰং, এনামেল, প্ৰাইমাৰ, ডিষ্টেম্পাৰ, ছীল কৰাৰ বাবে মম বা লা আৰু পলিচ আদিও নিৰ্মাণ কৰে৷<ref name="prof">{{cite web|url=http://www.mysorepaints.in/profile.html|work=Online Webpage of the Mysore Paints and Varnish Limited|title=Profile|access-date=2007-09-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20080110120401/http://www.mysorepaints.in/profile.html|archive-date=10 January 2008|url-status=dead|archivedate=2008-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080110120401/http://www.mysorepaints.in/profile.html|deadurl=yes}}</ref> এমভিপিএলে নিৰ্মাণ কৰা ছীলিং মম [[ভাৰত]]ৰ ডাকবিভাগে ব্যৱহাৰ কৰে আৰু তেওঁলোকৰ দ্বাৰা প্ৰস্তুত কৰা সামগ্ৰী প্ৰথম বেলট বাকচ ছীল কৰিবলৈ নিৰ্বাচন আয়োগে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।<ref name="inkdemo" /> ==ব্যৱসায়== এই উদ্যোগটোৰ ব্যৱসায় ঘাইকৈ নিৰ্ভৰ কৰে প্ৰতি পাঁচবছৰৰ মূৰে মূৰে হোৱা ভাৰতবৰ্ষৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনসমূহৰ ওপৰত।<ref name="elec">{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/Bangalore/Poll_time_blues/articleshow/msid-427487,curpg-1.cms|work=Online Edition of The Times of India, dated 2004-01-16|author=M B Maramkal|title=Poll time 'blues'|access-date=2007-09-17|date=2004-01-16}}</ref> নিৰ্বাচনৰ বতৰত ইয়াৰ এক লেখত ল'বলগীয়া ধৰণে ৰাজহ বৃদ্ধি দেখা যায়। ২০০৬-০৭ বিত্তিয় বৰ্ষত কোম্পানীটোৱে প্ৰায় ১৮ মিলিয়ন টকা লভ্যংশ আহৰণ কৰিছিল।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/07/05/stories/2007070556440300.htm|archive-url=https://archive.today/20130125051122/http://www.hindu.com/2007/07/05/stories/2007070556440300.htm|url-status=dead|archive-date=2013-01-25|title=State keen on expanding Paints & Varnishes Ltd.|access-date=2007-09-17|location=Chennai, India|work=[[The Hindu]]|date=2007-07-05|archivedate=2013-01-25|archiveurl=https://archive.today/20130125051122/http://www.hindu.com/2007/07/05/stories/2007070556440300.htm|deadurl=yes}}</ref> ২০০৪ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ বাবে ই প্ৰায় ৪০ মিলিয়ন টকাৰ চিয়াঁহী যোগান ধৰিছিল। ২০০৮ চনৰ কম্বোডিয়াৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত ই প্ৰায় ১২.৮ মিলিয়ন টকা আয় কৰে।<ref name="cam">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/03/10/stories/2007031015300500.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20071213191358/http://www.hindu.com/2007/03/10/stories/2007031015300500.htm|url-status=dead|archive-date=2007-12-13|title=Indelible ink shipped to Cambodia|access-date=2007-09-17|location=Chennai, India|work=[[The Hindu]]|date=2007-03-10|archivedate=2007-12-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071213191358/http://www.hindu.com/2007/03/10/stories/2007031015300500.htm|deadurl=yes}}</ref> ==তথ্যসূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:কোম্পানী]] m38x1wt95gfxonbc4ur0et43myt1hk7 0 36870 419722 383439 2024-04-26T03:39:30Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = ৰবিন ভেন পাৰ্চি | image = [[File:Robin van Persie ManUtd (cropped).jpg|180px]] | image_size = 175px | caption = ২০১৩ চনত ভেন পাৰ্চি | fullname = ৰবিন ভেন পাৰ্চি<ref name="PFA 627">{{Cite book| editor-first=Barry J.| editor-last=Hugman| title=The PFA Premier & Football League Players' Records 1946–2005| year=2005| publisher=Queen Anne Press| isbn=1-85291-665-6| page=627 }}</ref> | birth_date = {{Birth date and age|1983|8|6|df=y}}<ref name="PFA 627"/> | birth_place = ৰোট্টাৰৰ্ডম(Rotterdam), নেডাৰ্লেণ্ডচ্‌ | height = {{convert|1.83|m|abbr=on}}<ref>{{cite web|title=Player Profile|url=http://www.premierleague.com/en-gb/players/profile.overview.html/robin-van-persie|publisher=premierleague.com|accessdate=29 May 2014|archivedate=28 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111228153104/http://www.premierleague.com/en-gb/players/profile.overview.html/robin-van-persie|deadurl=yes}}</ref> | currentclub = [[:en:Manchester United F.C.|মানচেষ্টাৰ ইউনাইটেড]] | clubnumber = ২০ | position = [[:en:Forward (association football)|ষ্ট্ৰাইকাৰ]] | youthyears1 = ১৯৯৭-১৯৯৯ |youthclubs1 = [[:en:SBV Excelsior|এক্সিলসায়ৰ]] | youthyears2 = ১৯৯৮-২০০১ |youthclubs2 = [[:en:Feyenoord Academy (Varkenoord)|ফিয়েনৰ্ড একাডেমী]] | years1 = ২০০১-২০০৪ |clubs1 = [[:en:Feyenoord|ফিয়েনৰ্ড]] |caps1 = 61 |goals1 = 15 | years2 = ২০০৪-২০১২ |clubs2 = [[:en:Arsenal F.C.|আৰ্চেনাল]] |caps2 = 194 |goals2 = 96 | years3 = ২০১২– |clubs3 = [[:en:Manchester United F.C.|মাঞ্চেষ্টাৰ ইউনাইটেড]] |caps3 = 59 |goals3 = 38 | nationalyears1 = ২০০০ |nationalteam1 = [[:en:Netherlands national under-17 football team|নেডাৰলেণ্ডচ্ ১৭ অনূৰ্ধ্ব্ব]] |nationalcaps1 = 6 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = ২০০১ |nationalteam2 = [[:en:Netherlands national under-19 football team|নেডাৰলেণ্ডচ্ ১৯ অনূৰ্ধ্ব্ব]] |nationalcaps2 = 6 |nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = ২০০২-২০০৫ |nationalteam3 = [[:en:Netherlands national under-21 football team|নেডাৰলেণ্ডচ্ ২১ অনূৰ্ধ্ব্ব]] |nationalcaps3 = 12 |nationalgoals3 = 1 | nationalyears4 = ২০০৫– |nationalteam4 = [[:en:Netherlands national football team|নেডাৰলেণ্ডচ্‌ জাতীয় দল]] |nationalcaps4 = 85 |nationalgoals4 = 45<!--NO LIVE UPDATES, ALL SUCH EDITS WILL BE REMOVED. WAIT FOR MATCH TO FINISH --> | pcupdate = 09:58, 11 May 2014 (UTC) | ntupdate = 13 June 2014 }} '''ৰবিন ভেন পাৰ্চি''' ({{lang-en|Robin van Persie}}; জন্ম ৬ আগষ্ট ১৯৮৩) হ'ল এজন প্ৰখ্যাত ডাচ্চ ফুটবলাৰ। তেওঁ এজন ষ্ট্ৰাইকাৰ হিচাপে ইংলিছ প্ৰিমিয়াৰ লীগৰ জনপ্ৰিয় ক্লাব মানচেষ্টাৰ ইউনাইটেড আৰু নেডাৰলেণ্ডচ্‌ জাতীয় দলৰ হৈ খেলি আছে। নেডাৰলেণ্ডচ্‌ জাতীয় দলৰ অধিনায় ভেন পাৰ্চি হৈছে ডাচ্চ ফুটবল ক্লাব ফিয়েনৰ্ডৰ ([[:en:Feyenoord|Feyenoord]]) যুৱ সৃষ্টি।<ref>[http://www.allsportspeople.com/soccer/people/Robin_van_Persie Robin van Persie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140721185950/http://www.allsportspeople.com/soccer/people/Robin_van_Persie |date=2014-07-21 }} AllSportsPeople.com</ref> ২০০৪ চনত তেওঁ ইংলিছ প্ৰিমিয়াৰ লীগৰ ফুটবল ক্লাব আৰ্চেনল ([[:en:Arsenal F.C.|Arsenal]])ত যোগদান কৰে। ২০১১ চনৰ ১৬ আগষ্টত তেওঁ ক্লাবটোৰ অধিনায়ক হয় আৰু ইয়াৰ এবছৰ পিছত মানচেষ্টাৰ ইউনাইটেডত যোগদান কৰে।<ref>[http://www.arsenal.com/news/news-archive/van-persie-appointed-as-arsenal-captain] Arsenal.com</ref><ref name=joinedutd>{{cite news|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/terms-agreed-for-van-persie-transfer|title = Terms agreed for Van Persie transfer |publisher=Arsenal.com|date=15 August 2012}}</ref> তেওঁৰ খেলৰ ধৰণ আৰু প্ৰতিভালৈ চায় তেওঁক মহান ডাচ্চ খেলুৱৈ মাৰ্কো ভান বাষ্টনৰ ([[:en:Marco van Basten|Marco van Basten]]) লগত তুলনা কৰা হয়।<ref>{{cite news|author=Rob Draper, Mail on Sunday Chief Football Writer|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1233509/Van-Persie-heart-Van-Bastens-heroics.html|title=Van Persie can take heart from Van Basten's heroics|work=[[Mail Online]]|publisher=[[Daily Mail]]|date=6 December 2009|accessdate=17 October 2011|archivedate=8 December 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091208122818/http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1233509/Van-Persie-heart-Van-Bastens-heroics.html|deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/-van-persie-s-cast-in-van-basten-s-mould-|title='Van Persie's cast in Van Basten's mould'|publisher=Arsenal.com|date=20 October 2009|accessdate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106192313/http://www.arsenal.com/news/news-archive/-van-persie-s-cast-in-van-basten-s-mould-|archivedate=6 January 2010|deadurl=no}}</ref> পাৰ্চিৰ মাক-দেউতাক দুয়ো শিল্পী আছিল আৰু সেয়ে তেওঁলোকে পুত্ৰকো শিল্পী হোৱাতো বিচাৰিছিল;<ref name=SatInter>{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1138300/The-Saturday-Interview-Robin-Van-Persie--artist-draws-best-Arsenal.html|work=Mail Online|first=Matt |last=Lawton|title=The Saturday Interview: Robin van Persie – the artist who draws the best out of Arsenal|date=6 February 2009}}</ref> কিন্তু ফুটবলৰ প্ৰতি আগ্ৰহী পাৰ্চিয়ে এক্সিলচায়ৰৰ যুৱ বাহিনীত যোগদান কৰে। আন এটা গৃহ চহৰত থকা ক্লাব ফিয়েনৰ্ডত যোগদান কৰি তেওঁ তিনিটা চিজন সেই ক্লাবত কটায় ২০০২ চনত উয়েফা কাপ ([[:en:2002 UEFA Cup Final|UEFA Cup]]) হস্তগত কৰে।<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/history/season=2001/index.html 2001/02: Van Hooijdonk fires up Feyenoord] UEFA.COM</ref> ২০০১-০২ বৰ্ষত পাৰ্চিক ''ডাচ্চ ফুটবলাৰ অৱ দা ইয়াৰ'' (Dutch Football Talent of the Year) হিচাপে সন্মানিত কৰা হয়। ক্লাবৰ এটা সালসলনিৰ ফলত ক্লাবৰ মেনেজাৰ বাৰ্ট ভান মাৰউইক্সৰ ([[:en:Bert van Marwijk|Bert van Marwijk]]) লগত ঘটা মনোমালিন্যৰ ফলত ২০০৪ চনত পাৰ্চি ইংলিছ প্ৰিমিয়াৰ লীগৰ ক্লাব আৰ্চেনললৈ ২.৭৫ মিলিয়ন পাউণ্ডৰ এক চুক্তিৰ জৰিয়তে যায়।<ref>{{cite news|url=http://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2010/07/07/2014740/arsenal-striker-robin-van-persie-wants-to-follow-in-dennis|title=Arsenal Striker Robin Van Persie Wants To Follow In Dennis Bergkamp's Foosteps And Wear Number 10 Shirt|publisher=[[Goal.com]]|date=7 July 2010|archivedate=9 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709043713/http://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2010/07/07/2014740/arsenal-striker-robin-van-persie-wants-to-follow-in-dennis|access-date=16 June 2014|deadurl=no}}</ref><ref>{{cite news|work=Mail Online|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1296290/Robin-van-Persie-follow-Dennis-Bergkamp-No-10-William-Gallas-vacates-jersey.html|title=Perfect 10? Robin van Persie to follow in Dennis Bergkamp's footsteps after William Gallas vacates famous jersey|date=20 July 2010|archivedate=23 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100723034437/http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1296290/Robin-van-Persie-follow-Dennis-Bergkamp-No-10-William-Gallas-vacates-jersey.html|access-date=16 June 2014|deadurl=no}}</ref> ক্লাবৰ প্ৰথমটো চিজনত তেওঁ [[:en:FA Community Shield|FA Community Shield]] আৰু [[:en:2005 FA Cup Final|FA Cup]] জয় কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। কিন্তু ইয়াৰ পিছত আৰ্চেনলত থকা আঠটা বছৰত কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ ট্ৰফী জিকিবলৈ সক্ষম হোৱা নাছিল। ভেন পাৰ্চিক পাঁচবাৰলৈ [[:en:Premier League Player of the Month|Premier League Player of the Month]] হিচাপে সন্মানিত কৰা হৈছিল। ২০১৩ চনত The Guardian নামৰ বাতৰিকাকত খনে বিশ্বৰ শ্ৰেষ্ঠ ১০০ জন খেলুৱৈৰ মাজত পাৰ্চিক ১১ নং স্থান দিছিল।<ref>[http://www.theguardian.com/football/ng-interactive/2013/dec/100-greatest-footballers-2013 The 100 best footballers in the world 2013 | Guardian Football |The 100 best footballers in the world: 2013]</ref> ভেন পাৰ্চিয়ে ক্ৰমান্বয়ে নেডাৰলেণ্ডচ্‌ৰ অনূৰ্ধ্ব্ব ১৭, অনূৰ্ধ্ব্ব ১৯ আৰু অনূৰ্ধ্ব্ব ২১ দলক নেতৃত্ব দিছিল। ২০০৫ চনত ৰোমানিয়াৰ বিপক্ষে এখন খেলত তেওঁ জ্যেষ্ঠ জাতীয় দলত অভিষেক ঘটাইছিল। ইয়াৰ পৰৱৰ্তী খেলখনত তেওঁ জ্যেষ্ঠ জাতীয় দলৰ হৈ ফিনলেণ্ডৰ বিপক্ষে প্ৰথমটো গ'ল দিছিল আৰু ৪-০ ব্যৱধানত বিজয় সাব্যস্ত কৰিছিল। ৮৫টা কেপৰ ([[:en:Cap (sport)|caps]]) সৈতে ৪৫টা গ'লেৰে ভেন পাৰ্চি নেডাৰলেণ্ডচ্‌ৰ এতিয়ালৈ সৰ্বকালৰ সৰ্বাধিক গ'লকৰ্তা।<ref>[http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=217315/index.html FIFA Player Statistics: Robin VAN PERSIE] FIFA.com</ref><ref>[http://uk.eurosport.yahoo.com/football/robin-van-persie.html Robin Van Persie Football Profile] Yahoo! Eurosport UK</ref> তেওঁ ২০০৬,২০১০ আৰু ২০১৪ চনৰ ফিফা বিশ্বকাপৰ লগতে UEFA Euro 2008 আৰু UEFA Euro 2012 ত জাতীয় দলৰ নেতৃত্ব বহন কৰিছে। ==কেৰিয়াৰ পৰিসংখ্যা== ===ক্লাব=== {{updated|11 May 2014}}<ref>{{cite news|url=http://int.soccerway.com/players/robin-van-persie/49/matches/|title=Netherlands - Robin van Persie - Profile with news, career statistics and history|accessdate=1 June 2014|work=Soccerway}}</ref> <!-- NOTE: when updating stats, update the infobox too! --> {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !rowspan="2"|ক্লাব !rowspan="2"|চিজন !colspan="3"|লীগ !colspan="2"|কাপ !colspan="2"|লীগ কাপ !colspan="2"|[[:en:UEFA#Club|ইউৰোপ]] !colspan="2"|অন্যান্য<ref>Includes other competitive competitions, including the [[FA Community Shield]].</ref> !colspan="2"|সৰ্বমুঠ |- !ডিভিজন !Apps !গ'ল !Apps !গ'ল !Apps !গ'ল !Apps !গ'ল !Apps !গ'ল !Apps !গ'ল |- |rowspan="4"|ফিয়েনৰ্ড |২০০১-০২ |rowspan="3"|[[Eredivisie]] |১০||০||০||০||colspan="2"|–||৭||০||colspan="2"|–||১৭||০ |- |২০০২-০৩ |২৩||৯||৩||৭||colspan="2"|–||২||০||colspan="2"|–||২৮||১৬ |- |২০০৩-০৪ |২৮||৬||২||০||colspan="2"|–||৩||০||colspan="2"|–||৩৩||৬ |- !colspan="2"|সৰ্বমুঠ !৬১!!১৫!!৫!!৭!!colspan="2"|–!!১২!!০!!colspan="2"|–!!৭৮!!২২ |- |rowspan="9"|আৰ্চেনল |২০০৪-০৫ |rowspan="8"|প্ৰিমিয়াৰ লীগ |26||5||5||3||3||1||6||1||1||0||41||10 |- |২০০৫-০৬ |24||5||2||0||4||4||7||2||1||0||38||11 |- |২০০৬-০৭ |22||11||1||0||0||0||8||2||colspan="2"|–||31||13 |- |২০০৭-০৮ |15||7||0||0||1||0||7||2||colspan="2"|–||23||9 |- |২০০৮-০৯ |28||11||6||4||0||0||10||5||colspan="2"|–||44||20 |- |২০০৯-১০ |16||9||0||0||0||0||3||1||colspan="2"|–||19||10 |- |২০১০-১১ |25||18||2||1||3||1||3||2||colspan="2"|–||33||22 |- |২০১১-১২ |38||30||2||2||0||0||8||5||colspan="2"|–||48||37 |- !colspan="2"|সৰ্বমুঠ !194!!96!!18!!10!!11!!6!!52!!20!!2!!0!!277!!132 |- |rowspan="3"|মানচেষ্টাৰ ইউনাইটেড<ref>{{cite web |title=Robin Van Persie |url=http://www.stretfordend.co.uk/playermenu/vanpersie.html |publisher=StretfordEnd.co.uk |accessdate=23 February 2014 }}</ref> |২০১২-১৩ |rowspan="2"|প্ৰিমিয়াৰ লীগ |38||26||4||1||0||0||6||3||colspan="2"|–||48||30 |- |২০১৩-১৪ |21||12||0||0||0||0||6||4||1||2||28||18 |- !colspan="2"|সৰ্বমুঠ !59!!38!!4!!1!!0!!0!!12!!7!!1!!2!!76!!48 |- !colspan="3"|কেৰিয়াৰ সৰ্বমুঠ !৩১৪!!১৪৯!!২৭!!১৮!!১১!!৬!!৭৬!!২৭!!৩!!২!!৪৩১!!২০২ |} ===আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয়=== :Score and Result lists Netherlands' goals first<ref>{{cite news|url=http://int.soccerway.com/players/robin-van-persie/49/matches/|title=Robin van Persie - international matches|accessdate=1 June 2014|work=Soccerway}}</ref> {| class="wikitable " |- ! গ'ল!! দিনাংক!! স্থান!! বিৰোধী দল!! স্ক'ৰ!! ফলাফল!! প্ৰতিযোগিতা |- | 1 || 8 June 2005 || [[Helsinki Olympic Stadium]], [[Helsinki]], Finland || {{fb|FIN}} || '''4'''–0 || 4–0 || [[2006 FIFA World Cup qualification – UEFA Group 1|2006 FIFA World Cup qualification]] |- | 2 || 16 June 2006 || [[Gottlieb-Daimler-Stadion]], [[Stuttgart]], Germany || {{fb|CIV}} || '''1'''–0 || 2–1 || [[2006 FIFA World Cup]] |- | 3 || 16 August 2006 || [[Lansdowne Road]], [[Dublin]], Republic of Ireland || {{fb|IRL}} || '''4'''–0 || 4–0 || [[Friendly match|Friendly]] |- | 4 || rowspan="2"| 6 September 2006 || rowspan="2"| [[Philips Stadion]], [[Eindhoven]], Netherlands || rowspan="2"| {{fb|BLR}} || '''1'''–0 || rowspan="2"| 3–0 || rowspan="2"| [[UEFA Euro 2008 qualifying Group G|UEFA Euro 2008 qualifying]] |- | 5 || '''2'''–0 |- | 6 || 7 October 2006 || [[Vasil Levski Stadium]], [[Sofia]], Bulgaria || {{fb|BUL}} || '''1'''–1 || 1–1 || UEFA Euro 2008 qualifying |- | 7 || 11 October 2006 || [[Amsterdam Arena]], [[Amsterdam]], Netherlands || {{fb|ALB}} || '''1'''–0 || 2–1 || UEFA Euro 2008 qualifying |- | 8 || 13 June 2008 || [[Stade de Suisse]], [[Bern]], Switzerland || {{fb|FRA}} || '''2'''–0 || 4–1 || [[UEFA Euro 2008]] |- | 9 || 17 June 2008 || Stade de Suisse, Bern, Switzerland || {{fb|ROM}} || '''2'''–0 || 2–0 || UEFA Euro 2008 |- | 10 || 20 August 2008 || [[Lokomotiv Stadium (Moscow)|Lokomotiv Stadium]], [[Moscow]], Russia || {{fb|RUS}} || '''1'''–0 || 1–1 || Friendly |- | 11 || rowspan="2"| 19 November 2008 || rowspan="2"| Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || rowspan="2"| {{fb|SWE}} || '''1'''–0 || rowspan="2"| 3–1 || rowspan="2"| Friendly |- | 12 || '''2'''–0 |- | 13 || 28 March 2009 || Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || {{fb|SCO}} || '''2'''–0 || 3–0 || [[2010 FIFA World Cup qualification - UEFA Group 9|2010 FIFA World Cup qualification]] |- | 14 || 5 September 2009 || [[Grolsch Veste]], [[Enschede]], Netherlands || {{fb|JPN}} || '''1'''–0 || 3–0 || Friendly |- | 15 || rowspan="2"| 26 May 2010 || rowspan="2"| [[Dreisamstadion]], [[Freiburg]], Germany || rowspan="2"| {{fb|MEX}} || '''1'''–0 || rowspan="2"| 2–1 || rowspan="2"| Friendly |- | 16 || '''2'''–0 |- | 17 || 1 June 2010 || [[De Kuip]], [[Rotterdam]], Netherlands || {{fb|GHA}} || '''4'''–1 || 4–1 || Friendly |- | 18 || 5 June 2010 || Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || {{fb|HUN}} || '''1'''–1 || 6–1 || Friendly |- | 19 || 24 June 2010 || [[Cape Town Stadium]], [[Cape Town]], South Africa || {{fb|CMR}} || '''1'''–0 || 2–1 || [[2010 FIFA World Cup]] |- | 20 || 25 March 2011 || [[Stadium Puskás Ferenc]], [[Budapest]], Hungary || {{fb|HUN}} || '''4'''–0 || 4–0 || [[UEFA Euro 2012 qualifying Group E|UEFA Euro 2012 qualifying]] |- | 21 || 29 March 2011 || Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || {{fb|HUN}} || '''1'''–0 || 5–3 || UEFA Euro 2012 qualifying |- | 22 || rowspan="4"| 2 September 2011 || rowspan="4"| [[Philips Stadion]], [[Eindhoven]], Netherlands || rowspan="4"| {{fb|SMR}} || '''1'''–0 || rowspan="4"| 11–0 || rowspan="4"| UEFA Euro 2012 qualifying |- | 23 || '''6'''–0 |- | 24 || '''7'''–0 |- | 25 || '''9'''–0 |- | 26 || 26 May 2012 || Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || {{fb|BUL}} || '''1'''–0 || 1–2 || Friendly |- | 27 || rowspan="2"| 2 June 2012 || rowspan="2"| Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || rowspan="2"| {{fb|NIR}} || '''1'''–0 || rowspan="2"| 6–0 || rowspan="2"| Friendly |- | 28 || '''3'''–0 |- | 29 || 13 June 2012 || [[Metalist Stadium]], [[Kharkiv]], Ukraine || {{fb|GER}} || '''1'''–2 || 1–2 || [[UEFA Euro 2012]] |- | 30 || 7 September 2012 || Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || {{fb|TUR}} || '''1'''–0 || 2–0 || [[2014 FIFA World Cup qualification – UEFA Group D|2014 FIFA World Cup qualification]] |- | 31 || 16 October 2012 || [[Arena Națională]], [[Bucharest]], Romania || {{fb|ROU}} || '''4'''–1 || 4–1 || 2014 FIFA World Cup qualification |- | 32 || 22 March 2013 || Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || {{fb|EST}} || '''2'''–0 || 3–0 || 2014 FIFA World Cup qualification |- | 33 || rowspan="2"| 26 March 2013 || rowspan="2"| Amsterdam Arena, Amsterdam, Netherlands || rowspan="2"| {{fb|ROU}} || '''2'''–0 || rowspan="2"| 4–0 || rowspan="2"| 2014 FIFA World Cup qualification |- | 34 || '''3'''–0 |- | 35 || 11 June 2013 || [[Workers Stadium]], [[Beijing]], China || {{fb|CHN}} || '''1'''–0 || 2–0 || Friendly |- | 36 || 6 September 2013 || [[A. Le Coq Arena]], [[Tallinn]], [[Estonia]]|| {{fb|EST}} || '''2'''–2 || 2–2 || 2014 FIFA World Cup qualification |- | 37 || rowspan="2"| 10 September 2013 || rowspan="2"| [[Estadi Comunal d'Andorra la Vella|Estadi Comunal]], [[Andorra la Vella]], [[Andorra]] || rowspan="2"| {{fb|AND}} || '''1'''–0 || rowspan="2"| 2–0 || rowspan="2"| 2014 FIFA World Cup qualification |- | 38 || '''2'''–0 |- | 39 || rowspan="3"| 11 October 2013 || rowspan="3"| Amsterdam Arena, Amsterdam, the Netherlands || rowspan="3"| {{fb|HUN}} || '''1'''–0 || rowspan="3"| 8–1 || rowspan="3"| 2014 FIFA World Cup qualification |- | 40 || '''4'''–0 |- | 41 || '''5'''–1 |- | 42 || 17 May 2014 || Amsterdam Arena, Amsterdam, the Netherlands || {{fb|ECU}} || '''1'''–1 || 1–1 || Friendly |- | 43 || 31 May 2014 || De Kuip, Rotterdam, the Netherlands || {{fb|GHA}} || '''1'''–0 || 1–0 || Friendly |- | 44 || rowspan="2"| 13 June 2014 || rowspan="2"| [[Arena Fonte Nova]], [[Salvador, Bahia|Salvador]], Brazil || rowspan="2"| {{fb|ESP}} || '''1'''–1 || rowspan="2"| 5–1 || rowspan="2"| [[2014 FIFA World Cup]] |- | 45 || '''4'''–1 <!--NO LIVE UPDATES, ALL SUCH EDITS WILL BE REMOVED. WAIT FOR MATCH TO FINISH --> |} ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist|30em}} ==বাহ্যিক সংযোগ== {{Commons category}} *{{Official website|1=http://robinvanpersie.com/}} *[http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/Robin-van-Persie.aspx Robin van Persie profile] Manutd.com *[http://www.football.co.uk/profiles/players/robin_van_persie_109144.shtml Robin van Persie Profile] Official PFA profile *{{FIFA player|217315}} *[http://www.voetbalstats.nl/spelernedxi.php?persid=1547 Robin van Persie's statistics for the Netherlands] Voetbalstats.NL {{nl icon}} *[http://soccersurfer.com/profile.php?id=343 Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120321155626/http://soccersurfer.com/profile.php?id=343 |date=2012-03-21 }} SoccerSurfer.com [[শ্ৰেণী:ফুটবল খেলুৱৈ]] [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:নেডাৰলেণ্ডৰ ব্যক্তি]] oe2te1bmj9rqsdlpreqshtmuyehydi3 0 42511 419703 416987 2024-04-25T19:42:02Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain | name = মাউণ্ট ফুজি<br>Mount Fuji | photo = Mt. Fuji, enhanced.JPG | photo_caption = ২০১৬ চনত মাউণ্ট ফুজি | map = | map_caption = | location = চুবু অঞ্চল, হনচু, [[জাপান]] | label_position = | lat_d = 35 | lat_m = 21 | lat_s = 29 | lat_NS = N | long_d = 138 | long_m = 43 | long_s = 52 | long_EW = E | prominence_m = 3776 | prominence_ref = <ref name=Fujiinfo/><br /><small>৩৫ তম উচ্চ শৃংগ</small> | listing = জাপানৰ সৰ্বোচ্চ শৃংগ <br /> জাপানৰ ১০০ টা বিখ্যাত পৰ্বত | pronunciation = ɸɯᵝꜜdʑisaɴ | range = | topo = ভৌগলিক তথ্য সংস্থান 25000:1 {{lang|ja|富士山}}<ref name="watch tizu"/><br />50000:1 {{lang|ja|富士山}} | coordinates_ref = <ref name="Triangulation station">Triangulation station is 3775.63m. {{cite web|url=http://sokuseikagis1.gsi.go.jp/|title=Information inspection service of the Triangulation station|publisher=[[Geospatial Information Authority of Japan]], (甲府-富士山-富士山)|language=Japanese |accessdate=February 8, 2011}}</ref> | type = সুপ্ত আগ্নেয়গিৰী | age = | volcanic_arc/belt = | last_eruption = 1707 to 1708<ref name=gvp-history>{{cite gvp|vn=283030&vtab=Eruptions|title=Fuji: Eruptive History|accessdate=2013-12-27}}</ref> | first_ascent = এন নো গ্যজা(役行者, En no gyoja, En no Odzuno), ৬৩৩ | easiest_route =হাইকিং |embedded={{designation list | embed=yes | designation1 = WHS | designation1_offname = Fujisan, sacred place and source of artistic inspiration | designation1_date = 2013 <small>(37th [[World Heritage Committee|session]])</small> | designation1_type = সাংস্কৃতিক | designation1_criteria = iii, vi | designation1_number = [http://whc.unesco.org/en/list/1418 1418] | designation1_free1name = State Party | designation1_free1value = [[জাপান]] | designation1_free2name = Region | designation1_free2value = [[এছিয়া]] }} | map_size = 280 }} {{Nihongo|'''মাউণ্ট ফুজি বা Mount Fuji'''|富士山|Fujisan|extra=ɸɯᵝꜜdʑisaɴ}}, [[File:01 Fujisan from Yamanakako 2004-2-7.jpg|thumb|200px|ফুজিয়ামা]] '''Mount Fuji''' (富士山, Fuji-san) জাপানৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্বত। ইয়াৰ উচ্চতা{{convert|3776|m|ft}}।<ref name=jg>[http://www.japan-guide.com/ JapanGuide.com]: [http://www.japan-guide.com/e/e2172.html "Mount Fuji"]; retrieved 2011-12-12.</ref> লগতে ই এটা আগ্নেয়গিৰী। ই শ্বিজোকা আৰু য়ামানাশিৰ সীমাত অৱস্থিত। মাউণ্ট ফুজি জাপানৰ সাংস্কৃতিক চিহ্ন। ২০১৩ চনত ই জাপানৰ ১৩তম ইউনেস্কৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰত পৰিণত হয়। ১৭০৭ৰ পৰা ১৭০৮ চনলৈ ই শেষৰ বাৰৰ বাবে উদ্গীৰিত হৈছিল। ==জাগ্ৰত আগ্নেয়গিৰী == চৰকাৰীভাৱে মাউণ্ট ফুজি এটা জাগ্ৰত আগ্নেয়গিৰী।<ref>[http://www.gsj.jp/HomePage.html National Institute of Advanced Industrial Science and Technology (AIST), Geological Survey of Japan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111223035906/http://www.gsj.jp/HomePage.html |date=2011-12-23 }}: [http://riodb02.ibase.aist.go.jp/strata/VOL_JP/EN/act_map.htm "Active Volcanoes in Japan"]{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}; [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/221527/Mount-Fuji "Mount Fuji"]; retrieved 2011-12-12.</ref> কিন্তু কিছুমানে ইয়াক সুপ্ত আগ্নেয়গিৰী বুলিও কয়।<ref name="ball">Ball, Jessica. [http://www.earthmagazine.org/article/voices-dead-or-alive-or-neither-why-dormant-volcano-not-dead-one "Voices: Dead or alive ... or neither? Why a dormant volcano is not a dead one,"] ''Earth Magazine'' (American Geosciences Institute). September 8, 2010; retrieved 2012-6-14.</ref> শেষৰ বাৰৰ উদ্গীৰণ ১৬ ডিচেম্বৰ ১৭০৭ ডাঙৰ পৰা ১ জানুৱাৰী ১৭০৮ চনলৈ গৈছিল।<ref>[http://sk01.ed.shizuoka.ac.jp/koyama/public_html/Fuji/fujid/0index.html Shizuoka University website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200216072340/http://sk01.ed.shizuoka.ac.jp/koyama/public_html/Fuji/fujid/0index.html |date=2020-02-16 }}: [http://sk01.ed.shizuoka.ac.jp/koyama/public_html/Fuji/fujid/1707.html 宝永四年（1707）噴火 {{ja icon}}] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170812141355/http://sk01.ed.shizuoka.ac.jp/koyama/public_html/Fuji/fujid/1707.html |date=2017-08-12 }}; retrieved 2011-12-12.</ref> Cinders and ash from Fuji fell like rain in [[Izu Province]], [[Kai Province]], [[Sagami Province]], and [[Musashi Province]].<ref>[[Isaac Titsingh|Titsingh, Isaac]] (1834). [http://books.google.com/books?id=18oNAAAAIAAJ&&pg=PA414#v=onepage&q&f=false ''Annales des empereurs du Japon,'' p.416].</ref> ==শ্বিণ্টো ধৰ্ম== বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অগ্নি দেৱী কামুয় ফুচিৰ নামেৰে এই পৰ্বতৰ নাম মাউণ্ট ফুজি হয়।<ref name=sd>[http://www.sacred-destinations.com/ SacredDestinations.com]: [http://www.sacred-destinations.com/japan/mount-fuji "Mount Fuji, Japan"]; retrieved 2011-12-12.</ref> শ্বিণ্টো ধৰ্মৰ মতে ই অতি পৱিত্ৰ পৰ্বত। ইয়াৰ তল ভাগত দেৱী ক'ন'হানান'চাকুয়াৰ( Konohananosakuya-hime コノハナノサクヤヒメ).<ref name=sd/> মন্দিৰ আছে। ==হাইকিং== মাউণ্ট ফুজি হাইকিংৰ বাবে বিখ্যাত। চৰকাৰী ভাবে হাইকিংৰ ঋতু হল গ্ৰীষ্ম ঋতু: ২৫ জুলাইৰ পৰা ২৫ আগষ্ট লৈ। <ref name=sd/> শ্বিজোকাৰ ফালে তিনিটা পূৰ্বতাৰোহণৰ পথ আছে। মাউণ্ট ফুজিৰ শৃংগত এটা ডাকঘৰো আছে। এই ডাকঘৰ কেৱল গ্ৰীষ্ম কালত কাৰ্যক্ষম হয়। ১৯০৯ চনত এই ডাকঘৰ সজা হৈছিল আৰু ই জাপানৰ সৰ্বোচ্চ উচ্চতাত থকা ডাকঘৰো।<ref>[http://www.pref.shizuoka.jp/a_foreign/english/index.html Shizuoka Prefecture website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120102072709/http://www.pref.shizuoka.jp/a_foreign/english/index.html |date=2012-01-02 }}: [http://www.pref.shizuoka.jp/a_foreign/english/fujiquiz/answer01.html "Mt. Fuji Trivial Fact Quiz"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110527132107/http://www.pref.shizuoka.jp/a_foreign/english/fujiquiz/answer01.html |date=2011-05-27 }}; retrieved 2011-12-12.</ref> == শিল্পত মাউণ্ট ফুজি == ২০০৯ চনত মাউণ্ট ফুজি জাপানৰ শীৰ্ষ ১০০ টা প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ ভিতৰত স্বীকৃত হয়। ই জাপানৰ হেইচেই কালৰ ঐতিহ্য বহন কৰে। বহুতো বিখ্যাত চিত্ৰ আৰু শিল্পৰ বিষয় বস্তু মাউণ্ট ফুজি।<ref>[http://www.yomiuri.co.jp/dy/features/heisei100/announcement/index.htm "100 Landscapes of Heisei announced,"] ''Yomiuri Shimbun.'' May 2009; retrieved 2012-3-30.</ref> <gallery> Image:The Great Wave off Kanagawa.jpg|''The Great Wave off Kanagawa'' (1832), from ''36 Views of Mount Fuji'', by [[Hokusai]] Image:Katsushika Hokusai - Fine Wind, Clear Morning (Gaifū kaisei) - Google Art Project.jpg|''Red Fuji'' by Hokusai Image:Hodogaya on the Tokaido.jpg|''Hodogaya on the Tokaido Road'' by Hokusai File:Hiroshige Mt fuji 2.jpg|''The sea off Satta, Suruga'' (''Suruga Satta no Kaijō'') by [[Hiroshige]] (1859) Image:Hiroshige Mt Fuji seen across a plain.jpg|''Mt. Fuji seen across a plain'' by Hiroshige Image:Hiroshige, Sugura street.jpg|''Surugacho (Suruga Street)'' (1856), from ''One Hundred Famous Views of [[Edo]]'' by Hiroshige, depicting the [[Mitsui|Echigoya]] [[kimono]] and money exchange store with Mount Fuji in background </gallery> [[File:Fuji 3D.gif|thumb|right|3D computer simulation]] ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{reflist}} ==বহিঃসংযোগ== {{Commons category-inline|Mount Fuji}} * Nippon Archives, [http://en.fujisan223.jp/ Nippon Archives - The history of Mount Fuji] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101231033536/http://en.fujisan223.jp/ |date=2010-12-31 }} * Japan-guide.com, [http://www.japan-guide.com/e/e2172.html Mount Fuji] * [http://www.panmap.com/japan/fuji/kawaguchiko/index_en.html Kawaguchi Lake Immersive Virtual Tour] * [http://www.nurs.or.jp/~h_ozawa/fuji/index-e.html Pictures of routes up Mount Fuji] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120316124445/http://www.nurs.or.jp/~h_ozawa/fuji/index-e.html |date=2012-03-16 }} * [http://www17.plala.or.jp/climb_fujiyama/index.html Mount Fuji climbing & sightseeing guide] [[শ্ৰেণী:পৰ্বতমালা]] hf42vaacbkazisl8lfcrtbsrkfo1530 0 45005 419742 379717 2024-04-26T07:18:42Z JISUJYOTI HAZARIKA 41345 লোকনায়ক অমিয় কুমাৰ দাসৰ জন্ম ২১ মে ১৮৯৫ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = অমিয় কুমাৰ দাস | image = Omeo Kumar Das 1998 stamp of India.jpg | imagesize = | caption = ১৯৯৮ চনত [[ভাৰতীয় ডাক|ভাৰতীয় ডাক বিভাগে]] অমিয় কুমাৰ দাস নামত প্ৰৱৰ্তন কৰা ডাক টিকট | birth_date = {{Birth date|df=yes|1895|05|25}} | birth_place = [[নগাঁও]], [[অসম]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1975|01|23|1895|05|21}} | death_place = [[গুৱাহাটী]], অসম | othername = লোকনায়ক অমিয় কুমাৰ দাস | occupation = স্বাধীনতা সংগ্ৰামী<br>সমাজ সংস্কাৰক<br>অনুবাদক<br>শিক্ষাবিদ | known for = সমাজ সংস্কাৰ | spouse = [[পুষ্পলতা দাস]] | awards = [[পদ্মভূষণ]] }} লোকনায়ক '''অমিয় কুমাৰ দাস''' (১৮৯৫-১৯৭৫) এজন ভাৰতীয় সমাজ সংস্কাৰক, গান্ধীবাদী নেতা, শিক্ষাবিদ, লেখক আৰু [[অসম চৰকাৰ]]ৰ প্ৰাক্তন মন্ত্ৰী আছিল। তেওঁ অসম চৰকাৰৰ কেবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ বিভাগ যেনে শিক্ষা, শ্ৰম আৰু অসামৰিক যোগান দপ্তৰৰ মন্ত্ৰী আছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India">{{cite web | url=http://www.freeindia.org/dynamic/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=524 | title=Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India | publisher=Free India | date=5 February 2003 | accessdate=9 March 2016}}</ref> তেওঁ [[মহাত্মা গান্ধী]]ৰ আত্মজীৱনী 'The Story of My Experiments with Truth' অসমীয়ালৈ '[[মোৰ সত্য অন্বেষণৰ কাহিনী]]' নামেৰে অনুবাদ কৰিছিল। তেওঁ অসমত 'চাহ শ্ৰমিকৰ ভৱিষ্যনিধি' কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ অহোপুৰুষাৰ্থ কৰিছিল।<ref name="Omeo Kumar Das on Assams Info">{{cite web | url=http://www.assams.info/people/omeo-kumar-das | title=Omeo Kumar Das on Assams Info | publisher=Assams Info | date=2016 | accessdate=9 March 2016}}</ref> তেওঁৰ অৱদানৰ প্ৰতি সন্মান জনাই [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] তেওঁক ১৯৬৩ চনত দেশৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[পদ্মভূষণ]] প্ৰদান কৰে।<ref name="Padma Awards">{{cite web | url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf | title=Padma Awards | publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India | date=2016 | accessdate=3 January 2016 | archivedate=15 October 2015 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf | deadurl=yes }}</ref> ১৯৯৮ চনৰ ১৫ মে তাৰিখে [[ভাৰতীয় ডাক|ভাৰতীয় ডাক বিভাগে]] তেওঁৰ নামত এটি [[ডাক টিকট]] প্ৰৱৰ্তন কৰে।<ref name="Commemorative stamps">{{cite web | url=http://indiapost.gov.in/Pdf/Indian_Postage_Stamp_Catalogue_1947-2011.pdf | title=Commemorative stamps | publisher=India Post | date=2016 | accessdate=8 March 2016 | archivedate=17 January 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117224026/http://indiapost.gov.in/Pdf/Indian_Postage_Stamp_Catalogue_1947-2011.pdf | deadurl=yes }}</ref> ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন== ১৮৯৫ চনৰ ২১ মে তাৰিখে নগাঁৱত অমিয় কুমাৰ দাসৰ জন্ম হৈছিল। তাৰপিছত তেওঁ [[তেজপুৰ চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়]]ত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে।<ref name="Omeo Kumar Das on Assams Info" /> তাৰ পিছত তেওঁ গুৱাহাটীৰ [[কটন কলেজ]] আৰু কলিকতাৰ চিটি কলেজত উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে। সেই সময়ত তেওঁ ভাৰতীয় স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হয়। তেওঁ স্বাধীনতা সংগ্ৰামী [[গোপাল কৃষ্ণ গোখলে]] আৰু [[বাল গংগাধৰ তিলক]]ৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈ ছাত্ৰ ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ কৰে। ==ৰাজনৈতিক জীৱন== তেওঁ ১৯৩০ চনৰ অসহযোগ আন্দোলনৰ অন্যতম নেতা আছিল। স্বাধীনতা সংগ্ৰামত সক্ৰিয়ভাবে অংশগ্ৰহণ কৰাৰ বাবে তেওঁ কেইবাবাৰো কাৰাবাস খাতিবলগীয়া হৈছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> ১৯৩৭ আৰু ১৯৪৫ চনৰ অসম বিধানসভা নিৰ্বাচনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। স্বাধীনতাৰ পিছত তেওঁ ১৯৫১, ১৯৫৭ আৰু ১৯৬২ চনৰ অসম বিধানসভালৈ [[ঢেকীয়াজুলি]] বিধানসভা সমষ্টিৰ পৰা প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল।<ref name="Dhekiajuli Assembly Constituency">{{cite web | url=http://www.mapsofindia.com/assemblypolls/assam/dhekiajuli-assembly-constituency.html | title=Dhekiajuli Assembly Constituency | publisher=Maps of India | date=2014 | accessdate=9 March 2016}}</ref> এই সময়ছোৱাত তেওঁ অসম চৰকাৰৰ কেইবাটাও বিভাগৰ মন্ত্ৰী আছিল। তেওঁ শ্ৰমমন্ত্ৰী হৈ থাকোঁতে চাহ শ্ৰমিকৰ ভৱিষ্যনিধি গঠন কৰিছিল। এনে পদক্ষেপ সমগ্ৰ এছিয়া মহাদেশৰ ভিতৰতে প্ৰথম আছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> তেওঁ শিক্ষামন্ত্ৰী হৈ থাকোঁতে অসমত সাধাৰণ শিক্ষা আঁচনি আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ অসমৰ খাদ্য আৰু অসামৰিক যোগান বিভাগৰো মন্ত্ৰী আছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> ==সাহিত্য কীৰ্তি আৰু সমাজ সংস্কাৰ== অমিয় কুমাৰ দাস এজন সুসাহিত্যিক আছিল। [[মহাত্মা গান্ধী]]ৰ আত্মজীৱনী 'The Story of My Experiments with Truth' তেওঁ '[[মোৰ সত্য অন্বেষণৰ কাহিনী]]' নামেৰে অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিছিল।<ref name="Books and Authors">{{cite web | url=http://www.joiaaiaxom.com/assam/about/books-and-authors-74.html | title=Books and Authors | publisher=Joiaaiaxom | date=2016 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=10 March 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310070123/http://www.joiaaiaxom.com/assam/about/books-and-authors-74.html | deadurl=yes }}</ref> 'গান্ধীজীৰ জীৱনী', 'মহাত্মা গান্ধীক আমি কিদৰে বুজিলোঁ' আৰু 'অসমত মহাত্মা' তেওঁৰ প্ৰকাশিত গ্ৰন্থ।<ref name="Eminent Personalities Of Assam">{{cite web | url=http://creative.sulekha.com/eminent-personalities-of-assam_467977_blog | title=Eminent Personalities Of Assam | publisher=Sulekha | date=2016 | accessdate=9 March 2016}}</ref> মহাত্মা গান্ধীৰ প্ৰভাৱত তেওঁ এজন প্ৰবীণ গান্ধীবাদী হৈ পৰিছিল। তেওঁ কেইবাটাও সামাজিক আৰু গান্ধীবাদী অনুষ্ঠান যেনে, [[হৰিজন সেৱক সংঘ]], ভাৰতীয় আদিম জাতি সেৱক সংঘ, ভাৰত সেৱক সমাজ, গান্ধী স্মাৰক নিধি, কৌস্তুৰবা স্মাৰক নিধি আৰু অসম সেৱা সমিতিৰ লগত জড়িত আছিল। তেওঁ [[কুষ্ঠ|কুষ্ঠৰোগ]] আৰু [[যক্ষ্মা]] ৰোগী সকলৰ পুনৰ নিবাসৰ কাৰণে বহুতো কাৰ্যপন্থা হাতত লৈছিল। লগতে সমাজত প্ৰচলিত কুসংস্কাৰ আৰু মাদক দ্ৰৱ্যৰ নিবাৰণত আগ ভাগ লৈছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> ==মৃত্যু== ১৯৭৫ চনৰ ২৩ জানুৱাৰী তাৰিখে তেওঁ মৃত্যুবৰণ কৰে। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁ পত্নী বিখ্যাত গান্ধীবাদী নেত্ৰী আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামী, সংস্কাৰক আৰু ৰাজ্যসভাৰ সাংসদ পুষ্পলতা দাস আৰু এগৰাকী জীয়েকক এই সংসাৰত এৰি যায়।<ref name="Puspa Lata Das Biography">{{cite web | url=http://www.mapsofindia.com/who-is-who/history/puspa-lata-das.html | title=Puspa Lata Das Biography | publisher=Maps of India | date=2014 | accessdate=9 March 2016}}</ref><ref name="Freedom fighter Pushpalata Das passes away">{{cite web | url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/Freedom-fighter-Pushpalata-Das-passes-away/articleshow/275094.cms | title=Freedom fighter Pushpalata Das passes away | publisher=Times of India | date=10 November 2003 | accessdate=9 March 2016}}</ref> ==বঁটা আৰু সন্মান == ভাৰত চৰকাৰে তেওঁ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে ১৯৬৩ চনত দেশৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[পদ্মভূষণ]] বঁটা প্ৰদান কৰে।<ref name="Padma Awards" /> ভাৰত চৰকাৰৰ অধীনস্থ ভাৰতীয় সমাজ বিজ্ঞান গৱেষণা পৰিষদৰ অন্তৰ্গত '[[অমিয় কুমাৰ দাস সামাজিক পৰিৱৰ্তন আৰু উন্নয়ন প্ৰতিষ্ঠান]]' ১৯৯৫ চনত তেওঁৰ জন্মৰ শতবৰ্ষৰ উপলক্ষে তেওঁৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে।<ref name="Visit to the Omeo Kumar Das Institute of Social Change and Development ">{{cite web | url=http://www.sasnet.lu.se/sasnet/sasnet-visit-omeo-kumar-das-institute-november-2005 | title=Visit to the Omeo Kumar Das Institute of Social Change and Development | publisher=Swedish South Asian Studies Network | date=24 November 2005 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=10 March 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310043147/http://www.sasnet.lu.se/sasnet/sasnet-visit-omeo-kumar-das-institute-november-2005 | deadurl=yes }}</ref> [[ভাৰতীয় ডাক]] বিভাগে তেওঁৰ সন্মানৰ্থে ১৯৯৮ চনত এলানি ডাক টিকট প্ৰৱৰ্তন কৰে।<ref name="Commemorative stamps" /> তেওঁ অসম বিধানসভালৈ তিনিবাৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰা ঢেকীয়াজুলি সমষ্টিত 'লোকনায়ক অমিয় কুমাৰ দাস মহাবিদ্যালয়' নামেৰে এখন কলা বিভাগৰ মহাবিদ্যালয় স্থাপন কৰা হৈছে।<ref name="Lokonayak Omeo Kumar Das College">{{cite web | url=http://lokdcollege.org/ | title=Lokonayak Omeo Kumar Das College | publisher=Lokonayak Omeo Kumar Das College | date=2016 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=6 March 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306135131/http://lokdcollege.org/ | deadurl=yes }}</ref> ==তথ্য উৎস== {{reflist}} == বাহ্যিক সংযোগ== * {{cite web | url=http://www.stampsathi.in/php/search/stamps-search.php?keyword=personalities&page=63 | title=Personalities on Postage Stamps | publisher=Stamp Sathi | work=Web listing | date=2016 | accessdate=9 March 2016}} * {{cite web | url=http://www.karmayog.org/nonmumbaiprofiles/nonmumprodis.asp?r=149&nonnpoproid=1878&state=Assam&city=Guwahati | title=Omeo Kumar Das Institute of Social Change and Development | publisher=Karmayog | date=2016 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=20 July 2018 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20180720051755/http://www.karmayog.org/nonmumbaiprofiles/nonmumprodis.asp?r=149&nonnpoproid=1878&state=Assam&city=Guwahati | deadurl=yes }} {{পদ্ম বঁটা বিজয়ী অসমৰ ব্যক্তি}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামী]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ সমাজকৰ্মী‎]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া শিক্ষাবিদ]] [[শ্ৰেণী:পদ্মভূষণ বঁটা বিজয়ী]] 1zvvinu17349n4tccvzt06qfr1y7jpw 419748 419742 2024-04-26T09:33:48Z AjayDas 12623 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = অমিয় কুমাৰ দাস | image = Omeo Kumar Das 1998 stamp of India.jpg | imagesize = | caption = ১৯৯৮ চনত [[ভাৰতীয় ডাক|ভাৰতীয় ডাক বিভাগে]] অমিয় কুমাৰ দাস নামত প্ৰৱৰ্তন কৰা ডাক টিকট | birth_date = {{Birth date|df=yes|1895|05|21}} | birth_place = [[নগাঁও]], [[অসম]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1975|01|23|1895|05|21}} | death_place = [[গুৱাহাটী]], অসম | othername = লোকনায়ক অমিয় কুমাৰ দাস | occupation = স্বাধীনতা সংগ্ৰামী<br>সমাজ সংস্কাৰক<br>অনুবাদক<br>শিক্ষাবিদ | known for = সমাজ সংস্কাৰ | spouse = [[পুষ্পলতা দাস]] | awards = [[পদ্মভূষণ]] }} লোকনায়ক '''অমিয় কুমাৰ দাস''' (১৮৯৫-১৯৭৫) এজন ভাৰতীয় সমাজ সংস্কাৰক, গান্ধীবাদী নেতা, শিক্ষাবিদ, লেখক আৰু [[অসম চৰকাৰ]]ৰ প্ৰাক্তন মন্ত্ৰী আছিল। তেওঁ অসম চৰকাৰৰ কেবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ বিভাগ যেনে শিক্ষা, শ্ৰম আৰু অসামৰিক যোগান দপ্তৰৰ মন্ত্ৰী আছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India">{{cite web | url=http://www.freeindia.org/dynamic/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=524 | title=Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India | publisher=Free India | date=5 February 2003 | accessdate=9 March 2016}}</ref> তেওঁ [[মহাত্মা গান্ধী]]ৰ আত্মজীৱনী 'The Story of My Experiments with Truth' অসমীয়ালৈ '[[মোৰ সত্য অন্বেষণৰ কাহিনী]]' নামেৰে অনুবাদ কৰিছিল। তেওঁ অসমত 'চাহ শ্ৰমিকৰ ভৱিষ্যনিধি' কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ অহোপুৰুষাৰ্থ কৰিছিল।<ref name="Omeo Kumar Das on Assams Info">{{cite web | url=http://www.assams.info/people/omeo-kumar-das | title=Omeo Kumar Das on Assams Info | publisher=Assams Info | date=2016 | accessdate=9 March 2016}}</ref> তেওঁৰ অৱদানৰ প্ৰতি সন্মান জনাই [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] তেওঁক ১৯৬৩ চনত দেশৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[পদ্মভূষণ]] প্ৰদান কৰে।<ref name="Padma Awards">{{cite web | url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf | title=Padma Awards | publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India | date=2016 | accessdate=3 January 2016 | archivedate=15 October 2015 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf | deadurl=yes }}</ref> ১৯৯৮ চনৰ ১৫ মে তাৰিখে [[ভাৰতীয় ডাক|ভাৰতীয় ডাক বিভাগে]] তেওঁৰ নামত এটি [[ডাক টিকট]] প্ৰৱৰ্তন কৰে।<ref name="Commemorative stamps">{{cite web | url=http://indiapost.gov.in/Pdf/Indian_Postage_Stamp_Catalogue_1947-2011.pdf | title=Commemorative stamps | publisher=India Post | date=2016 | accessdate=8 March 2016 | archivedate=17 January 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117224026/http://indiapost.gov.in/Pdf/Indian_Postage_Stamp_Catalogue_1947-2011.pdf | deadurl=yes }}</ref> ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন== ১৮৯৫ চনৰ ২১ মে তাৰিখে নগাঁৱত অমিয় কুমাৰ দাসৰ জন্ম হৈছিল। তাৰপিছত তেওঁ [[তেজপুৰ চৰকাৰী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়]]ত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে।<ref name="Omeo Kumar Das on Assams Info" /> তাৰ পিছত তেওঁ গুৱাহাটীৰ [[কটন কলেজ]] আৰু কলিকতাৰ চিটি কলেজত উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে। সেই সময়ত তেওঁ ভাৰতীয় স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হয়। তেওঁ স্বাধীনতা সংগ্ৰামী [[গোপাল কৃষ্ণ গোখলে]] আৰু [[বাল গংগাধৰ তিলক]]ৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈ ছাত্ৰ ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ কৰে। ==ৰাজনৈতিক জীৱন== তেওঁ ১৯৩০ চনৰ অসহযোগ আন্দোলনৰ অন্যতম নেতা আছিল। স্বাধীনতা সংগ্ৰামত সক্ৰিয়ভাবে অংশগ্ৰহণ কৰাৰ বাবে তেওঁ কেইবাবাৰো কাৰাবাস খাতিবলগীয়া হৈছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> ১৯৩৭ আৰু ১৯৪৫ চনৰ অসম বিধানসভা নিৰ্বাচনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। স্বাধীনতাৰ পিছত তেওঁ ১৯৫১, ১৯৫৭ আৰু ১৯৬২ চনৰ অসম বিধানসভালৈ [[ঢেকীয়াজুলি]] বিধানসভা সমষ্টিৰ পৰা প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল।<ref name="Dhekiajuli Assembly Constituency">{{cite web | url=http://www.mapsofindia.com/assemblypolls/assam/dhekiajuli-assembly-constituency.html | title=Dhekiajuli Assembly Constituency | publisher=Maps of India | date=2014 | accessdate=9 March 2016}}</ref> এই সময়ছোৱাত তেওঁ অসম চৰকাৰৰ কেইবাটাও বিভাগৰ মন্ত্ৰী আছিল। তেওঁ শ্ৰমমন্ত্ৰী হৈ থাকোঁতে চাহ শ্ৰমিকৰ ভৱিষ্যনিধি গঠন কৰিছিল। এনে পদক্ষেপ সমগ্ৰ এছিয়া মহাদেশৰ ভিতৰতে প্ৰথম আছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> তেওঁ শিক্ষামন্ত্ৰী হৈ থাকোঁতে অসমত সাধাৰণ শিক্ষা আঁচনি আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ অসমৰ খাদ্য আৰু অসামৰিক যোগান বিভাগৰো মন্ত্ৰী আছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> ==সাহিত্য কীৰ্তি আৰু সমাজ সংস্কাৰ== অমিয় কুমাৰ দাস এজন সুসাহিত্যিক আছিল। [[মহাত্মা গান্ধী]]ৰ আত্মজীৱনী 'The Story of My Experiments with Truth' তেওঁ '[[মোৰ সত্য অন্বেষণৰ কাহিনী]]' নামেৰে অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিছিল।<ref name="Books and Authors">{{cite web | url=http://www.joiaaiaxom.com/assam/about/books-and-authors-74.html | title=Books and Authors | publisher=Joiaaiaxom | date=2016 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=10 March 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310070123/http://www.joiaaiaxom.com/assam/about/books-and-authors-74.html | deadurl=yes }}</ref> 'গান্ধীজীৰ জীৱনী', 'মহাত্মা গান্ধীক আমি কিদৰে বুজিলোঁ' আৰু 'অসমত মহাত্মা' তেওঁৰ প্ৰকাশিত গ্ৰন্থ।<ref name="Eminent Personalities Of Assam">{{cite web | url=http://creative.sulekha.com/eminent-personalities-of-assam_467977_blog | title=Eminent Personalities Of Assam | publisher=Sulekha | date=2016 | accessdate=9 March 2016}}</ref> মহাত্মা গান্ধীৰ প্ৰভাৱত তেওঁ এজন প্ৰবীণ গান্ধীবাদী হৈ পৰিছিল। তেওঁ কেইবাটাও সামাজিক আৰু গান্ধীবাদী অনুষ্ঠান যেনে, [[হৰিজন সেৱক সংঘ]], ভাৰতীয় আদিম জাতি সেৱক সংঘ, ভাৰত সেৱক সমাজ, গান্ধী স্মাৰক নিধি, কৌস্তুৰবা স্মাৰক নিধি আৰু অসম সেৱা সমিতিৰ লগত জড়িত আছিল। তেওঁ [[কুষ্ঠ|কুষ্ঠৰোগ]] আৰু [[যক্ষ্মা]] ৰোগী সকলৰ পুনৰ নিবাসৰ কাৰণে বহুতো কাৰ্যপন্থা হাতত লৈছিল। লগতে সমাজত প্ৰচলিত কুসংস্কাৰ আৰু মাদক দ্ৰৱ্যৰ নিবাৰণত আগ ভাগ লৈছিল।<ref name="Lokanayak Omeo Okumar Das on Free India" /> ==মৃত্যু== ১৯৭৫ চনৰ ২৩ জানুৱাৰী তাৰিখে তেওঁ মৃত্যুবৰণ কৰে। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁ পত্নী বিখ্যাত গান্ধীবাদী নেত্ৰী আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামী, সংস্কাৰক আৰু ৰাজ্যসভাৰ সাংসদ পুষ্পলতা দাস আৰু এগৰাকী জীয়েকক এই সংসাৰত এৰি যায়।<ref name="Puspa Lata Das Biography">{{cite web | url=http://www.mapsofindia.com/who-is-who/history/puspa-lata-das.html | title=Puspa Lata Das Biography | publisher=Maps of India | date=2014 | accessdate=9 March 2016}}</ref><ref name="Freedom fighter Pushpalata Das passes away">{{cite web | url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/Freedom-fighter-Pushpalata-Das-passes-away/articleshow/275094.cms | title=Freedom fighter Pushpalata Das passes away | publisher=Times of India | date=10 November 2003 | accessdate=9 March 2016}}</ref> ==বঁটা আৰু সন্মান == ভাৰত চৰকাৰে তেওঁ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে ১৯৬৩ চনত দেশৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[পদ্মভূষণ]] বঁটা প্ৰদান কৰে।<ref name="Padma Awards" /> ভাৰত চৰকাৰৰ অধীনস্থ ভাৰতীয় সমাজ বিজ্ঞান গৱেষণা পৰিষদৰ অন্তৰ্গত '[[অমিয় কুমাৰ দাস সামাজিক পৰিৱৰ্তন আৰু উন্নয়ন প্ৰতিষ্ঠান]]' ১৯৯৫ চনত তেওঁৰ জন্মৰ শতবৰ্ষৰ উপলক্ষে তেওঁৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে।<ref name="Visit to the Omeo Kumar Das Institute of Social Change and Development ">{{cite web | url=http://www.sasnet.lu.se/sasnet/sasnet-visit-omeo-kumar-das-institute-november-2005 | title=Visit to the Omeo Kumar Das Institute of Social Change and Development | publisher=Swedish South Asian Studies Network | date=24 November 2005 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=10 March 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310043147/http://www.sasnet.lu.se/sasnet/sasnet-visit-omeo-kumar-das-institute-november-2005 | deadurl=yes }}</ref> [[ভাৰতীয় ডাক]] বিভাগে তেওঁৰ সন্মানৰ্থে ১৯৯৮ চনত এলানি ডাক টিকট প্ৰৱৰ্তন কৰে।<ref name="Commemorative stamps" /> তেওঁ অসম বিধানসভালৈ তিনিবাৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰা ঢেকীয়াজুলি সমষ্টিত 'লোকনায়ক অমিয় কুমাৰ দাস মহাবিদ্যালয়' নামেৰে এখন কলা বিভাগৰ মহাবিদ্যালয় স্থাপন কৰা হৈছে।<ref name="Lokonayak Omeo Kumar Das College">{{cite web | url=http://lokdcollege.org/ | title=Lokonayak Omeo Kumar Das College | publisher=Lokonayak Omeo Kumar Das College | date=2016 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=6 March 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306135131/http://lokdcollege.org/ | deadurl=yes }}</ref> ==তথ্য উৎস== {{reflist}} == বাহ্যিক সংযোগ== * {{cite web | url=http://www.stampsathi.in/php/search/stamps-search.php?keyword=personalities&page=63 | title=Personalities on Postage Stamps | publisher=Stamp Sathi | work=Web listing | date=2016 | accessdate=9 March 2016}} * {{cite web | url=http://www.karmayog.org/nonmumbaiprofiles/nonmumprodis.asp?r=149&nonnpoproid=1878&state=Assam&city=Guwahati | title=Omeo Kumar Das Institute of Social Change and Development | publisher=Karmayog | date=2016 | accessdate=9 March 2016 | archivedate=20 July 2018 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20180720051755/http://www.karmayog.org/nonmumbaiprofiles/nonmumprodis.asp?r=149&nonnpoproid=1878&state=Assam&city=Guwahati | deadurl=yes }} {{পদ্ম বঁটা বিজয়ী অসমৰ ব্যক্তি}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামী]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ সমাজকৰ্মী‎]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া শিক্ষাবিদ]] [[শ্ৰেণী:পদ্মভূষণ বঁটা বিজয়ী]] rmvatk5vsf3f2wttyswap23h527liwd 0 54914 419654 374085 2024-04-25T13:56:45Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{unreferenced}} [[File:KCE20k9 wallmagazine.jpg|thumb|কলিয়াবৰ শিক্ষা মহাবিদ্যালয়ৰ ২০১৯ বৰ্ষৰ প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা। ]] '''প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা''' হ'ল বিজ্ঞপ্তি ফলকত প্ৰকাশিত এক বিশেষ ধৰণৰ সাময়িকপত্ৰ; বিশেষকৈ কোনো শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী সকলে সমূহীয়া প্ৰচেষ্টাৰে দায়িত্বৰ ভাগ বতৰা কৰি নিজৰ প্ৰবন্ধ, কবিতা, অঙ্কন তথা অন্যান্য ৰচনা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ ইংৰাজী প্ৰতিশব্দ wall magazine, ইয়াক দেৱাল পত্ৰিকা বা দেৱালিকা বুলিও কোৱা হয়। প্ৰাচীৰ বা দেৱালত এই পত্ৰিকা ওলোমাই ৰখা হয় বাবে ইয়াক প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা বা দেৱাল পত্ৰিকা বুলি কোৱা হয়। অসমত আশীৰ দশকৰ পৰা বিদ্যালয়সমূহত প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা প্ৰস্তুত কৰা কাম আৰম্ভ কৰা হয়৷ প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাসমূহত আৰু হাতেলিখা আলোচনীসমূহত শিক্ষাৰ্থীৰ সাহিত্য প্ৰতিভাৰ অংকুৰণ ঘটে৷ শিক্ষানুষ্ঠানৰ বাহিৰে আন কিছুমান সাহিত্য চৰ্চা কেন্দ্ৰতো প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা প্ৰস্তুত কৰা হয়৷ তেনেদৰে প্ৰস্তুত কৰা নিখিল বঙ্গ সাহিত্য সন্মিলনৰ হাফলং শাখাৰ প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা হ’ল “বনলতা’’৷<ref>উত্তৰ কাছাৰেৰ পত্ৰ-পত্ৰিকা, একটি সম্পূৰ্ণ ইতিবৃত্ত৷ জগন্নাথ, পৃ:নং;১২৬, অতিৰিক্ত অধিকৰ্তা, শিক্ষাবিভাগৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত, ২০০১ </ref> ==প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ বৈশিষ্ট্য== প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ কিছু বিশেষ বৈশিষ্ট্য থকা দেখা যায়৷ (১) এখন বৃহৎ আকাৰৰ কাগজৰ এপিঠিত এই পত্ৰিকাৰ লেখাসমূহ সন্নিৱিষ্ট কৰা হয়৷ (২) লেখাসমূহ হাতৰ আখৰেৰে লিখা হয়৷ (৩) বিভিন্ন ৰং আৰু নক্সাৰ সহায়ত চকুতলগা কৰি সজোৱা হয়৷ (৪) লেখাসমূহ তেনেই চুটি কৰা হয়৷ (৫) প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা কোনো শিক্ষানুষ্ঠান বা কাৰ্যালয়ৰ বেৰত ওলোমাই ৰখা হয়৷<ref>অসমৰ সম্বাদপত্ৰৰ সমীক্ষাত্মক অধ্যয়ন৷ প্ৰসন্ন কুমাৰ ফুকন, পৃ:নং; ২৭, অশ্বিনী কুমাৰ বৰঠাকুৰ, মধুপ্ৰকাশ, ১৯৯৪</ref> শৈক্ষিক বিকাশৰ বাবে শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ প্ৰতিযোগিতাও হয়৷ বহু বিদ্যালয়ত বিভিন্ন শ্ৰেণীসমূহৰ মাজত প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ প্ৰতিযোগিতা পতা হয়৷ ইয়ে শিক্ষাৰ্থীৰ মনত সাহিত্য সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত নতুন উদ্যম আনে৷<ref>http://bsidhaka.edu.bd/index.php/details/bsisc-wall-magazine{{Dead link|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==কেইখনমান উল্লেখযোগ্য প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা== শিক্ষানুষ্ঠানবোৰেই ঘাইকৈ প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা সৃষ্টিৰ মূল ঠাই, কাৰণ শিক্ষানুষ্ঠানতেই সাহিত্য সৃষ্টিৰ আশাৰে নতুন পুৰুষে ন ন চিন্তাৰ প্ৰকাশ ঘটায়৷ অসমৰ বহু লিখক সাহিত্যিকৰ সাহিত্য জীৱনৰ আৰম্ভণি স্কুলীয়া কালতেই হৈছিল আৰু এইবোৰ প্ৰকাশ পাইছিল হাতেলিখা আলোচনী আৰু প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাত৷ মহেশ্বৰ নেওগ, সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা, আদি লেখকসকলৰ সাহিত্যিক জীৱন আৰম্ভ হৈছিল বিদ্যালয়ত থকা কালতেই৷<ref>আধুনিক অসমীয়া সহিত্যৰ ত্ৰিমূৰ্তি, বিপুল চন্দ্ৰ ভট্টাচাৰ্য্য, কামধেনু প্ৰকাশন, ২০২১</ref> তথাপি কিছুমান বিশেষ সংস্থা বা অনুষ্ঠানেও তেওঁলোকৰ নীতি-আদৰ্শ প্ৰতিফলিত হোৱাকৈ কিছুমান পত্ৰিকা প্ৰস্তুত কৰে৷ তেনে কিছুমান প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা পৰৱৰ্তী সময়ত মুদ্ৰিত আলোচনীৰ ৰূপ গ্ৰহণ কৰে৷ তেনে এখন প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা হ’ল, বৰপেটাৰ “যুৱ সাহিত্য চক্ৰ’’ৰ “যাত্ৰীক’’; যিখন পেৱৰ্তীকালত মুদ্ৰিত ৰূপত প্ৰকাশ পাইছিল৷ উঠি অহা প্ৰজন্মৰ মাজত নতুন সাহিত্য সৃষ্টিৰ প্ৰেৰণা স্বৰূপে প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাসমূহক মূল্যায়ন কৰিব পাৰি৷ আধুনিক ইলেক্ট্ৰনিক ছপা মাধ্যমৰ বহুল প্ৰসাৰৰ সময়তো হাতেলিখা প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ জনপ্ৰিয়তা নকমাটো লক্ষ্য কৰিবলগীয়া৷ কেইখনমান উল্লেখযোগ্য প্ৰাচীৰ পত্ৰিকাৰ নাম তলত দিয়া হ’ল৷ প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা, নগাওঁ ( ১৯৮০ চন); জ্যোতি, বাঘমাৰা (১৯৮০ চন); প্ৰাচীৰৰ প্ৰতিধ্বনি, দিশপুৰ (১৯৮০ চন); ৰাজপথৰ কণ্ঠ, গুৱাহাটী, (১৯৮০ চন); লুইত, কনিহা (১৯৮০ চন); ন-সুৰুয, গুৱাহাটী (১৯৮০ চন); প্ৰাচীৰ পত্ৰিকা, যোৰহাট (১৯৮০ চন); সন্ধানী, বাদুলীপাৰ; ৰূপালীম, গুৱাহাটী (১৯৮১ চন); সেতু বন্ধন, নাহৰকটীয়া (১৯৮১ চন); চেমনীয়াৰ চিঞৰ, গুৱাহাটী (১৯৮২ চন) আদি৷<ref>অসমৰ সম্বাদপত্ৰৰ সমীক্ষাত্মক অধ্যয়ন৷ প্ৰসন্ন কুমাৰ ফুকন, পৃ:নং; ২৮, অশ্বিনী কুমাৰ বৰঠাকুৰ, মধুপ্ৰকাশ, ১৯৯৪</ref> ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:গণমাধ্যম]] gzcmgd4eynde6tqr7f9twbo84dcqxe5 0 61303 419656 381955 2024-04-25T14:55:54Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = বছেন মুৰ্মু | caption = | image = ᱵᱚᱥᱮᱱ ᱢᱩᱨᱢᱩ.jpg | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1987|04|09|df=y}} | birth_place =বৰহাজিয়ান, ময়ূৰভঞ্জ জিলা, [[ওড়িশা]], ভাৰত | death_date = {{death date and age|df=yes|2020|06|08|1987|04|09}} | death_place = ৰায়ৰংপুৰ, ময়ূৰভঞ্জ জিলা, [[ওড়িশা]] | occupation = {{hlist|কণ্ঠশিল্পী, গীতিকাৰ}} | nationality = ভাৰতীয় {{flagicon|IND}} | spouse =মমতা মুৰ্মু | parents = নৰেন মুৰ্মু (পিতৃ)<br>মইনা মুৰ্মু (মাতৃ) | children = ভাগ্যলক্ষ্মী মুৰ্মু | awards = }} '''বছেন মুৰ্মু''' (৯ এপ্ৰিল ১৯৮৭ - ৮ জুন ২০২০<ref>{{cite news |title=संताली सिंगर बोसेन मुर्मु नहीं रहे |url=https://epaper.prabhatkhabar.com/c/52606096 |accessdate=9 June 2020 |agency=Prabhat Khabar |publisher=Neutral Publishing House Ltd. |date=2020 |language=Hindi |archivedate=11 January 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220111130143/https://epaper.prabhatkhabar.com/c/52606096 |deadurl=yes }}</ref>) এগৰাকী ভাৰতীয় কণ্ঠশিল্পী আৰু গীতিকাৰ। তেওঁ ঘাইকৈ [[চাঁওতালি ভাষা]]ত সংগীতচৰ্চা কৰিছিল। তেওঁ চাঁওতালি চলচ্চিত্ৰ আৰু এলবামৰ এগৰাকী জনপ্ৰিয় কণ্ঠশিল্পীত পৰিগণিত হৈছিল। ২০২০ চনৰ ৮ জুন তাৰিখে মাত্ৰ ৩৩ বছৰ বয়সত বছেন মুৰ্মুৰ মৃত্যু হয়। ==জন্ম আৰু পৰিচয়== ১৯৮৭ চনৰ ৯ এপ্ৰিল তাৰিখে [[ওড়িশা]]ৰ ময়ূৰভঞ্জ জিলাৰ বৰহাজিয়ান গাঁৱত বছেন মুৰ্মুৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ নৰেন মুৰ্মু আৰু মাতৃ মইনা মুৰ্মু। তেওঁ মমতা মুৰ্মুৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈ। ভাগ্যলক্ষ্মী মুৰ্মু তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ কন্যা সন্তান।<ref name="ᱰᱤᱡᱤᱴᱟᱞᱤ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱠᱷᱚᱵᱚᱨ • 2020">{{cite web | title=ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱥᱮᱨᱮᱧ ᱨᱩᱥᱤᱠᱟ ᱵᱟᱥᱮᱱ ᱢᱩᱨᱢᱩ ᱫᱚᱭ ᱵᱟ.ᱜᱤᱭᱟᱫ ᱵᱚᱱᱟ | website=ᱰᱤᱡᱤᱴᱟᱞᱤ ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ᱠᱷᱚᱵᱚᱨ • | date=2020-06-08 | url=https://santalinews.com/kulmi-dare-singer-basen-murmu-has-passed-away/ | language=qu | access-date=2020-06-08 | archivedate=2020-06-08 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608150108/http://santalinews.com/kulmi-dare-singer-basen-murmu-has-passed-away/ | deadurl=yes }}</ref> ==কৰ্মজীৱন== বছেন মুৰ্মুয়ে তেওঁৰ জীৱনকালত প্ৰায় ৫০০ গীতত কণ্ঠ নিগৰাইছে। ইয়াৰ লগতে তেওঁ এগৰাকী গীতিকাৰো আছিল। তেওঁৰ অতি জনপ্ৰিয় গীত সমূহৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য সমূহ হ'ল: 'কুলমি দাৰে লেকা কুদিম হাৰায়েন', 'চ্‌হেমেক চ্‌হেমেক', 'জীৱী ৰাণী তিছিম হিজুক', 'আলাক জাদি নাদি লেকা' ইত্যাদি।<ref>https://www.youtube.com/watch?v=q4lo4Jonhak</ref><ref name="The Prameya daily newspaper" /><ref>https://www.youtube.com/watch?v=vOUDh1yZ-f8</ref>। . ==মৃত্যু== ২০২০ চনৰ ৮ জুন তাৰিখে মাত্ৰ ৩৩ বছৰ বয়সত বছেন মুৰ্মুৰ মৃত্যু হয়।<ref name="The Prameya daily newspaper">{{cite news |title=ଯୁବ ସାନ୍ତାଳୀ ଗାୟକ ବସେନ ମୁର୍ମୁଙ୍କ ପରଲୋକ |url=http://epaper.prameyanews.com/edition/5747/mayurbhanj/page/4 |accessdate=9 June 2020 |issue=39 |publisher=Summa real Media Pvt.Ltd |date=9 June 2020 |page=4 |language=Odia |archivedate=9 June 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200609004643/http://epaper.prameyanews.com/edition/5747/mayurbhanj/page/4 |deadurl=yes }}</ref> তেওঁৰ কোনো ৰোগ বা ৰোগৰ লক্ষণ নাছিল। ৮ জুন তাৰিখে তেওঁ হঠাৎ ঢলি পৰে। তাৰপিছত তেওঁক ৰায়ৰংপুৰ চৰকাৰী চিকিৎসালয়লৈ নিয়া হৈছিল যদিও চিকিৎসকে তেওঁক মৃত ঘোষণা কৰে। ==তথ্য উৎস== {{Reflist}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় কণ্ঠশিল্পী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় গীতিকাৰ]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] ljtmt0o9q52iqz5vnisb2xp2y3hss7p 0 62872 419723 383457 2024-04-26T03:47:48Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox language | name = ৰুহিংগ্যা | familycolor = ভাৰত-ইউৰোপীয় | map = Rohingya_language_map.png | notice = IPA | iso3 = rhg | script = [[:en:Hanifi Rohingya script|হানিফি ৰহিঙীয়া]], [[:en:Arabic script|ফাৰ্চী-আৰবী]], [[:en:Burmese alphabet|মান]], [[:en:Latin script|লেটিন]], [[অসমীয়া–বঙালী লিপি|অসমীয়া–বঙালী]] (কেতিয়াবা) | fam5 = [[অসমীয়া-বঙালী ভাষাগোষ্ঠী|অসমীয়া–বঙালী]] | fam4 = [[:en:Eastern Indo-Aryan languages|প্ৰাচ্য]] | fam3 = [[Indo-Aryan languages|ভাৰত-আৰ্য]] | fam2 = [[:en:Indo-Iranian languages|ভাৰত-ইৰানীয়]] | ref = | nativename = 𐴌𐴟𐴇𐴥𐴝𐴚𐴒𐴙𐴝<br />𐴌𐴗𐴥𐴝𐴙𐴚𐴒𐴙𐴝<br />رُاَࣺينڠَ | date = ২০১২ | ethnicity = [[ৰহিঙীয়া]] | speakers = ১৮ লাখ | region = [[ৰাখাইন ৰাজ্য]] ([[ম্যানমাৰ]]) আৰু দক্ষিণ-পূৰ্বাঞ্চলৰ [[চট্টগ্ৰাম সংমণ্ডল]] ([[বাংলাদেশ]]) | states = [[ৰাখাইন ৰাজ্য]] | imagesize = 220px | imagecaption = "ৰহিঙীয়া" শব্দটো [[Hanifi Rohingya script|হানিফি ৰহিঙীয়া বৰ্ণমালা]] ব্যৱহাৰ কৰি লিখা হৈছে। | image = Rohingya.png | mapcaption = ৰহিঙীয়া ভাষাৰ কওঁতাসকলে বাস কৰা অঞ্চল }}'''ৰহিঙীয়া''' বা '''ৰুহিংগ্যা''' ('''Ruáingga; ''' {{IPA-all|rʊˈɜiɲɟə}}; 𐴌𐴗𐴥𐴝𐴙𐴚𐴒𐴙𐴝) হৈছে [[ম্যানমাৰ]]ৰ [[ৰাখাইন ৰাজ্য]]ত বাস কৰা [[ৰহিঙীয়া|ৰহিঙীয়া জনগোষ্ঠী]]ৰ লোকে কোৱা এটা ভাষা।<ref>{{Citation|title=What is Rohingyalish or Rohingya Language?|url=http://rohingyalanguagefoundation.com/what-is-rohingyalish.htm|publisher=RohingyaLanguage.com|accessdate=11 June 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120731043647/http://rohingyalanguagefoundation.com/what-is-rohingyalish.htm|archivedate=31 July 2012}}</ref><ref>{{Citation|title=Rohingya Language|url=http://www.worldlanguage.com/Languages/Rohingya.htm|publisher=WorldLanguage.com|accessdate=11 June 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120325032749/http://www.worldlanguage.com/Languages/Rohingya.htm|archivedate=25 March 2012}}</ref> ই [[ভাৰত-আৰ্য ভাষা পৰিয়াল|প্ৰাচ্য ভাৰত-আৰ্য ভাষা পৰিয়াল]]ৰ [[অসমীয়া-বঙালী ভাষাগোষ্ঠী]]ৰ এটা ভাষা আৰু চুবুৰীয়া দেশ [[বাংলাদেশ]]ত কোৱা [[চাঁটগাঁইয়া ভাষা|চট্টগ্ৰামীয়া ভাষা]]ৰ সৈতে ইয়াৰ সম্বন্ধ আছে। ৰহিঙীয়া আৰু চট্টগ্ৰামীয়া ভাষা পৰস্পৰে বোধগম্য বুলি বিবেচনা কৰা হয়।<ref>"The Linguistic Innovation Emerging From Rohingya Refugees." by Christine Ro. ''Forbes''. September 13, 2019.</ref> == ধ্বনিতত্ত্ব == === ব্যঞ্জনধ্বনি === ৰহিঙীয়া ভাষাত মূলতঃ ২৫টা থলুৱা ব্যঞ্জনধ্বনি আছে। তদুপৰি কেইটামান অন্য ভাষা যেনে— [[আৰবী ভাষা|আৰবী]], [[বঙালী ভাষা|বঙালী]], [[মান ভাষা|মান]] আৰু [[উৰ্দু ভাষা|উৰ্দু]] ভাষাৰ ব্যঞ্জনধ্বনি আছে। {| class="wikitable" style="text-align:center; " |+ৰহিঙীয়া ভাষাৰ ব্যঞ্জনধ্বনিসমূহ<ref name="website2">{{cite web|url=http://rohingyalanguagefoundation.com/language_rules_landscape.html|title=Archived copy|accessdate=4 July 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612180010/http://rohingyalanguagefoundation.com/language_rules_landscape.html|archivedate=12 June 2011}}</ref> ! colspan="2" | ! [[উভয়ৌষ্ঠ্য ব্যঞ্জনধ্বনি|উভয়ৌষ্ঠ্য]] ! [[দন্ত্যৌষ্ঠ্য ব্যঞ্জনধ্বনি|দন্ত্যৌষ্ঠ্য]] ! [[দন্ত্য ব্যঞ্জনধ্বনি|দন্ত্য]]/[[দন্তমূলীয় ব্যঞ্জনধ্বনি|দন্তমূলীয়]] ! [[মূৰ্ধন্য ব্যঞ্জনধ্বনি|মূৰ্ধন্য]] ! [[তালব্য ব্যঞ্জনধ্বনি|তালব্য]] ! [[কণ্ঠ্য ব্যঞ্জনধ্বনি|কণ্ঠ্য]] ! [[কণ্ঠনালীয় ব্যঞ্জনধ্বনি|কণ্ঠনালীয়]] |- ! rowspan="2" |[[স্পৰ্শ ব্যঞ্জনধ্বনি|স্পৰ্শ]] ! [[অঘোষ (ধ্বনিবিজ্ঞান)|অঘোষ]] |{{IPA link|p}} | |{{IPA link|t̪}} |{{IPA link|ʈ}} |{{IPA link|c}} |{{IPA link|k}} |{{IPA link|ʔ}} |- ! [[ঘোষ (ধ্বনিবিজ্ঞান)|ঘোষ]] |{{IPA link|b}} | |{{IPA link|d̪}} |{{IPA link|ɖ}} |{{IPA link|ɟ}} |{{IPA link|ɡ}} | |- ! colspan="2" |[[নাসিক্য ব্যঞ্জনধ্বনি|নাসিক্য]] |{{IPA link|m}} | |{{IPA link|n}} | |{{IPA link|ɲ}} |{{IPA link|ŋ}} | |- ! rowspan="2" |[[উষ্ম ব্যঞ্জনধ্বনি|উষ্ম]] ! [[অঘোষ (ধ্বনিবিজ্ঞান)|অঘোষ]] | |{{IPA link|f}} |{{IPA link|s}} | |{{IPA link|ç}} |{{IPA link|x}} |{{IPA link|h}} |- ! [[ঘোষ (ধ্বনিবিজ্ঞান)|ঘোষ]] | | |{{IPA link|z}} | | | | |- ! colspan="2" |[[উৎক্ষিপ্ত ব্যঞ্জনধ্বনি|উৎক্ষিপ্ত]] | | |{{IPA link|ɾ}} |{{IPA link|ɽ}} | | | |- ! rowspan="2" |[[নৈকট্য ব্যঞ্জনধ্বনি|নৈকট্য]] ! [[কেন্দ্ৰীয় ব্যঞ্জনধ্বনি|কেন্দ্ৰীয়]] |{{IPA link|w}} | | | |{{IPA link|j}} | | |- ! [[পাৰ্শ্বীয় ব্যঞ্জনধ্বনি|পাৰ্শ্বীয়]] | | |{{IPA link|l}} | | | | |} === স্বৰধ্বনি === ৰহিঙীয়া ভাষাত ছয়টা স্বৰবৰ্ণ আৰু কেইবাটাও যুক্তস্বৰ আছে। "নিম্ন-o" ({{IPAblink|ɔ}}) আৰু "উচ্চ-o" ({{IPAblink|o}}) বুজাবলৈ ক্ৰমে ⟨o⟩/⟨ó⟩ আৰু ⟨ou⟩/⟨óu⟩ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref name="scribd">{{cite book|url=https://www.scribd.com/doc/21180958|title=روهنغيا قائده|author=Kazi Mujibuddin bin Abul khair|via=Scribd|language=ar}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" ! ! [[সন্মুখ স্বৰধ্বনি|সন্মুখ]] ! [[পশ্চ স্বৰধ্বনি|পশ্চ]] |- ! [[উচ্চ স্বৰধ্বনি|উচ্চ]] |{{IPA link|i}} |{{IPA link|u}} |- ! [[উচ্চ-মধ্য স্বৰধ্বনি|উচ্চ-মধ্য]] | rowspan="2" |{{IPA|e}} |{{IPA link|o}} |- ! [[নিম্ন-মধ্য স্বৰধ্বনি|নিম্ন-মধ্য]] |{{IPA link|ɔ}} |- ! [[নিম্ন স্বৰধ্বনি|নিম্ন]] | colspan="2" |{{IPA|a}} |} === সুৰ-লহৰ === ৰহিঙীয়া ভাষাত দুটা স্বৰবৰ্ণ একেলগে লিখি দীৰ্ঘ স্বৰধ্বনি আৰু উচ্চাৰণযুক্ত স্বৰবৰ্ণৰে চাপযুক্ত ধ্বনি বুজোৱা হয়।<ref name="website5">{{cite web|url=http://rohingyalanguagefoundation.com/language_rules_landscape.html|title=Archived copy|accessdate=4 July 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612180010/http://rohingyalanguagefoundation.com/language_rules_landscape.html|archivedate=12 June 2011}}</ref> "তীব্ৰ উচ্চাৰণ"এৰে উচ্চাৰণযুক্ত স্বৰবৰ্ণ চিহ্নিত কৰা হয়। চাপযুক্ত স্বৰবৰ্ণৰ ক্ৰম অনুসাৰে সুৰ ভিন্ন হ'ব পাৰে; যেনে— ⟨aá⟩ আৰু ⟨áa⟩।<ref name="website4">{{cite web|url=http://rohingyalanguagefoundation.com/language_rules_landscape.html|title=Archived copy|accessdate=4 July 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110612180010/http://rohingyalanguagefoundation.com/language_rules_landscape.html|archivedate=12 June 2011}}</ref> == ব্যাকৰণ == === নিৰ্দিষ্ট উপপদ === ১. যদি কোনো বিশেষ্য স্বৰবৰ্ণৰে শেষ হয় তেন্তে শব্দটোৰ পাছত উপপদ হিচাপে একবচন হ'লে '''án''' বা '''wá''' নাইবা অগণ্য বিশেষ্য হ'লে '''ún''' যোগ কৰা হয়। সাধাৰণতে ঘূৰণীয়া/শকট বস্তুৰ ক্ষেত্ৰত '''wá''' আৰু চেপেটা/ক্ষীণ বস্তুৰ ক্ষেত্ৰত '''án''' ব্যৱহাৰ কৰা হয়। {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |একবচন ! colspan="2" |বহুবচন |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Kéti án |খেতিখন |Kéti ún |খেতিকেইখন |- |Fothú án |ফটোখন |Fothú ún |ফটোকেইখন |- |Fata wá |পাতটো |Fata ún |পাতকেইটো |- |Boro wá |ডাঙৰটো |Boro ún |ডাঙৰকেইটা |- |Lou |তেজ |Lou ún |তেজখিনি |} ২. যদি কোনো বিশেষ্য ব্যঞ্জনবৰ্ণৰে শেষ হয় তেন্তে শব্দটোৰ পাছত উপপদ হিচাপে শেষৰ বৰ্ণৰ লগতে একবচন হ'লে '''án''' বা '''wá''' নাইবা বহুবচন হ'লে '''ún''' যোগ কৰা হয়। {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |একবচন ! colspan="2" |বহুবচন |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Deba'''l''' '''l'''án |দেৱালখন |Deba'''l''' '''l'''ún |দেৱালকেইখন |- |Me'''s''' '''s'''án |মেজখন |Me'''s''' '''s'''ún |মেজকেইখন |- |Kita'''p''' '''p'''wá |কিতাপখন |Kita'''p''' '''p'''ún |কিতাপকেইখন |- |Manúi'''c''' '''c'''wá |মানুহজন |Manúi'''c''' '''c'''ún |মানুহকেইজন |} ৩. যদি কোনো বিশেষ্য '''r'''-এৰে শেষ হয় তেন্তে উপপদ হিচাপে '''g'''-ৰ লগতে একবচন হ'লে '''án''' বা '''wá''' নাইবা বহুবচন হ'লে '''ún''' বা '''ín''' যোগ কৰা হয়। {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |একবচন ! colspan="2" |বহুবচন |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Tar '''g'''án |তাঁৰডাল |Tar '''g'''ún/'''g'''ín |তাঁৰকেইডাল |- |Duar '''g'''án |দুৱাৰখন |Duar '''g'''ún/'''g'''ín |দুৱাৰকেইখন |- |Kuñir '''g'''wá |কুকুৰটো |Kuñir '''g'''ún/'''g'''ín |কুকুৰকেইটা |- |Faár '''g'''wá |পাহাৰখন |Faár '''g'''ún/'''g'''ín |পাহাৰকেইখন |} === অনিৰ্দিষ্ট উপপদ === বিশেষ্যৰ আগত বা পাছত অনিৰ্দিষ্ট উপপদ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। সাধাৰণতে ঘূৰণীয়া/শকত বস্তুৰ ক্ষেত্ৰত '''Uggwá''' আৰু ক্ষীণ/চেপেটা বস্তুৰ ক্ষেত্ৰত '''ekkán''' ব্যৱহাৰ কৰা হয়। {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |একবচন ! colspan="2" |বহুবচন |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Uggwá fata / Fata uggwá |এটা পাত |Hodún fata / Fata hodún |কেইটামান পাত |- |Ekkán fothú / Fothú ekkán |এখন ফটো |Hodún Fothú / Fothú hodún |কেইখনমান ফটো |} === বাক্যৰ গঠন === ১ম ক্ৰম: '''কৰ্তা–কৰ্ম–ক্ৰিয়া। ''' {| class="wikitable" |+ ! কৰ্তা ! '''কৰ্ম''' ! ক্ৰিয়া |- |Aññí <small>মই</small> |bát <small>ভাত</small> |hái. <small>খাওঁ। </small> |- |Ite <small>সি</small> |TV <small>টিভি</small> |saá. <small>চায়। </small> |- |Ibá <small>তাই</small> |sairkél <small>চাইকেল</small> |soré. <small>চলায়। </small> |- |Itará <small>সিহঁতে</small> |ham ot <small>কমলৈ</small> |za. <small>যায়। </small> |} ২য় ক্ৰম: '''কৰ্তা–সময়–স্থান–কৰ্ম–ক্ৰিয়া। ''' {| class="wikitable" |+ ! কৰ্তা ! সময় ! '''স্থান''' ! কৰ্ম ! ক্ৰিয়া |- |Ibá <small>তাই</small> |beínna <small>ৰাতিপুৱা</small> |gór ot <small>ঘৰত</small> |bát <small>ভাত</small> |há. <small>খায়। </small> |- |Tará <small>সিহঁতে</small> |biale <small>ৰাতি</small> |duan ot <small>দোকানত</small> |TV <small>টিভি</small> |saá. <small>চায়। </small> |- |Ite <small>সি</small> |sair gwá báze <small>আবেলি চাৰি বজাত</small> |hál hañsat <small>সাগৰৰ পাৰত</small> |sairkél <small>চাইকেল</small> |soré. <small>চলায়। </small> |- |Ítara <small>ইহঁতে</small> |nowá báze <small>ন বজাত</small> |ofís ot <small>অফিচলৈ</small> |ham ot <small>কামত</small> |zaa. <small>যায়। </small> |} ৩য় ক্ৰম: '''কৰ্তা–সময়–[বিশেষণ]–স্থান–[ক্ৰিয়া-বিশেষণ]–কৰ্ম–ক্ৰিয়া। ''' {| class="wikitable" |+ ! '''কৰ্তা''' ! '''সময়''' ! '''বিশেষণ''' ! '''স্থান''' ! '''ক্ৰিয়া-বিশেষণ''' ! '''কৰ্ম''' ! '''ক্ৰিয়া''' |- |Tuñí <small>আপুনি</small> |aijja <small>আজি</small> |noya <small>নতুন</small> |eskul ot <small>স্কুলত</small> |toratori/toratorigorí <small>ততাতৈয়াকৈ</small> |paathi <small>পাৰ্টী</small> |goró. <small>কৰে। </small> |} ৪য় ক্ৰম: '''কৰ্তা–সময়–[বিশেষণ]–স্থান–[ক্ৰিয়া-বিশেষণ]–কৰ্ম–ক্ৰিয়া(১)–ক্ৰিয়া(২)। ''' {| class="wikitable" |+ ! '''কৰ্তা''' ! '''সময়''' ! '''বিশেষণ''' ! '''স্থান''' ! '''ক্ৰিয়া-বিশেষণ''' ! '''কৰ্ম''' ! '''ক্ৰিয়া ১''' ! '''ক্ৰিয়া ২''' |- |Tuñí <small>আপুনি</small> |aijja <small>আজি</small> |noya <small>নতুন</small> |eskul ot <small>স্কুলত</small> |toratori/toratorigorí <small>ততাতৈয়াকৈ</small> |paathi <small>পাৰ্টী</small> |goittóu <small>কৰাত</small> |modot-goró. <small>সহায় কৰে। </small> |} '''আৰু কেইটামান উদাহৰণ:''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Aijja Januari 24 tarík ót, cón 2017 beínna 4 gwá báze 15 miníth 5 sekén ót. |আজি ২০১৭ চনৰ ২৪ জানুৱাৰী তাৰিখে পুৱা ৪ বাজি ১৫ মিনিট ৫ ছেকেণ্ডত। |- |Hailla Februari 30 tarík ót, cón 2017 ázinna 5 swá báze 25 minith 7 sekén ót. |কাইলৈ ২০১৭ চনৰ ৩০ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে সন্ধ্যা ৫ বাজি ২৫ মিনিট ৭ ছেকেণ্ডত। |- |Goto hailla Oktubor 10 tarík ót, cón 2018 rait or 10 cwá báze 35 miníth 50 sekén ot. |কালি ২০১৮ চনৰ ১০ অক্টোবৰ তাৰিখে ৰাতি ১০ বাজি ৩৫ মিনিট ৫০ ছেকেণ্ডত। |} === কাল === ৰহিঙীয়া ভাষাত ১২টা কাল পোৱা যায়। এই কালসমূহত সহায়ক ক্ৰিয়া '''félai'''-য়ে পূৰ্ণ কাল আৰু '''félaat'''-এ পূৰ্ণ নিৰন্তৰ কাল বুজায়। অনুসৰ্গৰ ক্ৰিয়া ৰূপে ব্যক্তিবাচক আৰু কালবাচক দুয়োটা বুজায়। উত্তম পুৰুষৰ বাবে '''~ir''', '''~yi''', '''~lám''', '''~youm''' অনুসৰ্গ, মধ্যম পুৰুষৰ বাবে '''~or''', '''~yó''', '''~lá''', '''~bá''' অনুসৰ্গ আৰু অন্য পুৰুষৰ বাবে '''~ar''', '''~ye''', '''~l''', '''~bou''' অনুসৰ্গ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''~ir''', '''~or''', '''~ar'''-এ নিৰন্তৰ বৰ্তমান কাল, '''~yi''', '''~yó''', '''~ye'''-এ পূৰ্ণ বৰ্তমান কাল, '''~lám''', '''~lá''', '''~l'''-এ ভূত কাল আৰু '''~youm''', '''~bá''', '''~bou'''-এ ভৱিষ্যত কাল বুজায়। '''উত্তম পুৰুষ (মই):''' {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |বৰ্তমান কাল ! colspan="2" |ভূত কাল ! colspan="2" |ভৱিষ্যত কাল |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Aññí hái. |মই খাওঁ। |Aññí hái'''yi'''. Aññí háai'''lam'''. |মই খাইছোঁ। মই খালোঁ। |Aññí hái'''youm'''. |মই খাম। |- |Aññí há<u>ir</u>. |মই খাই আছোঁ। |Aññí há<u>at</u> táikki'''lám'''. |মই খাই আছিলোঁ। |Aññí há<u>at</u> táki'''youm'''. Aññí hái'''youm''' boi. |মই খাই থাকিম। |- |Aññí hái félai'''yi'''. |মই খাই পেলালোঁ। |Aññí hái félai'''lám'''. |মই খাই পেলাইছোঁ। |Aññí hái félai'''youm'''. |মই খাই পেলাম। |- |Aññí hái féla<u>ir</u>. |মই খাই পেলাই আছোঁ। |Aññí hái féla<u>at</u> táikki'''lám'''. |মই খাই পেলাইছিলোঁ। |Aññí hái féla<u>at</u> táikki'''lám'''. |মই খাই থ'ম। |} '''মধ্যম পুৰুষ (আপুনি/তুমি/তই):''' {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |বৰ্তমান কাল ! colspan="2" |ভূত কাল ! colspan="2" |ভৱিষ্যত কাল |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Tuñí/Oñne hóo. |তুমি খোৱা। আপুনি খায়। |Tuñí/Oñne hái'''yo'''. Tuñí/Oñne háai'''lá'''. |তুমি খাইছা। তুমি খালা। আপুনি খাইছে। আপুনি খালে। |Tuñí/Oñne hái'''ba'''. |তুমি খাবা। আপুনি খাব। |- |Tui hó'''s'''. |তই খাৱ। |Tui hái'''yós'''. Tui háai'''lí'''. |তই খাইছ। তই খালি। |Tui hái'''bí'''. |তই খাবি। |- |Tuñí/Oñne hó<u>or</u>. |তুমি খাই আছা। আপুনি খাই আছে। |Tuñí/Oñne há<u>at</u> táikki'''lá'''. |তুমি খাই আছিলা। আপুনি খাই আছিলে। |Tuñí/Oñne há<u>at</u> táki'''bá'''. Tuñí/Oñne hái'''ba''' goi. |তুমি খাই থাকিবা। আপুনি খাই থাকিব। |- |Tui hó<u>or</u>. |তই খাই আছ। |Tui há<u>at</u> táikki'''lí'''. |তই খাই আছিলি। |Tui há<u>at</u> táki'''bí'''. Tui hái'''bi''' goi. |তই খাই থাকিবি। |- |Tuñí/Oñne hái félai'''yó'''. |তুমি খাই পেলালা। আপুনি খাই পেলালে। |Tuñí/Oñne hái félai'''lá'''. |তুমি খাই পেলাইছা। আপুনি খাই পেলাইছে। |Tuñí/Oñne hái félai'''bá'''. |তুমি খাই পেলাম। আপুনি খাই পেলাব। |- |Tui hái félai'''yós.''' |তই খাই পেলালি। |Tui hái félai'''lí'''. |তই খাই পেলাইছ। |Tui hái félai'''bí'''. |তই খাই পেলাবি। |- |Tuñí/Oñne hái félo<u>or</u>. |তুমি খাই পেলাই আছা। আপুনি খাই পেলাই আছে। |Tuñí/Oñne hái féla<u>at</u> táikki'''lá'''. |তুমি খাই পেলাইছিলা। আপুনি খাই পেলাইছিলে। |Tuñí/Oñne hái féla<u>at</u> táki'''bá'''. |তুমি খাই থ'বা। আপুনি খাই থ'ব। |- |Tui hái félo<u>or</u>. |তই খাই পেলাই আছ। |Tui hái féla<u>at</u> táikki'''lí'''. |তই খাই পেলাইছিলি। |Tui hái féla<u>at</u> táki'''bí'''. |তই খাই থ'বি। |} '''অন্য পুৰুষ (সি/তাই/তেওঁ/সিহঁত/তেওঁলোক):''' {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" |বৰ্তমান কাল ! colspan="2" |ভূত কাল ! colspan="2" |ভৱিষ্যত কাল |- ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Ite/Ibá/Itará há. |সি/তাই/সিহঁতে খায়। |Ite/Ibá/Itará háai'''ye'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাইছে। সি/তাই/সিহঁতে খালে। |Ite/Ibá/Itará hái'''bou'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাব। |- |Ite/Ibá/Itará h<u>ár</u>. Ite/Ibá/Itará hái boi. |সি/তাই/সিহঁতে খাই আছে। |Ite/Ibá/Itará háai'''l'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাই আছিল। |Ite/Ibá/Itará há<u>at</u> táki'''bou'''. Ite/Ibá/Itará hái'''bou''' goi. |সি/তাই/সিহঁতে খাই থাকিব। |- |Ite/Ibá/Itará hái félai'''ye'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাই পেলালে। |Ite/Ibá/Itará há<u>at</u> táikki'''l'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাই পেলাইছে। |Ite/Ibá/Itará hái félai'''bou'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাই পেলাব। |- |Ite/Ibá/Itará hái féla<u>ar</u>. |সি/তাই/সিহঁতে খাই পেলাই আছে। |Ite/Ibá/Itará hái féla<u>at</u> táikki'''l'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাই পেলাইছিল। |Ite/Ibá/Itará hái féla<u>at</u> táki'''bou'''. |সি/তাই/সিহঁতে খাই থ'ব। |} === সৰ্বনাম === {| class="wikitable" ! rowspan="2" style="vertical-align:center " |বচন ! rowspan="2" style="vertical-align:center " |পুৰুষ ! rowspan="2" style="vertical-align:center " |লিংগ ! colspan="4" |সৰ্বনাম ! rowspan="2" style="vertical-align:center " |সম্বন্ধবাচক বিশেষণ |- ! কৰ্তা ! কৰ্ম ! সম্বন্ধবাচক ! আত্মবাচক |- ! rowspan="5" style="font-weight:normal" |একবচন ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |১ম ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ/স্ত্ৰীলিংগ ('''মই''') |aññí, mui |añáre, more |añár, mor |aññínize, muinize |añár, mor |- ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |২য় ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ/স্ত্ৰীলিংগ ('''তই/তুমি/আপুনি''') |tuñí<br /><br />tui<br /><br />oñne |tuáñre<br /><br />toré<br /><br />oñnoré |tuáñr<br /><br />tor<br /><br />oñnor |tuñínize<br /><br />tuinize<br /><br />oñnenize |tuáñr<br /><br />tor<br /><br />oñnor |- ! rowspan="3" style="vertical-align:center; font-weight:normal" |৩য় ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ ('''সি/তেওঁ''') |ite *<br /><br />te *<br /><br />uite **<br /><br />íte ** |itaré<br /><br />taré<br /><br />uitaré<br /><br />ítare |itar<br /><br />tar<br /><br />uitar<br /><br />ítar |itenize<br /><br />tenize<br /><br />uitenize<br /><br />ítenize |itar<br /><br />tar<br /><br />uitar<br /><br />ítar |- ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ/স্ত্ৰীলিংগ ('''সি/তাই/তেওঁ''') |ibá *<br /><br />uibá **<br /><br />íba ** |ibáre<br /><br />uibáre<br /><br />íbare |ibár<br /><br />uibár<br /><br />íbar |ibánize<br /><br />uibánize<br /><br />íbanize |ibár<br /><br />uibár<br /><br />íbar |- ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |ক্লীৱলিংগ ('''এইটো''') |yián<br /><br />ibá<br /><br />yían **<br /><br />íba ** |yiánóre<br /><br />ibáre<br /><br />yíanóre<br /><br />íbare |yiánór<br /><br />ibár<br /><br />yíanór<br /><br />íbar |yiánnize<br /><br />ibánize<br /><br />yíannize<br /><br />íbanize |yiánór<br /><br />ibár<br /><br />yíanór<br /><br />íbar |- ! rowspan="4" style="font-weight:normal" |বহুবচন ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |১ম ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ/স্ত্ৰীলিংগ ('''আমি''') |añára |añáráre |añárar |añáránize |añárar |- ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |২য় ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ/স্ত্ৰীলিংগ ('''আপোনালোক''') |tuáñra |tuáñráre |tuáñrar |tuáñránize |tuáñrar |- ! rowspan="2" style="vertical-align:center; font-weight:normal" |৩য় ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |পুংলিংগ/স্ত্ৰীলিংগ ('''তেওঁলোক/সিহঁত''') |itará *<br /><br />tará *<br /><br />uitará **<br /><br />ítara ** |itaráre<br /><br />taráre<br /><br />uitaráre<br /><br />ítarare |itarár<br /><br />tarár<br /><br />uitarár<br /><br />ítarar |itaránize<br /><br />taránize<br /><br />uitaránize<br /><br />ítaranize |itarár<br /><br />tarár<br /><br />uitarár<br /><br />ítarar |- ! style="vertical-align:center; font-weight:normal" |ক্লীৱলিংগ ('''তেওঁলোক/সিহঁত''') |iín *<br /><br />íin **<br /><br />uún<br /><br />úun **<br /><br />uuín ** |iínóre<br /><br />íinóre<br /><br />uúnóre<br /><br />úunóre<br /><br />uuínóre |iínór<br /><br />íinór<br /><br />uúnór<br /><br />úunór<br /><br />uuínór |iínnize<br /><br />íinnize<br /><br />uúnnize<br /><br />úunnize<br /><br />uuínnize |iínór<br /><br />íinór<br /><br />uúnór<br /><br />úunór<br /><br />uuínór |} <nowiki>*</nowiki>''ব্যক্তিজন বা বস্তুটো ওচৰত আছে। '' <nowiki>**</nowiki>''ব্যক্তিজন বা বস্তুটো দূৰত আছে। '' === প্ৰশ্নবোধক === অসমীয়াৰে দৰে ৰহিঙীয়া ভাষাতো বাক্যৰ শেষত "'''né'''" (-নে) লগাই প্ৰশ্নবোধক বুজোৱা হয়। {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |Itattú gór ekkán asé '''né'''? |তাৰ ঘৰ এখন আছেনে? |- |Itattú gór ekkán asé. |তাৰ ঘৰ এখন আছে। |- |Ibá za '''né'''? |তাই যায়নে? |- |Ibá za. |তাই যায়। |- |Itará giyé '''né'''? |সিহঁত গ'লনে? |- |Itará giyé. |সিহঁত গ'ল। |} === ব্যক্তিবাচক শব্দৰ বিভক্তি === ৰহিঙীয়া ভাষাত অনুসৰ্গৰে ব্যক্তিবাচক বুজোৱা হয়। '''বৰ্তমান কাল''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek |লিখ (অনুজ্ঞা) |- |lekí |লিখোঁ |- |lekó |লিখাঁ (অনুজ্ঞা) |- |lekós |লিখ |- |leké |লিখে |} '''নিৰন্তৰ বৰ্তমান কাল<br />''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lekír |লিখি আছোঁ |- |lekór |লিখি আছা |- |lekér |লিখি আছে |} '''পূৰ্ণ বৰ্তমান কাল''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lekífélaiyi |লিখিছোঁ |- |lekífélaiyo |লিখিছা |- |lekífélaiyós |লিখিছ |- |lekífélaiye |লিখিছে |} '''ভৱিষ্যত কাল''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lekíyóum |লিখিম |- |lekíbá |লিখিবা |- |lekíbi |লিখিবি |- |lekíbóu |লিখিব |} '''ভূত কাল (তাৎক্ষণিক)''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leikkí |লিখিলোঁ |- |leikkó |লিখিলা |- |leikkós |লিখিলি |- |leikké |লিখিলে |} '''ভূত কাল (দূৰৱৰ্তী)''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leikkílám |লিখিছিলোঁ |- |leikkílá |লিখিছিলা |- |leikkílí |লিখিছিলি |- |leikkíl |লিখিছিল |} '''ভূত কাল (সম্ভাৱনা)''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lekítám |লিখিলোঁহেঁতেন |- |lekítá |লিখিলাহেঁতেন |- |lekítí |লিখিলিহেঁতেন |- |lekítóu |লিখিলেহেঁতেন |} '''বিশেষ্য, কৰ্তা, উপকৰণ, ক্ৰিয়া''' {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek'''óon''' |লিখাটো |''Debalor uore <u>lekóon</u> gom noó.'' |''দেৱালত <u>লিখাটো</u> ভাল কথা নহয়। '' |- |lek'''óya''' |লিখোঁতা |''Itaráttú <u>lekóya</u> bicí.'' |''সিহঁতৰ <u>লিখোঁতা</u> বেছি। '' |- |lek'''óni''' |লিখনী |''Añártú honó <u>lekóni</u> nái.'' |''মোৰ লগত <u>লিখনী</u> (কলম, পেঞ্চিল আদি) নাই। '' |- |lek'''át''' |লিখাত |''Tui <u>lekát</u> asós.'' |''তই <u>লিখাত</u> ব্যস্ত। '' |} === ৰহিঙীয়া ভাষাৰ কাৰকসমূহ === ৰহিঙীয়া ভাষাৰ শব্দ "hóliba" (দৰ্জি) ব্যৱহাৰ কৰি ৰহিঙীয়া ভাষাৰ কাৰকসমূহৰ কেইটামান উদাহৰণ তলত দিয়া হৈছে। {| class="wikitable" |+ ! কাৰক ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- !কৰ্তা কাৰক |''hóliba'''ye''''' |দৰ্জি'''জন''' |''hólibaye tíai táikke éçe'' |''দৰ্জিজন তাত থিয় হৈ আছে'' |- !সম্বন্ধ কাৰক |''hóliba'''r''''' |দৰ্জি'''ৰ''' |''hólibar nam Ahmed'' |''দৰ্জিজনৰ নাম আহমদ'' |- !সম্প্ৰদান কাৰক |''hóliba'''lla''''' |দৰ্জি'''ক''' |''hóliballa hádiya ekkán diyí'' |''দৰ্জিজনক এটা উপহাৰ দিছোঁ'' |- !কৰ্ম কাৰক |''hóliba'''re''''' |দৰ্জি'''ক''' |''Aññí hólibare deikkí'' |''মই দৰ্জিজনক দেখিছোঁ'' |- !অপাদান কাৰক |''hóliba'''loi''''' |দৰ্জি'''ৰ সৈতে''' |''Aññí hólibaloi duan ot giyí'' |''মই দৰ্জিজনৰ সৈতে দোকানলৈ গৈছোঁ'' |- !সম্বোধন কাৰক |'''óu''' ''hóliba / hóliba '''ya''''' | |''cúkuria tuáñre, óu hóliba (sáb)'' |''আপোনাক ধন্যবাদ, দৰ্জি (চাহাব)'' |} === শব্দবিন্যাস === ৰহিঙীয়া ভাষাত সত্তৰৰো অধিক শব্দবিন্যাস পোৱা যায়। শব্দবিন্যাস বুজাত সহজ হ'বলৈ বৰ্ণসমূহৰ মাজত হাইফেন (-) ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। ; অনুজ্ঞা {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek |লিখ |''Tui yián ehón lek.'' |''তই এইটো এতিয়াই লিখ। '' |- |lek-ó |লিখাঁ |''Tuñí yián ehón lekó.'' |''তোমালোকে এইটো এতিয়াই লিখাঁ। '' |- |lek-á |লিখা/লিখোৱাঁ |''Tui/Tuñí John ór áta leká/lekó.'' |''তই/তুমি যোহনক লিখা/লিখোৱাঁ। '' |- |lek-í-de |লিখি দে/দিয়াঁ |''Tui/Tuñí ibáre lekíde/lekído.'' |''তই/তুমি তেওঁক লিখি দে/দিয়াঁ। '' |} ; বৰ্তমান কাল {| class="wikitable" ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í |লিখোঁ |''Aññí hámicá gór ot lekí.'' |''মই সদায় ঘৰত লিখোঁ। '' |- |lek-ó |লিখা |''Tuñí hámicá gór ot lekó.'' |''তুমি সদায় ঘৰত লিখা। '' |- |lek-ó-s |লিখ |''Tui hámicá gór ot lekós.'' |''তই সদায় ঘৰত লিখ। '' |- |lek-é |লিখে |''Tará hámicá gór ot leké.'' |''তেওঁলোকে সদায় ঘৰত লিখে। '' |} ; নিৰন্তৰ কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-r |লিখি আছোঁ |''Aññí ciñçí ekkán lekír.'' |''মই এখন চিঠি লিখি আছোঁ। '' |- |lek-ó-or |লিখি আছা/আছ |''Tuñí ciñçí ekkán lekóor.'' ''Tui ciñçí ekkán lekóor.'' |''তুমি এখন চিঠি লিখি আছা। '' ''তই এখন চিঠি লিখি আছ। '' |- |lek-é-r |লিখি আছে |''Tará ciñçí ekkán lekér.'' |''তেওঁলোকে এখন চিঠি লিখি আছে। '' |} ; পূৰ্ণ কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-féla-iyi |লিখিছোঁ |''Aññí ciñçí lekífélaiyi.'' |''মই এখন চিঠি লিখিছোঁ। '' |- |lek-í-féla-iyo |লিখিছা |''Tuñí ciñçí lekífélaiyi.'' |''তুমি এখন চিঠি লিখিছা। '' |- |lek-í-féla-iyo-s |লিখিছ |''Tui ciñçí lekífélaiyos.'' |''তই এখন চিঠি লিখিছ। '' |- |lek-í-féla-iye |লিখিছে |''Tará ciñçí lekífélaiye.'' |''তেওঁলোকে এখন চিঠি লিখিছে। '' |} ; ভূত কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leik-kí |লিখিছিলোঁ |''Aññí ciñçí ekkán leikkí.'' |''মই এখন চিঠি লিখিছিলোঁ। '' |- |leik-kó |লিখিছিলা |''Tuñí ciñçí ekkán leikkó.'' |''তুমি এখন চিঠি লিখিছিলা। '' |- |leik-kó-s |লিখিছিলি |''Tui ciñçí ekkán leikkós.'' |''তই এখন চিঠি লিখিছিলি। '' |- |leik-ké |লিখিছিল |''Tará ciñçí ekkán leikké.'' |''তেওঁলোকে এখন চিঠি লিখিছিল। '' |} ; ভৱিষ্যত কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-youm |লিখিম |''Aññí ciñçí ekkán lekíyoum.'' |''মই এখন চিঠি লিখিম। '' |- |lek-í-ba |লিখিবা |''Tuñí ciñçí ekkán lekíba.'' |''তুমি এখন চিঠি লিখিবা। '' |- |lek-í-bi |লিখিবি |''Tui ciñçí ekkán lekkíbi.'' |''তই এখন চিঠি লিখিবি। '' |- |lek-í-bou |লিখিব |''Tará ciñçí ekkán lekíbou.'' |''তেওঁলোকে এখন চিঠি লিখিব। '' |} ; বৈকল্পিক {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leik-kyóum |লিখিম |''Aññí ciñçí ekkán leikkyóum.'' |''মই এখন চিঠি লিখিম। '' |- |leik-bá |লিখিবা |''Tuñí ciñçí ekkán leikbá.'' |''তুমি এখন চিঠি লিখিবা। '' |- |leik-bí |লিখিবি |''Tui ciñçí ekkán leikbí.'' |''তই এখন চিঠি লিখিবি। '' |- |leik-bóu |লিখিব |''Tará ciñçí ekkán leikbóu.'' |''তেওঁলোকে এখন চিঠি লিখিব। '' |} ; কৰ্মবাচ্য {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-á-giye |লিখা হৈছে |''Ciñçí ekkán lekágiyé.'' |''এখন চিঠি লিখা হৈছে। '' |} ; সম্ভাৱনা {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-á-za |লিখা যায় |''Ciñçí yián leká za.'' |''এই চিঠিখন লিখা যায়। '' |- |lek-á-za-ibou |লিখা যাব |''Ciñçí yián leká zaibou.'' |''এই চিঠিখন লিখা যাব। '' |- |lek-á-di-ya-za |লিখোৱাব পাৰি |''Ciñçí yián lekádiyaza.'' |''এই চিঠিখন লিখোৱাব পাৰি। '' |} ; বিশেষ্য {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-á |লেখা |''Leká yián bicí cúndor.'' |''এই লেখা বৰ সুন্দৰ। '' |- |lek-ó-on |লিখা |''beggún óttu lekóon saá.'' |''সকলোৱে ইমেইল লিখা উচিত। '' |- |lek-ó-ya |লিখোঁতা |''Ahmed bála lekóya.'' |''আহমদ ভাল লিখোঁতা। '' |- |lek-ó-ni |লিখনী |''Añártu honó lekóni ciz nái.'' |''মোৰ লগত লিখনী নাই। '' |- |lek-á-ni |লিখনী (সঁজুলি) |''Añártu honó lekáni boudh nái.'' |''মোৰ লগত লিখনী ব'ৰ্ড নাই। '' |- |lek-á-lekí |লিখা-লিখি |''Tuáñrár bútore lekáleki tákoon saá.'' |''তোমালোকৰ মাজত লিখা-লিখি থকা উচিত। '' |} ; বিশেষণ {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-é-de |লিখিবলৈ |''Añártu honó lekéde ciz nái.'' |''মোৰ লগত লিখিবলৈ বস্তু নাই। '' |- |leik-kyá |লিখা আছে |''Kitab ibá fura leikká.'' |''কিতাপখন পূৰাকৈ লিখা আছে। '' |- |leik-kyé-dé |লিখিত |''Añártu honó leikkyéde juab nái.'' |''মোৰ লগত লিখিত উত্তৰ নাই। '' |} ; ক্ৰিয়া-বিশেষণ {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í lek-í |লিখি লিখি |''Ite gór ottu lekí lekí aiyér.'' |''সি ঘৰৰ পৰা লিখি লিখি আহি আছে। '' |} ; তাৎক্ষণিক বৰ্তমান কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-lam |লিখিলোঁ |''Aññí habos sán lekílam.'' |''মই চিঠিখন লিখিলোঁ। '' |- |lek-í-la |লিখিলা |''Tuñí habos sán lekíla.'' |''তুমি চিঠিখন লিখিলা। '' |- |lek-í-li |লিখিলি |''Tui habos sán lekíli.'' |''তই চিঠিখন লিখিলি। '' |- |lek-í-lou |লিখিলে |''Tará habos sán lekílou.'' |''সিহঁতে চিঠিখন লিখিলে। '' |} ; বৈকল্পিক {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leik-lám |লিখিলোঁ |''Aññí habos sán lekílam.'' |''মই চিঠিখন লিখিলোঁ। '' |- |leik-lá |লিখিলা |''Tuñí habos sán lekíla.'' |''তুমি চিঠিখন লিখিলা। '' |- |leik-lí |লিখিলি |''Tui habos sán lekíli.'' |''তই চিঠিখন লিখিলি। '' |- |leik-lou |লিখিলে |''Tará habos sán lekílou.'' |''সিহঁতে চিঠিখন লিখিলে। '' |} ; দীৰ্ঘ ভূত কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leik-kí-lam |লিখিছিলোঁ |''Aññí habos sán leikkílam.'' |''মই চিঠিখন লিখিছিলোঁ। '' |- |leik-kí-la |লিখিছিলা |''Tuñí habos sán leikkíla.'' |''তুমি চিঠিখন লিখিছিলা। '' |- |leik-kí-li |লিখিছিলি |''Tui habos sán leikkíli.'' |''তই চিঠিখন লিখিছিলি। '' |- |leik-kí-l |লিখিছিল |''Tará habos sán leikkíl.'' |''সিহঁতে চিঠিখন লিখিছিল। '' |} ; দূৰৱৰ্তী ভৱিষ্যত কাল {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-youm éri |লিখিম |''Aññí habos sán lekíyoum éri.'' |''মই কাগজখন লিখিম। '' |- |lek-í-ba ri |লিখিবা |''Tuñí habos sán lekíba ri.'' |''তুমি কাগজখন লিখিবা। '' |- |lek-í-bi ri |লিখিবি |''Tui habos sán lekíbi ri.'' |''তই কাগজখন লিখিবি। '' |- |lek-í-bou ri |লিখিব |''Tará habos sán lekíbou ri.'' |''সিহঁতে কাগজখন লিখিব। '' |} ; সম্ভাব্য ভাৱ-ৰূপ {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-tam |লিখিলোঁহেঁতেন |''Aññí email lán lekítam.'' |''মই ইমেইল এটা লিখিলোঁহেঁতেন। '' |- |lek-í-ta |লিখিলাহেঁতেন |''Tuñí email lán lekíta i.'' |''তুমি ইমেইল এটা লিখিলাহেঁতেন। '' |- |lek-í-ti |লিখিলিহেঁতেন |''Tui email lán lekíti.'' |''তই ইমেইল এটা লিখিলিহেঁতেন। '' |- |lek-í-tou |লিখিলেহেঁতেন |''Tará email lán lekítou.'' |''সিহঁতে ইমেইল এটা লিখিলেহেঁতেন। '' |} ; বৈকল্পিক {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |leik-tám |লিখিলোঁহেঁতেন |''Aññí email lán leiktám.'' |''মই ইমেইল এটা লিখিলোঁহেঁতেন। '' |- |leik-tá |লিখিলাহেঁতেন |''Tuñí email lán leiktá.'' |''তুমি ইমেইল এটা লিখিলাহেঁতেন। '' |- |leik-tí |লিখিলিহেঁতেন |''Tui email lán leiktí.'' |''তই ইমেইল এটা লিখিলিহেঁতেন। '' |- |leik-tóu |লিখিলেহেঁতেন |''Tará email lán leiktóu.'' |''সিহঁতে ইমেইল এটা লিখিলেহেঁতেন। '' |} ; অনুজ্ঞা ভাৱ-ৰূপ {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-ó-na |লিখকনা/লিখকচোন |''Meérbanigorí lekóna.'' |''কৃপা কৰি লিখকচোন। '' |- |lek-ó-goi |লিখাঁগৈ |''Tuñí lekó gói.'' |''তুমি লিখাঁগৈ। '' |} ; বৈকল্পিক {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-se-ná |লিখকনা/লিখকচোন |''Meérbanigorí leksená.'' |''কৃপা কৰি লিখকচোন। '' |- |lek-gói |লিখাঁগৈ |''Tui lek gói.'' |''তুমি লিখাঁগৈ। '' |} ; যদি {| class="wikitable" |+ ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া ! ৰহিঙীয়া ! অসমীয়া |- |lek-í-le |লিখিলে |''Tuñí lekíle gom óibou.'' |''তুমি লিখিলে ভাল হ'ব। '' |} == লিখন প্ৰণালী == === ৰহিঙীয়া হানিফি লিপি === [[হানিফি ৰহিঙীয়া লিপি|হানিফি ৰহিঙীয়া লিপি]] হৈছে ৰহিঙীয়া ভাষাৰ এক একীকৃত লিপি। ৰহিঙীয়া ভাষা প্ৰথম ঊনৈশ শতিকাত ফাৰ্চী-আৰবী লিপিৰ সংস্কৰণেৰে লিখা হৈছিল। ১৯৭৫ চনত উৰ্দু বৰ্ণমালাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এটা বানানগত আৰবী লিপি তৈয়াৰ কৰা হয়। ১৯৮০ৰ দশকত মৌলানা মহম্মদ হানিফ আৰু তেওঁৰ সহকৰ্মীসকলে আৰবী বৰ্ণৰ ওপৰত ভিত্তিত কৰি উপযুক্ত ধ্বনিগত লিপি তৈয়াৰ কৰা উলিয়ায়। লিপিটোত দশমিক সংখ্যাও মজুত আছে।<ref name="omniglot2">{{cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/rohingya.htm|title=Rohingya alphabets, pronunciation and language|website=[[Omniglot]]|publisher=Simon Ager|access-date=9 October 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://skyknowledge.com/rohingya.htm|title=Hanifi alphabet for Rohingya|last=James|first=Ian|date=5 July 2012|website=Sky Knowledge|publisher=|access-date=9 October 2017|quote=}}</ref> [[চিত্ৰ:Rohingya-Keyboard-online.jpg|thumb|375x375px|ৰহিঙীয়া ভাষাৰ ভাৰ্চুৱেল কী-ব'ৰ্ডৰ লে'আউট]] ২০১৯ চনত [[গুগল|গুগলে]] ৰহিঙীয়া ভাষাৰ ভাৰ্চুৱেল কী-ব'ৰ্ড বিকাশ কৰি উলিয়ায় যিটো ব্যৱহাৰ কৰি ৰহিঙীয়া লিপিত পোনে পোনে টাইপ কৰিব পাৰি। ৰহিঙীয়া ইউনিক'ড কী-ব'ৰ্ড লে'আউট [https://languagetools-153419.appspot.com/rhg/ ইয়াত] পোৱা যাব। ==== বৰ্ণসমূহ ==== {| class="wikitable" |+ৰহিঙীয়া বৰ্ণমালা - ২৯ ! colspan="6" |𐴌𐴟𐴇𐴥𐴝𐴚𐴒𐴙𐴝 𐴇𐴥𐴡𐴌𐴟𐴉𐴢<ref>{{Cite web|title=Rohingya Language Academy|url=https://www.rohingyazuban.com/|access-date=2020-09-08|archivedate=2019-12-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212071901/https://rohingyazuban.com/|deadurl=yes}}</ref> |- |- align="center" |𐴅 |𐴄 |𐴃 |𐴂 |𐴁 |𐴀 |- align="center" |𐴋 |𐴊 |𐴉 |𐴈 |𐴇 |𐴆 |- align="center" |𐴑 |𐴐 |𐴏 |𐴎 |𐴍 |𐴌 |- align="center" |𐴗 |𐴖 |𐴕 |𐴔 |𐴓 |𐴒 |- align="center" | |𐴜 |𐴛 |𐴚 |𐴙 |𐴘 |} {| class="wikitable" |+ৰহিঙীয়া স্বৰবৰ্ণ - ৭ ! colspan="6" |𐴌𐴟𐴇𐴥𐴝𐴚𐴒𐴙𐴝 𐴀𐴝𐴉𐴡𐴌 𐴀𐴞𐴉𐴡𐴌𐴢 |- |- align="center" |𐴢 |𐴡 |𐴠 |𐴟 |𐴞 |𐴝 |- align="center" | |◌𐴧 |◌𐴦 |◌𐴥 |◌𐴤 |𐴣 |} {| class="wikitable" |+ৰহিঙীয়া সংখ্যা ! colspan="10" |𐴌𐴟𐴇𐴥𐴝𐴚𐴒𐴙𐴝 𐴓𐴡𐴔𐴁𐴡𐴌𐴢 |- |- align="center" |𐴰 |𐴱 |𐴲 |𐴳 |𐴴 |𐴵 |𐴶 |𐴷 |𐴸 |𐴹 |} === আৰবী লিপি === আৰবী লিপিত লিখিত ৰহিঙীয়া ভাষাৰ প্ৰথম পাঠ ২০০ বছৰতকৈও পুৰণি।<ref name="proposal3">{{cite web|first1=Lorna A.|last1=Priest|first2=Martin|last2=Hosken|author3=[[SIL International]]|title=''Proposal to add Arabic script characters for African and Asian languages''|date=12 August 2010|url=http://www.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n3882.pdf|pages=13–18, 34–37|access-date=8 September 2020|archivedate=8 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008173634/http://std.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n3882.pdf|deadurl=yes}}</ref> আৰাকানত ব্ৰিটিছৰ শাসনকালত ৰহিঙীয়া লোকে লিখিত যোগাযোগৰ বাবে ইংৰাজী আৰু উৰ্দু ভাষা ব্যৱহাৰ কৰিছিল। ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পাছৰেই পৰা [[মান ভাষা|মান]] চৰকাৰী ভাষাৰূপে ব্যৱহৃত হৈ আহিছে। ১৯৬০ দশকৰ আৰম্ভণিত ৰহিঙীয়া বিদ্বানসকলে নিজৰ ভাষাৰ এক উপযুক্ত লিপিৰ প্ৰয়োজন বোধ কৰে। ১৯৭৫ চনত আৰবী বৰ্ণ ব্যৱহাৰ কৰি লিখন প্ৰণালী বিকাশ কৰা হয়; অন্য বিদ্বানসকলে আৰবীৰ কিছুমান অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ উৰ্দু লিপি ব্যৱহাৰ কৰিছিল। কিন্তু ইয়াৰে এটাও সন্তুষ্টজনক নাছিল আৰু ৰহিঙীয়াসকলৰ এই দুয়োটা লিপিতে পঢ়োঁতে অসুবিধা হৈছিল। তাৰ পাছত ১৯৮৩ চনত মৌলানা হানিফে সোঁৰ-পৰা-বাওঁমুখী বৰ্ণমালা প্ৰস্তুত কৰি উলিয়ায়। ইয়াৰ নামকৰণ তেওঁৰ নামতেই কৰা হ'ল। হানিফি বৰ্ণমালা আৰবী বৰ্ণমালাৰ এক সংশোধিত ৰূপ য'ত লেটিন আৰু মান বৰ্ণমালাৰ কেইটামান অতিৰিক্ত বৰ্ণ আছে।<ref name="pandey3">{{cite web|url=http://unicode.org/L2/L2012/12214-rohingya.pdf|title=Preliminary Proposal to Encode the Rohingya Script|last=Pandey|first=Anshuman|date=20 June 2012|website=Expanding Unicode|publisher=Anshuman Pandey|access-date=14 September 2017}}</ref> বৰ্তমানৰ সময়ত [[ৰোহিংগ্যা ইউনিক'ড ফ'ণ্ট|ৰহিঙীয়া ইউনিক'ড ফ'ণ্ট]] পোৱা যায়। এই লিপি আৰবী লিপিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তৈয়াৰ কৰা হৈছে আৰু ইয়াত কেইটামান অতিৰিক্ত স্বৰ-চিহ্ন আছে।<ref name="proposal">{{cite web|first1=Lorna A.|last1=Priest|first2=Martin|last2=Hosken|author3=[[SIL International]]|title=''Proposal to add Arabic script characters for African and Asian languages''|date=12 August 2010|url=http://www.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n3882.pdf|pages=13–18, 34–37|access-date=8 September 2020|archivedate=8 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008173634/http://std.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n3882.pdf|deadurl=yes}}</ref><ref name="pandey2">{{cite web|url=http://unicode.org/L2/L2012/12214-rohingya.pdf|title=Preliminary Proposal to Encode the Rohingya Script|last=Pandey|first=Anshuman|date=20 June 2012|website=Expanding Unicode|publisher=Anshuman Pandey|access-date=14 September 2017}}</ref> কিছুমান পৰীক্ষাত পোৱা গৈছে যে আৰবী আখৰ চিনি পোৱা লোকে এই লিপি কিছু ঘণ্টাৰ ভিতৰতে শিকিব পাৰে। ৰহিঙীয়া ফন্না ইউনিক'ড কী-ব'ৰ্ড লে'আউটৰ লগতে বিনামূলীয়া ফ'ণ্ট [https://sites.google.com/site/rohingyafonna/ ইয়াত] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190617022500/https://sites.google.com/site/rohingyafonna/ |date=2019-06-17 }} পোৱা যাব। === ৰোমান লিপি === ১৯৯৯ চনত ই.এম. ছিদ্দিক বাছুৱে লেটিন আখৰ ব্যৱহাৰ কৰি লিখিত ৰহিঙীয়া ভাষা সৰলীকৰণ কৰে। ই এক সহজ লিখন প্ৰণালী যি শিকিবলৈ সহজ আৰু ইয়াক ৰহিঙীয়ালিছ বা ৰহিঙীয়া ফন্না হিচাপে জনা যায়। এই লিপিত কেৱল ২৬টা ৰোমান বৰ্ণ, পাঁচটা উচ্চাৰণযুক্ত স্বৰবৰ্ণ আৰু মূৰ্ধন্য আৰু নাসিক্য ধ্বনিৰ বাবে দুটা অতিৰিক্ত লেটিন বৰ্ণ আছে। {| class="wikitable" |+ৰহিঙীয়ালিছ বৰ্ণসমূহ-২৮ |A a |B b | style="background:#ffdead; " |C c | style="background:#d0dead; " |Ç ç |D d |E e |F f |- |G g |H h |I i |J j |K k |L l |M m |- |N n | style="background:#d0dead; " |Ñ ñ |O o |P p |Q q |R r |S s |- |T t |U u |V v |W w |X x |Y y |Z z |} কেৱল অন্য ভাষাৰ পৰা তুলি অনা শব্দৰ ক্ষেত্ৰতহে Q, V, আৰু X ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref name="Omniglot">{{Cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/rohingya.htm|title=Rohingya alphabets, pronunciation and language|work=www.omniglot.com}}</ref> ৰহিঙীয়ালিছ লিখন প্ৰণালীৰ বৰ্ণসমূহৰ তালিকাখনত লেটিন আখৰ (সেউজীয়া পটভূমিসহ ç আৰু ñ) ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। স্বৰবৰ্ণসমূহ উচ্চাৰণহীন (aeiou) আৰু উচ্চাৰণযুক্ত (áéíóú) ৰূপত লিখা হয়। "c"ৰ উচ্চাৰণ হ'ল {{IPA|/ʃ/}}, "ç"ৰ উচ্চাৰণ হ'ল মূৰ্ধন্য "r" ({{IPAblink|ɽ}}),<ref name="proposal2">{{cite web|first1=Lorna A.|last1=Priest|first2=Martin|last2=Hosken|author3=[[SIL International]]|title=''Proposal to add Arabic script characters for African and Asian languages''|date=12 August 2010|url=http://www.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n3882.pdf|pages=13–18, 34–37|access-date=8 September 2020|archivedate=8 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201008173634/http://std.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n3882.pdf|deadurl=yes}}</ref> আৰু ñ অনুনাসিক স্বৰবৰ্ণৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয় (যেনে- ''fañs'' {{IPA|/fãs/}} 'পাঁচ')। এই বৰ্ণসমূহ ইংৰাজী কী-ব'ৰ্ড (যেনে- [[:en:Keyboard layout#US-International|ইংৰাজী (যুক্তৰাষ্ট্ৰ) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয়]] কী-ব'ৰ্ড) ব্যৱহাৰ কৰি টাইপ কৰিব পাৰি। '''বৰ্ণসমূহৰ নাম আৰু উচ্চাৰণ''' ৰহিঙীয়ালিছ বৰ্ণমালাৰ বৰ্ণসমূহৰ নাম ইংৰাজী বৰ্ণমালাৰ বৰ্ণসমূহৰ নামৰ অনুৰূপ। {| class="wikitable" |+মৌলিক আখৰসমূহ<ref name="Omniglot"/> ! আখৰ ! উচ্চাৰণ ! নাম |- ! a |/a/ |ee |- ! b |/b/ |bii |- ! c |/ʃ/ |cii |- ! ç |/ɽ/ |çii |- ! d |/d̪/ |dii |- ! e |/e/ |ii |- ! f |/f/ |ef |- ! g |/g/ |jii |- ! h |/h, x/ |eech |- ! i |/i/ |ai |- ! j |/ɟ/ |jee |- ! k |/k/ |kee |- ! l |/l/ |el |- ! m |/m/ |em |- ! n |/n/ |en |- ! ñ |/◌̃/ (অনুনাসিকীকৰণ) |añ |- ! o |/ɔ/ |oou |- ! p |/p/ |pii |- ! q |/q/ |kyuu |- ! r |/r/ |er |- ! s |/s/ |es |- ! t |/t̪/ |tii |- ! u |/u/ |yuu |- ! v |/v/ |vii |- ! w |/w/ |dblyuu |- ! x |/ks/ |eks |- ! y |/j/ |way |- ! z |/z/ |zed |} {| class="wikitable" |+যুক্তস্বৰ  ! আখৰ ! উচ্চাৰণ |- ! ch |/c/ |- ! dh |/ɖ/ |- ! h' |/h/ |- ! kh |/x/ |- ! ng |/ŋ/ |- ! ny |/ɲ/ |- ! ou |/o/ |- ! th |/t̪/ |- ! ts |/t̪/ |} ৰহিঙীয়ালিছত দীৰ্ঘ স্বৰবৰ্ণ বুজাবলৈ দুটা স্বৰবৰ্ণ একেলগে লিখা হয়; যেনে- দীৰ্ঘ {{IPA|/ɔ/}} বুজাবলৈ "oo" আৰু দীৰ্ঘ {{IPA|/o/}} বুজাবলৈ "oou" লিখা হয়।<ref name="Omniglot2">{{Cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/rohingya.htm|title=Rohingya alphabets, pronunciation and language|website=www.omniglot.com}}</ref> == নমুনা পাঠ == তলত দিয়া পাঠৰ নমুনাসমূহ [[মানৱীয় অধিকাৰসমূহৰ বিশ্বজনীন ঘোষণা|মানৱীয় অধিকাৰসমূহৰ বিশ্বজনীন ঘোষণা]]ৰ প্ৰথম অনুচ্ছেদৰ পৰা লোৱা হৈছে: '''ৰহিঙীয়া লেটিন লিপিত ৰহিঙীয়া''' : Manúic beggún azad hísafe, ar izzot arde hók ókkol ót, fúainna hísafe foida óiye. Fottí insán óttu honó forók sára elan ot aséde tamám hók ókkol arde azadi ókkol loi fáaida goróon ór hók asé. Ar, taráre dil arde demak diyé. Ótolla, taráttu ekzon loi arekzon bái hísafe maamela goróon saá. '''লেটিন লিপিত বঙালী''' : Shômosto manush shadhinbhabe shôman môrjada ebong odhikar niye jônmogrohon kôre. Tãder bibek ebong buddhi achhe; shutorang shôkoleri êke ôporer proti bhratrittoshulobh mônobhab niye achôron kôra uchit. '''লেটিন লিপিত অসমীয়া''' : Zônmôgôtôbhawê xôkôlû manuh môrjyôda aru ôdhikarôt xôman aru sôtôntrô. Têû̃lûkôr bibêk asê, buddhi asê. Têû̃lûkê prôittêkê prôittêkôk bhratribhawê byôwôhar kôra usit. == তথ্য সংগ্ৰহ == {{Reflist|30em}} [[শ্ৰেণী:ভাষা]] 606866d2pqav15ysiw7895rmxkdfzhy 0 65392 419716 258628 2024-04-26T00:38:01Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Underconstruction}} '''সামাজিক মনোবিজ্ঞান''' ({{Lang-en|Social Psychology}}) হৈছে মানুহৰ চিন্তা, অনুভূতি আৰু আচৰণ কেনেদৰে আনৰ প্ৰকৃত, কাল্পনিক আৰু উপস্থিতিৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হয় তাৰ এক বৈজ্ঞানিক অধ্যয়ন। সামাজিক মনোবিজ্ঞানীয়ে সাধাৰণতে মানসিক অৱস্থা আৰু সামাজিক পৰিস্থিতিৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ ফলত হোৱা মানুহৰ আচৰণ আৰু ব্যৱহাৰ বৰ্ণনা কৰে। মানুহৰ চিন্তা, অনুভূতি আৰু আচৰণ কেনেদৰে ঘটে আৰু তাৰ প্ৰভাৱ কেনেদৰে আনৰ ওপৰত আৰু নিজৰ ব্যৱহাৰ আৰু স্বভাৱত প্ৰকাশ পায় সেই পৰিস্থিতিবোৰৰ অধ্যয়ন কৰে। == ইতিহাস == সামাজিক মনোবিজ্ঞান বিষয়টো [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ত আৰম্ভ হৈছিল। এই ক্ষেত্ৰত প্ৰথম প্ৰকাশিত নিবন্ধটো আছিল সামাজিক পৰিঘটনাৰ ওপৰত নৰমান ট্ৰিপলটৰ ([[:en:Norman Triplett|Norman Triplett]]) ১৮৯৮ চনৰ এক বিশেষ গবেষণা।<ref>{{cite journal|last=Triplett|first=Norman|author-link=Norman Triplett|year=1898|title=The dynamogenic factors in pacemaking and competition|journal=[[American Journal of Psychology]]|volume=9|pages=507–533|doi=10.2307/1412188|issue=4|jstor=1412188|s2cid=54217799|url=https://semanticscholar.org/paper/d5b7e42864a94f878b550a5992fe3bb35acb1fc5}}</ref> ১৯৩০ চনৰ পিছত, বহুতো মনোবিজ্ঞানী, যেনে কাৰ্ট লিৱিন ([[:en:Kurt Lewin|Kurt Lewin]]), নাজি জাৰ্মানীৰ অত্যাচাৰৰ পৰা পৰিত্ৰান পাবলৈ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰলৈ [[জনপ্ৰব্ৰজন|প্ৰব্ৰজন]] কৰিছিল। তেওঁলোকেই প্ৰথমে সামাজিক মনোবিজ্ঞান ক্ষেত্ৰখনক এক সুকিয়া মনোবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰ বুলি পৰিচয় দিয়ে। কাৰ্ট লিৱিনক "সামাজিক মনোবিজ্ঞানৰ প্ৰতিষ্ঠাপক" বুলি কোৱা হয়। ২০০২ চনত প্ৰকাশিত সাধাৰণ মনোবিজ্ঞানী জৰীপৰ এক সমীক্ষাই লিৱিনক ২০শ শতিকাৰ ১৮তম সৰ্বাধিক উল্লিখিত মনোবিজ্ঞানী হিচাপে স্থান দিছিল।<ref>{{cite journal |last1=Haggbloom |first1=Steven J. |title=The 100 most eminent psychologists of the 20th century |journal=Review of General Psychology |volume=6 |issue=2 |year=2002 |pages=139–52 |doi=10.1037/1089-2680.6.2.139 |url=http://www.apa.org/monitor/julaug02/eminent.aspx |last2=Warnick |first2=Renee |last3=Warnick |first3=Jason E. |last4=Jones |first4=Vinessa K. |last5=Yarbrough |first5=Gary L. |last6=Russell |first6=Tenea M. |last7=Borecky |first7=Chris M. |last8=McGahhey |first8=Reagan |last9=Powell |first9=John L., III |last10=Beavers |first10=Jamie |last11=Monte |first11=Emmanuelle |citeseerx=10.1.1.586.1913 |s2cid=145668721 }}</ref> [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]]ৰ সময়ত, সামাজিক মনোবিজ্ঞানীসকলে মুখ্যতঃ আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ সাহায্যাৰ্থে কিছুমান বিষয় যেনে "প্ৰৰোচনা" আৰু "প্ৰৱণতা" আদি বিষয়ত অধ্যয়নৰত আছিল। যুদ্ধৰ পিছত, গৱেষকসকলে বিভিন্ন সামাজিক সমস্যাৰ প্ৰতি আগ্ৰহী হ'ব ধৰিলে, যাৰ ভিতৰত আছে লিঙ্গ আৰু জাতিগত বৈষম্যৰ বিষয়। এইবোৰৰ মাজত আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য আৰু বিতৰ্কিত গবেষণা আছিল ষ্টনলি মিলেগ্ৰামে ([[:en:Stanley Milgrim|Stanley Milgrim]]) চলোৱা কৰ্তৃপক্ষৰ আজ্ঞাপালনৰ ওপৰত বৈদ্যুতিক শ্বক পৰীক্ষা। ১৯৬০-ৰ পিছত, বৌদ্ধিক বিভাজন, বাহ্যিক হস্তক্ষেপ, ক্ৰোধ, বিবাদ আদিৰ দৰে বিষয়বোৰৰ অধ্যয়নত মনোবিজ্ঞানীসকলৰ আগ্ৰহ বাঢ়িছিল। কিন্তু ১৯শ শতিকাত, আমেৰিকাৰ সামাজিক মনোবিজ্ঞানৰ গৱেষণাত সংকটে দেখা দিছিল। গৱেষণাগাৰৰ পৰীক্ষাবোৰৰ সততা, আৰু নৈতিক মানদণ্ডৰ ওপৰত উত্তপ্ত বিতৰ্ক আৰম্ভ হৈছিল। ১৯৮০ আৰু ১৯৯০ দশকবোৰত, সামাজিক মনোবিজ্ঞান অধিক পৰিপক্ব স্তৰত উপনীত হৈছিল, বিশেষকৈ তত্ত্ব আৰু পদ্ধতিৰ ক্ষেত্ৰত। বৰ্তমান, অধিক উচ্চ নৈতিক মানদণ্ডৰে গৱেষণাবোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। আধুনিক সামাজিক মনোবিজ্ঞানী গৱেষকসকলে স্বাস্থ্য, শিক্ষা, আইন আৰু কাৰ্যস্থান আদি বিষয়বোৰত বিশেষ মনোযোগ দিয়া দেখা গৈছে।<ref>Kassin, Saul, Steven Fein, and Hazel R. Markus, (2017). ''Social Psychology'' (10th ed.). Belmont, CA: [[Cengage|Cengage Learning]]. {{ISBN|978-1-305-58022-0}}. [https://www.nelsonbrain.com/shop/isbn/9781305580220 Lay summary]{{Dead link|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} via ''NELSONBrain''.</ref> == সামাজিক মনোবিজ্ঞানৰ কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ উপক্ষেত্ৰ == * সামাজিক জ্ঞান ([[:en:Social cognition|Social cognition]]) * স্ব-ধাৰণা ([[:en:Self-concept|Self-concept]]) * দল বা গোষ্ঠীৰ গতিবিধী ([[:en:Group Dynamics|Group Dynamics]]) * আন্তঃব্যক্তিগত আকৰ্ষণ ([[:en:Interpersonal attraction|Interpersonal attraction]]) * সামাজিক প্ৰভাব ([[:en:Social Influence|Social Influence]]) == তথ্য সংগ্ৰহ == {{Reflist}} [[শ্ৰেণী:মনোবিজ্ঞান]] ndodhhlnr0d641jehj04hfn9dz1zx6m 0 65897 419709 395711 2024-04-25T22:41:08Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name= লেৰী ছেংগাৰ | image = L Sanger.jpg | image size= 200px | alt = A bespectacled balding man in a blue shirt with the collar unbuttoned looks straight at the viewer. | caption = ২০০৬ৰ জুলাইত ছেংগাৰ | birth_name = লৰেঞ্চ মাৰ্ক ছেংগাৰ | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1968|7|16}} | birth_place = [[:en:Bellevue, Washington|বেলভিউ, ৱাশ্বিংটন]], আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ | education = ৰীড কলেজ (কলা স্নাতক)<br /> অ'হিও ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয় (কলা স্নাতকোত্তৰ, পি এইচ ডি | occupation = ইণ্টাৰনেট প্ৰকল্প ডেভলপাৰ | website = [http://larrysanger.org/ LarrySanger.org] | known_for = ৱিকিপিডিয়াৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক }} '''লৰেঞ্চ মাৰ্ক ছেংগাৰ''' ({{lang-en|Larry Sanger}}, {{IPAc-en|ˈ|s|æ|ŋ|ər}};<ref>{{YouTube|zTaY3mg06sU|Western History for Kids, Part 1 – ancient and medieval – Sanger Academy}}, video taken from Sanger's official educational YouTube channel, pronunciation confirmed around 0:10, accessed May 7, 2016</ref> জন্ম ১৬ জুলাই ১৯৬৮) এজন আমেৰিকান ইণ্টাৰনেট প্ৰকল্প ডেভলপাৰ তথা ইণ্টাৰনেট বিশ্বকোষ ৱিকিপিডিয়াৰৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক। তেৱেঁ ৱিকিপিডিয়াৰ নামকৰণ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ পৰিচালনা কৰা নীতিসমূহ লিখি উলিয়াইছিল। ছেংগাৰে অন্য শিক্ষামূলক ৱেবচাইট, যেনে -[[নুপিডিয়া]], চিটিজেনডিয়াম, এভ্ৰিপিডিয়া আদিতো অৱদান আগবঢ়াইছে। কলেজত পঢ়ি থকা অৱস্থাতে ছেংগাৰৰ শৈক্ষিক ক্ষেত্ৰত ইণ্টাৰনেটৰ ব্যৱহাৰ সম্পৰ্কে আগ্ৰহ বাঢ়িছিল আৰু ২০০০ চনত নুপিডিয়াৰ মুখ্য সম্পাদকৰ দায়িত্ব লৈছিল। নুপিডিয়াৰ মন্থৰ বিকাশত হতাশ হৈ তেওঁ এখন ৱিকিৰ বাস্তৱায়নৰ আৰু নুকিপিডিয়াৰ ‘পীয়েৰ-ৰিভিউ’ পদ্ধতিৰে প্ৰবন্ধ গ্ৰহণৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই প্ৰস্তাৱৰ গইনা লৈ ২০০১ চনত [[ৱিকিপিডিয়া]]ৰ জন্ম হৈছিল। ছেংগাৰে আৰম্ভণিৰ সময়চোৱাত ৱিকিপিডিয়াৰ কমিউনিটি লীডাৰ হিচাপে সেৱা আগবঢ়াইছিল, কিন্তু এই প্ৰকল্পটোৰ প্ৰতি জন্মা বৰ্দ্ধিত হতাশাই ২০০২ চনত তেওঁক ৱিকিপিডিয়া এৰিবলৈ বাধ্য কৰিছিল। ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা আঁতৰি যোৱাৰ পিছত, ২০০৭ চনত “মেৰামতি কৰিব নোৱাৰাকৈ ভাঙি পৰা”<ref name="Iain Thomson">{{cite news |first = Iain |last = Thomson |title = Wikipedia 'broken beyond repair' says co-founder |url = http://www.itnews.com.au/News/78127,wikipedia-broken-beyond-repair-says-co-founder.aspx |publisher = iTnews |date = April 13, 2007 |access-date = December 18, 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121222154606/http://www.itnews.com.au/News/78127,wikipedia-broken-beyond-repair-says-co-founder.aspx |archive-date = December 22, 2012 |url-status = live }}</ref> বুলি প্ৰকল্পটোৰ প্ৰতি সমালোচনামুখৰ হৈ পৰিছিল। তেওঁ যুক্তি দিছিল যে যোগ্যতা থকা সত্ত্বেও দক্ষতা আৰু কৰ্তৃত্বৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা নথকা বাবে ৱিকিপিডিয়াৰ বিশ্বাসযোগ্যতা নাই। ৱিকিপিডিয়াৰ সৈতে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ ২০০৬ চনত তেওঁ চিনিজেনডিয়াম প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। [[ইণ্টাৰনেট]]ৰ বাদেও ছেংগাৰ অন্যতম আগ্ৰহ [[দৰ্শন|দৰ্শনশাস্ত্ৰ]], বিশেষকৈ Epistemology, প্ৰাক-আধুনিক দৰ্শনশাস্ত্ৰ আৰু নীতিশাস্ত্ৰ। তেওঁ নিজে শিক্ষাগ্ৰহণ কৰা অ’হিও ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয়ত দৰ্শনশাস্ত্ৰ শিকাইছিল। ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা== ছেংগাৰৰ জন্ম ১৯৬৮ৰ ১৬ জুলাইত ৱাশ্বিংটনৰ [[:en:Bellevue, Washington|বেলভিউ, ৱাশ্বিংটন]]ত হৈছিল। তেওঁৰ দেউতাক গেৰী এজন জীৱবিজ্ঞানী আৰু মাকে ল’ৰা-ছোৱালীহঁতক প্ৰতিপালন কৰিছিল।<ref name="Chris Lydgate">{{cite magazine| first = Chris| last = Lydgate| title = Deconstructing Wikipedia| url = http://www.reed.edu/reed_magazine/june2010/features/deconstructing_wikipedia/index.html| magazine = Reed Magazine| date = June 2010| access-date = November 1, 2013| archive-url = https://web.archive.org/web/20131101054851/http://www.reed.edu/reed_magazine/june2010/features/deconstructing_wikipedia/index.html| archive-date = November 1, 2013| url-status = live| archivedate = November 1, 2013| archiveurl = https://web.archive.org/web/20131101054851/http://www.reed.edu/reed_magazine/june2010/features/deconstructing_wikipedia/index.html| deadurl = yes}}</ref> তেওঁৰ সাতবছৰ বয়সতে পৰিয়ালটো আলাস্কাৰ এংকোৰেজলৈ উঠি গৈছিল আৰু তাতেই তেওঁ ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। কম বয়সৰে পৰা তেওঁৰ দৰ্শনশাস্ত্ৰ সম্বন্ধীয় বিষয়ত আগ্ৰহ জন্মিছিল।<ref name="Marshall Poe"/><ref name="Alan_Boraas">{{cite news |first=Alan |last=Boraas |title=Hometown kid an Internet revolutionary |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=AS&p_theme=as&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=Larry%20AND%20Sanger&s_dispstring=Larry%20Sanger%20AND%20section(all)%20AND%20date(9/2/2006%20to%209/2/2006)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=9/2/2006%20to%209/2/2006) |url-access=subscription |work=[[Anchorage Daily News]] |date=September 2, 2006 |access-date=March 25, 2007}}</ref> ১৯৮৬ চনত তেওঁ হাইস্কুলৰ পৰা গ্ৰেজুৱেচন সমাপ্ত কৰি ৰীড কলেজত দৰ্শনশাস্ত্ৰ প্ৰধান বিষয় হিচাপে অধ্যয়ন কৰিছিল। কলেজত থাকোঁতেই তেওঁৰ প্ৰকাশৰ মাধ্যম হিচাপে ইণ্টাৰনেট আৰু ইয়াৰ সম্ভাৱনীয়তা সম্বন্ধে আগ্ৰহী হৈ উঠিছিল। বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰচলিত শিক্ষণ পদ্ধতিৰ বিপৰীতে ইণ্টাৰনেটৰ যোগে ছাত্ৰ আৰু শিক্ষকৰ মাজত শিক্ষা আৰু শিক্ষণসামগ্ৰীৰ আলোচনা কৰা স্বেচ্ছাসেৱী, মুক্ত নেটৱৰ্কৰ এটা ফোৰাম হিচাপে কাৰ্য কৰিবলৈ তেওঁ এটা লিষ্টএভাৰ (বা Electronic Mailing List) গঠন কৰিছিল।<ref name="Tutor-L">{{cite web |website=Internet Scout |last = Sanger |first = Larry |title = Tutor-L: Higher education outside the universities |archive-url=https://web.archive.org/web/20091123051329/https://scout.wisc.edu/Projects/PastProjects/NH/95-09/95-09-01/0018.html |archive-date=November 23, 2009 |url = http://scout.wisc.edu/Projects/PastProjects/NH/95-09/95-09-01/0018.html |publisher = scout.wisc.edu |date = August 30, 1995 |access-date = March 25, 2007}}</ref> ১৯৯৪ চনত তেওঁ আলোচনা চক্ৰৰ এখন ঘোষণাপত্ৰ লিখি উলিয়াইছিল।<ref name="Marshall Poe">{{cite news | first = Marshall | last = Poe | title = The Hive | url = https://www.theatlantic.com/doc/200609/wikipedia/2 | work = [[The Atlantic Monthly]] | date = September 2006 | access-date = March 25, 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20061110160534/http://www.theatlantic.com/doc/200609/wikipedia/2 | archive-date = November 10, 2006 | url-status = live }}</ref> ছেংগাৰে ১৯৯১ চনত ৰীডৰ পৰা দৰ্শনশাস্ত্ৰত স্নাতক ডিগ্ৰী, ১৯৯৫ চনত অ’হিও ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা দৰ্শনশাস্ত্ৰত স্নাতকোত্তৰ আৰু সেই একেখন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ২০০০ চনত পি.এইচ.ডি. উপাধি লয়।<ref name="Glyn Moody">{{cite news |first=Glyn |last=Moody |url=http://technology.guardian.co.uk/weekly/story/0,,1818630,00.html |title=This time, it'll be a Wikipedia written by experts |work=The Guardian |date=July 13, 2006 |access-date=March 25, 2007 |location=London |archive-url=https://web.archive.org/web/20070222023201/http://technology.guardian.co.uk/weekly/story/0,,1818630,00.html |archive-date=February 22, 2007 |url-status=live }}</ref> ১৯৯৮ৰ আৰম্ভণিতে তেওঁ আৰু এজন বন্ধুৰে মিলি [[:en:Y2K|Y2K]] সমস্যাৰ সৈতে জড়িত কম্পিউটাৰ প্ৰবন্ধকসকলৰ সহায়ক হোৱাকৈ "Sanger and Shannon's Review of Y2K News Reports" নামেৰে এটা ৱেবচাইট খোলে।<ref name="Marshall Poe" /> ==তথ্য উৎস== {{Reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== {{Commons category|Larry Sanger|লেৰী ছেংগাৰ}} * [http://larrysanger.org/ Larry Sanger]&nbsp;– Sanger's personal website. * [https://encyclosphere.org/ Encyclosphere] * {{YouTube|u=LarrySanger|Larry Sanger}} {{ৱিকিপিডিয়া|state=collapsed}} {{Authority control}} [[শ্ৰেণী:আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ব্যৱসায়ী]] [[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ সৈতে জড়িত ব্যক্তি]] m1olgtcegp5kg7y0sa3vupt9hhyp5or 0 66349 419695 382402 2024-04-25T18:30:24Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{about|হিন্দু পুৰাণিক দেৱী|পৃথিৱীৰ শুকান পৃষ্ঠভাগে আৱৰি থকা অংশ|মাটি}} {{Infobox deity<!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | type = হিন্দু | image = The Hindu Goddess Bhudevi LACMA M.70.5.3 (1 of 8).jpg | caption = ভূমিৰ ভাস্কৰ্য | name = ভূদেৱী | affiliation = [[দেৱী]], [[পঞ্চভূত]] | god_of = [[পৃথিৱী]]ৰ দেৱী | abode = [[:en:Bhuloka|ভূলোক]], [[বৈকুণ্ঠ]] আৰু [[:en:Dyuloka|দ্যুলোক]] | mantra = Om Bhumyai namah | other_names = ভূমি, [[পৃথিৱী]], পুহুমী, বসুন্ধৰা | consort = [[বৰাহ]] ([[বিষ্ণু]]) | mount = [[গৰু]] বা [[হাতী]] | children = [[নৰকাসুৰ]], [[মংগলা]] আৰু [[সীতা]] (ৰামায়ণ অনুসৰি) | member_of = [[পঞ্চভূত]] }} '''ভূদেৱী''' বা '''ভূমি''' হৈছে পৃথিৱী মাতৃক (ধৰিত্ৰী) প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এগৰাকী হিন্দু দেৱী। তেওঁ বিষ্ণুৰ [[বৰাহ অৱতাৰ]]ৰ পত্নী আৰু [[নৰকাসুৰ]] আৰু [[মংগল]]ৰ মাতৃ আছিল। [[ৰাম]]ৰ পত্নী [[সীতা]]ৰ জন্মও পৃথিৱীৰ পৰাই হৈছিল, এনেদৰে সীতাও ভূমিৰ আধ্যাত্মিক সন্তান আছিল।<ref>{{Cite web|last=www.wisdomlib.org|date=2019-01-28|title=Story of Bhūmi|url=https://www.wisdomlib.org/hinduism/compilation/puranic-encyclopaedia/d/doc241475.html|access-date=2020-09-09|website=www.wisdomlib.org}}</ref> == ব্যুৎপত্তি == [[File:Bhudevi.jpg|thumb|ভূমি দেৱীৰ প্ৰতিমূৰ্তি|alt=|158px|left]] "ভূমি" নামটো সংস্কৃত শব্দ 'পুহুমী'ৰ পৰা আহিছে (যিটো দেৱীৰ মূল নাম)৷ ভূদেৱীক ভুৱতী, ভূৱানী, ভুৱনেশ্বৰী, অৱনী, পৃথ্বী, বৰাহী, ধৰিত্ৰী, ধৰণী, বসুধা, বসুন্ধৰা, বৈষ্ণৱী, কাশ্যপী, উৰ্ভি, ইৰা, মহী, ভূ, বসুমতী, মেদিনী, ভূমি, ক্ষিতি, ৰত্নগৰ্ভা, হেমা, হিৰন্মায়াৰ আদি নামৰে জনা যায়। ==সংগী আৰু সন্তান== [[File:Varaha,_the_Boar_Avatar_of_Vishnu_LACMA_M.87.160.2_(1_of_2).jpg|thumb|upright|left|বৰাহৰ কোলাত ভূদেৱী]] ভূদেৱী হৈছে বিষ্ণুৰ [[বৰাহ অৱতাৰ]]ৰ সংগী।<ref>{{cite web|url = http://www.diwalifestival.org/killing-of-narakasura.html|title = Killing of Narakasura}}</ref> সত্য যুগত, [[হিৰণ্যকশিপু]]ৰ ভাতৃ [[হিৰণ্যাক্ষ]]ই পৃথিৱীখনক অপহৰণ কৰি মহাজাগতিক মহাসমুদ্ৰৰ তলত লুকুৱাই ৰাখিছিল। দেৱ-দেৱীসকলে হিৰণ্যক্ষৰ অত্যাচাৰ ৰোধ কৰিবলৈ আৰু পৃথিৱী (ধৰিত্ৰীদেৱী)খনক ৰক্ষা কৰিবলৈ [[বিষ্ণু]]ক প্ৰাৰ্থনা কৰিছিল আৰু বিষ্ণুৱে মানৱ-বৰাহ (বৰাহ) অৱতাৰ লৈ হিৰণ্যক্ষক বধ কৰি ধৰিত্ৰীদেৱীক উদ্ধাৰ কৰিছিল আৰু তেওঁ ধৰিত্ৰীদেৱীক (ভূদেৱী) বিয়া কৰাইছিল। শ্ৰীবিষ্ণুৰ [[বৰাহ]] অৱতাৰ আৰু ভূদেৱীৰ সন্তান আছিল [[মংগলা]]।<ref>{{Cite book|last=Dalal|first=Roshen|url=https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC&q=Bhumi&pg=PA274|title=Hinduism: An Alphabetical Guide|date=2010|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-341421-6|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Bhoomi Devi – Our Sacred Goddess Mother Earth|url=http://www.anaadifoundation.org/blog/ecology/bhoomi-devi-sacred-mother-earth/|access-date=2020-09-09|website=Anaadi Foundation Blog|language=en-US|archivedate=2022-03-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220331090839/http://www.anaadifoundation.org/blog/ecology/bhoomi-devi-sacred-mother-earth/|deadurl=yes}}</ref> ভূদেৱী আৰু বৰাহ অৱতাৰৰ প্ৰথম সন্তান আছিল [[নৰকাসুৰ]]। নৰকাসুৰৰ জন্ম বিষয়ক দুটা কাহিনী পোৱা যায়। প্ৰথমটোত কোৱা হৈছে- তেওঁ ভূদেৱী আৰু বিষ্ণুৰ বৰাহ অৱতাৰৰ প্ৰথম সন্তান আছিল। ভূমিয়ে বৰাহক যেতিয়া এটা সন্তানৰ বাবে অনুৰোধ কৰে তেতিয়াই তেওঁৰ জন্ম হৈছিল বুলি কোৱা হয়। নৰকাসুৰক যেন কেৱল তেওঁৰ মাতৃয়েহে হত্যা কৰিব পাৰে, সেই উদ্দেশ্যেৰে ভূদেৱীৰ পুত্ৰ নৰকাসুৰে এটা বৰদান লাভ কৰিবলৈ কঠোৰ তপস্যা কৰিছিল। দ্বিতীয়টোত কোৱা হৈছে, [[নৰকাসুৰ]]ৰ পিতৃ [[হিৰণ্যাক্ষ]]ই ভূমিক স্পৰ্শ কৰোঁতে তেওঁৰ জন্ম হৈছিল।<ref>{{Cite book|last=Dalal|first=Roshen|url=https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC&q=Narakasura&pg=PA274|title=Hinduism An Alphabetical Guide|date=2010|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-341421-6|language=en}}</ref> সীতা দেৱী পৃথিৱীৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছিল, এনেদৰে ভূদেৱী সীতাৰ আধ্যাত্মিক মাতৃ আছিল। এবাৰ, দেৱী সীতাৰ নগৰাঞ্চল মিথিলাত খৰাং হৈছিল আৰু সীতাৰ পিতৃ জনকে সেই মাটিত হাল বাই আছিল। তেওঁৰ হালৰ তলত, তেওঁ এটা কেঁচুৱা (সীতা) পায়। প্ৰবাদ আছে যে, সন্তানটো পোৱাৰ পিছতে মিথিলাত বৰষুণ হৈছিল। জনক আৰু তেওঁৰ পত্নী সুনয়নাই ছোৱালীজনীক গ্ৰহণ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু যিহেতু পৃথিৱীৰ পৰা সীতাৰ জন্ম হৈছিল, সেয়ে তেওঁক ভূমিজা বুলিও জনা যায়।<ref>{{cite web|title=The Story of Mother Sita the consort of Rama|url=http://www.salagram.net/parishad131.html|publisher=Salagram.net|access-date=18 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120530135807/http://salagram.net/parishad131.html|archive-date=30 May 2012|df=dmy-all|archivedate=30 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120530135807/http://salagram.net/parishad131.html|deadurl=yes}}</ref> [[File:Sita Bhum Pravesh.jpg|201x201px|thumb|সীতাৰ পৃথিৱীত প্ৰৱেশ]] ==সত্যভামা অৱতাৰ== {{Main|সত্যভামা}} ভূদেৱীৰ পুত্ৰ নৰকাসুৰে বৰ প্ৰাপ্তিৰ পিছত, তেওঁৰ শক্তিৰ বাবে অহংকাৰী আৰু গৌৰৱান্বিত হৈ পৰিছিল। তেওঁ মহিলাসকলক ধৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু তেওঁলোকক জোৰ কৰি তেওঁৰ পত্নী কৰি লৈছিল। তেওঁ প্ৰায় ১৬ হাজাৰ মহিলাক বন্দী কৰিছিল। তেওঁ স্বৰ্গৰ ৰজা ইন্দ্ৰকো পৰাস্ত কৰিছিল আৰু স্বৰ্গখনক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ লৈছিল। প্ৰাপ্ত কৰা বৰৰ বাবে কোনেও তেওঁক পৰাজিত কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাছিল। নৰকাসুৰে আনকি [[ইন্দ্ৰ]]ৰ মাক [[অদিতি]]ৰ কাণৰ ফুলিযোৰো চুৰ কৰি আনিছিল আৰু তেওঁৰ মাতৃ ভূদেৱীলৈ বুলি দিছিল। ইন্দ্ৰই তেওঁক হত্যা কৰিবলৈ কৃষ্ণক অনুৰোধ কৰিছিল। কেৱল মাকৰ হাতেৰেহে মৃত্যু হ'ব বুলি নৰকে বৰ লাভ কৰিছিল। নৰকক হত্যাৰ উদ্দেশ্যে কৃষ্ণ অৱতাৰৰ সময়ত [[ভূদেৱী]]য়ে [[সত্ৰাজিৎ]]ৰ কন্যা সত্যভামা হিচাপে অৱতাৰ লৈছিল। সত্যভামাৰ [[কৃষ্ণ]]ৰ সৈতে বিয়া হৈছিল আৰু তেওঁলোকে পিছত [[নৰকাসুৰ]]ক হত্যা কৰিছিল।<ref>{{Cite web|title=Happy Diwali: The Legends Linked To Deepavali Festival|url=https://www.ndtv.com/india-news/happy-diwali-deepavali-kali-puja-naraka-chaturdashi-ramayana-legends-linked-to-diwali-2120984|access-date=2020-06-09|website=NDTV.com}}</ref> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} ==বাহ্যিক সংযোগ== * {{Commons category inline|Bhūmi|ভূদেৱী}} {{হিন্দুধৰ্মৰ দেৱ দেৱী আৰু ধৰ্মগ্ৰন্থ}} [[শ্ৰেণী:হিন্দুধৰ্মৰ দেৱ দেৱী]] [[শ্ৰেণী:বিষ্ণুৰ সহধৰ্মিণী]] hkbry7zv2ovo0dqw04vjpw6hac2l5kg 0 69340 419689 320643 2024-04-25T18:19:13Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | bgcolour = lightgray | name = ভিতালী দাস | image =Assamese singer Vitali Das.jpg | caption = | image_size = | birth_date = {{Birth date|1979|6|6}} | background = solo_singer | birth_name = <!-- only use if different from name --> | alias = | birth_place = [[অসম]], [[ভাৰত]] | death_date = {{Death date and age|2021|4|21|1979|6|6}} | death_cause = | genre = নেপথ্য গায়িকা, [[বিহুগীত|বিহু]] | occupation = নেপথ্য গায়িকা | parents = | spouse = | instrument = | nationality = {{flagicon|IND}} ভাৰতীয় | Ethnicity = [[অসমীয়া]] | label = বিভিন্ন | years_active = ১৯৯২ - ২০২১ | website = }} '''ভিতালী দাস''' ({{lang-en|Vitali Das বা Bhitali Das }}; ৬ জুন, ১৯৭৯ – ২১ এপ্ৰিল, ২০২১) এগৰাকী অসমীয়া সংগীত শিল্পী আছিল। ভিতালী তেওঁৰ স্মৰণীয় আৰু সুৱলা কণ্ঠৰ বাবে জনপ্ৰিয় আছিল। তেওঁ [[জুবিন গাৰ্গ]] আদি বিভিন্ন শিল্পীৰ সৈতে ৫০০০ৰো অধিক বিহু গান গাইছিল।<ref>{{Cite web|url=https://www.sentinelassam.com/north-east-india-news/assam-news/assamese-singer-bhitali-das-body-to-be-cremated-at-nabagraha-with-covid-protocol-534927|title=Bihu Singer Bhitali Das Laid to Rest at Nabagraha Crematorium, Guwahati - Sentinelassam|first=Sentinel Digital|last=Desk|date=22 April 2021|website=www.sentinelassam.com}}</ref> জানমনি, জোনবাই, অঞ্জনা, ৰাংধালী, ৰহেদৈ, বগীতৰা, এনাজৰী আদি তেওঁৰ জনপ্ৰিয় বিহুসুৰীয়া গীতৰ এলবাম।<ref name="bio">{{cite web | url=https://biographyinsider.com/vitali-das/ | title=Vitali Das | publisher=biographyinsider.com | accessdate=April 25, 2021 | archivedate=May 19, 2022 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20220519163001/https://biographyinsider.com/vitali-das/ | deadurl=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sentinelassam.com/north-east-india-news/assam-news/assamese-singer-bhitali-das-body-to-be-cremated-at-nabagraha-with-covid-protocol-534927|title=Bihu Singer Bhitali Das Laid to Rest at Nabagraha Crematorium, Guwahati - Sentinelassam|first=Sentinel Digital|last=Desk|date=April 22, 2021|website=www.sentinelassam.com}}</ref> উত্তৰ গুৱাহাটীৰ মাজগাঁৱত তেওঁৰ জন্ম হয়। ভিতালী দাসে চেনিৰাম উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰিছিল।<ref>{{Cite web|url=https://biographyinsider.com/vitali-das/|title=Vitali Das - Biography Insider|first=Insider|last=Biography|date=25 April 2021|website=biographyinsider.com|access-date=25 April 2021|archivedate=19 May 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220519163001/https://biographyinsider.com/vitali-das/|deadurl=yes}}</ref> ==কেৰিয়াৰ== ভিতালী দাসে দুটা দশকৰো অধিক সময় ধৰি অসমীয়া গীত গাই আহিছিল আৰু এতিয়াও তেওঁৰ গীতবোৰ অসমত অতি জনপ্ৰিয়। জুবিন গাৰ্গৰ লগতে বৰ্ণালী কলিতা, তৰালি শৰ্মা, নিৰ্মালী দাস, জুবলী বৰুৱা ইত্যাদি বহু জনপ্ৰিয় শিল্পীৰ সৈতে ভিতালীয়ে ৩০০০ৰো অধিক গীত ৰেকৰ্ডিং কৰিছিল। লগতে বহু বিহু এলবামৰ ভিচিডি আৰু একক গীতত গাইছিল। ভিতালী দাসৰ কণ্ঠৰে ৰেকৰ্ডিং কৰা কেইটিমান এলবাম হ’ল-<ref>{{Cite web|url=https://biographyinsider.com/vitali-das/|title=Vitali Das - Biography Insider|first=Insider|last=Biography|date=25 April 2021|website=biographyinsider.com|access-date=25 April 2021|archivedate=19 May 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220519163001/https://biographyinsider.com/vitali-das/|deadurl=yes}}</ref> *চেংকলি ২০২০ *টিপ টপ ২০২০ *ধনশিৰি নুমনি ২০২০ *আহিলে বহাগী ২০১৯ *ৰাংঢালী ২০১৮ *ৰাংঢালী ২০১৭ *ৰহেদৈ ২০১৬ *এনাজৰী ২০১৬ *নাংছেং ২০১৬ *কপৌ ফুল ২০১৫ *মইনা চৰাই মইনা মাত ২০১৩ *বগীতৰা ২০০৮ *জোনবাই ২০০৫ *জানমনি ২০০৫ *তগৰ ২০০১ == মৃত্যু == ২০২১ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলত গুৱাহাটীৰ লতাশিল খেলপথাৰত বিহু অনুষ্ঠান কৰাৰ পিছত ভিতালী দাস [[কৰ'নাভাইৰাছ ৰোগ ২০১৯|ক'ভিড-১৯]] পজিটিভ বুলি ধৰা পৰে। ১৬ এপ্ৰিলত তেওঁক গুৱাহাটীৰ কালাপাহাৰ ক'ভিড চিকিৎসালয়ত ভৰ্ত্তি কৰোৱা হয়। পিছত তেওঁৰ অৱস্থা গুৰুতৰ হৈ উক্ত চিকিৎসালয়তে ২১ এপ্ৰিলৰ ৭.০৫ বজাত মৃত্যু হয়।<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/NewsLiveGhy/status/1384869089252941826|title=Eminent singer Vitali Das passes away - Twitter|first=Live|last=News|date=25 April 2021|website=twitter.com}}</ref> মৃত্যুৰ পূৰ্বে ভিতালী দাস [[বহুমূত্ৰ ৰোগ|মধুমেহ ৰোগতো]] আক্ৰান্ত আছিল। == তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমীয়া কণ্ঠশিল্পী]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ক'ভিড-১৯ বৈশ্বিক মহামাৰীত মৃত্যু হোৱা ব্যক্তি]] ebpgfcwhx2i1wizkbkrxut5qr9mwjpg 0 72530 419746 330533 2024-04-26T08:34:11Z Medhi jyoti 31821 added image wikitext text/x-wiki [[চিত্ৰ:National Library-Thimphu-Bhutan-2008 01 23.jpg|thumb|পুথিভঁৰাল - ভূটান]] '''পুথিভঁৰাল''' ({{lang-en|Library}}) হৈছে এনে এক অনুষ্ঠান বা প্ৰতিষ্ঠান য'ত জ্ঞান-বিজ্ঞান, বুৰঞ্জী, দৰ্শন, সাহিত্য, কলা, গল্প-উপন্যাস, জীৱনী আদি নানা তৰহৰ ন-পুৰণি পুথি আৰু আলোচনী, বাতৰি কাকত আদি পঢ়াৰ কাৰণে সংগ্ৰহ আৰু সংৰক্ষণ কৰি ৰখা হয়। পুথিভঁৰালক গ্ৰন্থাগাৰো বোলা হয়। পুথি য'ত ভৰাই মজুত কৰি ৰখা হয়, সেয়ে পুথিভঁৰাল আৰু গ্ৰন্থসমূহ সংগ্ৰহ কৰি যি আগাৰ বা গৃহত ৰখা হয়, সেয়ে গ্ৰন্থাগাৰ। গ্ৰন্থাগাৰৰ ইংৰাজী প্ৰতিশব্দ ’Library’ৰ উৎপত্তি হৈছে লেটিন শব্দ 'Liber' ৰ পৰা৷<ref>গ্ৰন্থাগাৰৰ ইতিবৃত্ত, মিতালী ভট্টাচাৰ্য, সাধক, শ্ৰী শ্ৰীমাধবদেৱ পুথিভঁৰালৰ শতবাৰ্ষিকী মহোৎসৱৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ৷ পৃ;নং;২০, সম্পাদক: ড° ৰাতুল পাঠক,২০১৭</ref> সাধাৰণতে দুই ধৰণৰ - ব্যক্তিগত ‘ঘৰুৱা পুথিভঁৰাল আৰু ৰাজহুৱা পুথিভঁৰাল। পণ্ডিত, বিদ্যানুৰাগী আৰু অধ্যয়নপ্ৰিয় মানুহবোৰে নিজৰ অভীৰুচি মতে নিজক লগা পুথি-পাঁজি, আলোচনী, বাতৰি কাকত আদি সংগ্ৰহ কৰি ৰাখে। এয়াই হ’ল ঘৰুৱা পুথিভঁৰাল। এই পুথিভঁৰালৰ সুযোগ সকলোৱে নাপায় আৰু ইয়াত সকলো ধৰণৰ পুথিও নাথাকে। ৰাজহুৱা পুথিভঁৰালসমূহত সকলো বিধৰ পুথি ৰখা হয় আৰু সকলোৰে কাৰণে ইয়াৰ দুৱাৰ মুকলি থাকে। আমাৰ স্কুল-কলেজ আৰু বিশ্ববিদ্যালয়বোৰত একোটা পুথিভঁৰাল আছে। ইয়াৰ সুযোগ ছাত্ৰ ছাত্ৰী আৰু শিক্ষকসকলে ল’ব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও ন্যায়ালয়, সচিবালয়, বিধানসভা আদিৰ নিচিনা চৰকাৰী অনুষ্ঠানসমূহৰে নিজা নিজা পুথিভঁৰাল আছে। ৰাজহুৱা পুথি ভঁৰালবোৰৰ কিছুমান চৰকাৰদ্বাৰা সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিচালিত, কিছুমান ৰাইজৰদ্বাৰা চৰকাৰী সাহায্যত পৰিচালিত আৰু কিছুমান সম্পূৰ্ণভাৱে ৰাইজৰ দ্বাৰা স্থাপিত আৰু পৰিচালিত। স্কুল-কলেজৰ পুথিভঁৰালবোৰ ছাত্ৰৰ মাচুল আৰু চৰকাৰী সাহায্যৰদ্বাৰাই স্থাপিত আৰু স্কুল-কলেজ কৰ্তৃপক্ষ বা ছাত্ৰ-সভাৰ দ্বাৰাই পৰিচালিত হয়। চলন্ত পুথিভঁৰাল বুলি আৰু এবিধ পুথিভঁৰালো আছে। জনসাধাৰণৰ মাজত শিক্ষা প্ৰচাৰৰ কাৰণে আৰু অধ্যয়নৰ অনুৰাগ জন্মাবৰ বাবে চৰকাৰৰদ্বাৰা ইয়াৰ পৰিচালনা কৰা হয়। পুথিভঁৰালৰ ইতিহাস নথিপত্ৰৰ সংগ্ৰহ সংগঠিত কৰাৰ প্ৰথম প্ৰচেষ্টাৰে আৰম্ভ হৈছিল। <ref name=britannica>{{cite web |url=https://www.britannica.com/topic/library/The-history-of-libraries|title=The history of libraries|website=Britannica |access-date=29 January 2021|date=May 2020}}</ref> <ref>[https://essayinassamese.blogspot.com/2020/05/library-assamese-essay.html পুথিভঁৰাল - অসমীয়া ৰচনা]</ref> ==পুথিভঁৰালৰ ইতিহাস== পুথিভঁৰালৰ যথেষ্ট পুৰণি ইতিহাস আছে৷ ক’ব পাৰি, মানৱ সভ্যতাই জ্ঞানোন্মেষৰ দিশে আগবঢ়াৰ লগে লগে পুথিভঁৰাল স্থাপনৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ হৈছিল৷ প্ৰাচীন কালত বিশ্বৰ বিভিন্ন স্থানত পুথিভঁৰাল স্থাপনৰ প্ৰমাণ পোৱা গৈছে৷ খ্ৰী:পূ: ২২৫০ চনত স্থাপিত হোৱা [[ছিৰিয়া]]ৰ [[এবলাৰ]] নামৰ পুথিভঁৰালটোকে এতিয়ালৈকে বিশ্বৰ আটাইতকৈ পুৰণি পুথিভঁৰাল হিচাপে মানি লোৱা হৈছে৷ মাটিৰ ফলিত লিখা প্ৰায় সাত লাখ কিতাপ এই পুথিভঁৰালটোত জমা কৰা আছিল৷ খ্ৰী: পূ: ২৫০ চনত [[ইজিপ্ত]]ৰ [[আলেকজেন্দ্ৰিয়া]]ত স্থাপিত হোৱা পুথিভঁৰালটোতো প্ৰায় সাতলাখ কিতাপ সংগৃহীত কৰা আছিল৷ এই কিতাপসমূহ [[পেপিৰাচ]] নামে গছৰ বাকলিত লিখা হৈছিল৷ এই গ্ৰন্থাগাৰ বা পুথিভঁৰালটো খ্ৰী:পূ: ৪৭ চনলৈকে আছিল৷ ভাৰতৰ তক্ষশীলা আৰু নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়তো বৃহৎ বৃহৎ পুথিভঁৰাল থকাৰ কথা জনা যায়৷ আধুনিক যুগত ভাৰতত প্ৰথমটো পুথিভঁৰাল স্থাপন কৰা হৈছিল ১৬৯৮ খ্ৰীষ্টাব্দত, [[কলিকতা]]ত৷ কলিকতাত থকা [[জাতীয় গ্ৰন্থাগাৰ]] [[National Library]]টোৱেই বৰ্তমান ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ পুথিভঁৰাল আৰু ইয়াত দুই নিযুততকৈয়ো অধিক কিতাপ আৰু পুস্তিকা আছে৷ বৰ্তমান বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ পুথিভঁৰালটো হৈছে [[আমেৰিকা]]ৰ [[ৱাশ্বিংটন]]ত অৱস্থিত [[The Library of Congress]] নামৰ পুথিভঁৰালটো৷<ref>এটা ভাল কাম কৰোঁ আহক, অশ্বিনী দাস, সাধক, শ্ৰী শ্ৰীমাধবদেৱ পুথিভঁৰালৰ শতবাৰ্ষিকী মহোৎসৱৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ৷ পৃ;নং;১৪০, সম্পাদক: ড° ৰাতুল পাঠক,২০১৭</ref> অসমতো শংকৰদেৱ আৰু মাধবদেৱ গ্ৰন্থ সংৰক্ষণ আৰু চৰ্চাৰ বাটকটীয়া আছিল৷ মাধবদেৱে পুথি পুনৰ্লিখন আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে শিষ্যসকলক শিক্ষা দিছিল৷<ref>,The Three Libraries Of Sundaridiya Satra, Dr. Haricharan Das, সাধক, শ্ৰী শ্ৰীমাধবদেৱ পুথিভঁৰালৰ শতবাৰ্ষিকী মহোৎসৱৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ৷ পৃ;নং;৩৯, সম্পাদক: ড° ৰাতুল পাঠক,২০১৭</ref> চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতাত অসমত ১৯০৩ চনত ৰাজহুৱা পুথিভঁৰালৰ ব্যৱস্থা কৰি তেতিয়াৰ ৰাজধানী [[শ্বিলঙ]]ত এটা পুথিভঁৰাল স্থাপন কৰিছিল৷ পৰৱৰ্তীকালত [[ধুবুৰী]], [[গুৱাহাটী]], [[নগাঁও]], [[তেজপুৰ]], [[যোৰহাট]], [[ডিব্ৰুগড়]] আৰু [[শিলচৰ]]ত সাতটা জিলা পুথিভঁৰাল স্থাপন কৰা হয়৷ স্বাধীন ভাৰতত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে [[পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনা]]ৰ যোগেদি “পুথিভঁৰাল সেৱাৰ উন্নয়ন’’ নামৰ এখন আঁচনি গ্ৰহণ কৰে আৰু অসমত এই আঁচনিৰ জৰিয়তে ১৯৫৪ চনত ৰাজহুৱা পুথিভঁৰালৰ ব্যৱস্থা কৰে৷ ১৯৭৩ চনত শ্বিলঙৰ পৰা ৰাজধানী স্থানান্তৰ কৰাৰ সমান্তৰালকৈ শ্বিলঙৰ কেন্দ্ৰিয় পুথিভঁৰালটো গুৱাহাটীলৈ স্থানান্তৰ কৰা হয় আৰু গুৱাহাটীৰ জিলা পুথিভঁৰালৰ লগত সংলগ্ন কৰি ৰখা হয়৷ বৰ্তমান অসমত পুথিভঁৰাল সঞ্চালকালয়ৰ অধীনত ২৭টা জিলা পুথিভঁৰাল, ১৬টা মহকুমা পুথিভঁৰাল, ৪টা শাখা পুথিভঁৰাল, ১টা শিশু পুথিভঁৰাল আৰু ২০৪টা গ্ৰাম্য পুথিভঁৰাল আছে৷<ref>অসমত ৰাজহুৱা পুথিভঁৰাল সেৱা : এক চমু অৱলোকন, ড° নৱজ্যোতি দাস সাধক, শ্ৰী শ্ৰীমাধবদেৱ পুথিভঁৰালৰ শতবাৰ্ষিকী মহোৎসৱৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ৷ পৃ;নং;৩০, সম্পাদক: ড° ৰাতুল পাঠক,২০১৭</ref> পুথিভঁৰাল বিজ্ঞানৰ পিতৃস্বৰূপ [[ড° শিৱালী ৰামমৃত ৰংগনাথন]]এ মাদ্ৰাছ প্ৰদেশত বৰ্তমান [[চেন্নাই]]ত ১৯২৮ চনত এটি পুথিভঁৰাল স্থাপন কৰে আৰু তেওঁৰ চেষ্টাতে ভাৰতৰ ১৯খন ৰাজ্যত পুথিভঁৰাল আইন প্ৰয়োগ কৰা হৈছে৷<ref>গ্ৰন্থ, গ্ৰন্থাগাৰ আৰু পঢ়ুৱৈ সমাজ : এক চমু অৱলোকন, ড° ভূপেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা , সাধক, শ্ৰী শ্ৰীমাধবদেৱ পুথিভঁৰালৰ শতবাৰ্ষিকী মহোৎসৱৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ৷ পৃ;নং;১৭, সম্পাদক: ড° ৰাতুল পাঠক,২০১৭</ref> ==গ্ৰাম্য পুথিভঁৰাল== আধুনিক অসমত পুথিভঁৰাল আন্দোলনৰ নেতৃত্ব দিছিল, কুমুদেশ্বৰ বৰঠাকুৰে৷ তেওঁৰ যত্নতে গুৱাহাটীত গ্ৰন্থপ্ৰেমিকসকলৰ মাজত অধিৱেশন পাতি ১৯৩৮ চনত [[অসম পুথিভঁৰাল সংঘ]] প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়৷<ref name="মন">{{cite journal | title=মনপুৰ মৌচন্দা | author=শৰ্মা, ভূপেন | journal=অসম সাহিত্য সভাৰ কলিয়াবৰ অধিৱেশনৰ স্মাৰক গ্ৰন্থ | year=২০১৫ | pages=২৩২}}</ref>তেওঁৰ যত্নতে কুৰি শতিকাৰ পঞ্চাশৰ পৰা সত্তৰৰ দশকলৈকে অসমৰ গাঁও অঞ্চলত “গ্ৰাম্য পুথিভঁৰাল’’ স্থাপনৰ জোৱাৰ৷ উঠে৷<ref>গ্ৰাম্য পুথিভঁৰাল- তাহানি আৰু এতিয়া, ড° প্ৰাণজিৎ হাজৰিকা, অসমীয়া খবৰ, পৃ:নং; ৪, ১২ আগষ্ট, ২০২২ </ref> ১৯৮৫ চনৰ ২৭ জানুৱাৰীত অসমৰ গ্ৰাম্য পুথিভঁৰালসমূহক একত্ৰিত কৰি “সদৌ অসম গ্ৰাম্য পুথিভঁৰাল সংস্থা’’ গঠন কৰা হয়৷ এই সংস্থাই ’পঠন’ জনপ্ৰিয় কৰাৰ উদ্দেশ্যে ২০০৮ চনৰ পৰা কৃষ্ণকান্ত সন্দিকৈৰ জন্মদিনত “পঢ়ুৱৈ দিৱস’’ পালন কৰাৰ উপৰি “পণ্ডিত কৃষ্ণকান্ত সন্দিকৈ বঁটা’’ প্ৰদান কৰি আহিছে৷<ref>কলংপাৰ,অসমীয়া সাপ্তাহিক, ২০ জুলাই, ২০২২</ref> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} 9h853qyd49bju3154zj0caykgwayewj 0 74137 419705 385755 2024-04-25T20:57:10Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = মেঘনা পন্ত | image = Meghna Pant (3).JPG | caption = তেওঁৰ উপন্যাস ''ৱান এণ্ড আ হাফ ৱাইফ''ৰ মুম্বাইত অনুষ্ঠিত গ্ৰন্থ উন্মোচনী সভাত পন্ত | birth_date = | birth_place = চিমলা, [[হিমাচল প্ৰদেশ]], ভাৰত | education = এম বি এ | alma_mater = চেইণ্ট জেভিয়াৰ্ছ কলেজ, [[মুম্বাই]], নানিয়াং বিজনেছ স্কুল | language = [[ইংৰাজী ভাষা]] | genres = নাৰীবাদ, চুটি-গল্প | occupation = লেখক, সাংবাদিক, বক্তা | notableworks = ''ৱান এণ্ড আ হাফ ৱাইফ'', ''হেপ্পী বাৰ্থডে!'', ''ফেমিনিষ্ট ৰাণী'', ''দ্য ট্ৰাবল উইথ ৱুইমেন'', ''হাও টু গেট পাব্লিচড্‌ ইন ইণ্ডিয়া'' | website = {{URL|http://www.meghnapant.com}} }} '''মেঘনা পন্ত''' ({{lang-en|Meghna Pant}}) এগৰাকী ভাৰতীয় লেখক, সাংবাদিক আৰু বক্তা। সাহিত্য, লিংগ সমস্যা আৰু সাংবাদিকতালৈ আগবঢ়োৱা তেওঁৰ অৱদানৰ বাবে তেওঁ বিভিন্ন বঁটা লাভ কৰিছে। ২০১২ চনত, তেওঁ তেওঁৰ প্ৰথমখন উপন্যাস ''ৱান এণ্ড আ হাফ ৱাইফ''ৰ বাবে মিউজ ইণ্ডিয়া নেচনেল লিটাৰেৰী এৱাৰ্ডছ ইয়ং ৰাইটাৰ বঁটা লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ চুটি গল্প সংকলন ''হেপ্পী বাৰ্থডে এণ্ড আডাৰ ষ্ট'ৰিজ'' ‘ফ্ৰেংক অ’কন’ৰ আন্তৰাষ্ট্ৰীয় বঁটাৰ বাবে তালিকাভুক্ত হৈছিল। <ref name="auto2">{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/books/author-meghna-pant-s-new-book-deals-with-women-violence-and-feminism/story-vLA6IJOGdNlLR2PtGHysFN.html|title=Author Meghna Pant’s new book deals with women, violence and feminism|date=1 September 2016|website=Hindustan Times}}</ref> ==কৰ্মজীৱন== পন্তে আগতে মুম্বাই আৰু নিউয়ৰ্কত ‘টাইমচ্‌ নাও’, ‘এন ডি টিভি’ আৰু ‘ব্লুমবাৰ্গ-ইউ টি ভি’ৰ সৈতে ব্যৱসায়িক বাতৰি এংকৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।<ref>{{cite news |last1=Divyamody |title=25 witty, sharp and fearless women to follow on Twitter |url=https://www.shethepeople.tv/news/25-witty-sharp-and-fearless-women-to-follow-on-twitter/ |access-date=26 July 2021 |work=[[SheThePeople.TV]] |date=September 12, 2017}}</ref><ref name="Roy 2018" /> তেওঁ ২০০৮ চনৰ বিত্তীয় সংকটৰ সময়ত ‘নিউয়ৰ্ক ষ্টক এক্সচেঞ্জ’ৰ (এনৱাইএছই) পৰা প্ৰতিবেদন দিছিল।<ref name="auto2"/> সম্পূৰ্ণ-সময় লিখনিত নিয়োগ কৰিবৰ বাবে তেওঁ ২০১৩ চনত সাংবাদিকতা ত্যাগ কৰে,<ref name="auto2"/> আৰু ভাৰতলৈ উভতি আহে।<ref name="Roy 2018">{{cite news |last1=Roy |first1=Lachmi Deb |title=Gender Is Not In Your Genitals But In Your Mind: Meghna Pant |url=https://www.outlookindia.com/website/story/interview-writer-author-meghna-pant-says-gender-is-not-in-your-genitals-but-in-your-mind/316722 |access-date=26 July 2021 |work=Outlook |date=September 18, 2018}}</ref> তেওঁৰ প্ৰথম উপন্যাস ''ৱান এণ্ড আ হাফ ৱাইফ'' (ৱেষ্টলেণ্ড, ২০১২)য়ে ৰাষ্ট্ৰীয় ''মিউজ ইণ্ডিয়া ইয়ং ৰাইটাৰ্ছ এৱাৰ্ড'' (২০১৪) লাভ কৰিছিল আৰু ''আমাজন ব্ৰেকথ্ৰু ন’ভেল এৱাৰ্ড''ৰ বাবে তালিকাভুক্ত হৈছিল।<ref>{{cite web |title=Meghna Pant |url=https://penguin.co.in/book_author/meghna-pant/ |website=Penguin Random House India |accessdate=24 July 2020}}</ref> ২০১৫ চনত, তেওঁ মুম্বাইত "ফেমিনিষ্ট ৰাণী" নামৰ এক মাহেকীয়া পেনেল আলোচনা আৰম্ভ কৰে, য’ত বিভিন্ন ভাৰতীয় নাৰীবাদীৰ সৈতে সাক্ষাৎকাৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়।<ref name="Roy 2018"/><ref>{{Cite web|url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/opinion/the-informer/Green-and-bear-it/articleshow/49558718.cms|title=Green and bear it|website=Mumbai Mirror}}</ref> তিনি বছৰৰ আলোচনাৰ পিছত, তেওঁ ২০১৮ চনত, শৈলী চোপ্ৰাৰ সৈতে সহ-ৰচনা কৰা<ref name="DC 2018">{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/lifestyle/books-and-art/300818/penguin-releases-shaili-chopra-and-meghna-pants-feminist-rani.html|title=Penguin releases Shaili Chopra and Meghna Pant’s Feminist Rani|date=30 August 2018|website=Deccan Chronicle}}</ref> তেওঁৰ প্ৰথম অ-কল্পকাহিনী গ্ৰন্থ "ফেমিনিষ্ট ৰাণী"ত সাক্ষাৎকাৰসমূহৰ এটা সংকলন প্ৰকাশ কৰিছিল,<ref name="Roy 2018"/>। ২০১৯ চনত প্ৰকাশ হোৱা তেওঁৰ দ্বিতীয় খন নন-ফিকচন কিতাপ ''হাও টু গেট পাব্লিচড্‌ ইন ইণ্ডিয়া'' প্ৰকাশন উদ্যোগৰ ভিতৰুৱা লোকসকলৰ আৰু লেখকসকলৰ সাক্ষাৎকাৰৰ ওপৰত আধাৰিত।<ref>{{cite news |last1=Mishra |first1=Dyuti |title=Authors are vying with Pokémon and Taylor Swift: Meghna Pant |url=https://www.thehindu.com/books/authors-are-vying-with-pokmon-and-taylor-swift-meghna-pant/article26606836.ece |access-date=26 July 2021 |work=[[The Hindu]] |date=March 23, 2019}}</ref> পন্তে ধৰ্ষণ<ref>{{Cite web|url=https://www.shethepeople.tv/news/save-yourself-from-rape/|title=Save Yourself From Rape|first=Meghna|last=Pant|date=8 June 2015}}</ref>, ঘৰুৱা হিংসা<ref>{{cite news |last1=Pant |first1=Meghna |title=Why societal violence of women must stop |url=https://www.shethepeople.tv/why-societal-violence-of-women-must-stop/ |access-date=26 July 2021 |work=[[SheThePeople.TV]] |date=April 13, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171024103059/https://www.shethepeople.tv/why-societal-violence-of-women-must-stop/ |archive-date=October 24, 2017}}</ref>, গৰ্ভপাত<ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/mint-lounge/features/unpregnant-1553234890426.html|title=Unpregnant|first=Meghna|last=Pant|date=23 March 2019|website=Livemint}}</ref>, চাৰোগেচী, বডী-শ্বেমিং<ref>{{Cite web|url=https://www.shethepeople.tv/news/are-mannequins-making-us-too-thin/|title=Are Mannequins Making Us Too Thin?|first=Meghna|last=Pant|date=20 August 2015}}</ref>, মহিলাসকলৰ বাবে ৰাজহুৱা সুৰক্ষা আদি বিভিন্ন বিষয়ত ‘হিন্দুস্তান টাইমছ’<ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/brunch/domestic-violence-can-be-stopped-only-if-we-speak-out-against-it-meghna-pant/story-08u0DJBv4U13Q0bRqU7n5L.html|title=Domestic violence can be stopped only if we speak out against it: Meghna Pant|date=4 March 2017|website=Hindustan Times}}</ref> আৰু ‘হাফিংটন পোষ্ট’<ref>{{cite web |title=Art Attack: Comedians, Prepare To Be Killed For Your Art |url=http://www.huffingtonpost.in/meghna-pant/art-attack-comedians-prep_b_6710976.html |website=HuffPost India |language=en |date=20 February 2015}}</ref> আদি বিভিন্ন প্ৰকাশনৰ বাবে লিখিছে। তেওঁ ‘SheThePeople.TV’ৰ ফিচাৰ্চ এডিটৰ আছিল।<ref>{{Cite web|url=https://www.shethepeople.tv/top-videos/driving-change-with-feminism-and-her-books-meghna-pant/|title=Driving change with feminism and her books: Meghna Pant|first=S. T. P.|last=Team|date=29 October 2015}}</ref> ২০১৮ চনত লিংগ সমতাৰ ওপৰত লিখা লিখনিৰ বাবে তেওঁক ‘লাডলি মিডিয়া বঁটা’ প্ৰদান কৰা হয়।<ref name="auto4">{{Cite web|url=http://businessworld.in/article/Meghna-Pant-Wins-Laadli-Media-Award/18-09-2018-160258|title=Meghna Pant Wins Laadli Media Award|first=BW Online|last=Bureau|website=BW Businessworld}}</ref> পন্ত ঘৰুৱা হিংসাৰ চিকাৰ হৈছিল আৰু তেওঁ তেওঁৰ এই ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতাৰ বিষয়ে ‘টি ই ডি এক্স’<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=MYIE_mE_EBI] Stop The Violence, Stop The Silence | Meghna Pant | TEDxXLRI</ref>কে ধৰি কেইবাটাও মঞ্চত কথা পাতিছে আৰু মহিলাসকলক ঘৰুৱা হিংসাৰ বিৰুদ্ধে মাত মাতিবলৈ আহ্বান জনাইছে।<ref name="auto2"/><ref name="HT 2017">{{cite news |last1=HT Correspondent |title=Five gutsy women make powerful personal statements |url=https://www.hindustantimes.com/brunch/five-gutsy-women-make-powerful-personal-statements/story-ZNJ2gB7TwB3K6CXnNuFWfL.html |access-date=26 July 2021 |work=Hindustan Times |date=March 4, 2017}}</ref> তেওঁ ‘জয়পুৰ সাহিত্য মহোৎসৱ’,<ref>{{Cite web|url=https://jaipurliteraturefestival.org/speaker/meghna-pant-2/|title=Speaker - Meghna Pant|date=17 September 2013|website=[[Jaipur Literature Festival]]}}</ref> ‘টাটা সাহিত্য লাইভ’<ref>{{Cite web|url=https://www.pressreader.com/india/mid-day/20191009/281651076859371|title=Mid-Day|date=9 October 2019}}</ref>, ‘কালা ঘোড়া সাহিত্য মহোৎসৱ’<ref>{{Cite web|url=https://www.avidlearning.in/programmes/2016/e-103-kala-ghoda-art-festival-2016/|title=E-103 - Kala Ghoda Art Festival 2016 &#124; Avid Learning|website=www.avidlearning.in}}</ref>, ‘পুনে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সাহিত্য মহোৎসৱ’<ref>[http://thepunekar.com/2013/09/pune-literary-festival-schedule/ Pune Literary Festival Schedule] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211027075124/https://thepunekar.com/2013/09/pune-literary-festival-schedule/ |date=2021-10-27 }} September 2013, ThePunekar.com</ref>,‘ইয়ং মেকাৰচ্‌ কনক্লেভ’, ‘#ৰাইজৱিথটুইটাৰ’ আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নাৰীবাদী সন্মিলনকে ধৰি বিভিন্ন সাহিত্য উৎসৱ আৰু সন্মিলনতো ভাষণ আগবঢ়াইছে। ২০১৮ চনত, পণ্টে ‘ফাৰ্ষ্টপোষ্ট’ৰ দ্বাৰা আয়োজিত #মিটু কথোপকথন অনুষ্ঠানত পেনেল আলোচনা পৰিচালনা কৰিছিল।<ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/india/firstposts-metoo-conversations-how-must-sexual-harassment-at-the-workplace-be-dealt-with-5404991.html|title=Firstpost's #MeToo Conversations: How must sexual harassment at the workplace be dealt with? - India News , Firstpost|date=18 October 2018|website=Firstpost}}</ref> তেওঁ নিউজ পৰ্টেল ‘ফাৰ্ষ্টপোষ্ট’ৰ বাবে বিভিন্ন মহিলা কেন্দ্ৰিক অনুষ্ঠানও সঞ্চালনা কৰে। <ref>[http://www.firstpost.com/living/first-lady-paralympian-deepa-malik-is-first-guest-on-our-new-show-with-meghna-pant-3078524.html] Deepa Malik on First Lady.</ref><ref>[http://www.firstpost.com/bollywood/first-lady-nimrat-kaur-meghna-pant-discuss-the-joy-of-living-life-on-your-own-terms-3111810.html] Nimrat Kaur on First Lady.</ref> ২০১৯ চনত, পন্ত অমিতাভ বচ্চনৰ সৈতে ‘কৌন বনেগা কৰৌড়পতি’ অনুষ্ঠানত এক্সপাৰ্ট হিচাপে উপস্থিত হৈছিল।<ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/entertainment/kaun-banega-crorepati-11-day-17-written-update-amitabh-bachchan-guides-another-contestant-to-signifi-2098829|title=Kaun Banega Crorepati 11, Day 17 Written Update: Amitabh Bachchan Guides Another Contestant To Significant Victory|website=NDTV.com}}</ref> ==স্বীকৃতি== # লাডলি মিডিয়া বঁটা (২০১৮) – বিজয়ী<ref name="auto4"/> # ভাৰত নিৰ্মাণ বঁটা (২০১৭) – বিজয়ী<ref>{{Cite web|url=https://kitaab.org/2017/04/28/author-meghna-pant-wins-bharat-nirman-award/|title=Author Meghna Pant wins Bharat Nirman Award|date=28 April 2017}}</ref> # এফ অ’ এন (ফেলোজ অৱ নেচাৰ) দক্ষিণ এছিয়া চুটি-গল্প বঁটা (২০১৬) – বিজয়ী<ref>{{Cite web|url=https://ruralmarketing.in/industry/social/kumaon-literary-festival-revives-nature-writing/|title=Kumaon Literary Festival revives Nature Writing|first=B. K.|last=Jha|website=ruralmarketing.in|access-date=2021-09-06|archivedate=2020-07-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200724091355/https://ruralmarketing.in/industry/social/kumaon-literary-festival-revives-nature-writing|deadurl=yes}}</ref> # মিউজ ইণ্ডিয়া ইয়ং ৰাইটাৰ্ছ এৱাৰ্ড (২০১৩) – বিজয়ী<ref name="Muse Awards">{{cite web|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/muse-india-awards-for-pant-sinha/article4275220.ece |title=Muse India Awards for Pant, Sinha |work=The Hindu|accessdate=2013-06-14}}</ref><ref name="times">{{cite web |url=http://mobilepaper.timesofindia.com/mobile.aspx?article=yes&pageid=6&sectid=edid=&edlabel=TOIH&mydateHid=05-01-2013&pubname=Times+of+India+-+Hyderabad&edname=&articleid=Ar00605&publabel=TOI |title=Muse India awards announced |work=The Times of India |accessdate=2013-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140820011127/http://mobilepaper.timesofindia.com/mobile.aspx?article=yes&pageid=6&sectid=edid=&edlabel=TOIH&mydateHid=05-01-2013&pubname=Times+of+India+-+Hyderabad&edname=&articleid=Ar00605&publabel=TOI |archive-date=20 August 2014 |url-status=dead |archivedate=2014-08-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140820011127/http://mobilepaper.timesofindia.com/mobile.aspx?article=yes&pageid=6&sectid=edid=&edlabel=TOIH&mydateHid=5 |deadurl=yes }}</ref> # কমনৱেলথ চ’ৰ্ট ষ্টৰি প্ৰাইজ (২০১৮) – তালিকাভুক্ত<ref>{{Cite web|url=https://www.pressreader.com/india/storizen-magazine/20180620/281500751973213|title=Storizen Magazine|website=20 June 2018}}</ref> # ফ্ৰেংক অ’কন’ৰ আন্তৰাষ্ট্ৰীয় চুটি গল্প বঁটা (2014) – তালিকাভুক্ত<ref>[http://www.frankoconnor-shortstory-award.net/site/?page_id=334] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151218021848/http://www.frankoconnor-shortstory-award.net/site/?page_id=334 |date=2015-12-18 }}. Retrieved 25 June 2014</ref><ref>[[Staff writer]] (10 June 2014). [http://kitaab.org/2014/06/10/singaporeans-nepalese-and-indian-writers-long-listed-for-the-frank-oconnor-short-story-award/]. ''KITAAB''. Retrieved 10 June 2014</ref> # দ্যা চিনাম'ন প্ৰেছ ন'ভেল ৰাইটিং এৱাৰ্ড (২০১২) – তালিকাভুক্ত<ref name="vervoline">{{cite web|url=http://www.verveonline.com/111/people/meghna.shtml |title=For debutant author Meghna Pant, inspiration comes from unearthing the stories people make up about themselves or others, and discovering the truth behind them |publisher=Verve |accessdate=2012-06-14}}</ref> ==গ্ৰন্থপঞ্জী== ===উপন্যাস=== # ''ৱান এণ্ড আ হাফ ৱাইফ'' (২০১২) # ''দ্য টেৰিবল, হ’ৰিবল, ভেৰী বেদ গুড নিউজ'' (২০২১) ===চুটি গল্প=== # ''হেপ্পী বাৰ্থডে!'' (২০১৩) # ''দ্য ট্ৰাবল ৱিথ ৱুইমেন'' (২০১৬) ===নন-ফিকচন=== # ''ফেমিনিষ্ট ৰাণী'' (২০১৮) # ''হাও টু গেট পাব্লিচড্‌ ইন ইণ্ডিয়া'' (২০১৯) ==তথ্যসূত্ৰ== {{ৰেফলিষ্ট}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় সাহিত্যিক]] r6pi0gn0f6cgoa0je3n9quq8o9djzwg 0 74165 419712 382961 2024-04-25T23:22:44Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | name = শুভা মুদগল | image = Shubha_Mudgal_%281%29.JPG | caption = ভূপালৰ ভাৰত ভৱনত সংগীত পৰিৱেশন কৰি থকাৰ মুহূৰ্তত শোভা মোদগল | image_size = 250px | background = একক কণ্ঠশিল্পী | alias = | birth_name = শোভা গুপ্তা | birth_place = [[এলাহাবাদ]], [[উত্তৰ প্ৰদেশ]], [[ভাৰত]] | birth_date = {{birth date and age|1959|1|1|df=y}} | death_date = | instrument = | genre = পপ, লোকসংগীত, ভাৰতীয় ধ্ৰুপদী সংগীত, নেপথ্য কণ্ঠশিল্পী | occupation = গায়িকা | years_active = ১৯৮৬<ref>[https://web.archive.org/web/20080423220541/http://www.hindu.com/mp/2005/11/26/stories/2005112600250400.htm Interview] The Hindu, 26 November 2005.</ref> – বৰ্তমান | website = {{URL|http://www.shubhamudgal.com}} }} '''শুভা মুদগল''' ({{lang-en|Shubha Mudgal}}, জন্ম: ১ জানুৱাৰী ১৯৫৯) হৈছে ভাৰতীয় ধ্ৰুপদী সংগীতৰ এগৰাকী শিল্পী। তেখেতে খায়াল, থুমৰী, দাদৰা আৰু ভাৰতীয় পপ পৰিৱেশন কৰে। ২০০০ চনত তেখেতে পদ্মশ্ৰী সন্মান লাভ কৰিছে। ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন== ভাৰতৰ এলাহাবাদস্থিত এটা শিক্ষানুৰাগী পৰিয়ালত শোভা মোদগলৰ জন্ম হয়।<ref name="GN 2016">{{cite magazine |date=16–31 December 2016 |title=On a Personal Note: Shubha Mudgal |magazine= Governance Now }}</ref><ref name=monsoon/><ref>{{cite web |url=http://www.moneylife.in/article/interview-with-shubha-mudgal-singer/4990.html |title=Interview with Shubha Mudgal, singer |publisher=Moneylife.in |date=2010-04-26 |accessdate=2020-01-17 |archivedate=2014-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140709002020/http://www.moneylife.in/article/interview-with-shubha-mudgal-singer/4990.html |deadurl=yes }}</ref> তেখেতৰ পিতৃ আছিল স্কান্দ গুপ্তা আৰু মাতৃ আছিল জয়া গুপ্তা। তেওঁলোক উভয়েই এলাহাবাদ বিশ্ববিদ্যালয়ত ইংৰাজী সাহিত্যৰ অধ্যাপক হিচাপে কৰ্মৰত আছিল। দুয়োৰে হিন্দুস্তানী শাস্ত্ৰীয় সংগীত আৰু [[কথক]]ৰ প্ৰতি গভীৰ আকৰ্ষণ এটাও আছিল।<ref>{{Cite news|last=Bhargava|first=Anjuli|date=2020-03-27|title=Tea with BS: Shubha Mudgal on how she found herself in the world of music|work=Business Standard India|url=https://www.business-standard.com/article/opinion/tea-with-bs-shubha-mudgal-on-how-she-found-herself-in-the-world-of-music-120032701965_1.html|accessdate=2021-03-17}}</ref><ref>[http://www.tribuneindia.com/1998/98aug15/saturday/aboveall.htm This above all] The Tribune, 15 August 1948.</ref> উল্লেখ্য যে, শোভাৰ পিতৃৰ পিতৃ (ককাক) পি. চি. গুপ্তাও এলাহাবাদ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এগৰাকী অধ্যাপক আছিল। ==শিক্ষা আৰু সংগীতৰ প্ৰশিক্ষণ== [[File:Shubha Mudgal at Bhopal.JPG|thumb|left|২০১৫ চনৰ জুলাই মাহত ভাৰত ভৱনত এটি অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰি থকাৰ মুহূৰ্তত শোভা মোদগল]] শোভা মোদগল এলাহাবাদতে ডাঙৰ-দীঘল হয় আৰু প্ৰাথমিক শিক্ষা সমাপ্তিৰ অন্তত তেখেতে ছেইণ্ট মেৰিজ কনভেণ্ট ইণ্টাৰ কলেজত নামভৰ্তি কৰে। শৈশৱ কালছোৱাত তেখেত আৰু তেখেতৰ ভগ্নীয়ে নৃত্য বিদ্যালয়ত কথকৰ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল।<ref name=monsoon>[http://www.monsoonmag.com/interviews/i3inter_mudgal.html An Interview with Shubha Mudgal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080304132102/http://www.monsoonmag.com/interviews/i3inter_mudgal.html |date=4 March 2008 }} monsoonmag.com, 2000.</ref> অৱশ্যে ডোভা মোদগলে নৃত্যত বিশেষ আগ্ৰহ দেখুওৱা নাছিল।<ref name="monsoon"/> পৰৱৰ্তী সময়ত তেখেতে হিন্দুস্তানী শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ লগত একাত্ম হৈ পৰে। তেখেতৰ প্ৰথমগৰাকী পৰম্পৰাগত শিক্ষাগুৰু আছিল এলাহাবাদৰ ৰামাশ্ৰেয়া ঝা। আন্তঃমহাবিদ্যালয়ৰ শিক্ষা শেষ কৰি শোভা মোদগল নতুন দিল্লীলৈ স্থানান্তৰিত হয় আৰু দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেখেতে স্নাতক শিক্ষা আৰম্ভ কৰে। দিল্লীত তেখেতে বিনয় চন্দ্ৰ মোদগল্যৰ অধীনত সংগীতৰ শিক্ষা অব্যাহত ৰাখে। বিনয় চন্দ্ৰ মোদগল্য হৈছে গন্ধৰ্ব মহাবিদ্যালয়ৰ নামৰ ললিত-কলাৰ শিক্ষানুষ্ঠানখনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক।<ref name="telegraphindia.com">{{cite web|last=Telegraph |first=The |url=http://www.telegraphindia.com/1140216/jsp/7days/17943952.jsp |title=We did not state things we couldn't corroborate' |publisher=Telegraphindia.com |date=2017-10-30 |accessdate=2020-01-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.awardsandshows.com/features/best-educational-film-545.html |title=National Award For Best Educational/Motivational/Instructional Film |publisher=Awardsandshows.com |accessdate=2020-01-17}}</ref> দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী অৰ্জন কৰি শোভা মোদগলে দিল্লীৰে বসন্ত থাকৰেৰ অধীনত প্ৰশিক্ষণ অব্যাহত ৰাখে আৰু অনানুষ্ঠানিকভাৱে জীতেন্দ্ৰ অভিষেকী, [[নেইনা দেৱী]] আৰু কুমাৰ গন্ধৰ্বৰ দৰে শিল্পীসকলৰ পৰাও সংগীতৰ জ্ঞান লাভ কৰে।<ref>[http://www.iloveindia.com/indian-heroes/shubha-mudgal.html Indian Heroes] Shubha Mudgal at iloveindia.com.</ref> ==সংগীতৰ পৰিৱেশন== [[File:Shubha Mudgal.JPG|thumb|upright|২০০৭ চনৰ এটি পৰিৱেশনত শোভা মোদগল]] ১৯৮০ৰ দশকতেই শোভা মোদগলে হিন্দুস্তানী শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ এগৰাকী পৰিৱেশক হিচাপে যাত্ৰাৰম্ভ কৰে। নিজৰ প্ৰতিভাৰ স্বাক্ষৰ দাঙি ধৰিবলৈ তেখেতক বেছি দিন নালাগিল। ১৯৯০ৰ দশকত তেখেতে সংগীতৰ অন্যান্য প্ৰকাৰসমূহৰ সম্পৰীক্ষা আৰম্ভ কৰে। ইয়াৰে ভিতৰত পপ আৰু ফিউছনো অন্তৰ্ভুক্ত। তেখেতে কৈছে, <blockquote>"মই সংগীতত বিশ্বাস কৰোঁ। খায়াল আৰু থুমড়ী মোৰ প্ৰিয়। কিন্তু ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে মই সংগীতৰ আন প্ৰকাৰবোৰৰ সম্পৰীক্ষা নকৰিম। মই মোৰ সাংগীতিক বাসনাবোৰ কিয় হ্ৰাস কৰিম? .....মই মোৰ ভিতৰত বাস কৰা শিল্পীগৰাকীক প্ৰকাশ কৰিব খোজোঁ। যদিহে আপুনি এগৰাকী সংগীতশিল্পী, তেন্তে আপুনি "এইটো ভক্তিমূলক কাব্যৰ পৰা আহিছে, গতিকে ইয়াক মই পৰিৱেশন কৰিব নোৱাৰোঁ" বুলি কেনেকৈ ক'ব পাৰে?"</blockquote><ref name=south-asian>[http://www.the-south-asian.com/Sep2003/shubha_mudgal.htm SHUBHA MUDGAL’S TALES FROM LIFE] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080212050012/http://www.the-south-asian.com/Sep2003/shubha_mudgal.htm |date=12 February 2008 }} south-asian.com, 2003.</ref> সংগীতৰ ৰেকৰ্ডিং আৰু পৰিৱেশনসমূহৰ বাহিৰেও তেখেতে ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় শিল্পীসকলৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি 'raagsangeet.com' নামৰ এটা ৱেবছাইটৰ তত্ত্বাৱধান কৰে। ষ্টাৰপ্লাছৰ ধাৰাবাহিক 'দিয়া আৰু বাটি হাম'ৰ শীৰ্ষ সংগীতটোত শোভা মোদগলে কণ্ঠদান কৰিছে। গীতটোত তেখেতৰ সহশিল্পী হৈছে [[কৈলাস খেৰ]]। ইয়াৰ লগতে 'Mystic India' নামৰ ছবিখনতো তেখেতে গীত পৰিৱেশন কৰিছে। ২০১৯ চনত শোভা মোদগলে কল্পকথা লিখক হিচাপে অভিষেক ঘটায় আৰু 'Looking for Miss Sargam: Stories of Music and Misadventure' শীৰ্ষক গ্ৰন্থখন প্ৰকাশ কৰে।<ref>{{Cite news|last=Bhatt|first=Neha|date=2019-07-20|title=Shubha Mudgal shines in her debut book 'Looking for Miss Sargam'|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/books/shubha-mudgal-shines-in-her-debut-book-looking-for-miss-sargam/article28619778.ece|accessdate=2021-03-17|issn=0971-751X}}</ref> ==বঁটা== * ১৯৯৬ চনত "অমৃত বীজ" নামৰ অকাহিনীমূলক ছবিখনৰ সংগীত পৰিচালনাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা<ref name="miles">[http://profile.shubhamudgal.com/ Milestones]{{Dead link|date=September 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Shubha Mudgal Official website.</ref> * 'Dance of the Wind' নামৰ ছবিখনত সংযোজন কৰা সংগীতৰ বাবে ৩৪সংখ্যক চিকাগো আন্ত:ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত বিশেষ সাফল্যৰ ১৯৯৮ গোল্ড প্লেক বঁটা<ref name="miles"/> * ২০০০ চনত ভাৰত চৰকাৰৰ পৰা [[পদ্মশ্ৰী]] সন্মান লাভ<ref name="Padma Awards">{{cite web |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |title=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India |date=2015 |accessdate=July 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://www.webcitation.org/6U68ulwpb?url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |archive-date=15 November 2014 |df=dmy-all |archivedate=15 October 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |deadurl=yes }}</ref> * সাংস্কৃতিক সমন্বয়, শান্তি আৰু শুভবোধৰ প্ৰসাৰত আগবঢ়োৱা অসামান্য বৰঙণিৰ বাবে ২০১৬ চনত [[ৰাজীৱ গান্ধী]] ৰাষ্ট্ৰীয় সদভাৱনা বঁটা<ref>{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=https://www.inc.in/en/congress-sandesh/others/singer-shubha-mudgal-gets-rajiv-gandhi-national-sadbhavana-award |access-date=2021-09-06 |archivedate=2020-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200709095450/https://www.inc.in/en/congress-sandesh/others/singer-shubha-mudgal-gets-rajiv-gandhi-national-sadbhavana-award |deadurl=yes }}</ref><ref>http://www.uniindia.com/shubha-mudgal-to-get-rajiv-gandhi-national-sadbhavana-award/india/news/577353.html</ref> ==ব্যক্তিগত জীৱন== দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী অৰ্জন কৰাৰ পাছত শোভা মোদগলে মুকুল মোদগলৰ লগত বিবাহত বহে। তেখেতৰ স্বামী বিনয় চন্দ্ৰ মৌদগল্যৰ পুত্ৰ আৰু এগৰাকী প্ৰতিষ্ঠিত সংগীতশিল্পী। কিন্তু পৰৱৰ্তী সময়ত তেখেতে পঞ্জাব আৰু হাৰয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ পৰা মুখ্য ন্যায়াধীশ হিচাপে অৱসৰ লয়।<ref name="telegraphindia.com" /><ref>{{cite news| url=http://www.thehindu.com/arts/music/article528483.ece?homepage=true | location=Chennai, India | work=The Hindu | first=Amrita | last=Dasgupta | title=Life notes | date=22 July 2010}}</ref> বৰ্তমান শোভা মোদগলে ডা॰ অনিশ প্ৰধানৰ লগত বৈবাহিক জীৱন আৰম্ভ কৰিছে। ==তথ্যসূত্ৰ== {{reflist|30em}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় মহিলা কণ্ঠশিল্পী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় কণ্ঠশিল্পী]] [[শ্ৰেণী:পদ্মশ্ৰী বঁটা বিজয়ী]] 0gyc95bym8qbokoukt0yo2h41swax99 0 78616 419724 312371 2024-04-26T04:37:51Z 2409:4065:ECB:8EF5:0:0:FE89:1F14 wikitext text/x-wiki {{বিস্তাৰ}} {{Infobox university | name = ৰঙিয়া মহাবিদ্যালয় | established = ৫ আগষ্ট ১৯৬৩ | administrative_staff = ৩৩ | undergrad = | postgrad = | city = [[ৰঙিয়া]] | state = [[অসম]] | country = [[ভাৰত]] | coor = {{Coord|26|11|14|N|91|44|40|E|region:IN-AS_type:edu|display=inline,title}} | campus = [[:en:Urban areas|নগৰ]] | academic_affiliation = [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]] | website = {{Url|http://www.rangiacollege.org}} |image=[[File: ৰঙিয়া কলেজ.jpg]]}} '''ৰঙিয়া মহাবিদ্যালয়''' ({{lang-en|Rangia College}}) হৈছে [[অসম]]ৰ কামৰূপ (গ্ৰাম্য) জিলাৰ [[ৰঙিয়া]] চহৰত অৱস্থিত; [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ]]ৰ উত্তৰ পাৰৰ এক উচ্চ শিক্ষাৰ প্ৰতিষ্ঠান। মহাবিদ্যালয়খন [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ অন্তৰ্ভুক্ত।<ref name="About Rangia College">{{cite web |title=About Rangia College.|url=https://rangiacollege.ac.in/ |date= |website= |access-date=29 January 2022}}</ref> ==ইতিহাস== ৰঙিয়া মহাবিদ্যালয়খনক ১৯৬৩ চনৰ ৫ আগষ্ট তাৰিখে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল৷ == বিভাগ == ===কলা শাখা=== * আৰবী * অসমীয়া * বঙালী * বড়ো * অৰ্থনীতি * শিক্ষা * ইংৰাজী * ইতিহাস * দৰ্শন * ৰাজনীতি * সংস্কৃত ===বিজ্ঞান শাখা=== * উদ্ভিদ বিজ্ঞান * ৰসায়ন বিদ্যা * ভূগোল * গণিত * পদাৰ্থ বিজ্ঞান * প্ৰাণী বিজ্ঞান === বাণিজ্য শাখা === * হিচাপবিদ্যা * বেংকিং * বাণিজ্যিক আইন (Commercial law) * অৰ্থনীতি * ইংৰাজী (business communication) * FMIL (commerce) * তথ্য প্ৰযুক্তি ব্যৱস্থাপনা (Information technology Management) == তথ্যসূত্ৰ == {{Reflist}} == বাহ্যিক সংযোগ == * {{Official website|http://www.rangiacollege.org/}} {{গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনস্থ মহাবিদ্যালয়সমূহ}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ মহাবিদ্যালয়সমূহ]] [[শ্ৰেণী:গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনস্থ মহাবিদ্যালয়সমূহ]] pj2jhc3l185f45buxp6vdk4bzct23ul 419725 419724 2024-04-26T04:40:40Z AjayDas 12623 wikitext text/x-wiki {{বিস্তাৰ}} {{Infobox university | name = ৰঙিয়া মহাবিদ্যালয় | established = ৫ আগষ্ট ১৯৬৩ | administrative_staff = ৩৩ | undergrad = | postgrad = | city = [[ৰঙিয়া]] | state = [[অসম]] | country = [[ভাৰত]] | coor = {{Coord|26|11|14|N|91|44|40|E|region:IN-AS_type:edu|display=inline,title}} | campus = [[:en:Urban areas|নগৰ]] | academic_affiliation = [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]] | website = {{Url|http://www.rangiacollege.org}} |image=[[File: ৰঙিয়া কলেজ.jpg|thumb]]}} '''ৰঙিয়া মহাবিদ্যালয়''' ({{lang-en|Rangia College}}) হৈছে [[অসম]]ৰ [[কামৰূপ জিলা]]ৰ [[ৰঙিয়া]] চহৰত অৱস্থিত; [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ]]ৰ উত্তৰ পাৰৰ এক উচ্চ শিক্ষাৰ প্ৰতিষ্ঠান। মহাবিদ্যালয়খন [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ অন্তৰ্ভুক্ত।<ref name="About Rangia College">{{cite web |title=About Rangia College.|url=https://rangiacollege.ac.in/ |date= |website= |access-date=29 January 2022}}</ref> ==ইতিহাস== ৰঙিয়া মহাবিদ্যালয়খনক ১৯৬৩ চনৰ ৫ আগষ্ট তাৰিখে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল৷ == বিভাগ == ===কলা শাখা=== * আৰবী * অসমীয়া * বঙালী * বড়ো * অৰ্থনীতি * শিক্ষা * ইংৰাজী * ইতিহাস * দৰ্শন * ৰাজনীতি * সংস্কৃত ===বিজ্ঞান শাখা=== * উদ্ভিদ বিজ্ঞান * ৰসায়ন বিদ্যা * ভূগোল * গণিত * পদাৰ্থ বিজ্ঞান * প্ৰাণী বিজ্ঞান === বাণিজ্য শাখা === * হিচাপবিদ্যা * বেংকিং * বাণিজ্যিক আইন (Commercial law) * অৰ্থনীতি * ইংৰাজী (business communication) * FMIL (commerce) * তথ্য প্ৰযুক্তি ব্যৱস্থাপনা (Information technology Management) == তথ্যসূত্ৰ == {{Reflist}} == বাহ্যিক সংযোগ == * {{Official website|http://www.rangiacollege.org/}} {{গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনস্থ মহাবিদ্যালয়সমূহ}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ মহাবিদ্যালয়সমূহ]] [[শ্ৰেণী:গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনস্থ মহাবিদ্যালয়সমূহ]] 6yiua2eowe0ctz2oy1e7zoen5lejc1b 3 78628 419679 312229 2024-04-25T17:14:35Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 /* নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা ( লেখক) */ নতুন অনুচ্ছেদ wikitext text/x-wiki == অংকীয়া নাটৰ উপাদান == খ্ৰী: পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা পূৰ্ণাঙ্গ নাটৰ এটি ধাৰাবাহিক ইতিহাস দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ পূৰ্বে ৰচিত নাটৰ কোনো ধৰণৰ নিদৰ্শন বৰ্তমানলৈকে ক’তো পোৱা নাযায়। চৰিত পুথিত সম্ভেদ পোৱা অনুসৰি শংকৰদেৱৰ ” চিহ্নযাত্ৰা” নামৰ নাটখনেই প্ৰথম অসমীয়া নাট। কথা গুৰু চৰিতত উল্লেখ থকা অনুসৰি প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পিছত শংকৰদেৱে চিহ্নযাত্ৰা নাটখনত অভিনয় কৰিছিল বুলি জনা যায়। এনেকৈয়ে অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণী হ’বলৈ ধৰে। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ বিৱৰণ অনুযায়ী মহাপুৰুষ জনেই কাপোৰত সাত বৈকুন্ঠৰ পট আঁকি চিহ্নযাত্ৰাত য’ত যেনেকৈ যি দিব লাগে নিজে কৰিছিল। নাট এখন উপযুক্ত হ’বলৈ হ’লে তাত প্ৰয়োজনীয় কাহিনী আৰু সংলাপৰ খুবেই দৰকাৰ।সংলাপ বিহীন হোৱা বাবে চিহ্নযাত্ৰাক প্ৰকৃত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ নাট বোলা নহয়। মহাপুৰুষ জনাৰ বাকী কেইখন নাট হ’ল – পত্নীপ্ৰসাদ, কালিয়দমন, কেলিগোপাল,ৰুক্মিনী হৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম-বিজয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভৱৰ মূলতে প্ৰাচীন অসমৰ আলেচিত লৌকিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰভাৱ থাকিলেও ইয়াৰ গঠন কাৰ্য কিন্তু বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। অংকীয়া নাট শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধে ড° সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে এনেদৰে, ‘নাট’ বুজোৱা ‘অংক’ শব্দটোত ‘ঈয়া’ প্ৰত্যয় লগ লগাই পাছৰ কালৰ বৈষ্ণৱ সমাজে বিশেষণ ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰি মহাপুৰুষ দুজনাৰ নাটৰ পৃথকতা অক্ষুণ্ণ ৰাখিবৰ বাবে ”অংকীয়া নাট” শব্দৰ ব্যৱহাৰ কৰে। কিন্তু শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটত ৰূপক নামটোৰ উল্লেখ পোৱা নাযায়। বৰঞ্চ ইয়াত এটা অংক থাকে বাবে বোলা হয় অংকীয়া। অৱশ্যে ৰূপকসমূহ হ’ল- নৃত্য, গীত, বাদ্য, চৰিত্ৰ, সংলাপ আদি সংযোজিত হোৱা নাট্যনুষ্ঠান আৰু ইয়াৰে বীৰ, শৃংগাৰ, কৰুণ ৰস ইত্যাদিৰে নৱ ৰসৰ উৎপাদক সংস্কৃত ‘নাটক’ নামৰ ৰূপকৰ লগত অংকীয়া নাটৰ সাদৃশ্য বিৰাজমান। শংকৰদেৱৰ পিছতেই মাধৱদেৱ, গোপাল আতা, ৰামচৰণ ঠাকুৰ, দ্বিজভূষণ, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ আদিয়ে অংকীয়া নাট লিখে। সাধাৰণতে নাটকৰ উপাদান বুলিবলৈ হ’লে কাহিনী, চৰিত্ৰ আৰু সংলাপৰ কথাকে বুজা যায়। উক্ত তিনিটা উপাদানৰ সমষ্টিয়েই নাটক। কিন্তু অংকীয়া নাট হবলৈ হ’লে একনিৰ্দিষ্ট আধ্যাত্মিক পৰম্পৰাৰ মাজত ৰচিত হোৱা সৃষ্ট। অংকীয়া নাটত আধ্যাত্মিকভাৱে কৃষ্ণ প্ৰেমৰ চেতনা জগাই তুলিবলৈ কিছুমান নতুন কৌশলৰ সংযোগ ঘটাবলগীয়া হৈছিল। ফলস্বৰূপে নাটকত স্বাভাৱিক উপাদানসমূহৰ লগতে অংকীয়া নাটসমুহত বিশেষ উপাদানৰ প্ৰয়োগ হোৱা দেখা যায়। অংকীয়া নাটত প্ৰয়োগ হোৱা উপাদানসমুহ হ’ল- গায়ন-বায়ন, সূত্রধাৰ, *অভিনেতা, শ্লোক, গীত, সংলাপ ব্ৰজাৱলী ভাষা।* *তলত উপাদানসমুহৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হ’ল-* অংকীয়া ভাওনাৰ আৰাম্ভণিৰ আগে আগে গায়ন বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়নসকলৰ প্ৰদৰ্শন। একেলগে নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত অৱস্থান কৰি একেলগে একে খোলৰ চেওঁ মাৰি বৰধেমালি, সৰুধেমালি প্ৰদৰ্শন কৰে। সংস্কৃত নাটৰ অভিনয়ৰ পূৰ্বৰঙ্গৰ লগত অংকীয়া ভাওনাৰ গায়ন-বায়নৰ ধেমালিৰ সাদৃশ্য দেখা যায়। গীত গাওঁতাজনক গায়ন আৰু বাদ্য বজোৱাজনক বায়ন বোলা হয় । মহাপুৰুষজনাই অংকীয়া নাটৰ সূত্রধাৰক সংস্কৃত নাটৰ সূত্রধাৰতকৈ পৃথক আৰ্হিত সৃষ্টি কৰি উলিয়ায়। অংকীয়া নাটত সুত্রধাৰৰ প্ৰাধান্য…… অধিক। অংকীয়া নাটত সূত্ৰধাৰজনে ৰঙ্গস্থলীত আদিৰ পৰা অন্তলৈকে উপস্থিত থাকি বিভিন্ন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰে। সূত্ৰধাৰজনে একেধাৰে গায়ক, নৰ্তক, পৰিস্থিতি, ব্যাখ্যাকাৰী আৰু অভিনয় পৰিচালক। নাটৰ প্ৰধান চৰিত্ৰৰ প্ৰৱেশৰ পিছত সূত্ৰধাৰৰ কাম খিনি নাট খেলোঁতা আৰু তেওঁৰ সহযোগী কেইজনে কৰে। সূত্ৰধাৰে হাত দীঘল ফটুৱা, মূৰি কটিবন্ধ ওলমি থকা চাদৰ আৰু আগফালে জোঙা পাগ বা মোগলাই পাগ পৰিধান কৰে। সংস্কৃত নাটৰ দৰে অসমীয়া নাটতো অভিনয় কলা যথেষ্ট প্ৰশংসনীয় বিষয়। অংকীয়া নাটত অভিনয়ৰ প্ৰৱৰ্তক মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ। সত্ৰীয়া গোহাঁইসকলে নাটৰচনা আৰু অভিনয়ত আগভাগ লৈছিল। অভিনয় প্ৰসংগত নাট্য শাস্ত্ৰই সাঁজ সজ্জাৰ আৰু উপাদানৰ বিশদ বিৱৰণ দিছে। অংকীয়া নাটত বা অংকীয়া ভাওনাত স্ৰী চৰিত্ৰবোৰ ল’ৰাই স্ত্ৰী বেশত সাজি কাঁচি অভিনয় কৰে, নাৰীক অভিনয়ত ভাগ ল’বলৈ দিয়া নহয়। অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণি হয়- সংস্কৃত শ্লোকেৰে।নান্দী আৰু মংগলাচৰণৰ পিছত নাটৰ বিষয়বস্তু উল্লেখ আদি ঘটনা পৰম্পৰাৰ ব্যাখ্যা আদিও শ্লোকেৰেই দিয়া হয়। শ্লোকৰ সমাৱেশে নাটৰ বিষয় বস্তুৰ ঐতিহ্য ৰক্ষাৰ লগে লগে পৰিৱেশ আৰু বক্তব্যৰ গাম্ভীৰ্যও বৰ্তাই ৰাখে। গীতিধৰ্মিতা অংকীয়া নাটৰ অন্যতম লক্ষণ।গীতৰ প্ৰাধান্য অংকীয়া নাটত যথেষ্ট, ইয়াত যদি সংলাপ আৰু কথৃৰ পৰিহাৰ হয় তেতিয়াও গীতৰ সহায়তে নাট্য কাহিনী আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰি। অংকীয়া নাটত গীত সমূহ দৰ্শকক আকৰ্ষণৰ অৰ্থেও প্ৰয়োগ কৰা হয়।নাটত ব্যৱহৃত হোৱা ভটিমা আৰু পৰম্পৰাসমূহকো সামগ্ৰীকভাৱে গীত বুলিয়ে ধৰা যায়। শংকৰদেৱৰ গীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ব্ৰজাৱলী হৈছে এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। ই মৈথেলী ভাষাৰ লগত আৰু অসমীয়াৰ সংমিশ্ৰণ। মৈথেলী ভাষাই আছিল ব্ৰজাৱলী ভাষাৰ মূল। উত্তৰ পূৱ ভাৰতৰ এক বহল অঞ্চলৰ পাঠক সমাজক চকুৰ আগত ৰাখিয়ে শংকৰদেৱে এই ভাষাটো সৃষ্টি কৰিছিল। অৱশ্যে কোনো কোনো ঠাইত অবধী আৰু ব্ৰজভাষাৰ(পশ্চিম হিন্দী) ৰূপো দেখা পোৱা যায়। কৃষ্ণৰ ব্ৰজধামৰ লীলা প্ৰকাশৰ মাধ্যম হ’ল এই ব্ৰজাৱলী ভাষা। ব্ৰজাৱলী ভাষাটোক বংগ দেশত ব্ৰজৱলী বুলি কোৱা হয়।অংকীয়া নাটত মূখাৰ বিভিন্নতাও মন কৰিব লগীয়া।ড’ মনমোহন ঘোষে উল্লেখ কৰা অনুযায়ী মুখাৰ প্ৰকাশ তাত ব্যৱহাৰ্য ৰঙৰ লগত সিংহলী আৰু অংকীয়া ভাওনাৰ মুখা দেখিবলৈ পোৱা যায়। দেৱ, গন্ধৰ্ৱ আৰু অসুৰ ৰাক্ষসৰ মুখাৰ ৰং আৰু উকা মুখত সনা ৰঙৰ বিভিন্নতা লক্ষ্য কৰিব কৰা যায়।ভাওনাত কিছুমান চৰিত্ৰৰ মূখা পিন্ধোৱা হয়।মূখাবোৰ অস্বাভাৱিকো হ’ব পাৰে। তাৰ ভিতৰত ৰাৱণ, বৰাহ, গৰুড়, ব্ৰহ্মা, কুলাচল আদি বহুতো চৰিত্ৰ মূখা তৈয়াৰ কৰি উলিওৱা হয়। বাঁৰ কাঠি, কাগজ, কাঠ আৰু মাটিৰ সহায়ত এই ছো মুখা নিৰ্মাণ কৰা হয়। এই ছো মুখা অসাধৰণ লোকক আকৰ্ষণৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল শংকৰদেৱে। শ্ৰীকৃষ্ণৰ দুটা দিশ লক্ষ্য কৰা হয়। এটা হৈছে মানৱীয় আৰু আনটো ঐশ্বৰিক। কৃষ্ণ এক অলৌকিক শক্তি সম্পন্ন। মহাপুৰুষ দুয়োজনাই তেওঁলোকৰ ৰচনাৰাজিত কৃষ্ণৰ মাহাত্ম্যৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। শংকৰদেৱে অংকীয়া নাটৰ জৰিয়তে সৰ্বসাধৰণ ৰাইজক শ্ৰীকৃষ্ণৰ মহিমাৰ বিষয়ে সোৱৰাই দিছিল। উক্ত উপাদান কেইটাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল। শ্লোকত যি কথা উনুকিয়াই দিয়া হ’ল, তাকে সূত্ৰধাৰৰ ব্যাখ্যাত চৰিত্ৰ সংলাপত আৰু গীতৰ কলিত বহলাই ৰূপায়িত কৰা হয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভাৱনত মূলতঃ যদিও উক্ত দেশীয় অনুষ্ঠানৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰভাৱ আছে, ইয়াৰ গঠনকাৰ্য্য বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। এইজনা মহাপুৰুষে পোন প্ৰথমে অসমীয়া নাট্য সাহিত্যৰ আকাশত ভক্তি ৰসৰ মাহাত্ম্য জনসাধৰণৰ মাজত বিলাই দিছিল। [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 15:44, 29 January 2022 (ইউ.টি.চি.) *অংকীয়া নাটৰ উপাদান শীৰ্ষক এটি চমু আভাষ* খ্ৰী: পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা পূৰ্ণাঙ্গ নাটৰ এটি ধাৰাবাহিক ইতিহাস দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ পূৰ্বে ৰচিত নাটৰ কোনো ধৰণৰ নিদৰ্শন বৰ্তমানলৈকে ক’তো পোৱা নাযায়। চৰিত পুথিত সম্ভেদ পোৱা অনুসৰি শংকৰদেৱৰ ” চিহ্নযাত্ৰা” নামৰ নাটখনেই প্ৰথম অসমীয়া নাট। কথা গুৰু চৰিতত উল্লেখ থকা অনুসৰি প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পিছত শংকৰদেৱে চিহ্নযাত্ৰা নাটখনত অভিনয় কৰিছিল বুলি জনা যায়। এনেকৈয়ে অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণী হ’বলৈ ধৰে। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ বিৱৰণ অনুযায়ী মহাপুৰুষ জনেই কাপোৰত সাত বৈকুন্ঠৰ পট আঁকি চিহ্নযাত্ৰাত য’ত যেনেকৈ যি দিব লাগে নিজে কৰিছিল। নাট এখন উপযুক্ত হ’বলৈ হ’লে তাত প্ৰয়োজনীয় কাহিনী আৰু সংলাপৰ খুবেই দৰকাৰ।সংলাপ বিহীন হোৱা বাবে চিহ্নযাত্ৰাক প্ৰকৃত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ নাট বোলা নহয়। মহাপুৰুষ জনাৰ বাকী কেইখন নাট হ’ল – পত্নীপ্ৰসাদ, কালিয়দমন, কেলিগোপাল,ৰুক্মিনী হৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম-বিজয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভৱৰ মূলতে প্ৰাচীন অসমৰ আলেচিত লৌকিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰভাৱ থাকিলেও ইয়াৰ গঠন কাৰ্য কিন্তু বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। অংকীয়া নাট শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধে ড° সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে এনেদৰে, ‘নাট’ বুজোৱা ‘অংক’ শব্দটোত ‘ঈয়া’ প্ৰত্যয় লগ লগাই পাছৰ কালৰ বৈষ্ণৱ সমাজে বিশেষণ ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰি মহাপুৰুষ দুজনাৰ নাটৰ পৃথকতা অক্ষুণ্ণ ৰাখিবৰ বাবে ”অংকীয়া নাট” শব্দৰ ব্যৱহাৰ কৰে। কিন্তু শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটত ৰূপক নামটোৰ উল্লেখ পোৱা নাযায়। বৰঞ্চ ইয়াত এটা অংক থাকে বাবে বোলা হয় অংকীয়া। অৱশ্যে ৰূপকসমূহ হ’ল- নৃত্য, গীত, বাদ্য, চৰিত্ৰ, সংলাপ আদি সংযোজিত হোৱা নাট্যনুষ্ঠান আৰু ইয়াৰে বীৰ, শৃংগাৰ, কৰুণ ৰস ইত্যাদিৰে নৱ ৰসৰ উৎপাদক সংস্কৃত ‘নাটক’ নামৰ ৰূপকৰ লগত অংকীয়া নাটৰ সাদৃশ্য বিৰাজমান। শংকৰদেৱৰ পিছতেই মাধৱদেৱ, গোপাল আতা, ৰামচৰণ ঠাকুৰ, দ্বিজভূষণ, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ আদিয়ে অংকীয়া নাট লিখে। সাধাৰণতে নাটকৰ উপাদান বুলিবলৈ হ’লে কাহিনী, চৰিত্ৰ আৰু সংলাপৰ কথাকে বুজা যায়। উক্ত তিনিটা উপাদানৰ সমষ্টিয়েই নাটক। কিন্তু অংকীয়া নাট হবলৈ হ’লে একনিৰ্দিষ্ট আধ্যাত্মিক পৰম্পৰাৰ মাজত ৰচিত হোৱা সৃষ্ট। অংকীয়া নাটত আধ্যাত্মিকভাৱে কৃষ্ণ প্ৰেমৰ চেতনা জগাই তুলিবলৈ কিছুমান নতুন কৌশলৰ সংযোগ ঘটাবলগীয়া হৈছিল। ফলস্বৰূপে নাটকত স্বাভাৱিক উপাদানসমূহৰ লগতে অংকীয়া নাটসমুহত বিশেষ উপাদানৰ প্ৰয়োগ হোৱা দেখা যায়। অংকীয়া নাটত প্ৰয়োগ হোৱা উপাদানসমুহ হ’ল- গায়ন-বায়ন, সূত্রধাৰ, *অভিনেতা, শ্লোক, গীত, সংলাপ ব্ৰজাৱলী ভাষা।* *তলত উপাদানসমুহৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হ’ল-* অংকীয়া ভাওনাৰ আৰাম্ভণিৰ আগে আগে গায়ন বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়নসকলৰ প্ৰদৰ্শন। একেলগে নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত অৱস্থান কৰি একেলগে একে খোলৰ চেওঁ মাৰি বৰধেমালি, সৰুধেমালি প্ৰদৰ্শন কৰে। সংস্কৃত নাটৰ অভিনয়ৰ পূৰ্বৰঙ্গৰ লগত অংকীয়া ভাওনাৰ গায়ন-বায়নৰ ধেমালিৰ সাদৃশ্য দেখা যায়। গীত গাওঁতাজনক গায়ন আৰু বাদ্য বজোৱাজনক বায়ন বোলা হয় । মহাপুৰুষজনাই অংকীয়া নাটৰ সূত্রধাৰক সংস্কৃত নাটৰ সূত্রধাৰতকৈ পৃথক আৰ্হিত সৃষ্টি কৰি উলিয়ায়। অংকীয়া নাটত সুত্রধাৰৰ প্ৰাধান্য…… অধিক। অংকীয়া নাটত সূত্ৰধাৰজনে ৰঙ্গস্থলীত আদিৰ পৰা অন্তলৈকে উপস্থিত থাকি বিভিন্ন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰে। সূত্ৰধাৰজনে একেধাৰে গায়ক, নৰ্তক, পৰিস্থিতি, ব্যাখ্যাকাৰী আৰু অভিনয় পৰিচালক। নাটৰ প্ৰধান চৰিত্ৰৰ প্ৰৱেশৰ পিছত সূত্ৰধাৰৰ কাম খিনি নাট খেলোঁতা আৰু তেওঁৰ সহযোগী কেইজনে কৰে। সূত্ৰধাৰে হাত দীঘল ফটুৱা, মূৰি কটিবন্ধ ওলমি থকা চাদৰ আৰু আগফালে জোঙা পাগ বা মোগলাই পাগ পৰিধান কৰে। সংস্কৃত নাটৰ দৰে অসমীয়া নাটতো অভিনয় কলা যথেষ্ট প্ৰশংসনীয় বিষয়। অংকীয়া নাটত অভিনয়ৰ প্ৰৱৰ্তক মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ। সত্ৰীয়া গোহাঁইসকলে নাটৰচনা আৰু অভিনয়ত আগভাগ লৈছিল। অভিনয় প্ৰসংগত নাট্য শাস্ত্ৰই সাঁজ সজ্জাৰ আৰু উপাদানৰ বিশদ বিৱৰণ দিছে। অংকীয়া নাটত বা অংকীয়া ভাওনাত স্ৰী চৰিত্ৰবোৰ ল’ৰাই স্ত্ৰী বেশত সাজি কাঁচি অভিনয় কৰে, নাৰীক অভিনয়ত ভাগ ল’বলৈ দিয়া নহয়। অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণি হয়- সংস্কৃত শ্লোকেৰে।নান্দী আৰু মংগলাচৰণৰ পিছত নাটৰ বিষয়বস্তু উল্লেখ আদি ঘটনা পৰম্পৰাৰ ব্যাখ্যা আদিও শ্লোকেৰেই দিয়া হয়। শ্লোকৰ সমাৱেশে নাটৰ বিষয় বস্তুৰ ঐতিহ্য ৰক্ষাৰ লগে লগে পৰিৱেশ আৰু বক্তব্যৰ গাম্ভীৰ্যও বৰ্তাই ৰাখে। গীতিধৰ্মিতা অংকীয়া নাটৰ অন্যতম লক্ষণ।গীতৰ প্ৰাধান্য অংকীয়া নাটত যথেষ্ট, ইয়াত যদি সংলাপ আৰু কথৃৰ পৰিহাৰ হয় তেতিয়াও গীতৰ সহায়তে নাট্য কাহিনী আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰি। অংকীয়া নাটত গীত সমূহ দৰ্শকক আকৰ্ষণৰ অৰ্থেও প্ৰয়োগ কৰা হয়।নাটত ব্যৱহৃত হোৱা ভটিমা আৰু পৰম্পৰাসমূহকো সামগ্ৰীকভাৱে গীত বুলিয়ে ধৰা যায়। শংকৰদেৱৰ গীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ব্ৰজাৱলী হৈছে এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। ই মৈথেলী ভাষাৰ লগত আৰু অসমীয়াৰ সংমিশ্ৰণ। মৈথেলী ভাষাই আছিল ব্ৰজাৱলী ভাষাৰ মূল। উত্তৰ পূৱ ভাৰতৰ এক বহল অঞ্চলৰ পাঠক সমাজক চকুৰ আগত ৰাখিয়ে শংকৰদেৱে এই ভাষাটো সৃষ্টি কৰিছিল। অৱশ্যে কোনো কোনো ঠাইত অবধী আৰু ব্ৰজভাষাৰ(পশ্চিম হিন্দী) ৰূপো দেখা পোৱা যায়। কৃষ্ণৰ ব্ৰজধামৰ লীলা প্ৰকাশৰ মাধ্যম হ’ল এই ব্ৰজাৱলী ভাষা। ব্ৰজাৱলী ভাষাটোক বংগ দেশত ব্ৰজৱলী বুলি কোৱা হয়।অংকীয়া নাটত মূখাৰ বিভিন্নতাও মন কৰিব লগীয়া।ড’ মনমোহন ঘোষে উল্লেখ কৰা অনুযায়ী মুখাৰ প্ৰকাশ তাত ব্যৱহাৰ্য ৰঙৰ লগত সিংহলী আৰু অংকীয়া ভাওনাৰ মুখা দেখিবলৈ পোৱা যায়। দেৱ, গন্ধৰ্ৱ আৰু অসুৰ ৰাক্ষসৰ মুখাৰ ৰং আৰু উকা মুখত সনা ৰঙৰ বিভিন্নতা লক্ষ্য কৰিব কৰা যায়।ভাওনাত কিছুমান চৰিত্ৰৰ মূখা পিন্ধোৱা হয়।মূখাবোৰ অস্বাভাৱিকো হ’ব পাৰে। তাৰ ভিতৰত ৰাৱণ, বৰাহ, গৰুড়, ব্ৰহ্মা, কুলাচল আদি বহুতো চৰিত্ৰ মূখা তৈয়াৰ কৰি উলিওৱা হয়। বাঁৰ কাঠি, কাগজ, কাঠ আৰু মাটিৰ সহায়ত এই ছো মুখা নিৰ্মাণ কৰা হয়। এই ছো মুখা অসাধৰণ লোকক আকৰ্ষণৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল শংকৰদেৱে। শ্ৰীকৃষ্ণৰ দুটা দিশ লক্ষ্য কৰা হয়। এটা হৈছে মানৱীয় আৰু আনটো ঐশ্বৰিক। কৃষ্ণ এক অলৌকিক শক্তি সম্পন্ন। মহাপুৰুষ দুয়োজনাই তেওঁলোকৰ ৰচনাৰাজিত কৃষ্ণৰ মাহাত্ম্যৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। শংকৰদেৱে অংকীয়া নাটৰ জৰিয়তে সৰ্বসাধৰণ ৰাইজক শ্ৰীকৃষ্ণৰ মহিমাৰ বিষয়ে সোৱৰাই দিছিল। উক্ত উপাদান কেইটাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল। শ্লোকত যি কথা উনুকিয়াই দিয়া হ’ল, তাকে সূত্ৰধাৰৰ ব্যাখ্যাত চৰিত্ৰ সংলাপত আৰু গীতৰ কলিত বহলাই ৰূপায়িত কৰা হয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভাৱনত মূলতঃ যদিও উক্ত দেশীয় অনুষ্ঠানৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰভাৱ আছে, ইয়াৰ গঠনকাৰ্য্য বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। এইজনা মহাপুৰুষে পোন প্ৰথমে অসমীয়া নাট্য সাহিত্যৰ আকাশত ভক্তি ৰসৰ মাহাত্ম্য জনসাধৰণৰ মাজত বিলাই দিছিল। [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 15:45, 29 January 2022 (ইউ.টি.চি.) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা ( লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:14, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) e0umj3havko01pios5bwx9pipm76f08 419681 419679 2024-04-25T17:33:41Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 /* নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) */ নতুন অনুচ্ছেদ wikitext text/x-wiki == অংকীয়া নাটৰ উপাদান == খ্ৰী: পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা পূৰ্ণাঙ্গ নাটৰ এটি ধাৰাবাহিক ইতিহাস দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ পূৰ্বে ৰচিত নাটৰ কোনো ধৰণৰ নিদৰ্শন বৰ্তমানলৈকে ক’তো পোৱা নাযায়। চৰিত পুথিত সম্ভেদ পোৱা অনুসৰি শংকৰদেৱৰ ” চিহ্নযাত্ৰা” নামৰ নাটখনেই প্ৰথম অসমীয়া নাট। কথা গুৰু চৰিতত উল্লেখ থকা অনুসৰি প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পিছত শংকৰদেৱে চিহ্নযাত্ৰা নাটখনত অভিনয় কৰিছিল বুলি জনা যায়। এনেকৈয়ে অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণী হ’বলৈ ধৰে। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ বিৱৰণ অনুযায়ী মহাপুৰুষ জনেই কাপোৰত সাত বৈকুন্ঠৰ পট আঁকি চিহ্নযাত্ৰাত য’ত যেনেকৈ যি দিব লাগে নিজে কৰিছিল। নাট এখন উপযুক্ত হ’বলৈ হ’লে তাত প্ৰয়োজনীয় কাহিনী আৰু সংলাপৰ খুবেই দৰকাৰ।সংলাপ বিহীন হোৱা বাবে চিহ্নযাত্ৰাক প্ৰকৃত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ নাট বোলা নহয়। মহাপুৰুষ জনাৰ বাকী কেইখন নাট হ’ল – পত্নীপ্ৰসাদ, কালিয়দমন, কেলিগোপাল,ৰুক্মিনী হৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম-বিজয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভৱৰ মূলতে প্ৰাচীন অসমৰ আলেচিত লৌকিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰভাৱ থাকিলেও ইয়াৰ গঠন কাৰ্য কিন্তু বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। অংকীয়া নাট শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধে ড° সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে এনেদৰে, ‘নাট’ বুজোৱা ‘অংক’ শব্দটোত ‘ঈয়া’ প্ৰত্যয় লগ লগাই পাছৰ কালৰ বৈষ্ণৱ সমাজে বিশেষণ ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰি মহাপুৰুষ দুজনাৰ নাটৰ পৃথকতা অক্ষুণ্ণ ৰাখিবৰ বাবে ”অংকীয়া নাট” শব্দৰ ব্যৱহাৰ কৰে। কিন্তু শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটত ৰূপক নামটোৰ উল্লেখ পোৱা নাযায়। বৰঞ্চ ইয়াত এটা অংক থাকে বাবে বোলা হয় অংকীয়া। অৱশ্যে ৰূপকসমূহ হ’ল- নৃত্য, গীত, বাদ্য, চৰিত্ৰ, সংলাপ আদি সংযোজিত হোৱা নাট্যনুষ্ঠান আৰু ইয়াৰে বীৰ, শৃংগাৰ, কৰুণ ৰস ইত্যাদিৰে নৱ ৰসৰ উৎপাদক সংস্কৃত ‘নাটক’ নামৰ ৰূপকৰ লগত অংকীয়া নাটৰ সাদৃশ্য বিৰাজমান। শংকৰদেৱৰ পিছতেই মাধৱদেৱ, গোপাল আতা, ৰামচৰণ ঠাকুৰ, দ্বিজভূষণ, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ আদিয়ে অংকীয়া নাট লিখে। সাধাৰণতে নাটকৰ উপাদান বুলিবলৈ হ’লে কাহিনী, চৰিত্ৰ আৰু সংলাপৰ কথাকে বুজা যায়। উক্ত তিনিটা উপাদানৰ সমষ্টিয়েই নাটক। কিন্তু অংকীয়া নাট হবলৈ হ’লে একনিৰ্দিষ্ট আধ্যাত্মিক পৰম্পৰাৰ মাজত ৰচিত হোৱা সৃষ্ট। অংকীয়া নাটত আধ্যাত্মিকভাৱে কৃষ্ণ প্ৰেমৰ চেতনা জগাই তুলিবলৈ কিছুমান নতুন কৌশলৰ সংযোগ ঘটাবলগীয়া হৈছিল। ফলস্বৰূপে নাটকত স্বাভাৱিক উপাদানসমূহৰ লগতে অংকীয়া নাটসমুহত বিশেষ উপাদানৰ প্ৰয়োগ হোৱা দেখা যায়। অংকীয়া নাটত প্ৰয়োগ হোৱা উপাদানসমুহ হ’ল- গায়ন-বায়ন, সূত্রধাৰ, *অভিনেতা, শ্লোক, গীত, সংলাপ ব্ৰজাৱলী ভাষা।* *তলত উপাদানসমুহৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হ’ল-* অংকীয়া ভাওনাৰ আৰাম্ভণিৰ আগে আগে গায়ন বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়নসকলৰ প্ৰদৰ্শন। একেলগে নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত অৱস্থান কৰি একেলগে একে খোলৰ চেওঁ মাৰি বৰধেমালি, সৰুধেমালি প্ৰদৰ্শন কৰে। সংস্কৃত নাটৰ অভিনয়ৰ পূৰ্বৰঙ্গৰ লগত অংকীয়া ভাওনাৰ গায়ন-বায়নৰ ধেমালিৰ সাদৃশ্য দেখা যায়। গীত গাওঁতাজনক গায়ন আৰু বাদ্য বজোৱাজনক বায়ন বোলা হয় । মহাপুৰুষজনাই অংকীয়া নাটৰ সূত্রধাৰক সংস্কৃত নাটৰ সূত্রধাৰতকৈ পৃথক আৰ্হিত সৃষ্টি কৰি উলিয়ায়। অংকীয়া নাটত সুত্রধাৰৰ প্ৰাধান্য…… অধিক। অংকীয়া নাটত সূত্ৰধাৰজনে ৰঙ্গস্থলীত আদিৰ পৰা অন্তলৈকে উপস্থিত থাকি বিভিন্ন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰে। সূত্ৰধাৰজনে একেধাৰে গায়ক, নৰ্তক, পৰিস্থিতি, ব্যাখ্যাকাৰী আৰু অভিনয় পৰিচালক। নাটৰ প্ৰধান চৰিত্ৰৰ প্ৰৱেশৰ পিছত সূত্ৰধাৰৰ কাম খিনি নাট খেলোঁতা আৰু তেওঁৰ সহযোগী কেইজনে কৰে। সূত্ৰধাৰে হাত দীঘল ফটুৱা, মূৰি কটিবন্ধ ওলমি থকা চাদৰ আৰু আগফালে জোঙা পাগ বা মোগলাই পাগ পৰিধান কৰে। সংস্কৃত নাটৰ দৰে অসমীয়া নাটতো অভিনয় কলা যথেষ্ট প্ৰশংসনীয় বিষয়। অংকীয়া নাটত অভিনয়ৰ প্ৰৱৰ্তক মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ। সত্ৰীয়া গোহাঁইসকলে নাটৰচনা আৰু অভিনয়ত আগভাগ লৈছিল। অভিনয় প্ৰসংগত নাট্য শাস্ত্ৰই সাঁজ সজ্জাৰ আৰু উপাদানৰ বিশদ বিৱৰণ দিছে। অংকীয়া নাটত বা অংকীয়া ভাওনাত স্ৰী চৰিত্ৰবোৰ ল’ৰাই স্ত্ৰী বেশত সাজি কাঁচি অভিনয় কৰে, নাৰীক অভিনয়ত ভাগ ল’বলৈ দিয়া নহয়। অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণি হয়- সংস্কৃত শ্লোকেৰে।নান্দী আৰু মংগলাচৰণৰ পিছত নাটৰ বিষয়বস্তু উল্লেখ আদি ঘটনা পৰম্পৰাৰ ব্যাখ্যা আদিও শ্লোকেৰেই দিয়া হয়। শ্লোকৰ সমাৱেশে নাটৰ বিষয় বস্তুৰ ঐতিহ্য ৰক্ষাৰ লগে লগে পৰিৱেশ আৰু বক্তব্যৰ গাম্ভীৰ্যও বৰ্তাই ৰাখে। গীতিধৰ্মিতা অংকীয়া নাটৰ অন্যতম লক্ষণ।গীতৰ প্ৰাধান্য অংকীয়া নাটত যথেষ্ট, ইয়াত যদি সংলাপ আৰু কথৃৰ পৰিহাৰ হয় তেতিয়াও গীতৰ সহায়তে নাট্য কাহিনী আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰি। অংকীয়া নাটত গীত সমূহ দৰ্শকক আকৰ্ষণৰ অৰ্থেও প্ৰয়োগ কৰা হয়।নাটত ব্যৱহৃত হোৱা ভটিমা আৰু পৰম্পৰাসমূহকো সামগ্ৰীকভাৱে গীত বুলিয়ে ধৰা যায়। শংকৰদেৱৰ গীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ব্ৰজাৱলী হৈছে এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। ই মৈথেলী ভাষাৰ লগত আৰু অসমীয়াৰ সংমিশ্ৰণ। মৈথেলী ভাষাই আছিল ব্ৰজাৱলী ভাষাৰ মূল। উত্তৰ পূৱ ভাৰতৰ এক বহল অঞ্চলৰ পাঠক সমাজক চকুৰ আগত ৰাখিয়ে শংকৰদেৱে এই ভাষাটো সৃষ্টি কৰিছিল। অৱশ্যে কোনো কোনো ঠাইত অবধী আৰু ব্ৰজভাষাৰ(পশ্চিম হিন্দী) ৰূপো দেখা পোৱা যায়। কৃষ্ণৰ ব্ৰজধামৰ লীলা প্ৰকাশৰ মাধ্যম হ’ল এই ব্ৰজাৱলী ভাষা। ব্ৰজাৱলী ভাষাটোক বংগ দেশত ব্ৰজৱলী বুলি কোৱা হয়।অংকীয়া নাটত মূখাৰ বিভিন্নতাও মন কৰিব লগীয়া।ড’ মনমোহন ঘোষে উল্লেখ কৰা অনুযায়ী মুখাৰ প্ৰকাশ তাত ব্যৱহাৰ্য ৰঙৰ লগত সিংহলী আৰু অংকীয়া ভাওনাৰ মুখা দেখিবলৈ পোৱা যায়। দেৱ, গন্ধৰ্ৱ আৰু অসুৰ ৰাক্ষসৰ মুখাৰ ৰং আৰু উকা মুখত সনা ৰঙৰ বিভিন্নতা লক্ষ্য কৰিব কৰা যায়।ভাওনাত কিছুমান চৰিত্ৰৰ মূখা পিন্ধোৱা হয়।মূখাবোৰ অস্বাভাৱিকো হ’ব পাৰে। তাৰ ভিতৰত ৰাৱণ, বৰাহ, গৰুড়, ব্ৰহ্মা, কুলাচল আদি বহুতো চৰিত্ৰ মূখা তৈয়াৰ কৰি উলিওৱা হয়। বাঁৰ কাঠি, কাগজ, কাঠ আৰু মাটিৰ সহায়ত এই ছো মুখা নিৰ্মাণ কৰা হয়। এই ছো মুখা অসাধৰণ লোকক আকৰ্ষণৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল শংকৰদেৱে। শ্ৰীকৃষ্ণৰ দুটা দিশ লক্ষ্য কৰা হয়। এটা হৈছে মানৱীয় আৰু আনটো ঐশ্বৰিক। কৃষ্ণ এক অলৌকিক শক্তি সম্পন্ন। মহাপুৰুষ দুয়োজনাই তেওঁলোকৰ ৰচনাৰাজিত কৃষ্ণৰ মাহাত্ম্যৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। শংকৰদেৱে অংকীয়া নাটৰ জৰিয়তে সৰ্বসাধৰণ ৰাইজক শ্ৰীকৃষ্ণৰ মহিমাৰ বিষয়ে সোৱৰাই দিছিল। উক্ত উপাদান কেইটাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল। শ্লোকত যি কথা উনুকিয়াই দিয়া হ’ল, তাকে সূত্ৰধাৰৰ ব্যাখ্যাত চৰিত্ৰ সংলাপত আৰু গীতৰ কলিত বহলাই ৰূপায়িত কৰা হয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভাৱনত মূলতঃ যদিও উক্ত দেশীয় অনুষ্ঠানৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰভাৱ আছে, ইয়াৰ গঠনকাৰ্য্য বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। এইজনা মহাপুৰুষে পোন প্ৰথমে অসমীয়া নাট্য সাহিত্যৰ আকাশত ভক্তি ৰসৰ মাহাত্ম্য জনসাধৰণৰ মাজত বিলাই দিছিল। [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 15:44, 29 January 2022 (ইউ.টি.চি.) *অংকীয়া নাটৰ উপাদান শীৰ্ষক এটি চমু আভাষ* খ্ৰী: পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা পূৰ্ণাঙ্গ নাটৰ এটি ধাৰাবাহিক ইতিহাস দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ পূৰ্বে ৰচিত নাটৰ কোনো ধৰণৰ নিদৰ্শন বৰ্তমানলৈকে ক’তো পোৱা নাযায়। চৰিত পুথিত সম্ভেদ পোৱা অনুসৰি শংকৰদেৱৰ ” চিহ্নযাত্ৰা” নামৰ নাটখনেই প্ৰথম অসমীয়া নাট। কথা গুৰু চৰিতত উল্লেখ থকা অনুসৰি প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পিছত শংকৰদেৱে চিহ্নযাত্ৰা নাটখনত অভিনয় কৰিছিল বুলি জনা যায়। এনেকৈয়ে অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণী হ’বলৈ ধৰে। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ বিৱৰণ অনুযায়ী মহাপুৰুষ জনেই কাপোৰত সাত বৈকুন্ঠৰ পট আঁকি চিহ্নযাত্ৰাত য’ত যেনেকৈ যি দিব লাগে নিজে কৰিছিল। নাট এখন উপযুক্ত হ’বলৈ হ’লে তাত প্ৰয়োজনীয় কাহিনী আৰু সংলাপৰ খুবেই দৰকাৰ।সংলাপ বিহীন হোৱা বাবে চিহ্নযাত্ৰাক প্ৰকৃত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ নাট বোলা নহয়। মহাপুৰুষ জনাৰ বাকী কেইখন নাট হ’ল – পত্নীপ্ৰসাদ, কালিয়দমন, কেলিগোপাল,ৰুক্মিনী হৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম-বিজয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভৱৰ মূলতে প্ৰাচীন অসমৰ আলেচিত লৌকিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰভাৱ থাকিলেও ইয়াৰ গঠন কাৰ্য কিন্তু বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। অংকীয়া নাট শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধে ড° সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে এনেদৰে, ‘নাট’ বুজোৱা ‘অংক’ শব্দটোত ‘ঈয়া’ প্ৰত্যয় লগ লগাই পাছৰ কালৰ বৈষ্ণৱ সমাজে বিশেষণ ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰি মহাপুৰুষ দুজনাৰ নাটৰ পৃথকতা অক্ষুণ্ণ ৰাখিবৰ বাবে ”অংকীয়া নাট” শব্দৰ ব্যৱহাৰ কৰে। কিন্তু শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটত ৰূপক নামটোৰ উল্লেখ পোৱা নাযায়। বৰঞ্চ ইয়াত এটা অংক থাকে বাবে বোলা হয় অংকীয়া। অৱশ্যে ৰূপকসমূহ হ’ল- নৃত্য, গীত, বাদ্য, চৰিত্ৰ, সংলাপ আদি সংযোজিত হোৱা নাট্যনুষ্ঠান আৰু ইয়াৰে বীৰ, শৃংগাৰ, কৰুণ ৰস ইত্যাদিৰে নৱ ৰসৰ উৎপাদক সংস্কৃত ‘নাটক’ নামৰ ৰূপকৰ লগত অংকীয়া নাটৰ সাদৃশ্য বিৰাজমান। শংকৰদেৱৰ পিছতেই মাধৱদেৱ, গোপাল আতা, ৰামচৰণ ঠাকুৰ, দ্বিজভূষণ, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ আদিয়ে অংকীয়া নাট লিখে। সাধাৰণতে নাটকৰ উপাদান বুলিবলৈ হ’লে কাহিনী, চৰিত্ৰ আৰু সংলাপৰ কথাকে বুজা যায়। উক্ত তিনিটা উপাদানৰ সমষ্টিয়েই নাটক। কিন্তু অংকীয়া নাট হবলৈ হ’লে একনিৰ্দিষ্ট আধ্যাত্মিক পৰম্পৰাৰ মাজত ৰচিত হোৱা সৃষ্ট। অংকীয়া নাটত আধ্যাত্মিকভাৱে কৃষ্ণ প্ৰেমৰ চেতনা জগাই তুলিবলৈ কিছুমান নতুন কৌশলৰ সংযোগ ঘটাবলগীয়া হৈছিল। ফলস্বৰূপে নাটকত স্বাভাৱিক উপাদানসমূহৰ লগতে অংকীয়া নাটসমুহত বিশেষ উপাদানৰ প্ৰয়োগ হোৱা দেখা যায়। অংকীয়া নাটত প্ৰয়োগ হোৱা উপাদানসমুহ হ’ল- গায়ন-বায়ন, সূত্রধাৰ, *অভিনেতা, শ্লোক, গীত, সংলাপ ব্ৰজাৱলী ভাষা।* *তলত উপাদানসমুহৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হ’ল-* অংকীয়া ভাওনাৰ আৰাম্ভণিৰ আগে আগে গায়ন বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়নসকলৰ প্ৰদৰ্শন। একেলগে নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত অৱস্থান কৰি একেলগে একে খোলৰ চেওঁ মাৰি বৰধেমালি, সৰুধেমালি প্ৰদৰ্শন কৰে। সংস্কৃত নাটৰ অভিনয়ৰ পূৰ্বৰঙ্গৰ লগত অংকীয়া ভাওনাৰ গায়ন-বায়নৰ ধেমালিৰ সাদৃশ্য দেখা যায়। গীত গাওঁতাজনক গায়ন আৰু বাদ্য বজোৱাজনক বায়ন বোলা হয় । মহাপুৰুষজনাই অংকীয়া নাটৰ সূত্রধাৰক সংস্কৃত নাটৰ সূত্রধাৰতকৈ পৃথক আৰ্হিত সৃষ্টি কৰি উলিয়ায়। অংকীয়া নাটত সুত্রধাৰৰ প্ৰাধান্য…… অধিক। অংকীয়া নাটত সূত্ৰধাৰজনে ৰঙ্গস্থলীত আদিৰ পৰা অন্তলৈকে উপস্থিত থাকি বিভিন্ন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰে। সূত্ৰধাৰজনে একেধাৰে গায়ক, নৰ্তক, পৰিস্থিতি, ব্যাখ্যাকাৰী আৰু অভিনয় পৰিচালক। নাটৰ প্ৰধান চৰিত্ৰৰ প্ৰৱেশৰ পিছত সূত্ৰধাৰৰ কাম খিনি নাট খেলোঁতা আৰু তেওঁৰ সহযোগী কেইজনে কৰে। সূত্ৰধাৰে হাত দীঘল ফটুৱা, মূৰি কটিবন্ধ ওলমি থকা চাদৰ আৰু আগফালে জোঙা পাগ বা মোগলাই পাগ পৰিধান কৰে। সংস্কৃত নাটৰ দৰে অসমীয়া নাটতো অভিনয় কলা যথেষ্ট প্ৰশংসনীয় বিষয়। অংকীয়া নাটত অভিনয়ৰ প্ৰৱৰ্তক মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ। সত্ৰীয়া গোহাঁইসকলে নাটৰচনা আৰু অভিনয়ত আগভাগ লৈছিল। অভিনয় প্ৰসংগত নাট্য শাস্ত্ৰই সাঁজ সজ্জাৰ আৰু উপাদানৰ বিশদ বিৱৰণ দিছে। অংকীয়া নাটত বা অংকীয়া ভাওনাত স্ৰী চৰিত্ৰবোৰ ল’ৰাই স্ত্ৰী বেশত সাজি কাঁচি অভিনয় কৰে, নাৰীক অভিনয়ত ভাগ ল’বলৈ দিয়া নহয়। অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণি হয়- সংস্কৃত শ্লোকেৰে।নান্দী আৰু মংগলাচৰণৰ পিছত নাটৰ বিষয়বস্তু উল্লেখ আদি ঘটনা পৰম্পৰাৰ ব্যাখ্যা আদিও শ্লোকেৰেই দিয়া হয়। শ্লোকৰ সমাৱেশে নাটৰ বিষয় বস্তুৰ ঐতিহ্য ৰক্ষাৰ লগে লগে পৰিৱেশ আৰু বক্তব্যৰ গাম্ভীৰ্যও বৰ্তাই ৰাখে। গীতিধৰ্মিতা অংকীয়া নাটৰ অন্যতম লক্ষণ।গীতৰ প্ৰাধান্য অংকীয়া নাটত যথেষ্ট, ইয়াত যদি সংলাপ আৰু কথৃৰ পৰিহাৰ হয় তেতিয়াও গীতৰ সহায়তে নাট্য কাহিনী আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰি। অংকীয়া নাটত গীত সমূহ দৰ্শকক আকৰ্ষণৰ অৰ্থেও প্ৰয়োগ কৰা হয়।নাটত ব্যৱহৃত হোৱা ভটিমা আৰু পৰম্পৰাসমূহকো সামগ্ৰীকভাৱে গীত বুলিয়ে ধৰা যায়। শংকৰদেৱৰ গীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ব্ৰজাৱলী হৈছে এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। ই মৈথেলী ভাষাৰ লগত আৰু অসমীয়াৰ সংমিশ্ৰণ। মৈথেলী ভাষাই আছিল ব্ৰজাৱলী ভাষাৰ মূল। উত্তৰ পূৱ ভাৰতৰ এক বহল অঞ্চলৰ পাঠক সমাজক চকুৰ আগত ৰাখিয়ে শংকৰদেৱে এই ভাষাটো সৃষ্টি কৰিছিল। অৱশ্যে কোনো কোনো ঠাইত অবধী আৰু ব্ৰজভাষাৰ(পশ্চিম হিন্দী) ৰূপো দেখা পোৱা যায়। কৃষ্ণৰ ব্ৰজধামৰ লীলা প্ৰকাশৰ মাধ্যম হ’ল এই ব্ৰজাৱলী ভাষা। ব্ৰজাৱলী ভাষাটোক বংগ দেশত ব্ৰজৱলী বুলি কোৱা হয়।অংকীয়া নাটত মূখাৰ বিভিন্নতাও মন কৰিব লগীয়া।ড’ মনমোহন ঘোষে উল্লেখ কৰা অনুযায়ী মুখাৰ প্ৰকাশ তাত ব্যৱহাৰ্য ৰঙৰ লগত সিংহলী আৰু অংকীয়া ভাওনাৰ মুখা দেখিবলৈ পোৱা যায়। দেৱ, গন্ধৰ্ৱ আৰু অসুৰ ৰাক্ষসৰ মুখাৰ ৰং আৰু উকা মুখত সনা ৰঙৰ বিভিন্নতা লক্ষ্য কৰিব কৰা যায়।ভাওনাত কিছুমান চৰিত্ৰৰ মূখা পিন্ধোৱা হয়।মূখাবোৰ অস্বাভাৱিকো হ’ব পাৰে। তাৰ ভিতৰত ৰাৱণ, বৰাহ, গৰুড়, ব্ৰহ্মা, কুলাচল আদি বহুতো চৰিত্ৰ মূখা তৈয়াৰ কৰি উলিওৱা হয়। বাঁৰ কাঠি, কাগজ, কাঠ আৰু মাটিৰ সহায়ত এই ছো মুখা নিৰ্মাণ কৰা হয়। এই ছো মুখা অসাধৰণ লোকক আকৰ্ষণৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল শংকৰদেৱে। শ্ৰীকৃষ্ণৰ দুটা দিশ লক্ষ্য কৰা হয়। এটা হৈছে মানৱীয় আৰু আনটো ঐশ্বৰিক। কৃষ্ণ এক অলৌকিক শক্তি সম্পন্ন। মহাপুৰুষ দুয়োজনাই তেওঁলোকৰ ৰচনাৰাজিত কৃষ্ণৰ মাহাত্ম্যৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। শংকৰদেৱে অংকীয়া নাটৰ জৰিয়তে সৰ্বসাধৰণ ৰাইজক শ্ৰীকৃষ্ণৰ মহিমাৰ বিষয়ে সোৱৰাই দিছিল। উক্ত উপাদান কেইটাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল। শ্লোকত যি কথা উনুকিয়াই দিয়া হ’ল, তাকে সূত্ৰধাৰৰ ব্যাখ্যাত চৰিত্ৰ সংলাপত আৰু গীতৰ কলিত বহলাই ৰূপায়িত কৰা হয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভাৱনত মূলতঃ যদিও উক্ত দেশীয় অনুষ্ঠানৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰভাৱ আছে, ইয়াৰ গঠনকাৰ্য্য বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। এইজনা মহাপুৰুষে পোন প্ৰথমে অসমীয়া নাট্য সাহিত্যৰ আকাশত ভক্তি ৰসৰ মাহাত্ম্য জনসাধৰণৰ মাজত বিলাই দিছিল। [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 15:45, 29 January 2022 (ইউ.টি.চি.) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা ( লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:14, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] '''জন্ম''' তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি  জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ ৷ '''শিক্ষা''' প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা   শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ '''সাহিত্যিক জীৱন''' দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি '''বটাঁ আৰু সন্মান''' ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন '''মৃত্যু''' ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ '''তথ্যসূত্ৰ'''- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:33, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) skkqzfm3wlmdk8i5bdcvr8o1f8epz00 419684 419681 2024-04-25T17:53:47Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 /* নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) */এগৰাকী নীৰৱ সাধক ব্যংগ কবি বিষয়ে আলোচনা কৰা বাবে প্ৰয়াস wikitext text/x-wiki == অংকীয়া নাটৰ উপাদান == খ্ৰী: পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা পূৰ্ণাঙ্গ নাটৰ এটি ধাৰাবাহিক ইতিহাস দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ পূৰ্বে ৰচিত নাটৰ কোনো ধৰণৰ নিদৰ্শন বৰ্তমানলৈকে ক’তো পোৱা নাযায়। চৰিত পুথিত সম্ভেদ পোৱা অনুসৰি শংকৰদেৱৰ ” চিহ্নযাত্ৰা” নামৰ নাটখনেই প্ৰথম অসমীয়া নাট। কথা গুৰু চৰিতত উল্লেখ থকা অনুসৰি প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পিছত শংকৰদেৱে চিহ্নযাত্ৰা নাটখনত অভিনয় কৰিছিল বুলি জনা যায়। এনেকৈয়ে অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণী হ’বলৈ ধৰে। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ বিৱৰণ অনুযায়ী মহাপুৰুষ জনেই কাপোৰত সাত বৈকুন্ঠৰ পট আঁকি চিহ্নযাত্ৰাত য’ত যেনেকৈ যি দিব লাগে নিজে কৰিছিল। নাট এখন উপযুক্ত হ’বলৈ হ’লে তাত প্ৰয়োজনীয় কাহিনী আৰু সংলাপৰ খুবেই দৰকাৰ।সংলাপ বিহীন হোৱা বাবে চিহ্নযাত্ৰাক প্ৰকৃত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ নাট বোলা নহয়। মহাপুৰুষ জনাৰ বাকী কেইখন নাট হ’ল – পত্নীপ্ৰসাদ, কালিয়দমন, কেলিগোপাল,ৰুক্মিনী হৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম-বিজয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভৱৰ মূলতে প্ৰাচীন অসমৰ আলেচিত লৌকিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰভাৱ থাকিলেও ইয়াৰ গঠন কাৰ্য কিন্তু বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। অংকীয়া নাট শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধে ড° সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে এনেদৰে, ‘নাট’ বুজোৱা ‘অংক’ শব্দটোত ‘ঈয়া’ প্ৰত্যয় লগ লগাই পাছৰ কালৰ বৈষ্ণৱ সমাজে বিশেষণ ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰি মহাপুৰুষ দুজনাৰ নাটৰ পৃথকতা অক্ষুণ্ণ ৰাখিবৰ বাবে ”অংকীয়া নাট” শব্দৰ ব্যৱহাৰ কৰে। কিন্তু শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটত ৰূপক নামটোৰ উল্লেখ পোৱা নাযায়। বৰঞ্চ ইয়াত এটা অংক থাকে বাবে বোলা হয় অংকীয়া। অৱশ্যে ৰূপকসমূহ হ’ল- নৃত্য, গীত, বাদ্য, চৰিত্ৰ, সংলাপ আদি সংযোজিত হোৱা নাট্যনুষ্ঠান আৰু ইয়াৰে বীৰ, শৃংগাৰ, কৰুণ ৰস ইত্যাদিৰে নৱ ৰসৰ উৎপাদক সংস্কৃত ‘নাটক’ নামৰ ৰূপকৰ লগত অংকীয়া নাটৰ সাদৃশ্য বিৰাজমান। শংকৰদেৱৰ পিছতেই মাধৱদেৱ, গোপাল আতা, ৰামচৰণ ঠাকুৰ, দ্বিজভূষণ, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ আদিয়ে অংকীয়া নাট লিখে। সাধাৰণতে নাটকৰ উপাদান বুলিবলৈ হ’লে কাহিনী, চৰিত্ৰ আৰু সংলাপৰ কথাকে বুজা যায়। উক্ত তিনিটা উপাদানৰ সমষ্টিয়েই নাটক। কিন্তু অংকীয়া নাট হবলৈ হ’লে একনিৰ্দিষ্ট আধ্যাত্মিক পৰম্পৰাৰ মাজত ৰচিত হোৱা সৃষ্ট। অংকীয়া নাটত আধ্যাত্মিকভাৱে কৃষ্ণ প্ৰেমৰ চেতনা জগাই তুলিবলৈ কিছুমান নতুন কৌশলৰ সংযোগ ঘটাবলগীয়া হৈছিল। ফলস্বৰূপে নাটকত স্বাভাৱিক উপাদানসমূহৰ লগতে অংকীয়া নাটসমুহত বিশেষ উপাদানৰ প্ৰয়োগ হোৱা দেখা যায়। অংকীয়া নাটত প্ৰয়োগ হোৱা উপাদানসমুহ হ’ল- গায়ন-বায়ন, সূত্রধাৰ, *অভিনেতা, শ্লোক, গীত, সংলাপ ব্ৰজাৱলী ভাষা।* *তলত উপাদানসমুহৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হ’ল-* অংকীয়া ভাওনাৰ আৰাম্ভণিৰ আগে আগে গায়ন বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়নসকলৰ প্ৰদৰ্শন। একেলগে নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত অৱস্থান কৰি একেলগে একে খোলৰ চেওঁ মাৰি বৰধেমালি, সৰুধেমালি প্ৰদৰ্শন কৰে। সংস্কৃত নাটৰ অভিনয়ৰ পূৰ্বৰঙ্গৰ লগত অংকীয়া ভাওনাৰ গায়ন-বায়নৰ ধেমালিৰ সাদৃশ্য দেখা যায়। গীত গাওঁতাজনক গায়ন আৰু বাদ্য বজোৱাজনক বায়ন বোলা হয় । মহাপুৰুষজনাই অংকীয়া নাটৰ সূত্রধাৰক সংস্কৃত নাটৰ সূত্রধাৰতকৈ পৃথক আৰ্হিত সৃষ্টি কৰি উলিয়ায়। অংকীয়া নাটত সুত্রধাৰৰ প্ৰাধান্য…… অধিক। অংকীয়া নাটত সূত্ৰধাৰজনে ৰঙ্গস্থলীত আদিৰ পৰা অন্তলৈকে উপস্থিত থাকি বিভিন্ন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰে। সূত্ৰধাৰজনে একেধাৰে গায়ক, নৰ্তক, পৰিস্থিতি, ব্যাখ্যাকাৰী আৰু অভিনয় পৰিচালক। নাটৰ প্ৰধান চৰিত্ৰৰ প্ৰৱেশৰ পিছত সূত্ৰধাৰৰ কাম খিনি নাট খেলোঁতা আৰু তেওঁৰ সহযোগী কেইজনে কৰে। সূত্ৰধাৰে হাত দীঘল ফটুৱা, মূৰি কটিবন্ধ ওলমি থকা চাদৰ আৰু আগফালে জোঙা পাগ বা মোগলাই পাগ পৰিধান কৰে। সংস্কৃত নাটৰ দৰে অসমীয়া নাটতো অভিনয় কলা যথেষ্ট প্ৰশংসনীয় বিষয়। অংকীয়া নাটত অভিনয়ৰ প্ৰৱৰ্তক মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ। সত্ৰীয়া গোহাঁইসকলে নাটৰচনা আৰু অভিনয়ত আগভাগ লৈছিল। অভিনয় প্ৰসংগত নাট্য শাস্ত্ৰই সাঁজ সজ্জাৰ আৰু উপাদানৰ বিশদ বিৱৰণ দিছে। অংকীয়া নাটত বা অংকীয়া ভাওনাত স্ৰী চৰিত্ৰবোৰ ল’ৰাই স্ত্ৰী বেশত সাজি কাঁচি অভিনয় কৰে, নাৰীক অভিনয়ত ভাগ ল’বলৈ দিয়া নহয়। অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণি হয়- সংস্কৃত শ্লোকেৰে।নান্দী আৰু মংগলাচৰণৰ পিছত নাটৰ বিষয়বস্তু উল্লেখ আদি ঘটনা পৰম্পৰাৰ ব্যাখ্যা আদিও শ্লোকেৰেই দিয়া হয়। শ্লোকৰ সমাৱেশে নাটৰ বিষয় বস্তুৰ ঐতিহ্য ৰক্ষাৰ লগে লগে পৰিৱেশ আৰু বক্তব্যৰ গাম্ভীৰ্যও বৰ্তাই ৰাখে। গীতিধৰ্মিতা অংকীয়া নাটৰ অন্যতম লক্ষণ।গীতৰ প্ৰাধান্য অংকীয়া নাটত যথেষ্ট, ইয়াত যদি সংলাপ আৰু কথৃৰ পৰিহাৰ হয় তেতিয়াও গীতৰ সহায়তে নাট্য কাহিনী আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰি। অংকীয়া নাটত গীত সমূহ দৰ্শকক আকৰ্ষণৰ অৰ্থেও প্ৰয়োগ কৰা হয়।নাটত ব্যৱহৃত হোৱা ভটিমা আৰু পৰম্পৰাসমূহকো সামগ্ৰীকভাৱে গীত বুলিয়ে ধৰা যায়। শংকৰদেৱৰ গীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ব্ৰজাৱলী হৈছে এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। ই মৈথেলী ভাষাৰ লগত আৰু অসমীয়াৰ সংমিশ্ৰণ। মৈথেলী ভাষাই আছিল ব্ৰজাৱলী ভাষাৰ মূল। উত্তৰ পূৱ ভাৰতৰ এক বহল অঞ্চলৰ পাঠক সমাজক চকুৰ আগত ৰাখিয়ে শংকৰদেৱে এই ভাষাটো সৃষ্টি কৰিছিল। অৱশ্যে কোনো কোনো ঠাইত অবধী আৰু ব্ৰজভাষাৰ(পশ্চিম হিন্দী) ৰূপো দেখা পোৱা যায়। কৃষ্ণৰ ব্ৰজধামৰ লীলা প্ৰকাশৰ মাধ্যম হ’ল এই ব্ৰজাৱলী ভাষা। ব্ৰজাৱলী ভাষাটোক বংগ দেশত ব্ৰজৱলী বুলি কোৱা হয়।অংকীয়া নাটত মূখাৰ বিভিন্নতাও মন কৰিব লগীয়া।ড’ মনমোহন ঘোষে উল্লেখ কৰা অনুযায়ী মুখাৰ প্ৰকাশ তাত ব্যৱহাৰ্য ৰঙৰ লগত সিংহলী আৰু অংকীয়া ভাওনাৰ মুখা দেখিবলৈ পোৱা যায়। দেৱ, গন্ধৰ্ৱ আৰু অসুৰ ৰাক্ষসৰ মুখাৰ ৰং আৰু উকা মুখত সনা ৰঙৰ বিভিন্নতা লক্ষ্য কৰিব কৰা যায়।ভাওনাত কিছুমান চৰিত্ৰৰ মূখা পিন্ধোৱা হয়।মূখাবোৰ অস্বাভাৱিকো হ’ব পাৰে। তাৰ ভিতৰত ৰাৱণ, বৰাহ, গৰুড়, ব্ৰহ্মা, কুলাচল আদি বহুতো চৰিত্ৰ মূখা তৈয়াৰ কৰি উলিওৱা হয়। বাঁৰ কাঠি, কাগজ, কাঠ আৰু মাটিৰ সহায়ত এই ছো মুখা নিৰ্মাণ কৰা হয়। এই ছো মুখা অসাধৰণ লোকক আকৰ্ষণৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল শংকৰদেৱে। শ্ৰীকৃষ্ণৰ দুটা দিশ লক্ষ্য কৰা হয়। এটা হৈছে মানৱীয় আৰু আনটো ঐশ্বৰিক। কৃষ্ণ এক অলৌকিক শক্তি সম্পন্ন। মহাপুৰুষ দুয়োজনাই তেওঁলোকৰ ৰচনাৰাজিত কৃষ্ণৰ মাহাত্ম্যৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। শংকৰদেৱে অংকীয়া নাটৰ জৰিয়তে সৰ্বসাধৰণ ৰাইজক শ্ৰীকৃষ্ণৰ মহিমাৰ বিষয়ে সোৱৰাই দিছিল। উক্ত উপাদান কেইটাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল। শ্লোকত যি কথা উনুকিয়াই দিয়া হ’ল, তাকে সূত্ৰধাৰৰ ব্যাখ্যাত চৰিত্ৰ সংলাপত আৰু গীতৰ কলিত বহলাই ৰূপায়িত কৰা হয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভাৱনত মূলতঃ যদিও উক্ত দেশীয় অনুষ্ঠানৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰভাৱ আছে, ইয়াৰ গঠনকাৰ্য্য বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। এইজনা মহাপুৰুষে পোন প্ৰথমে অসমীয়া নাট্য সাহিত্যৰ আকাশত ভক্তি ৰসৰ মাহাত্ম্য জনসাধৰণৰ মাজত বিলাই দিছিল। [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 15:44, 29 January 2022 (ইউ.টি.চি.) *অংকীয়া নাটৰ উপাদান শীৰ্ষক এটি চমু আভাষ* খ্ৰী: পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা পূৰ্ণাঙ্গ নাটৰ এটি ধাৰাবাহিক ইতিহাস দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ পূৰ্বে ৰচিত নাটৰ কোনো ধৰণৰ নিদৰ্শন বৰ্তমানলৈকে ক’তো পোৱা নাযায়। চৰিত পুথিত সম্ভেদ পোৱা অনুসৰি শংকৰদেৱৰ ” চিহ্নযাত্ৰা” নামৰ নাটখনেই প্ৰথম অসমীয়া নাট। কথা গুৰু চৰিতত উল্লেখ থকা অনুসৰি প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণৰ পৰা উভতি অহাৰ পিছত শংকৰদেৱে চিহ্নযাত্ৰা নাটখনত অভিনয় কৰিছিল বুলি জনা যায়। এনেকৈয়ে অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণী হ’বলৈ ধৰে। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ বিৱৰণ অনুযায়ী মহাপুৰুষ জনেই কাপোৰত সাত বৈকুন্ঠৰ পট আঁকি চিহ্নযাত্ৰাত য’ত যেনেকৈ যি দিব লাগে নিজে কৰিছিল। নাট এখন উপযুক্ত হ’বলৈ হ’লে তাত প্ৰয়োজনীয় কাহিনী আৰু সংলাপৰ খুবেই দৰকাৰ।সংলাপ বিহীন হোৱা বাবে চিহ্নযাত্ৰাক প্ৰকৃত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ নাট বোলা নহয়। মহাপুৰুষ জনাৰ বাকী কেইখন নাট হ’ল – পত্নীপ্ৰসাদ, কালিয়দমন, কেলিগোপাল,ৰুক্মিনী হৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম-বিজয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভৱৰ মূলতে প্ৰাচীন অসমৰ আলেচিত লৌকিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰভাৱ থাকিলেও ইয়াৰ গঠন কাৰ্য কিন্তু বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। অংকীয়া নাট শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধে ড° সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে এনেদৰে, ‘নাট’ বুজোৱা ‘অংক’ শব্দটোত ‘ঈয়া’ প্ৰত্যয় লগ লগাই পাছৰ কালৰ বৈষ্ণৱ সমাজে বিশেষণ ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰি মহাপুৰুষ দুজনাৰ নাটৰ পৃথকতা অক্ষুণ্ণ ৰাখিবৰ বাবে ”অংকীয়া নাট” শব্দৰ ব্যৱহাৰ কৰে। কিন্তু শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটত ৰূপক নামটোৰ উল্লেখ পোৱা নাযায়। বৰঞ্চ ইয়াত এটা অংক থাকে বাবে বোলা হয় অংকীয়া। অৱশ্যে ৰূপকসমূহ হ’ল- নৃত্য, গীত, বাদ্য, চৰিত্ৰ, সংলাপ আদি সংযোজিত হোৱা নাট্যনুষ্ঠান আৰু ইয়াৰে বীৰ, শৃংগাৰ, কৰুণ ৰস ইত্যাদিৰে নৱ ৰসৰ উৎপাদক সংস্কৃত ‘নাটক’ নামৰ ৰূপকৰ লগত অংকীয়া নাটৰ সাদৃশ্য বিৰাজমান। শংকৰদেৱৰ পিছতেই মাধৱদেৱ, গোপাল আতা, ৰামচৰণ ঠাকুৰ, দ্বিজভূষণ, দৈত্যাৰি ঠাকুৰ আদিয়ে অংকীয়া নাট লিখে। সাধাৰণতে নাটকৰ উপাদান বুলিবলৈ হ’লে কাহিনী, চৰিত্ৰ আৰু সংলাপৰ কথাকে বুজা যায়। উক্ত তিনিটা উপাদানৰ সমষ্টিয়েই নাটক। কিন্তু অংকীয়া নাট হবলৈ হ’লে একনিৰ্দিষ্ট আধ্যাত্মিক পৰম্পৰাৰ মাজত ৰচিত হোৱা সৃষ্ট। অংকীয়া নাটত আধ্যাত্মিকভাৱে কৃষ্ণ প্ৰেমৰ চেতনা জগাই তুলিবলৈ কিছুমান নতুন কৌশলৰ সংযোগ ঘটাবলগীয়া হৈছিল। ফলস্বৰূপে নাটকত স্বাভাৱিক উপাদানসমূহৰ লগতে অংকীয়া নাটসমুহত বিশেষ উপাদানৰ প্ৰয়োগ হোৱা দেখা যায়। অংকীয়া নাটত প্ৰয়োগ হোৱা উপাদানসমুহ হ’ল- গায়ন-বায়ন, সূত্রধাৰ, *অভিনেতা, শ্লোক, গীত, সংলাপ ব্ৰজাৱলী ভাষা।* *তলত উপাদানসমুহৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হ’ল-* অংকীয়া ভাওনাৰ আৰাম্ভণিৰ আগে আগে গায়ন বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়নসকলৰ প্ৰদৰ্শন। একেলগে নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত অৱস্থান কৰি একেলগে একে খোলৰ চেওঁ মাৰি বৰধেমালি, সৰুধেমালি প্ৰদৰ্শন কৰে। সংস্কৃত নাটৰ অভিনয়ৰ পূৰ্বৰঙ্গৰ লগত অংকীয়া ভাওনাৰ গায়ন-বায়নৰ ধেমালিৰ সাদৃশ্য দেখা যায়। গীত গাওঁতাজনক গায়ন আৰু বাদ্য বজোৱাজনক বায়ন বোলা হয় । মহাপুৰুষজনাই অংকীয়া নাটৰ সূত্রধাৰক সংস্কৃত নাটৰ সূত্রধাৰতকৈ পৃথক আৰ্হিত সৃষ্টি কৰি উলিয়ায়। অংকীয়া নাটত সুত্রধাৰৰ প্ৰাধান্য…… অধিক। অংকীয়া নাটত সূত্ৰধাৰজনে ৰঙ্গস্থলীত আদিৰ পৰা অন্তলৈকে উপস্থিত থাকি বিভিন্ন কাৰ্য্য সম্পাদন কৰে। সূত্ৰধাৰজনে একেধাৰে গায়ক, নৰ্তক, পৰিস্থিতি, ব্যাখ্যাকাৰী আৰু অভিনয় পৰিচালক। নাটৰ প্ৰধান চৰিত্ৰৰ প্ৰৱেশৰ পিছত সূত্ৰধাৰৰ কাম খিনি নাট খেলোঁতা আৰু তেওঁৰ সহযোগী কেইজনে কৰে। সূত্ৰধাৰে হাত দীঘল ফটুৱা, মূৰি কটিবন্ধ ওলমি থকা চাদৰ আৰু আগফালে জোঙা পাগ বা মোগলাই পাগ পৰিধান কৰে। সংস্কৃত নাটৰ দৰে অসমীয়া নাটতো অভিনয় কলা যথেষ্ট প্ৰশংসনীয় বিষয়। অংকীয়া নাটত অভিনয়ৰ প্ৰৱৰ্তক মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ। সত্ৰীয়া গোহাঁইসকলে নাটৰচনা আৰু অভিনয়ত আগভাগ লৈছিল। অভিনয় প্ৰসংগত নাট্য শাস্ত্ৰই সাঁজ সজ্জাৰ আৰু উপাদানৰ বিশদ বিৱৰণ দিছে। অংকীয়া নাটত বা অংকীয়া ভাওনাত স্ৰী চৰিত্ৰবোৰ ল’ৰাই স্ত্ৰী বেশত সাজি কাঁচি অভিনয় কৰে, নাৰীক অভিনয়ত ভাগ ল’বলৈ দিয়া নহয়। অংকীয়া নাটৰ আৰম্ভণি হয়- সংস্কৃত শ্লোকেৰে।নান্দী আৰু মংগলাচৰণৰ পিছত নাটৰ বিষয়বস্তু উল্লেখ আদি ঘটনা পৰম্পৰাৰ ব্যাখ্যা আদিও শ্লোকেৰেই দিয়া হয়। শ্লোকৰ সমাৱেশে নাটৰ বিষয় বস্তুৰ ঐতিহ্য ৰক্ষাৰ লগে লগে পৰিৱেশ আৰু বক্তব্যৰ গাম্ভীৰ্যও বৰ্তাই ৰাখে। গীতিধৰ্মিতা অংকীয়া নাটৰ অন্যতম লক্ষণ।গীতৰ প্ৰাধান্য অংকীয়া নাটত যথেষ্ট, ইয়াত যদি সংলাপ আৰু কথৃৰ পৰিহাৰ হয় তেতিয়াও গীতৰ সহায়তে নাট্য কাহিনী আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰি। অংকীয়া নাটত গীত সমূহ দৰ্শকক আকৰ্ষণৰ অৰ্থেও প্ৰয়োগ কৰা হয়।নাটত ব্যৱহৃত হোৱা ভটিমা আৰু পৰম্পৰাসমূহকো সামগ্ৰীকভাৱে গীত বুলিয়ে ধৰা যায়। শংকৰদেৱৰ গীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ব্ৰজাৱলী হৈছে এটা কৃত্ৰিম সাহিত্যিক ভাষা। ই মৈথেলী ভাষাৰ লগত আৰু অসমীয়াৰ সংমিশ্ৰণ। মৈথেলী ভাষাই আছিল ব্ৰজাৱলী ভাষাৰ মূল। উত্তৰ পূৱ ভাৰতৰ এক বহল অঞ্চলৰ পাঠক সমাজক চকুৰ আগত ৰাখিয়ে শংকৰদেৱে এই ভাষাটো সৃষ্টি কৰিছিল। অৱশ্যে কোনো কোনো ঠাইত অবধী আৰু ব্ৰজভাষাৰ(পশ্চিম হিন্দী) ৰূপো দেখা পোৱা যায়। কৃষ্ণৰ ব্ৰজধামৰ লীলা প্ৰকাশৰ মাধ্যম হ’ল এই ব্ৰজাৱলী ভাষা। ব্ৰজাৱলী ভাষাটোক বংগ দেশত ব্ৰজৱলী বুলি কোৱা হয়।অংকীয়া নাটত মূখাৰ বিভিন্নতাও মন কৰিব লগীয়া।ড’ মনমোহন ঘোষে উল্লেখ কৰা অনুযায়ী মুখাৰ প্ৰকাশ তাত ব্যৱহাৰ্য ৰঙৰ লগত সিংহলী আৰু অংকীয়া ভাওনাৰ মুখা দেখিবলৈ পোৱা যায়। দেৱ, গন্ধৰ্ৱ আৰু অসুৰ ৰাক্ষসৰ মুখাৰ ৰং আৰু উকা মুখত সনা ৰঙৰ বিভিন্নতা লক্ষ্য কৰিব কৰা যায়।ভাওনাত কিছুমান চৰিত্ৰৰ মূখা পিন্ধোৱা হয়।মূখাবোৰ অস্বাভাৱিকো হ’ব পাৰে। তাৰ ভিতৰত ৰাৱণ, বৰাহ, গৰুড়, ব্ৰহ্মা, কুলাচল আদি বহুতো চৰিত্ৰ মূখা তৈয়াৰ কৰি উলিওৱা হয়। বাঁৰ কাঠি, কাগজ, কাঠ আৰু মাটিৰ সহায়ত এই ছো মুখা নিৰ্মাণ কৰা হয়। এই ছো মুখা অসাধৰণ লোকক আকৰ্ষণৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল শংকৰদেৱে। শ্ৰীকৃষ্ণৰ দুটা দিশ লক্ষ্য কৰা হয়। এটা হৈছে মানৱীয় আৰু আনটো ঐশ্বৰিক। কৃষ্ণ এক অলৌকিক শক্তি সম্পন্ন। মহাপুৰুষ দুয়োজনাই তেওঁলোকৰ ৰচনাৰাজিত কৃষ্ণৰ মাহাত্ম্যৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। শংকৰদেৱে অংকীয়া নাটৰ জৰিয়তে সৰ্বসাধৰণ ৰাইজক শ্ৰীকৃষ্ণৰ মহিমাৰ বিষয়ে সোৱৰাই দিছিল। উক্ত উপাদান কেইটাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হ’ল। শ্লোকত যি কথা উনুকিয়াই দিয়া হ’ল, তাকে সূত্ৰধাৰৰ ব্যাখ্যাত চৰিত্ৰ সংলাপত আৰু গীতৰ কলিত বহলাই ৰূপায়িত কৰা হয়। অংকীয়া নাটৰ উদ্ভাৱনত মূলতঃ যদিও উক্ত দেশীয় অনুষ্ঠানৰ আদৰ্শ আৰু প্ৰভাৱ আছে, ইয়াৰ গঠনকাৰ্য্য বিশেষভাৱে সংস্কৃত নাটকৰ আদৰ্শত প্ৰতিষ্ঠিত। এইজনা মহাপুৰুষে পোন প্ৰথমে অসমীয়া নাট্য সাহিত্যৰ আকাশত ভক্তি ৰসৰ মাহাত্ম্য জনসাধৰণৰ মাজত বিলাই দিছিল। [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 15:45, 29 January 2022 (ইউ.টি.চি.) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা ( লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:14, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] '''জন্ম''' তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি  জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ৷ '''শিক্ষা''' প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা   শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ '''সাহিত্যিক জীৱন''' দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি '''বটাঁ আৰু সন্মান''' ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন '''মৃত্যু''' ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ '''তথ্যসূত্ৰ'''- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:33, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) roemwh7qug0sqitp50ydqo89aw5hwl8 419686 419684 2024-04-25T18:08:30Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 পৃষ্ঠাটোক " == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিব..."ৰে সলনি কৰা হ'ল wikitext text/x-wiki == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] '''জন্ম''' তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি  জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ৷ '''শিক্ষা''' প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা   শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ '''সাহিত্যিক জীৱন''' দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি '''বটাঁ আৰু সন্মান''' ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন '''মৃত্যু''' ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ '''তথ্যসূত্ৰ'''- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:33, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) 87je8o9nfpj0k8tfwej67fl0xbtv9bs 419753 419686 2024-04-26T11:57:09Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 /* নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) */ উত্তৰ wikitext text/x-wiki == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] '''জন্ম''' তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি  জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ৷ '''শিক্ষা''' প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা   শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ '''সাহিত্যিক জীৱন''' দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি '''বটাঁ আৰু সন্মান''' ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন '''মৃত্যু''' ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ '''তথ্যসূত্ৰ'''- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 17:33, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) :সম্পাদক মহোদয় লেখাট সম্পাদনা কৰি প্ৰকাশ কৰিব দিব বাবে অনুৰোধ জনালোঁ [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 11:57, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) 14bfxptxerfwku2l5kbj2icvhucdlqy 0 78755 419682 359503 2024-04-25T17:49:51Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Under construction}} {{Infobox government agency | name = ভাৰতীয় প্ৰতিস্পৰ্ধা আয়োগ | native_name = | native_name_r = | type = আয়োগ | seal = | seal_width = | seal_caption = | logo = Logo of CCI.png | logo_size = 220px | logo_caption = | picture = | picture_width = | picture_caption = | formed = {{Start date and age|df=yes|paren=yes|br=yes|2003|10|14}} | preceding1 = Monopolies and Restrictive Trade Practices Commission | preceding2 = <!-- (etc.) --> | dissolved = | superseding = | jurisdiction = {{flagicon|India}} [[ভাৰত]] | headquarters = [[নতুন দিল্লী]] | coordinates = <!--{{coord|LATITUDE|LONGITUDE|type:landmark_region:US|display=inline,title}}--> | motto = | employees = | budget = | minister1_name = | minister1_pfo = | minister2_name = | minister2_pfo = <!-- (etc.) --> | deputyminister1_name = | deputyminister1_pfo = | deputyminister2_name = | deputyminister2_pfo = <!-- (etc.) --> | chief1_name = অশোক কুমাৰ গুপ্তা<ref>{{cite news |title=Ashok Kumar Gupta appointed as the chairman of Competition Commission of India |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/ashok-kumar-gupta-appointed-as-the-chairman-of-competition-commission-of-india/articleshow/66560757.cms |access-date=14 March 2021 |work=The Economic Times}}</ref> | chief1_position = ''{{small|(চেয়াৰমেন)}}'' | chief2_name = পি কে সিং | chief2_position = ''{{small|(Secretary)}}'' | chief3_name = | chief3_position = | chief4_name = | chief4_position = | chief5_name = | chief5_position = | parent_department = | parent_agency = | child1_agency = | child2_agency = <!-- (etc.) --> | keydocument1 = <!-- (etc.) --> | website = {{URL|https://www.cci.gov.in}} | footnotes = | map = | map_width = | map_caption = }} '''ভাৰতীয় প্ৰতিস্পৰ্ধা আয়োগ''' ({{lang-en|Competition Commission of India}}; চমুকৈ CCI হৈছে [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] মুখ্য প্ৰতিযোগিতা নিয়ন্ত্ৰণ সংস্থা। ই ভাৰতৰ কৰ্পোৰেট কাৰ্য মন্ত্ৰণালয়ৰ এক ন্যায়িক সংস্থা। এই আয়োগ প্ৰতিযোগিতা আইন, ২০০২-ৰ প্ৰণয়ন আৰু ভাৰতত প্ৰতিযোগিতাৰ (কৰ্পোৰেট খণ্ড) সৈতে সম্পৰ্কিত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাব পৰা কাৰ্যসমূহ হ্ৰাস কৰাৰ বাবে দায়ৱদ্ধ। আয়োগে আইনখনৰ অধীনত দুটা একত্ৰিত হোৱা সংস্থাৰ একত্ৰীকৰণকো ইহঁতে বজাৰখনৰ একেচেটীয়া অধিকাৰ পাব নোৱাৰাকৈ অনুমোদন জনায়। ২০০৩ চনৰ ১৪ অক্টোবৰত ভাৰতীয় প্ৰতিস্পৰ্ধা আয়োগ গঠন কৰা হয়। ২০০৯ চনত ই সম্পূৰ্ণ কাৰ্যক্ষম হৈ উঠে। আয়োগৰ প্ৰথমগৰাকী চেয়াৰমেন আছিল ধনেন্দ্ৰ কুমাৰ।<ref name="CCI formation">{{cite web|title=CCI formation|url=http://www.cci.gov.in/index.php?option=com_content&task=view&id=18|publisher=CCI|access-date=4 January 2013}}</ref><ref name="CCI through the eyes of the media: Doing well!" >{{cite news|title=CCI through the eyes of the media: Doing well!|url=http://www.moneylife.in/article/competition-commission-through-the-eyes-of-the-media-doing-well/28549.html|access-date=4 January 2013|newspaper=MoneyControl.com|date=18 September 2012|archivedate=13 November 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161113032441/http://www.moneylife.in/article/competition-commission-through-the-eyes-of-the-media-doing-well/28549.html|deadurl=yes}}</ref> আয়োগৰ বৰ্তমানৰ চেয়াৰপাৰ্ছন হৈছে সংগীতা বাৰ্মা। তেওঁ ২০২২ চনৰ অক্টোবৰত কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰে। <noinclude></noinclude> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ চৰকাৰী সংস্থা]] 1tmkxyn5gaq3s4740wleh358pxepej2 0 78787 419699 313327 2024-04-25T19:10:58Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 wikitext text/x-wiki {{Unreferenced}} {{Biography stub}} {{Infobox Officeholder |name=অমিয় কুমাৰ ভূঞা |constituency2=বিহপুৰীয়া |office2=অসম বিধানসভাৰ সদস্য |state=অসম |party=বিজেপি |preceded=দেবানন্দ হাজৰিকা |residence= লখিমপুৰ, অসম | spouse=ৰঞ্জনা শইকীয়া}} '''অমিয় কুমাৰ ভূঞা''' এজন ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ। <ref name=":0">"Dr Amiya Kumar Bhuyan, Assam Assembly Election Results". News18. Retrieved 22 August 2021</ref>তেওঁ [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ৰ সদস্য হিচাপে ২০২১ চনৰ অসম বিধান সভা নিৰ্বাচনত বিহপুৰীয়া (বিধান সভা সমষ্টি)ৰ পৰা [[অসম বিধান সভা]]লৈ নিৰ্বাচিত হয়।<ref name=":0" /> == জন্ম আৰু শিক্ষা== অমিয় কুমাৰ ভূঞাৰ জন্ম উজনি অসমৰ [[ধেমাজি জিলা|ধেমাজি জিলাৰ]] [[চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ]] 'বৰচুক গাঁৱত হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃৰ নাম পূৰ্ণকান্ত ভূঞা। ১৯৯২ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ৰাজনীতি বিজ্ঞানত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰে। পিছত, ২০০২ চনত তেওঁ [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা আইনত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰে। তেওঁ ২০০৬ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা পিএইচডি ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।<ref>''Desk, Sentinel Digital (13 March 2021). "Dr. Amiya Bhuyan from Bihpuria: Early Life, Education, Career & Politics - Sentinelassam". www.sentinelassam.com. Retrieved 22 August 2021.''</ref> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} b930iwh8ednjkjlr59i8t3hip4ch4j8 419700 419699 2024-04-25T19:12:53Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 wikitext text/x-wiki {{Unreferenced}} {{Biography stub}} {{Infobox Officeholder |name=অমিয় কুমাৰ ভূঞা |constituency2=বিহপুৰীয়া |office2=অসম বিধানসভাৰ সদস্য |state=অসম |party=বিজেপি |preceded=দেবানন্দ হাজৰিকা |residence= লখিমপুৰ, অসম | spouse=ৰঞ্জনা শইকীয়া}} '''অমিয় কুমাৰ ভূঞা''' এজন ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ। <ref name=":0">"Dr Amiya Kumar Bhuyan, Assam Assembly Election Results". News18. Retrieved 22 August 2021</ref>তেওঁ [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ৰ সদস্য হিচাপে ২০২১ চনৰ অসম বিধান সভা নিৰ্বাচনত বিহপুৰীয়া (বিধান সভা সমষ্টি)ৰ পৰা [[অসম বিধান সভা]]লৈ নিৰ্বাচিত হয়।<ref name=":0" /> == জন্ম আৰু শিক্ষা== অমিয় কুমাৰ ভূঞাৰ জন্ম উজনি অসমৰ [[ধেমাজি জিলা|ধেমাজি জিলাৰ]] [[চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ]] 'বৰচুক গাঁৱত হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃৰ নাম পূৰ্ণকান্ত ভূঞা। ১৯৯২ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ৰাজনীতি বিজ্ঞানত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰে। পিছত, ২০০২ চনত তেওঁ [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা আইনত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰে। তেওঁ ২০০৬ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা পিএইচডি ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।<ref>''Desk, Sentinel Digital (13 March 2021). "Dr. Amiya Bhuyan from Bihpuria: Early Life, Education, Career & Politics - Sentinelassam". www.sentinelassam.com. Retrieved 22 August 2021.''</ref> তেখেত সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থা প্ৰাক্তন সাধাৰণ সম্পাদক ৷ ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} gxg2ospja2hbdldebdtpc2lyiay10l9 0 79328 419661 316016 2024-04-25T15:49:59Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki '''বাৰ্মিজ বজাৰ''' হৈছে [[বাংলাদেশ|বাংলাদেশৰ]] [[কক্সবাজাৰ]] চহৰত অৱস্থিত এক প্ৰকাৰৰ বজাৰ।<ref>{{cite news|url=https://www.jugantor.com/country-news/498695/%E0%A6%95%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%87-%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B2-%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0-%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%81%E0%A6%87-%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%87-%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%93|title=কক্সবাজাৰে তিল ধাৰণেৰ ঠাঁই নেই|date=16 December 2021|newspaper=দৈনিক যুগান্তৰ}}</ref> প্ৰসাধন সামগ্ৰীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি চুৰিকটাৰী, লুঙি, শংখ, চকলেট, ডেকোৰেচনৰ সামগ্ৰী আদি কম দামত পোৱা যায়। [[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰৰ]] পৰা ইয়ালৈ অহা সামগ্ৰীৰ বাবে ই বাৰ্মিজ বজাৰ নাম পাইছে।<ref>{{cite news|url=https://www.thedailystar.net/coxs-bazar-to-do-list-48534|title=COX'S BAZAR to-do list|first=ওসামা|last=ৰহমান|date=4 November 2014|newspaper=দ্য ডেইলি ষ্টাৰ|lang=en}}</ref> বাৰ্মিজ বজাৰ আচাৰৰ বাবেও জনপ্ৰিয়। ম্যানমাৰৰ পৰা অহা সকলো ধৰণৰ আচাৰৰ ইয়াত পোৱা যাব।<ref name=rbd>{{cite web|url=https://www.risingbd.com/feature/news/288705|title=বাৰ্মিজ মাৰ্কেটে আচাৰেৰ ৰাজ্য|date=9 February 2019|website=ৰাইজিং বিডি}}</ref> পৰম্পৰাগত বাৰ্মিজ বজাৰ কক্সবজাৰ চহৰৰ টেকপাৰাত অৱস্থিত। এই বাৰ্মিজ বজাৰত ৩০৬খন দোকান আছে।<ref>{{cite news|url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%9C-%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%B0-%E0%A7%A8%E0%A7%AA%E0%A7%AE-%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8-%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7|title=বাৰ্মিজ মাৰ্কেটেৰ ২৪৮ দোকান বন্ধ|date=30 January 2015|newspaper=প্ৰথম আলো}}</ref> ইয়াৰ উপৰিও কক্সবজাৰত কৰিম বাৰ্মিজ বজাৰ, আবু চেণ্টাৰ, বীচ টাৱাৰ, বানু প্লাজা, আমেনা শ্বপিং কমপ্লেক্স, উম্ম বাৰ্মিজ মাৰ্কেট, চৌদিয়া বাৰ্মিজ মাৰ্কেট, এন নাহাৰ শ্বপিং কমপ্লেক্স, আলোচয়া শ্বপিং কমপ্লেক্স, ৰুকিয়া বাৰ্মিজ মাৰ্কেট, চৌধুৰী শ্বপিং কমপ্লেক্স, জেএন প্লাজা, বীচ টাৱাৰ বাৰ্মিজ মাৰ্কেটকে ধৰি বিভিন্ন বাৰ্মিজ বজাৰ আছে।<ref>{{cite news|url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/%E0%A6%B8%E0%A7%9C%E0%A6%95-%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B2-%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%9C-%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A7%87-%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A8-%E0%A6%A8%E0%A6%BE-%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%9F%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE|title=সড়ক বেহাল, বাৰ্মিজ মাৰ্কেটে যান না পৰ্যটকেৰা|date=27 August 2021|newspaper=প্ৰথম আলো}}</ref><ref name=rbd/> কক্সবজাৰৰ উপৰিও [[পাটেংগা]] আৰু [[বান্দৰবান|বান্দৰবানত]] বাৰ্মিজ বজাৰ আছে।<ref>{{cite web|url=https://www.ntvbd.com/bangladesh/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0-%E0%A6%AA%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%80-%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%9C-%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%9F-%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A7%9C%E0%A7%87-%E0%A6%9B%E0%A6%BE%E0%A6%87-788157|title=বান্দৰবানেৰ পূৰবী বাৰ্মিজ মাৰ্কেট পুড়ে ছাই|first=আলাউদ্দিন|last=শাহৰিয়াৰ|date=21 August 2020|website=এনটিভি অনলাইন}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.ittefaq.com.bd/77121/%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%87%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A6%BE-%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A7%88%E0%A6%95%E0%A6%A4%E0%A7%87-%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A6%BE-%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%95-%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A6%BE|title=পতেঙ্গা সমুদ্ৰসৈকতে ৰমৰমা মাদক ব্যবসা|date=3 August 2019|newspaper=দৈনিক ইত্তেফাক}}</ref> বাৰ্মিজ বজাৰ ১৯৬২ চনত এগৰাকী বৰ্মীয় মহিলাৰ উদ্যোগত সৃষ্টি হৈছিল। তেওঁ টেকপাৰাৰ বাৰ্মিজ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ কাষত থকা তেওঁৰ ঘৰতে স্থানীয় ৰাখাইন হস্তশিল্প, মোনা, লুঙি, বিছনা-চাদৰ, চুৰট আদিৰ এখন সৰু দোকান স্থাপন কৰে। কক্সবজাৰলৈ অহা ঘৰুৱা আৰু বিদেশী পৰ্যটকসকলে তেওঁৰ দোকানত সজাই ৰখা বস্তুবোৰ চাবলৈ আহিছিল। পৰ্যটকৰ চাহিদাৰ কথা বিবেচনা কৰি তেওঁ নিজৰ ঘৰৰ সন্মুখত ''উনাং কক্সবজাৰ কটেজ ইণ্ডাষ্ট্ৰিজ'' নামৰ এখন দোকান খোলে। ইয়াৰ পিছত ৰাখাইন ষ্টোৰ, উমে ষ্টোৰ, নুৰানি এম্পোৰিয়াম, বিবি ফেশ্বন ডায়মণ্ড ষ্ট'ৰ আদি নামেৰে বহু কেইখন বাৰ্মিজ দোকান স্থাপন হয়। লাহে লাহে সেই সৰু দোকানখন এখন ডাঙৰ বজাৰ হৈ পৰিল।<ref>{{cite web|url=https://teenagersbd.com/burmese-market-to-make-your-beach-trip-more-exciting/|title=Make your beach trip more exciting with Burmese market|first=সুসান|last=ওয়াৰেসি|date=26 April 2020|website=টিনএজাৰ্স বিডি|lang=en|access-date=7 March 2022|archivedate=6 March 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220306200221/https://teenagersbd.com/burmese-market-to-make-your-beach-trip-more-exciting/|deadurl=yes}}</ref> ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{reflist}} [[শ্ৰেণী:বজাৰ]] 9z9duoroqttwncv3x3ohttf4z21k9pz 0 85639 419714 344604 2024-04-25T23:52:16Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = শ্ৰীলতা বাটলৱালা | image = Srilatha Batliwala.png | image_size = 160px | alt = | caption =বাটলিৱালা, ২০১১ চন | birth_name = | birth_date = | birth_place = [[বাংগালুৰু|বাংগালোৰ]], ভাৰত | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | other_names = | occupation = নাৰী সৱলীকৰণৰ সৈতে জড়িত সামাজিক সক্ৰিয়তা আৰু লেখিকা | years_active =১৯৬০-ৰ দশকৰ পৰা | known_for = নাৰী সৱলীকৰণ | notable_works = ''ৱুমেনছ্ এমপাৱাৰমেণ্ট ইন চাউথ এছিয়া-কনচেপ্টছ্ এণ্ড প্ৰেক্টিছ (১৯৯৩)''<ref name=March/> }} '''শ্ৰীলতা বাটলিৱালা''' ({{lang-en|Srilatha Batliwala}}) এগৰাকী সমাজ কৰ্মী, নাৰী অধিকাৰৰ সমৰ্থক, বিদ্বান, নাৰী সবলীকৰণৰ বহু গ্ৰন্থৰ লেখিকা। তেওঁ কৰ্ণাটকৰ বাংগালুৰুৰ বাসিন্দা। ১৯৭০ দশকৰ শেষাৰ্দ্ধৰ পৰা তেওঁ তৃণমূল পৰ্যায়ৰ সক্ৰিয়তা, পোষকতা, পাঠদান, গৱেষণা, প্ৰশিক্ষণত জড়িত হৈ আছে।<ref name=Just>{{Cite web|url=https://www.justassociates.org/en/bio/srilatha-batliwala|title=Srilatha Batliwala|access-date=8 March 2016|publisher=Justassociates Organization|archivedate=9 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160309001822/https://www.justassociates.org/en/bio/srilatha-batliwala|deadurl=yes}}</ref> ১৯৮০ দশকৰ মাজভাগমানৰ পৰা মহিলা সবলীকৰণৰ সংজ্ঞা দিবলৈ আৰম্ভ কৰা হয়, যিটো বাটলিৱালাৰ মতে এনে এটা পৰিভাষা, যিয়ে "কল্যাণ, উত্থান, সম্প্ৰদায়ৰ অংশগ্ৰহণ আৰু দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূলকৰণ"ক বুজায়।{{Sfn|Sahay|1998|p=18}}<ref name= Podcast>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/global-development/2014/mar/05/women-movements-force-change-podcast-transcript|title=Are women's movements a force for change? |date=5 March 2014|access-date=8 March 2016|newspaper=The Guardian}}</ref> ==জীৱনী== [[ভাৰত]]ৰ [[বেংগালুৰু]]ত বাটলিৱালাৰ জন্ম হয়। [[বম্বে]]ৰ টাটা ইনষ্টিটিউট অফ ছ'চিয়েল ছায়েন্সৰ পৰা তেওঁ সমাজ বিজ্ঞানত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।<ref name=Sri>{{Cite web|url=http://www.learningpartnership.org/node/1745|title=Srilatha Batliwala|access-date=8 March 2016|publisher= learningpartnership.org learningpartnership.org }}</ref> ১৯৭০ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা ১৯৯০ চনৰ শেষলৈকে তেওঁ ভাৰতত নাৰীবাদী আন্দোলনৰ প্ৰসাৰ, মহিলাৰ নেতৃত্বসুলভ গুণৰ বিকাশ কৰা, লিংগ-সংবেদনশীল বিষয়সমূহ নিৰীক্ষণ আৰু মূল্যায়ন কৰা আদি কাম কৰিছিল। চাৰিটা প্ৰতিষ্ঠান আৰু দুটা তৃণমূল পৰ্যায়ৰ নাৰীবাদী অভিযানত তেওঁৰ ভূমিকা আছিল। নব্বৈৰ দশকৰ মাজভাগৰ পৰা বেংগালুৰুৰ বাহিৰত বহু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠানত কাম কৰি আহিছে; [[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]]ৰ ''ফৰ্ড ফাউণ্ডেশ্যন''ৰ প্ৰগ্ৰেম অফিচাৰ হিচাপে (১৯৯৭ - ২০০০); হাৰ্ভাৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়ত 'আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় নাগৰিক সমাজ, বিশেষকৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় তৃণমূল পৰ্যায়ৰ আন্দোলন'ৰ ওপৰত ''হাউজাৰ চেণ্টাৰ ফৰ ননপ্ৰফিট অৰ্গেনাইজেচন''ৰ চিভিল ছ'চাইটি ৰিচাৰ্চ ফেলো আৰু [[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]]ৰ ''ৱ’ৰ্ড অফ দ্য ৱুমেনছ্ এনভিৰনমেণ্ট এণ্ড ডেভেলপমেণ্ট অৰ্গেনাইজেছন''ৰ অধ্যক্ষ।<ref name=Just/> বাটলিৱালা নাৰীৰ অধিকাৰৰ সৈতে জড়িত বহু সংস্থাৰ সৈতে সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত; যেনে- "এছোচিয়েচন ফৰ উইমেনছ ৰাইটছ ইন ডেভেলপমেণ্ট"ৰ (AWID) স্কলাৰ এছোচিয়েট, "জেণ্ডাৰ এট ৱৰ্ক" ব’ৰ্ডৰ (মহিলাৰ এক বিশ্বব্যাপী নেটৱৰ্ক) সহ-সভাপতি, আৰু ১৯৮৪ চনত নগৰীয়া দৰিদ্ৰসকলে সমাজৰ উন্নয়নমূলক কামত অংশগ্ৰহণৰ সুবিধাৰ বাবে প্ৰতিষ্ঠা কৰা ''সমুদয়া নিৰ্মাণ সহায়ক'' আৰু মুম্বাইৰ SPARC-ৰ ব'ৰ্ড সদস্য। তেওঁ বেংগালুৰুৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ ছায়েন্সৰ নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ এডভান্সড ষ্টাডিজতো [[কৰ্ণাটক]]ৰ নাৰীৰ মৰ্যাদাৰ বিষয়ে গৱেষণা কৰিছিল। তেওঁৰ সৱলীকৰণৰ কাৰ্যই গ্ৰাম্য আৰু চহৰীয়া উভয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ আৰু দলিত মহিলাসকলক উপকৃত কৰিছে।<ref name=Podcast/> [5] গাঁৱৰ দৰিদ্ৰ আৰু অশিক্ষিত মহিলাসকলক পঞ্চায়তীৰাজৰ অন্তৰ্গত স্থানীয় স্বশাসিত সংস্থাসমূহলৈ নিৰ্বাচিত হোৱাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰাটো বিশেষভাবে উল্লেখযোগ্য; কেইবাখনো জিলাত তেওঁলোকৰ প্ৰতিনিধিত্ব মহিলাৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত ৩৩% সংৰক্ষণ সীমাৰ বহু ওপৰত আছিল।<ref name=March>{{Cite web|url=https://www.un.org/ga/president/61/follow-up/thematic-gender/sbatliwala.shtml|title=Second Informal Thematic Debate Gender Equality and the Empowerment of Women:Srilatha Batliwala|access-date=8 March 2016|publisher= United Nations General Assembly 61st session}}</ref> ==প্ৰকাশন== বাটলিৱালাৰ নাৰী সৱলীকৰণ আৰু উন্নয়নৰ বিষয়সমূহৰ ওপৰত বহু ৰচনা আছে। ২০টাতকৈও অধিক ভাষাত প্ৰকাশিত তেওঁৰ সুপৰিচিত গ্ৰন্থ ''Women's Empowerment in South Asia – Concepts and Practices'' (১৯৯৩), যিখন মহিলা সবলীকৰণৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ হাতপুথি হিচাপে বহুলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। তেওঁৰ আন গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰকাশনসমূহ হ'ল: লিংগ সমীকৰণৰ বিষয়ে ''ষ্টেটাচ অফ ৰুৰেল ৱুমেন ইন কৰ্ণাটক'' (১৯৯৮);<ref name=March/> লিংগ সমতাৰ বিষয়ে ''ট্ৰেন্সনেচনেল চিভিল ছ'চাইটি: এন ইণ্ট্ৰ’ডাকচন ৱিথ লয়ড ডেভিদ ব্ৰাউন'' (২০০৬);{{Sfn|Batliwala|Brown|2006|p=reviewpage}} ''গ্ৰাছৰুট মুভমেণ্টছ এজ গ্ল'বেল এক্টৰছ''; <ref name=March/> আৰু ''ফেমিনিষ্ট লিডাৰশ্বিপ ফৰ ছ'চিয়েল ট্ৰেন্সফৰ্মেচন: ক্লিয়াৰিং দ্য কনচেপচুৱেল ক্লাউড'' (২০১১)।{{Sfn|Batliwala|2011|p=review page}} ==গ্ৰন্থপঞ্জী== *{{cite book|last1= Batliwala |first1=Srilatha |first2=Lloyd David |last2=Brown|title=Transnational civil society: an introduction|url=https://books.google.com/books?id=XkooAQAAMAAJ|year=2006|publisher=Kumarian Press|isbn=978-1-56549-210-3}} *{{cite book|first=Srilatha |last=Batliwala|title=Feminist Leadership for Social Transformation: Clearing the Conceptual Cloud|url=https://books.google.com/books?id=U0UxnwEACAAJ|year=2011}} *{{cite book|last= Hill |first=Elizabeth |title=Worker Identity, Agency and Economic Development: Women's Empowerment in the Indian Informal Economy|url=https://books.google.com/books?id=H8stCgAAQBAJ&pg=PA122|date=2 July 2010|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-95428-3}} *{{cite book|last= Philips |first=Rosemarie |title=Energy as an Instrument for Socio-economic Development|url=https://books.google.com/books?id=6PKzAAAAIAAJ|year=1995|publisher=United Nations Development Programm}} *{{cite book|last= Sahay |first=Sushama |title=Women and Empowerment: Approaches and Strategies|url=https://books.google.com/books?id=trAAeQ2YpsMC&pg=PA18|date=1 January 1998|publisher=Discovery Publishing House|isbn=978-81-7141-412-3}} ==তথ্য উৎস== {{Reflist}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰীবাদী লেখক]] 320xe6fhg7y4ajozbohg6mo0auiql4l 0 87317 419659 382054 2024-04-25T15:46:55Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[চিত্ৰ:Traditional_Wedding_Dress_of_Bahrain.jpg|thumb|পৰম্পৰাগত কইনাৰ সাজত এগৰাকী বাহৰেইনৰ যুৱতী]] [[চিত্ৰ:Protests_in_Bahrain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English_(13).jpg|thumb|হিজাব পৰিহিত অৱস্থাত বাহৰেইনৰ নাৰী]] '''বাহৰেইনৰ মহিলা'''সকলে জীৱনৰ প্ৰতিটো দিশতে বৈষম্যৰ সমুখীন হৈছে আৰু তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত স্বাধীনতা বাহৰেইনৰ আইন আৰু বাহৰেইনৰ সমাজৰ দ্বাৰা গুৰুতৰভাৱে বাধাপ্ৰাপ্ত। বাহৰেইনৰ মাত্ৰ এক চতুৰ্থাংশ মহিলাইহে ঘৰৰ বাহিৰত চাকৰি কৰে।<ref name="Kwin">{{cite web|title=Women in Bahrain|url=http://www.kwintessential.co.uk/resources/global-etiquette/bahrain-country-profile.html|access-date=29 May 2011|archivedate=26 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110526070314/http://www.kwintessential.co.uk/resources/global-etiquette/bahrain-country-profile.html|deadurl=yes}}</ref> বাহৰেইনৰ ''মহিলা দিৱস'' প্ৰতি বছৰে ১ ডিচেম্বৰত পালন কৰা হয়।<ref>{{cite news|title=Bahrain celebrates Women’s Day|url=http://www.tradearabia.com/news/MISC_247479.html|access-date=1 December 2019|work=www.tradearabia.com|archivedate=18 February 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200218015221/http://www.tradearabia.com/news/MISC_247479.html|deadurl=yes}}</ref> == পৰম্পৰাগত সাজ == বাহৰেইনৰ মহিলাসকলৰ পৰম্পৰাগত কাপোৰৰ ভিতৰত জেলাবিয়া, দীঘল, ঢিলা পোছাক, যিটো ঘৰৰ বাবে অন্যতম পছন্দৰ কাপোৰৰ শৈলী। বাহৰেইনৰ মহিলাসকলে চুলি আংশিকভাৱে ঢাকি মুহতাছিমা বা চুলি সম্পূৰ্ণৰূপে ঢাকি মুহাজিবা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।<ref name="Berlin">{{cite web|url=http://www2.hu-berlin.de/sexology/IES/bahrain.html|title=Bahrain (Al-Bahrayn)|last=McCarthy|first=Julanne|access-date=29 May 2011|archivedate=24 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110524193133/http://www2.hu-berlin.de/sexology/IES/bahrain.html|deadurl=yes}}</ref> == সামাজিক ভূমিকা == পূৰ্বতে, যেনে ১৯৬০ চনত বাহৰেইনৰ মহিলাৰ ভূমিকা নিৰ্ভৰ কৰিছিল স্বামীৰ ভূমিকা বা চাকৰিৰ ওপৰত। মাছমৰীয়াৰ লগত বিবাহিত মহিলাসকলে নিজৰ স্বামীক মাছ চাফা কৰা আৰু মাছ বিক্ৰেতা হিচাপে ব্যৱসায়ত সহায় কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছিল। কৃষকৰ সৈতে বিবাহিত মহিলাসকলে কৃষিভূমিৰ সহায়ক হিচাপে আৰু উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ বজাৰকৰ্তা হিচাপে কাম কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছিল। চহৰ-নগৰত পৰম্পৰাগতভাৱে মহিলাসকলক ঘৰৰ কাম-কাজ আৰু শিশুৰ যত্ন লোৱাৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। ধনী বাহৰেইন মহিলাসকলে সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ বাবে দৈনন্দিন কাম-কাজ কৰিবলৈ ভৃত্য নিয়োগ কৰিছিল।<ref name="Berlin" />ইয়াৰ উপৰিও বাহৰেইনৰ মহিলাসকল পৰম্পৰাগত বস্ত্ৰ এম্ব্ৰয়ডাৰীত পাৰদৰ্শিতাৰ বাবে বিখ্যাত। বাহৰেইনৰ মহিলাসকলৰ এই প্ৰতিভা বাহৰেইনৰ সংস্কৃতি আৰু ঐতিহ্যৰ পৰিচায়ক।<ref name="MOIC">{{cite web|title=Workshop: Nasaej (Traditional Embroidery), Workshop Owner: Bahrain Young Ladies Association|url=http://www.moic.gov.bh/MoIC/En/Industry/IndustrialDevelopment/SmallIndustriesCraftsDirectorate/Workshops/|access-date=29 May 2011|archivedate=15 June 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110615011454/http://www.moic.gov.bh/MoIC/En/Industry/IndustrialDevelopment/SmallIndustriesCraftsDirectorate/Workshops/|deadurl=yes}}</ref> যোৱা ত্ৰিশ বছৰমানৰ ভিতৰত বাহৰেইনৰ মহিলাসকলে সমাজত গতানুগতিক নাৰী ভূমিকাৰ পৰা আঁতৰি অহাৰ সুযোগ লাভ কৰিছে। তেওঁলোকে শিক্ষা, চিকিৎসা, নাৰ্চিং প্ৰেকটিছ আৰু অন্যান্য স্বাস্থ্য সম্পৰ্কীয় চাকৰি, বিত্তীয়, কেৰাণী, লঘু উৎপাদন, বেংকিং বৃত্তি, পশু চিকিৎসা বিজ্ঞান আদিৰ ক্ষেত্ৰত নিজৰ ভূমিকা সম্প্ৰসাৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে।<ref name="Berlin" /> == শিক্ষা == ১৯২৮ চনত ফাৰুক আমিনৰ মতে বাহৰেইন আছিল প্ৰথমখন উপসাগৰীয় ৰাজ্য য’ত মহিলাৰ শিক্ষা প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰাপ্ত হয়। ১৯৫০ চনত বাহৰেইনৰ মহিলাসকলে কায়ৰো, ইজিপ্ত, বেইৰুট, লেবাননত অধ্যয়ন কৰি বাহৰেইনত শিক্ষক আৰু বিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হৈছিল। ১৯৫৯ চনত স্বাস্থ্য বিজ্ঞান মহাবিদ্যালয় মুকলি হোৱাৰ লগে লগে বাহৰেইনৰ প্ৰথমখন চিকিৎসালয়ভিত্তিক নাৰ্চিং স্কুলে বাহৰেইনৰ মহিলাসকলক নাৰ্ছ হিচাপে কাম কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। জৰ্ডান, বেইৰুট আৰু ইজিপ্তত মহিলাসকলে চিকিৎসা বিজ্ঞান আৰু আনুষংগিক ক্ষেত্ৰসমূহত অধ্যয়ন কৰিবলৈ সক্ষম হয়। যিসকল মহিলাই তেনে কৰিছিল তেওঁলোকে বিভাগীয় মুৰব্বী, কলেজ আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ডীন আৰু অধ্যাপক হিচাপে অধ্যাপনা কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।<ref name="RUW">{{cite web|title=About RUW|url=http://www.ruw.edu.bh/|access-date=29 May 2011}}</ref> ===ঘৰুৱা হিংসা=== বাহৰেইনত ঘৰুৱা হিংসাৰ পৰা মহিলাক সুৰক্ষা প্ৰদানৰ বাবে কোনো আইন নাই৷<ref name="worldnomads">[https://www.worldnomads.com/travel-safety/middle-east/bahrain/bahrain-women-and-travel General Travelling Issues in Bahrain for Women]</ref>ref name=bahrainrights>[http://www.bahrainrights.org/en/node/8574 The Legal Status of Women in Bahrain] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200128204737/http://www.bahrainrights.org/en/node/8574 |date=2020-01-28 }}</ref> == তথ্যসূত্ৰ == <references /> [[শ্ৰেণী:দেশভেদে নাৰী]] pm7fq8wt0w2unsnytn2hphh85f8hhl2 0 96990 419687 419273 2024-04-25T18:09:56Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 9 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{multiple image | align = right | total_width = 400 | image1 = 2011 Census Scheduled Caste caste distribution map India by state and union territory.svg | caption1 = ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল অনুসৰি ভাৰতত অনুসূচিত জাতি বিতৰণৰ মানচিত্ৰ।<ref name=2011Census>{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-Documents/SCST%20Presentation%2028-10-2013.ppt |title=Census of India 2011, Primary Census Abstract (28 October 2013) |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923224617/http://www.censusindia.gov.in/2011-Documents/SCST%20Presentation%2028-10-2013.ppt |date=23 September 2015 |archive-date=23 September 2015 |format=ppt |publisher=Scheduled Castes and Scheduled Tribes, Office of the Registrar General & Census Commissioner, Government of India }}</ref> অনুসূচীত জাতি [[পঞ্জাব, ভাৰত|পঞ্জাব]]ৰ জনসংখ্যাৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক (~৩২%), আনহাতে [[নাগালেণ্ড]], [[অৰুণাচল প্ৰদেশ]], [[আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জ]] আৰু [[লক্ষদ্বীপ ]]ৰ ০%।<ref name=2011Census /> |image2 = 2011 Census Scheduled Tribes distribution map India by state and union territory.svg |caption2 = ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল অনুসৰি ভাৰতত অনুসূচিত জনজাতি বিতৰণৰ মানচিত্ৰ।<ref name="2011Census"/>অনুসূচীত জনজাতি [[মিজোৰাম]] আৰু লক্ষদ্বীপত জনসংখ্যাৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক (~৯৫%), আনহাতে [[পঞ্জাব, ভাৰত|পঞ্জাব]], [[হাৰিয়ানা]], [[দিল্লী]], আৰু [[চণ্ডীগড়]]ৰ জনসংখ্যাৰ ০%।<ref name=2011Census/>}} '''ভাৰতৰ সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা''' ({{lang-en|Reservation in India}}) হৈছে [[ভাৰত]]ৰ ঐতিহাসিকভাৱে বঞ্চিত গোটসমূহক শিক্ষা, নিয়োগ, চৰকাৰী আঁচনি, জলপানি আৰু ৰাজনীতিত প্ৰতিনিধিত্ব প্ৰদানৰ সাংবিধানিক সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা। [[ভাৰতীয় সংবিধান]]ৰ বিধানৰ ভিত্তিত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ চৰকাৰে "সামাজিক আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা নাগৰিক"ৰ বাবে শিক্ষাৰ নামভৰ্তি, নিয়োগ, ৰাজনৈতিক সংস্থা, পদোন্নতি আদিৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষ শতাংশত সংৰক্ষিত অংশ বা আসন নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ অনুমতি লাভ কৰে।<ref>{{Cite web|title=Reservation Is About Adequate Representation, Not Poverty Eradication|url=https://thewire.in/law/supreme-court-bench-reservation|access-date=2020-12-19|website=The Wire}}</ref> সংৰক্ষণক প্ৰচলিত সমাজ ব্যৱস্থাৰ বৈষম্য দূৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। ইয়াক সংবিধানৰ যোগাত্মক বৈষম্য বুলিও কোৱা হয়। চৰকাৰী সেৱা আৰু প্ৰতিষ্ঠানত পৰ্যাপ্তভাৱে প্ৰতিনিধিত্ব নোহোৱা পিছপৰা জনগোষ্ঠী আৰু অনুসূচিত জাতি আৰু জনজাতিসকলৰ সামাজিক আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা অৱস্থা দূৰ কৰাৰ উদ্দেশ্যে ভাৰত চৰকাৰে আইনৰ জৰিয়তে চৰকাৰী আৰু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ একক, ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত শিক্ষানুষ্ঠানত পদ আৰু আসনৰ শতাংশ সংৰক্ষণ কৰিবলৈ কোটা ব্যৱস্থা ৰখা হৈছে।<ref>{{Cite news|last=Rajagopal|first=Krishnadas|date=2020-06-11|title=Right to reservation is not a fundamental right, observes SC judge as parties withdraw plea for quota|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/right-to-reservation-is-not-fundamental-right-observes-judge-as-tn-parties-withdraw-plea-for-obc-quota-in-medical-courses/article31807732.ece|access-date=2020-12-19|issn=0971-751X}}</ref> [[ভাৰতৰ সংসদ]]ত [[অনুসূচীত জাতি আৰু অনুসূচীত জনজাতি]]ৰ প্ৰতিনিধিত্বৰ ক্ষেত্ৰতো সংৰক্ষণ নীতি সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে।<ref>{{Cite web |title=reservation-in-india |date=3 March 2019 |url=https://www.clearias.com/reservation-in-india/}}</ref> ==ইতিহাস== ===প্ৰাক স্বাধীনতা কাল=== ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ কেইবাটাও অঞ্চলত স্বাধীনতাৰ পূৰ্বে কিছুমান বিশেষ জাতি আৰু অন্যান্য সম্প্ৰদায়ৰ অনুকূল সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা আছিল। ভাৰতীয় ব্যৱস্থাত বিভিন্ন ধৰণৰ ইতিবাচক বৈষম্যৰ দাবী উত্থাপন কৰা হৈছিল। উদাহৰণস্বৰূপে তেনে ইতিবাচক বৈষম্যৰ দাবী ১৮৮২ আৰু ১৮৯১ চনত উত্থাপিত হৈছিল।<ref name="ILI Law Review">{{cite web|url=http://www.ili.ac.in/pdf/article_2.pdf|title=Rethinking Reservation in Higher EDUCATION in India|last=Laskar|first=Mehbubul Hassan|publisher=ILI Law Review|archive-url=https://web.archive.org/web/20120425081633/http://www.ili.ac.in/pdf/article_2.pdf|archive-date=25 April 2012|pages=29–30|access-date=19 January 2024|archivedate=25 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120425081633/http://www.ili.ac.in/pdf/article_2.pdf|deadurl=yes}}</ref> ৰাজকীয় ৰাজ্য কলহাপুৰৰ মহাৰাজ চত্ৰপতি শ্বাহুৱে অব্ৰাহ্মণ আৰু পিছপৰা শ্ৰেণীৰ সপক্ষে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। এই ব্যৱস্থাৰ বহুখিনি নীতি ১৯০২ চনত কাৰ্যকৰী হৈছিল। এইদৰে শিক্ষিত লোকসকলক যাতে উপযুক্তভাৱে নিয়োজিত কৰা হয়, তাৰ বাবেও তেওঁ চেষ্টা কৰিছিল। তেওঁ শ্ৰেণীমুক্ত ভাৰত আৰু অস্পৃশ্যতা বিলুপ্ত কৰাৰ বাবে এই ব্যৱস্থাৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। ১৯০২ চনত তেওঁৰ এই ব্যৱস্থাই পিছপৰা সম্প্ৰদায়ৰ বাবে ৫০ শতাংশ সংৰক্ষণৰ সৃষ্টি কৰিছিল।<ref>{{Cite web|last=Ghadyalpatil|first=Abhiram|date=2018-08-10|title=Rajarshi Shahu Chhatrapati of Kolhapur, a reformer ahead of his time|url=https://www.livemint.com/Leisure/PLkr7jdpCeZepho8RMVJbN/Rajarshi-Shahu-Chhatrapati-of-Kolhapur-a-reformer-ahead-of.html|access-date=2021-10-02|website=mint|language=en}}</ref> ১৯১৮ চনত প্ৰশাসনৰ ব্ৰাহ্মণ আধিপত্যক সমালোচনা কৰা কেইবাটাও অব্ৰাহ্মণ সংগঠনৰ নিৰ্দেশত মহীশূৰ ৰজা নলবাদী কৃষ্ণৰাজ ৱাডিয়াৰে চৰকাৰী চাকৰি আৰু শিক্ষাত অব্ৰাহ্মণৰ বাবে সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ এখন সমিতি গঠন কৰে। তেওঁৰ দিৱান [[মোক্ষগুণ্ডম বিশ্বেশ্বৰায়|এম বিশ্বেশ্বৰায়ৰ]] এই সমিতি গঠনৰ বিৰোধিতা কৰি প্ৰতিবাদত পদত্যাগ কৰে।<ref>{{Cite web|title=Reserved uncertainty or deserved certainty? Reservation debate back in Mysuru|url=https://www.newindianexpress.com/states/karnataka/2020/feb/17/reserved-uncertainty-or-deserved-certainty-reservation-debate-back-in-mysuru-2104413.html|access-date=2021-11-21|website=The New Indian Express}}</ref> ১৯২১ চনৰ ১৬ ছেপ্টেম্বৰত প্ৰথম জাষ্টিছ পাৰ্টি চৰকাৰে প্ৰথম সাম্প্ৰদায়িক চৰকাৰী আদেশ (G. O. # 613) গৃহীত কৰে। ইয়াৰ ফলত ভাৰতীয় বিধানসভাৰ ইতিহাসত সংৰক্ষণৰ আইন প্ৰণয়ন কৰা প্ৰথমটো নিৰ্বাচিত সংস্থা হিচাপে পৰিগণিত হয়। ৱেষ্টমিনিষ্টাৰৰ সাম্ৰাজ্যবাদী সংসদে ১৯০৯ চনৰ ভাৰত চৰকাৰ আইনত সংৰক্ষণৰ উপাদানসমূহ প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু স্বাধীনতাৰ পূৰ্বে আন বহুতো ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰে।<ref name="ILI Law Review" /> ১৯৩২ চনৰ জুন মাহৰ ঘূৰণীয়া মেজমেল সন্মিলনৰ পৰা এটা উল্লেখযোগ্য কথা ওলাই পৰে। এই মেলত ব্ৰিটেইনৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰামছে মেকড’নাল্ডে সাম্প্ৰদায়িক নিৰ্বাচনৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। ইয়াৰ বাবে তেওঁ মুছলমান, শিখ, ভাৰতীয় খ্ৰীষ্টান, এংলো-ভাৰতীয় আৰু ইউৰোপীয়সকলক পৃথক প্ৰতিনিধিত্ব আগবঢ়োৱাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। ইয়াৰ জৰিয়তে অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জাতিসমূহৰ শ্ৰেণীসমূহক এনে সমষ্টিৰ পৰা নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে পূৰণ কৰিবলগীয়া কেইবাখনো আসন নিৰ্ধাৰণ কৰা হ'ব যদিও তেওঁলোকে আন আসনতো ভোটদান কৰিব পাৰিব। এই বিতৰ্কিত প্ৰস্তাৱৰ বিৰোধিতা কৰি [[মহাত্মা গান্ধী]] অনশন কৰিছিল। আনহাতে আম্বেদকাৰকে ধৰি পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বহুতেই ইয়াৰ পক্ষপাতী আছিল। গান্ধীয়ে আম্বেদকাৰৰ সৈতে আলোচনাত মিলিত হয় আৰু একক হিন্দু ভোটাৰ হ’বলৈ চুক্তিত উপনীত হয়। আলোচনাৰ অন্তত [[দলিত]]সকলৰ বাবে আসন সংৰক্ষিত থকাৰ প্ৰস্তাৱত দুয়ো পক্ষ মান্তি হয়। অৱশ্যে ইছলাম আৰু শিখ ধৰ্মৰ দৰে অন্যান্য ধৰ্মৰ ভিত্তিত কোনো আসন সংৰক্ষিত কৰা নহ'ল। পিছলৈ এই চুক্তি [[পুনা চুক্তি]] নামেৰে জনাজাত হৈ পৰিল।<ref>{{cite book |title=Transfer of Power in India |first=V. P. |last=Menon |edition=Reprinted |publisher=Orient Blackswan |year=1957 |isbn=978-81-250-0884-2 |pages=49–50 |url=https://books.google.com/books?id=hxdwpfLfEeoC&pg=PA49}}</ref> ===স্বাধীনত্তোৰ কাল=== ১৯৪৭ চনত ভাৰতে স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পিছত অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতিৰ সপক্ষে, ১৯৮০ চনৰ পিছত অন্যান্য পিছপৰা জাতিৰ সপক্ষে আৰু ২০১৯ চনত সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ আৰ্থিকভাবে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে কিছুমান ডাঙৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। ১৯৫০ চনত আৰম্ভ হোৱা এফেৰমেটিভ একচন প্ৰগ্ৰেম বিশ্বৰ ভিতৰতে আটাইতকৈ পুৰণি এনে কাৰ্যসূচী।<ref>{{cite web|title=Human Development Report 2016|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|website=UNDP|access-date=21 March 2017|page=119}}</ref> ভাৰতত জাতিগত বৈষম্যৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ হৈছে অস্পৃশ্যতাৰ প্ৰথা। ভাৰতৰ সংবিধানে এই প্ৰথা নিষিদ্ধ কৰে।<ref>{{cite journal |title=Untouchability in the Far East |jstor=2382914 |first=Herbert |last=Passin |journal=Monumenta Nipponica |volume=11 |issue=3 |date=October 1955 |pages=247–267|doi=10.2307/2382914 }}</ref> ১৯৫৪ চনত ভাৰতৰ শিক্ষা মন্ত্ৰালয়ে শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতিৰ বাবে ২০ শতাংশ স্থান সংৰক্ষিত কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিছিল আৰু য’তেই প্ৰয়োজন হয় তাতেই নামভৰ্তিৰ বাবে ন্যূনতম অৰ্হতা নম্বৰ ৫ শতাংশ শিথিল কৰাৰ ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল। ১৯৮২ চনত নিৰ্দিষ্ট কৰা হৈছিল যে ৰাজহুৱা খণ্ড আৰু চৰকাৰী সাহায্যপ্ৰাপ্ত শিক্ষানুষ্ঠানৰ খালী পদৰ ১৫ শতাংশ আৰু ৭.৫ শতাংশ ক্ৰমে অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জাতি প্ৰাৰ্থীৰ বাবে সংৰক্ষিত হ’ব লাগিব।<ref>{{cite web|title=Educational Safeguards|url=http://www.education.nic.in/cd50years/g/S/I6/0SI60301.htm|work=Department of Education|archive-date=19 June 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090619063917/http://www.education.nic.in/cd50years/g/S/I6/0SI60301.htm|publisher=Government of India|access-date=2011-11-27|archivedate=2009-06-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090619063917/http://www.education.nic.in/cd50years/g/S/I6/0SI60301.htm|deadurl=yes}}</ref> ১৯৭৯ চনত সামাজিক আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ পৰিস্থিতিৰ মূল্যায়নৰ বাবে মণ্ডল আয়োগ বা সামাজিক আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণী (SEBC) আয়োগ গঠন হোৱাৰ লগে লগে এক উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তনৰ সূচনা হয়।<ref name="Bhattacharya">{{Cite news|url=http://www.theotherindia.org/caste/who-are-the-obcs.html|title=Who are the OBCs?|access-date=2006-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060627065912/http://www.theotherindia.org/caste/who-are-the-obcs.html |archive-date=27 June 2006 |last=Bhattacharya |first=Amit |work=The Times of India |date=8 April 2006}}</ref> আয়োগৰ হাতত অ'বিচিসমূহৰ জনসংখ্যাৰ সঠিক পৰিসংখ্যা নাছিল। সেয়েহে আয়োগে ১৯৩১ চনৰ লোকপিয়লৰ তথ্য ব্যৱহাৰ কৰিছিল। ফলত আয়োগে অবিচিৰ মুঠ জনসংখ্যা ৫২ শতাংশ বুলি অনুমান কৰিছিল।<ref name=Ramaiah>{{Cite web |last=Ramaiah |first=A. |date=6 June 1992 |url=http://www.tiss.edu/downloads/ppapers/pp1.pdf |title=Identifying Other Backward Classes |pages=1203–1207 |publisher=Economic and Political Weekly |access-date=2006-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20051230030051/http://www.tiss.edu/downloads/ppapers/pp1.pdf |archive-date=30 December 2005}}</ref> ১৯৮০ চনত আয়োগৰ প্ৰতিবেদনত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল যে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে পৰিচালনা কৰা সেৱা আৰু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ সংস্থাসমূহৰ ক্ষেত্ৰত অ’বিচিৰ বাবে ২৭ শতাংশ সংৰক্ষিত কোটা প্ৰযোজ্য হ’ব লাগে। ইয়াত উচ্চ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানত নামভৰ্তিৰ ক্ষেত্ৰতো একেধৰণৰ পৰিৱৰ্তনৰ আহ্বান জনোৱা হৈছিল। অৱশ্যে কিছুমান ৰাজ্যত ইতিমধ্যে এনে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছিল।<ref name="Bhattacharya" /> ১৯৯০ চনতহে এই পৰামৰ্শসমূহ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ চাকৰিসমূহত কাৰ্যকৰী কৰা হয়।<ref>{{cite web |title=Implementation of Recommendations of Mandal Commission |url=http://parliamentofindia.nic.in/lsdeb/ls10/ses4/0507089201.htm |publisher=Parliament of India |access-date=2011-11-04}}</ref> ২০১৯ চনত চৰকাৰে সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে শিক্ষানুষ্ঠান আৰু চৰকাৰী চাকৰিত ১০% সংৰক্ষণ ঘোষণা কৰে। [[ভাৰতৰ সংবিধান]]ত ১৫(৪) অনুচ্ছেদত কোৱা হৈছে: {{quote|২৯ নং অনুচ্ছেদৰ [১৫ অনুচ্ছেদ] বা দফা (২)ৰ কোনো কথাই ৰাষ্ট্ৰক কোনো সামাজিক, আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ নাগৰিকৰ বা অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতিৰ বা তেওঁলোকৰ উন্নতিৰ বাবে কোনো বিশেষ ব্যৱস্থা কৰিবলৈ বাধা দিব নোৱাৰে। }} সংবিধানৰ ৪৬ নং অনুচ্ছেদত কোৱা হৈছে যে:{{quote|ৰাষ্ট্ৰই বিশেষ যত্নৰে জনসাধাৰণৰ পিছপৰা শ্ৰেণীৰ শৈক্ষিক আৰু অৰ্থনৈতিক স্বাৰ্থক প্ৰসাৰিত কৰিব লাগিব, আৰু বিশেষকৈ অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতিৰ লোকসকলক সামাজিক অন্যায় আৰু সকলো ধৰণৰ শোষণৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব। }} ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ১৯৯২ চনত ৰায় দিছিল যে সংৰক্ষণ ৫০ শতাংশতকৈ অধিক হ’ব নোৱাৰে। ন্যায়ালয়ে ৫০ শতাংশতকৈ অধিক যিকোনো সংৰক্ষণে সংবিধানৰ নিশ্চয়তা অনুসৰি সমঅধিকাৰ আৰু সমপ্ৰৱেশ উলংঘা কৰিব বুলি ৰায় দিয়ে। এইদৰে ই সংৰক্ষণৰ ওপৰত সীমাবদ্ধতা আৰোপ কৰে।<ref name="sawhney" /> কিন্তু শেহতীয়াকৈ সংবিধান সংশোধনে ৫০% অতিক্ৰম কৰিছে। লগতে এই ৫০ শতাংশ সীমা অতিক্ৰম কৰা কিছুমান ৰাজ্যিক আইন আছে আৰু এইবোৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ত বিচাৰাধীন হিচাপে চলি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে [[তামিলনাডু]] ৰাজ্যত জাতিভিত্তিক সংৰক্ষণ ৬৯ শতাংশ আৰু ই প্ৰায় ৮৭ শতাংশ জনসংখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য। ২০২২ চনৰ ৭ নৱেম্বৰত [[ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়|ন্যায়ালয়ে]] জানহিত অভিযান বনাম ইউনিয়ন অৱ ইণ্ডিয়া ৰিট আবেদন (চিভিল) নং(এছ) ৫৫ অফ ২০১৯ গোচৰত ৩:২ ৰায়দান কৰে। এই ৰায়ত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে শিক্ষানুষ্ঠান আৰু চৰকাৰী চাকৰিত নামভৰ্তিৰ বাবে অসংৰক্ষিত শ্ৰেণীৰ পৰা অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে ১০% সংৰক্ষণ প্ৰদান কৰিবলৈ আইনী অনুমোদন প্ৰদানৰ বাবে সম্পন্ন কৰা ১০৩তম সাংবিধানিক সংশোধনীৰ বৈধতাক সমৰ্থন কৰে।<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-law/quotas-poor-forward-castes-supreme-court-rule-8254179/|title=Quotas for poor among 'forward castes' upheld: Here's the case and what the SC has ruled|date=7 November 2022 }}</ref> ন্যায়ালয়ে লগতে কয় যে সংৰক্ষণৰ ৫০% সীমা অলংঘনীয় নহয় আৰু অৰ্থনৈতিক ভিত্তিত সংৰক্ষণে জাতিভিত্তিক সংৰক্ষণ নিৰ্মূল কৰাত বহুখিনি সহায় কৰিব পাৰে।<ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/supreme-court-upholds-ews-quota-in-3-2-split-verdict-cji-in-minority/articleshow/95365168.cms|title=Supreme Court upholds EWS quota in 3-2 split verdict, CJI in minority|website=The Times of India |date=8 November 2022 }}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/reservation-policy-cannot-stay-for-indefinite-period-says-supreme-court/article66108033.ece?homepage=true|title=Reservation policy cannot stay for indefinite period, says Supreme Court|website=[[The Hindu]] |date=7 November 2022 }}</ref> এই সাংবিধানিক সংশোধনে কেন্দ্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহত মুঠ সংৰক্ষণ ৫৯.৫০% লৈকে বৃদ্ধি কৰে। ==সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা== [[File:Caste reservations in India.png|thumb|কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বিশ্ববিদ্যালয় আৰু নিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত থকা জাতিগত সংৰক্ষণ]] ===নিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত=== চৰকাৰী আৰু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠান সমূহে দুই ভিন্ন শ্ৰেণীৰ পৰা সংৰক্ষণ শতাংশৰ ভিত্তিত চাকৰি প্ৰত্যাশীক নিযুক্তি প্ৰদান কৰে। এই দুই শ্ৰেণীৰ ভিতৰত সংৰক্ষিত শ্ৰেণীত অনুসূচীত জাতি, জনজাতি, অন্যান্য পিছপৰা জাতি, অৰ্থনৈতিকভাবে পিছপৰা শ্ৰেণী আৰু অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ বাবে সংৰক্ষিত। আনহাতে মুক্ত শ্ৰেণী সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ লগতে আন সকলো শ্ৰেণীৰ লোকৰ বাবে মুক্ত। নিযুক্তি প্ৰদান কৰাৰ ক্ষেত্ৰত মহিলাৰ বাবে ৩৩% সংৰক্ষণকে ধৰি সংৰক্ষিত শ্ৰেণীক মুখ্য অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয়। নিযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মহিলা, অনুসূচিত জনজাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জাতিৰ পুৰুষ, অনুসূচিত জনজাতিৰ পুৰুষ, অ’বিচি মহিলা, অ’বিচি পুৰুষ, ইডব্লিউএছ মহিলা, ইডব্লিউএছ পুৰুষক একাদিক্ৰমে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয় আৰু তাৰ পিছত মুক্ত শ্ৰেণীৰ বাবে বিবেচনা কৰা হ'য়। মুক্ত শ্ৰেণীৰ শিতানত মেধাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি চৰকাৰী আৰু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ নিযুক্তি দিয়া হয়। যদিও সমানে যোগ্য উদাহৰণস্বৰূপে একে নম্বৰ বা ৰেংক থকা ব্যক্তিক মুক্ত শ্ৰেণীটো অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মহিলা, অনুসূচিত জনজাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জনজাতিৰ পুৰুষ, অনুসূচিত জাতিৰ পুৰুষ, অবিচি মহিলা, অবিচি পুৰুষ, ই ডব্লিউ চি মহিলা, ই ডব্লিউ চি পুৰুষ আৰু তাৰ পিছত সাধাৰণ শ্ৰেণীক একাদিক্ৰমে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয়। চৰকাৰী চাকৰিত অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতিৰ বাবে বিশেষ নিযুক্তিৰ বাবে পদক্ষেপ ১৯৭২ চনত কেৰালাত ভেল্লা ইচাৰনে আৰম্ভ কৰিছিল। ১৯৯৩ চনত ইন্দিৰা চাহানী আৰু অন্যান্য বনাম ভাৰতীয় সংঘ গোচৰত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায়দানত চাকৰিৰ পদোন্নতিৰ ক্ষেত্ৰত সংৰক্ষণ "অসাংবিধানিক" বা ৰাজনৈতিক সংবিধান অনুসৰি নহয় বুলি কোৱা হৈছিল যদিও ইয়াক পাঁচ বছৰৰ বাবে অব্যাহত ৰখাৰ অনুমতি দিয়া হৈছিল।<ref>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/explained/bjps-obc-pitch-how-stronger-new-backward-classes-panel-will-function-4617203/|title=BJP's OBC pitch: How stronger new backward classes panel will function|date=18 April 2017|publisher=The Indian Express}}</ref><ref name="sawhney">{{cite web |url=http://www.indiankanoon.org/doc/1363234/ |title=Indra Sawhney Etc. vs Union of India And Others, Etc. on 16 November, 1992 |publisher=IndianKanoon.org |quote="(4) Reservation being an extreme form of protective measure or affirmative action it should be confined to minority of seats. Even though the Constitution does not lay down any specific bar but the constitutional philosophy being against proportional equality the principle of balancing equality ordains reservation, of any manner, not to exceed 50%.", "Reservation in promotion is constitutionally impermissible as once the advantaged and disadvantaged are made equal and are brought in one class or group then any further benefit extended for promotion on the inequality existing prior to being brought in the group would be treating equals unequally. It would not be eradicating the effects of past discrimination but perpetuating it." |access-date=2012-08-22}}</ref> ১৯৯৫ চনত সংবিধানৰ ৭৭ সংখ্যক সংশোধনী কৰি পাঁচ বছৰৰ সময়সীমা শেষ হোৱাৰ আগতেই ১৬ নং অনুচ্ছেদ সংশোধন কৰি পদোন্নতিৰ ক্ষেত্ৰত অনুসূচিত জাতি/জনজাতিৰ বাবে সংৰক্ষণ অব্যাহত ৰখা হয়।<ref>{{cite web |url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend77.htm |title=Seventy Seventh Amendment |publisher=Indiacode.nic.in |access-date=2011-11-19}}</ref> ৮৫ নং সংশোধনীৰ জৰিয়তে ইয়াক আৰু অধিক সংশোধন কৰি সংৰক্ষণৰ দ্বাৰা পদোন্নতি পোৱা অনুসূচিত জাতি/জনজাতিৰ প্ৰাৰ্থীসকলক ফলস্বৰূপে জ্যেষ্ঠতাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা হয়।<ref>{{cite web |url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend85.htm |title=Eighty Fifth Amendment |date=4 January 2002 |publisher=Indiacode.nic.in |access-date=2011-11-19}}</ref> সংবিধানৰ ৮১ সংখ্যক সংশোধনী অনুসৰি সংৰক্ষিত খালী পদৰ শূন্যনা চৰকাৰে এটা পৃথক আৰু সুকীয়া গোট হিচাপে গণ্য কৰাৰ অনুমতি দিয়া হৈছিল আৰু ইয়াৰ বাবে ৫০ শতাংশৰ সীমা প্ৰযোজ্য নহয়।<ref>{{cite web |url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend81.htm |title=Eighty First Amendment |date=29 August 1997 |publisher=Indiacode.nic.in |access-date=2011-11-19}}</ref> ৮২ সংখ্যক সংশোধনীত ৩৩৫ নং অনুচ্ছেদত এটা ব্যৱস্থা সন্নিবিষ্ট কৰি ৰাজ্যসমূহে অনুসূচিত জাতি/জনজাতিৰ প্ৰাৰ্থীসকলক পদোন্নতিৰ বাবে ৰেহাই দিব পাৰে তাৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়।<ref>{{cite web |url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend82.htm |title=Eighty Second Amendment |publisher=Indiacode.nic.in |access-date=2011-11-19}}</ref> ওপৰৰ চাৰিটা সংশোধনীৰ বৈধতাক উচ্চতম ন্যায়ালয়ত এম. নাগৰাজ আৰু অন্যান্য বনাম ভাৰতীয় সংঘ গোচৰত প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হৈছিল। এই সংশোধনসমূহে সংবিধানৰ মৌলিক গাঁথনি সলনি কৰিলে বুলি এই গোচৰত দাবী জনোৱা হৈছিল। ২০০৬ চনত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সংশোধনীসমূহ সমৰ্থন কৰিছিল যদিও এইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল যে সংশ্লিষ্ট ৰাষ্ট্ৰই প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে "বাধ্যতামূলক কাৰণ"ৰ অস্তিত্ব দেখুৱাব লাগিব - য'ত "পিছপৰা", "প্ৰতিনিধিত্বৰ অপৰ্যাপ্ততা" আৰু সামগ্ৰিকভাৱে "প্ৰশাসনিক দক্ষতা" প্ৰমাণ ৰাজ্য চৰকাৰে দাখিল কৰিব লাগিব। ৰাজ্য চৰকাৰে যদি পদোন্নতিত অনুসূচিত জাতি-জনজাতিৰ বাবে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰিব বিচাৰে, তেন্তে ৰাজ্যই শ্ৰেণীৰ পিছপৰা আৰু অপৰ্যাপ্ততা দেখুওৱা পৰিমাণীকৰণযোগ্য তথ্য সংগ্ৰহ কৰিব লাগিব।<ref name="M.Nagaraj & Others vs Union Of India & Others on 19 October 2006">{{cite web |url=http://indiankanoon.org/doc/102852/ |title=M.Nagaraj & Others vs Union of India & Others on 19 October 2006 |quote="We reiterate that the ceiling-limit of 50%, the concept of creamy layer and the compelling reasons, namely, backwardness, inadequacy of representation and overall administrative efficiency are all constitutional requirements without which the structure of equality of opportunity in Article 16 would collapse.", "As stated above, the impugned provision is an enabling provision. The State is not bound to make reservation for SC/ST in matter of promotions." |access-date=2012-08-22 |first=S. H.|last=Kapadia}}</ref> ২০০৭ চনত উত্তৰ প্ৰদেশ চৰকাৰে চাকৰিৰ পদোন্নতিৰ ক্ষেত্ৰত সংৰক্ষণৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। কিন্তু উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সিদ্ধান্তৰ উদ্ধৃতি দি ২০১১ চনত এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয়ে এই নীতি অসাংবিধানিক বুলি ৰায় দিয়ে।<ref>{{cite news |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-05/lucknow/28363783_1_consequential-seniority-promotion-quota-reservation |archive-url=https://archive.today/20130126084309/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-05/lucknow/28363783_1_consequential-seniority-promotion-quota-reservation |archive-date=26 January 2013 |title=Promotion quota not legally sustainable: HC |date=5 January 2011 |work=The Times of India |access-date=2012-08-10 |archivedate=2013-01-26 |archiveurl=https://archive.today/20130126084309/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-05/lucknow/28363783_1_consequential-seniority-promotion-quota-reservation |deadurl=yes }}</ref> এই সিদ্ধান্তক উচ্চতম ন্যায়ালয়ত প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হয় আৰু ২০১২ চনত উত্তৰ প্ৰদেশ চৰকাৰৰ যুক্তি নাকচ কৰি এই সিদ্ধান্তক সমৰ্থন কৰে কাৰণ চৰকাৰে জাতিগত ভিত্তিত কৰ্মচাৰীক পদোন্নতি দিয়াৰ পদক্ষেপক ন্যায্যতা প্ৰদান কৰিব পৰাকৈ পৰ্যাপ্ত বৈধ তথ্য প্ৰদান কৰাত ব্যৰ্থ হয়।<ref>{{cite news |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-28/lucknow/31451487_1_consequential-seniority-due-promotions-reservation |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510200921/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-28/lucknow/31451487_1_consequential-seniority-due-promotions-reservation |archive-date=10 May 2013 |title=Supreme Court upholds High court's decision to quash quota in promotion |date=28 April 2012 |work=The Times of India |access-date=2012-08-10 |archivedate=2013-05-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130510200921/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-28/lucknow/31451487_1_consequential-seniority-due-promotions-reservation |deadurl=yes }}</ref> ===শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত=== শৈক্ষিক প্ৰতিষ্ঠান সমূহে নিয়োগৰ দৰে দুই ভিন্ন শ্ৰেণীৰ পৰা সংৰক্ষণ শতাংশৰ ভিত্তিত আসন আৰু অন্যান্য সা-সুবিধা শিক্ষাৰ্থীক প্ৰদান কৰে। এই দুই শ্ৰেণীৰ ভিতৰত সংৰক্ষিত শ্ৰেণীত অনুসূচীত জাতি, জনজাতি, অন্যান্য পিছপৰা জাতি, অৰ্থনৈতিকভাবে পিছপৰা শ্ৰেণী আৰু অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ বাবে সংৰক্ষিত। আনহাতে মুক্ত শ্ৰেণী সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ লগতে আন সকলো শ্ৰেণীৰ লোকৰ বাবে মুক্ত। আসন আৰু অন্যান্য সা-সুবিধা প্ৰদান কৰাৰ ক্ষেত্ৰত মহিলাৰ বাবে ৩৩% সংৰক্ষণকে ধৰি সংৰক্ষিত শ্ৰেণীক মুখ্য অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয়। এই ক্ষেত্ৰত অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মহিলা, অনুসূচিত জনজাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জাতিৰ পুৰুষ, অনুসূচিত জনজাতিৰ পুৰুষ, অ’বিচি মহিলা, অ’বিচি পুৰুষ, ইডব্লিউএছ মহিলা, ইডব্লিউএছ পুৰুষক একাদিক্ৰমে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয় আৰু তাৰ পিছত মুক্ত শ্ৰেণীৰ বাবে বিবেচনা কৰা হ'য়। চৰকাৰী শৈক্ষিক প্ৰতিষ্ঠান সমূহে মুক্ত শ্ৰেণীৰ শিতানত মেধাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি আসন প্ৰদান কৰে। যদিও সমানে যোগ্য উদাহৰণস্বৰূপে একে নম্বৰ বা ৰেংক থকা ব্যক্তিক মুক্ত শ্ৰেণীটো অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মহিলা, অনুসূচিত জনজাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জাতিৰ মহিলা, অনুসূচিত জনজাতিৰ পুৰুষ, অনুসূচিত জাতিৰ পুৰুষ, অবিচি মহিলা, অবিচি পুৰুষ, ই ডব্লিউ চি মহিলা, ই ডব্লিউ চি পুৰুষ আৰু তাৰ পিছত সাধাৰণ শ্ৰেণীক একাদিক্ৰমে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হয়। আৰক্ষণৰ আওঁতাত অন্যান্য সা-সুবিধাসমূহ যেনে প্ৰৱেশ পৰীক্ষাৰ মাচুল হ্ৰাস, ন্যূনতম নম্বৰৰ বাবে সকাহ, আসন আবণ্টনৰ বাবে বিবেচনাধীন আৰু অন্যান্য চৰকাৰী আঁচনিৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰযোজ্য। ভাৰতত ছাত্ৰ সাহায্য যেনে জলপানি, হোষ্টেলৰ মাচুল হ্ৰাস, অন্যান্য মাচুল হ্ৰাস, কিতাপ আৰু অন্যান্য আনুষংগিক বস্তুৰ বাবে সাহায্য ইত্যাদি অনুসূচিত জাতি, অনুসূচিত জনজাতি, পিছপৰা শ্ৰেণী, অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী, মহিলা, মুছলমান আৰু অন্যান্য সংখ্যালঘুৰ সম্প্ৰদায়ে লাভ কৰে। ভাৰতত ছাত্ৰ সাহায্যৰ প্ৰায় ০.৭%হে যোগ্যতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি দিয়া হয়।<ref>{{cite web|url=http://www.rediff.com/news/report/rediff-labs-can-you-guess-how-many-indians-get-merit-based-scholarships/20140901.htm|title=Guess how many Indians get merit-based scholarship |date=1 September 2014|work=Rediff|access-date=2016-05-08}}</ref> ===ৰাজ্যসমূহত সংৰক্ষণ=== কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ পুঁজিৰে চলি থকা উচ্চ শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত উপলব্ধ আসনৰ ২২.৫% অনুসূচিত জাতি (SC) আৰু অনুসূচিত জনজাতি (ST) ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে সংৰক্ষিত। ইয়াৰে ভিতৰত অনুসূচীত জনজাতিৰ বাবে ৭.৫% আৰু অনুসূচিত জাতিসমূহৰ বাবে ১৫%।<ref name="AAPE">{{cite web|title=Affirmative Action and Peer Effects: Evidence from Caste Based Reservation in General Education Colleges in India|url=http://people.virginia.edu/~ss5mj/Peereffects_April12_2011.pdf|publisher=Virginia University, Virginia|access-date=2011-11-05}}</ref> অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে অতিৰিক্ত ২৭% সংৰক্ষণ অন্তৰ্ভুক্ত কৰি এই সংৰক্ষণ শতকৰা হাৰ ৪৯.৫% লৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছে। এই অনুপাত আনকি সংসদ আৰু সকলো নিৰ্বাচনতো অনুসৰণ কৰা হয় য’ত কিছুমান বিশেষ সম্প্ৰদায়ৰ লোকৰ বাবে কেইটামান সমষ্টি নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। এই নিৰ্দিষ্ট সমষ্টিৰ আসন সমূহ নতুনকৈ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰিলে কিছু সাল-সলনি হয়। কিছুমান ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত মহিলাৰ বাবে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছে। ৰাজ্য অনুসৰি এই সংৰক্ষণৰ পৰিমাণ ৫%ৰ পৰা ৩৩.৩৩%লৈকে ভিন ভিন। {| class="wikitable sortable" |+প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ বাবে সংৰক্ষণৰ শতাংশ ! ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল ! অনুসূচীত জাতি (SC) ! অনুসূচীত জনজাতি (ST) ! অন্যান্য পিছপৰা জাতি (OBC) ! আৰ্থিকভাবে পিছপৰা শ্ৰেণী (EWS) ! অন্যান্য সংৰক্ষণ ! মুঠ |- ! [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]]<ref>{{Cite news |last=Raghavendra |first=V. |date=2021-07-15 |title=A.P. govt announces 10% reservation for EWS |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/ap-govt-announces-10-reservation-for-ews/article35337212.ece |access-date=2022-04-16 |issn=0971-751X}}</ref> |১৫ |৬ |২৯ |১০ | |৬০ |- ! [[আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জ]] | |১২ |৩৮ | | |৫০ |- ! [[অৰুণাচল প্ৰদেশ]]<ref>{{Cite web |title=THE CONSTITUTION (EIGHTY THIRD AMENDMENT) ACT 2000{{!}}Legislative Department {{!}} Ministry of Law and Justice {{!}} GoI |url=https://legislative.gov.in/constitution-eighty-third-amendment-act#:~:text=Arunachal%20Pradesh%20is%20a%20State,any%20law%20to%20that%20effect. |access-date=2022-04-16 |website=legislative.gov.in}}</ref> | |৮০ | | | |৮০ |- ! [[অসম]] |৭ |১৫ |২৭ |১০ | |৫৯ |- ! [[বিহাৰ]]<ref>{{cite web | url=https://indianexpress.com/article/india/bihar-assembly-approves-hike-in-caste-quota-9020242/ | title=Bihar reservation bill clears Assembly unanimously, quota raised from 50% to 65% | date=9 November 2023 }}</ref><ref>{{Cite web |last=IAS |first=Top IAS Coaching in Delhi-SHRI RAM |title=Bihar Assembly Passes Bill to Increase ST, SC, OBC Reservation to 65% {{!}} Best IAS Coaching in Delhi, India - SHRI RAM IAS |url=https://web.shriramias.in/upsc-zone/bihar-to-increase-reservation-to-65-percent/ |access-date=2023-11-10 |website=web.shriramias.in |language=en}}</ref> |২০ |২ |৪৩ |১০ | |৭৫ |- ! [[চণ্ডীগড়]] | | |২৭ | | |২৭ |- ! [[ছত্তীশগড়]] |১৩ |৩২ |১৪ |১০ | |৬৯ |- ! [[দাদৰা আৰু নগৰ হাভেলী আৰু দমন আৰু দিউ]] |৩ |৯ |২৭ | | |৩৯ |- ! [[দিল্লী]] |১৫ |৭ |২৭ |১০ | |৫৯ |- ! [[গোৱা]] |২ |১২ |২৭ |১০ | |৫১ |- ! [[গুজৰাট]] |৭ |১৪ |২৭ |১০ | |৫৮ |- ! [[হাৰিয়ানা]] |২০ | |২৩ |১০ | |৫৩ |- ! [[হিমাচল প্ৰদেশ]] |২৫ |৪ |২০ |১০ | |৫৯ |- ! [[ঝাড়খণ্ড]] |১০ |২৬ |১৪ |১০ | |৬০ |- ! [[কৰ্ণাটক]] |১৭ |৭ |৩২ |১০ | |৬৬ |- ! [[কেৰালা]] |৮ |২ |৪০ |১০ | |৬০ |- ! [[লক্ষদ্বীপ]] | |১০০ | | | |১০০ |- ! [[মধ্যপ্ৰদেশ]] |১৬ |২০ |১৪ |১০ | |৬০ |- ! [[মহাৰাষ্ট্ৰ]] |১৩ |৭ |৩২ |১০ |১০ মাৰাঠা ১ (অনাথ) |৭৩ |- ! [[মণিপুৰ]] |৩ |৩৪ |১৭ | | |৫৪ |- ! [[মেঘালয়]] | |৮০ | | | |৮০ |- ! [[মিজোৰাম]] | |৮০ | | | |৮০ |- ! [[নাগালেণ্ড]] | |৮০ | | | |৮০ |- ! [[ওড়িশা]] |১৬ |২২ |১১ |১০ | |৫৯ |- ! [[পুডুছেৰী]] |১৬ | |৩৪ | | |৫০ |- ! [[পঞ্জাব, ভাৰত|পঞ্জাব]] |২৯ | |১২ |১০ | |৫১ |- ! [[ৰাজস্থান]] |১৬ |১২ |২১ |১০ |৫ (অধিক পিছপৰা শ্ৰেণী) |৬৪ |- ! [[ছিক্কিম]]<ref>{{Cite web |title=Department Of Personnel {{!}} State Portal-Sikkim |url=https://sikkim.gov.in/departments/department-of-personnel-public-grievances |access-date=2022-04-16 |website=sikkim.gov.in}}</ref> |৭ |১৮ |৪০ | |২০ |৮৫ |- ! [[তামিলনাডু]] |১৮ |১ |৫০ | | |৬৯ |- ! [[তেলেংগানা]]<ref>{{cite web | url=https://www.tspsc.gov.in/FAQ.jsp%3C/ | title=Telangana State Public Service Commission }}{{Dead link|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |১৫ |১০ |২৯ |১০ | |৬৪ |- ! [[ত্ৰিপুৰা]] |১৭ |৩১ |২ |১০ | |৬০ |- ! [[উত্তৰ প্ৰদেশ]] |২১ |২ |২৭ |১০ | |৬০ |- ! [[উত্তৰাখণ্ড]]<ref>{{cite web|title=Determination of Post Based Roster Policy|url=https://psc.uk.gov.in/public/uploads/importantrecruitment/981719045.pdf|language=hi|website=Uttarakhand Public Service Commission|date=22 May 2020|access-date=7 November 2022}}</ref> |১৯ |৪ |১৪ |১০ | |৪৭ |- ! [[পশ্চিম বংগ]] |২২ |৬ |১৭ |১০ | |৫৫ |} ৰাজ্যভেদে সঠিক শতাংশ ভিন্ন হয়: * [[তামিলনাডু]]ত অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষণ ২৬.৫%ক পিছপৰা জাতি, ৩.৫% পিছপৰা জাতি (এম) আৰু ২০% অতি পিছপৰা জাতি আৰু ভান্নিয়াৰ সম্প্ৰদায়ৰ বাবে ১০.৫% উপ কোটা বুলি ভাগ কৰা হৈছে। এই ব্যৱস্থা ২০২০ চনত এআইএডিএমকে চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। লগতে ডেনটিফাইড, নোমেডিক আৰু চেমি-নোমেডিক জনজাতিৰ বাবে ৭% সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰে। মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয়ে ভান্নিয়াৰৰ বাবে ৭.৫% সংৰক্ষণ বাতিল কৰিলে। অনুসূচিত জাতি কোটাত অৰুণথাতীয়াৰসকলৰ বাবে ৩% উপ-কোটা আছে। এই ব্যৱস্থা ২০০৯ চনত ডি এম কে চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰে।<ref>{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=108754|title=Status of Reservation of OBC in Various States|website=pib.nic.in|access-date=24 February 2019}}</ref> *[[মহাৰাষ্ট্ৰ]]ত অনুসূচিত জাতি/জনজাতি/অবিচিৰ বাবে সংৰক্ষণৰ উপৰিও এছবিচিৰ বাবে ২%, যাযাবৰী জনজাতিৰ বাবে ৩% – এনটি-এ (বিমুক্ত জাতি), এনটি-বিৰ বাবে ২.৫%, এনটি-চি (ধনগৰ)ৰ বাবে ৩.৫% ), এন টি-ডি (বঞ্জৰী)ৰ বাবে ২%, এছ ই বি চি (মাৰাঠা)ৰ বাবে ১০% আৰু অনাথৰ বাবে ১% সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছে। * উত্তৰ-পূব ভাৰতত যেনে- [[অৰুণাচল প্ৰদেশ]], [[মেঘালয়]], [[নাগালেণ্ড]] আৰু [[মিজোৰাম]]ত ৰাজ্য চৰকাৰৰ এছ টিৰ বাবে সংৰক্ষণ ৮০% আৰু মাত্ৰ ২০% অনাসংৰক্ষিত। শ্বিলঙৰ [[উত্তৰ পূব পাৰ্বত্য বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দৈমুখৰ [[ৰাজীৱ গান্ধী বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ কেন্দ্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়ত এছ টি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে ৬০% আসন সংৰক্ষিত। * [[পশ্চিম বংগ]]ত অ'বিচি সম্প্ৰদায়ক অ'বিচি এ আৰু বি শ্ৰেণীত বিভক্ত কৰা হৈছে।<ref name="anagrasarkalyan.gov.in">{{cite web|url=http://www.anagrasarkalyan.gov.in|title=Backward Classes Welfare Department, Government of West Bengal|access-date=2015-02-02}}</ref> পশ্চিম বংগত ধৰ্মীয় ভিত্তিত কোনো সংৰক্ষণ নাই যদিও কিছুমান অৰ্থনৈতিক আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা মুছলমান জাতি (বিভিন্ন বৃত্তিৰ সৈতে জড়িত ভিত্তি উপাধি যেনে মুচি, দৰ্জী আদি)ক তেওঁলোকৰ হিন্দু সমকক্ষৰ সৈতে অ’বিচি তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে যথা অ’বিচি এ আৰু অবিচি বি, দুয়োখন তালিকাতে দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ জাতি আছে। কিন্তু উচ্চ শিক্ষানুষ্ঠানত এতিয়ালৈকে অ’বিচি সম্প্ৰদায়ৰ বাবে কোনো সংৰক্ষণ নাই যদিও প্ৰাথমিক, মাধ্যমিক আৰু উচ্চতৰ মাধ্যমিকত নামভৰ্তিৰ ক্ষেত্ৰত সংৰক্ষণ আছে।<ref name="ReferenceA">{{cite web|url=http://www.anagrasarkalyan.gov.in/htm/reserv-1.html|title=BCW Department-Govt of West Bengal, Reservation|access-date=2015-02-02}}</ref><ref name="anagrasarkalyan.gov.in" /> ==লিংগভিত্তিক সংৰক্ষণ== ১৯৪৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত ভাৰতৰ সংবিধান সভাৰ উদ্বোধনী অধিৱেশন সংবিধান প্ৰেক্ষাগৃহত আহ্বান কৰা হয়, যিটো বৰ্তমান পুৰণি সংসদ ভৱনৰ কেন্দ্ৰীয় প্ৰেক্ষাগৃহ। উল্লেখযোগ্য যে সমগ্ৰ সমাৱেশত [[সৰোজিনী নাইডু]] আছিল একমাত্ৰ মহিলা; যি ৰাষ্ট্ৰপতিৰ মঞ্চৰ সন্মুখত উপস্থিতসকলৰ প্ৰথম শাৰীত বহিছিল। মহিলাৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়টোৰ ওপৰত ইয়াৰ পূৰ্বে ১৯৯৬, ১৯৯৭ আৰু ১৯৯৮ চনত আলোচনা কৰা হৈছিল; কিন্তু লোকসভা ভংগ হোৱা বা ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ মাজত ঐকমত্যৰ অভাৱৰ বাবে ইয়াক আৰু আগুৱাই নিব পৰা হোৱা নাছিল। যোৱা দশকবোৰত বিধায়িনী সংস্থাসমূহত মহিলাসকলৰ অ-প্ৰতিনিধিত্বৰ সন্দৰ্ভত আশংকা বৃদ্ধি পাইছে, যদিও তেওঁলোকে বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ আধাতকৈ অধিক অংশৰ প্ৰতিনিধি। এই গণতান্ত্ৰিক অভাৱে দ্ৰুত অৰ্থনৈতিক বিকাশ লাভৰ ক্ষেত্ৰত এক উল্লেখযোগ্য বাধাৰ সৃষ্টি কৰিছে। ফলস্বৰূপে; অংশগ্ৰহণমূলক, সৰ্বাংগীণ, সমতাপূৰ্ণ ৰাজনৈতিক সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে এই বিষয়টোৱে সৰ্বাধিক গুৰুত্ব পোৱাটো ক্ৰমান্বয়ে প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰে। ২০০৮ চনৰ ১০৮ সংশোধনী বিধেয়ক বুলি জনাজাত ''মহিলা সংৰক্ষণ বিধেয়ক'' কাৰ্যকৰী কৰাটো সমসাময়িক ভাৰতীয় সমাজৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়। .<ref>{{cite news|last1=Sharma|first1=Kalpana|title=Women-led development and the Women's Reservation Bill|url=https://www.hindustantimes.com/ht-insight/governance/womenled-development-and-the-women-s-reservation-bill-101695272982499.html|access-date=22 September 2023|work=Hindustan Times|date=21 September 2023|language=en}}</ref> লোকসভা আৰু ৰাজ্যিক বিধানসভাৰ ৩৩ শতাংশ আসন মহিলাৰ বাবে প্ৰত্যক্ষভাৱে সংৰক্ষিত কৰা উদ্দেশ্যৰে [[ভাৰতীয় সংবিধানৰ এশ ষষ্ঠ সংশোধনী]] আইনখন ২০২৩ চনৰ ১৯ ছেপ্টেম্বৰত সংসদৰ বিশেষ অধিৱেশনৰ সময়ত [[লোকসভা]]ত উত্থাপন কৰা হয়।<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/opinion/columns/womens-reservation-bill-imperfect-but-important-8949050/|title=Women's reservation Bill – imperfect but important|date=21 September 2023}}</ref><ref>{{cite news|title='God has given me the opportunity', says PM Modi as women quota bill tabled in LS|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/womens-reservation-bill-to-be-tabled-in-lok-sabha-at-3-pm-today-101695109480855.html|work=Hindustan Times|date=19 September 2023|language=en}}</ref> ২০২৩ চনৰ ২০ ছেপ্টেম্বৰত [[লোকসভা]]ত ৪৫৪টা ভোটৰ সমৰ্থনত আৰু ২টা ভোটৰ বিৰোধিতাত এই বিধেয়কখন গৃহীত হয়। [[ৰাজ্যসভা]]ই ২০২৩ চনৰ ২১ ছেপ্টেম্বৰত ২১৪টা ভোটৰ সমৰ্থনত সৰ্বসন্মতিক্ৰমে বিধেয়কখন গৃহীত হয়।<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/data/women-reservation-bill-in-20-states-uts-less-than-10-mlas-are-female-data/article67338512.ece|title=Women Reservation Bill: In 20 States & UTs less than 10% MLAs are female|newspaper=The Hindu|date=24 September 2023|last1=Nihalani|first1=Jasmin}}</ref>ৰাষ্ট্ৰপতি [[দ্ৰৌপদী মূৰ্মু]]ৱে ২০২৩ চনৰ ২৮ ছেপ্টেম্বৰত এই বিধেয়কখনত স্বাক্ষৰ কৰে আৰু সেইদিনা গেজেট অধিসূচনাও প্ৰকাশ কৰা হয়, য’ত স্পষ্ট হৈ পৰে যে প্ৰথম সীমা নিৰ্ধাৰণৰ (২০২৬ চনলৈকে নিশ্চিহ্ন কৰা)ৰ পিছত অতি সোনকালে সংৰক্ষণ বলবৎ হ’ব। ভাৰতৰ ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে নিজাকৈ মহিলাৰ সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰিছে। ভিন ভিন ৰাজ্যত এই সংৰক্ষণৰ পৰিমাণ ৫%ৰ পৰা ৩৩.৩৩% পৰ্যন্ত হোৱা দেখা যায়। [[গুজৰাট]] আৰু [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]]ত সকলো চৰকাৰী বিভাগ আৰু সেৱা, যেনে আৰক্ষী, স্বাস্থ্য, শিক্ষা আৰু সাধাৰণ প্ৰশাসনৰ ৩২% পদ মহিলাৰ বাবে সংৰক্ষিত।<ref name="Deccan Herald 2014">{{cite web | title=33% reservation for women in all Gujarat state government jobs | website=Deccan Herald | date=13 October 2014 | url=http://www.deccanherald.com/content/435789/33-reservation-women-all-gujarat.html | access-date=2015-09-03}}</ref><ref name="dnax2014">{{cite web | title=Gujarat increases women's reservation to 33% in government jobs | website=dna | date=14 October 2014 | url=http://www.dnaindia.com/india/report-gujarat-increases-women-s-reservation-to-33-in-government-jobs-2025919 | access-date=2015-09-03}}</ref><ref>{{cite book|last=Arora|first=N.D.|title=Political Science for Civil Services Main Examination|year=2010|publisher=Tata McGraw-Hill Education|page=19|url=https://books.google.com/books?id=z8Flb0gZ3ZkC&pg=SA5-PA19|isbn=978-0-07-009094-1}}</ref> ২০১৫ চনৰ পৰা কেৰালাই নিজৰ স্থানীয় স্বায়ত্ত্বশাসিত সংস্থাসমূহৰ সকলো পদৰ বাবে মহিলাৰ ৫৫% সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰিছে।<ref>{{Cite web|title=Local body polls: Women fight on two fronts as parties reluctant to give out general seats|url=https://www.onmanorama.com/kerala/top-news/2020/11/22/kerala-local-body-polls-parties-refuse-to-field-women-in-general-seats.html|access-date=2020-12-30|website=OnManorama}}</ref> ২০২১ চনৰ ২১ জুলাই তাৰিখে সকলো চৰকাৰী সেৱাত [[ট্ৰান্সজেণ্ডাৰ]] সম্প্ৰদায়ৰ বাবে এক শতাংশ সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা [[কৰ্ণাটক]] দেশৰ প্ৰথমখন ৰাজ্য হিচাপে পৰিগণিত হয়। এই সন্দৰ্ভত চৰকাৰে উচ্চ ন্যায়ালয়ত প্ৰতিবেদন দাখিল কৰি কয় যে কৰ্ণাটক অসামৰিক সেৱা সংশোধন কৰি ইতিমধ্যে অধিসূচনা জাৰি কৰা হৈছে। [[ট্ৰান্সজেণ্ডাৰ]]ৰ প্ৰাৰ্থীৰ অনুপলব্ধতাৰ ক্ষেত্ৰত একে শ্ৰেণীৰ পুৰুষ বা মহিলাক এই চাকৰিটো দিব পাৰি। ইয়াৰ ফলত তৃতীয় লিংগ হিচাপে চিহ্নিত [[হিজিৰা]], [[ট্ৰান্স ৱমেন]], [[ট্ৰান্স মেন]] আদি লিংগীক সংখ্যালঘুসকলেও কৰ্ণাটকত সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰে।<ref>{{Cite web|title=Karnataka Is The First State To Provide 1% Reservation To Transgenders In Govt Services|url=https://www.indiatimes.com/news/india/karnataka-reservation-to-transgenders-in-govt-services-545457.html|access-date=2021-07-21|website=India Times|date=21 July 2021}}</ref> ==ধৰ্মভিত্তিক সংৰক্ষণ== ভাৰতৰ সংবিধানে ভাৰতত ধৰ্মৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সংৰক্ষণ নিষিদ্ধ কৰে।<ref>{{Cite news |last=Faizee |first=Shameem |date=2010-02-23 |title=Reservation on basis of religion |work=The Economic Times |url=https://economictimes.indiatimes.com/reservation-on-basis-of-religion/articleshow/5605613.cms?_oref=cook&from=mdr |access-date=2023-03-26 |issn=0013-0389}}</ref> তামিলনাডু চৰকাৰে [[মুছলমান]] আৰু [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম|খ্ৰীষ্টানসকলক]] ৩.৫%কৈ আসন আবণ্টন দিছে। ইয়াৰ ফলত অ'বিচি সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা ৩০%ৰ পৰা ২৩%লৈ সলনি কৰা হৈছে। অৱশ্যে ইয়াৰ দ্বাৰা মুছলমান বা খ্ৰীষ্টান ধৰ্মালম্বী অন্যান্য পিছপৰা জাতিৰ লোকসকলক বাদ দিয়া হৈছে।<ref name="Viswanathan">{{Cite news |last=Viswanathan |first=S. |title=A step forward |newspaper=Frontline |volume=24 |issue=22 |date=16 November 2007 |url=http://www.hinduonnet.com/thehindu/fline/fl2422/stories/20071116502203400.htm |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20101120195956/http://www.hinduonnet.com/thehindu/fline/fl2422/stories/20071116502203400.htm |archive-date=20 November 2010 |access-date=15 April 2024 |archivedate=20 November 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101120195956/http://www.hinduonnet.com/thehindu/fline/fl2422/stories/20071116502203400.htm |deadurl=yes }}</ref> অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ চৰকাৰে ২০০৪ চনত মুছলমানসকলৰ বাবে ৪ শতাংশ সংৰক্ষণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা আইন প্ৰৱৰ্তন কৰে। এই আইনখন ২০১০ চনত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অন্তৱৰ্তীকালীন আদেশত সমৰ্থন কৰিছিল যদিও ই বিষয়টোৰ ওপৰত অধিক পৰ্যবেক্ষণ কৰিবলৈ সংবিধান বিচাৰপীঠ গঠন কৰিছিল।<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/interim-relief-to-ap-on-muslim-reservation/article304480.ece|title=Interim relief to AP on Muslim reservation|work=The Hindu|date=25 March 2010|access-date=2015-06-14}}</ref><ref>{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-07-24/india/32827015_1_muslim-sub-quota-central-educational-institutions-constitution-bench|archive-url=https://archive.today/20130629123830/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-07-24/india/32827015_1_muslim-sub-quota-central-educational-institutions-constitution-bench|archive-date=2013-06-29|work=The Times of India|title=Supreme Court to hear govt on Muslim quota|access-date=2015-06-14|archivedate=2013-06-29|archiveurl=https://archive.today/20130629123830/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-07-24/india/32827015_1_muslim-sub-quota-central-educational-institutions-constitution-bench|deadurl=yes}}</ref> ধৰ্মৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কোটাৰ সাংবিধানিক বৈধতা পৰীক্ষা কৰিবলৈ এই পীঠ গঠন কৰা হৈছিল।<ref>{{cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/centre-seeks-scs-approval-on-muslim-reservation/articleshow/30704696.cms?from=mdr|title=Centre Seeks SCs approval on Muslim Reservation|work=timesofindia-economictimes|access-date=2020-03-05}}</ref> কেৰেলা লোকসেৱা আয়োগত মুছলমানসকলৰ বাবে ১২% সংৰক্ষণ আছে।<ref>{{Cite web|date=7 September 2020|title=Reservation chart by Kerala Public Service Commission|url=https://www.keralapsc.gov.in/index.php/rotation-chart}}</ref> ধৰ্মীয় সংখ্যালঘু (মুছলমান বা খ্ৰীষ্টান) শিক্ষানুষ্ঠানতো মুছলমান বা খ্ৰীষ্টান ধৰ্মৰ বাবে ৫০% সংৰক্ষণ আছে। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কেইবাটাও মুছলমান সম্প্ৰদায়ক পিছপৰা মুছলমান হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰি সংৰক্ষণৰ বাবে যোগ্য কৰি তুলিছে। ==অৰ্থনৈতিক স্থিতি ভিত্তিক সংৰক্ষণ== কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে সংবিধান ১২৪ সংখ্যক সংশোধনী বিধেয়ক, ২০১৯ৰ দ্বাৰা পূৰ্বৰ অসংৰক্ষিত শ্ৰেণীৰ অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে নিয়োগ আৰু শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ১০% অতিৰিক্ত সংৰক্ষণ প্ৰদান কৰে। 'অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণী'ৰ সংজ্ঞা ৰাষ্ট্ৰই সময়ে সময়ে সংজ্ঞায়িত কৰিব।<ref> [https://economictimes.indiatimes.com/news/et-explains/et-explains-what-is-constitution-one-hundred-and-twenty-fourth-amendment-bill-2019/articleshow/67448343.cms ET Explains: What is Constitution (One Hundred And third Amendment) Bill, 2019?], The Economic Times, 9 January 2019. </ref> সাংবিধানিক সংশোধনী অনুসৰি বছৰি ৮ লাখতকৈ কম ঘৰুৱা আয় থকা লোক আৰু পাঁচ একৰতকৈ কম কৃষিভূমি থকা লোকে এই সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰিব। বিজনেছ টুডেই মন্তব্য কৰিছে যে এই মাপকাঠীসমূহে জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ১০০ শতাংশক সামৰি লৈছে।<ref> [https://www.businesstoday.in/current/economy-politics/in-depth-who-is-eligible-for-the-new-reservation-quota-for-general-category/story/308062.html In-depth: Who is eligible for the new reservation quota for general category?], Business Today, 8 January 2019. </ref> এই সংশোধনীৰ বৈধতাক প্ৰত্যাহ্বান জনাই ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ত কেইবাখনো আবেদন দাখিল কৰা হৈছে।<ref>{{Cite web|url=http://onelawstreet.com/challenge-to-reservation-for-economically-poor/|title=Challenge to reservation for economically poor|date=2019-02-11|website=1, Law Street|language=en-US|access-date=2019-02-20}}</ref> ২০২২ চনৰ ৭ নৱেম্বৰ তাৰিখে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অৰ্থনৈতিকভাবে পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে সংৰক্ষণ আৰু সংবিধান সংশোধনীখনক সাংবিধানিকভাৱে বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰ ৰায়ত কয় যে ই ডব্লিউ এছৰ বাবে ১০% সংৰক্ষণে ইন্দিৰা ছাহানীৰ ৰায়দানত নিৰ্ধাৰণ কৰা ৫০% সীমা উলংঘা কৰা নাই। ===ক্ৰিমী লেয়াৰ=== ভাৰতত সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু শৈক্ষিক দিশত তুলনামূলকভাৱে উন্নত পিছপৰা শ্ৰেণীৰ কিছুমান ব্যক্তিক বুজাবলৈ ক্ৰিমী লেয়াৰ শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ক্ৰিমী লেয়াৰত অন্তৰ্ভুক্ত ব্যক্তিসকল তেওঁলোকে প্ৰতিনিধিত্ব বিশেষ পিছপৰা শ্ৰেণীৰ উন্নত শ্ৰেণীত পৰে চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতাত শৈক্ষিক আৰু পেছাদাৰী সুবিধা কাৰ্যসূচীৰ বাবে তেওঁলোক যোগ্য নহয়। ১৯৭১ চনত সত্যনাথন আয়োগে এই শব্দটো প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। এই আয়োগে অসামৰিক পদৰ সংৰক্ষণৰ পৰা "ক্ৰিমযুক্ত স্তৰ" বাদ দিব লাগে বুলি চৰকাৰক নিৰ্দেশ দিছিল। ইয়াৰ পিছত ১৯৯৩ চনত ন্যায়াধীশ ৰাম নন্দন কমিটীয়েও শ্ৰেণীবিভাজনক চিনাক্ত কৰে।<ref>{{cite web|url=http://judis.nic.in/supremecourt/qrydisp.asp?tfnm=5862|title=Supreme Court Of India – Judgement Information System|access-date=2024-04-20|archivedate=2016-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304054031/http://judis.nic.in/supremecourt/qrydisp.asp?tfnm=5862|deadurl=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dailypioneer.com/columnists/oped/scourge-of-reservation-the-invisible-creamy-layer.html|title=Scourge of reservation: The invisible creamy layer|publisher=The Pioneer}}</ref> বৰ্তমানলৈকে ক্ৰিমী লেয়াৰত কেৱল অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ ব্যক্তি অন্তৰ্ভুক্ত হয়।<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/Cant-keep-SC/ST-creamy-layer-out-of-quota-benefits/articleshow/46914401.cms|title='Can't keep SC/ST creamy layer out of quota benefits' - Times of India|website=The Times of India|access-date=24 February 2019}}</ref> ক্ৰিমযুক্ত স্তৰ (আয়)ৰ মাপকাঠীক সকলো উৎসৰ পৰা অভিভাৱকৰ মুঠ বাৰ্ষিক আয় হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়। ১৯৭১ চনত সত্যনাথন সমিতিয়ে এই বাৰ্ষিক আয়ৰ ১ লাখ টকা ক্ৰিমী লেয়াৰৰ সীমা হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰিছিল। ১৯৯৩ চনত ভাৰত চৰকাৰে "ক্ৰিমী স্তৰ"ৰ সীমা সত্যনাথন কমিটিৰ পৰামৰ্শ মৰ্মে বাৰ্ষিক আয় ১ লাখ টকা নিৰ্ধাৰণ কৰে। ক্ৰিমী লেয়াৰত অন্তৰ্ভুক্ত ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত সংৰক্ষণৰ কোনো সুবিধা লাভ নকৰে। ক্ৰিমী লেয়াৰৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত বাৰ্ষিক আয়ৰ সীমা ২০০৪ চনত বছৰি ২.৫ লাখ টকালৈ সংশোধন কৰা হয়। ২০০৮ চনত আকৌ সংশোধন কৰি ৪.৫ লাখ টকা, ২০১৩ চনত ৬ লাখ টকা আৰু ২০১৭ চনত ৮ লাখ টকালৈ সংশোধন কৰা হয়।<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Raise-creamy-layer-to-Rs-10-5-lakh-OBC-panel/articleshow/47155884.cms|title=Raise 'creamy layer' to Rs 10.5 lakh: OBC panel|website=[[The Times of India]]}}</ref> ২০১৫ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰীয় পিছপৰা শ্ৰেণী আয়োগে (NCBC) পিতৃ-মাতৃৰ মুঠ বাৰ্ষিক আয় ১৫ লাখ টকা পৰ্যন্ত অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ (OBC) অন্তৰ্গত ব্যক্তিক অবিচিৰ বাবে ন্যূনতম সীমা হিচাপে গণ্য কৰা উচিত বুলি প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। এনচিবিচিয়ে অ'বিচিসমূহক "পিছপৰা", "অধিক পিছপৰা", আৰু "অতি পিছপৰা" ব্লকত উপবিভাজন কৰি জনসংখ্যাৰ অনুপাতে তেওঁলোকৰ মাজত ২৭% কোটা বিভাজন কৰাৰ পৰামৰ্শও আগবঢ়ায়।<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/OBC-panel-backs-off-wont-make-creamy-layer-reservation-criteria-stringent/articleshow/49545470.cms?|title=OBC panel backs off, won't make 'creamy layer' reservation criteria stringent|website=The Times of India}}</ref> সামাজিক, শৈক্ষিক আৰু আৰ্থিক দিশত তুলনামূলকভাৱে অনুন্নত অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ ব্যক্তিসকলৰ সংৰক্ষণ ব্যৱস্থাসমূহ ক্ৰিমী লেয়াৰত অন্তৰ্ভুক্ত ব্যক্তিয়ে লাভ নকৰে।<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/OBC-sub-division-relaxing-creamy-layer-is-a-must-NCBC-tells-govt/articleshow/49532421.cms|title=OBC sub-division, relaxing creamy layer is a must: NCBC tells govt|website=The Times of India}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Raise-creamy-layer-to-Rs-10-5-lakh-OBC-panel/articleshow/47155884.cms|title=Raise 'creamy layer' to Rs 10.5 lakh: OBC panel|work=The Times of India|access-date=2016-05-08}}</ref> ক্ৰিমী লেয়াৰত অন্তৰ্ভুক্ত নোহোৱাৰ প্ৰমাণ পত্ৰৰ বৈধতা কেৱল এবছৰৰ বাবে থাকে। এবছৰৰ বৈধতাৰ শেষ হোৱাৰ পিছত ব্যক্তি গৰাকীয়ে পুনৰাই প্ৰমাণ পত্ৰ বিচাৰি নিৰ্দিষ্ট কৃতপক্ষক আবেদন জনাব লাগে। ==আনুভূমিক সংৰক্ষণ== অনুসূচিত জাতি, অনুসূচিত জনজাতি আৰু অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে সংৰক্ষণক উলম্ব সংৰক্ষণ (Vertical Reservation) বুলি কোৱা হয়। আইনৰ অধীনত নিৰ্দিষ্ট কৰা প্ৰতিটো গোটৰ বাবে ই পৃথকে পৃথকে প্ৰযোজ্য। আনহাতে ইয়াৰ বিপৰীতে আনুভূমিক সংৰক্ষণ (Horizontal Reservation) ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা উলম্ব শ্ৰেণীসমূহৰ মাজেৰে কাটি গৈ অন্যান্য শ্ৰেণীৰ হিতাধিকাৰী যেনে মহিলা, পূৰ্ব সৈনিক, ট্ৰান্সজেণ্ডাৰ সম্প্ৰদায়, আৰু বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলক প্ৰদান কৰা সমান সুযোগক বুজোৱা হয়। ইয়াৰে ভিতৰত বিশেষভাৱে সক্ষম আৰু পূৰ্ব সৈনিকসকলৰ বাবে গোটেই ভাৰততে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছে। আনুভূমিক সংৰক্ষণ ব্যৱস্থাত একেসময়তে এজন ব্যক্তিয়ে আনুভূমিক আৰু উলম্ব দুয়ো সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰে। ===বিশেষভাৱে সক্ষমসকলৰ বাবে সংৰক্ষণ=== বেঞ্চমাৰ্ক অক্ষম ব্যক্তিৰ বাবে সংৰক্ষণ (PwBD) প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিৰ অধিকাৰ আইন, ২০১৬য়ে ভাৰতত বিশেষভাবে সক্ষম ব্যক্তিসকলৰ বাধ্যতামূলক, চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠানত ৪% লৈকে সংৰক্ষণ নিশ্চিত কৰে। প্ৰতিবন্ধী ব্যক্তিৰ অধিকাৰ নিয়ম, ২০১৭ৰ দ্বাৰা আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ অধিসূচনাৰ দ্বাৰা পৰিপূৰক, এই আইনৰ লক্ষ্য হৈছে বিভিন্ন খণ্ডত বিশেষভাৱে সক্ষম ব্যক্তিসকলৰ বাবে সমান সুযোগ আৰু প্ৰতিনিধিত্ব প্ৰদান কৰা। ৰাজীৱ কুমাৰ গুপ্তা বনাম ভাৰতীয় সংঘ (২০১৭) আৰু সুৰেশ চন্দ গৌতম বনাম উত্তৰ প্ৰদেশ ৰাজ্য (২০১৯)ৰ দৰে গোচৰৰ ৰায়ে এই সংৰক্ষণসমূহৰ সাংবিধানিক বৈধতাক সমৰ্থন জনাইছে। ===পূৰ্ব সৈনিক সকলৰ সংৰক্ষণ=== সশস্ত্ৰ বাহিনীত সেৱাৰ পিছত তেওঁলোকক পুনৰ নিয়োগ আৰু পুনৰ্বাসনৰ সুযোগ প্ৰদান কৰিবলৈ পূৰ্ব সৈনিক (Ex-serviceman) সকল বাবে সংৰক্ষণ বিভিন্ন আইন-কানুনেৰে পৰিচালিত হয়। এই সন্দৰ্ভত প্ৰাথমিক আইন হৈছে পূৰ্ব সৈনিক (অসামৰিক সেৱা আৰু পদত পুনৰ নিয়োগ) আইন, ১৯৭৯। এই আইনে চৰকাৰী চাকৰিত পূৰ্ব সৈনিকসকলৰ বাবে কিছুমান সংৰক্ষণৰ নিৰ্দেশ দিয়ে। ইয়াৰ উপৰিও ৰাজ্য চৰকাৰে চাকৰি আৰু শিক্ষানুষ্ঠানত প্ৰাক্তন সৈনিক বাবে সংৰক্ষণৰ পৰিসৰ নিৰ্দিষ্ট কৰি অধিসূচনা জাৰি কৰিব পাৰে। ইউনিয়ন অৱ ইণ্ডিয়া বনাম বীৰপাল সিং চৌহান (১৯৯৫) আৰু চেয়াৰমেন, ৰেলৱে ৰিক্ৰুইটমেণ্ট ব’ৰ্ড বনাম এ ৰঞ্জন (২০১২) আদি আদালতৰ গোচৰত প্ৰাক্তন সেনাবাহিনীৰ সংৰক্ষণ নীতি ৰূপায়ণ আৰু ব্যাখ্যাৰ সৈতে জড়িত বিষয়সমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। ==বিশেষ সংৰক্ষণ== উপৰ্যুক্ত সংৰক্ষণৰ উপৰিও ভাৰতত কিছুমান বিশেষ সংৰক্ষণ বা কোটাৰ ব্যৱস্থা আছে। এই কোটা ৰাজ্য আৰু স্বতন্ত্ৰ অনুষ্ঠান ভিত্তিক ভিন ভিন হয়। তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য সমূহ হৈছে: * ক্ৰীড়া কোটা: ৰাষ্ট্ৰীয় বা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত ক্ৰীড়াত পাৰদৰ্শিতা প্ৰদৰ্শন কৰা ব্যক্তিৰ বাবে সংৰক্ষিত পদ। চৰকাৰী চাকৰি, শিক্ষানুষ্ঠান, ক্ৰীড়া সংস্থা আদিত এই কোটা প্ৰচলিত। * [[এনচিচি]] (নেচনেল কেডেট কৰ্পছ) কোটা: নিৰ্দিষ্ট প্ৰশিক্ষণ আৰু প্ৰমাণীকৰণ স্তৰ সম্পূৰ্ণ কৰা এনচিচি কেডেটৰ বাবে সংৰক্ষিত পদ। এই কোটাবোৰ প্ৰায়ে চৰকাৰী চাকৰি আৰু শিক্ষানুষ্ঠানত পোৱা যায়। * সাংস্কৃতিক কোটা: সংগীত, নৃত্য, নাটক, আৰু সূক্ষ্ম কলাৰ দৰে সাংস্কৃতিক কাৰ্য্যকলাপত উল্লেখযোগ্য অৱদান আগবঢ়োৱা ব্যক্তিৰ বাবে সংৰক্ষিত পদ। এই কোটা সাধাৰণতে চৰকাৰী চাকৰি আৰু শিক্ষানুষ্ঠানত বিশেষকৈ কলা আৰু সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰত পোৱা যায়। * প্ৰতিৰক্ষা কৰ্মীৰ ৱাৰ্ড কোটা: সশস্ত্ৰ বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱা প্ৰতিৰক্ষা কৰ্মীৰ শিশু বা নিৰ্ভৰশীল লোকৰ বাবে সংৰক্ষিত পদ। এই কোটাসমূহৰ লক্ষ্য হৈছে বিভিন্ন খণ্ডৰ সামৰিক বাহিনীৰ ৱাৰ্ডসমূহৰ বাবে সুযোগ প্ৰদান কৰা। * "শ্বহীদ কোটা" বা "স্বাধীনতা সংগ্ৰামী কোটা: দেশৰ বাবে উল্লেখযোগ্য ত্যাগ কৰা শ্বহীদ বা স্বাধীনতা সংগ্ৰামীৰ সন্তান বা নিৰ্ভৰশীল লোকক সুবিধা প্ৰদান কৰা কোটা। এই কোটাৰ লক্ষ্য হৈছে এই ব্যক্তিসকল আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালে কৰা ত্যাগক সন্মান জনোৱাৰ জৰিয়তে তেওঁলোকক চৰকাৰী চাকৰি, শিক্ষানুষ্ঠান, আৰু অন্যান্য খণ্ডত কিছুমান বিশেষাধিকাৰ বা পছন্দ প্ৰদান কৰা। শ্বহীদ কোটাৰ সঠিক সুবিধা আৰু যোগ্যতাৰ মাপকাঠী ৰাজ্যৰ নীতি আৰু নিৰ্দিষ্ট চৰকাৰী আঁচনিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ভিন্ন হ’ব পাৰে। ==ৰাজ্য অনুসৰি সংৰক্ষণ== ===অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ=== অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ ৰাজ্যৰ সংৰক্ষণৰ শতকৰা হাৰ প্ৰায় ৫০%। মহিলাৰ বাবে সামগ্ৰিকভাৱে ১/৩ ভাগ সংৰক্ষণকে ধৰি অন্ধ্ৰপ্ৰদেশত শিক্ষা আৰু চৰকাৰী চাকৰিৰ ক্ষেত্ৰত ৬৬.৬৬% আসন সংৰক্ষিত। • অনুসূচিত জাতি – ১৫% • অনুসূচিত জনজাতি – ৬% • পিছপৰা শ্ৰেণী (ক, খ, গ, ঘ) – ২৭% • শাৰীৰিকভাৱে অক্ষম (অন্ধ, বধিৰ আৰু মুক আৰু হাত-ভৰিৰ বিসংগতিযুক্ত) – ৩% (১%কৈ) • পূৰ্ব সৈনিকসকল (কেৱল এপিএমএছ) – ১% (সাধাৰণ শ্ৰেণীত ০.৫%) • মহিলা – ৩৩.৩৩% (সকলো শ্ৰেণীতে, অৰ্থাৎ সাধাৰণ শ্ৰেণীত ১৬.৬৬%) অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ পিছপৰা শ্ৰেণীৰ কোটাত জাতিঅনুসৰি উপ-কোটা আছে আৰু এইবোৰক ক, খ, গ আৰু ঘত শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে। সাধাৰণ শ্ৰেণীত বিশেষভাৱে সক্ষম, সেনাবাহিনীৰ প্ৰাক্তন সৈনিক, মহিলা ১৬.৬৬% যোগ কৰিলে মুঠ সংৰক্ষণৰ শতাংশ ৬৬.৬৬% হয়। ===অৰুণাচল প্ৰদেশ=== অৰুণাচল প্ৰদেশত অনুসূচিত জনজাতিৰ বাবে ৮০% সংৰক্ষণ আছে। ===অসম=== • অনুসূচিত জাতি – ৭% • অনুসূচিত জনজাতি – ১৫% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ২৭% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণী – ১০% অসমে অ’বিচি শিতানৰ অন্তৰ্গত চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়সমূহত [[মৰাণ জনগোষ্ঠী|মৰাণ]], [[মটক জনগোষ্ঠী|মটক]] আৰু [[অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠী|চাহ জনগোষ্ঠী]] আদি আন কেইবাটাও সম্প্ৰদায়ৰ বাবে উপ কোটা প্ৰদান কৰে। ২০২০ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত অসমৰ কেবিনেটে এই সংৰক্ষণ [[কোচ ৰাজবংশী]], [[আহোম জনগোষ্ঠী|আহোম]] আৰু [[চুতীয়া জনগোষ্ঠী|চুতীয়া]]লৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰে। এই ছয় সম্প্ৰদায়ে অনুসূচিত জনজাতিৰ মৰ্যাদা বিচাৰি আন্দোলোন কৰি আহিছে।<ref>{{Cite news |date=2020-11-01|title=Poll-bound Assam reserves medical seats for 3 communities demanding ST status|language=en-IN|newspaper=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/poll-bound-assam-reserves-medical-seats-for-3-communities-demanding-st-status/article32996633.ece|access-date=2021-02-08|issn=0971-751X}}</ref> ২০১৯ চনৰ জানুৱাৰী মাহত অসমে ই ডব্লিউ এছ সংৰক্ষণত অনুমোদন জনাইছিল।<ref>{{Cite web|date=2019-01-22|title=Assam Becomes Fourth State to Approve 10% Quota for Economically Weaker Sections|url=https://www.news18.com/news/india/assam-becomes-fourth-state-to-approve-10-quota-for-economically-weaker-sections-2010167.html|access-date=2021-02-08|website=News18|language=en}}</ref> ===বিহাৰ=== • অনুসূচিত জাতি – ২০% • অনুসূচিত জনজাতি – ২% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ৪৩% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণী – ১০%<ref>{{Cite web |date=2023-11-09 |title=Bihar assembly clears bill to hike reservation to 75% |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bihar-assembly-clears-bill-to-hike-reservation-nitish-kumar-caste-survey-101699521752737.html |access-date=2023-11-09 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> ১৯৭০ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে [[কৰ্পূৰী ঠাকুৰ|কৰ্পূৰী ঠাকুৰে]] কাৰ্যকৰী কৰা বিহাৰৰ অ'বিচি কোটাৰ ভিতৰত চৰকাৰী চাকৰি আৰু শিক্ষানুষ্ঠানত অতি পিছপৰা জাতিৰ বাবে ১৮% আৰু পিছপৰা জাতিৰ মহিলাৰ বাবে ৩% উপ-কোটা আছে।<ref>{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/cities/patna-news/203-castes-in-bihar-to-choose-from-as-2nd-leg-of-survey-begins-april-15-101679588703223.html|title=203 castes in Bihar to choose from as 2nd leg of survey begins April 15}}</ref><ref>{{Cite web|date=January 25, 2018|first=Madan|last=Kumar|title=EBC: Nitish bats for EBC quota in central jobs, varsities|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/patna/nitish-bats-for-ebc-quota-in-central-jobs-varsities/articleshow/62641063.cms|access-date=2021-02-08|website=The Times of India|language=en}}</ref> ২০১৯ চনত বিহাৰত ই ডব্লিউ এছ সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰা হৈছিল।<ref>{{Cite news|last=Tewary|first=Amarnath|date=2019-01-21|title=10% reservation for EWS will be implemented in Bihar too, says Nitish Kumar|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/10-reservation-for-ews-will-be-implemented-in-bihar-too-says-nitish-kumar/article26049906.ece|access-date=2021-03-31|issn=0971-751X}}</ref> ২০২৩ চনৰ ৯ নৱেম্বৰত বিহাৰ ৰাজ্যত সংৰক্ষণ বৃদ্ধি কৰা হয়। অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল অংশৰ বাবে বৰ্তমানৰ ১০% কোটা (EWS)ৰ সৈতে কাৰ্যকৰী কোটা ৭৫% হয়। ইয়াৰ মূল হিতাধিকাৰী হৈছে ইবিচি আৰু অ’বিচি, যাৰ কোটা ক্ৰমে ১২%ৰ পৰা ২৫% আৰু ৮%ৰ পৰা ১৮%লৈ বৃদ্ধি কৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছে। ২০২২ চনৰ বিহাৰৰ জাতিভিত্তিক সমীক্ষা অনুসৰি জনসংখ্যাৰ ৩৬.০১% ইবিচি, আৰু ২৭.১৩% অ’বিচি। অনুসূচিত জাতিসমূহৰ বাবে প্ৰস্তাৱিত নতুন কোটা ২০%, যিটো বৰ্তমানৰ ১৪%তকৈ বেছি। অনুসূচিত জাতি জনসংখ্যা ১৯.৬৫% বুলি অনুমান কৰা হৈছে। এছ টিৰ কোটা অৱশ্যে ১০%ৰ পৰা ২%লৈ হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছে। ২০০০ চনত বিহাৰৰ দ্বিবিভাজনৰ পিছত অধিকাংশ জনজাতীয় অঞ্চল ঝাৰখণ্ডলৈ যোৱাৰ বাবে বিহাৰত জনজাতীয় জনসংখ্যা ২%তকৈও কম হয়। ===ছত্তীশগড়=== • অনুসূচিত জাতি – ১৬% • অনুসূচিত জনজাতি – ২০% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ১৪% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল অংশ – কোনো ব্যৱস্থা নাই ছত্তীশগড়ত অ’বিচিৰ কোটা ২৭%লৈ বৃদ্ধিৰ অধ্যাদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়ে বাতিল কৰে।<ref>{{Cite web|author=Vijay Singh Thakur|date=Mar 2, 2020|title=Chhattisgarh: Ordinance on OBC quota hike to 27% has lapsed, says high court {{!}} Raipur News - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/raipur/chhattisgarh-ordinance-on-obc-quota-hike-to-27-has-lapsed-says-high-court/articleshow/74437913.cms|access-date=2021-10-28|website=The Times of India|language=en}}</ref> ===দিল্লী=== • অনুসূচিত জাতি - ১৫% • অনুসূচিত জনজাতি - ৭% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী - ২৭% যিহেতু দিল্লী কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অধীন সেয়ে গতিকে দিল্লীৰ চৰকাৰী চাকৰি নিৰ্দিষ্ট কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ চাকৰিৰ সমতুল্য। ২০১৮ চনৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এক সিদ্ধান্তত সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল যে যিহেতু দিল্লী ৰাজধানী আৰু কোনোৱেই "বাহিৰৰ মানুহ" নহয় গতিকে ইয়াৰ সংৰক্ষণে সৰ্বভাৰতীয় আৰ্হি অনুসৰণ কৰিব লাগে। তদুপৰি এই সংৰক্ষিত চাকৰিসমূহ দিল্লীৰ বাহিৰৰ সংৰক্ষিত সম্প্ৰদায়ৰ বাবেও মুকলি।<ref>{{Cite web|last=Choudhary|first=Amit Anand|date=30 August 2018|title=Delhi to follow pan India rule for SC/ST reservation, people from other states are entitled: SC|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/delhi-to-follow-pan-india-rule-for-sc/st-reservation-people-from-other-states-are-entitled-sc/articleshow/65611847.cms|access-date=2021-03-31|website=The Times of India|language=en}}</ref> ===গোৱা=== • অনুসূচিত জাতি – ২% • অনুসূচিত জনজাতি – ১২% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ২৭% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণী – ১০% • শাৰীৰিকভাৱে অক্ষম - ৩% • পূৰ্ব সৈনিক - ২% • ক্ৰীড়াবিদ - ৩% ২০১৪ চনত অ'বিচি সংৰক্ষণৰ কোটা ১৯.৫%ৰ পৰা ২৭%লৈ বৃদ্ধি কৰা হয়।<ref>{{Cite web|date=January 16, 2014|title=Goa govt increases quota for OBCs in jobs to 27% |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/goa-govt-increases-quota-for-obcs-in-jobs-to-27/articleshow/28859873.cms|access-date=2021-02-08|website=The Times of India|language=en}}</ref> ২০১৯ চনৰ জুন মাহত গোৱাই চাকৰি আৰু শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ই ডব্লিউ এছ সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰে।<ref>{{Cite web|date=June 23, 2019|title=Goa and J&K govt order 10% EWS quota to be implemented in jobs and education|url=https://www.indiatoday.in/education-today/news/story/goa-and-j-k-govt-order-10-ews-quota-to-be-implemented-in-jobs-and-education-1554512-2019-06-23|access-date=2021-02-08|website=India Today|language=en}}</ref> ===গুজৰাট=== • অনুসূচিত জাতি – ৭% • অনুসূচিত জনজাতি – ১৫% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ২৭% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণী – ১০% গুজৰাটতো চৰকাৰী চাকৰিত সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ মহিলাৰ বাবে ৩৩% সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰা হয়। চৰকাৰে সংৰক্ষিত শ্ৰেণীৰ আবেদনকাৰীসকলক সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ আসনৰ বাবে প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছিল যদিও ২০২০ চনত এই আসন বাতিল কৰা হয়।<ref>{{Cite web|date=2020-02-12|title=Gujarat government in fix over its resolution for open category reservation|url=https://www.deccanherald.com/national/west/gujarat-government-in-fix-over-its-resolution-for-open-category-reservation-804120.html|access-date=2021-03-31|website=Deccan Herald|language=en}}</ref> ই ডব্লিউ এছ সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰা গুজৰাট ভাৰতৰ প্ৰথম ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম। এই সংৰক্ষণ ভূমিৰ দৰে অন্যান্য সম্পত্তি অন্তৰ্ভুক্ত নকৰাকৈ ৮ লাখতকৈ কম আয়ৰ সাধাৰণ শ্ৰেণীৰ প্ৰাৰ্থীৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য।<ref>{{Cite web|date=2019-05-30|title=Gujarat govt sends EWS quota proposal to Centre to implement in colleges|url=https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/gujarat-government-ews-proposal-economically-weaker-sections-10-per-cent-reservation-in-colleges-to-centre-5755360/|access-date=2021-03-31|website=The Indian Express|language=en}}</ref> ===হাৰিয়ানা=== • অনুসূচিত জাতি – ২০% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ২৩% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল অংশ – ১০% • পূৰ্ব সৈনিক – ৫% • ক্ৰীড়াবিদ – ৩% • শাৰীৰিকভাৱে অক্ষম – ৩% হাৰিয়ানাত অ’বিচি শ্ৰেণীক ক, খ, গ শ্ৰেণীত ভাগ কৰা হয় আৰু প্ৰত্যেকৰে ক্ৰমে ১১%, ৬% আৰু ৬% সংৰক্ষণ থাকে। পদোন্নতিত সংৰক্ষণৰ হাৰ বেলেগ যদিও এতিয়াও জনসংখ্যাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কৰা হয়।<ref>{{Cite web|title=Reservation Policy {{!}} Welfare of Scheduled Caste & Backward Classes Department, Government of Haryana|url=http://haryanascbc.gov.in/reservation-policy-0|access-date=2021-03-31|website=haryanascbc.gov.in}}</ref> ২০২১ চনত হাৰিয়ানা চৰকাৰে স্থানীয় প্ৰাৰ্থীৰ বাবে ২৫,০০০ টকাতকৈ কম আয়ৰ ব্যক্তিগত খণ্ডৰ চাকৰিত ৭৫% সংৰক্ষণ বাধ্যতামূলক কৰা আইন প্ৰণয়ন কৰে।<ref>{{Cite web|date=2021-03-08|title=Is Haryana's new reservation law constitutionally tenable?|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/is-haryana-s-new-reservation-law-constitutionally-tenable-101615180936227.html|access-date=2021-03-31|website=Hindustan Times|language=en}}</ref> কিন্তু পঞ্জাব আৰু হাৰিয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়ে ২০২৩ চনত এই আইনখন অসাংবিধানিক বুলি বাতিল কৰিছে।<ref>{{Cite web|date=2023-11-17|title= High Court sets aside Haryana law guaranteeing 75% reservation to locals in private sector|url= https://www.thehindu.com/news/national/other-states/high-court-sets-aside-haryana-law-guaranteeing-75-reservation-to-locals-in-private-sector/article67544320.ece/amp/ |access-date=2023-11-17|website=The Hindu|language=en}}</ref> ===হিমাচল প্ৰদেশ=== • অনুসূচিত জাতি – ২৫% • অনুসূচিত জনজাতি – ৪% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ২০% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণী – ১০% হিমাচল প্ৰদেশৰ কিন্নৌৰ আৰু লাহাউল আৰু স্পিটি জিলা আদি অনুসূচিত অঞ্চলসমূহত অনুসূচিত জনজাতিৰ শতকৰা হাৰ অতি বেছি হোৱাৰ বাবে চৰকাৰী চাকৰিত অনুসূচিত জনজাতিৰ সংৰক্ষিত আসনৰ শতকৰা হাৰ বেছি। ===ঝাৰখণ্ড=== • অনুসূচিত জাতি – ১০% • অনুসূচিত জনজাতি – ২৬% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ১৪% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণী – ১০%<ref>{{Cite web |title=Jharkhand Raises Reservations for SC, ST, OBC, EWS Groups to 77% |url=https://thewire.in/government/jharkhand-raises-reservations-for-sc-st-obc-ews-groups-to-77 |access-date=2022-09-18 |website=thewire.in |language=en}}</ref> ঝাৰখণ্ডত পিছপৰা শ্ৰেণীক পৰিশিষ্ট ১ আৰু পৰিশিষ্ট ২ ত শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে।<ref>{{Cite web|title=List of Castes under Category BC (ANNEXURE -II ) in Jharkhand|url=https://jharsewa.jharkhand.gov.in/resources/pdf/20/BC2.pdf|publisher=Government of Jharkhand}}</ref> ===মহাৰাষ্ট্ৰ=== • অনুসূচিত জাতি (১৩%) • অনুসূচিত জনজাতি (৭%) • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী (১৯%) • • বিশেষ পিছপৰা শ্ৰেণী (SBC) (২%) • • যাযাবৰী জনজাতি – ক (বিমুক্ত জাতি) (৩%) • • যাযাবৰী জনজাতি – খ (২.৫%) • • যাযাবৰী জনজাতি – গ (ধনগৰ) (৩.৫%) • • যাযাবৰী জনজাতি – ঘ (বঞ্জাৰি) (২%) • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল অংশ – ১০%<ref name=":1">{{Cite web|date=2021-12-30|title=Political reservation for OBCs, now a Maha issue|url=https://www.deccanherald.com/opinion/panorama/political-reservation-for-obcs-now-a-maha-issue-1065998.html|access-date=2022-02-12|website=Deccan Herald|language=en}}</ref> মহাৰাষ্ট্ৰত শিক্ষানুষ্ঠান আৰু চৰকাৰী চাকৰিৰ ক্ষেত্ৰত ৬২% সংৰক্ষণ আছে।<ref>{{Cite web|date=2019-06-21|title=Bill for 16% Maratha quota for PG Medical admission passes Maharashtra legislature test - Key points to know|url=https://www.zeebiz.com/india/news-bill-for-16-maratha-quota-for-pg-medical-admission-passes-maharashtra-legislature-test-key-points-to-know-103020|access-date=2019-06-23|website=Zee Business|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Cabinet approves 10% quota for EWS in general category|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/cabinet-approves-10-quota-for-ews-in-general-category/article25931445.ece|access-date=2019-06-23|website=@businessline|language=en}}</ref> ===উত্তৰাখণ্ড=== • অনুসূচিত জাতি – ১৯% • অনুসূচিত জনজাতি – ৪% • অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী – ১৪% • অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল অংশ – ১০% শিক্ষানুষ্ঠান আৰু চৰকাৰী চাকৰিৰ ক্ষেত্ৰত উত্তৰাখণ্ডত ৪৭% সংৰক্ষণ আছে। উলম্ব সংৰক্ষণৰ উপৰিও ৰাজ্যখনে মহিলাক ৩০% অনুভূমিক সংৰক্ষণ, পূৰ্ব সৈনিকসকল (ই এছ) ৫%, অক্ষম ব্যক্তিক (পি ডব্লিউ ডি) ৪%, স্বাধীনতা সংগ্ৰামীৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল লোকক (ডি এফ এফ) ২%, আৰু ৫% চৰকাৰী অনাথ আশ্ৰমত বাস কৰা অনাথ শিশুসকলৰ বাবে সংৰক্ষিত।<ref>{{cite web|title=Determination of Post Based Roster Policy|url=https://psc.uk.gov.in/public/uploads/importantrecruitment/981719045.pdf|language=hi|website=Uttarakhand Public Service Commission|date=22 May 2020|access-date=7 November 2022}}</ref> ==ব্যতিক্ৰম== অনুসূচিত জাতি/জনজাতিৰ লোকৰ বাবে সংৰক্ষণত কোনো বাদ দিয়া হোৱা নাই। অ’বিচিৰ লোকসকলৰ বাবে তলত দিয়া শ্ৰেণীসমূহে সংৰক্ষণ ব্যৱস্থাৰ সুবিধা লোৱাৰ অধিকাৰী নহয়: *সংবিধান অনুসৰি উচ্চ পদবীত থকা বিষয়াসকলৰ সন্তান।{{efn|উচ্চ পদবীধাৰীসকলৰ ভিতৰত [[ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি]], [[ভাৰতৰ উপৰাষ্ট্ৰপতি]], ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশ, উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ অধ্যক্ষ, [[সংঘ লোকসেৱা আয়োগ]]ৰ সদস্য, ৰাজ্যিক লোকসেৱা আয়োগৰ সদস্য, মুখ্য নিৰ্বাচন আয়ুক্ত, ভাৰতৰ নিয়ন্ত্ৰক মহানিৰীক্ষক বা সাংবিধানিক প্ৰকৃতিৰ পদত অধিষ্ঠিত যিকোনো ব্যক্তি।<ref name="National Commission for Backward Classes">{{cite web|title=Judgement Writ Petition (Civil) No.930 of 1990 – Indira Sawhney Versus Union of India And others (16.11.1992)|url=http://ncbc.nic.in/Pdf/OfficeMemorandum.pdf|work=National Commission for Backward Classes|access-date=2011-11-05}}</ref>}} *উচ্চ পদবীত থকা চৰকাৰী কৰ্মচাৰীৰ সন্তান।{{efn|এই শ্ৰেণীৰ ভিতৰত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে প্ৰথম বা দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ বিষয়া, যদিহে মৃত বা অক্ষম নহয়।<ref>[http://ncbc.nic.in/Pdf/OfficeMemorandum.pdf Office Memorandum], ncbc.nic.in, pp. 7–8</ref>এ আৰু বি গোটৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা মাপকাঠী ৰাজহুৱা খণ্ডৰ কৰ্মচাৰীৰ সৈতে একে।<ref name="National Commission for Backward Classes" />}} *উচ্চ পদবীৰ সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ বিষয়াৰ সন্তান।{{efn|উচ্চ পদবীসমূহৰ ভিতৰত সেনাবাহিনীত কৰ্ণেল আৰু তাৰ ওপৰৰ পদবী বা [[ভাৰতীয় নৌসেনা|নৌসেনা]], [[ভাৰতীয় বায়ুসেনা|বায়ুসেনা]], আৰু অৰ্ধসামৰিক বাহিনীত সমতুল্য পদত থকা পদসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত। কিন্তু সেইটো সঁচা হ’ব যদিহে- # "এজন সশস্ত্ৰ বাহিনী বিষয়াৰ পত্নী নিজেই সশস্ত্ৰ বাহিনী (অৰ্থাৎ, বিবেচনাধীন শ্ৰেণী)ত থাকে বৰ্জনৰ নিয়মটো তেতিয়াহে প্ৰযোজ্য হ'ব যেতিয়া তেওঁ নিজেই কৰ্ণেল পদবীত উপনীত হ'ব।" # "পতি-পত্নীৰ কৰ্ণেলৰ তলৰ সেৱা ৰেংক একেলগে ক্লাব কৰা নহ'ব।" # "যদি সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ কোনো বিষয়াৰ পত্নী অসামৰিক নিয়োগত থাকে, তেন্তে বৰ্জনৰ নিয়ম প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰত এই কথা লক্ষ্য কৰা নহ'ব যদিহে তেওঁ আইটেম নং II ৰ অধীনত সেৱাৰ শ্ৰেণীত নপৰে যিটো ক্ষেত্ৰত মাপকাঠী আৰু চৰ্ত।" <ref name="National Commission for Backward Classes" />}} *পেছাদাৰী আৰু বাণিজ্য আৰু উদ্যোগত নিয়োজিতসকলৰ সন্তান।{{efn|যদি কোনো ব্যক্তিৰ উচ্চ দৰমহা পোৱা চাকৰি যেনে চিকিৎসক, অধিবক্তা, চাৰ্টাৰ্ড একাউণ্টেণ্ট, আয়কৰ পৰামৰ্শদাতা, বিত্তীয় বা পৰিচালনা পৰামৰ্শদাতা, দন্ত শৈল্য চিকিৎসক, অভিযন্তা, স্থপতিবিদ, কম্পিউটাৰ বিশেষজ্ঞ, চলচ্চিত্ৰ শিল্পী বা অন্য চলচ্চিত্ৰ পেছাদাৰী, লেখক, নাট্যকাৰ, ক্ৰীড়াবিদ, ক্ৰীড়া পেছাদাৰী, সংবাদ মাধ্যমৰ পেছাদাৰী বা একে মৰ্যাদাৰ অন্য কোনো বৃত্তি। যদি স্বামীয়ে ওপৰৰ কোনো এটা চাকৰি কৰে আৰু পত্নীয়ে নকৰে তেন্তে স্বামীৰ আয়ৰ কথা বিবেচনা কৰা হ’ব আৰু যদি পত্নীয়ে ওপৰৰ কোনো এটা চাকৰি কৰে তেন্তে পত্নীৰ আয়ৰ কথা বিবেচনা কৰা হ’ব। সামগ্ৰিকভাৱে পৰিয়ালটোৰ আয়ৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰখা হ’ব কাৰণ সংৰক্ষণ ব্যৱস্থাৰ গোটেই কথাটো হৈছে অনুসূচিত জাতি, অনুসূচিত জাতি আৰু অ’বিচিৰ অন্তৰ্গত লোকসকলৰ সামাজিক মৰ্যাদা বৃদ্ধি কৰা আৰু যদি কোনো পৰিয়ালৰ আয় ইতিমধ্যে বেছি হয় তেন্তে সেইটো বিবেচনা কৰা হয় যে ই তেওঁলোকৰ সামাজিক মৰ্যাদাও বৃদ্ধি কৰে।<ref name="National Commission for Backward Classes" />}} *সম্পত্তিৰ মালিকৰ সন্তান।{{efn|এই শ্ৰেণীত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে যিসকলৰ জলসিঞ্চিত ভূমি ক্ষেত্ৰফল বিধিগত সীমা এলেকাৰ ৮৫% বা তাতকৈ অধিক, তেওঁলোকক সংৰক্ষণৰ পৰা বাদ দিয়া হ'ব। মাটিখিনি একান্তভাৱে জলসিঞ্চিত নহ’লেহে তেওঁলোক সংৰক্ষণৰ অধীনত থাকিব। খালী অট্টালিকা থকাসকলে আৱাসিক, উদ্যোগিক বা বাণিজ্যিক উদ্দেশ্যত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে, সেয়েহে সংৰক্ষণৰ অধীনত সামৰি লোৱা নহয়।<ref name="National Commission for Backward Classes" />}} * ৮,০০,০০০ টকাতকৈ অধিক বাৰ্ষিক আয়ৰ লোকৰ সন্তান (ইয়াক "ক্ৰিমযুক্ত স্তৰ" বুলি গণ্য কৰা হয়)।{{efn|এই আয়ত দৰমহা পোৱা আয় আৰু কৃষিৰ আয় অন্তৰ্ভুক্ত নহয়}} উৎকৃষ্ট প্ৰতিষ্ঠান, গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান, ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু কৌশলগত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিষ্ঠান যেনে চেণ্টাৰ ফৰ ডেভেলপমেণ্ট অৱ এডভান্সড কম্পিউটিং, হোমি ভাৱা ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠান আৰু ইয়াৰ দহটা গঠনমূলক একক টাটা ইনষ্টিটিউট অৱ ফাণ্ডামেণ্টেল ৰিচাৰ্চ (মুম্বাই), উত্তৰ-পূব ইন্দিৰা গান্ধী আঞ্চলিক স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠান (শ্বিলং), ভৌতিক গৱেষণা পৰীক্ষাগাৰ (আহমেদাবাদ), বিক্ৰম সাৰাভাই মহাকাশ কেন্দ্ৰ (তিৰুৱনন্তপুৰম) আৰু ভাৰতীয় ৰিম'ট চেন্সিং প্ৰতিষ্ঠান (ডেৰাডুন) আদিত উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে কোনো সংৰক্ষণ নাই।<ref name="pib.nic.in">{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=23895|title=Press Information Bureau English Releases|access-date=2015-02-02}}</ref><ref>{{cite web|url=https://indiaresultup.in/wp-content/uploads/2017/03/3335.pdf|title=Extraordinary Part II - Section I|publisher=The Gazette of India|access-date=24 February 2019}}</ref> অৱশ্যে ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিষ্ঠানসমূহ যেনে ভাৰতীয় ব্যৱস্থাপনা প্ৰতিষ্ঠান (আই আই এম),<ref>{{cite web|url=https://www.iima.ac.in/web/pgp/apply/domestic/important-information|title=Two-Year Post Graduate Programme in Management|publisher=Indian Institute of Management Ahmedabad}}</ref> ভাৰতীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান (আই আই টি),<ref>{{cite web|url=http://www.uceed.iitb.ac.in/2020/reservation.html|title=Reservation of Seats|publisher=UCEED}}</ref> ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান (এন আই টি) আৰু ভাৰতীয় তথ্য প্ৰযুক্তি প্ৰতিষ্ঠান (আই আই টি)ত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ পাঠ্যক্ৰমৰ নামভৰ্তি প্ৰক্ৰিয়াত সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছে।<ref>{{cite web|url=http://www.nitp.ac.in/php/facilities.php?pp=concession|title=Concessions Provided for Students|publisher=National Institute of Technology Patna}}</ref> ২০১৫ চনৰ ২৭ অক্টোবৰত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক আঞ্চলিক কোটা শেষ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে আৰু আদালতে আবেদন দাখিলৰ অনুমতি দিয়াৰ পিছত ছুপাৰ-স্পেচিয়েলিটি মেডিকেল পাঠ্যক্ৰমসমূহক কোনো আঞ্চলিক কোটাৰ মৰ্যাদাৰ পৰা "অসংৰক্ষিত, মুকলি আৰু মুক্ত" ৰখাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে।<ref>{{cite web|url=http://www.telegraphindia.com/1151028/jsp/nation/story_50076.jsp*.VjByp89X6KA|title=No quota in higher medicine: SC|publisher=The Telegraph (Calcutta)|date=27 October 2015}}{{dead link|date=February 2023|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! ! অনুসূচিত জাতি (SC) ! অনুসূচিত জনজাতি (ST) ! অন্য পিছপৰা শ্ৰেণী (OBC)<ref>{{Cite news |newspaper=The Telegraph |location=India |title=Supreme Court keeps stated salary and agriculture out of creamy layer |url=https://www.telegraphindia.com/india/supreme-court-keeps-stated-salary-and-agriculture-out-of-creamy-layer/cid/1827992 |access-date=February 12, 2023}}</ref><ref>{{Cite news |newspaper=ThePrint |title=Weeks before UP polls, Modi govt shelves proposal to change eligibility for OBC creamy layer |url=https://theprint.in/india/governance/weeks-before-up-polls-modi-govt-shelves-proposal-to-change-eligibility-for-obc-creamy-layer/781628/ |access-date=February 12, 2023}}</ref><ref>{{Cite news |newspaper=The Economic Times |title=Govt takes OBC creamy layer to drawing board |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/govt-takes-obc-creamy-layer-to-drawing-board/articleshow/88841003.cms |access-date=February 12, 2023}}</ref> ! অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল অংশ (EWS)<ref>{{Cite web |title=Form of Certificate to be Produced by a Candidate Belonging to Ews Category |url=https://cdn.digialm.com//per/g01/pub/756/ASM/WebPortal/19/PDF/EWS_Category_2022.pdf |access-date=February 12, 2023}}</ref><ref>{{Cite web |title=Advertisement of Non-Faculty Posts (02/2023 to 06/2023) |website=National Institute of Technology Jalandhar |url=https://www.nitj.ac.in/nitj_files/links/Advt_02_to_06_of_23_(Non_Faculty)_95223.pdf }}</ref><ref>{{Cite news |newspaper=The Economic Times |title=Rs 8 lakh income criterion for EWS more stringent than one for OBC creamy layer: Centre to Supreme Court |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/rs-8-lakh-income-criterion-for-ews-more-stringent-than-one-for-obc-creamy-layer-centre-to-supreme-court/articleshow/88651219.cms |access-date=February 12, 2023}}</ref><ref>{{Cite web |title=Reservation for Economically Weaker Sections (EWSs) in direct recruitment in civil posts and services in the Government of India |website=Department of Personnel & Training |url=https://dopt.gov.in/sites/default/files/ewsf28fT.PDF |access-date=February 12, 2023}}</ref> |- |১. ভাৰত চৰকাৰৰ সংৰক্ষণ % |১৫% |৭.৫% |২৭% |১০% |- |২. সংৰক্ষণৰ যোগ্যতাৰ বাবে এই শ্ৰেণীৰ বাবে ‘চৰকাৰী চাকৰি’ৰ মাপকাঠী প্ৰযোজ্য নেকি? |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য। ‘গ্ৰুপ এ’ বা সমতুল্য শ্ৰেণীৰ চৰকাৰী কৰ্মচাৰীৰ সন্তান অ’বিচি সংৰক্ষণৰ বাবে যোগ্য নহয়। 'গ্ৰুপ বি'ৰ কৰ্মচাৰীৰ বাবেও কিছুমান মাপকাঠী আছে। |প্ৰযোজ্য নহয়। |- |৩. সংৰক্ষণৰ যোগ্যতাৰ বাবে এই শ্ৰেণীৰ বাবে ‘আয় সীমা’ৰ মাপকাঠী প্ৰযোজ্য নেকি? |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য। বাৰ্ষিক পৰিয়ালৰ (অন্য) আয়ৰ সীমা ৮ লাখ। কেৱল ‘অন্য আয়’ৰ কথাহে বিবেচনা কৰা হয়। বাৰ্ষিক পৰিয়ালৰ আয় গণনা কৰাৰ সময়ত দৰমহা আৰু কৃষি আয় অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হোৱা নাই। |প্ৰযোজ্য। ‘বাৰ্ষিক পৰিয়ালৰ আয় ৮ লাখ' আৰু তাৰ ওপৰৰ সকল যোগ্য নহয়। বাৰ্ষিক পৰিয়ালৰ আয় গণনা কৰাৰ সময়ত সকলো ধৰণৰ আয় – (দৰমহা আৰু কৃষি আয়কে ধৰি) অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। |- |৪. সংৰক্ষণৰ যোগ্যতাৰ বাবে এই শ্ৰেণীৰ বাবে ‘কৃষিভূমিৰ সীমা’ৰ মাপকাঠী প্ৰযোজ্য নেকি? |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য। ‘৫ একৰ কৃষিভূমি আৰু তাৰ ওপৰৰ’ ভূমি থকা পৰিয়াল যোগ্য নহয়। |- |৫. সংৰক্ষণৰ যোগ্যতাৰ বাবে এই শ্ৰেণীৰ বাবে ‘আৱাসিক সমতল এলেকাৰ সীমা’ৰ মাপকাঠী প্ৰযোজ্য নেকি? |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য। ‘১০০০ বৰ্গফুট আৰু তাৰ ওপৰৰ আৱাসিক ফ্লেট’ থকাসকল যোগ্য নহয়। |- |৬. সংৰক্ষণৰ যোগ্যতাৰ বাবে এই শ্ৰেণীৰ বাবে ‘আৱাসিক প্লট এলেকাৰ সীমা’ৰ মাপকাঠী প্ৰযোজ্য নেকি? |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য নহয়। |প্ৰযোজ্য। ‘অধিসূচিত পৌৰসভাত ১০০ বৰ্গ গজ আৰু তাৰ ওপৰৰ আৱাসিক প্লট’ থকা পৰিয়ালসমূহ যোগ্য নহয়। ‘অন্য অঞ্চলত ২০০ বৰ্গ গজ আৰু তাৰ ওপৰৰ আৱাসিক প্লট’ থকা পৰিয়ালসমূহ যোগ্য নহয়। |- |৭. এই সংৰক্ষিত শ্ৰেণীটো সাধাৰণ (মেধা/ অসংৰক্ষিত) শ্ৰেণীত আবেদন কৰাৰ বাবে যোগ্য নেকি? |হয় |হয় |হয় |হয় |- |৮. এই সংৰক্ষিত শ্ৰেণীত সাধাৰণ শ্ৰেণী (অসংৰক্ষিত/ মেধা) আবেদন কৰিবলৈ যোগ্য নেকি? |নহয় |নহয় |নহয় |নহয় |} ==সমালোচনা, বিতৰ্ক আৰু প্ৰতিবাদ== ===ধৰ্মীয় সংখ্যালঘুৰ সংৰক্ষণ, ২০১১=== কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ২০১১ চনৰ ২২ ডিচেম্বৰত অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে বৰ্তমানৰ ২৭% সংৰক্ষণৰ ভিতৰত ধৰ্মীয় সংখ্যালঘুসকলৰ বাবে ৪.৫% উপ-কোটা স্থাপনৰ কথা ঘোষণা কৰে। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে যুক্তি দিছিল যে যিকেইটা [[মুছলমান]] সম্প্ৰদায়ক অ'বিচিৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হৈছে, সেইবোৰ হিন্দু অ'বিচি সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে প্ৰতিযোগিতাত অৱতীৰ্ণ হ'ব নোৱাৰে।<ref>{{cite news | url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-23/lucknow/30550356_1_muslims-christian-dalits-religion-based-reservation | archive-url=https://web.archive.org/web/20130510190929/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-23/lucknow/30550356_1_muslims-christian-dalits-religion-based-reservation | archive-date=10 May 2013 | work=[[The Times of India]] | title=4.5% quota fails to impress Muslims in Uttar Pradesh | date=23 December 2011 | access-date=2024-04-21 | archivedate=2013-05-10 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130510190929/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-23/lucknow/30550356_1_muslims-christian-dalits-religion-based-reservation | deadurl=yes }}</ref> এই ঘোষণাৰ ওপৰত অভিযোগ উত্থাপন হৈছিল যে ২০১১ চনৰ ২৪ ডিচেম্বৰত [[ভাৰতৰ নিৰ্বাচন আয়োগ|নিৰ্বাচন আয়োগে]] পাঁচখন ৰাজ্যত বিধানসভা নিৰ্বাচন ঘোষণা কৰাৰ বাবেই এই সিদ্ধান্ত ঘোষণা কৰা হৈছিল। আদৰ্শ আচৰণ বিধিৰ বাবে চৰকাৰে এই কথা ঘোষণা কৰিব নোৱাৰিলেহেঁতেন। ২০১২ চনৰ ১২ জানুৱাৰীত নিৰ্বাচন আয়োগে আদৰ্শ আচৰণ বিধি উলংঘা কৰাৰ বাবে এই সিদ্ধান্ত কাৰ্যকৰী কৰাত স্থগিত ৰাখে।<ref name="Election Commission stalls 4.5% sub-quota in poll states">{{cite news | url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-01-12/india/30619149_1_obc-quota-muslims-hindu-obcs | archive-url=https://web.archive.org/web/20130510200158/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-01-12/india/30619149_1_obc-quota-muslims-hindu-obcs | archive-date=10 May 2013 | title=Election Commission stalls 4.5% sub-quota in poll states | date=12 January 2012 | work=[[The Times of India]] | access-date=2012-05-28 | archivedate=2013-05-10 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130510200158/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-01-12/india/30619149_1_obc-quota-muslims-hindu-obcs | deadurl=yes }}</ref> পিছত ভাৰতৰ মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ শেহতীয়া সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু শৈক্ষিক অৱস্থাৰ ওপৰত প্ৰতিবেদন প্ৰস্তুত কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া চাছাৰ সমিতিৰ মুৰব্বী ন্যায়াধীশ চাছাৰে চৰকাৰী সিদ্ধান্তক সমালোচনা কৰি কয় যে "এনে প্ৰতিশ্ৰুতিৰে সংখ্যালঘুৰ পিছপৰা শ্ৰেণীটোক সহায় নকৰে।" তেওঁ পৰামৰ্শ দিছিল যে চৰকাৰে সংৰক্ষণ দিয়াৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়াৰ পৰিৱৰ্তে প্ৰশাসন আৰু শাসন ব্যৱস্থাৰ উন্নতিৰ মৌলিক বিষয়সমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব লাগে।<ref name="Govt trying to befool minorities with quota: Sachar">{{cite news | url=http://www.deccanherald.com/content/228547/govt-trying-befool-minorities-quota.html | title=Govt trying to befool minorities with quota: Sachar | date=19 February 2012 | access-date=2012-02-20}}</ref> ২০১২ চনৰ ২৮ মে’ত অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়ে উপ-কোটা বাতিল কৰে। আদালতে কয় যে উপ-কোটা কেৱল ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগীৰে কৰা হৈছে আৰু আন কোনো বুজিব পৰা ভিত্তিত কৰা হোৱা নাই। আদালতে এই সিদ্ধান্তক সমালোচনা কৰি কয় যে, "আচলতে আমি সমগ্ৰ বিষয়টো কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে যিদৰে যথেষ্ট আকস্মিকভাৱে গ্ৰহণ কৰিছে, তাৰ বাবে আমাৰ যন্ত্ৰণা প্ৰকাশ কৰিব লাগিব।" <ref name="HC Quashes Center's 4.5% Sub-Quota for Minorities">{{cite news | url=http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=763946 | title=HC Quashes Centre's 4.5% Sub-Quota for Minorities | date=28 May 2012 | access-date=2012-05-28 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120529034931/http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=763946 | archive-date=29 May 2012 | df=dmy-all | archivedate=29 May 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120529034931/http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=763946 | deadurl=yes }}</ref> ===মণ্ডল আয়োগৰ প্ৰতিবাদ, ১৯৯০=== ১৯৯০ চনৰ মণ্ডল আয়োগৰ প্ৰতিবাদ ভাৰতত জাতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি চৰকাৰী চাকৰিত সংৰক্ষণৰ বিৰোধিতা কৰা হৈছিল। কিছুমান বিশেষ জাতিক চৰকাৰী চাকৰি দিয়াৰ বিৰোধিতা কৰি প্ৰতিবাদ আৰম্ভ হৈছিল। এই প্ৰতিবাদত ভাৰতৰ পথ, ঘাইপথ, পৰিবহণ সেৱা, চৰকাৰী সেৱা, বিদ্যালয়, ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান বন্ধ হৈ পৰে। সংৰক্ষণ বিৰোধীসকলে এই প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰিছিল। তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[বিশ্বনাথ প্ৰতাপ সিং|বিশ্বনাথ প্ৰতাপ সিঙৰ]] এফেৰমেটিভ একচন (ৰিজাৰ্ভেচন)ৰ পৰামৰ্শৰ বাবে মণ্ডল আয়োগৰ আইন কাৰ্যকৰী কৰাৰ প্ৰতিবাদত ১৯৯০ চনৰ অক্টোবৰ মাহত দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দেশবন্ধু মহাবিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ ৰাজীৱ গোস্বামীয়ে আত্ম দহনৰ প্ৰচেষ্টা কৰিছিল। তেওঁৰ এই কাৰ্য্যই কলেজীয়া ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে ধাৰাবাহিকভাৱে আত্মদহন কৰাৰ সূচনা কৰে আৰু মণ্ডল আয়োগৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে চাকৰি সংৰক্ষণৰ বিৰুদ্ধে এক ভয়ংকৰ আন্দোলনৰ সূচনা কৰে। এই প্ৰদিবাদক নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত অসমৰ্থ হোৱাৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী [[বিশ্বনাথ প্ৰতাপ সিং|বিশ্বনাথ প্ৰতাপ সিঙে]] পদত্যাগ কৰিবলৈ বাধ্য হয়।<ref name="tt">{{cite news | url=http://www.tribuneindia.com/2004/20040225/main6.htm | title=Pioneer of anti-Mandal stir Rajiv Goswami dead | work=The Tribune | date=February 24, 2004 | agency=PTI | access-date=2013-04-08}}</ref> এই ধৰ্মঘটে মণ্ডল আয়োগৰ প্ৰতিবেদনক ব্যাপক জনপ্ৰিয়তা প্ৰদান কৰাত সহায় কৰাৰ লগতে অ’বিচি জাতিৰ ৰাজনৈতিক গোটত ইন্ধন যোগাইছিল, যিয়ে পাছলৈ [[কংগ্ৰেছ]] আৰু [[বিজেপি]]ৰ বাহিৰেও আঞ্চলিক ৰাজনৈতিক দল আৰু শক্তিশালী দলসমূহৰ শক্তিশালীকৰণত যথেষ্ট সহায় কৰিছিল। ===সংৰক্ষণ বিৰোধী প্ৰতিবাদ, ২০০৬=== [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]] নেতৃত্বাধীন বহুদলীয় মিত্ৰজোঁট সংযুক্ত প্ৰগতিবাদী মৰ্চাৰ (UPA) নেতৃত্বত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ২০০৬ চনত ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় আৰু ব্যক্তিগত উচ্চ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানত অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ বাবে সংৰক্ষণ কাৰ্যকৰী কৰাৰ সিদ্ধান্তৰ বিৰোধিতা কৰি এই প্ৰতিবাদ অনুষ্ঠিত হৈছিল। এই পদক্ষেপৰ ফলত বিশেষকৈ উন্নত জাতিৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু চিকিৎসকসকলে চৰকাৰৰ এই প্ৰস্তাৱ বৈষম্যমূলক, মেধাভিত্তিক আসন প্ৰদান পৰিত্যাগ কৰা আৰু ভোট-বেংকৰ ৰাজনীতিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত বুলি দাবী কৰি ব্যাপক প্ৰতিবাদৰ সূচনা কৰিছিল। ===মণিপুৰ সংঘৰ্ষ, ২০২৩=== ২০২৩ চনৰ ৩ মে' তাৰিখে [[মণিপুৰ]]ত সংখ্যাগৰিষ্ঠ মেইতেই জনগোষ্ঠী আৰু জনজাতীয় কুকি আৰু জ' জনগোষ্ঠীৰ মাজত সংঘটিত [[মণিপুৰ সংঘৰ্ষ ২০২৩|সাম্প্ৰদায়িক সংঘৰ্ষ]] সংঘটিত হয়। মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ে মণিপুৰ চৰকাৰক মেইতেই সম্প্ৰদায়ক অনুসূচীত জনজাতি হিচাপে মনোনীত কৰিবলৈ নিৰ্দেশ প্ৰদানৰ প্ৰতিবাদত সদৌ মণিপুৰ জনজাতি ছাত্ৰ সন্থায়ে আহ্বান জনোৱা "জনজাতি সংহতি যাত্ৰা"ৰ সময়ত [[চুড়াচান্দপুৰ জিলা]]ত এই সংঘৰ্ষৰ সূচনা হৈছিল। এই সংঘৰ্ষৰ তদন্ত কৰিবলৈ ভাৰত চৰকাৰে অৱসৰপ্ৰাপ্ত মুখ্য ন্যায়াধীশৰ নেতৃত্বত এটা পেনেল গঠন কৰে। আনহাতে ৰাজ্যপাল আৰু নিৰাপত্তা উপদেষ্টা কুলদীপ সিঙৰ অধীনত নাগৰিক সমাজৰ সদস্যসকলৰ সৈতে এখন শান্তি সমিতি গঠন কৰা হ’ব।  [[কেন্দ্ৰীয় অনুসন্ধান সংস্থা]]য়ে হিংসাত্মক কাৰ্যকলাপৰ ষড়যন্ত্ৰৰ সৈতে জড়িত ছটা গোচৰৰ তদন্ত কৰিব। ইয়াৰ ফলত সংঘৰ্ষৰ মূল কাৰণসমূহ উন্মোচন কৰিবলৈ নিৰপেক্ষ তদন্ত নিশ্চিত কৰা হয়। এই সংঘৰ্ষ ২০২৪ চনলৈ সম্প্ৰসাৰিত হয়। ===অধিক সংৰক্ষণৰ দাবীত আন্দোলন=== ২০০৮ আৰু ২০১০ চনত ৰাজস্থানৰ গুজ্জাৰ সম্প্ৰদায়ে সংৰক্ষণৰ সুবিধা বৃদ্ধিৰ বাবে অ’বিচিৰ পৰা অনুসূচিত জনজাতিৰ মৰ্যাদা বিচাৰি পুনৰ শ্ৰেণীভুক্ত কৰাৰ দাবী জনাই আন্দোলন কৰিছিল। প্ৰতিবাদকাৰীসকলে ৰাজস্থানৰ ৰাজপথত হিংসাত্মক প্ৰতিবাদ আৰম্ভ কৰি কেইবাটাও ৰেল লাইন অৱৰোধ কৰে। গুজ্জাৰসকলৰ ওপৰত আৰক্ষীৰ গুলীচালনাৰ ফলত আৰক্ষী আৰু গুজ্জাৰসকলৰ মাজত আক্ৰমণ-প্ৰতিআক্ৰমণৰ হিংসাত্মক চক্ৰ আৰম্ভ হয়। হিংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ বাবে এই প্ৰতিবাদত ৩৭জন লোকৰ মৃত্যু হয়। ৰাজস্থানৰ মূল এছ টি সম্প্ৰদায় মীণাসকলে তেওঁলোকৰ এই পদক্ষেপৰ বিৰোধিতা কৰিছিল। ২০১৯ চনত গুজ্জাৰসকলে ৫% সংৰক্ষণৰ দাবী জনোৱাৰ লগে লগে আন্দোলন পুনৰ আৰম্ভ হয় আৰু ইয়াৰ বাবে তেওঁলোকে ৰে'লপথ অৱৰোধ কৰিছিল।<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/ten-trains-affected-as-gujjar-quota-agitation-enters-day-3-1452589-2019-02-10|title=10 trains affected as Gujjar quota agitation enters Day 3|date=February 10, 2019|website=India Today|language=en|access-date=2020-03-24}}</ref> নব্বৈৰ দশকৰ পৰাই জাটসকলে অ’বিচিৰ মৰ্যাদা বিচাৰি আহিছে। ২০১৬ চনত এই মৰ্যাদা পাবলৈ তেওঁলোকে আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল। এই উদ্দেশ্যে তেওঁলোকে পথ আৰু ৰেললাইন অৱৰোধ কৰি প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে যদিও পিছলৈ প্ৰতিবাদ হিংসাত্মক হৈ পৰে। এই প্ৰতিবাদ দিল্লী আৰু পশ্চিম [[উত্তৰ প্ৰদেশ]], আনকি [[ৰাজস্থান]]লৈও বিয়পি পৰে। হিংসাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু আছিল হাৰিয়ানাৰ ৰোহটাক আৰু প্ৰায় এই আন্দোলনৰ ফলত ৩৪০০০ কোটি টকা মূল্যৰ সম্পত্তিৰ ক্ষতিসাধন হয়। লগতে ৩০জন লোকৰ মৃত্যু হয়। আন্দোলনকাৰীসকলৰ হেঁচাত নতশিৰ হৈ হাৰিয়ানা চৰকাৰে জাট আৰু অন্যান্য উচ্চ জাতিৰ বাবে বি চি নামৰ এটা বিশেষ শ্ৰেণী সৃষ্টি কৰে আৰু ১০% সংৰক্ষণ দিয়ে যদিও ন্যায়ালয়ে এই ব্যৱস্থা বন্ধ কৰে।<ref name=":100">{{Cite journal|date=2015-06-05|title=Jats, Marathas, and Patels Want Quotas, But Do They Need Them?|url=https://www.epw.in/engage/article/jats-patels-and-marathas-want-quotas-but-do-they-deserve-them|journal=Economic and Political Weekly|language=en|pages=7–8}}</ref> ২০১৫ চনৰ পৰা পাটিদাৰ সম্প্ৰদায়ে (পটেল নামেৰে বেছি পৰিচিত) [[গুজৰাট]]ত অ’বিচিৰ মৰ্যাদাৰ বাবে আন্দোলন আৰম্ভ কৰে। এই আন্দোলনত হাৰ্দিক পেটেলৰ নেতৃত্বত সমগ্ৰ ৰাজ্যজুৰি ব্যাপক বিক্ষোভ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল। পিছলৈ এই প্ৰতিবাদসমূহৰ বহুখিনি হিংসাত্মক ৰূপত পৰিণত হয়। এই আন্দোলনৰ ফলত সমগ্ৰ ৰাজ্যতে সান্ধ্য আইন আৰু কোটি কোটি টকাৰ ক্ষতিসাধন হয়। চৰকাৰৰ সৈতে আলোচনা ভংগ হোৱাৰ পিছত হিংসা পুনৰ আৰম্ভ হ’ল। ২০১৬ চনত জাট আন্দোলন আৰম্ভ হোৱাৰ পিছত পাটিদাৰসকলে পুনৰ আন্দোলন আৰম্ভ কৰে আৰু গুজৰাটৰ মাজেৰে পদযাত্ৰাৰ নেতৃত্ব দিয়ে। কিন্তু কেইবাখনো চহৰত প্ৰতিবাদ হিংসাত্মক হৈ পৰে। চৰকাৰে এই প্ৰতিবাদ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ৰেপিড একচন বাহিনী পঠিয়াইছিল।<ref name=":100" /> ২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহত [[অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ]]ৰ গাৰ্প সম্প্ৰদায়ে পিছপৰা শ্ৰেণীত শ্ৰেণীভুক্ত কৰিবলৈ প্ৰতিবাদ আৰম্ভ কৰে। টিউনিত গাৰ্পৰ প্ৰতিবাদকাৰীয়ে ৰে'লগাড়ী অগ্নি সংযোগ কৰাৰ লগে লগে আন্দোলন হিংসাত্মক হৈ পৰে।<ref>{{Cite web|date=2016-12-03|title=Andhra's caste reservation protests to return? Garp leaders chalk out action plan|url=https://www.thenewsminute.com/article/andhras-caste-reservation-protests-return-garp-leaders-chalk-out-action-plan-53778|access-date=2021-02-08|website=The News Minute|language=en}}</ref> ২০১৯ চনত তেলেগু দেশম পাৰ্টিয়ে ই ডব্লিউ এছ সংৰক্ষণৰ বাহিৰত গাৰ্পছৰ বাবে ৫% উপ-কোটা থকাৰ বাবে বিধেয়ক দাখিল কৰিছিল।<ref>{{Cite web|date=2019-07-17|title=Why trouble is brewing in Andhra over Garp reservation once more|url=https://www.thenewsminute.com/article/why-trouble-brewing-andhra-over-garp-reservation-once-more-105610|access-date=2021-02-08|website=The News Minute|language=en}}</ref> [[মহাৰাষ্ট্ৰ]]ৰ প্ৰধান জাতি মাৰাঠাসকলে নব্বৈৰ দশকৰ পৰাই অ’বিচিৰ মৰ্যাদাৰ বাবে আন্দোলন কৰি আহিছে। ২০১৬ চনত কোপাৰ্ডিত ১৫ বছৰীয়া মাৰাঠা কিশোৰীক ধৰ্ষণ আৰু হত্যাৰ পিছত সমগ্ৰ মহাৰাষ্ট্ৰতে মাৰাঠা সমাজে ব্যাপক প্ৰতিবাদৰ আয়োজন কৰিছিল। অভিযুক্তৰ বাবে মৃত্যুৰ লগতে ৰাজ্যখনৰ জনসংখ্যাৰ ১৬% মাৰাঠা সম্প্ৰদায়ৰ বাবে সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা তেওঁলোকৰ দাবীৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল। ২০১৭ আৰু ২০১৮ চনত কিছুমান পথ অৱৰোধ হিংসাত্মক হৈ পৰিছিল যদিও সামগ্ৰিকভাৱে প্ৰতিবাদ শান্তিপূৰ্ণ আছিল। মহাৰাষ্ট্ৰ চৰকাৰে তেওঁলোকৰ বাবে ১৬% সংৰক্ষণৰ সৈতে বিশেষ সামাজিক আৰু শৈক্ষিকভাৱে পিছপৰা শ্ৰেণী সৃষ্টি কৰাত তেওঁলোকৰ দাবী পূৰণ হৈছিল। পিছলৈ [[ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়|ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে]] মাৰাঠাসকলৰ বাবে এস ই বি চিৰ সংৰক্ষণক অসাংবিধানিক বুলি ঘোষণা কৰে।<ref>{{Cite web|date=2021-05-05|title=Supreme Court declares Maratha quota law unconstitutional |url=https://www.thehindu.com/news/national/sc-declares-maratha-quota-law-unconstitutional/article34487043.ece|access-date=2021-11-21|website=The Hindu|language=en}}</ref> [[অসম]]ৰ ছয়টা খিলঞ্জীয়া জনগোষ্ঠীৰ জনজাতিকৰণৰ বাবে দীৰ্ঘদিন ধৰি দাবী জনাই আহিছে।<ref name=":0">[https://www.nationalheraldindia.com/amp/story/national/as-6-ethnic-groups-demand-st-status-assam-fears-manipur-like-flareup As 6 ethnic groups demand ST status, Assam fears Manipur-like flareup] - National Herald 30 Jul 2023, 1:23 PM IST</ref> অসমৰ ছটা জনগোষ্ঠী – [[আহোম জনগোষ্ঠী|টাই-আহোম]], [[মৰাণ জনগোষ্ঠী|মৰাণ]], [[মটক স্বায়ত্বশাসিত পৰিষদ|মটক]], [[কোচ ৰাজবংশী]], [[চুতীয়া জনগোষ্ঠী|চুতীয়া]], আৰু [[অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠী|চাহ জনগোষ্ঠীয়ে]] জনজাতি শিতানত অন্তৰ্ভুক্তিৰ বাবে অহৰহ পোষকতা কৰি আহিছে আৰু ''ছয় জনগোষ্ঠী যৌথ মঞ্চ'' নিৰ্মাণ কৰে।<ref>[https://www.thehindu.com/news/national/other-states/six-assam-communities-seeking-scheduled-tribe-status-form-united-forum-announce-stir/article66127983.ece/amp/ Six Assam communities seeking Scheduled Tribe status form united forum, announce stir] - The Hindu</ref> প্ৰতিটো সম্প্ৰদায়ৰ নিজস্ব ভাষা, ৰীতি-নীতি, পৰম্পৰা আৰু উৎসৱ আছে, যিবোৰক সুকীয়া সাংস্কৃতিক সত্তা হিচাপে চিহ্নিত কৰা হয়।<ref>[https://as.vikaspedia.in/social-welfare/9ac9c799a9f09959be9f09c0-9b89cd9ac9c799a9cd99b9be9b89c79f19c0-9969a39cd9a1/9859b89ae9f0-99b-99c9a89979b79cd9a09c09f0-99c9a899c9be9a49bf9959f09a39f0-9b89a89cd9a69f09cd9ad9a4-98f99f9be-9aa9f09cd9af9cd9af9be9b299a9a89be অসমৰ ছয় জনগোষ্ঠীৰ জনজাতিকৰণৰ সন্দৰ্ভত এটা পৰ্য্যালোচনা] - ডাঃ চন্দন কুমাৰ বৰতামোলী</ref> এছ টিৰ মৰ্যাদাই তেওঁলোকৰ অনন্য ঐতিহ্য সংৰক্ষণ আৰু প্ৰচাৰ কৰাত সহায় কৰিব বুলি জনগোষ্ঠী সমূহে মত পোষণ কৰিছে। ==জনসংখ্যা আৰু সংৰক্ষণৰ মাজৰ সংযোগ== কিছুমান বিশেষ গোট সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা হোৱা সংৰক্ষণ প্ৰদানৰ অন্যতম প্ৰধান কাৰণ। তেওঁলোকৰ জনসংখ্যাৰ অসমতাপূৰ্ণ বৃদ্ধি তেওঁলোকৰ পিছপৰাৰ এটা কাৰণ। পৰিয়ালত অধিক সংখ্যক লোকৰ ফলত সেই পৰিয়ালটোৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক পিছপৰা অৱস্থা বৃদ্ধি পায়। উদাহৰণস্বৰূপে: যদি কোনো একৰ মাটি থকা আৰু দহটা সন্তান থকা পৰিয়ালৰ মুৰব্বীয়ে প্ৰত্যেকেই একৰৰ ১/ ১০ ভাগ মাটি উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰিব পাৰে। কিন্তু এজন ব্যক্তিৰ যদি মাত্ৰ এটা সন্তান থাকে, তেন্তে সেই সন্তানে গোটেই এক একৰ উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰিব পাৰে। ভাৰতৰ সংৰক্ষণ নীতি অনুসৰি যিসকলৰ ১/১০ একৰ মাটি আছে তেওঁলোকক অধিক পিছপৰা বুলি গণ্য কৰা হয়। তেওঁলোকৰ পৰিয়ালত মানুহৰ সংখ্যা বেছি হোৱাৰ বাবে তেওঁলোক অধিক পিছপৰা হৈ পৰিল। এইদৰে সংৰক্ষণ প্ৰদানৰ বৰ্তমানৰ প্ৰথাই এই ধাৰণা আৰু প্ৰথাক জনপ্ৰিয় কৰি তোলে যে পৰিয়ালৰ আকাৰ যিমানেই ডাঙৰ হ’ব সিমানেই সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। তলত এটা উদাহৰণ দিয়া হ'ল: (ক) ১৮৮১ আৰু ২০১১ চনত পালাক্কাড পৌৰসভাত ধৰ্মভিত্তিক জনসংখ্যাৰ বিতৰণ (আৰ হিল, চৰকাৰী প্ৰেছ, ১৮৮৭ৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত উইলিয়াম লগানৰ ‘মালাবৰ মেনুৱেল’ আৰু ২০১১ চনৰ ভাৰত চৰকাৰৰ লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি)। {| class="wikitable" | |১৮৮১ চন |জনসংখ্যা% |২০১১ চন |জনসংখ্যা % |- |ধৰ্ম ক |৩০,৪২৪ |৮৩.৭২% |৮৯,০৯৮ |৬৮% |- |ধৰ্ম খ |৪,৮৫৪ |১৩.৩% |৩৬,৬২০ |২৭.৯% |- |ধৰ্ম গ |১,০৬১ |২.৯১% |৫,০০৬ |৩.৮% |- |অন্য | | | |০.৩% |- |মুঠ |৩৬৩৩৯ | | | |} (খ) ১৯৬১ আৰু ২০১১ চনত থ্ৰিছুৰ জিলাত ধৰ্ম অনুসৰি জনসংখ্যাৰ শতকৰা বিতৰণ (চৰকাৰী লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি)। {| class="wikitable" | |১৯৬১ চনৰ লোকপিয়ল<ref>{{Cite web |title=১৯৬১ চনৰ লোকপিয়ল |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/28735/study-description}}</ref> |২০১১ চনৰ লোকপিয়ল<ref>{{Cite web |title=২০১১ চনৰ লোকপিয়ল |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/666/download/2312/DH_2011_3207_PART_A_DCHB_THRISSUR.pdf}}</ref> |- |ধৰ্ম ক |৬৩.১৩% |৫৮.৪২% |- |ধৰ্ম বি |১১.৭৪% |১৭.০৭% |- |ধৰ্ম গ |২৫.১৩% |২৪.২৭% |- |অন্য | |০.২৪% |} (গ) ১৯৬১ আৰু ২০১১ চনত কেৰালাত ধৰ্ম অনুসৰি জনসংখ্যাৰ শতকৰা বিতৰণ (চৰকাৰী লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি)। {| class="wikitable" | |১৯৬১ চনৰ লোকপিয়ল<ref>{{Cite web |title=১৯৬১ চনৰ লোকপিয়ল |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/31326}}</ref> |২০১১ চনৰ লোকপিয়ল<ref>{{Cite web |title=২০১১ চনৰ লোকপিয়ল |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11379}}</ref> |- |ধৰ্ম ক |৬০.৯% |৫৪.৭৩% |- |ধৰ্ম বি |১৭.৯% |২৬.৫৬% |- |ধৰ্ম গ |২১.২% |১৮.৩৮% |- |অন্য/ কোনো নাই | |০.৩২% |} (ঘ) ১৯৫১ আৰু ২০১১ চনত ভাৰতত ধৰ্ম অনুসৰি জনসংখ্যাৰ শতকৰা বিতৰণ (চৰকাৰী লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি)। {| class="wikitable" | |১৯৫১ চনৰ লোকপিয়ল |২০১১ চনৰ লোকপিয়ল |- |ধৰ্ম ক |৮৪.১% |৭৯.৮% |- |ধৰ্ম খ |৯.৮% |১৪.২% |- |ধৰ্ম গ |২.৩% |২.৩% |- |ধৰ্ম ঘ |০.৭৪% |০.৭% |- |ধৰ্ম ঙ |০.৪৬% |০.৪% |- |ধৰ্ম চ |১.৯% |১.৭% |- |অন্য/ ধৰ্ম উল্লেখ কৰা হোৱা নাই |০.৪৩% |০.৯% |} ওপৰৰ তালিকাসমূহৰ তথ্যৰ পৰা দেখা যায় যে উপৰ্যুক্ত সকলো শ্ৰেণীতে – পৌৰসভা পৰ্যায়ত, জিলা পৰ্যায়ত, ৰাজ্যিক পৰ্যায়ত আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত ‘ধৰ্মখ’ৰ জনসংখ্যাৰ শতকৰা হাৰ বৃদ্ধি পাইছে। ধৰ্ম বি, জনসংখ্যাৰ অসমতাপূৰ্ণ বৃদ্ধিৰ পিছতো ভাৰতত অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ সদস্য হিচাপে সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰে। ওপৰৰ তালিকাসমূহত দিয়া তথ্যসমূহৰ ধৰ্মীয় ৰেখাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সংৰক্ষণৰ সৈতে সংযোগ আছে যদিও কিছুমান বিশেষ জাতি গোটৰ বাবেও একেধৰণৰ তথ্য থাকিব পাৰে। এইদৰে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ব পাৰি যে বৰ্তমানৰ সংৰক্ষণ পদ্ধতিয়ে এই ধাৰণাটোক প্ৰসাৰিত কৰে যে মুঠ জনসংখ্যাৰ শতাংশ হিচাপে এটা গোটৰ জনসংখ্যা যিমানেই বেছি হ’ব সিমানেই এই গোটটোৱে অধিক সংৰক্ষণৰ সুবিধা লাভ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। ==লগতে চাওক== * [[ভাৰতীয় সংবিধানৰ এশ ষষ্ঠ সংশোধনী]] * [[ছয় জনগোষ্ঠীৰ জনজাতিকৰণ]] * [[অনুসূচীত জাতি আৰু অনুসূচীত জনজাতি]] ==নোট== {{Notelist|,22 50em}} ==তথ্য উৎস== {{ৰেফলিষ্ট}} ==বাহ্যিক সংযোগ== * [http://www.ncbc.nic.in/ ৰাষ্ট্ৰীয় পিছপৰা শ্ৰেণী আয়োগ] * [http://www.ncsc.nic.in/ ৰাষ্ট্ৰীয় অনুসূচিত জাতি আয়োগ] * [http://ncst.nic.in/ ৰাষ্ট্ৰীয় অনুসূচিত জনজাতি আয়োগ] * [https://socialjustice.gov.in/ সামাজিক ন্যায় আৰু সবলীকৰণ মন্ত্ৰালয়] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ আইন]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ৰাজনীতি]] 1mg1z0qsoqrgisq7p3ui5mr2wux1pgq 0 97579 419668 374912 2024-04-25T16:40:39Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki '''বেংক অফ আমেৰিকা''' ({{lang-as|Bank of America}}; সংক্ষিপ্তত '''BofA''' আৰু '''BoA''') হৈছে উত্তৰ কেৰ'লিনাৰ চাৰ্লটৰ কৰ্পৰেট চেণ্টাৰত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এটা আমেৰিকান বহুজাতিক বিনিয়োগ বেংক আৰু বিত্তীয় সেৱা প্ৰদানকাৰী কোম্পানী। কেলিফৰ্ণিয়াৰ ছান ফ্ৰান্সিস্কোত এই বেংকটো প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। জে পি মৰ্গান চেজৰ পিছত ই আমেৰিকাৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম বেংকিং প্ৰতিষ্ঠান আৰু বজাৰ মূলধনৰ হিচাপত বিশ্বৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম বেংক। বেংক অৱ আমেৰিকা আমেৰিকাৰ বিগ ফোৰ বেংকিং প্ৰতিষ্ঠানৰ ভিতৰত অন্যতম।<ref>{{cite news |url=https://www.thebalance.com/the-big-4-us-banks-315130 |title=The Biggest Banks in the United States |last=ONeil |first=Erin |work=The Balance |date=August 2, 2016 |access-date=August 31, 2020 |archive-date=November 21, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201121174907/https://www.thebalance.com/the-big-4-us-banks-315130 |url-status=live }}</ref> ই জে.পি মৰ্গান চেজ, চিটিগ্ৰুপ আৰু ওৱেলছ ফাৰ্গোৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ প্ৰতিযোগিতাত আমেৰিকাৰ সকলো বেংক জমা ধনৰ প্ৰায় ১০.৭৩% সেৱা হিচাপে আগবঢ়ায়। ইয়াৰ প্ৰাথমিক বিত্তীয় সেৱাসমূহ হৈছে বাণিজ্যিক বেংকিং, সম্পদ ব্যৱস্থাপনা, আৰু বিনিয়োগ বেংকিং। ==মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া== [[File:Brian Moynihan, official portrait, Homeland Security Council.jpg|thumb|upright|150px|বৰ্তমানৰ চিইঅ’, [[w:en:Brian Moynihan|ব্ৰায়ান ময়নিহান]]]] ===চিইঅ’ৰ তালিকা=== # [[w:en:Hugh McColl|হিউ মেককল]] (1998–2001)<ref>{{cite web |title=Bank of America Chairman and CEO Hugh L. McColl, Jr. to Retire in April; Board Names Lewis Successor |url=http://investor.bankofamerica.com/news-releases/news-release-details/bank-america-chairman-and-ceo-hugh-l-mccoll-jr-retire-april |access-date=December 29, 2020 |archive-date=June 23, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220623110742/https://newsroom.bankofamerica.com/content/newsroom/press-releases.html?page=1&year=all&category=press-release-categories/corporate-and-financial-news&categTitle=Corporate%20and%20Financial%20News |url-status=live }}</ref> # [[w:en:Ken Lewis (executive)|কেন লুইছ]] (2001–2009)<ref>{{cite web |title=Former FDIC chief: BofA ex-CEO Ken Lewis seen as 'country bumpkin' |url=https://www.bizjournals.com/charlotte/blog/bank_notes/2012/09/former-fdic-chief-bofa-ex-ceo-ken.html |access-date=December 29, 2020 |archive-date=April 23, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210423153808/https://www.bizjournals.com/charlotte/blog/bank_notes/2012/09/former-fdic-chief-bofa-ex-ceo-ken.html |url-status=live }}</ref> # [[w:en:Brian Moynihan|ব্ৰায়ান ময়নিহান]] (2010– )<ref>{{cite web |title=Brian Moynihan Chairman of the Board and Chief Executive Officer |url=https://newsroom.bankofamerica.com/brian-moynihan |access-date=December 29, 2020 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126223319/https://newsroom.bankofamerica.com/brian-moynihan |url-status=live |archivedate=January 26, 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210126223319/https://newsroom.bankofamerica.com/brian-moynihan |deadurl=yes }}</ref> ==লগতে চাওক== ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{reflist}} [[শ্ৰেণী:বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান]] k3kipn7bubd64z2cp9ma0v2aj3bsz1a 0 100406 419694 395003 2024-04-25T18:29:35Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[Image:Drukair Airbus A319 at Paro Airport No1.jpg|right|thumb|300px| পাৰো বিমান বন্দৰত ড্ৰুক বিমান A319]] '''ভূটানৰ পৰ্যটন''' ({{lang-en| Tourism in Bhutan}})ক্ষেত্ৰ আৰম্ভ হৈছিল ১৯৭৪ চনত, যেতিয়া ভূটান চৰকাৰে ৰাজহ সংগ্ৰহ আৰু ভূটানৰ অনন্য সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাক বহিৰ্জগতৰ আগত প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যে তেতিয়ালৈকে বহিৰ্বিশ্বৰ সৈতে বিচ্ছিন্ন দেশখন বিদেশীৰ বাবে মুকলি কৰি দিছিল। ১৯৭৪ চনত মুঠ ২৮৭ জন পৰ্যটকে ভূটান ৰাজ্য ভ্ৰমণ কৰিছিল। ১৯৯২ চনত ভূটান ভ্ৰমণলৈ অহা পৰ্যটকৰ সংখ্যা ২,৮৫০ লৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ১৯৯৯ চনত নাটকীয়ভাৱে ৭,১৫৮ লৈ বৃদ্ধি পায়।<ref name="Digital himalaya"> {{cite web |author= Dorji, Tandi |url= http://www.thlib.org/static/reprints/jbs/JBS_03_01_03.pdf |title= Sustainability of Tourism in Bhutan |publisher= Digital Himalaya |access-date= August 10, 2008}}</ref> ১৯৮০ চনৰ শেষৰ ফালে পৰ্যটনৰ বাৰ্ষিক ৰাজহে ২০ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰৰ ওপৰত অৰিহণা যোগাইছিল। বিদেশীৰ বাবে মুকলি কৰিছিল যদিও ভূটান চৰকাৰে ভূটানৰ অনন্য আৰু কাৰ্যতঃ অক্ষত ভূ-প্ৰকৃতি আৰু সংস্কৃতিৰ ওপৰত পৰ্যটনে কি প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে সেই বিষয়ে তীব্ৰভাৱে সচেতন আছিল। সেই অনুসৰি তেওঁলোকে আৰম্ভণিৰে পৰাই পৰ্যটকৰ কাৰ্যকলাপৰ মাত্ৰা সীমিত কৰি ৰাখিছে, উচ্চমানৰ পৰ্যটকক অগ্ৰাধিকাৰ দিছে। প্ৰথম অৱস্থাত এই নীতিক “উচ্চ মান, কম আয়তন’’ৰ<ref>[https://kuenselonline.com/high-value-low-volume/ High Value Low Volume]. KuenselOnline (2015-08-21). Retrieved on 2020-07-28.</ref>পৰ্যটন ৰখা হৈছিল৷ ২০০৮ চনত ইয়াৰ নাম সলনি কৰা হয় “উচ্চ মূল্য, কম প্ৰভাৱ’’, “এটা সূক্ষ্ম কিন্তু উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তন’’। কম সংখ্যক দৰ্শনাৰ্থীৰ জৰিয়তে কম প্ৰভাৱ নিশ্চিত হোৱাত ভূটান ভ্ৰমণ কৰিবলৈ ভ্ৰমণকাৰী বিত্তশালী হোৱাটো এক প্ৰয়োজনীয়তা,<ref name="wealthy tourists">Kent Schroeder, Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan, Cham (Switzerland): Palgrave Macmillan, 2018, 54–55.</ref> যিয়ে সমালোচনাৰ সুৰুঙা এৰি দিছে আৰু “উচ্চ মূল্যৰ পৰ্যটক’’ হ’বলৈ ধনী হ’ব লাগিব নেকি বুলি প্ৰশ্ন উত্থাপিত কৰিছে৷<ref> {{cite book | last1 = Schroeder | first1 = Kent | chapter = The Last Shangri-La? | title = Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan | url = https://books.google.com/books?id=LXo4DwAAQBAJ | location = Cham (Zug) | publisher = Springer | publication-date = 2017 | page = 55 | isbn = 9783319653884 | access-date = 25 January 2020 | quote = To drive increased tourism revenues, the earlier approach of 'high value, low volume' was replaced by 'high value, low impact'. This represented a subtle but significant shift. }}</ref> পৰ্যটকৰ বাবে প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ বাবে প্ৰতিদিনে ২০০ মাৰ্কিন ডলাৰ মাচুল আৰোপ কৰা হৈছে।<ref>{{Cite news |last=Yeginsu |first=Ceylan |date=2022-07-05 |title=Famous for Happiness, and Limits on Tourism, Bhutan Will Triple Fees to Visit |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/07/05/travel/bhutan-tourism.html |access-date=2023-02-18 |issn=0362-4331}}</ref> ২০০৫ চনত “বহনক্ষম পৰ্যটন উন্নয়ন কৌশল’’ নামৰ এখন নথিত “ভূটানক ধনী বিদেশী পৰ্যটকৰ বাবে আকৰ্ষণীয় যোগ্য গন্তব্যস্থান হিচাপে প্ৰচাৰ কৰিবলৈ দেশৰ সংস্কৃতি আৰু পৰিৱেশ ব্যৱহাৰ কৰি পৰ্যটকৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল’’।<ref> Kent Schroeder, ''Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan'', Cham (Switzerland): Palgrave Macmillan, 2018, 54–55. </ref> ভূটানৰ ৰাজধানী থিম্ফুত পৰ্যটনৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কেন্দ্ৰসমূহ হৈছে থিম্ফু, পশ্চিমৰ পাৰো চহৰ, টকছাং, পাৰোৰ পৰা দেখা পোৱা ''টাইগাৰ নেষ্ট'' আদি৷ টাইগাৰ নেষ্ট বৌদ্ধ ধৰ্মাৱলম্বীসকলৰ বাবে পৱিত্ৰ। মন্দিৰৰ ভিতৰত আছে এটা গুহা, য’ত বৌদ্ধ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যে ভূটানলৈ অহা বৌদ্ধ ধৰ্মগুৰুৱে ৯০ দিন ধ্যান কৰিছিল। হাজাৰ বছৰৰো অধিক আগৰে পৰা মন্দিৰটো পাহাৰৰ গাত আছে। ==ভূটানৰ ভ্ৰমণ== [[File:New_Hindu_Temple_Thimphu.jpg|thumb|হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বীসকলৰ মন্দিৰ, থিম্ফু]] ভূটান চৰকাৰে ১৯৯১ চনৰ অক্টোবৰ মাহত “ভূটান পৰ্যটন নিগম’’(বিটিচি)ক ব্যক্তিগতকৰণ কৰি ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিনিয়োগ আৰু কাৰ্যকলাপৰ সুবিধা কৰি দিয়ে। ফলত ২০১৮ চনলৈকে দেশখনত ৭৫টাতকৈও অধিক অনুজ্ঞাপত্ৰপ্ৰাপ্ত পৰ্যটন কোম্পানীয়ে কাম কৰে।<ref name="Digital himalaya"/> পূৰ্বতে সকলো পৰ্যটকে (গোট বা ব্যক্তিগত) পৰিকল্পিত, প্ৰিপেইড, গাইড পেকেজ-ট্যুৰ বা কাষ্টম-ডিজাইন কৰা ট্ৰেভেল-প্ৰগ্ৰেম অনুসৰি যাত্ৰা কৰিবলগীয়া হৈছিল। সম্ভাৱ্য পৰ্যটকসকলে চৰকাৰীভাৱে অনুমোদিত ট্যুৰ অপাৰেটৰৰ জৰিয়তে পোনপটীয়াকৈ বা বহিঃৰাজ্যৰ এজেণ্টৰ জৰিয়তে ব্যৱস্থা কৰিবলগীয়া হৈছিল। ==ভিছা== ২০২২ চনৰ জুন মাহত ভূটানৰ পৰ্যটন নীতি আৰু অধিক সংশোধন কৰি ইয়াৰ ‘উচ্চ মূল্য, কম পৰিমাণ’ নীতি বজাই ৰখা হয় আৰু ভূটানলৈ ভিছা লাভ কৰিবলৈ সকলো বিদেশী লোকে প্ৰতি নিশাৰ বাবে বহনক্ষম উন্নয়ন মাচুল<ref>{{cite news |title=Bhutan set to raise SDF to 200 USD |url=https://www.dailybhutan.com/article/bhutan-set-to-raise-sdf-to-200-usd |access-date=6 October 2022 |work=Daily Bhutan}}</ref> হিচাপে ২০০ মাৰ্কিন ডলাৰ দিবলগীয়া হয়, আনহাতে ভাৰতীয় নাগৰিকে অনুমতি পত্ৰ লাভ কৰিবলৈ ১২০০ দিবলগীয়া হয়। ২০২৩ চনৰ আগষ্টৰ পৰা আৰম্ভ কৰি এছডিএফ ১০০ ডলাৰলৈ হ্ৰাস পায়, আনহাতে ভাৰতীয়সকলৰ বাবে এই ধনৰাশি একেই থাকে।<ref>{{Cite web |last=Ahuja |first=Bhawna |date=27 August 2023 |title=Enhancing Bhutan's Tourism Sector: Strategies for Success |url=https://www.indrastra.com/2023/08/enhancing-bhutans-tourism-sector.html |url-status=live |access-date=2023-11-28 |website=IndraStra Global |language=en |issn=2381-3652}}</ref> অৱশ্যে যাত্ৰীসকলে এতিয়া দেশ ভ্ৰমণৰ সময়ত নিজৰ থকাৰ ব্যৱস্থা আৰু ভ্ৰমণসূচী নিজে ব্যৱস্থা কৰিব পাৰিব। ভূটানৰ আপডেট কৰা ভিছা নীতিৰ ভিত্তিত ভূটান ভ্ৰমণৰ পূৰ্বে প্ৰায় সকলো পৰ্যটকে নিজৰ ভিছা বা অনুমতিৰ<ref>{{cite web |title=Planning YOUR TRIP to Bhutan |url=https://bhutan.travel/faqs#planning-your-trip |website=Tourism Council of Bhutan |publisher=Tourism Council of Bhutan}}</ref> পূৰ্ব-ব্যৱস্থা কৰিব লাগিব ==বিমান পৰিবহন== [[File:Paro day 1-58 (8202279871).jpg|thumb|পাৰো আন্তৰ্জাতিক বিমান বন্দৰ]] ২০১১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ভূটান এয়াৰলাইন্সৰ প্ৰৱৰ্তনৰ দ্বাৰা ভূটানৰ বিমান উদ্যোগটো মুক্ত হোৱালৈকে।<ref>[http://www.bhutanairlines.bt/about-us/corporate-profile/our-story] </ref> ১৯৮১ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা ড্ৰুক এয়াৰ লাইনচৰ বিমানেই আছিল ভূটানত বিমান চলাচল কৰা একমাত্ৰ বিমান সংস্থা আছিল,<ref>{{cite web |title=About Drukair |url=https://www.drukair.com.sg/about-drukair/about-drukair-corporation-ltd/ |website=Drukair Singapore office |publisher=Drukair |access-date=6 October 2022}}</ref> ==পৰ্যটকৰ আগমন== [[Image:Taktshang2.jpg|thumb|right|200px| পাৰোৰ টকছাং মনেষ্ট্ৰী ]] ২০১৯ চনলৈকে দেশত সৰ্বাধিক পৰ্যটকৰ সংখ্যা আছিল, ৩ লাখ ১৫ হাজাৰতকৈ অধিক লোক। বিশেষকৈ ভাৰত, থাইলেণ্ড, ভিয়েটনাম, ফিলিপাইনছ, অষ্ট্ৰেলিয়া, জাপান, চীন, ছিংগাপুৰ, বাংলাদেশ, মালয়েছিয়া আৰু দক্ষিণ কোৰিয়াৰ পৰ্যটকক এছিয়া-পেচিফিক বজাৰে এই বৃদ্ধিত অৰিহণা যোগাইছে৷ পশ্চিমীয়া বজাৰসমূহো বৃদ্ধি পাইছে, বিশেষকৈ আমেৰিকা, যুক্তৰাজ্য, জাৰ্মানী আৰু ফ্ৰান্সৰ আদিৰ পৰা।<ref>{{cite web |title=Bhutan Tourism Monitor |url=https://www.tourism.gov.bt/resources/annual-reports |website=Tourism Council of Bhutan |publisher=Tourism Council of Bhutan |access-date=6 October 2022}}</ref> হ্ৰস্বম্যাদী ভিত্তিত ভূটানলৈ অহা অধিকাংশ দৰ্শনাৰ্থী আছিল তলত উল্লেখ কৰা দেশসমূহৰ:<ref>Tourism Council of Bhutan (2014) [http://www.abto.org.bt/wp-content/uploads/2014/06/BTM-2013.pdf BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191115164659/http://www.abto.org.bt/wp-content/uploads/2014/06/BTM-2013.pdf |date=2019-11-15 }}.</ref><ref>Tourism Council of Bhutan (2016) {{cite web |title=BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2015 |url=http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_052016_btm-2015.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181009015240/http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_052016_btm-2015.pdf |archive-date=2018-10-09 |access-date=2016-06-17 |archivedate=2018-10-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181009015240/http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_052016_btm-2015.pdf |deadurl=yes }}</ref><ref>Tourism Council of Bhutan (2017) {{cite web |title=BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2016 |url=http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_041217_bhutan-tourism-monitor-2016.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712175845/http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_041217_bhutan-tourism-monitor-2016.pdf |archive-date=2017-07-12 |access-date=2017-05-30 |archivedate=2017-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170712175845/http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_041217_bhutan-tourism-monitor-2016.pdf |deadurl=yes }}</ref> {| class="wikitable sortable" ! স্থান || দেশ বা ঠাইৰ নাম || ২০১৯ || ২০১৮ || ২০১৭ || ২০১৬ || ২০১৫ || ২০১৪ || ২০১৩ || ২০১২ |- | 1 || {{flag|India}} || ২৩০,৩৮১ || ১৯১,৮৩৬ || ১৭২,৭৫১ || ১১৪,৩০১ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 2 || {{flag|Bangladesh}} || ১৩,০১৬ || ১০৪৫০ || ১০৫৩৬ || ৭,৭৫৩ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 3 || {{flag|United States}} || ১১,৭০৭ || ১০,৫৬১ || ৯,২২০ || ৭,২৯২ || ৭,১৩৭ || ৭,২৯১ || ৬,৯৯৭ || ৬,১০২ |- | 4 || {{flag|China}} || ৭,৫৬৪ || ৬,৮৭৮ || ৬,৪২১ || ৯,২০৮ || ৯,৩৯৯ || ৮,১১১ || ৪,৮২৭ || ৩,৮১৬ |- <!-- | 5 || {{flag|South Korea}} || ৯৯৮ || ৬,০৪৮ || ১,০৩৫ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |--> | 5 || {{flag|Singapore}} || ৪,৭৪৪ || ৩,৮৮৬ || ৪,১২৯ || ৩,০১৫ || ২,৫৮৭ || ১,৭২০ || ২,০৫১ |- | 6 || {{flag|United Kingdom}} || ৪,২৪১ || ৩,৫৮৫ ||৩,২৪৬ || ৩,১২৪ || ২,৯৫৮ || ২,৬৮০ || ২,৩০৯ || ২,৪৯১ |- | 7 || {{flag|Thailand}} || ৪,০৮৬ || ৩,৮৮৬ || ৪,০৪৭ || ৪,১৭৭ || ৩,৭৭৮ || ১২,১০৫ || ৩,৫২৭ ||৩,৬১৭ |- | 8 || {{flag|Germany}} || ৩,৩৭৫ || ৩,৪২২ || ২,৯৭০ || ২,২৯৭ || ২,৪৯৮ || ২,৯৭১ || ২,৭৭০ || ২,৮৯৫ |- | 9 || {{flag|Australia}} || ৩,১৫৩ || ২,৭৩৯ ||২,২৪৯ || ১,৮১৮ || ১,৮৩৩ || ২,০৩৭ ||২,০৬২ || ১,৯৫০ |- | 10 || {{flag|Japan}} || ৩,০১০ || ২,৬৭৪ || ২,৭৪৪ || ৪,৮৩৩ || ২,৪৩৭ || ২,৭০৭ || ৪,০৩৫ || ৭,০২৯ |- | 11 || {{flag|Malaysia}} || ২,৭৬১ || ৩,১৪০ || ২,৯৫৬ || ১,৯৬৭ || ১,৫৪৬ || ২,০৬৭ || ২,০৫৪ || ১,৩১২ |- | 12 || {{flag|Vietnam}} || 2,072 || 1,961 || 1,423 || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 13 || {{flag|France}} || ১,৯৫৩ || ১,৭৭৩ || ১,৫৪৫ || ১,৫০১ || ১,৫৬৩ || ১,৬৩৬ || ১,৫৭২ || ১,৮৬৩ |- | 14 || {{flag|Philippines}} || ১,৯১২ || ১,০৮৯ || ১,১০১ || {{n/a}} || |- | 15 || {{flag|Canada}} || ১,৮৭০ || ১,৮০৭ || ১,৫২৪ || ১,১১০ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 16 || {{flag|Spain}} || ১,৬৫৯ || ১,৩৯৭ || ১,১৪২ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 17 || {{flag|Taiwan}} || {{n/a}} || ১,৪৯৬ || ১,৪৯১ || ১,৮১২ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 18 || {{flag|Switzerland}} || {{n/a}}|| ১,৩৭৯ || ১,৩৫২ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 19 || {{flag|Italy}} || {{n/a}} || ১,২২৯ || ৯৭৮ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 20 || {{flag|Indonesia}} || {{n/a}}|| ১,০৩৩ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | 21 || {{flag|Netherlands}} || {{n/a}} || ৭৫৭ || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | || অন্য || ২০,০০৭ || || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} || {{n/a}} |- | || '''মুঠ''' || ৩১৫,৫৯৯ || ২৭৪,০৯৭ || ২৩৭,৫২৯ || ২০৯,৫৭০ || ১৫৫,১২১ || ১৩৩,৪৮০ || ১১৬,২০৯ || ১০৫,৪০৭ |} ==ইউনেস্ক’ৰ সাম্ভাব্য তালিকা== ২০১২ চনত ভূটানে আনুষ্ঠানিকভাৱে নিজৰ দৰ্শনীয় স্থানসমূহ ইউনেস্ক’ৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰৰ তালিকাভুক্ত কৰে। ভূটানে প্ৰথমবাৰৰ বাবে নিজৰ ঠাইসমূহ ভৱিষ্যতে অন্তৰ্ভুক্তিৰ বাবে সংস্থাটোৰ অধীনত তালিকাভুক্ত কৰিছিল। সমগ্ৰ দেশতে আঠটা স্থান তালিকাভুক্ত কৰা হৈছিল।<ref>[https://whc.unesco.org/en/statesparties/bt/ Bhutan]. UNESCO World Heritage Centre. Retrieved on 2020-07-28.</ref> ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:ভূটান]] [[শ্ৰেণী:পৰ্যটন]] qtntm7fpxa4vsdne5pl1dvy5rn5cfj5 0 103272 419683 412852 2024-04-25T17:51:32Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization | name = নেচনেল ফেডাৰেশ্বন অৱ ইণ্ডিয়ান উইমেন<br>ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনী | abbreviation = NFIW | image = | image_border = | size = | alt = | caption = | map = | msize = | malt = | mcaption = | motto = | formation = {{Start date and years ago|df=yes|p=y|1954|6|4}}, [[কলিকতা]], [[ভাৰত]] | headquarters = ১০০২, আঞ্চেল ভৱন, ১৬, কস্তুৰবা গান্ধী মাৰ্গ, [[নতুন দিল্লী]] - ১১০০০১ | type = নাৰী সংগঠন | leader_title = সাধাৰণ সম্পাদক | leader_title2 = সভানেত্ৰী | leader_name = এনী ৰাজা | leader_name2 = [[অৰুণা ৰায়]] | purpose = | location = | region_served = | membership = | language = | main_organ = | main_organ2 = | num_staff = | num_volunteers = | affiliations = উইমেনছ ইণ্টাৰনেচনেল ডেমক্ৰেটিক ফেডাৰেশ্বন (WIDF) | budget = | website = {{url|https://nfiw.wordpress.com/}} | remarks = }} '''ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনী''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: National Federation of Indian Women) হৈছে ভাৰতৰ এটা মহিলা সংগঠন। এই সংগঠনটো ভাৰতৰ অন্যতম ৰাজনৈতিক দল [[ভাৰতীয় কমিউনিষ্ট পাৰ্টি]]ৰ মহিলা শাখা।<ref name="Kranz2015">{{cite book|author=Susanne Kranz|title=Between Rhetoric and Activism|url=https://books.google.com/books?id=txS5CgAAQBAJ&pg=PA21|year=2015|publisher=LIT Verlag Münster|isbn=978-3-643-90648-9|page=21}}</ref><ref name="Minault1989">{{cite book|author=Gail Minault|title=The Extended Family: Women and Political Participation in India and Pakistan|url=https://books.google.com/books?id=uF8iAQAAMAAJ|year=1989|publisher=Chanakyai Publications|isbn=978-81-7001-054-8|page=227}}</ref><ref name="Armstrong2013">{{cite book|author=Elisabeth Armstrong|title=Gender and Neoliberalism: The All India Democratic Women’s Association and Globalization Politics|url=https://books.google.com/books?id=YQIKAgAAQBAJ&pg=PA34|date=7 November 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-91142-5|page=34}}</ref> ১৯৫৪ চনৰ ৪ জুনত [[অৰুণা আছফ আলি|অৰুণা আছফ আলিকে]] ধৰি [[মহিলা আত্মৰক্ষা সমিতি]]ৰ কেইগৰাকীমান নেতাই সংগঠনটো প্ৰতিষ্ঠা কৰে।<ref>Menon, Parvathi. ''[https://books.google.com/books?id=-ysqAAAAYAAJ Breaking Barriers: Stories of Twelve Women]''. New Delhi: LeftWord, 2005. p. 37</ref><ref name="over">Overstreet, Gene D., and Marshall Windmiller. ''[https://books.google.com/books?id=PAFBW743Bi4C&pg=PA402 Communism in India]''. Berkeley: University of California Press, 1959. p. 402</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/book-on-history-of-indian-women-s-movement-launched-115060201505_1.html|title=Book on history of Indian women's movement launched|website=business-standard.com}}</ref> ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনীৰ বৰ্তমানৰ সাধাৰণ সম্পাদক হৈছে এনী ৰাজা আৰু [[অৰুণা ৰায়]] হৈছে বৰ্তমানৰ সভানেত্ৰী।<ref>{{Cite web|url=https://www.communistparty.in/post/21st-congress-of-nfiw|title=21st Congress of NFIW|website=communistparty.in|access-date=2024-03-18|archivedate=2021-11-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211130233005/https://www.communistparty.in/post/21st-congress-of-nfiw|deadurl=yes}}</ref> ==ইতিহাস== [[File:Mohd. Hamid Ansari lighting the lamp at the valedictory function of the birth centenary of late Smt. Aruna Asaf Ali, organized by the National Federation of Indian Women, in New Delhi on July 16, 2009.jpg|thumb|২০০৯ চনৰ ১৬ জুলাইত নতুন দিল্লীত ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনীৰ উদ্যোগত প্ৰয়াত অৰুণা আছফ আলিৰ জন্ম শতবাৰ্ষিকী অনুষ্ঠানত মহম্মদ হামিদ আনচাৰিয়ে বন্তি প্ৰজ্জ্বলন কৰিছে]] শীতল যুদ্ধ আৰু সামৰিক চুক্তিৰ পটভূমিত ১৯৫৪ চনৰ ৪ জুন তাৰিখে কলিকতাত ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনীৰ প্ৰথমখন কংগ্ৰেছ অনুষ্ঠিত হৈছিল। সভাত সংগঠনটোৱে “হাইড্ৰ’জেন বোমা, পৰমাণু বোমা আৰু বেক্টেৰিয়ালজিকেল অস্ত্ৰৰ দৰে বৃহৎ পৰিসৰৰ গণধ্বংসী অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ তীব্ৰ বিৰোধী।” বুলি ঘোষণা কৰিছিল। সাম্ৰাজ্যবাদ, দৰিদ্ৰতা আৰু ৰোগৰ বিৰুদ্ধে সমগ্ৰ বিশ্বৰ মহিলাসকল একত্ৰিত হোৱাৰ দৃষ্টিভংগীৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ বিদ্যা মুন্সি, ইলা ৰিড, হাজৰা বেগম, আন্না মাস্কাৰেন, ৰেণু চক্ৰৱৰ্তী, তাৰা ৰেড্ডী, শান্ত দেৱ আৰু অনাসুয়া জ্ঞানচন্দৰ দৰে আগশাৰীৰ ব্যক্তিসকলে “আন্তৰ্জাতিক গণতান্ত্ৰিক ফেডাৰেচন”, ১৯৫৫ চনত লাউছেনত অনুষ্ঠিত “বিশ্ব মাতৃ সন্মিলন”, ১৯৬১ চনত কাইৰোত অনুষ্ঠিত “আফ্ৰিকান-এছিয়ান মহিলা সন্মিলন”, ১৯৭৭ চনত হো চি মিন চহৰত অনুষ্ঠিত “ভিয়েটনামৰ বিজয়ৰ বাৰ্ষিকী”, ইত্যাদি বিভিন্ন নাৰী সভাত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। ১৯৫৭ চনত ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনীৰ সভানেত্ৰী পুষ্পমায়ী বসুৱে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ বিজয়ৱাড়াৰ পৰা এক উত্তেজনাপূৰ্ণ আবেদন জনাইছিল: “আমি, ফেডাৰেচনৰ মহিলাসকলে ঘোষণা কৰোঁ যে আমি যুদ্ধ নিবিচাৰোঁ। কেৱল ইয়াতেই নহয় বিশ্বৰ কোনো ঠাইতে যুদ্ধ হোৱাটো আমি নিবিচাৰোঁ। আমি বৃহৎ শক্তিসমূহক কেৱল সকলো পাৰমাণৱিক পৰীক্ষা বন্ধ কৰি দিবলৈ নহয় বিশ্বৰ মংগলৰ বাবে সকলো যুদ্ধ বন্ধ কৰি দিবলৈ দাবী জনাও - আমি তেওঁলোকক কওঁ যে যুদ্ধৰ প্ৰস্তুতিত নিজৰ মানুহ, ধন আৰু মগজু নষ্ট নকৰিব কিন্তু নিজৰ দেশৰ মংগলৰ বাবে এইবোৰৰ ব্যৱহাৰ কৰক।” মহিলাৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰাৰ উমৈহতীয়া লক্ষ্যৰে একত্ৰিত হৈ বহু মহিলা সংগঠনে ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনীত যোগদান কৰে। ১৯৫৪ চনত অনুষ্ঠিত হোৱা প্ৰতিষ্ঠা সন্মিলনত ইতিমধ্যে এনে ৩৯টা সংগঠনে যোগদান কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত কৃষক, শ্ৰমিক, জনজাতীয়, দলিত আৰু শৰণাৰ্থীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি পেছাদাৰী, শিল্পী আৰু বুদ্ধিজীৱীলৈকে প্ৰায় ১.৩ লাখ মহিলাই সংগঠনৰ সদস্য হোৱা বুলি জনা গৈছিল। ভাৰতীয় মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনীত যোগদান কৰা সংগঠনসমূহৰ ভিতৰত মহিলা আত্ম সুৰক্ষা সমিতি (মাৰ্চ, পশ্চিম বংগ), পঞ্জাৱ লোক ইস্ত্ৰী সভা, নাৰী মংগল সমিতি (উৰিষ্যা), আৰু মণিপুৰ মহিলা সমিতি আদি আছিল অন্যতম।<ref>{{cite web|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Delhi/Women-demand-food-security-better-conditions/article12706565.ece|title=Women demand food security, better conditions|website=the hindu.com}}</ref> ==সভানেত্ৰীসকল== ১. পুষ্পাময়ী বসু (১৯৫৪ - ১৯৫৭)<br> ২. অনুসূয়া জ্ঞানচান্দ (১৯৫৭ - ১৯৬২)<br> ৩. কপিলা খাণ্ডৱালা (১৯৬২ - ১৯৬৭)<br> ৪. [[অৰুণা আছফ আলি]] (১৯৬৭ - ১৯৮৬)<br> ৫. ড॰ নিৰুপমা ৰাথ (১৯৮৬ - ১৯৯৪)<br> ৬. [[দীনা পাঠক]] (১৯৯৪ - ২০০২)<br> ৭. ড॰ কে. সাৰদামনি (২০০২ - ২০০৮)<br> ৮. [[অৰুণা ৰায়]] (২০০৮ - বৰ্তমানলৈকে) ==সাধাৰণ সম্পাদকসকল== ১. অনুসূয়া জ্ঞানচান্দ (১৯৫৪ - ১৯৫৭)<br> ২. হাজৰা বেগম (১৯৫৪ - ১৯৬২)<br> ৩. ৰেণু চক্ৰৱৰ্তী (১৯৬২ - ১৯৭০)<br> ৪. বিমলা ফাৰুকি (১৯৭০ – ১৯৯১)<br> ৫. তাৰা ৰেড্ডী (১৯৯১ - ১৯৯৪)<br> ৬. জি. সৰলা দেৱী (১৯৯৪ - ১৯৯৯)<br> ৭. অমৰজীত কৌৰ (১৯৯৯ - ২০০২)<br> ৮. ছেহবা ফাৰুকি (২০০২ - ২০০৫)<br> ৯. এনী ৰাজা (২০০৫ - বৰ্তমানলৈকে) ==তথ্য সংগ্ৰহ== {{Reflist}} [[শ্ৰেণী:নাৰীবাদী সংগঠন]] m2fik1n3nx1wwllkx373r9owre18sn9 0 103334 419670 413230 2024-04-25T16:42:52Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = বেগম আখতাৰ চুলেইমান | image = Begum Akhtar Sulaiman.png | alt = | caption = পাকিস্তানৰ ৰাজনৈতিক নেত্ৰী বেগম আখতাৰ চুলেইমান | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | birth_date = ১৯২২ | birth_place = | death_date = ১৯৮২ | death_place = | occupation = | years_active = | spouse = | children = | relatives = হুছেইন শ্বাহিদ ছুহৰাৱাৰ্ডী(পিতৃ) }} '''বেগম আখতাৰ চুলেইমান''' ({{lang-en| Begum Akhtar Sulaiman, ১৯২২-১৯৮২}}) এগৰাকী পাকিস্তানী-বাঙালী সমাজকৰ্মী, ৰাজনৈতিক কৰ্মী আৰু পাকিস্তানৰ পঞ্চম প্ৰধানমন্ত্ৰী হুছেইন শ্বহীদ ছুহৰাৱাৰ্ডীৰ কন্যা আছিল।<ref name="KhannaSudarshan1998">{{cite book|author1=S. K. Khanna|author2=K. N. Sudarshan|title=Encyclopaedia of South Asia: Bangladesh|url=https://books.google.com/books?id=rxovo8OHcnQC&pg=PA29|year=1998|publisher=APH Publishing|isbn=978-81-7024-919-1|pages=29–}}</ref><ref name="Rehmatullah2002">{{cite book|author=Shireen Rehmatullah|title=Social Welfare in Pakistan|url=https://books.google.com/books?id=d1e6AAAAIAAJ|year=2002|page=300|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-579632-2}}</ref> বেগম আখতাৰ চুলেইমান ১৯৭১ চনৰ যুদ্ধৰ সময়ত ইয়াহ্যা খানৰ শাসনক সমৰ্থন কৰিবলৈ মৰসাহ কৰি ওলাই আহিছিল। সেই সময়ত তেওঁ ছুহৰাৱাৰ্ডী পৰিয়ালৰ হৈ কেইবাটাও বক্তব্য দিছিল যে, তেওঁৰ পিতৃয়ে পাকিস্তানৰ ওপৰত বিশ্বাস ৰাখে।<ref>{{cite web| url = https://www.dhakatribune.com/obituary/2019/02/11/rashid-suhrawardy-s-demise-end-of-an-era?fb_comment_id=2713298682014415_2715713648439585| title = The life and times of Rashid Suhrawardy {{!}} Dhaka Tribune| date = 11 February 2019}} </ref><ref>{{cite web | url=https://archive.pakistantoday.com.pk/2019/02/17/exeunt-rashid-suhrawardy/ | title=Exeunt Rashid Suhrawardy &#124; Pakistan Today | access-date=2024-03-20 | archivedate=2022-03-05 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20220305055827/https://archive.pakistantoday.com.pk/2019/02/17/exeunt-rashid-suhrawardy/ | deadurl=yes }}</ref> তেওঁৰ কন্যা শ্বাহিদা জামিলে পাকিস্তানৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা ফেডাৰেল আইন মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। বেগম চুলেইমানে বাংলাদেশৰ মুক্তিযুদ্ধৰ বিৰোধীতা কৰি ঢাকা টেলিভিছন কেন্দ্ৰত এক সাক্ষাৎকাৰ দিছিল৷ তেওঁ পাকিস্তানৰ অখণ্ডতাৰ প্ৰতি সমৰ্থিত আছিল৷<ref name="১২">{{cite web | url=https://songramernotebook.com/archives/11065 | title=বেগম চুলেইমান | accessdate=20 March 2024}}</ref> আনকি তেওঁ শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমানৰ লগ ধৰি এনে দাবী প্ৰত্যাহাৰ কৰিবলৈয়ো অনুৰোধ কৰিছিল৷<ref name="৩">{{cite web | url=https://www.ebanglalibrary.com/55796/%E0%A7%A9%E0%A7%A8-%E0%A6%B9%E0%A7%8B%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8-%E0%A6%B6%E0%A6%B9%E0%A7%80%E0%A6%A6-%E0%A6%B8%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A7%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D/ | title=মুক্তিযুদ্ধ | accessdate=20 March 2024}}</ref> ==পৰিয়াল== বেগম আখতাৰ চুলেইমানৰ বিবাহ হৈছিল শ্বাহ আহমেদ চুলেইমানৰ লগত, যি পাকিস্তানৰ ন্যায় বিধায়ক ছাৰ শ্বাহ চুলাইমানৰ পুত্ৰ আৰু এন্টিবায়টিক আৰু অন্যান্য চিকিৎসা সামগ্ৰীৰ ব্যৱসায় কৰা বৃহৎ ব্ৰিটিছ ৰপ্তানি-আমদানি কোম্পানী এটাৰ কৰাচী মেনেজাৰ আছিল৷ তেওঁলোকৰ এটা সন্তান আছিল, নাম, শ্বাহিদা জামিল, যি পিছলৈ প্ৰথম মহিলা পাকিস্তানৰ ফেডাৰেল আইন মন্ত্ৰী হৈছিল। শ্বাহিদা জামিলৰ দুজন পুত্ৰ আছিল, নাম জাহিদ জামিল, পাকিস্তানৰ এজন অধিবক্তা; আৰু শ্বাহিদ জামিল, চিকাগোৰ এজন অধিবক্তা। ==সমাজ সেৱা== বেগম চুলেইমানৰ নাগৰিক সেৱা আৰু দাতব্য কামৰ প্ৰতি আগ্ৰহ যথেষ্ট সৰুৰে পৰা আৰম্ভ হৈছিল। ১৯৪৬ চনত যেতিয়া ডাইৰেক্ট একচন ডে’ত দেশত হত্যাকাণ্ড সংঘটিত হৈছিল, তেতিয়া তেওঁ ঘণ্টাৰ পিছত ঘণ্টা দাঙ্গাৰ বলি হোৱা লোকসকলৰ দুখ-কষ্টৰ পৰা উপশম পাবলৈ কাম কৰিছিল। পিছলৈ তেওঁ বিধৱা আৰু শিশু গৃহ প্ৰতিষ্ঠা কৰে আৰু কিশোৰ অপৰাধৰ সৈতে মোকাবিলা কৰা অনাৰেৰী লেডী মেজিষ্ট্ৰেট হিচাপে নিযুক্তি লাভ কৰে। কলিকতাৰ ছোৱালী অনাথ আশ্ৰমৰ সন্মানীয় সম্পাদিকাও আছিল। ১৯৪৭ চনত পাকিস্তানে স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ লগে লগে বেগম চুলেইমানে হিন্দু আৰু মুছলমানৰ সম্প্ৰীতি বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত পিতৃয়ে কৰা প্ৰচেষ্টাত সহায় কৰিছিল আৰু সেই উদ্দেশ্যে ভাৰতত সংখ্যালঘু মুছলমানসকলৰ অভাৱ-অভিযোগ অধ্যয়ন কৰি তেওঁলোকৰ দুৰ্দশা কৰ্তৃপক্ষৰ দৃষ্টিগোচৰ কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ প্ৰতিকাৰ বিচৰাটো তেওঁৰ বিশেষ চিন্তাৰ বিষয় আছিল। ১৯৪৮ চনত পাকিস্তানলৈ যোৱাৰ পিছত বেগম চুলেইমানে ভাৰতৰ পৰা পাকিস্তানলৈ প্ৰব্ৰজন কৰা শৰণাৰ্থীসকলৰ সৈতে কাম কৰিছিল যাতে তেওঁলোকৰ অৱস্থা উন্নত হয়। ১৯৫৬ চনত যেতিয়া তেওঁৰ বিপত্নীক পিতৃ হুছেইন শ্বাহিদ ছুহৰাৱাৰ্ডী পাকিস্তানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল, তেতিয়া বেগম চুলেইমানে তেওঁৰ পৰিচাৰিকা হিচাপে কাম কৰিছিল, আৰু ১৯৫৭ চনৰ গ্ৰীষ্মকালত পিতৃৰ আমেৰিকা ভ্ৰমণ আৰু ১৯৫৬ চনৰ অক্টোবৰৰ চীনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ভ্ৰমণৰ সময়তো তেওঁ পিতৃৰ লগত গৈছিল। তেওঁ কৰাচীৰ ''ছ’চাইটি ফৰ দ্য ৰিহেবিলিটেচন অৱ ক্ৰিপল্ড চিলড্ৰেন''ৰ সভানেত্ৰী আছিল৷ তদুপৰি তেওঁৰ আন বহুতো সামাজিক কাম-কাজৰ লগত জড়িত আছিল৷ তাৰ ভিতৰত আছিল শৰণাৰ্থী সমন্বয়ক পৰিষদৰ সভানেত্ৰী; পাকিস্তান গিল্ড ৱেলফেয়াৰ কাউন্সিল, কৰাচী অংশৰ সভাপতি; প্ৰাপ্তবয়স্ক অন্ধ কেন্দ্ৰৰ উপ-সভাপতি; অল পাকিস্তান চাইল্ড ৱেলফেয়াৰ কাউন্সিলৰ উপ-সভাপতি, নেচনেল কাউন্সিল ছ’চিয়েল ৱৰ্কছৰ কাৰ্যবাহী সংস্থাৰ সদস্য, পাকিস্তান ৰেড ক্ৰছৰ কাৰ্যবাহী সংস্থাৰ সদস্য আৰু কৰাচীৰ গাৰ্ল গাইডছ এছ’চিয়েশ্যনৰ জিলা আয়ুক্ত। ==বাহ্যিক সংযোগ== *[http://www.britishpathe.com/record.php?id=66766 Suhrawardy and Mrs Sulaiman meet Eisenhower], video footage from British Pathé ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:পাকিস্তানৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] kl8d1jg67m2u8spxxy02rmadc8d0vgj 0 103682 419658 415790 2024-04-25T15:31:19Z Ishanjyotibora 14131 /* তথ্যসূত্ৰ */ wikitext text/x-wiki [[File:Naib Uddin Ahmed Brave Shamed Woman.jpg|thumb|alt=Shamed Woman / Brave Woman|এগৰাকী মহিলাৰ সংঘাতৰ সময়ত তোলা এখন ফটো। লণ্ডনৰ এখন প্ৰদৰ্শনীত ছবিখন প্ৰচাৰ কৰা হৈছিল৷ ফটোখনৰ শিৰোনাম '''Shamed Woman (লজ্জিত মহিলা)'''৷ ছবিখনক '''''Brave Woman''''' বুলিও কোৱা হৈছে৷ এই ছবিখন বাংলাদেশী ফটোগ্ৰাফাৰ '''নাইব উদ্দিন আহমেদে''' তুলিছে। জন টুলোকে এই ছবিখনক "যি কোনো মেডোনা আৰু শিশুৰ দৰেই ধ্ৰুপদী ভংগীমা" বুলি গণ্য কৰে।{{sfn|Tulloch|Blood|2010|p=513}}প্ৰদৰ্শনীখনত প্ৰদৰ্শিত অতি-আৱেগিক ফটোৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা মহিলাগৰাকীয়ে হাত দুখন চেপি ধৰিছে, মুখখন চুলিৰে সম্পূৰ্ণৰূপে ঢাকি ৰাখিছে। টুলোকে ছবিখনক "অকথ্যক প্ৰকাশ কৰা বা পৰামৰ্শ দিয়াৰ ক্ষমতা"ৰে সমৃদ্ধ বুলি বৰ্ণনা কৰিছে।{{sfn|Tulloch|Blood|2012|pp=54–55}}]] ১৯৭১ চনৰ [[বাংলাদেশৰ মুক্তিযুদ্ধ|বাংলাদেশ মুক্তিযুদ্ধ]]ৰ সময়ত [[পাকিস্তান|পাকিস্তানী]] সামৰিক বাহিনী আৰু ৰাজাকাৰ অৰ্ধসামৰিক বাহিনীৰ সদস্যসকলে [[নৰসংহাৰ|গণহত্যা]]ৰ ধৰ্ষণৰ পদ্ধতিগত অভিযানত ২ লাখৰ পৰা ৪ লাখ বঙালী মহিলা আৰু ছোৱালীক ধৰ্ষণ কৰিছিল।{{sfn|Sharlach|2000|pp=92–93}}{{sfn|Sajjad|2012|p=225}}{{sfn|Ghadbian|2002|p=111}}{{sfn|Mookherjee|2012|p=68}}পাকিস্তানী সেনা আৰু ইয়াৰ মিত্ৰশক্তিৰ ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা অধিকাংশই আছিল [[হিন্দু]] মহিলা।<ref>{{cite book|editor1-last=Bartrop|editor1-first=Paul R.|editor1-link=Paul R. Bartrop|editor2-last=Jacobs|editor2-first=Steven Leonard|editor2-link=Steven Leonard Jacobs|year=2014|title=Modern Genocide: The Definitive Resource and Document Collection|url=https://books.google.com/books?id=JB4UBgAAQBAJ&pg=PA1866|publisher=[[ABC-CLIO]]|page=1866|isbn=978-1-61069-364-6}}</ref> এই মহিলাসকলৰ কিছুসংখ্যকে বন্দী অৱস্থাত মৃত্যুবৰণ কৰে বা আত্মহত্যা কৰে৷ আন কিছুসংখ্যক [[বাংলাদেশ]]ৰ পৰা ভাৰতলৈ গুচি আহে।<ref>{{harvnb|Islam|2019|p=175}}: "The Pakistani occupation army and its local collaborators targeted mostly the Hindu women and girls for rape and sexual violence. Many rape victims were killed in captivity while others migrated to India or committed suicide"</ref>ইমাম আৰু মুছলমান ধৰ্মগুৰুসকলে মহিলাসকলক "war booty" বুলি ঘোষণা কৰিছিল।{{sfn|Siddiqi|1998|p=208}}{{sfn|D'Costa|2011|p=108}} ইছলামিক দলৰ কৰ্মী আৰু নেতাসকলো মহিলা ধৰ্ষণ আৰু অপহৰণৰ সৈতে জড়িত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপিত হৈছিল।{{sfn|D'Costa|2011|p=108}} পাকিস্তানী অভিজাত শ্ৰেণীয়ে বিশ্বাস কৰিছিল যে এই বিদ্ৰোহৰ আঁৰত হিন্দু আছে আৰু "হিন্দু সমস্যা"ৰ সমাধান হোৱাৰ লগে লগে সংঘাতৰ সমাধান হ'ব। পাকিস্তানীসকলৰ বাবে হিন্দুসকলৰ বিৰুদ্ধে হিংসা আছিল এক কৌশলগত নীতি।{{sfn|D'Costa|2011|p=101}} মুছলমান পাকিস্তানী পুৰুষসকলে বিশ্বাস কৰিছিল যে জাতীয় অসুস্থতা সমাধানৰ বাবে হিন্দু মহিলাৰ বলিদানৰ প্ৰয়োজন।<ref>[[Yasmin Saikia]], Women, War, and the Making of Bangladesh : Remembering 1971, pg. 52</ref> ভাষ্যমূলক প্ৰমাণ (anecdotal evidence) অনুসৰি ইমাম আৰু মোল্লাই পাকিস্তানী সেনাই কৰা ধৰ্ষণক সমৰ্থন কৰিছিল আৰু মহিলাসকলক ''যুদ্ধৰ লুটপাত'' বুলি ঘোষণা কৰি ফতোৱা জাৰি কৰিছিল। যুদ্ধৰ সময়ত পশ্চিম পাকিস্তানৰ পৰা অহা এটা ফতোৱাত কোৱা হৈছিল যে বঙালী হিন্দুৰ মহিলাক যুদ্ধৰ লুটপাত বুলি গণ্য কৰিব পাৰি।{{sfn|D'Costa|2011|p=108}}<ref name="Siddiqi1998p208-209">{{harvnb|Siddiqi|1998|pp=208–209|ps=: "Sometime during the war, a fatwa originating in West Pakistan labeled Bengali freedom fighters 'Hindus' and declared that 'the wealth and women' to be secured by warfare with them could be treated as the booty of war. [Footnote, on p. 225:] S. A. Hossain, "Fatwa in Islam: Bangladesh Perspective," ''Daily Star'' (Dhaka), 28 December 1994, 7."}}</ref> সেই ধৰ্ষণবোৰৰ ফলত আপাত দৃষ্টিত হাজাৰ হাজাৰ [[গৰ্ভধাৰণ]], যুদ্ধ-শিশুৰ জন্ম, [[গৰ্ভপাত]], শিশুহত্যা, [[আত্মহত্যা]] আৰু ভুক্তভোগীক বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল। এইটো যুদ্ধকালীন যৌন হিংসাৰ অন্যতম ভয়াৱহ পৰিঘটনা বুলি প্ৰায়ে কোৱা হয়।{{sfn|Shafqat|2007|p=593|ps=: "The Bangladesh liberation war is often asserted to be one of the most grievous examples of wartime rape".}} ১৯৭১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত পাকিস্তানী সামৰিক বাহিনীয়ে আত্মসমৰ্পণ কৰাৰ পাছত এই অত্যাচাৰৰ অন্ত পৰে।{{sfn|Kabia|2008|p=13}}{{sfn|Wheeler|2000|p=13}} যুদ্ধৰ সময়ত বঙালী জাতীয়তাবাদীসকলে জনগোষ্ঠীয় [[বিহাৰ|বিহাৰী]] মুছলমান মহিলাৰ গণ ধৰ্ষণ কৰিছিল৷ যিহেতু বিহাৰী মুছলমান সম্প্ৰদায়ে পাকিস্তানক সমৰ্থন কৰিছিল।{{sfn|D'Costa|2011|p=104}} [[য়াছমিন শইকীয়া]] নামৰ পণ্ডিতগৰাকীক বাংলাদেশত বাৰে বাৰে জনোৱা হৈছিল যে যুদ্ধৰ সময়ত পাকিস্তানী, বঙালী আৰু বিহাৰী পুৰুষে হিন্দু মহিলাক ধৰ্ষণ কৰিছিল।<ref>{{cite journal|last=Saikia|first=Yasmin|date=2017|title=Nations, Neighbours, and Humanity: Destroyed and Recovered in War and Violence|journal=Melbourne Historical Journal|volume=44|issue=1|pages=23–40}}</ref> ১৯৭১ চনৰ ঘটনাৰ প্ৰায় ৪০ বছৰৰ পাছত ২০০৯ চনত বাংলাদেশৰ ''ৱাৰ ক্ৰাইমছ ফেক্ট ফাইণ্ডিং কমিটী''য়ে প্ৰকাশ কৰা প্ৰতিবেদনত ধৰ্ষণকে ধৰি ১৫৯৭ জন লোকৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ-অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল। ২০১০ চনৰ পৰা [[:en:International_Crimes_Tribunal_(Bangladesh)|আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ ন্যায়াধিকৰণে]] (আইচিটি) সংঘাতৰ সময়ত কৰা কাৰ্যৰ বাবে কেইবাজনো লোকৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগনামা দাখিল কৰিছিল৷ তেওঁলোকৰ বিচাৰ কৰি তেওঁলোকক যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ড বা মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি প্ৰদান কৰিছিল। ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকসকলৰ কাহিনী, চিনেমা আৰু সাহিত্যত উপস্থাপন কৰাৰ লগতে শিল্পতো চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বাংলাদেশ মুক্তি যুদ্ধৰ সময়ত ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা মহিলাসকলক বুজাবলৈ [[শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমান|শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমানে]] প্ৰথমবাৰৰ বাবে ১৯৭১ চনত বীৰাংগনা শব্দটো প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল; যাতে তেওঁলোকক সমাজৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা নহয়।<ref name=":0">{{Cite journal|last=Mookherjee|first=Nayanika|date=June 2006|title='Remembering to forget': public secrecy and memory of sexual violence in the Bangladesh war of 1971|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-9655.2006.00299.x|journal=Journal of the Royal Anthropological Institute|language=en|volume=12|issue=2|pages=433–450|doi=10.1111/j.1467-9655.2006.00299.x|issn=1359-0987|ref=none}}</ref>১৯৭২ চনৰ পৰা যুদ্ধৰ সময়ত ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকসকলক বাংলাদেশ চৰকাৰে ''বীৰংগোনা বা "যুদ্ধ নায়িকা"'' হিচাপে স্বীকৃতি দিয়ে।<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Mookherjee|first=Nayanika|date=2021-11-02|title=Historicising the Birangona : Interrogating the Politics of Commemorating the Wartime Rape of 1971 in the Context of the 50 th Anniversary of Bangladesh|journal=Strategic Analysis|language=en|volume=45|issue=6|pages=588–597|doi=10.1080/09700161.2021.2009663|issn=0970-0161|s2cid=246760529|doi-access=free}}</ref> == নেপথ্য == [[File:21 Feb 1953 Dhaka University female students procession.png|thumb|left|250px|[[ঢাকা বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ ছাত্ৰীসকলে ভাষা আন্দোলন দিৱসত উলিওৱা সমদল, ২১ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৫৩ চনত]] ভাৰত বিভাজন আৰু পাকিস্তানৰ সৃষ্টিৰ পিছত পূব আৰু পশ্চিম শাখা কেৱল ভৌগোলিকভাৱেই নহয়, সাংস্কৃতিকভাৱেও পৃথক হৈ পৰিছিল। পশ্চিমৰ কৰ্তৃপক্ষই পূবৰ বঙালী মুছলমানক "অতি বঙালী" আৰু তেওঁলোকৰ [[ইছলাম]]ৰ প্ৰয়োগক "হীন আৰু অশুদ্ধ" বুলি গণ্য কৰিছিল৷ ইয়াৰ ফলত তেওঁলোক বিশ্বাস-অযোগ্য হৈ পৰিছে বুলি ভবা হৈছিল। পশ্চিমে পূবৰ বঙালীসকলক সাংস্কৃতিকভাৱে আত্মসাৎ কৰাৰ কৌশল আৰম্ভ কৰিলে।{{sfn|Mookherjee|2009|p=51}} পূব পাকিস্তানৰ বঙালীসকল মূলতঃ মুছলমান আছিল যদিও তেওঁলোকৰ মাজত হিন্দু সংখ্যালঘুৰ সংখ্যাও উল্লেখযোগ্য আছিল। অতি কম সংখ্যকেহে [[উৰ্দু ভাষা|উৰ্দু]] ভাষা কৈছিল, যিটো ভাষাক ১৯৪৮ চনত পাকিস্তানৰ জাতীয় ভাষা হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছিল।{{sfn|Thompson|2007|p=42}} বিৰোধিতা প্ৰকাশ কৰিবলৈ পূব পাকিস্তানৰ কৰ্মীসকলে বাংলা ভাষা আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল। ইয়াৰ পূৰ্বে ১৯৪৯ চনত আন কৰ্মীসকলে পশ্চিম পাকিস্তানত শাসকীয় মুছলিম লীগৰ বিকল্প হিচাপে আৱামি লীগ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।{{sfn|Molla|2004|p=217}} পিছৰ ডেৰ দশকত বেছিভাগ সময়ত সামৰিক শাসনৰ অধীনত থকা পাকিস্তানৰ ক্ষমতাৰ ভাৰসাম্যৰ প্ৰতি বঙালীসকল ক্ৰমান্বয়ে মোহভংগ হ'ল৷ অৱশেষত কিছুসংখ্যকে বিচ্ছিন্নতাৰ আহ্বান জনাবলৈ আৰম্ভ কৰে।{{sfn|Hossain|Tollefson|2006|p=345}}{{sfn|Riedel|2011|p=9}}১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে এটা ধাৰণা গঢ় লৈ উঠিছিল যে পূব পাকিস্তানৰ জনসাধাৰণ দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ নাগৰিক। পূব পাকিস্তানৰ পাকিস্তানী বাহিনীৰ মুৰব্বী জেনেৰেল এ এ কে নিয়াজীয়ে পূব পাকিস্তানক “নিম্ন, মিছা মানুহৰ নিম্নভূমি” বুলি কোৱা কথাটোৱেও ইতিবাচক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰা নাছিল৷ {{sfn|Jones|2010|pp=227–228}} পশ্চিম পাকিস্তানতো সামৰিক শাসনৰ বিৰোধিতা হৈছিল। অৱশেষত সামৰিক বাহিনীৰ বিৰোধিতা স্তিমিত হয় আৰু ১৯৭০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত প্ৰথমবাৰৰ বাবে নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়। বহুতকে আশ্বৰ্যচকিত কৰি শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমানৰ নেতৃত্বত পূব পাকিস্তানৰ আৱামী লীগে স্পষ্ট সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰে। পশ্চিম পাকিস্তানে এই ফলাফলত অসন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে।{{sfn|Roy|2010b|p=102}} নিৰ্বাচনৰ পিছত [[ঢাকা]]ত এজন জেনেৰেলে কৈছিল "চিন্তা নকৰিবা, আমি এই ক'লা হাৰামীসকলক আমাৰ ওপৰত শাসন কৰিবলৈ নিদিওঁ"।{{sfn|Midlarsky|2011|p=257}}{{sfn|Murphy|2012|p=71}}খুব কম সময়ৰ ভিতৰতে ৰাষ্ট্ৰপতি য়াহা খানে আৱামী লীগ নিষিদ্ধ কৰি পূব পাকিস্তানত সামৰিক আইন ঘোষণা কৰে।{{sfn|Sisson|Rose|1992|p=141}}{{sfn|Hagerty|Ganguly|2005|p=31}} বাংলা জাতীয়তাবাদক স্তব্ধ কৰাৰ লক্ষ্যৰে পাকিস্তান সেনাই ১৯৭১ চনৰ ২৫ মাৰ্চত ''[[অপাৰেচন চাৰ্চলাইট]]'' আৰম্ভ কৰে।{{sfn|Southwick|2011|p=119}} এৰিক হাইঞ্জেৰ মতে পাকিস্তানী বাহিনীয়ে বঙালী মুছলমান আৰু হিন্দু উভয়কে লক্ষ্য কৰি লৈছিল{{sfn|Heinze|2009|p=79}} তাৰ পিছত ১৯৭১ চনৰ বাংলাদেশৰ নৰসংহাৰত সেনাই ৩০ লাখ পৰ্যন্ত লোকৰ মৃত্যু ঘটায়, ভাৰতলৈ পলায়ন কৰা এক কোটি পৰ্যন্ত শৰণাৰ্থী সৃষ্টি কৰে আৰু পূব পাকিস্তানৰ ভিতৰত ৩ কোটি মানুহক স্থানচ্যুত কৰে।{{sfn|Totten|Bartrop|Jacobs|1998|p=34}} ৰৌনাক জাহানে পাকিস্তান সেনাবাহিনীত বৰ্ণবাদৰ উপাদান জড়িত থকাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰে৷ সেনাবাহিনীয়ে বঙালীসকলক "বৰ্ণগতভাৱে হীনমন্য—এটা অসামৰিক আৰু শাৰীৰিকভাৱে দুৰ্বল জাতি" বুলি গণ্য কৰিছিল বুলি জাহানে ক'ব খোজে আৰু সেনাই সংগঠিত ধৰ্ষণক যুদ্ধৰ অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰে।{{sfn|Jahan|2008|p=248}}{{sfn|Jahan|2008|p=250}} ৰাজনীতি বিজ্ঞানী আৰ জে ৰুমেলৰ মতে পাকিস্তানী সেনাই বঙালীসকলক "অৱমানৱ" (subhuman) বুলি ভাবিছিল আৰু হিন্দুসকলক "নাজীৰ বাবে ইহুদী" যেন গণ্য কৰিছিল৷ তেওঁলোকক "নিঃশেষ কৰিব পৰা মল আৰু কীট-পতংগ" বুলি বিবেচনা কৰা হৈছিল।{{sfn|Rummel|1997|p=335}} বেলেন মাৰ্টিন লুকাছে এই ধৰ্ষণক "জাতিগতভাৱে অনুপ্ৰেৰিত" (ethnically motivated) বুলি অভিহিত কৰিছে।{{sfn|Mohaiemen|2011|p=47}} ==পাকিস্তানী সেনাৰ কৰ্মকাণ্ড== [[:en:Operation_Searchlight|অপাৰেচন চাৰ্চলাইট]]ৰ মুখ্য স্থপতি আছিল জেনেৰেল [[:en:Tikka_Khan|টিক্কা খান]]৷ তেওঁৰ নেতৃত্বত সংঘটিত হোৱা এই আক্ৰমণৰ বাবে বঙালীসকলে তেওঁক "বংগৰ কচাই" নাম দিছিল। খানে কৈছিল—"মই এই সংখ্যাগৰিষ্ঠতাক সংখ্যালঘুলৈ হ্ৰাস কৰিম"।{{sfn|Chalk|Jonassohn|1990|p=369}}{{sfn|Gotam|1971|p=26}} বিনা ডি কোষ্টাৰ মতে খানে ব্যৱহাৰ কৰা এটা কাহিনী তাৎপৰ্যপূৰ্ণ, কিয়নো ইয়াত গণ ধৰ্ষণ ইচ্ছাকৃত কৌশল হোৱাৰ প্ৰমাণ পোৱা গৈছে। জেছ'ৰ চহৰত সাংবাদিকৰ এটা দলৰ সৈতে কথা পাতি থাকোঁতে খানে ''"পেহলে ইনকো মুছলমান কৰো"'' (অৰ্থ: 'প্ৰথমতে তেওঁলোকক মুছলমান কৰক') বুলি কোৱাৰ বাতৰি পোৱা গৈছিল। ডি'কোষ্টাই যুক্তি আগবঢ়ায় যে ইয়াৰ পৰা দেখা যায় যে সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ উচ্চতম পৰ্যায়ত বঙালীসকলক অবিশ্বাসী মুছলমান আৰু দেশপ্ৰেমহীন পাকিস্তানী হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল।{{sfn|D'Costa|2008}} জেচিকা লি ৰেহমানে ১৯৭১ চনত ধৰ্ষণক ধৰ্মীয় সন্ত্ৰাসবাদৰ দৃষ্টান্ত বুলি অভিহিত কৰিছে। তেখেতে কয় যে "পাকিস্তান সেনা ইছলামিক প্ৰতিষ্ঠান৷ ইয়াৰ সৈন্যসকল ঈশ্বৰৰ যোদ্ধা আৰু তেওঁলোকে ঈশ্বৰৰ নামত ধৰ্ষণ কৰে। সেয়েহে ছোৱালী আৰু মহিলাক ধৰ্ষণ, বলপূৰ্বক শাৰীৰিক উলংঘা, আৰু অংগচ্ছেদক বিজয় বুলি গণ্য কৰা হয়।"<ref>Jessica Lee Rehman, Rape as Religious Terrorism and Genocide The 1971 War Between East and West Pakistan (2012)</ref>বঙালীসকলৰ মানৱীয়তা বিপৰ্যস্ত কৰি তোলা হৈছিল আৰু বঙালী মহিলাসকলক যৌনতাক আমন্ত্ৰণ জনোৱা বেশ্যা হিচাপে ধৰা হৈছিল। তেওঁলোকৰ হিন্দু বৈশিষ্ট্য আছে বুলি ভবা হৈছিল যিয়ে তেওঁলোকৰ "মুছলমান" মৰ্যাদাৰ বাবে যিকোনো চিন্তাক মচি পেলায়, যিয়ে কোনো অপৰাধীৰ বনৰীয়া কাৰ্যকলাপত বাধা দিব পাৰে। পূব পাকিস্তানত থকা পাকিস্তানী বিষয়া ফয়ছলে পূব আৰু পশ্চিম পাকিস্তানী মহিলাসকলৰ মাজত থকা পাৰ্থক্যলৈ আঙুলিয়াই এইবুলি কৈছিল: ''"মহিলাসকলে মুকলিকৈ গা ধোৱে যাতে খোজ কাঢ়ি যোৱা পুৰুষসকলে তেওঁলোকক দেখা পায়৷ তেওঁলোকে ভাৰতীয়ৰ দৰে শাৰী পিন্ধে, যাতে এবাৰ টানিলেই সেইবোৰ সৰি পৰে৷ তেওঁলোক হিন্দুৰ দৰে সংগীতৰ প্ৰতি অতি আকৃষ্ট আৰু তেওঁলোকে নিজৰ ছোৱালীক অতিথিৰ বাবে নাচিবলৈ দিয়ে৷ তেওঁলোকে এই নৃত্য আৰু সংগীতক লৈ বেশ্যাৰ দৰে গৌৰৱ কৰে। মোৰ ছোৱালী আৰু মোৰ পত্নীয়ে নাচিব নাজানে। এই সংগীত আৰু নৃত্য ইছলামিক নহয়। আমাৰ মহিলাসকল বঙালীৰ দৰে বেশ্যা নহয়।"''<ref>Jessica Lee Rehman, Rape as Religious Terrorism and Genocide The 1971 War Between East and West Pakistan (2012)</ref> ধৰ্ষণৰ সন্মুখীন হোৱা এগৰাকী বঙালী মুছলমান ভদ্ৰমহিলা ফাৰ্দৌছি প্ৰিয়াভাছিনীক সৈন্যসকলে কৈছিল, "তুমি এজন হিন্দু! তুমি এজন চোৰাংচোৱা৷" কাৰণ তেওঁ শাৰী পিন্ধিছিল আৰু ফোঁট লৈছিল।<ref>[[Yasmin Saikia]], Women, War, and the Making of Bangladesh : Remembering 1971, pg. 134</ref> সন্ত্ৰাসবাদী অভিযানৰ অংশ হিচাপে অপৰাধীসকলে নিশাৰ ভাগত অভিযান চলাইছিল৷ তেওঁলোকে গাঁৱৰ মহিলাসকলক আক্ৰমণ কৰিছিল{{sfn|Thomas|Ralph|1998|p=204}} আৰু এই কাম প্ৰায়ে পৰিয়ালৰ সন্মুখত কৰা হৈছিল।{{sfn|Thomas|Ralph|1994|pp=82-99}}ভুক্তভোগীসকলকো অপহৰণ কৰি বিশেষ শিবিৰত ৰখা হৈছিল য’ত তেওঁলোকক বাৰে বাৰে আক্ৰমণ কৰা হৈছিল। শিবিৰত ৰখা বহুতকে হত্যা কৰা হৈছিল বা আত্মহত্যা কৰা হৈছিল,{{sfn|Jahan|2004|pp=147–148}}{{sfn|Brownmiller|1975|p=82}} কিছুমানে চুলি ব্যৱহাৰ কৰি নিজকে ফাঁচী দি নিজৰ প্ৰাণ কাঢ়ি লৈছিল৷ সৈন্যসকলে এই আত্মহত্যা প্ৰতিহত কৰিবলৈ মহিলাসকলৰ চুলি কাটি দিছিল।{{sfn|D'Costa|2008}} টাইম আলোচনীয়ে ৫৬৩ গৰাকী ছোৱালীৰ বিষয়ে বাতৰি প্ৰকাশ কৰিছিল যিসকলক অপহৰণ কৰি সামৰিক বাহিনীয়ে ধৰি ৰাখিছিল৷ সেনাই তেওঁলোকক মুকলি কৰি দিয়াৰ সময়ত তেওঁলোক সকলোৱেই তিনি-পাঁচমহীয়া গৰ্ভৱতী আছিল৷{{sfn|Coggin|1971|p=157}} কিছুমান মহিলাক বলপূৰ্বকভাৱে বেশ্যা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।{{sfn|Brownmiller|1975|p=83}} পাকিস্তান চৰকাৰে ধৰ্ষণৰ সংখ্যা শতাধিক বুলি অনুমান কৰিছে যদিও {{sfn|Rahman|2007|pp=29, 41}} আন কিছুমান অনুমান মতে, ধৰ্ষণৰ সংখ্যা ২ লাখ[51]ৰ পৰা ৪ লাখৰ ভিতৰত।{{sfn|Saikia|2011b|p=157}} পাকিস্তান চৰকাৰে এই অঞ্চলৰ পৰা প্ৰকাশিত হোৱা প্ৰতিবেদনসমূহ চেঞ্চৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল৷ কিন্তু এই অত্যাচাৰৰ বিষয়ে সংবাদ মাধ্যমৰ বাতৰিসমূহ বিশ্বজুৰি জনসাধাৰণৰ মাজত বিয়পি পৰিছিল আৰু মুক্তি আন্দোলনৰ প্ৰতি আন্তৰ্জাতিক মহলত ব্যাপক সমৰ্থনৰ জন্ম হৈছিল।{{sfn|Dixit|2002|p=183}} জেনেকে আৰেন্সে উক্ত ঘটনাক এটা জনগোষ্ঠীক ধ্বংস কৰাৰ ইচ্ছাকৃত প্ৰচেষ্টা বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল৷ আক্ৰমণ কৰা বহুতৰে ধৰ্ষণ, হত্যা আৰু তাৰ পিছত যৌনাংগত বেয়নেটৰে আঘাত কৰা হয়।{{sfn|Arens|2010|p=128}} ৰাজনীতি বিজ্ঞানী এডাম জ'নৰ মতে গণ ধৰ্ষণৰ এটা কাৰণ আছিল বঙালী মহিলাৰ প্ৰতি "অসন্মান" কৰি বঙালী সমাজক ভেঙুচালি কৰা৷ কিছুমান মহিলাক বাৰম্বাৰ আক্ৰমণ কৰাৰ পিছত মৃত্যু বা হত্যা নোহোৱালৈকে ধৰ্ষণ কৰি থকা হৈছিল।{{sfn|Jones|2010|p=343}} {{sfn|Mookherjee|2012|pp=73–74}}[[:en:International_Commission_of_Jurists|আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনবিদ আয়োগে]] এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে পাকিস্তান সশস্ত্ৰ বাহিনীয়ে কৰা অত্যাচাৰসমূহ "এটা অনুশাসিত শক্তিৰ ইচ্ছাকৃত নীতিৰ অংশ"।{{sfn|Linton|2010|pp=191-311}} লেখক মুল্ক ৰাজ আনন্দে কয় যে এই ধৰ্ষণ অতি ব্যাপক আৰু পদ্ধতিগত আছিল যাতে এয়া সচেতন সামৰিক নীতিৰ বাহিৰে আন একো বুলি ভাবিব নোৱাৰি৷ তেওঁৰ মতে- "এয়া আছিল পশ্চিম পাকিস্তানীসকলৰ নতুন জাতি সৃষ্টিৰ ইচ্ছাকৃত প্ৰচেষ্টা আৰু পৰিকল্পনা অথবা বাঙালী বিচ্ছিন্নতাক ভেঙুচালি কৰা"।{{sfn|Brownmiller|1975|p=85}} পাকিস্তান সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ আত্মসমৰ্পণৰ পিছত বাংলাদেশৰ পৰা প্ৰতিবেদন দি অমিতা মালিকে পশ্চিম পাকিস্তানৰ এজন সৈনিকৰ কথা লিখি, যিজনে কৈছিল: "আমি প্ৰস্থান কৰিছোঁ। কিন্তু আমি আমাৰ বীজ এৰি দিছোঁ৷{{sfn|Sharlach|2000|p=95}} সকলো পাকিস্তানী সামৰিক বাহিনীয়ে এই হিংসাক সমৰ্থন কৰা নাছিল৷ ৰাষ্ট্ৰপতিক সামৰিক ব্যৱস্থাৰ বিৰুদ্ধে পৰামৰ্শ দিয়া জেনেৰেল চাহাবজাদা ইয়াকুব খান{{sfn|Friend|2011|p=62}} আৰু মেজৰ ইক্ৰাম চেহগালে দুয়োজনে পদত্যাগ কৰিছিল৷ তেওঁলোকৰ লগতে পদত্যাগ কৰিছিল এয়াৰ মাৰ্শ্বাল আছঘৰ খানেও। সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ এই কাৰ্যক লৈ বেলুচিৰ ৰাজনীতিবিদ ঘাউছ বখছ বিজেনজো আৰু নেশ্যনেল আৱামি পাৰ্টিৰ নেতা খান আব্দুল ৱালি খানে প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰে। হিংসাৰ ওপৰত বিৰোধী মতামতৰ বাবে কাৰাগাৰত বন্দী হোৱাসকলৰ ভিতৰত আছিল ছাবিহুদ্দিন ঘাউছি আৰু আই এ ৰহমান (দুয়োজনেই সাংবাদিক), সিন্ধী নেতা জি এম চৈয়দ, কবি আহমদ চেলিম, বায়ুসেনাৰ সদস্য আনোৱাৰ পিৰ্জাদো, অধ্যাপক এম আৰ হাছান, তাহেৰা মাজহাৰ আৰু ইমতিয়াজ আহমেদ।{{sfn|Mohaiemen|2011|p=42}} গ্ৰেপ্তাৰ হোৱা মালিক গুলাম জিলানীয়েও পূবৰ সশস্ত্ৰ কাৰ্যৰ মুকলি বিৰোধিতা কৰিছিল৷ তেওঁ য়াহা খানলৈ লিখা এখন চিঠি বহুলভাৱে প্ৰচাৰিত হৈছিল। ডন কাকতৰ সম্পাদক আলতাফ হুছেইন গৌহৰকো কাৰাগাৰলৈ নিক্ষেপ কৰা হৈছিল।{{sfn|Newberg|2002|p=120}} ২০১৩ চনত জিলানী আৰু ফৈয়জ আহমদ ফৈয়জ নামৰ এজন কবিক বাংলাদেশ চৰকাৰে তেওঁলোকৰ এই কাৰ্যৰ বাবে সন্মানিত কৰে।{{sfn|Dawn|2013}} == আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিক্ৰিয়া == [[চিত্ৰ:Blood_telegram.png|thumb|ৰক্ত টেলিগ্ৰাম, ১৯৭১ চনৰ ৬ এপ্ৰিলত প্ৰেৰণ কৰা]] বাংলাদেশৰ ন মাহৰ সংঘাতৰ পৰিঘটনাবোৰ নৰসংহাৰ আছিল বুলি এক শৈক্ষিক একমত আছে।{{sfn|Payaslian}}{{sfn|Simms|2011|p=17}}পূব পাকিস্তানত হোৱা অত্যাচাৰে আন্তৰ্জাতিক সংবাদ মাধ্যমৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰা যুদ্ধ ধৰ্ষণৰ প্ৰথমটো দৃষ্টান্ত আছিল৷{{sfn|Scholz|2006|p=277}}চেলি জে শ্বলজে লিখিছে যে গণমাধ্যমৰ আগ্ৰহ আকৰ্ষণ কৰা এইটোৱেই আছিল প্ৰথম নৰসংহাৰ।{{sfn|Scholz|2011|p=388}}মহিলা মানৱ অধিকাৰ সংগঠন ''বাংলাদেশ মহিলা পৰিষদে'' পাকিস্তানী সেনাই চলোৱা অত্যাচাৰৰ প্ৰচাৰ কৰি যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।{{sfn|Siddiqi|2008|p=202}} অত্যাচাৰৰ এই ব্যাপকতা লক্ষ্য কৰি আমেৰিকাৰ দূতাবাসৰ কৰ্মচাৰীয়ে গণহত্যা সংঘটিত হোৱা বুলি টেলিগ্ৰাম প্ৰেৰণ কৰিছিল; যিটো ''ব্লাড টেলিগ্ৰাম'' নামেৰে পৰিচিত হৈছিল৷ ঢাকাত থকা আমেৰিকাৰ কনছুল জেনেৰেল আৰ্চাৰ ব্লাডে এই টেলিগ্ৰামটো প্ৰেৰণ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ লগতে সেই সময়ত ঢাকাত সেৱা আগবঢ়াই থকা ইউএছএআইডি আৰু ইউএছআইএছৰ আমেৰিকাৰ বিষয়াসকলে টেলিগ্ৰামত স্বাক্ষৰ কৰিছিল। ইয়াত স্বাক্ষৰকাৰীসকলে আমেৰিকাৰ "গণহত্যাৰ সহযোগিতা"ক নিন্দা কৰিছিল।{{sfn|Khondker|2006|p=244}}{{sfn|Biswas|2012|p=163}}১৯৭২ চনত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী [[ইন্দিৰা গান্ধী]]য়ে এক সাক্ষাৎকাৰত সামৰিক হস্তক্ষেপৰ ব্যৱহাৰৰ ন্যায্যতা প্ৰদান কৰি কয় যে, "আমি বহি তেওঁলোকৰ মহিলা ধৰ্ষিতা হোৱাটো চাম নেকি?"{{sfn|Mookherjee|2006|p=73}}ব্ৰিটিছ হাউছ অৱ কমনছত এই পৰিঘটনাসমূহৰ বিষয়ে বিস্তৃতভাৱে আলোচনা কৰা হৈছিল। জন ষ্টোনহাউছে পাকিস্তানী সশস্ত্ৰ বাহিনীয়ে চলাই থকা অত্যাচাৰক নিন্দা কৰিছিল আৰু ২০০ জন সংসদৰ সদস্যৰ সমৰ্থনত প্ৰস্তাৱ আগবঢ়াইছিল।{{sfn|Hansard|1971|p=819}}এই প্ৰস্তাৱ দুবাৰকৈ সংসদৰ সন্মুখত দাখিল কৰা হৈছিল যদিও চৰকাৰে এই সন্দৰ্ভত বিতৰ্ক কৰিবলৈ সময় নাপালে।{{sfn|Smith|2010|pp=85–86}} যুদ্ধৰ অন্ত পৰাৰ আগতেই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সমাজে ভাৰতত বাস কৰা শৰণাৰ্থীসকলক বৃহৎ পৰিমাণৰ সাহায্য প্ৰদান কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। মানৱীয় সাহায্য দিয়া হৈছিল যদিও যুদ্ধৰ শেষত বাংলাদেশে প্ৰস্তাৱ কৰা যুদ্ধ-অপৰাধৰ বিচাৰৰ বাবে সমৰ্থন কম আছিল।{{sfn|Jahan|2004|p=150}} [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ সমালোচকসকলে ১৯৭১ চনৰ অত্যাচাৰলৈ আঙুলিয়াই যুক্তি দিছে যে সামৰিক হস্তক্ষেপেই নৰসংহাৰ বন্ধ কৰিবলৈ একমাত্ৰ সম্বল আছিল।{{sfn|Ball|2011|p=46}} এটা মহিলা গোটে পৰিয়াল আৰু স্বামীয়ে মহিলাক পৰিহাৰ কৰাৰ প্ৰতিক্ৰিয়াত ''দ্য নিউয়ৰ্ক টাইমছ''লৈ লিখিছিল যে “যুদ্ধৰ ফলত কাৰ্যতঃ জীৱন ধ্বংস হোৱা নিৰীহ পত্নীসকলক এতিয়া নিজৰ স্বামীয়ে সম্পূৰ্ণৰূপে ধ্বংস কৰি পেলোৱাটো কল্পনাতীত”। যুদ্ধ ধৰ্ষণৰ বিষয়টোৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সাহায্যও আহি আছিল।{{sfn|Brownmiller|2007|p=89}} == হিন্দু ভুক্তভোগী == পাকিস্তানী অভিজাত শ্ৰেণীয়ে বিশ্বাস কৰিছিল যে বিদ্ৰোহৰ আঁৰত হিন্দু আছে আৰু "হিন্দু সমস্যা"ৰ সমাধান হোৱাৰ লগে লগে সংঘাতৰ সমাধান হ'ব। পাকিস্তানীসকলৰ বাবে হিন্দু-বিৰোধী এই হিংসা আছিল এক কৌশলগত নীতি।{{sfn|D'Costa|2011|p=101}}মুছলমান পাকিস্তানী পুৰুষসকলে বিশ্বাস কৰিছিল যে জাতীয় অসুস্থতা সমাধানৰ বাবে হিন্দু মহিলাৰ বলিদানৰ প্ৰয়োজন।<ref>[[Yasmin Saikia]], Women, War, and the Making of Bangladesh : Remembering 1971, pg. 52</ref> আখ্যানমূলক প্ৰমাণ অনুসৰি ইমাম আৰু মোল্লাই পাকিস্তানী সেনাই কৰা ধৰ্ষণক সমৰ্থন কৰিছিল আৰু মহিলাসকলক ''যুদ্ধৰ মাল (war booty)'' বুলি ঘোষণা কৰি ফতোৱা জাৰি কৰিছিল। যুদ্ধৰ সময়ত পশ্চিম পাকিস্তানৰ পৰা অহা এটা ফতোৱাত কোৱা হৈছিল যে বঙালী হিন্দুৰ পৰা লোৱা মহিলাক ''যুদ্ধৰ মাল (war booty)'' বুলি গণ্য কৰিব পাৰি।{{sfn|D'Costa|2011|p=108}} বেছিভাগে পাঞ্জাবী সৈন্যই হিন্দু ধৰ্মৰ লগত জড়িত যিকোনো কথা ঘৃণা কৰিছিল।{{sfn|D'Costa|2010|pp=101-102}} হিন্দুসকলৰ প্ৰতি পাকিস্তানীয়ে যি চৰম ঘৃণা অনুভৱ কৰিছিল, সেয়া পাকিস্তানী সেনা আৰু ইয়াৰ মিত্ৰশক্তিয়ে কৰা ধৰ্ষণ আৰু হত্যাৰ সময়ৰ হিংসাত দেখা গৈছিল। বঙালী মহিলাসকল "হিন্দু" পৰিচয়ৰ সৈতে জড়িত হোৱাৰ পৰিণতি হৈছিল সেনাবাহিনীৰ ধৰ্ষণ। মহিলাসকলক বন্দী কৰি সমগ্ৰ দেশতে স্থাপন কৰা শিবিৰলৈ লৈ যোৱা হৈছিল।{{sfn|D'Costa|2011|p=102}} এই সামৰিক শিবিৰ আৰু চাউনীসমূহত পাকিস্তানী সৈন্যই বন্দীসকলক তেওঁলোকৰ "যৌন দাস" হিচাপে ৰাখিছিল।{{sfn|Gerlach|2010|p=155}}<ref>{{cite book|author=Nayanika Mookherjee|title=The Spectral Wound: Sexual Violence, Public Memories, and the Bangladesh War of 1971|url=https://books.google.com/books?id=OtrDCgAAQBAJ&pg=PT159|date=23 October 2015|publisher=Duke University Press|isbn=978-0-8223-7522-7|pages=159–}}</ref> পাকিস্তানী সেনাৰ শিবিৰত হিন্দু বন্দী মহিলাসকলক ধৰ্ষণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Islam|2019|p=177}} পাকিস্তানী সেনাই হিন্দু মহিলাৰ ওপৰত গণ ধৰ্ষণ কৰিছিল কাৰণ তেওঁলোক হিন্দু আছিল৷ সেনাই তেওঁলোকৰ বিশ্বাস, সামাজিক স্থিতি আৰু আত্মসন্মান ধ্বংস কৰাটোৱেই উদ্দেশ্য আছিল। হিন্দু বন্দীসকলক ধৰ্ষণ কৰাৰ নীতিটোৰ উদ্দেশ্য আছিল সম্প্ৰদায়টোৰ ৰক্তৰেখা সলনি কৰা।{{sfn|Islam|2019|p=176}}হিন্দু মহিলাৰ ওপৰত গণ যৌন হিংসাৰ সামগ্ৰিক প্ৰভাৱে নৰসংহাৰৰ অস্তিত্ব প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।{{sfn|Islam|2019|p=177}} আকায়েছু গোচৰত বাংলাদেশী ন্যায়াধিকৰণে জোৰ দিছিল যে হিন্দু মহিলাৰ ওপৰত হোৱা হিংসা কেৱল তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে নহয়, তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ৰ সদস্য হোৱাৰ বাবেও সংঘটিত হৈছে।{{sfn|Islam|2019|p=176-177}} বিনা ডি কোষ্টাই বহুতৰে সৈতে কথা পাতিছিল যিসকলে পাকিস্তানৰ সেনাৰ নিষ্ঠুৰতাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। যিসকল হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ সদস্যৰ সৈতে তেওঁৰ লগত যোগাযোগ কৰিছিল, তেওঁলোকে যুদ্ধৰ সময়ত পাকিস্তান সেনা আৰু ৰাজকাৰ হিন্দুসকলৰ অত্যাচাৰৰ বিষয়ে দৃঢ় মত পোষণ কৰিছিল৷ পাকিস্তান সেনাই অপহৰণ কৰা হিন্দু মহিলাসকলক আৰু কেতিয়াও দেখা পোৱা নগ'ল৷ বেছিসংখ্যকেই ধৰ্ষণৰ পিছত হত্যা কৰা হৈছিল। <ref>Bina D'Costa, Nationbuilding, Gender and War Crimes in South Asia (2011) pg. 139</ref>বিনা ডি'কোষ্টাই দুগৰাকী হিন্দু মহিলাৰ পৰিয়ালৰ সৈতে মত বিনিময় কৰিছিল যিসকলক "পাঞ্জাবী" সেনাবাহিনীৰ লোকে লৈ গৈছিল৷ দুয়োগৰাকীয়েই যুদ্ধৰ পিছত নিজৰ ঘৰলৈ উভতি নাহিল। যুদ্ধ সংবাদদাতা অব্ৰি মেনেনে ১৭ বছৰীয়া এগৰাকী হিন্দু কইনাৰ বিষয়ে লিখিছিল৷ পিতৃৰ মতে কইনাগৰাকীক ছজন পাকিস্তানী সৈন্যই দলবদ্ধ ধৰ্ষণ কৰিছিল:<blockquote>দম্পতীৰ কোঠাটোলৈ দুজন সোমাই গৈছিল। বাকীবোৰ পৰিয়ালটোৰ লগত থাকি গ’ল৷ এজন বন্দুকেৰে সৈতে তেওঁলোকৰ ওচৰত থাকিল। তেওঁলোকে সজোৰে কৰা এটা আদেশ শুনিলে আৰু শুনা পালে দৰাৰ প্ৰতিবাদী কণ্ঠ। তাৰ পিছত কইনাজনীয়ে চিঞৰ-বাখৰ নকৰালৈকে নিস্তব্ধতা৷ কেইমিনিটমানৰ ভিতৰতে এজন সৈনিক ওলাই আহিল৷ তেওঁৰ ইউনিফৰ্ম অসংযত। সংগীসকলৰ সমুখত সি হাঁহি এটা মাৰিলে। অতিৰিক্ত কোঠাটোত আন এজন সৈনিক সোমাই গ'ল৷ আৰু তেনেকৈয়ে, ছয়জনে কইনাৰ ধৰ্ষণ কৰিলে৷ তাৰ পিছত ছয়জনেই খৰখেদাকৈ গুচি গ’ল। পিতৃয়ে কন্যাক অচেতন আৰু তেজ ওলোৱা অৱস্থাত ডোঙা এটাত উদ্ধাৰ কৰে। তেওঁৰ স্বামী মজিয়াৰ বমিৰ ওপৰত আঁঠু লৈ পৰি আছিল।<ref>Bina D'Costa, Nationbuilding, Gender and War Crimes in South Asia (2011) pp. 121-122</ref></blockquote> == পৰৱৰ্তী সময়ৰ প্ৰতিক্ৰিয়া == [[চিত্ৰ:Bangladesh_Liberation_War_Museum.jpg|thumb|250x250px|ঢাকাৰ লিবাৰেচন ৱাৰ মিউজিয়ামত ১৯৭১ চনত হোৱা হিংসা, মৃত্যু আৰু ধৰ্ষণৰ শিল্পকৰ্ম আৰু ৰেকৰ্ড সংৰক্ষণ কৰা হৈছে।]] যুদ্ধৰ তাৎক্ষণিক প্ৰতিক্ৰিয়া হিচাপে এটা জৰুৰী সমস্যাৰ উদ্ভৱ হৈছিল৷ সেয়া আছিল: ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা মহিলাসকলৰ অবাঞ্চিত গৰ্ভধাৰণৰ ক্ৰমবৰ্ধমান সংখ্যা। বাংলাদেশ চৰকাৰৰ অনুমান মতে, জন্মৰ ফলত হোৱা গৰ্ভাৱস্থাৰ আনুমানিক সংখ্যা ২৫,০০০{{sfn|Scholz|2006|p=277}}ৰ পৰা ৭০,০০০ৰ ভিতৰত৷{{sfn|Debnath|2009|p=49}} আনহাতে ''চেণ্টাৰ ফৰ ৰিপ্ৰডাক্টিভ ল এণ্ড পলিচি''ৰ এটা প্ৰকাশনে এই সংখ্যা ২,৫০,০০০ বুলি প্ৰকাশ কৰিছে।{{sfn|Enloe|2000|p=340}} [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰিকল্পিত অভিভাৱকত্ব ফেডাৰেচনৰ সহায়ত চৰকাৰৰ নিৰ্দেশত ''ভুক্তভোগী সাহায্য কাৰ্যসূচী আৰম্ভ'' কৰা হৈছিল৷ এই কাৰ্যসূচীৰ লক্ষ্য আছিল ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকসকলৰ অবাঞ্চিত গৰ্ভধাৰণ বন্ধ কৰা আৰু এই কাৰ্যত সহায় কৰিবলৈ গৰ্ভপাতৰ সা-সুবিধাসমূহ সংগঠিত কৰা। [[ঢাকা]]ৰ এটা পুনৰ্বাসন কেন্দ্ৰৰ এজন চিকিৎসকে ১৯৭২ চনৰ প্ৰথম তিনিমাহত ১ লাখ ৭০ হাজাৰটা গৰ্ভপাত হৈছিল বুলি জনাইছিল৷ লগতে ৩০,০০০ যুদ্ধ-শিশুৰ জন্ম হোৱাৰ কথা প্ৰকাশ কৰিছিল।{{sfn|Mohsin|2005|p=223}} এই কাৰ্যসূচীৰ বাবে কাম কৰা অষ্ট্ৰেলিয়াৰ চিকিৎসক আৰু গৰ্ভপাত বিশেষজ্ঞ ডাঃ জিঅ'ফ্ৰে ডেভিছে অনুমান কৰিছিল যে প্ৰায় ৫,০০০ টা গৰ্ভপাতেই স্ব-প্ৰৰোচিত।{{sfn|Brownmiller|2007|p=92}} তেওঁ লগতে কয় যে তেওঁ অসংখ্য শিশুহত্যা আৰু ভুক্তভোগীৰ আত্মহত্যাৰ কথা শুনিছিল। তেওঁৰ মতে ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকৰ মুঠ সংখ্যা আছিল ৪ লাখ, যিটো বাংলাদেশ চৰকাৰে উল্লেখ কৰা আনুষ্ঠানিক অনুমান ২ লাখতকৈ দুগুণ বেছি।{{sfn|Mookherjee|2012|p=77}} ভুক্তভোগীসকলৰ অধিকাংশই [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ|যৌন সংক্ৰমণ]]তো আক্ৰান্ত হৈছিল।{{sfn|D'Costa|2010a}} বহুতে তীব্ৰ লাজ আৰু অপমানবোধত ভুগিছিল৷ কিছুসংখ্যকক পৰিয়াল আৰু সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল বা তেওঁলোকে আত্মহত্যা কৰিছিল।{{sfn|Siddiqi|2008|p=202}} [[নাৰীবাদ|নাৰীবাদী]] লেখিকা চিন্থিয়া এনলোৱে লিখিছে যে কিছুমান গৰ্ভধাৰণ সৈনিক আৰু হয়তো তেওঁলোকৰ বিষয়াসকলৰ দ্বাৰা উদ্দেশ্য-প্ৰণোদিত৷{{sfn|Enloe|2000|p=340}}আন্তৰ্জাতিক ন্যায়িক আয়োগৰ এক প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে, “সঠিক সংখ্যাটো যিয়েই নহওক কিয়, গৰ্ভপাত কৰা আমেৰিকান আৰু ব্ৰিটিছ অস্ত্ৰোপচাৰ বিশেষজ্ঞৰ দল, আৰু এই ছোৱালী-মহিলাসকলক সমাজত গ্ৰহণ কৰিবলৈ চৰকাৰে কৰা ব্যাপক প্ৰচেষ্টাৰ দ্বাৰা ধৰ্ষণ কিমান পৰিসৰত সংঘটিত হৈছিল,তাৰ সাক্ষ্য পোৱা যায়।”{{sfn|International Commission of Jurists|1972|pp=40-41}} আয়োগে লগতে কয় যে পাকিস্তানী বিষয়াসকলে ধৰ্ষণ কৰিবলৈ ইংগিত দিয়াই নহয়, মহিলাসকলকো দাসত্বত ৰাখিছিল।{{sfn|Ghadbian|2002|p=112}} ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকসকলক "সামাজিক প্ৰদূষণ" আৰু লাজৰ প্ৰতীক হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছিল। ইয়াৰ পৰিণতি হিচাপে পৰিয়াল বা পুৰণি ঘৰলৈ উভতি যাব পৰা মহিলাৰ সংখ্যা খুব কমেইহে হৈছিল।{{sfn|Siddiqi|1998|p=209}} [[শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমান|শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমানে]] ভুক্তভোগীসকলক ''বিৰাংগোনা ("নায়িকা")'' বুলি অভিহিত কৰিছিল৷ কিন্তু ইয়াৰ ফলত এই মহিলাসকলক সমাজত "অসন্মানিত" বুলি বিবেচনা কৰা হৈছিল আৰু তেওঁলোকক সামাজিকভাৱে গ্ৰহণ-অযোগ্য বুলি ভবা হৈছিল৷{{efn|"ধৰ্ষণ ধৰ্ষণকাৰীৰ পৰিৱৰ্তে ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকক লজ্জিত কৰা সম্প্ৰদায়ৰ মহিলাৰ বিৰুদ্ধে ব্যৱহাৰ কৰিলে গণহত্যাৰ কৌশল হিচাপে বিশেষভাৱে ফলপ্ৰসূ হ’ব পাৰে। এনে সম্প্ৰদায়ত ধৰ্ষণে জীৱিতজনৰ সামাজিক স্থান চিৰদিনৰ বাবে ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰে। গণহত্যাৰ ধৰ্ষণ সহ্য কৰা বঙালী ছোৱালী আৰু মহিলাসকলে কেৱল নিজৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক আঘাতৰ লগতে নিৰ্যাতিত মহিলাৰ প্ৰতি অসহজ হোৱা সমাজখনৰ সৈতেও মোকাবিলা কৰিবলগীয়া হৈছিল। সন্মান হেৰুৱাৰ দোষ ধৰ্ষণকাৰীৰ ওপৰত নহয়, ধৰ্ষণ কৰাজনৰ ওপৰতহে পৰে।"{{sfn|Sharlach|2000|p=95}}}}{{sfn|Siddiqi|1998|p=209}} এই শব্দটো ''বাৰাংগোনা'' "বেশ্যা"ৰ সৈতে জড়িত হৈ পৰিছিল।{{sfn|Roy|2010c|p=37}} মহিলাসকলক বিয়া কৰাই যুদ্ধৰ নায়িকা হিচাপে স্থান দিয়াৰ চৰকাৰী কৌশল বিফল হৈছিল৷ কাৰণ কম সংখ্যক পুৰুষহে তেওঁলোকক বিয়া পাতিবলৈ আগবাঢ়ি আহিছিল৷ আৰু বিয়া পাতিবলৈ অহাসকলেও আশা কৰিছিল যে ৰাষ্ট্ৰই তেওঁলোকক বৃহৎ যৌতুক প্ৰদান কৰিব।{{sfn|Gerlach|2010|p=157}} যিসকল মহিলাই বিয়া কৰাইছিল, তেওঁলোকক সাধাৰণতে দুৰ্ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল আৰু গৰিষ্ঠসংখ্যক পুৰুষে এবাৰ যৌতুক লাভ কৰাৰ পাছত পত্নীক পৰিত্যাগ কৰিছিল।{{sfn|Saikia|2011a|p=57}} ১৯৭২ চনৰ ১৮ ফেব্ৰুৱাৰীত ''বাংলাদেশ মহিলা পুনৰ্বাসন ব'ৰ্ড'' গঠন কৰা হয়৷ এইখন পৰিষদক ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকসকলক সহায় কৰা আৰু দত্তক লোৱাৰ দায়িত্ব দিয়া হয়।{{sfn|Rahman|Baxter|2002|p=52}} গ্ৰহণ কাৰ্যসূচীত কেইবাটাও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থাই অংশগ্ৰহণ কৰিছিল৷ যেনে: [[মাদাৰ টেৰেছা]]ৰ ''চিষ্টাৰছ অৱ চেৰিটি''। যুদ্ধৰ কেঁচুৱাবোৰৰ অধিকাংশই নেদাৰলেণ্ড আৰু কানাডাত দত্তক লোৱা হৈছিল; কাৰণ ৰাষ্ট্ৰই নতুনকৈ গঠিত জাতিটোৰ পৰা পাকিস্তানৰ স্মৃতিচিহ্ন আঁতৰাব বিচাৰিছিল।{{sfn|Saikia|2011a|p=260}} কিন্তু সকলো মহিলাই নিজৰ সন্তানক লৈ যোৱাটো বিচৰা নাছিল আৰু কিছুমানক বলপূৰ্বকভাৱে আঁতৰাই দত্তক লোৱাৰ বাবে পঠিওৱা হৈছিল৷ এইটো প্ৰথাক ৰহমানে উৎসাহিত কৰিছিল৷ তেওঁ কৈছিল, "মই এই দেশত সেই প্ৰদূষিত তেজ [sic] নিবিচাৰোঁ"।{{sfn|Gerlach|2010|pp=157-158}} বহু মহিলাই গৰ্ভপাত কাৰ্যসূচীৰ বাবে আনন্দিত হৈছিল কাৰণ তেওঁলোকে গৰ্ভধাৰণ কৰা সন্তান জন্ম দিব নালাগিছিল। আন কিছুমানৰ ক্ষেত্ৰত এনে হোৱা নাছিল, আৰু পেটত থকা শিশুটিৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ মন ঘৃণাৰে ভৰি পৰিছিল৷ নিজৰ সন্তানক "মূলসুঁতিৰ জীৱন"লৈ ঘূৰাই আনিবলৈ দত্তক দিয়াসকলে নৱজাতকক পিছৰবাৰ আৰু চোৱা নাছিল।{{sfn|Mookherjee|2007|p=344}} ১৯৯০ চনত এই শিশুসকলৰ বহুতেই জন্মদাতা মাতৃক বিচাৰি বাংলাদেশলৈ উভতি আহে।{{sfn|Mookherjee|2007|pp=344-345}} ২০০৮ চনত ডিকোষ্টাই দত্তক লোৱাসকলক বিচাৰি উলিয়াবলৈ চেষ্টা কৰিছিল৷ অৱশ্যে অতি কম সংখ্যকেহে সঁহাৰি জনাইছিল৷ এজনে কৈছিল "মই ল'ৰা হোৱাটো ঘৃণা কৰিছিলোঁ, আৰু মোৰ খং বাংলাদেশৰ ওপৰত৷ কাৰণ মোৰ আটাইতকৈ প্ৰয়োজনৰ সময়ত তেওঁলোকে মোৰ যত্ন লোৱা নাছিল। মোৰ তাৰ কোনো শিপা নাই৷ কথাটোৱে মোক কান্দিবলৈ বাধ্য কৰে। সেইবাবেই মই মোৰ জন্ম ক'ত হৈছিল-সেই বিষয়ে অধিক জানিবলৈ চেষ্টা কৰিছোঁ।{{sfn|D'Costa|2008}} যুদ্ধৰ বিশ বছৰৰ পাছত ডয়চে ৱেলে ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা দুগৰাকী ভগ্নীৰ সাক্ষাৎকাৰ লৈছিল। এগৰাকী ভগ্নী আলেয়াই কৈছিল যে, তেওঁক তেৰ বছৰ বয়সত পাকিস্তানী সেনাই লৈ গৈছিল আৰু সাত মাহ ধৰি বাৰে বাৰে দলবদ্ধ ধৰ্ষণ কৰা হৈছিল। তেওঁ কয় যে তেওঁক নিৰ্যাতন চলোৱা হৈছিল আৰু ঘৰলৈ উভতি অহাৰ সময়ত তেওঁ পাঁচ মাহৰ গৰ্ভৱতী আছিল। তেওঁৰ ভনীয়েক লাইলীয়ে কয় যে, যেতিয়া তেওঁক সশস্ত্ৰ বাহিনীয়ে লৈ গৈছিল তেতিয়া তেওঁ গৰ্ভৱতী আছিল৷ তেওঁ সন্তানটো হেৰুৱাইছিল। পিছলৈ তেওঁ মুক্তি বাহিনীৰ লগত যুঁজিছিল। দুয়োগৰাকী ভগ্নীয়ে কয় যে, ৰাষ্ট্ৰই বিৰাংগোনাক ব্যৰ্থ কৰিছে, আৰু তেওঁলোকে কেৱল "অপমান, ঠাট্টা, ঘৃণা আৰু বঞ্চনা" লাভ কৰিছিল।{{sfn|Das|2011}} ===পাকিস্তান চৰকাৰৰ প্ৰতিক্ৰিয়া=== সংঘাতৰ পিছত পাকিস্তান চৰকাৰে ধৰ্ষণ সন্দৰ্ভত মৌনতাৰ নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰে।{{sfn|Saikia|2011b|p=157}} তেওঁলোকে ১৯৭১ চনৰ যুদ্ধৰ উৎপীড়ন আৰু পাকিস্তানৰ আত্মসমৰ্পণৰ পৰিস্থিতিৰ বিৱৰণী প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ''হামুদুৰ ৰহমান আয়োগ'' গঠন কৰে। আয়োগে সেনাবাহিনীক তীক্ষ্ন সমালোচনা কৰিছিল।{{sfn|Jones|2003|p=266}}আয়োগত হস্তক্ষেপ কৰাৰ চেষ্টা কৰাৰ বাবে সেনা আৰু পাকিস্তান বায়ুসেনাৰ মুৰব্বীসকলক তেওঁলোকৰ পদৰ পৰা অপসাৰণ কৰা হয়।{{sfn|Malik|2010|p=90}} আয়োগে ৰাজনীতিবিদ, বিষয়া আৰু জ্যেষ্ঠ সেনাধ্যক্ষৰ সৈতে হোৱা সাক্ষাৎকাৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰতিবেদন প্ৰস্তুত কৰিছিল। ১৯৭২ চনৰ জুলাই মাহত চূড়ান্ত প্ৰতিবেদন দাখিল কৰা হৈছিল যদিও পৰৱৰ্তী সময়ত পাকিস্তানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জুলফিকাৰ আলী ভুট্টোৰ হাতত থকা এটা প্ৰতিবেদনৰ বাহিৰে বাকীবোৰ ধ্বংস কৰা হৈছিল। এই তথ্য কেতিয়াও ৰাজহুৱা কৰা হোৱা নাছিল।{{sfn|Saikia|2011a|p=63}} ১৯৭৪ চনত আয়োগ পুনৰ মুকলি কৰি এটা পৰিপূৰক প্ৰতিবেদন জাৰি কৰা হয়৷ যিটো প্ৰতিবেদন ২৫ বছৰ ধৰি গোপনীয় হৈ থকাৰ পাছত ইণ্ডিয়া টুডে আলোচনীয়ে প্ৰকাশ কৰে।{{sfn|Wynbrandt|2009|p=203}} প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে ২৬,০০০ লোকৰ মৃত্যু হৈছে৷ ধৰ্ষণৰ সংখ্যা শতাধিক আৰু মুক্তি বাহিনী বিদ্ৰোহীসকলে ব্যাপক ধৰ্ষণ আৰু অন্যান্য মানৱ অধিকাৰ উলংঘাত লিপ্ত হৈছে।{{sfn|Rahman|2007|pp=29, 41}} ৰাজনীতি বিজ্ঞানী সুমিত গাংগুলীৰ মতে, পাকিস্তানীসকল এতিয়াও সেই অত্যাচাৰ-উৎপীড়ণৰ সৈতে একমত হোৱা নাই৷ তেওঁ কয় যে, ২০০২ চনত [[বাংলাদেশ]] ভ্ৰমণত পাৰভেজ মুশ্বাৰফে দায়িত্ব গ্ৰহণ নকৰি উৎপীড়ণৰ বাবে দুখ প্ৰকাশ কৰিছিল।{{sfn|Ganguly|2010|p=93}} === যুদ্ধ অপৰাধৰ গোচৰ === [[চিত্ৰ:Bangladesh_War_Crimes_Protest_in_Manchester.jpg|right|thumb|250x250px|১৯৭১ চনত যুদ্ধাপৰাধৰ দোষী সাব্যস্ত হোৱাসকলক অধিক কঠোৰ শাস্তি প্ৰদানৰ দাবী জনোৱা ২০১৩ চনৰ শ্বাহবাগ প্ৰতিবাদৰ সৈতে সংহতি প্ৰকাশ কৰি যুক্তৰাজ্যৰ মানচেষ্টাৰত বাংলাদেশীসকল।]] ২০০৮ চনত ১৭ বছৰীয়া তদন্তৰ অন্তত যুদ্ধ-অপৰাধৰ তথ্য বিচাৰি উলিওৱা সমিতিয়ে এই অত্যাচাৰত অংশগ্ৰহণ কৰা ১৫৯৭ জন লোকক চিনাক্ত কৰা নথিপত্ৰ প্ৰকাশ কৰে। এই তালিকাত ১৯৭৮ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা ''জামাত-ই-ইছলামী'' আৰু ''বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টি''ৰ সদস্যসকল আছিল।{{sfn|Alffram|2009|p=11}} ২০১০ চনত বাংলাদেশ চৰকাৰে অত্যাচাৰৰ তদন্তৰ বাবে ''আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ ন্যায়াধিকৰণ'' (ICT) গঠন কৰে। ''হিউমেন ৰাইটছ ৱাটচে'' ন্যায়াধিকৰণক সমৰ্থন জনাইছে যদিও{{sfn|Adams|2011a}}অভিযুক্তক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা অধিবক্তাসকলক হাৰাশাস্তি কৰাৰ বাতৰিৰ সমালোচনাও কৰিছে। হিউমেন ৰাইটছ ৱাটচৰ এছিয়া শাখাৰ সঞ্চালক ব্ৰেড এডামছে কয় যে, বিচাৰক গুৰুত্বসহকাৰে নোলোৱাৰ আশংকাৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ অভিযুক্তসকলক আইনৰ সম্পূৰ্ণ সুৰক্ষা দিব লাগিব৷{{sfn|Adams|2011b}} মানৱ অধিকাৰ কৰ্মী আইৰিন খানে মহিলাৰ গণ ধৰ্ষণ আৰু হত্যাৰ সমাধান কৰা হ'ব নে নহয় সেই সম্পৰ্কে সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিছে।{{sfn|Roy|2010a}} খানে তেওঁৰ চৰকাৰৰ প্ৰতিক্ৰিয়াৰ বিষয়ে কৈছে-<blockquote>এখন ৰক্ষণশীল মুছলমান সমাজে বিষয়টোৰ ওপৰত গাফিলতি আৰু অস্বীকাৰৰ আচ্ছাদন পেলোৱাটো বিচাৰিছে৷ ইয়াৰ দ্বাৰা তেওঁলোকে লিংগ হিংসা সংঘটিত কৰা বা গোপন বুজাবুজি কৰাসকলক লাভৱান হ’বলৈ অনুমতি দিছে, আৰু ভুক্তভোগী মহিলাসকলক নাম প্ৰকাশ নকৰিবলৈ, লজ্জিত হৈ থাকিবলৈ, অথবা ৰাষ্ট্ৰ বা সম্প্ৰদায়ৰ বিশেষ সমৰ্থন নোহোৱাকৈ সংগ্ৰাম কৰিবলৈ এৰি দিছে।{{sfn|Roy|2010a}}</blockquote>অভিযোগৰ সন্মুখীন হোৱা প্ৰথমজন ব্যক্তি আছিল জামাত-ই-ইছলামীৰ উপ-নেতা ডেলৱাৰ হোছেইন ছায়েদি৷ তেওঁৰ বিৰুদ্ধে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ ন্যায়াধিকৰণে হত্যা, ধৰ্ষণ আৰু অগ্নিসংযোগকে ধৰি যুদ্ধাপৰাধৰ বিশটা অভিযোগ উত্থাপন কৰে। তেওঁ সকলো অভিযোগ অস্বীকাৰ কৰিছিল।{{sfn|Huq|2011|p=463}} ২০১৩ চনৰ ২৮ ফেব্ৰুৱাৰীত ছায়েদিক নৰসংহাৰ, ধৰ্ষণ আৰু ধৰ্মীয় নিৰ্যাতনৰ দোষী সাব্যস্ত কৰা হয় আৰু ফাঁচীৰ শাস্তি প্ৰদান কৰা হয়।{{sfn|Al Jazeera|2013}} মোটিউৰ ৰহমান নিজামীকে ধৰি জামাত-ই-ইছলামী বাংলাদেশৰ আন চাৰিজন সদস্যৰ বিৰুদ্ধেও যুদ্ধাপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছে।{{sfn|Huq|2011|p=463}}ৰাজাকাৰৰ সদস্য আবুল কালাম আজাদ আছিল যুদ্ধৰ সময়ত অপৰাধৰ শাস্তি পোৱা প্ৰথমজন ব্যক্তি। তেওঁক হত্যা আৰু ধৰ্ষণৰ দোষী সাব্যস্ত কৰা হয় আৰু মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি প্ৰদান কৰা হয়।{{sfn|Minegar|2013}}{{sfn|Mustafa|2013}} বাংলাদেশ জামাত-ই-ইছলামীৰ জ্যেষ্ঠ সহকাৰী মহাসচিব মহম্মদ কামৰুজ্জামানে ১৯৭১ চনৰ ২৫ জুলাইত শ্বোহাগপুৰ গাঁৱত মহিলা ধৰ্ষণৰ পৰিকল্পনা আৰু পৰামৰ্শকে ধৰি যুদ্ধাপৰাধৰ সাতটা অভিযোগৰ সন্মুখীন হৈছিল।{{sfn|BD News 24|2013}} ICTয়ে ২০১৩ চনৰ ৯ মে'ত তেওঁক ফাঁচীৰ শাস্তি প্ৰদান কৰে।{{sfn|Ahmed|Haq|Niloy|Dhrubo|2013}}২০১৩ চনৰ জুলাই মাহত সংঘাতৰ সময়ত ধৰ্ষণ আৰু নৰসংহাৰৰ অপৰাধত গুলাম আজামক নবৈ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হয়।{{sfn|Sadique|2013}}যুদ্ধৰ সময়ত ৰাজাকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ সদস্য আব্দুল কোৱাদৰ মোল্লাৰ অভিযোগ আছিল পাকিস্তানী সেনাবাহিনীক সহযোগ কৰা আৰু ১৯৭১ চনৰ বাংলাদেশৰ অত্যাচাৰত সক্ৰিয়ভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰা৷ ইয়াৰ লগতে ধৰ্ষণ (নাবালিকা ধৰ্ষণকে ধৰি) আৰু বাংলাদেশ মুক্তি যুদ্ধৰ সময়ত ঢাকাৰ মিৰপুৰ অঞ্চলত বাংলাদেশীৰ গণহত্যা।<ref name="guardian">{{cite news|title=Shahbag protesters versus the Butcher of Mirpur|author=Tahmima Anam|url=https://www.theguardian.com/world/2013/feb/13/shahbag-protest-bangladesh-quader-mollah|newspaper=[[The Guardian]]|date=13 February 2013|quote="Mollah smiled because for him, a man convicted of beheading a poet, raping an 11-year-old girl and shooting 344 people during the 1971 Bangladesh war of independence – charges that have earned him the nickname the Butcher of Mirpur|access-date=26 February 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131206145334/http://www.theguardian.com/world/2013/feb/13/shahbag-protest-bangladesh-quader-mollah|archive-date=6 December 2013|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> চৰকাৰে যুদ্ধাপৰাধ আইন সংশোধন কৰি শাস্তিৰ শিথিলতাৰ ভিত্তিত শাস্তিৰ বিৰুদ্ধে আবেদন কৰিব পৰাকৈ অনুমতি দিয়ে৷ ইয়াৰ পিছত অভিযুক্তসকলে বাংলাদেশৰ [[ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়|উচ্চতম ন্যায়ালয়]]ত আবেদন জনায় আৰু মোল্লাৰ শাস্তি আজীৱন কাৰাদণ্ডৰ পৰা মৃত্যুদণ্ডলৈ উন্নীত কৰিবলৈ কয়।<ref name="ndtv">{{cite web|url=http://www.ndtv.com/article/world/bangladesh-islamist-given-last-minute-stay-of-execution-457153|title=Bangladesh Islamist given last-minute stay of execution|work=NDTV.com|access-date=28 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140903110051/http://www.ndtv.com/article/world/bangladesh-islamist-given-last-minute-stay-of-execution-457153|archive-date=3 September 2014|url-status=live|df=dmy-all}}</ref>২০১৩ চনৰ ১৭ ছেপ্টেম্বৰত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে এই আবেদন গ্ৰহণ কৰি মোল্লাক মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি প্ৰদান কৰে।<ref name="death sentence">{{cite web|url=http://www.supremecourt.gov.bd/nweb/case_history/case_history.php?div_id=2&case_id=601845|title=Case history|publisher=Supreme Court|access-date=12 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304065726/http://www.supremecourt.gov.bd/nweb/case_history/case_history.php?div_id=2&case_id=601845|archive-date=4 March 2016|url-status=live|df=dmy-all|archivedate=4 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304065726/http://www.supremecourt.gov.bd/nweb/case_history/case_history.php?div_id=2&case_id=601845|deadurl=yes}}</ref>অৱশেষত তেওঁক ২০১৩ চনৰ ১২ ডিচেম্বৰত ২২:০১ বজাত ঢাকা কেন্দ্ৰীয় কাৰাগাৰত ফাঁচী দিয়া হয়।<ref>{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/southasia/2013/12/bangladesh-politician-be-executed-20131212622649656.html|title=Bangladesh executes opposition leader|work=Al Jazeera|date=12 December 2013|access-date=12 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131212172603/http://www.aljazeera.com/news/southasia/2013/12/bangladesh-politician-be-executed-20131212622649656.html|archive-date=12 December 2013|url-status=live|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://bdnews24.com/bangladesh/2013/12/12/quader-molla-hangs-finally-for-war-crimes|title=Quader Molla hangs, finally, for war crimes|work=bdnews24.com|access-date=12 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20171213202723/https://bdnews24.com/bangladesh/2013/12/12/quader-molla-hangs-finally-for-war-crimes|archive-date=13 December 2017|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> == সাহিত্য আৰু অন্যান্য সৃষ্টিশীল মাধ্যমত == বাংলাদেশৰ মুক্তিযুদ্ধ সম্পৰ্কীয় প্ৰথমখন ছবি ''অৰুনোদয়ৰ অগনিশাখী'' (Pledge to a New Dawn) ১৯৭২ চনত প্ৰথম বাংলাদেশৰ স্বাধীনতা দিৱস উদযাপনত প্ৰদৰ্শিত হয়।{{sfn|Mookherjee|2009a|pp=48–49}}ছবিখন আলতাফ নামৰ এজন অভিনেতাৰ অভিজ্ঞতাৰ আধাৰত কৰা হৈছে। কলিকতাত নিৰাপদ আশ্ৰয়স্থলত উপনীত হ’বলৈ চেষ্টা কৰি থাকোঁতে তেওঁ ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা মহিলাৰ সন্মুখীন হয়। আঘাতৰে জৰ্জৰিত এই ''বিৰাংগোনা''সকলৰ ছবিবোৰক আক্ৰমণৰ সাক্ষ্য হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আলটাফে লগ পোৱা আন ভুক্তভোগীসকলক আত্মহত্যা কৰা বা মানসিক স্থিৰতা হেৰাই পেলোৱা দেখা যায়।{{sfn|Mookherjee|2006|p=80}} ১৯৯৫ চনত গীতা সাহগলে ''ৱাৰ ক্ৰাইমছ ফাইল'' নামৰ তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰে আৰু চেনেল ৪ ত প্ৰদৰ্শিত হয়।{{sfn|Sahgal|2011}} ২০১১ চনত গুৱাহাটী আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত ''মেহেৰজান'' ছবিখন প্ৰদৰ্শিত হয়। ইয়াত যুদ্ধখন দুটা দৃষ্টিকোণৰ পৰা অন্বেষণ কৰা হৈছে: পাকিস্তানী সৈনিকক ভালপোৱা এগৰাকী মহিলা আৰু ধৰ্ষণৰ ফলত জন্মগ্ৰহণ কৰা এজন ব্যক্তি।{{sfn|Assam Tribune|2011}} ১৯৯৪ চনত নিলিমা ইব্ৰাহিমৰ ''অমি বীৰংগনা বোলছি'' (''The Voices of War Heroines'') নামৰ গ্ৰন্থখন মুক্তি পায়। এই গ্ৰন্থখন সাতগৰাকী ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা প্ৰত্যক্ষদৰ্শীৰ সাক্ষ্যৰ সংকলন৷ যিখন ইব্ৰাহিমে পুনৰ্বাসন কেন্দ্ৰত কাম কৰাৰ সময়ত নথিভুক্ত কৰিছিল।{{sfn|Mookherjee|2009b|p=78}} এই গ্ৰন্থখনত জীৱিতসকলৰ আখ্যানসমূহে যুদ্ধোত্তৰ বাংলাদেশী সমাজে ধৰ্ষণৰ বলি হোৱা লোকসকলক সমৰ্থন কৰাত ব্যৰ্থ হোৱাৰ বাবে তীব্ৰ সমালোচনা কৰে।{{sfn|Saikia|2011a|p=56}} ২০১২ চনত প্ৰকাশিত ''ৰাইজিং ফ্ৰম দ্য এছেছ: ৱমেনছ নেৰেটিভছ অৱ ১৯৭১ (Rising from the Ashes: Women's Narratives of 1971)'' নামৰ গ্ৰন্থখনত মুক্তিযুদ্ধৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত মহিলাসকলৰ মৌখিক সাক্ষ্য সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে। বীৰ প্ৰতীক(Symbol of Valour) বঁটা লাভ কৰা তৰামন বিবিৰ ভাষ্যৰ লগতে ধৰ্ষণ হোৱা মহিলাৰ ৯টা সাক্ষাৎকাৰ গ্ৰন্থখনত আছে। যুদ্ধৰ চল্লিশ বছৰীয়া জয়ন্তীৰ সময়ত ইংৰাজী ভাষাত কিতাপখন প্ৰকাশ কৰাটো নিউয়ৰ্ক টাইমছে "গুৰুত্বপূৰ্ণ মৌখিক ইতিহাস" হিচাপে উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Roy|2010a}} ২০১৪ চনৰ ''চিলড্ৰেন অৱ ৱাৰ'' ছবিখনে এই ভয়ানকতাক প্ৰকাশ ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। [[ফাৰুক শ্বেখ]], [[ভিক্টৰ বেনাৰ্জী]], [[ৰাইমা সেন]] আদি অভিনীত মৃত্যুঞ্জয় দেৱভ্ৰাতৰ এই ছবিখনৰ উদ্দেশ্য হৈছে "দৰ্শকক শিহৰিত কৰোৱা। আমি ছবিখনক ইমানেই বিৰক্তিদায়ক কৰি তুলিব বিচাৰোঁ যে অপৰাধ কৰাটো দূৰৰে কথা, ধৰ্ষণকাৰীক ক্ষমা কৰাৰ কথাও কোনেও নাভাবে। দৃশ্যগ্ৰহণৰ সময়তে আমি বেয়াকৈ প্ৰভাৱিত হৈছোঁ।"<ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news-interviews/Rape-shoot-leaves-Raima-and-Tillotama-tormented/articleshow/34833856.cms|title=1971 rapes|website=[[The Times of India]]|access-date=11 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140511082352/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news-interviews/Rape-shoot-leaves-Raima-and-Tillotama-tormented/articleshow/34833856.cms|archive-date=11 May 2014|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> ==টোকা== {{notelist}} == তথ্যসূত্ৰ == {{reflist}} == গ্ৰন্থতালিকা == {{refbegin|30em}} * {{cite web|last=Adams|first=Brad|title=Letter to the Bangladesh Prime Minister regarding the International Crimes (Tribunals) Act|url=https://www.hrw.org/news/2011/05/18/letter-bangladesh-prime-minister-regarding-international-crimes-tribunals-act|website=Human Rights Watch|date=18 May 2011|access-date=12 August 2013|ref={{sfnRef|Adams|2011a}}}} * {{cite news|last=Adams|first=Brad|title=Bangladesh: Stop Harassment of Defense at War Tribunal|url=http://news.trust.org//item/20111102225600-n9wvz/|work=Thomson Reuters Foundation|date=2 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20160311233904/http://news.trust.org//item/20111102225600-n9wvz/|archive-date=11 March 2016|ref={{sfnRef|Adams|2011b}}|access-date=28 March 2024|archivedate=11 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160311233904/http://news.trust.org//item/20111102225600-n9wvz/|deadurl=yes}} * {{cite news|last1=Ahmed|first1=Tanim|last2=Haq|first2=Quazi Shahreen|first3=Suliman|last3=Niloy|last4=Dhrubo|first4=Golam Muztaba|title=Kamaruzzaman to hang|url=http://bdnews24.com/bangladesh/2013/05/09/kamaruzzaman-to-hang|newspaper=BD News 24|date=9 May 2013|access-date=13 August 2013}} * {{cite book|last=Alffram|first=Henrik|title=Ignoring Executions and Torture: Impunity for Bangladesh's Security Forces|year=2009|publisher=Human Rights Watch|isbn=978-1-56432-483-2}} * {{cite book|last=Arens|first=Jenneke|editor1=Samuel Totten|editor2=Robert K. Hitchcock|title=Genocide of Indigenous Peoples|chapter=Genocide in the Chittagong Hill Tracts, Bangladesh|pages=[https://archive.org/details/genocidecritical0000unse/page/117 117–142]|year=2010|publisher=Transaction|isbn=978-1-4128-1495-9|chapter-url=https://archive.org/details/genocidecritical0000unse/page/117}} * {{cite book|last=Ball|first=Howard|title=Genocide: A Reference Handbook|url=https://archive.org/details/genocidereferenc0000ball|url-access=registration|year=2011|publisher=ABC Clio|isbn=978-1-59884-488-7}} * {{cite news|title=Bangla movie Meherjan to be screened today|url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=feb1112/city07|newspaper=Assam Tribune|date=10 February 2011|access-date=13 August 2013|ref={{sfnRef|Assam Tribune|2011}}|archivedate=1 April 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190401062053/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=feb1112%2Fcity07|deadurl=yes}} * {{cite news|title=Bangladesh Jamaat leader sentenced to death|url=http://www.aljazeera.com/news/asia/2013/02/201322865638456746.html%7Caccessdate=28%20February%202013%7Cnewspaper=Al%20Jazeera%7Cdate=28%20February%202013|work=Al Jazeera|date=28 February 2013|access-date=12 August 2013|ref={{sfnRef|Al Jazeera|2013}}|archivedate=6 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170706160501/http://www.aljazeera.com/news/asia/2013/02/201322865638456746.html|deadurl=yes}} * {{cite book|last1=Bartrop|first1=Paul R.|last2=Jacobs|first2=Steven Leonard|title=Modern Genocide: The Definitive Resource and Document Collection|url=https://books.google.com/books?id=JB4UBgAAQBAJ&pg=PA1866|year=2014|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-364-6|pages=1866–}} * {{cite book|last=Bennett Jones|first=Owen|title=Pakistan: Eye of the Storm|year=2003|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-10147-8|edition=2nd revised}} * {{cite book|last=Biswas|first=Rajiv|title=Future Asia: The New Gold Rush in the East|year=2012|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1-137-02721-4}} * {{cite book|last=Brownmiller|first=Susan|title=The Phenomenon of Torture: Readings and Commentary|chapter=Against our will|pages=88–94|year=2007|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-1982-1|editor1=William F. Schulz}} * {{cite book|last=Brownmiller|first=Susan|title=Against Our Will: Men, Women and Rape|year=1975|publisher=Ballantine|isbn=978-0-449-90820-4}} * {{cite book|last1=Chalk|first1=Frank|last2=Jonassohn|first2=Kurt|title=The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies|url=https://archive.org/details/historysociology00chal|edition=3rd|year=1990|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-04446-1}} * {{cite magazine|last=Coggin|first=Dan|title=East Pakistan: Even the Skies Weep|magazine=Time|year=1971|volume=98|page=157|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,877316,00.html}} * {{cite news|last=Das|first=Bijoyeta|title=Rape victims or war heroes: war women in Bangladesh|url=http://www.dw.de/rape-victims-or-war-heroes-war-women-in-bangladesh/a-6556207|work=Deutsche Welle|date=28 June 2011}} * {{cite book|last=D'Costa|first=Bina|title=Nationbuilding, Gender and War Crimes in South Asia|url=https://books.google.com/books?id=ivzKjY5LncIC&pg=PA102|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-56566-0}} * {{cite news|last=D'Costa|first=Bina|title=Victory's silence|url=http://www.himalmag.com/component/content/article/3660-victorys-silence.html|newspaper=Himal Magazine|date=December 2008|access-date=2024-03-28|archivedate=2013-10-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019055809/http://www.himalmag.com/component/content/article/3660-victorys-silence.html|deadurl=yes}} * {{cite book|last=D'Costa|first=Bina|title=Nationbuilding, Gender and War Crimes in South Asia|url=https://books.google.com/books?id=ivzKjY5LncIC&pg=PA108|year=2011|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-56566-0}} * {{cite web|last=D'Costa|first=Bina|title=1971: Rape and its Consequences|publisher=bdnews24.com|date=15 December 2010|access-date=22 July 2012|url=http://opinion.bdnews24.com/2010/12/15/1971-rape-and-its-consequences/|ref={{sfnRef|D'Costa|2010a}}}} * {{cite book|last=Debnath|first=Angela|editor1=Samuel Totten|title=Plight and Fate of Women During and Following Genocide|chapter=The Bangladesh genocide: The plight of women|pages=[https://archive.org/details/genocidecritical0000unse/page/47 47–66]|year=2009|publisher=Transaction|isbn=978-1-4128-0827-9|chapter-url=https://archive.org/details/genocidecritical0000unse/page/47}} * {{cite news|title=BD award for Faiz, Malik Jilani|url=http://dawn.com/news/791607/bd-award-for-faiz-malik-jilani|newspaper=Dawn|date=9 March 2013|ref={{sfnref|Dawn|2013}}}} * {{cite book|last=Dixit|first=Jyotindra Nath|title=India-Pakistan in War and Peace|year=2002|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-30472-6}} * {{cite book|last=Enloe|first=Cynthia H.|title=Maneuvers: The International Politics of Militarizing Women's Lives|year=2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-22071-3}} * {{cite book|last=Friend|first=Theodore|title=Woman, Man, and God in Modern Islam|year=2011|publisher=Wm. B. Eerdmans|isbn=978-0-8028-6673-8}} * {{cite book|last=Ganguly|first=Sumit|editor1=Jacques Bertrand|editor2=André Laliberté|title=Multination States in Asia: Accommodation or Resistance|chapter=Pakistan: Neither state nor nation|year=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-14363-9}} * {{cite book|last=Gerlach|first=Christian|title=Extremely Violent Societies: Mass Violence in the Twentieth-Century World|url=https://books.google.com/books?id=48N-XbOltMEC&pg=PA155|year=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-70681-0}} * {{cite book|last=Ghadbian|first=Najib|editor1=Kent Worcester|editor2=Sally A. Bermanzohn|editor3=Mark Ungar|title=Violence and Politics: Globalization's Paradox|chapter=Political Islam: Inclusion or violence?|year=2002|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-93111-3}} * {{cite book|last=Gotam|first=Nachiketa|title=The Traitors of Pakistan|year=1971|publisher=Press & Publication Agency|oclc=657534665}} * {{cite book|last1=Hagerty|first1=Devin T.|last2=Ganguly|first2=Šumit|title=Fearful Symmetry: India-Pakistan Crises in the Shadow of Nuclear Weapons|year=2005|publisher=University of Washington Press|isbn=978-0-295-98635-7}} * {{cite journal|url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/commons/1971/jun/17/business-of-the-house|title=Business of the House|date=17 June 1971|journal=Hansard|volume=819|publisher=House of Commons|access-date=24 February 2012|ref={{sfnRef|Hansard|1971}}}} * {{cite book|last=Ḥaqqānī|first=Ḥusain|title=Pakistan: Between Mosque and Military|year=2005|publisher=Carnegie|isbn=978-0-87003-214-1|url=https://archive.org/details/pakistanbetweenm00haqq}} * {{cite book|last=Heinze|first=Eric|title=Waging Humanitarian War|pages=350–358|year=2009|publisher=SUNY|isbn=978-0-7914-7695-6}} * {{cite book|last1=Hossain|first1=Tania|last2=Tollefson|first2=James W.|editor1=Amy Tsui|editor2=James W. Tollefson|title=Language Policy, Culture, and Identity in Asian Contexts|chapter=Language policy in education in Bangladesh|year=2006|publisher=Routledge|isbn=978-0-8058-5693-4}} * {{cite book|last=Huq|first=M. Zahurul|editor1=Michael N. Schmitt|editor2=Louise Arimatsu|editor3=T. McCormack|title=Yearbook of International Humanitarian Law – 2010: 13|chapter=Case against Delwar Hossain Sayeedi|pages=462 f|year=2011|publisher=Springer|isbn=978-90-6704-810-1}} * {{cite book|author=International Commission of Jurists|title=The Events in East Pakistan, 1971: A Legal Study|year=1972|publisher=Secretariat of the International Commission of Jurists Geneva|oclc=842410}} * {{cite book|last=Islam|first=M. Rafiqul|title=National Trials of International Crimes in Bangladesh: Transitional Justice as Reflected in Judgments|url=https://books.google.com/books?id=V8KODwAAQBAJ&pg=PA175|year=2019|publisher=BRILL|pages=175–|isbn=978-90-04-38938-0}} * {{cite book|last=Jahan|first=Rounaq|editor1=Samuel Totten|title=Teaching About Genocide: Issues, Approaches, and Resources|chapter=The Bangladesh Genocide|year=2004|publisher=Information Age|isbn=978-1-59311-074-1}} * {{cite book|last=Jahan|first=Rounaq|editor1=Samuel Totten|editor2=William S. Parsons|title=Century of Genocide: Critical Essays and Eyewitness Accounts|chapter=Genocide in Bangladesh|edition=3rd|year=2008|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-99084-4}} * {{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Genocide: A Comprehensive Introduction|year=2010|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-48618-7}} * {{cite book|last=Jones|first=Owen Bennett|title=Pakistan: Eye of the Storm|year=2003|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-10147-8}} * {{cite book|last=Kabia|first=John M.|title=Humanitarian Intervention and Conflict Resolution in West Africa: From ECOMOG to ECOMIL|year=2008|publisher=Ashgate|isbn=978-0-7546-7444-3}} * {{cite news|title=Kamaruzzaman: The Charges|url=http://bdnews24.com/bangladesh/2013/05/09/kamaruzzaman-the-charges|newspaper=BD News 24|date=9 May 2013|access-date=12 August 2013|ref={{sfnRef|BD News 24|2013}}}} * {{cite book|last=Khondker|first=Habibul Haque|editor1=Vedi R. Hadiz|title=Empire And Neoliberalism in Asia|chapter=US imperialism and Bengali nationalism|year=2006|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-39080-4}} * {{cite book|last=Lee|first=Steven P.|title=Ethics and War: An Introduction|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-72757-0}} * {{cite journal|last=Linton|first=Suzannah|title=Completing the Circle: Accountability for the Crimes of the 1971 Bangladesh War of Liberation|journal=Criminal Law Forum|year=2010|volume=21|issue=2|pages=191–311|doi=10.1007/s10609-010-9119-8|hdl=10722/124770|s2cid=143939929|hdl-access=free}} * {{cite book|last=Malik|first=Anas|title=Political Survival in Pakistan: Beyond Ideology|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-77924-1}} * {{cite book|last=Martin-Lucas|first=Belen|title=Feminism, Literature and Rape Narratives: Violence and Violation|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-80608-4|editor1=Sorcha Gunne|editor2=Zoë Brigley|chapter=Mum is the Word}} * {{cite book|last=Midlarsky|first=Manus I.|title=Origins of Political Extremism: Mass Violence in the Twentieth Century and Beyond|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-87708-4}} * {{cite news|last=Minegar|first=Benjamin|title=Bangladesh war crimes tribunal sentences Jamaat-e-Islami member to death|url=http://jurist.org/paperchase/2013/01/bangladesh-war-crimes-tribunal-sentences-jamaat-e-islami-member-to-death.php|newspaper=Jurist|date=21 January 2013|access-date=21 October 2013}} * {{cite book|last=Mookherjee|first=Nayanika|editor1=Navnita Chadha Behera|title=Gender, Conflict and Migration|chapter=Muktir Gaan, the raped woman and migrant identities of the Bangladesh war|year=2006|publisher=Sage|isbn=978-0-7619-3455-4}} * {{cite journal|last=Mookherjee|first=Nayanika|title=Available Motherhood: Legal technologies, 'state of exception' and the dekinning of 'war-babies' in Bangladesh|journal=Childhood|year=2007|volume=14|issue=339|pages=339–355|doi=10.1177/0907568207079213|s2cid=144568760}} * {{cite book|last=Mookherjee|first=Nayanika|title=Traitors: Suspicion, Intimacy, and the Ethics of State-Building|year=2009|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-4213-3|editor1=Sharika Thiranagama|editor2=Tobias Kelly|chapter=Denunciatory Practices and the Constitutive Role of Collaboration in the Bangladesh War}} * {{cite journal|last=Mohaiemen|first=Naeem|title=Flying Blind: Waiting for a Real Reckoning on 1971|journal=Economic & Political Weekly|year=2011|volume=XLVI|issue=36|pages=40–52}} * {{cite book|last=Mohsin|first=Amena|editor1=Samir Kumar Das|title=Peace Processes and Peace Accords|chapter=Gendered nation, gendered peace: A study of Bangladesh|year=2005|publisher=Sage|isbn=978-0-7619-3391-5}} * {{cite book|last=Molla|first=Gyasuddin|editor1=Mike Enskat|editor2=Subrata K. Mitra, Clemens Spiess|title=Political Parties in South Asia|chapter=The Awami League: From Charismatic Leadership to Political Party|year=2004|publisher=Praeger|isbn=978-0-275-96832-8}} * {{cite book|last=Mookherjee|first=Nayanika|title=Traitors: Suspicion, Intimacy, and the Ethics of State-Building|editor1=Sharika Thiranagama|editor2=Tobias Kelly|chapter=Denunciatory practices and the constitutive role of collaboration in the Bangladesh War|year=2009a|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-4213-3}} * {{cite book|last=Mookherjee|first=Nayanika|editor1=Heidi Armbruster|editor2=Anna Laerke|title=Taking Sides: Ethics, Politics, and Fieldwork in Anthropology|chapter=Friendships and Encounters on the Political Left in Bangladesh|year=2009b|publisher=Berghahn|isbn=978-1-84545-701-3}} * {{cite book|last=Mookherjee|first=Nayanika|editor1=Raphaelle Branche|editor2=Fabrice Virgili|title=Rape in Wartime|chapter=Mass rape and the inscription of gendered and racial domination during the Bangladesh War of 1971|year=2012|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-0-230-36399-1}} * {{cite book|last=Murphy|first=Eamon|title=The Making of Terrorism in Pakistan: Historical and social roots of extremism|year=2012|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-56526-4}} * {{cite news|last=Mustafa|first=Sabir|title=Bangladesh's watershed war crimes moment|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-21133320|work=BBC News|date=21 January 2013|access-date=12 August 2013}} * {{cite book|last=Narine|first=Shaun|title=The Ashgate Research Companion to Political Leadership|year=2009|publisher=Ashgate|isbn=978-0-7546-7182-4|pages=335–357|editor1=Joseph Masciulli|editor2=Mikhail A. Molchanov|editor3=W. Andy Knight|chapter=International Human Rights}} * {{cite book|last=Newberg|first=Paula R.|title=Judging the State: Courts and Constitutional Politics in Pakistan|year=2002|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-89440-1}} * {{cite journal|last=Payaslian|first=Simon|title=20th Century Genocides|url=http://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199743292/obo-9780199743292-0105.xml|journal=Oxford Bibliographies|doi=10.1093/OBO/9780199743292-0105|access-date=21 October 2013|quote=A consensus has formed among scholars that genocides in the 20th century encompassed (although were not limited to) the following cases: Herero in 1904–1907, the Armenian genocide in the Ottoman Empire in 1915–1923, the Holodomor in the former Soviet Ukraine in 1932–1933, the Jewish Holocaust in 1938–1945, Bangladesh in 1971, Cambodia in 1975–1979, East Timor in 1975–1999, Bosnia in 1991–1995, and Rwanda in 1994.|ref={{sfnRef|Payaslian}}|year=2012|isbn=9780199743292}} * {{cite book|last=Rahman|first=Hamoodur|title=Hamoodur Rahman Commission of Inquiry into the 1971 India-Pakistan War, Supplementary Report|publisher=Arc Manor|year=2007|isbn=978-1-60450-020-2}} * {{cite book|last1=Rahman|first1=Syedur|last2=Baxter|first2=Craig|author2-link=Craig Baxter|title=Historical Dictionary of Bangladesh|publisher=Scarecrow|year=2002|isbn=978-81-7094-588-8}} * {{cite book|last=Riedel|first=Bruce O.|title=Deadly Embrace: Pakistan, America, and the Future of the Global Jihad|year=2011|publisher=Brookings Institution|isbn=978-0-8157-0557-4}} * {{cite news|last=Roy|first=Nilanjana S.|title=Bangladesh War's Toll on Women Still Undiscussed|url=https://www.nytimes.com/2010/08/25/world/asia/25iht-letter.html|newspaper=The New York Times|date=24 August 2010|access-date=12 August 2013|ref={{sfnRef|Roy|2010a}}}} * {{cite book|last=Roy|first=Rituparna|title=South Asian Partition Fiction in English: From Khushwant Singh to Amitav Ghosh|edition=1st|year=2010b|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-8964-245-5}} * {{cite book|last=Roy|first=Srila|editor1=Hannah Bradby|editor2=Gillian Lewando Hundt|title=Global Perspectives on War, Gender and Health|chapter=Wounds and Cures in South Asian Gender and Memory Politics|year=2010c|publisher=Ashgate|isbn=978-0-7546-7523-5}} * {{cite book|last=Rummel|first=R.J.|title=Death by Government: Genocide and Mass Murder Since 1900|year=1997|publisher=Transaction|isbn=978-1-56000-927-6}} * {{cite news|last=Sadique|first=Mahfuz|title=Bangladesh Islamist Ghulam Azam found guilty of war crimes|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-23310518|work=BBC News|date=15 July 2013|access-date=13 August 2013}} * {{cite news|last=Sahgal|first=Gita|title=Dead Reckoning: Disappearing stories and evidence|url=http://www.thedailystar.net/newDesign/news-details.php?nid=214510|newspaper=The Daily Star|date=18 December 2011}} * {{cite book|last=Shafqat|first=Sahar|editor1-last=DeRouen|editor1-first=Karl Jr.|editor2-last=Heo|editor2-first=Uk|year=2007|chapter=Pakistan (1971)|title=Civil Wars of the World: Major Conflicts since World War II|volume=II|publisher=ABC-CLIO|pages=584–599|isbn=978-1-85109-919-1}} * {{cite book|last=Saikia|first=Yasmin|year=2011a|title=Women, War, and the Making of Bangladesh: Remembering 1971|publisher=Duke University Press|isbn=978-0-8223-5038-5}} * {{cite book|last=Saikia|first=Yasmin|editor1=Elizabeth D. Heineman|chapter=War as history, humanity in violence: Women, men and memories of 1971, East Pakistan/Bangladesh|pages=152–170|title=Sexual Violence in Conflict Zones: From the Ancient World to the Era of Human Rights|year=2011b|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-4318-5}} * {{cite book|last=Sajjad|first=Tazreena|year=2012|orig-year=First published 2009|chapter=The Post-Genocidal Period and its Impact on Women|editor1=Samuel Totten|editor-link=Samuel Totten|title=Plight and Fate of Women During and Following Genocide|publisher=Transaction Publishers|isbn=978-1-4128-4759-9|pages=219–248}} * {{cite book|editor-last=Schmid|editor-first=Alex|title=The Routledge Handbook of Terrorism Research|year=2011|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-41157-8}} * {{cite book|last=Scholz|first=Sally J.|editor1=Steven Lee|title=Intervention, Terrorism, and Torture: Contemporary Challenges to Just War Theory|chapter=War rape's challenge to just war theory|year=2006|publisher=Springer|isbn=978-1-4020-4677-3}} * {{cite book|last=Scholz|first=Sally J.|editor1=Deen K. Chatterjee|title=Encyclopedia of Global Justice|chapter=Genocide|year=2011|publisher=Springer|isbn=978-1-4020-9159-9}} * {{cite journal|last=Sharlach|first=Lisa|title=Rape as Genocide: Bangladesh, the Former Yugoslavia, and Rwanda|journal=New Political Science|year=2000|volume=22|issue=1|doi=10.1080/713687893|quote=It is also rape unto death, rape as massacre, rape to kill and to make the victims wish they were dead. It is rape as an instrument of forced exile, rape to make you leave your home and never want to go back. It is rape to be seen and heard and watched and told to others: rape as spectacle. It is rape to drive a wedge through a community, to shatter a society, to destroy a people. It is rape as genocide|pages=89–102|s2cid=144966485}} * {{cite book|last=Shehabuddin|first=Elora|editor1-last=Riaz|editor1-first=Ali|editor1-link=Ali Riaz|editor2-last=Fair|editor2-first=C. Christine|title=Political Islam and Governance in Bangladesh|chapter=Bangladeshi civil society and Islamist politics|year=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-57673-4}} * {{cite book|last=Siddiqi|first=Dina M.|title=Women in Muslim Societies: Diversity Within Unity|year=1998|publisher=Lynne Rienner|isbn=978-1-55587-578-7|editor1=Herbert L. Bodman|editor2=Nayereh Esfahlani Tohidi|chapter=Taslima Nasreen and Others: The Contest over Gender in Bangladesh|url-access=registration|url=https://archive.org/details/womeninmuslimsoc0000unse}} * {{cite book|last=Siddiqi|first=Dina M.|title=Oxford Encyclopedia of Women in World History|pages=[https://archive.org/details/oxfordencycloped0000unse_k2h2/page/201 201 f]|year=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-514890-9|volume=1|editor1=Bonnie G. Smith|url=https://archive.org/details/oxfordencycloped0000unse_k2h2/page/201}} * {{cite book|last=Simms|first=Brendan|editor1=Brendan Simms|editor2=D. J. B. Trim|title=Humanitarian Intervention: A History|chapter=Towards a history of humanitarian intervention|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-19027-5}} * {{cite book|last1=Sisson|first1=Richard|last2=Rose|first2=Leo E.|title=War and Secession: Pakistan, India, and the Creation of Bangladesh|year=1992|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-07665-5}} * {{cite book|last=Smith|first=Karen E.|title=Genocide and the Europeans|year=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-13329-6}} * {{cite book|last=Southwick|first=Katherine|editor1=Brad K. Blitz|editor2=Maureen Jessica Lynch|title=Statelessness and Citizenship: A Comparative Study on the Benefits of Nationality|chapter=The Urdu-speakers of Bangladesh: an unfinished story of enforcing citizenship rights|pages=115–141|year=2011|publisher=Edward Elgar Publishing|isbn=978-1-78195-215-3}} * {{cite journal|last1=Thomas|first1=Dorothy Q.|last2=Ralph|first2=Regan E.|title=Rape in War: Challenging the Tradition of Impunity|journal=SAIS Review|year=1994|volume=14|issue=1|pages=82–99|doi=10.1353/sais.1994.0019|s2cid=154604295}} * {{cite book|last1=Thomas|first1=Dorothy Q.|last2=Ralph|first2=Reagan E.|editor=Sabrina P. Ramet|title=Gender Politics in the Western Balkans: Women and Society in Yugoslavia and the Yugoslav Successor States|chapter=Rape in War: The case of Bosnia|year=1998|publisher=Pennsylvania State University|isbn=978-0-271-01802-7}} * {{cite book|last=Thompson|first=Hanne-Ruth|editor1=Andrew Simpson|title=Language and National Identity in Asia|chapter=Bangladesh|year=2007|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-926748-4}} * {{cite book|last=Tomsen|first=Peter|title=The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers|year=2011|publisher=Public Affairs|isbn=978-1-58648-763-8}} * {{cite book|last1=Totten|first1=Samuel|last2=Bartrop|first2=Paul Robert|last3=Jacobs|first3=Steven L.|title=Dictionary of Genocide: A-L|year=1998|volume=1|publisher=Greenwood|isbn=978-0-313-32967-8}} * {{cite book|last1=Tulloch|first1=John|last2=Blood|first2=Richard Warwick|editor1=Stuart Allan|title=The Routledge Companion to News and Journalism|chapter=Iconic photojournalism and absent images: Democratization and memories of terror|pages=507–519|publisher=Routledge|year=2010|isbn=978-0-415-66953-5}} * {{cite book|last1=Tulloch|first1=John|last2=Blood|first2=Richard Warwick|title=Icons of War and Terror: Media Images in an Age of International Risk|year=2012|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-69804-7}} * {{cite book|last=Weiss|first=Thomas George|year=2005|title=Military-Civilian Interactions: Humanitarian Crises and the Responsibility to Protect|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-8476-8746-6|url=https://archive.org/details/militarycivilian00weis}} * {{cite book|last=Wheeler|first=Nicholas J.|title=Saving Strangers: Humanitarian Intervention in International Society|year=2000|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-829621-8}} * {{cite book|last=Wynbrandt|first=James|title=A Brief History of Pakistan|url=https://archive.org/details/briefhistoryofpa0000wynb|url-access=registration|year=2009|publisher=Facts on File|isbn=978-0-8160-6184-6|edition=1st}} {{refend}} ==বাহ্যিক সংযোগ== * [https://web.archive.org/web/20130615111931/http://nsm1.nsm.iup.edu/sanwar/Bangladesh%20Genocide.htm আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনবিদ আয়োগৰ প্ৰতিবেদন] [[শ্ৰেণী:নাৰীৰ বিৰুদ্ধে হিংসা]] [[শ্ৰেণী:বাংলাদেশ]] [[শ্ৰেণী:নাৰীৰ অধিকাৰ]] [[শ্ৰেণী:নাৰীবাদী প্ৰতিবাদ]] [[শ্ৰেণী:ধৰ্ষণ]] [[শ্ৰেণী:মানৱ অধিকাৰ উলঙ্ঘন]] [[শ্ৰেণী:নৰসংহাৰ]] [[শ্ৰেণী:যুদ্ধ]] p5pe5ca7fqrlhnid8hdvyh5zk2g4x6d 0 103982 419727 417604 2024-04-26T06:31:08Z BhriguK 40966 (edited with [[User:ProveIt_GT|ProveIt]]) wikitext text/x-wiki {{refimprove}} {{infobox writer | name = খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক | image = | imagesize = 200px | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | Parents_name = | birth_year = | birth_place = | death_date = | death_place = | occupation = | nationality = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]] | ethnicity = | citizenship = ভাৰতীয় | language = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]] | education = | alma_mater = | period = | genre = | subject = | movement = | notableworks = | partner = | children = | relatives = | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = }} '''খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক''' ({{lang-en|Khagendra nath Pathak}})ৰ জন্ম হয় ১৯৩৬ চনত বৰপেটাৰ পাটবাউসীত। পিতৃ অমৃতৰাম পাঠক পাটবাউসী সত্ৰৰ মূল পাঠক আছিল। <ref name="খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকৰ জীৱনী বিষয়ক গ্ৰন্থ">{{cite book | title=জীৱন পঞ্জীঃ | author=দীনেশ দাস | year=২০২৩ | location=পাটবাউসী | pages=০২}}</ref> পিতৃৰ মৃত্যুৰ পিছত বংশ পৰম্পৰা ৰক্ষা কৰি খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকে ১৯৪৮ চনত পাটবাউসী সত্ৰৰ পাঠকৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে। খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক আছিল একাধাৰে পুৰণি পুথি সংগ্ৰাহক, সম্পাদক, লোকগীতৰ শিল্পী তথা সত্ৰীয়া সংস্কৃতিৰ সাধক। তেওঁ গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰ এগৰাকী শিল্পী হিচাপে কামৰূপী লোকগীত, বৰগীতৰ লগতে ভক্তিমূলক গীত-পদ পৰিৱেশন কৰিছিল। == শিক্ষাজীৱন == পাটবাউসীৰ এল পি স্কুলত পঢ়ি পিছত বৰপেটাৰ সদৰবালক এম ভি স্কুলত পঢ়িছিল। তাৰ পিছত হাউলী নৰ্মাল স্কুলত দশম শ্ৰেণীলৈকে পঢ়িছিল। নৰ্মাল স্কুলত তেওঁ তিনি বছৰীয়া পাঠ্যক্ৰম দুবছৰতে সম্পূৰ্ণ কৰি ৰেকৰ্ড কৰিছিল। == কৰ্মজীৱন == নৰ্মাল পাছ কৰি পাটবাউসী মজলীয়া বিদ্যালয়ত শিক্ষক হিচাপে কৰ্মজীৱনৰ আৰম্ভ কৰিছিল। ১৯৫৭ চনত [[গুৱাহাটী]] অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰ সৈতে জড়িত হয়। “কিয়নো উপজিলা কৃষ্ণ হে” শীৰ্ষক ভক্তিমূলক গীতটো তেওঁৰ কণ্ঠত ৰেডিঅ’ত বাণীবদ্ধ প্ৰথমটো গীত। ১৯৬২ চনত কলিকতাৰ ‘হিন্দুস্তান মিউজিকেল ভয়চ্‌ বা প্ৰডাক্‌চন’ত চাৰিটা ভক্তিমূলক গীতৰ গ্ৰামোফোন ৰেকৰ্ড কৰিছিল। ভট্টদেৱ বিৰচিত আৰু উমাকান্ত গোস্বামী ৰচিত লোকগীত “আৱে গোপাল”, “শোকে ব্যাকুল”, “গুৰু মোৰ বান্ধ মায়াজালে”, “ও কি নন্দৰাণী” চাৰিটা ভক্তিমূলক গীত গ্ৰামোফোন ৰেকৰ্ড কৰে। ১৯৮৬ চনত গুৱাহাটীৰ দূৰদৰ্শন কেন্দ্ৰ যোগে শ্ৰীশ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীশ্ৰীদামোদৰদেৱ বিৰচিত ভক্তিমূলক গীত পৰিৱেশন কৰিছিল। ১৯৮১ চনত গুৱাহাটীৰ অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰপৰা প্ৰচাৰিত [[ৰামায়ণৰ সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ|'ৰামায়ণৰ সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ']] শীৰ্ষক অনুষ্ঠানটো পৰিৱেশন কৰিছিল। তেওঁ অসমৰ বিখ্যাত লোকগীতৰ শিল্পী ৰামেশ্বৰ পাঠক, ধনদা পাঠক তথা বৰগীতৰ গায়ক নৰেন দাস, লোকগীত শিল্পী বসন্ত পাটগিৰি, জয়মতী দেৱী আদি ব্যক্তিসকলক সংগীতৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল। তদুপৰি অসমৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰপৰা অসমীয়া পুৰণি পুথিৰ লগতে সাঁচিপতীয়া পুথি সংগ্ৰহ কৰি সম্পাদনা কৰিছিল। ১৯৭৭চনত বাউসী অঞ্চলৰ ভকত-বৈষ্ণৱ আৰু সাধু-সন্তসকলক একগোট কৰি নিজ গৃহতে ‘[[বাউসী ভাগৱতী বৈষ্ণৱ সমাজ]]’ নামেৰে এটা ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ স্থাপন কৰিছিল। == সাহিত্যকৃতি == ===খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকৰ দ্বাৰা সম্পাদিত আৰু সংগৃহীত পুথি=== #ভাগৱত পদ ৩য় স্কন্ধ : শ্ৰীহৰি আতা বিৰচিত #ভাগৱত পদ ৫ম স্কন্ধ: শ্ৰীহৰি আতা বিৰচিত #কথা ভাগৱত ১১ শ আৰু ১২শ স্কন্ধ ভট্টদেৱ বিৰচিত #কথা ভক্তি ৰত্নাৱলী, ভট্টদেৱ বিৰচিত #বিষ্ণু সহস্ৰ নাম, ভট্টদেৱ বিৰচিত #গীতাৱলীঃ নৱ বৈষ্ণৱ যুগৰ কবিসকলৰ দ্বাৰা ৰচিত #ভক্তি বিবেক, ভট্টদেৱ বিৰচিত, গোৱিন্দ মিশ্ৰ অনূদিত #কথা গীতা, ভট্টদেৱ বিৰচিত #সম্পূৰ্ণ কথা ভাগৱত, ভট্টদেৱ বিৰচিত #ভাগৱত পদ ৭ ম স্কন্ধ, গোপাল মিশ্ৰ কবিৰত্ন বিৰচিত #সাত্ত্বত তন্ত্ৰ #ঘোষা-ৰত্ন, গোপাল মিশ্ৰ কবিৰত্ন #সম্পূৰ্ণ শ্ৰীমদ্ভাগৱত #দামোদৰ ব্যাখ্যান, কৃষ্ণানন্দ #গুৰুলীলা, ৰামৰায় দাস #গীতা সাৰোদ্ধাৰ, পৰশুৰাম দাস (কমলাকান্ত) ৰত্ন পাঠক #কৃষ্ণ চৰিত্ৰ, ৰতিকান্ত পাঠক ৰচিত #বৰগীত, শংকৰদেৱ আৰু মাধৱদেৱ বিৰচিত #কামৰূপী লোকগীত, প্ৰাচীন কবি ৰচিত #অসমীয়া লোকগীত #ভক্তি ৰত্নাকৰ, শ্ৰীহৰি আতা (অপ্ৰকাশিত) #দামোদৰদেৱৰ জীৱন চৰিত, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক, মণি মাণিক প্ৰকাশ, ১৯৮০ #বৰপেটা পাটবাউসী সত্ৰৰ বুৰঞ্জী, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক #কৃষ্ণ সংগীত, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক #আমাৰ গীত, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক (অপ্ৰকাশিত) #ৰামায়ণৰ সাঙ্গীতিক আলোচনা (গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰত বাণীবদ্ধ) #ভাগৱত ধৰ্ম, সাংগীতিক বিশ্লেষণ #ভক্ত ধ্ৰুৱ, সংগীত বিশ্লেষণ #ভক্ত সুদামা, সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ #অম্বৰিশ চৰিত্ৰ, সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ #ভক্ত প্ৰহ্লাদ, সংগীত বিশ্লেষণ == বঁটা-সন্মান == * ১৯৮৬ চনত কামৰূপ সংস্কৃত সঞ্জীৱনী সভাই ‘সংগীতৰত্ন’ সন্মানেৰে বিভূষিত কৰে। * শ্ৰীশ্ৰীদামোদৰদেৱ বঁটা, ২০১১ * ২০১৯ চনত বাউসী ভাগৱতী বৈষ্ণৱ সমাজৰ পৰা ‘ভাগৱত ভূষণ’ উপাধি প্ৰদান * মহাপুৰুষ দামোদৰদেৱ সাধনা বঁটা, ২০২২ * কথা সাহিত্য বঁটা, ২০২২ == মৃত্যু == ১৯৮৬ চনৰ ২৬ অক্টোবৰ তাৰিখে খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকৰ মৃত্যু হয়। ২০১৯ চনৰপৰা তেওঁৰ স্মৃতিত ‘[[সংগীতৰত্ন খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক স্মৃতিবঁটা]]’ প্ৰদান কৰা হয়। ২০১৯ চনত প্ৰথম লোকগীতৰ শিল্পী ধনদা পাঠকক এই বঁটা দিয়া হয়। ২০২০ চনত দ্বিতীয় বাৰ এই বঁটা ডিম্বেশ্বৰ দাসক প্ৰদান কৰে। কভিড মহামাৰীৰ বাবে পৰৱৰ্তী সময়ৰ পৰা দুবছৰৰ মূৰত এই বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। শেহতীয়াভাৱে ২০২৩ চনত ড° অনিল শইকীয়াক এই বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। ==তথ্যসূত্ৰ== {{reflist}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ লোকশিল্পী]] sz8jilevptophsrrvs4f7omsks0k2zn 419728 419727 2024-04-26T06:38:38Z BhriguK 40966 wikitext text/x-wiki {{refimprove}} {{infobox writer | name = খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক | image = খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক.jpg | imagesize = 200px | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | Parents_name = | birth_year = | birth_place = | death_date = | death_place = | occupation = | nationality = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]] | ethnicity = | citizenship = ভাৰতীয় | language = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]] | education = | alma_mater = | period = | genre = | subject = | movement = | notableworks = | partner = | children = | relatives = | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = }} '''খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক''' ({{lang-en|Khagendra nath Pathak}})ৰ জন্ম হয় ১৯৩৬ চনত বৰপেটাৰ পাটবাউসীত। পিতৃ অমৃতৰাম পাঠক পাটবাউসী সত্ৰৰ মূল পাঠক আছিল। <ref name="খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকৰ জীৱনী বিষয়ক গ্ৰন্থ">{{cite book | title=জীৱন পঞ্জীঃ | author=দীনেশ দাস | year=২০২৩ | location=পাটবাউসী | pages=০২}}</ref> পিতৃৰ মৃত্যুৰ পিছত বংশ পৰম্পৰা ৰক্ষা কৰি খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকে ১৯৪৮ চনত পাটবাউসী সত্ৰৰ পাঠকৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে। খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক আছিল একাধাৰে পুৰণি পুথি সংগ্ৰাহক, সম্পাদক, লোকগীতৰ শিল্পী তথা সত্ৰীয়া সংস্কৃতিৰ সাধক। তেওঁ গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰ এগৰাকী শিল্পী হিচাপে কামৰূপী লোকগীত, বৰগীতৰ লগতে ভক্তিমূলক গীত-পদ পৰিৱেশন কৰিছিল। == শিক্ষাজীৱন == পাটবাউসীৰ এল পি স্কুলত পঢ়ি পিছত বৰপেটাৰ সদৰবালক এম ভি স্কুলত পঢ়িছিল। তাৰ পিছত হাউলী নৰ্মাল স্কুলত দশম শ্ৰেণীলৈকে পঢ়িছিল। নৰ্মাল স্কুলত তেওঁ তিনি বছৰীয়া পাঠ্যক্ৰম দুবছৰতে সম্পূৰ্ণ কৰি ৰেকৰ্ড কৰিছিল। == কৰ্মজীৱন == নৰ্মাল পাছ কৰি পাটবাউসী মজলীয়া বিদ্যালয়ত শিক্ষক হিচাপে কৰ্মজীৱনৰ আৰম্ভ কৰিছিল। ১৯৫৭ চনত [[গুৱাহাটী]] অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰ সৈতে জড়িত হয়। “কিয়নো উপজিলা কৃষ্ণ হে” শীৰ্ষক ভক্তিমূলক গীতটো তেওঁৰ কণ্ঠত ৰেডিঅ’ত বাণীবদ্ধ প্ৰথমটো গীত। ১৯৬২ চনত কলিকতাৰ ‘হিন্দুস্তান মিউজিকেল ভয়চ্‌ বা প্ৰডাক্‌চন’ত চাৰিটা ভক্তিমূলক গীতৰ গ্ৰামোফোন ৰেকৰ্ড কৰিছিল। ভট্টদেৱ বিৰচিত আৰু উমাকান্ত গোস্বামী ৰচিত লোকগীত “আৱে গোপাল”, “শোকে ব্যাকুল”, “গুৰু মোৰ বান্ধ মায়াজালে”, “ও কি নন্দৰাণী” চাৰিটা ভক্তিমূলক গীত গ্ৰামোফোন ৰেকৰ্ড কৰে। ১৯৮৬ চনত গুৱাহাটীৰ দূৰদৰ্শন কেন্দ্ৰ যোগে শ্ৰীশ্ৰীশঙ্কৰদেৱ আৰু শ্ৰীশ্ৰীদামোদৰদেৱ বিৰচিত ভক্তিমূলক গীত পৰিৱেশন কৰিছিল। ১৯৮১ চনত গুৱাহাটীৰ অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰৰপৰা প্ৰচাৰিত [[ৰামায়ণৰ সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ|'ৰামায়ণৰ সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ']] শীৰ্ষক অনুষ্ঠানটো পৰিৱেশন কৰিছিল। তেওঁ অসমৰ বিখ্যাত লোকগীতৰ শিল্পী ৰামেশ্বৰ পাঠক, ধনদা পাঠক তথা বৰগীতৰ গায়ক নৰেন দাস, লোকগীত শিল্পী বসন্ত পাটগিৰি, জয়মতী দেৱী আদি ব্যক্তিসকলক সংগীতৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল। তদুপৰি অসমৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰপৰা অসমীয়া পুৰণি পুথিৰ লগতে সাঁচিপতীয়া পুথি সংগ্ৰহ কৰি সম্পাদনা কৰিছিল। ১৯৭৭চনত বাউসী অঞ্চলৰ ভকত-বৈষ্ণৱ আৰু সাধু-সন্তসকলক একগোট কৰি নিজ গৃহতে ‘[[বাউসী ভাগৱতী বৈষ্ণৱ সমাজ]]’ নামেৰে এটা ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ স্থাপন কৰিছিল। == সাহিত্যকৃতি == ===খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকৰ দ্বাৰা সম্পাদিত আৰু সংগৃহীত পুথি=== #ভাগৱত পদ ৩য় স্কন্ধ : শ্ৰীহৰি আতা বিৰচিত #ভাগৱত পদ ৫ম স্কন্ধ: শ্ৰীহৰি আতা বিৰচিত #কথা ভাগৱত ১১ শ আৰু ১২শ স্কন্ধ ভট্টদেৱ বিৰচিত #কথা ভক্তি ৰত্নাৱলী, ভট্টদেৱ বিৰচিত #বিষ্ণু সহস্ৰ নাম, ভট্টদেৱ বিৰচিত #গীতাৱলীঃ নৱ বৈষ্ণৱ যুগৰ কবিসকলৰ দ্বাৰা ৰচিত #ভক্তি বিবেক, ভট্টদেৱ বিৰচিত, গোৱিন্দ মিশ্ৰ অনূদিত #কথা গীতা, ভট্টদেৱ বিৰচিত #সম্পূৰ্ণ কথা ভাগৱত, ভট্টদেৱ বিৰচিত #ভাগৱত পদ ৭ ম স্কন্ধ, গোপাল মিশ্ৰ কবিৰত্ন বিৰচিত #সাত্ত্বত তন্ত্ৰ #ঘোষা-ৰত্ন, গোপাল মিশ্ৰ কবিৰত্ন #সম্পূৰ্ণ শ্ৰীমদ্ভাগৱত #দামোদৰ ব্যাখ্যান, কৃষ্ণানন্দ #গুৰুলীলা, ৰামৰায় দাস #গীতা সাৰোদ্ধাৰ, পৰশুৰাম দাস (কমলাকান্ত) ৰত্ন পাঠক #কৃষ্ণ চৰিত্ৰ, ৰতিকান্ত পাঠক ৰচিত #বৰগীত, শংকৰদেৱ আৰু মাধৱদেৱ বিৰচিত #কামৰূপী লোকগীত, প্ৰাচীন কবি ৰচিত #অসমীয়া লোকগীত #ভক্তি ৰত্নাকৰ, শ্ৰীহৰি আতা (অপ্ৰকাশিত) #দামোদৰদেৱৰ জীৱন চৰিত, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক, মণি মাণিক প্ৰকাশ, ১৯৮০ #বৰপেটা পাটবাউসী সত্ৰৰ বুৰঞ্জী, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক #কৃষ্ণ সংগীত, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক #আমাৰ গীত, খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক (অপ্ৰকাশিত) #ৰামায়ণৰ সাঙ্গীতিক আলোচনা (গুৱাহাটী অনাতাঁৰ কেন্দ্ৰত বাণীবদ্ধ) #ভাগৱত ধৰ্ম, সাংগীতিক বিশ্লেষণ #ভক্ত ধ্ৰুৱ, সংগীত বিশ্লেষণ #ভক্ত সুদামা, সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ #অম্বৰিশ চৰিত্ৰ, সাঙ্গীতিক বিশ্লেষণ #ভক্ত প্ৰহ্লাদ, সংগীত বিশ্লেষণ == বঁটা-সন্মান == * ১৯৮৬ চনত কামৰূপ সংস্কৃত সঞ্জীৱনী সভাই ‘সংগীতৰত্ন’ সন্মানেৰে বিভূষিত কৰে। * শ্ৰীশ্ৰীদামোদৰদেৱ বঁটা, ২০১১ * ২০১৯ চনত বাউসী ভাগৱতী বৈষ্ণৱ সমাজৰ পৰা ‘ভাগৱত ভূষণ’ উপাধি প্ৰদান * মহাপুৰুষ দামোদৰদেৱ সাধনা বঁটা, ২০২২ * কথা সাহিত্য বঁটা, ২০২২ == মৃত্যু == ১৯৮৬ চনৰ ২৬ অক্টোবৰ তাৰিখে খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠকৰ মৃত্যু হয়। ২০১৯ চনৰপৰা তেওঁৰ স্মৃতিত ‘[[সংগীতৰত্ন খগেন্দ্ৰ নাথ পাঠক স্মৃতিবঁটা]]’ প্ৰদান কৰা হয়। ২০১৯ চনত প্ৰথম লোকগীতৰ শিল্পী ধনদা পাঠকক এই বঁটা দিয়া হয়। ২০২০ চনত দ্বিতীয় বাৰ এই বঁটা ডিম্বেশ্বৰ দাসক প্ৰদান কৰে। কভিড মহামাৰীৰ বাবে পৰৱৰ্তী সময়ৰ পৰা দুবছৰৰ মূৰত এই বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। শেহতীয়াভাৱে ২০২৩ চনত ড° অনিল শইকীয়াক এই বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। ==তথ্যসূত্ৰ== {{reflist}} [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ লোকশিল্পী]] 3s1d8w4h7ntglcj8w9w63k9k8vb35fe 0 104096 419677 416982 2024-04-25T17:02:36Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indo-Russian supersonic cruise missile}} {{Infobox weapon |name=BrahMos |image=[[File:BrahMos supersonic cruise missile successfully test-fired from the Integrated Test Range, at Chandipur on 30 September 2019.jpg|150px]] |caption= |type=[[ক্ৰুজ মিছাইল]]<br>[[বিমানেৰে নিক্ষেপ কৰা ক্ৰুজ মিছাইল]]<br>[[জাহাজ বিৰোধী মিছাইল]]<br>[[স্থল আক্ৰমণৰ ক্ষেপণাস্ত্ৰ]]<br>[[পৃষ্ঠৰ পৰা পৃষ্ঠলৈ ক্ষেপণাস্ত্ৰ]]<br>[[ছাবমেৰিনে নিক্ষেপ কৰা ক্ৰুজ মিছাইল]] |service=নবেম্বৰ ২০০৫ |number= |length='''ব্ৰাহ্মোচ:''' {{convert|8.4|m|ft|abbr=on}}<br/>'''ব্ৰাহ্মোচ-এনজি:''' {{convert|6|m|ft|abbr=on}} |height= |diameter='''ব্ৰাহ্মোচ: '''{{convert|0.6|m|ft|abbr=on}}<br/>'''ব্ৰাহ্মোচ-এনজি: '''{{convert|0.5|m|ft|abbr=on}} |is_missile=yes |image_size=270 |origin=[[ভাৰত]]<br/> [[ৰাছিয়া]] |designer=[[প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু উন্নয়ন সংস্থা]],<br /> [[এন পি অ' মাছিনোষ্ট্ৰয়েনিয়া]]<!-- Infobox weapon now allows design groups in the designer section --> |manufacturer=[[ব্ৰাহ্মোচ এৰ'স্পেচ|ব্ৰাহ্মোচ এৰ'স্পেচ লিমিটেড]]<ref name="brahmos.com">{{cite web|url=http://www.brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|title=Brahmos Supersonic Cruise Missile|work=BrahMos.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130805213356/http://brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|archive-date=5 August 2013|access-date=2 April 2024|archivedate=5 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805213356/http://brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|deadurl=yes}}</ref> |unit_cost='''ব্ৰাহ্মোচ :''' $ ৩.৫ নিযুত <br/>'''ব্ৰাহ্মোচ-ইআৰ :''' $ ৪.৮৫ নিযুত <br/> |variants=জাহাজত উৎক্ষেপণ কৰা <br/>ভূমিতউৎক্ষেপণ কৰা <br/>ছাবমেৰিনত উৎক্ষেপণ কৰা <br/>বিমানেৰে লঞ্চ কৰা<br/>ব্ৰাহ্মোচ-ইআৰ <br/>ব্ৰাহ্মোচ-এনজি <br/>[[ব্ৰাহ্মোচ-২]] |propellant='''1st Stage:''' [[Solid-propellant rocket|Solid fuel]] <br />'''2nd Stage:''' [[Liquid fuel]] |production_date= |engine='''১ম পৰ্যায়:''' <br /> [[ছলিড ৰকেট]] [[বুষ্টাৰ (ৰকেট)|বুষ্টাৰ]] [ইইএল]<ref name="timesofindia.indiatimes.com">{{Cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/first-made-in-india-boosters-for-brahmos-missile-delivered/articleshow/94462201.cms |title=First made-in-India boosters for BrahMos missile delivered |website=The Times of India|date=27 September 2022 }}</ref><br /> '''দ্বিতীয় পৰ্যায়:''' <br /> [[লিকুইড-প্ৰপেলেণ্ট ৰকেট|তৰল ৰকেট]] [[ৰেমজেট]] [এনপিঅ']<ref name="timesofindia.indiatimes.com"/><br /> |engine_power= |weight='''ব্ৰাহ্মোচ: '''{{convert|3,000|kg|lb|abbr=on}}<br/>'''ব্ৰাহ্মোচ-এ: '''{{convert|2,500|kg|lb|abbr=on}}<br/>'''ব্ৰাহ্মোচ-এনজি: '''{{convert|1200-1500|kg|lb|abbr=on}} |wingspan= |speed=মাৰ্চ ৩ |vehicle_range=*জাহাজ : {{convert|900|km|mi|abbr=on}}<ref name="Navalnews.com"> {{Cite news |title=Indian Navy Tests BrahMos Missile With ‘Enhanced Range’ Of 900 Km |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2024/02/indian-navy-tests-brahmos-missile-with-enhanced-range-of-900-km/}}</ref> *ভূমি : {{convert|900|km|mi|abbr=on}}<ref name="Navalnews.com"/> *আকাশ : {{convert|450-500|km|mi|abbr=on}} <ref>{{Cite web|title=IAF Successfully Test-fires Extended-range Version of BrahMos Missile|website=[[The Times of India]] |url=https://m.timesofindia.com/india/iaf-successfully-tests-extended-range-version-of-brahmos-missile-from-sukhoi-jet/articleshow/96597158.cms}}</ref><ref>{{Cite web|title='Game Changer' : India Tests Extended-Range BrahMos Missile from Su-30 Fighter|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/game-changer-india-tests-extended-range-brahmos-missile-from-su-30-fighter-101652363919577.html}}</ref> *ৰপ্তানি : {{convert|290|km|mi|abbr=on}} <ref name="csis_mt">{{cite web|title=BrahMos supersonic cruise missile|url=http://www.brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|publisher=Brahmos Aerospace|access-date=8 July 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130805213356/http://brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|archive-date=5 August 2013|archivedate=5 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805213356/http://brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|deadurl=yes}}</ref>|ceiling={{convert|15|km|ft|abbr=on}}<ref>{{cite web|title=BrahMos supersonic cruise missile|url=http://www.brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|publisher=Brahmos Aerospace|access-date=8 July 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130805213356/http://brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|archive-date=5 August 2013|archivedate=5 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805213356/http://brahmos.com/content.php?id=10&sid=10|deadurl=yes}}</ref>|altitude=[[সাগৰীয় স্কিমিং]], as low as 3—4 meters<ref name=brahmos>{{Cite web |last=Gady |first=Franz-Stefan |title=India Test Fires Nuclear-Capable Cruise Missile From Fighter Jet |url=https://thediplomat.com/2017/11/india-test-fires-nuclear-capable-cruise-missile-from-fighter-jet/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210124115430/https://thediplomat.com/2017/11/india-test-fires-nuclear-capable-cruise-missile-from-fighter-jet/ |archive-date=24 January 2021 |access-date=31 March 2022 |website=thediplomat.com |language=en-US}}</ref>|filling={{convert|200-300|kg|lb|abbr=on}} nuclear conventional semi-[[armour-piercing]] warhead<ref name=brahmos/>|guidance='''মিড-কোৰ্চ:''' [[জড়তা নেভিগেচন ব্যৱস্থা|আইএনেচ]] + [[উপগ্ৰহৰ নেভিগেচন|SatNav]]<br />'''টাৰ্মিনেল:''' [[সক্ৰিয় ৰাডাৰ হোমিং]]<ref>{{cite magazine|last1=Bana|first1=Sarosh|title=Armed to the Hilt – Indian Navy's Anti-Ship Missiles|url=http://www.vayuaerospace.in/Issue/vayu-issue-Vayu-Issue-III-May-June-2017.pdf|magazine=Vayu Aerospace and Defence Review|date=May–June 2017|issue=3|page=68|publisher=Society for Aerospace Studies|access-date=28 September 2018|archive-date=29 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180929001400/http://www.vayuaerospace.in/Issue/vayu-issue-Vayu-Issue-III-May-June-2017.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite magazine|title=Indian Navy test-fires Brahmos supersonic missile|url=http://www.vayuaerospace.in/Issue/vayu-issue-Vayu-Issue-III-May-June-2017.pdf|magazine=Vayu Aerospace and Defence Review|date=May–June 2017|issue=3|page=18|publisher=Society for Aerospace Studies|access-date=28 September 2018|archive-date=29 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180929001400/http://www.vayuaerospace.in/Issue/vayu-issue-Vayu-Issue-III-May-June-2017.pdf|url-status=live}}</ref>|detonation=|accuracy=1 m [[Circular error probable|CEP]]<ref name=forcem2009 />|launch_platform=*[[Warship]] *[[Transporter erector launcher|Land-based TEL]] *[[Submarine]] *[[Fighter aircraft|Fighter Aircraft]]<ref>{{Cite web |last=Gady |first=Franz-Stefan |title=India Developing BrahMos-NG Missile for Project 75I Submarines |url=https://thediplomat.com/2019/07/india-developing-brahmos-ng-missile-for-project-75i-submarines/ |access-date=1 May 2022 |website=thediplomat.com |language=en-US}}</ref>|used_by=[[ভাৰতীয় সেনাবাহিনী]]<br />[[ভাৰতীয় নৌসেনা]]<br />[[ভাৰতীয় বায়ুসেনা]]<br />[[ফিলিপাইনছৰ মেৰিন কৰ্পছ]] (অৰ্ডাৰত)}}'''ব্ৰহ্মোছ''' ('''পিজে-১০''' বুলিও কোৱা হয়)<ref name="ainonline19April18">[https://www.ainonline.com/aviation-news/defense/2018-04-19/india-displays-big-missiles-defense-show India Displays Big Missiles at Defense Show] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180505204850/https://www.ainonline.com/aviation-news/defense/2018-04-19/india-displays-big-missiles-defense-show|date=5 May 2018}}. ''Aviation International News''. 19 April 2018.</ref> হৈছে মধ্যম দূৰত্বৰ [[ৰেমজেট]] ছুপাৰছনিক ক্ৰুজ মিছাইল যিটো [[চাবমেৰিন]], [[জাহাজ]], [[যুঁজাৰু বিমান]] বা টি ই এলৰ পৰা নিক্ষেপ কৰিব পাৰি।<ref name="sonic3">{{cite news|url=http://indianexpress.com/article/india/brahmos-air-launch-completes-indias-supersonic-cruise-missile-triad-five-things-you-need-to-know-4949540/|title=BrahMos air launch completes India's supersonic cruise missile triad: Five things you need to know|work=The Indian Express|access-date=22 November 2017|archive-date=22 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171122131720/http://indianexpress.com/article/india/brahmos-air-launch-completes-indias-supersonic-cruise-missile-triad-five-things-you-need-to-know-4949540/|url-status=live}}</ref> ইয়াক [[ভাৰত|ভাৰতীয়]] প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু উন্নয়ন সংস্থা (ডি আৰ ডি অ’) আৰু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়ান ফেডাৰেচন]]ৰ এন পি অ’ মাছিনোষ্ট্ৰয়েনিয়াৰ যৌথ উদ্যোগত ব্ৰহ্মোছ এৰ’স্পেচ গঠন কৰিছে।<ref name="aw4m13" /> এই মিছাইলটো পি-৮০০ অনিকৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।<ref>{{cite web|title=Brahmos Missiles – The Hans India|url=http://www.thehansindia.com/posts/search_archivebase/2015-08-12/Brahmos-Missiles-169367|website=www.thehansindia.com|date=12 August 2015|access-date=24 July 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20151123080806/http://www.thehansindia.com/posts/search_archivebase/2015-08-12/Brahmos-Missiles-169367|archive-date=23 November 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=P-800 Oniks/Yakhont/Bastion (SS-N-26 Strobile)|url=https://missilethreat.csis.org/missile/ss-n-26/|access-date=24 July 2023|website=Missile Threat|language=en-US}}</ref> ব্ৰহ্মোছ নামটো ভাৰতৰ [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদ|ব্ৰহ্মপুত্ৰ]] আৰু ৰাছিয়াৰ [[মস্কভা]] দুখন নদীৰ নামৰ পৰা গঠিত এটা পৰ্টমেণ্ট। স্থলপথত উৎক্ষেপণ কৰা আৰু জাহাজত উৎক্ষেপণ কৰা সংস্কৰণ ইতিমধ্যে সেৱাত আছে।<ref>{{cite web|url=http://brahmos.com/newscenter.php?newsid=159|title=armed with brahmos, INS Teg inducted into Indian Navy|publisher=BrahMos|date=12 April 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130107063409/http://www.brahmos.com/newscenter.php?newsid=159|archive-date=7 January 2013|df=dmy-all}}</ref> ব্ৰহ্মোছৰ এটা বিমানেৰে নিক্ষেপ কৰা ভেৰিয়েন্ট যিটো ছু-৩০এমকেআইৰ পৰা নিক্ষেপ কৰিব পাৰি। ব্ৰহ্মোছ ২০১২ চনত আবিৰ্ভাৱ হৈছিল আৰু ২০১৯ চনত সেৱাত প্ৰৱেশ কৰিছিল।<ref name="Janes" /> ব্ৰহ্মোছ এৰ’স্পেছে এই মিছাইল গাইডেন্স প্ৰস্তুত কৰিছে। ২০১৬ চনত ভাৰত মিছাইল টেকন’লজি কণ্ট্ৰ’ল ৰেজিম (MTCR)ৰ সদস্য হোৱাৰ লগে লগে [[ভাৰত]] আৰু [[ৰাছিয়া]]ই এতিয়া যৌথভাৱে ৮০০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বৰ আৰু সুৰক্ষিত লক্ষ্যত পিনপইণ্ট সঠিকতাৰে আঘাত কৰিব পৰা নতুন প্ৰজন্মৰ ব্ৰহ্মোছ ক্ষেপণাস্ত্ৰ নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। অৱশেষত সকলো মিছাইল ১৫০০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বলৈ উন্নীত কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।<ref>{{Cite web|url=https://theprint.in/defence/india-now-working-on-1500-km-range-brahmos-supersonic-cruise-missile/550924/|title=India now working on 1,500-km range BrahMos supersonic cruise missile|date=24 November 2020|access-date=25 November 2020|archive-date=24 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201124175510/https://theprint.in/defence/india-now-working-on-1500-km-range-brahmos-supersonic-cruise-missile/550924/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.brahmos.com/pressRelease.php?id=88|title=Upgraded BRAHMOS with 500-km range ready: BrahMos Chief|website=BrahMos Aerospace|access-date=16 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191005052726/http://www.brahmos.com/pressRelease.php?id=88|archive-date=5 October 2019|url-status=dead}}</ref><ref name=":4" /><ref name="India MTCR Brahmos range 600">{{cite news|title=MTCR benefit: India, Russia to develop 600-km range cruise missiles that can cover entire Pakistan|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/defence/mtcr-benefit-india-russia-to-develop-600-km-range-cruise-missiles-that-can-cover-entire-pakistan/articleshow/54926916.cms|work=The Economic Times|access-date=19 October 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161019153524/http://economictimes.indiatimes.com/news/defence/mtcr-benefit-india-russia-to-develop-600-km-range-cruise-missiles-that-can-cover-entire-pakistan/articleshow/54926916.cms|archive-date=19 October 2016|last1=Chaudhury|first1=Dipanjan Roy|last2=Pubby|first2=Manu}}</ref><ref name="India MTCR Brahmos">{{cite web|title=BrahMos missile with higher range: This 'killer' India-Russia project will scare Pakistan and China|url=http://www.financialexpress.com/india-news/brahmos-missile-range-highlights-india-russia-modi-putin-mtcr-pakistan-china/424178/|work=The Financial Express (India)|date=19 October 2016|access-date=19 October 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161020035642/http://www.financialexpress.com/india-news/brahmos-missile-range-highlights-india-russia-modi-putin-mtcr-pakistan-china/424178/|archive-date=20 October 2016}}</ref> ভাৰত-ৰাছিয়াৰ যৌথ ব্ৰহ্মোছ কাৰ্যসূচীৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া অতুল ৰাণে ২০২২ চনত কয় যে ভৱিষ্যতে হাইপাৰছ’নিক মিছাইল, যাক ব্ৰহ্মোছ-২ বুলি কোৱা হ’ব, সম্ভৱতঃ ৩এম২২ জিৰকনৰ পৰা নিৰ্মাণ কৰা হ’ব আৰু ইয়াৰ বৈশিষ্ট্য একে।<ref>{{cite web|title=Modified Version Of BrahMos Anti-Ship Cruise Missile Successfully Tested; Hits Target With Pinpoint Accuracy|url=https://eurasiantimes.com/modified-version-of-brahmos-anti-ship-cruise-missile-successfully-tested-hits-target-with-pinpoint-accuracy/|website=Eurasian Times Desk|date=28 November 2020}}</ref><ref name=":8">{{Cite web|last=Staff|first=Naval News|date=2 August 2022|title=Hypersonic BrahMos-II missile may include tech from Tsirkon missile|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/08/hypersonic-brahmos-ii-missile-may-include-tech-from-tsirkon-missile/|access-date=26 December 2023|website=Naval News|language=en-US}}</ref><ref name="auto">{{cite news|url=http://www.thehindu.com/sci-tech/science/article3580844.ece?homepage=true|title=Russia, India to test-fly hypersonic missiles by 2017: BrahMos chief|date=28 June 2012|access-date=28 June 2012|newspaper=The Hindu|archive-date=1 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120701003859/http://www.thehindu.com/sci-tech/science/article3580844.ece?homepage=true|url-status=live}}</ref> == উৎপত্তি == [[চিত্ৰ:Brahmos_ER.webm|left|thumb|২০২২ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ভাৰতীয় উপাদানৰ সৈতে ব্ৰহ্মোছ পৰীক্ষা কৰিছিল।]] ৰাছিয়াৰ এন পি অ’ মাছিনোষ্ট্ৰয়েনিয়া (এন পি অ’ এম) পি-৮০০ অনিকছ পৰিয়ালৰ ক্ৰুজ মিছাইলৰ পৰা,<ref>{{Cite web|title=P-800 Oniks/Yakhont/Bastion (SS-N-26 Strobile)|url=https://missilethreat.csis.org/missile/ss-n-26/|access-date=19 June 2023|website=Missile Threat|language=en-US}}</ref> এন পি অ’ এম আৰু ভাৰতৰ প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু উন্নয়ন সংস্থা (ডি আৰ ডি অ’)ৰ যৌথ উদ্যোগৰ জৰিয়তে ব্ৰহ্মোছ বিকশিত কৰা হৈছিল, যাৰ নাম ব্ৰহ্মোছ এৰ’স্পেচ। ১৯৯৫ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰত ২৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ অনুমোদিত শ্বেয়াৰ কেপিটেলৰে এই কোম্পানীটো প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ভাৰতৰ এই যৌথ উদ্যোগৰ ৫০.৫% অংশীদাৰিত্ব আছে, আৰু ইয়াৰ প্ৰাৰম্ভিক আৰ্থিক অৱদান আছিল ১২৬.২৫ মিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ, আনহাতে ৰাছিয়াৰ হাতত ৪৯.৫% অংশীদাৰিত্ব আছে আৰু প্ৰাৰম্ভিক অৱদান ১২৩.৭৫ মিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ।<ref>{{Cite web|url=http://www.brahmos.com/content.php?id=1|title=Joint Venture|website=brahmos.com|access-date=8 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20130805130820/http://brahmos.com/content.php?id=1|archive-date=5 August 2013|url-status=dead|archivedate=5 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805130820/http://brahmos.com/content.php?id=1|deadurl=yes}}</ref><ref name="tect17j13">{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-06-17/news/40027611_1_brahmos-aerospace-indian-army-sivathanu-pillai|title=BrahMos missile cant be intercepted in next 20 years: A Sivathanu Pillai|date=17 June 2013|newspaper=The Economic Times|access-date=7 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160606143450/http://indiatoday.intoday.in/story/india-china-bramos-missiles-modi-government-vietnam/1/683455.html|archive-date=6 June 2016|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.brahmos.com/content.php?id=1&sid=2|title=History of BrahMos|website=brahmos.com|access-date=8 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180509150915/http://www.brahmos.com/content.php?id=1&sid=2|archive-date=9 May 2018|url-status=dead}}</ref><ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=95273|title=Print Release|publisher=Pib.nic.in|archive-url=https://web.archive.org/web/20131221005732/http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=95273|archive-date=21 December 2013|url-status=live|access-date=30 April 2013}}</ref> ২০০৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এই ক্ষেপণাস্ত্ৰখনে বিভিন্ন প্লেটফৰ্মৰ পৰা কেইবাটাও পৰীক্ষা সম্পন্ন কৰিছে, য’ত মৰুভূমিৰ পোখ্ৰাণ ৰেঞ্জৰ পৰা স্থলভিত্তিক পৰীক্ষা, য’ত ভাৰতীয় সেনাৰ বাবে মেক ২.৮ত এভাইচিভ<ref>{{cite web|url=http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/brahmos-everything-you-need-know-about-indias-mach-28-21657|title=BrahMos: Everything You Need to Know About India's Mach 2.8 Missile|date=25 July 2017|access-date=29 July 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170729141625/http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/brahmos-everything-you-need-know-about-indias-mach-28-21657|archive-date=29 July 2017}}</ref> ‘এছ’ কৌশল প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল, আৰু ক লঞ্চত সাগৰৰ পৰা স্থল আক্ৰমণৰ ক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল।<ref>{{cite web|url=http://news.in.msn.com/national/article.aspx?cp-documentid=1275872|title=BrahMos cruise missile test fired from naval ship|access-date=5 March 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080306045005/http://news.in.msn.com/national/article.aspx?cp-documentid=1275872|archive-date=6 March 2008|url-status=dead|archivedate=6 March 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080306045005/http://news.in.msn.com/national/article.aspx?cp-documentid=1275872|deadurl=yes}}</ref> [[চিত্ৰ:The_improved_performanceh_BrahMos_supersonic_cruise_missile_successfully_launched_at_the_Integrated_Test_Range_(ITR),_Chandipur_on_20_January_2022_-_1.jpg|thumb|BrahMos is India's fastest cruise missile]] [[চিত্ৰ:Brahmos_launcher_Republic_day.jpg|thumb|BrahMos missile at Republic day parade]] ভাৰতীয় চৰকাৰী মালিকানাধীন প্ৰতিষ্ঠান কেলটেক (বৰ্তমান ব্ৰহ্মোছ এৰ'স্পেচ ত্ৰিবেন্দ্ৰম লিমিটেড বা বিএটিএল নামেৰে জনাজাত) ২০০৮ চনত ব্ৰহ্মোছ কৰ্পৰেশ্যনে ক্ৰয় কৰে।<ref>{{cite web|url=http://www.newindpress.com/newsitems.asp?ID=IEO20071205215830|title=Modernisation and expansion after Keltec-BrahMos merger|publisher=Newindpress.com|date=27 August 2010|access-date=31 August 2010}} {{dead link|date=August 2011}}</ref> ব্ৰহ্মোছৰ উপাদান নিৰ্মাণ আৰু মিছাইল ব্যৱস্থাসমূহ একত্ৰিত কৰিবলৈ প্ৰায় {{INRConvert|1500|c|1|lk=on|year=2008}} এই সুবিধাত বিনিয়োগ কৰিছিল।<ref>{{cite web|url=http://www.financialexpress.com/news/BrahMos-Aerospace-Tvm-goes-live-with-Rs-1000cr-agenda/256339|title=BrahMos Aerospace (Tvm) goes live with Rs 1000-cr agenda|work=The Financial Express|date=1 January 2008|access-date=31 August 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20091119191900/http://www.financialexpress.com/news/brahmos-aerospace-tvm-goes-live-with-rs-1000cr-agenda/256339/|archive-date=19 November 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dnaindia.com/report.asp?newsid=1142683|title=DNA – India – Kerala gets BrahMos unit|work=Daily News and Analysis|date=2 January 2008|access-date=31 August 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090115093812/http://www.dnaindia.com/report.asp?newsid=1142683|archive-date=15 January 2009}}</ref> প্ৰথম অৱস্থাত ৰাছিয়াই ব্ৰহ্মোছৰ ৬৫% উপাদান যোগান ধৰিছিল, য’ত আছিল ইয়াৰ [[ৰেমজেট ইঞ্জিন]] আৰু [[ৰাডাৰ]] ছিকাৰ।<ref>{{cite web|url=http://www.janes.com/article/66415/india-russia-to-increase-brahmos-strike-range|title=India, Russia to increase BrahMos' strike range &#124; Jane's 360|archive-url=https://web.archive.org/web/20170729144012/http://www.janes.com/article/66415/india-russia-to-increase-brahmos-strike-range|archive-date=29 July 2017|url-status=dead|access-date=29 July 2017}}</ref> বৰ্তমান এই ক্ষেপণাস্ত্ৰৰ ৬৫% ভাৰতত নিৰ্মিত আৰু ইয়াৰ উপাদানসমূহ ভাৰতত নিৰ্মিত ছিকাৰ আৰু বুষ্টাৰেৰে সলনি কৰি ইয়াক ৮৫% লৈ বৃদ্ধি কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।<ref>{{Cite news|date=6 May 2018|title=BrahMos to attain 76% localisation in six months|language=en|work=Business Line|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/national/brahmos-to-attain-76-localisation-in-six-months/article23793579.ece|url-status=live|access-date=8 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20200831054233/https://www.thehindubusinessline.com/news/national/brahmos-to-attain-76-localisation-in-six-months/article23793579.ece|archive-date=31 August 2020}}</ref><ref>{{Cite web|title=India's L&T develops inclined launcher for BrahMos cruise missile|url=http://www.janes.com/article/79884/india-s-l-t-develops-inclined-launcher-for-brahmos-cruise-missile|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180508142216/http://www.janes.com/article/79884/india-s-l-t-develops-inclined-launcher-for-brahmos-cruise-missile|archive-date=8 May 2018|access-date=8 May 2018|website=www.janes.com}}</ref> ব্ৰহ্মোছৰ মুখ্য কাৰ্যালয় কমপ্লেক্স [[নতুন দিল্লী]]ত অৱস্থিত আৰু ইয়াত এটা ডিজাইন চেণ্টাৰ আৰু এৰ'স্পেচ জ্ঞান কেন্দ্ৰ আছে। হায়দৰাবাদত অৱস্থিত এই ইন্টিগ্ৰেচন কমপ্লেক্স আৰু তিৰুৱনন্তপুৰমত এটা উৎপাদন কেন্দ্ৰ আছে।<ref>{{Cite web|title=BrahMos Work Centres|url=http://www.brahmos.com/content.php?id=1&sid=6|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606144008/http://brahmos.com/content.php?id=1&sid=6|archive-date=6 June 2017|access-date=11 August 2017|website=brahmos.com}}</ref> পিলানীত আন এটা এছেম্বলি লাইন স্থাপন কৰা হৈছে।<ref>{{Cite news|date=4 August 2017|title=2 state villages chosen by DRDO for setting up radar to track enemy|language=en-US|work=dna|url=http://www.dnaindia.com/jaipur/report-2-state-villages-chosen-by-drdo-for-setting-up-radar-to-track-enemy-2520834|url-status=live|access-date=11 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170811062621/http://www.dnaindia.com/jaipur/report-2-state-villages-chosen-by-drdo-for-setting-up-radar-to-track-enemy-2520834|archive-date=11 August 2017}}</ref> প্ৰতিৰক্ষা সামগ্ৰী আৰু ষ্ট’ৰ গৱেষণা আৰু উন্নয়ন প্ৰতিষ্ঠান (ডি এম এছ আৰ ডি ই) ব্ৰহ্মোছৰ বাবে ঘৰুৱা ইন্ধন প্ৰস্তুত কৰাত সফল হৈছিল। ক্ষেপণাস্ত্ৰৰ লিকুইড ৰেমজেট ইঞ্জিনক শক্তি প্ৰদান কৰিব পৰা এই ইন্ধনৰ পৰীক্ষণ ডিফেন্স ৰিচাৰ্চ এণ্ড ডেভেলপমেণ্ট লেবৰেটৰী (ডি আৰ ডি এল)ত আৰম্ভ হৈছে। লেবৰ মতে −৫০°ৰ পৰা −৫৫°C উষ্ণতাতো ইন্ধন জাম নহ’ব। ই ৰাছিয়াৰ পৰা আমদানি কৰা ইন্ধনৰ ঠাই ল’ব।<ref>{{Cite news|date=22 January 2024|title=DMSRDE prepares indigenous fuel for BrahMos, testing begins|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kanpur/dmsrde-prepares-indigenous-fuel-for-brahmos/articleshow/107040275.cms|access-date=24 January 2024|work=The Times of India|issn=0971-8257}}</ref> == বিকাশ == === পৃষ্ঠৰ পৰা পৃষ্ঠলৈ ভিন্নতা === [[চিত্ৰ:BrahMos,_supersonic_cruise_missile_successfully_test_firing_as_part_of_service_life_extension_programme,_from_the_Integrated_Test_Range_(ITR),_in_Balasore,_Odisha_on_May_21,_2018.JPG|thumb|Surface-launched BrahMos tested in May 2018.]] ব্ৰহ্মোছক প্ৰথমবাৰৰ বাবে ২০০১ চনৰ ১২ জুনত চণ্ডীপুৰৰ ইন্টিগ্ৰেটেড টেষ্ট ৰেঞ্জ (আইটিআৰ)ৰ পৰা উলম্ব উৎক্ষেপণ কনফিগাৰেচনত পৰীক্ষামূলকভাৱে চলোৱা হৈছিল। ২০০৪ চনৰ ১৪ জুনত আই টি আৰত আন এটা পৰীক্ষা কৰা হয় আৰু ব্ৰহ্মোছক মোবাইল লঞ্চাৰৰ পৰা লঞ্চ কৰা হয়।<ref>{{cite web|url=http://www.brahmos.com/newscenter.php?newsid=3|title=BrahMos Test Fired|publisher=BrahMos.com|access-date=20 October 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120425013909/http://www.brahmos.com/newscenter.php?newsid=3|archive-date=25 April 2012}}</ref> ২০০৮ চনৰ ৫ মাৰ্চত ধ্বংসকাৰী জাহাজ আই এন এছ ৰাজপুতৰ পৰা স্থললৈ আক্ৰমণ কৰা হয়। আৰু এই আক্ৰমণত সঠিক স্থানত আঘাত কৰিবলৈ সক্ষম হয়। <ref>{{cite web|url=http://pib.nic.in/release/release.asp?relid=36060|title=BrahMos naval version tested successfully|publisher=Pib.nic.in|date=25 March 2008|access-date=30 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100924123630/http://pib.nic.in/release/release.asp?relid=36060|archive-date=24 September 2010}}</ref><ref name="gwebcbn">{{cite web|title=Brahmos naval version tested successfully|url=http://pib.nic.in/release/release.asp?relid=36060|publisher=Google webcache|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100924123630/http://pib.nic.in/release/release.asp?relid=36060|archive-date=24 September 2010}}</ref> ২০০৮ চনৰ ১৮ ডিচেম্বৰত আই এন এছ ৰণবীৰৰ পৰা ব্ৰহ্মোছৰ উলম্ব উৎক্ষেপণ কৰা হৈছিল।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/12/19/stories/2008121956211300.htm|title=BrahMos-launched successfully|date=19 December 2008|access-date=31 August 2010|location=Chennai, India|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090626081259/http://www.hindu.com/2008/12/19/stories/2008121956211300.htm|archive-date=26 June 2009|work=[[The Hindu]]|archivedate=26 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090626081259/http://www.hindu.com/2008/12/19/stories/2008121956211300.htm|deadurl=yes}}</ref> ২০০৪ চনৰ ডিচেম্বৰ আৰু ২০০৭ চনৰ মাৰ্চ মাহত সেনাবাহিনীৰ বাবে ব্ৰহ্মোছ-১ ব্লক-১ [[ৰাজস্থান]]ৰ মৰুভূমিত পোখাৰাণৰ ওচৰৰ এটা পৰীক্ষা ৰেঞ্জত নতুন ক্ষমতাৰে সফলতাৰে পৰীক্ষা কৰা হৈছিল।<ref>{{cite web|url=http://www.india-defence.com/reports-3345|title=Delivery of BrahMos cruise missiles to Indian Army begins|publisher=India-defence.com|date=21 June 2007|access-date=31 August 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20100910004757/http://www.india-defence.com/reports-3345|archive-date=10 September 2010}}</ref> ২০০৯ চনৰ ২০ জানুৱাৰীত ব্যৱহাৰকাৰী পৰীক্ষাৰ সময়ত ব্ৰহ্মোছক নতুন নেভিগেচন ব্যৱস্থাৰে পৰীক্ষা কৰা হৈছিল যদিও ই লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত ব্যৰ্থ হৈছিল। ব্ৰহ্মোছ এৰ’স্পেচ কৰ্প’ৰেশ্যনৰ সঞ্চালক ড^০ এ শিৱথানু পিল্লাই কয় যে, “শেষ পৰ্যায়লৈকে ক্ষেপণাস্ত্ৰৰ প্ৰদৰ্শন একেবাৰে স্বাভাৱিক আছিল, কিন্তু ক্ষেপণাস্ত্ৰই লক্ষ্য হেৰুৱাই পেলাইছিল যদিও ই দিশটো বজাই ৰাখিছিল।” আৰু "সমস্যাটো চফ্টৱেৰত আছিল, হাৰ্ডৱেৰত নহয়"।<ref>{{cite web|url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/KA23Df02.html|title=South Asia news, business and economy from India and Pakistan|work=Asia Times|date=23 January 2009|access-date=20 October 2011|url-status=unfit|archive-url=https://web.archive.org/web/20160606143450/http://indiatoday.intoday.in/story/india-china-bramos-missiles-modi-government-vietnam/1/683455.html|archive-date=6 June 2016|archivedate=6 June 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160606143450/http://indiatoday.intoday.in/story/india-china-bramos-missiles-modi-government-vietnam/1/683455.html|deadurl=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.indianexpress.com/news/minor-hitches-in-brahmos-missile-test-drdo/413458/|title=Minor hitches in BrahMos missile test: DRDO|work=The Indian Express|date=21 January 2009|access-date=20 October 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090129075955/http://www.indianexpress.com/news/minor-hitches-in-brahmos-missile-test-drdo/413458/|archive-date=29 January 2009}}</ref> প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু উন্নয়ন সংস্থাই কয় যে পৰীক্ষামূলক লঞ্চৰ শেষ পৰ্যায়ত জড় নেভিগেচন ব্যৱস্থালৈ উপগ্ৰহৰ নেভিগেচন ইনপুটৰ ইনপুটত পলম হোৱাৰ বাবে “সৰু সৰু হিটচ” হৈছিল, মিছাইলটোৱে ১১২ ছেকেণ্ড যাত্ৰা কৰি ৮৪ ছেকেণ্ড স্লেটেডৰে গৈ লক্ষ্যৰ পৰা ৭ কিলোমিটাৰ দূৰত পৰিল।<ref>{{cite web|url=http://www.frontline.in/static/html/fl2607/stories/20090410260704400.htm|title=Why BrahMos failed|publisher=Frontline India|access-date=1 November 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160111040210/http://www.frontline.in/static/html/fl2607/stories/20090410260704400.htm|archive-date=11 January 2016}}</ref> ব্ৰহ্মোছ কৰ্পৰেশ্যনৰ তথ্য অনুসৰি এমাহৰ ভিতৰত এই নতুন ক্ষেপণাস্ত্ৰৰ আন এটা পৰীক্ষা হ’ব লাগিছিল,<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2009/01/22/stories/2009012255381000.htm|title=BrahMos missed the target|date=22 January 2009|access-date=31 August 2010|location=Chennai, India|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090805184946/http://www.hindu.com/2009/01/22/stories/2009012255381000.htm|archive-date=5 August 2009|work=[[The Hindu]]}}</ref> যদিও অৱশেষত ২০০৯ চনৰ ৪ মাৰ্চত এই ক্ষেপণাস্ত্ৰখন সফল বুলি গণ্য কৰা হয়।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2009/03/05/stories/2009030555111100.htm|title=New BrahMos test successful|date=5 March 2009|access-date=31 August 2010|location=Chennai, India|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100829075509/http://www.hindu.com/2009/03/05/stories/2009030555111100.htm|archive-date=29 August 2010|work=[[The Hindu]]}}</ref> ২০০৯ চনৰ ২৯ মাৰ্চত ব্ৰহ্মোছৰ পুনৰ পৰীক্ষামূলক লঞ্চ কৰা হয়। পৰীক্ষাৰ বাবে ক্ষেপণাস্ত্ৰখনে চহৰীয়া পৰিৱেশৰ অট্টালিকাৰ থুপৰ মাজত এটা অট্টালিকা চিনাক্ত কৰিবলগীয়া হৈছিল। ব্ৰহ্মোছে উৎক্ষেপণৰ ডেৰ-দুই মিনিটত উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত লক্ষ্যত সফলতাৰে আঘাত কৰে। চৰকাৰী সূত্ৰৰ মতে, "নতুন সাধকজন অনন্য আৰু ই আমাক বৃহৎ অট্টালিকাৰ থুপত আকাৰৰ লক্ষ্যত আঘাত হানিবলৈ সহায় কৰিব।" ভাৰত এতিয়া এই উন্নত প্ৰযুক্তিৰ সৈতে বিশ্বৰ একমাত্ৰ ৰাষ্ট্ৰ"।<ref>{{cite web|url=http://news.outlookindia.com/item.aspx?656957|title=Supersonic BrahMos Successfully Tested in Pokhran|publisher=News.outlookindia.com|access-date=31 August 2010|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091022222338/http://news.outlookindia.com/item.aspx?656957|archive-date=22 October 2009|archivedate=22 October 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091022222338/http://news.outlookindia.com/item.aspx?656957|deadurl=yes}}</ref> তৃতীয় পৰীক্ষাৰ অন্তত লেফটেনেণ্ট জেনেৰেল নোবেল থাম্বুৰাজে কয় যে ভাৰতীয় সেনাই ব্ৰহ্মোছৰ সঠিকতাৰ উচ্চ মানদণ্ড লাভ কৰাটো বিচাৰে আৰু ভাৰতীয় সেনাৰ হৈ বিজ্ঞানীসকলক অভিনন্দন জনায়।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/002200903301221.htm|title=Army wanted BrahMos to achieve high standards of accuracy|work=The Hindu|date=30 March 2009|access-date=31 August 2010|location=Chennai, India|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090603013038/http://www.hindu.com/thehindu/holnus/002200903301221.htm|archive-date=3 June 2009}}</ref> ভাৰতীয় সেনাই নিশ্চিত কৰিছে যে এই পৰীক্ষা সফল হৈছে আৰু সেনা ক্ষেপণাস্ত্ৰক লৈ সন্তুষ্ট। ইয়াৰ ফলত ব্ৰহ্মোছ ব্লক-২ৰ বিকাশৰ পৰ্যায় সম্পূৰ্ণ হৈছিল, আৰু ই প্ৰৰোচনাৰ বাবে সাজু হৈছিল।<ref>{{cite web|url=http://www.hinduonnet.com/thehindu/holnus/001200903301848.htm|title=Army:Process of inducting new version BrahMos to begin soon|publisher=Hinduonnet.com|date=30 March 2009|access-date=31 August 2010|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20090821103844/http://www.hinduonnet.com/thehindu/holnus/001200903301848.htm|archive-date=21 August 2009|archivedate=21 August 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090821103844/http://www.hinduonnet.com/thehindu/holnus/001200903301848.htm|deadurl=yes}}</ref><ref name="is7fbd">{{cite web|title=BrahMos develops Block II for precision strike|url=http://www.indiastrategic.in/topstories288.htm|publisher=India Strategic|access-date=7 February 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130117133351/http://indiastrategic.in/topstories288.htm|archive-date=17 January 2013|archivedate=17 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117133351/http://indiastrategic.in/topstories288.htm|deadurl=yes}}</ref><ref name="toi6s7f">{{cite news|title=BrahMos test-fired, creates world record|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-09-06/india/28219118_1_brahmos-block-ii-cruise-missile-conventional-warhead|access-date=7 February 2013|date=6 September 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160606143450/http://indiatoday.intoday.in/story/india-china-bramos-missiles-modi-government-vietnam/1/683455.html|archive-date=6 June 2016|newspaper=[[The Times of India]]|archivedate=6 June 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160606143450/http://indiatoday.intoday.in/story/india-china-bramos-missiles-modi-government-vietnam/1/683455.html|deadurl=yes}}</ref><ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/BrahMos-missile-successfully-test-fired-in-Pokhran/articleshow/4330267.cms|title=Supersonic BrahMos missile test fired successfully|work=The Times of India|date=30 March 2009|access-date=30 April 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023141856/http://timesofindia.indiatimes.com/BrahMos-missile-successfully-test-fired-in-Pokhran/articleshow/4330267.cms|archive-date=23 October 2012}}</ref> == তথ্যসমূহ == {{Reflist|30em}} [[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]] 8kvrbqrwjnabkax191dxiz123mw7dir 0 104245 419717 418390 2024-04-26T01:04:41Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=সুশোভন সোনু ৰায়|birth_date={{birth date and age|1994|07|19}}<ref>{{Cite web|url=https://www.ibc24.in/entertainment/birthday-bengali-actor-susovan-sonu-roy-turns-28-decides-his-journey-from-dancer-to-actor-uij-1006370.html|title=जन्मदिन: 28 साल के हुए बंगाली अभिनेता सुसोवन सोनू रॉय, तय किया डांसर से अभिनेता तक का सफर|work=IBC 24|access date=2023-09-06}}</ref>|birth_place=[[হাওৰা]], [[পশ্চিম বংগ]], ভাৰত|nationality=ভাৰতীয়|alma mater=[[দম দম মতিঝীল ৰবীন্দ্ৰ মহাবিদ্যালয়]]|occupation={{hlist|অভিনেতা|নৃত্যশিল্পী|মডেল}}|years active=২০১৯–বৰ্তমান}} '''সুশোভন সোনু ৰায়‌''' (জন্ম ১৯ জুলাই ১৯৯৪)<ref>https://english.pardaphash.com/today-is-bengali-actor-susovan-sonu-roys-birthday-the-actor-turns-a-year-older/ ''Parda Phash''</ref> এগৰাকী ভাৰতীয় বাঙালী নৃত্যশিল্পী আৰু অভিনেতা, যিয়ে নৃত্যশিল্পী হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল।<ref>https://www.deshbandhu.co.in/entertanment/to-follow-your-dreams---susovan-sonu-roy-271111-1 ''Deshbandhu Newspaper''</ref> বহুকেইটা টেলিভিছন শ্ব’ আকাশ আট ধাৰাবাহিক ''আনন্দময়ী মা, কোৰাপাখী, তিতলী'' আদি বহুকেইটা অনুষ্ঠানত অভিনয় কৰি তেওঁ পৰিচিত।<ref>https://krishijagran.com/others/success-or-failure-of-a-film-is-mostly-determined-by-how-well-the-actors-portray-their-roles-susovan-sonu-roy/ ''Krishi Jagran'' </ref><ref>https://bollyy.com/tollywood-bengali-actor-susovan-sonu-roy-started-his-career-as-a-dancer-headline/ ''Bolly''</ref><ref>https://kashmirage.net/2022/02/09/bengali-actor-susovan-sonu-roy-was-an-part-of-the-star-jalsha-channel-serial-korapakhi/ ''Kashmir Age''</ref> == কেৰিয়াৰ == তেওঁ [[গুৱাহাটী]]<ref>https://meghalayamonitor.com/roy-starts-career-as-dancer-becomes-popular-face-of-bengali-tv-series/</ref> আৰু [[কলিকতা|কলকাতা]]ত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু কলকাতাত ''[[দম দম মতিঝীল ৰবীন্দ্ৰ মহাবিদ্যালয়]]'' মহাবিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰিছিল, যিটো [[পশ্চিম বংগ ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয়|''পশ্চিম বংগ ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয়'']]ৰ অংশ। ২০১৬ চনত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰাৰ পিছত তেওঁ নৃত্যশিল্পী হিচাপে অভিনয় কৰে। লগতে কেইবাটাও লাইভ ষ্টেজ শ্ব’ত অভিনয় কৰিছিল।<ref>https://www.lokmatnews.in/bollywood/bangla-actor-susovan-sonu-roy-struggling-in-childhood-is-writing-success-stories-today-b639/ ''Lokmat News''</ref><ref>https://www.enavabharat.com/entertainment/celebrity/susovan-sonu-roy-who-started-his-career-as-a-western-dancer-wasted-two-years-to-fulfill-his-dream-514504/ ''Nava Bharat''</ref> অভিনেতা হিচাপে ২০১৯ চনৰ পৰা পশ্চিম বংগৰ টিভি ধাৰাবাহিকত অভিনয় কৰিছিল। পৰিচালক দেবিদাস ভট্টাচাৰ্যৰ ধাৰাবাহিক ''আনন্দময়ী মা''ত প্ৰথমবাৰৰ বাবে অভিনয় কৰিছিল, য’ত বঙালী পৌৰাণিক কাহিনীৰ কাহিনী কোৱা হৈছিল। তাত তেওঁ বিষ্ণুৰ অনুগামীৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল। টিভি চেনেল আকাশ আটত সম্প্ৰচাৰিত হৈছিল এই ধাৰাবাহিকখন।<ref>https://dailysuraj.com/epaper/clip_show/3404.20230525-86D49.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230609193311/https://dailysuraj.com/epaper/clip_show/3404.20230525-86D49.html |date=2023-06-09 }} ''Daily Suraj''</ref><ref>https://kashmirconvener.com/2022/04/25/bengali-actor-susovan-sonu-roy-plays-vital-roles-in-anandamoyee-maa-korapakhi/ ''Kashmir Convener''</ref>২০২০ চনৰ পৰা ষ্টাৰ জলছা আৰু [[ডিজনী+ হটষ্টাৰ]]ত চলি থকা ছ’প অপেৰা ''কোৰা পাখী''ত, তাত তেওঁ এটা নেতিবাচক সাংবাদিক চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল।<ref>http://skyhawktimes.com/?p=156629 ''Sky Hawk Times''</ref><ref>https://thenationaltv.com/Entertainment/Bengali-Actor-Susovan-Sonu-Roy-was-an-part-of-the-Star-Jalsha-channel-serial-KoraPakhi ''The National TV''</ref>ইয়াৰ পিছত ২০১৯ চনৰ পৰা ষ্টাৰ জলছাত চলি থকা ধাৰাবাহিক ''মোহৰ''ত উপস্থিত হোৱাৰ লগতে ডিজনী+ হটষ্টাৰতো দেখা গ’ল। তাত তেওঁ মিডিয়া ব্যক্তিৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল। ''যমুনা ঢাকী'', ২০২০ চনৰ পৰা ২০২২ চনলৈ চলি থকা ৰোমান্টিক নাটক ধাৰাবাহিক, প্ৰথমে জি বাংলাত, তাৰ পিছত [[জি৫]], য’ত তেওঁ চুবুৰীয়াৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল।<ref>https://mayapuri.com/hi/entertainment-news/actor-susovan-sonu-roy-who-wasted-2-years-of-his-life-to-fulfill-his-dreams ''Mayapuri Magazine''</ref>আকৌ ২০২০ চনৰ পৰা ২০২১ চনলৈকে ষ্টাৰ জলছাত চলি থকা ''তিতলি''ত আৰু ডিজনী+ হটষ্টাৰত, য’ত তেওঁ হোটেলৰ ব্যক্তিৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত ''খেলাঘৰ'' এখন নাটকীয় ধাৰাবাহিক যিখন ২০২০ চনৰ পৰা ২০২২ চনলৈকে ষ্টাৰ জলছাত আৰু ডিজনী+ হটষ্টাৰ, ২০২০ত চলি আহিছে। য’ত তেওঁ কলেজীয়া ছাত্ৰৰ নেতিবাচক চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল।<ref>https://www.dainikeidin.com/2021/12/08/35698.html ''Dainik Eidin''</ref> == চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী == {| class="wikitable sortable" |+ !বছৰ !শিৰোনাম !চেনেল !ভাষা |- |২০১৯ |''আননন্দময়ী মা'' |আকাশ আট | rowspan="6" |বাংলা |- |২০২০ |''কোৰা পাখি'' |ষ্টাৰ জলছা |- |২০১৯-২০২০ |''মোহৰ'' |ষ্টাৰ জলছা |- |২০২০ |''তিতলি'' |ষ্টাৰ জলছা |- |২০২০ |''যমুনা ঢাকী'' |জি বাংলা |- |২০২১ |''খেলাঘৰ'' |ষ্টাৰ জলছা |} == তথ্য উৎস == {{Reflist}} == বাহ্যিক সংযোগ == * {{IMDb name|id=12610299}} *{{Instagram|id=susovan_roy_sonu}} [[শ্ৰেণী:বঙালী ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেতা]] [[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:পশ্চিমবঙ্গৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] grw43uwmwf7quk9qij44n7sk2nwozqw 0 104422 419719 417950 2024-04-26T01:34:59Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox |name = সৰু মানিমুনি |image = Hydrocotyle sibthorpioides.JPG |image_alt = |genus = Hydrocotyle |species = sibthorpioides |authority = [[Jean-Baptiste Lamarck|Lam.]] |synonyms = {{Plainlist | style = margin-left: 1em; text-indent: -1em; | *''Chondrocarpus sibthorpioides'' <small>Sweet</small> *''Hydrocotyle keelungensis'' <small>Liu, Chao & Chuang</small> *''Hydrocotyle monticola'' <small>Hook. f.</small> *''Hydrocotyle rotundifolia'' <small>Roxb. ex DC.</small> *''Hydrocotyle tenella'' <small>Buch.-Ham. ex D. Don</small> *''Hydrocotyle tuberifera'' <small>Ohwi</small> }} |synonyms_ref = <ref>{{citation |url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Hydrocotyle+sibthorpioides |title=The Plant List: A Working List of All Plant Species |accessdate=17 July 2017}}</ref> }} '''সৰু মানিমুনি''', বৈজ্ঞানিক নাম: হাইড্ৰ’ক’টাইল চিবথৰ্পিঅ’ইডছ, দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ স্থানীয় এবিধ সৰু উদ্ভিদ। ইয়াক লন মাৰ্চপেনিৱৰ্ট বুলিও কোৱা হয়।<ref>{{PLANTS|id=HYSI|taxon=Hydrocotyle sibthorpioides|accessdate=8 December 2016}}</ref> ইয়াক পৰম্পৰাগতভাৱে এপিয়াচিয়া পৰিয়ালত ৰখা হয়, কিন্তু শেহতীয়াকৈ ইয়াক আৰালিয়াচিয়া পৰিয়ালত অন্তৰ্ভুক্ত বুলি কোৱা হৈছে।<ref name=":0">{{Cite journal|last1=Chandler|first1=G. T.|last2=Plunkett|first2=G. M.|date=2004-02-01|title=Evolution in Apiales: nuclear and chloroplast markers together in (almost) perfect harmony|journal=Botanical Journal of the Linnean Society|volume=144|issue=2|pages=123–147|doi=10.1111/j.1095-8339.2003.00247.x|issn=0024-4074|doi-access=free}}</ref> পৰিস্থিতি সঠিক হ’লে ই প্ৰচুৰ পৰিমাণে বাঢ়ে। হাইড্ৰ’ক’টাইল চিবথ’ৰপিঅ’ইডছৰ উৎপত্তি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত হৈছিল যদিও লাহে লাহে বিশ্বৰ অন্যান্য ঠাইৰ লগতে আমেৰিকাতো বিয়পি পৰিছে। ই বিভিন্ন ধৰণৰ বাসস্থানত গজিব পাৰে। এছিয়াত ইয়াক ঔষধি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে আৰু একুৰিয়ামৰ ব্যৱসায়তো ইয়াক সাধাৰণ। ==বৰ্ণনা== সৰু মানিমুনিৰ পাতৰ প্ৰস্থ ০.৫ৰ পৰা ২ চে.মি. হয়। এই উদ্ভিদৰ বৃদ্ধিৰ হাৰ মধ্যমীয়া<ref>{{cite web|last1=Gross|first1=Tom|title=Hydrocotyle sibthorpioides|url=http://www.aquaticplantcentral.com/forumapc/plantfinder/details.php?id=142|website=PlantFinder|publisher=aquaticplantcentral.com|accessdate=7 November 2016|archive-date=5 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200205014249/http://www.aquaticplantcentral.com/forumapc/plantfinder/details.php?id=142|url-status=dead|archivedate=5 February 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200205014249/http://www.aquaticplantcentral.com/forumapc/plantfinder/details.php?id=142|deadurl=yes}}</ref> আৰু ইয়াত সৰু সৰু ফুল ধৰে। ফুলবোৰৰ ৰং পাতল হালধীয়া আৰু বেঙুনীয়া ৰঙৰ আভাস থাকে।<ref>{{cite web|title=Hydrocotyle sibthorpioides|url=http://fe.yarraranges.vic.gov.au/Residents/Trees_Vegetation/Yarra_Ranges_Plant_Directory/Yarra_Ranges_Local_Plant_Directory/Lower_Storey/Herbs_and_Groundcovers_1m/Hydrocotyle_sibthorpioides|website=Yarra Ranges|accessdate=7 November 2016}}</ref> ফুলৰ থোপাবোৰ সৰল আৰু সমতল শীৰ্ষ বা ঘূৰণীয়া। প্ৰতিটো ফুলৰ গুৰিতে সচৰাচৰ চকুত নপৰা চুপহি আৰু অতিক্ষুদ্ৰ গুটি থাকে। পাতবোৰ সৰল, গুৰিৰ পৰাই পাতৰ গাজ আৰম্ভ আৰু ই বৃক্কৰ আকৃতিৰ বা ঘূৰণীয়া। পাতৰ কাণবোৰ খাজ কটা। পাতবোৰ বহল আৰু ঠাৰিৰ দুয়োফালে এটা এৰি এটা হয়। গুৰিৰ পাতবোৰক প্ৰায়ে কণীৰ আকৃতিৰ বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়; সকলোবোৰ পাত শুংহীন আৰু ইয়াৰ প্ৰান্তৰ চাৰিওফালে প্ৰায়ে পাঁচৰ পৰা সাতটা অগভীৰ কেন্দ্ৰ থাকে। ফলবোৰ চেপেটা হয় আৰু গছজোপাই পূৰ্ণতা লাভ কৰিলে আধা ভাঙি যায়। ফলটো এবাৰ ভাঙি গ’লে প্ৰতিটো ফালে এটাকৈ বীজ ওলায়।<ref>{{cite web|title=Pennywort (Hydrocotyle sp.)|url=http://ipm.ucanr.edu/PMG/WEEDS/pennywort.html|website=UCIPM|accessdate=7 November 2016}}</ref> ফলবোৰ উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা ঘূৰণীয়া আৰু ইয়াৰ পাতল শিখৰ থাকে আৰু তেলৰ কোনো নলী (vitta) নাথাকে, যিটো আম্বেলিফেৰাছ উদ্ভিদৰ ফলৰ বৈশিষ্ট্য।<ref>Flora of China. "Hydrocotyle Linn.". Family List. Retrieved 2008-04-25.</ref> ==শ্ৰেণী বিভাজন== সৰু মানিমুনি বা হাইড্ৰ'ক'টাইল চিব্থ'ৰপিঅ'ইডছক পৰম্পৰাগতভাৱে এপিয়াচিয়া পৰিয়ালৰ ভিতৰত গণ্য কৰা হয়<ref name="Hydrocotyle sibthorpioides Lam">{{cite web|title=Hydrocotyle sibthorpioides Lam.|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=29521#null|website=ITIS Report|publisher=ITIS|accessdate=7 November 2016}}</ref> যদিও শেহতীয়া ফলাফলসমূহে ইয়াক আৰালিয়াচিয়া পৰিয়ালত স্থান দিছে।<ref name=":0" /> moleculary phylogenyয়ে দেখুৱাইছে যে, সৰু মানিমুনি অন্যান্যৰ ভিতৰত H. americana, H. bonariensis, H. bowlesioides, H. hirsute, আৰু H. umbellata ৰ বেছি ওচৰ চপা। ==বিস্তাৰ আৰু প্ৰাপ্তিস্থান== দক্ষিণ-পূব এছিয়াত সৰু মানিমুনি বেছিকৈ দেখা যায়। যদিও ই এছিয়াৰ স্থানীয়; আমেৰিকাৰ কিছুমান অংশত বিশেষকৈ পূব আমেৰিকা আৰু কেলিফৰ্ণিয়াৰ কিছুমান অঞ্চলত এই উদ্ভিদবিধ আমদানিকৃত প্ৰজাতি হিচাপে পৰিচিত হৈছে।<ref name="plants.usda.gov">{{cite web|title=Hydrocotyle sibthorpioides Lam. Lawn Marshpennywort|url=http://plants.usda.gov/core/profile?symbol=HYSI|website=USDA plants|accessdate=7 November 2016}}</ref> শেহতীয়াকৈ পশ্চিম অষ্ট্ৰেলিয়াৰ স্থানীয় ব্ৰিজবেন আৰু ছিডনীৰ পৰা দক্ষিণ-পূব অষ্ট্ৰেলিয়াতো ই বিয়পি পৰাৰ খবৰ আহিছে,<ref>{{cite web|title=Hydrocotyle sibthorpioides Lam.|url=http://bie.ala.org.au/species/http://id.biodiversity.org.au/node/apni/2918489|website=Atlas of Living Australia|accessdate=7 November 2016}}</ref> এই প্ৰজাতিটোৱে শুকান অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি মাজে মাজে পানীত ডুব যোৱা স্থানলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ বাসস্থানত বৃদ্ধি পাবলৈ সক্ষম হয়। ইয়াক ফুটপাথৰ ফাটৰ মাজতো পোৱা যায় আৰু ই ক্ৰমান্বয়ে লন অপতৃণ হিচাপে দেখা গৈছে।<ref>{{cite web|last1=Weakley|first1=Alan|title=Flora of the Southern and Mid Atlantic States|url=http://herbarium.unc.edu/flora.htm|website=UNC Herbarium Weakley Flora|accessdate=7 November 2016|archive-date=6 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181006082209/http://herbarium.unc.edu/flora.htm|url-status=dead|archivedate=6 October 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181006082209/http://herbarium.unc.edu/flora.htm|deadurl=yes}}</ref> ==বৃদ্ধি== এই উদ্ভিদবিধ সম্পূৰ্ণ বৃদ্ধি পাবলৈ হ'লে ই সম্পূৰ্ণ সূৰ্যৰ পোহৰত থাকিব লাগিব।<ref name="plants.usda.gov"/> ই ১০ৰ পৰা ৩০ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছৰ ভিতৰত উষ্ণতা সহ্য কৰিব পাৰে, কিন্তু ২০ৰ পৰা ২৮ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছৰ ভিতৰত উষ্ণতা থাকিলে ই সৰ্বোত্তমভাৱে বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ মাটিৰ পি এইচ পছন্দ ৫ৰ পৰা ৭। এই উদ্ভিদৰ বংশবৃদ্ধি বেছিভাগেই কাণ্ড ৰোপণৰ দ্বাৰাই কৰা হয়।<ref>{{cite web|title=Hydrocotyle sibthorpioides|url=http://www.flowgrow.de/db/aquaticplants/hydrocotyle-sibthorpioides|website=Flowgrow- Wir Lassen es Wachsen|accessdate=7 November 2016}}</ref> ==দৰৱ== বিশ্বৰ বহু জনগোষ্ঠীয়ে জ্বৰ, ইড'ইমা, ডিচেণ্ট্ৰি, বাতবিষ, হুপিং কাহ, জণ্ডিচ, ডিঙিৰ অস্বস্তি, চ'ৰিয়াচিছ, হাৰপিছ জষ্টাৰ সংক্ৰমণ, হেপাটাইটিছ-বি সংক্ৰমণ, বিষ নিৰামক, ডিছমেন'ৰিয়া আৰু কাৰ্বাংকুল'ছিছৰ চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰে।<ref>{{cite journal |last1=Hazarika |first1=Iswar |last2=Mukundan |first2=Geetha K. |last3=Sundari |first3=P. Sivakami |last4=Laloo |first4=Damiki |title=Journey of Hydrocotyle sibthorpioides Lam.: From traditional utilization to modern therapeutics—A review |journal=Phytotherapy Research |date=April 2021 |volume=35 |issue=4 |pages=1847–1871 |doi=10.1002/ptr.6924 |pmid=33140507 |s2cid=226241205 |issn=0951-418X }}</ref> [[অসম]]ত ইয়াক হেপাটোপ্ৰটেক্টিভ এজেণ্ট, ব্ৰেইন টনিক আৰু ডিটক্সিফাইং এজেণ্ট হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref>{{cite journal |last1=Hazarika |first1=Iswar |last2=Mukundan |first2=Geetha K. |last3=Sundari |first3=P. Sivakami |last4=Laloo |first4=Damiki |title=Journey of Hydrocotyle sibthorpioides Lam.: From traditional utilization to modern therapeutics—A review |journal=Phytotherapy Research |date=April 2021 |volume=35 |issue=4 |pages=1847–1871 |doi=10.1002/ptr.6924|pmid=33140507 |s2cid=226241205 |issn=0951-418X }}</ref> বঙালী গাঁৱৰ লোকসকলে হাড় ভঙাৰ চিকিৎসাৰ বাবে গোটেই উদ্ভিদবিধ ব্যৱহাৰ কৰে।<ref>{{cite journal|last1=Rahmatullah|first1=Mohammed|title=A Comparative Analysis of Medicinal Plants used by Folk Medicinal Healers in Villages Adjoining the Ghaghut, Bengali, Padma Rivers of Bangladesh|journal=American- Eurasian Journal of Sustainable Agriculture|date=2010|issue=4|pages=70–85}}</ref> এই উদ্ভিদৰ নিষ্কাশন এন্দুৰৰ ওপৰত ২০০০ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম মাত্ৰালৈকে বিষাক্তমুক্ত হোৱা দেখা গৈছে।<ref>{{cite journal | doi = 10.1016/j.toxrep.2019.04.001| title = Acute oral toxicity evaluation of extracts of Hydrocotyle sibthorpioides in wister albino rats as per OECD 425 TG| year = 2019| last1 = Hazarika| first1 = Iswar| last2 = Geetha| first2 = K.M.| last3 = Sundari| first3 = P. Sivakami| last4 = Madhu| first4 = Divya| journal = Toxicology Reports| volume = 6| pages = 321–328| pmid = 31011541| pmc = 6460325}}</ref> ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:উদ্ভিদজগত]] [[শ্ৰেণী:ভেষজ উদ্ভিদ]] [[শ্ৰেণী:তৃণ]] t2e3ka7y381dn9gqcvzbodrry88sg0w 0 104466 419751 418370 2024-04-26T10:47:01Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[File:Water-conservation-stamp-1960.jpg|thumb|right|জল সংৰক্ষণৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰা আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ১৯৬০ চনৰ ডাক-টিকট]] '''জল সংৰক্ষণ'''ত প্ৰাকৃতিক সম্পদ নিৰ্মল পানীক বহনক্ষমভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা, জলমণ্ডলক সুৰক্ষিত কৰা আৰু বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ মানুহৰ চাহিদা পূৰণৰ বাবে (এইদৰে পানীৰ অভাৱ এৰাই চলিবলৈ) সকলো নীতি, কৌশল আৰু কাৰ্যকলাপ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। কিমান পৰিমাণৰ পানী ব্যৱহাৰ কৰা হয় তাৰ ওপৰত জনসংখ্যা, ঘৰৰ আকাৰ আৰু বৃদ্ধি আৰু ধন-সম্পত্তিৰ প্ৰভাৱ পৰে। জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ দৰে কাৰকে বিশেষকৈ কাৰিকৰী উৎপাদন আৰু কৃষি জলসিঞ্চনে প্ৰাকৃতিক জলসম্পদৰ ওপৰত চাপ বৃদ্ধি কৰিছে।<ref name=":0">{{Cite web|title=Measures to reduce personal water use - Defra - Citizen Space|url=https://consult.defra.gov.uk/water/measures-to-reduce-personal-water-use/|access-date=2021-09-13|website=consult.defra.gov.uk}}</ref> ইতিমধ্যে বহু দেশে যথেষ্ট সফলতাৰে জল-সংৰক্ষণৰ লক্ষ্যৰে নীতি ৰূপায়ণ কৰিছে।<ref>{{Cite web|url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyNET.exe/200041CI.TXT?ZyActionD=ZyDocument&Client=EPA&Index=2000+Thru+2005&Docs=&Query=&Time=&EndTime=&SearchMethod=1&TocRestrict=n&Toc=&TocEntry=&QField=&QFieldYear=&QFieldMonth=&QFieldDay=&IntQFieldOp=0&ExtQFieldOp=0&XmlQuery=&File=D%3A%5Czyfiles%5CIndex%20Data%5C00thru05%5CTxt%5C00000005%5C200041CI.txt&User=ANONYMOUS&Password=anonymous&SortMethod=h%7C-&MaximumDocuments=1&FuzzyDegree=0&ImageQuality=r75g8/r75g8/x150y150g16/i425&Display=hpfr&DefSeekPage=x&SearchBack=ZyActionL&Back=ZyActionS&BackDesc=Results%20page&MaximumPages=1&ZyEntry=1&SeekPage=x&ZyPURL#|title=Cases in Water Conservation: How Efficiency Programs Help Water Utilities Save Water and Avoid Costs|website=EPA.gov|publisher=US Environmental Protection Agency}}</ref> পানী সংৰক্ষণৰ মূল কাৰ্যকলাপসমূহ হ'ল: পানী নষ্ট, ব্যৱহাৰ আৰু সম্পদ অপচয়ৰ যিকোনো ব্যৱহাৰ হ্ৰাস,<ref name=":1" /> পানীৰ গুণাগুণৰ ক্ষতি কৰা কোনো ধৰণৰ কাম এৰাই চলা; <ref name=":1" /> আৰু জল ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতিসমূহ উন্নত কৰা, যিয়ে পানীৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰে বা উপযুক্ত ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰে।<ref name="Vickers, Amy 2002" /><ref name=":2" /> ঘৰুৱা, বাণিজ্যিক আৰু কৃষি প্ৰয়োগ হ্ৰাস কৰিবলৈ প্ৰযুক্তিগত সমাধান আছে। সামাজিক সমাধানৰ সৈতে জড়িত জল-সংৰক্ষণ কাৰ্যসূচীসমূহ সাধাৰণতে স্থানীয় পৰ্যায়ত আৰম্ভ কৰা হয় পৌৰসভাৰ দ্বাৰা বা আঞ্চলিক চৰকাৰৰ দ্বাৰা। ==লক্ষ্য== জল সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাৰ লক্ষ্যসমূহৰ ভিতৰত আছে:- *বিশ্বৰ ১%তকৈও কম পানী নিৰ্মল বা মিঠা পানী হোৱাৰ বাবে<ref>{{Citation |title=Sustainable Construction of Water Structures |date=2014-06-03 |url=http://dx.doi.org/10.1002/9781118541036.ch7 |work=Sustainable Water Engineering |pages=331–351 |place=Chichester, UK |publisher=John Wiley & Sons, Ltd |doi=10.1002/9781118541036.ch7 |isbn=978-1-118-54103-6 |access-date=2023-02-19}}</ref> এটা লক্ষ্য লোৱা হৈছে, ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে পানীৰ উপলভ্যতা নিশ্চিত কৰা; য'ত পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ পৰা নিৰ্মল পানী উলিওৱাৰ ফলত ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক প্ৰতিষ্ঠাপনৰ হাৰ অতিক্ৰম নহয়। *পানী পাম্পিং, ডেলিভাৰী, আৰু বৰ্জ্য পানী পৰিশোধনৰ সুবিধা হিচাপে শক্তি সংৰক্ষণে যথেষ্ট পৰিমাণৰ শক্তি খৰচ কৰে। বিশ্বৰ কিছুমান অঞ্চলত মুঠ বিদ্যুৎ ব্যৱহাৰৰ ১৫%তকৈ অধিক পানী ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে নিয়োজিত হয়। *বাসস্থান সংৰক্ষণ, য'ত মানুহৰ দ্বাৰা পানীৰ ব্যৱহাৰ কম কৰিলে স্থানীয় বন্যপ্ৰাণী আৰু প্ৰব্ৰজনকাৰী জলচৰ চৰাইৰ বাবে মিঠা পানীৰ প্ৰাপ্তিস্থান সংৰক্ষিত হোৱাত সহায়ক হয়, লগতে পানীৰ গুণাগুণো সংৰক্ষণ কৰাত সহায় কৰে।<ref>{{cite journal|last1=Hermoso|first1=Virgilio|last2=Abell|first2=Robin|last3=Linke|first3=Simon|last4=Boon|first4=Philip|date=June 2016|title=The role of protected areas for freshwater biodiversity conservation: challenges and opportunities in a rapidly changing world: Freshwater protected areas|journal=Aquatic Conservation|volume=26|pages=3–11|doi=10.1002/aqc.2681|s2cid=88786689 }}</ref> ==কৌশল== পানী সংৰক্ষণৰ বাবে মূল কামসমূহ হ’ল:- *পানীৰ ক্ষতি, ব্যৱহাৰ আৰু সম্পদৰ অপচয়ৰ যিকোনো প্ৰয়োগ হ্ৰাস কৰা।<ref name=":1">{{cite journal|author1=Duane D. Baumann|author2=John J. Boland|author3=John H. Sims|date=April 1984|title=Water Conservation: The Struggle over Definition|journal=Water Resources Research|volume=20|issue=4|pages=428–434|doi=10.1029/WR020i004p00428|bibcode=1984WRR....20..428B}}</ref> *পানীৰ গুণাগুণৰ কোনো ধৰণৰ ক্ষতিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ চেষ্টা কৰা। *পানী ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতি উন্নত কৰা, যিয়ে পানীৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰে বা সংৰক্ষণসমৃদ্ধ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰে।<ref name="Vickers, Amy 2002">{{cite book |title=Water Use and Conservation |last=Vickers |first=Amy |year=2002 |publisher= water plow Press |location=Amherst, MA |isbn=978-1-931579-07-0 |page=434 }}</ref><ref name=":2">{{Cite journal | last1 = Geerts | first1 = S. | last2 = Raes | first2 = D. | year = 2009 | title = Deficit irrigation as an on-farm strategy to maximize crop water productivity in dry areas | doi = 10.1016/j.agwat.2009.04.009 | journal = Agric. Water Manage | volume = 96 | issue = 9| pages = 1275–1284 | bibcode = 2009AgWM...96.1275G | url = https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/234625 }}</ref> পানী সংৰক্ষণৰ অন্যতম এক কৌশল হৈছে বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহ কৰা।<ref name=":12">{{Cite journal|last=Kumar Kurunthachalam|first=Senthil|year=2014|title=Water Conservation and Sustainability: An Utmost Importance.|journal=Hydrol Current Res}}</ref> পুখুৰী-খাল-হ্ৰদ আদি খন্দা, পানীৰ জলাশয় সম্প্ৰসাৰণ কৰা, ঘৰত বৰষুণৰ পানী ধৰা নলী আৰু পৰিশোধন ব্যৱস্থা স্থাপন কৰা আদি বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহৰ বিভিন্ন পদ্ধতি। বহু দেশৰ বহুতে বৰষুণৰ পানী ৰাখিবলৈ পৰিষ্কাৰ পাত্ৰ ৰাখে, যাতে তেওঁলোকে ইয়াক উতলাই পান কৰিব পাৰে, যি ব্যৱস্থা আৰ্তজনক পানী যোগান ধৰিবলৈ উপযোগী।<ref name=":12" /> সংগ্ৰহ কৰা আৰু ফিল্টাৰ কৰা বৰষুণৰ পানী শৌচাগাৰ, ঘৰুৱা বাগিচা, ফুলনি আৰু ক্ষুদ্ৰ কৃষিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।<ref name=":12" /> জল সংৰক্ষণৰ আন এটা কৌশল হ’ল ভূগৰ্ভস্থ জলসম্পদৰ সুৰক্ষা। বৰষুণ হ'লে বৰষুণৰ কিছু পানী মাটিত প্ৰৱেশ কৰি মাটিৰ তললৈ যায়।<ref name=":22">{{Cite web|url=http://www.nwrfc.noaa.gov/info/water_cycle/hydrology.cgi|title=Description of the Hydrologic Cycle|website=nwrfc.noaa.gov/rfc/|publisher=NOAA River Forecast Center|access-date=2024-04-13|archivedate=2006-04-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427170539/http://www.nwrfc.noaa.gov/info/water_cycle/hydrology.cgi|deadurl=yes}}</ref> এই পৰিপূৰক অঞ্চলৰ পানীক ভূগৰ্ভস্থ পানী বোলা হয়।<ref name=":22" /> ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ দূষণৰ ফলত ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ পৰা পোৱা সতেজ খোৱাপানীক সম্পদ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি আৰু দূষিত ভূগৰ্ভস্থ পানীক প্ৰাকৃতিকভাৱে নিৰ্মল পানীলৈ পৰিৱৰ্তন হ’বলৈ কেইবাবছৰো লাগিব পাৰে।<ref name=":32">{{Cite web|url=http://www.groundwater.org/get-informed/groundwater/contamination.html|title=Potential threats to Groundwater|website=groundwater.org/|publisher=The Groundwater Foundation}}</ref> ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ দূষণৰ সম্ভাৱ্য উৎসৰ কিছুমান উদাহৰণ হ'ল, সংৰক্ষণ টেংক, চেপ্টিক ব্যৱস্থা, অনিয়ন্ত্ৰিত বিপজ্জনক আৱৰ্জনা, মাটিৰ ওপৰত স্তৰীভূত আৱৰ্জনা, বায়ুমণ্ডলীয় দূষক পদাৰ্থ, ৰাসায়নিক পদাৰ্থ আৰু পথৰ লৱণ।<ref name=":32" /> ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ দূষণে উপলব্ধ মিঠা পানীৰ পুনৰ ভৰ্তিকৰণ হ্ৰাস কৰে; গতিকে ভূগৰ্ভস্থ জল-সম্পদক দূষণৰ পৰা ৰক্ষা কৰি প্ৰতিৰোধমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰাটো পানী সংৰক্ষণৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ।<ref name=":12" /> জল-সংৰক্ষণৰ বাবে এটা অতিৰিক্ত কৌশল হ’ল, ভূগৰ্ভস্থ জল সম্পদ ব্যৱহাৰৰ বহনক্ষম পদ্ধতিৰ অভ্যাস কৰা।<ref name=":12" /> ভূগৰ্ভস্থ পানী মাধ্যাকৰ্ষণৰ বাবে বৈ যায় আৰু শেষত ধাৰাত নিৰ্গত হয়।<ref name=":22" /> ভূগৰ্ভস্থ পানী অতিমাত্ৰা উলিওৱাৰ ফলত ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ স্তৰ হ্ৰাস পায় আৰু ই যদি চলি থাকে, তেন্তে ইয়ে সম্পদবিধ শেষ কৰি দিব পাৰে।<ref name=":12" /> ভূ-গৰ্ভস্থ আৰু ভূ-পৃষ্ঠীয় পানী সংযুক্ত হৈ থাকে আৰু ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰে হ্ৰদ, নদী আৰু নৈৰ আদিৰ পানীৰ যোগান হ্ৰাস কৰিব পাৰে আৰু ই দ্ৰুত হাৰত হ্ৰাস কৰিব পাৰে।<ref name=":32" /> উপকূলীয় অঞ্চলত ভূগৰ্ভস্থ পানী অতিমাত্ৰা নিষ্কাশনৰ ফলত নিমখীয়া পানীৰ অনুপ্ৰৱেশ বৃদ্ধি পাব পাৰে, যাৰ ফলত ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ যোগান দূষিত হয়।<ref name=":32" /> জল সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ বহনক্ষম ব্যৱহাৰ অতি প্ৰয়োজনীয়। জল-সংৰক্ষণ কৌশলৰ এটা মৌলিক উপাদান হ’ল বিভিন্ন জল কাৰ্যসূচীত যোগাযোগ আৰু শিক্ষাৰ প্ৰসাৰ।<ref name=":02">{{cite journal |last1=Delgado |first1=J. A. |last2=Groffman |first2=P. M. |last3=Nearing |first3=M. A. |last4=Goddard |first4=T. |last5=Reicosky |first5=D. |last6=Lal |first6=R. |last7=Kitchen |first7=N. R. |last8=Rice |first8=C. W. |last9=Towery |first9=D. |last10=Salon |first10=P. |title=Conservation practices to mitigate and adapt to climate change |journal=Journal of Soil and Water Conservation |date=1 July 2011 |volume=66 |issue=4 |pages=118A–129A |doi=10.2489/jswc.66.4.118A |doi-access=free }}</ref> যোগাযোগৰ বিকাশ সাধন কৰি ভূমি পৰিচালক, নীতি নিৰ্ধাৰক, কৃষক আৰু সাধাৰণ জনতাক বিজ্ঞানৰ জ্ঞান দিয়া পানী সংৰক্ষণত ব্যৱহৃত আন এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কৌশল।<ref name=":02" /> বিজ্ঞানৰ যোগাযোগ জল-চক্ৰই কেনেকৈ কাম কৰে আৰু সেই ব্যৱস্থাটো সংৰক্ষণৰ বাবে পৰিচালনা পৰিকল্পনা তৈয়াৰ কৰা এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ আৰু ইয়াক প্ৰায়ে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সঠিক পৰিচালনা পৰিকল্পনা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref name=":02" /> বন্যপ্ৰাণীৰ জৈৱবৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণৰ বাবে জল-সংৰক্ষণ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ। নাতিশীতোষ্ণ অঞ্চলৰ বহুতো জীৱ পানীৰ নাটনিৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়।<ref name=":5" /> ইয়াৰ উপৰিও বহুতো নিৰ্মল পানীত বাস কৰা জীৱই পানী প্ৰদূষণৰ ফলত পৰিৱেশ তন্ত্ৰ বিঘ্নিত হোৱাৰ ফলত প্ৰভাৱিত হৈছে।<ref name=":5">{{Cite web |date=2020-06-27 |title=Water Conservation Is an Essential Part of Wildlife Conservation |url=https://greencleanguide.com/water-conservation-is-an-essential-part-of-wildlife-conservation/ |access-date=2022-05-30 |website=Green Clean Guide |language=en-US}}</ref> প্ৰতিবছৰে ২২ মাৰ্চত [[বিশ্ব জল দিৱস]] পালন কৰা হয়।<ref>{{Cite web |last=Nations |first=United |title=World Water Day |url=https://www.un.org/en/observances/water-day |access-date=2022-05-30 |website=United Nations |language=en}}</ref> ==সামজিক সমাধান== [[File:VineyardDrip.JPG|thumb|upright|নিউ মেক্সিকোত “ড্ৰিপ জলসিঞ্চন’’ ব্যৱস্থা]] জল সংৰক্ষণ কাৰ্যসূচীসমূহৰ লগত জড়িত সামাজিক সমাধানসমূহ সাধাৰণতে স্থানীয় পৰ্যায়ত পৌৰসভাৰ জল ব্যৱস্থাপনা বা আঞ্চলিক চৰকাৰৰ দ্বাৰা আৰম্ভ কৰা হয়। সাধাৰণ কৌশলসমূহৰ ভিতৰত ৰাজহুৱা প্ৰচাৰ অভিযান,<ref name=":3">[http://www.wateruseitwisely.com "Water - Use It Wisely."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210719200941/https://wateruseitwisely.com/ |date=2021-07-19 }} U.S. multi-city public outreach program. Park & Co., Phoenix, AZ. Accessed 2010-02-02.</ref> স্তৰ অনুযায়ী পানীৰ হাৰ (পানীৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধিৰ লগে লগে ক্ৰমান্বয়ে অধিক মূল্য লোৱা), বা ঘৰৰ বাহিৰৰ পানী ব্যৱহাৰৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা যেনে, বাগিছাত পানী দিয়া আৰু গাড়ী ধোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।<ref name=":4">{{Cite report |title=Cases in Water Conservation {{!}}Document No. EPA-832-B-02-003.|url=http://www.epa.gov/watersense/docs/utilityconservation_508.pdf |author=U.S. Environmental Protection Agency (EPA) |year=2002 |access-date=2010-02-02 |archive-date=2017-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20170107094040/https://www3.epa.gov/watersense/docs/utilityconservation_508.pdf}}</ref> শুকান জলবায়ুৰ চহৰসমূহে ঘৰৰ বাহিৰৰ পানীৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰিবলৈ নতুন ঘৰত জেৰিস্কেপিং বা প্ৰাকৃতিক লেণ্ডস্কেপিং স্থাপনৰ প্ৰয়োজন হয় বা এয়া কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে।<ref>{{cite web |url=http://www.abcwua.org/content/view/132/222/ |title= Xeriscape Rebates |author= Albuquerque Bernalillo County Water Utility Authority |date= 2009-02-06 |location=Albuquerque, NM |access-date= 2010-02-02}}</ref> কেলিফৰ্ণিয়াৰ নগৰীয়া বাসিন্দাৰ ঘৰৰ বাহিৰৰ পানীৰ ব্যৱহাৰ বেছিভাগেই ঘৰুৱা পানী,<ref>{{Cite journal|last=Heberger|first=Matthew|year=2014|title=Issue Brief|url=http://pacinst.org/app/uploads/2014/06/ca-water-urban.pdf|journal=Urban Water Conservation and Efficiency Potential in California|pages=12}}</ref> ইয়াৰ কাৰণ পৰিয়ালৰ লগতে ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানসমূহলৈ পানী যোগাযোগে ঢুকি নোপোৱা। সংৰক্ষণৰ এটা মৌলিক লক্ষ্য হৈছে সৰ্বজনীন জল-নিয়ন্ত্ৰণ। আৱাসিক জল-নিয়ন্ত্ৰণৰ ব্যৱস্থাপনা বিশ্বজুৰি যথেষ্ট ভিন্ন। শেহতীয়া অধ্যয়নত অনুমান কৰা হৈছে যে, ব্ৰিটেইনৰ ৩০%তকৈও কম পৰিয়ালত পানী যোগান নিয়ন্ত্ৰণৰ মাধ্যমেৰে কৰা হয়।<ref>[http://www.innovations-report.com/html/reports/environment_sciences/report-60279.html "Time for universal water metering?"] ''Innovations Report.'' May 2006.</ref> যদিও ব্যক্তিগত কুঁৱা থকা ঘৰত বা বহুপৰিয়ালৰ অট্টালিকাত ব্যক্তিগত পানীৰ নিয়ন্ত্ৰণক প্ৰায়ে অবাস্তৱ বুলি গণ্য কৰা হৈছে, আমেৰিকাই “আমেৰিকাৰ পৰিৱেশ সুৰক্ষা সংস্থা’’ই অনুমান কৰিছে যে, কেৱল নিয়ন্ত্ৰণে পানীৰ ব্যৱহাৰ ২০ৰ পৰা ৪০ শতাংশহে হ্ৰাস কৰিব পাৰে।<ref name="EPA-Conserve">{{cite web |url=http://www.epa.gov/owow/nps/nps-conserve.html |title=How to Conserve Water and Use It Effectively |author=EPA |date=2010-01-13 |location=Washington, DC|access-date=2010-02-03}}</ref> উপভোক্তাক তেওঁলোকৰ পানী ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰাৰ উপৰিও, জোখ-মাখ বা নিয়ন্ত্ৰণ পানীৰ অপচয় চিনাক্ত আৰু স্থানীয়কৰণৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ উপায়ো। পানী ব্যৱহাৰত অপচয়ৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আৰ্থিক পুৰস্কাৰ প্ৰদান কৰিলে, পানী নিয়ন্ত্ৰণে সমাজক উপকৃত কৰিব পাৰে।<ref name="RudlinFalk2010">{{cite book | author1 = David Rudlin | author2 = Nicholas Falk | date = 2010 | title = Sustainable Urban Neighbourhood | publisher = Routledge | page = 93 | isbn = 978-1-136-43490-7 | url = https://books.google.com/books?id=wswsBgAAQBAJ|quote=The first steps have included the introduction of water metering to give users a financial incentive to save water.}}</ref> কিছুমান গৱেষকে জল সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা মূলতঃ কৃষকৰ ওপৰত নিৰ্দেশিত হ'ব লাগে বুলি মত প্ৰকাশ কৰিছে; এই কথাটোৰ পোহৰত যে শস্য জলসিঞ্চনতেই বিশ্বৰ ৭০% নিৰ্মল পানীৰ ব্যৱহাৰ হয়।<ref>{{cite journal |author=Pimentel, Berger|title=Water resources: agricultural and environmental issues |journal=BioScience |volume=54 |issue=10 |pages=909 |date=October 2004 |doi=10.1641/0006-3568(2004)054[0909:WRAAEI]2.0.CO; 2|display-authors=etal |doi-access=free }}</ref> বেছিভাগ দেশৰ কৃষি খণ্ড অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক দুয়োটা দিশতে গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু পানীৰ ৰাজসাহায্য সাধাৰণ কথা। সংৰক্ষণৰ সমৰ্থকসকলে কৃষকসকলক অধিক পানী-খেতি কৰিবলৈ আৰু কম অপচয়কাৰী জলসিঞ্চন কৌশল গ্ৰহণ কৰিবলৈ বাধ্য কৰিবলৈ সকলো ৰাজসাহায্য আঁতৰোৱাৰ আহ্বান জনাইছে।<ref name="Hart2013">{{cite book | author = Craig A. Hart | date = 24 July 2013 | title = Climate Change and the Private Sector: Scaling Up Private Sector Response to Climate Change | publisher = Routledge | page = 28 | isbn = 978-1-135-01165-9 | url = https://books.google.com/books?id=9ZUqAAAAQBAJ}}</ref> নতুন প্ৰযুক্তিয়ে গ্ৰাহকৰ বাবে কেইটামান নতুন বিকল্পৰ সৃষ্টি কৰিছে; শৌচাগাৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ সময়ত সম্পূৰ্ণ ফ্লাছ আৰু হাফ ফ্লাছৰ দৰে বৈশিষ্ট্যই পানীৰ ব্যৱহাৰ আৰু আৱৰ্জনাত পাৰ্থক্য আনিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। ইয়াৰ উপৰিও পানীক পৰ্যায়ক্ৰমে ব্যৱহাৰ/"প্ৰদূষণ" কৰা সম্ভৱ (শেষৰ বাবে ফ্লাছ টয়লেটত ব্যৱহাৰ ৰখা), ইয়াৰ দ্বাৰা একেটা চক্ৰৰ ভিতৰত বিভিন্ন কামৰ বাবে পানীৰ অধিক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা হয় (আকৌ বিশুদ্ধ কৰাৰ প্ৰয়োজন হোৱাৰ আগতে, যিটোও হ'ব পাৰে স্থানীয়ভাৱে কৰা হ’ব)। পৃথিৱীৰ জাহাজবোৰে প্ৰায়ে এনে এটা চেট-আপ ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও আধুনিক শ্বাৱাৰ হেড উপলব্ধ যিয়ে পানী অপচয় হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে: পুৰণি শ্বাৱাৰ হেডত প্ৰতি মিনিটত ৫-১০ গেলন ব্যৱহাৰ কৰা বুলি কোৱা হয়, আনহাতে উপলব্ধ নতুন ফিক্সচাৰত প্ৰতি মিনিটত ২.৫ গেলন ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ই সমান পানী কভাৰেজ প্ৰদান কৰে।<ref>{{Cite web|url=https://www.energy.gov/energysaver/water-heating/reduce-hot-water-use-energy-savings|title=Reduce Hot Water Use for Energy Savings|website=Energy.gov|language=en|access-date=2019-03-20}}</ref>আন এটা পদ্ধতি হ’ল শ্বাৱাৰৰ পানী পোনপটীয়াকৈ পুনঃব্যৱহাৰ কৰা, অৰ্ধ-বন্ধ ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা য’ত পাম্প আৰু ফিল্টাৰ থাকে। এনে এটা চেট-আপ (যাক "পানী পুনঃব্যৱহাৰৰ শ্বাৱাৰ" বুলি কোৱা হয়) VIRTUe LINQ ঘৰতো ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। পানী পুনঃব্যৱহাৰ কৰাৰ উপৰিও ই পানীৰ তাপ (যি অন্যথা হেৰাই যাব) পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰে।<ref>{{Cite web |title=Team VIRTUe bouwt slim en duurzaam huis dat mens en technologie verbindt |url=https://www.tue.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/team-virtue-bouwt-slim-en-duurzaam-huis-dat-mens-en-technologie-verbindt/ |access-date=2024-04-14 |archivedate=2020-08-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200808183531/https://www.tue.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/team-virtue-bouwt-slim-en-duurzaam-huis-dat-mens-en-technologie-verbindt/ |deadurl=yes }}</ref><ref>[https://teamvirtue.nl/linq/ Team VIRTUe presenting LINQ]</ref> জনপ্ৰিয় মতামতৰ বিপৰীতে, পানী ৰাহি কৰাৰ আটাইতকৈ ফলপ্ৰসূ উপায় হ'ল পানী ব্যৱহাৰৰ অভ্যাস হ্ৰাস কৰা (যেনে, চমুকৈ গা ধোৱা); <ref>{{cite journal |last1=Attari |first1=S. Z. |title=Perceptions of water use |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |date=8 April 2014 |volume=111 |issue=14 |pages=5129–5134 |doi=10.1073/pnas.1316402111 |pmid=24591608 |pmc=3986180 |bibcode=2014PNAS..111.5129A |doi-access=free }}</ref> বিশেষজ্ঞসকলে পৰামৰ্শ দিয়ে যে, পানী ৰাহি কৰাৰ আটাইতকৈ কাৰ্যক্ষম উপায়; আমেৰিকা আৰু কানাডাৰ দুটা ঘৰুৱা পানীৰ ব্যৱহাৰৰ অধ্যয়নৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত, শৌচাগাৰ সলনি কৰা আৰু ৱাশ্বাৰ পুনৰ সংযোগ কৰা<ref>{{cite book |last1=Mayer |first1=Peter W. |last2=DeOreo |first2=William B. |title=Residential End Uses of Water |date=1999 |publisher=AWWA Research Foundation and American Water Works Association |isbn=978-1-58321-016-1 |url=https://www.waterdm.com/sites/default/files/WRF%20(1999)%20Residential%20End%20Uses%20of%20Water.pdf }}{{page needed|date=October 2020}}</ref><ref name="REUW2">{{cite book |last1=DeOreo |first1=William B. |title=Residential End Uses of Water, Version 2 |date=2016 |publisher=Water Research Foundation |isbn=978-1-60573-235-0 }}{{page needed|date=October 2020}}</ref> ঘৰৰ কাৰণে পানী ৰাহি কৰা প্ৰযুক্তিসমূহৰ ভিতৰত আছে:- *কম প্ৰবাহৰ শ্বাৱাৰ হেড ব্যৱহাৰ কৰা, কাৰণ ইয়াত শক্তি কম ব্যৱহাৰ কৰা হয়। *কম ফ্লাছযুক্ত শৌচাগাৰ, পচন সাৰ প্ৰস্তুত কৰিব পৰা শৌচাগাৰ আৰু মল দহন কৰা শৌচাগাৰ। উন্নত বিশ্বত পচন সাৰ প্ৰস্তুত কৰা শৌচাগাৰৰ নাটকীয় প্ৰভাৱ পৰে, কিয়নো গতানুগতিক পশ্চিমীয়া ফ্লাছ শৌচাগাৰত বৃহৎ পৰিমাণৰ পানী ব্যৱহাৰ কৰা হয়। *ডুৱেল ফ্লাছ টয়লেটত বিভিন্ন মাত্ৰাৰ পানী ফ্লাছ কৰিবলৈ দুটা বুটাম বা হেণ্ডেল থাকে। *ডুৱেল ফ্লাছ শৌচাগাৰত গতানুগতিক শৌচাগাৰতকৈ ৬৭% পৰ্যন্ত কম পানী ব্যৱহাৰ কৰা হয়। *নলৰ এয়াৰেটৰ, যিয়ে পানীৰ প্ৰবাহক মিহি টোপাললৈ ভাঙি কম পানী ব্যৱহাৰ কৰাৰ সময়ত "ভিজা কৰাৰ ফলপ্ৰসূতা" বজাই ৰাখে। এটা অতিৰিক্ত সুবিধা হ’ল হাত আৰু বাচন ধোৱাৰ সময়ত ইহঁতে ছিটিকি পৰাটো কমায়। *য'ত শৌচাগাৰত সাগৰৰ পানী বা অবিশুদ্ধ পানী (অৰ্থাৎ ধূসৰ পানী) ব্যৱহাৰ কৰা হয় তাত প্ৰাকৃতিক পানী ফ্লাছ কৰা। *বৰ্জ্য পানীৰ পুনৰ ব্যৱহাৰ বা পুনঃব্যৱহাৰ ব্যৱস্থা:- **শৌচাগাৰ ফ্লাছ কৰিবলৈ বা বাগিচাত পানী দিবলৈ ধূসৰ পানীৰ পুনৰ ব্যৱহাৰ। **পানী পৰিশোধন প্লাণ্টত বিশুদ্ধকৰণৰ জৰিয়তে বৰ্জ্য পানীৰ পুনঃব্যৱহাৰ। *বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহ। *উচ্চ কাৰ্যক্ষম কাপোৰ ধোৱা যন্ত্ৰ। *বতৰ ভিত্তিক জলসিঞ্চন নিয়ন্ত্ৰক। *বাগিচাৰ নলীৰ চাবি, যিয়ে পানী গৈ থকাৰ বিপৰীতে ব্যৱহাৰ নকৰাৰ সময়ত বন্ধ কৰি দিয়ে। *ৱাছ বেচিনত কম প্ৰবাহৰ টেপ। *চুইমিং পুলৰ কভাৰ, যিয়ে বাষ্পীভৱন হ্ৰাস কৰে আৰু পুলৰ পানী গৰম কৰি পানী, শক্তি আৰু ৰাসায়নিক খৰচ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। *স্বয়ংক্ৰিয় কলৰ ব্যৱহাৰ, যিয়ে পানী সংৰক্ষণ কৰে আৰু কলেৰে হৈ থকা পানীৰ অপচয় নাইকিয়া কৰে। ই হাতৰ ব্যৱহাৰ নকৰাকৈয়ে নলৰ ব্যৱহাৰ স্বয়ংক্ৰিয় কৰি তোলে। ঘৰুৱা পানীৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰাৰ বাবে ''স্মাৰ্ট পানী মিটাৰ'' এক আশাব্যঞ্জক প্ৰযুক্তি। স্পেইনৰ ভেলেন্সিয়াত কৰা এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে, স্মাৰ্ট মিটাৰ ভিত্তিক পানী ব্যৱহাৰৰ প্ৰতিক্ৰিয়াই ঘৰুৱা পানী সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট সম্ভাৱনা আছে। এই তথ্যত দেখা গৈছে যে, যিবোৰ পৰিয়ালত স্মাৰ্ট পানী মিটাৰ লগোৱা হৈছিল, সেইবোৰে পানীৰ সঞ্চয় বৃদ্ধি কৰিছিল। এই প্ৰযুক্তিয়ে মানুহক দেখুৱাবলৈ কাম কৰে যে তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ ঘৰত কিমান পানী ব্যৱহাৰ কৰিছিল, তেওঁলোকে পানীৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰাৰ উপায়ৰ পৰামৰ্শ দিয়ে আৰু চাক্ষুস পুৰস্কাৰৰ দ্বাৰা পানী সঞ্চয়ক উৎসাহিত কৰে।<ref>{{Cite journal|last1=Cominola|first1=Andrea|last2=Giuliani|first2=Matteo|last3=Castelletti|first3=Andrea|last4=Fraternali|first4=Piero|last5=Gonzalez|first5=Sergio Luis Herrera|last6=Herrero|first6=Joan Carles Guardiola|last7=Novak|first7=Jasminko|last8=Rizzoli|first8=Andrea Emilio|date=2021-05-07|title=Long-term water conservation is fostered by smart meter-based feedback and digital user engagement|journal=npj Clean Water|language=en|volume=4|issue=1|page=29 |doi=10.1038/s41545-021-00119-0|s2cid=233876107|issn=2059-7037|doi-access=free|bibcode=2021npjCW...4...29C |hdl=11311/1204713|hdl-access=free}}</ref> ===বাণিজ্যিক প্ৰয়োগ=== ঘৰত পানী ৰাহি কৰা বহুতো উপযোগী যন্ত্ৰ (যেনে কম ফ্লাছযুক্ত শৌচাগাৰ) ব্যৱসায়িক পানী সঞ্চয়ৰ বাবেও উপযোগী হ’ব পাৰে। ব্যৱসায়ৰ বাবে পানী ৰাহি কৰা অন্যান্য প্ৰযুক্তিসমূহৰ ভিতৰত আছে:- *পানীবিহীন প্ৰস্ৰাৱাগাৰ (বিদ্যালয়তো স্থাপন কৰিব পাৰি) নিৰ্মাণ। *পানীবিহীন গাড়ী ধোৱা। *ইনফ্ৰাৰেড বা ভৰিৰে চলা টেপ, যিয়ে পাকঘৰ বা বাথৰুমত ধুবলৈ সৰু সৰু পানীৰ ফোৱাৰা ব্যৱহাৰ কৰি পানী ৰাহি কৰিব পাৰে। *চাপযুক্ত পানীৰ ঝাড়ু, যিবোৰ নলীৰ সলনি ফুটপাথ পৰিষ্কাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। *এক্স-ৰে ফিল্ম প্ৰচেছৰ পুনৰ পৰিবহণ ব্যৱস্থা। *কুলিং টাৱাৰৰ পৰিবাহীতা নিয়ন্ত্ৰক। *পানী ৰাহি কৰা ভাপ-বীজাণুমুক্তকৰণ, চিকিৎসালয় আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধাত ব্যৱহাৰৰ বাবে। *বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহ। *পানীৰ পৰা পানীলৈ তাপ বিনিময়কাৰী। ঔদ্যোগিক আৰু বাণিজ্যিক প্ৰয়োগৰ ব্যৱহাৰত পানী সংৰক্ষণকাৰী পৰিৱৰ্তন কাৰ্যকৰী কৰাৰ কথা বিবেচনা কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। দেখা গৈছে যে, উচ্চ আয়ৰ দেশসমূহে প্ৰায় ৫৯% পানী ঔদ্যোগিক ব্যৱহাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰাৰ বিপৰীতে কম আয়ৰ দেশসমূহে ৮% ঔদ্যোগিক ব্যৱহাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰে।<ref>{{Cite web |date=2018-10-26 |title=Industrial Water {{!}} Other Uses of Water {{!}} Healthy Water {{!}} CDC |url=https://www.cdc.gov/healthywater/other/industrial/index.html |access-date=2022-05-30 |website=www.cdc.gov |language=en-us}}</ref> ঔদ্যোগিক আৰু বাণিজ্যিক কোম্পানীসমূহে ৰূপায়ণ কৰিব পৰা এটা ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন হ'ল, পানী ব্যৱস্থাপনাৰ মূল্যায়ন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ উন্নতি।<ref name=":6">{{Cite web |title=6 Steps to More Effective Water Conservation for Businesses {{!}} PG&E |url=https://www.pge.com/en/mybusiness/save/smbblog/article/6-steps-to-more-effective-water-conservation-for-businesses.page?redirect=yes |access-date=2022-05-30 |website=www.pge.com}}</ref> পানীৰ দক্ষ প্ৰয়োগ কৰাটো সহজ যদিও ইয়াৰ সঠিক ৰক্ষণাবেক্ষণ আৰু পৰিদৰ্শনেই দীৰ্ঘম্যাদী পৰিৱৰ্তনৰ সূচনা কৰিব। কৰ্মচাৰী আৰু কোম্পানী উভয়ৰে বাবে বিভিন্ন লক্ষ্য আৰু মাপকাঠী যোগ কৰাকে ধৰি পানী সংৰক্ষণ পৰিকল্পনা তৈয়াৰ কৰিব পাৰি।<ref name=":6" /> ঔদ্যোগিক আৰু বাণিজ্যিক কোম্পানীসমূহে কৰিব পৰা আন এটা পৰিৱৰ্তন হ'ল, পানী ব্যৱহাৰ কৰা ব্যৱস্থাসমূহত নিয়মীয়াকৈ কোনো ধৰণৰ লিক বা সমস্যাৰ পৰীক্ষা কৰা।<ref name=":6" /> এনে কৰিলে পানী যাতে অপ্ৰয়োজনীয়ভাৱে নষ্ট হৈ নাযায় আৰু ইউটিলিটি বিলত অতিৰিক্ত ধন খৰচ নহয় সেইটো লক্ষ্য কৰা হয়। ঔদ্যোগিক আৰু বাণিজ্যিক কোম্পানীসমূহে ৰূপায়ণ কৰিব পৰা তৃতীয়টো পৰিৱৰ্তন হ’ল, বৰষুণৰ চেন্সৰ স্থাপন কৰা। এই চেন্সৰে বৰষুণ কেতিয়া হৈছে সেইটো ধৰা পেলাব পাৰিব লাগে আৰু সাধাৰণতে মাটিত জলসিঞ্চন কৰা কাৰ্যসূচী বন্ধ কৰিব পাৰিব লাগে। বৰষুণ শেষ হোৱাৰ পিছত চেন্সৰে প্ৰগ্ৰেমটো পুনৰ অন কৰিব লাগে আৰু ইয়াৰ স্বাভাৱিক পানী দিয়াৰ চক্ৰলৈ পুনৰ আৰম্ভ কৰিব লাগে।<ref>{{Cite web |date=2012-03-16 |title=Consulting - Specifying Engineer {{!}} 10 ways to save water in commercial buildings |url=https://www.csemag.com/articles/10-ways-to-save-water-in-commercial-buildings/ |access-date=2022-05-30 |website=Consulting - Specifying Engineer |language=en-US}}</ref> ===কৃষিক্ষেত্ৰীয় প্ৰয়োগ=== জলসিঞ্চনৰ বাবে এক অপৰিহাৰ্য অংগ। গছ-গছনিয়ে সদায় ভূগৰ্ভস্থ পানী বহুখিনি শুহি লয়; গতিকে ভূগৰ্ভস্থ পানী পুনৰ ভৰ্তি হ’ব লাগে। খেতিৰ জলসিঞ্চনৰ বাবে অনুকূল পানীৰ কাৰ্যক্ষমতাৰ অৰ্থ হ'ল বাষ্পীভৱন, বৈ যোৱা বা ভূগৰ্ভৰ তলৰ পানী নিষ্কাশনৰ ফলত হোৱা লোকচান কম কৰা আৰু উৎপাদন সৰ্বাধিক কৰা।<ref>{{Cite journal|last1=Weerasooriya|first1=R. R.|last2=Liyanage|first2=L. P. K.|last3=Rathnappriya|first3=R. H. K.|last4=Bandara|first4=W. B. M. A. C.|last5=Perera|first5=T. A. N. T.|last6=Gunarathna|first6=M. H. J. P.|last7=Jayasinghe|first7=G. Y.|date=2021-01-09|title=Industrial water conservation by water footprint and sustainable development goals: a review|url=http://dx.doi.org/10.1007/s10668-020-01184-0|journal=Environment, Development and Sustainability|volume=23|issue=9|pages=12661–12709|doi=10.1007/s10668-020-01184-0|bibcode=2021EDSus..2312661W |s2cid=231674040|issn=1387-585X}}</ref> নিৰ্দিষ্ট শস্য সংশোধন কাৰকৰ সৈতে সংযুক্ত বাষ্পীভৱন কেৰাহী ব্যৱহাৰ কৰি উদ্ভিদৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিবলৈ কিমান পানীৰ প্ৰয়োজন সেইটো নিৰ্ণয় কৰিব পাৰি। বানপানীৰ দ্বাৰা কৰা জলসিঞ্চন, যিটো আটাইতকৈ পুৰণি আৰু সাধাৰণ ধৰণৰ; বিতৰণৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰায়ে অতি অসমান হয়, কিয়নো পথাৰ এখনৰ কিছু অংশই আন অংশলৈ পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ পানী বোৱাই নিবলৈ সেই অংশই অতিৰিক্ত পানী লাভ কৰিব পাৰে। চেণ্টাৰ-পিভট বা পাৰ্শ্বীয়ভাৱে চলা স্প্ৰিংকলাৰ ব্যৱহাৰ কৰি ওপৰৰ জলসিঞ্চনে বহুত বেছি সমান আৰু নিয়ন্ত্ৰিত বিতৰণৰ ধৰণৰ সম্ভাৱনা থাকে। ড্ৰিপ জলসিঞ্চন আটাইতকৈ ব্যয়বহুল আৰু কম ব্যৱহৃত প্ৰকাৰ, কিন্তু ই ন্যূনতম লোকচানৰ সৈতে গছৰ শিপালৈ পানী প্ৰেৰণ কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে। কিন্তু বিশেষকৈ ঘৰুৱা মালিকৰ বাবে আৰু পানীৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ পোহৰত ড্ৰিপ জলসিঞ্চন ক্ৰমান্বয়ে সুলভ হৈ পৰিছে। ড্ৰিপ জলসিঞ্চন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰিলে বছৰি ৩০,০০০ গেলন পানী ৰাহি কৰিব পাৰি যেতিয়া সকলো দিশতে স্প্ৰে কৰা জলসিঞ্চন ব্যৱস্থা সলনি কৰিব পাৰি।<ref>{{Cite web|url=https://www3.epa.gov/watersense/outdoor/tech.html|title=Water-Saving Technologies|website=WaterSense: An EPA Partnership Program|publisher=US Environmental Protection Agency|access-date=2024-04-16|archivedate=2017-02-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170214185923/https://www3.epa.gov/watersense/outdoor/tech.html|deadurl=yes}}</ref> ড্ৰিপ জলসিঞ্চনৰ দৰে সহজলভ্য ফলপ্ৰসূ পদ্ধতিও আছে, যেনে পানী ভৰাই থোৱা নলী ব্যৱহাৰ কৰা, যিবোৰ আনকি পানী বঢ়াৰ সময়তো ভৰাই থ’ব পাৰি যাতে বাষ্পীভৱন নাইকিয়া হয়। যিহেতু জলসিঞ্চন ব্যৱস্থা সলনি কৰাটো এটা ব্যয়বহুল কাম হ’ব পাৰে, সেয়েহে সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাসমূহে প্ৰায়ে বৰ্তমানৰ ব্যৱস্থাটোৰ কাৰ্যক্ষমতা সৰ্বাধিক কৰাত মনোনিৱেশ কৰে। ইয়াৰ ভিতৰত সংকুচিত মাটি খনন কৰা, পানীৰ সোঁত ৰোধ কৰিবলৈ খাল বা বান্ধ সৃষ্টি কৰা আৰু জলসিঞ্চনৰ সময়সূচী অনুকূল কৰিবলৈ মাটিৰ আৰ্দ্ৰতা আৰু বৰষুণৰ চেন্সৰ ব্যৱহাৰ কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত হ'ব পাৰে।<ref name="EPA-Conserve"/> সাধাৰণতে বৰ্তমানৰ জলসিঞ্চন ব্যৱস্থাৰ জোখ-মাখ আৰু অধিক ফলপ্ৰসূ ব্যৱস্থাপনাৰ জৰিয়তে দক্ষতাৰ বৃহৎ লাভ সম্ভৱপৰ। ২০১১ চনৰ ইউএনইপিৰ সেউজ অৰ্থনীতিৰ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে যে "সেউজীয়া গোবৰ ব্যৱহাৰ, মালচিং(mulching), আৰু শস্যৰ অৱশিষ্ট আৰু পশুৰ গোবৰ পুনঃব্যৱহাৰৰ পৰা মাটিৰ জৈৱিক উৰ্বৰতাৰ উন্নতিয়ে মাটিৰ পানী ধৰি ৰখা ক্ষমতা আৰু প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ সময়ত পানী শোষণ কৰাৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে"; <ref>UNEP, 2011, Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication, www.unep.org/greeneconomy</ref> যিটো হৈছে খৰালি কালত বৰষুণ আৰু জলসিঞ্চনৰ ব্যৱহাৰ অনুকূল কৰি তোলাৰ এক উপায়। চীনত দেখাৰ দৰে প্লাষ্টিকৰ মাল্চ(mulch)ৰ ব্যৱহৃত কৃষি পদ্ধতিতো পানী সংৰক্ষণ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। "মালচ" সঁচাকৈয়ে মাটিৰ ওপৰত ৰখা প্লাষ্টিকৰ পাতল চাদৰ। প্লাষ্টিকত ফুটা থাকে যাতে গছবোৰ গজিব পাৰে। কিছুমান অধ্যয়নে দেখুৱাইছে যে প্লাষ্টিকৰ মাল্চে মাটিৰ আৰ্দ্ৰতাৰ বাষ্পীভৱন হ্ৰাস কৰি পানী সংৰক্ষণ কৰে, অৱশ্যে এই প্ৰথাই আনিব পৰা মুঠ পানীৰ সঞ্চয় নিৰ্ণয় কৰিবলৈ পৰ্যাপ্ত প্ৰয়োগমূলক অধ্যয়ন কৰা হোৱা নাই।<ref>{{Cite journal|last1=Ingman|first1=Mark|last2=Santelmann|first2=Mary V.|last3=Tilt|first3=Bryan|date=2015-06-01|title=Agricultural water conservation in china: plastic mulch and traditional irrigation|journal=Ecosystem Health and Sustainability|volume=1|issue=4|pages=1–11|doi=10.1890/EHS14-0018.1|s2cid=129853116|issn=2096-4129|doi-access=free}}</ref> ===পানীৰ পুনৰ্ব্যৱহাৰ=== পানীৰ নাটনিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাটো ক্ৰমান্বয়ে এক কঠিন সমস্যা হৈ পৰিছে। বিশ্বৰ ৪০%তকৈ অধিক জনসংখ্যা এনে অঞ্চলত বাস কৰে য’ত পানীৰ চাহিদা ইয়াৰ যোগানতকৈ বেছি। যোগান আৰু চাহিদাৰ মাজৰ ভাৰসাম্যহীনতাৰ লগতে জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ দৰে স্থায়ী সমস্যাই পানী সংৰক্ষণৰ বাবে পানীৰ পুনৰ্ব্যৱহাৰক এক প্ৰয়োজনীয় পদ্ধতি কৰি তুলিছে।<ref>{{Cite book|title=Wastewater Reuse and Current Challenges - Springer|volume = 44|doi=10.1007/978-3-319-23892-0|series = The Handbook of Environmental Chemistry|year = 2016|isbn = 978-3-319-23891-3|last1 = Fatta-Kassinos|first1 = Despo|last2 = Dionysiou|first2 = Dionysios D.|last3 = Kümmerer|first3 = Klaus|s2cid = 131884831}}</ref> খাদ্য শস্য আৰু/বা খোৱাপানীৰ জলসিঞ্চনৰ বাবে বৰ্জ্য পানী পৰিশোধন কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নিৰ্মল পানীৰ পৰিশোধনতকৈ সাগৰৰ পানীৰ পৰিশোধনত অধিক শক্তিৰ প্ৰয়োজন হয়। ইয়াৰ পিছতো সমগ্ৰ বিশ্বতে পানীৰ নাটনিৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই বহুতো ''সাগৰীয় পানী পৰিশোধন প্লাণ্ট'' নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। ইয়াৰ ফলত সাগৰৰ পানী পৰিশোধনৰ প্ৰভাৱৰ মূল্যায়ন কৰা আৰু পৰিশোধন প্ৰযুক্তিৰ উন্নতিৰ উপায় বিচাৰি উলিওৱাটো প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰিছে। বৰ্তমানৰ গৱেষণাত পৰিশোধনৰ আটাইতকৈ ফলপ্ৰসূ আৰু কম শক্তি নিবিড় পদ্ধতি নিৰ্ণয় কৰিবলৈ পৰীক্ষাৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।<ref>{{cite journal |last1=Ibrahim |first1=Yazan |last2=Arafat |first2=Hassan A. |last3=Mezher |first3=Toufic |last4=AlMarzooqi |first4=Faisal |title=An integrated framework for sustainability assessment of seawater desalination |journal=Desalination |date=1 December 2018 |volume=447 |pages=1–17 |doi=10.1016/j.desal.2018.08.019|s2cid=105933067 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Elimelech |first1=M. |last2=Phillip |first2=W. A. |title=The Future of Seawater Desalination: Energy, Technology, and the Environment |journal=Science |date=5 August 2011 |volume=333 |issue=6043 |pages=712–717 |doi=10.1126/science.1200488 |pmid=21817042 |bibcode=2011Sci...333..712E |s2cid=24189246 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Han |first1=Songlee |last2=Rhee |first2=Young-Woo |last3=Kang |first3=Seong-Pil |title=Investigation of salt removal using cyclopentane hydrate formation and washing treatment for seawater desalination |journal=Desalination |date=February 2017 |volume=404 |pages=132–137 |doi=10.1016/j.desal.2016.11.016 }}</ref> পানী পৰিশোধন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা আন এক পদ্ধতি বালি পৰিশোধন। শেহতীয়া অধ্যয়নসমূহে দেখুৱাইছে যে, বালি পৰিশোধনৰ ক্ষেত্ৰত অধিক উন্নতিৰ প্ৰয়োজন, কিন্তু ই পানীৰ পৰা ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণু আঁতৰোৱাৰ ফলপ্ৰসূ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে।<ref>{{cite journal |last1=Seeger |first1=Eva M. |last2=Braeckevelt |first2=Mareike |last3=Reiche |first3=Nils |last4=Müller |first4=Jochen A. |last5=Kästner |first5=Matthias |title=Removal of pathogen indicators from secondary effluent using slow sand filtration: Optimization approaches |journal=Ecological Engineering |date=October 2016 |volume=95 |pages=635–644 |doi=10.1016/j.ecoleng.2016.06.068 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Vries |first1=D. |last2=Bertelkamp |first2=C. |last3=Schoonenberg Kegel |first3=F. |last4=Hofs |first4=B. |last5=Dusseldorp |first5=J. |last6=Bruins |first6=J.H. |last7=de Vet |first7=W. |last8=van den Akker |first8=B. |title=Iron and manganese removal: Recent advances in modelling treatment efficiency by rapid sand filtration |journal=Water Research |date=February 2017 |volume=109 |pages=35–45 |doi=10.1016/j.watres.2016.11.032 |pmid=27865171 |bibcode=2017WatRe.109...35V }}</ref> বালি পৰিশোধনে প্ৰ'ট'জোৱা আৰু বেক্টেৰিয়া আঁতৰোৱাত অতি ফলপ্ৰসূ, কিন্তু ভাইৰাছ আঁতৰোৱাটো বৰ সহজ হৈ উঠা নাই।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/safewater/sand-filtration.html|title=Slow Sand Filtration|date=May 2, 2014|website=CDC.gov}}</ref> বৃহৎ পৰিসৰৰ বালি পৰিশোধনৰ সুবিধাসমূহতো ইয়াক ৰখাৰ বাবে বৃহৎ পৃষ্ঠভাগৰ প্ৰয়োজন হয়। পুনঃব্যৱহৃত পানীৰ পৰা ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণু আঁতৰোৱাটো অতি অগ্ৰাধিকাৰৰ বিষয়, কাৰণ বৰ্জ্য পানীত সদায় মানুহক সংক্ৰমিত কৰিব পৰা ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণু থাকে। পুনঃব্যৱহৃত পানীয়ে মানুহৰ জনসংখ্যাৰ বাবে ভাবুকিৰ সৃষ্টি নকৰিবলৈ ৰোগ সৃষ্টিকাৰী ভাইৰাছৰ মাত্ৰা এটা নিৰ্দিষ্ট মাত্ৰালৈ হ্ৰাস কৰিব লাগিব। পৰিশোধিত বৰ্জ্য পানীত ৰোগ সৃষ্টিকাৰী ভাইৰাছৰ মাত্ৰা মূল্যায়নৰ অধিক সঠিক পদ্ধতি নিৰ্ণয় কৰিবলৈ অধিক গৱেষণাৰ প্ৰয়োজন।<ref>{{cite journal |last1=Gerba |first1=Charles P. |last2=Betancourt |first2=Walter Q. |last3=Kitajima |first3=Masaaki |title=How much reduction of virus is needed for recycled water: A continuous changing need for assessment? |journal=Water Research |date=January 2017 |volume=108 |pages=25–31 |doi=10.1016/j.watres.2016.11.020 |pmid=27838026 |pmc=7112101 |doi-access=free |bibcode=2017WatRe.108...25G }}</ref> ==পানীৰ অপচয়== ===নলীৰ ছিদ্ৰ=== [[File:Leaking garden hose bib.jpg|thumb|upright|বাগিছাৰ পানী দিয়া নলীৰ ছিদ্ৰ]] পানীৰ অপচয় হৈছে পানী সংৰক্ষণৰ বিপৰীত দিশ আৰু সাধাৰণ অৰ্থত ই হ’ল কোনো ব্যৱহাৰিক উদ্দেশ্য নোহোৱাকৈ পানী নিৰ্গত কৰা বা বৈ যাবলৈ দিয়া। অসচেতনভাৱে কৰা পানী ব্যৱহাৰকো অপচয় বুলি গণ্য কৰা হয়। ইপিএৰ অনুমান অনুসৰি আমেৰিকাত ঘৰুৱা পানীৰ নলৰ ছিদ্ৰই দেশজুৰি বছৰি প্ৰায় ৯০০ বিলিয়ন গেলন (৩.৪ বিলিয়ন ঘনমিটাৰ) পানী অপচয় কৰিব পাৰে।<ref>{{cite web|url=https://www.epa.gov/watersense/statistics-and-facts |title=Statistics and Facts &#124; WaterSense &#124; US EPA |website=Epa.gov |date= 2017-01-23|access-date=2017-07-11}}</ref> সাধাৰণতে পানী ব্যৱস্থাপনা সংস্থাসমূহে পানীৰ অপচয়ৰ তুলনামূলকভাৱে অস্পষ্ট ধাৰণা এটাৰ সুনিৰ্দিষ্ট সংজ্ঞা দিবলৈ অনিচ্ছুক বা অনিচ্ছুক।<ref>{{cite journal |last1=Neuman |first1=Janet C. |title=Beneficial Use, Waste, and Forfeiture: the Inefficient Search for Efficiency in Western Water Use |journal=Environmental Law |date=1998 |volume=28 |issue=4 |pages=919–996 |jstor=43266687 |ssrn=962710 |url=http://www.nationalaglawcenter.org/wp-content/uploads/assets/bibarticles/neuman_forfeiture.pdf }}</ref> কিন্তু পানীৰ অপচয়ৰ সংজ্ঞা প্ৰায়ে স্থানীয় খৰাং জৰুৰীকালীন অধ্যাদেশত দিয়া হয়। এটা উদাহৰণে ইচ্ছাকৃত বা অনিচ্ছাকৃত যিকোনো কাৰ্যৰ কথা বুজায়, যিয়ে "যিকোনো নলা, অনাময় নলা, জলধাৰা বা ৰাজহুৱা বা ব্যক্তিগত নলা বা কাষৰ যিকোনো নলালৈ টেপ, নলী, নল, পাইপ, স্প্ৰিংকলাৰ, পুখুৰী, পুল, জলপথ, ফোয়াৰা বা নজেলৰ পৰা পানী লিক হোৱা বা নিষ্কাশিত হৈ বৈ যোৱা বা আৱৰ্জনালৈ যোৱা বা যাবলৈ দিয়া।" <ref>{{cite web|url=http://qcode.us/codes/roseville/view.php?topic=14-14_09-14_09_030&frames=off |title=14.09.030 Definition of water waste |website=Qcode.us |access-date=2017-07-11}}</ref> এই উদাহৰণত নগৰ সংহিতাই এইটোও স্পষ্ট কৰি দিছে যে, "ধোৱাৰ ক্ষেত্ৰত "নিঃসৰণ", "প্ৰবাহ" বা "আৱৰ্জনালৈ যোৱা"ৰ অৰ্থ হ'ল লেতেৰা বা ধূলিময় বস্তুটো ধুবলৈ, তিয়াই বা পৰিষ্কাৰ কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় পানীতকৈ অধিক পানী, যেনে অটোম'বাইল, ফুটপাথ বা পাৰ্কিং এৰিয়া আদিৰ পৰা আৱৰ্জনালৈ বৈ যায়। পানীৰ উপযোগিতাসমূহে (আৰু অন্যান্য সংবাদ মাধ্যমৰ উৎসসমূহে) প্ৰায়ে অপচয়কাৰী পানী ব্যৱহাৰৰ পদ্ধতি আৰু অপচয়কাৰী ব্যৱহাৰৰ নিষেধাজ্ঞাৰ তালিকা প্ৰদান কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে টেক্সাছৰ ছান এণ্টনিঅ'ৰ ইউটিলিটিসমূহ।<ref>{{cite web |url=http://www.saws.org/conservation/waterwaste/whatiswaste.cfm |title=SAWS Report Water Waste - What is Water Waste? |website=Saws.org |access-date=2017-07-11 |archivedate=2019-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190715133742/http://www.saws.org/Conservation/WaterWaste/whatiswaste.cfm |deadurl=yes }}</ref> লাছ ভেগাছ, নেভাদা,<ref>{{cite web|url= https://www.lvvwd.com/conservation/water-waste/index.html |title=Water Waste |website=Las Vegas Valley Water District }}</ref> কেলিফৰ্ণিয়াত কেলিফৰ্ণিয়া ৱাটাৰ চাৰ্ভিচ কোম্পানী,<ref>{{cite web|url=https://www.calwater.com/conservation/water-waste-report/ |title=Report Water Waste |publisher=Cal Water |date=2015-12-03 |access-date=2017-07-11}}</ref> আৰু চিটি অৱ চান ডিয়েগো, কেলিফৰ্ণিয়া আদি।<ref>{{cite web|url=https://www.sandiego.gov/water/conservation/kids/tips |title=Water Saving Tips &#124; City of San Diego Official Website |website= Sandiego.gov |access-date=2017-07-11}}</ref> কেলিফৰ্ণিয়াৰ পালো আলটো চহৰে অপচয়কাৰী পদ্ধতি যেনে লিক, পানীৰ বৈ যোৱা পানী, বৰষুণৰ সময়ত আৰু তাৰ লগে লগে জলসিঞ্চন কৰা আৰু খোৱাৰ অযোগ্য পানী উপলব্ধ হ'লে খোৱাপানীৰ ব্যৱহাৰৰ ওপৰত স্থায়ী পানী ব্যৱহাৰৰ নিষেধাজ্ঞা বলবৎ কৰে।<ref>{{cite web|url=http://www.cityofpaloalto.org/news/displaynews.asp?NewsID=2336&TargetID=235,310 |title=Water & Drought Update - Palo Alto Water Use Guidelines |access-date=2017-08-06}}</ref> অষ্ট্ৰেলিয়াৰ ভিক্টোৰিয়া ৰাজ্যতো একেধৰণৰ নিষেধাজ্ঞা প্ৰযোজ্য।<ref>{{cite web |url=https://www.water.vic.gov.au/liveable-cities-and-towns/permanent-water-saving-rules |title=Permanent water saving rules |date=17 February 2019 |website=Victoria State Government |access-date=16 April 2024 |archivedate=14 March 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180314202819/https://www.water.vic.gov.au/liveable-cities-and-towns/permanent-water-saving-rules |deadurl=yes }}</ref> ইংলেণ্ড, স্কটলেণ্ড, ৱেলছ আৰু উত্তৰ আয়াৰলেণ্ডত অস্থায়ী পানী ব্যৱহাৰ নিষেধাজ্ঞা (যাক "হ'চপাইপ নিষেধাজ্ঞা" বুলিও কোৱা হয়) ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref>Water UK http://www.water.org.uk/consumers/tubs {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180730213952/https://www.water.org.uk/consumers/tubs |date=2018-07-30 }}</ref> কঠোৰভাৱে ক’বলৈ গ’লে নলাত, বা পোনপটীয়াকৈ পৰিৱেশলৈ নিৰ্গত হোৱা পানী অপচয় বা লুপ্ত হৈ যোৱা নহয়। ই জলচক্ৰৰ ভিতৰতে থাকে আৰু বৰষুণ হিচাপে ভূমিপৃষ্ঠ আৰু পৃষ্ঠৰ জলভাগলৈ ঘূৰি আহে। কিন্তু বহু ক্ষেত্ৰত পানীৰ উৎস ঘূৰি অহা বিন্দুৰ পৰা যথেষ্ট দূৰত্বত থাকে আৰু ই বেলেগ জলাশয়ত থাকিব পাৰে। নিষ্কাশন বিন্দু আৰু উভতি অহা বিন্দুৰ মাজৰ পৃথকতাই জলধাৰা আৰু নদীৰ পাৰৰ ষ্ট্ৰিপত পৰিৱেশৰ উল্লেখযোগ্য অৱক্ষয়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পাৰে। যিটো "অপচয়" হয় সেয়া হ'ল সম্প্ৰদায়টোৱে পানীৰ যোগান যিটো ধৰি ৰখা, সংৰক্ষণ কৰা, পৰিবহণ কৰা আৰু খোৱা গুণগত মান অনুসৰি পৰিশোধন কৰা হয়। পানীৰ কাৰ্যক্ষম ব্যৱহাৰে পানী যোগানৰ খৰচ ৰাহি কৰে আৰু অন্য ব্যৱহাৰকাৰীৰ বাবে আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সমৰ্থনৰ বাবেও হ্ৰদ, নদী আৰু জলধাৰাত অধিক মিঠা পানী এৰি দিয়ে। উদাহৰণস্বৰূপে আমি শৌচাগাৰক আৱৰ্জনাক পেলনীয়া টেমা হিচাপে গণ্য কৰা উচিত নহয়। যদি আমি ইয়াত চিগাৰেটৰ টুকুৰা বা টিছুবোৰ ফ্লাছ কৰো তেন্তে আমি গেলন পানী অপচয় কৰি আছোঁ। কাৰণ পানী পুনঃব্যৱহাৰৰ প্ৰক্ৰিয়াটো সম্পূৰ্ণ কৰিব নোৱাৰি।<ref>{{Cite web |title=45+ Ways to Conserve Water in the Home and Yard |url=https://learn.eartheasy.com/guides/45-ways-to-conserve-water-in-the-home-and-yard/ |access-date=2022-08-05 |website=Eartheasy Guides & Articles |language=en-CA}}</ref> পানীৰ অপচয়ৰ সৈতে ওতপ্ৰোতভাৱে জড়িত এটা ধাৰণা হ'ল "পানী ব্যৱহাৰৰ দক্ষতা।" পানীৰ ব্যৱহাৰক অদক্ষ বুলি গণ্য কৰা হয়, যদিহে ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ একে উদ্দেশ্যত কম পানীৰে সাধন কৰিব পৰা নাযায়। কাৰিকৰী দক্ষতা অভিযান্ত্ৰিক অনুশীলনৰ পৰা উদ্ভৱ হয় য'ত ইয়াক সাধাৰণতে উৎপাদন আৰু ইনপুটৰ অনুপাত বৰ্ণনা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ই বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু প্ৰক্ৰিয়াৰ তুলনাত উপযোগী।<ref>{{cite journal |author1=Dziegielewski, B. J. |author2=Kiefer, C. |title=Water Conservation Measurement Metrics: Guidance Report |journal=American Water Works Association |date=January 22, 2010 |url=https://www.awwa.org/Portals/0/files/resources/resource%20dev%20groups/tech%20and%20educ%20program/documents/WaterConservationMeasurementMetricsGuidanceReport.pdf |access-date=April 16, 2024 |archivedate=July 23, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180723182149/https://www.awwa.org/Portals/0/files/resources/resource%20dev%20groups/tech%20and%20educ%20program/documents/WaterConservationMeasurementMetricsGuidanceReport.pdf |deadurl=yes }}</ref> উদাহৰণস্বৰূপে, এটা শ্বাৱাৰহেডক আন এটাতকৈ অধিক কাৰ্যক্ষম বুলি গণ্য কৰা হ’ব যদিহে ই কম পানী বা অন্যান্য ইনপুট (যেনে, পানীৰ কম চাপ) ব্যৱহাৰ কৰি একে উদ্দেশ্য (অৰ্থাৎ শ্বাৱাৰ) সম্পন্ন কৰিব পাৰে। পানী সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থাত ধন (বা সম্পদ) বিনিয়োগৰ সিদ্ধান্ত লোৱাত কাৰিকৰী দক্ষতা ধাৰণাটো উপযোগী নহয় যদিহে ইনপুট আৰু আউটপুটসমূহ মূল্যৰ হিচাপত জুখিব নোৱাৰে। দক্ষতাৰ এই প্ৰকাশক অৰ্থনৈতিক দক্ষতা বুলি কোৱা হয় আৰু ইয়াক পানী সংৰক্ষণৰ ধাৰণাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:পৰিৱেশ সম্পৰ্কীয় সমস্যা]] [[শ্ৰেণী:পানীৰ উৎস]] [[শ্ৰেণী:গোলকীয় সমস্যা]] 0dpde1td48ezo9tapkg3v9k0cx30dxt 0 104467 419729 418216 2024-04-26T06:40:51Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox holiday | holiday_name = আম্বেদকাৰ জয়ন্তী | type = Secular bhimte | longtype = ধৰ্মনিৰপেক্ষ, [[ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰ]]ৰ জন্মজয়ন্তী | image = Ambedkar Jayanti Procession.png | caption =আম্বেদকাৰ জয়ন্তী উপলক্ষে [[চৈত্যভূমি]]ত অনুষ্ঠিত শোভাযাত্ৰা | official_name =আম্বেদকাৰ জয়ন্তী<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtra.gov.in/1204/Public-Holidays|title=सार्वजनिक सुट्ट्या-महाराष्ट्र शासनाचे अधिकृत संकेतस्थळ, भारत|access-date=3 March 2019}}</ref> | nickname = ভীম জয়ন্তী | observedby = ভাৰত | date = ১৪ এপ্ৰিল | scheduling = | duration = এদিন | frequency = বাৰ্ষিক | celebrations = | observances = শুভাযাত্ৰা, আলোচনা সত্ৰ, সন্মিলন | relatedto = [[সংবিধান দিৱস (ভাৰত)|সংবিধান দিৱস]] }} '''আম্বেদকাৰ জয়ন্তী''' বা '''ভীম জয়ন্তী''' ({{lang-en|Ambedkar Jayanti}}) ভাৰতকে ধৰি সমগ্ৰ বিশ্বতে ১৪ এপ্ৰিল তাৰিখে ভাৰতীয় আইনবিদ, অৰ্থনীতিবিদ, সমাজ সংস্কাৰক আৰু ৰাজনৈতিক নেতা তথা [[ভাৰতৰ সংবিধান]]ৰ পিতৃস্বৰূপ [[ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰ]]ৰ জন্মোৎসৱ হিচাপে পালন কৰা হয়। ১৮৯১ চনৰ ১৪ এপ্ৰিল তাৰিখে আম্বেদকাৰৰ জন্ম হৈছিল।<ref>{{Cite web|date=2021-04-10|title=Ambedkar Jayanti 2021:Humble Request to Dr B. R. Ambedkar's Followers|url=https://news.jagatgururampalji.org/ambedkar-jayanti-birth-anniversary/|access-date=2021-04-13|website=S A NEWS|language=en-US}}</ref> এই দিনটো ''সমতা দিৱস'' আৰু ''জ্ঞান দিৱস'' হিচাপেও পালন কৰা হয়। গোটেই জীৱন সমতাৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰা বাবাচাহেব আম্বেদকাৰক সমতা আৰু জ্ঞানৰ প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। আম্বেদকাৰ মানৱ অধিকাৰ আন্দোলন, সংবিধান নিৰ্মাতা আৰু অপৰিসীম পাণ্ডিত্যৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বতে পৰিচিত আৰু এই দিনটো তেওঁক শ্ৰদ্ধা জনাই উদযাপন কৰা হয়। ১৯২৮ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলত [[পুনে]] চহৰত সদাশিৱ ৰণপিচে নামৰ ব্যক্তি এজনে প্ৰথমবাৰৰ বাবে আম্বেদকাৰ জয়ন্তী হিচাপে অনুষ্ঠিত কৰিছিল। ৰণপিচে আম্বেদকাৰৰ অনুগামী আছিল। আম্বেদকাৰ জয়ন্তী কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ লগতে ভাৰতৰ ২৫খন ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত চৰকাৰী বন্ধৰ দিন।<ref>{{Cite web|last=कुमार|first=अरविन्द|date=2020-04-14|title=असमानता दूर करने के लिए भीमराव आंबेडकर ने क्या उपाय दिए थे|url=https://hindi.theprint.in/opinion/what-measures-did-bhimrao-ambedkar-give-to-remove-inequality-in-society/130876/|access-date=2021-04-06|website=ThePrint Hindi|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Ambedkar Jayanti 2020: आज है अंबेडकर जयंती, जानिए बाबा साहेब से जुड़ी ये 7 बातें|url=https://ndtv.in/career/ambedkar-jayanti-2020-date-importance-significance-and-other-facts-of-bhim-jayanti-2211069|access-date=2021-04-06|website=NDTVIndia}}</ref><ref>{{Cite web|last=हिंदी|first=क्विंट|date=2020-04-13|title=B.R. Ambedkar Jayanti 2020: पढ़ें अंबेडकर साहब के ये अनमोल विचार|url=https://hindi.thequint.com/lifestyle/dr-bhimrao-ambedkar-jayanti-2020-famous-quotes-and-slogans|access-date=2021-04-06|website=TheQuint|language=hi}}</ref> ==বিৱৰণ== ড° ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰ এজন ভাৰতীয় আইনজ্ঞ, ৰাজনৈতিক নেতা, দাৰ্শনিক, বুৰঞ্জীবিদ, অৰ্থনীতিবিদ, শিক্ষক তথা লেখক আছিল। তেওঁ কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী সভাত '''প্ৰথম আইন মন্ত্ৰী''' আছিল। ১৯৩০-৩১ আৰু ১৯৩১-৩২ চনত প্ৰথম [[ঘূৰণীয়া মেজমেল]]ত তেওঁ অনুন্নত জাতিৰ হৈ প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। [[বোম্বাই]] বিধান সভাৰ সদস্য নিৰ্বাচিত হৈছিল। ব্ৰিটিছ চৰকাৰে তেওঁ যুটীয়া সংসদী কমিটীৰ সদস্য নিযুক্ত কৰিছিল। তেওঁ ভাৰতীয় কাৰ্যবাহী পৰিষদৰ সদস্য হৈ লাঠ গৱৰ্ণৰ কাৰ্যকৰী কাউন্সিলৰ '''শ্ৰম মন্ত্ৰী''' নিযুক্ত হৈছিল। ভাৰতীয় সংবিধান সভাৰ সদস্য আছিল আৰু ১৯৪৭ চনত তেওঁ সংবিধান খচৰা প্ৰস্তুতি কমিটীৰ সভাপতি হৈছিল আৰু ভাৰতীয় সংবিধান ৰচনা কৰিছিল।<ref name="ভীমৰাজ ৰাও আম্বেদকাৰ">{{cite book | title=ভাৰত-ৰত্ন | publisher=অজয় কুমাৰ দত্ত, ষ্টুডেণ্টচ্ ষ্ট'ৰচ্| author=সমীন কলিতা | pages=৮৪,৮৫,৮৬,৮৭,৮৮,৮৯,৯০}}</ref> ২০১২ চনত History TV আৰু CNN-IBN চেনেলে দেশজুৰি চলোৱা এটা সমীক্ষাত তেখেতক "শ্ৰেষ্ঠ ভাৰতীয়" হিচাপে বাছনি কৰা হৈছিল।<ref>{{cite news|url=http://ibnlive.in.com/videos/282480/the-greatest-indian-after-independence-br-ambedkar.html|newspaper=cnn ibn|title=আৰ্কাইভ কপি|access-date=2013-01-03|archivedate=2012-11-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121106012934/http://ibnlive.in.com/videos/282480/the-greatest-indian-after-independence-br-ambedkar.html|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=http://www.historyindia.com/TGI/ |access-date=2013-01-03 |archivedate=2012-08-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120808090032/http://www.historyindia.com/TGI/ |deadurl=yes }}</ref> ১৯৯০ চনত তেখেতক মৰনোত্তৰভাৱে [[ভাৰত-ৰত্ন]] বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। ==উদযাপন== [[File:The Citizens paid tributes to Babasaheb Dr. B.R. Ambedkar on the occasion of his 125th birth anniversary, at Parliament House, in New Delhi on April 14, 2016 (1).jpg|thumb|২০১৬ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলত নতুন দিল্লীৰ সংসদ ভৱনত আম্বেদকাৰৰ ১২৫ সংখ্যক জন্ম জয়ন্তী উপলক্ষে নাগৰিকসকলে শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জ্ঞাপন কৰা মুহূৰ্ত]] ১৯২৮ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলত পুনে চহৰত সদাশিৱ ৰণপিচে নামৰ ব্যক্তি এজনে প্ৰথমবাৰৰ বাবে আম্বেদকাৰ জয়ন্তী হিচাপে অনুষ্ঠিত কৰিছিল। ৰণপিচে আম্বেদকাৰৰ অনুগামী আছিল। তেওঁৰ অনুগামী সকলে আম্বেদকাৰ জয়ন্তী শোভাযাত্ৰা [[মুম্বাই]]ৰ চৈত্য ভূমি আৰু নাগপুৰৰ দীক্ষা ভূমিত অনুষ্ঠিত কৰে।<ref>{{cite news|title=Ambedkar Jayanti - Bhim Jayanti - 14 April|url=http://jaibhimambedkar.com/ambedkar-jayanti-bhim-jayanti-14-april/184/|access-date=28 March 2017|archivedate=28 March 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170328212351/http://jaibhimambedkar.com/ambedkar-jayanti-bhim-jayanti-14-april/184/|deadurl=yes}}</ref> আম্বেদকাৰ জয়ন্তী উপলক্ষে [[নতুন দিল্লী]]ত ভাৰতৰ সংসদ ভৱনত আম্বেদকাৰৰ প্ৰতিমূৰ্তিত ৰাষ্ট্ৰপতি, প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ৰাজনৈতিক দলৰ নেতাসকলে শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জ্ঞাপন কৰে। সমগ্ৰ বিশ্বতে বিশেষকৈ [[দলিত]], [[আদিবাসী]], শ্ৰমিক, মহিলা আৰু লগতে তেওঁৰ আদৰ্শক সৰোগত কৰি [[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] গ্ৰহণ কৰাসকলেও ইয়াক উদযাপন কৰে। ভাৰতত বৃহৎ সংখ্যক লোকে শোভাযাত্ৰা কৰি কেইদিনা আম্বেদকাৰক স্মৰণ কৰে। ২০২০ চনত বিশ্বত প্ৰথম অনলাইন আম্বেদকাৰ জয়ন্তী উদযাপন কৰা হয়।<ref>{{Cite web|date=April 13, 2020|first=Mohua|last=Chatterjee|title=Dalits go digital to celebrate 129th Ambedkar Jayanti amid lockdown|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/dalits-go-digital-to-celebrate-129th-ambedkar-jayanti-amid-lockdown/articleshow/75129889.cms|access-date=2021-04-06|website=The Times of India|language=en}}</ref><ref>{{cite book |last=Shastree |first=Uttara |title=Religious Converts in India: Socio-political Study of Neo-Buddhists |publisher=Mittal Publications |year=1996 |isbn=978-81-7099-629-3 |url=https://books.google.com/books?id=yYInC70BSEgC&pg=PP1 |access-date=2010-04-06 }}</ref> [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]], [[বিহাৰ]], [[চণ্ডীগড়]], [[ছত্তীশগড়]], [[গোৱা]], [[গুজৰাট]], [[হাৰিয়ানা]], [[হিমাচল প্ৰদেশ]], [[জম্মু আৰু কাশ্মীৰ]], [[ঝাৰখণ্ড]], [[কৰ্ণাটক]], [[কেৰালা]], [[লাডাখ]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], [[ওড়িশা]], [[পণ্ডিচেৰী]], [[পঞ্জাব, ভাৰত|পঞ্জাব]], [[ৰাজস্থান]], [[ছিকিম]], [[তামিলনাডু]], [[তেলেংগানা]], [[উত্তৰাখণ্ড]], [[উত্তৰ প্ৰদেশ]], [[পশ্চিম বংগ]], [[মধ্যপ্ৰদেশ]]কে ধৰি ভাৰতৰ ২৫ খনতকৈও অধিক ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত আম্বেদকাৰ জয়ন্তী চৰকাৰী বন্ধৰ দিন।<ref>{{Cite web|title=Dr Ambedkar Jayanti in India in 2021 {{!}} by Office Holidays|url=https://www.officeholidays.com/amp/holidays/india/dr-ambedkar-jayanti|access-date=2021-04-06|website=www.officeholidays.com}}</ref> ===১২৫ সংখ্যক আম্বেদকাৰ জয়ন্তী=== ২০১৬ চনত [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] ড° ভীমৰাও আম্বেদকাৰৰ ১২৫ সংখ্যক জন্ম জয়ন্তী উপলক্ষে দেশৰ লগতে বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত ব্যাপক পৰিসৰত উদযাপন কৰে। এই দিনটো ভাৰতৰ সকলো ৰাজ্যতে চৰকাৰী বন্ধৰ দিন হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছিল। একেবছৰে প্ৰথমবাৰৰ বাবে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ই আম্বেদকাৰৰ ১২৫ সংখ্যক জন্ম জয়ন্তীও পালন কৰে য’ত ১৫৬খন দেশৰ প্ৰতিনিধিয়ে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। ৰাষ্ট্ৰসংঘই ড° ভীমৰাও আম্বেদকাৰক “বিশ্বৰ নেতা” বুলি অভিহিত কৰি সন্মান জনায়। ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ৭০ বছৰীয়া ইতিহাসত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী ভাৰতীয় ব্যক্তিৰ জন্মদিন পালন কৰা হয়। তেওঁৰ বাহিৰেও পৃথিৱীত মাত্ৰ দুজন ব্যক্তিৰ জন্ম বাৰ্ষিকী ৰাষ্ট্ৰসংঘই পালন কৰিছে – [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, কনিষ্ঠ|মাৰ্টিন লুথাৰ কিং]] আৰু [[নেলছন মেণ্ডেলা]]।<ref>{{Cite web |url=http://prahaar.in/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4-%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98%E0%A4%BE%E0%A4%A4-%E0%A4%AC%E0%A4%BE/ |title=संग्रहीत प्रति |access-date=16 दिसंबर 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161220145752/http://prahaar.in/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4-%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98%E0%A4%BE%E0%A4%A4-%E0%A4%AC%E0%A4%BE/ |archive-date=20 December 2016 |url-status=dead |archivedate=20 December 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220145752/http://prahaar.in/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4-%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98%E0%A4%BE%E0%A4%A4-%E0%A4%AC%E0%A4%BE/ |deadurl=yes }}</ref> আম্বেদকাৰ, কিং আৰু মেণ্ডেলা, এই তিনগৰাকী ব্যক্তিয়ে নিজ নিজ দেশত মানৱ অধিকাৰ সংগ্ৰামৰ নেতৃত্ব দিছিল। ==শ্ৰদ্ধাঞ্জলি== ভাৰতৰ ডাক বিভাগে ১৯৬৬, ১৯৭৩, ১৯৯১, ২০০১, আৰু ২০১৩ চনত আম্বেদকাৰ জয়ন্তী উপলক্ষে ডাকটিকট জাৰি কৰিছিল।<ref>[https://colnect.com/en/stamps/list/country/433-India/item_name/Ambedkar/sort/by_name Ambedkar on stamps]. colnect.com</ref> ১৯৯০ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলৰ পৰা ১৯৯১ চনৰ ১৪ এপ্ৰিললৈকে সময়ছোৱা বাবাচাহেবৰ স্মৃতিত "সামাজিক ন্যায়ৰ বৰ্ষ" হিচাপে পালন কৰা হৈছিল।<ref>{{Cite web|url=http://ambedkarfoundation.nic.in/html/bharat.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20060505044856/http://ambedkarfoundation.nic.in/html/bharat.htm|url-status=dead|archive-date=2006-05-05|title=Bharat Ratna Baba Saheb|date=2006-05-05|access-date=2018-11-09|archivedate=2006-05-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060505044856/http://ambedkarfoundation.nic.in/html/bharat.htm|deadurl=yes}}</ref> [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] আম্বেদকাৰৰ সন্মানত ১২৫ সংখ্যক জন্ম জয়ন্তী উপলক্ষে ২০১৫ চনত ১০ টকা আৰু ১২৫ টকীয়া মুদ্ৰা জাৰি কৰিছিল।<ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/economy/pm-narendra-modi-releases-rs-10-rs-125-commemorative-coins-honouring-dr-babasaheb-ambedkar/175185/|title=PM Narendra Modi releases Rs 10, Rs 125 commemorative coins honouring Dr Babasaheb Ambedkar|date=6 December 2015|access-date=3 March 2019}}</ref> ২০১৫ চনৰ ১৪ এপ্ৰিলত আম্বেদকাৰৰ ১২৪ সংখ্যক জন্মদিনৰ বাবে গুগল ডুডল প্ৰকাশ কৰা হয়।<ref>{{cite news|title=B.R. Ambedkar, a hero of India's independence movement, honoured by Google Doodle|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/google/google-doodle/11534732/B.R.-Ambedkar-a-hero-of-Indias-independence-movement-honoured-by-Google-Doodle.html|access-date=9 January 2016|agency=The Telegraph}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://lh3.googleusercontent.com/vk66VJ12cmvzjaxJJbWrpz8bDWPaRTxC5Ta6SNvi5hlUXlJfm3cH-yKHwzHG9pk3vWIz5cvYE-6xMiHGE_7s91fy_aLVBJqxSNWpf_E |title=Google Doodle |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150414003026/http://lh3.googleusercontent.com/vk66VJ12cmvzjaxJJbWrpz8bDWPaRTxC5Ta6SNvi5hlUXlJfm3cH-yKHwzHG9pk3vWIz5cvYE-6xMiHGE_7s91fy_aLVBJqxSNWpf_E |archive-date=14 April 2015 |access-date=2015-04-14 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |last=Gibbs |first=Jonathan |url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/b-r-ambedkar-indian-social-reformer-and-politician-honoured-with-a-google-doodle-10174529.html |title=B. R. Ambedkar's 124th Birthday: Indian social reformer and politician honoured with a Google Doodle |date=14 April 2015 |access-date=14 April 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150414000658/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/b-r-ambedkar-indian-social-reformer-and-politician-honoured-with-a-google-doodle-10174529.html |archive-date=14 April 2015 |work=The Independent |df=dmy-all}}</ref> এই ডুডল ভাৰত, [[আৰ্জেণ্টিনা]], [[চিলি]], [[আয়াৰলেণ্ড]], [[পেৰু]], [[পোলেণ্ড]], [[ছুইডেন]] আৰু [[যুক্তৰাজ্য]]ত প্ৰদৰ্শিত হৈছিল।<ref>{{Cite web |url=http://indianexpress.com/article/trending/google-tributes-doodle-to-b-r-ambedkar-for-125th-birth-anniversary/ |title=B R Ambedkar 124th birth anniversary: Google doodle changes in 7 countries as tribute |date=14 April 2015 |website=The Indian Express |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150707224447/http://indianexpress.com/article/trending/google-tributes-doodle-to-b-r-ambedkar-for-125th-birth-anniversary/ |archive-date=7 July 2015 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.dnaindia.com/india/report-google-doodle-marks-dr-br-ambedkar-s-124th-birth-anniversary-2077330 |title=Google's BR Ambedkar birth anniversary doodle on 7 other countries apart from India |date=14 April 2015 |website=dna |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150707202543/http://www.dnaindia.com/india/report-google-doodle-marks-dr-br-ambedkar-s-124th-birth-anniversary-2077330 |archive-date=7 July 2015 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |last=Nelson |first=Dean |url=http://www.telegraph.co.uk/technology/google/google-doodle/11534732/B.R.-Ambedkar-a-hero-of-Indias-independence-movement-honoured-by-Google-Doodle.html |title=B.R. Ambedkar, a hero of India's independence movement, honoured by Google Doodle |date=14 April 2015 |work=Telegraph.co.uk |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160105014345/http://www.telegraph.co.uk/technology/google/google-doodle/11534732/B.R.-Ambedkar-a-hero-of-Indias-independence-movement-honoured-by-Google-Doodle.html |archive-date=5 January 2016 |df=dmy-all}}</ref> [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ই ২০১৬, ২০১৭ আৰু ২০১৮ বৰ্ষত আম্বেদকাৰ জয়ন্তী উদযাপন কৰে।<ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/world/ambedkar-jayanti-celebrated-for-the-first-time-outside-india-as-un-organises-special-event-2730772.html|title=Ambedkar Jayanti celebrated for the first time outside India as UN organises special event - Firstpost|website=firstpost.com|date=15 April 2016|access-date=2018-11-09}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/world/2018/apr/14/un-celebrates-ambedkars-legacy-fighting-inequality-inspiring-inclusion-1801468.html|title=UN celebrates Ambedkar's legacy 'fighting inequality, inspiring inclusion'|work=The New Indian Express|access-date=2018-11-09}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsstate.com/world-news/babasaheb-ambedkar-jayanti-celebrated-in-united-nations-article-52584.html|title=संयुक्त राष्ट्र में मनाई गई डॉ. बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर जयंती - News State|work=newsstate.com|access-date=2018-11-09|language=en}}</ref> ২০১৭ চনৰ পৰা মহাৰাষ্ট্ৰ চৰকাৰে আম্বেদকাৰ জয়ন্তীক [[মহাৰাষ্ট্ৰ]] ৰাজ্যত আম্বেদকাৰৰ স্মৃতিত ''জ্ঞান দিৱস'' হিচাপে পালন কৰিববলৈ আৰম্ভ কৰে।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/mumbai/ambedkar-jayanti-to-be-celebrated-as-knowledge-day-in-state/article17998575.ece|title=Ambedkar Jayanti to be celebrated as Knowledge Day in State|author=Staff Reporter|newspaper=The Hindu|date=14 April 2017|access-date=3 March 2019|via=www.thehindu.com}}</ref> ২০১৭ চনত আম্বেদকাৰ জয়ন্তীৰ উপলক্ষে [[টুইটাৰ|টুইটাৰে]] আম্বেদকাৰৰ [[ইম'জি]] তেওঁৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাঞ্জলি হিচাপে মুকলি কৰে।<ref>{{Cite web|last=KVN|first=Rohit|date=2017-04-14|title=#JaiBhim: Twitter launches Dr BR Ambedkar emoji to commemorate 126th birth anniversary|url=https://www.ibtimes.co.in/jaibhim-twitter-launches-dr-br-ambedkar-emoji-commemorate-126th-birth-anniversary-723121|access-date=2021-04-06|website=www.ibtimes.co.in|language=en}}</ref> ২০২০ চনৰ ৬ এপ্ৰিলত [[কানাডা]]ৰ বাৰ্নাবেত ১৪ এপ্ৰিলক "ড° বি.আৰ. আম্বেদকাৰ সমতাৰ দিৱস" হিচাপে পালন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয়। কানাডাৰ বাৰ্নাবে চহৰৰ পৰিষদে এই সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰে।<ref>{{Cite web|url=https://www.voiceonline.com/burnaby-proclaims-april-14-as-dr-b-r-ambedkar-day-of-equality/|title=Burnaby proclaims April 15 as Dr. B.R. Ambedkar Day of Equality &#124; Indo-Canadian Voice|date=7 April 2020}}</ref><ref>{{Cite web|last=Maharashtra|first=Max|date=2020-04-11|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा जन्मदिवस कॅनडात 'समता दिन' म्हणून घोषित|url=https://www.maxmaharashtra.com/max-blog/babasaheb-ambedkars-birth-anniversary-is-declared-as-equality-day-in-canada-2/81531/|access-date=2021-04-06|website=www.maxmaharashtra.com|language=mr}}</ref> ২০২১ চনত ব্ৰিটিছ কলম্বিয়া চৰকাৰে কানাডাৰ ব্ৰিটিছ কলম্বিয়া প্ৰদেশত ১৪ এপ্ৰিলক "ড° বি আৰ আম্বেডকাৰ সমতা দিৱস" হিচাপে পালন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে।<ref>{{cite web |title=Canada Province of British Columbia - A Proclamation - "Dr. B. R. Ambedkar Equality Day" |url=https://www.bclaws.gov.bc.ca/civix/document/id/proclamations/proclamations/DrBRAmbedkarEqualDay2021}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-04-03|title=डॉ. बाबासाहेबांचा कॅनडात सन्मान, 14 एप्रिल 'समता दिन' म्हणून साजरा होणार|url=https://www.lokmat.com/international/canada-drs-babasahebs-honor-will-be-celebrated-april-14-equality-day-a601/|access-date=2021-04-06|website=Lokmat|language=mr-IN}}</ref> ২০২২ চনত কানাডাৰ ব্ৰিটিছ কলম্বিয়া প্ৰদেশে এপ্ৰিল মাহক [[দলিত ইতিহাস মাহ]] হিচাপে স্বীকৃতি দিয়ে।<ref name="auto">{{Cite web |date=2022-04-01 |title=Canada's British Columbia Declares April As Dalit History Month In Historic Move |url=https://www.indiatimes.com/trending/social-relevance/canada-british-columbia-proclaims-april-dalit-history-month-565870.html |access-date=2022-04-06 |website=IndiaTimes |language=en-IN}}</ref> ২০২২ চনত [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ ক'লৰাডো চৰকাৰে ২০২২ চনৰ ১৪ এপ্ৰিল তাৰিখটো আমেৰিকাৰ ক'লৰাডোত "ড° বি.আৰ. আম্বেডকাৰ সমতা দিৱস" হিচাপে পালন কৰে।<ref>{{cite web |title=State of Colorado Proclamation - Dr. B. R. Ambedkar Equity Day |url=https://aanausa.org/wp-content/uploads/2022/04/Dr.-B.-R.-Ambedkar-Equity-Day.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20230407171957/https://aanausa.org/wp-content/uploads/2022/04/Dr.-B.-R.-Ambedkar-Equity-Day.pdf |archive-date=7 April 2023 |date=14 April 2022 |url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web | url=https://www.telegraphindia.com/india/colorado-to-celebrate-b-r-ambedkars-birth-anniversary-on-april-14/cid/1859774 | title=Colorado to celebrate Ambedkar's birth anniversary on April 14 }}</ref><ref>{{Cite web | url=https://www.justicenews.co.in/colorado-to-celebrate-ambedkars-birth-anniversary-on-april-14/ | title=Colorado to celebrate Ambedkar's birth anniversary on April 14 }}</ref> ২০২২ চনত তামিলনাডু চৰকাৰে আম্বেদকাৰ জয়ন্তীক তামিলনাডু ৰাজ্যত "সমতা দিৱস" হিচাপে পালন কৰে।<ref>{{Cite web | url=https://www.thenewsminute.com/article/tamil-nadu-celebrate-dr-ambedkar-s-birthday-equality-day-cm-stalin-162869 | title=Tamil Nadu to celebrate Dr Ambedkar's birthday as Equality Day: CM Stalin | date=13 April 2022 }}</ref><ref>{{Cite news | url=https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/ambedkars-birth-anniversary-to-be-observed-as-day-of-equality/article65317467.ece | title=Ambedkar's birth anniversary to be observed as Day of Equality | newspaper=The Hindu | date=13 April 2022 }}</ref><ref>{{Cite news | url=https://theprint.in/india/tn-declares-ambedkar-birth-anniversary-as-equality-day/914834/ | title=TN declares Ambedkar birth anniversary as 'Equality Day' | newspaper=Theprint | date=13 April 2022 }}</ref> ==তথ্য উৎস== {{ৰেফলিষ্ট}} [[শ্ৰেণী:দিৱসসমূহ]] jr0y3tpb8fuyqrdpazaqikk8ev6t9w6 0 104471 419718 418223 2024-04-26T01:16:20Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|honorific_prefix=|name=Sonam Wangchuk|honorific_suffix=|image=Sonam Wangchuk, 2017 (cropped).jpg|image_size=<!-- DISCOURAGED per WP:IMGSIZE. Use image_upright. -->|alt=|caption=২০১৭ চনত ৱাংচুক|native_name=|native_name_lang=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1966|09|01}}|birth_place=[[আলশী]], [[জম্মু আৰু কাশ্মীৰ]] (বৰ্তমান [[লাডাখ]], ভাৰত)|other_names=|education={{ubl|B.Tech (Mechanical Engineering)|DSA (Earthen Architecture)}}|alma_mater={{ubl|[[NIT,শ্ৰীনগৰ]]|[[Craterre]], France}}|occupation=অভিযন্তা, শিক্ষাবিদ|years_active=|employer=|organization=[[Students' Educational and Cultural Movement of Ladakh]]|known_for=[[Ice Stupa]], [[SECMOL]], [[Ladakh#Media|Ladags Melong]], [[Operation New Hope]]|notable_works=<!-- produces label "Notable work"; may be overridden by <nowiki>|</nowiki>credits=, which produces label "Notable credit(s)"; or by <nowiki>|</nowiki>works=, which produces label "Works" -->|style=|height=<!-- "X cm", "X m" or "X ft Y in" plus optional reference (conversions are automatic) -->|television=|title=|term=|predecessor=|successor=|movement=|opponents=|boards=|spouse=<!-- Use article title or common name -->|partner=<!-- (unmarried long-term partner) -->|children=|parents=<!-- overrides mother and father parameters -->|callsign=|awards=[[Global Award for Sustainable Architecture]] (2017)<ref name="fp1">{{cite news|last1=Rana|first1=Nikita|title=World Environment Day 2017: Sonam Wangchuk's ice stupas ensure there's water in Ladakh|url=http://www.firstpost.com/living/world-environment-day-2017-sonam-wangchuks-ice-stupas-ensure-theres-water-in-ladakh-3504143.html|publisher=[[Firstpost]]|date=2 June 2017}}</ref><br /> [[Fred M. Packard Award]] (2016) <ref>{{Cite web|url=https://www.iucn.org/commissions/world-commission-protected-areas/about/awards/fred-packard-award-outstanding-service/packard-awardees|title=Packard Awardees|date=10 June 2020|website=IUCN|access-date=14 April 2024|archivedate=18 February 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200218045608/https://www.iucn.org/commissions/world-commission-protected-areas/about/awards/fred-packard-award-outstanding-service/packard-awardees|deadurl=yes}}</ref> <br />[[Rolex Awards for Enterprise]] (2016)<ref name="ht1"/><br />[[Real Heroes Award]] (2008)<br />[[Ashoka (non-profit organization)|Ashoka Fellowship for Social Entrepreneurship]] (2002)<ref name="ashoka"/><br />[[Ramon Magsaysay Award]] (2018)<ref name="ashoka"/>|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|module=|module2=|module3=|module4=|module5=|module6=|signature=|signature_size=|signature_alt=|footnotes=}} <references /> '''সোনম ৱাংচুক''' (জন্ম ১ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৬৬) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিযন্তা, উদ্ভাৱক আৰু শিক্ষা সংস্কাৰক।<ref>{{Cite news|title=These 10 Innovators Are Changing the World, From Oceans to Eye Care|url=http://news.nationalgeographic.com/2016/11/innovators-change-world-oceans-eye-care-rolex-laureates/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161116154957/http://news.nationalgeographic.com/2016/11/innovators-change-world-oceans-eye-care-rolex-laureates/|archivedate=16 November 2016|publisher=[[National Geographic (magazine)|National Geographic]]|date=25 November 2016}}</ref><ref name="TOI">{{Cite news|title=Teach India: Think local, think Ladakhi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Teach-India-Think-local-think-Ladakhi/articleshow/3281987.cms|date=26 July 2008}}</ref><ref>{{Cite news|title=3 Idiots pato के असली फुनसुक वांगडू, फेल छात्र भी इनसे पढ़कर बनते हैं वैज्ञानिक|url=http://www.bhaskar.com/news/jk-omc-jam-success-story-of-sonam-wangchuk-5007736-pho.html|publisher=[[Daily Bhaskar]]|date=30 May 2015|language=hi}}</ref><ref>{{Cite news|title=Meet the real life 'Phunsukh Wangdu' from '3 Idiots'|url=http://economictimes.indiatimes.com/magazines/panache/meet-the-real-life-phunsukh-wangdu-from-3-idiots/articleshow/55472657.cms|publisher=[[The Economic Times]]|date=18 November 2016|access-date=14 April 2024|archivedate=4 August 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170804165939/http://economictimes.indiatimes.com/magazines/panache/meet-the-real-life-phunsukh-wangdu-from-3-idiots/articleshow/55472657.cms|deadurl=yes}}</ref><ref>{{Cite news|title=The best solar device is timing|url=http://indianexpress.com/article/india/the-best-solar-device-is-timing-ice-stupa-ladakh-sonam-wangchuk-rolex-award-4435497/|publisher=[[Indian Express]]|date=22 December 2016}}</ref><ref>{{Cite news|title=Ice Stupas: Conserving water the 3 Idiots way|url=http://www.forbesindia.com/article/checkin/ice-stupas-conserving-water-the-3-idiots-way/39265/1|date=29 December 2014}}</ref> তেওঁ 1988 চনত [[লাডাখ]] ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ শৈক্ষিক আৰু সাংস্কৃতিক আন্দোলনৰ (এছইচিএমঅ 'এল) প্ৰতিষ্ঠাপক-সঞ্চালক, যিখন তেওঁৰ নিজৰ ভাষাত লাডাখত আৰোপ কৰা এক বিদেশী শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ' ভুক্তভোগী 'ছাত্ৰ-শিক্ষাৰ এটা দলে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।<ref>{{Cite news|last=Khanna|first=Aastha|date=24 November 2019|title=There is greater need for basic intelligence than artificial intelligence, says Sonam Wangchuk|work=[[Hindustan Times]]|url=https://www.hindustantimes.com/chandigarh/there-is-greater-need-for-basic-intelligence-than-artificial-intelligence-says-sonam-wangchuk/story-yy2CHfUNLb0gyO5cLijlnN.html|access-date=19 December 2022}}</ref><ref name="DNA">{{Cite news|last=Mascarenhas|first=Josceline|title=Here's what Sonam Wangchuk plans to do to solve Ladakh's water woes|url=http://www.dnaindia.com/india/report-here-s-what-sonam-wangchuk-plans-to-do-to-solve-ladakh-s-water-woes-2078092|date=16 April 2015}}</ref> ==তথ্যসূত্ৰ== 3as5podmbjjvcqz501mccvlm0xq1cn4 0 104472 419710 418235 2024-04-25T23:08:15Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox |name=শিলিখা |image = Terminalia Chebula Tree with fruits. (Bengali - Horitaky).jpg |image_caption = শিলিখা গছ |genus = Terminalia |species = chebula |authority = [[Anders Jahan Retzius|Retz.]] |synonyms = {{Plainlist | style = margin-left: 1em; text-indent: -1em; | *''Buceras chebula'' <small>(Retz.) Lyons</small> *''Combretum argyrophyllum'' <small>K.Schum.</small> *''Myrobalanus chebula'' <small>(Retz.) Gaertn.</small> *''Myrobalanus gangetica'' <small>(Roxb.) Kostel.</small> *''Myrobalanus tomentella'' <small>Kuntze</small> *''Terminalia acutae'' <small>Walp.</small> *''Terminalia argyrophylla'' <small>King & Prain</small> *''Terminalia gangetica'' <small>Roxb.</small> *''Terminalia glandulipetiolata'' {{au|De Wild.}} *''Terminalia parviflora'' <small>Thwaites</small> *''Terminalia reticulata'' <small>Roth</small> *''Terminalia tomentella'' <small>Kurz</small> *''Terminalia zeylanica'' <small>Van Heurck & Müll. Arg.</small> }} |synonyms_ref = <ref name="Powo"/><ref>{{cite web |url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2431324 |title=The Plant List: A Working List of All Plant Species|access-date=7 August 2015}}</ref> }} '''শিলিখা গছ''' ({{lang-en|Myrobalan}}) এবিধ ঔষধি গছ। আয়ুৰ্বেদত উল্লেখ থকা মতে সকলো বেমাৰ হৰণ কৰে বাবেই ইয়াৰ অন্য নাম হৰিতকী। শিলিখা গছৰ ফলহে সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। পূজা সংস্কাৰ আদি কৰ্মত শিলিখাৰ ফল ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম: ''Terminalia chebula''।<ref name=GRIN>{{GRIN | ''Terminalia chebula'' Retz. | 36335 | access-date = 6 Aug 2016 }}</ref> শিলিখা [[ভাৰত]], [[পাকিস্তান]] আৰু [[নেপাল]]ৰ পৰা পূবে দক্ষিণ-পশ্চিম চীন (য়ুনান) আৰু দক্ষিণে [[শ্ৰীলংকা]], [[মালয়েছিয়া]] আৰু [[ভিয়েটনাম]]লৈকে দক্ষিণ এছিয়াৰ স্থানীয় উদ্ভিদ।<ref name=GRIN/><ref name=foc>Flora of China: [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200014747 ''Terminalia chebula'']</ref> ==বিৱৰণ== [[File:Haritaki (Terminalia chebula) fruits.jpg|thumb|left|শুকান শিলিখা]] শিলিখা এবিধ বৃক্ষজাতীয় সপুষ্পক উদ্ভিদ। ই প্ৰায় ৩০ মিটাৰ (৯৮ ফুট) ওখ আৰু ইয়াৰ গা-গছ ১ মিটাৰ (৩ ফুট ৩ ইঞ্চি) পৰ্যন্ত ব্যাসৰ মধ্যমীয়াৰ পৰা ডাঙৰ পৰ্ণপাতী উদ্ভিদ। ফেব্ৰুৱাৰী-মাৰ্চ মাহত ইয়াৰ পাত সৰি নতুন পাত গজে। বাকলি গাঢ় বাদামী ৰঙৰ আৰু প্ৰায়ে বাকলিত দীঘলীয়া ফাট মেলা দেখা যায়। পাতবোৰৰ বিন্যাস পৰ্যায়ক্ৰমে উপবিপৰীত, অণ্ডাকাৰ, ৭–৮ চে.মি. (২.৮–৩.১ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ৪.৫–১০ চে.মি. (১.৮–৩.৯ ইঞ্চি) বহল আৰু ১–৩ চে.মি। ইহঁতৰ ফুল বিন্যাস নোমহীন আৰু হালধীয়া ৰঙৰ সৰু সৰু ফুল ফুলে। শিলিখাৰ ফলটো অৰ্ধগোলাকাৰ আৰু দুয়োমূৰ জোঙা আকৃতিৰ। ফলবোৰ ২–৪.৫ চে.মি. (০.৭৯–১.৭৭ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১.২–২.৫ চে.মি. ০.৪৭–০.৯৮ ইঞ্চি) বহল। কেঁচা শিলিখা ৰং সেউজীয়া, পকিলে পাতল হালধীয়াৰ পৰা ক'লা ৰঙৰ, পাঁচটা দীৰ্ঘায়িত শিৰা থাকে। নিস্তেজ বগাৰ পৰা হালধীয়া ফুলবোৰ গোন্ধযুক্ত।<ref name="Powo">{{cite web |title=''Terminalia chebula'' Retz. {{!}} Plants of the World Online {{!}} Kew Science |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:171037-1 |website=Plants of the World Online |access-date=16 November 2023 |language=en}}</ref> ফলৰ ছালখন বৰ টান হয়। শুকান ফলবোৰ এই ফল বছৰৰ পিছত বছৰ ভালে থাকে ডিচেম্বৰৰ পৰা মে’ মাহলৈকে ফল সংগ্ৰহ কৰা হয়। ফলটোত অতি কঠিন গুটি এটা থাকে। গুটিৰ পৰা পুলি হয়। শিলিখাৰ ফল তিতা সুগন্ধিযুক্ত। ইয়াত টেনিন, এমিনো এচিড, ফ্ৰুক্ট’জ, ছাক্সিনিক এচিড আৰু বিটা চিট’ষ্টেৰল প্ৰচুৰ পৰিমাণে থাকে। ==বিতৰণ== শিলিখা [[ভাৰত]], [[শ্ৰীলংকা]], [[ভূটান]], [[নেপাল]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], [[কম্বোডিয়া]], [[লাওছ]], [[ভিয়েটনাম]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]], [[মালয়েছিয়া]], [[পাকিস্তান]] আৰু [[থাইলেণ্ড]]কে ধৰি সমগ্ৰ দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াত পোৱা যায়। চীনত ইয়াৰ স্থানীয় পশ্চিম য়ুনান আৰু ফুজিয়ান, গুৱাংডং, গুৱাংচি (নানিং), আৰু [[টাইৱান]]ত ইয়াৰ খেতি কৰা হয়।<ref>{{Cite web | url = http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Terminalia+chebula | title = Terminalia chebula }}</ref><ref name=efloras>{{cite web | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200014747 | title = Terminalia chebula | publisher = efloras.org}}</ref> ভাৰতত ৰাবি নদীৰ পৰা পূব দিশৰ পৰা [[পশ্চিম বংগ]] আৰু [[অসম]]লৈকে উপ হিমালয় অঞ্চলত সাগৰপৃষ্ঠৰ পৰা ১৫০০ মিটাৰ (৪৯০০ ফুট) উচ্চতালৈকে শিলিখা গছ দেখা পোৱা যায়। এই গছ উত্তৰ ভাৰত, মধ্য প্ৰদেশ আৰু বংগৰ অৰণ্যত, মাদ্ৰাজ, মহীশূৰ আৰু মহাৰাষ্ট্ৰৰ দক্ষিণ অংশত সাধাৰণ উদ্ভিদ।<ref>{{Cite journal | doi = 10.1016/S2221-1691(13)60059-3| pmid = 23620847| title = The development of Terminalia chebula Retz. (Combretaceae) in clinical research| journal = Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine| volume = 3| issue = 3| pages = 244–252| year = 2013| last1 = Bag| first1 = Anwesa| last2 = Bhattacharyya| first2 = Subir Kumar| last3 = Chattopadhyay| first3 = Rabi Ranjan| pmc=3631759}}</ref> সাগৰপৃষ্ঠৰ পৰা ৯০০ মিটাৰ (৩,০০০ ফুট) উচ্চতালৈকে শুষ্ক পাহাৰীয়া ঢাল সমূহত প্ৰচুৰ পৰিমাণে শিলিখা হয়।<ref name='toddcaldecott'>{{cite web |url=http://www.toddcaldecott.com/index.php/herbs/learning-herbs/361-haritaki |title=Todd Caldecott &#124; Haritaki |access-date=2014-05-18 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203001654/http://www.toddcaldecott.com/index.php/herbs/learning-herbs/361-haritaki |archive-date=2013-12-03 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203001654/http://www.toddcaldecott.com/index.php/herbs/learning-herbs/361-haritaki |deadurl=yes }}</ref> ==ব্যৱহাৰ== শিলিখা ফলবোৰ সৰু আৰু দীঘলীয়া। অৱশ্যে এবিধ গোলাকাৰ নাম ৰোহিনী। শিলিখাৰ এটি জন্ম কথা আছে। এদিন হেনো দেৱৰাজ [[ইন্দ্ৰ]]ই অমৃত পান কৰোঁতে এটি অমৃতৰ টোপাল মৰ্ত্তাত সৰি পৰিল। সেই টোপালৰ অমৃতৰ পৰা শিলিখাৰ জন্ম হয়। শিলিখা সাত প্ৰকাৰৰ আছে। সেইকেইটা হ'ল: #বিজয়া #ৰোহিনী #পুতনা #চেতেকী #অভয়া #অমৃত #জীৱন্তী শিলিখাৰ শাস্ত্ৰীয় নাম অভয়া, পখ্যা, অমৃতা অব্যথা, শিবা আদি। শিলিখাৰ মিঠা, কেহা, তিতা, জালা আৰু লৱণ এই ছটা ৰস থাকে। পৰিপাকত ই মিঠা ৰস নি:সৰণ কৰে। খাওঁতে কিন্তু কেঁহা ৰসৰ আস্বাদন অনুভূত হয়। আগতে কোৱা হৈছে যে শিলিখা মহৌষধি অমৃতমূল্য দ্ৰব্য। ই শৰীৰৰ সকলো ৰোগ নিৰাময় কৰি জীৱনীশক্তি বৃদ্ধি কৰে। শিলিখা আহাৰৰ পিচত ব্যৱহাৰ কৰিলে অন্নপানদি কৃত আৰু ত্ৰিদোষৰ পৰা হোৱা সকলো ৰোগ বিনাশ হয়। শিলিখা নিমখৰ লগত খালে কফ নষ্ট কৰে। চেনিৰ লগত শিলিখা খালে পিত্ত নষ্ট হয়; ঘিঁউৰ লগত ব্যৱহাৰ কৰিলে বাতৰ পৰা হোৱা ৰোগ নিৰাময় হয় আৰু গুড়ৰ লগত শিলিখা খালে সৰ্বৰোগ বিনাশ হয়। আয়ুৰ্বেদ শাস্ত্ৰত বিভিন্ন শিলিখাৰ একোটা ভিন্ন ভিন্ন গুণৰ বৰ্ণনা আছে। শিলিখা এলাৰ্জীৰ বাবে অতি উপকাৰী। দাঁতৰ বিষতো শিলিখা অতি উপকাৰী। শিলিখা গুৰি কৰি দাঁতত প্ৰয়োগ কৰিলে ভাল হয় দাঁতৰ বিষ। চুলিৰ ক্ষেত্ৰটো সৌন্দৰ্যবৰ্ধক হৈছে শিলিখা। কৌষ্ঠকাঠিন্যও দূৰ কৰে শিলিখাই। শিলিখা নিমখৰ লগত খালে কফৰ সমস্যা দূৰ হয়। কাঁহ, প্ৰমেহ, কৃমি, জ্বৰ, পেটফুলা, খজুৱতি, মূত্ৰাঘাত আদিৰ বাবে শিলিখা হৈছে মহৌষধ। আয়ুৰ্বেদ আৰু য়ুনানি চিকিৎসা ব্যৱস্থাত শিলিখাক বহুলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। শিলিখা, [[আমলখি]] আৰু ভোমোৰাৰ সৈতে ত্ৰিফলা প্ৰস্তুত কৰা হয়।<ref name="Axe">{{cite web |title=The Ayurvedic Herb that Supports Immune & Gut Health |url=https://draxe.com/nutrition/haritaki-benefits/ |website=Dr. Axe |access-date=16 November 2023}}</ref> পূজা-পাৰ্বনতো শিলিখা ব্যৱহাৰ কৰা হয়। চামৰাৰ টেনিং আৰু কাপোৰ ৰং কৰাৰ বাবেও শিলিখা ব্যৱহাৰ কৰা হয়।<ref name=Tewari>{{cite journal | pmc = 5554347| year = 2017| last1 = Tewari| first1 = D| title = Ethnopharmacological Approaches for Therapy of Jaundice: Part II. Highly Used Plant Species from Acanthaceae, Euphorbiaceae, Asteraceae, Combretaceae, and Fabaceae Families| journal = Frontiers in Pharmacology| volume = 8| pages = 519| last2 = Mocan| first2 = A| last3 = Parvanov| first3 = E. D| last4 = Sah| first4 = A. N| last5 = Nabavi| first5 = S. M| last6 = Huminiecki| first6 = L| last7 = Ma| first7 = Z. F| last8 = Lee| first8 = Y. Y| last9 = Horbańczuk| first9 = J. O| last10 = Atanasov| first10 = A. G| doi = 10.3389/fphar.2017.00519| pmid = 28848436| doi-access = free}}</ref> ==ৰাসায়নিক গঠন== শিলিখাৰ পৰা কেইবাটাও গ্লাইকোচাইড পৃথক কৰা হৈছে। তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্যসমূহ হৈছে ট্ৰাইটাৰ্পিন, আৰ্জুংলুক'চাইড I, আৰ্জুংগেনিন, আৰু চেবুল'চাইড I আৰু II আদি। আন আন উপাদানসমূহৰ ভিতৰত চেবুলিন নামৰ গ্যালিক এচিডৰ সৈতে সংযুক্ত ক্যুমাৰিন, লগতে ইলাজিক এচিড, ২,৪-চেবুলিল-β-D-গ্লুকোপাইৰানোজ, চেবুলিনিক এচিড, গ্যালিক এচিড, ইথাইল গ্যালেট, পুনিকালেজিন, টাৰ্ফ্লেভিন এ, টাৰ্চেবিন, লুটিঅ'লিন, আৰু টেনিক এচিড।<ref name='toddcaldecott' /><ref name=Saleem>{{Cite journal | last1 = Saleem | first1 = A. | last2 = Husheem | first2 = M. | last3 = Härkönen | first3 = P. | last4 = Pihlaja | first4 = K. | title = Inhibition of cancer cell growth by crude extract and the phenolics of ''Terminalia chebula'' retz. Fruit | doi = 10.1016/S0378-8741(02)00099-5 | journal = Journal of Ethnopharmacology | volume = 81 | issue = 3 | pages = 327–336 | year = 2002 | pmid = 12127233}}</ref> চেবুলিক এচিড হৈছে পকা ফলৰ পৰা পৃথক কৰা ফেনলিক এচিড যৌগ।<ref>{{Cite journal | last1 = Lee | first1 = H. S. | last2 = Jung | first2 = S. H. | last3 = Yun | first3 = B. S. | last4 = Lee | first4 = K. W. | title = Isolation of chebulic acid from ''Terminalia chebula'' Retz. And its antioxidant effect in isolated rat hepatocytes | doi = 10.1007/s00204-006-0139-4 | journal = Archives of Toxicology | volume = 81 | issue = 3 | pages = 211–218 | year = 2007 | pmid = 16932919| s2cid = 25751621 }}</ref><ref>{{Cite journal | last1 = Lee | first1 = H. S. | last2 = Koo | first2 = Y. C. | last3 = Suh | first3 = H. J. | last4 = Kim | first4 = K. Y. | last5 = Lee | first5 = K. W. | title = Preventive effects of chebulic acid isolated from ''Terminalia chebula'' on advanced glycation endproduct-induced endothelial cell dysfunction | doi = 10.1016/j.jep.2010.07.039 | journal = Journal of Ethnopharmacology | volume = 131 | issue = 3 | pages = 567–574 | year = 2010 | pmid = 20659546}}</ref> বাকলিৰ পৰা লুটেইক এচিড পৃথক কৰিব পাৰি।<ref>{{Cite journal | last1 = Nierenstein | first1 = M. | last2 = Potter | first2 = J. | title = The distribution of myrobalanitannin | journal = The Biochemical Journal | volume = 39 | issue = 5 | pages = 390–392 | year = 1945 | pmid = 16747927 | pmc = 1258254 | doi=10.1042/bj0390390}}</ref> শিলিখাত টাৰ্ফ্লেভিন বি, এক প্ৰকাৰৰ টেনিনও থাকে, আনহাতে চেবুলিনিক এচিড ফলত পোৱা যায়।<ref>{{cite journal | last1 = Han | first1 = Quanbin | last2 = Song | first2 = Jingzheng | last3 = Qiao | first3 = Chunfeng | last4 = Wong | first4 = Lina | last5 = Xu | first5 = Hongxi | year = 2006 | title = Preparative isolation of hydrolysable tannins chebulagic acid and chebulinic acid from ''Terminalia chebula'' by high-speed counter-current chromatography | url = http://www.tautobiotech.com/download/%E6%96%87%E7%8C%AE/%E5%BA%94%E7%94%A8%E9%A2%86%E5%9F%9F/%E4%B8%AD%E8%8D%AF%E9%A2%86%E5%9F%9F/%E5%85%B6%E4%BB%96/%E8%BF%90%E7%94%A8%E9%AB%98%E9%80%9F%E9%80%86%E6%B5%81%E8%89%B2%E8%B0%B1%E6%B3%95%E4%BB%8E%E8%AF%83%E5%AD%90%E4%B8%AD%E5%88%86%E7%A6%BB%E5%8F%AF%E6%B0%B4%E8%A7%A3%E9%9E%A3%E8%B4%A8%E8%AF%83%E5%AD%90%E9%85%B8%E5%92%8C%E8%AF%83%E5%B0%BC%E9%85%B8.pdf | journal = J. Sep. Sci. | volume = 29 | issue = 11| pages = 1653–1657 | doi=10.1002/jssc.200600089| pmid = 16922284 }}</ref> শিলিখা ফলৰ নিষ্কাশন এণ্টিবেক্টেৰিয়েল গুণযুক্ত।<ref>{{cite journal |last1=Prathibha |first1=S. |last2=Jenitta |first2=E.P.E. |last3=Rama Bhat |first3=P. |last4=Jayadev |first4=K. |last5=Shetty |first5=Shrinidhi |title=Green synthesis of silver nanoparticles from fruit extracts of ''Terminalia chebula'' Retz. and their antibacterial activity. |journal=International Journal of Research in Biosciences |date=2015 |volume=4 |issue=2 |pages=29-35.}}</ref> ==চিত্ৰ মালা== <gallery> A green Terminalia Chebula 1.jpeg|কেঁচা শিলিখা File:Terminalia Chebula in Bangladesh 2.jpeg|স্কেলৰ কাষত এটি শুকান শিলিখা Terminalia chebula - flowers.JPG|শিলিখাৰ ফুল Harado (Prakrit- हरडओ) (3309176804).jpg|গা-গছ </gallery> ==তথ্য উৎস== {{ৰেফলিষ্ট}} {{Commons category|Terminalia chebula}} [[শ্ৰেণী:ঔষধি উদ্ভিদ]] [[শ্ৰেণী:বৃক্ষ]] [[শ্ৰেণী:ফল]] sxtdcmmuyyqxpthlvym2dmfiwv67rh5 0 104475 419752 418245 2024-04-26T11:00:24Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = জীৱন বাটৰ লগৰী | alt = <!-- see WP:ALT --> | caption = জীৱন বাটৰ লগৰীৰ প'ষ্টাৰ | director = টিমোথি দাস হাঞ্চে<br> লোহিত দত্ত(সহযোগী) | producer = ফুকন কোঁৱৰ<br> পূৰ্ণানন্দ গগৈ<br> বিউটি বৰুৱা | writer = টিমোথি দাস হাঞ্চে | starring = [[নিপন গোস্বামী]]<br> [[ৰাগ ঐনিতম]]<br>[[কপিল বৰা]]<br> হিৰণ্য ডেকা<br>সুচন্দ্ৰ চন্দ্ৰ<br> [[মলয়া গোস্বামী]]<br> [[মাহিকা শৰ্মা]] | music = বিমান বৰুৱা<br> অৰূপ দত্ত<br> টিমোথি দাস হাঞ্চে | cinematography = শিৱানন বৰুৱা | editing = দেৱাংকুৰ বৰগোহাঁই | studio = | distributor = Hills Motion Pictures Association | released = {{Film date|df=yes|2009|10|2}} | runtime = ১১৮ মিনিট | country = ভাৰত | language = অসমীয়া | budget = <!--Must cite a reliable published source with a reputation for fact-checking. No blogs, no IMDb. no fan-sites.--> | gross = <!--Must cite a reliable published source with a reputation for fact-checking. No blogs, no IMDb. no fan-sites.--> }} ''''জীৱন বাটৰ লগৰী'''' ২০০৯ চনত মুক্তিপ্ৰাপ্ত [[অসমীয়া ভাষা]]ৰ [[কথাছবি]]। টিমোথি দাস হাঞ্চেৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হিলছ মোচন পিকচাৰ্ছ এছ'চিয়েচন অৱ ডিফুৰ বেনাৰত ছবিখনে মুক্তি লাভ কৰিছিল।<ref name="ab">{{cite web|url=http://www.assamtimes.org/social/entertainment/2717.html|title=Jeevan Baator Lagori – new Assamese film launched|last=Bora|first=Pranjit|date=24 February 2009|publisher=Assam Times|accessdate=16 January 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20091221094522/http://www.assamtimes.org/social/entertainment/2717.html|archive-date=21 December 2009|url-status=dead|archivedate=21 December 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091221094522/http://www.assamtimes.org/social/entertainment/2717.html|deadurl=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.assamtribune.com/aug0709/rv.html |title=Jibon Bator Logori passed by censor |last=Das |first=Apurba Kumar |date=7 August 2009 |publisher=Assam Tribune |accessdate=16 January 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120219170402/http://www.assamtribune.com/aug0709/rv.html |archivedate=19 February 2012 }}</ref><ref name="cd">{{cite web |url=http://www.sentinelassam.com/saturday/saturday1.php?sec=16&subsec=0&id=62&dtP=2009-09-06&ppr=3|title='Jibon Bator Lagari' Releasing on 2nd Oct. at 25 theatres|date=6 September 2009|publisher=The Sentinel|accessdate=17 January 2010}}</ref> ==পটভূমি== পবিত্ৰ বৰুৱা এখন হাইস্কুলৰ অধ্যক্ষ। তেওঁৰ যত্নশীল পত্নী প্ৰফুল্লী আৰু অধ্যয়নশীল যমজ সন্তান প্ৰীতম আৰু তৰালীৰ সৈতে সুখী জীৱন কটায়। এগৰাকী গাঁওবাসী হিচাপে বৰুৱাই স্কুলৰ কাম-কাজৰ লগতে দৈনন্দিন জীৱন চলোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সদায় নৈতিক মূল্যবোধৰ পক্ষত থিয় দিয়ে। প্ৰীতম আৰু তৰালীয়ে আশা কৰা মতে মেট্ৰিকত শীৰ্ষস্থান দখল কৰি উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে গুৱাহাটীলৈ ৰাওনা হয়। কিন্তু গৌৰৱান্বিত পিতৃ-মাতৃয়ে গম নাপায় যে তেওঁলোকৰ সন্তানে তেওঁলোকক চিৰদিনৰ বাবে এৰি থৈ গ’ল। সময়ত প্ৰীতমে পঢ়া-শুনা সম্পূৰ্ণ কৰি কোম্পানী এটাৰ বৃত্তিত আমেৰিকালৈ যায়। ঘূৰি অহাৰ লগে লগে তেওঁ মুম্বাইৰ এটা এমএনচিত যোগদান কৰে,তাতে এজনী ছোৱালীক বিয়া কৰায় আৰু তাতেই বসতি স্থাপন কৰে। তৰালীয়েও আমেৰিকাত উচ্চ পঢ়া-শুনা সম্পূৰ্ণ কৰি এজন আমেৰিকানক বিয়া কৰাই তাতেই বসতি স্থাপন কৰে। দুয়োজনেই ইমানেই নিজৰ জীৱনত ব্যস্ত যে মাকৰ মৃত্যুত ঘৰলৈও আহিব পৰা নাছিল। শিক্ষয়িত্ৰী পত্নী নিৰ্মালী আৰু সন্তান মহেন আৰু মালতীৰ সৈতে দীননাথ বৰা এগৰাকী কৃষক। তেওঁ দৃঢ় বিশ্বাসৰ অধিকাৰী আৰু কৰ্ম সংস্কৃতিত বিশ্বাসী আৰু সদায় নিজৰ কৃষি কৰ্মত ব্যস্ত। দম্পতীহাল চিন্তিত হোৱাৰ একমাত্ৰ কথাটো হ’ল তেওঁলোকৰ সন্তানৰ পঢ়া-শুনাৰ প্ৰতি থকা অৱহেলা। ল’ৰা-ছোৱালীহালে মেট্ৰিকত ফেইল কৰে। কিন্তু পিতৃ-মাতৃয়ে তেওঁলোকৰ জীৱন গঢ় দিয়াৰ আন আন ফলপ্ৰসূ উপায় দেখুৱাইছে। আৰ্থিক ঋণ লৈ মহনে ট্ৰেক্টৰ কিনি কৃষি কামত সম্পূৰ্ণৰূপে জড়িত হৈ পৰে। মালতিয়ে গাঁৱৰ আন ছোৱালীৰ সৈতে আৰ্থিক আত্মসহায়ক গোট গঠন কৰি ফলৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু সংৰক্ষণৰ প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰি গাঁৱত আচাৰ,জাম,জেলী আদি খাদ্য সামগ্ৰী আদিৰ এখন ডাঙৰ দোকান খুলি দিয়ে। পবিত্ৰ বৰুৱাৰ বাবে ওচৰ-চুবুৰীয়া মানুহবোৰ গোটেই জীৱন সহায়ৰ উৎস আৰু অবিচ্ছেদ্য অংগ হৈ পৰে। ==অভিনয়ত== *[[নিপন গোস্বামী]] *[[বিষ্ণু খাৰঘৰীয়া]] *[[অৰুণ নাথ]] *[[মলয়া গোস্বামী]] *[[হিৰণ্য ডেকা]] *[[অতুল পাচনি]] *[[কপিল বৰা]] *[[পৰিনীতা বৰঠাকুৰ]] *সুচন্দ্ৰ চন্দ্ৰ *[[ৰাগ ঐনিতম]] *[[শ্যামন্তিকা শৰ্মা]] *[[আশা বৰদলৈ]] *দেৱানন্দ শইকীয়া *কিশোৰ চৌধুৰী *দিলীপ গোস্বামী *ৰূপ গোস্বামী *জুলেন ভূঞা *দুদুল বৈশ্য *[[মহিকা শৰ্মা]] *নৰেন্দ্ৰ চন্দ্ৰ সূত্ৰধৰ *দীনেশ দাস (অতিথি শিল্পী) *অনন্যা পাচনি (অতিথি শিল্পী) ==বহিঃ সংযোগ== *[https://www.imdb.com/title/tt13795906/?ref_=rvi_tt IMDB ত জীৱন বাটৰ লগৰী] *[http://www.assamtribune.com/oct0209/panorama1.html জীৱন বাটৰ লগৰী] *[http://www.thaindian.com/newsportal/feature/assamese-film-industry-on-the-revival-path_100276124.html Assamese Film industry on the revival path] ==তথ্যসূত্ৰ== hz7tqwtlwa9ofyie1k9t96tdpaaqydj 0 104517 419708 418462 2024-04-25T21:15:46Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{multiple image|caption_align=center|header_align=center| align = right| direction = vertical| width = 250| header = একক আৰু দ্বৈত মোহৰ<br>বৃটিছ ভাৰত| image1 = India 1862 One Mohur.jpg | alt1 = | caption1 = ১৮৬২ৰ একক মোহৰ| image2 = India 1835 2 Mohurs.jpg | alt2 = | caption2 = ১৮৩৫ৰ দ্বৈত মোহৰ{{#tag:ref |The 1835 double mohur, also called [[ashrafi]], on average contains 23.32 grams of gold (0.9170 fine) and weighs 0.6875 of an ounce.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?isbn=1440228019|page=752|title= Standard Catalog of World Coins 1801–1900 |edition=6 |publisher=Krause|isbn=978-0-89689-940-7|editor-last=Cuhaj|editor-first=George S.|year=2009b}}</ref> Only 1,170 were minted.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tXSrLbIEDBMC|title=Standard Catalog of World Gold Coins 1601–Present|edition=6|p=818|publisher=Krause|isbn=978-1-4402-0424-1|editor-last=Cuhaj|editor-first=George S.|year=2009a}}{{Dead link|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>}}}} '''মোহৰ''' হ’ল, সোণৰ মুদ্ৰা, যাক পূৰ্বতে ''ব্ৰিটিছ ভাৰত'' আৰু ইয়াৰ আসে-পাশে থকা কিছুমান স্বাধীন ৰাজ্য, মোগল সাম্ৰাজ্য, মাৰাঠা সাম্ৰাজ্য, নেপাল ৰাজ্য আৰু পাৰস্য (মূলতঃ আফগানিস্তান)কে ধৰি কেইবাখনো চৰকাৰে মুদ্ৰিত কৰিছিল। সাধাৰণতে এটা মোহৰৰ মূল্য পোন্ধৰ ৰূপৰ টকাৰ সমতুল্য আছিল। ১৯১৮ চনত ব্ৰিটিছ ভাৰতত শেষবাৰৰ বাবে ইয়াৰ মুদ্ৰা প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল যদিও ১৯৪৭ চনৰ পিছত ভাৰতৰ সৈতে সংযুক্ত নোহোৱা কিছুমান স্বাধীন ৰাজ্যই এই মুদ্ৰাসমূহ চলাই আছিল। একেধৰণৰ মুদ্ৰা ব্ৰিটিছ কৰ্তৃপক্ষইও {{sfrac|২|৩}} মোহৰ (১০ টকা), {{sfrac|১|৩}} (৫ টকা) টকাৰ মূল্যত জাৰি কৰিছিল আৰু দ্বৈত মোহৰ(৩০ টকা) আৰু কিছুমান স্বাধীন ৰাজ্যই আধা মোহৰৰ মুদ্ৰা (৭ টকা আৰু ৮ আনাৰ সমান) জাৰি কৰিছিল। মোহৰ মুদ্ৰা প্ৰথমে শ্বেৰ শ্বাহ ছুৰীয়ে ১৫৪০ চনৰ পৰা ১৫৪৫ চনৰ ভিতৰত ভাৰতত তেওঁৰ শাসন কালত প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, এই মোহৰৰ মুদ্ৰাটো তেতিয়া ১৬৯ দানা (১০.৯৫ গ্ৰাম) ওজনৰ সোণৰ মুদ্ৰা আছিল। তেওঁ ''ডাম'' নামৰ তামৰ মুদ্ৰা আৰু ১৭৮ দানা (১১.৫৩ গ্ৰাম) ওজনৰ ''ৰূপিয়া'' নামৰ ৰূপৰ মুদ্ৰাও প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।<ref>[http://www.rbi.org.in/currency/museum/c-mogul.html Mughal Coinage] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080516085855/http://www.rbi.org.in/currency/museum/c-mogul.html|date=2008-05-16}} at [[RBI Monetary Museum]]. Retrieved on May 4, 2008.</ref> পিছলৈ মোগল সম্ৰাটসকলে মুদ্ৰা ব্যৱস্থাটোক একত্ৰিত কৰাৰ উদ্দেশ্যে সমগ্ৰ উপমহাদেশখনতে ত্ৰিধাতুবাদৰ এই মুদ্ৰাটোক প্ৰামাণিক কৰি তুলিছিল।{{sfn|Smith|1917|p=274}}<ref>{{cite book|last1=Gibbs|first1=J.|title=Proceedings of the Asiatic Society of Bengal|date=1865|publisher=Calcutta|pages=4–5|url=https://archive.org/details/proceedingsofasi1883asia/page/4/mode/2up}}</ref> ==মোহৰ শব্দৰ উৎপত্তি== [[File:Jalal al-Din Muhammad Akbar. AH 963-1014 AD 1556-1605. AV Mohur Falcon type. Asir mint. Dated Khurdad Ilahi year 45 (20 February – 20 March AD 1600).jpg|thumb|250px|[[মোগল সাম্ৰাজ্য|মোগল]] সম্ৰাট [[আকবৰ]]ৰ মোহৰ, আছিৰগড় দুৰ্গত মুদ্ৰিত কৰা। বাজ্জৰ ডিজাইনৰ এই মুদ্ৰাটো ১৬০১ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ১৭ জানুৱাৰীত খণ্ডেশ চুলতানৰ কৌশলগত আছিৰগড় দুৰ্গ দখল কৰাৰ স্মৃতিত আকবৰৰ নামত জাৰি কৰা হৈছিল। লিখা বাণী: ''আল্লাহ মহান, খোৰদাদ ইলাহি ৪৫, আছিৰত আঘাত কৰিছে'']]মোহৰ বা মহুৰ শব্দটো (পাৰ্চী শব্দ মুহ্ৰ{muhr}ৰ পৰা অহা, যাৰ অৰ্থ "ছীল" বা "নামাংকিত আঙুঠি"<ref>{{oed | mohur}}</ref>) সংস্কৃত “মুদ্ৰা’’ শব্দৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, যিটো পাছলৈ মুদ্ৰনমলৈ পৰিৱৰ্তিত হৈছিল, যাৰ আন অৰ্থ “ছাব’’।<ref> {{Cite web|url= https://sanskritdictionary.com/mudra%E1%B9%87am/25612/4|title= Sanskritdictionary.com: Definition of mudraṇam|website= sanskritdictionary.com}}</ref> ==সংগৃহীত মূল্য== মোগল সাম্ৰাজ্য, ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী বা ব্ৰিটিছ ৰাজমুকুটে জাৰি কৰা সোণৰ মোহৰ সংগ্ৰাহকৰ মূল্যৱান সামগ্ৰী আৰু নিলামত অধিক মূল্যত বিক্ৰী কৰা হয়। ৩০ টকা মূল্যৰ ডাবল মোহৰ (১৮৩৫ চনৰ পৰা ১৯১৮ চনৰ ভিতৰত মুদ্ৰা কৰা) আজিলৈকে জাৰি কৰা সৰ্বাধিক মূল্যৰ প্ৰচলিত মুদ্ৰা। ১৮৩৫ চনৰ এটা ডাবল মোহৰ বাংগালুৰুৰ নিলামত ১১.৫ লাখ টকাত বিক্ৰী কৰা হৈছিল; আৰু ই ভাৰতৰ এতিয়ালৈকে নিলামত সৰ্বাধিক দাম প্ৰাপ্ত মুদ্ৰা।<ref>{{Cite web|url=https://www.thehindu.com/news/cities/bangalore/collector-mints-a-fortune-from-coin-auction/article2910682.ece|title=Collector mints a fortune from coin auction|first=Sharath S.|last=Srivatsa|date=February 20, 2012|via=www.thehindu.com}}</ref> ==তথ্য সূত্ৰ== {{reflist}} [[শ্ৰেণী:মুদ্ৰা]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় মুদ্ৰা]] 1dntipvogczppij2d767tmlscbo4yec 0 104519 419657 419580 2024-04-25T15:26:24Z Argosandaltika 38527 wikitext text/x-wiki '''হিন্দুত্ব''' ({{IPA-hi|hɪnˈdʊtvə}} {{lit|Hindu-ness}}) হৈছে [[[http://www.google.com Hindu nationalism]]]ৰ সাংস্কৃতিক ন্যায্যতা আৰু ভিতৰত হিন্দু আধিপত্য প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ বিশ্বাসক সামৰি লোৱা এক ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শ [[ভাৰত]].<ref name="ব্ৰাউনমেকলিন২০১৮"/><ref name="হাওকিপ">{{পুথিৰ উদ্ধৃতি দিয়ক | last=হাওকিপ | প্ৰথম=জংখোলাম | title=ভগৱানে মোৰ গাঁওখনক বচাব পাৰেনে?: মণিপুৰৰ কুকিসকলৰ বিশেষ উল্লেখেৰে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ জনজাতীয় লোকসকলৰ মাজত পৰিচয়ৰ ধৰ্মতত্ত্বৰ অধ্যয়ন | publisher=লেংহাম মনোগ্ৰাফছ | বছৰ=২০১৪ | isbn=৯৭৮-১-৭৮৩৬৮-৯৮১-১ | url=https://কিতাপ.গুগল.কম/কিতাপ?id=Y4MuDgAAQBAJ | access-date=২০২৩-০৫-০৩ | page=35|quote=হিন্দুত্ব হৈছে এনে এক ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শ যিয়ে ভাৰতৰ গৰিষ্ঠসংখ্যক হিন্দুৰ মতামতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰাটো বাধ্যতামূলক নহয়।}}</ref><ref name="GregoryJohnston2011"/><ref name="OED-online- hindutva" /> ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শটো ১৯২২ চনত [[[[বিনায়ক দামোদৰ সাভাৰকাৰ|বিনায়ক দামোদৰ সাৱৰকাৰ]]]] য়ে প্ৰণয়ন কৰিছিল।<ref name="Ross 2012">{{cite book | last=ৰছ | প্ৰথম=এম.এইচ. | title=বিভক্ত সমাজত সংস্কৃতি আৰু অন্তৰ্গততা: প্ৰতিযোগিতা আৰু প্ৰতীকী প্ৰাকৃতিক দৃশ্য | publisher=ইউনিভাৰ্চিটি অৱ পেনচিলভেনিয়া প্ৰেছ, ইনকৰ্পৰেটেড | series=প্ৰকল্প MUSE ৰ ওপৰত কিতাপৰ সংগ্ৰহ | বছৰ=২০১২ | isbn=৯৭৮-০-৮১২২-০৩৫০-৯ | url=https://কিতাপ.গুগল.কম/কিতাপ?id=osHNwPkLh30C&pg=PA34 | page=34}}</ref><ref name="ছুইটমেন মালিক">{{পুথিৰ উদ্ধৃতি দিয়ক | last1=মিঠা মানুহ | প্ৰথম১=পশ্চিম। | last2=মালিক | প্ৰথম২=ক। | title=ভাৰতত হিন্দু ধৰ্ম: আধুনিক আৰু সমসাময়িক আন্দোলন | publisher=[[SAGE প্ৰকাশন]] | বছৰ=২০১৬ | isbn=৯৭৮-৯৩-৫১৫০-২৩১-৯ | url=https://কিতাপ.গুগল.কম/কিতাপ?id=XW02DAAAQBAJ&pg=PA109 | page=109}}</ref> ইয়াক [[ৰাষ্ট্ৰীয় স্বয়ংসেৱক সংঘ]] (আৰ এছ এছ), [[বিশ্ব হিন্দু পৰিষদ]] (ভি এইচ পি), [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)<ref name="হিন্দুত্ববাদী পথ">{{Cite web |date=৪ ডিচেম্বৰ ২০০৪ |title=হিন্দুত্ববাদী পথ |url=https://frontline.thehindu.com/politics/article30225920.ece |access-date= |website= [[ফ্ৰন্টলাইন (আলোচনী)|ফ্ৰন্টলাইন]] |language=en}}</ref>{{sfn|কৃষ্ণ|২০১১|p=৩২৪}} আৰু অন্যান্য সংগঠন, যিবোৰক সামূহিকভাৱে [[সংঘ পৰিয়াল]] বুলি কোৱা হয়। [[ইউৰোপত ফেচিবাদ|ইউৰোপীয় ফেচিবাদ]]ৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত,<ref name="Brown Sant">{{cite book | author=পেট্ৰিচিয়া এম ছান্ট | title=খিলঞ্জীয়া: নিৰ্মাণ আৰু পুনৰ/উপস্থাপন | publisher=নোভা বিজ্ঞান প্ৰকাশক | বছৰ=১৯৯৯ | isbn=978-1-56072-674-6 |quote=হিন্দুত্বই বিশেষকৈ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ইউৰোপীয় ফেচিবাদ উভয়ৰে পৰা মতাদৰ্শগত ঋণ লোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰু স্থানীয়/গোলকীয় বাইনাৰীবাদক অৱজ্ঞা কৰা " বৈদিক হিন্দু ধৰ্ম "ৰ এটা ৰচনাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে।| page=85|url=https://books.google.com/books?id=3JmAAAAAMAAJ}}</ref><ref name="কৃষ্ণ নূৰাণী">{{পুথিৰ উদ্ধৃতি দিয়ক | লেখক=চৈতন্য কৃষ্ণ, [[এ. জি নূৰাণী]]| title=ভাৰতত ফেচিবাদ: মুখ, দাঁত, আৰু তথ্য | publisher=মানক প্ৰকাশন | বছৰ=২০০৩ | isbn=৯৭৮-৮১-৭৮২৭-০৬৭-৮ | url=https://কিতাপ.গুগল.কম/কিতাপ?id=LnEMAQAAMAAJ | quote=মাৰ্জিয়া কাছোলাৰীয়ে উপস্থাপন কৰা আৰ্কাইভ প্ৰমাণে নিৰ্ণায়কভাৱে দেখুৱাইছে যে হিন্দুত্ববাদৰ সমৰ্থকসকলে ইউৰোপীয় ফেচিবাদক কিমান প্ৰশংসা কৰিছিল ; ইয়াৰ পৰা উদাৰতাৰে ধাৰ লৈছিল আৰু এই প্ৰভাৱ আজিও অব্যাহত আছে। | page=4}}</ref> হিন্দুত্ববাদী আন্দোলনক [[সোঁপন্থী উগ্ৰবাদ]],<ref name="Leidig">{{Cite journal|last=Leidig|first=Eviane|date ৰ এটা ভিন্নতা হিচাপে বৰ্ণনা কৰা হৈছে =১৭ জুলাই ২০২০|title=সোঁপন্থী উগ্ৰবাদৰ এটা ভিন্নতা হিচাপে হিন্দুত্ব|journal=Patterns of Prejudice|volume=54|issue=3|pages=215–237|doi=10.1080/0031322X.2020.1759861|issn=0031-322X |doi-access=free|hdl=10852/84144|hdl-access=free}}</ref> আৰু "ধ্ৰুপদী অৰ্থত প্ৰায় [[ফেচিষ্ট]]" হিচাপে, সমতাপূৰ্ণ সংখ্যাগৰিষ্ঠতা আৰু [[সাংস্কৃতিক hegemony]].<ref name="j3517631" /><ref>{{harvnb|Frykenberg|2008|pages=178–220}}: "এই ৰচনাখনে দেখুৱাবলৈ চেষ্টা কৰিছে যে কেনেকৈ — বিশ্লেষণাত্মক বা ঐতিহাসিক দৃষ্টিকোণৰ পৰা — হিন্দুত্ববাদী।" হিন্দু ফেচিবাদ আৰু হিন্দু মৌলবাদৰ মিশ্ৰণ।"</ref> কিছুমানে হিন্দুত্বক [[বিচ্ছিন্নতাবাদ|বিচ্ছিন্নতাবাদী মতাদৰ্শ]] বুলিও বৰ্ণনা কৰিছে।<ref name="Parel">{{cite book | author=[[এন্থনী পেৰেল]] | title=গান্ধী, স্বাধীনতা, আৰু আত্মশাসন | publisher=লেক্সিংটন বুকছ | বছৰ=২০০০ | isbn=৯৭৮-০-৭৩৯১-০১৩৭-৭ | url=https://books.google.com/books?id=sErf-DzVI9EC |quote=আত্ম-পৰিচয় আৰু আত্ম-সংজ্ঞাৰ বিষয়ত হিন্দুত্ববাদী এজেণ্ডা শক্তিশালী হ'লেও বিচ্ছিন্নতাবাদী হোৱাৰ প্ৰৱণতা দেখা গৈছে। | page=133}}</ref><ref name="বৰদৰাজন">{{পুথিৰ উদ্ধৃতি দিয়ক | author=[[সিদ্ধাৰ্থ বৰাদৰাজন]] | title=গুজৰাট, এটা ট্ৰেজেডী নিৰ্মাণ | publisher=পেংগুইন বুকছ | বছৰ=২০০২ | isbn=৯৭৮-০-১৪-৩০২৯০১-৪ | url=https://কিতাপ.গুগল.কম/কিতাপ?id=1kc9GmFWePUC | page=20}}</ref> কিছুমান বিশ্লেষকে হিন্দুত্বক ফেচিবাদৰ সৈতে চিনাক্তকৰণৰ ওপৰত বিতৰ্ক কৰে, আৰু হিন্দুত্বক [[ৰক্ষণশীলতা]] বা "জাতিগত নিৰপেক্ষতাবাদ"ৰ এক চৰম ৰূপ বুলি মত প্ৰকাশ কৰে।<ref name="Bhatt & Mukta"/> ==সংজ্ঞাসমূহ== ===তৃতীয় পৰ্যায়ৰ উৎস=== ''[[[http://www.google.com Oxford English Dictionary]]]'' (OED) ৰ মতে হিন্দুত্ব হৈছে "মূলতঃ: হিন্দু হোৱাৰ অৱস্থা বা গুণ; 'হিন্দুত্ব'। এতিয়া: আধিপত্যৰ পোষকতা কৰা, বা প্ৰতিষ্ঠা কৰিব বিচৰা আন্দোলন ভাৰতৰ ভিতৰত হিন্দু আৰু হিন্দু ধৰ্ম।"<ref name="OED-online-hindutva">{{citation|chapter=হিন্দুত্ব, n.|title=অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধান অনলাইন|publisher=অক্সফৰ্ড ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ|chapter-url= http://www.oed.com/view/Entry/291968?redirectedFrom=Hindutva#eid|year=2011|chapter-url-access=subscription|access-date=১৭ নৱেম্বৰ ২০২১}}</ref> ইয়াৰ ব্যুৎপত্তি, OED অনুসৰি, হৈছে: "আধুনিক সংস্কৃতৰ পৰা ''হিন্দুত্ব'' (হিন্দু গুণ, হিন্দু পৰিচয়) ''হিন্দু''ৰ পৰা (হিন্দীৰ পৰা ''হিন্দু'' : হিন্দু ন. চাওক) + ধ্ৰুপদী সংস্কৃত -tva , প্ৰত্যয়।" হিন্দী ''হিন্দুপান''ৰ পিছত একে অৰ্থতে বিমূৰ্ত বিশেষ্য গঠন কৰা।"<ref name="OED-online-hindutva" /> ''হিন্দু''ৰ ব্যুৎপত্তি আৰু অৰ্থ, OED অনুসৰি: "আংশিকভাৱে হিন্দী আৰু উৰ্দুৰ পৰা ধাৰ লোৱা। (i) হিন্দী ''হিন্দু'' আৰু উৰ্দু ''হিন্দু''ৰ পৰা, মূলতঃ ভাৰতৰ পৰা অহা এজন ব্যক্তিক বুজায়, যি এতিয়া বিশেষভাৱে হিন্দু ধৰ্মৰ অনুগামী, আৰু ইয়াৰ ব্যুৎপত্তি (ii) পাৰ্চী ''হিন্দু'', একে অৰ্থতে ( মধ্য পাৰ্চী হিন্দুগ, ভাৰতৰ পৰা অহা ব্যক্তিক বুজায়), আপাত দৃষ্টিত ইতিমধ্যে পুৰণি পাৰ্চী ভাষাত গঠিত ... ''হিন্দু'', [[আচামেনিড সাম্ৰাজ্য]]ৰ পূব প্ৰদেশক বুজায়।"<ref name="OED-online-hindu ">{{citation|title=অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধান অনলাইন|chapter-url=https://www.oed.com/view/Entry/87084?redirectedFrom=হিন্দু#eid|বছৰ=২০১১|অধ্যায়=হিন্দু, ন.| publisher=অক্সফৰ্ড ইউনিভাৰ্চিটি প্ৰেছ|access-date=১৭ নৱেম্বৰ ২০২১|chapter-url-access=subscription}}</ref> ''মেৰিয়াম-ৱেবষ্টাৰৰ বিশ্ব ধৰ্ম বিশ্বকোষ''ৰ মতে হিন্দুত্ব হৈছে "ভাৰতীয় সাংস্কৃতিক, জাতীয়, আৰু ধৰ্মীয় পৰিচয়"ৰ ধাৰণা।<ref name="mwewr1999"/> শব্দটোৱে "ভৌগোলিকভাৱে ভিত্তিক ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক, আৰু জাতীয় পৰিচয়: এজন প্ৰকৃত 'ভাৰতীয়' হ'ল সেইজন যিয়ে এই {{'-}}''হিন্দু-ত্ব''{{'}}ত অংশগ্ৰহণ কৰে ভাৰতীয় জাতি-ৰাষ্ট্ৰৰ পৰম্পৰাগত আৰু খিলঞ্জীয়া ঐতিহ্য, আৰু তেওঁলোকে হিন্দুত্ব আৰু ভাৰতৰ মাজৰ সম্পৰ্কক [[জায়নিজম]] আৰু [[ইজৰাইল]]ৰ সৈতে তুলনা কৰে।"<ref name="mwewr1999" /> এই মতামত, as ''মেৰিয়াম-ৱেবষ্টাৰৰ বিশ্ব ধৰ্ম বিশ্বকোষ''ৰ দ্বাৰা সাৰাংশত উল্লেখ কৰা হৈছে যে "যিসকল ধৰ্মীয়ভাৱে হিন্দু নহয় কিন্তু যিসকলৰ ধৰ্মৰ উৎপত্তি ভাৰতত হৈছে – জৈন, বৌদ্ধ, শিখ, আৰু অন্যান্যসকলেও – এই ঐতিহাসিক, সাংস্কৃতিক আৰু জাতীয় সত্তাৰ অংশীদাৰ।" . যিসকলৰ ধৰ্ম ভাৰতলৈ আমদানি কৰা হৈছিল, অৰ্থাৎ মূলতঃ দেশৰ মুছলমান আৰু খ্ৰীষ্টান সম্প্ৰদায়, তেওঁলোক সংখ্যাগৰিষ্ঠ সংস্কৃতিৰ অন্তৰ্গত হ'লেহে হিন্দুত্বৰ সীমাৰ ভিতৰত পৰিব পাৰে".<ref name="mwewr1999">{{cite book|author1 =মেৰিয়াম-ৱেবষ্টাৰ, ইনক|author2=এনচাইক্লোপিডিয়া ব্ৰিটানিকা|title=মেৰিয়াম-ৱেবষ্টাৰৰ বিশ্ব ধৰ্ম বিশ্বকোষ | url=https://books.google.com/books?id=ZP_f9icf2roC |বছৰ=১৯৯৯|প্ৰকাশক=মেৰিয়াম-ৱেবষ্টাৰ|isbn=৯৭৮-০-৮৭৭৭৯-০৪৪-০|পৃষ্ঠা=৪৬৪}}</ref> ''Concise Oxford Dictionary of Politics and International Relations'' ৰ মতে, "হিন্দুত্বক 'হিন্দুত্ব' বুলি অনুবাদ কৰা হৈছে, ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ বাসিন্দাসকলৰ সাধাৰণ সংস্কৃতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি হিন্দু জাতীয়তাবাদীসকলৰ মতাদৰ্শক বুজায়। ... আধুনিক ৰাজনীতিবিদসকল।" হিন্দুত্ববাদৰ বৰ্ণবাদী আৰু মুছলমান বিৰোধী দিশসমূহক তুচ্ছজ্ঞান কৰাৰ চেষ্টা কৰিছে, ভাৰতীয় পৰিচয়ৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে কিন্তু এই শব্দটোৰ [[ফেচিবাদ|ফেচিষ্ট]] আণ্ডাৰটন আছে।"<ref name="BrownMcLean2018"/> ''ৰ মতে; দ্য ডিকচনেৰী অৱ হিউমেন জিঅ'গ্ৰাফী'', "হিন্দুত্বই হিন্দু জাতীয়তাবাদৰ সাংস্কৃতিক ন্যায্যতাক সামৰি লৈছে, যিটো 'হিন্দুত্ব' বুলি অভিযোগ উঠিছে যিটো সকলো হিন্দুৱে ভাগ কৰে।"<ref name="GregoryJohnston2011">{{citation|last1=Gregory|first1=Derek|last2 =জনষ্টন|প্ৰথম২=ৰন|শেষ৩=প্ৰাট|প্ৰথম৩=জেৰাল্ডিন|শেষ৪=ৱাটছ|প্ৰথম৪=মাইকেল|শেষ৫=ৱাটম'ৰ|প্ৰথম৫=ছাৰা|শিৰোনামা=মানৱ ভূগোলৰ অভিধান|url=https://books.google.com /books?id=5gCHckKszz0C&pg=RA1-PT467|বছৰ=২০১১|প্ৰকাশক=জন ৱাইলি এণ্ড সন্স|isbn=৯৭৮-১-৪৪৪৩-৫৯৯৫-৪|পৃষ্ঠা=১–}}</ref> ''এ পলিটিকেল... আৰু ইকনমিক ডিকচনেৰী অৱ চাউথ এছিয়া'', "হিন্দুত্বৰ ধাৰণাটোৰ আঁৰৰ এটা মূল উদ্দেশ্য আছিল 'হিন্দু-ঐক্য' (হিন্দু ''সংঘাটান'')ৰ কাৰ্য্যক সমৰ্থন কৰিবলৈ এক সামূহিক পৰিচয় গঢ়ি তোলা আৰু অত্যধিক সংকীৰ্ণ ক হিন্দু ধৰ্মৰ সংজ্ঞা, যাৰ পৰিণতি আছিল বৌদ্ধ, শিখ আৰু জৈনক হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ পৰা বাদ দিয়া। পিছলৈ হিন্দু-জাতীয়তাবাদী মতাদৰ্শবিদসকলে এই ধাৰণাটোক অহিন্দুসকলক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ কৌশললৈ ৰূপান্তৰিত কৰিলে, যাতে তেওঁলোকৰ সামাজিক ভিত্তি বহল হয়, আৰু ৰাজনৈতিক সংগঠনৰ বাবে।<ref name="SchottliMitra2015">{{citation|last1=Schottli|first1=Jivanta |last2=মিত্ৰ|first2=Subrata K.|last3=পহু|first3=Siegried|title=দক্ষিণ এছিয়াৰ এখন ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক অভিধান|url=https://books.google.com/books?id=yOIjCQAAQBAJ&pg=PT215| বছৰ=২০১৫|প্ৰকাশক=[[ৰৌটলেজ]]|isbn=৯৭৮-১-১৩৫-৩৫৫৭৫-৩|পৃষ্ঠা=২১৫–}}</ref> ''[[[http://Encyclopedia%20Britanica Encyclopædia Britannica]]]''{{'s}} হিন্দু আৰু ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী [[[[বিনায়ক দামোদৰ সাভাৰকাৰ|বিনায়ক দামোদৰ সাৱৰকাৰ]]]]ৰ ওপৰত প্ৰবন্ধ অনুসৰি,<ref name=britannica-savarkar1/> "''হিন্দুত্ব'' ( "হিন্দুত্ব") ... ভাৰতীয় সংস্কৃতিক হিন্দু মূল্যবোধৰ প্ৰকাশ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰিব বিচাৰিছিল; //www.britannica.com/biography/Vinayak-Damodar-Savarkar |title=বিনায়ক দামোদৰ সাৱৰকাৰ: হিন্দু আৰু ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |access-date=9 May 2019}}</ref> '' হিন্দু ধৰ্ম বিশ্বকোষ'', ইয়াৰ মতাদৰ্শৰ ধ্ৰুপদী বক্তব্যত সংজ্ঞায়িত হিন্দুত্ব হৈছে "হিন্দু জাতিৰ সংস্কৃতি" য'ত হিন্দু ধৰ্ম মাত্ৰ এটা উপাদান আৰু "হিন্দু ধৰ্ম হৈছে হিন্দুৰ লগতে শিখ আৰু বৌদ্ধসকলেও পালন কৰা এটা ধৰ্ম"। প্ৰবন্ধটোত আৰু কোৱা হৈছে, "হিন্দুত্বৰ সমৰ্থকসকলে হিন্দুসকলৰ ধৰ্মীয় আৰু বহল সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ সৈতে জাতীয় পৰিচয়ৰ চিনাক্তকৰণক প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। এই উদ্দেশ্য সাধনৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা ব্যৱস্থাসমূহৰ ভিতৰত 'বিদেশী' গ্ৰহণ কৰা বুলি বিবেচিত ব্যক্তিসকলক 'পুনৰ দাবী' কৰাৰ প্ৰয়াস অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।" ধৰ্ম, হিন্দুৰ অন্তৰ্গততাৰ সজাগতা বৃদ্ধিৰ বাবে ডিজাইন কৰা সামাজিক, সাংস্কৃতিক আৰু দানশীল কাৰ্য্যকলাপৰ পিছত লগা, আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ দৰে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত ৰাজনৈতিক দলকে ধৰি বিভিন্ন সংগঠনৰ জৰিয়তে প্ৰত্যক্ষভাৱে ৰাজনৈতিক পদক্ষেপ লোৱা।"<ref name= "CushRobinson2012">{{citation|last1=কুছ|প্ৰথম1=ডেনিছ|শেষ২=ৰবিনছন|first2=কেথেৰিন|শেষ৩=য়ৰ্ক|first3=মাইকেল|title=হিন্দু ধৰ্মৰ বিশ্বকোষ|url=https://books.google.com/ books?id=3N4mGlbutbgC&pg=PA351|বছৰ=২০১২|প্ৰকাশক=ৰৌটলেজ|isbn=৯৭৮-১-১৩৫-১৮৯৭৮-৫|পৃষ্ঠা=৩৫১–৩৫২}}</ref> === Savarkar === For Savarkar, in ''[[:en:Hindutva: Who Is a Hindu?]]'', Hindutva is an inclusive term of everything Indic. The three essentials of ''Hindutva'' in Savarkar's definition were the common nation (''rashtra''), common race (''jati''), and common culture or civilisation (''sanskriti'').<ref name="Sharma">{{cite journal |last=Sharma |first=Arvind |title=On Hindu, Hindustan, Hinduism and Hindutva |journal=Numen |volume=49 |issue=1 |pages=22–23, 1–36 |year=2002 |jstor=3270470 |doi=10.1163/15685270252772759}}</ref> Savarkar used the words "Hindu" and "Sindhu" interchangeably.<ref name="Sharma"/><ref name="Jaffrelot2009p86">{{cite book|author=Christophe Jaffrelot|title=Hindu Nationalism: A Reader|url=https://books.google.com/books?id=mOXWgr53A5kC |year=2009|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-2803-6|pages=14–15, 86–93}}</ref> Those terms were at the foundation of his Hindutva, as geographic, cultural and ethnic concepts, and "religion did not figure in his ensemble", states Sharma.<ref name="Sharma"/><ref name="NUSSBAUM2009p58"/> His elaboration of Hindutva included all [[Indic religions]], i.e. Hinduism, Buddhism, Jainism and Sikhism. Savarkar restricted "Hindu nationality" to "Indian religions" in the sense that they shared a common culture and fondness for the land of their origin.<ref name="Sharma"/><ref name="Jaffrelot2009p86"/> Savarkar had made clear distinction between Hinduism and Hindutva, that they are not same things as Hindutva does not concern religion or rituals but the basis of India’s national character.<ref>{{cite web | last=Purandare | first=Vaibhav | title=Hindutva is not the same as Hinduism said Savarkar | website=Telegraph India | date=2019-08-22 | url=https://www.telegraphindia.com/india/hindutva-is-not-the-same-as-hinduism-said-savarkar/cid/1699550 | access-date=2023-03-30}}</ref><ref name="Noorani2000">{{cite book | author = [[A G Noorani]] | title=The RSS and the BJP: A Division of Labour | publisher=LeftWord Books | series=Green School Series | year=2000 | isbn=978-81-87496-13-7 | url=https://books.google.com/books?id=6PnBFW7cdtsC&pg=PT106 | page=106}}</ref> b8178hqbcfyz501pu9bhdpbd30vb2zr 0 104675 419711 419217 2024-04-25T23:19:39Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = শীলা কৌল | image=Sheila Kaul Lok Sabha photo.jpg | image_size = 170 | office = [[হিমাচল প্ৰদেশ]]ৰ ৰাজ্যপাল | term_start = ১৭ নৱেম্বৰ, ১৯৯৫ | term_end = ২২ এপ্ৰিল, ১৯৯৬ | predecessor = [[মহাবীৰ প্ৰসাদ]] | successor = মহাবীৰ প্ৰসাদ | office1 = গৃহ আৰু নগৰ উন্নয়ন মন্ত্ৰী | term_start1 = ২১ জুন, ১৯৯১ | term_end1 = ৩ মে’, ১৯৯৫ | primeminister1 = [[পি ভি নৰসিংহ ৰাও]] | predecessor1 = [[দৌলত ৰাম চৰণ]] | office2 = নগৰ উন্নয়ন আৰু নিয়োগ দপ্তৰ | term_start2 = ৩ মে’, ১৯৯৫ | term_end2 = ১০ ছেপ্তেম্বৰ, ১৯৯৫ | primeminister2 = পি ভি নৰসিংহ ৰাও | office3 = শিক্ষা আৰু সাংস্কৃতিক আৰু সমাজ কল্যাণ (স্বতন্ত্ৰ) | term_start3 = ৮ আগষ্ট, ১৯৮১ | term_end3 = ৩১ ডিচেম্বৰ, ১৯৮৪ | primeminister3 = [[ইন্দিৰা গান্ধী]]<br>[[ৰাজীৱ গান্ধী]] | birth_date = {{Birth date|df=yes|1915|2|7}} | death_date = {{death date and age |df=yes|2015|6|13|1915|2|7}} | birth_place = [[লক্ষ্ণৌ]], বৃটিছ ভাৰতৰ আগ্ৰা আৰু অৱধ | death_place = [[গজিয়াবাদ]], [[উত্তৰ প্ৰদেশ]], [[ভাৰত]] | nationality = ভাৰতীয় | profession = ৰাজনীতিক, সমাজকৰ্মী, সমাজ সংস্কাৰক, শিক্ষাবিদ | party = [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]] | spouse = কৈলাস নাথ কৌল }} '''শীলা কৌল''' ({{lang-en| Sheila Kaul}}) ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ এগৰাকী সামাজিক গণতান্ত্ৰিক নেত্ৰী, ৰাজনীতিবিদ, কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু গৱৰ্ণৰ আৰু মৃত্যুৰ সময়ত ভাৰতৰ আটাইতকৈ বয়সিয়াল জীৱিত প্ৰাক্তন সংসদ সদস্য আছিল।<ref name="bs">{{cite news|url=http://www.business-standard.com/article/news-ians/sheila-kaul-is-101-115020700349_1.html |title=Sheila Kaul is 101|newspaper=Business Standard India|date=7 February 2015 |accessdate=9 February 2015}}</ref><ref name="tnie">{{cite web|url=http://www.newindianexpress.com/nation/Sheila-Kaul-the-Grand-Old-Lady-Turns-101/2015/02/07/article2657215.ece |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216061328/http://www.newindianexpress.com/nation/Sheila-Kaul-the-Grand-Old-Lady-Turns-101/2015/02/07/article2657215.ece |url-status=dead |archive-date=16 February 2015 |title=Sheila Kaul, the Grand old Lady, turns 101 |date=7 February 2015 |accessdate=9 February 2015}}</ref> তদুপৰি তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ [[উত্তৰ প্ৰদেশ]] ৰাজ্যৰ এগৰাকী শিক্ষাবিদ, সমাজকৰ্মী, সমাজ সংস্কাৰক আৰু ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ স্বাধীনতা কৰ্মীও আছিল। তেওঁ আছিল [[জৱাহৰলাল নেহৰু]]ৰ খুলশালীয়েক আৰু ইন্দিৰা গান্ধীৰ মাহীয়েক। ==ব্যক্তিগত জীৱন== ১৯১৫ চনত শীলা কৌলৰ জন্ম হৈছিল।<ref name="Members Bioprofile">{{cite web|url=http://164.100.47.132/LssNew/biodata_1_12/2128.htm |title=Members Bioprofile |publisher=164.100.47.132 |date= |accessdate=28 October 2013}}</ref><ref name="TOI">{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Veteran-Congress-leader-Sheila-Kaul-no-more/articleshow/47665657.cms |title=Veteran Congress leader Sheila Kaul no more |website=[[The Times of India]] |date=14 June 2015 |accessdate=20 June 2015}}</ref> তেওঁ লাহোৰ মহিলা মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা কলা বিষয়ত ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু লাহোৰৰ “ছাৰ গংগা ৰাম প্ৰশিক্ষণ মহাবিদ্যালয়’’ৰ পৰা শিক্ষকতাৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।<ref name="Members Bioprofile"/> তেওঁ ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ অবিভক্ত পঞ্জাৱৰ ৰাজ্যিক [[বেডমিণ্টন]] চেম্পিয়ন আছিল।<ref name="netindian">{{cite web | url=http://netindian.in/news/2015/06/14/00034098/veteran-congress-leader-former-union-minister-sheila-kaul-passes-away | title=Veteran Congress leader, former Union Minister Sheila Kaul passes away | date=14 June 2015}}</ref> [[কমলা নেহৰু]]ৰ ভাতৃ আৰু ভাৰতৰ লক্ষ্ণৌত ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্ভিদ গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান প্ৰতিষ্ঠা কৰা প্ৰখ্যাত উদ্ভিদবিদ কৈলাস নাথ কৌলৰ সৈতে তেওঁৰ বিবাহ হৈছিল। ভাৰত-তিব্বতীয় সীমান্ত আৰক্ষীৰ প্ৰাক্তন সঞ্চালক প্ৰধান গৌতম কৌল<ref>{{cite web|url=http://delhigovt.nic.in/dept/public/gkaul.htm |title=Pt.Gautam Kaul |publisher=Delhigovt.nic.in |date= |accessdate=28 October 2013}}</ref> আৰু চলচ্চিত্ৰ সমালোচক<ref>{{cite web |url=http://www.tugofwarindia.gov.in/NewsDetails.aspx?__nid=18 |title=Kaul Nominated As Member of Sport Cinema Commission of IOA |publisher=Tugofwarindia.gov.in |date= |accessdate=28 October 2013 |archivedate=20 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220220143316/http://www.tugofwarindia.gov.in/NewsDetails.aspx?__nid=18 |deadurl=yes }}</ref> আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া প্ৰশাসক বিক্ৰম কৌল<ref>{{cite web|url=http://www.indiaempire.com/v2/magazine/2005/may/vikramkaul.asp |title=India Empire |publisher=India Empire |date= |accessdate=28 October 2013}}</ref> তেওঁলোকৰ পুত্ৰ। সমাজকৰ্মী তথা কংগ্ৰেছৰ প্ৰাক্তন মন্ত্ৰী দীপা কৌল তেওঁলোকৰ কন্যা।<ref name="bspresident">{{cite news | url=http://www.business-standard.com/article/government-press-release/president-of-india-condoles-the-passing-away-of-smt-sheila-kaul-115061501197_1.html | title=President of India condoles the passing away of Smt. Sheila Kaul| newspaper=Business Standard India| date=15 June 2015}}</ref> জৱাহৰলাল নেহৰু আছিল শীলা কৌলৰ ভিনিহিয়েক, [[ইন্দিৰা গান্ধী]] আছিল তেওঁৰ ভাগিনী, আৰু [[ৰাজীৱ গান্ধী]] আছিল তেওঁৰ ভাগিনী নাতি। ১৯৪০ চনৰ বলীউডৰ ছুপাৰষ্টাৰ প্ৰেম আদিব তেওঁৰ সম্পৰ্কীয় আছিল।<ref>{{cite book |title=Two Alone, Two Together: Letters Between Indira Gandhi and Jawaharlal Nehru 1922–1964 |author=Gandhi, Sonia |publisher=Penguin|year=2004 |isbn=9780143032458|page=xxi}}</ref> ==ৰাজনৈতিক জীৱন== শীলা কৌল ১৯৫৯–৬৫ চনৰ সময়ছোৱাত লক্ষ্ণৌ পৌৰ নিগমৰ কৰ্পৰেটৰ আছিল আৰু ১৯৬৮–৭১ চনৰ সময়ছোৱাত উত্তৰ প্ৰদেশ বিধান পৰিষদৰ সদস্য আছিল। তেওঁ পাঁচবাৰ সংসদৰ সদস্য হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল – ১৯৭১, ১৯৮০ আৰু ১৯৮৪ চনত লক্ষ্ণৌৰ পৰা, আৰু ১৯৮৯ আৰু ১৯৯১ চনত ৰায়ে বৰেলীৰ পৰা। ১৯৮০–৮৪ আৰু ১৯৯১–৯৫ চনত ভাৰতৰ কেবিনেটত মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল আৰু ১৯৯৫–৯৬ চনত হিমাচল প্ৰদেশৰ ৰাজ্যপাল হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।<ref name="Members Bioprofile"/> কৌলে ১৯৭৫ চনত বাৰ্লিনলৈ ইণ্টাৰনেছনেল ৱ’মেন কংগ্ৰেছ যোগ দিয়া ভাৰতীয় প্ৰতিনিধি দলৰ নেতৃত্ব দিছিল; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহিলাৰ অৱস্থা সম্পৰ্কীয় আয়োগৰ আন্তৰ্জাতিক সন্মিলন, ১৯৮০ চনত কোপেনহেগেন, ১৯৮০ চনত ছফিয়াত মানৱ আৰু সমাজৰ উন্নয়নৰ বাবে সংস্কৃতিৰ ভূমিকা সম্পৰ্কীয় আন্তৰ্জাতিক সন্মিলন, ১৯৮২ আৰু ১৯৮৩ চনত পেৰিছৰ [[UNESCO]] সাধাৰণ সন্মিলনৰ অধিৱেশন, ১৯৮৩ চনত পিয়ংইয়াঙত নন-এলাইন আৰু অন্যান্য উন্নয়নশীল দেশৰ শিক্ষা আৰু সংস্কৃতি মন্ত্ৰীসকলৰ প্ৰথম সন্মিলন, ১৯৮৪ চনত জেনেভাত অনুষ্ঠিত হোৱা আন্তৰ্জাতিক শিক্ষা সন্মিলন, ১৯৮৫ আৰু ১৯৮৭ চনত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদ আৰু ১৯৯০ চনত ইউৰোপীয় সংসদত যোগ দিছিল। ১৯৮৮ চনত তেওঁ সৰ্বভাৰতীয় কংগ্ৰেছ কমিটিৰ সাধাৰণ সম্পাদিকা হয়।<ref name="Members Bioprofile"/> কৌলে ভাৰতৰ সংসদত ১৯৯১ চনত সংবিধান সংশোধনী বিধেয়ক(চৌসত্তৰ সংশোধনী) উত্থাপন কৰে, যি ১৯৯২ চনত গ্ৰহণ কৰা হৈছিল।<ref>{{cite web|url=http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend74.htm |title=The Constitution (Amendment) |publisher=Indiacode.nic.in |date= |accessdate=28 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://parliamentofindia.nic.in/lsdeb/ls10/ses5/23011292.htm |title=Archived copy |access-date=3 October 2013 |archive-date=4 October 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004215625/http://parliamentofindia.nic.in/lsdeb/ls10/ses5/23011292.htm |url-status=dead }}</ref> তেখেতে সংসদত ১৯৮১ চনৰ এ এম ইউ (সংশোধনী) বিল, যি একে বছৰতে প্ৰণয়ন কৰা হয়, উত্থাপন কৰে।<ref>{{cite web|url=http://www.frontline.in/static/html/fl2222/stories/20051104003511900.htm |title=Defining moment |publisher=Frontline.in |date=4 November 2005 |accessdate=28 October 2013}}</ref> সংসদত থকাৰ সময়ত তেওঁ কমিটি অন পাব্লিক অণ্ডাৰটেকিংছ (১৯৮০–৮৪), কমিটি অন প্ৰিভিলেজ (১৯৮০–৮৪), জইণ্ট কমিটি অন টেক্সেচন (সংশোধনী) বিল (১৯৮০–৮৪), কনচালটেটিভ কমিটি, বিমান পৰিবহণ (১৯৯০), আৰু বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ বিষয় সমিতি (১৯৯০) চিভিল মন্ত্ৰালয়ৰ সদস্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।<ref name="Members Bioprofile"/> ১৯৯৬ চনৰ এটা গোচৰৰ আধাৰত এখন অভিযোগনামাত প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় নগৰ উন্নয়ন মন্ত্ৰীগৰাকীয়ে তেওঁৰ ব্যক্তিগত দুজন কৰ্মচাৰী আৰু আন চল্লিশজনৰো অধিক ব্যক্তিৰ সৈতে ষড়যন্ত্ৰত লিপ্ত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল, কাৰণ তেওঁ স্বাৰ্থৰ বাবে চৰকাৰী দোকান ভাড়াত দিছিল।<ref>{{usurped|[https://web.archive.org/web/20031108020351/http://www.hinduonnet.com/2003/04/23/stories/2003042308070100.htm The Hindu : Sheila Kaul chargesheeted<!-- Bot generated title -->]}}</ref> চিবিআইয়ে অৱশ্যে তেওঁৰ আয়ৰ সমানুপাতিক কোনো সম্পত্তি জব্দ কৰা নাছিল, ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে, তেওঁৰ বিৰুদ্ধে দুৰ্নীতিৰ কোনো প্ৰমাণ নাই।<ref>[http://www.financialexpress.com/old/ie/daily/19980221/05250014.html President's comments send corruption cases back to cold storage<!-- Bot generated title -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131004231242/http://www.financialexpress.com/old/ie/daily/19980221/05250014.html |date=4 October 2013 }}</ref> বিচাৰ অনুষ্ঠিত নকৰাকৈ বা কৌলক নিজৰ পক্ষ লোৱাৰ সুযোগ নিদিয়াকৈ<ref name="docstoc56">{{cite journal |author=Palushkar VG |title=Judicial Activism |journal=The Law Review GLC |volume=7 |pages=56–67}} http://www.docstoc.com/docs/47549596/JUDICIAL-ACTIVISM-Justice-Mr-V-G-Palshikar-(Retd)</ref> ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ১৯৯৬ চনত কৌলক বিবেচনাধীন কোটাৰ অধীনত ৫২খন দোকান আৰু কিয়স্ক ভাড়াত দিয়াৰ বাবে ৬ মিলিয়ন টকা জৰিমনা বিহে। .<ref>{{cite web|author=|url=http://indiatoday.intoday.in/story/supreme-court-appears-to-have-struck-yet-another-blow-for-executive-accountability/1/282682.html |title='Supreme Court appears to have struck yet another blow for executive accountability' : EDITOR'S NOTE – India Today |publisher=Indiatoday.intoday.in |date=30 November 1996 |accessdate=28 October 2013}}</ref> ২০০২ চনত কৌলে দাখিল কৰা পুনৰীক্ষণ আবেদনৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ তিনিজনীয়া বিচাৰপীঠে এই জৰিমনা বাতিল কৰিছিল।<ref>{{cite web |url=http://hindu.com/2002/02/20/stories/2002022002401200.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20131005000243/http://hindu.com/2002/02/20/stories/2002022002401200.htm |url-status=dead |archive-date=5 October 2013 |title=SC waives damages imposed on Sheila Kaul |date=20 February 2002 |work=[[The Hindu]] |accessdate=28 October 2013 |archivedate=5 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005000243/http://hindu.com/2002/02/20/stories/2002022002401200.htm |deadurl=yes }}</ref> অভিযুক্ত কৌলক ছেচন আদালতত বিচাৰৰ অধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰা হৈছিল, লগতে দোষী সাব্যস্ত হোৱাৰ আদেশৰ বিৰুদ্ধে, যদি আছে, উচ্চ ন্যায়ালয় আৰু শেষত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সন্মুখত আপীল দাখিল কৰাৰ অধিকাৰৰ পৰাও বঞ্চিত হৈছিল।<ref name="docstoc56"/> ২০১৩ চনত ৯৯ বছৰীয়া কৌলে চিবিআইৰ বিশেষ ন্যায়াধীশৰ ২০১২ চনৰ নিৰ্দেশক প্ৰত্যাহ্বান জনাই ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ত আবেদন জনাইছিল, য’ত তেওঁৰ বিৰুদ্ধে আউট অৱ টাৰ্ণ আবণ্টনৰ অভিযোগৰ উত্তৰ দিবলৈ তেওঁক এম্বুলেন্সত আদালতত হাজিৰ হ’বলৈ কোৱা হৈছিল।<ref name="telegraphindia1">{{cite web|url=http://www.telegraphindia.com/1130406/jsp/nation/story_16754329.jsp#.Uk02H2QY2CU |archive-url=https://archive.today/20131003092827/http://www.telegraphindia.com/1130406/jsp/nation/story_16754329.jsp%23.Uk02H2QY2CU |url-status=dead |archive-date=3 October 2013 |title=At 99, fight against ambulance summons |publisher=Telegraphindia.com |date=6 April 2013 |accessdate=28 October 2013}}</ref> কৌলৰ অধিবক্তাই দাবী কৰিছিল যে, বৃদ্ধাৱস্থা আৰু অসুস্থতাৰ বাবে তেওঁ যুক্তিসংগত উত্তৰ দিবলৈ বা ব্যক্তিগতভাৱে দেখা দিবলৈ অক্ষম। তেওঁলোকে যুক্তি দিছিল যে, ২০১২ চনত অল ইণ্ডিয়া ইনষ্টিটিউট অৱ মেডিকেল ছায়েন্সৰ মেডিকেল ব’ৰ্ডে কৌলৰ দৈনন্দিন পৰিঘটনাৰ বিষয়ে বোধ ক্ষমতা “বিকল” হোৱা বুলি ৰিপ’ৰ্ট দিয়াৰ পিছতো ইয়াৰ পূৰ্বে উচ্চ ন্যায়ালয়ে কাউলৰ সকাহৰ আবেদন খাৰিজ কৰিছিল।<ref name="telegraphindia1"/> কৌলৰ মৃত্যুৰ এবছৰৰ পাছত ২০১৬ চনত বিশেষ আদালতে তেওঁৰ প্ৰাক্তন অতিৰিক্ত ব্যক্তিগত সচিব ৰাজন লালা নামৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত চৰকাৰী বিষয়াক কৌলৰ মন্ত্ৰিত্বৰ কালত আবণ্টন কেলেংকাৰীত ভূমিকা লোৱাৰ বাবে দুবছৰৰ কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি প্ৰদান কৰে।<ref>{{cite web|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/shops-allotment-scam-court-gives-two-year-jail-to-ex-govt-official/articleshow/54018627.cms|title=Shops allotment scam: Court gives two-year jail to ex-govt official|publisher=The Economic Times |date=5 September 2016|accessdate=5 September 2016}}</ref> ২০১৫ চনৰ ১৩ জুনত ভাৰতৰ গাজিয়াবাদত ১০০ বছৰ বয়সত শীলা কৌলৰ মৃত্যু হয়।<ref name=TOI /><ref name="indiatoday">{{cite web | url=http://indiatoday.intoday.in/story/sheila-kaul-ex-cabinet-member-dead/1/444474.html | title=Former Cabinet minister Sheila Kaul dies at 101| date=15 June 2015}}</ref> তেওঁৰ মৃত্যুত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে শোক প্ৰকাশ কৰি তেওঁক জাতিটোৰ প্ৰতি কৰা বিশিষ্ট সেৱাৰ বাবে স্মৰণ কৰে: "শ্ৰীমতী কৌল আছিল এগৰাকী বিশিষ্ট সংসদ সদস্য আৰু সক্ষম প্ৰশাসক যিয়ে বিভিন্ন পদবীত থাকি জাতিৰ প্ৰতি সেৱা আগবঢ়াইছিল। এগৰাকী বহুমুখী ব্যক্তিত্ব, শ্ৰীমতী কৌলে কাম কৰিছিল।" কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী পৰিষদৰ সদস্য আৰু হিমাচল প্ৰদেশৰ ৰাজ্যপাল হিচাপে তেওঁৰ মূল্যৱান অৱদান আৰু ৰাজহুৱা জীৱনত উৎকৃষ্ট সেৱাৰ কথা সদায় মনত ৰাখিব।"<ref name="bspresident"/> তেওঁৰ মৃত্যুক ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছেও শোক প্ৰকাশ কৰে।<ref name="ndtvcondolence">{{cite web | url=http://www.ndtv.com/india-news/congress-condoles-the-death-of-veteran-party-leader-sheila-kaul-771638 | title=Congress condoles the death of veteran party leader Sheila Kaul| date=15 June 2015}}</ref> ===পদবী=== *১৯৭১-৭৭: সংসদৰ সদস্য, ৫ম লোকসভা (লক্ষ্ণৌ) *১৯৮০-৮৪: সংসদৰ সদস্য, সপ্তম লোকসভা (লক্ষ্ণৌ) *১৯৮০–৮৪: সংস্কৃতি, শিক্ষা আৰু সমাজ কল্যাণৰ ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী (স্বাধীন দায়িত্ব); ইউনেস্ক'ৰ সৈতে সহযোগিতাৰ বাবে ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় আয়োগৰ সভাপতি<ref>{{cite web |url=http://www.teindia.nic.in/mhrd/50yrsedu/12/8i/6W/8I6W0B01.htm |title=Indian National Commission for Cooperation with UNESCO |date= |accessdate=28 October 2014 |archivedate=22 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150222065248/http://www.teindia.nic.in/mhrd/50yrsedu/12/8i/6W/8I6W0B01.htm |deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=http://mhrd.gov.in/former-ministers |title=Former Ministers, Ministry of Human Resource Development |date= |accessdate=28 October 2014}}</ref> *১৯৮৪-৮৯: সংসদৰ সদস্য, অষ্টম লোকসভা (লক্ষ্ণৌ) *১৯৮৯-৯১: সংসদৰ সদস্য, নৱম লোকসভা (ৰায় বৰেলী) *১৯৯১-৯৫: সংসদৰ সদস্য, দশম লোকসভা (ৰায় বৰেলী) *১৯৯১–৯৫: কেন্দ্ৰীয় গৃহ নিৰ্মাণ আৰু নগৰ উন্নয়ন মন্ত্ৰী *১৯৯৫: কেন্দ্ৰীয় নগৰ পৰিক্ৰমা আৰু নিয়োগ মন্ত্ৰী *১৯৯৫–৯৬: হিমাচল প্ৰদেশৰ ৰাজ্যপাল ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ]] [[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:শিক্ষাবিদ]] [[শ্ৰেণী:সমাজকৰ্মী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]] lrzsn7o26u4xj1nheid4azk2m4uzuzo 0 104711 419750 419477 2024-04-26T09:39:46Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox chess biography | name = গুকেশ ডি | image = Alireza Firouzja - Gukesh D, Candidates Tournament 2024 03 (cropped).jpg | caption = ২০২৪ চনৰ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাত গুকেশ | full_name = ডোম্মাৰাজু গুকেশ | country = ভাৰত<!-- DO NOT ADD FLAG --> | birth_date = {{Birth date and age|2006|05|29|df=y}} | birth_place = [[চেন্নাই]], [[তামিলনাডু]], ভাৰত<!-- DO NOT LINK PER MOS:GEOLINK --> | title = গ্ৰেণ্ডমাষ্টাৰ (২০১৯) | rating = | peakrating = ২৭৫৮ (ছেপ্টেম্বৰ ২০২৩) | peakranking = ৮ নং (ছেপ্টেম্বৰ ২০২৩) | FideID = 46616543 | medaltemplates = {{MedalCountry|{{IND}}}} {{MedalCompetition|[[এছিয়ান গেমছ]]}} {{Medal|Silver|২০২২ হাংঝৌ|পুৰুষৰ দল}} }} '''ডোম্মাৰাজু গুকেশ''' ({{lang-en|Dommaraju Gukesh}}; জন্ম: ২৯ মে' ২০০৬) চমুকৈ '''গুকেশ ডি''' এগৰাকী ভাৰতীয় দবা গ্ৰেণ্ডমাষ্টাৰ। দবাৰ বিস্ময় বালক হিচাপে তেওঁ বিশ্বৰ তৃতীয় কনিষ্ঠতম গ্ৰেণ্ডমাষ্টাৰ।<ref>{{Cite web |last=Team (CHESScom) |first=Chess com |date=2019-03-22 |title=The Youngest Chess Grandmasters In History |url=https://www.chess.com/article/view/youngest-chess-grandmasters |access-date=2024-04-22 |website=Chess.com |language=en-US}}</ref> ইয়াৰ লগতে তেওঁ আন্তৰ্জাতিক ডবা ফেডাৰেচনৰ ২৭০০ ৰেটিং লাভ কৰা তৃতীয় কনিষ্ঠতম, ২৭৫০ ৰেটিং লাভ কৰা আটাইতকৈ কনিষ্ঠতম আৰু প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাত জয়ী হোৱা আটাইতকৈ কনিষ্ঠতম ব্যক্তি।<ref>{{Cite web |last=Levin (AnthonyLevin) |first=Anthony |date=2024-04-21 |title=Gukesh Youngest Ever To Win Candidates Tournament, Tan Wins Women's By 1.5 Points |url=https://www.chess.com/news/view/2024-fide-candidates-tournament-round-14 |access-date=2024-04-22 |website=Chess.com |language=en-US}}</ref> ২০২৪ চনৰ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাত জয়লাভ কৰি গুকেশ বিশ্ব দবা চেম্পিয়নৰ খিতাপত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা আটাইতকৈ কনিষ্ঠতম প্ৰতিদ্বন্দ্বী হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref name=":0">{{Cite news |date=2024-04-22 |title=Candidates Chess: Gukesh becomes youngest winner, to challenge for world title |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/candidates-chess-gukesh-becomes-youngest-winner-to-challenge-for-world-title/articleshow/109485704.cms |access-date=2024-04-22 |work=The Economic Times |issn=0013-0389}}</ref> ==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন== ২০০৬ চনৰ ২৯ মে' তাৰিখে [[তামিলনাডু]]ৰ [[চেন্নাই]]ৰ এক হিন্দু তেলুগু পৰিয়ালত গুকেশৰ জন্ম হৈছিল।<ref>{{Cite web |date=2024-04-22 |title=Who Is D Gukesh, The Indian Chess Prodigy Now Up Against Reigning World Champion Ding Liren |url=https://www.timesnownews.com/sports/the-rise-and-rise-of-gukesh-d-a-chess-prodigy-article-102899129 |access-date=2024-04-22 |website=Times Now |language=en |quote=Born in May 2006 in Chennai to a Telugu family, Gukesh took to chess at the age of seven.}}</ref><ref name=":12">{{Cite web |date=2024-04-22 |title=Chennai teen D Gukesh goes down in chess folklore with historic victory, 2nd Indian after legend Anand to win Candidates |url=https://www.hindustantimes.com/sports/others/chennai-teen-d-gukesh-goes-down-in-chess-folklore-with-historic-victory-2nd-indian-after-legend-anand-to-win-candidates-101713762316806.html |access-date=2024-04-22 |website=Hindustan Times |language=en |quote=The teen sensation was born on May 29 2006 in Chennai, Tamil Nadu. He is from a Telugu-speaking family, who hail from the Godavari delta region of Andhra Pradesh.}}</ref> তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ [[অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ]]ৰ গোদাৱৰী বদ্বীপ অঞ্চলৰ বাসিন্দা আছিল।<ref name=":12" /> তেওঁৰ পিতৃ ডাঃ ৰজনীকান্ত এজন কাণ, নাক আৰু ডিঙিৰ অস্ত্ৰোপচাৰ বিশেষজ্ঞ আৰু মাতৃ ডাঃ পদ্ম এগৰাকী অণুজীৱবিজ্ঞানী।<ref>{{cite web |author=Prasad RS |date=2019-01-16 |title=My achievement hasn't yet sunk in: Gukesh |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/chess/my-achievement-hasnt-yet-sunk-in-gukesh/articleshow/67562543.cms |access-date=2019-03-18 |website=The Times of India}}</ref> সাত বছৰ বয়সত তেওঁ দবা খেলিবলৈ শিকিছিল।<ref>{{cite web |author=Lokpria Vasudevan |date=2019-01-17 |title=D Gukesh: Grit and determination personify India's youngest Grandmaster |website=India Today |url=https://www.indiatoday.in/sports/other-sports/story/d-gukesh-grit-and-determination-personify-india-s-youngest-grandmaster-1433361-2019-01-17 |access-date=2019-03-18}}</ref> বৰ্তমান তেওঁ চেন্নাইৰ মেল অয়ানম্বকমৰ ভেলামল বিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰি আছে।<ref>{{cite web |date=2018-12-09 |title=Velammal students win gold at World Cadet Chess championship 2018 |website=Chennai Plus |url=http://chennaiplus.in/velammal-students-win-gold-at-world-cadet-chess-championship-2018/ |access-date=2019-03-18 |archive-date=27 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327090711/http://chennaiplus.in/velammal-students-win-gold-at-world-cadet-chess-championship-2018/ |url-status=dead |archivedate=2019-03-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190327090711/http://chennaiplus.in/velammal-students-win-gold-at-world-cadet-chess-championship-2018/ |deadurl=yes }}</ref> ==খেলুৱৈ জীৱন== ===২০১৫–২০১৯=== গুকেশে ২০১৫ চনত এছিয়ান স্কুল দবা চেম্পিয়নশ্বিপৰ ৯ বছৰ অনুৰ্ধৰ শাখাত জয়লাভ কৰে<ref>{{cite news |author1=Shubham Kumthekar |author2=Priyadarshan Banjan |date=2018 |title=Gukesh D: The story behind a budding talent |website=IIFL Wealth Mumbai International Chess Tournament |url=http://www.iiflwmumbaichess.com/index.php?option=com_content&view=article&id=134:gukesh%20d-the-story-behind-a-budding-talent&catid=8:news-event&Itemid=130 |accessdate=2018-12-09 |archive-date=16 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190416062735/http://www.iiflwmumbaichess.com/index.php?option=com_content&view=article&id=134:gukesh%20d-the-story-behind-a-budding-talent&catid=8:news-event&Itemid=130 |url-status=dead }}</ref> আৰু ২০১৮ চনত ১২ বছৰ অনুৰ্ধৰ শাখাত বিশ্ব যুৱ দবা চেম্পিয়নশ্বিপত জয়ী হয়।<ref>{{cite news |date=2018-11-16 |title=Chess: India's Gukesh, Savitha Shri bag gold medals in U-12 World Cadets Championship |website=scroll.in |url=https://scroll.in/field/902419/chess-indias-gukesh-savitha-shri-bag-gold-medals-in-u-12-world-cadets-championship |accessdate=2018-12-09}}</ref> ২০১৮ চনৰ এছিয়ান যুৱ দবা চেম্পিয়নশ্বিপত অনূৰ্ধ্ব-১২ ব্যক্তিগত ৰেপিড আৰু ব্লিটজ, ১২ বছৰ অনুৰ্ধৰ দলীয় ৰেপিড আৰু ব্লিটজ, আৰু অনূৰ্ধ্ব-১২ ব্যক্তিগত ধ্ৰুপদী ফৰ্মেটত তেওঁ পাঁচটা সোণৰ পদক লাভ কৰে।<ref>{{cite news |author=Prasad RS |date=2018-03-13 |title=Gukesh wins 5 gold medals in Asian Youth Chess Championship |website=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/chess/gukesh-wins-5-gold-medals-in-asian-youth-chess-championship/articleshow/63687428.cms |accessdate=2018-12-09}}</ref> ২০১৭ চনৰ মাৰ্চ মাহত তেওঁ ৩৪ সংখ্যক কেপেল-লা-গ্ৰেণ্ড অ'পেনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মাষ্টাৰৰ খিতাপৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়তা অৰ্হতাসমূহ সম্পূৰ্ণ কৰে।<ref>{{cite news |author=Prasad RS |date=2018-03-13 |title=Gukesh making all the right moves |website=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/chess/gukesh-making-all-the-right-moves/articleshow/63289164.cms |accessdate=2018-12-09}}</ref> ২০১৯ চনৰ ১৫ জানুৱাৰীত ১২ বছৰ, ৭ মাহ আৰু ১৭ দিন বয়সত গুকেশ ইতিহাসৰ সেইসময়ৰ দ্বিতীয় কনিষ্ঠতম গ্ৰেণ্ডমাষ্টাৰ হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref>{{cite news |last=Shah |first=Sagar |date=2019-01-15 |title=Gukesh becomes second youngest GM in history |website=Chess News |publisher=ChessBase |url=https://en.chessbase.com/post/gukesh-becomes-second-youngest-gm-in-history |accessdate=2019-01-15}}</ref> তেওঁ মাত্ৰ ১৭ দিনৰ ব্যৱধানৰ বাবে সেই সময়ৰ কনিষ্ঠতম গ্ৰেণ্ডমাষ্টাৰ চেৰ্গেই কাৰ্জাকিনৰ অভিলেখ ভংগ কৰিব নোৱাৰিলে।<ref>{{cite news |last=Shah |first=Sagar |date=2018-12-09 |title=Gukesh with 2 GM norms and 2490 Elo is on the verge of becoming world's youngest GM |publisher=ChessBase India |url=https://www.chessbase.in/news/Gukesh-2nd-GM-norm |accessdate=2018-12-09}}</ref> তাৰপিছত অভিমন্যু মিশ্ৰই এই অভিলেখক ভংগ কৰাৰ ফলত গুকেশ তৃতীয় কনিষ্ঠতম গ্ৰেণ্ডমাষ্টাৰ হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref>{{Cite web |last=Hartmann |first=John |date=30 June 2021 |title=GM Abhimanyu Mishra is the Youngest GM in History! |url=https://new.uschess.org/news/gm-abhimanyu-mishra-youngest-gm-history |url-status=live |access-date=2024-04-23 |website=US Chess.org |language=en}}</ref> ===২০২১=== ২০২১ চনৰ জুন মাহত তেওঁ জুলিয়াছ বেয়াৰ চেলেঞ্জাৰছ চেছ ট্যুৰ, গেলফেণ্ড চেলেঞ্জত ১৯ পইণ্টৰ ভিতৰত ১৪ পইণ্ট লাভ কৰি জয়লাভ কৰে।<ref>{{Cite news|last=Rao|first=Rakesh|date=14 June 2021|title=Gritty Gukesh wins Gelfand Challenge|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/sport/other-sports/gritty-gukesh-wins-gelfand-challenge/article34815917.ece|access-date=18 June 2021}}</ref> ===২০২২=== ২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত তেওঁ ৮/৮ ৰ নিখুঁত স্ক’ৰেৰে ৪৪ সংখ্যক দবা অলিম্পিয়াড আৰম্ভ কৰে আৰু ৮ম মেচত ইণ্ডিয়া-২দলক ১ নং ৰেংকিঙেৰে আমেৰিকাক পৰাস্ত কৰাত সহায় কৰে। ১১ ৰ ভিতৰত ৯ স্ক’ৰেৰে ২৮৬৭ ইলো প্ৰদৰ্শন কৰি ১ম ব’ৰ্ডত স্বৰ্ণ পদক অৰ্জন কৰে। ২০২২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত গুকেশে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ২৭০০ ৰ ওপৰত ৰেটিং লাভ কৰে আৰু মুঠ ২৭২৬ ৰেটিং লাভ কৰে।<ref>[https://ratings.fide.com/profile/46616543/chart Gukesh D, Rating Progress Chart, FIDE</ref> ইয়াৰ ফলত তেওঁ ২৭০০ ৰেটিঙৰ সীমা অতিক্ৰম কৰা ৱেই য়ি আৰু আলিৰেজা ফিৰৌজজাৰ পিছত তৃতীয়জন কনিষ্ঠ খেলুৱৈ হিচাপে পৰিগণিত হয়। ২০২২ চনৰ অক্টোবৰ মাহত অনুষ্ঠিত আইমচেছ ৰেপিড প্ৰতিযোগিতাত গুকেশে মেগনাছ কাৰ্লচেনক বিশ্ব চেম্পিয়ন হোৱাৰ পিছত তেওঁক পৰাস্ত কৰা আটাইতকৈ কম বয়সীয়া খেলুৱৈ হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref>{{Cite web |title=Gukesh D vs. Carlsen, Magnus {{!}} Aimchess Rapid {{!}} Prelims 2022 |url=https://chess24.com/en/watch/live-tournaments/meltwater-champions-chess-tour-aimchess-rapid-2022-prelims/9/1/6 |access-date=2022-10-16 |website=chess24.com |language=en}}</ref> ===২০২৩=== ২০২৩ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত গুকেশে ডাচেলডৰ্ফত অনুষ্ঠিত হোৱা ডব্লিউ আৰ মাষ্টাৰছ প্ৰতিযোগিতাৰ প্ৰথম সংস্কৰণত অংশগ্ৰহণ কৰে। এই প্ৰতিযোগিতাত তেওঁ ৫১⁄২/৯ৰে অন্ত পেলাই লেভন এৰ'নিয়ান আৰু ইয়ান নেপমনিয়াচ্চিৰ সৈতে প্ৰথম স্থানৰ বাবে সমতা স্থাপন কৰে। টাইব্ৰেকত তেওঁ আৰোনিয়ানৰ পিছতে দ্বিতীয় স্থান লাভ কৰে। ২০২৩ চনৰ আগষ্ট মাহৰ ৰেটিং তালিকাত গুকেশ ২৭৫০ ৰেটিং পোৱা আটাইতকৈ কম বয়সীয়া খেলুৱৈ হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref>[https://www.chess.com/news/view/gukesh-youngest-player-to-break-2750 Gukesh Breaks Record: Youngest Player To Cross 2750 Rating], chess.com, July 21, 2023.</ref> গুকেশে ২০২৩ চনৰ দবা বিশ্বকাপত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। মেগনাছ কাৰ্লচেনৰ হাতত পৰাস্ত হোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ কোৱাৰ্টাৰ ফাইনেলত প্ৰৱেশ কৰিছিল।<ref>{{Cite web |date=2023-08-16 |title=2023 Chess WC Q/Fs: Pragg takes Erigaisi to tie-breaks; Gukesh, Vidit out |url=https://www.espn.com/chess/story/_/id/38203203/2023-chess-world-cup-quarterfinals-r-praggnanandhaa-arjun-erigaisi-tie-breaks-magnus-carlsen-beats-gukesh-vidit-gujrathi-out |access-date=2023-08-16 |website=ESPN.com |language=en}}</ref> ২০২৩ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহৰ ৰেটিং তালিকাত গুকেশে আনুষ্ঠানিকভাৱে বিশ্বনাথন আনন্দক শীৰ্ষস্থানীয় ভাৰতীয় খেলুৱৈ হিচাপে অতিক্ৰম কৰে। ৩৭ বছৰৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে আনন্দ শীৰ্ষস্থানীয় ভাৰতীয় খেলুৱৈৰ পৰা দ্বিতীয় স্থান লাভ কৰিছিল।<ref>{{cite web|url=https://www.espn.co.uk/chess/story/_/id/38303895/37-years-how-world-changed-viswanathan-anand-stayed-constant-top-indian-chess-d-gukesh|title=37 years - How the world changed as Anand stayed constant on top of Indian chess|date=September 1, 2023|website=ESPN|first=Anirudh|last=Menon}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.chess.com/news/view/gukesh-ends-anands-37-year-reign|title=Gukesh Ends Anand's 37-Year Reign As India's Official Number 1|date=September 1, 2023|website=Chess.com|first=Leon|last=Watson}}</ref> ২০২৩ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত এফআইডিই চাৰ্কিটৰ অন্ত পৰাৰ লগে লগে গুকেশে ২০২৪ চনৰ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে।<ref>{{Cite web |date=2023-12-30 |title=Gukesh confirms his Candidates spot |url=https://www.hindustantimes.com/sports/others/gukesh-confirms-his-candidates-spot-101703957927677.html |access-date=2024-01-15 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> গুকেশে চাৰ্কিটত দ্বিতীয় স্থান লাভ কৰিছিল যদিও বিজয়ী ফেবিয়ানো কাৰুয়ানাই ইতিমধ্যে বিশ্বকাপৰ জৰিয়তে যোগ্যতা অৰ্জন কৰিছিল।<ref>{{Cite web |title=FIDE World Championship Cycle |url=https://wcc.fide.com/fide_circuit.phtml |access-date=2024-01-15 |website=International Chess Federation (FIDE) |language=en}}</ref> ববি ফিচাৰ আৰু মেগনাছ কাৰ্লচেনৰ পিছতে তেওঁ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাত খেলা তৃতীয় কনিষ্ঠ খেলুৱৈ হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref>[https://www.hindustantimes.com/sports/others/gukesh-confirms-his-candidates-spot-101703957927677.html Gukesh confirms his Candidates spot], Hindustan Times, December 31, 2023</ref><ref>[https://en.chessbase.com/post/candidates-tournament-2024-poll Who will win the 2024 Candidates Tournament?], Chessbase, 24 March, 2024</ref> ===২০২৪=== [[File:Alireza Firouzja - Gukesh D, Candidates Tournament 2024 01.jpg|thumb|২০২৪ চনৰ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাত আলিৰেজা ফিৰৌজজাৰ বিৰুদ্ধে গুকেশ (বাওঁফালে)]] ২০২৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহত গুকেশে টাটা ষ্টীল দবা প্ৰতিযোগিতা ২০২৪ত অংশগ্ৰহণ কৰে। তেওঁ ১৩খন খেলত (৬খন জয়, ৫খন ড্ৰ’ আৰু ২খন পৰাজয়) ৮.৫ পইণ্ট সংগ্ৰহ কৰি ৪-ৱে টাইত ১ম স্থান লাভ কৰে। ১২ নং ৰাউণ্ডত [[ৰমেশবাবু প্ৰজ্ঞানন্দ]]ৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ জয়ৰ স্থান আছিল যদিও তেওঁৰ ভুলকৈ তিনিগুণ পুনৰাবৃত্তি হয়। টাইব্ৰেকত তেওঁ অনিশ গিৰিক ছেমিফাইনেলত পৰাস্ত কৰে যদিও ফাইনেলত ৱেই য়িৰ হাতত পৰাস্ত হয়।<ref>{{Cite web |last=Rao |first=Rakesh |date=2024-01-29 |title=TATA Steel Chess 2024: Gukesh finishes joint second in Masters, Mendonca wins Challenger |url=https://sportstar.thehindu.com/chess/tata-steel-chess-2024-d-gukesh-second-masters-leon-luke-mendonca-challenger-results/article67788872.ece |access-date=2024-01-31 |website=Sportstar |language=en}}</ref> এপ্ৰিল মাহত গুকেশে ২০২৪ চনৰ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।<ref>[https://www.chess.com/blog/CoffeeandChess007/magnus-predictions-performance-of-candidates Magnus Predictions], chess.com, April 18, 2024</ref> গুকেশে ভাৰতৰে [[ৰমেশবাবু প্ৰজ্ঞানন্দ]] আৰু বিদিত গুজৰাথীয়ে ক'লা ৰঙত, আলিৰেজা ফিৰৌজজাই বগা ৰঙত আৰু নিজাত আবাছভে ক'লা আৰু বগা উভয় ৰঙত খেলাৰ বিৰুদ্ধে খেলি জয়লাভ কৰে।<ref>[https://www.chess.com/news/view/2024-fide-candidates-tournament-round-14 Gukesh Youngest Ever Candidates Winner, Tan Takes Women's By 1.5 Points], chess.com, April 18, 2024</ref> ফিৰৌজজাৰ বিৰুদ্ধে ক’লাৰ ৰঙৰ সৈতে খেলত তেওঁৰ একমাত্ৰ পৰাজয় হৈছিল। ইয়াৰ ফলত তেওঁ ৫ বাৰ জয়, ১ বাৰ পৰাজয় আৰু ৮ বাৰ ড্ৰ' লাভ কৰে। ফলস্বৰূপে তেওঁ ৯/১৪ স্ক'ৰৰ সৈতে প্ৰতিযোগিতাখনত জয়ী হয় আৰু ২০২৪ চনৰ বিশ্ব চেম্পিয়নশ্বিপৰ মেচখনত ডিং লিৰেনৰ বিৰুদ্ধে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে। তেওঁ প্ৰাৰ্থী প্ৰতিযোগিতাৰ আটাইতকৈ কম বয়সীয়া বিজয়ী।<ref>{{Cite web |last=Sportstar |first=Team |date=2024-04-22 |title=Gukesh emerges as youngest Candidates winner, becomes second Indian to qualify for classical World Championship final |url=https://sportstar.thehindu.com/chess/gukesh-fide-chess-candidates-youngest-winner-world-championship-final-indian-anand/article68092994.ece |access-date=2024-04-22 |website=Sportstar |language=en}}</ref> ইয়াৰ লগতে বিশ্ব দবা চেম্পিয়নশ্বিপৰ খেলৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰা গুকেশ কনিষ্ঠতম খেলুৱৈ হিচাপে পৰিগণিত হয়।<ref name=":0" /> ==বঁটা আৰু সন্মান== *২০২৩: এছিয়ান দবা ফেডাৰেচনৰ বছৰৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈ *২০২৩: স্প’ৰ্টষ্টাৰ এছেছ বঁটাৰ বেষ্ট ইয়ং এচিভাৰ (পুৰুষ) ==তথ্য উৎস== {{ৰেফলিষ্ট}} ==বাহ্যিক সংযোগ== {{Commons category|Gukesh D|গুকেশ ডি}} *সৰ্ব ভাৰতীয় দবা ফেডাৰেচনত [https://prs.aicf.in/players/3375 গুকেশ ডি]ৰ পৰিচয় কাৰ্ড * {{Twitter|DGukesh|গুকেশ ডি}} [[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:দবা খেলুৱৈ]] p3jdqbmoouscmmdylwcwptql0eox0v2 0 104758 419749 419582 2024-04-26T09:36:40Z InternetArchiveBot 29706 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[File:Gayan Bayan in Majuli.jpg|thumb|350px|[[মাজুলী]]ৰ এখন সত্ৰত গায়ন-বায়ন]] '''গায়ন-বায়ন''' [[অসম]]ৰ বৈষ্ণৱ সত্ৰীয়া পৰম্পৰাৰ এক প্ৰধান অংগ। গায়ন-বায়ন পৰিবেশন যুটিত গীত গাঁৱতা জনক ’গায়ন’ আৰু বাদ্য বজোৱা জনক ’বায়ন’ বোলা হয়। গীত গাঁৱতাজনে হাতত সৰু তাল বা পাটিতাললৈ নৃত্য কৰা কেইজনক আগুৰি ঘূৰি থাকে আৰু বাদ্য বজোৱা কেইজনে হাতত [[খোল]] লৈ নৃত্য আৰু গীতৰ তালে তালে নিজৰ নৃত্য প্ৰদৰ্শন কৰে। [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ|শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱে]] পোনপ্ৰথমে গায়ন-বায়ন পৰম্পৰাৰ আৰম্ভণি কৰিছিল।<ref>{{cite web |title=Gayan Bayan in praise of Sankardev and Madhabdev |url=https://folkways.si.edu/monks-of-the-kamalabari-sattra-of-majuli/gayan-bayan-in-praise-of-sankardev-and-madhabdev/track/smithsonian |website=Smithsonian Folkways |accessdate=10 June 2018}}</ref> তাৰপিছত [[শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ]], [[গোপালদেৱ]], [[অনিৰুদ্ধদেৱ]] আদি গুৰুৱে স্থাপন কৰা সত্ৰ আৰু নামঘৰৰ যোগেৰে এই পৰম্পৰা গোটেই অসমত বিয়পি পৰে। গায়ন-বায়ন [[ভাওনা]] সংস্কৃতিৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ।<ref>{{cite web |title=Gayan-Bayan from Uttar Kamalabari Satra |url=https://sounds.bl.uk/World-and-traditional-music/Music-from-India/025M-RKDATX0067XX-0100V0 |website=British Library - Sounds |accessdate=10 June 2018 |archivedate=4 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180104071206/http://sounds.bl.uk/World-and-traditional-music/Music-from-India/025M-RKDATX0067XX-0100V0 |deadurl=yes }}</ref> ==বৰ্ণনা== অসমৰ প্ৰতিখন নামঘৰ আৰু সত্ৰতে গায়ন-বায়ন আছে। গুৰুজনাই গায়ন-বায়নৰ সৃষ্টি একশৰণ নামধৰ্ম প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যৰে কৰিছিল। ভাওনা আৰম্ভ, [[সূত্ৰধাৰ]], ভাৱৰীয়াৰ প্ৰৱেশ, নৃত্য-গীত, অভিনয় আদিৰ সময়ত গায়ন-বায়ন অপৰিহাৰ্য। নাট মেলাৰ পৰা সামৰাৰ দিনালৈকে গায়ন বায়নৰ পৰিবেশন মাজে মাজে চলি থাকে। কিছুমান ঠাইত গন্ধোৎসৱৰ দিনা গায়ন-বায়নে জোৰাৰ আধা অংশ বজায় আগবঢ়াই থয় যাতে ভাওনাৰ দিনা কম সময়ৰ ভিতৰত গায়ন-বায়ন শেষ কৰিব পাৰে। ভাওনাৰ মূল কাৰ্যসূচী সদায় গায়ন-বায়নৰ জোৰাৰে আৰম্ভ কৰা হয়। গায়ন-বায়নে ভাওনা পৰিবেশনৰ সময়ত সৰু ধেমালি, বৰ ধেমালি, ঘোষা ধেমালি কেইবাপ্ৰকাৰৰ ধেমালি পৰিৱেশন কৰে। এই ধেমালিসমূহ গুৰুঘাট আৰু বিশিষ্ট ৰাগ-ৰাগিনী আৰু তালযুক্ত। গায়ন-বায়নে পৰিবেশন কৰা ধেমালিসমূহৰ পদ সঞ্চালন আৰু মুদ্ৰা, চাপৰ আদি ভিন ভিন আৰু যথেষ্ট আমোদজনক হয়। গায়ন-বায়নৰ যুটিয়ে নামঘৰত প্ৰৱেশ কৰি সাত পাক মাৰে। বায়নে ওপৰলৈ হাত তুলি ‘ধেই’ শব্দৰে গায়ন-বায়নৰ পৰিবেশন আৰম্ভ কৰে। নাট এখনৰ অভিনয়ৰ পাছত সকলো ভাৱৰীয়া আৰু গায়ন-বায়ন আদিয়ে সকলোৰে কল্যাণ কামনা কৰি মুক্তি মংগল [[ভটিমা]] বা কল্যাণ খৰমান পৰিবেশন কৰে।<ref>{{cite book|author=Music Academy (Madras, India)|title=The Journal of the Music Academy|url=https://books.google.com/books?id=K6vjAAAAMAAJ|year=1974|publisher=Music Academy|location=Madras|page=227|quote= New officers like gāyan (singer), bāyan (drummer), sūtradbār (dancer-director), deuri (distributor of prasāda)}}</ref> ==সাজ-পাৰ== গায়ন-বায়নৰ পৰিবেশনৰ সময়ত বিশেষ ধৰণৰ পোছাক পৰিধান কৰে। বায়নে বগা চাপকন, মূৰত পাগ আৰু ঘূৰি অথবা ঠাইভেদে ঠোৰমৰা চুৰিয়া পিন্ধাটো নিয়ম। গায়নজনে চৌকন নামৰ হাতদীঘল কঁকালৰ তললৈ পৰা বগা চোলা, মূৰত পাগ আৰু ঠোৰমৰা চুৰিয়া পিন্ধে। মূল গায়ন বা বৰগায়ন আৰু বায়ন বা বৰবায়ন জনে মূৰৰ ওপৰৰ পাগটোত বকুলৰ মালা আৰু কপালত চন্দনৰ ফোঁট লয়। গায়নৰ বাওঁহাতে বায়ন থাকে।<ref>{{cite book|title=Proceedings of the All-India Conference of Linguists|url=https://books.google.com/books?id=fWk8AAAAIAAJ|year=1971|page=163|quote= gāyan-bāyan 'singer & drummer'}}</ref><ref>{{cite book|author=Projesh Banerji|title=Indian Ballet Dancing|url=https://books.google.com/books?id=5fXZKe3xHQAC&pg=PA85|year=1983|publisher=Abhinav|isbn=978-0-391-02716-9|page=85| quote=the singers – ''gayan'', and the players on ''khol''s and cymbals – ''bayan''}}</ref> ==তথ্য উৎস== {{ৰেফলিষ্ট}} [[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] [[শ্ৰেণী:ভাওনা]] 8lgg1ycpqdvxyw51nchw8joil9lpfp3 419754 419749 2024-04-26T11:57:30Z AjayDas 12623 /* সাজ-পাৰ */ তথ্য আৰু ছবি wikitext text/x-wiki [[File:Gayan Bayan in Majuli.jpg|thumb|350px|[[মাজুলী]]ৰ এখন সত্ৰত গায়ন-বায়ন]] '''গায়ন-বায়ন''' [[অসম]]ৰ বৈষ্ণৱ সত্ৰীয়া পৰম্পৰাৰ এক প্ৰধান অংগ। গায়ন-বায়ন পৰিবেশন যুটিত গীত গাঁৱতা জনক ’গায়ন’ আৰু বাদ্য বজোৱা জনক ’বায়ন’ বোলা হয়। গীত গাঁৱতাজনে হাতত সৰু তাল বা পাটিতাললৈ নৃত্য কৰা কেইজনক আগুৰি ঘূৰি থাকে আৰু বাদ্য বজোৱা কেইজনে হাতত [[খোল]] লৈ নৃত্য আৰু গীতৰ তালে তালে নিজৰ নৃত্য প্ৰদৰ্শন কৰে। [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ|শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱে]] পোনপ্ৰথমে গায়ন-বায়ন পৰম্পৰাৰ আৰম্ভণি কৰিছিল।<ref>{{cite web |title=Gayan Bayan in praise of Sankardev and Madhabdev |url=https://folkways.si.edu/monks-of-the-kamalabari-sattra-of-majuli/gayan-bayan-in-praise-of-sankardev-and-madhabdev/track/smithsonian |website=Smithsonian Folkways |accessdate=10 June 2018}}</ref> তাৰপিছত [[শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ]], [[গোপালদেৱ]], [[অনিৰুদ্ধদেৱ]] আদি গুৰুৱে স্থাপন কৰা সত্ৰ আৰু নামঘৰৰ যোগেৰে এই পৰম্পৰা গোটেই অসমত বিয়পি পৰে। গায়ন-বায়ন [[ভাওনা]] সংস্কৃতিৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ।<ref>{{cite web |title=Gayan-Bayan from Uttar Kamalabari Satra |url=https://sounds.bl.uk/World-and-traditional-music/Music-from-India/025M-RKDATX0067XX-0100V0 |website=British Library - Sounds |accessdate=10 June 2018 |archivedate=4 January 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180104071206/http://sounds.bl.uk/World-and-traditional-music/Music-from-India/025M-RKDATX0067XX-0100V0 |deadurl=yes }}</ref> ==বৰ্ণনা== অসমৰ প্ৰতিখন নামঘৰ আৰু সত্ৰতে গায়ন-বায়ন আছে। গুৰুজনাই গায়ন-বায়নৰ সৃষ্টি একশৰণ নামধৰ্ম প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যৰে কৰিছিল। ভাওনা আৰম্ভ, [[সূত্ৰধাৰ]], ভাৱৰীয়াৰ প্ৰৱেশ, নৃত্য-গীত, অভিনয় আদিৰ সময়ত গায়ন-বায়ন অপৰিহাৰ্য। নাট মেলাৰ পৰা সামৰাৰ দিনালৈকে গায়ন বায়নৰ পৰিবেশন মাজে মাজে চলি থাকে। কিছুমান ঠাইত গন্ধোৎসৱৰ দিনা গায়ন-বায়নে জোৰাৰ আধা অংশ বজায় আগবঢ়াই থয় যাতে ভাওনাৰ দিনা কম সময়ৰ ভিতৰত গায়ন-বায়ন শেষ কৰিব পাৰে। ভাওনাৰ মূল কাৰ্যসূচী সদায় গায়ন-বায়নৰ জোৰাৰে আৰম্ভ কৰা হয়। গায়ন-বায়নে ভাওনা পৰিবেশনৰ সময়ত সৰু ধেমালি, বৰ ধেমালি, ঘোষা ধেমালি কেইবাপ্ৰকাৰৰ ধেমালি পৰিৱেশন কৰে। এই ধেমালিসমূহ গুৰুঘাট আৰু বিশিষ্ট ৰাগ-ৰাগিনী আৰু তালযুক্ত। গায়ন-বায়নে পৰিবেশন কৰা ধেমালিসমূহৰ পদ সঞ্চালন আৰু মুদ্ৰা, চাপৰ আদি ভিন ভিন আৰু যথেষ্ট আমোদজনক হয়। গায়ন-বায়নৰ যুটিয়ে নামঘৰত প্ৰৱেশ কৰি সাত পাক মাৰে। বায়নে ওপৰলৈ হাত তুলি ‘ধেই’ শব্দৰে গায়ন-বায়নৰ পৰিবেশন আৰম্ভ কৰে। নাট এখনৰ অভিনয়ৰ পাছত সকলো ভাৱৰীয়া আৰু গায়ন-বায়ন আদিয়ে সকলোৰে কল্যাণ কামনা কৰি মুক্তি মংগল [[ভটিমা]] বা কল্যাণ খৰমান পৰিবেশন কৰে।<ref>{{cite book|author=Music Academy (Madras, India)|title=The Journal of the Music Academy|url=https://books.google.com/books?id=K6vjAAAAMAAJ|year=1974|publisher=Music Academy|location=Madras|page=227|quote= New officers like gāyan (singer), bāyan (drummer), sūtradbār (dancer-director), deuri (distributor of prasāda)}}</ref> ==সাজ-পাৰ== গায়ন-বায়নৰ পৰিবেশনৰ সময়ত বিশেষ ধৰণৰ পোছাক পৰিধান কৰে। বায়নে বগা চাপকন, মূৰত পাগ আৰু ঘূৰি অথবা ঠাইভেদে ঠোৰমৰা চুৰিয়া পিন্ধাটো নিয়ম। গায়নজনে চৌকন নামৰ হাতদীঘল কঁকালৰ তললৈ পৰা বগা চোলা, মূৰত পাগ আৰু ঠোৰমৰা চুৰিয়া পিন্ধে। মূল গায়ন বা বৰগায়ন আৰু বায়ন বা বৰবায়ন জনে মূৰৰ ওপৰৰ পাগটোত বকুলৰ মালা আৰু কপালত চন্দনৰ ফোঁট লয়। গায়নৰ বাওঁহাতে বায়ন থাকে।<ref>{{cite book|title=Proceedings of the All-India Conference of Linguists|url=https://books.google.com/books?id=fWk8AAAAIAAJ|year=1971|page=163|quote= gāyan-bāyan 'singer & drummer'}}</ref><ref>{{cite book|author=Projesh Banerji|title=Indian Ballet Dancing|url=https://books.google.com/books?id=5fXZKe3xHQAC&pg=PA85|year=1983|publisher=Abhinav|isbn=978-0-391-02716-9|page=85| quote=the singers – ''gayan'', and the players on ''khol''s and cymbals – ''bayan''}}</ref> গায়ন-বায়নে সাধাৰণতে খেকেৰুপটীয়া পাগ বা গোঁসাই-পাগ পিন্ধে। আগতে তেওঁলোকৰ সাজ-পোছাক পাট কাপোৰেৰে নিৰ্মিত আছিল। কিন্তু বৰ্তমানে তেওঁলোকে কপাহৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা সাজ-পাৰ পিন্ধে হৈছে। তেওঁলোকে পিন্ধা প্ৰতিটো বস্তুৱেই বিশুদ্ধ বগা ৰঙৰ। বগা ৰঙে আধ্যাত্মিকতাবাদ আৰু বিশুদ্ধ ব্যক্তিগত আত্মাক বুজায়। তেওঁলোকে কোনো অলংকাৰ নিপিন্ধি। তেওঁলোকৰ মূৰৰ পাগ বকুল ফুল বা তুলসী মালাৰে সজাই পিন্ধে। এই মালা সাধাধৰণে সত্ৰাধিকাৰে আশীৰ্বাদ স্বৰূপে তেওঁলোকক প্ৰদান কৰে। বৰবায়ন নামেৰে পৰিচিত মূল বায়নে ডিঙিত গুটিৰ জপমালা পিন্ধে। গায়ন-বায়নৰ সমগ্ৰ পৰিবেশন এক আধ্যাত্মিক সেৱা স্বৰূপ। আগতে তেওঁলোকে সূত্ৰধাৰৰ দৰে [[গাম খাৰু]], মণি আদি অলংকাৰ পিন্ধিছিল। কিন্তু সেই প্ৰথা বৰ্তমান বন্ধ কৰা হৈছে। অৱশ্যে তেওঁলোকৰ প্ৰত্যেকগৰাকীয়ে কপালত বগা চন্দন তিলক লয়। ==চিত্ৰ মালা== <gallery> চিত্ৰ:নামঘৰত গায়ন-বায়নৰ দ্বাৰা কাঁহৰ বৰ তাল বজোৱা দৃশ্য.JPG|thumb|গায়ন File:Gayan Bayan.jpg|thumb|বায়ন File:Sattriya Dance by Students of Ghana Kanta Bora Borbayan-5.jpg|thumb|[[ঘনকান্ত বৰা বৰবায়ন]]ৰ শিষ্যসকলে পৰিবেশন কৰা গায়ন-বায়ন File:Gayan Bayan 1.jpg|thumb|[[ভাওনা]]ত গায়ন-বায়ন পৰিবেশন চিত্ৰ:গায়ন বায়ন ১.jpeg|thumb|অংকিয়া ভাওনা আৰম্ভনিৰ আগে আগে গায়ন-বায়নৰ বৰধেমালি, সৰুধেমালিত বায়ন সকলৰ প্ৰদৰ্শন </gallery> ==তথ্য উৎস== {{ৰেফলিষ্ট}} [[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] [[শ্ৰেণী:ভাওনা]] 4tdedo6gzosx7lz2dchdbj7uxnzw93m 2 104768 419663 2024-04-25T16:03:00Z Dasdipankar2005 36094 নতুন পৃষ্ঠা: {{সদস্য পৃষ্ঠা}} wikitext text/x-wiki {{সদস্য পৃষ্ঠা}} 4whpusesxgo0y0h3eltui8smj5vxc92 0 104769 419664 2024-04-25T16:33:38Z Server0909 41313 নতুন পৃষ্ঠা: ভাৰতীয় ৰেলৱেৰ উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম '''ৰঙিয়া ৰে'ল বিভাগ''' ৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগট... wikitext text/x-wiki ভাৰতীয় ৰেলৱেৰ উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম '''ৰঙিয়া ৰে'ল বিভাগ''' ৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো অসম ৰাজ্যৰ ৰঙিয়াত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷ গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এন এফ আৰ মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল, লুমডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰদুৱাৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল ৷ m9h5ti0c4ioqifgizag06sbmp16rsf0 419665 419664 2024-04-25T16:34:26Z Server0909 41313 wikitext text/x-wiki ভাৰতীয় ৰেলৱেৰ উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম '''ৰঙিয়া ৰে'ল বিভাগ''' ৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো অসম ৰাজ্যৰ ৰঙিয়াত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷ গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এন এফ আৰ মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল, লুমডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰদুৱাৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল ৷ ==তথ্য সূত্ৰ== jym3s1ejhnvmzo3lyndro5qgky2noms 419666 419665 2024-04-25T16:37:22Z Server0909 41313 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰে'ল বিভাগ''' [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷ গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এন এফ আৰ মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল,ালুমডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ল ৷ ==তথ্য সূত্ৰ== 5yycesyeraoy75n1kc1uxa9qzav0hh7 419667 419666 2024-04-25T16:38:51Z Server0909 41313 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰে'ল বিভাগ''' [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷ গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== rgenyz1szb52fbauakmepre1o3xacv8 419669 419667 2024-04-25T16:40:42Z Server0909 41313 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Rangiya railway division) [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷ গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== 4hvnxgy4ijbl7vjboh3k81rtnikq1dr 419671 419669 2024-04-25T16:42:55Z Server0909 41313 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Rangiya railway division) [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷<ref>[https://nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?fontColor=black&backgroundColor=LIGHTSTEELBLUE&lang=0&id=0,6,655,658,1408 https://nfr.indianrailways.gov.in/rangiya_railway_division/assam]</ref> গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== 1g6gi94vgia7pfwm5ra8ugvy3kxtysx 419672 419671 2024-04-25T16:49:28Z 2409:4065:ECB:8EF5:0:0:FE89:1F14 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Rangiya railway division) [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷<ref>[https://nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?fontColor=black&backgroundColor=LIGHTSTEELBLUE&lang=0&id=0,6,655,658,1408 https://nfr.indianrailways.gov.in/rangiya_railway_division/assam]</ref><ref>{{cite web|title=Zones and their Divisions in Indian Railways |url=http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |work=Indian Railways |access-date=14 January 2016 |format=[[PDF]] |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319003737/http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |archivedate=19 March 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,444|title = Rangiya Railway Division|accessdate = 14 January 2016|website = [[Railway Board]]|publisher = [[North Eastern Railway zone]]}}</ref> গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== cvquv4apfwrfvthzs4xhdirm94zi785 419673 419672 2024-04-25T16:51:39Z 2409:4065:ECB:8EF5:0:0:FE89:1F14 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Rangiya railway division) [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷<ref>[https://nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?fontColor=black&backgroundColor=LIGHTSTEELBLUE&lang=0&id=0,6,655,658,1408 https://nfr.indianrailways.gov.in/rangiya_railway_division/assam] | আহৰণ কৰা হৈছে: 25-04-2024</ref><ref>{{cite web|title=Zones and their Divisions in Indian Railways |url=http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |work=Indian Railways |access-date=14 January 2016 |format=[[PDF]] |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319003737/http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |archivedate=19 March 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,444|title = Rangiya Railway Division|accessdate = 14 January 2016|website = [[Railway Board]]|publisher = [[North Eastern Railway zone]]}}</ref> গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== pt9atjk5lqb5ctwh7uzw83v76ptkqru 419675 419673 2024-04-25T16:59:24Z 2409:4065:ECB:8EF5:0:0:FE89:1F14 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Rangiya railway division) [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷<ref>[https://nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?fontColor=black&backgroundColor=LIGHTSTEELBLUE&lang=0&id=0,6,655,658,1408 https://nfr.indianrailways.gov.in/rangiya_railway_division/assam] | আহৰণ কৰা হৈছে: 25-04-2024</ref><ref>{{cite web|title=Zones and their Divisions in Indian Railways |url=http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |work=Indian Railways |access-date=14 January 2016 |format=[[PDF]] |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319003737/http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |archivedate=19 March 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,444|title = Rangiya Railway Division|accessdate = 14 January 2016|website = [[Railway Board]]|publisher = [[North Eastern Railway zone]]}}</ref><ref>[https://dbpedia.org/page/Rangiya_railway_division https://dbpedia.org/page/Rangiya_railway_division | আহৰণ কৰা হৈছে: 25-04-2024]</ref> গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== bd7nurze2v39knspjhykka5hswwsk0l 419676 419675 2024-04-25T17:01:08Z 2409:4065:ECB:8EF5:0:0:FE89:1F14 wikitext text/x-wiki '''ৰঙিয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Rangiya railway division) [[ভাৰতীয় ৰেল|ভাৰতীয় ৰেলৱে]]ৰ [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]] জ'নৰ অন্তৰ্গত পাঁচটা ৰে'ল বিভাগৰ ভিতৰত অন্যতম৷ ২০০৩ চনৰ ১ এপ্ৰিলত আলিপুৰদুৱাৰ ৰেল বিভাগৰ পৰা গঠন হোৱা এই ৰেল বিভাগটো [[অসম]] ৰাজ্যৰ [[ৰঙিয়া]]ত ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয়৷<ref>[https://nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?fontColor=black&backgroundColor=LIGHTSTEELBLUE&lang=0&id=0,6,655,658,1408 https://nfr.indianrailways.gov.in/rangiya_railway_division/assam] | আহৰণ কৰা হৈছে: 25-04-2024</ref><ref>{{cite web|title=Zones and their Divisions in Indian Railways |url=http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |work=Indian Railways |access-date=14 January 2016 |format=[[PDF]] |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319003737/http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |archivedate=19 March 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.nfr.indianrailways.gov.in/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,444|title = Rangiya Railway Division|accessdate = 14 January 2016|website = [[Railway Board]]|publisher = [[North Eastern Railway zone]]}}</ref><ref>https://dbpedia.org/page/Rangiya_railway_division | আহৰণ কৰা হৈছে: 25-04-2024</ref> গুৱাহাটীৰ মালিগাঁৱত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা উত্তৰ পূব সীমান্ত ৰেলৱে মণ্ডলৰ অন্তৰ্গত আন চাৰিটা ৰেলৱে সংমণ্ডল- লামডিং ৰেলৱে সংমণ্ডল, তিনিচুকীয়া ৰেলৱে সংমণ্ডল আৰু আলিপুৰৱাৰ ৰ ৰেলৱে সংমণ্ডল৷ ==তথ্য সূত্ৰ== 7tqz7e1iyf9obj1ryoqs4lii3uubljm 0 104770 419688 2024-04-25T18:17:52Z Pranamikaadhikary 27435 [[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল। wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = চিত্ৰা মণ্ডল | nationality = ভাৰতীয় | birth_date = ১৯৫১ | workplaces = চি আছ আই আৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল ৰিচাৰ্ছ | alma_mater = পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয়,আই আই এছ ছি, বাংগালোৰ | awards = জে চি বোস নেছনেল ফেলোশ্বিপ }} চিত্ৰা মণ্ডল হৈছে জৈৱ অণু আৰু স্বাস্থ্য আৰু ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰখনত এগৰাকী ৰাসায়নিক জীৱবিজ্ঞানী। পিছলৈ তেওঁ [[কৰ্কট ৰোগ]]ৰ চিকিৎসাৰ ওপৰত কাম কৰিছিল। তেওঁ ভাৰতৰ কলকাতাত থকা চি. এছ. আই. আৰ-ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল বায়'লজীৰ কাৰ্য্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে ২০১৪-২০১৫ ৰ সময়ছোৱাত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।{{cn}} ==শিক্ষা আৰু কৰ্মজীৱন== মণ্ডলে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণিতে বাংগালোৰৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ ছায়েন্সৰ পৰা জৈৱ-জৈৱিক ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত পি, এইচ, ডি সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁ ফিলাডেলফিয়াৰ পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয় স্নাতকোত্তৰ গৱেষণা কৰিবলৈ গৈছিল। ভাৰতলৈ উভতি আহি তেওঁ চিএছআইআৰ-আইআইচিবি-ত জ্যেষ্ঠ বিজ্ঞানী হিচাপে যোগদান কৰিছিল আৰু সেৱা আগবঢ়াইছিল। পিছলৈ তেওঁ কলকাতাৰ উদ্ভাৱন কমপ্লেক্সৰ মুৰব্বী হৈছিল আৰু তাৰপিছত ২০১০ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইয়াৰ সঞ্চালক আছিল। তেওঁৰ গৱেষণা ক্ষেত্ৰ হৈছে মূলতঃ জৈৱ অণুৰ গ্লাইকোচাইলেছন আৰু ৰোগ ব্যৱস্থাপনা, কৰ্কট ৰোগ আৰু টিউমাৰৰ প্ৰতিৰোধ বিজ্ঞানত ইয়াৰ সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগ।<ref>{{Cite web|url=http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|title=Welcome to CSIR - Indian Institute of Chemical Biology|website=iicb.res.in|access-date=2017-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|archive-date=5 June 2017|url-status=dead}}</ref> পৰীক্ষাগাৰটোৱে ভাৰতৰ থলুৱা ঔষধি উদ্ভিদ ব্যৱহাৰ কৰি কম খৰচী স্বাস্থ্যসেৱা সমাধানৰ বিষয়েও তদন্ত কৰি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কৰ্কট কোষৰ চিকিৎসাত এক অ-বিষাক্ত ভেষজ অণুৰ চিনাক্তকৰণ। ==তথ্য সূত্ৰ== 0qy0zesvgatvb95drqgxi71ur61lye4 419690 419688 2024-04-25T18:19:22Z Pranamikaadhikary 27435 wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = চিত্ৰা মণ্ডল | nationality = ভাৰতীয় | birth_date = ১৯৫১ | workplaces = চি আছ আই আৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল ৰিচাৰ্ছ | alma_mater = পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয়,আই আই এছ ছি, বাংগালোৰ | awards = জে চি বোস নেছনেল ফেলোশ্বিপ }} '''চিত্ৰা মণ্ডল''' জৈৱ অণু আৰু স্বাস্থ্য আৰু ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰখনত অধ্যয়ন কৰা এগৰাকী ৰাসায়নিক জীৱবিজ্ঞানী। পিছলৈ তেওঁ [[কৰ্কট ৰোগ]]ৰ চিকিৎসাৰ ওপৰত কাম কৰিছিল। তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ [[কলকাতা]]ত থকা চি. এছ. আই. আৰ-ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল বায়'লজীৰ কাৰ্য্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে ২০১৪-২০১৫ ৰ সময়ছোৱাত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।{{cn}} ==শিক্ষা আৰু কৰ্মজীৱন== মণ্ডলে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণিতে বাংগালোৰৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ ছায়েন্সৰ পৰা জৈৱ-জৈৱিক ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত পি, এইচ, ডি সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁ ফিলাডেলফিয়াৰ পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয় স্নাতকোত্তৰ গৱেষণা কৰিবলৈ গৈছিল। ভাৰতলৈ উভতি আহি তেওঁ চিএছআইআৰ-আইআইচিবি-ত জ্যেষ্ঠ বিজ্ঞানী হিচাপে যোগদান কৰিছিল আৰু সেৱা আগবঢ়াইছিল। পিছলৈ তেওঁ কলকাতাৰ উদ্ভাৱন কমপ্লেক্সৰ মুৰব্বী হৈছিল আৰু তাৰপিছত ২০১০ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইয়াৰ সঞ্চালক আছিল। তেওঁৰ গৱেষণা ক্ষেত্ৰ হৈছে মূলতঃ জৈৱ অণুৰ গ্লাইকোচাইলেছন আৰু ৰোগ ব্যৱস্থাপনা, কৰ্কট ৰোগ আৰু টিউমাৰৰ প্ৰতিৰোধ বিজ্ঞানত ইয়াৰ সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগ।<ref>{{Cite web|url=http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|title=Welcome to CSIR - Indian Institute of Chemical Biology|website=iicb.res.in|access-date=2017-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|archive-date=5 June 2017|url-status=dead}}</ref> পৰীক্ষাগাৰটোৱে ভাৰতৰ থলুৱা ঔষধি উদ্ভিদ ব্যৱহাৰ কৰি কম খৰচী স্বাস্থ্যসেৱা সমাধানৰ বিষয়েও তদন্ত কৰি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কৰ্কট কোষৰ চিকিৎসাত এক অ-বিষাক্ত ভেষজ অণুৰ চিনাক্তকৰণ। ==তথ্য সূত্ৰ== q72jz4rbehovtakl3kwxozksyfus7ee 419691 419690 2024-04-25T18:20:26Z Pranamikaadhikary 27435 /* শিক্ষা আৰু কৰ্মজীৱন */ wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = চিত্ৰা মণ্ডল | nationality = ভাৰতীয় | birth_date = ১৯৫১ | workplaces = চি আছ আই আৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল ৰিচাৰ্ছ | alma_mater = পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয়,আই আই এছ ছি, বাংগালোৰ | awards = জে চি বোস নেছনেল ফেলোশ্বিপ }} '''চিত্ৰা মণ্ডল''' জৈৱ অণু আৰু স্বাস্থ্য আৰু ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰখনত অধ্যয়ন কৰা এগৰাকী ৰাসায়নিক জীৱবিজ্ঞানী। পিছলৈ তেওঁ [[কৰ্কট ৰোগ]]ৰ চিকিৎসাৰ ওপৰত কাম কৰিছিল। তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ [[কলকাতা]]ত থকা চি. এছ. আই. আৰ-ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল বায়'লজীৰ কাৰ্য্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে ২০১৪-২০১৫ ৰ সময়ছোৱাত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।{{cn}} ==শিক্ষা আৰু কৰ্মজীৱন== মণ্ডলে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণিতে বাংগালোৰৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ ছায়েন্সৰ পৰা জৈৱ-জৈৱিক ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত পি, এইচ, ডি সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁ ফিলাডেলফিয়াৰ পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয় স্নাতকোত্তৰ গৱেষণা কৰিবলৈ গৈছিল। ভাৰতলৈ উভতি আহি তেওঁ চিএছআইআৰ-আইআইচিবি-ত জ্যেষ্ঠ বিজ্ঞানী হিচাপে যোগদান কৰিছিল আৰু সেৱা আগবঢ়াইছিল। পিছলৈ তেওঁ কলকাতাৰ উদ্ভাৱন কমপ্লেক্সৰ মুৰব্বী হৈছিল আৰু তাৰপিছত ২০১০ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইয়াৰ সঞ্চালক আছিল। তেওঁৰ গৱেষণা ক্ষেত্ৰ হৈছে মূলতঃ জৈৱ অণুৰ গ্লাইকোচাইলেছন আৰু ৰোগ ব্যৱস্থাপনা, কৰ্কট ৰোগ আৰু টিউমাৰৰ প্ৰতিৰোধ বিজ্ঞানত ইয়াৰ সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগ।<ref>{{Cite web|url=http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|title=Welcome to CSIR - Indian Institute of Chemical Biology|website=iicb.res.in|access-date=2017-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|archive-date=5 June 2017|url-status=dead}}</ref> পৰীক্ষাগাৰটোৱে ভাৰতৰ থলুৱা ঔষধি উদ্ভিদ ব্যৱহাৰ কৰি কম খৰচী স্বাস্থ্যসেৱা সমাধানৰ বিষয়েও তদন্ত কৰি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কৰ্কট কোষৰ চিকিৎসাত এক অ-বিষাক্ত ভেষজ অণুৰ চিনাক্তকৰণ। ==বাহ্যিক সংযোগ== * [https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html Cancer Biology & Inflammatory Disorder Division] ==তথ্য সূত্ৰ== bzqqyx4lwb7z48ic6ezg7txjh58e53a 419692 419691 2024-04-25T18:21:17Z Pranamikaadhikary 27435 /* বাহ্যিক সংযোগ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = চিত্ৰা মণ্ডল | nationality = ভাৰতীয় | birth_date = ১৯৫১ | workplaces = চি আছ আই আৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল ৰিচাৰ্ছ | alma_mater = পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয়,আই আই এছ ছি, বাংগালোৰ | awards = জে চি বোস নেছনেল ফেলোশ্বিপ }} '''চিত্ৰা মণ্ডল''' জৈৱ অণু আৰু স্বাস্থ্য আৰু ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰখনত অধ্যয়ন কৰা এগৰাকী ৰাসায়নিক জীৱবিজ্ঞানী। পিছলৈ তেওঁ [[কৰ্কট ৰোগ]]ৰ চিকিৎসাৰ ওপৰত কাম কৰিছিল। তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ [[কলকাতা]]ত থকা চি. এছ. আই. আৰ-ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল বায়'লজীৰ কাৰ্য্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে ২০১৪-২০১৫ ৰ সময়ছোৱাত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।{{cn}} ==শিক্ষা আৰু কৰ্মজীৱন== মণ্ডলে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণিতে বাংগালোৰৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ ছায়েন্সৰ পৰা জৈৱ-জৈৱিক ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত পি, এইচ, ডি সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁ ফিলাডেলফিয়াৰ পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয় স্নাতকোত্তৰ গৱেষণা কৰিবলৈ গৈছিল। ভাৰতলৈ উভতি আহি তেওঁ চিএছআইআৰ-আইআইচিবি-ত জ্যেষ্ঠ বিজ্ঞানী হিচাপে যোগদান কৰিছিল আৰু সেৱা আগবঢ়াইছিল। পিছলৈ তেওঁ কলকাতাৰ উদ্ভাৱন কমপ্লেক্সৰ মুৰব্বী হৈছিল আৰু তাৰপিছত ২০১০ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইয়াৰ সঞ্চালক আছিল। তেওঁৰ গৱেষণা ক্ষেত্ৰ হৈছে মূলতঃ জৈৱ অণুৰ গ্লাইকোচাইলেছন আৰু ৰোগ ব্যৱস্থাপনা, কৰ্কট ৰোগ আৰু টিউমাৰৰ প্ৰতিৰোধ বিজ্ঞানত ইয়াৰ সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগ।<ref>{{Cite web|url=http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|title=Welcome to CSIR - Indian Institute of Chemical Biology|website=iicb.res.in|access-date=2017-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|archive-date=5 June 2017|url-status=dead}}</ref> পৰীক্ষাগাৰটোৱে ভাৰতৰ থলুৱা ঔষধি উদ্ভিদ ব্যৱহাৰ কৰি কম খৰচী স্বাস্থ্যসেৱা সমাধানৰ বিষয়েও তদন্ত কৰি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কৰ্কট কোষৰ চিকিৎসাত এক অ-বিষাক্ত ভেষজ অণুৰ চিনাক্তকৰণ। ==বাহ্যিক সংযোগ== * [https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html Cancer Biology & Inflammatory Disorder Division] * https://www.thehindu.com/sci-tech/science/csir-indian-institute-of-chemical-biology-scientist-has-28-papers-with-manipulated-duplicated-images/article27697386.ece ==তথ্য সূত্ৰ== g2w8hggsap44v3vzcjxpkbkxjmo99x2 419693 419692 2024-04-25T18:22:40Z Pranamikaadhikary 27435 +[[শ্ৰেণী:জীৱবিজ্ঞানী]]; +[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]; +[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]; +[[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]] using [[WP:HC|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = চিত্ৰা মণ্ডল | nationality = ভাৰতীয় | birth_date = ১৯৫১ | workplaces = চি আছ আই আৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল ৰিচাৰ্ছ | alma_mater = পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয়,আই আই এছ ছি, বাংগালোৰ | awards = জে চি বোস নেছনেল ফেলোশ্বিপ }} '''চিত্ৰা মণ্ডল''' জৈৱ অণু আৰু স্বাস্থ্য আৰু ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰখনত অধ্যয়ন কৰা এগৰাকী ৰাসায়নিক জীৱবিজ্ঞানী। পিছলৈ তেওঁ [[কৰ্কট ৰোগ]]ৰ চিকিৎসাৰ ওপৰত কাম কৰিছিল। তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ [[কলকাতা]]ত থকা চি. এছ. আই. আৰ-ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ কেমিকেল বায়'লজীৰ কাৰ্য্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে ২০১৪-২০১৫ ৰ সময়ছোৱাত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।{{cn}} ==শিক্ষা আৰু কৰ্মজীৱন== মণ্ডলে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণিতে বাংগালোৰৰ ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ ছায়েন্সৰ পৰা জৈৱ-জৈৱিক ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত পি, এইচ, ডি সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁ ফিলাডেলফিয়াৰ পেনচিলভেনিয়া বিশ্ববিদ্যালয় স্নাতকোত্তৰ গৱেষণা কৰিবলৈ গৈছিল। ভাৰতলৈ উভতি আহি তেওঁ চিএছআইআৰ-আইআইচিবি-ত জ্যেষ্ঠ বিজ্ঞানী হিচাপে যোগদান কৰিছিল আৰু সেৱা আগবঢ়াইছিল। পিছলৈ তেওঁ কলকাতাৰ উদ্ভাৱন কমপ্লেক্সৰ মুৰব্বী হৈছিল আৰু তাৰপিছত ২০১০ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইয়াৰ সঞ্চালক আছিল। তেওঁৰ গৱেষণা ক্ষেত্ৰ হৈছে মূলতঃ জৈৱ অণুৰ গ্লাইকোচাইলেছন আৰু ৰোগ ব্যৱস্থাপনা, কৰ্কট ৰোগ আৰু টিউমাৰৰ প্ৰতিৰোধ বিজ্ঞানত ইয়াৰ সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগ।<ref>{{Cite web|url=http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|title=Welcome to CSIR - Indian Institute of Chemical Biology|website=iicb.res.in|access-date=2017-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html|archive-date=5 June 2017|url-status=dead}}</ref> পৰীক্ষাগাৰটোৱে ভাৰতৰ থলুৱা ঔষধি উদ্ভিদ ব্যৱহাৰ কৰি কম খৰচী স্বাস্থ্যসেৱা সমাধানৰ বিষয়েও তদন্ত কৰি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কৰ্কট কোষৰ চিকিৎসাত এক অ-বিষাক্ত ভেষজ অণুৰ চিনাক্তকৰণ। ==বাহ্যিক সংযোগ== * [https://web.archive.org/web/20170605193105/http://iicb.res.in/divisionwiselistofscientists/cbid/cnmandal.html Cancer Biology & Inflammatory Disorder Division] * https://www.thehindu.com/sci-tech/science/csir-indian-institute-of-chemical-biology-scientist-has-28-papers-with-manipulated-duplicated-images/article27697386.ece ==তথ্য সূত্ৰ== [[শ্ৰেণী:জীৱবিজ্ঞানী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]] [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]] 3vlvaoe8wpym4tzvlg9rwqruxx12pjf 7 104771 419698 2024-04-25T18:41:39Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 নতুন পৃষ্ঠা: নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱা... wikitext text/x-wiki নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] জন্ম তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ৷ শিক্ষা প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ সাহিত্যিক জীৱন দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি বটাঁ আৰু সন্মান ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন মৃত্যু ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ তথ্যসূত্ৰ- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম a2c2ln9pseq89gbwxk3r5a8ya9rj5la 419701 419698 2024-04-25T19:18:35Z সমুজ্জ্বল শইকীয়া12 32595 /* নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) */ নতুন অনুচ্ছেদ wikitext text/x-wiki নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] জন্ম তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ৷ শিক্ষা প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ সাহিত্যিক জীৱন দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি বটাঁ আৰু সন্মান ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন মৃত্যু ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ তথ্যসূত্ৰ- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা (লেখক) == নম্ৰ কুমাৰ ভূঞা(নোমাল) (জন্মঃ ১৯৬৯-) একাধাৰে কবি, নাট্যকাৰ, , প্ৰবন্ধ ব্যংগ লেখক, হিন্দী বিষয়ক শিক্ষক তথা ৰাষ্ট্ৰ ভাষা প্ৰচাৰ সমিতি চিচিবৰ গাঁও কেন্দ্ৰৰ প্ৰচাৰক । তেওঁ দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম শীৰ্ষক অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি প্ৰকাশ পাইছে। তেওঁ চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ হিন্দী বিষয়ক সহকাৰী শিক্ষক ৷ [1] '''জন্ম''' তেওঁৰ জন্ম হৈছিল ১৯৬৯ চনত, ধেমাজি জিলাৰ চিচি মৌজাৰ অন্তগৰ্ত চিচিবৰগাঁও অঞ্চলৰ 'বৰচুক নামৰ গাঁৱত। পিতৃৰ নাম প্ৰয়াত ভৈৰৱ চন্দ্ৰ ভূঞাঁ৷ '''শিক্ষা''' প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে চিচিবৰগাঁৱত ৷হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা চিচি চাৰিআলি উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা শিক্ষা সমাপ্ত কৰে ৷ তাৰ পাচত ১৯৯০ চনত ৰাষ্ট্ৰভাষা প্ৰচাৰ সমিতি (ৱৰ্ধা) ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন লাভ কৰি ১৯৯১চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে চিচি চাৰিআলি বালিকা উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত হিন্দী শিক্ষা হিচাপে কৰ্মৰত ৷ '''সাহিত্যিক জীৱন''' দিল্লীৱালৰ প্ৰেম অসমীয়া ব্যংগাত্মক কবিতা পুথি '''বটাঁ আৰু সন্মান''' ৰাষ্ট্ৰভাষা ৰত্ন '''মৃত্যু''' ২৪ এপ্ৰিল ২০২৪ '''তথ্যসূত্ৰ'''- দিল্লীৱালাৰ প্ৰেম [[সদস্য:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|সমুজ্জ্বল শইকীয়া12]] ([[সদস্য বাৰ্তা:সমুজ্জ্বল শইকীয়া12|বাৰ্তা]]) 19:18, 25 April 2024 (ইউ.টি.চি.) 7qbxtfe635kq4sssbovwgbd0ecj8oad 3 104772 419730 2024-04-26T07:16:46Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:16, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> s10gz3vtxzmdld8aurk2uu4j53v4wyq 3 104773 419731 2024-04-26T07:16:56Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:16, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> s10gz3vtxzmdld8aurk2uu4j53v4wyq 3 104774 419732 2024-04-26T07:17:06Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:17, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> q84q65a3l93zqska2msyz618i6wjbie 3 104775 419733 2024-04-26T07:17:16Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:17, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> q84q65a3l93zqska2msyz618i6wjbie 3 104776 419734 2024-04-26T07:17:26Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:17, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> q84q65a3l93zqska2msyz618i6wjbie 3 104777 419735 2024-04-26T07:17:36Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:17, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> q84q65a3l93zqska2msyz618i6wjbie 3 104778 419736 2024-04-26T07:17:46Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:17, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> q84q65a3l93zqska2msyz618i6wjbie 3 104779 419737 2024-04-26T07:17:56Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:17, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> q84q65a3l93zqska2msyz618i6wjbie 3 104780 419738 2024-04-26T07:18:06Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:18, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> pkwzxgr0mubnwkjkfbt0qp6wqj4va3o 3 104781 419739 2024-04-26T07:18:16Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:18, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> pkwzxgr0mubnwkjkfbt0qp6wqj4va3o 3 104782 419740 2024-04-26T07:18:26Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:18, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> pkwzxgr0mubnwkjkfbt0qp6wqj4va3o 3 104783 419741 2024-04-26T07:18:36Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 07:18, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> pkwzxgr0mubnwkjkfbt0qp6wqj4va3o 0 104784 419743 2024-04-26T07:25:53Z Dasdipankar2005 36094 "[[:en:Special:Redirect/revision/1220664789|Mamitha Baiju]]" পৃষ্ঠাৰ পাতনি অনুচ্ছেদটো অনুবাদ কৰি সৃষ্টি কৰা হৈছে wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=মমিতা বৈজু|image=Mamitha-Baiju (Cropped).jpg|caption=২০২৪ চনত মমিতা|birth_name=|birth_date=|birth_place=কিডাংগূৰ, কোট্টায়ম, [[কেৰেলা]], ভাৰত|alma_mater=চেক্ৰেড হাৰ্ট কলেজ, থেভাৰা|nationality=[[ভাৰত|ভাৰতীয়]]|occupation=[[অভিনেতা|অভিনেত্ৰী]]|years_active=২০১৭–বৰ্তমান}}'''মমিতা বৈজু''' এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তাই মূলতঃ [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালম]] ছবিত অভিনয় কৰে৷ ২০১৭ চনৰ ছবি ''সৰ্বোপৰি পলাক্কাৰণৰ'' জৰিয়তে চলচ্চিত্ৰ জগতত তাইৰ অভিষেক ঘটে৷ ''অপাৰেচন জাভা'' (২০২১)ত আলফনছা, ''খো-খো'' (২০২১)ত অঞ্জু, ''ছুপাৰ শৰণ্যা'' (২০২২)ত ছ'না, ''প্ৰাণয়া বিলাসম'' (২০২৩)ত গোপিকা আদি বিভিন্ন ছবিৰ বিভিন্ন চৰিত্ৰত তাই অভিনয় কৰিছিল। ২০২৪ চনৰ ছবি ''[[প্ৰেমালু|প্ৰেমালুত]]'' ৰীনুৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি তাই সমগ্ৰ ভাৰতত খ্যাতি লাভ কৰে আৰু ছবিখনো সৰ্বকালৰ সৰ্বাধিক উপাৰ্জনকাৰী মালয়ালম ছবিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম এখন হৈ পৰে।<ref>{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/movies/interview/2022/01/15/interview-with-mamitha-baiju.html|title=അനശ്വര ശരിക്കും തേച്ചോ?: മറുപടി പറഞ്ഞ് മമിത ബൈജു; അഭിമുഖം|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220506103007/https://www.manoramaonline.com/movies/interview/2022/01/15/interview-with-mamitha-baiju.html|archivedate=6 May 2022|trans_title=Did Anaswara really ditch you?: Mamitha Baiju reacts; Interview|work=Manorama Online|language=ml|first=സീന|last=ആന്റണി|date=15 January 2022|accessdate=15 January 2022}}</ref><ref name=".6">{{Cite news|language=ml|url=https://malayalam.samayam.com/malayalam-cinema/movie-news/operation-java-fame-mamitha-baiju-exclusive-interview/articleshow/83026095.cms|dead-url=6 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220506105638/https://malayalam.samayam.com/malayalam-cinema/movie-news/operation-java-fame-mamitha-baiju-exclusive-interview/articleshow/83026095.cms|archivedate=6 May 2022}}</ref> pwjqneewnr960bp1ygd33by8aitiv9z 419744 419743 2024-04-26T07:28:00Z Dasdipankar2005 36094 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=মমিতা বৈজু|image=Mamitha-Baiju (Cropped).jpg|caption=২০২৪ চনত মমিতা|birth_name=|birth_date=|birth_place=কিডাংগূৰ, কোট্টায়ম, [[কেৰেলা]], ভাৰত|alma_mater=চেক্ৰেড হাৰ্ট কলেজ, থেভাৰা|nationality=[[ভাৰত|ভাৰতীয়]]|occupation=[[অভিনেতা|অভিনেত্ৰী]]|years_active=২০১৭–বৰ্তমান}}'''মমিতা বৈজু''' এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তাই মূলতঃ [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালম]] ছবিত অভিনয় কৰে৷ ২০১৭ চনৰ ছবি ''সৰ্বোপৰি পলাক্কাৰণৰ'' জৰিয়তে চলচ্চিত্ৰ জগতত তাইৰ অভিষেক ঘটে৷ ''অপাৰেচন জাভা'' (২০২১)ত আলফনছা, ''খো-খো'' (২০২১)ত অঞ্জু, ''ছুপাৰ শৰণ্যা'' (২০২২)ত ছ'না, ''প্ৰাণয়া বিলাসম'' (২০২৩)ত গোপিকা আদি বিভিন্ন ছবিৰ বিভিন্ন চৰিত্ৰত তাই অভিনয় কৰিছিল। ২০২৪ চনৰ ছবি ''[[প্ৰেমালু|প্ৰেমালুত]]'' ৰীনুৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি তাই সমগ্ৰ ভাৰতত খ্যাতি লাভ কৰে আৰু ছবিখনো সৰ্বকালৰ সৰ্বাধিক উপাৰ্জনকাৰী মালয়ালম ছবিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম এখন হৈ পৰে।<ref>{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/movies/interview/2022/01/15/interview-with-mamitha-baiju.html|title=അനശ്വര ശരിക്കും തേച്ചോ?: മറുപടി പറഞ്ഞ് മമിത ബൈജു; അഭിമുഖം|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220506103007/https://www.manoramaonline.com/movies/interview/2022/01/15/interview-with-mamitha-baiju.html|archivedate=6 May 2022|trans_title=Did Anaswara really ditch you?: Mamitha Baiju reacts; Interview|work=Manorama Online|language=ml|first=സീന|last=ആന്റണി|date=15 January 2022|accessdate=15 January 2022}}</ref><ref name=".6">{{Cite news|language=ml|url=https://malayalam.samayam.com/malayalam-cinema/movie-news/operation-java-fame-mamitha-baiju-exclusive-interview/articleshow/83026095.cms|dead-url=6 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220506105638/https://malayalam.samayam.com/malayalam-cinema/movie-news/operation-java-fame-mamitha-baiju-exclusive-interview/articleshow/83026095.cms|archivedate=6 May 2022}}</ref> == প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা == মমিতা বৈজু [[কেৰেলা (ৰাজ্য)|কেৰেলাৰ]] কোট্টায়ম জিলাৰ কিডাংগূৰৰ বাসিন্দা।<ref>{{cite web |url=https://www.onmanorama.com/entertainment/interviews/2022/01/16/super-sharanya-mamita-baiju-interview.html |title=Super Sharanya' is a milestone in my career: Mamitha Baiju |first=Seena |last=Antony |access-date=6 May 2022 |date=16 January 2022 |work=On Manorama }}</ref> তাইৰ পিতৃৰ নাম ড° বৈজু কৃষ্ণন আৰু মাতৃৰ নাম মিনি। তাইৰ ককায়েকৰ নাম মিধুন।<ref name=".1">{{cite news |title=ഹണീബിയിൽ ആസിഫിന്റെ അനിയത്തി, ജാവയിലെ അൽഫോൻസ; ഈ പ്ലസ് ടുക്കാരി |url=https://www.manoramaonline.com/movies/interview/2021/05/21/chat-with-mamitha-baiju-operation-java-actress.html |access-date=6 June 2021 |work=ManoramaOnline |language=ml |first=ആർ.ബി. |last=ശ്രീലേഖ |date=21 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506100353/https://www.manoramaonline.com/movies/interview/2021/05/21/chat-with-mamitha-baiju-operation-java-actress.html |archive-date=6 May 2022 |trans-title=Asif's sister in Honeybee, Alphonsa in Java; This plus two student...}}</ref> কট্টাচিৰাৰ মেৰী মাউণ্ট পাব্লিক স্কুল আৰু এন.এছ.এছ. উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়, কিডাংগূৰৰ পৰা মমিতাই স্কুলীয়া শিক্ষা লাভ কৰিছিল। বৰ্তমান তাই কোচিৰ ছেক্ৰেড হাৰ্ট কলেজৰ পৰা [[মনোবিজ্ঞান|মনোবিজ্ঞানত]] বি. এছচি পঢ়ি আছে।<ref>{{cite web |url=https://www.twentyfournews.com/2021/12/25/mamitha-baiju-interview.html |title=ക്രിസ്മസിന് ഫുഡാണ് മെയിൻ; മമിത ബൈജു പറയുന്നു |author=Basith |date=25 December 2021 |access-date=6 May 2022 |work=Twenty Four News |language=ml |trans-title=}}</ref> == চলচ্চিত্ৰপঞ্জী == === চলচ্চিত্ৰ === {{Pending films key}} * ''সকলোবোৰ চলচ্চিত্ৰ [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালম ভাষাতেই]] আছে, অন্যথা ভাষাটো উল্লেখ কৰা হৈছে।'' {| class="wikitable sortable" |- ! বছৰ !! শিৰোনাম !! ভূমিকা !! class="unsortable" | টোকা !! তথ্যসূত্ৰ |- | rowspan=2|২০১৭ | ''সৰ্বোপৰি পলাক্কাৰণ'' | ৰাজী | প্ৰথম ছবি | <ref name="Name">{{cite web |url=https://archives.mathrubhumi.com/movies-music/interview/mamitha-baiju-actress-interview-operation-java-kho-kho-cinema-1.5767889 |title=ഹെഡ്മിസ്ട്രസ് പറഞ്ഞു; ഇപ്പോള്‍ തന്നെ അഞ്ചാറ് നമിതയുണ്ട്, മമിത മതി |first=രശ്മി |last=രഘുനാഥ്‌ |language=ml |work=Mathrubhmi |date=21 June 2021 |access-date=13 December 2021 |trans-title=Headmistress said; There are enough Namithas, Mamitha is fine |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506101334/https://archives.mathrubhumi.com/movies-music/interview/mamitha-baiju-actress-interview-operation-java-kho-kho-cinema-1.5767889 |archive-date=6 May 2022}}</ref> |- | ''হানি বি ২: চেলেব্ৰেচন'' | চিচিলি থাম্বি এণ্টনি | | <ref>{{cite web |url=https://www.vanitha.in/celluloid/celebrity-interview/mamitha-baiju-funny-cool-chat.html |title='ജനിച്ച അന്നുതന്നെ തേപ്പു കിട്ടിയ ആളാണ് ഞാൻ': മമിതയെ വിട്ടുപോകാത്ത 'തേപ്പ്': പ്രേക്ഷകരുടെ ചങ്ക്ഗേൾ |first=Ammu |last=Joas |date=25 February 2022 |access-date=6 May 2022 |work=Vanitha |language=ml |trans-title=}}</ref> |- | rowspan="4" |''২০১৮'' | ''ডাকিনী'' | আৰতী | | <ref name=".03">{{cite web |title=അൽഫോൻസയും അഞ്ജുവും വഴിത്തിരിവായി |url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=560425 |access-date=6 June 2021 |work=Kerala Kaumudi |language=ml |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506101828/https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=560425 |archive-date=6 May 2022 |first=ബിന്ദു |last=പാലക്കാപറമ്പിൽ |date=1 June 2021 |trans-title=Alphonsa and Anju were breakthroughs}}</ref> |- | ''কৃষ্ণম'' | চিত্ৰা | | <ref>{{cite web |url=https://www.deccanchronicle.com/amp/entertainment/kollywood/250318/new-technology-in-krishnam-to-curb-piracy.html |work=Deccan Chronicle |title=New technology in Krishnam to curb piracy |date=25 March 2018 |first=Anupama |last=Subramanian |archive-date=6 May 2022 |access-date=6 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506103736/https://www.deccanchronicle.com/amp/entertainment/kollywood/250318/new-technology-in-krishnam-to-curb-piracy.html}}</ref> |- | ''বাৰথন'' | চেন্দ্ৰা | | <ref name=".0"/> |- | ''[[স্কুল ডায়েৰী]]'' | ইন্দু | | <ref>{{cite web |url=https://www.firstpost.com/entertainment/school-diary-movie-review-whats-m-g-sreekumar-doing-lending-his-name-to-this-non-film-4476737.html |work=First Post |title=School Diary movie review: What's M.G. Sreekumar doing lending his name to this non-film? |date=21 May 2018 |archive-date=6 May 2022 |access-date=6 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506104305/https://www.firstpost.com/entertainment/school-diary-movie-review-whats-m-g-sreekumar-doing-lending-his-name-to-this-non-film-4476737.html |first=Anna M. M. |last=Vetticad}}</ref> |- | rowspan=2|২০১৯ | ''এন ইন্টাৰনেচনেল লোকেল ষ্ট'ৰী'' | দেৱিকা | |<ref>{{cite web |url=https://m.cinemaexpress.com/stories/interviews/2019/jan/15/directing-has-been-my-long-cherished-dream-9636.amp |work=Cinema Express |title=Directing has been my long-cherished dream |date=15 January 2019 |first=Sajin |last=Shrijith |archive-date=6 May 2022 |access-date=6 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506104559/https://m.cinemaexpress.com/stories/interviews/2019/jan/15/directing-has-been-my-long-cherished-dream-9636.amp}}</ref> |- | ''বিকৃতি'' | সুহাৰা | | <ref name=".04">{{cite news |title=Mamitha Baiju plays the team captain in Rajisha-starrer 'Kho Kho' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/mamitha-baiju-plays-the-team-captain-in-rajisha-starrer-kho-kho/articleshow/80750243.cms |access-date=6 June 2021 |work=The Times of India |language=en |first=Deepa |last=Soman |date=8 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506100823/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/mamitha-baiju-plays-the-team-captain-in-rajisha-starrer-kho-kho/articleshow/80750243.cms |archive-date=6 May 2022}}</ref> |- | ২০২০ || ''কিলোমিটাৰচ এণ্ড কিলোমিটাৰচ'' || কচুমল || || <ref name=".0">{{cite web |url=https://www.madhyamam.com/kudumbam/special-stories/mamitha-baiju-interview-908201 |title='സൂപ്പർ മമിത'; ഓപ്പറേഷൻ ജാവ, സൂപ്പർ ശരണ്യ എന്നീ ചിത്രങ്ങളിലൂടെ തിളങ്ങിയ മമിത ബൈജു സംസാരിക്കുന്നു |language=ml |work=Madhyamam |first=എസ് |last=ആനന്ദ് രാജ് |trans-title='Super Mamitha'; Interview with Mamitha Baiju of Operation Java and Super Sharanya fame |access-date=12 January 2022 |date=12 January 2022 |archive-date=6 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506105122/https://www.madhyamam.com/kudumbam/special-stories/mamitha-baiju-interview-908201}}</ref> |- | rowspan=2 | ২০২১ | ''অপাৰেচন জাভা'' || আলফন্সা || || <ref name=".1"/> |- | ''খো খো'' || অঞ্জু || || <ref name=":0">{{cite web |title=Mamitha Baiju plays the team captain in Rajisha-starrer 'Kho Kho' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/mamitha-baiju-to-play-a-kho-kho-team-captain-in-rajisha-starrer/articleshow/79678366.cms |work=The Times of India |first=Sanjith |last=Sidhardha |date=11 December 2020 |access-date=12 January 2022 |archive-date=6 May 2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506105450/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/mamitha-baiju-to-play-a-kho-kho-team-captain-in-rajisha-starrer/articleshow/79678366.cms?from=mdr}}</ref> |- | rowspan=2 | ২০২২ || ''ৰণ্ডু'' || কুঞ্জুমল || || <ref>{{cite web |url=https://www.onmanorama.com/entertainment/movie-reviews/2022/01/08/randu-movie-review-vishnu-unnikrishnan.html |title='Randu' movie review: A significant story of our times |work=On Manorama |date=8 January 2022 |access-date=6 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506113441/https://www.onmanorama.com/entertainment/movie-reviews/2022/01/08/randu-movie-review-vishnu-unnikrishnan.html |archive-date=6 May 2022 |first=Ajith |last=Babu}}</ref> |- | ''চুপাৰ শৰণ্যা'' || ছ’না থমাছ || || <ref>{{cite web |url=https://malayalam.samayam.com/malayalam-cinema/celebrity-news/actress-mamitha-baiju-gets-appreciate-for-her-performance-in-super-sharanya-malayalam-movie/articleshow/88774387.cms |title='ശരണ്യ സൂപ്പർ ആണെങ്കിൽ സോന പൊളി ആണ്, അപാരമായ സ്ക്രീൻ പ്രെസൻസ്'; മമിതയ്ക്ക് കൈയ്യടി, പ്രശംസ! |work=Samayam |date=8 January 2022 |access-date=6 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506110227/https://malayalam.samayam.com/malayalam-cinema/celebrity-news/actress-mamitha-baiju-gets-appreciate-for-her-performance-in-super-sharanya-malayalam-movie/articleshow/88774387.cms |archive-date=6 May 2022 |trans-title=If Sharanya is superb, Sona is fabulous, What a great screen presence; Applauses to Mamitha |language=ml}}</ref> |- | rowspan=2 | ২০২৩ || ''প্ৰাণয়া বিলাসম'' || গোপিকা || || <ref>{{Cite news |title=‘Pranaya Vilasam’ release date: Anaswara Rajan starrer to hit the big screens on THIS date |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/pranaya-vilasam-release-date-anaswara-rajan-starrer-to-hit-the-big-screens-on-this-date/articleshow/97479159.cms |access-date=11 April 2023 |issn=0971-8257}}</ref> |- | ''ৰামচন্দ্ৰ বছ এণ্ড কো'' || ছফিয়া || || <ref>{{Cite news |date=9 July 2023 |title=Nivin Pauly’s film with Haneef Adeni titled ‘Ramachandra Boss and Co’ |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/nivin-paulys-film-with-haneef-adeni-titled-ramachandra-boss-and-co/article67060357.ece |access-date=20 July 2023 |issn=0971-751X}}</ref> |- | rowspan="2" | ২০২৪ || ''[[প্ৰেমালু]]'' || ৰীনু ৰয় || || <ref>{{Cite news |date=2023-12-01 |title=Naslen-Mamitha Baiju’s rom-com titled ‘Premalu’, first look out! |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/naslen-mamitha-baijus-rom-com-titled-premalu-first-look-out/articleshow/105647639.cms?from=mdr |access-date=2023-12-01 |issn=0971-8257}}</ref> |- || ''ৰেবেল'' || ছাৰা মেৰী জন || [[তামিল ভাষা|তামিল]] চলচ্চিত্ৰ || <ref>{{cite web |title=Filming of GV Prakash’s ‘Rebel’ wrapped up |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/filming-of-gv-prakashs-rebel-wrapped-up/article67374998.ece |website=The Hindu |access-date=12 November 2023}}</ref> |} === চুটি চলচ্চিত্ৰ === {| class="wikitable sortable" |- ! বছৰ !! শিৰোনাম !! ভূমিকা !! class="unsortable" | টোকা !! তথ্যসূত্ৰ |- |২০২১ || ''কালাৰ পদম'' || শালিনী || || |- |} == বঁটা আৰু মনোনয়ন == {| class="wikitable" |- ! বছৰ !! পুৰস্কাৰ !! বিভাগ !! কাম !! ফলাফল !! তথ্যসূত্ৰ |- | ২০২০ || কেৰেলা চলচ্চিত্ৰ সমালোচকৰ বঁটা|| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী ||''খো খো''||{{won}}||<ref>{{cite news |url=http://englisharchives.mathrubhumi.com/movies-music/movie-news/movie-1.5998393 |title=Kerala Film Critics Awards: Prithviraj, Biju Menon share best actor award |date=13 September 2021 |work=Mathrubhumi News |access-date=13 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506103420/http://englisharchives.mathrubhumi.com/movies-music/movie-news/movie-1.5998393 |archive-date=6 May 2022}}</ref> |} == তথ্য উৎস == {{ৰেফলিষ্ট}} == বাহ্যিক সংযোগ == *{{IMDb name|nm10310964}} *{{Facebook|imamithabaijuofficial}} *{{Instagram|mamitha_baiju}} {{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}} {{DEFAULTSORT:মমিতা বৈজু}} [[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]] [[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]] [[শ্ৰেণী:দাক্ষিণাত্যৰ অভিনেত্ৰী]] [[শ্ৰেণী:মালায়ালম চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]] [[শ্ৰেণী:তামিল চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]] obhjpakhzosn2gqos2rguu3kgchjexi 3 104785 419747 2024-04-26T08:43:43Z AdoroniBot 32943 স্বাগতম! wikitext text/x-wiki {{tmbox | type = notice | image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]] | imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]] | style = border: 1px blue solid; | textstyle = | text = {{Center|<big>{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if: | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}<br/>}}}} {{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''</big><br/><br/> আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}<br/> {{Center| '''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]</big><br/> <big> [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]</big><br/> <big> [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] </big><br/> <br> '''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''<br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]</big><br/> <big> [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]</big><br/> }} <br/> '''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। ''' আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। <div class="center">{{Wikipedia in Social Media}}</div> | small = / yes | smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]] | smalltext = আদৰণি }} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 08:43, 26 April 2024 (ইউ.টি.চি.) <!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --> lk3wky9dxr1tkr55sq72pd43gqc7gvs