ভাৰতীয় ভাষা

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="as">
  <siteinfo>
    <sitename>অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া</sitename>
    <dbname>aswiki</dbname>
    <base>https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4</base>
    <generator>MediaWiki 1.44.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">মাধ্যম</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">বিশেষ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">সদস্য</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">সদস্য বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ৱিকিপিডিয়া</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ৱিকিপিডিয়া বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">চিত্ৰ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">চিত্ৰ বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">মিডিয়াৱিকি</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">মিডিয়াৱিকি আলোচনা</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">সাঁচ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">সাঁচ বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">সহায়</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">সহায় বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">শ্ৰেণী</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">শ্ৰেণী বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ৱিকিচ'ৰা</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ৱিকিচ'ৰা আলোচনা</namespace>
      <namespace key="126" case="first-letter">MOS</namespace>
      <namespace key="127" case="first-letter">MOS talk</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ভাৰতীয় ভাষা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3488</id>
    <revision>
      <id>453367</id>
      <parentid>446926</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453367</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20101" sha1="qv5mswsskwwt27npc74edrhb8tcyhxp" xml:space="preserve">{{Languages of
| country = ভাৰত
| image = South Asian Language Families.png
| caption = বৃহত্তৰ ভাৰতৰ ভাষা পৰিয়াল &lt;br&gt;[[Nihali language|নিহালী]], [[Kusunda language|কুচুণ্ডা]], আৰু [[Thai languages|থাই ভাষা]] দেখুৱা হোৱা নাই
| official = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]{{·}} [[বঙালী ভাষা|বাংলা]]{{·}} [[বড়ো ভাষা|বড়ো]]{{·}} [[ডোগ্ৰী ভাষা|ডোগ্ৰী]]{{·}} [[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]{{·}} [[গুজৰাটী ভাষা|গুজৰাটী]]{{·}} [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]]{{·}}[[কন্নড় ভাষা|কন্নড় ]]{{·}} [[কাশ্মিৰী ভাষা|কাশ্মিৰী]]{{·}} [[কোংকণী ভাষা|কোংকণী]]{{·}} [[মৈথিলী ভাষা|মৈথিলী]]{{·}} [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালম]]{{·}} [[মেইতেই ভাষা|মণিপুৰী]]{{·}} [[মাৰাঠী ভাষা|মাৰাঠী]]{{·}} [[নেপালী ভাষা|নেপালী]]{{·}} [[ওড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]]{{·}} [[পঞ্জাবী ভাষা|পঞ্জাবী]]{{·}} [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] {{·}} [[চাঁওতালি ভাষা|চাঁওতালি]]{{·}}[[সিন্ধী ভাষা|সিন্ধী]]{{·}} [[তামিল ভাষা|তামিল]]{{·}} [[তেলেগু ভাষা|তেলেগু]]{{·}} [[উৰ্দু ভাষা|উৰ্দু]] {{·}}
| regional = অৱধী{{·}} [[অংগিকা ভাষা|অংগিকা]]{{·}} [[ভোজপুৰী ভাষা|ভোজপুৰী]]{{·}} [[ব্ৰজাৱলী ভাষা|ব্ৰজাৱলী]]{{·}} ছত্তীছগঢ়ী {{·}} [[দেউৰী ভাষা|দেউৰী]]{{·}} [[ডিমাছা ভাষা|ডিমাছা]]{{·}} ডটেলী{{·}} [[গঢ়ৱালী ভাষা|গঢ়ৱালী]] {{·}} [[গাৰো ভাষা|গাৰো]]{{·}} [[খাছী ভাষা|খাছী]]{{·}} জয়ন্তীয়া{{·}} [[কামতাপুৰী ভাষা|কামতাপুৰী]]{{·}} [[কাৰ্বি ভাষা|কাৰ্বি]]{{·}} [[ককবৰক ভাষা|ককবৰক]]{{·}} [[কুমাঊঁনী ভাষা|কুমাঊঁনী]]{{·}} [[মগহী ভাষা|মগধী]]{{·}} 
[[মিজো ভাষা|মিজো]]{{·}} [[মিচিং ভাষা|মিচিং]]{{·}} নেৱাৰী{{·}} [[ৰাভা ভাষা|ৰাভা]]{{·}} [[ৰাজস্থানী ভাষা|ৰাজস্থানী]]{{·}} [[সম্বলপুৰী ভাষা|সম্বলপুৰী]]{{·}} [[তুলু ভাষা|তুলু]]{{·}}      
| indigenous =
| minority =
| immigrant = &lt;!--Please don't put too many languages here--&gt;
| foreign =
}}
[[হিন্দী ভাষা]] [[ভাৰত]]ৰ অধিকাৰিক (চৰকাৰী) ভাষা। [[ইংৰাজী]]ক সহকাৰী অধিকাৰিক ভাষা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয়। ৰাজ্য ভেদে স্থানীয় ভাষাক অধিকাৰিক ভাষা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয়। ২০০৩ বৰ্ষৰ ৯২তম [[ ভাৰতৰ সংবিধান|সংবিধান]] সংশোধনী অনুসৰি ভাৰতৰ স্বীকৃতি প্ৰাপ্ত অধিকাৰিক ভাষাৰ সংখ্যা হৈছে ২২টা।

==অধিকাৰিক ভাষা==
[[File:Language region maps of India.svg|thumb|320px|&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title=50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India (July 2012 to June 2013) |publisher=Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |access-date=17 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141226150914/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archive-date=26 December 2014}}&lt;/ref&gt;]]
{{৯২তম সংবিধান সংশোধনী অনুসৰি ভাৰতৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত অধিকাৰিক ভাষা‎}}

==ধ্ৰুপদী ভাষা==
২০০৪ চনত ভাৰত চৰকাৰে ঘোষণা কৰিছিল যে কিছুমান প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰা ভাষাক ভাৰতৰ &quot;ধ্ৰুপদী ভাষা&quot;ৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰিব পাৰি।&lt;ref name=&quot;bbcclassical&quot;&gt;{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3667032.stm |publisher=BBC |title=India sets up classical languages |access-date=1 May 2007 | date=17 September 2004}}&lt;/ref&gt;

এতিয়ালৈকে ধ্ৰুপদী বুলি ঘোষণা কৰা ভাষাসমূহ:
* [[তামিল ভাষা|তামিল]] (২০০৪ চনত),&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/2004/09/18/stories/2004091806530100.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20180303153544/http://www.thehindu.com/2004/09/18/stories/2004091806530100.htm |url-status=dead |archive-date=3 March 2018 |title=Front Page : Tamil to be a classical language |date=18 September 2004 |access-date=1 August 2010 |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
* [[সংস্কৃত]] (২০০৫ চনত),&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/2005/10/28/stories/2005102809281200.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20160904105019/http://www.thehindu.com/2005/10/28/stories/2005102809281200.htm |url-status=dead |archive-date=4 September 2016 |title=National : Sanskrit to be declared classical language |date=28 October 2005 |access-date=1 August 2010 |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
* [[কন্নড়]] (২০০৮ চনত),&lt;ref name=&quot;antiquity&quot;/&gt;
* [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] (২০০৮ চনত),&lt;ref name=&quot;antiquity&quot;&gt;{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=44340|title=Declaration of Telugu and Kannada as classical languages|work=Press Information Bureau|publisher=Ministry of Tourism and Culture, Government of India|access-date=31 October 2008}}&lt;/ref&gt;
* [[মালয়ালম]] (২০১৩ চনত),&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/classical-status-for-malayalam/article4744630.ece | title='Classical' status for Malayalam |work=[[The Hindu]] |date=24 May 2013 |access-date=25 May 2013 |location=Thiruvananthapuram, India}}&lt;/ref&gt;
* [[ওড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]] (২০১৪ চনত).&lt;ref name=Hindu-Oriya-Classical&gt;{{cite news|title=Odia gets classical language status|url=http://www.thehindu.com/news/national/odia-gets-classical-language-status/article5709028.ece|access-date=20 February 2014|newspaper=The Hindu|date=20 February 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/Milestone-for-state-as-Odia-gets-classical-language-status/articleshow/30779140.cms|title=Milestone for state as Odia gets classical language status|work=The Times of India|date=21 February 2014 }}&lt;/ref&gt;

ধ্ৰুপদী ভাষাৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ বাবে দাবী উত্থাপন কৰা ভাষা কেইটা হ'ল: [[পালি ভাষা|পালি]], [[বাংলা ভাষা|বাংলা]],&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2013/jun/23/didi-naveen-face-off-over-classical-language-status-489514.html|title=Didi, Naveen face-off over classical language status|website=The New Indian Express|access-date=2020-02-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.facebook.com/bobbbc/posts/1109896535705445 |archive-url=https://ghostarchive.org/iarchive/facebook/405846476110458/1109896535705445 |archive-date=2022-02-26 |url-access=limited|title=Bangla O Bangla Bhasha Banchao Committee|website=www.facebook.com|language=en|access-date=2020-02-12}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; [[মাৰাঠী ভাষা|মাৰাঠী]],&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/clamour-grows-for-marathi-to-be-given-classical-language-status/articleshow/63776578.cms |title=Clamour grows for Marathi to be given classical language status |author=Clara Lewis |date=16 April 2018 |newspaper=The Times of India }}&lt;/ref&gt; [[মৈথিলী ভাষা|মৈথিলী]]&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.jagran.com/bihar/madhubani-not-a-single-language-of-bihar-has-become-a-classical-language-yet-maithili-may-be-included-21816443.html |title=बिहार की एक भी भाषा अब तक नहीं बनी शास्त्रीय भाषा, मैथिली हो सकता शामिल|date=9 July 2021 |author=Jagran Team |newspaper=Jagran}}&lt;/ref&gt; আৰু [[মেইতেই ভাষা|মেইতেই]] ([[মণিপুৰী ভাষা|মণিপুৰী]] ভাষা নামেৰেও জনা যায়।).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Manipur steps up to renew push for inclusion of Manipuri among India's classical languages (time duration of the movement) |url=https://www.ifp.co.in/manipur/manipur-steps-up-to-renew-push-for-inclusion-of-manipuri-among-indias-classical-languages |access-date= |website=[[Imphal Free Press]] |language=en-GB |quote=The movement for recognizing Manipuri as a classical language began in 2013, yet there has been a gap in the follow up actions.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=MP for classical language status : 23rd sep20 ~ E-Pao! Headlines |url=http://e-pao.net/GP.asp?src=17..230920.sep20 |website=e-pao.net}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Process for recognising Manipuri as classical language of India underway: MP Sanajaoba |url=https://www.ifp.co.in/4203/process-for-recognising-manipuri-as-classical-language-of-india-underway-mp-sanajaoba |website=[[Imphal Free Press]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

==অন্যান্য ভাৰতীয় ভাষাসমূহ==

[[আহোম ভাষা|আহোম]], [[কমৰ ভাষা|কমৰ]], [[কাংগড়ী]], [[কুলূঈ]], [[কুৰ্মালী ভাষা|কুৰ্মালী]], [[কোচ ভাষা|কোচ]],
[[কোচ ৰাজবংশী ভাষা|কোচ-ৰাজবংশী]], [[খৰিয়া থাৰ ভাষা|খৰিয়া থাৰ]], [[খামটি ভাষা|খামটি]], [[গঢ়ৱালী ভাষা|গঢ়ৱালী]], [[গদী ভাষা|গদী]], [[গুজৰী ভাষা|গুজৰী]], [[চিলেটী ভাষা|চিলেটী]], 
[[চম্বয়ালী]], [[চিংফৌ ভাষা|চিংফৌ]], [[চুৰাহী]], [[জুমলী ভাষা|জুমলী]], [[জৌনসাৰী ভাষা|জৌনসাৰী]], [[ঢূণ্ঢাড়ী ভাষা|ঢূণ্ঢাড়ী]], [[দেশিয়া ভাষা|দেশিয়া]], [[নহৰী ভাষা|নহৰী]], 
[[নাগপুৰী ভাষা|নাগপুৰী]], [[নাগামিজ]], [[নেফামিজ]], [[পংগৱাড়ী]], [[পালি ভাষা|পালি]], [[পাহাড়ী কিনৌৰী ভাষা|পাহাড়ী কিনৌৰী]], [[পৈশাচী (ভাষা)|পৈশাচী]], [[বজ্জিকা ভাষা|বজ্জিকা]], [[বাগড়ী ভাষা|বাগড়ী]], [[বিলাসপুৰী]], [[বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী ভাষা|বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী]], [[বুক্সা ভাষা|বুক্সা]], [[ভটিয়ালী]], [[ভত্ৰী ভাষা|ভত্ৰী]], [[ভুঞ্জিয়া ভাষা (হলবিক)|ভুঞ্জিয়া (হলবিক)]], [[মণ্ডিয়ালী]], [[মহাসু পাহাড়ী]], 
[[মাল পহাড়িয়া ভাষা|মাল পহাড়িয়া]], [[মালৱী ভাষা|মালৱী]], [[মৰাণ ভাষা|মৰাণ]], [[সিৰমৌৰী]], [[হলবী ভাষা|হলবী]], [[হাজং ভাষা|হাজং]], [[হাড়ৌতী ভাষা|হাড়ৌতী]], [[হাফলং হিন্দী]], [[ৰেলী ভাষা|ৰেলী]]

==অন্য আঞ্চলিক ভাষা আৰু উপভাষা==
২০০১ চনৰ লোকপিয়লত তলত দিয়া থলুৱা ভাষাসমূহৰ দহ লাখতকৈ অধিক ভাষী চিনাক্ত কৰা হৈছে। ইয়াৰে বেছিভাগেই হিন্দীৰ অধীনত গোট কৰা উপভাষা।

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! ভাষা !! ভাষিক সংখ্যা
|-
|[[ভোজপুৰী]] || 33,099,497
|-
|[[ৰাজস্থানী ভাষা|ৰাজস্থানী]] || 18,355,613
|-
|[[মগহী ভাষা|মগধী]] || 13,978,565
|-
|[[চত্তিশগড়ী]] || 13,260,186
|-
|[[হৰিয়াণৱী]] || 7,997,192
|-
|[[মাৰৱাড়ী ভাষা|মাৰৱাড়ী]] || 7,936,183
|-
|[[মালৱী ভাষা|মালৱী]] || 5,565,167
|-
|[[মেৱাৰী ভাষা|মেৱাৰী]] || 5,091,697
|-
|[[খোৰথা ভাষা |খোৰথা]] || 4,725,927
|-
|[[বুন্দেলী]] || 3,072,147
|-
|[[বঘেলী]] || 2,865,011
|-
|[[পাহাড়ী কিনৌৰী ভাষা|পাহাড়ী]] || 2,832,825
|-
|[[লামানী ভাষা|লামানী]] || 2,707,562
|-
|[[অৱধী]] || 2,529,308
|-
|[[হাৰাউতী]] || 2,462,867
|-
|[[গঢ়ৱালী ভাষা|গঢ়ৱালী]] || 2,267,314
|-
|[[নিমাড়ী]] || 2,148,146
|-
|[[চাদ্ৰী ভাষা|চাদ্ৰী]] || 2,044,776
|-
|[[কুমাঊঁনী ভাষা|কুমাঊঁনী]] || 2,003,783
|-
|[[ঢূণ্ঢাড়ী ভাষা|ঢূণ্ঢাড়ী]] || 1,871,130
|-
|[[তুলু ভাষা|তুলু]] || 1,722,768
|-
|[[সুৰগুজীয়া]] || 1,458,533
|-
|[[বাগড়ী ভাষা|বাগড়ী ৰাজস্থানী]] || 1,434,123
|-
|[[বঞ্জাৰী ভাষা|বঞ্জাৰী]] || 1,259,821
|-
|[[নাগপুৰী ভাষা|নাগপুৰী]] || 1,242,586
|-
|[[সুৰজপুৰী ভাষা|সুৰজপুৰী]] || 1,217,019
|-
|[[কাংগড়ী]] || 1,122,843
|}

==ইণ্টাৰনেট জগতত উপলব্ধ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align: center; width: auto; table-layout: fixed;&quot;
|+ Multi-pair translations
|-
! ভাষা 
! ভাষা ক'ড
! [[গুগল ট্ৰান্সলেট]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Language support {{!}} Cloud Translation |url=https://cloud.google.com/translate/docs/languages |website=Google Cloud |access-date=18 September 2021 |language=en}}&lt;/ref&gt;
! Bhashini&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bhashini |url=https://bhashini.gov.in/ |access-date=2024-01-03 |website=bhashini.gov.in}}&lt;/ref&gt;
! [[মাইক্ৰ'ছফ্ট অনুবাদক]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Language support - Translator - Azure AI services |url=https://learn.microsoft.com/en-us/azure/ai-services/translator/language-support |website=learn.microsoft.com |access-date=7 November 2023 |language=en-us |date=7 November 2023}}&lt;/ref&gt;
! [[Yandex Translate]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Supported languages |url=https://yandex.com/support/translate/supported-langs.html |website=yandex.com |access-date=18 September 2021 |language=en |archivedate=22 March 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220322235033/https://yandex.com/support/translate/supported-langs.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
! [[Watson (computer)|IBM Watson]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=IBM Cloud Docs |url=https://cloud.ibm.com/docs/language-translator?topic=language-translator-translation-models |website=cloud.ibm.com |access-date=18 September 2021}}&lt;/ref&gt;
|-
| [[বাংলা ভাষা|বাংলা]] 
| bn || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[গুজৰাটী ভাষা|গুজৰাটী]]
| gu || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[হিন্দী]]
| hi || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[কন্নড়]]
| kn || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[মালয়ালম]]
| ml || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[মাৰাঠী ভাষা|মাৰাঠী]]
| mr || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[মেইতেই ভাষা|মেইতেই]] (মণিপুৰী) 
| mni {{small|(in script specific case, mni-Mtei)}} || {{yes}} || {{beta}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} 
|-
| [[ওড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]] 
| or || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{no}} || {{no}} 
|-
| [[পঞ্জাবী ভাষা|পঞ্জাবী]]
| pa || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[তামিল ভাষা|তামিল]]
| ta || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|-
| [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]]
| te || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} || {{yes}} 
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [http://www.mapsofindia.com/culture/indian-languages.html Distribution of languages in India]
* http://www.languageinindia.com/
* [http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IN Languages of India] ([[Ethnologue|SIL Ethnologue]] list)
* [http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/scripts.html Languages and Scripts of India]
* [http://www.ling.upenn.edu/~jason2/papers/natlang.htm Reconciling Linguistic Diversity: The History and the Future of Language Policy in India] by Jason Baldridge
* [http://titus.uni-frankfurt.de/didact/karten/indi/indicm.htm Titus - Languages of India]
* [http://www.kamat.com/indica/diversity/languages.htm Diversity of Languages in India]
* [http://rajbhasha.nic.in/ Official webpage explains the chronological events related to ''Official Languages Act'' and amendments]
* [http://www.ciil.org/ A comprehensive federal government site that offers complete info on Indian Languages]
* [http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IN Ethnologue Ethnologue report on the languages of India]
* [http://tdil.mit.gov.in/news.htm Technology Development for Indian Languages, Government of India] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100130004052/http://tdil.mit.gov.in/NEWS.htm |date=2010-01-30 }}
* [http://india.gov.in/knowindia/india_at_a_glance.php The Official Portal of the Indian Government]

{{ভাৰতৰ ভাষাসমূহ}}
{{ভাৰত সম্পৰ্কীয় বিভিন্ন বিষয়ৰ প্ৰবন্ধ তালিকা}}
{{পৃথিৱীৰ প্ৰধান ভাষাসমূহ}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ভাষা|*]]
[[শ্ৰেণী: পোখালি (ভাৰত)]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰত সম্পৰ্কীয় তালিকা]]</text>
      <sha1>qv5mswsskwwt27npc74edrhb8tcyhxp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাণীকান্ত কাকতি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4863</id>
    <revision>
      <id>453711</id>
      <parentid>448790</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:51:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>164.100.149.254</ip>
      </contributor>
      <comment>Tag removed</comment>
      <origin>453711</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33927" sha1="9503j4eytdpfifi5vj76fepyu6ui4og" xml:space="preserve">{{তথ্যছক লেখক
| name = বাণীকান্ত কাকতি
| image = Banikanta Kakati.jpg
| birth_date = {{Birth date|1894|11|15}}
| birth_place = [[বৰপেটা]], বাটিকুৰুহা গাঁও
| death_date = {{Death date and age|1952|11|15|1894|11|15}}
| nationality = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]]
| education = [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]
| religion = [[হিন্দু ধৰ্ম]]
}}

'''বাণীকান্ত কাকতি''' ({{lang-en|Banikanta Kakati}}) একাধাৰে গৱেষক, ভাষাবিদ, সম্পাদক, সমালোচক৷&lt;ref&gt;বাণীকান্ত কাকতি, সম্পা. অনুৰাধা শৰ্মা, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, প্ৰথম প্ৰকাশ,২০১৫, পৃষ্ঠা-পাতনি&lt;/ref&gt; অসমীয়া ভাষাৰ ভাষাতাত্ত্বিক অধ্যয়ন বিষয়ত তেখেতে যথেষ্ট অৱদান আগবঢ়াই থৈ গৈছে। তেওঁ প্ৰথম বাৰলৈ ১৯১৮ চনত [[কলিকতা]]ৰ [[প্ৰেচিডেন্সি কলেজ]]ৰ পৰা [[ইংৰাজী সাহিত্য]]ত এম.এ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;সাহিত্যৰত্ন : এশ একুৰি সাহিত্যিকৰ জীৱনী, উমেশ চেতিয়া, পৃ:নং; ১৬৭,কিৰণ প্ৰকাশন, ধেমাজি,২০১৬&lt;/ref&gt; তাৰ পাছত তেওঁ কটন কলেজত ইংৰাজী বিষয়ৰ অধ্যাপনা কৰিবলৈ লয়৷ অধ্যাপনা কৰি থাকোঁতেই পুনৰ ১৯২৩ চনত [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা [[ইংৰাজী ভাষা]]ৰ আনটো গ্ৰুপত পৰীক্ষা দি&lt;ref&gt;সাহিত্যৰত্ন : এশ একুৰি সাহিত্যিকৰ জীৱনী, উমেশ চেতিয়া, পৃ:নং; ১৬৭,কিৰণ প্ৰকাশন, ধেমাজি,২০১৬&lt;/ref&gt; প্ৰথম শ্ৰেণীৰ প্ৰথম হৈ এম.এ পাছ কৰে। তেওঁ কটন কলেজৰ অধ্যাপক আছিল আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অসমীয়া বিভাগৰ প্ৰথমজন অধ্যাপক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল৷ তেখেতৰ গৱেষণা গ্ৰন্থখনৰ নাম হ’ল-‘Assamese : Its Formation And Development. 

==জন্ম==
১৮৯৪ চনৰ ১৫ নৱেম্বৰত বৰপেটা জিলাৰ বৰকুৰিহা গাঁৱৰ তেখেতৰ জন্ম হয়। গাঁওখনৰ পূৰ্বৰ নাম আছিল খৰাৰভিঠা৷ তেখেতৰ পিতৃৰ নাম আছিল ললিতৰাম কাকতি&lt;ref&gt;সাহিত্যৰত্ন : এশ একুৰি সাহিত্যিকৰ জীৱনী, উমেশ চেতিয়া, পৃ:নং; ১৬৭,কিৰণ প্ৰকাশন, ধেমাজি,২০১৬&lt;/ref&gt; আৰু মাতৃৰ নাম লহোবালা কাকতি।&lt;ref name=&quot;জীৱন কৃতি&quot;&gt;{{cite book | title=বাণীকান্ত কাকতি জীৱন আৰু কৃতি | publisher=ভৱানী প্ৰিণ্ট এণ্ড পাব্লিকেশ্যন | author=অনুৰাধা শৰ্মা | year=২০০৯ | location=গুৱাহাটী | pages=৩-৪৯}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;জীৱন কৃতি&quot; /&gt;বাণীকান্ত কাকতি মাতৃগৰ্ভত থাকোঁতেই পিতৃৰ মৃত্যু হয়৷ তেওঁলোকৰ সৰ্বমুঠ পাঁচজন ককায়ে-ভায়েক আছিল৷ বাণীকান্ত আছিল সৰ্বকনিষ্ঠ৷ জ্যেষ্ঠ ভাতৃ পৰমানন্দ কাকতিৰ ছত্ৰছায়াত থাকিহে তেখেত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল৷&lt;ref&gt;বাণীকান্ত কাকতি, সম্পা. অনুৰাধা শৰ্মা, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, প্ৰথম প্ৰকাশ,২০১৫, পৃষ্ঠা-২৮&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ড° বাণীকান্ত কাকতি, অতুলচন্দ্ৰ বৰুৱা, জীৱনী সংগ্ৰহ, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ:নং; ২০৬, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৩&lt;/ref&gt;

==শিক্ষা==
বাণীকান্ত কাকতিয়ে তেওঁৰ ককায়েক পৰমানন্দ কাকতিয়ে (যিজন ৰাধা পণ্ডিত নামেৰে জনাজাত আছিল) শিক্ষকতা কৰি থকা বাটিকুৰিহা নিম্ন প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত ১৯০০ চনত প্ৰথম শিক্ষা আৰম্ভ কৰিছিল। ককায়েকৰ তত্ত্বাৱধানত পঢ়া-শুনা কৰা বাণীকান্ত কাকতিয়ে প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ শেষ পৰীক্ষাত ভালদৰে উত্তীৰ্ণ হৈছিল আৰু চৰকাৰী ঘৰৰ পৰা বৃত্তি বা জলপানী লাভ কৰিছিল। বৈষ্ণৱ পৰিৱেশত ডাঙৰ হোৱাৰ বাবেই তেওঁ বৈষ্ণৱ সাহিত্যৰ প্ৰতিও সৰুৰেপৰাই আগ্ৰহী হৈছিল৷

প্ৰাইমাৰী বিদ্যালয়ৰ পৰা শেষ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱাৰ পিছত ইংৰাজী ১৯০৫ চনত বাণীকান্তই বৰপেটা হাইস্কুলত নাম লগায়। সেই সময়ত বৰপেটা হাইস্কুলৰ প্ৰধান শিক্ষক আছিল কালীমোহন গুপ্ত। তেওঁ 
বাণীকান্তৰ বছৰেকীয়া পৰীক্ষাৰ সংস্কৃতৰ বহীত এশ পাঁচ নম্বৰ দিয়া দেখি সংস্কৃতৰ শিক্ষক লক্ষ্মীনাৰায়ণ গোস্বামীক মাতি তেওঁৰ ভুল হৈছে বুলি চাবলৈ দিছিল৷ কিন্তু সংস্কৃত শিক্ষকগৰাকীয়ে উত্তৰত কৈছিল, বহীখনত ’বাছা’ই ইমান সুন্দৰকৈ শুদ্ধ উত্তৰ লিখিছে যে মই তাক পাঁচ নম্বৰ বেছিকৈ নিদি থাকিব নোৱাৰিলোঁ৷ প্ৰধান শিক্ষক কালীমোহন গুপ্তই বহীখন পৰীক্ষা কৰি সত্যতাৰ প্ৰমাণ পাইছিল৷&lt;ref&gt;বাণিকান্ত কাকতি, সুৰেন্দ্ৰ মোহন দাস, পৃ:নং; ৭,প্ৰকাশক: মৃণালকান্তি ভট্টাচাৰ্য, ষ্টুদেণ্টছ্ এম্পোৰিয়াম, ১৯৯৬&lt;/ref&gt; স্কুলখন তেতিয়া চৰকাৰী হোৱা নাছিল। এবাৰ স্কুলৰ বছৰেকীয়া পৰীক্ষাত প্ৰথম হোৱা বাবে ইংৰাজ লেখক [[চেমুৱেল মাইলছ|চেমুৱেল স্মাইলছ]]ৰ &quot;চেলফ্ হেল্প&quot; আৰু জাৰ্মান পণ্ডিত &quot;&quot;মেক্সমুলাৰৰ জীৱনী&quot;নামৰ কিতাপ দুখন বাণীকান্ত কাকতিয়ে পুৰস্কাৰ হিচাপে লাভ কৰিছিল আৰু এই কিতাপ দুখনে বাণীকান্ত কাকতিৰ মনৰ দ-সাঁচ বহুৱাইছিল। &lt;ref&gt;বাণিকান্ত কাকতি, সুৰেন্দ্ৰ মোহন দাস, পৃ:নং; ৮,প্ৰকাশক: মৃণালকান্তি ভট্টাচাৰ্য, ষ্টুদেণ্টছ্ এম্পোৰিয়াম, ১৯৯৬&lt;/ref&gt;

১৯১১ চনত বাণীকান্ত কাকতিয়ে বৰপেটা হাইস্কুলৰপৰা প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষা দি সমগ্ৰ অসম উপত্যকাৰ ভিতৰত প্ৰথম বিভাগত উত্তীৰ্ণ হয়। সেই সময়ত প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষা বিশ্ববিদ্যালয়ে চলাইছিল। অসমত তেতিয়াৰ দিনত বিশ্ববিদ্যালয় নাছিল। [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]য়েই অসমতো প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষা চলোৱাৰ দায়িত্ব বহন কৰিছিল। বাণীকান্তই প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষাত এই পৰীক্ষাত গোটেই অসমৰ ভিতৰত ইংৰাজীত সৰ্ব্বোচ্চ নম্বৰ লাভ কৰি বাণীকান্তই সোণৰ আৰু ৰূপৰ পদক অৰ্জন কৰিছিল। &lt;ref&gt;বৰেণ্য অসমীয়া, পৰেশ বৈশ্য, পৃ:নং; ২০৯, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ২০১৪&lt;/ref&gt;

বাণীকান্ত কাকতিয়ে প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱাৰ পিছত ইংৰাজী ১৯১১ চনত [[কটন কলেজ]]ত আই.এ. মহলাত নাম ভৰ্তি কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;জিলিকালে লুইতৰ পাৰ&quot;&gt;{{cite book | author= এম. আব্দুল মজিদ খান | title = জিলিকালে লুইতৰ পাৰ | publisher = বনলতা প্ৰকাশন, নতুন বজাৰ, ডিব্ৰুগড়-১ | pages=১৯–২৫| isbn = নাই }}&lt;/ref&gt; ইংৰাজী ১৯১৩ চনত সেই কলেজৰ পৰাই [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ অধীনত হোৱা আই.এ. পৰীক্ষাত বাণীকান্ত কাকতিয়ে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ভিতৰতে প্ৰথম স্থান অধিকাৰ কৰিছিল। ইংৰাজী ১৯১৩ চনত বাণীকান্ত কাকতিয়ে উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে কলিকতা চহৰলৈ যায় আৰু তাত বিখ্যাত [[প্ৰেচিডেন্সি কলেজ]]ত বি.এ.মহলাত নামভৰ্তি কৰে। ইংৰাজী ১৯১৫ চনত বাণীকান্ত বি.এ. পৰীক্ষাত বহে আৰু ইংৰাজীত অনাৰ্চ লৈ দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ চতুৰ্থ স্থান লাভ কৰি স্নাতক হয়। প্ৰেছিডেন্সি কলেজৰপৰা অৱতীৰ্ণ হোৱা শিক্ষাৰ্থীসকলৰ ভিতৰত সৰ্বোচ্চ স্থান লাভ কৰা বাবে তেখেতে ‘টনী স্মৃতি বঁটা’ লাভ কৰে৷

বি.এ. পাছ কৰাৰ পাছত ইংৰাজী ১৯১৫ চনত বাণীকান্তই কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ স্নাতকোত্তৰ মহলাত ইংৰাজী বিভাগত নাম লগায়। তেতিয়াৰ অসমৰ শিক্ষা বিষয়া কানিংহাম চাহাবলৈ তেওঁ ইংৰাজীত এখন চিঠি লিখিছিল৷ চিঠিৰ ভাষা এনে মৰ্মস্পৰ্শী আছিল আৰু তাৰ প্ৰকাশৰ আকৰ্ষণীয় ভংগী দেখি কানিংহাম চাহাবে নিজৰ জেপৰ পৰাই মাহিলী এক নিৰ্ধাৰিত নিৰিখৰ টকা দিবলৈ গাত লৈছিল৷ অৱশ্যে,  অসুস্থতাৰ কাৰণে তেওঁ ইংৰাজী ১৯১৭ চনত এম.এ. পৰীক্ষাত বহিব নোৱাৰিলে। &lt;ref&gt;ড° বাণীকান্ত কাকতি, অতুলচন্দ্ৰ বৰুৱা, জীৱনী সংগ্ৰহ, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ:নং; ২০৯, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৩&lt;/ref&gt; ইংৰাজী ১৯১৮ চনত তেওঁ এম.এ.পৰীক্ষাত বহে আৰু ইংৰাজী সাহিত্যৰ 'এ' গ্ৰুপত দ্বিতীয় শ্ৰেণীত উত্তীৰ্ণ হয়। ইয়াৰ পাঁচ বছৰ পিছত ইংৰাজী ১৯২৩ চনত তেওঁ ইংৰাজী সাহিত্যৰ 'বি' গ্ৰুপৰ পৰীক্ষাত পুনৰ বহে আৰু প্ৰথম শ্ৰেণীৰ প্ৰথম স্থান লাভ কৰি উত্তীৰ্ণ হয়। &lt;ref&gt;বৰেণ্য অসমীয়া, পৰেশ বৈশ্য, পৃ:নং; ২০৯, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ২০১৪&lt;/ref&gt;

কটন কলেজত কাম কৰি থাকোঁতে তেওঁ ভাষাবিজ্ঞানী সুনীতিকুমাৰ চেটাৰ্জীৰ তত্ত্বাৱধানত অসমীয়া ভাষাৰ উদ্ভৱ আৰু বিকাশ সম্পৰ্কত গৱেষণা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে৷ তেখেতৰ গৱেষণা গ্ৰন্থখনৰ নাম হ’ল- ‘Assamese : Its Formation And Development.’ ১৯৩৫ চনত এই গৱেষণাৰ বাবে তেওঁ ডক্টৰেট ডিগ্ৰী লাভ কৰে৷ উল্লেখ্য যে ভাৰতীয় বিশ্ববিদ্যালয়ৰপৰা ডক্টৰেট পোৱা প্ৰথমগৰাকী অসমীয়া হৈছে বাণীকান্ত কাকতি৷&lt;ref&gt;বাণীকান্ত কাকতি, সম্পা. অনুৰাধা শৰ্মা, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, প্ৰথম প্ৰকাশ,২০১৫, পৃষ্ঠা-৩০&lt;/ref&gt;

==কৰ্ম জীৱন==
১৯১৮ চনৰ ১৬ নবেম্বৰত কাকতিদেৱে ইংৰাজীৰ অধ্যাপক হিচাপে [[কটন কলেজ]]ত যোগদান কৰি কৰ্মজীৱনৰ পাতনি মেলে। &lt;ref&gt;বৰেণ্য অসমীয়া, পৰেশ বৈশ্য, পৃ:নং; ২১০, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ২০১৪&lt;/ref&gt; কটন কলেজত অধ্যাপকৰ পদ  পোৱা প্ৰথম অসমীয়া আছিল ড° সূৰ্য্যকুমাৰ ভূঞা আৰু দ্বিতীয় আছিল বাণীকান্ত কাকতি৷&lt;ref&gt;ড° বাণীকান্ত কাকতি, অতুলচন্দ্ৰ বৰুৱা, জীৱনী সংগ্ৰহ, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ:নং; ২১০, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৩&lt;/ref&gt;  ইয়াৰ মাজতে তেওঁ অসম চৰকাৰৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে ইণ্ডিয়ান হিষ্টৰিকেল ৰেকৰ্ডছ্ কমিছনৰ পেছোৱাত অনুষ্ঠিত দ্বাবিংশতিতম অধিৱেশনত যোগদান কৰে আৰু এবছৰ কালৰ বাবে এই কমিছনৰ সদস্য মনোনীত হয়৷ ১৯৪৭ চনত তেখেতে ঔ কটন কলেজৰ অধ্যক্ষ ৰূপে পদোন্নতি লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraphindia.com/north-east/the-birthplace-of-literary-masterpieces-lives-on-heritage-house-of-banikanta-kakati/cid/1560838|title=The birthplace of literary masterpieces lives on Heritage - House of Banikanta Kakati|accessdate=২২ জুন ২০২২}}&lt;/ref&gt; ১৯৪৯ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে বাণীকান্ত কাকতিয়ে কটন কলেজৰ অধ্যক্ষ হিচাপে সেৱা আগবঢ়াই চৰকাৰী চাকৰিৰ পৰা অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে।৷&lt;ref&gt;বাণীকান্ত কাকতি, সম্পা. অনুৰাধা শৰ্মা, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, প্ৰথম প্ৰকাশ,২০১৫, পৃষ্ঠা-৩০&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে তেখেতে নতুনকৈ স্থাপিত হোৱা অসমৰ প্ৰথম বিশ্ববিদ্যালয় গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অসমীয়া বিভাগত প্ৰাধ্যাপক হিচাপে পুনৰ কামত যোগদান কৰে মৃত্যুৰ সময়লৈকে তেওঁ সেই পদতে থাকি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;জিলিকালে লুইতৰ পাৰ&quot;/&gt; কাকতি আছিল অসমীয়া বিভাগৰ প্ৰথমজন ‘কলাগুৰু’ (Dean, Faculty Of Arts) ৰূপে নিৰ্বাচিত হৈছিল৷ তেওঁ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ক’ৰ্ট সভাৰো সদস্য আছিল৷ ৷&lt;ref&gt;বাণীকান্ত কাকতি, সম্পা. অনুৰাধা শৰ্মা, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, প্ৰথম প্ৰকাশ,২০১৫, পৃষ্ঠা-৩০&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
১৯১৬ চনৰ ৬ মে’ত বি.এ পাছ কৰিয়েই (বাইছ বছৰ বয়সত) বৰপেটাৰ গায়নহাটীৰ চিৰস্তাদাৰ উমাকান্ত দাসৰ জীয়েক কনকলতা দাসক তেখেতে বিয়া কৰায়।&lt;ref name=&quot;জিলিকালে লুইতৰ পাৰ&quot;/&gt; ঘৰখন চলোৱাৰ সকলো দায়িত্ব পত্নীয়ে গ্ৰহণ কৰি তেওঁক অধয়য়নৰ বাবে সময় উলিয়াই দিছিল৷ সেই বাবে পত্নীৰ আকস্মিক বিয়োগত মৰ্মাহত হৈ থাকি তেওঁ আক্ষেো কৰি কৈছিল, “ধুমুহাৰ দৰে তেওঁ আহিল, আৰু গোটেইখন তেনেই খেলিমেলি লগাই থৈ গুচি গ’ল৷ কেতিয়াবা সঁচাকৈয়ে বৰ বেয়া লাগে’’৷&lt;ref&gt;ড° বাণীকান্ত কাকতি, অতুলচন্দ্ৰ বৰুৱা, জীৱনী সংগ্ৰহ, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ:নং; ২১২, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৩&lt;/ref&gt; বাণীকান্ত কাকতি আৰু কনকলতা (দাস)কাকতিৰ তিনিজন পুত্ৰ আৰু তিনিজনী জীয়েক আছিল। ইংৰাজী ১৯৫২ চনত ১৭ ছেপ্তেম্বৰ তাৰিখে কনকলতা কাকতিৰ মৃত্যু ঘটে। 
কাকতি ব্যক্তিগত জীৱনত বৰ সাধাৰণভাবে দিন কটাইছিল৷ সাজ-পাৰ আছিল তেনেই সাধাৰণ৷ পিন্ধনত সদায় ধুতী-চোলা আৰু গাত সূতাৰ চাদৰ মেৰিয়াই লৈছিল৷ তেওঁক ছাত্ৰাৱস্থাত যিসকল লোকে অৰ্থসাহায্য দি সহায় কৰিছিল, সেইসকলৰ নাম তেওঁ লিখি ৰাখিছিল আৰু পিছত চাকৰিত সোমায়েই তেওঁ সেই অৰ্থসাহায্যৰ ধন ওভোতাই দিছিল৷ বাণীকান্ত কাকতি নিজেও বহু দুখীয়া ছাত্ৰক অৰ্থসাহাযয় দি পঢ়িবলৈ উৎসাহ যোগাইছিল৷&lt;ref&gt;ড° বাণীকান্ত কাকতি, অতুলচন্দ্ৰ বৰুৱা, জীৱনী সংগ্ৰহ, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ:নং; ২১৪, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৩&lt;/ref&gt;

==ভাষাতাত্ত্বিক অধ্যয়ন==
[[Assamese: Its Formation and Development]] তেখেতৰ এখন অতি মূল্যবান গৱেষণামূলক গ্ৰন্থ। এই গ্ৰন্থখনৰ কাৰণেই তেখেতক [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা ডক্টৰেট উপাধি প্ৰদান কৰা হয়।&lt;ref&gt;বাণীকান্ত ৰচনাৱলী, ভূমিকা, সম্পা: মহেশ্বৰ নেওগ, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৬, পৃ: নং; ১৯&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;সাহিত্যৰত্ন : এশ একুৰি সাহিত্যিকৰ জীৱনী, উমেশ চেতিয়া, পৃ:নং; ১৬৭,কিৰণ প্ৰকাশন, ধেমাজি,২০১৬&lt;/ref&gt; এই গৱেষণামূলক গ্ৰন্থখনৰ দ্বাৰাই তেওঁ অসমীয়া ভাষাৰ স্বতন্ত্ৰতা প্ৰতিষ্ঠা কৰে৷ এই অধ্যয়নত তেওঁ ভাষাবিদ ড° সুনীতি কুমাৰ চট্টোপাধ্যায়ৰ Origin And Development of Bengali Language গ্ৰন্থই আদৰ্শ দেখুৱাইছিল৷ সেইসময়ৰ অসমত ভাষা অধ্যয়নৰ দৰে কঠিন বিষয় এটা অধ্যয়নৰ কোনো পৰিৱেশ নথকাতো বাণীকান্ত কাকতিয়ে এনে দুঃসাধ্য কৰ্ম কৰি অসমীয়া ভাষাক স্বতন্তৰীয়া ভাষা হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা দেখি, তেওঁৰ পৰীক্ষক পেৰিছ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপক জুল ব্লখে প্ৰশংসা কৰিছিল৷ তেওঁ কৈছিল, I suppose the writer lives in a place far from academical atmosphere. But, I am really surprised to find such a writing coming from such quarter.&lt;ref&gt;বাণীকান্ত ৰচনাৱলী, ভূমিকা, সম্পা: মহেশ্বৰ নেওগ, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৬, পৃ: নং; ১৯&lt;/ref&gt; বাণীকান্ত কাকতিৰ গদ্যৰ এক সুকীয়া বৈশিষ্ট আছে৷ ভাব আৰু বিষয়ৰ সৈতে সংগতি ৰাখি বাণীকান্তই গদ্য ৰচনা কৰিছিল৷ শব্দচয়নত সংযমতা, বাক্য গঠনত হ্ৰস্ব, দীৰ্ঘ আৰু মিশ্ৰ বাক্যৰ প্ৰয়োগ আছিল মনকৰিবলগীয়া৷ আকৰ্ষণীয় ৰচনাভংগী, বিবিধ শব্দৰ সুপ্ৰয়োগ, বিচিত্ৰ বাক্য-ৰচনা, যথোচিত অলংকাৰ&lt;ref&gt;বাণীকান্ত কাকতিৰ গদ্যশৈলী, ড° মঞ্জু লস্কৰ, মনপুৰ মৌচন্দা, অসম সাহিত্য সভাৰ কলিয়াবৰ অধিৱেশনৰ স্মাৰক গ্ৰন্থ, পৃ:নং; ৪৮৫&lt;/ref&gt;ৰ প্ৰয়োগ আদিৰে অনুকৰণীয় গদ্য ৰচনা কৰি অসমীয়া সাহিত্যৰ ভঁৰাল চহকী কৰি গৈছে৷

==সাহিত্য কৰ্ম==
বাণীকান্ত কাকতিৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সাহিত্য কৃতি হ’ল তেওঁ গৱেষণা গ্ৰন্থ- [[Assamese : Its Formation And Development]]. ইয়াৰ বাহিৰে তেওঁ ইংৰাজী ভাষাত আন তিনিখন গৱেষণালব্ধ সাহিত্য পুথি ৰচনা কৰে৷

;'''ভাষাতত্ত্বমূলক গ্ৰন্থ'''
# Assamese: Its formation and Development, ১৯৪১&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment|title=Assamese: Its formation and Development }}&lt;/ref&gt;
;'''সাহিত্য আলোচনামূলক গ্ৰন্থ'''
# পুৰণি অসমীয়া সাহিত্য, ১৯৪০&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=qKGtOgAACAAJ&amp;dq=inauthor:%22Banikanta+Kakati%22&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;redir_esc=y|title=Puraṇi Asamīẏā sāhitya}}&lt;/ref&gt;
# [[:wikisource:as:সাহিত্য আৰু প্ৰেম|সাহিত্য আৰু প্ৰেম]], ১৯৪৮
# নতুন অসমীয়া সাহিত্য (এই নামত গ্ৰন্থ প্ৰকাশ হোৱা নাই যদিও ১৯৯১ চনত প্ৰকাশিত [[বাণীকান্ত ৰচনাৱলী]]ত ঠাই দিয়া হৈছে)
;'''সমাজতত্ত্ব বিষয়ক গ্ৰন্থ'''
# Mother Goddess Kamakhya, ১৯৪৮&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=crV3nQEACAAJ&amp;dq=inauthor:%22Banikanta+Kakati%22&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;redir_esc=y|title=Mother Goddess Kāmākhyā}}&lt;/ref&gt;
# [[কলিতা জাতিৰ ইতিবৃত্ত]], ১৯৪৩&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=Ir7GHAAACAAJ&amp;dq=inauthor:%22Banikanta+Kakati%22&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;redir_esc=y|title=Kalitā jātira itibr̥tta}}&lt;/ref&gt;
# পুৰণি কামৰূপৰ ধৰ্মৰ ধাৰা, ১৯৫৫
# Vaishnavite Myths and legends, ১৯৫২&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=nX1urgEACAAJ&amp;dq=inauthor:%22Banikanta+Kakati%22&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;redir_esc=y|title=Visnuite Myth and Legends}}&lt;/ref&gt;
'''জীৱনী গ্ৰন্থ'''
# Life and Teachings of Sankardeva, ১৯২৩
'''শিশু সাহিত্য'''
# পখিলা, ১৯৫১&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=mh5kGwAACAAJ&amp;dq=inauthor:%22Banikanta+Kakati%22&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;redir_esc=y|title=Pakhilā}}&lt;/ref&gt;
'''সম্পাদিত গ্ৰন্থ'''
# চোৰধৰা আৰু পিম্পৰা গুছোৱা, ১৯২০ 
'''সংকলিত গ্ৰন্থ'''
# Aspect of Early Assamese Literature, ১৯৫৩
'''অনুবাদ সাহিত্য'''
# Song of the Cell, ১৯৪২ (অম্বিকাগিৰী ৰায়চৌধুৰীৰ দেশাত্মবোধক ১৫ কবিতাৰ ইংৰাজী অনুবাদ)&lt;ref name=&quot;জীৱন কৃতি&quot; /&gt;

বাণীকান্ত কাকতিয়ে সময়ে সময়ে বাতৰি কাকত, আলোচনী আদিত পুৰণি অসমীয়া গ্ৰন্থ আৰু আধুনিক অসমীয়া গ্ৰন্থ সম্পৰ্কে বিভিন্ন সমালোচনামূলক প্ৰবন্ধ লিখিছিল৷ এই সকলো প্ৰবন্ধ ‘বাণী-প্ৰতিভা’ (১৯৯৬)&lt;ref&gt;বৰেণ্য অসমীয়া, পৰেশ বৈশ্য, পৃ:নং; ২১১, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ২০১৪&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;বৰেণ্য অসমীয়া, পৰেশ বৈশ্য, পৃ:নং; ২১০, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ২০১৪&lt;/ref&gt;ত সংকলন কৰা হৈছে৷ তদুপৰি, কাকতিয়ে নিজে সম্পাদনা কৰা “Aspect of Early Assamese Literature’’ গ্ৰন্থখন অসমীয়া সাহিত্যৰ প্ৰাচীন যুগৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি লিখা এখন মূল্যবান গ্ৰন্থ৷&lt;ref&gt;সাহিত্যৰত্ন : এশ একুৰি সাহিত্যিকৰ জীৱনী, উমেশ চেতিয়া, পৃ:নং; ১৭০, কিৰণ প্ৰকাশন, ধেমাজি, ২০১৬&lt;/ref&gt;

==সন্মান লাভ==
কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ে বাণীকান্ত কাকতিক তেওঁৰ গৱেষণামূলক গ্ৰন্থ &quot;অসমীয়া ভাষা:ইয়াৰ গঠন আৰু ক্ৰমবিকাশ&quot;ৰ বাবে তেওঁক পি.এইচ.ডি.ডিগ্ৰী প্ৰদান কৰে। আনহাতে গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ে তেওঁক &quot;ডিন অৱ দি ফেকাল্টি অৱ আৰ্টছ এণ্ড কমাৰ্ছ&quot; বা &quot;কলাগুৰু&quot; উপাধিৰে বিভূষিত কৰে।&lt;ref name=&quot;জিলিকালে লুইতৰ পাৰ&quot;/&gt;

==মৃত্যু==
ইংৰাজী ১৯৫২ চনৰ ১৫ নৱেম্বৰ&lt;ref&gt;বৰেণ্য অসমীয়া, পৰেশ বৈশ্য, পৃ:নং; ২১১, চন্দ্ৰ প্ৰকাশ, ২০১৪&lt;/ref&gt; তাৰিখে শনিবাৰৰ দিনা গুৱাহাটীৰ ৰিহাবাৰীৰ নিজা বাসভৱনত প্ৰাত:ভ্ৰমণৰপৰা ঘূৰি অহাৰ পিছতেই ডক্টৰ বাণীকান্ত কাকতিয়ে অসুস্থতা অনুভৱ কৰি বিছনাত শুই পৰে আৰু ক্ষন্তেক পিছতেই শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।&lt;ref&gt;ড° বাণীকান্ত কাকতি, অতুলচন্দ্ৰ বৰুৱা, জীৱনী সংগ্ৰহ, পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, পৃ:নং; ২১৩, অসম প্ৰকাশন পৰিষদ, ২০০৩&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;জিলিকালে লুইতৰ পাৰ&quot;/&gt; মৃত্যুৰ সময়ত তেখেতৰ বয়স আছিল ৫৮ বছৰ।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist|30em}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Wikisource author|বাণীকান্ত কাকতি}}
* [http://www.archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/ Assamese:Its formation and development ইয়াৰ পৰা ডাউনলোড কৰক]

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:লেখক]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া প্ৰবন্ধকাৰ]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:জন্ম ১৮৯৪]]
[[শ্ৰেণী:মৃত্যু ১৯৫২]]</text>
      <sha1>9503j4eytdpfifi5vj76fepyu6ui4og</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)</title>
    <ns>4</ns>
    <id>5490</id>
    <revision>
      <id>453450</id>
      <parentid>451084</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>8079</id>
      </contributor>
      <comment>/* A2K Monthly Report – November 2024 */ নতুন অনুচ্ছেদ</comment>
      <origin>453450</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="191365" sha1="3tx3e50ca9lsd9y3tgxka9veqmmiwip" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{Village pump pages|(বিবিধ)|alpha=yes|start=25|এই '''বিবিধ''' শিতান/বিভাগত ৰাইজৰ চ'ৰাৰ অন্য শিতানত খাপ নোখোৱা আলোচনাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। সাধাৰণ জ্ঞানৰ প্ৰশ্নৰ বাবে [[WP:RD|reference desk]] ব্যৱহাৰ কৰক। |WP:VPM}}

__TOC__
&lt;span id=&quot;below_toc&quot;&gt;&lt;/span&gt;
[[Category:ৱিকিপিডিয়াৰ জাননী ফলকসমূহ|{{PAGENAME}}]]
[[Category:আকস্মিক ভাষা সংযোগৰ বাবে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে পৰীক্ষা কৰা পৃষ্ঠাসমূহ]]
&lt;/noinclude&gt;

{{archive box|
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/1|সংৰক্ষণ ১ (জানুৱাৰী ২০১২-ডিচেম্বৰ ২০১২)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/2|সংৰক্ষণ ২ (জানুৱাৰী ২০১৩-ডিচেম্বৰ ২০১৩)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/3|সংৰক্ষণ ৩ (জানুৱাৰী ২০১৪-ডিচেম্বৰ ২০১৪)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/4|সংৰক্ষণ ৪ (জানুৱাৰী ২০১৫-ডিচেম্বৰ ২০১৫)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/5|সংৰক্ষণ ৫ (জানুৱাৰী ২০১৬-ডিচেম্বৰ ২০১৬)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/6|সংৰক্ষণ ৬ (জানুৱাৰী ২০১৭-ডিচেম্বৰ ২০১৭)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/7|সংৰক্ষণ ৭ (জানুৱাৰী ২০১৮-ডিচেম্বৰ ২০১৮)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/8|সংৰক্ষণ ৮ (জানুৱাৰী ২০১৯-ডিচেম্বৰ ২০১৯)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/9|সংৰক্ষণ ৯ (জানুৱাৰী ২০২০-ডিচেম্বৰ ২০২০)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/10|সংৰক্ষণ ১০ (জানুৱাৰী ২০২১-ডিচেম্বৰ ২০২১)]]&lt;br/&gt;
[[ৱিকিপিডিয়া:ৰাইজৰ চ'ৰা (বিবিধ)/Archive/11|সংৰক্ষণ ১১ (জানুৱাৰী ২০২২-ডিচেম্বৰ ২০২২)]]
}}
== CIS-A2K Newsletter December 2022 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its December 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of GLAM projects in Aurangabad|Launching of GLAM projects in Aurangabad]]
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022/Online Meetup 10 Dec 2022|Online Meetup 10 Dec 2022 (Indic Wiki Improve-a-thon 2022)]]
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]]

; Upcoming event 
* Mid-term Report 2022-2023

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:43, 7 January 2023 (ইউ.টি.চি.)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Upcoming vote on the revised Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

In mid-January 2023, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] will undergo a second community-wide ratification vote. This follows [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|the March 2022 vote]], which resulted in a majority of voters supporting the Enforcement Guidelines. During the vote, participants helped highlight important community concerns. The Board’s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] requested that these areas of concern be reviewed.

The volunteer-led [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Revisions_Committee_members|Revisions Committee]] worked hard reviewing community input and making changes. They updated areas of concern, such as training and affirmation requirements, privacy and transparency in the process, and readability and translatability of the document itself.

The revised Enforcement Guidelines can be viewed '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|here]]''', and a comparison of changes can be found '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|here]]'''.

'''How to vote?'''

Beginning '''January 17, 2023''', voting will be open. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter information|This page on Meta-wiki]]''' outlines information on how to vote using SecurePoll.

'''Who can vote?'''

The '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised enforcement_guidelines/Voter_information#Voting_eligibility|eligibility requirements]]''' for this vote are the same as for the Wikimedia Board of Trustees elections. See the voter information page for more details about voter eligibility. If you are an eligible voter, you can use your Wikimedia account to access the voting server.

'''What happens after the vote?''' 

Votes will be scrutinized by an independent group of volunteers, and the results will be published on Wikimedia-l, the Movement Strategy Forum, Diff and on Meta-wiki. Voters will again be able to vote and share concerns they have about the guidelines. The Board of Trustees will look at the levels of support and concerns raised as they look at how the Enforcement Guidelines should be ratified or developed further.

On behalf of the UCoC Project Team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[সদস্য:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:CSinha (WMF)|বাৰ্তা]]) 10:02, 8 January 2023 (ইউ.টি.চি.)

== &lt;section begin=&quot;announcement-header&quot; /&gt;Voting Opens on the Revised Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines &lt;section end=&quot;announcement-header&quot; /&gt; ==
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''{{subst:more languages}}''

Hello all, 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting|voting period]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines|revised Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] is now open! Voting will remain open for two weeks and will close at '''23:59 UTC''' on '''January 31, 2023'''. Please visit the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voter_information|'''voter information page''']] for voter eligibility information and details on how to vote. 

For more details on the Enforcement Guidelines and the voting process, see our [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Announcement/Voting_1|previous message]].

On behalf of the UCoC Project Team,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
[[সদস্য:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:CSinha (WMF)|বাৰ্তা]]) 11:50, 17 January 2023 (ইউ.টি.চি.)

== Global ban for PlanespotterA320/RespectCE ==

Per the [[m:Global bans|Global bans]] policy, I'm informing the project of this request for comment: [[m:Requests for comment/Global ban for PlanespotterA320 (2) ]] about banning a member from your community. Thank you.--[[User:Lemonaka|Lemonaka]] ([[User talk:Lemonaka|talk]]) 21:40, 6 February 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Zabe@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lemonaka/Massmessagelist&amp;oldid=24501599 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter January 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its January 2023 tasks. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities.

; Conducted events
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]]
* [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Community Training 2022|Project Tiger 2.0 Training]]
* [[:m:Grants:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge/Midpoint Report|Mid-term Report 2022-2023]]

; Upcoming event 
* [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 18:11, 12 February 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== International Mother Language day 2023 Datathon ==

&lt;small&gt;Apologies to write in English.&lt;/small&gt;

Dear all,

Hope you are doing well. CIS-A2K is going to organise [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language day 2023 Datathon]] on the occasion of and to celebrate International Mother language Day. The datathon will be from 21st February to 28 February 2023. During the week, we will contribute to Wikidata to add labels, descriptions, Aliases, items or properties and references to the statements. You can go through the given page link, add yourself and become a part of the event. During the datathon, we will finalise a day and organise a one or two-hour online session with a Wikidata expert to learn advanced tactics. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 17:49, 16 February 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Reminder: International Mother Language day 2023 Datathon ==

Dear all,

The International Mother Language Day 2023 Datathon will start tomorrow (after a few hours at 00:01 am) till 28 February. To contribute please add your name [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|here]]. We will contribute to Wikidata to add labels, descriptions, Aliases, items or properties and references to the statements.

We have created the outreach dashboard to track the activities. [https://outreachdashboard.wmflabs.org/courses/International_Mother_Language_Day/International_Mother_Language_Day_2023_Datathon Here] is the link.


There will be an online session on Sunday. The session will be for 1:30 hrs. Please block your calendar for 4:00 to 5:30 pm. Jinoy will be there for a training session to introduce basics and the tools like 'TABernacle', 'QS' and 'Mix n Match' that can be used for adding labels and improving the existing WD item for newbies.

Please reach out if you have any questions or concerns at program@cis-india.org. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:58, 20 February 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Community feedback-cycle about updating the Wikimedia Terms of Use starts ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
: ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
: ''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello community members,

[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department|Wikimedia Foundation Legal Department]] is organizing a feedback-cycle with community members to discuss updating the Wikimedia Terms of Use.

[[foundation:Special:MyLanguage/Terms of Use|The Terms of Use (ToU)]] are the legal terms that govern the use of websites hosted by the Wikimedia Foundation. We will be gathering your feedback on a draft proposal from February through April. The draft will be translated into several languages, with written feedback accepted in any language.

This update comes in response to several things:

* Implementing the Universal Code of Conduct.
* Updating project text to the Creative Commons BY-SA 4.0 license.
* Proposal for better addressing undisclosed paid editing.
* Bringing the Terms of Use in line with current and recently passed laws affecting the Wikimedia Foundation, including the European Digital Services Act

As part of the feedback cycle two office hours will be held: the first on 2 March and the second on 4 April. 

For further information, please consult:

* The [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|proposed update of the ToU by comparison]]
* The page for your [[metawiki:Talk:Terms of use|feedback]]
* Information about [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|the office hours]]

On behalf of the Wikimedia Foundation Legal Team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

[[সদস্য:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:CSinha (WMF)|বাৰ্তা]]) 07:55, 22 February 2023 (ইউ.টি.চি.)

== Editing news 2023 #1 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;&lt;i&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2023/February|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/i&gt;

This newsletter includes two key updates about the [[mw:Special:MyLanguage/Editing team|Editing]] team's work:

# The Editing team will finish adding new features to the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]] and deploy it.
# They are beginning a new project, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]].

&lt;strong&gt;Talk pages project&lt;/strong&gt;
[[File:Page Frame Features on desktop.png|alt=Screenshot showing the talk page design changes that are currently available as beta features at all Wikimedia wikis. These features include information about the number of people and comments within each discussion.|thumb|300px|Some of the upcoming changes]]

The Editing team is nearly finished with this first phase of the [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project|Talk pages project]]. Nearly all [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|new features]] are available now in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature for {{int:discussiontools-preference-label}}]].

It will show information about how active a discussion is, such as the date of the most recent comment. There will soon be a new &quot;{{int:skin-action-addsection}}&quot; button. You will be able to turn them off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]]. Please [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk_pages_project/Usability#c-PPelberg_(WMF)-20230215001000-Feedback:_Proposed_Revisions_to_%22Add_topic%22_button|tell them what you think]].

[[File:Daily edit completion rates mobile talk pages.png|thumb|300px|Daily edit completion rate by test group: DiscussionTools (test group) and MobileFrontend overlay (control group)]]

An A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|{{int:discussiontools-preference-label}} on the mobile site]] has finished. Editors were [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|more successful with {{int:discussiontools-preference-label}}]]. The Editing team is enabling these features for all editors on the mobile site.

&lt;strong&gt;New Project: Edit Check&lt;/strong&gt;

The Editing team is beginning [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|a project to help new editors of Wikipedia]]. It will help people identify some problems before they click &quot;{{int:publishchanges}}&quot;. The first tool will encourage people to add references when they add new content. Please [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist|watch]] that page for more information. You can [[mw:Special:MyLanguage/Editing_team/Community_Conversations#20230303|join a conference call on 3&amp;nbsp; March&amp;nbsp; 2023]] to learn more.&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

–[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:23, 22 February 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=24611966 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-03-01|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-03-01|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.

This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])&lt;/span&gt; 21:20, 27 February 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians! &lt;br/&gt;

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge &quot;'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! 
&lt;/div&gt;
[[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter Feburary 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of February. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its February 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Digitization &amp; Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya|Digitization &amp; Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya]]
* [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]]
* Wikidata Online Session

; Upcoming event 
* March Month Activity on Wikimedia Commons
* [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 04:50, 8 March 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Women's Month Datathon on Commons ==

&lt;small&gt;Please help us to translate the message.&lt;/small&gt;

Hello Wikimedians,

Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. 

You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. 

If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 17:49, 12 March 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;[[File:Wikimania Singapore Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.&lt;section end=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:CKoerner (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== Women's Month Datathon on Commons Online Session ==

Dear Wikimedians,

Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. 

There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 13:36, 22 March 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter March 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

There is a CIS-A2K monthly Newsletter that is ready to share which is for the month of March. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its March 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|Women's Month Datathon on Commons]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|Women's Month Datathon on Commons/Online Session]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]]
* [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 25 March 2023|Indic Wikisource Community Online meetup 25 March 2023]]

; Ongoing activity 
* [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 10:30, 10 April 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read-only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-04-26|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-04-26T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-04-26T14:00}}]'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-04-26|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.

This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:41, 21 April 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=24748237 --&gt;

== Wikimedia Foundation’s 2023-2024 Annual Plan and Upcoming Community Conversations ==

Hi Everyone,

The [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024 draft annual plan] of the Wikimedia Foundation applicable from July 2023 to June 2024 has been published and is '''open for feedback'''.

''While the entire annual plan is available in multiple languages, a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024 short summary] is available in close to 30 languages including many from the region.''

'''Two-Way Planning/Conversations'''

Since last year, the Foundation has prioritized [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2022-2023/Two-Way_Planning two-way planning] with communities by asking community members to share their goals for the coming year. We are hosting [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Collaboration a series of calls/discussions] across various time zones to collaborate across the movement, for South Asia-based communities; 
 
# In-person session during [https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023/Program WikiConference India], on the 28th of April with the attendees of the conference. (recording to be uploaded on meta).
# '''Virtual Discussion on the 30th of April, 2023 (0600 UTC)- Join Us! '''
We would like to invite you all to participate in the '''virtual discussion on the 30th of April''' where [https://wikimediafoundation.org/profile/lisa-seitz-gruwell/ Lisa Seitz Gruwell, Chief Advancement Officer, and Deputy to the Chief Executive Officer] would be sharing and discussing the plans with the movement.

'''Call Details'''

'''Virtual Discussion''' (Via Zoom)

'''Date''': 30th April 2023 (Sunday)

'''Time''': 0600 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1682834411 ZoneStamp])

[https://diff.wikimedia.org/event/30th-april-annual-planning-call/ Diff Calendar Link]

Look forward to seeing you on the call.

Please add the above details to your [https://diff.wikimedia.org/event/30th-april-annual-planning-call/ respective calendars], and do get in touch with me if you have any further questions.


[https://meta.wikimedia.org/wiki/User:RASharma_(WMF) Rachit Sharma (WMF)]

&lt;small&gt;Sent using [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 04:29, 25 April 2023 (ইউ.টি.চি.)&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:SGill (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&amp;oldid=24930250 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello,

As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are:

* Community members in good standing
* Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects
* Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type
* Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023
* Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations
* Confidently able to communicate in English

The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff.

The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''.

Best regards,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 19:00, 26 April 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24941045 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter April 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! CIS-A2K has done a few activities in the month of April and CIS-A2K's monthly Newsletter is ready to share which is for the last month. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities.

; Conducted events
* [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi|CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi]]

; Ongoing activity 
* [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:50, 15 May 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Mula Mutha Nadi Darshan 2023 campaign cum photography contest ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

Dear Wikimedians,

Greetings! CIS-A2K has started the Mula Mutha Nadi Darshan 2022 campaign cum photography contest on Wikimedia Commons from 15 May to 30 June. The aim of the contest is to document the Mula &amp; Mutha rivers along with their tributaries in the Pune district on Wikimedia Commons in the form of images and videos. You can see more specific topics in the [[c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023/Rivers &amp; Topics|Rivers and Topics]] section. In this campaign, partner organisations like, Jeevitnadi, Ecological Society, Samuchit Enviro Tech, Nisarg Sevak, National Society for Clean Cities etc. are actively participating. 

We are eager to see your contributions in this contest. For sign-up and upload please visit [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]. 

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 05:19, 17 May 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== The upcoming calls conducted by A2K for or with communities ==

&lt;small&gt;Apologies for writing in English. Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

Dear Wikimedians, 

We are excited to announce the launch of the [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls|A2K Monthly Engagement Call]], a series of interactive sessions aimed at fostering collaborative learning within the Wikimedia community. The motive behind starting the series of interactive sessions is to bring the community together to discuss and interact about important topics. The first Monthly Engagement call will start with [[:m:Grants:Knowledge Sharing/Connect|Let’s Connect]] which is an initiative to create an open and safe learning space for all Wikimedians to share and learn different skills with other peers and to add value and contribute collectively to the community. The first call in this series, organized and hosted by CIS-A2K, will take place on [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls/June 3, 2023 Call|June 3, 2023]], from 6:00 PM to 7:00 PM (IST).

One more announcement is about, on June 5, 2023, as we celebrate Environment Day, A2K is planning to engage communities and community members in discussions about potential activities for the month of June. These activities will involve capturing images of the environment, uploading them to Wikimedia Commons, and adding existing photos to articles on Wikipedia. We would love to invite Wikimedians to collaborate and join us in planning this activity on Sunday, May 28, 2023, from 11:00 am to 12:00 pm.

Call details are below:
* '''Preparatory Call for June Month Activity'''
* '''Sunday, May 28 · 11:00 am – 12:00 pm'''
* Time zone: Asia/Kolkata
* '''Video call link''': https://meet.google.com/rsy-nhsk-upp 

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 08:25, 25 May 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Selection of the U4C Building Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, 27 May 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter May 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of May. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. The newsletter includes updates on the conducted events and ongoing activities, providing a comprehensive overview of A2K's recent endeavours. We have taken care to mention both the conducted and ongoing events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Preparatory Call for June Month Activity
* Update on status of A2K's grant proposal

; Ongoing activity 
* [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]

; Upcoming Events
* Support to Punjabi Community Proofread-a-thon

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]])
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Invitation to join at WikiConverse India Call - June 24th, 2023 ==

&lt;small&gt;Apologies to write in English please help us to translate the message in your language&lt;/small&gt;

Greetings! WikiConverse India is a new initiative that A2K is working on to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled on June 24th, 2023, from 6:00 PM to 7:30 PM IST. A2K will invite Indian participants from recent international conferences, namely the Wikimedia Hackathon and EduWiki Conference, to share their important takeaways specifically relevant to India.

To join the WikiConverse India Call, You can find the call details below:
* WikiConverse India Call, June 24th, 2023
* Saturday, June 24 · 6:00 – 7:30pm IST
* Video call link: https://meet.google.com/qcm-rrac-qzk

If you have any questions, please write to a2k@cis-india.org. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 18:29, 16 June 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Reminder: Invitation to Join WikiConverse India Call ==

&lt;small&gt;Apologies for writing in English&lt;/small&gt;

Hello all,

As we informed you earlier, CIS-A2K has begun a new initiative to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled for June 24th, 2023, today at 6:00 PM. The call meta page is already prepared and you can find it [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference &amp; Hackathon|here]].

The call details are here to join us:
* '''Topic''': WikiConverse India Call
* '''Time''': Jun 24, 2023 06:00 PM India
* '''Join Zoom Meeting''': https://us06web.zoom.us/j/88637468034?pwd=MUVBVm1MVXlYNm1OTjZCNGpsM3R2dz09
* '''Meeting ID''': 886 3746 8034
** '''Passcode''': 874408

We hope you can find some time to join us and listen to the amazing stories and learning experiences from the speakers. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 10:01, 24 June 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Announcing the new Elections Committee members&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello there, 

We are glad to announce [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|the new members and advisors of the Elections Committee]]. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] assists with the design and implementation of the process to select Community- and Affiliate-Selected trustees for the Wikimedia Foundation Board of Trustees. After an open nomination process, the strongest candidates spoke with the Board and four candidates were asked to join the Elections Committee. Four other candidates were asked to participate as advisors. 

Thank you to all the community members who submitted their names for consideration. We look forward to working with the Elections Committee in the near future.

On behalf of the Wikimedia Foundation Board of Trustees,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:59, 28 June 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== MinT Machine Translation added to your Wikipedia ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}! 
 
Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language.

The WMF Language team has added another machine translation (MT) system for [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation] in your Wikipedia called MinT; you can use [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/MinT MinT machine translation] when translating Wikipedia articles using the Content and Section Translation tool.
 
The WMF Language team provides the MinT service. It is hosted in the Wikimedia Foundation Infrastructure with [https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_machine_translation neural machine translation] models that other organizations have released with an open-source license. MinT integrates translation based on [https://ai.facebook.com/research/no-language-left-behind/ NLLB-200], [https://opus.nlpl.eu/ OpusMT] and [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2 IndicTrans2] which is the model MinT is using in your Wikipedia. This MT is set as optional in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting &quot;Start with empty paragraph&quot; from the &quot;Initial Translation&quot; dropdown menu.
 
Since MinT is hosted in the WMF Infrastructure and the models are open source, it adheres to Wikipedia's policies about attribution of rights, your privacy as a user and brand representation. You can find more information about the MinT Machine translation and the models on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation/Machine%20Translation/MinT this page].
 
Please note that the use of the MinT MT is not compulsory. However, we would want your community to:
*use it to improve the quality of the Machine Translation service
*[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about the service and its quality, and the service you prefer as default for your Wikipedia.
 
We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translation tool.
 
Thank you! 
&lt;/div&gt;

[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|আলোচনা]]) 08:05, 3 July 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=UOzurumba_(WMF)/sandbox_MinT_announcement_list_1&amp;oldid=25253951 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter June 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of June. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Community Engagement Calls and Activities
** India Community Monthly Engagement Calls: 3 June 2023 call
** Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference &amp; Hackathon
** Punjabi Wikisource Proofread-a-thon
* Skill Development Programs
** Wikidata Training Sessions for Santali Community
* Indian Community Need Assessment and Transition Calls
* Partnerships and Trainings
** Academy of Comparative Philosophy and Religion GLAM Project
** Wikimedia Commons sessions with river activists
** Introductory session on Wikibase for Academy of Comparative Philosophy and Religion members

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:27, 17 July 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Deploying the Phonos in-line audio player to your Wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}! 

Apologies if this message is not in your language, {{int:Please-translate}} to your language.

This wiki will soon be able to use the [[mw:Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player]] implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. This is part of fulfilling a wishlist proposal of providing [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Multimedia_and_Commons/Audio_links_that_play_on_click|audio links that play on click]].

With the inline audio player, you can add text-to-speech audio snippets to wiki pages by simply using a tag:
&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;audio file&quot; label=&quot;Listen&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;
The above tag will show the text next to a speaker icon, and clicking on it will play the audio instantly without taking you to another page. A common example where you can use this feature is in adding pronunciation to words as illustrated on the [[wiktionary:en:English#Pronunciation|English Wiktionary]] below.

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
{{audio|en|En-uk-English.oga|Audio (UK)}}
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Could become:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;En-uk-English.oga&quot; label=&quot;Audio (UK)&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

The inline audio player will be available in your wiki in 2 weeks time; in the meantime, we would like you to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos|read about the features]] and give us feedback or ask questions about it in this [[mw:Help_talk:Extension:Phonos|talk page]].

Thank you! &lt;/div&gt;
&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], on behalf of the Foundation's Language team&lt;/bdi&gt;
&lt;/div&gt;

02:26, 27 July 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_announcement_list_(In-line_audio_player)&amp;oldid=25350821 --&gt;

== Announcement of Train the Trainer 2023 and Call for Scholarship ==

Dear all,

We are excited to announce the reactivation of the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program|Train the Trainer (TTT)]] initiative by CIS-A2K in 2023. TTT aims to empower Indian Wikimedians like you with essential skills to support Wikimedia communities effectively. Through this program, we seek to enhance your capacity, encourage knowledge sharing, identify growth opportunities, and enable a positive impact on the communities you serve. The [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 scholarship application] period is from ‘‘‘1st to 14th August 2023’’’. Unfortunately, we regretfully cannot consider applications from non-Indian Wikimedians due to logistical and compliance-related constraints. The event is scheduled for the end of September or the beginning of October 2023, and final dates and venue details will be announced soon. We encourage your active participation in [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|TTT 2023]] and welcome you to apply for scholarships via the provided form.

For inquiries, please contact us at a2K@cis-india.org or nitesh@cis-india.org. We look forward to your enthusiastic involvement in making Train the Trainer 2023 a resounding success! 

Regards,
Nitesh (CIS-A2K)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Reminder for TTT Scholarship and announcement about Event dates ==

Dear all,

We wanted to remind you about the Scholarship form for the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|Train the Trainer 2023 program]] and also provide you with the event dates. We encourage you to apply for scholarships to participate in Train the Trainer 2023, as it offers a valuable opportunity for you to actively contribute to your language communities. The scholarship form is accessible [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 here], and the submission window will remain open until 14th August 2023. If you are genuinely interested in promoting knowledge sharing and community empowerment, we strongly encourage you to fill out the form. (Please note that we won't be able to consider applications from Wikimedians based outside of India for TTT 2023.)

The Train The Trainer program will take place on 29th, 30th September, and 1st October 2023. This program provides you an opportunity to enhance your leadership and community-building skills. Thank you for your attention.
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter July 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of July. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Wikibase session with RIWATCH GLAM
* Wikibase technical session with ACPR GLAM
* Wikidata Training Sessions for Santali Community
* An interactive session with some Wikimedia Foundation staff from India

; Announcement
* Train The Trainer 2023 Program

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:23, 8 August 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. 

The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward.

Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]].

Best,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, 28 August 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25392152 --&gt;

== Invitation to the Indic Community Monthly Engagement Call on September 8, 2023 ==

Dear Wikimedians,

A2K is excited to invite you to the third call of the [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls|Indic Community Monthly Engagement Calls]] initiative scheduled for September 8, 2023, where A2K is hosting “Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia” by Let’s Connect. This event is designed to foster collaboration and knowledge-sharing among community members interested in the region's progress, grantees, potential grantees, and Regional Fund Committee members. The dedicated meta page is [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/September 8, 2023 Call|here]]. Here are the details:

* Date: September 8th
* Time: 6:00 PM - 7:30 PM IST
* Language: English
* Facilitation: Jessica Stephenson (WMF - Let’s Connect), Pavan Santhosh (CIS-A2K), Chinmayee Mishra (Let’s Connect working group)
* Duration: 1.5 hours
* Zoom Link: [https://us06web.zoom.us/j/82712474511?pwd=YUF3SE8yeWpWK0I0Z2QzQW9HN2x5dz09 Zoom Link]

You can find detailed information on the given meta page. We look forward to meeting you there tomorrow. :) Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 11:01, 7 September 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== আপোনাৰ ৱিকি কেৱল পঢ়িব পৰাকৈ থাকিব। ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|এই বাৰ্তটো আন ভাষাত পঢ়ক]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems.&lt;/span&gt; 

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-09-20|en}}'''.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-09-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-09-20T14:00}}]'''.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future.&lt;/span&gt; 

'''&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.&lt;/span&gt;'''

*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-09-20|en}}.&lt;/span&gt;
*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;If you try to edit or save during these times, you will see an error message.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Then you should be able to save your edit.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;''Other effects'':&lt;/span&gt;

*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Background jobs will be slower and some may be dropped.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Red links might not be updated as quickly as normal.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Some long-running scripts will have to be stopped.&lt;/span&gt;
* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;We expect the code deployments to happen as any other week.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.&lt;/span&gt;
* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;This project may be postponed if necessary.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]].&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Any changes will be announced in the schedule.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;There will be more notifications about this.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens.&lt;/span&gt; '''&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Please share this information with your community.&lt;/span&gt;'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

[[User:Trizek (WMF)|Trizek_(WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]]) 09:23, 15 September 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25018086 --&gt;

== Announcing Indic Wikimedia Hackathon 2023 and Invitation to Participate ==

Dear Wikimedians, 

The [[:m:Indic_MediaWiki_Developers_User_Group|Indic MediaWiki Developers User Group]] is happy to announce '''Indic Wikimedia Hackathon 2023 on 16-17 December 2023 in Pondicherry, India'''. 

The event is for everyone who contributes to Wikimedia’s technical spaces code developers, maintainers, translators, designers, technical writers and other related technical aspects. Along with that, contributors who don't necessarily contribute to technical spaces but have good understanding of issues on wikis and can work with developers in addressing them can join too. You can come with a project in mind, join an existing project, or create something new with others. The goal of this event is to bring together technical contributors from India to resolve pending technical issues, bugs, brainstorm on tooling ideas, and foster connections between contributors. 

We have scholarships to support participation of contributors residing in India. The '''scholarship form can be filled at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd_Qqctj7I87QfYt5imc6iPcGPWuPfncCOyAd_OMbGiqxzxhQ/viewform?usp=sf_link and will close at 23:59 hrs on 15 October 2023 (Sunday) [IST].''' 

Please reach out to contact{{@}}indicmediawikidev.org if you have any questions or need support. 

Best, Indic MediaWiki Developers UG, 04:40, 4 October 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&amp;oldid=25696853 --&gt;

== Image Description Month in India: 1 October to 31st October ==

&lt;small&gt;Apologies for writing in English.&lt;/small&gt;

Dear everyone,

We're excited to invite you to the [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|Image Description Month India]] description-a-thon, set to take place from October 1st to October 31st, 2023. During this event, we'll be focusing on improving image-related content across Wikimedia projects, including Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons.

To stay updated and get involved, please visit our dedicated event page [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event Page]].

Your active participation will be instrumental in enhancing Wikimedia content and making it more accessible to users worldwide. Thank you :) [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 14:35, 5 October 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Opportunities open for the Affiliations Committee, Ombuds commission, and the Case Review Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;div style=&quot;margin:.2em 0 .5em; margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex; &quot;&gt;
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']]

''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/span&gt;''&lt;/div&gt;

Hi everyone! The [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Affiliations Committee]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission]] (OC), and the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Case Review Committee]] (CRC) are looking for new members. These volunteer groups provide important structural and oversight support for the community and movement. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to apply. There is more information about the roles of the groups, the skills needed, and the opportunity to apply on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''Meta-wiki page''']]. 

On behalf of the Committee Support team,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, 9 October 2023 (ইউ.টি.চি.) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== A2K Monthly Newsletter for September 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]

Dear Wikimedians,

In September, CIS-A2K successfully completed several initiatives. As a result, A2K has compiled a comprehensive monthly newsletter that highlights the events and activities conducted during the previous month. This newsletter provides a detailed overview of the key information related to our endeavors.

; Conducted events
* Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia
* Relicensing and Digitisation workshop at Govinda Dasa College, Surathkal
* Relicensing and Digitisation workshop at Sayajirao Gaekwad Research Centre, Aurangabad
* Wiki Loves Monuments 2023 Outreach in Telangana
* Mula Mutha Nadi Darshan Photography contest results and exhibition of images
* Train The Trainer 2023

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 15:52, 10 October 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all, 

Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]].

Best,

Katie Chan &lt;br&gt;
Chair of the Elections Committee&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

01:12, 17 October 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== A2K Monthly Newsletter for October 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In the month of October, CIS-A2K achieved significant milestones and successfully concluded various initiatives. As a result, we have compiled a comprehensive monthly newsletter to showcase the events and activities conducted during the preceding month. This newsletter offers a detailed overview of the key information pertaining to our various endeavors.

; Conducted events
* Image Description Month in India
* WikiWomen Camp 2023
** WWC 2023 South Asia Orientation Call
** South Asia Engagement
* Wikimedia Commons session for Birdsong members
* Image Description Month in India Training Session

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 05:25, 7 November 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Coming soon: Reference Previews&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
[[File:Example_of_a_Reference_Preview.png|right|300px]]
A new feature is coming to your wiki soon: Reference Previews are popups for references. Such popups have existed on wikis as local gadgets for many years. Now there is a central solution, available on all wikis, and consistent with the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]].

Reference Previews will be visible to everyone, including readers. If you don’t want to see them, [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|you can opt out]]. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews unless you disable the gadget.

Reference Previews have been a beta feature on many wikis since 2019, and a default feature on some since 2021. Deployment is planned for November 22. 

* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Help page]] 
* [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Project page with more information (in English)]]. 
* Feedback is welcome [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|on this talk page]]. 
-- For [[m:WMDE Technical Wishes|Wikimedia Deutschland’s Technical Wishes]] team,
&lt;section end=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 13:11, 15 November 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25866958 --&gt;

== A2K Community Needs Assessment Form ==

In late November, A2K hosted a significant call as part of [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/2023 A2K Needs Assessment Event|WikiConverse India discussions]], aiming to understand the diverse needs of Indian Communities! We deeply appreciate the active participation of every community member, as your valuable suggestions and opinions will be instrumental in shaping A2K's future initiatives. 

To enrich this collaborative effort, we've crafted a [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfFfRvf844FKb1La0UC7fXHzofxrZorpr3QjDGJL1a0iOgXyQ/viewform form]. Your responses will provide key components for a broader needs assessment, offering profound insights into the community's suggestions and guiding A2K’s future plans. We invite you to invest just a few precious minutes in sharing your thoughts, ideas, efforts, and impactful initiatives! If you have any doubts or queries, feel free to reach out to nitesh@cis-india.org. 

Thank you for being an integral part of our vibrant community! Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 08:44, 5 December 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Enhancing Your Wikimania 2024 Scholarship Application: Community Call and Volunteer Support ==

Dear Wikimedians,

I hope this message finds you well. A2K is excited to share news about an upcoming A2K initiative to support Indian Wikimedians in the Wikimania 2024 scholarship process.

; Community Call with Experienced Wikimedians:
Join the community call on December 9, 2023, featuring experienced Indian Wikimedians. Gain insights into the Wikimania scholarship process, key application elements, and participate in a Q&amp;A session.

; Volunteer Committee:
A dedicated volunteer committee will assist applicants through Zoom Room Support Sessions, offering one-on-one discussions, personalized feedback, and application enhancement strategies.

For more details and to register:
* Community Call Meta page: [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/December 9, 2023 Call|link]]
* Date: 9 December 2023
* Time: 6:00 PM to 7:30 PM IST

We invite your active participation and look forward to your engagement in this community call. Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 06:50, 7 December 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== A2K Monthly Report for November 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
প্ৰিয় সতীৰ্থ,

CIS-A2K ই নৱেম্বৰ মাহত কেইবাটাও পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আমি যোৱা এমাহৰ বিশদ কাৰ্যক্ৰমণিকাৰ বিৱৰণৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি এখন মাহেকীয়া খবৰ-কাকত প্ৰস্তুত কৰিছোঁ। এই খবৰ-কাকতখনে আমাৰ বৈচিত্ৰ্যময় কাৰ্যপ্ৰণালীৰ মূল বিষয়ৰ এক থুলমূল আভাস দিব। 

; পৰিচালিত অনুষ্ঠানসমূহ
* পুনেৰ ১৭৫ বছৰীয়া পুৰণি বাচন মন্দিৰ পুথিভঁৰাললৈ সাংস্কৃতিক যাত্ৰা। 
* ২০২৩ বৰ্ষৰ A2Kৰ প্ৰয়োজনীয় মূল্যায়ন কাৰ্যসূচী। 
* ট্ৰেইন দা ট্ৰেইনাৰ ৰিপ’ৰ্ট

খবৰ-কাকতখন পঢ়িবলৈ ইয়াত ক্লিক কৰক [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;যদি আপুনি খবৰ-কাকতখন চাবস্ক্ৰাইব/আনচাবস্ক্ৰাইব কৰিব বিচাৰে, ইয়াত ক্লিক কৰক [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt; Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 05:54, 11 December 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Body&quot;/&gt;Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland
&lt;section end=&quot;Body&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, 13 December 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25955829 --&gt;

== Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.''

Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.&lt;br&gt; 
''Currently, we are only able to conduct interviews in English.''

The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time.

For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.&lt;br&gt;We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite&amp;oldid=26027495 --&gt;

==Making MinT a default Machine Translation for your Wikipedia== 

{{int:Hello}} Assamese Wikipedians!

Apologies as this message is not in your native language, {{int:please-translate}}.
 
The [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia%20Language%20engineering WMF Language team] wants to make [https://www.mediawiki.org/wiki/MinT MinT] the default machine translation support in Assamese Wikipedia [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation Content Translation]. MinT uses the [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2/ IndicTrans2] machine translation model, which recently has a new version.
 
Our proposal to set MinT as the default machine translation service in this Wikipedia will expose contributors to open source service by default and allow them to switch to other services if they prefer those services. Contributors can decide to switch to another translation service that is not default if they prefer the service, which will be helpful in analysing user preferences in the future. 
 
The WMF Language team is requesting feedback from members of this community in this thread if making the MinT the default translation service is okay in Assamese Wikipedia. If there are no objections to the above proposal. In that case, MinT will become the default machine translation in this Wikipedia by the end of January 2024.

Thank you for your feedback.

[[সদস্য:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:UOzurumba (WMF)|বাৰ্তা]]) 21:11, 9 January 2024 (ইউ.টি.চি.) On behalf of the WMF Language team.

== Reusing references: Can we look over your shoulder? ==

''Apologies for writing in English.''

The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references.

* The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here].
* Interviews can be conducted in English, German or Dutch.
* [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]].
* Sessions will be held in January and February.
* [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.]
* Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment.

We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]]
&lt;!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25956752 --&gt;

== A2K Monthly Report for December 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In December, CIS-A2K successfully concluded various initiatives, and we have curated an in-depth monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter offers a comprehensive overview of key information, showcasing our diverse endeavors.

; Conducted events
* Digital Governance Roundtable
* Indic Community Monthly Engagement Calls: Wikimania Scholarship Call
* Indic Wikimedia Hackathon 2023
* A2K Meghalaya Visit Highlights: Digitization and Collaboration
* Building Bridges: New Hiring in CIS-A2K
* Upcoming Events
** Upcoming Call: Disinformation and Misinformation in Wikimedia projects

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 06:54, 12 January 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Feminism and Folklore 2024 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2024, to March 31, 2024 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:26, 18 January 2024 (ইউ.টি.চি.)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

-- [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 07:26, 18 January 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:08, 19 January 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== A new feature for previewing references on your wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Page Previews and Reference Previews.png|alt=Montage of two screenshots, one showing the Reference Previews feature, and one showing the Page Previews feature|right|350x350px]]
''Apologies for writing in English. If you can translate this message, that would be much appreciated.''

Hi. As announced some weeks ago &lt;sup&gt;[&lt;nowiki/&gt;[[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CNPRQE2IG5ZNAVAOHBMF4AXXRLGJE6UT/|1]]] [&lt;nowiki/&gt;[[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|2]]]&lt;/sup&gt;, Wikimedia Deutschland’s [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team introduced [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] to many wikis, including this one. This feature shows popups for references in the article text.  

While this new feature is already usable on your wiki, most people here are not seeing it yet because your wiki has set [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Relation to gadgets|a gadget as the default]] for previewing references. We plan to remove the default flag from the gadget on your wiki soon. This means: 

* The new default for reference popups on your wiki will be Reference Previews. 
* However, if you want to keep using the gadget, you can still enable it in [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|your personal settings]].
The benefit of having Reference Previews as the default is that the user experience will be consistent across wikis and with the [[mw:Special:MyLanguage/Page_Previews|Page Previews feature]], and that the software will be easier to maintain overall. 

This change is planned for February 14. If you have concerns about this change, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|please let us know on this talk page]] by February 12. – Kind regards, [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 09:30, 23 January 2024 (ইউ.টি.চি.) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johanna_Strodt_(WMDE)/MassMessageRecipients&amp;oldid=26116190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:00, 31 January 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== A2K Monthly Report for January 2024 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Feel free to translate into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In January, CIS-A2K successfully concluded several initiatives, and we are pleased to present a comprehensive monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter provides an extensive overview of key information, highlighting our diverse range of endeavors.

; Conducted Events

* Roundtable on Digital Cultures
* Discussion on Disinformation and Misinformation in Wikimedia Projects
* Roundtable on Digital Access

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 19:16, 9 February 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;


== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. 

A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks.

Please look forward to hearing about the next steps soon.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:23, 12 February 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26160150 --&gt;

==আন্তৰ্জাতিক নাৰী দিৱসৰ সৈতে সংগতি ৰাখি অসমীয়া ৱিকিউৎসত এটি এডিটাথন আয়োজনৰ প্ৰস্তাৱ==
হে মাননীয় সদস্যসকল, 
আপোনালোক এই বিষয়ে অৱগত যে, অহা ৮ মাৰ্চৰ দিনটো আন্তৰ্জাতিক নাৰী দিৱস ৰূপে স্বীকৃত। এই দিৱসৰ সৈতে সংগতি ৰাখি গোটেই মাৰ্চ মাহটো নাৰী দিৱস ৰূপে উদযাপনৰ ৱিকিপিডিয়াৰ সিদ্ধান্ত মৰ্মে অসমীয়া ৱিকিউৎসতো এটি ৭ দিনীয়া এডিটাথন আয়োজনৰ বাবে আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰিছোঁ। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াত বিভিন্নটা প্ৰতিযোগিতাৰ অনুষ্ঠিত হৈ থকা সূত্ৰে মাহেকে ভালেখিনি কাম হৈ থকাৰ বিপৰীতে অসমীয়া ৱিকিউৎস কিছু ধীৰ গতিত আগবঢ়ালৈ চাই এই এডিটাথনে সদস্যসকলক নতুন উদ্যম প্ৰদান কৰিব বুলি আশা ৰাখিলোঁ আৰু মাননীয় সদস্যসকলৰ মতামত বিচাৰিলোঁ আৰু সময়সীমা নিৰ্ধাৰণৰ বাবে অনুৰোধ জনালোঁ। আপোনালোকৰ সমৰ্থন অনুযায়ী পৰৱৰ্তী কাৰ্য-প্ৰণালীৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হব।
_বিনীত,
[[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]] ([[সদস্য বাৰ্তা:JyotiPN|বাৰ্তা]]) 13:46, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)JyotiPN

===এডিটাথনৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত সময়===
* ৮-১৪ মাৰ্চলৈ এসপ্তাহ
* ৮-১৭ মাৰ্চলৈ ১০ দিন

===সমৰ্থন===
* বঢ়িয়া প্ৰস্তাৱ। সমৰ্থন জনাইছোঁ। -[[সদস্য:Joli Rumi|Joli Rumi]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Joli Rumi|বাৰ্তা]]) 13:57, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)
* ভাল প্ৰস্তাৱ৷ সমৰ্থন-৷[[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 14:00, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)
* বঢ়িয়াǃ আগ বাঢ়ক। [[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]]-ক সমন্বয়কৰ দায়িত্ব ল'বলৈ, তথা প্ৰস্তাৱিত এডিটাথনৰ পৰিকল্পনা যুগতাবলৈ অনুৰোধ জনালো। [[সদস্য:Babulbaishya|বাবুল বৈশ্য]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Babulbaishya|বাৰ্তা]]) 16:09, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)

===বিৰোধ===
===মন্তব্য===
* কেৱল দীঘলীয়া কৰিব নালাগে৷ এসপ্তাহ বা দহদিনীয়া৷- [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 14:01, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)
* পুৰস্কাৰ আদিৰ ব্যৱস্থা থাকিবনে? এই সংক্ৰান্তত CIS-A2K বা জয়ন্ত নাথৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব পাৰে। বেছি খৰধৰ কৰিব নালাগে। সুপৰিকল্পিতভাবে আগবাঢ়িবলৈ অনুৰোধ জনালো। [[সদস্য:Babulbaishya|বাবুল বৈশ্য]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Babulbaishya|বাৰ্তা]]) 16:13, 29 February 2024 (ইউ.টি.চি.)

==এডিটাথন বিষয়ক পৃষ্ঠা তৈয়াৰ==
আপোনালোকৰ সমৰ্থন তথা মন্তব্যৰ বাবে ধন্যবাদ যাচিলোঁ। মেটাত এডিটাথন বিষয়ক এটা পৃষ্ঠা তৈয়াৰ কৰা হৈছে। https://meta.wikimedia.org/wiki/Assamese_Wikimedia_Community/Events/Celebrate_Women_Wikisource_Edit-a-thon,_2024 । অসমীয়া ৱিকিউৎসতো পৃষ্ঠা এটা তৈয়াৰ কৰি বিষয়টো আগুৱাই নিবলৈ আৰু ফলক এখন আঁৰিবলৈ দক্ষ ৱিকিপিডিয়ান [[সদস্য:দিব্য দত্ত|দিব্য দত্ত]]ক অনুৰোধ কৰিলোঁ।
[[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]] ([[সদস্য বাৰ্তা:JyotiPN|বাৰ্তা]]) 06:44, 1 March 2024 (ইউ.টি.চি.)JyotiPN

:ৱিকিউৎসৰ এডিটাথনৰ পৃষ্ঠাখন ৱিকিউৎসতে তৈয়াৰ কৰিব লাগে। &lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 3px;&quot;&gt;[[User:দিব্য দত্ত|&lt;font color=&quot;#663300&quot;&gt;'''দিব্য দত্ত'''&lt;/font&gt;]]&amp;nbsp;([[User Talk:দিব্য দত্ত|বাৰ্তা]])&lt;/span&gt; 06:53, 1 March 2024 (ইউ.টি.চি.)
::বাৰু। আপুনি ইয়াত এখন কৰা দেখিছোঁ। সেইখনকে কপি কৰি দিম।
::[[সদস্য:JyotiPN|JyotiPN]] ([[সদস্য বাৰ্তা:JyotiPN|বাৰ্তা]]) 15:03, 1 March 2024 (ইউ.টি.চি.)JyotiPN

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26166467 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement.

Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]].

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 5 March 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26276337 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
: ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
: ''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all,

This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. 

Here are the key planned dates:

*  May 2024: Call for candidates and call for questions
*  June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5]
*  June-August 2024: Campaign period
*  End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period
*  October–November 2024: Background check of selected candidates
*  Board's Meeting in December 2024: New trustees seated

Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan.

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]].

Best regards,

[[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group)

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]19:56, 12 March 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26349432 --&gt;

== আপোনাৰ ৱিকি কেৱল পঢ়িব পৰাকৈ থাকিব৷ ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|এই বাৰ্তটো আন ভাষাত পঢ়ক]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2024-03-20|en}}'''.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]'''.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future.&lt;/span&gt; 

'''&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.&lt;/span&gt;'''

*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2024-03-20|en}}.&lt;/span&gt;
*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;If you try to edit or save during these times, you will see an error message.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Then you should be able to save your edit.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;''Other effects'':&lt;/span&gt;

*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Background jobs will be slower and some may be dropped.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Red links might not be updated as quickly as normal.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Some long-running scripts will have to be stopped.&lt;/span&gt;
* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;We expect the code deployments to happen as any other week.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.&lt;/span&gt;
* &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.&lt;/span&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;This project may be postponed if necessary.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]].&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Any changes will be announced in the schedule.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;There will be more notifications about this.&lt;/span&gt; &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens.&lt;/span&gt; '''&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Please share this information with your community.&lt;/span&gt;'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

[[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 00:00, 15 March 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25636619 --&gt;

== A2K Monthly Report for February 2024 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Feel free to translate into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In February, CIS-A2K effectively completed numerous initiatives, and we are delighted to share a detailed monthly newsletter encapsulating the events and activities from the previous month. This newsletter offers a thorough glimpse into significant updates, showcasing the breadth of our varied undertakings.

; Collaborative Activities and Engagement

* Telugu Community Conference 2024
* International Mother Language Day 2024 Virtual Meet
* Wiki Loves Vizag 2024

; Reports

* Using the Wikimedia sphere for the revitalization of small and underrepresented languages in India
* Open Movement in India (2013-23): The Idea and Its Expressions Open Movement in India 2013-2023 by Soni

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 14:12, 18 March 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== CIS-A2K announcing Community Collaborations program ==

&lt;small&gt;Please feel free to translate this into your preferred language.&lt;/small&gt;

Dear Wikimedians,

Exciting news from A2K! We're thrilled to announce that CIS-A2K is now seeking proposals for collaborative projects and activities to advance Indic Wikimedia projects. If you've got some interesting ideas and are keen on co-organizing projects or activities with A2K, we'd love to hear from you.

Check out all the details about requirements, process, timelines, and proposal drafting guidelines right [[m:CIS-A2K/Community Collaboration|here]].

We're looking forward to seeing your proposals and collaborating to boost Indic Wikimedia projects and contribute even more to the open knowledge movement.

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 14:25, 18 March 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;
== Request For Bot Access ==
'''Bot Name''':[[User:CampWiz Bot|CampWiz Bot]]

'''Operator''':[[সদস্য:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Nokib Sarkar|বাৰ্তা]])

'''Details:'''

This bot is a part of the tool [https://tools.wikilovesfolklore.org/campwiz CampWiz] which assists organizers of various edit-a-thon to host, manage campaign, evaluate submissions, publish results (As of now, about 40 campaigns were hosted and 8000+ articles were submitted through this tool). One of its sibling [https://tools.wikilovesfolklore.org/fnf/ tool] helps organizers to generate a list of articles which are not present on their wiki based on topic (As of now, 233636+articles in 150+ lists were harvested). One of our main targets was to reduce the security issue and liability along with privacy issue. As such, this tool uses a single bot account to interact with mediawiki which eliminates the need of storing the user's access token on the server. As of now, the bot would perform the following tasks. ''In order to prevent spamming, all the edits on user talk pages would be done by batch hourly, rather than immediately.''
# '''trackingTemplate''': This bot would add a template (configured by the campaign organizers) on the talk page of an article if it does not already exist, whenever that article is submitted into a campaign.
# '''notifyEvaluation''': This bot would add a message on submitter's talk page if any of his submissions get any evaluation by the judge (including any note that judge left).
# '''notifyNewSubmission''' (opt-in only): This bot would add a message containing new submission that were added on the talk page of the user who volunterily consented to have updates.
# &lt;s&gt;'''notifyStatistics''' (opt-in only): This bot would periodically give statistics update about the campaign the user opted-in.&lt;/s&gt; (For future reference)
 
To demonstrate the functionalities, please look at the [[:mr:Special:Contributions/CampWiz Bot|edits]] on mrwiki. All the templates that the bot uses should be localized too. These are: {{Special:PrefixIndex/User:CampWiz Bot/Templates/}} [[সদস্য:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Nokib Sarkar|বাৰ্তা]]) 21:27, 8 April 2024 (ইউ.টি.চি.)

:@[[সদস্য:Nayan j Nath|Nayan j Nath]] @[[সদস্য:Joli Rumi|Joli Rumi]] Pinging for attention. [[সদস্য:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Nokib Sarkar|বাৰ্তা]]) 19:20, 12 April 2024 (ইউ.টি.চি.)

== A2K Monthly Report for March 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

A2K is pleased to present its  monthly newsletter for March, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K during the month. This newsletter provides a comprehensive overview of the events and activities conducted, giving you insight into our collaborative efforts and engagements.

; Collaborative Activities and Engagement
* [[Commons:Wiki Loves Vizag 2024|Wiki Loves Vizag: Fostering Open Knowledge Through Photography]]

; Monthly Recap
* [[:m:CIS-A2K/Events/She Leads|She Leads Program (Support)]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/WikiHour: Amplifying Women's Voices|WikiHour: Amplifying Women's Voices (Virtual)]]
* [[:m:Wikimedia India Summit 2024|Wikimedia India Summit 2024]]
* [[:m:CIS-A2K/Institutional Partners/Department of Language and Culture, Government of Telangana|Department of Language and Culture, Government of Telangana]]

; From the Team- Editorial
; Comic

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 12:17, 11 April 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is ending soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello everyone,

This is a kind reminder that the voting period to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] will be closed on '''July 9, 2024''', at '''23:59 UTC'''.

If you have not voted yet, please vote [[m:Special:SecurePoll/vote/398|on SecurePoll]]. 

On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Charter Electoral Commission]],&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:45, 8 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;U4C Special Election - Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024.

The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]].

In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki.

Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]].

In cooperation with the U4C,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:02, 10 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikimedia Movement Charter ratification voting results&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello everyone,

After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.  

As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy.

The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: 

'''Individual vote:'''

Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333).

'''Affiliates vote:'''

Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111).

'''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:'''

The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].  

With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''.

We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance.

The Charter Electoral Commission,

[[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 17:52, 18 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== A2K Monthly Report for June 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

We are excited to share our June newsletter, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K over the past month. This edition provides a detailed overview of our events and activities, offering insights into our collaborative efforts and community engagements and a brief regarding upcoming initiatives for next month.

; In the Limelight- Book Review: Geographies of Digital Exclusion

; Monthly Recap
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wiki Technical Training 2024|Wiki Technical Training]]
* Strategy discussion (Post-Summit Event)

; Dispatches from A2K
* Future of Commons

;Coming Soon - Upcoming Activities
* Gearing up for Wikimania 2024
* Commons workshop and photo walk in Hyderabad

; Comic

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 06:23, 26 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote now to fill vacancies of the first U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility.

The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:46, 27 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26989444 --&gt;

== Train-the-Trainer (TTT) 2024: Call for Applications ==

''Apologies for writing in English, please feel free to post this into your language.''

Dear Wikimedians,

We are thrilled to announce the 9ninth iteration of the Train-the-Trainer (TTT) program, co-hosted by CIS-A2K and the Odia Wikimedians User Group. TTT 2024 will be held from October 18-20, 2024, in Odisha.

This event aims to enhance leadership and training skills among active Indian Wikimedians, with a focus on innovative approaches to foster deeper engagement and learning.

; Key Details:

* Event Dates: October 18-20, 2024
* Location: Odisha, India
* Eligibility: Open to active Indian Wikimedians
* Scholarship Application Deadline: Thursday, August 15, 2024

We encourage all interested community members to apply for scholarships. Please review the event details and application guidelines on the [[:m:Meta page|Meta page]] before submitting your application.
Apply Here: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeshY7skcMUfevuuzTr57tKr_wwoefrJ9iehq6Gn_R8jl6FmA/viewform Scholarship Application Form]
For any questions, please post on the [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Event talk page]] or email nitesh@cis-india.org. 

We look forward to your participation and contributions!

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 10:45, 31 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Train-the-Trainer (TTT) 2024: Call for Applications ==

''Apologies for writing in English, please feel free to post this into your language.''

Dear Wikimedians,

We are thrilled to announce the 9ninth iteration of the Train-the-Trainer (TTT) program, co-hosted by CIS-A2K and the Odia Wikimedians User Group. TTT 2024 will be held from October 18-20, 2024, in Odisha.

This event aims to enhance leadership and training skills among active Indian Wikimedians, with a focus on innovative approaches to foster deeper engagement and learning.

; Key Details:

* Event Dates: October 18-20, 2024
* Location: Odisha, India
* Eligibility: Open to active Indian Wikimedians
* Scholarship Application Deadline: Thursday, August 15, 2024

We encourage all interested community members to apply for scholarships. Please review the event details and application guidelines on the [[:m:Meta page|Meta page]] before submitting your application.
Apply Here: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeshY7skcMUfevuuzTr57tKr_wwoefrJ9iehq6Gn_R8jl6FmA/viewform Scholarship Application Form]
For any questions, please post on the [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Event talk page]] or email nitesh@cis-india.org. 

We look forward to your participation and contributions!

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 10:46, 31 July 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now.

'''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC.

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 15:29, 6 August 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Coming soon: A new sub-referencing feature – try it!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Sub-referencing&quot;/&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]]
Hello. For many years, community members have requested an easy way to re-use references with different details. Now, a MediaWiki solution is coming: The new sub-referencing feature will work for wikitext and Visual Editor and will enhance the existing reference system. You can continue to use different ways of referencing, but you will probably encounter sub-references in articles written by other users. More information on [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|the project page]].

'''We want your feedback''' to make sure this feature works well for you:

* [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|Please try]] the current state of development on beta wiki and [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|let us know what you think]]. 
* [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|Sign up here]] to get updates and/or invites to participate in user research activities.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]’s [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team is planning to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We will reach out to creators/maintainers of tools and templates related to references beforehand.

Please help us spread the message. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC)
&lt;section end=&quot;Sub-referencing&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=27309345 --&gt;

== Reminder: Apply for TTT 2024 Scholarships by August 22 ==

Dear Wikimedians,

'''Important Reminder''': The scholarship application deadline has been extended till Thursday, August 22, 2024. We encourage active Wikimedians to submit their applications before the deadline.

Please ensure you review the essential details on [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Meta page]] regarding this event.

Scholarship Application [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeshY7skcMUfevuuzTr57tKr_wwoefrJ9iehq6Gn_R8jl6FmA/viewform form]
 
For any questions, please reach out on the Event talk page or via email at nitesh@cis-india.org or Chinmayee at chinumishra70@gmail.com.

Regards,

TTT 2024 Organising team

[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 20:15, 20 August 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC ==

Hi all,

The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page].

This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites.

Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation!

[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 23:19, 22 August 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== A2K Monthly Report for July 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

We are excited to share our July newsletter, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K over the past month. This edition provides a detailed overview of our events and activities, offering insights into our collaborative efforts and community engagements and a brief regarding upcoming initiatives for next month.

; In the Limelight- NEP Study Report

; Monthly Recap
* [https://cis-india.org/raw/report-on-the-future-of-the-commons Future of Commons]
* West Bengal Travel Report

;Coming Soon - Upcoming Activities
* [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Train the Trainer 2024]]

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 09:05, 28 August 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]].

I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026:

* North America (USA and Canada)
** Ajraddatz

The following seats were not filled during this special election:

* Latin America and Caribbean
* Central and East Europe (CEE)
* Sub-Saharan Africa
* South Asia
* The four remaining Community-At-Large seats

Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community.

Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]].

On behalf of the U4C and the Elections Committee,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 14:05, 2 September 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Hello all,

The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board.

Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]].

When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''.

To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]].

Best regards,

The Elections Committee and Board Selection Working Group&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 12:13, 3 September 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;MOS namespace transition&lt;/span&gt; ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello -- as part of [[phab:T363538]] and as announced in Tech News this week, the &lt;code&gt;MOS&lt;/code&gt; namespace was added to aswiki this morning.  The output of the title migration script can be found at https://phabricator.wikimedia.org/T363538#10134012 .  The follow pages were moved:
* &lt;code&gt;MOS:&lt;/code&gt; was moved to [[MOS:T363538/]]
* &lt;code&gt;MOS:_HEAD&lt;/code&gt; was moved to [[MOS:T363538/_HEAD]]
* &lt;code&gt;MoS:HEAD&lt;/code&gt; was moved to [[Broken/MOS:HEAD]]
* &lt;code&gt;MoS:head&lt;/code&gt; was moved to [[Broken/MOS:Head]] 
* &lt;code&gt;MoS:&lt;/code&gt; was moved to [[Broken/MoS:]] 
* &lt;code&gt;MoS:DASH&lt;/code&gt; was moved to [[Broken/MOS:DASH]] 
* &lt;code&gt;MoS:HYPHEN&lt;/code&gt; was moved to [[Broken/MOS:HYPHEN]]

(You can find these with https://as.wikipedia.org/wiki/Special:PrefixIndex?prefix=T363538&amp;namespace=126 and https://as.wikipedia.org/wiki/Special:PrefixIndex?prefix=Broken%2F&amp;namespace=0 )

Please review these pages and fix any broken links.
&lt;/div&gt;
[[সদস্য:Cscott|Cscott]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Cscott|বাৰ্তা]]) 15:36, 10 September 2024 (ইউ.টি.চি.)
: There are also a lot of unrelated pages at [[Special:PrefixIndex/Broken]] from a prior cleanup script that the community should review. [[সদস্য:Pppery|Pppery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pppery|বাৰ্তা]]) 16:25, 10 September 2024 (ইউ.টি.চি.)

== আপোনাৰ ৱিকি কেৱল পঢ়িব পৰাকৈ থাকিব৷ ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|এই বাৰ্তটো আন ভাষাত পঢ়ক]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|ৱিকিমিডিয়া ফাউণ্ডেচনে]] নিজৰ ডাটা চেণ্টাৰসমূহৰ মাজৰ ট্ৰেফিকক সলনি কৰিব। ইয়াৰ দ্বাৰা নিশ্চিত হ'ব যে ৱিকিপিডিয়া আৰু অন্যান্য ৱিকিমিডিয়া ৱিকি কোনো দুৰ্যোগৰ পিছতো অনলাইন থাকিব পাৰে।

সকলো ট্ৰেফিক'''{{#time:j xg|2024-09-25|as}}''' লৈ সলনি হ'ব। চুইচটো '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-09-25T15:00|en}} {{#time:H:i e|2024-09-25T15:00}}]''' ৰ পৰা আৰম্ভ হ'ব। (20:30 GMT+5:30)

দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|মিডিয়াৱিকি]]ত কিছু সীমাবদ্ধতাৰ বাবে, সালসনিৰ সময়ত সকলো সম্পাদনা বন্ধ হ'ব লাগিব। এই ব্যাঘাতৰ বাবে আমি ক্ষমা বিচাৰিছো আৰু ভৱিষ্যতে ইয়াক হ্ৰাস কৰাৰ বাবে আমি কাম কৰি আছো। 

এই কাৰ্য্য সম্পন্ন হোৱাৰ 30 মিনিটৰ আগতে সকলো ৱিকিত এখন বেনাৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হ'ব। &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;This banner will remain visible until the end of the operation.&lt;/span&gt; 

'''আপুনি ক্ষন্তেক সময়ৰ বাবে সকলো ৱিকি কেৱল পঢ়িবহে পাৰিব, সম্পাদনা কৰিব নোৱাৰিব।'''

*আপুনি {{#time:l j xg Y|2024-09-25|as}} ত এঘণ্টালৈকে সম্পাদনা কৰিব নোৱাৰিব।
*যদি আপুনি এই সময়ছোৱাত সম্পাদনা বা সংৰক্ষণ কৰাৰ চেষ্টা কৰে, আপুনি এটা ত্ৰুটি বাৰ্তা দেখিব। আমি কামনা কৰোঁ যে এই ক্ষণত কোনো সম্পাদনা নেহেৰাই যাতে, কিন্তু আমি ইয়াৰ নিশ্চয়তা দিব নোৱাৰো। যদি আপুনি ত্ৰুটি বাৰ্তাটো দেখে, তেন্তে অনুগ্ৰহ কৰি সকলো স্বাভাৱিক অৱস্থালৈ ঘূৰি অহা পৰ্যন্ত অপেক্ষা কৰক। তাৰ পাছতহে আপুনি আপোনাৰ সম্পাদনা সংৰক্ষণ কৰিবলৈ সক্ষম হ'ব পাৰিব। কিন্তু, আমি পৰামৰ্শ দিওঁ যে আপুনি প্ৰথমে আপোনাৰ পৰিৱৰ্তনৰ এটা প্ৰতিলিপি বনাই লব পাৰে।

''অন্য প্ৰভাৱ'':

*পটভূমিৰ কামবোৰ লেহেমীয়া হ'ব আৰু কিছু কাম তল পৰি যাব। ৰঙা লিংকবোৰ সোনকালে স্বাভাৱিকৰ দৰে আপডেট ন 'বও পাৰে। যদি আপুনি ইতিমধ্যে আন কৰবাত লিংক কৰা এটা প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰে, তেন্তে লিংকটো স্বাভাৱিকতকৈ বেছি সময় ৰঙা হৈ থাকিব। দীঘলীয়া সময় ধৰি চলি থকা কিছুমান স্ক্ৰিপ্ত বন্ধ কৰিব লাগিব।
* আমি আশা কৰোঁ যে কোডৰ নিয়োজন আন যিকোনো সপ্তাহৰ দৰে হ'ব। অৱশ্যে, কিছুমান কেছ-বাই-কেছ ক'ড সময়ানুক্ৰমে ফ্ৰিজ হ'ব পাৰে যদি অপাৰেচনৰ পিছত সেইবোৰৰ প্ৰয়োজন হয়।
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] প্ৰায় ৯০ মিনিটৰ বাবে উপলব্ধ নহ'ব।

প্ৰয়োজন হ'লে এই প্ৰকল্পটো পিছুৱাই দিয়া হ&quot;ব পাৰে। আপুনি [[wikitech:Switch_Datacenter|wikitech.wikimedia.org ত সূচী পঢ়িব পাৰে]]। যিকোনো পৰিৱৰ্তন সময়সূচীত ঘোষণা কৰা হ'ব। 

'''অনুগ্ৰহ কৰি এই তথ্য আপোনাৰ সমাজৰ সৈতে ভাগ-বতৰা কৰক।'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

[[User:Trizek_(WMF)|Trizek_(WMF)]], 09:36, 20 September 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27248326 --&gt;

== A2K Monthly Report for August 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

We are excited to present our August newsletter, showcasing the impactful initiatives led by CIS-A2K throughout the month. In this edition, you'll find a comprehensive overview of our events and activities, highlighting our collaborative efforts, community engagements, and a sneak peek into the exciting initiatives planned for the coming month.

; In the Limelight- Doing good as a creative person

; Monthly Recap
* Wiki Women Collective - South Asia Call
* Digitizing the Literary Legacy of Sane Guruji
* A2K at Wikimania
* Multilingual Wikisource

;Coming Soon - Upcoming Activities
* Tamil Content Enrichment Meet
* Santali Wiki Conference
* TTT 2024

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:55, 26 September 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== 'Wikidata item' link is moving. Find out where... ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;&lt;i&gt;Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.&lt;/i&gt;{{tracked|T66315}}

Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project.
The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the &lt;span style=&quot;color: #54595d;&quot;&gt;&lt;u&gt;''General''&lt;/u&gt;&lt;/span&gt; section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the &lt;span style=&quot;color: #54595d;&quot;&gt;&lt;u&gt;''In Other Projects''&lt;/u&gt;&lt;/span&gt; section.

We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the   [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2.
More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].&lt;br&gt;&lt;br&gt;We welcome your feedback and questions.&lt;br&gt; [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 18:58, 27 September 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&amp;oldid=27524260 --&gt;

== Invitation to Participate in Wiki Loves Ramadan Community Engagement Survey ==

Dear all,

Apologies for writing in English. Please help to translate in your language.
We are excited to announce the upcoming [[m:Wiki Loves Ramadan|Wiki Loves Ramadan]] event, a global initiative aimed at celebrating Ramadan by enriching Wikipedia and its sister projects with content related to this significant time of year. As we plan to organize this event globally, your insights and experiences are crucial in shaping the best possible participation experience for the community.

To ensure that Wiki Loves Ramadan is engaging, inclusive, and impactful, we kindly invite you to participate in our community engagement survey. Your feedback will help us understand the needs of the community, set the event's focus, and guide our strategies for organizing this global event.

Survey link: https://forms.gle/f66MuzjcPpwzVymu5

Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will make a difference!

Thank you for being a part of our journey to make Wiki Loves Ramadan a success.


Warm regards,

User:ZI Jony 03:19, 6 October 2024 (ইউ.টি.চি.)

Wiki Loves Ramadan Organizing Team
&lt;!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27510935 --&gt;

== A2K Monthly Report for September 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

We are thrilled to share our September newsletter, packed with highlights of the key initiatives driven by CIS-A2K over the past month. This edition features a detailed recap of our events, collaborative projects, and community outreach efforts. You'll also get an exclusive look at the exciting plans and initiatives we have in store for the upcoming month. Stay connected with our vibrant community and join us in celebrating the progress we’ve made together!

; In the Limelight- Santali Wiki Regional Conference 2024
; Dispatches from A2K

; Monthly Recap
* Book Lover’s Club in Belagavi
* CIS-A2K’s Multi-Year Grant Proposal
* Supporting the volunteer-led committee on WikiConference India 2025
* Tamil Content Enrichment Meet
* Experience of CIS-A2K's Wikimania Scholarship recipients

;Coming Soon - Upcoming Activities
* Train-the-trainer 2024
* Indic Community Engagement Call
* A2K at Wikimedia Technology Summit 2024

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 15:13, 10 October 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Hello all,

Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted.

The following four candidates were the most voted:

# [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]]
# [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]]
# [[User:Victoria|Victoria Doronina]]
# [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]]

While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]]

Best regards,

The Elections Committee and Board Selection Working Group

&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 08:25, 14 October 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27183190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Seeking volunteers to join several of the movement’s committees&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. 

Read more about the committees on their Meta-wiki pages:
* [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]]
* [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]]

Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have.

For the Committee Support team,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:07, 16 October 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27601062 --&gt;

== Announcing Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024 &amp; scholarship applications ==

Dear Wikimedians,

We hope you are well. 

We are thrilled to announce the upcoming [[:metawiki:Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]], hosted by the [[:metawiki:Indic MediaWiki Developers User Group|Indic MediaWiki Developers UG]] (aka Indic-TechCom) in collaboration with the [[:metawiki:Odia Wikimedians User Group|Odia Wikimedians UG]]. The event will take place in Bhubaneswar during 20-22 December 2024.

Wikimedia hackathons are spaces for developers, designers, content editors, and other community stakeholders to collaborate on building technical solutions that help improve the experience of contributors and consumers of Wikimedia projects. The event is intended for:

* Technical contributors active in the Wikimedia technical ecosystem, which includes developers, maintainers (admins/interface admins), translators, designers, researchers, documentation writers etc.
* Content contributors having in-depth understanding of technical issues in their home Wikimedia projects like Wikipedia, Wikisource, Wiktionary, etc.
* Contributors to any other FOSS community or have participated in Wikimedia events in the past, and would like to get started with contributing to Wikimedia technical spaces.

We encourage you to follow the essential details &amp; updates on Meta-Wiki regarding this event. 

Event Meta-Wiki page: https://meta.wikimedia.org/wiki/Indic_Wikimedia_Hackathon_Bhubaneswar_2024

Scholarship application form: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSf07lWyPJc6bxOCKl_i2vuMBdWa9EAzMRUej4x1ii3jFjTIaQ/viewform Click here to apply ]

''(Scholarships are available to assist with your attendance, covering travel, accommodation, food, and related expenses.)''

Please read the application guidance on the Meta-Wiki page before applying.

The scholarship application is open until the end of the day 2 November 2024 (Saturday).
 
If you have any questions, concerns or need any support with the application, please start a discussion on the event talk page or reach out to us contact@indicmediawikidev.org via email.

Best,

[[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 09:35, 19 October 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&amp;oldid=25720607 --&gt;

== 'Wikidata item' link is moving, finally. ==

Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 11:29, 22 October 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&amp;oldid=27535421 --&gt;

== Final Reminder: Join us in Making Wiki Loves Ramadan Success ==

Dear all,

We’re thrilled to announce the Wiki Loves Ramadan event, a global initiative to celebrate Ramadan by enhancing Wikipedia and its sister projects with valuable content related to this special time of year. As we organize this event globally, we need your valuable input to make it a memorable experience for the community.

Last Call to Participate in Our Survey: To ensure that Wiki Loves Ramadan is inclusive and impactful, we kindly request you to complete our community engagement survey. Your feedback will shape the event’s focus and guide our organizing strategies to better meet community needs.

* Survey Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSffN4prPtR5DRSq9nH-t1z8hG3jZFBbySrv32YoxV8KbTwxig/viewform?usp=sf_link Complete the Survey]
* Deadline: November 10, 2024
Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will truly make a difference!

'''Volunteer Opportunity''': Join the Wiki Loves Ramadan Team! We’re seeking dedicated volunteers for key team roles essential to the success of this initiative. If you’re interested in volunteer roles, we invite you to apply.
* Application Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfXiox_eEDH4yJ0gxVBgtL7jPe41TINAWYtpNp1JHSk8zhdgw/viewform?usp=sf_link Apply Here]
* Application Deadline: October 31, 2024
Explore Open Positions: For a detailed list of roles and their responsibilities, please refer to the position descriptions here: [https://docs.google.com/document/d/1oy0_tilC6kow5GGf6cEuFvdFpekcubCqJlaxkxh-jT4/ Position Descriptions]

Thank you for being part of this journey. We look forward to working together to make Wiki Loves Ramadan a success!


Warm regards,&lt;br&gt;
The Wiki Loves Ramadan Organizing Team 05:11, 29 October 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27568454 --&gt;

== A2K Monthly Report for October 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

We’re thrilled to share our October newsletter, featuring the impactful work led or support by CIS-A2K over the past month. In this edition, you’ll discover a detailed summary of our events and initiatives, emphasizing our collaborative projects, community interactions, and a preview of the exciting plans on the horizon for next month.

; In the Limelight: TTT
;Dispatches from A2K

; Monthly Recap
* Wikimedia Technology Summit

; Coming Soon - Upcoming Activities
* TTT follow-ups

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 12:09, 8 November 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC ==

Hello everyone,

The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone &lt;https://zonestamp.toolforge.org/1732896000&gt;). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: &lt;https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024&gt;.

This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation.

Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 19:54, 21 November 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 --&gt;

== Proposal to enable the &quot;Contribute&quot; entry point in Assamese Wikipedia ==

{{Int:Hello}} Assamese Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called &quot;Contribute&quot; to your Wikipedia.

The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia.

Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Assamese Wikipedia.

'''Who can access it'''

Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the &quot;Contribute&quot; icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to &quot;view contributions&quot; is also available to access the list of your contributions.

[[চিত্ৰ:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]]                             [[চিত্ৰ:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]]

For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the &quot;Contributions&quot; option unless they change it to the &quot;Contribute&quot; manually.

This feature is available in four Wikipedia (Albanian, Malayalam, Mongolian, and Tagalog). We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the &quot;Contributions&quot; entry point as default.          

We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 10th December 2024.

We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the &quot;Contribute&quot; entry point in your Wikipedia.

We look forward to your response soon.

Thank you!

On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[সদস্য:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[সদস্য বাৰ্তা:UOzurumba (WMF)|বাৰ্তা]]) 04:35, 28 November 2024 (ইউ.টি.চি.)

== [[:m:Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation|Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation]] ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''{{int:please-translate}}''

Dear Wikimedians, 

We are excited to '''Initiate the discussions about India’s potential bid to host [[:m:Wikimania 2027|Wikimania 2027]]''', the annual international conference of the Wikimedia movement. This is a call to the community to express interest and share ideas for organizing this flagship event in India.

Having a consortium of a good number of country groups, recognised affiliates, thematic groups or regional leaders primarily from Asia for this purpose will ultimately strengthen our proposal from the region. This is the first step in a collaborative journey. We invite all interested community members to contribute to the discussion, share your thoughts, and help shape the vision for hosting Wikimania 2027 in India.

Your participation will ensure this effort reflects the strength and diversity of the Indian Wikimedia community. Please join the conversation on [[:m:Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation#Invitation to Join the Conversation|Meta page]] and help make this vision a reality!

Regards,
&lt;br&gt;
[[:m:Wikimedians of Kerala|Wikimedians of Kerala User Group]] and [[:m:Odia Wikimedians User Group|Odia Wikimedians User Group]]
&lt;br&gt;
This message was sent with [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) 15:14, 4 December 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Gnoeee@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_VPs&amp;oldid=27906962 --&gt;

== A2K Monthly Report – November 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

We’re excited to bring you the November edition of the CIS-A2K newsletter, highlighting our impactful initiatives and accomplishments over the past month. This issue offers a comprehensive recap of our events, collaborative projects, and community engagement efforts. It also provides a glimpse into the exciting plans we have lined up for the coming month. Stay connected with our vibrant community as we celebrate the progress we’ve made together!

; In the Limelight: Tulu Wikisource

; Dispatches from A2K 
; Monthly Recap

* Learning hours Call
* Dandari-Gussadi Festival Documentation, Commons Education Project: Adilabad
* Executive Directors meeting at Oslo

; Coming Soon - Upcoming Activities
* Indic Wikimedia Hackathon 2024
* Learning Hours

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Warm regards,
CIS-A2K Team [[সদস্য:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[সদস্য বাৰ্তা:MediaWiki message delivery|বাৰ্তা]]) 16:46, 10 December 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;</text>
      <sha1>3tx3e50ca9lsd9y3tgxka9veqmmiwip</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শুক্ৰ গ্ৰহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7230</id>
    <revision>
      <id>453458</id>
      <parentid>429950</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453458</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9602" sha1="ajnpul8r9ol580ds3vopee6n0le7949" xml:space="preserve">{{সাঁচ:গ্ৰহ
| bgcolour = #EDD58B
| name = শুক্ৰ গ্ৰহ
| symbol = [[চিত্ৰ:Venus symbol.svg|24px|alt=♀|শুক্ৰৰ জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক প্ৰতীক]]
| image = [[চিত্ৰ:PIA23791-Venus-RealAndEnhancedContrastViews-20200608 (cropped).jpg|frameless|শুক্ৰ]]&lt;!--Licensing conditions: Image processing by R. Nunes http://www.astrosurf.com/nunes--&gt;
| caption = বৰ্ণনাৰ বাবে চিত্ৰখনৰ ওপৰত ক্লিক কৰক
| epoch = জে২০০০
| aphelion = ১০৮,৯৪১,৮৪৯ কিমি&lt;br /&gt;০.৭২৮ ২৩১ ২৮ এইউ&lt;br /&gt;৬৭,৬৯৩,৪৮৮ মাইল
| perihelion = ১০৭,৪৭৬,০০২ কিমি&lt;br /&gt;০.৭১৮ ৪৩২ ৭০ এইউ&lt;br /&gt;৬৬,৭৮২,৬৫১ মাইল
| semimajor = [[১ E১১ m|১০৮,২০৮,৯২৬]] [[কিলোমিটাৰ|কিমি]]&lt;br /&gt;০.৭২৩ ৩৩১ ৯৯ [[জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক একক|এইউ]]&lt;br /&gt;৬৭,২৩৯,০৭০ মাইল
| orbital_circ = ৬৮০,০০০,০০০ কিমি&lt;br /&gt;৪.৫৪৫ এইউ
| eccentricity = ০.০০৬ ৭৭৩ ২৩
| sidereal_period = [[১ ই৭ স|২২৪.৭০০ ৬৯]] [[দিন]]&lt;br /&gt;(০.৬১৫ ১৯৭ ০ [[জুলীয় বৰ্ষ (জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান)|বছৰ]])
| synodic_period = ৫৮৩.৯২ দিন
| avg_speed = ৩৫.০২০ কিমি/[[ছেকেণ্ড|ছে]]
| max_speed = ৩৫.২৫৯ কিমি/ছে
| min_speed = ৩৪.৭৮৪ কিমি/ছে
| inclination = ৩.৩৯৪ ৭১[[ডিগ্ৰী (কোণ)|°]]&lt;br /&gt;(সৌৰ বিষুবৰ সৈতে ৩.৮৬°)
| asc_node = ৭৬.৬৮০ ৬৯°
| arg_perihelion = ৫৪.৮৫২ ২৯°
| satellites = নাই
| physical_characteristics = আছে
| equatorial_radius = ৬,০৫১.৯ কিমি&lt;br /&gt;(০.৯৫ [[পৃথিৱী]])
| surface_area = [[১ ই১৪ মি²|৪.৬০×১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt;]] [[বৰ্গ কিলোমিটাৰ|কিমি&lt;sup&gt;২&lt;/sup&gt;]]&lt;br /&gt;(০.৯০২ পৃথিৱী)
| volume = ৯.২৮×১০&lt;sup&gt;১১&lt;/sup&gt; [[ঘন কিলোমিটাৰ|কিমি³]]&lt;br /&gt;(০.৮৫৭ পৃথিৱী)
| mass = [[১ E২৪ kg|৪.৮৬৮৫×১০&lt;sup&gt;২৪&lt;/sup&gt;]] [[কিলোগ্ৰাম|কেজি]]&lt;br /&gt;(০.৮১৫ পৃথিৱী)
| density = ৫.২০৪ [[গ্ৰাম]]/cm&lt;sup&gt;৩&lt;/sup&gt;
| surface_grav = ৮.৮৭ [[ত্বৰণ|মি/ছে&lt;sup&gt;২&lt;/sup&gt;]]&lt;br /&gt;(০.৯০৪ ''[[অভিকৰ্ষীয় ত্বৰণ|g]]'')
| escape_velocity = ১০.৩৬ কিমি/ছে
| sidereal_day = [[প্ৰতীপ গতি|−]]২৪৩.০১৮৫ দিন
| rot_velocity = ৬.৫২ কিমি/ঘ (বিষুবত)
| axial_tilt = ২.৬৪°
| right_asc_north_pole = ২৭২.৭৬° (১৮ ঘ ১১ মিন ২ ছে) &lt;sup&gt;[http://www.hnsky.org/iau-iag.htm ১]&lt;/sup&gt;
| declination = ৬৭.১৬°
| albedo = ০.৬৫
| temperatures = আছে
| temp_name1 = পৃষ্ঠ তল
| min_temp_1 = 
| mean_temp_1 = [[১ ই২ কে|৭৩৭ কে]]&lt;br /&gt;৪৬৪ C (৮৬৭ ফ)
| max_temp_1 = ৭৭৩ কে&lt;br /&gt;৫০০ C (৯৩২ ফ)
| temp_name2 = Cloud tops
| min_temp_2 = ২২৮ [[কেলভিন|কে]]&lt;br /&gt;-৪৫ C (-৪৯ ফ)
| mean_temp_2 = 
| max_temp_2 = 
| adjectives = Venusian অথবা মাজেমাজে Cytherean
| atmosphere = আছে
| surface_pressure = ৯.২ [[পাষ্কেল (একক)|মেগা পাষ্কেল]]
| atmosphere_composition = ~৯৬.৫% [[কাৰ্বন ডাই অক্সাইড]]&lt;br /&gt;~৩.৫% [[নাইট্ৰজেন]]&lt;br /&gt;.০১৫% [[ছালফাৰ ডাই অক্সাইড]]&lt;br /&gt;.০০৭% [[আৰ্গন]]&lt;br /&gt;.০০২% [[বাষ্প]]&lt;br /&gt;.০০১৭% [[কাৰ্বন মনোক্সাইড]]&lt;br /&gt;.০০১২% [[হিলিয়াম]]&lt;br /&gt;.০০০৭% [[নিয়ন]]&lt;br /&gt;trace [[কাৰ্বনিল ছালফাইড]]&lt;br /&gt;trace [[হাইড্ৰজেন ক্লোৰাইড]]&lt;br /&gt;trace [[হাইড্ৰজেন ফ্লৰাইড]]
}}

'''শুক্ৰ গ্ৰহ''' [[সূৰ্য|সূৰ্যৰ]] পৰা দূৰত্বৰ দিশত [[সৌৰজগত|সৌৰজগতৰ]] দ্বিতীয় [[গ্ৰহ]]। এই [[পাৰ্থিৱ গ্ৰহ|পাৰ্থিৱ গ্ৰহটোক]] অনেক সময়ত [[পৃথিৱী|পৃথিৱীৰ]] &quot;ভনী গ্ৰহ&quot; বুলি আখ্যায়িত কৰা হয়, কাৰণ পৃথিৱী আৰু শুক্ৰৰ মাজত গাঠনিক উপাদান আৰু আচাৰ আচৰণ বহুতো সাদৃশ্য আছে। এই গ্ৰহটো আগতে যেতিয়া পৃথিৱীৰ আকাশত দেখা গৈছিল তেতিয়া তাক &quot;লুছিফাৰ&quot; বা &quot;চয়তান&quot; নামেৰে নামকৰণ কৰিছিল।

== নাম ==
শুক্ৰ গ্ৰহৰ [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] নামকৰণ কৰা হৈছে [[ৰোম সাম্ৰাজ্য|ৰোমান]] প্ৰেমৰ দেৱী [[ভেনাছ (দেৱী)|ভেনাছ]] (Venus, লেটিনত: ''উয়েনুস্‌'', ইংৰাজীত: ''ভীনাস্‌'') নামানুসাৰে। পৌৰাণিক কাহিনীতে ভেনাছ (শুক্ৰ) ভালকানৰ স্ত্ৰী আৰু দেৱপুত্ৰ কিউপিড আৰু দৈনিয়্যাছেৰ মাতৃ। বৰ্তমানত শুক্ৰৰ বিশেষণ হিচাপে ইংৰাজীত ''ভেনুছইয়ান'' (Venusian) শব্দটি ব্যৱহৃত হয়। কিন্তু ইয়াৰ [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] বিশেষণ হৈছে ''উয়েনেৰেয়াল্‌'' (Venereal), ইংৰাজী উচ্চাৰণত ''ভেনিৰিয়্যাল্‌'' যিটো আধুনিক ইংৰাজী ভাষাত [[যৌনৰোগ]] বোধক শব্দ হিচাপে ব্যৱহৃত হয়। এই বাবে ''ভেনিৰিয়্যাল'' শব্দটো ইয়াৰ বিশেষণ হিচাপে ইয়াত ব্যৱহাৰ নহয়। অনেক জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানীয়ে এই গ্ৰহৰ নামৰ বিশেষণ হিচাপে &quot;সিথাৰিয়ান&quot; (Cytherean) শব্দটি ব্যৱহাৰ কৰে যিটো &quot;গ্ৰীক পুৰাণ&quot;ত উল্লিখিত দেৱী &quot;আফ্ৰোদিতি&quot;ৰ অন্য নাম সিথাৰিয়াৰ পৰা আহিছে। ইয়াৰ বাদেও আৰু অনেক বিশেষণ হৈছে: ভেনাৰিয়ান (Venerean, Venarian), ভেনাৰান (Veneran) ইত্যাদি। 

চৈনিক, জাপানী, কোৰিয়া আৰু ভিয়েতনামিজ সংস্কৃতত এই গ্ৰহৰ নাম [[ধাতব তৰা]] (金星) বোলা হয় যিটো পৃথিৱী সৃষ্টিকাৰী পাঁচটি মৌলিক উপাদানৰ নামৰ পৰা উচ্চাৰিত। 

== বহিঃসংযোগ ==
* [http://www.mentallandscape.com/V_Venus.htm ছোভিয়েট ৰাছিয়াৰ শুক্ৰগহলৈ অভিযান]
* [http://www.mentallandscape.com/C_CatalogVenus.htm Catalog of Soviet Venus images]
* [http://www.nineplanets.org/venus.html The Nine Planets: Venus]
* [http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/missions/venera1112.html NASA page about the Venera missions]
* [http://www2.jpl.nasa.gov/magellan/ Magellan mission home page]
* [http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/missions/pvo.html Pioneer Venus information from NASA]
* [https://archive.is/20120523224458/sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/transit/venus0412.html Detailed information about transits of Venus]
* [http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/SystemSearch2.jsp?System=Venus USGS Gazetteer of Planetary Nomenclature: Venus]
* [http://www.geody.com/?world=venus Geody Venus], a search engine for surface features
* [http://www.worldwindcentral.com/wiki/Venus Maps of Venus in NASA World Wind] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150206160948/http://www.worldwindcentral.com/wiki/Venus |date=2015-02-06 }}
* [http://www.venustoday.com Venustoday.com] - Venus-related news
* [http://www.space.com/scienceastronomy/060911_venus_images.html Recalibrated surface images from the Venera landers]. Previously unresolved features are visible.
* [http://news.yahoo.com/s/space/20070410/sc_space/venusatmospheremorechaoticthanthought Venus Atmosphere more Chaotic than thought] From Yahoo News - April 10th, 2007
{{সৌৰজগত}}
{{পোখালি (সৌৰজগত)}}

[[শ্ৰেণী:গ্ৰহ]]
[[শ্ৰেণী:সৌৰজগত]]</text>
      <sha1>ajnpul8r9ol580ds3vopee6n0le7949</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মঙ্গল গ্ৰহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7238</id>
    <revision>
      <id>453386</id>
      <parentid>407086</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:16:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25440" sha1="6q47f6ljqrwah544bujql3k2ngfao5n" xml:space="preserve">{{সাঁচ:গ্ৰহ
| bgcolour = #E8AB79
| name = মঙ্গল
| symbol = [[চিত্ৰ:Mars symbol (fixed width).svg|20px|alt=♂|মঙ্গল গ্ৰহৰ জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক প্ৰতীক]]
| image = [[চিত্ৰ:Mars Hubble.jpg|frameless|মঙ্গল গ্ৰহ]]
| caption = হাবল মহাকাশ দূৰবীণৰ যোগেদি দেখা মঙ্গল গ্ৰহ
| epoch = জে২০০০&lt;sup&gt;[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/marsfact.html]&lt;/sup&gt;
| aphelion = ২৪৯,২২৮,৭৩০ কিমি (১৫৪.৮৬৩,৫৫৩ মাইল)&lt;br /&gt;১.৬৬৫ ৯৯১ ১৬ এইউ
| perihelion = ২০৬,৬৪৪,৫৪৫ কিমি (১২৮,৪০২,৯৬৭ mi)&lt;br /&gt;১.৩৮১ ৩৩৩ ৪৬ এইউ
| semimajor = ২২৭,৯৩৬,৬৩৭ [[কিলোমিটাৰ|কিমি]] (১৪১,৬৩২,৯৭৬ মাইল)&lt;br /&gt;১.৫২৩ ৬৬২ ৩১ [[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান একক|এইউ]]
| orbital_circ = ~১,৪৩০,০০০,০০০ কিমি (৮৮৮,০০০,০০০ mi)&lt;br /&gt;৯.৫৫ এইউ
| eccentricity = ০.০৯৩ ৪১২ ৩৩
| sidereal_period = [[১ ই৭ ছে|৬৮৬.৯৬০০]] [[দিন]]&lt;br /&gt;(১.৮৮০৮ বছৰ)
| synodic_period = ৭৭৯.৯৬ দিন&lt;br /&gt;(২.১৩৫ বছৰ)
| avg_speed = ২৪.০৭৭ কিমি/[[ছেকেণ্ড|ছে]]&lt;br /&gt;(৫৩,৮৫৯ মাইল/ঘ)
| max_speed = ২৬.৪৯৯ কিমি/ছে&lt;br /&gt;(৫৯,২৭৭ মাইল/ঘ)
| min_speed = ২১.৯৭২ কিমি/ছে&lt;br /&gt;(৪৯,১৫০ মাইল/ঘ)
| inclination = ১.৮৫০ ৬১[[ডিগ্ৰী (কোণ)|°]]&lt;br /&gt;(সৌৰবিষুবৰ সৈতে ৫.৬৫°)
| asc_node = ৪৯.৫৭৮ ৫৪°
| arg_perihelion = ২৮৬.৪৬২ ৩০°
| satellites = ২
| physical_characteristics = আছে
| oblateness = ০.০০৭ ৩৬
| equatorial_radius = ৩৪০২.৫ কিমি (২১১৪.২ মাইল) &lt;br /&gt;(পৃথিৱীৰ ০.৫৩৩ গুণ)
| polar_radius = ৩৩৭৭.৪ কিমি (২০৯৮.৬ mi) &lt;br /&gt;(পৃথিৱীৰ ০.৫৩৩ গুণ)
| surface_area = [[১ E১৪ m²|১.৪৪৮]]{{e|৮}} [[বৰ্গ কিলোমিটাৰ|কিমি²]])&lt;br /&gt;৫৫,৯০৭,০০০ বৰ্গমাইল (১৪৪ ৭৯৮ ৪৬৫ বৰ্গকিমি)&lt;br /&gt;(পৃথিৱীৰ ০.২৮৪ গুণ)
| volume = ১.৬৩১৮{{e|১১}} [[ঘন কিলোমিটাৰ|কিমি³]]&lt;br /&gt;(পৃথিৱীৰ ০.১৫১ গুণ)
| mass = ৬.৪১৮৫{{e|২৩}} [[কিলোগ্ৰাম|কেজি]]&lt;br /&gt;(পৃথিৱীৰ ০.১০৭ গুণ)
| density = ৩.৯৩৪ গ্ৰাম/ছেমি³
| surface_grav = ৩.৬৯ [[ত্বৰণ|মি/ছে&lt;sup&gt;২&lt;/sup&gt;]]&lt;br /&gt;(০.৩৭৬''g'')
| escape_velocity = ৫.০২৭ কিমি/ছে (১১,২৪৫ মাইল/ঘ)
| sidereal_দিন = ১.০২৫ ৯৫৭ দিন&lt;br /&gt; ([[১ ই৪ ছে|২৪.৬২২ ৯৬২]] ঘণ্টা)
| rot_velocity = ৮৬৮.২২ কিমি/ঘ (৫৩৯.৪৯ মাইল/ঘ)
| axial_tilt = ২৫.১৯°
| right_asc_north_pole = ৩১৭.৬৮১ ৪৩°&lt;br /&gt; (২১ ঘ ১০ মি ৪৪ ছে)
| declination = ৫২.৮৮৬ ৫০°
| albedo = ০.১৫
| temperatures = আছে
| temp_name2 = [[ছেলছিয়াচ]]
| min_temp_2 = −১১৩ °ছে
| mean_temp_2 = −২৫ °ছে
| max_temp_2 = ৭.৩ °ছে
| adjectives = [[মঙ্গলীয়]]
| atmosphere = আছে
| surface_pressure = ০.৭–০.৯ কিলো পাস্কেল
| atmosphere_density = 
| atmosphere_composition = ৯৫.৭২% [[কাৰ্বন ডাই অক্সাইড]] &lt;br /&gt;২.৭% [[নাইট্ৰজেন]]&lt;br /&gt;১.৬% [[আৰ্গন]]&lt;br /&gt;০.২% [[অক্সিজেন]]&lt;br /&gt;০.০৭% [[কাৰ্বন মনোক্সাইড]]&lt;br /&gt;০.০৩% [[পানী]] বাষ্প&lt;br /&gt;০.০১% [[নাইট্ৰিক অক্সাইড]]&lt;br /&gt;২.৫ [[অংশ প্ৰতি মিলিয়ন|পিপিএম]] [[নিয়ন]]&lt;br /&gt;৩০০ [[অংশ প্ৰতি বিলিয়ন|পিপিবি]] [[ক্ৰিপ্টন]]&lt;br /&gt;১৩০ পিপিবি [[ফৰমেল ডি হাইড]]&lt;br /&gt;৮০ পিপিবি [[জেনন]]&lt;br /&gt;৩০ পিপিবি [[অ’জন]]&lt;br /&gt;১০ পিপিবি [[মিথেন]] &lt;!--by volume, by mass, by number of moles?--&gt;
}}


[[সৌৰজগত|সৌৰজগতৰ]] চতুৰ্থ [[গ্ৰহ]] হৈছে মঙ্গল গ্ৰহ। [[পৃথিৱী|পৃথিৱীৰ]] পৰা এই গ্ৰহটো ৰঙা বৰণৰ দৰে দেখি। মঙ্গলগ্ৰহ সৌৰজগতৰ শেষ পাৰ্থিৱ গ্ৰহ। অৰ্থাৎ এই গ্ৰহটোৰো ভূ-ত্বক পৃথিৱী ভূ-ত্বকৰ সৈতে বহুখিনি সাদৃশ্য আছে। ইয়াত অতি ক্ষীণ বায়ুমণ্ডল আছে, আৰু ইয়াৰ ভূ-পৃষ্ঠত [[চন্দ্ৰ|চন্দ্ৰৰ]] দৰে অসংখ্য খাদ, আৰু পৃথিৱীৰ দৰে [[আগ্নেয়গিৰি]], [[মৰুভূমি]] আৰু মেৰুদেশীয় বৰফো আছে। সৌৰ জগতৰ সৰ্ববৃহৎ পাহাৰ এই গ্ৰহটোতেই অৱস্থিত। ইয়াৰ নাম [[অলিম্পাছ মনছ]]। সৰ্ববৃহৎ গভীৰ গিৰিখাতটোও এই গ্ৰহতে আছে আৰু ইয়াৰ নাম ভ্যালিছ মেৰিনাৰিছ। মঙ্গল গ্ৰহৰ ঘূৰ্ণন কাল আৰু ঋতু পৰিবৰ্তনো বহুকাংশে পৃথিৱীৰ দৰেই। 
 
১৯৬৫ চনত মেৰিনাৰ ৪ [[মহাকাশযান|মহাকাশযানখনে]] প্ৰথমবাৰৰ বাবে মঙ্গল গ্ৰহত অভিযান চলাইছিল। এই অভিযানৰ পিছৰ পৰা মঙ্গল গ্ৰহত তৰল [[পানী|পানীৰ]] অস্তিত্ব আছে বুলি অনেকেই ধাৰণা কৰিছিল। মঙ্গলৰ পৰা পোৱা পোহৰ আৰু আন্ধাৰৰ তৰঙ্গৰ মাজত পৰ্যাবৃত্ত পৰিবৰ্তন পৰ্যবেক্ষণ কৰি এই ধাৰণা কৰা হৈছিল। বিশেষভাবে মঙ্গলৰ মেৰু অঞ্চলৰ পৰা এই ধৰণৰ পৰিবৰ্তন চকুত পৰে, যি মহাসাগৰ বা জলাশয়ৰ প্ৰমাণ হিচাপে অনেকেই গ্ৰহণ কৰিছিল। 

== ভৌতিক বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
মঙ্গল গ্ৰহৰ ব্যাসাৰ্ধ্য পৃথিৱীৰ আধা আৰু ভৰ পৃথিৱীৰ এক দশমাংশ। ইয়াৰ ঘনত্ব পৃথিৱীতকৈ কম আৰু ভূপৃষ্ঠৰ ক্ষেত্ৰফল পৃথিৱীৰ শুকান ভূমিৰ মুঠ ক্ষেত্ৰফলতকৈ পৰা সামান্য কম। মঙ্গল বুধ গ্ৰহতকৈ ডাঙৰ হ'লেও বুধৰ ঘনত্ব মঙ্গল গ্ৰহতকৈ বেছি। ইয়াৰ ফলত বুধ গ্ৰহৰ পৃষ্ঠতলৰ মধ্যাকৰ্ষণ শক্তি তুলনামূলকভাবে বেছি। মঙ্গল গ্ৰহ দেখিবলৈ বহু পৰিমাণে ৰঙা ৰঙৰ কমলাৰ দৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ’ল মঙ্গলৰ পৃষ্ঠতলত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আয়ৰন অক্সাইডৰ উপস্থিতি। এই যৌগটিক সাধাৰণভাবে মামৰ বুলি কোৱা হয়। 
[[চিত্ৰ:Mars rocks.jpg|thumb|left|[[মাৰ্স পাথফাইণ্ডাৰে]] লোৱা এখন ফট’ য’ত মঙ্গল গ্ৰহৰ শিলাময় ধৰাপৃষ্ঠ দেখা গৈছে। ]]
মঙ্গলৰ পৃষ্ঠ মূলত বেছল্ট দ্বাৰা গঠিত। ইয়াৰ কক্ষীয় বৈশিষ্ট্য পৰ্যবেক্ষণ আৰু প্ৰচুৰ পৰিমাণে মঙ্গলীয় উল্কাৰ গবেষণা কৰি এই তথ্য নিশ্চিত কৰা হৈছিল। কিছুমান গবেষণাত প্ৰমাণিত হৈছিল মঙ্গলৰ কিছু কিছু অংশত বেছল্টৰ তকৈ ছিলিকা জাতীয় পদাৰ্থ বেছি আছে। এই অঞ্চলটি বহুকেইটা পৃথিৱীৰ এণ্ডেসাইট (এক ধৰণৰ আগ্নেয় শিল) জাতীয় পাথৰৰ দৰে। এই পৰ্যবেক্ষণবোৰক ছিলিকা কাচৰ মাধ্যমতো ব্যাখ্যা কৰা যায় পৰা। পৃষ্ঠাৰ বহুকেইটা অংশ সূক্ষ্ণ আয়ৰণ অক্সাইড যৌগ দ্বাৰা আবৃত। ধূলিকণা নামত পৰিচিত এই যৌগটি বহু পৰিমাণে ট্যালকম পাউডাৰৰ দৰে। 

মঙ্গল গ্ৰহৰ কোনো অভ্যন্তৰীণ চৌম্বক ক্ষেত্ৰ নাই। কিন্তু কিছু পৰ্যবেক্ষণত দেখা গৈছে ইয়াৰ ভূ-ত্বকৰ কিছু অংশত চুম্বকত্ব এতিয়াও আছে। চুম্বকীয়ভাবে susceptible খনিজ পদাৰ্থৰ কাৰণে সৃষ্ট এই চৌম্বকত্বক প্যালিম্যেগনেটিজ্‌ম বুলি কোৱা হয়। এই প্যালিম্যেগনেটিজম বহু পৰিমাণে পৃথিৱীৰ মহাসাগৰীয় গৰ্ভতলত প্ৰাপ্ত অলটাৰনেটিং বেণ্ডৰ দৰে। এই বিষয়ক লৈ কৰা অধ্যয়ন আৰু মাৰ্চ গ্লোবাল চাৰ্ভেয়াৰৰ সাহায্যত চলোৱা বিস্তৰ গবেষণা সহায়ত ১৯৯৯ চনত এটা তত্ত্ব স্থাপিত হয় যাৰ ২০০৫ চনৰ অক্টোবৰত পুনৰ পৰীক্ষণ হয়। এই তত্ত্ব মতে পৰ্যবেক্ষণকৃত বেণ্ডবোৰ হ'ল মঙ্গলত প্লেট-টাক্টনিক সঞ্চালন ভূ-গঠন প্ৰণালীৰ এটা নিদৰ্শন। এই ধৰণৰ ভূ-গঠনপ্ৰণালী ৪ বিলিয়ন বছৰ আগলৈকে মঙ্গলত বিদ্যমান আছিল। কিন্তু ৪ বিলয়ন বছৰ আগত গ্ৰহীয় ডায়নাম’ বিকল হৈ পৰাত চৌম্বক ক্ষেত্ৰ নাইকিয়া হৈ যায়। 

ইয়াৰ কেন্দ্ৰীয় অংশটোৰ (core) ব্যাসাৰ্ধ্য প্ৰায় ১,৪৮০ কিলোমিটাৰ (৯২০ মাইল)। এই কেন্দ্ৰভাগ মূলত লৌহ পদাৰ্থৰ দ্বাৰা গঠিত। লোহাৰ লগত ১৫ ৰ পৰা ১৭% ছালফাৰ আছে বুলি জানা গৈছে। এই হিচাপে মঙ্গলৰ কেন্দ্ৰভাগ আয়ৰণ ছালফাইড দ্বাৰা গঠিত যি বহু পৰিমাণে তৰল। এই পদাৰ্থটোৰ ঘনত্ব পৃথিৱীৰ কেন্দ্ৰত অবস্থিত পদাৰ্থৰ তুলনাত প্ৰায় দুগুণ। কেন্দ্ৰৰ চাৰিও দিশ ঘেৰি ছিলিকেট দ্বাৰা গঠিত এটা ম্যাণ্টল (mantle) আছে যি গ্ৰহটোৰ বহু পৰিমাণে প্লেট্ টেক্টনিক সঞ্চালন আৰু আগ্নেয় প্ৰকৃতিৰ সংৰচনা তৈয়াৰীত মূল ভূমিকা পালন কৰিছিল। কিন্তু বৰ্তমান এই ম্যাণ্টলটো নিষ্ক্ৰিয় অবস্থাত আছে। মঙ্গল গ্ৰহৰ ভূ-ত্বকৰ গড় গভীৰতা ৫০ কিলোমিটাৰ (৩১ মাইল)। এই গভীৰতা সৰ্বোচ্চ ১২৫ কিলোমিটাৰ (৭৮ মাইল) পৰ্যন্তলৈকে। অন্যদিশত পৃথিৱীৰ ভূ-ত্বকৰ গভীৰতা গঢ়/গড়ে ৪০ কিমি (২৫ মাইল)। পৃথিৱী আৰু মঙ্গল গ্ৰহ দুটাৰ আকৃতিৰ অনুপাত তুলনা কৰিলে পৃথিৱীৰ ভূ-ত্বক মঙ্গলৰ ভূ-ত্বকতকৈ তিনিগুণ শকত। 

মঙ্গলৰ ভূ-তাত্ত্বিক ইতিহাসক কেইবাটাও যুগত বিভক্ত কৰিব পৰা যায়। তাৰে তলত উল্লিখিত তিনিটা যুগ সকলোতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু সুস্পষ্ট:

নোয়াচিয়ান যুগ: (নোয়াচিস টেৰাৰ নামত নামাঙ্কিত), ইংৰাজীত Noachian epoch. ৩.৮ বিলিয়ন বছৰৰ পৰা ৩.৫ বিলিয়ন বছৰ পূৰ্বৰ সময় কালটো নোয়াচিয়ান যুগ নামে পৰিচিত। এই সময়ত মঙ্গলৰ পৃষ্ঠতল গঠন হয় যি এতিয়াও বিদ্যমান। সেই যুগত সৃষ্টি হোৱা পৃষ্ঠতলত পৰবৰ্তী কালত প্ৰচুৰ বিশালাকাৰ গাঁতৰ সৃষ্টি হৈছিল। থাৰচিচ বাল্‌জ নামৰ এটা আগ্নেয় উচ্চভূমি এই সময়ত সৃষ্টি হৈছিল বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে। এই যুগৰ শেষৰ ফালে তৰল পানীৰ বানপানী হৈছিল বুলি বদ্ধমূল ধাৰণা কৰা হৈছে। 

হেচপাৰিয়ান যুগ: (Hesperia Planum-এৰ নামত নামাঙ্কিত), ইংৰাজীত Hesperian epoch. ৩.৫ বিলিয়ন বছৰৰ পৰা ১.৮ বিলিয়ন বছৰ পূৰ্ব পৰ্যন্ত এই যুগৰ সীমা। এই যুগত লাভা দ্বাৰা আচ্ছাদিত সমভূমিৰ সৃষ্টি হয়। 

আমাজোনিয়ান যুগ: (আমাজোনিচ প্ল্যানিটিয়াৰ পৰা আহিছে), ইংৰাজীত Amazonian epoch. ১.৮ বিলিয়ন বছৰ আগৰ পৰা বৰ্তমান পৰ্যন্ত এই যুগৰ সীমাৰেখা। এই যুগত উল্কাপাতৰ ফলত কিছু সংখ্যক বিশালাকাৰ গাঁতৰ সৃষ্টি হৈছিল আৰু এই সময়তেই বিভিন্ন ধৰণৰ বহু সংৰচনা তৈয়াৰ হৈছিল। এই সময়তেই সৌৰ জগতৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্বতশৃঙ্গ অলিম্পাস মন্‌চ সৃষ্টি হৈছিল। ইয়াৰ বাহিৰে এই সময়ত মঙ্গলৰ অন্যান্য স্থানত লাভাৰ প্ৰবাহ বৃদ্ধি পাইছিল। 

== জলবিজ্ঞান ==
বৰ্তমান মঙ্গল গ্ৰহৰ বায়ুমণ্ডলীয় চাপ ইমান কম যে ইয়াত তৰল পানী থাকা সম্ভব নহয়। কিন্তু মঙ্গলত বৰফ আছে। ইয়াৰ দুই মেৰু সম্পূৰ্ণ বৰফ দ্বাৰা গঠিত। ২০০৭ চনৰ মাৰ্চত নাছাই এক বিশেষ বিজ্ঞপ্তিত জনাইছিল, মঙ্গলৰ দক্ষিণ মেৰুত যি পৰিমাণৰ বৰফ আছে সেয়া গলাই দিলে সমগ্ৰ গ্ৰহটো পানীত ডুবি যাব আৰু এই জলভাগৰ গভীৰতা হ'ব প্ৰায় ১১ মিটাৰ (৩৬ ফুট)। ইয়াৰ লগতে বৰফৰ এটা পাৰমাফ্ৰষ্ট ম্যাণ্ট্‌ল মেৰু অঞ্চলৰ পৰা ৬০° অক্ষাংশ এলাকা জুড়ি প্ৰলম্বিত আছে। মঙ্গলৰ শকত ক্ৰায়োস্ফেয়াৰৰ অভ্যন্তৰত আৰু বিপুল পৰিমাণ পানী লুকাই আছে বুলি ধাৰণা কৰা হয়। কোনো আগ্নেয় বিস্ফোৰণৰ সহায়ত ক্ৰায়োস্ফেয়াৰ ধ্বংস হ'লে এই পানী ওলাই আহিব পৰে। এই ধৰণৰ এটা বিস্ফোৰণ বহুত আগত হৈছিল যাৰ কাৰণে মঙ্গলৰ ভ্যালিচ মেৰিনাৰিছ গঠিন হৈছিল। ইতিহাসৰ এই সময়ত বিপুল পৰিমাণ পানী ওলাইছিল যি এটা সুবৃহৎ নদী উপত্যকা গঠনৰ কাৰণে যথেষ্ট আছিল। আজিৰ পৰা ৫ মিলিয়ন বছৰ আগতে এনে ধৰণৰ আৰু এটা ঘটনা ঘটিছিল যাৰ কাৰণে সাৰবেৰাছ ফোছি নামৰ এটা গাঁত উন্মুক্ত হৈছিল। ইয়াৰ ফলত এটা বৰফৰ সাগৰ সৃষ্টি হৈছিল যি এতিয়াও দেখা যায়। এই সাগৰক বৰ্তমানত এলিছিয়াম প্ল্যানিটিয়া বুলি কোৱা হয়। 

অতি সম্প্ৰতি মাৰ্স গ্লোবাল ছাৰ্ভেয়াৰত অৱস্থিত মাৰ্ছ্ অৰবিটাৰ কেমেৰাৰ সহায়ত মঙ্গলৰ কিছু উচ্চ ৰিজল্যুছন ছবি তোলা হৈছিল। ইয়াৰ ফলত মঙ্গলৰ পৃষ্ঠতলত তৰল পানীৰ অস্তিত্বৰ ইতিহাস সম্বন্ধত বহুকেইটা কথা বিস্তাৰ ভাবে জনা গৈছে। তাত বানপানী সৃষ্টকাৰী বিশালাকাৰ কিছু চেনেলৰ সম্ভাদ পোৱা গৈছে আৰু ইয়াৰ লগত সংশ্লিষ্ট প্ৰচুৰ শাখা নদী সদৃশ প্ৰবাহৰ অস্তিত্বও প্ৰমাণিত হৈছে। কিন্তু এনে কোনো সংৰচনা পোৱা নগ’ল যাক বানপানী সৃষ্টিকাৰী এই জলস্ৰোতৰ উৎস হিচাপে চিহ্নিত কৰিব পৰা যায়। বৰ্তমান অৱশ্যে এইবোৰৰ কোনটোৱেই জীৱিত নহয়। আছে শুদা এইবোৰৰ নিদৰ্শন। বতৰৰ পৰিবৰ্তনেই এইবোৰৰ বিলুপ্তিৰ কাৰণ বুলি অনুমান কৰা হয়। 
ইয়াৰ পৰা বুজা যায়, এই সংৰচনাবোৰ কিমান পুৰণা আছিল। আকৌ আগ্নেয়গিৰিৰ জ্বালামুখ আৰু গভীৰ গিৰিপথৰ পাৰ্শ্ববৰ্তী অঞ্চল জুড়ি ভালেমান সংৰচনা বিভিন্ন চিত্ৰত ধৰা পৰিছে যিবোৰ বহুপৰিমাণে পৃথিৱীৰ সমুদ্ৰ সন্নিবিষ্ট নিষ্কাশন নালী আকৃতিৰ গিৰিপথৰ দৰে। এই গিৰিপথবোৰ মঙ্গলৰ দক্ষিণ গোলাৰ্ধৰ উচ্চ অঞ্চলবোৰত অবস্থিত। ইহঁতৰ মুখ বিষুবৰেখাৰ ফালে আৰু সকলোবোৰ ৩০° অক্ষাংশত মেৰুমুখী হৈ আছে। গবেষকসকলে এনে কোনো গিৰিপথ বিচাৰি পোৱা নাই সেইবোৰ আংশিক বা সম্পূৰ্ণভাবে ক্ষতিগ্ৰস্ত। ইয়াৰ উপৰিও পৰষ্পৰ উপৰিপাতিত কোনো ইমপ্যাক্ট জ্বালামুখও বিচাৰি পোৱা নাই। ইয়াৰ পৰা বুজা যায় যে এই গঠনবোৰ বেছ নতুন। 


== বহিঃসংযোগ ==
* http://www.worldwindcentral.com/wiki/Mars {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081012233842/http://www.worldwindcentral.com/wiki/Mars |date=2008-10-12 }}
* [http://www.google.com/mars/ Google Mars] Interactive image of Mars
* [http://themis.asu.edu/valles_video/ Flight Into Mariner Valley] NASA/JPL/Arizona State University 3D flythrough of Valles Marineris
* [http://www.marsgeo.com/ Marsgeo.com] Mars Rover photos, videos &amp; surface geology
* [http://www.nineplanets.org/mars.html Nine Planets Mars page]
* [http://history.nasa.gov/SP-4212/on-mars.html On Mars: Exploration of the Red Planet 1958-1978] from the NASA History Office.
* [http://www.cato.org/pubs/wtpapers/980815paper.html Martian Law - a CATO white paper]
* [http://www.maniacworld.com/mars_mariner_valley.htm Computer Simulation of a flyby through Mariner Valley]
* [http://www.marsunearthed.com/ Mars Unearthed] - Comparisons of terrains between Earth and Mars
* [http://ralphaeschliman.com/id30.htm Ralph Aeschliman's Online Atlas of Mars] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130505042300/http://ralphaeschliman.com/id30.htm |date=2013-05-05 }}
* [http://www.geody.com/?world=mars Geody Mars] World's search engine that supports [[NASA World Wind]], [[Celestia]], and other applications.
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/3426539.stm BBC News update on Mars Express' findings of polar water ice and water-eroded features on the surface]
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4285119.stm BBC News Mars pictures reveal frozen sea]
* [http://dualmoments.com/marsrovers/index.html Be on Mars] Anaglyphs from the Mars Rovers (3D)
* [http://www.space-nasa.com/02-apr-2007-esa-1.html 04/02/07: ESA Prepares for a Human Mission to Mars] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100130202708/http://www.space-nasa.com/02-apr-2007-esa-1.html |date=2010-01-30 }}
* [http://onmars.jpl.nasa.gov/ NASA/JPL OnMars WMS Server for Mars Data] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090705142931/http://onmars.jpl.nasa.gov/ |date=2009-07-05 }}
* [http://www.lpi.usra.edu/expmars/images.html Exploring Mars: Image Center]
{{পোখালি (সৌৰজগত)}}

{{সৌৰজগত}}

[[শ্ৰেণী:গ্ৰহ]]
[[শ্ৰেণী:সৌৰজগত]]</text>
      <sha1>6q47f6ljqrwah544bujql3k2ngfao5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সংস্কৃত ভাষা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7430</id>
    <revision>
      <id>453591</id>
      <parentid>436414</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T06:01:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5464" sha1="ggyg37bwfipqhvut87flk1h9cfjy5r2" xml:space="preserve">{{Infobox Language
|name=সংস্কৃত
|nativename={{lang|sa|संस्कृतम्}} ''সংস্কৃতম্‌''
|pronunciation=sə̃skɹ̩t̪əm
|region=বৃহত্তৰ ভাৰত
|speakers= ভাৰতৰ ১৪,১৩৫ জন স্থানীয় ভাষাভাষী (২০০১)&lt;ref name=&quot;Census&quot;&gt;{{cite web|url=http://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement5.htm|title=Comparative speaker's strength of scheduled languages -1971, 1981, 1991 and 2001|work=Census of India, 2001|publisher=Office of the Registrar and Census Commissioner, India|accessdate=31 December 2009}}&lt;/ref&gt;
|familycolor=ভাৰত-ইউৰোপীয়
|fam2=[[ইন্দো-ইৰানীয় ভাষাপৰিবাৰ|ইন্দো-ইৰানীয়]]
|fam3=[[ইন্দো-ইৰানীয় ভাষাসমূহ|ইন্দো-আৰ্য]]
|script=[[দেবনাগৰী]] (''কাৰ্যত''), বিভিন্ন [[ব্ৰাহ্মী লিপি|ব্ৰাহ্মী]]–[[ব্ৰাহ্মী লিপিপৰিবাৰ|ভিত্তিক]] লিপি, আৰু [[সংস্কৃতৰ ৰোমানীকৰণ|লেটিন বৰ্ণমালা]]
|nation={{IND|India}} ([[উত্তৰাখণ্ড]])&lt;/br&gt; [[ভাৰতীয় ভাষা|ভাৰতৰ ২২টা চৰকাৰী ভাষাৰ]] অন্যতম
|iso1=sa|iso2=san|iso3=san
}}
'''সংস্কৃত''' (সংস্কৃত: संस्कृतम् ''{{IAST|saṃskṛtam}}'', সঠিক নাম : संस्कृता वाक्, ''{{IAST|saṃskṛtā [[Vāc|vāk]]}}'', পৰবৰ্তীকালত প্ৰচলিত অন্য নাম: संस्कृतभाषा ''{{IAST|saṃskṛtabhāṣā}}'', &quot;পৰিমাৰ্জিত ভাষা&quot;) হ’ল এটি ঐতিহাসিক [[ভাৰত-ইউৰোপীয় ভাষা পৰিয়াল|ভাৰত-ইউৰোপীয় ভাষা]] আৰু [[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু]] আৰু [[বৌদ্ধ ধৰ্ম|বৌদ্ধ ধৰ্মৰ]] পবিত্ৰ দেৱভাষা।&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;[[:en:Buddhism|Buddhism]]: besides [[:en:Pali|Pali]], see [[:en:Buddhist Hybrid Sanskrit|Buddhist Hybrid Sanskrit]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Indian Constitution Art.344(1) &amp; Art.345 |url=http://india.gov.in/govt/documents/english/7thSch-AppV_219-280.pdf |access-date=2007-10-04 |archivedate=2007-10-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071004031805/http://india.gov.in/govt/documents/english/7thSch-AppV_219-280.pdf |deadurl=no }}&lt;/ref&gt;।

== প্ৰাথমিক পাঠ ==
* [http://chitrapurmath.net/sanskrit/step-by-step.htm Sanskrit Self Study] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080419034430/http://chitrapurmath.net/sanskrit/step-by-step.htm |date=2008-04-19 }} by Chitrapur Math
* [http://sanskrit.farfromreal.com Discover Sanskrit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130505205735/http://sanskrit.farfromreal.com/ |date=2013-05-05 }} A concise study of the Sanskrit language
* [http://sanskritdocuments.org/learning_tutorial_wikner/index.html A Practical Sanskrit Introductory by Charles Wikner].
* [http://sanskrit-lamp.org/ A Sanskrit Tutor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080908042854/http://sanskrit-lamp.org/ |date=2008-09-08 }}
* [http://utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/vedol-0-X.html Ancient Sanskrit Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090331222922/http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/vedol-0-X.html |date=2009-03-31 }} from the University of Texas at Austin

== ব্যাকৰণ ==
* [http://warnemyr.com/skrgram/ An Analytical Cross Referenced Sanskrit Grammar] By Lennart Warnemyr.

== বাহ্যিক সংযোগ ==
{{Commons cat|Sanskrit|সংস্কৃত}}
{{InterWiki|code=sa|সংস্কৃত ভাষা}}
* [http://samskrita-bharati.org/ Samskrita Bharati] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080516030316/http://samskrita-bharati.org/ |date=2008-05-16 }}
* [http://iit.edu/~laksvij/language/sanskrit.html Transliterator] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090929113026/http://iit.edu/~laksvij/language/sanskrit.html |date=2009-09-29 }} from [[romanized]] to [[Unicode]] Sanskrit
* [http://sanskritvoice.com/ Sanskrit Voice: Learn, read and promote Sanskrit]
* [http://baraha.com/ Sanskrit transliterator] with font conversion to Latin and other Indian Languages
* [http://freenet-homepage.de/prilop/sanskrit-alphabet.html Sanskrit Alphabet] in Devanagari, Gujarati, Bengali, and Thai scripts with an extensive list of Devanagari, Gujarati, and Bengali conjuncts
* [http://pankajjain.bizland.com/IndicUniversity/Rutgers/SanskritStudies.htm Academic Courses on Sanskrit Around The World] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090104212755/http://pankajjain.bizland.com/IndicUniversity/Rutgers/SanskritStudies.htm |date=2009-01-04 }}

== টোকা ==
&lt;references group=&quot;note&quot; /&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist}}

{{ভাৰতৰ ভাষাসমূহ}}
{{পৃথিৱীৰ প্ৰধান ভাষাসমূহ}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ভাষা]]
[[শ্ৰেণী:ভাষা]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধ্ৰুপদী ভাষা]]</text>
      <sha1>ggyg37bwfipqhvut87flk1h9cfjy5r2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8487</id>
    <revision>
      <id>453333</id>
      <parentid>453298</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:21:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>[[Special:Contributions/2409:408A:8089:6CD4:0:0:A35:80A4|2409:408A:8089:6CD4:0:0:A35:80A4]] ([[User talk:2409:408A:8089:6CD4:0:0:A35:80A4|আলোচনা]])-ই কৰা [[Special:Diff/453298|453298]] নম্বৰ সম্পাদনাটো বাতিল কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453333</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8477" sha1="19q8wq61f0zhb58ypety3b77wt1cx3i" xml:space="preserve">'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' হেমচন্দ্ৰ বৰুৱাৰ দ্বাৰা লিখিত এখন অসমীয়া নাটক। ১৮৬১ চনত কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন প্ৰকাশিত হৈছিল। প্ৰকাশৰ তাৰিখৰপৰা 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' প্ৰথমখন আধুনিক অসমীয়া নাটক। আনহাতে [[গুণাভিৰাম বৰুৱা]]ৰ দ্বাৰা ৰছিত '[[ৰাম-নৱমী]]' নাটকখন ১৮৫৭ চনত লিখা হৈছিল, কিন্তু ছপা হৈ ওলাইছিল ১৮৭০ চনত।&lt;ref name=tirtha /&gt; কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন নাটখনিত সেই সময়ত অসমত বহুল প্ৰচলিত [[কানি]] খোৱাৰ কুপ্ৰভাৱৰ বিষয়ে দেখুওৱা হৈছিল।&lt;ref name=hem /&gt;

==কাহিনী সাৰাংশ==
নাটৰ কাহিনীভাগৰ সময় আহোম ৰজা পুৰন্দৰ সিংহৰ সময়ৰ। নাটকৰ চৰিত্ৰলিপিত পাণ নামে এগৰাকী গাভৰু, যিয়ে কানি খোৱাৰ বাবে ডেকাসকলক সূচল কৰি দিয়ে, তেখেত ৰজা [[পুৰন্দৰ সিংহ]]ৰ লিগিৰী বুলি উল্লেখ আছে।

ভদ্ৰেশ্বৰ বৰুৱা এগৰাকী সম্ভ্ৰান্ত অসমীয়া আৰু সোণাৰগাঁও [[মৌজা]]ৰ [[মৌজাদাৰ]]। সেই সময়ত অসমত প্ৰচলিত কানিৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা নকৰিলেও তেখেতে কানি খোৱাৰ ফলত হোৱা কুপ্ৰভাৱৰ বিষয়ে জ্ঞাত আৰু নিজে আঁতৰত থকাৰ উপৰিও কানিৰ বিৰোধী। তেখেতৰ সন্তান কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰই কানিৰ প্ৰভাৱ বুজিও এবাৰ ব্যৱহাৰ কৰি চাওঁ বুলি কানি আৰু সমনীয়াৰ প্ৰভাৱত কানিৰ আসক্ত হৈ পৰে। কানিৰ আসক্তি আঁতৰাবলৈ ভদ্ৰেশ্বৰ আৰু পত্নী ললিতাই কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰলৈ চন্দ্ৰপ্ৰভাক বিয়া কৰাই আনে। কিন্তু কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰই কানি ব্যৱহাৰ কৰা অব্যাহত ৰাখে।

তৃত্বীয় অঙ্কত কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰৰ পতন দেখুওৱা হয়। ইতিমধ্যে মাক-দেউতাকৰ মৃত্যু হয় আৰু মৌজাৰ দায়িত্বলৈ পিঠি দিয়া কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰই কানিৰ আসক্তিৰ বাবে মৌজা হেৰুৱাব লগীয়া হয়। লাহে লাহৈ ঘৰৰ সৰু-সৰু সামগ্ৰী বেচি বা কেতিয়াবা মিছা কথা কৈও কানি খোৱাটো অব্যাহত ৰাখে। শেষত মিছা সাক্ষী দিয়াৰ অপৰাধত কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰ ফাটেকলৈ যাবলগীয়া হয়।

ফাটেকতে কানিৰ অবিহনত কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰৰ অসুখ হ'বলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু কানি পানৰপৰা পোৱা দুখ আৰু শাস্তিৰ কথা উল্লেখ কৰি অনুশোচনা কৰে আৰু তাতেই তেখেতৰ মৃত্যু হয়।

==নাটকখনৰ বিভাগ==
'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' নাটকখনত মুঠতে চাৰিটা অঙ্ক আছে। প্ৰথম অঙ্কত তিনিটা দৃশ্য, দ্বিতীয় অঙ্কত চাৰিটা, তৃত্বীয় অঙ্কত চাৰিটা আৰু শেষৰ চতুৰ্থ অঙ্কত তিনিটা দৃশ্য আছে। অৱশ্যে নাটখনত প্ৰতিটো দৃশ্যক দৰ্শন বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে।&lt;ref name=hem /&gt; 

==প্ৰকাশ==
১৮৬১ চনত 'বাবু উৎসৱানন্দ গোসাই' (Deputy Inspector of Schools)-ৰ সহায়ত 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' প্ৰথম প্ৰকাশ হৈ ওলাইছিল। ১৮৬৮ চনত এই নাটক খনৰ দ্বিতীয় প্ৰকাশ উলিওৱা হয়। দ্বিতীয় প্ৰকাশৰ আঁৰত এ.চি.কেম্পবেলৰ (Mr. A.C. Campbell, Personal Assistant to the Agent Governor General N.E. Frontier and Commissioner of Assam) সহায়ৰ কথা হেমচন্দ্ৰ বৰুৱাই উল্লেখ কৰিছে।&lt;ref name=hem /&gt; দ্বিতীয় প্ৰকাশৰ সময়ত মূল পাঠত কিছু সংশোধন কৰা হৈছিল। 

১৮১৩ শকত  'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ৰ পঞ্চম তাঙ্গৰণ প্ৰকাশ কৰা হয়। এই তাঙৰণত এটা দৰ্শন নতুনকৈ যোগ দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=hem /&gt;

লেখকৰ জীৱন কালত প্ৰকাশিত ষষ্ঠ তাঙৰণতো কিছু সংশোধনী কৰা হৈছিল বুলি উল্লেখ আছে।&lt;ref name=hem /&gt;

১৮৭০ শকত 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ক বি.এ. শ্ৰেণীৰ দ্বিতীয় ভাষাৰ পাঠ্যৰূপে নিৰ্বাচিত কৰা হয়। ২০০৩ চনত স্নাতকোত্তৰ শ্ৰেণীৰ (অসমীয়া শাখাৰ) মনোনীত পাঠ্য কৰা হয়।&lt;ref name=hem /&gt; 

বৰ্তমান বজাৰত 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ৰ ২০০৩ চনৰ দ্বাদশ তাঙৰণ সহজতে পোৱা যায়। অৱশ্যে কিতাপখনৰ ভিতৰ পৃষ্ঠাত 'নতুন তাঙৰণ, ২য় প্ৰকাশ, ২০০৩ চন' বুলি উল্লেখিত আছে। &lt;ref name=hem /&gt;

==ৰাইজৰ সঁহাৰি==
প্ৰথম অসমীয়া প্ৰকাশিত নাটক হিচাপে 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'-এ ৰাইজৰ সঁহাৰি পাবলৈ সক্ষম হৈছিল।&lt;ref name=hem /&gt;

==মঞ্চায়ন==
'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ৰ মঞ্চায়ন হোৱা-নোহোৱাৰ বিষয়ে সবিশেষ তথ্য জানিবলৈ পোৱা নাযায়।

==তথ্য উৎস==
&lt;ref name=tirtha&gt; তীৰ্থনাথ শৰ্মা, ''ৰাম-নবমী নাটক'', মূল গ্ৰন্থঃ  (সঃ গজেন্দ্ৰনাথ গোস্বামী), ''গুণাভিৰাম বৰুৱাৰ ৰাম-নৱমী'', বীণা লাইব্ৰেৰী, ২০০৭, ২য় প্ৰকাশ, পৃঃ ৭৭-৮৮ &lt;/ref&gt;
&lt;ref name=hem&gt; হেমচন্দ্ৰ বৰুৱা, ''কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'', হেমকোষ প্ৰকাশন, নতুন তাঙৰণ (২০০৩), ২য় প্ৰকাশ&lt;/ref&gt;
{{reflist}}

{{wikisource|কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন}}
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া নাটক]]</text>
      <sha1>19q8wq61f0zhb58ypety3b77wt1cx3i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453334</id>
      <parentid>453333</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:22:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* কাহিনী সাৰাংশ */</comment>
      <origin>453334</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8477" sha1="8q3lxkofyfret5ybtlmucre3yxkduhy" xml:space="preserve">'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' হেমচন্দ্ৰ বৰুৱাৰ দ্বাৰা লিখিত এখন অসমীয়া নাটক। ১৮৬১ চনত কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন প্ৰকাশিত হৈছিল। প্ৰকাশৰ তাৰিখৰপৰা 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' প্ৰথমখন আধুনিক অসমীয়া নাটক। আনহাতে [[গুণাভিৰাম বৰুৱা]]ৰ দ্বাৰা ৰছিত '[[ৰাম-নৱমী]]' নাটকখন ১৮৫৭ চনত লিখা হৈছিল, কিন্তু ছপা হৈ ওলাইছিল ১৮৭০ চনত।&lt;ref name=tirtha /&gt; কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন নাটখনিত সেই সময়ত অসমত বহুল প্ৰচলিত [[কানি]] খোৱাৰ কুপ্ৰভাৱৰ বিষয়ে দেখুওৱা হৈছিল।&lt;ref name=hem /&gt;

==কাহিনী সাৰাংশ==
নাটৰ কাহিনীভাগৰ সময় আহোম ৰজা পুৰন্দৰ সিংহৰ সময়ৰ। নাটকৰ চৰিত্ৰলিপিত পাণ নামে এগৰাকী গাভৰু, যিয়ে কানি খোৱাৰ বাবে ডেকাসকলক সূচল কৰি দিয়ে, তেখেত ৰজা [[পুৰন্দৰ সিংহ]]ৰ লিগিৰী বুলি উল্লেখ আছে।

ভদ্ৰেশ্বৰ বৰুৱা এগৰাকী সম্ভ্ৰান্ত অসমীয়া আৰু সোণাৰগাঁও [[মৌজা]]ৰ [[মৌজাদাৰ]]। সেই সময়ত অসমত প্ৰচলিত কানিৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা নকৰিলেও তেখেতে কানি খোৱাৰ ফলত হোৱা কুপ্ৰভাৱৰ বিষয়ে জ্ঞাত আৰু নিজে আঁতৰত থকাৰ উপৰিও কানিৰ বিৰোধী। তেখেতৰ সন্তান কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰই কানিৰ প্ৰভাৱ বুজিও এবাৰ ব্যৱহাৰ কৰি চাওঁ বুলি কানি আৰু সমনীয়াৰ প্ৰভাৱত কানিৰ আসক্ত হৈ পৰে। কানিৰ আসক্তি আঁতৰাবলৈ ভদ্ৰেশ্বৰ আৰু পত্নী ললিতাই কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰলৈ চন্দ্ৰপ্ৰভাক বিয়া কৰাই আনে। কিন্তু কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰই কানি ব্যৱহাৰ কৰা অব্যাহত ৰাখে।

তৃত্বীয় অঙ্কত কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰৰ পতন দেখুওৱা হয়। ইতিমধ্যে মাক-দেউতাকৰ মৃত্যু হয় আৰু মৌজাৰ দায়িত্বলৈ পিঠি দিয়া কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰই কানিৰ আসক্তিৰ বাবে মৌজা হেৰুৱাব লগীয়া হয়। লাহে লাহে ঘৰৰ সৰু-সৰু সামগ্ৰী বেচি বা কেতিয়াবা মিছা কথা কৈও কানি খোৱাটো অব্যাহত ৰাখে। শেষত মিছা সাক্ষী দিয়াৰ অপৰাধত কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰ ফাটেকলৈ যাবলগীয়া হয়।

ফাটেকতে কানিৰ অবিহনত কীৰ্ত্তিচন্দ্ৰৰ অসুখ হ'বলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু কানি পানৰপৰা পোৱা দুখ আৰু শাস্তিৰ কথা উল্লেখ কৰি অনুশোচনা কৰে আৰু তাতেই তেখেতৰ মৃত্যু হয়।

==নাটকখনৰ বিভাগ==
'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' নাটকখনত মুঠতে চাৰিটা অঙ্ক আছে। প্ৰথম অঙ্কত তিনিটা দৃশ্য, দ্বিতীয় অঙ্কত চাৰিটা, তৃত্বীয় অঙ্কত চাৰিটা আৰু শেষৰ চতুৰ্থ অঙ্কত তিনিটা দৃশ্য আছে। অৱশ্যে নাটখনত প্ৰতিটো দৃশ্যক দৰ্শন বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে।&lt;ref name=hem /&gt; 

==প্ৰকাশ==
১৮৬১ চনত 'বাবু উৎসৱানন্দ গোসাই' (Deputy Inspector of Schools)-ৰ সহায়ত 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন' প্ৰথম প্ৰকাশ হৈ ওলাইছিল। ১৮৬৮ চনত এই নাটক খনৰ দ্বিতীয় প্ৰকাশ উলিওৱা হয়। দ্বিতীয় প্ৰকাশৰ আঁৰত এ.চি.কেম্পবেলৰ (Mr. A.C. Campbell, Personal Assistant to the Agent Governor General N.E. Frontier and Commissioner of Assam) সহায়ৰ কথা হেমচন্দ্ৰ বৰুৱাই উল্লেখ কৰিছে।&lt;ref name=hem /&gt; দ্বিতীয় প্ৰকাশৰ সময়ত মূল পাঠত কিছু সংশোধন কৰা হৈছিল। 

১৮১৩ শকত  'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ৰ পঞ্চম তাঙ্গৰণ প্ৰকাশ কৰা হয়। এই তাঙৰণত এটা দৰ্শন নতুনকৈ যোগ দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=hem /&gt;

লেখকৰ জীৱন কালত প্ৰকাশিত ষষ্ঠ তাঙৰণতো কিছু সংশোধনী কৰা হৈছিল বুলি উল্লেখ আছে।&lt;ref name=hem /&gt;

১৮৭০ শকত 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ক বি.এ. শ্ৰেণীৰ দ্বিতীয় ভাষাৰ পাঠ্যৰূপে নিৰ্বাচিত কৰা হয়। ২০০৩ চনত স্নাতকোত্তৰ শ্ৰেণীৰ (অসমীয়া শাখাৰ) মনোনীত পাঠ্য কৰা হয়।&lt;ref name=hem /&gt; 

বৰ্তমান বজাৰত 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ৰ ২০০৩ চনৰ দ্বাদশ তাঙৰণ সহজতে পোৱা যায়। অৱশ্যে কিতাপখনৰ ভিতৰ পৃষ্ঠাত 'নতুন তাঙৰণ, ২য় প্ৰকাশ, ২০০৩ চন' বুলি উল্লেখিত আছে। &lt;ref name=hem /&gt;

==ৰাইজৰ সঁহাৰি==
প্ৰথম অসমীয়া প্ৰকাশিত নাটক হিচাপে 'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'-এ ৰাইজৰ সঁহাৰি পাবলৈ সক্ষম হৈছিল।&lt;ref name=hem /&gt;

==মঞ্চায়ন==
'কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'ৰ মঞ্চায়ন হোৱা-নোহোৱাৰ বিষয়ে সবিশেষ তথ্য জানিবলৈ পোৱা নাযায়।

==তথ্য উৎস==
&lt;ref name=tirtha&gt; তীৰ্থনাথ শৰ্মা, ''ৰাম-নবমী নাটক'', মূল গ্ৰন্থঃ  (সঃ গজেন্দ্ৰনাথ গোস্বামী), ''গুণাভিৰাম বৰুৱাৰ ৰাম-নৱমী'', বীণা লাইব্ৰেৰী, ২০০৭, ২য় প্ৰকাশ, পৃঃ ৭৭-৮৮ &lt;/ref&gt;
&lt;ref name=hem&gt; হেমচন্দ্ৰ বৰুৱা, ''কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন'', হেমকোষ প্ৰকাশন, নতুন তাঙৰণ (২০০৩), ২য় প্ৰকাশ&lt;/ref&gt;
{{reflist}}

{{wikisource|কানীয়াৰ কীৰ্ত্তন}}
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া নাটক]]</text>
      <sha1>8q3lxkofyfret5ybtlmucre3yxkduhy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9827</id>
    <revision>
      <id>453512</id>
      <parentid>432286</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:54:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453512</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17681" sha1="iy4s9t38cxxmaleznv4iwpzebx0z5f4" xml:space="preserve">{{cleanup}}
{{stub}}
{{Infobox Hindu leader
|name= Ramakrishna &lt;br/&gt; ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস 
|image= Ramakrishna.jpg
|image_size = 200px 
|caption = [[দক্ষিণেশ্বৰ]]ত ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস
|birth_date= {{Birth date|1836|2|18|df=y}} 
|birth-place = [[কামাৰপুকুৰ]], [[পশ্চিমবঙ্গ]], [[ভাৰত]]
|birth-name = গদাধৰ চট্টোপাধ্যায়
|death-date = {{death date and age|1886|8|16|1836|2|18|df=y}}
|death-place = [[কাশীপুৰ (কলকাতা)|কাশীপুৰ]] উদ্যানবাটী, [[কলকাতা]], [[বাংলা প্ৰেছিডেন্সী]], [[ব্ৰিটিছ ভাৰত]] (বৰ্তমান[[পশ্চিমবঙ্গ]], [[ভাৰত]])
[[পশ্চিমবঙ্গ]], [[ভাৰত]]
|guru = ভৈৰবী ব্ৰাহ্মণী, তোতাপুৰী, গোবিন্দ ৰায়
|philosophy = [[অদ্বৈত বেদান্ত]], [[ভক্তি]]
|honors = পৰমহংস
|footnotes =
}}

'''ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস''' ({{Audio|Ramakrishna.ogg|''Ramkṛiṣṇo Pôromôhongśo}}) আছিল [[ভাৰত]]ৰ এজন মহান সন্ত তথা ধৰ্মাচাৰক। কথিত মতে তেওঁৰ সৰুৰে পৰা বিশ্বাস আছিল যে ঈশ্বৰৰ [[দৰ্শন]] সম্ভৱ। সেয়েহে তেওঁৰ জীৱন আছিল কঠোৰ সাধনা আৰু ভক্তিৰে পৰিপূৰ্ণ। তেওঁ আছিল মানৱতাৰ পূজাৰী। সাধনাৰ ফলত তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে- পৃথিৱীৰ সকলো ধৰ্মই সঁচা আৰু ইয়াত কোনো ভিন্নতা নাই। ই মাথোঁ ঈশ্বৰপ্ৰাপ্তিৰ ভিন ভিন সাধন। {{citation needed}}

== জন্ম ==
ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসদেৱৰ জন্ম হৈছিল ১৮৩৬ খ্ৰীষ্টাব্দত, [[পশ্চিমবংগ]]ৰ গাঁও কামাৰপুকুৰত। তেওঁৰ দেউতাকৰ নাম আছিল '''খুদিৰাম চট্টোপাধ্যায়'''&lt;ref name=&quot;ninian&quot;&gt;Smart, Ninian ''The World’s Religions'' (1998) p.409, Cambridge&lt;/ref&gt; আৰু মাকৰ নাম আছিল '''চন্দ্ৰমনি দেৱী'''। ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসৰ সৰুকালৰ নাম আছিল গদাধৰ। তেওঁৰ শিশুসুলভ সৰলতা আৰু মন্ত্ৰমুগ্ধ হাঁহিয়ে সকলোকে মোহিত কৰিছিল। 

== জীৱন ==
{{Hindu philosophy}}
১৮৫৫ চনত কলকাতাৰ এগৰাকী চহকী [[কৈৱৰ্ত]] সম্প্ৰদায়ৰ মহিলা ৰাণী ৰাসমণিয়ে নিৰ্মাণ কৰা দক্ষিণেশ্বৰ কালি মন্দিৰত ৰামকুমাৰে পূজাৰী হিচাপে যোগদান কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Harvnb|Sen|2006}}, p. 176&lt;/ref&gt; ৰামকৃষ্ণ আৰু তেওঁৰ ভতিজাক হৃদয় ৰামকুমাৰৰ সহকাৰী ৰূপে মূৰ্তি সজোৱাৰ কামত নিয়োজিত হৈছিল। ১৮৫৬ চনত ৰামকুমাৰৰ মৃত্যুৰ পিছত ৰামকৃষ্ণই মন্দিৰৰ পুৰোহিতৰ দায়িত্বভাৰ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Harvnb|Harding|1998|p=251}}&lt;/ref&gt; [[কলকতা]]ৰ এখন পাঠশালাৰ সঞ্চালক অগ্ৰজ ককায়েক ৰামকুমাৰ চট্টোপাধ্যায়ে ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসক তেওঁৰ পাঠশালাত অধ্যাপনা কৰিবলৈ লৈ গৈছিল। কিন্তু বহু চেষ্টাৰ পিছতো অধ্যাপনা-অধ্যয়নত তেওঁৰ মন নবহাত কলিকতাৰে ওচৰৰ [[দক্ষিণেশ্বৰ]]ত থকা কালী মাতাৰ [[মন্দিৰ]]ত ককায়েকে তেওঁক পুৰোহিতৰ দায়িত্ব সঁপিলে। ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস হৈ পৰিল কালীমাৰ পৰম ভক্ত। এনেদৰে ২০ বছৰ বয়সতে মাতাৰ কৃপাত তেওঁ লাভ কৰিলে পৰম দিব্য জ্ঞান। 

ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসৰ পৰম শিষ্য আছিল [[স্বামী বিবেকানন্দ]]। ৰামকৃষ্ণদেৱে নিজস্ব অনুভূতিতে ঈশ্বৰৰ অস্তিত্ব বিশ্বাস কৰিছিল। [[আধ্যাত্মিক]] সত্য, প্ৰখৰ ভক্তি এইবোৰ আছিল তেওৰ পথ প্ৰদৰ্শক। তেওঁ ভক্তসকলক মানৱতাৰ পাঠ পঢ়ুৱাইছিল। 
ওণ
ৰামকৃষ্ণদেৱৰ শিষ্য [[নাগ মহাশয়]]দেৱে এদিন গংগাৰ পাৰত দুজন লোকে ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসদেৱক গালি পাৰি কথা কৈ থকা শুনি ক্ৰোধিত হোৱাৰ পাছতো ঈশ্বৰক কৈছিল যে তেওঁলোকৰ মন ৰামকৃষ্ণৰ প্ৰতি ভক্তিৰে ভৰাই তোলা। সঁচা ভক্তিৰ ফলত সেই দুজন লোকে সন্ধিয়ালৈ একেলগে আহি ৰামকৃষ্ণদেৱৰ ভৰিত পৰি ক্ষমা খুজিছিল আৰু ৰামকৃষ্ণদেৱেও মানুহ দুজনক ক্ষমা কৰি দিছিল। 

[[জীৱন]]ৰ বিয়লি বেলাত ৰামকৃষ্ণদেৱে [[সমাধিক্ষেত্ৰ]]তে থাকিবলৈ ল'লে। শৰীৰৰ প্ৰতি মোহ লাহে লাহে কমি আহিল। [[স্বাস্থ্য]]ৰ প্ৰতি ধ্যান ৰাখিবলৈ শিষ্যসকলে কৰা অনুৰোধত তেওঁ মাথোঁ হাঁহিবলৈ ধৰিলে। তেওঁৰ শিষ্যসকলে তেওঁক '''ঠাকুৰ''' নামেৰে মাতিছিল। ৰামকৃষ্ণ পৰমহংসৰ পৰমশিষ্য বিবেকানন্দই কিছুদিনৰ বাবে [[হিমালয়]]ত গৈ তপস্যা কৰিবলৈ বিচাৰিছিল। আজ্ঞা ল'বলৈ বিবেকানন্দই যেতিয়া ৰামকৃষ্ণদেৱৰ ওচৰলৈ গৈছিল, তেতিয়া ৰামকৃষ্ণদেৱে কৈছিল যে- ''চাৰিওফালে মানুহ ভোকাতুৰ, চাৰিওফালে মাথোঁ অজ্ঞানৰ আন্ধাৰ। ইয়াত মানু্হে হাহাকাৰ কৰিব আৰু তেওঁ হিমালয়ৰ কোনো গুহাৰ আনন্দত নিমগ্ন থাকিলে তেওঁৰ আত্মাই শান্তি নাপাব''। ইয়াৰ পাছতে বিবেকানন্দই দৰিদ্ৰৰ সেৱাত নিমগ্ন হ'ল। 

ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস আছিল মহান যোগী, মানৱ সেৱাক ঈশ্বৰপ্ৰশস্ত পথ বুলি মনতে থাপি লৈ [[সমাজ সেৱা]]ত নিজ জীৱন উছৰ্গা কৰি অনৈকতাত একতাৰ সন্ধান কৰা এজন মহাপুৰুষ।

== মৃত্যু ==
তেখেতে ১৮৮৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ১৫ আগষ্টত শেষ নিশ্বাস গ্ৰহণ কৰে। 

== আলোকচিত্ৰ ==
&lt;gallery&gt;
Image:Dakshineswar Kali Temple, Dakshineswar, West Bengal, India (2007).jpg|দক্ষিণেশ্বৰ কালী মন্দিৰ
Image:Dakshineswar Bhavatarini Kali.jpg|ৰামকৃষ্ণৰ উপাস্য ভবাৱতী কালী দেৱী
চিত্ৰ:Ramakrishna at studio.jpg|ৰামকৃষ্ণ পৰমহংস
&lt;/gallery&gt;

==টোকা==
{{Reflist|colwidth=30em}}

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Refbegin|3}}
* {{Cite journal|last=Beckerlegge|first=Gwilym |title=Swami Vivekananda's Legacy of Service|publisher=Oxford University Press|month=March|year=2006|isbn=9780195673883|ref=harv|postscript=&lt;!--None--&gt;}}
* {{Cite web | last =Bhattacharyya | first =Somnath | title =Kali's Child: Psychological And Hermeneutical Problems | publisher =Infinity Foundation | url =http://www.infinityfoundation.com/mandala/s_rv/s_rv_bhatt_kali_frameset.htm | accessdate =2008-03-15 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20071004094718/http://www.infinityfoundation.com/mandala/s_rv/s_rv_bhatt_kali_frameset.htm | archivedate =2007-10-04 | deadurl =no }}
* {{cite book|last=Chatterjee|first=Partha|title=The Nation and Its Fragments: Colonial and Postcolonial Histories|year=1993|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-01943-7|pages=296|ref=harv}}
*{{Cite book | last =Gupta | first =Mahendranath (&quot;M.&quot;) | authorlink =Swami Nikhilananda | coauthors =Swami Nikhilananda | title =The Gospel of Sri Ramakrishna | publisher =Ramakrishna-Vivekananda Center | url =http://www.belurmath.org/gospel/ | year =1942 | isbn =0911206019 | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; | access-date =2012-02-03 | archivedate =2008-03-14 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20080314024635/http://www.belurmath.org/gospel/ }}
*{{Cite book | last =Gupta | first =Mahendranath (&quot;M.&quot;) | coauthors =Dharm Pal Gupta | title =Sri Sri Ramakrishna Kathamrita | publisher =Sri Ma Trust | url =http://www.kathamrita.org/ | year =2001 | isbn =978-81-88343-00-3 | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; }}
* {{Cite book| last=Harding | first=Elizabeth U. | year=1998 | title = Kali, the Dark Goddess of Dakshineswar | publisher = Motilal Banarsidass | isbn=8120814509 | ref=harv | postscript=&lt;!--None--&gt;}}
* {{Cite book
 | last = Heehs
 | first = Peter
 | authorlink = Peter Heehs
 | title = Indian Religions
 | publisher = Orient Blackswan
 | year = 2002
 | chapter = Ramakrishna Paramahamsa
 | ref = harv
 | postscript = &lt;!--None--&gt;
}}
* {{Cite book|last=Hixon | first=Lex |authorlink=Lex Hixon |title=Great Swan: Meetings With Ramakrishna |publisher=Larson Publications |location=Burdett, N.Y. |year= 2002|pages= |isbn=0-943914-80-9 |oclc= |doi= |ref=harv |postscript=&lt;!--None--&gt;}}
* {{Cite book|last=Isherwood | first=Christopher| authorlink=Christopher Isherwood |title=Ramakrishna and His Disciples |publisher=Vedanta Press |location=Hollywood, Calif |year=1980 |pages= |isbn=0-87481-037-X |oclc= |doi= |ref=harv |postscript=&lt;!--None--&gt;}} (reprint, orig. 1965)
*{{Cite book|last=Jackson|first=Carl T.|title=Vedanta for the West|publisher=Indiana University Press|year=1994|isbn=0-253-33098-X|ref=harv|postscript=&lt;!--None--&gt;}}
* {{Cite journal|last=Kripal| first=Jeffery J. | authorlink=Jeffrey J. Kripal |title=[[Kali's Child: The Mystical and the Erotic in the Life and Teachings of Ramakrishna]]|publisher=University of Chicago Press|location= |year=1995 |pages= |isbn= |oclc= |doi= |ref=harv |postscript=&lt;!--None--&gt;}}
* {{Cite book |last=Müller |first=max |authorlink=Max Müller |title=Ramakrishna: His Life and Sayings |publisher=LONGMANS, GREEN, AND CO. |location=Great Britain |pages= |isbn=81-7505-060-8 |url=http://www.sacred-texts.com/hin/rls/index.htm |year=1898 |oclc= |doi= |ref=harv |postscript=&lt;!--None--&gt; }}
* {{Cite book
 | last = Neevel
 | first = Walter G.
 | authorlink =
 | coauthors = Bardwell L. Smith
 | title = Hinduism: New Essays in the History of Religions
 | chapter = The Transformation of Ramakrishna
 | publisher = Brill Archive
 | year = 1976
 | location =
 | pages = 53–97
 | ref = harv
 | postscript = &lt;!--None--&gt;
}}
*{{Cite journal| last =Rajagopalachari | first =Chakravarti | authorlink =C. Rajagopalachari | title =Sri Ramakrishna Upanishad | publisher =Vedanta Press | year =1973 | asin =B0007J1DQ4 | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; }}
* {{Cite book| last =Ramaswamy | first =Krishnan | coauthors =Antonio de Nicolas | title =Invading the Sacred: An Analysis of Hinduism Studies in America | publisher =Rupa &amp; Co | year =2007 | location =Delhi, India | isbn =978-8129111821 | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; }}
*{{Cite book| last =Rolland | first =Romain | authorlink =Romain Rolland | title =Life of Ramakrishna | publisher =Vedanta Press | year =1929 | isbn =978-8185301440 | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; }}
*{{Cite book| last =Saradananda | first =Swami | authorlink = Swami Saradananda| coauthors =Swami Chetanananda | title =Sri Ramakrishna and His Divine Play | publisher =Vedanta Society | year =2003 | location =St. Louis | isbn =978-0916356811 | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; }}
*{{Cite journal| last =Saradananda | first =Swami | authorlink = | coauthors =Swami Jagadananda | title =Sri Ramakrishna The Great Master | publisher =Sri Ramakrishna Math | year =1952 | asin =B000LPWMJQ | ref =harv | postscript =&lt;!--None--&gt; }}
*{{Cite journal
 | last = Sen
 | first = Amiya P.
 | title = Sri Ramakrishna, the ''Kathamrita'' and the Calcutta middle classes: an old problematic revisited
 | journal = Postcolonial Studies
 | volume = 9
 | issue = 2
 | pages = 165–177
 | month = June | year = 2006
 | doi = 10.1080/13688790600657835
 | ref = harv
 | postscript = &lt;!--None--&gt;
| issn = 1368-8790 }}
*{{Cite journal
 | last = Sen
 | first = Amiya P.
 | title = Three essays on Sri Ramakrishna and his times
 | year = 2001
 | publisher = Indian Institute of Advanced Study
 | ref = harv
 | postscript = &lt;!--None--&gt;
}}
* {{Cite journal|last=Spivak|first=Gayatri Chakravorty | authorlink=Gayatri Chakravorty Spivak|title=Other Asias|publisher=Wiley-Blackwell|date=December 28, 2007|ref=harv|postscript=&lt;!--None--&gt;}}
* {{Cite book|last1=Tyagananda|last2=Vrajaprana|title=Interpreting Ramakrishna: Kali's Child Revisited|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=9788120834996|pages=410|url=http://www.interpretingramakrishna.com/|ref=harv|year=2010|place=Delhi}}
{{Refend}}

==আৰু চাওক==
* [[সত্য সাই বাবা]]
==অধিক তথ্য==
*{{Cite book| last =Ananyananda | first =Swami | title =Ramakrishna: a biography in pictures | publisher =Advaita Ashrama, Calcutta | year =1981 | isbn =978-8185843971 }}
*{{Cite book| last =Chetanananda | first =Swami | title =Ramakrishna As We Saw Him | publisher =Vedanta Society of St Louis | year =1990 | location =St. Louis | isbn =978-0916356644 }}
* {{Cite book| last= Hourihan | first=Paul | title=Ramakrishna &amp; Christ, the Supermystics: New Interpretations |publisher=Vedantic Shores Press |location= |year= 2002|pages= |isbn=1-931816-00-X |oclc= |doi=}}
* {{Cite book| last=Olson | first=Carl | title=The Mysterious Play of Kālī: An Interpretive Study of Rāmakrishna | publisher=American Academy of Religion (Scholars Press) | year=1990 | isbn=1-55540-339-5 }}
* Prosser, Lee. (2001) Isherwood, Bowles, Vedanta, Wicca, and Me. Writers Club: Lincoln, Nebraska. ISBN 0-595-20284-5
* {{Cite book|first=Saraswati |last=Satyananda |title=Ramakrishna: The Nectar of Eternal Bliss |publisher=Devi Mandir Publications |location= |year= |pages= |isbn=1-877795-66-6 |oclc= |doi=}}
*{{Cite book| last =Torwesten | first =Hans | title =Ramakrishna and Christ, or, The paradox of the incarnation | publisher =The Ramakrishna Mission Institute of Culture | year =1999 | isbn =978-8185843971 }}

==বাহ্যিক সংযোগ==
&lt;!--===========================({{NoMoreLinks}})===============================
 | DO NOT ADD MORE LINKS TO THIS ARTICLE. WIKIPEDIA IS NOT A COLLECTION OF |
 | LINKS. If you think that your link might be useful, do not add it here, |
 | but put it on this article's discussion page first or submit your link |
 | to the appropriate category at the Open Directory Project (www.dmoz.org)|
 | and link back to that category using the {{dmoz}} template. |
 | |
 | Links that have not been verified WILL BE DELETED. |
 | See [[Wikipedia:External links]] and [[Wikipedia:Spam]] for details |
===({{NoMoreLinks}})=======--&gt;
{{Commons category|Ramakrishna}}
{{Wikiquote}}{{Wikisource}}
*{{dmoz|Society/Religion_and_Spirituality/Hinduism/Gurus_and_Saints/Sri_Ramakrishna,_Sri_Sharada_Devi,_and_Swami_Vivekananda/}}
*[http://www.belurmath.org/ Official website of the Headquarters of Ramakrishna Math and Ramakrishna Mission]

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:বঙালী ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]</text>
      <sha1>iy4s9t38cxxmaleznv4iwpzebx0z5f4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সমিধান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34914</id>
    <revision>
      <id>453468</id>
      <parentid>385932</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:32:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9578" sha1="nq7935h74h9sdavd1jhylskpzh4l3rv" xml:space="preserve">{{Infobox University
| name = সমিধান
| image_name = Xomidhan logo.jpg
| image_size = 200px
| caption = সমিধানৰ প্ৰতীক
| tag line = Connect, Share, Empower
| established = জানুৱাৰী, ২০১০
| headquartered = অসম, ভাৰত
| website = {{URL|www.xomidhan.org}}
}}
'''সমিধান''' এটা অ-ব্যৱসায়িক স্বেচ্ছাসেৱী সংগঠন। &lt;ref&gt;{{cite web | url=http://sevendiary.com/xomidhan-free-career-portal-ne/ | title=Xomidhan: The first free career portal of NE | publisher=Sevendairy | date=27 January 2013 | accessdate=4 February 2013 | author=John Hingkung | archivedate=30 January 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130052124/http://sevendiary.com/xomidhan-free-career-portal-ne/ | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰত]]ৰ উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলত তথ্য সৰবৰাহৰ ক্ষেত্ৰত তুলনামূলকভাৱে পিছ পৰি থকা অঞ্চলসমূহৰ উন্নয়নৰ উদ্দেশ্য আগত ৰাখি কেইজনমান উদ্যমীৰ উদ্যোগত ২০১০ চনৰ ১ জানুৱাৰী তাৰিখে সমিধান মুকলি কৰা হৈছিল। &lt;ref&gt;{{cite web |author=TI Trade |url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=mar0310/city05 |title=The Assam Tribune Online |publisher=Assamtribune.com |date=3 March 2010 |accessdate=18 July 2012 |archivedate=29 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029200114/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=mar0310/city05 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এই সংগঠনটো ভাৰতৰ ''Societies Registration Act, XXI of 1860''-ৰ আধাৰত পঞ্জীয়ণভুক্ত। সমিধানে বিভিন্ন বিষয়ৰ সমল ব্যক্তিৰে গঠিত এটা গোটৰ জৰিয়তে কেৰিয়াৰ সম্পৰ্কীয় পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে। এই গোটটোত অভিযান্ত্ৰিক, ডিজাইন, গণ-মাধ্যম, অৰ্থনীতি, জন-সম্পৰ্ক, চিকিৎসা, ব্যৱস্থাপনা, কলা, ক্ৰীড়া আদি বিভিন্ন বিষয়ৰ সমল ব্যক্তি সদস্য হিচাপে আছে। &lt;ref&gt;{{cite web |author=29 November 2010 by Xomidhan |url=https://www.friedeye.com/2010/11/fried-jobs.html#more-2462 |title=Fried Careers |publisher=Fried Eye |date=29 November 2010 |accessdate=18 July 2012 |archivedate=29 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029203828/https://www.friedeye.com/2010/11/fried-jobs.html#more-2462 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.timesofassam.com/headlines/xomidhan-on-completion-of-3-years/ | title=Xomidhan on completion of 3 years | work=Times of Assam | date=1 January 2013 | accessdate=4 February 2013 | author=Correspondent | archivedate=17 January 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117233916/http://www.timesofassam.com/headlines/xomidhan-on-completion-of-3-years/ | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ লগতে সমিধানে আন এটা অ-ব্যৱসায়িক স্বেচ্ছাসেৱী সংগঠন [[চাকৰি ডট অৰ্গ|চাকৰি]]ৰ সহযোগত বিনামূলীয়া ''resume building'' সেৱাও আগবঢ়ায়। &lt;ref&gt;{{cite news | url=http://www.meghalayatimes.info/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15233:ne-gets-job-hunting-portal&amp;catid=36:state&amp;Itemid=29 | title=NE gets job hunting portal | work=Monday, 26 July 2010 07:50 | date=Meghalaya Times | accessdate=7 July 2012 | author=Written by the Editor}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=jul2710/city05 | title=Exclusive job website for NE launched | work=The Assam Tribune | date=27 July 2012 | accessdate=10 July 2012 | author=Staff Reporter | archivedate=29 October 2013 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029200812/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=jul2710/city05 | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==বঁটা-সন্মান==
২০১১ চনত সমিধান '''ই-নৰ্থ-ইষ্ট বিচাৰকৰ বিশেষ উল্লেখ''' ([[ইংৰাজী]]: eNorthEast &quot;Special Jury Mention&quot; ) সন্মানেৰে সন্মানিত হয়। &lt;ref name=&quot;northeastblog&quot;&gt;{{cite web |author=NE Blogger |url=http://www.northeastblog.in/assam/xomidhan-org-free-online-career-counseling-website-of-assam/ |title=XOMIDHAN.ORG : Free Online Career Counseling Website of Assam |publisher=Northeastblog.in |date=30 November 2011 |accessdate=18 July 2012 |archivedate=9 December 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111209012306/http://www.northeastblog.in/assam/xomidhan-org-free-online-career-counseling-website-of-assam/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.newspolitan.com/forum/art/india/education/GM5DIN3RGU3ECVCF_3647153 |title=E-North East Award and NE India Digital Festival held |publisher=Newspolitan |date=25 November 2011 |accessdate=18 July 2012 |archivedate=5 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231005180925/http://www.newspolitan.com/forum/art/india/education/GM5DIN3RGU3ECVCF_3647153 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite conference | url=http://www.pdfuploader.com/uppdfs/91/eNorth_East_Award_report_low_resolution1.pdf | title=Refer Pg-31 | author=Syed S. Kazi Team: Sylvia Yambem, Nang Tanvi Manpoong, Fahmida Tasneem, Jolly Kazi | accessdate=3 July 2012 | year=2011 | month=November | conference=2nd eNorth East Award Summit | location=Regional Institute of e-Learning &amp; Information Technology, Kohima, Nagaland | pages=48 }}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==শৈক্ষিক পৰামৰ্শদান আৰু বৃত্তি প্ৰদান কাৰ্যসূচী==
২০১২ চনত সমিধানে শৈক্ষিক পৰামৰ্শদান আৰু বৃত্তি প্ৰদান ([[ইংৰাজী]]: &quot;Mentor-ship-cum-Scholarship&quot; ) কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰে। &lt;ref name=&quot;northeastblog&quot; /&gt; এই কাৰ্যসূচীৰ অংশস্বৰূপে অৰ্থনৈতিক ভাৱে অনগ্ৰসৰ পৰিয়ালৰ ৬ গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰ্ৰীক শৈক্ষিক পৰামৰ্শদান আৰু বৃত্তি প্ৰদান কৰা হৈছে। বৰ্তমান একাদশ শ্ৰেণী বা তাৰ ওপৰত শ্ৰেণীত অধ্যয়নৰত ছাত্ৰ ছাত্ৰী এই কাৰ্যসূচীৰ দ্বাৰা সাঙুৰি লোৱা হয়। বাছনিৰ চৰ্ত অনুসৰি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে অষ্টম শ্ৰেণীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি সকলো শিক্ষান্ত পৰীক্ষাতে ৭০% বা ততোধিক নম্বৰ প্ৰাপ্ত হ'ব লাগিব। ইয়াৰ লগতে প্ৰাৰ্থীজনৰ পৰিয়ালৰ বাৰ্ষিক উপাৰ্জন ১,৭৫,০০০ টকা(US$2,700)তকৈ কম হ'ব লাগিব। প্ৰতিগৰাকী শিক্ষাৰ্থীকে তেওঁৰ কেৰিয়াৰ নিৰ্বাচন, অধ্যয়নৰ বিষয় আৰু ভৱিষ্যতৰ লক্ষ্যৰ সৈতে সংগতি ৰাখি দুগৰাকী শৈক্ষিক পৰামৰ্শদাতাৰ সৈতে সংযুক্ত কৰা হয়। প্ৰতিটো বৃত্তিৰ পৰিমাণ বছৰি ২৫,০০০ টকা (US$380)। 

শেহতীয়াকৈ &quot;সমিধানে&quot; ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক জলপানি প্ৰদানৰ বাবে ’স্কলাৰ এচিষ্ট’ নামেৰে এক পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে। ইয়াৰ উদ্দেশ্য মেধাৱী শিক্ষাৰ্থীসকলক আৰ্থিকভাৱে সহায়ৰ হাত আগবঢ়াব বিচৰা দাতা আৰু যোগ্য ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত এক যোগসূত্ৰ স্থাপন কৰা। এই পদক্ষেপৰ অংশ হিচাপে বৰ্তমান ৬টা ছাত্ৰবৃত্তি সমিধানৰ ৱেবছাইটত উপলব্ধ।&lt;ref name=&quot;নিয়মীয়া&quot;&gt;{{cite web | url=https://niyomiyabarta.org/regional/students-scholership/ | title=শিক্ষাৰ্থীক জলপানি প্ৰদানৰ বাবে সমিধানৰ ‘স্কলাৰ এচিষ্ট’ | publisher=নিয়মীয়া বাৰ্তা | date=12 July 2020 | accessdate=29 July 2020}}&lt;/ref&gt; 

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:অব্যৱসায়িক সংস্থা]]</text>
      <sha1>nq7935h74h9sdavd1jhylskpzh4l3rv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>হোমিঅ’পেথি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37071</id>
    <revision>
      <id>453508</id>
      <parentid>320197</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23152" sha1="332k8zqa52som78f16ukjm4y33tltox" xml:space="preserve">{{Refimprove}}
{{Wikify}}
{{infobox alternative medicine
| name = Homeopathy
| image = File:Hahnemann.jpg
| image_size = 300px
| alt = Samuel Hahnemann
| caption = Samuel Hahnemann, originator of homeopathy
| claims = &quot;Like cures like&quot;, dilution increases potency, disease caused by [[miasm]]s.
| topics = [[Chemistry]], [[Medicine]]
| origyear = 1796
| origprop = [[Samuel Hahnemann]]
| laterprop = [[James Tyler Kent]], [[Royal S. Copeland]], [[George Vithoulkas]]
| seealso = [[Humorism]], [[heroic medicine]]
| MeshID = D006705
}}
'''হোমিঅ’পেথি'''({{lang-en|Homeopathy}}, {{IPAc-en|audio=En-uk-homeopathy.ogg|ˌ|h|oʊ|m|i|ˈ|ɒ|p|ə|θ|i}} ৰ ব্যৱহাৰ পৃথিৱীৰ সকলো ঠাইতে হোৱা দেখা যায়। যথেষ্ট নিৰাপদ আৰু ৰোগ নিৰাময়ৰ গুণৰ বাবে ভাৰতবৰ্ষৰ প্ৰতি ঘৰতে ইয়াৰ আদৰ বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিছে। এটা থূলমূল অধ্যয়নৰ পৰা দেখা গৈছে যে [[ভাৰতবৰ্ষ]]ৰ শতকৰা ১০ শতাংশ লোকে তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্য যত্নৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ বাবে সম্পূৰ্ণৰূপে হোমিঅ’পেথিৰ ওপৰতে নিৰ্ভৰ কৰে। আনহাতে সমগ্ৰ দেশত হোমিঅ’পেথি জনপ্ৰিয়তাৰ ফালৰ পৰা দ্বিতীয় স্থান অধিকাৰ কৰিছে। 

আজিৰ পৰা ডেৰ শতিকাৰ আগৰে পৰাই [[ভাৰতবৰ্ষ]]ত হোমিঅ’পেথিৰ প্ৰচলন হৈছিল। দেশত চলি থকা পৰম্পৰাগত ঔষধ আৰু গছৰ শিপাৰ মিশ্ৰণ কৰি প্ৰস্তত কৰা এই ঔষধ ৰাষ্ট্ৰীয় ঔষধ পদ্ধতিসমূহৰ ভিতৰত স্থান পাইছে আৰু এক বৃহৎ সংখ্যক লোকক স্বাস্থ্য যত্ন প্ৰদান কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰি আহিছে। ৰোগীৰ মানসিক, আবেগিক, আধ্যাত্মিক আৰু শাৰীৰিক স্তৰৰ সকলো দিশ সামগ্ৰিকভাৱে লৈ ৰোগ নিৰাময়ৰ প্ৰচেষ্টা কৰাৰ ফলতেই ইয়াৰ কাৰ্য্যকৰীতাৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়। 

‘হোমিঅ’পেথি’ নামটো দুটা গ্ৰীক শব্দ লগ লাগি সৃষ্টি হৈছে। ‘হোমইছ’ আৰু ‘পেথছ’। হোমইছ ৰ অৰ্থ হ’ল অনুৰোগ আৰু পেথছৰ অৰ্থ হ’ল ভোগা। হোমিঅ’পেথিৰ সহজ অৰ্থ হ’ল ৰোগটোক এনেধৰণৰ ঔষধ কম পৰিমাণত প্ৰদান কৰা হয় যিয়ে স্বাস্থ্যৱান লোকক সেই পৰিমাণৰ ঔষধ প্ৰদান কৰিলে ৰোগীৰ দৰে লক্ষণসমূহ ফুটি উঠিব। এইটো প্ৰাকৃতিক নিৰাময়ৰ নিয়মৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত। অৰ্থাৎ বিষেৰে বিষ নাশ কৰাৰ দৰে কথা। ১৯ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডাঃ চামুৱেল হ্যানিমেনে ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক ভিত্তি আগবঢ়াইছিল। ইয়াৰ জৰিয়তে দুটা শতিকাৰো অধিক কাল মানৱ জাতিক সেৱা আগবঢ়োৱাৰ পিছত আকস্মিকভাৱে সময়ৰ বিৰাট পৰিৱৰ্তন আহে আৰু ই সময়সাপেক্ষ চিকিৎসা বুলি জনাজাত হয়। ডাঃ হ্যানিমেনে ইয়াক প্ৰাকৃতিক আৰু ভালদৰে পৰিক্ষীত বিজ্ঞানসন্মত মূল ব্যাখ্যা আগবঢ়োৱাৰ ফলতেই আজিও সফলভাৱে এই চিকিৎসা সফল হৈ আছে। 

==প্ৰতিকাৰসমূহ==
হোমিঅ’পেথিত “প্ৰতিকাৰ” শব্দটোৱে প্ৰায়োগিক অৰ্থ বহন কৰে আৰু ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল কোনো এজন বিশেষ ৰোগীৰ বাবে বিশেষ ধৰণেৰে ঔষধ প্ৰস্তত কৰা হয়। সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ হোৱা প্ৰতিকাৰৰ অৰ্থ “এবিধ ঔষধ বা চিকিৎসা যিয়ে ৰোগ নিৰাময় কৰে বা বিষনাশক হিচাপে কাম কৰে” লগত এই শব্দটোৰ অৰ্থত বিভ্ৰান্ত হব নালাগে। 

হোমিঅ’পেথিক চিকিৎসকে ৰোগীক প্ৰতিকাৰৰ বিধান কৰোঁতে দুই ধৰণৰ তথ্যকোষৰ সহায় লয়। এই দুখন হ’ল মাটেৰিয়া মেডিকা আৰু ৰিপাৰ্টোৰিজ। এখন হোমিঅ’পেথিক মাটেৰিয়া মেডিকা হ’ল ব্যক্তিবিশেষৰ লক্ষণসমূহৰ ধৰণৰ বৰ্ণনাৰ লগতে প্ৰতিকাৰ বৰ্ণানুক্ৰম অনুসৰি থকা এখন “ঔষধৰ ছবি পুঠি” আৰু হোমিঅ’পেথিক ৰিপাৰ্টোৰিজ হ’ল ৰোগৰ লক্ষণসমূহৰ উপৰিও বিশেষ লক্ষণৰ প্ৰতিকাৰৰ তালিকা। 

হোমিঅ’পেথিক প্ৰতিকাৰৰ বাবে বিভিন্ন পশু, উদ্ভিদ, খনিজ আৰু কৃত্ৰিম উপাদান ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, আৰ্চেনিকাম এলবুম (আৰ্চেনিক অক্সাইড), নাট্ৰুম মুৰিকাটিকাম (ছডিয়াম ক্লৰাইড বা সাধাৰণ নিমখ), লাচেচিছ মোটা (এবিধ সাপৰ বিষ), আফিং আৰু থাইৰ’ইডিনম (থাইৰড হৰ্নুম) আদিবোৰ হোমিঅ’পেথিক ঔষধত সন্নিৱিষ্ট হয়। হোমিঅ’পেথিয়ে নচ’দেচ (গ্ৰীক শব্দ নচচ’ৰ পৰা অহা) চিকিৎসাও ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াত বিভিন্ন ৰোগগ্ৰস্ত বা জৈৱিক সামগ্ৰী যেনে শৌচ, মুত্ৰ আৰু শ্বাসতন্ত্ৰৰে নিৰ্গত পদাৰ্থ, তেজ আৰু দেহকলা আদিও ব্যৱহাৰ হয়। হোমিঅ’পেথিক প্ৰতিকাৰসমূহ স্বাস্থ্যৱান নমুনাৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয় ইয়াক চাৰ্কুদেচ বোলা হয়। 

==প্ৰস্তুতকৰণ==
স্ফটিক আৰু শামুকৰ খোলাৰ দৰে টান আৰু অদ্ৰৱণীয় গোটা বস্তুবোৰ গুড়ি কৰিবলৈ হোমিঅ’পেথি প্ৰতিকাৰত খুন্দনা ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

ৰোগৰ প্ৰতিকাৰ প্ৰস্তত কৰিবলৈ হোমিঅ’পেথিক এক বিশেষ ধৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয় যাক ডায়নামাইজেছন বা পটেনটাইজেছন বোলা হ্য়। এটা উপাদান এলকহল বা পাতন পানীত পনীয়া কৰাৰ পিছত অতি জোৰেৰে নমনীয় পাত্ৰত ভৰাই ১০ বাৰ জোকাৰা হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াটোক সুকিউছন বোলা হয়। ৰোগ চিকিৎসা কৰিবলৈ ৰোগৰ লক্ষণসমূহ সৃষ্টি কৰা উপাদানসমূহ ব্যৱহাৰ কৰাত হ্যানিমেনে সমৰ্থন কৰে। কিন্তু এইটো দেখা গৈছে যে এইবোৰ পদাৰ্থই ৰোগৰ লক্ষণসমূহ বেছিকৈ গাঢ় কৰি তোলে, ৰোগীৰ অৱস্থা আৰু অধিক জটিল কৰে আৰু কেতিয়াবা ভয়াবহভাৱে বিষক্ৰিয়া হোৱাৰ কাৰণ হৈ উঠিব পাৰে। সেইহে তেওঁ এই উপাদানসমূহ পাতল কৰি ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়। হ্যানিমেনে বিশ্বাস কৰে যে সুকিউছনৰ ফলত পাতল উপাদানসমূহৰ জৈৱিক শক্তি সক্ৰিয় হৈ উঠে আৰু ইয়াক শক্তিশালী কৰি তোলে। সুকিউছনত সহায় হোৱাকৈ হ্যানিমেনে এক বিশেষ ধৰণৰ কাঠৰ আহিলা প্ৰস্তত কৰি লৈছিল য’ত এফালে জন্তুৰ ছাল আৰু আনফালে ঘোড়াৰ নোম লগোৱা হৈছিল। অদ্ৰৱণীয় পদাৰ্থ যেনে স্ফটিক আৰু শামুকৰ খোলাসমূহ লেক্ট’জত (ট্ৰাইটুৰেছন)গুড়ি কৰি পনীয়া কৰা হয়। 

==তৰলীকৰণ==
হোমিঅ’পেথিত নিয়মীতভাৱে ৩ ধৰণৰ লেখ মাপাংক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। হ্যানিমেনে ছেণ্টিছিমেল বা চি স্কেল প্ৰস্তত কৰিছিল। ইয়াত প্ৰতিটো স্তৰত একোটা উপাদানক ১০০ কাৰকত তৰলীকৃত কৰা হয়। হ্যানিমেনে সমগ্ৰ জীৱনছোৱা চি স্কেলেই ব্যৱহাৰ কৰি ভাল পাইছিল। এটা ২চি তৰলীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত কোনো এটা উপাদানৰ এটা ভাগক ১০০ ভাগলৈ তৰলীকৃত কৰা হয় আৰু ইয়াৰ পিছত ইয়াৰ কিছুমান পনীয়া পদাৰ্থক পুনৰ ১০০ ভাগলৈ তৰলীকৃত কৰা হয়। এটা ৬চি ত ৬ বাৰলৈ তৰলীকৰণ প্ৰক্ৰিয়া চলোৱা হয়। অৰ্থাৎ তৰলীকৃত শেষ অৱস্থাটো পদাৰ্থৰ পৰ্য্যায় হয় ১০০−৬=১০−১২ অৰ্থাৎ পদাৰ্থৰ ১ লাখ কোটিৰ এভাগ হয়গৈ। অতি উচ্চ তৰলীকৰণ ব্যৱস্থাও এই ধৰণেৰে কৰা হয়। 

হোমিঅ’পেথিত এটা পদাৰ্থ যিমানেই বেছি পনীয়া হ’ব সিমানেই অধিক সুবিধাজনক বুলি বৰ্ণিত হয় আৰু যিমানেই উপাদানসমূহ তৰল হ’ব সিমানেই ৰোগ নিৰাময়ৰ শক্তিশালী আৰু গভীৰভাৱে কাৰ্য্য কৰিব বুলি ধৰা হয়। বহুবোৰ কাৰণত হ্যানিমেনে ৩০ চি (অৰ্থাৎ ১০৬০গুণ পাতল) পৰ্য্যন্ত পাতল কৰা পোষকতা কৰে। হ্যানিমেনৰ সময়ত প্ৰতিকাৰকসমূহ অনিশ্চিতভাৱে পনীয়া কৰাতো গ্ৰহণযোগ্য আছিল। কাৰণ তেতিয়া কোনো এটা সামগ্ৰীৰ ৰাসায়নিক উপাদান পৰমাণু পৰ্য্যায়তহে চিনাক্ত কৰিব পৰা গৈছিল আৰু ধাৰণা আছিল যে ইয়েই আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰতম অংশ। ১২ চি পৰ্য্যন্ত পাতল কৰা লৈকেহে কোনো এটা উপাদানৰ এটা পৰমাণু থাকিব পাৰে। 

==প্ৰমাণিতকৰণ==
ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰতিকাৰসমূহ ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগতে হ্যানিমেনে বহু বছৰ ধৰি নিজৰ আৰু আনৰ ওপৰত পৰীক্ষা চলাইছিল। তেওঁৰ পৰীক্ষাসমূহত প্ৰাথমিকভাৱে ৰুগীয়াক প্ৰতিকাৰসমূহ প্ৰদানৰ কথাটো সন্নিৱিষ্ট নাছিল কাৰণ তেওঁ ভাবিছিল যে বহুবোৰ ৰোগৰ বাবে একেধৰণৰ লক্ষ্যণেই ওলায় পৰিব পাৰে সেয়েহে কোনটো প্ৰতিকাৰৰ পৰা কেনে লক্ষণ ওলাব আৰু কোনটো ৰোগৰ বাবে কেনে লক্ষণ ওলাব সেইটো নিৰ্দিষ্টকৈ উলিয়াবলৈ অসুবিধা হ’ব। সেয়েহে পৰীক্ষাসমূহৰ পৰা ৰোগীক আতঁৰাই ৰখা হৈছিল। কোনটো বিশেষ ৰোগৰ বাবে কোনটো প্ৰতিকাৰ উপযুক্ত হ’ব। সেইটো সিদ্ধান্ত লোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়াটোক প্ৰমাণিতকৰণ বোলা হয়। এটা হোমিঅ’পেথিক প্ৰমাণিতকৰণ হ’ল এনে এটা পদ্ধতি যাৰ দ্বাৰা হোমিঅ’পেথিক প্ৰতিকাৰবিধ নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। 

==সক্ৰিয়” উপাদানসমূহ==
হোমিঅ’পেথিক প্ৰতিকাৰত ব্যৱহৃত হোৱা উপাদানসমূহৰ তালিকা দেখি ব্যৱহাৰকাৰীয়ে প্ৰকৃততে সেইবোৰ উপাদান আছে নে নাই সেইটো বিশ্বাস কৰাত বিভ্ৰান্ত হ’ব পাৰে। সাধাৰণতে হোমিঅ’পেথিক চিকিৎসাত সক্ৰিয় উপাদানসমূহেৰে প্ৰতিকাৰসমূহ প্ৰস্তত কৰা হয় আৰু ক্ৰমান্বয়ে তৰলীকৃত কৰি গৈ থাকি যিটো সময়ত তাত জৈৱিকভাৱে সক্ৰিয় উপাদান নথকা সময়ত শেষ সামগ্ৰীবিধ প্ৰস্তত কৰা হয়। ব্যৱহৃত উপাদানসমূহৰ তালিকাই সাধাৰণতে সৰ্ব প্ৰথম ব্যৱহৃত সামগ্ৰীসমূহক বুজায়। তলত এটা উদাহৰণ দিয়া হ’ল:

==সম্পৰ্কীয় অভ্যাসসমূহ==
===আইচ’পেথি===
আইচ’পেথি হ’ল হোমিঅ’পেথিৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা এটা চিকিৎসা ব্যৱস্থা আৰু ইয়াক ১৮৩০ ত জোহান যোচেফ উইলহেম লাক্সে আৱিষ্কাৰ কৰিছিল। সাধাৰণতে আইচ’পেথি হোমিঅ’পেথিৰ পৰা নচ’দেচ প্ৰতিকাৰৰ বাবেই পৃথক। যি প্ৰতিকাৰক ৰোগৰ কাৰণ হোৱা উপাদান বা সামগ্ৰী যেনে, পুঁজ আদিৰ পৰা প্ৰস্তত কৰা হয়। বহুবোৰ তথাকথিত ভেকচিন আইচ’পেথিৰ পৰাই অহা। 

===পুষ্প প্ৰতিকাৰ===
ৰ’দ পৰা ঠাইত পানী থৈ তাত ফুল ছটিয়াই দি এই প্ৰতিকাৰ প্ৰস্তত কৰিব পৰা যায়। ইয়াৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বিখ্যাত প্ৰতিকাৰবিধ হ’ল বেছ ফ্লাৱাৰ ৰিমেডিজ। এইটো চিকিৎসক আৰু হোমিঅ’পেথি বিশেষজ্ঞ এডৱাৰ্ড বেছে প্ৰস্তত কৰিছিল। যদিও এই প্ৰতিকাৰবিধ হোমিঅ’পেথিৰ পৰাই লোৱা হৈছে আৰু প্ৰতিকাৰবিধহে হোমিঅ’পেথিৰ জৈৱ শক্তি বৃদ্ধি কৰাৰ কথা কয় কিন্তু ইয়াক প্ৰস্তত কৰা পদ্ধতি সম্পূৰ্ণ পৃথক। বেছ ফ্লাৱাৰ ৰিমেডিজবিধ অতি মৃদুভাৱে যেনে, প্ৰথমে এটা চৰিয়াৰ পানীত ফুল থৈ ৰদত ৰখা হয় আৰু প্ৰতিকাৰবিধ সুকিউছন কৰা নহয়। এই পুষ্প প্ৰতিকাৰৰ কাৰ্য্যকাৰীতালৈ কোনো ধৰণৰ বৈজ্ঞানিক বা চিকিৎসাগত দৃঢ় প্ৰত্যয় হ’ব পৰা প্ৰমাণ নাই। 

===ইলেক্ট্ৰ’ হোমিঅ’পেথি===
ইলেক্ট্ৰ’ হোমিঅ’পেথি ১৯ শতিকাত হোমিঅ’পেথিৰ লগত বৈদ্যুতিক চিকিৎসা লগ লগাই কৰা চিকিৎসা কৰা হয়। 

==ৰাষ্ট্ৰীয় হোমিঅ’পেথি প্ৰতিষ্ঠান, কোলকাতা==
ৰাষ্ট্ৰীয় হোমিঅ’পেথি প্ৰতিষ্ঠানখন ১৯৭৫ চনৰ ১০ ডিচেম্বৰত ভাৰত চৰকাৰৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত এক স্বতন্ত্ৰ সংস্থা হিচাপে কলিকতাত স্থাপন কৰা হৈছিল। এই প্ৰতিষ্ঠানখনে ১৯৮৭ ৰ পৰা হোমিঅ’পেথিৰ স্নাতক পাঠ্যক্ৰম আৰু ১৯৯৮-৯৯ ৰ পৰা স্নাতকোত্তৰ পাঠ্যক্ৰম আগবঢ়ায় আহিছে। এই প্ৰতিষ্ঠানটো ২০০৩-০৪ লৈকে কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধিভোক্ত হৈ আছিল ২০০৪-০৫ ৰ পৰা পশ্চিমবংগ স্বাস্থ্যবিজ্ঞান বিশ্ববিদ্যালয় অধিবোক্ত হৈ আছে। এই প্ৰতিষ্ঠানে নিয়মীয়াকৈ শিক্ষক আৰু চিকিৎসকৰ বাবে পৰিচিত প্ৰশিক্ষণ পাঠ্যক্ৰমো অনুষ্ঠিত কৰে। 

স্নাতক পাঠ্যক্ৰম ৫ বছৰ ৬ মাহৰ (বাধ্যতামূলক এবছৰীয়া ইণ্টাৰ্ণশ্বীপসহ) আৰু স্নাতকোত্তৰ পাঠ্যক্ৰম ৩টা বিষয়ত অৰগানণ্ড অফ মেডিছিন, ৰেপোৰ্ট’ৰী আৰু মাটেৰীয়া মেডিকাত উপলব্ধ। প্ৰতিটো বিষয়ত ৬ খনকৈ আসন আছে। 

==আয়ুস বিভাগৰ প্ৰকাশন==
• ডিজিজ ৱাইজ ইনফৰমেছন ইন আয়ুস চিষ্টেমছ
• মাইথ এণ্ড ফেক্টছ এবাউট আয়ুস। 
• গাইডলাইনছ আৰু আইইচি মেটেৰিয়েলছ ইন আয়ুস। 

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}
* [http://www.indianmedicine.nic.in/ আয়ুস বিভাগ, স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰালয়,ভাৰত চৰকাৰ]

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{commons category|Homoeopathy|হোমিঅ’পেথি}}
{{Wikinews|Parents prosecuted after homeopathic treatment leads to daughter's death}}
{{Wikisource1911Enc|Homoeopathy}}
*[http://www.nhs.uk/conditions/homeopathy/pages/introduction.aspx Homeopathy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171017065254/http://www.nhs.uk/conditions/homeopathy/Pages/Introduction.aspx |date=2017-10-17 }} ([[NHS Choices]], UK)
[[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:হোমিঅ’পেথি]]</text>
      <sha1>332k8zqa52som78f16ukjm4y33tltox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰবীন ৱিলিয়ামছ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37236</id>
    <revision>
      <id>453511</id>
      <parentid>383440</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:40:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453511</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18921" sha1="3haxvrevciwh9lsg5pr27vhhlco17xj" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = ৰবীন ৱিলিয়ামছ
| image = Robin Williams 2011a (2).jpg{{!}}border
| alt = 
| caption = ২০১১ চনৰ ''Happy Feet Two''ৰ প্ৰিমিয়াৰত ৰবীন ৱিলিয়ামছ
| birth_name = Robin McLauri&lt;!--- &quot;n&quot; is correct ---&gt;n&lt;!--- &quot;n&quot; is correct ---&gt; Williams
| birth_date = {{Birth date|1951|7|21|df=yes}}
| birth_place = Chicago, Illinois, United States of America|U.S.
| death_date = {{death date and age|2014|8|11|1951|7|21|df=yes}}
| death_place = কেলিফৰ্ণিয়া, U.S.
| death_cause = 
| nationality = American
| occupation = অভিনেতা, stand-up comedian, film producer, screenwriter
| active = ১৯৭২-২০১৪
| influences = Peter Sellers, Richard Pryor, Jonathan Winters, George Carlin, Chuck Jones, Spike Milligan
| influenced = Conan O'Brien, Frank Caliendo,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pantagraph.com/articles/2007/11/24/freetime/doc47471a3d6fc50366297886.txt |title=Free Time &amp;#124; Caliendo hopes 'Frank TV' makes good first impression |publisher=Pantagraph.com |accessdate=July 1, 2012 |archivedate=September 7, 2012 |archiveurl=https://archive.is/20120907133614/http://www.pantagraph.com/articles/2007/11/24/freetime/doc47471a3d6fc50366297886.txt |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Dat Phan, Jo Koy, Gabriel Iglesias, Alexei Sayle, Eddie Murphy&lt;ref name=&quot;actors&quot;&gt;{{cite episode | title = Robin Williams | series = Inside the Actors Studio | season = 7 | number = 710 | airdate = June 10, 2001 | network = Bravo | url = http://www.bravotv.com/Inside_the_Actors_Studio/guest/Robin_Williams | credits = James Lipton (host) | access-date = August 13, 2014 | archive-date = February 4, 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070204093734/http://www.bravotv.com/Inside_the_Actors_Studio/guest/Robin_Williams | dead-url = yes }}&lt;/ref&gt;
| spouse = {{plain list|
*Valerie Velardi&lt;br&gt;(1978–1988; divorced)
*Marsha Garces&lt;br&gt;(1989–2008; divorced)
*Susan Schneider&lt;br&gt;(2011–2014; his death)
}}
| children = {{plain list|
*Zachary Pym Williams
*Zelda Williams|Zelda Rae Williams
*Cody Alan Williams
}}
}}
'''ৰবীন ৱিলিয়ামছ''' ({{Lang-en|Robin Williams}}) এগৰাকী আমেৰিকান অভিনেতা, ষ্টেণ্ড-আপ কৌতুক অভিনেতা (Stand-up comedian), চলচ্চিত্ৰ প্ৰযোজক তথা চিত্ৰনাট্য লিখক (screenwriter)। টেলিভিছন চিৰিজ ''Mork &amp; Mindy'' ত ১৯৭৮-১৯৮২ কালত মৰ্ক (Mork) ৰূপে অভিনয় কৰি তেওঁ খ্যাতি লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। পৰৱৰ্ত্তীকালত তেওঁ চলচ্চিত্ৰ অভিনয়ৰ লগতে কৌতুক অভিনয়তো সমানে পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাই প্ৰসিদ্ধি লাভ কৰে। তেওঁৰ দ্বাৰা অভিনীত প্ৰসিদ্ধ চলচ্চিত্ৰ সমূহৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য হৈছে-''The World According to Garp (১৯৮২), ''Good Morning, Vietnam'' (১৯৮৭), ''Dead Poets Society'' (১৯৮৯), ''Awakenings'' (১৯৯০), ''The Fisher King'' (১৯৯১), ''Good Will Hunting'' (১৯৯৭), ''Popeye'' (১৯৮০), ''Hook'' (১৯৯১), ''Aladdin'' (১৯৯২), ''Mrs. Doubtfire'' (১৯৯৩) আৰু ''Jumanji'' (১৯৯৫) ইত্যাদি। 
তিনিবাৰকৈ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ [[অস্কাৰ বঁটা]]ৰ বাবে মনোনীত হোৱাৰ পিছত ৰবীন ৱিলিয়ামছে তেওঁৰ ''Good Will Hunting'' ত কৰা অভিনয়ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ সহ অভিনেতাৰ অস্কাৰ বঁটা লাভ কৰে। তদুপৰি তেওঁ দুটা প্ৰাইমটাইম এমি বঁটা (Primetime Emmy Award), চাৰিটা গ’ল্ডেন গ্ল’ব বঁটা (Golden Globe Award) আৰু পাঁচটা [[গ্ৰেমী বঁটা]] (Grammy Awards) লাভ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;mclaurin&quot;&gt;{{cite news|last=Thomas|first=Mike|title=A nose for laughs|work=Chicago Sun-Times|date=February 24, 2002|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&amp;p_theme=cstb&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0F360C3C1592F9AE&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|accessdate=December 14, 2009|archivedate=November 8, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141108093851/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&amp;p_theme=cstb&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0F360C3C1592F9AE&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;mclaurin2&quot;&gt;{{cite news|last=McMullen|first=Marion|title=Article: Weekend TV: Star profile. (Features)|publisher=Coventry Evening Telegraph|date=October 5, 2002|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-92577025.html|accessdate=December 14, 2009|archivedate=November 4, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104160202/http://www.highbeam.com/doc/1G1-92577025.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
২০১৪ চনৰ ১১ আগষ্টত কেলিফৰ্ণিয়াৰ নিজা বাসভৱনত ৰবীন ৱিলিয়ামছক মৃত অৱস্থাত পোৱা যায়। চৰকাৰীসূত্ৰত মৃত্যুৰ সম্ভাব্য কাৰণ ‘asphyxiation’ বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে। 

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
ৰবীন ৱিলিয়ামছৰ জন্ম হৈছিল [[চিকাগো]]ৰ ইলিনইছত ১৯৫১ চনৰ ২১ জুলাই তাৰিখে।&lt;ref&gt;{{cite web|date=1956-2005|title=Nevada Marriage Index|url=http://www.ancestry.com/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;The official Michigan social register, 1967, Virginia F. Searcy&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;birth&quot;&gt;Sources conflict. The print biographies ''The Life and Humor of Robin Williams: A Biography'' and ''Robin Williams: A Biography'' give his birth year as 1952. ''The Robin Williams Scrapbook'' also gives a birth year as 1952, as does ''Encyclopædia Britannica''. Williams refers to himself as being &quot;55&quot; in an interview published July 4, 2007. {{cite news |title=Marriage 101 with Robin Williams |publisher=Canada.com |date=July 4, 2007 |first=Katherine |last=Monk |url=http://www.canada.com/saskatoonstarphoenix/news/lifestyle/news/lifestyle/story.html?id=8b777192-8e77-464d-b8da-0cb90be40901&amp;k=1045 }} He also verifies his date of birth as July 21, 1951 in a fansite interview: Stuurman, Linda. [http://www.robin-williams.net/interviews/RWF/rwfinterview.php RWF talks with Robin Williams: Proost!], May 25, 2008.&lt;/ref&gt; তেওঁ মিচিগানৰ ডেট্ৰ'ইট কাণ্ট্ৰি ডে বিদ্যালয় (Detroit Country Day School) ত প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Moore1979&quot;&gt;{{cite book|last=Moore|first=Mary Ellen|title=Robin Williams|url=http://books.google.com/books?id=Vs_6tanL6T0C|accessdate=August 12, 2014|date=January 1, 1979|publisher=Grosset &amp; Dunlap|isbn=9780448171289}}&lt;/ref&gt; পৰৱৰ্ত্তী সময়ত তেওঁ [[কেলিফৰ্ণিয়া]]ৰ মেৰিন কাণ্টি (Marin County) লৈ যায় আৰু তাৰে ৰেডউদ হাই স্কুলত শিক্ষা লাভ কৰে। ৱিলিয়ামছে 'Claremont McKenna College' কলেজীয়া শিক্ষাগ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;October 1982, ''Playboy Magazine''.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.marin.edu/performingarts/drama/ |title=College of Marin Performing Arts &amp;ndash; Drama Department |publisher=Marin.edu |date= |accessdate=August 11, 2014}}&lt;/ref&gt;

==দূৰদৰ্শনত কেৰিয়াৰ==
&lt;nowiki&gt;পোণপ্ৰথমে ৱিলিয়ামছে NBC ৰ '&lt;/nowiki&gt;''The Richard Pryor Show' ''নামৰ এখন দূৰদৰ্শন ধাৰাবাহিকত অভিনয় কৰে। কিন্তু এইখন কম দিনৰ ভিতৰতে বন্ধ হয়। ইয়াৰ পিছত ১৯৭৮ চনত তেওঁ জনপ্ৰিয় ধাৰাবাহিক Happy Days ত মৰ্ক (Mork)নামৰ অন্য গ্ৰহৰ প্ৰাণীৰ ভূমিকাত অভিনয় কৰে।&lt;ref name=&quot;actors&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Robin Williams Biography|url=http://www.thebiographychannel.co.uk/biographies/robin-williams.html|publisher=Biography Channel|accessdate=September 27, 2012}}&lt;/ref&gt; ইয়াত তেওঁৰ মৰ্ক চৰিত্ৰতো ইমানেই জনপ্ৰিয় হয় যে ১৯৭৮ ত তাৰেই অনুসৰণত অন্য এক কৌতুক ধাৰাবাহিক ''Mork &amp; Mindy ''আৰম্ভ হয়। এই ধাৰাবাহিকখন ১৯৮২ চনলৈ প্ৰচাৰিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Mork &amp; Mindy|url=http://www.retrojunk.com/article/show/2981/mork-mindy|website=retrojunk.com|accessdate=August 12, 2014}}&lt;/ref&gt;
 
১৯৭০ৰ দশকৰ পৰা অভিনয় জীৱন আৰম্ভ কৰি এটা দশকৰ ভিতৰতে ৱিলিয়ামছে কেইবাখনো কৌতুক ধাৰাবাহিকত অভিনয় কৰি সমাদৰ লাভ কৰে। ইয়াৰ ভিতৰত ''Off The Wall'' (১৯৭৮), ''An Evening with Robin Williams'' (১৯৮২), আৰু ''Robin Williams: Live at the Met'' (১৯৮৬) আদি উল্লেখযোগ্য। 

==চলচ্চিত্ৰত অভিনয়==
ৱিলিয়ামছৰ অভিনয় কেৰিয়াৰ মূলতে চলচ্চিত্ৰ অভিনয়। তেওঁৰ অভিনীত প্ৰথম চলচ্চিত্ৰখন হ'ল ১৯৭৭ ত মুক্তি পোৱা ''Can I Do It 'Till I Need Glasses?'' তেওঁৰ ''Good Morning, Vietnam'' (১৯৮৭), ''Dead Poets Society'' (১৯৮৯) আৰু ''The Fisher King'' (১৯৯১) নামৰ চলচ্চিত্ৰ কেইখনত কৰা অভিনয়ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ অস্কাৰ পদকৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;actors&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Monk|first1=Katherine|title=A clown and his demons: Robin Williams mixed zany comedy, sharp satire and pathos|url=http://www.vancouversun.com/entertainment/movie-guide/clown+demons+Robin+Williams+mixed+zany+comedy+sharp+satire+pathos/10110121/story.html|accessdate=August 12, 2014|work=vancouversun.com|date=12 August 2014}}&lt;/ref&gt;
[[File:Robin Williams (211172751) (2).jpg|thumb|Williams at the 62nd Academy Awards in 1990 with journalist Yola Czaderska-Hayek]]
&lt;nowiki&gt;তদুপৰি তেওঁ '&lt;/nowiki&gt;''Good Will Hunting' ''নামৰ চলচ্চিত্ৰত এগৰাকী মনোৰোগ চিকিৎসক ৰূপে অভিনয় কৰি শ্ৰেষ্ঠ সহ অভিনেতাৰ অস্কাৰ বঁটা লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;actors&quot;/&gt; ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ অভিনয় কৰা অন্যান্য উচ্চ প্ৰশংসিত চলচ্চিত্ৰ হৈছে- ''Moscow on the Hudson'' (১৯৮৪), ''Awakenings'' (১৯৯০), ''What Dreams May Come ''(১৯৯৮)&lt;ref name=allmovie_bio&gt;{{cite web|last1=Brennan|first1=Sandra|title=Robin Williams|url=http://www.allmovie.com/artist/robin-williams-p116900|website=Allmovie|accessdate=August 12, 2014}}&lt;/ref&gt; আৰু ''Insomnia ''(২০০২)&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Deming|first1=Mark|title=One Hour Photo (2002)|url=http://www.allmovie.com/movie/one-hour-photo-v260306|website=Allmovie|accessdate=August 12, 2014}}&lt;/ref&gt;

স্বত:স্ফূৰ্ত সংলাপ নিক্ষেপণ আৰু কৌতুক অভিনয় ৰবীন ৱিলিয়ামছৰ অভিনয়ৰ এক প্ৰধান বৈশিষ্ট্য হিচাপে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Robin Williams revealed favourite memories and games on Reddit forum|url=http://www.abc.net.au/news/2014-08-12/robin-williams-ask-me-anything/5664570|accessdate=August 12, 2014|work=ABC News (Australia)|ABC News}}&lt;/ref&gt;

==কৌতুক অভিনয়==
[[File:Robin Williams Aviano.jpg|thumb|upright|Williams performing a United Service]] ১৯৭০ৰ দশকত ৰবীন ৱিলিয়ামছে ভালেসংখ্যক কৌতুক অভিনয়ৰ যাত্ৰা (stand-up comedy tours) কৰিছে। ইয়াৰে ভিতৰতে ''An Evening With Robin Williams'' (১৯৮২), ''Robin Williams: At The Met'' (১৯৮৬), আৰু ''Robin Williams LIVE on Broadway'' (২০০২) আদি প্ৰধান। 

==ব্যক্তিগত জীৱন==
&lt;!--[[File:RobinWilliamsHouse.jpg|thumb|right|Williams's residence in Sea Cliff, San Francisco]]--&gt;
১৯৭৮ চনত ৱিলিয়ামছে প্ৰথম পত্নী &quot;ভেলেৰিঅ’ ভেলাডি&quot; (Valerie Velardi) ক [[বিয়া]] কৰায়।&lt;ref&gt;{{cite news | last = Hoffman | first = Jan | title = The Sexes; Pillow Talk | url = http://www.nytimes.com/1992/08/09/style/the-sexes-pillow-talk.html |work=The New York Times |date=August 9, 1992 |accessdate=December 26, 2007}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=TVGuide&gt;Hochman, David (September 9, 2 013). &quot;Still Crazy: Years after Mork and Buffy, Robin Williams and Sarah Michelle Gellar hope to rope us in with a new sitcom&quot;. ''TV Guide''. pp. 16&amp;ndash;19.&lt;/ref&gt; ১৯৮৯ চনত তেওঁ পুনৰ Marsha Garces নামৰ এগৰাকী মহিলাৰ স'তে বিবাহ পাশত আবদ্ধ হয়। তেওঁলোকৰ দুটি সন্তান আছে।&lt;ref name=TVGuide/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/03/26/DD7AVQHPA.DTL&amp;tsp=1 | title=Robin Williams' wife files for divorce after nearly 19 years | first=Leah | last=Garchik | date=March 27, 2008 | work=San Francisco Chronicle | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080329231846/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/03/26/DD7AVQHPA.DTL&amp;tsp=1 | archivedate=March 29, 2008 | access-date=August 13, 2014 | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০১১ চনৰ ২৩ অক্টোবৰ তাৰিখে তেওঁ তৃতীয়বাৰৰ বাবে গ্ৰাফিক ডিজাইনাৰ Susan Schneider ক বিয়া কৰায়।&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.usmagazine.com/celebritynews/news/robin-williams-weds-20112410 | title=Robin Williams Weds!| first=Justin| last=Ravitz| date=October 24, 2011 | work=US Weekly}}&lt;/ref&gt; 
&lt;!--[[File:Robin Williams 2008.jpg|thumb|upright|Williams speaking at the 2008 BBC World Debate]]--&gt;

==মৃত্যু==
২০১৪ চনৰ ১১ আগষ্ট তাৰিখে কেলিফৰ্ণিয়াৰ নিজা বাসভৱনত ৱিলিয়ামছক মৃত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NYT-20140811&quot;&gt;{{cite news |last = Itzkoff |first = Dave |last2 = Fitzsimmons |first2 = Emma G. |title = Robin Williams, Oscar-Winning Comedian, Dies at 63 |url = http://www.nytimes.com/2014/08/12/movies/robin-williams-oscar-winning-comedian-dies-at-63.html |date = August 11, 2014 |work = New York Times |accessdate=August 11, 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.hollywoodreporter.com/news/robin-williams-dies-suspected-suicide-724724 |title = Robin Williams Dies of Suspected Suicide |date = August 11, 2014 |work = The Hollywood Reporter |accessdate=August 11, 2014}}&lt;/ref&gt; মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ বয়স আছিল ৬৩ বছৰ। চৰকাৰী সূত্ৰত প্ৰকাশ কৰা মতে তেওঁৰ মৃত্যুক 'asphyxia' ৰ দ্বাৰা কৰা আত্মহত্যা বুলি ঘোষণা কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://variety.com/2014/film/news/robin-williams-found-dead-in-possible-suicide-1201280386/ |title = Robin Williams Found Dead in Possible Suicide |date = August 11, 2014 |publisher = Variety (magazine)|Variety |accessdate=August 11, 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.thedenverchannel.com/entertainment/actor-robin-williams-found-dead |title = Robin Williams dead |date = August 11, 2014 |publisher = Denver. Channel| |accessdate=August 11, 2014}}&lt;/ref&gt; অন্য সূত্ৰে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি দীৰ্ঘদিন ধৰি ডিপ্ৰেছনত ভোগা ৱিলিয়ামছে নিজৰ বেল্টেৰে ফাঁচ লগাই মৃত্যু বৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |last1 = Sperling |first1 = Nicole |title = Robin Williams dead at 63 |url = http://insidemovies.ew.com/2014/08/11/robin-williams-dead-at-63/ |website = Entertainment Weekly |publisher = Entertainment Weekly Inc |accessdate=August 11, 2014}}&lt;/ref&gt;

{{Clear}}
==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{reflist|30em}}
* {{Cite book|title=The Life and Humor of Robin Williams: A Biography|author=Jay David|publisher=Quill|location=New York|year=1999 |isbn=978-0-688-15245-1}}
* {{Cite book|title=Robin Williams: A Biography|author=Andy Dougan|publisher=Thunder's Mouth Press|year=1999 |isbn=978-1-56025-213-9}}
* {{Cite book|title=The Robin Williams Scrapbook|author=Stephen J. Spignesi|publisher=Carol Pub.|location=Secaucus, NJ|year=1997 |isbn=978-0-8065-1891-6}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons|Category:Robin Williams}}
*{{official website|http://www.robinwilliams.com}}
*{{IBDB name|88190|Robin Williams}}
*{{IMDb name|0000245}}
*{{tcmdb name|206858|Robin Williams}}

[[শ্ৰেণী:হলিউড অভিনেতা]]
[[শ্ৰেণী:আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:একাডেমী বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>3haxvrevciwh9lsg5pr27vhhlco17xj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰবিন গুৰুং</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38048</id>
    <revision>
      <id>453510</id>
      <parentid>445060</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:39:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453510</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8730" sha1="pvt0e86vrtkspkwi4y9c4nmkn1bcxl9" xml:space="preserve">{{Infobox football biography
| name = ৰবিন গুৰুং
| image = 
| fullname = 
| birth_date = {{Birth date and age|1992|10|24|df=y}}
| birth_place = [[ছিক্কিম]], [[ভাৰত]]
| height = {{convert|1.72|m|abbr=on}}
| currentclub = [[নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি|নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড]]&lt;br/&gt;[[শ্বিলং লাজং এফ চি|শ্বিলং লাজং]] 
| clubnumber = ১৮
| position = [[:en:Defender (association football)|ডিফেণ্ডাৰ]]
| youthyears1 = 
| youthclubs1 = 
| years1 = ২০১০-১৩
| years2 = ২০১৩-১৪
| clubs1 = [[:en:ONGC F.C.|অ' এন জি চি]]
| clubs2 = [[শ্বিলং লাজং এফ চি|শ্বিলং লাজং]] 
| caps1 = ১৯
| caps2 = ১৯
| goals1 = ০
| goals2 = ০
| clubs3 = [[নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি|নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড]]
|years3 = ২০১৪-
| caps3 = ৯
| goals3 = ০
| nationalyears1 =
|nationalteam1 = 
|nationalcaps1 = 
|nationalgoals1 = 
| pcupdate = ২ ডিচেম্বৰ ২০১৪
| ntupdate = 
}}

'''ৰবিন গুৰুং''' ({{lang-en|Robin Gurung}}) (জন্ম - [[২৪ অক্টোবৰ]], ১৯৯২) হৈছে এজন ভাৰতীয় ফুটবল খেলুৱৈ। তেওঁ বৰ্তমান [[আই-লীগ]]ত [[শ্বিলং লাজং এফ চি|শ্বিলং লাজং]] দলত আৰু [[ইণ্ডিয়ান চুপাৰ লীগ]]ত [[নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি|নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড]] দলত [[:en:defender (association football)|ডিফেণ্ডাৰ]] হিচাপে খেলে। 

==কেৰিয়াৰ==
===অ' এন জি চি===
২০১০ চনৰ ৪ ডিচেম্বৰ তাৰিখে গুৰুঙে [[আই-লীগ]]ৰ প্ৰথম ৰাউণ্ডৰ এখন খেলত [[কলকাতা]]ৰ [[:en:Salt Lake Stadium|ছল্ট লেক ষ্টেডিয়াম]]ত [[:en:ONGC F.C.|অ' এন জি চি]] দলৰ হৈ [[:en:East Bengal F.C.|ইষ্ট বেংগল]] দলৰ বিৰুদ্ধে নিজৰ পেছাদাৰী ফুটবল কেৰিয়াৰৰ পাতনি মেলে। খেলখনত অ' এন জি চি ১-০ গ'ল ব্যৱধানত পৰাস্ত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ozbey clinches it for East Bengal|url=http://www.thestatesman.net/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;show=archive&amp;id=350934&amp;catid=41&amp;year=2010&amp;month=12&amp;day=5&amp;Itemid=66|work=The Statesman|accessdate=22 December 2012}}&lt;/ref&gt; ছিজনৰ শেষত অ' এন জি চি দল আই-লীগৰপৰা অৱনমিত হয়। অৱশ্যে [[:en:2012 I-League 2nd Division|২০১২ চনত আই-লীগৰ দ্বিতীয় ডিভিজন]]ৰ প্ৰতিযোগিতাত দ্বিতীয় স্থান অধিকাৰ কৰি দলটো পুনৰ আই-লীগৰ মূল ডিভিজনলৈ উন্নীত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ONGC PROMOTED, TO PLAY I LEAGUE NEXT SEASON|url=http://www.barefootmag.in/2012/04/17/ongc-promoted-to-play-i-league-next-season/|work=Barefoot Magazine|accessdate=22 December 2012|archivedate=17 February 2013|archiveurl=https://archive.is/20130217221115/http://www.barefootmag.in/2012/04/17/ongc-promoted-to-play-i-league-next-season/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

===শ্বিলং লাজং===
২০১৩ চনৰ ১৮ জুলাইত গুৰুং [[শ্বিলং লাজং এফ চি|শ্বিলং লাজঙ]]ৰ লগত চুক্তিবদ্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Shillong Lajong FC sign Vinay Singh and Robin Singh|url=http://www.meghalayatimes.info/index.php/sports/20798-lajong-fc-signs-robin-gurung-and-vinay-singh|accessdate=27 November 2013|archivedate=4 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304031211/http://www.meghalayatimes.info/index.php/sports/20798-lajong-fc-signs-robin-gurung-and-vinay-singh|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 
এই দলৰ হৈ গুৰুঙে প্ৰথমখন খেল খেলে ২০১৩ চনৰ ২২ ছেপ্টেম্বৰত [[:en:Duler Stadium|ডুলেৰ ষ্টেডিয়াম]]ত [[:en:Dempo S.C.|ডেম্পো]]ৰ বিৰুদ্ধে। তেওঁ সম্পূৰ্ণ ৯০ মিনিট খেলপথাৰত থাকে আৰু লাজং ৩-০ গ'লত জয়ী হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Dempo SC 0-3 Shillong Lajong FC: Glen ends the north eastern side's Goan voodoo|url=http://www.goal.com/en-india/match/122544/dempo-sc-vs-shillong-lajong-fc/report?ICID=OP|work=Goal.com|accessdate=22 September 2013}}&lt;/ref&gt;

===নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড===
[[ইণ্ডিয়ান ছুপাৰ লীগ]]ৰ বাবে তেওঁ ২০১৪ চনত হিন্দী চলচ্চিত্ৰ তাৰকা [[জন আব্ৰাহম]] আৰু [[শ্বিলং লাজং এফ চি]]ৰ মালিকানাধীন [[নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি]] দলৰ লগত চুক্তিবদ্ধ হয়। ১৩ অ্ক্টোবৰ তাৰিখে [[গুৱাহাটী]]ৰ [[ইন্দিৰা গান্ধী এথলেটিক ষ্টেডিয়াম]]ত [[কেৰালা ব্লাষ্টাৰ্ছ এফ চি]] দলৰ বিৰুদ্ধে তেওঁ প্ৰথমখন খেল খেলে আৰু নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড ১-০ গ'লত জয়ী হয়।&lt;ref name=&quot;ibn&quot;&gt;{{cite web | url=http://ibnlive.in.com/news/as-it-happened-isl-match-2-northeast-united-fc-vs-kerala-blasters/505890-5-21.html | title=As it happened: ISL Match 2, NorthEast United FC vs Kerala Blasters | publisher=IBN Live | date=১৩ অক্টোবৰ ২০১৪ | accessdate=২ ডিচেম্বৰ ২০১৪ | archivedate=2014-12-31 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20141231074327/http://ibnlive.in.com/news/as-it-happened-isl-match-2-northeast-united-fc-vs-kerala-blasters/505890-5-21.html | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;


==কেৰিয়াৰ পৰিসংখ্যা==
===ক্লাব===
{{updated|২ ডিচেম্বৰ ২০১৪}}

&lt;!-- NOTE: when updating stats, update the infobox too! --&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:90%; text-align:center; &quot;
|-
! rowspan=&quot;2&quot;|ক্লাব
! rowspan=&quot;2&quot;|বৰ্ষ
! colspan=&quot;2&quot;|আই এছ এল
! colspan=&quot;2&quot;|আই-লীগ
! colspan=&quot;2&quot;|ফেডাৰেচন কাপ
! colspan=&quot;2&quot;|ডুৰাণ্ড কাপ
! colspan=&quot;2&quot;|[[:en:Asian Football Confederation|এ এফ চি]]
! colspan=&quot;2&quot;|মুঠ
|-
! খেল
! গ'ল
! খেল
! গ'ল
! খেল
! গ'ল
! খেল
! গ'ল
! খেল
! গ'ল
! খেল
! গ'ল
|-
| rowspan=&quot;1&quot;|[[নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি|নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড]]
|২০১৪
|৯||০||-||-||-||-||-||-||-||-||৯||০
|-
|rowspan=&quot;1&quot;|[[শ্বিলং লাজং এফ চি|শ্বিলং লাজং]]
|[[:en:2013–14 I-League|২০১৩-১৪]]
| -||-||১৯||০||২||০||০||০||-||-||২১||০
|-
|rowspan=&quot;1&quot;|[[:en:ONGC F.C.|অ' এন জি চি]]
|[[:en:2012-13 I-League|২০১২-১৩]]
| -||-||১৯||০||০||০||-||-||-||-||১৯||০
|-
| colspan=&quot;2&quot;|সৰ্বমুঠ
! ৯!! ০!! ৩৮!! ০!! ২!! ০!! ০!! ০!! ০!! ০!! ৪৯!! ০
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
*[http://uk.soccerway.com/players/robin-gurung/275281/ Soccerway প্ৰফাইল] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129205244/http://uk.soccerway.com/players/robin-gurung/275281/ |date=2014-11-29 }}
*[http://www.goal.com/en-india/people/india/29574/robin-gurung?ICID=PP_69460 Goal.com প্ৰফাইল]

{{নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি}}
{{শ্বিলং লাজং এফ চি}}

[[শ্ৰেণী:নৰ্থ ইষ্ট ইউনাইটেড এফ চি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ফুটবল খেলুৱৈ‎]]</text>
      <sha1>pvt0e86vrtkspkwi4y9c4nmkn1bcxl9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰুতি হাছান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38566</id>
    <revision>
      <id>453464</id>
      <parentid>383005</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:02:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6920" sha1="k4drck537huz4tcih2ptfhdjrhdhpi5" xml:space="preserve">{{translate}}
{{Infobox person
| name             = শ্ৰুতি হাছান
| image            = Shruti Haasan unveils the latest cover of Exhibit magazine 05.jpg
| caption          = ২০১৩ চনৰ দক্ষিণ ভাৰতীয় আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা প্ৰদান অনুষ্ঠানত হাছান
| birth_date       = {{Birth date and age|1986|1|28 |df=y}}
| birth_name       = শ্ৰুতি হাছান
| birth_place      = [[চেন্নাই]], [[তামিলনাডু]], [[ভাৰত]]
| ethnicity        = ভাৰতীয়
| years active      = ২০০০–বৰ্তমানলৈ 
| religion         = হিন্দু
| Husband          = 
| occupation       = অভিনেত্ৰী, গায়িকা, মডেল, নৃত্যাংগনা, সংগীতজ্ঞ
| parents          = [[কমল হাছান]]&lt;br&gt;[[সাৰিকা|সাৰিকা ঠাকুৰ]]
| relatives        = [[অক্ষৰা হাছান]] (ভগ্নী)&lt;br&gt;[[:en:Charuhasan|চাৰুহাছান]] (খুড়া)&lt;br&gt;চন্দ্ৰহাছান (খুড়া)&lt;br&gt;[[:en:Anu Hasan|অনু হাছান]] (সম্বন্ধীয় ভগ্নী)&lt;br&gt;[[:en:Suhasini Maniratnam|সুহাসিনি মণিৰত্নম]](সম্বন্ধীয় ভগ্নী)&lt;br&gt;[[:en:Gauthami|গৌতমী]] (মাহী মা)
|}}

'''শ্ৰুতি ৰাজলক্ষ্মী হাছান''' ({{lang-en|Shruti Rajalakshmi Haasan}}, {{lang-ta|ஸ்ருதி ஹாசன்}}) (জন্ম ২৮ জানুৱাৰী, ১৯৮৬)  [[দক্ষিণ ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ]] আৰু [[বলিউড]]ত কাম কৰা এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী, গায়িকা আৰু সংগীতজ্ঞ। তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ [[কমল হাছান]] আৰু [[:en:Sarika|সাৰিকা]]।&lt;ref&gt;{{cite news|title=High Five with Shruti Haasan|url=http://www.hindu.com/rp/2007/10/28/stories/2007102850020100.htm|first=Sangeetha|last=Rajeesh|newspaper=[[The Hindu]]|date=2003-10-28|accessdate=2007-12-20|location=Chennai, India|archivedate=2013-09-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928191543/http://www.hindu.com/rp/2007/10/28/stories/2007102850020100.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;http://www.googleimages.com/shruti{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} haasan&lt;/ref&gt;
শিশুশিল্পী হিচাপে তেওঁ চিনেমাত গান গাইছিল আৰু দেউতাকৰ চিনেমা ''[[:en:Hey Ram|হে' ৰাম]]''ত (২০০০) অতিথিশিল্পী হিচাপে অভিনয় কৰিছিল। প্ৰাপ্তবয়স্ক হিচাপে তেওঁ প্ৰথম অভিনয় কৰে ২০০৯ চনৰ [[বলিউড]]ৰ চলচ্চিত্ৰ ''[[:en:Luck (film)|লাক]]''ত। পিছলৈ তেওঁ  [[তেলেগু চলচ্চিত্ৰ]] ''[[:en:Anaganaga O Dheerudu|আনাগানাগা অ' ধীৰুদু]]'' ([[:en:Disney World Cinema|ডিজনী ৱৰ্ল্ড চিনেমা]] প্ৰযোজিত), ''[[:en:Oh My Friend|অ' মাই ফ্ৰে'ণ্ড]]'' আৰু ''[[:en:7th sense|ছেভেন্‌থ চেন্স]]''আদি চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰি সমালোচকৰ উচ্চ প্ৰশংসা লাভ কৰে। ২০১২ চনত তেওঁ বলিউডৰ ছুপাৰহিট বোলছবি [[:en:Dabangg|দাবাঙ]]ৰ তেলেগু ৰিমেক ''[[:en:Gabbar Singh (film)|গব্বৰ সিঙ]]''ত অভিনয় কৰে আৰু এইখন তেওঁৰ অভিনেত্ৰী হিচাপে প্ৰথম ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ সাফল্য লাভ কৰা বোলছবি। ''[[:en:Balupu|বালুপু]]'', ''[[:en:Yevadu|য়েভাদু]]'', ''[[:en:Race Gurram|ৰে'চ গুৰ্ৰম]]'' ইত্যাদি সফল চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰি তেওঁ নিজকে তেলেগু চলচ্চিত্ৰ জগতৰ সমসাময়িক আগশাৰীৰ অভিনেত্ৰীসকলৰ এগৰাকী হিচাপে প্ৰতিষ্ঠিত কৰে। ইয়াৰ উপৰিও কেইবাখনো বোলছবিত কৰা উচ্চ প্ৰশংসিত অভিনয়ৰ বাবে তেওঁক হিন্দী চলচ্চিত্ৰজগতৰো প্ৰতিশ্ৰুতিসম্পন্ন অভিনেত্ৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। [[:en:Chennai Times|চেন্নাই টাইম্‌ছ]]ৰ শেহতীয়া এক সমীক্ষাত তেওঁ &quot;আকাংক্ষিত মহিলা&quot;ৰ (Most Desirable Women) তালিকাত শীৰ্ষস্থান লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sruthi Hassan- MOST DESIRABLE WOMEN OF CHENNAI|url=http://deccan-journal.com/content/sruthi-hassan-most-desirable-women-chennai|work=Deccan-Journal|accessdate=3 July 2014|archivedate=14 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714214512/http://deccan-journal.com/content/sruthi-hassan-most-desirable-women-chennai|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ নিজৰ সংগীতৰ কেৰিয়াৰতো ভাৰতৰ ভিন ভিন ভাষাত গান গাইছে। তেওঁ প্ৰথম সংগীত পৰিচালনা কৰে দেউতাকে প্ৰযোজনা কৰা বোলছবি ''[[:en:Unnaipol Oruvan (2009 film)|উন্নাইপল অৰুৱান]]''ত। এতিয়ালৈ তেওঁ কেইবাখনো চলচ্চিত্ৰত আৰু নিজস্ব এলবামত গান গোৱাৰ উপৰিও বেণ্ডৰ সৈতে বহু মঞ্চত সংগীত পৰিৱেশন কৰিছে। 


==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}


[[শ্ৰেণী:সংক্ষিপ্ত জীৱনী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:দাক্ষিণাত্যৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:কলিউড (তামিল চলচ্চিত্ৰ জগত)]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় কণ্ঠশিল্পী]]</text>
      <sha1>k4drck537huz4tcih2ptfhdjrhdhpi5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>৪ এপ্ৰিল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39884</id>
    <revision>
      <id>453509</id>
      <parentid>352221</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:26:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453509</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4520" sha1="2cxgnpcgr99ombehjxkteo9vxptv43t" xml:space="preserve">{{কেলেণ্ডাৰ|lk=on|month=04}}
'''৪ এপ্ৰিল''' হৈছে [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] অনুসাৰে [[বছৰ]]ৰ ৯৪তম ([[অধিবৰ্ষ]]ত ৯৫তম) [[দিন]]। বছৰ শেষ হ’বলৈ আৰু ২৭১ দিন বাকী থাকে।

== উল্লেখযোগ্য ঘটনা ==
*১৯৫৭ - &quot;ৰাষ্ট্ৰপতিৰ ৰূপৰ পদক&quot; লাভ কৰা প্ৰথম অসমীয়া ছবি [[ৰঙা পুলিচ]]ৰ (পৰিচালক: নিপ বৰুৱা) মুক্তিলাভ। 
*১৯৬০ – ছেনেগালে স্বাধীনতা লাভ কৰে। 
*১৯৮৪ – ভাৰতীয় মহাকাশচাৰী [[ৰাকেশ শৰ্মা]]ই মহাকাশ অভিযান কৰে। তেখেত প্ৰথম ভাৰতীয় মহাকাশচাৰী। তেখেত আছিল ইণ্ডিয়ান এয়াৰ ফোৰ্চৰ পাইলট। তেখেতে গোটেই বিশ্ব ভ্ৰমণ কৰিছিল। 
*২০১১ - [[আৰ্মেনিয়া]]ৰ প্ৰথমখন ছুখয় ছুপাৰজেট ১০০, [[য়ুৰি গেগেৰিন]]ৰ সন্মানত নামকৰণ। 
*২০১১ - ছয়ুজ টিএমএ-২১ৰ যাত্ৰাক [[য়ুৰি গেগেৰিন]]ৰ সন্মানত পালন কৰা প্ৰথম মহাকাশ ভ্ৰমণৰ স্বৰ্ণজয়ন্তীলৈ অৰ্পণ। 
*২০১২ - [[ইণ্ডিয়ান প্ৰীমিয়াৰ লীগ]]ৰ পঞ্চম বৰ্ষৰ প্ৰথমখন খেল অনুষ্ঠিত।

==জন্ম==
* ১৮৮৯ - মাখনলাল চতুৰ্বেদী, ভাৰতীয় কবি, সাহিত্যিক, প্ৰবন্ধকাৰ, নাট্যকাৰ আৰু সাংবাদিক। (মৃত্যু: ১৯৬৮)
* ১৯০৮ - [[বেগম ঐজাজ ৰচুল]], ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ, লেখক তথা সমাজকৰ্মী।
* ১৯২৮ - [[মায়া এঞ্জেলো]], আমেৰিকান কবি, আত্মজীৱনীকাৰ।
* ১৯৩৩ - [[সনজীদা খাতুন]], বাংলাদেশী সংগীত শিল্পী।
* ১৯৪৯ - [[পাৰৱীন বাবী]], ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। 
* ১৯৬৯ - [[পল্লৱী যোশী]], ভাৰতীয় অভিনয় শিল্পী।
* ১৯৮৯ - ষ্টিভেন ফিন, ইংৰাজ ক্ৰিকেটাৰ।

== মৃত্যু ==
* ১৯৬৮ - [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]], আমেৰিকান পাদ্ৰী। আমেৰিকান কৃষ্ণাঙ্গ নেতা মাৰ্টিন লুথাৰ কিং আততায়ীৰ হাতত নিহত হয়।
* ১৯৯৫ - [[হংসা জীৱৰাজ মেহতা]], ভাৰতীয় শিক্ষাবিদ, ৰাজনীতিবিদ, স্বাধীনতা সংগ্ৰামী, সমাজ সংস্কাৰক, সাহিত্যিক।
* ২০২১ - [[শশীকলা|শশীকলা চাইগল]], ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী।

== দিৱস ==
* [[শিশু দিৱস]] ([[হংকং]] আৰু [[টাইৱান]])
* স্বাধীনতা দিৱস ([[ছেনেগাল]])
* শান্তি দিৱস ([[আংগলা]])

== বাহ্যিক সংযোগ ==
{{commons|Category:4 April|৪ এপ্ৰিল}}
* [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/4 বিবিচি: এই দিনত ঘটা কেইটামান উল্লেখযোগ্য ঘটনা] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070305195834/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/April/4 |date=2007-03-05 }}

----
{{months}}
==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:এপ্ৰিল]]
[[শ্ৰেণী:ইংৰাজী বৰ্ষপঞ্জীৰ দিন]]</text>
      <sha1>2cxgnpcgr99ombehjxkteo9vxptv43t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বিচূৰ্ণীভৱন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41093</id>
    <revision>
      <id>453406</id>
      <parentid>231234</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:38:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:3A63:F52A:4F7E:7C20:B4A0:BD08</ip>
      </contributor>
      <comment>/* শিলৰ গঠন আৰু সংযুক্তি */</comment>
      <origin>453406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4701" sha1="1s900jw2vjhqwvl5w451db4jqp1vj39" xml:space="preserve">বিচূৰ্ণীভৱন হৈছে ভূ-পৃষ্ঠৰ শিলাসমূহ নিজ স্থানতে [[প্ৰাকৃতিক]] আৰু [[মানৱ]] প্ৰভাৱিত প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা খণ্ড-বিখণ্ড হোৱা কাৰ্য। এই প্ৰক্ৰিয়াত কোনো বাহক কাৰ্য জড়িত নাথাকে। 

===বিচূৰ্ণীভৱনৰ কাৰকসমূহ===
====শিলৰ গঠন আৰু সংযুক্তি====

====ভূ-পৃষ্ঠৰ ঢাল====
====জলবায়ু ভিন্নতা====
====উদ্ভিদৰ প্ৰভাৱ====

===বিচূৰ্ণীভৱনৰ প্ৰকাৰ===
====ভৌতিক বিচূৰ্ণীভৱন====
====ৰাসায়নিক বিচূৰ্ণীভৱন====
====জৈৱিক বিচূৰ্ণীভৱন====

===ভৌতিক বিচূৰ্ণীভৱন(physical weathering)===
ভূ-পৃষ্ঠৰ শিলসমূহ প্ৰাকৃতিক চাপ প্ৰতিচাপ আৰু পীড়ণৰ বাবে গাঠনিক ভাৰসাম্য হেৰুৱাই ভাগিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কিন্তু শিলাসমূহৰ মূল ৰাসায়নিক উপাদান একে থাকে। এই প্ৰক্ৰিয়াক ভৌতিক বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।ইয়াৰ প্ৰকাৰ সমূহ হ'ল
====হৈম বিচূৰ্ণীভৱন( frost shattering)====
 যেতিয়া 0°ডিগ্ৰী উষ্ণতাত শিলাসমূহৰ ছিদ্ৰভাগৰ পানী বৰফলৈ ৰূপান্তৰিত হয় । ই শিলাখণ্ডৰ বিচূৰ্ণীভৱনত সহায় কৰে।ইয়াক হৈম বিচূৰ্ণীভৱন বোলে। [[scree]] আৰু [[felscnmeer]] এনে ধৰণৰ ভূ অৱয়ব।

==== [[Salt]] [[cristalisation]]====
যেতিয়া ভূগৰ্ভৰ পানীভাগ ভূপৃষ্ঠৰ সমান্তৰালকৈ বৈ যায় ইয়াত দ্ৰৱীভূত লৱণ উপাদান বোৰে শিলাসমূহৰ বিচূৰ্ণীভৱনত সহায় কৰে।

====পিয়াঁজী বিচূৰ্ণীভৱন(onion weathering)====
[[উত্তাপ]] আৰু [[বতাহ]]ৰ দ্বাৰা পিয়াঁজৰ বাকলিৰ দৰে শিলবিলাকৰ পৃষ্ঠাভাগৰ ছাল এৰি যায় তাকে পিয়াঁজী বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।
===ৰাসায়নিক বিচূৰ্ণীভৱন(chemical weathering)===
বিভিন্ন ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াৰ ফলত শিলাখণ্ডৰ অৱক্ষয় হোৱাকে ৰাসায়নিক বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।এই বিক্ৰিয়াসমূহ হ'ল
====অংগাৰীকৰণ(carbonation)====
বৰষুণৰ পানী বায়ুমণ্ডলৰ [[কাৰ্বন ডাই অক্সাইড]]ৰ লগত মিশ্ৰিত হৈ কাৰ্বনিক এচিডলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু [[চূণশিল]]ৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাই।
====দ্ৰৱণ(solution)====
পানীৰ সংস্পৰ্শত শিলবিলাকত থকা দ্ৰৱীভূত পদাৰ্থবোৰ গলি যোৱা প্ৰক্ৰিয়াকে দ্ৰৱণ বোলে।
====জাৰণ====
শিলত থকা লৌহজাতীয় মণিকৰ লগত জলীয় ভাপ মিশ্ৰিত হৈ বায়ুমণ্ডলৰ [[অক্সিজেন]]ৰ ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া ঘটি লৌহ কণিকাবোৰ ফেৰাচ হাইড্ৰক্সাইডলৈ ৰূপান্তৰিত হয়।

===জৈৱিক বিচূৰ্ণীভৱন(biological weathering)===
উদ্ভিদ , প্ৰাণী আৰু মানুহৰ দ্বাৰা সংঘটিত হোৱা বিচূৰ্ণীভৱনক জৈৱিক বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।

[[শ্ৰেণী:ভূতত্ত্ব]]</text>
      <sha1>1s900jw2vjhqwvl5w451db4jqp1vj39</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453409</id>
      <parentid>453406</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:3A63:F52A:4F7E:7C20:B4A0:BD08</ip>
      </contributor>
      <comment>শিলৰ গঠন আৰু সংয্যতি বিষয়ে বহলাই লিখা</comment>
      <origin>453409</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4749" sha1="rmu6sjhfzt466oj0kl7fc1guj3v8mxl" xml:space="preserve">বিচূৰ্ণীভৱন হৈছে ভূ-পৃষ্ঠৰ শিলাসমূহ নিজ স্থানতে [[প্ৰাকৃতিক]] আৰু [[মানৱ]] প্ৰভাৱিত প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা খণ্ড-বিখণ্ড হোৱা কাৰ্য। এই প্ৰক্ৰিয়াত কোনো বাহক কাৰ্য জড়িত নাথাকে। 

===বিচূৰ্ণীভৱনৰ কাৰকসমূহ===
====শিলৰ গঠন আৰু সংযুক্তি বিষয়ে বহলাই লিখা====

====ভূ-পৃষ্ঠৰ ঢাল====
====জলবায়ু ভিন্নতা====
====উদ্ভিদৰ প্ৰভাৱ====

===বিচূৰ্ণীভৱনৰ প্ৰকাৰ===
====ভৌতিক বিচূৰ্ণীভৱন====
====ৰাসায়নিক বিচূৰ্ণীভৱন====
====জৈৱিক বিচূৰ্ণীভৱন====

===ভৌতিক বিচূৰ্ণীভৱন(physical weathering)===
ভূ-পৃষ্ঠৰ শিলসমূহ প্ৰাকৃতিক চাপ প্ৰতিচাপ আৰু পীড়ণৰ বাবে গাঠনিক ভাৰসাম্য হেৰুৱাই ভাগিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কিন্তু শিলাসমূহৰ মূল ৰাসায়নিক উপাদান একে থাকে। এই প্ৰক্ৰিয়াক ভৌতিক বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।ইয়াৰ প্ৰকাৰ সমূহ হ'ল
====হৈম বিচূৰ্ণীভৱন( frost shattering)====
 যেতিয়া 0°ডিগ্ৰী উষ্ণতাত শিলাসমূহৰ ছিদ্ৰভাগৰ পানী বৰফলৈ ৰূপান্তৰিত হয় । ই শিলাখণ্ডৰ বিচূৰ্ণীভৱনত সহায় কৰে।ইয়াক হৈম বিচূৰ্ণীভৱন বোলে। [[scree]] আৰু [[felscnmeer]] এনে ধৰণৰ ভূ অৱয়ব।

==== [[Salt]] [[cristalisation]]====
যেতিয়া ভূগৰ্ভৰ পানীভাগ ভূপৃষ্ঠৰ সমান্তৰালকৈ বৈ যায় ইয়াত দ্ৰৱীভূত লৱণ উপাদান বোৰে শিলাসমূহৰ বিচূৰ্ণীভৱনত সহায় কৰে।

====পিয়াঁজী বিচূৰ্ণীভৱন(onion weathering)====
[[উত্তাপ]] আৰু [[বতাহ]]ৰ দ্বাৰা পিয়াঁজৰ বাকলিৰ দৰে শিলবিলাকৰ পৃষ্ঠাভাগৰ ছাল এৰি যায় তাকে পিয়াঁজী বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।
===ৰাসায়নিক বিচূৰ্ণীভৱন(chemical weathering)===
বিভিন্ন ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াৰ ফলত শিলাখণ্ডৰ অৱক্ষয় হোৱাকে ৰাসায়নিক বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।এই বিক্ৰিয়াসমূহ হ'ল
====অংগাৰীকৰণ(carbonation)====
বৰষুণৰ পানী বায়ুমণ্ডলৰ [[কাৰ্বন ডাই অক্সাইড]]ৰ লগত মিশ্ৰিত হৈ কাৰ্বনিক এচিডলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু [[চূণশিল]]ৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাই।
====দ্ৰৱণ(solution)====
পানীৰ সংস্পৰ্শত শিলবিলাকত থকা দ্ৰৱীভূত পদাৰ্থবোৰ গলি যোৱা প্ৰক্ৰিয়াকে দ্ৰৱণ বোলে।
====জাৰণ====
শিলত থকা লৌহজাতীয় মণিকৰ লগত জলীয় ভাপ মিশ্ৰিত হৈ বায়ুমণ্ডলৰ [[অক্সিজেন]]ৰ ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া ঘটি লৌহ কণিকাবোৰ ফেৰাচ হাইড্ৰক্সাইডলৈ ৰূপান্তৰিত হয়।

===জৈৱিক বিচূৰ্ণীভৱন(biological weathering)===
উদ্ভিদ , প্ৰাণী আৰু মানুহৰ দ্বাৰা সংঘটিত হোৱা বিচূৰ্ণীভৱনক জৈৱিক বিচূৰ্ণীভৱন বোলে।

[[শ্ৰেণী:ভূতত্ত্ব]]</text>
      <sha1>rmu6sjhfzt466oj0kl7fc1guj3v8mxl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সমকামিতা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42152</id>
    <revision>
      <id>453574</id>
      <parentid>404193</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:19:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453574</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75144" sha1="chv3pakpepngppu3043hmk714f3zxxi" xml:space="preserve">[[File:5-striped New Gay Male Pride Flag.svg|thumb|right| গে' গৌৰৱ পতাকা]]
[[File:Winning Orange-Pink Lesbian Pride Flag.png|thumb|right| লেছবিয়ান গৌৰৱ পতাকা]]
{{এলজিবিটি}}
'''সমকামিতা''' ({{Lang-en|Homosexuality}}) মানে হ'ল এক প্ৰকাৰৰ চাৰিত্ৰিক বৈশিষ্ট্য যত কোনো এজন ব্যক্তি বা কোনো জীৱই নিজৰ সৈতে একে লিংগৰ কোনোবাৰ প্ৰতি শাৰীৰিক, [[প্ৰেম]] তথা আবেগিক ভাবে আকৰ্ষিত হয়। ই একপ্ৰকাৰৰ [[যৌন অভিমুখিতা]] আৰু [[প্ৰেম অভিমুখিতা]] ([[:en:Romantic orientation|Romantic orientation]]) লগতে এটা আকৰ্ষণ ভিক্তিক পৰিচয় হয়। &lt;ref name=&quot;apahelp&quot;&gt;{{cite web|title=Sexual orientation, homosexuality and bisexuality|publisher=[[American Psychological Association]]|accessdate=August 10, 2013|url=http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|archivedate=August 8, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130808032050/http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=amici2&gt;{{cite web |url=http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |page=30 |title=Case No. S147999 in the Supreme Court of the State of California, In re Marriage Cases Judicial Council Coordination Proceeding No. 4365 (...) – APA California Amicus Brief&amp;nbsp; — As Filed |format=PDF |accessdate=21 December 2010 |archivedate=18 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118184353/http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;বৰ্তমান বৃহৎ সংখ্যক [[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] আৰু [[মনোবিজ্ঞান|মনোবিজ্ঞানৰ]] গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰি দেখুৱাইছে যে [[গে']] বা [[লেছবিয়ান]] হোৱাটো মানসিকভাৱে আৰু সামাজিকভাৱে সাধাৰণ।&lt;ref&gt;'''Royal College of Psychiatrists - Submission to the Church of England’s Listening Exercise on Human Sexuality.''' http://www.thinkinganglicans.org.uk/uploads/rcp.html&lt;/ref&gt;[[ভাৰত|ভাৰতত]] বৰ্তমান সমকামী সম্পৰ্ক বৈধ। আৰু সমকামিতা ভিত্তিত বৈষম্য দেশজুৰি নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;[https://www.indiatoday.in/india/story/homosexuality-not-a-ground-to-sack-employee-allahabad-high-court-1767795-2021-02-10 Homosexuality not a ground to sack employee, rules Allahabad High Court]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.mondaq.com/india/human-rights/737300/supreme-court-recognizes-rights-of-the-lgbt-community India: Supreme Court Recognizes Rights Of The LGBT Community]&lt;/ref&gt; [[একে লিংগৰ বিবাহ]] প্ৰায় বোৰ উন্নত দেশতে বৈধ। আধুনিক অধ্যয়ন অনুসৰি প্ৰায় ২% ৰ পৰা ১৩% সমকামী জনসংখ্যা আমাৰ মাজত আছে।&lt;ref&gt;Billy, JO; Tanfer, K.; Grady, WR; Klepinger, DH (1993). &quot;The sexual behavior of men in the United States&quot; 2 ed. ''Family Planning Perspectives''. '''25''' . ISSN  0014-7354 . &lt;/ref&gt; মানুহৰ উপৰি ৫,০০০ ভিন্ন জীৱৰ মাজতো সমকামিতা দেখা গৈছে যি [[স্তন্যপায়ী]], [[চৰাই]] আৰু ফিটাপেলুৰ দৰে ভিন্ন জীৱৰ মাজত অন্তৰ্গত।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2009/06/090616122106.htm|title=Same-sex Behavior Seen In Nearly All Animals, Review Finds|work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; মূল আন্তৰ্জাতিক স্বাস্থ্য সংগঠনসমূহ আৰু মনোবিজ্ঞান সংস্থাসমূহে সমকামিতাক সম্পূৰ্ণ সাধাৰণ আৰু প্ৰাকৃতিক বুলি ঘোষণা কৰিছে। লগতে কোনো ব্যক্তিক নিজৰ সমকামিতাক সলনি কৰিবলৈ প্ৰয়াস নকৰিবলৈ কৈছে কাৰণ ই সম্ভৱ নহয় লগতে ব্যক্তিজনৰ মানসিক অৱস্থাত ক্ষতি হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;[https://www.apa.org/pi/lgbt/resources/just-the-facts| মনোবিজ্ঞান সংস্থা| ] &lt;/ref&gt;&lt;ref name=amici /&gt;

==প্ৰকাৰ আৰু পৰিচয় ==
{{Main|কামিং আউট|গে' স্বীকাৰাত্মক মনোচিকিৎসা}}
সমকামিতা মূলতঃ দুই প্ৰকাৰৰ। সমকামী পুৰুষ সকলক [[গে']] আৰু সমকামী মহিলা সকলক [[লেছবিয়ান]] বুলি কোৱা হয়। বহু লোক যি একে লিংগৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয় তেওঁলোকে জীৱনত '''[[কামিং আউট]]''' বুলি কোৱা এটা অৱস্থাৰ সন্মুখীন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title={{!}}নিউমান, কেৰিন ই (২০০৪) |url=http://www.glbtq.com/social-sciences/outing.html |access-date=2007-06-09 |archivedate=2007-06-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609220520/http://www.glbtq.com/social-sciences/outing.html |deadurl=no }}&lt;/ref&gt; য'ত কোনো এজন সমকামী ব্যক্তিয়ে নিজৰ প্ৰেম তথা যৌন অভিমুখিতাৰ বিষয়ে সমাজৰ আগত খোলাকৈ প্ৰকাশ কৰে। সাধাৰণতে প্ৰথমে কুমলীয়া বয়সত নিজৰ পৰিয়ালৰ নাইবা বন্ধুৰ আগত নিজক প্ৰকাশ কৰা দেখা যায় আৰু পাছলৈ সমাজৰ আগত নিজক প্ৰকাশ কৰি [[কামিং আউট]] হোৱা দেখা যায়।&lt;ref&gt;Maggio, Rosalie (1991). The dictionary of bias-free usage: a guide to nondiscriminatory language . Phoenix: Oryx Press. ISBN 9780897746533&lt;/ref&gt; সাধাৰণতে, কামিং আউট তিনিটা অৱস্থাৰ মাজেৰে যায়। প্ৰথমটো হ'ল '''নিজক জনা অৱস্থা''' য'ত মানুহজনে [[একে লিংগৰ সম্পৰ্ক]]ত আহিবলৈ দৃঢ় হয় (ইয়াক ওলাই অহা বা আন্তৰিক সিদ্ধান্ত বুলিও কোৱা হয়); দ্বিতীয় অৱস্থাত মানুহজনে নিজৰ পৰিয়াল, বন্ধু বা সহকৰ্মী আদিৰ আগত নিজকে [[গে']] বা [[লেছবিয়ান]] বুলি প্ৰকাশ কৰে; তৃতীয় অৱস্থাত একে লিংগৰ ব্যক্তি এজনৰ সৈতে সামাজিক ভাবে সম্পৰ্কত আহি ব্যক্তিজনৰ সৈতে একেলগে বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title={{!}}কমিঙ আউটৰ ধাৰাবাহিকতা, ৱেব আৰ্কিভ dev.hrc.org . Human Rights Campaign . May 4, 2007 |url=http://dev.hrc.org/issues/3333.htm |access-date=November 2, 2007 |archivedate=November 2, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071102101657/http://dev.hrc.org/issues/3333.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;[[ৰাষ্ট্ৰীয় কামিঙআউট দিৱস]] (National comingout day) আন্তৰ্জাতিকভাৱে ১১ অক্টোবৰ তাৰিখে উদযাপন কৰা হয়।[[গে' স্বীকাৰাত্মক মনোচিকিৎসা]]দ্বাৰা নিজৰ বিশ্বাসযোগ্যতা আৰু নিজক গ্ৰহণ কৰিবলৈ শিকোৱা হয় যাতে ব্যক্তিজনে নিজৰ যৌন আৰু প্ৰেম অভিমুখীতাক সলনি কৰিবলৈ নিবিচাৰে বা একে লিংগৰ প্ৰতি থকা প্ৰেম আৰু আকৰ্ষণক শেষ কৰিবলৈ বা দবাই ৰাখিবলৈ চেষ্টা নকৰে। 

== শব্দতত্ত্ব ==
অসমীয়া শব্দ সমকামিতা দুটা শব্দ ''সম'' (অৰ্থ:সমান) আৰু ''কাম'' (অৰ্থ:যৌন চাহিদা) লগ হৈ সৃষ্টি হৈছে।&lt;ref&gt;[http://www.xobdo.org/dic/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BE| অসমীয়া অভিধানত]&lt;/ref&gt; ইংৰাজীত Homosexuality গ্ৰীক শব্দ ''Homo'' (অৰ্থ:সমধৰ্মী বা একে ধৰণ) আৰু লেটিন শব্দ ''Sexus''(অৰ্থ :যৌনতা) পৰা সৃষ্টি হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ৱাটাৰলু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ব্যাখ্যা |url=http://www.drama.uwaterloo.ca/Gross%20Indecency/homosexuality_word.shtml%7C |access-date=2003-07-25 |archivedate=2003-07-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20030725170852/http://www.drama.uwaterloo.ca/Gross%20Indecency/homosexuality_word.shtml%7C |deadurl=no }}&lt;/ref&gt;

==জনসংখ্যা==
আধুনিক পাশ্চাত্য জগতত বিভিন্ন গৱেষণাৰ ফলত অনুমিত হয় যে সমকামী বা সমলৈঙ্গিক প্ৰণয় আৰু ৰতিক্ৰীয়াৰ অভিজ্ঞতাসম্পন্ন ব্যক্তি মুঠ জনসংখ্যাৰ ২% ৰ পৰা ১৩% পৰ্যন্ত।&lt;ref name = ACSF1992&gt;ACSF Investigators (1992). AIDS and sexual behaviour in France. ''Nature, 360,'' 407–409.&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Billy1993&gt;Billy, J. O. G., Tanfer, K., Grady, W. R., &amp; Klepinger, D. H. (1993). The sexual behavior of men in the United States. ''Family Planning Perspectives, 25,'' 52–60.&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Binson1995&gt;Binson, D., Michaels, S., Stall, R., Coates, T. J., Gagnon, &amp; Catania, J. A. (1995). Prevalence and social distribution of men who have sex with men: United States and its urban centers. ''Journal of Sex Research, 32,'' 245–254.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Bogaert2004&quot;&gt;Bogaert, A. F. (2004). The prevalence of male homosexuality: The effect of fraternal birth order and variation in family size. ''Journal of Theoretical Biology, 230,'' 33–37. [http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&amp;_udi=B6WMD-4CP12C3-2&amp;_user=1069287&amp;_rdoc=1&amp;_fmt=&amp;_orig=search&amp;_sort=d&amp;view=c&amp;_acct=C000051273&amp;_version=1&amp;_urlVersion=0&amp;_userid=1069287&amp;md5=bf01088ebb68ca801a0a08011876fb5d] Bogaert argues that: &quot;The prevalence of male homosexuality is debated. One widely reported early estimate was 10% (e.g., Marmor, 1980; Voeller, 1990). Some recent data provided support for this estimate (Bagley and Tremblay, 1998), but most recent large national samples suggest that the prevalence of male homosexuality in modern western societies, including the United States, is lower than this early estimate (e.g., 1–2% in Billy et al., 1993; 2–3% in Laumann et al., 1994; 6% in Sell et al., 1995; 1–3% in Wellings et al., 1994). It is of note, however, that homosexuality is defined in different ways in these studies. For example, some use same-sex behavior and not same-sex attraction as the operational definition of homosexuality (e.g., Billy et al., 1993); many sex researchers (e.g., Bailey et al., 2000; Bogaert, 2003; Money, 1988; Zucker and Bradley, 1995) now emphasize attraction over overt behavior in conceptualizing sexual orientation.&quot; (p. 33) Also: &quot;...the prevalence of male homosexuality (in particular, same-sex attraction) varies over time and across societies (and hence is a ''moving target'') in part because of two effects: (1) variations in fertility rate or family size; and (2) the fraternal birth order effect. Thus, even if accurately measured in one country at one time, the rate of male homosexuality is subject to change and is not generalizable over time or across societies.&quot; (p. 33)&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Fay1989&gt;{{cite journal |author=Fay RE, Turner CF, Klassen AD, Gagnon JH |title=Prevalence and patterns of same-gender sexual contact among men |journal=Science |volume=243 |issue=4889 |pages=338–48 |year=1989 |month=January |pmid=2911744 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=2911744}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Johnson1992&gt;{{cite journal |author=Johnson AM, Wadsworth J, Wellings K, Bradshaw S, Field J |title=Sexual lifestyles and HIV risk |journal=Nature |volume=360 |issue=6403 |pages=410–2 |year=1992 |month=December |pmid=1448163 |doi=10.1038/360410a0 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Laumann1994&gt;Laumann, E. O., Gagnon, J. H., Michael, R. T., &amp; Michaels, S. (1994). ''The social organization of sexuality: Sexual practices in the United States.'' Chicago: University of Chicago Press.&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Sell1995&gt;{{cite journal |author=Sell RL, Wells JA, Wypij D |title=The prevalence of homosexual behavior and attraction in the United States, the United Kingdom and France: results of national population-based samples |journal=Arch Sex Behav |volume=24 |issue=3 |pages=235–48 |year=1995 |month=June |pmid=7611844 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name = Wellings1994&gt;Wellings, K., Field, J., Johnson, A., &amp; Wadsworth, J. (1994). ''Sexual behavior in Britain: The national survey of sexual attitudes and lifestyles.'' London, UK: Penguin Books.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;aftenposten&quot;&gt;[http://www.aftenposten.no/english/local/article633160.ece Norway world leader in casual sex, Aftenposten]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;guardianpoll1&quot;&gt;[http://www.guardian.co.uk/lifeandstyle/2008/oct/26/relationships Sex uncovered poll: Homosexuality, Guardian]&lt;/ref&gt; ২০০৬ চনৰ এক গৱেষণাত দেখা যায়, জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ২০% সমকামীয়ে নিজৰ নাম প্ৰকাশ নকৰি নিজৰ মাজতেই সমকামী অনুভূতিৰ কথা স্বীকাৰ কৰিছে; যদিও গৱেষণাকাৰী সকলৰ আগত অতি কম সংখ্যক লোকে নিজক সমকামীৰূপে চিহ্নিত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;McConaghy et al&quot;&gt;McConaghy et al., 2006&lt;/ref&gt;২০০৮ চনৰ সমীক্ষা অনুযায়ী, ব্ৰিটিছ জনগণৰ ১৩% লোকৰ জীৱনৰ কোনো কোনো সময়ত সমলিঙ্গীয় যৌন অভিজ্ঞতা আছে আৰু ইয়াৰে ভিতৰত ৬% নিজকে সমকামী বা উভকামী হিচাপে পৰিচয় দিছে।&lt;ref name=guardianpoll&gt;{{Cite news|url=http://www.guardian.co.uk/lifeandstyle/2008/oct/26/relationships |title=Sex uncovered poll: Homosexuality |publisher=Guardian |date= 26 October 2008|accessdate=24 August 2010 | location=London}}&lt;/ref&gt; সেইদৰে ২০১০ চনৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ অফিছ ফৰ নেশ্বন্স ষ্টেটিষ্টিকে কৰা এক সমীক্ষাত ৯৫% ব্ৰিটিছ ব্যক্তিয়ে নিজক বিপৰীতকামী হিচাপে পৰিচয় দিয়ে, ১.৫% যে &quot;মই নাজানো&quot;, &quot;আন কিবা&quot; বা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়া নাই।&lt;ref name=&quot;more-or-less-2010-10-01&quot;&gt;{{cite web|last=Harford|first=Tim|title=More or Less examines Office for National Statistics figures on gay, lesbian and bisexual people|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b00tznbk|publisher=BBC|date=1 October 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Measuring Sexual Identity : Evaluation Report, 2010|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/ethnicity/measuring-sexual-identity---evaluation-report/2010/index.html|publisher=[[Office for National Statistics]]|date=23 September 2010}}&lt;/ref&gt;
&lt;!-- An October 2012 [[Gallup (company)|Gallup]] poll provided unprecedented demographic information about those who identify as LGBT, arriving at the conclusion that 3.4%, with a margin of error of ±1%, of all U.S. adults identify as LGBT.&lt;ref name=gallup&gt;{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/158066/special-report-adults-identify-lgbt.aspx |title=Special Report: 3.4% of U.S. Adults Identify as LGBT |last1=Gates |first1=Gary J. |last2=Newport |first2=Frank |date=2012-10-18 |website=[[Gallup (company)|Gallup]] |publisher= |accessdate=2015-01-13}}&lt;/ref&gt; The study is the nation's largest in counting LGBT.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbsnews.com/news/gallup-survey-claims-34-percent-in-us-are-lgbt |title=Gallup survey claims 3.4 percent in U.S. are LGBT |date=2012-10-18 |website=[[CBS News]] |publisher=[[Associated Press]] |accessdate=2015-01-13}}&lt;br&gt;{{cite web |url=http://www.usatoday.com/story/news/nation/2012/10/18/adults-lesbian-gay-bisexual/1642203 |title=New survey: 3.4% of U.S. adults are LGBT |last1=Jayson |first1=Sharon |date=2012-10-19 |website=[[USA Today]] |publisher= |accessdate=2015-01-13}}&lt;/ref&gt; Gallup found that those 18-29 are about twice as likely as those 30-49 to identify as LGBT in the United States (6.4% to 3.2%, ±1%) and about three times as likely as those ages 65 or older. (6.4% to 1.9% ±1%) Among 18- to 29-year-olds, women were found to be almost twice as likely to identify as LGBT than men, 8.3% to 4.6%, ±1%; overall, there was no significant difference between the sexes, with 3.6% of women and 3.3% of men identifying as LGBT, ±1%.&lt;ref name=gallup/&gt;--&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; align=&quot;center&quot; 
! width=&quot;80&quot;|বয়স
! width=&quot;50&quot;|হয়
! width=&quot;50&quot;|নহয়
! width=&quot;80&quot;|নাজানে&lt;br&gt;প্ৰত্যাখ্যান			
|-	
| '''১৮-২৯'''	
|align=&quot;center&quot;|৬.৪%	
|align=&quot;center&quot;|৯০.১%	
|align=&quot;center&quot;|৩.৫%	
|-	
| '''৩০-৪৯'''
|align=&quot;center&quot;|৩.২%	
|align=&quot;center&quot;|৯৩.৬%	
|align=&quot;center&quot;|৩.২%	
|-
| '''৫০-৬৪'''	
|align=&quot;center&quot;|২.৬%	
|align=&quot;center&quot;|৯৩.১%	
|align=&quot;center&quot;|৪.৩%	
|-
| '''৬৫+'''	
|align=&quot;center&quot;|১.৯%	
|align=&quot;center&quot;|৯১.৫%	
|align=&quot;center&quot;|৬.৫%	
|-
|colspan=&quot;4&quot; align=&quot;center&quot; height=&quot;20px&quot;|	
|-
| '''১৮-২৯, নাৰী'''	
|align=&quot;center&quot;|৮.৩%	
|align=&quot;center&quot;|৮৮.০%	
|align=&quot;center&quot;|৩.৮%	
|-
| '''১৮-২৯, পুৰুষ'''	
|align=&quot;center&quot;|৪.৬%	
|align=&quot;center&quot;|৯২.১%	
|align=&quot;center&quot;|৩.৩%	
|}

উল্লেখযোগ্য যে এই জৰীপ বা সমীক্ষাৰ দ্বাৰা বাস্তৱ চিত্ৰায়ন কৰা সম্ভৱ নহয়। যিহেতু মানুহে নিজৰ যৌন অভিমুখীতা সাধাৰণতে প্ৰকাশ কৰিব নিবিচাৰে। বিজ্ঞানী সকলে বাস্তৱ সংখ্যা ইয়াতকৈ বহুত বেছি বুলি অনুমান কৰিছে।

==ইতিহাস==
[[চিত্ৰ:Samurai kiss.jpg|thumb|প্ৰাচীন জাপানী চ'মুৰাই সমকামী দম্পতী]]
মানৱ ইতিহাসৰ বিভিন্ন স্তৰত বিভিন্ন ৰূপে সমকামিতাৰ অস্তিত্ব পোৱা যায়। কোনো কোনো ঠাইত সমকামী যৌনাচৰণৰ চৰ্চা গুপ্ত বিনোদন হিচাপে, আকৌ কোনো কোনো ঠাইত সংস্কৃতিৰ অংশ হিচাপে সমকামিতা উদযাপন কৰা হয়। প্ৰাচীন গ্ৰীচৰ পাইদেৰাস্ত্ৰিয়া, বা এৰাস্তেছ আৰু এৰূমেনোচৰ সম্পৰ্ক সমূহ ইয়াৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য। বহু প্ৰাচীন কালৰ সাহিত্যত সমকামিতাৰ উল্লেখ আছে। হোমাৰত বৰ্ণিত আকিলিছ আৰু পেট্ৰ'ক্লুছৰ সম্পৰ্ক, প্লেটোৰ দাৰ্শনিক গ্ৰন্থ চিম্পোজিয়ামত ফায়াডেৰাছ, পছানিয়াছ, এগাথন, এৰিষ্ট'ফেনেছ, এৰিস্কিমাচুচৰ নানা বক্তব্য আৰু ছক্ৰেটিছৰ লগত আলকিবিয়াডচৰ প্লেটোনিক সম্পৰ্কত বহু বিশেষজ্ঞই সমকামিতাৰ দৃষ্টান্ত হিচাপে প্ৰদৰ্শন কৰে। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ছয় শতিকাত গ্ৰীচৰ লেছব' দ্বীপৰ উল্লেখযোগ্য বাসিন্দা ছাঁপোয়ে নাৰীৰ সৌন্দৰ্যক লৈ কাব্য ৰচনা কৰিছিল&lt;ref name=&quot;Homosexuality and Civilization&quot;&gt;{{cite book |last=Crompton |first=Louis |authorlink=Louis Crompton |title=Homosexuality and Civilization |publisher=[[Belknap Press]] |year=2003 |location=Cambridge, Massachusetts |isbn=067401197X }}&lt;/ref&gt;। এই লেছব' শব্দৰ পৰায়ে ''লেছবিয়ান'' (নাৰী সমকামিতা) শব্দটো আহিছে। বহু ৰোমান সম্ৰাট - যেনে [[জুলিয়াছ চিজাৰ]], হাদ্ৰিয়ন, কম'ডাছ, এলাগাবালাছ, ফিলিপ দা এৰাবিয়ান সহ অনেক সম্ৰাটৰ সমকামৰ প্ৰতি আসক্তি আছিল বুলি ইতিহাসত উল্লিখিত আছে।&lt;ref&gt;[Edward Gibbon. History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Vol. 1, London. 1898, p. 313.]&lt;/ref&gt; ৰেনেচাৰ সময়ত বহু খ্যাতনামা ইউৰোপীয় শিল্পী যেনে, দোনাতেল্লো, বত্তিচেল্লী, [[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] আৰু [[মাইকেলেঞ্জেল']]ৰ সমকাম প্ৰৱণতাৰ উল্লেখ আছে। চৈনিক সভ্যতা আৰু ভাৰতীয় সংস্কৃতিত সমকামিতাৰ উল্লেখ পোৱা যায়। [[বিষ্ণু|বিষ্ণুৰ]] মোহিনী অৱতাৰ ৰূপে আহি [[শিৱ|শিৱক]] আকৰ্ষিত কৰাৰ কাহিনী ইয়াৰ এটি দৃষ্টান্ত। বিষ্ণু (হৰি) আৰু শিৱৰ (হৰ) মিলনৰ ফলত জন্ম হোৱা ভগৱান অয়াপ্পানক হৰিহৰপুত্ৰ নামে সম্বোধন কৰা হয়। তদুপৰি অষ্টবক্ৰ, শিখণ্ডী আৰু বৃহন্নলাৰ উদাহৰণ সমূহ সমকামিতা আৰু ৰূপান্তৰকামিতাৰ দৃষ্টান্ত হিচাপে প্ৰাচীন ভাৰতীয় সাহিত্যত পোৱা যায়। ইয়াৰ বাহিৰেও [[আব্ৰাহামীয় ধৰ্ম|আব্ৰাহামীয় ধৰ্মৰ]] প্ৰথাগত ইতিহাসত লূত নবীৰ সম্প্ৰদায় ছডোম আৰু গোমোৰাহ নামৰ জাতিৰ নেতিবাচক যৌনাচাৰ হিচাপে ইংগিত কৰি সমকামিতাৰ কথা বিচাৰি পোৱা যায়, যত সমকামিতা আৰু অজাচাৰ ত্যাগ নকৰাৰ অপৰাধত ঐশ্বৰিক বিপৰ্যয় কৰ্তৃক তেওঁলোকক ধ্বংস কৰাৰ ঘটনা বৰ্ণিত আছে। 

==স্বীকৃৰ্তি,আইন আৰু সমাজ==
{{Main|একে লিংগৰ বিবাহ|একে লিংগৰ সম্পৰ্ক}}
[[Image:World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg|thumb|upright=1.5|'''সমকামিতা বৈধ'''
{{legend|#025|[[একে লিংগৰ বিবাহ]] বৈধ}}
{{legend|#06f|[[আইনী দম্পতী]] বৈধ}}
{{legend|#90c| আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিবাহ অনুজ্ঞা পত্ৰক স্বীকৃৰ্তি}}
{{legend|#9cf|সীমিত বৈধতা}}
''' সমকামিতা অবৈধ '''
{{legend|#f9dc36|নিম্নতম শাস্তি }}
{{legend|#ec8028| কঠোৰ শাস্তি}}
{{legend|#e73e21|আজীৱন কাৰাবাস}}
{{legend|#8c210f|মৃত্যু দণ্ড }}&lt;div align=&quot;right&quot;&gt;&lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;]]
ইতিহাসৰ প্ৰায় সকলোসময়ত সমকামী সম্পৰ্ক আৰু আচৰণ নিন্দিত হৈ আহিছে। কেতিয়াবা সামাজিক উদাৰতা আৰু আনুকূল বুলিও পৰিলক্ষিত হৈছে। এই প্ৰশংসা আৰু নিন্দা নিৰ্ভৰ কৰি স্থানভেদে সমকামিতাৰ বহিৰ্প্ৰকাশৰ ৰূপ, সমসাময়িক বিভিন্ন ধৰ্মবিশ্বাসৰ প্ৰভাৱ আৰু সাংস্কৃতিক মানসিকতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Murray |first=Stephen O. |title=Homosexualities |publisher=University of Chicago |year=2000}}&lt;/ref&gt; অধিকাংশ [[সমাজ|সমাজ]] আৰু চৰকাৰ ব্যৱস্থাত সমকামী আচৰণক দণ্ডণীয় অপৰাধ হিচাপে গণ্য কৰা হয় &lt;ref name=&quot;ILGA 2014&quot;&gt;[http://old.ilga.org/Statehomophobia/ILGA_SSHR_2014_Eng.pdf State-sponsored Homophobia: A world survey of laws prohibiting same sex activity between consenting adults] The International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association, authored by Lucas Paoli Itaborahy, May 2014&lt;/ref&gt; সহ দক্ষিণ এছিয়াৰ ৭তা দেশৰ সংবিধানত ৩৭৭ ধাৰা আৰু ১৯তা দেশত সমপৰ্যায়ৰ ধাৰা বা সম্পূৰক ধাৰা মতে সমকামিতা আৰু পশুকামিতা প্ৰকৃতিবিৰোধী যৌনাচাৰ হিচাপে শাস্তিযোগ্য আৰু দণ্ডনীয় ফৌজদাৰী অপৰাধ।&lt;ref name=&quot;ILGA 2014&quot;/&gt; ২০১৫ চনৰ জুলাইৰ এটি পৰিসংখ্যান অনুযায়ী, পৃথিৱীৰ মুঠ ৭২খন দেশত {{efn|Countries with laws criminalizing homosexuality are: Afghanistan, Algeria, Angola, Antigua and Barbuada, Bangladesh, Barbados, Belize, Bhutan, Botswana, Brunei, Burundi, Cameroon, Comoros, Dominica, Egypt, Eritrea, Ethiopia, Gambia, Ghana, Grenada, Guinea, Guyana, India, Iran, Jamaica, Kenya, Kiribati, Kuwait, Liberia, Libya, Malawi, Malaysia, Maldives, Mauritania, Morocco, Myanmar, Namibia, Nauru, Nigeria, Oman, Pakistan, Papua New Guinea, Qatar, Saint Kitts and Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent and the Grenadines, Samoa, Saudi Arabia, Senegal, Seychelles, Sierra Leone, Singapore, Solomon Islands, Somalia, South Sudan, Sri Lanka, Sudan, Swaziland, Syria, Tanzania, Togo, Tonga, Trinidad and Tobago, Tunisia, Turkmenistan, Tuvalu, Uganda, United Arab Emirates, Uzbekistan, Yemen, Zambia and Zimbabwe.}} আৰু পাঁচখন দেশৰ উপ-জাতীয় আইনী বিধিমালাত{{efn| These five sub-national jurisdictions are: the provinces of Aceh and South Sumatra (Indonesia), the Cook Islands (New Zealand), Gaza (Palestine) and Marawi City (the Philippines).}} সমকামিতা চৰকাৰী ভাবে অবৈধ, যাৰ অধিকাংশই [[এছিয়া]] আৰু [[আফ্ৰিকা]]ত অৱস্থিত। ইয়াৰে ভিতৰত কিছুমান দেশত সমকামী আচৰণৰ অপৰাধত মৃত্যুদণ্ড দিয়াৰো বিধান আছে। 
 
সমকামিতা আৱহমানকাল ধৰি অসামাজিক বিবেচিত হোৱাৰ প্ৰধান কাৰণ সমূহ হল; এই যৌনাচৰণ মাধ্যমত সন্তানৰ জন্মদান সম্ভৱ নহয়, ফলত মানুহৰ বংশৰক্ষা সম্ভৱ নহয়। তদুপৰি পৃথিৱীৰ প্ৰায় বোৰ প্ৰধান ধৰ্মই সমকামী যৌনাচৰণ নিষিদ্ধ কৰিছে।&lt;ref name=reli/&gt; বৰ্তমান সমাজতো অধিকাংশ ক্ষেত্ৰত সমকামী যৌনাচৰণ একপ্ৰকাৰ যৌনবিকৃতি হিচাপে পৰিগণিত। ১৯৭৩ চনত পাশ্চাত্য মনস্তাত্ত্বিক সকলে 'সমকাম প্ৰৱণতা'ক মানসিক ৰোগৰ তালিকাৰ পৰা বাদ দিয়ে। ১৯৭৫ চনত [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ|যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ]] আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মনস্তত্ত্ব ফেডাৰেচনে 'সমকাম প্ৰৱণতা'ক স্বাভাৱিক বুলি দাবী কৰে। পাশ্চাত্য আৰু উন্নত কিছু দেশৰ বাহিৰে পৃথিৱীৰ প্ৰায় সকলো দেশত সমকামী যৌনাচাৰণৰ প্ৰতি সাধাৰণ মানুহৰ বৈৰীভাৱ বিৰাজমান। অধিকাংশ সমাজে সমকামী যৌনাচাৰণক এক অস্বাভাৱিক আৰু নেতিবাচক প্ৰবৃত্তি হিচাপে লজ্জাৰ কাৰণ আৰু ধিক্কাৰযোগ্য বুলি বিবেচনা কৰে। [[ধৰ্ম]]&lt;ref name=reli&gt;{{cite journal|last1=McDermott|first1=Ryon C.|last2=Schwartz|first2=Jonathan P.|last3=Lindley|first3=Lori D.|last4=Proietti|first4=Josiah S.|title=Exploring men's homophobia: Associations with religious fundamentalism and gender role conflict domains|journal=Psychology of Men &amp; Masculinity|volume=15|issue=2|pages=191–200|doi=10.1037/a0032788|year=2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=AACC_coe&gt;{{cite web|title=Code of Ethics, American Association of Christian Counselors|url=http://aacc.net/files/AACC%20Code%20of%20Ethics%20-%20Master%20Document.pdf#page=15|website=www.aacc.net|publisher=American Association of Christian Counselors|accessdate=May 2015}}&lt;/ref&gt; আৰু [[আইন|আইনৰ]] বিধান আৰু সামাজিক অনুশাসনৰ কাৰণে কাৰ্যকলাপ তথা সমকামী যৌনসংগম বিশ্বৰ অধিকাংশ স্থানত অবৈধ আৰু গুপ্ত আচৰণ হিচাপে সংঘটিত হয়। 
বিংশ শতিকাৰ দ্বিতীয় দশকত ইউৰোপ আৰু পাশ্চাত্যেৰ কিছুমান দেশে সমকামী যৌনাচাৰণৰ অবৈধতা উঠাই দিয়ে। কিছুমান দেশত সমকামী ব্যক্তি সকলৰ বিবাহ আইনসিদ্ধ বুলিও ঘোষণা কৰা হয়। ২০১৫ চন অনুযায়ী এই দেশসমূহৰ সংখ্যা ১৮ (পূৰ্ণ বা আংশিক), ইয়াৰ অধিকাংশই আমেৰিকা, পশ্চিম ইউৰোপ, আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত অৱস্থিত{{efn|Countries with same-sex marriage recognized nationwide are: Argentina, Belgium, Brazil, Canada, Denmark,{{efn|Excluding the Faroe Islands}} France, Iceland, Luxembourg, the Netherlands,{{efn|Excluding Aruba, Curaçao and Sint Maarten}} New Zealand,{{efn|Excluding Niue, Tokelau and the Cook Islands}} Norway, Portugal, South Africa, Spain, Sweden, the United Kingdom,{{efn|Exlcuding Northern Ireland, the Crown dependencies and most British Overseas Territories. (Same-sex marriage is legal in the Pitcairn Islands).}} the United States {{efn|Excluding most [[Same-sex marriage under United States tribal jurisdictions|Native American tribes]]. (Same-sex marriage is legal in at least 24 of them). Application to American Samoa unclear.}} and Uruguay.}}। ষ্টনৱাল ঘটনাৰ পিছৰ পৰা&lt;ref&gt;Adam, p. 82.&lt;/ref&gt; সমকামী ব্যক্তি সকলে এলজিবিটি সামাজিক আন্দোলনৰ সূচনা ঘটায়। এই আন্দোলনৰ উদ্দেশ্য আছিল সমকামী সকলৰ প্ৰতি সমাজৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ, স্বীকৃতি, আইনী অধিকাৰদান আৰু একে লগে সমলিঙ্গৰ [[বিবাহ]], দত্তকগ্ৰহণ, সন্তানপালন, বৈষম্যবিৰোধী আইন প্ৰয়োগ, সেৱা আৰু স্বাস্থ্য বৈষম্যেৰ বিৰোদ্ধে অধিকাৰ প্ৰদানৰ দাবী উত্থাপন। তদুপৰি একে সময়ে ধৰ্ম আৰু ৰাজনীতি প্ৰভাৱিত কিছু প্ৰাক্তন সমকামী বা এক্স-গে সংগঠনৰ সূচনা ঘটাই সমকামী অভিমুখীতা পৰিবৰ্তনৰ মাধ্যমত মনোভাৱ দূৰীকৰণ আৰু সমকামী প্ৰৱণতা প্ৰতিকাৰৰ বাবে প্ৰতিষ্ঠানিকভাৱে উদ্যোগ গ্ৰহণ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;apa2009&quot;&gt;American Psychological Association: [http://www.apa.org/about/governance/council/policy/sexual-orientation.aspx Resolution on Appropriate Affirmative Responses to Sexual Orientation Distress and Change Efforts]&lt;/ref&gt;[[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু ধৰ্মৰ]] প্ৰধান ধৰ্মগ্ৰন্থ সমূহত সমকামিতাৰ সুস্পষ্ট উল্লেখ নাই।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.religionfacts.com/homosexuality/hinduism.htm|title=Homosexuality and Hinduism}}&lt;/ref&gt; ভাৰতৰ প্ৰধান ধৰ্মবিশ্বাসত সমকামিতাৰ অৱস্থান কত, তাক লৈ গৱেষক সকলৰ মাজত দ্বিমত আছে। কোনো কোনোৰ মতে প্ৰচীন হিন্দু সমাজত সমকামিতা কেৱল প্ৰাসংগিক আছিল তেনে নহয়, বৰং তা গ্ৰহণীয়ও আছিল।&lt;ref&gt;&quot;Same Sex love in India&quot; by [[Ruth Vanita]] and [[Saleem Kidwai]] (MacMillan, Delhi, 2000)&lt;/ref&gt; খাজুৰাহো, অজন্তা-ইলৰাৰ ভাস্কৰ্য, প্ৰাচীন ভাৰতীয় গ্ৰন্থত কিছুমান সমলিংগৰ উল্লেখ আৰু সমকামৰ আভাস, বিভিন্ন সমকামিতাৰ লক্ষণ বহনকাৰী চৰিত্ৰ আদিয়ে ইয়াকে প্ৰমাণ কৰে। বাৎসায়নৰ কামসূত্ৰ গ্ৰন্থতো সমকামিতাৰ বৰ্ণনা আছে। 

[[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু ধৰ্মৰ]] প্ৰধান ধৰ্মগ্ৰন্থ সমূহত সমকামিতাৰ সুস্পষ্ট উল্লেখ নাই।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.religionfacts.com/homosexuality/hinduism.htm|title=Homosexuality and Hinduism}}&lt;/ref&gt; ভাৰতৰ প্ৰধান ধৰ্মবিশ্বাসত সমকামিতাৰ অৱস্থান কত, তাক লৈ গৱেষক সকলৰ মাজত দ্বিমত আছে। কোনো কোনোৰ মতে প্ৰচীন হিন্দু সমাজত সমকামিতা কেৱল প্ৰাসংগিক আছিল তেনে নহয়, বৰং তা গ্ৰহণীয়ও আছিল।&lt;ref&gt;&quot;Same Sex love in India&quot; by [[Ruth Vanita]] and [[Saleem Kidwai]] (MacMillan, Delhi, 2000)&lt;/ref&gt; খাজুৰাহো, অজন্তা-ইলৰাৰ ভাস্কৰ্য, প্ৰাচীন ভাৰতীয় গ্ৰন্থত কিছুমান সমলিংগৰ উল্লেখ আৰু সমকামৰ আভাস, বিভিন্ন সমকামিতাৰ লক্ষণ বহনকাৰী চৰিত্ৰ আদিয়ে ইয়াকে প্ৰমাণ কৰে। বাৎসায়নৰ কামসূত্ৰ গ্ৰন্থতো সমকামিতাৰ বৰ্ণনা আছে। 

== বিজ্ঞান ==
===মনোবিজ্ঞান===
{{Main|সমকামিতা আৰু মনোবিজ্ঞান}}
পূৰ্বৰ কেইবাশতিকা জুৰি সমকামিতাক মনোবিজ্ঞানৰ এক স্বতন্ত্ৰ দশা হিচাপে গৱেষণা কৰা হৈ আহিছে। বিংশ শতিকালৈ চিকিৎসা মনোবিজ্ঞান, আচৰণ বিজ্ঞান আৰু সামাজিক বিজ্ঞানৰ বহু অভিজ্ঞ বিশেষজ্ঞ সমকামিতাক মানসিক অসুস্থতা হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। ১৯৭০ চনৰ পিছৰ পৰা বিশ্বজুৰী বহু স্বাস্থ্য আৰু মানসিক স্বাস্থ্য বিশেষজ্ঞ আৰু আচৰণগত-সমাজবিজ্ঞান বিশেষজ্ঞ সকলে সমকামিতাক মানৱ অভিমুখীতাৰ এটি স্বাভাৱিক আৰু সুস্থ প্ৰকাৰ হিচাপে দেখুৱাই যদিও কিছু বিশেষজ্ঞই ইয়াক অসুস্থতা হিচাপে বহাল ৰাখে।&lt;ref&gt;American Psychological Association: [http://www.apa.org/pi/lgbt/resources/therapeutic-response.pdf Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation]&lt;/ref&gt;বৈজ্ঞানিক গৱেষণাৰ ফলস্বৰূপে আমেৰিকা মনোৰোগ সংস্থাই ১৯৭৩ চনত &quot;মানসিক ৰোগৰ নিৰ্ণায়ক আৰু পৰিসাংখ্যিক হাতপুথি&quot;ৰ তৃতীয় সংস্কৰণৰ পৰা সমকামিতাক আঁতৰাই দিয়ে।&lt;ref&gt;[http://m.thisamericanlife.org/radio-archives/episode/204/transcript This American Life]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=amici&gt;{{Cite web |title=Case No. S147999 in the Supreme Court of the State of California, In re Marriage Cases Judicial Council Coordination Proceeding No. 4365 (…) |url=http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |access-date=2016-09-21 |archivedate=2012-01-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118184353/http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৭৩ চনত, সমকামী অধিকাৰ সংগঠন সমূহৰ ব্যাপক হেঁচাৰ ফলশ্ৰুতিত&lt;ref&gt;[https://www.lifesitenews.com/news/former-president-of-apa-says-organization-controlled-by-gay-rights-movement Former president of APA says Organization controlled by gay rights movement lobbed for the removal of homosexuality as disorder.] [[LifeSiteNews.com]]&lt;/ref&gt; আমেৰিকান মনোচিকিৎসক সমিতিৰ প্ৰতিনিধি কাউন্সিল ১৯৯৫ চনত&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Bayer |first=Ronald |title=Homosexuality and American Psychiatry: The Politics of Diagnosis |year=1987 |publisher=Princeton University Press |location=Princeton |isbn=0-691-02837-0}}{{Page needed|date=September 2010}}&lt;/ref&gt; আৰু ইয়াৰ পিছত অন্যান্য সংস্থা সমূহে এই নতুন সংজ্ঞা অনুসৰণ আৰম্ভ কৰে। [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই ১৯৯০ চনত ৪৩তম বিশ্ব স্বাস্থ্য সমাৰোহৰ সমৰ্থনত সমকামিতাক সুস্থ বুলি ব্যক্ত কৰে। 

===জীৱবিজ্ঞান===
বিজ্ঞানে সমকামিতাৰ কাৰণ বিচাৰিব চেষ্টা কৰি আছে। ইয়াৰ ফলস্ৰূপে জৈৱিক আৰু পৰিৱেশগত কাৰণসমূহ ইয়াৰ প্ৰধান কাৰণ ওলাই পৰিছে। জৈৱিক কাৰণ সম্বন্ধে গৱেষণা হৈছে সেইবোৰৰ হল জিনগত আৰু হৰমনগত, বিশেষকৈ [[ভ্ৰূণ| ভ্ৰূণৰ]] বিকাশৰ সময়ত যিবোৰ পৰিবৰ্তনৰ ফলত [[মস্তিষ্ক|মস্তিষ্কৰ]] গঠনগত আৰু কাৰ্যগত পৰিবৰ্তন ঘটে আৰু সোঁহতীয়া বা বাওঁহতীয়া হোৱাৰ প্ৰৱণতা ইত্যাদি অন্য কোনো কোনো স্বভাৱগত বৈশিষ্ট্যও নিৰ্ধাৰিত হয়।&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;/&gt; পৰিৱেশৰ প্ৰত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষ প্ৰভাৱ (সামাজিক, মানসিক) আৰু জৈৱিক বিষয় যৌন অভিমুখীতাক প্ৰভৱিত কৰে। যদিও অনেক গৱেষকৰ মতে মূলত প্ৰকৃতি আৰু প্ৰতিপালন — এই দুটাৰ জটিল সংমিশ্ৰণৰ ফলত এই অৱস্থা নিৰ্ধাৰিত হয়।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;/&gt; সমলিঙ্গৰ প্ৰতি যৌন আচৰণৰ প্ৰভাৱক হিচাপে একে পৰিৱেশত থকাৰ ভূমিকা মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত নগণ্য আৰু পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত শূন্য।&lt;ref name=&quot;Långström2010&quot;/&gt; বিজ্ঞানীসকলে সমকামিতাৰ প্ৰকৃত কাৰণ এতিয়ালৈকে ঠাৱৰ কৰিব পৰা নাই। কিন্তু তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে, জিনগত, হৰমনগত আৰু পৰিৱেশগত কাৰকসমূহৰ এক জটিল আন্তঃক্ৰিয়াৰ ফলত এই অৱস্থা সৃষ্টি হয়।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;&gt;{{cite journal|doi=10.1542/peds.113.6.1827|author=Frankowski BL|author2=American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence|title=Sexual orientation and adolescents|journal=[[Pediatrics (journal)|Pediatrics]]|volume=113|issue=6 |pages=1827–32 |date=June 2004|pmid=15173519|url=http://pediatrics.aappublications.org/content/113/6/1827.long}}&lt;/ref&gt; ইয়াত মানুহৰ ইচ্ছা-অনিচ্ছাৰ লগত কোনো সম্পৰ্ক নাই।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt; তেওঁলোকে জীৱবিজ্ঞান নিৰ্ভৰশীল তত্ত্ব সমূহক বেছি সমৰ্থন কৰে।&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;/&gt; ইয়াৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কিছুমান হল জিন, মাতৃগৰ্ভৰ পৰিৱেশ আৰু এই দুই প্ৰভাৱৰ মেলবন্ধন অথবা এই গোটেই সমূহৰ লগত সামাজিক প্ৰভাৱৰ মেলবন্ধন।&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.rcpsych.ac.uk/workinpsychiatry/specialinterestgroups/gaylesbian/submissiontothecofe.aspx|title=Submission to the Church of England's Listening Exercise on Human Sexuality|publisher=The Royal College of Psychiatrists|accessdate=13 June 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Långström2010&quot;&gt;{{Cite doi|10.1007/s10508-008-9386-1}}&lt;/ref&gt; যৌন অভিমুখীতা নিৰ্ধাৰণত সন্তানপালন বা শৈশৱৰ অভিজ্ঞতাৰ কোনো ভূমিকা আছে নে নাই এতিয়ালৈকে প্ৰমাণ হোৱা নাই।&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;/&gt; কোনো কোনোৱে সমকামী যৌন আচৰণক অপ্ৰাকৃতিক বুলিলেও&lt;ref name=&quot;religioustolerance&quot;&gt;{{cite web|last = Robinson|first = B. A.|title = Divergent beliefs about the nature of homosexuality | publisher = Religious Tolerance.org | year = 2010| url =http://www.religioustolerance.org/hom_fixe.htm | accessdate = 12 September 2011}}&lt;/ref&gt; বৈজ্ঞানিক গৱেষণাত দেখা গৈছে যে, সমকামিতা মানৱ যৌনতাৰ এটি সাধাৰণ আৰু প্ৰাকৃতিক প্ৰকৰণ আৰু অন্য কোনো প্ৰভাৱৰ অস্তিত্বক এৰি ই কোনো নেতিবাচক মনস্তাত্ত্বিক প্ৰতিক্ৰিয়া সৃষ্টি নকৰে।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=PAHO&gt;{{cite web|title=&quot;Therapies&quot; to change sexual orientation lack medical justification and threaten health|url=http://new.paho.org/hq/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=6803&amp;Itemid=1926|publisher=Pan American Health Organization|accessdate=26 May 2012|archivedate=13 January 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110113141618/http://new.paho.org/hq/index.php?option=com_content|deadurl=unfit}}archived here .&lt;/ref&gt; যৌন অভিমুখীতা পৰিৱৰ্তনৰ বিভিন্ন কৰ্মসূচীৰ কাৰ্যকাৰিতা সম্পৰ্কে যথেষ্ট প্ৰমাণ নাই।&lt;ref name=&quot;apa2009&quot;/&gt;

আমেৰিকান শিশুৰোগ বিশেষজ্ঞ একাডেমী ২০০৪ ত ''পেডিয়াট্ৰিস্ক'' পত্ৰিকাত কৈছে:
{{cquote|যৌন অভিমুখীতা সম্ভৱত কোনো এটা কাৰণত নিৰ্ধাৰিত নহয়,বৰং ই জিনগত, হৰমনগত আৰু পৰিৱেশগত একাধিক কাৰণৰ সমষ্টিগত প্ৰভাৱৰ ফল। সাম্প্ৰতিক দশক সমূহত বিশেষজ্ঞে সকলে জীৱবিদ্যা ভিত্তিক তত্ত্ব সমূহক সমৰ্থন কৰে। [...] নানা প্ৰকাৰ মানৱ যৌনতাৰ উৎপত্তিৰ বিষয়ত প্ৰচুৰ বিতৰ্ক আৰু অনিশ্চয়তা থাকিলেও এতিয়াও এই ক্ষেত্ৰত বৈজ্ঞানিক প্ৰমাণ পোৱা যোৱা নাই যে অস্বাভাৱিক সন্তানপালন, যৌন অত্যাচাৰ বা অন্যান্য পীড়াদায়ক অভিজ্ঞতা যৌন অভিমুখীতাক প্ৰভাৱিত কৰে। বৰ্তমানে জ্ঞাত তথ্য বিশ্লেষণ কৰি বুজা যায় যে সাধাৰণত শৈশৱৰ সূচনাতেই যৌন অভিমুখীতা নিৰ্ধাৰিত হয়।&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;perrin2002&quot;&gt;{{Cite book
 | last = Perrin
 | first = E. C.
 | title = Sexual Orientation in Child and Adolescent Health Care
 | publisher = Kluwer Academic/Plenum Publishers
 | year = 2002
 | location = New York
 | isbn = 0-306-46761-5
 }}&lt;/ref&gt;}}

আমেৰিকান মনোবিদ্যা সমিতি, আমেৰিকান মনোচিকিৎসক সমিতি আৰু জাতীয় সমাজ সেৱক সমিতি ২০০৬ য়ে এক যৌথ বিবৃতিত জানায যে়:
{{cquote|আপাতত এজন মানুহৰ সমকামী, বিপৰীতকামী বা উভকামী হয় উঠাৰ পিছত নিৰ্দিষ্ট কি কি কাৰণ থাকিব পাৰে সেই বিষয়ত, তথা সম্ভাৱ্য জৈৱিক, মানসিক বা পিতৃ-মাতৃৰ যৌন অভিমুখীতাৰ ভূমিকাৰ বিষয়ে কোনো বৈজ্ঞানিক ঐকমত নাই। যদিও, উপস্থিত প্ৰমাণৰ পৰা ইমানখিনি বুজা যায় যে প্ৰাপ্তবয়স্ক সমকামী জনসাধাৰণৰ মাজত অধিকাংশই বিপৰীতকামী পিতৃ-মাতৃৰ সন্তান আৰু সমকামী পিতৃ-মাতৃৰ সন্তানৰ মাজত অধিকাংশই ডাঙৰ হৈ বিপৰীতকামী হয়।&lt;ref name=amici /&gt;}}

২০১৪ চনত ৰয়াল কলেজ অফ চাইকিয়াত্ৰিষ্টযে জনাই যে :
{{cquote| ৰয়াল কলেজ অফ চাইকিয়াত্ৰিষ্টৰ মতে যৌন অভিমুখীতা হল একাধিক জৈৱিক আৰু জন্ম-পৰৱৰ্তী পৰিৱেশগত কাৰণৰ মিলিত প্ৰভাৱৰ ফল। যৌন অভিমুখীতাৰ কাৰণ হিচাপে ব্যক্তিগত পছন্দ-অপছন্দক দায়ী কৰাৰ কোনো তথ্য-প্ৰমাণ এতিয়াও পোৱা নাই।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.rcpsych.ac.uk/pdf/PS02_2014.pdf|title=Royal College of Psychiatrists' statement on sexual orientation|publisher=Royal College of Psychiatrists' statement on sexual orientation|accessdate=31 March 2015}}&lt;/ref&gt;}}

আমেৰিকান মনোবিদ্যা সমিতিৰ মতে &quot;ব্যক্তিবিশেষৰ যৌন অভিমুখীতাৰ অনেক সম্ভাৱ্য কাৰণ থাকিব পাৰে, যি ক্ষণ সমূহ ভিন্ন ভিন্ন ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত ভিন্ন ভিন্ন হব পাৰে। &quot; তেওঁলোকে আৰু কয় যে অধিকাংশ ক্ষেত্ৰত মানুহৰ যৌন অভিমুখীতা কম বয়সতে নিৰ্ধাৰিত হয়।&lt;ref name=apahelp /&gt; পুৰুষৰ মাজত জিনগত বা জন্ম-পূৰ্বৱৰ্তী অন্যান্য প্ৰভাৱকৰ দ্বাৰা কেনেকৈ যৌন অভিমুখীতা নিৰ্ধাৰিত হয়, এই সংক্ৰান্ত গৱেষণা সমকামিতাৰ ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক বিতৰ্কত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, আৰু চিকিৎসা-জিনতত্ত্ব সম্বন্ধেও নতুনকৈ ভাবিবলৈ বাধ্য কৰায়।&lt;ref name=chicagotribune&gt;{{citation |url=http://archives.chicagotribune.com/2007/aug/12/news/chi-gaygene_bd12aug12 |title=Study of gay brothers may find clues about sexuality |first=Robert |last=Mitchum |periodical=[[Chicago Tribune]] |date=12 August 2007 |accessdate=4 May 2007 |archivedate=23 October 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081023155659/http://archives.chicagotribune.com/2007/aug/12/news/chi-gaygene_bd12aug12 }}&lt;/ref&gt;
===ক্ৰমবিকাশীয় বিজ্ঞান===
২০০৮ চনত প্ৰকাশিত এখন গৱেষণাপত্ৰত বিবৃতি এইদৰে বিবৃত্তি দিয়া হয়: &quot;মানুহৰ যৌন অভিমুখীতা নিৰ্ধাৰণত যে জিনৰ প্ৰভাৱ আছে সেই সম্পৰ্কে যথেষ্ট প্ৰমাণ পোৱা গৈছে। [[প্ৰজনন|প্ৰজননগত]] সাফল্যৰ হাৰ কমাই দিয়াৰ সত্ত্বেও সমকামিতা কিদৰে জনসংখ্যাৰ অপেক্ষাকৃত বেদি অংশত ইয়াক দেখা যায় তাৰ কাৰণ জ্ঞাত নহয়। &quot; তেওঁলোকে অনুমান কৰে যে &quot;সমকামিতাৰ জিন সমকামী সকলৰ প্ৰজননগত সাফল্যৰ হাৰ কমাই দিয়াৰ সত্ত্বেও সমস্ত বিপৰীতকামীয়ে সেই জিনসমূহ বহন কৰিবই তেওঁলোকক নিশ্চয়ই কিছু সুবিধা কৰি দিয়ে। &quot; এই গৱেষণাৰ ফলাফলৰ পৰা ইঙ্গিত পোৱা যায় যে &quot;সমকামিতাৰ বাবে দায়ী জিনসমূহ সম্ভৱত বিপৰীতকামী সকলৰ কোনো প্ৰজননগত সুবিধা দিয়ে, যাৰ ফলত জনসংখ্যাত সমকামী সকলৰ বিৱৰ্তন আৰু ধাৰাবাহিকতা সম্ভৱ হৈছে। &quot;&lt;ref&gt;Zietsch et al. (2008)&lt;/ref&gt; ২০০৯ চনৰ এক গৱেষণাত দেখা যায় যে মাতৃৰ পৰা সমকামী ব্যক্তিৰ লগত সম্পৰ্কিত মহিলাৰ যৌন ফলপ্ৰসূতা বেছি হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=New Evidence of Genetic Factors Influencing Sexual Orientation in Men: Female Fecundity Increase in the Maternal Line |author=Iemmola, Francesca and Camperio Ciani, Andrea|journal=Archives of Sexual Behavior|publisher=Springer Netherlands|year=2009|volume=38}}&lt;/ref&gt;

প্ৰাণীজগতত সমকামী যৌনাচৰণ সম্পৰ্কিত বেইলি আৰু মাৰ্লিন জুকৰ এক পুনৰীক্ষণত সমকামিতাৰ প্ৰজনন-হ্ৰাসৰ তত্ত্বক প্ৰত্যবাহ্বান জনায়। সমকামী যৌনাচাৰ কেনেকৈ অভিযোজিত হব পাৰে তাৰ অনেক সম্ভাৱ্য কাৰণ ইয়াত উল্লেখ কৰা হয়। প্ৰজাতিভেদে এই কাৰণ সমূহ বেলেগ বেলেগ হব পাৰে। বেইলি আৰু জুক আৰু কয় যে ভৱিষ্যতে গৱেষক সকলে কেৱল সমকামিতাৰ উৎস অনুসন্ধান নকৰি তাৰ বিৱৰ্তনীয় পৰিণতি সম্বন্ধে আৰু গৱেষণা কৰা উচিত।&lt;ref name=&quot;Bailey et al.&quot;&gt;Bailey, N. W., &amp; Zuk, M. (2009). Same-sex sexual behavior and evolution. Trends In Ecology &amp; Evolution, 24 (8), 439–446. doi:10.1016/j.tree.2009.03.014 [http://www.faculty.ucr.edu/~mzuk/Bailey%20and%20Zuk%202009%20Same%20sex%20behaviour.pdf]&lt;/ref&gt;

==ভাৰতত সমকামিতা==
[[File:Bangalore Gay Pride Parade (15).jpg|right|thumb|ভাৰতৰ বেংগালুৰু চহৰত অনুষ্ঠিত সমকামী গৌৰৱ (Gay Pride) শোভাযাত্ৰা (২০১৩)]]
বৰ্তমান ভাৰতত সমকামিতা বৈধ। আৰু সমকামী লোকৰ বিৰূদ্ধে বৈষম্য নিষিদ্ধ।&lt;ref&gt;http://www.reuters.com/article/2013/12/11/us-india-rights-gay-idUSBRE9BA05620131211&lt;/ref&gt; ভাৰতত সমকামিতাক লৈ সাধাৰণ আলোচনাৰ সুযোগ কম। যদিও সাম্প্ৰতিক বছৰ সমূহত সমকামিতাৰ প্ৰতি ভাৰতীয় শোকৰ মনোভাৱ কিছু পৰিৱৰ্তন লক্ষ্য কৰা হৈছে। বিশেষত, ভাৰতৰ সংবাদমাধ্যম আৰু [[বলিউড|বলিউডত]] সমকামিতাৰ প্ৰদৰ্শন আৰু ইয়াৰ সংক্ৰান্ত আলোচনা বৃদ্ধি পাইছে। &lt;ref&gt;[http://timesofindia.indiatimes.com/India/UN_body_slams_India_on_rights_of_gays/articleshow/2977196.cms UN body slams India on rights of gays [[The Times of India]], 24 April 2008]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC Article&quot;&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4304081.stm|title=Fear and loathing in gay India |publisher=BBC News|accessdate=2008-04-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20031231150227/http://timesofindia.indiatimes.com/cms.dll/html/uncomp/articleshow?msid=187403 Why should homosexuality be a crime?] [[The Times of India]], 18 September 2003&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://media.opencultures.net/queer/|title=Queering Bollywood}}&lt;/ref&gt;

২০০৯ চনৰ ২ জুলাইত দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়ে এটি ৰায়ত স্পষ্টকৈ জনাই যে : প্ৰাপ্তবয়স্ক সকলৰ মাজত সম্মতিক্ৰমে সমকামিতাৰ আচৰণ অপৰাধৰ আওতাত নপৰে। এই ৰায়ত আৰু কোৱা হৈছে যে ভাৰতীয় দণ্ডবিধি আইনৰ ৩৭৭ ধাৰা ভাৰতীয় সংবিধানৰ মৌলিক অধিকাৰ ৰক্ষা নীতিৰ পৰিপন্থী।&lt;ref&gt;[http://www.examiner.com/x-15043-Austin-International-Travel-Examiner~y2009m7d2-Its-OK-to-be-gay-in-India-New-Delhi-court-decriminalizes-consensual-homosexual-sex It's OK to be gay in India: Delhi High Court decriminalises homosexual sex ][[Examiner.com]]&lt;span&gt;, 2 July 2009&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt; ২০১৩ চনৰ ১১ ডিচেম্বৰত পুনৰাই সমকামিতাক ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অবৈধ ঘোষণা কৰে আৰু ৩৭৭ ধাৰা অব্যাহত ৰাখে।&lt;ref&gt;http://edition.cnn.com/2013/12/11/world/asia/india-same-sex-relationship/&lt;/ref&gt;
এই ৩৭৭ ধাৰা মতে সমকামিতা আৰু পায়ুমৈথুন শাস্তিযোগ্য ফৌজদাৰী অপৰাধ। ইয়াৰ বাবে শাস্তি দহ বছৰৰ পৰা আজীবন কাৰাদণ্ড আৰু লগতে জৰিমনাও হব পাৰে।&lt;ref name=law/&gt;

{{quote|'''৩৭৭. প্ৰকৃতিবিৰুদ্ধ অপৰাধ''': কোনো ব্যক্তি যদি স্বেচ্ছাই কোনো পুৰুষ, নাৰী বা পশুৰ লগত প্ৰকৃতিৰ নিয়মৰ বিৰুদ্ধে যৌন সংগম কৰে, তেন্তে তেওঁক আজীৱন কাৰাদণ্ড দিয়া হব, অথবা বৰ্ণনা অনুযায়ী নিৰ্দিষ্ট কালৰ কাৰাদণ্ড প্ৰদান কৰা হব যি দহ বছৰ পৰ্যন্ত কাৰাদণ্ড হব পাৰে, আৰু ইয়াৰ লগত নিৰ্দিষ্ট অংকৰ আৰ্থিক জৰিমনাও দিব লাগিব। 

'''ব্যাখ্যা''': ধাৰা অনুযায়ী অপৰাধ প্ৰমাণত যৌন সংগমৰ প্ৰয়োজনীয় প্ৰমাণ হিচাপে লিংগ প্ৰৱেশৰ প্ৰমাণ যথেষ্ট।&lt;ref name=law&gt;{{cite news 
 | title =Sodomy Laws Around the World
 | date =24 April 2007
 | url =http://www.sodomylaws.org/world/india/india.htm
 | accessdate =1 September 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://districtcourtallahabad.up.nic.in/articles/IPC.pdf|title=Indian Penal Code|publisher=District Court Allahabad|accessdate=11 December 2013|archivedate=11 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140211040454/http://districtcourtallahabad.up.nic.in/articles/IPC.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;}}

৩৭৭ ধাৰাৰ ব্যাখ্যাত পায়ুসংগমজনিত যি কোনো যৌথ যৌন কাৰ্যকলাপকক ইয়াৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। পৰস্পৰ সম্মতিক্ৰমে বিপৰীতকামী মুখকাম আৰু পায়ুসংগম উক্ত আইন অনুযায়ী শাস্তিযোগ্য অপৰাধ হিচাপে গণ্য কৰিব পাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,IRBC,,BGD,,4dd1122f2,0.html |title=Bangladesh: Treatment of homosexuals including legislation, availability of state protection and support services |publisher=www.unhcr.org |accessdate=9 December 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.unodc.org/tldb/pdf/Bangladesh_Penal_Code_1860_Full_text.pdf |title=Bangladesh_Penal_Code_1860_Full_text.pdf (application/pdf Object) |publisher=www.unodc.org |accessdate=9 December 2012 |archivedate=12 March 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140312212811/https://www.unodc.org/tldb/pdf/Bangladesh_Penal_Code_1860_Full_text.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

বিভিন্ন দল-সংগঠনে, অনুষ্ঠান আৰু ব্যক্তিয়ে উচ্চতম ন্যায়ালয়ত এই ধাৰাৰ অৱসান ঘটাবলৈ পুনৰ বিচাৰ কৰিব আবেদব জনাইছে। ইয়াৰ সপক্ষে আৰু বিপক্ষে সমানে যুক্তি আৰু সমৰ্থনকাৰী আছে। বৰ্তমান এই ধাৰা উচ্চতম ন্যায়ালয়ত পুনৰ বিচাৰৰ অধীনত। 

২০১৮ চনৰ ৬ ছেপ্টেম্বৰ তাৰিখৰ [[ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়]]ৰ পাঁচজন সংবিধানিক বিচাৰপীঠে ভাৰতীয় দণ্ডবিধি আইনৰ দফা ৩৭৭ পাৰ্শ্বীয়ভাবে অসংবিধানীক হিচাপে ৰায়দান কৰে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ মুখ্যন্যায়াধীশ [[দীপক মিশ্ৰ]]য়ে কয় যে {{quote|'''সংখ্যা গৰিষ্ঠ নৈতিকতাতকৈ সাংবিধানিক নৈতিকতা বহু উৰ্ধত'''}} সেইদৰে ন্যায়াধীশ [[ইন্দু মলহোত্ৰা]]য়ে কয় {{quote|'''ইতিহাসে এই সম্প্ৰদায়ৰ লোকসকল আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ ওচৰত ক্ষমা খোজা উচিত। সমকামিতা মানৱ যৌন অভিমুখীতাৰ অন্যতম অংশ। ভাৰতৰ সকলো নাগৰিকৰ আত্মসন্মানেৰে জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ আছে। পৰস্পৰৰ সহমতিৰ দ্বাৰা দুজন প্ৰাপ্তবয়স্ক ব্যক্তিৰ ঘটা যৌন কাৰ্য অপৰাধ নহয়'''}}

এই ৰায়দানৰ দ্বাৰা দুজন প্ৰাপ্তবয়স্ক ব্যক্তিৰ ঘটা যৌন কাৰ্য অপৰাধ নহয় বুলি ঘোষণা কৰা হল। লগতে সমকামী আৰু আন আন লিংগীক সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ অধিকাৰক সাংবিধানিক ৰক্ষা কৱচ দিয়া হল। লগতে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে চৰকাৰক এই সম্প্ৰদায়ৰ উন্নতিৰ বাবে ভিন ভিন উপায় লবলৈ নিৰ্দেশ দিলে।

==প্ৰাণীজগতত সমকামিতা==
বহু প্ৰজাতিৰ প্ৰাণীৰ সমকামী, [[উভকামিতা|উভকামী]] আৰু [[ৰূপান্তৰকামী]] আচৰণ দেখা যায়।&lt;ref name=&quot;Evolution's Rainbow&quot;&gt;{{cite book |last=Roughgarden |first=Joan |authorlink=Joan Roughgarden |title=Evolution's Rainbow: Diversity, Gender, and Sexuality in Nature and People |publisher=[[University of California Press]] |month=May | year=2004 |location=Berkeley, CA |isbn=0520240731 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=''1,500 animal species practice homosexuality''. ''The Medical News'', 23 October 2006 |url=http://www.news-medical.net/news/2006/10/23/20718.aspx |access-date=21 September 2016 |archivedate=10 February 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110210172226/http://www.news-medical.net/news/2006/10/23/20718.aspx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Sommer, Volker &amp; Paul L. Vasey (2006), Homosexual Behaviour in Animals, An Evolutionary Perspective. [[Cambridge University Press]], Cambridge. ISBN 0-521-86446-1&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Bagemihl&gt;{{harv|Bagemihl|1999}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Biological Exuberance: Animal&quot;&gt;{{cite web
|last=Harrold
|first=Max
|title=Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity
|publisher=[[The Advocate]], reprinted in Highbeam Encyclopedia
|date=16 February 1999
|url=http://www.thefreelibrary.com/Biological+Exuberance:+Animal+Homosexuality+and+Natural+Diversity.-a053877996
|accessdate=10 September 2007}}&lt;/ref&gt;এইবোৰ আচৰণৰ অন্তৰ্গত হল :যৌন ক্ৰিয়া, প্ৰেম, স্নেহ, যুগলবন্ধন আৰু সন্তানপালন।&lt;ref name=Bagemihl/&gt; এই আচৰণ সমূহ প্ৰাণীসমূহৰ মাজত ব্যাপকভাবে বিস্তৃত। গৱেষক ব্ৰুছ বেগমিলেৰ ১৯৯৯-ৰ এক পৰ্যবেক্ষণত দেখা যায় যে, ফিতাকৃমিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি প্ৰাইমেট পৰ্যন্ত প্ৰায় পাঁচশ প্ৰজাতিত সমকামিতাৰ অস্তিত্বৰ প্ৰমাণ পোৱা গৈছে।&lt;ref name=Bagemihl/&gt;&lt;ref name=&quot;Biological Exuberance: Animal&quot;/&gt; প্ৰাণীৰ যৌন আচৰণ বিভিন্ন ৰূপ পৰিলক্ষিত হয়, আনকি একে প্ৰজাতিৰ প্ৰাণীৰ মাজতো এই ব্যতিক্ৰম দেখা যায়। এই আচৰণ সমূহৰ কাৰণ আৰু ইয়াৰ পৰা উপনীত হোৱা সিদ্ধান্ত সমূহ এতিয়াও সম্পূৰ্ণৰূপে বুজি পোৱা যোৱা নাই। কাৰণ এতিয়াও অধিকাংশ প্ৰজাতিৰ ওপৰত পূৰ্ণ গৱেষণা কৰাৰ থল এতিয়াও বাকী হৈয়ে আছে।&lt;ref name=&quot;'Catalogue of Life' reaches&quot;&gt;{{cite web
|last=Gordon |first=Dr Dennis
 | title='Catalogue of Life' reaches one million species
|publisher=[[National Institute of Water and Atmospheric Research]]
|date=10 April 2007
|url=http://www.niwascience.co.nz/pubs/mr/archive/2007-04-10-3
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713004634/http://www.niwascience.co.nz/pubs/mr/archive/2007-04-10-3
|archivedate=13 July 2007
|accessdate=10 September 2007}}&lt;/ref&gt; বেগমিলেৰ বক্তব্য অনুযায়ী, &quot;পূৰ্বে অধিকাংশ বৈজ্ঞানিক সম্প্ৰদায় আৰু সমাজ যিমানখিনি স্বীকাৰ কৰিব বিচাৰিছিল, প্ৰাণীজগতত এই আচৰণ তাতকৈ ব্যাপক যৌন বিচিত্ৰৰ লগত জড়িত - যাৰ অন্তৰ্ভুক্ত হল সমকামী, উভকামী আৰু অ-প্ৰজননশীল যৌনতা। &quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.publishersweekly.com/pw/print/19990201/26501-gay-lib-for-the-animals-a-new-look-at-homosexuality-in-nature-.html |title=Gay Lib for the Animals: A New Look At Homosexuality in Nature – 2/1/1999 – Publishers Weekly |publisher=Publishersweekly.com |accessdate=2 September 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120729131204/http://www.publishersweekly.com/pw/print/19990201/26501-gay-lib-for-the-animals-a-new-look-at-homosexuality-in-nature-.html |archivedate=29 July 2012 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্য উৎস==
{{reflist|30em}}

=== টোকা ===
&lt;references group=&quot;lower-alpha&quot;/&gt;
=== অনলাইন প্ৰবন্ধ ===
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/55169.stm BBC News (Feb 1998)]: Fingerprints Study
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/325979.stm BBC News (Apr 1999)]: Doubt cast on 'gay gene'
* [http://my.webmd.com/content/article/22/1728_56075?src=Inktomi&amp;condition=Home%20&amp;%20Top%20Stories WebMD (March 2000)]: Pointing the Finger at Androgen as a Cause of Homosexuality
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/3735668.stm BBC News (Oct 2004)]: Genetics of homosexuality
* James Davidson, ''[[London Review of Books]]'', June 2, 2005, [http://www.lrb.co.uk/v27/n11/davi02_.html &quot;Mr and Mr and Mrs and Mrs&quot;] - detailed review of ''The Friend'', by Alan Bray, a history of same-sex marriage and other same-sex formal bonds
* [http://semgai.free.fr/doc_et_pdf/africa_A4.pdf Murray, Stephen; ''Homosexuality in traditional Sub-Saharan Africa'']

== বহিঃসংযোগ ==
* {{dmoz|Society/Gay,_Lesbian,_and_Bisexual/History/|Gay, Lesbian and Bisexual/History}}
* [http://plato.stanford.edu/entries/homosexuality/ Stanford Encyclopedia of Philosophy&amp;nbsp; – Homosexuality]
* [http://bishorgo.shomoynirman.com/user/99/post/246 অনুভূতিহীনতা, সমকামিতা আৰু শিশুকামিতা] 
* [http://www.sachalayatan.com/avijit/10683 সমকামিতাঃ এক বৈজ্ঞানিক আৰু সমাজ-মনঃস্তাত্ত্বিক আলোচনা] - সচলায়তন
* [http://drmushfique.wordpress.com/2011/06/11/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A6%83-%E0%A6%85%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A7%8E-%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A7%9F-%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%B6%E0%A7%87/ প্ৰসঙ্গঃ সমকামিতা আৰু মিথ্যাচাৰ] 
* [http://www.mukto-mona.com/Articles/Pradip_deb/proshongo_samokamita.htm প্ৰসঙ্গ সমকামিতা] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161016065448/https://mukto-mona.com/Articles/Pradip_deb/proshongo_samokamita.htm |date=2016-10-16 }} - মুক্তমনা

[[শ্ৰেণী:যৌন অভিমুখিতা]]
[[শ্ৰেণী:এলজিবিটি]]
[[শ্ৰেণী:সমকামিতা]]</text>
      <sha1>chv3pakpepngppu3043hmk714f3zxxi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বিক্ৰম সাৰাভাই</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42586</id>
    <revision>
      <id>453422</id>
      <parentid>440746</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldhar Rabha</username>
        <id>17600</id>
      </contributor>
      <comment>[[Special:Contributions/2409:4065:E9A:7ECA:0:0:EA8A:1D0F|2409:4065:E9A:7ECA:0:0:EA8A:1D0F]] ([[User talk:2409:4065:E9A:7ECA:0:0:EA8A:1D0F|আলোচনা]])-ই কৰা [[Special:Diff/440746|440746]] নম্বৰ সম্পাদনাটো বাতিল কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14282" sha1="o2gpmaqon7oez4072g2wax5at65l0hg" xml:space="preserve">{{Infobox scientist
| name = বিক্ৰম সাৰাভাই
| full name = বিক্ৰম অম্বালাল সাৰাভাই
| image = Vikram Sarabhai.jpg
| image_size =
| caption =
| birth_date = {{birth date|1919|8|12|df=y}}&lt;ref&gt;{{cite web|title=Vikram Sarabhai Biography|url=http://www.mapsofindia.com/who-is-who/science-technology/vikram-sarabhai.html|publisher=mapsofindia|website=mapsofindia.com|date=January 30, 2014|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=About Vikram Sarabhai|url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/vikram-sarabhai.html|publisher=iloveindia|website=iloveindia.com|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = [[আহমেদাবাদ]], বোম্বে প্ৰেচিডেন্সি, ব্ৰিটিছ ভাৰত
| death_date = {{death date and age|1971|12|30|1919|8|12|df=y}}
| death_place = হালচিয়ন কেছেল, কভালম, [[তিৰুঅনন্তপুৰম]], [[কেৰালা]], [[ভাৰত]]
| nationality = ভাৰতীয়
| field = [[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]]
| work_institution = [[ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা]] (ISRO)&lt;br /&gt;ভৌতিক গৱেষণাগাৰ (PRL)
| alma_mater = গুজৰাট কলেজ, [[কেমব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয়|কেম্ব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয়]]
| doctoral_advisor = ছাৰ [[চন্দ্ৰশেখৰ ভেঙ্কটৰমণ]]
| doctoral_students =
| known_for = ভাৰতীয় মহাকাশ আঁচনি &lt;br /&gt; ভাৰতীয় ব্যৱস্থাপনা প্ৰতিষ্ঠান, আহমেদাবাদ
| prizes = শান্তি স্বৰূপ ভটনাগৰ বঁটা (১৯৬২)&lt;br&gt;
[[পদ্মভূষণ]](১৯৬৬)&lt;br /&gt;[[পদ্মবিভূষণ]] (মৰণোত্তৰভাৱে) (১৯৭২)
| religion = [[জৈন ধৰ্ম]]
| spouse =[[মৃণালিনী সাৰাভাই]] (শাস্ত্ৰীয় নৃত্য পতিয়সী)
| children = [[মল্লিকা সাৰাভাই]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Mystery behind Vikram Sarabhai's death|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/ahmedabad/Mystery-behind-Vikram-Sarabhais-death/articleshow/3910516.cms|publisher=[[Times of India]]|date=December 30, 2008|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Vikram Sarabhai's love affair gave birth to IIM-A|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Vikram-Sarabhais-love-affair-gave-birth-to-IIM-A-book-says/articleshow/28534030.cms|publisher=[[Times of India]]|date=January 8, 2014|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Witness to persecution|url=http://www.tribuneindia.com/2006/20060121/saturday/above.htm|publisher=tribuneindia|date=January 14, 2006|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Vikram Sarabhai: A Life by Amrita Shah, 2007, Penguin Viking ISBN 0-670-99951-2&lt;/ref&gt;কাৰ্তিকেয় সাৰাভাই&lt;ref name=famouspeople /&gt;
}}
'''বিক্ৰম অম্বালাল সাৰাভাই''' ({{Lang-en|Vikram Ambalal Sarabhai}}; ১২ আগষ্ট ১৯১৯ – ৩০ ডিচেম্বৰ ১৯৭১)&lt;ref&gt;{{cite web|title=The Visionary- Vikram Ambalal Sarabhai|url=http://www.vssc.gov.in/VSSC_V4/index.php/vikram-sarabhai|publisher=[[Vikram Sarabhai Space Centre]]|accessdate=22 July 2015|archivedate=10 May 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180510172430/http://www.vssc.gov.in/VSSC_V4/index.php/vikram-sarabhai|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; এজন ভাৰতীয় বিজ্ঞানী আৰু উদ্ভাৱক। তেওঁক [[ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা]]ৰ পিতৃপুৰুষ বুলি গণ্য কৰা হয়। তেওঁ ১৯৬২ চনত শান্তি স্বৰূপ ভটনাগৰ বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Profile of the Awardee, Dr Vikram Ambalal Sarabhai|url=http://ssbprize.gov.in/Content/Detail.aspx?AID=286|website=ssbprize.gov.in|accessdate=22 Feb 2016}}&lt;/ref&gt; স্বাধীন ভাৰতৰ পদাৰ্থ বিজ্ঞান আৰু মহাকাশ বিজ্ঞানৰ বাটকটীয়া স্বৰূপে তেওঁক ভাৰত চৰকাৰে ১৯৬৬ চনত [[পদ্মভূষণ]] আৰু ১৯৭২ চনত মৰণোত্তৰভাৱে [[পদ্মবিভূষণ]] বঁটা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;Padma Awards Directory&quot;&gt;{{cite web |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |title=Padma Awards Directory (1954-2013) |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India |date=14 August 2013 |accessdate=July 21, 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |archivedate=15 October 2015 }}&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
বিক্ৰম সাৰাভাই ভাৰতৰ বিখ্যাত সাৰাভাই পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁৰ পিতৃ অম্বালাল সাৰাভাই ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ কৰা এজন বিখ্যাত উদ্যোগপতি আছিল। তেওঁ ১৯৪২ চনত শাস্ত্ৰীয় নৃত্য বিশাৰদ [[মৃণালিনী সাৰাভাই]]ৰ লগত বিবাহ পাশত আবদ্ধ হয়। তেওঁলোকৰ দুজন সন্তানৰ ভিতৰত জীয়ৰী [[মল্লিকা সাৰাভাই]] এগৰাকী প্ৰতিষ্ঠিত নৃত্যশিল্পী তথা অভিনেত্ৰী আৰু আৰু পুত্ৰ [[কাৰ্তিকেয় সাৰাভাই]] এজন বিজ্ঞানী।&lt;ref name=famouspeople&gt;{{cite web|title=Famous people, Vikram Sarabhai|url=http://www.thefamouspeople.com/profiles/vikram-sarabhai-5293.php#mEwgWkBQ6yRGZHkx.99|publisher=thefamouspeople|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt; তেওঁ জৈন ধৰ্মৰ অনুগামী। তেওঁ আহমেদাবাদৰ শ্ৰীমল জৈন সম্প্ৰদায়ৰ অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Jains steal the show with 7 Padmas|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Jains-steal-the-show-with-7-Padmas/articleshow/46856659.cms|website=The times of India|accessdate=9 December 2015|publisher=[[Times of India]]|date=April 9, 2015|quote=The Jain community has always nurtured exceptional talent whether it is eminent scientist Vikram Sarabhai, who is considered the father of the country's space programme, or poet, thinker and spiritual leader Banarsidas who composed the magnum opus Ardhakathanaka, the first ever autobiography in Hindi literature.}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
বিক্ৰম সাৰাভাইক ভাৰতৰ মহাকাশ বিজ্ঞানৰ পিতৃ পুৰুষ বুলি গণ্য কৰা হয়। তেওঁৰ প্ৰচেষ্টাতে ১৯৪৭ চনত ভৌতিক গৱেষণাগাৰ (PRL) স্থাপন হৈছিল। তাত তেওঁ মহাজাগতিক ৰশ্মি বিষয়ক গৱেষণা কৰিছিল। প্ৰথমে তেওঁৰ ঘৰৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা ভৌতিক গৱেষণাগাৰ (PRL) পিছলৈ ১৯৪৭ চনৰ ১১ নৱেম্বৰ তাৰিখে এম.জি. বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে আহমেদাবাদত প্ৰতিষ্ঠান কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.prl.res.in/website_english15/about/hist.php | title=BRIEF HISTORY | accessdate=28 March 2016 | archivedate=8 April 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408134414/https://www.prl.res.in/website_english15/about/hist.php | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এই প্ৰতিষ্ঠানত প্ৰথমতে মহাজাগতিক ৰশ্মি আৰু উচ্চ বায়ুমণ্ডলৰ ওপৰত গৱেষণা কৰা হৈছিল। পিছত সংজ্ঞাবদ্ধ পদাৰ্থ বিজ্ঞান আৰু ৰেডিঅ' পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰো গৱেষণা আৰম্ভ কৰা হয়।

ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু শিক্ষক সকলৰ মাজত বিজ্ঞান আৰু গণিত জনপ্ৰিয় কৰিবৰ বাবে সাৰাভাইয়ে ১৯৬০ৰ দশকত বিক্ৰম অম্বালাল সাৰাভাই কমিউনীতি বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ (VASCSC) স্থাপন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Vikram A. Sarabhai Community Science Centre|url=http://www.vascsc.org/|publisher=VASCSC.org|accessdate=22 July 2015}}&lt;/ref&gt;

[[ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা]] স্থাপন কৰা তেওঁৰ এক বিৰল কৃতিত্ব।
ভাৰতীয় আণৱিক বিজ্ঞানৰ পিতৃ, হোমি জাহাংগীৰ ভাৱায়ে সাৰাভাইক ভাৰতৰ প্ৰথম ৰকেট উৎক্ষেপণ ষ্টেচন স্থাপন কৰিবলৈ সহায় কৰিছিল। এই কেন্দ্ৰ তিৰুঅনন্তপুৰমৰ ওচৰৰ [[আৰৱ সাগৰ]]ৰ পাৰৰ থুম্বা নামে ঠাইত স্থাপন কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ফলশ্ৰুতিতে ১৯৭৫ চনত ভাৰতৰ প্ৰথম কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ আৰ্যভট্ট ৰুছীয়াৰ পৰা কক্ষপথত স্থাপন কৰা হয়।

তেওঁ অপাৰেচনছ ৰিচাৰ্ছ গ্ৰুপ নামে দেশৰ প্ৰথম বজাৰ গৱেষণা সংস্থাৰ জন্ম দিয়ে। তেওঁ কেইবাখনো প্ৰতিষ্ঠান যেনে নেহৰু ফাউণ্ডেচন ফৰ ডেভেলপমেণ্ট, ভাৰতীয় ব্যৱস্থাপনা প্ৰতিষ্ঠান, আহমেদাবাদ, আহমেদাবাদ টেক্সটাইল ইণ্ডাষ্ট্ৰী ৰিচাৰ্ছ এছোচিয়েচন আৰু পৰিৱেশ আঁচনি প্ৰস্তুতকৰ্তা আৰু প্ৰযুক্তি কেন্দ্ৰৰ লগত জড়িত আছিল। তেওঁ অন্ধ ব্যক্তিৰ সহায়ৰূ বাবে অন্ধ ব্যক্তিৰ সংস্থা স্থাপন কৰিছিল। তেওঁৰ পত্নী মৃণালিনী সাৰাভাইৰ লগত তেওঁ দৰ্পনা এডাডেমী অফ পাৰফৰ্মিং আৰ্টছ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। তেওঁ প্ৰতিষ্ঠা কৰা আন আন প্ৰতিষ্ঠানসমূহ হ’ল, কালাপক্বমৰ ফাষ্টাৰ ব্ৰিডিং টেষ্ট ৰিয়েক্টৰ, কলকাতাৰ পৰিৱৰ্তনশীল শক্তি চাইক্লত্ৰন প্ৰকল্প, হায়দৰাবাদৰ ইলেক্ট্ৰনিক্স কঅপাৰেচন অফ ইণ্ডিয়া লিমিটেড (ECIL) আৰু ঝাৰখণ্ডৰ ইউৰেনিয়াম কঅপাৰেচন অফ ইণ্ডিয়া লিমিটেড (UCIL)।

==উল্লেখযোগ্য পদবী==
* ভাৰতীয় বিজ্ঞান কংগ্ৰেছৰ পদাৰ্থ বিজ্ঞান অধিৱেশনৰ সভাপতি, ১৯৬২
* আই. এ. ই. এ. সাধাৰণ কনফেৰেঞ্চ, ভিয়েন্নাৰ সভাপতি, ১৯৭০
* শান্তিপূৰ্ণ আণৱিক শক্তি ব্যৱহাৰ শীৰ্ষক [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ চতুৰ্থ অধিৱেশনৰ উপ সভাপতি, ১৯৭১

==বহিঃসংযোগ==
* [http://astrotalkuk.org/2013/10/30/episode-62-vikram-sarabhai/ জীৱনীকাৰ অমৃতা শ্বাহৰ লগত এক সাক্ষাৎকাৰ, ২০১৩ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131211085916/http://astrotalkuk.org/2013/10/30/episode-62-vikram-sarabhai/ |date=2013-12-11 }}
* [http://www.freeindia.org/biographies/greatscientists/vikramasarabhai/ freeindia.org ত মহান বিজ্ঞানী]
* [http://www.hindu.com/thehindu/seta/2003/04/03/stories/2003040300100300.htm হিন্দু বাতৰি কাকত]

==তথ্য উৎস==
{{reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় বিজ্ঞানী]]
[[শ্ৰেণী:পদ্মভূষণ বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:পদ্মবিভূষণ বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:শান্তি স্বৰূপ ভাটনাগৰ বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাৰ লগত জড়িত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>o2gpmaqon7oez4072g2wax5at65l0hg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সিংহল ভাষা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43090</id>
    <revision>
      <id>453470</id>
      <parentid>452904</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:44:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453470</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3117" sha1="m7drmkqs9mok4i2szsivsf0tc5v7o7e" xml:space="preserve">{{Infobox language
|name= Sinhala 
|image=සිංහල in Noto Serif Sinhala Black.svg
|nativename={{lang|si|සිංහල|சிங்களம்}}&lt;br&gt;''Siṁhala''
|pronunciation={{IPA-si|ˈsiŋɦələ|IPA}}
|states = [[Sri Lanka]] 
|ethnicity = [[Sinhalese people]]
|speakers_label=Speakers
|familycolor=Indo-European
|fam2=[[Indo-Iranian languages|Indo-Iranian]]
|fam3=[[Indo-Aryan languages|Indo-Aryan]]
|fam4=[[Indo-Aryan languages#Southern Zone|Southern Zone]]
|fam5=[[Indo-Aryan languages#Insular Indo-Aryan|Insular Indo-Aryan]]
|ancestor=[[Elu]]
|dia1=[[Vedda language|Vedda]] (perhaps a [[Creole language]])
|script={{plainlist|
*[[Sinhala script]]
*[[Sinhala Braille]] ([[Bharati Braille]])}}
|nation={{flag|Sri Lanka}}
|iso1=si
|iso2=sin
|iso3=sin
|lingua=59-ABB-a
|glotto=sinh1246
|glottorefname=Sinhala
|notice=Indic
|notice2=IPA
}}

'''সিংহল''' (සිංහල) [উচ্চৰণ: সিংহলো] বা &quot;সিংহলী ভাষা&quot; [[শ্ৰীলঙ্কা]]ৰ মূল ভাষা। শ্ৰীলঙ্কাৰ প্ৰায় ২ মিলিয়ন মানুহে সিংহল ভাষাত কথা কয়।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/PDF/Population/p9p11%20Speaking.pdf |title=Census of Population and Housing 2001 |publisher=Statistics.gov.lk |access-date=16 November 2013 |archive-date=12 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712053634/http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/PDF/Population/p9p11%20Speaking.pdf |url-status=dead |archivedate=12 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220712053634/http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/PDF/Population/p9p11%20Speaking.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এই ভাষাটো সিংহল লিপিৰে লিখা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ৱ ৩য় শতিকাত সিংহল ভাষাত লিখা শিলালিপি পোৱা হৈছে। ১০ম শতিকাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ভাষাটোত সমৃদ্ধ বৌদ্ধ সাহিত্য ৰচিত হৈছে। ১৯৫৬ চনত শ্ৰীলঙ্কাত সিংহল ভাষাক একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাবে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ চেষ্টা কৰা হৈছিল। তেতিয়া তাৰ [[তামিল]] সংখ্যালঘু জনগোষ্ঠীয়ে আক্ৰমণাত্মক গণবিক্ষোভ চলাইছিল। তাৰ ফলশ্ৰুতিতে ১৯৫৮ চনত শ্ৰীলঙ্কাত সিংহল ভাষাৰ লগতে [[তামিল ভাষা|তামিল ভাষাকো]] বিশেষ চৰকাৰী মৰ্য্যাদা দিয়া হয়।

== তথ্যসূত্ৰ ==
 &lt;references/&gt;
 
{{ভাৰতৰ ভাষাসমূহ}}
{{পৃথিৱীৰ প্ৰধান ভাষাসমূহ}}
 
[[শ্ৰেণী:ভাষা]]</text>
      <sha1>m7drmkqs9mok4i2szsivsf0tc5v7o7e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মানুষী চিল্লাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44544</id>
    <revision>
      <id>453425</id>
      <parentid>449958</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:06:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11773" sha1="bls4ycezis81uu93k4jx6lbvhhndreq" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মানুষী চিল্লাৰ
| image = Manushi Chhillar in Brazil.jpg
| birth_place = [[হাৰিয়ানা]],&lt;ref name=&quot;Swati, 2017&quot;&gt;{{cite news |last1=Singh |first1=Swati |title=Haryana girl brings back the coveted ‘blue crown’ to India |url=http://www.sundayguardianlive.com/fashion/11744-haryana-girl-brings-back-coveted-blue-crown-india |accessdate=8 December 2017 |work=The Sunday Guardian |agency=Indo-Asian News Service (IANS) |date=25 November 2017 |archiveurl=https://archive.ph/20171208213552/http://www.sundayguardianlive.com/fashion/11744-haryana-girl-brings-back-coveted-blue-crown-india |archivedate=8 December 2017 |dead-url=no |deadurl=no }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰত]]
| birth_name =
| birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1997|5|14}}
| height = ১.৭৫ মিটাৰ (৫ ফুট ৯ ইঞ্চি)
| occupation = মডেল
| title = মিছ ৱৰ্ল্ড ২০১৭&lt;br&gt;(বিজয়ী)&lt;br&gt;[[ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া]] ২০১৭&lt;br&gt;(বিজয়ী)
| alma_mater = চেইণ্ট থমাছ স্কুল &lt;br&gt; ভগৎ ফুল সিং চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়
| years_active =
| Parents =
}}
'''মানুষী চিল্লাৰ''' ({{Lang-en|Manushi Chhillar}}; জন্ম ১৪ মে' ১৯৯৭) এগৰাকী ভাৰতীয় মডেল তথা সৌন্দৰ্য প্ৰতিযোগিতাৰ বিজয়ী। তেওঁ ২০১৭ চনৰ মিছ ৱৰ্ল্ড খিতাপ দখল কৰে। তাৰ আগতে তেওঁ [[ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া]] ২০১৭ ৰ চূড়ান্ত বিজয়ীৰ খিতাপ দখল কৰিছিল। আন্তৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিযোগিতা মিছ ৱৰ্ল্ড বিজয়ী মানুষী ষষ্ঠ গৰাকী ভাৰতীয় মহিলা। ইয়াৰদ্বাৰা ভাৰতে ভেনিজুৱেলাৰ লগত আটাইতকৈ বেছি সংখ্যক অৰ্থাৎ ৬ বাৰ মিছ ৱৰ্ল্ড প্ৰতিযোগিতাত চূড়ান্ত বিজয়ীৰ খিতাপ জয় কৰা দেশ হৈ পৰিল। ১৭ বছৰ আগতে ২০০০ চনৰ মিছ ৱৰ্ল্ডৰ খিতাপ [[প্ৰিয়ংকা চোপ্ৰা]]য়ে পঞ্চম বাৰৰ বাবে ভাৰতলৈ আজুৰি আনিছিল।

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
১৯৯৭ চনৰ ১৪ মে তাৰিখে মানুষীৰ হাৰিয়ানাৰ এক সুশিক্ষিত পৰিয়ালত জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ ড॰ মিত্ৰ বসু চিল্লাৰ [[প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু বিকাশ সংগঠন]]ৰ বিজ্ঞানী আৰু মাতৃ ড॰ নীলম চিল্লাৰ মানৱ ব্যৱহাৰ সম্বন্ধ বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠানৰ সহযোগী অধ্যাপক তথা স্নায়ৱিক ৰসায়ন বিজ্ঞান বিভাগৰ মুৰব্বী।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/fashion/drdo-friends-and-family-celebrates-manushi-chillars-miss-india-victory/articleshow/59457607.cms |title=DRDO, friends and family celebrate Manushi Chillar's Miss India victory |publisher=Indiatimes |date=July 6, 2017}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ চেইণ্ট থমাছ'ছ স্কুলত প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা লাভ কৰে আৰু বৰ্তমান হাৰিয়ানাৰ ভগৎ ফুল সিং মহিলা চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়ত চিকিৎসা বিজ্ঞান পঢ়ি আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.firstpost.com/entertainment/femina-miss-india-world-2017-haryana-girl-manushi-chhillar-walks-away-with-crown-title-3745619.html |title=Femina Miss India World 2017: Haryana girl Manushi Chhillar walks away with crown, title |publisher=First Post |date=June 25, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hindustantimes.com/fashion-and-trends/haryana-girl-manushi-is-femina-miss-india-world-2017/story-ueVRc7ma4aNRnzDMOvodzJ.html |title=Haryana girl Manushi Chhillar is Femina Miss India World 2017 |publisher=Hindustan Times |date=June 25, 2017 |accessdate=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt; তেওঁ এগৰাকী [[কুচিপুড়ি]] নৃত্য পটীয়সী তথা বিখ্যাত ৰাজা আৰু ৰাধা ৰেড্ডীৰ পৰা তেওঁ নৃত্য শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছে।

তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰীয় নাট্য বিদ্যালয়]]তো শিক্ষা লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://beautypageants.indiatimes.com/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/eventshow/58220471.cms |title=5 unknown facts about Miss India Haryana 2017 |publisher=Indiatimes |date=April 17, 2017 |accessdate=June 26, 2017 |archivedate=August 14, 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170814140355/http://beautypageants.indiatimes.com/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/eventshow/58220471.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
==সৌন্দৰ্য প্ৰতিযোগিতা==
২০১৭ চনৰ ২৫ জুন তাৰিখে মানুষীয়ে তেওঁৰ ৰাজ্য হাৰিয়ানাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ২০১৭ ত অংশগ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/haryana-is-a-state-of-farmers-and-fighters-manushi-chillar/articleshow/59052996.cms |title=Haryana is a state of farmers and fighters: Manushi Chhillar |publisher=Indiatimes |date=Jun 8, 2017 |access-date=November 19, 2017 |archivedate=December 22, 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211222065419/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/haryana-is-a-state-of-farmers-and-fighters-manushi-chillar/articleshow/59052996.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এই প্ৰতিযোগিতাত তেওঁ মিছ ফটোজেনিক খিতাপ জয় কৰাৰ লগতে চূড়ান্ত প্ৰতিযোগিতাৰ খিতাপ নিজৰ দখললৈ আনে। মিছ ইণ্ডিয়া ২০১৭ জয় কৰাৰ বাবে তেওঁ মিছ ৱৰ্ল্ড ২০১৭ প্ৰতিযোগিতাত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিবলৈ সুযোগ পায়।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://m.indiatimes.com/entertainment/celebs/leaving-behind-29-contestants-haryana-girl-manushi-chhillar-wins-54th-femina-miss-india-title-324639.html |title=Leaving Behind 29 Contestants, Haryana Girl Manushi Chhillar Wins 54th Femina Miss India Title |publisher=Times Of India |date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://in.news.yahoo.com/manushi-chhillar-haryana-wins-title-025806631.html |title=Manushi Chhillar from Haryana wins the title of Miss India 2017 |publisher=Yahoo |date=June 26, 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.easternmirrornagaland.com/my-idol-is-reita-faria-miss-india-world-winner-manushi-chhillar/ |title=My idol is Reita Faria: Miss India World Winner Manushi chhillar |publisher=Eastern Mirror |date=June 28, 2017 |access-date=November 19, 2017 |archivedate=September 15, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180915203232/http://www.easternmirrornagaland.com/my-idol-is-reita-faria-miss-india-world-winner-manushi-chhillar/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/miss-india-2017-winner-announced-lifest/1/987365.html |title=Manushi Chhillar from Haryana wins the title of Miss India 2017 |publisher=India Today |date=June 25, 2017}}&lt;/ref&gt;

মিছ ৱৰ্ল্ড ২০১৭ প্ৰতিযোগিতাততেও টপ মডেল, পিপলছ চইছ আৰু মাল্টি মিডিয়া প্ৰতিযোগিতাত চেমি ফাইনেলিষ্ট আৰু বিউটি ৱিথ পাৰপছত সহঃ ৱবিজয়ীৰ খিতাপ লাভ কৰে। তেওঁৰ বিউটি ৱিথ পাৰপছৰ প্ৰকল্প আছিল প্ৰকল্প শক্তি। এই প্ৰকল্পত মহিলা সকলক [[ঋতুস্ৰাৱ|ঋতুচক্ৰৰ]] সময়ত লবলগীয়া চাফ-চিকুণতাৰ বিষয়ে সজাগতা সৃষ্টি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://gulfnews.com/life-style/glamour/fashion/miss-india-world-2017-manushi-chhillar-on-her-mission-1.2051867 |title= Miss India World 2017 Manushi Chhillar on her mission |publisher=Gulf News |date=July 2, 2017 |accessdate=July 2, 2017}}&lt;/ref&gt; প্ৰকল্পৰ বাবে তেওঁ প্ৰায় ২০খন গাঁও ভ্ৰমণ কৰি প্ৰায় ৫০০০ মহিলাক সামৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/i-am-going-to-make-sure-that-the-world-remembers-india-manushi-chhillar/articleshow/61169387.cms |title=I am going to make sure that the world remembers India: Manushi Chhillar |publisher=Indiatimes |date=October 22, 2017 |access-date=November 19, 2017 |archivedate=December 22, 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211222072959/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/i-am-going-to-make-sure-that-the-world-remembers-india-manushi-chhillar/articleshow/61169387.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০১৭ চনৰ ১৮ নৱেম্বৰ তাৰিখে [[গণচীন|চীন দেশ]]ৰ চনায়াত অনুষ্ঠিত চূড়ান্ত প্ৰতিযোগিতাত মানুষী চিল্লাৰক চূড়ান্ত বিজয়ী ঘোষণা কৰা হয়। মিছ ৱৰ্ল্ড বিজয়ী তেওঁ ষষ্ঠ গৰাকী ভাৰতীয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.femina.in/beauty/hair/manushi-chhillar-crowned-as-miss-world-2017_-68892.html|title=Manushi Chhillar crowned as Miss World 2017|date=18 November 2017|publisher=Femina|last=Ranjan|first=Richa}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.indiatvnews.com/news/world-india-s-manushi-chillar-crowned-miss-world-2017-412717|title=India's Manushi Chillar crowned ‘Miss World 2017’|publisher=|accessdate=18 November 2017}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য উৎস==
{{reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
*{{Twitter|ManushiChhillar|name=Manushi Chhillar}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:সৌন্দৰ্য প্ৰতিযোগী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নৃত্যশিল্পী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>bls4ycezis81uu93k4jx6lbvhhndreq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>হোমাই ভ্যাৰাৱালা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44614</id>
    <revision>
      <id>453507</id>
      <parentid>403197</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:03:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453507</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10523" sha1="0aak82sap89h2adyzopqggldazg1tk1" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = হোমাই ভ্যাৰাৱালা
| image =
| birth_date = {{birth date|df=yes|1913|12|9}}
| birth_place = নৱচাৰি, বোম্বে ষ্টেট, ব্ৰিটিছ ভাৰত
| death_date = {{death date and age|df=yes|2012|1|15|1913|12|9}}
| death_place= বৰোডা, [[গুজৰাট]], [[ভাৰত]]
| education = ছাৰ জে. জে. স্কুল অফ আৰ্ট
| occupation = ফটো সাংবাদিক
| spouse = মাণিকশাও ভ্যাৰাৱালা
| parents =
| children =ফাৰুক&lt;ref&gt;{{cite news|last=Indian Express News Service|title=India's first woman photojournalist, a chronicler of history|url=http://www.indianexpress.com/news/indias-first-woman-photojournalist-a-c.../900173/|newspaper=indianexpress|date=16 January 2012}}&lt;/ref&gt;
| nationality = ভাৰতীয়
}}
'''হোমাই ভ্যাৰাৱালা''' ({{Lang-en|Homai Vyarawalla}}; ৯ ডিচেম্বৰ ১৯১৩ – ১৫ জানুৱাৰী ২০১২) আছিল ভাৰতৰ প্ৰথম মহিলা ফটো সাংবাদিক। তেখেত সাধাৰণতে ছদ্মনাম &quot;ডালডা ১৩&quot; নামেৰে পৰিচিত।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2012/01/29/world/asia/homai-vyarawalla-india-photojournalist-dies-at-98.html|title=Homai Vyarawalla, Indian Photojournalist, Dies at 98|last=Pandya|first=Haresh|date=2012|work=The New York Times|access-date=2017-09-16|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://feminisminindia.com/2017/03/24/homai-vyarawalla-essay/|title=Homai Vyarawalla: India's First Female Photojournalist {{!}} #IndianWomenInHistory|date=2017-03-24|work=Feminism in India|access-date=2017-09-17|language=en-US}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ১৯৩০ৰ দশকত ফটো সাংবাদিকতাৰ জগত খনৰ জড়িত হৈছিল আৰু ১৯৭০ৰ দশকৰ প্ৰথমাৰ্ধত তেওঁ অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে। ২০১১ চনত [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] তেওঁৰ অৱদানৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান [[পদ্মবিভূষণ]] প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;te&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1110123/jsp/opinion/story_13478946.jsp|title=An iconic observer – The curious life and times of Homai Vyarawalla|date=23 January 2011 |work=The Telegraph}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url01-25/vadodara/28352445_1_homai-vyarawalla-firsst-photo-division|title=Homai gets Padma Vibhushan|date=25 January 2011|work=The Times of India}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰ তাৰিখে গুগুলে তেওঁৰ ১০৪তম জন্মদিনৰ লগত সংগতি ৰাখি এক ডুদল প্ৰদৰ্শন কৰে।

==ব্যক্তিগত জীৱন==
হোমাই ভ্যাৰাৱালায়ে মাণিকশাও জামছেদজী ভ্যাৰাৱালাৰ লগত বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈ। তেওঁ এজন একাউটেণ্ট আৰু টাইমছ অফ ইণ্ডিয়া বাতৰি কাকতৰ ফটোগ্ৰাফাৰ আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2012/01/29/world/asia/homai-vyarawalla-india-photojournalist-dies-at-98.html|title=Homai Vyarawalla, Indian Photojournalist, Dies at 98|last=Pandya|first=Haresh|date=2012|work=The New York Times|access-date=2017-09-16|language=en-US|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

তেখেতৰ মৃত্যুৰ পিছত হোমাই ভ্যাৰাৱালায়ে ভাদডৰালৈ গুচি আহে আৰু ১৯৭৩ চনত ফটোগ্ৰাফী এৰি দিয়ে।

তাৰপিছত তেওঁ ৰাজস্থানৰ পিলানীলৈ যায়। তেওঁৰ পুত্ৰ ফাৰুক বিৰলা বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান, পিলানীৰ অধ্যাপক আছিল। ১৯৮২ চনত তেওঁ পুত্ৰৰ লগত আকৌ বৰডালৈ ঘূৰি আহে।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/story/homai-vyarawalla-first-lady-of-the-lens/1/168962.html|title=Homai Vyarawalla: First lady of the lens|access-date=2017-09-16}}&lt;/ref&gt; ১৯৮৯ চনত তেওঁৰ পুত্ৰৰ কেঞ্চাৰ ৰোগত মৃত্যু হোৱাৰ পিছত তেওঁ বৰডাৰ এক এপাৰ্টমেণ্টলৈ গুচি আহে আৰু নিজৰ সময় বাগিছাত অতিবাহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/868304226|title=India in focus : camera chronicles of Homai Vyarawalla|last=Sabeena.|first=Gadihoke,|date=2010|publisher=Mapin Publishing in association with Parzor Foundation|others=Vyarawalla, Homai.|isbn=1935677071|location=New Delhi|oclc=868304226}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
১৯৩০ৰ দশকত ভ্যাৰাৱালায়ে তেওঁৰ কৰ্মজীৱনৰ পাতনি মেলিছিল। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত মুম্বাইৰ এখনি আলোচনীত তেওঁৰ এলানি বিখ্যাত ক'লা আৰু বগা আলোকচিত্ৰ প্ৰকাশ হৈছিল।&lt;ref name=&quot;ec&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.rediff.com/news/slide-show/slide-show-1-second-part-of-the-interview-with-homai-vyrawalla/20110303.htm|title=Meet India's first lady photographer Homai Vyarawalla|date=3 March 2011|work=Rediff.com}}&lt;/ref&gt; কৰ্ম জীৱনৰ পাতনিত যিহেতু তেওঁক কোনোৱে চিনি নাপাইছিল আৰু মহিলা হোৱাৰ বাবে তেওঁৰ ফটো তেখেতৰ স্বামীৰ নামত প্ৰকাশিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=http://time.com/50318/homai-vyarawalla-indias-first-female-photojournalist/|title=Homai Vyarawalla: India's First Female Photojournalist|last=Gadihoke|first=Sabeena|website=Time|access-date=2017-09-16}}&lt;/ref&gt;

লাহে লাহে তেওঁৰ ফটোগ্ৰাফী ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰেক্ষাপটত সমাদৃত হবলৈ ধৰে। ১৯৪২ চনত তেওঁ দিল্লীৰ ব্ৰিটিছ তথ্য সেৱাত যোগদান কৰে। সেই সময়ছোৱাত তেওঁ ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ লগত জড়িত বিভিন্ন ৰাজনৈতিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় নেতাৰ ফটো তুলিবলৈ সুযোগ পায়। তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য হ'ল [[মহাত্মা গান্ধী]], [[জৱাহৰলাল নেহৰু]], [[মুহাম্মদ আলি জিন্নাহ]] আৰু [[ইন্দিৰা গান্ধী]]।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ভাৰতৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী [[জৱাহৰলাল নেহৰু]] তেখেতৰ প্ৰিয় ফটোৰ বিষয় আছিল।

তেওঁৰ বেছিভাগ ফটো &quot;ডালডা ১৩&quot; ছদ্মনামত প্ৰকাশ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/story/homai-vyarawalla-first-lady-of-the-lens/1/168962.html|title=Homai Vyarawalla: First lady of the lens|access-date=2017-09-16}}&lt;/ref&gt;.

১৯৭০ চনত তেওঁৰ স্বামীৰ মৃত্যুৰ লগে লগে তেওঁ পেশাদাৰী ফটোগ্ৰাফী সম্পূৰ্ণৰূপে এৰি দিয়ে।&lt;ref&gt;Haresh Pandya, [https://www.nytimes.com/2012/01/29/world/asia/homai-vyarawalla-india-photojournalist-dies-at-98.html &quot;Homai Vyarawalla, Pioneering Indian Photojournalist, Dies at 98&quot;], ''[[New York Times]]'', 29 January 2012.&lt;/ref&gt; পিছলৈ তেওঁ তেখেতৰ ফটোগ্ৰাফৰ সংগ্ৰহখিনি কলাৰ লগত জড়িত দিল্লীৰ আলকাজী ফাউণ্ডেচনক দিয়ে।

২০১০ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় আধুনিক কলা গেলেৰী আৰু আলকাজী ফাউণ্ডেচনৰ যুটীয়া প্ৰচেষ্টাত তেওঁৰ ফটোগ্ৰাফ সমূহ প্ৰদৰ্শিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;ec&quot; /&gt;

২০১৭ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰ তাৰিখে গুগুলে তেওঁৰ ১০৪তম জন্মদিন উপলক্ষে এক ডুদল প্ৰদৰ্শন কৰে।
&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://techobserver.in/article/biography/google-doodle-celebrates-indias-first-woman-photojournalist-homai-vyarawalla|title=Homai Vyarawalla: Google Doodle celebrates India’s first female photojournalist|last=Kalam|first=M|date=2017-12-09|work=TechObserver|access-date=2017-12-08|language=en-GB|archivedate=2017-12-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171219175522/https://techobserver.in/article/biography/google-doodle-celebrates-indias-first-woman-photojournalist-homai-vyarawalla|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==মৃত্যু==
২০১২ চনৰ ১৫ জানুৱাৰী তাৰিখে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগত তেওঁ বৰোডাত শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।

==তথ্য উৎস==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:সাংবাদিক]]
[[শ্ৰেণী:ফটোগ্ৰাফাৰ]]
[[শ্ৰেণী:পদ্মবিভূষণ বঁটা বিজয়ী]]</text>
      <sha1>0aak82sap89h2adyzopqggldazg1tk1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48996</id>
    <revision>
      <id>453513</id>
      <parentid>187984</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T23:58:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453513</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7246" sha1="6wb4at1d8f2v3v6re48n7fb9fnopx8z" xml:space="preserve">{{Infobox holiday
|holiday_name  = ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস 
|type          = ৰাষ্ট্ৰীয়
|image         = Swami Vivekananda 1896.jpg
|imagesize     = 200px
|caption       =
|official_name =
|observedby    = {{IND}} আৰু গোটেই বিশ্বৰ ৰামকৃষ্ণ মঠৰ কেন্দ্ৰ সমূহত 
|litcolor      =
|longtype      =
|significance  = [[স্বামী বিবেকানন্দ]]ৰ জন্মদিন
|begins        = ১৯৮৪&lt;ref&gt;http://www.odisha.gov.in/portal/LIWPL/event_archive/Events_Archives/32National_Youth_Day.pdf&lt;/ref&gt;
|date          = ১২ জানুৱাৰী 
|duration = এদিন
|frequency = বাৰ্ষিক
|scheduling = প্ৰতি বছৰে একে দিনে
|celebrations  =সভা-সমিতি, বক্তৃতানুষ্ঠান&lt;br&gt;শিশু সকলৰ খেল ধেমালি
|observances   = 
|relatedto     = 
}}
'''ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস''' [[ভাৰত]]ত প্ৰতি বছৰে ১২ জানুৱাৰী তাৰিখে [[স্বামী বিবেকানন্দ]]ৰ জন্মজয়ন্তী উপলক্ষে পালন কৰা হয়। ১৯৮৪ চনত [[ভাৰত চৰকাৰ|ভাৰত চৰকাৰে]] স্বামী বিবেকানন্দৰ জন্মদিন ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস হিচাপে পালন কৰা হব বুলি ঘোষণা কৰিছিল। ১৯৮৫ চনৰ পৰা প্ৰতি বছৰে এই দিৱস উদযাপন কৰা হয়। ভাৰতৰ লগতে গোটেই পৃথিৱীত সিঁচৰত হৈ থকা ৰামকৃষ্ণ মঠত এই দিৱস পালন কৰা হয়। 
==ইতিহাস==
১৯৮৪ চনত ভাৰত চৰকাৰে স্বামী বিবেকানন্দৰ জন্মদিন ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস হিচাপে পালন কৰা হব বুলি ঘোষণা কৰিছিল। তাৰ পিছৰ বৰ্ষ অৰ্থাৎ ১৯৮৫ চনৰ পৰা প্ৰতি বছৰে ১২ জানুৱাৰী তাৰিখে এই দিৱস পালন কৰি অহা হৈছে। ভাৰতীয় যুৱসমাজক স্বামীজীৰ দৰ্শন আৰু শিক্ষায়ে অনুপ্ৰাণিত কৰি আহিছে। তেওঁৰ জ্ঞান মাৰ্গত ভাৰতীয় যুৱক যুৱতী সকলক আগবাঢ়িবলৈ এই দিৱসৰ পাতনি কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=National Youth Day|url=http://www.belurmath.org/national_youth_day.htm|work=National Youth Day 12th January|accessdate=6 October 2011|archivedate=21 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140121175022/http://www.belurmath.org/national_youth_day.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ১২ জানুৱাৰী তাৰিখে ভাৰতৰ পূৰ্বৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী [[মনমোহন সিং| ডঃ মনমোহন সিঙে]] চাৰি বছৰ ধৰি উদযাপন হোৱা স্বামী বিবেকানন্দৰ ১৫০তম জন্ম জয়ন্তী উৎসৱৰ উদ্বোধনী অনুষ্ঠানত ভাষণ প্ৰসংগত কৈছিল— &lt;ref name=&quot;PM's address at the Inauguration of four Year Long Celebrations of Swami Vivekananda's 150th Birth Anniversary&quot;&gt;{{cite web|title=PM's address at the Inauguration of four Year Long Celebrations of Swami Vivekananda's 150th Birth Anniversary |url=http://pmindia.gov.in/speech-details.php?nodeid=972 |publisher=Indian Government |accessdate=1 June 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120816022843/http://pmindia.gov.in/speech-details.php?nodeid=972 |archivedate=16 August 2012 |df= }}&lt;/ref&gt;
&lt;blockquote&gt; [[মহাত্মা গান্ধী|গান্ধীজীয়ে]] যুৱ সমাজত স্বামী বিবেকানন্দৰ বাণী আৰু শিক্ষা সমূহৰ গুৰুত্বৰ কথা কৈছিল। লগতে তেওঁ স্বামীজীৰ দৰ্শনৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰৰ মত পোষণ কৰিছিল। তেওঁৰ শিকনী সমূহে যুৱশক্তিক সত্যৰ পথত অগ্ৰসৰ হোৱা সঠিক দিশ প্ৰদান কৰে। এই নীতিতে ভাৰত চৰকাৰে ১২ জানুৱাৰী তাৰিখ ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস হিচাপে ঘোষণা কৰিছিল। ভাৰত মাতাৰ এই সুযোগ্য সন্তানৰ বাৰ্তা বিশ্ববাসীৰ মাজলৈ বিলাই দিবলৈ আমি কৰ্ম কৰা উচিত।  &lt;/blockquote&gt;

==উদযাপন==
ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস গোটেই ভাৰতৰ অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠান আদিৰ লগতে ৰাজহুৱা স্থানত উদযাপন কৰা হয়। বিদ্যালয় মহাবিদ্যালয় সমূহত শোভাযাত্ৰা, বক্তৃতা অনুষ্ঠান, সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান, আলোচনা সত্ৰ আদি পতা হয়। শিশু সকলৰ মাজত বিভিন্ন খেল ধেমালি অনুষ্ঠিত কৰা হয়। সভা সমিতিত বিবেকানন্দৰ দৰ্শন আৰু শিক্ষাৰে যুৱশক্তিক জাগ্ৰত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=National Youth Day, India|url=http://india.gov.in/allimpfrms/alldocs/2539.pdf|work=National Youth Day|accessdate=6 October 2011|date=12 January 2009}}&lt;/ref&gt; ৰামকৃষ্ণ মঠ সমূহত যুৱ সমাজৰ বাবে বিভিন্ন প্ৰকল্প হাতত লোৱা হয়। লগতে এই দিনা মঠত বিশেষ পূজা অৰ্চনা অনুষ্ঠিত কৰাহয়।

==তথ্য উৎস==
{{reflist}}
==বাহ্যিক সংযোগ==
*[http://www.indiacelebrating.com/events/national-youth-day/ ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস]
*[http://www.belurmath.org/national_youth_day.htm বেলুৰ মঠত ৰাষ্ট্ৰীয় যুৱ দিৱস] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140121175022/http://www.belurmath.org/national_youth_day.htm |date=2014-01-21 }}

[[শ্ৰেণী:দিৱসসমূহ]]</text>
      <sha1>6wb4at1d8f2v3v6re48n7fb9fnopx8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সুস্মিতা সেন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50922</id>
    <revision>
      <id>453471</id>
      <parentid>404118</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:56:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19026" sha1="mipmmfan9wp9e7umuvbvayukcq2sk1f" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = সুস্মিতা সেন
| image = Sushmita Sen Manish M B'day Bash.jpg
| image_size = 
| caption = ২০১৬ চনত সুস্মিতা সেন
| birth_name = 
| nationality = ভাৰতীয়
| other names = 
| birth_date = {{birth date and age|1975|11|19|df=y}}&lt;ref name=&quot;IndianExpress&quot;&gt;{{cite news |title=Bollywood beauty Sushmita Sen turns 40|url=http://indianexpress.com/photos/entertainment-gallery/bollywood-beauty-sushmita-sen-turns-39/|work=The Indian Express|accessdate=18 April 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Indiatoday&quot;&gt;{{cite news|title=Sushmita Sen turns a year older: Lesser known facts|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/sushmita-sen-turns-a-year-older/1/526622.html|work=India Today|accessdate=18 April 2016|date=19 November 2015|archivedate=8 September 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170908125115/http://indiatoday.intoday.in/education/story/sushmita-sen-turns-a-year-older/1/526622.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = [[হায়দৰাবাদ]], [[তেলেংগানা]], ভাৰত&lt;ref name=children&gt;{{cite news|author=IANS |url=http://www.thehindu.com/news/article434968.ece |title=News : Sushmita Sen now wants a biological child |newspaper=The Hindu |date=21 May 2010 |accessdate=24 October 2011 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
| death_date = 
| death_place = 
| residence = [[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], ভাৰত&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1070420/asp/frontpage/story_7672425.asp |title=Calcutta : Frontpage |work=The Telegraph |location=Kolkota, India |date=20 April 2007 |accessdate=14 February 2011 |first=Pratim D. |last=Gupta}}&lt;/ref&gt;
| spouse = 
| children = ২
| occupation = মডেল, অভিনেত্ৰী
| education = চেইণ্ট এনছ হাই স্কুল, ছেকেন্দ্ৰাবাদ&lt;ref name=&quot;IndiaToday&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.indiatoday.in/education-today/featurephilia/story/beauty-pageant-1026148-2017-07-25|title= From Sushmita Sen to Diana Hayden, see how educated your favourite Indian beauty pageant winners are|publisher=India Times |website= |date=25 July 2017}}&lt;/ref&gt;
| yearsactive = ১৯৯৪-বৰ্তমানলৈ
| title = ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ১৯৯৪ (বিজয়ী)&lt;br&gt;মিছ ইউনিভাৰ্ছ ১৯৯৪ (বিজয়ী)
| signature =
| awards = 
}}
'''সুস্মিতা সেন''' (জন্ম ১৯ নৱেম্বৰ ১৯৭৫)&lt;ref name=&quot;IndianExpress&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Indiatoday&quot;/&gt; এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী আৰু মডেল। ১৯৯৪ চনত তেওঁ ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া আৰু পিছলৈ ১৮ বছৰ বয়সত মিছ ইউনিভাৰ্ছ ১৯৯৪ খিতাপ দখল কৰিছিল। মিছ ইউনিভাৰ্ছ দখল কৰা সুস্মিতা সেন প্ৰথম গৰাকী [[বঙালী ভাষা|বঙালী]] আৰু [[ভাৰত|ভাৰতীয়]]।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.sify.com/news/fans-wish-zeenat-sushmita-on-birthday-news-entertainment-llxx6cfabei.html |title=Fans wish Zeenat, Sushmita on birthday |publisher=Sify.com |date=23 November 2011 |accessdate=23 February 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ হিন্দী, তামিল আৰু বাংলা ভাষাৰ চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰিছে। ইয়াৰ লগতে তেওঁ [[ফিল্মফেয়াৰ]]কে আদি কৰি বহুতো বঁটা আৰু পুৰস্কাৰ লাভ কৰিছে। তেওঁ মিছ ইউনিভাৰ্ছ খিতাপ জয় কৰাৰ পিছত বিভিন্ন চলচ্চিত্ৰত কাম কৰিবলৈ সুযোগ লাভ কৰিছিল। ১৯৯৬ চনৰ হিন্দী ছবি ''দস্তক''ৰ জৰিয়তে অভিনয় জীৱনৰ পাতনি মেলিছিল। 

চলচ্চিত্ৰ আৰু মডেলিং জগতৰ বাহিৰে সমাজ সেৱাৰ লগতেও জড়িত হৈ আছে। ইয়াৰ বাবে তেওঁ ২০১৩ চনৰ [[মাদাৰ টেৰেছা]] বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-harmony-foundation-to-host-mother-teresa-awards-on-nov-9-2033089|title=Harmony Foundation to host Mother Teresa awards on Nov 9|publisher=
DNA India|date=8 November 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indianaffairs.tv/inspiring-youth-icon-sushmita-sen-bags-the-prestigious-eternal-beauty-actress-of-the-decade-at-india-leadership-conclave-2016/|title=aInspiring Youth Icon Sushmita Sen Bags The Prestigious “Eternal Beauty &amp; Actress Of The Decade” At India Leadership Conclave. 2016|publisher=Indianaffairs tv|date=12 July 2016}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৬ চনৰ মিছ ইউনিভাৰ্ছ প্ৰতিযোগিতাত বিচাৰকৰ পদত অধিষ্ঠিত হৈছিল। তেওঁ দুগৰাকী ছোৱালীৰ একক মাতৃ। 
==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
১৯৭৫ চনৰ ১৯ নৱেম্বৰ তাৰিখে [[হায়দৰাবাদ]] চহৰৰ এক বঙালী পৰিয়ালত সুস্মিতা সেনৰ জন্ম হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/supplementary/anandaplus/exclusive-interview-of-jisshu-sengupta-1.771050 |title= Interview of Jisshu Sengupta|publisher=Anandabazar Patrika |date=15 March 2018 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt; তেওঁৰ পিতৃ সুবীৰ সেন এগৰাকী ভাৰতীয় বায়ু সেনাৰ উইং কমাণ্ডাৰ আৰু মাতৃ শুভ্ৰ সেন এগৰাকী অলংকাৰ ডিজাইনাৰ। তেওঁৰ এগৰাকী ভণ্টি নীলম আৰু ভাইটি ৰাজীৱ আছে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://photogallery.indiatimes.com/celebs/celeb-themes/Sushmita-Sen-with-dad-Shubeer-Sen/articleshow/6035907.cms |title=Sushmita Sen with Father |publisher=Photogallery.indiatimes.com |date= |accessdate=25 August 2012}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ নতুন দিল্লীৰ এয়াৰ ফৰ্চ গোল্ডেন যুবলি ইনষ্টিটিউটত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Sen|first=Sushmita|title=Biography for Sushmita Sen|url=https://www.imdb.com/name/nm0784047/bio|publisher=IMDB}}&lt;/ref&gt; তাৰপিছত তেওঁ ছেকেন্দ্ৰাবাদৰ চেইণ্ট এনছ হাই স্কুলত নামভৰ্তি কৰিছিল যদিও শিক্ষা সমাপ্ত নকৰিলে।&lt;ref name=&quot;Indiatoday&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |author=Ganesh S Lakshman |agency=TNN |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2006-02-12/hyderabad/27814807_1_mch-hyderabad-public-school-compound-wall |title=MCH bulldozers may force St. Ann's to relocate |newspaper=Times of India |date=12 February 2006 |accessdate=25 August 2012 |archivedate=29 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029205210/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2006-02-12/hyderabad/27814807_1_mch-hyderabad-public-school-compound-wall |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |first=Garima |last=Sharma |agency=TNN |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-03-06/news-interviews/28145558_1_sushmita-sen-renee-and-alisah-maitreyi-college |title=No college degree for Sushmita Sen |newspaper=Times Of India |date=6 March 2010 |accessdate=25 August 2012 |archivedate=17 August 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130817111446/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-03-06/news-interviews/28145558_1_sushmita-sen-renee-and-alisah-maitreyi-college |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
==সৌন্দৰ্য প্ৰতিযোগিতা==
===ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া===
১৯৯৪ চনত তেওঁ [[ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া]] প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ইউনিভাৰ্ছ খিতাপ দখল কৰে আৰু ১৯৯৪ চনৰ মিছ ইউনিভাৰ্ছ প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ যোগ্যতা অৰ্জন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;missuniverse&quot;&gt;{{cite news |url=http://www.thehindubusinessline.in/2003/07/16/stories/2003071601940900.htm |title=The Hindu Business Line : Coke-Sushmita Sen deal cancelled |publisher=Thehindubusinessline.in |date=16 July 2003 |accessdate=24 October 2011}}&lt;/ref&gt;

===মিছ ইউনিভাৰ্ছ===
১৯৯৪ চনৰ মিছ ইউনিভাৰ্ছ প্ৰতিযোগিতাৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত তেওঁ তৃতীয় স্থান লাভ কৰিছিল। অৱশেষত তেওঁ মিছ ইউনিভাৰ্ছ খিতাপ দখল কৰে। মিছ ইউনিভাৰ্ছ খিতাপ দখল কৰা তেওঁ প্ৰথম গৰাকী ভাৰতীয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.criticalbeauty.com/2012/03/miss-universe-1994.html?m=1|title=Miss Universe 1994 - Full results|publisher=Critical Beauty|date=3 July 2012|accessdate=5 May 2018}}&lt;/ref&gt;

পিছলৈ তেওঁৰ প্ৰকল্প ''আই এম চি-মিছ ইণ্ডিয়া ইউনিভাৰ্ছ''য়ে টাইমছ গ্ৰুপৰ পৰা ২০১০ চনৰ পৰা ২০১২ চনলৈ মিছ ইউনিভাৰ্ছ প্ৰতিযোগিতাত ভাৰতৰ প্ৰতিযোগী নিৰ্বাচন কৰিবলৈ অধিকাৰ লাভ কৰিছিল। ২০১৩ চনত ফেমিনায়ে পুনৰাই এই অধিকাৰ ঘূৰাই পায়।&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.hindustantimes.com/News-Feed/celebwatch/I-m-a-born-entrepreneur-Sushmita-Sen/Article1-719756.aspx |title=I'm a born entrepreneur: Sushmita Sen |newspaper=Hindustan Times |date=13 July 2011 |accessdate=24 October 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111118093810/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/celebwatch/I-m-a-born-entrepreneur-Sushmita-Sen/Article1-719756.aspx |archivedate=18 November 2011 |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;

===মিছ ইউনিভাৰ্ছ ২০১৬===
মিছ ইউনিভাৰ্ছ খিতাপ জয় কৰাৰ ২৩ বছৰ পিছত ৬৫ তম মিছ ইউনিভাৰ্ছ প্ৰতিযোগিতাত তেওঁ বিচাৰকৰ ভূমিকাত অৱতীৰ্ণ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indianexpress.com/photos/entertainment-gallery/23-years-after-sushmita-sen-won-she-was-back-at-miss-universe-pageant-see-pics-4500091/4/|title=23 years after Sushmita Sen won, she was back at Miss Universe pageant. See pics|date=31 January 2017|publisher=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Heavy&quot;&gt;{{cite news|title=Sen as a judge of 65th Miss Universe|url=http://heavy.com/entertainment/2017/01/miss-universe-2016-2017-judges-who-are-the-judging-scores-pageant-competition/|accessdate=February 3, 2017|publisher=Heavy.com|date=January 29, 2017|archivedate=February 3, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170203163238/http://heavy.com/entertainment/2017/01/miss-universe-2016-2017-judges-who-are-the-judging-scores-pageant-competition/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
==ব্যক্তিগত জীৱন==
[[File:Sushmita Sen at Raveena's chat show for NDTV (2).jpg|thumb|ৰবীনা টেণ্ডনৰ জীয়েকৰ সৈতে সুস্মিতা সেন]]
সুস্মিতা সেন এগৰাকী একক মাতৃ। তেওঁ ২০০০ চনত এগৰাকী ছোৱালী তুলি লৈছিল। আকৌ ২০১০ চনত আন এগৰাকী ছোৱালী তুলি লয়।&lt;ref name=&quot;children&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;5 February 2011 DC Correspondent&quot;&gt;{{cite news |url=http://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/sush-consoles-renee-953 |title=Sush consoles Renee |newspaper=Deccan Chronicle |date=5 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120125062105/http://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/sush-consoles-renee-953 |archive-date=25 January 2012 |access-date=31 March 2019 |archivedate=25 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120125062105/http://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/sush-consoles-renee-953 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Meet Rohman Shawl - Sushmita Sen's 11th boyfriend, his age, pictures and background |url=https://www.ibtimes.co.in/meet-rohman-shawl-sushmita-sens-11th-boyfriend-his-age-pictures-background-784039 |publisher=International Business Times |date=October 26, 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Everything You Need To Know About Rohman Shawl, The New Hottie Sushmita Sen Is Dating |url=https://www.msn.com/en-in/entertainment/bollywood/everything-you-need-to-know-about-rohman-shawl-the-new-hottie-sushmita-sen-is-dating/ar-BBP3cn7 |publisher=msn.com |date=January 25, 2019}}&lt;/ref&gt;

==বঁটা আৰু মনোনয়ন==
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
|+
|-
! width=5%|চন
! width=30%|বঁটা
! width=29%|শ্ৰেণী
! width=&quot;20%&quot; |চলচ্চিত্ৰ
! width=15%|ফলাফল
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | ২০০০
| rowspan=&quot;2&quot; | [[ফিল্মফেয়াৰ]] বঁটা
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| ''বিৱি নম্বৰ ১''
| {{Won}}
|-
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| ''চিৰ্ফ তুম''
| {{Nom}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ষ্টাৰ স্ক্ৰীন বঁটা 
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| ''বিৱি নম্বৰ ১''
| {{Won}}
|-
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| rowspan=&quot;2&quot; | ''চিৰ্ফ তুম''
| {{Nom}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ইণ্ডিয়ান ইণ্টাৰনেছনেল ফিল্ম একাডেমী বঁটা
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| {{Nom}}
|-
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| rowspan=&quot;2&quot; |''বিৱি নম্বৰ ১''
| {{Won}}
|-
| জি চিনে এৱাৰ্ড 
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| {{Won}}
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | ২০০৩
| ফিল্মফেয়াৰ বঁটা
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| rowspan=&quot;4&quot; | ''ফিলহাল''
| {{Nom}}
|-
| ষ্টাৰ স্ক্ৰীন এৱাৰ্ড 
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| {{Nom}}
|-
| ইণ্ডিয়ান ইণ্টাৰনেছনেল ফিল্ম একাডেমী বঁটা
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| {{Nom}}
|-
| জি চিনে এৱাৰ্ড 
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| {{Won}}
|-
| ২০০৪
| ষ্টাৰ স্ক্ৰীন এৱাৰ্ড
| শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
| ''সময়: হুৱেন টাইম ষ্ট্ৰিইকছ''
| {{Nom}}
|-
| ২০০৫
| ষ্টাৰডাষ্ট এৱাৰ্ড 
| ষ্টাৰ অফ দা ইয়াৰ- ফিমেল
| ''মে হু না''
| {{Nom}}
|-
| ২০০৫
| জি চিনে এৱাৰ্ড
| শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী
| ''মে হু না''
| {{Nom}}
|-
| ২০০৬
| [[ৰাজীৱ গান্ধী]] বঁটা
| বলিউডত কৃতিত্ব
| {{n/a}}
| {{Won}}
|-
| ২০১৩
| [[মাদাৰ টেৰেছা]] বঁটা
| সামাজিক ন্যায়
| {{n/a}}
| {{Won}}&lt;ref&gt;{{cite news |title=Harmony Foundation to host Mother Teresa awards on Nov 9|url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-harmony-foundation-to-host-mother-teresa-awards-on-nov-9-2033089|date=8 November 2014|work=Daily News and Analysis}}&lt;/ref&gt;
|-
| ২০১৬
| ইণ্ডিয়ান এফেয়াৰছ ইণ্ডিয়া লিডাৰশ্বিপ কনক্লেভ
| ইটাৰনেল বিউটি এণ্ড এক্টৰেছ অফ দা ডিকেড
| {{n/a}}
| {{Won}}&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://indianaffairs.tv/inspiring-youth-icon-sushmita-sen-bags-the-prestigious-eternal-beauty-actress-of-the-decade-at-india-leadership-conclave-2016/|title=Inspiring Youth icon Sushmita Sen bags the prestigious “Eternal Beauty &amp; Actress of the Decade” at India Leadership Conclave 2016 |work= Indian Affairs|date=20 July 2016|access-date=2016-07-21}}&lt;/ref&gt;
|-
| ২০১৬
| জিওস্পা এছিয়াস্পা ইণ্ডিয়া এৱাৰ্ড
| ৱমেন অফ চাবটেন্স এৱাৰ্ড
| {{n/a}}
| {{Won}}
|-
| ২০১৭ 
| লাক্স গোল্ডেন ৰজ এৱাৰ্ড
| টাইমলেছ বিউটি বঁটা
| {{n/a}}
| {{Nom}}&lt;ref&gt;https://www.easterneye.eu/winners-lux-golden-rose-awards-2017/&lt;/ref&gt;
|-
| ২০১৮
| আই এম ৱমেন এৱাৰ্ড
| ৱমেন অফ চাবটেন্স এৱাৰ্ড
| {{n/a}}
| {{Won}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2018/apr/29/being-born-as-woman-a-huge-award-for-former-miss-universe-sushmita-sen-1807970.html/|title=Being born as woman a huge award for Former Miss Universe Sushmita Sen|publisher=}}&lt;/ref&gt;
|}
==তথ্য উৎস==
{{reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* {{Commonscat-inline|Sushmita Sen|সুস্মিতা সেন}}
* {{IMDb name|id=0784047|name=সুস্মিতা সেন}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:সৌন্দৰ্য প্ৰতিযোগী]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
{{Filmfare Award for Best Supporting Actress}}</text>
      <sha1>mipmmfan9wp9e7umuvbvayukcq2sk1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>নীতিন গাডকাৰী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51604</id>
    <revision>
      <id>453588</id>
      <parentid>381581</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T05:13:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453588</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8409" sha1="loak9uzwn9n00tf022gizfpv8ilp0eq" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| native_name =
| image =File:Nitin Gadkari addressing a press conference after signing of MoU between MoWR and Chief Ministers of six states viz Uttar Pradesh, Delhi, Uttarakhand, Rajasthan, Himachal Pradesh and Haryana regarding the Lakhwar Dam Project.JPG
| alt = Nitin Gadkari
| caption = ২০১৮ চনত নীতিন গাডকাৰী
&lt;!-- --&gt;
| office = ভাৰতৰ পথ পৰিবহন আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ মন্ত্ৰী আৰু ক্ষুদ্ৰ, লঘু আৰু মধ্যমীয়া উদ্যোগ মন্ত্ৰী
| term_start = ৩০ মে'২০১৯
| prime minister = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| term_end = 
&lt;!-- --&gt;
| office9 = [[লোকসভা]]ৰ সাংসদ
| constituency9 = নাগপুৰ লোকসভা সমষ্টি
| predecessor9 = বিলাস মোটেমৱাৰ
| majority9 = 2,84,828 (26.25%)
| term_start9 = ১৬ মে' ২০১৪
| term_end9 = 
&lt;!-- --&gt;
| office2 = পথ পৰিবহন ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ মন্ত্ৰী 
| primeminister2 = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| predecessor2 = অস্কাৰ ফাৰনাণ্ডডেছ 
| term_start2 = ২৬ মে' ২০১৪ 
| term_end2 = 
&lt;!-- --&gt;
| office3 = শ্বিপিং মন্ত্ৰী
| predecessor3 = জি.কে. ভাচন
| primeminister3 = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| successor3 = 
| term_start3 = ২৬ মে' ২০১৪
| term_end3 = ২৬ মে' ২০১৯
&lt;!-- --&gt;
| office4 = [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ৰ অধ্যক্ষ
| term_start4 = ১ জানুৱাৰী ২০১০
| term_end4 = ২২ জানুৱাৰী ২০১৩
| predecessor4 = [[ৰাজনাথ সিং]]
| successor4 = [[ৰাজনাথ সিং]]
&lt;!-- --&gt;
| office5 = মহাৰাষ্ট্ৰ চৰকাৰৰ গড়কাপ্তানী মন্ত্ৰী
| chiefminister5 = মনোহৰ যোশী&lt;br&gt;নাৰায়ণ ৰাণে
| term_start5 =১৯৯৫
| term_end5 = ১৯৯৯
| predecessor5 = 
| successor5 = 
&lt;!-- --&gt;
| office6 = ভাৰতৰ গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰী&lt;br&gt;{{small|অতিৰিক্ত দায়িত্ব}}
| predecessor6 = গোপীনাথ মুণ্ডে
| successor6 = চৌধুৰী বীৰেন্দৰ সিং
| primeminister6 = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| term_start6 = ৪ জুন ২০১৪
| term_end6 = ৯ নৱেম্বৰ ২০১৪
&lt;!-- --&gt;
| office7 = ভাৰতৰ পঞ্চায়তী ৰাজ মন্ত্ৰী&lt;br&gt;{{small|অতিৰিক্ত দায়িত্ব}}
| predecessor7 = গোপীনাথ মুণ্ডে
| successor7 = চৌধুৰী বীৰেন্দৰ সিং
| primeminister7 = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| term_start7 =  ৪ জুন ২০১৪
| term_end7 = ৯ নৱেম্বৰ ২০১৪
&lt;!-- --&gt;
| office8 = খোৱাপানী আৰু স্বচ্ছতা মন্ত্ৰী&lt;br&gt;{{small|অতিৰিক্ত দায়িত্ব}}
| predecessor8 = গোপীনাথ মুণ্ডে
| successor8 = চৌধুৰী বীৰেন্দৰ সিং
| primeminister8 = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| term_start8 = ৪ জুন ২০১৪
| term_end8 = ৯ নৱেম্বৰ ২০১৪
&lt;!-- --&gt;
| office1 = জলসম্পদ, নদী উন্নয়ন আৰু গংগা পুনঃজাগৰণ মন্ত্ৰী&lt;br&gt;{{small|অতিৰিক্ত দায়িত্ব}}
| predecessor1 = [[উমা ভাৰতী]]
| term_start1 = ৩ ছেপ্টেম্বৰ ২০১৭
| term_end1 = ২৬ মে' ২০১৯
| primeminister1 = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
&lt;!-- --&gt;
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1957|5|27}}
| birth_place = [[নাগপুৰ]], বোম্বে ষ্টেট, (বৰ্তমান [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], [[ভাৰত]])
| party =[[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]
| spouse = কাঞ্চন 
| nationality = ভাৰতীয়
| children = নিখিল, সাৰংগ, কেতেকী
| occupation = অধিবক্তা, উদ্যোগপতি 
| alma_mater = নাগপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়
| religion = হিন্দু
| website = {{url|nitingadkari.org}}
}}
'''নীতিন জয়ৰাম গাডকাৰী''' ({{IPAc-en|audio=En-uk-Nitin Gadkari.ogg|n|i|t|i|n|_|g|ʌ|d|k|ʌ|ˈ|r|i}}; জন্ম ২৭ মে' ১৯৫৭) এগৰাকী ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ আৰু উদ্যোগপতি। তেওঁ বৰ্তমান [[ভাৰত]]ৰ পথ পৰিবহন আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ মন্ত্ৰী আৰু ক্ষুদ্ৰ, লঘু আৰু মধ্যমীয়া উদ্যোগ মন্ত্ৰী। তেওঁ ২০১৯ চনৰ [[লোকসভা]] নিৰ্বাচনত নাগপুৰ লোকসভা সমষ্টিৰ পৰা দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত হৈছিল।&lt;ref&gt;https://www.indiatoday.in/elections/lok-sabha-2019/story/nagpur-election-result-2019-nitin-gadkari-nana-patole-1532886-2019-05-23&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.news18.com/news/politics/nitin-gadkari-retains-transport-and-highways-ministry-also-gets-msme-in-modi-govt-2-0-2165027.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-12-19/india/28067924_1_rajnath-singh-nitin-gadkari-bjp-president|title=Rajnath steps down, Gadkari takes over as BJP president|work=The Times of India|access-date=2019-06-09|archivedate=2012-10-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121025150732/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-12-19/india/28067924_1_rajnath-singh-nitin-gadkari-bjp-president|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১০ চনৰ পৰা ২০১৩ চনলৈ [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় অধ্যক্ষ পদত অধিষ্ঠিত আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news| url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-india-19975645 | work=BBC News | title=Profile: Nitin Gadkari | date=23 January 2013}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ইয়াৰ আগতে মহাৰাষ্ট্ৰ চৰকাৰৰ গড়কাপ্তানী বিভাগৰ মন্ত্ৰী আছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.roadtraffic-technology.com/projects/mumbai/ |title=Mumbai-Pune Expressway, India |publisher=Road Traffic Technology |date= |accessdate=2010-08-21 |archivedate=2017-10-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171002124346/http://www.roadtraffic-technology.com/projects/mumbai |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ndtv.com/news/india/bjps_new_chief_seen_as_moderniser.php|title=BJP's new chief seen as moderniser|publisher=}}&lt;/ref&gt; তেওঁ [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]ৰ প্ৰথম মন্ত্ৰীসভাত জলসম্পদ, নদী উন্নয়ন আৰু গংগা পুনঃজাগৰণ মন্ত্ৰী, পথ পৰিবহন ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ মন্ত্ৰী, খোৱাপানী আৰু স্বচ্ছতা মন্ত্ৰী, পঞ্চায়তী ৰাজ মন্ত্ৰী আদি পদত অধিষ্ঠিত আছিল।

==তথ্য উৎস==
{{reflist}}
==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Sister project links|Nitin Gadkari|display=নীতিন গাডকাৰী|q=no|wikt=no|v=no|voy=no|n=no|b=no|s=no|author=no|d=Q3504520}}

* [http://164.100.47.194/Loksabha/Members/MemberBioprofile.aspx?mpsno=4923 লোকসভাৰ ৱেবচাইটত জীৱনী]
* [http://nitingadkari.org/ ব্যক্তিগত ৱেবচাইট]

[[শ্ৰেণী:ভাৰত চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ]]</text>
      <sha1>loak9uzwn9n00tf022gizfpv8ilp0eq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>লেছবিয়ান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53356</id>
    <revision>
      <id>453573</id>
      <parentid>446109</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:13:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453573</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36631" sha1="misav0n1w604h2ncyone4gfzi2li32n" xml:space="preserve">[[File:Winning Orange-Pink Lesbian Pride Flag.png|thumb|upright| লেছবিয়ান গৌৰৱ পতাকা]]
[[চিত্ৰ:27° Marcha del orgullo LGBTIQ (45929431251).jpg|thumb|লেছবিয়ান দম্পতী]]

[[চিত্ৰ:Sappho_and_Erinna_in_a_Garden_at_Mytilene.jpg|thumb|চাইমন চলমনে ১৮৬৪ চনত আঁকা ''মিটিলিনৰ এখন বাগিচাত ছাফু আৰু এৰিনা'']]
[[চিত্ৰ:Double Venus symbol (bold).svg|thumb|upright|লেছবিয়ান প্ৰতীক ভেনাচ আইকন]]

'''লেছবিয়ান''' ({{lang-en|Lesbian}}) মানে হৈছে [[সমকামিতা|সমকামী]] মহিলা যি অন্য মহিলাৰ প্ৰতি প্ৰেম, শাৰীৰিক আৰু আবেগিকভাৱে আকৰ্ষিত হয়।&lt;ref name=&quot;Lesbian&quot;&gt;{{cite web|title=Lesbian |publisher=[[Oxford Reference]]|accessdate=December 10, 2018|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100100998}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zimmerman&quot;&gt;Zimmerman, p. 453.&lt;/ref&gt; চিকিৎসা বিজ্ঞান আৰু বৈজ্ঞানিক গৱেষণাই প্ৰকাশ কৰিছে যে একে লিংগৰ আকৰ্ষণ, অনুভৱ আৰু ব্যৱহাৰ সম্পূৰ্ণ স্বাভাৱিক আৰু ই মানৱ অভিমুখীতাৰ এটা সাধাৰণ প্ৰকাৰ।&lt;ref&gt;American Psychological Association: Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation&lt;nowiki/&gt;http://www.apa.org/pi/lgbt/resources/therapeutic-response.pdf&lt;/ref&gt; বৰ্তমান বৃহৎ সংখ্যক চিকিৎসাবিজ্ঞান আৰু মনোবিজ্ঞানৰ গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰি দেখুৱাইছে যে গে' বা লেছবিয়ান হোৱাটো মানসিকভাৱে আৰু সামাজিকভাৱে সাধাৰণ।&lt;ref&gt;'''Royal College of Psychiatrists - Submission to the Church of England’s Listening Exercise on Human Sexuality.''' http://www.thinkinganglicans.org.uk/uploads/rcp.html&lt;/ref&gt;ভাৰতত বৰ্তমান সমকামী সম্পৰ্ক বৈধ। আৰু সমকামিতা ভিত্তিত বৈষম্য দেশজুৰি নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;[https://www.indiatoday.in/india/story/homosexuality-not-a-ground-to-sack-employee-allahabad-high-court-1767795-2021-02-10 Homosexuality not a ground to sack employee, rules Allahabad High Court]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.mondaq.com/india/human-rights/737300/supreme-court-recognizes-rights-of-the-lgbt-community India: Supreme Court Recognizes Rights Of The LGBT Community]&lt;/ref&gt;

== পৰিচয় ==
{{Main|কামিং আউট}}
সমকামী নাৰী সকলে নিজকে [[লেছবিয়ান]] বুলি পৰিচয় দিয়ে। বহু লেছবিয়ান যি একে নাৰীৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয় তেওঁলোকে জীৱনত '''[[কামিং আউট]]''' বুলি কোৱা এটা অৱস্থাৰ সন্মুখীন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title={{!}}নিউমান, কেৰিন ই (২০০৪) |url=http://www.glbtq.com/social-sciences/outing.html |access-date=2007-06-09 |archivedate=2007-06-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609220520/http://www.glbtq.com/social-sciences/outing.html |deadurl=no }}&lt;/ref&gt; য'ত কোনো এগৰাকী লেছবিয়ানে নিজৰ প্ৰেম তথা যৌন অভিমুখিতাৰ বিষয়ে সমাজৰ আগত খোলাকৈ প্ৰকাশ কৰে। সাধাৰণতে প্ৰথমে কুমলীয়া বয়সত নিজৰ পৰিয়ালৰ নাইবা বান্ধৱীৰ আগত নিজক প্ৰকাশ কৰা দেখা যায় আৰু পাছলৈ সমাজৰ আগত নিজক প্ৰকাশ কৰি [[কামিং আউট]] হোৱা দেখা যায়।&lt;ref&gt;Maggio, Rosalie (1991). The dictionary of bias-free usage: a guide to nondiscriminatory language . Phoenix: Oryx Press. ISBN 9780897746533&lt;/ref&gt; সাধাৰণতে, কামিং আউট তিনিটা অৱস্থাৰ মাজেৰে যায়। প্ৰথমটো হ'ল '''নিজক জনা অৱস্থা''' য'ত লেছবিয়ানগৰাকীয়ে [[একে লিংগৰ সম্পৰ্ক]]ত আহিবলৈ দৃঢ় হয় (ইয়াক ওলাই অহা বা আন্তৰিক সিদ্ধান্ত বুলিও কোৱা হয়); দ্বিতীয় অৱস্থাত লেছবিয়ানগৰাকীয়ে নিজৰ পৰিয়াল, বান্ধৱী বা সহকৰ্মী আদিৰ আগত নিজকে [[লেছবিয়ান]] বুলি প্ৰকাশ কৰে; তৃতীয় অৱস্থাত অইন লেছবিয়ানৰ সৈতে সামাজিক ভাবে সম্পৰ্কত আহি তেওঁৰ সৈতে একেলগে বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title={{!}}কমিঙ আউটৰ ধাৰাবাহিকতা, ৱেব আৰ্কিভ dev.hrc.org . Human Rights Campaign . May 4, 2007 |url=http://dev.hrc.org/issues/3333.htm |access-date=November 2, 2007 |archivedate=November 2, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071102101657/http://dev.hrc.org/issues/3333.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

== শব্দতত্ত্ব ==
লেছবিয়ান শব্দটো [[ইংৰাজী]] ভাষাৰ পৰা আহিছে। ১৯৪৭ চনত লেছবিয়ান শব্দটি পোন-প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰকাশিত হয়। ''লেছবিয়ান'' শব্দটো গ্ৰীচ দেশৰ লেছব' নামৰ দ্বীপমালাৰ পৰা আহিছে। কথিত আছে যে, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ষষ্ঠ শতিকাত এই দ্বীপৰ ছাঁফো নামৰ এগৰাকী কবি/শিক্ষয়িত্ৰীয়ে মহিলাৰ সমকামী যৌন জীৱনক লৈ কাব্য ৰচনা কৰি 'কবিতা উৎসৱ' পালন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{harv|Campbell|1982|p=x-xi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Page, ''Sappho and Alcaeus'', p. 224-5.&lt;/ref&gt; প্ৰথমে লেছবিয়ান বুলিলে 'লেছব' দ্বীপৰ অধিবাসী' বুজালেও, পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত নাৰীৰ সমকামিতাৰ লগত এই শব্দ যুক্ত হৈ পৰে। 

== সমকামিতা ==
{{main article| সমকামিতা}}
[[সমকামিতা]] বুলিলে সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ প্ৰতি &quot;প্ৰেম, আৱেগিক আকৰ্ষণ, যৌন আকৰ্ষণ অথবা যৌন আচৰণ&quot;ক বুজায়। যৌন অভিমুখীতা হিচাপে সমকামিতা বুলিলে মূলত সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ প্ৰতি &quot;স্নেহ বা প্ৰণয়ঘটিত এক ধৰণৰ যৌন প্ৰৱণতা&quot;ক বুজায়। এই ধৰণৰ সম্পৰ্কৰ ভিত্তিত গঢ় লৈ উঠা ব্যক্তিগত বা সামাজিক পৰিচিতি বা এই ধৰণৰ আচৰণ আৰু সমজাতীয় ব্যক্তিসকলক লৈ গঠিত সম্প্ৰদায়কো এই শব্দৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ কৰা হয়। &quot;&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;&gt;{{cite web|title=Sexual orientation, homosexuality and bisexuality|publisher=[[American Psychological Association]]|accessdate=August 10, 2013|url=http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|archivedate=August 8, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130808032050/http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=amici2&gt;{{cite web |url=http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |page=30 |title=Case No. S147999 in the Supreme Court of the State of California, In re Marriage Cases Judicial Council Coordination Proceeding No. 4365(...) – APA California Amicus Brief&amp;nbsp; — As Filed |format=PDF |accessdate=21 December 2010 |archivedate=18 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118184353/http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
[[উভকামিতা]] আৰু [[বিপৰীতকামিতা]]ৰ লগত সমকামিতা যৌন অভিমুখীতাৰ(Sexual Orientation) তিনটা প্ৰধান ভাগৰ অন্যতম হিচাপে পৰিগণিত হৈছে।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;বিজ্ঞানীসকলে সমকামিতাৰ প্ৰকৃত কাৰণ এতিয়ালৈকে ঠাৱৰ কৰিব পৰা নাই। কিন্তু তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে, জিনগত, হৰমনগত আৰু পৰিৱেশগত কাৰকসমূহৰ এক জটিল আন্তঃক্ৰিয়াৰ ফলত এই অৱস্থা সৃষ্টি হয়।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;&gt;{{cite journal|doi=10.1542/peds.113.6.1827|author=Frankowski BL|author2=American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence|title=Sexual orientation and adolescents|journal=[[Pediatrics (journal)|Pediatrics]]|volume=113|issue=6 |pages=1827–32 |date=June 2004|pmid=15173519|url=http://pediatrics.aappublications.org/content/113/6/1827.long}}&lt;/ref&gt; ইয়াত মানুহৰ ইচ্ছা-অনিচ্ছাৰ লগত কোনো সম্পৰ্ক নাই।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt; তেওঁলোকে জীৱবিজ্ঞান নিৰ্ভৰশীল তত্ত্ব সমূহক বেছি সমৰ্থন কৰে।&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;/&gt; ইয়াৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কিছুমান হল জিন, মাতৃগৰ্ভৰ পৰিৱেশ আৰু এই দুই প্ৰভাৱৰ মেলবন্ধন অথবা এই গোটেই সমূহৰ লগত সামাজিক প্ৰভাৱৰ মেলবন্ধন।&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.rcpsych.ac.uk/workinpsychiatry/specialinterestgroups/gaylesbian/submissiontothecofe.aspx|title=Submission to the Church of England's Listening Exercise on Human Sexuality|publisher=The Royal College of Psychiatrists|accessdate=13 June 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Långström2010&quot;&gt;{{Cite doi|10.1007/s10508-008-9386-1}}&lt;/ref&gt; যৌন অভিমুখীতা নিৰ্ধাৰণত সন্তানপালন বা শৈশৱৰ অভিজ্ঞতাৰ কোনো ভূমিকা আছে নে নাই এতিয়ালৈকে প্ৰমাণ হোৱা নাই।&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;/&gt; কোনো কোনোৱে সমকামী যৌন আচৰণক অপ্ৰাকৃতিক বুলিলেও&lt;ref name=&quot;religioustolerance&quot;&gt;{{cite web|last = Robinson|first = B. A.|title = Divergent beliefs about the nature of homosexuality | publisher = Religious Tolerance.org | year = 2010| url =http://www.religioustolerance.org/hom_fixe.htm | accessdate = 12 September 2011}}&lt;/ref&gt; বৈজ্ঞানিক গৱেষণাত দেখা গৈছে যে, সমকামিতা মানৱ যৌনতাৰ এটি সাধাৰণ আৰু প্ৰাকৃতিক প্ৰকৰণ আৰু অন্য কোনো প্ৰভাৱৰ অস্তিত্বক এৰি ই কোনো নেতিবাচক মনস্তাত্ত্বিক প্ৰতিক্ৰিয়া সৃষ্টি নকৰে।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=PAHO&gt;{{cite web|title=&quot;Therapies&quot; to change sexual orientation lack medical justification and threaten health|url=http://new.paho.org/hq/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=6803&amp;Itemid=1926|publisher=Pan American Health Organization|accessdate=26 May 2012|archivedate=13 January 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110113141618/http://new.paho.org/hq/index.php?option=com_content|deadurl=unfit}}archived here .&lt;/ref&gt; যৌন অভিমুখীতা পৰিৱৰ্তনৰ বিভিন্ন কৰ্মসূচীৰ কাৰ্যকাৰিতা সম্পৰ্কে যথেষ্ট প্ৰমাণ নাই।&lt;ref name=&quot;apa2009&quot;&gt;American Psychological Association: [http://www.apa.org/about/governance/council/policy/sexual-orientation.aspx Resolution on Appropriate Affirmative Responses to Sexual Orientation Distress and Change Efforts]&lt;/ref&gt; মহিলা সমকামীসকলক বুজাবলৈ আটাইতকৈ বেছি ব্যৱহাৰ কৰা শব্দ হল [[লেছবিয়ান]] (Lesbian) আৰু পুৰুষ সমকামীৰ ক্ষেত্ৰত [[গে]] (Gay) ব্যৱহাৰ কৰা হয়। যদিও গে শব্দটো সমকামী মহিলা আৰু পুৰুষ উভয়ক বুজাবলৈ সাধাৰণভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বিভিন্ন কাৰণত স্বঘোষিত সমকামীৰ সংখ্যা আৰু মুঠ জনসংখ্যাৰ মাজত সমকামী সম্পৰ্কত আৱদ্ধ মানুহৰ অনুপাত নিৰ্ণয় কৰা টান। এই কাৰণ সমূহৰ ভিতৰত প্ৰধান হল সমকামভীতি আৰু বিপৰীতকামবাদৰ সমৰ্থনজনিত বৈষম্যেৰ বাবে সমকামী সকলে তেওঁলোকৰ যৌনতা মুকলিকৈ স্বীকাৰ নকৰে।&lt;ref name=&quot;levay&quot;&gt;[[Simon LeVay|LeVay, Simon]] (1996). ''[http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/books/chap1/queerscience.htm Queer Science: The Use and Abuse of Research into Homosexuality].'' Cambridge: The MIT Press ISBN 0-262-12199-9&lt;/ref&gt; অন্যান্য প্ৰাণী সমূহৰ মাজতো সমকামী আচৰণৰ নিদৰ্শন নথিভুক্ত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2009/06/090616122106.htm|title=Same-sex Behavior Seen In Nearly All Animals, Review Finds|work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=''1,500 animal species practice homosexuality''. ''The Medical News'', 23 October 2006 |url=http://www.news-medical.net/news/2006/10/23/20718.aspx |access-date=4 September 2019 |archivedate=10 February 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110210172226/http://www.news-medical.net/news/2006/10/23/20718.aspx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Sommer, Volker &amp; Paul L. Vasey (2006), Homosexual Behaviour in Animals, An Evolutionary Perspective. [[Cambridge University Press]], Cambridge. ISBN 0-521-86446-1&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Bagemihl&gt;{{harv|Bagemihl|1999}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Biological Exuberance: Animal&quot;&gt;{{cite web
|last=Harrold
|first=Max
|title=Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity
|publisher=[[The Advocate]], reprinted in Highbeam Encyclopedia
|date=16 February 1999
|url=http://www.thefreelibrary.com/Biological+Exuberance:+Animal+Homosexuality+and+Natural+Diversity.-a053877996
|accessdate=10 September 2007}}&lt;/ref&gt;
অনেক সমকামী মানুহে স্থায়ী পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কত আৱদ্ধ আছে। সাম্প্ৰতিক কালত লোকপিয়লৰ ফৰ্ম, ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি ইত্যাদিৰ অনুকূল অৱস্থাত তেওঁলোকৰ আত্মপ্ৰকাশৰ পথ নিৰাপদ হৈছে।&lt;ref name=&quot;Committed&quot;&gt;*[http://www.mercurynews.com/census/ci_18334802?nclick_check=1 Census statistics show quarter of California same-sex couples raising kids]
*[http://www.starnewsonline.com/article/20110630/ARTICLES/110639995/1004/sitemaps Region Saw Increase In Same-Sex Households] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160329030306/http://www.starnewsonline.com/article/20110630/articles/110639995/1004/sitemaps |date=2016-03-29 }}
*[http://abcnews.go.com/Health/sex-couples-census-data-trickles-quarter-raising-children/story?id=13850332 Census 2010: One Quarter of Gay Couples Raising Children]
*[http://www.startribune.com/local/125537288.html Minnesota Sees 50% Rise in Number of Gay Couples] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717123400/http://www.startribune.com/local/125537288.html |date=2011-07-17 }}
*[http://www.poughkeepsiejournal.com/article/20110714/NEWS01/107140334/Census-Dutchess-Ulster-gay-households-increase Census:Dutchess, Ulster Gay Households Increase]
*[http://westchesterrealestateinformation.com/same-sex-couples-numbers-soar-in-ny-2010-census-finds/ Same Sex Couples' Numbers Soar In N.Y, 2010 Census Finds] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130430050627/http://westchesterrealestateinformation.com/same-sex-couples-numbers-soar-in-ny-2010-census-finds/ |date=2013-04-30 }}
*[http://www.edgeboston.com/index.php?ch=news&amp;sc=local&amp;sc3=&amp;id=123278 87% Increase in Same-Sex Nevada Households Since 2000] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141026075323/http://www.edgeboston.com/index.php?ch=news&amp;sc=local&amp;sc3=&amp;id=123278 |date=2014-10-26 }}
*[http://www.necn.com/07/14/11/Gay-lesbian-households-increase-in-Okla/landing_politics.html?&amp;apID=aebfe9933c274365a694d062894d773c 2010 Census indicates increase among same-sex homeowners in Oklahoma]
*[http://www.wnyc.org/blogs/wnyc-news-blog/2011/jul/15/spike-number-same-sex-couples-city/ Spike In Number of City's Same-Sex Couples] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727052503/http://www.wnyc.org/blogs/wnyc-news-blog/2011/jul/15/spike-number-same-sex-couples-city/ |date=2011-07-27 }}&lt;/ref&gt; মূল মনস্তাত্ত্বিক গঠনৰ দিশৰ পৰা এই সম্পৰ্ক সমূহ বিপৰীতকামী সম্পৰ্কৰ সমান। সমকামী সম্পৰ্ক আৰু কাৰ্যকলাপ ঠাই ভেদে শাস্তি আৰু নিন্দা - উভয়ৰ নিদৰ্শন আছে, কেওল প্ৰকাশৰ ভংগিমা আৰু সংশ্লিষ্ট সংস্কৃতিজনিত তাৰতম্য দেখা যায়।&lt;ref name=psych2010&gt;[http://healthyminds.org/More-Info-For/GayLesbianBisexuals.aspx Sexual Orientation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121109164457/http://www.healthyminds.org/More-Info-For/GayLesbianBisexuals.aspx |date=2012-11-09 }}. ''American Psychiatric Association''.&lt;/ref&gt; ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা সমকামী সকলৰ অধিকাৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ উদ্দেশ্যে বিশ্বব্যাপী আন্দোলন আৰম্ভ হৈছে। এই অধিকাৰ সমূহৰ ভিতৰত প্ৰধান হল সমলৈংগীক বিবাহ, এলজিবিটি দত্তক গ্ৰহণ আৰু এলজিবিটি সন্তানপালন, কৰ্মক্ষেত্ৰত বৈষম্যবিৰোধী আইন আৰু সমানাধিকাৰ, যৌন অভিমুখীতা আৰু সামৰিক পৰিষেবা, স্বাস্থ্য পৰিষেবাত সমানাধিকাৰ, আৰু অপ্ৰাপ্তবয়স্ক সমকামীসকলৰ নিৰাপত্তাৰ স্বাৰ্থত এণ্টি-বুলিং আইন প্ৰণয়ন ইত্যাদি। 

==লগতে চাওক==
*[[উভকামিতা]]
*[[ৰূপান্তৰকামিতা]]
*[[এলজিবিটি]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist|2}}

===প্ৰাথমিক উৎস===

{{Refbegin}}
* Adam, Barry (1987). ''The Rise of a Gay and Lesbian Movement'', G. K. Hall &amp; Co. {{ISBN|0-8057-9714-9}}

* Aldrich, Robert, ed. (2006). ''Gay Life and Culture: A World History'', Thames &amp; Hudson, Ltd. {{ISBN|0-7893-1511-4}}

* Barnes, Djuna. With an introduction by Susan Sniader Lanser. (1992). ''Ladies Almanack'', New York University Press. {{ISBN|0-8147-1180-4}}

* [[Allan Berube|Berube, Allan]] (1990). ''Coming Out Under Fire: The History of Gay Men and Women in World War II'', The Free Press. {{ISBN|0-7432-1071-9}}

* Bremmer, Jan (ed.) (1989). ''From Sappho to de Sade: Moments in the History of Sexuality'', Routledge. {{ISBN|0-415-02089-1}}

* Brenshoff, Harry, Griffin, Sean (2006). ''Queer Images: A History of Gay and Lesbian Film in America'', Rowman &amp; Littlefield Publishers, Inc. {{ISBN|0-7425-1971-6}}

* Castle, Terry, ed. (2003). ''The Literature of Lesbianism: A Historical Anthology from Ariosto to Stonewall'', Columbia University Press. {{ISBN|0-231-12510-0}}

* Doan, Laura (2001). ''Fashioning Sapphism: The Origins of a Modern English Lesbian Culture'', Columbia University Press. {{ISBN|0-231-11007-3}}

* Edsall, Nicholas (2003). ''Toward Stonewall: Homosexuality and Society in the Modern Western World'', University of Virginia Press. {{ISBN|0-8139-2211-9}}

* [[Lillian Faderman|Faderman, Lillian]] (1981). ''Surpassing the Love of Men: Romantic Friendship and Love Between Women from the Renaissance to the Present'', Quill. {{ISBN|0-688-00396-6}}

* Faderman, Lillian (1991). ''Odd Girls and Twilight Lovers: A History of Lesbian Life in Twentieth Century America'', Penguin Books. {{ISBN|0-14-017122-3}}

* [[Jeannette Howard Foster|Foster, Jeannette H.]] (1956). ''Sex Variant Women in Literature'', Naiad Press edition, 1985. {{ISBN|0-930044-65-7}}

* Gallo, Marcia (2006). ''Different Daughters: A History of the Daughters of Bilitis and the Rise of the Lesbian Rights Movement'', Seal Press. {{ISBN|1-58005-252-5}}

* Hamer, Diane, Budge, Belinda, eds. (1994). ''The Good, The Bad, and the Gorgeous: Popular Culture's Romance with Lesbianism'', Pandora. {{ISBN|0-04-440910-9}}

* [[Shere Hite|Hite, Shere]] (1976). ''The Hite Report: A Nationwide Study on Female Sexuality '', MacMillan. {{ISBN|0-02-551851-8}}

* Holmes, King, Sparling, P., ''et al.'', eds. (2008). ''Sexually Transmitted Diseases'', McGraw-Hill Medical. {{ISBN|0-07-141748-6}}

* [[Institute for Sex Research]] ([[Alfred Kinsey|Kinsey]], ''et al.'') (1953). ''[[Sexual Behavior in the Human Female]]'', Saunders.

* Jennings, Rebecca (2007). ''A Lesbian History of Britain'', [[Greenwood World Publishing]]. {{ISBN|1-84645-007-1}}

* [[Jonathan Ned Katz|Katz, Jonathan]] (1976). ''[[Gay American History: Lesbians and Gay Men in the U.S.A.]]'' Thomas Y. Crowell Company. {{ISBN|0-690-01165-2}}

* [[Del Martin and Phyllis Lyon|Martin, Del, Lyon, Phyllis]] (1991). ''Lesbian / Woman'', Volcano Press. {{ISBN|0-912078-91-X}}

* McCormick, Noami (1994). ''Sexual Salvation: Affirming Women's Sexual Rights and Pleasures'', Praeger Publishers. {{ISBN|0-275-94359-3}}

* Mogrovejo, Norma (2004). &quot;Relevancia de las lesbianas en América Latina: la recuperación de nuestra historia&quot;. In Drucker, Péter; Mercad, Enrique (in Spanish). ''Arco iris diferentes''. Siglo XXI. {{ISBN|978-968-23-2486-4}}.

* Murray, Stephen O. and Roscoe, Will (1997). ''Islamic Homosexualities: Culture, History and Literature'', New York University Press. {{ISBN|0-8147-7468-7}}

* Norton, Rictor (1997). ''The Myth of the Modern Homosexual: Queer History and the Search for Cultural Unity'', Cassell. {{ISBN|0-304-33892-3}}

* Rabinowitz, Nancy, Auanger, Lisa, eds. (2002). ''Among Women: From the Homosocial to the Homoerotic in the Ancient World'', University of Texas Press. {{ISBN|0-292-77113-4}}

* Rachid, María (2000). &quot;Encuentros de lesbianas&quot;. In George Haggerty &amp; Bonnie Zimmerman (Eds.), ''Encyclopedia of lesbian and gay histories and cultures''. Taylor &amp; Francis. {{ISBN|978-0-8153-1920-7}}

* Rothblum, Esther, Brehoney, Kathleen, eds. (1993). ''Boston Marriages: Romantic But Asexual Relationships Among Contemporary Lesbians'', [[University of Massachusetts Press]]. {{ISBN|0-87023-875-2}}

* [[Vito Russo|Russo, Vito]] (1987). ''The Celluloid Closet: Homosexuality in the Movies'', Harper &amp; Row. {{ISBN|0-06-096132-5}}

* Schlager, Neil, ed. (1998). ''Gay &amp; Lesbian Almanac''. St. James Press. {{ISBN|1-55862-358-2}}

* Solarz, Andrea L. (ed), (1999). &quot;Lesbian Health: Current Assessment and Directions For the Future&quot;, Committee on Lesbian Health Research Priorities, Neuroscience and Behavioral Health Program [and] Health Sciences Policy Program, Health Sciences Section, Institute of Medicine. {{ISBN|0-585-04728-6}}

* Streitmatter, Rodger (2009). ''From 'Perverts' to 'Fab Five': The Media's Changing Depiction of Gay Men and Lesbians'', Routledge. {{ISBN|0-7890-3670-3}}

* Stryker, Susan (2001). ''Queer Pulp: Perverted Passions from the Golden Age of the Paperback'', Chronicle Books, LLC. {{ISBN|0-8118-3020-9}}

* Sullivan, Gerard, Jackson, Peter, eds. (2001). ''Gay and Lesbian Asia: Culture, Identity, Community'', Harrington Park Press. {{ISBN|1-56023-146-7}}

* Tamagne, Florence (2004). ''A History of Homosexuality in Europe Berlin, London, Paris, 1919–1939: Volume 1'', Algora. {{ISBN|0-585-49198-4}}

* Tropiano, Stephen (2002). ''Prime Time Closet: A History of Gays and Lesbians on TV'', Applause Theater and Cinema Books. {{ISBN|1-55783-557-8}}

* Verstraete, Beert; {{Proper name|Provencal}}, Vernon (eds.) (2005). ''Same-Sex Desire and Love in Greco-Roman Antiquity and In the Classical Tradition of the West'', Harrington Park Press. {{ISBN|1-56023-604-3}}

* Warner, Tom (2002). ''Never Going Back: A History of Queer Activism in Canada'', University of Toronto Press. {{ISBN|0-8020-8460-5}}

* Willett, Graham (2000). ''Living Out Loud: A History of Gay and Lesbian Activism in Australia'', Allen &amp; Unwin. {{ISBN|1-74115-113-9}}

* Zimet, Jaye (1999). ''Strange Sisters: The Art of Lesbian Pulp Fiction, 1949–1969'', Viking Studio. {{ISBN|0-14-028402-8}}

* Zimmerman, Bonnie, ed (2003). ''Lesbian Histories and Cultures: An Encyclopedia'', Garland Publishers. {{ISBN|0-203-48788-5}}
{{Refend}}

==অধিক পঢ়ক==
&lt;!--If a listed source is used as a citation: please remove it from the section. Note: a personal blog cannot be used as a citation; however, award-winning blogs, blogs from significant figures (e.g. novelist, scholar, politician, journalist) and organizations (e.g. newspaper, institution) may be notable. See [[Citizen journalism]] and [[User-generated content#Blogs]].--&gt;
* {{cite web|last1=Barnes|first1=J.J.|title=Lesbianism is under attack, though not by the usual suspects|url=https://www.feministcurrent.com/2017/07/08/lesbianism-attack-though-not-usual-suspects/|website=[[Feminist Current]]|date=July 8, 2017}}
* {{cite web|last1=Brownworth|first1=Victoria A.|title=Lesbian Erasure|url=https://echomag.com/lesbian-erasure/|work=Echo Magazine|date=October 19, 2018|access-date=September 17, 2019|archivedate=February 22, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210222122932/https://echomag.com/lesbian-erasure/|deadurl=yes}}
* {{cite news|last1=Ditum|first1=Sarah|title=Why were lesbians protesting at Pride? Because the LGBT coalition leaves women behind|url=https://www.newstatesman.com/politics/feminism/2018/07/why-were-lesbians-protesting-pride-because-lgbt-coalition-leaves-women|work=[[New Statesman]]|date=11 July 2018}}
* {{cite web|last1=[[Alix Dobkin|Dobkin]]|first1=Alix|last2=Tatnall|first2=Sally|title=The Erasure of Lesbians|url=https://genderidentitywatch.com/the-erasure-of-lesbians/|website=Gender Identity Watch|date=January 28, 2015|access-date=2019-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20181105215230/https://genderidentitywatch.com/the-erasure-of-lesbians/|archive-date=2018-11-05|url-status=dead|df=|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105215230/https://genderidentitywatch.com/the-erasure-of-lesbians/|deadurl=yes}}
* {{cite news|last1=Fleming|first1=Pippa|title=The gender-identity movement undermines lesbians |url=https://www.economist.com/open-future/2018/07/03/the-gender-identity-movement-undermines-lesbians|work=[[The Economist]]|date=July 3, 2018}}
* {{cite web|last1=Heuchan|first1=Claire|title=Lezbehonest about Queer Politics Erasing Lesbian Women|url=https://sisteroutrider.wordpress.com/2017/02/22/lezbehonest-about-queer-politics-erasing-lesbian-women/|website=Sister Outrider|date=February 22, 2017}} (''Sister Outrider'' received the 2016 Best Blog award from [https://web.archive.org/web/20190421103135/https://www.edinburghguide.com/news/activism/17659-winnersannouncedforthewritetoendviolenceagainstwomenawards2016  Write to End Violence Against Women].)
* {{cite web|last1=Heuchan|first1=Claire|title=Stonewall Calls Police on Lesbian Protesters, Further Dividing the LGBT Movement|url=https://www.afterellen.com/general-news/569593-stonewall-calls-police-on-lesbian-protesters-further-dividing-the-lgbt-movement|website=[[AfterEllen]]|date=May 2, 2019}}
* {{cite news|last1=Kirkup|first1=James|title=The silencing of the lesbians|url=https://blogs.spectator.co.uk/2018/05/the-silencing-of-the-lesbians/|work=[[The Spectator]]|date=16 May 2018|access-date=17 September 2019|archivedate=14 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191214035433/https://blogs.spectator.co.uk/2018/05/the-silencing-of-the-lesbians/|deadurl=yes}}
* {{cite magazine|last1=Levy|first1=Ariel|title=Lesbian Nation|url=https://www.newyorker.com/magazine/2009/03/02/lesbian-nation|magazine=[[The New Yorker]]|date=March 2, 2009}}
* {{cite web|last1=Morris|first1=Bonnie J.|title=Dyke Culture and the Disappearing L|url=http://www.slate.com/blogs/outward/2016/12/22/disappearing_lesbians_and_the_need_to_preserve_dyke_culture.html|website=Outward|publisher=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=December 22, 2016}}
* {{cite web|last1=Obinwanne|first1=Ashley|title=Why I'm a Lesbian (Not Queer)|url=http://lesbiansovereverything.com/why-im-a-lesbian-not-queer/|website=Lesbians Over Everything|date=April 18, 2016}}
* {{cite web|last1=OLOC Boston (Old Lesbians Organizing for Change)|title=Erasing Lesbians|url=https://www.theproudtrust.org/resources/research-and-guidance-by-other-organisations/lesbian-erasure-oloc-boston/|website=The Proud Trust|date=2016|access-date=2019-09-17|archivedate=2019-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622150502/https://www.theproudtrust.org/resources/research-and-guidance-by-other-organisations/lesbian-erasure-oloc-boston/|deadurl=yes}}
* {{cite news|last1=Trebay|first1=Guy|title=The Subtle Power of Lesbian Style|url=https://www.nytimes.com/2004/06/27/style/the-subtle-power-of-lesbian-style.html|work=[[The New York Times]]|date=June 27, 2004}}

; গ্ৰন্থ, পত্ৰিকা আদি
* {{cite book|editor1-last=[[Ruth Barrett|Barrett]]|editor1-first=Ruth|title=Female Erasure: What You Need To Know About Gender Politics' War on Women, the Female Sex and Human Rights|date=2016|publisher=Tidal Time Publishing|location=California|edition=1st|isbn=978-0997146707}}
* {{cite book|last1=[[Terry Castle|Castle]]|first1=Terry|title=The Apparitional Lesbian: Female Homosexuality and Modern Culture|date=1995|publisher=[[Columbia University Press]]|edition=1st|isbn=0-231-07652-5}}
* {{cite book|editor1-last=Cogan|editor1-first=Jeanine C.|editor2-last=Erickson|editor2-first=Joanie M.|title=Lesbians, Levis and Lipstick: The Meaning of Beauty in Our Lives|date=1999|publisher=[[The Haworth Press]]|isbn=0-7890-0661-8}}
* {{cite book|editor1-last=Cooper|editor1-first=Sara E.|title=Lesbian Images in International Popular Culture|date=2010|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1560237969}}
* {{cite book|editor1-last=Jay|editor1-first=Karla|title=Dyke Life: From Growing Up To Growing Old, A Celebration Of The Lesbian Experience|date=1995|publisher=[[Basic Books]]|isbn=978-0465039074|url=https://archive.org/details/dykelifefromgrow00jayk}}
* {{cite book|last1=[[Sheila Jeffreys|Jeffreys]]|first1=Sheila|title=Unpacking Queer Politics: A Lesbian Feminist Perspective|date=2003|publisher=[[Polity (publisher)|Polity]]|edition=1st|isbn=978-0745628370|url=https://archive.org/details/unpackingqueerpo00jeff}}
* {{cite journal|last1=Katz|first1=Sue|title=Working class dykes: class conflict in the lesbian/feminist movements in the 1970s|journal=The Sixties: A Journal of History, Politics and Culture|date=2017|volume=10|issue=2|pages=281–289|publisher=[[Routledge]]|issn=1754-1328|doi=10.1080/17541328.2017.1378512}}
* {{cite book|last1=Kennedy|first1=Elizabeth Lapovsky|last2=Davis|first2=Madeline D.|title=Boots of Leather, Slippers of Gold: The History of a Lesbian Community|date=1993|publisher=[[Routledge]]|isbn=0-415-90293-2|url=https://archive.org/details/bootsofleathersl00kenn_0}}
* {{cite book|last1=Lowey|first1=Robin|title=Game Changers: Lesbians You Should Know About|date=2017|publisher=Epochalips Books|edition=1st|isbn=978-1532353710|oclc=1049175226}}
* {{cite book|editor1-last=McHugh|editor1-first=Kathleen A.|editor2-last=Johnson-Grau|editor2-first=Brenda|editor3-last=Sher|editor3-first=Ben Raphael|title=The June L. Mazer Lesbian Archives: Making Invisible Histories Visible|url=https://archive.org/details/MakingInvisibleHistoriesVisibleTheJuneL.MazerLesbianArchive|date=2014|publisher=[[UCLA Center for the Study of Women]] ([[Regents of the University of California]])|isbn=978-0-615-99084-2}}
* {{cite book|last1=Millward|first1=Liz|last2=Dodd|first2=Janice G.|last3=Fubara-Manuel|first3=Irene|title=Killing Off the Lesbians: A Symbolic Annihilation on Film and Television|date=2017|publisher=[[McFarland &amp; Company]]|location=Jefferson, North Carolina|isbn=978-1476668161}}
* {{cite book|last1=Morris|first1=Bonnie J.|title=The Disappearing L: Erasure of Lesbian Spaces and Culture|date=2016|publisher=[[SUNY Press]]|edition=1st|isbn=978-1-4384-6177-9|url=http://www.sunypress.edu/p-6263-the-disappearing-l.aspx}}
* {{cite book|last1=Myers|first1=JoAnne|title=The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage (The A to Z Guide Series, No. 73)|date=2003|publisher=[[The Scarecrow Press]]|location=Lanham, Maryland|edition=1st|isbn=978-0-8108-6811-3|url=https://rowman.com/ISBN/9780810863279/The-A-to-Z-of-the-Lesbian-Liberation-Movement-Still-the-Rage}} (Original U.S. copyright is 2003.)
* {{cite book|last1=Richards|first1=Dell|title=Lesbian Lists: A Look at Lesbian Culture, History, and Personalities|date=1990|publisher=[[Alyson Publications]]|edition=1st|isbn=155583163X|url=https://archive.org/details/lesbianlistslook00rich_0}}

; শ্ৰাব্য সংযোগ
* {{cite web|author=Guy Raz|title='Late-Life Lesbians' Reveal Fluidity Of Sexuality|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=129050832|website=[[All Things Considered]]|publisher=[[NPR]]|date=August 7, 2010}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons category|Lesbianism}}
{{wikiquote}}
{{Wiktionary|lesbian|Lesbian|lesbianism}}
* [https://curlie.org//Society/Gay,_Lesbian,_and_Bisexual/Lesbian  ''Lesbian''] at Curlie.org
* [https://www.lesbianmedia.tv  ''Lesbian'' Media]
* [http://lesbiansovereverything.com/  Lesbians Over Everything]

[[শ্ৰেণী:যৌন অভিমুখিতা]]
[[শ্ৰেণী:এলজিবিটি]]
[[শ্ৰেণী:সমকামিতা]]</text>
      <sha1>misav0n1w604h2ncyone4gfzi2li32n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:অসমৰ জনগোষ্ঠী</title>
    <ns>1</ns>
    <id>57231</id>
    <revision>
      <id>453593</id>
      <parentid>226850</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:02:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:38C4:F0D4:60A3:57E8:8346:ACB2</ip>
      </contributor>
      <comment>/* অসমৰ জনগাঁথনিত প্ৰব্ৰজনৰ প্রভাৱ */ নতুন অনুচ্ছেদ</comment>
      <origin>453593</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71205" sha1="nesd9q4jlps24xypvevv0ikk8tcdrdn" xml:space="preserve">জনগাঁথনিৰ ফালৰ পৰা অসম এখন ভূ-স্বৰ্গস্বৰূপ৷ বিভিন্ন ধৰ্মৰ, জাতিৰ, সংস্কৃতিৰ মানুহে উমৈহতীয়া সহিষ্ণুতা, পাৰস্পৰিক সহযোগিতা আৰু সৌহাৰ্দ্যৰে অসমৰ জনগাঁথনি সমৃদ্ধ কৰিছে আৰু বৃহৎ অসমীয়া সমাজ গঢ়ি তুলিছে৷ অসমৰ জনগাঁথনিক আমি বিভিন্ন দৃষ্টিকোণেদি আলোচনা কৰিব পাৰোঁ, যেনে— নৃতাত্ত্বিক দৃষ্টিভংগীৰে, ধৰ্মীয় পৰম্পৰাৰে, ভাষাতাত্ত্বিক দিশেৰে৷
নৃতাত্ত্বিক দৃষ্টিভংগীৰে আলোচনা কৰিলে আমি দেখোঁ যে অসমৰ জনগাঁথনি বা অসমৰ সমাজ গঠন প্ৰক্ৰিয়াত মূলতঃ তিনিটা প্ৰজাতিয়ে অংশগ্ৰহণ কৰিছে, যথা— অষ্ট্ৰলয়ড, মংগোলয়ড আৰু ককেছীয়৷ উল্লেখযোগ্য যে সাম্প্ৰতিক সময়ত পৃথিৱীৰ সমগ্ৰ মানৱকে এটা জীৱগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে৷ সেই গোষ্ঠীটো হ’ল মানৱ জীৱগোষ্ঠী আৰু ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম হম’ ছিপিয়েন্স ৷ ইয়াক পুনৰ নিগ্ৰো বা নেগ্ৰিট, অষ্ট্ৰেলীয় বা অষ্ট্ৰলয়ড, মংগোলীয় বা মংগোলয়ড আৰু ককেছীয় নামেৰে চাৰিটা প্ৰজাতিত ভাগ কৰা হয়৷ অৱশ্যে কোনো কোনোৱে অষ্ট্ৰেলীয় খিনিক বেলেগ বুলি নিৰ্ধাৰণ নকৰি ককেছীয়ৰে অন্তৰ্গত বুলিও বিবেচনা কৰে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ৮-৯) ভাৰতীয় জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজত থকা বিভিন্ন প্ৰজাতীয় উপাদান সম্পৰ্কে ভিন্‌ ভিন্‌ সময়ত বেলেগ বেলেগ নৃতাত্ত্বিকে নিজ নিজ ধৰণে শ্ৰেণীবিভাজন কৰি ব্যাখ্যা কৰিছে আৰু প্ৰত্যেকেই বেলেগ বেলেগ ধৰণে একোখনকৈ প্ৰজাতিকৰণৰ তালিকা দাঙি ধৰিছে৷ এই প্ৰজাতিকৰণৰ তালিকাসমূহৰ ভিতৰত বিৰজা শংকৰ গুহৰ প্ৰজাতিকৰণ তালিকাখনেই আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় তথা স্বীকৃত; কাৰণ এই তালিকাখন যিবিলাক তথ্যৰ আধাৰত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে সেই তথ্যসমূহ সকলোৰে বাবে সহজলভ্য৷ সেয়ে কোনোবাই ভাৰতীয় জনগাঁথনিৰ প্ৰজাতিগত উপাদানৰ বিষয়ে আলোচনাত প্ৰবৃত্ত হ’লেই এই তালিকাখনলৈকে আঙুলিয়াই দিয়ে৷ (Das, 2010, p. 66) গুহই ১৯৩৩ চনত দিয়া প্ৰজাতিগত তালিকাখন তলত উল্লেখ কৰা হ’ল
(1) Negrito
(2) Proto-Australoid
(3) Mongoloid
(a) Palae-Mongoloid divided in to
(i) Longheaded and
(ii) broad- headed
(b) Tibeto-Mongoloid
(4) Mediterranean
(a) Palae- Mediterranean
(b) Mediterranean
(c) Oriental type
(5) Western Brachylephal
(a) alpinoid
(b) Donaric
(c) Armenoid
(6) Nordic (Q.I. Das, 2010, p. 67-68)
গুহৰ প্ৰজাতিগত তালিকা সম্পৰ্কে ভূৱন মোহন দাসৰ এষাৰ মন্তব্য উল্লেখযোগ্য ‘‘…নেগ্ৰিটো নিগ্ৰো প্ৰজাতিৰ প্ৰতিনিধি৷ প্ৰায়-অষ্ট্ৰেলীয়বোৰেই অষ্ট্ৰেলীয়; ভূমধ্য সাগৰীয়, পশ্চিমীয় প্ৰশস্তমস্তকী আৰু নাৰ্ডিক ককেছীয়ৰ অন্তৰ্ভূক্ত৷ মংগোলীয় লোক আছেই৷ গুহৰ মতে ভাৰতৰ আদিবাসীবোৰ প্ৰধানকৈ প্ৰায়-অষ্ট্ৰলীয় আৰু মংগোলীয় উপাদানেৰে গঠিত৷’’ (দাস, ২০০৫ , পৃ.০৯)
এই কথাৰ আধাৰত ধাৰণা কৰিব পাৰি যে অসমৰ জনগাঁথনিও এই কেইটা প্ৰজাতীয় উপাদানেৰেই গঠিত৷ অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে সময়ৰ গতিত এই প্ৰজাতিগত উপাদানসমূহ এনেদৰে সংমিশ্ৰিত হৈ পৰিছে যে কোনো এটা জাতিৰ মাজতেই সম্পূৰ্ণ ৰূপত প্ৰজাতিগত উপাদানসমূহ সংৰক্ষিত হোৱা নাই৷
গুহৰ প্ৰজাতিগত তালিকাত থকা প্ৰথম প্ৰজাতিটো হ’ল নেগ্ৰিটো৷ অসমৰ জনগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত কোনো কোনো নৃতত্ত্ববিদে নেগ্ৰিট প্ৰজাতিৰ উপাদান সংমিশ্ৰিত হৈ আছে বুলি মত পোষণ কৰিছিল (Chatterji, 1974, p.7; Q. I. Das, 2010, p. 71) যদিও সাম্প্ৰতিক কালত সম্পন্ন কৰা ৰক্তজিন পৰীক্ষাত প্ৰমাণ হৈছে যে এই ভূখণ্ডৰ কোনো জনসমষ্টিৰ গাত নেগ্ৰিট প্ৰজাতিৰ উপাদান নাই৷ নৃতত্ত্ববিদ G. Oliver -ৰ মতে “none of the subjects showed any Negritude characteristic.” (Q. I. Das, 2010, p. 71) মূলতঃ বৰ অসমৰ বাসিন্দা নগা জনগোষ্ঠীৰ মাজত দেখা পোৱা কেকোৰা চুলিৰ বৈশিষ্ট্যটোৰ লগতে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিক জীৱনত দেখা পোৱা দুই এক বৈশিষ্ট্যৰ আধাৰত তেওঁলোকৰ গাত নেগ্ৰিট উপাদান আছিল বুলি বিবেচনা কৰা হৈছিল৷ (দাস, ২০০৫, পৃ.০৯)
এই ভূখণ্ডৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰতৰে আদিম অধিবাসীসকল অষ্ট্ৰেলীয় প্ৰজাতিৰ আছিল বুলি বিভিন্ন নৃতাত্ত্বিকে মত পোষণ কৰিছে৷ ‘‘অষ্ট্ৰেলীয়সকল বিভিন্ন নামেৰে পৰিচিত৷ কোনোৱে এই বিধ লোকৰ নাম দিছে প্ৰাক্‌-দ্ৰাবিড়, কোনোৱে প্ৰাক্‌-অষ্ট্ৰেলীয়, কোনোৱে ভেড্ডীয়, কোনোৱে বা নিষাদ৷’’ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১০) নৃতাত্ত্বিকভাৱে অষ্ট্ৰেলীয় বা অষ্ট্ৰলয়ড বোলা জনসমষ্টিটোকেই ভাষাতাত্ত্বিকসকলে অষ্ট্ৰিক বোলে৷ দুই এক পণ্ডিতে এই ক্ষেত্ৰত সঠিক সিদ্ধান্ত প্ৰদান কৰা নাই৷ ভূৱন মোহন দাসে কৈছে ‘‘অষ্ট্ৰেলীয় ভাষা কি আছিল সেই বিষয়ে সঠিককৈ একোকে ক’ব নোৱাৰি, কিন্তু অষ্ট্ৰিক ভাষা আৰু অষ্ট্ৰেলীয়ৰ মাজত কিবা এটা সম্বন্ধ থকা যেন লাগে৷’’ (দাস, ২০০৫ , পৃ. ১১) কিন্তু ঐতিহাসিক ৰমিলা থাপাৰে স্পষ্ট ৰূপে কৈ গৈছে “ Proto Austroloid was the basic element in India population and their speech was of the Austric.” (Thapar, 1990, p. 67)
মন কৰিবলগীয়া যে, অসমৰ কোনো জনগোষ্ঠীয়েই অষ্ট্ৰেলীয় প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত নহয়৷ অৱশ্যে সাম্প্ৰতিক কালত হোৱা ৰক্তজিন পৰীক্ষাত নিৰ্ণিত হৈছে ‘‘একালত অসম, উত্তৰ বংগ আৰু আনকি নেপালৰ একাংশলৈকে অষ্ট্ৰো-এছীয় জাতি জনজাতিৰ লোক বিস্তৃত হৈ আছিল৷ পিছলৈ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা অহা এটা প্ৰব্ৰজনৰ সোঁতে অন্য ধৰণৰ ৰক্তজিন এওঁলোকৰ মাজত প্ৰৱেশ কৰালে৷’’ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১২-১৩) উল্লেখযোগ্য যে এসময়ৰ বৰ অসমৰ বাসিন্দা খাচীয়াসকলৰ ভাষা অষ্ট্ৰিক যদিও এওঁলোক মূলতঃ মংগোলীয় প্ৰজাতিৰ হে— “The Khasis who mainly lives in Meghalaya deserve a special treatment, because though they are Mongoloid, they speak Austric language which is somehow associated with the Austroloid.” (Das, 2010, p. 87) অৱশ্যে খাচীসকল অষ্ট্ৰলয়ড নে মংগোলয়ড আছিল সেই বিষয়ে সঠিক সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ব পৰা নাই৷ তথাপিও এই সমগ্ৰ ভূখণ্ডৰ মংগোলয়ড জনগোষ্ঠীৰ মাজত অষ্ট্ৰলয়ড উপাদান নিহিত হৈ থকাৰ কাৰণে তেওঁলোকক মংগোলয়ড বুলি বিবেচনা কৰি প্ৰব্ৰজন কালতে অষ্ট্ৰিক ভাষা নিজৰ কৰি ল’লে বুলি পণ্ডিতসকলে মতপোষণ কৰে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১২) উল্লেখ্য যে অসমীয়া সমাজ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশত অষ্ট্ৰিকসকলৰ অৱদান অপৰিসীম৷ (বৰা, ২০০৮ , পৃ. ৩৩)
ঊনবিংশ শতিকাত বৃটিছসকলে অসমত চাহ খেতি আৰম্ভ কৰে আৰু চাহবাগানত কাম কৰিবলৈ বনুৱা হিচাপে মধ্য ভাৰতৰ বিভিন্ন ঠাইৰ পৰা অজস্ৰ লোক আনে৷ এনেদৰে অহা বনুৱাসকল আৰু তেওঁলোকৰ বংশধৰসকলক লৈয়েই অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ সৃষ্টি হ’ল৷ চাহ জনগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত কোল, মুণ্ডা, খাৰীয়া, ভূমিজ, চাওতাল আদি লোকসকল অষ্ট্ৰেলীয় প্ৰজাতিৰ, তেওঁলোকৰ ভাষাও অষ্ট্ৰো-এছীয়৷ (বৰা, ২০০৮ , পৃ. ৩৩)অসমৰ কেতবোৰ জাতি জনজাতি যেনে কেওঁট, চাওতাল, কুকি, মণিপুৰী, কছাৰী, মেঘালয়ৰ খাচী, জয়ন্তীয়া জনগোষ্ঠী  আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশৰ ৱাংচু নামেৰে এটা জনজাতিৰ মাজত অষ্ট্ৰিক প্ৰজাতিৰ লোকসকলৰ কিছু মিল দেখা যায়।কোনো কোনো পণ্ডিতৰ মতে মংগোলীয়সকল অসমলৈ অহাৰ আগতে দক্ষিণ ভাৰতৰ দ্ৰাবিড় জাতিৰ এচাম লোক অসমলৈ আহিছিল যেনে দুম বা নাদিয়াল, কৈৱৰ্ত আৰু তেওঁলোক ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাত বাস কৰিছিল। পাছত মংগোলীয়সকল অহাত এওঁলোকে মংগোলীয়সকলৰ লগত মিলি পৰিল আৰু এতিয়া তেওঁলোকৰ মংগোলীয় লক্ষণেই বেছি। দুম বা নাদিয়াল সকলকো কৈৱৰ্ত বুলি মানা হয় যদিও আছলতে কেওঁট সকল হে প্ৰকৃত কৈৱৰ্ত আৰু অষ্ট্ৰিক-মংগোলীয় মুলৰ লোক।
অসমৰ প্ৰাচীন বাসিন্দাসকলৰ ভিতৰত অষ্ট্ৰেলীয়সকলৰ পিছতে আমি পাওঁ মংগোলীয়সকলক৷ প্ৰাচীন সংস্কৃত গ্ৰন্থত এওঁলোককে ‘কিৰাত’ আখ্যা দিয়া হৈছে৷ কিৰাতসকলৰ প্ৰথম উল্লেখ পোৱা যায় যজুৰ্বেদত৷ (দাস, ২০০৫ , পৃ. ১৫; বৰা, ২০০৮ , পৃ. ৩৬) বিষুপুৰাণ আৰু মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণত বৰ্ণিত আছে যে ভাৰতৰ মধ্য অঞ্চলত ব্ৰাহ্মণ, ক্ষত্ৰিয়, বৈশ্য আৰু শূদ্ৰসকলে বাস কৰে; পশ্চিম অঞ্চলত যৱনসকলৰ আৰু পূৰ্ব অঞ্চলত কিৰাতসকলৰ বাস৷ মহাভাৰতত ভীমে দিগ্বিজয় কৰিবলৈ ওলাই গৈ বিদেহ ৰাজ্য পাৰ হৈ সাতজন কিৰাত ৰজাক ৰণত ঘটুওৱা কথা বৰ্ণনা কৰা হৈছে৷ সম্ভৱতঃ তেতিয়া সমগ্ৰ পূৰ্বাঞ্চলতে কিৰাতসকলৰ আধিপত্য আছিল৷ খ্ৰীঃ ১৪ শতিকাত গ্ৰীক ভাষাত ৰচিত নৌবিদ্যাৰ পুথি দি পেৰিপ্লাছ অব্‌ দি এৰিথ্ৰিয়ান ছিত ‘কিৰহাডি’ বুলি এই কিৰাতসকলৰ কথাকে কোৱা হৈছে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১৫) সাম্প্ৰতিক কালত সুনীতি কুমাৰ চেটাৰ্জীয়েও অসমৰ সংস্কৃতিক বহল অৰ্থত ‘কিৰাত জন কৃতি’ ৰূপে উল্লেখ কৰি একে নামৰ গ্ৰন্থত আলোচনা কৰিছে৷ এই কথাখিনিয়েই সূচাই অসমৰ জনগাঁথনিত মংগোলীয়সকলৰ অৱদান কিমান৷
কিংবদন্তি অনুসাৰে প্ৰাচীন কালত প্ৰাগ্‌জ্যোতিষত মহীৰঙ্গ দানৱ নামেৰে এজন ৰজাই ৰাজত্ব কৰিছিল৷ গুৱাহাটীৰ ওচৰৰ মৈৰাং পৰ্বতৰ নামৰ পৰা মহীৰঙ্গৰ নাম হৈছিল বুলি কোৱা হয়৷ মৈৰাং শব্দৰ উৎপত্তি বড়ো ভাষাৰ পৰা হৈছে৷ মহীৰঙ্গৰ পিছত ক্ৰমে হটকাসুৰ, সম্বৰাসুৰ, ৰত্নাসুৰ আৰু ঘটকাসুৰ ৰজা হৈছিল৷ মহীৰঙ্গৰ পৰা ঘটকাসুৰলৈ এই সকল ৰজা আছিল কিৰাত অৰ্থাৎ মংগোলীয়৷ ঘটকাসুৰক পৰাস্ত কৰি ৰজা নৰকে নিজ ৰাজবংশ প্ৰতিষ্ঠা কৰে৷ ৰজা হোৱাৰ পিছতে নৰকে এই ৰাজ্যৰ নাম প্ৰাগ্‌জ্যোতিষৰ পৰা কামৰূপলৈ পৰিৱৰ্তন কৰে৷ (কলিতা, ২০০৬ , পৃ. ২)
কিৰাত আখ্যাৰে আখ্যায়িত মংগোলীয় প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কাৰ্‌বি, মিছিং, বড়ো, ডিমাছা, গাৰো, ৰাভা, দেউৰী, মেছ, লালুং, সোণোৱাল, হাজং‚কোচৰাজবংশী আদি জনজাতিসমূহে প্ৰাচীন কালৰে পৰা অসমৰ পাহাৰে-ভৈয়ামে বসবাস কৰি আহিছে৷ একে প্ৰজাতিৰে টাই-আহোমসকল ত্ৰয়োদশ শতিকাত ব্ৰহ্মদেশৰ পৰা অসমলৈ আহে আৰু পৰৱৰ্তীকালত তেওঁলোকৰ নেতৃত্বতে আটাইবোৰ জাতিৰ মাজত সংযোগ আৰু সমাহৰণৰ যোগেদি অসমীয়া সংস্কৃতিয়ে এক বৰ্ণাঢ্য ৰূপ লাভ কৰে৷ (Das, 2010, pp. 90-110) ভাষাগোষ্ঠীৰ ফালৰ পৰা এওঁলোক তীব্বত চীনীয় বা চীন তিব্বতীয় বোলা হয়৷ চীন দেশৰ দক্ষিণ-পশ্চিম অঞ্চলৰ য়াং ছিকিয়াং অঞ্চল আৰু [[হোৱাংহো নদী]]ৰ উৎপত্তি স্থলেই এই জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলৰ আদিম বাসস্থান বুলি অনুমান কৰা হয়৷ (ঠাকুৰ, ১৯৮৩ , পৃ. ৩)
অসমৰ জাতি গঠন প্ৰক্ৰিয়াত অংশগ্ৰহণ কৰা তৃতীয়টো প্ৰজাতি হ’ল ককেছীয়৷ এই ককেছীয় প্ৰজাতিৰ কেইবাটিও উপ-প্ৰজাতিয়ে বিভিন্ন সময়ত অসমলৈ প্ৰব্ৰজিত হৈছে৷ ককেছীয় প্ৰজাতিৰ ঠাল-ঠেঙুলি বোৰ হ’ল ভূমধ্য সাগৰীয়, পশ্চিম প্ৰশান্তমস্তকী, ইৰানো-চীথীয় ইত্যাদি৷
ককেছীয় প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত ভূমধ্য সাগৰীয় প্ৰজাতিৰ লোকসকলেই প্ৰাচীন সিন্ধু সভ্যতা গঢ়ি তুলিছিল৷ বৰ্তমান ভাৰতত তেওঁলোকৰ বিস্তাৰ দাক্ষিণাত্যতে বেছি যদিও ভাৰতৰ আন আন ঠাইৰ লগতে উত্তৰ-পূৱ ভাৰতৰ লোকৰ মাজতো ভূমধ্য সাগৰীয় উপাদান বিদ্যমান৷ তেওঁলোক ইণ্ডো-দ্ৰাবিড় নামেৰে পৰিচিত আৰু দ্ৰাবিড় ভাষা ভাষী৷ পূৰ্বতে তেওঁলোকৰ বিস্তাৰ ভাৰতৰ উত্তৰাঞ্চলতো প্ৰবল আছিল যদিও পৰৱৰ্তী কালত প্ৰব্ৰজন ঘটা ইণ্ডো-আৰ্যসকলে তেওঁলোকক ভাৰতৰ উত্তৰ অংশৰ পৰা দক্ষিণ অঞ্চললৈ খেদি পঠিয়ালে৷ (Das, 2010, p. 115) এই প্ৰজাতিৰ লোকসকল কেতিয়া অসমত প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰৱেশ কৰিলে তাৰ কোনো সঠিক সময়সীমা নিৰূপণ কৰিব নোৱাৰি৷ উল্লেখযোগ্য যে, ভূমধ্যসাগৰীয়সকলৰো বিভিন্ন প্ৰকাৰভেদ আছে৷ তাৰে এটা ঠাল অতি প্ৰাচীন কালতে এই ভূখণ্ড মাজেদি দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈকে বিস্তৃত হৈ আছিল৷ নৃতত্ত্ববিদ ইলিয়ট স্মিথে এই ভাগটোক ‘কপিল উপ-প্ৰজাতি’ বুলি নামকৰণ কৰিছে৷ এই সম্পৰ্কে ভূবন মোহন দাসে মন্তব্য কৰিছে— ‘‘It is not perfectly known at what time the race known as Dravidians entered Assam… …the Brown Race and existence of Nesbit element in certain populations, a suggestive  of Dravidian migration into this part of the country in a very ancient time. However, it is difficult to ascertain the time.’’ (Das, 2010, pp. 115-116)
অসমত ৰাজত্ব কৰা নৰকাসুৰ ভূমধ্য সাগৰীয় প্ৰজাতিৰ লোক আছিল আৰু নৰকাসুৰৰ সময়তে অসমলৈ ভূমধ্য সাগৰীয় উপাদান অহাৰ সম্ভাৱনা আছে বুলি বহু পণ্ডিতে মত পোষণ কৰে৷ (Baruah,1978, p.20 ; Das, 2010, p. 116) অৱশ্যে আন এচাম পণ্ডিতে তেওঁ কিৰাত আছিল বুলিহে মতপোষণ কৰে৷ প্ৰফুল্ল মহন্তই তেওঁৰ জনগোষ্ঠীগত চেতনা : আত্মপ্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰশ্ন নামৰ গ্ৰন্থখনত নৰক সম্বন্ধে পুৰাণসমূহত বৰ্ণিত আখ্যানটোৰ বিষয়ে বাণীকান্ত কাকতিয়ে তেওঁৰ পুৰণি কামৰূপৰ ধৰ্মৰ ধাৰা (১৯৫৫) নামৰ কিতাপখনত হোৱা আলোচনাৰ আঁত ধৰি আৰু ৰমিলা থাপাৰ, ডি. ডি. কৌশম্বী, ৰামচৰণ শৰ্মা আদিয়ে পুৰাকথা সম্পৰ্কে আৰম্ভ কৰা আধুনিক বিজ্ঞানসন্মত অধ্যয়নৰ প্ৰসংগ উল্লেখ কৰি পুৰাকথাৰ মাজত লুকাই থকা ঐতিহাসিক সত্যৰ অষেণত ৰত হৈছে৷ তেওঁ মন্তব্য কৰিছে— ‘‘ৰাজ্যভাৰ লোৱাৰ পাছত নৰকে লাহে লাহে নিজ ভাই-ককাই, জ্ঞাতি-কুটুমৰ ওচৰ চাপি যাবলৈ ধৰিলে৷’’ (মহন্ত, ২০০৯ , পৃ. ৪২-৪৩) অৰ্থাৎ— নৰক প্ৰকৃততে কিৰাত আছিল৷ উল্লেখযোগ্য যে, ভূমধ্য সাগৰীয় প্ৰজাতিৰ গাত দেখা পোৱা কেতবোৰ উপাদান সাম্প্ৰতিক কালৰ অসমৰ মানুহৰ মাজতো দেখা যায়; কিন্তু পৰিৱেশ, সংমিশ্ৰণ আদি নানান কাৰণত সেই লক্ষণবোৰে বিভিন্ন ৰূপ লৈছে৷ আধুনিক কালত চাহ বনুৱা হিচাপে মধ্য ভাৰতৰ পৰা প্ৰব্ৰজিত হৈ অহা লোকসকলৰ মাজতো ভূমধ্য সাগৰীয় দ্ৰাবিড় জনগোষ্ঠীৰ বংশধৰ পোৱা যায়৷
ককেছীয় প্ৰজাতিৰ আন এটা ঠাল আলপাইন-আৰ্মেনীয়সকলেও হিমালয়ৰ পাদদেশেৰে আহি অসমত প্ৰৱেশ কৰিছিল বুলি কনকলাল বৰুৱাই অনুমান কৰে (Baruah,1978, p.19) আৰু ভুৱন মোহন দাসে ‘‘ভূমধ্য সাগৰীয়ৰ লগতে আলপাইন-আৰ্মেনীয়ৰ উপাদানৰ অৱস্থিতিও দেখি অহা হৈছে৷… …কিন্তু প্ৰকৃত আলপাইন-আৰ্মেনীয় উপাদানৰ প্ৰাবল্য আধুনিক অসমৰ মানুহৰ মাজত কম ’’(দাস, ২০০৫, পৃ. ২০) বুলি মন্তব্য কৰিছে৷ উল্লেখযোগ্য যে, পশ্চিম অঞ্চলৰ পৰিৱৰ্তে উত্তৰ-পূব দিশৰ পৰাও ককেছীয় লোকৰ এটা ঠাল অসমত প্ৰৱেশ কৰিছিল বুলি বহু পণ্ডিতে মত পোষণ কৰে৷ এই ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকে মিছিমি, ডফলা, নগা, মণিপুৰীসকলৰ মাজত দেখা পোৱা ককেছীয় উপাদানবোৰলৈ আঙুলিয়াইছে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ২০)
ইয়াৰ উপৰি ককেছীয়ৰ অন্তৰ্গত ইৰানো-চীথীয় নামৰ আন এটা গোষ্ঠীও ভাৰতৰ লগতে অসমলৈও প্ৰব্ৰজিত হৈছিল৷ ভূবন মোহন দাসে এই গোষ্ঠীটোৰ লক্ষণৰ লগত অসমৰ কেইবাটিও জাতিৰ লক্ষণসমূহ বিচাৰ কৰি ঠিৰাং কৰিছে যে ‘‘অসমৰ বিভিন্ন জাতিগোটৰ মাজত ইৰানো-চীথীয় উপাদানৰ প্ৰাবল্য বেছি যেন অনুমান হয়৷’’(দাস, ২০০৫, পৃ. ২৩)
অসমৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষলৈ প্ৰব্ৰজিত হোৱা শেষ ফৈদটো হ’ল আৰ্যসকল৷ আৰ্যসকলৰ প্ৰব্ৰজনৰ কাল খ্ৰীঃ পূঃ ১২০০ শতিকা বুলি অনুমান কৰা হয়৷ অৱশ্যে বহু বুৰঞ্জীবিদে আৰ্যসকলক এটা নিৰ্দিষ্ট নৃগোষ্ঠী হিচাপে বিবেচনা কৰিব নিবিচাৰে৷ ( Kosambi, 1965, p. 73) এই সম্পৰ্কে ৰমিলা থাপাৰেও কৈ গৈছে — ‘‘Aryan is in fact a linguistic term indicating a speech group of Indo-Europeans origin, and is not an ethnic term. To refer to the coming of Aryan is therefore inaccurate. However this inaccuracy has become so current in historical studies of early India that is would sound unduly pedantic to refer to the Aryans as the Aryan speaking peoples. Their ethnic identity is not known on the basis of Indian evidence.’’ (Thapar, 1990, p. 27)
ঠিক সেইদৰে ৰামচৰণ শৰ্মাই আৰ্যসকলৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পণ্ডিতে আগবঢ়োৱা মতামত বিশ্লেষণ কৰি এক নিৰ্দিষ্ট মতত উপনীত হৈছে যে ঋগ্‌বেদত যি আৰ্য জনগোষ্ঠীৰ কথা কোৱা হৈছে সিহঁত হয়তো এক নৃকুলভুক্ত নাছিল, কিন্তু তেওঁলোকে এক হৈ আছিল এক সাধাৰণ ভাষা আৰু একে ধৰণৰ জীৱন যাত্ৰাৰ বন্ধনত৷ (Sharma,1990, pp. 7-8) এই কথাৰ প্ৰমাণস্বৰূপে আমি গুহৰ প্ৰজাতিকৰণ তালিকাখনলৈকে আঙুলিয়াব পাৰোঁ, কাৰণ সেই তালিকাখনতো আৰ্য নামেৰে কোনো উপ প্ৰজাতি অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা নাই৷ সেয়ে আৰ্যসকলক নৃতাত্ত্বিক দৃষ্টিভংগীৰে বিচাৰ কৰা সম্ভৱ নহয়৷
আৰ্যসকলৰ এক নৃগোষ্ঠী সম্ভূত নহয় যদিও তেওঁলোক আছিল উন্নত কৃষি পদ্ধতি সমৃদ্ধ, সাংগঠনিক শক্তি সম্পন্ন, সহজে সকলোৰে লগত মিলি যাব পৰা, মিলাব পৰা গুণযুক্ত আৰু এখন নতুন সমাজ গঢ়াৰ বাবে অত্যাৱশ্যক বহু উপাদানৰ সমাহাৰেৰে গঠিত এক সংমিশ্ৰিত জনসমষ্টি৷ মন কৰিবলগীয়া যে, আৰ্যসকলৰ জাতিগত প্ৰসাৰতকৈ তেওঁলোকৰ উৎপাদন কৌশল আৰু জীৱন যাত্ৰা পদ্ধতিৰহে (ইয়াৰ ভিতৰত ভাষাকো ধৰিব লাগিব, কাৰণ আদিম লোকে অত্যাৱশ্যকীয় বুলি বিবেচনা কৰা আৰ্য পূজা পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰাৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ উচ্চ ভাব প্ৰকাশক ভাষাও গ্ৰহণ কৰিছিল) প্ৰসাৰ ঘটিছিল৷ কাৰণ আদিবাসীসকলে আৰ্যসকলৰ অনুষ্ঠানৰ লগত গভীৰভাৱে জড়িত থকা নতুন উৎপাদনত আহিলাবোৰকো অত্যাৱশ্যকীয় বস্তু বুলি গ্ৰহণ কৰিছিল৷ (কৌশাম্বী, ১৯৮১, পৃ. ১০৭)
উন্নত কৃষি কৰ্মৰ অধিকাৰী, ধাতুবিদ্যাত পাৰদৰ্শী এই আৰ্যসকলে ভাৰতীয় সভ্যতা আৰু সংস্কৃতিৰ বিকাশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভুমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল৷ এই ক্ষেত্ৰত ডি. ডি. কৌশাম্বীয়ে কোৱা এষাৰ মন্তব্য উল্লেখযোগ্য — ‘‘আৰ্যসকলে যিহকে শুজা যেন পাইছিল তাকে সংস্পৰ্শলৈ অহা সকলো লোকৰ পৰা গ্ৰহণ কৰিছিল৷ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ দৈহিক আৰু প্ৰজননমূলক বৈশিষ্ট্য একে বুলিব নোৱাৰি৷ তেওঁলোকৰ মাজত তুলি লোৱা প্ৰথা ব্যাপকভাৱে প্ৰচলিত আছিল আৰু বিভিন্ন ধৰণৰ সংসৰ্গ আৰু বিজয়ৰ দ্বাৰা আৰ্য কৰা মানুহৰ লগত তেওঁলোকৰ বিয়া-বাৰু হৈছিল৷’’ (কৌশাম্বী, ১৯৮১, পৃ. ৮৮) সিন্ধু আৰু গঙ্গা উপত্যকাত পশ্চিম বিহাৰ পৰ্যন্ত আৰ্যসকলৰ আছিল অখণ্ড বিস্তাৰ; তাৰ পূৱফালে বংগ, অসম আদিত বিক্ষিপ্তভাৱে তেওঁলোকে বিস্তাৰ লাভ কৰিছিল৷ হয়তো সৰু সৰু দলত বিভিন্ন সময়ত আৰ্যসকল পূবলৈ আগবাঢ়িছিল৷ কিন্তু কেতিয়াৰে পৰা আৰ্যসকলে অসমত প্ৰৱেশ কৰিলে তাৰ কোনো সঠিক তথ্য উপলব্ধ নহয়৷ [[কালিকা পুৰাণ]]ত পোৱা যায় যে নৰকে কিৰাতসকলৰ সাগৰৰ পাৰলৈকে খেদি কৰতোয়া আৰু ললিতাকান্তাৰ অন্তৰ্বতী অঞ্চলত দ্বিজ (ইণ্ডো-আৰ্য, ব্ৰাহ্মণ)সকলক প্ৰতিষ্ঠা কৰে৷ অৱশ্যে পৰৱৰ্তীসময়ত তেওঁ আৰ্য গোষ্ঠী সম্ভূত ব্ৰাহ্মণসকলৰ ওপৰত অত্যাচাৰ কৰাৰ বাবে শ্ৰীকৃষই আহি তেওঁক বধ কৰি এই ভূখণ্ডত আৰ্য সভ্যতাৰ ভূমি পত্তন কৰে৷ বৰ্তমান নৰক এটা বংশৰ নাম বুলি বিশ্বাস কৰাৰ বাবে কোনজন নৰকে এই কাৰ্য সম্পাদন কৰিছিল সেয়া ঠাৱৰ কৰা কঠিন৷ (Das, 2010, pp. 124-125) মহাভাৰত-ৰামায়ণ আদিতো প্ৰাগ্‌জ্যোতিষপুৰৰ নাম উল্লেখ আছে৷ তাৰ পৰাই অনুমান কৰিব পাৰি যে আৰ্যসকলে এই ভূখণ্ডৰ কথা জানিছিল৷ সপ্তম শতিকাত কামৰূপৰ ক্ষত্ৰিয় ৰজা ভাস্কৰ বৰ্মনৰ প্ৰত্নলিপিৰ পৰা জনা যায় যে কামৰূপত ব্ৰাহ্মণ আৰু ক্ষত্ৰিয় লোক আছিল৷ বৰ্মন বংশৰ আদি ৰজা পুষ্যবৰ্মনৰ কাল আনুমানিক খ্ৰীঃ পূঃ ৩য় শতিকা, নিশ্চয় তাৰো পূৰ্বৰে পৰা কামৰূপলৈ আৰ্যসকলৰ প্ৰব্ৰজন হৈছিল৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ২১-২২) এই পুৰাকথা তথা ঐতিহাসিক তথ্যসমূহৰ পৰা ধাৰণা হয় যে প্ৰাক্‌-ঐতিহাসিক কালতে এই ভূখণ্ডত আৰ্যসকলে প্ৰৱেশ কৰে৷ আৰ্যসকলে সংস্কৃতি গ্ৰহণ-বৰ্জনৰ এক প্ৰক্ৰিয়াৰে সমগ্ৰ দেশতে নিজৰ স্থিতি সবল কৰি তোলে৷ এই প্ৰক্ৰিয়াটোক ‘আৰ্যীকৰণ’ বা ‘সংস্কৃতায়ন’ বুলি সমালোচক-গৱেষকসকলে অভিহিত কৰিছে৷ ই এনে এক প্ৰক্ৰিয়া ‘‘যাৰ দ্বাৰা জনজাতি বা অইন গোষ্ঠীৰ লোকসকলে নিজৰ নীতি-নিয়ম, বিশ্বাস, আদৰ্শ আৰু জীৱন ধাৰণৰ পদ্ধতি সলনি কৰি উচ্চ হিন্দুৰ জীৱন যাত্ৰা গ্ৰহণ কৰে আৰু সেই পৰ্যায়লৈ যায়৷’’ (বৰা, ২০০৮, পৃ. ৫৭) এই প্ৰক্ৰিয়াটোৰ বাবে জনজাতিসকলৰ কৃষি অৰ্থনীতিয়ে বিশেষভাৱে লাভৱান হৈছিল কিন্তু নব্য হিন্দু হিচাপে তেওঁলোকক সমাজৰ নিম্ন স্তৰত হে স্থান দিয়া হৈছিল৷ আনহাতে হিন্দু কাঠামোটোৰ মাজত সোমাই পৰাৰ লগে লগে কেতবোৰ শোষণৰ বাট মুকলি হৈ পৰিছিল৷ (বৰ্মন, ১৯৯৫, পৃ. ৪৬) আৰ্যসকলৰ আগমণে বৰ্ণবাদী ব্যৱস্থাটিও অসমীয়া সমাজ জীৱনৰ অংগ কৰি তুলিলে, অৱশ্যে জাত-পাতৰ লগত পৰিচয় নথকা থলুৱা জনগোষ্ঠীসমূহে সেই বৰ্ণবাদী ব্যৱস্থাটি গ্ৰহণ কৰিবলৈ মুঠেই সাজু নাছিল (মহন্ত, ২০০৯, পৃ. ২৩) আৰু সেইবাবেই সংঘাত অনিবাৰ্য হৈ পৰিছিল৷ তেতিয়াই আৰম্ভ হোৱা সেই সংঘাতৰ বীজে আজি পোখা মেলিছে৷ আজি অসমৰ জনগোষ্ঠীসমূহে নিজকে কেৱল অসমীয়া বুলি বিবেচনা নকৰি নিজৰ আত্মপ্ৰতিষ্ঠাৰ সংগ্ৰাম কৰিছে৷ বহুসময়ত স্বকীয় ৰাজ্য গঠনৰ দাবীও উত্থাপিত হৈছে৷
এনেদৰে বিচাৰ কৰি চালে দেখা যায় যে বিভিন্ন সময়ত অসমলৈ ভিন্‌ ভিন্‌ নৃগোষ্ঠীৰ প্ৰব্ৰজন ঘটিছিল৷ তেওঁলোকৰ মাজত অৱশ্যম্ভাৱীভাৱে সংঘটিত হৈছিল সংঘাত; কিন্তু এটা সময়ত আৰ্যসকলে নিজৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰি আৰ্যীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰে প্ৰায় সকলোৰে ওপৰত প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিলে আৰু অসমতো বৰ্ণবাদী প্ৰথাৰ আৰম্ভ কৰে৷ উল্লেখ্য যে, অসমত বসবাস কৰা লোকসকলৰ ভিতৰত মংগোলীয় প্ৰজাতিৰ লোকৰ সংখ্যাই আটাইতকৈ বেছি যদিও ককেছীয় প্ৰজাতিৰ লোকৰ সংখ্যাও কম নহয়৷ কিন্তু যুগ যুগ ধৰি পৰিৱেশ আৰু সংমিশ্ৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াই প্ৰজাতিসমূহ এনেভাৱে সানমিহলি কৰি পেলাইছে যে বিশুদ্ধ কোনো এক প্ৰজাতিৰ লোক নাই বুলিবই পাৰি৷ ভূৱন মোহন দাসৰ ভাষাৰে ক’ব পাৰি — ‘‘Thus, a glance at the racial elements in the populations of Assam reveals that Assam is a meeting place of various ethnic stocks having diverse socio-cultural backgrounds who came to this part of the country in different times from different directions. In this course of times these populations contributed their respective shares towards the growth and development of a composite Assamese people and culture.’’ (Das, 2010, p. 130)
অসমৰ জনগাঁথনিক ইয়াত প্ৰচলিত ধৰ্মীয় দিশৰ পৰাও আলোচনা কৰিব পাৰি৷ সমাজ তথা সাংস্কৃতিক ইতিহাসত ধৰ্ম আৰু বিশ্বাসৰ স্থান অতি উচ্চ৷ এই বিশ্ব জগতত বসবাস কৰা মানৱৰ প্ৰতিটো আচাৰ-অনুষ্ঠানৰ মূলতে আছে বিভিন্ন বিশ্বাস, যাদু আৰু ধৰ্ম৷ এনে ধৰণৰ আচাৰ-অনুষ্ঠানসমূহে সংস্কৃতি প্ৰসাৰণৰ ক্ষেত্ৰত এক অগ্ৰণী ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে৷ অসমতো বিভিন্ন উৰ্বৰা লোকবিশ্বাস, যাদু ধৰ্মীয় বিশ্বাস আদিৰ আধাৰতেই প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৰম্পৰা তথা দাৰ্শনিক ঐতিহ্যই গা কৰি উঠিছিল৷ ফলশ্ৰুতিত সৃষ্টি হৈছিল শাক্ত, শৈৱ, বৈষৱ, বৌদ্ধ, জৈন আদি না না ধৰ্ম তথা উপাসনাৰ ঐতিহ্য৷ (গোস্বামী, ২০০৭, পৃ. ১৩৪) এই বিলাকৰ বিভিন্ন ৰূপ আমাৰ লোকসমাজতো প্ৰচলিত হৈ আহিছে৷ উল্লেখ্য যে শংকৰদেৱ প্ৰৱৰ্তিত ‘একশৰণ নামধৰ্ম’ বা ‘নৱ-বৈষৱ ধৰ্ম’ অসমৰ ধৰ্মীয় পৰম্পৰাত এক বলিষ্ঠ সংযোজন৷ অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত সিঁচৰতি হৈ থকা বিভিন্ন থান, দেৱালয়, পীঠ, মন্দিৰ, মছজিত, বৌদ্ধ স্তুপ, সত্ৰ, নামঘৰ আদিয়ে ইয়াত যে বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৰম্পৰাৰ প্ৰচলন আছিল সেই কথাৰ সাক্ষ্য বহন কৰে৷ ঠিক সেইদৰে পুৰণি কামৰূপত ৰচিত কালিকা পুৰাণ, যোগিণীতন্ত্ৰ, বিভিন্ন বংশৰ ৰজাসকলৰ দিনৰ বিভিন্ন শিলালিপি, তাম্ৰলিপি, মুদ্ৰা আৰু লোকসমাজত প্ৰচলিত মৌখিক সাহিত্যই অসমৰ জনসমাজত ভিন্‌ ভিন্‌ আচাৰ-পৰম্পৰাৰ প্ৰচলন হৈ থকাৰ ইংগিত বহন কৰে৷ (গোস্বামী, ২০০৭, পৃ. ১৩৪)
অসমৰ জাতীয় জীৱনত ইছলাম ধৰ্মাৱলম্বী লোকসকলেও এক গভীৰ স্থান অধিকাৰ কৰি আছে৷ প্ৰথম অৱস্থাত এইসকল লোক মূলতঃ যুদ্ধ কৰিবলৈ আহি বিভিন্ন কাৰণত অসমত থাকি গৈছিল৷ পৰৱৰ্তীসময়ত অসমলৈ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ বাবে অহা কেইবাজনো ইছলাম ধৰ্মগুৰুৰ তৎপৰাততো বহু হিন্দু লোক ধৰ্মান্তৰিত হৈ ইছলাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছিল৷ (Das, 2010, p. 42) ব্ৰিটিছৰ দিনতো তেওঁলোকৰ উদ্যোগতে অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ মুছলমান লোকসকলে প্ৰব্ৰজন কৰিছিল৷ উল্লেখযোগ্য যে সাম্প্ৰতিক কালত, বিশেষকৈ বাংলাদেশৰ জন্মৰ সময়ত আৰু ১৯৭৫ চনত বাংলাদেশত হোৱা বানপানীৰ পাছত সেই বানপানীত আক্ৰান্ত হোৱা বহু ইছলাম ধৰ্মৱালম্বী লোকে অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰে৷ অৱশ্যে এই কাৰণে অসমত গোষ্ঠীগত সংঘৰ্ষৰো সূত্ৰপাত হৈছিল৷ David Arnold (2010)ৰ সম্পাদনাত প্ৰকাশ পোৱা Burton Steinৰ A History of India ত এই সম্পৰ্কে উল্লেখ আছে —‘‘Starting in 1951, India planned the construction of a barrage at Farakka, near where the river enters Bangladesh, aimed at diverting enough water into the Hughli branch to flush out the port of Calcutta which lies downstream and was rapidly silting up. Despite the protests of Pakistan, and later Bangladesh, India proceeded with the construction unilaterally, and, since 1975, has diverted enough water to cause environmental damage that affects some 35 million Bangladeshis, not only by disrupting irrigation schemes, but, paradoxically, by worsening flood damage, owing to the increased silting that raised the river bed and caused the flood waters to spread further over the land.The social results of the barrage included the displacement of some two million people from the affected area. A large number of these have migrated into India, which has given rise to ethnic conflicts in the Indian state of Assam…’’ (Arnold, 2010, p. 379-380)
ঠিক সেইদৰে ইংৰাজসকলে অসম অধিকাৰ কৰাৰ পাছত ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ বাবে খ্ৰীষ্টানসকল আহে আৰু অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত, বিশেষকৈ জনজাতি অধ্যুষিত অঞ্চলত ধৰ্মপ্ৰচাৰ কৰি আহিছে৷ স্বৰাজোত্তৰ কালত বিভিন্ন কাৰণত ভাৰতৰ বিভিন্ন ঠাইৰ লগতে অসমৰ কাষতে থকা চুবুৰীয়া দেশৰ পৰাও বিভিন্ন ধৰ্মাৱলম্বী লোকৰ অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছে৷ অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে, তেতিয়াৰে পৰা বৰ্তমানলৈকে এই সকলো ধৰ্মীয় পৰম্পৰাই অসমত এক সহাৱস্থাত অৱস্থান কৰিছে৷
অসমৰ অধিকাংশ জনসাধাৰণেই হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী৷ ভুবন মোহন দাসৰ মতে “The majority of the people are Hindu by religion. A sizable section is formed by the Muslims. Christian, Sikh, Jain and Buddhist people are also there, but in very small numbers. Some practice tribal religions” (Das, 2010, p. 27) ২০০১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমৰ জনসংখ্যাৰ মাজত ধৰ্মীয়গোটসমূহৰ অৱস্থিতি এনে ধৰণৰ
হিন্দু – ৬৫ %
মুছলমান – ৩১ %
খ্ৰীষ্টান – ৪ %
বৌদ্ধ – &lt; ১ %
শিখ - &lt; ১ %
অন্যান্য - &lt; ১ % ( CRI, 2011)
ইয়াৰ পৰাই ধাৰণা কৰিব পাৰি যে অসমত হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী লোকৰ সংখ্যা সৰ্বাধিক৷ লগতে এই তালিকাখনেই আন এটি কথাও প্ৰমাণ কৰে যে এই ভূখণ্ডত বিভিন্ন ধৰ্মাৱলম্বী মানুহে পাৰস্পৰিক সৌহাৰ্দ্যৰে, সম্প্ৰীতিৰে বাস কৰি আহিছে আৰু অসমৰ জনগাঁথনিক এক বিশেষ মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছে৷
ভাষাতাত্ত্বিক দৃষ্টিকোণেৰে আমি অসমৰ জনগাঁথনিক দিশলৈ চকু ফুৰালে দেখিবলৈ পাম যে এই ভূখণ্ডত বসবাস কৰা অধিকাংশ লোকেই যোগাযোগৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে অসমীয়া ভাষা৷ অসমীয়া ভাষা ইণ্ডো-ইউৰোপীয় ভাষাগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত যদিও এই ভূখণ্ডত প্ৰচলিত বিভিন্ন আৰ্যভিন্ন ভাষাৰ প্ৰভাৱত ই এক সুকীয়া অৱস্থিতি লাভ কৰিছে৷ ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুচ্ছেদত স্বীকৃত অসমীয়া ভাষাটোৱেই সমগ্ৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজৰ প্ৰধান সংযোগী ভাষা ৰূপে প্ৰচলিত হৈ আহিছে৷
খ্ৰীষ্টীয় সপ্তম শতিকাত ভাৰতলৈ অহা চীনা পৰিব্ৰাজক হিউৱেন চাঙে তেওঁৰ ভ্ৰমণৰ টোকাত অসমীয়া ভাষা সম্পৰ্কে মন্তব্য কৰিছিল ‘‘their speech differed a little from that of Mid-Indian.” (Q. I. Kakati, 1941, p. 5) হিউৱেন চাঙৰ এই মন্তব্যটোৱেই বৰ্তমানলৈকে প্ৰাপ্ত অসমীয়া ভাষাৰ সম্বন্ধে প্ৰথম মন্তব্য আৰু ইয়েই অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰাচীনত্বৰ আভাস প্ৰদান কৰে৷ অসমীয়া ভাষাৰ উৎপত্তি সম্পৰ্কে বিভিন্ন পণ্ডিতে ভিন্‌ ভিন্‌ মত পোষণ কৰিছে৷ যথা—
গ্ৰীয়াৰ্ছন, সুনীতি কুমাৰ চট্টোপাধ্যায় আৰু বাণীকান্ত কাকতিৰ মতে অসমীয়া ভাষা মাগধী প্ৰাকৃতৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা ভাষা৷ ( Grierson,1967, p.125-126; Chatterji, 1974, p.79; Kakati,1941, pp.9-10)
বেণীমাধৱ বৰুৱা, ডিম্বেশ্বৰ নেওগে, বিশ্বেশ্বৰ হাজৰিকাই মতপোষণ কৰে যে অসমীয়া ভাষা মাগধী প্ৰাকৃতৰ পৰা জন্ম হোৱা নাই, কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ পৰাহে জন্ম হৈছে৷ (Neog, 1964, p. 50; হাজৰিকা, ১৯৮৮, পৃ.৬৬)
কালিৰাম মেধিৰ মতে অসমীয়া ভাষাৰ জন্ম অকল মাগধী প্ৰাকৃতৰ পৰাই হোৱা নাই, প্ৰাচ্য আৰু পশ্চিমা প্ৰাকৃতৰ মিশ্ৰণতহে ইয়াৰ জন্ম হৈছে৷ (মেধি, ১৯৯৯, পৃ.১২)
কনকলাল বৰুৱাৰ মাত অসমীয়া ভাষাৰ জন্ম পৈশাচী প্ৰাকৃতৰ পৰা হৈছে৷ ( Baruah, 1978, p. 18)
নাথান ব্ৰাউনে ‘‘অধুনালুপ্ত কোনো এক অনা-আৰ্য ভাষাৰ ওপৰত সংস্কৃত ভাষাটোৰ গাঁথনি জাপি দিয়াৰ ফলত ইয়াৰ জন্ম’’ বুলি ব্যক্ত কৰিছিল৷ (Bronson, 1867, p.iv)
দেবানন্দ ভৰালিৰ মতে অসমীয়া ভাষাটো বিভিন্ন প্ৰাকৃতৰ সংমিশ্ৰণত উদ্ভৱ হৈছে৷ তেওঁ অসমীয়া ভাষাৰ উৎপত্তিৰ আলোচনা সন্দৰ্ভত সৌমাৰ প্ৰাকৃত আৰু কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ অস্তিত্বৰ কথাও উল্লেখ কৰিছে৷ (ভৰালি,১৯৯৩, পৃ. ৩০-৩৫)
এই মন্তব্যসমূহ বিশ্লেষণ কৰিলে দেখা যায় যে, অধিকাংশ পণ্ডিতে ‘মাগধী প্ৰাকৃত’কে অসমীয়া ভাষাৰ মূল বুলি মানি লৈছে৷ আনহাতে যিসকলে অসমীয়া ভাষাৰ মূল কামৰূপী প্ৰাকৃত বুলি কৈছে তেওঁলোকে কিন্তু কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ অস্তিত্ব আৰু বিশেষত্ব সম্পৰ্কে তথ্যসহ বিশেষ যুক্তি আগবঢ়াব পৰা নাই৷ তদুপৰি অসমীয়া ভাষাৰ তদ্ভৱ শব্দবোৰৰ গঠন আৰু বিকাশ মাগধী প্ৰাকৃতৰ জৰিয়তে সুন্দৰকৈ ব্যাখ্যা কৰি দেখুৱাব পাৰি৷ এনে কাৰণতেই পণ্ডিতসকলে অসমীয়া ভাষাৰ জন্ম মাগধীৰ পৰাই হৈছে বুলি অভিমত প্ৰকাশ কৰিছে৷
অসমীয়া ভাষা মূলতঃ আৰ্য ভাষা সম্ভূত যদিও ক্ৰমবিকাশৰ ভিন্‌ ভিন্‌ স্তৰত বিভিন্ন থলুৱা উপাদান গ্ৰহণ কৰি এক নব্য বৈশিষ্ট্যৰে উদ্ভাসিত হৈছে৷ এই ভূখণ্ডত প্ৰচলিত হৈ থকা অষ্ট্ৰিক ভাষা, তিব্বত-বৰ্মী ভাষাগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত ভিন্‌ ভিন্‌ ভাষাসমূহেও অসমীয়া ভাষাৰ শ্ৰীবৃদ্ধিত সহায় কৰিছে৷ তদুপৰি অনেক বিদেশী ভাষাৰ শব্দও অসমীয়া ভাষাত প্ৰৱেশ কৰি এক নব্য ৰূপ প্ৰদান কৰিছে৷ ( Grierson,1967, p.393; Chatterji, 1974, p.79; Kakati,1941, pp. 284-289; Das, 2010, p.39) বিভিন্ন ধ্বনিতাত্ত্বিক, ৰূপতাত্ত্বিক পৰিৱৰ্তনেৰে খ্ৰীষ্টাব্দ সপ্তম শতিকামানৰ পৰাই সুকীয়া ৰূপ পৰিগ্ৰহণ কৰি সম্ভৱতঃ দশম-একাদশ শতিকামানৰ ভিতৰত মাগধী প্ৰাকৃতৰ পূৰ্ব-মাগধী অপভ্ৰংশৰ পৰা নানা স্থানগত বৈশিষ্ট্যৰে অসমীয়া ভাষাই স্বতন্ত্ৰ ৰূপত আত্মপ্ৰকাশ কৰিলে৷ অসমীয়া ভাষা বৰ্তমান এনে এটা পৰ্যায়ত উপনীত হৈছে, যিটো পৰ্যায়ত বিভিন্ন উপাদানবোৰৰ চিনাক্তকৰণ কঠিনেই নহয়, এক প্ৰকাৰে অসম্ভৱেই হৈ পৰিছেগৈ৷ পৰিণতি স্বৰূপে অসমীয়া ভাষা আৰ্য ভাষা সম্ভূত ভাষা যদিও অনাৰ্য ভাষাৰ বৈশিষ্ট্যহে ইয়াত বেছিকৈ ফুটি ওলাইছে৷ আৰ্যভাষাত নোহোৱা নোপজা নানান গুণেৰে বিভূষিতা হৈ অসমীয়া ভাষাই স্বকীয়ত্ব প্ৰতিপন্ন কৰিছে৷ এনেদৰেই অসমীয়া ভাষাই প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন স্তৰত বিভিন্ন ৰূপত পৰিৱৰ্তিত আৰু পৰিৱৰ্ধিত হৈ আহি বৰ্তমান অৱস্থাত উপনীত হৈছেহি৷ ২০০১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমত অসমীয়া ভাষা কোৱা লোকৰ শতকৰা অংশ হ’ল ৫৭.৮১%৷ (CRI, 2011)
অসমৰ ভৌগোলিক তথা ঐতিহাসিক ইতিহাস সম্পৰ্কে কৰা আলোচনা কৰিলে এটা কথা স্পষ্ট ৰূপত ফুটি উঠে যে সময়ে সময়ে এই ভূখণ্ডৰ ভৌগোলিক সীমাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটিছে আৰু ভিন্‌ ভিন্‌ সময়ত বিভিন্ন ৰাজবংশই ৰাজত্ব কৰিছিল৷ শেহতীয়াভাৱে ব্ৰিটিছসকলে তেওঁলোকৰ ঔপনিৱেশিক স্থাপন কৰেহি ১৮২৬ খ্ৰীঃ৷ সেই সময়লৈকে ভাৰতবৰ্ষৰ লগত পোনপটীয়াভাৱে অসমৰ কোনো স্থায়ী সম্বন্ধ নাছিল৷ ব্ৰিটিছে ৰাজ্য শাসনৰ সুবিধাৰ্থে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক সীমাৰ লগত এই ভূখণ্ডক চামিল কৰে৷ ভাৰতবৰ্ষৰ জনসাধাৰণে নিজৰ প্ৰাপ্য স্বাধীনতাৰ দাবীত আৰম্ভ কৰা স্বাধীনতাৰ যুঁজত অসমো অংশীদাৰ হয় আৰু ১৯৪৭ খ্ৰীঃ ভাৰতবৰ্ষই স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ লগে লগে অসমেও ভাৰতবৰ্ষৰ অংশ হিচাপে স্বাধীনতা লাভ কৰে৷ তেতিয়াৰে পৰা বৰ্তমানলৈকে অসম ভাৰতবৰ্ষৰ ৰাজনৈতিক ছত্ৰছায়াতে আছে৷ অৱশ্যে তাৰ পাছতো সময়ে সময়ে ইয়াৰ ভৌগোলিক পৰিসীমাৰ পৰিৱৰ্তন সাধন হৈছে৷
অসমৰ জনগাঁথনিক নৃতাত্ত্বিক, ভাষিক বা ধৰ্মীয় দিশেৰে বিশ্লেষণ কৰিলে আৰু এটি কথা স্পষ্ট ৰূপত ফুটি উঠে অসম নামৰ এই ভূখণ্ডটিত প্ৰকৃতাৰ্থতে যথেষ্ট অনৈক্য বিৰাজমান আৰু বহুধা বিভক্ত জনগোষ্ঠীয় সমষ্টিৰে ভৰপুৰ৷ এই ভূখণ্ডত বাস কৰা জনগোষ্ঠীসমূহৰ প্ৰত্যেকৰে কেতবোৰ নিৰ্দিষ্ট বিশ্বাস, ৰীতি-নীতি বিৰাজমান যদিও অসমৰ ভৌগোলিক অৱস্থা তথা সামাজিক গাঁথনিয়ে কেতবোৰ ৰীতিনীতি সকলোৰে উমৈহতীয়া সম্পত্তি ৰূপে তুলি ধৰিছে৷ এই ভূখণ্ডত বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ লোকে ওচৰা-ওচৰিকৈ বসবাস কৰাৰ ফলত তেওঁলোকৰ মাজত আদান-প্ৰদান, অনুবৰ্তন আদি ক্ৰিয়াৰ ফলত এক বিশেষ ধৰণৰ সমাজ গাঁথনি তৈয়াৰ হৈছে৷ অসমীয়া সমাজ জীৱনত এই ভূখণ্ডৰ সঘনে পৰিৱৰ্তিত ৰাজনৈতিক উত্থান-পতনেও প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছে৷ আনহাতে অসমত বাস কৰা কোনো জনগোষ্ঠীয়েই বৰ্তমান নৃতাত্ত্বিক মতে বিশুদ্ধ নহয়৷ ধাৰণা কৰিব পাৰি এসময়ত এওঁলোকৰ মাজত স্বেচ্ছামূলক মিলনৰ লগত বলপূৰ্বক মিলনো যথেষ্ট ঘটিছিল৷ অসমত প্ৰচলিত বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৰম্পৰাইও অসমীয়া সামাজ জীৱনত গভীৰ প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰি আছে৷ আগৰে পৰা থকা কিছুমান বিশ্বাস পিছত অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰা লোকসকলে নিজৰ কৰি লৈছে বা পিছত অসমৰ ভূখণ্ডত ভৰি দিয়া জনগোষ্ঠীসমূহৰ বহু পৰম্পৰা আগৰসকলৰ মাজত সোমাই পৰিছে৷ নৃতাত্ত্বিক বিশ্লেষণত আৰু এটা কথা স্পষ্টৰূপত ফুটি উঠিছে অসমৰ জনগাঁথনিত বিভিন্ন নৃগোষ্ঠীয় প্ৰজাতিৰ সংমিশ্ৰণ ঘটিছে যদিও এই জনগাঁথনিত কিৰাতসকলৰ অৱদান আটাইতকৈ বেছি৷ এই ক্ষেত্ৰত সদানন্দ চলিহাৰ এষাৰ মন্তব্য উল্লেখযোগ্য ‘‘ইংৰাজীত এটা প্ৰবাদ আছে ‘Scratch a Russian and you’ll find a tarter’, ৰুচ মানুহ এজনৰ গাৰ চালখনত চিকোট মাৰি দিয়া; দেখিবা তাৰ্তৰ এটা ওলাই পৰিছে৷ অনুৰূপ ধৰণে আমিও ক’ব পাৰোঁ অসমীয়া মানুহ এজনৰ গাৰ ছালখনত চিকোট মাৰি দিয়া, দেখিবা কিৰাত এটা ওলাই পৰিছে (Scratch a Assamese and you’ll find a Kirata)৷’’ (চলিহা, ১৯৯১, পৃ. ৭৫) অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে সাম্প্ৰতিক কালৰ অসমীয়া সমাজ সংস্কৃতিত আৰ্যসকলৰ অৱদান অতি গভীৰ৷
প্ৰসংগপুথি
অসমীয়া গ্ৰন্থ
কলিতা, ৰমেশ চন্দ্ৰ (২০০৬); অসমৰ কালানুক্ৰমিক ইতিহাস; গুৱাহাটীঃ অসম প্ৰকাশন পৰিষদ৷
কৌশাম্বী, ডি. ডি. (১৯৮১); ভাৰতৰ ইতিহাস; (ভট্টাচাৰ্য, বীৰেন্দৰ কুমাৰৰ অনুঃ)গুৱাহাটীঃ অসম প্ৰকাশন পৰিষদ (প্ৰথম প্ৰকাশ, ১৯৫৬)
গোস্বামী, চণ্ডীচৰণ (২০০৭); ‘অসমীয়া শৈৱ আৰু শাক্ত সাহিত্যৰ ঐতিহ্য’; বৰা, প্ৰফুল্ল চন্দ্ৰ (সম্পাঃ)ৰ ঐতিহ্যঃ অসমীয়া সাহিত্য (পৃ. ১৩৫-১৩৯); যোৰহাটঃ হেৰিটেজ আছাম৷
চলিহা, সদানন্দ (১৯৯১); ‘অসমৰ জনগোষ্ঠীত মঙ্গোলীয় উপাদান’; গোস্বামী, প্ৰকাশ আৰু চৌধুৰী, সতীশ চন্দ্ৰ (সম্পাঃ)ৰ বুৰঞ্জীৰ প্ৰকৃতি আৰু স্বৰূপ (পৃ.৫০-৫৬);যোৰহাটঃ অসম সাহিত্য সভা
ঠাকুৰ, নগেন (১৯৮৩); ভাৰতীয় ভাষাৰ পৰিচয়; গোলাঘাটঃ ভাৰতী বুক ষ্টল৷
দাস, ভুবন মোহন(২০০৫); ‘জনগোষ্ঠীত প্ৰজাতীয় উপাদান’; অসম সাহিত্য সভাৰ অসমীয়া জাতিৰ ইতিহাস (পৃ. ৯-৩০); যোৰহাটঃ অসম সাহিত্য সভা
বৰা, দিলীপ (২০০৮); সমাজ সাহিত্য আৰু সংহতি; গুৱাহাটীঃ ভৱানী অফচেট এণ্ড ইমেইজিং ছিষ্টেমছ্ প্ৰাঃ লিঃ৷
বৰ্মন, শিৱনাথ (১৯৯৫); অসমৰ জনজাতি সমস্যা; গুৱাহাটীঃ প্ৰগেচিভ বুক হাউচ৷
ভৰালি, দেৱানন্দ (১৯৯৩); অসমীয়া ভাষাৰ মৌলিক বিচাৰ; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
মহন্ত, প্ৰফুল্ল (২০০৯); অসমীয়া মধ্যবিত্ত শ্ৰেণীৰ ইতিহাস; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
মহন্ত, প্ৰফুল্ল (২০০৯-ক); জনগোষ্ঠীগত চেতনাঃ আত্মপ্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰশ্ন; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
মেধি, কালিৰাম (১৯৯৯); অসমীয়া ব্যাকৰণ আৰু ভাষাতত্ত্ব; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
হাজৰিকা, বিশ্বেশ্বৰ (১৯৮৮); অসমীয়া ভাষাৰ উৎপত্তি আৰু ক্ৰমবিকাশ; গুৱাহাটীঃ জাতীয় সাহিত্য পৰিষদ৷
ইংৰাজী গ্ৰন্থ
Arnold, D. (Ed.)(2010). A History of India by Burton Stein. Wiley Blackwell, A John Wiley &amp; Sons Ltd. Publication.
Baruah, K. L. (1978). Early History of Kamrupa. New Delhi: Sahitya Academy.
Bronson, M. (1867). A Dictionary in Assamese and English. Sibsagor: American Baptist Mission Press.
Chatterji, S. K. (1974). Kirat Jana Kriti. Kolkata: The Asiatic Society.
Chatterji, S. K. (1970). The Place of Assam in the History and Civilisation of India. Guwahati: Gauhati University.
Das, B. M. (2010). The People of Assam. New Delhi: Gyan Publishing House.
Govt. of India. Cencus Report of India.( 2001). People of Assam. Retrieved from http://www.censusindia.gov.in
Govt. of India. Cencus Report of India.( 2011). People of Assam. Retrieved from http://www.censusindia.gov.in
Grierson. A. G. (1967). Linguistic Survey of India. Delhi: Motilal Banarsidass.
Kakati, B. K. (1941). Assamese : Its Formation and Development. Shillong: Government of Assam.
Kosambi, D. D. (1965).The Culture and Civilisation of Ancient India in Historical Outline. London: Routledge &amp; Kegan Paul.
Neog, D. (1964). The Origin and Growth of the Asamiya Language. Guwahati. s.n.
Sharma, R. S. (1990). Sudras in Ancient India: A Social History of the Lower Order Down to Circa A D 600. Delhi: Motilal Banarsidas.
Thapar, R. (1990). A History of India (Vol 1). Penguin Books. s.n.

== সংযোগ কৰক ==

ভাৰতৰ মেঘালয় ৰাজ্যত ৰাভা জাতিৰ লোক আছে৷ [[সদস্য:Dilip Kr. Rabha|Dilip Kr. Rabha]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Dilip Kr. Rabha|talk]]) 03:16, 12 May 2020 (ইউ.টি.চি.)

== অসমৰ জনগাঁথনিত প্ৰব্ৰজনৰ প্রভাৱ ==

অসমৰ জনগাঁথনিত প্ৰব্ৰজনৰ প্রভাৱ [[বিশেষ:বৰঙনিসমূহ/2401:4900:38C4:F0D4:60A3:57E8:8346:ACB2|2401:4900:38C4:F0D4:60A3:57E8:8346:ACB2]] 07:02, 11 December 2024 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>nesd9q4jlps24xypvevv0ikk8tcdrdn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453629</id>
      <parentid>453593</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:51:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>[[Special:Contributions/2401:4900:38C4:F0D4:60A3:57E8:8346:ACB2|2401:4900:38C4:F0D4:60A3:57E8:8346:ACB2]] ([[User talk:2401:4900:38C4:F0D4:60A3:57E8:8346:ACB2|আলোচনা]])-ই কৰা [[Special:Diff/453593|453593]] নম্বৰ সম্পাদনাটো বাতিল কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453629</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70845" sha1="savai7fkhfqcwbgnbwom3zbwzoq81bz" xml:space="preserve">জনগাঁথনিৰ ফালৰ পৰা অসম এখন ভূ-স্বৰ্গস্বৰূপ৷ বিভিন্ন ধৰ্মৰ, জাতিৰ, সংস্কৃতিৰ মানুহে উমৈহতীয়া সহিষ্ণুতা, পাৰস্পৰিক সহযোগিতা আৰু সৌহাৰ্দ্যৰে অসমৰ জনগাঁথনি সমৃদ্ধ কৰিছে আৰু বৃহৎ অসমীয়া সমাজ গঢ়ি তুলিছে৷ অসমৰ জনগাঁথনিক আমি বিভিন্ন দৃষ্টিকোণেদি আলোচনা কৰিব পাৰোঁ, যেনে— নৃতাত্ত্বিক দৃষ্টিভংগীৰে, ধৰ্মীয় পৰম্পৰাৰে, ভাষাতাত্ত্বিক দিশেৰে৷
নৃতাত্ত্বিক দৃষ্টিভংগীৰে আলোচনা কৰিলে আমি দেখোঁ যে অসমৰ জনগাঁথনি বা অসমৰ সমাজ গঠন প্ৰক্ৰিয়াত মূলতঃ তিনিটা প্ৰজাতিয়ে অংশগ্ৰহণ কৰিছে, যথা— অষ্ট্ৰলয়ড, মংগোলয়ড আৰু ককেছীয়৷ উল্লেখযোগ্য যে সাম্প্ৰতিক সময়ত পৃথিৱীৰ সমগ্ৰ মানৱকে এটা জীৱগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে৷ সেই গোষ্ঠীটো হ’ল মানৱ জীৱগোষ্ঠী আৰু ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম হম’ ছিপিয়েন্স ৷ ইয়াক পুনৰ নিগ্ৰো বা নেগ্ৰিট, অষ্ট্ৰেলীয় বা অষ্ট্ৰলয়ড, মংগোলীয় বা মংগোলয়ড আৰু ককেছীয় নামেৰে চাৰিটা প্ৰজাতিত ভাগ কৰা হয়৷ অৱশ্যে কোনো কোনোৱে অষ্ট্ৰেলীয় খিনিক বেলেগ বুলি নিৰ্ধাৰণ নকৰি ককেছীয়ৰে অন্তৰ্গত বুলিও বিবেচনা কৰে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ৮-৯) ভাৰতীয় জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজত থকা বিভিন্ন প্ৰজাতীয় উপাদান সম্পৰ্কে ভিন্‌ ভিন্‌ সময়ত বেলেগ বেলেগ নৃতাত্ত্বিকে নিজ নিজ ধৰণে শ্ৰেণীবিভাজন কৰি ব্যাখ্যা কৰিছে আৰু প্ৰত্যেকেই বেলেগ বেলেগ ধৰণে একোখনকৈ প্ৰজাতিকৰণৰ তালিকা দাঙি ধৰিছে৷ এই প্ৰজাতিকৰণৰ তালিকাসমূহৰ ভিতৰত বিৰজা শংকৰ গুহৰ প্ৰজাতিকৰণ তালিকাখনেই আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় তথা স্বীকৃত; কাৰণ এই তালিকাখন যিবিলাক তথ্যৰ আধাৰত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে সেই তথ্যসমূহ সকলোৰে বাবে সহজলভ্য৷ সেয়ে কোনোবাই ভাৰতীয় জনগাঁথনিৰ প্ৰজাতিগত উপাদানৰ বিষয়ে আলোচনাত প্ৰবৃত্ত হ’লেই এই তালিকাখনলৈকে আঙুলিয়াই দিয়ে৷ (Das, 2010, p. 66) গুহই ১৯৩৩ চনত দিয়া প্ৰজাতিগত তালিকাখন তলত উল্লেখ কৰা হ’ল
(1) Negrito
(2) Proto-Australoid
(3) Mongoloid
(a) Palae-Mongoloid divided in to
(i) Longheaded and
(ii) broad- headed
(b) Tibeto-Mongoloid
(4) Mediterranean
(a) Palae- Mediterranean
(b) Mediterranean
(c) Oriental type
(5) Western Brachylephal
(a) alpinoid
(b) Donaric
(c) Armenoid
(6) Nordic (Q.I. Das, 2010, p. 67-68)
গুহৰ প্ৰজাতিগত তালিকা সম্পৰ্কে ভূৱন মোহন দাসৰ এষাৰ মন্তব্য উল্লেখযোগ্য ‘‘…নেগ্ৰিটো নিগ্ৰো প্ৰজাতিৰ প্ৰতিনিধি৷ প্ৰায়-অষ্ট্ৰেলীয়বোৰেই অষ্ট্ৰেলীয়; ভূমধ্য সাগৰীয়, পশ্চিমীয় প্ৰশস্তমস্তকী আৰু নাৰ্ডিক ককেছীয়ৰ অন্তৰ্ভূক্ত৷ মংগোলীয় লোক আছেই৷ গুহৰ মতে ভাৰতৰ আদিবাসীবোৰ প্ৰধানকৈ প্ৰায়-অষ্ট্ৰলীয় আৰু মংগোলীয় উপাদানেৰে গঠিত৷’’ (দাস, ২০০৫ , পৃ.০৯)
এই কথাৰ আধাৰত ধাৰণা কৰিব পাৰি যে অসমৰ জনগাঁথনিও এই কেইটা প্ৰজাতীয় উপাদানেৰেই গঠিত৷ অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে সময়ৰ গতিত এই প্ৰজাতিগত উপাদানসমূহ এনেদৰে সংমিশ্ৰিত হৈ পৰিছে যে কোনো এটা জাতিৰ মাজতেই সম্পূৰ্ণ ৰূপত প্ৰজাতিগত উপাদানসমূহ সংৰক্ষিত হোৱা নাই৷
গুহৰ প্ৰজাতিগত তালিকাত থকা প্ৰথম প্ৰজাতিটো হ’ল নেগ্ৰিটো৷ অসমৰ জনগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত কোনো কোনো নৃতত্ত্ববিদে নেগ্ৰিট প্ৰজাতিৰ উপাদান সংমিশ্ৰিত হৈ আছে বুলি মত পোষণ কৰিছিল (Chatterji, 1974, p.7; Q. I. Das, 2010, p. 71) যদিও সাম্প্ৰতিক কালত সম্পন্ন কৰা ৰক্তজিন পৰীক্ষাত প্ৰমাণ হৈছে যে এই ভূখণ্ডৰ কোনো জনসমষ্টিৰ গাত নেগ্ৰিট প্ৰজাতিৰ উপাদান নাই৷ নৃতত্ত্ববিদ G. Oliver -ৰ মতে “none of the subjects showed any Negritude characteristic.” (Q. I. Das, 2010, p. 71) মূলতঃ বৰ অসমৰ বাসিন্দা নগা জনগোষ্ঠীৰ মাজত দেখা পোৱা কেকোৰা চুলিৰ বৈশিষ্ট্যটোৰ লগতে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিক জীৱনত দেখা পোৱা দুই এক বৈশিষ্ট্যৰ আধাৰত তেওঁলোকৰ গাত নেগ্ৰিট উপাদান আছিল বুলি বিবেচনা কৰা হৈছিল৷ (দাস, ২০০৫, পৃ.০৯)
এই ভূখণ্ডৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰতৰে আদিম অধিবাসীসকল অষ্ট্ৰেলীয় প্ৰজাতিৰ আছিল বুলি বিভিন্ন নৃতাত্ত্বিকে মত পোষণ কৰিছে৷ ‘‘অষ্ট্ৰেলীয়সকল বিভিন্ন নামেৰে পৰিচিত৷ কোনোৱে এই বিধ লোকৰ নাম দিছে প্ৰাক্‌-দ্ৰাবিড়, কোনোৱে প্ৰাক্‌-অষ্ট্ৰেলীয়, কোনোৱে ভেড্ডীয়, কোনোৱে বা নিষাদ৷’’ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১০) নৃতাত্ত্বিকভাৱে অষ্ট্ৰেলীয় বা অষ্ট্ৰলয়ড বোলা জনসমষ্টিটোকেই ভাষাতাত্ত্বিকসকলে অষ্ট্ৰিক বোলে৷ দুই এক পণ্ডিতে এই ক্ষেত্ৰত সঠিক সিদ্ধান্ত প্ৰদান কৰা নাই৷ ভূৱন মোহন দাসে কৈছে ‘‘অষ্ট্ৰেলীয় ভাষা কি আছিল সেই বিষয়ে সঠিককৈ একোকে ক’ব নোৱাৰি, কিন্তু অষ্ট্ৰিক ভাষা আৰু অষ্ট্ৰেলীয়ৰ মাজত কিবা এটা সম্বন্ধ থকা যেন লাগে৷’’ (দাস, ২০০৫ , পৃ. ১১) কিন্তু ঐতিহাসিক ৰমিলা থাপাৰে স্পষ্ট ৰূপে কৈ গৈছে “ Proto Austroloid was the basic element in India population and their speech was of the Austric.” (Thapar, 1990, p. 67)
মন কৰিবলগীয়া যে, অসমৰ কোনো জনগোষ্ঠীয়েই অষ্ট্ৰেলীয় প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত নহয়৷ অৱশ্যে সাম্প্ৰতিক কালত হোৱা ৰক্তজিন পৰীক্ষাত নিৰ্ণিত হৈছে ‘‘একালত অসম, উত্তৰ বংগ আৰু আনকি নেপালৰ একাংশলৈকে অষ্ট্ৰো-এছীয় জাতি জনজাতিৰ লোক বিস্তৃত হৈ আছিল৷ পিছলৈ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা অহা এটা প্ৰব্ৰজনৰ সোঁতে অন্য ধৰণৰ ৰক্তজিন এওঁলোকৰ মাজত প্ৰৱেশ কৰালে৷’’ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১২-১৩) উল্লেখযোগ্য যে এসময়ৰ বৰ অসমৰ বাসিন্দা খাচীয়াসকলৰ ভাষা অষ্ট্ৰিক যদিও এওঁলোক মূলতঃ মংগোলীয় প্ৰজাতিৰ হে— “The Khasis who mainly lives in Meghalaya deserve a special treatment, because though they are Mongoloid, they speak Austric language which is somehow associated with the Austroloid.” (Das, 2010, p. 87) অৱশ্যে খাচীসকল অষ্ট্ৰলয়ড নে মংগোলয়ড আছিল সেই বিষয়ে সঠিক সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ব পৰা নাই৷ তথাপিও এই সমগ্ৰ ভূখণ্ডৰ মংগোলয়ড জনগোষ্ঠীৰ মাজত অষ্ট্ৰলয়ড উপাদান নিহিত হৈ থকাৰ কাৰণে তেওঁলোকক মংগোলয়ড বুলি বিবেচনা কৰি প্ৰব্ৰজন কালতে অষ্ট্ৰিক ভাষা নিজৰ কৰি ল’লে বুলি পণ্ডিতসকলে মতপোষণ কৰে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১২) উল্লেখ্য যে অসমীয়া সমাজ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশত অষ্ট্ৰিকসকলৰ অৱদান অপৰিসীম৷ (বৰা, ২০০৮ , পৃ. ৩৩)
ঊনবিংশ শতিকাত বৃটিছসকলে অসমত চাহ খেতি আৰম্ভ কৰে আৰু চাহবাগানত কাম কৰিবলৈ বনুৱা হিচাপে মধ্য ভাৰতৰ বিভিন্ন ঠাইৰ পৰা অজস্ৰ লোক আনে৷ এনেদৰে অহা বনুৱাসকল আৰু তেওঁলোকৰ বংশধৰসকলক লৈয়েই অসমৰ চাহ জনগোষ্ঠীৰ সৃষ্টি হ’ল৷ চাহ জনগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত কোল, মুণ্ডা, খাৰীয়া, ভূমিজ, চাওতাল আদি লোকসকল অষ্ট্ৰেলীয় প্ৰজাতিৰ, তেওঁলোকৰ ভাষাও অষ্ট্ৰো-এছীয়৷ (বৰা, ২০০৮ , পৃ. ৩৩)অসমৰ কেতবোৰ জাতি জনজাতি যেনে কেওঁট, চাওতাল, কুকি, মণিপুৰী, কছাৰী, মেঘালয়ৰ খাচী, জয়ন্তীয়া জনগোষ্ঠী  আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশৰ ৱাংচু নামেৰে এটা জনজাতিৰ মাজত অষ্ট্ৰিক প্ৰজাতিৰ লোকসকলৰ কিছু মিল দেখা যায়।কোনো কোনো পণ্ডিতৰ মতে মংগোলীয়সকল অসমলৈ অহাৰ আগতে দক্ষিণ ভাৰতৰ দ্ৰাবিড় জাতিৰ এচাম লোক অসমলৈ আহিছিল যেনে দুম বা নাদিয়াল, কৈৱৰ্ত আৰু তেওঁলোক ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাত বাস কৰিছিল। পাছত মংগোলীয়সকল অহাত এওঁলোকে মংগোলীয়সকলৰ লগত মিলি পৰিল আৰু এতিয়া তেওঁলোকৰ মংগোলীয় লক্ষণেই বেছি। দুম বা নাদিয়াল সকলকো কৈৱৰ্ত বুলি মানা হয় যদিও আছলতে কেওঁট সকল হে প্ৰকৃত কৈৱৰ্ত আৰু অষ্ট্ৰিক-মংগোলীয় মুলৰ লোক।
অসমৰ প্ৰাচীন বাসিন্দাসকলৰ ভিতৰত অষ্ট্ৰেলীয়সকলৰ পিছতে আমি পাওঁ মংগোলীয়সকলক৷ প্ৰাচীন সংস্কৃত গ্ৰন্থত এওঁলোককে ‘কিৰাত’ আখ্যা দিয়া হৈছে৷ কিৰাতসকলৰ প্ৰথম উল্লেখ পোৱা যায় যজুৰ্বেদত৷ (দাস, ২০০৫ , পৃ. ১৫; বৰা, ২০০৮ , পৃ. ৩৬) বিষুপুৰাণ আৰু মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণত বৰ্ণিত আছে যে ভাৰতৰ মধ্য অঞ্চলত ব্ৰাহ্মণ, ক্ষত্ৰিয়, বৈশ্য আৰু শূদ্ৰসকলে বাস কৰে; পশ্চিম অঞ্চলত যৱনসকলৰ আৰু পূৰ্ব অঞ্চলত কিৰাতসকলৰ বাস৷ মহাভাৰতত ভীমে দিগ্বিজয় কৰিবলৈ ওলাই গৈ বিদেহ ৰাজ্য পাৰ হৈ সাতজন কিৰাত ৰজাক ৰণত ঘটুওৱা কথা বৰ্ণনা কৰা হৈছে৷ সম্ভৱতঃ তেতিয়া সমগ্ৰ পূৰ্বাঞ্চলতে কিৰাতসকলৰ আধিপত্য আছিল৷ খ্ৰীঃ ১৪ শতিকাত গ্ৰীক ভাষাত ৰচিত নৌবিদ্যাৰ পুথি দি পেৰিপ্লাছ অব্‌ দি এৰিথ্ৰিয়ান ছিত ‘কিৰহাডি’ বুলি এই কিৰাতসকলৰ কথাকে কোৱা হৈছে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ১৫) সাম্প্ৰতিক কালত সুনীতি কুমাৰ চেটাৰ্জীয়েও অসমৰ সংস্কৃতিক বহল অৰ্থত ‘কিৰাত জন কৃতি’ ৰূপে উল্লেখ কৰি একে নামৰ গ্ৰন্থত আলোচনা কৰিছে৷ এই কথাখিনিয়েই সূচাই অসমৰ জনগাঁথনিত মংগোলীয়সকলৰ অৱদান কিমান৷
কিংবদন্তি অনুসাৰে প্ৰাচীন কালত প্ৰাগ্‌জ্যোতিষত মহীৰঙ্গ দানৱ নামেৰে এজন ৰজাই ৰাজত্ব কৰিছিল৷ গুৱাহাটীৰ ওচৰৰ মৈৰাং পৰ্বতৰ নামৰ পৰা মহীৰঙ্গৰ নাম হৈছিল বুলি কোৱা হয়৷ মৈৰাং শব্দৰ উৎপত্তি বড়ো ভাষাৰ পৰা হৈছে৷ মহীৰঙ্গৰ পিছত ক্ৰমে হটকাসুৰ, সম্বৰাসুৰ, ৰত্নাসুৰ আৰু ঘটকাসুৰ ৰজা হৈছিল৷ মহীৰঙ্গৰ পৰা ঘটকাসুৰলৈ এই সকল ৰজা আছিল কিৰাত অৰ্থাৎ মংগোলীয়৷ ঘটকাসুৰক পৰাস্ত কৰি ৰজা নৰকে নিজ ৰাজবংশ প্ৰতিষ্ঠা কৰে৷ ৰজা হোৱাৰ পিছতে নৰকে এই ৰাজ্যৰ নাম প্ৰাগ্‌জ্যোতিষৰ পৰা কামৰূপলৈ পৰিৱৰ্তন কৰে৷ (কলিতা, ২০০৬ , পৃ. ২)
কিৰাত আখ্যাৰে আখ্যায়িত মংগোলীয় প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কাৰ্‌বি, মিছিং, বড়ো, ডিমাছা, গাৰো, ৰাভা, দেউৰী, মেছ, লালুং, সোণোৱাল, হাজং‚কোচৰাজবংশী আদি জনজাতিসমূহে প্ৰাচীন কালৰে পৰা অসমৰ পাহাৰে-ভৈয়ামে বসবাস কৰি আহিছে৷ একে প্ৰজাতিৰে টাই-আহোমসকল ত্ৰয়োদশ শতিকাত ব্ৰহ্মদেশৰ পৰা অসমলৈ আহে আৰু পৰৱৰ্তীকালত তেওঁলোকৰ নেতৃত্বতে আটাইবোৰ জাতিৰ মাজত সংযোগ আৰু সমাহৰণৰ যোগেদি অসমীয়া সংস্কৃতিয়ে এক বৰ্ণাঢ্য ৰূপ লাভ কৰে৷ (Das, 2010, pp. 90-110) ভাষাগোষ্ঠীৰ ফালৰ পৰা এওঁলোক তীব্বত চীনীয় বা চীন তিব্বতীয় বোলা হয়৷ চীন দেশৰ দক্ষিণ-পশ্চিম অঞ্চলৰ য়াং ছিকিয়াং অঞ্চল আৰু [[হোৱাংহো নদী]]ৰ উৎপত্তি স্থলেই এই জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলৰ আদিম বাসস্থান বুলি অনুমান কৰা হয়৷ (ঠাকুৰ, ১৯৮৩ , পৃ. ৩)
অসমৰ জাতি গঠন প্ৰক্ৰিয়াত অংশগ্ৰহণ কৰা তৃতীয়টো প্ৰজাতি হ’ল ককেছীয়৷ এই ককেছীয় প্ৰজাতিৰ কেইবাটিও উপ-প্ৰজাতিয়ে বিভিন্ন সময়ত অসমলৈ প্ৰব্ৰজিত হৈছে৷ ককেছীয় প্ৰজাতিৰ ঠাল-ঠেঙুলি বোৰ হ’ল ভূমধ্য সাগৰীয়, পশ্চিম প্ৰশান্তমস্তকী, ইৰানো-চীথীয় ইত্যাদি৷
ককেছীয় প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত ভূমধ্য সাগৰীয় প্ৰজাতিৰ লোকসকলেই প্ৰাচীন সিন্ধু সভ্যতা গঢ়ি তুলিছিল৷ বৰ্তমান ভাৰতত তেওঁলোকৰ বিস্তাৰ দাক্ষিণাত্যতে বেছি যদিও ভাৰতৰ আন আন ঠাইৰ লগতে উত্তৰ-পূৱ ভাৰতৰ লোকৰ মাজতো ভূমধ্য সাগৰীয় উপাদান বিদ্যমান৷ তেওঁলোক ইণ্ডো-দ্ৰাবিড় নামেৰে পৰিচিত আৰু দ্ৰাবিড় ভাষা ভাষী৷ পূৰ্বতে তেওঁলোকৰ বিস্তাৰ ভাৰতৰ উত্তৰাঞ্চলতো প্ৰবল আছিল যদিও পৰৱৰ্তী কালত প্ৰব্ৰজন ঘটা ইণ্ডো-আৰ্যসকলে তেওঁলোকক ভাৰতৰ উত্তৰ অংশৰ পৰা দক্ষিণ অঞ্চললৈ খেদি পঠিয়ালে৷ (Das, 2010, p. 115) এই প্ৰজাতিৰ লোকসকল কেতিয়া অসমত প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰৱেশ কৰিলে তাৰ কোনো সঠিক সময়সীমা নিৰূপণ কৰিব নোৱাৰি৷ উল্লেখযোগ্য যে, ভূমধ্যসাগৰীয়সকলৰো বিভিন্ন প্ৰকাৰভেদ আছে৷ তাৰে এটা ঠাল অতি প্ৰাচীন কালতে এই ভূখণ্ড মাজেদি দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈকে বিস্তৃত হৈ আছিল৷ নৃতত্ত্ববিদ ইলিয়ট স্মিথে এই ভাগটোক ‘কপিল উপ-প্ৰজাতি’ বুলি নামকৰণ কৰিছে৷ এই সম্পৰ্কে ভূবন মোহন দাসে মন্তব্য কৰিছে— ‘‘It is not perfectly known at what time the race known as Dravidians entered Assam… …the Brown Race and existence of Nesbit element in certain populations, a suggestive  of Dravidian migration into this part of the country in a very ancient time. However, it is difficult to ascertain the time.’’ (Das, 2010, pp. 115-116)
অসমত ৰাজত্ব কৰা নৰকাসুৰ ভূমধ্য সাগৰীয় প্ৰজাতিৰ লোক আছিল আৰু নৰকাসুৰৰ সময়তে অসমলৈ ভূমধ্য সাগৰীয় উপাদান অহাৰ সম্ভাৱনা আছে বুলি বহু পণ্ডিতে মত পোষণ কৰে৷ (Baruah,1978, p.20 ; Das, 2010, p. 116) অৱশ্যে আন এচাম পণ্ডিতে তেওঁ কিৰাত আছিল বুলিহে মতপোষণ কৰে৷ প্ৰফুল্ল মহন্তই তেওঁৰ জনগোষ্ঠীগত চেতনা : আত্মপ্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰশ্ন নামৰ গ্ৰন্থখনত নৰক সম্বন্ধে পুৰাণসমূহত বৰ্ণিত আখ্যানটোৰ বিষয়ে বাণীকান্ত কাকতিয়ে তেওঁৰ পুৰণি কামৰূপৰ ধৰ্মৰ ধাৰা (১৯৫৫) নামৰ কিতাপখনত হোৱা আলোচনাৰ আঁত ধৰি আৰু ৰমিলা থাপাৰ, ডি. ডি. কৌশম্বী, ৰামচৰণ শৰ্মা আদিয়ে পুৰাকথা সম্পৰ্কে আৰম্ভ কৰা আধুনিক বিজ্ঞানসন্মত অধ্যয়নৰ প্ৰসংগ উল্লেখ কৰি পুৰাকথাৰ মাজত লুকাই থকা ঐতিহাসিক সত্যৰ অষেণত ৰত হৈছে৷ তেওঁ মন্তব্য কৰিছে— ‘‘ৰাজ্যভাৰ লোৱাৰ পাছত নৰকে লাহে লাহে নিজ ভাই-ককাই, জ্ঞাতি-কুটুমৰ ওচৰ চাপি যাবলৈ ধৰিলে৷’’ (মহন্ত, ২০০৯ , পৃ. ৪২-৪৩) অৰ্থাৎ— নৰক প্ৰকৃততে কিৰাত আছিল৷ উল্লেখযোগ্য যে, ভূমধ্য সাগৰীয় প্ৰজাতিৰ গাত দেখা পোৱা কেতবোৰ উপাদান সাম্প্ৰতিক কালৰ অসমৰ মানুহৰ মাজতো দেখা যায়; কিন্তু পৰিৱেশ, সংমিশ্ৰণ আদি নানান কাৰণত সেই লক্ষণবোৰে বিভিন্ন ৰূপ লৈছে৷ আধুনিক কালত চাহ বনুৱা হিচাপে মধ্য ভাৰতৰ পৰা প্ৰব্ৰজিত হৈ অহা লোকসকলৰ মাজতো ভূমধ্য সাগৰীয় দ্ৰাবিড় জনগোষ্ঠীৰ বংশধৰ পোৱা যায়৷
ককেছীয় প্ৰজাতিৰ আন এটা ঠাল আলপাইন-আৰ্মেনীয়সকলেও হিমালয়ৰ পাদদেশেৰে আহি অসমত প্ৰৱেশ কৰিছিল বুলি কনকলাল বৰুৱাই অনুমান কৰে (Baruah,1978, p.19) আৰু ভুৱন মোহন দাসে ‘‘ভূমধ্য সাগৰীয়ৰ লগতে আলপাইন-আৰ্মেনীয়ৰ উপাদানৰ অৱস্থিতিও দেখি অহা হৈছে৷… …কিন্তু প্ৰকৃত আলপাইন-আৰ্মেনীয় উপাদানৰ প্ৰাবল্য আধুনিক অসমৰ মানুহৰ মাজত কম ’’(দাস, ২০০৫, পৃ. ২০) বুলি মন্তব্য কৰিছে৷ উল্লেখযোগ্য যে, পশ্চিম অঞ্চলৰ পৰিৱৰ্তে উত্তৰ-পূব দিশৰ পৰাও ককেছীয় লোকৰ এটা ঠাল অসমত প্ৰৱেশ কৰিছিল বুলি বহু পণ্ডিতে মত পোষণ কৰে৷ এই ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকে মিছিমি, ডফলা, নগা, মণিপুৰীসকলৰ মাজত দেখা পোৱা ককেছীয় উপাদানবোৰলৈ আঙুলিয়াইছে৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ২০)
ইয়াৰ উপৰি ককেছীয়ৰ অন্তৰ্গত ইৰানো-চীথীয় নামৰ আন এটা গোষ্ঠীও ভাৰতৰ লগতে অসমলৈও প্ৰব্ৰজিত হৈছিল৷ ভূবন মোহন দাসে এই গোষ্ঠীটোৰ লক্ষণৰ লগত অসমৰ কেইবাটিও জাতিৰ লক্ষণসমূহ বিচাৰ কৰি ঠিৰাং কৰিছে যে ‘‘অসমৰ বিভিন্ন জাতিগোটৰ মাজত ইৰানো-চীথীয় উপাদানৰ প্ৰাবল্য বেছি যেন অনুমান হয়৷’’(দাস, ২০০৫, পৃ. ২৩)
অসমৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষলৈ প্ৰব্ৰজিত হোৱা শেষ ফৈদটো হ’ল আৰ্যসকল৷ আৰ্যসকলৰ প্ৰব্ৰজনৰ কাল খ্ৰীঃ পূঃ ১২০০ শতিকা বুলি অনুমান কৰা হয়৷ অৱশ্যে বহু বুৰঞ্জীবিদে আৰ্যসকলক এটা নিৰ্দিষ্ট নৃগোষ্ঠী হিচাপে বিবেচনা কৰিব নিবিচাৰে৷ ( Kosambi, 1965, p. 73) এই সম্পৰ্কে ৰমিলা থাপাৰেও কৈ গৈছে — ‘‘Aryan is in fact a linguistic term indicating a speech group of Indo-Europeans origin, and is not an ethnic term. To refer to the coming of Aryan is therefore inaccurate. However this inaccuracy has become so current in historical studies of early India that is would sound unduly pedantic to refer to the Aryans as the Aryan speaking peoples. Their ethnic identity is not known on the basis of Indian evidence.’’ (Thapar, 1990, p. 27)
ঠিক সেইদৰে ৰামচৰণ শৰ্মাই আৰ্যসকলৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পণ্ডিতে আগবঢ়োৱা মতামত বিশ্লেষণ কৰি এক নিৰ্দিষ্ট মতত উপনীত হৈছে যে ঋগ্‌বেদত যি আৰ্য জনগোষ্ঠীৰ কথা কোৱা হৈছে সিহঁত হয়তো এক নৃকুলভুক্ত নাছিল, কিন্তু তেওঁলোকে এক হৈ আছিল এক সাধাৰণ ভাষা আৰু একে ধৰণৰ জীৱন যাত্ৰাৰ বন্ধনত৷ (Sharma,1990, pp. 7-8) এই কথাৰ প্ৰমাণস্বৰূপে আমি গুহৰ প্ৰজাতিকৰণ তালিকাখনলৈকে আঙুলিয়াব পাৰোঁ, কাৰণ সেই তালিকাখনতো আৰ্য নামেৰে কোনো উপ প্ৰজাতি অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা নাই৷ সেয়ে আৰ্যসকলক নৃতাত্ত্বিক দৃষ্টিভংগীৰে বিচাৰ কৰা সম্ভৱ নহয়৷
আৰ্যসকলৰ এক নৃগোষ্ঠী সম্ভূত নহয় যদিও তেওঁলোক আছিল উন্নত কৃষি পদ্ধতি সমৃদ্ধ, সাংগঠনিক শক্তি সম্পন্ন, সহজে সকলোৰে লগত মিলি যাব পৰা, মিলাব পৰা গুণযুক্ত আৰু এখন নতুন সমাজ গঢ়াৰ বাবে অত্যাৱশ্যক বহু উপাদানৰ সমাহাৰেৰে গঠিত এক সংমিশ্ৰিত জনসমষ্টি৷ মন কৰিবলগীয়া যে, আৰ্যসকলৰ জাতিগত প্ৰসাৰতকৈ তেওঁলোকৰ উৎপাদন কৌশল আৰু জীৱন যাত্ৰা পদ্ধতিৰহে (ইয়াৰ ভিতৰত ভাষাকো ধৰিব লাগিব, কাৰণ আদিম লোকে অত্যাৱশ্যকীয় বুলি বিবেচনা কৰা আৰ্য পূজা পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰাৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ উচ্চ ভাব প্ৰকাশক ভাষাও গ্ৰহণ কৰিছিল) প্ৰসাৰ ঘটিছিল৷ কাৰণ আদিবাসীসকলে আৰ্যসকলৰ অনুষ্ঠানৰ লগত গভীৰভাৱে জড়িত থকা নতুন উৎপাদনত আহিলাবোৰকো অত্যাৱশ্যকীয় বস্তু বুলি গ্ৰহণ কৰিছিল৷ (কৌশাম্বী, ১৯৮১, পৃ. ১০৭)
উন্নত কৃষি কৰ্মৰ অধিকাৰী, ধাতুবিদ্যাত পাৰদৰ্শী এই আৰ্যসকলে ভাৰতীয় সভ্যতা আৰু সংস্কৃতিৰ বিকাশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভুমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল৷ এই ক্ষেত্ৰত ডি. ডি. কৌশাম্বীয়ে কোৱা এষাৰ মন্তব্য উল্লেখযোগ্য — ‘‘আৰ্যসকলে যিহকে শুজা যেন পাইছিল তাকে সংস্পৰ্শলৈ অহা সকলো লোকৰ পৰা গ্ৰহণ কৰিছিল৷ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ দৈহিক আৰু প্ৰজননমূলক বৈশিষ্ট্য একে বুলিব নোৱাৰি৷ তেওঁলোকৰ মাজত তুলি লোৱা প্ৰথা ব্যাপকভাৱে প্ৰচলিত আছিল আৰু বিভিন্ন ধৰণৰ সংসৰ্গ আৰু বিজয়ৰ দ্বাৰা আৰ্য কৰা মানুহৰ লগত তেওঁলোকৰ বিয়া-বাৰু হৈছিল৷’’ (কৌশাম্বী, ১৯৮১, পৃ. ৮৮) সিন্ধু আৰু গঙ্গা উপত্যকাত পশ্চিম বিহাৰ পৰ্যন্ত আৰ্যসকলৰ আছিল অখণ্ড বিস্তাৰ; তাৰ পূৱফালে বংগ, অসম আদিত বিক্ষিপ্তভাৱে তেওঁলোকে বিস্তাৰ লাভ কৰিছিল৷ হয়তো সৰু সৰু দলত বিভিন্ন সময়ত আৰ্যসকল পূবলৈ আগবাঢ়িছিল৷ কিন্তু কেতিয়াৰে পৰা আৰ্যসকলে অসমত প্ৰৱেশ কৰিলে তাৰ কোনো সঠিক তথ্য উপলব্ধ নহয়৷ [[কালিকা পুৰাণ]]ত পোৱা যায় যে নৰকে কিৰাতসকলৰ সাগৰৰ পাৰলৈকে খেদি কৰতোয়া আৰু ললিতাকান্তাৰ অন্তৰ্বতী অঞ্চলত দ্বিজ (ইণ্ডো-আৰ্য, ব্ৰাহ্মণ)সকলক প্ৰতিষ্ঠা কৰে৷ অৱশ্যে পৰৱৰ্তীসময়ত তেওঁ আৰ্য গোষ্ঠী সম্ভূত ব্ৰাহ্মণসকলৰ ওপৰত অত্যাচাৰ কৰাৰ বাবে শ্ৰীকৃষই আহি তেওঁক বধ কৰি এই ভূখণ্ডত আৰ্য সভ্যতাৰ ভূমি পত্তন কৰে৷ বৰ্তমান নৰক এটা বংশৰ নাম বুলি বিশ্বাস কৰাৰ বাবে কোনজন নৰকে এই কাৰ্য সম্পাদন কৰিছিল সেয়া ঠাৱৰ কৰা কঠিন৷ (Das, 2010, pp. 124-125) মহাভাৰত-ৰামায়ণ আদিতো প্ৰাগ্‌জ্যোতিষপুৰৰ নাম উল্লেখ আছে৷ তাৰ পৰাই অনুমান কৰিব পাৰি যে আৰ্যসকলে এই ভূখণ্ডৰ কথা জানিছিল৷ সপ্তম শতিকাত কামৰূপৰ ক্ষত্ৰিয় ৰজা ভাস্কৰ বৰ্মনৰ প্ৰত্নলিপিৰ পৰা জনা যায় যে কামৰূপত ব্ৰাহ্মণ আৰু ক্ষত্ৰিয় লোক আছিল৷ বৰ্মন বংশৰ আদি ৰজা পুষ্যবৰ্মনৰ কাল আনুমানিক খ্ৰীঃ পূঃ ৩য় শতিকা, নিশ্চয় তাৰো পূৰ্বৰে পৰা কামৰূপলৈ আৰ্যসকলৰ প্ৰব্ৰজন হৈছিল৷ (দাস, ২০০৫, পৃ. ২১-২২) এই পুৰাকথা তথা ঐতিহাসিক তথ্যসমূহৰ পৰা ধাৰণা হয় যে প্ৰাক্‌-ঐতিহাসিক কালতে এই ভূখণ্ডত আৰ্যসকলে প্ৰৱেশ কৰে৷ আৰ্যসকলে সংস্কৃতি গ্ৰহণ-বৰ্জনৰ এক প্ৰক্ৰিয়াৰে সমগ্ৰ দেশতে নিজৰ স্থিতি সবল কৰি তোলে৷ এই প্ৰক্ৰিয়াটোক ‘আৰ্যীকৰণ’ বা ‘সংস্কৃতায়ন’ বুলি সমালোচক-গৱেষকসকলে অভিহিত কৰিছে৷ ই এনে এক প্ৰক্ৰিয়া ‘‘যাৰ দ্বাৰা জনজাতি বা অইন গোষ্ঠীৰ লোকসকলে নিজৰ নীতি-নিয়ম, বিশ্বাস, আদৰ্শ আৰু জীৱন ধাৰণৰ পদ্ধতি সলনি কৰি উচ্চ হিন্দুৰ জীৱন যাত্ৰা গ্ৰহণ কৰে আৰু সেই পৰ্যায়লৈ যায়৷’’ (বৰা, ২০০৮, পৃ. ৫৭) এই প্ৰক্ৰিয়াটোৰ বাবে জনজাতিসকলৰ কৃষি অৰ্থনীতিয়ে বিশেষভাৱে লাভৱান হৈছিল কিন্তু নব্য হিন্দু হিচাপে তেওঁলোকক সমাজৰ নিম্ন স্তৰত হে স্থান দিয়া হৈছিল৷ আনহাতে হিন্দু কাঠামোটোৰ মাজত সোমাই পৰাৰ লগে লগে কেতবোৰ শোষণৰ বাট মুকলি হৈ পৰিছিল৷ (বৰ্মন, ১৯৯৫, পৃ. ৪৬) আৰ্যসকলৰ আগমণে বৰ্ণবাদী ব্যৱস্থাটিও অসমীয়া সমাজ জীৱনৰ অংগ কৰি তুলিলে, অৱশ্যে জাত-পাতৰ লগত পৰিচয় নথকা থলুৱা জনগোষ্ঠীসমূহে সেই বৰ্ণবাদী ব্যৱস্থাটি গ্ৰহণ কৰিবলৈ মুঠেই সাজু নাছিল (মহন্ত, ২০০৯, পৃ. ২৩) আৰু সেইবাবেই সংঘাত অনিবাৰ্য হৈ পৰিছিল৷ তেতিয়াই আৰম্ভ হোৱা সেই সংঘাতৰ বীজে আজি পোখা মেলিছে৷ আজি অসমৰ জনগোষ্ঠীসমূহে নিজকে কেৱল অসমীয়া বুলি বিবেচনা নকৰি নিজৰ আত্মপ্ৰতিষ্ঠাৰ সংগ্ৰাম কৰিছে৷ বহুসময়ত স্বকীয় ৰাজ্য গঠনৰ দাবীও উত্থাপিত হৈছে৷
এনেদৰে বিচাৰ কৰি চালে দেখা যায় যে বিভিন্ন সময়ত অসমলৈ ভিন্‌ ভিন্‌ নৃগোষ্ঠীৰ প্ৰব্ৰজন ঘটিছিল৷ তেওঁলোকৰ মাজত অৱশ্যম্ভাৱীভাৱে সংঘটিত হৈছিল সংঘাত; কিন্তু এটা সময়ত আৰ্যসকলে নিজৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰি আৰ্যীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰে প্ৰায় সকলোৰে ওপৰত প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিলে আৰু অসমতো বৰ্ণবাদী প্ৰথাৰ আৰম্ভ কৰে৷ উল্লেখ্য যে, অসমত বসবাস কৰা লোকসকলৰ ভিতৰত মংগোলীয় প্ৰজাতিৰ লোকৰ সংখ্যাই আটাইতকৈ বেছি যদিও ককেছীয় প্ৰজাতিৰ লোকৰ সংখ্যাও কম নহয়৷ কিন্তু যুগ যুগ ধৰি পৰিৱেশ আৰু সংমিশ্ৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াই প্ৰজাতিসমূহ এনেভাৱে সানমিহলি কৰি পেলাইছে যে বিশুদ্ধ কোনো এক প্ৰজাতিৰ লোক নাই বুলিবই পাৰি৷ ভূৱন মোহন দাসৰ ভাষাৰে ক’ব পাৰি — ‘‘Thus, a glance at the racial elements in the populations of Assam reveals that Assam is a meeting place of various ethnic stocks having diverse socio-cultural backgrounds who came to this part of the country in different times from different directions. In this course of times these populations contributed their respective shares towards the growth and development of a composite Assamese people and culture.’’ (Das, 2010, p. 130)
অসমৰ জনগাঁথনিক ইয়াত প্ৰচলিত ধৰ্মীয় দিশৰ পৰাও আলোচনা কৰিব পাৰি৷ সমাজ তথা সাংস্কৃতিক ইতিহাসত ধৰ্ম আৰু বিশ্বাসৰ স্থান অতি উচ্চ৷ এই বিশ্ব জগতত বসবাস কৰা মানৱৰ প্ৰতিটো আচাৰ-অনুষ্ঠানৰ মূলতে আছে বিভিন্ন বিশ্বাস, যাদু আৰু ধৰ্ম৷ এনে ধৰণৰ আচাৰ-অনুষ্ঠানসমূহে সংস্কৃতি প্ৰসাৰণৰ ক্ষেত্ৰত এক অগ্ৰণী ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে৷ অসমতো বিভিন্ন উৰ্বৰা লোকবিশ্বাস, যাদু ধৰ্মীয় বিশ্বাস আদিৰ আধাৰতেই প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৰম্পৰা তথা দাৰ্শনিক ঐতিহ্যই গা কৰি উঠিছিল৷ ফলশ্ৰুতিত সৃষ্টি হৈছিল শাক্ত, শৈৱ, বৈষৱ, বৌদ্ধ, জৈন আদি না না ধৰ্ম তথা উপাসনাৰ ঐতিহ্য৷ (গোস্বামী, ২০০৭, পৃ. ১৩৪) এই বিলাকৰ বিভিন্ন ৰূপ আমাৰ লোকসমাজতো প্ৰচলিত হৈ আহিছে৷ উল্লেখ্য যে শংকৰদেৱ প্ৰৱৰ্তিত ‘একশৰণ নামধৰ্ম’ বা ‘নৱ-বৈষৱ ধৰ্ম’ অসমৰ ধৰ্মীয় পৰম্পৰাত এক বলিষ্ঠ সংযোজন৷ অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত সিঁচৰতি হৈ থকা বিভিন্ন থান, দেৱালয়, পীঠ, মন্দিৰ, মছজিত, বৌদ্ধ স্তুপ, সত্ৰ, নামঘৰ আদিয়ে ইয়াত যে বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৰম্পৰাৰ প্ৰচলন আছিল সেই কথাৰ সাক্ষ্য বহন কৰে৷ ঠিক সেইদৰে পুৰণি কামৰূপত ৰচিত কালিকা পুৰাণ, যোগিণীতন্ত্ৰ, বিভিন্ন বংশৰ ৰজাসকলৰ দিনৰ বিভিন্ন শিলালিপি, তাম্ৰলিপি, মুদ্ৰা আৰু লোকসমাজত প্ৰচলিত মৌখিক সাহিত্যই অসমৰ জনসমাজত ভিন্‌ ভিন্‌ আচাৰ-পৰম্পৰাৰ প্ৰচলন হৈ থকাৰ ইংগিত বহন কৰে৷ (গোস্বামী, ২০০৭, পৃ. ১৩৪)
অসমৰ জাতীয় জীৱনত ইছলাম ধৰ্মাৱলম্বী লোকসকলেও এক গভীৰ স্থান অধিকাৰ কৰি আছে৷ প্ৰথম অৱস্থাত এইসকল লোক মূলতঃ যুদ্ধ কৰিবলৈ আহি বিভিন্ন কাৰণত অসমত থাকি গৈছিল৷ পৰৱৰ্তীসময়ত অসমলৈ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ বাবে অহা কেইবাজনো ইছলাম ধৰ্মগুৰুৰ তৎপৰাততো বহু হিন্দু লোক ধৰ্মান্তৰিত হৈ ইছলাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছিল৷ (Das, 2010, p. 42) ব্ৰিটিছৰ দিনতো তেওঁলোকৰ উদ্যোগতে অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ মুছলমান লোকসকলে প্ৰব্ৰজন কৰিছিল৷ উল্লেখযোগ্য যে সাম্প্ৰতিক কালত, বিশেষকৈ বাংলাদেশৰ জন্মৰ সময়ত আৰু ১৯৭৫ চনত বাংলাদেশত হোৱা বানপানীৰ পাছত সেই বানপানীত আক্ৰান্ত হোৱা বহু ইছলাম ধৰ্মৱালম্বী লোকে অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰে৷ অৱশ্যে এই কাৰণে অসমত গোষ্ঠীগত সংঘৰ্ষৰো সূত্ৰপাত হৈছিল৷ David Arnold (2010)ৰ সম্পাদনাত প্ৰকাশ পোৱা Burton Steinৰ A History of India ত এই সম্পৰ্কে উল্লেখ আছে —‘‘Starting in 1951, India planned the construction of a barrage at Farakka, near where the river enters Bangladesh, aimed at diverting enough water into the Hughli branch to flush out the port of Calcutta which lies downstream and was rapidly silting up. Despite the protests of Pakistan, and later Bangladesh, India proceeded with the construction unilaterally, and, since 1975, has diverted enough water to cause environmental damage that affects some 35 million Bangladeshis, not only by disrupting irrigation schemes, but, paradoxically, by worsening flood damage, owing to the increased silting that raised the river bed and caused the flood waters to spread further over the land.The social results of the barrage included the displacement of some two million people from the affected area. A large number of these have migrated into India, which has given rise to ethnic conflicts in the Indian state of Assam…’’ (Arnold, 2010, p. 379-380)
ঠিক সেইদৰে ইংৰাজসকলে অসম অধিকাৰ কৰাৰ পাছত ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ বাবে খ্ৰীষ্টানসকল আহে আৰু অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত, বিশেষকৈ জনজাতি অধ্যুষিত অঞ্চলত ধৰ্মপ্ৰচাৰ কৰি আহিছে৷ স্বৰাজোত্তৰ কালত বিভিন্ন কাৰণত ভাৰতৰ বিভিন্ন ঠাইৰ লগতে অসমৰ কাষতে থকা চুবুৰীয়া দেশৰ পৰাও বিভিন্ন ধৰ্মাৱলম্বী লোকৰ অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছে৷ অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে, তেতিয়াৰে পৰা বৰ্তমানলৈকে এই সকলো ধৰ্মীয় পৰম্পৰাই অসমত এক সহাৱস্থাত অৱস্থান কৰিছে৷
অসমৰ অধিকাংশ জনসাধাৰণেই হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী৷ ভুবন মোহন দাসৰ মতে “The majority of the people are Hindu by religion. A sizable section is formed by the Muslims. Christian, Sikh, Jain and Buddhist people are also there, but in very small numbers. Some practice tribal religions” (Das, 2010, p. 27) ২০০১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমৰ জনসংখ্যাৰ মাজত ধৰ্মীয়গোটসমূহৰ অৱস্থিতি এনে ধৰণৰ
হিন্দু – ৬৫ %
মুছলমান – ৩১ %
খ্ৰীষ্টান – ৪ %
বৌদ্ধ – &lt; ১ %
শিখ - &lt; ১ %
অন্যান্য - &lt; ১ % ( CRI, 2011)
ইয়াৰ পৰাই ধাৰণা কৰিব পাৰি যে অসমত হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বী লোকৰ সংখ্যা সৰ্বাধিক৷ লগতে এই তালিকাখনেই আন এটি কথাও প্ৰমাণ কৰে যে এই ভূখণ্ডত বিভিন্ন ধৰ্মাৱলম্বী মানুহে পাৰস্পৰিক সৌহাৰ্দ্যৰে, সম্প্ৰীতিৰে বাস কৰি আহিছে আৰু অসমৰ জনগাঁথনিক এক বিশেষ মাত্ৰা প্ৰদান কৰিছে৷
ভাষাতাত্ত্বিক দৃষ্টিকোণেৰে আমি অসমৰ জনগাঁথনিক দিশলৈ চকু ফুৰালে দেখিবলৈ পাম যে এই ভূখণ্ডত বসবাস কৰা অধিকাংশ লোকেই যোগাযোগৰ মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে অসমীয়া ভাষা৷ অসমীয়া ভাষা ইণ্ডো-ইউৰোপীয় ভাষাগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত যদিও এই ভূখণ্ডত প্ৰচলিত বিভিন্ন আৰ্যভিন্ন ভাষাৰ প্ৰভাৱত ই এক সুকীয়া অৱস্থিতি লাভ কৰিছে৷ ভাৰতীয় সংবিধানৰ অষ্টম অনুচ্ছেদত স্বীকৃত অসমীয়া ভাষাটোৱেই সমগ্ৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজৰ প্ৰধান সংযোগী ভাষা ৰূপে প্ৰচলিত হৈ আহিছে৷
খ্ৰীষ্টীয় সপ্তম শতিকাত ভাৰতলৈ অহা চীনা পৰিব্ৰাজক হিউৱেন চাঙে তেওঁৰ ভ্ৰমণৰ টোকাত অসমীয়া ভাষা সম্পৰ্কে মন্তব্য কৰিছিল ‘‘their speech differed a little from that of Mid-Indian.” (Q. I. Kakati, 1941, p. 5) হিউৱেন চাঙৰ এই মন্তব্যটোৱেই বৰ্তমানলৈকে প্ৰাপ্ত অসমীয়া ভাষাৰ সম্বন্ধে প্ৰথম মন্তব্য আৰু ইয়েই অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰাচীনত্বৰ আভাস প্ৰদান কৰে৷ অসমীয়া ভাষাৰ উৎপত্তি সম্পৰ্কে বিভিন্ন পণ্ডিতে ভিন্‌ ভিন্‌ মত পোষণ কৰিছে৷ যথা—
গ্ৰীয়াৰ্ছন, সুনীতি কুমাৰ চট্টোপাধ্যায় আৰু বাণীকান্ত কাকতিৰ মতে অসমীয়া ভাষা মাগধী প্ৰাকৃতৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা ভাষা৷ ( Grierson,1967, p.125-126; Chatterji, 1974, p.79; Kakati,1941, pp.9-10)
বেণীমাধৱ বৰুৱা, ডিম্বেশ্বৰ নেওগে, বিশ্বেশ্বৰ হাজৰিকাই মতপোষণ কৰে যে অসমীয়া ভাষা মাগধী প্ৰাকৃতৰ পৰা জন্ম হোৱা নাই, কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ পৰাহে জন্ম হৈছে৷ (Neog, 1964, p. 50; হাজৰিকা, ১৯৮৮, পৃ.৬৬)
কালিৰাম মেধিৰ মতে অসমীয়া ভাষাৰ জন্ম অকল মাগধী প্ৰাকৃতৰ পৰাই হোৱা নাই, প্ৰাচ্য আৰু পশ্চিমা প্ৰাকৃতৰ মিশ্ৰণতহে ইয়াৰ জন্ম হৈছে৷ (মেধি, ১৯৯৯, পৃ.১২)
কনকলাল বৰুৱাৰ মাত অসমীয়া ভাষাৰ জন্ম পৈশাচী প্ৰাকৃতৰ পৰা হৈছে৷ ( Baruah, 1978, p. 18)
নাথান ব্ৰাউনে ‘‘অধুনালুপ্ত কোনো এক অনা-আৰ্য ভাষাৰ ওপৰত সংস্কৃত ভাষাটোৰ গাঁথনি জাপি দিয়াৰ ফলত ইয়াৰ জন্ম’’ বুলি ব্যক্ত কৰিছিল৷ (Bronson, 1867, p.iv)
দেবানন্দ ভৰালিৰ মতে অসমীয়া ভাষাটো বিভিন্ন প্ৰাকৃতৰ সংমিশ্ৰণত উদ্ভৱ হৈছে৷ তেওঁ অসমীয়া ভাষাৰ উৎপত্তিৰ আলোচনা সন্দৰ্ভত সৌমাৰ প্ৰাকৃত আৰু কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ অস্তিত্বৰ কথাও উল্লেখ কৰিছে৷ (ভৰালি,১৯৯৩, পৃ. ৩০-৩৫)
এই মন্তব্যসমূহ বিশ্লেষণ কৰিলে দেখা যায় যে, অধিকাংশ পণ্ডিতে ‘মাগধী প্ৰাকৃত’কে অসমীয়া ভাষাৰ মূল বুলি মানি লৈছে৷ আনহাতে যিসকলে অসমীয়া ভাষাৰ মূল কামৰূপী প্ৰাকৃত বুলি কৈছে তেওঁলোকে কিন্তু কামৰূপী প্ৰাকৃতৰ অস্তিত্ব আৰু বিশেষত্ব সম্পৰ্কে তথ্যসহ বিশেষ যুক্তি আগবঢ়াব পৰা নাই৷ তদুপৰি অসমীয়া ভাষাৰ তদ্ভৱ শব্দবোৰৰ গঠন আৰু বিকাশ মাগধী প্ৰাকৃতৰ জৰিয়তে সুন্দৰকৈ ব্যাখ্যা কৰি দেখুৱাব পাৰি৷ এনে কাৰণতেই পণ্ডিতসকলে অসমীয়া ভাষাৰ জন্ম মাগধীৰ পৰাই হৈছে বুলি অভিমত প্ৰকাশ কৰিছে৷
অসমীয়া ভাষা মূলতঃ আৰ্য ভাষা সম্ভূত যদিও ক্ৰমবিকাশৰ ভিন্‌ ভিন্‌ স্তৰত বিভিন্ন থলুৱা উপাদান গ্ৰহণ কৰি এক নব্য বৈশিষ্ট্যৰে উদ্ভাসিত হৈছে৷ এই ভূখণ্ডত প্ৰচলিত হৈ থকা অষ্ট্ৰিক ভাষা, তিব্বত-বৰ্মী ভাষাগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত ভিন্‌ ভিন্‌ ভাষাসমূহেও অসমীয়া ভাষাৰ শ্ৰীবৃদ্ধিত সহায় কৰিছে৷ তদুপৰি অনেক বিদেশী ভাষাৰ শব্দও অসমীয়া ভাষাত প্ৰৱেশ কৰি এক নব্য ৰূপ প্ৰদান কৰিছে৷ ( Grierson,1967, p.393; Chatterji, 1974, p.79; Kakati,1941, pp. 284-289; Das, 2010, p.39) বিভিন্ন ধ্বনিতাত্ত্বিক, ৰূপতাত্ত্বিক পৰিৱৰ্তনেৰে খ্ৰীষ্টাব্দ সপ্তম শতিকামানৰ পৰাই সুকীয়া ৰূপ পৰিগ্ৰহণ কৰি সম্ভৱতঃ দশম-একাদশ শতিকামানৰ ভিতৰত মাগধী প্ৰাকৃতৰ পূৰ্ব-মাগধী অপভ্ৰংশৰ পৰা নানা স্থানগত বৈশিষ্ট্যৰে অসমীয়া ভাষাই স্বতন্ত্ৰ ৰূপত আত্মপ্ৰকাশ কৰিলে৷ অসমীয়া ভাষা বৰ্তমান এনে এটা পৰ্যায়ত উপনীত হৈছে, যিটো পৰ্যায়ত বিভিন্ন উপাদানবোৰৰ চিনাক্তকৰণ কঠিনেই নহয়, এক প্ৰকাৰে অসম্ভৱেই হৈ পৰিছেগৈ৷ পৰিণতি স্বৰূপে অসমীয়া ভাষা আৰ্য ভাষা সম্ভূত ভাষা যদিও অনাৰ্য ভাষাৰ বৈশিষ্ট্যহে ইয়াত বেছিকৈ ফুটি ওলাইছে৷ আৰ্যভাষাত নোহোৱা নোপজা নানান গুণেৰে বিভূষিতা হৈ অসমীয়া ভাষাই স্বকীয়ত্ব প্ৰতিপন্ন কৰিছে৷ এনেদৰেই অসমীয়া ভাষাই প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিভিন্ন স্তৰত বিভিন্ন ৰূপত পৰিৱৰ্তিত আৰু পৰিৱৰ্ধিত হৈ আহি বৰ্তমান অৱস্থাত উপনীত হৈছেহি৷ ২০০১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমত অসমীয়া ভাষা কোৱা লোকৰ শতকৰা অংশ হ’ল ৫৭.৮১%৷ (CRI, 2011)
অসমৰ ভৌগোলিক তথা ঐতিহাসিক ইতিহাস সম্পৰ্কে কৰা আলোচনা কৰিলে এটা কথা স্পষ্ট ৰূপত ফুটি উঠে যে সময়ে সময়ে এই ভূখণ্ডৰ ভৌগোলিক সীমাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটিছে আৰু ভিন্‌ ভিন্‌ সময়ত বিভিন্ন ৰাজবংশই ৰাজত্ব কৰিছিল৷ শেহতীয়াভাৱে ব্ৰিটিছসকলে তেওঁলোকৰ ঔপনিৱেশিক স্থাপন কৰেহি ১৮২৬ খ্ৰীঃ৷ সেই সময়লৈকে ভাৰতবৰ্ষৰ লগত পোনপটীয়াভাৱে অসমৰ কোনো স্থায়ী সম্বন্ধ নাছিল৷ ব্ৰিটিছে ৰাজ্য শাসনৰ সুবিধাৰ্থে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক সীমাৰ লগত এই ভূখণ্ডক চামিল কৰে৷ ভাৰতবৰ্ষৰ জনসাধাৰণে নিজৰ প্ৰাপ্য স্বাধীনতাৰ দাবীত আৰম্ভ কৰা স্বাধীনতাৰ যুঁজত অসমো অংশীদাৰ হয় আৰু ১৯৪৭ খ্ৰীঃ ভাৰতবৰ্ষই স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ লগে লগে অসমেও ভাৰতবৰ্ষৰ অংশ হিচাপে স্বাধীনতা লাভ কৰে৷ তেতিয়াৰে পৰা বৰ্তমানলৈকে অসম ভাৰতবৰ্ষৰ ৰাজনৈতিক ছত্ৰছায়াতে আছে৷ অৱশ্যে তাৰ পাছতো সময়ে সময়ে ইয়াৰ ভৌগোলিক পৰিসীমাৰ পৰিৱৰ্তন সাধন হৈছে৷
অসমৰ জনগাঁথনিক নৃতাত্ত্বিক, ভাষিক বা ধৰ্মীয় দিশেৰে বিশ্লেষণ কৰিলে আৰু এটি কথা স্পষ্ট ৰূপত ফুটি উঠে অসম নামৰ এই ভূখণ্ডটিত প্ৰকৃতাৰ্থতে যথেষ্ট অনৈক্য বিৰাজমান আৰু বহুধা বিভক্ত জনগোষ্ঠীয় সমষ্টিৰে ভৰপুৰ৷ এই ভূখণ্ডত বাস কৰা জনগোষ্ঠীসমূহৰ প্ৰত্যেকৰে কেতবোৰ নিৰ্দিষ্ট বিশ্বাস, ৰীতি-নীতি বিৰাজমান যদিও অসমৰ ভৌগোলিক অৱস্থা তথা সামাজিক গাঁথনিয়ে কেতবোৰ ৰীতিনীতি সকলোৰে উমৈহতীয়া সম্পত্তি ৰূপে তুলি ধৰিছে৷ এই ভূখণ্ডত বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ লোকে ওচৰা-ওচৰিকৈ বসবাস কৰাৰ ফলত তেওঁলোকৰ মাজত আদান-প্ৰদান, অনুবৰ্তন আদি ক্ৰিয়াৰ ফলত এক বিশেষ ধৰণৰ সমাজ গাঁথনি তৈয়াৰ হৈছে৷ অসমীয়া সমাজ জীৱনত এই ভূখণ্ডৰ সঘনে পৰিৱৰ্তিত ৰাজনৈতিক উত্থান-পতনেও প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছে৷ আনহাতে অসমত বাস কৰা কোনো জনগোষ্ঠীয়েই বৰ্তমান নৃতাত্ত্বিক মতে বিশুদ্ধ নহয়৷ ধাৰণা কৰিব পাৰি এসময়ত এওঁলোকৰ মাজত স্বেচ্ছামূলক মিলনৰ লগত বলপূৰ্বক মিলনো যথেষ্ট ঘটিছিল৷ অসমত প্ৰচলিত বিভিন্ন ধৰ্মীয় পৰম্পৰাইও অসমীয়া সামাজ জীৱনত গভীৰ প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰি আছে৷ আগৰে পৰা থকা কিছুমান বিশ্বাস পিছত অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰা লোকসকলে নিজৰ কৰি লৈছে বা পিছত অসমৰ ভূখণ্ডত ভৰি দিয়া জনগোষ্ঠীসমূহৰ বহু পৰম্পৰা আগৰসকলৰ মাজত সোমাই পৰিছে৷ নৃতাত্ত্বিক বিশ্লেষণত আৰু এটা কথা স্পষ্টৰূপত ফুটি উঠিছে অসমৰ জনগাঁথনিত বিভিন্ন নৃগোষ্ঠীয় প্ৰজাতিৰ সংমিশ্ৰণ ঘটিছে যদিও এই জনগাঁথনিত কিৰাতসকলৰ অৱদান আটাইতকৈ বেছি৷ এই ক্ষেত্ৰত সদানন্দ চলিহাৰ এষাৰ মন্তব্য উল্লেখযোগ্য ‘‘ইংৰাজীত এটা প্ৰবাদ আছে ‘Scratch a Russian and you’ll find a tarter’, ৰুচ মানুহ এজনৰ গাৰ চালখনত চিকোট মাৰি দিয়া; দেখিবা তাৰ্তৰ এটা ওলাই পৰিছে৷ অনুৰূপ ধৰণে আমিও ক’ব পাৰোঁ অসমীয়া মানুহ এজনৰ গাৰ ছালখনত চিকোট মাৰি দিয়া, দেখিবা কিৰাত এটা ওলাই পৰিছে (Scratch a Assamese and you’ll find a Kirata)৷’’ (চলিহা, ১৯৯১, পৃ. ৭৫) অৱশ্যে এটা কথা ঠিক যে সাম্প্ৰতিক কালৰ অসমীয়া সমাজ সংস্কৃতিত আৰ্যসকলৰ অৱদান অতি গভীৰ৷
প্ৰসংগপুথি
অসমীয়া গ্ৰন্থ
কলিতা, ৰমেশ চন্দ্ৰ (২০০৬); অসমৰ কালানুক্ৰমিক ইতিহাস; গুৱাহাটীঃ অসম প্ৰকাশন পৰিষদ৷
কৌশাম্বী, ডি. ডি. (১৯৮১); ভাৰতৰ ইতিহাস; (ভট্টাচাৰ্য, বীৰেন্দৰ কুমাৰৰ অনুঃ)গুৱাহাটীঃ অসম প্ৰকাশন পৰিষদ (প্ৰথম প্ৰকাশ, ১৯৫৬)
গোস্বামী, চণ্ডীচৰণ (২০০৭); ‘অসমীয়া শৈৱ আৰু শাক্ত সাহিত্যৰ ঐতিহ্য’; বৰা, প্ৰফুল্ল চন্দ্ৰ (সম্পাঃ)ৰ ঐতিহ্যঃ অসমীয়া সাহিত্য (পৃ. ১৩৫-১৩৯); যোৰহাটঃ হেৰিটেজ আছাম৷
চলিহা, সদানন্দ (১৯৯১); ‘অসমৰ জনগোষ্ঠীত মঙ্গোলীয় উপাদান’; গোস্বামী, প্ৰকাশ আৰু চৌধুৰী, সতীশ চন্দ্ৰ (সম্পাঃ)ৰ বুৰঞ্জীৰ প্ৰকৃতি আৰু স্বৰূপ (পৃ.৫০-৫৬);যোৰহাটঃ অসম সাহিত্য সভা
ঠাকুৰ, নগেন (১৯৮৩); ভাৰতীয় ভাষাৰ পৰিচয়; গোলাঘাটঃ ভাৰতী বুক ষ্টল৷
দাস, ভুবন মোহন(২০০৫); ‘জনগোষ্ঠীত প্ৰজাতীয় উপাদান’; অসম সাহিত্য সভাৰ অসমীয়া জাতিৰ ইতিহাস (পৃ. ৯-৩০); যোৰহাটঃ অসম সাহিত্য সভা
বৰা, দিলীপ (২০০৮); সমাজ সাহিত্য আৰু সংহতি; গুৱাহাটীঃ ভৱানী অফচেট এণ্ড ইমেইজিং ছিষ্টেমছ্ প্ৰাঃ লিঃ৷
বৰ্মন, শিৱনাথ (১৯৯৫); অসমৰ জনজাতি সমস্যা; গুৱাহাটীঃ প্ৰগেচিভ বুক হাউচ৷
ভৰালি, দেৱানন্দ (১৯৯৩); অসমীয়া ভাষাৰ মৌলিক বিচাৰ; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
মহন্ত, প্ৰফুল্ল (২০০৯); অসমীয়া মধ্যবিত্ত শ্ৰেণীৰ ইতিহাস; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
মহন্ত, প্ৰফুল্ল (২০০৯-ক); জনগোষ্ঠীগত চেতনাঃ আত্মপ্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰশ্ন; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
মেধি, কালিৰাম (১৯৯৯); অসমীয়া ব্যাকৰণ আৰু ভাষাতত্ত্ব; গুৱাহাটীঃ লায়াৰ্ছ বুক ষ্টল৷
হাজৰিকা, বিশ্বেশ্বৰ (১৯৮৮); অসমীয়া ভাষাৰ উৎপত্তি আৰু ক্ৰমবিকাশ; গুৱাহাটীঃ জাতীয় সাহিত্য পৰিষদ৷
ইংৰাজী গ্ৰন্থ
Arnold, D. (Ed.)(2010). A History of India by Burton Stein. Wiley Blackwell, A John Wiley &amp; Sons Ltd. Publication.
Baruah, K. L. (1978). Early History of Kamrupa. New Delhi: Sahitya Academy.
Bronson, M. (1867). A Dictionary in Assamese and English. Sibsagor: American Baptist Mission Press.
Chatterji, S. K. (1974). Kirat Jana Kriti. Kolkata: The Asiatic Society.
Chatterji, S. K. (1970). The Place of Assam in the History and Civilisation of India. Guwahati: Gauhati University.
Das, B. M. (2010). The People of Assam. New Delhi: Gyan Publishing House.
Govt. of India. Cencus Report of India.( 2001). People of Assam. Retrieved from http://www.censusindia.gov.in
Govt. of India. Cencus Report of India.( 2011). People of Assam. Retrieved from http://www.censusindia.gov.in
Grierson. A. G. (1967). Linguistic Survey of India. Delhi: Motilal Banarsidass.
Kakati, B. K. (1941). Assamese : Its Formation and Development. Shillong: Government of Assam.
Kosambi, D. D. (1965).The Culture and Civilisation of Ancient India in Historical Outline. London: Routledge &amp; Kegan Paul.
Neog, D. (1964). The Origin and Growth of the Asamiya Language. Guwahati. s.n.
Sharma, R. S. (1990). Sudras in Ancient India: A Social History of the Lower Order Down to Circa A D 600. Delhi: Motilal Banarsidas.
Thapar, R. (1990). A History of India (Vol 1). Penguin Books. s.n.

== সংযোগ কৰক ==

ভাৰতৰ মেঘালয় ৰাজ্যত ৰাভা জাতিৰ লোক আছে৷ [[সদস্য:Dilip Kr. Rabha|Dilip Kr. Rabha]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Dilip Kr. Rabha|talk]]) 03:16, 12 May 2020 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>savai7fkhfqcwbgnbwom3zbwzoq81bz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>এইচ আই ভি আৰু সম লিংগৰ ব্যক্তিৰ মাজত যৌন অভিসাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60936</id>
    <revision>
      <id>453552</id>
      <parentid>426036</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:26:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45350" sha1="hr9lgaqabzj4q6hd5zvpjgdjjr8eeni" xml:space="preserve">{{distinguish|এইচ আই ভি আৰু পুৰুষ আৰু পুৰুষৰ মাজত যৌন অভিসাৰ}}
[[File:Warren Cup BM GR 1999.4-26.1 n2.jpg|thumb|এটি গ্ৰীক ভাস্কৰ্যত সমকামৰ দৃশ্য]]
১৯৮০ চনত [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ত প্ৰথম যেতিয়া মানৱ শৰীৰত [[এইড্‌ছ]] ৰোগৰ [[ভাইৰাছ]] ধৰা পৰে, তেতিয়াৰ পৰাই [[সমকামী পুৰুষ]], [[উভকামিতা|উভকামি]] ব্যক্তিৰ দেহত প্ৰায়ে এই ৰোগৰ ভাইৰাছৰ উপস্থিতিৰ তথ্য চিকিৎসকৰ হাতলৈ আহে। ১৯৪১ চনৰ ৫ জুন তাৰিখে প্ৰথম বাৰলৈ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণ কেন্দ্ৰৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত প্ৰতিবেদনত এই ৰোগত আক্ৰান্ত ৫জন সমকামী ব্যক্তিৰ তথ্য পোহৰলৈ আহে। তেওঁলোক গুৰুত্বৰ ভাৱে এই ৰোগৰ দ্বাৰা আক্ৰান্ত হৈছিল।&lt;ref&gt;CDC (1981, 5th June) 'Pheumocystis Pneumonia - Los Angeles', MMWR, Vol. 30. No. 21. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/june_5.htm&lt;/ref&gt; এমাহ পিছতেই নিউয়ৰ্ক টাইমচে প্ৰকাশ কৰে যে ৪১জন সমকামী ব্যক্তিৰ এক বিশেষ ধৰণৰ চালত হোৱা কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত হয় আৰু  চিকিৎসাৰ প্ৰায় ২৪ মাহৰ পিছত ইয়াৰে ৮জন ব্যক্তিয়ে মৃত্যুক সাৱটি লয়।&lt;ref&gt;The New York Times (1981, 3rd July) &quot;Rare cancer seen in 41 homosexuals&quot; https://www.nytimes.com/1981/07/03/us/rare-cancer-seen-in-41-homosexuals.html?&amp;pagewanted=2&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত এই ৰোগক 'Gay- related immune deficiency' চমুকৈ GRID 'Gay cancer' ইত্যাদি অভিধাৰে সংজ্ঞাবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Oswald, G.A, et al (1982) 'Attempted immune stimulation in the &quot;gay compromise syndrome&quot;'. BMJ, 1982 October 16; 285(6348): 1082.&lt;/ref&gt; সেই বছৰৰে জুলাই মাহলৈ এই GRID অভিধাটোক [[এইড্‌ছ|একোৱায়াৰ্ড ইমিউন্' ডিফিশ্বেন্সি ছিন্-ড্ৰ'ম(AIDS)]] বুলি প্ৰকাশ কৰিবলৈ অনুগ্ৰহ কৰা হয়। অৱশ্যে ছেপ্টেম্বৰ মাহত হে ইয়াক ৰাজহুৱাকৈ ঘোষণা কৰা হয়।&lt;ref&gt;Grmek, M.D. (1990) 'History of AIDS: Emergence and origin of a modern pandemic', New Jersey: Princeton University Press.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;MMWR Weekly (1982) 'Current Trends Update on Acquired Immune Deficiency Syndrome (AIDS) – United States', September 24, 31(37); 507-508, 513-514.&lt;/ref&gt;

==সমলিংগীয় যৌন অভিসাৰ==
[[সমকামিতা]] হ'ল সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ সৈতে হোৱা &quot;প্ৰেম, আৱেগিক আকৰ্ষণ, যৌন আকৰ্ষণ অথবা যৌন আচৰণ। &quot; যৌন অভিমুখীতা হিচাপে সমকামিতা বুলিলে মূলত সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ প্ৰতি &quot;স্নেহ বা প্ৰণয়ঘটিত এক ধৰণৰ যৌন প্ৰৱণতা&quot;ক বুজায়। এই ধৰণৰ সম্পৰ্কৰ ভিত্তিত গঢ় লৈ উঠা ব্যক্তিগত বা সামাজিক পৰিচিতি বা এই ধৰণৰ আচৰণ আৰু সমজাতীয় ব্যক্তিসকলক লৈ গঠিত সম্প্ৰদায়কো এই শব্দৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ কৰা হয়। &quot;&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;&gt;{{cite web|title=Sexual orientation, homosexuality and bisexuality|publisher=[[American Psychological Association]]|accessdate=August 10, 2013|url=http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|archivedate=August 8, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130808032050/http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=amici2&gt;{{cite web |url=http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |page=30 |title=Case No. S147999 in the Supreme Court of the State of California, In re Marriage Cases Judicial Council Coordination Proceeding No. 4365 (...) – APA California Amicus Brief&amp;nbsp; — As Filed |format=PDF |accessdate=21 December 2010 |archivedate=18 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118184353/http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

ইংৰাজীত ব্যৱহাৰ হোৱা 'MSM' অভিধাটোৱে সেইসকল ব্যক্তিক বুজায়, যি সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ সৈতে যৌন কাৰ্যত লিপ্ত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=UNAIDS: Men who have sex with men |publisher=UNAIDS |url=http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/dataimport/pub/briefingnote/2006/20060801_policy_brief_msm_en.pdf |accessdate=October 24, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120320001221/http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/dataimport/pub/briefingnote/2006/20060801_policy_brief_msm_en.pdf |archivedate=March 20, 2012 }}&lt;/ref&gt;পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত MSM(Man who sex with another man) আৰু মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত WSW(Women who sex with another woman) বুলি কোৱা হয়। এইক্ষেত্ৰত ব্যক্তি এজনে নিজৰ যৌন পৰিচয় কি বুলি দিয়ে সেইটো নিৰ্ভৰ নকৰে। অৱশ্যে যৌনকাৰ্যত লিপ্ত নোহোৱা অথচ নিজকে সমকামী, উভকামী বা বিষয়কামী বুলি পৰিচয় দিয়া লোকক ইয়াৰ আওতাত ধৰা নহয়।&lt;ref&gt;Young, Rebecca M. and Ilan H. Meyer. “The Trouble With “MSM” and &quot;WSW”: Erasure of the Sexual-Minority Person in Public Health Discourse.” Am J Public Health. (2005) 95: 1144–1149.&lt;/ref&gt;১৯৯০ চনলৈকে এই অভিধা দুটাৰ ব্যৱহাৰ হয় যদিও পিছলৈ ইয়াৰ ব্যৱহাৰ গ্ৰহণযোগ্য নহয় বুলি প্ৰতিপন্ন কৰা হয়&lt;ref name=&quot;Young Meyer&quot;&gt;{{cite journal |vauthors=Young RM, Meyer IH |title=The trouble with &quot;MSM&quot; and &quot;WSW&quot;: erasure of the sexual-minority person in public health discourse |journal=Am J Public Health |volume=95 |issue=7 |pages=1144–1149 |date=July 2005 |pmid=15961753 |pmc=1449332 |doi=10.2105/AJPH.2004.046714 |url=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Glick M, Muzyka BC, Salkin LM, Lurie D |title=Necrotizing ulcerative periodontitis: a marker for immune deterioration and a predictor for the diagnosis of AIDS |journal=J. Periodontol. |volume=65 |issue=5 |pages=393–7 |date=May 1994 |pmid=7913962 |doi= 10.1902/jop.1994.65.5.393|url=}}&lt;/ref&gt; কাৰণ নিজকে সমকামী, উভকামী বুলি পৰিচয় দিয়া ব্যক্তিৰ উপৰিও নিজকে বিষয়কামী বুলি পৰিচয় দিয়া ব্যক্তিয়েও সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ সৈতে যৌন কাৰ্যত সক্ৰিয় হয় বা হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে।&lt;ref&gt;Young, Rebecca M. and Ilan H. Meyer. “The Trouble With “MSM” and “WSW”: Erasure of the Sexual-Minority Person in Public Health Discourse.” Am J Public Health. (2005) 95: 1144–1149.&lt;/ref&gt;

==ৰোগৰ আশংকা==
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এইচ.আই.ভি/এইড্ছ সম্বন্ধীয় সংযুক্ত অনুষ্ঠান(UNAIDS)ৰ ২০১৮ৰ এক প্ৰতিবেদন মতে MSM ৰ দ্বাৰা এইচ আই ভি সংক্ৰমণৰ শংকা আটাইতকৈ বেছি।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/2019-UNAIDS-data_en.pdf|title=UNAIDS data 2019|last=UNAIDS|date=4 December 2019|website=UNAIDS|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=6 December 2019}}&lt;/ref&gt; ২০০৭ চনৰ এটা গৱেষণাত প্ৰকাশ হোৱা তথ্য অনুসৰি সৰহ সংখ্যক সমকামী ব্যক্তিয়েই বিষয়কামী ব্যক্তিৰ দৰে কোনো ধৰণৰ সুৰক্ষা ব্যৱস্থা গ্ৰহণ নকৰাকৈ মুক্ত যৌন কাৰ্যত লিপ্ত হয়।&lt;ref name=&quot;MedicalNews&quot;&gt;[http://www.medicalnewstoday.com/articles/82330.php Sexual Behavior Does Not Explain Varying HIV Rates Among Gay And Straight Men]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Goodreau SM, Golden MR |title=Biological and demographic causes of high HIV and sexually transmitted disease prevalence in men who have sex with men |journal=Sex Transm Infect |volume=83 |issue=6 |pages=458–462 |date=October 2007 |pmid=17855487 |pmc=2598698 |doi=10.1136/sti.2007.025627}}&lt;/ref&gt; ২০০৬ চনত কৰা আন এটা গৱেষণাত এই কথা পোহৰলৈ আহে যে কোনো সমকামী ব্যক্তিয়ে যদি ৪জন বা অধিক ব্যক্তিৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক ৰাখে তেন্তে সেই লোক সকল এইচ আই ভি বা আন কোনো STDৰ দ্বাৰা আক্ৰান্ত হোৱাৰ আশংকা অধিক।&lt;ref name=&quot;BA Koblin. 2006&quot;&gt;BA Koblin. “Risk factors for HIV infection among men who have sex with men” (2006) AIDS, 20. 731-739.&lt;/ref&gt;

অসুৰক্ষিত ভাৱে কৰা যৌন সম্ভোগৰ ক্ষেত্ৰত যোনীদ্বাৰৰ তুলনাত গুহ্যদ্বাৰৰ দ্বাৰা এইচ আই ভি সংক্ৰমণৰ আশংকা আটাইতকৈ বেছি।&lt;ref&gt;{{Cite web | url=http://www.avert.org/men-sex-men.htm | title=Men who have sex with men (MSM), HIV and AIDS| date=2015-07-20}}&lt;/ref&gt; সাধাৰণতে গুহ্যদ্বাৰৰ ভিতৰৰ আৱৰণ কোমল অথচ অশিথিল হোৱা বাবে ৰতি ক্ৰিয়াত লিংগৰ ঘৰ্ষণৰ ফলত গুহ্যদ্বাৰ আভ্যন্তৰ আৰু লিংগ উভয়তে কটা-চিঙা হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক। ফলস্বৰূপে বীৰ্য্য, তেজ বা অন্যান্য ৰসৰ দ্বাৰা অতি সহজে উভয়ৰে দেহত এইচ আই ভি বিয়পাৰ সম্ভাৱনা থাকে। ইয়াৰোপৰি গুহ্যদ্বাৰৰ দ্বাৰা কৰা ৰতি ক্ৰিয়াত কণ্ডম ফাটি যোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি। গতিকে কণ্ডম ব্যৱহাৰৰ পিছতো ই এক শংকাৰ বিষয় হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.cdc.gov/hiv/resources/qa/qa22.htm |title=Center for Disease Control; &quot;Can I get HIV from anal sex?&quot; |access-date=2017-09-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303171738/http://www.cdc.gov/hiv/resources/qa/qa22.htm |archive-date=2016-03-03 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
চুম্বন, পাৰস্পৰিক হস্তমৈথুন আৰু 'ফ্ৰ'টেজ' আদিয়ে এইচ আই ভি ৰোগ বিয়পাব নোৱাৰে। মুখৰ দ্বাৰা উপভোগ কৰা যৌন কাৰ্য, 'ৰিমিং', কণ্ডমৰ ব্যৱহাৰৰ দ্বাৰা 'টপ' বা 'বটম'হৈ যৌন অভিসাৰত লিপ্ত হ'লে, এনেবোৰ প্ৰক্ৰিয়াই কিছুপৰিমাণে এইচ আই ভি ৰোগৰ শংকা বহন কৰে। অৱশ্যে এনেবোৰ প্ৰক্ৰিয়াত কণ্ডমৰ ব্যৱহাৰ নহ'লে এইচ আই ভি ৰোগ বিয়পাৰ আশংকা অধিক হোৱা দেখা যায়। অন্যান্য যৌনৰোগ যেনে উপদংশ বা '[[চিফিলিছ]]', প্ৰমেহ বা 'গনৰিয়া', 'ক্লেমাইডিয়া', 'হেঁপাটাইটিছ' আদি ৰোগ বিয়পাৰ ক্ষেত্ৰত এনেবোৰ কাৰক গ্ৰহণ যোগ্য নহয়। গুহ্যদ্বাৰ বা যোনিদ্বাৰৰ দ্বাৰা হোৱা যৌন অভিসাৰতকৈ মুখৰ দ্বাৰা উপভোগ কৰা যৌন কাৰ্যত এইচ আই ভি সংক্ৰমণৰ শংকা তেনেই কম। এই প্ৰক্ৰিয়াত ঘঁহনি খাই বা কামোৰ খাই চাল চিঙিলে ভাইৰাছ বিয়পাৰ আশংকা থাকে। এই প্ৰক্ৰিয়াৰে হোৱা যৌন কাৰ্যৰ ফলত এইচ আই ভি সংক্ৰমণৰ দুই-এক উদাহৰণ পোৱা যায় য'দিওঁ এয়া একেবাৰেই বিৰল। যৌন সংক্ৰমিত ৰোগ অথবা যৌনৰোগ (যাক STD বা STI বুলি কোৱা হয়) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ ঘাঁ জাতীয় ৰোগ যি যৌন কাৰ্যৰ দ্বাৰা এজনৰ পৰা আন এজনলৈ বিয়পিব পাৰে। সাধাৰণতে বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ যৌনৰোগ আছে যাৰ সংক্ৰমণ ব্যক্তিৰ যৌন কাৰ্যৰ ধৰণক লৈ নিৰ্ভৰ কৰে। সকলো ধৰণৰ যৌনৰোগ য়েই একে পদ্ধতিৰে সংক্ৰমণ নহয়। কিছুমান STI যেনেঃ [[গনৰিয়া]] আৰু [[ক্লেমাইডিয়া]] আদি দেহৰ বিভিন্ন অংশ যেনে গুহদ্বাৰ, যোনীদ্বাৰ আদিৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা বীজলুৱা পদাৰ্থৰ দ্বাৰা বিয়পে আৰু [[চিফিলিছ]] বা উপদংশ আদি ৰোগ ছালৰ পৰা ছাললৈ বিয়পে।&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Patrick R. Murray, Ken S. Rosenthal, Michael A. Pfaller,|title=Medical microbiology|date=2013|publisher=Mosby|location=St. Louis, Mo.|isbn=9780323086929|page=418|edition=7th|url=https://books.google.com/books?id=RBEVsFmR2yQC&amp;pg=PA418}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Goering|first1=Richard V.|title=Mims' medical microbiology.|date=2012|publisher=Saunders|location=Edinburgh|isbn=9780723436010|page=245|edition=5th|url=https://books.google.ca/books?id=pzQayLEQ5mQC&amp;pg=PA245}}&lt;/ref&gt;

===কণ্ডম শ্ৰান্তি===
যদিও এইচ আই ভি সংক্ৰমণৰ হাৰ ১৯৯০ দশকলৈ কমিগৈছিল, কিন্তু দশকৰ শেষৰ ফালে এই হাৰৰ পুনৰ উত্থান ঘটে। আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ, কানাডা তথা যুক্তৰাজ্যৰ প্ৰধান চহৰ সমূহত যৌন ৰোগৰ ক্ৰমবৰ্ধমান হাৰৰ কাৰণ হিচাপে সমকামী ব্যক্তিসকলৰ কণ্ডম শ্ৰান্তি আৰু &quot;এইডছ আশাবাদ&quot;ৰ ফলস্বৰূপে হোৱা সুৰক্ষিত যৌন কাৰ্যৰ &quot;শিথিলতা&quot;ক আঙুলিয়াই দিয়া হৈছে,&lt;ref name=&quot;Adam, Barry D. 2005&quot;&gt;Adam, Barry D., Winston Husbands, James Murray, and John Maxwell. (2005): AIDS optimism, condom fatigue, or self-esteem? Explaining unsafe sex among gay and bisexual men, Journal of Sex Research, 42:3, 238-248&lt;/ref&gt;আৰু এই কাৰণটোক দাম্পত্য জীৱন(সমকামী আৰু বিষয়কামী)ৰ যৌন প্ৰৱণতা সমূহৰ ওপৰত কৰা এক গৱেষণাটো পোহৰলৈ আহিছে।&lt;ref&gt;Appleby, P., Miller, L., &amp; Rothspan, S. (1999). The paradox of trust for male couples. Personal Relationships, 6, 81-93.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Bochow, M. (1998). The importance of contextualizing research. In M. Wright, B. R. S. Rosser, &amp; O. de Zwart (Eds.), New international directions in HIV prevention for gay and bisexual men. New York: Harrington Park Press.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Cusick, L., &amp; Rhodes, T. (2000). Sustaining sexual safety in relationships. Culture, Health &amp; Sexuality, 2(4), 473-487&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Diaz, R., &amp; Ayala, G. (1999). Love, passion and rebellion. Culture, Health &amp;Sexuality, 1(3),277-293&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Hays, R., Kegeles, S., &amp; Coates, T. (1997). Unprotected sex and HIV risk- taking among young gay men within boyfriend relationships. AIDS Educationand Prevention, 9(4), 314-329.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Middelthon, A. L. (2001). Interpretations of condom use and nonuse among young Norwegian gay men. Medical Anthropology Quarterly, 15(1), 58-83.&lt;/ref&gt; ২০১০ চনৰ এক গৱেষণাত এটা কথা পোহৰলৈ আহেযে সমকামী বা উভকামী ব্যক্তি সকলে বিভিন্ন কাৰণত অসুৰক্ষিত(কণ্ডম ব্যৱহাৰ নকৰাকৈ) ৰতি ক্ৰিয়াত লিপ্তহৈ ভাল পায়। অৱশ্যে ইয়াৰ কাৰণসমূহক সাধাৰণীকৰণ কৰাটো সম্ভৱপৰ নহয়। বিভিন্ন কাৰণ সমূহৰ ভিতৰত লিংগৰ অশিথিলতা, মানসিক চাপ, মানসিক ৰোগ, পাৰস্পৰিক বুজাবুজিৰ অসুবিধা, সন্মতিৰ অভাৱ, অসাধাৰণ যৌন প্ৰৱণতা ইত্যাদি প্ৰধান।&lt;ref name=&quot;Adam, Barry D. 2005&quot;/&gt;

===এইচ.আই.ভি. সংক্ৰমণ===

এইড্‌ছ ভাইৰাছ এজন আক্ৰান্ত ব্যক্তিৰপৰা সুস্থ মানুহৰ দেহলৈ '''সংক্ৰমণ কাৰকসমূহ''' হ'লঃ

* যৌন সংস্পৰ্শ (Sexual contact):- এইচ আই ভি (HIV)ভাইৰাছ, আক্ৰান্ত ব্যক্তিৰ শুক্ৰাণুৰস(semen), যোনীৰস (veginal secretion) আৰু স্তনদুগ্ধত পোৱা গৈছে। সেয়ে যৌন সংৰ্স্পৰদ্বাৰা এই ভাইৰাছ আক্ৰান্ত ব্যক্তিৰ পৰা সুস্থ মানুহৰ দেহলৈ সংক্ৰমিত হয়। পৃথিৱীৰ প্ৰায় শতকৰা ৭০ৰপৰা ৮০ ভাগ সংক্ৰমণ যৌন সংস্পৰ্শৰদ্বাৰাই হয়।
* তেজ সঞ্চাৰণ (Blood transfusion):- সংক্ৰামিত ব্যক্তৰ তেজ যদি সুস্থ মানুহৰ দেহত অজানিতে সঞ্চাৰিত কৰা হয়, তেন্তে এই ভাইৰাছ সুস্থ মানুহৰ দেহলৈ বিয়পে।
* এইচ আই ভি আক্ৰান্ত মাতৃৰ জনন ফুল (Placenta)ৰ জৰিয়তে হ'ব লগা সন্তানৰ দেহলৈ নাইবা মাতৃৰ গাখীৰৰ জৰিয়তে সন্তানৰ দেহলৈ সংক্ৰমিত হয়।
* নিচাযুক্ত দ্ৰব্যসমূহ বেজীৰ দ্বাৰা ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিসকলে যেতিয়া একেটা বেজী ব্যৱহাৰ কৰে, তাৰে মাজৰ কোনোবা আক্ৰান্ত ব্যক্তিৰ পৰা আন এজনলৈ সংক্ৰমিত হয়।
* চিকিৎসকৰ অস্ত্ৰোপচাৰৰ সামগ্ৰীসমূহ ভালকৈ সংশোধন নকৰিলে ভাইৰাছ সংক্ৰমণৰ আশংকা থাকে।

==প্ৰতিৰোধৰ উপায়==
[[File:PrEP.jpg|thumb|200px|PrEP]]
# বীৰ্য, যোনি আৰু গুহ্যদ্বাৰৰ পৰা নিঃসৰণ হোৱা তৰল জাতীয় পদাৰ্থৰ দ্বাৰা যৌনৰোগ সমূহৰ সংক্ৰমণ ৰোধ কৰাৰ বাবে কণ্ডম, ডেণ্টেল ডেম আদি ব্যৱহাৰ কৰাটো এক ফলপ্ৰসূ উপায়। এই ৰোগ সমূহ যেনেঃ গনেৰিয়া আৰু ক্লেমাইডিয়া। কণ্ডম তথা ডেণ্টেল ডেমৰ ব্যৱহাৰে ছালৰ পৰা ছাললৈ বিয়পা যৌনৰোগ সমূহকো বাধা দিয়ে।
# কণ্ডম ব্যৱহাৰ নকৰিলে স্নেহ পদাৰ্থৰ ব্যৱহাৰেও ছালৰ পৰা নিৰ্গত ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ বীজলুৱা পদাৰ্থ(যি সমূহৰ দ্বাৰা যৌনৰোগ বিয়পাৰ আশংকা থাকে,)সমূহ নিৰ্গমণত বাধা দিয়ে। হেপাটাইটিস-এ আৰু এইচ পি ভিৰ দৰে কিছুমান যৌনৰোগৰ ভেকচিন যৌন কাৰ্য সম্পন্ন কৰাৰ পূৰ্বে ব্যৱহাৰৰ দ্বাৰা এনে ৰোগ সংক্ৰমণত বাধা দিব পাৰি।
# এইচ আই ভি নিগেটিভ, ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত PrEP হৈছে যৌন কাৰ্য কৰাৰ পূৰ্বে নিয়মীয়াকৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা এবিধ বড়ি যিয়ে এইচ আই ভি সংক্ৰমণত বাধা দিয়ে। যদি এজন ব্যক্তি এইচ আই ভিৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছে তেন্তে ৭২ ঘণ্টাৰ ভিতৰত PrEP গ্ৰহণ কৰি এই ভাইৰাছ প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে। PrEP আৰু PEP য়ে কেৱল এইচ আই ভি হে প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে, ইয়াৰ দ্বাৰা অন্যান্য STI সমূহ প্ৰতিৰোধ নহয়।
# যৌন সম্পৰ্কত সক্ৰিয় ব্যক্তিয়ে প্ৰতি ৩-৬ মাহৰ মূৰে মূৰে STI পৰীক্ষা কৰি অধিক সুৰক্ষিত আৰু নিচিন্ত হৈ থাকিব পাৰে।

==MSMৰ ফলত এইচ আই ভিত আক্ৰান্ত ৰোগীৰ সংখ্যা==
এই সংখ্যা সমূহ স্থায়ী নহয়। বিভিন্ন সময়ত এনে লোকৰ প্ৰকৃত সংখ্যাক দ্বিমত দেখা যায়।
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;&quot;
|-
! দেশ
! MSMৰ দ্বাৰা HIV সংক্ৰমণৰ হাৰ (%)
|-
|{{flag|Mauritania}}
| 53.6&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/mauritania|title=Mauritania|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Senegal}}
| 27.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Cameroon}}
| 20.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Lesotho}}
| 32.9&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Jamaica}}
| 29.8&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Trinidad and Tobago}}
| 26.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Saint Vincent and the Grenadines}}
| 10&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_174790.pdf|title=St. Vincent and the Grenadines HIV and AIDS National Strategic Plan 2010-2014|last=|first=|date=|website=|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=6 December 2019|archivedate=26 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210626073559/https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_174790.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Lebanon}}
| 12&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|South Africa}}
| 18.1&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Congo}}
| 41.2&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Indonesia}}
| 25.8&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Central African Republic}}
| 6.1&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Bolivia}}
| 25.4&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Nigeria}}
| 23.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Liberia}}
| 19.8&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/liberia|title=Liberia|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Bahamas}}
| 19.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Australia}}
| 7.3&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.afao.org.au/wp-content/uploads/2019/11/2725_afao_infographic_9.pdf|title=HIV IN AUSTRALIA 2020|last=|first=|date=2020|website=Australian Federation of AIDS Organisations|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=12 March 2020|archivedate=10 March 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200310112914/https://www.afao.org.au/wp-content/uploads/2019/11/2725_afao_infographic_9.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Romania}}
| 18.2&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Kenya}}
| 18.2&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.avert.org/professionals/hiv-around-world/sub-saharan-africa/kenya#footnote16_9u72kn4|title=HIV and AIDS in Kenya|last=|first=|date=2018|website=Avert|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=6 December 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Haiti}}
| 12.9&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|France}}
| 14.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|United Republic of Tanzania}}
| 8.4&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Niger}}
| 11.5&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/niger|title=Niger|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Ghana}}
| 18&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Mexico}}
| 12.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Malawi}}
| 7.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Mauritius}}
| 17.2&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Colombia}}
| 17.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Paraguay}}
| 20.7&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Peru}}
| 3.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Netherlands}}
| 15.0&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/netherlands|title=Netherlands|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Cabo Verde}}
| 15.0&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/capeverde|title=Cape Verde|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Madagascar}}
| 14.9&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Canada}}
| 6.7&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/canada|title=Canada|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|United States}}
| 14.5&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Barbados}}
| 2.8&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Sierra Leone}}
| 14.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Belize}}
| 13.9&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/belize|title=Belize|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Mongolia}}
| 9.2&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Mali}}
| 13.7&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Ecuador}}
| 16.5&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Uganda}}
| 13.2&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/uganda|title=Uganda|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Seychelles}}
| 13.2&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/seychelles|title=Seychelles|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Botswana}}
| 14.8&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Panama}}
| 6.7&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Togo}}
| 22.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Greece}}
| 12.7&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/greece|title=Greece|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Costa Rica}}
| 15.4&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Eswatini}}
| 12.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Montenegro}}
| 12.5&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Belgium}}
| 12.3&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Honduras}}
| 8.4&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Argentina}}
| 15.7&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/argentina|title=Argentina|website=www.unaids.org|language=en|access-date=2019-12-06}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Spain}}
| 11.3&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Switzerland}}
| 8.0&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Schmidt|first=Axel Jeremias|last2=Altpeter|first2=Ekkehardt|date=June 2019|title=The Denominator problem: estimating the size of local populations of men-who-have-sex-with-men and rates of HIV and other STIs in Switzerland|journal=Sexually Transmitted Infections|volume=95|issue=4|pages=285–291|doi=10.1136/sextrans-2017-053363|issn=1472-3263|pmc=6585275|pmid=30679393}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Côte d'Ivoire}}
| 12.3&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Singapore}}
| 2.2&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Brazil}}
| 18.3&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|El Salvador}}
| 12.0&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Uruguay}}
| 8.5&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Thailand}}
| 11.9&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Tunisia}}
| 9.1&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Malaysia}}
| 21.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Nicaragua}}
| 8.6&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Ukraine}}
| 7.5&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Serbia}}
| 8.3
|-
|{{flag|Viet Nam}}
| 8.2
|-
|{{flag|Guatemala}}
| 8.0
|-
|{{flag|Latvia}}
| 7.8
|-
|{{flag|Ireland}}
| 7.8
|-
|{{flag|China}}
| 7.75
|-
|{{flag|Jordan}}
| 7.5
|-
|{{flag|Portugal}}
| 7.2
|-
|{{flag|Poland}}
| 7.2
|-
|{{flag|Dominican Republic}}
| 7.1
|-
|{{flag|Benin}}
| 7.1
|-
|{{flag|Italy}}
| 6.7
|-
|{{flag|New Zealand}}
| 6.5&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=http://kpatlas.unaids.org/dashboard|title=UNAIDS - KEY POPULATIONS ATLAS|website=kpatlas.unaids.org|access-date=2020-03-12}}&lt;/ref&gt;
|-
|{{flag|Myanmar}}
| 6.4
|-
|{{flag|Kyrgyzstan}}
| 6.3
|-
|{{flag|Egypt}}
| 6.2
|-
|{{flag|Germany}}
| 6.0&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Yemen}}
| 5.9
|-
|{{flag|Lithuania}}
| 5.9
|-
|{{flag|Republic of Moldova}}
| 5.7
|-
|{{flag|Morocco}}
| 5.7
|-
|{{flag|Belarus}}
| 5.7
|-
|{{flag|Philippines}}
| 4.9
|-
|{{flag|Guyana}}
| 4.9
|-
|{{flag|Japan}}
| 4.8
|-
|{{flag|Czech Republic}}
| 4.8
|-
|{{flag|Burundi}}
| 4.8
|-
|{{flag|India}}
| 4.3
|-
|{{flag|Algeria}}
| 4.3
|-
|{{flag|Hungary}}
| 4.1
|-
|{{flag|Sweden}}
| 4.0
|-
|{{flag|Slovenia}}
| 4.0
|-
|{{flag|Pakistan}}
| 3.7
|-
|{{flag|Burkina Faso}}
| 3.6
|-
|{{flag|Uzbekistan}}
| 3.3
|-
|{{flag|Democratic Republic of the Congo}}
| 3.3
|-
|{{flag|Kazakhstan}}
| 3.2
|-
|{{flag|Libya}}
| 3.1
|-
|{{flag|Republic of Korea}}
| 3.0&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Tajikistan}}
| 2.7
|-
|{{flag|Croatia}}
| 2.7
|-
|{{flag|United Kingdom}}
| 7.7&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;
|-
|{{flag|Antigua and Barbuda}}
| 2.5
|-
|{{flag|Nepal}}
| 2.4
|-
|{{flag|Cambodia}}
| 2.3
|-
|{{flag|Azerbaijan}}
| 2.2
|-
|{{flag|Republic of Macedonia}}
| 1.9
|-
|{{flag|Cuba}}
| 1.8
|-
|{{flag|Lao People's Democratic Republic}}
| 1.6
|-
|{{flag|Sri Lanka}}
| 1.5
|-
|{{flag|Sudan}}
| 1.4
|-
|{{flag|Timor-Leste}}
| 1.3
|-
|{{flag|Saint Kitts and Nevis}}
| 1.3
|-
|{{flag|Bosnia and Herzegovina}}
| 1.1
|-
|{{flag|Armenia}}
| 0.8
|-
|{{flag|Fiji}}
| 0.5
|-
|{{flag|Albania}}
| 0.5
|-
|{{flag|Afghanistan}}
| 0.5
|-
|{{flag|Finland}}
| 0.4
|-
|{{flag|Bangladesh}}
| 0.2
|}

==অন্যান্য অভিধা==
[[File:Truvada.JPG|thumb|Truvada বড়ি]]
# '''PrEP:''' PrEP হৈছে HIVৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিব পৰা এক বিশেষ কাৰ্যক্ষম আহিলা। এই চিকিৎসা ব্যৱস্থাৰ নিয়মিত ব্যৱহাৰৰ দ্বাৰা HIV সংক্ৰমণত বাধা প্ৰদান কৰিব পাৰি।&lt;ref name=CDC&gt;{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/hiv/risk/estimates/preventionstrategies.html|title=Effectiveness of Prevention Strategies to Reduce the Risk of Acquiring or Transmitting HIV |date=2019-11-12|website=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC) | archive-url=https://web.archive.org/web/20191210012105/https://www.cdc.gov/hiv/risk/estimates/preventionstrategies.html | archive-date=10 December 2019 | url-status=live | access-date=9 December 2019 }}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে PrEP য়ে অন্যান্য যৌন ৰোগ নিৰাময় কৰিব নোৱাৰে। বৰ্তমান সময়ত HIV নিৰাময়ৰ বাবে ভাৰতত উপলব্ধ একমাত্ৰ বড়ি হৈছে TENVIR EM বা TD/FTC, যিটো প্ৰতি মাহে দৈনিক সেৱন কৰিব লাগে। অন্যান্য দেশ কিছুমানত HIV নিগেটিভ ব্যক্তিয়ে PrEP হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা ঔষধ বিধ হৈছে Truvada&lt;ref name=WHO1&gt;{{cite journal|url=https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/258509/WHO-HIV-2017.27-eng.pdf?sequence=1|title= WHO implementation tool for pre-exposure prophylaxis (PrEP) of HIV infection|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)|date=July 2017}}&lt;/ref&gt; আৰু Descovy যিটো TENVIR EM বা TD/FTC ৰ দৰেই। এই ঔষধবিধৰ উপলব্ধতা সুলভ নহয়। Truvada, Descovy, TENVIR EM ৰ দৰে ঔষধ সমূহৰ বাদেও অন্যান্য ঔষধ যেনে TDF/FTC ইত্যাদি সমূহ প্ৰকৃততে HIV-পজিটিভ ব্যক্তিৰ দেহৰ HIV ভাইৰাছৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিবলৈ তৈয়াৰ কৰা হৈছে। সেয়ে হ'লেও HIV-নিগেটিভ ব্যক্তি এজনেও এই ঔষধ সমূহৰ ব্যৱহাৰৰ দ্বাৰা এই ৰোগৰ বীজাণুৰ সংক্ৰমণৰ ক্ষেত্ৰত বাধা প্ৰদান কৰিব পাৰে&lt;ref name=&quot;CDCGuidelines&quot;&gt;{{cite web|last1=US Public Health Service|title=Preexposure prophylaxis for the prevention of HIV infection in the United States - 2014|url=https://www.cdc.gov/hiv/pdf/PrEPguidelines2014.pdf|publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC) |access-date=15 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180411090433/https://www.cdc.gov/hiv/pdf/prepguidelines2014.pdf#|archive-date=11 April 2018|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; যদিহে ইতিমধ্যে ব্যক্তি এজন এই ভাইৰাছৰ দ্বাৰা আক্ৰান্ত হৈ আছে। U.S. ৰ খাদ্য আৰু ঔষধ পৰিচালনা পৰিষদে ইতিমধ্যে Truvada আৰু Descovy ক [[পেৰু]], [[ফ্ৰান্স]], [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]], [[কেনিয়া]], [[ইজৰাইল]] আৰু [[কানাডা]]টো এই ঔষধক PrEP হিচাপে ব্যৱহাৰৰ বাবে চৰকাৰী ভাৱে সন্মতি প্ৰদান কৰিছে। [[থাইলেণ্ড]] আৰু [[ব্ৰাজিল]]ৰ দৰে এনে বহু দেশ আছে য'ত পৰীক্ষণৰ পিছত ৰোগীয়ে PrEP ৰ সুবিধা লাভ কৰিব পাৰে&lt;ref&gt;{{cite web|title=National Policies and Guidelines for PrEP|url=https://www.prepwatch.org/prep-resources/national-policies-guidelines/|website=PrEP Watch|access-date=5 December 2017|archivedate=8 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181208020507/https://www.prepwatch.org/prep-resources/national-policies-guidelines/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;। অৱশ্যে এতিয়াও এনে বহু দেশ আছে যি সমূহত বিশেষ কৰ্তৃপক্ষৰ আৱেদনৰ পিছতো এই সুবিধা প্ৰদান কৰিব পৰা হোৱা নাই।
#'''U=U:''' য'দি এজন এইচ আই ভি ৰোগীক Undetectable বুলি কোৱা হয়, তেন্তে তেওঁ কেৱল স্বাস্থ্যগত ভাৱেই সুস্থ নহয়, আনকি তেওঁৰ দ্বাৰা অন্য এজন ব্যক্তিলৈ এইচ আই ভি ভাইৰাছ বিয়পাৰো শংকা নাথাকে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt;&lt;ref&gt;World Health Organization (WHO) (2012) '[http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/70904/1/WHO_HIV_2012.12_eng.pdf Antiretroviral treatment as prevention (TASP) of HIV and TB]'[pdf]&lt;/ref&gt; অৰ্থাৎ, Undetectable = Untransmittable (U=U)। এজন ব্যক্তিক আনডিটেক্টেবল বুলি কোৱা হ'ব য'দিহে তেওঁ এইচ আই ভি পজিটিভ আৰু তেওঁ এই ৰোগৰ ঔষধ নিয়মীয়াকৈ গ্ৰহণ কৰি থাকে। এই প্ৰক্ৰিয়াৰ মাধ্যমেৰে এইচ আই ভি ভাইৰাছক এনে ভাৱে দমন কৰি ৰখা হয় যে, একোটা সাধাৰণ তেজ পৰীক্ষাৰ দ্বাৰা এই ৰোগৰ বিষাণুৰ উপস্থিতি সম্পৰ্কে জনা নাযায়। অৱশ্যে 'আনডিটেক্টেবল' বুলি ক'লে এজন ব্যক্তি 'এইচ আই ভি'ৰ পৰা সম্পূৰ্ণ মুক্ত নুবুজায়। কিন্তু নিয়মীয়া ঔষধ গ্ৰহণেই ৰোগ প্ৰসমনৰ ফলদায়ক উপায়। কোনো কোনো 'এইচ আই ভি' ৰোগীৰ তেজত যদিহে এইৰোগৰ ভাইৰাছ বা বিষাণুৰ উপস্থিতিৰ সংখ্যা 'আনডিটেক্টেবল' নহয়, সেই অৱস্থাত তেনে এজন ব্যক্তিয়েও অৱশ্যে সুৰক্ষিত পদ্ধতিৰে যৌন সম্ভোগ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা ভাইৰাছ বিয়পাৰ আশংকা একেবাৰে কম।&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.hptn.org/research/studies/hptn052|title=The HIV Prevention Trials Network {{!}} Prevention Now|website=www.hptn.org|language=en|access-date=2018-10-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite journal|last=Cohen|first=Myron S.|last2=Chen|first2=Ying Q.|last3=McCauley|first3=Marybeth|last4=Gamble|first4=Theresa|last5=Hosseinipour|first5=Mina C.|last6=Kumarasamy|first6=Nagalingeswaran|last7=Hakim|first7=James G.|last8=Kumwenda|first8=Johnstone|last9=Grinsztejn|first9=Beatriz|date=2011-08-11|title=Prevention of HIV-1 Infection with Early Antiretroviral Therapy|journal=New England Journal of Medicine|language=EN|volume=365|issue=6|pages=493–505|doi=10.1056/nejmoa1105243|issn=0028-4793|pmc=3200068|pmid=21767103}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite journal|last=Cohen|first=Myron S.|last2=Chen|first2=Ying Q.|last3=McCauley|first3=Marybeth|last4=Gamble|first4=Theresa|last5=Hosseinipour|first5=Mina C.|last6=Kumarasamy|first6=Nagalingeswaran|last7=Hakim|first7=James G.|last8=Kumwenda|first8=Johnstone|last9=Grinsztejn|first9=Beatriz|date=September 2016|title=Antiretroviral Therapy for the Prevention of HIV-1 Transmission|journal=New England Journal of Medicine|language=EN|volume=375|issue=9|pages=830–839|doi=10.1056/nejmoa1600693|issn=0028-4793|pmc=5049503|pmid=27424812}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hptn.org/news-and-events/press-releases/publication-of-hptn-052-final-results-hiv-treatment-offers-durable|title=Publication of HPTN 052 Final Results: HIV Treatment Offers Durable Prevention of HIV Transmission in Sero-discordant Couples {{!}} The HIV Prevention Trials Network|website=www.hptn.org|language=en|access-date=2018-11-07}}&lt;/ref&gt;
#'''Poppers:''' ই হ'ল এক বিশেষ ৰাসায়নিক দ্ৰব্য, যৌন সম্ভোগৰ সময়ত ইয়াক প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা দেখা যায়&lt;ref name=&quot;poppers-gay-culture&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/life-style/poppers-how-gay-culture-bottled-a-formula-that-has-broken-down-boundaries-a6828466.html |title=How gay culture bottled a formula that has broken down boundaries |date=2016-01-22 |newspaper=The Independent |access-date=2017-01-23 |df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; আৰু সাধাৰণ ভাষাত ইয়াক alkyl nitrites বুলি কোৱা হয়। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰি সম্পন্ন কৰা যৌন ক্ৰিয়াই এইচ আই ভি সংক্ৰমণৰ শংকা বৃদ্ধি কৰে&lt;ref&gt;Mimiaga, M., Reisner, S., Cranston, K., Isenberg, D., Bright, D., Daffin, G., Bland, S., &amp; Driscoll, M. (2009). Sexual mixing patterns and partner characteristics of black msm in Massachusetts at increased risk for HIV infection and transmission. Journal of Urban Health, 86(4), 602-623.&lt;/ref&gt;। এই দ্ৰব্যবিধ সৰু সৰু বটলত ভৰাই জুলীয়া পদাৰ্থ হিচাপে বিক্ৰী কৰা হয়। এবাৰ বটল খুলিলে এই জুলীয়া পদাৰ্থবিধ গেছলৈ ৰূপান্তৰ হয়। এই গেছ বিধে তেজৰ শিৰা সমূহ মুকলি কৰি দিয়ে আৰু তেজৰ চাপ হ্ৰাস কৰি কলিজাৰ ধপধপনি বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sex and Poppers |url=https://sexinfo.soc.ucsb.edu/article/sex-and-poppers |website=SexInfo Online |date=28 November 2017 |access-date=3 June 2020 |archivedate=26 December 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191226172940/https://sexinfo.soc.ucsb.edu/article/sex-and-poppers |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত নিজকে পাতল পাতল অনুভৱ হয় আৰু শৰীৰৰ উষ্ণতা অতি শীঘ্ৰে বৃদ্ধি হয়। এই প্ৰভাৱ মাত্ৰ কেইছেকেণ্ড মানলৈ বা কেইমিনিট মানলৈকে হে থাকে। কোনো কোনো লোকৰ ক্ষেত্ৰত popperৰে মূৰৰবিষ আৰু সাধাৰণ আচন্দ্ৰাই কৰিব পাৰে।
[[File:HOpoppers.jpg|thumb|upright=1.35|poppersৰ বটল]]

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist|30em}}
{{Medical condition classification and resources}}

[[শ্ৰেণী:ৰোগ]]
[[শ্ৰেণী:চিকিৎসা পদ্ধতি]]
[[শ্ৰেণী:এলজিবিটি]]
[[শ্ৰেণী:স্বাস্থ্য]]</text>
      <sha1>hr9lgaqabzj4q6hd5zvpjgdjjr8eeni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>লেৰী ছেংগাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65897</id>
    <revision>
      <id>453454</id>
      <parentid>419709</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:05:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12431" sha1="tw3sc1cc5yfdk78p5vz7rfqp7n6xae3" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name= লেৰী ছেংগাৰ
| image = L Sanger.jpg
| image size= 200px
| alt = A bespectacled balding man in a blue shirt with the collar unbuttoned looks straight at the viewer.
| caption = ২০০৬ৰ জুলাইত ছেংগাৰ
| birth_name = লৰেঞ্চ মাৰ্ক ছেংগাৰ
| birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1968|7|16}}
| birth_place = [[:en:Bellevue, Washington|বেলভিউ, ৱাশ্বিংটন]], আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ
| education = ৰীড কলেজ (কলা স্নাতক)&lt;br /&gt; অ'হিও ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয় (কলা স্নাতকোত্তৰ, পি এইচ ডি
| occupation = ইণ্টাৰনেট প্ৰকল্প ডেভলপাৰ
| website = [http://larrysanger.org/ LarrySanger.org]
| known_for = ৱিকিপিডিয়াৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক
}}
'''লৰেঞ্চ মাৰ্ক ছেংগাৰ''' ({{lang-en|Larry Sanger}}, {{IPAc-en|ˈ|s|æ|ŋ|ər}};&lt;ref&gt;{{YouTube|zTaY3mg06sU|Western History for Kids, Part 1 – ancient and medieval – Sanger Academy}}, video taken from Sanger's official educational YouTube channel, pronunciation confirmed around 0:10, accessed May 7, 2016&lt;/ref&gt; জন্ম ১৬ জুলাই ১৯৬৮) এজন আমেৰিকান ইণ্টাৰনেট প্ৰকল্প ডেভলপাৰ তথা ইণ্টাৰনেট বিশ্বকোষ ৱিকিপিডিয়াৰৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক। তেৱেঁ ৱিকিপিডিয়াৰ নামকৰণ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ পৰিচালনা কৰা নীতিসমূহ লিখি উলিয়াইছিল। ছেংগাৰে অন্য শিক্ষামূলক ৱেবচাইট, যেনে -[[নুপিডিয়া]], চিটিজেনডিয়াম, এভ্ৰিপিডিয়া আদিতো অৱদান আগবঢ়াইছে।

কলেজত পঢ়ি থকা অৱস্থাতে ছেংগাৰৰ শৈক্ষিক ক্ষেত্ৰত ইণ্টাৰনেটৰ ব্যৱহাৰ সম্পৰ্কে আগ্ৰহ বাঢ়িছিল আৰু ২০০০ চনত নুপিডিয়াৰ মুখ্য সম্পাদকৰ দায়িত্ব লৈছিল। নুপিডিয়াৰ মন্থৰ বিকাশত হতাশ হৈ তেওঁ এখন ৱিকিৰ বাস্তৱায়নৰ আৰু নুকিপিডিয়াৰ ‘পীয়েৰ-ৰিভিউ’ পদ্ধতিৰে প্ৰবন্ধ গ্ৰহণৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই প্ৰস্তাৱৰ গইনা লৈ ২০০১ চনত [[ৱিকিপিডিয়া]]ৰ জন্ম হৈছিল। ছেংগাৰে আৰম্ভণিৰ সময়চোৱাত ৱিকিপিডিয়াৰ কমিউনিটি লীডাৰ হিচাপে সেৱা আগবঢ়াইছিল, কিন্তু এই প্ৰকল্পটোৰ প্ৰতি জন্মা বৰ্দ্ধিত হতাশাই ২০০২ চনত তেওঁক ৱিকিপিডিয়া এৰিবলৈ বাধ্য কৰিছিল।

ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা আঁতৰি যোৱাৰ পিছত, ২০০৭ চনত “মেৰামতি কৰিব নোৱাৰাকৈ ভাঙি পৰা”&lt;ref name=&quot;Iain Thomson&quot;&gt;{{cite news |first = Iain |last = Thomson |title = Wikipedia 'broken beyond repair' says co-founder |url = http://www.itnews.com.au/News/78127,wikipedia-broken-beyond-repair-says-co-founder.aspx |publisher = iTnews |date = April 13, 2007 |access-date = December 18, 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121222154606/http://www.itnews.com.au/News/78127,wikipedia-broken-beyond-repair-says-co-founder.aspx |archive-date = December 22, 2012 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; বুলি প্ৰকল্পটোৰ প্ৰতি সমালোচনামুখৰ হৈ পৰিছিল। তেওঁ যুক্তি দিছিল যে যোগ্যতা থকা সত্ত্বেও দক্ষতা আৰু কৰ্তৃত্বৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা নথকা বাবে ৱিকিপিডিয়াৰ বিশ্বাসযোগ্যতা নাই। ৱিকিপিডিয়াৰ সৈতে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ ২০০৬ চনত তেওঁ চিনিজেনডিয়াম প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।

[[ইণ্টাৰনেট]]ৰ বাদেও ছেংগাৰ অন্যতম আগ্ৰহ [[দৰ্শন|দৰ্শনশাস্ত্ৰ]], বিশেষকৈ Epistemology, প্ৰাক-আধুনিক দৰ্শনশাস্ত্ৰ আৰু নীতিশাস্ত্ৰ। তেওঁ নিজে শিক্ষাগ্ৰহণ কৰা অ’হিও ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয়ত দৰ্শনশাস্ত্ৰ শিকাইছিল।

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
ছেংগাৰৰ জন্ম ১৯৬৮ৰ ১৬ জুলাইত ৱাশ্বিংটনৰ [[:en:Bellevue, Washington|বেলভিউ, ৱাশ্বিংটন]]ত হৈছিল। তেওঁৰ দেউতাক গেৰী এজন জীৱবিজ্ঞানী আৰু মাকে ল’ৰা-ছোৱালীহঁতক প্ৰতিপালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Chris Lydgate&quot;&gt;{{cite magazine| first = Chris| last = Lydgate| title = Deconstructing Wikipedia| url = http://www.reed.edu/reed_magazine/june2010/features/deconstructing_wikipedia/index.html| magazine = Reed Magazine| date = June 2010| access-date = November 1, 2013| archive-url = https://web.archive.org/web/20131101054851/http://www.reed.edu/reed_magazine/june2010/features/deconstructing_wikipedia/index.html| archive-date = November 1, 2013| url-status = live| archivedate = November 1, 2013| archiveurl = https://web.archive.org/web/20131101054851/http://www.reed.edu/reed_magazine/june2010/features/deconstructing_wikipedia/index.html| deadurl = yes}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ সাতবছৰ বয়সতে পৰিয়ালটো আলাস্কাৰ এংকোৰেজলৈ উঠি গৈছিল আৰু তাতেই তেওঁ ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। কম বয়সৰে পৰা তেওঁৰ দৰ্শনশাস্ত্ৰ সম্বন্ধীয় বিষয়ত আগ্ৰহ জন্মিছিল।&lt;ref name=&quot;Marshall Poe&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Alan_Boraas&quot;&gt;{{cite news |first=Alan |last=Boraas |title=Hometown kid an Internet revolutionary |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=AS&amp;p_theme=as&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_text_search-0=Larry%20AND%20Sanger&amp;s_dispstring=Larry%20Sanger%20AND%20section(all)%20AND%20date(9/2/2006%20to%209/2/2006)&amp;p_field_date-0=YMD_date&amp;p_params_date-0=date:B,E&amp;p_text_date-0=9/2/2006%20to%209/2/2006) |url-access=subscription |work=[[Anchorage Daily News]] |date=September 2, 2006 |access-date=March 25, 2007 |archivedate=March 18, 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220318193745/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=AS&amp;p_theme=as&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_text_search-0=Larry%20AND%20Sanger&amp;s_dispstring=Larry%20Sanger%20AND%20section%28all%29%20AND%20date%289%2F2%2F2006%20to%209%2F2%2F2006%29&amp;p_field_date-0=YMD_date&amp;p_params_date-0=date%3AB%2CE&amp;p_text_date-0=9%2F2%2F2006%20to%209%2F2%2F2006%29 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত তেওঁ হাইস্কুলৰ পৰা গ্ৰেজুৱেচন সমাপ্ত কৰি ৰীড কলেজত দৰ্শনশাস্ত্ৰ প্ৰধান বিষয় হিচাপে অধ্যয়ন কৰিছিল। কলেজত থাকোঁতেই তেওঁৰ প্ৰকাশৰ মাধ্যম হিচাপে ইণ্টাৰনেট আৰু ইয়াৰ সম্ভাৱনীয়তা সম্বন্ধে আগ্ৰহী হৈ উঠিছিল। বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰচলিত শিক্ষণ পদ্ধতিৰ বিপৰীতে ইণ্টাৰনেটৰ যোগে ছাত্ৰ আৰু শিক্ষকৰ মাজত শিক্ষা আৰু শিক্ষণসামগ্ৰীৰ আলোচনা কৰা স্বেচ্ছাসেৱী, মুক্ত নেটৱৰ্কৰ এটা ফোৰাম হিচাপে কাৰ্য কৰিবলৈ তেওঁ এটা লিষ্টএভাৰ (বা Electronic Mailing List) গঠন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Tutor-L&quot;&gt;{{cite web |website=Internet Scout |last = Sanger |first = Larry |title = Tutor-L: Higher education outside the universities |archive-url=https://web.archive.org/web/20091123051329/https://scout.wisc.edu/Projects/PastProjects/NH/95-09/95-09-01/0018.html |archive-date=November 23, 2009 |url = http://scout.wisc.edu/Projects/PastProjects/NH/95-09/95-09-01/0018.html |publisher = scout.wisc.edu |date = August 30, 1995 |access-date = March 25, 2007}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত তেওঁ আলোচনা চক্ৰৰ এখন ঘোষণাপত্ৰ লিখি উলিয়াইছিল।&lt;ref name=&quot;Marshall Poe&quot;&gt;{{cite news | first = Marshall | last = Poe | title = The Hive | url = https://www.theatlantic.com/doc/200609/wikipedia/2 | work = [[The Atlantic Monthly]] | date = September 2006 | access-date = March 25, 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20061110160534/http://www.theatlantic.com/doc/200609/wikipedia/2 | archive-date = November 10, 2006 | url-status = live }}&lt;/ref&gt;

ছেংগাৰে ১৯৯১ চনত ৰীডৰ পৰা দৰ্শনশাস্ত্ৰত স্নাতক ডিগ্ৰী, ১৯৯৫ চনত অ’হিও ৰাজ্যিক বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা দৰ্শনশাস্ত্ৰত স্নাতকোত্তৰ আৰু সেই একেখন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ২০০০ চনত পি.এইচ.ডি. উপাধি লয়।&lt;ref name=&quot;Glyn Moody&quot;&gt;{{cite news |first=Glyn |last=Moody |url=http://technology.guardian.co.uk/weekly/story/0,,1818630,00.html |title=This time, it'll be a Wikipedia written by experts |work=The Guardian |date=July 13, 2006 |access-date=March 25, 2007 |location=London |archive-url=https://web.archive.org/web/20070222023201/http://technology.guardian.co.uk/weekly/story/0,,1818630,00.html |archive-date=February 22, 2007 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ১৯৯৮ৰ আৰম্ভণিতে তেওঁ আৰু এজন বন্ধুৰে মিলি [[:en:Y2K|Y2K]] সমস্যাৰ সৈতে জড়িত কম্পিউটাৰ প্ৰবন্ধকসকলৰ সহায়ক হোৱাকৈ &quot;Sanger and Shannon's Review of Y2K News Reports&quot; নামেৰে এটা ৱেবচাইট খোলে।&lt;ref name=&quot;Marshall Poe&quot; /&gt;

==তথ্য উৎস==
{{Reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons category|Larry Sanger|লেৰী ছেংগাৰ}}
* [http://larrysanger.org/ Larry Sanger]&amp;nbsp;– Sanger's personal website.
* [https://encyclosphere.org/ Encyclosphere]
* {{YouTube|u=LarrySanger|Larry Sanger}}

{{ৱিকিপিডিয়া|state=collapsed}}
{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ব্যৱসায়ী]]
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ সৈতে জড়িত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>tw3sc1cc5yfdk78p5vz7rfqp7n6xae3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মাইক্ৰছফ্ট বিং</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66010</id>
    <revision>
      <id>453418</id>
      <parentid>425218</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:49:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18754" sha1="4mq9x5nr1s9sl5080zgnkl62ogwifh8" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = মাইক্ৰছফ্ট বিং
| logo = [[File:Microsoft Bing logo.svg|220px|Microsoft Bing logo]]
| logo_caption = Microsoft Bing logo since October 2020
| screenshot =Bing.com-screenshot-aug-2015.png
| collapsible = no
| caption = বিংৰ মুখ্যপৃষ্ঠাত দৈনিক পৰিৱৰ্তন হোৱা ছবি বা ভিডিঅ’ থাকে
| url = {{URL|https://www.bing.com}}
| commercial = হয়
| type = ৱেব অনুসন্ধান ইঞ্জিন
| language = ৪০টা ভাষা
| registration = ঐচ্ছিক ([[মাইক্ৰছফ্ট একাউণ্ট]])
| owner = [[মাইক্ৰছফ্ট]]
| author = মাইক্ৰছফ্ট
| launch_date = {{start date and age|2009|6|3}}
| programming_language = [[ASP.NET]]&lt;ref name=&quot;roadchap&quot;&gt;{{cite web|url=http://rogchap.com/2011/09/06/top-40-website-programming-languages/ |title=Top 40 Website Programming Languages |work=roadchap.com |author=Roger Chapman |access-date=September 6, 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110927184557/http://rogchap.com/2011/09/06/top-40-website-programming-languages/ |archive-date=September 27, 2011 }}&lt;/ref&gt;
| current_status = সক্ৰিয়
| revenue = মাইক্ৰছফ্ট এডভাৰটাইজিং
}}
'''মাইক্ৰছফ্ট বিং''' ({{lang-en|Microsoft Bing}}; পূৰ্বতে '''বিং''' বুলি জনা যায়) হৈছে মাইক্ৰছফ্টৰ মালিকানাধীন আৰু পৰিচালিত এক ৱেব অনুসন্ধান ইঞ্জিন (ৱেব চাৰ্চ ইঞ্জিন)। মাইক্ৰছফ্ট বিংৰ উৎস হৈছে MSN সন্ধান, উইণ্ডোজ লাইভ সন্ধান আৰু পিছত লাইভ সন্ধান। বিং ৱেবে, ভিডিঅ', ছবি আৰু মেপ সন্ধান সামগ্ৰীসহ বিভিন্ন সন্ধান সেৱা প্ৰদান কৰে। ইয়াক ASP.NET ব্যৱহাৰ কৰি সৃষ্টি কৰা হৈছে। 

লাইভ ছাৰ্চৰ পৰিবৰ্তে মাইক্ৰছফ্টৰ বিং, ২০০৯ চনৰ ১৮ মে' তাৰিখে মাইক্ৰছফ্টৰ চি ই ও ষ্টীভ বলমেৰে কেলিফৰ্ণিয়াৰ ছেন ডিয়েগোত অনুষ্ঠিত হোৱা All Things Digital নামৰ সন্মিলনত প্ৰতিষ্ঠাপন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Microsoft's New Search at Bing.com Helps People Make Better Decisions {{!}} News Center|url=https://news.microsoft.com/2009/05/28/microsofts-new-search-at-bing-com-helps-people-make-better-decisions/|website=news.microsoft.com|access-date=November 23, 2016}}&lt;/ref&gt; ৩ জুন, ২০০৯ তাৰিখে ইয়াৰ উন্মোচন কৰা হয়। উল্লেখযোগ্য নতুন বৈশিষ্ট্যবোৰৰ ভিতৰত আছিল প্ৰবিষ্ট কৰোঁতে সন্ধান পৰামৰ্শৰ তালিকা,আৰু পাৱাৰছেট শব্দকোষ প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত আধাৰিত সন্ধানৰ তালিকা (যাক &quot;এক্সপ্ল'ৰাৰ ব্লেড&quot; বুলি জনা যায়), যাক মাইক্ৰছফ্টে 2008 চনত অধিগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.theregister.co.uk/2009/06/04/bing_and_powerset/ |title=Microsoft Bing rides open source to semantic search |publisher=The Register |access-date=January 1, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.bing.com/community/blogs/powerset/archive/2008/07/01/microsoft-to-acquire-powerset.aspx |title=Microsoft to Acquire Powerset |publisher=Bing |access-date=January 1, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091228171524/http://www.bing.com/community/blogs/powerset/archive/2008/07/01/microsoft-to-acquire-powerset.aspx |archive-date=December 28, 2009 }}&lt;/ref&gt;

জুলাই ২০০৯-ত, মাইক্ৰছফ্ট আৰু [[য়াহু!]]-এ এটা চুক্তি ঘোষণা কৰে য'ত বিং-এ য়াহু! সন্ধানক শক্তি প্ৰদান কৰিব।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8174763.stm|title=Microsoft and Yahoo seal web deal|publisher=BBC News|date=July 29, 2009|access-date=May 10, 2012}}&lt;/ref&gt; সকলো য়াহু! ব্যৱহাৰ কৰা বিশ্বব্যাপী গ্ৰাহক আৰু সহযোগীসকলে ২০১২ চনৰ আৰম্ভণিৰ ভিতৰত এই নতুন পৰিৱৰ্তনটোত সন্নিবিষ্ট হʼল।&lt;ref name=YahooHelp&gt;{{cite web|url=http://help.yahoo.com/l/us/yahoo/search/alliance/alliance-2.html; _ylt=AvrC8b99B5.r4JmW33gA5ChaMnlG|title=When will the change happen? How long will the transition take?|publisher=Yahoo!|date=December 1, 2011|access-date=May 10, 2012}}&lt;/ref&gt; চুক্তিখন ২০১৫ চনত সলনি কৰা হৈছিল, যাৰ ফলত য়াহু! কেৱল &quot;বেছিভাগ&quot; সন্ধানহে Bing ব্যৱহাৰ কৰি কৰিব পৰা হʼল।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Bright|first1=Peter|title=Microsoft loses exclusivity in shaken up Yahoo search deal|url=https://arstechnica.com/information-technology/2015/04/microsoft-loses-exclusivity-in-shaken-up-yahoo-search-deal/|access-date=January 26, 2016|work=Ars Technica|date=April 16, 2015}}&lt;/ref&gt;

২০১১ চনৰ অক্টোবৰ মাহত, মাইক্ৰ'ছফ্টে কৈছিল যে তেওঁলোকে ব্যৱহাৰকৰ্তাৰ বাবে দ্ৰুত আৰু সামান্য অধিক প্ৰাসঙ্গিক সন্ধান ফলাফল প্ৰদান কৰাৰ লক্ষ্যৰে নতুন বেক-এণ্ড সন্ধান আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত কাম কৰি আছে। &quot;টাইগাৰ&quot; নামেৰে খ্যাত, এই নতুন সূচী পৰিবেশন প্ৰযুক্তি সেই বছৰৰ আগষ্টৰ পৰা বিশ্বব্যাপী বিঙত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://searchenginewatch.com/article/2113363/Bing-Unleashing-Tiger-to-Speed-Search-Results|title=Bing Unleashing Tiger to Speed Search Results|publisher=Search Engine Watch|date=September 30, 2011|access-date=October 3, 2011}}&lt;/ref&gt; মে' ২০১২-ত, মাইক্ৰছফ্টে ইয়াৰ চাৰ্চ ইঞ্জিনৰ আন এটা নকশাৰ ঘোষণা কৰে য'ত &quot;চাইডবাৰ&quot; অন্তৰভুক্ত কৰা হয়। ই এক সামাজিক সুবিধা যি সন্ধান প্ৰশ্নৰ সৈতে প্ৰাসঙ্গিক তথ্যৰ বাবে ব্যৱহাৰকৰ্তাৰ সামাজিক নেটৱৰ্ক সন্ধান কৰে।&lt;ref name=Goldman&gt;{{cite web|last=Goldman|first=David|title=Bing fires at Google with new social search|url=https://money.cnn.com/2012/05/10/technology/bing-redesign/index.htm?source=cnn_bin|publisher=CNN Money|access-date=May 10, 2012|date=May 10, 2012}}&lt;/ref&gt;

বিটফানেল অনুসন্ধান ইঞ্জিন সূচীকৰণ (BitFunnel search engine indexing) চাৰ্চ ইঞ্জিনৰ বিভিন্ন উপাদান ২০১৬ চনত মাইক্ৰছফ্টে জনসাধাৰণৰ বাবে মুক্ত উৎস (open source) কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;InfoWorld&quot;&gt;[https://www.infoworld.com/article/3116080/microsoft-open-sources-bing-components-for-fast-code-compilation.html Microsoft open-sources Bing components for fast code compilation | InfoWorld]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Verma|first=Arpit|date=2016-09-07|title=Microsoft Open Sources Major Components Of Bing Search Engine, Here's Why It Matters|url=https://fossbytes.com/microsoft-working-open-source-search-components-used-power-bing/|access-date=2020-06-12|website=Fossbytes|language=en-US}}&lt;/ref&gt; অক্টোবৰ ২০১৮ লৈকে, বিং বিশ্বব্যাপী তৃতীয় সৰ্ববৃহৎ চাৰ্চ ইঞ্জিন (৪.৫৮%), গুগলৰ (৭৭%) আৰু বায়ডুৰ (১৪.৪৫%) পিছতেই। য়াহু! সন্ধান (২.৬৩%), যি বিংৰ মুখ্য ক্ষমতা আছিল চতুৰ্থ শাৰিত থিয় দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.netmarketshare.com/search-engine-market-share.aspx?options=%7B%22filter%22%3A%7B%22%24and%22%3A%5B%7B%22deviceType%22%3A%7B%22%24in%22%3A%5B%22Desktop%2Flaptop%22%2C%22Mobile%22%5D%7D%7D%5D%7D%2C%22dateLabel%22%3A%22Trend%22%2C%22attributes%22%3A%22share%22%2C%22group%22%3A%22searchEngine%22%2C%22sort%22%3A%7B%22share%22%3A-1%7D%2C%22id%22%3A%22searchEnginesDesktop%22%2C%22dateInterval%22%3A%22Monthly%22%2C%22dateStart%22%3A%222017-10%22%2C%22dateEnd%22%3A%222018-09%22%2C%22segments%22%3A%22-1000%22%7D|title=Net Marketshare, Market Share Statistics for Internet Technologies|website=netmarketshare.com}}&lt;/ref&gt;

== ইতিহাস ==
=== এমএছএন অনুসন্ধান ===
&lt;!-- [[File:MSN Search screenshot 2002.png|thumb|MSN Search homepage in 2002]]
[[File:MSN Search screenshot.png|thumb|MSN Search homepage in 2006]] --&gt;
মাইক্ৰছফ্টে MSN ১৯৯৮ চনত Inktomi (কোম্পানী)-ৰ পৰা সন্ধান ফলাফল ব্যৱহাৰ কৰি আৰম্ভ কৰা হৈছিল। মাইক্ৰছফ্টে এমএছএন অনুসন্ধানৰ বাবে নিজৰ ৱেব ক্ৰলাৰ নিৰ্মাণ কৰি ৱেব সন্ধানত বৃহৎ বিনিয়োগ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল, যাৰ সূচী সাপ্তাহিক আৰু কেতিয়াবা দৈনিক আধুনিকিকৰন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://searchenginewatch.com/sew/news/2048132/microsofts-msn-search-to-build-crawler-based-search-engine|title=Microsoft's MSN Search To Build Crawler-Based Search Engine|date=June 30, 2003}}&lt;/ref&gt; ২০০৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত এই প্ৰগ্ৰেমটো বিটা প্ৰগ্ৰাম হিচাপে আৰম্ভ হৈছিল, আৰু ফেব্ৰুৱাৰী 2005 ত বিটাৰ পৰা ওলাই আহিছিল। প্ৰতিদ্বন্দ্বী Yahoo! অনুসন্ধানে নিজৰ ক্ৰলাৰটো ওলাই যোৱাৰ এবছৰ পিছত এয়া ঘটিছিল। ছবি অনুসন্ধান পিকচাৰ্ছ নামৰ এটা তৃতীয় পক্ষৰ দ্বাৰা চালিত হৈছিল। এই সেৱাই প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰাৰ প্ৰচেষ্টাত থকা অন্যান্য চাৰ্চ ইঞ্জিন পোৰ্টেলবোৰক বজাৰত উন্নত ভাৱে সন্ধান ফলাফল প্ৰদান কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। 

=== উইণ্ডোজ লাইভ অনুসন্ধান / উইণ্ডোজ লাইভ চাৰ্চ ===
এমএছএন সন্ধানৰ সলনি উইণ্ডোজ লাইভ চাৰ্চৰ প্ৰথম ৰাজহুৱা বিটা উন্মোচন কৰা হৈছিল, ২০০৬ চনৰ ৮ মাৰ্চত আৰু ১১ ছেপ্টেম্বৰ, ২০০৬ত ইয়াক চূড়ান্ত মুক্তি দিয়া হৈছিল। নতুন চাৰ্চ ইঞ্জিনে ৱেব, সংবাদ, ছবি, সঙ্গীত, ডেস্কটপ, স্থানীয় আৰু মাইক্ৰছফ্ট এনকাৰ্টা (Microsoft Encarta অন্তৰ্ভুক্ত থকা সন্ধান-টেববোৰ ব্যৱহাৰ কৰে। 
এমএছএন অনুসন্ধান উইণ্ডোচ লাইভ চাৰ্চলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱাৰ পাছত, মাইক্ৰছফ্টে পিকচাৰ্চক তেওঁলোকৰ ছবি সন্ধান প্ৰদানকাৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা বন্ধ কৰে আৰু তেওঁলোকৰ নিজৰ অভ্যন্তৰীণ ছবি সন্ধান এলগৰিথমৰ দ্বাৰা ইন্ধন যুক্ত তেওঁলোকৰ নিজৰ ছবি সন্ধান কৰা আৰম্ভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://searchenginewatch.com/showPage.html?page=3623401 |author=Chris Sherman |date=September 11, 2006 |access-date=September 12, 2006 |title=Microsoft Upgrades Live Search Offerings |publisher=Search Engine Watch |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061016202109/http://searchenginewatch.com/showPage.html?page=3623401 |archive-date=October 16, 2006 }}&lt;/ref&gt;

=== লাইভ অনুসন্ধান / লাইভ চাৰ্চ ===
২০০৭ চনৰ ২১ মাৰ্চত মাইক্ৰছফ্টে ঘোষণা কৰে যে, ই ইয়াৰ সন্ধান প্ৰক্ৰিয়াটো উইণ্ডোজ লাইভ সেৱা পৰিয়ালৰ পৰা পৃথক কৰিব, সেৱাটো &quot;লাইভ চাৰ্চ&quot; হিচাপে পুনৰ ব্ৰেণ্ডিং কৰিব। লাইভ চাৰ্চ ক মাইক্ৰছফ্টৰ প্লেটফৰ্ম আৰু চিষ্টেম বিভাগৰ অংশ সত্য নাডেলাৰ (Satya Nadella) নেতৃত্বত লাইভ চাৰ্চ আৰু এড প্লেটফৰ্মত একত্ৰিত কৰা হৈছিল। এই পৰিৱৰ্তনৰ অংশ হিচাপে, লাইভ চাৰ্চ মাইক্ৰছফ্ট এডচেণ্টাৰৰ (Microsoft adCenter) সৈতে একত্ৰিত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://blogs.zdnet.com/microsoft/?p=339|author=Mary Jo Foley|title=Microsoft severs Live Search from the rest of the Windows Live family|publisher=ZDNet|date=March 21, 2007|access-date=May 10, 2012|archivedate=October 15, 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091015221510/http://blogs.zdnet.com/microsoft/?p=339|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
লাইভ চাৰ্চ ব্ৰেণ্ডিঙৰ অধীনত মাইক্ৰছফ্টৰ সন্ধান এক শৃংখলাবদ্ধ ৰূপত পুনৰ্সংগঠন আৰু একত্ৰীকৰণ কৰা হৈছিল। 

23 মে, 2008-ত, মাইক্ৰছফ্টে &quot;লাইভ চাৰ্চ বুকছ&quot; (Live Search Books) আৰু &quot;লাইভ চাৰ্চ একাডেমিক&quot;(Live Search Academic) বন্ধ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে আৰু সকলো শৈক্ষিক আৰু কিতাপ সন্ধান ফলাফলক নিয়মীয়া অনুসন্ধানত একত্ৰিত কৰে, আৰু ইয়াৰ ফলত লাইভ চাৰ্চ বুকছ প্ৰকাশক প্ৰ’গ্ৰাম বন্ধ হৈছিল। 

তাৰ কিছু দিনৰ পিছত, উইণ্ডোজ লাইভ এক্সপো (Windows Live Expo) 31 জুলাই, 2008-ত বন্ধ কৰা হৈছিল। লাইভ চাৰ্চ মেক্ৰ'এক সেৱা, ব্যৱহাৰকাৰীসকলে তেওঁলোকৰ নিজা কাষ্টম চাৰ্চ ইঞ্জিন সৃষ্টি কৰিবলৈ বা আন ব্যৱহাৰকাৰীসকলে সৃষ্টি কৰা মেক্ৰ’ ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাবে ইয়াৰ সহায় লয়। ইয়াকো কিছুদিন পিছত বন্ধ কৰা হৈছিল। 2009 চনৰ 15 মে’ত, লাইভ প্ৰডাক্ট আপল’ড বন্ধ কৰা হৈছিল। লাইভ প্ৰডাক্ট আপল’ড (Live Product Upload) এক সেৱা যি ব্যৱসায়ীসকলক লাইভ চাৰ্চ প্ৰডাক্টত (Live Search Product) সামগ্ৰীৰ তথ্য আপল’ড কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে। 
অন্তিম পুনৰ্সংগঠনটো আহিছিল লাইভ চাৰ্চ কিউএনএ (Live Search QnA ৰূপত। ইয়াক 18 ফেব্ৰুৱাৰী, 2009ত এমএছএন কিউএনএ হিচাপে পুনৰ ব্ৰেণ্ডকৰা হৈছিল, অৱশ্যে, পৰৱৰ্তী সময়ত ইয়াক 21 মে, 2009 তাৰিখে বন্ধ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webpronews.com/yahoo-answers-outlives-msn-qna-2009-05|title=Yahoo Answers Outlives MSN QnA|date=May 29, 2009|access-date=May 10, 2012|publisher=WebProNews|author=Doug Caverly|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120114223923/http://www.webpronews.com/yahoo-answers-outlives-msn-qna-2009-05|archive-date=January 14, 2012|archivedate=January 14, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120114223923/http://www.webpronews.com/yahoo-answers-outlives-msn-qna-2009-05|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ৱেবছাইট]]
[[শ্ৰেণী:অনুসন্ধান ইঞ্জিন]]</text>
      <sha1>4mq9x5nr1s9sl5080zgnkl62ogwifh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰেৱতী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>67500</id>
    <revision>
      <id>453515</id>
      <parentid>404131</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:19:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453515</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13779" sha1="knmvxjsxuikesufh0opbvgvjgvbeujv" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = ৰেৱতী
| image = Revathi at the screening of Masaala at PVR Phoenix (1) (cropped).jpg
| caption = ৰেৱতী
| birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1966|07|8}}
| birth_place = কোচী, [[কেৰালা]], ভাৰত
| nationality = [[ভাৰতীয়]]
| birth_name = আশা কেলুন্নী
| occupation = {{hlist|অভিনেত্ৰী|চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক|সমাজ কৰ্মী}}
| years_active = ১৯৮০ – বৰ্তমান
| spouse = {{marriage|সুৰেশ চন্দ্ৰ মেনন|1986|2013|end=div.}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Court-grants-divorce-to-actor-Revathi/articleshow/19687425.cms|title=Court grants divorce to actor Revathi|work=The Times of India |access-date=6 September 2015|date=23 April 2013 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Revathy, Suresh Chandra Menon granted divorce – Oneindia Entertainment&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://entertainment.oneindia.in/malayalam/news/2013/revathi-suresh-chandra-menon-granted-divorce-108272.html |access-date=2021-02-23 |archivedate=2013-12-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131224120310/http://entertainment.oneindia.in/malayalam/news/2013/revathi-suresh-chandra-menon-granted-divorce-108272.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
| awards = {{hlist|ফিল্মফেয়াৰৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী|[[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]]}}
| relatives = গীতা বিজয়ন (ভাগিন)&lt;br&gt;নিৰঞ্জনা অনুপ (ভতিজী)
&lt;ref name=DC1&gt;{{cite web|title=Films, a family affair! |url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/mollywood/290417/films-a-family-affair.html|website=Deccan Chronicle|date=29 April 2017}}&lt;/ref&gt;
| children = ১
}}
'''আশা কেলুন্নী''' (জন্ম: ৮ জুলাই ১৯৬৬)-ৰ জনপ্ৰিয় নাম হৈছে '''ৰেৱতী''' ({{Lang-en|Revathi}})। ৰেৱতী ভাৰতীয় ছবি জগতৰ অভিনেত্ৰী। তেখেতেক সচৰাচৰ [[তামিল ভাষা|তামিল]] আৰু [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালম]] ছবিত দেখিবলৈ পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;49thawardPDF&quot;&gt;{{cite web|url=http://dff.nic.in/2011/49th_nff_2002.pdf|title=49th National Film Awards|publisher=Directorate of Film Festivals|access-date=14 March 2012}}&lt;/ref&gt; [[ফিল্মফেয়াৰ বঁটা]] আৰু [[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]]কে ধৰি একাধিক স্বীকৃতি-সন্মান তেখেতে আহৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। তেখেতে তিনিটা ভিন্ন শিতানত ৰাষ্ট্ৰীয় ছবি বঁটা লাভ কৰিছে, আনহাতে নবাৰকৈ দাক্ষিণাত্য ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰে সন্মানীত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=40th National Film Awards – 1993|url=http://dff.nic.in/2011/40th_nff_1993.pdf|publisher=Directorate of Film Festivals – 1993|access-date=5 July 2013}}&lt;/ref&gt;

৮০ আৰু ৯০ৰ দশকত তামিল, [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] আৰু মালয়ালম ভাষাত ফিল্মফেয়াৰৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ বঁটা লাভ কৰা ৰেৱতী হৈছে একমাত্ৰ ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তাৰে ভিতৰত তিনিবাৰকৈ ক্ৰমাগতভাৱে লাভ কৰা তামিল ভাষাৰ বঁটাটোও সন্নিৱিষ্ট। ছবিত অভিনয় কৰাৰ উপৰি, ৰেৱতীয়ে কিছুমান সামাজিক সংগঠনৰ লগত জড়িত হৈ সমাজহিতৈষী কৰ্মও সম্পাদন কৰিছে। তাৰে ভিতৰত 'Banyan', 'Ability foundation', 'Tanker foundation' আৰু 'Vidyasagar' হৈছে অন্যতম। ৰেৱতীয়ে চেন্নাই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ছবি মহোৎসৱ আৰু ভাৰতৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ছবি মহোৎসৱৰ দৰে সন্মানীয় ছবি মহোৎসৱতো সদস্য হিচাপে কৰ্মনিৰ্বাহ কৰিছে।

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
ভাৰতৰ কোচীত ৰেৱতীয়ে জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। পিতৃ মালাংক কেলুন্নী আছিল ভাৰতীয় সেনাবাহিনীৰ মেজৰ। আনহাতে মাতৃ আছিল ললিতা কেল্লুনী।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://cinema.vikatan.com/tamil-cinema/revathi-talks-about-her-cinema-career-and-turning-points-in-that|title=&quot;அப்போ நிதானம் காட்டியிருந்தா, என் சினிமா ட்ராக்கே மாறியிருக்கும்!&quot; - ரேவதி ஷேரிங்ஸ்|website=Vikatan}}&lt;/ref&gt;

বিদ্যালয়ত পঢ়ি থকাৰ কালতেই ৰেৱতীয়ে এটা ফেশ্বন শ্ব'ত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁলোকৰ দলটোৰ এখন দলীয় ফটো লোৱা হৈছিল আৰু সেইখন ফটোকে এখন জনপ্ৰিয় তামিল আলোচনীৰ প্ৰচ্ছদ হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰা হৈছিল। এইখন ছবি পৰিচালক ভাৰতীৰাজাই প্ৰত্যক্ষ কৰে। ভাৰতীৰাজা সেইসময়ত তেখেতৰ পৰৱৰ্তী ছবিৰ বাবে এগৰাকী নায়িকাৰ সন্ধানত আছিল। ছবিখনৰ নাম আছিল 'মন বাসনায়'। এইখন ছবিয়েই ৰেৱতীৰ জীৱনৰ প্ৰথমখন ছবি হৈ পৰে।&lt;ref&gt;https://www.filmibeat.com/celebs/revathi/biography.html&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
১৯৮৩ চনত মুক্তিলাভ কৰা তামিল ভাষাৰ ছবি 'মন বাসনায়' হৈছে ৰেৱতীৰ জীৱনৰ প্ৰথমখন ছবি।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ramesh |first=Neeraja |date=16 August 2019 |title=Make way for women of substance on screen |url=https://timesofindia.indiatimes.com/blogs/tracking-indian-communities/make-way-for-women-of-substance-on-screen/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20191019190055/https://timesofindia.indiatimes.com/blogs/tracking-indian-communities/make-way-for-women-of-substance-on-screen/ |archive-date=19 October 2019 |access-date=19 October 2019 |website=The Times of India |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ছবিখনৰ বাবে তেখেতে 'ফিল্মফেয়াৰ বিশেষ বঁটা-দাক্ষিণাত্য' লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thenewsminute.com/article/demure-daring-actor-revathy-s-multi-faceted-film-career-74371|title=Demure-daring-actor-revathy-s-multi-faceted-film-career|website=The News minute}}&lt;/ref&gt; একেটা বৰ্ষতে ৰেৱতীয়ে মালয়ালম ছবি 'কাট্টাহে কিলিকুড়ু'ত অভিষেক ঘটায়।&lt;ref&gt;{{cite news|last=Aravind|first=C. V.|title=Nedumudi Venu: Malayalam cinema's man for all seasons|url=https://www.thenewsminute.com/article/nedumudi-venu-malayalam-cinemas-man-all-seasons-57525|access-date=19 November 2019|work=The News Minute|date=20 February 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Kurup|first=Aradhya|title='Kattathe Kilikkoode': Bharathan's film is a commentary on the yin and yang of marriage|url=https://www.thenewsminute.com/article/kattathe-kilikkoodu-bharathan-s-film-commentary-yin-and-yang-marriage-112467|access-date=19 November 2019|work=The News Minute|date=17 November 2019}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৪ চনত মুক্তি লাভ কৰে ৰেৱতীয়ে অভিনয় কৰা প্ৰথমখন তেলুগু ভাষাৰ ছবি 'সীতাম্মা পেল্লী'। ছবিখনৰ পৰিচালক আছিল বাপু।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Saravanan |first=T. |date=9 January 2011 |title=Always in reckoning |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-cinemaplus/Always-in-reckoning/article15512011.ece |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200406121941/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-cinemaplus/Always-in-reckoning/article15512011.ece |archive-date=6 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NewsMinute&quot;&gt;{{Cite news |last=Shekar |first=Anjana |date=8 January 2018 |title=From demure to daring, actor Revathy's multi-faceted film career |work=The News Minute |url=https://www.thenewsminute.com/article/demure-daring-actor-revathy-s-multi-faceted-film-career-74371 |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180808104633/https://www.thenewsminute.com/article/demure-daring-actor-revathy-s-multi-faceted-film-career-74371 |archive-date=8 August 2018}}&lt;/ref&gt; একেটা বৰ্ষতে মুক্তিলাভ কৰা আনখন ছবি 'মানসা বীনা' মালয়ালম ভাষালৈও ডাবিং কৰা হয়। নাম ৰখা হয় 'Thennal Thedunna Poovu'।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.malayalachalachithram.com/movie.php?i=1620|title=Thennal Thedunna Poovu|access-date=2014-10-20|publisher=www.malayalachalachithram.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://malayalasangeetham.info/m.php?3115|title=Thennal Thedunna Poovu|access-date=2014-10-20|publisher=malayalasangeetham.info}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://spicyonion.com/title/theennal-thedunna-poovu-malayalam-movie/|title=Theennal Thedunna Poovu|access-date=2014-10-20|publisher=spicyonion.com|archivedate=2014-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141022160941/http://spicyonion.com/title/theennal-thedunna-poovu-malayalam-movie/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
১৯৮৬ চনত ৰেৱতীয়ে চিনেমেটোগ্ৰাফাৰ আৰু পৰিচালক সুৰেশ চন্দ্ৰ মেননৰ লগত বিয়াত বহে। ২০১৩ চনত তেওঁলোকৰ বিচ্ছেদ ঘটে।&lt;ref&gt;[http://www.tikkview.com/e-news/155-malayalam/3948-actress-revathi-divorced Actress Revathi Divorced – Find what you like – tikkview&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Deccan Chronicle http://www.deccanchronicle.com/130423/entertainment-mollywood/article/revathi-suresh-granted-divorce {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130527200823/http://www.deccanchronicle.com/130423/entertainment-mollywood/article/revathi-suresh-granted-divorce |date=2013-05-27 }}&lt;/ref&gt; শেহতীয়াকৈ ২০১৮ চনত ৰেৱতীয়ে ব্যক্ত কৰিছে যে, তেখেতৰ পাঁচ বছৰীয়া এগৰাকী কন্যা সন্তান আছে; যাক তেখেতে ইন-ভিট্ৰ' ফাৰ্টিলাইজেশ্যনৰ জৰিয়তে লাভ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.puthiyathalaimurai.com/news/cinema/51259-actress-revathi-open-talks-about-her-daughter.html|title=சோதனை குழாய் மூலம் குழந்தை பெற்றேன்.. மனம் திறந்த நடிகை ரேவதி..!|website=Puthiya Thalaimurai}}&lt;/ref&gt;

==বঁটা আৰু স্বীকৃতি==
ৰেৱতীয়ে ১৯৯২, ২০০১ আৰু ২০১১ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটাৰে সন্মানীত হৈছে। তাৰে ভিতৰত 'থেবাৰ মগন' নামৰ ছবিখনৰ বাবে লাভ কৰা শ্ৰেষ্ঠ সহ-অভিনেত্ৰীৰ বঁটাটো উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;ns&quot;&gt;{{Cite news|last=Waheed|first=Sajahan|date=27 October 1999|title=Leading actress in motivational talk|page=23|work=New Straits Times|url=https://news.google.com/newspapers?id=UnBhAAAAIBAJ&amp;sjid=dxQEAAAAIBAJ&amp;pg=6985%2C6266970}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{ৰেফলিষ্ট}}
{{National Film Award Best Supporting Actress}}
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:সমাজকৰ্মী]]
[[শ্ৰেণী:শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:ফিল্মফেয়াৰ বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>knmvxjsxuikesufh0opbvgvjgvbeujv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য:Dr Barindra Das</title>
    <ns>2</ns>
    <id>71545</id>
    <revision>
      <id>453432</id>
      <parentid>427672</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:30:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:408A:8C83:DA45:8C4B:3743:8464:4CD7</ip>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰকাশিত গ্ৰন্থঃ */</comment>
      <origin>453432</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8500" sha1="fet535qmskshn220ibsjoj236hu19kw" xml:space="preserve">== '''পৰিচয়ঃ''' ==
== '''ড০ বাৰীন্দ্ৰ দাস''' (জন্ম ১৯৭৮ চন, ১৬ মাৰ্চ), (ইংৰাজীঃ Dr Barindra Das), নৱ প্ৰজন্মৰ এজন অসমীয়া লেখক, শিক্ষক, গৱেষক, সমাজ সংগঠক, তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতা। অসমীয়া সাহিত্যৰ প্ৰতি প্ৰৱল ধাউতি থকা দাসে সৰুৰে পৰাই সাহিত্যচৰ্চা কৰাৰ উপৰিও একাডেমিক বিদ্যা শিক্ষাৰ লগতে গৱেষণাৰ কামত বেছি মনোযোগ দি আহিছে। সম্প্ৰতি অসমৰ নৃগোষ্ঠী সমুহ আৰু পিছপৰা জাতি জনগোষ্ঠীৰ শৈক্ষিক উত্তৰণৰ দিশত গণ সজাগতা সৃষ্টিত আত্মনিয়োগ কৰি আছে। তেঁও সম্প্ৰতি অসমৰ ভূমিপুত্ৰ সকলৰ ইতিমধ্যেই হেৰাই যাব খোজা বুৰঞ্জী আৰু ভাৰতৰ প্ৰাচীন সভ্যতা সংস্কৃতিৰ ঐতিহ্য পৰম্পৰাৰ অধ্যয়নৰ লগতে সেই সমুহৰ লেখা মেলাত মনোনিবেশ কৰি আছে। ==
== '''শিক্ষাঃ''' ==

= &lt;small&gt;ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা অৰ্থনীতি বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰা দাসে কেন্দ্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয় শিলচৰস্থিত অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা এম. ফিল. ডিগ্ৰী গ্ৰহণ কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত পুনৰ ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা অসমৰ সামাজিক খণ্ডৰ উন্নয়নৰ ওপৰত গৱেষণা কৰি প. এইচ ডি. ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;/small&gt; =

= '''কৰ্মক্ষেত্ৰঃ''' =
== ডিব্ৰুগড় জ্যোতি বিদ্যাপীঠ হাইস্কুলত সহকাৰী প্ৰধান শিক্ষক হিচাপে যোগদান, তিনিচুকীয়াৰ লাইপুলিস্থিত বিবেকানন্দ কেন্দ্ৰ বিদ্যালয়ত প্ৰায় দুবছৰ শিক্ষকতা, আৰু সম্প্ৰতি চৰাইদেউ জিলাৰ বৰহাট ভৱানী প্ৰসাদ বৰুৱা সোঁৱৰণী মহাবিদ্যালয়ৰ অৰ্থনীতি বিভাগৰ জেষ্ঠ সহকাৰী অধ্যাপক হিছাপে কৰ্মৰত। প্ৰায় কুৰি খনতকৈয়ো অধিক ৰাষ্ট্ৰীয় আন্তৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ গৱেষণা পত্ৰ ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত পাঠ, প্ৰায় দহখনতকৈয়ো অধিক গৱেষণা পত্ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আন্তৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ আলোচনীত প্ৰকাশ কৰি অসমৰ গৱেষণা জগতখনলৈ বৰঙনি আগবঢ়াই আহিছে। তেখেত বৰ্তমান ভাৰতীয় অৰ্থনৈতিক সংস্থা, সদৌ অসম কবি সন্মিলন আদিৰ আজীৱন সদস্য, অসম সাহিত্য সভাৰ সুভানুধ্যায়ী সদস্য, অসম কলেজ শিক্ষক  সংস্থা, সদৌ অসম কবি সন্মিলন, অসম সাহিত্য সভাৰ বিষয় ববীয়া ও সক্ৰিয় সদস্য । ডিব্ৰুগড় নগৰ কবি সন্মিলনৰ ২০১৩ চনৰ পৰা সম্পাদকৰ দায়িত্ব পালন কৰি আহিছে। ==
== '''স্বীকৃতিঃ''' ==

# '''''&quot;ৰজনী কান্ত গগৈ বঁটা-২০১৩-১৪&quot;,''' অসম সাহিত্য সভাই তেখেতৰ গ্ৰন্থ “ডায়েৰী পাতৰ পৰা”ক ২০১৩-১৪ বৰ্ষৰ বাবে ৰজনীকান্ত গগৈ বঁটা প্ৰদান কৰে।''
# '''''&quot;কাব্য প্ৰাণ চুজাউদ্দিন আহমদ বঁটা ২০১৪&quot;''' সদৌ অসম কবি সন্মিলনে অসমীয়া কাব্য জগতত আধ্যাত্মিক বা ধৰ্মীয় চিন্তা চেতনাক কবিতাৰ বিষয় বস্তু হিছাপে লৈ লিখা কাব্য গ্ৰন্থ “বুদ্ধ বৃক্ষক“ কাব্যপ্ৰাণ চুজাউদ্দিন বঁটা প্ৰদান কৰে।''
# '''''&quot;শিক্ষাৰত্ন-২০২৩&quot;''' ডিব্ৰুগড় জিলা সাংবাদিক সুৰক্ষা মঞ্চৰ তৰফৰ পৰা শিক্ষা ৰত্ন ২০২৩''
# '''''&quot;বাবা চাহেব ড০ ভীমৰাও আম্বেদকাৰ বঁটা-২০২৩&quot;''' অসম অনুসূচিত জাতি জনজাতি সংগঠন সমুহৰ সংগঠনৰ তৰফৰ পৰা বাবাচাহেব ড০ ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰ বঁটা-২০২৩''
# '''&quot;''সুভানুধ্যায়ী সভ্য&quot;'''''ৰ স্বীকৃতি-২০২৩, অসম সাহিত্য সভাই ২০২০-২০২২ বৰ্ষৰ ২৪-১২-২০২২ তাৰিখৰ সপ্তম পূৰ্ণাংগ কাৰ্যনিৰ্বাহক অধিবেশনৰ সিদ্ধান্ত মৰ্মে অসম সাহিত্য সভাৰ সুভানুধ্যায়ী সদস্য ৰূপে স্বীকৃতি প্ৰদান কৰে।
# &quot;'''''শিক্ষকতাত উৎকৃষ্টতাৰ পুৰস্কাৰ, ২০২৪'''''&quot; (Excellence in Teaching Award, 2024), অখিল ভাৰতীয় পত্ৰকাৰ মহাসভাই ২০২৪ বৰ্ষৰ বাবে এই বঁটা প্ৰদান কৰে।
# '''''&quot;আম্বেদকাৰ শৈক্ষিক বঁটা, ২০২৪&quot;'',''' আম্বেদকাৰ ফাউণ্ডেচন অসমে ২০২৪ বৰ্ষৰ বাবে এই বঁটা প্ৰদান কৰে।

== '''প্ৰকাশিত গ্ৰন্থঃ''' ==

# '''&lt;big&gt;''ডায়েৰী পাতৰ পৰা''&lt;/big&gt;'''&lt;big&gt;''(ব্যক্তিগত ৰচনা)''&lt;/big&gt;
# '''&lt;big&gt;''বুদ্ধবৃক্ষ''&lt;/big&gt;''' &lt;big&gt;''(কবিতা)''&lt;/big&gt;
# '''&lt;big&gt;''অনুকাশ''&lt;/big&gt;''' &lt;big&gt;''(সম্পাদনা)''&lt;/big&gt;
# '''&lt;big&gt;''Ageing Population in Assam''&lt;/big&gt;''' &lt;big&gt;''(Research based)''&lt;/big&gt;
# '''''ভাস্কৰ দ্য কলোচাছ (সম্পাদনা)'''''
# '''''ক'ভিডকালীন ভাৰতীয় অৰ্থনীতি''' (সম্পাদনা)''
# '''''পাঞ্চজন্য, গৱেষণামুলক আলোচনী'''(সম্পাদনা)''
# '''সৰুফুল''' (সম্পাদনা, ত্ৰৈমাসিক আলোচনী)
# '''গুস্তি'''(সম্পাদনা, আলহী গাঁৱৰ নামঘৰ উচৰ্গা উপলক্ষে প্ৰকাশিত স্মৃতিগ্ৰন্থ, প্ৰকাশ ২০ফেব্ৰুৱাৰী, ২০২৪
# নিশিগন্ধা (সম্পাদনা)</text>
      <sha1>fet535qmskshn220ibsjoj236hu19kw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453434</id>
      <parentid>453432</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:31:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:408A:8C83:DA45:8C4B:3743:8464:4CD7</ip>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰকাশিত গ্ৰন্থঃ */</comment>
      <origin>453434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8281" sha1="dnn86pso8fq8px3111flfn0mh0kw74w" xml:space="preserve">== '''পৰিচয়ঃ''' ==
== '''ড০ বাৰীন্দ্ৰ দাস''' (জন্ম ১৯৭৮ চন, ১৬ মাৰ্চ), (ইংৰাজীঃ Dr Barindra Das), নৱ প্ৰজন্মৰ এজন অসমীয়া লেখক, শিক্ষক, গৱেষক, সমাজ সংগঠক, তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাতা। অসমীয়া সাহিত্যৰ প্ৰতি প্ৰৱল ধাউতি থকা দাসে সৰুৰে পৰাই সাহিত্যচৰ্চা কৰাৰ উপৰিও একাডেমিক বিদ্যা শিক্ষাৰ লগতে গৱেষণাৰ কামত বেছি মনোযোগ দি আহিছে। সম্প্ৰতি অসমৰ নৃগোষ্ঠী সমুহ আৰু পিছপৰা জাতি জনগোষ্ঠীৰ শৈক্ষিক উত্তৰণৰ দিশত গণ সজাগতা সৃষ্টিত আত্মনিয়োগ কৰি আছে। তেঁও সম্প্ৰতি অসমৰ ভূমিপুত্ৰ সকলৰ ইতিমধ্যেই হেৰাই যাব খোজা বুৰঞ্জী আৰু ভাৰতৰ প্ৰাচীন সভ্যতা সংস্কৃতিৰ ঐতিহ্য পৰম্পৰাৰ অধ্যয়নৰ লগতে সেই সমুহৰ লেখা মেলাত মনোনিবেশ কৰি আছে। ==
== '''শিক্ষাঃ''' ==

= &lt;small&gt;ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা অৰ্থনীতি বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰা দাসে কেন্দ্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয় শিলচৰস্থিত অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা এম. ফিল. ডিগ্ৰী গ্ৰহণ কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত পুনৰ ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা অসমৰ সামাজিক খণ্ডৰ উন্নয়নৰ ওপৰত গৱেষণা কৰি প. এইচ ডি. ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;/small&gt; =

= '''কৰ্মক্ষেত্ৰঃ''' =
== ডিব্ৰুগড় জ্যোতি বিদ্যাপীঠ হাইস্কুলত সহকাৰী প্ৰধান শিক্ষক হিচাপে যোগদান, তিনিচুকীয়াৰ লাইপুলিস্থিত বিবেকানন্দ কেন্দ্ৰ বিদ্যালয়ত প্ৰায় দুবছৰ শিক্ষকতা, আৰু সম্প্ৰতি চৰাইদেউ জিলাৰ বৰহাট ভৱানী প্ৰসাদ বৰুৱা সোঁৱৰণী মহাবিদ্যালয়ৰ অৰ্থনীতি বিভাগৰ জেষ্ঠ সহকাৰী অধ্যাপক হিছাপে কৰ্মৰত। প্ৰায় কুৰি খনতকৈয়ো অধিক ৰাষ্ট্ৰীয় আন্তৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ গৱেষণা পত্ৰ ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত পাঠ, প্ৰায় দহখনতকৈয়ো অধিক গৱেষণা পত্ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আন্তৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ আলোচনীত প্ৰকাশ কৰি অসমৰ গৱেষণা জগতখনলৈ বৰঙনি আগবঢ়াই আহিছে। তেখেত বৰ্তমান ভাৰতীয় অৰ্থনৈতিক সংস্থা, সদৌ অসম কবি সন্মিলন আদিৰ আজীৱন সদস্য, অসম সাহিত্য সভাৰ সুভানুধ্যায়ী সদস্য, অসম কলেজ শিক্ষক  সংস্থা, সদৌ অসম কবি সন্মিলন, অসম সাহিত্য সভাৰ বিষয় ববীয়া ও সক্ৰিয় সদস্য । ডিব্ৰুগড় নগৰ কবি সন্মিলনৰ ২০১৩ চনৰ পৰা সম্পাদকৰ দায়িত্ব পালন কৰি আহিছে। ==
== '''স্বীকৃতিঃ''' ==

# '''''&quot;ৰজনী কান্ত গগৈ বঁটা-২০১৩-১৪&quot;,''' অসম সাহিত্য সভাই তেখেতৰ গ্ৰন্থ “ডায়েৰী পাতৰ পৰা”ক ২০১৩-১৪ বৰ্ষৰ বাবে ৰজনীকান্ত গগৈ বঁটা প্ৰদান কৰে।''
# '''''&quot;কাব্য প্ৰাণ চুজাউদ্দিন আহমদ বঁটা ২০১৪&quot;''' সদৌ অসম কবি সন্মিলনে অসমীয়া কাব্য জগতত আধ্যাত্মিক বা ধৰ্মীয় চিন্তা চেতনাক কবিতাৰ বিষয় বস্তু হিছাপে লৈ লিখা কাব্য গ্ৰন্থ “বুদ্ধ বৃক্ষক“ কাব্যপ্ৰাণ চুজাউদ্দিন বঁটা প্ৰদান কৰে।''
# '''''&quot;শিক্ষাৰত্ন-২০২৩&quot;''' ডিব্ৰুগড় জিলা সাংবাদিক সুৰক্ষা মঞ্চৰ তৰফৰ পৰা শিক্ষা ৰত্ন ২০২৩''
# '''''&quot;বাবা চাহেব ড০ ভীমৰাও আম্বেদকাৰ বঁটা-২০২৩&quot;''' অসম অনুসূচিত জাতি জনজাতি সংগঠন সমুহৰ সংগঠনৰ তৰফৰ পৰা বাবাচাহেব ড০ ভীমৰাও ৰামজী আম্বেদকাৰ বঁটা-২০২৩''
# '''&quot;''সুভানুধ্যায়ী সভ্য&quot;'''''ৰ স্বীকৃতি-২০২৩, অসম সাহিত্য সভাই ২০২০-২০২২ বৰ্ষৰ ২৪-১২-২০২২ তাৰিখৰ সপ্তম পূৰ্ণাংগ কাৰ্যনিৰ্বাহক অধিবেশনৰ সিদ্ধান্ত মৰ্মে অসম সাহিত্য সভাৰ সুভানুধ্যায়ী সদস্য ৰূপে স্বীকৃতি প্ৰদান কৰে।
# &quot;'''''শিক্ষকতাত উৎকৃষ্টতাৰ পুৰস্কাৰ, ২০২৪'''''&quot; (Excellence in Teaching Award, 2024), অখিল ভাৰতীয় পত্ৰকাৰ মহাসভাই ২০২৪ বৰ্ষৰ বাবে এই বঁটা প্ৰদান কৰে।
# '''''&quot;আম্বেদকাৰ শৈক্ষিক বঁটা, ২০২৪&quot;'',''' আম্বেদকাৰ ফাউণ্ডেচন অসমে ২০২৪ বৰ্ষৰ বাবে এই বঁটা প্ৰদান কৰে।

== '''প্ৰকাশিত গ্ৰন্থঃ''' ==

# '''&lt;big&gt;''ডায়েৰী পাতৰ পৰা''&lt;/big&gt;'''&lt;big&gt;''(ব্যক্তিগত ৰচনা)''&lt;/big&gt;
# '''&lt;big&gt;''বুদ্ধবৃক্ষ''&lt;/big&gt;''' &lt;big&gt;''(কবিতা)''&lt;/big&gt;
# '''&lt;big&gt;''অনুকাশ''&lt;/big&gt;''' &lt;big&gt;''(সম্পাদনা)''&lt;/big&gt;
# '''&lt;big&gt;''Ageing Population in Assam''&lt;/big&gt;''' &lt;big&gt;''(Research based)''&lt;/big&gt;
# '''''ভাস্কৰ দ্য কলোচাছ (সম্পাদনা)'''''
# '''''ক'ভিডকালীন ভাৰতীয় অৰ্থনীতি''' (সম্পাদনা)''
# '''''পাঞ্চজন্য, গৱেষণামুলক আলোচনী'''(সম্পাদনা)''
# '''সৰুফুল''' (সম্পাদনা, ত্ৰৈমাসিক আলোচনী)
# '''গুস্তি'''(সম্পাদনা)
# নিশিগন্ধা (সম্পাদনা)</text>
      <sha1>dnn86pso8fq8px3111flfn0mh0kw74w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাংবাদিকতা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72188</id>
    <revision>
      <id>453469</id>
      <parentid>434971</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:36:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453469</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14243" sha1="tgit7g4lqa7fvnyt134ao2o9gnxw8hy" xml:space="preserve">[[File:News photographers and reporters wait outside Jacqueline Kennedy Onassis' apartment.jpg|thumb|বাতৰি ফটোগ্ৰাফাৰ আৰু প্ৰতিবেদকসকলক [[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]]ত এটা পুলিচ লাইনৰ পিছফালে অপেক্ষা কৰি থকা দেখা গৈছে, ১৯৯৪ চনৰ মে' মাহত]]
'''সাংবাদিকতা''' ({{Lang-en|Journalism}}) হৈছে তথ্যৰ ওপৰত আধাৰিত আৰু প্ৰমাণৰ সৈতে সমৰ্থিত সাম্প্ৰতিক ঘটনাবোৰৰ ওপৰত প্ৰতিবেদন প্ৰস্তুতকৰণ আৰু বিতৰণৰ কাৰ্য। সাংবাদিকতা শব্দটো জীৱিকাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য হোৱাৰ লগতে সহযোগিতামূলক মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰটো প্ৰযোজ্য যি প্ৰমাণৰ ওপৰত আধাৰিত তথ্য সংগ্ৰহ আৰু প্ৰকাশ কৰে। সাংবাদিকতা মাধ্যমৰ ভিতৰত অন্তৰ্ভুক্ত আছে প্ৰিণ্ট, [[টেলিভিছন]], [[ৰেডিঅ']], [[ইণ্টাৰনেট]] আৰু পূৰ্বতে নিউজ ৰিল।

সাংবাদিকতাৰ উপযুক্ত ভূমিকাৰ ধাৰণা দেশভেদে পৃথক হয়। কিছুমান দেশত সংবাদ মাধ্যমবোৰ চৰকাৰী হস্তক্ষেপৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত হয় আৰু সম্পূৰ্ণৰূপে স্বতন্ত্ৰ নহয়।&lt;ref&gt;&quot;[http://www.cpj.org/reports/2012/05/10-most-censored-countries.php 10 Most Censored Countries],&quot; Committee to Protect Journalists, 2 May 2012, page retrieved 23 May 2013.&lt;/ref&gt; আন কিছু দেশত সংদাফ মাধ্যমবোৰ চৰকাৰৰ পৰা স্বতন্ত্ৰ আৰু ব্যক্তিগত উদ্যোগ হিচাপে কাম কৰে। মিডিয়া সংগঠনবোৰ কেনেদৰে চলে আৰু পুঁজি কেনেকৈ যোগান ধৰে তাৰ ভিন্নতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি দেশবোৰে বাক স্বাধীনতা আৰু নিন্দাৰ গোচৰবোৰ চম্ভালিবৰ বাবে ভিন্ন আইনৰ ৰূপায়ণ কৰিব পাৰে।

ইণ্টাৰনেট আৰু [[স্মাৰ্টফোন]]ৰ প্ৰসাৰে একবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা সংবাদ মাধ্যমৰ দৃশ্যপটত গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন আনিছে। ই প্ৰিণ্ট মিডিয়াৰ ব্যৱহাৰত এক পৰিৱৰ্তন সৃষ্টি কৰিছে, কিয়নো [[বাতৰি কাকত]], [[আলোচনী]] বা টেলিভিছন নিউজ চেনেলৰ দৰে পৰম্পৰাগত ফৰ্মেটৰ বিপৰীতে মানুহে ই-ৰিডাৰ, স্মাৰ্টফোন আৰু অন্যান্য ব্যক্তিগত ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিৰ জৰিয়তে বাতৰি লাভ কৰে। বাতৰি সংগঠনবোৰত তেওঁলোকৰ ডিজিটেল শাখা সম্পূৰ্ণৰূপে মুদ্ৰাকৰণৰ প্ৰত্যাহ্বান আহিছে, লগতে তেওঁলোকে প্ৰিণ্ট মিডিয়াত প্ৰকাশ কৰা প্ৰসংগটো উন্নত কৰিবলৈ প্ৰত্যাহ্বান লাভ কৰিছে। বাতৰি কাকতবোৰৰ ডিজিটেল ৰাজহৰ বিকাশৰ হাৰতকৈ দ্ৰুত গতিত প্ৰিণ্ট ৰাজহৰ হাৰ হ্ৰাস পোৱা দেখা গৈছে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;https://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/06/01/circulation-and-revenue-fall-for-newspaper-industry/&lt;/ref&gt;

==নৈতিকতা আৰু মানদণ্ড==
যদিও সাংবাদিকতাৰ বিভিন্ন বিদ্যমান ক'ডৰ মাজত কিছু পাৰ্থক্য আছে, বেছিভাগৰে সাধাৰণ উপাদানসমূহৰ মাজত আছে – সত্যতা, শুদ্ধতা, বস্তুনিষ্ঠতা, নিৰপেক্ষতা আৰু ৰাজহুৱা দায়বদ্ধতা – এইবোৰ বাতৰিযোগ্য তথ্য আহৰণ আৰু ইয়াৰ প্ৰচাৰৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Fourth Estate – Core Journalism Principles, Standards and Practices|url=https://www.fourthestate.org/core-journalism-principles/|publisher=Fourth Estate Public Benefit Corporation|access-date=2 December 2016|archivedate=25 March 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190325004218/https://www.fourthestate.org/core-journalism-principles/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ifj.org/en/articles/status-of-journalists-and-journalism-ethics-ifj-principles IFJ (International Federation of Journalists) – Declaration of Principles on the Conduct of Journalists] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121114075747/http://www.ifj.org/en/articles/status-of-journalists-and-journalism-ethics-ifj-principles |date=14 November 2012 }} ([https://web.archive.org/web/20081130181610/http://www.ifj.org/assets/docs/060/151/2bcb53c-c641f97.doc DOC version)]
&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asne.org/kiosk/archive/principl.htm |title=ASNE (American Society of Newspapers Editors) – Statement of Principles |access-date=2013-03-01 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080605161914/http://www.asne.org/kiosk/archive/principl.htm |archive-date=5 June 2008 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.apme.com/ethics/ |title=APME (Associated Press Managing Editors) – Statement of Ethical Principles |date=2008-06-22 |access-date=2013-03-01 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622123407/http://www.apme.com/ethics/ |archive-date=22 June 2008 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.spj.org/ethicscode.asp |title=(Society of Professional Journalists) – Code of Ethics |publisher=SPJ |access-date=2013-03-01 |archivedate=2018-03-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180320184606/http://www.spj.org/ethicscode.asp |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

বিল কোভাচ আৰু টম ৰোজেনষ্টিয়েলে তেওঁলোকৰ গ্ৰন্থ 'এলিমেণ্ট অফ জাৰ্ণলিজম'-ত সাংবাদিকসকলৰ বাবে কেইবাটাও নিৰ্দেশনা প্ৰস্তাৱ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://journalism.org/node/72|title=The Elements of Journalism: What Newspeople Should Know and the Public Should Expect – Introduction &amp;#124; Project for Excellence in Journalism (PEJ)|date=2006-06-19|publisher=Journalism.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002000433/http://www.journalism.org/node/72|archive-date=2 October 2013|access-date=2013-02-23|archivedate=2013-10-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131002000433/http://www.journalism.org/node/72|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; তেওঁলোকৰ দৃষ্টিভংগী হৈছে যে সাংবাদিকতাৰ প্ৰথম আনুগত্য হৈছে নাগৰিকসকলৰ প্ৰতি আৰু সেয়ে সাংবাদিকসকল সত্য ক'বলৈ বাধিত আৰু তেওঁলোকে সমাজৰ শক্তিশালী ব্যক্তি তথা প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ এক স্বতন্ত্ৰ নিৰীক্ষণ হিচাপে কাম কৰিব লাগিব। এই দৃষ্টিভংগিত সাংবাদিকতাৰ মূল লক্ষ্য হৈছে প্ৰমাণীকৰণৰ অনুশাসনৰ জৰিয়তে নাগৰিকসকলক নিৰ্ভৰযোগ্য তথ্য প্ৰদান কৰা।

ইউৰোপীয় তথা আন কিছু সাংবাদিকতাৰ নৈতিকতা নীতিত,&lt;ref&gt;[http://assembly.coe.int//main.asp?link=http://assembly.coe.int/documents/adoptedtext/ta93/ERES1003.HTM Parliamentary Assembly of the Council of Europe – Resolution 1003 (1993) on the ethics of journalism] (see clause 33) {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090626122000/http://assembly.coe.int//Main.asp?link=http%3A%2F%2Fassembly.coe.int%2FDocuments%2FAdoptedText%2Fta93%2Feres1003.htm |date=26 June 2009 }}&lt;/ref&gt; জাতি, ধৰ্ম, যৌন অভিমুখীতা আৰু শাৰীৰিক বা মানসিক অক্ষমতাৰ ওপৰত আধাৰিত বাতৰিত বৈষম্যতাকলৈও উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;[http://www.pcc.org.uk/cop/practice.html UK – Press Complaints Commission – Codes of Practice] (see item 12, &quot;Discrimination&quot;) {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121214011756/http://www.pcc.org.uk/cop/practice.html |date=14 December 2012 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.fnsi.it/Contenuto/Documentazione/CarteDeontologiche/Carta_dei_Doveri.htm |title=Italy – FNSI's La Carta dei Doveri (The Chart of Duties) |access-date=2012-12-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20080412103717/http://www.fnsi.it/Contenuto/Documentazione/CarteDeontologiche/Carta_dei_Doveri.htm |archive-date=12 April 2008 |language=it |archivedate=2008-04-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080412103717/http://www.fnsi.it/Contenuto/Documentazione/CarteDeontologiche/Carta_dei_Doveri.htm |deadurl=yes }} (section &quot;Principi&quot;)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.fape.es/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=101&amp;Itemid=120 Spain – FAPE's Código Deontológico (Deontological Code)] (see ''Principios Generales'', item 7, &quot;a&quot;)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.fenaj.org.br/federacao/cometica/codigo_de_etica_dos_jornalistas_brasileiros.pdf |title= Brazil – FENAJ's Code of Ethics |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20091003115513/http://www.fenaj.org.br/federacao/cometica/codigo_de_etica_dos_jornalistas_brasileiros.pdf |archive-date= 3 October 2009 |language= pt |access-date= 28 June 2021 |archivedate= 3 October 2009 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20091003115513/http://www.fenaj.org.br/federacao/cometica/codigo_de_etica_dos_jornalistas_brasileiros.pdf |deadurl= yes }}&amp;nbsp;{{small|(20.8&amp;nbsp;KB)}} (see Article 6, item XIV)&lt;/ref&gt; ইউৰোপ পৰিষদৰ সংসদীয় সভাই ১৯৯৩ চনত সাংবাদিকতাৰ নৈতিকতা প্ৰস্তাৱত অনুমোদন জনাইছিল যিয়ে সাংবাদিকসকলক নিৰ্দোষ বুলি কৰা ধাৰণাক সন্মান কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে, বিশেষকৈ এনে ক্ষেত্ৰত য'ত গোচৰ এতিয়াও বিচাৰ হোৱা নাই।&lt;ref&gt;[http://assembly.coe.int//main.asp?link=http://assembly.coe.int/documents/adoptedtext/ta93/ERES1003.HTM PACE Resolution 1003 (1993) on the Ethics of Journalism] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090626122000/http://assembly.coe.int//Main.asp?link=http%3A%2F%2Fassembly.coe.int%2FDocuments%2FAdoptedText%2Fta93%2Feres1003.htm |date=26 June 2009 }} (see clause 22)&lt;/ref&gt;

[[যুক্তৰাজ্য]]ত সকলো বাতৰি কাকত ইণ্ডিপেণ্ডেণ্ট প্ৰেছ ষ্টেণ্ডাৰ্ড অৰ্গেনাইজেশ্বন নামৰ সংস্থাৰ অনুশীলন সংহিতাৰ দ্বাৰা আবদ্ধ। ইয়াত ব্যক্তিৰ গোপনীয়তাক সন্মান কৰা আৰু শুদ্ধতা নিশ্চিত কৰাৰ দৰে বিষয় অন্তৰ্ভুক্ত আছে।

এয়া বিংশ শতিকাৰ আগৰ সংবাদ মাধ্যমৰ পৰিৱেশৰ পৰা সম্পূৰ্ণ বিপৰীত, য'ত সংবাদ মাধ্যমত সৰু বাতৰি কাকত আৰু পত্ৰিকাৰ আধিপত্য আছিল যাৰ সাধাৰণতে এক স্পষ্ট আৰু প্ৰায়ে মৌলিক উদ্দেশ্য আছিল, আৰু তাত ভাৰসাম্য বা বস্তুনিষ্ঠতাৰ অভাৱ আছিল।

সাংবাদিকসকলৰ ওপৰত তৎক্ষণাৎ আৰু প্ৰতিযোগীসকলৰ আগত বাতৰি প্ৰতিবেদন কৰাৰ হেঁচাৰ বাবে, সময়লৈ প্ৰস্তুত আৰু সম্পাদনা কৰা লিখনিতকৈ তথ্যগত ত্ৰুটি অধিক সঘনাই ঘটে। এখন মুখ্য দৈনিক বাতৰি কাকতত আগদিনা প্ৰকাশিত প্ৰবন্ধৰ কেইবাটাও সংশোধন থাকিব পাৰে।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:সাংবাদিকতা|*]]</text>
      <sha1>tgit7g4lqa7fvnyt134ao2o9gnxw8hy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সমকামী পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72987</id>
    <revision>
      <id>453467</id>
      <parentid>412486</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:29:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453467</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15543" sha1="81wf7cp1s78wteywhovhzhcc8axgi7q" xml:space="preserve">[[File:Animita Daniel Zamudio.jpg|thumb|right|২৪ বছৰীয়া চিলিয়ান যুৱক ডেনিয়েল জমুডিঅ'ৰ কবৰ। যাক সমকামী বুলি গম পোৱাৰ পিছত আক্ৰমণ কৰা হৈছিল। ছাণ্টিয়াগোৰ ডাউনটাউনত এটা নিঅ'-নাজী দলৰ দ্বাৰা কেইবা ঘণ্টা ধৰি প্ৰহাৰ আৰু অত্যাচাৰ কৰাত তেওঁৰ মৃত্যু হৈছিল। ]]
{{এলজিবিটি}}
'''সমকামী পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য''', বা '''গে'ফ'বিয়া''' {{en|Gayphobia}} হৈছে বিশেষকৈ সমকামী পুৰুষ, পুং সমকামিতা, বা নিজকে গে' বুলি ধাৰণা কৰা পুৰুষৰ প্ৰতি নিৰ্দেশিত এক প্ৰকাৰৰ হমফ'বিক কুসংস্কাৰ, ঘৃণা, বা পক্ষপাতিত্ব,&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Clauss-Ehlers |first1=Caroline S. |title=Encyclopedia of Cross-Cultural School Psychology |date=2010 |publisher=Springer |isbn=9780387717982 |page=524 |edition=2 |url=https://www.google.com/books/edition/Encyclopedia_of_Cross_Cultural_School_Ps/PaO3jsaGkeYC?hl=en&amp;gbpv=1 |access-date=3 March 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=No More, No Less |url=https://www.csn.qc.ca/wp-content/uploads/2019/01/csn_no_more_no_less_anglais_final.pdf |website=Sexual and Gender Diversity |publisher=Confédération des syndicats nationaux |access-date=1 March 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;National Action Plan&quot;&gt;{{cite web |title=2020-2023 National Action Plan to Promote Equal Rights and Combat Anti-LGBT+ Hatred and Discrimination |url=https://www.gouvernement.fr/sites/default/files/contenu/piece-jointe/2020/12/dilcrah_plan-lgbt_2020-2023_en_0.pdf |website=# France LGBT+ |publisher=The Government of the French Republic |access-date=3 March 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=gayphobia |url=https://glosbe.com/en/en/gayphobia |website=Glosbe |access-date=1 March 2021}}&lt;/ref&gt; এই বৈষম্য ফেম্মোফ'বিয়াৰ সৈতেও ওতপ্ৰোতভাৱে সম্পৰ্কিত, যি সমকামী, সমকামী পুৰুষ আৰু নাৰীসুলভ হিচাপে উপস্থাপন কৰা ব্যক্তিসকলক পছন্দ নকৰা বা তেওঁলোকৰ পৰিচয় আৰু আচৰণৰ প্ৰতি থকা শত্ৰুতাক বুজায়।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Paul |first1=Annie |title=Caribbean Culture: Soundings on Kamau Brathwaite |date=September 26, 2008 |publisher=University of the West Indies Press |isbn=9789766401504 |page=368 |edition=1}}&lt;/ref&gt; সমকামী পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্যৰ কাৰণ এজন ব্যক্তিৰ নাৰীসুলভ আচৰণ, পোছাকৰ শৈলী আৰু আনকি কণ্ঠপঞ্জীৰ প্ৰতি বিৰোধী প্ৰতিক্ৰিয়া হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Loftin |first1=Craig M. |title=Unacceptable Mannerisms: Gender Anxieties, Homosexual Activism, and Swish in the United States, 1945-1965 |journal=Journal of Social History |date=2007 |volume=40 |issue=3 |pages=577–596 |doi=10.1353/jsh.2007.0053 |jstor=4491939 |s2cid=143995645 |url=https://www.jstor.org/stable/4491939 |access-date=4 March 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Barry |first1=Ben |last2=Martin |first2=Dylan |title=Gender rebels: inside the wardrobes of young gay men with subversive style |journal=Fashion, Style &amp; Popular Culture |date=2016 |volume=3 |issue=2 |pages=225–250 |doi=10.1386/fspc.3.2.225_1 |url=http://www.refashioningmasculinity.com/wp-content/uploads/2016/03/2016._Gender_rebels_inside_the_wardrobes.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20201105062631/http://www.refashioningmasculinity.com/wp-content/uploads/2016/03/2016._Gender_rebels_inside_the_wardrobes.pdf |access-date=4 March 2021 |archive-date=2020-11-05 |archivedate=2020-11-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201105062631/http://www.refashioningmasculinity.com/wp-content/uploads/2016/03/2016._Gender_rebels_inside_the_wardrobes.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Meredith |first1=Natasha |title=Gay men who 'sound gay' encounter more stigma and discrimination from heterosexual peers |url=https://www.eurekalert.org/pub_releases/2021-02/uos-gmw021521.php |website=EurekAlert! |publisher=University of Surrey |access-date=4 March 2021 |archivedate=4 March 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210304170352/https://www.eurekalert.org/pub_releases/2021-02/uos-gmw021521.php |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; [[এলজিবিটি]] সম্প্ৰদায়ৰ ভিতৰত, [[সমকামিতা|সমকামী]], [[উভকামিতা|উভকামী]] আৰু [[ট্ৰান্সজেণ্ডাৰ]] পুৰুষসকলৰ মাজত পুৰুষত্বৰ সামাজিক প্ৰত্যাশা পূৰণ এক অভ্যন্তৰীণ সমস্যা হিচাপে পোৱা গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=F. J. |first1=Sánchez |title=Masculinity issues among gay, bisexual, and transgender men |journal=APA Handbook of Men and Masculinities |date=2016 |page=339–356 |doi=10.1037/14594-016 |isbn=978-1-4338-1855-4 |url=https://psycnet.apa.org/record/2014-41535-016 |access-date=5 March 2021}}&lt;/ref&gt;

== কুইয়াৰ তত্ত্ব ==
ফ্ৰান্স শৈক্ষিক পৰিৱেশৰ কুইয়াৰ তত্ত্ববিদ সকলে কৰা এক অনন্য অধ্যয়ন অনুসৰি পিতৃতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাই পুৰুষ হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা বা পুৰুষ হিচাপে উপস্থাপন কৰা এক শৰীৰত পুৰুষত্ব তথা বিপৰীতকামিতাক বলপূৰ্বক ভাৱে জাপি দিবলৈ চেষ্টা কৰে। ফৰাচী কুইয়াৰ আৰু জাতি তত্ত্ববিদ লুই-জৰ্জেছ টিনে সমকামী পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য, আৰু হমফ'বিয়াৰ বলিহোৱা পৰিয়াল সমূহৰ এলজিবিটি-সম্পৰ্কীয় বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ভীতিৰ ঐতিহাসিক বিকাশ পৰীক্ষা কৰিছিল। তেওঁ লিখিছে:
{{cquote|হমফ'বিয়াৰ ধাৰণাটোৰ কেন্দ্ৰত অৰ্থৰ পাৰ্থক্যগত বৈপৰীত্যৰ ধাৰা এটা চলি আছে। নাৰী সমকামিতাৰ প্ৰতি মানুহৰ মনোভাৱৰ নিৰ্দিষ্টতাৰ বাবে তত্ত্বগত আলোচনাত লেচবফ'বিয়া শব্দটোৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে, যি শব্দই হমফ'বিয়াৰ সাধাৰণ ধাৰণাটোৱে আঁ‌ৰ কৰি ৰখা নিৰ্দিষ্ট প্ৰণালীসমূহ পোহৰলৈ আনে। এই পাৰ্থক্যই একেবাৰতেই গে'ফ'বিয়া শব্দটোক যুক্তিসঙ্গত কৰি তোলে, কিয়নো বাস্তৱ ক্ষেত্ৰত বহুতো হমফ'বিক আলোচনা কেৱল পুৰুষ সমকামিতাৰ সৈতেহে সম্পৰ্কিত। একেদৰে, বিপৰীতকামী আৰু সমকামী উভয় সম্প্ৰদায়ে হেয়জ্ঞান কৰা উভকামীসকলৰ একক পৰিস্থিতিৰ ওপৰত আলোকপাত কৰাৰ বাবে বাইফ'বিয়াৰ ধাৰণাটোও প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছে। তদুপৰি, আমি ৰূপান্তৰকামী, ট্ৰান্সভেষ্টাইট আৰু ট্ৰান্সজেণ্ডাৰ ব্যক্তিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বেলেগ বেলেগ বিষয়বোৰ বিবেচনা কৰিব লাগিব, যি ট্ৰান্সফ'বিয়াৰ ধাৰণাটো মনলৈ আনে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.google.com/books/edition/The_Dictionary_of_Homophobia/aK02DwAAQBAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;printsec=frontcover |title=The Dictionary of Homophobia: A Global History of Gay &amp; Lesbian Experience |access-date=2021-03-03 }}&lt;/ref&gt;}}

== সামাজিক বৈষম্য ==
[[File:Wilfred De Bruijn wounded - Same-sex Marriage in France.JPG|thumb|upright|৭ এপ্ৰিল, ২০১৩ তাৰিখে আক্ৰমণৰ বলিহোৱা ৱিলফ্ৰেড ডি ব্ৰুইজন। ৱিলফ্ৰেড ডি ব্ৰুইজনক পেৰিছত তেওঁৰ বন্ধুৰ সৈতে খোজ কাঢ়ি থকা অৱস্থাত হমফ'বিক কাৰণত আক্ৰমণ কৰা হৈছিল। তেওঁৰ গোচৰটো সমকামী বিবাহৰ ওপৰত সংসদীয় আলোচনাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত আগবাঢ়িছিল আৰু তেওঁ এই আইনৰ সমৰ্থকসকলৰ বাবে হমফ'বিয়াৰ বিৰুদ্ধে যুঁজৰ এক আইকন হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছিল। ]]

ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ মতে, সমকামী পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য &quot;এক প্ৰকাৰৰ হমফ'বিয়া, যি বিশেষভাৱে পুৰুষক প্ৰভাৱিত কৰে। যদিও ই মুখ্যতঃ সমকামী আৰু উভকামী পুৰুষক লক্ষ্য হিচাপে লয়, অৱশ্যে ই সমকামী বুলি গণ্য কৰা বিপৰীতকামী পুৰুষকো প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে। সমকামী পুৰুষসকল শাৰীৰিক আক্ৰমণৰ লক্ষ্য হ'ব পাৰে বা ফেমিনাইজেচন আৰু হাইপাৰচেক্সুৱেলাইজেচনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত [[লিংগ দৃঢ়বদ্ধতা]] বোৰৰ দ্বাৰা অৱমূল্যায়ন হ'ব পাৰে। &quot;&lt;ref name=&quot;National Action Plan&quot;/&gt;

সাংবাদিক পিয়েৰ বৌভিয়েৰে সমকামী পুৰুষ বিৰোধী ভাৱনাক লেচবফ'বিয়াৰ সমান্তৰাল বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল। পাশ্চাত্য সংস্কৃতিত এই দুটা ভিন্ন ধৰণৰ হমফ'বিয়াই কেনেদৰে কাম কৰে সেই বিষয়ে উল্লেখ কৰি তেওঁ লিখিছিল,&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Bouvier |first1=Pierre |title=Pride march: 'Lesbians are not necessarily found in the speeches of many LGBT associations' |url=https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:ghXxDqTvBpcJ:https://www.hebergementwebs.com/business/pride-march-lesbians-are-not-necessarily-found-in-the-speeches-of-many-lgbt-associations+&amp;cd=128&amp;hl=en&amp;ct=clnk&amp;gl=us&amp;client=safari |website=Hebergement |access-date=3 March 2021}}&lt;/ref&gt;{{cquote|গে'ফ'বিয়া আৰু লেচবফ'বিয়াৰ প্ৰণালীৰ মাজত স্পষ্টভাৱে পাৰ্থক্য আছে, আৰু ই বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ আক্ৰমণলৈ ৰূপান্তৰিত হয়। য'ত সামূহিক কল্পনাই পৰ্যাপ্ত পুৰুষ বা বিষমকামী বুলি গণ্য নকৰা ল'ৰা আৰু পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে শক্তিশালী মৌখিক তথা শাৰীৰিক হিংসা প্ৰয়োগ কৰে; আনহাতে, মহিলাসকলৰ বাবে, তেওঁলোকৰ সমকামী পৰিচয়ৰ দাবীক পিছলৈ অগ্ৰহণযোগ্য বুলি ধৰা হয় বা সমকামীতাক হ্ৰাস কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হয়, বা বিপৰীতকামী যৌনসম্বন্ধৰ বাবে হেঁচা প্ৰয়োগ কৰা হয়। }}

== শৈক্ষিক অধ্যয়ন==
সমকামী পুৰুষ আৰু সমকামী মহিলা সকলৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্যৰ মাজত পৃথকে কৰা এক সহকৰ্মী-পৰ্যালোচনা বা অধ্যয়নত, গৱেষকসকলে সমকামী পুৰুষৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ মনোভাৱৰ সন্দৰ্ভত বিপৰীতকামী পুৰুষ আৰু মহিলাৰ মাজত পৰিসাংখ্যিকভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্থক্য বিচাৰি পাইছে।&lt;ref name=&quot;Relations among gender&quot;&gt;{{cite journal |last1=Gabriella |first1=Martino |title=Relations among gender, religiosity and personality traits in homophobia |journal=Journal of Clinical &amp; Developmental Psychology |date=2019 |volume=1 |issue=2 |page=1-11 |doi=10.6092/2612-4033/0110-2046 |url=https://cab.unime.it/journals/index.php/JCDP/article/viewFile/2046/pdf |access-date=1 March 2021}}&lt;/ref&gt; যদিও সমকামী সকলৰ ক্ষেত্ৰত পুৰুষ আৰু মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত পৰিসাংখ্যিকভাৱে কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্থক্য পোৱা নগ'ল, বিপৰীতকামী পুৰুষসকলে সমকামী বুলি গণ্য কৰা পুৰুষৰ প্ৰতি পৰিসাংখ্যিকভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ উচ্চ স্তৰৰ বিদ্বেষ প্ৰদৰ্শন কৰে যিটো সমকামী নাৰীৰ ক্ষেত্ৰত কম।&lt;ref name=&quot;Relations among gender&quot;/&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* {{Commonscat-inline|Gayphobia|গে'ফ'বিয়া}}

[[শ্ৰেণী:এলজিবিটি]]
[[শ্ৰেণী:অপৰাধ]]
[[শ্ৰেণী:ভেদভাৱ]]</text>
      <sha1>81wf7cp1s78wteywhovhzhcc8axgi7q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>স্তন্যপান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74749</id>
    <revision>
      <id>453474</id>
      <parentid>387100</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T19:09:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57487" sha1="jbh465mevvarhpnwe0e3rnbu24k92nd" xml:space="preserve">[[File:breastfeeding infant.jpg|thumb|upright=0.75|স্তন্যপান কৰি থকা এটি শিশু]]
'''স্তন্যপান''' ({{Lang-en|Breastfeeding}}) বা '''নাৰ্চিং''' ({{Lang-en|Nursing}}) হৈছে মানৱ [[শিশু]]ক মাতৃদুগ্ধ খুৱাই দিয়াৰ এক প্ৰক্ৰিয়া, এই প্ৰক্ৰিয়াটোত শিশুক পোনপটীয়াকৈ স্তনৰ পৰা বা স্তনৰ পৰা গাখীৰ উলিয়াই ইয়াক দুধদানিৰ সহায়ত খুৱাই।&lt;ref name=NIH2013&gt;{{cite web |title = Breastfeeding and Breast Milk: Condition Information |url = https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/default.aspx |accessdate = 27 July 2015 |date = 19 December 2013 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150727155223/http://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/default.aspx |archive-date = 27 July 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই দিয়া পৰামৰ্শ অনুসৰি কেঁচুৱা এটাৰ জীৱনৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ ভিতৰত স্তন্যপান আৰম্ভ হ'ব লগে আৰু কেঁচুৱাটোৱে যিমান সঘনাই আৰু যিমান বিচাৰে সিমান পৰিমাণে এই পান কাৰ্য্য অব্যাহত ৰাখিব লাগে।&lt;ref name=WHO2014&gt;{{cite web |url =https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs342/en/ |title = Infant and young child feeding Fact sheet N°342 |publisher = WHO |date = February 2014 |accessdate = 8 February 2015 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150208145357/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs342/en/ |archive-date = 8 February 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=AAP2012 /&gt; জীৱনৰ প্ৰথম কেইসপ্তাহমানত কেঁচুৱাক প্ৰতিদিনে প্ৰায় প্ৰতি দুইৰ পৰা তিনি ঘণ্টা স্তন্যপান কৰিব লাগে, আৰু প্ৰতিটো স্তন্যপান কৰাৰ ম্যাদ দহৰ পৰা পোন্ধৰ মিনিট হ'ব লাগে।&lt;ref name=NIH2014How&gt;{{cite web |title = How do I breastfeed? Skip sharing on social media links |url = https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/how-is-it-done.aspx |accessdate = 27 July 2015 |date = 14 April 2014 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150727155211/http://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/how-is-it-done.aspx |archive-date = 27 July 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; ডাঙৰ শিশুৰ ক্ষেত্ৰত এই হাৰ কম।&lt;ref&gt;{{cite web |title = What is weaning and how do I do it? |url = https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/weaning.aspx |accessdate = 27 July 2015 |date = 19 December 2013 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150708102841/https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/weaning.aspx |archive-date = 8 July 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; মাতৃসকলে গাখীৰ পাম্প কৰি উলিয়াব পাৰে যাতে স্তন্যপান সম্ভৱ নহ'লে ইয়াক পিছত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।&lt;ref name=NIH2013 /&gt; স্তন্যপান কৰোৱাৰ মাতৃ আৰু কেঁচুৱা দুয়োৰে বাবে কেইবাটাও লাভালাভ আছে।&lt;ref name=AAP2012 /&gt;&lt;ref name=IP2009&gt;{{cite journal | vauthors = Ip S, Chung M, Raman G, Trikalinos TA, Lau J | title = A summary of the Agency for Healthcare Research and Quality's evidence report on breastfeeding in developed countries | journal = Breastfeeding Medicine | volume = 4 Suppl 1 | pages = S17-30 | date = October 2009 | pmid = 19827919 | doi = 10.1089/bfm.2009.0050 }}&lt;/ref&gt;

নিম্ন আৰু মধ্যমীয়া উপাৰ্জনৰ দেশবোৰত স্তন্যপান প্ৰায় সৰ্বজনীন স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰিলে বছৰি প্ৰায় ৮২০,০০০ পাঁচ বছৰৰ তলৰ শিশুৰ মৃত্যু প্ৰতিহত কৰিব পৰা যাব।&lt;ref name=Lancet2016&gt;{{cite journal | vauthors = Victora CG, Bahl R, Barros AJ, França GV, Horton S, Krasevec J, Murch S, Sankar MJ, Walker N, Rollins NC | display-authors = 6 | title = Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect | journal = Lancet | volume = 387 | issue = 10017 | pages = 475–90 | date = January 2016 | pmid = 26869575 | doi = 10.1016/s0140-6736(15)01024-7 | s2cid = 24126039 }}&lt;/ref&gt; স্তন্যপানৰ দ্বাৰা বিকাশশীল আৰু উন্নত দেশ সমূহৰ কেঁচুৱাৰ শ্বাসনলীৰ সংক্ৰমণ আৰু ডায়েৰিয়াৰ আশংকা হ্ৰাস কৰিব পাৰি।&lt;ref name=WHO2014 /&gt;&lt;ref name=AAP2012 /&gt; হাপানি, খাদ্য এলাৰ্জি আৰু মধুমেহ ৰোগৰ কম বিপদাশংকাৰ উপৰি অন্যান্য লাভালাভৰ তথ্য পোহৰলৈ আহিছে।&lt;ref name=AAP2012 /&gt; অৱশ্যে মেটা-বিশ্লেষণৰ অধিক শেহতীয়া ফলাফল অনুসৰি বিশেষ কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ বিচাৰি পোৱা হোৱা নাই।&lt;ref name=Lancet2016/&gt; স্তন্যপান কৰালে জ্ঞানীয় বিকাশ উন্নত হ'ব পাৰে আৰু প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত মেদবহুলতাৰ আশংকা হ্ৰাস হ'ব পাৰে।&lt;ref name=WHO2014 /&gt; মাতৃসকলে স্তন্যপান কৰোৱাৰ বাবে বিভিন্ন ধৰণৰ চাপ অনুভৱ কৰিব পাৰে, অৱশ্যে উন্নত দেশ সমূহত সাধাৰণতে ফৰ্মুলাৰ সহায়ত দুধদানিৰ সহায়ত স্তন্যপান কৰিয়ে শিশু ডাঙৰ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |title = Breastfeeding: A Guide for the Medical Profession |publisher = Elsevier Health Sciences |date = 1 January 2011 |isbn = 978-1-4377-0788-5 | vauthors = Lawrence RA, Lawrence RM |pages = 227–228 }}&lt;/ref&gt;
মাতৃৰ বাবে লাভালাভবোৰৰ ভিতৰত আছে প্ৰসৱৰ পিছত কম পৰিমাণে তেজৰ ক্ষৰণ, জৰায়ুৰ সংকোচন উন্নত হোৱা, আৰু প্ৰসৱোত্তৰ হতাশা হ্ৰাস হোৱা আদি।&lt;ref name=AAP2012 /&gt; স্তন্যপান কৰালে ঋতুস্ৰাৱ আৰু উৰ্বৰতা ঘূৰি অহাত পলম হয়, এই পৰিঘটনাক এমেনোৰিয়া বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=AAP2012 /&gt; মাতৃৰ বাবে দীৰ্ঘম্যাদী লাভালাভৰ ভিতৰত আছে স্তনৰ কৰ্কট ৰোগ, কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ ৰোগ, আৰু ৰিউমেটইড আৰ্থ্ৰাইটিছৰ আশংকা হ্ৰাস হয়।&lt;ref name=AAP2012 /&gt;&lt;ref name=Lancet2016 /&gt; পোনপটীয়াকৈ কৰা স্তন্যপান নৱজাতকৰ স্তন সূত্ৰতকৈ কম ব্যয়বহুল।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = | title = Breastfeeding and the use of human milk. American Academy of Pediatrics. Work Group on Breastfeeding | journal = Pediatrics | volume = 100 | issue = 6 | pages = 1035–9 | date = December 1997 | pmid = 9411381 | doi = 10.1542/peds.100.6.1035 | url = http://pediatrics.aappublications.org/content/100/6/1035.full.pdf+html | url-status = live | df = dmy-all | archive-url = https://web.archive.org/web/20121023001839/http://pediatrics.aappublications.org/content/100/6/1035.full.pdf+html | archive-date = 23 October 2012 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title = What are the benefits of breastfeeding? |url = https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/benefits.aspx |accessdate = 27 July 2015 |date = 14 April 2014 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150810214206/https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/benefits.aspx |archive-date = 10 August 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;

বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাকে ধৰি অন্যান্য স্বাস্থ্য সংগঠনবোৰে শিশুক ছয় মাহৰ বাবে কেৱল স্তন্যপান কৰোৱাৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।&lt;ref name=WHO2014 /&gt;&lt;ref name=AAP2012 /&gt;&lt;ref name=Kr2012&gt;{{cite journal | vauthors = Kramer MS, Kakuma R | title = Optimal duration of exclusive breastfeeding | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | volume = 2012 | issue = 8 | pages = CD003517 | date = August 2012 | pmid = 22895934 | pmc = 7154583 | doi = 10.1002/14651858.CD003517.pub2 }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে যে এই সময় চোৱাত শিশুক ভিটামিন ডি-ৰ বাহিৰে আন কোনো খাদ্য বা পানীয় সাধাৰণতে দিয়া নহয়।&lt;ref&gt;{{cite web |title = What are the recommendations for breastfeeding? |url = https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/recommendations.aspx |accessdate = 27 July 2015 |date = 14 April 2014 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150814050651/https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/recommendations.aspx |archive-date = 14 August 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; ছয় মাহ বয়সত খাদ্য অভ্যাস কৰাৰ পিছত, একৰ পৰা দুই বছৰ বা অধিক বয়সলৈকে স্তন্যপান অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref name=WHO2014 /&gt;&lt;ref name=AAP2012 /&gt; বিশ্বব্যাপী, প্ৰায় ৩৮% নৱজাতকক তেওঁলোকৰ জীৱনৰ প্ৰথম ছয় মাহত কেৱল স্তন্যপান কৰোৱা হয়। .&lt;ref name=WHO2014 /&gt; ২০১৫ চনত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত, ৮৩% মহিলাই স্তন্যপান কৰাইছিল, ইয়াৰে ৬ মাহৰ বাবে ৫৮% মহিলাই আৰু তাৰে কেৱল ২৫% মহিলাই হে প্ৰত্যক্ষ ভাৱে শিশুক কেৱল স্তন্যপান কৰোৱাৰ তথ্য পোৱা গৈছে।&lt;ref name=CDC2018Rate&gt;{{cite web |title=Results: Breastfeeding Rates |url=https://www.cdc.gov/breastfeeding/data/nis_data/results.html |website=CDC |accessdate=9 December 2018 |language=en-us |date=1 August 2018}}&lt;/ref&gt; স্তন্যপান কৰোৱাৰ অনুমতি নিদিয়া চিকিৎসা সম্বন্ধীয় স্থিতি বিৰল।&lt;ref name=AAP2012&gt;{{cite journal | author = American Academy of Pediatrics Section on Breastfeeding. | title = Breastfeeding and the use of human milk | journal = Pediatrics | volume = 129 | issue = 3 | pages = e827-41 | date = March 2012 | pmid = 22371471 | doi = 10.1542/peds.2011-3552 | url = http://pediatrics.aappublications.org/content/129/3/e827.long | url-status = live | df = dmy-all | archive-url = https://web.archive.org/web/20150805091230/http://pediatrics.aappublications.org/content/129/3/e827.long | archive-date = 5 August 2015 }}&lt;/ref&gt; কিছুমান ব্যক্তিগত মনোৰঞ্জক ঔষধ গ্ৰহণ কৰা মাতৃয়ে স্তন্যপান কৰোৱাটো শিশুৰ বাবে ক্ষতিকাৰক।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.aap.org/en-us/Pages/Breastfeeding-and-Medication.aspx|title=Breastfeeding and Medication|website=AAP.org|language=en-US|accessdate=2020-01-12|archive-date=2 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190802213426/https://www.aap.org/en-us/Pages/Breastfeeding-and-Medication.aspx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;nichd.nih.gov&quot;&gt;{{cite web |title = Are there any special conditions or situations in which I should not breastfeed? |website=[[NICHD]] |url = https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/when-not-breastfeed.aspx |accessdate = 27 July 2015 |date = 19 December 2013 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20150708102847/https://www.nichd.nih.gov/health/topics/breastfeeding/conditioninfo/Pages/when-not-breastfeed.aspx |archive-date = 8 July 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt; ২০২০ চনত বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা আৰু ইউনিচেফে ঘোষণা কৰিছিল যে মহিলাসকলে কোভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়তো স্তন্যপান কৰাই থাকিব লাগে যদিও তেওঁলোকে নিশ্চিত বা সন্দেহ কৰিছে (বৰ্তমানৰ প্ৰমাণ ভিত্তিত) মাতৃদুগ্ধৰ জৰিয়তে কোভিড-১৯ সংক্ৰমণ হোৱাৰ সম্ভাৱনা নাই।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web |title=Agencies encourage women to continue to breastfeed during the COVID-19 pandemic |url=https://www.who.int/news/item/27-05-2020-countries-failing-to-stop-harmful-marketing-of-breast-milk-substitutes-warn-who-and-unicef |website=World Health Organization |accessdate=March 8, 2021}}&lt;/ref&gt; ধপাত সেৱন কৰা আৰু সীমিত পৰিমাণৰ সুৰা পান কৰা আৰু/বা কফি খোৱা আদিয়ে স্তন্যপানত প্ৰভাৱ নেপেলায়।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/breastfeeding-alcohol.aspx#close |title = Breastfeeding and alcohol |date = 2017-12-21 |website = NHS Choices |publisher = NHS |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20160801110239/http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/breastfeeding-alcohol.aspx#close |archive-date = 1 August 2016 |df = dmy-all |access-date = 2021-09-14 |archivedate = 2016-08-01 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160801110239/http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/breastfeeding-alcohol.aspx#close |deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/breastfeeding-diet.aspx |title = Breastfeeding and diet |date = 2018-03-26 |website = NHS Choices |publisher = NHS |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20160807233307/http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/breastfeeding-diet.aspx |archive-date = 7 August 2016 |df = dmy-all |access-date = 2021-09-14 |archivedate = 2016-08-07 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160807233307/http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/breastfeeding-diet.aspx |deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.cdc.gov/breastfeeding/disease/tobacco.htm |title = Tobacco Use &amp;#124; Breastfeeding &amp;#124; CDC |website = www.cdc.gov |accessdate = 4 August 2016 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20160809151407/http://www.cdc.gov/breastfeeding/disease/tobacco.htm |archive-date = 9 August 2016 |df = dmy-all |date = 2018-03-21 }}&lt;/ref&gt;
[[File:Namibie Himba 0703a.jpg|thumb|right|এগৰাকী হিম্বা মাতৃৰ নিজ শিশুক স্তন্যপান]]
==দুগ্ধ ক্ষৰণ==
[[File:Lactation.jpg|thumb|গৰ্ভাৱস্থাত মানৱ স্তনৰ বিকাশ আৰু দুগ্ধ ক্ষৰণ]]
গৰ্ভাৱস্থাৰ আৰম্ভণিতে হোৱা পৰিৱৰ্তনবোৰে স্তনক স্তন্যপান কৰোৱাৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে। স্তন মুখ্যতঃ এডিপজ (চৰ্বি) কোষকলাৰে গঠিত কিন্তু গৰ্ভধাৰণৰ আগতে এষ্ট্ৰোজেন, প্ৰজেষ্টেৰন, প্ৰলেক্টিন আৰু অন্যান্য হৰমনৰ প্ৰভাৱত, স্তনবোৰ কেঁচুৱাটোৰ বাবে গাখীৰ উৎপাদনৰ বাবে প্ৰস্তুত হয়। স্তনলৈ তেজৰ প্ৰবাহ বৃদ্ধি হয়। স্তনবৃন্ত আৰু এৰিওলাৰ ৰঞ্জকতাও বৃদ্ধি হয়। আকাৰো বৃদ্ধি হয়, কিন্তু স্তনৰ আকাৰ কেঁচুৱাটো জন্ম হোৱাৰ পিছত মাতৃয়ে উৎপাদন কৰিব পৰা গাখীৰৰ পৰিমাণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত নহয়।&lt;ref name=&quot;RennerAdewole2008&quot;&gt;{{cite journal| vauthors = Renner JK, Adewole AO, Apena M |title=The Relationship between Breast Size and Breast Milk Volume of Nursing Primipara|journal=Nigerian Quarterly Journal of Hospital Medicine|volume=14|issue=1|year=2008|issn=0189-2657|doi=10.4314/nqjhm.v14i1.12688}}&lt;/ref&gt;

মাতৃ স্তনত গৰ্ভাৱস্থাৰ ছমাহৰ পিছৰ পৰা, এক ডাঠ হালধীয়া তৰল এলভিঅ'লিতৰ উৎপাদন আৰম্ভ হয় আৰু জন্মৰ পিছত প্ৰথম কেইদিনমানৰ বাবে পাতল বগা গাখীৰ &quot;উৎপাদন হোৱা&quot; লৈকে এই হালধীয়া তৰলৰ উৎপাদন হৈ থাকে। সময় হিচাপত এই তৰলৰ উৎপাদন প্ৰসৱৰ প্ৰায় ৩০ ৰ পৰা ৪০ ঘণ্টা পৰ্যন্ত চলি থাকে। {{sfn|Lawrence|Lawrence|2015|pp=57—58}}
&lt;ref name=&quot;hurst&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = Hurst NM | title = Recognizing and treating delayed or failed lactogenesis II | journal = Journal of Midwifery &amp; Women's Health | volume = 52 | issue = 6 | pages = 588–94 | year = 2007 | pmid = 17983996 | doi = 10.1016/j.jmwh.2007.05.005 }}&lt;/ref&gt;অক্সিটচিনে জন্মৰ সময়ত আৰু প্ৰসৱৰ পিছত জৰায়ুৰ মসৃণ পেশী সংকুচিত কৰে, যাক প্ৰসৱোত্তৰ সময় বুলি কোৱা হয়। স্তন্যপান কৰোঁতে অক্সিটচিনে নতুনকৈ উৎপাদিত স্তন্যস্ৰোতক নলী প্ৰণালীত নিঃসৰিত হ'বলৈ এলভিঅ'লিৰ চাৰিওফালে থকা বেণ্ড সদৃশ কোষবোৰৰ মসৃণ পেশীৰ তৰপটোক সংকুচিত কৰে। স্তন্য নিঃসৰণ প্ৰক্ৰিয়া স্তনপান কৰাৰ সঁহাৰিস্বৰূপে স্তন্যৰ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ বাবে অক্সিটচিন প্ৰয়োজনীয়। {{sfn|Henry|2016|page = 120}}

==মাতৃদুগ্ধ==
[[File:Human Breastmilk - Foremilk and Hindmilk.png|thumb|upright=0.75|২৫ মিলিলিটাৰ মাতৃদুগ্ধৰ এক নমুনা। বাওঁ আহে পূৰ্ণ সন্তৰ পৰা নিঃসৰণ হোৱা আৰম্ভণিৰ গাখীৰ আৰু সোঁফালে প্ৰায় ৰিক্ত হৈ পৰা স্তনৰ পৰা নিঃসৰণ হোৱা 'হিণ্ডমিল্ক'।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.drpaul.com/breastfeeding/colostrum.php |title = Colostrum, Foremilk and Hindmilk | vauthors = Dobransky P |author-link = Dobransky |publisher = www.drpaul.com |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20170703211227/http://drpaul.com/breastfeeding/colostrum.php |archive-date = 3 July 2017 |df = dmy-all |accessdate = 24 July 2017 }}&lt;/ref&gt;]]
মাতৃদুগ্ধৰ সকলো গুণাগুণ বুজি পোৱা কঠিন, কিন্তু ইয়াৰ পুষ্টিৰ পৰিমাণ তুলনামূলকভাৱে সুসংগত। মাতৃৰ প্ৰবাহিত তেজ আৰু শাৰীৰত জমা থকা পুষ্টিৰ পৰা মাতৃদুগ্ধ তৈয়াৰ হয়। ইয়াত চৰ্বি, চেনি, পানী আৰু প্ৰ'টিনৰ এক অনুকূল সন্তুলন আছে যি কেঁচুৱাৰ বিকাশ আৰু বৃদ্ধিৰ বাবে প্ৰয়োজন।&lt;ref name=&quot;HHS&quot;&gt;{{cite web|date=27 February 2009|title=Mothers and Children Benefit from Breastfeeding|url=http://www.4woman.gov/breastfeeding/index.cfm?page=227|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090316071541/http://www.4woman.gov/breastfeeding/index.cfm?page=227|archive-date=16 March 2009|publisher=Womenshealth.gov|access-date=15 September 2021|archivedate=16 March 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090316071541/http://www.4woman.gov/breastfeeding/index.cfm?page=227|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; স্তন্যপান কৰালে জৈৱৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়া আৰম্ভ হয় যিয়ে এনজাইম, হৰমন, বিকাশকাৰক আৰু ইমিউনোলজিক পদাৰ্থবোৰক কেঁচুৱাৰ বাবে সংক্ৰামক ৰোগৰ বিৰুদ্ধে কাৰ্যকৰীভাৱে প্ৰতিৰক্ষা কৰিবলৈ সুযোগ দিয়ে। মাতৃদুগ্ধত দীঘল-শৃংখলৰ পলিআনচেচুৰেটেড ফেটি এচিড থাকে যি স্বাভাৱিক ৰেটিনা আৰু স্নায়ুবিকাশত সহায় কৰে।&lt;ref name=&quot;Colen_2014&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = Colen CG, Ramey DM | title = Is breast truly best? Estimating the effects of breastfeeding on long-term child health and wellbeing in the United States using sibling comparisons | journal = Social Science &amp; Medicine | volume = 109 | pages = 55–65 | date = May 2014 | pmid = 24698713 | pmc = 4077166 | doi = 10.1016/j.socscimed.2014.01.027 }}&lt;/ref&gt;

যদি মাতৃ গৰাকীৰ ভিটামিনৰ অভাৱ নহয় তেন্তে সম্ভৱতঃ ভিটামিন ডি-ৰ বাহিৰে মাতৃদুগ্ধই সাধাৰণতে তেওঁৰ কেঁচুৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা যোগান ধৰে। চিডিচি, আমেৰিকান একাডেমী অফ পেডিয়াট্ৰিস্ক, আৰু মায়ো ক্লিনিকে দিয়া পৰামৰ্শ অনুসৰি মাতৃয়ে কেৱল ভিটামিন-ডি থকা খাদ্য গ্ৰহণ কৰিলেও তেওঁৰ মাতৃদুগ্ধই কেঁচুৱাক পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ ভিটামিন ডি প্ৰদান নকৰে, তেওঁলোকে পৰামৰ্শ দিয়ে যে জন্মৰ অলপ পিছতে বেছিভাগ কেঁচুৱাক ভিটামিন-ডি ৰ অতিৰিক্ত উৎসৰ প্ৰয়োজন হ'য়।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Breast Feeding |url=https://www.cdc.gov/breastfeeding/breastfeeding-special-circumstances/diet-and-micronutrients/vitamin-d.html |website=CDD |accessdate=May 17, 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Prevention of Rickets and Vitamin D Deficiency in Infants, Children, and Adolescents |url=https://www.naspghan.org/files/documents/pdfs/training/curriculum-resources/nutrition/sentinel-articles/Wagner_Prevention_of_rickets_and_vitamin_D_deficiency.pdf |website=American Academy of Pediatrics |accessdate=May 17, 2021}}&lt;/ref&gt; কিছুমান অধ্যয়নে দাবী কৰে যে জন্মৰ সময়ত নাড়ীত চেপা মৰা কাৰ্য(cord clamp) নাড়ীৰ ধপধপনি বন্ধ নোহোৱালৈকে স্থগিত ৰাখিলে প্ৰথম ছমাহত শিশুৰ দেহত আইৰণৰ মাত্ৰাৰ সন্তুলন ঘটে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Breast-milk composition |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK148970/ |website=NCBI |accessdate=May 15, 2021}}&lt;/ref&gt;

প্ৰতিবাৰত কিমান সময়ৰ বাবে কেঁচুৱা এটাই স্তন্যপান কৰিছে তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি মাতৃদুগ্ধৰ গঠন সলনি হয়।&lt;ref name=&quot;Hendrickson2012&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = Hendrickson RG, McKeown NJ | title = Is maternal opioid use hazardous to breast-fed infants? | journal = Clinical Toxicology | volume = 50 | issue = 1 | pages = 1–14 | date = January 2012 | pmid = 22148986 | doi = 10.3109/15563650.2011.635147 | s2cid = 207673799 }}&lt;/ref&gt; সন্তান জন্মৰ প্ৰথম দিনত উৎপন্ন হোৱা প্ৰথম প্ৰকাৰৰ দুগ্ধক কলোষ্ট্ৰাম বুলি কোৱা হয়। কলোষ্ট্ৰাম হজম কৰিবলৈ সহজ যদিও ই পৰিপক্ব গাখীৰতকৈ অধিক ডাঠ। ইয়াৰ এক ৰেচক প্ৰভাৱ আছে যি কেঁচুৱাটোক প্ৰথম পৰ্যায়ৰ শৌচ প্ৰক্ৰিয়া সম্পন্ন কৰাত সহায় কৰে তথা অতিৰিক্ত বিলিৰুবিন ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰে, যি জণ্ডিচ প্ৰতিৰোধক। ই কেঁচুৱাবোৰক বাহ্যিক পদাৰ্থৰ পৰা গেষ্ট্ৰোইনটেষ্টিঅনেল ট্ৰেক্ট বন্ধ কৰাত সহায় কৰে, যি কেঁচুৱাটোক মাতৃয়ে খোৱা খাদ্যৰ প্ৰতি সংবেদনশীল কৰিব পাৰে। যদিও কেঁচুৱাটোৱে ইতিমধ্যে প্লেচেণ্টাৰ জৰিয়তে মাতৃৰ পৰা কিছুমান এণ্টিবডী প্ৰাপ্ত কৰিছে, ইয়াৰোপৰি কলষ্ট্ৰামত থকা এক পদাৰ্থই নৱজাতকৰ বাবে নতুন, চিক্ৰেটৰী ইমিউনোগ্লোবিউলিন এ (আইজিএ) আই.জি.এ.-য়ে ডিঙি, হাঁওফাঁও আৰু অন্ত্ৰৰ শ্লেষ্মা আৱৰণত বীজাণুক প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ সহায় কৰে, এই অংশত বীজাণুৰ দ্বাৰা কেঁচুৱাটি আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক।&lt;ref name=&quot;La Leche League&quot;&gt;{{cite web |url = http://www.lalecheleague.org/faq/colostrum.html |title = What is colostrum? How does it benefit my baby? |publisher = La Leche League |accessdate = 28 November 2015 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20151127154000/http://www.lalecheleague.org/faq/colostrum.html |archive-date = 27 November 2015 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;

মাতৃ স্তনে জন্মৰ তৃতীয় বা চতুৰ্থ দিনৰ ওচৰা ওচৰিকৈ পৰিপক্ব গাখীৰ উৎপাদন আৰম্ভ কৰে। সেই সময়ত মাতৃ গৰাকীয়ে স্তনবোৰ ভৰ্তি অনুভৱ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কেঁচুৱাই স্তন্যপান কৰাৰ লগে লগে এই গাখীৰ নলীকাৰে শিশুৰ মুখলৈ প্ৰবাহিত হয়। এই সময়ত মাতৃয়ে এক জিনজিননিৰ দৰে অনুভৱ কৰে যি হয়টো যথেষ্ট শক্তিশালীও হ'ব পাৰে। লগতে, প্ৰসৱৰ পিছৰ প্ৰাৰম্ভিক দিনবোৰত মাতৃৰ দুগ্ধ নিঃসৰণ হোৱাৰ সময়ত তেওঁৰ জৰায়ু সংকুচিত হোৱা অনুভৱ কৰে, অত্যধিক ৰক্তক্ষৰণ প্ৰতিহত কৰাত সহায় কৰাৰ বাবে স্তন্যপান এক উপকাৰী ক্ৰেম্পিং। কেঁচুৱাটোক স্তন্যপান কৰাৰ বাহিৰেও আন প্ৰকাৰে আপোনা আপুনি দুগ্ধ নিঃসৰণ হ'ব পাৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে কেৱল কেঁচুৱাটোৱে স্তন্যপান কৰি থকা বুলি হোৱা অনুভৱৰ ফলত বা অন্যকোনো চাপৰ প্ৰভাৱত। মাতৃসকলে তেওঁলোকৰ 'ব্ৰা'ত ডিচপোজেবল পেড ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে বা এইদৰে নিঃসৰণ হোৱা গাখীৰ শোষিত হয়। ইয়াৰ বাবে ঘৰত বনোৱা পেডো ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Let-down reflex (milk ejection reflex) |url=https://www.breastfeeding.asn.au/bf-info/early-days/let-down-reflex |website=Australian Breastfeeding Association |date=4 October 2011 |accessdate=May 17, 2021 |archivedate=17 May 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210517104215/https://www.breastfeeding.asn.au/bf-info/early-days/let-down-reflex |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

নাৰ্চিং প্ৰক্ৰিয়াৰ আৰম্ভণিতে, স্তনবোৰত প্ৰাৰম্ভিক দুগ্ধ উৎপাদিত হয়। ই এক পাতল গাখীৰ য'ত বহুতো প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন থাকে। কেঁচুৱাটোৱে নাৰ্চিং কৰি থাকা অৱস্থাত হিণ্ডমিল্ক উৎপন্ন হয়। হিণ্ডমিল্কৰ ৰং আৰু ক্ৰীমৰ দৰে গাঁথনি অধিক ডাঠ কিয়নো ইয়াত অধিক পৰিমাণে চৰ্বি থাকে।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.northeastern.edu/pharmcarebftutorial/expanding-the-pharmacists-role-in-breastfeeding-continuing-pharmacy-education-cpe-online-tutorial/module-1-breastfeeding-background/benefits-of-breastfeeding-for-society/ |archive-url = https://web.archive.org/web/20121207171849/http://www.northeastern.edu/pharmcarebftutorial/expanding-the-pharmacists-role-in-breastfeeding-continuing-pharmacy-education-cpe-online-tutorial/module-1-breastfeeding-background/benefits-of-breastfeeding-for-society/ |url-status = dead |archive-date = 7 December 2012 |location = Boston, MA |publisher = The Educational Technology Center |date = 2011 |title = Benefits of Breastfeeding: For Society |author = Northeastern University |access-date = 15 September 2021 |archivedate = 22 March 2015 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150322190143/http://www.northeastern.edu/pharmcarebftutorial/expanding-the-pharmacists-role-in-breastfeeding-continuing-pharmacy-education-cpe-online-tutorial/module-1-breastfeeding-background/benefits-of-breastfeeding-for-society/ |deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;
==প্ৰক্ৰিয়া==
===সময়===
নৱজাতক শিশুৱে সাধাৰণতে প্ৰথম দুইৰ পৰা চাৰি সপ্তাহৰ বাবে প্ৰতি একৰ পৰা তিনি ঘণ্টাত (২৪ ঘণ্টাত ৮-১২ বাৰ) দুগ্ধপানৰ প্ৰৱণতা প্ৰকাশ কৰে।&lt;ref name=&quot;cpmc&quot;&gt;{{cite web | url = http://www.cpmc.org/services/pregnancy/information/breastfeeding-frequency.html | title = Breastfeeding Frequency | archive-url = https://web.archive.org/web/20120628053233/http://www.cpmc.org/services/pregnancy/information/breastfeeding-frequency.html | archive-date = 28 June 2012 | publisher = California Pacific Medical Center | url-status = dead }}&lt;/ref&gt; নৱজাতকৰ পেটৰ ক্ষমতা অতি কম। এদিনীয়া বয়সত ই ৫-৭ মিলি, প্ৰায় ডাঙৰ মাৰ্বল এটাৰ আকাৰৰ; তৃতীয় দিনত ই ২২-৩৩ মিলি, প্ৰায় পিং-পং বল এটাৰ আকাৰৰ; আৰু সপ্তাহৰ অন্তত ই ৪৫-৬০ মিলি, ধাৰণৰ বাবে সক্ষম। কেঁচুৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে উৎপন্ন হোৱা মাতৃদুগ্ধৰ পৰিমাণ নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় যাতে প্ৰথম গাখীৰ কলোষ্ট্ৰাম অতি কম পৰিমাণে নিঃসৰণ হয়, ক্ৰমান্বয়ে কেঁচুৱাৰ পেটৰ ক্ষমতাৰ বিস্তাৰিত আকাৰ পূৰণ কৰিবলৈ এই পৰিমাণ বৃদ্ধি হয়।&lt;ref name=&quot;La Leche League&quot; /&gt;

বহুতো নৱজাতকে প্ৰতিটো স্তন ১০ ৰ পৰা ১৫ মিনিটৰ বাবে পান কৰিব পাৰে।&lt;ref name=NIH2014How/&gt; অৱশ্যে কেঁচুৱাটোৱে অধিক সময়ৰ বাবে নাৰ্চ কৰিব বিচাৰিলে প্ৰতিটো স্তন ৩০ মিনিট বা অধিক সময় পান কৰিব পাৰে, অৱশ্যে তেওঁলোকে ইয়াৰ পৰা পৰ্যাপ্ত গাখীৰ নাপাব পাৰে।&lt;ref name=NIH2014How/&gt;

===স্থিতি===
স্তনবৃন্তৰ বিষ প্ৰতিহত কৰিবলৈ আৰু কেঁচুৱাটোক পৰ্যাপ্ত গাখীৰ পানৰ হেতু সঠিক স্থিতি আৰু কৌশলৰ প্ৰয়োজন।&lt;ref&gt;{{cite web | author = Healthwise Staff | title = Breast-feeding: Learning how to nurse |url = http://healthlinksbc.org/kb/content/actionset/ue5284.html |accessdate = 17 June 2009 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20120321005052/http://healthlinksbc.org/kb/content/actionset/ue5284.html |archive-date = 21 March 2012 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;
কেঁচুৱাবোৰে একাধিক স্থিতিৰ পৰা সফলতাৰে স্তনপান কৰিব পাৰে। প্ৰতিজন কেঁচুৱাই এক নিৰ্দিষ্ট স্থিতি পছন্দ কৰিব পাৰে। &quot;ফুটবল&quot; ধাৰণ স্থিতিত কেঁচুৱাটোৰ ভৰি মাতৃৰ কাষত থাকে আৰু কেঁচুৱাটো মাতৃৰ মুখামুখি হয়। &quot;ক্ৰেডেল&quot; বা &quot;ক্ৰছ-বডী&quot; হ'ল্ড স্থিতি ব্যৱহাৰ কৰি, মাতৃয়ে কেঁচুৱাটোৰ মুৰটো তেওঁৰ বাহুৰ দুৰ্বৃত্তই ধৰি থাকে। &quot;ক্ৰছ-অভাৰ&quot; হ'ল্ড স্থিতি ক্ৰেডেল হ'ল্ডৰ দৰে একে, কেৱল মাতৃয়ে কেঁচুৱাটো ধৰিবলৈ ব্যৱহাৰ নকৰা হাত খনেৰে কেঁচুৱাটোৰ মুৰটোক ধৰি ৰাখে। মাতৃয়ে তেওঁৰ কাষত থকা কেঁচুৱাটোৰ সৈতে তেওঁৰ পিঠি বা একাষৰীয়াকৈ হেঁচা দিয়া স্থিতি এটাও বাছনি কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title = Positions and Tips for Making Breastfeeding Work |url = http://www.babycenter.com/0_positions-and-tips-for-making-breastfeeding-work_8784.bc |website = BabyCenter.com |accessdate = 27 October 2014 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20141027022837/http://www.babycenter.com/0_positions-and-tips-for-making-breastfeeding-work_8784.bc |archive-date = 27 October 2014 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;
&lt;gallery&gt;
File:ASC Leiden - Coutinho Collection - 1 12 - Life in Canjambari, Guinea-Bissau - Guinean mother breastfeeding her baby - 1973 (cropped).tiff|থিয়হৈ থকা অৱস্থাত এগৰাকী মাতৃয়ে তেওঁৰ সন্তানক দগ্ধ পান কৰাইছে, ১৯৭৩
File:Blausen 0118 Breastfeeding CorrectLatch-On 02.png|স্তন্যপান কৰোৱাৰ সময়ত সঠিক লেচ-অন স্থিতি দেখুওৱা দৃষ্টান্ত।
File:Breastfeeding - Cradle Hold.png|স্তন্যপান – ক্ৰেডেল হ'ল্ড
File:Breastfeeding - Cross Cradle Position.png|স্তন্যপান – ক্ৰছ-ক্ৰেডেল স্থিতি
File:Breastfeeding - Football Hold.png|স্তন্যপান – ফুটবল হ'ল্ড
File:Breastfeeding - Incorrect vs Correct Latch-On.png|স্তন্যপা – শুদ্ধ আৰু অশুদ্ধ লেচ অন
File:Breastfeeding - Semi-Reclining Position.png|স্তন্যপান – অৰ্ধ-হেলান স্থিতি।
File:Breastfeeding - Side-Lying Position.png|স্তন্যপান -একাষৰীয়াকৈ লোৱা স্থিতি
File:Breastfeeding - Supine Position.png|স্তন্যপান – চুপিন স্থিতি
File:Breastfeeding - Twins, Cross Cradle Position I.png|স্তন্যপান – যমজ, ক্ৰছ-ক্ৰেডেল-১ স্থিতি
File:Blausen 0134 Breastfeeding Twins FootballorClutchHold 02.png|স্তন্যপান– যমজ, ফুটবল হ'ল্ড স্থিতি
File:Breastfeeding - Twins, Parallel Position II.png|স্তন্যপান – যমজ, সমান্তৰাল স্থিতি-২
&lt;/gallery&gt;

=== দৰৱ ===
প্ৰায় সকলো ঔষধ কম পৰিমাণে মাতৃদুগ্ধলৈ যায়। কিছুমান ঔষধৰ কেঁচুৱাটোৰ ওপৰত কোনো প্ৰভাৱ নপৰে আৰু স্তন্যপান কৰোৱাৰ সময়ত এনে ঔষধৰ সেৱন কৰিব পাৰি।&lt;ref name=NIH2014&gt;{{cite web |url = https://www.womenshealth.gov/files/assets/docs/breastfeeding/owh_fs_breastfeeding_7-25-2014.pdf |publisher = Office on Women’s Health, U.S. Department of Health and Human Services |date = 2014 |accessdate = 20 July 2017 |title = Breastfeeding |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20170514000256/https://www.womenshealth.gov/files/assets/docs/breastfeeding/owh_fs_breastfeeding_7-25-2014.pdf |archive-date = 14 May 2017 |df = dmy-all |archivedate = 14 May 2017 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170514000256/https://www.womenshealth.gov/files/assets/docs/breastfeeding/owh_fs_breastfeeding_7-25-2014.pdf |deadurl = yes }}{{PD-notice}}&lt;/ref&gt; বহুতো ঔষধে গাখীৰ উৎপাদন প্ৰক্ৰিয়াক যথেষ্ট পৰিমাণে দমন কৰে বুলি জনা যায়, যাৰ ভিতৰত আছে ছ্যুডোফেড্ৰিন, মূত্ৰনাশক, আৰু এষ্ট্ৰোজেন থকা গৰ্ভনিৰোধক আদি। {{sfn | Lawrence | Lawrence|2015 | pp=390—392}}

আমেৰিকান একাডেমী অফ পেডিয়াট্ৰিস্কে (এ.এ.পি.) দাবী কৰে যে &quot;মাতৃসকলে ধপাত সেৱন স্তন্যপানৰ প্ৰতিৰোধক নহয়। &quot;&lt;ref name=&quot;Gartner_2005&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = Gartner LM, Morton J, Lawrence RA, Naylor AJ, O'Hare D, Schanler RJ, Eidelman AI | title = Breastfeeding and the use of human milk | journal = Pediatrics | volume = 115 | issue = 2 | pages = 496–506 | date = February 2005 | pmid = 15687461 | doi = 10.1542/peds.2004-2491 | s2cid = 5791615 }}&lt;/ref&gt;
এছ.আই.ডি.এছ.-ৰ বিৰুদ্ধে ইয়াৰ সুৰক্ষামূলক প্ৰভাৱৰ বাবে ধূমপান কৰা মাতৃসকলক প্ৰকৃততে স্তন্যপান অব্যাহত ৰখাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে। {{sfn | Lawrence |Lawrence|2015|p=352}}

সুৰাৰ সন্দৰ্ভত, এ.এ.পি.-য়ে কয় যে স্তন্যপান কৰোৱাৰ সময়ত, &quot;সংযমতাক নিশ্চিতভাৱে পৰামৰ্শ দিয়া হয়&quot; আৰু নাৰ্চিং বা পাম্প কৰিবলৈ সুৰাপান কৰাৰ পিছত ২ ঘণ্টা অপেক্ষা কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.aap.org/en-us/advocacy-and-policy/aap-health-initiatives/fetal-alcohol-spectrum-disorders-toolkit/Pages/Frequently-Asked-Questions.aspx#ques24| title = Fetal Alcohol Spectrum Disorders Toolkit Frequently Asked Questions | author = American Academy of Pediatrics |accessdate = 15 Nov 2017 }}&lt;/ref&gt;

==পদ্ধতি==
===উৎপাদিত মাতৃ দুগ্ধ===
[[File:Manual Breast Pump 2005 SeanMcClean.jpg|thumb|হস্তচালিত ব্ৰেষ্ট পাম্প]]
এগৰাকী মাতৃয়ে তেওঁৰ গাখীৰ সংৰক্ষণ আৰু পিছত ব্যৱহাৰৰ কৰিব পাৰে। মালিচ বা স্তন পাম্পৰ দ্বাৰা এই দুগ্ধ উলিয়াব পাৰি। ইয়াক শীতল সংৰক্ষিত মোনা বিশেষকৈ মাতৃদুগ্ধৰ বাবে তৈয়াৰ কৰা পাত্ৰ, পৰিপূৰক নাৰ্চিং প্ৰণালী, বা ব্যৱহাৰ যোগ্য বটলত সংৰক্ষণ কৰিব পাৰি। মাতৃদুগ্ধ ছয় ঘণ্টালৈকে কোঠাৰ সাধাৰণ উষ্ণতাত ৰাখিব পাৰি, আঠ দিনলৈকে ফ্ৰিজত ৰাখিব পাৰি বা ছয়ৰ পৰা বাৰ মাহৰ বাবে হিমায়িত কৰিব পাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.llli.org/faq/milkstorage.html |title = What are the LLLI guidelines for storing my pumped milk? |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20140701095138/http://www.llli.org/faq/milkstorage.html |archive-date = 1 July 2014 |df = dmy-all |accessdate = 27 January 2013 }}&lt;/ref&gt; গৱেষণাৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি সময়ৰ লগে লগে ইতিমধ্যে খিৰাই ৰখা মাতৃদুগ্ধত এণ্টিঅক্সিডেণ্টৰ কাৰ্যকলাপ হ্ৰাস হয়, কিন্তু নৱজাতকৰ ''দুগ্ধ সূত্ৰ''তকৈ এই গাখীৰৰ মান উচ্চ স্তৰৰ।&lt;ref name=&quot;Hanna_2004&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = Hanna N, Ahmed K, Anwar M, Petrova A, Hiatt M, Hegyi T | title = Effect of storage on breast milk antioxidant activity | journal = Archives of Disease in Childhood. Fetal and Neonatal Edition | volume = 89 | issue = 6 | pages = F518-20 | date = November 2004 | pmid = 15499145 | pmc = 1721790 | doi = 10.1136/adc.2004.049247 }}&lt;/ref&gt;

===ভাগ বতৰাৰে স্তন্যপান===
কেৱল জন্মদাত্ৰী মাতৃয়েই হে তেওঁৰ সন্তানক স্তন্যপান কৰাব পাৰিব এনে নহয়। তেওঁ স্তন্যপানৰ বাবে আন এগৰাকী মহিলাক নিযুক্তি দিব পাৰে, বা তেওঁ আন এগৰাকী মাতৃৰ সৈতে শিশু পালনৰ ভাগ বতৰা কৰিব পাৰে (ক্ৰছ-নাৰ্চিং)। এই দুয়োটাৰে ঐতিহাসিক উদাহৰণ পোৱা যায়। আফ্ৰিকাকে ধৰি কিছুমান উন্নয়নশীল দেশত এটি শিশুক একাধিক মহিলাই স্তন্যপান কৰোৱা এক জনপ্ৰিয়। ভাগ বতৰাৰে কৰোৱা স্তন্যপান নৱজাতকৰ এইচ.আই.ভি. সংক্ৰমণৰ বিপদাশংকাৰ এক প্ৰধান কাৰক।&lt;ref&gt;{{cite news | vauthors = Alcorn K |title = Shared breastfeeding identified as new risk factor for HIV |publisher = [[aidsmap]] |date = 24 August 2004 |url = http://www.aidsmap.com/en/news/72E08565-12B7-43CF-A71E-7A57292B30DF.asp |accessdate = 10 April 2007 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20070406022432/http://www.aidsmap.com/en/news/72E08565-12B7-43CF-A71E-7A57292B30DF.asp |archive-date = 6 April 2007 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;

===টেণ্ডেম নাৰ্চিং===
এগৰাকী মাতৃয়ে ডাঙৰ সন্তানক স্তন্যপান কৰোৱা অব্যাহত ৰখাৰ লগতে নতুন কেঁচুৱাএটাকো স্তন্যপান কৰাই থকাটো সম্ভৱ; ইয়াক টেণ্ডেম নাৰ্চিং বুলি কোৱা হয়। গৰ্ভাৱস্থাৰ শেষৰ পৰ্যায়ত, মাতৃ দুগ্ধ কলোষ্ট্ৰামলৈ সলনি হয়। যদিও কিছুমান শিশুক এই পৰিৱৰ্তনৰ সময়তো স্তন্যপান কৰাই থকা হয়, আন কিছুমানক অন্য সাধাৰণ খাদ্যৰে পৰিচয় কৰোৱা হয়। বেছিভাগ মাতৃয়ে টেণ্ডেম নাৰ্চিংৰ বাবে পৰ্যাপ্ত গাখীৰ উৎপাদন কৰিব পাৰে, কিন্তু নতুন কেঁচুৱাটোৱে পৰ্যাপ্ত কলষ্ট্ৰাম প্ৰাপ্ত কৰাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ প্ৰসৱৰ পিছত কমেও প্ৰথম কেইদিনমানৰ বাবে নৱজাতকক প্ৰথমে স্তন্যপান কৰাব লাগে। {{sfn|Lawrence |Lawrence|2015|pp=707–708}}

কেঁচুৱাৰ ভোক নিবাৰণৰ বাবে স্তন্যপান কৰাই থকাৰ ক্ষেত্ৰত এবাৰতে তিনিটা বা অধিক সন্তান জন্ম দিয়া মাতৃৰ বাবে ই এক প্ৰত্যাহ্বান স্বৰূপ। মানৱ স্তনে চাহিদাৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিয়ে আৰু প্ৰয়োজন সাপেক্ষে অধিক পৰিমাণে গাখীৰ উৎপাদন কৰিব পাৰে; প্ৰাপ্ত তথ্য অনুসৰি মাতৃসকলে সফলতাৰে তিনিটা শিশুক স্তন্যপান কৰাই ডাঙৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Grunberg_1992&quot;&gt;{{cite journal |vauthors = Grunberg R |title = Breastfeeding multiples: Breastfeeding triplets |journal = New Beginnings |year = 1992 |volume = 9 |issue = 5 |pages = 135–6 |url = http://www.lalecheleague.org/NB/NBSepOct92p135.html |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20041012041330/http://www.lalecheleague.org/NB/NBSepOct92p135.html |archive-date = 12 October 2004 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ABA&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.breastfeeding.asn.au/bf-info/higher|title=Breastfeeding triplets, quads and higher|date=13 July 2011|publisher=Australian Breastfeeding Association|accessdate=23 January 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Brown, S&quot;&gt;{{cite web | publisher = Association of Radical Midwives | url = http://www.radmid.demon.co.uk/tripletsbf.htm | title = Breastfeeding triplets | archive-url = https://web.archive.org/web/20071020150022/http://www.radmid.demon.co.uk/tripletsbf.htm | archive-date = 20 October 2007 | url-status = dead | access-date = 15 September 2021 | archivedate = 20 October 2007 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071020150022/http://www.radmid.demon.co.uk/tripletsbf.htm | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;
&lt;gallery&gt;
File:Breastfeeding newborn twins.jpg|নৱজাত যমজকক স্তন্যপান কৰোৱা হৈছে।
File:Breastfeeding 2 year old twins.jpg|কিতাপ পঢ়ি থকা অৱস্থাত এগৰাকী মাতৃয়ে দুই বছৰীয়া যমজ সন্তানক স্তন্যপান কৰাইছে
File:Tandem breastfeeding toddler and baby.jpg|এগৰাকী মহিলাৰ দ্বাৰা এটি নৱজাত আৰু এটি ডাঙৰ শিশুক কৰা টেণ্ডেম নাৰ্চিং
&lt;/gallery&gt;

===দত্তক স্তন্যপান===
প্ৰেৰিত বা দত্তক স্তন্যপান হৈছে সন্তান জন্ম নিদিয়া মহিলা এগৰাকীৰ দ্বাৰা স্তন্যপান আৰম্ভ কৰাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া।&lt;ref name=&quot;Wambach&quot; /&gt; ইয়াৰ বাবে সাধাৰণতে দত্তক মাতৃয়ে স্তনৰ বিকাশ আৰম্ভ কৰিবলৈ আৰু গাখীৰ উৎপাদনবৃদ্ধি কৰিবলৈ হৰমন আৰু অন্যান্য ঔষধ গ্ৰহণ কৰিব লাগে। কিছুমান সংস্কৃতিত, দত্তক শিশুক স্তন্যপান কৰালে দুগ্ধ-আত্মীয়তা সৃষ্টি হয় যি শ্ৰেণী আৰু অন্যান্য পদানুক্ৰমিক বন্ধনত সামূহিক বন্ধন গঢ়ি তোলে।&lt;ref name=&quot;Wambach&quot; /&gt;

===পুনৰাই স্তন্যপান কৰোৱা===
পুনৰাই স্তন্যপান কৰোৱাৰ অৰ্থ হৈ মাতৃ এগৰাকীয়ে স্তন্যপান পুনৰ আৰম্ভ কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়া।&lt;ref name=&quot;Wambach&quot;&gt;{{cite book | vauthors = Morrison B, Wambach K |chapter-url={{google books |plainurl=y |id=lDb3BQAAQBAJ|page=581}} | veditors = Wambach K, Riordan J |title= Breastfeeding and Human Lactation | publisher=Jones &amp; Bartlett Publishers |year=2014 |isbn=978-1-4496-9729-7 |pages=581–588 |edition=5th |chapter=Women’s Health and Breastfeeding }}&lt;/ref&gt; উন্নয়নশীল দেশবোৰত, ডায়েৰিয়াৰ বাবে মুখৰ দ্বাৰা কৰা ৰিহাইড্ৰেচন চিকিৎসাৰ পিছত মাতৃসকলে স্তন্যপান পুনৰ আৰম্ভ কৰিব পাৰে। উন্নত দেশবোৰত, আগতীয়া চিকিৎসা সমস্যা সমাধান হোৱাৰ পিছত, বা মাতৃ এগৰাকীে স্তন্যপান কৰোৱাৰ বিষয়ে মন সলনি কৰাৰ বাবে পুনৰ স্তন্যপান কৰাটো সচৰাচৰ সংঘটিত এক সাধাৰণ বিষয়।

===সম্প্ৰসাৰিত স্তন্যপান===
সম্প্ৰসাৰিত স্তন্যপান ৰ অৰ্থ হৈছে উৎসৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ১২ বা ২৪ মাহ বয়সৰ পিছত স্তন্যপান কৰোৱা। [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]], [[কানাডা]] আৰু [[গ্ৰেট ব্ৰিটেইন]]ৰ দৰে পশ্চিমীয়া দেশবোৰত, সম্প্ৰসাৰিত স্তন্যপান তুলনামূলকভাৱে অস্বাভাৱিক আৰু ই সমালোচনাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title = Breastfeeding: Data: Report Card |publisher = Center for Disease Control and Prevention |url = https://www.cdc.gov/breastfeeding/pdf/2014breastfeedingreportcard.pdf |accessdate = 5 November 2015 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20160104135129/http://www.cdc.gov/breastfeeding/pdf/2014breastfeedingreportcard.pdf |archive-date = 4 January 2016 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mayo Clinic&quot;&gt;{{cite web |url = http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/infant-and-toddler-health/in-depth/extended-breastfeeding/art-20046962?pg=2 |title = Infant and toddler health |publisher = Mayo Clinic |accessdate = 12 May 2016 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20160502045713/http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/infant-and-toddler-health/in-depth/extended-breastfeeding/art-20046962?pg=2 |archive-date = 2 May 2016 |df = dmy-all }}&lt;/ref&gt;

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত, ২২.৪% শিশুক ১২ মাহৰ বাবে স্তন্যপান কৰোৱা হয়, যি হৈছে আমেৰিকান একাডেমী অফ পেডিয়াট্ৰিস্কৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত নিম্নতম সময়। ভাৰতত, মাতৃসকলে সাধাৰণতে ২ৰ পৰা ৩ বছৰ পৰ্যন্ত স্তন্যপান কৰায়।&lt;ref name=&quot;Stein_2004&quot;&gt;{{cite journal | vauthors = Stein MT, Boies EG, Snyder D | title = Parental concerns about extended breastfeeding in a toddler | journal = Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics | volume = 25 | issue = 5 Suppl | pages = S107-11 | date = October 2004 | pmid = 15502526 | doi = 10.1097/00004703-200410001-00022 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist|30em}}

[[শ্ৰেণী:স্বাস্থ্য]]
[[শ্ৰেণী:স্তন্যপান]]</text>
      <sha1>jbh465mevvarhpnwe0e3rnbu24k92nd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰেনডাং</title>
    <ns>0</ns>
    <id>78912</id>
    <revision>
      <id>453420</id>
      <parentid>401430</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:55:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্যশৈলী]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13863" sha1="6i4oqdds1iddukyyzu7fjoqzihb730n" xml:space="preserve">{{Infobox food
| name = ৰেনডাং
| image = Rendang daging sapi asli Padang.JPG
| image_size = 250px
| caption = থলুৱা মিনাংকাবাও ৰেনডাং কজলা বৰণৰ আৰু ইয়াৰ জুলীয়া অংশ একেবাৰেই সামান্য। ইয়াক [[কেটুপাত]]ৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়। 
| alternate_name = 
| course = মূল খাদ্য
| country = [[ইণ্ডোনেছিয়া]]&lt;ref name =&quot;BBC-Keating&quot;&gt;{{Cite web|last=Keating|first=Sarah|title=How an outrage over crispy chicken united South-East Asia|url=https://www.bbc.com/travel/story/20180610-how-an-outrage-over-crispy-chicken-united-south-east-asia|date=11 June 2018|access-date=2020-10-11|website=www.bbc.com|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TAYLOR_46&quot;&gt;{{cite book |last=Taylor|first=Jean Gelman|title=Indonesia: Peoples and Histories|publisher=Yale University Press|year=2003 |location= New Haven and London|url=https://archive.org/details/indonesia00jean|url-access=registration|pages=[https://archive.org/details/indonesia00jean/page/46 46]|isbn= 0-300-10518-5}}&lt;/ref&gt;
| region = পশ্চিম সুমাত্ৰা&lt;ref name=&quot;rendang origin and popularity&quot;&gt;{{cite web|url=http://canoe.com/life/food/should-chicken-in-rendang-curry-be-crispy-masterchef-u-k-sparks-debate|title=Should chicken in rendang curry be crispy? Masterchef U.K. sparks debate|agency=Associated Press|publisher=Canoe|date=3 April 2018|access-date=5 April 2018|quote=The curry (''rendang''), which originates from West Sumatra in Indonesia, is popular in Malaysia, Indonesia, Singapore, Brunei and southern Thailand.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180405091720/https://canoe.com/life/food/should-chicken-in-rendang-curry-be-crispy-masterchef-u-k-sparks-debate|archive-date=5 April 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| national_cuisine = ইণ্ডোনেচিয়া,&lt;ref name =&quot;Republika Rendang Identitas Budaya&quot;&gt;{{Cite web|last=Gita Amanda|title= Antropolog: Rendang Bukan Cuma Makanan Tapi Identitas Budaya|url= https://m.republika.co.id/berita/qcyg4k423/antropolog-rendang-bukan-cuma-makanan-tapi-identitas-budaya|date=5 July 2020|access-date=2020-10-18|website=www.republika.com|language=id}}&lt;/ref&gt; মালয়েছ্যা, ছিংগাপুৰ, ব্ৰুনেই
| creator = 
| served = গৰমে গৰমে
| main_ingredient = মাংস (গৰু, ভেঁ‌ড়া বা ছাগলী), নাৰিকলৰ গাখীৰ, জলকীয়া, আদা, গালাংগল, হালধি, লেমনগ্ৰাছ, নহৰু, শ্বেলট
| variations = কুকুৰা, হাঁ‌হ, যকৃত আদিৰ ৰেনডাং
| calories = 
| other = 
}}
'''ৰেনডাং''' [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] পশ্চিম সুমাত্ৰাৰ মিনাংকাবাওত উৎপত্তি হোৱা এবিধ ব্যঞ্জন।&lt;ref name=&quot;Rice93&quot;&gt;{{cite book |last =Owen
 | first =Sri
 | title =The Rice Book
 | publisher =[[Doubleday (publisher)|Doubleday]]
 | year =1993
 | isbn =0-7112-2260-6 }}&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰন্ধনশৈলীৰ লগতে ই চুবুৰীয়া দক্ষিণ-পূব এছীয় দেশ যেনে [[মালয়েছিয়া]], [[ছিংগাপুৰ]], [[ব্ৰুণেই|ব্ৰুনেই]] আৰু [[ফিলিপাইন|ফিলিপাইনছৰ]] ৰন্ধনশৈলীলৈকে বিয়পি আছে।&lt;ref name=&quot;TAYLOR_46&quot;/&gt; ৰেনডাং মাংসৰ এবিধ ব্যঞ্জন আৰু ইয়াত সাধাৰণতে গৰুৰ মাংস (''ৰেনডাং ডেগিং'') ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই মাংস নাৰিকলৰ গাখীৰত দীৰ্ঘসময় ধৰি কম জুইত ৰন্ধা হয় আৰু বিভিন্ন শাক আৰু মছলাৰ মিশ্ৰণেৰে সোৱাদ বৰ্দ্ধন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pRuiBQAAQBAJ&amp;q=rendang|title=A New Approach to Indonesian Cooking|last=Holzen|first=Heinz Von|date=2014-09-15|publisher=Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd|isbn=978-981-4634-95-3|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;JP-Rendang1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/life/2018/09/01/why-beef-rendang-is-the-right-food-to-send-to-natural-disaster-victims.html|title=Why beef rendang is the right food to send to natural disaster victims|last=Kautsar|first=Muthi Achadiat |website=The Jakarta Post|language=en|date = 2 September 2018|access-date=2019-12-10}}&lt;/ref&gt; ইয়াক জুলীয়া অংশখিনি শুকাই মাংসখিনি কজলা বৰণ লৈ কোমল হৈ সোৱাদলগা নোহোৱালৈকে ৰন্ধা হয়। 

মিনাংকাবাও সংস্কৃতিৰ অনন্য খাদ্য হোৱাৰ বাবে পৰম্পৰাগতভাৱে ইয়াক বিশেষ কোনো উপলক্ষ যেনে উৎসৱ আদিত (বিবাহৰ ভোজ বা [[ঈদুল ফিতৰ|লেবাৰান]]) অতিথিৰ প্ৰতি সন্মান যাচিবলৈ পৰিৱেশন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Lipoeto2001&quot;&gt;{{cite journal | last =Lipoeto| first =Nur I|author2=Agus, Zulkarnain |author3=Oenzil, Fadil |author4=Masrul, Mukhtar |author5=Wattanapenpaiboon, Naiyana |author6= Wahlqvist, Mark L | title =Contemporary Minangkabau food culture in West Sumatra, Indonesia
 | journal =Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition| volume =10| issue =1| publisher =Blackwell Synergy| date =February 2001| pages =10–16| doi =10.1046/j.1440-6047.2001.00201.x| pmid=11708602}}&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়া, মালয়েছিয়া, ছিংগাপুৰ আৰু ব্ৰুনেইৰ মালয় লোকসকলৰ লগতে ফিলিপাইনছৰ মাৰানাও লোকসকলৰ মাজত ৰেনডাং পৰম্পৰাগতভাৱে প্ৰচলিত।&lt;ref name=&quot;thomas&quot;&gt;{{cite web |last1=Thomas |first1=Amanda |title=Regional Cuisine of Mindanao |url=https://balay.ph/best-mindanao-cuisine/ |website=Balay.ph |access-date=20 April 2019 |archive-date=25 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190325192506/https://balay.ph/best-mindanao-cuisine/ |url-status=dead |archivedate=25 March 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190325192506/https://balay.ph/best-mindanao-cuisine/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==ইতিহাস==
ৰেনডাঙৰ উৎপত্তিৰ সূত্ৰ ১৫ শতিকাৰ আগতে পশ্চিম সুমাত্ৰাৰ সৈতে সম্পৰ্ক থকা ভাৰতীয় ব্যৱসায়ীসকলৰ পৰা পোৱা গৈছিল। মিনাংকাবাওৰ বিষয়ে থকা ডাচ্চ আৰ্কাইভত দ্বিতীয় সহস্ৰাব্দৰ আৰম্ভণিতে ভাৰত আৰু পশ্চিম সুমাত্ৰাৰ মাজত নিয়মীয়া সম্পৰ্কৰ কথা সূচায়। ইয়াৰ পৰা ধাৰণা হয় যে উত্তৰ ভাৰতীয় তৰকাৰী সম্ভৱতঃ ৰেনডাঙৰ পূৰ্বসূৰী আছিল। মিনাংকাবাওৰ লোকসকলে ভাৰতীয় তৰকাৰীক স্থানীয় সংস্কৰণ গুলাই হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছিল। মিনাংকাবাওৰ লোকসকলে সেই সময়ত এই গুলাই কলিও (বা সিক্ত ৰেনডাং) প্ৰস্তুত কৰিব পৰাকৈ ৰান্ধিছিল। এই ব্যঞ্জন শুকাই ৰেনডাং নোহোৱালৈকে ৰন্ধা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Rendang Minangkabau&quot;&gt;{{Cite journal|date=2017-12-01|title=Rendang: The treasure of Minangkabau |journal=Journal of Ethnic Foods|language=en|volume=4|issue=4|pages=232–235|doi=10.1016/j.jef.2017.10.005|issn=2352-6181|last1=Nurmufida |first1=Muthia |last2=Wangrimen |first2=Gervasius H. |last3=Reinalta |first3=Risty |last4=Leonardi |first4=Kevin |doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
১৯৪৬ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিপ্লৱৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথমগৰাকী ৰাষ্ট্ৰপতি, চুকাৰ্ণোৰ পত্নী ফাতমাৱতীয়ে ইণ্ডোনেছিয়াৰ গণৰাজ্যৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামীসকলৰ মনোবল বৃদ্ধি কৰিবলৈ ৰেনডাং ৰান্ধিছিল আৰু যোগ্যকাৰ্টাৰ চৌপাশে পঠিয়াইছিল। তেওঁ গোমাংস ক্ৰয় কৰিবলৈ জোৰ দিছিল আৰু সেই সময়ত গৰ্ভৱতী হোৱা স্বত্বেও নিজে বজাৰলৈ গৈছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Maharani|first1=Shinta|last2=Hantoro|first2=Juli|title=Rendang, Nasionalisme Ibu Negara Fatmawati Soekarno|url=https://nasional.tempo.co/read/1080533/rendang-nasionalisme-ibu-negara-fatmawati-soekarno|date = 18 April 2018|access-date=2020-10-06|website=Tempo|language=en}}&lt;/ref&gt;


মিনাংকাবাউ সংস্কৃতিত ৰেনডাঙক মুচিয়াৱাৰাহৰ দৰ্শন, জ্যেষ্ঠসকলৰ সৈতে আলোচনা আৰু পৰামৰ্শৰ প্ৰতিমূৰ্তি হিচাপে সন্মান কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite web|author=Heni Minata |title=Arti Masakan Rendang Minangkabau |url=http://www.kompasiana.com/makanlagi/arti-masakan-rendang-minangkabau_550d44308133115d22b1e292|publisher=Kompasiana|date=12 January 2012|language=id |access-date=20 September 2015}}&lt;/ref&gt; ব্যঞ্জনবিধৰ চাৰিটা প্ৰধান উপাদানে সামগ্ৰিকভাৱে মিনাংকাবাও সমাজক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে বুলি দাবী কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kisah di Balik Kelezatan Rendang |author=Pipiet Tri Noorastuti, Febry Abbdinnah |url=http://life.viva.co.id/news/read/248951-kisah-di-balik-kelezatan-rendang |work=Viva.co.id|date=21 September 2011 |language=id |access-date=20 September 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Rendang Minangkabau, Warisan Leluhur yang Mendunia |url=http://kebudayaanindonesia.net/kebudayaan/2138/rendang-minangkabau-warisan-leluhur-yang-mendunia |work=Kebudayaan Indonesia |date=7 August 2015 |language=id |access-date=20 September 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304071701/http://kebudayaanindonesia.net/kebudayaan/2138/rendang-minangkabau-warisan-leluhur-yang-mendunia |archive-date=4 March 2016 |archivedate=4 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304071701/http://kebudayaanindonesia.net/kebudayaan/2138/rendang-minangkabau-warisan-leluhur-yang-mendunia |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰে মাংস নিনিয়াক মামাক অৰ্থাৎ পৰম্পৰাগত গোটৰ নেতা যেনে দাতুক, অভিজাত, ৰাজকীয় আৰু শ্ৰদ্ধাৰ জ্যেষ্ঠসকলৰ প্ৰতীক। নাৰিকলৰ গাখীৰ (কাৰাম্বিয়া) কেডিয়াক পাণ্ডী অৰ্থাৎ বুদ্ধিজীৱী, শিক্ষক, কবি আৰু লেখকৰ প্ৰতীক। জলকীয়া (লাডো) আলিম উলামাত অৰ্থাৎ ধৰ্মগুৰু, উলামা আৰু ধৰ্মীয় নেতাসকলৰ প্ৰতীক। জলকীয়াৰ জলা শ্বৰিয়াৰ প্ৰতীক। মচলাৰ মিশ্ৰণটো (পেমাচাক) মিনাংকাবাও সমাজৰ বাকী অংশৰ প্ৰতীক। 

মিনাংকাবাও পৰম্পৰাত ৰেনডাং হৈছে পৰম্পৰাগত মিনাং অনুষ্ঠানত বিশেষ অনুষ্ঠানৰ বাবে এক প্ৰয়োজনীয় ব্যঞ্জন। জন্ম অনুষ্ঠানৰ পৰা চুন্নত, বিবাহ, কোৰআন পাঠ, আৰু ঈদ উল-ফিতৰ আৰু ঈদ-উল-আধাৰ দৰে ধৰ্মীয় উৎসৱত ই অপৰিহাৰ্য। &lt;ref&gt;{{cite book |last=Albala |first=Ken |title=Food Cultures of the World Encyclopedia |url=https://books.google.com/books?id=NTo6c_PJWRgC&amp;q=muslim+in+indonesia+celebrate+eid+al-fitr&amp;pg=RA2-PA104 |access-date=1 July 2013 |year=2011 |publisher=ABC-CLIO |volume=1 |isbn=9780313376269 |page=109}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:খাদ্য]]
[[শ্ৰেণী:মাংস]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্যশৈলী]]</text>
      <sha1>6i4oqdds1iddukyyzu7fjoqzihb730n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453421</id>
      <parentid>453420</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্যশৈলী]]; added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্য]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13851" sha1="g1nlm08b99dvdnptrrb5gtrlhgw6jy3" xml:space="preserve">{{Infobox food
| name = ৰেনডাং
| image = Rendang daging sapi asli Padang.JPG
| image_size = 250px
| caption = থলুৱা মিনাংকাবাও ৰেনডাং কজলা বৰণৰ আৰু ইয়াৰ জুলীয়া অংশ একেবাৰেই সামান্য। ইয়াক [[কেটুপাত]]ৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়। 
| alternate_name = 
| course = মূল খাদ্য
| country = [[ইণ্ডোনেছিয়া]]&lt;ref name =&quot;BBC-Keating&quot;&gt;{{Cite web|last=Keating|first=Sarah|title=How an outrage over crispy chicken united South-East Asia|url=https://www.bbc.com/travel/story/20180610-how-an-outrage-over-crispy-chicken-united-south-east-asia|date=11 June 2018|access-date=2020-10-11|website=www.bbc.com|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TAYLOR_46&quot;&gt;{{cite book |last=Taylor|first=Jean Gelman|title=Indonesia: Peoples and Histories|publisher=Yale University Press|year=2003 |location= New Haven and London|url=https://archive.org/details/indonesia00jean|url-access=registration|pages=[https://archive.org/details/indonesia00jean/page/46 46]|isbn= 0-300-10518-5}}&lt;/ref&gt;
| region = পশ্চিম সুমাত্ৰা&lt;ref name=&quot;rendang origin and popularity&quot;&gt;{{cite web|url=http://canoe.com/life/food/should-chicken-in-rendang-curry-be-crispy-masterchef-u-k-sparks-debate|title=Should chicken in rendang curry be crispy? Masterchef U.K. sparks debate|agency=Associated Press|publisher=Canoe|date=3 April 2018|access-date=5 April 2018|quote=The curry (''rendang''), which originates from West Sumatra in Indonesia, is popular in Malaysia, Indonesia, Singapore, Brunei and southern Thailand.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180405091720/https://canoe.com/life/food/should-chicken-in-rendang-curry-be-crispy-masterchef-u-k-sparks-debate|archive-date=5 April 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| national_cuisine = ইণ্ডোনেচিয়া,&lt;ref name =&quot;Republika Rendang Identitas Budaya&quot;&gt;{{Cite web|last=Gita Amanda|title= Antropolog: Rendang Bukan Cuma Makanan Tapi Identitas Budaya|url= https://m.republika.co.id/berita/qcyg4k423/antropolog-rendang-bukan-cuma-makanan-tapi-identitas-budaya|date=5 July 2020|access-date=2020-10-18|website=www.republika.com|language=id}}&lt;/ref&gt; মালয়েছ্যা, ছিংগাপুৰ, ব্ৰুনেই
| creator = 
| served = গৰমে গৰমে
| main_ingredient = মাংস (গৰু, ভেঁ‌ড়া বা ছাগলী), নাৰিকলৰ গাখীৰ, জলকীয়া, আদা, গালাংগল, হালধি, লেমনগ্ৰাছ, নহৰু, শ্বেলট
| variations = কুকুৰা, হাঁ‌হ, যকৃত আদিৰ ৰেনডাং
| calories = 
| other = 
}}
'''ৰেনডাং''' [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] পশ্চিম সুমাত্ৰাৰ মিনাংকাবাওত উৎপত্তি হোৱা এবিধ ব্যঞ্জন।&lt;ref name=&quot;Rice93&quot;&gt;{{cite book |last =Owen
 | first =Sri
 | title =The Rice Book
 | publisher =[[Doubleday (publisher)|Doubleday]]
 | year =1993
 | isbn =0-7112-2260-6 }}&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰন্ধনশৈলীৰ লগতে ই চুবুৰীয়া দক্ষিণ-পূব এছীয় দেশ যেনে [[মালয়েছিয়া]], [[ছিংগাপুৰ]], [[ব্ৰুণেই|ব্ৰুনেই]] আৰু [[ফিলিপাইন|ফিলিপাইনছৰ]] ৰন্ধনশৈলীলৈকে বিয়পি আছে।&lt;ref name=&quot;TAYLOR_46&quot;/&gt; ৰেনডাং মাংসৰ এবিধ ব্যঞ্জন আৰু ইয়াত সাধাৰণতে গৰুৰ মাংস (''ৰেনডাং ডেগিং'') ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই মাংস নাৰিকলৰ গাখীৰত দীৰ্ঘসময় ধৰি কম জুইত ৰন্ধা হয় আৰু বিভিন্ন শাক আৰু মছলাৰ মিশ্ৰণেৰে সোৱাদ বৰ্দ্ধন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pRuiBQAAQBAJ&amp;q=rendang|title=A New Approach to Indonesian Cooking|last=Holzen|first=Heinz Von|date=2014-09-15|publisher=Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd|isbn=978-981-4634-95-3|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;JP-Rendang1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/life/2018/09/01/why-beef-rendang-is-the-right-food-to-send-to-natural-disaster-victims.html|title=Why beef rendang is the right food to send to natural disaster victims|last=Kautsar|first=Muthi Achadiat |website=The Jakarta Post|language=en|date = 2 September 2018|access-date=2019-12-10}}&lt;/ref&gt; ইয়াক জুলীয়া অংশখিনি শুকাই মাংসখিনি কজলা বৰণ লৈ কোমল হৈ সোৱাদলগা নোহোৱালৈকে ৰন্ধা হয়। 

মিনাংকাবাও সংস্কৃতিৰ অনন্য খাদ্য হোৱাৰ বাবে পৰম্পৰাগতভাৱে ইয়াক বিশেষ কোনো উপলক্ষ যেনে উৎসৱ আদিত (বিবাহৰ ভোজ বা [[ঈদুল ফিতৰ|লেবাৰান]]) অতিথিৰ প্ৰতি সন্মান যাচিবলৈ পৰিৱেশন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Lipoeto2001&quot;&gt;{{cite journal | last =Lipoeto| first =Nur I|author2=Agus, Zulkarnain |author3=Oenzil, Fadil |author4=Masrul, Mukhtar |author5=Wattanapenpaiboon, Naiyana |author6= Wahlqvist, Mark L | title =Contemporary Minangkabau food culture in West Sumatra, Indonesia
 | journal =Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition| volume =10| issue =1| publisher =Blackwell Synergy| date =February 2001| pages =10–16| doi =10.1046/j.1440-6047.2001.00201.x| pmid=11708602}}&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়া, মালয়েছিয়া, ছিংগাপুৰ আৰু ব্ৰুনেইৰ মালয় লোকসকলৰ লগতে ফিলিপাইনছৰ মাৰানাও লোকসকলৰ মাজত ৰেনডাং পৰম্পৰাগতভাৱে প্ৰচলিত।&lt;ref name=&quot;thomas&quot;&gt;{{cite web |last1=Thomas |first1=Amanda |title=Regional Cuisine of Mindanao |url=https://balay.ph/best-mindanao-cuisine/ |website=Balay.ph |access-date=20 April 2019 |archive-date=25 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190325192506/https://balay.ph/best-mindanao-cuisine/ |url-status=dead |archivedate=25 March 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190325192506/https://balay.ph/best-mindanao-cuisine/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==ইতিহাস==
ৰেনডাঙৰ উৎপত্তিৰ সূত্ৰ ১৫ শতিকাৰ আগতে পশ্চিম সুমাত্ৰাৰ সৈতে সম্পৰ্ক থকা ভাৰতীয় ব্যৱসায়ীসকলৰ পৰা পোৱা গৈছিল। মিনাংকাবাওৰ বিষয়ে থকা ডাচ্চ আৰ্কাইভত দ্বিতীয় সহস্ৰাব্দৰ আৰম্ভণিতে ভাৰত আৰু পশ্চিম সুমাত্ৰাৰ মাজত নিয়মীয়া সম্পৰ্কৰ কথা সূচায়। ইয়াৰ পৰা ধাৰণা হয় যে উত্তৰ ভাৰতীয় তৰকাৰী সম্ভৱতঃ ৰেনডাঙৰ পূৰ্বসূৰী আছিল। মিনাংকাবাওৰ লোকসকলে ভাৰতীয় তৰকাৰীক স্থানীয় সংস্কৰণ গুলাই হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছিল। মিনাংকাবাওৰ লোকসকলে সেই সময়ত এই গুলাই কলিও (বা সিক্ত ৰেনডাং) প্ৰস্তুত কৰিব পৰাকৈ ৰান্ধিছিল। এই ব্যঞ্জন শুকাই ৰেনডাং নোহোৱালৈকে ৰন্ধা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Rendang Minangkabau&quot;&gt;{{Cite journal|date=2017-12-01|title=Rendang: The treasure of Minangkabau |journal=Journal of Ethnic Foods|language=en|volume=4|issue=4|pages=232–235|doi=10.1016/j.jef.2017.10.005|issn=2352-6181|last1=Nurmufida |first1=Muthia |last2=Wangrimen |first2=Gervasius H. |last3=Reinalta |first3=Risty |last4=Leonardi |first4=Kevin |doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
১৯৪৬ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিপ্লৱৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথমগৰাকী ৰাষ্ট্ৰপতি, চুকাৰ্ণোৰ পত্নী ফাতমাৱতীয়ে ইণ্ডোনেছিয়াৰ গণৰাজ্যৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামীসকলৰ মনোবল বৃদ্ধি কৰিবলৈ ৰেনডাং ৰান্ধিছিল আৰু যোগ্যকাৰ্টাৰ চৌপাশে পঠিয়াইছিল। তেওঁ গোমাংস ক্ৰয় কৰিবলৈ জোৰ দিছিল আৰু সেই সময়ত গৰ্ভৱতী হোৱা স্বত্বেও নিজে বজাৰলৈ গৈছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Maharani|first1=Shinta|last2=Hantoro|first2=Juli|title=Rendang, Nasionalisme Ibu Negara Fatmawati Soekarno|url=https://nasional.tempo.co/read/1080533/rendang-nasionalisme-ibu-negara-fatmawati-soekarno|date = 18 April 2018|access-date=2020-10-06|website=Tempo|language=en}}&lt;/ref&gt;


মিনাংকাবাউ সংস্কৃতিত ৰেনডাঙক মুচিয়াৱাৰাহৰ দৰ্শন, জ্যেষ্ঠসকলৰ সৈতে আলোচনা আৰু পৰামৰ্শৰ প্ৰতিমূৰ্তি হিচাপে সন্মান কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite web|author=Heni Minata |title=Arti Masakan Rendang Minangkabau |url=http://www.kompasiana.com/makanlagi/arti-masakan-rendang-minangkabau_550d44308133115d22b1e292|publisher=Kompasiana|date=12 January 2012|language=id |access-date=20 September 2015}}&lt;/ref&gt; ব্যঞ্জনবিধৰ চাৰিটা প্ৰধান উপাদানে সামগ্ৰিকভাৱে মিনাংকাবাও সমাজক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে বুলি দাবী কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kisah di Balik Kelezatan Rendang |author=Pipiet Tri Noorastuti, Febry Abbdinnah |url=http://life.viva.co.id/news/read/248951-kisah-di-balik-kelezatan-rendang |work=Viva.co.id|date=21 September 2011 |language=id |access-date=20 September 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Rendang Minangkabau, Warisan Leluhur yang Mendunia |url=http://kebudayaanindonesia.net/kebudayaan/2138/rendang-minangkabau-warisan-leluhur-yang-mendunia |work=Kebudayaan Indonesia |date=7 August 2015 |language=id |access-date=20 September 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304071701/http://kebudayaanindonesia.net/kebudayaan/2138/rendang-minangkabau-warisan-leluhur-yang-mendunia |archive-date=4 March 2016 |archivedate=4 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304071701/http://kebudayaanindonesia.net/kebudayaan/2138/rendang-minangkabau-warisan-leluhur-yang-mendunia |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰে মাংস নিনিয়াক মামাক অৰ্থাৎ পৰম্পৰাগত গোটৰ নেতা যেনে দাতুক, অভিজাত, ৰাজকীয় আৰু শ্ৰদ্ধাৰ জ্যেষ্ঠসকলৰ প্ৰতীক। নাৰিকলৰ গাখীৰ (কাৰাম্বিয়া) কেডিয়াক পাণ্ডী অৰ্থাৎ বুদ্ধিজীৱী, শিক্ষক, কবি আৰু লেখকৰ প্ৰতীক। জলকীয়া (লাডো) আলিম উলামাত অৰ্থাৎ ধৰ্মগুৰু, উলামা আৰু ধৰ্মীয় নেতাসকলৰ প্ৰতীক। জলকীয়াৰ জলা শ্বৰিয়াৰ প্ৰতীক। মচলাৰ মিশ্ৰণটো (পেমাচাক) মিনাংকাবাও সমাজৰ বাকী অংশৰ প্ৰতীক। 

মিনাংকাবাও পৰম্পৰাত ৰেনডাং হৈছে পৰম্পৰাগত মিনাং অনুষ্ঠানত বিশেষ অনুষ্ঠানৰ বাবে এক প্ৰয়োজনীয় ব্যঞ্জন। জন্ম অনুষ্ঠানৰ পৰা চুন্নত, বিবাহ, কোৰআন পাঠ, আৰু ঈদ উল-ফিতৰ আৰু ঈদ-উল-আধাৰ দৰে ধৰ্মীয় উৎসৱত ই অপৰিহাৰ্য। &lt;ref&gt;{{cite book |last=Albala |first=Ken |title=Food Cultures of the World Encyclopedia |url=https://books.google.com/books?id=NTo6c_PJWRgC&amp;q=muslim+in+indonesia+celebrate+eid+al-fitr&amp;pg=RA2-PA104 |access-date=1 July 2013 |year=2011 |publisher=ABC-CLIO |volume=1 |isbn=9780313376269 |page=109}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:খাদ্য]]
[[শ্ৰেণী:মাংস]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্য]]</text>
      <sha1>g1nlm08b99dvdnptrrb5gtrlhgw6jy3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সত্যকাম বৰঠাকুৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79269</id>
    <revision>
      <id>453466</id>
      <parentid>444428</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:21:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453466</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12643" sha1="7tx6krbh9tfg6oyxojejnhqbegip0ub" xml:space="preserve">{{notability}}
[[চিত্ৰ:সত্যকাম বৰঠাকুৰ.png|thumb|'''সত্যকাম বৰঠাকুৰ (Satyakam Borthakur)''']]
{{infobox writer
| name =সত্যকাম বৰঠাকুৰ
| image =  
| imagesize = 200px
| alt =
| caption =
| pseudonym =
| birth_name =
| Parents_name = বাবুল বৰঠাকুৰ, বিমলা বৰঠাকুৰ
| birth_year = ১৯৭৬
| birth_place = [[দুলীয়াজান]], [[অসম]]
| death_date =
| death_place =
| occupation =
| nationality = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]]
| ethnicity =
| citizenship = ভাৰতীয়
| language = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]
| education = কটন কলেজৰ পৰা অসমীয়া সাহিত্যত স্নাতকোত্তৰ
| alma_mater =
| period =
| genre =
| subject = সাহিত্য
| movement =
| notableworks =
| partner = ড॰ অম্বালিকা বৰঠাকুৰ
| children = জলনিধিজা আৰু সাৰস্বত
| relatives =
| influences =
| influenced =
| awards =
| signature =
| signature_alt =
| website =
}}

'''সত্যকাম বৰঠাকুৰ''' ({{lang-en|Satyakam Borthaur}}; একাধাৰে কবি, প্ৰবন্ধকাৰ, সম্পাদক, অধ্যাপক ৷&lt;ref&gt;https://in.linkedin.com/in/satyakam-borthakur-a633b311b&lt;/ref&gt; তেখেত বৰ্তমান ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অসমীয়া বিভাগৰ প্ৰাধ্যাপক৷ তেখেতে ইতিমধ্যেই চাৰিখনকৈ কবিতা পুথি প্ৰকাশ কৰিছে আৰু বহুকেইখন প্ৰবন্ধ পুথি লিখি উলিয়াইছে৷&lt;ref&gt;https://www.researchgate.net/profile/Satyakam-Borthakur&lt;/ref&gt; সেইদৰে তেওঁ এঘাৰখনতকৈয়ো অধিক পুথি সম্পাদনা কৰিছে৷ সাহিত্য অকাদেমিৰ অসমীয়া উপদেষ্টা পৰিষদৰ সদস্য হিচাপেও বৰঠাকুৰে সেৱা আগবঢ়াইছিল৷&lt;ref&gt;https://dibru.ac.in/userlist/welcome/profile/66{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==জন্ম আৰু শিক্ষা==
তেখেতৰ জন্ম হয় [[ডিব্ৰুগড়]]ৰ দুলীয়াজান চহৰত ১৯৭৬ চনৰ ২৯ মে তাৰিখে ৷ পিতৃ স্বৰ্গীয় বাবুল বৰঠাকুৰ অইল ইণ্ডিয়া লিমিটেডৰ এগৰাকী কৰ্মচাৰী আছিল৷ মাতৃ বিমলা বৰঠাকুৰ৷ [[দুলীয়াজান]]ৰ উপকণ্ঠ মধুপুৰ তিনিআলি প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰাৰ পাছত টিপলিংঘাট উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হয়৷ তাৰ পাছত [[দুলীয়াজান মহাবিদ্যালয়]]ৰ পৰা উচ্চতৰ মাধ্যমিক আৰু স্নাতক ডিগ্ৰী গ্ৰহণ কৰে৷ ১৯৯৮ চনত তেওঁ গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনত কটন মহাবিদ্যালয়ৰপৰা স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী গ্ৰহণ কৰে৷&lt;ref&gt;https://in.linkedin.com/in/satyakam-borthakur-a633b311b&lt;/ref&gt; তাৰ পাছত ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অসমীয়া বিভাগৰ প্ৰাধ্যাপক [[নৱকুমাৰ সন্দিকৈ]]ৰ তত্ত্বাৱধানত ‘‘চৈয়দ আব্দুল মালিকৰ উপন্যাসৰ নাৰী চৰিত্ৰঃ এক সমীক্ষাত্মক অধ্যয়ন’’ শীৰ্ষক বিষয়ত ২০০৫ চনত পি.এইচ.ডি. ডিগ্ৰী গ্ৰহণ কৰে৷

==বৃত্তি==
তেওঁ সহকাৰী অধ্যাপক হিচাপে ২০০০ চনত দুলীয়াজান মহাবিদ্যালয়ত কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰি ২০০৯ চনত ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অসমীয়া বিভাগৰ ৰীডাৰ হিচাপে যোগদান কৰে৷ ২০১৬ চনত একেটা বিভাগতে তেওঁ প্ৰাধ্যাপক ৰূপে নিযুক্ত হয়৷ তেওঁ ২০২১ চনলৈকে বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ সাংবাদিকতা আৰু গণসংযোগ বিভাগৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত সঞ্চালক আৰু অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব পালন কৰি আহিছিল&lt;ref&gt;{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=https://dibru.ac.in/userlist/welcome/profile/66 |access-date=2022-03-02 |archivedate=2022-03-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220302064602/https://dibru.ac.in/userlist/welcome/profile/66 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==সামাজিক জীৱন==
শিক্ষকতাৰ লগতে তেওঁ ‘অসমীয়া প্ৰতিদিন’ কাকতৰ সংবাদ সেৱাৰ সৈতেও কিছুদিন জড়িত আছিল৷ তেওঁৰ লেখা [[গৰীয়সী]], [[সাতসৰী]], [[প্ৰকাশ]], [[প্ৰান্তিক]], [[অসমীয়া প্ৰতিদিন]], [[দৈনিক জনমভূমি]], [[আমাৰ অসম]], [[জনসাধাৰণ]] (অধুনালুপ্ত), [[The Assam Tribune]] আদি কাকত-আলোচনীত প্ৰকাশ পাই আহিছে৷&lt;ref&gt;https://in.linkedin.com/in/satyakam-borthakur-a633b311b&lt;/ref&gt; তদুপৰি তেওঁৰ গৱেষণাপত্ৰ ভালেমান ৰাষ্ট্ৰীয় তথা আন্তৰাষ্ট্ৰীয় মানসম্পন্ন গৱেষণাপত্ৰত প্ৰকাশ পাই আহিছে৷ তেওঁ ইতিমধ্যে দেশৰ আগশাৰীৰ অনুষ্ঠান যেনে- দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়, মুম্বাই বিশ্ববিদ্যালয়, ইষ্টাৰ্ণ জ‘নেল কালচাৰেল চেণ্টাৰ (ক’লকাতা), নালচাৰ (হায়ৰাবাদ), সাহিত্য অকাদেমি আদিত বিদ্যায়তনিক অনুষ্ঠানৰ সমল ব্যক্তি হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰাৰ উপৰি এথেন্স ইনষ্টিটিউত ফ’ৰ এচুকেচন এণ্ড ৰিচাৰ্চৰ আমন্ত্ৰণক্ৰমে ২০০৯ চনত এথেন্সত অনুষ্ঠিত বিদ্যায়তনিক আলোচনাচক্ৰত ভাষণ প্ৰদান কৰে৷ তদুপৰি বিদ্যায়তনিক অধ্যয়নৰ বাবে বাংলাদেশ ভ্ৰমণ কৰে৷ এথেন্স ইনষ্টিটিউত ফ’ৰ এচুকেচন এণ্ড ৰিচাৰ্চৰ বিদ্যায়তনিক সদস্য আৰু সাহিত্য অকাদেমিৰ অসমীয়া উপদেষ্টা পৰিষদৰ সদস্য হিচাপেও সেৱা আগবঢ়াইছিল৷&lt;ref&gt;https://dibru.ac.in/userlist/welcome/profile/66{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যৰাজি==
*নষ্ট সময়ৰ কথা (কাব্যগ্ৰন্থ, ১৯৯৮)
*বৰ সহজতে এটা ঋতুৰ প্ৰেমত পৰিব পাৰি (কাব্যগ্ৰন্থ, ২০০২)
*মোক তুমি আকাশৰ দৰে আৱৰি আছা (কাব্যগ্ৰন্থ, ২০০৫)
*মৃত্যুমহাকাব্যিক (ভিন্ন গদ্য, ২০০৬)
*শোক বৰষুণ (কাব্যগ্ৰন্থ, ২০০৮)
*চৰিত্ৰহীনা কপাহী আৰু অন্যান্য প্ৰসংগ (সাহিত্য বিষয়ক প্ৰবন্ধ, ২০০৮)
*জাতীয়তাবাদৰ জহন্নামযাত্ৰা (সমকাল বিষয়ক প্ৰবন্ধ, ২০০৮)
*শংকৰদেৱৰ নাটঃ বিশ্লেষণাত্মক অধ্যয়ন (শংকৰদেৱৰ কেউখন নাটৰ পূৰ্ণাংগ আলোচনা সম্বলিত গ্ৰন্থ, ২০১৪)
*বিৰিঞ্চি কুমাৰ বৰুৱা (১৯৯৮)
*Syed Abdul Malik (২০১৭)
* অসমীয়া কবিতাৰ ইতিবৃত্ত(ধ্ৰুপদী যুগ), পূৰ্বাঞ্চল প্ৰকাশ, গুৱাহাটী,২০২৩ চন।

==সম্পাদিত গ্ৰন্থ==
*লাহৰী পঁজাৰ বন্তি হিতেশ্বৰ নেওগ (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, সাহিত্য অকাদেমি, ২০০৭)
*পাৰিজাত হৰণ নাট (২০০৮)
*ভোজনবিহাৰ নাট (২০০৮)
*আধুনিক অসমীয়া সাহিত্যত শংকৰদেৱৰ সংগ্ৰহণ (সাহিত্য অকাদেমি, ২০০৮)
*অসমীয়া সাহিত্যঃ পটভূমি আৰু বৈশিষ্ট্য (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, ২০০৮)
*প্ৰজ্ঞাৰ সাধক ড॰ নগেন শইকীয়া (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, ২০০৮)
*সীমাৰ পৰিধি ভাঙি কবিতা (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, ২০১০)
*অসমীয়া লোকনাট্য আৰুঅংকীয়া ভাওনা (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, সাহিত্য অকাদেমি, ২০১০)
*মিত্ৰদেৱ মহন্ত ৰচনাৱলী (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, ২০১৩)
*বেজবৰুৱা সমগ্ৰ (১৪টা খণ্ড) (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, ২০১৫)
*আনিছ উজ্‌ জামানৰ নিৰ্বাচিত কবিতা, ২০১৬&lt;ref&gt;https://www.scientiabooks.in/product/anis-uz-zamanor-nirbachita-kabita-%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%9B-%E0%A6%89%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E2%80%8C-%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%B0-%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A7%B0%E0%A7%8D/&lt;/ref&gt;
*আধুনিক অসমীয়া গদ্যঃ জোনাকীৰ পৰা জয়ন্তীলৈ (যুটীয়াভাৱে সম্পাদনা, সাহিত্য অকাদেমি, ২০২১)

==সম্পাদিত গৱেষণা প্ৰকল্প==
*A Comparative Study on the Cultural life of the Bangladeshi Immigrants of Assam and their Ancestors”, Under Area Studies Programme of UGC
*A Study on the history of Assamese Poetry’’ (Charyapada to Arunodoi) (Sponsored by UGC)

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া সাহিত্যিক]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া শিক্ষাবিদ]]</text>
      <sha1>7tx6krbh9tfg6oyxojejnhqbegip0ub</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আৰতি ৰাণা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79933</id>
    <revision>
      <id>453580</id>
      <parentid>353518</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:12:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453580</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10179" sha1="3f49e8ngfirjt5lcdb0ybw3g04ctxhm" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = আৰতি ৰাণা
| image =
| alt = 
| caption = ২০২২ চনত ৰাণা
| birth_date = {{circa|১৯৭৬}}
| birth_place = 
| occupation = উদ্যোগী
| years_active = 
| known_for = মহিলাৰ আত্মসহায়ক গোট
}}
'''আৰতি ৰাণা''' (জন্ম: ১৯৭৬) এগৰাকী ভাৰতীয় উদ্যোগী। তেওঁ সহকৰ্মী থাৰু মহিলাসকলক হস্তশিল্প নিৰ্মাণ আৰু বিক্ৰী কৰিবলৈ গোট স্থাপন কৰাত সহায় কৰে। তেখেতৰ এই কামৰ প্ৰতি সন্মান জনাই ২০২২ চনত ভাৰত চৰকাৰে তেওঁক ২০২০ চনৰ নাৰী শক্তি পুৰস্কাৰ প্ৰদান কৰে। এই বঁটা ভাৰতৰ মহিলাসকলৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা। ৰাণাই নিজ গাৱঁৰ বিদ্যালয়ত অষ্টম শ্ৰেণীলৈকে অধ্যয়ন কৰিছিল। তেওঁ দুধৱা ব্যাঘ্ৰ সংৰক্ষিত অঞ্চলৰ চাৰিওফালে থকা তেৰাই অঞ্চলত জনবসতি থকা থাৰু জনজাতিৰ অন্তৰ্গত। ইণ্টিগ্ৰেটেড ট্ৰাইবেল ডেভেলপমেণ্ট প্ৰজেক্ট (আইটিডিপি)ৰ প্ৰকল্প বিষয়া উমেশ কুমাৰ সিঙৰ মতে, &quot;আৰতি ৰাণা কাৰ্পেট, বাস্কেট, বেগ, সজ্জাৰ টুকুৰা আদিকে ধৰি হস্তশিল্পৰ সামগ্ৰী তৈয়াৰ কৰাত নিপুণ আৰু তেওঁৰ শৈল্পিক দক্ষতা আৰু সৃজনশীলতাই সকলোকে আকৰ্ষিত কৰে।&quot; 

কিন্তু আৰম্ভণিতে, আৰতিয়ে বিপণনৰ সমস্যাৰ বাবে হস্তশিল্প দক্ষতাৰ জৰিয়তে জীৱিকা অৰ্জন কৰিবলৈ যথেষ্ট অসুবিধাৰ সন্মুখীন হ'ব লগা হৈছিল। 

==কেৰিয়াৰ==
আৰতি ৰাণাৰ জন্ম আনুমানিক ১৯৭৬ চনত হৈছিল বুলি জনা যায়। তেওঁ থাৰু আৰু দুধৱা ব্যাঘ্ৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ ওচৰৰ তেৰাই আৰু নেপালৰ সীমান্তত অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref name=&quot;HT&quot;&gt;{{cite news |title=President fetes Kheri tribal woman with Nari Shakti Award |url=https://www.hindustantimes.com/cities/others/president-fetes-kheri-tribal-woman-with-nari-shakti-award-101646759597517.html |access-date=9 March 2022 |work=Hindustan Times |date=8 March 2022 |language=en |archive-date=9 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220309004841/https://www.hindustantimes.com/cities/others/president-fetes-kheri-tribal-woman-with-nari-shakti-award-101646759597517.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য জীৱিকা অভিযানৰ অধীনত তেওঁ থলুৱা সামগ্ৰীৰে কাৰ্পেট, বাস্কেট আৰু বেগৰ দৰে সামগ্ৰী তৈয়াৰ কৰিবলৈ ''গৌতম আত্মসহায়ক গোট'' স্থাপন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;HT&quot; /&gt; দলটোৱে সাধাৰণতে মুঞ্জ ঘাঁহ আৰু মৰাপাটৰ দৰে সামগ্ৰীৰে কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;BT&quot;&gt;{{cite news |title='Vocal for Local': UPIDR helps local women weavers, artisans gain global exposure |url=https://www.businesstoday.in/latest/economy/story/vocal-for-local-upidr-helps-local-women-weavers-artisans-gain-global-exposure-318408-2022-01-09 |access-date=9 March 2022 |work=Business Today |date=9 January 2022 |language=en |archive-date=10 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033422/https://www.businesstoday.in/latest/economy/story/vocal-for-local-upidr-helps-local-women-weavers-artisans-gain-global-exposure-318408-2022-01-09 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;HT-skilled&quot;&gt;{{cite news |title=Skilled artisans who don't know where to sell products |url=https://www.pressreader.com/india/hindustan-times-lucknow/20180210/281556586285709 |access-date=9 March 2022 |work=Hindustan Times |date=10 February 2019}}&lt;/ref&gt;
[[File:Tharu handicraft work in progress in Gabroula village of Uttar Pradesh.jpg|left|thumb|থাৰু হাথ কাৰ্য ঘৰেলু উদ্যোগৰ কৰ্মী]]

২০১৬ চনলৈ, ৰাণাই প্ৰায় ৮০টা আত্মসহায়ক গোটৰ প্ৰায় ৮০০ থাৰু মহিলাক হস্তশিল্পৰ প্ৰশিক্ষণ দিছিল।&lt;ref name=&quot;HT-2016&quot;&gt;{{cite news |title=Meet Rani Laxmi Bai awardees, the women who won't give up |url=https://www.hindustantimes.com/noida/honouring-women-by-empowering-them/story-BsbP55yMMynxwqId7Le13I.html |access-date=9 March 2022 |work=Hindustan Times |date=9 March 2016 |language=en |archive-date=30 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201030090133/https://www.hindustantimes.com/noida/honouring-women-by-empowering-them/story-BsbP55yMMynxwqId7Le13I.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁলোকৰ যৌথ প্ৰচেষ্টাত ব্যৱসায় সম্প্ৰসাৰিত হয়, আৰু ২০২২ চনৰ ভিতৰ তেওঁ হস্তশিল্প তৈয়াৰ কৰিবলৈ শ শ মহিলাক নিযুক্তি দিয়ে।&lt;ref name=&quot;HT&quot; /&gt; ৰাণা আত্মসহায়ক গোট ''থাৰু হাথ কাৰ্য ঘৰেলু উদ্যোগ''ৰ সভানেত্ৰী আছিল। তেওঁলোকৰ এই গোটটোৰ তাঁতশালবোৰ অধিক দক্ষ কৰাৰ বাবে ৱৰ্ল্ড ৱাইড ফাণ্ড ফৰ নেচাৰৰ পৰা সহায় লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;IE&quot;&gt;{{cite news |title=Women weavers from Dudhwa Tiger Reserve profit from technological interventions for their looms |url=https://indiaeducationdiary.in/women-weavers-from-dudhwa-tiger-reserve-profit-from-technological-interventions-for-their-looms/ |access-date=9 March 2022 |work=India Education |date=2 February 2021 |archive-date=15 June 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210615070851/https://indiaeducationdiary.in/women-weavers-from-dudhwa-tiger-reserve-profit-from-technological-interventions-for-their-looms/ |url-status=live |archivedate=15 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210615070851/https://indiaeducationdiary.in/women-weavers-from-dudhwa-tiger-reserve-profit-from-technological-interventions-for-their-looms/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনত থাৰু ঐতিহ্যৰ বিষয়ে পৰ্যটকসকলক অৱগত কৰিবলৈ আৰু স্থানীয় সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰিবলৈ দুধৱা ব্যাঘ্ৰ সংৰক্ষিত অঞ্চলত এটা দৰ্শনাৰ্থী কেন্দ্ৰ নিৰ্মাণ কৰা হ'ব বুলি ঘোষণা কৰা হৈছিল। ৰাণা এই প্ৰকল্পটোৰ অন্যতম সমন্বয়ক আছিল।&lt;ref name=&quot;ToI&quot;&gt;{{cite news |last1=Singh |first1=Kanwardeep |title=Now, enjoy rich Tharu tradition, food near Dudhwa Tiger Reserve |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bareilly/now-enjoy-rich-tharu-tradition-food-near-dudhwa-tiger-reserve/articleshow/72971458.cms |access-date=9 March 2022 |work=The Times of India |date=26 December 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==বঁটা আৰু স্বীকৃতি==
ৰাণাৰ প্ৰচেষ্টাৰে আৰম্ভহোৱা এই থলুৱা সামগ্ৰীৰ উদ্যোগটোক ২০১৬ চনত ৰাণী লক্ষ্মীবাই সাহসিকতা বঁটা আৰু গ্ৰাম্য স্বৰাজ বঁটাৰে স্বীকৃতি দিয়া হৈছিল। &lt;ref name=&quot;HT&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;HT-2016&quot;/&gt;

২০২২ চনৰ আন্তৰ্জাতিক মহিলা দিৱসত ৰাণাই নাৰী শক্তি পুৰস্কাৰ লাভ কৰে,&lt;ref name=&quot;HT&quot; /&gt; তেওঁৰ সামাজিক উদ্যোগৰ স্বীকৃতিস্বৰূপে ২০২০ বৰ্ষৰ বাবে ভাৰতৰ মহিলাসকলৰ বাবে এয়া আছিল সৰ্বোচ্চ বঁটা&lt;ref name=timesofi/&gt;। ভাৰতত দেখা দিয়া কভিড-১৯ মহামাৰীৰ বাবে এই বঁটা প্ৰদান অনুষ্ঠানটো পিছুৱাই দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=timesofi&gt;{{Cite news |last1=Rumi |first1=Faryal |title=Bhojpur Entrepreneur Among 29 Feted |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/patna/bhojpur-entrepreneur-among-29-feted/articleshow/90088304.cms |access-date=9 March 2022 |work=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:নাৰী শক্তি পুৰস্কাৰ বিজয়ী]]</text>
      <sha1>3f49e8ngfirjt5lcdb0ybw3g04ctxhm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শোভিতা ধূলিপালা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>80966</id>
    <revision>
      <id>453460</id>
      <parentid>451324</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:43:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25813" sha1="i1320z65t3f8e0yq6rn3segr3ngf6ui" xml:space="preserve">{{Infobox actor
|name = শোভিতা ধূলিপালা&lt;/br&gt;Sobhita Dhulipala 
|image = Sobhita Dhulipala at Kaalakaandi press conference.jpg
|caption = ২০১৮ চনত ''কালাকান্দি''ৰ এক অনুষ্ঠানত ধূলিপালা
|birth_date = {{birth date and age|1992|5|31|df=y}}
|birth_place = তেনালি, [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]], ভাৰত
|residence =
|occupation = {{hlist|অভিনেত্ৰী|মডেল}}
|awards = মিছ আৰ্থ ইণ্ডিয়া ২০১৩
|notable_works = Made in Heaven
|eye_color =
|hair_color =
|years_active = ২০১২–বৰ্তমান
}}
'''শোভিতা ধূলিপালা''' ({{lang-en|Sobhita Dhulipala}}; জন্ম: ৩১ মে' ১৯৯২) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী আৰু মডেল যিয়ে প্ৰধানকৈ [[হিন্দী]], [[মালয়ালম]] আৰু [[তেলেগু]] ছবিত কাম কৰে। তেওঁ ''ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ২০১৩'' প্ৰতিযোগিতাত ''ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া আৰ্থ ২০১৩''ৰ খিতাপ জয় কৰে আৰু ''মিছ আৰ্থ ২০১৩''ত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। &lt;ref&gt;{{cite news |title=Miss India Diaries: I planted 30 saplings on World Environment Day, says Sobhita! - Beauty Pageants - Indiatimes |url=https://beautypageants.indiatimes.com/news/Miss-India-Diaries-I-am-representing-India-at-Miss-Earth-says-Sobhita/articleshow/20456753.cms |access-date=11 January 2021 |work=Femina Miss India |date=6 June 2013 |archivedate=24 April 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190424152543/https://beautypageants.indiatimes.com/news/Miss-India-Diaries-I-am-representing-India-at-Miss-Earth-says-Sobhita/articleshow/20456753.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

ধূলিপালাই [[অনুৰাগ কাশ্যপ]]ৰ থ্ৰিলাৰ ছবি ৰমন ৰাঘৱ ২.০ (২০১৬)ত আত্মপ্ৰকাশ কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত তেওঁ তেলেগু চোৰাংচোৱা ছবি ''গুডচাৰী'' (২০১৮) আৰু আমাজন ভিডিঅ’ৰ Series ''মেড ইন হেভেন'' (২০১৯)ত অভিনয় কৰে। &lt;ref&gt;{{cite news |last1=IANS |title=Anurag Kashyap is all praises for 'Raman Raghav 2.0' actress Sobhita Dhulipala |url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/bollywood-anurag-kashyap-raman-raghav-2-0-actress-sobhita-dhulipala-praise-336589 |access-date=11 January 2021 |work=www.indiatvnews.com |date=26 June 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title='Made in Heaven' trailer: Big fat weddings and secrets in Amazon Prime Original series |url=https://scroll.in/reel/913222/made-in-heaven-trailer-zoya-akhtar-amazon-prime-video-web-series |access-date=11 January 2021 |work=Scroll.in |date=14 February 2019}} before bagging the female lead role in the [[Malayalam cinema|Malayalam]] biopic ''[[Kurup (film)|Kurup]]'' alongside [[Dulquer Salmaan]].&lt;/ref&gt;
==প্ৰাথমিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
১৯৯২ চনৰ ৩১ মে'ত &lt;ref&gt;{{Cite web|last=Chakraborty|first=Juhi|date=17 October 2020|title=Sobhita Dhulipala: All difficulties lead us to some learning, so what's the point in crying?|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/sobhita-dhulipala-all-difficulties-lead-us-to-some-learning-so-what-s-the-point-in-crying/story-U29io4PlipHhLl6A58p1IO.html|url-status=live|access-date=28 July 2021|website=Hindustan Times|quote=the 28-year-old asks}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Upadhye|first=Aishwarya|date=13 January 2020|title=I am an artist in service of the story: Sobhita Dhulipala|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/entertainment/i-am-an-artist-in-service-of-the-story-sobhita-dhulipala/article30556559.ece|access-date=28 July 2021|issn=0971-751X|quote=says the 27-year-old actress}}&lt;/ref&gt; ভাৰতৰ [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]]ৰ তেনালিত এটি তেলেগু ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত শোভিতা ধূলিপালাৰ জন্ম হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/No-matter-where-I-am-I-will-be-a-Telugu-ammayi-who-craves-pappu-annam-Sobhita-Dhulipala/articleshow/53284591.cms|title=No matter where I am, I will be a Telugu ammayi, who craves pappu-annam: Sobhita Dhulipala|archive-url=https://web.archive.org/web/20160724204750/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/No-matter-where-I-am-I-will-be-a-Telugu-ammayi-who-craves-pappu-annam-Sobhita-Dhulipala/articleshow/53284591.cms|work=The Times of India|archive-date=24 July 2016|access-date=26 October 2020|date=19 July 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Salvadore |first1=Sarah |title=I embody the spirit of Vizag: Sobhita Dhulipala - Beauty Pageants - Indiatimes |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/i-embody-the-spirit-of-vizag-sobhita-dhulipala/articleshow/19194670.cms |access-date=22 March 2021 |work=Femina Miss India |date=26 March 2013 |archivedate=27 November 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201127151400/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/I-embody-the-spirit-of-Vizag-Sobhita-Dhulipala/articleshow/19194670.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে শোভিতা ধূলিপালা বিশাখাপট্টনমতহে ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Praveen |first1=Priyanka |title=Sobhita Dhulipala's journey: From Vizag to Bollywood |url=http://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/300616/from-vizag-to-bollywood.html |access-date=22 March 2021 |work=Deccan Chronicle |date=30 June 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt; পৰৱৰ্তী সময়ত চলচ্চিত্ৰত কেৰিয়াৰ গঢ়াৰ উদ্দেশ্যে আৰু নিজৰ শিক্ষা জীৱন আগুৱাই নিয়াৰ লক্ষ্যৰে শোভিতাই মুম্বাই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এইচ আৰ কলেজ অৱ কমাৰ্চ এণ্ড ইকনমিক্সত নামভৰ্তি কৰে আৰু মুম্বাইলৈ গুচি আহে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Gaikwad |first1=Pramod |title=I want to try everything, says Raman Raghav 2.0 actor Sobhita Dhulipala |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/i-want-to-try-everything-says-raman-raghav-2-0-actor-sobhita-dhulipala-2877321/ |access-date=22 March 2021 |work=The Indian Express |date=26 June 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Upadhye|first=Aishwarya|date=13 January 2020|title=I am an artist in service of the story: Sobhita Dhulipala|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/entertainment/i-am-an-artist-in-service-of-the-story-sobhita-dhulipala/article30556559.ece|access-date=28 July 2021|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;শোভিতা [[ভাৰতনাট্যম]] আৰু [[কুচিপুড়ি]]ৰো এগৰাকী প্ৰশিক্ষিত শাস্ত্ৰীয় নৃত্যশিল্পী।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Gaikwad |first1=Pramod |title=I want to try everything, says Raman Raghav 2.0 actor Sobhita Dhulipala |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/i-want-to-try-everything-says-raman-raghav-2-0-actor-sobhita-dhulipala-2877321/ |access-date=22 March 2021 |work=The Indian Express |date=26 June 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Upadhye|first=Aishwarya|date=13 January 2020|title=I am an artist in service of the story: Sobhita Dhulipala|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/entertainment/i-am-an-artist-in-service-of-the-story-sobhita-dhulipala/article30556559.ece|access-date=28 July 2021|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

==কেৰিয়াৰ==
===ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া===
ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়াৰ ক্ষেত্ৰীয় প্ৰতিযোগিতা ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া চাউথ ২০১৩ৰ খিতাপ জয় কৰাৰ পিছত ধূলিপালাই ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়াৰ ৫০তম বৰ্ষৰ &quot;শীৰ্ষ ২৩&quot;ৰ ভিতৰত অটো-এণ্ট্ৰি লাভ কৰে আৰু প্ৰথম ৰানাৰ্ছ আপ হিচাপে পৰিগণিত হয়। ইয়াৰ উপৰি 'মিছ ষ্টাইলিছ কেশ', 'মিছ এডভেঞ্চাৰছ' আৰু 'মিছ ফেশ্বন আইকন', 'মিছ টেলেণ্ট', 'মিছ ডিজিটেল ডিভা'ৰ সন্মান লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছত ২০১৩ চনৰ 'মিছ আৰ্থ'ত ভাৰতক শোভিতাই প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল যদিও শীৰ্ষ ২০ ৰ ভিতৰত স্থান লাভ কৰিব নোৱাৰিলে। তেওঁ 'কিংফিচাৰ কেলেণ্ডাৰ ২০১৪'তো অভিনয় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kingfishercalendar.com/2014/june.aspx&quot;Sobhita|title=Sobhita Dhulipala|work=Dhulipala-Kingfsher Calendar|access-date=22 March 2021}}{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

===অভিনয় জীৱন===
২০১৬ চনত অনুৰাগ কাশ্যপৰ ৰমন ৰাঘৱ ২.০ ছবিৰে ধূলিপালাই চলচ্চিত্ৰৰ জগতত আত্মপ্ৰকাশ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Ganguly |first1=Nivedita |title=Sobhita's dream debut in 'Raman Raghav 2.0' |url=https://www.thehindu.com/features/metroplus/Sobhita%E2%80%99s-dream-debut-in-%E2%80%98Raman-Raghav-2.0%E2%80%99/article14317411.ece |access-date=22 March 2021 |work=The Hindu |date=13 May 2016 |language=en-IN}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পিছতে অৰ্থাৎ ২০১৬ চনৰ জুলাই মাহত কাশ্যপৰ প্ৰডাকচন কোম্পানী ফেণ্টম ফিল্মছৰ সৈতে তেওঁ তিনিখন ছবিৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=IANS |title=Anurag Kashyap's faith in me valuable: Sobhita Dhulipala |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/anurag-kashyap-s-faith-in-me-valuable-sobhita-dhulipala/story-pObKCJvHqtiRc2KItoRIrL.html |access-date=22 March 2021 |work=Hindustan Times |date=3 September 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Raman Raghav 2.0 actor Sobhita Dhulipala and Phantom Films sign three-film deal |url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/sobhita-dhulipala-three-film-deal-phantom-deals-raman-raghav-2-0-anurag-kashyap-329077-2016-07-13 |access-date=16 September 2019 |work=India Today |date=13 July 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt; 'ৰমন ৰাঘৱ' ছবিখন 'কান চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱ ২০১৬'ত পৰিচালকৰ পষেকত প্ৰিমিয়াৰ কৰা হৈছিল, য’ত সমালোচকসকলে তেওঁক শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনয়ৰ বাবে মনোনীত কৰিছিল। ২০১৬ চনৰ আগষ্টৰ আৰম্ভণিতে অক্ষত ভাৰ্মাৰ পৰিচালনাত 'কালাকান্দি' আৰু ৰাজা মেননৰ পৰিচালনাত 'চেফ' নামৰ দুখন ছবিত চুক্তিবদ্ধ হয়, দুয়োখন ছবিতে [[ছয়ফ আলী খান]]ৰ বিপৰীতে তেওঁ অভিনয় কৰে। &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Lakshmi |first1=V |title=Sobhita Dhulipala bags her next Bollywood project - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Sobhita-Dhulipala-bags-her-next-Bollywood-project/articleshow/53541131.cms |access-date=3 February 2021 |work=The Times of India |date=28 January 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Coutinho |first1=Natasha |title=Saif's finally found his close buddy |url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/entertainment/bollywood/Saifs-finally-found-his-close-buddy/articleshow/55504526.cms |access-date=3 February 2021 |work=Mumbai Mirror |date=19 November 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত ধূলিপালাই আদিভি ছেশ অভিনীত প্ৰথম তেলেগু ছবি ''গুডচাৰী''ত অভিনয় কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Kavirayani |first1=Suresh |title=Sobhita Dhulipala all set for a T'town debut |url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/tollywood/040916/sobhita-dhulipala-all-set-for-a-ttown-debut.html |access-date=3 February 2021 |work=Deccan Chronicle |date=4 September 2016 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পিছত তেওঁ এমাজন প্ৰাইমৰ ছিৰিজ ''মেড ইন হেভেন''ৰ অন্যতম মুখ্য চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=IANS |title=Made In Heaven's Sobhita Dhulipala aka Tara becomes breakout star of IMDb |url=https://www.indiatoday.in/television/web-series/story/made-in-heaven-s-sobhita-dhulipala-aka-tara-becomes-breakout-star-of-imdb-1493958-2019-04-04 |access-date=22 March 2021 |work=India Today |date=4 April 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনত তেওঁ চোৰাংচোৱা সংস্থাৰ অপাৰেটিভৰ কাহিনীৰ পটভূমিত (২০১৫ চনৰ চোৰাংচোৱাগিৰি উপন্যাসৰ আধাৰত) নিৰ্মিত ভাৰতীয় কাল্পনিক চোৰাংচোৱা ৱেব থ্ৰিলাৰ ''বাৰ্ড অৱ ব্লাড''ত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। এই ছিৰিজটো [[নেটফ্লিক্স]]যোগে সম্প্ৰচাৰিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Keshri |first1=Shweta |title=Sobhita Dhulipala on Bard of Blood: Did not know my name was changed from Isha Khan to Khanna |url=https://www.indiatoday.in/binge-watch/story/sobhita-dhulipala-on-bard-of-blood-did-not-know-my-name-was-changed-from-isha-khan-to-khanna-1603054-2019-09-25 |access-date=6 October 2019 |work=India Today |date=25 September 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt; ধূলিপালাই মালায়ালম চিনেমাত অভিষেক ঘটায় ২০১৯ চনত। ছবিখন আছিল গীতু মোহনদাছৰ পৰিচালনাৰে ''মুথন''। 
। তেওঁৰ সহযোগী আছিল নিভিন পলি।&lt;ref&gt;{{cite news |title=TIFF 2019: Anurag Kashyap, Nivin Pauly, Sobhita Dhulipala attend world premiere of Moothon- Entertainment News, Firstpost |url=https://www.firstpost.com/entertainment/tiff-2019-anurag-kashyap-nivin-pauly-sobhita-dhulipala-attend-world-premiere-of-moothon-7327641.html |access-date=18 September 2019 |work=Firstpost |date=12 September 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Was blown away by 'Moothon' script: Sobhita Dhulipala |url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2019/aug/19/was-blown-away-by-moothon-script-sobhita-dhulipala-2020781.html |access-date=18 September 2019 |work=The New Indian Express |date=19 August 2019}}&lt;/ref&gt; দুলকুৰ ছালমান অভিনীত ''কুৰূপ'' ছবিখনতো তেওঁ অভিনয় কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sobhita Dhulipala joins Kurup |url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/kollywood/180919/sobhita-dhulipala-joins-kurup.html |access-date=18 September 2019 |work=Deccan Chronicle |date=18 September 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২১ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ধূলিপালাই ছাশী কিৰণ টিক্কাৰ পৰিচালনাত নিৰ্মিত হিন্দী-তেলেগু জীৱনীমূলক ছবি ''মেজৰ''ৰ বাবে চিত্ৰগ্ৰহণ আৰম্ভ কৰে, য’ত আদিভি ছেশে শীৰ্ষ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Sobhita Dhulipala starts first shoot of 2021|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2021/jan/03/sobhita-dhulipala-starts-first-shoot-of-2021-2244822.html|access-date=29 January 2021|work=The New Indian Express|date= 3 January 2021}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী==
=== Films ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Key
| style=&quot;background:#ffc; &quot;| {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
| Denotes films that have not yet been released
|}

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! scope=&quot;col&quot;| Year
! scope=&quot;col&quot;| Title
! scope=&quot;col&quot;| Role(s)
! scope=&quot;col&quot;| Language(s)
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | Notes
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{Tooltip|Ref.|References}}
|-
| 2016 || ''[[Raman Raghav 2.0]]'' || Smrutika Naidu || rowspan=&quot;3&quot; |[[Hindi]] || || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/raman-raghav-2-0-sobhita-dhulipala-debutante-anurag-kashyap-16262-2016-06-25|title=Raman Raghav 2.0 debutante Sobhita Dhulipala: I would describe my character as a domesticated wolf|website=India Today|date=25 January 2016|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2017 || ''[[Chef (2017 film)|Chef]]'' || Vinnie || || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/content/636899/meet-chef-town.html|title=Meet the new 'chef' in town|website=Deccan Herald|date=8 October 2017|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|2018 || ''[[Kaalakaandi]]'' || Tara || || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/sobhita-dhulipala-on-kaalakaandi-i-am-able-to-do-films-that-i-would-watch-and-wouldnt-mock-4261665.html|title=Sobhita Dhulipala on Kaalakaandi: 'I am able to do films that I would watch and wouldn't mock'|website=Firstpost|date=16 December 2017|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Goodachari]]'' || Sameera Rao / Sameera Sheikh{{efn|name=character}} || [[Telugu language|Telugu]] || || &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/sobhita-dhulipala-discusses-goodachari-and-her-unconventional-film-choices/article24572601.ece|title=Sobhita Dhulipala: I am a nerd and a recluse|website=The Hindu|date=1 August 2018|access-date=10 February 2020|last1=Chowdhary|first1=Y. Sunita}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|2019 || ''[[Moothon]]'' || Rosy || [[Malayalam]] || || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2019/aug/19/was-blown-away-by-moothon-script-sobhita-dhulipala-2020781.html|title=Was blown away by 'Moothon' script: Sobhita Dhulipala|website=The New Indian Express|date=19 August 2019|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[The Body (2019 film)|The Body]]'' || Maya Verma || rowspan=&quot;2&quot; | Hindi || || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/sobhita-dhulipala-on-why-her-the-body-co-star-emraam-hashmi-is-so-millennial/story-t75OSQs9dzTsjFyZKeXF9M.html|title=Actor Sobhita Dhulipala shares she had fun working with Emraan Hashmi in Jeethu Joseph's upcoming directorial The Body|website=Hindustan Times|date=25 July 2018|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020 || ''[[Ghost Stories (2020 film)|Ghost Stories]]'' || Neha ||Anurag Kashyap's Segment || &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/i-am-an-artist-in-service-of-the-story-sobhita-dhulipala/article30556559.ece|title=I am an artist in service of the story: Sobhita Dhulipala|website=The Hindu|date=13 January 2020|access-date=10 February 2020|last1=Upadhye|first1=Aishwarya}}&lt;/ref&gt;
|-
|2021 
|''[[Kurup (film)|Kurup]]''|| Sharada Kurup (Sharadamma)|| Malayalam |||| &lt;ref&gt;{{cite news |title=Dulquer Salmaan calls it a wrap for his upcoming film, 'Kurup', shares a heartfelt note - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/dulquer-salmaan-calls-it-a-wrap-for-his-upcoming-film-kurup-shares-a-heartfelt-note/articleshow/74295895.cms |access-date=22 December 2020 |work=The Times of India |date=25 February 2020 |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;5&quot;|2022 || {{Pending film|[[Ponniyin Selvan: I|Ponniyin Selvan 1]]}} || Vaanathi ||Tamil || Post-Production ||
|-
| {{Pending film|Sitara}} || {{TBA}} || Hindi || Completed || &lt;ref&gt;{{cite news |title=Sobhita Dhulipala wraps up Vandana Kataria's film Sitara in Kerala, announces on Twitter|url=https://www.firstpost.com/entertainment/sobhita-dhulipala-wraps-up-vandana-katarias-film-sitara-in-kerala-announces-on-twitter-9129721.html|access-date=11 January 2021 |work=Firstpost |date=20 December 2020 |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; {{Pending film|[[Major (film)|Major]]}} 
| rowspan=&quot;2&quot;| Pramoda 
| Telugu 
|rowspan=&quot;2&quot;| Bilingual Film; Post-Production 
|rowspan=&quot;2&quot;| &lt;ref&gt;{{cite news |title=Sobhita Dhulipala lands a role in 'Major' opposite Adivi Sesh |url=https://www.thenewsminute.com/article/sobhita-dhulipala-lands-role-major-opposite-adivi-sesh-119417 |access-date=29 March 2020 |work=The News Minute |date=3 March 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|Hindi
|-
| {{Pending film|[[Monkey Man (film)|Monkey Man]]}} || {{TBA}} || English || American Film; Post-Production || &lt;ref&gt;{{cite magazine |last1=Keshri |first1=Shweta |title=Sobhita Dhulipala to star in Dev Patel's directorial debut Monkey Man |url=https://www.indiatoday.in/movies/hollywood/story/sobhita-dhulipala-to-star-in-dev-patel-s-directorial-debut-monkey-man-1780235-2021-03-17 |access-date=28 April 2022 |magazine=India Today |date=17 March 2021 |language=en}}&lt;/ref&gt;
|}

===Web series===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! scope=&quot;col&quot;| Year
! scope=&quot;col&quot;| Title
! scope=&quot;col&quot;| Role(s)
! scope=&quot;col&quot;| Language(s)
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | Notes
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{Tooltip|Ref.|References}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|2019 || ''[[Made in Heaven (TV series)|Made in Heaven]]'' || Tara Khanna ||[[English language|English]] &amp;&lt;br /&gt; Hindi || [[Amazon Prime Video]] Series || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/television/web-series/story/sobhita-dhulipala-on-success-of-made-in-heaven-the-response-has-been-very-overwhelming-1486729-2019-03-26|title=Sobhita Dhulipala on success of Made In Heaven: The response has been very overwhelming|website=India Today|date=26 March 2019|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Bard of Blood]]'' || Isha Khanna || Hindi || [[Netflix]] Series || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/binge-watch/story/sobhita-dhulipala-on-bard-of-blood-did-not-know-my-name-was-changed-from-isha-khan-to-khanna-1603054-2019-09-25|title=Sobhita Dhulipala on Bard of Blood|website=India Today|date=25 September 2019|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
|2022
|{{pending film|[[The Night Manager (TV series)|The Night Manager]] Remake}}|| TBA || Hindi || Filming || &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/sobhita-dhulipala-joins-aditya-roy-kapur-anil-kapoor-night-manager-reprise-role-elizabeth-debicki/|title=Sobhita Dhulipala joins Aditya Roy Kapur and Anil Kapoor in The Night Manager; to reprise the role of Elizabeth Debicki|work=Bollywood Hungama|date=14 February 2022|access-date=15 February 2022}}&lt;/ref&gt;
|}

==টোকা==
{{notes
| colwidth =
| notes =
{{efn
| name=character
| দুটা বা ততোধিক নামতে শোভিতা ধূলিপালাই একক চৰিত্ৰ ৰূপায়ণ কৰিছে। }}
}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{reflist|30em}}
==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons|Category:Sobhita Dhulipala}}
* {{Facebook|SobhitaDhulipalaOfficial}}
* {{IMDb name|8179407}}

{{S-start}}
{{S-ach}}
{{Succession box
| before= প্ৰাচী মিশ্ৰ
| title= মিছ আৰ্থ ইণ্ডিয়া
| years= ২০১৩
| after= অলংকৃতা সাহাই
}}
{{s-end}}

{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}

{{DEFAULTSORT:শোভিতা ধূলিপালা}}
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় ৱেব ধাৰাবাহিকৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:তেলেগু চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:মালায়ালম চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:তামিল চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী টেলিভিছনৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>i1320z65t3f8e0yq6rn3segr3ngf6ui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্বেৰিল ছেণ্ডবাৰ্গ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82427</id>
    <revision>
      <id>453461</id>
      <parentid>420624</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:51:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453461</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14616" sha1="c2ozaa02yejsobu75bjkqd53zwulxb6" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = শ্বেৰিল ছেণ্ডবাৰ্গ&lt;br /&gt;Sheryl Sandberg
| image              = Sheryl Sandberg World Economic Forum 2013.jpg
| caption            = ২০১৩ চনত ছেণ্ডবাৰ্গ
| birth_name         = শ্বেৰিল কাৰা ছেণ্ডবাৰ্গ
| birth_date         = {{birth date and age|1969|8|28}}
| birth_place        = ৱাশ্বিংটন ডিচি, [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]
| death_date         = 
| death_place        = 
| education          = [[হাৰ্ভাৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়]] (কলা স্নাতক)), ব্যৱসায় প্ৰশাসনত স্নাতকোত্তৰ,MBA
| occupation         = মুখ্য পৰিচালনা বিষয়া, [[মেটা প্লেটফৰ্মছ]] (২০০৮)
| years_active       = ১৯৯১–বৰ্তমান
| net_worth          = ১.৯ বিলিয়ন আমেৰিকীয় ডলাৰ
| boards             = [[ফেচবুক]]&lt;br/&gt;ৱমেন ফৰ ৱমেন ইণ্টাৰনেছনেল&lt;br/&gt;গোলকীয় বিকাশৰ কেন্দ্ৰ&lt;br/&gt;ছাৰ্ভেমংকি
| party              = ডেম'ক্ৰেটিক দল
| spouse             = {{marriage|ব্ৰায়ান ক্ৰাফ|1993|1994|reason=বিবাহ বিচ্ছেদ}}&lt;br/&gt;{{marriage|ডেভ গল্ডবাৰ্গ]]|2004|2015|reason=মৃত্যু}}
| partner            = টম বাৰ্ন্থা (২০১৯–বৰ্তমান;প্ৰণয়পাশত আবদ্ধ)
| children           = ২
| signature          = Sheryl Sandberg signature.svg
}}
'''শ্বেৰিল কাৰা ছেণ্ডবাৰ্গ''' ({{lang-en|Sheryl Kara Sandberg}}); জন্ম: ২৮ আগষ্ট, ১৯৬৯)&lt;ref name=&quot;NYTWed&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2004/04/18/style/weddings-celebrations-sheryl-sandberg-david-goldberg.html |title=Weddings/Celebrations; Sheryl Sandberg, David Goldberg |date=April 18, 2004 |page=Style |newspaper=The New York Times |access-date=July 16, 2011}}&lt;/ref&gt; এগৰাকী আমেৰিকান ব্যৱসায়িক কাৰ্যবাহী, বিলিয়নাৰ আৰু সমাজসেৱক। ছেণ্ডবাৰ্গে মেটা প্লেটফৰ্মছৰ মুখ্য পৰিচালন বিষয়া (COO) হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে৷ তেওঁ ২০২২ চনৰ ১ জুনত ঘোষণা কৰে যে তেওঁ ২০২২ চনৰ শেষৰফালে পদত্যাগ কৰিব। তেওঁ LeanIn.Org ৰ প্ৰতিষ্ঠাপকো।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://philanthropywomen.org/foundation-leaders/sheryl-sandberg-a-philanthropists-profile/ |title=Sheryl Sandberg Profile |first=Ariel |last=Dougherty |date=August 13, 2019 |website=Philanthropy Women}}&lt;/ref&gt; ২০০৮ চনত তেওঁক [[ফেচবুক]]ত চি অ' অ' হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয় আৰু কোম্পানীটোৰ দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ ৰেংকিঙৰ বিষয়া হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=sandbergquits&gt;{{cite news|url=https://apnews.com/article/sheryl-sandberg-facebook-steps-down-55b7f5dd6ca202c442c9705f6920e613|title=Sheryl Sandberg, longtime No. 2 exec at Facebook, steps down|first=Barbara|last=Ortutay|publisher=Associated Press|date=June 1, 2022|accessdate=June 1, 2022}}&lt;/ref&gt; ২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁ ফেচবুকৰ পৰিচালনা সমিতিলৈ নিৰ্বাচিত হয়,&lt;ref&gt;{{cite news|author=Eldon, Eric |url=https://techcrunch.com/2012/06/25/facebooks-board-of-directors-adds-its-first-woman-sheryl-sandberg-its-long-time-coo/ |title=Sheryl Sandberg, Facebook's Long-Time COO, Becomes First Woman On Its Board Of Directors |work=TechCrunch |date=June 25, 2012 |access-date=October 7, 2012}}&lt;/ref&gt; আৰু ফেচবুকৰ ব’ৰ্ডত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা প্ৰথমগৰাকী মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয়। কোম্পানীটোৰ বিজ্ঞাপন ব্যৱসায়ৰ মুৰব্বী হিচাপে ছেণ্ডবাৰ্গক কোম্পানীটোক লাভজনক কৰি তোলাৰ বাবে কৃতিত্ব দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=sandbergquits /&gt; ফেচবুকৰ COO হিচাপে যোগদান কৰাৰ পূৰ্বে ছেণ্ডবাৰ্গ গুগলৰ গ্ল’বেল অনলাইন বিক্ৰী আৰু পৰিচালনাৰ উপ-সভাপতি আছিল আৰু ইয়াৰ দানশীল শাখা Google.org ৰ সৈতে জড়িত আছিল। ইয়াৰ পূৰ্বে ছেণ্ডবাৰ্গে আমেৰিকাৰ ট্ৰেজাৰীৰ সচিব লৰেন্স ছামাৰ্ছৰ মুখ্য কৰ্মচাৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

২০১২ চনত টাইমে যুগুত কৰা ''বিশ্বৰ আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী লোকসকলৰ বাৰ্ষিক তালিকা''ত ছেণ্ডবাৰ্গৰ নাম অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;NYT100&quot;&gt;{{cite news|last=Kent|first=Muhtar|title=Sheryl Sandberg - The 100 Most Influential People|url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2111975_2111976_2112093,00.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20120419073155/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2111975_2111976_2112093,00.html|url-status=dead|archive-date=April 19, 2012|access-date=April 20, 2012|newspaper=[[Time (magazine)|Time]]|date=April 18, 2012|archivedate=August 17, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130817084115/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2111975_2111976_2112093,00.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ফৰ্বছ মেগাজিনৰ ২০২১ চনৰ বিলিয়নাৰ তালিকাত ছেণ্ডবাৰ্গৰ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ ১.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ বুলি কোৱা হৈছে, কাৰণ ফেচবুক আৰু অন্যান্য কোম্পানীত তেওঁৰ ষ্টক আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.forbes.com/profile/sheryl-sandberg/|title=Sheryl Sandberg|website=Forbes|language=en|access-date=2022-03-07}}&lt;/ref&gt;  ২০২২ চনত তেওঁ ঘোষণা কৰে যে তেওঁ মেটা চিঅ'অ' হিচাপে পদত্যাগ কৰিব কিন্তু তেওঁ ইয়াৰ ব'ৰ্ডত থাকিব।&lt;ref name=&quot;nyt-step-down&quot;&gt;{{cite news |last1=Isaac |first1=Mike |title=Sheryl Sandberg Steps Down From Meta |url=https://www.nytimes.com/2022/06/01/technology/sheryl-sandberg-facebook.html |access-date=1 June 2022 |work=The New York Times |date=1 June 2022}}&lt;/ref&gt;
==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
১৯৬৯ চনত ৱাশ্বিংটন ডি.চি.ত এটা ইহুদী পৰিয়ালত&lt;ref name=&quot;newyorker11&quot;&gt;{{cite magazine |title=A Woman's Place |magazine=[[The New Yorker]] |url=https://www.newyorker.com/reporting/2011/07/11/110711fa_fact_auletta?currentPage=all |author-link=Ken Auletta |first=Ken |last=Auletta |date=July 11, 2011 |access-date=July 16, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|first=Paul|last=Harris|url=https://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/16/world/the-facebook-executive-on-a-self-help-mission/|title=The Facebook executive on a self-help mission|work=[[The Japan Times]]|date=March 16, 2013|access-date=April 29, 2018}}&lt;/ref&gt; জন্মগ্ৰহণ কৰা ছেণ্ডবাৰ্গে এডেল (জন্ম:আইনহৰ্ণ) আৰু জোৱেল ছেণ্ডবাৰ্গৰ কন্যা আৰু তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত জ্যেষ্ঠ।&lt;ref name=&quot;NYTWed&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |newspaper=Miami Herald |date=October 27, 2007 |title=Benjamin A. Einhorn - Death Notice - Classified |via=[[Newsbank]] |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=11C94CFD4BC4D528&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D |access-date=July 27, 2022 |archivedate=September 23, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190923004530/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=11C94CFD4BC4D528&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;  তেওঁৰ দেউতাক এজন চকুৰ চিকিৎসক, আৰু মাক আছিল ফৰাচী ভাষাৰ কলেজীয়া শিক্ষয়িত্ৰী।&lt;ref name=&quot;newyorker11&quot;/&gt;

দুবছৰ বয়সত তেওঁৰ পৰিয়াল ফ্ল'ৰিডাৰ নৰ্থ মিয়ামি বিচলৈ গুচি যায়।&lt;ref name=&quot;newyorker11&quot;/&gt; তেওঁ নৰ্থ মিয়ামি বিচ হাইস্কুলত পঢ়ে, য'ৰ পৰা তেওঁ ১৯৮৭ চনত তেওঁৰ শ্ৰেণীত নৱম স্থান লাভ কৰি স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;newyorker11&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;miamiherald2012&quot;/&gt; তেওঁ দ্বিতীয় বৰ্ষৰ শ্ৰেণীৰ সভানেত্ৰী আছিল, নেচনেল অনাৰ ছ'চাইটিৰ সদস্য হৈছিল আৰু জ্যেষ্ঠ শ্ৰেণীৰ কাৰ্যবাহী ব'ৰ্ডত আছিল।&lt;ref name=&quot;miamiherald2012&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/article1939532.html | title=Sheryl Sandberg: From North Miami Beach High to Facebook's No. 2 |work=The Miami Herald |date=February 26, 2012 |access-date=October 8, 2014 |first=John |last=Dorschner |archive-url=https://web.archive.org/web/20141008235925/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/article1939532.html |archive-date=October 8, 2014 }}&lt;/ref&gt; হাইস্কুলত থাকোঁতে ১৯৮০ চনত ছেণ্ডবাৰ্গে এৰোবিক্সৰ পাঠদান কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.businessweek.com/technology/content/apr2009/tc2009048_429871_page_2.htm |title=Sheryl Sandberg on Facebook's Future |work=BusinessWeek |date=April 8, 2009 |access-date=July 22, 2010}}&lt;/ref&gt;


১৯৮৭ চনত ছেণ্ডবাৰ্গে হাৰ্ভাৰ্ড কলেজত নামভৰ্তি কৰে। ১৯৯১ চনত তেওঁ অৰ্থনীতিত কলা শাখাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু অৰ্থনীতিৰ শীৰ্ষ স্নাতক ছাত্ৰৰ বাবে ''জন এইচ উইলিয়ামছ বঁটা'' লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.newyorker.com/magazine/2011/07/11/a-womans-place-ken-auletta|title=Can Sheryl Sandberg Change Silicon Valley?|magazine=The New Yorker}}&lt;/ref&gt; হাৰ্ভাৰ্ডত থাকোঁতে তেওঁ ''উইমেন ইন ইকনমিক্স এণ্ড গভৰ্ণমেণ্ট'' নামৰ এটা সংস্থাৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক আছিল।&lt;ref name=&quot;facebook1&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/press/info.php?execbios |title=Executive Bios |publisher=Facebook | access-date= July 22, 2010}}&lt;/ref&gt; তেওঁ অধ্যাপক লৰেন্স ছামাৰ্ছকো লগ পায়, যি তেওঁৰ গুৰু আৰু গৱেষণা-পত্ৰৰ উপদেষ্টা হৈ পৰে&lt;ref name=&quot;miamiherald2012&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Hempel |first=Jessi |url=https://money.cnn.com/2008/04/11/technology/facebook_sandberg.fortune/index.htm |title=Sheryl Sandberg: Facebook's new number two to Zuckerberg |publisher=Money.CNN.com |date=April 11, 2008 |access-date=July 22, 2010}}&lt;/ref&gt; ছামাৰ্ছে তেওঁক বিশ্ব বেংকত তেওঁৰ গৱেষণা সহায়ক হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে &lt;ref name=&quot;newyorker11&quot;/&gt; য'ত তেওঁ [[ভাৰত]]ত কুষ্ঠৰোগ, [[এইডছ]] আৰু অন্ধতাৰ সৈতে জড়িত স্বাস্থ্য প্ৰকল্পত প্ৰায় এবছৰ কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;newsweek1&quot;&gt;{{cite magazine|url= http://www.newsweek.com/id/162350 |title=Sheryl Sandberg, An Inside View of Facebook |magazine= Newsweek |date=October 4, 2008 |access-date=July 22, 2010}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত তেওঁ হাৰ্ভাৰ্ড বিজনেছ স্কুলত নামভৰ্তি কৰে আৰু ১৯৯৫ চনত তেওঁ সৰ্বোচ্চ সুখ্যাতিৰে এম বি এ লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;facebook1&quot;/&gt; বিজনেছ স্কুলৰ প্ৰথম বৰ্ষত তেওঁ ফেল'শ্বিপ লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite magazine |url=http://ideas.time.com/2013/03/07/confidence-woman/4/ |title=Confidence Woman |magazine=Time |page=4 |date=March 7, 2013 |first=Belinda |last=Luscombe |access-date=October 8, 2014 }}&lt;/ref&gt;
==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist|30em}}

[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:সমাজহিতৈষী]]</text>
      <sha1>c2ozaa02yejsobu75bjkqd53zwulxb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য বাৰ্তা:Renamed user 9a2b4552b87dae2fcac701c0bbc6a5c2</title>
    <ns>3</ns>
    <id>83053</id>
    <revision>
      <id>453487</id>
      <parentid>331552</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:42:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>J ansari</username>
        <id>14712</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>J ansariয়ে পুনৰ্নিৰ্দেশ নেৰাকৈ পৃষ্ঠা [[সদস্য বাৰ্তা:Iamsanjivk]]ৰ পৰা [[সদস্য বাৰ্তা:Renamed user 9a2b4552b87dae2fcac701c0bbc6a5c2]]লৈ স্থানান্তৰ কৰিলে: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Iamsanjivk|Iamsanjivk]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Renamed user 9a2b4552b87dae2fcac701c0bbc6a5c2|Renamed user 9a2b4552b87dae2fcac701c0bbc6a5c2]]&quot;</comment>
      <origin>331552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3812" sha1="qxwcsunqklvb196jsnfpdjjd735uwm0" xml:space="preserve">{{tmbox
| type = notice
| image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]]
| imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]]
| style = border: 1px blue solid; 
| textstyle = 
| text = {{Center|&lt;big&gt;{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if:  | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}&lt;br/&gt;}}}}
{{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;
আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}&lt;br/&gt;

{{Center|
'''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;br&gt;
'''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
}}
&lt;br/&gt;
'''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://www.facebook.com/AxomiyaWikipedia/ {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া- Assamese Wikipedia''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। '''

আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। 

&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;{{Wikipedia in Social Media}}&lt;/div&gt;
| small =  / yes
| smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]]
| smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]]
| smalltext = আদৰণি 
}} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 12:16, 26 August 2022 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --&gt;</text>
      <sha1>qxwcsunqklvb196jsnfpdjjd735uwm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সুৰমা নদী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83454</id>
    <revision>
      <id>453472</id>
      <parentid>333505</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T19:00:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6596" sha1="hjq1o8snmw4g9f1j8i0jssrpmxl5qiv" xml:space="preserve">{{Geobox
|name                        = সুৰমা নদী
|native_name                 = 
|other_name                  = 
|other_name1                 =
|image                       = Surma River 0003.jpg
|image_size                  = 
|image_caption               = সুৰমা নদীৰ দৃশ্য
|etymology                   =
|country                     = বাংলাদেশ
|country1                    = ভাৰত
|state                       = অসম 
|state1                      = 
|region                      = চিলেট বিভাগ
|region1                     = 
|district                    = [[চিলেট জিলা]]
|district1                   = [[সুনামগঞ্জ জিলা]]
|city                        = 
|city1                       = 
|landmark                    = 
|landmark1                   = 
|landmark 2                  = 
|length                      = 249 
|watershed                   = 
|discharge_location          = 
|discharge                   = 
|discharge_max               = 
|discharge_min               = 
|discharge1_location         = 
|discharge1                  = 
|source_name                 = বৰাক নদী
|source_location             = 
|source_district             = 
|source_region               = 
|source_state                = 
|source_country              = 
|source_lat_d                = 
|source_lat_m                = 
|source_lat_s                = 
|source_lat_NS               = 
|source_long_d               = 
|source_long_m               = 
|source_long_s               = 
|source_long_EW              = 
|source_elevation            = 
|source_length               = 
|mouth_name                  = বাউলাই নদী
|mouth_location              = 
|mouth_district              = 
|mouth_region                = 
|mouth_state                 = 
|mouth_country               = 
|mouth_lat_d                 = 
|mouth_lat_m                 = 
|mouth_lat_s                 = 
|mouth_lat_NS                = 
|mouth_long_d                = 
|mouth_long_m                = 
|mouth_long_s                = 
|mouth_long_EW               =
|mouth_elevation             = 
|tributary_left              = 
|tributary_left1             = 
|tributary_right             = 
|tributary_right1            = 
|free_name                   = 
|free_value                  = 
|map                         = Bangladesh LOC 1996 map.jpg
|map_size                    = 
|map_caption                 = সুৰমাকে ধৰি বাংলাদেশৰ মূল নদীৰ গতিপথ
}}
'''সুৰমা নদী''' হৈছে [[বাংলাদেশ]]-[[ভাৰত]]ৰ সীমা অতিক্ৰম কৰা এখন নদী। সুৰমা নদী বাংলাদেশৰ উত্তৰ-পূবৰ চিলেট আৰু সুনামগঞ্জ জিলাৰ এখন নদী। সুৰমা নদীক বাংলাদেশ জল উন্নয়ন ব'ৰ্ড বা &quot;PAUBO&quot;-য়ে উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ ৮৩ সংখ্যক নদী হিচাপে চিহ্নিত কৰিছে। ই বাংলাদেশৰ অন্যতম প্ৰধান নদী।
==অন্যান্য তথ্য==
ই সুৰমা-মেঘনা নদী ব্যৱস্থাৰ অংশ। [[ইবন বটুতা]]ই ১৫ দিন এই নদী পথত সাগৰৰ মাজেৰে যাত্ৰা কৰিছিল, তেওঁৰ ৰেহলা গ্ৰন্থত ইয়াৰ বিশদ বিৱৰণ আছে। [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]]ৰ পৰা অহা বৰাক নদী বাংলাদেশ সীমান্তত সুৰমা আৰু [[কুছিয়াৰা নদী]]ত বিভক্ত হোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ আৰম্ভণি হয়।&lt;ref&gt;[http://herkules.oulu.fi/isbn9514267117 Mannan, Abdul (2002) &quot;Stratigraphic evolution and geochemistry of the Neogene Surma Group, Surma Basin, Sylhet, Bangladesh&quot; University of Oulu, Oulu, Bangladesh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130423234743/http://herkules.oulu.fi/isbn9514267117/ |date=2013-04-23 }}, {{ISBN|951-42-6710-9}}&lt;/ref&gt; ই চিলেট, সুনামগঞ্জ, নেত্ৰকোনা, কিশোৰগঞ্জৰ ওপৰেৰে বৈ গৈ মেঘনাৰ লগত মিলি যায়। ই ভৈৰব বাজাৰৰ ওপৰত কিশোৰগঞ্জ জিলাত শেষ হয়,&lt;ref&gt;{{GEOnet2|32FA88146F833774E0440003BA962ED3|Bhairab Bāzār (Approved)}}, [[National Geospatial-Intelligence Agency|United States National Geospatial-Intelligence Agency]]&lt;/ref&gt; য'ত দুয়োখন নদী পুনৰ মিলি [[মেঘনা নদী]] গঠন হয়। নদীখনৰ পৰা ওলোৱা পানী শেষত [[বংগোপসাগৰ]]লৈ বৈ যায়।
== ধাৰা ==
মণিপুৰ পাহাৰৰ মাও সংসঙৰ পৰা বৰাক নদীৰ উৎপত্তি হৈছে। বাংলাদেশ সীমান্তত নৈখন দুটা শাখাত বিভক্ত, ইয়াৰ উত্তৰ শাখাটো হৈছে সুৰমা নদী, আৰু দক্ষিণৰ শাখাটো হৈছে কুছিয়াৰা নদী। এইখিনিতে সুৰমা নৈ চিলেট অঞ্চলত প্ৰৱেশ কৰি [[সুৰমা অৱবাহিকা]] গঠন কৰে।
==ছবি সংগ্ৰহ==
&lt;gallery&gt;
File:Surma River 0002.jpg
File:Surma river.JPG
File:BD Surma 2.jpg
File:05122009 River Surma Sylhet photo2 Ranadipam Basu.jpg
&lt;/gallery&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}
==বাহ্যিক সংযোগ==
* {{cite book |last=Chowdhury |first=Masud Hasan |year=2012 |chapter=Surma River |chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Surma_River |editor1-last=Islam |editor1-first=Sirajul |editor1-link=Sirajul Islam |editor2-last=Jamal |editor2-first=Ahmed A. |title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh |edition=Second |publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]}}

{{Coord|25|01|N|91|21|E|display=title|region:BD_type:river_source:GNS-enwiki}}

{{Authority control}}
[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ নদী]]</text>
      <sha1>hjq1o8snmw4g9f1j8i0jssrpmxl5qiv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মল্লভূম</title>
    <ns>0</ns>
    <id>86606</id>
    <revision>
      <id>453606</id>
      <parentid>354296</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:18:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bongan</username>
        <id>43616</id>
      </contributor>
      <comment>/* বিস্তাৰ */ গেলেৰী</comment>
      <origin>453606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6538" sha1="em201ca3d4daddga0rrl8liu2te0oj8" xml:space="preserve">{{Infobox country
|conventional_long_name = মল্লভূম ৰাজ্য
|common_name = মল্লভূম
|era = [[ভাৰতৰ মধ্য ৰাজ্য|ধ্ৰুপদী ভাৰত]]&lt;br /&gt;[[মধ্যযুগীয় ভাৰত]]&lt;br /&gt;[[আধুনিক যুগৰ আৰম্ভণি]]
|status = 
|event_start = 
|year_start = ৬৯৪ খ্ৰীষ্টাব্দ
|date_start = 
|event1 = 
|date_event1 = 
|event_end = 
|year_end = ১৯৪৭ খ্ৰীষ্টাব্দ
|date_end = ২৯ ডিচেম্বৰ
|p1 = 
|flag_p1 = 
|p2 = 
|flag_p2 = 
|s1 = 
|flag_s1 = 
|image_flag = 
|flag_type = 
|image_coat = 
|image_map = 
|image_map_caption = 
|capital = [[লৌগ্ৰাম]]&lt;br /&gt;[[প্ৰদ্যুম্নপুৰ]]&lt;br /&gt; [[বিষ্ণুপুৰ, বাংকুৰা|বিষ্ণুপুৰ]]
|common_languages = [[সংস্কৃত]]&lt;br /&gt;[[বাংলা]] 
|religion = [[হিন্দুধৰ্ম]]
|government_type = ৰাজতন্ত্ৰ
|leader1 = [[আদি মল্ল]]
|year_leader1 = ৬৯৪–৭১০ খ্ৰীষ্টাব্দ
|leader2 = [[কালীপদ সিংহ ঠাকুৰ]]
|year_leader2 = ১৯৩০–১৯৮৩ খ্ৰীষ্টাব্দ
|title_leader = [[মহাৰাজ]]
|legislature = 
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=|today=}}

'''মল্লভূম''' বৰ্তমান [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[পশ্চিমবংগ]] ৰাজ্যৰ বাংকুৰা জিলাৰ বিষ্ণুপুৰ চহৰৰ পৰা মল্লবংশৰ দ্বাৰা শাসিত প্ৰাচীন ৰাজ্য।

== বিস্তাৰ ==
বিষ্ণুপুৰ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা অঞ্চলটোক মল্লভূম বুলি কোৱা হৈছিল। বৰ্তমানৰ বাংকুৰা থানাৰ মূল অঞ্চলটো (ছাতনা, ওন্দা, বিষ্ণুপুৰ, কোতুলপুৰ আৰু ইন্দাসৰ বাহিৰে) মল্লভূম ৰাজ্যৰ আছিল। আগতে বিষ্ণুপুৰ ৰাজ্যৰ সম্প্ৰসাৰণ অতি বৃহৎ আছিল। উত্তৰে সন্থাল পৰগনাৰ দামিন-ই-কোহৰ পৰা দক্ষিণে মেদিনীপুৰ জিলালৈকে এই ৰাজ্য বিস্তৃত আছিল। বৰ্ধমান জিলাৰ পূব অংশ আৰু চোটোনাগপুৰ মালভূমিৰ কিছু অংশ এই ৰাজ্যৰ অন্তৰ্গত আছিল।&lt;ref name=&quot;omalley2&quot;&gt;O’Malley, L.S.S., ICS, ''Bankura'', ''Bengal District Gazetteers'', pp. 21-46, 1995 reprint, first published 1908, Government of West Bengal&lt;/ref&gt;

বিষ্ণুপুৰৰ ৰজাসকলক মল্ল ৰাজা বুলি কোৱা হৈছিল। [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃতত]] &quot;মল্ল&quot; শব্দৰ অৰ্থ হ'ল মল্লযুঁজাৰু। কিন্তু এই অঞ্চলৰ মাল জনগোষ্ঠীৰ নামৰ লগত এই নামটো জড়িত হোৱাটো সম্ভৱ।&lt;ref name=&quot;omalley2&quot;&gt;O’Malley, L.S.S., ICS, ''Bankura'', ''Bengal District Gazetteers'', pp. 21-46, 1995 reprint, first published 1908, Government of West Bengal&lt;/ref&gt;

খ্ৰীষ্টীয় সপ্তম শতিকাৰ পৰা ব্ৰিটিছ শাসনৰ আৰম্ভণিলৈকে প্ৰায় ১০০০ বছৰৰ বাংকুৰা জিলাৰ ইতিহাস মল্লভূম ৰাজ্যৰ উত্থান-পতনৰ সৈতে অবিচ্ছেদ্যভাৱে জড়িত। এই মল্লৰাজাসকলৰ লগত [[বিপত্তাৰিণী]] দেৱীৰ কিংবদন্তি জড়িত হৈ আছে।&lt;ref name=&quot;omalley2&quot;&gt;O’Malley, L.S.S., ICS, ''Bankura'', ''Bengal District Gazetteers'', pp. 21-46, 1995 reprint, first published 1908, Government of West Bengal&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pl&quot;&gt;{{Cite book|last=Östör|first=Ákos|title=Play Of The Gods: Locality, Ideology, Structure, And Time In The Festivals Of A Bengali Town|url=http://books.google.co.in/books?id=6ASi04hC0BQC&amp;pg=PA43&amp;lpg=PA43&amp;dq=Bipadtarini&amp;source=bl&amp;ots=-jTqcxEi5m&amp;sig=jw9MgHoLfNX0lPP6IJd8t5wixUI&amp;hl=en&amp;ei=HmdaTMrxItS_rAeo5PG9DA&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=10&amp;ved=0CDIQ6AEwCTgK#v=onepage&amp;q=Bipadtarini&amp;f=false|date=24|publisher=Orient Blackswan|isbn=81-8028-013-6|page=43}}&lt;/ref&gt;
==গেলেৰী==
&lt;gallery&gt;
File:Rasmancha, Bishnupur, Bankura.jpg|Rasmancha (1600 CE)
File:Inscription on Shyamrai Temple Bishnupur (cropped).JPG|Inscription on Shyamrai Temple (1643 CE)
Image:Jor Mandir 4 Arnab Dutta 2011.JPG|Jor Mandir (1726 CE)
Image:Radhamadhab Temple (general view) Arnab Dutta 2011.JPG|Radhamadhab Temple (1737 CE)
Image:Kalachand Temple Arnab Dutta 2011.JPG|Kalachand Temple (1656 CE)
Image:Jor Bangla Temple Arnab Dutta 2011.JPG|Jor-Bangla Temple or Keshta Roy Temple (1655 CE)
Image:Jor Mandir 8 Arnab Dutta 2011.JPG|Jor Mandir complex (1726 CE)
Image:Madan Mohan Temple Arnab Dutta 2011.JPG|Madan Mohan Temple (1694 CE)
File:Bishnupur Radha Shyam Temple Bishnupur West Bengal 05.jpg|Inscription on Radha Shyam Temple (1728 CE)
Image:Radha-Gobinda Temple Arnab Dutta 2011.JPG|Radha-Gobinda Temple (1729 CE)
Image:Shyam Ray Temple Arnab Dutta 2011.JPG|Shyam Ray Temple (1643 CE)
File:Bishnpur fort gate.jpg|Bishnpur fort gate
File:'Panchchura' temple, Bishnupur.jpg|Panchchura temple
File:Stone chariot of Bishnupur.jpg|Stone chariot of Bishnupur
File:Nandalal Temple Bishnupur.JPG|Nandalal Temple
File:The gate Of 'Rashmancha', Bishnupur.jpg|Rashmancha (gate)
File:Jor Bangla Temple (arches) Arnab Dutta 2011.JPG|Jor Bangla Temple (arches)
File:Terracotta work on Jor Bangla temple, Bishnupur 3.JPG|Jor Bangla temple (Terracotta work)
File:Jor Bangla Temple (Ramayana motifs) Arnab Dutta 2011.JPG|Jor Bangla Temple (Ramayana motifs)
File:Terracotta work on Shyamrai Temple Bishnupur 8.JPG|Shyamrai Temple (RasChakra)(Terracotta work)
&lt;/gallery&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবংগ]]</text>
      <sha1>em201ca3d4daddga0rrl8liu2te0oj8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ছংকক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>86999</id>
    <revision>
      <id>453419</id>
      <parentid>390175</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:50:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17372" sha1="itp9w04aeiwc1965hkdhugn0c63iiwr" xml:space="preserve">{{Infobox clothing type
| name = ছংকক
| image_file = {{multiple image
| footer = 
| align = right
| caption_align = center

| image1 = Soekarno.jpg
| width1 = 150
| alt1 = সুকৰ্ণো
| caption1 = সুকৰ্ণো
| link1 = সুকৰ্ণো

| image2 = Tunku abd rahman.jpg
| width2 = 162
| alt2 = টুংকু আব্দুল ৰহমান
| caption2 = টুংকু আব্দুল ৰহমান
| link2 = টুংকু আব্দুল ৰহমান
}}
| image_size = 350px
| caption = ইণ্ডোনেছিয়াৰ নেতা সুকাৰ্ণো আৰু মালয়েছিয়াৰ নেতা টুংকু আব্দুল ৰহমানে পেচি/ছংকক পিন্ধা দেখা গৈছে
| type = পৰম্পৰাগত টুপি
| material = 
| location = [[ব্ৰুণেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]], [[মালয়েছিয়া]], [[চিংগাপুৰ]], [[ফিলিপাইনছ]]। 
| manufacturer = 
| url = 
}}
'''ছংকক''', '''পেচি''' বা '''কপিয়া''' হৈছে ব্ৰুণেই, ইণ্ডোনেছিয়া, মালয়েছিয়া, ছিংগাপুৰ, দক্ষিণ ফিলিপাইনছ আৰু দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ লোকে পিন্ধিবলৈ ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা এটা পৰম্পৰাগত টুপী। মুছলমান পুৰুষ সকলে এই টুপী বেছিকৈ পিন্ধা দেখা যায়। ইয়াৰ আকৃতি বিন্ধা কৰা শঙ্কুৰ দৰে, সাধাৰণতে ক’লা বা এম্ব্ৰয়ডাৰী কৰা ফেল্ট, কপাহ বা ৰেচমৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও পুৰুষ সকলে বিশেষ অনুষ্ঠান যেনে বিয়া আৰু অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া বা উৎসৱমুখৰ অনুষ্ঠান যেনে [[ঈদ-উল-ফিটৰ]] আৰু [[ঈদ-উল-জুহা]] বন্ধৰ দিনতো এই টুপী পিন্ধে। ইণ্ডোনেছিয়াত পেচি জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ সৈতেও জড়িত।&lt;ref name=&quot;yahoo&quot;&gt;{{cite web | title=Nasionalisme Peci | author=Hendri F. Isnaeni | date=10 September 2010 | publisher=Yahoo Indonesia News |url=https://id.berita.yahoo.com/nasionalisme-peci-070822568.html | language=id | access-date= 10 September 2010}}&lt;/ref&gt;

==নাম==
সুমাত্ৰা আৰু মালয় উপদ্বীপত ইয়াক &quot;ছংকক&quot; বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;songkok origin&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.bt.com.bn/features/2007/09/23/the_origin_of_the_songkok_or_kopiah|title=The origin of the songkok or 'kopiah'|author=Rozan Yunos|publisher=The Brunei Times|date=23 September 2007|access-date=13 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20081205140605/http://www.bt.com.bn/en/features/2007/09/23/the_origin_of_the_songkok_or_kopiah|archive-date=5 December 2008|url-status=dead|archivedate=5 December 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081205140605/http://www.bt.com.bn/en/features/2007/09/23/the_origin_of_the_songkok_or_kopiah|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; জাভাত ইয়াক &quot;কোপিয়াহ&quot; বা &quot;কোপিয়াহ&quot; বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://m.inilah.com/news/detail/2275754/pdip-kopiah-bagian-dari-identitas-nasional|title=PDIP: Kopiah Bagian Dari identitas Nasional|author=Abdullah Mubarok|language=id|publisher=Inilah.com|date=21 February 2016|access-date=13 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160413074741/http://m.inilah.com/news/detail/2275754/pdip-kopiah-bagian-dari-identitas-nasional|archive-date=13 April 2016|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; আৰু ইণ্ডোনেছিয়াত ইয়াক &quot;পেচি&quot; বুলি বহুলভাৱে জনা যায় যদিও পেচিৰ আকৃতি অধিক উপবৃত্তাকাৰ আৰু কেতিয়াবা ইয়াক বিশেষভাৱে সজাই তোলা হয়।&lt;ref name=&quot;songkok origin&quot;/&gt;
==মূল==
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Moslimmannen tijdens het gebed op vrijdag in de moskee Tulehu TMnr 20017952.jpg|thumb|right|দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মুছলমান পুৰুষে পৰম্পৰাগতভাৱে ছংকক, কোপিয়াহ বা পেচি পিন্ধি আহিছে, ইয়াত নামাজৰ সময়ত দেখুওৱা হৈছে]]
কোপিয়াহ (কুপিয়াহ)ক মাজাপাহিত অভিজাত সৈন্যই ব্যৱহাৰ কৰা বুলি ১৬৬৩ চনত বা তাৰ বহুদিন অগতেই হিকায়াত বঞ্জাৰত লিপিবদ্ধ হৈছে।&lt;ref&gt;Ras, J. J., 1968, ''Hikayat Bandjar. A Study in Malay Historiography''. The Hague (Bibliotheca Indonesica, 1)&lt;/ref&gt;: ১৮১ &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite book |last=Nugroho |first=Irawan Djoko |title=Majapahit Peradaban Maritim |publisher=Suluh Nuswantara Bakti |year=2011 |isbn=978-602-9346-00-8 |pages=}}&lt;/ref&gt;: ২০৪&lt;ref&gt;Hikayat Banjar, 6.3: ''Maka kaluar dangan parhiasannya orang bar[[Baju Rantai|baju-rantai]] ampat puluh sarta padangnya bar'''kupiah''' taranggos sakhlat merah, orang mambawa astenggar ampat puluh, orang mambawa parisai sarta padangnya ampat puluh, orang mambawa dadap sarta sodoknya sapuluh, orang mambawa panah sarta anaknya sapuluh, yang mambawa tumbak parampukan barsulam amas ampat puluh, yang mambawa tameng Bali bartulis air mas ampat puluh.'' (See Ras, 1968: Line 1208, 1209) Translation: &quot;So came out with their ornaments men with [[chain mail]] numbered forty alongside their swords and red ''kopiah'' [skull cap], men carrying ''astengger'' [&lt;nowiki/&gt;[[arquebus]]] numbered forty, men carrying shield and swords numbered forty, men carrying ''dadap'' [a type of shield] and ''sodok'' [broad-bladed spear-like weapon] numbered ten, men carrying bows and arrows numbered ten, (men) who carried ''parampukan'' spears embroidered with gold numbered forty, (men) who carried Balinese shields with golden water engraving numbered forty.&quot;&lt;/ref&gt; কোপিয়াহক পিগাফেটাৰ ইটালিয়ান ভাষাত লিপিবদ্ধ-১৫২১ চনৰ মালয় শব্দভাণ্ডাৰত (প্ৰকাশিত ১৫২৪) কফিয়া হিচাপে উল্লেখ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Pigafetta |first=Antonio |url=https://archive.org/details/1956relazionedelprimoviaggiointornoalmondo/page/n125/mode/2up |title=Relazione del primo viaggio intorno al mondo, Antonio Pigafetta, 1524 |publisher=Istituto Editoriale Italiano |year=1956 |editor-last=Manfroni |editor-first=Camillo |chapter=Vocaboli de Questi Popoli Mori}}&lt;/ref&gt;: ১৩২ &lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Bausani |first=Alessandro |date=December 1960 |title=The First Italian-Malay Vocabulary by Antonio Pigafetta |url=https://www.jstor.org/stable/29754279 |journal=East and West |volume=11 |pages=229–248 |via=JSTOR}}&lt;/ref&gt;: ২৩৫ কুপিয়াহ হিকায়াত ইস্কান্দৰ জুলকাৰ্নাইনত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে (মূল গ্ৰন্থখন ১৬০০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ আগতে লিখা হৈছিল:&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Hikayat Iskandar Zulkarnain |publisher=Dewan Bahasa |year=1986 |editor-last=Hussain |editor-first=Khalid Muhammad |edition=2nd |location=Kuala Lumpur}}&lt;/ref&gt;{{Rp|39}}
&lt;blockquote&gt;''মাকা তটকলা মেমেলিহাৰকন দিছুৰুহ্ণ্য আনাকন্য মেমকাই পেৰহিয়াসন ছেপেৰতি পকিয়ান লাকি-লাকি দান দিকেনাকন কেপাডা কেপালন্যা কুপিয়াহ ৰোছ ইয়াং কিমাসন। '' (সেয়ে যেতিয়া তেওঁ পুত্ৰৰ যত্ন লৈছিল তেওঁ তাক পুৰুষৰ কাপোৰৰ দৰে গহনা পিন্ধি মূৰত সোণৰ ৰোজাৰী কুপিয়া পিন্ধিবলৈ আদেশ দিলে। )&lt;/blockquote&gt;

ব্ৰুনাইৰ এখন বাতৰি কাকতৰ বিৱৰণীত ভুলকৈ প্ৰকাশিত এটা বাতৰিত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ত্ৰয়োদশ শতিকাত এই অঞ্চলত ইছলামৰ আগমনৰ লগে লগে মালয় দ্বীপপুঞ্জত ছংকক পৰিধান এটা নিয়মত পৰিণত হৈ পৰিছিল।&lt;ref name=&quot;songkok origin&quot;/&gt; ছংকক শব্দটোৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন লিখিত উল্লেখ ছায়াৰ সতী জুবাইদাহ (১৮৪০)ত পোৱা গৈছে।&lt;ref&gt;[http://mcp.anu.edu.au/N/Zub_bib.html Syair Siti Zubaidah MCP text]&lt;/ref&gt; টেংকোলক বা ডেষ্টাৰৰ পৰম্পৰাগত ত্ৰিকোণীয় মালয় হেড্ৰেছ পৰম্পৰাগত মালয় সম্ভ্ৰান্ত আৰু ৰয়েল্টিৰ সৈতে জড়িত যদিও আনহাতে ছংকক ইছলামৰ সৈতে জড়িত পৰম্পৰাগত মালয় পুৰুষৰ সাজ-পোছাকৰো অংশ, যিটো পৰম্পৰাগতভাৱে স্থানীয় উলামাসকলে পিন্ধে। 

মালয়েছিয়ান সেনাবাহিনীৰ ৰয়েল মালয় ৰেজিমেণ্টে ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনৰ পৰাই ছংককক নিজৰ ইউনিফৰ্মৰ অংশ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Journal of the Society for Army Historical Research|url=https://books.google.com/books?id=u3JnAAAAMAAJ|year=1996|publisher=Society for Army Historical Research.}}&lt;/ref&gt;
==বৰ্তমানৰ ব্যৱহাৰ==
[[File:Upacara bendera indonesia.jpg|thumb|ইণ্ডোনেছিয়াৰ পতাকা উত্তোলন দল (পাস্কিব্ৰা) তেওঁলোকৰ ইউনিফৰ্মৰ অংশ হিচাপে পেচি পিন্ধিছে]]
পৰম্পৰাগতভাৱে ছংকক সাধাৰণতে মুছলমান পুৰুষে ধৰ্মীয় বা আনুষ্ঠানিক ৰাষ্ট্ৰীয় অনুষ্ঠানৰ সময়ত পিন্ধা টুপী হিচাপে জড়িত কৰা হয়। কিন্তু ইণ্ডোনেছিয়াত ছংকক চুকাৰ্ণোৱে জনপ্ৰিয় কৰি তোলা ধৰ্মনিৰপেক্ষ জাতীয়তাবাদী অৰ্থৰ সৈতে জড়িত।&lt;ref name=&quot;yahoo&quot;/&gt; ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ কৰ্মীয়ে চুকাৰ্ণো, মহম্মদ হাট্টা, আৰু আগুছ চেলিমৰ দৰে পেচি পিন্ধিছিল। কিন্তু ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে চুকাৰ্ণোৱেই পেচিক (নিৰ্দিষ্টভাৱে ক'বলৈ গ'লে সাধাৰণ ক'লা মুগাৰ পেচিক) ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পুৰুষৰ টুপী হিচাপে জনপ্ৰিয় কৰিছিল,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://sejarah.kompasiana.com/2011/04/28/peci-hitam-dan-identitas-paling-indonesia/ |title=Peci Hitam dan Identitas Paling Indonesia |author=Yusep Hendarsyah |date=28 April 2011 |publisher=Kompasiana |access-date=28 March 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120812064751/http://sejarah.kompasiana.com/2011/04/28/peci-hitam-dan-identitas-paling-indonesia |archive-date=12 August 2012 |df=dmy-all |archivedate=12 August 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120812064751/http://sejarah.kompasiana.com/2011/04/28/peci-hitam-dan-identitas-paling-indonesia |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; আৰু তেতিয়াৰ পৰাই ইণ্ডোনেছিয়াৰ পুৰুষ ৰাষ্ট্ৰপতিসকলে তেওঁলোকৰ চৰকাৰী ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সাজ-পোছাকৰ অংশ হিচাপে পেচি পিন্ধি আহিছে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ চৰকাৰী ৰাজপ্ৰসাদৰ প্ৰহৰীসকলেও নিজৰ ইউনিফৰ্মৰ অংশ হিচাপে পেচি পিন্ধিছিল। ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতা দিৱসৰ অনুষ্ঠানত পাস্কিব্ৰাকা (ইণ্ডোনেছিয়ান: pasukan pengibar bendera pusaka) বা পতাকা উত্তোলন দলেও পেচি পিন্ধে, আৰু আনকি বক্ৰ পিঠিৰ সৈতে মহিলাই পিন্ধিব পৰা পেচিৰ সংস্কৰণো আছে। বেটাৱী মানুহে ছংককক তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত মূৰত পিন্ধা পোছাক হিচাপে পিন্ধে। যিসমূহ সাধাৰণতে গাঢ় ৰঙা ৰঙৰ। কাম্পুং ছাৱাহৰ কেথলিক আৰু প্ৰটেষ্টেণ্ট বেটাৱীয়ে গীৰ্জাৰ সেৱাৰ সময়ত পৰম্পৰাগত সাজ-পোছাকৰ অংশ হিচাপে নিয়মিতভাৱে পেচি পিন্ধে।&lt;ref name=&quot;Ramadhian 2022&quot;&gt;{{cite web | last=Ramadhian | first=Nabilla | title=Cerita di Balik Jemaat Misa Natal Gereja Kampung Sawah yang Pakai Baju Adat Betawi Halaman all | website=KOMPAS.com | date=2022-12-27 | url=https://megapolitan.kompas.com/read/2022/12/27/09024141/cerita-di-balik-jemaat-misa-natal-gereja-kampung-sawah-yang-pakai-baju | language=id | access-date=2023-01-12}}&lt;/ref&gt;

[[File:Semporna Sabah Malay-Boys-with-Songkok-01.jpg|thumb|left|মালয়েছিয়াত পৰম্পৰাগত সাজ-পোছাকৰ অংশ হিচাপে ছংকক পিন্ধা মালয় ল’ৰা]]
মালয়েছিয়াত পুৰুষৰ পৰম্পৰাগত মালয় সাজ-পোছাকত ছংকক, চাৰ্টৰ সৈতে মিলা পেণ্ট পিন্ধে আৰু কঁকালত ৰেপ থাকে যাক বাজু মেলায়ু বুলি কোৱা হয়। দেৱান উণ্ডাংগন নেগেৰী (ৰাজ্যিক বিধানসভা) বা দেৱান ৰাকিয়াত (সংসদ)ত বিধানসভাৰ ভিতৰৰ সকলো সদস্যই (জাতি বা ধৰ্ম নিৰ্বিশেষে) আনুষ্ঠানিক প্ৰথা হিচাপে ছংকক (সোণৰ মাজৰ ৰেখাযুক্ত) পিন্ধিব লাগে, প্ৰতিখন বিধানসভা মুকলিৰ পোছাক সংহিতা মানি চলিবলৈ বছৰি এবাৰ অনুষ্ঠিত হোৱা প্ৰতিখন ৰাজ্যিক সংসদ (বা নিজ নিজ ৰাজ্যিক বিধানসভা)ত এই টুপী পিন্ধা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Hubungan Etnik di Malaysia|url=https://books.google.com/books?id=CdnW2Lnv11UC&amp;pg=PA127|year=2011|language=ms|publisher=ITBM|isbn=978-983-068-579-3|pages=127–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.istiadat.gov.my/wp-content/uploads/2020/12/3.-Pakaian-Rasmi-Istiadat-No.-1-Dress-Bagi-Ahli-Parlimen-dan-Ahli-Dewan-Negara-Siang.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:বস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]]</text>
      <sha1>itp9w04aeiwc1965hkdhugn0c63iiwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>যোগীন মা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>87404</id>
    <revision>
      <id>453449</id>
      <parentid>354686</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:21:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453449</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10849" sha1="etpnhfaldkelkks9dp3if2opsf1des7" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = যোগীন মা
| image = Yogin Ma.jpg
| birth_name = যোগীন্দ্ৰ মোহিনী বিশ্বাস
| birth_date = {{birth date|1851|01|16|df=yes}}
| birth_place = [[কলিকতা]], বেংগল প্ৰেচিডেন্সি, কোম্পানি ৰাজ
| death_date = {{death date and age|1924|06|04|1851|01|16|df=yes}}

[[কলিকতা]], বেংগল প্ৰেচিডেন্সি, [[ব্ৰিটিছ ভাৰত]]}}
'''যোগীন মা''' (১৬ জানুৱাৰী ১৮৫১ - ৪ জুন ১৯২৪) বা সম্পূৰ্ণকৈ '''যোগীন্দ্ৰ মোহিনী বিশ্বাস''' হিন্দু ৰহস্যবাদী সাধক ৰামকৃষ্ণৰ পত্নী তথা আধ্যাত্মিক পত্নী সাৰদা দেৱীৰ অন্যতম প্ৰধান নাৰী শিষ্য। গোলাপ মাৰ সৈতে মিলি ৰামকৃষ্ণৰ মঠৰ পবিত্ৰ মাতৃ হিচাপে তেওঁ সাৰদা দেৱীৰ সংগী আছিল। 

যোগীন মা আছিল এক প্ৰধান সাক্ষী আৰু এক সক্ৰিয় অৱদানকাৰী। স্বামী সাৰদানন্দই সাৰদা দেৱীৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰা কলিকতাৰ উদ্বোধন ঘৰত সাৰদা দেৱীৰ লগত থাকিছিল। 

==জীৱনী==
===প্ৰাথমিক জীৱন===
১৮৫১ চনৰ ১৬ জানুৱাৰীত কলিকতাত যোগীন্দ্ৰ মোহিনী বিশ্বাস নামেৰে যোগীন মাৰ জন্ম হৈছিল চিকিৎসক প্ৰসন্ন কুমাৰ মিত্ৰৰ ঘৰত। বংগত কম বয়সতে ছোৱালীক বিয়া কৰাবলৈ প্ৰচলিত প্ৰথাৰ বাবে ছয়-সাত বছৰ বয়সতে অম্বিকা চৰণ বিশ্বাসৰ সৈতে তেওঁৰ বিবাহ সম্পন্ন কৰা হৈছিল। স্বামীয়ে তেওঁৰ সকলো ধন-সম্পত্তি অপচয় কৰে আৰু তেওঁক পুনৰ্বাসন আৰু সংস্কাৰ কৰাৰ সকলো প্ৰচেষ্টা সত্ত্বেও অভ্যাসত মদ্যপায়ী হৈ পৰিল। অৱশেষত যোগীন মায়ে একমাত্ৰ কন্যাৰ সৈতে স্বামীৰ ঠাই এৰি কলিকতাৰ বাগবজাৰ অঞ্চলৰ পিতৃৰ ঘৰত বিধৱা মাতৃৰ সৈতে আশ্ৰয় লয়। .&lt;ref&gt;[http://www.vedanta.org/reading/monthly/articles/2005/12.yogin_ma.html A Holy Woman of modern India by Swami Asheshananda] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110728093945/http://www.vedanta.org/reading/monthly/articles/2005/12.yogin_ma.html |date=28 July 2011 }}&lt;/ref&gt;

===আধ্যাত্মিক জাগৰণ===
প্ৰতিকূলতাই তেওঁক ঈশ্বৰ উপলব্ধিৰ প্ৰতি তীব্ৰ আকাংক্ষা গঢ়ি তুলিবলৈ প্ৰেৰণা যোগাইছিল আৰু ১৯ শতিকাৰ বংগৰ ৰহস্যবাদী সন্ত ৰামকৃষ্ণৰ সৈতে হোৱা আকস্মিক মুখামুখিয়ে তেওঁৰ জীৱন সলনি কৰি পেলালে। ১৮৮২ চনত&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women disciples of Ramakrishna |url=http://www.belurmath.org/women_disciples.htm |access-date=2023-03-28 |archivedate=2018-01-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180117190852/http://www.belurmath.org/women_disciples.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; যোগীন মায়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৰামকৃষ্ণক লগ পাইছিল বলৰাম বসুৰ ঘৰত। দক্ষিণেশ্বৰত দুই-এখন সাক্ষাৎৰ অন্তত ৰামকৃষ্ণই তেওঁক দীক্ষা দি গুৰু হৈ পৰে। যোগীন মায়ে ৰামকৃষ্ণৰ পত্নী তথা আধ্যাত্মিক পত্নী সাৰদা দেৱীক দক্ষিণেশ্বৰত, নাহাবাটৰ ভৱনত প্ৰথম লগ পাইছিল। সাৰদা দেৱীৰ ঘনিষ্ঠ সংগী হিচাপে থাকি যোগিন মায়ে তেওঁৰ দৈনন্দিন অভিজ্ঞতা কিছুমান সাৰদা দেৱীৰ সৈতে ভাগ-বতৰা কৰিছিল। দক্ষিণেশ্বৰত থকাৰ সময়ছোৱাত সাৰদা দেৱীৰ প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু আধ্যাত্মিক অনুশীলনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ সাক্ষ্য হিচাপে এইসমূহে কাম কৰে। এই সময়ছোৱাত তেওঁৰ জীৱনৰ বহু ঘটনাৰ কথা কৈছিল - ৰামকৃষ্ণৰ মৃত্যুৰ পিছত বৃন্দাবন ভ্ৰমণ, পুৰী ভ্ৰমণ আৰু কলিকতাত থকা বলৰাম বসুৰ ঘৰকে ধৰি কেইবাজনো ভক্তৰ ঘৰত থাকিছিল।&lt;ref&gt;[http://www.rkmfiji.org/node/363 Recordings of Yogin Ma] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120324204106/http://www.rkmfiji.org/node/363 |date=24 March 2012}}&lt;/ref&gt;

ৰামকৃষ্ণ আৰু সাৰদা দেৱীৰ জীৱনে যোগীন মাক আধ্যাত্মিক অনুশাসন চৰ্চা কৰিবলৈ, আৰু এগৰাকী সন্ন্যাসীৰ দৰে পবিত্ৰ আৰু বিশুদ্ধ জীৱন যাপন কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। তেওঁ ৰামায়ণ, মহাভাৰত, পুৰাণ আদি শাস্ত্ৰও অধ্যয়ন কৰিছিল। এইদৰে জীৱনৰ পিছৰ কালছোৱাত তেওঁ ভগ্নী নিবেদিতাক তেওঁৰ এখন বিখ্যাত গ্ৰন্থ &quot;দ্য ক্ৰেডল টেলছ অব হিন্দুইজম&quot; লিখাত সহায় কৰিবলৈ সক্ষম হয়।&lt;ref&gt;&quot;Women Saints of East and West&quot;, by Swami Ghanananda, John Stewart-Wallace, 1979, Vedanta Press, Hollywood, California&lt;/ref&gt;

১৮৮৬ চনৰ ১৬ আগষ্টত ৰামকৃষ্ণৰ মৃত্যুৰ সময়ত যোগীন মা বৃন্দাবনত আছিল। তাতেই তেওঁৰ লগত যোগ দিছিল সাৰদা দেৱীয়ে যাৰ পিছত দুয়ো আজীৱন সংগী হৈ পৰিছিল। সাৰদা দেৱীয়ে তেওঁক &quot;মেয়ে যোগেন&quot; বা &quot;লেডী যোগেন&quot; বুলি মাতিছিল, কাৰণ তেওঁক স্বামী যোগানন্দৰ পৰা পৃথক কৰা হৈছিল, যিজনক &quot;যোগেন&quot; বুলিও জনা গৈছিল। তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বেই তেওঁৰ কন্যা গনুৰ মৃত্যু হয়। 

===চৰিত্ৰ===
যোগীন-মা আছিল এগৰাকী দৃঢ়তাৰে থকা নাৰী। তেওঁ যিয়েই নহওক কিয়, সকলোবোৰকেই নিখুঁততালৈ লৈ গৈছিল।[5] যোগীন-মাই মঠৰ শিষ্যসকলক নিজৰ সন্তান হিচাপে চাইছিল, এইসকলৰ মাজত স্বামী বিবেকানন্দও আছিল। তেওঁ এগৰাকী পাকৈত ৰান্ধনীও আছিল, বিবেকানন্দই প্ৰায়ে তেওঁক তেওঁৰ বাবে খাদ্য প্ৰস্তুত কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰিছিল। স্বামী পৰমানন্দৰ আমেৰিকান শিষ্য ভগ্নী দেৱমাতাই তেওঁৰ বিষয়ে মনত পেলাই কৈছে, &quot;যোগিন-মা মোৰ বাবে সদায় ৰামকৃষ্ণৰ শিষ্যৰ ভিতৰত এগৰাকী সম্ভ্ৰান্ত শিষ্য যেন লাগিছিল... তেওঁ নিজৰ গৃহস্থ জীৱন পৰিত্যাগ কৰা নাছিল, অথচ আধ্যাত্মিকতা পালনত যথেষ্ট দৃঢ় আছিল। 

===পিছৰ জীৱন===
পিছত যোগীন মা, সাৰদা দেৱীৰ সৈতে কলিকতালৈ উভতি আহি প্ৰায়ে কলিকতাৰ উদ্বোধন হাউচত তেওঁৰ লগতে থাকিছিল। জীৱনৰ শেষৰ ফালে যোগীন মায়ে স্বামী সাৰদানন্দৰ পৰা বৈদিক পৰম্পৰা অনুসৰি চূড়ান্ত ব্ৰত গ্ৰহণ কৰে। এই অনুষ্ঠানত বাবুৰাম মহাৰাজ (স্বামী প্ৰেমানন্দ)ও উপস্থিত থাকে। ১৯২৪ চনৰ ৪ জুনত উদ্বোধন হাউচত তেসত্তৰ বছৰ বয়সত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women disciples of Ramakrishna |url=http://www.belurmath.org/women_disciples.htm |access-date=2023-03-28 |archivedate=2018-01-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180117190852/http://www.belurmath.org/women_disciples.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]</text>
      <sha1>etpnhfaldkelkks9dp3if2opsf1des7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য বাৰ্তা:TypeInfo</title>
    <ns>3</ns>
    <id>99230</id>
    <revision>
      <id>453602</id>
      <parentid>387844</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Turkmen</username>
        <id>18570</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>পৃষ্ঠা [[সদস্য বাৰ্তা:MP1999]]ৰ পৰা [[সদস্য বাৰ্তা:TypeInfo]]লৈ Turkmenয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/MP1999|MP1999]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/TypeInfo|TypeInfo]]&quot;</comment>
      <origin>387844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3783" sha1="erevtgzda0indgc2tdsio7oel2gshh8" xml:space="preserve">{{tmbox
| type = notice
| image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]]
| imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]]
| style = border: 1px blue solid; 
| textstyle = 
| text = {{Center|&lt;big&gt;{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if:  | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}&lt;br/&gt;}}}}
{{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;
আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}&lt;br/&gt;

{{Center|
'''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;br&gt;
'''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
}}
&lt;br/&gt;
'''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। '''

আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। 

&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;{{Wikipedia in Social Media}}&lt;/div&gt;
| small =  / yes
| smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]]
| smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]]
| smalltext = আদৰণি 
}} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 01:58, 17 October 2023 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --&gt;</text>
      <sha1>erevtgzda0indgc2tdsio7oel2gshh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>তৰণ আদৰ্শ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100212</id>
    <revision>
      <id>453687</id>
      <parentid>393749</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:53:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453687</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3030" sha1="0w5op7ouy9z9usqkdphu7i4e0lgw8mg" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=তৰণ আদৰ্শ|native_name={{lang|hi|तरण आदर्श}}|image=TaranAdarsh.jpg|caption=|| birth_date   = {{Birth date and age|1965|6|13|df=yes}}|birth_place=দিল্লী, ভাৰত|death_date=|death_place=|occupation=চলচ্চিত্ৰ সমালোচক আৰু বাণিজ্য বিশ্লেষক|years_active=১৯৮১–বৰ্তমান|spouse=|salary=|networth=|website=}}

'''তৰণ আদৰ্শ''' ( {{lang-hi|तरण आदर्श}}; জন্ম ১৩ জুন ১৯৬৫) এজন ভাৰতীয় [[চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা|চলচ্চিত্ৰ সমালোচক]], সাংবাদিক, [[সম্পাদনা|সম্পাদক]] আৰু চলচ্চিত্ৰ বাণিজ্য বিশ্লেষক।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Sen |first1=Meheli |title=Haunting Bollywood: Gender, Genre, and the Supernatural in Hindi Commercial Cinema |date=1 March 2017 |publisher=University of Texas Press |isbn=978-1-4773-1160-8 |page=216 |url=https://books.google.com/books?id=Cq70DQAAQBAJ&amp;pg=PA216 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Devasundaram |first1=Ashvin Immanuel |title=Indian Cinema Beyond Bollywood: The New Independent Cinema Revolution |date=25 October 2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-351-25424-3 |url=https://books.google.com/books?id=m_l0DwAAQBAJ&amp;pg=PT259 |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বি কে আদৰ্শৰ পুত্ৰ। তেওঁ টুইটাৰত চিনেমা সম্পৰ্কীয় খবৰ আৰু বক্স অফিচৰ শেহতীয়া তথ্য প্ৰদানৰ বাবে সুপৰিচিত।

==কৰ্মজীৱন==
 
১৫ বছৰ বয়সত ট্ৰেড গাইডৰ সম্পাদক হিচাপে তৰণ আদৰ্শে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে। [https://web.archive.org/web/20080308083311/http://www.indiafm.com/features/2008/03/04/3638/index.html ১] ১৯৯৪ চনত তৰণ আদৰ্শে শ্বেহজাদ খান আৰু কাশ্মীৰা শ্বাহ অভিনীত বলীউড ছবিৰ আধাৰত নিৰ্মিত টিভি ধাৰাবাহিক হেলো বলীউড প্ৰযোজনা কৰে।  তেতিয়াও তেওঁ ট্ৰেড গাইডৰ সৈতে জড়িত আছিল।  বৰ্তমান তেওঁ বলীউড সম্পৰ্কীয় ৱেবছাইট বলীউড হাংগামাৰ সৈতে জড়িত।

==চলচ্চিত্ৰ==
* ''হেল্ল' বলীউড'' (১৯৯৪) - পৰিচালক, প্ৰযোজক আৰু লেখক

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী: চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>0w5op7ouy9z9usqkdphu7i4e0lgw8mg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453688</id>
      <parentid>453687</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:53:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453688</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3314" sha1="h0mel9f1k1dqrixsc594dq7v6f7mjn4" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=তৰণ আদৰ্শ|native_name={{lang|hi|तरण आदर्श}}|image=TaranAdarsh.jpg|caption=|| birth_date   = {{Birth date and age|1965|6|13|df=yes}}|birth_place=দিল্লী, ভাৰত|death_date=|death_place=|occupation=চলচ্চিত্ৰ সমালোচক আৰু বাণিজ্য বিশ্লেষক|years_active=১৯৮১–বৰ্তমান|spouse=|salary=|networth=|website=}}

'''তৰণ আদৰ্শ''' ( {{lang-hi|तरण आदर्श}}; জন্ম ১৩ জুন ১৯৬৫) এজন ভাৰতীয় [[চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা|চলচ্চিত্ৰ সমালোচক]], সাংবাদিক, [[সম্পাদনা|সম্পাদক]] আৰু চলচ্চিত্ৰ বাণিজ্য বিশ্লেষক।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Sen |first1=Meheli |title=Haunting Bollywood: Gender, Genre, and the Supernatural in Hindi Commercial Cinema |date=1 March 2017 |publisher=University of Texas Press |isbn=978-1-4773-1160-8 |page=216 |url=https://books.google.com/books?id=Cq70DQAAQBAJ&amp;pg=PA216 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Devasundaram |first1=Ashvin Immanuel |title=Indian Cinema Beyond Bollywood: The New Independent Cinema Revolution |date=25 October 2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-351-25424-3 |url=https://books.google.com/books?id=m_l0DwAAQBAJ&amp;pg=PT259 |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বি কে আদৰ্শৰ পুত্ৰ। তেওঁ টুইটাৰত চিনেমা সম্পৰ্কীয় খবৰ আৰু বক্স অফিচৰ শেহতীয়া তথ্য প্ৰদানৰ বাবে সুপৰিচিত।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Rai |first1=Amit S. |title=Untimely Bollywood: Globalization and India's New Media Assemblage |date=27 May 2009 |publisher=Duke University Press |isbn=978-0-8223-9233-0 |page=128 |url=https://books.google.com/books?id=6uQe_M8W1c4C&amp;pg=PA128 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
 
১৫ বছৰ বয়সত ট্ৰেড গাইডৰ সম্পাদক হিচাপে তৰণ আদৰ্শে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে। [https://web.archive.org/web/20080308083311/http://www.indiafm.com/features/2008/03/04/3638/index.html ১] ১৯৯৪ চনত তৰণ আদৰ্শে শ্বেহজাদ খান আৰু কাশ্মীৰা শ্বাহ অভিনীত বলীউড ছবিৰ আধাৰত নিৰ্মিত টিভি ধাৰাবাহিক হেলো বলীউড প্ৰযোজনা কৰে।  তেতিয়াও তেওঁ ট্ৰেড গাইডৰ সৈতে জড়িত আছিল।  বৰ্তমান তেওঁ বলীউড সম্পৰ্কীয় ৱেবছাইট বলীউড হাংগামাৰ সৈতে জড়িত।

==চলচ্চিত্ৰ==
* ''হেল্ল' বলীউড'' (১৯৯৪) - পৰিচালক, প্ৰযোজক আৰু লেখক

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী: চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>h0mel9f1k1dqrixsc594dq7v6f7mjn4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453689</id>
      <parentid>453688</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:54:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* কৰ্মজীৱন */</comment>
      <origin>453689</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3601" sha1="7od447lgtzpepzf0h99gvx47eev5cwl" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=তৰণ আদৰ্শ|native_name={{lang|hi|तरण आदर्श}}|image=TaranAdarsh.jpg|caption=|| birth_date   = {{Birth date and age|1965|6|13|df=yes}}|birth_place=দিল্লী, ভাৰত|death_date=|death_place=|occupation=চলচ্চিত্ৰ সমালোচক আৰু বাণিজ্য বিশ্লেষক|years_active=১৯৮১–বৰ্তমান|spouse=|salary=|networth=|website=}}

'''তৰণ আদৰ্শ''' ( {{lang-hi|तरण आदर्श}}; জন্ম ১৩ জুন ১৯৬৫) এজন ভাৰতীয় [[চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা|চলচ্চিত্ৰ সমালোচক]], সাংবাদিক, [[সম্পাদনা|সম্পাদক]] আৰু চলচ্চিত্ৰ বাণিজ্য বিশ্লেষক।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Sen |first1=Meheli |title=Haunting Bollywood: Gender, Genre, and the Supernatural in Hindi Commercial Cinema |date=1 March 2017 |publisher=University of Texas Press |isbn=978-1-4773-1160-8 |page=216 |url=https://books.google.com/books?id=Cq70DQAAQBAJ&amp;pg=PA216 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Devasundaram |first1=Ashvin Immanuel |title=Indian Cinema Beyond Bollywood: The New Independent Cinema Revolution |date=25 October 2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-351-25424-3 |url=https://books.google.com/books?id=m_l0DwAAQBAJ&amp;pg=PT259 |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বি কে আদৰ্শৰ পুত্ৰ। তেওঁ টুইটাৰত চিনেমা সম্পৰ্কীয় খবৰ আৰু বক্স অফিচৰ শেহতীয়া তথ্য প্ৰদানৰ বাবে সুপৰিচিত।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Rai |first1=Amit S. |title=Untimely Bollywood: Globalization and India's New Media Assemblage |date=27 May 2009 |publisher=Duke University Press |isbn=978-0-8223-9233-0 |page=128 |url=https://books.google.com/books?id=6uQe_M8W1c4C&amp;pg=PA128 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
 
১৫ বছৰ বয়সত ট্ৰেড গাইডৰ সম্পাদক হিচাপে তৰণ আদৰ্শে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে। [https://web.archive.org/web/20080308083311/http://www.indiafm.com/features/2008/03/04/3638/index.html ১] ১৯৯৪ চনত তৰণ আদৰ্শে শ্বেহজাদ খান আৰু কাশ্মীৰা শ্বাহ অভিনীত বলীউড ছবিৰ আধাৰত নিৰ্মিত টিভি ধাৰাবাহিক হেলো বলীউড প্ৰযোজনা কৰে।  তেতিয়াও তেওঁ ট্ৰেড গাইডৰ সৈতে জড়িত আছিল।  বৰ্তমান তেওঁ বলীউড সম্পৰ্কীয় ৱেবছাইট বলীউড হাংগামাৰ সৈতে জড়িত।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ghosh |first=Pratik |date=14 March 2008 |title=Films: interview with Taran Adarsh |url=https://www.hindustantimes.com/india/films-interview-with-taran-adarsh/story-uuhS84uJpUuDX5o7xdEwZM.html |access-date=2008-03-14 |website=[[Hindustan Times]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰ==
* ''হেল্ল' বলীউড'' (১৯৯৪) - পৰিচালক, প্ৰযোজক আৰু লেখক

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী: চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>7od447lgtzpepzf0h99gvx47eev5cwl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453690</id>
      <parentid>453689</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:56:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* কৰ্মজীৱন */</comment>
      <origin>453690</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3600" sha1="0e9ozihyjn6fxsudp2cgzs679x9fjk4" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=তৰণ আদৰ্শ|native_name={{lang|hi|तरण आदर्श}}|image=TaranAdarsh.jpg|caption=|| birth_date   = {{Birth date and age|1965|6|13|df=yes}}|birth_place=দিল্লী, ভাৰত|death_date=|death_place=|occupation=চলচ্চিত্ৰ সমালোচক আৰু বাণিজ্য বিশ্লেষক|years_active=১৯৮১–বৰ্তমান|spouse=|salary=|networth=|website=}}

'''তৰণ আদৰ্শ''' ( {{lang-hi|तरण आदर्श}}; জন্ম ১৩ জুন ১৯৬৫) এজন ভাৰতীয় [[চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা|চলচ্চিত্ৰ সমালোচক]], সাংবাদিক, [[সম্পাদনা|সম্পাদক]] আৰু চলচ্চিত্ৰ বাণিজ্য বিশ্লেষক।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Sen |first1=Meheli |title=Haunting Bollywood: Gender, Genre, and the Supernatural in Hindi Commercial Cinema |date=1 March 2017 |publisher=University of Texas Press |isbn=978-1-4773-1160-8 |page=216 |url=https://books.google.com/books?id=Cq70DQAAQBAJ&amp;pg=PA216 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Devasundaram |first1=Ashvin Immanuel |title=Indian Cinema Beyond Bollywood: The New Independent Cinema Revolution |date=25 October 2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-351-25424-3 |url=https://books.google.com/books?id=m_l0DwAAQBAJ&amp;pg=PT259 |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বি কে আদৰ্শৰ পুত্ৰ। তেওঁ টুইটাৰত চিনেমা সম্পৰ্কীয় খবৰ আৰু বক্স অফিচৰ শেহতীয়া তথ্য প্ৰদানৰ বাবে সুপৰিচিত।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Rai |first1=Amit S. |title=Untimely Bollywood: Globalization and India's New Media Assemblage |date=27 May 2009 |publisher=Duke University Press |isbn=978-0-8223-9233-0 |page=128 |url=https://books.google.com/books?id=6uQe_M8W1c4C&amp;pg=PA128 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
 
১৫ বছৰ বয়সত ট্ৰেড গাইডৰ সম্পাদক হিচাপে তৰণ আদৰ্শে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে।[https://web.archive.org/web/20080308083311/http://www.indiafm.com/features/2008/03/04/3638/index.html ১] ১৯৯৪ চনত তৰণ আদৰ্শে শ্বেহজাদ খান আৰু কাশ্মীৰা শ্বাহ অভিনীত বলীউড ছবিৰ আধাৰত নিৰ্মিত টিভি ধাৰাবাহিক হেলো বলীউড প্ৰযোজনা কৰে।  তেতিয়াও তেওঁ ট্ৰেড গাইডৰ সৈতে জড়িত আছিল।  বৰ্তমান তেওঁ বলীউড সম্পৰ্কীয় ৱেবছাইট বলীউড হাংগামাৰ সৈতে জড়িত।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ghosh |first=Pratik |date=14 March 2008 |title=Films: interview with Taran Adarsh |url=https://www.hindustantimes.com/india/films-interview-with-taran-adarsh/story-uuhS84uJpUuDX5o7xdEwZM.html |access-date=2008-03-14 |website=[[Hindustan Times]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰ==
* ''হেল্ল' বলীউড'' (১৯৯৪) - পৰিচালক, প্ৰযোজক আৰু লেখক

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী: চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>0e9ozihyjn6fxsudp2cgzs679x9fjk4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453691</id>
      <parentid>453690</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:58:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* চলচ্চিত্ৰ */</comment>
      <origin>453691</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3718" sha1="7h8cvce9i84zsauy8v4rcpqnuozdr9e" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=তৰণ আদৰ্শ|native_name={{lang|hi|तरण आदर्श}}|image=TaranAdarsh.jpg|caption=|| birth_date   = {{Birth date and age|1965|6|13|df=yes}}|birth_place=দিল্লী, ভাৰত|death_date=|death_place=|occupation=চলচ্চিত্ৰ সমালোচক আৰু বাণিজ্য বিশ্লেষক|years_active=১৯৮১–বৰ্তমান|spouse=|salary=|networth=|website=}}

'''তৰণ আদৰ্শ''' ( {{lang-hi|तरण आदर्श}}; জন্ম ১৩ জুন ১৯৬৫) এজন ভাৰতীয় [[চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা|চলচ্চিত্ৰ সমালোচক]], সাংবাদিক, [[সম্পাদনা|সম্পাদক]] আৰু চলচ্চিত্ৰ বাণিজ্য বিশ্লেষক।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Sen |first1=Meheli |title=Haunting Bollywood: Gender, Genre, and the Supernatural in Hindi Commercial Cinema |date=1 March 2017 |publisher=University of Texas Press |isbn=978-1-4773-1160-8 |page=216 |url=https://books.google.com/books?id=Cq70DQAAQBAJ&amp;pg=PA216 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Devasundaram |first1=Ashvin Immanuel |title=Indian Cinema Beyond Bollywood: The New Independent Cinema Revolution |date=25 October 2018 |publisher=Routledge |isbn=978-1-351-25424-3 |url=https://books.google.com/books?id=m_l0DwAAQBAJ&amp;pg=PT259 |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বি কে আদৰ্শৰ পুত্ৰ। তেওঁ টুইটাৰত চিনেমা সম্পৰ্কীয় খবৰ আৰু বক্স অফিচৰ শেহতীয়া তথ্য প্ৰদানৰ বাবে সুপৰিচিত।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Rai |first1=Amit S. |title=Untimely Bollywood: Globalization and India's New Media Assemblage |date=27 May 2009 |publisher=Duke University Press |isbn=978-0-8223-9233-0 |page=128 |url=https://books.google.com/books?id=6uQe_M8W1c4C&amp;pg=PA128 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
 
১৫ বছৰ বয়সত ট্ৰেড গাইডৰ সম্পাদক হিচাপে তৰণ আদৰ্শে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে।[https://web.archive.org/web/20080308083311/http://www.indiafm.com/features/2008/03/04/3638/index.html ১] ১৯৯৪ চনত তৰণ আদৰ্শে শ্বেহজাদ খান আৰু কাশ্মীৰা শ্বাহ অভিনীত বলীউড ছবিৰ আধাৰত নিৰ্মিত টিভি ধাৰাবাহিক হেলো বলীউড প্ৰযোজনা কৰে।  তেতিয়াও তেওঁ ট্ৰেড গাইডৰ সৈতে জড়িত আছিল।  বৰ্তমান তেওঁ বলীউড সম্পৰ্কীয় ৱেবছাইট বলীউড হাংগামাৰ সৈতে জড়িত।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ghosh |first=Pratik |date=14 March 2008 |title=Films: interview with Taran Adarsh |url=https://www.hindustantimes.com/india/films-interview-with-taran-adarsh/story-uuhS84uJpUuDX5o7xdEwZM.html |access-date=2008-03-14 |website=[[Hindustan Times]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰ==
* ''হেল্ল' বলীউড'' (১৯৯৪) - পৰিচালক, প্ৰযোজক আৰু লেখক।

==বাহ্যিক সংযোগ==
*{{IMDb name|id=2104913}}
*{{official website|https://taranadarsh.in/}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী: চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>7h8cvce9i84zsauy8v4rcpqnuozdr9e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>গুগল ড্ৰাইভ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100244</id>
    <revision>
      <id>453692</id>
      <parentid>393524</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:01:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453692</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3474" sha1="3z4plxlpcnkeeqloo9b2emmzebfrv5v" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = গুগল ড্ৰাইভ
| logo = [[File:Google Drive icon (2020).svg|100px]]
| screenshot = 
| caption = The web version of Google Drive
| type = ফাইল হোষ্টিং সেৱা
| owner = [[গুগল|গুগল এলএলচি]]
| url = [https://drive.google.com/?hl=bn drive.google.com]
| alexa = 
| registration = আৱশ্যক
| users = ১০০ কোটি (জুলাই ২০১৮)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Google Drive will hit a billion users this week|url=https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|access-date=June 24, 2020|website=TechCrunch|date=July 25, 2018|language=en-US|archive-date=January 17, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117204803/https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| launch_date = {{start date and age|2012|04|24}}
}}'''Google Drive''' হৈছে [[গুগল|Google]]-ৰ দ্বাৰা বিকশিত এটা ফাইল সংৰক্ষণ আৰু সমন্বয় সেৱা। ২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল গুগল ড্ৰাইভৰ যাত্ৰা। ই ব্যৱহাৰকাৰীসকলক তেওঁলোকৰ চাৰ্ভাৰত নথিপত্ৰ সংৰক্ষণ, একাধিক ডিভাইচসমূহৰ মাজত নথিপত্ৰ সমন্বয় আৰু নথিপত্ৰ অংশীদাৰী প্ৰদান কৰে। ৱেব ইণ্টাৰফেছৰ উপৰিও গুগল ড্ৰাইভত উইণ্ড’জ আৰু মেকঅ’এছ কম্পিউটাৰ, আৰু [[এণ্ড্ৰইড]] আৰু আইঅ’এছ [[স্মাৰ্টফোন]] আৰু টেবলেটৰ বাবে অফলাইন সক্ষম এপ আছে। Google ড্ৰাইভত Google Docs, Google Sheets, আৰু Google Slides অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি Google Docs সম্পাদক কাৰ্যালয় ছুইটৰ অংশ। এই চুইটে একাধিক লোকক নথিপত্ৰ, স্প্ৰেডশ্বীট, উপস্থাপন, অংকন, প্ৰপত্ৰ আৰু অধিকত একেলগে সহযোগিতা কৰাৰ অনুমতি দিয়ে। Google Docs suite ৰ জৰিয়তে সৃষ্টি আৰু সম্পাদনা কৰা ফাইলসমূহ Google Drive ত সংৰক্ষণ কৰা হয়। 

গুগল ড্ৰাইভত ব্যৱহাৰকাৰীক ১৫ জিবি বিনামূলীয়া ষ্ট’ৰেজ দিয়া হৈছে। আপল'ড কৰা ফাইলসমূহৰ আকাৰ ৫ টেৰাবাইটলৈকে হ'ব পাৰে। ব্যৱহাৰকাৰীসকলে ব্যক্তিগত ফাইল আৰু ফোল্ডাৰৰ বাবে গোপনীয়তা সংহতিসমূহ সলনি কৰিব পাৰে, অন্য ব্যৱহাৰকাৰীৰ সৈতে অংশীদাৰী সামৰ্থবান কৰি।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: গুগল]]</text>
      <sha1>3z4plxlpcnkeeqloo9b2emmzebfrv5v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453693</id>
      <parentid>453692</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:03:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453693</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3507" sha1="sj1sus40vy74r6ahhdk0zvrenykp2xa" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = গুগল ড্ৰাইভ
| logo = [[File:Google Drive icon (2020).svg|100px]]
| screenshot = 
| caption = The web version of Google Drive
| type = ফাইল হোষ্টিং সেৱা
| owner = [[গুগল|গুগল এলএলচি]]
| url = [https://drive.google.com/?hl=bn drive.google.com]
| alexa = 
| registration = আৱশ্যক
| users = ১০০ কোটি (জুলাই ২০১৮)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Google Drive will hit a billion users this week|url=https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|access-date=June 24, 2020|website=TechCrunch|date=July 25, 2018|language=en-US|archive-date=January 17, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117204803/https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| launch_date = {{start date and age|2012|04|24}}
}}'''Google Drive''' হৈছে [[গুগল|Google]]-ৰ দ্বাৰা বিকশিত এটা ফাইল সংৰক্ষণ আৰু সমন্বয় সেৱা। ২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল গুগল ড্ৰাইভৰ যাত্ৰা। ই ব্যৱহাৰকাৰীসকলক তেওঁলোকৰ চাৰ্ভাৰত নথিপত্ৰ সংৰক্ষণ, একাধিক ডিভাইচসমূহৰ মাজত নথিপত্ৰ সমন্বয় আৰু নথিপত্ৰ অংশীদাৰী প্ৰদান কৰে। ৱেব ইণ্টাৰফেছৰ উপৰিও গুগল ড্ৰাইভত উইণ্ড’জ আৰু মেকঅ’এছ কম্পিউটাৰ, আৰু [[এণ্ড্ৰইড]] আৰু আইঅ’এছ [[স্মাৰ্টফোন]] আৰু টেবলেটৰ বাবে অফলাইন সক্ষম এপ আছে। Google ড্ৰাইভত Google Docs, Google Sheets, আৰু Google Slides অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি Google Docs সম্পাদক কাৰ্যালয় ছুইটৰ অংশ। এই চুইটে একাধিক লোকক নথিপত্ৰ, স্প্ৰেডশ্বীট, উপস্থাপন, অংকন, প্ৰপত্ৰ আৰু অধিকত একেলগে সহযোগিতা কৰাৰ অনুমতি দিয়ে। Google Docs suite ৰ জৰিয়তে সৃষ্টি আৰু সম্পাদনা কৰা ফাইলসমূহ Google Drive ত সংৰক্ষণ কৰা হয়। 

গুগল ড্ৰাইভত ব্যৱহাৰকাৰীক ১৫ জিবি বিনামূলীয়া ষ্ট’ৰেজ দিয়া হৈছে। আপল'ড কৰা ফাইলসমূহৰ আকাৰ ৫ টেৰাবাইটলৈকে হ'ব পাৰে। ব্যৱহাৰকাৰীসকলে ব্যক্তিগত ফাইল আৰু ফোল্ডাৰৰ বাবে গোপনীয়তা সংহতিসমূহ সলনি কৰিব পাৰে, অন্য ব্যৱহাৰকাৰীৰ সৈতে অংশীদাৰী সামৰ্থবান কৰি।

==প্লেটফৰ্ম==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: গুগল]]</text>
      <sha1>sj1sus40vy74r6ahhdk0zvrenykp2xa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453694</id>
      <parentid>453693</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:04:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453694</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5907" sha1="feww4ckzzz84jipjbbq1fw87x8ilgyq" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = গুগল ড্ৰাইভ
| logo = [[File:Google Drive icon (2020).svg|100px]]
| screenshot = 
| caption = The web version of Google Drive
| type = ফাইল হোষ্টিং সেৱা
| owner = [[গুগল|গুগল এলএলচি]]
| url = [https://drive.google.com/?hl=bn drive.google.com]
| alexa = 
| registration = আৱশ্যক
| users = ১০০ কোটি (জুলাই ২০১৮)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Google Drive will hit a billion users this week|url=https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|access-date=June 24, 2020|website=TechCrunch|date=July 25, 2018|language=en-US|archive-date=January 17, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117204803/https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| launch_date = {{start date and age|2012|04|24}}
}}'''Google Drive''' হৈছে [[গুগল|Google]]-ৰ দ্বাৰা বিকশিত এটা ফাইল সংৰক্ষণ আৰু সমন্বয় সেৱা। ২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল গুগল ড্ৰাইভৰ যাত্ৰা। ই ব্যৱহাৰকাৰীসকলক তেওঁলোকৰ চাৰ্ভাৰত নথিপত্ৰ সংৰক্ষণ, একাধিক ডিভাইচসমূহৰ মাজত নথিপত্ৰ সমন্বয় আৰু নথিপত্ৰ অংশীদাৰী প্ৰদান কৰে। ৱেব ইণ্টাৰফেছৰ উপৰিও গুগল ড্ৰাইভত উইণ্ড’জ আৰু মেকঅ’এছ কম্পিউটাৰ, আৰু [[এণ্ড্ৰইড]] আৰু আইঅ’এছ [[স্মাৰ্টফোন]] আৰু টেবলেটৰ বাবে অফলাইন সক্ষম এপ আছে। Google ড্ৰাইভত Google Docs, Google Sheets, আৰু Google Slides অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি Google Docs সম্পাদক কাৰ্যালয় ছুইটৰ অংশ। এই চুইটে একাধিক লোকক নথিপত্ৰ, স্প্ৰেডশ্বীট, উপস্থাপন, অংকন, প্ৰপত্ৰ আৰু অধিকত একেলগে সহযোগিতা কৰাৰ অনুমতি দিয়ে। Google Docs suite ৰ জৰিয়তে সৃষ্টি আৰু সম্পাদনা কৰা ফাইলসমূহ Google Drive ত সংৰক্ষণ কৰা হয়। 

গুগল ড্ৰাইভত ব্যৱহাৰকাৰীক ১৫ জিবি বিনামূলীয়া ষ্ট’ৰেজ দিয়া হৈছে। আপল'ড কৰা ফাইলসমূহৰ আকাৰ ৫ টেৰাবাইটলৈকে হ'ব পাৰে। ব্যৱহাৰকাৰীসকলে ব্যক্তিগত ফাইল আৰু ফোল্ডাৰৰ বাবে গোপনীয়তা সংহতিসমূহ সলনি কৰিব পাৰে, অন্য ব্যৱহাৰকাৰীৰ সৈতে অংশীদাৰী সামৰ্থবান কৰি।

==প্লেটফৰ্ম==
{{infobox software
| logo                 = Google Drive icon (2020).svg
| collapsible          = yes
| screenshot           = Screenshot of Google Drive app for Android.png
| screenshot size      = 237px
| operating system     = [[ChromeOS]], [[Android (operating system)|Android]], [[iOS]], [[iPadOS]]
| programming language = [[Python (programming language)|Python]] (back-end){{Citation needed|reason=There is no indication that Drive backend is written in Python|date=July 2023}}, [[Objective-C]] (Mac Client), [[wxPython]] (Windows Client)&lt;ref&gt;{{cite web |title=Open source components and licenses |url=https://support.google.com/drive/answer/1716931 |website=Drive Help |publisher=Google Inc. |access-date=March 7, 2017 |archive-date=March 7, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170307211134/https://support.google.com/drive/answer/1716931 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
| ver layout           = stacked
| license              = [[Freeware]]
| website              = {{url|https://www.google.com/drive/}}
| caption              = Google Drive's [[Android (operating system)|Android]] app
}}

Google Drive was introduced on April 24, 2012, with apps available for [[Microsoft Windows|Windows]], [[macOS]], and [[Android (operating system)|Android]], as well as a [[web application|website interface]].&lt;ref name=&quot;Introducing Google Drive&quot;&gt;{{cite web |first=Sundar |last=Pichai |title=Introducing Google Drive... yes, really |url=https://googleblog.blogspot.no/2012/04/introducing-google-drive-yes-really.html |website=Official Google Blog |date=April 24, 2012 |access-date=January 16, 2017 |archive-date=January 17, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117020844/https://googleblog.blogspot.no/2012/04/introducing-google-drive-yes-really.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; The iOS app was released later in June 2012.&lt;ref&gt;{{cite web |first=Sean |last=Gallagher |title=Hands-on with the Google Drive for iOS app: mostly read only |url=https://arstechnica.com/information-technology/2012/06/hands-on-with-the-google-drive-for-ios-app-mostly-read-only/ |website=[[Ars Technica]] |publisher=[[Condé Nast]] |date=June 29, 2012 |access-date=March 18, 2017 |archive-date=March 19, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170319111134/https://arstechnica.com/information-technology/2012/06/hands-on-with-the-google-drive-for-ios-app-mostly-read-only/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: গুগল]]</text>
      <sha1>feww4ckzzz84jipjbbq1fw87x8ilgyq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453695</id>
      <parentid>453694</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:08:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্লেটফৰ্ম */</comment>
      <origin>453695</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4838" sha1="chnf21fvw4ut75myhotoj5xhml210um" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = গুগল ড্ৰাইভ
| logo = [[File:Google Drive icon (2020).svg|100px]]
| screenshot = 
| caption = The web version of Google Drive
| type = ফাইল হোষ্টিং সেৱা
| owner = [[গুগল|গুগল এলএলচি]]
| url = [https://drive.google.com/?hl=bn drive.google.com]
| alexa = 
| registration = আৱশ্যক
| users = ১০০ কোটি (জুলাই ২০১৮)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Google Drive will hit a billion users this week|url=https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|access-date=June 24, 2020|website=TechCrunch|date=July 25, 2018|language=en-US|archive-date=January 17, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117204803/https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| launch_date = {{start date and age|2012|04|24}}
}}'''Google Drive''' হৈছে [[গুগল|Google]]-ৰ দ্বাৰা বিকশিত এটা ফাইল সংৰক্ষণ আৰু সমন্বয় সেৱা। ২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল গুগল ড্ৰাইভৰ যাত্ৰা। ই ব্যৱহাৰকাৰীসকলক তেওঁলোকৰ চাৰ্ভাৰত নথিপত্ৰ সংৰক্ষণ, একাধিক ডিভাইচসমূহৰ মাজত নথিপত্ৰ সমন্বয় আৰু নথিপত্ৰ অংশীদাৰী প্ৰদান কৰে। ৱেব ইণ্টাৰফেছৰ উপৰিও গুগল ড্ৰাইভত উইণ্ড’জ আৰু মেকঅ’এছ কম্পিউটাৰ, আৰু [[এণ্ড্ৰইড]] আৰু আইঅ’এছ [[স্মাৰ্টফোন]] আৰু টেবলেটৰ বাবে অফলাইন সক্ষম এপ আছে। Google ড্ৰাইভত Google Docs, Google Sheets, আৰু Google Slides অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি Google Docs সম্পাদক কাৰ্যালয় ছুইটৰ অংশ। এই চুইটে একাধিক লোকক নথিপত্ৰ, স্প্ৰেডশ্বীট, উপস্থাপন, অংকন, প্ৰপত্ৰ আৰু অধিকত একেলগে সহযোগিতা কৰাৰ অনুমতি দিয়ে। Google Docs suite ৰ জৰিয়তে সৃষ্টি আৰু সম্পাদনা কৰা ফাইলসমূহ Google Drive ত সংৰক্ষণ কৰা হয়। 

গুগল ড্ৰাইভত ব্যৱহাৰকাৰীক ১৫ জিবি বিনামূলীয়া ষ্ট’ৰেজ দিয়া হৈছে। আপল'ড কৰা ফাইলসমূহৰ আকাৰ ৫ টেৰাবাইটলৈকে হ'ব পাৰে। ব্যৱহাৰকাৰীসকলে ব্যক্তিগত ফাইল আৰু ফোল্ডাৰৰ বাবে গোপনীয়তা সংহতিসমূহ সলনি কৰিব পাৰে, অন্য ব্যৱহাৰকাৰীৰ সৈতে অংশীদাৰী সামৰ্থবান কৰি।

==প্লেটফৰ্ম==
২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিল তাৰিখে উইণ্ড'জ, মেকঅ'এছ আৰু এণ্ড্ৰইডৰ বাবে গুগল ড্ৰাইভ প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Introducing Google Drive&quot;&gt;{{cite web |first=Sundar |last=Pichai |title=Introducing Google Drive... yes, really |url=https://googleblog.blogspot.no/2012/04/introducing-google-drive-yes-really.html |website=Official Google Blog |date=April 24, 2012 |access-date=January 16, 2017 |archive-date=January 17, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117020844/https://googleblog.blogspot.no/2012/04/introducing-google-drive-yes-really.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; The iOS app was released later in June 2012.&lt;ref&gt;{{cite web |first=Sean |last=Gallagher |title=Hands-on with the Google Drive for iOS app: mostly read only |url=https://arstechnica.com/information-technology/2012/06/hands-on-with-the-google-drive-for-ios-app-mostly-read-only/ |website=[[Ars Technica]] |publisher=[[Condé Nast]] |date=June 29, 2012 |access-date=March 18, 2017 |archive-date=March 19, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170319111134/https://arstechnica.com/information-technology/2012/06/hands-on-with-the-google-drive-for-ios-app-mostly-read-only/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: গুগল]]</text>
      <sha1>chnf21fvw4ut75myhotoj5xhml210um</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453696</id>
      <parentid>453695</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:09:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453696</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4921" sha1="lkkji1g183d1yx3u3qg4iqfdcczgh7r" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = গুগল ড্ৰাইভ
| logo = [[File:Google Drive icon (2020).svg|100px]]
| screenshot = 
| caption = The web version of Google Drive
| type = ফাইল হোষ্টিং সেৱা
| owner = [[গুগল|গুগল এলএলচি]]
| url = [https://drive.google.com/?hl=bn drive.google.com]
| alexa = 
| registration = আৱশ্যক
| users = ১০০ কোটি (জুলাই ২০১৮)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Google Drive will hit a billion users this week|url=https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|access-date=June 24, 2020|website=TechCrunch|date=July 25, 2018|language=en-US|archive-date=January 17, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117204803/https://techcrunch.com/2018/07/25/google-drive-will-hit-a-billion-users-this-week/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| launch_date = {{start date and age|2012|04|24}}
}}'''Google Drive''' হৈছে [[গুগল|Google]]-ৰ দ্বাৰা বিকশিত এটা ফাইল সংৰক্ষণ আৰু সমন্বয় সেৱা। ২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল গুগল ড্ৰাইভৰ যাত্ৰা। ই ব্যৱহাৰকাৰীসকলক তেওঁলোকৰ চাৰ্ভাৰত নথিপত্ৰ সংৰক্ষণ, একাধিক ডিভাইচসমূহৰ মাজত নথিপত্ৰ সমন্বয় আৰু নথিপত্ৰ অংশীদাৰী প্ৰদান কৰে। ৱেব ইণ্টাৰফেছৰ উপৰিও গুগল ড্ৰাইভত উইণ্ড’জ আৰু মেকঅ’এছ কম্পিউটাৰ, আৰু [[এণ্ড্ৰইড]] আৰু আইঅ’এছ [[স্মাৰ্টফোন]] আৰু টেবলেটৰ বাবে অফলাইন সক্ষম এপ আছে। Google ড্ৰাইভত Google Docs, Google Sheets, আৰু Google Slides অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি Google Docs সম্পাদক কাৰ্যালয় ছুইটৰ অংশ। এই চুইটে একাধিক লোকক নথিপত্ৰ, স্প্ৰেডশ্বীট, উপস্থাপন, অংকন, প্ৰপত্ৰ আৰু অধিকত একেলগে সহযোগিতা কৰাৰ অনুমতি দিয়ে। Google Docs suite ৰ জৰিয়তে সৃষ্টি আৰু সম্পাদনা কৰা ফাইলসমূহ Google Drive ত সংৰক্ষণ কৰা হয়। 

গুগল ড্ৰাইভত ব্যৱহাৰকাৰীক ১৫ জিবি বিনামূলীয়া ষ্ট’ৰেজ দিয়া হৈছে। আপল'ড কৰা ফাইলসমূহৰ আকাৰ ৫ টেৰাবাইটলৈকে হ'ব পাৰে। ব্যৱহাৰকাৰীসকলে ব্যক্তিগত ফাইল আৰু ফোল্ডাৰৰ বাবে গোপনীয়তা সংহতিসমূহ সলনি কৰিব পাৰে, অন্য ব্যৱহাৰকাৰীৰ সৈতে অংশীদাৰী সামৰ্থবান কৰি।

==প্লেটফৰ্ম==
২০১২ চনৰ ২৪ এপ্ৰিল তাৰিখে উইণ্ড'জ, মেকঅ'এছ আৰু এণ্ড্ৰইডৰ বাবে গুগল ড্ৰাইভ প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Introducing Google Drive&quot;&gt;{{cite web |first=Sundar |last=Pichai |title=Introducing Google Drive... yes, really |url=https://googleblog.blogspot.no/2012/04/introducing-google-drive-yes-really.html |website=Official Google Blog |date=April 24, 2012 |access-date=January 16, 2017 |archive-date=January 17, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117020844/https://googleblog.blogspot.no/2012/04/introducing-google-drive-yes-really.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; iOS এপটো ২০১২ চনৰ জুন মাহৰ শেষৰ ফালে মুকলি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |first=Sean |last=Gallagher |title=Hands-on with the Google Drive for iOS app: mostly read only |url=https://arstechnica.com/information-technology/2012/06/hands-on-with-the-google-drive-for-ios-app-mostly-read-only/ |website=[[Ars Technica]] |publisher=[[Condé Nast]] |date=June 29, 2012 |access-date=March 18, 2017 |archive-date=March 19, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170319111134/https://arstechnica.com/information-technology/2012/06/hands-on-with-the-google-drive-for-ios-app-mostly-read-only/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: গুগল]]</text>
      <sha1>lkkji1g183d1yx3u3qg4iqfdcczgh7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>জৰথুষ্ট্ৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100263</id>
    <revision>
      <id>453697</id>
      <parentid>399457</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:12:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453697</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11100" sha1="lxbmzkg0utlkxlqu8iw1oetwttxpg40" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}
{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো মূলতঃ দুটা &lt;nowiki&gt;[[আবেস্তা|আবেস্তান]]&lt;/nowiki&gt; শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot; 
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot; 

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং। 

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়। 

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>lxbmzkg0utlkxlqu8iw1oetwttxpg40</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453698</id>
      <parentid>453697</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:15:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* নাম */</comment>
      <origin>453698</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11161" sha1="2f0oyud620bdh49elt3xig2f26rl5x0" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}
{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো&lt;ref name=&quot;Schlerath_1977_133_135&quot;&gt;{{harvnb|Schlerath|1977|pp=133–135}}&lt;/ref&gt; মূলতঃ দুটা [[আবেস্তা|আবেস্তান]] শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot; 
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot;

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং। 

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়। 

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>2f0oyud620bdh49elt3xig2f26rl5x0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453699</id>
      <parentid>453698</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:20:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* নাম */</comment>
      <origin>453699</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11410" sha1="4ckzizls4y6a8ufbk4k5gew13bsa2s0" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}
{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো&lt;ref name=&quot;Schlerath_1977_133_135&quot;&gt;{{harvnb|Schlerath|1977|pp=133–135}}&lt;/ref&gt; মূলতঃ দুটা [[আবেস্তা|আবেস্তান]] শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot;&lt;ref name=&quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;&gt;{{harvnb|Mayrhofer|1977|pp=43–53}}.&lt;/ref&gt;
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot;&lt;ref name=&quot;Bailey_1953_40_42&quot;&gt;{{harvnb|Bailey|1953|pp=40–42}}.&lt;/ref&gt; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot;&lt;ref name = &quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;/&gt; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot;&lt;ref name=&quot;Markwart_1930_7ff&quot;&gt;{{harvnb|Markwart|1930|pp=7ff}}.&lt;/ref&gt;

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং। 

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়। 

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>4ckzizls4y6a8ufbk4k5gew13bsa2s0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453700</id>
      <parentid>453699</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:22:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় */</comment>
      <origin>453700</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11578" sha1="a7ob0wvbbgceqzd426frk5numl01450" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}
{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো&lt;ref name=&quot;Schlerath_1977_133_135&quot;&gt;{{harvnb|Schlerath|1977|pp=133–135}}&lt;/ref&gt; মূলতঃ দুটা [[আবেস্তা|আবেস্তান]] শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot;&lt;ref name=&quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;&gt;{{harvnb|Mayrhofer|1977|pp=43–53}}.&lt;/ref&gt;
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot;&lt;ref name=&quot;Bailey_1953_40_42&quot;&gt;{{harvnb|Bailey|1953|pp=40–42}}.&lt;/ref&gt; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot;&lt;ref name = &quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;/&gt; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot;&lt;ref name=&quot;Markwart_1930_7ff&quot;&gt;{{harvnb|Markwart|1930|pp=7ff}}.&lt;/ref&gt;

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==

[[File:Zoroaster 1.jpg|thumb|১৯ শতিকাৰ জৰদস্তৰৰ জীৱনৰ পৰিঘটনা চিত্ৰিত কৰা চিত্ৰ]]

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং। 

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়। 

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>a7ob0wvbbgceqzd426frk5numl01450</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453701</id>
      <parentid>453700</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:26:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453701</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11561" sha1="aelrvs2tlcxctmf907rebzb39eh3hhz" xml:space="preserve">{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো&lt;ref name=&quot;Schlerath_1977_133_135&quot;&gt;{{harvnb|Schlerath|1977|pp=133–135}}&lt;/ref&gt; মূলতঃ দুটা [[আবেস্তা|আবেস্তান]] শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot;&lt;ref name=&quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;&gt;{{harvnb|Mayrhofer|1977|pp=43–53}}.&lt;/ref&gt;
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot;&lt;ref name=&quot;Bailey_1953_40_42&quot;&gt;{{harvnb|Bailey|1953|pp=40–42}}.&lt;/ref&gt; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot;&lt;ref name = &quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;/&gt; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot;&lt;ref name=&quot;Markwart_1930_7ff&quot;&gt;{{harvnb|Markwart|1930|pp=7ff}}.&lt;/ref&gt;

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==

[[File:Zoroaster 1.jpg|thumb|১৯ শতিকাৰ জৰদস্তৰৰ জীৱনৰ পৰিঘটনা চিত্ৰিত কৰা চিত্ৰ]]

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং। 

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়। 

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>aelrvs2tlcxctmf907rebzb39eh3hhz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453702</id>
      <parentid>453701</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:26:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় */</comment>
      <origin>453702</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11577" sha1="r6703p12gvh098zu4tmxfix4fddqu1z" xml:space="preserve">{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো&lt;ref name=&quot;Schlerath_1977_133_135&quot;&gt;{{harvnb|Schlerath|1977|pp=133–135}}&lt;/ref&gt; মূলতঃ দুটা [[আবেস্তা|আবেস্তান]] শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot;&lt;ref name=&quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;&gt;{{harvnb|Mayrhofer|1977|pp=43–53}}.&lt;/ref&gt;
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot;&lt;ref name=&quot;Bailey_1953_40_42&quot;&gt;{{harvnb|Bailey|1953|pp=40–42}}.&lt;/ref&gt; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot;&lt;ref name = &quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;/&gt; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot;&lt;ref name=&quot;Markwart_1930_7ff&quot;&gt;{{harvnb|Markwart|1930|pp=7ff}}.&lt;/ref&gt;

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==
{{Unreferenced}}
[[File:Zoroaster 1.jpg|thumb|১৯ শতিকাৰ জৰদস্তৰৰ জীৱনৰ পৰিঘটনা চিত্ৰিত কৰা চিত্ৰ]]

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে। 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং। 

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়। 

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>r6703p12gvh098zu4tmxfix4fddqu1z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453703</id>
      <parentid>453702</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:30:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় */</comment>
      <origin>453703</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11694" sha1="obfwg93i47j7o09qt7vgnlqfn2hxj3e" xml:space="preserve">{{Infobox person|image=Zartosht 30salegee.jpg|caption=তৃতীয় শতিকাৰ ভিতৰত জৰদস্তি ধৰ্ম আৰু ইয়াৰ মতবাদ সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত বিয়পি পৰে। (চিত্ৰত: আকাশলৈ আঙুলিয়াই থকা জৰথুষ্ট্ৰ। )}}'''জৰথুষ্ট্ৰ, জাৰাথুষ্ট্ৰা, জাৰাথুষ্ট্ৰ''' বা '''জৰাথুষ্ট্ৰ''' ( [[আৱেস্তা ভাষা|আভেষ্টান]] : Zaraθuštra '''''Заратуштра'''''; [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক ফাৰ্চী]] : زرتشت '''''زرتوشت''''' ), পশ্চিমীয়া বিশ্বত '''''জৰদস্তৰ''''' ( গ্ৰীক : Ζωροάστρης '''''Μοροαστρης'''''; [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] : '''''Zoroasterius''''' '''''Zoroasterius''''', [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত]] ''''': হৰিদুষ্ট্ৰ''''' ) [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ|জৰথুষ্ট্ৰীয়]] বা জৰদস্তি ধৰ্মৰ প্ৰচাৰক আছিল। [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|হাক্ষমানেছিয়ান]] &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Achaemenid Religion&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt;, পাৰ্থিয়ান আৰু &lt;ref&gt;Boyce, M., &quot;Religion of Arsacids&quot;, Encyclopaedia Iranica'' [http://www.iranica.com/articlenavigation/index.html ''LINK''] {{Webarchive}}; accessed April 21, 2007.''&lt;/ref&gt; ছাছানিদ ৰাজত্বকালত এসময়ত জৰদস্তি ধৰ্ম প্ৰাচীন পাৰস্যৰ জাতীয় ধৰ্ম হিচাপে পৰিগণিত হয়, প্ৰধানকৈ বৰ্তমানৰ ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ জৰদস্তি সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পালন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;West Birthplace-Surname&quot;&gt;{{harvnb|West|2010|p=4}}&lt;/ref&gt;{{Sfn|Boyce|1996|pp=3–4}}&lt;ref&gt;{{cite web|date=2017 |title=How Zoroastrianism influenced the Western world |url=https://www.bbc.com/persian/world-features-39614002&amp;ved=2ahUKEwiFmqeWmdv_AhWkgv0HHfEiA78QFnoECBUQAQ&amp;usg=AOvVaw0690z4WAWs6fLORe2ttTxg}}&lt;/ref&gt;


ধৰ্ম প্ৰচাৰক জৰথুষ্ট্ৰ সাধাৰণভাৱে স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত এজন ঐতিহাসিক ব্যক্তি, কিন্তু তেওঁৰ সমসাময়িক সময়ৰ বিষয়ে স্পষ্টভাৱে জনা নাযায়। বহু পণ্ডিতৰ মতে তেওঁ আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১২০০ চনৰ প্ৰাচীন ধৰ্মৰ আদিম প্ৰতিষ্ঠাপকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল যদিও আন বহুতৰ মতে তেওঁ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৮০০ চনত বা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব সপ্তম আৰু ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত মহান ক্ৰুছেডৰ সমকালীন এজন ধৰ্ম প্ৰচাৰক আছিল।

== নাম ==

জৰথুষ্ট্ৰৰ নামটো&lt;ref name=&quot;Schlerath_1977_133_135&quot;&gt;{{harvnb|Schlerath|1977|pp=133–135}}&lt;/ref&gt; মূলতঃ দুটা [[আবেস্তা|আবেস্তান]] শব্দৰ সংমিশ্ৰণ, যিবোৰক তলত দিয়া ধৰণে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি:

* ''জৰ(নত)'' (&quot;বৃদ্ধ&quot;) + ''উষ্ট্ৰ'' (&quot; [[উট|উট/উষ্ট্ৰ]]&quot;)&quot; অৰ্থাৎ &quot;বৃদ্ধ উট থকা এজন।&quot;&lt;ref name=&quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;&gt;{{harvnb|Mayrhofer|1977|pp=43–53}}.&lt;/ref&gt;
* Avestan ''zarat'' / [[ফাৰ্চী ভাষা|আধুনিক পাৰ্চী]] ''zared'' (&quot;হালধীয়া&quot; বা &quot;সোণালী&quot;) + ''ustra'' (&quot;উট&quot;), অৰ্থাৎ &quot;হালধীয়া উটৰ চালক&quot; বা হয়তো &quot;সোণৰ উটৰ চালক; যি উটৰ দ্বাৰা সামগ্ৰী পৰিবহণ কৰি ধনী হৈছিল।&quot;&lt;ref name=&quot;Bailey_1953_40_42&quot;&gt;{{harvnb|Bailey|1953|pp=40–42}}.&lt;/ref&gt; 
* ''জৰা'' (&quot;উজ্জ্বল&quot;, &quot;সোণালী&quot;, &quot;পোহৰ&quot;) + ''তুষ্ট্ৰ''(&quot;সন্তুষ্ট&quot;, &quot;প্ৰেমিক&quot;), অৰ্থাৎ &quot;যিজনে পোহৰক ভাল পায়।&quot;&lt;ref name = &quot;Mayrhofer_1977_43_53&quot;/&gt; 
* ''জৰাৎ'' (&quot;সোণালী&quot;) + ''উসা'' (&quot; প্ৰাতঃকাল &quot;, &quot; ঊষা &quot;), ভুলকৈ বৈদিক সংস্কৃতৰ আবেস্তা পাৰ্চী সমতুল্য অৰ্থাৎ &quot;সোণালী প্ৰাতঃকাল কঢ়িয়াই অনা।&quot;&lt;ref name=&quot;Markwart_1930_7ff&quot;&gt;{{harvnb|Markwart|1930|pp=7ff}}.&lt;/ref&gt;

== জীৱনকালৰ সম্ভাব্য সময় ==
[[File:Zoroaster 1.jpg|thumb|১৯ শতিকাৰ জৰদস্তৰৰ জীৱনৰ পৰিঘটনা চিত্ৰিত কৰা চিত্ৰ]]

বিভিন্ন সূত্ৰৰ মতে জৰথুষ্ট্ৰৰ জীৱনকাল সম্পৰ্কে বিভিন্ন মতামত আছে। 

* ১৪০০ৰ পৰা ১০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব - বৰ্তমানৰ আটাইতকৈ গ্ৰহণযোগ্য মতামত অনুসৰি মেৰী বয়েছে তেওঁৰ ''‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ জৰ’ষ্ট্ৰিয়ানিজম'' ’ (১৯৮৯) নামৰ গ্ৰন্থখনত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে।{{Citation needed}} 
* খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৫৮ চনৰ আগতে - এইচ. এছ. নাইবাৰ্গে তেওঁৰ অনুবাদ গ্ৰন্থ &quot;প্ৰাচীন ইৰাণৰ ধৰ্ম&quot;ত এই সময়ছোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছে।{{Citation needed}} 
* ''বুন্দহিনশন'' (&quot; ''সৃষ্টি'' &quot;) নামৰ এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ পাৰ্চী গ্ৰন্থত কোৱা হৈছে যে [[আলেকজেণ্ডাৰ|গ্ৰেট আলেকজেণ্ডাৰে]] [[হাক্হ্মানী সাম্ৰাজ্য|পাৰস্য]] আক্ৰমণৰ ২৫৮ বছৰ আগতে জৰথুষ্ট্ৰ জীয়াই আছিল, অৰ্থাৎ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৮৮ চন জৰদস্তি সময়কাল। ঊনবিংশ শতিকাৰ বহু পণ্ডিতে জৰদস্তৰৰ এই ঐতিহাসিক যুগৰ সৈতে একমত, তাগিজাদেহ আৰু ডব্লিউ. বি. হেনিং।{{Citation needed}}

কিন্তু ডাৰ্মেষ্টেটাৰৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত নহয় আৰু যুক্তি আগবঢ়ায় যে জৰথুষ্ট্ৰ মূলতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০ শতিকাৰ সমসাময়িক। যদিও এই মতবাদ বৰ্তমান বহুলভাৱে অগ্ৰাহ্য বুলি গণ্য কৰা হয়।{{Citation needed}}

=== ভাষিক প্ৰমাণ ===
{{Citation needed}}
বাৰ্থলমিউ আৰু ক্ৰিষ্টেনচেনৰ দৰে আদিম পণ্ডিতসকলে &quot;পৰম্পৰাগত সময়&quot;ৰ বিষয়ে মতানৈক্য প্ৰকাশ কৰিছিল, মূলতঃ ভাষিক সমস্যাৰ বাবে। দেখা যায় যে জৰথুষ্ট্ৰই ১৮টা কবিতা লিখিছিল, যিবোৰে [[আবেস্তা|আবেস্তা কাহিনীৰ]] পুৰণি অংশটোক সামৰি লৈছে। গাথাৰ ভাষা আৰু ৰচনা, বিশেষকৈ &quot;যসনা হপ্তামগৈতি&quot; (&quot; যশ্ন সপ্তম খণ্ড&quot;) ৰ লিখনিক আদিম আবেস্তা বা গাথাইক আবেস্তা বুলি কোৱা হয়, যিটো আবেস্তাৰ পিছৰ অংশৰ ভাষাতকৈ বহু পুৰণি। [[ঋকবেদ|ঋগ্বেদিক]] সংস্কৃতৰ ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গাথিক আবেস্তাৰ লগত বহুত মিল আছে। 

গথাতকৈ ঋগবেদৰ ভাষা কিছু ৰক্ষণশীল হ’লেও ঋগবেদৰ কেইবা শতিকাৰ পাছতো আবেস্তা ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত ঋগবেদ ৰচনা কৰা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। সেইমতে খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা ২০০ বছৰৰ ভিতৰত গাথা ৰচনা কৰা হৈছে।

=== ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্ন ===
{{Citation needed}}
ঐতিহাসিক গৱেষণাই সাধাৰণতে কাহিনীসমূহত বৰ্ণনা কৰা সামাজিক নীতি-নিয়মসমূহৰ ব্যাখ্যা কৰি সময়কাল নিৰ্ণয় কৰাৰ চেষ্টা কৰে। যিহেতু গাথাৰ ভাষা বুজিব নোৱাৰা আৰু ব্যাখ্যাৰ বাবে মুকলি, গতিকে ইয়াৰ পৰা সময় অনুমান কৰাৰ পৰিসৰ আছে। 

=== প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী ===
{{Citation needed}}
ধৰ্মীয় দৃষ্টিকোণৰ পৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণ নিৰ্ণায়ক নহয়। কিন্তু [[ৰাছিয়া|ৰাছিয়াৰ]] পুৰাতত্ত্ববিদ ভিক্টৰ ছাৰিয়ানিডিয়ে দেখুৱাইছে যে জৰথুষ্ট্ৰৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২০০০ চনৰ আশে-পাশে আৰু তেওঁ বেক্ট্ৰিয়া-মাৰ্জিয়ানা প্ৰত্নতাত্ত্বিক কমপ্লেক্সৰ খননৰ পৰা এই সিদ্ধান্ত লৈছে (আছগাৰভ, ১৯৮৪)।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী: জৰথুষ্ট্ৰ]]</text>
      <sha1>obfwg93i47j7o09qt7vgnlqfn2hxj3e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সুকৰ্ণ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100460</id>
    <revision>
      <id>453407</id>
      <parentid>449351</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:40:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7391" sha1="cxrqgl1c34keeowdcumkykf25vw12uk" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = সুকৰ্ণ
| honorific_suffix    = 
| native_name_lang    = Javanese
| image               = Presiden Sukarno.jpg
| caption             = Official portrait, 1949
| order               = ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি 
| birth_name          = কুশন সুশ্ৰদিহাৰ্য
| birth_date          = {{birth date|1901|6|6|df=y}}
| birth_place         = [[Surabaya|Soerabaja]], Dutch East Indies &lt;ref&gt;A. Setiadi (2013), Soekarno Bapak Bangsa, Yogyakarta: Palapa, pp.21.&lt;/ref&gt;
| death_date          = {{death date and age|1970|6|21|1901|6|6|df=y}}
| death_place         = [[জাকাৰ্টা]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] 
| spouse              = ১১ জনী 
| children            = ১৪ জন (ৰুক্মিণী সুকৰ্ণপুত্ৰী,
মেগাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, ৰাচমাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, সুক্মাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, গুৰুহ সুকৰ্ণপুত্ৰ আদি) 
| father              = ছ'কেমি ছ'ছৰ'ডিহাৰ্ডজো
| mother              = ইডা আয়ু ন্যোমান ৰায়
| alma_mater          = বাণ্ডুং ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন’লজি
| signature           = Sukarno Signature.svg
}}

'''সুকৰ্ণ''' (জন্ম ''কুশন সুশ্ৰদিহাৰ্য'' ) (৬ জুন ১৯০১ – ২১ জুন ১৯৭০)  [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু নেদাৰলেণ্ডৰ পৰা স্বাধীনতা লাভৰ বাবে সংগঠিত সফল সংগ্ৰামৰ নেতৃত্ব বহনকাৰী। তেওঁ [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়ান]] জাতিৰ জনক হিচাপে  স্বীকৃত। তেওঁ ১৯৪৫ চনৰ পৰা ১৯৬৭ চনলৈকে [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] ৰাষ্ট্ৰপতি আছিল। সুকৰ্ণ ডাচ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ এজন বিশিষ্ট নেতা আছিল আৰু এদশকৰো অধিক সময় ৰাজনৈতিক বন্দী হিচাপে ডাচ কাৰাগাৰত বন্দী হৈ আছিল। পিছলৈ জাপানী বাহিনীয়ে ইণ্ডোনেছিয়া আক্ৰমণ কৰাৰ সময়ত তেওঁ আৰু তেওঁৰ সঙ্গীসকলে কাৰাগাৰৰ পৰা মুক্তি লাভ কৰে। তেওঁ আৰু তেওঁৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনকাৰীসকলে জাপানীসকলক যুদ্ধত সহায় কৰিবলৈ এক চুক্তিত উপনীত হয় আৰু বিনিময়ত জাপানী বাহিনীয়ে তেওঁলোকক জাতীয়তাবাদী মনোভাৱ গঢ়ি তুলিবলৈ অনুমতি দিয়ে। জাপানী বাহিনীয়ে আত্মসমৰ্পণৰ পিছত সুকৰ্ণ আৰু মহম্মদ হাতাই ১৯৪৫ চনৰ ১৭ আগষ্টত ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতা ঘোষণা কৰে আৰু সুকৰ্ণ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়। ১৯৪৯ চনত ডাচসকলে ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতাক স্বীকৃতি নিদিয়ালৈকে সুকৰ্ণই জনসাধাৰণক একত্ৰিত কৰি কূটনৈতিক আৰু সামৰিক প্ৰচেষ্টাত পুনৰ ডাচ উপনিৱেশ স্থাপনৰ চেষ্টাক বিফল কৰে। সংসদীয় গণতন্ত্ৰই বিশৃংখল সময়ৰ মাজেৰে পাৰ হোৱাৰ পিছত ১৯৫৯ চনত সুকৰ্ণই ''নিৰ্দেশিত গণতন্ত্ৰ'' নামৰ এক স্বৈৰাচাৰী ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে দেখা গ’ল যে সুকৰ্ণই দেশৰ পৰিচালনাক এক নতুন দিগন্তলৈ লৈ গৈছে। সুকৰ্ণই [[ছ'ভিয়েট সংঘ|ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু [[চীন|চীনৰ]] পৰা সাম্ৰাজ্যবাদ বিৰোধী কিছুমান আমূল বৈদেশিক নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰে।

==তথ্যসূত্ৰ==
* Kahin, Audrey R. and George McT. &quot;Subversion as Foreign Policy: The Secret Eisenhower and Dulles Debacle in Indonesia&quot;, The New Press, 1995.
* Blum, William. ''Killing Hope: US Military and CIA Interventions Since World War II'', Black Rose, 1998, pp.&amp;nbsp;193–198
* U.S. Central Intelligence Agency, ''Research Study: Indonesia—The Coup that Backfired,'' 1968, p.&amp;nbsp;71n.
* Bob Hering, 2001, ''Soekarno, architect of a nation, 1901–1970'', KIT Publishers Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-6832-510-8}}, [[KITLV]] Leiden, {{আইএসবিএন|90-6718-178-1}}
* Oei Tjoe Tat, 1995, Memoar Oei Tjoe Tat: Pembantu Presiden Soekarno(The memoir of Oei Tjoe Tat, assistant to President Sukarno), Hasta Mitra, {{আইএসবিএন|979-8659-03-1}} (banned in Indonesia)
* Lambert J. Giebels, 1999, ''Soekarno. Nederlandsch onderdaan. Biografie 1901–1950''. Biography part 1, Bert Bakker Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-351-2114-7}}
* Lambert J. Giebels, 2001, ''Soekarno. President, 1950–1970'', Biography part 2, Bert Bakker Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-351-2294-1}} geb., {{আইএসবিএন|90-351-2325-5}} pbk.
* Lambert J. Giebels, 2005, ''De stille genocide: de fatale gebeurtenissen rond de val van de Indonesische president Soekarno'', {{আইএসবিএন|90-351-2871-0}}
* Legge, John David. Sukarno: A Political Biography
* {{বই উদ্ধৃতি  | শেষাংশ =Ricklefs  | প্রথমাংশ =M.C.  | শিরোনাম =A History of Modern Indonesia since c.1300  | প্রকাশক =MacMillan | বছর =1991  | আইএসবিএন =0-333-57690-X}}
* Panitia Nasional Penyelenggara Peringatan HUT Kemerdekaan RI ke-XXX (National Committee on 30th Indonesian Independence Anniversary), 1979, ''30 Tahun Indonesia Merdeka (I: 1945-1949)'' (30 Years of Independent Indonesia (Part I:1945-1949), Tira Pustaka, Jakarta

[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>cxrqgl1c34keeowdcumkykf25vw12uk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453408</id>
      <parentid>453407</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:41:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:মৃত ব্যক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7446" sha1="jj7bov52n5sdjxbah4kde6606bsubff" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = সুকৰ্ণ
| honorific_suffix    = 
| native_name_lang    = Javanese
| image               = Presiden Sukarno.jpg
| caption             = Official portrait, 1949
| order               = ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি 
| birth_name          = কুশন সুশ্ৰদিহাৰ্য
| birth_date          = {{birth date|1901|6|6|df=y}}
| birth_place         = [[Surabaya|Soerabaja]], Dutch East Indies &lt;ref&gt;A. Setiadi (2013), Soekarno Bapak Bangsa, Yogyakarta: Palapa, pp.21.&lt;/ref&gt;
| death_date          = {{death date and age|1970|6|21|1901|6|6|df=y}}
| death_place         = [[জাকাৰ্টা]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] 
| spouse              = ১১ জনী 
| children            = ১৪ জন (ৰুক্মিণী সুকৰ্ণপুত্ৰী,
মেগাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, ৰাচমাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, সুক্মাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, গুৰুহ সুকৰ্ণপুত্ৰ আদি) 
| father              = ছ'কেমি ছ'ছৰ'ডিহাৰ্ডজো
| mother              = ইডা আয়ু ন্যোমান ৰায়
| alma_mater          = বাণ্ডুং ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন’লজি
| signature           = Sukarno Signature.svg
}}

'''সুকৰ্ণ''' (জন্ম ''কুশন সুশ্ৰদিহাৰ্য'' ) (৬ জুন ১৯০১ – ২১ জুন ১৯৭০)  [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু নেদাৰলেণ্ডৰ পৰা স্বাধীনতা লাভৰ বাবে সংগঠিত সফল সংগ্ৰামৰ নেতৃত্ব বহনকাৰী। তেওঁ [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়ান]] জাতিৰ জনক হিচাপে  স্বীকৃত। তেওঁ ১৯৪৫ চনৰ পৰা ১৯৬৭ চনলৈকে [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] ৰাষ্ট্ৰপতি আছিল। সুকৰ্ণ ডাচ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ এজন বিশিষ্ট নেতা আছিল আৰু এদশকৰো অধিক সময় ৰাজনৈতিক বন্দী হিচাপে ডাচ কাৰাগাৰত বন্দী হৈ আছিল। পিছলৈ জাপানী বাহিনীয়ে ইণ্ডোনেছিয়া আক্ৰমণ কৰাৰ সময়ত তেওঁ আৰু তেওঁৰ সঙ্গীসকলে কাৰাগাৰৰ পৰা মুক্তি লাভ কৰে। তেওঁ আৰু তেওঁৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনকাৰীসকলে জাপানীসকলক যুদ্ধত সহায় কৰিবলৈ এক চুক্তিত উপনীত হয় আৰু বিনিময়ত জাপানী বাহিনীয়ে তেওঁলোকক জাতীয়তাবাদী মনোভাৱ গঢ়ি তুলিবলৈ অনুমতি দিয়ে। জাপানী বাহিনীয়ে আত্মসমৰ্পণৰ পিছত সুকৰ্ণ আৰু মহম্মদ হাতাই ১৯৪৫ চনৰ ১৭ আগষ্টত ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতা ঘোষণা কৰে আৰু সুকৰ্ণ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়। ১৯৪৯ চনত ডাচসকলে ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতাক স্বীকৃতি নিদিয়ালৈকে সুকৰ্ণই জনসাধাৰণক একত্ৰিত কৰি কূটনৈতিক আৰু সামৰিক প্ৰচেষ্টাত পুনৰ ডাচ উপনিৱেশ স্থাপনৰ চেষ্টাক বিফল কৰে। সংসদীয় গণতন্ত্ৰই বিশৃংখল সময়ৰ মাজেৰে পাৰ হোৱাৰ পিছত ১৯৫৯ চনত সুকৰ্ণই ''নিৰ্দেশিত গণতন্ত্ৰ'' নামৰ এক স্বৈৰাচাৰী ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে দেখা গ’ল যে সুকৰ্ণই দেশৰ পৰিচালনাক এক নতুন দিগন্তলৈ লৈ গৈছে। সুকৰ্ণই [[ছ'ভিয়েট সংঘ|ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু [[চীন|চীনৰ]] পৰা সাম্ৰাজ্যবাদ বিৰোধী কিছুমান আমূল বৈদেশিক নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰে।

==তথ্যসূত্ৰ==
* Kahin, Audrey R. and George McT. &quot;Subversion as Foreign Policy: The Secret Eisenhower and Dulles Debacle in Indonesia&quot;, The New Press, 1995.
* Blum, William. ''Killing Hope: US Military and CIA Interventions Since World War II'', Black Rose, 1998, pp.&amp;nbsp;193–198
* U.S. Central Intelligence Agency, ''Research Study: Indonesia—The Coup that Backfired,'' 1968, p.&amp;nbsp;71n.
* Bob Hering, 2001, ''Soekarno, architect of a nation, 1901–1970'', KIT Publishers Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-6832-510-8}}, [[KITLV]] Leiden, {{আইএসবিএন|90-6718-178-1}}
* Oei Tjoe Tat, 1995, Memoar Oei Tjoe Tat: Pembantu Presiden Soekarno(The memoir of Oei Tjoe Tat, assistant to President Sukarno), Hasta Mitra, {{আইএসবিএন|979-8659-03-1}} (banned in Indonesia)
* Lambert J. Giebels, 1999, ''Soekarno. Nederlandsch onderdaan. Biografie 1901–1950''. Biography part 1, Bert Bakker Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-351-2114-7}}
* Lambert J. Giebels, 2001, ''Soekarno. President, 1950–1970'', Biography part 2, Bert Bakker Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-351-2294-1}} geb., {{আইএসবিএন|90-351-2325-5}} pbk.
* Lambert J. Giebels, 2005, ''De stille genocide: de fatale gebeurtenissen rond de val van de Indonesische president Soekarno'', {{আইএসবিএন|90-351-2871-0}}
* Legge, John David. Sukarno: A Political Biography
* {{বই উদ্ধৃতি  | শেষাংশ =Ricklefs  | প্রথমাংশ =M.C.  | শিরোনাম =A History of Modern Indonesia since c.1300  | প্রকাশক =MacMillan | বছর =1991  | আইএসবিএন =0-333-57690-X}}
* Panitia Nasional Penyelenggara Peringatan HUT Kemerdekaan RI ke-XXX (National Committee on 30th Indonesian Independence Anniversary), 1979, ''30 Tahun Indonesia Merdeka (I: 1945-1949)'' (30 Years of Independent Indonesia (Part I:1945-1949), Tira Pustaka, Jakarta

[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>jj7bov52n5sdjxbah4kde6606bsubff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453410</id>
      <parentid>453408</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:41:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাজনীতিবিদ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7540" sha1="qzxe3tldtbj0tznc6hws9vjgwcmxon0" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = সুকৰ্ণ
| honorific_suffix    = 
| native_name_lang    = Javanese
| image               = Presiden Sukarno.jpg
| caption             = Official portrait, 1949
| order               = ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি 
| birth_name          = কুশন সুশ্ৰদিহাৰ্য
| birth_date          = {{birth date|1901|6|6|df=y}}
| birth_place         = [[Surabaya|Soerabaja]], Dutch East Indies &lt;ref&gt;A. Setiadi (2013), Soekarno Bapak Bangsa, Yogyakarta: Palapa, pp.21.&lt;/ref&gt;
| death_date          = {{death date and age|1970|6|21|1901|6|6|df=y}}
| death_place         = [[জাকাৰ্টা]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] 
| spouse              = ১১ জনী 
| children            = ১৪ জন (ৰুক্মিণী সুকৰ্ণপুত্ৰী,
মেগাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, ৰাচমাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, সুক্মাৱতী সুকৰ্ণপুত্ৰী, গুৰুহ সুকৰ্ণপুত্ৰ আদি) 
| father              = ছ'কেমি ছ'ছৰ'ডিহাৰ্ডজো
| mother              = ইডা আয়ু ন্যোমান ৰায়
| alma_mater          = বাণ্ডুং ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন’লজি
| signature           = Sukarno Signature.svg
}}

'''সুকৰ্ণ''' (জন্ম ''কুশন সুশ্ৰদিহাৰ্য'' ) (৬ জুন ১৯০১ – ২১ জুন ১৯৭০)  [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু নেদাৰলেণ্ডৰ পৰা স্বাধীনতা লাভৰ বাবে সংগঠিত সফল সংগ্ৰামৰ নেতৃত্ব বহনকাৰী। তেওঁ [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়ান]] জাতিৰ জনক হিচাপে  স্বীকৃত। তেওঁ ১৯৪৫ চনৰ পৰা ১৯৬৭ চনলৈকে [[ইণ্ডোনেছিয়া|ইণ্ডোনেছিয়াৰ]] ৰাষ্ট্ৰপতি আছিল। সুকৰ্ণ ডাচ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ এজন বিশিষ্ট নেতা আছিল আৰু এদশকৰো অধিক সময় ৰাজনৈতিক বন্দী হিচাপে ডাচ কাৰাগাৰত বন্দী হৈ আছিল। পিছলৈ জাপানী বাহিনীয়ে ইণ্ডোনেছিয়া আক্ৰমণ কৰাৰ সময়ত তেওঁ আৰু তেওঁৰ সঙ্গীসকলে কাৰাগাৰৰ পৰা মুক্তি লাভ কৰে। তেওঁ আৰু তেওঁৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনকাৰীসকলে জাপানীসকলক যুদ্ধত সহায় কৰিবলৈ এক চুক্তিত উপনীত হয় আৰু বিনিময়ত জাপানী বাহিনীয়ে তেওঁলোকক জাতীয়তাবাদী মনোভাৱ গঢ়ি তুলিবলৈ অনুমতি দিয়ে। জাপানী বাহিনীয়ে আত্মসমৰ্পণৰ পিছত সুকৰ্ণ আৰু মহম্মদ হাতাই ১৯৪৫ চনৰ ১৭ আগষ্টত ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতা ঘোষণা কৰে আৰু সুকৰ্ণ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হয়। ১৯৪৯ চনত ডাচসকলে ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতাক স্বীকৃতি নিদিয়ালৈকে সুকৰ্ণই জনসাধাৰণক একত্ৰিত কৰি কূটনৈতিক আৰু সামৰিক প্ৰচেষ্টাত পুনৰ ডাচ উপনিৱেশ স্থাপনৰ চেষ্টাক বিফল কৰে। সংসদীয় গণতন্ত্ৰই বিশৃংখল সময়ৰ মাজেৰে পাৰ হোৱাৰ পিছত ১৯৫৯ চনত সুকৰ্ণই ''নিৰ্দেশিত গণতন্ত্ৰ'' নামৰ এক স্বৈৰাচাৰী ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে দেখা গ’ল যে সুকৰ্ণই দেশৰ পৰিচালনাক এক নতুন দিগন্তলৈ লৈ গৈছে। সুকৰ্ণই [[ছ'ভিয়েট সংঘ|ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু [[চীন|চীনৰ]] পৰা সাম্ৰাজ্যবাদ বিৰোধী কিছুমান আমূল বৈদেশিক নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰে।

==তথ্যসূত্ৰ==
* Kahin, Audrey R. and George McT. &quot;Subversion as Foreign Policy: The Secret Eisenhower and Dulles Debacle in Indonesia&quot;, The New Press, 1995.
* Blum, William. ''Killing Hope: US Military and CIA Interventions Since World War II'', Black Rose, 1998, pp.&amp;nbsp;193–198
* U.S. Central Intelligence Agency, ''Research Study: Indonesia—The Coup that Backfired,'' 1968, p.&amp;nbsp;71n.
* Bob Hering, 2001, ''Soekarno, architect of a nation, 1901–1970'', KIT Publishers Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-6832-510-8}}, [[KITLV]] Leiden, {{আইএসবিএন|90-6718-178-1}}
* Oei Tjoe Tat, 1995, Memoar Oei Tjoe Tat: Pembantu Presiden Soekarno(The memoir of Oei Tjoe Tat, assistant to President Sukarno), Hasta Mitra, {{আইএসবিএন|979-8659-03-1}} (banned in Indonesia)
* Lambert J. Giebels, 1999, ''Soekarno. Nederlandsch onderdaan. Biografie 1901–1950''. Biography part 1, Bert Bakker Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-351-2114-7}}
* Lambert J. Giebels, 2001, ''Soekarno. President, 1950–1970'', Biography part 2, Bert Bakker Amsterdam, {{আইএসবিএন|90-351-2294-1}} geb., {{আইএসবিএন|90-351-2325-5}} pbk.
* Lambert J. Giebels, 2005, ''De stille genocide: de fatale gebeurtenissen rond de val van de Indonesische president Soekarno'', {{আইএসবিএন|90-351-2871-0}}
* Legge, John David. Sukarno: A Political Biography
* {{বই উদ্ধৃতি  | শেষাংশ =Ricklefs  | প্রথমাংশ =M.C.  | শিরোনাম =A History of Modern Indonesia since c.1300  | প্রকাশক =MacMillan | বছর =1991  | আইএসবিএন =0-333-57690-X}}
* Panitia Nasional Penyelenggara Peringatan HUT Kemerdekaan RI ke-XXX (National Committee on 30th Indonesian Independence Anniversary), 1979, ''30 Tahun Indonesia Merdeka (I: 1945-1949)'' (30 Years of Independent Indonesia (Part I:1945-1949), Tira Pustaka, Jakarta

[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাজনীতিবিদ]]</text>
      <sha1>qzxe3tldtbj0tznc6hws9vjgwcmxon0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মুৰ্শিদাবাদ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100512</id>
    <revision>
      <id>453704</id>
      <parentid>395450</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:37:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453704</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4856" sha1="pfau35nkabobgljm88rar1lyi5rbs0m" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=মুৰ্শিদাবাদ|native_name_lang=bn|settlement_type=চহৰ|image=Murshidabad montage.png|pushpin_map=India West Bengal|pushpin_label_position=right|pushpin_map_caption=|latm=|lats=|latNS=N|longd=88.27|longm=|longs=|longEW=E|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=দেশ|subdivision_name=ভাৰত|subdivision_type1=[[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰশাসিত অঞ্চল|ৰাজ্য]]|subdivision_name1=[[পশ্চিম বঙ্গ]]|subdivision_type2=জিলা|subdivision_name2=মুৰ্শিদাবাদ
|leader_title=সংসদ সদস্য|leader_name=আবু তাহেৰ খান|population_as_of=২০০১|population_total=৫৮,৬৬,৫৬৯|population_density=|area_magnitude=sq. km|area_total=|demographics_type1=ভাষা|demographics1_title1=চৰকাৰী|demographics1_info1=[[Bengali language|বাংলা]]|demographics1_title2=অতিৰিক্ত&amp;nbsp; চৰকাৰী ভাষা|demographics1_info2=[[English language|ইংৰাজী]]|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=৭৪২১৪৯|area_code_type=টেলিফোন কোড|area_code=91-3482-2xxxxx|registration_plate=WB-58|website=|footnotes=|founder=মুৰ্শিদকুলি খাঁ|official_name=মুৰ্শিদাবাদ}}
&lt;references /&gt;

'''মুৰ্শিদাবাদ (মুৰ্ছিদাবাদ)''' বংগ, বিহাৰ, উৰিষ্যাৰ পূৰ্বৰ ৰাজধানী। ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক মুৰ্শিদকুলি খাঁ। আৰু [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[পশ্চিমবংগ|পশ্চিম বংগ]] ৰাজ্যৰ মুৰ্শিদাবাদ জিলাৰ এখন চহৰ আৰু পৌৰসভা অঞ্চল। 

অষ্টাদশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত মুৰ্শিদাবাদ এখন সমৃদ্ধিশালী চহৰ আছিল। &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=42aYvgEACAAJ|title=The Anarchy: The East India Company, Corporate Violence, and the Pillage of an Empire|last=Dalrymple|first=William|date=2019-09-10|publisher=Bloomsbury USA|language=en|isbn=978-1-63557-395-4}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thedailystar.net/op-ed/politics/which-india-claiming-have-been-colonised-119284|title=Which India is claiming to have been colonised?|date=2015-07-31|work=The Daily Star|language=en|accessdate=2020-09-13}}&lt;/ref&gt; সত্তৰ বছৰ ধৰি ই মোগল সাম্ৰাজ্যৰ বংগ চুবাহৰ ৰাজধানী আছিল, যিটো অঞ্চল আধুনিক বাংলাদেশ আৰু ভাৰতৰ পশ্চিম বংগ, বিহাৰ আৰু উৰিষ্যা ৰাজ্যক সামৰি লৈছিল। ই আছিল বংগৰ বংশগত নবাব আৰু ৰাজ্যিক কোষাগাৰ, ৰাজহ কাৰ্যালয় আৰু ন্যায়পালিকাৰ আসন। বংগ আছিল আটাইতকৈ ধনী [[বংগ চুবাহ|মোগল প্ৰদেশ]]। মুৰ্শিদাবাদ এখন বিশ্বব্যাপী চহৰ আছিল। ১৭৫০ চনত ইয়াৰ জনসংখ্যা ৭ লাখ হয়। ই আছিল জগৎ শেঠ আৰু আৰ্মেনিয়ানসকলকে ধৰি ভাৰত উপমহাদেশৰ বিভিন্ন অঞ্চল আৰু বিস্তৃত ইউৰেছিয়াৰ ধনী বেংকিং আৰু বণিক পৰিয়ালসমূহৰ বাসস্থান। তাৰোপৰি ই গায়ক [[অৰিজিত সিং]] আৰু গায়িকা [[শ্ৰেয়া ঘোষাল|শ্ৰেয়া ঘোষালৰ]] জন্মস্থান।

==চিত্ৰশালা==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
চিত্র:Moti Jheel Palace 2.jpg|মতিঝিল প্ৰাসাদ 
চিত্র:'ALIVARDI KHAN AND A COURTIER.jpg|নবাব আলীবৰ্দী খান
চিত্র:The Nawab of Murshidabad's boats on the Ganga (6125141004).jpg|নদীত নবাব সকলৰ নৌকা
File:Nizamat Imambara 2.jpg|ইমামবাড়া
File:Panoramic view of Imambara, Murshidabad.jpg|মুৰ্শিদাবাদ ইমামবাড়া
চিত্র:Katra Masjid panoramic view.jpg|thumb|কাটৰা মছজিদ 
&lt;/gallery&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>pfau35nkabobgljm88rar1lyi5rbs0m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453705</id>
      <parentid>453704</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:39:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* তথ্যসূত্ৰ */</comment>
      <origin>453705</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4909" sha1="9wyck3gdnqgfg8u3pvi3m5n4k73byst" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=মুৰ্শিদাবাদ|native_name_lang=bn|settlement_type=চহৰ|image=Murshidabad montage.png|pushpin_map=India West Bengal|pushpin_label_position=right|pushpin_map_caption=|latm=|lats=|latNS=N|longd=88.27|longm=|longs=|longEW=E|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=দেশ|subdivision_name=ভাৰত|subdivision_type1=[[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰশাসিত অঞ্চল|ৰাজ্য]]|subdivision_name1=[[পশ্চিম বঙ্গ]]|subdivision_type2=জিলা|subdivision_name2=মুৰ্শিদাবাদ
|leader_title=সংসদ সদস্য|leader_name=আবু তাহেৰ খান|population_as_of=২০০১|population_total=৫৮,৬৬,৫৬৯|population_density=|area_magnitude=sq. km|area_total=|demographics_type1=ভাষা|demographics1_title1=চৰকাৰী|demographics1_info1=[[Bengali language|বাংলা]]|demographics1_title2=অতিৰিক্ত&amp;nbsp; চৰকাৰী ভাষা|demographics1_info2=[[English language|ইংৰাজী]]|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=৭৪২১৪৯|area_code_type=টেলিফোন কোড|area_code=91-3482-2xxxxx|registration_plate=WB-58|website=|footnotes=|founder=মুৰ্শিদকুলি খাঁ|official_name=মুৰ্শিদাবাদ}}
&lt;references /&gt;

'''মুৰ্শিদাবাদ (মুৰ্ছিদাবাদ)''' বংগ, বিহাৰ, উৰিষ্যাৰ পূৰ্বৰ ৰাজধানী। ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক মুৰ্শিদকুলি খাঁ। আৰু [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[পশ্চিমবংগ|পশ্চিম বংগ]] ৰাজ্যৰ মুৰ্শিদাবাদ জিলাৰ এখন চহৰ আৰু পৌৰসভা অঞ্চল। 

অষ্টাদশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত মুৰ্শিদাবাদ এখন সমৃদ্ধিশালী চহৰ আছিল। &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=42aYvgEACAAJ|title=The Anarchy: The East India Company, Corporate Violence, and the Pillage of an Empire|last=Dalrymple|first=William|date=2019-09-10|publisher=Bloomsbury USA|language=en|isbn=978-1-63557-395-4}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thedailystar.net/op-ed/politics/which-india-claiming-have-been-colonised-119284|title=Which India is claiming to have been colonised?|date=2015-07-31|work=The Daily Star|language=en|accessdate=2020-09-13}}&lt;/ref&gt; সত্তৰ বছৰ ধৰি ই মোগল সাম্ৰাজ্যৰ বংগ চুবাহৰ ৰাজধানী আছিল, যিটো অঞ্চল আধুনিক বাংলাদেশ আৰু ভাৰতৰ পশ্চিম বংগ, বিহাৰ আৰু উৰিষ্যা ৰাজ্যক সামৰি লৈছিল। ই আছিল বংগৰ বংশগত নবাব আৰু ৰাজ্যিক কোষাগাৰ, ৰাজহ কাৰ্যালয় আৰু ন্যায়পালিকাৰ আসন। বংগ আছিল আটাইতকৈ ধনী [[বংগ চুবাহ|মোগল প্ৰদেশ]]। মুৰ্শিদাবাদ এখন বিশ্বব্যাপী চহৰ আছিল। ১৭৫০ চনত ইয়াৰ জনসংখ্যা ৭ লাখ হয়। ই আছিল জগৎ শেঠ আৰু আৰ্মেনিয়ানসকলকে ধৰি ভাৰত উপমহাদেশৰ বিভিন্ন অঞ্চল আৰু বিস্তৃত ইউৰেছিয়াৰ ধনী বেংকিং আৰু বণিক পৰিয়ালসমূহৰ বাসস্থান। তাৰোপৰি ই গায়ক [[অৰিজিত সিং]] আৰু গায়িকা [[শ্ৰেয়া ঘোষাল|শ্ৰেয়া ঘোষালৰ]] জন্মস্থান।

==চিত্ৰশালা==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
চিত্র:Moti Jheel Palace 2.jpg|মতিঝিল প্ৰাসাদ 
চিত্র:'ALIVARDI KHAN AND A COURTIER.jpg|নবাব আলীবৰ্দী খান
চিত্র:The Nawab of Murshidabad's boats on the Ganga (6125141004).jpg|নদীত নবাব সকলৰ নৌকা
File:Nizamat Imambara 2.jpg|ইমামবাড়া
File:Panoramic view of Imambara, Murshidabad.jpg|মুৰ্শিদাবাদ ইমামবাড়া
চিত্র:Katra Masjid panoramic view.jpg|thumb|কাটৰা মছজিদ 
&lt;/gallery&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগ]]</text>
      <sha1>9wyck3gdnqgfg8u3pvi3m5n4k73byst</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453706</id>
      <parentid>453705</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:39:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* তথ্যসূত্ৰ */</comment>
      <origin>453706</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4908" sha1="7zrfj92w3c9v24155kw7gn0jva1ivy1" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=মুৰ্শিদাবাদ|native_name_lang=bn|settlement_type=চহৰ|image=Murshidabad montage.png|pushpin_map=India West Bengal|pushpin_label_position=right|pushpin_map_caption=|latm=|lats=|latNS=N|longd=88.27|longm=|longs=|longEW=E|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=দেশ|subdivision_name=ভাৰত|subdivision_type1=[[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰশাসিত অঞ্চল|ৰাজ্য]]|subdivision_name1=[[পশ্চিম বঙ্গ]]|subdivision_type2=জিলা|subdivision_name2=মুৰ্শিদাবাদ
|leader_title=সংসদ সদস্য|leader_name=আবু তাহেৰ খান|population_as_of=২০০১|population_total=৫৮,৬৬,৫৬৯|population_density=|area_magnitude=sq. km|area_total=|demographics_type1=ভাষা|demographics1_title1=চৰকাৰী|demographics1_info1=[[Bengali language|বাংলা]]|demographics1_title2=অতিৰিক্ত&amp;nbsp; চৰকাৰী ভাষা|demographics1_info2=[[English language|ইংৰাজী]]|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=৭৪২১৪৯|area_code_type=টেলিফোন কোড|area_code=91-3482-2xxxxx|registration_plate=WB-58|website=|footnotes=|founder=মুৰ্শিদকুলি খাঁ|official_name=মুৰ্শিদাবাদ}}
&lt;references /&gt;

'''মুৰ্শিদাবাদ (মুৰ্ছিদাবাদ)''' বংগ, বিহাৰ, উৰিষ্যাৰ পূৰ্বৰ ৰাজধানী। ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক মুৰ্শিদকুলি খাঁ। আৰু [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[পশ্চিমবংগ|পশ্চিম বংগ]] ৰাজ্যৰ মুৰ্শিদাবাদ জিলাৰ এখন চহৰ আৰু পৌৰসভা অঞ্চল। 

অষ্টাদশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত মুৰ্শিদাবাদ এখন সমৃদ্ধিশালী চহৰ আছিল। &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=42aYvgEACAAJ|title=The Anarchy: The East India Company, Corporate Violence, and the Pillage of an Empire|last=Dalrymple|first=William|date=2019-09-10|publisher=Bloomsbury USA|language=en|isbn=978-1-63557-395-4}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thedailystar.net/op-ed/politics/which-india-claiming-have-been-colonised-119284|title=Which India is claiming to have been colonised?|date=2015-07-31|work=The Daily Star|language=en|accessdate=2020-09-13}}&lt;/ref&gt; সত্তৰ বছৰ ধৰি ই মোগল সাম্ৰাজ্যৰ বংগ চুবাহৰ ৰাজধানী আছিল, যিটো অঞ্চল আধুনিক বাংলাদেশ আৰু ভাৰতৰ পশ্চিম বংগ, বিহাৰ আৰু উৰিষ্যা ৰাজ্যক সামৰি লৈছিল। ই আছিল বংগৰ বংশগত নবাব আৰু ৰাজ্যিক কোষাগাৰ, ৰাজহ কাৰ্যালয় আৰু ন্যায়পালিকাৰ আসন। বংগ আছিল আটাইতকৈ ধনী [[বংগ চুবাহ|মোগল প্ৰদেশ]]। মুৰ্শিদাবাদ এখন বিশ্বব্যাপী চহৰ আছিল। ১৭৫০ চনত ইয়াৰ জনসংখ্যা ৭ লাখ হয়। ই আছিল জগৎ শেঠ আৰু আৰ্মেনিয়ানসকলকে ধৰি ভাৰত উপমহাদেশৰ বিভিন্ন অঞ্চল আৰু বিস্তৃত ইউৰেছিয়াৰ ধনী বেংকিং আৰু বণিক পৰিয়ালসমূহৰ বাসস্থান। তাৰোপৰি ই গায়ক [[অৰিজিত সিং]] আৰু গায়িকা [[শ্ৰেয়া ঘোষাল|শ্ৰেয়া ঘোষালৰ]] জন্মস্থান।

==চিত্ৰশালা==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
চিত্র:Moti Jheel Palace 2.jpg|মতিঝিল প্ৰাসাদ 
চিত্র:'ALIVARDI KHAN AND A COURTIER.jpg|নবাব আলীবৰ্দী খান
চিত্র:The Nawab of Murshidabad's boats on the Ganga (6125141004).jpg|নদীত নবাব সকলৰ নৌকা
File:Nizamat Imambara 2.jpg|ইমামবাড়া
File:Panoramic view of Imambara, Murshidabad.jpg|মুৰ্শিদাবাদ ইমামবাড়া
চিত্র:Katra Masjid panoramic view.jpg|thumb|কাটৰা মছজিদ 
&lt;/gallery&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবংগ]]</text>
      <sha1>7zrfj92w3c9v24155kw7gn0jva1ivy1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453707</id>
      <parentid>453706</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:40:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453707</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4947" sha1="e1dsn528bdlx5466exj809ydrw8ml4v" xml:space="preserve">[[File:Murshidabad montage.png|thumb]]
{{Infobox settlement|name=মুৰ্শিদাবাদ|native_name_lang=bn|settlement_type=চহৰ|image=Murshidabad montage.png|pushpin_map=India West Bengal|pushpin_label_position=right|pushpin_map_caption=|latm=|lats=|latNS=N|longd=88.27|longm=|longs=|longEW=E|coordinates_display=inline,title|subdivision_type=দেশ|subdivision_name=ভাৰত|subdivision_type1=[[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰশাসিত অঞ্চল|ৰাজ্য]]|subdivision_name1=[[পশ্চিম বঙ্গ]]|subdivision_type2=জিলা|subdivision_name2=মুৰ্শিদাবাদ
|leader_title=সংসদ সদস্য|leader_name=আবু তাহেৰ খান|population_as_of=২০০১|population_total=৫৮,৬৬,৫৬৯|population_density=|area_magnitude=sq. km|area_total=|demographics_type1=ভাষা|demographics1_title1=চৰকাৰী|demographics1_info1=[[Bengali language|বাংলা]]|demographics1_title2=অতিৰিক্ত&amp;nbsp; চৰকাৰী ভাষা|demographics1_info2=[[English language|ইংৰাজী]]|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=৭৪২১৪৯|area_code_type=টেলিফোন কোড|area_code=91-3482-2xxxxx|registration_plate=WB-58|website=|footnotes=|founder=মুৰ্শিদকুলি খাঁ|official_name=মুৰ্শিদাবাদ}}
&lt;references /&gt;

'''মুৰ্শিদাবাদ (মুৰ্ছিদাবাদ)''' বংগ, বিহাৰ, উৰিষ্যাৰ পূৰ্বৰ ৰাজধানী। ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক মুৰ্শিদকুলি খাঁ। আৰু [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[পশ্চিমবংগ|পশ্চিম বংগ]] ৰাজ্যৰ মুৰ্শিদাবাদ জিলাৰ এখন চহৰ আৰু পৌৰসভা অঞ্চল। 

অষ্টাদশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত মুৰ্শিদাবাদ এখন সমৃদ্ধিশালী চহৰ আছিল। &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=42aYvgEACAAJ|title=The Anarchy: The East India Company, Corporate Violence, and the Pillage of an Empire|last=Dalrymple|first=William|date=2019-09-10|publisher=Bloomsbury USA|language=en|isbn=978-1-63557-395-4}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thedailystar.net/op-ed/politics/which-india-claiming-have-been-colonised-119284|title=Which India is claiming to have been colonised?|date=2015-07-31|work=The Daily Star|language=en|accessdate=2020-09-13}}&lt;/ref&gt; সত্তৰ বছৰ ধৰি ই মোগল সাম্ৰাজ্যৰ বংগ চুবাহৰ ৰাজধানী আছিল, যিটো অঞ্চল আধুনিক বাংলাদেশ আৰু ভাৰতৰ পশ্চিম বংগ, বিহাৰ আৰু উৰিষ্যা ৰাজ্যক সামৰি লৈছিল। ই আছিল বংগৰ বংশগত নবাব আৰু ৰাজ্যিক কোষাগাৰ, ৰাজহ কাৰ্যালয় আৰু ন্যায়পালিকাৰ আসন। বংগ আছিল আটাইতকৈ ধনী [[বংগ চুবাহ|মোগল প্ৰদেশ]]। মুৰ্শিদাবাদ এখন বিশ্বব্যাপী চহৰ আছিল। ১৭৫০ চনত ইয়াৰ জনসংখ্যা ৭ লাখ হয়। ই আছিল জগৎ শেঠ আৰু আৰ্মেনিয়ানসকলকে ধৰি ভাৰত উপমহাদেশৰ বিভিন্ন অঞ্চল আৰু বিস্তৃত ইউৰেছিয়াৰ ধনী বেংকিং আৰু বণিক পৰিয়ালসমূহৰ বাসস্থান। তাৰোপৰি ই গায়ক [[অৰিজিত সিং]] আৰু গায়িকা [[শ্ৰেয়া ঘোষাল|শ্ৰেয়া ঘোষালৰ]] জন্মস্থান।

==চিত্ৰশালা==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
চিত্র:Moti Jheel Palace 2.jpg|মতিঝিল প্ৰাসাদ 
চিত্র:'ALIVARDI KHAN AND A COURTIER.jpg|নবাব আলীবৰ্দী খান
চিত্র:The Nawab of Murshidabad's boats on the Ganga (6125141004).jpg|নদীত নবাব সকলৰ নৌকা
File:Nizamat Imambara 2.jpg|ইমামবাড়া
File:Panoramic view of Imambara, Murshidabad.jpg|মুৰ্শিদাবাদ ইমামবাড়া
চিত্র:Katra Masjid panoramic view.jpg|thumb|কাটৰা মছজিদ 
&lt;/gallery&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবংগ]]</text>
      <sha1>e1dsn528bdlx5466exj809ydrw8ml4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মুখমৈথুন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100588</id>
    <revision>
      <id>453708</id>
      <parentid>396334</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:46:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453708</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3834" sha1="dpojvrn02gztxm4rae1y27di325mmvv" xml:space="preserve">[[চিত্র:Achille_Devéria_erotism.jpg|thumb|273x273px|এগৰাকী মহিলাৰ যোনি মুখৰ দ্বাৰা মৈথুন কৰিছে এজন পুৰুষে]]
'''মুখকাম''' বা '''মুখমৈথুন''', যাক কেতিয়াবা '''মুখসংগম''' বুলিও কোৱা হয়, হৈছে এনে এক যৌন কাৰ্য্য য'ত এজন ব্যক্তিয়ে মুখগহ্বৰ (ওঁঠ, [[জিভা]], [[দাঁত]]) ব্যৱহাৰ কৰি আন এজনৰ যৌনাংগক উদ্দীপিত কৰে ৷ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.verywellhealth.com/oral-sex-5079507|title=Sexual Health What Should I Know About Oral Sex?|work=verywellhealth.com|last=Elizabeth Boskey|date=17 June 2023}}&lt;/ref&gt; যদি মহিলাৰ যোনি উদ্দীপিত হয়, তেন্তে ইয়াক যোনি-মুখমৈথুন আৰু যেতিয়া পুৰুষৰ লিংগ উদ্দীপিত হয় তেতিয়া ইয়াক শিশ্ন-মুখমৈথুন বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;Carroll&quot;&gt;{{cite book |author=Janell L. Carroll |url=https://archive.org/details/sexualitynowembr0000carr_x0m8 |title=Sexuality Now: Embracing Diversity |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2009 |isbn=978-0-495-60274-3 |pages=265–267 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Weiten&quot;&gt;{{cite book |first1=Wayne |last1=Weiten |url=https://archive.org/details/isbn_2900495553396 |title=Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in the 21st century |first2=Margaret A. |last2=Lloyd |first3=Dana S. |last3=Dunn |first4=Elizabeth Yost |last4=Hammer |publisher=[[Cengage Learning]] |location=Boston, Massachusetts |year=2008 |isbn=978-0-495-55339-7 |page=422 |access-date=February 26, 2011 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও যদি মুখগহ্বৰৰ জৰিয়তে মানুহৰ শৰীৰৰ আন অংশক উদ্দীপিত কৰা হয়, তেন্তে ইয়াক মৌখিক যৌন সম্পৰ্ক বুলিও গণ্য কৰা হ’ব, যেনে মলদ্বাৰৰ মৌখিক উদ্দীপনাক পায়ুমৈথুন বুলি কোৱা হয়, [[স্তন]], নাভি, উৰু আদিৰ ক্ষেত্ৰতো মুখমৈথুন হিচাপে ধৰা হয়।

==যোনি-মুখমৈথুন==
[[File:Detail of Édouard-Henri Avril (23).jpg|thumb|right|এগৰাকী মহিলাৰ যোনি লেহন কৰিছে এজন পুৰুষে, ফৰাচী চিত্ৰকৰ এদুয়াৰ্দ অঁৰি অভ্ৰিলৰ চিত্ৰ]]
[[চিত্ৰ:Lossow4.jpg|thumb|right|ফেচছিটিং, হেনৰিক লোচো (১৮৪০-১৮৯৭)]]

==শিশ্ন-মুখমৈথুন==
[[File:Wiki-fellatio.png|thumb|175x175px|শিশ্ন-মুখ মৈথুনৰ চিত্ৰ|alt=]]
[[চিত্ৰ:Deepthroat.png|thumb|গভীৰ-কণ্ঠপ্ৰৱেশ বা ডিপ-থ্ৰোটিং]]
[[File:Wiki-dthroat.png|thumb|গভীৰ কন্ঠপ্ৰৱেশ]]

==পায়ু-মুখমৈথুন==
[[চিত্ৰ:Wiki-anilingus.png|thumb|thumb|right|দুগৰাকী মহিলাৰ মাজত পায়ুলেহন]]
[[চিত্ৰ:Rusty trombone simple.jpg|thumb|right|নাৰী-পুৰুষৰ মাজত পায়ুলেহন]]

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>dpojvrn02gztxm4rae1y27di325mmvv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453709</id>
      <parentid>453708</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:48:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453709</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5200" sha1="20pm617sydyptfkjekbsn4nw02fuqk4" xml:space="preserve">[[চিত্র:Achille_Devéria_erotism.jpg|thumb|273x273px|এগৰাকী মহিলাৰ যোনি মুখৰ দ্বাৰা মৈথুন কৰিছে এজন পুৰুষে]]
'''মুখকাম''' বা '''মুখমৈথুন''', যাক কেতিয়াবা '''মুখসংগম''' বুলিও কোৱা হয়, হৈছে এনে এক যৌন কাৰ্য্য য'ত এজন ব্যক্তিয়ে মুখগহ্বৰ (ওঁঠ, [[জিভা]], [[দাঁত]]) ব্যৱহাৰ কৰি আন এজনৰ যৌনাংগক উদ্দীপিত কৰে ৷ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.verywellhealth.com/oral-sex-5079507|title=Sexual Health What Should I Know About Oral Sex?|work=verywellhealth.com|last=Elizabeth Boskey|date=17 June 2023}}&lt;/ref&gt; যদি মহিলাৰ যোনি উদ্দীপিত হয়, তেন্তে ইয়াক যোনি-মুখমৈথুন আৰু যেতিয়া পুৰুষৰ লিংগ উদ্দীপিত হয় তেতিয়া ইয়াক শিশ্ন-মুখমৈথুন বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;Carroll&quot;&gt;{{cite book |author=Janell L. Carroll |url=https://archive.org/details/sexualitynowembr0000carr_x0m8 |title=Sexuality Now: Embracing Diversity |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2009 |isbn=978-0-495-60274-3 |pages=265–267 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Weiten&quot;&gt;{{cite book |first1=Wayne |last1=Weiten |url=https://archive.org/details/isbn_2900495553396 |title=Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in the 21st century |first2=Margaret A. |last2=Lloyd |first3=Dana S. |last3=Dunn |first4=Elizabeth Yost |last4=Hammer |publisher=[[Cengage Learning]] |location=Boston, Massachusetts |year=2008 |isbn=978-0-495-55339-7 |page=422 |access-date=February 26, 2011 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও যদি মুখগহ্বৰৰ জৰিয়তে মানুহৰ শৰীৰৰ আন অংশক উদ্দীপিত কৰা হয়, তেন্তে ইয়াক মৌখিক যৌন সম্পৰ্ক বুলিও গণ্য কৰা হ’ব, যেনে মলদ্বাৰৰ মৌখিক উদ্দীপনাক পায়ুমৈথুন বুলি কোৱা হয়, [[স্তন]], নাভি, উৰু আদিৰ ক্ষেত্ৰতো মুখমৈথুন হিচাপে ধৰা হয়।&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;{{cite web| title = Global strategy for the prevention and control of sexually transmitted infections: 2006–2015. Breaking the chain of transmission| publisher = [[World Health Organization]]| year = 2007| access-date = November 26, 2011| url = http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| archive-date = March 23, 2014| archive-url = https://web.archive.org/web/20140323122753/http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hales&quot;&gt;{{Cite book |author=Dianne Hales |url=https://archive.org/details/invitationtoheal00dian |title=An Invitation to Health Brief 2010-2011 |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2008 |isbn=978-0-495-39192-0 |pages=269–271 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{cite book|first1=William |last1=Alexander|first2=Helaine |last2=Bader|first3=Judith H. |last3=LaRosa|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Learning|Jones &amp; Bartlett Publishers]]|location=Burlington, Massachusetts |year=2011|page=211|access-date=August 29, 2013|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==যোনি-মুখমৈথুন==
[[File:Detail of Édouard-Henri Avril (23).jpg|thumb|right|এগৰাকী মহিলাৰ যোনি লেহন কৰিছে এজন পুৰুষে, ফৰাচী চিত্ৰকৰ এদুয়াৰ্দ অঁৰি অভ্ৰিলৰ চিত্ৰ]]
[[চিত্ৰ:Lossow4.jpg|thumb|right|ফেচছিটিং, হেনৰিক লোচো (১৮৪০-১৮৯৭)]]

==শিশ্ন-মুখমৈথুন==
[[File:Wiki-fellatio.png|thumb|175x175px|শিশ্ন-মুখ মৈথুনৰ চিত্ৰ|alt=]]
[[চিত্ৰ:Deepthroat.png|thumb|গভীৰ-কণ্ঠপ্ৰৱেশ বা ডিপ-থ্ৰোটিং]]
[[File:Wiki-dthroat.png|thumb|গভীৰ কন্ঠপ্ৰৱেশ]]

==পায়ু-মুখমৈথুন==
[[চিত্ৰ:Wiki-anilingus.png|thumb|thumb|right|দুগৰাকী মহিলাৰ মাজত পায়ুলেহন]]
[[চিত্ৰ:Rusty trombone simple.jpg|thumb|right|নাৰী-পুৰুষৰ মাজত পায়ুলেহন]]

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>20pm617sydyptfkjekbsn4nw02fuqk4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পশুকামিতা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100589</id>
    <revision>
      <id>453710</id>
      <parentid>396346</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:51:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453710</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4495" sha1="9o2oimvrjp34xwyviw2j8xrxmgwhura" xml:space="preserve">[[চিত্র:Pan_goat_MAN_Napoli_Inv27709_n01.jpg|thumb|ছাগলীৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা পান, হাৰকুলেনিয়ামৰ পেপিৰি ভিলাত অৱস্থিত ভাস্কৰ্য্য, ১৭৫২]]
[[File:Khajuraho-Lakshmana Temple erotic detal3.JPG|thumb|right|250px|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, খাজুৰাহো মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]
[[File:20120303 zoophilia Lakshmana Temple Khajuraho India (panoramic version).jpg|thumb|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, ভাৰতৰ খাজুৰাহোৰ লক্ষ্মণ মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]

'''পশুকামিতা''' ( {{lang-en|Zoophilia}}) বা '''পাশ্বাচাৰ''' ({{lang-en|Bestiality}}) হৈছে মানুহ আৰু প্ৰাণীৰ মাজত আন্তঃপ্ৰজাতি-যৌন কাৰ্য্যকলাপ। কিন্তু কিছুমান গৱেষকে আকৰ্ষণ (পশুকামিতা) আৰু যৌনক্ৰিয়া (পাশ্বাচাৰ)ৰ মাজত বিভাজন ৰেখা তৈয়াৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{Cite journal|last=Ranger|first=R.|last2=Fedoroff|first2=P.|year=2014|title=Commentary: Zoophilia and the Law|volume=42|issue=4|pages=421–426|url=http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full|pmid=25492067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;{{cite web| title = Global strategy for the prevention and control of sexually transmitted infections: 2006–2015. Breaking the chain of transmission| publisher = [[World Health Organization]]| year = 2007| access-date = November 26, 2011| url = http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| archive-date = March 23, 2014| archive-url = https://web.archive.org/web/20140323122753/http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hales&quot;&gt;{{Cite book |author=Dianne Hales |url=https://archive.org/details/invitationtoheal00dian |title=An Invitation to Health Brief 2010-2011 |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2008 |isbn=978-0-495-39192-0 |pages=269–271 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{cite book|first1=William |last1=Alexander|first2=Helaine |last2=Bader|first3=Judith H. |last3=LaRosa|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Learning|Jones &amp; Bartlett Publishers]]|location=Burlington, Massachusetts |year=2011|page=211|access-date=August 29, 2013|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DSM 5&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=P. Rafferty |first=John |date=21 September 2022 |title=Zoophilia |url=https://www.britannica.com/topic/zoophilia |access-date=9 January 2023 |website=Encyclopedia Britannica}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{cite journal |last1 = Ranger |first1=R. |last2=Fedoroff |first2=P. | year = 2014 | title = Commentary: Zoophilia and the Law | journal = Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law Online | volume = 42 | issue = 4 | pages = 421–426 | url = http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full | pmid = 25492067}}&lt;/ref&gt;}}&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Holoyda |first1=Brian |last2=Sorrentino |first2=Renee |last3=Hatters Friedman |first3=Susan |last4=Allgire |first4=John |date=2018 |title=Bestiality: An introduction for legal and mental health professionals |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30306630/ |access-date=8 January 2023 |journal=Behavioral Sciences &amp; the Law|volume=36 |issue=6 |pages=687–697 |doi=10.1002/bsl.2368 |pmid=30306630 |s2cid=52957702 }}&lt;/ref&gt; যদিও কিছুমান দেশত জীৱ-জন্তুৰ সৈতে সংগম নিষিদ্ধ নহয়, তথাপিও বেছিভাগ দেশতে পশু নিৰ্যাতন, পায়ুকামিতা বা প্ৰকৃতি বিৰোধী পাশ্বাচাৰ আইন মতে অবৈধ।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>9o2oimvrjp34xwyviw2j8xrxmgwhura</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453712</id>
      <parentid>453710</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:52:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453712</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4493" sha1="lbw84966p9uzxameso72drefftvrmiq" xml:space="preserve">[[চিত্র:Pan_goat_MAN_Napoli_Inv27709_n01.jpg|thumb|ছাগলীৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা পান, হাৰকুলেনিয়ামৰ পেপিৰি ভিলাত অৱস্থিত ভাস্কৰ্য্য, ১৭৫২]]
[[File:Khajuraho-Lakshmana Temple erotic detal3.JPG|thumb|right|250px|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, খাজুৰাহো মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]
[[File:20120303 zoophilia Lakshmana Temple Khajuraho India (panoramic version).jpg|thumb|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, ভাৰতৰ খাজুৰাহোৰ লক্ষ্মণ মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]

'''পশুকামিতা''' ( {{lang-en|Zoophilia}}) বা '''পাশ্বাচাৰ''' ({{lang-en|Bestiality}}) হৈছে মানুহ আৰু প্ৰাণীৰ মাজত আন্তঃপ্ৰজাতি-যৌন কাৰ্য্যকলাপ। কিন্তু কিছুমান গৱেষকে আকৰ্ষণ (পশুকামিতা) আৰু যৌনক্ৰিয়া (পাশ্বাচাৰ)ৰ মাজত বিভাজন ৰেখা তৈয়াৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{Cite journal|last=Ranger|first=R.|last2=Fedoroff|first2=P.|year=2014|title=Commentary: Zoophilia and the Law|volume=42|issue=4|pages=421–426|url=http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full|pmid=25492067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;{{cite web| title = Global strategy for the prevention and control of sexually transmitted infections: 2006–2015. Breaking the chain of transmission| publisher = [[World Health Organization]]| year = 2007| access-date = November 26, 2011| url = http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| archive-date = March 23, 2014| archive-url = https://web.archive.org/web/20140323122753/http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hales&quot;&gt;{{Cite book |author=Dianne Hales |url=https://archive.org/details/invitationtoheal00dian |title=An Invitation to Health Brief 2010-2011 |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2008 |isbn=978-0-495-39192-0 |pages=269–271 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{cite book|first1=William |last1=Alexander|first2=Helaine |last2=Bader|first3=Judith H. |last3=LaRosa|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Learning|Jones &amp; Bartlett Publishers]]|location=Burlington, Massachusetts |year=2011|page=211|access-date=August 29, 2013|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DSM 5&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=P. Rafferty |first=John |date=21 September 2022 |title=Zoophilia |url=https://www.britannica.com/topic/zoophilia |access-date=9 January 2023 |website=Encyclopedia Britannica}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{cite journal |last1 = Ranger |first1=R. |last2=Fedoroff |first2=P. | year = 2014 | title = Commentary: Zoophilia and the Law | journal = Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law Online | volume = 42 | issue = 4 | pages = 421–426 | url = http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full | pmid = 25492067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Holoyda |first1=Brian |last2=Sorrentino |first2=Renee |last3=Hatters Friedman |first3=Susan |last4=Allgire |first4=John |date=2018 |title=Bestiality: An introduction for legal and mental health professionals |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30306630/ |access-date=8 January 2023 |journal=Behavioral Sciences &amp; the Law|volume=36 |issue=6 |pages=687–697 |doi=10.1002/bsl.2368 |pmid=30306630 |s2cid=52957702 }}&lt;/ref&gt; যদিও কিছুমান দেশত জীৱ-জন্তুৰ সৈতে সংগম নিষিদ্ধ নহয়, তথাপিও বেছিভাগ দেশতে পশু নিৰ্যাতন, পায়ুকামিতা বা প্ৰকৃতি বিৰোধী পাশ্বাচাৰ আইন মতে অবৈধ।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>lbw84966p9uzxameso72drefftvrmiq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453713</id>
      <parentid>453712</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453713</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4147" sha1="d9oyso1718q4na4etuv1vwa0jsbw2by" xml:space="preserve">[[চিত্র:Pan_goat_MAN_Napoli_Inv27709_n01.jpg|thumb|ছাগলীৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা পান, হাৰকুলেনিয়ামৰ পেপিৰি ভিলাত অৱস্থিত ভাস্কৰ্য্য, ১৭৫২]]
[[File:Khajuraho-Lakshmana Temple erotic detal3.JPG|thumb|right|250px|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, খাজুৰাহো মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]
[[File:20120303 zoophilia Lakshmana Temple Khajuraho India (panoramic version).jpg|thumb|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, ভাৰতৰ খাজুৰাহোৰ লক্ষ্মণ মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]

'''পশুকামিতা''' ( {{lang-en|Zoophilia}}) বা '''পাশ্বাচাৰ''' ({{lang-en|Bestiality}}) হৈছে মানুহ আৰু প্ৰাণীৰ মাজত আন্তঃপ্ৰজাতি-যৌন কাৰ্য্যকলাপ। কিন্তু কিছুমান গৱেষকে আকৰ্ষণ (পশুকামিতা) আৰু যৌনক্ৰিয়া (পাশ্বাচাৰ)ৰ মাজত বিভাজন ৰেখা তৈয়াৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{Cite journal|last=Ranger|first=R.|last2=Fedoroff|first2=P.|year=2014|title=Commentary: Zoophilia and the Law|volume=42|issue=4|pages=421–426|url=http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full|pmid=25492067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;{{cite web| title = Global strategy for the prevention and control of sexually transmitted infections: 2006–2015. Breaking the chain of transmission| publisher = [[World Health Organization]]| year = 2007| access-date = November 26, 2011| url = http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| archive-date = March 23, 2014| archive-url = https://web.archive.org/web/20140323122753/http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hales&quot;&gt;{{Cite book |author=Dianne Hales |url=https://archive.org/details/invitationtoheal00dian |title=An Invitation to Health Brief 2010-2011 |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2008 |isbn=978-0-495-39192-0 |pages=269–271 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{cite book|first1=William |last1=Alexander|first2=Helaine |last2=Bader|first3=Judith H. |last3=LaRosa|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Learning|Jones &amp; Bartlett Publishers]]|location=Burlington, Massachusetts |year=2011|page=211|access-date=August 29, 2013|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DSM 5&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=P. Rafferty |first=John |date=21 September 2022 |title=Zoophilia |url=https://www.britannica.com/topic/zoophilia |access-date=9 January 2023 |website=Encyclopedia Britannica}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Holoyda |first1=Brian |last2=Sorrentino |first2=Renee |last3=Hatters Friedman |first3=Susan |last4=Allgire |first4=John |date=2018 |title=Bestiality: An introduction for legal and mental health professionals |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30306630/ |access-date=8 January 2023 |journal=Behavioral Sciences &amp; the Law|volume=36 |issue=6 |pages=687–697 |doi=10.1002/bsl.2368 |pmid=30306630 |s2cid=52957702 }}&lt;/ref&gt; যদিও কিছুমান দেশত জীৱ-জন্তুৰ সৈতে সংগম নিষিদ্ধ নহয়, তথাপিও বেছিভাগ দেশতে পশু নিৰ্যাতন, পায়ুকামিতা বা প্ৰকৃতি বিৰোধী পাশ্বাচাৰ আইন মতে অবৈধ।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>d9oyso1718q4na4etuv1vwa0jsbw2by</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453714</id>
      <parentid>453713</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:55:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453714</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3847" sha1="s5zx1vnrz8vukmk44j1ithwdf7ms3qz" xml:space="preserve">[[চিত্র:Pan_goat_MAN_Napoli_Inv27709_n01.jpg|thumb|ছাগলীৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা পান, হাৰকুলেনিয়ামৰ পেপিৰি ভিলাত অৱস্থিত ভাস্কৰ্য্য, ১৭৫২]]
[[File:Khajuraho-Lakshmana Temple erotic detal3.JPG|thumb|right|250px|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, খাজুৰাহো মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]
[[File:20120303 zoophilia Lakshmana Temple Khajuraho India (panoramic version).jpg|thumb|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, ভাৰতৰ খাজুৰাহোৰ লক্ষ্মণ মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]

'''পশুকামিতা''' ( {{lang-en|Zoophilia}}) বা '''পাশ্বাচাৰ''' ({{lang-en|Bestiality}}) হৈছে মানুহ আৰু প্ৰাণীৰ মাজত আন্তঃপ্ৰজাতি-যৌন কাৰ্য্যকলাপ। কিন্তু কিছুমান গৱেষকে আকৰ্ষণ (পশুকামিতা) আৰু যৌনক্ৰিয়া (পাশ্বাচাৰ)ৰ মাজত বিভাজন ৰেখা তৈয়াৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{Cite journal|last=Ranger|first=R.|last2=Fedoroff|first2=P.|year=2014|title=Commentary: Zoophilia and the Law|volume=42|issue=4|pages=421–426|url=http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full|pmid=25492067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;{{cite web| title = Global strategy for the prevention and control of sexually transmitted infections: 2006–2015. Breaking the chain of transmission| publisher = [[World Health Organization]]| year = 2007| access-date = November 26, 2011| url = http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| archive-date = March 23, 2014| archive-url = https://web.archive.org/web/20140323122753/http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{cite book|first1=William |last1=Alexander|first2=Helaine |last2=Bader|first3=Judith H. |last3=LaRosa|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Learning|Jones &amp; Bartlett Publishers]]|location=Burlington, Massachusetts |year=2011|page=211|access-date=August 29, 2013|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DSM 5&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=P. Rafferty |first=John |date=21 September 2022 |title=Zoophilia |url=https://www.britannica.com/topic/zoophilia |access-date=9 January 2023 |website=Encyclopedia Britannica}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Holoyda |first1=Brian |last2=Sorrentino |first2=Renee |last3=Hatters Friedman |first3=Susan |last4=Allgire |first4=John |date=2018 |title=Bestiality: An introduction for legal and mental health professionals |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30306630/ |access-date=8 January 2023 |journal=Behavioral Sciences &amp; the Law|volume=36 |issue=6 |pages=687–697 |doi=10.1002/bsl.2368 |pmid=30306630 |s2cid=52957702 }}&lt;/ref&gt; যদিও কিছুমান দেশত জীৱ-জন্তুৰ সৈতে সংগম নিষিদ্ধ নহয়, তথাপিও বেছিভাগ দেশতে পশু নিৰ্যাতন, পায়ুকামিতা বা প্ৰকৃতি বিৰোধী পাশ্বাচাৰ আইন মতে অবৈধ।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>s5zx1vnrz8vukmk44j1ithwdf7ms3qz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453715</id>
      <parentid>453714</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T11:56:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>453715</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3924" sha1="42ljbhkhhufcinosyhe8drrrngsjzf1" xml:space="preserve">[[চিত্র:Pan_goat_MAN_Napoli_Inv27709_n01.jpg|thumb|ছাগলীৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা পান, হাৰকুলেনিয়ামৰ পেপিৰি ভিলাত অৱস্থিত ভাস্কৰ্য্য, ১৭৫২]]
[[File:Khajuraho-Lakshmana Temple erotic detal3.JPG|thumb|right|250px|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, খাজুৰাহো মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]
[[File:20120303 zoophilia Lakshmana Temple Khajuraho India (panoramic version).jpg|thumb|মানুহে ঘোঁৰাৰ সৈতে সঙ্গম কৰিছে, ভাৰতৰ খাজুৰাহোৰ লক্ষ্মণ মন্দিৰৰ বৰ্হিভাগৰ চিত্ৰ]]

'''পশুকামিতা''' ( {{lang-en|Zoophilia}}) বা '''পাশ্বাচাৰ''' ({{lang-en|Bestiality}}) হৈছে মানুহ আৰু প্ৰাণীৰ মাজত আন্তঃপ্ৰজাতি-যৌন কাৰ্য্যকলাপ। কিন্তু কিছুমান গৱেষকে আকৰ্ষণ (পশুকামিতা) আৰু যৌনক্ৰিয়া (পাশ্বাচাৰ)ৰ মাজত বিভাজন ৰেখা তৈয়াৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ranger&quot;&gt;{{Cite journal|last=Ranger|first=R.|last2=Fedoroff|first2=P.|year=2014|title=Commentary: Zoophilia and the Law|volume=42|issue=4|pages=421–426|url=http://www.jaapl.org/content/42/4/421.full|pmid=25492067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;{{cite web| title = Global strategy for the prevention and control of sexually transmitted infections: 2006–2015. Breaking the chain of transmission| publisher = [[World Health Organization]]| year = 2007| access-date = November 26, 2011| url = http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| archive-date = March 23, 2014| archive-url = https://web.archive.org/web/20140323122753/http://whqlibdoc.who.int/publications/2007/9789241563475_eng.pdf| url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{cite book|first1=William |last1=Alexander|first2=Helaine |last2=Bader|first3=Judith H. |last3=LaRosa|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Learning|Jones &amp; Bartlett Publishers]]|location=Burlington, Massachusetts |year=2011|page=211|access-date=August 29, 2013|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&amp;pg=PA211|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hales&quot;&gt;{{Cite book |author=Dianne Hales |url=https://archive.org/details/invitationtoheal00dian |title=An Invitation to Health Brief 2010-2011 |publisher=[[Cengage Learning]] |year=2008 |isbn=978-0-495-39192-0 |pages=269–271 |access-date=August 29, 2013 |url-access=registration }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Holoyda |first1=Brian |last2=Sorrentino |first2=Renee |last3=Hatters Friedman |first3=Susan |last4=Allgire |first4=John |date=2018 |title=Bestiality: An introduction for legal and mental health professionals |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30306630/ |access-date=8 January 2023 |journal=Behavioral Sciences &amp; the Law|volume=36 |issue=6 |pages=687–697 |doi=10.1002/bsl.2368 |pmid=30306630 |s2cid=52957702 }}&lt;/ref&gt; যদিও কিছুমান দেশত জীৱ-জন্তুৰ সৈতে সংগম নিষিদ্ধ নহয়, তথাপিও বেছিভাগ দেশতে পশু নিৰ্যাতন, পায়ুকামিতা বা প্ৰকৃতি বিৰোধী পাশ্বাচাৰ আইন মতে অবৈধ।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>42ljbhkhhufcinosyhe8drrrngsjzf1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মীৰা খান্না</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103146</id>
    <revision>
      <id>453433</id>
      <parentid>412213</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:31:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13089" sha1="1hvzs0yto10qrt5fjksoz0gszhcillx" xml:space="preserve">{{Infobox person
| image              = Meera Khanna.png
| alma_mater         = দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয় {{Small|(কলা শাখাৰ স্নাতক)}}
| occupation         = লেখক, কবি, লিংগ অধিকাৰ কৰ্মী
}}

'''মীৰা খান্না''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Meera Khanna) হৈছে এগৰাকী ভাৰতীয় লেখিকা, কবি, আৰু লিংগ অধিকাৰ কৰ্মী। তেওঁ হৈছে [[ভি. মোহিনী গিৰি|ভি. মোহিনী গিৰিয়ে]] প্ৰতিষ্ঠা কৰা গিল্ড অব চাৰ্ভিছ (Guild of Service)ৰ ন্যাসৰক্ষক আৰু কাৰ্যবাহী উপ-সভানেত্ৰী।&lt;ref name=&quot;Together we can!&quot;&gt;{{Cite web |date=2017-07-17 |title=Together we can! |url=https://www.womennetworkforchange.org/together-we-can/ |access-date=2022-08-02 |website=Women's Network for Change |language=en-US}}&lt;/ref&gt; তেওঁ &quot;দ্য লাষ্ট উইমেন ফাৰ্ষ্ট&quot; (The Last Woman First) নামৰ নামৰ এক বিশ্বব্যাপী মিত্ৰজোঁটৰ নেতৃত্ব দিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=September 2020 |title=Widows: Survivors of Conflict |url=https://ngocsw-geneva.ch/wp-content/uploads/2020/09/WRI-WPS-event-report.pdf}}&lt;/ref&gt; তেওঁ “এভৰী উইমেন ক’লিচন” (Every Woman Coalition)ৰো সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক আৰু দক্ষিণ এছিয়া অধ্যায়ৰ অধ্যক্ষ।

==শিক্ষা==
মীৰা খান্নাই ভাৰতৰ পুনে আৰু ফিৰোজপুৰত স্কুলীয়া বিদ্যালয় সমাপ্ত কৰিছিল। তেওঁ দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ইংৰাজী সাহিত্যত সন্মানসহ স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।

==কৰ্ম জীৱন==
মীৰা খান্নাই উন্নয়ন খণ্ডত কাম কৰে আৰু বিশেষকৈ ভাৰতৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত মহিলা সবলীকৰণ আৰু দক্ষতা বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। তেওঁ গিল্ড অৱ চাৰ্ভিচৰ কোষাধ্যক্ষ আৰু কাৰ্যবাহী উপ-সভানেত্ৰী।&lt;ref name=&quot;Together we can!&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-07-01 |title=Tragic Impact of COVID-19 Highlighted at Widows Day Virtual Event |url=https://www.widowsforpeace.org/news-and-events/widows-day-event/ |access-date=2022-08-02 |website=Widows for Peace through Democracy |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ নেতৃত্বত গিল্ড অৱ চাৰ্ভিচে আশ্ৰয় ঘৰ আৰু সামৰ্থ্য বিকাশ, পৰিয়াল পৰামৰ্শ, আৰু উৎপাদন কেন্দ্ৰৰ লগতে প্ৰান্তীয় সম্প্ৰদায়ৰ শিশুসকলৰ বাবে বিদ্যালয় স্থাপন আৰু পৰিচালনা কৰিছে। বৰ্তমান বৃন্দাবন, গোধৰা, নগাপট্টিনাম, আৰু শ্ৰীনগৰতো অবলা নাৰীৰ বাবে গিল্ড অৱ চাৰ্ভিচে গৃহ নিৰ্মাণ কাৰ্য কৰি আছে। খান্নাই শ্ৰীনগৰ, আৰু কাশ্মীৰৰ বাৰামুল্লাত উগ্ৰপন্থী প্ৰভাৱত আক্ৰান্ত মহিলা আৰু শিশুসকলৰ বাবে গৃহ নিৰ্মাণ আৰু পৰিচালনাতো সহায় কৰিছিল।

খান্নাই &quot;দ্য লাষ্ট উইমেন ফাৰ্ষ্ট&quot; নামৰ বিশ্বব্যাপী মিত্ৰজোঁটৰ নেতৃত্ব দিয়ে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; তেওঁ এভৰি উইমেন ক’লিচনৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক, আৰু ছাউথ এছিয়ান নেটৱৰ্ক ফৰ উইড’জ’ এম্পাৱাৰমেণ্ট ইন ডেভেলপমেণ্ট ‌(South Asian Network for Widows’ Empowerment in Development)ৰ সঞ্চালিকা। নৱদন্যৰ ন্যাসৰক্ষক, ৱাৰ উইড’ছ এছ’চিয়েশ্যনৰ উপদেষ্টা, ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহিলাৰ অধীনত নাগৰিক সমাজৰ পৰামৰ্শদাতা গোটৰ সদস্য। তেখেতে ভাৰত চৰকাৰৰ মহিলাৰ মৰ্যাদাৰ উচ্চ পৰ্যায়ৰ সমিতিৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰি আহিছে আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় মহিলা আয়োগ আৰু ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে গঠন কৰা দুখন বিশেষজ্ঞ সমিতিৰ সদস্য আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=#65 FiLiA meets: Meera Khanna |url=https://www.filia.org.uk/latest-news/2020/3/30/filia-meets-meera-khanna |access-date=2022-08-02 |website=FiLiA |date=April 2020 |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2017-10-24 |title=India's forgotten widows: Govt must move beyond laws and actions plans, focus on social security and rehabilitation |url=https://www.firstpost.com/india/indias-forgotten-widows-govt-must-move-beyond-laws-and-actions-plans-focus-on-social-security-and-rehabilitation-4171217.html |access-date=2022-08-02 |website=Firstpost |language=en}}&lt;/ref&gt;

খান্না দক্ষিণ এছিয়াৰ শান্তিৰ বাবে মহিলা পদক্ষেপৰ প্ৰতিষ্ঠাপক ন্যাসৰক্ষক আছিল,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dipti Mayee Sahoo |date=January 2014 |title=An Analysis of Widowhood in India: A Global Perspective |url=http://ijmcr.com/wp-content/uploads/2014/01/Paper845-58.pdf}}&lt;/ref&gt; যাৰ জৰিয়তে তেওঁ পাকিস্তানলৈ যোৱা মহিলা প্ৰতিনিধি দলৰ নেতৃত্ব দিছিল আৰু দক্ষিণ এছিয়াৰ মহিলা লেখিকা আৰু এখন সৃষ্টিশীল কৰ্মশালাৰ সমন্বয় কৰিছিল য'ত দক্ষিণ এছিয়াৰ নাট্য উৎসৱ, ইমেজিং পিছ আদি দক্ষিণ এছিয়াৰ মহিলা ফটোগ্ৰাফাৰসকলৰ প্ৰদৰ্শনী জড়িত আছিল।

খান্নাই [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ|ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ]] কাৰ্য্য ৰূপায়নৰ বাবে বিধৱাসকলৰ হেতু প্ৰদান কৰিবলগীয়া প্ৰস্তাৱৰ খচৰাও প্ৰস্তুত কৰে, এই প্ৰস্তাৱ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহিলাৰ প্ৰথমগৰাকী অধীনস্থ মহাসচিব তথা কাৰ্যবাহী সঞ্চালিকা মিচেল বেচেলেটক দাখিল কৰা হয়। সেই প্ৰস্তাৱক সমগ্ৰ বিশ্বৰ ৮০টাতকৈও অধিক সংগঠনে সমৰ্থন কৰিছিল। খান্নাই সংকট আৰু সংঘাতত বিধৱা সমিতিৰ অংশ হিচাপে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মানৱ অধিকাৰ পৰিষদৰ ২০১৯ চনৰ ২০ ছেপ্তেম্বৰত অনুষ্ঠিত হোৱা ৪২ সংখ্যক অধিবেশনত বক্তৃতা প্ৰদান কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Widows in Crisis &amp; Conflict Panel – UN Human Rights Council 42 (09/20/2019) |url=https://wunrn.com/2019/09/widows-in-crisis-conflict-panel-un-human-rights-council-42/}}&lt;/ref&gt; খান্নাই ড° ভি মোহিনী গিৰিৰ সৈতে &quot;মন্ত্ৰজ ফৰ পজিটিভ এজিং&quot; (Mantras for Positive Ageing) নামৰ গ্ৰন্থৰ সহ-সম্পাদনাও কৰিছিল। এই গ্ৰন্থখনৰ প্ৰস্তাৱনা [[টেনজিং গিয়াত্‍ ছো|দালাই লামাই]] লিখিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-10-02 |title=Fifty eminent Indians aged over 75 share their Mantras for Positive Ageing |url=https://www.thehansindia.com/featured/sunday-hans/fifty-eminent-indians-aged-over-75-share-their-mantras-for-positive-ageing-709210 |access-date=2022-08-02 |website=www.thehansindia.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

==গ্ৰন্থপঞ্জী==
*ইফ দেয়াৰ বি এ পেৰাডাইজ (গুলছন প্ৰকাশন, ২০১২)
*লিভিং ডেথ: দ্য ট্ৰাউমা অৱ উইড’হুড ইন ইণ্ডিয়া (জ্ঞান পাব্লিচিং হাউছ, ২০১২)
*ইন এ ষ্টেট অৱ ভায়’লেণ্ট পীছ (হাৰ্পাৰ কলিন্স, ২০১৫)
*ব্ৰেকিং পাথছ্ (নিয়োগী বুকছ, ২০১৯)
*মন্ত্ৰছ ফৰ পজিটিভ এজিং (সহ-সম্পাদক, পিপ্পা ৰান বুকছ এণ্ড মিডিয়া, ২০২১)

==বঁটা আৰু স্বীকৃতি==
[[নয়দা|নয়দাৰ]] এমিটি বিশ্ববিদ্যালয়ে ২০১৮ চনত মীৰা খান্নাক মহিলা কৃতিত্ব বঁটা প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Amity honors eminent &quot;Women Achievers&quot; during the conclusion of week-long celebrations of International Women's Day |date=11 March 2018 |url=https://indiaeducationdiary.in/amity-honors-eminent-women-achievers-conclusion-week-long-celebrations-international-womens-day/ |access-date=2022-08-02 |language=en-US |archivedate=2023-02-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230207080513/https://indiaeducationdiary.in/amity-honors-eminent-women-achievers-conclusion-week-long-celebrations-international-womens-day/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; উইমেন’ছ ফেডাৰেচন ফৰ ৱৰ্ল্ড পীছে ২০১৯ চনৰ ফষ্টাৰিং পীছ উইথিন দ্য ইণ্ডিভিজুৱেল বঁটাৰে মীৰা খান্নাক স্বীকৃতি দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=WFWP, International Participates in Annual UN Session on Women's Issues|url=https://static1.squarespace.com/static/5bbe23b18dfc8c0bce463f1b/t/5d787f071d5e0e514fdedff5/1568177942350/WFWPI+Newsletter+Issue+37.pdf}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহিলা ভাৰতৰ “মুঝে হক হেঁই” অভিযানতো মীৰা খান্নাক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল, যাৰ লক্ষ্য আছিল মহিলাসকলক প্ৰত্যাহ্বানৰ ওপৰলৈ গৈ পৰম্পৰাগত পুৰণি নীতি-নিয়ম অৱজ্ঞা কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰা।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=July 11, 2018 |title=UN Women inspire women to defy norms, rise above roadblocks through 'Mujhe haq hai' campaign |url=https://bestmediainfo.com/2018/07/un-women-inspire-women-to-defy-norms-rise-above-roadblocks-through-mujhe-haq-hai-campaign |access-date=2022-08-02 |website=www.bestmediaifo.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |author=Sharma |first=Garvita |date=2018-06-29 |title=Mithali Raj and Sania Mirza speak about gender equality at UN India Women's anthem launch |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/mithali-raj-and-sania-mirza-speak-about-gender-equality-at-un-india-womens-anthem-launch/articleshow/64780653.cms |access-date=2022-08-02 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:নাৰীবাদী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় সমাজকৰ্মী]]</text>
      <sha1>1hvzs0yto10qrt5fjksoz0gszhcillx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>স্বৰূপ সম্পত</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103683</id>
    <revision>
      <id>453477</id>
      <parentid>422128</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T19:15:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453477</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10869" sha1="ppfhcjlrfa1opz8tz25hopmyednp7sn" xml:space="preserve">
'''ড° স্বৰূপ ৰাৱাল''' (জন্ম নাম: সম্পত; জন্ম: ৩ নৱেম্বৰ ১৯৫৮) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী আৰু সৌন্দৰ্য্য প্ৰতিযোগিতাৰ খিতাপধাৰী, যিয়ে কেইবাখনো হিন্দী ভাষাৰ ছবিত অভিনয় কৰিছে। ''নৰম গৰম'' আৰু ''নখুদা'' ছবিত অভিনয় কৰাৰ লগতে ''য়েহ জো হায় জিন্দেগী''ৰ দৰে টেলিভিছন ধাৰাবাহিকত অভিনয়ৰ কৰি তেওঁ জন-পৰিচিতি লাভ কৰে। তেওঁ প্ৰথমে মডেল হিচাপে কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭৯ চনৰ ''ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ইউনিভাৰ্ছ''ৰ খিতাপ লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৭৯ চনৰ মিছ ইউনিভাৰ্ছ প্ৰতিযোগিতাত তেওঁ ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india-winners-2012-1964/1980-1971/articleshow/5022042.cms|title=1980-1971 - Beauty Pageants - Indiatimes|website=Femina Miss India|access-date=2024-03-26|archivedate=2023-05-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230529024626/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india-winners-2012-1964/1980-1971/articleshow/5022042.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Recipe&gt;{{cite news | url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/the-right-recipe/article2243650.ece | title=The right recipe | date=14 April 2007 | newspaper=The Hindu | access-date=29 May 2018 }}&lt;/ref&gt;
==আদি জীৱন==
[[File:Swaroop Sampat and Paresh Rawal.jpg|thumb|right|পৰেশ ৰাৱালৰ সৈতে ''ওয়ে লাকী:লাকী ওয়ে'' ছবিত স্বৰূপ]] 
স্বৰূপে ইংলেণ্ডৰ ৱৰ্চেষ্টাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ&lt;ref&gt;{{cite web|title=Swaroop Sampat-Profile|url=http://beautypageants.indiatimes.com/photoshow/8115924.cms?curpg=2|work=indiatimes.com|access-date=7 April 2015|archivedate=29 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150429044606/http://beautypageants.indiatimes.com/photoshow/8115924.cms?curpg=2|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; পৰা শিক্ষা বিষয়ত পি এইচ ডি ডিগ্ৰী লাভ কৰে৷&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.worcester.ac.uk/about/news/6755.html |title=University of Worcester - TV SOAP STAR?S PhD RESEARCH BENEFITING CHILDREN WITH SPECIAL NEEDS |access-date=2009-11-03 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071024180747/http://www.worcester.ac.uk/about/news/6755.html |archive-date=2007-10-24 |archivedate=2007-10-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071024180747/http://www.worcester.ac.uk/about/news/6755.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ''শিকনত অক্ষম শিশুৰ জীৱন দক্ষতা বৃদ্ধিৰ বাবে নাটকৰ ব্যৱহাৰ'' বিষয়ৰ ওপৰত ডক্টৰেট ডিগ্ৰীৰ থিছিছ ৰচনা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/ahmedabad/Teaching-life-skills-is-now-her-role/articleshow/5158046.cms|title=Teaching life skills is now her role &amp;#124; Ahmedabad News - Times of India|website=The Times of India|date=25 October 2009 }}&lt;/ref&gt; সেই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা দ্বৈত পি.এইছ.ডি. ডিগ্ৰী লাভ কৰা তেৱেঁই প্ৰথম৷&lt;ref name=&quot;স&quot;/&gt;

==অভিনয় জীৱন==
অভিনেতা শ্বাফী ইনামদাৰৰ পত্নীৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি বিপুল জনপ্ৰিয় টিভি কমেডী শ্ব’ ''য়েহ জো হায় জিন্দেগী''ৰ জৰিয়তে স্বৰূপ সম্পতে প্ৰচুৰ সফলতা লাভ কৰে। খবৰ অনুসৰি, সেই সময়ত টেলিভিছনৰ আন এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ ধাৰাবাহিকৰ প্ৰস্তাৱ তেওঁ নাকচ কৰিছিল; কাৰণ তেওঁ ''য়েহ জো হাই জিন্দেগী''ৰ চিত্ৰনাট্যখন অতি মৰ্মস্পৰ্শী বুলি বিবেচনা কৰিছিল আৰু নিশ্চিত আছিল যে, ই সাধাৰণ মানুহৰ সৈতে ভালদৰে সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব, কাৰণ তাত তেওঁলোকৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ কাম-কাজ আৰু সৰলতাৰে ভৰা জীৱন যাপন চিত্ৰণ কৰা হৈছে। ধাৰাবাহিকখন সৰ্বকালৰ হিট হৈ পৰাৰ বাবে তেওঁৰ সিদ্ধান্তত তেওঁ সুখী আছিল। স্বৰূপ সম্পতে কমল হাছান আৰু ৰীনা ৰয় অভিনীত ছবি ''কৰিশ্মা''তো অভিনয় কৰিছিল।

স্বৰূপে কুমকুম কোম্পানীৰ শ্ৰিংগাৰৰ বাবে মডেলিং কৰিছিল। তেওঁ বিশেষভাৱে সক্ষম শিশুসকলক অভিনয় শিকায়।
==অন্যান্য কাম আৰু পুৰস্কাৰ==
চতুৰ্থবাৰৰ বাবে বহা ''আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰাথমিক শিশু সন্মিলন''ত “অন্তৰ্ভুক্ত শিক্ষা’’ৰ ক্ষেত্ৰত সৰ্বাধিক অৱদানকাৰী ব্যক্তি হিচাপে তেওঁ সন্মানিত হৈছিল৷&lt;ref name=&quot;স&quot;&gt;{{cite web | url=https://klay.co.in/dr-swaroop-sampath-rawal-isey-2023/ | title=স্বৰুপ | accessdate=26 March 2024}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ এগৰাকী শিক্ষক প্ৰশিক্ষক৷ সমগ্ৰ ভাৰত ভ্ৰমণ কৰি শিক্ষকসকলৰ বাবে নানা কৰ্মশালা অনুষ্ঠিত কৰি এই জ্ঞান শিশুৰ সুবিধাৰ বাবে প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;

তেতিয়াৰ [[গুজৰাট]]ৰ মুখ্যমন্ত্ৰী [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]য়ে শিশুৰ বাবে শৈক্ষিক কাৰ্যসূচীৰ নেতৃত্ব দিবলৈ স্বৰূপ সম্পতক নিৰ্বাচিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.groundreport.com/Arts_and_Culture/Gujarat-Chief-Minister-Narendra-Modi-selected-Acto_4/2885564 |title=Narendra Modi Selects Actor Swaroop Sampat as Educational Program Head &amp;#124; GroundReport |access-date=2009-11-03 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091116171239/http://www.groundreport.com/Arts_and_Culture/Gujarat-Chief-Minister-Narendra-Modi-selected-Acto_4/2885564 |archive-date=2009-11-16 |archivedate=2009-11-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091116171239/http://www.groundreport.com/Arts_and_Culture/Gujarat-Chief-Minister-Narendra-Modi-selected-Acto_4/2885564 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

বিশ্বৰ ১৭৯ খন দেশৰ পৰা ১০,০০০ খন মনোনয়নৰ ভিতৰত ভাৰ্কি ফাউণ্ডেচনে পৰিচালনা কৰা গ্ল'বেল টিচাৰ প্ৰাইজৰ বাবে শীৰ্ষ ১০ গৰাকী গ্ল'বেল ফাইনেলিষ্টৰ ভিতৰত অন্যতম হিচাপে তেওঁ নিৰ্বাচিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=મુકેશ અંબાણીથી ઓછી સંપતિ નથી પરેશ રાવલની પત્ની હિરોઈને પણ ટક્કર આપે છે… {{!}} Rahasya|date=22 November 2020|url=https://rahasya.onlinestauts.com/paresh-raval-wife/|access-date=2021-03-25|language=en-US|archive-date=12 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512160829/https://rahasya.onlinestauts.com/paresh-raval-wife/|url-status=dead|archivedate=12 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210512160829/https://rahasya.onlinestauts.com/paresh-raval-wife/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ ২খন কিতাপ ৰচনা কৰিছে – সংক্ষিপ্তভাৱে শিক্ষণ অক্ষমতা: ডিছলেক্সিয়া, ডিছগ্ৰাফিয়া, ডিস্কেলকুলিয়া, ডিছপ্ৰেক্সিয়াৰ লগতে প্ৰেকটিছ পাৰছু: ১০-দিনীয়া বেগলেছ এপ্ৰ’চ টু প্ৰি-ভকেচনেল এডুকেচন।&lt;ref name=&quot;স&quot;/&gt;
==ব্যক্তিগত জীৱন==
স্বৰূপ সম্পতে অভিনেতা [[পৰেশ ৰাৱাল]]ৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়।&lt;ref name=Recipe /&gt; তেওঁ স্বামী অভিনীত নাটক পৰিচালনা কৰাৰ লগতে তাত অভিনয়ো কৰে। তেওঁলোকৰ দুটি পুত্ৰ সন্তান, নাম: অনিৰুদ্ধ আৰু আদিত্য।
==ছবি==
তেওঁ অভিনয় কৰা কেইখনমান ছবি হ’ল: নৰম গৰম, নাখুদা, হিম্মতৱালা, ছাৱাল, লোৰী, কৰিশ্মা, বহু কী আৱাজ, কৰমদাতা আদি৷ তদুপৰি, সম্পতৰ কেইখনমান জনপ্ৰিয় হিন্দী টিভি ধাৰাবাহিক হ’ল, ''য়েহ জো হেই জিন্দেগী'', ''য়েহ দুনীয়া গজব কী'' আৰু ''শান্তি''৷

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>ppfhcjlrfa1opz8tz25hopmyednp7sn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মীনাক্ষী শেষাদ্ৰী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>103927</id>
    <revision>
      <id>453431</id>
      <parentid>442424</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:29:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453431</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14214" sha1="mn1dur2xpqu8xa41h4juyw3gh484xvo" xml:space="preserve">'''মীনাক্ষী শেষাদ্ৰী''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Meenakshi Seshadri; জন্ম: ১৬ নৱেম্বৰ ১৯৬৩) এগৰাকী ভাৰতীয় প্ৰাক্তন অভিনেত্ৰী, মডেল, নৃত্যশিল্পী আৰু সৌন্দৰ্য্য প্ৰতিযোগিতাৰ খিতাপধাৰী। মূলতঃ হিন্দী ছবিত কাম কৰাৰ লগতে তেওঁ কিছুসংখ্যক তেলেগু আৰু তামিল ভাষাৰ ছবিতো অভিনয় কৰিছিল। মনোজ কুমাৰে প্ৰযোজনা কৰা ''পেইণ্টাৰ বাবু'' (১৯৮৩) ছবিৰ জৰিয়তে তেওঁ প্ৰথমবাৰৰ ছবি জগতত প্ৰৱেশ কৰিছিল আৰু দ্বিতীয়খন ছবি ''হিৰো''ৰ (১৯৮৩) জৰিয়তে তেওঁ তাৰকা হিচাপে প্ৰতিস্থিত হৈছিল। এটা দশকজোৰা কেৰিয়াৰত তেওঁ সেই সময়ৰ অন্যতম জনপ্ৰিয় আৰু সৰ্বাধিক মাননী পোৱা অভিনেত্ৰী হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা লাভ কৰিছিল।

অভিনয় জীৱনৰ পূৰ্বে শেষাদ্ৰীয়ে ১৯৮১ চনত ১৭ বছৰ বয়সত ইভছ উইকলি মিছ ইণ্ডিয়া প্ৰতিযোগিতাত জয়ী হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Zeearticle&quot;&gt;{{cite web |url=http://zeenews.india.com/entertainment/slideshow/actresses-missing-from-action_161.html/7 |title=Actress missing from Action – Meenakshi Seshadri |publisher=Zee News |access-date=29 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120503180145/https://zeenews.india.com/entertainment/slideshow/actresses-missing-from-action_161.html/7|archive-date=3 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Miss India and their Bollywood breaks |url=http://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/archives/Miss-Indias-and-their-Bollywood-breaks/articleshow/19103553.cms |access-date=25 June 2014 |archivedate=20 July 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140720042534/http://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/archives/Miss-Indias-and-their-Bollywood-breaks/articleshow/19103553.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৮০ আৰু ১৯৯০ চনত হিন্দী ছবিৰ অন্যতম আগশাৰীৰ অভিনেত্ৰী হিচাপে পৰিগণিত হয় আৰু অভিনয়, সৌন্দৰ্য্য আৰু নিপুণ নৃত্যৰ বাবে স্বীকৃতি লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Boxofficeindia.com&quot;/&gt; ''হিৰো'' (১৯৮৩), '&quot;আন্ধি-টুফান'' (১৯৮৫), ''মেৰী জং'' (১৯৮৫), ''স্বাতী'' (১৯৮৬), ''দিলৱালা'' (১৯৮৬), ''ডকাইত'' (১৯৮৭), ''ইনাম দছ হাজাৰ'' (১৯৮৭), ''পৰিৱাৰ'' (১৯৮৭), ''শ্বাহেনশ্বাহ'' (১৯৮৮), ''মহাদেৱ'' (১৯৮৯), ''আৱাৰগী'' (১৯৯০), ''জুৰম'' (১৯৯০), ''ঘায়ল'' (১৯৯০), ''ঘৰ হো তো এইছা'' (১৯৯০), ''ডামিনী'' (১৯৯৩), ''ডুৱেট'' (১৯৯৪) আৰু ''ঘাটক'' (১৯৯৬) আদি ছবিত কৰা অভিনয়ৰ বাবে তেওঁ বিখ্যাত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Boxofficeindia.com&quot;&gt;{{cite web |last=Boxofficeindia.com |title=Top Actress |url=http://boxofficeindia.com/cpages.php?pageName=top_actress |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131017104803/http://boxofficeindia.com/cpages.php?pageName=top_actress |archive-date=17 October 2013 |access-date=30 March 2024 |archivedate=2 December 2012 |archiveurl=https://archive.today/20121202231509/http://boxofficeindia.com/cpages.php?pageName=top_actress |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ''স্বাতী'' (১৯৮৬), '&quot;ডাহলিজ'' (১৯৮৬), ''সত্যমেৱ জয়তে'' (১৯৮৭), ''আৱাৰগী'' (১৯৯০) আৰু ''ডামিনী'' (১৯৯৩)ৰ বাবে তেওঁ বিশেষ সমালোচকৰ প্ৰশংসা লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;boxofficeindia1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=196&amp;catName=MTk5MA== |title=BoxOffice India.com |publisher=BoxOffice India.com |access-date=9 August 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100918075203/http://boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=196&amp;catName=MTk5MA%3D%3D |archive-date=18 September 2010 |url-status=dead |archivedate=17 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017072637/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=196&amp;catName=MTk5MA== |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; নব্বৈৰ দশকত খাজুৰাহো নৃত্য মহোৎসৱতো তেওঁ অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰিছিল।

তেওঁৰ ছবি ''ঘাটক'' মুক্তি পোৱাৰ পিছত তেওঁ চলচ্চিত্ৰ জগত এৰি স্বামী আৰু সন্তানৰ সৈতে আমেৰিকাত থাকিবলৈ লয়। তাত তেওঁ “চেৰিছ ডান্স স্কুল”ৰ পৰিচালনা কৰে। তেওঁৰ জীৱনৰ সম্পৰ্কে ''মীনাক্ষী এক্সেপ্ট হাৰ উইংছ'' নামৰ এখন তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;boxofficeindia1996&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=202&amp;catName=MTk5Ng== |title=Box Office 1996 |access-date=5 June 2012 |archive-date=25 January 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080125141035/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=202&amp;catName=MTk5Ng%3D%3D |url-status=live |archivedate=21 July 2012 |archiveurl=https://archive.today/20120721102828/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=202&amp;catName=MTk5Ng== |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rmrmedia1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.lcahouston.com/2008/12/the-miraculous-meenakshi/ |title=The Miraculous Meenakshi |publisher=lcahouston.com |access-date=7 August 2012 |date=30 December 2008 |archive-date=29 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130329152948/http://www.lcahouston.com/2008/12/the-miraculous-meenakshi/ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
১৯৬৩ চনৰ ১৬ নৱেম্বৰত বিহাৰৰ সিন্দ্ৰীৰ (বৰ্তমান ঝাৰখণ্ডত) এক তামিল ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত মীনাক্ষী শেষাদ্ৰীৰ জন্ম হৈছিল। প্ৰথমতে তেওঁৰ নাম আছিল শশীকলা শেষাদ্ৰী। ভেম্পতী চিন্না সত্যম আৰু জয়া ৰামা ৰাওৰ অধীনত তেওঁ [[ভাৰতনাট্যম]], [[কুচিপুড়ি]], [[কথক]], আৰু [[ওড়িছী নৃত্য|ওড়িছী]] নামৰ চাৰিবিধ [[ভাৰতৰ শাস্ত্ৰীয় নৃত্য|ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় নৃত্যৰ]] প্ৰশিক্ষণ লৈছিল। ১৯৮১ চনত ১৭ বছৰ বয়সত ইভছ উইকলি মিছ ইণ্ডিয়া প্ৰতিযোগিতাত জয়ী হয় আৰু ১৯৮১ চনত জাপানৰ টকিঅ'ত অনুষ্ঠিত হোৱা মিছ ইণ্টাৰনেশ্যনেলত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।

==ব্যক্তিগত জীৱন==
১৯৯৫ চনত বিনিয়োগ বেংকাৰ হৰিশ মহীশূৰৰ সৈতে মীনাক্ষী শেষাদ্ৰী বিবাহপাশত আবদ্ধ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |title=civil wedding |url=http://marketme.biz/articles/marriage/Meenakshi_Sheshadri_talks_about_her_marriage.html |access-date=1 November 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121116035120/http://marketme.biz/articles/marriage/Meenakshi_Sheshadri_talks_about_her_marriage.html |archive-date=16 November 2012 |archivedate=16 November 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116035120/http://marketme.biz/articles/marriage/Meenakshi_Sheshadri_talks_about_her_marriage.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; বিবাহৰ পিছত মীনাক্ষীয়ে চিনেমাৰ পৰা অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে। বৰ্তমান তেওঁলোকৰ দুটা সন্তান; এগৰাকী কন্যা আৰু এজন পুত্ৰ আছে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Then and now: Damini actress Meenakshi Seshadri looks unrecognisable |url=https://www.mid-day.com/photos/then-and-now-54-year-old-damini-actress-meenakshi-seshadri-looks-unrecognisable/15302 |access-date=4 April 2020 |work=mid-day |date=15 November 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt; প্ৰথমে মীনাক্ষী টেক্সাছৰ প্লেনোত বাস কৰিছিল&lt;ref&gt;{{cite web |title=Spurred by success: Meenakshi bares her claws! |url=http://www.magnamags.com/stardust/blast-from-the-past/spurred-by-success-meenakshi-bares-her-claws/2088 |date=31 October 2013 |work=[[Stardust (magazine)|Stardust]] |access-date=13 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160113194953/http://www.magnamags.com/stardust/blast-from-the-past/spurred-by-success-meenakshi-bares-her-claws/2088 |archive-date=13 January 2016}}&lt;/ref&gt; আৰু তাত তেওঁ ভাৰতনাট্যম, কথক, ওডিছি আদিৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল। কেলিফৰ্ণিয়াত অনুষ্ঠিত হোৱা আমেৰিকান এছ'চিয়েচন অৱ ফিজিচিয়ানছ অৱ ইণ্ডিয়ান অৰিজিন (AAPI) কনভেনচনকে ধৰি বিভিন্ন চেৰিটি অনুষ্ঠান আৰু ধন সংগ্ৰহৰ অনুষ্ঠানৰ বাবে তেওঁ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সৈতে অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰে। তাৰ পিছত তাই ৱাশ্বিংটন ডি.চি.লৈ স্থানান্তৰিত হয়। তাত তেওঁ তেওঁ “চেৰিছ ডান্স স্কুল” নামৰ এখন নৃত্য প্ৰশিক্ষণ বিদ্যালয় পৰিচালনা কৰে

==বঁটা আৰু স্বীকৃতি==
মীনাক্ষী শেষাদ্ৰীয়ে তেওঁৰ চলচ্চিত্ৰ জীৱনত বহুতো বঁটা আৰু স্বীকৃতি লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।
*১৯৮৬ – ''স্বাতী'' ছবিৰ বাবে লাক্স শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী বঁটা
*১৯৯১ – ''জুৰ্ম'' ছবিৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ মনোনয়ন&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Nominations – 1990 |url=http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/articleshow/368593.cms |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070708210531/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/articleshow/368593.cms |archive-date=8 July 2007 |access-date=30 October 2022 |website=Official Listings, [[Indiatimes]] |archivedate=11 July 2012 |archiveurl=https://archive.is/20120711052613/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/articleshow/368593.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
*১৯৯২ – ''আপদবন্ধৱুডু'' ছবিৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ এৱাৰ্ড চাউথ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ নমিনেছন
*১৯৯৪ – ''ডামিনী'' ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হিচাপে ফিল্মফেয়াৰ মনোনয়ন&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Nominations — 1993 |url=http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/articleshow/articleshow/articleshow/368610.cms |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20141027014001/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/articleshow/articleshow/articleshow/368610.cms |archive-date=27 October 2014 |access-date=30 October 2022 |website=Official Listings, [[Indiatimes]] |archivedate=27 October 2014 |archiveurl=https://archive.ph/20141027014001/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/articleshow/articleshow/articleshow/368610.cms |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
*১৯৯৩ – ''ডামিনী'' ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হিচাপে স্মিতা পাটিল স্মৃতি বঁটা
*১৯৯৩ – ''আপদবন্ধৱুডু'' ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হিচাপে অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ ৰাজ্যিক বঁটা।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নৃত্যশিল্পী]]</text>
      <sha1>mn1dur2xpqu8xa41h4juyw3gh484xvo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>লক্ষ্মীনাথ তামুলী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104810</id>
    <revision>
      <id>453465</id>
      <parentid>443244</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:11:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দীপকজ্যোতি মহন্ত</username>
        <id>23203</id>
      </contributor>
      <comment>/* অন্যান্য গ্ৰন্থসমূহ */</comment>
      <origin>453465</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2827" sha1="i0yk3994o9s0nnrsupkatporkw8ejyn" xml:space="preserve">{{unreferenced}}
{{wikify}}
'''লক্ষ্মীনাথ তামোলী''' এগৰাকী বুৰঞ্জী চৰ্চাকাৰী, সংকলক-সম্পাদক, অধ্যাপক আৰু প্ৰশাসনিক বিষয়া। 

===জন্ম আৰু শিক্ষা===
জন্ম ১৯৪৯ চনত, গজপুৰীয়া গাঁও, যোৰহাটত। নাওবৈছা প্ৰাইমেৰী স্কুলত শিক্ষাৰম্ভ। ষষ্ঠমান শ্ৰেণীলৈকে কল্যাণী হাইস্কুলত শিক্ষা আৰু যোৰহাট চৰকাৰী বহুমুখী বিদ্যালয়ৰপৰা উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰীক্ষা পাছ। ১৯৭২ চনত জগন্নাথ বৰুৱা কলেজৰপৰা ইতিহাসত অনাৰ্চ লৈ স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ। ১৯৭৪ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰপৰা ইতিহাসত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ। ১৯৭৫ চনত জগন্নাথ বৰুৱা কলেজত ইতিহাসৰ অধ্যাপনা আৰম্ভ। ১৯৭৭ চনত অসম প্ৰশাসনীয় সেৱাৰ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ বিষয়া হিচাপে যোগদান। ৰাজৰোষত পৰি ১৯৮৩ চনৰ ৩১ জানুৱাৰীৰপৰা চাকৰিৰপৰা বৰ্খাস্ত হয়। 
===বুৰঞ্জী চৰ্চা===
প্ৰথম ইতিহাসমূলক প্ৰবন্ধ জয়মতী কুঁৱৰীঃ ইতিহাস নে কিংবদন্তি ১৯৮৪ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ-নৱেম্বৰ সংখ্যাৰ ‘প্ৰকাশ’ত প্ৰকাশ হয়। তাৰ পিছতে বিভিন্ন ঐতিহাসিক বিষয়ত এলানি প্ৰবন্ধ প্ৰকাশিত হয়। ‘আৱেগ বনাম’ ইতিহাস তেওঁৰ এক বিশ্লেষণাত্মক গ্ৰন্থ। 

=== অন্যান্য গ্ৰন্থসমূহ===

১. ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত অসমৰ অৱদান 

২. বুৰঞ্জী আৰু বিতৰ্ক 

৩. বাস্তৱৰ বিড়ম্বনা

৪. ঘাইসুঁতিত বালিচৰ

৫. ইতিহাস কাক কয় (ই. এইচ. কাৰৰ What is History ৰ অনুবাদ)</text>
      <sha1>i0yk3994o9s0nnrsupkatporkw8ejyn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>স্বাতী কিৰণ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104932</id>
    <revision>
      <id>453475</id>
      <parentid>431438</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T19:13:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8934" sha1="842a7bi5l7g29ji6ajevzu73in0ucha" xml:space="preserve">{{notability}}
{{infobox writer 
| name          =
| image         = Swati Kiran.jpg
| imagesize     = 160px
| alt           = 
| caption       = 
| pseudonym     = 
| birth_name    = 
| Parents_name  = কমলা বৰগোহাঁই, ড০ মামণি গগৈ বৰগোহাঁই 
| birth_date    = ২১-২-১৯৮৪
| birth_place   = [[অসম]]
| death_date    = 
| death_place    =
| occupation    = 
| nationality   = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]]
| ethnicity     = 
| citizenship   = ভাৰতীয়
| language     = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]
| education     = ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰপৰা ডক্টৰেট
| alma_mater    = 
| period        = 
| genre         = 
| subject       = 
| movement      = 
| notableworks  =
| partner       = 
| children      = 
| relatives     = 
| influences    = 
| influenced    = 
| awards        =
| signature     = 
| signature_alt = 
| website       = 
|parents=[[কমলা বৰগোহাঁই]] (পিতৃ) &lt;/br&gt;
মামণি গগৈ বৰগোহাঁই (মাতৃ)}}

'''স্বাতী কিৰণ''' ({{lang-en|Swati Kiran}}) হৈছে এগৰাকী প্ৰবন্ধকাৰ, সাহিত্য সমালোচক, অনুবাদক।&lt;ref name=&quot;স্বাতী কিৰণ&quot;&gt;{{cite book | title=একুঁকি ভাৰতীয় গল্প | publisher=নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন | author=স্বাতী কিৰণ | year=২০২১ | location=লখিমপুৰ | pages=১৭৫ | isbn=৯৭৮-৯৩-৮২৭২৩-৪৯-৩}}&lt;/ref&gt; তেখেত [[ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ অসমীয়া বিভাগৰ এগৰাকী প্ৰাধ্যাপক।&lt;ref name=&quot;Swati Kiran&quot;&gt;{{cite web | url=https://dibru.ac.in/userlist/welcome/profile/412 | title=Swati Kiran | publisher=Dibrugarh University | accessdate=5 May 2024 }}{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; গৰীয়সী, সাতসৰী, প্ৰকাশ আদিকে ধৰি সাম্প্ৰতিক সময়ৰ অসমৰ প্ৰায়বোৰ কাকত আলোচনীত স্বাতী কিৰণৰ প্ৰবন্ধ, সমালোচনা আৰু অনুবাদ গল্প আদি প্ৰকাশ পাইছে।

==জন্ম আৰু বংশ পৰিচয়==
তেওঁৰ জন্ম হয় ১৯৮৪ চনৰ ২১ ফেব্ৰুৱাৰীত, [[শিৱসাগৰ]] জিলাৰ মৰাণহাটত। পিতৃৰ নাম কমলা বৰগোহাঁই আৰু মাতৃৰ নাম ড০ মামণি গগৈ বৰগোহাঁই।

==শিক্ষা জীৱন==
*প্ৰাথমিক শিক্ষা মৰাণ আদৰ্শ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ পৰা লাভ কৰে৷
*১৯৯৯ চনত মৰাণ উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰপৰা হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষাত উৰ্ত্তীণ হয়৷
*২০০১ চনত মৰাণ উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰপৰা উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰীক্ষাত উৰ্ত্তীণ হয়৷
*২০০৪ চনত মৰাণ মহাবিদ্যালয়ৰপৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে৷  
*২০০৬ চনত [[ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা প্ৰথম শ্ৰেণীৰ প্ৰথম স্থান লাভ কৰি স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে৷

==চাকৰি জীৱন==
তেওঁ ডিব্ৰুগড় হনুমানবক্স সুৰজমল কানৈ মহাবিদ্যালয়ত সহকাৰী অধ্যাপকৰূপে কৰ্মজীৱনৰ আৰম্ভনি কৰে। বৰ্তমান তেওঁ [[ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ অসমীয়া বিভাগৰ সহ প্ৰাধ্যাপক আৰু গৱেষণা তত্ত্বাৱধায়ক। এতিয়ালৈকে তেওঁৰ অধীনত তিনিগৰাকী গৱেষকে পি.এইছ.ডি আৰু পাঁচগৰাকীয়ে এম.ফিল ডিগ্ৰী লাভ কৰিছে।

==গৱেষণা কৰ্ম== 
&quot;মহিলা ৰচিত ভাৰতীয় আত্মজীৱনীত নাৰীৰ সামাজিক স্থিতিৰ প্ৰতিফলন&quot; বিষয়ত [[ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা Phd ডিগ্ৰী লাভ। 

==সাহিত্যৰাজি==
===সমালোচনামূলক গ্ৰন্থ===
*ভাৰতীয় আত্মজীৱনী সাহিত্য, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১৯
*ভাৰতীয় মহিলাৰ আত্মজীৱনী আৰু নাৰীৰ সামাজিক অৱস্থান, পাঞ্চজন্য প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০২৩
*উপন্যাস:বীক্ষণ আৰু বিশ্লেষণ, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০২০
*সাহিত্য প্ৰতীতি, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১২
*সাহিত্য বীক্ষা, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১১,
*সাহিত্য পল্লৱ, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১১
*সাহিত্য মঞ্জৰী, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১১
*সাহিত্য সংস্কৃতি অন্বেষা, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১২
*সাহিত্য সংস্কৃতি জিজ্ঞাসা, কৌস্তভ প্ৰকাশন, ডিব্ৰুগড়, ২০১১

===অনুবাদ গ্ৰন্থ===
*বিশ্বসাহিত্যৰ নিৰ্বাচিত চুটিগল্প, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১৬
*নিৰ্বাচিত ভাৰতীয় গল্প(প্ৰথম খণ্ড), নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১৫
*নিৰ্বাচিত ভাৰতীয় গল্প (দ্বিতীয় খণ্ড), নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০১৭
*একুঁকি ভাৰতীয় গল্প, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০২০
*বিশ্বৰ ২৫ টা নিৰ্বাচিত গল্প, পূৰ্বায়ন প্ৰকাশন,গুৱাহাটী, ২০২২
*বিলুপ্ত সত্তা আৰু অন্যান্য, নিৰীক্ষণ প্ৰকাশন, গুৱাহাটী, ২০২০
*ভিন্ন দেশ অভিন্ন প্ৰাণ, মামণি গগৈ বৰগােহাঁই, মৰাণহাট, ২০০৩

==সামাজিক কৰ্ম==
&quot;পাৰ্থবিজয় দত্ত আৰ্ট গেলেৰী&quot;ৰ প্ৰতিষ্ঠাতা৷ পাৰ্থজীৱন ন্যাসৰ সঞ্চালক হিচাপে মেধাবী ছাত্ৰক &quot;পাৰ্থবিজয় স্কলাৰশ্বিপ&quot; আৰু জটিল ৰোগত আক্ৰান্তক &quot;পাৰ্থবিজয়: সাহস, সেৱা আৰু সহযোগিতা&quot; বঁটা প্ৰদানৰ সৈতে জড়িত।

==বঁটা আৰু সন্মান==
*দিক দৰ্শক সাহিত্য সন্মান, ২০২০ (দিগদৰ্শন প্ৰকাশন, পশ্চিম যোৰহাট)

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া সাহিত্যিক]]</text>
      <sha1>842a7bi5l7g29ji6ajevzu73in0ucha</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শোণিতপুৰ জিলা ন্যায়পালিকা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108414</id>
    <revision>
      <id>453459</id>
      <parentid>449943</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:42:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3751" sha1="r9imouk0lt0xv42lv4vo5v685z3xjfi" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Wikify}}{{unreferenced}}
{{Infobox organization|name=শোণিতপুৰ জিলা ন্যায়পালিকা|bgcolor=জিলা সদৰ|type=ন্যায়ালয়|headquarters=[[গুৱাহাটী]]|location=[[তেজপুৰ]]|language=[[অসমীয়া]] আৰু [[ইংৰাজী]]|affiliations=[[গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়]]|website=https://sonitpur.dcourts.gov.in/|current name=[[তেজপুৰ]] [[আদালত]]}}

'''শোণিতপুৰ জিলা ন্যায়পালিকা ( [[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]  : Sonitpur District Judiciary )''' হ'ল [[গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়]]ৰ অধীনস্থ [[শোণিতপুৰ জিলা]]ৰ আদালত । &lt;ref&gt;Sonitpur District Judiciary
e-Courts Mission Mode Project https://sonitpur.dcourts.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241111135122/https://sonitpur.dcourts.gov.in/ |date=2024-11-11 }}&lt;/ref&gt; ১৪ আগষ্ট ১৯৬৭ চনত অবিভক্ত দৰং জিলা আৰু অধিবেশন ন্যায়াধীশ আদালতৰ শুভাৰম্ভ কৰে । [[গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়]]ৰ তেতিয়াৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ মাননীয় ন এছ কে দত্ত ডাঙৰীয়া । শ্ৰী উপেন্দ্ৰ নাথ ৰাজখোৱাক দৰং জিলাৰ প্ৰথম জিলা আৰু অধিবেশন ন্যায়াধীশ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়। ৩১ চেপ্তেম্বৰ ১৯৮৫ তাৰিখে দৰং জিলা দুটা ভাগত বিভক্ত হয়। এখন শোণিতপুৰ জিলা আৰু আনখন দৰং জিলা। শোণিতপুৰ জিলাৰ জিলা আৰু অধিবেশন ন্যায়াধীশৰ সন্মানৰ প্ৰথম ভূমিকা আছিল শ্ৰী উপেন্দ্ৰ নাথ ৰাজখোৱা । কাৰ্যালয়ৰ সৈতে মুখ্য ন্যায়িক দণ্ডাধীশৰ আদালত ১৯৭৪ চনত স্থাপন কৰা হৈছিল আৰু আৰ আহমেদ প্ৰথম মুখ্য ন্যায়িক দণ্ডাধীশ আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=https://sonitpur.dcourts.gov.in/ |access-date=2024-11-11 |archivedate=2024-11-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241111135122/https://sonitpur.dcourts.gov.in/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
== ইতিহাস ==
শোণিতপুৰ জিলা ন্যায়পালিকা [[ব্ৰিটিছ ৰাজ|১৯৬৭ চন]]ৰে পৰা স্থিত। পিছলৈ [[গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়]]ৰ অধীনত জিলা ভিত্তি আদালত ৰায় পায়।&lt;ref group=&quot;শোণিতপুৰ জিলা ন্যায়পালিকা &quot;&gt;&lt;nowiki&gt;https://sonitpur.dcourts.gov.in/about-department/history/#:~:text=The%20first%20role%20of%20honour,the%20first%20Chief%20Judicial%20Magistrate&lt;/nowiki&gt;. &lt;/ref&gt; 

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
https://www.sonitpur.dcourts.gov.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240618045414/https://sonitpur.dcourts.gov.in/ |date=2024-06-18 }}
&lt;references /&gt;
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>r9imouk0lt0xv42lv4vo5v685z3xjfi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>খাগৰিকটা শহা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109191</id>
    <revision>
      <id>453330</id>
      <parentid>453293</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:বন্যপ্ৰাণী]]; +[[শ্ৰেণী:বিপন্ন প্ৰজাতি]]; +[[শ্ৰেণী:তৃণভোজী প্ৰাণী]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453330</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10845" sha1="8b6uovz816jegknuu766d20bdk7col3" xml:space="preserve">{{Speciesbox|name=খাগৰিকটা শহা|image=CaprolagusHispidusJASB.jpg|status=EN|status_system=IUCN3.1|status_ref=&lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Caprolagus hispidus'' |author=Aryal, A. |author2=Yadav, B. |date=2019 |page=e.T3833A45176688 |doi=10.2305/IUCN.UK.2019-1.RLTS.T3833A45176688.en |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;|status2=CITES_A1|status2_system=CITES|status2_ref=&lt;ref name=iucn/&gt;|genus=Caprolagus|parent_authority=[[Edward Blyth|Blyth]], 1845|species=hispidus|authority=([[John Thomas Pearson|Pearson]], 1839)|range_map=Hispid Hare area.png|range_map_caption=Hispid hare range}}
'''খাগৰিকটা শহা'''  ({{lang-en|Hispid hare}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Caprolagus hispidus'')ক অসম শহাপহু আৰু ব্ৰিষ্টলি শহাপহু বুলিও কোৱা হয়। লেপৰিড পৰিয়ালৰ কেপ্ৰ’লাগাছ গণৰ এই প্ৰাণীবিধ দক্ষিণ এছিয়াৰ স্থানীয় প্ৰাণী আৰু ইয়াৰ ঐতিহাসিক বিস্তৃতি হিমালয়ৰ দক্ষিণ পাদদেশ। আজি ইয়াৰ বাসস্থান বিচ্ছিন্ন আৰু ৫,০০০ৰ পৰা ২০,০০০ বৰ্গকিলোমিটাৰ (১,৯০০ৰ পৰা ৭,৭০০ বৰ্গমাইল) এলেকাত বিস্তৃত; যাক ৫০০বৰ্গকিলোমিটাৰতকৈ কম বুলি অনুমান কৰা হৈছে। বৰ্ধিত কৃষি, বান নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু মানৱ উন্নয়নৰ ফলত এই প্ৰাণীবিধৰ উপযুক্ত বাসস্থান অবিৰতভাৱে‍ হ্ৰাস পোৱা দেখা গৈছে‍। সেয়েহে ইয়াক ১৯৮৬ চনৰ পৰা আই ইউ চি এন ৰেড লিষ্টত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;iucn-1&quot;&gt;&lt;cite class=&quot;citation journal cs1&quot; id=&quot;CITEREFAryal,_A.Yadav,_B.2019&quot;&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;151&quot;&gt;Aryal, A.; Yadav, B. (2019). &lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;152&quot;&gt;[https://www.iucnredlist.org/species/3833/45176688 &quot;''Caprolagus hispidus''&quot;]. &lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;153&quot;&gt;''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. &lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;155&quot;&gt;'''2019''': e.T3833A45176688. &lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;156&quot;&gt;[[Doi (identifier)|doi]]:&lt;span class=&quot;id-lock-free&quot; title=&quot;Freely accessible&quot;&gt;[[doi:10.2305/IUCN.UK.2019-1.RLTS.T3833A45176688.en|10.2305/IUCN.]]&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;id-lock-free&quot; title=&quot;Freely accessible&quot;&gt;[[doi:10.2305/IUCN.UK.2019-1.RLTS.T3833A45176688.en|&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;158&quot;&gt;UK.2019-1.&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;159&quot;&gt;RLTS.&lt;/span&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;160&quot;&gt;&lt;span class=&quot;id-lock-free&quot; title=&quot;Freely accessible&quot;&gt;[[doi:10.2305/IUCN.UK.2019-1.RLTS.T3833A45176688.en|T3833A45176688.en]]&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;161&quot;&gt;&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;16 January&lt;/span&gt; 2022&lt;/span&gt;.&lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ই কেপ্ৰ’লাগাছ গণৰ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
খাগৰিকটা শহাৰ গাটো ৰুক্ষ আৰু ঠৰঙা নোমেৰে আবৃত৷ ইয়াৰ কাণবোৰ অতি চুটি আৰু তাক নোমৰ বাহিৰলৈ‍ নুলিয়াই।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://archive.org/stream/proceedingsofgen36zool#page/n681/mode/2up|title=18. ''Lepus hispidus''|last=Pearson|first1=J. T.|journal=Proceedings of the Zoological Society of London|date=1839|volume=VII|page=152}}&lt;/ref&gt; ক 'লা আৰু বাদামী চুলিৰ মিশ্ৰণৰ বাবে পিঠিৰ নোমখিনি‍ গাঢ় মটিয়া ৰঙৰ হয়, বুকুৰ ওপৰভাগৰ ৰং মটিয়া আৰু পেট বগা বৰণৰ। ইয়াৰ নেজডাল বাদামী আৰু প্ৰায় ৩০ মিলিমিটাৰ (১.২ ইঞ্চি) দীঘল হয়। মতা খাগৰিকটা শহাৰ শৰীৰৰ ওজন ১,৮১০ৰ পৰা ২,৬১০ গ্ৰাম (৬৪ৰ পৰা ৯২ আউন্স) আৰু গড় ওজন ২,২৪৮ গ্ৰাম (৭৯.৩ আউন্স)। মাইকী খাগৰিকটা শহাৰ শৰীৰৰ ওজন গডে় ২,৫১৮ গ্ৰাম (৮৮.৮ আউন্স), গৰ্ভৱতী খাগৰিকটা শহাৰ শৰীৰৰ গড় ওজন ৩,২১০ গ্ৰাম, (১১৩ আউন্স) বুলি এক পৰিসংখ্যাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bell1990&quot;&gt;{{Cite book|last=Bell|first1=D. J.|last2=Oliver|first2=W. L. R.|last3=Ghose|first3=R. K.|title=Rabbits, Hares, and Pikas: Status Survey and Conservation Action Plan|year=1990|publisher=International Union for Conservation of Nature and Natural Resources|place=Gland, Switzerland|isbn=978-2831700199|pages=128–137|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Q994k86i0zYC&amp;pg=PA128|editor=Chapman, J. A.|chapter=Chapter 9: The Hispid Hare ''Caprolagus Hispidus''}}&lt;/ref&gt;

সন্মুখৰ হাড়বোৰ অতি বহল। অ'চিপিটো-নাকৰ দৈৰ্ঘ্য সাধাৰণতে ৮৫ মিমি (৩ ইঞ্চি) তকৈ দীঘল হয়। পোষ্টঅৰ্বিটেল প্ৰক্ৰিয়াৰ সন্মুখত কোনো স্পষ্ট খাঁজ নাই।&lt;ref name=&quot;ems66&quot;&gt;{{Cite book|last=Ellerman|first1=J. R.|last2=Morrison-Scott|first2=T. C. S.|year=1966|url=https://archive.org/stream/checklistofindia00elle#page/424/mode/2up|title=Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946|edition=2nd|publisher=British Museum of Natural History|place=London|page=424}}&lt;/ref&gt;

গড় হিচাপত খাগৰিকটা শহাৰ মূৰৰ পৰা নেজলৈকে দৈৰ্ঘ্য ৪৭৬ মিমি (১৮.৭ ইঞ্চি)।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Macdonald, D. W.|title=The Encyclopedia of Mammals|year=2009|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-956799-7}}&lt;/ref&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
খাগৰিকটা শহাৰ ঐতিহাসিক বিচৰণৰ পৰিসৰ [[উত্তৰ প্ৰদেশ]]ৰ পৰা দক্ষিণ [[নেপাল]], [[পশ্চিমবংগ|পশ্চিম বংগ]]ৰ উত্তৰ অঞ্চলৰ লগতে‍ [[অসম]] আৰু [[বাংলাদেশ]] পৰ্যন্ত বিস্তৃত হৈ আছিল। বৰ্তমান বাংলাদেশ, [[ভাৰত]], নেপাল আৰু [[ভূটান]]ত ইয়াৰ বিচৰণ‍ক্ষেত্ৰ সীমাৱদ্ধ। ই প্ৰাৰম্ভিক ক্ৰমৱৰ্ধমান ওখ ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে আৰু শুকান বতৰত যেতিয়া এই অঞ্চলবোৰ জ্বলাৰ সম্ভাৱনা থাকে তেতিয়া নদীৰ পাৰৰ কাষৰীয়া জলাশয় অঞ্চল বা ঘাঁহত আশ্ৰয় লয়।&lt;ref name=&quot;Bell1990&quot;/&gt; শুক্লাফান্তা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ বিস্তৃত ঘাঁহনি অঞ্চলত থকা ইয়াৰ সংখ্যা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দৃষ্টিকোণৰপৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Baral|first1=H.S.|last2=Inskipp|first2=C.|year=2009|title=The Birds of Sukla Phanta Wildlife Reserve, Nepal|journal=Our Nature|volume=7|pages=56–81|doi=10.3126/on.v7i1.2554}}&lt;/ref&gt;

২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ১৯৮৪ চনৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে চিতৱান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত এটা খাগৰিকটা শহা নথিভুক্ত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Khadka, B.B.|last2=Yadav, B.P.|last3=Aryal, N.|last4=Aryal, A.|year=2017|title=Rediscovery of the hispid hare (''Caprolagus hispidus'') in Chitwan National Park, Nepal after three decades|journal=Conservation Science|volume=5|issue=1|pages=10–12|doi=10.3126/cs.v5i1.18560|url=http://conservscience.org/index.php/consci/article/viewFile/27/26|access-date=2024-11-16|archivedate=2018-03-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180319215407/http://conservscience.org/index.php/consci/article/viewFile/27/26|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

== পৰিস্থিতি‍ বিজ্ঞান ==
খাগৰিকটা শহা কাহিলীপুৱা আৰু গধূলিৰ সময়ত আটাইতকৈ বেছি‍ সক্ৰিয়। খাগৰিকটা শহাৰ প্ৰজনন বিষয়ত উপলব্ধ সীমিত তথ্যই সূচায় যে ইয়াৰ জন্মৰ হাৰ তাকৰ।&lt;ref name=&quot;Bell1990&quot;/&gt;

== ভাবুকি ==
গৰু-ম'হৰ অত্যধিক চৰণৰ ফলত খাগৰিকটা শহাৰ আৱাসভূমি হিচাপে থকা ঘাঁহনিবোৰ ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite book|chapter=Ecology and Conservation of Endangered Hispid Hare ''Caprolagus hispidus'' in India|date=2013|pages=179–203|last=Maheswaran|first1=G.|title=Rare Animals of India|publisher=Bentham Science Publishers|doi=10.2174/9781608054855113010012|editor=Singaravelan, N.}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ বিলুপ্তপ্ৰায় প্ৰজাতি]]
[[শ্ৰেণী:বন্যপ্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:বিপন্ন প্ৰজাতি]]
[[শ্ৰেণী:তৃণভোজী প্ৰাণী]]</text>
      <sha1>8b6uovz816jegknuu766d20bdk7col3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মতিৰাম ভট্ট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109460</id>
    <revision>
      <id>453394</id>
      <parentid>448896</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:23:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21749" sha1="ogqpbjexvfgk2jpoe2kimwhygp4ldw8" xml:space="preserve">
'''মতিৰাম ভট্ট({{lang_en|Motiram Bhatta}}) নেপালী ভাষাত मोतीराम भट्ट''' আছিল এজন [[নেপাল]]ৰ নেপালী কবি, গায়ক, প্ৰবন্ধকাৰ, প্ৰকাশক, সাহিত্য সমালোচক আৰু জীৱনীকাৰ। 
&lt;ref name=&quot;wln&quot;&gt;{{cite web| author= |language=en |title= Motiram Bhatta - Legend of Nepali Literature|url=http://www.weallnepali.com/sahitya-sumana/motiram-bhatta|publisher=We All Nepali|location=Kathmandu|access-date=2019-02-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.spinybabbler.org/literature/personalities/motiram_bhatta.htm |title=Motiram Bhatta: Personalities of Literature from Nepal |access-date=2014-02-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131020060446/http://www.spinybabbler.org/literature/personalities/motiram_bhatta.htm |archive-date=2013-10-20 |archivedate=2013-10-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131020060446/http://www.spinybabbler.org/literature/personalities/motiram_bhatta.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁক [[নেপালী সাহিত্য]]ৰ প্ৰথম জীৱনীকাৰ আৰু সাহিত্য সমালোচক হিচাপে গণ্য কৰা হয় আৰু ১৮৮৮ চনত নেপালত প্ৰথম ব্যক্তিগত প্ৰিণ্টিং প্ৰেছ তেখেতেই আৰম্ভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=यस्तो थियो मोतीराम भट्टको अक्षर |url=https://www.onlinekhabar.com/2021/09/1010110 |access-date=2022-04-08 |website=Online Khabar |language=en-US}}&lt;/ref&gt; তেওঁ নেপালত গজলৰ শৈলীত [[কবিতা]] আৰু গানৰ পৰিচয় দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-08-19 |title=मोतीराम भट्टका दुई गजल |url=https://himalayapost.com/archives/129330 |access-date=2022-04-10 |website=Himalaya Post |language=en-US}}&lt;/ref&gt;মতিৰাম ভট্ট বহু ভাষাত পাকৈত আছিল আৰু নেপালীৰ সৈতে তেওঁ সংস্কৃত, পাৰ্চী, ইংৰাজীত অধ্যয়ন কৰিছিল আৰু বাংলা, উৰ্দু আৰু নেপালী ভাষাতো সমানেই দক্ষ আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=मोतीराम भट्टको संक्षिप्त जीवनी |url=https://www.muglanikhabar.com/others/194/ |access-date=2022-04-10 |website=मोतीराम भट्टको संक्षिप्त जीवनी}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=किन सम्झने कवि मोतीराम भट्टलाई? |url=https://shilapatra.com/detail/10954/ |access-date=2022-04-10 |website=किन सम्झने कवि मोतीराम भट्टलाई?}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভানুভক্ত আচাৰ্যৰ জীৱনী'কবি ভানুভক্ত কো জীৱন চৰিত্ৰ' লিখিছিল। যিয়ে আচাৰ্যক নেপালী ভাষাৰ প্ৰথম কবি (আদি কবি) হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=युवा कवि मोतीराम भट्टको १ सय ४९ औं जन्मजयन्ती |url=https://www.onlinekhabar.com/2014/08/182715 |access-date=2022-04-08 |website=Online Khabar |language=en-US}}&lt;/ref&gt; 
 [[File:Motiram Bhatta1.jpg|thumb|নেপাল একাডেমীত মতিৰাম ভট্টাৰ প্ৰতিমূৰ্তি]] তেওঁক নেপালৰ সোতৰজন ৰাষ্ট্ৰীয় নায়কৰ (ৰাষ্ট্ৰীয় বিভুতি) এজন বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু তেওঁক যুৱ কবি উপাধি প্ৰদান কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-07-17 |title=Nepal recently got its 17th national hero. Know all of them here - OnlineKhabar English News |url=https://english.onlinekhabar.com/nepal-17-national-heroes.html |access-date=2022-04-08 |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; নেপালী সাহিত্যৰ ১৮৮৩ চনৰ পৰা ১৯১৯ চনৰ সময়ছোৱা মতিৰাম যুগ নামেৰে জনাজাত। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
মতিৰাম ভট্টৰ জন্ম হৈছিল ১৮৬৬ চনৰ ৮ ছেপ্টেম্বৰত [[নেপাল]]ৰ ভেচিকো টোলেত। দেউতাকৰ নাম আছিল পণ্ডিত দয়া ৰাম ভট্ট আৰু মাতৃ ৰিপু মাৰ্দিনী দেৱী ভট্ট। তেওঁ 
মাক-দেউতাকৰ দ্বিতীয় পুত্ৰ মতিৰাম ভট্ট কুশে আউনচিৰ (হিন্দুৰ ভাদ মাহৰ নতুন চন্দ্ৰ দিৱস) দিনা জন্ম গ্ৰহণ কৰিছিল। ছয় বছৰ বয়সত তেওঁ তেওঁৰ জন্মস্থান [[কাঠমাণ্ডু]] এৰি মাকৰ সৈতে ভাৰতৰ বেনাৰাসত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁক পাৰ্চী ভাষাৰ এখন বিদ্যালয়ত ভৰ্তি কৰোৱা হৈছিল, য'ত তেওঁ [[পাৰ্চী]] আৰু [[উৰ্দু]] শিকিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=shakya |first=sanil |title=युवाकवि मोतीराम भट्ट एक चिनारी |url=https://www.eadarsha.com/nep/article/%e0%a4%af%e0%a5%81%e0%a4%b5%e0%a4%be%e0%a4%95%e0%a4%b5%e0%a4%bf-%e0%a4%ae%e0%a5%8b%e0%a4%a4%e0%a5%80%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%ae-%e0%a4%ad%e0%a4%9f%e0%a5%8d%e0%a4%9f-%e0%a4%8f%e0%a4%95-%e0%a4%9a |access-date=2022-04-08 |website=eAdarsha.com}}&lt;/ref&gt;
তেওঁৰ ব্ৰতাবন্দা অনুষ্ঠানটো বেনাৰসত পৰিৱেশন কৰা হৈছিল। তেওঁ বেনাৰসৰ ভাৰতেন্দু হৰিশ্চন্দ্ৰৰ সংস্পৰ্শলৈ আহে আৰু তেওঁৰ অধীনত অধ্যয়ন কৰিবলৈ লৈছিল। তেওঁ এই সময়ছোৱাত গজল লিখিবলৈ আৰু গাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ সংগীত শিক্ষা আৰম্ভ কৰিছিল আৰু চেতাৰ বজাইছিল। তেওঁ বেনাৰসৰ এজন বিখ্যাত চেতাৰ বাদক পান্নালালৰ পৰা চেতাৰ শিকিছিল। তেওঁ বেনাৰসত থাকোঁতে প্ৰায় ৪০০ শ্বায়েৰী লিখিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

===বিবাহ===
১৮৮০-৮১ চনত ১৫ বছৰ বয়সত তেওঁ কাঠমাণ্ডুলৈ উভতি আহে। বিয়াৰ পিছত তেওঁ কিছু সময় কাঠমাণ্ডুত কটায়। কাঠমাণ্ডুলৈ উভতি অহাৰ আগলৈকে তেওঁ নেপালী ভাষাত কোনো গান বা কবিতা লিখা নাছিল। কিন্তু কাঠমাণ্ডুলৈ তেওঁ ঘূৰি অহাৰ পিছত তেওঁ নেপালী গীত, পৰম্পৰাৰ বিষয়ে শিকিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ [[নেপাল]]ৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত গোৱা দ্বৈত কণ্ঠৰ লোক গীত (দোহোৰী)ৰ দ্বাৰা আকৰ্ষিত হৈছিল। [[কাঠমাণ্ডু]]ত থাকোঁতে, তেওঁ তেওঁৰ চুবুৰীয়া খাদগা দত্ত পাণ্ডেৰ বিবাহ অনুষ্ঠানত উপস্থিত আছিল। অনুষ্ঠানটোত তেওঁ বিয়াৰ অতিথিসকলৰ দ্বাৰা ভানুভক্ত আচাৰ্যৰ এটা কবিতা শুনিছিল। বিয়াৰ অতিথিজনে গোটেই ৰাতি সেই কবিতাটো গাইছিল। তেওঁ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল যে সেই গানবোৰ ভানুভক্ত আচাৰ্যই লিখিছিল। কবিতাটো তেওঁ ইমান ভাল পাইছিল যে তেওঁ [[ভানুভক্ত আচাৰ্য]]ৰ আন কবিতা আৰু ৰচনাবিলাক বিচাৰি উলিয়াবলৈ সংকল্পবদ্ধ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=मोतीराम भट्ट |url=http://www.nai.com.np/contents.php?id=252 |access-date=2022-04-08 |website=Nai Prakashan |language=ne |archivedate=2010-08-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100808155042/http://www.nai.com.np/contents.php?id=252 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

===বেনাৰসলৈ প্ৰত্যাৱৰ্তন===
১৮৮১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁ পত্নীৰ সৈতে বেনাৰসলৈ উভতি আহে আৰু বেনাৰসৰ হৰিশ্চন্দ্ৰ বিদ্যালয়ত [[ইংৰাজী]] পঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে বেনাৰসত থকা কালছোৱাত তেওঁ বিভিন্ন কবিতা সভাত উপস্থিত আছিল। এনে এখন সভা ভাৰতেন্দু হৰিশ্চন্দ্ৰই সামস্যপূৰ্তিজ আয়োজন কৰিছিল। ইয়াৰ সৈতে এক পুৰণি কাব্যিক পৰম্পৰা জড়িত আছিল। সামস্যপূৰ্তিজত প্ৰায়ে ৰজা আৰু অভিজাত সকলৰ প্ৰাসাদত সংগঠিত এক প্ৰাৰম্ভিক ভাৰতীয় পৰম্পৰা আছিল। কোৱা হয় যে সামস্যপূৰ্তিজৰ এখন বৈঠকত মতিৰাম ভট্ট‌ই এটা সমাধান উপস্থাপন কৰিছিল আৰু হৰিশ্চন্দ্ৰই তেওঁক দহ টকা পুৰস্কাৰো প্ৰদান কৰিছিল। এনে বৈঠকত মুগ্ধ হৈ মতিৰাম ভট্টই নিজেই সামস্যপূৰ্তিজ মণ্ডলী নামৰ এটা গোট আৰম্ভ কৰিছিল। এই গোটত যোগদান দিয়া লোকসকল আছিল পদ্মবিলাস পান্তা, কাশীনাথ, ৰঙ্গনাথ, তেজবাহাদুৰ ৰাণা আৰু চেট সিং। এই গোট সভাবোৰত তেওঁ শৃংগাৰ ৰস বা ৰোমাণ্টিক শৈলী (সংস্কৃতত শৃংগাৰ ৰস) ব্যৱহাৰ কৰি কবিতা লিখিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। শৈলীটোৱে পঢ়ুৱৈসকলৰ মাজত বহুতো প্ৰকাশন আকৰ্ষিত কৰিছিল আৰু সফল হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Chudal |first=Alaka Atreya |date=2021-07-23 |title=Nepali Intellectuals in Exile: The History of Nepali Printing in 19th- and 20th-Century Benares |url=https://brill.com/view/journals/saih/3/1/article-p34_2.xml |journal=Journal of South Asian Intellectual History |volume=3 |issue=1 |pages=34–59 |doi=10.1163/25425552-12340020 |issn=2542-5544|doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
বেনাৰসত তেওঁ ভাৰত জীৱন আলোচনীৰ নেপালী ভাষাৰ সংস্কৰণ প্ৰকাশ আৰু সম্পাদনা কৰিছিল। তেওঁ ভাৰত জীৱন প্ৰিণ্টিং প্ৰেছত নেপালী ভাষাৰ কিতাপ ছপা কৰা আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমে ভানুভক্ত ৰামায়ণৰ 'বালকাণ্ড' প্ৰকাশ কৰিছিল আৰু পিছত সম্পূৰ্ণ সংস্কৰণটো মুদ্ৰণ কৰিছিল। 

১৮৮৬ চনত তেওঁ নেপালী ভাষাৰ আলোচনী 'গোৰ্খা ভাৰত জীৱন' আৰম্ভ কৰে। এইখনেই নেপালী ভাষাত প্ৰকাশিত প্ৰথম বাতৰি আলোচনী বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু আজিলৈকে আলোচনীখনৰ কোনো প্ৰতিলিপি পোৱা হোৱা নাই। আলোচনীখনৰ অস্তিত্বৰ একমাত্ৰ প্ৰমাণ হৈছে ভাৰত জীৱন আলোচনীত আলোচনীখনৰ বিজ্ঞাপন।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=@therecord |title=A history of magazines in Nepal - The Record |url=https://www.recordnepal.com/a-history-of-magazines-in-nepal |access-date=2022-04-08 |website=www.recordnepal.com |language=English}}&lt;/ref&gt;

===কাঠমাণ্ডুলৈ প্ৰত্যাৱৰ্তন===
বেনাৰাসত প্ৰায় সাত বছৰ বাস কৰাৰ পিছত তেওঁ ১৮৮৮-১৮৮৯ চনমানত কাঠমাণ্ডুলৈ উভতি আহে। উভতি অহাৰ পিছত মতিৰাম ভট্টই তেওঁৰ মামা পণ্ডিত নাৰাদেৱ পাণ্ডে আৰু কৃষ্ণ দেৱ পাণ্ডেৰ সহায়ত কাঠমাণ্ডুৰ তাহিতিত ১৮৮৮-১৮৮৯ চনত মতিকৃষ্ণ ধীৰেন্দ্ৰ কোম্পানী আৰম্ভ কৰে। একে সময়তে তেওঁ এটা পুথিভঁৰাল খুলিছিল এই [[পুথিভঁৰাল]]টো নেপালৰ প্ৰথম পুথিভঁৰাল বুলি গণ্য কৰা হয়। কোম্পানীটোৱে পিছত পশুপত প্ৰেছ নামেৰে জনাজাত হৈছিল। তেওঁ বেনাৰসত তেওঁৰ গোটৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ পণ্ডিত নাৰা
দেৱ পাণ্ডে, লক্ষ্মী দত্ত পান্তা, গোপী নাথ লোহানী, ভোজ ৰাজ পাণ্ডে আৰু অন্যান্য বন্ধু আৰু পৰিচিত সকলৰ সৈতে কাঠমাণ্ডুত মিত্ৰ মণ্ডলী নামৰ এটা গোট আৰম্ভ কৰিছিল। এই দলটো নেপালী [[কবিতা]] ৰচনা আৰু প্ৰচাৰৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। ভট্টই কাঠমাণ্ডুৰ দৰবাৰ উচ্চ বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল। দেৱ শুমছেৰৰ উদাৰ দৃষ্টিভংগী ভট্টাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত বুলি কোৱা হয়। তেওঁ নাৰা দেৱ পাণ্ডে, লক্ষ্মী দত্ত পান্তা, গোপী নাথ লোহানী, ভোজ ৰাজ পাণ্ডে আৰু অন্যান্য বন্ধু আৰু পৰিচিত সকলৰ সৈতে বেনাৰসত তেওঁৰ গোটৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ কাঠমাণ্ডুত মিত্ৰ মণ্ডলী নামৰ এটা গোট আৰম্ভ কৰিছিল। দলটো নেপালী [[কবিতা ]]ৰচনা আৰু প্ৰচাৰৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। ভট্টই [[কাঠমাণ্ডু]]ৰ দৰবাৰ উচ্চ বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল। 

===কলিকতা আৰু মৃত্যু===
মতিৰাম ভট্ট‌ই ১৮৯১-১৮৯২ চনত [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ প্ৰৱেশ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হয়। তেওঁ ১৮৯৩-১৮৯৪ এএআইএ পৰীক্ষাত অৱতীৰ্ণ হৈছিল যদিও উত্তীৰ্ণ হবলৈ অসমৰ্থ হৈছিল। তেওঁ নিজৰ ঘৰলৈ উভতি আহিল। ১৮৯৫-১৮৯৬ চনত তেওঁ কলকাতালৈ উভতি গৈছিল কিন্তু অসুস্থ হৈ পৰিছিল। অসুস্থতাৰ বাবে তেওঁ [[কাঠমাণ্ডু]]লৈ উভতি আহিছিল। তেওঁ সাত মাহৰ বাবে শয্যাশায়ী হৈ পৰে আৰু ১৮৯৬ চনত ৩০ বছৰ বয়সত মৃত্যুবৰণ কৰে। বাগমতী নদীৰ পাৰত থকা আৰ্যঘাটত তেওঁৰ অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া সম্পন্ন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=मोतिराम भट्ट अर्थात मोती जयन्ती |url=https://nepalaaja.com/2016/9/23911 |access-date=2022-04-08 |website=NepalAajaV3 |language=en |archivedate=2022-04-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220412090311/https://nepalaaja.com/2016/9/23911 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

===সাহিত্যিক অৱদান===
নেপালী সাহিত্যত গদ্য লিখনি প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ কৃতিত্ব মণিৰাম ভট্টকে দিয়া হয়। তেওঁ নেপালী ভাষাত প্ৰবন্ধ, নাটক আৰু কাহিনী লিখিছিল। কবিতাত তেওঁ বেছিভাগ শ্ৰী
শৃংগাৰ ৰস ব্যৱহাৰ কৰিছিল। শৃংগাৰ ৰসৰ ৰোমাণ্টিক শৈলী বুলি গণ্য কৰা হয়। 

তেওঁ নেপালী সাহিত্যত ১৫ বছৰ ধৰি কাম কৰিছিল। সেই সময়ছোৱাত তেওঁ প্ৰায় পঁচিশখন সাহিত্য কৰ্ম ৰচনা আৰু সম্পাদনা কৰিছিল। তেওঁ আন লেখকসকলৰ ৰচনাও প্ৰকাশ কৰিছিল। মতিৰামৰ কিছুমান ৰচনা হৈছে মনোদৱেগ প্ৰৱাহ, পঞ্চক প্ৰপঞ্চ, শকুন্তলা, প্ৰিয়দৰ্শিকা আৰু পিকদুত। তেওঁ কিছুমান হিন্দী আৰু উৰ্দু কবিতাও লিখিছিল। তেওঁৱেই নেপালী সাহিত্যত 'গজল'ৰ প্ৰৱেশ কৰাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=एउटा युगका बौद्धिक नायक : मोतीराम भट्ट {{!}} Hamro Patro |url=https://www.hamropatro.com/posts/articles-HamroLekh/articles-HamroLekh-hero-of-an-era-motiram-bhatta-narendraraj-prasain |access-date=2022-04-08 |website=www.hamropatro.com}}&lt;/ref&gt;

===উল্লেখযোগ্য কৰ্ম===
'''নেপালী ভাষাত'
#ঊষা চৰিত্ৰ (মহাকাব্য)
#অনুকৰণ মাঞ্জাৰী 
#চাণক্য নীতি 
#পদ্মাৱতী 
#পিকদুত (মহাকাব্য)
#কাশীৰাজ চন্দ্ৰসেন 
#গুলচন'ভাৰ (কল্পকাহিনী)
#উখানকো বাখান
#কাল ভ্ৰমৰ সংবাদ (মহাকাব্য)
#বাল গিবুৰ্ণন (কবিতা)
#প্ৰিয়দৰ্শিকা (নাটক)
#কবি ভানুভক্তৰ জীৱনী (ভানুভক্ত আচাৰ্যৰ জীৱনী আৰু সমালোচনা, ১৮৯১ (১৯৪৮ বিএছ))
#তীজৰ কিংবদন্তী

==তথ্য সংগ্ৰহ==

[[শ্ৰেণী: নেপালী সাহিত্য]][[শ্ৰেণী: নেপালৰ ব্যক্তি]][[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ogqpbjexvfgk2jpoe2kimwhygp4ldw8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>স্বাহিলী ভাষা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109698</id>
    <revision>
      <id>453476</id>
      <parentid>453052</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T19:14:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453476</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8616" sha1="8co1s16vu46ydj45ajmahqrua91ps4o" xml:space="preserve">'''স্বাহিলী''' ''(স্থানীয় নাম: কিছৱাহিলি)'' ভাষা মূলতঃ স্বাহিলী জনসাধাৰণে কোৱা বাণ্টু ভাষা; যি প্ৰধানকৈ [[তাঞ্জানিয়া]], [[কেনিয়া]] আৰু মোজাম্বিকত পোৱা যায়।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Mugane|first=John|url=https://www.ohioswallow.com/extras/9780896804890_chapter_01_and_toc.pdf|title=The Story of Swahili|work=Center for International Studies, Ohio University|date=21 June 2022|access-date=21 June 2022|archivedate=2 July 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220702105949/https://www.ohioswallow.com/extras/9780896804890_chapter_01_and_toc.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; স্থানীয় আৰু দ্বিতীয় ভাষা ভাষী উভয়কে ধৰি স্বাহিলী ভাষীৰ সংখ্যাৰ অনুমান বহু পৰিমাণে ভিন্ন। সাধাৰণতে ৬ কোটিৰ পৰা ১৫ কোটিলৈকে; ইয়াৰ অধিকাংশ স্থানীয়ভাষীয়ে তাঞ্জানিয়াত বাস কৰে। 

স্বাহিলী ভাষাত অন্যান্য ভাষাৰ পৰা যথেষ্ট সংখ্যক ঋণ শব্দ আছে। মূলতঃ আৰবী; লগতে পৰ্তুগীজ, ইংৰাজী আৰু জাৰ্মান ভাষাৰ পৰাও শব্দৰ আমদানি হৈছে। স্বাহিলী শব্দভাণ্ডাৰৰ প্ৰায় ৪০% [[আৰবী ভাষা|আৰবী]] ঋণ শব্দৰে গঠিত।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Mugane|first=John|url=https://www.ohioswallow.com/extras/9780896804890_chapter_01_and_toc.pdf|title=The Story of Swahili|work=Center for International Studies, Ohio University|date=21 June 2022|access-date=21 June 2022|archivedate=2 July 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220702105949/https://www.ohioswallow.com/extras/9780896804890_chapter_01_and_toc.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==স্বাহিলী কবি==

*দাদা মাছিটি (প্ৰায় ১৮১০–১৫ জুলাই ১৯১৯), কেনিয়াৰ কবি। 
*ছাবান বিন ৰবাৰ্ট (১৯০৯–১৯৬২), তাঞ্জানিয়াৰ কবি, লেখক আৰু ৰচনাকাৰ। 
*ইউফ্ৰেজ কেজিলাহাবি (১৯৪৪–২০২০), তাঞ্জানিয়াৰ ঔপন্যাসিক, কবি, আৰু পণ্ডিত। 
*মাথিয়াছ ই ম্নিয়াম্পালা (১৯১৭–১৯৬৯), তাঞ্জানিয়াৰ লেখক, উকীল আৰু কবি। 
*টুমি মোকানে (জন্ম ১৯৮১), দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ ৰেপাৰ আৰু কবি। 
*ফাধী মটাংগা (জন্ম ১৯৮১), তাঞ্জানিয়াৰ সৃষ্টিশীল লেখক, ফটোগ্ৰাফাৰ, গ্ৰাফিক ডিজাইনাৰ। 
*ক্ৰিষ্টোফাৰ মৱাছিংগা (জন্ম ১৯৬৫), তাঞ্জানিয়াৰ লেখক আৰু কবি। 
*আব্দিলাতিফ আব্দাল্লা (জন্ম ১৯৪৬), কেনিয়াৰ কবি আৰু ৰাজনৈতিক কৰ্মী। 
*মোৱানা কুপোনা (মৃত্যু: প্ৰায় ১৮৬৫), কেনিয়াৰ কবি। 
*ইব্ৰাহিম হুছেইন (জন্ম ১৯৪৩), তাঞ্জানিয়াৰ নাট্যকাৰ আৰু কবি। 
*হাজী গোৰা হাজী (১৯৩৩–২০২১), তাঞ্জানিয়াৰ কবি। 
*আলামিন মাজৰুই (জন্ম ১৯৪৮), কেনিয়াৰ কবি।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Alamin Mazrui |url=https://www.poetrytranslation.org/poets/alamin-mazrui |access-date=2023-12-21 |website=Poetry Translation Centre}}&lt;/ref&gt;
*কিঠাকা ৱা ম্বেৰিয়া (জন্ম ১৯৫৫), কবি।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kithaka wa Mberia |url=https://www.poetrytranslation.org/poets/kithaka-wa-mberia |access-date=2023-12-21 |website=Poetry Translation Centre}}&lt;/ref&gt;
*আহমেদ শ্বেখ নাভানী (১৯২৭–২০১৭), কেনিয়াৰ কবি।

==নমুনা পাঠ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! স্বাহিলী&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |title=Swahili Reading |url=https://mylanguages.org/swahili_reading.php |access-date=2023-12-21 |website=mylanguages.org}}&lt;/ref&gt;
! অসমীয়া&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;
|-
|'''কিফুংগু চা ২৬'''
১) কিলা মতু আন হাকি যা কুয়েলিমিশ্বা। এলিমু য়াপাছা ইতোলেৱে বুৰে হাছা ইলে ইয়া মাদাৰছা য়া চিনি। এলিমু য়া মাদাৰছা য়া চিনি ইহুধুৰিৱে কোৱা লাজিমা। এলিমু য়া উফুণ্ডি না উস্তাদি ইৱে ৱাজি কোৱা ৱোতে। না এলিমু য়া জু ইৱে ৱাজি কোৱা ৱোতে কোৱা কুটেগেমেয়া ছিফা য়া মটু।

২) এলিমু ইটোলেৱে কোৱা মধুমুনি ইয়া কুয়েণ্ডেলেজা বাৰাবাৰা হালি য়া বিনাদামু, না কোৱা শ্বাবাহা ইয়া কুকুজা হাকি জা বিনাদামু না উহুৰু ৱাকে ৱা আচিলি। এলিমু নি ৱাজিবু ইকুজে হালি য়া কুয়েলেনা, কুভুমিলিয়ানা না য়া উৰাফিকি কাটি যা মতাইফা না কাতি যা ৱাতু ৱা ৰং না দিনী ম্বলি-ম্বালী। কাধলিকা নি ৱাজিবু ইয়েণ্ডেলেজে শ্বুঘুলি জা উমোজা ৱা মাটাইফা জা কুডুমিছা আমনি।

৩) নি হাকি ইয়া ৱাজাজী কুচাগুয়া আইনা ইয়া এলিমু য়া কুফুনজৱা ৱাটোটো ৱাও।
|'''অনুচ্ছেদ ২৬'''
১/ শিক্ষাৰ অধিকাৰ প্ৰত্যেকৰে আছে। প্ৰাথমিক আৰু মৌলিক পৰ্যায়ত হ’লেও শিক্ষা বিনামূলীয়া হ’ব। প্ৰাথমিক শিক্ষা বাধ্যতামূলক হ’ব। কাৰিকৰী আৰু পেছাদাৰী শিক্ষা সাধাৰণভাৱে উপলব্ধ কৰা হ’ব আৰু উচ্চ শিক্ষা সকলোৰে বাবে যোগ্যতাৰ ভিত্তিত সমানে সুলভ হ’ব লাগিব।

২) শিক্ষা মানৱ ব্যক্তিত্বৰ পূৰ্ণ বিকাশ আৰু মানৱ অধিকাৰ আৰু মৌলিক স্বাধীনতাৰ প্ৰতি সন্মান শক্তিশালী কৰাৰ দিশত নিৰ্দেশিত হ’ব। ই সকলো জাতি, বৰ্ণ বা ধৰ্মীয় গোটৰ মাজত বুজাবুজি, সহনশীলতা আৰু বন্ধুত্বক প্ৰসাৰিত কৰিব আৰু শান্তি বজাই ৰখাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ কাৰ্যকলাপক আগুৱাই নিব।

৩) সন্তানক কি ধৰণৰ শিক্ষা দিয়া হব সেইটো বাছি লোৱাৰ পূৰ্ব অধিকাৰ আছে অভিভাৱকৰ।
|}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ভাষা]]</text>
      <sha1>8co1s16vu46ydj45ajmahqrua91ps4o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মালয়েছিয়াৰ বাঘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109699</id>
    <revision>
      <id>453426</id>
      <parentid>453277</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:11:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26752" sha1="mzsqqaz6casy3b4n9tx79ie4gr7g2cg" xml:space="preserve">{{taxobox
| name = মালয়েছিয়াৰ বাঘ
| image = MalayanTiger.jpg
| image_caption = মালয়েছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চিৰিয়াখানাত এটা মালয়েছিয়া বাঘ
|domain=Eukaryota
|regnum=	Animalia
|phylum=	 Chordata
|classis=	Mammalia
|ordo= Carnivora
|subordo=	Feliformia
|familia=	Felidae
|subfamilia=	Pantherinae
|genus= Panthera
|species= tigris
|subspecies= tigris
|trinomial= P. t. tigris
| status = CR
| status_system = [[Department of Wildlife and National Parks Peninsular Malaysia]]
| status_ref =&lt;ref&gt;{{cite book |title=Red List of Mammals For Peninsular Malaysia |date=2017 |author=Perhilitan |place=Kuala Lumpur |publisher=Department of Wildlife and National Parks, Peninsular Malaysia. Version 2.0 |url=http://www.wildlife.gov.my/images/document/penerbitan/lainlain/REDLIST_OL%20(M)_2018%20edited.pdf}}&lt;/ref&gt;
| range_map = Panthera tigris jacksoni distribution map 2.png
| range_map_caption = মালয়েছিয়া বাঘৰ এলেকা
}}

&lt;!--The wording of the first sentence is the result of the RFC [[Talk:Bengal_tiger#Request_for_comment_on_the_first_sentence_of_articles_about_subpopulations)]]. Do not change it without new consensus. --&gt;


'''মালয়েছিয়াৰ বাঘ''' ({{lang-en|'''Malayan tiger'''}}), ([[বৈজ্ঞানিক নাম]]: ''Panthera tigris jacksoni'') মালয় উপদ্বীপ অঞ্চলত পোৱা বাঘৰ এটা উপপ্ৰজাতি। ২০০৩ চনৰ হিচাপ অনুসৰি বৰ্তমান ৪৯৩ৰ পৰা ১,৪৮০টা প্ৰাপ্তবয়স্ক বাঘ জীয়াই থকাৰ বাবে ২০০৮ চনত ইয়াক [[ইণ্টাৰনেচনেল ইউনিয়ন ফৰ কনজাৰ্ভেচন অৱ নেচাৰ এণ্ড নেচাৰেল ৰিচ'ৰ্ছ|আই ইউ চি এন]] দ্বাৰা সংকটজনকভাৱে বিপন্ন বুলি ঘোষণা কৰা হয়। এই উপপ্ৰজাতিটোৰ মুঠ ২৫০টা পূৰ্ণবয়স্ক বাঘ আছে আৰু ই বিলুপ্তিৰ পথত।&lt;ref name=iucn&gt;{{IUCN |assessors= Kawanishi, K., Lynam, T. |year=2008 |title=Panthera tigris subsp. jacksoni |id=136893 |version=2013.2}}&lt;/ref&gt;। এই বাঘ মালয়েছিয়াৰ জাতীয় প্ৰাণী।[[মালয় ভাষা]]ত বাঘক ''হৰিমউ'' '' Harimau'' বুলি কোৱা হয়, আৰু সংক্ষিপ্ত ৰূপত ''ৰিমউ'' '' Rimau'' বুলিও কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Wilkinson |first=R. J. |year=1901 |title=A Malay-English dictionary |publisher=Kelly &amp; Walsh Limited |location=Hongkong, Shanghai and Yokohama |url=https://archive.org/stream/aeg2034.0001.001.umich.edu#page/352/mode/2up}}&lt;/ref&gt;ইয়াক দক্ষিণ ইণ্ডোচাইনিজ বাঘ বুলিও জনা যায়,  উত্তৰ দিশৰ [[ম্যানমাৰ]] আৰু [[থাইলেণ্ড]]ৰ ইণ্ডোচাইনিজ বাঘৰ পৰা ই বংশগতভাৱে পৃথক প্ৰজাতিৰ বাঘ &lt;ref name=Luo04&gt;{{cite journal |author=Luo, S.-J. |author2=Kim, J.-H. |author3=Johnson, W. E. |author4=van der Walt, J. |author5=Martenson, J. |author6=Yuhki, N. |author7=Miquelle, D. G. |author8=Uphyrkina, O. |author9=Goodrich, J. M. |author10=Quigley, H. B. |author11=Tilson, R. |author12=Brady, G. |author13=Martelli, P. |author14=Subramaniam, V. |author15=McDougal, C. |author16=Hean, S. |author17=Huang, S.-Q. |author18=Pan, W. |author19=Karanth, U. K. |author20=Sunquist, M. |author21=Smith, J. L. D. |author22=O'Brien, S. J. |year=2004 |title=Phylogeography and genetic ancestry of tigers (''Panthera tigris'') |journal=PLOS Biology |volume=2 |issue=12 |pages=e442 |pmid=15583716 |pmc=534810 |doi=10.1371/journal.pbio.0020442 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt;।

== বৈশিষ্ট্য ==
[[File:Malay tiger.jpg|thumb|সন্মুখৰ পৰা মালয়েছিয়াৰ বাঘৰ মূৰ]]
মালয়েছিয়াৰ বাঘ আৰু [[ইণ্ডোচাইনিজ বাঘ]]ৰ মাজত কোনো স্পষ্ট পাৰ্থক্য দেখা পোৱা নাযায়, দুয়োটা অঞ্চলৰ বাঘৰ তুলনামূলক অধ্যয়নত কোনো নিৰ্দিষ্ট পাৰ্থক্য বিচাৰি পোৱা নাই।&lt;ref name=mazak06&gt;{{cite journal|last1=Mazák |first1=J. H. |last2=Groves |first2=C. P. |year=2006 |title=A taxonomic revision of the tigers (Panthera tigris) |url=http://arts.anu.edu.au/grovco/tiger%20SEAsia%20Mazak.pdf |journal=Mammalian Biology |volume=71 |issue=5 |pages=268–287 |doi=10.1016/j.mambio.2006.02.007 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20130313144127/http://arts.anu.edu.au/grovco/tiger%20SEAsia%20Mazak.pdf |archive-date=2013-03-13 }}&lt;/ref&gt; মালয়েছিয়াৰ বাঘ [[ঢেঁকীয়াপতীয়া বাঘ]]তকৈ সৰু।১১টা মতা আৰু ৮টা মাইকী বাঘৰ জোখৰ পৰা উলিওৱা এটা মতা বাঘৰ গড় দৈৰ্ঘ্য ৮ ফুট ৬ ইঞ্চি (২৫৯ ছেন্টিমিটাৰ) আৰু বাঘিনীৰ গড় দৈৰ্ঘ্য ৭ ফুট ১০ ইঞ্চি (২৩৯ ছেন্টিমিটাৰ)&lt;ref&gt;{{cite book |author=Locke, A. |year=1956 |title=The tigers of Terengganu |publisher=Museum Press Ltd. |location=London}}&lt;/ref&gt;।[[তেৰেংগানু|তেৰেংগানু ৰাজ্য]]ৰ ১৬টা মাইকী বাঘৰ শৰীৰৰ দৈৰ্ঘ্য ১৮০ ছেন্টিমিটাৰৰ পৰা ২৬০ ছেন্টিমিটাৰ আৰু গড় দৈৰ্ঘ্য ২০৩ ছেন্টিমিটাৰ আছিল । ইহঁতৰ উচ্চতা ৫৮ ছেন্টিমিটাৰৰ পৰা ১৯৫ ছেন্টিমিটাৰ আৰু ইহঁতৰ শৰীৰৰ ওজন ২৪ কিলোগ্ৰামৰ পৰা ৮৮ কিলোগ্ৰামৰ ভিতৰত আছিল, আৰু ২১ টা মতা বাঘৰ তথ্যই দেখুৱাইছে যে ইহঁতৰ দৈৰ্ঘ্য ১৯০ ছেন্টিমিটাৰৰ পৰা ২৮০ ছেন্টিমিটাৰৰ ভিতৰত, গড়ে ২৩৯ ছেন্টিমিটাৰ আৰু ইহঁতৰ উচ্চতা ৬১ ছেন্টিমিটাৰ পৰা ১১৪ ছেন্টিমিটাৰৰ ভিতৰত আৰু ইহঁতৰ শৰীৰৰ ওজন ৪৭. ২ কিলোগ্ৰামৰ পৰা ১৯২. ১ কিলোগ্ৰামৰ ভিতৰত আছিল।


===শ্ৰেণীবিভাজন===

১৭৫৮ চনত '' Felis tigris''  নামটো [[কাৰ্ল লিনিয়াছ| কাৰ্ল লিনিয়াছে]] বাঘৰ [[বৈজ্ঞানিক নাম]] হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book |author=Linnaeus, C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |chapter=''Felis tigris'' |page=41 |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/41/mode/2up}}&lt;/ref&gt;। ১৯৬৮ চনত ভ্ৰাতিচলাভ মাজাকে 
দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ বাঘৰ উপপ্ৰজাতিৰ বাবে ''Panthera tigris corbetti''  নামটো প্ৰস্তাৱ কৰিছিল।&lt;ref name=Mazak1968&gt;{{cite journal |last1=Mazák |first1=V. |year=1968 |title=Nouvelle sous-espèce de tigre provenant de l'Asie du sud-est |journal=Mammalia |volume=32 |issue=1 |pages=104−112 |doi=10.1515/mamm.1968.32.1.104|s2cid=84054536 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Khan1986&gt;{{cite journal |last=Khan |first=M.K.M. |year=1986 |title=Tigers in Malaysia |journal=The Journal of Wildlife and Parks |volume=V |pages=1–23}}&lt;/ref&gt;।২০০৪ চনত ''P. t. corbetti'' ৰ জিনীয় বিশ্লেষণৰে মালয়েছিয়া বাঘক ''Panthera tigris jacksoni'' উপপ্ৰজাতি হিচাপে নামাকৰণ কৰে। &lt;ref name=Luo04/&gt;
২০১৭ চনৰ জীৱবিজ্ঞান শ্ৰেণীবিভাজনৰ পুনৰীক্ষণৰ পিছৰে পৰা মালয়েছিয়া বাঘক '' P. t. tigris'' বুলি নামাকৰণ কৰা হয়, কিন্তু ২০১৮ চনত প্ৰকাশিত এক জেনেটিক অধ্যয়নে ৩২ টা নমুনাৰ বিশ্লেষণ আগবঢ়াই, আৰু মালয় বাঘ অন্যান্য মূল ভূখণ্ড এছিয়া বাঘৰ নমুনাৰ পৰা পৃথক যেন দেখা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Liu |first1=Y.-C. |first2=X. |last2=Sun |first3=C. |last3=Driscoll |first4=D. G. |last4=Miquelle |first5=X. |last5=Xu |first6=P. |last6=Martelli |first7=O. |last7=Uphyrkina |first8=J. L. D. |last8=Smith |first9=S. J. |last9=O’Brien |first10=S.-J. |last10=Luo |title=Genome-wide evolutionary analysis of natural history and adaptation in the world's tigers |journal=Current Biology |volume=28 |issue=23 |year=2018 |pages=3840–3849 |doi=10.1016/j.cub.2018.09.019 |pmid=30482605|doi-access=free |bibcode=2018CBio...28E3840L }}&lt;/ref&gt;

==নামকৰণ==
 
২০০৪ চনত মালয় উপদ্বীপৰ বাঘৰ জনসংখ্যাক এক সুকীয়া উপপ্ৰজাতি হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয় , তেতিয়া ''মালয়েছিয়ান এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা, উদ্যান আৰু একুৰিয়া''ৰ অধ্যক্ষই যুক্তি দিছিল যে ইয়াৰ ভৌগলিক পৰিসৰৰ প্ৰতিফলক হিচাপে নতুন উপ-প্ৰজাতিটোৰ নাম ''Panthera tigris malayensis'' ''পেন্থেৰা টাইগ্ৰিছ মালয়েন্সিছ'' ৰখা উচিত &lt;ref&gt;{{cite news |last=Peng |first=L. Y. |title=Research team: Malayan tiger a new subspecies |newspaper=The Star Online |location=Malacca |date=2004 |access-date=2019-08-10 |url=https://www.thestar.com.my/news/nation/2004/11/04/research-team-malayan-tiger-a-new-subspecies#SM2vgF1vy1Amjzrm.99}}&lt;/ref&gt;.। সমিল-মিল হিচাপে ই স্থানীয় ভাষাৰ নাম '' মালয়ান বাঘ'' (Malayan tiger) আৰু বৈজ্ঞানিক নাম ''জেকচনি'' (jacksoni)  লাভ কৰে, যিয়ে বাঘ সংৰক্ষণবিদ [[পিটাৰ জেকচন (সংৰক্ষণবাদী)|পিটাৰ জেকচন]]ক সন্মান জনায়।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=O’Brien |first1=S. J. |last2=Luo |first2=S.-J. |last3=Kim |first3=J.-H. |last4=Johnson |first4=W. E. |year=2005 |title=Molecular Genetic Analysis Reveals Six Living Subspecies of Tiger ''Panthera tigris'' |journal=Cat News |volume=42 |pages=6−8}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |author=McMullin, A. |year=2005 |url=http://www.iucn.org/news_homepage/news_by_date/?3487/IUCN-Tiger-Specialist-Peter-Jackson-Earns-His-Stripes |title=IUCN tiger specialist Peter Jackson earns his stripes |publisher=[[International Union for Conservation of Nature]], Gland |access-date=2024-12-05 |archivedate=2022-12-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221205050255/https://www.iucn.org/news_homepage/news_by_date/?3487/IUCN-Tiger-Specialist-Peter-Jackson-Earns-His-Stripes |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==পৰিৱেশ আৰু আচৰণ==
[[File:Malayan Tiger Cubs.jpg|thumb|খেলি থকা অবস্থাত দুটা মাইকী পোৱালি বাঘ]]
এছিয়ান ক'লা ভালুক আৰু গছ ভালুকৰ  দৰে মালয়েছিয়াৰ বাঘে [[দল-হৰিণা]], [[সুগৰী পহু ]], ভাৰতীয় সুগৰী হৰিণা, নল-গাহৰি, বৰ্ণিয়ান দাড়ি থকা গাহৰি আৰু [[ দেও ছাগলী ]] চিকাৰ কৰে।&lt;ref name=KawanishiSunquist2004&gt;{{cite journal |author1=Kawanishi, K. |author2=Sunquist, M. E. |date=2004 |title=Conservation status of tigers in a primary rainforest of Peninsular Malaysia |journal=Biological Conservation |volume=120 |issue=3 |pages=329–344 |doi=10.1016/j.biocon.2004.03.005|bibcode=2004BCons.120..329K }}&lt;/ref&gt;

==ভাবুকি==
উন্নয়ন প্ৰকল্প আৰু কৃষি কাৰ্য্যৰ বাবে বাসস্থানৰ খণ্ডিতকৰণ এক গুৰুতৰ ভাবুকি।১৯৮৮ চনৰ পৰা ২০১২ চনৰ ভিতৰত মালয়েছিয়া উপদ্বীপত প্ৰায় ১৩,৫০০ বৰ্গ কিলোমিটাৰ প্ৰাকৃতিক অৰণ্য ভূমি হেৰাই গৈছে ।  প্ৰায় ৬৪,৮০০ বৰ্গ কিলোমিটাৰৰ বৃহৎ পৰিসৰৰ এলেকা ঔদ্যোগিক বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰা হৈছিল, মূলতঃ [[পাম তেল]] উৎপাদনৰ বাবে।ইয়াৰে প্ৰায় ৮,৩০০ বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকা বাঘৰ প্ৰধান বাসস্থান আছিল ।.&lt;ref&gt;{{cite journal |author1=Shevade, V.S. |name-list-style=amp |author2=Potapov, P.V. |author3=Harris, N.L. |author4=Loboda, T.V. |year=2017 |title=Expansion of industrial plantations continues to threaten Malayan tiger habitat |journal=Remote Sensing |volume=9 |issue=7 |pages=747 |doi=10.3390/rs9070747 |bibcode=2017RemS....9..747S |doi-access=free |hdl=1903/31503 |hdl-access=free }}&lt;/ref&gt;বাঘ থকা প্ৰায় সকলো ৰাষ্ট্ৰতে চোৰাং চিকাৰ বিভিন্ন মাত্ৰাত হোৱা দেখা যায়।  মালয়েছিয়াত শেহতীয়া বছৰবোৰত বাঘৰ মাংস আৰু বাঘৰ হাড়ৰ পৰা নিৰ্মিত ঔষধৰ বিভিন্ন ঘৰুৱা গঢ়ি উঠিছে।&lt;ref name=Nowell07&gt;{{cite book |last=Nowell |first=K. |year=2007 |url=http://www.felidae.org/KNOWELLPUBL/abc_report.pdf |title=Asian big cat conservation and trade control in selected range States: evaluating implementation and effectiveness of CITES Recommendations |publisher=[[Traffic (conservation programme)|Traffic International]] |location=[[Cambridge]], UK}}&lt;/ref&gt;২০০১ চনৰ পৰা ২০১২ চনৰ ভিতৰত মালয়েছিয়াত কমেও ১০০ টা বাঘৰ শৰীৰৰ অংগ জব্দ কৰা হৈছিল।  ২০০৮ চনত আৰক্ষীয়ে এখন চিৰিয়াখানাত ১৯টা ফ্ৰ’জেন বাঘৰ পোৱালি উদ্ধাৰ কৰিছিল।  ২০১২ চনত ২২ টা বাঘৰ ছাল আৰু হাড় জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |author1=Shepherd, C. R. S. |author2=Khan, S. |author3=Krishnasamy, K. |year=2013 |title=Largest Tiger seizure ever in Malaysia |journal=Cat News |issue=59 |page=11}}&lt;/ref&gt;চীনা পৰম্পৰাগত চিকিৎসাত ব্যৱহৃত বাঘৰ শৰীৰৰ অংগৰ চাহিদাই ভিয়েটনাম, থাইলেণ্ড আৰু কম্বোডিয়াৰ চোৰাংচিকাৰীকো আকৰ্ষণ কৰে যেন লাগে।  ২০১৪ চনৰ পৰা ২০১৯ চনৰ ভিতৰত চোৰাং চিকাৰ বিৰোধী ইউনিটসমূহে সংৰক্ষিত অঞ্চলৰ পৰা প্ৰায় ১,৪০০ চিকাৰী ফান্দ আঁতৰাই পেলাইছিল।&lt;ref name=&quot;FMT 07-2019&quot;&gt;{{cite news |work=[[Bernama]] |title=Poachers, limited prey push Malayan tiger to brink of extinction |publisher=[[Free Malaysia Today]] |location=[[Kuala Lumpur]] |url=https://www.freemalaysiatoday.com/category/nation/2019/07/30/poachers-limited-prey-push-malayan-tiger-to-brink-of-extinction/ |date=2019 |access-date=2019-08-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TSO 07-2019&quot;&gt;{{cite news |last=Yahaya |first=A. M. |title=Poachers and limited prey driving Malayan Tiger to extinction |newspaper=[[The Star Online]] |location=[[Kuala Lumpur]] |url=https://www.thestar.com.my/news/nation/2019/07/30/poachers-and-limited-prey-driving-malayan-tiger-to-extinction |date=2019-07-30 |access-date=2019-08-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NST 08-2019&quot;&gt;{{cite news |last=Arif |first=Z. M. |title=Malayan tiger teetering on the brink of extinction; 23 left in Belum-Temenggor Forest Reserve |newspaper=[[New Straits Times]] |location=[[Gerik]] |url=https://www.nst.com.my/news/nation/2019/08/509651/malayan-tiger-teetering-brink-extinction-23-left-belum-temenggor-forest |date=2019-08-03 |access-date=2019-08-10}}&lt;/ref&gt;

== সাংস্কৃতিক পৰম্পৰা ==
মালয় বাঘ মালয়েছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰাণী। &lt;ref name=&quot;DiPiazza2006&quot;&gt;{{cite book |author=DiPiazza, F. |title=Malaysia in Pictures |url=https://books.google.com/books?id=o1Yhov_ejW0C&amp;pg=PA14 |year=2006 |publisher=Twenty-First Century Books |isbn=978-0-8225-2674-2}}&lt;/ref&gt;১৯ শতিকাৰ কাল্পনিক জলদস্যু '' Sandokan'' 'ৰ '' Emilio Salgari'' 'ৰ উপন্যাসৰ নায়কজনক '' মালয়েছিয়াৰ বাঘ'' বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;{{cite book |author=Adami, S. |date=2006 |editor=Marrone, G. |editor2=Puppa, P. |title=Encyclopedia of Italian Literary Studies |publisher=Routledge |location=New York, London |pages=1654–1655 |chapter=Emilio Salgari (1862–1911) |isbn=9781135455309 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=d9NcAgAAQBAJ&amp;pg=PA1654}}&lt;/ref&gt;

== সংৰক্ষণ ==
মালয়েছিয়া বাঘক '''বন্য প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ লুপ্তপ্ৰায় প্ৰজাতিসমূহৰ আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্যৰ নিয়মাৱলী'''ৰ প্ৰথম তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰি ইয়াৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।  সকলো টাইগাৰ ৰেঞ্জ, ৰাষ্ট্ৰ আৰু গ্ৰাহক থকা দেশসমূহে ঘৰুৱা বাণিজ্যও নিষিদ্ধ কৰিছে। “মালয়েছিয়ান কনজাৰ্ভেচন এলায়েন্স ফৰ টাইগাৰছ” (MYCAT) হৈছে [[:en:Malaysian Nature Society|মালয়েছিয়ান নেচাৰ ছ'চাইটি]]ৰ দ্বাৰা গঠিত বেচৰকাৰী সংস্থাসমূহৰ গোট (MNS), ট্ৰেফিক (সংৰক্ষণ কাৰ্য্যসূচী)দক্ষিণ -পূব এছিয়া, বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ সমিতি-মালয়েছিয়া কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰকৃতিৰ বাবে বিশ্বব্যাপী পুঁজি (WWF-মালয়েছিয়া) ।&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www2.nst.com.my/streets/central/take-action-with-maybank-wild-tiger-run-1.360128|title=Take action with Maybank Wild Tiger Run|last=Shahar|first=F. M.|work=[[New Straits Times]]|date=2013|access-date=2014-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20141025085303/http://www2.nst.com.my/streets/central/take-action-with-maybank-wild-tiger-run-1.360128|archive-date=2014-10-25|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;ইয়াৰ উপৰিও বন্যপ্ৰাণী আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান বিভাগ অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www2.nst.com.my/streets/central/tigers-our-heritage-1.385035|title=Tigers, our heritage|last=Sundararaj|first=A.|work=[[New Straits Times]]|date=2013|access-date=2014-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20141025083302/http://www2.nst.com.my/streets/central/tigers-our-heritage-1.385035|archive-date=2014-10-25|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ২০০৭ চনত তেওঁলোকে বাঘ সম্পৰ্কীয় অপৰাধ, যেনে চোৰাং চিকাৰৰ খবৰ দিবলৈ '' হটলাইন ৰূপায়ণ'' কৰে। &lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thestar.com.my/story/?file=%2f2007%2f12%2f22%2fnation%2f19837070&amp;sec=nation|title=Tiger hotline gets good response from public|author=&lt;!-- Staff --&gt;|work=[[The Star (Malaysia)|The Star]]|date=2007|access-date=2014-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20170730025048/http://www.thestar.com.my/story/?file=%2f2007%2f12%2f22%2fnation%2f19837070&amp;sec=nation|archive-date=2017-07-30|url-status=dead|archivedate=2017-07-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730025048/http://www.thestar.com.my/story/?file=%2f2007%2f12%2f22%2fnation%2f19837070&amp;sec=nation|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;চোৰাং চিকাৰক বাধা দিবলৈ তেওঁলোকে '' কেট ৱাক''ৰ আয়োজন কৰে, যিটো বিপদজনক অঞ্চলত তাৰ নাগৰিকে টহল দিয়ে। .&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thestar.com.my/story/?file=%2F2013%2F1%2F22%2Flifefocus%2F12492812&amp;|title=Nature lovers trail after poachers in bid to deter illegal hunting|last=Heing|first=N.|work=[[The Star (Malaysia)|The Star]]|date=2013|access-date=2014-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20160315030430/http://www.thestar.com.my/story/?file=%2F2013%2F1%2F22%2Flifefocus%2F12492812&amp;|archive-date=2016-03-15|url-status=dead|archivedate=2016-03-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160315030430/http://www.thestar.com.my/story/?file=%2F2013%2F1%2F22%2Flifefocus%2F12492812&amp;|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; MYCAT ৰ লক্ষ্য বাঘৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰা। &lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.thestar.com.my/News/Nation/2014/09/15/Malayan-tiger-critically-endangered/|title=Malayan tiger now critically endangered, numbering as few as 250|last=Lee|first=P. |work=[[The Star (Malaysia)|The Star]] |date=2014 |access-date=2014-09-18}}&lt;/ref&gt;
২০২১ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত মালয়েছিয়াৰ কেবিনেট মালয় বাঘৰ অস্তিত্ব নিশ্চিত কৰিবলৈ নটা সংৰক্ষণ জীৱবিজ্ঞান কৌশল (২০৩০ চনৰ ভিতৰত) আৰম্ভ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে;  কৌশলসমূহৰ ভিতৰত আছে টহল বলবৎ কৰা, মালয় বাঘৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান সংৰক্ষণ আৰু সংৰক্ষণ;  বন্যপ্ৰাণী আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান উপদ্বীপ মালয়েছিয়া বিভাগৰ বাঘ সংৰক্ষণ ইউনিটৰ অধীনত ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বাবে এটা ৰাষ্ট্ৰীয় টাস্ক ফ'ৰ্চ স্থাপন কৰা;  ৰয়েল মালয়েছিয়া পুলিচৰ অধীনত বন্যপ্ৰাণী অপৰাধ ব্যুৰো আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় বন্যপ্ৰাণী ফৰেনছিক বিজ্ঞান পৰীক্ষাগাৰক ইয়াৰ ''এক্স চিটু সংৰক্ষণ'', আৰু মালয় বাঘৰ বাসস্থানৰ ব্যৱস্থাৰ বাবে সাহস কৰা হৈছিল।  আঁচনিসমূহ সক্ষম কৰা হৈছে।  চৰকাৰে অন্য দেশৰ চিৰিয়াখানা আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৈতেও সহযোগিতা কৰি অন্তঃপ্ৰজননৰ ওপৰত অধিক গৱেষণা কৰে, আৰু বন্যপ্ৰাণীত এৰি দিয়াৰ আগতে বাঘক সাময়িকভাৱে ৰখাৰ বাবে এটা মালয় বাঘ সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰে।  হৰিণ চিকাৰৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বৃদ্ধি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021 |title=Govt going all out to prevent extinction of Malayan Tiger, Dewan Rakyat told|url=https://www.thesundaily.my/local/govt-going-all-out-to-prevent-extinction-of-malayan-tiger-dewan-rakyat-told-FA8552788|access-date=2021-11-11|website=www.thesundaily.my|language=en-MY}}&lt;/ref&gt;

==উৎস==
{{div col |2}}

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:বাঘ]]
[[শ্ৰেণী:মাংসভোজী]]
[[শ্ৰেণী:বন্যপ্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>mzsqqaz6casy3b4n9tx79ie4gr7g2cg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বৰমা মহাবিদ্যালয়</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109700</id>
    <revision>
      <id>453354</id>
      <parentid>451121</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:48:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453354</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4348" sha1="lifdui0ccek9534zaoaoj8xnki7qpzk" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox university
 | name = বৰমা মহাবিদ্যালয়
 | image = 
 | address = বৰমা, বাক্সা, [[অসম]], [[ভাৰতবৰ্ষ]]
 | established = ১৯৭১ চনত 
 | type = উ.মা., স্নাতক, স্নাতকোত্তৰ 
 | principal = ডাঃ নৰেশ্বৰ নাৰ্জাৰী
 | affiliation = [[বড়োলেণ্ড বিশ্ববিদ্যালয়]]
 | pushpin_map = India Assam
 | pushpin_label_position = 
 | pushpin_map_caption = Location in [[Assam]]
 | coordinates = {{coord|26|31|40|N|91|22|04|E|display=inline,title}}
 | website = [http://baramacollegebarama.edu.in www.baramacollegebarama.edu.in]
}}
'''বৰমা মহাবিদ্যালয়'''' [[অসম]]ৰ [[বাক্সা জিলা]]ৰ বৰমা অঞ্চলৰ অন্যতম পুৰণি উচ্চ শিক্ষাৰ প্ৰতিষ্ঠান। মহাবিদ্যালয়খন [[বড়োলেণ্ড বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ সৈতে সংযুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://gauhati.ac.in/college-affiliated%20colleges.php|publisher=Gauhati University|title=Affiliated Colleges|accessdate=18 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606080313/http://www.gauhati.ac.in/college-affiliated%20colleges.php|archive-date=6 June 2017|url-status=dead|df=dmy-all|archivedate=6 June 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170606080313/http://www.gauhati.ac.in/college-affiliated%20colleges.php|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dheassam.gov.in/gu-college-list.asp|publisher=Directorate of Higher Education|title=Provincialised colleges affiliated to Gauhati University|accessdate=18 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170706192913/http://www.dheassam.gov.in/gu-college-list.asp|archive-date=6 July 2017|url-status=dead|df=dmy-all|archivedate=6 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170706192913/http://www.dheassam.gov.in/gu-college-list.asp|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
==শৈক্ষিক বিষয়==
===উচ্চতৰ মাধ্যমিক===
বিজ্ঞান শাখা, কলা শাখা 
===বিজ্ঞান শাখাত স্নাতক বিষয়===
# [[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]]
# [[ৰসায়ন বিজ্ঞান]]
# [[গণিত]]
# [[প্ৰাণীবিজ্ঞান]]
# [[উদ্ভিদ বিজ্ঞান]]
===কলা শাখাত স্নাতক বিষয়===
# [[বড়ো ভাষা]]
# [[অসমীয়া ভাষা]]
# [[ইংৰাজী ভাষা]]
# [[দৰ্শন]]
# [[অৰ্থনীতি]]
# [[ইতিহাস]]
# [[ৰাজনীতি বিজ্ঞান]]
===স্নাতকোত্তৰ বিষয়(দূৰ শিক্ষা)===
# অসমীয়া
# বড়ো 
# ইংৰাজী
# ইতিহাস
# অৰ্থনীতি
# দৰ্শন
# গণিত
# বাণিজ্য
==স্বীকৃতি==
২০১৬ চনত মহাবিদ্যালয়খনক [[ৰাষ্ট্ৰীয় মূল্যায়ন আৰু স্বীকৃতি পৰিষদ]] (NAAC) ৰ দ্বাৰা ''বি+'' গ্ৰেড প্ৰদান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://web5.kar.nic.in/naac_ec/ShowPdf.aspx?Field1=College&amp;Field2=Barama+College&amp;Field3=Barama&amp;Field4=AS&amp;Field5=Cycle2&amp;Field6=12155|title=CCycle212155|publisher=National Assessment &amp; Accreditation Council|format=PDF|accessdate=9 July 2017}}{{Dead link|date=June 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; মহাবিদ্যালয়খনক ''বিশ্ববিদ্যালয় অনুদান আয়োগ''ৰ দ্বাৰাও স্বীকৃতি দিয়া হৈছে॥&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ugc.ac.in/inside/browse_reco_colleges.php?st=Assam|publisher=University Grants Commission|title=Colleges in Assam|accessdate=9 July 2017|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110928204615/http://www.ugc.ac.in/inside/browse_reco_colleges.php?st=Assam|archivedate=28 September 2011}}&lt;/ref&gt;
==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>lifdui0ccek9534zaoaoj8xnki7qpzk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভিভিমাৰী ভেণ্ডাৰপুৰ্টেন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109708</id>
    <revision>
      <id>453380</id>
      <parentid>451335</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:51:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453380</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12339" sha1="c4k2kymxgw2xgdibs0lxjzh2jb58oks" xml:space="preserve">{{Infobox writer|image=|name=ভিভিমাৰী ভেণ্ডাৰপুৰ্টেন|caption=|pseudonym=|birth_date=|birth_place=[[কেণ্ডী]], [[শ্ৰীলংকা]]|death_date=|death_place=|occupation=[[কবি‍]], [[ইংৰাজী বিষয়ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপক]] |period=২০০৭ - বৰ্তমান|genre=কবিতা|subject=|movement=|awards=[[গ্ৰেটিয়ান বঁটা]]|notableworks=''নথিঙ প্ৰিপেয়াৰ্ছ ইউ'', ''ষ্টিচ ইয়ৰ আইলিডছ শ্বাট'', &quot;বৰ'ইড ডাষ্ট&quot;|website={{URL|vivimariev.blogspot.com}}}}

'''ভিভিমাৰী ভেণ্ডাৰপুৰ্টেন''' ({{lang-en|Vivimarie Vanderpoorten}}) হৈছে‍ [[শ্ৰীলংকা]]ৰ এগৰাকী কবি। ২০০৭ চনত তেওঁৰ ''নথিঙ প্ৰিপেয়াৰ্ছ ইউ'' নামৰ গ্ৰন্থখনে গ্ৰেটিয়ান বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;gratiaen2&quot;&gt;The Gratiaen Trust [http://www.gratiaen.com/2007-winners.php &quot;2007 Winner&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180811222507/http://www.gratiaen.com/2007-winners.php |date=2018-08-11 }}, accessed January 27, 2011.&lt;/ref&gt; ২০০৯ চনত তেওঁক দিল্লীত ছাৰ্ক কাব্য বঁটাও প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;saarc&quot;&gt;{{cite web |url=http://foundationsaarcwriters.com/Detail.aspx?id=FESTIVAL%20OF%20LITERATURE-II&amp;type=FESTIVAL%20OF%20LITERATURE |title=FOUNDATION OF SAARC WRITERS AND LITERATURE - APEX BODY OF SAARC |website=foundationsaarcwriters.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100521073035/http://foundationsaarcwriters.com/Detail.aspx?id=FESTIVAL%20OF%20LITERATURE-II&amp;type=FESTIVAL%20OF%20LITERATURE |archive-date=2010-05-21 |access-date=2024-12-04 |archivedate=2012-04-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120422224106/http://foundationsaarcwriters.com/Detail.aspx?id=FESTIVAL%20OF%20LITERATURE-II&amp;type=FESTIVAL%20OF%20LITERATURE |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
== প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা ==
[[শ্ৰীলংকা]]ৰ কেণ্ডীত জন্মগ্ৰহণ কৰা বেলজিয়াম আৰু [[সিংহলী জনগোষ্ঠী|সিংহলী]] বংশধৰৰ ভেণ্ডাৰপুৰ্টেনে কুৰুনেগালাত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। তেওঁ কেলানিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা বি.এ., ইউকেৰ আলষ্টাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা এম.এ. আৰু পিএইচ.ডি লাভ কৰিছে। 

== কেৰিয়াৰ ==
ভেণ্ডাৰপুৰ্টেন বৰ্তমান শ্ৰীলংকাৰ মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইংৰাজী ভাষা, সাহিত্য আৰু ভাষাতত্ত্বৰ জ্যেষ্ঠ অধ্যাপক।&lt;ref name=&quot;st1&quot;&gt;The Sunday Times [http://sundaytimes.lk/080504/Plus/plus000019.html &quot;What you see is what you get with Vivimarie&quot;], accessed January 27, 2011.&lt;/ref&gt; 

২০০৭ চনত ভেণ্ডাৰপুৰ্টেনৰ ''নাথিং প্ৰিপেয়াৰ্ছ ইউ'' নামৰ প্ৰথমখন গ্ৰন্থ জিউছ পাব্লিচাৰ্ছৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত হৈছিল। তেওঁৰ দ্বিতীয় কবিতা সংকলন ''ষ্টিচ ইয়ৰ আইলিডছ শ্বাট'' (২০১০)ত নাৰীবাদ আৰু [[শ্ৰীলংকাৰ অসামৰিক যুদ্ধ|শ্ৰীলংকাৰ অসামৰিক যুদ্ধ]]ৰ পৰিণতিৰ দৰে‍ বিষয়বস্তুক সম্বোধন কৰিছে।&lt;ref name=&quot;xyz&quot;&gt;{{cite news | title=Vivimarie’s power of making the word her own | agency=The Sunday Times | accessdate=4 December 2024}}&lt;/ref&gt; ২০১৭ চনত ''বৰ'ইড ডাষ্ট'' নামৰ তেওঁৰ তৃতীয়খন কাব্য সংকলন কলম্বোৰ সৰসাৱীয়ে প্ৰকাশ কৰিছিল। ২০১১ চনৰ গালে সাহিত্য মহোৎসৱত ভিভিমাৰি উপস্থিত আছিল। সেই সাহিত্য উৎসৱত তেওঁ লাছান্থা ৱিক্ৰেমাটুঙ্গেৰ হত্যা বিষয়ত তেওঁৰ প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰি‍ কবিতা পাঠ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;bbc&quot;&gt;BBC News [https://www.bbc.co.uk/news/world-south-asia-12316737 &quot;Sri Lanka literary festival discusses journalist's plight&quot;], accessed January 31, 2011.&lt;/ref&gt;

সিংহলী, স্পেনিছ, নেপালী, আৰু চুইডিছ ভাষালৈ তেওঁৰ সাহিত্য-কৰ্ম অনূদিত হৈছে। আৰম্ভণীতে ভাৰত, বাংলাদেশ, মেক্সিকো, ছুইডেন, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ লগতে চুগাৰ মুলে আৰু প্ৰ'পোষ্টক'লনিয়েল টেক্সট'ৰ দৰে মুক্ত প্ৰৱেশাধিকাৰ থকা অনলাইন আলোচনীত প্ৰকাশিত হৈছিল। 

[[কমলা দাস]], মাৰ্গাৰেট এটউড, [[মায়া এঞ্জেলো]] এনি চেক্সটন, আৰু শ্বেৰন অ'ল্ডছক তেওঁ তেওঁক প্ৰভাৱিত কৰা লেখকসকলৰ ভিতৰত তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। আনহাতে‍ তেওঁ পঢ়া সমসাময়িক লেখক হিচাপে [[মহচিন হামিদ|মোশ্বিন হামিদ]], খালেদ হোছিনি চিমামাণ্ডা এনগোজি আদিচি আৰু জেনেট ৱিণ্টাৰছন নাম উল্লেখ কৰিছে‍।&lt;ref name=&quot;nation&quot;&gt;The Nation [http://www.nation.lk/2009/06/14/eyefea3.htm &quot;Vivimarie Vanderpoorten - Ode to a free spirit&quot;], accessed January 29, 2011.&lt;/ref&gt;

== সমালোচনা ==
গ্ৰেটিয়ান বঁটা প্ৰদান কৰা বিচাৰক পেনেলৰ অধ্যক্ষ ড° সিংহাৰাজা তম্মিতা-ডেলগোডাই তেওঁৰ কবিতাক ''কোমলতা প্ৰতিফলিত ন্যূনতমতাবাদ যিয়ে‍ আত্মাক স্পৰ্শ কৰে'' বুলি অভিহিত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;st1&quot;/&gt; নেলৌফাৰ ডি মেলে তেওঁৰ প্ৰথমখন গ্ৰন্থৰ বিষয়ে এনেদৰে কৈছে‍, &quot;একোৱেই আপোনাক প্ৰস্তুত নকৰে, ইংৰাজী ভাষাত ৰচিত প্ৰথমখন কিতাপেৰে‍ শ্ৰীলংকাৰ সৃষ্টিশীল লিখনিৰ মঞ্চত এজন অতি প্ৰতিভাশালী কবিৰ উল্লেখযোগ্য প্ৰৱেশৰ কথা ঘোষণা কৰিছে‍। ভেণ্ডাৰপুৰ্টেনৰ কবিতাবোৰত ব্যক্তিগতৰ পৰা ৰাজনৈতিক বিষয়লৈ এক আকৰ্ষণীয় পৰিসৰ আছে আৰু ই লিংগ, জাতি আৰু শ্ৰেণীৰ বিষয়সমূহক গুৰুত্বপূৰ্ণভাৱে প্ৰতিফলিত কৰে আৰু লগতে আমাৰ সমুখত প্ৰেম, ক্ষতি, হিংসা আৰু আনন্দৰ স্পষ্ট প্ৰসংগ দাঙি ধৰে‍। তেওঁ পদ্য আৰু ছন্দত থকা তেওঁৰ ভাল দখলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে আৰু উচ্চাৰণৰ অৰ্থনীতিত এক সক্ষমতা প্ৰদান কৰিছে‍ যাৰ মাজত কবি আৰু পাঠক লগ হ'ব পাৰে আৰু পাঠককো তেনেদৰেই স্মৰণ কৰিবলৈ সুযোগ দিয়ে‍।&quot; &lt;ref name=&quot;gratiaen2&quot;/&gt;

== বঁটা আৰু সন্মান ==
প্ৰথমখন গ্ৰন্থ ''নাথিং প্ৰিপেয়াৰ্ছ ইউ''ৰ বাবে তেওঁক ২০০৭ চনৰ গ্ৰেটিয়ান বঁটা&lt;ref name=&quot;gratiaen2&quot;/&gt; আৰু ২০০৯ চনৰ ছাৰ্ক কাব্য বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;saarc&quot;/&gt; তেওঁ ইংৰাজী কবিতাৰ বাবে ৰাজ্যিক সাহিত্য বঁটা লাভ কৰিছিল (২০১১ চনৰ অক্টোবৰ মাহত শ্ৰীলংকাৰ আন এগৰাকী কবি ৰাম্যা চামালি জিৰাসিংহেৰ সৈতে এই বঁটা লাভ কৰৰিছিল)।&lt;ref name=&quot;sundayleader&quot;&gt;Sunday Leader [http://www.thesundayleader.lk/2015/10/04/poetry-corner-vivimarie-vander-poorten &quot;Poetry Corner Vivimarie Vander Poorten&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190817223802/http://www.thesundayleader.lk/2015/10/04/poetry-corner-vivimarie-vander-poorten/ |date=2019-08-17 }}, accessed September 3, 2016.&lt;/ref&gt;  ২০১৬ চনৰ গ্ৰেটিয়ান বঁটাৰ বাবে তেওঁৰ তৃতীয়খন কাব্য সংকলন ''বৰ'ইড ডাষ্ট'' (পাণ্ডুলিপিৰ ৰূপত) তালিকাভুক্ত কৰা হৈছিল আৰু প্ৰকাশৰ পিছত ইংৰাজী কবিতাৰ বাবে গোডাজ বঁটা লাভ কৰিছিল। তেওঁৰ কবিতা কেইবাখনো বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছে‍ আৰু তেওঁৰ প্ৰথম সংকলনৰ এটা কবিতা বৰ্তমান শ্ৰীলংকাৰ জিচিই (এডভান্সড লেভেল)ৰ ইংৰাজী পাঠ্যক্ৰমত আছে। চতুৰ্থখন কবিতা সংকলন ''ৰিচিডিভিষ্ট হাৰ্ট'' (নিউ এণ্ড সিলেক্টেড পোয়েমছ বাই টেনজেৰিন প্ৰেছ, লণ্ডন) চ্যাপবুক হিচাপে প্ৰকাশ পাইছিল। তেওঁ সিংহলীৰ পৰা দুখন কাব্য সংকলন অনুবাদ কৰিছে; উপেকলা আথুকোৰালাৰ ''ইৰ্থু আগা শেশা পথ''-খন ''স্পীচলেস ইজ দ্য ৰিভাৰ'' (সৰসাৱীৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত, ২০২৩) আৰু কুশল কুৰুৱিতাৰ ''অস্পৰ্শনীয়া ৱেথা''-খন টু ''আনটচেবল'' নামেৰে‍ অনুবাদ কৰিছে, যিদুখনক ২০২৪ চনত ইংৰাজীলৈ অনুবাদৰ উদ্বোধনী বিদৰ্শন সাহিত্য বঁটাৰ বাবে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছিল।

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
&lt;references /&gt;
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>c4k2kymxgw2xgdibs0lxjzh2jb58oks</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কেকী অধিকাৰী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109731</id>
    <revision>
      <id>453586</id>
      <parentid>451495</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:52:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <comment>/* বঁটা */ সামান্য সলনি</comment>
      <origin>453586</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14261" sha1="3qghwk1ravic9pglniu5htw3cugcqdj" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = কেকী অধিকাৰী&lt;br&gt;केकी अधिकारी
| image = Keki Adhikari at promotional event of Rajja Rani.jpg
| image_caption = ২০১৮ চনত ''ৰাজ্জা ৰাণী''ৰ প্ৰচাৰ অনুষ্ঠানত কেকি অধিকাৰী
| birth_date = {{Birth date and age|1988|12|17}}
| birth_place = জোৰপাটি, [[কাঠমাণ্ডু]], নেপাল
| death_date = 
| death_place = 
| nationality = নেপালী
| height = {{height|m=1.52}}
| education = বাল সৃজনালয় বিদ্যালয়&lt;br&gt;হোৱাইট হাউছ কলেজ (+২)&lt;br&gt;প্ৰাইম কলেজ (বি আই এম)&lt;br&gt;প্ৰেচিডেন্সিয়েল বিজনেছ স্কুল (এম বি এ)
| occupation = অভিনেত্ৰী
| spouse = ৰোহিত তিৱাৰী (২০২২-বৰ্তমান)&lt;ref name=married/&gt;
| awards = ৭ম নেফটা বঁটা&lt;br&gt;১ম চি জি কামনা বঁটা&lt;br&gt;ডি চিনে বঁটা (২০১৪)
| website = 
}}
'''কেকী অধিকাৰী''' ({{Lang-ne|केकी अधिकारी}}; জন্ম: ১৭ ডিচেম্বৰ, ১৯৮৯) এগৰাকী নেপালী চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nepaliactress.com/tag/keki-adhikari/|publisher=Nepaliactress.com|date=11 June 2017|accessdate=26 November 2017|title=Keki Adhikari – Nepaliactress.com}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ইতিমধ্যে কেইবাটাও সংগীত ভিডিঅ’, দূৰদৰ্শন বিজ্ঞাপন, ছপা বিজ্ঞাপন আৰু নেপালী ভাষাৰ চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰিছে। তেওঁ চলচ্চিত্ৰ জগতত প্ৰৱেশ কৰাৰ পূৰ্বে সংগীত ভিডিঅ’ত অভিনয় কৰিছিল। তেওঁৰ অভিনীত প্ৰথমখন ছবি আছিল ''স্বৰ'', য'ত তেওঁ অভিনেতা ৰাজ বল্লভ কৈৰালাৰ বিপৰীতে অভিনয় কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ ''আই এম ছৰী'', ''মাছান'',&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thehimalayantimes.com/fullNews.php?headline=A+new+taste&amp;NewsID=308040|title=A new taste|work=[[The Himalayan Times]]|date=4 November 2011|accessdate=4 June 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714215708/http://www.thehimalayantimes.com/fullNews.php?headline=A+new+taste&amp;NewsID=308040|archivedate=14 July 2014|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ''মায়াকো বাৰীমা'', ''মহছুছ'', ''বিতেকা পল''&lt;ref&gt;{{cite web|url=//www.youtube.com/watch?v=-S3CoveVeMM|title=Biteka Pal – Music Video|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt; আৰু ''মেৰো বেষ্ট ফ্ৰেণ্ড''ৰ দৰে ছবিসমূহত অভিনয় কৰি ভূয়সী প্ৰশংসা লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://keki.info/tag/mero-best-friend/|title=Music Video – Mero Best Friend|publisher=Keki.info|accessdate=4 June 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20161020115225/http://keki.info/tag/mero-best-friend/|archive-date=20 October 2016|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; শেহতীয়াকৈ তেওঁ সাহিত্যিক তথা গৱেষক সত্যমোহন জোশীৰ দ্বাৰা ৰচিত ঐতিহাসিক নাট ''চাৰুমতী''ত অভিনয়েৰে থিয়েটাৰ জগততো আত্মপ্ৰকাশ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://xnepali.net/movies/keki-adhikari-to-be-featured-as-charumati-in-her-debut-play/|author=Anand Nepal|title=Keki Adhikari to be featured as Charumati in her debut play|website=Xnepali.net|date=27 February 2014|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
২০২২ চনৰ ২১ এপ্ৰিল তাৰিখে, অধিকাৰীয়ে প্ৰেমিক ৰোহিত তিৱাৰীৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়।&lt;ref name=&quot;married&quot;&gt;{{Cite web |date=2022-04-22 |title=Actress Keki Adhikari ties nuptial knot |url=https://www.risingnepaldaily.com/news/10328 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814094429/https://www.risingnepaldaily.com/news/10328 |archive-date=2022-08-14 |access-date=2022-08-14 |website=[[The Rising Nepal]]}}&lt;/ref&gt;

=== শিক্ষা ===
২০১৬ চনত কেকি অধিকাৰীয়ে কাঠমাণ্ডু জিলাৰ বানেশ্বৰৰ থাপাগাঁৱত অৱস্থিত প্ৰেচিডেন্সিয়েল বিজনেছ স্কুলৰ পৰা মানৱ সম্পদ ব্যৱস্থাপনাত এম বি এ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://xnepali.net/movies/keki-adhikari-graduates-with-a-mba-degree/|title=Keki Adhikari graduates with an MBA degree|author=Anand Nepal|website=xnepali.net|date=31 July 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৩ চনত ত্ৰিভুৱন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ব্যৱসায়ত স্নাতক ডিগ্ৰী আৰু প্ৰাইম কলেজৰ পৰা ইনফৰ্মেশ্যন মেনেজমেণ্ট (বি আই এম)ত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=keki-work-with-Nitin-Chand/ |url=https://www.youtube.com/watch?v=qECdN9tj134&amp;pp=ygUZbml0aW4gY2hhbmQga2VraSBhZGhpa2FyaQ%3D%3D |accessdate=26 November 2017 |publisher=keki.info}}{{Dead link|date=May 2023|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী ==
'''Key'''
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Key
| style=&quot;background:#ffc; &quot;| {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
| এতিয়াও মুক্তি নোপোৱা ছবিসমূহক বুজায়
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:#ccc; text-align:center; &quot;
! colspan=&quot;5&quot; style=&quot;background: apple; &quot; | Films
|- text-align:center; &quot;
! style=&quot;background: #apple; &quot; | বৰ্ষ
! style=&quot;background: #apple; &quot; | চলচ্চিত্ৰ
! style=&quot;background: #apple; &quot; | ভূমিকা
! style=&quot;background: #apple; &quot; | টোকা
! style=&quot;background: #apple; &quot; | তথ্যসূত্ৰ
|-
|২০১০
|''স্বৰ''
|
|ৰাজবল্লভ কৈৰালাৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১১
|''মাছান''
|হেলেন
|গোপাল প্ৰসাদ ৰিমলৰ নাটকৰ ওপৰত আধাৰিত
|
|-
|২০১২
|''আই এম ছৰী''
|শ্ৰুতি
|আৰ্যন চিগডেলৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৩
|''মহছুছ''
|
|আৰ্যন চিগডেলৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৪
|''বিতেকা পল''
|নীমা/নুমা
|পৰিচালক সুৰজ চুব্বা নল্বো
|
|-
|২০১৪
|''মেৰো বেষ্ট ফ্ৰেইণ্ড''
|
|বিশেষ উপস্থিতি
|
|-
|২০১৪
|''শ্ৰী পাচ আম্বাৰে''
|
|সৌগাত মাল্লাৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৪
|''মুটু-দ্য হাৰ্ট বিলংচ্ টু ইউ''
|
|বিমলেশ অধিকাৰীৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৫
|''ফাংকো''
|মিঠু
|
|
|-
|২০১৫
|''বাগমতী''
|
|
|
|-
|২০১৫
|''পুনৰ্জন্ম''
|
|
|
|-
|২০১৬
|''ভাগ চানী ভাগ''
|চানী
|
|
|-
|২০১৬
|''হাউ ফানী''
|পুষ্পা
|
|
|-
|২০১৬
|''সাবিত্ৰী''
|সাবিত্ৰী
|ভৱানী ভিক্ষু ৰচিত ''টাইপিষ্ট''ৰ আধাৰত নিৰ্মিত চুটি ছবি
|
|-
|২০১৭
|''ঘামপানী''
|
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mahat |first=Sunny |date=2021-09-06 |title=Movie Review {{!}} Ghampani: A not-to-miss social drama |url=https://theannapurnaexpress.com/news/movie-review-ghampani-a-not-to-miss-social-drama-3589 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220105120842/https://theannapurnaexpress.com/news/movie-review-ghampani-a-not-to-miss-social-drama-3589 |archive-date=2022-01-05 |access-date=2022-08-14 |website=[[The Annapurna Express]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৭
|''লালটিন''
|
|
|
|-
|২০১৭
|''ঐশৰ্য''
|
|
|
|-
|২০১৭
|''লাভ সাশ্বা''
|সাশ্বা
|কৰ্ম প্ৰেম কাহিনী ৰোমাঞ্চ ধাৰাৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৮
|''ৰাজ্জা ৰাণী''
|ৰাণী
|নাজিৰ হুছেইনৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৮
|''গাওঁকী ছ'ৰী''
|
|
|
|-
|২০১৮
|''নাই নভন্নু লা ৫''
|
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pyakurel |first=Diwakar |date=2018-08-26 |title=Nai Nabhannu La 5 movie review: A beautiful love story kills its own crux |url=https://english.onlinekhabar.com/nai-nabhannu-la-5-movie-review-a-beautiful-love-story-kills-its-own-crux.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210809125834/https://english.onlinekhabar.com/nai-nabhannu-la-5-movie-review-a-beautiful-love-story-kills-its-own-crux.html |archive-date=2021-08-09 |access-date=2022-08-14 |website=[[Online Khabar]] |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৮
|''কোহলপুৰ এক্সপ্ৰেছ''
|
|লগতে এগৰাকী প্ৰযোজকো
|
|-
|২০১৯
|''ছ মায়া ছপক্বাই''
|জাল
|দিপক ৰাজ গিৰিৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০২২
|''ঝিংগেদাউ''
|সীতা
|
|&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last= |first= |date=2023-06-11 |title=नेपाल ग्रामीण चलचित्र महोत्सवमा 'झिंगेदाउ' उत्कृष्ट फिल्म, मुकुन र दीया उत्कृष्ट अभिनेता-अभिनेत्री |url=https://www.setopati.com/art/art-activity/304398/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627183853/https://www.setopati.com/art/art-activity/304398/ |archive-date=2023-06-27 |access-date=2023-06-27 |website=Setopati |language=ne}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০২৪
|''[[ব'ক্সী কো ঘৰ]]''
|
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ghimire |first=Anish |date=2024-05-01 |title=Uncomfortable truths |url=https://kathmandupost.com/movie-review/2024/05/01/uncomfortable-truths |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240501023720/https://kathmandupost.com/movie-review/2024/05/01/uncomfortable-truths |archive-date=2024-05-01 |access-date=2024-05-02 |website=[[The Kathmandu Post]] |language=English}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=मोक्तान |first=रीना |date=2024-04-02 |title=केकीकै लागि बनेको 'बोक्सीको घर' |url=https://ekantipur.com/entertainment/2024/04/02/a-witchs-house-made-for-cake-28-06.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240425185605/https://ekantipur.com/entertainment/2024/04/02/a-witchs-house-made-for-cake-28-06.html |archive-date=2024-04-25 |access-date=2024-04-27 |website=[[Kantipur Publications]] |language=ne}}&lt;/ref&gt;
|}
== বঁটা ==
{| class=&quot;wikitable mw-collapsible &quot; style=&quot;width:50%; &quot; &lt;!-- to use sortable requires eliminating all use of rowspan --&gt;
|+ বঁটাসমূহৰ তালিকা
|-
! বৰ্ষ
! অনুষ্ঠান
! শিতান
! কৰ্ম
! ফলাফল
|-
|২০১৬
|৮ম ডিচিনে বঁটা ২০১৬
|সমালোচকৰ বঁটা
|
|বিজয়ী&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.onlinekhabar.com/2016/08/465821/|title=आर्यन र नम्रता फेरि उत्कृष्ट, 'क्लासिक' बर्षकै उत्कृष्ट चलचित्र(फोटाे फिचरसहित)|website=onlinekhabar.com|date=August 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৬
|এনএফডিচি বঁটা ২০১৬
|শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
|ভাগ চানী ভাগ
|{{nom}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.onlinekhabar.com/2016/08/464400/|title=क्लासिक र प्रेमगीतको चर्को भिडन्त, 'पशुपति प्रसाद र कबड्डी कबड्डी' पनि कम छैनन्|website=onlinekhabar.com|date=August 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৬
|এলজি চলচ্চিত্ৰ বঁটা
|শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
|ভাগ চানী ভাগ
|{{nom}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.onlinekhabar.com/2016/08/472724/|title=डीसीको अवार्डमा नम्रतादेखि साम्राज्ञीको प्रतिस्पर्धा, मनोनयमा ५ फिल्मको वर्चस्व|website=onlinekhabar.com|date=August 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|}

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}

{{DEFAULTSORT:কেকী অধিকাৰী}}
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:নেপালৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:নেপালী অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:নেপালী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:মডেল]]</text>
      <sha1>3qghwk1ravic9pglniu5htw3cugcqdj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453587</id>
      <parentid>453586</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:57:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <comment>/* চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী */</comment>
      <origin>453587</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14270" sha1="9jdz83gpl29m8bzgf2306rwfcutzyks" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = কেকী অধিকাৰী&lt;br&gt;केकी अधिकारी
| image = Keki Adhikari at promotional event of Rajja Rani.jpg
| image_caption = ২০১৮ চনত ''ৰাজ্জা ৰাণী''ৰ প্ৰচাৰ অনুষ্ঠানত কেকি অধিকাৰী
| birth_date = {{Birth date and age|1988|12|17}}
| birth_place = জোৰপাটি, [[কাঠমাণ্ডু]], নেপাল
| death_date = 
| death_place = 
| nationality = নেপালী
| height = {{height|m=1.52}}
| education = বাল সৃজনালয় বিদ্যালয়&lt;br&gt;হোৱাইট হাউছ কলেজ (+২)&lt;br&gt;প্ৰাইম কলেজ (বি আই এম)&lt;br&gt;প্ৰেচিডেন্সিয়েল বিজনেছ স্কুল (এম বি এ)
| occupation = অভিনেত্ৰী
| spouse = ৰোহিত তিৱাৰী (২০২২-বৰ্তমান)&lt;ref name=married/&gt;
| awards = ৭ম নেফটা বঁটা&lt;br&gt;১ম চি জি কামনা বঁটা&lt;br&gt;ডি চিনে বঁটা (২০১৪)
| website = 
}}
'''কেকী অধিকাৰী''' ({{Lang-ne|केकी अधिकारी}}; জন্ম: ১৭ ডিচেম্বৰ, ১৯৮৯) এগৰাকী নেপালী চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nepaliactress.com/tag/keki-adhikari/|publisher=Nepaliactress.com|date=11 June 2017|accessdate=26 November 2017|title=Keki Adhikari – Nepaliactress.com}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ইতিমধ্যে কেইবাটাও সংগীত ভিডিঅ’, দূৰদৰ্শন বিজ্ঞাপন, ছপা বিজ্ঞাপন আৰু নেপালী ভাষাৰ চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰিছে। তেওঁ চলচ্চিত্ৰ জগতত প্ৰৱেশ কৰাৰ পূৰ্বে সংগীত ভিডিঅ’ত অভিনয় কৰিছিল। তেওঁৰ অভিনীত প্ৰথমখন ছবি আছিল ''স্বৰ'', য'ত তেওঁ অভিনেতা ৰাজ বল্লভ কৈৰালাৰ বিপৰীতে অভিনয় কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ ''আই এম ছৰী'', ''মাছান'',&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thehimalayantimes.com/fullNews.php?headline=A+new+taste&amp;NewsID=308040|title=A new taste|work=[[The Himalayan Times]]|date=4 November 2011|accessdate=4 June 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714215708/http://www.thehimalayantimes.com/fullNews.php?headline=A+new+taste&amp;NewsID=308040|archivedate=14 July 2014|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ''মায়াকো বাৰীমা'', ''মহছুছ'', ''বিতেকা পল''&lt;ref&gt;{{cite web|url=//www.youtube.com/watch?v=-S3CoveVeMM|title=Biteka Pal – Music Video|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt; আৰু ''মেৰো বেষ্ট ফ্ৰেণ্ড''ৰ দৰে ছবিসমূহত অভিনয় কৰি ভূয়সী প্ৰশংসা লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://keki.info/tag/mero-best-friend/|title=Music Video – Mero Best Friend|publisher=Keki.info|accessdate=4 June 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20161020115225/http://keki.info/tag/mero-best-friend/|archive-date=20 October 2016|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; শেহতীয়াকৈ তেওঁ সাহিত্যিক তথা গৱেষক সত্যমোহন জোশীৰ দ্বাৰা ৰচিত ঐতিহাসিক নাট ''চাৰুমতী''ত অভিনয়েৰে থিয়েটাৰ জগততো আত্মপ্ৰকাশ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://xnepali.net/movies/keki-adhikari-to-be-featured-as-charumati-in-her-debut-play/|author=Anand Nepal|title=Keki Adhikari to be featured as Charumati in her debut play|website=Xnepali.net|date=27 February 2014|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
২০২২ চনৰ ২১ এপ্ৰিল তাৰিখে, অধিকাৰীয়ে প্ৰেমিক ৰোহিত তিৱাৰীৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়।&lt;ref name=&quot;married&quot;&gt;{{Cite web |date=2022-04-22 |title=Actress Keki Adhikari ties nuptial knot |url=https://www.risingnepaldaily.com/news/10328 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814094429/https://www.risingnepaldaily.com/news/10328 |archive-date=2022-08-14 |access-date=2022-08-14 |website=[[The Rising Nepal]]}}&lt;/ref&gt;

=== শিক্ষা ===
২০১৬ চনত কেকি অধিকাৰীয়ে কাঠমাণ্ডু জিলাৰ বানেশ্বৰৰ থাপাগাঁৱত অৱস্থিত প্ৰেচিডেন্সিয়েল বিজনেছ স্কুলৰ পৰা মানৱ সম্পদ ব্যৱস্থাপনাত এম বি এ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://xnepali.net/movies/keki-adhikari-graduates-with-a-mba-degree/|title=Keki Adhikari graduates with an MBA degree|author=Anand Nepal|website=xnepali.net|date=31 July 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৩ চনত ত্ৰিভুৱন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ব্যৱসায়ত স্নাতক ডিগ্ৰী আৰু প্ৰাইম কলেজৰ পৰা ইনফৰ্মেশ্যন মেনেজমেণ্ট (বি আই এম)ত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=keki-work-with-Nitin-Chand/ |url=https://www.youtube.com/watch?v=qECdN9tj134&amp;pp=ygUZbml0aW4gY2hhbmQga2VraSBhZGhpa2FyaQ%3D%3D |accessdate=26 November 2017 |publisher=keki.info}}{{Dead link|date=May 2023|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|
| style=&quot;background:#ffc; &quot;| {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
|এই চিনে এতিয়াও মুক্তি নোপোৱা ছবিসমূহক বুজাইছে
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:#ccc; text-align:center; &quot;
! colspan=&quot;5&quot; style=&quot;background: apple; &quot; | Films
|- text-align:center; &quot;
! style=&quot;background: #apple; &quot; | বৰ্ষ
! style=&quot;background: #apple; &quot; | চলচ্চিত্ৰ
! style=&quot;background: #apple; &quot; | ভূমিকা
! style=&quot;background: #apple; &quot; | টোকা
! style=&quot;background: #apple; &quot; | তথ্যসূত্ৰ
|-
|২০১০
|''স্বৰ''
|
|ৰাজবল্লভ কৈৰালাৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১১
|''মাছান''
|হেলেন
|গোপাল প্ৰসাদ ৰিমলৰ নাটকৰ ওপৰত আধাৰিত
|
|-
|২০১২
|''আই এম ছৰী''
|শ্ৰুতি
|আৰ্যন চিগডেলৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৩
|''মহছুছ''
|
|আৰ্যন চিগডেলৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৪
|''বিতেকা পল''
|নীমা/নুমা
|পৰিচালক সুৰজ চুব্বা নল্বো
|
|-
|২০১৪
|''মেৰো বেষ্ট ফ্ৰেইণ্ড''
|
|বিশেষ উপস্থিতি
|
|-
|২০১৪
|''শ্ৰী পাচ আম্বাৰে''
|
|সৌগাত মাল্লাৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৪
|''মুটু-দ্য হাৰ্ট বিলংচ্ টু ইউ''
|
|বিমলেশ অধিকাৰীৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৫
|''ফাংকো''
|মিঠু
|
|
|-
|২০১৫
|''বাগমতী''
|
|
|
|-
|২০১৫
|''পুনৰ্জন্ম''
|
|
|
|-
|২০১৬
|''ভাগ চানী ভাগ''
|চানী
|
|
|-
|২০১৬
|''হাউ ফানী''
|পুষ্পা
|
|
|-
|২০১৬
|''সাবিত্ৰী''
|সাবিত্ৰী
|ভৱানী ভিক্ষু ৰচিত ''টাইপিষ্ট''ৰ আধাৰত নিৰ্মিত চুটি ছবি
|
|-
|২০১৭
|''ঘামপানী''
|
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mahat |first=Sunny |date=2021-09-06 |title=Movie Review {{!}} Ghampani: A not-to-miss social drama |url=https://theannapurnaexpress.com/news/movie-review-ghampani-a-not-to-miss-social-drama-3589 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220105120842/https://theannapurnaexpress.com/news/movie-review-ghampani-a-not-to-miss-social-drama-3589 |archive-date=2022-01-05 |access-date=2022-08-14 |website=[[The Annapurna Express]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৭
|''লালটিন''
|
|
|
|-
|২০১৭
|''ঐশৰ্য''
|
|
|
|-
|২০১৭
|''লাভ সাশ্বা''
|সাশ্বা
|কৰ্ম প্ৰেম কাহিনী ৰোমাঞ্চ ধাৰাৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৮
|''ৰাজ্জা ৰাণী''
|ৰাণী
|নাজিৰ হুছেইনৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০১৮
|''গাওঁকী ছ'ৰী''
|
|
|
|-
|২০১৮
|''নাই নভন্নু লা ৫''
|
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pyakurel |first=Diwakar |date=2018-08-26 |title=Nai Nabhannu La 5 movie review: A beautiful love story kills its own crux |url=https://english.onlinekhabar.com/nai-nabhannu-la-5-movie-review-a-beautiful-love-story-kills-its-own-crux.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210809125834/https://english.onlinekhabar.com/nai-nabhannu-la-5-movie-review-a-beautiful-love-story-kills-its-own-crux.html |archive-date=2021-08-09 |access-date=2022-08-14 |website=[[Online Khabar]] |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৮
|''কোহলপুৰ এক্সপ্ৰেছ''
|
|লগতে এগৰাকী প্ৰযোজকো
|
|-
|২০১৯
|''ছ মায়া ছপক্বাই''
|জাল
|দিপক ৰাজ গিৰিৰ বিপৰীতে
|
|-
|২০২২
|''ঝিংগেদাউ''
|সীতা
|
|&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last= |first= |date=2023-06-11 |title=नेपाल ग्रामीण चलचित्र महोत्सवमा 'झिंगेदाउ' उत्कृष्ट फिल्म, मुकुन र दीया उत्कृष्ट अभिनेता-अभिनेत्री |url=https://www.setopati.com/art/art-activity/304398/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230627183853/https://www.setopati.com/art/art-activity/304398/ |archive-date=2023-06-27 |access-date=2023-06-27 |website=Setopati |language=ne}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০২৪
|''[[ব'ক্সী কো ঘৰ]]''
|
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ghimire |first=Anish |date=2024-05-01 |title=Uncomfortable truths |url=https://kathmandupost.com/movie-review/2024/05/01/uncomfortable-truths |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240501023720/https://kathmandupost.com/movie-review/2024/05/01/uncomfortable-truths |archive-date=2024-05-01 |access-date=2024-05-02 |website=[[The Kathmandu Post]] |language=English}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=मोक्तान |first=रीना |date=2024-04-02 |title=केकीकै लागि बनेको 'बोक्सीको घर' |url=https://ekantipur.com/entertainment/2024/04/02/a-witchs-house-made-for-cake-28-06.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240425185605/https://ekantipur.com/entertainment/2024/04/02/a-witchs-house-made-for-cake-28-06.html |archive-date=2024-04-25 |access-date=2024-04-27 |website=[[Kantipur Publications]] |language=ne}}&lt;/ref&gt;
|}

== বঁটা ==
{| class=&quot;wikitable mw-collapsible &quot; style=&quot;width:50%; &quot; &lt;!-- to use sortable requires eliminating all use of rowspan --&gt;
|+ বঁটাসমূহৰ তালিকা
|-
! বৰ্ষ
! অনুষ্ঠান
! শিতান
! কৰ্ম
! ফলাফল
|-
|২০১৬
|৮ম ডিচিনে বঁটা ২০১৬
|সমালোচকৰ বঁটা
|
|বিজয়ী&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.onlinekhabar.com/2016/08/465821/|title=आर्यन र नम्रता फेरि उत्कृष्ट, 'क्लासिक' बर्षकै उत्कृष्ट चलचित्र(फोटाे फिचरसहित)|website=onlinekhabar.com|date=August 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৬
|এনএফডিচি বঁটা ২০১৬
|শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
|ভাগ চানী ভাগ
|{{nom}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.onlinekhabar.com/2016/08/464400/|title=क्लासिक र प्रेमगीतको चर्को भिडन्त, 'पशुपति प्रसाद र कबड्डी कबड्डी' पनि कम छैनन्|website=onlinekhabar.com|date=August 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|২০১৬
|এলজি চলচ্চিত্ৰ বঁটা
|শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
|ভাগ চানী ভাগ
|{{nom}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.onlinekhabar.com/2016/08/472724/|title=डीसीको अवार्डमा नम्रतादेखि साम्राज्ञीको प्रतिस्पर्धा, मनोनयमा ५ फिल्मको वर्चस्व|website=onlinekhabar.com|date=August 2016|accessdate=26 November 2017}}&lt;/ref&gt;
|}

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}

{{DEFAULTSORT:কেকী অধিকাৰী}}
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:নেপালৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:নেপালী অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:নেপালী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:মডেল]]</text>
      <sha1>9jdz83gpl29m8bzgf2306rwfcutzyks</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰী লংকাৰ ৰন্ধন প্ৰণালী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109744</id>
    <revision>
      <id>453462</id>
      <parentid>451986</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:53:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453462</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28677" sha1="qekucmwn8vsuweb0libz0unixxa8oas" xml:space="preserve">
[[File:Sri Lankan Rice and Curry.jpg|thumb|পৰম্পৰাগত শ্ৰীলংকাৰ ভাত আৰু তৰকাৰী]]
'''শ্ৰী লংকাৰ ৰন্ধন প্ৰণালী ({{lang_en|Sri Lankan cusine}})'''
শ্ৰীলংকাৰ ৰন্ধনপ্ৰণালী ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট বনৌষধি, মচলা, মাছ, পাচলি, চাউল আৰু ফলৰ সংমিশ্ৰণৰ বাবে জনাজাত। [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰন্ধনপ্ৰণালী বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ চাউলৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীভূত, লগতে নাৰিকল যি সমগ্ৰ দেশৰ এক সৰ্বব্যাপী উদ্ভিদ। সতেজ মাছ হওক বা সংৰক্ষিত মাছেই হওক শ্ৰীলংকাৰ খাদ্যৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। ঐতিহাসিক মহাসাগৰীয় ৰেচম পথৰ কেন্দ্ৰ স্থল থকা এখন দেশ হিচাপে বিদেশী ব্যৱসায়ীসকলৰ সৈতে শ্ৰীলংকাৰ দেশীয় তথা স্থানীয় লোক সংস্পৰ্শলৈ আহে আৰু দেশীয় পৰম্পৰাৰ উপৰিও নতুন বিদেশী খাদ্য সামগ্ৰী আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ সংমিশ্ৰণ ঘটে। এই সকলোবোৰে শ্ৰীলংকাৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীত অৰিহণা যোগাই আহিছে। দক্ষিণ ভাৰতীয়, [[ইণ্ডোনেচিয়া]]ৰ আৰু ডাচ্চ ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ প্ৰভাৱ পৰিলক্ষিত হোৱা দেখা যায়। শ্ৰীলংকাৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ লগত অন্যান্য চুবুৰীয়া দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Reeves|first1=Peter|title=The Encyclopedia of the Sri Lankan Diaspora|page=39|date=2014|publisher=[[Editions Didier Millet]]}}&lt;/ref&gt;
শ্ৰীলংকা পুৰণি কালৰে পৰাই ইয়াৰ ডালচেনিৰ বাবে বিখ্যাত। 'প্ৰকৃত ডালচেনি' গছ, বা চিন্নামোমুম ভেৰাম,চিন্নামোমুম জেইলানিকাম শ্ৰীলংকাত উৎপত্তি হোৱা ডালচেনিৰ উদ্ভিদবিজ্ঞানৰ নাম। ডালচেনি শ্ৰীলংকাত বহুলভাৱে ব্যৱহৃত এবিধ মচলা। চিন্নামোমুম কেচিয়াৰ তুলনাত অধিক সূক্ষ্ম আৰু মিঠা সোৱাদ আছে, যি আন কিছুমান দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ ৰন্ধন প্ৰণালীত প্ৰায়েই ব্যৱহাৰ হয়। চুবুৰীয়া অঞ্চলৰ সৈতে স্থানীয় ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ বিপৰীতে শ্ৰীলংকাৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ বিশেষত্ব হৈছে শ্ৰীলংকাৰ ডালচেনি আৰু জালুকৰ গধুৰ ব্যৱহাৰৰ সৈতে অনন্য মচলা মিশ্ৰণ, লগতে [[মালদ্বীপ]]ৰ মাছ, গোৰাকা (গাৰ্চিনিয়া কেম্বোগিয়া), পাণ্ডন পাত, লেমনগ্ৰাছ, আৰু কিথুল পাম চিৰাপৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা গুড়ৰ দৰে উপাদানৰ ব্যৱহাৰ। শ্ৰীলংকাবাসী বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ৰঙা চাউলৰ উপভোক্তা। ইয়াৰ কিছুমান চাউলক শ্ৰীলংকাৰ উত্তৰাধিকাৰী চাউল বুলি গণ্য কৰা হয়। [[চাহ]] সমগ্ৰ শ্ৰীলংকাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পানীয় আৰু শ্ৰীলংকাত বিশ্বৰ কিছুমান উৎকৃষ্ট চাহ উৎপাদন কৰা হয়। 

===আঞ্চলিক===
দ্বীপটোৰ উপকূলত অৱস্থিত অঞ্চলবোৰত সামুদ্ৰিক খাদ্য স্থানীয় ব্যঞ্জনৰ এক বিশেষ বৈশিষ্ট্য থকা দেখা যায়। [[তামিল]] ৰন্ধনপ্ৰণালী, বিশেষকৈ জাফনাত, দক্ষিণ ভাৰতীয় ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ সৈতে বহুতো সাদৃশ্য আছে। কান্দিয়ান সিংহলী ৰন্ধন প্ৰণালীত স্থানীয় উপাদানৰ ওপৰত বৈশিষ্ট্য থকা দেখা যায় যাৰ ভিতৰত আছে পাহাৰীয়া পাচলি আৰু ফলমূল। 
&lt;ref&gt;{{cite book |last=Solomon |first=Charmaine |title=The Complete Asian Cookbook: Sri Lanka and the Philippines |date=February 2014 |publisher=Hardie Grant Books |isbn=9781743581728 |url=https://books.google.com/books?id=XE_HAgAAQBAJ}}&lt;/ref&gt;

===সাধাৰণ উপাদানসমূহ===
===মচলা===
ডালচেনি, জালুক,চফ, ইলাচী, লবঙ্গ, মেথি, জায়ফল, জিৰা, ধনিয়া, হালধি
আদি। 
===বনৌষধি===
পাণ্ডন পাত (ৰেম্পে), তেজপাত (কাৰাপিঞ্চা), ধনিয়া পাত, শ্বেলট, গোৰাকা, লেমনগ্ৰাছ, হালধি, নহৰু, আদা, কেয়েন জালুক, টাবাস্কো জালুক আদি। 

===মাছ===
মালদ্বীপৰ মাছ, শুকান মাছ, মেকেৰেল, টুনা, চাৰ্ক, স্প্ৰেট, 
সংৰক্ষিত মাছ আদি। 

===শস্য===
শস্যৰ ভিতৰত বগা চাউল (কিছুমান সাধাৰণ প্ৰকাৰ হৈছে চাম্বা, কেকুলু, আৰু চুৱাণ্ডেল), ৰঙা চাউল (কিছুমান সাধাৰণ প্ৰকাৰ হৈছে কেকুলু, পাচচাপেৰুমল, কালুহিনাটি, আৰু মাদাথাৱালু), আঙুলিৰ বজৰা, হগ বজৰা, ওলু হাল (ৱাটাৰ লিলি বীজ) আদি।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://serendib.btoptions.lk/article.php?id=2248|title=Water Lilies: Beautiful and Resourceful}}&lt;/ref&gt;

===তেল===
তেলৰ ভিতৰত নাৰিকল তেল, তিল তেল, গৰুৰ ঘিঁউ, ম'হৰ ঘিঁউ, সৰিয়হৰ তেল আদি। 

===মিঠা সোৱাদ===
কিথুল গুড়, নাৰিকল গুড়, পালমিৰাহ গুড়

=== সেউজীয়া শাক পাচলি===
গোটুকোলা, সেউজীয়া অমিতা,মাহ, তিতা তৰমুজ, লাও, লুফা, ৰঙালাও, ডানাযুক্ত বীন, চজিনা আদি। 

===মাংস=== 
কুকুৰাৰ মাংস, গোমাংস, গাহৰিৰ মাংস আৰু ছাগলীৰ মাংস। 

===আলু, শিপা আৰু কন্দ===
পদুমৰ শিপা, বেঙুনীয়া আলু, টাপিকো, কোহিলা (লাচিয়া স্পিনোচা)

===অন্যান্য===
নাৰিকলৰ গাখীৰ আৰু কটা নাৰিকল ৰন্ধন প্ৰণালীত দেশৰ সৰ্বব্যাপী প্ৰচলিত আৰু বেছিভাগ ঘৰত প্ৰায় প্ৰতিদিনে সতেজভাৱে প্ৰস্তুত কৰা হয়। মালদ্বীপৰ মাছবোৰ পাচলিৰ ব্যঞ্জনত উমামিৰ সোৱাদ যোগ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

===ব্যঞ্জন===
===ভাত আৰু তৰকাৰী===
[[File:Kiribath.jpg|thumb|[[কিৰিবাথ]]]]
[[File:FoodAtUnawatuna RiceAndPrawns.jpg|thumb|ভাত আৰু মিছামাছৰ সাধাৰণ শ্ৰীলংকাৰ ব্যঞ্জন। ]]
শ্ৰীলংকাৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ কেন্দ্ৰীয় বৈশিষ্ট্য হৈছে উতলা বা ভাপত সিজোৱা ভাত। ভাত মাছ বা মাংসৰ আঞ্জাৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়। লগতে পাচলি, মচুৰ দাইল বা অন্যান্য শাক-পাচলিৰে তৈয়াৰ কৰা অন্যান্য তৰকাৰী। 

ব্যঞ্জনবোৰৰ সৈতে ফল বা পাচলিৰ আচাৰ, চাটনি, আৰু চাম্বোলা থাকে। নাৰিকলৰ চাম্বোলা বিশেষকৈ সচৰাচৰ খাদ্যত পৰিবেশন কৰা হয়। চাম্বোলা তৈয়াৰ কৰা হয় জলকীয়া, শুকান [[মালদ্বীপ]]ৰ মাছ আৰু নেমুৰসৰ সৈতে নাৰিকলৰ গুড়ি মিহলি কৰা হয়। 
[[File:Pol Sambola.jpg|thumb|[[Pol Sambola (Coconut Sambol)|পল চাম্বোলা]]]]

===কিৰিবাথ===
কিৰিবাথ বা পাল চৰু ('গাখীৰ চাউল') নিমখযুক্ত নাৰিকলৰ গাখীৰত চাউল দি ৰন্ধা চ হয়‌ আৰু চাউলবোৰ যেতিয়ালৈকে কোমল নহয়, তেতিয়ালৈকে সিজোৱা হয়। সাধাৰণতে কিৰিবাথ ৰাতিপুৱাৰ আহাৰত খোৱা হয়। কিৰিবাথ বিশেষ অনুষ্ঠান যেনে জন্মদিন, নতুন বছৰ আৰু ধৰ্মীয় উৎসৱত প্ৰস্তুত কৰা হয়। ইয়াক সাধাৰণতে লুনু মিৰিৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়। লুনু মিৰি হ'ল ৰঙা পিঁয়াজ আৰু জলকীয়াৰে তৈয়াৰ কৰা এক সোৱাদযুক্ত খাদ্য। মুং বীনৰ সৈতে কিৰিবাথ ৰন্ধাৰ এটা পদ্ধতিও আছে। সিংহলী/[[তামিল]] [[নৱবৰ্ষ]] আলুথ আভুৰুদু/পুথাণ্ডুৰ সময়ত, কিৰিবাথত কভুম, কোকি, মুং কাভুম, ওড আইবা আদি মিঠাই পৰিৱেশন কৰা হয়। 

===কোট্টু===
কোট্টু হৈছে পাচলিৰ সৈতে কটা ৰুটি পিঠা মচলাযুক্তভাৱে তেলত ভজা হয়। বৈকল্পিক উপাদানবোৰৰ ভিতৰত আছে কণী, মাংস, বা চীজ। এইটো [[কলম্বো]]ত আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছিল আৰু আক্ষৰিক অৰ্থ হৈছে 'কটা ৰুটি'। 

===হপাৰ===
[[File:Appam served with Coconut Milk in Tamil Nadu.JPG|thumb|হপাৰ]]
হপাৰ (সিংহলৰ আপ্পা) সাধাৰণতে মচলাৰ সৈতে চাউলৰ আটা আৰু নাৰিকলৰ গাখীৰেৰে তৈয়াৰ কৰা মিশ্ৰণখিনিক খেজুৰ তাড়ি বা ইষ্ট বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা কিণ্ব্ন কৰি ব্যঞ্জনবিধ পাত্ৰত ভজা বা ভাপত তৈয়াৰ কৰা হয়। হপাৰ প্ৰকাৰবোৰ বিভিন্ন ধৰণৰ হ'ব পাৰে মচলাযুক্ত হপাৰ হ'ব পাৰে নিজৰ ব্যক্তিগত ৰুচি অনুসৰি (যেনে কণী ৰন্ধা, গাখীৰ হপাৰ, আৰু ষ্ট্ৰিং হপাৰ), বা মিঠা (যেনে ভাণ্ডু আপ্পা আৰু পানী আপ্পা) &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.infolanka.com/recipes/mess1/35.html |title=Easy recipe for Appa |publisher=Infolanka.com |access-date=2013-03-21}}&lt;/ref&gt;আদি। 

===লেম্পৰাইছ===
[[File:Lamprais (Sri Lankan cuisine).jpg|thumb|alt=Lamprais|কুকুৰা ৰ মাংস, কণী, কাটলেট, ভজা বেঙেনা আৰু ছাই প্লেণ্টেইনৰ লেম্পৰাইজ। ]]
ডাচ বুৰ্গাৰ-প্ৰভাৱিত ব্যঞ্জন, লেম্পৰাইছ হৈছে ফ্ৰিকাডেল (ফ্ৰিকাডেলাৰ মাংসবল) মিশ্ৰিত মাংসৰ আঞ্জা, ব্লাচান, বেংগিন আঞ্জা, আৰু চেনি চাম্বোলৰ সৈতে ষ্টকত উতলা চাউল। এই সকলোবোৰ পাছত কলৰ পাতত মেৰিয়াই এটা অভেনত বেক কৰা হয়। লেম্পৰাইছ সাধাৰণতে বিশেষ অনুষ্ঠানৰ বা বৃহৎ সমাবেশৰ সময়ত প্ৰস্তুত কৰা হয়। লেম্পৰাইছ দুবাৰ কৈ ৰন্ধা হয়। প্ৰথমে চাউল আৰু অন্যান্য উপাদানবোৰ পৃথকে ৰন্ধা হয় আৰু পিছত যি ইতিমধ্যে ৰন্ধা উপকৰণবোৰ কলপাতত মেৰিয়াই অভেনত বেক কৰা হয়। 

===পিটু বা পুটু===
পিটু হৈছে ভাপত তৈয়াৰ কৰা বা ভজা চাউলৰ আটাৰ সৈতে নাৰিকল মিহলি কৰা ঘূৰণীয়া চুঙা আকৃতিৰ এবিধ খাদ্য।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kish.in/mani-puttu/ |title=Mani Puttu recipe |publisher=Kish.in |date=2010-02-05 |access-date=2013-03-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.infolanka.com/recipes/mess1/72.html |title=Recipe for Pittu |publisher=Infolanka.com |access-date=2013-03-21}}&lt;/ref&gt;

===কুল===
কুল হৈছে জাফনাৰ‌ এক এক সাগৰীয় তৰল খাদ্যৰ জোল য'ত কেঁকোৰা, মাছ, কাটলমাছ, মিছামাছ আৰু ক্ৰেফিছ দি ৰন্ধা হয়। ইয়াত দীঘল মাহ, জাকবীজ, মেনিঅ'ক, পালেং শাক আৰু টেতেলি দিয়া হয়। ব্যঞ্জনবিধ পালমিৰা ৰুট ময়দাৰ সৈতে ডাঠ কৰা হয়। 

===ৰুটি===
গোদাম্বা ৰুটি হৈছে সাধাৰণতে ঘেঁহুৰ আটাৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা শ্ৰীলংকাৰ ফ্লেটব্ৰেড। 

আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় ৰুটি হৈছে পোল ৰুটি। পোল ৰুটিত কটা নাৰিকল ময়দাত মিহলি কৰা হয়। এই ৰুটি তৈয়াৰ কৰিবলৈ ইষ্ট বা কোনো ধৰণৰ উপকৰণৰ প্ৰয়োজন নাই। 
&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-09-01 |title=The Best Sri Lankan Coconut Roti |url=https://www.hungrylankan.com/recipes/the-best-sri-lankan-coconut-roti/ |access-date=2024-05-18 |website=Hungry Lankan |language=en-us}}&lt;/ref&gt;আন এটা প্ৰকাৰ হৈছে মচলাযুক্ত ৰুটি হ'ল এই ৰুটি প্ৰস্ততৰ ময়দা তৈয়াৰ কৰোঁতে কটা পিঁয়াজ আৰু সেউজীয়া জলকীয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

===চাম্বোল===
সম্বল (সিংহলৰ চাম্বোল) তৰকাৰী ব্যঞ্জন আৰু ষ্ট্ৰিং হপাৰকে ধৰি বহুতো ব্যঞ্জনৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা হয় তথা খোৱা হয়। &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sbs.com.au/food/recipes/coconut-sambol-pol-sambol|title=Coconut sambol (pol sambol)|date=23 July 2013}}&lt;/ref&gt; চিনি চাম্বোল, পোল চাম্বোল, লুনুমিৰিছ, গোটুকোলা সম্বল আৰু ভালাই কাই সম্বল দেশত পোৱা সাধাৰণ সম্বল। 

===মালুং===
মালুং হৈছে এক মছলা বা কাষৰ ব্যঞ্জন। এই ব্যঞ্জন প্ৰস্তুত কৰিবলৈ কটা সেউজীয়া শাক অলপ ৰন্ধা হয় আৰু কটা নাৰিকল আৰু ৰঙা পিঁয়াজৰ সৈতে মিহলোৱা হয়।&lt;ref&gt;https://www.myspicykitchen.net/sri-lankan-kale-mallung-recipe/&lt;/ref&gt;

===মালয় আচ্ছাৰু===
মালয় আচ্ছাৰু হৈছে শ্ৰীলংকাৰ মালয় আচাৰ। কেৱল আচ্ছাৰু বুলিও জনা যায়। মালয় আচ্ছাৰু স্থানীয় মালয় সম্প্ৰদায়ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছিল&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://foodcnr.com/sri-lankan-malay-pickle-malay-achcharu/|title=Sri Lankan Malay Pickle (Malay Achcharu) - Food Corner|date=29 September 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dailyfoodrecipes.com/malay-pickle-sri-lankan-style/|title=Malay Pickle (Sri Lankan Style)|website=www.dailyfoodrecipes.com}}&lt;/ref&gt; আৰু এতিয়া দেশৰ সকলো জাতি-জাতিৰ মাজত ব্যাপকভাৱে জনপ্ৰিয়। এই আচাৰত মিঠা, টেঙা আৰু মচলাযুক্ত সোৱাদ পোৱা যায়। 
&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://lavishtreats.blogspot.com/2014/09/malay-pickle-achcharu.html|title=Lavish Treats: Malay Pickle (Achcharu)|first=Nasuha|last=Kareem|date=21 September 2014}}&lt;/ref&gt;

===চীনা জলকীয়া পেষ্ট===
চীনা জলকীয়া পেষ্ট হৈছে শ্ৰীলংকাৰ ধৰণৰ চীনা ব্যঞ্জনৰ সৈতে খোৱা এবিধ মুখৰোচক ব্যঞ্জন। 
&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://explorepartsunknown.com/sri-lanka/ni-hao-colombo/ |author= Anthony Bourdain |title= Ni Hao, Colombo |date= 25 October 2017 |publisher= Explore Parts Unknown |access-date= 10 December 2017}}&lt;/ref&gt;

===বাবাথ বা অফল===
বাবাথ বা অফল গৰু বা ছাগলীৰ পেটুৰে ৰন্ধা এবিধ ব্যঞ্জন। এই ব্যঞ্জন তৰকাৰী হিচাপে ৰন্ধা হয় বা ভালদৰে তেলত ভজা হয় আৰু ভাতৰ সৈতে বা পিটুৰ সৈতে খোৱা হয়। ইয়াৰ উৎপত্তি শ্ৰীলংকাৰ মালয় সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত কিন্তু মূৰ সম্প্ৰদায়ৰ মাজতো এই ব্যঞ্জন বিধ সচৰাচৰ খোৱা দেখা যায়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://easternsrilanka.natgeotourism.com/content/babath-fried-gut/sric63b56685c6787878|title=Site Suspended|website=easternsrilanka.natgeotourism.com|access-date=2024-12-06|archivedate=2018-06-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180616054056/https://easternsrilanka.natgeotourism.com/content/babath-fried-gut/sric63b56685c6787878|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

===চেট===
চেট ইণ্ডোনেচিয়াৰ মূলৰ আৰু শ্ৰীলংকাৰ আহাৰৰ মুখ্য অংশ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mabolemalay.com/About%20Sl%20Malays.html |title=Mabole Malay Association |publisher=Mabolemalay.com |access-date=2018-09-19}}&lt;/ref&gt; সেইবোৰ চিনাবাদাম আৰু জলকীয়া চছৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়। 
&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=eFRzBgAAQBAJ|title=Food of Sri Lanka|first1=Douglas|last1=Bullis|first2=Wendy|last2=Hutton|date=1 April 2001|publisher=Tuttle Publishing|via=Google Books|isbn=9781462907182}}&lt;/ref&gt;

===একৰ চপ===
একৰ চপ, অক্সটেইল চুপ, শ্ৰীলংকাৰ মালয় সম্প্ৰদায়ৰ এক সুস্বাদু খাদ্য।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://malays.lk/ekor-soup-oxtail-soup/|title=EKOR SOUP (Oxtail Soup) - Malays.lk|date=15 August 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.scribd.com/doc/205762807/Resipi-Makanan-Melayu-Traditional-Sri-Lankan-Malay-Recipes|title=Resipi Makanan Melayu - Traditional Sri Lankan Malay Recipes - Curry - Chutney|website=Scribd}}&lt;/ref&gt;

===নাচি গোৰেং আৰু মি গোৰেং===
নাচি গোৰেং (সিংহলী: නාසි ගොරේන්) আৰু মি গোৰেং হৈছে দেশৰ জনপ্ৰিয় পথৰ দাঁতিত বিক্ৰী হোৱা ব্যঞ্জন, ইণ্ডোনেছিয়া আৰু দেশৰ স্থানীয় মালয় সম্প্ৰদায়ৰ সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱৰ ফলত এই ব্যঞ্জনবিধৰ উৎপত্তি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://foodcnr.com/nasi-goreng-indonesian-fried-rice/|title=Nasi Goreng (Indonesian Fried Rice) - Food Corner|date=30 April 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.yamu.lk/recipe/nasi-goreng/|title=Nasi Goreng|last=ShaliniIR|website=YAMU}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.unileverfoodsolutions.lk/recipe/mee-goreng-R0053477.html|title=Mee Goreng - Unilever Food Solutions|website=Unilever Food Solutions}}&lt;/ref&gt;

===মিঠাই===
শ্ৰীলংকাৰ এক সাধাৰণ মিঠাই হৈছে কেভম, চাউলৰ আটা আৰু ট্ৰেকলেৰে তৈয়াৰ কৰা তেলৰ কেক আৰু সোণালী মুগা ৰঙ ধৰা লৈকে ভালদৰে ভজা হয়॥ অন্যান্য প্ৰকাৰৰ কেভমৰ ভিতৰত আছে আথিৰাহা, কোণ্ডা কেভুম, আথিৰাচা, আৰু হাণ্ডি কেভম। 

সিংহলী আৰু তামিল নৱবৰ্ষৰ সময়ত কিৰিবাথ গাখীৰ চাউলৰ সৈতে বহুতো মিঠাই পৰিৱেশন কৰা হয়। অন্যান্য মিঠাইৰ ভিতৰত আছে:
&lt;gallery class=&quot;center&quot; caption=&quot;Sri Lankan sweets&quot; widths=&quot;200px&quot; heights=&quot;170px&quot;&gt; 
File:Konda Kavum 01.JPG|কোন্দা কেভম
File:Kokis.JPG|Kokis
File:Kalu Dodol.JPG|কালু দাদুল
File:Sri Lankan Swiss roll.jpg|শ্ৰীলংকাৰ চুইচ ৰুল
&lt;/gallery&gt;
কেক আৰু পেষ্ট্ৰী:
# আলুৱা - হীৰাৰ আকৃতিৰ চাউল-ময়দাৰ মিঠাই 
#বোলো ফিয়াডো - এটা পৰ্তুগীজ শৈলীৰ লেয়াৰ কেক
#বিবিক্কান - গ্ৰেটেড নাৰিকল, নাৰিকল ট্ৰেকল, আৰু ঘেঁহুৰ আটাৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা এক সমৃদ্ধ, কেকসদৃশ মিঠাই। এইটো উপকূলীয় অঞ্চলৰ এক বিশেষত্ব। 
#কোকিচ - চাউলৰ আটা আৰু নাৰিকলৰ গাখীৰৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা এক সুস্বাদু মুচমুচে বিস্কুটসদৃশ ব্যঞ্জন। 
#পুষ্ণাম্বু / ৱাণ্ডু আপ্পা - নাৰিকল ট্ৰেকল আৰু ঘেঁহুৰ আটাৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা এক সমৃদ্ধ, কেকসদৃশ মিঠাই। শ্ৰীলংকাৰ খ্ৰীষ্টান জনসংখ্যাৰ মাজত প্ৰায়ে ডালচেনি/ইলাচী আৰু মিঠা জিৰা যোগ কৰা হয়। 
#চিনাক্কু - প্ৰায়ে ৰোকা নাৰিকলৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা এক গ্লুটিনাছ চাউলৰ কেক
#অযুত ৱালালু/উণ্ডু ৱাল বা পানী ৱালালু - মথালে অঞ্চলৰ এটা মিঠাই,মাটি মাহ, ময়দা আৰু কিথুল ট্ৰেকল ব্যৱহাৰ কৰি প্ৰস্তুত কৰা হয়। 
#আগলা - ট্ৰেকলৰ সৈতে সোৱাদ যুক্ত চাউলৰ বল। 
#ৱেলি থালাপা - চাউলৰ আটা আৰু নাৰিকল ট্ৰেকলৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয়। 
#আছমী - চাউলৰ আটা আৰু দাউল কুৰুণ্ডু নামৰ পাতৰ ৰসেৰে তৈয়াৰ কৰা (ভেণ্ডিৰ ৰস বিকল্প হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি), ভালদৰে ভজা হয়। 

===পানীয়===
শ্ৰীলংকাত সাধাৰণতে পৰিৱেশন কৰা পানীয়বোৰৰ ভিতৰত আছে:


#ফালুদা - চিৰাপ, আইচক্ৰীম, জেলীৰ টুকুৰা আৰু তুলসীৰ বীজৰ মিশ্ৰণ, ঠাণ্ডা পৰিৱেশন কৰা হয়
#ফলৰ ৰস - নেমু আৰু বতৰৰ ফলৰ ৰস সহ
# নাৰিকলৰ পানী
#চাহ
#টডী - খেজুৰ গছৰ ৰসৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা এক মৃদু সুৰাযুক্ত পানীয়
#আৰেক - নাৰিকল ফুলৰ কিণ্বিত ৰসৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা এক সুৰাযুক্ত পানীয়। 
#কাঠ আপেলৰ ৰস

==তথ্যৰ উৎস==
[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকাৰ খাদ্য]]</text>
      <sha1>qekucmwn8vsuweb0libz0unixxa8oas</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পুষ্পা ২: দ্য ৰুল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109746</id>
    <revision>
      <id>453506</id>
      <parentid>453195</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T22:19:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>XXBlackburnXx</username>
        <id>21170</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/2409:40E3:1006:50CC:B039:BC81:24BA:7F6E|2409:40E3:1006:50CC:B039:BC81:24BA:7F6E]] ([[User talk:2409:40E3:1006:50CC:B039:BC81:24BA:7F6E|কথা-বতৰা]])ৰ সম্পাদনাসমূহ [[User:Dasdipankar2005|Dasdipankar2005]]য়ে কৰা শেষ সংশোধনলৈ ঘূৰাই নিয়া হৈছে ।</comment>
      <origin>451626</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61588" sha1="88c8uciq8sjorhkbgxjfak79bn4qk74" xml:space="preserve">{{Infobox film
| name = পুষ্পা ২: দ্য ৰুল
| image = Pushpa 2- The Rule.jpg
| caption = ছবিগৃহত মুক্তিৰ পোষ্টাৰ
| director = [[সুকুমাৰ]]
| producer = {{ubl | নবীন য়েৰ্নেনী | য়ালামঞ্চিলি ৰবি শংকৰ}}
| writer = সুকুমাৰ&lt;br&gt;শ্ৰীকান্ত ৱিছা (সংলাপ)
| starring = {{ubl|[[অল্লু অৰ্জুন]]|[[ৰশ্মিকা মন্দান্না]]|[[ফাহাধ ফাচিল]]}}
| music = দেৱী শ্ৰী প্ৰসাদ
| cinematography = মিৰ'স্লাৱ কুবা ব্ৰজেক
| editing = নবীন নূলী
| studio = {{ubl|মৈত্ৰী মুভি মেকাৰ্ছ|সুকুমাৰ ৰাইটিংছ}}
| distributor = 
| released = {{Film date|2024|12|05|df=yes}}
| runtime = ২০০ মিনিট&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=28 November 2024 |title=Pushpa 2 runtime could give Animal, Kalki 2898 AD a run for their money, Jathara sequence hailed 'the best': Report |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/pushpa-2-the-rule-runtime-could-give-animal-kalki-2898-ad-run-for-their-money-jathara-sequence-hailed-best-allu-arjun-101732773984349.html |work=Hindustan Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=28 November 2024 |title=BREAKING: Pushpa 2 - The Rule is 200 minutes long; CBFC censors 'r***i', two excessively violent scenes |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/breaking-pushpa-2-rule-200-minutes-long-cbfc-censors-ri-two-excessively-violent-scenes/ |work=Bollywood Hungama}}&lt;/ref&gt;
| country = ভাৰত
| language = তেলেগু
| budget = {{INR}}৪০০–৫০০ কোটি&lt;ref name=&quot;budget&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=11 May 2022 |title=Rs 100 crore for Allu Arjun, Rs 200 crore in production cost! Pushpa 2's budget will blow your mind |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/allu-arjun-s-pushpa-2-budget-is-bigger-than-the-first-part-the-amount-will-blow-your-mind-1947987-2022-05-11 |work=India Today|date=11 May 2022 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''''পুষ্পা ২: দ্য ৰুল''''' ({{lang-en|Pushpa 2: The Rule}}) হৈছে ২০২৪ চনত মুক্তিপ্ৰাপ্ত ভাৰতীয় [[তেলেগু ভাষা]]ৰ এখন একশ্যনধৰ্মী নাট্য চলচ্চিত্ৰ।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2024-10-27 |title=Has Allu Arjun surpassed Vijay to become the highest-paid Indian actor with 'Pushpa 2'? |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/has-allu-arjun-surpassed-vijay-to-become-the-highest-paid-indian-actor-with-pushpa-2/articleshow/114646487.cms |access-date=2024-10-27 |work=The Times of India |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt; ছবিখন পৰিচালনা কৰিছে পৰিচালক সুকুমাৰে আৰু সুকুমাৰ ৰাইটিংছৰ উদ্যোগত ছবিখনৰ প্ৰযোজনা কৰিছে মৈত্ৰী মুভি মেকাৰ্ছে। ছবিখনৰ কেন্দ্ৰীয় চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে [[অল্লু অৰ্জুন|অল্লু অৰ্জুনে]]। আন অভিনয় শিল্পীসকলৰ ভিতৰত আছে [[ৰশ্মিকা মন্দান্না]], ফাহাধ ফাচিল, জগপতি বাবু, ধনঞ্জয়, ৰাও ৰমেশ, সুনীল আৰু অনসুয়া ভৰদ্বাজ। ই ''পুষ্পা'' চলচ্চিত্ৰ ধাৰাবাহিকৰ দ্বিতীয় কিস্তি আৰু ২০২১ চনৰ চলচ্চিত্ৰ ''[[পুষ্পা: দ্য ৰাইজ]]''ৰ ছিকুৱেল। 

২০২১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত মূল চলচ্চিত্ৰখন মুক্তি পোৱাৰ কেইদিনমান আগতে ''পুষ্পা ২'' নামেৰে ছিকুৱেলটো আনুষ্ঠানিকভাৱে ঘোষণা কৰা হৈছিল। পিছত, ২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ''পুষ্পা ২: দ্য ৰুল'' উপশিৰোনামটি ঘোষণা কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=22 August 2022 |title='Pushpa The Rule: Part 2' kicks off with a puja ceremony |url=https://telanganatoday.com/pushpa-the-rule-part-2-kicks-off-with-a-puja-ceremony |work=Telangana Today|date=22 August 2022 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title='Pushpa' sequel to go on the floors in April, script altered|date=11 January 2022 |url=https://www.wionews.com/entertainment/pushpa-sequel-to-go-on-the-floors-in-april-script-altered-443943|access-date=19 January 2022|publisher=WION|language=en|archive-date=11 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111155119/https://www.wionews.com/entertainment/pushpa-sequel-to-go-on-the-floors-in-april-script-altered-443943|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছবিখনৰ ১০% ফুটেজ প্ৰথমে মূল ছবিখনৰ সৈতে বেক-টু-বেক শ্বুট কৰা হৈছিল। কিন্তু পৰিচালক সুকুমাৰে কাহিনীটো সলনি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়, যাৰ ফলত ২০২২ চনৰ অক্টোবৰৰ পৰা ছবিখনৰ মূল ফটোগ্ৰাফী আৰম্ভ হয়। চলচ্চিত্ৰখনৰ সংগীত দেৱী শ্ৰী প্ৰসাদৰ দ্বাৰা ৰচিত। ইয়াৰ চিনেমেট'গ্ৰাফীৰ কাম কৰিছে মিৰ'স্লাৱ কুবা ব্ৰজেকে আৰু সম্পাদনা কৰিছে নবীন নুলিয়ে। ৪০০–৫০০ কোটি টকাৰ বাজেটত নিৰ্মিত, এই ছবিখন আটাইতকৈ ব্যয়বহুল ভাৰতীয় ছবিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম।&lt;ref name=&quot;budget&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.aajtak.in/entertainment/news/story/Superstar-allu-arjun-pushpa-2-budget-500-crores-makers-plan-release-10-language-by-august-2023-tmovs-1504621-2022-07-23|title=Superstar Allu Arjun की 'पुष्पा 2' का बजट होगा 500 करोड़, मेकर्स ने दिया रिलीज डेट का हिंट|date=23 July 2022|website=[[Aaj Tak]]|access-date=21 September 2023|archive-date=15 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915055924/https://www.aajtak.in/entertainment/news/story/allu-arjun-pushpa-2-budget-500-crores-makers-plan-release-10-language-by-august-2023-tmovs-1504621-2022-07-23|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=25 April 2024 |title=Allu Arjun Increases His Fee To ₹150 Crore Ahead Of Pushpa 2 Release? Heres What We Know |url=https://www.news18.com/movies/allu-arjun-increases-his-fee-to-150-crore-ahead-of-pushpa-2-release-heres-what-we-know-8866294.html |work=News18}}&lt;/ref&gt; ২০০ মিনিটৰ ৰানটাইমৰ এই ছবিখন এতিয়ালৈকে নিৰ্মিত আটাইতকৈ দীঘলীয়া ভাৰতীয় ছবিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://cbfcindia.gov.in/cbfcAdmin/search-result.php?recid=Q0EwNzE5MTEyMDI0MDAwNDI=|title=CBFC &amp;#124; Search Film|website=[[Central Board of Film Certification]]}}&lt;/ref&gt;

''পুষ্পা ২: দ্য ৰুল'' ২০২৪ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰ তাৰিখে, বিশ্বজুৰি ষ্টেণ্ডাৰ্ড, আইমেক্স, ৪ডিএক্স, ডি-বক্স আৰু পিভিআৰ আইচিই ফৰ্মেটত ছবিগৃহত মুক্তি পাইছিল। 

== কাহিনীভাগ ==
ৰঙা চন্দনৰ এটা চালান [[জাপান]]ৰ য়োকোহামা বন্দৰত গৈ পায়। য’ত শ্ৰমিকসকলে এটা কণ্টেইনাৰৰ ভিতৰত পুষ্পাক লুকাই থকা দেখি স্তম্ভিত হৈ পৰে। পুষ্পাই তেওঁলোকক আক্ৰমণ কৰে, লোডৰ বাবে ধন দিবলৈ দাবী কৰে। কিন্তু শ্ৰমিকসকলে গুলীয়াই দিয়াত তেওঁ সাগৰত পৰি যায়, যাৰ ফলত ফ্লেছবেকৰ সূচনা হয়। 

এছ পি ভঁৱৰ সিং শ্বেখাৱতক অপমান কৰাৰ পিছত{{Efn|name=Timeline| ''[[পুষ্পা: দ্য ৰাইজ]]'' (২০২১) ত দেখুওৱা হৈছে}} পুষ্পাই এজন সন্মানীয় চোৰাংচোৱা হিচাপে ক্ষমতালৈ আহে, আনহাতে সিঙে আত্মগোপন কৰে। সিঙে গোপনে শ্ৰমিকৰ বেশ ধৰি এটা বৃহৎ চন্দন কাঠৰ চালান আটক কৰে। ইফালে পুষ্পাই মুখ্যমন্ত্ৰী নৰসিংহ ৰেড্ডীক সাক্ষাৎ কৰে যদিও ৰাজনৈতিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ পুষ্পাই তেওঁৰ সৈতে ফটো উঠিবলৈ অস্বীকাৰ কৰে। ক্ষুণ্ণ হৈ পুষ্পাই চিধাপ্পাক মুখ্যমন্ত্ৰী কৰি চৰকাৰক ওফৰাই দিয়াৰ ভাবুকি দিয়ে, চন্দন কাঠৰ চোৰাং ব্যৱসায়ৰ জৰিয়তে ৫০০ কোটি টকা সংগ্ৰহ কৰে। 

কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী কোগাতম বীৰ প্ৰতাপ ৰেড্ডীৰ সৈতে চুক্তিবদ্ধ হয় পুষ্পাই আৰু [[মালদ্বীপ]]ত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰেতা হামীদক সাক্ষাৎ কৰি ২০০০ টন চন্দন কাঠ ৫ হাজাৰ কোটি টকাত বিক্ৰী কৰে। কেইবাজনো চোৰাংচোৱাই পুষ্পাৰ ছিণ্ডিকেটত যোগদান কৰে যদিও মংগলম শ্ৰীনু আৰু দক্ষায়ণীয়ে ভঁৱৰৰ সৈতে এই অভিযানত বাধা হৈ থিয় দিয়ে। ভঁৱৰে ছিণ্ডিকেটৰ এজন সদস্যক হত্যা কৰি আনসকলৰ মাজত ভয়ৰ সৃষ্টি কৰে, যিয়ে পুষ্পাক নিজৰ নেতৃত্ব শ্ৰীনুৰ ওচৰত এৰি দিবলৈ আহ্বান জনায়। 

পুষ্পাই অৱশ্যে নিজৰ কৌশল আৰু উপায় ব্যৱহাৰ কৰি [[শ্ৰীলংকা]]ৰ অন্তিম গন্তব্যস্থানলৈকে [[চেন্নাই]]লৈ চোৰাং চন্দন সৰবৰাহ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। পৰিবহণৰ সময়ত ভঁৱৰে ধৰি লয় আৰু সকলোবোৰ ট্ৰাকতে গুলিয়ায়, যাৰ ফলত চালকসকলে পলায়ন কৰিবলৈ বাধ্য হয়। সংবাদ মাধ্যমে ভঁৱৰক এই অভিযানৰ বাবে প্ৰশংসা কৰে, কিন্তু শ্ৰীনুৱে উপলব্ধি কৰে যে বোজাটো চন্দনৰ নাছিল বৰঞ্চ চেণ্ড্ৰাৰ আছিল, যাৰ কাঠ ৰঙা চন্দনৰ দৰে যদিও বজাৰ মূল্য নাই। পুষ্পাই প্ৰকৃত বোজাটো ম'হৰ গাড়ী এখনেৰে পৰোক্ষভাৱে ভঁৱৰৰ সহায়তেই চেন্নাইলৈ লৈ গৈছিল। 

অৱশেষত ভঁৱৰে [[ৰামেশ্বৰম]]লৈ চালানটো ট্ৰেক কৰাৰ অনুমতি লাভ কৰে যদিও ভাৰত-শ্ৰীলংকা সীমান্ত পাৰ হোৱাৰ আগতেই চালানটো ধৰিব নোৱাৰে। ক্ৰোধিত হৈ তেওঁ ষ্ট’ৰেজ ছাইটটো জ্বলাই দিয়ে আৰু জুইত নিজকে হত্যা কৰা যেন লাগে। 

ইফালে শ্ৰীৱল্লী [[গৰ্ভধাৰণ|গৰ্ভৱতী]] হয় আৰু এই আনন্দতে পুষ্পাই উৎসৱৰ আয়োজন কৰে। কিন্তু উৎসৱৰ সময়ত তেওঁৰ ভতিজী কাবেৰীক আক্ৰমণ কৰা আৰু পিছত বীৰা প্ৰতাপ ৰেড্ডীৰ ভতিজা বুগী ৰেড্ডীয়ে অপহৰণ কৰাৰ ফলত শোকাৱহ পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হয়। পুষ্পাই তাইক উদ্ধাৰ কৰে আৰু বুগী তথা তেওঁৰ দলটোক হত্যা কৰে। এনেতে তেওঁৰ নিজৰ বিচ্ছিন্ন পৰিয়ালৰ সৈতে মিলন ঘটে আৰু কাবেৰীৰ বিয়া হয়। শেষত, বিয়াখনত কোনো এজন ৰহস্যময় ব্যক্তিয়ে বোমা বিস্ফোৰণ কৰে। 

== অভিনয় শিল্পী ==
{{refbegin|2}}
* [[অল্লু অৰ্জুন]] - পুষ্পা ৰাজ
** মাষ্টৰ ধ্ৰুৱন - তৰুণ পুষ্পা ৰাজ
* [[ৰশ্মিকা মন্দান্না]] - শ্ৰীৱল্লী, পুষ্পাৰ পত্নী
* ফাহাধ ফাছিল - এছ পি ভঁৱৰ সিং শ্বেখাৱত
* জগদীশ প্ৰতাপ বণ্ডাৰী - কেশৱ &quot;মণ্ডেলু&quot;, পুষ্পাৰ বন্ধু
* জগপতি বাবু - কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী কোগাতম বীৰ প্ৰতাপ ৰেড্ডী
* সুনীল - মংগলম শ্ৰীনু
* অনসুয়া ভৰদ্বাজ - দক্ষায়নী &quot;দক্ষা&quot;, মংগলম শ্ৰীনুৰ পত্নী
* ৰাও ৰমেশ - সাংসদ ভূমিৰেড্ডী সিদ্দাপ্পা নাইডু
* শানমুখ - জাক্কা ৰেড্ডী
* সত্য - জাপানী অনুবাদক
* তাৰক পন্নাপ্পা - কোগাটাম বুগ্গী ৰেড্ডী, প্ৰতাপ ৰেডীৰ ভতিজা
* অজয় - মল্লেটী মোহন ৰাজ, পুষ্পাৰ মাহীমাকৰ পুতেক
* শ্ৰীতেজ - মল্লেটী ধৰম ৰাজ, পুষ্পাৰ মাহীমাকৰ পুতেক
* পৱনী কৰণাম - মল্লেটী কাবেৰী, পুষ্পাৰ ভতিজী আৰু মোহনৰ জীয়েক
* সৌৰভ সচদেৱ - হামীদ
* আদিত্য মেনন - কোগাতম চুব্বা ৰেড্ডী, প্ৰতাপ ৰেড্ডীৰ ভাতৃ আৰু বাগ্গী ৰেড্ডীৰ পিতৃ
* মাইম গোপী - চেন্নাই মুৰুগান
* ব্ৰহ্মাজী - উপ-পৰিদৰ্শক কুপ্পাৰাজ
* আড়ুকালাম নৰেণ - মুখ্যমন্ত্ৰী নৰসিংহ ৰেড্ডী
* কল্পলতা - পাৰ্বতম্মা, পুষ্পাৰ মাতৃ
* দয়ানন্দ ৰেড্ডী - মুনীৰত্নম, শ্ৰীৱল্লীৰ পিতৃ
* বিন্দু চন্দ্ৰমৌলি - কাবেৰীৰ মাক আৰু মোহনৰ পত্নী
* দিৱি বদথ্যা - মিন্নু উমা দেৱী, এগৰাকী টিভি ৰিপ’ৰ্টাৰ
* ধনঞ্জয় - জালি ৰেড্ডী (ক্ষন্তেকীয়া উপস্থিতি)
* শ্ৰীলীলা - &quot;কিছিক&quot; শীৰ্ষক গীতটিৰ অতিথি অভিনেত্ৰী
{{refend}}

== উৎপাদন ==
=== বিকাশ ===
২০২১ চনত ''পুষ্পা: দ্য ৰাইজ'' মুক্তিৰ পূৰ্বে ছবিখন দুটা ভাগত মুক্তি পোৱাৰ কথা ঘোষণা কৰা হৈছিল, ছবি নিৰ্মাতাসকলে কৈছিল যে প্ৰথম খণ্ড সেই বছৰতে মুক্তি পাব, আনহাতে পিছৰ অংশটো তাৰ পিছৰ বছৰত (২০২২) মুক্তি পাব।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=14 May 2021 |title=Allu Arjun's Pushpa to be released in two parts, first part will be out in August 2021 |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/allu-arjun-s-pushpa-to-be-released-in-two-parts-announce-makers-101621000200473.html |access-date=8 February 2024 |website=Hindustan Times |language=en |archive-date=26 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220126091621/https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/allu-arjun-s-pushpa-to-be-released-in-two-parts-announce-makers-101621000200473.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; প্ৰথম অৱস্থাত ছিকুৱেলৰ ১০% ফুটেজ প্ৰথম খণ্ডৰ সৈতে বেক-টু-বেক শ্বুট কৰা হৈছিল যদিও সুকুমাৰে ছিকুৱেলৰ কাহিনী সলনি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল যাতে দৰ্শকৰ প্ৰত্যাশা পূৰণ কৰিব পৰা যায় আৰু পূৰ্বৰ ছবিখনৰ ভুলবোৰ শুধৰাব পাৰি।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=26 April 2022 |title=Did Sukumar alter the script of 'Pushpa 2' post 'KGF2' Success? |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/did-sukumar-alter-the-script-of-pushpa-2-post-kgf2-success/articleshow/91099193.cms?from=mdr |access-date=8 February 2024 |work=The Times of India |issn=0971-8257 |archive-date=8 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240208181718/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/did-sukumar-alter-the-script-of-pushpa-2-post-kgf2-success/articleshow/91099193.cms?from=mdr |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২২ চনৰ জুলাই মাহৰ ভিতৰত [[হাইদৰাবাদ]]ত ছবিখনৰ চিত্ৰনাট্যৰ অংশ সম্পূৰ্ণ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |access-date=13 March 2022 |title=Director Sukumar Makes Big Changes in Allu Arjun's Pushpa 2 Script for This Reason? |url=https://www.news18.com/news/movies/director-sukumar-makes-big-changes-in-allu-arjuns-pushpa-2-script-for-this-reason-4870193.html |work=News18}}&lt;/ref&gt; ২০২২ চনৰ ২২ আগষ্টত আনুষ্ঠানিক শিৰোনাম ''পুষ্পা ২: দ্য ৰুল'' ঘোষণা কৰা হয়। সেইদিনাই হাইদৰাবাদত ছবিখনৰ অভিনেতা-অভিনেত্ৰী আৰু অন্যান্য কলা-কুশলীৰ উপস্থিতিত উদ্বোধনী মুহুৰৎ পূজা অনুষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |access-date=21 August 2022 |title=Pushpa The Rule update! Allu Arjun, Rashmika Mandanna's film to go on floor with pooja ceremony on Aug 22 |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/pushpa-the-rule-update-allu-arjun-rashmika-mandanna-s-film-to-go-on-floor-with-pooja-ceremony-on-aug-22-1990762-2022-08-21 |work=India Today|date=21 August 2022 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=22 August 2022 |title=Allu Arjun, Rashmika Mandanna starring 'Pushpa 2' begins shooting, pooja held |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/allu-arjun-rashmika-mandanna-starring-pushpa-2-begins-shooting-pooja-held/articleshow/93711299.cms?from=mdr |access-date=8 February 2024 |work=The Times of India |issn=0971-8257 |archive-date=8 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240208181719/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/allu-arjun-rashmika-mandanna-starring-pushpa-2-begins-shooting-pooja-held/articleshow/93711299.cms?from=mdr |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

পৰিচালক সুকুমাৰে ছবিখনৰ চিত্ৰনাট্য লিখাৰ বিপৰীতে ছবিখনৰ সংলাপসমূহ লিখিছিল শ্ৰীকান্ত ভিছাই।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=16 May 2022 |title=Pushpa 2 will go a notch up, Allu Arjun to have catchy lines; REVEALS dialogue writer Srikanth Vissa-EXCLUSIVE |url=https://www.pinkvilla.com/entertainment/south/pushpa-2-will-go-notch-allu-arjun-have-catchy-lines-reveals-dialogue-writer-srikanth-vissa-exclusive-1075422 |website=Pinkvilla|date=24 April 2022 }}&lt;/ref&gt; সুকুমাৰে ইয়াৰ উপৰিও পূৰ্বৰ অংশটিৰ বেছিভাগ কাৰিকৰী শিল্পীকে ৰাখিছিল। য’ত আছিল চিনেমাট’গ্ৰাফাৰ মিৰ’স্লাৱ কুবা ব্ৰজেক, সম্পাদক কাৰ্তিক শ্ৰীনিবাস আৰু ৰুবেন, কলা পৰিচালক এছ ৰামকৃষ্ণ আৰু মনিকা নিগোত্ৰে আৰু চাউণ্ড ডিজাইনাৰ ৰেছুল পুকুটি আৰু বিজয় কুমাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=8 April 2024 |title='Pushpa 2: The Rule': Here's Everything We Know About The Allu Arjun-Starrer Sequel |url=https://www.outlookindia.com/art-entertainment/pushpa-2-the-rule-heres-everything-we-know-about-the-allu-arjun-starrer-sequel |website=Outlook|date=8 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=12 April 2024 |title='Pushpa' Sound Designer Resul Pookutty Praises Allu Arjun For His Dedication |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/pushpa-sound-designer-resul-pookutty-praises-allu-arjun-for-his-dedication/amp_articleshow/109246101.cms |website=Times of India}}&lt;/ref&gt; দীপালী নূৰ আৰু শীতল শৰ্মাই সাজ-পোছাক ডিজাইনাৰ হিচাপে কাম কৰাৰ বিপৰীতে প্ৰীতি শীল সিঙক চৰিত্ৰ ডিজাইনাৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। পিটাৰ হেইন, কেঁচা কাম্ফকদী, ড্ৰেগন প্ৰকাশ আৰু নবাকান্তক ছবিখনৰ ষ্টাণ্ট পৰিচালক হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। ছবিখনৰ নৃত্য পৰিচালকসকল হ'ল প্ৰেম ৰক্ষিত, গণেশ আচাৰ্য, বিজয় পোলাকী আৰু শ্ৰষ্ঠী ভাৰ্মা।&lt;ref&gt;{{cite AV media |date=8 April 2024 |url=https://m.youtube.com/watch?v=wboGYls1Bns&amp;pp |title=Pushpa 2 The Rule Teaser {{!}} Allu Arjun {{!}} Sukumar {{!}} Rashmika Mandanna {{!}} Fahadh Faasil {{!}} DSP |publisher=[[Mythri Movie Makers]] |via=[[YouTube]] |access-date=8 April 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== অভিনয় শিল্পী নিৰ্বাচন ===
প্ৰথম খণ্ডৰ পৰা [[অল্লু অৰ্জুন]], ফাহাধ ফাচিল, [[ৰশ্মিকা মন্দান্না]], ধনঞ্জয়, ৰাও ৰমেশ, সুনীল, অনাসুয়া ভৰদ্বাজ, অজয় ঘোষ আৰু অন্যান্য অভিনয় শিল্পীসকলে নিজ নিজ চৰিত্ৰ পুনৰায় অভিনয় কৰাৰ বিপৰীতে ২০২৩ চনৰ এপ্ৰিল মাহত জগপতি বাবুক এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ চৰিত্ৰৰ বাবে নিয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.pinkvilla.com/entertainment/exclusives/exclusive-jagapathi-babu-confirms-entry-in-allu-arjuns-pushpa-2-says-sukumar-gives-me-the-best-characters-1217647 | title=EXCLUSIVE: Jagapathi Babu confirms entry in Allu Arjun's Pushpa 2, says 'Sukumar gives me the best characters' | date=20 April 2023 | website=pinkvilla.com | access-date=2 May 2023 | archive-date=2 May 2023 | archive-url=https://web.archive.org/web/20230502214521/https://www.pinkvilla.com/entertainment/exclusives/exclusive-jagapathi-babu-confirms-entry-in-allu-arjuns-pushpa-2-says-sukumar-gives-me-the-best-characters-1217647 | url-status=live}}&lt;/ref&gt; আত্মহত্যাৰ গোচৰত অভিযুক্ত জগদীশ প্ৰথাপ বান্দাৰীয়ে জামিন লাভ কৰাৰ পিছত, ২০২৪ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত পুনৰ ছবিখনত যোগদান কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 February 2024 |title=Jagadeesh Prathap Bandari released on bail in suicide abetment case, joins the sets of Pushpa 2 |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/jagadessh-prathap-bandari-released-on-bail-in-suicide-abetment-case-joins-the-sets-of-pushpa-2-9140956/ |access-date=7 April 2024 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;

প্ৰথম অৱস্থাত আইটেম নম্বৰ (গীত)ৰ বাবে [[তৃপ্তি ডিমৰি]], [[জাহ্নৱী কাপুৰ]], দিশা পাটানী, [[শ্ৰদ্ধা কাপুৰ]]কে ধৰি বিভিন্ন অভিনেত্ৰীক বিবেচনা কৰা বুলি জল্পনা-কল্পনাৰ সৃষ্টি হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=22 March 2022 |title=Disha Patani Set to Replace Samantha in Pushpa 2 Item Song After Rejecting Oo Antava? |url=https://www.news18.com/news/movies/disha-patani-set-to-replace-samantha-in-pushpa-2-item-song-after-rejecting-oo-antava-4895405.html |website=News18|date=22 March 2022 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=27 May 2024 |title=Janhvi Kapoor Or Tripti Dimri Likely To Feature in Special Song Of Pushpa 2 The Rule |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/telugu/janhvi-kapoor-or-tripti-dimri-likely-to-feature-in-special-song-of-pushpa-2-the-rule-article-110451971 |work=Times Now|date=27 May 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=21 October 2024 |title=Shraddha Kapoor to join Allu Arjun in special dance number in Pushpa 2: Report |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/shraddha-kapoor-allu-arjun-special-dance-number-pushpa-2-2620703-2024-10-21 |work=India Today|date=21 October 2024 }}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে অভিনেত্ৰী [[শ্ৰীলীলা]]ক পিছলৈ চূড়ান্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=3 November 2024 |title=Guntur Kaaram actor Sreeleela, Allu Arjun to dance in a Pushpa 2 song: Report |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/guntur-kaaram-actor-sreeleela-allu-arjun-to-dance-in-a-pushpa-2-song-report-2627391-2024-11-03 |work=India Today|date=3 November 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=4 November 2024|title=Sreeleela to groove with Allu Arjun in a peppy dance number in Pushpa 2: The Rule: Report |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/sreeleela-groove-allu-arjun-peppy-dance-number-pushpa-2-rule-report/ |work=Bollywood Hungama|date=4 November 2024 }}&lt;/ref&gt;

পিছলৈ, সৌৰভ সচদেৱ, তাৰক পন্নপ্পা, সত্য আৰু আদিত্য মেনন আদিও ছবিখনৰ অংশ বুলি খবৰ ওলাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=18 November 2024 |title=Animal fame Saurabh Sachdeva to star in Allu Arjun starrer Pushpa 2? Here's what we know! |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/animal-fame-saurabh-sachdeva-star-allu-arjun-starrer-pushpa-2-heres-know/ |work=Bollywood Hungama|date=18 November 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=18 November 2024 |title=Meet Kannada actor who is seen with half-shaved head in Pushpa 2 The Rule trailer; was also part of Devara Part 1 |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/kannada-actor-tarak-ponnappa-half-shaved-allu-arjun-pushpa-2-the-rule-trailer-devara-101731916681263.html |work=Hindustan Times}}&lt;/ref&gt;

=== চিত্ৰগ্ৰহণ ===
২০২২ চনৰ ৩০ অক্টোবৰত, [[হাইদৰাবাদ]]ত এটি টেষ্ট শ্বুটিঙৰ জৰিয়তে ছবিখনৰ মূল ফটোগ্ৰাফী আৰম্ভ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=30 October 2022 |title=Allu Arjun begins shooting for 'Pushpa: The Rule', on-set picture goes viral |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/allu-arjun-begins-shooting-for-pushpa-the-rule-on-set-picture-goes-viral/articleshow/95180705.cms?from=mdr |access-date=8 February 2024 |work=The Times of India |issn=0971-8257 |archive-date=8 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240208183307/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/allu-arjun-begins-shooting-for-pushpa-the-rule-on-set-picture-goes-viral/articleshow/95180705.cms?from=mdr |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=31 October 2022 |title=Allu Arjun begins shoot of Pushpa 2: The Rule; cinematographer Miroslaw Kuba Brozek shares behind-the-scenes photo |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-begins-shoot-pushpa-2-rule-cinematographer-miroslaw-kuba-brozek-shares-behind-scenes-photo/ |website=Bollywood Hungama |date=31 October 2022 |archive-date=31 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031225628/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-begins-shoot-pushpa-2-rule-cinematographer-miroslaw-kuba-brozek-shares-behind-scenes-photo/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহত [[বিশাখাপট্টনম]]ত এটা একচন ছিকুৱেন্সৰ দৃশ্যগ্ৰহণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=20 January 2023 |title=Allu Arjun to shoot for an action sequence for Pushpa: The Rule in Vizag; see pic |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-shoot-action-sequence-pushpa-rule-vizag-see-pic/ |website=Bollywood Hungama |date=20 January 2023 |archive-date=20 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230120170928/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-shoot-action-sequence-pushpa-rule-vizag-see-pic/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ মাৰ্চ মাহত [[বেংগালুৰু]]ত কিছু দৃশ্যৰ দৃশ্যগ্ৰহণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=20 March 2023 |title=Allu Arjun's Pushpa 2 next schedule to be shot in Bengaluru. Fahadh Faasil to be part of it |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/allu-arjun-fahadh-faasil-pushpa-2-shoot-bengaluru-2348987-2023-03-20 |website=India Today|date=20 March 2023 }}&lt;/ref&gt; পৰিচালক অসন্তুষ্ট হোৱাৰ বাবে ছবিখনৰ শ্বুটিং বন্ধ কৰা বুলি উৰাবাতৰি উলাইছিল যদিও পিছলৈ কিছুদিন পিছত পুনৰ শ্বুটিং আৰম্ভ হোৱাৰ বাবে বাতৰিটো ভুৱা বুলি প্ৰমাণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=3 April 2023 |title=WHAT! Pushpa 2 Shooting STOPPED, 2023 Release CANCELLED Because Director 'Unsatisfied'? |url=https://www.news18.com/movies/pushpa-2-allu-arjun-shooting-stopped-2023-release-cancelled-rashmika-mandanna-7454347.html |website=News18|date=3 April 2023 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=3 April 2023 |title='Pushpa 2' shooting stopped and 2023 release cancelled? Here's everything we know about Allu Arjun's upcoming film |url=https://economictimes.com/news/new-updates/pushpa-2-shooting-stopped-and-2023-release-cancelled-heres-everything-we-know-about-allu-arjuns-upcoming-film/articleshow/99219476.cms |website=The Economic Times|date=3 April 2023 }}&lt;/ref&gt; 

২০২৩ চনৰ এপ্ৰিল মাহত [[ওড়িশা]]ৰ মালকানগিৰি জিলাত কিছুমান অৰণ্যৰ দৃশ্যৰ শ্বুটিং কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=10 April 2023 |title=Pushpa-2 team chooses erstwhile Maoists' bastion in Odisha for shooting |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/chen-cinema/pushpa-2-team-chooses-erstwhile-maoists-bastion-in-odisha-for-shooting/article66717780.ece/amp/ |website=The Hindu |date=10 April 2023 |archive-date=10 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230410004253/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/chen-cinema/pushpa-2-team-chooses-erstwhile-maoists-bastion-in-odisha-for-shooting/article66717780.ece/amp/ |url-status=live |last1=Barik |first1=Satyasundar }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ এপ্ৰিল মাহত জগপতি বাবুয়েও অভিনয় শিল্পী ৰূপে যোগদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=21 April 2023 |title=Jagapathi Babu confirms signing Allu Arjun's Pushpa 2, has THIS to say about his role |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/jagapathi-babu-confirms-signing-allu-arjuns-pushpa-2-2362981-2023-04-21 |website=India Today|date=21 April 2023 }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ মে’ মাহত ফাহাধ ফাচিলে ছবিখনত যোগদান কৰাৰ বিপৰীতে ২০২৩ চনৰ জুন মাহত ৰশ্মিকাই যোগদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=18 May 2023 |title=Pic: Fahadh Faasil Joins Allu Arjun In 'Pushpa 2: The Rule' For A Thrilling Vengeance |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/pic-fahadh-faasil-joins-allu-arjun-in-pushpa-2-the-rule-for-a-thrilling-vengeance/articleshow/100325683.cms |website=Times of India |date=18 May 2023 |archive-date=18 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230518094632/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/pic-fahadh-faasil-joins-allu-arjun-in-pushpa-2-the-rule-for-a-thrilling-vengeance/articleshow/100325683.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=28 June 2023 |title=Rashmika Mandanna starts shooting for Pushpa 2; drops a behind-the-scenes picture |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/rashmika-mandanna-starts-shooting-pushpa-2-drops-behind-scenes-picture/ |website=Bollywood Hungama |date=28 June 2023 |archive-date=28 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230628140146/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/rashmika-mandanna-starts-shooting-pushpa-2-drops-behind-scenes-picture/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ ৩ জুনত, বিজয়াৱাড়া–হাইদৰাবাদ এক্সপ্ৰেছৱে’ৰ ওচৰত ছবিখনৰ কলা-কুশলীসকল অহা-যোৱা কৰা বাছ এখনত দুৰ্ঘটনা সংঘটিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=3 June 2023 |title=Allu Arjun starrer Pushpa 2 crew meets with bus accident in Telangana: Report |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-starrer-pushpa-2-crew-meets-bus-accident-telangana-report/ |website=Bollywood Hungama |date=3 June 2023 |archive-date=3 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230603125359/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-starrer-pushpa-2-crew-meets-bus-accident-telangana-report/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ জুলাই মাহত বিশাখাপট্টনম বন্দৰত ৫০জন ষ্টাণ্টমেনৰ সৈতে এটা একচন ছিকুৱেন্স শ্বুটিং কৰা হৈছিল, য’ত অল্লু অৰ্জুনে ক্ৰেন এটাৰ সহায়ত মাটিৰ পৰা প্ৰায় ১০০ ফুট ওপৰত ওলোটাকৈ ওলমি আছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=30 June 2023 |title=Allu Arjun Shoots Huge Action Scene At Vizag Port, Said To Be The 'Highlight' Of Pushpa 2 |url=https://www.news18.com/movies/allu-arjun-shoots-huge-action-scene-at-vizag-port-said-to-be-the-highlight-of-pushpa-2-8218699.html |publisher=News18}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ আগষ্ট মাহত ৰামোজী ফিল্ম চিটিত কিছু দৃশ্যৰ দৃশ্যগ্ৰহণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=5 August 2023 |title=Allu Arjun kicks off another extensive schedule of Pushpa 2 in Ramoji studios in Hyderabad |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-kicks-off-another-extensive-schedule-pushpa-2-ramoji-studios-hyderabad/ |website=Bollywood Hungama |date=5 August 2023 |archive-date=5 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230805143531/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-kicks-off-another-extensive-schedule-pushpa-2-ramoji-studios-hyderabad/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=6 August 2023 |title=Pushpa 2: Allu Arjun Begins Shooting For A Brand New Schedule At Ramoji Film City; Deets Inside |url=https://www.news18.com/movies/pushpa-2-allu-arjun-begins-shooting-for-a-brand-new-schedule-at-ramoji-film-city-deets-inside-8518189.html |work=News18}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত হাইদৰাবাদত পুনৰ চিত্ৰগ্ৰহণ আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=10 November 2023 |title=Allu Arjun and Pushpa director Sukumar start the shoot of sequel in Hyderabad |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-pushpa-director-sukumar-start-shoot-sequel-hyderabad/ |website=Bollywood Hungama |date=10 November 2023 |archive-date=10 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231110232547/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-pushpa-director-sukumar-start-shoot-sequel-hyderabad/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত অভিনেতা অল্লু অৰ্জুন অসুস্থ হোৱা বাবে চিত্ৰগ্ৰহণ পিছুৱাই দিয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=2 December 2023 |title=Pushpa The Rule shooting postponed due to Allu Arjun's health; here's what we know |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/pushpa-the-rule-shooting-postponed-due-to-allu-arjun-s-health-here-s-what-we-know-101701495682919.html |website=Hindustan Times |date=2 December 2023 |archive-date=2 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231202070848/https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/pushpa-the-rule-shooting-postponed-due-to-allu-arjun-s-health-here-s-what-we-know-101701495682919.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; 

২০২৪ চনৰ মাৰ্চ মাহত ৱাইজাগ আৰু যগন্তী মন্দিৰত ছবিখনৰ কিছুমান ছিকুৱেন্সৰ শ্বুটিং কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=10 March 2024 |title=Massive crowd welcomes Allu Arjun to Vizag for Pushpa 2 shoot |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/massive-crowd-welcomes-allu-arjun-vizag-pushpa-2-shoot/ |website=Bollywood Hungama |date=10 March 2024 |archive-date=10 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310121214/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/massive-crowd-welcomes-allu-arjun-vizag-pushpa-2-shoot/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=20 March 2024 |title=Rashmika Mandanna aka Srivalli shares photo of shooting Pushpa 2: The Rule at Yaganti Temple |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/rashmika-mandanna-aka-srivalli-shares-photo-shooting-pushpa-2-rule-yaganti-temple/ |website=Bollywood Hungama |date=20 March 2024 |archive-date=20 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240320120541/https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/rashmika-mandanna-aka-srivalli-shares-photo-shooting-pushpa-2-rule-yaganti-temple/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছত শুনা যায় যে গংগাম্মা যাত্ৰাৰ প্ৰদৰ্শন আৰু যুঁজৰ ছিকুৱেন্সৰ বাবে নিৰ্মাতাসকলে ₹৫০–৬০ কোটি টকা খৰচ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |date=29 February 2024 |title=Pushpa 2: Makers of Allu Arjun Starrer Shoot Mega Song and Fight Sequence, Spend Rs 50 Cr On It |url=https://www.news18.com/movies/pushpa-2-makers-of-allu-arjun-starrer-shoot-mega-song-and-fight-sequence-spend-rs-50-cr-on-it-8797491.html |website=News18 |access-date=29 February 2024}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=11 April 2024 |title=Allu Arjun Starrer Pushpa 2 Spends Rs 60 Cr on a 6-Minute Scene; OTT Rights Sold at Rs 100 Cr: Report |url=https://www.news18.com/movies/allu-arjun-starrer-pushpa-2-spends-rs-60-cr-on-a-6-minute-scene-ott-rights-sold-at-rs-100-cr-report-8847691.html |website=News18|date=11 April 2024 }}&lt;/ref&gt; ২০২৪ চনৰ এপ্ৰিল মাহত হাইদৰাবাদত পানীৰ তলৰ এক বৃহৎ ছিকুৱেন্সৰ দৃশ্যগ্ৰহণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=30 April 2024 |title=Allu Arjun's 'Pushpa 2: The Rule' Cinematographer Gives A Glimpse Of The Underwater Scenes In The Making! |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/allu-arjuns-pushpa-2-the-rule-cinematographer-gives-a-glimpse-of-the-underwater-scenes-in-the-making/amp_articleshow/109718787.cms |website=Times of India}}&lt;/ref&gt; ২০২৪ চনৰ মে’ মাহত ছবিখনৰ একাধিক এণ্ডিং থাকিব বুলি খবৰ ওলাইছিল আৰু গোপনীয়তা বজাই ৰাখিবলৈ নিৰ্মাতাসকলে ছবিখনৰ চেটত ফোন ব্যৱহাৰত নিষেধাজ্ঞা নীতি বাছি লৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=29 May 2024 |title=Director Sukumar to shoot multiple endings of Pushpa: The Rule, bars phones on set |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/tamil/director-sukumar-to-shoot-multiple-endings-of-pushpa-the-rule-bars-phones-on-set-9359118/lite/ |website=The Indian Express|date=29 May 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=30 May 2024 |title='Pushpa 2' makers take extreme measures to prevent spoilers |url=https://www.thestatesman.com/entertainment/southern_cinema/pushpa-2-makers-take-extreme-measures-to-prevent-spoilers-1503305035.html |website=The Statesman|date=29 May 2024 }}&lt;/ref&gt; ২০২৪ চনৰ জুলাই মাহত আল্লু অৰ্জুন আৰু সুকুমাৰৰ মাজত বিভাজন আৰু সৃষ্টিশীল মতানৈক্যৰ বাবে ছবিৰ শ্বুটিং পলম হোৱা বুলি খবৰ ওলাইছিল&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=18 July 2024 |title=All is not well with Allu Arjun and 'Pushpa 2' director Sukumar? Here's the truth |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/allu-arjun-sukumar-fall-out-pushpa-the-rule-2-postponed-2568484-2024-07-18 |work=India Today|date=18 July 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=17 July 2024 |title=Is a cold war brewing between Allu Arjun &amp; 'Pushpa' director Sukumar? |url=https://economictimes.com/magazines/panache/is-a-cold-war-brewing-between-allu-arjun-pushpa-director-sukumar/articleshow/111817152.cms |website=The Economic Times|date=17 July 2024 }}&lt;/ref&gt; যদিও পিছলৈ হাইদৰাবাদত পুনৰ শ্বুটিং আৰম্ভ হোৱাৰ বাবে সেইবোৰ ভুৱা বাতৰি বুলি প্ৰমাণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=20 July 2024 |title=Producer Bunny Vasu Quashes Rumours About A Rift Between Allu Arjun And 'Pushpa 2' Director Sukumar: 'They Both Have A Well Established Bond' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/producer-bunny-vasu-quashes-rumours-about-a-rift-between-allu-arjun-and-pushpa-2-director-sukumar-they-both-have-a-well-established-bond/articleshow/111871008.cms |work=Times of India|date=20 July 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=22 July 2024 |title=Pushpa 2 Shooting: పుష్ప 2 సినిమా షూటింగ్ మళ్లీ షురూ.. ఎప్పటి నుంచంటే! |url=https://telugu.hindustantimes.com/entertainment/pushpa-2-the-rule-shooting-update-allu-arjun-sukumar-movies-shooting-set-to-resume-121721661456671.html |website=Hindustan Times |language=Telugu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |date=22 August 2024 |title=Allu Arjun and Sukumar reassures December 6 release for 'Pushpa 2', Dismiss delay speculations |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/allu-arjun-and-sukumar-reassures-december-6-release-for-pushpa-2-dismiss-delay-speculations/articleshow/112695365.cms |access-date=22 August 2024 |work=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt;

১৯৯০ আৰু ২০০০ দশকৰ [[জাপান]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]ক চিত্ৰিত কৰা চেটসমূহ ৰামোজী ফিল্ম চিটিত পুনৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। যদিও [[বেংকক]], মালয়েছিয়া আৰু জাপানৰ আচল স্থানসমূহত শ্বুটিং কৰাৰ পৰিকল্পনা আছিল কিন্তু বাজেট আৰু সময়ৰ নাটনিৰ বাবে সেয়া সম্ভৱ নহ'ল।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=26 July 2024 |title=Throwback: How Pushpa 2 makers created Malaysia and Japan for Allu Arjun in Hyderabad |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/throwback-how-pushpa-2-makers-created-malaysia-and-japan-for-allu-arjun-in-hyderabad/articleshow/112027112.cms |access-date=10 August 2024 |work=The Times of India |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt; ২০২৪ চনৰ আগষ্ট মাহত ছবিখনৰ ক্লাইমেক্স শ্বুটিং কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |access-date=5 August 2024 |title='Pushpa 2: The Rule': Allu Arjun, Sukumar finally resume shoot amid fallout rumours |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/pushpa-2-the-rule-allu-arjun-sukumar-finally-resume-shoot-amid-fallout-rumours-2576991-2024-08-05 |work=India Today|date=5 August 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=5 August 2024 |title='Pushpa 2' Shoot Update! Allu Arjun's starrer films an intense climax action sequence |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/pushpa-2-shoot-update-allu-arjuns-starrer-films-an-intense-climax-action-sequence/articleshow/112282568.cms |website=Times of India|date=5 August 2024 }}&lt;/ref&gt; অভিনেত্ৰী শ্ৰীলীলাক লৈ এটা আইটেম নম্বৰ (গীত) ২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত হাইদৰাবাদত চিত্ৰগ্ৰহণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=7 November 2024 |title=Sreeleela Begins Shooting Special Song With Allu Arjun For Pushpa 2: The Rule |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/telugu/sreeleela-begins-shooting-special-song-with-allu-arjun-for-pushpa-2-the-rule-article-115047970 |work=Times Now|date=7 November 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=9 November 2024 |title=Sreeleela's leaked picture with Allu Arjun from 'Pushpa 2' sets confirms a dance number |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/sreeleelas-leaked-picture-with-allu-arjun-from-pushpa-2-sets-confirms-a-dance-number/articleshow/115095850.cms |work=Times of India|date=9 November 2024 }}&lt;/ref&gt; ২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰৰ শেষৰ ফালে এটা ৰোমাণ্টিক গীতকে ধৰি ছবিখনৰ গোটেই শ্বুটিং শেষ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=26 November 2024 |title=Allu Arjun wraps up shooting Pushpa 2: '5 years of Pushpa; what a journey…' |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/allu-arjun-wraps-up-shooting-pushpa-2-5-years-of-pushpa-what-a-journey-9691924/ |work=The Indian Express}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=27 November 2024 |title=Rashmika Mandanna broke down on last day of Pushpa 2 shoot, hints at part 3 |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/rashmika-mandanna-broke-down-last-day-pushpa-2-shoot-hints-part-3-allu-arjun-sukumar-pushpa-3-2640831-2024-11-27 |work=India Today}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=27 November 2024 |title=Allu Arjun and Rashmika Mandanna wrap Pushpa 2 with last-minute song shoot in Hyderabad |url=https://www.ottplay.com/news/allu-arjun-rashmika-mandanna-wrap-pushpa-2-with-last-minute-song-shoot/5f82159d21572 |work=ottplay.com}}&lt;/ref&gt;

== মুক্তি ==

=== চিত্ৰগৃহত মুক্তি ===
''পুষ্পা: দ্য ৰুল'' ২০২৪ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰত ষ্টেণ্ডাৰ্ড, আইমেক্স, ৪ডিএক্স, ডি-বক্স আৰু আইচিই ফৰ্মেটত ছবিগৃহসমূহত মুক্তি পাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=24 October 2024 |title=Allu Arjun's 'Pushpa 2: The Rule' to arrive early; new release date out |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/allu-arjuns-pushpa-2-the-rule-to-arrive-early-new-release-date-out/article68790848.ece |work=The Hindu|date=24 October 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite AV media |url=https://m.youtube.com/watch?v=g3JUbgOHgdw&amp;pp |title=Pushpa 2 The Rule Trailer (Telugu) {{!}} Allu Arjun {{!}} Sukumar {{!}} Rashmika Mandanna {{!}} Fahadh Faasil {{!}} DSP |date=17 November 2024 |last= |publisher=Mythri Movie Makers |time=2:41–2:44 |access-date=17 November 2024 |via=[[YouTube]]}}&lt;/ref&gt; মূল [[তেলেগু ভাষা]]ৰ বাহিৰেও ইয়াক [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]], [[তামিল ভাষা|তামিল]], [[কন্নড় ভাষা|কন্নড়]], [[বঙালী ভাষা|বাংলা]] আৰু [[মালয়ালম ভাষা]]ত মুক্তি দিয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=24 October 2024 |title=Pushpa 2 set for grand release in 6 languages across 3,000 overseas locations |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/pushpa-2-the-rule-grand-release-in-6-languages-across-3000-overseas-locations-allu-arjun-sukumar-2622608-2024-10-24 |work=India Today|date=24 October 2024 }}&lt;/ref&gt; প্ৰথমতে একেদিনাই ছবিখনৰ থ্ৰীডি সংস্কৰণ মুক্তি পোৱাৰ কথা আছিল যদিও ২০২৪ চনৰ ১৩ ডিচেম্বৰলৈ শ্ব’সমূহ পিছুৱাই দিয়া হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |title=EXCLUSIVE: Pushpa 2 - The Rule's 3D release cancelled for the release week; 3D version to now be available from December 13 |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/exclusive-pushpa-2-rules-3d-release-cancelled-release-week-3d-version-now-available-december-13 |access-date=3 December 2024 |work=Bollywood Hungama}}&lt;/ref&gt; 

প্ৰথম অৱস্থাত [[স্বাধীনতা দিৱস (ভাৰত)|স্বাধীনতা দিৱস]]ৰ লগত সংগতি ৰাখি ২০২৪ চনৰ ১৫ আগষ্টত ছবিখন মুক্তি দিয়াৰ কথা নিৰ্মাতাসকলে ঘোষণা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |access-date=11 September 2023 |title=Mega Announcement! Pushpa 2 The Rule to arrive on the big screens on August 15 |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/mega-announcement-pushpa-2-rule-arrive-big-screens-august-15/ |work=Bollywood Hungama|date=11 September 2023 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=17 May 2024 |title=Pushpa 2 release confirmed for August 15th despite speculations |url=https://www.thestatesman.com/entertainment/southern_cinema/pushpa-2-release-confirmed-for-august-15th-despite-speculations-1503301287.html |website=The Statesman}}&lt;/ref&gt; কিন্তু অসমাপ্ত শ্বুটিং আৰু পোষ্ট প্ৰডাকচনৰ বাবে ইয়াক ২০২৪ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰলৈ পিছুৱাই দিয়া হয়,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sharma |first=Devansh |date=17 June 2024 |title=Allu Arjun announces Pushpa 2: The Rule is postponed. Here's when it will release now |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/allu-arjun-announces-pushpa-2-the-rule-is-postponed-new-release-date-rashmika-mandanna-101718636507979.html |access-date=17 June 2024 |work=[[The Hindustan Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=17 June 2024 |title=Allu Arjun announces Pushpa 2: The Rule's new release set for December 6, 2024; movie delayed due to impending shoot &amp; post-production |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/allu-arjun-announces-pushpa-2-rules-new-release-set-december-6-2024-movie-delayed-due-impending-shoot-post-production/ |website=Bollywood Hungama|date=17 June 2024 }}&lt;/ref&gt; তাৰ পিছত এদিন আগতে অৰ্থাৎ ৫ ডিচেম্বৰতে মুক্তি পায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |access-date=24 October 2024 |title=Pushpa 2 new release date: Allu Arjun's film now arrives a day early |url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/pushpa-2-new-release-date-allu-arjun-film-now-arrives-a-day-early-2622511-2024-10-24 |work=India Today|date=24 October 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=24 October 2024 |title=New release date of Pushpa 2 is out; makers confident of Allu Arjun film entering Rs 1000 crore club |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/new-release-date-of-pushpa-2-is-out-allu-arjun-rs-1000-crore-club-9636665/ |work=The Indian Express|date=24 October 2024 }}&lt;/ref&gt; ''পুষ্পা ২: দ্য ৰুল'' [[বঙালী|বাংলা ভাষা]]ত মুক্তি পোৱা প্ৰথমখন প্যান ইণ্ডিয়ান চলচ্চিত্ৰ।&lt;ref&gt;{{cite web |date=9 April 2024 |title=Pushpa 2: The Rule To Become First Telugu Film To Release In Bangla |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/telugu/pushpa-2-to-release-in-bangla-article-109150903 |access-date=9 April 2024 |website=Times Now}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=30 April 2024 |title=BREAKING: Allu Arjun-starrer Pushpa 2: The Rule is the FIRST Pan-India film to also release in Bengali; makers shoot a massive underwater sequence |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-allu-arjun-starrer-pushpa-2-rule-first-pan-india-film-also-release-bengali-makers-shoot-massive-underwater-sequence/ |website=Bollywood Hungama|date=30 April 2024 }}&lt;/ref&gt;

=== স্ক্ৰীনিং ===
এই ছবিখন বিশ্বজুৰি ১২ হাজাৰৰো অধিক ছবিগৃহত মুক্তি পায়।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=29 November 2024 |title=Pushpa 2: The Rule to release in over 12,000 screens worldwide |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/south-cinema/pushpa-2-rule-release-12000-screens-worldwide/ |work=Bollywood Hungama}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;‘Pushpa: The Rule’ casts its net wide, releasing in 12000 screens worldwide&quot;&gt;{{cite news |title=‘Pushpa: The Rule’ casts its net wide, releasing in 12000 screens worldwide |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/pushpa-the-rule-casts-its-net-wide-releasing-in-12000-screens-worldwide/article68946450.ece |access-date=4 December 2024 |work=The Hindu |date=4 December 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241204150116/https://www.thehindu.com/entertainment/movies/pushpa-the-rule-casts-its-net-wide-releasing-in-12000-screens-worldwide/article68946450.ece |archive-date=4 December 2024 |language=en-IN}}&lt;/ref&gt;

=== হোম মিডিয়া ===
দূৰদৰ্শন চেনেল ''ষ্টাৰ মা''য়ে ছবিখনৰ চেটেলাইট অধিকাৰ লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=26 April 2024 |title=EXCLUSIVE: Pushpa 2 satellite rights sold to Jayantilal Gada; Big demand for Allu Arjun in TV world |url=https://www.pinkvilla.com/entertainment/exclusives/exclusive-pushpa-2-satellite-rights-sold-to-jayantilal-gada-big-demand-for-allu-arjun-in-tv-world-1299604 |website=Pinkvilla|date=26 April 2024}}&lt;/ref&gt; [[নেটফ্লিক্স|নেটফ্লিক্সে]] ২৭৫ কোটি টকাত, ছবিখনৰ ডিজিটেল ষ্ট্ৰীমিং ৰাইট অধিগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ramachandran |first=Naman |date=15 January 2024 |title=NTR Jr.'s 'Devara,' Prabhas' 'Salaar,' Allu Arjun's 'Pushpa 2' Lead Netflix's 2024 Telugu Slate |url=https://variety.com/2024/film/news/ntr-jr-devara-prabhas-salaar-allu-arjun-pushpa-2-netflix-telugu-slate-1235871883/ |access-date=16 January 2024 |website=Variety |language=en-US |archive-date=16 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240116011645/https://variety.com/2024/film/news/ntr-jr-devara-prabhas-salaar-allu-arjun-pushpa-2-netflix-telugu-slate-1235871883/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |access-date=1 September 2024 |title=Allu Arjun starrer 'Pushpa 2' OTT rights reportedly acquired for a whopping cost; find out |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/allu-arjun-starrer-pushpa-2-ott-rights-reportedly-acquired-for-a-whopping-cost-find-out/articleshow/112961814.cms |work=Times of India|date=September 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |access-date=22 October 2024 |title=Pushpa 2: The Rule digital rights acquired by Netflix for Rs 275 crores |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/pushpa-2-rule-digital-rights-acquired-netflix-rs-275-crores |work=Bollywood Hungama|date=22 October 2024 }}&lt;/ref&gt;

== টোকা ==
{{Notelist}}

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* {{IMDb title|16539454}}
* {{Bollywood Hungama movie|pushpa-2-rule}}

[[শ্ৰেণী:২০২৪ বৰ্ষৰ চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:তেলেগু চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>88c8uciq8sjorhkbgxjfak79bn4qk74</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বৰোবুদুৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109749</id>
    <revision>
      <id>453357</id>
      <parentid>453274</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:50:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="178886" sha1="98vmxkqns7rr65uxlvdfga1sxk05lv7" xml:space="preserve">{{Infobox historic site
| name = বৰোবুদুৰ
| image = Pradaksina.jpg
| caption = বৰোবুদুৰৰ প্ৰদক্ষিণ কৰা অৱস্থাত বৌদ্ধ ভিক্ষু 
| locmapin = 
| map_caption = 
| coordinates = {{coord|-7.608|110.204|display=inline,title}}
| location = মাগেলাং ৰিজেন্সি, কেন্দ্ৰীয় জাভা, [[ইণ্ডোনেছিয়া]]
| built = মূলতঃ নৱম শতিকাত শৈলেন্দ্ৰ বংশৰ ৰাজত্বকালত নিৰ্মিত
| restored = ১৯১১, ১৯৮৩
| restored_by = থিওড'ৰ ভান এৰ্প
| architect =গুণধৰ্ম 
| designation1 = WHS
| designation1_type = সাংস্কৃতিক
| designation1_criteria = i, ii, vi
| designation1_date =১৯৯১ &lt;small&gt;(পঞ্চদশ অধিবেশন)&lt;/small&gt;
| designation1_partof =বৰোবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদ
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/592 592]
| designation1_free1name = অঞ্চল
| designation1_free1value = দক্ষিণ-পূব এছিয়া
| website = {{URL|https://borobudurpark.com/}}, &lt;br /&gt;{{URL|https://kebudayaan.kemdikbud.go.id/bkborobudur}}
}}

'''বৰোবুদুৰ''' বা '''বাৰাবুদুৰ'''  ({{lang-en|Borobudur}}) [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মধ্য জাভা অঞ্চলৰ মাগেলাং ৰিজেন্সিৰ মাগেলাং চহৰ আৰু মুণ্টিলান চহৰৰ ওচৰত অৱস্থিত নৱম শতিকাৰ এক মহাযান বৌদ্ধ মন্দিৰ। 

ধূসৰ ৰঙৰ এণ্ডেচাইটৰ দৰে শিলেৰে নিৰ্মিত এই মন্দিৰটো ছটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু তিনিটা বৃত্তাকাৰ নটা এটাৰ ওপৰত এটাকৈ নিৰ্মাণ কৰা মঞ্চৰে গঠিত। ইয়াৰ ওপৰত এটা কেন্দ্ৰীয় গম্বুজ আছে। গোটেই মন্দিৰ ২৬৭২টা ভাস্কৰ্যৰ লগতে আৰু ৫০৪টা বুদ্ধৰ মূৰ্তিৰে সজাই তোলা হৈছে। কেন্দ্ৰীয় গম্বুজটোৰ চাৰিওফালে ৭২টা বুদ্ধ মূৰ্তি আছে আৰু প্ৰত্যেকটো মূৰ্তি ছিদ্ৰযুক্ত স্তুপৰ ভিতৰত বহি থকা ৰূপত আছে।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} তীৰ্থযাত্ৰীসকলে চিৰি আৰু কৰিডৰৰ এক বিস্তৃত ব্যৱস্থাৰ মাজেৰে এই স্মৃতিসৌধৰ পৰিভ্ৰমণ কৰে। ইয়াৰ দেৱাল আৰু স্তম্ভসমূহত ১৪৬০টা আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্য আছে। ইয়াত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ভাস্কৰ্যৰ বিশ্বৰ অন্যতম বিস্তৃত সংগ্ৰহ আছে। 

শৈলেন্দ্ৰ বংশৰ ৰাজত্বকালত নিৰ্মিত এই মন্দিৰৰ ডিজাইন জাভানীজ বৌদ্ধ স্থাপত্য অনুসৰণ কৰে। এই শৈলী ইণ্ডোনেছিয়াৰ থলুৱা পূৰ্বপুৰুষ পূজাৰ পৰম্পৰা আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মৰ নিৰ্বাণ লাভৰ ধাৰণাৰ সন্মিলনত সৃষ্টি হৈছে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} এই স্মৃতিসৌধটো বুদ্ধ মন্দিৰ আৰু বৌদ্ধ তীৰ্থযাত্ৰাৰ স্থান। প্ৰমাণৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে অষ্টম শতিকাত বৰোবুদুৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু তাৰ পিছত চতুৰ্দশ শতিকাত জাভাত হিন্দু ৰাজ্যৰ অৱনতি আৰু জাভাসকলে [[ইছলাম ধৰ্ম]] গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত ইয়াক পৰিত্যাগ কৰা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} ১৮১৪ চনত তদানীন্তন জাভাৰ ব্ৰিটিছ শাসক ছাৰ থমাছ ষ্টেমফৰ্ড ৰেফেলেছে ইয়াৰ অস্তিত্বৰ বিষয়ে গম পায়। তেওঁক স্থানীয় ইণ্ডোনেছিয়ানসকলে ইয়াৰ অৱস্থানৰ বিষয়ে অৱগত কৰিছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=192}} তাৰ পিছত বৰোবুদুৰক কেইবাটাও পুনৰুদ্ধাৰৰ জৰিয়তে সংৰক্ষণ কৰা হৈছে। ১৯৮৩ চনত ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰ আৰু ইউনেস্কোৰ দ্বাৰা সৰ্ববৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পটো সম্পূৰ্ণ কৰা হয় আৰু তাৰ পিছত এই স্মৃতিসৌধটো ইউনেস্কোৰ [[বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হয়।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}}

বৰোবুদুৰ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ{{sfn|Guinness|2014}}{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} আৰু ইয়াৰ স্থান ম্যানমাৰৰ বাগান আৰু কম্বোডিয়াৰ [[এংকৰ ৱাট]]ৰ সৈতে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অন্যতম উল্লেখযোগ্য প্ৰত্নতাত্ত্বিক স্থান হিচাপে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে এই কীৰ্তিচিহ্নটোত [[বুদ্ধ পূৰ্ণিমা|বেসক দিৱস]] পালন কৰে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটনস্থলীসমূহৰ ভিতৰত বৰোবুদুৰ হৈছে আটাইতকৈ বেছি দৰ্শন কৰা স্মৃতিসৌধ।{{sfn|Hitchcock|Darma Putra|2016|p=263}}

==ব্যুৎপত্তি==
[[File:Borobudur-Nothwest-view.jpg|thumb|উত্তৰ-পশ্চিমৰ পৰা চালে কেণ্ডি বৰোবুদুৰ। কৰংটেঙা আৰু ত্ৰি তেপুছান শিলালিপিত এই স্মৃতিসৌধৰ কথা উল্লেখ আছে। ]]

ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত প্ৰাচীন মন্দিৰবোৰক কেণ্ডি বুলি কোৱা হয়। এইদৰে স্থানীয় লোকসকলে &quot;বৰোবুদুৰ মন্দিৰ&quot;ক কেণ্ডি বৰোবুদুৰ বুলি কয়। কেণ্ডি শব্দটোৱে প্ৰাচীন গঠনসমূহ যেনে প্ৰৱেশ তোৰণ, স্নানাগাৰ আদিকো বুজায়। বৰোবুদুৰ নামৰ উৎপত্তি স্থানীয় ভাষাৰ &quot;বৰো&quot; অৰ্থাৎ ডাঙৰ বা মহান আৰু &quot;বুদুৰ&quot; অৰ্থাৎ বুদ্ধৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=13}} ডাচ পণ্ডিত জে এল ম'য়েন্সে কয় যে দৰবাৰৰ কবি ম্পু প্ৰপাঞ্চাই ১৩৬৫ চনত &quot;বুদুৰ&quot;ত থকা পবিত্ৰ অঞ্চলৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Moens|1951|pp=12, 64}} ষ্টেমফোৰ্ড ৰেফেলেছে &quot;বোৰো বডো&quot;ৰ কথা উল্লেখ কৰিছে আৰু ১৮১৭ চনত লিখা জাভান ইতিহাসৰ গ্ৰন্থখনত এই মন্দিৰৰ বৰ্ণনা কৰিছে।{{sfn|Raffles|1830|p=31}}{{sfn|Revianur|2018|p=577}} এটা পাদটিকাত ৰেফেলেছে কৈছে, &quot;বোৰো হৈছে জিলাখনৰ নাম, আৰু ব'ডোৰ অৰ্থ প্ৰাচীন।&quot; {{sfn|Soekmono|1976|p=13}} বেছিভাগ কেণ্ডিৰ নাম ওচৰৰ গাঁৱৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। জাভা ভাষাৰ নীতি-নিয়ম অনুসৰণ কৰা হ'লে ওচৰৰ ব'ৰে গাঁওখনৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছিল, তেন্তে এই স্মৃতিসৌধটোৰ নাম &quot;বুদুৰবৰো&quot; ৰখা উচিত আছিল। ছ'কমোনোৱে কয় যে ৰেফেলেছে ভাবিছিল যে বুদুৰ আধুনিক জাভা ভাষাৰ শব্দ বুডা (&quot;প্ৰাচীন&quot;)ৰ সৈতে মিল থাকিব পাৰে—অৰ্থাৎ &quot;প্ৰাচীন বড়ো।&quot; {{sfn|Soekmono|1976|p=13}} তেওঁ এইটোও মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে এই নামটো বৰোৰ পৰা উদ্ভৱ হ'ব পাৰে, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;মহান&quot; বা &quot;সন্মানীয়&quot; আৰু বুদ্ধৰ বাবে বুদুৰ। কিন্তু আন এজন পুৰাতত্ত্ববিদে এই নামটোৰ দ্বিতীয় উপাদান (বুদুৰ) জাভানী শব্দ ভুধৰা (&quot;পৰ্বত&quot;)ৰ পৰা আহিছে বুলি কয়।{{sfn|De Casparis|1981|pp=70, 83}}

ডাচ প্ৰত্নতত্ত্ববিদ এ.জে. বাৰ্নেট কেম্পাৰ্ছে কৈছে যে বৰোবুদুৰ হৈছে [[সংস্কৃত]]ৰ বিহাৰ বুদ্ধ উহ নামেৰে লিখা বিয়াৰা বেদুহুৰৰ এটা বিকৃত সৰলীকৃত স্থানীয় জাভানী উচ্চাৰণ। বুদ্ধ-উহৰ শব্দটোৰ অৰ্থ হ'ব পাৰে &quot;বুদ্ধৰ চহৰ।&quot; আনহাতে আন এটা সম্ভাৱ্য শব্দ বেদুহুৰ সম্ভৱতঃ পুৰণি জাভা ভাষাৰ শব্দ। এই শব্দ ধুহুৰ বা লুহুৰৰ (উচ্চ) পৰা নিৰ্মিত বালি শব্দভাণ্ডাৰত বৰ্তমানেও প্ৰচলিত আছে আৰু ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে &quot;উচ্চ স্থান।&quot; ইয়াৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে বৰোবুদুৰৰ অৰ্থ হ'ল ওখ ঠাইত বা পাহাৰত অৱস্থিত বুদ্ধৰ বিহাৰ।{{sfn|Indonesian Embassy in The Hague|2012}}

এটা পবিত্ৰ বৌদ্ধ ভৱন নিৰ্মাণ আৰু উদ্বোধনৰ কথা—সম্ভৱতঃ বৰোবুদুৰৰ উল্লেখ—দুটা শিলালিপিত উল্লেখ কৰা হৈছে। এই দুয়োটা শিলালিপি টেমাংগুং ৰিজেন্সিৰ কেডুত আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছিল। ৮২৪ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কৰংটেঙাৰ শিলালিপিত সমৰতুংগৰ কন্যা প্ৰমোধৱৰ্ধনীয়ে উদ্বোধন কৰা জিনালয় (সাংসাৰিক কামনাক জয় কৰি জ্ঞান লাভ কৰাসকলৰ ৰাজ্য) নামৰ এটা পবিত্ৰ ভৱনৰ উল্লেখ আছে। ৮৪২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ত্ৰি টেপুচন শিলালিপিৰ কথা ছিমাত উল্লেখ কৰা হৈছে, যি ভূমি কহুলুন্নান (প্ৰমোধৱৰ্ধনী)-এ ভূমিসম্ভাৰ নামৰ কামুলানৰ পুঁজি আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ নিশ্চিত কৰিবলৈ প্ৰদান কৰা (কৰমুক্ত) মাটি।{{sfn|Soekmono|1981|p=46}} কামুলান মুল শব্দৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;উৎপত্তিস্থল&quot;, পূৰ্বপুৰুষসকলক সন্মান জনোৱাৰ বাবে সম্ভৱতঃ শৈলেন্দ্ৰসকলৰ এটা পবিত্ৰ অট্টালিকা। জোহানেছ গিজবাৰ্টাছ ডি কাস্পাৰিছে মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে বোধিসত্ত্বত্বৰ দহটা পৰ্যায়ৰ পিছত সংযুক্ত গুণৰ পৰ্বতৰ বাবে সংস্কৃত ভূমি সম্ভাৰ ভূধৰা বৰোবুদুৰৰ মূল নাম।{{sfn|Walubi|2023}}

==অৱস্থিতি==
===তিনি মন্দিৰ===
[[File:Borobudur Map en.svg|thumb|বৰোবুদুৰ, পাৱন, আৰু মেণ্ডুটৰ সৰলৰেখাৰ ব্যৱস্থা]]

যোগাকাৰ্টাৰ পৰা প্ৰায় ৪০ কিলোমিটাৰ (২৫ মাইল) উত্তৰ-পশ্চিমে আৰু চুৰাকাৰ্টাৰ পৰা ৮৬ কিলোমিটাৰ (৫৩ মাইল) পশ্চিমে বৰোবুদুৰ যমজ আগ্নেয়গিৰি, চুণ্ডোৰো-ছাম্বিং আৰু মেৰবাবু-মেৰাপি আৰু দুখন নদী প্ৰগো আৰু এলোৰ মাজৰ উচ্চ অঞ্চলত অৱস্থিত।{{sfn|Troll|Deegan|Jolis|Budd|2015}} স্থানীয় লোককথা অনুসৰি কেডু সমভূমি নামেৰে জনাজাত এই অঞ্চলটো জাভাৰ &quot;পবিত্ৰ&quot; স্থান আৰু ইয়াৰ উচ্চ কৃষি উৰ্বৰতাৰ বাবে ইয়াক &quot;জাভাৰ বাগিচা&quot; বুলি অভিহিত কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=1}}

২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত থিয়ড'ৰ ভান এৰ্পে আৱিষ্কাৰ কৰে যে এই অঞ্চলৰ তিনিটা বৌদ্ধ মন্দিৰ বৰোবুদুৰ, পাৱন আৰু মেণ্ডুট সৰলৰেখাৰ কাষেৰে অৱস্থিত।{{sfn|Krom|1927|p=15}} তিনিওটা মন্দিৰৰ মাজত এটা ৰীতি-নীতিৰ সম্পৰ্ক নিশ্চয় আছিল যদিও সঠিক ৰীতি-নীতিৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ বিষয়ে জনা নাযায়।{{sfn|Moens|1951|p=2}}

===প্ৰাচীন হ্ৰদৰ অনুমান===
২০ শতিকাত মন্দিৰৰ চাৰিওফালৰ এটা হ্ৰদৰ অস্তিত্বৰ বিষয়ে জল্পনা-কল্পনা কৰা হৈছিল আৰু এই ধাৰণাটো অন্বেষণ কৰি থকাৰ সময়তে বিশেষজ্ঞসকলে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে কোনো হ্ৰদ নাছিল{{sfn|Anom|2005|pp=248–249}} বা কেতিয়াও মন্দিৰটোক আগুৰি থকা নাছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} ১৯৩১ চনত হ্ৰদৰ অনুমানটো আগুৱাই নিয়াৰ সময়ত ডাচ চিত্ৰশিল্পী ডব্লিউ.অ.জে. নিউৱেনকেম্পে ভাবিছিল যে বৰোবুদুৰে বৰ্তমানৰ কেডু সমভূমিৰ এটা হ্ৰদত ওপঙি থকা [[পদুম ফুল]]ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=3}} ২০০৪ চনত আন কিছুমানে দাবী কৰিছিল যে বৰোবুদুৰক শুকান প্ৰাচীন হ্ৰদৰ বুকুৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Murwanto|Gunnell|Suharsono|Sutikno|2004}} ১৯৭৪ আৰু ১৯৭৭ চনত খননৰ নমুনা পৰীক্ষা কৰি গণপতি থানিকাইমনিয়ে কোনো পৰাগ বা বিজাণু বিচাৰি নাপালে যিয়ে জল পৰিৱেশৰ স্থানীয় গছ-গছনিৰ ইংগিত দিয়ে। ১৯৭৭ চনত জেক ডুমাৰ্চেই এই তথ্য প্ৰকাশ কৰে আৰু ১৯৮৩ চনত থানিকাইমনিও একে তথ্য প্ৰকাশ কৰে।{{sfn|Anom|2005|pp=248–249}} ১৯৮৫–৮৬ চনত ছিজাৰ ভ’টে আৰু জে.জে. ন'ছিনে ক্ষেত্ৰভিত্তিক অধ্যয়ন কৰি ঠাৱৰ কৰিছিল যে বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণ কৰাৰ সময়ত ইয়াৰ আশে-পাশে কোনো হ্ৰদ নাছিল।{{sfn|Anom|2005|p=249}}

==ইতিহাস==
===নিৰ্মাণ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Temperaschilderij voorstellende de Borobudur als bedevaartsoord TMnr 75-2.jpg|thumb|right| জি. বি. হুইজেৰৰ এখন ছবি (প্ৰায় ১৯১৬–১৯১৯ খ্ৰীষ্টাব্দ) বৰোবুদুৰৰ পুনৰ নিৰ্মাণৰ দৃশ্য]]

হিন্দু ধৰ্মগুৰুসকলে প্ৰজন্ম ধৰি জাভাৰ জনসাধাৰণক আকৰ্ষণ কৰি আহিছিল। এই বিষয়ে স্থপতিবিদ আৰু লেখক জেক ডুমাৰ্চেই প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৪৫০ খ্ৰীষ্টাব্দত উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Dumarçay|1991|pp=1–2}} ইয়াৰ পিছতে শৈলেন্দ্ৰ আৰু সঞ্জয় বংশৰ প্ৰভাৱ পৰিল। ডুমাৰ্চেই কয় যে ডি কাস্পাৰিছে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে সঞ্জয় আৰু শৈলেন্দ্ৰ ৰাজবংশয়ে ডেৰ শতিকাৰ বাবে মধ্য জাভাত ক্ষমতা ভোগ কৰিছিল আৰু ডি কাস্পাৰিছে ৭৩২ চনৰ পৰা ৮৮২ খ্ৰীষ্টাব্দত পৰ্যায়ক্ৰমে উত্তৰাধিকাৰীত্বৰ সন্ধান কৰিছিল।{{sfn|Dumarçay|1991|p=2}} এই সময়ছোৱাত কেডু সমভূমিৰ আশে-পাশে থকা সমভূমি আৰু পাহাৰত বহুতো হিন্দু আৰু বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্ন নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। হিন্দু প্ৰম্বানন মন্দিৰ চৌহদৰ প্ৰায় একে সময়ছোৱাতে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ কীৰ্তিচিহ্ন স্থাপন কৰা হৈছিল। ৭৩২ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰজা সঞ্জয় বৰোবুদুৰৰ পৰা মাত্ৰ ১০ কিলোমিটাৰ (৬.২ মাইল) পূবে ৱুকিৰ পাহাৰত শিৱলিংগৰ সমাহাৰ নিৰ্মাণৰ নিৰ্দেশ দিয়ে।{{sfn|Van der Meulen|1977|pp=92–93}}

বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণ বা উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত উদ্দেশ্যৰ কোনো তথ্য জনা নাযায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=9}} মন্দিৰৰ গুপ্ত ৰূপত থকা ভৰিৰ খোদিত চিহ্ন আৰু অষ্টম আৰু নৱম শতিকাৰ সময়ছোৱাত ৰাজকীয় চনদত সাধাৰণতে ব্যৱহৃত শিলালিপিসমূহৰ তুলনা কৰি নিৰ্মাণৰ সময়সীমা অনুমান কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=9}} মন্দিৰৰ মাজেৰে ভাৰতীয় স্থাপত্য প্ৰক্ৰিয়াৰ তুলনা আৰু ক্ষমতাত কোন আছিল সেই কথা স্বীকাৰ কৰিলে ডুমাৰ্চেইয়ে বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণৰ সময়সীমা প্ৰায় পাঁচটা পৰ্যায়ত নিৰ্ণয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়।{{sfn|Dumarçay|1991|pp=4, 52}} শৈলেন্দ্ৰয়ে ৭৮০ খ্ৰীষ্টাব্দত ইয়াৰ নিৰ্মাণৰ আৰম্ভণি কৰাৰ পিছত দ্বিতীয় আৰু তিনিটা পৰ্যায় ৭৯২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা তেওঁলোকৰ অৱনতিৰ সময়ত এক অলক্ষণীয় চতুৰ্থ পৰ্যায়লৈকে ৮২৪ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ অব্যাহত আছিল।{{sfn|Munoz|2007|pp=143-144}} সঞ্জয়ে বৰোবুদুৰৰ পঞ্চম পৰ্যায় ৮৩৩ খ্ৰীষ্টাব্দত সম্পূৰ্ণ কৰে।{{sfn|Dumarçay|1991|p=4}}{{efn|Miksic says construction of Borobudur began around 760 or 770, with sporadic activity until around 830 AD.{{sfn|Miksic|1990|pp=25, 46}} Munoz says the Sailendra king Samaratungga completed Borobudur in 825 AD.{{sfn|Munoz|2007|pp=143-144}}}}

সেই সময়ত বৰোবুদুৰকে ধৰি বৌদ্ধ মন্দিৰ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হৈছিল কাৰণ সঞ্জয়ৰ তাৎক্ষণিক উত্তৰাধিকাৰী ৰকাই পাংকৰণে বৌদ্ধ অনুগামীসকলক এনে মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ অনুমতি প্ৰদান কৰিছিল।{{sfn|Van der Meulen|1979|p=41}} দৰাচলতে পাংকৰণে নিজৰ সন্মান প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ কালাছান গাঁওখন বৌদ্ধ সম্প্ৰদায়ক দান কৰিছিল। ৭৭৯ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কালাছান চনদত এয়া লিখা আছে।{{sfn|Van der Meulen|1979|pp=40-41}}ইয়াৰ ফলত কিছুমান পুৰাতত্ত্ববিদে বিশ্বাস কৰিছে যে জাভাত ধৰ্ম সম্পৰ্কে কেতিয়াও গুৰুতৰ সংঘাত হোৱা নাছিল কাৰণ হিন্দু ৰজাই বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্ন স্থাপনৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰাটো সম্ভৱ আছিল বা বৌদ্ধ ৰজাৰ বাবেও একেধৰণৰ কাম কৰা নিদৰ্শন আছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=10}} ৮৫৬ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰাতুবাকা মালভূমিত হোৱা যুদ্ধৰ বহু পিছত হৈছিল আৰু ই আছিল এক ৰাজনৈতিক যুদ্ধ।{{sfn|Hall|1956|p=354}} প্ৰম্বাননত শৈলেন্দ্ৰৰ জড়িততা শান্তিপূৰ্ণ সহাৱস্থানত আছিল।{{sfn|Jordaan|1993|p=21}}

===পৰিত্যাগ===
[[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|left|বৰোবুদুৰ স্তূপ]]
বৰোবুদুৰ আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই আৰু জংঘলৰ বৃদ্ধিৰ তৰপৰ তলত শতিকাজুৰি লুকাই আছিল। ইয়াক পৰিত্যাগ কৰাৰ আঁৰৰ তথ্য এতিয়াও ৰহস্যৰ আৱৰ্তত। কীৰ্তিচিহ্নটোৰ সক্ৰিয় ব্যৱহাৰ আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মীয় তীৰ্থযাত্ৰা কেতিয়া বন্ধ হ’ল সেয়া জনা নাযায়। ৯২৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা ১০০৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ মাজৰ কোনোবা এক সময়ত ৰজা ম্পু ছিণ্ডোকে ধাৰাবাহিকভাৱে আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত মাতাৰাম ৰাজ্যৰ ৰাজধানী পূব জাভা অঞ্চললৈ স্থানান্তৰিত কৰে। ইয়াৰ ফলত বৰোবুদুৰ পৰিত্যাগত প্ৰভাৱ পৰিছিল নে নাই সেয়া নিশ্চিত নহয়, কিন্তু কেইবাটাও সূত্ৰই ইয়াক পৰিত্যাগৰ আটাইতকৈ সম্ভাৱ্য সময় বুলি উল্লেখ কৰিছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}}{{sfn|Murwanto|Gunnell|Suharsono|Sutikno|2004}} কীৰ্তিচিহ্নটোৰ উল্লেখ অস্পষ্টভাৱে ১৩৬৫ খ্ৰীষ্টাব্দত মাজাপাহিত যুগত লিখিত ম্পু প্ৰপাঞ্চৰ নাৰাক্ৰেতাগামত &quot;বুদুৰৰ বিহাৰ&quot; বুলি উল্লেখ পোৱা যায়।{{sfn|Wacana Nusantara|2015}}

ৰেডেন ছ'কমোনোৱে মন্দিৰ পৰিত্যাগ কৰা ধাৰণাটোৰ কথা উল্লেখ কৰি কৈছে যে এয়া ১৫ শতিকাত জাভাৰ জনসাধাৰণে ইছলাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত সংঘটিত হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে এই স্মৃতিসৌধটো সম্পূৰ্ণৰূপে পাহৰণিৰ গৰ্ভত নোসোমাই লোকগল্পসমূহৰ যোগেদি ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্ভাগ্য আৰু দুৰ্দশাৰ সৈতে জড়িত অন্ধবিশ্বাসৰ বিশ্বাসলৈ পৰিণত হৈছিল। বাবাদ তানাহ জাৱী (বা জাভাৰ ইতিহাস)ৰ মতে ১৭০৯ চনত মাতাৰামৰ ৰজাৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰা এজন বিদ্ৰোহীৰ বাবে এই কীৰ্তিচিহ্নটো আছিল এক মাৰাত্মক কাৰক। বিদ্ৰোহীজনক পৰাস্ত কৰি মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি দিয়া হয়। বাবাদ মাতাৰামত (বা মাতাৰাম ৰাজ্যৰ ইতিহাস) এই স্মৃতিসৌধটো ১৭৫৭ চনত যোগাকাৰ্টা চুলতান ৰাজ্যৰ যুৱৰাজৰ দুৰ্ভাগ্যৰ সৈতে জড়িত আছিল।{{sfn|Soekmono|1976|pp=4–5}} স্মৃতিসৌধটো চাবলৈ নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা সত্ত্বেও ৰাজকুমাৰে &quot;'পিঞ্জৰাত বন্দী হোৱা সৈনিকজনৰ (অৰ্থাৎ ছিদ্ৰযুক্ত স্তুপৰ এটাত থকা মূৰ্তিটো)ৰ প্ৰতি ইমানেই কৰুণা কৰিছিল যে তেওঁ নিজৰ 'দুৰ্ভাগ্যজনক বন্ধুজনক চাবলৈ আহিব নোৱাৰিলে। ' ৰাজপ্ৰসাদলৈ উভতি অহাৰ লগে লগে ৰাজকুমাৰজন অসুস্থ হৈ পৰে আৰু এদিন পিছত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}}

===পুনৰ আৱিষ্কাৰ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Europese mannen poseren op het tempelcomplex van de Borobudur bij de bovenste stupa waarop een afdak en trapleuningen zijn geplaatst TMnr 60043646.jpg|upright|thumb|১৯ শতিকাৰ মাজভাগত বৰোবুদুৰৰ মূল স্তূপ, মূল স্তূপৰ ওপৰত কাঠৰ ডেক স্থাপন কৰা হৈছিল। ]]

জাভা ১৮১১ চনৰ পৰা ১৮১৬ চনলৈকে ব্ৰিটিছ প্ৰশাসনৰ অধীনত আছিল। ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিনিধি আৰু গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল ষ্টেমফৰ্ড ৰেফেলছে জাভাৰ ইতিহাসৰ প্ৰতি অতি আগ্ৰহী আছিল। তেওঁ জাভাৰ প্ৰাচীন সামগ্ৰী সংগ্ৰহ কৰিছিল আৰু সমগ্ৰ জাভাদ্বীপ ভ্ৰমণৰ সময়ত স্থানীয় বাসিন্দাসকলৰ সৈতে যোগাযোগৰ জৰিয়তে টোকা লিখিছিল।{{sfn|British Museum|2023}} ১৮১৪ চনত চেমাৰাংলৈ পৰিদৰ্শন ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁক বুমিচেগোৰো গাঁৱৰ ওচৰৰ জংঘলৰ গভীৰত থকা এটা বৃহৎ কীৰ্তিচিহ্নৰ বিষয়ে জনোৱা হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}} তেওঁ হাৰ্মান কৰ্নেলিয়াছ নামৰ এজন ডাচ অভিযন্তাক পঠিয়াইছিল যিয়ে অন্যান্য প্ৰাচীন অন্বেষণৰ লগতে ১৮০৬–০৭ চনত চেউ কমপ্লেক্স উন্মোচন কৰিছিল। দুমাহত কৰ্ণেলিয়াছ আৰু তেওঁৰ ২০০জন লোকে গছ কাটি গছ-গছনি জ্বলাই মাটি খান্দি কীৰ্তিচিহ্নটো উন্মোচন কৰিলে। ভাঙি যোৱাৰ আশংকাৰ বাবে তেওঁ সকলো অংশ উন্মোচন কৰিব নোৱাৰিলে। কৰ্ণেলিয়াছে বিভিন্ন অংকনৰ সৈতে নিজৰ তথ্য ৰেফেলছক জনাইছিল। যদিও ৰেফেলেছে তেওঁৰ কিতাপখনত এই আৱিষ্কাৰৰ কথা মাত্ৰ কেইটামান বাক্যতহে উল্লেখ কৰিছিল আৰু নিজেই সেই স্থানলৈ যোৱা নাছিল, তথাপিও তেওঁক এই স্মৃতিসৌধটো পুনৰ আৱিষ্কাৰৰ কৃতিত্ব দিয়া হৈছে। পিছলৈ তেওঁ ইয়াক বিশ্বৰ দৃষ্টিগোচৰ কৰিছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}}

কেডু অঞ্চলৰ বাসিন্দা ক্ৰীষ্টিয়ান লোডেৱিক হাৰ্টমেনে কৰ্ণেলিয়াছৰ কাম অব্যাহত ৰাখিছিল আৰু ১৮৩৫ চনত অৱশেষত গোটেই কমপ্লেক্সটো উন্মোচন কৰা হৈছিল। বৰোবুদুৰৰ প্ৰতি তেওঁৰ আগ্ৰহ চৰকাৰীতকৈ ব্যক্তিগত আছিল। হাৰ্টমেনে তেওঁৰ কাৰ্যকলাপৰ কোনো প্ৰতিবেদন লিখা নাছিল। বিশেষকৈ মূল স্তুপটোত বুদ্ধৰ বৃহৎ মূৰ্তিটো আৱিষ্কাৰ কৰা বুলি কোৱা কাহিনী তেওঁ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা নাছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=6}} ১৮৪২ চনত হাৰ্টমেনে মূল গম্বুজটোৰ অনুসন্ধান কৰে যদিও তেওঁ কি আৱিষ্কাৰ কৰে সেয়া অজ্ঞাত আৰু মূল স্তূপ ৰিক্ত অৱস্থাত থাকিল।{{sfn|Soekmono|1976|pp=5–6}}

ইয়াৰ পিছত ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিজ চৰকাৰে ডাচ অভিযান্ত্ৰিক বিষয়া ফ্ৰান্স কেৰেল উইলচেনক নিযুক্তি দিয়ে আৰু তেওঁ কীৰ্তিচিহ্নটো অধ্যয়ন কৰি শ শ ভাস্কৰ্যৰ ছবি আঁকিছিল। ১৮৫৯ চনত সম্পূৰ্ণ হোৱা এই স্মৃতিসৌধৰ বিশদ অধ্যয়ন কৰিবলৈ জান ফ্ৰেডেৰিক গেৰিট ব্ৰুমাণ্ডকো নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। চৰকাৰে ব্ৰুমুণ্ডৰ অধ্যয়নৰ আধাৰত উইলচেনৰ অংকনৰ পৰিপূৰক হিচাপে এটা প্ৰবন্ধ প্ৰকাশ কৰাৰ উদ্দেশ্য আছিল যদিও ব্ৰুমুণ্ডে সহযোগ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত চৰকাৰে আন এজন পণ্ডিত কনৰাডাছ লিমেন্সক নিযুক্তি দিয়ে আৰু তেওঁ ব্ৰুমাণ্ড আৰু উইলচেনৰ উৎসৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এখন মনোগ্ৰাফ প্ৰস্তুত কৰে। ১৮৭৩ চনত বৰোবুদুৰৰ বিশদ অধ্যয়নৰ প্ৰথম মনোগ্ৰাফ প্ৰকাশ পায় আৰু তাৰ এবছৰৰ পিছত ইয়াৰ ফৰাচী অনুবাদ প্ৰকাশ পায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=6}} ১৮৭২ চনত ডাচ-ফ্লেমিছ খোদিতকাৰী ইছিড'ৰ ভান কিন্সবাৰ্গেনে এই স্মৃতিসৌধৰ প্ৰথম ফটো তুলিছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=42}}
[[File:Terrace on the temple of Borobudur 1913.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ মন্দিৰৰ ছাদ, ১৯১৩]]

১৮৮২ চনত সাংস্কৃতিক সামগ্ৰীৰ মুখ্য পৰিদৰ্শকে কীৰ্তিচিহ্নটোৰ অস্থিৰ অৱস্থাৰ বাবে ভাস্কৰ্যসমূহ সংগ্ৰহালয়লৈ স্থানান্তৰিত কৰাৰ লগে লগে বৰোবুদুৰক সম্পূৰ্ণৰূপে বিভাজিত কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।{{sfn|Soekmono|1976|p=42}} ফলত চৰকাৰে বাটাভিয়ান ছ’চাইটি অৱ আৰ্টছ এণ্ড চাইন্সেছৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সংগ্ৰহৰ কিউৰেটৰ উইলেম পিটাৰ গ্ৰ’নেভেল্ডক এই স্থানৰ সম্পূৰ্ণ তদন্ত কৰিবলৈ আৰু কমপ্লেক্সটোৰ প্ৰকৃত অৱস্থাৰ মূল্যায়ন কৰিবলৈ নিযুক্তি দিয়ে। তেওঁৰ প্ৰতিবেদনত এই আশংকাসমূহ অযুক্তিকৰ বুলি ধৰা পৰিছিল আৰু ইয়াক অক্ষত অৱস্থাত ৰখাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=47}}

বৰোবুদুৰক স্মৃতিৰ উৎস হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰ ভাস্কৰ্য্যৰ কিছু অংশ লুটপাত কৰা হৈছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=193}} কিছুমানে আনকি ঔপনিৱেশিক-চৰকাৰৰ সন্মতি লৈও ইয়াৰ লুটপাত কৰিছিল। ১৮৯৬ চনত [[থাইলেণ্ড|চিয়ামৰ]] ৰজা চুলালংকৰ্ণে জাভা ভ্ৰমণ কৰি অনুৰোধ কৰিছিল আৰু বৰোবুদুৰৰ পৰা লোৱা আঠ গাড়ী ভৰ্তি ভাস্কৰ্য্য ঘৰলৈ নিবলৈ অনুমতি লাভ কৰিছিল। তেওঁ কেইবাটাও ভাস্কৰ্যৰ পেনেলৰ পৰা লোৱা ত্ৰিশটা টুকুৰা, পাঁচটা বুদ্ধৰ প্ৰতিমূৰ্তি, দুটা সিংহ, এটা [[গাৰ্গয়্‌ল]], খট-খটি আৰু প্ৰৱেশপথৰ পৰা কেইবাটাও কলাৰ ডিজাইন, আৰু এটা অভিভাৱক মূৰ্তি ([[দ্বাৰপাল]]) তেওঁ নিজৰ লগত লৈ যায়। এই শিল্পকৰ্মসমূহৰ ভিতৰত কেইবাটাও, বিশেষকৈ সিংহ, দ্বাৰপাল, কাল, [[মকৰ]] আৰু বিশাল জলস্তম্ভ এতিয়া [[বেংকক]]ৰ দ্য নেচনেল মিউজিয়ামৰ জাভা আৰ্ট ৰুমত প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে।{{sfn|Miksic|Tranchini|Tranchini|1996|p=29}}

===পুনৰুদ্ধাৰ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM De Borobudur TMnr 10023620.jpg|thumb|right|১৯১১ চনত ভ্যান এৰ্পৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ পিছত বৰোবুদুৰ। ''ছত্ৰ'' শিখৰ এতিয়া ভাঙি পেলোৱা হৈছে। ]]
[[File:Karmawibhangga Museum Borobudur Unfinished Buddha.jpg|thumb|অসমাপ্ত বুদ্ধ (আগফালে) আৰু মূল স্তুপৰ ''ছত্ৰ'' (পিছফালে), কৰ্মৱীভংগা সংগ্ৰহালয়]]
[[File:Water_spout_in_Borobudur_temple.jpg|right|thumb|বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ নিষ্কাশন ব্যৱস্থাৰ জলস্তম্ভ]]
[[File:Borobudur restoration.png|thumb|কংক্ৰিট আৰু [[পলিভিনাইল ক্লৰাইড|পিভিচি]] পাইপে নিষ্কাশন ব্যৱস্থা উন্নত কৰাৰ ব্যৱস্থা (১৯৭৩)]]
১৮৮৫ চনত যোগাকাৰ্টাৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সমিতিৰ অধ্যক্ষ ডাচ অভিযন্তা জান উইলেম আইজেৰমেনে আৱিষ্কাৰ কৰে যে মন্দিৰৰ তলত লুকাই থকা অৱস্থাত এক ভিত্তি আছে। এই ঘটনাৰ বাবে বৰোবুদুৰে সকলোৰে দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল।{{sfn|Anom|2005|p=47}}১৮৯০–১৮৯১ চনত তোলা ফটোত লুকাই থকা ভিত্তিৰ ওপৰত ভাস্কৰ্যবোৰ দেখা যায় আৰু তাৰ পিছত আৱৰণবোৰ সলনি কৰা হয়।{{sfn|Anom|2005|p=48}} এই আৱিষ্কাৰৰ ফলত ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিজ চৰকাৰে এই কীৰ্তিচিহ্নটো সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰে। ১৯০০ চনত সুৰক্ষাৰ পৰিকল্পনা কৰিবলৈ তিনিজনীয়া আয়োগ গঠন কৰা হয় আৰু ১৯০২ চনত আয়োগে তিনিদফীয়া প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে।{{sfn|Anom|2005|p=48}}
প্ৰথমতে, বেদীৰ চুকসমূহ পুনৰ স্থাপন কৰি কাষৰীয়া অংশবোৰ বিপন্ন কৰা শিলবোৰ আঁতৰাই প্ৰথম বেলুষ্ট্ৰেডবোৰ শক্তিশালী কৰি আৰু কেইবাটাও স্থান, তোৰণ, স্তূপ আৰু মূল গম্বুজ পুনৰুদ্ধাৰ কৰি মূল গঠন ভাঙি পৰাৰ পৰা হাত সাৰিব পৰা যাব। দ্বিতীয়তে যত্নৰ সৈতে মজিয়া আৰু জলস্তম্ভ পুনৰুদ্ধাৰ কৰি পানীৰ নিষ্কাশন উন্নত কৰিব লাগিব। তৃতীয়তে, সকলো ঢিলা শিল আঁতৰাই পেলাই স্মৃতিসৌধটো প্ৰথম বেলুষ্ট্ৰেডলৈকে পৰিষ্কাৰ কৰিব লাগিব আৰু বিকৃত শিল আঁতৰাই মূল গম্বুজটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰিব লাগিব।{{sfn|Anom|2005|p=48}} ১৯০৫ চনত এই প্ৰস্তাৱত অনুমোদন জনোৱা হয় আৰু সেই সময়ত মুঠ খৰচ প্ৰায় ৪৮,৮০০ ডাচ গিল্ডাৰ (২০২২ চনত ƒ১,৩৯২,২৭৯ ৰ সমতুল্য) বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=48}}

১৯০৭ চনত ডাচ সেনা অভিযন্তা থিয়ড'ৰ ভান এৰ্পৰ নেতৃত্বত পুনৰুদ্ধাৰ আৰম্ভ হয়।{{sfn|UNESCO|2004}} পুনৰুদ্ধাৰৰ প্ৰথম সাত মাহত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ চাৰিওফালে থকা মাটিখিনি খনন কৰি হেৰাই যোৱা বুদ্ধৰ মূৰ আৰু পেনেল শিল বিচাৰি উলিওৱা হৈছিল। ভ্যান এৰ্পে ওপৰৰ তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চ আৰু স্তূপ ভাঙি পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। বাটত ভ্যান এৰ্পে কীৰ্তিচিহ্নটোৰ উন্নতিৰ বাবে কৰিব পৰা আৰু অধিক কাম আৱিষ্কাৰ কৰিলে। ১৯০৮ চনত তেওঁ আন এটা প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে আৰু সেয়া ৩৪,৬০০ গিল্ডাৰৰ অতিৰিক্ত বাজেটৰ সৈতে অনুমোদিত হয় (২০২২ চনত ƒ৮৭৫,১৭৬ ৰ সমতুল্য)।{{sfn|Vogel |1913|p=421-422}} ১৯১১ চনত পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম সম্পূৰ্ণ হয় আৰু প্ৰথম দৃষ্টিত বৰোবুদুৰৰ পুৰণি গৌৰৱ ঘূৰাই অনা হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=49}} ভ্যান এৰ্পে মূল স্তুপৰ ওপৰত থকা ছত্ৰ (তিনি স্তৰৰ) শিখৰটো সযতনে পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। কিন্তু পিছলৈ তেওঁ শিখৰটো পুনৰ নিৰ্মাণত পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ মৌলিক শিল ব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাছিল বুলি উল্লেখ কৰি ছত্ৰখন ভাঙি পেলায়। ইয়াৰ অৰ্থ হ'ল বৰোবুদুৰৰ শিখৰটোৰ মূল ডিজাইন প্ৰকৃততে অজ্ঞাত। বৰোবুদুৰৰ পৰা কেইশ মিটাৰ উত্তৰ দিশত অৱস্থিত কৰ্মৱীভাংগা সংগ্ৰহালয়ত এতিয়া ভাঙি পেলোৱা ছত্ৰটো সংৰক্ষিত কৰা হৈছে। 

সীমিত বাজেটৰ বাবে পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম মূলতঃ ভাস্কৰ্য্যসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰাত মনোনিৱেশ কৰা হৈছিল আৰু ভ্যান এৰ্পে পানী নিষ্কাশনৰ সমস্যা সমাধান কৰিব পৰা নাছিল। পোন্ধৰ বছৰৰ ভিতৰতে গেলেৰীৰ দেৱালবোৰ তললৈ নামি আহিল আৰু ৰিলিফবোৰত নতুন ফাট আৰু অৱক্ষয়ৰ লক্ষণ দেখা গ'ল।{{sfn|UNESCO|2004}} ভ্যান এৰ্পে কংক্ৰিট ব্যৱহাৰ কৰিছিল য’ৰ পৰা ক্ষাৰকীয় লৱণ আৰু কেলচিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড নিগৰি হৈ বাকী নিৰ্মাণৰ অংশলৈ পৰিবহণ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ফলত কিছু সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছিল যাৰ বাবে আৰু অধিক পুংখানুপুংখ সংস্কাৰৰ জৰুৰী প্ৰয়োজন হৈছিল। 

তেতিয়াৰ পৰাই সৰু সৰু পুনৰুদ্ধাৰ কৰা হৈছিল যদিও সম্পূৰ্ণ সুৰক্ষাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত নাছিল। [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] আৰু ১৯৪৫ চনৰ পৰা ১৯৪৯ চনলৈকে ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয় বিপ্লৱৰ সময়ত বৰোবুদুৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ প্ৰচেষ্টা বন্ধ হৈ পৰে। বতৰ আৰু পানী নিষ্কাশনৰ সমস্যাৰ বাবে এই স্মৃতিসৌধটো আৰু অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়। ইয়াৰ ফলত মন্দিৰৰ ভিতৰৰ মাটিৰ ভৰ প্ৰসাৰিত হৈ শিলৰ গঠনটো ঠেলি দি দেৱালবোৰ হেলনীয়া হৈ পৰে। ১৯৫০ চনৰ ভিতৰত বৰোবুদুৰৰ কিছুমান অংশ ভাঙি যোৱাৰ আগতীয়া বিপদৰ সন্মুখীন হৈছিল। ১৯৬৫ চনত ইণ্ডোনেছিয়াই বৰোবুদুৰ আৰু অন্যান্য কীৰ্তিচিহ্নসমূহৰ বতৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ সমস্যা প্ৰতিহত কৰাৰ উপায়ৰ বিষয়ে [[ইউনেস্ক’]]ৰ পৰা পৰামৰ্শ বিচাৰিছিল। ১৯৬৮ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ তেতিয়াৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সেৱাৰ মুৰব্বী ছ'কেমনোৱে তেওঁৰ &quot;ব'ৰ'বুদুৰ বচাওক&quot; অভিযান আৰম্ভ কৰে, যাৰ ফলত এক বৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পৰ আয়োজন কৰা হয়।{{sfn|PBS}}

১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰদায়ৰ পৰা এই স্মৃতিসৌধটোক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে বৃহৎ সংস্কাৰৰ অনুৰোধ জনাইছিল। ১৯৭৩ চনত বৰোবুদুৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে এক গুৰু পৰিকল্পনা তৈয়াৰ কৰা হয়।{{sfn|Voute|1973|pp=113–130}} বৰোবুদুৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰকল্পটো সম্পন্ন কৰিবলৈ দিয়া স্বেচ্ছামূলক অৱদান সম্পৰ্কীয় এখন চুক্তিৰ জৰিয়তে (পেৰিছ, ২৯ জানুৱাৰী ১৯৭৩) [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], [[বেলজিয়াম]], [[চাইপ্ৰাছ]], [[ফ্ৰান্স]] আৰু [[জাৰ্মানী]]য়ে পুনৰুদ্ধাৰত অৰিহণা যোগাবলৈ সন্মত হয়।{{sfn|United Nations|1980|pp=12414-12422}} ইয়াৰ পিছত ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰ আৰু ইউনেস্কোৱে ১৯৭৫ চনৰ পৰা ১৯৮২ চনৰ ভিতৰত এক বৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পত স্মৃতিসৌধটোৰ সম্পূৰ্ণ পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম হাতত লয়।{{sfn|UNESCO|2004}}

১৯৭৫ চনত মূল পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম আৰম্ভ হয়। পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত ১০ লাখৰো অধিক শিল ভাঙি আঁতৰাই পেলোৱা হৈছিল আৰু এটা বিশাল জিগ-চ' পাজলৰ টুকুৰাৰ দৰে আঁতৰাই ৰখা হৈছিল যাতে পৃথকে পৃথকে চিনাক্ত কৰিব পাৰি, তালিকাভুক্ত কৰিব পাৰি, পৰিষ্কাৰ কৰিব পাৰি আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে শোধন কৰিব পাৰি। বৰোবুদুৰৰ শিলবোৰক আক্ৰমণ কৰা অণুজীৱৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ নতুন পদ্ধতিকে ধৰি নতুন সংৰক্ষণ কৌশলৰ পৰীক্ষাৰ ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছিল।{{sfn|PBS}} পুনৰ সংযোগ কৰা মূল সামগ্ৰী (এনাষ্টাইল'ছিছ পদ্ধতি) ব্যৱহাৰ কৰি গঠনটো যিমান পাৰি পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছিল। কেৱল গাঁথনিগত অখণ্ডতা নিশ্চিত কৰিবলৈ কিছুমান হেৰাই যোৱা শিলৰ ঠাইত নতুন এণ্ডেচাইট শিলৰ ব্লক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এই কাৰ্যৰ দ্বাৰা মন্দিৰৰ মূল ভেটিটো সুস্থিৰ কৰা হ’ল আৰু ১৪৬০টা পেনেলৰ সকলোবোৰ পৰিষ্কাৰ কৰা হ’ল। পুনৰুদ্ধাৰৰ কামত পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চ ভাঙি পেলোৱাৰ লগতে স্মৃতিসৌধটোত পানীৰ নলা স্থাপন কৰি পানী নিষ্কাশনৰ উন্নতি সাধন কৰা হৈছিল। অভেদ্য আৰু ফিল্টাৰ দুয়োটা স্তৰ যোগ কৰা হৈছিল। এই বিশাল প্ৰকল্পটোৰ বাবে প্ৰায় ৬০০ লোক জড়িত হৈ এই স্মৃতিসৌধটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ বাবে মুঠ ৬,৯০১,২৪৩ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ৪৭,৩৬৭,১৫২ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) খৰচ হৈছিল।{{sfn|UNESCO|1999|p=7}}

সংস্কাৰ সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত ইউনেস্কোৱে ১৯৯১ চনত বৰোবুদুৰক [[বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} ইয়াক সাংস্কৃতিক মাপকাঠীৰ অধীনত (i) &quot;মানৱ সৃষ্টিশীল প্ৰতিভাৰ এক শ্ৰেষ্ঠ কৃতি প্ৰতিনিধিত্ব কৰা&quot;, (ii) &quot;মানৱীয় মূল্যবোধৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আদান-প্ৰদান, সময়ৰ ভিতৰত বা বিশ্বৰ কোনো সাংস্কৃতিক অঞ্চলৰ ভিতৰত, বৰ্ষৰ উন্নয়নৰ ওপৰত স্থাপত্য বা প্ৰযুক্তি, স্মৃতিসৌধ, নগৰ-পৰিকল্পনা বা লেণ্ডস্কেপ ডিজাইন&quot;, আৰু (vi) &quot;পৰিঘটনা বা জীৱন্ত পৰম্পৰাৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ বা স্পষ্টভাৱে জড়িত হোৱা, ধাৰণা, বা সৈতে বিশ্বাসসমূহ, অসাধাৰণ সৰ্বজনীন তাৎপৰ্য্যৰ কলাত্মক আৰু সাহিত্যিক ৰচনাৰ সৈতে&quot; শ্ৰেণীত তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}}

২০১৭ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত বৰোবুদুৰৰ মূল স্তূপৰ যস্থিৰ ওপৰত ছত্ৰ পুনৰ সংস্থাপন কৰাৰ ধাৰণাটো পুনৰ চৰ্চা কৰা হৈছে। অৱশ্যে এজন বিশেষজ্ঞই কয় যে ছাতিৰ আকৃতিৰ শিখৰটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক সম্যক অধ্যয়নৰ প্ৰয়োজন। ২০১৮ চনৰ আৰম্ভণিতে ছত্ৰ পুনৰুদ্ধাৰ এতিয়াও আৰম্ভ হোৱা নাই।{{sfn|The Jakarta Post|2018}}

==স্থাপত্য==
পুনৰ্নিৰ্মাণৰ সময়ত বৰোবুদুৰত কৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক খননৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে হিন্দু ধৰ্ম{{sfn|Dumarçay|2005|p=10}} বা প্ৰাক-ভাৰতীয় ধৰ্মৰ অনুগামীসকলে ইতিমধ্যে বৌদ্ধসকলে এই ঠাইখন নিজৰ কৰি লোৱাৰ আগতেই বৰোবুদুৰৰ পাহাৰত এটা বৃহৎ গঠন স্থাপন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। ভেটিসমূহ কোনো হিন্দু বা বৌদ্ধ মন্দিৰ গঠনৰ দৰে নহয়, আৰু সেয়েহে, প্ৰাৰম্ভিক গঠনক হিন্দু বা বৌদ্ধতকৈ অধিক থলুৱা জাভানীজ বুলি গণ্য কৰা হয়।{{sfn|Miksic|1990|p=46}}

===ৰূপাঙ্কণ===
[[File:Borobudur Mandala.svg|thumb|upright|left|[[মণ্ডল]] অকৃতিকৰ বৰোবুদুৰৰ গাঁথনি]]

বৰোবুদুৰক একক বৃহৎ স্তূপ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে আৰু ওপৰৰ পৰা চালে ই এটা বিশাল তান্ত্ৰিক বৌদ্ধ [[মণ্ডল]]ৰ ৰূপ লয়। এই গঠনে একেলগে বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞান আৰু মনৰ প্ৰকৃতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।{{sfn|Wayman|1981|pp=139-172}} কিছুমান পণ্ডিতে ইয়াক মণ্ডল বুলি ধাৰণাটো নাকচ কৰে কাৰণ তেওঁলোকৰ মতে শৈলেন্দ্ৰসকল তান্ত্ৰিক বা বজ্ৰযান বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অনুগামী আছিল বুলি কোনো প্ৰমাণ পোৱা নাযায়। তদুপৰি বৰোবুদুৰত উদ্ধাৰ হোৱা বুদ্ধসকল পঞ্চতথাগত হয় নে নহয় তাৰ পৰিচয় পোৱা নাযায়। ইয়াৰ মূল ভেটিটো এটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু প্ৰতিটো ফালে প্ৰায় ১১৮ মিটাৰ (৩৮৭ ফুট)। ইয়াত নটা মঞ্চ আছে আৰু ইয়াৰে তলৰ ছটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু ওপৰৰ তিনিটা বৃত্তাকাৰ।{{sfn|Vaisutis|2007|p=168}} ওপৰৰ মঞ্চত এটা ডাঙৰ কেন্দ্ৰীয় স্তূপক আগুৰি থকা বাসত্তৰটা সৰু সৰু স্তূপ আছে। প্ৰতিটো স্তূপসমূহ ঘণ্টা আকৃতিৰ আৰু অসংখ্য সজ্জাগত খোলাৰে বিন্ধাযুক্ত। বিন্ধা ঘেৰাওৰ ভিতৰত বুদ্ধৰ মূৰ্তি বহি থকা ৰূপত নিৰ্মিত। 

বৰোবুদুৰৰ ডিজাইনে খটিখটিযুক্ত বা ষ্টেপ পিৰামিডৰ ৰূপ লয়।{{sfn|Soekmono|1981|p=87}} ইয়াৰ পূৰ্বে ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰাগঐতিহাসিক অষ্ট্ৰ'নেছিয়ান মেগালিথিক সংস্কৃতিয়ে চিছ'লকৰ ওচৰৰ পাংগুয়াংগান স্থানত{{sfn|Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat|2012}} আৰু কুনিংগানৰ ওচৰৰ চিপাৰিত আৱিষ্কাৰ কৰা ধৰণে পুণ্ডেন বেৰুণ্ডক নামৰ কেইবাটাও মাটিৰ টিলা আৰু শিলৰ ষ্টেপ পিৰামিডৰ গঠন নিৰ্মাণ কৰিছিল।{{sfn|Anom|Sugiyanti| Hasibuan |1996|p=87}} পাহাৰ আৰু ওখ ঠাইবোৰ পূৰ্বপুৰুষৰ আত্মা বা হিয়াংৰ বাসস্থান বুলি স্থানীয় বিশ্বাসৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শিলৰ পিৰামিড নিৰ্মাণ কৰা হয়।{{sfn|Haryono|2011|p=14}}
[[File:Panoramic views of Borobudur.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ আকাশী দৃশ্যত ষ্টেপ পিৰামিড আৰু মণ্ডল পৰিকল্পনা]]

কীৰ্তিচিহ্নটোৰ তিনিটা বিভাজনে বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ তিনিটা &quot;ক্ষেত্ৰ&quot;ৰ প্ৰতীক ক্ৰমে - কামধাতু (কামনা জগত), ৰূপধাতু (ৰূপৰ জগত), আৰু শেষত অৰুপধাতুক (নিৰাকাৰ জগত) প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। সাধাৰণ জ্ঞানশীল সত্তাই নিজৰ জীৱনটো নিম্নতম স্তৰত অৰ্থাৎ কামনাৰ ক্ষেত্ৰখনত কটায়। যিসকলে অবিৰত অস্তিত্বৰ সকলো আকাংক্ষা শেষ কৰি পেলাইছে, তেওঁলোকে কামনাৰ জগতখন এৰি কেৱল ৰূপৰ স্তৰত জগতখনত বাস কৰে। তেওঁলোকে ৰূপবোৰ দেখে কিন্তু তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত নহয়। শেষত, পূৰ্ণ বুদ্ধসকলে আনকি ৰূপৰ ঊৰ্ধলৈ গৈ বাস্তৱক ইয়াৰ বিশুদ্ধতম, অতি মৌলিক স্তৰত, নিৰ্বাণৰ নিৰাকাৰ সাগৰত অনুভৱ কৰে।{{sfn|Tartakov}} য'ত জ্ঞানপ্ৰাপ্ত সাধক আৰু লৌকিক ৰূপৰ প্ৰতি আকৃষ্ট নহয়, সেই চক্ৰৰ পৰা মুক্তি শূন্যতাৰ ধাৰণা, সম্পূৰ্ণ শূন্যতা বা আত্মাৰ অস্তিত্বৰ সৈতে মিল খায়। কামধাতুক ভিত্তি, ৰূপধাতুক পাঁচ বৰ্গক্ষেত্ৰ (দেহ) আৰু অৰুপধাতুক তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চ আৰু সৰ্বোচ্চ বৃহৎ স্তূপেৰে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হয়। তিনিওটা পৰ্যায়ৰ মাজত থকা স্থাপত্যৰ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ৰূপৰ পাৰ্থক্য আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, ৰূপধাতুৰ বৰ্গক্ষেত্ৰৰ আৰু বিশদ সজ্জাসমূহ অৰুপধাতুৰ সাধাৰণ বৃত্তাকাৰ মঞ্চত নোহোৱা হৈ যায় যাতে ৰূপৰ জগতখন—য'ত পুৰুষ এতিয়াও ৰূপ আৰু নামৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে—নিৰাকাৰৰ জগতখনলৈ সলনি হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=17}}

বৰোবুদুৰত মণ্ডলীয় পূজা খোজকাঢ়ি তীৰ্থযাত্ৰাত কৰা হয়। তীৰ্থযাত্ৰীসকলক ওপৰৰ মঞ্চলৈ উঠি যোৱা চিৰি আৰু কৰিডৰৰ ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হয়। প্ৰতিখন মঞ্চই জ্ঞানলাভৰ এটা পৰ্যায়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। তীৰ্থযাত্ৰীসকলক পথ প্ৰদৰ্শন কৰা পথটো বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ প্ৰতীক হিচাপে ডিজাইন কৰা হৈছিল।{{sfn|Ferschin|Gramelhofer|2004|pp=181–186}}

১৮৮৫ চনত ভুলবশতঃ ভিত্তিৰ তলত এটা লুকাই থকা গঠন আৱিষ্কাৰ কৰা হয়।{{sfn|Kompas|2000}} এই অংশটোত অসংখ্য ভাস্কৰ্য আছে আৰু ইয়াৰে ১৬০ টাত কামনাৰ জগতখনৰ বৰ্ণনা কৰা আখ্যান চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বাকী থকা ভাস্কৰ্যবোৰ হৈছে চুটি শিলালিপি থকা পেনেল যিয়ে খোদিত কৰিবলগীয়া দৃশ্যসমূহৰ চিত্ৰণ ভাস্কৰ্য্যশিল্পীসকলক নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=18}} ইয়াৰ প্ৰকৃত ভিত্তিটো এটা বেদীৰ দ্বাৰা লুকুৱাই ৰখা হৈছিল যাৰ উদ্দেশ্য এতিয়াও ৰহস্যৰ আৱৰ্তত। প্ৰথমে ভবা হৈছিল যে স্মৃতিসৌধটো পাহাৰৰ ভিতৰলৈ বিপৰ্যয়জনকভাৱে সোমাই যোৱাটো ৰোধ কৰিবলৈ প্ৰকৃত ভিত্তিটো লুকুকাই ৰখা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=18}} স্থাপত্য আৰু নগৰ পৰিকল্পনা সম্পৰ্কীয় ভাৰতীয় প্ৰাচীন গ্ৰন্থ বাস্তু শাস্ত্ৰৰ মতে, মূল লুকাই থকা ভৰিখনৰ ডিজাইন ভুল হোৱাৰ বাবেই এই বেদী যোগ কৰা হৈছিল বুলি আন এটা তত্ত্ব আছে।{{sfn|Kompas|2000}} বিশদ আৰু নিখুঁত ডিজাইনৰ সৈতে এই বেদী নান্দনিক আৰু ধৰ্মীয় বিবেচনাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। 

====কেশৰীয়া স্থানৰ সৈতে সাদৃশ্য====
বৰোবুদুৰ আৰু [[বিহাৰ]]ৰ কেশৰীয়া স্তূপৰ মাজত ডিজাইনৰ যথেষ্ট সাদৃশ্য আছে। দুয়োটা স্থানতে বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ অংশবোৰৰ সন্মুখত মণ্ডল আৰু বুদ্ধৰ আকৃতি আছে। দুয়োটা স্থানতে বৌদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিৰে ভৰি থকা পাহাৰৰ দৰে মণ্ডল গঠন আছে। ইয়াৰ পৰা [[পাল সাম্ৰাজ্য]] আৰু শ্ৰীবিজয় সাম্ৰাজ্যৰ মাজত বিদ্যমান ৰীতি-নীতি সম্বলিত গ্ৰন্থ আৰু ধাৰণাসমূহৰ ভ্ৰমণৰ ইংগিত পোৱা যায়।{{sfn|Chemburkar|2016|pp=191-210}}

===সংৰচনাৰ গঠন===
[[File:Borobudur Cross Section en.svg|thumb|left|ভিত্তি, শৰীৰ আৰু শীৰ্ষৰ উচ্চতাৰ অনুপাত ৪:৬:৯]]

চুবুৰীয়া শিলৰ কুৱেৰী ​​বা প্ৰগো নদীৰ বিছনাৰ পৰা প্ৰায় ৫৫,০০০ ঘনমিটাৰ (৭২,০০০ ঘন গজ) এণ্ডেচাইট শিলেৰে এই স্মৃতিসৌধ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}}{{sfn|Dumarçay|2005|p=60}} শিলসমূহৰ আকাৰ অনুসৰি কাটি নিৰ্দিষ্ট ঠাইলৈ লৈ যোৱা হৈছিল আৰু কোনো চিমেণ্ট নোহোৱাকৈ ৰখা হৈছিল। শিলৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ গাঁঠি, ইনডেণ্টেচন আৰু ড’ভটেইল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। স্তূপ, বেদীস্থান আৰু খিলানযুক্ত প্ৰৱেশপথৰ চাল কৰ্বেলিং পদ্ধতিৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। অট্টালিকাটো সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত স্থানীয়ভাৱে ভাস্কৰ্যসমূহ সৃষ্টি কৰা হৈছিল।{{sfn|Dumarçay|1986|p=28}}

এই স্মৃতিসৌধটোত পানী বৈ যোৱাৰ বাবে ভাল নিষ্কাশন ব্যৱস্থা আছে। বানপানী ৰোধ কৰিবলৈ চুকসমূহত ১০০টা জলস্তম্ভ স্থাপন কৰা হৈছিল আৰু প্ৰতিটোতে এটা দৈত্য বা মকৰৰ আকৃতিৰ একক খোদিত গাৰ্গোইল থাকে।{{sfn|Kempers|1976|p=14}}{{sfn|Dumarçay|1986|p=32}}

এই উদ্দেশ্যে নিৰ্মিত অন্যান্য গঠনৰ সাধাৰণ ডিজাইনৰ পৰা বৰোবুদুৰ লক্ষণীয়ভাৱে পৃথক। বৰোবুদুৰ সমতল পৃষ্ঠত নিৰ্মাণ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে প্ৰাকৃতিক পাহাৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। কিন্তু নিৰ্মাণ কৌশল জাভাৰ অন্যান্য মন্দিৰৰ দৰে একে। আন মন্দিৰত দেখা পোৱা ভিতৰৰ ঠাইবোৰৰ অবিহনে আৰু পিৰামিডৰ আকৃতিৰ দৰে সাধাৰণ ডিজাইনৰ সৈতে বৰোবুদুৰে প্ৰথমে মন্দিৰৰ পৰিৱৰ্তে স্তুপ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি বুলি ভবা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}} এটা স্তূপ বুদ্ধৰ বাবে মন্দিৰ হিচাপে উদ্দেশ্য কৰা হৈছে। বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ভক্তি প্ৰতীক হিচাপেহে সাধাৰণতে স্তূপ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। আনহাতে মন্দিৰ এটাক পূজাঘৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কীৰ্তিচিহ্নটোৰ ডিজাইনৰ নিখুঁত জটিলতাই বুজাইছে যে বৰোবুদুৰ আচলতে এটা মন্দিৰ। 

এই মন্দিৰ কমপ্লেক্সৰ স্থপতি গুণধৰ্মৰ বিষয়ে বহুত কমেইহে জনা যায়।{{sfn|Voûte|Long|2008}} তেওঁৰ নাম লিখিত শিলালিপিৰ পৰা নহয় বৰং জাভাৰ লোককথাসমূহত হে পোৱা গৈছে। 
{{multiple image
 | align = right
 | direction = horizontal
 | background color = &lt;!-- box background --&gt;
 | total_width = 300
 | caption_align = left
 | image1 = Lens Flare at Borobudur Stairs Kala Arches.JPG
 | alt1 = 
 | thumbtime1 =
 | caption1 = কালৰ তোৰণৰ মাজেৰে দেখা চিৰি। 
 | image2 = Borobudur mural.jpg
 | alt2 = 
 | thumbtime2 =
 | caption2 = কৰিডৰৰ দেৱালৰ ভাস্কৰ্য
}}

নিৰ্মাণৰ সময়ত ব্যৱহাৰ কৰা জোখৰ মূল একক আছিল তাল। ইয়াৰ সংজ্ঞা হ’ল মানুহৰ মুখৰ কপালৰ চুলিৰ ৰেখাৰ পৰা খুঁতুৰিলৈকে দৈৰ্ঘ্য বা বুঢ়া আঙুলিৰ আগৰ পৰা মধ্যমা আঙুলিৰ আগৰ দূৰত্ব যেতিয়া দুয়োটা আঙুলি থাকে সৰ্বোচ্চ দূৰত্বত বিস্তৃত হৈ থাকে।{{sfn|Atmadi|1988}}এইদৰে এই একক এজন ব্যক্তিৰ পৰা আনজন ব্যক্তিলৈ আপেক্ষিক। কিন্তু স্মৃতিসৌধটো সঠিক জোখ-মাখত নিৰ্মিত। ১৯৭৭ চনত কৰা এক সমীক্ষাত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ চাৰিওফালে প্ৰায়ে ৪:৬:৯ অনুপাতৰ তথ্য পোৱা গৈছিল। স্থপতিবিদজনে এই সূত্ৰটো ব্যৱহাৰ কৰি বৰোবুদুৰৰ ডিজাইনত ফ্ৰেক্টল আৰু স্ব-সদৃশ জ্যামিতিৰ সঠিক মাত্ৰা নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল।{{sfn|Atmadi|1988}}{{sfn|Situngkir|2010|pp=1–9}} এই অনুপাত ওচৰৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ পাৱন আৰু মেণ্ডুটৰ ডিজাইনতো পোৱা যায়। প্ৰত্নতত্ত্ববিদসকলে অনুমান কৰিছে যে ৪:৬:৯ অনুপাত আৰু তালৰ কেলেণ্ডাৰ, জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান আৰু ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ তাৎপৰ্য আছে। এনে অনুপাত [[কম্বোডিয়া]]ৰ [[এংকোৰ ৱাট]]ৰ মন্দিৰৰ ক্ষেত্ৰতো দেখা যায়।{{sfn|Voûte|Long|2008}}

মূল গঠনটোক তিনিটা উপাদানত ভাগ কৰিব পাৰি: ভিত্তি, দেহ আৰু শীৰ্ষ।{{sfn|Voûte|Long|2008}} ভিত্তিৰ আকাৰ ১২৩ মিটাৰ × ১২৩ মিটাৰ (৪০৪ ফুট × ৪০৪ ফুট) আৰু ইয়াৰ বেৰ ৪ মিটাৰ (১৩ ফুট)।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}} শৰীৰটো পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চৰে গঠিত আৰু প্ৰত্যেকৰে উচ্চতা কমি অহা ধৰণৰ। প্ৰথম ছাদখনৰ ভিত্তিৰ প্ৰান্তৰ পৰা ৭ মিটাৰ (২৩ ফুট) পিছলৈ ৰখা হৈছে। পৰৱৰ্তী প্ৰতিটো ছাদ ২ মিটাৰ (৬.৬ ফুট) পিছুৱাই দিয়া হয় আৰু প্ৰতিটো পৰ্যায়তে এটা সৰু কৰিডৰ এৰি দিয়া হৈছে। ওপৰৰ অংশটো তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চৰে গঠিত আৰু প্ৰতিটো মঞ্চই ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপৰ এটা শাৰীক ধৰি ৰাখে। এই মঞ্চসমূহ সমকেন্দ্ৰিক বৃত্তত সজোৱা হয়। কেন্দ্ৰত এটা মূল গম্বুজ আছে আৰু ইয়াৰ ওপৰ অংশ মাটিৰ পৰা ৩৫ মিটাৰ (১১৫ ফুট) উচ্চতাত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দু। চাৰিওফালৰ প্ৰতিটোৰ মাজত চিৰিৰে ওপৰলৈ যাব পাৰি। কেইবাটাও খোলাযুক্ত প্ৰৱেশপথৰ পৰা ৩২টা সিংহৰ মূৰ্তি দেখা যায়। প্ৰৱেশপথৰ ওপৰত কালৰ মূৰ খোদিত কৰা হৈছে আৰু প্ৰতিটো ফালৰ পৰা মকৰ ওলাই থকা ৰূপত প্ৰকাশ কৰা হৈছে।{{sfn|Kempers|1976|p=38}} এই কাল-মকৰৰ ভাস্কৰ্য সাধাৰণতে জাভাৰ মন্দিৰৰ দুৱাৰত পোৱা যায়। মূল প্ৰৱেশদ্বাৰটো পূব দিশত। এয়া প্ৰথম আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ স্থান। পাহাৰৰ ঢালত থকা চিৰিবোৰেও কীৰ্তিচিহ্নটোক নিম্নভূমিৰ সমভূমিৰ সৈতে সংযোগ কৰে। 

==ভাস্কৰ্যসমূহ==
[[File:Borobudur Reliefs Position en.svg|thumb|left|upright|বৰোবুদুৰৰ দেৱালত আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যসমূহৰ অৱস্থান]]

বৰোবুদুৰক এনেদৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে যে ই বিভিন্ন স্তৰৰ ছাদ উন্মোচন কৰে। ইয়াত জটিল স্থাপত্যৰ সৈতে বহু ভাস্কৰ্যৰ সহায়ত অতিশয় অলংকৃত ছাদৰ পৰা অৰুপধাতু বৃত্তাকাৰ ছাদৰ সাধাৰণ ছাদলৈ অগ্ৰসৰ হয়।{{sfn|Buddhist Travel|2008}} প্ৰথম চাৰিটা ছাদৰ দেৱাল বহু আলংকাৰিক ভাস্কৰ্য্যৰে সজোৱা। এই শিল্পকৰ্মসমূহ বৌদ্ধ জগতৰ উত্তম শিল্পকৰ্মৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।{{sfn|De Casparis|1992|p=149}}

বৰোবুদুৰৰ বেদীৰ ভাস্কৰ্যসমূহ অষ্টম শতিকাৰ প্ৰাচীন জাভাৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ বহুতো দৃশ্য চিত্ৰিত কৰা হৈছিল।{{sfn|Kempers|1976|pp=233–279}}{{sfn|Zin|2014|p=287}} দৰবাৰী ৰাজপ্ৰসাদৰ জীৱনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অৰণ্যত সন্ন্যাসী, গাঁৱৰ সাধাৰণ মানুহৰ জীৱনলৈকে ইয়াত দৰ্শোৱা হৈছে। ইয়াত মন্দিৰ, বজাৰ, বিভিন্ন উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ লগতে থলুৱা ভাষাৰ স্থাপত্যও চিত্ৰিত কৰা হৈছিল। ইয়াত চিত্ৰিত মানুহবোৰ হৈছে ৰজা, ৰাণী, ৰাজকুমাৰ, সম্ভ্ৰান্ত, দৰবাৰী, সৈনিক, চাকৰ, সাধাৰণ মানুহ, পুৰোহিত আৰু সন্ন্যাসীৰ প্ৰতিমূৰ্তি। ভাস্কৰ্যসমূহত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ আধ্যাত্মিক সত্তা যেনে অসুৰ, দেৱতা, বোধিসত্ত্ব, [[কিন্নৰ]], [[গন্ধৰ্ব]] আৰু [[অপ্সৰা]] আদিও অংকন কৰা হৈছিল। বেদীৰ ভাস্কৰ্যসমূহত চিত্ৰিত ছবিসমূহ ইতিহাসবিদসকলৰ বাবে প্ৰায়ে কিছুমান বিশেষ বিষয়ৰ গৱেষণাৰ উল্লেখ হিচাপে কৌতুলহৰ বিষয় যেনে স্থাপত্য, অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ, অৰ্থনীতি, ফেশ্বন, আৰু লগতে অষ্টম শতিকাৰ সামুদ্ৰিক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰিবহণৰ পদ্ধতিৰ অধ্যয়ন। অষ্টম শতিকাৰ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ডাবল আউটৰিগাৰ জাহাজৰ অন্যতম বিখ্যাত ৰেণ্ডাৰ হৈছে বৰোবুদুৰ জাহাজ।{{sfn|Haddon|1920|pp=101–104}} ২০০৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা আফ্ৰিকালৈ যোৱা বৰোবুদুৰ জাহাজৰ প্ৰকৃত আকাৰৰ প্ৰতিৰূপ বৰ্তমানে বৰোবুদুৰৰ পৰা কেইশ মিটাৰ উত্তৰে অৱস্থিত সমুদ্ৰ ৰক্ষা সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে।{{sfn|The Borobudur Ship Expedition|2003}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:90%; margin-left:1em; float:right; &quot;
|+আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ বিতৰণ{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}
|-
! শাখা!! অৱস্থান!! কাহিনী!! পেনেলৰ সংখ্যা
|-
| লুকাই থকা বেদী || দেৱাল || কৰ্মবিভংগ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১৬০
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | প্ৰথম গেলেৰী
| rowspan=&quot;2&quot; | মুখ্য দেৱাল
| ললিতবিস্তাৰ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২০
|-
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২০
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ৰেলিং
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৩৭২
|-
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২৪
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | দ্বিতীয় গেলেৰী 
| ৰেলিং || জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১০০
|-
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২৮
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | তৃতীয় গেলেৰী
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৮
|-
| ৰেলিং || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৮
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | চতুৰ্থ গেলেৰী
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৪
|-
| ৰেলিং || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৭২
|- style=&quot;text-align:right; &quot;
| colspan=&quot;3&quot;| মুঠ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১,৪৬০
|}

বৰোবুদুৰত প্ৰায় ২,৬৭০টা একক ভাস্কৰ্য আছে। তাৰে ১,৪৬০টা আখ্যানমূলক আৰু ১,২১২টা সজ্জাগত পেনেল। এই ভাস্কৰ্যসমূহ মুখাৱয়ব আৰু ৰেলিংসমূহ আবৰি আছে। মুঠ ভাস্কৰ্যৰ পৃষ্ঠভাগ ২,৫০০ বৰ্গমিটাৰ (২৭,০০০ বৰ্গফুট) আৰু ইহঁত লুকাই থকা অংশ (কামধাতু) আৰু পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰত (ৰূপধাতু) বিতৰণ কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}

লুকাই থকা অংশ আৰু কীৰ্তিচিহ্নটোৰ প্ৰথম চাৰিটা গেলেৰীৰ চাৰিওফালে ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট) দৈৰ্ঘ্যৰ ১১টা শৃংখলাত আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যসমূহ সজাই তোলা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} লুকাই থকা অংশত ১৬০টা আখ্যানমূলক পেনেলৰ সৈতে প্ৰথম ছশৃংখলা আছে আৰু বাকী ১০টা শৃংখলা পূবৰ প্ৰৱেশদ্বাৰৰ চিৰিৰ পৰা বাওঁফালে আৰম্ভ কৰি চাৰিটা গেলেৰীত সমগ্ৰ দেৱাল আৰু ৰেলিঙত বিতৰিত কৰা হৈছে। দেৱালত থকা আখ্যানমূলক পেনেলবোৰ সোঁফালৰ পৰা বাওঁফালে পঢ়া হয়, আনহাতে ৰেলিঙত থকা পেনেলবোৰ বাওঁফালৰ পৰা সোঁফালে পঢ়া হয়। এই পদ্ধতি প্ৰদক্ষিণৰ সৈতে মিলাই লোৱা হৈছে। সাধৰণতে তীৰ্থযাত্ৰীসকলে ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত গতি কৰি মন্দিৰক সোঁফালে ৰাখি কৰা প্ৰদক্ষিণ কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}

লুকাই থকা অংশত কৰ্মনীতিৰ কাম-কাজ চিত্ৰিত কৰা হৈছে। প্ৰথম গেলেৰীৰ দেৱালত দুটা ওপৰে ওপৰে মিলা শৃংখলাৰ ভাস্কৰ্য আছে। ইয়াৰ প্ৰতিটো ১২০টা পেনেলৰে গঠিত। ওপৰৰ অংশত বুদ্ধৰ জীৱনী দেখুওৱা হৈছে আনহাতে দেৱালৰ তলৰ অংশ আৰু লগতে প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় গেলেৰীত থকা ৰেলিংবোৰে বুদ্ধৰ পূৰ্বৰ জীৱনৰ কাহিনী দৰ্শোৱা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} বাকী পেনেলবোৰৰ ভাস্কৰ্যসমূহত সুধনাই নিজৰ অনুসন্ধানৰ বিষয়ে অধিক বিচৰণ কৰাৰ বাবে নিবেদিত আৰু তেওঁৰ প্ৰকৃত জ্ঞানলাভৰ দ্বাৰা সমাপ্ত এয়া সমাপ্ত হয়। 

===কৰ্মৰ নীতি (কৰ্মবিভংগ)===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Reliëf O 89 op de verborgen voet van de Borobudur TMnr 10015826.jpg|thumb|right|বৰোবুদুৰৰ লুকাই থকা অংশৰ ওপৰত কৰ্মবিভংগ সূত্ৰৰ এটা আখ্যান চিত্ৰিত কৰা দৃশ্য{{efn|সোঁফালে কাছ আৰু মাছক হত্যা আৰু ৰন্ধা পাপপূৰ্ণ কাৰ্য্যৰ চিত্ৰণ কৰা হৈছে। বাওঁফালে জীৱ-জন্তু হত্যা কৰি জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰাসকলক নৰকত অত্যাচাৰ কৰা, জীৱন্তে ৰান্ধি, কাটি বা জ্বলি থকা ঘৰত পেলাই দিয়া শাস্তি চিত্ৰিত কৰা হৈছে। }}]]

১৬০টা লুকাই থকা অংশৰ ভাস্কৰ্যসমূহে এটা অবিৰত কাহিনী গঠন নকৰে। কিন্তু প্ৰতিটো পেনেলে কাৰণ আৰু প্ৰভাৱৰ এটা সম্পূৰ্ণ চিত্ৰণ আগবঢ়ায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} ইয়াত কথাৰ মহলা মৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি হত্যালৈকে দোষী সাব্যস্ত কৰা কাৰ্যকলাপৰ চিত্ৰণ আছে। তাৰ লগতে সংশ্লিষ্ট শাস্তিকো চিত্ৰিত কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও প্ৰশংসনীয় কাম-কাজ যেনে দান-বৰঙণি আৰু তীৰ্থযাত্ৰা আৰু ইয়াৰ পৰৱৰ্তী পুৰস্কাৰ আদিও চিত্ৰিত কৰা আছে। নৰকৰ যন্ত্ৰণা আৰু স্বৰ্গৰ সুখৰ চিত্ৰও দেখুওৱা হৈছে। দৈনন্দিন জীৱনৰ দৃশ্য, সংসাৰ (জন্ম-মৃত্যুৰ অন্তহীন চক্ৰ)ৰ সম্পূৰ্ণ পেনোৰামাৰে সম্পূৰ্ণ। লুকাই থকা অংশ উন্মোচন কৰিবলৈ বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ আচ্ছাদন বেদী ভাঙি পেলোৱা হৈছিল আৰু ১৮৯০ চনৰ পৰা ১৮৯১ চনৰ ভিতৰত কেচিজান চেপাছে ইয়াৰ ভাস্কৰ্যসমূহৰ ফটো তুলিছিল।{{sfn|Nagaoka|2016|p=3}} এই ফটোসমূহেই মন্দিৰৰ পৰা মাত্ৰ কেইবাশ মিটাৰ উত্তৰে অৱস্থিত বৰোবুদুৰ সংগ্ৰহালয় (কৰ্মবিভংগ সংগ্ৰহালয়)ত প্ৰদৰ্শিত হৈছে।{{sfn|Bloembergen|Eickhoff
 |2020|p=250}} পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত এই বেদীৰ আৱৰণখন পুনৰ স্থাপন কৰা হৈছিল। ই কৰ্মবিভংগৰ ভাস্কৰ্যসমূহক আবৰি ৰাখিছিল। বৰ্তমান সময়ত কেৱল লুকাই থকা অংশখিনিৰ দক্ষিণ-পূব কোণটোহে উন্মোচিত আৰু দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে মুকলি।{{sfn|Santiko|2016|p=130}}

===ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ আৰু বুদ্ধৰ জন্মৰ কাহিনী (ললিতবিস্তাৰ)===
[[File:Queen Maya, Borobudur.jpg|thumb|right|ঘোঁৰাগাড়ীত উঠি ৰাজকুমাৰ [[গৌতম বুদ্ধ|সিদ্ধাৰ্থ গৌতম]]ক জন্ম দিবলৈ [[লুম্বিনী]]লৈ যোৱা [[মায়া (বুদ্ধদেৱৰ মাতৃ)|ৰাণী মায়া]]]]

এই কাহিনীটো বুদ্ধৰ তুষিত স্বৰ্গৰ পৰা অৱতৰণৰ পৰা আৰম্ভ হয় আৰু [[সাৰনাথ]]ৰ হৰিণ উদ্যানত তেওঁৰ প্ৰথম ধৰ্মধ্বনিৰ সৈতে শেষ হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=21}} ভাস্কৰ্যসমূহত বুদ্ধৰ জন্ম কপিলবস্তুৰ ৰজা শুদ্ধোধন আৰু ৰাণী মায়াৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থৰ ৰূপত দেখা গৈছে। 

বুদ্ধৰ জন্মৰ ভাস্কৰ্যৰ পূৰ্বে ২৭টা পেনেল আছে। ইয়াত বোধিসত্ত্বৰ চূড়ান্ত অৱতাৰক আদৰিবলৈ আকাশ আৰু পৃথিৱীত বিভিন্ন প্ৰস্তুতি দেখুওৱা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=21}} তুষিত স্বৰ্গৰ পৰা অৱতৰণ কৰাৰ আগতে বোধিসত্ত্বই তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী ভৱিষ্যত বুদ্ধ মৈত্ৰেয়ক নিজৰ মুকুট অৰ্পণ কৰিছিল। ছটা দাঁত থকা বগা হাতীৰ আকৃতিত তেওঁ পৃথিৱীলৈ নামি আহি ৰাণী মায়াৰ সোঁ গৰ্ভলৈ সোমাই যায়। ৰাণী মায়াৰ এই ঘটনাৰ সপোন আছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা ব্যাখ্যা কৰা হৈছিল যে তেওঁৰ পুত্ৰ হয় সাৰ্বভৌম বা বুদ্ধ হ’ব। 
[[File:Siddharta Gautama Borobudur.jpg|thumb|right|সিদ্ধাৰ্থ গৌতমে তপস্বী হ’বলৈ চুড়াকৰণ কৰা মুহূৰ্ত]]

ৰাণী মায়াই সন্তান জন্ম দিয়াৰ সময় বুলি অনুভৱ কৰাৰ সময়তে কপিলাবস্তুৰ ওচৰৰ লুম্বিনীলৈ যায়। তেখেতে সোঁহাতেৰে এটা ডাল ধৰি [[শাল গছ]]ৰ তলত থিয় হৈ কাষৰ পৰা ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ নামৰ এজন পুত্ৰ সন্তান জন্ম দিয়ে। পেনেলবোৰৰত কাহিনীটো সাৰনাথৰ হৰিণ উদ্যানত দিয়া ধৰ্মধ্বনিলৈকে চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বুদ্ধয়ে পৰমজ্ঞান লাভ কৰাৰ পিছত তেওঁৰ প্ৰথম ধৰ্মধ্বনি সাৰনাথত প্ৰদান কৰিছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=92-102}}

===বুদ্ধৰ পূৰ্বজন্মৰ কাহিনী (জাতক) আৰু অন্যান্য কিংবদন্তি লোক (অৱদান)===
[[জাতক]] হৈছে বুদ্ধ ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ হিচাপে জন্ম লোৱাৰ আগৰ কাহিনী।{{sfn|Soekmono|1976|p=26}} এই কাহিনীসমূহত বুদ্ধৰ পূৰ্বৰ জীৱনৰ কথা, মানুহ আৰু প্ৰাণী উভয় ৰূপত কোৱা কাহিনীৰ সমাহাৰ দেখিবলৈ পোৱা যায়। ভৱিষ্যত বুদ্ধয়ে ৰজা, বহিষ্কৃত, দেৱতা, হাতী হিচাপে দেখা অৱতৰিত হ'ব পাৰে। কিন্তু, যি ৰূপতেই নহওক কিয়, তেওঁ কিছুমান গুণ প্ৰদৰ্শন কৰে। এই কাহিনীবোৰ জাতকৰ মূল।{{sfn|Encyclopædia Britannica|2011}} অৱদান সাহিত্যৰ সৈতে জাতকৰ সৈতে মিল আছে যদিও ইয়াৰ মূল ব্যক্তিত্ব নিজেই বোধিসত্ত্ব নহয়। অৱদানত সন্তৰ কৰ্মৰ কাৰণ আন কিংবদন্তি ব্যক্তিৰ বুলি কোৱা হয়।{{sfn|Buswell|2004|p=36}} বৰোবুদুৰৰ ভাস্কৰ্যসমূহত জাতক আৰু অৱদানৰ বিষয়ে একেটা শৃংখলাত ৰখা হৈছে। 

দেৱালৰ প্ৰথম গেলেৰীৰ প্ৰথম বিশটা তলৰ পেনেলত সুধনকুমাৰৱদন বা সুধনৰ সজকৰ্মৰ চিত্ৰ অংকন কৰা হৈছে। ৰেলিঙৰ ওপৰত থকা একেখন গেলেৰীতে থকা প্ৰথম ১৩৫টা ওপৰৰ পেনেল জাতকমালাৰ ৩৪টা কিংবদন্তিৰ বাবে নিবেদিত।{{sfn|Soekmono|1976|p=29}} বাকী ২৩৭টা পেনেলত অন্য উৎসৰ কাহিনী চিত্ৰিত কৰা হৈছে। লগতে দ্বিতীয় গেলেৰীৰ তলৰ শৃংখলা আৰু পেনেলত দেখুওৱা হৈছে। কিছুমান জাতক যেনে ৰজা শিবি ([[ৰাম]]ৰ পূৰ্বপুৰুষ)ৰ কাহিনী দুবাৰকৈ চিত্ৰিত কৰা হৈছে। 

===সুধনৰ পৰম সত্যৰ সন্ধান (গণ্ডব্যূহ)===
[[File:Borobudur - Gandavyuha - 071 Level 2, North Wall (8601009103).jpg|thumb|upright|বৰোবুদুৰ দ্বিতীয় স্তৰৰ উত্তৰ দেৱালৰ পৰা গণ্ডব্যূহ কাহিনীৰ এটা ভাস্কৰ্য]]
গণ্ডব্যূহ হৈছে অৱতংসক সূত্ৰৰ অন্তিম অধ্যায়ত সুধনই সৰ্বোচ্চ পৰমজ্ঞানৰ সন্ধানত অক্লান্ত বিচৰণ সম্পৰ্কে কাহিনী। এই কাহিনীৰ চিত্ৰণ বৰোবুদুৰৰ তৃতীয় আৰু চতুৰ্থ সম্পূৰ্ণকৈ আৰু দ্বিতীয় গেলেৰীৰ আধা অংশও সামৰি লোৱা হৈছে। ইয়াত মুঠ ৪৬০টা ভাস্কৰ্যৰ পেনেল আছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=32}}
এই কাহিনীটোৰ প্ৰধান ব্যক্তিত্ব এজন ধনী ব্যৱসায়ীৰ পুত্ৰ যুৱক সুধন। তেওঁক ১৬ নং পেনেলত চিত্ৰিত কৰা হৈছে। পূৰ্বৰ ১৫টা পেনেলে শ্ৰাৱস্তীৰ জেটবন বাগিচাত শাক্যমুনি বুদ্ধৰ সমাধিৰ সময়ত হোৱা অলৌকিকতাৰ কাহিনীৰ প্ৰস্তাৱনা গঠন কৰে।{{sfn|Fontein|2012|p=17-25}}

সুধনক মঞ্জুশ্ৰীয়ে তেওঁৰ প্ৰথম আধ্যাত্মিক বন্ধু আৰু গুৰু সন্ন্যাসী মেগাশ্ৰীক লগ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল।{{sfn|Fontein|1967|p=6}} যাত্ৰা অব্যাহত থকাৰ লগে লগে সুধনে ৫৩ গৰাকী শিক্ষকক যেনে সুপ্ৰতিষ্ঠিত, চিকিৎসক মেঘা (জ্ঞানৰ আত্মা), মুক্তক, সন্ন্যাসী সাৰধ্বজ, মহিলা সাধাৰণ অনুগামী আশা (পৰম জ্ঞানৰ আত্মা), ভীস্মোত্তৰনিৰ্ঘোষ, ব্ৰাহ্মণ জয়োস্ময়ত্ন, ৰাজকুমাৰী মৈত্ৰায়নী, সন্ন্যাসী সুদৰ্শন, ইন্দ্ৰযেশ্বৰ নামৰ ল’ৰা এজন, উপাসিকা প্ৰভুত, ৰত্নচূড়, ৰজা অনল, দেৱতা [[শিৱ]] মহাদেৱ, ৰাণী মায়া, বোধিসত্ত্ব মৈত্ৰেয় আৰু তাৰ পিছত পুনৰ মঞ্জুশ্ৰীক লগ পায়। প্ৰতিজন আধ্যাত্মিক বন্ধুৱে সুধনাক নিৰ্দিষ্ট শিক্ষা, জ্ঞান আৰু প্ৰজ্ঞা দিয়ে।{{sfn|Fontein|1967|p=6}}তেওঁলোকৰ মিলন তৃতীয় গেলেৰীত দেখুওৱা হৈছে। 

মঞ্জুশ্ৰীৰ সৈতে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে সাক্ষাৎ কৰি সুধনে চতুৰ্থ গেলেৰীত চিত্ৰিত বোধিসত্ত্ব সমন্তভদ্ৰৰ বাসগৃহলৈ যায়। চতুৰ্থ গেলেৰীৰ সমগ্ৰ ধাৰাবাহিকখন সমন্তভদ্ৰৰ শিক্ষাৰ বাবে নিবেদিত। অৱশেষত সুধনে পৰম জ্ঞান আৰু চূড়ান্ত সত্যৰ কৃতিত্ব লাভৰ সৈতে আখ্যান পেনেলসমূহৰ অন্ত পৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=35}}

==বুদ্ধৰ মূৰ্তিসমূহ==
[[File:Borobudur-perfect-buddha.jpg|thumb|left|upright|ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা হাতৰ অৱস্থানত থকা বুদ্ধৰ মূৰ্তি]]

শিলত খোদিত বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ কাহিনীৰ বাহিৰেও বৰোবুদুৰত বিভিন্ন বুদ্ধৰ বহুতো প্ৰতিমূৰ্তি আছে। [[পদ্মাসন]] অৱস্থাত বহি থকা অৱস্থাত বুদ্ধৰ মূৰ্তিসমূহ পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চ (ৰূপধাতু স্তৰ) আৰু ওপৰৰ মঞ্চত (অৰুপাধাতু স্তৰ) বিতৰিত। 

বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰ ৰূপধাতু স্তৰৰ নিম্ন স্থান, ৰেলিঙৰ বাহিৰৰ ফালে শাৰী শাৰীকৈ সজোৱা আৰু মঞ্চবোৰ ক্ৰমান্বয়ে উচ্চ স্তৰলৈ হ্ৰাস পোৱাৰ লগে লগে মূৰ্তিৰ সংখ্যা কমি আহিছে। প্ৰথম ৰেলিঙত ১০৪টা, দ্বিতীয়টোত ১০৪টা, তৃতীয়টোত ৮৮টা, চতুৰ্থটোত ৭২টা আৰু পঞ্চমটোত ৬৪টা বুদ্ধৰ মূৰ্তি আছে। মুঠতে ৰূপধাতু পৰ্যায়ত ৪৩২টা বুদ্ধৰ মূৰ্তি আছে।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} 
অৰুপধাতু স্তৰত (বা তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চত) বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰ ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপৰ ভিতৰত ৰখা হৈছে। প্ৰথম বৃত্তাকাৰ মঞ্চত ৩২টা স্তূপ, দ্বিতীয়টোত ২৪টা আৰু তৃতীয়টোত ১৬টা আছে। আটাইবোৰৰ যোগফল ৭২টা স্তূপ হয়।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} 
[[File:WLANL - Pachango - Tropenmuseum - Kop Borobudur.jpg|thumb|upright|আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়ামত থকা বৰোবুদুৰৰ বুদ্ধৰ শিৰ]]

মূল ৫০৪টা বুদ্ধ মূৰ্তিৰ ভিতৰত ৩০০টাতকৈও অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত (বেছিভাগেই মূৰবিহীন) আৰু ৪৩টা নোহোৱা হৈছে। এই স্মৃতিসৌধটো আৱিষ্কাৰৰ পিছৰে পৰা সংগ্ৰহালয়সমূহে (বেছিভাগেই পশ্চিমীয়া) মূৰসমূহ অধিগ্ৰহণ কৰিছিল{{sfn|Woodward|1979|p=302}} বা ব্যক্তিগত সংগ্ৰাহকে লুটপাত কৰিছিল।{{sfn|Bloembergen| Monquil|2022|p=3}} এই বুদ্ধৰ মূৰবোৰৰ কিছুমান এতিয়া বহুতো সংগ্ৰহালয় যেনে আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়াম, [[পেৰিছ]]ৰ মিউজিয়াম গুইমেট আৰু [[লণ্ডন]]ৰ দ্য ব্ৰিটিছ মিউজিয়ামত প্ৰদৰ্শিত হৈছে।{{sfn|BBC|2014}} জাৰ্মানীয়ে ২০১৪ চনত ইয়াৰ সংগ্ৰহ ঘূৰাই দিয়ে আৰু তেওঁলোকৰ পুনৰ সংলগ্ন আৰু বৰোবুদুৰৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ধন আগবঢ়াইছে।{{sfn|Muryanto |2014}}

প্ৰথম দৃষ্টিত সকলো বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তি একেধৰণৰ যেন লাগে যদিও মুদ্ৰা বা হাতৰ অৱস্থানত ইয়াৰ মাজত এক সূক্ষ্ম পাৰ্থক্য দেখা যায়। মুদ্ৰাৰ পাঁচটা গোট আছে: উত্তৰ, পূব, দক্ষিণ, পশ্চিম আৰু ঊৰ্ধ। এই দিশসমূহে মহাযানৰ মতে পাঁচটা কম্পাছ বিন্দুক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। প্ৰথম চাৰিটা ৰেলিঙত থকা বুদ্ধ মূৰ্তিবোৰৰ প্ৰথম চাৰি মুদ্ৰা উত্তৰ, পূব, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম আছে। ইয়াৰে এটা কম্পাছ দিশৰ ফালে থকা বুদ্ধ মূৰ্তিবোৰৰ সংশ্লিষ্ট মুদ্ৰা আছে। পঞ্চম ৰেলিঙত থকা বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰত বিতৰ্ক মুদ্ৰা আৰু ওপৰৰ মঞ্চত থকা ৭২টা স্তুপৰ ভিতৰত থকা বুদ্ধৰ ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা অছে।{{sfn|De Casparis|1966|pp=547-548}} প্ৰতি মুদ্ৰাই পাঁচগৰাকী ধ্যানী বুদ্ধৰ ভিতৰত এজনক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব প্ৰতীকীতা আছে।{{sfn|Bucknell|Stuart-Fox|1995}}

পূবৰ পৰা আৰম্ভ কৰি প্ৰদক্ষিণ (ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত প্ৰদক্ষিণ)ৰ ক্ৰম অনুসৰণ কৰি বৰোবুদুৰ বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিসমূহৰ মুদ্ৰাসমূহ হ'ল:{{sfn|Van Lohuizen-de Leeuw|1965|pp=391, 413-416}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;width:60%; &quot;
|- |-
! মূৰ্তি
! মুদ্ৰা
! প্ৰতীকী অৰ্থ
! ধ্যানী বুদ্ধ
! দিশ
! মূৰ্তিটোৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 10016277.jpg|100px]]
|''ভূমিস্পৰ্শ মুদ্ৰা''
|পৃথিৱীক সাক্ষী হ'বলৈ আহ্বান
|অক্ষোভ্যা
|পূব
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা পূবৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 60013976.jpg|100px]]
|''বৰ মুদ্ৰা''
|উপকাৰিতা, দান দিয়া
|ৰত্নসম্ভৱ
|দক্ষিণ
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা দক্ষিণৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|-
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Amitabha TMnr 10016276.jpg|100px]]
|''ধ্যান মুদ্ৰা''
|একাগ্ৰতা আৰু ধ্যান
|অমিতাভ
|পশ্চিম
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা পশ্চিম ৰেলিঙৰ স্থান
|-
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Amogasiddha TMnr 10016274.jpg|100px]]
|''অভয় মুদ্ৰা''
|সাহস, নিৰ্ভীকতা
|আমোঘসিদ্ধি
|উত্তৰ
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা উত্তৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Vairocana TMnr 10015947.jpg|100px]]
|''বিতৰ্ক মুদ্ৰা''
|যুক্তি আৰু গুণ
|বৈৰোচন বা সমন্তভদ্ৰ
|ঊৰ্ধ
|''ৰূপাধাতু'' পঞ্চম (সৰ্বোচ্চ) ৰেলিঙৰ স্থানৰ সকলো দিশতে
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 60019836.jpg|100px]]
|''ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা''
|ধৰ্মৰ চকা ঘূৰোৱা (বিধান)
|বৈৰোচন
|ঊৰ্ধ
|''অৰুপাধাতু'' তিনিটা ঘূৰণীয়া মঞ্চত ৭২টা ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপত
|}

==সমসাময়িক পৰিঘটনা==
===ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান===
[[File:Borobudur on Vesak Day 2011.jpg|thumb|right|upright|বৰোবুদুৰত বেসক অনুষ্ঠান]]

১৯৭৩ চনত ইউনেস্কোৰ পুঁজিৰে কৰা বৃহৎ সংস্কাৰৰ পিছত{{sfn|Voute|1973|pp=113–130}} বৰোবুদুৰক পুনৰবাৰ পূজা আৰু তীৰ্থস্থান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰা হয়। বছৰত এবাৰ মে’ বা জুন মাহত পূৰ্ণিমাৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে জন্ম, মৃত্যু আৰু সিদ্ধাৰ্থ গৌতমে বুদ্ধ হ’বলৈ পৰমজ্ঞান লাভ কৰা সময়ৰ স্মৃতিত [[বুদ্ধ পূৰ্ণিমা|বেসক দিৱস]] (ইণ্ডোনেছিয়ান: ৱাইছাক) দিৱস পালন কৰে। ৱাইছাক ইণ্ডোনেছিয়াৰ চৰকাৰী ৰাষ্ট্ৰীয় বন্ধৰ দিন{{sfn|Vaisutis|2007|p=856}} আৰু এই অনুষ্ঠানটো মেণ্ডুটৰ পৰা পাৱনলৈ খোজ কাঢ়ি গৈ বৰোবুদুৰত শেষ কৰি তিনিটা বৌদ্ধ মন্দিৰক কেন্দ্ৰ কৰি কৰা হয়।{{sfn|Walubi|2002}}

বৰোবুদুৰত অনুষ্ঠিত হোৱা অনুষ্ঠানসমূহৰ ভিতৰত প্ৰদক্ষিণ বা বৰোবুদুৰৰ ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত প্ৰদক্ষিণ কৰা আৰু গেলেৰীৰ মাজেৰে বৰোবুদুৰৰ মঞ্চত উঠি যোৱা{{sfn|Madyansyah|2023}}, বৰোবুদুৰক আগুৰি ধ্যান কৰা আৰু আকাশত ফানুচ মুকলি কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।{{sfn|Fitriana|2023}}{{sfn|Sudiarno|2016}}

===পৰ্যটন===
ইণ্ডোনেছিয়াৰ এই স্মৃতিসৌধটো আটাইতকৈ বেছি দৰ্শন কৰা একক পৰ্যটনস্থলী। ১৯৭৪ চনত ২ লাখ ৬০ হাজাৰ পৰ্যটকে এই স্মৃতিসৌধটো দৰ্শন কৰিছিল। ইয়াৰে ৩৬,০০০ বিদেশী পৰ্যটক আছিল।{{sfn|Hampton|2005|p=739}} ১৯৯০ চনৰ মাজভাগত দেশখনৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ পূৰ্বে এই সংখ্যা বছৰি ২৫ লাখ দৰ্শনাৰ্থীলৈ বৃদ্ধি পায় (৮০% ঘৰুৱা পৰ্যটক)।{{Nowrap|2.5 million}} পৰ্যটন উন্নয়নক অৱশ্যে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক অন্তৰ্ভুক্ত নকৰাৰ বাবে সমালোচনা কৰা হৈছে। ইয়াৰ ফলত মাজে মাজে সংঘাতৰ সৃষ্টি হয়।{{sfn|Hampton|2005|p=739}} ২০০৩ চনত বৰোবুদুৰৰ আশে-পাশে থকা বাসিন্দা আৰু ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায়ীসকলে কেইবাখনো সভা আৰু প্ৰতিবাদৰ আয়োজন কৰে আৰু প্ৰাদেশিক চৰকাৰে &quot;জাভা ৱৰ্ল্ড&quot; নামেৰে নামকৰণ কৰা তিনিমহলীয়া ম'ল কমপ্লেক্স নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনাৰ বিৰুদ্ধে আপত্তি দৰ্শায়।{{sfn|Hampton|2005|pp=752–753}}

২০১২ চনৰ জুন মাহত বৰোবুদুৰক বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বৌদ্ধ মন্দিৰ হিচাপে [[গিনিজ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডছ|গিনিজ বুক অৱ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডত]] লিপিবদ্ধ কৰা হয়।{{Sfn|Antara|2012}}

===সংৰক্ষণ===
[[File:Borobudur monks 1.jpg|thumb|left|বৌদ্ধ সন্ন্যাসীসকলে বৰোবুদুৰৰ শীৰ্ষ মঞ্চত জপ কৰে]]

ইউনেস্কোৱে বৰ্তমানৰ সংৰক্ষণৰ অৱস্থাৰ অধীনত তিনিটা নিৰ্দিষ্ট চিন্তাৰ ক্ষেত্ৰ চিনাক্ত কৰিছিল: (i) দৰ্শনাৰ্থীৰ দ্বাৰা ভাঙি পেলোৱা; (ii) ঠাইখনৰ দক্ষিণ-পূব অংশত মাটিৰ খহনীয়া; আৰু (iii) অনুপস্থিত মৌলসমূহৰ বিশ্লেষণ আৰু পুনৰুদ্ধাৰ।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}} কোমল মাটি, অসংখ্য ভূমিকম্প আৰু প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ ফলত গঠনটো অস্থিৰ হৈ পৰে। ভূমিকম্প আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগোৱা কাৰক। কিয়নো কেৱল শিল তললৈ পৰি তোৰণবোৰ ছিন্নভিন্ন হোৱাই নহয়, ভূমি নিজেই ঢৌৰ দৰে গতি কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত গঠনটো আৰু অধিক ধ্বংস হ'ব।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}} স্তূপৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পোৱাৰ বাবে বহু দৰ্শনাৰ্থী আহে আৰু ইয়াৰে অধিকাংশই ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্থানীয় লোক। সকলো স্তৰতে কোনো বস্তু স্পৰ্শ নকৰিবলৈ সতৰ্কবাণী চিন থকা, লাউডস্পীকাৰৰ জৰিয়তে নিয়মীয়াকৈ সতৰ্কবাণী প্ৰেৰণ আৰু প্ৰহৰীৰ উপস্থিতি থকাৰ পিছতো ভাস্কৰ্য আৰু মূৰ্তি ভাঙি পেলোৱাটো বৰ্তমান তেনেই সাধাৰণ পৰিঘটনা আৰু মূল সমস্যা। ইয়াৰ ফলত ইয়াৰ অধিক অৱনতি ঘটিছে।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}}

===পুনৰ্বাসন===
[[File:Borobudur-Temple-Park Indonesia Stupas-of-Borobudur-06.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ চাৰিওফালে অৱস্থিত যমজ আগ্নেয়গিৰি মাউণ্ট মেৰবাবু (বাওঁফালে) আৰু মাউণ্ট মেৰাপি (সোঁফালে)]]

২০১০ চনৰ অক্টোবৰ আৰু নৱেম্বৰ মাহত মেৰাপি পৰ্বতৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত বৰোবুদুৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিছিল। মেৰাপিৰ পৰা অহা আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই মন্দিৰ কমপ্লেক্সটোৰ ওপৰত পৰিছিল। ই আগ্নেয়গিৰীৰ মূল গহ্বৰৰ পৰা প্ৰায় ২৮ কিলোমিটাৰ (১৭ মাইল) পশ্চিম-দক্ষিণ-পশ্চিমে অৱস্থিত। ৩–৫ নৱেম্বৰৰ বিস্ফোৰণৰ সময়ত মন্দিৰৰ মূৰ্তিবোৰৰ ওপৰত ২.৫ চেণ্টিমিটাৰ (১ ইঞ্চি){{sfn|Antara|2010}} ডাঠ ছাইৰ তৰপ এটা পৰি ভাস্কৰ্যসমূহ ঢাকি পেলায় আৰু জল নিষ্কাশন ব্যৱস্থাটো বন্ধ হৈ পৰে। বিশেষজ্ঞসকলে আশংকা কৰে যে এই এচিডিক ছাইয়ে মন্দিৰৰ মূৰ্তিবোৰৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে।{{sfn|Nagaoka|2016|p=99}} ৫ নৱেম্বৰৰ পৰা ৯ নৱেম্বৰলৈ মন্দিৰ কমপ্লেক্সটো বন্ধ কৰি দিয়া হয় যাতে ছাইসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰিব পৰা যায়।{{sfn|The Jakarta Globe|2010}}{{sfn|Naibaho|2010}}

২০১০ চনত মাউণ্ট মেৰাপিৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত বৰোবুদুৰৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে হোৱা খৰচৰ অংশ হিচাপে ইউনেস্কোৱে ৩০ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ৪,০৬৩,৩১৪ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) অনুদান আগবঢ়ায়।{{sfn|The Jakarta Post|2011}} বৰষুণৰ পিছত লেতেৰাৰ ফলত বন্ধ হৈ পৰা নিষ্কাশন ব্যৱস্থাক পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ মন্দিৰৰ গঠনটোকে সামৰি লোৱা ৫৫ হাজাৰতকৈ অধিক শিলৰ ব্লক ভাঙি পেলোৱা হয়। নৱেম্বৰ মাহত পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম সমাপ্ত হয়।{{sfn|Wahyuni|2011}}

২০১২ চনৰ জানুৱাৰী মাহত দুজন জাৰ্মান শিল সংৰক্ষণ বিশেষজ্ঞই এই স্থানত দহ দিন কটাই মন্দিৰসমূহ বিশ্লেষণ কৰি আৰু ইয়াৰ দীৰ্ঘম্যাদী সংৰক্ষণ নিশ্চিত কৰিবলৈ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।{{sfn|UNESCO Jakarta|2012}} জুন মাহত জাৰ্মানীয়ে ইউনেস্ক’ক দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে ১ লাখ ৩০ হাজাৰ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ১৭২,৫২৯ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) বৰঙণি আগবঢ়াবলৈ সন্মত হৈছিল। শিল সংৰক্ষণ, অণুজীৱবিজ্ঞান, গাঁথনি অভিযান্ত্ৰিক আৰু ৰাসায়নিক অভিযান্ত্ৰিকীৰ ছয়জন বিশেষজ্ঞই ২০১৮ চনৰ জুন মাহত ব’ৰ’বুদুৰত এসপ্তাহ কটায়। তাৰ পিছত ছেপ্টেম্বৰ বা অক্টোবৰ মাহত আন এটা ভ্ৰমণৰ বাবে উভতি অহাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। এই অভিযানসমূহে জানুৱাৰী মাহৰ প্ৰতিবেদনত পৰামৰ্শ দিয়া সংৰক্ষণ কাৰ্য্যকলাপসমূহ আৰম্ভ কৰিব আৰু চৰকাৰী কৰ্মচাৰী আৰু যুৱ সংৰক্ষণ বিশেষজ্ঞসকলৰ সংৰক্ষণ ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ বাবে সামৰ্থ্য বিকাশৰ কাৰ্য্যকলাপসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব বুলি আশা কৰা হয়।{{sfn|The Jakarta Globe|2012}}

২০১৪ চনৰ ১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰায় ২০০ কিলোমিটাৰ পূবে অৱস্থিত পূব জাভাৰ কেলুড আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত হোৱা আগ্নেয়গিৰিৰ ছাইৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হোৱাৰ পিছত বৰোবুদুৰ, প্ৰম্বানন আৰু ৰাটু বকোকে ধৰি যোগাকাৰ্টা আৰু মধ্য জাভাৰ প্ৰধান পৰ্যটনস্থলীসমূহ দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে বন্ধ কৰি দিয়া হয়। বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ বিখ্যাত স্তূপ আৰু মূৰ্তিসমূহ আগ্নেয়গিৰিৰ ছাইৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ শ্ৰমিকসকলে আৱৰি ধৰে। ২০১৪ চনৰ ১৩ ফেব্ৰুৱাৰীত কেলুড আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ ঘটে আৰু যোগাকাৰ্টাৰ দৰে দূৰৰ অঞ্চললৈকে বিস্ফোৰণৰ শব্দ শুনা যায়।{{sfn|The Jakarta Globe|2014}}

===নিৰাপত্তাৰ ভাবুকি===
[[File:Borobudur Bombing 1985.jpg|thumb|১৯৮৫ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ ফলত বৰোবুদুৰৰ ওপৰৰ মঞ্চৰ কেইবাটাও স্তূপৰ ক্ষতি হয়]]

১৯৮৫ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত ৯টা বোমাৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত বৰোবুদুৰৰ নটা স্তূপ বেয়াকৈ ক্ষতিসাধন হয়।{{sfn|Bloembergen|Eickhoff|2015|pp=91– 92}}{{sfn|The Miami Herald|1985}} ১৯৯১ চনত এজন অন্ধ মুছলমান প্ৰচাৰক হুছেইন আলী আল হাবছিয়ে ১৯৮০ চনৰ মাজভাগত মন্দিৰ আক্ৰমণকে ধৰি ধাৰাবাহিকভাৱে ঘটোৱা বোমা বিস্ফোৰণৰ মাষ্টাৰমাইণ্ডৰ বাবে যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি লাভ কৰে।{{sfn|Crouch|2002|p=14}} বোমা বিস্ফোৰণ সংঘটিত কৰা ইছলামিক উগ্ৰপন্থী গোটটোৰ আন দুজন সদস্যক ১৯৮৬ চনত প্ৰত্যেককে ২০ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হৈছিল আৰু আন এজন লোকে ১৩ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হয়। 

২০০৬ চনৰ ২৭ মে’ তাৰিখে মধ্য জাভাৰ দক্ষিণ উপকূলত ৬.২ প্ৰাবল্যৰ ভূমিকম্প আহে। এই পৰিঘটনাই অঞ্চলটোৰ চাৰিওফালে বিস্তৰ ক্ষতিসাধন কৰে আৰু ওচৰৰ যোগাকাৰ্টা আৰু প্ৰম্বানন চহৰত ক্ষয়-ক্ষতি হয় যদিও বৰোবুদুৰ অক্ষত অৱস্থাত থাকে।{{sfn|Berger|2006}}

২০১৪ চনৰ আগষ্ট মাহত ইণ্ডোনেছিয়াৰ আৰক্ষী আৰু নিৰাপত্তা বাহিনীয়ে আইছিছৰ স্বঘোষিত ইণ্ডোনেছিয়ান শাখাই ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰকাশ কৰা ভাবুকিৰ সতৰ্কতামূলক ব্যৱস্থা হিচাপে বৰোবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে নিৰাপত্তা কটকটীয়া কৰিছিল। সন্ত্ৰাসবাদীয়ে বৰোবুদুৰ আৰু অন্যান্য মূৰ্তি ধ্বংস কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা বুলি উল্লেখ কৰি ইণ্ডোনেছিয়াত বিবৃত্তি জাৰি কৰিছিল।{{sfn|The Straits Times|2014}} নিৰাপত্তা উন্নয়নৰ ভিতৰত চিচিটিভি মনিটৰ মেৰামতি আৰু বৰ্ধিত নিয়োগ কৰাৰ লগতে মন্দিৰ চৌহদ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে নৈশ টহল দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। জেহাদী গোটটোৱে ইছলামৰ কঠোৰ ব্যাখ্যা অনুসৰণ কৰে আৰু ভাস্কৰ্য্যৰ দৰে যিকোনো নৃগোষ্ঠীয় উপস্থাপনক মূৰ্তিপূজা বুলি গৰিহণা দিয়ে। 

===বৰ্ধিত দৰ্শনাৰ্থীৰ সমস্যা===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Bezoekers van de Borobudur TMnr 20027041.jpg|thumb|upright|বৰোবুদুৰত পৰ্যটক]]

বৰোবুদুৰৰ সৰু চিৰিবোৰত উঠি অহা দৰ্শনাৰ্থীৰ সংখ্যা বেছি হোৱাৰ বাবে চিৰিত তীব্ৰ ক্ষয়-ক্ষতিৰ সৃষ্টি হৈছে। শিলৰ পৃষ্ঠভাগৰ খহনীয়া হৈ পৰিছে আৰু পাতল আৰু মসৃণ কৰি তুলিছে। সামগ্ৰিকভাৱে বৰোবুদুৰত ২০৩৩টা শিলৰ চিৰিৰ পৃষ্ঠ আছে। এই চিৰি পশ্চিম দিশ, পূব, দক্ষিণ আৰু উত্তৰকে ধৰি চাৰি দিশত বিস্তৃত। ইয়াৰ প্ৰায় ১,০২৮টা পৃষ্ঠ বা প্ৰায় ৪৯.১৫ শতাংশ গুৰুতৰভাৱে জীৰ্ণ হৈ পৰিছে।{{sfn|Fitriana|2014}}

চিৰিৰ শিল আৰু অধিক অৱক্ষয়ৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ ২০১৪ চনৰ নৱেম্বৰৰ পৰা বৰোবুদুৰ চিৰিৰ দুটা মূল অংশ – পূব (আৰোহী পথ) আৰু উত্তৰ (অৱতৰণ পথ) ফাল – কাঠৰ গঠনেৰে আবৃত কৰা হয়। কম্বোডিয়াৰ এংকৰ ৱাট আৰু [[ইজিপ্ত]]ৰ পিৰামিডত একেধৰণৰ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।{{sfn|Fitriana|2014}} ২০১৫ চনৰ মাৰ্চ মাহত বৰোবুদুৰ সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰই চিৰিবোৰ ৰবৰৰ আৱৰণেৰে ঢাকি ৰখাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়।{{sfn|Asdhiana |2015}}

ধ্বংসপ্ৰৱণতা আৰু গ্ৰেফিটি অংকনৰ বাবে ২০২০ চনত মন্দিৰৰ চৌহদত প্ৰৱেশ সাময়িকভাৱে বন্ধ হৈ পৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰা পৰ্যটক গাইডৰ সৈতে দিনটোত এঘণ্টাৰ বাবে সৰ্বাধিক ১২০০ দৰ্শকক মন্দিৰত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হৈছে। দৰ্শনাৰ্থীসকলে ইয়াত বাঁহৰ চেণ্ডেল পিন্ধিব লাগে।{{sfn|Watson |2023}}

ষ্টেটেষ্টিক্‌ছ ইণ্ডোনেছিয়াৰ মতে ২০২১ চনত বৰোবুদুৰলৈ ঘৰুৱা পৰ্যটকৰ সংখ্যা ৪২২,৯৩০ৰ পৰা ২০২২ চনত ১৪.৪ লাখলৈ বৃদ্ধি পাইছে। ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰে বছৰি ২০ লাখ পৰ্যটকৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্য বান্ধি লৈছে।{{sfn|Antara |2023}}

==উত্তৰাধিকাৰ==
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM President Soekarno en de Indiase premier Nehru kijken toe hoe Indira Gandhi bloemen in ontvangst neemt tijdens een bezoek aan de Borobudur TMnr 10015646.jpg|thumb|right|১৯৫০ চনৰ জুন মাহত বৰোবুদুৰ ভ্ৰমণ কৰা সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি সুকৰ্ণো আৰু [[ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী]] [[জৱাহৰলাল নেহৰু]]]]

বৰোবুদুৰৰ নান্দনিক আৰু কাৰিকৰীভাবে উচ্চ জ্ঞানৰ প্ৰতীক। ই ইণ্ডোনেছিয়ানসকলৰ বাবে গৌৰৱৰ ভাৱ জগাই তুলি আহিছে। কম্বোডিয়াৰ বাবে এংকৰ ৱাটৰ দৰেই বৰোবুদুৰ ইণ্ডোনেছিয়াৰ বাবে ইয়াৰ অতীতৰ মহানতাৰ সাক্ষ্য দিবলৈ এক শক্তিশালী প্ৰতীক হৈ পৰিছে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি সুকৰ্ণোয়ে বিদেশী গণ্যমান্য ব্যক্তিক এই স্থান দেখুৱাইছিল। চুহাৰ্টো শাসনকালত ইয়াৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতীকী আৰু অৰ্থনৈতিক অৰ্থ উপলব্ধি কৰি ইউনেস্ক’ৰ সহায়ত কীৰ্তিচিহ্নটো পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে অধ্যৱসায়ীভাৱে এক বৃহৎ প্ৰকল্পত আৰম্ভ কৰা হৈছিল। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বহু সংগ্ৰহালয়ত বৰোবুদুৰৰ স্কেল মডেলৰ প্ৰতিৰূপ আছে। এই স্মৃতিসৌধটো প্ৰায় এটা বিখ্যাত চিহ্ন হৈ পৰিছে। ৱায়াং পুতলা খেল আৰু গামেলান সংগীতৰ সৈতে গোট খুৱাই ই এটা অস্পষ্ট ধ্ৰুপদী জাভানীজ অতীতত পৰিণত হৈছে।{{sfn|Wood|2011|p=38}}

বৰোবুদুৰৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা কেইবাটাও প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী বা ইয়াৰ প্ৰতিৰূপ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু বিদেশৰ কিছুমান সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শিত হৈছে। বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ চৌহদৰ ভিতৰত থকা কৰ্মবিভংগ সংগ্ৰহালয়ৰ বাহিৰেও কিছুমান সংগ্ৰহালয় যেনে: জাকাৰ্টাৰ ইণ্ডোনেছিয়ান নেচনেল মিউজিয়াম, আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়াম, লণ্ডনৰ ব্ৰিটিছ মিউজিয়াম, বেংককৰ থাই নেচনেল মিউজিয়ামত বৰোবুদুৰৰ শিল্পকৰ্ম আছে। পেৰিছৰ লুভ্ৰ সংগ্ৰহালয়, কুৱালালামপুৰৰ মালয়েছিয়ান নেচনেল মিউজিয়াম আৰু নিউ টাইপেইৰ মিউজিয়াম অৱ ৱৰ্ল্ড ৰিলিজিয়নছতো বৰোবুদুৰৰ প্ৰতিৰূপ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে।{{sfn|Museum of World Religions, Taipei}} প্ৰাচীন জাভাৰ ধ্ৰুপদী বৌদ্ধ সভ্যতাৰ প্ৰতি এই কীৰ্তিচিহ্নটোৱে বিশ্বৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছে। 

বৰোবুদুৰৰ পুনৰ আৱিষ্কাৰ আৰু পুনৰ্গঠনক ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে ইণ্ডোনেছিয়াত বৌদ্ধ পুনৰুজ্জীৱনৰ চিন বুলি প্ৰশংসা কৰিছে। ১৯৩৪ চনত [[শ্ৰীলংকা]]ৰ পৰা অহা মিছনেৰী সন্ন্যাসী নাৰদ থেৰা দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ যাত্ৰাৰ অংশ হিচাপে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ইণ্ডোনেছিয়া ভ্ৰমণ কৰে। এই সুযোগৰ সহায়ত স্থানীয় কেইজনমান বৌদ্ধ ধৰ্মগুৰুয়ে ইণ্ডোনেছিয়াত বৌদ্ধ ধৰ্মক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিছিল। ১৯৩৪ চনৰ ১০ মাৰ্চত বৰোবুদুৰৰ দক্ষিণ-পূব দিশত নাৰদ থেৰাৰ আশীৰ্বাদত [[বোধি বৃক্ষ|বোধি বৃক্ষৰোপণ]] অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয় আৰু কিছুমান উপাসকক সন্ন্যাসী হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।{{sfn|Buddhanet|2002}} বছৰত এবাৰ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু চুবুৰীয়া দেশৰ পৰা হাজাৰ হাজাৰ বৌদ্ধ লোকে ৰাষ্ট্ৰীয় ৱাইছাক উদযাপনৰ স্মৃতিত বৰোবুদুৰলৈ ভিৰ কৰে।{{sfn|Wonderful Indonesia|2013}}
[[File:Coat of arms of Central Java.svg|thumb|upright|বৰোবুদুৰ প্ৰদৰ্শন কৰা মধ্য জাভাৰ প্ৰতীক]]

মধ্য জাভা প্ৰদেশ আৰু মাগেলাং ৰিজেন্সিৰ প্ৰতীকত বৰোবুদুৰৰ প্ৰতিচ্ছবি আছে। ই মধ্য জাভাৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছে আৰু বহল পৰিসৰত ইণ্ডোনেছিয়াৰো প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। বৰোবুদুৰৰ নামেৰে কেইবাটাও প্ৰতিষ্ঠানৰ নামকৰণ কৰা হৈছে। যেনে বৰোবুদুৰ বিশ্ববিদ্যালয়, মধ্য জাকাৰ্টাৰ বৰোবুদুৰ হোটেল আৰু বিদেশৰ কেইবাখনো ইণ্ডোনেছিয়ান ৰেষ্টুৰেণ্ট ইয়াৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। এই স্মৃতিসৌধটোৱে ইণ্ডোনেছিয়াৰ দুখন উল্লেখযোগ্য পাঁচ তাৰকাযুক্ত হোটেল ওচৰৰ আমানজিঅ’ (য’ৰ পৰা পৰিষ্কাৰ দিনত মন্দিৰটো দেখা যায়) আৰু স্লেমানৰ হায়াট ৰিজেন্সি যোগাকাৰ্টাৰ স্থাপত্য ডিজাইনৰ বাবে অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। ৰূপিয়াৰ বেংকনোট আৰু ডাকটিকটত, বহুতো কিতাপ, প্ৰকাশন, তথ্যচিত্ৰ আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটন প্ৰচাৰ সামগ্ৰীত বৰোবুদুৰক দেখা যায়। ইণ্ডোনেছিয়াৰ অন্যতম মূল পৰ্যটন আকৰ্ষণ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে এই স্মৃতিসৌধ, মন্দিৰটোৰ চাৰিওফালে থকা অঞ্চলটোৰ স্থানীয় অৰ্থনীতি সৃষ্টিৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়। উদাহৰণস্বৰূপে যোগাকাৰ্টা চহৰৰ পৰ্যটন খণ্ডটো আংশিকভাৱে বৰোবুদুৰ আৰু প্ৰম্বানন মন্দিৰৰ ওচৰত থকাৰ বাবেই গঢ় লৈ উঠিছে। 
===শিল্প আৰু সাহিত্যত উল্লেখ===
১৮৩৬ চনৰ ফিচাৰৰ ড্ৰয়িং ৰুম স্ক্ৰেপ বুকত ডব্লিউ পাৰ্চাৰৰ এখন ছবিৰ খোদিত বৰো ব'ড'ৰত লেটিচিয়া এলিজাবেথ লেণ্ডনে খ্ৰীষ্টান দৃষ্টিকোণৰ পৰা বৰোবুদুৰক উপস্থাপন কৰিছে।{{sfn|Landon|1836|p=39}}

==লগতে চাওক==
* [[এংকৰ ৱাট]]

==টোকা==
{{notelist}}

==তথ্য উৎস==
{{reflist|1=30em}}

==উদ্ধৃত ৰচনাসমূহ==
===গ্ৰন্থৰাজি===
{{refbegin}}
*{{cite book | title = Hasil Pemugaran dan Temuan Benda Cagar Budaya PJP I | first1 =I.G.N. | last1 =Anom | last2 = Sugiyanti| first2 =Sri | last3 =Hasibuan | first3 = Hadniwati|editor1-last= Ibrahim|editor1-first= Maulana |editor2-last= Samidi | publisher = Direktorat Jenderal Kebudayaan | year = 1996 | url = https://books.google.com/books?id=BjXkCgAAQBAJ&amp;q=Punden+Berundak+Cipari&amp;pg=PA87 | language = id}}
* {{cite book|title=The Restoration of Borobudur|isbn=92-3-103940-7|date=2005|editor-first=I.G.N.|editor-last=Anom|publisher=[[United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization]]|url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000143333|access-date=December 21, 2023}}
* {{cite book|title=Some Architectural Design Principles of Temples in Java: A study through the buildings projection on the reliefs of Borobudur temple|last=Atmadi|first= Parmono|publisher=Gajah Mada University Press|year=1988|isbn=979-420-085-9|location=Yogyakarta}}
*{{cite book |last1=Bloembergen |first1=Marieke |last2=Eickhoff |first2=Martijn |editor-last=Falser |editor-first=M |title=Save Borobudur! The Moral Dynamics of Heritage Formation in Indonesia across Orders and Borders, 1930s–1980s. In Cultural Heritage as Civilizing Mission |date=2015 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-13637-0 |pages=83–119}}
*{{cite book |last1=Bloembergen |first1=Marieke |last2=Eickhoff |first2=Martijn |title=The Politics of Heritage in Indonesia A Cultural History |date=2020 |publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-61475-7}}
* {{cite book|title=The Twilight Language: Explorations in Buddhist Meditation and Symbolism|last1=Bucknell |first1=Roderick S. |last2=Stuart-Fox|first2= Martin|name-list-style=amp|publisher= Routledge|location=UK|year=1995|chapter=Chapter 1: Meditation and Symbolism|isbn=0-7007-0234-2}}
* {{cite book|editor-last=Buswell |editor-first=Robert E.|title=Encyclopedia of Buddhism|publisher=Macmillan Reference USA |year=2004 |isbn=0-02-865718-7}}
* {{cite book| last =Chemburkar | first = Swati |editor-last=Acri | editor-first= Andrea | year = 2016 | title = Borobudur's Pāla Forebear? A Field Note from Kesariya, Bihar, India. In Esoteric Buddhism in Mediaeval Maritime Asia; Networks of Masters, Texts, Icons | publisher = ISEAS–Yusof Ishak Institute | url = https://www.cambridge.org/core/books/esoteric-buddhism-in-mediaeval-maritime-asia/A5B46A561DC9C3AB31FEB133BFEE7763 | isbn = 9789814695091|pages= 191–210}}
* {{cite book |last1=De Casparis |first1=Johannes Gijsbertu |editor1-last=Malalasekera |editor1-first=G. P. |title=Barabudur, in: Encyclopedia of Buddhism, volume II |date=1966 |publisher=The Government of Ceylon |pages=545–549}}
* {{cite book|title=Borobudur. Appearance of a Universe|first=Peter|last=Cirtek |publisher=Monsun Verlag| year=2019|isbn=978-3-940429-09-4|edition=2nd|location=Hamburg}}
* {{cite book|title=Borobudur|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Oxford University Press|others= trans. and ed. by Michael Smithies|year=1986|isbn=0-19-580379-5|edition=1st|location=Singapore}}
* {{cite book|title=Borobudur|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Oxford University Press|others= trans. and ed. by Michael Smithies|year=1991|isbn=0-19-588550-3|edition=2nd|location=Singapore}}
* {{cite book|title=Construction Techniques in South and Southeast Asia, A History|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Brill |others= trans. by Barbara Silverstone, Raphaelle Dedourge| year=2005 |isbn=90-04-14126-X|location=Leiden}}
* {{cite conference|chapter=Architecture as Information Space|book-title=8th Int. Conf. on Information Visualization|last1=Ferschin|first1= Peter |last2=Gramelhofer|first2=Andreas |title=Proceedings. Eighth International Conference on Information Visualisation, 2004. IV 2004|name-list-style=amp|doi=10.1109/IV.2004.1320142|pages=181–186|year=2004|publisher=[[IEEE]]|isbn=0-7695-2177-0}}
* {{cite book |last1=Fontein |first1=Jan |title=The pilgrimage of Sudhana : a study of Gandavyuha illustrations in China, Japan and Java |date=1967 |publisher=Mouton &amp; Co|isbn=978-3-11-156269-8}}
*{{cite book |last1=Fontein |first1=Jan |title=Entering the Dharmadhātu, A Study of the Gandavyūha Reliefs of Borobudur |date=2012 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-22348-6}}
* {{cite conference|title=Barabudur: History and Significance of a Buddhist Monument|editor1=Gómez, Luis O. |editor-link1=Luis O. Gómez |editor2=Woodward, Hiram W.|editor-link2=Hiram W. Woodward |publisher=University of California|year=1981|isbn=0-89581-151-0 |location=Berkeley|name-list-style=amp|ref= none}}
:* {{cite conference|author-link=Johannes Gijsbertus de Casparis|last=De Casparis|first=Johannes Gijsbertu|chapter=The Dual Nature of Barabudur|title=Barabudur: History and Significance of a Buddhist Monument|date=1981}}
:*{{cite conference|last=Wayman|first=Alex| author-link=Alex Wayman|title=Reflections on the Theory of Barabudur as a Mandala| book-title=Barabudur History and Significance of a Buddhist Monument|date=1981| pages=139–172}}
*{{cite book |last1=Haddon |first1=A. C. |title=The Outriggers of Indonesian Canoes |date=1920 |publisher=Royal Anthropological Institute of Ireland and Great Britain |location=London |url=http://www.survivorlibrary.com/library/the_outriggers_of_indonesian_canoes_1920.pdf|oclc=222264503}}
*{{cite book | title = Sendratari mahakarya Borobudur | last= Haryono| first= Timbul | publisher = Kepustakaan Populer Gramedia | year = 2011 | isbn = 978-979-9103-33-8 | url = https://books.google.com/books?id=I4hFie9yqtEC&amp;q=Punden+Berundak+Borobudur | language = id}}
* {{cite book |last1=Hitchcock |first1=Michael |first2=I. Nyoman |last2=Darma Putra |editor1-last=King |editor1-first=Victor T. |chapter=Prambanan and Borobudur: Managing tourism and conservation in Indonesia |title=UNESCO in Southeast Asia World Heritage Sites in Comparative Perspective |pages=258–273 |chapter-url=https://research.gold.ac.uk/id/eprint/13841/6/Borobudur%20and%20Prambanan%20Paper.pdf |date=2016 |publisher=NIAS Press |isbn=978-87-7694-667-8 |via=Goldsmiths, University of London}}
* {{cite book| first=Roy E.|last=Jordaan |title=Imagine Buddha in Prambanan: Reconsidering the Buddhist Background of the Loro Jonggrang Temple Complex |year=1993 |publisher=Vakgroep Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Ocenanië, Rijksuniversiteit te Leiden| isbn=90-73084-08-3}}
* {{cite book|title=Ageless Borobudur: Buddhist mystery in stone, decay and restoration, Mendut and Pawon, folklife in ancient Java |last=Kempers |first=Bernet |publisher=Servire|year=1976 |isbn=90-6077-553-8|location=Wassenaar| oclc=66207713}}
* {{cite book |last1=Krom |first1=N.J. |title=Borobudur, Archaeological Description, vol. I |date=1927|oclc =5964215|publisher=Nijhoff |location=The Hague |url=https://archive.org/details/dli.ernet.12193/page/n3/mode/2up |access-date=31 December 2023}}
*{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book|url=https://play.google.com/books/reader?id=2dBbAAAAQAAJ&amp;pg=GBS.PA98|section=picture|year=1836|publisher=Fisher, Son &amp; Co.|oclc=832519854}}
* {{cite book|title=Borobudur: Golden Tales of the Buddhas|first=John|last=Miksic|author-link=John N. Miksic|publisher=Tuttle Publishing|year=1990|isbn=0-87773-906-4}}
*{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=MVoZGA2yfywC&amp;q=dvarapala+borobudur+dagi&amp;pg=PA29 |title=Borobudur: Golden Tales of the Buddhas |first1=John|last1=Miksic |first2=Marcello |last2=Tranchini |first3=Anita |last3=Tranchini |year=1996 |publisher=Tuttle publishing |isbn=978-0-945971-90-0 |access-date=2 April 2012}}
* {{cite book|title=Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula| first=Paul Michel|last=Munoz| publisher=Didier Millet| year=2007| isbn= 978-981-4155-67-0}}
*{{cite book |last1=Nagaoka |first1=M |title=Cultural Landscape Management at Borobudur, Indonesia |date=2016 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-42045-5}}
* {{wikicite |ref={{harvid|Raffles|1830}} |reference={{Gutenberg| no= 49843| name=The History of Java, v. 1-2| bullet= none| year=2015| first = Thomas Stamford | last =Raffles| authorlink =Stamford Raffles| origdate=1830| edition= 2nd| publisher= John Murray (publishing house)| oclc= 578699780| access-date = December 22, 2023}}}}
*{{cite book |last1=Revianur |first1=A. |editor-link=Melani Budianta |editor1-last=Budianta |editor1-first=Melani |editor2-last=Budiman |editor2-first=Manneke |editor3-last=Kusno |editor3-first=Abidin |editor4-last=Moriyama |editor4-first=Mikihiro |title=Forms and types of Borobudur's stupas. In Cultural Dynamics in a Globalized World |date=2018 |publisher=Taylor &amp; Francis |isbn=978-1-138-62664-5 |pages=577–584}}
* {{cite book |first=Raden |last=Soekmono |author-link=Soekmono |year=1976 |title=Chandi Borobudur: A Monument of Mankind |isbn=92-3-101292-4 |location=Paris|publisher=Unesco Press |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0002/000200/020097E.pdf#search=%22soekmono%20chandi%20borobudur%22 |access-date=17 August 2008}}
*{{cite book |first=Raden |last=Soekmono |author-link=Soekmono |date=1981 |orig-date=1973 |title=Pengantar Sejarah Kebudayaan Indonesia 2 |edition=3rd |publisher=Penerbit Kanisius |location=Yogyakarta |via=Yogyakarta State University |url=https://staffnew.uny.ac.id/upload/131782844/pendidikan/pengantar-sejarah-kebudayaan-indonesia-2.pdf |access-date=December 21, 2023 |archivedate=December 21, 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231221212930/https://staffnew.uny.ac.id/upload/131782844/pendidikan/pengantar-sejarah-kebudayaan-indonesia-2.pdf }}
*{{cite book |last=Vaisutis |first=Justine |year=2007 |title=Indonesia |publisher=Lonely Planet |isbn=978-1-74104-435-5}}
*{{cite book |last1=Voûte |first1=Caesar |last2=Long |first2=Mark |name-list-style=amp |date=2008 |title=Borobudur: Pyramid of the Cosmic Buddha |publisher=D.K. Printworld Ltd |isbn=978-8-12460-403-8 |oclc=229446531 |url=http://www.borobudur.tv/book_promo.htm |access-date=17 August 2008 |via=borobudur.tv |archive-url=https://web.archive.org/web/20080608070829/http://www.borobudur.tv/book_promo.htm |archive-date=8 June 2008 |url-status=dead}}
*{{cite book |title=The Borderlands of Southeast Asia |chapter=Chapter 2: Archaeology, National Histories, and National Borders in Southeast Asia |first=Michael |last=Wood |url=https://books.google.com/books?id=KzSjL7vxFpcC |publisher=NDU Press |editor1-last=Clad |editor1-first=James |editor2-last=McDonald |editor2-first=Sean M. |editor3-last=Vaughan |editor3-first=Bruce |year=2011 |isbn=978-1-78039-922-5}}
{{refend}}

===গৱেষণা পত্ৰিকাৰ প্ৰবন্ধ===
{{refbegin}}
*{{cite news|url=http://www.smh.com.au/news/world/an-ancient-wonder-reduced-to-rubble/2006/05/29/1148754940170.html|title=An ancient wonder reduced to rubble|first=Sebastien|last= Berger|date=30 May 2006|access-date=23 August 2008|publisher=The Sydney Morning Herald}}
*{{cite journal |last1=Bloembergen |first1=M. |last2=Monquil |first2=M. |title=A fragmented Provenance Report regarding Four Buddha heads gifted by Artis in the NMVW and the social lives of Borobudur |journal=PPROCE Provenance Reports |date=2022 |volume=36 |url=https://pure.knaw.nl/ws/portalfiles/portal/496432798/RAP_PPROCE_ProvenanceReport_36_ArtisBuddhaheads_TM_A_5945until5948_v10_v202203.pdf |publisher=Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen}}
*{{cite journal|first=Harold |last=Crouch|author-link=Harold Crouch|journal=Trends in Southeast Asia|title=The Key Determinants of Indonesia's Political Future|url=https://sealionplus.iseas.edu.sg/nodes/view/22630?keywords=|year=2002|issn=0219-3213|volume=7}}
*{{cite journal |last1=De Casparis |first1=J.G. |title=Review of The law of cause and effect in ancient Java, by J. Fontein |journal=Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde |date=1992 |volume=148 |issue=1 |pages=148–151 |jstor=27864315}}
*{{cite journal |title=Problems of Indonesian Historiography |first=D.G.E.|last=Hall |journal=Pacific Affairs |volume=38 |issue=3/4 |pages=353–359 |year=1956 |doi=10.2307/2754037 |jstor=2754037}}
*{{cite journal| first1=Mark P.|last1=Hampton| title=Heritage, Local Communities and Economic Development| journal=Annals of Tourism Research| doi=10.1016/j.annals.2004.10.010| volume=32| issue=3| pages=735–759| year=2005| s2cid=154890055}}
*{{cite journal |last1=Van Lohuizen-de Leeuw |first1=J.E. |title=The Dhyani-Buddhas of Barabudur |journal=Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia |date=1965 |volume=121 |issue=4 |pages=389–416|doi=10.1163/22134379-90002949 |url=https://brill.com/view/journals/bki/121/4/article-p389_1.xml?language=en}}
*{{cite journal|title=Barabudur, Mendut en Pawon en hun onderlinge samenhang|trans-title=Barabudur, Mendut and Pawon and their mutual relationship|first=J. L.|last=Moens |year=1951 |others=trans. by Mark Long |url=http://www.borobudur.tv/Barabudur_Mendut_Pawon.pdf |journal=Tijdschrift voor de Indische Taai-, Land- en Volkenkunde deel LXXXIV, aflevering 3, jaarg. P.[326]-386 |publisher=Het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen |pages=1–109 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070810210020/http://www.borobudur.tv/Barabudur_Mendut_Pawon.pdf |archive-date=10 August 2007|oclc=69201320}}
*{{cite journal|last1=Murwanto|first1=H. |last2=Gunnell|first2=Y |last3=Suharsono|first3=S. |last4=Sutikno|first4=S. |last5=Lavigne|first5=F. |title=Borobudur monument (Java, Indonesia) stood by a natural lake: chronostratigraphic evidence and historical implications|journal=The Holocene|issue=3|year=2004|pages=459–463|doi=10.1191/0959683604hl721rr|volume=14|bibcode=2004Holoc..14..459M|s2cid=129690872}}
*{{cite journal |last1=Santiko |first1=Hariani |title=Identification of Karmawibbanga Reliefs at Candi Borobudur |journal=AMERTA, Jurnal Penelitian Dan Pengembangan Arkeologi |date=2016 |volume=34 |issue=2 |pages=129–137 |doi=10.24832/amt.v34i2.179 |url=https://jurnalarkeologi.kemdikbud.go.id/index.php/amerta/article/view/179|doi-access=free }}
*{{cite journal |last=Situngkir |year=2010 |first=H. |title=Borobudur Was Built Algorithmically |ssrn=1672522| journal=BFI Working Paper Series WP-9-2010 |pages=1–9 |publisher=Bandung Fe Institute}}
*{{Cite journal |last1=Troll |first1=Valentin R. |last2=Deegan |first2=Frances M. |last3=Jolis |first3=Ester M. |last4=Budd |first4=David A. |last5=Dahren |first5=Börje |last6=Schwarzkopf |first6=Lothar M. |date=2015-03-01 |title=Ancient oral tradition describes volcano–earthquake interaction at merapi volcano, indonesia |journal=Geografiska Annaler |series=Series A, Physical Geography |volume=97 |issue=1 |pages=137–166 |doi=10.1111/geoa.12099 |bibcode=2015GeAnA..97..137T |s2cid=129186824 |issn=0435-3676}}
*{{cite journal |title=Agreement concerning the voluntary contributions to be given for the execution of the project to preserve Borobudur |journal=United Nations Treaty Series |date=1980 |volume=865 |issue=1973 |pages=12414–12422 |url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20865/volume-865-I-12422-English.pdf |access-date=4 January 2024|ref={{SfnRef|United Nations|1980}} }}
*{{cite journal|journal=Indonesia |title=In Search of &quot;Ho-Ling&quot; |first=W. J.|last=Van der Meulen| volume=23 |year=1977 |issue=23 |pages=87–112 |url=http://cip.cornell.edu/DPubS?service=UI&amp;version=1.0&amp;verb=Display&amp;handle=seap.indo/1107118718 |doi=10.2307/3350886|jstor=3350886}}
*{{cite journal |journal=Indonesia |title=King Sañjaya and His Successors |first=W. J. |last=Van der Meulen |volume=28 |year=1979 |pages=17–54 |url=http://cip.cornell.edu/DPubS?service=UI&amp;version=1.0&amp;verb=Display&amp;handle=seap.indo/1107121629 |doi=10.2307/3350894 |jstor=3350894 |issue=28|hdl=1813/53687 |hdl-access=free}}
*{{cite journal |last1=Vogel |first1=J. Ph. |title=The Borobudur Restored |journal=Journal of the Royal Asiatic Society |date=1913 |volume=45 |issue=2 |pages=421–422 |doi=10.1017/S0035869X00044798|s2cid=163589816 }}
*{{cite journal|title=The Restoration and Conservation Project of Borobudur Temple, Indonesia. Planning: Research: Design|last=Voute|first= Caesar |journal=Studies in Conservation|volume=18|issue=3|doi=10.2307/1505654|year=1973|pages=113–130|jstor=1505654}}
*{{cite journal| title=Acquisition |journal=Critical Inquiry |first=Hiram W. Jr.|last=Woodward|author-link=Hiram W. Woodward|volume=6 |issue=2 |year=1979 |pages=291–303| doi=10.1086/448048|s2cid=224792217 }}
*{{cite journal |last1=Zin |first1=Monika |title=Imagery of Hell in South, South East and Central Asia |journal=Rocznik Orientalistyczny |date=2014 |volume=LXVII |issue=1 |pages=269–296 |url=https://journals.pan.pl/dlibra/show-content?id=82242 |issn=0080-3545}}
{{refend}}

===বাতৰি-কাকত আৰু অনলাইন উৎস===
{{refbegin}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Antara|2010}} |title=Covered in volcanic ash, Borobudur closed temporarily |url=http://antaranews.com/en/news/1289042983/covered-in-volcanic-ash-borobudur-closed-temporarily |publisher=Antara |date=6 November 2010 |access-date=6 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101109225131/http://www.antaranews.com/en/news/1289042983/covered-in-volcanic-ash-borobudur-closed-temporarily |archive-date=9 November 2010 |url-status=dead}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Antara|2012}} |url=http://www.antaranews.com/berita/319963/candi-borobudur-dicatatkan-di-guinness-world-records |title=Candi Borobudur dicatatkan di Guinness World Records |date=5 July 2012 |publisher=Antara |language=id |access-date=15 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120709235121/http://www.antaranews.com/berita/319963/candi-borobudur-dicatatkan-di-guinness-world-records |archive-date=9 July 2012 |url-status=dead}}
*{{cite news |last1=Antara |title=Borobudur Temple: Govt targets 2 mln visitors per year |date=11 October 2023 |url=https://en.antaranews.com/news/295917/borobudur-temple-govt-targets-2-mln-visitors-per-year |access-date=19 January 2024}}
*{{cite news|title=Tangga Candi Borobudur Dilapisi Karet |website=Kompas.com |date=6 March 2015 |first=I Made |last=Asdhiana |language=id |url=http://travel.kompas.com/read/2015/03/06/182500327/Tangga.Candi.Borobudur.Dilapisi.Karet |access-date=14 October 2015}}
*{{cite web|ref={{sfnref|BBC|2014}} | url = http://www.bbc.co.uk/ahistoryoftheworld/objects/CPbWMMoFSnmUlSHF3dkf5A# | title = Borobudur Buddha head | publisher = BBC | access-date = 2 August 2014 | quote = A History of The World, The British Museum}}
*{{cite web|ref={{sfnref|British Museum|2023}}|title=Figure of Buddha head; globular head and full rounded features. Made of volcanic stone|url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/A_1859-1228-176|access-date=2023-10-24|publisher=British Museum}}
*{{cite web|date =2002|ref={{sfnref|Buddhanet|2002}}|title =Buddhism in Indonesia|website=Buddhanet|url =http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|archive-url =https://web.archive.org/web/20020214130731/http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|url-status =dead|archive-date =14 February 2002|access-date =4 May 2015}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Buddhist Travel|2008}}|url = http://www.buddhistravel.com/index.php?id=86,377,0,0,1,0|title = Borobudur|access-date = 11 November 2011|year = 2008|publisher = Buddhist Travel|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20120105170427/http://www.buddhistravel.com/index.php?id=86,377,0,0,1,0|archive-date = 5 January 2012 |df = dmy-all}}
*{{cite web |ref={{sfnref|Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat|2012}} |title=Pangguyangan |work=Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat |language=id |url=http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |access-date=17 May 2017 |url-status=dead |archive-date=24 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |archivedate=24 December 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |deadurl=yes }}
*{{cite web|ref={{sfnref|Encyclopædia Britannica|2011}}| url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/301580/Jataka | title = Jataka | access-date = 4 December 2011 | publisher = Encyclopædia Britannica}}
*{{cite news |last=Fitriana |first=Ika |date=19 November 2014 |title=Tangga Candi Borobudur Mulai Dilapisi Kayu |website=Kompas.com |language=id |url=http://regional.kompas.com/read/2014/11/19/18133321/Tangga.Candi.Borobudur.Mulai.Dilapisi.Kayu |access-date=14 October 2015}}
*{{Cite news |last=Fitriana |first=Ika |date=4 June 2023 |title=Saat Ribuan Lampion Waisak Diterbangkan di Langit Borobudur |website=Kompas.com |language=id |url=https://regional.kompas.com/read/2023/06/04/204612978/saat-ribuan-lampion-waisak-diterbangkan-di-langit-borobudur |access-date=2024-03-17}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Guinness|2014}}|title=Largest Buddhist temple | url=http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-buddhist-temple/ | publisher=Guinness World Records| work=Guinness World Records| access-date=27 January 2014}}
*{{cite web |ref={{sfnref|Indonesian Embassy in The Hague|2012}} |title=Borobudur |website=Indonesian Embassy in The Hague |url=http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |date=21 December 2012 |language=id |access-date=July 24, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141106221222/http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |archive-date=November 6, 2014 |url-status=dead |archivedate=November 6, 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141106221222/http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |deadurl=yes }}
*{{cite news|ref={{sfnref|Kompas|2000}}|website=Kompas.com |date=7 April 2000|title=Borobudur Pernah Salah Desain|language=id |url=http://www.kompas.com/kompas-cetak/0004/07/dikbud/boro09.htm |access-date=23 August 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20071226230646/http://www.kompas.com/kompas-cetak/0004/07/dikbud/boro09.htm|archive-date=26 December 2007}}
*{{cite web|ref={{sfnref|PBS}}| title=Saving Borobudur | publisher=PBS | url=https://www.pbs.org/treasuresoftheworld/borobudur/blevel_1/b6_saving.html| access-date=21 July 2014}}
*{{Cite web |last=Madyansyah|first=Muhammad Marjan |date=22 July 2023 |title=Pradaksina, Ribuan Umat Buddha Enam Negara Mengitari Borobudur |website=kemenag.go.id |publisher=Kementerian Agama |language=id |url=https://kemenag.go.id/nasional/pradaksina-ribuan-umat-buddha-enam-negara-mengitari-borobudur-lt1ku |access-date=2024-03-17}}
*{{cite news |last1=Muryanto |first1=Bambang |title=Buddhas to be reunited with their heads |url=https://www.thejakartapost.com/news/2014/11/20/buddhas-be-reunited-with-their-heads.html |access-date=31 December 2019 |publisher=The Jakarta Post |date=20 November 2014}}
*{{cite web |ref ={{sfnref|Museum of World Religions, Taipei}} |title =The Greatest Sacred Buildings |publisher =Museum of World Religions, Taipei |url =http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |access-date =4 May 2015 |archive-url =https://web.archive.org/web/20170207105433/http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |archive-date =7 February 2017 |url-status =dead |df =dmy-all |archivedate =7 February 2017 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20170207105433/http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |deadurl =yes }}
*{{cite web|last=Naibaho|first=Juang | title = Inilah Foto-foto Kerusakan Candi | language =id | publisher = Tribun News | date = 7 November 2010 | url = http://www.tribunnews.com/2010/11/07/inilah-foto-foto-kerusakan-candi-borobudur | access-date =7 November 2010}}
*{{cite web |last1=Republic of Indonesia |title=Periodic Reporting Exercise on the Application of the World Heritage Convention, State of Conservation of the World Heritage Properties in the Asia-Pacific Region Section II, Borobudur Temple |url=https://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/592.pdf |website=whc.unesco.org |publisher=UNESCO |access-date=5 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111051221/https://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/592.pdf |archive-date=11 January 2012 |pages=1–26 |date=2002 |url-status=dead}}
*{{Cite news |last=Sudiarno |first=Tarko |title=Photo: Waisak prayers, processions in pursuit of enlightenment |url=https://www.thejakartapost.com/multimedia/2016/05/25/waisak-prayers-processions-in-pursuit-of-enlightenment.html |date=25 May 2016|access-date=2024-03-17 |website=The Jakarta Post |language=en}}
*{{cite web|first=Gary Michael|last=Tartakov|work=Lecture notes for Asian Art and Architecture: Art &amp; Design 382/582|publisher=Iowa State University|title=Lecture 17: Sherman Lee's History of Far Eastern Art (Indonesia and Cambodja) |url=http://www.public.iastate.edu/~tart/arth382/lecture17.html|access-date=17 August 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20020427020933/http://www.public.iastate.edu/~tart/arth382/lecture17.html| archive-date=27 April 2002| url-status=dead}}
*{{cite web |ref={{sfnref|The Borobudur Ship Expedition|2003}} |url=http://www.borobudurshipexpedition.com/index.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20030217031728/http://www.borobudurshipexpedition.com/index.htm |url-status=dead |archive-date=17 February 2003 |title=The Borobudur Ship Expedition, Indonesia to Africa 2003–2004 |access-date=14 December 2011 |date=2003 |publisher=The Borobudur Ship Expedition}}
*{{cite web |ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2010}}|title=Borobudur Temple Forced to Close While Workers Remove Merapi Ash |publisher=The Jakarta Globe |date=7 November 2010 |url=http://www.thejakartaglobe.com/home/borobudur-temple-forced-to-close-while-workers-remove-merapi-ash/405343 |access-date=7 November 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101111135645/http://www.thejakartaglobe.com/home/borobudur-temple-forced-to-close-while-workers-remove-merapi-ash/405343 |archive-date=11 November 2010}}
*{{cite web|date=12 June 2012|ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2012}}|url=http://www.thejakartaglobe.com/news/germany-supports-safeguarding-of-borobudur/523717 |title=Germany Supports Safeguarding of Borobudur |publisher=The Jakarta Globe |access-date=28 June 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120615195445/http://www.thejakartaglobe.com/news/germany-supports-safeguarding-of-borobudur/523717 |archive-date=15 June 2012}}
*{{cite news|ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2014}}|title=Borobudur, Other Sites, Closed After Mount Kelud Eruption|date=14 February 2014|url=http://www.thejakartaglobe.com/news/borobudur-other-sites-closed-after-mount-kelud-eruption/|publisher=The Jakarta Globe|access-date=15 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140214143350/http://www.thejakartaglobe.com/news/borobudur-other-sites-closed-after-mount-kelud-eruption/|archive-date=14 February 2014|url-status=dead}}
*{{cite news |ref={{sfnref|The Jakarta Post|2011}} |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |title=Borobudur's post-Merapi eruption rehabilitating may take three years: Official |publisher=The Jakarta Post |date=17 February 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160116230820/http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |archive-date=16 January 2016 |access-date=10 December 2024 |archivedate=16 January 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116230820/http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |deadurl=yes }}
*{{Cite news|date=20 January 2018|ref={{sfnref|The Jakarta Post|2018}}|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/01/19/ui-archaeology-professor-weighs-in-on-borobudurs-chattra-restoration.html|title=UI archaeology professor weighs in on Borobudur's 'chattra' restoration|work=The Jakarta Post|access-date=4 May 2018|language=en}}
*{{cite news |last1=The Straits Times |title=Indonesia's police on alert over apparent ISIS terror threat to Borobudur Temple |url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/indonesias-police-on-alert-over-apparent-isis-terror-threat-to-borobudur-temple |access-date=7 January 2024 |date=23 August 2014}}
*{{cite news|ref={{sfnref|The Miami Herald|1985}}|title=1,100-Year-Old Buddhist Temple Wrecked By Bombs in Indonesia|publisher=The Miami Herald|date=22 January 1985|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|access-date=17 August 2008|archivedate=31 March 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190331014119/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|deadurl=yes}}
*{{cite web|type=programme and meeting document|date=1999|ref={{sfnref|UNESCO|1999}}|publisher=UNESCO|title=Cultural heritage and partnership |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001163/116321Eo.pdf |access-date=17 August 2008}}
*{{cite press release|ref={{sfnref|UNESCO|2004}}|publisher=UNESCO|title=UNESCO experts mission to Prambanan and Borobudur Heritage Sites |date=31 August 2004}}
*{{cite web|date=2024|ref={{sfnref|UNESCO World Heritage Centre|2024}}|url=https://whc.unesco.org/en/list/592| title=Borobudur Temple Compounds| publisher=UNESCO| work=UNESCO World Heritage Centre| access-date=3 January 2024}}
*{{cite web |ref={{sfnref|UNESCO Jakarta|2012}} |url=http://www.unesco.org/new/en/jakarta/about-this-office/single-view/news/stone_conservation_workshop_borobudur_central_java_indone/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170914132130/http://www.unesco.org/new/en/jakarta/about-this-office/single-view/news/stone_conservation_workshop_borobudur_central_java_indone/ |archive-date=14 September 2017 |title=Stone Conservation Workshop, Borobudur, Central Java, Indonesia, 11-12 January 2012 funded by the Federal Republic of Germany|publisher=UNESCO Jakarta |date=16 January 2012 |access-date=8 September 2017}}
*{{cite news |last=Wahyuni|first=Sri |date=28 June 2011 |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/28/borobudur-clean-finish-november.html |title=Borobudur clean-up to finish in November |publisher=The Jakarta Post |access-date=28 June 2012}}
*{{Cite web |ref={{sfnref|Wacana Nusantara|2015}} |url=http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur |title=Candi Borobudur, Bentuk dan Perlambang |publisher=Wacana Nusantara |date=23 September 2015 |access-date=16 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305094754/http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur/ |archive-date=5 March 2016 |url-status=dead |archivedate=5 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305094754/http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur/ |deadurl=yes }}
*{{cite web|ref={{sfnref|Walubi|2023}}|date=2023|website=Walubi |title=Borobudur: Candi Berbukit Kebajikan |url=http://www.walubi.or.id/waisak2004/Borobudur%20-%20Candi%20Berbukit%20Kebajikan.shtml|access-date=December 9, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703070946/http://www.walubi.or.id/waisak2004/Borobudur%20-%20Candi%20Berbukit%20Kebajikan.shtml|archive-date=July 3, 2010|url-status=dead}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Walubi|2002}}| title=The Meaning of Procession| publisher=Walubi (Buddhist Council of Indonesia)| work=Waisak| url=http://www.walubi.or.id/waisak/waisak_emakna_prosesi.shtml| access-date=28 December 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20090211113440/http://www.walubi.or.id/waisak/waisak_emakna_prosesi.shtml| archive-date=11 February 2009| url-status=dead}}
*{{cite news |last1=Watson |first1=Penny |title=How world's largest Buddhist temple in Indonesia has been reborn |url=https://www.bangkokpost.com/world/2708661 |access-date=21 December 2023 |work=Bangkok Post |date=19 December 2023}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Wonderful Indonesia|2013}}|title=Vesak Festival: A Truly Sacred Experience |publisher=Wonderful Indonesia |url=http://www.indonesia.travel/en/destination/233/borobudur/article/7/vesak-festival-a-truly-sacred-experience|date=2013 |access-date=4 May 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150504193814/http://www.indonesia.travel/en/destination/233/borobudur/article/7/vesak-festival-a-truly-sacred-experience |archive-date=4 May 2015}}

{{refend}}

==অধিক পঢ়ক==
{{refbegin}}
* {{cite book|title=Barabudur, history and significance of a Buddhist monument|last1=Gomez|first1=Luis O.|last2= Woodward |first2=Hiram W. |publisher=Asian Humanities Press|others=presented at the Int. Conf. on Borobudur, University of Michigan, 16–17 May 1974|year=1981|isbn=0-89581-151-0|location=Berkeley|name-list-style=amp}}
* {{cite book|title=The Mysteries of Borobudur|author=John Miksic|publisher=Periplus|year=1999|isbn=962-593-198-8|location=Hongkong}}
*{{Cite journal|last=Morton III|first=W. Brown|date=January 1983|title=Indonesia Rescues Ancient Borobudur|volume=163|issue=1 |issn=0027-9358 |oclc=643483454|journal=National Geographic (magazine)|pages=126–142}}
* {{cite book|title=The symbolism of the stupa|author=Adrian Snodgrass|publisher=Cornell University|others=Southeast Asia Program |year=1985|isbn=0-87727-700-1|location=Ithaca, N.Y.}}
* Klokke, Marijke. Borobudur a Mandala? IIAS Yearbook 1995, pp.&amp;nbsp; 207.
* Levin, Cecelia. &quot;Enshrouded in Dharma and Artha: The Narrative Sequence of Borobudur's First Gallery Wall.&quot; In Materializing Southeast Asia's Past: Selected Papers from the 12th International Conference of the European Association of Southeast Asian Archaeologists, edited by Klokke Marijke J. and Degroot Véronique, 27-40. SINGAPORE: NUS Press, 2013. Accessed June 17, 2020. {{jstor|j.ctv1qv3kf.7}}.
* Sundberg, Jeffrey Roger. &quot;Considerations on the Dating of the Barabuḍur Stūpa.&quot; Bijdragen Tot De Taal-, Land- En Volkenkunde 162, no. 1 (2006): 95–132. Accessed June 17, 2020. {{jstor|27868287}}.
{{refend}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons|Borobudur|বৰোবুদুৰ}}
* [http://borobudurpark.com/ বৰোবুদুৰ, প্ৰম্বানন আৰু ৰাটু বকো পাৰ্কৰ অফিচিয়েল ছাইট]
* [https://www.youtube.com/watch?v=txujqGtB_6g বৰবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদৰ চুটি তথ্যচিত্ৰ], ইউনেস্কো আৰু এন এইচ কেৰ
* [https://www.youtube.com/watch?v=lWAj22H4qWg লাৰ্নিং ফ্ৰম বৰোবুদুৰ তথ্যচিত্ৰ] ইউটিউবত বৰোবুদুৰৰ [[জাতক]], ললিতবিস্তাৰ আৰু গণ্ডব্যূহৰ আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ কাহিনী
* [http://rubens.anu.edu.au/htdocs/bycountry/indonesia/borobudur/ বড়োবুদুৰৰ বিষয়ে অষ্ট্ৰেলিয়ান ৰাষ্ট্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গৱেষণা প্ৰকল্প]
* [https://web.archive.org/web/20141228053135/http://masterpieces.asemus.museum/borobudur/ বৰোবুদুৰৰ লুকাই থকা ভিত্তিৰ বিশ্লেষণ]
* [https://web.archive.org/web/20141106215528/http://ghn.globalheritagefund.org/?id=856%2F গ্লোবেল হেৰিটেজ নেটৱৰ্কত বৰোবুদুৰ]
* [https://bimasbuddha.kemenag.go.id/borobudur/360/360/ 360° ভাৰ্চুৱেল ভ্ৰমণ, ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধ সম্প্ৰদায়ৰ গাইডেন্স মহানিৰ্দেশনা]

[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:বৌদ্ধ মন্দিৰ]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>98vmxkqns7rr65uxlvdfga1sxk05lv7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453387</id>
      <parentid>453357</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:18:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>/* উত্তৰাধিকাৰ */</comment>
      <origin>453387</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="178884" sha1="joacoabsg7xmdgzty3kcft21zdsnh2j" xml:space="preserve">{{Infobox historic site
| name = বৰোবুদুৰ
| image = Pradaksina.jpg
| caption = বৰোবুদুৰৰ প্ৰদক্ষিণ কৰা অৱস্থাত বৌদ্ধ ভিক্ষু 
| locmapin = 
| map_caption = 
| coordinates = {{coord|-7.608|110.204|display=inline,title}}
| location = মাগেলাং ৰিজেন্সি, কেন্দ্ৰীয় জাভা, [[ইণ্ডোনেছিয়া]]
| built = মূলতঃ নৱম শতিকাত শৈলেন্দ্ৰ বংশৰ ৰাজত্বকালত নিৰ্মিত
| restored = ১৯১১, ১৯৮৩
| restored_by = থিওড'ৰ ভান এৰ্প
| architect =গুণধৰ্ম 
| designation1 = WHS
| designation1_type = সাংস্কৃতিক
| designation1_criteria = i, ii, vi
| designation1_date =১৯৯১ &lt;small&gt;(পঞ্চদশ অধিবেশন)&lt;/small&gt;
| designation1_partof =বৰোবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদ
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/592 592]
| designation1_free1name = অঞ্চল
| designation1_free1value = দক্ষিণ-পূব এছিয়া
| website = {{URL|https://borobudurpark.com/}}, &lt;br /&gt;{{URL|https://kebudayaan.kemdikbud.go.id/bkborobudur}}
}}

'''বৰোবুদুৰ''' বা '''বাৰাবুদুৰ'''  ({{lang-en|Borobudur}}) [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মধ্য জাভা অঞ্চলৰ মাগেলাং ৰিজেন্সিৰ মাগেলাং চহৰ আৰু মুণ্টিলান চহৰৰ ওচৰত অৱস্থিত নৱম শতিকাৰ এক মহাযান বৌদ্ধ মন্দিৰ। 

ধূসৰ ৰঙৰ এণ্ডেচাইটৰ দৰে শিলেৰে নিৰ্মিত এই মন্দিৰটো ছটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু তিনিটা বৃত্তাকাৰ নটা এটাৰ ওপৰত এটাকৈ নিৰ্মাণ কৰা মঞ্চৰে গঠিত। ইয়াৰ ওপৰত এটা কেন্দ্ৰীয় গম্বুজ আছে। গোটেই মন্দিৰ ২৬৭২টা ভাস্কৰ্যৰ লগতে আৰু ৫০৪টা বুদ্ধৰ মূৰ্তিৰে সজাই তোলা হৈছে। কেন্দ্ৰীয় গম্বুজটোৰ চাৰিওফালে ৭২টা বুদ্ধ মূৰ্তি আছে আৰু প্ৰত্যেকটো মূৰ্তি ছিদ্ৰযুক্ত স্তুপৰ ভিতৰত বহি থকা ৰূপত আছে।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} তীৰ্থযাত্ৰীসকলে চিৰি আৰু কৰিডৰৰ এক বিস্তৃত ব্যৱস্থাৰ মাজেৰে এই স্মৃতিসৌধৰ পৰিভ্ৰমণ কৰে। ইয়াৰ দেৱাল আৰু স্তম্ভসমূহত ১৪৬০টা আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্য আছে। ইয়াত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ভাস্কৰ্যৰ বিশ্বৰ অন্যতম বিস্তৃত সংগ্ৰহ আছে। 

শৈলেন্দ্ৰ বংশৰ ৰাজত্বকালত নিৰ্মিত এই মন্দিৰৰ ডিজাইন জাভানীজ বৌদ্ধ স্থাপত্য অনুসৰণ কৰে। এই শৈলী ইণ্ডোনেছিয়াৰ থলুৱা পূৰ্বপুৰুষ পূজাৰ পৰম্পৰা আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মৰ নিৰ্বাণ লাভৰ ধাৰণাৰ সন্মিলনত সৃষ্টি হৈছে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} এই স্মৃতিসৌধটো বুদ্ধ মন্দিৰ আৰু বৌদ্ধ তীৰ্থযাত্ৰাৰ স্থান। প্ৰমাণৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে অষ্টম শতিকাত বৰোবুদুৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু তাৰ পিছত চতুৰ্দশ শতিকাত জাভাত হিন্দু ৰাজ্যৰ অৱনতি আৰু জাভাসকলে [[ইছলাম ধৰ্ম]] গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত ইয়াক পৰিত্যাগ কৰা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} ১৮১৪ চনত তদানীন্তন জাভাৰ ব্ৰিটিছ শাসক ছাৰ থমাছ ষ্টেমফৰ্ড ৰেফেলেছে ইয়াৰ অস্তিত্বৰ বিষয়ে গম পায়। তেওঁক স্থানীয় ইণ্ডোনেছিয়ানসকলে ইয়াৰ অৱস্থানৰ বিষয়ে অৱগত কৰিছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=192}} তাৰ পিছত বৰোবুদুৰক কেইবাটাও পুনৰুদ্ধাৰৰ জৰিয়তে সংৰক্ষণ কৰা হৈছে। ১৯৮৩ চনত ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰ আৰু ইউনেস্কোৰ দ্বাৰা সৰ্ববৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পটো সম্পূৰ্ণ কৰা হয় আৰু তাৰ পিছত এই স্মৃতিসৌধটো ইউনেস্কোৰ [[বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হয়।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}}

বৰোবুদুৰ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ{{sfn|Guinness|2014}}{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} আৰু ইয়াৰ স্থান ম্যানমাৰৰ বাগান আৰু কম্বোডিয়াৰ [[এংকৰ ৱাট]]ৰ সৈতে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অন্যতম উল্লেখযোগ্য প্ৰত্নতাত্ত্বিক স্থান হিচাপে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে এই কীৰ্তিচিহ্নটোত [[বুদ্ধ পূৰ্ণিমা|বেসক দিৱস]] পালন কৰে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটনস্থলীসমূহৰ ভিতৰত বৰোবুদুৰ হৈছে আটাইতকৈ বেছি দৰ্শন কৰা স্মৃতিসৌধ।{{sfn|Hitchcock|Darma Putra|2016|p=263}}

==ব্যুৎপত্তি==
[[File:Borobudur-Nothwest-view.jpg|thumb|উত্তৰ-পশ্চিমৰ পৰা চালে কেণ্ডি বৰোবুদুৰ। কৰংটেঙা আৰু ত্ৰি তেপুছান শিলালিপিত এই স্মৃতিসৌধৰ কথা উল্লেখ আছে। ]]

ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত প্ৰাচীন মন্দিৰবোৰক কেণ্ডি বুলি কোৱা হয়। এইদৰে স্থানীয় লোকসকলে &quot;বৰোবুদুৰ মন্দিৰ&quot;ক কেণ্ডি বৰোবুদুৰ বুলি কয়। কেণ্ডি শব্দটোৱে প্ৰাচীন গঠনসমূহ যেনে প্ৰৱেশ তোৰণ, স্নানাগাৰ আদিকো বুজায়। বৰোবুদুৰ নামৰ উৎপত্তি স্থানীয় ভাষাৰ &quot;বৰো&quot; অৰ্থাৎ ডাঙৰ বা মহান আৰু &quot;বুদুৰ&quot; অৰ্থাৎ বুদ্ধৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=13}} ডাচ পণ্ডিত জে এল ম'য়েন্সে কয় যে দৰবাৰৰ কবি ম্পু প্ৰপাঞ্চাই ১৩৬৫ চনত &quot;বুদুৰ&quot;ত থকা পবিত্ৰ অঞ্চলৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Moens|1951|pp=12, 64}} ষ্টেমফোৰ্ড ৰেফেলেছে &quot;বোৰো বডো&quot;ৰ কথা উল্লেখ কৰিছে আৰু ১৮১৭ চনত লিখা জাভান ইতিহাসৰ গ্ৰন্থখনত এই মন্দিৰৰ বৰ্ণনা কৰিছে।{{sfn|Raffles|1830|p=31}}{{sfn|Revianur|2018|p=577}} এটা পাদটিকাত ৰেফেলেছে কৈছে, &quot;বোৰো হৈছে জিলাখনৰ নাম, আৰু ব'ডোৰ অৰ্থ প্ৰাচীন।&quot; {{sfn|Soekmono|1976|p=13}} বেছিভাগ কেণ্ডিৰ নাম ওচৰৰ গাঁৱৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। জাভা ভাষাৰ নীতি-নিয়ম অনুসৰণ কৰা হ'লে ওচৰৰ ব'ৰে গাঁওখনৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছিল, তেন্তে এই স্মৃতিসৌধটোৰ নাম &quot;বুদুৰবৰো&quot; ৰখা উচিত আছিল। ছ'কমোনোৱে কয় যে ৰেফেলেছে ভাবিছিল যে বুদুৰ আধুনিক জাভা ভাষাৰ শব্দ বুডা (&quot;প্ৰাচীন&quot;)ৰ সৈতে মিল থাকিব পাৰে—অৰ্থাৎ &quot;প্ৰাচীন বড়ো।&quot; {{sfn|Soekmono|1976|p=13}} তেওঁ এইটোও মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে এই নামটো বৰোৰ পৰা উদ্ভৱ হ'ব পাৰে, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;মহান&quot; বা &quot;সন্মানীয়&quot; আৰু বুদ্ধৰ বাবে বুদুৰ। কিন্তু আন এজন পুৰাতত্ত্ববিদে এই নামটোৰ দ্বিতীয় উপাদান (বুদুৰ) জাভানী শব্দ ভুধৰা (&quot;পৰ্বত&quot;)ৰ পৰা আহিছে বুলি কয়।{{sfn|De Casparis|1981|pp=70, 83}}

ডাচ প্ৰত্নতত্ত্ববিদ এ.জে. বাৰ্নেট কেম্পাৰ্ছে কৈছে যে বৰোবুদুৰ হৈছে [[সংস্কৃত]]ৰ বিহাৰ বুদ্ধ উহ নামেৰে লিখা বিয়াৰা বেদুহুৰৰ এটা বিকৃত সৰলীকৃত স্থানীয় জাভানী উচ্চাৰণ। বুদ্ধ-উহৰ শব্দটোৰ অৰ্থ হ'ব পাৰে &quot;বুদ্ধৰ চহৰ।&quot; আনহাতে আন এটা সম্ভাৱ্য শব্দ বেদুহুৰ সম্ভৱতঃ পুৰণি জাভা ভাষাৰ শব্দ। এই শব্দ ধুহুৰ বা লুহুৰৰ (উচ্চ) পৰা নিৰ্মিত বালি শব্দভাণ্ডাৰত বৰ্তমানেও প্ৰচলিত আছে আৰু ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে &quot;উচ্চ স্থান।&quot; ইয়াৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে বৰোবুদুৰৰ অৰ্থ হ'ল ওখ ঠাইত বা পাহাৰত অৱস্থিত বুদ্ধৰ বিহাৰ।{{sfn|Indonesian Embassy in The Hague|2012}}

এটা পবিত্ৰ বৌদ্ধ ভৱন নিৰ্মাণ আৰু উদ্বোধনৰ কথা—সম্ভৱতঃ বৰোবুদুৰৰ উল্লেখ—দুটা শিলালিপিত উল্লেখ কৰা হৈছে। এই দুয়োটা শিলালিপি টেমাংগুং ৰিজেন্সিৰ কেডুত আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছিল। ৮২৪ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কৰংটেঙাৰ শিলালিপিত সমৰতুংগৰ কন্যা প্ৰমোধৱৰ্ধনীয়ে উদ্বোধন কৰা জিনালয় (সাংসাৰিক কামনাক জয় কৰি জ্ঞান লাভ কৰাসকলৰ ৰাজ্য) নামৰ এটা পবিত্ৰ ভৱনৰ উল্লেখ আছে। ৮৪২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ত্ৰি টেপুচন শিলালিপিৰ কথা ছিমাত উল্লেখ কৰা হৈছে, যি ভূমি কহুলুন্নান (প্ৰমোধৱৰ্ধনী)-এ ভূমিসম্ভাৰ নামৰ কামুলানৰ পুঁজি আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ নিশ্চিত কৰিবলৈ প্ৰদান কৰা (কৰমুক্ত) মাটি।{{sfn|Soekmono|1981|p=46}} কামুলান মুল শব্দৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;উৎপত্তিস্থল&quot;, পূৰ্বপুৰুষসকলক সন্মান জনোৱাৰ বাবে সম্ভৱতঃ শৈলেন্দ্ৰসকলৰ এটা পবিত্ৰ অট্টালিকা। জোহানেছ গিজবাৰ্টাছ ডি কাস্পাৰিছে মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে বোধিসত্ত্বত্বৰ দহটা পৰ্যায়ৰ পিছত সংযুক্ত গুণৰ পৰ্বতৰ বাবে সংস্কৃত ভূমি সম্ভাৰ ভূধৰা বৰোবুদুৰৰ মূল নাম।{{sfn|Walubi|2023}}

==অৱস্থিতি==
===তিনি মন্দিৰ===
[[File:Borobudur Map en.svg|thumb|বৰোবুদুৰ, পাৱন, আৰু মেণ্ডুটৰ সৰলৰেখাৰ ব্যৱস্থা]]

যোগাকাৰ্টাৰ পৰা প্ৰায় ৪০ কিলোমিটাৰ (২৫ মাইল) উত্তৰ-পশ্চিমে আৰু চুৰাকাৰ্টাৰ পৰা ৮৬ কিলোমিটাৰ (৫৩ মাইল) পশ্চিমে বৰোবুদুৰ যমজ আগ্নেয়গিৰি, চুণ্ডোৰো-ছাম্বিং আৰু মেৰবাবু-মেৰাপি আৰু দুখন নদী প্ৰগো আৰু এলোৰ মাজৰ উচ্চ অঞ্চলত অৱস্থিত।{{sfn|Troll|Deegan|Jolis|Budd|2015}} স্থানীয় লোককথা অনুসৰি কেডু সমভূমি নামেৰে জনাজাত এই অঞ্চলটো জাভাৰ &quot;পবিত্ৰ&quot; স্থান আৰু ইয়াৰ উচ্চ কৃষি উৰ্বৰতাৰ বাবে ইয়াক &quot;জাভাৰ বাগিচা&quot; বুলি অভিহিত কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=1}}

২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত থিয়ড'ৰ ভান এৰ্পে আৱিষ্কাৰ কৰে যে এই অঞ্চলৰ তিনিটা বৌদ্ধ মন্দিৰ বৰোবুদুৰ, পাৱন আৰু মেণ্ডুট সৰলৰেখাৰ কাষেৰে অৱস্থিত।{{sfn|Krom|1927|p=15}} তিনিওটা মন্দিৰৰ মাজত এটা ৰীতি-নীতিৰ সম্পৰ্ক নিশ্চয় আছিল যদিও সঠিক ৰীতি-নীতিৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ বিষয়ে জনা নাযায়।{{sfn|Moens|1951|p=2}}

===প্ৰাচীন হ্ৰদৰ অনুমান===
২০ শতিকাত মন্দিৰৰ চাৰিওফালৰ এটা হ্ৰদৰ অস্তিত্বৰ বিষয়ে জল্পনা-কল্পনা কৰা হৈছিল আৰু এই ধাৰণাটো অন্বেষণ কৰি থকাৰ সময়তে বিশেষজ্ঞসকলে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে কোনো হ্ৰদ নাছিল{{sfn|Anom|2005|pp=248–249}} বা কেতিয়াও মন্দিৰটোক আগুৰি থকা নাছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} ১৯৩১ চনত হ্ৰদৰ অনুমানটো আগুৱাই নিয়াৰ সময়ত ডাচ চিত্ৰশিল্পী ডব্লিউ.অ.জে. নিউৱেনকেম্পে ভাবিছিল যে বৰোবুদুৰে বৰ্তমানৰ কেডু সমভূমিৰ এটা হ্ৰদত ওপঙি থকা [[পদুম ফুল]]ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=3}} ২০০৪ চনত আন কিছুমানে দাবী কৰিছিল যে বৰোবুদুৰক শুকান প্ৰাচীন হ্ৰদৰ বুকুৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Murwanto|Gunnell|Suharsono|Sutikno|2004}} ১৯৭৪ আৰু ১৯৭৭ চনত খননৰ নমুনা পৰীক্ষা কৰি গণপতি থানিকাইমনিয়ে কোনো পৰাগ বা বিজাণু বিচাৰি নাপালে যিয়ে জল পৰিৱেশৰ স্থানীয় গছ-গছনিৰ ইংগিত দিয়ে। ১৯৭৭ চনত জেক ডুমাৰ্চেই এই তথ্য প্ৰকাশ কৰে আৰু ১৯৮৩ চনত থানিকাইমনিও একে তথ্য প্ৰকাশ কৰে।{{sfn|Anom|2005|pp=248–249}} ১৯৮৫–৮৬ চনত ছিজাৰ ভ’টে আৰু জে.জে. ন'ছিনে ক্ষেত্ৰভিত্তিক অধ্যয়ন কৰি ঠাৱৰ কৰিছিল যে বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণ কৰাৰ সময়ত ইয়াৰ আশে-পাশে কোনো হ্ৰদ নাছিল।{{sfn|Anom|2005|p=249}}

==ইতিহাস==
===নিৰ্মাণ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Temperaschilderij voorstellende de Borobudur als bedevaartsoord TMnr 75-2.jpg|thumb|right| জি. বি. হুইজেৰৰ এখন ছবি (প্ৰায় ১৯১৬–১৯১৯ খ্ৰীষ্টাব্দ) বৰোবুদুৰৰ পুনৰ নিৰ্মাণৰ দৃশ্য]]

হিন্দু ধৰ্মগুৰুসকলে প্ৰজন্ম ধৰি জাভাৰ জনসাধাৰণক আকৰ্ষণ কৰি আহিছিল। এই বিষয়ে স্থপতিবিদ আৰু লেখক জেক ডুমাৰ্চেই প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৪৫০ খ্ৰীষ্টাব্দত উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Dumarçay|1991|pp=1–2}} ইয়াৰ পিছতে শৈলেন্দ্ৰ আৰু সঞ্জয় বংশৰ প্ৰভাৱ পৰিল। ডুমাৰ্চেই কয় যে ডি কাস্পাৰিছে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে সঞ্জয় আৰু শৈলেন্দ্ৰ ৰাজবংশয়ে ডেৰ শতিকাৰ বাবে মধ্য জাভাত ক্ষমতা ভোগ কৰিছিল আৰু ডি কাস্পাৰিছে ৭৩২ চনৰ পৰা ৮৮২ খ্ৰীষ্টাব্দত পৰ্যায়ক্ৰমে উত্তৰাধিকাৰীত্বৰ সন্ধান কৰিছিল।{{sfn|Dumarçay|1991|p=2}} এই সময়ছোৱাত কেডু সমভূমিৰ আশে-পাশে থকা সমভূমি আৰু পাহাৰত বহুতো হিন্দু আৰু বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্ন নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। হিন্দু প্ৰম্বানন মন্দিৰ চৌহদৰ প্ৰায় একে সময়ছোৱাতে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ কীৰ্তিচিহ্ন স্থাপন কৰা হৈছিল। ৭৩২ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰজা সঞ্জয় বৰোবুদুৰৰ পৰা মাত্ৰ ১০ কিলোমিটাৰ (৬.২ মাইল) পূবে ৱুকিৰ পাহাৰত শিৱলিংগৰ সমাহাৰ নিৰ্মাণৰ নিৰ্দেশ দিয়ে।{{sfn|Van der Meulen|1977|pp=92–93}}

বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণ বা উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত উদ্দেশ্যৰ কোনো তথ্য জনা নাযায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=9}} মন্দিৰৰ গুপ্ত ৰূপত থকা ভৰিৰ খোদিত চিহ্ন আৰু অষ্টম আৰু নৱম শতিকাৰ সময়ছোৱাত ৰাজকীয় চনদত সাধাৰণতে ব্যৱহৃত শিলালিপিসমূহৰ তুলনা কৰি নিৰ্মাণৰ সময়সীমা অনুমান কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=9}} মন্দিৰৰ মাজেৰে ভাৰতীয় স্থাপত্য প্ৰক্ৰিয়াৰ তুলনা আৰু ক্ষমতাত কোন আছিল সেই কথা স্বীকাৰ কৰিলে ডুমাৰ্চেইয়ে বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণৰ সময়সীমা প্ৰায় পাঁচটা পৰ্যায়ত নিৰ্ণয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়।{{sfn|Dumarçay|1991|pp=4, 52}} শৈলেন্দ্ৰয়ে ৭৮০ খ্ৰীষ্টাব্দত ইয়াৰ নিৰ্মাণৰ আৰম্ভণি কৰাৰ পিছত দ্বিতীয় আৰু তিনিটা পৰ্যায় ৭৯২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা তেওঁলোকৰ অৱনতিৰ সময়ত এক অলক্ষণীয় চতুৰ্থ পৰ্যায়লৈকে ৮২৪ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ অব্যাহত আছিল।{{sfn|Munoz|2007|pp=143-144}} সঞ্জয়ে বৰোবুদুৰৰ পঞ্চম পৰ্যায় ৮৩৩ খ্ৰীষ্টাব্দত সম্পূৰ্ণ কৰে।{{sfn|Dumarçay|1991|p=4}}{{efn|Miksic says construction of Borobudur began around 760 or 770, with sporadic activity until around 830 AD.{{sfn|Miksic|1990|pp=25, 46}} Munoz says the Sailendra king Samaratungga completed Borobudur in 825 AD.{{sfn|Munoz|2007|pp=143-144}}}}

সেই সময়ত বৰোবুদুৰকে ধৰি বৌদ্ধ মন্দিৰ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হৈছিল কাৰণ সঞ্জয়ৰ তাৎক্ষণিক উত্তৰাধিকাৰী ৰকাই পাংকৰণে বৌদ্ধ অনুগামীসকলক এনে মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ অনুমতি প্ৰদান কৰিছিল।{{sfn|Van der Meulen|1979|p=41}} দৰাচলতে পাংকৰণে নিজৰ সন্মান প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ কালাছান গাঁওখন বৌদ্ধ সম্প্ৰদায়ক দান কৰিছিল। ৭৭৯ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কালাছান চনদত এয়া লিখা আছে।{{sfn|Van der Meulen|1979|pp=40-41}}ইয়াৰ ফলত কিছুমান পুৰাতত্ত্ববিদে বিশ্বাস কৰিছে যে জাভাত ধৰ্ম সম্পৰ্কে কেতিয়াও গুৰুতৰ সংঘাত হোৱা নাছিল কাৰণ হিন্দু ৰজাই বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্ন স্থাপনৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰাটো সম্ভৱ আছিল বা বৌদ্ধ ৰজাৰ বাবেও একেধৰণৰ কাম কৰা নিদৰ্শন আছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=10}} ৮৫৬ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰাতুবাকা মালভূমিত হোৱা যুদ্ধৰ বহু পিছত হৈছিল আৰু ই আছিল এক ৰাজনৈতিক যুদ্ধ।{{sfn|Hall|1956|p=354}} প্ৰম্বাননত শৈলেন্দ্ৰৰ জড়িততা শান্তিপূৰ্ণ সহাৱস্থানত আছিল।{{sfn|Jordaan|1993|p=21}}

===পৰিত্যাগ===
[[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|left|বৰোবুদুৰ স্তূপ]]
বৰোবুদুৰ আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই আৰু জংঘলৰ বৃদ্ধিৰ তৰপৰ তলত শতিকাজুৰি লুকাই আছিল। ইয়াক পৰিত্যাগ কৰাৰ আঁৰৰ তথ্য এতিয়াও ৰহস্যৰ আৱৰ্তত। কীৰ্তিচিহ্নটোৰ সক্ৰিয় ব্যৱহাৰ আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মীয় তীৰ্থযাত্ৰা কেতিয়া বন্ধ হ’ল সেয়া জনা নাযায়। ৯২৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা ১০০৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ মাজৰ কোনোবা এক সময়ত ৰজা ম্পু ছিণ্ডোকে ধাৰাবাহিকভাৱে আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত মাতাৰাম ৰাজ্যৰ ৰাজধানী পূব জাভা অঞ্চললৈ স্থানান্তৰিত কৰে। ইয়াৰ ফলত বৰোবুদুৰ পৰিত্যাগত প্ৰভাৱ পৰিছিল নে নাই সেয়া নিশ্চিত নহয়, কিন্তু কেইবাটাও সূত্ৰই ইয়াক পৰিত্যাগৰ আটাইতকৈ সম্ভাৱ্য সময় বুলি উল্লেখ কৰিছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}}{{sfn|Murwanto|Gunnell|Suharsono|Sutikno|2004}} কীৰ্তিচিহ্নটোৰ উল্লেখ অস্পষ্টভাৱে ১৩৬৫ খ্ৰীষ্টাব্দত মাজাপাহিত যুগত লিখিত ম্পু প্ৰপাঞ্চৰ নাৰাক্ৰেতাগামত &quot;বুদুৰৰ বিহাৰ&quot; বুলি উল্লেখ পোৱা যায়।{{sfn|Wacana Nusantara|2015}}

ৰেডেন ছ'কমোনোৱে মন্দিৰ পৰিত্যাগ কৰা ধাৰণাটোৰ কথা উল্লেখ কৰি কৈছে যে এয়া ১৫ শতিকাত জাভাৰ জনসাধাৰণে ইছলাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত সংঘটিত হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে এই স্মৃতিসৌধটো সম্পূৰ্ণৰূপে পাহৰণিৰ গৰ্ভত নোসোমাই লোকগল্পসমূহৰ যোগেদি ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্ভাগ্য আৰু দুৰ্দশাৰ সৈতে জড়িত অন্ধবিশ্বাসৰ বিশ্বাসলৈ পৰিণত হৈছিল। বাবাদ তানাহ জাৱী (বা জাভাৰ ইতিহাস)ৰ মতে ১৭০৯ চনত মাতাৰামৰ ৰজাৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰা এজন বিদ্ৰোহীৰ বাবে এই কীৰ্তিচিহ্নটো আছিল এক মাৰাত্মক কাৰক। বিদ্ৰোহীজনক পৰাস্ত কৰি মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি দিয়া হয়। বাবাদ মাতাৰামত (বা মাতাৰাম ৰাজ্যৰ ইতিহাস) এই স্মৃতিসৌধটো ১৭৫৭ চনত যোগাকাৰ্টা চুলতান ৰাজ্যৰ যুৱৰাজৰ দুৰ্ভাগ্যৰ সৈতে জড়িত আছিল।{{sfn|Soekmono|1976|pp=4–5}} স্মৃতিসৌধটো চাবলৈ নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা সত্ত্বেও ৰাজকুমাৰে &quot;'পিঞ্জৰাত বন্দী হোৱা সৈনিকজনৰ (অৰ্থাৎ ছিদ্ৰযুক্ত স্তুপৰ এটাত থকা মূৰ্তিটো)ৰ প্ৰতি ইমানেই কৰুণা কৰিছিল যে তেওঁ নিজৰ 'দুৰ্ভাগ্যজনক বন্ধুজনক চাবলৈ আহিব নোৱাৰিলে। ' ৰাজপ্ৰসাদলৈ উভতি অহাৰ লগে লগে ৰাজকুমাৰজন অসুস্থ হৈ পৰে আৰু এদিন পিছত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}}

===পুনৰ আৱিষ্কাৰ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Europese mannen poseren op het tempelcomplex van de Borobudur bij de bovenste stupa waarop een afdak en trapleuningen zijn geplaatst TMnr 60043646.jpg|upright|thumb|১৯ শতিকাৰ মাজভাগত বৰোবুদুৰৰ মূল স্তূপ, মূল স্তূপৰ ওপৰত কাঠৰ ডেক স্থাপন কৰা হৈছিল। ]]

জাভা ১৮১১ চনৰ পৰা ১৮১৬ চনলৈকে ব্ৰিটিছ প্ৰশাসনৰ অধীনত আছিল। ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিনিধি আৰু গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল ষ্টেমফৰ্ড ৰেফেলছে জাভাৰ ইতিহাসৰ প্ৰতি অতি আগ্ৰহী আছিল। তেওঁ জাভাৰ প্ৰাচীন সামগ্ৰী সংগ্ৰহ কৰিছিল আৰু সমগ্ৰ জাভাদ্বীপ ভ্ৰমণৰ সময়ত স্থানীয় বাসিন্দাসকলৰ সৈতে যোগাযোগৰ জৰিয়তে টোকা লিখিছিল।{{sfn|British Museum|2023}} ১৮১৪ চনত চেমাৰাংলৈ পৰিদৰ্শন ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁক বুমিচেগোৰো গাঁৱৰ ওচৰৰ জংঘলৰ গভীৰত থকা এটা বৃহৎ কীৰ্তিচিহ্নৰ বিষয়ে জনোৱা হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}} তেওঁ হাৰ্মান কৰ্নেলিয়াছ নামৰ এজন ডাচ অভিযন্তাক পঠিয়াইছিল যিয়ে অন্যান্য প্ৰাচীন অন্বেষণৰ লগতে ১৮০৬–০৭ চনত চেউ কমপ্লেক্স উন্মোচন কৰিছিল। দুমাহত কৰ্ণেলিয়াছ আৰু তেওঁৰ ২০০জন লোকে গছ কাটি গছ-গছনি জ্বলাই মাটি খান্দি কীৰ্তিচিহ্নটো উন্মোচন কৰিলে। ভাঙি যোৱাৰ আশংকাৰ বাবে তেওঁ সকলো অংশ উন্মোচন কৰিব নোৱাৰিলে। কৰ্ণেলিয়াছে বিভিন্ন অংকনৰ সৈতে নিজৰ তথ্য ৰেফেলছক জনাইছিল। যদিও ৰেফেলেছে তেওঁৰ কিতাপখনত এই আৱিষ্কাৰৰ কথা মাত্ৰ কেইটামান বাক্যতহে উল্লেখ কৰিছিল আৰু নিজেই সেই স্থানলৈ যোৱা নাছিল, তথাপিও তেওঁক এই স্মৃতিসৌধটো পুনৰ আৱিষ্কাৰৰ কৃতিত্ব দিয়া হৈছে। পিছলৈ তেওঁ ইয়াক বিশ্বৰ দৃষ্টিগোচৰ কৰিছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}}

কেডু অঞ্চলৰ বাসিন্দা ক্ৰীষ্টিয়ান লোডেৱিক হাৰ্টমেনে কৰ্ণেলিয়াছৰ কাম অব্যাহত ৰাখিছিল আৰু ১৮৩৫ চনত অৱশেষত গোটেই কমপ্লেক্সটো উন্মোচন কৰা হৈছিল। বৰোবুদুৰৰ প্ৰতি তেওঁৰ আগ্ৰহ চৰকাৰীতকৈ ব্যক্তিগত আছিল। হাৰ্টমেনে তেওঁৰ কাৰ্যকলাপৰ কোনো প্ৰতিবেদন লিখা নাছিল। বিশেষকৈ মূল স্তুপটোত বুদ্ধৰ বৃহৎ মূৰ্তিটো আৱিষ্কাৰ কৰা বুলি কোৱা কাহিনী তেওঁ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা নাছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=6}} ১৮৪২ চনত হাৰ্টমেনে মূল গম্বুজটোৰ অনুসন্ধান কৰে যদিও তেওঁ কি আৱিষ্কাৰ কৰে সেয়া অজ্ঞাত আৰু মূল স্তূপ ৰিক্ত অৱস্থাত থাকিল।{{sfn|Soekmono|1976|pp=5–6}}

ইয়াৰ পিছত ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিজ চৰকাৰে ডাচ অভিযান্ত্ৰিক বিষয়া ফ্ৰান্স কেৰেল উইলচেনক নিযুক্তি দিয়ে আৰু তেওঁ কীৰ্তিচিহ্নটো অধ্যয়ন কৰি শ শ ভাস্কৰ্যৰ ছবি আঁকিছিল। ১৮৫৯ চনত সম্পূৰ্ণ হোৱা এই স্মৃতিসৌধৰ বিশদ অধ্যয়ন কৰিবলৈ জান ফ্ৰেডেৰিক গেৰিট ব্ৰুমাণ্ডকো নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। চৰকাৰে ব্ৰুমুণ্ডৰ অধ্যয়নৰ আধাৰত উইলচেনৰ অংকনৰ পৰিপূৰক হিচাপে এটা প্ৰবন্ধ প্ৰকাশ কৰাৰ উদ্দেশ্য আছিল যদিও ব্ৰুমুণ্ডে সহযোগ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত চৰকাৰে আন এজন পণ্ডিত কনৰাডাছ লিমেন্সক নিযুক্তি দিয়ে আৰু তেওঁ ব্ৰুমাণ্ড আৰু উইলচেনৰ উৎসৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এখন মনোগ্ৰাফ প্ৰস্তুত কৰে। ১৮৭৩ চনত বৰোবুদুৰৰ বিশদ অধ্যয়নৰ প্ৰথম মনোগ্ৰাফ প্ৰকাশ পায় আৰু তাৰ এবছৰৰ পিছত ইয়াৰ ফৰাচী অনুবাদ প্ৰকাশ পায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=6}} ১৮৭২ চনত ডাচ-ফ্লেমিছ খোদিতকাৰী ইছিড'ৰ ভান কিন্সবাৰ্গেনে এই স্মৃতিসৌধৰ প্ৰথম ফটো তুলিছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=42}}
[[File:Terrace on the temple of Borobudur 1913.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ মন্দিৰৰ ছাদ, ১৯১৩]]

১৮৮২ চনত সাংস্কৃতিক সামগ্ৰীৰ মুখ্য পৰিদৰ্শকে কীৰ্তিচিহ্নটোৰ অস্থিৰ অৱস্থাৰ বাবে ভাস্কৰ্যসমূহ সংগ্ৰহালয়লৈ স্থানান্তৰিত কৰাৰ লগে লগে বৰোবুদুৰক সম্পূৰ্ণৰূপে বিভাজিত কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।{{sfn|Soekmono|1976|p=42}} ফলত চৰকাৰে বাটাভিয়ান ছ’চাইটি অৱ আৰ্টছ এণ্ড চাইন্সেছৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সংগ্ৰহৰ কিউৰেটৰ উইলেম পিটাৰ গ্ৰ’নেভেল্ডক এই স্থানৰ সম্পূৰ্ণ তদন্ত কৰিবলৈ আৰু কমপ্লেক্সটোৰ প্ৰকৃত অৱস্থাৰ মূল্যায়ন কৰিবলৈ নিযুক্তি দিয়ে। তেওঁৰ প্ৰতিবেদনত এই আশংকাসমূহ অযুক্তিকৰ বুলি ধৰা পৰিছিল আৰু ইয়াক অক্ষত অৱস্থাত ৰখাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=47}}

বৰোবুদুৰক স্মৃতিৰ উৎস হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰ ভাস্কৰ্য্যৰ কিছু অংশ লুটপাত কৰা হৈছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=193}} কিছুমানে আনকি ঔপনিৱেশিক-চৰকাৰৰ সন্মতি লৈও ইয়াৰ লুটপাত কৰিছিল। ১৮৯৬ চনত [[থাইলেণ্ড|চিয়ামৰ]] ৰজা চুলালংকৰ্ণে জাভা ভ্ৰমণ কৰি অনুৰোধ কৰিছিল আৰু বৰোবুদুৰৰ পৰা লোৱা আঠ গাড়ী ভৰ্তি ভাস্কৰ্য্য ঘৰলৈ নিবলৈ অনুমতি লাভ কৰিছিল। তেওঁ কেইবাটাও ভাস্কৰ্যৰ পেনেলৰ পৰা লোৱা ত্ৰিশটা টুকুৰা, পাঁচটা বুদ্ধৰ প্ৰতিমূৰ্তি, দুটা সিংহ, এটা [[গাৰ্গয়্‌ল]], খট-খটি আৰু প্ৰৱেশপথৰ পৰা কেইবাটাও কলাৰ ডিজাইন, আৰু এটা অভিভাৱক মূৰ্তি ([[দ্বাৰপাল]]) তেওঁ নিজৰ লগত লৈ যায়। এই শিল্পকৰ্মসমূহৰ ভিতৰত কেইবাটাও, বিশেষকৈ সিংহ, দ্বাৰপাল, কাল, [[মকৰ]] আৰু বিশাল জলস্তম্ভ এতিয়া [[বেংকক]]ৰ দ্য নেচনেল মিউজিয়ামৰ জাভা আৰ্ট ৰুমত প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে।{{sfn|Miksic|Tranchini|Tranchini|1996|p=29}}

===পুনৰুদ্ধাৰ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM De Borobudur TMnr 10023620.jpg|thumb|right|১৯১১ চনত ভ্যান এৰ্পৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ পিছত বৰোবুদুৰ। ''ছত্ৰ'' শিখৰ এতিয়া ভাঙি পেলোৱা হৈছে। ]]
[[File:Karmawibhangga Museum Borobudur Unfinished Buddha.jpg|thumb|অসমাপ্ত বুদ্ধ (আগফালে) আৰু মূল স্তুপৰ ''ছত্ৰ'' (পিছফালে), কৰ্মৱীভংগা সংগ্ৰহালয়]]
[[File:Water_spout_in_Borobudur_temple.jpg|right|thumb|বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ নিষ্কাশন ব্যৱস্থাৰ জলস্তম্ভ]]
[[File:Borobudur restoration.png|thumb|কংক্ৰিট আৰু [[পলিভিনাইল ক্লৰাইড|পিভিচি]] পাইপে নিষ্কাশন ব্যৱস্থা উন্নত কৰাৰ ব্যৱস্থা (১৯৭৩)]]
১৮৮৫ চনত যোগাকাৰ্টাৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সমিতিৰ অধ্যক্ষ ডাচ অভিযন্তা জান উইলেম আইজেৰমেনে আৱিষ্কাৰ কৰে যে মন্দিৰৰ তলত লুকাই থকা অৱস্থাত এক ভিত্তি আছে। এই ঘটনাৰ বাবে বৰোবুদুৰে সকলোৰে দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল।{{sfn|Anom|2005|p=47}}১৮৯০–১৮৯১ চনত তোলা ফটোত লুকাই থকা ভিত্তিৰ ওপৰত ভাস্কৰ্যবোৰ দেখা যায় আৰু তাৰ পিছত আৱৰণবোৰ সলনি কৰা হয়।{{sfn|Anom|2005|p=48}} এই আৱিষ্কাৰৰ ফলত ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিজ চৰকাৰে এই কীৰ্তিচিহ্নটো সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰে। ১৯০০ চনত সুৰক্ষাৰ পৰিকল্পনা কৰিবলৈ তিনিজনীয়া আয়োগ গঠন কৰা হয় আৰু ১৯০২ চনত আয়োগে তিনিদফীয়া প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে।{{sfn|Anom|2005|p=48}}
প্ৰথমতে, বেদীৰ চুকসমূহ পুনৰ স্থাপন কৰি কাষৰীয়া অংশবোৰ বিপন্ন কৰা শিলবোৰ আঁতৰাই প্ৰথম বেলুষ্ট্ৰেডবোৰ শক্তিশালী কৰি আৰু কেইবাটাও স্থান, তোৰণ, স্তূপ আৰু মূল গম্বুজ পুনৰুদ্ধাৰ কৰি মূল গঠন ভাঙি পৰাৰ পৰা হাত সাৰিব পৰা যাব। দ্বিতীয়তে যত্নৰ সৈতে মজিয়া আৰু জলস্তম্ভ পুনৰুদ্ধাৰ কৰি পানীৰ নিষ্কাশন উন্নত কৰিব লাগিব। তৃতীয়তে, সকলো ঢিলা শিল আঁতৰাই পেলাই স্মৃতিসৌধটো প্ৰথম বেলুষ্ট্ৰেডলৈকে পৰিষ্কাৰ কৰিব লাগিব আৰু বিকৃত শিল আঁতৰাই মূল গম্বুজটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰিব লাগিব।{{sfn|Anom|2005|p=48}} ১৯০৫ চনত এই প্ৰস্তাৱত অনুমোদন জনোৱা হয় আৰু সেই সময়ত মুঠ খৰচ প্ৰায় ৪৮,৮০০ ডাচ গিল্ডাৰ (২০২২ চনত ƒ১,৩৯২,২৭৯ ৰ সমতুল্য) বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=48}}

১৯০৭ চনত ডাচ সেনা অভিযন্তা থিয়ড'ৰ ভান এৰ্পৰ নেতৃত্বত পুনৰুদ্ধাৰ আৰম্ভ হয়।{{sfn|UNESCO|2004}} পুনৰুদ্ধাৰৰ প্ৰথম সাত মাহত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ চাৰিওফালে থকা মাটিখিনি খনন কৰি হেৰাই যোৱা বুদ্ধৰ মূৰ আৰু পেনেল শিল বিচাৰি উলিওৱা হৈছিল। ভ্যান এৰ্পে ওপৰৰ তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চ আৰু স্তূপ ভাঙি পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। বাটত ভ্যান এৰ্পে কীৰ্তিচিহ্নটোৰ উন্নতিৰ বাবে কৰিব পৰা আৰু অধিক কাম আৱিষ্কাৰ কৰিলে। ১৯০৮ চনত তেওঁ আন এটা প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে আৰু সেয়া ৩৪,৬০০ গিল্ডাৰৰ অতিৰিক্ত বাজেটৰ সৈতে অনুমোদিত হয় (২০২২ চনত ƒ৮৭৫,১৭৬ ৰ সমতুল্য)।{{sfn|Vogel |1913|p=421-422}} ১৯১১ চনত পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম সম্পূৰ্ণ হয় আৰু প্ৰথম দৃষ্টিত বৰোবুদুৰৰ পুৰণি গৌৰৱ ঘূৰাই অনা হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=49}} ভ্যান এৰ্পে মূল স্তুপৰ ওপৰত থকা ছত্ৰ (তিনি স্তৰৰ) শিখৰটো সযতনে পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। কিন্তু পিছলৈ তেওঁ শিখৰটো পুনৰ নিৰ্মাণত পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ মৌলিক শিল ব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাছিল বুলি উল্লেখ কৰি ছত্ৰখন ভাঙি পেলায়। ইয়াৰ অৰ্থ হ'ল বৰোবুদুৰৰ শিখৰটোৰ মূল ডিজাইন প্ৰকৃততে অজ্ঞাত। বৰোবুদুৰৰ পৰা কেইশ মিটাৰ উত্তৰ দিশত অৱস্থিত কৰ্মৱীভাংগা সংগ্ৰহালয়ত এতিয়া ভাঙি পেলোৱা ছত্ৰটো সংৰক্ষিত কৰা হৈছে। 

সীমিত বাজেটৰ বাবে পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম মূলতঃ ভাস্কৰ্য্যসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰাত মনোনিৱেশ কৰা হৈছিল আৰু ভ্যান এৰ্পে পানী নিষ্কাশনৰ সমস্যা সমাধান কৰিব পৰা নাছিল। পোন্ধৰ বছৰৰ ভিতৰতে গেলেৰীৰ দেৱালবোৰ তললৈ নামি আহিল আৰু ৰিলিফবোৰত নতুন ফাট আৰু অৱক্ষয়ৰ লক্ষণ দেখা গ'ল।{{sfn|UNESCO|2004}} ভ্যান এৰ্পে কংক্ৰিট ব্যৱহাৰ কৰিছিল য’ৰ পৰা ক্ষাৰকীয় লৱণ আৰু কেলচিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড নিগৰি হৈ বাকী নিৰ্মাণৰ অংশলৈ পৰিবহণ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ফলত কিছু সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছিল যাৰ বাবে আৰু অধিক পুংখানুপুংখ সংস্কাৰৰ জৰুৰী প্ৰয়োজন হৈছিল। 

তেতিয়াৰ পৰাই সৰু সৰু পুনৰুদ্ধাৰ কৰা হৈছিল যদিও সম্পূৰ্ণ সুৰক্ষাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত নাছিল। [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] আৰু ১৯৪৫ চনৰ পৰা ১৯৪৯ চনলৈকে ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয় বিপ্লৱৰ সময়ত বৰোবুদুৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ প্ৰচেষ্টা বন্ধ হৈ পৰে। বতৰ আৰু পানী নিষ্কাশনৰ সমস্যাৰ বাবে এই স্মৃতিসৌধটো আৰু অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়। ইয়াৰ ফলত মন্দিৰৰ ভিতৰৰ মাটিৰ ভৰ প্ৰসাৰিত হৈ শিলৰ গঠনটো ঠেলি দি দেৱালবোৰ হেলনীয়া হৈ পৰে। ১৯৫০ চনৰ ভিতৰত বৰোবুদুৰৰ কিছুমান অংশ ভাঙি যোৱাৰ আগতীয়া বিপদৰ সন্মুখীন হৈছিল। ১৯৬৫ চনত ইণ্ডোনেছিয়াই বৰোবুদুৰ আৰু অন্যান্য কীৰ্তিচিহ্নসমূহৰ বতৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ সমস্যা প্ৰতিহত কৰাৰ উপায়ৰ বিষয়ে [[ইউনেস্ক’]]ৰ পৰা পৰামৰ্শ বিচাৰিছিল। ১৯৬৮ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ তেতিয়াৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সেৱাৰ মুৰব্বী ছ'কেমনোৱে তেওঁৰ &quot;ব'ৰ'বুদুৰ বচাওক&quot; অভিযান আৰম্ভ কৰে, যাৰ ফলত এক বৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পৰ আয়োজন কৰা হয়।{{sfn|PBS}}

১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰদায়ৰ পৰা এই স্মৃতিসৌধটোক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে বৃহৎ সংস্কাৰৰ অনুৰোধ জনাইছিল। ১৯৭৩ চনত বৰোবুদুৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে এক গুৰু পৰিকল্পনা তৈয়াৰ কৰা হয়।{{sfn|Voute|1973|pp=113–130}} বৰোবুদুৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰকল্পটো সম্পন্ন কৰিবলৈ দিয়া স্বেচ্ছামূলক অৱদান সম্পৰ্কীয় এখন চুক্তিৰ জৰিয়তে (পেৰিছ, ২৯ জানুৱাৰী ১৯৭৩) [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], [[বেলজিয়াম]], [[চাইপ্ৰাছ]], [[ফ্ৰান্স]] আৰু [[জাৰ্মানী]]য়ে পুনৰুদ্ধাৰত অৰিহণা যোগাবলৈ সন্মত হয়।{{sfn|United Nations|1980|pp=12414-12422}} ইয়াৰ পিছত ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰ আৰু ইউনেস্কোৱে ১৯৭৫ চনৰ পৰা ১৯৮২ চনৰ ভিতৰত এক বৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পত স্মৃতিসৌধটোৰ সম্পূৰ্ণ পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম হাতত লয়।{{sfn|UNESCO|2004}}

১৯৭৫ চনত মূল পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম আৰম্ভ হয়। পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত ১০ লাখৰো অধিক শিল ভাঙি আঁতৰাই পেলোৱা হৈছিল আৰু এটা বিশাল জিগ-চ' পাজলৰ টুকুৰাৰ দৰে আঁতৰাই ৰখা হৈছিল যাতে পৃথকে পৃথকে চিনাক্ত কৰিব পাৰি, তালিকাভুক্ত কৰিব পাৰি, পৰিষ্কাৰ কৰিব পাৰি আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে শোধন কৰিব পাৰি। বৰোবুদুৰৰ শিলবোৰক আক্ৰমণ কৰা অণুজীৱৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ নতুন পদ্ধতিকে ধৰি নতুন সংৰক্ষণ কৌশলৰ পৰীক্ষাৰ ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছিল।{{sfn|PBS}} পুনৰ সংযোগ কৰা মূল সামগ্ৰী (এনাষ্টাইল'ছিছ পদ্ধতি) ব্যৱহাৰ কৰি গঠনটো যিমান পাৰি পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছিল। কেৱল গাঁথনিগত অখণ্ডতা নিশ্চিত কৰিবলৈ কিছুমান হেৰাই যোৱা শিলৰ ঠাইত নতুন এণ্ডেচাইট শিলৰ ব্লক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এই কাৰ্যৰ দ্বাৰা মন্দিৰৰ মূল ভেটিটো সুস্থিৰ কৰা হ’ল আৰু ১৪৬০টা পেনেলৰ সকলোবোৰ পৰিষ্কাৰ কৰা হ’ল। পুনৰুদ্ধাৰৰ কামত পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চ ভাঙি পেলোৱাৰ লগতে স্মৃতিসৌধটোত পানীৰ নলা স্থাপন কৰি পানী নিষ্কাশনৰ উন্নতি সাধন কৰা হৈছিল। অভেদ্য আৰু ফিল্টাৰ দুয়োটা স্তৰ যোগ কৰা হৈছিল। এই বিশাল প্ৰকল্পটোৰ বাবে প্ৰায় ৬০০ লোক জড়িত হৈ এই স্মৃতিসৌধটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ বাবে মুঠ ৬,৯০১,২৪৩ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ৪৭,৩৬৭,১৫২ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) খৰচ হৈছিল।{{sfn|UNESCO|1999|p=7}}

সংস্কাৰ সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত ইউনেস্কোৱে ১৯৯১ চনত বৰোবুদুৰক [[বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} ইয়াক সাংস্কৃতিক মাপকাঠীৰ অধীনত (i) &quot;মানৱ সৃষ্টিশীল প্ৰতিভাৰ এক শ্ৰেষ্ঠ কৃতি প্ৰতিনিধিত্ব কৰা&quot;, (ii) &quot;মানৱীয় মূল্যবোধৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আদান-প্ৰদান, সময়ৰ ভিতৰত বা বিশ্বৰ কোনো সাংস্কৃতিক অঞ্চলৰ ভিতৰত, বৰ্ষৰ উন্নয়নৰ ওপৰত স্থাপত্য বা প্ৰযুক্তি, স্মৃতিসৌধ, নগৰ-পৰিকল্পনা বা লেণ্ডস্কেপ ডিজাইন&quot;, আৰু (vi) &quot;পৰিঘটনা বা জীৱন্ত পৰম্পৰাৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ বা স্পষ্টভাৱে জড়িত হোৱা, ধাৰণা, বা সৈতে বিশ্বাসসমূহ, অসাধাৰণ সৰ্বজনীন তাৎপৰ্য্যৰ কলাত্মক আৰু সাহিত্যিক ৰচনাৰ সৈতে&quot; শ্ৰেণীত তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}}

২০১৭ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত বৰোবুদুৰৰ মূল স্তূপৰ যস্থিৰ ওপৰত ছত্ৰ পুনৰ সংস্থাপন কৰাৰ ধাৰণাটো পুনৰ চৰ্চা কৰা হৈছে। অৱশ্যে এজন বিশেষজ্ঞই কয় যে ছাতিৰ আকৃতিৰ শিখৰটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক সম্যক অধ্যয়নৰ প্ৰয়োজন। ২০১৮ চনৰ আৰম্ভণিতে ছত্ৰ পুনৰুদ্ধাৰ এতিয়াও আৰম্ভ হোৱা নাই।{{sfn|The Jakarta Post|2018}}

==স্থাপত্য==
পুনৰ্নিৰ্মাণৰ সময়ত বৰোবুদুৰত কৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক খননৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে হিন্দু ধৰ্ম{{sfn|Dumarçay|2005|p=10}} বা প্ৰাক-ভাৰতীয় ধৰ্মৰ অনুগামীসকলে ইতিমধ্যে বৌদ্ধসকলে এই ঠাইখন নিজৰ কৰি লোৱাৰ আগতেই বৰোবুদুৰৰ পাহাৰত এটা বৃহৎ গঠন স্থাপন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। ভেটিসমূহ কোনো হিন্দু বা বৌদ্ধ মন্দিৰ গঠনৰ দৰে নহয়, আৰু সেয়েহে, প্ৰাৰম্ভিক গঠনক হিন্দু বা বৌদ্ধতকৈ অধিক থলুৱা জাভানীজ বুলি গণ্য কৰা হয়।{{sfn|Miksic|1990|p=46}}

===ৰূপাঙ্কণ===
[[File:Borobudur Mandala.svg|thumb|upright|left|[[মণ্ডল]] অকৃতিকৰ বৰোবুদুৰৰ গাঁথনি]]

বৰোবুদুৰক একক বৃহৎ স্তূপ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে আৰু ওপৰৰ পৰা চালে ই এটা বিশাল তান্ত্ৰিক বৌদ্ধ [[মণ্ডল]]ৰ ৰূপ লয়। এই গঠনে একেলগে বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞান আৰু মনৰ প্ৰকৃতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।{{sfn|Wayman|1981|pp=139-172}} কিছুমান পণ্ডিতে ইয়াক মণ্ডল বুলি ধাৰণাটো নাকচ কৰে কাৰণ তেওঁলোকৰ মতে শৈলেন্দ্ৰসকল তান্ত্ৰিক বা বজ্ৰযান বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অনুগামী আছিল বুলি কোনো প্ৰমাণ পোৱা নাযায়। তদুপৰি বৰোবুদুৰত উদ্ধাৰ হোৱা বুদ্ধসকল পঞ্চতথাগত হয় নে নহয় তাৰ পৰিচয় পোৱা নাযায়। ইয়াৰ মূল ভেটিটো এটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু প্ৰতিটো ফালে প্ৰায় ১১৮ মিটাৰ (৩৮৭ ফুট)। ইয়াত নটা মঞ্চ আছে আৰু ইয়াৰে তলৰ ছটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু ওপৰৰ তিনিটা বৃত্তাকাৰ।{{sfn|Vaisutis|2007|p=168}} ওপৰৰ মঞ্চত এটা ডাঙৰ কেন্দ্ৰীয় স্তূপক আগুৰি থকা বাসত্তৰটা সৰু সৰু স্তূপ আছে। প্ৰতিটো স্তূপসমূহ ঘণ্টা আকৃতিৰ আৰু অসংখ্য সজ্জাগত খোলাৰে বিন্ধাযুক্ত। বিন্ধা ঘেৰাওৰ ভিতৰত বুদ্ধৰ মূৰ্তি বহি থকা ৰূপত নিৰ্মিত। 

বৰোবুদুৰৰ ডিজাইনে খটিখটিযুক্ত বা ষ্টেপ পিৰামিডৰ ৰূপ লয়।{{sfn|Soekmono|1981|p=87}} ইয়াৰ পূৰ্বে ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰাগঐতিহাসিক অষ্ট্ৰ'নেছিয়ান মেগালিথিক সংস্কৃতিয়ে চিছ'লকৰ ওচৰৰ পাংগুয়াংগান স্থানত{{sfn|Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat|2012}} আৰু কুনিংগানৰ ওচৰৰ চিপাৰিত আৱিষ্কাৰ কৰা ধৰণে পুণ্ডেন বেৰুণ্ডক নামৰ কেইবাটাও মাটিৰ টিলা আৰু শিলৰ ষ্টেপ পিৰামিডৰ গঠন নিৰ্মাণ কৰিছিল।{{sfn|Anom|Sugiyanti| Hasibuan |1996|p=87}} পাহাৰ আৰু ওখ ঠাইবোৰ পূৰ্বপুৰুষৰ আত্মা বা হিয়াংৰ বাসস্থান বুলি স্থানীয় বিশ্বাসৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শিলৰ পিৰামিড নিৰ্মাণ কৰা হয়।{{sfn|Haryono|2011|p=14}}
[[File:Panoramic views of Borobudur.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ আকাশী দৃশ্যত ষ্টেপ পিৰামিড আৰু মণ্ডল পৰিকল্পনা]]

কীৰ্তিচিহ্নটোৰ তিনিটা বিভাজনে বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ তিনিটা &quot;ক্ষেত্ৰ&quot;ৰ প্ৰতীক ক্ৰমে - কামধাতু (কামনা জগত), ৰূপধাতু (ৰূপৰ জগত), আৰু শেষত অৰুপধাতুক (নিৰাকাৰ জগত) প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। সাধাৰণ জ্ঞানশীল সত্তাই নিজৰ জীৱনটো নিম্নতম স্তৰত অৰ্থাৎ কামনাৰ ক্ষেত্ৰখনত কটায়। যিসকলে অবিৰত অস্তিত্বৰ সকলো আকাংক্ষা শেষ কৰি পেলাইছে, তেওঁলোকে কামনাৰ জগতখন এৰি কেৱল ৰূপৰ স্তৰত জগতখনত বাস কৰে। তেওঁলোকে ৰূপবোৰ দেখে কিন্তু তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত নহয়। শেষত, পূৰ্ণ বুদ্ধসকলে আনকি ৰূপৰ ঊৰ্ধলৈ গৈ বাস্তৱক ইয়াৰ বিশুদ্ধতম, অতি মৌলিক স্তৰত, নিৰ্বাণৰ নিৰাকাৰ সাগৰত অনুভৱ কৰে।{{sfn|Tartakov}} য'ত জ্ঞানপ্ৰাপ্ত সাধক আৰু লৌকিক ৰূপৰ প্ৰতি আকৃষ্ট নহয়, সেই চক্ৰৰ পৰা মুক্তি শূন্যতাৰ ধাৰণা, সম্পূৰ্ণ শূন্যতা বা আত্মাৰ অস্তিত্বৰ সৈতে মিল খায়। কামধাতুক ভিত্তি, ৰূপধাতুক পাঁচ বৰ্গক্ষেত্ৰ (দেহ) আৰু অৰুপধাতুক তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চ আৰু সৰ্বোচ্চ বৃহৎ স্তূপেৰে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হয়। তিনিওটা পৰ্যায়ৰ মাজত থকা স্থাপত্যৰ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ৰূপৰ পাৰ্থক্য আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, ৰূপধাতুৰ বৰ্গক্ষেত্ৰৰ আৰু বিশদ সজ্জাসমূহ অৰুপধাতুৰ সাধাৰণ বৃত্তাকাৰ মঞ্চত নোহোৱা হৈ যায় যাতে ৰূপৰ জগতখন—য'ত পুৰুষ এতিয়াও ৰূপ আৰু নামৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে—নিৰাকাৰৰ জগতখনলৈ সলনি হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=17}}

বৰোবুদুৰত মণ্ডলীয় পূজা খোজকাঢ়ি তীৰ্থযাত্ৰাত কৰা হয়। তীৰ্থযাত্ৰীসকলক ওপৰৰ মঞ্চলৈ উঠি যোৱা চিৰি আৰু কৰিডৰৰ ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হয়। প্ৰতিখন মঞ্চই জ্ঞানলাভৰ এটা পৰ্যায়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। তীৰ্থযাত্ৰীসকলক পথ প্ৰদৰ্শন কৰা পথটো বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ প্ৰতীক হিচাপে ডিজাইন কৰা হৈছিল।{{sfn|Ferschin|Gramelhofer|2004|pp=181–186}}

১৮৮৫ চনত ভুলবশতঃ ভিত্তিৰ তলত এটা লুকাই থকা গঠন আৱিষ্কাৰ কৰা হয়।{{sfn|Kompas|2000}} এই অংশটোত অসংখ্য ভাস্কৰ্য আছে আৰু ইয়াৰে ১৬০ টাত কামনাৰ জগতখনৰ বৰ্ণনা কৰা আখ্যান চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বাকী থকা ভাস্কৰ্যবোৰ হৈছে চুটি শিলালিপি থকা পেনেল যিয়ে খোদিত কৰিবলগীয়া দৃশ্যসমূহৰ চিত্ৰণ ভাস্কৰ্য্যশিল্পীসকলক নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=18}} ইয়াৰ প্ৰকৃত ভিত্তিটো এটা বেদীৰ দ্বাৰা লুকুৱাই ৰখা হৈছিল যাৰ উদ্দেশ্য এতিয়াও ৰহস্যৰ আৱৰ্তত। প্ৰথমে ভবা হৈছিল যে স্মৃতিসৌধটো পাহাৰৰ ভিতৰলৈ বিপৰ্যয়জনকভাৱে সোমাই যোৱাটো ৰোধ কৰিবলৈ প্ৰকৃত ভিত্তিটো লুকুকাই ৰখা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=18}} স্থাপত্য আৰু নগৰ পৰিকল্পনা সম্পৰ্কীয় ভাৰতীয় প্ৰাচীন গ্ৰন্থ বাস্তু শাস্ত্ৰৰ মতে, মূল লুকাই থকা ভৰিখনৰ ডিজাইন ভুল হোৱাৰ বাবেই এই বেদী যোগ কৰা হৈছিল বুলি আন এটা তত্ত্ব আছে।{{sfn|Kompas|2000}} বিশদ আৰু নিখুঁত ডিজাইনৰ সৈতে এই বেদী নান্দনিক আৰু ধৰ্মীয় বিবেচনাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। 

====কেশৰীয়া স্থানৰ সৈতে সাদৃশ্য====
বৰোবুদুৰ আৰু [[বিহাৰ]]ৰ কেশৰীয়া স্তূপৰ মাজত ডিজাইনৰ যথেষ্ট সাদৃশ্য আছে। দুয়োটা স্থানতে বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ অংশবোৰৰ সন্মুখত মণ্ডল আৰু বুদ্ধৰ আকৃতি আছে। দুয়োটা স্থানতে বৌদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিৰে ভৰি থকা পাহাৰৰ দৰে মণ্ডল গঠন আছে। ইয়াৰ পৰা [[পাল সাম্ৰাজ্য]] আৰু শ্ৰীবিজয় সাম্ৰাজ্যৰ মাজত বিদ্যমান ৰীতি-নীতি সম্বলিত গ্ৰন্থ আৰু ধাৰণাসমূহৰ ভ্ৰমণৰ ইংগিত পোৱা যায়।{{sfn|Chemburkar|2016|pp=191-210}}

===সংৰচনাৰ গঠন===
[[File:Borobudur Cross Section en.svg|thumb|left|ভিত্তি, শৰীৰ আৰু শীৰ্ষৰ উচ্চতাৰ অনুপাত ৪:৬:৯]]

চুবুৰীয়া শিলৰ কুৱেৰী ​​বা প্ৰগো নদীৰ বিছনাৰ পৰা প্ৰায় ৫৫,০০০ ঘনমিটাৰ (৭২,০০০ ঘন গজ) এণ্ডেচাইট শিলেৰে এই স্মৃতিসৌধ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}}{{sfn|Dumarçay|2005|p=60}} শিলসমূহৰ আকাৰ অনুসৰি কাটি নিৰ্দিষ্ট ঠাইলৈ লৈ যোৱা হৈছিল আৰু কোনো চিমেণ্ট নোহোৱাকৈ ৰখা হৈছিল। শিলৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ গাঁঠি, ইনডেণ্টেচন আৰু ড’ভটেইল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। স্তূপ, বেদীস্থান আৰু খিলানযুক্ত প্ৰৱেশপথৰ চাল কৰ্বেলিং পদ্ধতিৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। অট্টালিকাটো সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত স্থানীয়ভাৱে ভাস্কৰ্যসমূহ সৃষ্টি কৰা হৈছিল।{{sfn|Dumarçay|1986|p=28}}

এই স্মৃতিসৌধটোত পানী বৈ যোৱাৰ বাবে ভাল নিষ্কাশন ব্যৱস্থা আছে। বানপানী ৰোধ কৰিবলৈ চুকসমূহত ১০০টা জলস্তম্ভ স্থাপন কৰা হৈছিল আৰু প্ৰতিটোতে এটা দৈত্য বা মকৰৰ আকৃতিৰ একক খোদিত গাৰ্গোইল থাকে।{{sfn|Kempers|1976|p=14}}{{sfn|Dumarçay|1986|p=32}}

এই উদ্দেশ্যে নিৰ্মিত অন্যান্য গঠনৰ সাধাৰণ ডিজাইনৰ পৰা বৰোবুদুৰ লক্ষণীয়ভাৱে পৃথক। বৰোবুদুৰ সমতল পৃষ্ঠত নিৰ্মাণ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে প্ৰাকৃতিক পাহাৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। কিন্তু নিৰ্মাণ কৌশল জাভাৰ অন্যান্য মন্দিৰৰ দৰে একে। আন মন্দিৰত দেখা পোৱা ভিতৰৰ ঠাইবোৰৰ অবিহনে আৰু পিৰামিডৰ আকৃতিৰ দৰে সাধাৰণ ডিজাইনৰ সৈতে বৰোবুদুৰে প্ৰথমে মন্দিৰৰ পৰিৱৰ্তে স্তুপ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি বুলি ভবা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}} এটা স্তূপ বুদ্ধৰ বাবে মন্দিৰ হিচাপে উদ্দেশ্য কৰা হৈছে। বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ভক্তি প্ৰতীক হিচাপেহে সাধাৰণতে স্তূপ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। আনহাতে মন্দিৰ এটাক পূজাঘৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কীৰ্তিচিহ্নটোৰ ডিজাইনৰ নিখুঁত জটিলতাই বুজাইছে যে বৰোবুদুৰ আচলতে এটা মন্দিৰ। 

এই মন্দিৰ কমপ্লেক্সৰ স্থপতি গুণধৰ্মৰ বিষয়ে বহুত কমেইহে জনা যায়।{{sfn|Voûte|Long|2008}} তেওঁৰ নাম লিখিত শিলালিপিৰ পৰা নহয় বৰং জাভাৰ লোককথাসমূহত হে পোৱা গৈছে। 
{{multiple image
 | align = right
 | direction = horizontal
 | background color = &lt;!-- box background --&gt;
 | total_width = 300
 | caption_align = left
 | image1 = Lens Flare at Borobudur Stairs Kala Arches.JPG
 | alt1 = 
 | thumbtime1 =
 | caption1 = কালৰ তোৰণৰ মাজেৰে দেখা চিৰি। 
 | image2 = Borobudur mural.jpg
 | alt2 = 
 | thumbtime2 =
 | caption2 = কৰিডৰৰ দেৱালৰ ভাস্কৰ্য
}}

নিৰ্মাণৰ সময়ত ব্যৱহাৰ কৰা জোখৰ মূল একক আছিল তাল। ইয়াৰ সংজ্ঞা হ’ল মানুহৰ মুখৰ কপালৰ চুলিৰ ৰেখাৰ পৰা খুঁতুৰিলৈকে দৈৰ্ঘ্য বা বুঢ়া আঙুলিৰ আগৰ পৰা মধ্যমা আঙুলিৰ আগৰ দূৰত্ব যেতিয়া দুয়োটা আঙুলি থাকে সৰ্বোচ্চ দূৰত্বত বিস্তৃত হৈ থাকে।{{sfn|Atmadi|1988}}এইদৰে এই একক এজন ব্যক্তিৰ পৰা আনজন ব্যক্তিলৈ আপেক্ষিক। কিন্তু স্মৃতিসৌধটো সঠিক জোখ-মাখত নিৰ্মিত। ১৯৭৭ চনত কৰা এক সমীক্ষাত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ চাৰিওফালে প্ৰায়ে ৪:৬:৯ অনুপাতৰ তথ্য পোৱা গৈছিল। স্থপতিবিদজনে এই সূত্ৰটো ব্যৱহাৰ কৰি বৰোবুদুৰৰ ডিজাইনত ফ্ৰেক্টল আৰু স্ব-সদৃশ জ্যামিতিৰ সঠিক মাত্ৰা নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল।{{sfn|Atmadi|1988}}{{sfn|Situngkir|2010|pp=1–9}} এই অনুপাত ওচৰৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ পাৱন আৰু মেণ্ডুটৰ ডিজাইনতো পোৱা যায়। প্ৰত্নতত্ত্ববিদসকলে অনুমান কৰিছে যে ৪:৬:৯ অনুপাত আৰু তালৰ কেলেণ্ডাৰ, জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান আৰু ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ তাৎপৰ্য আছে। এনে অনুপাত [[কম্বোডিয়া]]ৰ [[এংকোৰ ৱাট]]ৰ মন্দিৰৰ ক্ষেত্ৰতো দেখা যায়।{{sfn|Voûte|Long|2008}}

মূল গঠনটোক তিনিটা উপাদানত ভাগ কৰিব পাৰি: ভিত্তি, দেহ আৰু শীৰ্ষ।{{sfn|Voûte|Long|2008}} ভিত্তিৰ আকাৰ ১২৩ মিটাৰ × ১২৩ মিটাৰ (৪০৪ ফুট × ৪০৪ ফুট) আৰু ইয়াৰ বেৰ ৪ মিটাৰ (১৩ ফুট)।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}} শৰীৰটো পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চৰে গঠিত আৰু প্ৰত্যেকৰে উচ্চতা কমি অহা ধৰণৰ। প্ৰথম ছাদখনৰ ভিত্তিৰ প্ৰান্তৰ পৰা ৭ মিটাৰ (২৩ ফুট) পিছলৈ ৰখা হৈছে। পৰৱৰ্তী প্ৰতিটো ছাদ ২ মিটাৰ (৬.৬ ফুট) পিছুৱাই দিয়া হয় আৰু প্ৰতিটো পৰ্যায়তে এটা সৰু কৰিডৰ এৰি দিয়া হৈছে। ওপৰৰ অংশটো তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চৰে গঠিত আৰু প্ৰতিটো মঞ্চই ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপৰ এটা শাৰীক ধৰি ৰাখে। এই মঞ্চসমূহ সমকেন্দ্ৰিক বৃত্তত সজোৱা হয়। কেন্দ্ৰত এটা মূল গম্বুজ আছে আৰু ইয়াৰ ওপৰ অংশ মাটিৰ পৰা ৩৫ মিটাৰ (১১৫ ফুট) উচ্চতাত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দু। চাৰিওফালৰ প্ৰতিটোৰ মাজত চিৰিৰে ওপৰলৈ যাব পাৰি। কেইবাটাও খোলাযুক্ত প্ৰৱেশপথৰ পৰা ৩২টা সিংহৰ মূৰ্তি দেখা যায়। প্ৰৱেশপথৰ ওপৰত কালৰ মূৰ খোদিত কৰা হৈছে আৰু প্ৰতিটো ফালৰ পৰা মকৰ ওলাই থকা ৰূপত প্ৰকাশ কৰা হৈছে।{{sfn|Kempers|1976|p=38}} এই কাল-মকৰৰ ভাস্কৰ্য সাধাৰণতে জাভাৰ মন্দিৰৰ দুৱাৰত পোৱা যায়। মূল প্ৰৱেশদ্বাৰটো পূব দিশত। এয়া প্ৰথম আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ স্থান। পাহাৰৰ ঢালত থকা চিৰিবোৰেও কীৰ্তিচিহ্নটোক নিম্নভূমিৰ সমভূমিৰ সৈতে সংযোগ কৰে। 

==ভাস্কৰ্যসমূহ==
[[File:Borobudur Reliefs Position en.svg|thumb|left|upright|বৰোবুদুৰৰ দেৱালত আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যসমূহৰ অৱস্থান]]

বৰোবুদুৰক এনেদৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে যে ই বিভিন্ন স্তৰৰ ছাদ উন্মোচন কৰে। ইয়াত জটিল স্থাপত্যৰ সৈতে বহু ভাস্কৰ্যৰ সহায়ত অতিশয় অলংকৃত ছাদৰ পৰা অৰুপধাতু বৃত্তাকাৰ ছাদৰ সাধাৰণ ছাদলৈ অগ্ৰসৰ হয়।{{sfn|Buddhist Travel|2008}} প্ৰথম চাৰিটা ছাদৰ দেৱাল বহু আলংকাৰিক ভাস্কৰ্য্যৰে সজোৱা। এই শিল্পকৰ্মসমূহ বৌদ্ধ জগতৰ উত্তম শিল্পকৰ্মৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।{{sfn|De Casparis|1992|p=149}}

বৰোবুদুৰৰ বেদীৰ ভাস্কৰ্যসমূহ অষ্টম শতিকাৰ প্ৰাচীন জাভাৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ বহুতো দৃশ্য চিত্ৰিত কৰা হৈছিল।{{sfn|Kempers|1976|pp=233–279}}{{sfn|Zin|2014|p=287}} দৰবাৰী ৰাজপ্ৰসাদৰ জীৱনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অৰণ্যত সন্ন্যাসী, গাঁৱৰ সাধাৰণ মানুহৰ জীৱনলৈকে ইয়াত দৰ্শোৱা হৈছে। ইয়াত মন্দিৰ, বজাৰ, বিভিন্ন উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ লগতে থলুৱা ভাষাৰ স্থাপত্যও চিত্ৰিত কৰা হৈছিল। ইয়াত চিত্ৰিত মানুহবোৰ হৈছে ৰজা, ৰাণী, ৰাজকুমাৰ, সম্ভ্ৰান্ত, দৰবাৰী, সৈনিক, চাকৰ, সাধাৰণ মানুহ, পুৰোহিত আৰু সন্ন্যাসীৰ প্ৰতিমূৰ্তি। ভাস্কৰ্যসমূহত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ আধ্যাত্মিক সত্তা যেনে অসুৰ, দেৱতা, বোধিসত্ত্ব, [[কিন্নৰ]], [[গন্ধৰ্ব]] আৰু [[অপ্সৰা]] আদিও অংকন কৰা হৈছিল। বেদীৰ ভাস্কৰ্যসমূহত চিত্ৰিত ছবিসমূহ ইতিহাসবিদসকলৰ বাবে প্ৰায়ে কিছুমান বিশেষ বিষয়ৰ গৱেষণাৰ উল্লেখ হিচাপে কৌতুলহৰ বিষয় যেনে স্থাপত্য, অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ, অৰ্থনীতি, ফেশ্বন, আৰু লগতে অষ্টম শতিকাৰ সামুদ্ৰিক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰিবহণৰ পদ্ধতিৰ অধ্যয়ন। অষ্টম শতিকাৰ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ডাবল আউটৰিগাৰ জাহাজৰ অন্যতম বিখ্যাত ৰেণ্ডাৰ হৈছে বৰোবুদুৰ জাহাজ।{{sfn|Haddon|1920|pp=101–104}} ২০০৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা আফ্ৰিকালৈ যোৱা বৰোবুদুৰ জাহাজৰ প্ৰকৃত আকাৰৰ প্ৰতিৰূপ বৰ্তমানে বৰোবুদুৰৰ পৰা কেইশ মিটাৰ উত্তৰে অৱস্থিত সমুদ্ৰ ৰক্ষা সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে।{{sfn|The Borobudur Ship Expedition|2003}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:90%; margin-left:1em; float:right; &quot;
|+আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ বিতৰণ{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}
|-
! শাখা!! অৱস্থান!! কাহিনী!! পেনেলৰ সংখ্যা
|-
| লুকাই থকা বেদী || দেৱাল || কৰ্মবিভংগ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১৬০
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | প্ৰথম গেলেৰী
| rowspan=&quot;2&quot; | মুখ্য দেৱাল
| ললিতবিস্তাৰ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২০
|-
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২০
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ৰেলিং
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৩৭২
|-
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২৪
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | দ্বিতীয় গেলেৰী 
| ৰেলিং || জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১০০
|-
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২৮
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | তৃতীয় গেলেৰী
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৮
|-
| ৰেলিং || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৮
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | চতুৰ্থ গেলেৰী
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৪
|-
| ৰেলিং || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৭২
|- style=&quot;text-align:right; &quot;
| colspan=&quot;3&quot;| মুঠ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১,৪৬০
|}

বৰোবুদুৰত প্ৰায় ২,৬৭০টা একক ভাস্কৰ্য আছে। তাৰে ১,৪৬০টা আখ্যানমূলক আৰু ১,২১২টা সজ্জাগত পেনেল। এই ভাস্কৰ্যসমূহ মুখাৱয়ব আৰু ৰেলিংসমূহ আবৰি আছে। মুঠ ভাস্কৰ্যৰ পৃষ্ঠভাগ ২,৫০০ বৰ্গমিটাৰ (২৭,০০০ বৰ্গফুট) আৰু ইহঁত লুকাই থকা অংশ (কামধাতু) আৰু পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰত (ৰূপধাতু) বিতৰণ কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}

লুকাই থকা অংশ আৰু কীৰ্তিচিহ্নটোৰ প্ৰথম চাৰিটা গেলেৰীৰ চাৰিওফালে ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট) দৈৰ্ঘ্যৰ ১১টা শৃংখলাত আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যসমূহ সজাই তোলা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} লুকাই থকা অংশত ১৬০টা আখ্যানমূলক পেনেলৰ সৈতে প্ৰথম ছশৃংখলা আছে আৰু বাকী ১০টা শৃংখলা পূবৰ প্ৰৱেশদ্বাৰৰ চিৰিৰ পৰা বাওঁফালে আৰম্ভ কৰি চাৰিটা গেলেৰীত সমগ্ৰ দেৱাল আৰু ৰেলিঙত বিতৰিত কৰা হৈছে। দেৱালত থকা আখ্যানমূলক পেনেলবোৰ সোঁফালৰ পৰা বাওঁফালে পঢ়া হয়, আনহাতে ৰেলিঙত থকা পেনেলবোৰ বাওঁফালৰ পৰা সোঁফালে পঢ়া হয়। এই পদ্ধতি প্ৰদক্ষিণৰ সৈতে মিলাই লোৱা হৈছে। সাধৰণতে তীৰ্থযাত্ৰীসকলে ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত গতি কৰি মন্দিৰক সোঁফালে ৰাখি কৰা প্ৰদক্ষিণ কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}

লুকাই থকা অংশত কৰ্মনীতিৰ কাম-কাজ চিত্ৰিত কৰা হৈছে। প্ৰথম গেলেৰীৰ দেৱালত দুটা ওপৰে ওপৰে মিলা শৃংখলাৰ ভাস্কৰ্য আছে। ইয়াৰ প্ৰতিটো ১২০টা পেনেলৰে গঠিত। ওপৰৰ অংশত বুদ্ধৰ জীৱনী দেখুওৱা হৈছে আনহাতে দেৱালৰ তলৰ অংশ আৰু লগতে প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় গেলেৰীত থকা ৰেলিংবোৰে বুদ্ধৰ পূৰ্বৰ জীৱনৰ কাহিনী দৰ্শোৱা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} বাকী পেনেলবোৰৰ ভাস্কৰ্যসমূহত সুধনাই নিজৰ অনুসন্ধানৰ বিষয়ে অধিক বিচৰণ কৰাৰ বাবে নিবেদিত আৰু তেওঁৰ প্ৰকৃত জ্ঞানলাভৰ দ্বাৰা সমাপ্ত এয়া সমাপ্ত হয়। 

===কৰ্মৰ নীতি (কৰ্মবিভংগ)===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Reliëf O 89 op de verborgen voet van de Borobudur TMnr 10015826.jpg|thumb|right|বৰোবুদুৰৰ লুকাই থকা অংশৰ ওপৰত কৰ্মবিভংগ সূত্ৰৰ এটা আখ্যান চিত্ৰিত কৰা দৃশ্য{{efn|সোঁফালে কাছ আৰু মাছক হত্যা আৰু ৰন্ধা পাপপূৰ্ণ কাৰ্য্যৰ চিত্ৰণ কৰা হৈছে। বাওঁফালে জীৱ-জন্তু হত্যা কৰি জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰাসকলক নৰকত অত্যাচাৰ কৰা, জীৱন্তে ৰান্ধি, কাটি বা জ্বলি থকা ঘৰত পেলাই দিয়া শাস্তি চিত্ৰিত কৰা হৈছে। }}]]

১৬০টা লুকাই থকা অংশৰ ভাস্কৰ্যসমূহে এটা অবিৰত কাহিনী গঠন নকৰে। কিন্তু প্ৰতিটো পেনেলে কাৰণ আৰু প্ৰভাৱৰ এটা সম্পূৰ্ণ চিত্ৰণ আগবঢ়ায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} ইয়াত কথাৰ মহলা মৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি হত্যালৈকে দোষী সাব্যস্ত কৰা কাৰ্যকলাপৰ চিত্ৰণ আছে। তাৰ লগতে সংশ্লিষ্ট শাস্তিকো চিত্ৰিত কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও প্ৰশংসনীয় কাম-কাজ যেনে দান-বৰঙণি আৰু তীৰ্থযাত্ৰা আৰু ইয়াৰ পৰৱৰ্তী পুৰস্কাৰ আদিও চিত্ৰিত কৰা আছে। নৰকৰ যন্ত্ৰণা আৰু স্বৰ্গৰ সুখৰ চিত্ৰও দেখুওৱা হৈছে। দৈনন্দিন জীৱনৰ দৃশ্য, সংসাৰ (জন্ম-মৃত্যুৰ অন্তহীন চক্ৰ)ৰ সম্পূৰ্ণ পেনোৰামাৰে সম্পূৰ্ণ। লুকাই থকা অংশ উন্মোচন কৰিবলৈ বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ আচ্ছাদন বেদী ভাঙি পেলোৱা হৈছিল আৰু ১৮৯০ চনৰ পৰা ১৮৯১ চনৰ ভিতৰত কেচিজান চেপাছে ইয়াৰ ভাস্কৰ্যসমূহৰ ফটো তুলিছিল।{{sfn|Nagaoka|2016|p=3}} এই ফটোসমূহেই মন্দিৰৰ পৰা মাত্ৰ কেইবাশ মিটাৰ উত্তৰে অৱস্থিত বৰোবুদুৰ সংগ্ৰহালয় (কৰ্মবিভংগ সংগ্ৰহালয়)ত প্ৰদৰ্শিত হৈছে।{{sfn|Bloembergen|Eickhoff
 |2020|p=250}} পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত এই বেদীৰ আৱৰণখন পুনৰ স্থাপন কৰা হৈছিল। ই কৰ্মবিভংগৰ ভাস্কৰ্যসমূহক আবৰি ৰাখিছিল। বৰ্তমান সময়ত কেৱল লুকাই থকা অংশখিনিৰ দক্ষিণ-পূব কোণটোহে উন্মোচিত আৰু দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে মুকলি।{{sfn|Santiko|2016|p=130}}

===ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ আৰু বুদ্ধৰ জন্মৰ কাহিনী (ললিতবিস্তাৰ)===
[[File:Queen Maya, Borobudur.jpg|thumb|right|ঘোঁৰাগাড়ীত উঠি ৰাজকুমাৰ [[গৌতম বুদ্ধ|সিদ্ধাৰ্থ গৌতম]]ক জন্ম দিবলৈ [[লুম্বিনী]]লৈ যোৱা [[মায়া (বুদ্ধদেৱৰ মাতৃ)|ৰাণী মায়া]]]]

এই কাহিনীটো বুদ্ধৰ তুষিত স্বৰ্গৰ পৰা অৱতৰণৰ পৰা আৰম্ভ হয় আৰু [[সাৰনাথ]]ৰ হৰিণ উদ্যানত তেওঁৰ প্ৰথম ধৰ্মধ্বনিৰ সৈতে শেষ হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=21}} ভাস্কৰ্যসমূহত বুদ্ধৰ জন্ম কপিলবস্তুৰ ৰজা শুদ্ধোধন আৰু ৰাণী মায়াৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থৰ ৰূপত দেখা গৈছে। 

বুদ্ধৰ জন্মৰ ভাস্কৰ্যৰ পূৰ্বে ২৭টা পেনেল আছে। ইয়াত বোধিসত্ত্বৰ চূড়ান্ত অৱতাৰক আদৰিবলৈ আকাশ আৰু পৃথিৱীত বিভিন্ন প্ৰস্তুতি দেখুওৱা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=21}} তুষিত স্বৰ্গৰ পৰা অৱতৰণ কৰাৰ আগতে বোধিসত্ত্বই তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী ভৱিষ্যত বুদ্ধ মৈত্ৰেয়ক নিজৰ মুকুট অৰ্পণ কৰিছিল। ছটা দাঁত থকা বগা হাতীৰ আকৃতিত তেওঁ পৃথিৱীলৈ নামি আহি ৰাণী মায়াৰ সোঁ গৰ্ভলৈ সোমাই যায়। ৰাণী মায়াৰ এই ঘটনাৰ সপোন আছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা ব্যাখ্যা কৰা হৈছিল যে তেওঁৰ পুত্ৰ হয় সাৰ্বভৌম বা বুদ্ধ হ’ব। 
[[File:Siddharta Gautama Borobudur.jpg|thumb|right|সিদ্ধাৰ্থ গৌতমে তপস্বী হ’বলৈ চুড়াকৰণ কৰা মুহূৰ্ত]]

ৰাণী মায়াই সন্তান জন্ম দিয়াৰ সময় বুলি অনুভৱ কৰাৰ সময়তে কপিলাবস্তুৰ ওচৰৰ লুম্বিনীলৈ যায়। তেখেতে সোঁহাতেৰে এটা ডাল ধৰি [[শাল গছ]]ৰ তলত থিয় হৈ কাষৰ পৰা ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ নামৰ এজন পুত্ৰ সন্তান জন্ম দিয়ে। পেনেলবোৰৰত কাহিনীটো সাৰনাথৰ হৰিণ উদ্যানত দিয়া ধৰ্মধ্বনিলৈকে চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বুদ্ধয়ে পৰমজ্ঞান লাভ কৰাৰ পিছত তেওঁৰ প্ৰথম ধৰ্মধ্বনি সাৰনাথত প্ৰদান কৰিছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=92-102}}

===বুদ্ধৰ পূৰ্বজন্মৰ কাহিনী (জাতক) আৰু অন্যান্য কিংবদন্তি লোক (অৱদান)===
[[জাতক]] হৈছে বুদ্ধ ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ হিচাপে জন্ম লোৱাৰ আগৰ কাহিনী।{{sfn|Soekmono|1976|p=26}} এই কাহিনীসমূহত বুদ্ধৰ পূৰ্বৰ জীৱনৰ কথা, মানুহ আৰু প্ৰাণী উভয় ৰূপত কোৱা কাহিনীৰ সমাহাৰ দেখিবলৈ পোৱা যায়। ভৱিষ্যত বুদ্ধয়ে ৰজা, বহিষ্কৃত, দেৱতা, হাতী হিচাপে দেখা অৱতৰিত হ'ব পাৰে। কিন্তু, যি ৰূপতেই নহওক কিয়, তেওঁ কিছুমান গুণ প্ৰদৰ্শন কৰে। এই কাহিনীবোৰ জাতকৰ মূল।{{sfn|Encyclopædia Britannica|2011}} অৱদান সাহিত্যৰ সৈতে জাতকৰ সৈতে মিল আছে যদিও ইয়াৰ মূল ব্যক্তিত্ব নিজেই বোধিসত্ত্ব নহয়। অৱদানত সন্তৰ কৰ্মৰ কাৰণ আন কিংবদন্তি ব্যক্তিৰ বুলি কোৱা হয়।{{sfn|Buswell|2004|p=36}} বৰোবুদুৰৰ ভাস্কৰ্যসমূহত জাতক আৰু অৱদানৰ বিষয়ে একেটা শৃংখলাত ৰখা হৈছে। 

দেৱালৰ প্ৰথম গেলেৰীৰ প্ৰথম বিশটা তলৰ পেনেলত সুধনকুমাৰৱদন বা সুধনৰ সজকৰ্মৰ চিত্ৰ অংকন কৰা হৈছে। ৰেলিঙৰ ওপৰত থকা একেখন গেলেৰীতে থকা প্ৰথম ১৩৫টা ওপৰৰ পেনেল জাতকমালাৰ ৩৪টা কিংবদন্তিৰ বাবে নিবেদিত।{{sfn|Soekmono|1976|p=29}} বাকী ২৩৭টা পেনেলত অন্য উৎসৰ কাহিনী চিত্ৰিত কৰা হৈছে। লগতে দ্বিতীয় গেলেৰীৰ তলৰ শৃংখলা আৰু পেনেলত দেখুওৱা হৈছে। কিছুমান জাতক যেনে ৰজা শিবি ([[ৰাম]]ৰ পূৰ্বপুৰুষ)ৰ কাহিনী দুবাৰকৈ চিত্ৰিত কৰা হৈছে। 

===সুধনৰ পৰম সত্যৰ সন্ধান (গণ্ডব্যূহ)===
[[File:Borobudur - Gandavyuha - 071 Level 2, North Wall (8601009103).jpg|thumb|upright|বৰোবুদুৰ দ্বিতীয় স্তৰৰ উত্তৰ দেৱালৰ পৰা গণ্ডব্যূহ কাহিনীৰ এটা ভাস্কৰ্য]]
গণ্ডব্যূহ হৈছে অৱতংসক সূত্ৰৰ অন্তিম অধ্যায়ত সুধনই সৰ্বোচ্চ পৰমজ্ঞানৰ সন্ধানত অক্লান্ত বিচৰণ সম্পৰ্কে কাহিনী। এই কাহিনীৰ চিত্ৰণ বৰোবুদুৰৰ তৃতীয় আৰু চতুৰ্থ সম্পূৰ্ণকৈ আৰু দ্বিতীয় গেলেৰীৰ আধা অংশও সামৰি লোৱা হৈছে। ইয়াত মুঠ ৪৬০টা ভাস্কৰ্যৰ পেনেল আছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=32}}
এই কাহিনীটোৰ প্ৰধান ব্যক্তিত্ব এজন ধনী ব্যৱসায়ীৰ পুত্ৰ যুৱক সুধন। তেওঁক ১৬ নং পেনেলত চিত্ৰিত কৰা হৈছে। পূৰ্বৰ ১৫টা পেনেলে শ্ৰাৱস্তীৰ জেটবন বাগিচাত শাক্যমুনি বুদ্ধৰ সমাধিৰ সময়ত হোৱা অলৌকিকতাৰ কাহিনীৰ প্ৰস্তাৱনা গঠন কৰে।{{sfn|Fontein|2012|p=17-25}}

সুধনক মঞ্জুশ্ৰীয়ে তেওঁৰ প্ৰথম আধ্যাত্মিক বন্ধু আৰু গুৰু সন্ন্যাসী মেগাশ্ৰীক লগ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল।{{sfn|Fontein|1967|p=6}} যাত্ৰা অব্যাহত থকাৰ লগে লগে সুধনে ৫৩ গৰাকী শিক্ষকক যেনে সুপ্ৰতিষ্ঠিত, চিকিৎসক মেঘা (জ্ঞানৰ আত্মা), মুক্তক, সন্ন্যাসী সাৰধ্বজ, মহিলা সাধাৰণ অনুগামী আশা (পৰম জ্ঞানৰ আত্মা), ভীস্মোত্তৰনিৰ্ঘোষ, ব্ৰাহ্মণ জয়োস্ময়ত্ন, ৰাজকুমাৰী মৈত্ৰায়নী, সন্ন্যাসী সুদৰ্শন, ইন্দ্ৰযেশ্বৰ নামৰ ল’ৰা এজন, উপাসিকা প্ৰভুত, ৰত্নচূড়, ৰজা অনল, দেৱতা [[শিৱ]] মহাদেৱ, ৰাণী মায়া, বোধিসত্ত্ব মৈত্ৰেয় আৰু তাৰ পিছত পুনৰ মঞ্জুশ্ৰীক লগ পায়। প্ৰতিজন আধ্যাত্মিক বন্ধুৱে সুধনাক নিৰ্দিষ্ট শিক্ষা, জ্ঞান আৰু প্ৰজ্ঞা দিয়ে।{{sfn|Fontein|1967|p=6}}তেওঁলোকৰ মিলন তৃতীয় গেলেৰীত দেখুওৱা হৈছে। 

মঞ্জুশ্ৰীৰ সৈতে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে সাক্ষাৎ কৰি সুধনে চতুৰ্থ গেলেৰীত চিত্ৰিত বোধিসত্ত্ব সমন্তভদ্ৰৰ বাসগৃহলৈ যায়। চতুৰ্থ গেলেৰীৰ সমগ্ৰ ধাৰাবাহিকখন সমন্তভদ্ৰৰ শিক্ষাৰ বাবে নিবেদিত। অৱশেষত সুধনে পৰম জ্ঞান আৰু চূড়ান্ত সত্যৰ কৃতিত্ব লাভৰ সৈতে আখ্যান পেনেলসমূহৰ অন্ত পৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=35}}

==বুদ্ধৰ মূৰ্তিসমূহ==
[[File:Borobudur-perfect-buddha.jpg|thumb|left|upright|ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা হাতৰ অৱস্থানত থকা বুদ্ধৰ মূৰ্তি]]

শিলত খোদিত বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ কাহিনীৰ বাহিৰেও বৰোবুদুৰত বিভিন্ন বুদ্ধৰ বহুতো প্ৰতিমূৰ্তি আছে। [[পদ্মাসন]] অৱস্থাত বহি থকা অৱস্থাত বুদ্ধৰ মূৰ্তিসমূহ পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চ (ৰূপধাতু স্তৰ) আৰু ওপৰৰ মঞ্চত (অৰুপাধাতু স্তৰ) বিতৰিত। 

বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰ ৰূপধাতু স্তৰৰ নিম্ন স্থান, ৰেলিঙৰ বাহিৰৰ ফালে শাৰী শাৰীকৈ সজোৱা আৰু মঞ্চবোৰ ক্ৰমান্বয়ে উচ্চ স্তৰলৈ হ্ৰাস পোৱাৰ লগে লগে মূৰ্তিৰ সংখ্যা কমি আহিছে। প্ৰথম ৰেলিঙত ১০৪টা, দ্বিতীয়টোত ১০৪টা, তৃতীয়টোত ৮৮টা, চতুৰ্থটোত ৭২টা আৰু পঞ্চমটোত ৬৪টা বুদ্ধৰ মূৰ্তি আছে। মুঠতে ৰূপধাতু পৰ্যায়ত ৪৩২টা বুদ্ধৰ মূৰ্তি আছে।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} 
অৰুপধাতু স্তৰত (বা তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চত) বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰ ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপৰ ভিতৰত ৰখা হৈছে। প্ৰথম বৃত্তাকাৰ মঞ্চত ৩২টা স্তূপ, দ্বিতীয়টোত ২৪টা আৰু তৃতীয়টোত ১৬টা আছে। আটাইবোৰৰ যোগফল ৭২টা স্তূপ হয়।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} 
[[File:WLANL - Pachango - Tropenmuseum - Kop Borobudur.jpg|thumb|upright|আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়ামত থকা বৰোবুদুৰৰ বুদ্ধৰ শিৰ]]

মূল ৫০৪টা বুদ্ধ মূৰ্তিৰ ভিতৰত ৩০০টাতকৈও অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত (বেছিভাগেই মূৰবিহীন) আৰু ৪৩টা নোহোৱা হৈছে। এই স্মৃতিসৌধটো আৱিষ্কাৰৰ পিছৰে পৰা সংগ্ৰহালয়সমূহে (বেছিভাগেই পশ্চিমীয়া) মূৰসমূহ অধিগ্ৰহণ কৰিছিল{{sfn|Woodward|1979|p=302}} বা ব্যক্তিগত সংগ্ৰাহকে লুটপাত কৰিছিল।{{sfn|Bloembergen| Monquil|2022|p=3}} এই বুদ্ধৰ মূৰবোৰৰ কিছুমান এতিয়া বহুতো সংগ্ৰহালয় যেনে আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়াম, [[পেৰিছ]]ৰ মিউজিয়াম গুইমেট আৰু [[লণ্ডন]]ৰ দ্য ব্ৰিটিছ মিউজিয়ামত প্ৰদৰ্শিত হৈছে।{{sfn|BBC|2014}} জাৰ্মানীয়ে ২০১৪ চনত ইয়াৰ সংগ্ৰহ ঘূৰাই দিয়ে আৰু তেওঁলোকৰ পুনৰ সংলগ্ন আৰু বৰোবুদুৰৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ধন আগবঢ়াইছে।{{sfn|Muryanto |2014}}

প্ৰথম দৃষ্টিত সকলো বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তি একেধৰণৰ যেন লাগে যদিও মুদ্ৰা বা হাতৰ অৱস্থানত ইয়াৰ মাজত এক সূক্ষ্ম পাৰ্থক্য দেখা যায়। মুদ্ৰাৰ পাঁচটা গোট আছে: উত্তৰ, পূব, দক্ষিণ, পশ্চিম আৰু ঊৰ্ধ। এই দিশসমূহে মহাযানৰ মতে পাঁচটা কম্পাছ বিন্দুক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। প্ৰথম চাৰিটা ৰেলিঙত থকা বুদ্ধ মূৰ্তিবোৰৰ প্ৰথম চাৰি মুদ্ৰা উত্তৰ, পূব, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম আছে। ইয়াৰে এটা কম্পাছ দিশৰ ফালে থকা বুদ্ধ মূৰ্তিবোৰৰ সংশ্লিষ্ট মুদ্ৰা আছে। পঞ্চম ৰেলিঙত থকা বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰত বিতৰ্ক মুদ্ৰা আৰু ওপৰৰ মঞ্চত থকা ৭২টা স্তুপৰ ভিতৰত থকা বুদ্ধৰ ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা অছে।{{sfn|De Casparis|1966|pp=547-548}} প্ৰতি মুদ্ৰাই পাঁচগৰাকী ধ্যানী বুদ্ধৰ ভিতৰত এজনক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব প্ৰতীকীতা আছে।{{sfn|Bucknell|Stuart-Fox|1995}}

পূবৰ পৰা আৰম্ভ কৰি প্ৰদক্ষিণ (ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত প্ৰদক্ষিণ)ৰ ক্ৰম অনুসৰণ কৰি বৰোবুদুৰ বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিসমূহৰ মুদ্ৰাসমূহ হ'ল:{{sfn|Van Lohuizen-de Leeuw|1965|pp=391, 413-416}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;width:60%; &quot;
|- |-
! মূৰ্তি
! মুদ্ৰা
! প্ৰতীকী অৰ্থ
! ধ্যানী বুদ্ধ
! দিশ
! মূৰ্তিটোৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 10016277.jpg|100px]]
|''ভূমিস্পৰ্শ মুদ্ৰা''
|পৃথিৱীক সাক্ষী হ'বলৈ আহ্বান
|অক্ষোভ্যা
|পূব
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা পূবৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 60013976.jpg|100px]]
|''বৰ মুদ্ৰা''
|উপকাৰিতা, দান দিয়া
|ৰত্নসম্ভৱ
|দক্ষিণ
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা দক্ষিণৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|-
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Amitabha TMnr 10016276.jpg|100px]]
|''ধ্যান মুদ্ৰা''
|একাগ্ৰতা আৰু ধ্যান
|অমিতাভ
|পশ্চিম
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা পশ্চিম ৰেলিঙৰ স্থান
|-
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Amogasiddha TMnr 10016274.jpg|100px]]
|''অভয় মুদ্ৰা''
|সাহস, নিৰ্ভীকতা
|আমোঘসিদ্ধি
|উত্তৰ
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা উত্তৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Vairocana TMnr 10015947.jpg|100px]]
|''বিতৰ্ক মুদ্ৰা''
|যুক্তি আৰু গুণ
|বৈৰোচন বা সমন্তভদ্ৰ
|ঊৰ্ধ
|''ৰূপাধাতু'' পঞ্চম (সৰ্বোচ্চ) ৰেলিঙৰ স্থানৰ সকলো দিশতে
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 60019836.jpg|100px]]
|''ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা''
|ধৰ্মৰ চকা ঘূৰোৱা (বিধান)
|বৈৰোচন
|ঊৰ্ধ
|''অৰুপাধাতু'' তিনিটা ঘূৰণীয়া মঞ্চত ৭২টা ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপত
|}

==সমসাময়িক পৰিঘটনা==
===ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান===
[[File:Borobudur on Vesak Day 2011.jpg|thumb|right|upright|বৰোবুদুৰত বেসক অনুষ্ঠান]]

১৯৭৩ চনত ইউনেস্কোৰ পুঁজিৰে কৰা বৃহৎ সংস্কাৰৰ পিছত{{sfn|Voute|1973|pp=113–130}} বৰোবুদুৰক পুনৰবাৰ পূজা আৰু তীৰ্থস্থান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰা হয়। বছৰত এবাৰ মে’ বা জুন মাহত পূৰ্ণিমাৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে জন্ম, মৃত্যু আৰু সিদ্ধাৰ্থ গৌতমে বুদ্ধ হ’বলৈ পৰমজ্ঞান লাভ কৰা সময়ৰ স্মৃতিত [[বুদ্ধ পূৰ্ণিমা|বেসক দিৱস]] (ইণ্ডোনেছিয়ান: ৱাইছাক) দিৱস পালন কৰে। ৱাইছাক ইণ্ডোনেছিয়াৰ চৰকাৰী ৰাষ্ট্ৰীয় বন্ধৰ দিন{{sfn|Vaisutis|2007|p=856}} আৰু এই অনুষ্ঠানটো মেণ্ডুটৰ পৰা পাৱনলৈ খোজ কাঢ়ি গৈ বৰোবুদুৰত শেষ কৰি তিনিটা বৌদ্ধ মন্দিৰক কেন্দ্ৰ কৰি কৰা হয়।{{sfn|Walubi|2002}}

বৰোবুদুৰত অনুষ্ঠিত হোৱা অনুষ্ঠানসমূহৰ ভিতৰত প্ৰদক্ষিণ বা বৰোবুদুৰৰ ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত প্ৰদক্ষিণ কৰা আৰু গেলেৰীৰ মাজেৰে বৰোবুদুৰৰ মঞ্চত উঠি যোৱা{{sfn|Madyansyah|2023}}, বৰোবুদুৰক আগুৰি ধ্যান কৰা আৰু আকাশত ফানুচ মুকলি কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।{{sfn|Fitriana|2023}}{{sfn|Sudiarno|2016}}

===পৰ্যটন===
ইণ্ডোনেছিয়াৰ এই স্মৃতিসৌধটো আটাইতকৈ বেছি দৰ্শন কৰা একক পৰ্যটনস্থলী। ১৯৭৪ চনত ২ লাখ ৬০ হাজাৰ পৰ্যটকে এই স্মৃতিসৌধটো দৰ্শন কৰিছিল। ইয়াৰে ৩৬,০০০ বিদেশী পৰ্যটক আছিল।{{sfn|Hampton|2005|p=739}} ১৯৯০ চনৰ মাজভাগত দেশখনৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ পূৰ্বে এই সংখ্যা বছৰি ২৫ লাখ দৰ্শনাৰ্থীলৈ বৃদ্ধি পায় (৮০% ঘৰুৱা পৰ্যটক)।{{Nowrap|2.5 million}} পৰ্যটন উন্নয়নক অৱশ্যে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক অন্তৰ্ভুক্ত নকৰাৰ বাবে সমালোচনা কৰা হৈছে। ইয়াৰ ফলত মাজে মাজে সংঘাতৰ সৃষ্টি হয়।{{sfn|Hampton|2005|p=739}} ২০০৩ চনত বৰোবুদুৰৰ আশে-পাশে থকা বাসিন্দা আৰু ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায়ীসকলে কেইবাখনো সভা আৰু প্ৰতিবাদৰ আয়োজন কৰে আৰু প্ৰাদেশিক চৰকাৰে &quot;জাভা ৱৰ্ল্ড&quot; নামেৰে নামকৰণ কৰা তিনিমহলীয়া ম'ল কমপ্লেক্স নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনাৰ বিৰুদ্ধে আপত্তি দৰ্শায়।{{sfn|Hampton|2005|pp=752–753}}

২০১২ চনৰ জুন মাহত বৰোবুদুৰক বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বৌদ্ধ মন্দিৰ হিচাপে [[গিনিজ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডছ|গিনিজ বুক অৱ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডত]] লিপিবদ্ধ কৰা হয়।{{Sfn|Antara|2012}}

===সংৰক্ষণ===
[[File:Borobudur monks 1.jpg|thumb|left|বৌদ্ধ সন্ন্যাসীসকলে বৰোবুদুৰৰ শীৰ্ষ মঞ্চত জপ কৰে]]

ইউনেস্কোৱে বৰ্তমানৰ সংৰক্ষণৰ অৱস্থাৰ অধীনত তিনিটা নিৰ্দিষ্ট চিন্তাৰ ক্ষেত্ৰ চিনাক্ত কৰিছিল: (i) দৰ্শনাৰ্থীৰ দ্বাৰা ভাঙি পেলোৱা; (ii) ঠাইখনৰ দক্ষিণ-পূব অংশত মাটিৰ খহনীয়া; আৰু (iii) অনুপস্থিত মৌলসমূহৰ বিশ্লেষণ আৰু পুনৰুদ্ধাৰ।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}} কোমল মাটি, অসংখ্য ভূমিকম্প আৰু প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ ফলত গঠনটো অস্থিৰ হৈ পৰে। ভূমিকম্প আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগোৱা কাৰক। কিয়নো কেৱল শিল তললৈ পৰি তোৰণবোৰ ছিন্নভিন্ন হোৱাই নহয়, ভূমি নিজেই ঢৌৰ দৰে গতি কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত গঠনটো আৰু অধিক ধ্বংস হ'ব।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}} স্তূপৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পোৱাৰ বাবে বহু দৰ্শনাৰ্থী আহে আৰু ইয়াৰে অধিকাংশই ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্থানীয় লোক। সকলো স্তৰতে কোনো বস্তু স্পৰ্শ নকৰিবলৈ সতৰ্কবাণী চিন থকা, লাউডস্পীকাৰৰ জৰিয়তে নিয়মীয়াকৈ সতৰ্কবাণী প্ৰেৰণ আৰু প্ৰহৰীৰ উপস্থিতি থকাৰ পিছতো ভাস্কৰ্য আৰু মূৰ্তি ভাঙি পেলোৱাটো বৰ্তমান তেনেই সাধাৰণ পৰিঘটনা আৰু মূল সমস্যা। ইয়াৰ ফলত ইয়াৰ অধিক অৱনতি ঘটিছে।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}}

===পুনৰ্বাসন===
[[File:Borobudur-Temple-Park Indonesia Stupas-of-Borobudur-06.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ চাৰিওফালে অৱস্থিত যমজ আগ্নেয়গিৰি মাউণ্ট মেৰবাবু (বাওঁফালে) আৰু মাউণ্ট মেৰাপি (সোঁফালে)]]

২০১০ চনৰ অক্টোবৰ আৰু নৱেম্বৰ মাহত মেৰাপি পৰ্বতৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত বৰোবুদুৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিছিল। মেৰাপিৰ পৰা অহা আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই মন্দিৰ কমপ্লেক্সটোৰ ওপৰত পৰিছিল। ই আগ্নেয়গিৰীৰ মূল গহ্বৰৰ পৰা প্ৰায় ২৮ কিলোমিটাৰ (১৭ মাইল) পশ্চিম-দক্ষিণ-পশ্চিমে অৱস্থিত। ৩–৫ নৱেম্বৰৰ বিস্ফোৰণৰ সময়ত মন্দিৰৰ মূৰ্তিবোৰৰ ওপৰত ২.৫ চেণ্টিমিটাৰ (১ ইঞ্চি){{sfn|Antara|2010}} ডাঠ ছাইৰ তৰপ এটা পৰি ভাস্কৰ্যসমূহ ঢাকি পেলায় আৰু জল নিষ্কাশন ব্যৱস্থাটো বন্ধ হৈ পৰে। বিশেষজ্ঞসকলে আশংকা কৰে যে এই এচিডিক ছাইয়ে মন্দিৰৰ মূৰ্তিবোৰৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে।{{sfn|Nagaoka|2016|p=99}} ৫ নৱেম্বৰৰ পৰা ৯ নৱেম্বৰলৈ মন্দিৰ কমপ্লেক্সটো বন্ধ কৰি দিয়া হয় যাতে ছাইসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰিব পৰা যায়।{{sfn|The Jakarta Globe|2010}}{{sfn|Naibaho|2010}}

২০১০ চনত মাউণ্ট মেৰাপিৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত বৰোবুদুৰৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে হোৱা খৰচৰ অংশ হিচাপে ইউনেস্কোৱে ৩০ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ৪,০৬৩,৩১৪ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) অনুদান আগবঢ়ায়।{{sfn|The Jakarta Post|2011}} বৰষুণৰ পিছত লেতেৰাৰ ফলত বন্ধ হৈ পৰা নিষ্কাশন ব্যৱস্থাক পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ মন্দিৰৰ গঠনটোকে সামৰি লোৱা ৫৫ হাজাৰতকৈ অধিক শিলৰ ব্লক ভাঙি পেলোৱা হয়। নৱেম্বৰ মাহত পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম সমাপ্ত হয়।{{sfn|Wahyuni|2011}}

২০১২ চনৰ জানুৱাৰী মাহত দুজন জাৰ্মান শিল সংৰক্ষণ বিশেষজ্ঞই এই স্থানত দহ দিন কটাই মন্দিৰসমূহ বিশ্লেষণ কৰি আৰু ইয়াৰ দীৰ্ঘম্যাদী সংৰক্ষণ নিশ্চিত কৰিবলৈ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।{{sfn|UNESCO Jakarta|2012}} জুন মাহত জাৰ্মানীয়ে ইউনেস্ক’ক দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে ১ লাখ ৩০ হাজাৰ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ১৭২,৫২৯ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) বৰঙণি আগবঢ়াবলৈ সন্মত হৈছিল। শিল সংৰক্ষণ, অণুজীৱবিজ্ঞান, গাঁথনি অভিযান্ত্ৰিক আৰু ৰাসায়নিক অভিযান্ত্ৰিকীৰ ছয়জন বিশেষজ্ঞই ২০১৮ চনৰ জুন মাহত ব’ৰ’বুদুৰত এসপ্তাহ কটায়। তাৰ পিছত ছেপ্টেম্বৰ বা অক্টোবৰ মাহত আন এটা ভ্ৰমণৰ বাবে উভতি অহাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। এই অভিযানসমূহে জানুৱাৰী মাহৰ প্ৰতিবেদনত পৰামৰ্শ দিয়া সংৰক্ষণ কাৰ্য্যকলাপসমূহ আৰম্ভ কৰিব আৰু চৰকাৰী কৰ্মচাৰী আৰু যুৱ সংৰক্ষণ বিশেষজ্ঞসকলৰ সংৰক্ষণ ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ বাবে সামৰ্থ্য বিকাশৰ কাৰ্য্যকলাপসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব বুলি আশা কৰা হয়।{{sfn|The Jakarta Globe|2012}}

২০১৪ চনৰ ১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰায় ২০০ কিলোমিটাৰ পূবে অৱস্থিত পূব জাভাৰ কেলুড আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত হোৱা আগ্নেয়গিৰিৰ ছাইৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হোৱাৰ পিছত বৰোবুদুৰ, প্ৰম্বানন আৰু ৰাটু বকোকে ধৰি যোগাকাৰ্টা আৰু মধ্য জাভাৰ প্ৰধান পৰ্যটনস্থলীসমূহ দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে বন্ধ কৰি দিয়া হয়। বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ বিখ্যাত স্তূপ আৰু মূৰ্তিসমূহ আগ্নেয়গিৰিৰ ছাইৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ শ্ৰমিকসকলে আৱৰি ধৰে। ২০১৪ চনৰ ১৩ ফেব্ৰুৱাৰীত কেলুড আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ ঘটে আৰু যোগাকাৰ্টাৰ দৰে দূৰৰ অঞ্চললৈকে বিস্ফোৰণৰ শব্দ শুনা যায়।{{sfn|The Jakarta Globe|2014}}

===নিৰাপত্তাৰ ভাবুকি===
[[File:Borobudur Bombing 1985.jpg|thumb|১৯৮৫ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ ফলত বৰোবুদুৰৰ ওপৰৰ মঞ্চৰ কেইবাটাও স্তূপৰ ক্ষতি হয়]]

১৯৮৫ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত ৯টা বোমাৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত বৰোবুদুৰৰ নটা স্তূপ বেয়াকৈ ক্ষতিসাধন হয়।{{sfn|Bloembergen|Eickhoff|2015|pp=91– 92}}{{sfn|The Miami Herald|1985}} ১৯৯১ চনত এজন অন্ধ মুছলমান প্ৰচাৰক হুছেইন আলী আল হাবছিয়ে ১৯৮০ চনৰ মাজভাগত মন্দিৰ আক্ৰমণকে ধৰি ধাৰাবাহিকভাৱে ঘটোৱা বোমা বিস্ফোৰণৰ মাষ্টাৰমাইণ্ডৰ বাবে যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি লাভ কৰে।{{sfn|Crouch|2002|p=14}} বোমা বিস্ফোৰণ সংঘটিত কৰা ইছলামিক উগ্ৰপন্থী গোটটোৰ আন দুজন সদস্যক ১৯৮৬ চনত প্ৰত্যেককে ২০ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হৈছিল আৰু আন এজন লোকে ১৩ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হয়। 

২০০৬ চনৰ ২৭ মে’ তাৰিখে মধ্য জাভাৰ দক্ষিণ উপকূলত ৬.২ প্ৰাবল্যৰ ভূমিকম্প আহে। এই পৰিঘটনাই অঞ্চলটোৰ চাৰিওফালে বিস্তৰ ক্ষতিসাধন কৰে আৰু ওচৰৰ যোগাকাৰ্টা আৰু প্ৰম্বানন চহৰত ক্ষয়-ক্ষতি হয় যদিও বৰোবুদুৰ অক্ষত অৱস্থাত থাকে।{{sfn|Berger|2006}}

২০১৪ চনৰ আগষ্ট মাহত ইণ্ডোনেছিয়াৰ আৰক্ষী আৰু নিৰাপত্তা বাহিনীয়ে আইছিছৰ স্বঘোষিত ইণ্ডোনেছিয়ান শাখাই ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰকাশ কৰা ভাবুকিৰ সতৰ্কতামূলক ব্যৱস্থা হিচাপে বৰোবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে নিৰাপত্তা কটকটীয়া কৰিছিল। সন্ত্ৰাসবাদীয়ে বৰোবুদুৰ আৰু অন্যান্য মূৰ্তি ধ্বংস কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা বুলি উল্লেখ কৰি ইণ্ডোনেছিয়াত বিবৃত্তি জাৰি কৰিছিল।{{sfn|The Straits Times|2014}} নিৰাপত্তা উন্নয়নৰ ভিতৰত চিচিটিভি মনিটৰ মেৰামতি আৰু বৰ্ধিত নিয়োগ কৰাৰ লগতে মন্দিৰ চৌহদ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে নৈশ টহল দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। জেহাদী গোটটোৱে ইছলামৰ কঠোৰ ব্যাখ্যা অনুসৰণ কৰে আৰু ভাস্কৰ্য্যৰ দৰে যিকোনো নৃগোষ্ঠীয় উপস্থাপনক মূৰ্তিপূজা বুলি গৰিহণা দিয়ে। 

===বৰ্ধিত দৰ্শনাৰ্থীৰ সমস্যা===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Bezoekers van de Borobudur TMnr 20027041.jpg|thumb|upright|বৰোবুদুৰত পৰ্যটক]]

বৰোবুদুৰৰ সৰু চিৰিবোৰত উঠি অহা দৰ্শনাৰ্থীৰ সংখ্যা বেছি হোৱাৰ বাবে চিৰিত তীব্ৰ ক্ষয়-ক্ষতিৰ সৃষ্টি হৈছে। শিলৰ পৃষ্ঠভাগৰ খহনীয়া হৈ পৰিছে আৰু পাতল আৰু মসৃণ কৰি তুলিছে। সামগ্ৰিকভাৱে বৰোবুদুৰত ২০৩৩টা শিলৰ চিৰিৰ পৃষ্ঠ আছে। এই চিৰি পশ্চিম দিশ, পূব, দক্ষিণ আৰু উত্তৰকে ধৰি চাৰি দিশত বিস্তৃত। ইয়াৰ প্ৰায় ১,০২৮টা পৃষ্ঠ বা প্ৰায় ৪৯.১৫ শতাংশ গুৰুতৰভাৱে জীৰ্ণ হৈ পৰিছে।{{sfn|Fitriana|2014}}

চিৰিৰ শিল আৰু অধিক অৱক্ষয়ৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ ২০১৪ চনৰ নৱেম্বৰৰ পৰা বৰোবুদুৰ চিৰিৰ দুটা মূল অংশ – পূব (আৰোহী পথ) আৰু উত্তৰ (অৱতৰণ পথ) ফাল – কাঠৰ গঠনেৰে আবৃত কৰা হয়। কম্বোডিয়াৰ এংকৰ ৱাট আৰু [[ইজিপ্ত]]ৰ পিৰামিডত একেধৰণৰ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।{{sfn|Fitriana|2014}} ২০১৫ চনৰ মাৰ্চ মাহত বৰোবুদুৰ সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰই চিৰিবোৰ ৰবৰৰ আৱৰণেৰে ঢাকি ৰখাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়।{{sfn|Asdhiana |2015}}

ধ্বংসপ্ৰৱণতা আৰু গ্ৰেফিটি অংকনৰ বাবে ২০২০ চনত মন্দিৰৰ চৌহদত প্ৰৱেশ সাময়িকভাৱে বন্ধ হৈ পৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰা পৰ্যটক গাইডৰ সৈতে দিনটোত এঘণ্টাৰ বাবে সৰ্বাধিক ১২০০ দৰ্শকক মন্দিৰত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হৈছে। দৰ্শনাৰ্থীসকলে ইয়াত বাঁহৰ চেণ্ডেল পিন্ধিব লাগে।{{sfn|Watson |2023}}

ষ্টেটেষ্টিক্‌ছ ইণ্ডোনেছিয়াৰ মতে ২০২১ চনত বৰোবুদুৰলৈ ঘৰুৱা পৰ্যটকৰ সংখ্যা ৪২২,৯৩০ৰ পৰা ২০২২ চনত ১৪.৪ লাখলৈ বৃদ্ধি পাইছে। ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰে বছৰি ২০ লাখ পৰ্যটকৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্য বান্ধি লৈছে।{{sfn|Antara |2023}}

==উত্তৰাধিকাৰ==
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM President Soekarno en de Indiase premier Nehru kijken toe hoe Indira Gandhi bloemen in ontvangst neemt tijdens een bezoek aan de Borobudur TMnr 10015646.jpg|thumb|right|১৯৫০ চনৰ জুন মাহত বৰোবুদুৰ ভ্ৰমণ কৰা সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি [[সুকৰ্ণ]] আৰু [[ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী]] [[জৱাহৰলাল নেহৰু]]]]

বৰোবুদুৰৰ নান্দনিক আৰু কাৰিকৰীভাবে উচ্চ জ্ঞানৰ প্ৰতীক। ই ইণ্ডোনেছিয়ানসকলৰ বাবে গৌৰৱৰ ভাৱ জগাই তুলি আহিছে। কম্বোডিয়াৰ বাবে এংকৰ ৱাটৰ দৰেই বৰোবুদুৰ ইণ্ডোনেছিয়াৰ বাবে ইয়াৰ অতীতৰ মহানতাৰ সাক্ষ্য দিবলৈ এক শক্তিশালী প্ৰতীক হৈ পৰিছে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি সুকৰ্ণয়ে বিদেশী গণ্যমান্য ব্যক্তিক এই স্থান দেখুৱাইছিল। চুহাৰ্টো শাসনকালত ইয়াৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতীকী আৰু অৰ্থনৈতিক অৰ্থ উপলব্ধি কৰি ইউনেস্ক’ৰ সহায়ত কীৰ্তিচিহ্নটো পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে অধ্যৱসায়ীভাৱে এক বৃহৎ প্ৰকল্পত আৰম্ভ কৰা হৈছিল। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বহু সংগ্ৰহালয়ত বৰোবুদুৰৰ স্কেল মডেলৰ প্ৰতিৰূপ আছে। এই স্মৃতিসৌধটো প্ৰায় এটা বিখ্যাত চিহ্ন হৈ পৰিছে। ৱায়াং পুতলা খেল আৰু গামেলান সংগীতৰ সৈতে গোট খুৱাই ই এটা অস্পষ্ট ধ্ৰুপদী জাভানীজ অতীতত পৰিণত হৈছে।{{sfn|Wood|2011|p=38}}

বৰোবুদুৰৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা কেইবাটাও প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী বা ইয়াৰ প্ৰতিৰূপ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু বিদেশৰ কিছুমান সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শিত হৈছে। বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ চৌহদৰ ভিতৰত থকা কৰ্মবিভংগ সংগ্ৰহালয়ৰ বাহিৰেও কিছুমান সংগ্ৰহালয় যেনে: জাকাৰ্টাৰ ইণ্ডোনেছিয়ান নেচনেল মিউজিয়াম, আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়াম, লণ্ডনৰ ব্ৰিটিছ মিউজিয়াম, বেংককৰ থাই নেচনেল মিউজিয়ামত বৰোবুদুৰৰ শিল্পকৰ্ম আছে। পেৰিছৰ লুভ্ৰ সংগ্ৰহালয়, কুৱালালামপুৰৰ মালয়েছিয়ান নেচনেল মিউজিয়াম আৰু নিউ টাইপেইৰ মিউজিয়াম অৱ ৱৰ্ল্ড ৰিলিজিয়নছতো বৰোবুদুৰৰ প্ৰতিৰূপ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে।{{sfn|Museum of World Religions, Taipei}} প্ৰাচীন জাভাৰ ধ্ৰুপদী বৌদ্ধ সভ্যতাৰ প্ৰতি এই কীৰ্তিচিহ্নটোৱে বিশ্বৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছে। 

বৰোবুদুৰৰ পুনৰ আৱিষ্কাৰ আৰু পুনৰ্গঠনক ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে ইণ্ডোনেছিয়াত বৌদ্ধ পুনৰুজ্জীৱনৰ চিন বুলি প্ৰশংসা কৰিছে। ১৯৩৪ চনত [[শ্ৰীলংকা]]ৰ পৰা অহা মিছনেৰী সন্ন্যাসী নাৰদ থেৰা দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ যাত্ৰাৰ অংশ হিচাপে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ইণ্ডোনেছিয়া ভ্ৰমণ কৰে। এই সুযোগৰ সহায়ত স্থানীয় কেইজনমান বৌদ্ধ ধৰ্মগুৰুয়ে ইণ্ডোনেছিয়াত বৌদ্ধ ধৰ্মক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিছিল। ১৯৩৪ চনৰ ১০ মাৰ্চত বৰোবুদুৰৰ দক্ষিণ-পূব দিশত নাৰদ থেৰাৰ আশীৰ্বাদত [[বোধি বৃক্ষ|বোধি বৃক্ষৰোপণ]] অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয় আৰু কিছুমান উপাসকক সন্ন্যাসী হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।{{sfn|Buddhanet|2002}} বছৰত এবাৰ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু চুবুৰীয়া দেশৰ পৰা হাজাৰ হাজাৰ বৌদ্ধ লোকে ৰাষ্ট্ৰীয় ৱাইছাক উদযাপনৰ স্মৃতিত বৰোবুদুৰলৈ ভিৰ কৰে।{{sfn|Wonderful Indonesia|2013}}
[[File:Coat of arms of Central Java.svg|thumb|upright|বৰোবুদুৰ প্ৰদৰ্শন কৰা মধ্য জাভাৰ প্ৰতীক]]

মধ্য জাভা প্ৰদেশ আৰু মাগেলাং ৰিজেন্সিৰ প্ৰতীকত বৰোবুদুৰৰ প্ৰতিচ্ছবি আছে। ই মধ্য জাভাৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছে আৰু বহল পৰিসৰত ইণ্ডোনেছিয়াৰো প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। বৰোবুদুৰৰ নামেৰে কেইবাটাও প্ৰতিষ্ঠানৰ নামকৰণ কৰা হৈছে। যেনে বৰোবুদুৰ বিশ্ববিদ্যালয়, মধ্য জাকাৰ্টাৰ বৰোবুদুৰ হোটেল আৰু বিদেশৰ কেইবাখনো ইণ্ডোনেছিয়ান ৰেষ্টুৰেণ্ট ইয়াৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। এই স্মৃতিসৌধটোৱে ইণ্ডোনেছিয়াৰ দুখন উল্লেখযোগ্য পাঁচ তাৰকাযুক্ত হোটেল ওচৰৰ আমানজিঅ’ (য’ৰ পৰা পৰিষ্কাৰ দিনত মন্দিৰটো দেখা যায়) আৰু স্লেমানৰ হায়াট ৰিজেন্সি যোগাকাৰ্টাৰ স্থাপত্য ডিজাইনৰ বাবে অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। ৰূপিয়াৰ বেংকনোট আৰু ডাকটিকটত, বহুতো কিতাপ, প্ৰকাশন, তথ্যচিত্ৰ আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটন প্ৰচাৰ সামগ্ৰীত বৰোবুদুৰক দেখা যায়। ইণ্ডোনেছিয়াৰ অন্যতম মূল পৰ্যটন আকৰ্ষণ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে এই স্মৃতিসৌধ, মন্দিৰটোৰ চাৰিওফালে থকা অঞ্চলটোৰ স্থানীয় অৰ্থনীতি সৃষ্টিৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়। উদাহৰণস্বৰূপে যোগাকাৰ্টা চহৰৰ পৰ্যটন খণ্ডটো আংশিকভাৱে বৰোবুদুৰ আৰু প্ৰম্বানন মন্দিৰৰ ওচৰত থকাৰ বাবেই গঢ় লৈ উঠিছে। 
===শিল্প আৰু সাহিত্যত উল্লেখ===
১৮৩৬ চনৰ ফিচাৰৰ ড্ৰয়িং ৰুম স্ক্ৰেপ বুকত ডব্লিউ পাৰ্চাৰৰ এখন ছবিৰ খোদিত বৰো ব'ড'ৰত লেটিচিয়া এলিজাবেথ লেণ্ডনে খ্ৰীষ্টান দৃষ্টিকোণৰ পৰা বৰোবুদুৰক উপস্থাপন কৰিছে।{{sfn|Landon|1836|p=39}}

==লগতে চাওক==
* [[এংকৰ ৱাট]]

==টোকা==
{{notelist}}

==তথ্য উৎস==
{{reflist|1=30em}}

==উদ্ধৃত ৰচনাসমূহ==
===গ্ৰন্থৰাজি===
{{refbegin}}
*{{cite book | title = Hasil Pemugaran dan Temuan Benda Cagar Budaya PJP I | first1 =I.G.N. | last1 =Anom | last2 = Sugiyanti| first2 =Sri | last3 =Hasibuan | first3 = Hadniwati|editor1-last= Ibrahim|editor1-first= Maulana |editor2-last= Samidi | publisher = Direktorat Jenderal Kebudayaan | year = 1996 | url = https://books.google.com/books?id=BjXkCgAAQBAJ&amp;q=Punden+Berundak+Cipari&amp;pg=PA87 | language = id}}
* {{cite book|title=The Restoration of Borobudur|isbn=92-3-103940-7|date=2005|editor-first=I.G.N.|editor-last=Anom|publisher=[[United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization]]|url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000143333|access-date=December 21, 2023}}
* {{cite book|title=Some Architectural Design Principles of Temples in Java: A study through the buildings projection on the reliefs of Borobudur temple|last=Atmadi|first= Parmono|publisher=Gajah Mada University Press|year=1988|isbn=979-420-085-9|location=Yogyakarta}}
*{{cite book |last1=Bloembergen |first1=Marieke |last2=Eickhoff |first2=Martijn |editor-last=Falser |editor-first=M |title=Save Borobudur! The Moral Dynamics of Heritage Formation in Indonesia across Orders and Borders, 1930s–1980s. In Cultural Heritage as Civilizing Mission |date=2015 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-13637-0 |pages=83–119}}
*{{cite book |last1=Bloembergen |first1=Marieke |last2=Eickhoff |first2=Martijn |title=The Politics of Heritage in Indonesia A Cultural History |date=2020 |publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-61475-7}}
* {{cite book|title=The Twilight Language: Explorations in Buddhist Meditation and Symbolism|last1=Bucknell |first1=Roderick S. |last2=Stuart-Fox|first2= Martin|name-list-style=amp|publisher= Routledge|location=UK|year=1995|chapter=Chapter 1: Meditation and Symbolism|isbn=0-7007-0234-2}}
* {{cite book|editor-last=Buswell |editor-first=Robert E.|title=Encyclopedia of Buddhism|publisher=Macmillan Reference USA |year=2004 |isbn=0-02-865718-7}}
* {{cite book| last =Chemburkar | first = Swati |editor-last=Acri | editor-first= Andrea | year = 2016 | title = Borobudur's Pāla Forebear? A Field Note from Kesariya, Bihar, India. In Esoteric Buddhism in Mediaeval Maritime Asia; Networks of Masters, Texts, Icons | publisher = ISEAS–Yusof Ishak Institute | url = https://www.cambridge.org/core/books/esoteric-buddhism-in-mediaeval-maritime-asia/A5B46A561DC9C3AB31FEB133BFEE7763 | isbn = 9789814695091|pages= 191–210}}
* {{cite book |last1=De Casparis |first1=Johannes Gijsbertu |editor1-last=Malalasekera |editor1-first=G. P. |title=Barabudur, in: Encyclopedia of Buddhism, volume II |date=1966 |publisher=The Government of Ceylon |pages=545–549}}
* {{cite book|title=Borobudur. Appearance of a Universe|first=Peter|last=Cirtek |publisher=Monsun Verlag| year=2019|isbn=978-3-940429-09-4|edition=2nd|location=Hamburg}}
* {{cite book|title=Borobudur|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Oxford University Press|others= trans. and ed. by Michael Smithies|year=1986|isbn=0-19-580379-5|edition=1st|location=Singapore}}
* {{cite book|title=Borobudur|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Oxford University Press|others= trans. and ed. by Michael Smithies|year=1991|isbn=0-19-588550-3|edition=2nd|location=Singapore}}
* {{cite book|title=Construction Techniques in South and Southeast Asia, A History|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Brill |others= trans. by Barbara Silverstone, Raphaelle Dedourge| year=2005 |isbn=90-04-14126-X|location=Leiden}}
* {{cite conference|chapter=Architecture as Information Space|book-title=8th Int. Conf. on Information Visualization|last1=Ferschin|first1= Peter |last2=Gramelhofer|first2=Andreas |title=Proceedings. Eighth International Conference on Information Visualisation, 2004. IV 2004|name-list-style=amp|doi=10.1109/IV.2004.1320142|pages=181–186|year=2004|publisher=[[IEEE]]|isbn=0-7695-2177-0}}
* {{cite book |last1=Fontein |first1=Jan |title=The pilgrimage of Sudhana : a study of Gandavyuha illustrations in China, Japan and Java |date=1967 |publisher=Mouton &amp; Co|isbn=978-3-11-156269-8}}
*{{cite book |last1=Fontein |first1=Jan |title=Entering the Dharmadhātu, A Study of the Gandavyūha Reliefs of Borobudur |date=2012 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-22348-6}}
* {{cite conference|title=Barabudur: History and Significance of a Buddhist Monument|editor1=Gómez, Luis O. |editor-link1=Luis O. Gómez |editor2=Woodward, Hiram W.|editor-link2=Hiram W. Woodward |publisher=University of California|year=1981|isbn=0-89581-151-0 |location=Berkeley|name-list-style=amp|ref= none}}
:* {{cite conference|author-link=Johannes Gijsbertus de Casparis|last=De Casparis|first=Johannes Gijsbertu|chapter=The Dual Nature of Barabudur|title=Barabudur: History and Significance of a Buddhist Monument|date=1981}}
:*{{cite conference|last=Wayman|first=Alex| author-link=Alex Wayman|title=Reflections on the Theory of Barabudur as a Mandala| book-title=Barabudur History and Significance of a Buddhist Monument|date=1981| pages=139–172}}
*{{cite book |last1=Haddon |first1=A. C. |title=The Outriggers of Indonesian Canoes |date=1920 |publisher=Royal Anthropological Institute of Ireland and Great Britain |location=London |url=http://www.survivorlibrary.com/library/the_outriggers_of_indonesian_canoes_1920.pdf|oclc=222264503}}
*{{cite book | title = Sendratari mahakarya Borobudur | last= Haryono| first= Timbul | publisher = Kepustakaan Populer Gramedia | year = 2011 | isbn = 978-979-9103-33-8 | url = https://books.google.com/books?id=I4hFie9yqtEC&amp;q=Punden+Berundak+Borobudur | language = id}}
* {{cite book |last1=Hitchcock |first1=Michael |first2=I. Nyoman |last2=Darma Putra |editor1-last=King |editor1-first=Victor T. |chapter=Prambanan and Borobudur: Managing tourism and conservation in Indonesia |title=UNESCO in Southeast Asia World Heritage Sites in Comparative Perspective |pages=258–273 |chapter-url=https://research.gold.ac.uk/id/eprint/13841/6/Borobudur%20and%20Prambanan%20Paper.pdf |date=2016 |publisher=NIAS Press |isbn=978-87-7694-667-8 |via=Goldsmiths, University of London}}
* {{cite book| first=Roy E.|last=Jordaan |title=Imagine Buddha in Prambanan: Reconsidering the Buddhist Background of the Loro Jonggrang Temple Complex |year=1993 |publisher=Vakgroep Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Ocenanië, Rijksuniversiteit te Leiden| isbn=90-73084-08-3}}
* {{cite book|title=Ageless Borobudur: Buddhist mystery in stone, decay and restoration, Mendut and Pawon, folklife in ancient Java |last=Kempers |first=Bernet |publisher=Servire|year=1976 |isbn=90-6077-553-8|location=Wassenaar| oclc=66207713}}
* {{cite book |last1=Krom |first1=N.J. |title=Borobudur, Archaeological Description, vol. I |date=1927|oclc =5964215|publisher=Nijhoff |location=The Hague |url=https://archive.org/details/dli.ernet.12193/page/n3/mode/2up |access-date=31 December 2023}}
*{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book|url=https://play.google.com/books/reader?id=2dBbAAAAQAAJ&amp;pg=GBS.PA98|section=picture|year=1836|publisher=Fisher, Son &amp; Co.|oclc=832519854}}
* {{cite book|title=Borobudur: Golden Tales of the Buddhas|first=John|last=Miksic|author-link=John N. Miksic|publisher=Tuttle Publishing|year=1990|isbn=0-87773-906-4}}
*{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=MVoZGA2yfywC&amp;q=dvarapala+borobudur+dagi&amp;pg=PA29 |title=Borobudur: Golden Tales of the Buddhas |first1=John|last1=Miksic |first2=Marcello |last2=Tranchini |first3=Anita |last3=Tranchini |year=1996 |publisher=Tuttle publishing |isbn=978-0-945971-90-0 |access-date=2 April 2012}}
* {{cite book|title=Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula| first=Paul Michel|last=Munoz| publisher=Didier Millet| year=2007| isbn= 978-981-4155-67-0}}
*{{cite book |last1=Nagaoka |first1=M |title=Cultural Landscape Management at Borobudur, Indonesia |date=2016 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-42045-5}}
* {{wikicite |ref={{harvid|Raffles|1830}} |reference={{Gutenberg| no= 49843| name=The History of Java, v. 1-2| bullet= none| year=2015| first = Thomas Stamford | last =Raffles| authorlink =Stamford Raffles| origdate=1830| edition= 2nd| publisher= John Murray (publishing house)| oclc= 578699780| access-date = December 22, 2023}}}}
*{{cite book |last1=Revianur |first1=A. |editor-link=Melani Budianta |editor1-last=Budianta |editor1-first=Melani |editor2-last=Budiman |editor2-first=Manneke |editor3-last=Kusno |editor3-first=Abidin |editor4-last=Moriyama |editor4-first=Mikihiro |title=Forms and types of Borobudur's stupas. In Cultural Dynamics in a Globalized World |date=2018 |publisher=Taylor &amp; Francis |isbn=978-1-138-62664-5 |pages=577–584}}
* {{cite book |first=Raden |last=Soekmono |author-link=Soekmono |year=1976 |title=Chandi Borobudur: A Monument of Mankind |isbn=92-3-101292-4 |location=Paris|publisher=Unesco Press |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0002/000200/020097E.pdf#search=%22soekmono%20chandi%20borobudur%22 |access-date=17 August 2008}}
*{{cite book |first=Raden |last=Soekmono |author-link=Soekmono |date=1981 |orig-date=1973 |title=Pengantar Sejarah Kebudayaan Indonesia 2 |edition=3rd |publisher=Penerbit Kanisius |location=Yogyakarta |via=Yogyakarta State University |url=https://staffnew.uny.ac.id/upload/131782844/pendidikan/pengantar-sejarah-kebudayaan-indonesia-2.pdf |access-date=December 21, 2023 |archivedate=December 21, 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231221212930/https://staffnew.uny.ac.id/upload/131782844/pendidikan/pengantar-sejarah-kebudayaan-indonesia-2.pdf }}
*{{cite book |last=Vaisutis |first=Justine |year=2007 |title=Indonesia |publisher=Lonely Planet |isbn=978-1-74104-435-5}}
*{{cite book |last1=Voûte |first1=Caesar |last2=Long |first2=Mark |name-list-style=amp |date=2008 |title=Borobudur: Pyramid of the Cosmic Buddha |publisher=D.K. Printworld Ltd |isbn=978-8-12460-403-8 |oclc=229446531 |url=http://www.borobudur.tv/book_promo.htm |access-date=17 August 2008 |via=borobudur.tv |archive-url=https://web.archive.org/web/20080608070829/http://www.borobudur.tv/book_promo.htm |archive-date=8 June 2008 |url-status=dead}}
*{{cite book |title=The Borderlands of Southeast Asia |chapter=Chapter 2: Archaeology, National Histories, and National Borders in Southeast Asia |first=Michael |last=Wood |url=https://books.google.com/books?id=KzSjL7vxFpcC |publisher=NDU Press |editor1-last=Clad |editor1-first=James |editor2-last=McDonald |editor2-first=Sean M. |editor3-last=Vaughan |editor3-first=Bruce |year=2011 |isbn=978-1-78039-922-5}}
{{refend}}

===গৱেষণা পত্ৰিকাৰ প্ৰবন্ধ===
{{refbegin}}
*{{cite news|url=http://www.smh.com.au/news/world/an-ancient-wonder-reduced-to-rubble/2006/05/29/1148754940170.html|title=An ancient wonder reduced to rubble|first=Sebastien|last= Berger|date=30 May 2006|access-date=23 August 2008|publisher=The Sydney Morning Herald}}
*{{cite journal |last1=Bloembergen |first1=M. |last2=Monquil |first2=M. |title=A fragmented Provenance Report regarding Four Buddha heads gifted by Artis in the NMVW and the social lives of Borobudur |journal=PPROCE Provenance Reports |date=2022 |volume=36 |url=https://pure.knaw.nl/ws/portalfiles/portal/496432798/RAP_PPROCE_ProvenanceReport_36_ArtisBuddhaheads_TM_A_5945until5948_v10_v202203.pdf |publisher=Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen}}
*{{cite journal|first=Harold |last=Crouch|author-link=Harold Crouch|journal=Trends in Southeast Asia|title=The Key Determinants of Indonesia's Political Future|url=https://sealionplus.iseas.edu.sg/nodes/view/22630?keywords=|year=2002|issn=0219-3213|volume=7}}
*{{cite journal |last1=De Casparis |first1=J.G. |title=Review of The law of cause and effect in ancient Java, by J. Fontein |journal=Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde |date=1992 |volume=148 |issue=1 |pages=148–151 |jstor=27864315}}
*{{cite journal |title=Problems of Indonesian Historiography |first=D.G.E.|last=Hall |journal=Pacific Affairs |volume=38 |issue=3/4 |pages=353–359 |year=1956 |doi=10.2307/2754037 |jstor=2754037}}
*{{cite journal| first1=Mark P.|last1=Hampton| title=Heritage, Local Communities and Economic Development| journal=Annals of Tourism Research| doi=10.1016/j.annals.2004.10.010| volume=32| issue=3| pages=735–759| year=2005| s2cid=154890055}}
*{{cite journal |last1=Van Lohuizen-de Leeuw |first1=J.E. |title=The Dhyani-Buddhas of Barabudur |journal=Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia |date=1965 |volume=121 |issue=4 |pages=389–416|doi=10.1163/22134379-90002949 |url=https://brill.com/view/journals/bki/121/4/article-p389_1.xml?language=en}}
*{{cite journal|title=Barabudur, Mendut en Pawon en hun onderlinge samenhang|trans-title=Barabudur, Mendut and Pawon and their mutual relationship|first=J. L.|last=Moens |year=1951 |others=trans. by Mark Long |url=http://www.borobudur.tv/Barabudur_Mendut_Pawon.pdf |journal=Tijdschrift voor de Indische Taai-, Land- en Volkenkunde deel LXXXIV, aflevering 3, jaarg. P.[326]-386 |publisher=Het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen |pages=1–109 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070810210020/http://www.borobudur.tv/Barabudur_Mendut_Pawon.pdf |archive-date=10 August 2007|oclc=69201320}}
*{{cite journal|last1=Murwanto|first1=H. |last2=Gunnell|first2=Y |last3=Suharsono|first3=S. |last4=Sutikno|first4=S. |last5=Lavigne|first5=F. |title=Borobudur monument (Java, Indonesia) stood by a natural lake: chronostratigraphic evidence and historical implications|journal=The Holocene|issue=3|year=2004|pages=459–463|doi=10.1191/0959683604hl721rr|volume=14|bibcode=2004Holoc..14..459M|s2cid=129690872}}
*{{cite journal |last1=Santiko |first1=Hariani |title=Identification of Karmawibbanga Reliefs at Candi Borobudur |journal=AMERTA, Jurnal Penelitian Dan Pengembangan Arkeologi |date=2016 |volume=34 |issue=2 |pages=129–137 |doi=10.24832/amt.v34i2.179 |url=https://jurnalarkeologi.kemdikbud.go.id/index.php/amerta/article/view/179|doi-access=free }}
*{{cite journal |last=Situngkir |year=2010 |first=H. |title=Borobudur Was Built Algorithmically |ssrn=1672522| journal=BFI Working Paper Series WP-9-2010 |pages=1–9 |publisher=Bandung Fe Institute}}
*{{Cite journal |last1=Troll |first1=Valentin R. |last2=Deegan |first2=Frances M. |last3=Jolis |first3=Ester M. |last4=Budd |first4=David A. |last5=Dahren |first5=Börje |last6=Schwarzkopf |first6=Lothar M. |date=2015-03-01 |title=Ancient oral tradition describes volcano–earthquake interaction at merapi volcano, indonesia |journal=Geografiska Annaler |series=Series A, Physical Geography |volume=97 |issue=1 |pages=137–166 |doi=10.1111/geoa.12099 |bibcode=2015GeAnA..97..137T |s2cid=129186824 |issn=0435-3676}}
*{{cite journal |title=Agreement concerning the voluntary contributions to be given for the execution of the project to preserve Borobudur |journal=United Nations Treaty Series |date=1980 |volume=865 |issue=1973 |pages=12414–12422 |url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20865/volume-865-I-12422-English.pdf |access-date=4 January 2024|ref={{SfnRef|United Nations|1980}} }}
*{{cite journal|journal=Indonesia |title=In Search of &quot;Ho-Ling&quot; |first=W. J.|last=Van der Meulen| volume=23 |year=1977 |issue=23 |pages=87–112 |url=http://cip.cornell.edu/DPubS?service=UI&amp;version=1.0&amp;verb=Display&amp;handle=seap.indo/1107118718 |doi=10.2307/3350886|jstor=3350886}}
*{{cite journal |journal=Indonesia |title=King Sañjaya and His Successors |first=W. J. |last=Van der Meulen |volume=28 |year=1979 |pages=17–54 |url=http://cip.cornell.edu/DPubS?service=UI&amp;version=1.0&amp;verb=Display&amp;handle=seap.indo/1107121629 |doi=10.2307/3350894 |jstor=3350894 |issue=28|hdl=1813/53687 |hdl-access=free}}
*{{cite journal |last1=Vogel |first1=J. Ph. |title=The Borobudur Restored |journal=Journal of the Royal Asiatic Society |date=1913 |volume=45 |issue=2 |pages=421–422 |doi=10.1017/S0035869X00044798|s2cid=163589816 }}
*{{cite journal|title=The Restoration and Conservation Project of Borobudur Temple, Indonesia. Planning: Research: Design|last=Voute|first= Caesar |journal=Studies in Conservation|volume=18|issue=3|doi=10.2307/1505654|year=1973|pages=113–130|jstor=1505654}}
*{{cite journal| title=Acquisition |journal=Critical Inquiry |first=Hiram W. Jr.|last=Woodward|author-link=Hiram W. Woodward|volume=6 |issue=2 |year=1979 |pages=291–303| doi=10.1086/448048|s2cid=224792217 }}
*{{cite journal |last1=Zin |first1=Monika |title=Imagery of Hell in South, South East and Central Asia |journal=Rocznik Orientalistyczny |date=2014 |volume=LXVII |issue=1 |pages=269–296 |url=https://journals.pan.pl/dlibra/show-content?id=82242 |issn=0080-3545}}
{{refend}}

===বাতৰি-কাকত আৰু অনলাইন উৎস===
{{refbegin}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Antara|2010}} |title=Covered in volcanic ash, Borobudur closed temporarily |url=http://antaranews.com/en/news/1289042983/covered-in-volcanic-ash-borobudur-closed-temporarily |publisher=Antara |date=6 November 2010 |access-date=6 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101109225131/http://www.antaranews.com/en/news/1289042983/covered-in-volcanic-ash-borobudur-closed-temporarily |archive-date=9 November 2010 |url-status=dead}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Antara|2012}} |url=http://www.antaranews.com/berita/319963/candi-borobudur-dicatatkan-di-guinness-world-records |title=Candi Borobudur dicatatkan di Guinness World Records |date=5 July 2012 |publisher=Antara |language=id |access-date=15 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120709235121/http://www.antaranews.com/berita/319963/candi-borobudur-dicatatkan-di-guinness-world-records |archive-date=9 July 2012 |url-status=dead}}
*{{cite news |last1=Antara |title=Borobudur Temple: Govt targets 2 mln visitors per year |date=11 October 2023 |url=https://en.antaranews.com/news/295917/borobudur-temple-govt-targets-2-mln-visitors-per-year |access-date=19 January 2024}}
*{{cite news|title=Tangga Candi Borobudur Dilapisi Karet |website=Kompas.com |date=6 March 2015 |first=I Made |last=Asdhiana |language=id |url=http://travel.kompas.com/read/2015/03/06/182500327/Tangga.Candi.Borobudur.Dilapisi.Karet |access-date=14 October 2015}}
*{{cite web|ref={{sfnref|BBC|2014}} | url = http://www.bbc.co.uk/ahistoryoftheworld/objects/CPbWMMoFSnmUlSHF3dkf5A# | title = Borobudur Buddha head | publisher = BBC | access-date = 2 August 2014 | quote = A History of The World, The British Museum}}
*{{cite web|ref={{sfnref|British Museum|2023}}|title=Figure of Buddha head; globular head and full rounded features. Made of volcanic stone|url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/A_1859-1228-176|access-date=2023-10-24|publisher=British Museum}}
*{{cite web|date =2002|ref={{sfnref|Buddhanet|2002}}|title =Buddhism in Indonesia|website=Buddhanet|url =http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|archive-url =https://web.archive.org/web/20020214130731/http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|url-status =dead|archive-date =14 February 2002|access-date =4 May 2015}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Buddhist Travel|2008}}|url = http://www.buddhistravel.com/index.php?id=86,377,0,0,1,0|title = Borobudur|access-date = 11 November 2011|year = 2008|publisher = Buddhist Travel|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20120105170427/http://www.buddhistravel.com/index.php?id=86,377,0,0,1,0|archive-date = 5 January 2012 |df = dmy-all}}
*{{cite web |ref={{sfnref|Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat|2012}} |title=Pangguyangan |work=Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat |language=id |url=http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |access-date=17 May 2017 |url-status=dead |archive-date=24 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |archivedate=24 December 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |deadurl=yes }}
*{{cite web|ref={{sfnref|Encyclopædia Britannica|2011}}| url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/301580/Jataka | title = Jataka | access-date = 4 December 2011 | publisher = Encyclopædia Britannica}}
*{{cite news |last=Fitriana |first=Ika |date=19 November 2014 |title=Tangga Candi Borobudur Mulai Dilapisi Kayu |website=Kompas.com |language=id |url=http://regional.kompas.com/read/2014/11/19/18133321/Tangga.Candi.Borobudur.Mulai.Dilapisi.Kayu |access-date=14 October 2015}}
*{{Cite news |last=Fitriana |first=Ika |date=4 June 2023 |title=Saat Ribuan Lampion Waisak Diterbangkan di Langit Borobudur |website=Kompas.com |language=id |url=https://regional.kompas.com/read/2023/06/04/204612978/saat-ribuan-lampion-waisak-diterbangkan-di-langit-borobudur |access-date=2024-03-17}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Guinness|2014}}|title=Largest Buddhist temple | url=http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-buddhist-temple/ | publisher=Guinness World Records| work=Guinness World Records| access-date=27 January 2014}}
*{{cite web |ref={{sfnref|Indonesian Embassy in The Hague|2012}} |title=Borobudur |website=Indonesian Embassy in The Hague |url=http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |date=21 December 2012 |language=id |access-date=July 24, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141106221222/http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |archive-date=November 6, 2014 |url-status=dead |archivedate=November 6, 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141106221222/http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |deadurl=yes }}
*{{cite news|ref={{sfnref|Kompas|2000}}|website=Kompas.com |date=7 April 2000|title=Borobudur Pernah Salah Desain|language=id |url=http://www.kompas.com/kompas-cetak/0004/07/dikbud/boro09.htm |access-date=23 August 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20071226230646/http://www.kompas.com/kompas-cetak/0004/07/dikbud/boro09.htm|archive-date=26 December 2007}}
*{{cite web|ref={{sfnref|PBS}}| title=Saving Borobudur | publisher=PBS | url=https://www.pbs.org/treasuresoftheworld/borobudur/blevel_1/b6_saving.html| access-date=21 July 2014}}
*{{Cite web |last=Madyansyah|first=Muhammad Marjan |date=22 July 2023 |title=Pradaksina, Ribuan Umat Buddha Enam Negara Mengitari Borobudur |website=kemenag.go.id |publisher=Kementerian Agama |language=id |url=https://kemenag.go.id/nasional/pradaksina-ribuan-umat-buddha-enam-negara-mengitari-borobudur-lt1ku |access-date=2024-03-17}}
*{{cite news |last1=Muryanto |first1=Bambang |title=Buddhas to be reunited with their heads |url=https://www.thejakartapost.com/news/2014/11/20/buddhas-be-reunited-with-their-heads.html |access-date=31 December 2019 |publisher=The Jakarta Post |date=20 November 2014}}
*{{cite web |ref ={{sfnref|Museum of World Religions, Taipei}} |title =The Greatest Sacred Buildings |publisher =Museum of World Religions, Taipei |url =http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |access-date =4 May 2015 |archive-url =https://web.archive.org/web/20170207105433/http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |archive-date =7 February 2017 |url-status =dead |df =dmy-all |archivedate =7 February 2017 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20170207105433/http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |deadurl =yes }}
*{{cite web|last=Naibaho|first=Juang | title = Inilah Foto-foto Kerusakan Candi | language =id | publisher = Tribun News | date = 7 November 2010 | url = http://www.tribunnews.com/2010/11/07/inilah-foto-foto-kerusakan-candi-borobudur | access-date =7 November 2010}}
*{{cite web |last1=Republic of Indonesia |title=Periodic Reporting Exercise on the Application of the World Heritage Convention, State of Conservation of the World Heritage Properties in the Asia-Pacific Region Section II, Borobudur Temple |url=https://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/592.pdf |website=whc.unesco.org |publisher=UNESCO |access-date=5 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111051221/https://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/592.pdf |archive-date=11 January 2012 |pages=1–26 |date=2002 |url-status=dead}}
*{{Cite news |last=Sudiarno |first=Tarko |title=Photo: Waisak prayers, processions in pursuit of enlightenment |url=https://www.thejakartapost.com/multimedia/2016/05/25/waisak-prayers-processions-in-pursuit-of-enlightenment.html |date=25 May 2016|access-date=2024-03-17 |website=The Jakarta Post |language=en}}
*{{cite web|first=Gary Michael|last=Tartakov|work=Lecture notes for Asian Art and Architecture: Art &amp; Design 382/582|publisher=Iowa State University|title=Lecture 17: Sherman Lee's History of Far Eastern Art (Indonesia and Cambodja) |url=http://www.public.iastate.edu/~tart/arth382/lecture17.html|access-date=17 August 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20020427020933/http://www.public.iastate.edu/~tart/arth382/lecture17.html| archive-date=27 April 2002| url-status=dead}}
*{{cite web |ref={{sfnref|The Borobudur Ship Expedition|2003}} |url=http://www.borobudurshipexpedition.com/index.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20030217031728/http://www.borobudurshipexpedition.com/index.htm |url-status=dead |archive-date=17 February 2003 |title=The Borobudur Ship Expedition, Indonesia to Africa 2003–2004 |access-date=14 December 2011 |date=2003 |publisher=The Borobudur Ship Expedition}}
*{{cite web |ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2010}}|title=Borobudur Temple Forced to Close While Workers Remove Merapi Ash |publisher=The Jakarta Globe |date=7 November 2010 |url=http://www.thejakartaglobe.com/home/borobudur-temple-forced-to-close-while-workers-remove-merapi-ash/405343 |access-date=7 November 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101111135645/http://www.thejakartaglobe.com/home/borobudur-temple-forced-to-close-while-workers-remove-merapi-ash/405343 |archive-date=11 November 2010}}
*{{cite web|date=12 June 2012|ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2012}}|url=http://www.thejakartaglobe.com/news/germany-supports-safeguarding-of-borobudur/523717 |title=Germany Supports Safeguarding of Borobudur |publisher=The Jakarta Globe |access-date=28 June 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120615195445/http://www.thejakartaglobe.com/news/germany-supports-safeguarding-of-borobudur/523717 |archive-date=15 June 2012}}
*{{cite news|ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2014}}|title=Borobudur, Other Sites, Closed After Mount Kelud Eruption|date=14 February 2014|url=http://www.thejakartaglobe.com/news/borobudur-other-sites-closed-after-mount-kelud-eruption/|publisher=The Jakarta Globe|access-date=15 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140214143350/http://www.thejakartaglobe.com/news/borobudur-other-sites-closed-after-mount-kelud-eruption/|archive-date=14 February 2014|url-status=dead}}
*{{cite news |ref={{sfnref|The Jakarta Post|2011}} |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |title=Borobudur's post-Merapi eruption rehabilitating may take three years: Official |publisher=The Jakarta Post |date=17 February 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160116230820/http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |archive-date=16 January 2016 |access-date=10 December 2024 |archivedate=16 January 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116230820/http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |deadurl=yes }}
*{{Cite news|date=20 January 2018|ref={{sfnref|The Jakarta Post|2018}}|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/01/19/ui-archaeology-professor-weighs-in-on-borobudurs-chattra-restoration.html|title=UI archaeology professor weighs in on Borobudur's 'chattra' restoration|work=The Jakarta Post|access-date=4 May 2018|language=en}}
*{{cite news |last1=The Straits Times |title=Indonesia's police on alert over apparent ISIS terror threat to Borobudur Temple |url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/indonesias-police-on-alert-over-apparent-isis-terror-threat-to-borobudur-temple |access-date=7 January 2024 |date=23 August 2014}}
*{{cite news|ref={{sfnref|The Miami Herald|1985}}|title=1,100-Year-Old Buddhist Temple Wrecked By Bombs in Indonesia|publisher=The Miami Herald|date=22 January 1985|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|access-date=17 August 2008|archivedate=31 March 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190331014119/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|deadurl=yes}}
*{{cite web|type=programme and meeting document|date=1999|ref={{sfnref|UNESCO|1999}}|publisher=UNESCO|title=Cultural heritage and partnership |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001163/116321Eo.pdf |access-date=17 August 2008}}
*{{cite press release|ref={{sfnref|UNESCO|2004}}|publisher=UNESCO|title=UNESCO experts mission to Prambanan and Borobudur Heritage Sites |date=31 August 2004}}
*{{cite web|date=2024|ref={{sfnref|UNESCO World Heritage Centre|2024}}|url=https://whc.unesco.org/en/list/592| title=Borobudur Temple Compounds| publisher=UNESCO| work=UNESCO World Heritage Centre| access-date=3 January 2024}}
*{{cite web |ref={{sfnref|UNESCO Jakarta|2012}} |url=http://www.unesco.org/new/en/jakarta/about-this-office/single-view/news/stone_conservation_workshop_borobudur_central_java_indone/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170914132130/http://www.unesco.org/new/en/jakarta/about-this-office/single-view/news/stone_conservation_workshop_borobudur_central_java_indone/ |archive-date=14 September 2017 |title=Stone Conservation Workshop, Borobudur, Central Java, Indonesia, 11-12 January 2012 funded by the Federal Republic of Germany|publisher=UNESCO Jakarta |date=16 January 2012 |access-date=8 September 2017}}
*{{cite news |last=Wahyuni|first=Sri |date=28 June 2011 |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/28/borobudur-clean-finish-november.html |title=Borobudur clean-up to finish in November |publisher=The Jakarta Post |access-date=28 June 2012}}
*{{Cite web |ref={{sfnref|Wacana Nusantara|2015}} |url=http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur |title=Candi Borobudur, Bentuk dan Perlambang |publisher=Wacana Nusantara |date=23 September 2015 |access-date=16 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305094754/http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur/ |archive-date=5 March 2016 |url-status=dead |archivedate=5 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305094754/http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur/ |deadurl=yes }}
*{{cite web|ref={{sfnref|Walubi|2023}}|date=2023|website=Walubi |title=Borobudur: Candi Berbukit Kebajikan |url=http://www.walubi.or.id/waisak2004/Borobudur%20-%20Candi%20Berbukit%20Kebajikan.shtml|access-date=December 9, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703070946/http://www.walubi.or.id/waisak2004/Borobudur%20-%20Candi%20Berbukit%20Kebajikan.shtml|archive-date=July 3, 2010|url-status=dead}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Walubi|2002}}| title=The Meaning of Procession| publisher=Walubi (Buddhist Council of Indonesia)| work=Waisak| url=http://www.walubi.or.id/waisak/waisak_emakna_prosesi.shtml| access-date=28 December 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20090211113440/http://www.walubi.or.id/waisak/waisak_emakna_prosesi.shtml| archive-date=11 February 2009| url-status=dead}}
*{{cite news |last1=Watson |first1=Penny |title=How world's largest Buddhist temple in Indonesia has been reborn |url=https://www.bangkokpost.com/world/2708661 |access-date=21 December 2023 |work=Bangkok Post |date=19 December 2023}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Wonderful Indonesia|2013}}|title=Vesak Festival: A Truly Sacred Experience |publisher=Wonderful Indonesia |url=http://www.indonesia.travel/en/destination/233/borobudur/article/7/vesak-festival-a-truly-sacred-experience|date=2013 |access-date=4 May 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150504193814/http://www.indonesia.travel/en/destination/233/borobudur/article/7/vesak-festival-a-truly-sacred-experience |archive-date=4 May 2015}}

{{refend}}

==অধিক পঢ়ক==
{{refbegin}}
* {{cite book|title=Barabudur, history and significance of a Buddhist monument|last1=Gomez|first1=Luis O.|last2= Woodward |first2=Hiram W. |publisher=Asian Humanities Press|others=presented at the Int. Conf. on Borobudur, University of Michigan, 16–17 May 1974|year=1981|isbn=0-89581-151-0|location=Berkeley|name-list-style=amp}}
* {{cite book|title=The Mysteries of Borobudur|author=John Miksic|publisher=Periplus|year=1999|isbn=962-593-198-8|location=Hongkong}}
*{{Cite journal|last=Morton III|first=W. Brown|date=January 1983|title=Indonesia Rescues Ancient Borobudur|volume=163|issue=1 |issn=0027-9358 |oclc=643483454|journal=National Geographic (magazine)|pages=126–142}}
* {{cite book|title=The symbolism of the stupa|author=Adrian Snodgrass|publisher=Cornell University|others=Southeast Asia Program |year=1985|isbn=0-87727-700-1|location=Ithaca, N.Y.}}
* Klokke, Marijke. Borobudur a Mandala? IIAS Yearbook 1995, pp.&amp;nbsp; 207.
* Levin, Cecelia. &quot;Enshrouded in Dharma and Artha: The Narrative Sequence of Borobudur's First Gallery Wall.&quot; In Materializing Southeast Asia's Past: Selected Papers from the 12th International Conference of the European Association of Southeast Asian Archaeologists, edited by Klokke Marijke J. and Degroot Véronique, 27-40. SINGAPORE: NUS Press, 2013. Accessed June 17, 2020. {{jstor|j.ctv1qv3kf.7}}.
* Sundberg, Jeffrey Roger. &quot;Considerations on the Dating of the Barabuḍur Stūpa.&quot; Bijdragen Tot De Taal-, Land- En Volkenkunde 162, no. 1 (2006): 95–132. Accessed June 17, 2020. {{jstor|27868287}}.
{{refend}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons|Borobudur|বৰোবুদুৰ}}
* [http://borobudurpark.com/ বৰোবুদুৰ, প্ৰম্বানন আৰু ৰাটু বকো পাৰ্কৰ অফিচিয়েল ছাইট]
* [https://www.youtube.com/watch?v=txujqGtB_6g বৰবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদৰ চুটি তথ্যচিত্ৰ], ইউনেস্কো আৰু এন এইচ কেৰ
* [https://www.youtube.com/watch?v=lWAj22H4qWg লাৰ্নিং ফ্ৰম বৰোবুদুৰ তথ্যচিত্ৰ] ইউটিউবত বৰোবুদুৰৰ [[জাতক]], ললিতবিস্তাৰ আৰু গণ্ডব্যূহৰ আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ কাহিনী
* [http://rubens.anu.edu.au/htdocs/bycountry/indonesia/borobudur/ বড়োবুদুৰৰ বিষয়ে অষ্ট্ৰেলিয়ান ৰাষ্ট্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গৱেষণা প্ৰকল্প]
* [https://web.archive.org/web/20141228053135/http://masterpieces.asemus.museum/borobudur/ বৰোবুদুৰৰ লুকাই থকা ভিত্তিৰ বিশ্লেষণ]
* [https://web.archive.org/web/20141106215528/http://ghn.globalheritagefund.org/?id=856%2F গ্লোবেল হেৰিটেজ নেটৱৰ্কত বৰোবুদুৰ]
* [https://bimasbuddha.kemenag.go.id/borobudur/360/360/ 360° ভাৰ্চুৱেল ভ্ৰমণ, ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধ সম্প্ৰদায়ৰ গাইডেন্স মহানিৰ্দেশনা]

[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:বৌদ্ধ মন্দিৰ]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>joacoabsg7xmdgzty3kcft21zdsnh2j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453448</id>
      <parentid>453387</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:17:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংৰচনাৰ গঠন */</comment>
      <origin>453448</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="178880" sha1="o50copbrv38ctsrilstx161e6ojadwz" xml:space="preserve">{{Infobox historic site
| name = বৰোবুদুৰ
| image = Pradaksina.jpg
| caption = বৰোবুদুৰৰ প্ৰদক্ষিণ কৰা অৱস্থাত বৌদ্ধ ভিক্ষু 
| locmapin = 
| map_caption = 
| coordinates = {{coord|-7.608|110.204|display=inline,title}}
| location = মাগেলাং ৰিজেন্সি, কেন্দ্ৰীয় জাভা, [[ইণ্ডোনেছিয়া]]
| built = মূলতঃ নৱম শতিকাত শৈলেন্দ্ৰ বংশৰ ৰাজত্বকালত নিৰ্মিত
| restored = ১৯১১, ১৯৮৩
| restored_by = থিওড'ৰ ভান এৰ্প
| architect =গুণধৰ্ম 
| designation1 = WHS
| designation1_type = সাংস্কৃতিক
| designation1_criteria = i, ii, vi
| designation1_date =১৯৯১ &lt;small&gt;(পঞ্চদশ অধিবেশন)&lt;/small&gt;
| designation1_partof =বৰোবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদ
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/592 592]
| designation1_free1name = অঞ্চল
| designation1_free1value = দক্ষিণ-পূব এছিয়া
| website = {{URL|https://borobudurpark.com/}}, &lt;br /&gt;{{URL|https://kebudayaan.kemdikbud.go.id/bkborobudur}}
}}

'''বৰোবুদুৰ''' বা '''বাৰাবুদুৰ'''  ({{lang-en|Borobudur}}) [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মধ্য জাভা অঞ্চলৰ মাগেলাং ৰিজেন্সিৰ মাগেলাং চহৰ আৰু মুণ্টিলান চহৰৰ ওচৰত অৱস্থিত নৱম শতিকাৰ এক মহাযান বৌদ্ধ মন্দিৰ। 

ধূসৰ ৰঙৰ এণ্ডেচাইটৰ দৰে শিলেৰে নিৰ্মিত এই মন্দিৰটো ছটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু তিনিটা বৃত্তাকাৰ নটা এটাৰ ওপৰত এটাকৈ নিৰ্মাণ কৰা মঞ্চৰে গঠিত। ইয়াৰ ওপৰত এটা কেন্দ্ৰীয় গম্বুজ আছে। গোটেই মন্দিৰ ২৬৭২টা ভাস্কৰ্যৰ লগতে আৰু ৫০৪টা বুদ্ধৰ মূৰ্তিৰে সজাই তোলা হৈছে। কেন্দ্ৰীয় গম্বুজটোৰ চাৰিওফালে ৭২টা বুদ্ধ মূৰ্তি আছে আৰু প্ৰত্যেকটো মূৰ্তি ছিদ্ৰযুক্ত স্তুপৰ ভিতৰত বহি থকা ৰূপত আছে।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} তীৰ্থযাত্ৰীসকলে চিৰি আৰু কৰিডৰৰ এক বিস্তৃত ব্যৱস্থাৰ মাজেৰে এই স্মৃতিসৌধৰ পৰিভ্ৰমণ কৰে। ইয়াৰ দেৱাল আৰু স্তম্ভসমূহত ১৪৬০টা আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্য আছে। ইয়াত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ভাস্কৰ্যৰ বিশ্বৰ অন্যতম বিস্তৃত সংগ্ৰহ আছে। 

শৈলেন্দ্ৰ বংশৰ ৰাজত্বকালত নিৰ্মিত এই মন্দিৰৰ ডিজাইন জাভানীজ বৌদ্ধ স্থাপত্য অনুসৰণ কৰে। এই শৈলী ইণ্ডোনেছিয়াৰ থলুৱা পূৰ্বপুৰুষ পূজাৰ পৰম্পৰা আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মৰ নিৰ্বাণ লাভৰ ধাৰণাৰ সন্মিলনত সৃষ্টি হৈছে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} এই স্মৃতিসৌধটো বুদ্ধ মন্দিৰ আৰু বৌদ্ধ তীৰ্থযাত্ৰাৰ স্থান। প্ৰমাণৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে অষ্টম শতিকাত বৰোবুদুৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু তাৰ পিছত চতুৰ্দশ শতিকাত জাভাত হিন্দু ৰাজ্যৰ অৱনতি আৰু জাভাসকলে [[ইছলাম ধৰ্ম]] গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত ইয়াক পৰিত্যাগ কৰা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} ১৮১৪ চনত তদানীন্তন জাভাৰ ব্ৰিটিছ শাসক ছাৰ থমাছ ষ্টেমফৰ্ড ৰেফেলেছে ইয়াৰ অস্তিত্বৰ বিষয়ে গম পায়। তেওঁক স্থানীয় ইণ্ডোনেছিয়ানসকলে ইয়াৰ অৱস্থানৰ বিষয়ে অৱগত কৰিছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=192}} তাৰ পিছত বৰোবুদুৰক কেইবাটাও পুনৰুদ্ধাৰৰ জৰিয়তে সংৰক্ষণ কৰা হৈছে। ১৯৮৩ চনত ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰ আৰু ইউনেস্কোৰ দ্বাৰা সৰ্ববৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পটো সম্পূৰ্ণ কৰা হয় আৰু তাৰ পিছত এই স্মৃতিসৌধটো ইউনেস্কোৰ [[বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হয়।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}}

বৰোবুদুৰ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ{{sfn|Guinness|2014}}{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} আৰু ইয়াৰ স্থান ম্যানমাৰৰ বাগান আৰু কম্বোডিয়াৰ [[এংকৰ ৱাট]]ৰ সৈতে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অন্যতম উল্লেখযোগ্য প্ৰত্নতাত্ত্বিক স্থান হিচাপে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে এই কীৰ্তিচিহ্নটোত [[বুদ্ধ পূৰ্ণিমা|বেসক দিৱস]] পালন কৰে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটনস্থলীসমূহৰ ভিতৰত বৰোবুদুৰ হৈছে আটাইতকৈ বেছি দৰ্শন কৰা স্মৃতিসৌধ।{{sfn|Hitchcock|Darma Putra|2016|p=263}}

==ব্যুৎপত্তি==
[[File:Borobudur-Nothwest-view.jpg|thumb|উত্তৰ-পশ্চিমৰ পৰা চালে কেণ্ডি বৰোবুদুৰ। কৰংটেঙা আৰু ত্ৰি তেপুছান শিলালিপিত এই স্মৃতিসৌধৰ কথা উল্লেখ আছে। ]]

ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত প্ৰাচীন মন্দিৰবোৰক কেণ্ডি বুলি কোৱা হয়। এইদৰে স্থানীয় লোকসকলে &quot;বৰোবুদুৰ মন্দিৰ&quot;ক কেণ্ডি বৰোবুদুৰ বুলি কয়। কেণ্ডি শব্দটোৱে প্ৰাচীন গঠনসমূহ যেনে প্ৰৱেশ তোৰণ, স্নানাগাৰ আদিকো বুজায়। বৰোবুদুৰ নামৰ উৎপত্তি স্থানীয় ভাষাৰ &quot;বৰো&quot; অৰ্থাৎ ডাঙৰ বা মহান আৰু &quot;বুদুৰ&quot; অৰ্থাৎ বুদ্ধৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=13}} ডাচ পণ্ডিত জে এল ম'য়েন্সে কয় যে দৰবাৰৰ কবি ম্পু প্ৰপাঞ্চাই ১৩৬৫ চনত &quot;বুদুৰ&quot;ত থকা পবিত্ৰ অঞ্চলৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Moens|1951|pp=12, 64}} ষ্টেমফোৰ্ড ৰেফেলেছে &quot;বোৰো বডো&quot;ৰ কথা উল্লেখ কৰিছে আৰু ১৮১৭ চনত লিখা জাভান ইতিহাসৰ গ্ৰন্থখনত এই মন্দিৰৰ বৰ্ণনা কৰিছে।{{sfn|Raffles|1830|p=31}}{{sfn|Revianur|2018|p=577}} এটা পাদটিকাত ৰেফেলেছে কৈছে, &quot;বোৰো হৈছে জিলাখনৰ নাম, আৰু ব'ডোৰ অৰ্থ প্ৰাচীন।&quot; {{sfn|Soekmono|1976|p=13}} বেছিভাগ কেণ্ডিৰ নাম ওচৰৰ গাঁৱৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। জাভা ভাষাৰ নীতি-নিয়ম অনুসৰণ কৰা হ'লে ওচৰৰ ব'ৰে গাঁওখনৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছিল, তেন্তে এই স্মৃতিসৌধটোৰ নাম &quot;বুদুৰবৰো&quot; ৰখা উচিত আছিল। ছ'কমোনোৱে কয় যে ৰেফেলেছে ভাবিছিল যে বুদুৰ আধুনিক জাভা ভাষাৰ শব্দ বুডা (&quot;প্ৰাচীন&quot;)ৰ সৈতে মিল থাকিব পাৰে—অৰ্থাৎ &quot;প্ৰাচীন বড়ো।&quot; {{sfn|Soekmono|1976|p=13}} তেওঁ এইটোও মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে এই নামটো বৰোৰ পৰা উদ্ভৱ হ'ব পাৰে, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;মহান&quot; বা &quot;সন্মানীয়&quot; আৰু বুদ্ধৰ বাবে বুদুৰ। কিন্তু আন এজন পুৰাতত্ত্ববিদে এই নামটোৰ দ্বিতীয় উপাদান (বুদুৰ) জাভানী শব্দ ভুধৰা (&quot;পৰ্বত&quot;)ৰ পৰা আহিছে বুলি কয়।{{sfn|De Casparis|1981|pp=70, 83}}

ডাচ প্ৰত্নতত্ত্ববিদ এ.জে. বাৰ্নেট কেম্পাৰ্ছে কৈছে যে বৰোবুদুৰ হৈছে [[সংস্কৃত]]ৰ বিহাৰ বুদ্ধ উহ নামেৰে লিখা বিয়াৰা বেদুহুৰৰ এটা বিকৃত সৰলীকৃত স্থানীয় জাভানী উচ্চাৰণ। বুদ্ধ-উহৰ শব্দটোৰ অৰ্থ হ'ব পাৰে &quot;বুদ্ধৰ চহৰ।&quot; আনহাতে আন এটা সম্ভাৱ্য শব্দ বেদুহুৰ সম্ভৱতঃ পুৰণি জাভা ভাষাৰ শব্দ। এই শব্দ ধুহুৰ বা লুহুৰৰ (উচ্চ) পৰা নিৰ্মিত বালি শব্দভাণ্ডাৰত বৰ্তমানেও প্ৰচলিত আছে আৰু ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে &quot;উচ্চ স্থান।&quot; ইয়াৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে বৰোবুদুৰৰ অৰ্থ হ'ল ওখ ঠাইত বা পাহাৰত অৱস্থিত বুদ্ধৰ বিহাৰ।{{sfn|Indonesian Embassy in The Hague|2012}}

এটা পবিত্ৰ বৌদ্ধ ভৱন নিৰ্মাণ আৰু উদ্বোধনৰ কথা—সম্ভৱতঃ বৰোবুদুৰৰ উল্লেখ—দুটা শিলালিপিত উল্লেখ কৰা হৈছে। এই দুয়োটা শিলালিপি টেমাংগুং ৰিজেন্সিৰ কেডুত আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছিল। ৮২৪ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কৰংটেঙাৰ শিলালিপিত সমৰতুংগৰ কন্যা প্ৰমোধৱৰ্ধনীয়ে উদ্বোধন কৰা জিনালয় (সাংসাৰিক কামনাক জয় কৰি জ্ঞান লাভ কৰাসকলৰ ৰাজ্য) নামৰ এটা পবিত্ৰ ভৱনৰ উল্লেখ আছে। ৮৪২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ত্ৰি টেপুচন শিলালিপিৰ কথা ছিমাত উল্লেখ কৰা হৈছে, যি ভূমি কহুলুন্নান (প্ৰমোধৱৰ্ধনী)-এ ভূমিসম্ভাৰ নামৰ কামুলানৰ পুঁজি আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ নিশ্চিত কৰিবলৈ প্ৰদান কৰা (কৰমুক্ত) মাটি।{{sfn|Soekmono|1981|p=46}} কামুলান মুল শব্দৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;উৎপত্তিস্থল&quot;, পূৰ্বপুৰুষসকলক সন্মান জনোৱাৰ বাবে সম্ভৱতঃ শৈলেন্দ্ৰসকলৰ এটা পবিত্ৰ অট্টালিকা। জোহানেছ গিজবাৰ্টাছ ডি কাস্পাৰিছে মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে বোধিসত্ত্বত্বৰ দহটা পৰ্যায়ৰ পিছত সংযুক্ত গুণৰ পৰ্বতৰ বাবে সংস্কৃত ভূমি সম্ভাৰ ভূধৰা বৰোবুদুৰৰ মূল নাম।{{sfn|Walubi|2023}}

==অৱস্থিতি==
===তিনি মন্দিৰ===
[[File:Borobudur Map en.svg|thumb|বৰোবুদুৰ, পাৱন, আৰু মেণ্ডুটৰ সৰলৰেখাৰ ব্যৱস্থা]]

যোগাকাৰ্টাৰ পৰা প্ৰায় ৪০ কিলোমিটাৰ (২৫ মাইল) উত্তৰ-পশ্চিমে আৰু চুৰাকাৰ্টাৰ পৰা ৮৬ কিলোমিটাৰ (৫৩ মাইল) পশ্চিমে বৰোবুদুৰ যমজ আগ্নেয়গিৰি, চুণ্ডোৰো-ছাম্বিং আৰু মেৰবাবু-মেৰাপি আৰু দুখন নদী প্ৰগো আৰু এলোৰ মাজৰ উচ্চ অঞ্চলত অৱস্থিত।{{sfn|Troll|Deegan|Jolis|Budd|2015}} স্থানীয় লোককথা অনুসৰি কেডু সমভূমি নামেৰে জনাজাত এই অঞ্চলটো জাভাৰ &quot;পবিত্ৰ&quot; স্থান আৰু ইয়াৰ উচ্চ কৃষি উৰ্বৰতাৰ বাবে ইয়াক &quot;জাভাৰ বাগিচা&quot; বুলি অভিহিত কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=1}}

২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত থিয়ড'ৰ ভান এৰ্পে আৱিষ্কাৰ কৰে যে এই অঞ্চলৰ তিনিটা বৌদ্ধ মন্দিৰ বৰোবুদুৰ, পাৱন আৰু মেণ্ডুট সৰলৰেখাৰ কাষেৰে অৱস্থিত।{{sfn|Krom|1927|p=15}} তিনিওটা মন্দিৰৰ মাজত এটা ৰীতি-নীতিৰ সম্পৰ্ক নিশ্চয় আছিল যদিও সঠিক ৰীতি-নীতিৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ বিষয়ে জনা নাযায়।{{sfn|Moens|1951|p=2}}

===প্ৰাচীন হ্ৰদৰ অনুমান===
২০ শতিকাত মন্দিৰৰ চাৰিওফালৰ এটা হ্ৰদৰ অস্তিত্বৰ বিষয়ে জল্পনা-কল্পনা কৰা হৈছিল আৰু এই ধাৰণাটো অন্বেষণ কৰি থকাৰ সময়তে বিশেষজ্ঞসকলে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে কোনো হ্ৰদ নাছিল{{sfn|Anom|2005|pp=248–249}} বা কেতিয়াও মন্দিৰটোক আগুৰি থকা নাছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} ১৯৩১ চনত হ্ৰদৰ অনুমানটো আগুৱাই নিয়াৰ সময়ত ডাচ চিত্ৰশিল্পী ডব্লিউ.অ.জে. নিউৱেনকেম্পে ভাবিছিল যে বৰোবুদুৰে বৰ্তমানৰ কেডু সমভূমিৰ এটা হ্ৰদত ওপঙি থকা [[পদুম ফুল]]ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=3}} ২০০৪ চনত আন কিছুমানে দাবী কৰিছিল যে বৰোবুদুৰক শুকান প্ৰাচীন হ্ৰদৰ বুকুৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Murwanto|Gunnell|Suharsono|Sutikno|2004}} ১৯৭৪ আৰু ১৯৭৭ চনত খননৰ নমুনা পৰীক্ষা কৰি গণপতি থানিকাইমনিয়ে কোনো পৰাগ বা বিজাণু বিচাৰি নাপালে যিয়ে জল পৰিৱেশৰ স্থানীয় গছ-গছনিৰ ইংগিত দিয়ে। ১৯৭৭ চনত জেক ডুমাৰ্চেই এই তথ্য প্ৰকাশ কৰে আৰু ১৯৮৩ চনত থানিকাইমনিও একে তথ্য প্ৰকাশ কৰে।{{sfn|Anom|2005|pp=248–249}} ১৯৮৫–৮৬ চনত ছিজাৰ ভ’টে আৰু জে.জে. ন'ছিনে ক্ষেত্ৰভিত্তিক অধ্যয়ন কৰি ঠাৱৰ কৰিছিল যে বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণ কৰাৰ সময়ত ইয়াৰ আশে-পাশে কোনো হ্ৰদ নাছিল।{{sfn|Anom|2005|p=249}}

==ইতিহাস==
===নিৰ্মাণ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Temperaschilderij voorstellende de Borobudur als bedevaartsoord TMnr 75-2.jpg|thumb|right| জি. বি. হুইজেৰৰ এখন ছবি (প্ৰায় ১৯১৬–১৯১৯ খ্ৰীষ্টাব্দ) বৰোবুদুৰৰ পুনৰ নিৰ্মাণৰ দৃশ্য]]

হিন্দু ধৰ্মগুৰুসকলে প্ৰজন্ম ধৰি জাভাৰ জনসাধাৰণক আকৰ্ষণ কৰি আহিছিল। এই বিষয়ে স্থপতিবিদ আৰু লেখক জেক ডুমাৰ্চেই প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৪৫০ খ্ৰীষ্টাব্দত উল্লেখ কৰিছিল।{{sfn|Dumarçay|1991|pp=1–2}} ইয়াৰ পিছতে শৈলেন্দ্ৰ আৰু সঞ্জয় বংশৰ প্ৰভাৱ পৰিল। ডুমাৰ্চেই কয় যে ডি কাস্পাৰিছে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছিল যে সঞ্জয় আৰু শৈলেন্দ্ৰ ৰাজবংশয়ে ডেৰ শতিকাৰ বাবে মধ্য জাভাত ক্ষমতা ভোগ কৰিছিল আৰু ডি কাস্পাৰিছে ৭৩২ চনৰ পৰা ৮৮২ খ্ৰীষ্টাব্দত পৰ্যায়ক্ৰমে উত্তৰাধিকাৰীত্বৰ সন্ধান কৰিছিল।{{sfn|Dumarçay|1991|p=2}} এই সময়ছোৱাত কেডু সমভূমিৰ আশে-পাশে থকা সমভূমি আৰু পাহাৰত বহুতো হিন্দু আৰু বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্ন নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। হিন্দু প্ৰম্বানন মন্দিৰ চৌহদৰ প্ৰায় একে সময়ছোৱাতে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ কীৰ্তিচিহ্ন স্থাপন কৰা হৈছিল। ৭৩২ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰজা সঞ্জয় বৰোবুদুৰৰ পৰা মাত্ৰ ১০ কিলোমিটাৰ (৬.২ মাইল) পূবে ৱুকিৰ পাহাৰত শিৱলিংগৰ সমাহাৰ নিৰ্মাণৰ নিৰ্দেশ দিয়ে।{{sfn|Van der Meulen|1977|pp=92–93}}

বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণ বা উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত উদ্দেশ্যৰ কোনো তথ্য জনা নাযায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=9}} মন্দিৰৰ গুপ্ত ৰূপত থকা ভৰিৰ খোদিত চিহ্ন আৰু অষ্টম আৰু নৱম শতিকাৰ সময়ছোৱাত ৰাজকীয় চনদত সাধাৰণতে ব্যৱহৃত শিলালিপিসমূহৰ তুলনা কৰি নিৰ্মাণৰ সময়সীমা অনুমান কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=9}} মন্দিৰৰ মাজেৰে ভাৰতীয় স্থাপত্য প্ৰক্ৰিয়াৰ তুলনা আৰু ক্ষমতাত কোন আছিল সেই কথা স্বীকাৰ কৰিলে ডুমাৰ্চেইয়ে বৰোবুদুৰৰ নিৰ্মাণৰ সময়সীমা প্ৰায় পাঁচটা পৰ্যায়ত নিৰ্ণয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়।{{sfn|Dumarçay|1991|pp=4, 52}} শৈলেন্দ্ৰয়ে ৭৮০ খ্ৰীষ্টাব্দত ইয়াৰ নিৰ্মাণৰ আৰম্ভণি কৰাৰ পিছত দ্বিতীয় আৰু তিনিটা পৰ্যায় ৭৯২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা তেওঁলোকৰ অৱনতিৰ সময়ত এক অলক্ষণীয় চতুৰ্থ পৰ্যায়লৈকে ৮২৪ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ অব্যাহত আছিল।{{sfn|Munoz|2007|pp=143-144}} সঞ্জয়ে বৰোবুদুৰৰ পঞ্চম পৰ্যায় ৮৩৩ খ্ৰীষ্টাব্দত সম্পূৰ্ণ কৰে।{{sfn|Dumarçay|1991|p=4}}{{efn|Miksic says construction of Borobudur began around 760 or 770, with sporadic activity until around 830 AD.{{sfn|Miksic|1990|pp=25, 46}} Munoz says the Sailendra king Samaratungga completed Borobudur in 825 AD.{{sfn|Munoz|2007|pp=143-144}}}}

সেই সময়ত বৰোবুদুৰকে ধৰি বৌদ্ধ মন্দিৰ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হৈছিল কাৰণ সঞ্জয়ৰ তাৎক্ষণিক উত্তৰাধিকাৰী ৰকাই পাংকৰণে বৌদ্ধ অনুগামীসকলক এনে মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ অনুমতি প্ৰদান কৰিছিল।{{sfn|Van der Meulen|1979|p=41}} দৰাচলতে পাংকৰণে নিজৰ সন্মান প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ কালাছান গাঁওখন বৌদ্ধ সম্প্ৰদায়ক দান কৰিছিল। ৭৭৯ খ্ৰীষ্টাব্দৰ কালাছান চনদত এয়া লিখা আছে।{{sfn|Van der Meulen|1979|pp=40-41}}ইয়াৰ ফলত কিছুমান পুৰাতত্ত্ববিদে বিশ্বাস কৰিছে যে জাভাত ধৰ্ম সম্পৰ্কে কেতিয়াও গুৰুতৰ সংঘাত হোৱা নাছিল কাৰণ হিন্দু ৰজাই বৌদ্ধ কীৰ্তিচিহ্ন স্থাপনৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰাটো সম্ভৱ আছিল বা বৌদ্ধ ৰজাৰ বাবেও একেধৰণৰ কাম কৰা নিদৰ্শন আছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=10}} ৮৫৬ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰাতুবাকা মালভূমিত হোৱা যুদ্ধৰ বহু পিছত হৈছিল আৰু ই আছিল এক ৰাজনৈতিক যুদ্ধ।{{sfn|Hall|1956|p=354}} প্ৰম্বাননত শৈলেন্দ্ৰৰ জড়িততা শান্তিপূৰ্ণ সহাৱস্থানত আছিল।{{sfn|Jordaan|1993|p=21}}

===পৰিত্যাগ===
[[File:Borobudur 2008.JPG|thumb|left|বৰোবুদুৰ স্তূপ]]
বৰোবুদুৰ আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই আৰু জংঘলৰ বৃদ্ধিৰ তৰপৰ তলত শতিকাজুৰি লুকাই আছিল। ইয়াক পৰিত্যাগ কৰাৰ আঁৰৰ তথ্য এতিয়াও ৰহস্যৰ আৱৰ্তত। কীৰ্তিচিহ্নটোৰ সক্ৰিয় ব্যৱহাৰ আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মীয় তীৰ্থযাত্ৰা কেতিয়া বন্ধ হ’ল সেয়া জনা নাযায়। ৯২৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা ১০০৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ মাজৰ কোনোবা এক সময়ত ৰজা ম্পু ছিণ্ডোকে ধাৰাবাহিকভাৱে আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত মাতাৰাম ৰাজ্যৰ ৰাজধানী পূব জাভা অঞ্চললৈ স্থানান্তৰিত কৰে। ইয়াৰ ফলত বৰোবুদুৰ পৰিত্যাগত প্ৰভাৱ পৰিছিল নে নাই সেয়া নিশ্চিত নহয়, কিন্তু কেইবাটাও সূত্ৰই ইয়াক পৰিত্যাগৰ আটাইতকৈ সম্ভাৱ্য সময় বুলি উল্লেখ কৰিছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}}{{sfn|Murwanto|Gunnell|Suharsono|Sutikno|2004}} কীৰ্তিচিহ্নটোৰ উল্লেখ অস্পষ্টভাৱে ১৩৬৫ খ্ৰীষ্টাব্দত মাজাপাহিত যুগত লিখিত ম্পু প্ৰপাঞ্চৰ নাৰাক্ৰেতাগামত &quot;বুদুৰৰ বিহাৰ&quot; বুলি উল্লেখ পোৱা যায়।{{sfn|Wacana Nusantara|2015}}

ৰেডেন ছ'কমোনোৱে মন্দিৰ পৰিত্যাগ কৰা ধাৰণাটোৰ কথা উল্লেখ কৰি কৈছে যে এয়া ১৫ শতিকাত জাভাৰ জনসাধাৰণে ইছলাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত সংঘটিত হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=4}} তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে এই স্মৃতিসৌধটো সম্পূৰ্ণৰূপে পাহৰণিৰ গৰ্ভত নোসোমাই লোকগল্পসমূহৰ যোগেদি ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্ভাগ্য আৰু দুৰ্দশাৰ সৈতে জড়িত অন্ধবিশ্বাসৰ বিশ্বাসলৈ পৰিণত হৈছিল। বাবাদ তানাহ জাৱী (বা জাভাৰ ইতিহাস)ৰ মতে ১৭০৯ চনত মাতাৰামৰ ৰজাৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰা এজন বিদ্ৰোহীৰ বাবে এই কীৰ্তিচিহ্নটো আছিল এক মাৰাত্মক কাৰক। বিদ্ৰোহীজনক পৰাস্ত কৰি মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি দিয়া হয়। বাবাদ মাতাৰামত (বা মাতাৰাম ৰাজ্যৰ ইতিহাস) এই স্মৃতিসৌধটো ১৭৫৭ চনত যোগাকাৰ্টা চুলতান ৰাজ্যৰ যুৱৰাজৰ দুৰ্ভাগ্যৰ সৈতে জড়িত আছিল।{{sfn|Soekmono|1976|pp=4–5}} স্মৃতিসৌধটো চাবলৈ নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা সত্ত্বেও ৰাজকুমাৰে &quot;'পিঞ্জৰাত বন্দী হোৱা সৈনিকজনৰ (অৰ্থাৎ ছিদ্ৰযুক্ত স্তুপৰ এটাত থকা মূৰ্তিটো)ৰ প্ৰতি ইমানেই কৰুণা কৰিছিল যে তেওঁ নিজৰ 'দুৰ্ভাগ্যজনক বন্ধুজনক চাবলৈ আহিব নোৱাৰিলে। ' ৰাজপ্ৰসাদলৈ উভতি অহাৰ লগে লগে ৰাজকুমাৰজন অসুস্থ হৈ পৰে আৰু এদিন পিছত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}}

===পুনৰ আৱিষ্কাৰ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Europese mannen poseren op het tempelcomplex van de Borobudur bij de bovenste stupa waarop een afdak en trapleuningen zijn geplaatst TMnr 60043646.jpg|upright|thumb|১৯ শতিকাৰ মাজভাগত বৰোবুদুৰৰ মূল স্তূপ, মূল স্তূপৰ ওপৰত কাঠৰ ডেক স্থাপন কৰা হৈছিল। ]]

জাভা ১৮১১ চনৰ পৰা ১৮১৬ চনলৈকে ব্ৰিটিছ প্ৰশাসনৰ অধীনত আছিল। ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিনিধি আৰু গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল ষ্টেমফৰ্ড ৰেফেলছে জাভাৰ ইতিহাসৰ প্ৰতি অতি আগ্ৰহী আছিল। তেওঁ জাভাৰ প্ৰাচীন সামগ্ৰী সংগ্ৰহ কৰিছিল আৰু সমগ্ৰ জাভাদ্বীপ ভ্ৰমণৰ সময়ত স্থানীয় বাসিন্দাসকলৰ সৈতে যোগাযোগৰ জৰিয়তে টোকা লিখিছিল।{{sfn|British Museum|2023}} ১৮১৪ চনত চেমাৰাংলৈ পৰিদৰ্শন ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁক বুমিচেগোৰো গাঁৱৰ ওচৰৰ জংঘলৰ গভীৰত থকা এটা বৃহৎ কীৰ্তিচিহ্নৰ বিষয়ে জনোৱা হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}} তেওঁ হাৰ্মান কৰ্নেলিয়াছ নামৰ এজন ডাচ অভিযন্তাক পঠিয়াইছিল যিয়ে অন্যান্য প্ৰাচীন অন্বেষণৰ লগতে ১৮০৬–০৭ চনত চেউ কমপ্লেক্স উন্মোচন কৰিছিল। দুমাহত কৰ্ণেলিয়াছ আৰু তেওঁৰ ২০০জন লোকে গছ কাটি গছ-গছনি জ্বলাই মাটি খান্দি কীৰ্তিচিহ্নটো উন্মোচন কৰিলে। ভাঙি যোৱাৰ আশংকাৰ বাবে তেওঁ সকলো অংশ উন্মোচন কৰিব নোৱাৰিলে। কৰ্ণেলিয়াছে বিভিন্ন অংকনৰ সৈতে নিজৰ তথ্য ৰেফেলছক জনাইছিল। যদিও ৰেফেলেছে তেওঁৰ কিতাপখনত এই আৱিষ্কাৰৰ কথা মাত্ৰ কেইটামান বাক্যতহে উল্লেখ কৰিছিল আৰু নিজেই সেই স্থানলৈ যোৱা নাছিল, তথাপিও তেওঁক এই স্মৃতিসৌধটো পুনৰ আৱিষ্কাৰৰ কৃতিত্ব দিয়া হৈছে। পিছলৈ তেওঁ ইয়াক বিশ্বৰ দৃষ্টিগোচৰ কৰিছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=5}}

কেডু অঞ্চলৰ বাসিন্দা ক্ৰীষ্টিয়ান লোডেৱিক হাৰ্টমেনে কৰ্ণেলিয়াছৰ কাম অব্যাহত ৰাখিছিল আৰু ১৮৩৫ চনত অৱশেষত গোটেই কমপ্লেক্সটো উন্মোচন কৰা হৈছিল। বৰোবুদুৰৰ প্ৰতি তেওঁৰ আগ্ৰহ চৰকাৰীতকৈ ব্যক্তিগত আছিল। হাৰ্টমেনে তেওঁৰ কাৰ্যকলাপৰ কোনো প্ৰতিবেদন লিখা নাছিল। বিশেষকৈ মূল স্তুপটোত বুদ্ধৰ বৃহৎ মূৰ্তিটো আৱিষ্কাৰ কৰা বুলি কোৱা কাহিনী তেওঁ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা নাছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=6}} ১৮৪২ চনত হাৰ্টমেনে মূল গম্বুজটোৰ অনুসন্ধান কৰে যদিও তেওঁ কি আৱিষ্কাৰ কৰে সেয়া অজ্ঞাত আৰু মূল স্তূপ ৰিক্ত অৱস্থাত থাকিল।{{sfn|Soekmono|1976|pp=5–6}}

ইয়াৰ পিছত ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিজ চৰকাৰে ডাচ অভিযান্ত্ৰিক বিষয়া ফ্ৰান্স কেৰেল উইলচেনক নিযুক্তি দিয়ে আৰু তেওঁ কীৰ্তিচিহ্নটো অধ্যয়ন কৰি শ শ ভাস্কৰ্যৰ ছবি আঁকিছিল। ১৮৫৯ চনত সম্পূৰ্ণ হোৱা এই স্মৃতিসৌধৰ বিশদ অধ্যয়ন কৰিবলৈ জান ফ্ৰেডেৰিক গেৰিট ব্ৰুমাণ্ডকো নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। চৰকাৰে ব্ৰুমুণ্ডৰ অধ্যয়নৰ আধাৰত উইলচেনৰ অংকনৰ পৰিপূৰক হিচাপে এটা প্ৰবন্ধ প্ৰকাশ কৰাৰ উদ্দেশ্য আছিল যদিও ব্ৰুমুণ্ডে সহযোগ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত চৰকাৰে আন এজন পণ্ডিত কনৰাডাছ লিমেন্সক নিযুক্তি দিয়ে আৰু তেওঁ ব্ৰুমাণ্ড আৰু উইলচেনৰ উৎসৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এখন মনোগ্ৰাফ প্ৰস্তুত কৰে। ১৮৭৩ চনত বৰোবুদুৰৰ বিশদ অধ্যয়নৰ প্ৰথম মনোগ্ৰাফ প্ৰকাশ পায় আৰু তাৰ এবছৰৰ পিছত ইয়াৰ ফৰাচী অনুবাদ প্ৰকাশ পায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=6}} ১৮৭২ চনত ডাচ-ফ্লেমিছ খোদিতকাৰী ইছিড'ৰ ভান কিন্সবাৰ্গেনে এই স্মৃতিসৌধৰ প্ৰথম ফটো তুলিছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=42}}
[[File:Terrace on the temple of Borobudur 1913.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ মন্দিৰৰ ছাদ, ১৯১৩]]

১৮৮২ চনত সাংস্কৃতিক সামগ্ৰীৰ মুখ্য পৰিদৰ্শকে কীৰ্তিচিহ্নটোৰ অস্থিৰ অৱস্থাৰ বাবে ভাস্কৰ্যসমূহ সংগ্ৰহালয়লৈ স্থানান্তৰিত কৰাৰ লগে লগে বৰোবুদুৰক সম্পূৰ্ণৰূপে বিভাজিত কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।{{sfn|Soekmono|1976|p=42}} ফলত চৰকাৰে বাটাভিয়ান ছ’চাইটি অৱ আৰ্টছ এণ্ড চাইন্সেছৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সংগ্ৰহৰ কিউৰেটৰ উইলেম পিটাৰ গ্ৰ’নেভেল্ডক এই স্থানৰ সম্পূৰ্ণ তদন্ত কৰিবলৈ আৰু কমপ্লেক্সটোৰ প্ৰকৃত অৱস্থাৰ মূল্যায়ন কৰিবলৈ নিযুক্তি দিয়ে। তেওঁৰ প্ৰতিবেদনত এই আশংকাসমূহ অযুক্তিকৰ বুলি ধৰা পৰিছিল আৰু ইয়াক অক্ষত অৱস্থাত ৰখাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=47}}

বৰোবুদুৰক স্মৃতিৰ উৎস হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰ ভাস্কৰ্য্যৰ কিছু অংশ লুটপাত কৰা হৈছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=193}} কিছুমানে আনকি ঔপনিৱেশিক-চৰকাৰৰ সন্মতি লৈও ইয়াৰ লুটপাত কৰিছিল। ১৮৯৬ চনত [[থাইলেণ্ড|চিয়ামৰ]] ৰজা চুলালংকৰ্ণে জাভা ভ্ৰমণ কৰি অনুৰোধ কৰিছিল আৰু বৰোবুদুৰৰ পৰা লোৱা আঠ গাড়ী ভৰ্তি ভাস্কৰ্য্য ঘৰলৈ নিবলৈ অনুমতি লাভ কৰিছিল। তেওঁ কেইবাটাও ভাস্কৰ্যৰ পেনেলৰ পৰা লোৱা ত্ৰিশটা টুকুৰা, পাঁচটা বুদ্ধৰ প্ৰতিমূৰ্তি, দুটা সিংহ, এটা [[গাৰ্গয়্‌ল]], খট-খটি আৰু প্ৰৱেশপথৰ পৰা কেইবাটাও কলাৰ ডিজাইন, আৰু এটা অভিভাৱক মূৰ্তি ([[দ্বাৰপাল]]) তেওঁ নিজৰ লগত লৈ যায়। এই শিল্পকৰ্মসমূহৰ ভিতৰত কেইবাটাও, বিশেষকৈ সিংহ, দ্বাৰপাল, কাল, [[মকৰ]] আৰু বিশাল জলস্তম্ভ এতিয়া [[বেংকক]]ৰ দ্য নেচনেল মিউজিয়ামৰ জাভা আৰ্ট ৰুমত প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে।{{sfn|Miksic|Tranchini|Tranchini|1996|p=29}}

===পুনৰুদ্ধাৰ===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM De Borobudur TMnr 10023620.jpg|thumb|right|১৯১১ চনত ভ্যান এৰ্পৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ পিছত বৰোবুদুৰ। ''ছত্ৰ'' শিখৰ এতিয়া ভাঙি পেলোৱা হৈছে। ]]
[[File:Karmawibhangga Museum Borobudur Unfinished Buddha.jpg|thumb|অসমাপ্ত বুদ্ধ (আগফালে) আৰু মূল স্তুপৰ ''ছত্ৰ'' (পিছফালে), কৰ্মৱীভংগা সংগ্ৰহালয়]]
[[File:Water_spout_in_Borobudur_temple.jpg|right|thumb|বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ নিষ্কাশন ব্যৱস্থাৰ জলস্তম্ভ]]
[[File:Borobudur restoration.png|thumb|কংক্ৰিট আৰু [[পলিভিনাইল ক্লৰাইড|পিভিচি]] পাইপে নিষ্কাশন ব্যৱস্থা উন্নত কৰাৰ ব্যৱস্থা (১৯৭৩)]]
১৮৮৫ চনত যোগাকাৰ্টাৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সমিতিৰ অধ্যক্ষ ডাচ অভিযন্তা জান উইলেম আইজেৰমেনে আৱিষ্কাৰ কৰে যে মন্দিৰৰ তলত লুকাই থকা অৱস্থাত এক ভিত্তি আছে। এই ঘটনাৰ বাবে বৰোবুদুৰে সকলোৰে দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল।{{sfn|Anom|2005|p=47}}১৮৯০–১৮৯১ চনত তোলা ফটোত লুকাই থকা ভিত্তিৰ ওপৰত ভাস্কৰ্যবোৰ দেখা যায় আৰু তাৰ পিছত আৱৰণবোৰ সলনি কৰা হয়।{{sfn|Anom|2005|p=48}} এই আৱিষ্কাৰৰ ফলত ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিজ চৰকাৰে এই কীৰ্তিচিহ্নটো সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰে। ১৯০০ চনত সুৰক্ষাৰ পৰিকল্পনা কৰিবলৈ তিনিজনীয়া আয়োগ গঠন কৰা হয় আৰু ১৯০২ চনত আয়োগে তিনিদফীয়া প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে।{{sfn|Anom|2005|p=48}}
প্ৰথমতে, বেদীৰ চুকসমূহ পুনৰ স্থাপন কৰি কাষৰীয়া অংশবোৰ বিপন্ন কৰা শিলবোৰ আঁতৰাই প্ৰথম বেলুষ্ট্ৰেডবোৰ শক্তিশালী কৰি আৰু কেইবাটাও স্থান, তোৰণ, স্তূপ আৰু মূল গম্বুজ পুনৰুদ্ধাৰ কৰি মূল গঠন ভাঙি পৰাৰ পৰা হাত সাৰিব পৰা যাব। দ্বিতীয়তে যত্নৰ সৈতে মজিয়া আৰু জলস্তম্ভ পুনৰুদ্ধাৰ কৰি পানীৰ নিষ্কাশন উন্নত কৰিব লাগিব। তৃতীয়তে, সকলো ঢিলা শিল আঁতৰাই পেলাই স্মৃতিসৌধটো প্ৰথম বেলুষ্ট্ৰেডলৈকে পৰিষ্কাৰ কৰিব লাগিব আৰু বিকৃত শিল আঁতৰাই মূল গম্বুজটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰিব লাগিব।{{sfn|Anom|2005|p=48}} ১৯০৫ চনত এই প্ৰস্তাৱত অনুমোদন জনোৱা হয় আৰু সেই সময়ত মুঠ খৰচ প্ৰায় ৪৮,৮০০ ডাচ গিল্ডাৰ (২০২২ চনত ƒ১,৩৯২,২৭৯ ৰ সমতুল্য) বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=48}}

১৯০৭ চনত ডাচ সেনা অভিযন্তা থিয়ড'ৰ ভান এৰ্পৰ নেতৃত্বত পুনৰুদ্ধাৰ আৰম্ভ হয়।{{sfn|UNESCO|2004}} পুনৰুদ্ধাৰৰ প্ৰথম সাত মাহত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ চাৰিওফালে থকা মাটিখিনি খনন কৰি হেৰাই যোৱা বুদ্ধৰ মূৰ আৰু পেনেল শিল বিচাৰি উলিওৱা হৈছিল। ভ্যান এৰ্পে ওপৰৰ তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চ আৰু স্তূপ ভাঙি পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। বাটত ভ্যান এৰ্পে কীৰ্তিচিহ্নটোৰ উন্নতিৰ বাবে কৰিব পৰা আৰু অধিক কাম আৱিষ্কাৰ কৰিলে। ১৯০৮ চনত তেওঁ আন এটা প্ৰস্তাৱ দাখিল কৰে আৰু সেয়া ৩৪,৬০০ গিল্ডাৰৰ অতিৰিক্ত বাজেটৰ সৈতে অনুমোদিত হয় (২০২২ চনত ƒ৮৭৫,১৭৬ ৰ সমতুল্য)।{{sfn|Vogel |1913|p=421-422}} ১৯১১ চনত পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম সম্পূৰ্ণ হয় আৰু প্ৰথম দৃষ্টিত বৰোবুদুৰৰ পুৰণি গৌৰৱ ঘূৰাই অনা হৈছিল।{{sfn|Anom|2005|p=49}} ভ্যান এৰ্পে মূল স্তুপৰ ওপৰত থকা ছত্ৰ (তিনি স্তৰৰ) শিখৰটো সযতনে পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। কিন্তু পিছলৈ তেওঁ শিখৰটো পুনৰ নিৰ্মাণত পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ মৌলিক শিল ব্যৱহাৰ কৰা হোৱা নাছিল বুলি উল্লেখ কৰি ছত্ৰখন ভাঙি পেলায়। ইয়াৰ অৰ্থ হ'ল বৰোবুদুৰৰ শিখৰটোৰ মূল ডিজাইন প্ৰকৃততে অজ্ঞাত। বৰোবুদুৰৰ পৰা কেইশ মিটাৰ উত্তৰ দিশত অৱস্থিত কৰ্মৱীভাংগা সংগ্ৰহালয়ত এতিয়া ভাঙি পেলোৱা ছত্ৰটো সংৰক্ষিত কৰা হৈছে। 

সীমিত বাজেটৰ বাবে পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম মূলতঃ ভাস্কৰ্য্যসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰাত মনোনিৱেশ কৰা হৈছিল আৰু ভ্যান এৰ্পে পানী নিষ্কাশনৰ সমস্যা সমাধান কৰিব পৰা নাছিল। পোন্ধৰ বছৰৰ ভিতৰতে গেলেৰীৰ দেৱালবোৰ তললৈ নামি আহিল আৰু ৰিলিফবোৰত নতুন ফাট আৰু অৱক্ষয়ৰ লক্ষণ দেখা গ'ল।{{sfn|UNESCO|2004}} ভ্যান এৰ্পে কংক্ৰিট ব্যৱহাৰ কৰিছিল য’ৰ পৰা ক্ষাৰকীয় লৱণ আৰু কেলচিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড নিগৰি হৈ বাকী নিৰ্মাণৰ অংশলৈ পৰিবহণ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ফলত কিছু সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছিল যাৰ বাবে আৰু অধিক পুংখানুপুংখ সংস্কাৰৰ জৰুৰী প্ৰয়োজন হৈছিল। 

তেতিয়াৰ পৰাই সৰু সৰু পুনৰুদ্ধাৰ কৰা হৈছিল যদিও সম্পূৰ্ণ সুৰক্ষাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত নাছিল। [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] আৰু ১৯৪৫ চনৰ পৰা ১৯৪৯ চনলৈকে ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাতীয় বিপ্লৱৰ সময়ত বৰোবুদুৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ প্ৰচেষ্টা বন্ধ হৈ পৰে। বতৰ আৰু পানী নিষ্কাশনৰ সমস্যাৰ বাবে এই স্মৃতিসৌধটো আৰু অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়। ইয়াৰ ফলত মন্দিৰৰ ভিতৰৰ মাটিৰ ভৰ প্ৰসাৰিত হৈ শিলৰ গঠনটো ঠেলি দি দেৱালবোৰ হেলনীয়া হৈ পৰে। ১৯৫০ চনৰ ভিতৰত বৰোবুদুৰৰ কিছুমান অংশ ভাঙি যোৱাৰ আগতীয়া বিপদৰ সন্মুখীন হৈছিল। ১৯৬৫ চনত ইণ্ডোনেছিয়াই বৰোবুদুৰ আৰু অন্যান্য কীৰ্তিচিহ্নসমূহৰ বতৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ সমস্যা প্ৰতিহত কৰাৰ উপায়ৰ বিষয়ে [[ইউনেস্ক’]]ৰ পৰা পৰামৰ্শ বিচাৰিছিল। ১৯৬৮ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ তেতিয়াৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সেৱাৰ মুৰব্বী ছ'কেমনোৱে তেওঁৰ &quot;ব'ৰ'বুদুৰ বচাওক&quot; অভিযান আৰম্ভ কৰে, যাৰ ফলত এক বৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পৰ আয়োজন কৰা হয়।{{sfn|PBS}}

১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰদায়ৰ পৰা এই স্মৃতিসৌধটোক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে বৃহৎ সংস্কাৰৰ অনুৰোধ জনাইছিল। ১৯৭৩ চনত বৰোবুদুৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে এক গুৰু পৰিকল্পনা তৈয়াৰ কৰা হয়।{{sfn|Voute|1973|pp=113–130}} বৰোবুদুৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰকল্পটো সম্পন্ন কৰিবলৈ দিয়া স্বেচ্ছামূলক অৱদান সম্পৰ্কীয় এখন চুক্তিৰ জৰিয়তে (পেৰিছ, ২৯ জানুৱাৰী ১৯৭৩) [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], [[বেলজিয়াম]], [[চাইপ্ৰাছ]], [[ফ্ৰান্স]] আৰু [[জাৰ্মানী]]য়ে পুনৰুদ্ধাৰত অৰিহণা যোগাবলৈ সন্মত হয়।{{sfn|United Nations|1980|pp=12414-12422}} ইয়াৰ পিছত ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰ আৰু ইউনেস্কোৱে ১৯৭৫ চনৰ পৰা ১৯৮২ চনৰ ভিতৰত এক বৃহৎ পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰকল্পত স্মৃতিসৌধটোৰ সম্পূৰ্ণ পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম হাতত লয়।{{sfn|UNESCO|2004}}

১৯৭৫ চনত মূল পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম আৰম্ভ হয়। পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত ১০ লাখৰো অধিক শিল ভাঙি আঁতৰাই পেলোৱা হৈছিল আৰু এটা বিশাল জিগ-চ' পাজলৰ টুকুৰাৰ দৰে আঁতৰাই ৰখা হৈছিল যাতে পৃথকে পৃথকে চিনাক্ত কৰিব পাৰি, তালিকাভুক্ত কৰিব পাৰি, পৰিষ্কাৰ কৰিব পাৰি আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে শোধন কৰিব পাৰি। বৰোবুদুৰৰ শিলবোৰক আক্ৰমণ কৰা অণুজীৱৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ নতুন পদ্ধতিকে ধৰি নতুন সংৰক্ষণ কৌশলৰ পৰীক্ষাৰ ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছিল।{{sfn|PBS}} পুনৰ সংযোগ কৰা মূল সামগ্ৰী (এনাষ্টাইল'ছিছ পদ্ধতি) ব্যৱহাৰ কৰি গঠনটো যিমান পাৰি পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছিল। কেৱল গাঁথনিগত অখণ্ডতা নিশ্চিত কৰিবলৈ কিছুমান হেৰাই যোৱা শিলৰ ঠাইত নতুন এণ্ডেচাইট শিলৰ ব্লক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এই কাৰ্যৰ দ্বাৰা মন্দিৰৰ মূল ভেটিটো সুস্থিৰ কৰা হ’ল আৰু ১৪৬০টা পেনেলৰ সকলোবোৰ পৰিষ্কাৰ কৰা হ’ল। পুনৰুদ্ধাৰৰ কামত পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চ ভাঙি পেলোৱাৰ লগতে স্মৃতিসৌধটোত পানীৰ নলা স্থাপন কৰি পানী নিষ্কাশনৰ উন্নতি সাধন কৰা হৈছিল। অভেদ্য আৰু ফিল্টাৰ দুয়োটা স্তৰ যোগ কৰা হৈছিল। এই বিশাল প্ৰকল্পটোৰ বাবে প্ৰায় ৬০০ লোক জড়িত হৈ এই স্মৃতিসৌধটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ বাবে মুঠ ৬,৯০১,২৪৩ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ৪৭,৩৬৭,১৫২ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) খৰচ হৈছিল।{{sfn|UNESCO|1999|p=7}}

সংস্কাৰ সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত ইউনেস্কোৱে ১৯৯১ চনত বৰোবুদুৰক [[বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}} ইয়াক সাংস্কৃতিক মাপকাঠীৰ অধীনত (i) &quot;মানৱ সৃষ্টিশীল প্ৰতিভাৰ এক শ্ৰেষ্ঠ কৃতি প্ৰতিনিধিত্ব কৰা&quot;, (ii) &quot;মানৱীয় মূল্যবোধৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আদান-প্ৰদান, সময়ৰ ভিতৰত বা বিশ্বৰ কোনো সাংস্কৃতিক অঞ্চলৰ ভিতৰত, বৰ্ষৰ উন্নয়নৰ ওপৰত স্থাপত্য বা প্ৰযুক্তি, স্মৃতিসৌধ, নগৰ-পৰিকল্পনা বা লেণ্ডস্কেপ ডিজাইন&quot;, আৰু (vi) &quot;পৰিঘটনা বা জীৱন্ত পৰম্পৰাৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ বা স্পষ্টভাৱে জড়িত হোৱা, ধাৰণা, বা সৈতে বিশ্বাসসমূহ, অসাধাৰণ সৰ্বজনীন তাৎপৰ্য্যৰ কলাত্মক আৰু সাহিত্যিক ৰচনাৰ সৈতে&quot; শ্ৰেণীত তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।{{sfn|UNESCO World Heritage Centre|2024}}

২০১৭ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত বৰোবুদুৰৰ মূল স্তূপৰ যস্থিৰ ওপৰত ছত্ৰ পুনৰ সংস্থাপন কৰাৰ ধাৰণাটো পুনৰ চৰ্চা কৰা হৈছে। অৱশ্যে এজন বিশেষজ্ঞই কয় যে ছাতিৰ আকৃতিৰ শিখৰটো পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক সম্যক অধ্যয়নৰ প্ৰয়োজন। ২০১৮ চনৰ আৰম্ভণিতে ছত্ৰ পুনৰুদ্ধাৰ এতিয়াও আৰম্ভ হোৱা নাই।{{sfn|The Jakarta Post|2018}}

==স্থাপত্য==
পুনৰ্নিৰ্মাণৰ সময়ত বৰোবুদুৰত কৰা প্ৰত্নতাত্ত্বিক খননৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে হিন্দু ধৰ্ম{{sfn|Dumarçay|2005|p=10}} বা প্ৰাক-ভাৰতীয় ধৰ্মৰ অনুগামীসকলে ইতিমধ্যে বৌদ্ধসকলে এই ঠাইখন নিজৰ কৰি লোৱাৰ আগতেই বৰোবুদুৰৰ পাহাৰত এটা বৃহৎ গঠন স্থাপন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। ভেটিসমূহ কোনো হিন্দু বা বৌদ্ধ মন্দিৰ গঠনৰ দৰে নহয়, আৰু সেয়েহে, প্ৰাৰম্ভিক গঠনক হিন্দু বা বৌদ্ধতকৈ অধিক থলুৱা জাভানীজ বুলি গণ্য কৰা হয়।{{sfn|Miksic|1990|p=46}}

===ৰূপাঙ্কণ===
[[File:Borobudur Mandala.svg|thumb|upright|left|[[মণ্ডল]] অকৃতিকৰ বৰোবুদুৰৰ গাঁথনি]]

বৰোবুদুৰক একক বৃহৎ স্তূপ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে আৰু ওপৰৰ পৰা চালে ই এটা বিশাল তান্ত্ৰিক বৌদ্ধ [[মণ্ডল]]ৰ ৰূপ লয়। এই গঠনে একেলগে বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞান আৰু মনৰ প্ৰকৃতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।{{sfn|Wayman|1981|pp=139-172}} কিছুমান পণ্ডিতে ইয়াক মণ্ডল বুলি ধাৰণাটো নাকচ কৰে কাৰণ তেওঁলোকৰ মতে শৈলেন্দ্ৰসকল তান্ত্ৰিক বা বজ্ৰযান বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অনুগামী আছিল বুলি কোনো প্ৰমাণ পোৱা নাযায়। তদুপৰি বৰোবুদুৰত উদ্ধাৰ হোৱা বুদ্ধসকল পঞ্চতথাগত হয় নে নহয় তাৰ পৰিচয় পোৱা নাযায়। ইয়াৰ মূল ভেটিটো এটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু প্ৰতিটো ফালে প্ৰায় ১১৮ মিটাৰ (৩৮৭ ফুট)। ইয়াত নটা মঞ্চ আছে আৰু ইয়াৰে তলৰ ছটা বৰ্গক্ষেত্ৰ আৰু ওপৰৰ তিনিটা বৃত্তাকাৰ।{{sfn|Vaisutis|2007|p=168}} ওপৰৰ মঞ্চত এটা ডাঙৰ কেন্দ্ৰীয় স্তূপক আগুৰি থকা বাসত্তৰটা সৰু সৰু স্তূপ আছে। প্ৰতিটো স্তূপসমূহ ঘণ্টা আকৃতিৰ আৰু অসংখ্য সজ্জাগত খোলাৰে বিন্ধাযুক্ত। বিন্ধা ঘেৰাওৰ ভিতৰত বুদ্ধৰ মূৰ্তি বহি থকা ৰূপত নিৰ্মিত। 

বৰোবুদুৰৰ ডিজাইনে খটিখটিযুক্ত বা ষ্টেপ পিৰামিডৰ ৰূপ লয়।{{sfn|Soekmono|1981|p=87}} ইয়াৰ পূৰ্বে ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰাগঐতিহাসিক অষ্ট্ৰ'নেছিয়ান মেগালিথিক সংস্কৃতিয়ে চিছ'লকৰ ওচৰৰ পাংগুয়াংগান স্থানত{{sfn|Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat|2012}} আৰু কুনিংগানৰ ওচৰৰ চিপাৰিত আৱিষ্কাৰ কৰা ধৰণে পুণ্ডেন বেৰুণ্ডক নামৰ কেইবাটাও মাটিৰ টিলা আৰু শিলৰ ষ্টেপ পিৰামিডৰ গঠন নিৰ্মাণ কৰিছিল।{{sfn|Anom|Sugiyanti| Hasibuan |1996|p=87}} পাহাৰ আৰু ওখ ঠাইবোৰ পূৰ্বপুৰুষৰ আত্মা বা হিয়াংৰ বাসস্থান বুলি স্থানীয় বিশ্বাসৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শিলৰ পিৰামিড নিৰ্মাণ কৰা হয়।{{sfn|Haryono|2011|p=14}}
[[File:Panoramic views of Borobudur.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ আকাশী দৃশ্যত ষ্টেপ পিৰামিড আৰু মণ্ডল পৰিকল্পনা]]

কীৰ্তিচিহ্নটোৰ তিনিটা বিভাজনে বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ তিনিটা &quot;ক্ষেত্ৰ&quot;ৰ প্ৰতীক ক্ৰমে - কামধাতু (কামনা জগত), ৰূপধাতু (ৰূপৰ জগত), আৰু শেষত অৰুপধাতুক (নিৰাকাৰ জগত) প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। সাধাৰণ জ্ঞানশীল সত্তাই নিজৰ জীৱনটো নিম্নতম স্তৰত অৰ্থাৎ কামনাৰ ক্ষেত্ৰখনত কটায়। যিসকলে অবিৰত অস্তিত্বৰ সকলো আকাংক্ষা শেষ কৰি পেলাইছে, তেওঁলোকে কামনাৰ জগতখন এৰি কেৱল ৰূপৰ স্তৰত জগতখনত বাস কৰে। তেওঁলোকে ৰূপবোৰ দেখে কিন্তু তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত নহয়। শেষত, পূৰ্ণ বুদ্ধসকলে আনকি ৰূপৰ ঊৰ্ধলৈ গৈ বাস্তৱক ইয়াৰ বিশুদ্ধতম, অতি মৌলিক স্তৰত, নিৰ্বাণৰ নিৰাকাৰ সাগৰত অনুভৱ কৰে।{{sfn|Tartakov}} য'ত জ্ঞানপ্ৰাপ্ত সাধক আৰু লৌকিক ৰূপৰ প্ৰতি আকৃষ্ট নহয়, সেই চক্ৰৰ পৰা মুক্তি শূন্যতাৰ ধাৰণা, সম্পূৰ্ণ শূন্যতা বা আত্মাৰ অস্তিত্বৰ সৈতে মিল খায়। কামধাতুক ভিত্তি, ৰূপধাতুক পাঁচ বৰ্গক্ষেত্ৰ (দেহ) আৰু অৰুপধাতুক তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চ আৰু সৰ্বোচ্চ বৃহৎ স্তূপেৰে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হয়। তিনিওটা পৰ্যায়ৰ মাজত থকা স্থাপত্যৰ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ৰূপৰ পাৰ্থক্য আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, ৰূপধাতুৰ বৰ্গক্ষেত্ৰৰ আৰু বিশদ সজ্জাসমূহ অৰুপধাতুৰ সাধাৰণ বৃত্তাকাৰ মঞ্চত নোহোৱা হৈ যায় যাতে ৰূপৰ জগতখন—য'ত পুৰুষ এতিয়াও ৰূপ আৰু নামৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে—নিৰাকাৰৰ জগতখনলৈ সলনি হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=17}}

বৰোবুদুৰত মণ্ডলীয় পূজা খোজকাঢ়ি তীৰ্থযাত্ৰাত কৰা হয়। তীৰ্থযাত্ৰীসকলক ওপৰৰ মঞ্চলৈ উঠি যোৱা চিৰি আৰু কৰিডৰৰ ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হয়। প্ৰতিখন মঞ্চই জ্ঞানলাভৰ এটা পৰ্যায়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। তীৰ্থযাত্ৰীসকলক পথ প্ৰদৰ্শন কৰা পথটো বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ প্ৰতীক হিচাপে ডিজাইন কৰা হৈছিল।{{sfn|Ferschin|Gramelhofer|2004|pp=181–186}}

১৮৮৫ চনত ভুলবশতঃ ভিত্তিৰ তলত এটা লুকাই থকা গঠন আৱিষ্কাৰ কৰা হয়।{{sfn|Kompas|2000}} এই অংশটোত অসংখ্য ভাস্কৰ্য আছে আৰু ইয়াৰে ১৬০ টাত কামনাৰ জগতখনৰ বৰ্ণনা কৰা আখ্যান চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বাকী থকা ভাস্কৰ্যবোৰ হৈছে চুটি শিলালিপি থকা পেনেল যিয়ে খোদিত কৰিবলগীয়া দৃশ্যসমূহৰ চিত্ৰণ ভাস্কৰ্য্যশিল্পীসকলক নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=18}} ইয়াৰ প্ৰকৃত ভিত্তিটো এটা বেদীৰ দ্বাৰা লুকুৱাই ৰখা হৈছিল যাৰ উদ্দেশ্য এতিয়াও ৰহস্যৰ আৱৰ্তত। প্ৰথমে ভবা হৈছিল যে স্মৃতিসৌধটো পাহাৰৰ ভিতৰলৈ বিপৰ্যয়জনকভাৱে সোমাই যোৱাটো ৰোধ কৰিবলৈ প্ৰকৃত ভিত্তিটো লুকুকাই ৰখা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=18}} স্থাপত্য আৰু নগৰ পৰিকল্পনা সম্পৰ্কীয় ভাৰতীয় প্ৰাচীন গ্ৰন্থ বাস্তু শাস্ত্ৰৰ মতে, মূল লুকাই থকা ভৰিখনৰ ডিজাইন ভুল হোৱাৰ বাবেই এই বেদী যোগ কৰা হৈছিল বুলি আন এটা তত্ত্ব আছে।{{sfn|Kompas|2000}} বিশদ আৰু নিখুঁত ডিজাইনৰ সৈতে এই বেদী নান্দনিক আৰু ধৰ্মীয় বিবেচনাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। 

====কেশৰীয়া স্থানৰ সৈতে সাদৃশ্য====
বৰোবুদুৰ আৰু [[বিহাৰ]]ৰ কেশৰীয়া স্তূপৰ মাজত ডিজাইনৰ যথেষ্ট সাদৃশ্য আছে। দুয়োটা স্থানতে বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ অংশবোৰৰ সন্মুখত মণ্ডল আৰু বুদ্ধৰ আকৃতি আছে। দুয়োটা স্থানতে বৌদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিৰে ভৰি থকা পাহাৰৰ দৰে মণ্ডল গঠন আছে। ইয়াৰ পৰা [[পাল সাম্ৰাজ্য]] আৰু শ্ৰীবিজয় সাম্ৰাজ্যৰ মাজত বিদ্যমান ৰীতি-নীতি সম্বলিত গ্ৰন্থ আৰু ধাৰণাসমূহৰ ভ্ৰমণৰ ইংগিত পোৱা যায়।{{sfn|Chemburkar|2016|pp=191-210}}

===সংৰচনাৰ গঠন===
[[File:Borobudur Cross Section en.svg|thumb|left|ভিত্তি, শৰীৰ আৰু শীৰ্ষৰ উচ্চতাৰ অনুপাত ৪:৬:৯]]

চুবুৰীয়া শিলৰ কুৱেৰী ​​বা প্ৰগো নদীৰ বিছনাৰ পৰা প্ৰায় ৫৫,০০০ ঘনমিটাৰ (৭২,০০০ ঘন গজ) এণ্ডেচাইট শিলেৰে এই স্মৃতিসৌধ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}}{{sfn|Dumarçay|2005|p=60}} শিলসমূহৰ আকাৰ অনুসৰি কাটি নিৰ্দিষ্ট ঠাইলৈ লৈ যোৱা হৈছিল আৰু কোনো চিমেণ্ট নোহোৱাকৈ ৰখা হৈছিল। শিলৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ গাঁঠি, ইনডেণ্টেচন আৰু ড’ভটেইল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। স্তূপ, বেদীস্থান আৰু খিলানযুক্ত প্ৰৱেশপথৰ চাল কৰ্বেলিং পদ্ধতিৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। অট্টালিকাটো সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত স্থানীয়ভাৱে ভাস্কৰ্যসমূহ সৃষ্টি কৰা হৈছিল।{{sfn|Dumarçay|1986|p=28}}

এই স্মৃতিসৌধটোত পানী বৈ যোৱাৰ বাবে ভাল নিষ্কাশন ব্যৱস্থা আছে। বানপানী ৰোধ কৰিবলৈ চুকসমূহত ১০০টা জলস্তম্ভ স্থাপন কৰা হৈছিল আৰু প্ৰতিটোতে এটা দৈত্য বা মকৰৰ আকৃতিৰ একক খোদিত গাৰ্গোইল থাকে।{{sfn|Kempers|1976|p=14}}{{sfn|Dumarçay|1986|p=32}}

এই উদ্দেশ্যে নিৰ্মিত অন্যান্য গঠনৰ সাধাৰণ ডিজাইনৰ পৰা বৰোবুদুৰ লক্ষণীয়ভাৱে পৃথক। বৰোবুদুৰ সমতল পৃষ্ঠত নিৰ্মাণ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে প্ৰাকৃতিক পাহাৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। কিন্তু নিৰ্মাণ কৌশল জাভাৰ অন্যান্য মন্দিৰৰ দৰে একে। আন মন্দিৰত দেখা পোৱা ভিতৰৰ ঠাইবোৰৰ অবিহনে আৰু পিৰামিডৰ আকৃতিৰ দৰে সাধাৰণ ডিজাইনৰ সৈতে বৰোবুদুৰে প্ৰথমে মন্দিৰৰ পৰিৱৰ্তে স্তুপ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি বুলি ভবা হৈছিল।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}} এটা স্তূপ বুদ্ধৰ বাবে মন্দিৰ হিচাপে উদ্দেশ্য কৰা হৈছে। বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ভক্তি প্ৰতীক হিচাপেহে সাধাৰণতে স্তূপ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। আনহাতে মন্দিৰ এটাক পূজাঘৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কীৰ্তিচিহ্নটোৰ ডিজাইনৰ নিখুঁত জটিলতাই বুজাইছে যে বৰোবুদুৰ আচলতে এটা মন্দিৰ। 

এই মন্দিৰ কমপ্লেক্সৰ স্থপতি গুণধৰ্মৰ বিষয়ে বহুত কমেইহে জনা যায়।{{sfn|Voûte|Long|2008}} তেওঁৰ নাম লিখিত শিলালিপিৰ পৰা নহয় বৰং জাভাৰ লোককথাসমূহত হে পোৱা গৈছে। 
{{multiple image
 | align = right
 | direction = horizontal
 | background color = &lt;!-- box background --&gt;
 | total_width = 300
 | caption_align = left
 | image1 = Lens Flare at Borobudur Stairs Kala Arches.JPG
 | alt1 = 
 | thumbtime1 =
 | caption1 = কালৰ তোৰণৰ মাজেৰে দেখা চিৰি। 
 | image2 = Borobudur mural.jpg
 | alt2 = 
 | thumbtime2 =
 | caption2 = কৰিডৰৰ দেৱালৰ ভাস্কৰ্য
}}

নিৰ্মাণৰ সময়ত ব্যৱহাৰ কৰা জোখৰ মূল একক আছিল তাল। ইয়াৰ সংজ্ঞা হ’ল মানুহৰ মুখৰ কপালৰ চুলিৰ ৰেখাৰ পৰা খুঁতুৰিলৈকে দৈৰ্ঘ্য বা বুঢ়া আঙুলিৰ আগৰ পৰা মধ্যমা আঙুলিৰ আগৰ দূৰত্ব যেতিয়া দুয়োটা আঙুলি থাকে সৰ্বোচ্চ দূৰত্বত বিস্তৃত হৈ থাকে।{{sfn|Atmadi|1988}}এইদৰে এই একক এজন ব্যক্তিৰ পৰা আনজন ব্যক্তিলৈ আপেক্ষিক। কিন্তু স্মৃতিসৌধটো সঠিক জোখ-মাখত নিৰ্মিত। ১৯৭৭ চনত কৰা এক সমীক্ষাত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ চাৰিওফালে প্ৰায়ে ৪:৬:৯ অনুপাতৰ তথ্য পোৱা গৈছিল। স্থপতিবিদজনে এই সূত্ৰটো ব্যৱহাৰ কৰি বৰোবুদুৰৰ ডিজাইনত ফ্ৰেক্টল আৰু স্ব-সদৃশ জ্যামিতিৰ সঠিক মাত্ৰা নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল।{{sfn|Atmadi|1988}}{{sfn|Situngkir|2010|pp=1–9}} এই অনুপাত ওচৰৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ পাৱন আৰু মেণ্ডুটৰ ডিজাইনতো পোৱা যায়। প্ৰত্নতত্ত্ববিদসকলে অনুমান কৰিছে যে ৪:৬:৯ অনুপাত আৰু তালৰ কেলেণ্ডাৰ, জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান আৰু ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ তাৎপৰ্য আছে। এনে অনুপাত [[কম্বোডিয়া]]ৰ [[এংকৰ ৱাট]]ৰ মন্দিৰৰ ক্ষেত্ৰতো দেখা যায়।{{sfn|Voûte|Long|2008}}

মূল গঠনটোক তিনিটা উপাদানত ভাগ কৰিব পাৰি: ভিত্তি, দেহ আৰু শীৰ্ষ।{{sfn|Voûte|Long|2008}} ভিত্তিৰ আকাৰ ১২৩ মিটাৰ × ১২৩ মিটাৰ (৪০৪ ফুট × ৪০৪ ফুট) আৰু ইয়াৰ বেৰ ৪ মিটাৰ (১৩ ফুট)।{{sfn|Soekmono|1976|p=16}} শৰীৰটো পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চৰে গঠিত আৰু প্ৰত্যেকৰে উচ্চতা কমি অহা ধৰণৰ। প্ৰথম ছাদখনৰ ভিত্তিৰ প্ৰান্তৰ পৰা ৭ মিটাৰ (২৩ ফুট) পিছলৈ ৰখা হৈছে। পৰৱৰ্তী প্ৰতিটো ছাদ ২ মিটাৰ (৬.৬ ফুট) পিছুৱাই দিয়া হয় আৰু প্ৰতিটো পৰ্যায়তে এটা সৰু কৰিডৰ এৰি দিয়া হৈছে। ওপৰৰ অংশটো তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চৰে গঠিত আৰু প্ৰতিটো মঞ্চই ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপৰ এটা শাৰীক ধৰি ৰাখে। এই মঞ্চসমূহ সমকেন্দ্ৰিক বৃত্তত সজোৱা হয়। কেন্দ্ৰত এটা মূল গম্বুজ আছে আৰু ইয়াৰ ওপৰ অংশ মাটিৰ পৰা ৩৫ মিটাৰ (১১৫ ফুট) উচ্চতাত কীৰ্তিচিহ্নটোৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দু। চাৰিওফালৰ প্ৰতিটোৰ মাজত চিৰিৰে ওপৰলৈ যাব পাৰি। কেইবাটাও খোলাযুক্ত প্ৰৱেশপথৰ পৰা ৩২টা সিংহৰ মূৰ্তি দেখা যায়। প্ৰৱেশপথৰ ওপৰত কালৰ মূৰ খোদিত কৰা হৈছে আৰু প্ৰতিটো ফালৰ পৰা মকৰ ওলাই থকা ৰূপত প্ৰকাশ কৰা হৈছে।{{sfn|Kempers|1976|p=38}} এই কাল-মকৰৰ ভাস্কৰ্য সাধাৰণতে জাভাৰ মন্দিৰৰ দুৱাৰত পোৱা যায়। মূল প্ৰৱেশদ্বাৰটো পূব দিশত। এয়া প্ৰথম আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ স্থান। পাহাৰৰ ঢালত থকা চিৰিবোৰেও কীৰ্তিচিহ্নটোক নিম্নভূমিৰ সমভূমিৰ সৈতে সংযোগ কৰে।

==ভাস্কৰ্যসমূহ==
[[File:Borobudur Reliefs Position en.svg|thumb|left|upright|বৰোবুদুৰৰ দেৱালত আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যসমূহৰ অৱস্থান]]

বৰোবুদুৰক এনেদৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছে যে ই বিভিন্ন স্তৰৰ ছাদ উন্মোচন কৰে। ইয়াত জটিল স্থাপত্যৰ সৈতে বহু ভাস্কৰ্যৰ সহায়ত অতিশয় অলংকৃত ছাদৰ পৰা অৰুপধাতু বৃত্তাকাৰ ছাদৰ সাধাৰণ ছাদলৈ অগ্ৰসৰ হয়।{{sfn|Buddhist Travel|2008}} প্ৰথম চাৰিটা ছাদৰ দেৱাল বহু আলংকাৰিক ভাস্কৰ্য্যৰে সজোৱা। এই শিল্পকৰ্মসমূহ বৌদ্ধ জগতৰ উত্তম শিল্পকৰ্মৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।{{sfn|De Casparis|1992|p=149}}

বৰোবুদুৰৰ বেদীৰ ভাস্কৰ্যসমূহ অষ্টম শতিকাৰ প্ৰাচীন জাভাৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ বহুতো দৃশ্য চিত্ৰিত কৰা হৈছিল।{{sfn|Kempers|1976|pp=233–279}}{{sfn|Zin|2014|p=287}} দৰবাৰী ৰাজপ্ৰসাদৰ জীৱনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অৰণ্যত সন্ন্যাসী, গাঁৱৰ সাধাৰণ মানুহৰ জীৱনলৈকে ইয়াত দৰ্শোৱা হৈছে। ইয়াত মন্দিৰ, বজাৰ, বিভিন্ন উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ লগতে থলুৱা ভাষাৰ স্থাপত্যও চিত্ৰিত কৰা হৈছিল। ইয়াত চিত্ৰিত মানুহবোৰ হৈছে ৰজা, ৰাণী, ৰাজকুমাৰ, সম্ভ্ৰান্ত, দৰবাৰী, সৈনিক, চাকৰ, সাধাৰণ মানুহ, পুৰোহিত আৰু সন্ন্যাসীৰ প্ৰতিমূৰ্তি। ভাস্কৰ্যসমূহত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ আধ্যাত্মিক সত্তা যেনে অসুৰ, দেৱতা, বোধিসত্ত্ব, [[কিন্নৰ]], [[গন্ধৰ্ব]] আৰু [[অপ্সৰা]] আদিও অংকন কৰা হৈছিল। বেদীৰ ভাস্কৰ্যসমূহত চিত্ৰিত ছবিসমূহ ইতিহাসবিদসকলৰ বাবে প্ৰায়ে কিছুমান বিশেষ বিষয়ৰ গৱেষণাৰ উল্লেখ হিচাপে কৌতুলহৰ বিষয় যেনে স্থাপত্য, অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ, অৰ্থনীতি, ফেশ্বন, আৰু লগতে অষ্টম শতিকাৰ সামুদ্ৰিক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰিবহণৰ পদ্ধতিৰ অধ্যয়ন। অষ্টম শতিকাৰ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ ডাবল আউটৰিগাৰ জাহাজৰ অন্যতম বিখ্যাত ৰেণ্ডাৰ হৈছে বৰোবুদুৰ জাহাজ।{{sfn|Haddon|1920|pp=101–104}} ২০০৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা আফ্ৰিকালৈ যোৱা বৰোবুদুৰ জাহাজৰ প্ৰকৃত আকাৰৰ প্ৰতিৰূপ বৰ্তমানে বৰোবুদুৰৰ পৰা কেইশ মিটাৰ উত্তৰে অৱস্থিত সমুদ্ৰ ৰক্ষা সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে।{{sfn|The Borobudur Ship Expedition|2003}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:90%; margin-left:1em; float:right; &quot;
|+আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ বিতৰণ{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}
|-
! শাখা!! অৱস্থান!! কাহিনী!! পেনেলৰ সংখ্যা
|-
| লুকাই থকা বেদী || দেৱাল || কৰ্মবিভংগ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১৬০
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | প্ৰথম গেলেৰী
| rowspan=&quot;2&quot; | মুখ্য দেৱাল
| ললিতবিস্তাৰ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২০
|-
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২০
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ৰেলিং
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৩৭২
|-
| জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২৪
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | দ্বিতীয় গেলেৰী 
| ৰেলিং || জাতক/অৱদান || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১০০
|-
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১২৮
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | তৃতীয় গেলেৰী
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৮
|-
| ৰেলিং || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৮
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | চতুৰ্থ গেলেৰী
| মুখ্য দেৱাল || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৮৪
|-
| ৰেলিং || গণ্ডব্যূহ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ৭২
|- style=&quot;text-align:right; &quot;
| colspan=&quot;3&quot;| মুঠ || style=&quot;text-align:right; &quot;| ১,৪৬০
|}

বৰোবুদুৰত প্ৰায় ২,৬৭০টা একক ভাস্কৰ্য আছে। তাৰে ১,৪৬০টা আখ্যানমূলক আৰু ১,২১২টা সজ্জাগত পেনেল। এই ভাস্কৰ্যসমূহ মুখাৱয়ব আৰু ৰেলিংসমূহ আবৰি আছে। মুঠ ভাস্কৰ্যৰ পৃষ্ঠভাগ ২,৫০০ বৰ্গমিটাৰ (২৭,০০০ বৰ্গফুট) আৰু ইহঁত লুকাই থকা অংশ (কামধাতু) আৰু পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰত (ৰূপধাতু) বিতৰণ কৰা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}

লুকাই থকা অংশ আৰু কীৰ্তিচিহ্নটোৰ প্ৰথম চাৰিটা গেলেৰীৰ চাৰিওফালে ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট) দৈৰ্ঘ্যৰ ১১টা শৃংখলাত আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যসমূহ সজাই তোলা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} লুকাই থকা অংশত ১৬০টা আখ্যানমূলক পেনেলৰ সৈতে প্ৰথম ছশৃংখলা আছে আৰু বাকী ১০টা শৃংখলা পূবৰ প্ৰৱেশদ্বাৰৰ চিৰিৰ পৰা বাওঁফালে আৰম্ভ কৰি চাৰিটা গেলেৰীত সমগ্ৰ দেৱাল আৰু ৰেলিঙত বিতৰিত কৰা হৈছে। দেৱালত থকা আখ্যানমূলক পেনেলবোৰ সোঁফালৰ পৰা বাওঁফালে পঢ়া হয়, আনহাতে ৰেলিঙত থকা পেনেলবোৰ বাওঁফালৰ পৰা সোঁফালে পঢ়া হয়। এই পদ্ধতি প্ৰদক্ষিণৰ সৈতে মিলাই লোৱা হৈছে। সাধৰণতে তীৰ্থযাত্ৰীসকলে ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত গতি কৰি মন্দিৰক সোঁফালে ৰাখি কৰা প্ৰদক্ষিণ কৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}}

লুকাই থকা অংশত কৰ্মনীতিৰ কাম-কাজ চিত্ৰিত কৰা হৈছে। প্ৰথম গেলেৰীৰ দেৱালত দুটা ওপৰে ওপৰে মিলা শৃংখলাৰ ভাস্কৰ্য আছে। ইয়াৰ প্ৰতিটো ১২০টা পেনেলৰে গঠিত। ওপৰৰ অংশত বুদ্ধৰ জীৱনী দেখুওৱা হৈছে আনহাতে দেৱালৰ তলৰ অংশ আৰু লগতে প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় গেলেৰীত থকা ৰেলিংবোৰে বুদ্ধৰ পূৰ্বৰ জীৱনৰ কাহিনী দৰ্শোৱা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} বাকী পেনেলবোৰৰ ভাস্কৰ্যসমূহত সুধনাই নিজৰ অনুসন্ধানৰ বিষয়ে অধিক বিচৰণ কৰাৰ বাবে নিবেদিত আৰু তেওঁৰ প্ৰকৃত জ্ঞানলাভৰ দ্বাৰা সমাপ্ত এয়া সমাপ্ত হয়। 

===কৰ্মৰ নীতি (কৰ্মবিভংগ)===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Reliëf O 89 op de verborgen voet van de Borobudur TMnr 10015826.jpg|thumb|right|বৰোবুদুৰৰ লুকাই থকা অংশৰ ওপৰত কৰ্মবিভংগ সূত্ৰৰ এটা আখ্যান চিত্ৰিত কৰা দৃশ্য{{efn|সোঁফালে কাছ আৰু মাছক হত্যা আৰু ৰন্ধা পাপপূৰ্ণ কাৰ্য্যৰ চিত্ৰণ কৰা হৈছে। বাওঁফালে জীৱ-জন্তু হত্যা কৰি জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰাসকলক নৰকত অত্যাচাৰ কৰা, জীৱন্তে ৰান্ধি, কাটি বা জ্বলি থকা ঘৰত পেলাই দিয়া শাস্তি চিত্ৰিত কৰা হৈছে। }}]]

১৬০টা লুকাই থকা অংশৰ ভাস্কৰ্যসমূহে এটা অবিৰত কাহিনী গঠন নকৰে। কিন্তু প্ৰতিটো পেনেলে কাৰণ আৰু প্ৰভাৱৰ এটা সম্পূৰ্ণ চিত্ৰণ আগবঢ়ায়।{{sfn|Soekmono|1976|p=20}} ইয়াত কথাৰ মহলা মৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি হত্যালৈকে দোষী সাব্যস্ত কৰা কাৰ্যকলাপৰ চিত্ৰণ আছে। তাৰ লগতে সংশ্লিষ্ট শাস্তিকো চিত্ৰিত কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও প্ৰশংসনীয় কাম-কাজ যেনে দান-বৰঙণি আৰু তীৰ্থযাত্ৰা আৰু ইয়াৰ পৰৱৰ্তী পুৰস্কাৰ আদিও চিত্ৰিত কৰা আছে। নৰকৰ যন্ত্ৰণা আৰু স্বৰ্গৰ সুখৰ চিত্ৰও দেখুওৱা হৈছে। দৈনন্দিন জীৱনৰ দৃশ্য, সংসাৰ (জন্ম-মৃত্যুৰ অন্তহীন চক্ৰ)ৰ সম্পূৰ্ণ পেনোৰামাৰে সম্পূৰ্ণ। লুকাই থকা অংশ উন্মোচন কৰিবলৈ বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ আচ্ছাদন বেদী ভাঙি পেলোৱা হৈছিল আৰু ১৮৯০ চনৰ পৰা ১৮৯১ চনৰ ভিতৰত কেচিজান চেপাছে ইয়াৰ ভাস্কৰ্যসমূহৰ ফটো তুলিছিল।{{sfn|Nagaoka|2016|p=3}} এই ফটোসমূহেই মন্দিৰৰ পৰা মাত্ৰ কেইবাশ মিটাৰ উত্তৰে অৱস্থিত বৰোবুদুৰ সংগ্ৰহালয় (কৰ্মবিভংগ সংগ্ৰহালয়)ত প্ৰদৰ্শিত হৈছে।{{sfn|Bloembergen|Eickhoff
 |2020|p=250}} পুনৰুদ্ধাৰৰ সময়ত এই বেদীৰ আৱৰণখন পুনৰ স্থাপন কৰা হৈছিল। ই কৰ্মবিভংগৰ ভাস্কৰ্যসমূহক আবৰি ৰাখিছিল। বৰ্তমান সময়ত কেৱল লুকাই থকা অংশখিনিৰ দক্ষিণ-পূব কোণটোহে উন্মোচিত আৰু দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে মুকলি।{{sfn|Santiko|2016|p=130}}

===ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ আৰু বুদ্ধৰ জন্মৰ কাহিনী (ললিতবিস্তাৰ)===
[[File:Queen Maya, Borobudur.jpg|thumb|right|ঘোঁৰাগাড়ীত উঠি ৰাজকুমাৰ [[গৌতম বুদ্ধ|সিদ্ধাৰ্থ গৌতম]]ক জন্ম দিবলৈ [[লুম্বিনী]]লৈ যোৱা [[মায়া (বুদ্ধদেৱৰ মাতৃ)|ৰাণী মায়া]]]]

এই কাহিনীটো বুদ্ধৰ তুষিত স্বৰ্গৰ পৰা অৱতৰণৰ পৰা আৰম্ভ হয় আৰু [[সাৰনাথ]]ৰ হৰিণ উদ্যানত তেওঁৰ প্ৰথম ধৰ্মধ্বনিৰ সৈতে শেষ হয়।{{sfn|Soekmono|1976|p=21}} ভাস্কৰ্যসমূহত বুদ্ধৰ জন্ম কপিলবস্তুৰ ৰজা শুদ্ধোধন আৰু ৰাণী মায়াৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থৰ ৰূপত দেখা গৈছে। 

বুদ্ধৰ জন্মৰ ভাস্কৰ্যৰ পূৰ্বে ২৭টা পেনেল আছে। ইয়াত বোধিসত্ত্বৰ চূড়ান্ত অৱতাৰক আদৰিবলৈ আকাশ আৰু পৃথিৱীত বিভিন্ন প্ৰস্তুতি দেখুওৱা হৈছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=21}} তুষিত স্বৰ্গৰ পৰা অৱতৰণ কৰাৰ আগতে বোধিসত্ত্বই তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী ভৱিষ্যত বুদ্ধ মৈত্ৰেয়ক নিজৰ মুকুট অৰ্পণ কৰিছিল। ছটা দাঁত থকা বগা হাতীৰ আকৃতিত তেওঁ পৃথিৱীলৈ নামি আহি ৰাণী মায়াৰ সোঁ গৰ্ভলৈ সোমাই যায়। ৰাণী মায়াৰ এই ঘটনাৰ সপোন আছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা ব্যাখ্যা কৰা হৈছিল যে তেওঁৰ পুত্ৰ হয় সাৰ্বভৌম বা বুদ্ধ হ’ব। 
[[File:Siddharta Gautama Borobudur.jpg|thumb|right|সিদ্ধাৰ্থ গৌতমে তপস্বী হ’বলৈ চুড়াকৰণ কৰা মুহূৰ্ত]]

ৰাণী মায়াই সন্তান জন্ম দিয়াৰ সময় বুলি অনুভৱ কৰাৰ সময়তে কপিলাবস্তুৰ ওচৰৰ লুম্বিনীলৈ যায়। তেখেতে সোঁহাতেৰে এটা ডাল ধৰি [[শাল গছ]]ৰ তলত থিয় হৈ কাষৰ পৰা ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ নামৰ এজন পুত্ৰ সন্তান জন্ম দিয়ে। পেনেলবোৰৰত কাহিনীটো সাৰনাথৰ হৰিণ উদ্যানত দিয়া ধৰ্মধ্বনিলৈকে চিত্ৰিত কৰা হৈছে। বুদ্ধয়ে পৰমজ্ঞান লাভ কৰাৰ পিছত তেওঁৰ প্ৰথম ধৰ্মধ্বনি সাৰনাথত প্ৰদান কৰিছিল।{{sfn|Kempers|1976|p=92-102}}

===বুদ্ধৰ পূৰ্বজন্মৰ কাহিনী (জাতক) আৰু অন্যান্য কিংবদন্তি লোক (অৱদান)===
[[জাতক]] হৈছে বুদ্ধ ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থ হিচাপে জন্ম লোৱাৰ আগৰ কাহিনী।{{sfn|Soekmono|1976|p=26}} এই কাহিনীসমূহত বুদ্ধৰ পূৰ্বৰ জীৱনৰ কথা, মানুহ আৰু প্ৰাণী উভয় ৰূপত কোৱা কাহিনীৰ সমাহাৰ দেখিবলৈ পোৱা যায়। ভৱিষ্যত বুদ্ধয়ে ৰজা, বহিষ্কৃত, দেৱতা, হাতী হিচাপে দেখা অৱতৰিত হ'ব পাৰে। কিন্তু, যি ৰূপতেই নহওক কিয়, তেওঁ কিছুমান গুণ প্ৰদৰ্শন কৰে। এই কাহিনীবোৰ জাতকৰ মূল।{{sfn|Encyclopædia Britannica|2011}} অৱদান সাহিত্যৰ সৈতে জাতকৰ সৈতে মিল আছে যদিও ইয়াৰ মূল ব্যক্তিত্ব নিজেই বোধিসত্ত্ব নহয়। অৱদানত সন্তৰ কৰ্মৰ কাৰণ আন কিংবদন্তি ব্যক্তিৰ বুলি কোৱা হয়।{{sfn|Buswell|2004|p=36}} বৰোবুদুৰৰ ভাস্কৰ্যসমূহত জাতক আৰু অৱদানৰ বিষয়ে একেটা শৃংখলাত ৰখা হৈছে। 

দেৱালৰ প্ৰথম গেলেৰীৰ প্ৰথম বিশটা তলৰ পেনেলত সুধনকুমাৰৱদন বা সুধনৰ সজকৰ্মৰ চিত্ৰ অংকন কৰা হৈছে। ৰেলিঙৰ ওপৰত থকা একেখন গেলেৰীতে থকা প্ৰথম ১৩৫টা ওপৰৰ পেনেল জাতকমালাৰ ৩৪টা কিংবদন্তিৰ বাবে নিবেদিত।{{sfn|Soekmono|1976|p=29}} বাকী ২৩৭টা পেনেলত অন্য উৎসৰ কাহিনী চিত্ৰিত কৰা হৈছে। লগতে দ্বিতীয় গেলেৰীৰ তলৰ শৃংখলা আৰু পেনেলত দেখুওৱা হৈছে। কিছুমান জাতক যেনে ৰজা শিবি ([[ৰাম]]ৰ পূৰ্বপুৰুষ)ৰ কাহিনী দুবাৰকৈ চিত্ৰিত কৰা হৈছে। 

===সুধনৰ পৰম সত্যৰ সন্ধান (গণ্ডব্যূহ)===
[[File:Borobudur - Gandavyuha - 071 Level 2, North Wall (8601009103).jpg|thumb|upright|বৰোবুদুৰ দ্বিতীয় স্তৰৰ উত্তৰ দেৱালৰ পৰা গণ্ডব্যূহ কাহিনীৰ এটা ভাস্কৰ্য]]
গণ্ডব্যূহ হৈছে অৱতংসক সূত্ৰৰ অন্তিম অধ্যায়ত সুধনই সৰ্বোচ্চ পৰমজ্ঞানৰ সন্ধানত অক্লান্ত বিচৰণ সম্পৰ্কে কাহিনী। এই কাহিনীৰ চিত্ৰণ বৰোবুদুৰৰ তৃতীয় আৰু চতুৰ্থ সম্পূৰ্ণকৈ আৰু দ্বিতীয় গেলেৰীৰ আধা অংশও সামৰি লোৱা হৈছে। ইয়াত মুঠ ৪৬০টা ভাস্কৰ্যৰ পেনেল আছে।{{sfn|Soekmono|1976|p=32}}
এই কাহিনীটোৰ প্ৰধান ব্যক্তিত্ব এজন ধনী ব্যৱসায়ীৰ পুত্ৰ যুৱক সুধন। তেওঁক ১৬ নং পেনেলত চিত্ৰিত কৰা হৈছে। পূৰ্বৰ ১৫টা পেনেলে শ্ৰাৱস্তীৰ জেটবন বাগিচাত শাক্যমুনি বুদ্ধৰ সমাধিৰ সময়ত হোৱা অলৌকিকতাৰ কাহিনীৰ প্ৰস্তাৱনা গঠন কৰে।{{sfn|Fontein|2012|p=17-25}}

সুধনক মঞ্জুশ্ৰীয়ে তেওঁৰ প্ৰথম আধ্যাত্মিক বন্ধু আৰু গুৰু সন্ন্যাসী মেগাশ্ৰীক লগ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল।{{sfn|Fontein|1967|p=6}} যাত্ৰা অব্যাহত থকাৰ লগে লগে সুধনে ৫৩ গৰাকী শিক্ষকক যেনে সুপ্ৰতিষ্ঠিত, চিকিৎসক মেঘা (জ্ঞানৰ আত্মা), মুক্তক, সন্ন্যাসী সাৰধ্বজ, মহিলা সাধাৰণ অনুগামী আশা (পৰম জ্ঞানৰ আত্মা), ভীস্মোত্তৰনিৰ্ঘোষ, ব্ৰাহ্মণ জয়োস্ময়ত্ন, ৰাজকুমাৰী মৈত্ৰায়নী, সন্ন্যাসী সুদৰ্শন, ইন্দ্ৰযেশ্বৰ নামৰ ল’ৰা এজন, উপাসিকা প্ৰভুত, ৰত্নচূড়, ৰজা অনল, দেৱতা [[শিৱ]] মহাদেৱ, ৰাণী মায়া, বোধিসত্ত্ব মৈত্ৰেয় আৰু তাৰ পিছত পুনৰ মঞ্জুশ্ৰীক লগ পায়। প্ৰতিজন আধ্যাত্মিক বন্ধুৱে সুধনাক নিৰ্দিষ্ট শিক্ষা, জ্ঞান আৰু প্ৰজ্ঞা দিয়ে।{{sfn|Fontein|1967|p=6}}তেওঁলোকৰ মিলন তৃতীয় গেলেৰীত দেখুওৱা হৈছে। 

মঞ্জুশ্ৰীৰ সৈতে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে সাক্ষাৎ কৰি সুধনে চতুৰ্থ গেলেৰীত চিত্ৰিত বোধিসত্ত্ব সমন্তভদ্ৰৰ বাসগৃহলৈ যায়। চতুৰ্থ গেলেৰীৰ সমগ্ৰ ধাৰাবাহিকখন সমন্তভদ্ৰৰ শিক্ষাৰ বাবে নিবেদিত। অৱশেষত সুধনে পৰম জ্ঞান আৰু চূড়ান্ত সত্যৰ কৃতিত্ব লাভৰ সৈতে আখ্যান পেনেলসমূহৰ অন্ত পৰে।{{sfn|Soekmono|1976|p=35}}

==বুদ্ধৰ মূৰ্তিসমূহ==
[[File:Borobudur-perfect-buddha.jpg|thumb|left|upright|ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা হাতৰ অৱস্থানত থকা বুদ্ধৰ মূৰ্তি]]

শিলত খোদিত বৌদ্ধ ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ কাহিনীৰ বাহিৰেও বৰোবুদুৰত বিভিন্ন বুদ্ধৰ বহুতো প্ৰতিমূৰ্তি আছে। [[পদ্মাসন]] অৱস্থাত বহি থকা অৱস্থাত বুদ্ধৰ মূৰ্তিসমূহ পাঁচটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ মঞ্চ (ৰূপধাতু স্তৰ) আৰু ওপৰৰ মঞ্চত (অৰুপাধাতু স্তৰ) বিতৰিত। 

বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰ ৰূপধাতু স্তৰৰ নিম্ন স্থান, ৰেলিঙৰ বাহিৰৰ ফালে শাৰী শাৰীকৈ সজোৱা আৰু মঞ্চবোৰ ক্ৰমান্বয়ে উচ্চ স্তৰলৈ হ্ৰাস পোৱাৰ লগে লগে মূৰ্তিৰ সংখ্যা কমি আহিছে। প্ৰথম ৰেলিঙত ১০৪টা, দ্বিতীয়টোত ১০৪টা, তৃতীয়টোত ৮৮টা, চতুৰ্থটোত ৭২টা আৰু পঞ্চমটোত ৬৪টা বুদ্ধৰ মূৰ্তি আছে। মুঠতে ৰূপধাতু পৰ্যায়ত ৪৩২টা বুদ্ধৰ মূৰ্তি আছে।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} 
অৰুপধাতু স্তৰত (বা তিনিটা বৃত্তাকাৰ মঞ্চত) বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰ ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপৰ ভিতৰত ৰখা হৈছে। প্ৰথম বৃত্তাকাৰ মঞ্চত ৩২টা স্তূপ, দ্বিতীয়টোত ২৪টা আৰু তৃতীয়টোত ১৬টা আছে। আটাইবোৰৰ যোগফল ৭২টা স্তূপ হয়।{{sfn|Soekmono|1976|pp=35-36}} 
[[File:WLANL - Pachango - Tropenmuseum - Kop Borobudur.jpg|thumb|upright|আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়ামত থকা বৰোবুদুৰৰ বুদ্ধৰ শিৰ]]

মূল ৫০৪টা বুদ্ধ মূৰ্তিৰ ভিতৰত ৩০০টাতকৈও অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত (বেছিভাগেই মূৰবিহীন) আৰু ৪৩টা নোহোৱা হৈছে। এই স্মৃতিসৌধটো আৱিষ্কাৰৰ পিছৰে পৰা সংগ্ৰহালয়সমূহে (বেছিভাগেই পশ্চিমীয়া) মূৰসমূহ অধিগ্ৰহণ কৰিছিল{{sfn|Woodward|1979|p=302}} বা ব্যক্তিগত সংগ্ৰাহকে লুটপাত কৰিছিল।{{sfn|Bloembergen| Monquil|2022|p=3}} এই বুদ্ধৰ মূৰবোৰৰ কিছুমান এতিয়া বহুতো সংগ্ৰহালয় যেনে আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়াম, [[পেৰিছ]]ৰ মিউজিয়াম গুইমেট আৰু [[লণ্ডন]]ৰ দ্য ব্ৰিটিছ মিউজিয়ামত প্ৰদৰ্শিত হৈছে।{{sfn|BBC|2014}} জাৰ্মানীয়ে ২০১৪ চনত ইয়াৰ সংগ্ৰহ ঘূৰাই দিয়ে আৰু তেওঁলোকৰ পুনৰ সংলগ্ন আৰু বৰোবুদুৰৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ধন আগবঢ়াইছে।{{sfn|Muryanto |2014}}

প্ৰথম দৃষ্টিত সকলো বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তি একেধৰণৰ যেন লাগে যদিও মুদ্ৰা বা হাতৰ অৱস্থানত ইয়াৰ মাজত এক সূক্ষ্ম পাৰ্থক্য দেখা যায়। মুদ্ৰাৰ পাঁচটা গোট আছে: উত্তৰ, পূব, দক্ষিণ, পশ্চিম আৰু ঊৰ্ধ। এই দিশসমূহে মহাযানৰ মতে পাঁচটা কম্পাছ বিন্দুক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। প্ৰথম চাৰিটা ৰেলিঙত থকা বুদ্ধ মূৰ্তিবোৰৰ প্ৰথম চাৰি মুদ্ৰা উত্তৰ, পূব, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম আছে। ইয়াৰে এটা কম্পাছ দিশৰ ফালে থকা বুদ্ধ মূৰ্তিবোৰৰ সংশ্লিষ্ট মুদ্ৰা আছে। পঞ্চম ৰেলিঙত থকা বুদ্ধৰ মূৰ্তিবোৰত বিতৰ্ক মুদ্ৰা আৰু ওপৰৰ মঞ্চত থকা ৭২টা স্তুপৰ ভিতৰত থকা বুদ্ধৰ ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা অছে।{{sfn|De Casparis|1966|pp=547-548}} প্ৰতি মুদ্ৰাই পাঁচগৰাকী ধ্যানী বুদ্ধৰ ভিতৰত এজনক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব প্ৰতীকীতা আছে।{{sfn|Bucknell|Stuart-Fox|1995}}

পূবৰ পৰা আৰম্ভ কৰি প্ৰদক্ষিণ (ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত প্ৰদক্ষিণ)ৰ ক্ৰম অনুসৰণ কৰি বৰোবুদুৰ বুদ্ধ প্ৰতিমূৰ্তিসমূহৰ মুদ্ৰাসমূহ হ'ল:{{sfn|Van Lohuizen-de Leeuw|1965|pp=391, 413-416}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;width:60%; &quot;
|- |-
! মূৰ্তি
! মুদ্ৰা
! প্ৰতীকী অৰ্থ
! ধ্যানী বুদ্ধ
! দিশ
! মূৰ্তিটোৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 10016277.jpg|100px]]
|''ভূমিস্পৰ্শ মুদ্ৰা''
|পৃথিৱীক সাক্ষী হ'বলৈ আহ্বান
|অক্ষোভ্যা
|পূব
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা পূবৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 60013976.jpg|100px]]
|''বৰ মুদ্ৰা''
|উপকাৰিতা, দান দিয়া
|ৰত্নসম্ভৱ
|দক্ষিণ
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা দক্ষিণৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|-
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Amitabha TMnr 10016276.jpg|100px]]
|''ধ্যান মুদ্ৰা''
|একাগ্ৰতা আৰু ধ্যান
|অমিতাভ
|পশ্চিম
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা পশ্চিম ৰেলিঙৰ স্থান
|-
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Amogasiddha TMnr 10016274.jpg|100px]]
|''অভয় মুদ্ৰা''
|সাহস, নিৰ্ভীকতা
|আমোঘসিদ্ধি
|উত্তৰ
|''ৰূপাধাতু'' প্ৰথম চাৰিটা উত্তৰ ৰেলিঙৰ স্থান
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur voorstellende Dhyani Boeddha Vairocana TMnr 10015947.jpg|100px]]
|''বিতৰ্ক মুদ্ৰা''
|যুক্তি আৰু গুণ
|বৈৰোচন বা সমন্তভদ্ৰ
|ঊৰ্ধ
|''ৰূপাধাতু'' পঞ্চম (সৰ্বোচ্চ) ৰেলিঙৰ স্থানৰ সকলো দিশতে
|- 
|[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Boeddhabeeld van de Borobudur TMnr 60019836.jpg|100px]]
|''ধৰ্মচক্ৰ মুদ্ৰা''
|ধৰ্মৰ চকা ঘূৰোৱা (বিধান)
|বৈৰোচন
|ঊৰ্ধ
|''অৰুপাধাতু'' তিনিটা ঘূৰণীয়া মঞ্চত ৭২টা ছিদ্ৰযুক্ত স্তূপত
|}

==সমসাময়িক পৰিঘটনা==
===ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান===
[[File:Borobudur on Vesak Day 2011.jpg|thumb|right|upright|বৰোবুদুৰত বেসক অনুষ্ঠান]]

১৯৭৩ চনত ইউনেস্কোৰ পুঁজিৰে কৰা বৃহৎ সংস্কাৰৰ পিছত{{sfn|Voute|1973|pp=113–130}} বৰোবুদুৰক পুনৰবাৰ পূজা আৰু তীৰ্থস্থান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰা হয়। বছৰত এবাৰ মে’ বা জুন মাহত পূৰ্ণিমাৰ সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে জন্ম, মৃত্যু আৰু সিদ্ধাৰ্থ গৌতমে বুদ্ধ হ’বলৈ পৰমজ্ঞান লাভ কৰা সময়ৰ স্মৃতিত [[বুদ্ধ পূৰ্ণিমা|বেসক দিৱস]] (ইণ্ডোনেছিয়ান: ৱাইছাক) দিৱস পালন কৰে। ৱাইছাক ইণ্ডোনেছিয়াৰ চৰকাৰী ৰাষ্ট্ৰীয় বন্ধৰ দিন{{sfn|Vaisutis|2007|p=856}} আৰু এই অনুষ্ঠানটো মেণ্ডুটৰ পৰা পাৱনলৈ খোজ কাঢ়ি গৈ বৰোবুদুৰত শেষ কৰি তিনিটা বৌদ্ধ মন্দিৰক কেন্দ্ৰ কৰি কৰা হয়।{{sfn|Walubi|2002}}

বৰোবুদুৰত অনুষ্ঠিত হোৱা অনুষ্ঠানসমূহৰ ভিতৰত প্ৰদক্ষিণ বা বৰোবুদুৰৰ ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত প্ৰদক্ষিণ কৰা আৰু গেলেৰীৰ মাজেৰে বৰোবুদুৰৰ মঞ্চত উঠি যোৱা{{sfn|Madyansyah|2023}}, বৰোবুদুৰক আগুৰি ধ্যান কৰা আৰু আকাশত ফানুচ মুকলি কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।{{sfn|Fitriana|2023}}{{sfn|Sudiarno|2016}}

===পৰ্যটন===
ইণ্ডোনেছিয়াৰ এই স্মৃতিসৌধটো আটাইতকৈ বেছি দৰ্শন কৰা একক পৰ্যটনস্থলী। ১৯৭৪ চনত ২ লাখ ৬০ হাজাৰ পৰ্যটকে এই স্মৃতিসৌধটো দৰ্শন কৰিছিল। ইয়াৰে ৩৬,০০০ বিদেশী পৰ্যটক আছিল।{{sfn|Hampton|2005|p=739}} ১৯৯০ চনৰ মাজভাগত দেশখনৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ পূৰ্বে এই সংখ্যা বছৰি ২৫ লাখ দৰ্শনাৰ্থীলৈ বৃদ্ধি পায় (৮০% ঘৰুৱা পৰ্যটক)।{{Nowrap|2.5 million}} পৰ্যটন উন্নয়নক অৱশ্যে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক অন্তৰ্ভুক্ত নকৰাৰ বাবে সমালোচনা কৰা হৈছে। ইয়াৰ ফলত মাজে মাজে সংঘাতৰ সৃষ্টি হয়।{{sfn|Hampton|2005|p=739}} ২০০৩ চনত বৰোবুদুৰৰ আশে-পাশে থকা বাসিন্দা আৰু ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায়ীসকলে কেইবাখনো সভা আৰু প্ৰতিবাদৰ আয়োজন কৰে আৰু প্ৰাদেশিক চৰকাৰে &quot;জাভা ৱৰ্ল্ড&quot; নামেৰে নামকৰণ কৰা তিনিমহলীয়া ম'ল কমপ্লেক্স নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনাৰ বিৰুদ্ধে আপত্তি দৰ্শায়।{{sfn|Hampton|2005|pp=752–753}}

২০১২ চনৰ জুন মাহত বৰোবুদুৰক বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বৌদ্ধ মন্দিৰ হিচাপে [[গিনিজ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডছ|গিনিজ বুক অৱ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডত]] লিপিবদ্ধ কৰা হয়।{{Sfn|Antara|2012}}

===সংৰক্ষণ===
[[File:Borobudur monks 1.jpg|thumb|left|বৌদ্ধ সন্ন্যাসীসকলে বৰোবুদুৰৰ শীৰ্ষ মঞ্চত জপ কৰে]]

ইউনেস্কোৱে বৰ্তমানৰ সংৰক্ষণৰ অৱস্থাৰ অধীনত তিনিটা নিৰ্দিষ্ট চিন্তাৰ ক্ষেত্ৰ চিনাক্ত কৰিছিল: (i) দৰ্শনাৰ্থীৰ দ্বাৰা ভাঙি পেলোৱা; (ii) ঠাইখনৰ দক্ষিণ-পূব অংশত মাটিৰ খহনীয়া; আৰু (iii) অনুপস্থিত মৌলসমূহৰ বিশ্লেষণ আৰু পুনৰুদ্ধাৰ।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}} কোমল মাটি, অসংখ্য ভূমিকম্প আৰু প্ৰচণ্ড বৰষুণৰ ফলত গঠনটো অস্থিৰ হৈ পৰে। ভূমিকম্প আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগোৱা কাৰক। কিয়নো কেৱল শিল তললৈ পৰি তোৰণবোৰ ছিন্নভিন্ন হোৱাই নহয়, ভূমি নিজেই ঢৌৰ দৰে গতি কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত গঠনটো আৰু অধিক ধ্বংস হ'ব।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}} স্তূপৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পোৱাৰ বাবে বহু দৰ্শনাৰ্থী আহে আৰু ইয়াৰে অধিকাংশই ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্থানীয় লোক। সকলো স্তৰতে কোনো বস্তু স্পৰ্শ নকৰিবলৈ সতৰ্কবাণী চিন থকা, লাউডস্পীকাৰৰ জৰিয়তে নিয়মীয়াকৈ সতৰ্কবাণী প্ৰেৰণ আৰু প্ৰহৰীৰ উপস্থিতি থকাৰ পিছতো ভাস্কৰ্য আৰু মূৰ্তি ভাঙি পেলোৱাটো বৰ্তমান তেনেই সাধাৰণ পৰিঘটনা আৰু মূল সমস্যা। ইয়াৰ ফলত ইয়াৰ অধিক অৱনতি ঘটিছে।{{sfn|Republic of Indonesia|2002|pp=1-26}}

===পুনৰ্বাসন===
[[File:Borobudur-Temple-Park Indonesia Stupas-of-Borobudur-06.jpg|thumb|বৰোবুদুৰৰ চাৰিওফালে অৱস্থিত যমজ আগ্নেয়গিৰি মাউণ্ট মেৰবাবু (বাওঁফালে) আৰু মাউণ্ট মেৰাপি (সোঁফালে)]]

২০১০ চনৰ অক্টোবৰ আৰু নৱেম্বৰ মাহত মেৰাপি পৰ্বতৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত বৰোবুদুৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিছিল। মেৰাপিৰ পৰা অহা আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই মন্দিৰ কমপ্লেক্সটোৰ ওপৰত পৰিছিল। ই আগ্নেয়গিৰীৰ মূল গহ্বৰৰ পৰা প্ৰায় ২৮ কিলোমিটাৰ (১৭ মাইল) পশ্চিম-দক্ষিণ-পশ্চিমে অৱস্থিত। ৩–৫ নৱেম্বৰৰ বিস্ফোৰণৰ সময়ত মন্দিৰৰ মূৰ্তিবোৰৰ ওপৰত ২.৫ চেণ্টিমিটাৰ (১ ইঞ্চি){{sfn|Antara|2010}} ডাঠ ছাইৰ তৰপ এটা পৰি ভাস্কৰ্যসমূহ ঢাকি পেলায় আৰু জল নিষ্কাশন ব্যৱস্থাটো বন্ধ হৈ পৰে। বিশেষজ্ঞসকলে আশংকা কৰে যে এই এচিডিক ছাইয়ে মন্দিৰৰ মূৰ্তিবোৰৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে।{{sfn|Nagaoka|2016|p=99}} ৫ নৱেম্বৰৰ পৰা ৯ নৱেম্বৰলৈ মন্দিৰ কমপ্লেক্সটো বন্ধ কৰি দিয়া হয় যাতে ছাইসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰিব পৰা যায়।{{sfn|The Jakarta Globe|2010}}{{sfn|Naibaho|2010}}

২০১০ চনত মাউণ্ট মেৰাপিৰ বিস্ফোৰণৰ পিছত বৰোবুদুৰৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে হোৱা খৰচৰ অংশ হিচাপে ইউনেস্কোৱে ৩০ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ৪,০৬৩,৩১৪ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) অনুদান আগবঢ়ায়।{{sfn|The Jakarta Post|2011}} বৰষুণৰ পিছত লেতেৰাৰ ফলত বন্ধ হৈ পৰা নিষ্কাশন ব্যৱস্থাক পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ মন্দিৰৰ গঠনটোকে সামৰি লোৱা ৫৫ হাজাৰতকৈ অধিক শিলৰ ব্লক ভাঙি পেলোৱা হয়। নৱেম্বৰ মাহত পুনৰুদ্ধাৰৰ কাম সমাপ্ত হয়।{{sfn|Wahyuni|2011}}

২০১২ চনৰ জানুৱাৰী মাহত দুজন জাৰ্মান শিল সংৰক্ষণ বিশেষজ্ঞই এই স্থানত দহ দিন কটাই মন্দিৰসমূহ বিশ্লেষণ কৰি আৰু ইয়াৰ দীৰ্ঘম্যাদী সংৰক্ষণ নিশ্চিত কৰিবলৈ পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়।{{sfn|UNESCO Jakarta|2012}} জুন মাহত জাৰ্মানীয়ে ইউনেস্ক’ক দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ পুনৰ্বাসনৰ বাবে ১ লাখ ৩০ হাজাৰ মাৰ্কিন ডলাৰ (২০২৩ চনত ১৭২,৫২৯ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) বৰঙণি আগবঢ়াবলৈ সন্মত হৈছিল। শিল সংৰক্ষণ, অণুজীৱবিজ্ঞান, গাঁথনি অভিযান্ত্ৰিক আৰু ৰাসায়নিক অভিযান্ত্ৰিকীৰ ছয়জন বিশেষজ্ঞই ২০১৮ চনৰ জুন মাহত ব’ৰ’বুদুৰত এসপ্তাহ কটায়। তাৰ পিছত ছেপ্টেম্বৰ বা অক্টোবৰ মাহত আন এটা ভ্ৰমণৰ বাবে উভতি অহাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। এই অভিযানসমূহে জানুৱাৰী মাহৰ প্ৰতিবেদনত পৰামৰ্শ দিয়া সংৰক্ষণ কাৰ্য্যকলাপসমূহ আৰম্ভ কৰিব আৰু চৰকাৰী কৰ্মচাৰী আৰু যুৱ সংৰক্ষণ বিশেষজ্ঞসকলৰ সংৰক্ষণ ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ বাবে সামৰ্থ্য বিকাশৰ কাৰ্য্যকলাপসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব বুলি আশা কৰা হয়।{{sfn|The Jakarta Globe|2012}}

২০১৪ চনৰ ১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰায় ২০০ কিলোমিটাৰ পূবে অৱস্থিত পূব জাভাৰ কেলুড আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত হোৱা আগ্নেয়গিৰিৰ ছাইৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হোৱাৰ পিছত বৰোবুদুৰ, প্ৰম্বানন আৰু ৰাটু বকোকে ধৰি যোগাকাৰ্টা আৰু মধ্য জাভাৰ প্ৰধান পৰ্যটনস্থলীসমূহ দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে বন্ধ কৰি দিয়া হয়। বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ বিখ্যাত স্তূপ আৰু মূৰ্তিসমূহ আগ্নেয়গিৰিৰ ছাইৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ শ্ৰমিকসকলে আৱৰি ধৰে। ২০১৪ চনৰ ১৩ ফেব্ৰুৱাৰীত কেলুড আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ ঘটে আৰু যোগাকাৰ্টাৰ দৰে দূৰৰ অঞ্চললৈকে বিস্ফোৰণৰ শব্দ শুনা যায়।{{sfn|The Jakarta Globe|2014}}

===নিৰাপত্তাৰ ভাবুকি===
[[File:Borobudur Bombing 1985.jpg|thumb|১৯৮৫ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ ফলত বৰোবুদুৰৰ ওপৰৰ মঞ্চৰ কেইবাটাও স্তূপৰ ক্ষতি হয়]]

১৯৮৫ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত ৯টা বোমাৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত বৰোবুদুৰৰ নটা স্তূপ বেয়াকৈ ক্ষতিসাধন হয়।{{sfn|Bloembergen|Eickhoff|2015|pp=91– 92}}{{sfn|The Miami Herald|1985}} ১৯৯১ চনত এজন অন্ধ মুছলমান প্ৰচাৰক হুছেইন আলী আল হাবছিয়ে ১৯৮০ চনৰ মাজভাগত মন্দিৰ আক্ৰমণকে ধৰি ধাৰাবাহিকভাৱে ঘটোৱা বোমা বিস্ফোৰণৰ মাষ্টাৰমাইণ্ডৰ বাবে যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি লাভ কৰে।{{sfn|Crouch|2002|p=14}} বোমা বিস্ফোৰণ সংঘটিত কৰা ইছলামিক উগ্ৰপন্থী গোটটোৰ আন দুজন সদস্যক ১৯৮৬ চনত প্ৰত্যেককে ২০ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হৈছিল আৰু আন এজন লোকে ১৩ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহা হয়। 

২০০৬ চনৰ ২৭ মে’ তাৰিখে মধ্য জাভাৰ দক্ষিণ উপকূলত ৬.২ প্ৰাবল্যৰ ভূমিকম্প আহে। এই পৰিঘটনাই অঞ্চলটোৰ চাৰিওফালে বিস্তৰ ক্ষতিসাধন কৰে আৰু ওচৰৰ যোগাকাৰ্টা আৰু প্ৰম্বানন চহৰত ক্ষয়-ক্ষতি হয় যদিও বৰোবুদুৰ অক্ষত অৱস্থাত থাকে।{{sfn|Berger|2006}}

২০১৪ চনৰ আগষ্ট মাহত ইণ্ডোনেছিয়াৰ আৰক্ষী আৰু নিৰাপত্তা বাহিনীয়ে আইছিছৰ স্বঘোষিত ইণ্ডোনেছিয়ান শাখাই ছ’চিয়েল মিডিয়াত প্ৰকাশ কৰা ভাবুকিৰ সতৰ্কতামূলক ব্যৱস্থা হিচাপে বৰোবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে নিৰাপত্তা কটকটীয়া কৰিছিল। সন্ত্ৰাসবাদীয়ে বৰোবুদুৰ আৰু অন্যান্য মূৰ্তি ধ্বংস কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা বুলি উল্লেখ কৰি ইণ্ডোনেছিয়াত বিবৃত্তি জাৰি কৰিছিল।{{sfn|The Straits Times|2014}} নিৰাপত্তা উন্নয়নৰ ভিতৰত চিচিটিভি মনিটৰ মেৰামতি আৰু বৰ্ধিত নিয়োগ কৰাৰ লগতে মন্দিৰ চৌহদ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে নৈশ টহল দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। জেহাদী গোটটোৱে ইছলামৰ কঠোৰ ব্যাখ্যা অনুসৰণ কৰে আৰু ভাস্কৰ্য্যৰ দৰে যিকোনো নৃগোষ্ঠীয় উপস্থাপনক মূৰ্তিপূজা বুলি গৰিহণা দিয়ে। 

===বৰ্ধিত দৰ্শনাৰ্থীৰ সমস্যা===
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Bezoekers van de Borobudur TMnr 20027041.jpg|thumb|upright|বৰোবুদুৰত পৰ্যটক]]

বৰোবুদুৰৰ সৰু চিৰিবোৰত উঠি অহা দৰ্শনাৰ্থীৰ সংখ্যা বেছি হোৱাৰ বাবে চিৰিত তীব্ৰ ক্ষয়-ক্ষতিৰ সৃষ্টি হৈছে। শিলৰ পৃষ্ঠভাগৰ খহনীয়া হৈ পৰিছে আৰু পাতল আৰু মসৃণ কৰি তুলিছে। সামগ্ৰিকভাৱে বৰোবুদুৰত ২০৩৩টা শিলৰ চিৰিৰ পৃষ্ঠ আছে। এই চিৰি পশ্চিম দিশ, পূব, দক্ষিণ আৰু উত্তৰকে ধৰি চাৰি দিশত বিস্তৃত। ইয়াৰ প্ৰায় ১,০২৮টা পৃষ্ঠ বা প্ৰায় ৪৯.১৫ শতাংশ গুৰুতৰভাৱে জীৰ্ণ হৈ পৰিছে।{{sfn|Fitriana|2014}}

চিৰিৰ শিল আৰু অধিক অৱক্ষয়ৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ ২০১৪ চনৰ নৱেম্বৰৰ পৰা বৰোবুদুৰ চিৰিৰ দুটা মূল অংশ – পূব (আৰোহী পথ) আৰু উত্তৰ (অৱতৰণ পথ) ফাল – কাঠৰ গঠনেৰে আবৃত কৰা হয়। কম্বোডিয়াৰ এংকৰ ৱাট আৰু [[ইজিপ্ত]]ৰ পিৰামিডত একেধৰণৰ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।{{sfn|Fitriana|2014}} ২০১৫ চনৰ মাৰ্চ মাহত বৰোবুদুৰ সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰই চিৰিবোৰ ৰবৰৰ আৱৰণেৰে ঢাকি ৰখাৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়।{{sfn|Asdhiana |2015}}

ধ্বংসপ্ৰৱণতা আৰু গ্ৰেফিটি অংকনৰ বাবে ২০২০ চনত মন্দিৰৰ চৌহদত প্ৰৱেশ সাময়িকভাৱে বন্ধ হৈ পৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰা পৰ্যটক গাইডৰ সৈতে দিনটোত এঘণ্টাৰ বাবে সৰ্বাধিক ১২০০ দৰ্শকক মন্দিৰত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হৈছে। দৰ্শনাৰ্থীসকলে ইয়াত বাঁহৰ চেণ্ডেল পিন্ধিব লাগে।{{sfn|Watson |2023}}

ষ্টেটেষ্টিক্‌ছ ইণ্ডোনেছিয়াৰ মতে ২০২১ চনত বৰোবুদুৰলৈ ঘৰুৱা পৰ্যটকৰ সংখ্যা ৪২২,৯৩০ৰ পৰা ২০২২ চনত ১৪.৪ লাখলৈ বৃদ্ধি পাইছে। ইণ্ডোনেছিয়া চৰকাৰে বছৰি ২০ লাখ পৰ্যটকৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্য বান্ধি লৈছে।{{sfn|Antara |2023}}

==উত্তৰাধিকাৰ==
[[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM President Soekarno en de Indiase premier Nehru kijken toe hoe Indira Gandhi bloemen in ontvangst neemt tijdens een bezoek aan de Borobudur TMnr 10015646.jpg|thumb|right|১৯৫০ চনৰ জুন মাহত বৰোবুদুৰ ভ্ৰমণ কৰা সময়ত ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি [[সুকৰ্ণ]] আৰু [[ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী]] [[জৱাহৰলাল নেহৰু]]]]

বৰোবুদুৰৰ নান্দনিক আৰু কাৰিকৰীভাবে উচ্চ জ্ঞানৰ প্ৰতীক। ই ইণ্ডোনেছিয়ানসকলৰ বাবে গৌৰৱৰ ভাৱ জগাই তুলি আহিছে। কম্বোডিয়াৰ বাবে এংকৰ ৱাটৰ দৰেই বৰোবুদুৰ ইণ্ডোনেছিয়াৰ বাবে ইয়াৰ অতীতৰ মহানতাৰ সাক্ষ্য দিবলৈ এক শক্তিশালী প্ৰতীক হৈ পৰিছে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি সুকৰ্ণয়ে বিদেশী গণ্যমান্য ব্যক্তিক এই স্থান দেখুৱাইছিল। চুহাৰ্টো শাসনকালত ইয়াৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতীকী আৰু অৰ্থনৈতিক অৰ্থ উপলব্ধি কৰি ইউনেস্ক’ৰ সহায়ত কীৰ্তিচিহ্নটো পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে অধ্যৱসায়ীভাৱে এক বৃহৎ প্ৰকল্পত আৰম্ভ কৰা হৈছিল। ইণ্ডোনেছিয়াৰ বহু সংগ্ৰহালয়ত বৰোবুদুৰৰ স্কেল মডেলৰ প্ৰতিৰূপ আছে। এই স্মৃতিসৌধটো প্ৰায় এটা বিখ্যাত চিহ্ন হৈ পৰিছে। ৱায়াং পুতলা খেল আৰু গামেলান সংগীতৰ সৈতে গোট খুৱাই ই এটা অস্পষ্ট ধ্ৰুপদী জাভানীজ অতীতত পৰিণত হৈছে।{{sfn|Wood|2011|p=38}}

বৰোবুদুৰৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা কেইবাটাও প্ৰত্নতাত্ত্বিক সামগ্ৰী বা ইয়াৰ প্ৰতিৰূপ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু বিদেশৰ কিছুমান সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শিত হৈছে। বৰোবুদুৰ মন্দিৰৰ চৌহদৰ ভিতৰত থকা কৰ্মবিভংগ সংগ্ৰহালয়ৰ বাহিৰেও কিছুমান সংগ্ৰহালয় যেনে: জাকাৰ্টাৰ ইণ্ডোনেছিয়ান নেচনেল মিউজিয়াম, আমষ্টাৰডামৰ ট্ৰপেনমিউজিয়াম, লণ্ডনৰ ব্ৰিটিছ মিউজিয়াম, বেংককৰ থাই নেচনেল মিউজিয়ামত বৰোবুদুৰৰ শিল্পকৰ্ম আছে। পেৰিছৰ লুভ্ৰ সংগ্ৰহালয়, কুৱালালামপুৰৰ মালয়েছিয়ান নেচনেল মিউজিয়াম আৰু নিউ টাইপেইৰ মিউজিয়াম অৱ ৱৰ্ল্ড ৰিলিজিয়নছতো বৰোবুদুৰৰ প্ৰতিৰূপ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে।{{sfn|Museum of World Religions, Taipei}} প্ৰাচীন জাভাৰ ধ্ৰুপদী বৌদ্ধ সভ্যতাৰ প্ৰতি এই কীৰ্তিচিহ্নটোৱে বিশ্বৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছে। 

বৰোবুদুৰৰ পুনৰ আৱিষ্কাৰ আৰু পুনৰ্গঠনক ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধসকলে ইণ্ডোনেছিয়াত বৌদ্ধ পুনৰুজ্জীৱনৰ চিন বুলি প্ৰশংসা কৰিছে। ১৯৩৪ চনত [[শ্ৰীলংকা]]ৰ পৰা অহা মিছনেৰী সন্ন্যাসী নাৰদ থেৰা দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ যাত্ৰাৰ অংশ হিচাপে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ইণ্ডোনেছিয়া ভ্ৰমণ কৰে। এই সুযোগৰ সহায়ত স্থানীয় কেইজনমান বৌদ্ধ ধৰ্মগুৰুয়ে ইণ্ডোনেছিয়াত বৌদ্ধ ধৰ্মক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিছিল। ১৯৩৪ চনৰ ১০ মাৰ্চত বৰোবুদুৰৰ দক্ষিণ-পূব দিশত নাৰদ থেৰাৰ আশীৰ্বাদত [[বোধি বৃক্ষ|বোধি বৃক্ষৰোপণ]] অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয় আৰু কিছুমান উপাসকক সন্ন্যাসী হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।{{sfn|Buddhanet|2002}} বছৰত এবাৰ ইণ্ডোনেছিয়া আৰু চুবুৰীয়া দেশৰ পৰা হাজাৰ হাজাৰ বৌদ্ধ লোকে ৰাষ্ট্ৰীয় ৱাইছাক উদযাপনৰ স্মৃতিত বৰোবুদুৰলৈ ভিৰ কৰে।{{sfn|Wonderful Indonesia|2013}}
[[File:Coat of arms of Central Java.svg|thumb|upright|বৰোবুদুৰ প্ৰদৰ্শন কৰা মধ্য জাভাৰ প্ৰতীক]]

মধ্য জাভা প্ৰদেশ আৰু মাগেলাং ৰিজেন্সিৰ প্ৰতীকত বৰোবুদুৰৰ প্ৰতিচ্ছবি আছে। ই মধ্য জাভাৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছে আৰু বহল পৰিসৰত ইণ্ডোনেছিয়াৰো প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। বৰোবুদুৰৰ নামেৰে কেইবাটাও প্ৰতিষ্ঠানৰ নামকৰণ কৰা হৈছে। যেনে বৰোবুদুৰ বিশ্ববিদ্যালয়, মধ্য জাকাৰ্টাৰ বৰোবুদুৰ হোটেল আৰু বিদেশৰ কেইবাখনো ইণ্ডোনেছিয়ান ৰেষ্টুৰেণ্ট ইয়াৰ নামেৰে ৰখা হৈছে। এই স্মৃতিসৌধটোৱে ইণ্ডোনেছিয়াৰ দুখন উল্লেখযোগ্য পাঁচ তাৰকাযুক্ত হোটেল ওচৰৰ আমানজিঅ’ (য’ৰ পৰা পৰিষ্কাৰ দিনত মন্দিৰটো দেখা যায়) আৰু স্লেমানৰ হায়াট ৰিজেন্সি যোগাকাৰ্টাৰ স্থাপত্য ডিজাইনৰ বাবে অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল। ৰূপিয়াৰ বেংকনোট আৰু ডাকটিকটত, বহুতো কিতাপ, প্ৰকাশন, তথ্যচিত্ৰ আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটন প্ৰচাৰ সামগ্ৰীত বৰোবুদুৰক দেখা যায়। ইণ্ডোনেছিয়াৰ অন্যতম মূল পৰ্যটন আকৰ্ষণ হিচাপে পৰিগণিত হৈছে এই স্মৃতিসৌধ, মন্দিৰটোৰ চাৰিওফালে থকা অঞ্চলটোৰ স্থানীয় অৰ্থনীতি সৃষ্টিৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়। উদাহৰণস্বৰূপে যোগাকাৰ্টা চহৰৰ পৰ্যটন খণ্ডটো আংশিকভাৱে বৰোবুদুৰ আৰু প্ৰম্বানন মন্দিৰৰ ওচৰত থকাৰ বাবেই গঢ় লৈ উঠিছে। 
===শিল্প আৰু সাহিত্যত উল্লেখ===
১৮৩৬ চনৰ ফিচাৰৰ ড্ৰয়িং ৰুম স্ক্ৰেপ বুকত ডব্লিউ পাৰ্চাৰৰ এখন ছবিৰ খোদিত বৰো ব'ড'ৰত লেটিচিয়া এলিজাবেথ লেণ্ডনে খ্ৰীষ্টান দৃষ্টিকোণৰ পৰা বৰোবুদুৰক উপস্থাপন কৰিছে।{{sfn|Landon|1836|p=39}}

==লগতে চাওক==
* [[এংকৰ ৱাট]]

==টোকা==
{{notelist}}

==তথ্য উৎস==
{{reflist|1=30em}}

==উদ্ধৃত ৰচনাসমূহ==
===গ্ৰন্থৰাজি===
{{refbegin}}
*{{cite book | title = Hasil Pemugaran dan Temuan Benda Cagar Budaya PJP I | first1 =I.G.N. | last1 =Anom | last2 = Sugiyanti| first2 =Sri | last3 =Hasibuan | first3 = Hadniwati|editor1-last= Ibrahim|editor1-first= Maulana |editor2-last= Samidi | publisher = Direktorat Jenderal Kebudayaan | year = 1996 | url = https://books.google.com/books?id=BjXkCgAAQBAJ&amp;q=Punden+Berundak+Cipari&amp;pg=PA87 | language = id}}
* {{cite book|title=The Restoration of Borobudur|isbn=92-3-103940-7|date=2005|editor-first=I.G.N.|editor-last=Anom|publisher=[[United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization]]|url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000143333|access-date=December 21, 2023}}
* {{cite book|title=Some Architectural Design Principles of Temples in Java: A study through the buildings projection on the reliefs of Borobudur temple|last=Atmadi|first= Parmono|publisher=Gajah Mada University Press|year=1988|isbn=979-420-085-9|location=Yogyakarta}}
*{{cite book |last1=Bloembergen |first1=Marieke |last2=Eickhoff |first2=Martijn |editor-last=Falser |editor-first=M |title=Save Borobudur! The Moral Dynamics of Heritage Formation in Indonesia across Orders and Borders, 1930s–1980s. In Cultural Heritage as Civilizing Mission |date=2015 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-13637-0 |pages=83–119}}
*{{cite book |last1=Bloembergen |first1=Marieke |last2=Eickhoff |first2=Martijn |title=The Politics of Heritage in Indonesia A Cultural History |date=2020 |publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-61475-7}}
* {{cite book|title=The Twilight Language: Explorations in Buddhist Meditation and Symbolism|last1=Bucknell |first1=Roderick S. |last2=Stuart-Fox|first2= Martin|name-list-style=amp|publisher= Routledge|location=UK|year=1995|chapter=Chapter 1: Meditation and Symbolism|isbn=0-7007-0234-2}}
* {{cite book|editor-last=Buswell |editor-first=Robert E.|title=Encyclopedia of Buddhism|publisher=Macmillan Reference USA |year=2004 |isbn=0-02-865718-7}}
* {{cite book| last =Chemburkar | first = Swati |editor-last=Acri | editor-first= Andrea | year = 2016 | title = Borobudur's Pāla Forebear? A Field Note from Kesariya, Bihar, India. In Esoteric Buddhism in Mediaeval Maritime Asia; Networks of Masters, Texts, Icons | publisher = ISEAS–Yusof Ishak Institute | url = https://www.cambridge.org/core/books/esoteric-buddhism-in-mediaeval-maritime-asia/A5B46A561DC9C3AB31FEB133BFEE7763 | isbn = 9789814695091|pages= 191–210}}
* {{cite book |last1=De Casparis |first1=Johannes Gijsbertu |editor1-last=Malalasekera |editor1-first=G. P. |title=Barabudur, in: Encyclopedia of Buddhism, volume II |date=1966 |publisher=The Government of Ceylon |pages=545–549}}
* {{cite book|title=Borobudur. Appearance of a Universe|first=Peter|last=Cirtek |publisher=Monsun Verlag| year=2019|isbn=978-3-940429-09-4|edition=2nd|location=Hamburg}}
* {{cite book|title=Borobudur|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Oxford University Press|others= trans. and ed. by Michael Smithies|year=1986|isbn=0-19-580379-5|edition=1st|location=Singapore}}
* {{cite book|title=Borobudur|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Oxford University Press|others= trans. and ed. by Michael Smithies|year=1991|isbn=0-19-588550-3|edition=2nd|location=Singapore}}
* {{cite book|title=Construction Techniques in South and Southeast Asia, A History|first=Jacques|last=Dumarçay|publisher=Brill |others= trans. by Barbara Silverstone, Raphaelle Dedourge| year=2005 |isbn=90-04-14126-X|location=Leiden}}
* {{cite conference|chapter=Architecture as Information Space|book-title=8th Int. Conf. on Information Visualization|last1=Ferschin|first1= Peter |last2=Gramelhofer|first2=Andreas |title=Proceedings. Eighth International Conference on Information Visualisation, 2004. IV 2004|name-list-style=amp|doi=10.1109/IV.2004.1320142|pages=181–186|year=2004|publisher=[[IEEE]]|isbn=0-7695-2177-0}}
* {{cite book |last1=Fontein |first1=Jan |title=The pilgrimage of Sudhana : a study of Gandavyuha illustrations in China, Japan and Java |date=1967 |publisher=Mouton &amp; Co|isbn=978-3-11-156269-8}}
*{{cite book |last1=Fontein |first1=Jan |title=Entering the Dharmadhātu, A Study of the Gandavyūha Reliefs of Borobudur |date=2012 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-22348-6}}
* {{cite conference|title=Barabudur: History and Significance of a Buddhist Monument|editor1=Gómez, Luis O. |editor-link1=Luis O. Gómez |editor2=Woodward, Hiram W.|editor-link2=Hiram W. Woodward |publisher=University of California|year=1981|isbn=0-89581-151-0 |location=Berkeley|name-list-style=amp|ref= none}}
:* {{cite conference|author-link=Johannes Gijsbertus de Casparis|last=De Casparis|first=Johannes Gijsbertu|chapter=The Dual Nature of Barabudur|title=Barabudur: History and Significance of a Buddhist Monument|date=1981}}
:*{{cite conference|last=Wayman|first=Alex| author-link=Alex Wayman|title=Reflections on the Theory of Barabudur as a Mandala| book-title=Barabudur History and Significance of a Buddhist Monument|date=1981| pages=139–172}}
*{{cite book |last1=Haddon |first1=A. C. |title=The Outriggers of Indonesian Canoes |date=1920 |publisher=Royal Anthropological Institute of Ireland and Great Britain |location=London |url=http://www.survivorlibrary.com/library/the_outriggers_of_indonesian_canoes_1920.pdf|oclc=222264503}}
*{{cite book | title = Sendratari mahakarya Borobudur | last= Haryono| first= Timbul | publisher = Kepustakaan Populer Gramedia | year = 2011 | isbn = 978-979-9103-33-8 | url = https://books.google.com/books?id=I4hFie9yqtEC&amp;q=Punden+Berundak+Borobudur | language = id}}
* {{cite book |last1=Hitchcock |first1=Michael |first2=I. Nyoman |last2=Darma Putra |editor1-last=King |editor1-first=Victor T. |chapter=Prambanan and Borobudur: Managing tourism and conservation in Indonesia |title=UNESCO in Southeast Asia World Heritage Sites in Comparative Perspective |pages=258–273 |chapter-url=https://research.gold.ac.uk/id/eprint/13841/6/Borobudur%20and%20Prambanan%20Paper.pdf |date=2016 |publisher=NIAS Press |isbn=978-87-7694-667-8 |via=Goldsmiths, University of London}}
* {{cite book| first=Roy E.|last=Jordaan |title=Imagine Buddha in Prambanan: Reconsidering the Buddhist Background of the Loro Jonggrang Temple Complex |year=1993 |publisher=Vakgroep Talen en Culturen van Zuidoost-Azië en Ocenanië, Rijksuniversiteit te Leiden| isbn=90-73084-08-3}}
* {{cite book|title=Ageless Borobudur: Buddhist mystery in stone, decay and restoration, Mendut and Pawon, folklife in ancient Java |last=Kempers |first=Bernet |publisher=Servire|year=1976 |isbn=90-6077-553-8|location=Wassenaar| oclc=66207713}}
* {{cite book |last1=Krom |first1=N.J. |title=Borobudur, Archaeological Description, vol. I |date=1927|oclc =5964215|publisher=Nijhoff |location=The Hague |url=https://archive.org/details/dli.ernet.12193/page/n3/mode/2up |access-date=31 December 2023}}
*{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book|url=https://play.google.com/books/reader?id=2dBbAAAAQAAJ&amp;pg=GBS.PA98|section=picture|year=1836|publisher=Fisher, Son &amp; Co.|oclc=832519854}}
* {{cite book|title=Borobudur: Golden Tales of the Buddhas|first=John|last=Miksic|author-link=John N. Miksic|publisher=Tuttle Publishing|year=1990|isbn=0-87773-906-4}}
*{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=MVoZGA2yfywC&amp;q=dvarapala+borobudur+dagi&amp;pg=PA29 |title=Borobudur: Golden Tales of the Buddhas |first1=John|last1=Miksic |first2=Marcello |last2=Tranchini |first3=Anita |last3=Tranchini |year=1996 |publisher=Tuttle publishing |isbn=978-0-945971-90-0 |access-date=2 April 2012}}
* {{cite book|title=Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula| first=Paul Michel|last=Munoz| publisher=Didier Millet| year=2007| isbn= 978-981-4155-67-0}}
*{{cite book |last1=Nagaoka |first1=M |title=Cultural Landscape Management at Borobudur, Indonesia |date=2016 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-42045-5}}
* {{wikicite |ref={{harvid|Raffles|1830}} |reference={{Gutenberg| no= 49843| name=The History of Java, v. 1-2| bullet= none| year=2015| first = Thomas Stamford | last =Raffles| authorlink =Stamford Raffles| origdate=1830| edition= 2nd| publisher= John Murray (publishing house)| oclc= 578699780| access-date = December 22, 2023}}}}
*{{cite book |last1=Revianur |first1=A. |editor-link=Melani Budianta |editor1-last=Budianta |editor1-first=Melani |editor2-last=Budiman |editor2-first=Manneke |editor3-last=Kusno |editor3-first=Abidin |editor4-last=Moriyama |editor4-first=Mikihiro |title=Forms and types of Borobudur's stupas. In Cultural Dynamics in a Globalized World |date=2018 |publisher=Taylor &amp; Francis |isbn=978-1-138-62664-5 |pages=577–584}}
* {{cite book |first=Raden |last=Soekmono |author-link=Soekmono |year=1976 |title=Chandi Borobudur: A Monument of Mankind |isbn=92-3-101292-4 |location=Paris|publisher=Unesco Press |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0002/000200/020097E.pdf#search=%22soekmono%20chandi%20borobudur%22 |access-date=17 August 2008}}
*{{cite book |first=Raden |last=Soekmono |author-link=Soekmono |date=1981 |orig-date=1973 |title=Pengantar Sejarah Kebudayaan Indonesia 2 |edition=3rd |publisher=Penerbit Kanisius |location=Yogyakarta |via=Yogyakarta State University |url=https://staffnew.uny.ac.id/upload/131782844/pendidikan/pengantar-sejarah-kebudayaan-indonesia-2.pdf |access-date=December 21, 2023 |archivedate=December 21, 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231221212930/https://staffnew.uny.ac.id/upload/131782844/pendidikan/pengantar-sejarah-kebudayaan-indonesia-2.pdf }}
*{{cite book |last=Vaisutis |first=Justine |year=2007 |title=Indonesia |publisher=Lonely Planet |isbn=978-1-74104-435-5}}
*{{cite book |last1=Voûte |first1=Caesar |last2=Long |first2=Mark |name-list-style=amp |date=2008 |title=Borobudur: Pyramid of the Cosmic Buddha |publisher=D.K. Printworld Ltd |isbn=978-8-12460-403-8 |oclc=229446531 |url=http://www.borobudur.tv/book_promo.htm |access-date=17 August 2008 |via=borobudur.tv |archive-url=https://web.archive.org/web/20080608070829/http://www.borobudur.tv/book_promo.htm |archive-date=8 June 2008 |url-status=dead}}
*{{cite book |title=The Borderlands of Southeast Asia |chapter=Chapter 2: Archaeology, National Histories, and National Borders in Southeast Asia |first=Michael |last=Wood |url=https://books.google.com/books?id=KzSjL7vxFpcC |publisher=NDU Press |editor1-last=Clad |editor1-first=James |editor2-last=McDonald |editor2-first=Sean M. |editor3-last=Vaughan |editor3-first=Bruce |year=2011 |isbn=978-1-78039-922-5}}
{{refend}}

===গৱেষণা পত্ৰিকাৰ প্ৰবন্ধ===
{{refbegin}}
*{{cite news|url=http://www.smh.com.au/news/world/an-ancient-wonder-reduced-to-rubble/2006/05/29/1148754940170.html|title=An ancient wonder reduced to rubble|first=Sebastien|last= Berger|date=30 May 2006|access-date=23 August 2008|publisher=The Sydney Morning Herald}}
*{{cite journal |last1=Bloembergen |first1=M. |last2=Monquil |first2=M. |title=A fragmented Provenance Report regarding Four Buddha heads gifted by Artis in the NMVW and the social lives of Borobudur |journal=PPROCE Provenance Reports |date=2022 |volume=36 |url=https://pure.knaw.nl/ws/portalfiles/portal/496432798/RAP_PPROCE_ProvenanceReport_36_ArtisBuddhaheads_TM_A_5945until5948_v10_v202203.pdf |publisher=Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen}}
*{{cite journal|first=Harold |last=Crouch|author-link=Harold Crouch|journal=Trends in Southeast Asia|title=The Key Determinants of Indonesia's Political Future|url=https://sealionplus.iseas.edu.sg/nodes/view/22630?keywords=|year=2002|issn=0219-3213|volume=7}}
*{{cite journal |last1=De Casparis |first1=J.G. |title=Review of The law of cause and effect in ancient Java, by J. Fontein |journal=Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde |date=1992 |volume=148 |issue=1 |pages=148–151 |jstor=27864315}}
*{{cite journal |title=Problems of Indonesian Historiography |first=D.G.E.|last=Hall |journal=Pacific Affairs |volume=38 |issue=3/4 |pages=353–359 |year=1956 |doi=10.2307/2754037 |jstor=2754037}}
*{{cite journal| first1=Mark P.|last1=Hampton| title=Heritage, Local Communities and Economic Development| journal=Annals of Tourism Research| doi=10.1016/j.annals.2004.10.010| volume=32| issue=3| pages=735–759| year=2005| s2cid=154890055}}
*{{cite journal |last1=Van Lohuizen-de Leeuw |first1=J.E. |title=The Dhyani-Buddhas of Barabudur |journal=Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde / Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia |date=1965 |volume=121 |issue=4 |pages=389–416|doi=10.1163/22134379-90002949 |url=https://brill.com/view/journals/bki/121/4/article-p389_1.xml?language=en}}
*{{cite journal|title=Barabudur, Mendut en Pawon en hun onderlinge samenhang|trans-title=Barabudur, Mendut and Pawon and their mutual relationship|first=J. L.|last=Moens |year=1951 |others=trans. by Mark Long |url=http://www.borobudur.tv/Barabudur_Mendut_Pawon.pdf |journal=Tijdschrift voor de Indische Taai-, Land- en Volkenkunde deel LXXXIV, aflevering 3, jaarg. P.[326]-386 |publisher=Het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen |pages=1–109 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070810210020/http://www.borobudur.tv/Barabudur_Mendut_Pawon.pdf |archive-date=10 August 2007|oclc=69201320}}
*{{cite journal|last1=Murwanto|first1=H. |last2=Gunnell|first2=Y |last3=Suharsono|first3=S. |last4=Sutikno|first4=S. |last5=Lavigne|first5=F. |title=Borobudur monument (Java, Indonesia) stood by a natural lake: chronostratigraphic evidence and historical implications|journal=The Holocene|issue=3|year=2004|pages=459–463|doi=10.1191/0959683604hl721rr|volume=14|bibcode=2004Holoc..14..459M|s2cid=129690872}}
*{{cite journal |last1=Santiko |first1=Hariani |title=Identification of Karmawibbanga Reliefs at Candi Borobudur |journal=AMERTA, Jurnal Penelitian Dan Pengembangan Arkeologi |date=2016 |volume=34 |issue=2 |pages=129–137 |doi=10.24832/amt.v34i2.179 |url=https://jurnalarkeologi.kemdikbud.go.id/index.php/amerta/article/view/179|doi-access=free }}
*{{cite journal |last=Situngkir |year=2010 |first=H. |title=Borobudur Was Built Algorithmically |ssrn=1672522| journal=BFI Working Paper Series WP-9-2010 |pages=1–9 |publisher=Bandung Fe Institute}}
*{{Cite journal |last1=Troll |first1=Valentin R. |last2=Deegan |first2=Frances M. |last3=Jolis |first3=Ester M. |last4=Budd |first4=David A. |last5=Dahren |first5=Börje |last6=Schwarzkopf |first6=Lothar M. |date=2015-03-01 |title=Ancient oral tradition describes volcano–earthquake interaction at merapi volcano, indonesia |journal=Geografiska Annaler |series=Series A, Physical Geography |volume=97 |issue=1 |pages=137–166 |doi=10.1111/geoa.12099 |bibcode=2015GeAnA..97..137T |s2cid=129186824 |issn=0435-3676}}
*{{cite journal |title=Agreement concerning the voluntary contributions to be given for the execution of the project to preserve Borobudur |journal=United Nations Treaty Series |date=1980 |volume=865 |issue=1973 |pages=12414–12422 |url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20865/volume-865-I-12422-English.pdf |access-date=4 January 2024|ref={{SfnRef|United Nations|1980}} }}
*{{cite journal|journal=Indonesia |title=In Search of &quot;Ho-Ling&quot; |first=W. J.|last=Van der Meulen| volume=23 |year=1977 |issue=23 |pages=87–112 |url=http://cip.cornell.edu/DPubS?service=UI&amp;version=1.0&amp;verb=Display&amp;handle=seap.indo/1107118718 |doi=10.2307/3350886|jstor=3350886}}
*{{cite journal |journal=Indonesia |title=King Sañjaya and His Successors |first=W. J. |last=Van der Meulen |volume=28 |year=1979 |pages=17–54 |url=http://cip.cornell.edu/DPubS?service=UI&amp;version=1.0&amp;verb=Display&amp;handle=seap.indo/1107121629 |doi=10.2307/3350894 |jstor=3350894 |issue=28|hdl=1813/53687 |hdl-access=free}}
*{{cite journal |last1=Vogel |first1=J. Ph. |title=The Borobudur Restored |journal=Journal of the Royal Asiatic Society |date=1913 |volume=45 |issue=2 |pages=421–422 |doi=10.1017/S0035869X00044798|s2cid=163589816 }}
*{{cite journal|title=The Restoration and Conservation Project of Borobudur Temple, Indonesia. Planning: Research: Design|last=Voute|first= Caesar |journal=Studies in Conservation|volume=18|issue=3|doi=10.2307/1505654|year=1973|pages=113–130|jstor=1505654}}
*{{cite journal| title=Acquisition |journal=Critical Inquiry |first=Hiram W. Jr.|last=Woodward|author-link=Hiram W. Woodward|volume=6 |issue=2 |year=1979 |pages=291–303| doi=10.1086/448048|s2cid=224792217 }}
*{{cite journal |last1=Zin |first1=Monika |title=Imagery of Hell in South, South East and Central Asia |journal=Rocznik Orientalistyczny |date=2014 |volume=LXVII |issue=1 |pages=269–296 |url=https://journals.pan.pl/dlibra/show-content?id=82242 |issn=0080-3545}}
{{refend}}

===বাতৰি-কাকত আৰু অনলাইন উৎস===
{{refbegin}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Antara|2010}} |title=Covered in volcanic ash, Borobudur closed temporarily |url=http://antaranews.com/en/news/1289042983/covered-in-volcanic-ash-borobudur-closed-temporarily |publisher=Antara |date=6 November 2010 |access-date=6 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101109225131/http://www.antaranews.com/en/news/1289042983/covered-in-volcanic-ash-borobudur-closed-temporarily |archive-date=9 November 2010 |url-status=dead}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Antara|2012}} |url=http://www.antaranews.com/berita/319963/candi-borobudur-dicatatkan-di-guinness-world-records |title=Candi Borobudur dicatatkan di Guinness World Records |date=5 July 2012 |publisher=Antara |language=id |access-date=15 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120709235121/http://www.antaranews.com/berita/319963/candi-borobudur-dicatatkan-di-guinness-world-records |archive-date=9 July 2012 |url-status=dead}}
*{{cite news |last1=Antara |title=Borobudur Temple: Govt targets 2 mln visitors per year |date=11 October 2023 |url=https://en.antaranews.com/news/295917/borobudur-temple-govt-targets-2-mln-visitors-per-year |access-date=19 January 2024}}
*{{cite news|title=Tangga Candi Borobudur Dilapisi Karet |website=Kompas.com |date=6 March 2015 |first=I Made |last=Asdhiana |language=id |url=http://travel.kompas.com/read/2015/03/06/182500327/Tangga.Candi.Borobudur.Dilapisi.Karet |access-date=14 October 2015}}
*{{cite web|ref={{sfnref|BBC|2014}} | url = http://www.bbc.co.uk/ahistoryoftheworld/objects/CPbWMMoFSnmUlSHF3dkf5A# | title = Borobudur Buddha head | publisher = BBC | access-date = 2 August 2014 | quote = A History of The World, The British Museum}}
*{{cite web|ref={{sfnref|British Museum|2023}}|title=Figure of Buddha head; globular head and full rounded features. Made of volcanic stone|url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/A_1859-1228-176|access-date=2023-10-24|publisher=British Museum}}
*{{cite web|date =2002|ref={{sfnref|Buddhanet|2002}}|title =Buddhism in Indonesia|website=Buddhanet|url =http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|archive-url =https://web.archive.org/web/20020214130731/http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/indo-txt.htm|url-status =dead|archive-date =14 February 2002|access-date =4 May 2015}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Buddhist Travel|2008}}|url = http://www.buddhistravel.com/index.php?id=86,377,0,0,1,0|title = Borobudur|access-date = 11 November 2011|year = 2008|publisher = Buddhist Travel|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20120105170427/http://www.buddhistravel.com/index.php?id=86,377,0,0,1,0|archive-date = 5 January 2012 |df = dmy-all}}
*{{cite web |ref={{sfnref|Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat|2012}} |title=Pangguyangan |work=Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat |language=id |url=http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |access-date=17 May 2017 |url-status=dead |archive-date=24 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |archivedate=24 December 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id |deadurl=yes }}
*{{cite web|ref={{sfnref|Encyclopædia Britannica|2011}}| url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/301580/Jataka | title = Jataka | access-date = 4 December 2011 | publisher = Encyclopædia Britannica}}
*{{cite news |last=Fitriana |first=Ika |date=19 November 2014 |title=Tangga Candi Borobudur Mulai Dilapisi Kayu |website=Kompas.com |language=id |url=http://regional.kompas.com/read/2014/11/19/18133321/Tangga.Candi.Borobudur.Mulai.Dilapisi.Kayu |access-date=14 October 2015}}
*{{Cite news |last=Fitriana |first=Ika |date=4 June 2023 |title=Saat Ribuan Lampion Waisak Diterbangkan di Langit Borobudur |website=Kompas.com |language=id |url=https://regional.kompas.com/read/2023/06/04/204612978/saat-ribuan-lampion-waisak-diterbangkan-di-langit-borobudur |access-date=2024-03-17}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Guinness|2014}}|title=Largest Buddhist temple | url=http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-buddhist-temple/ | publisher=Guinness World Records| work=Guinness World Records| access-date=27 January 2014}}
*{{cite web |ref={{sfnref|Indonesian Embassy in The Hague|2012}} |title=Borobudur |website=Indonesian Embassy in The Hague |url=http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |date=21 December 2012 |language=id |access-date=July 24, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141106221222/http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |archive-date=November 6, 2014 |url-status=dead |archivedate=November 6, 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141106221222/http://ina.indonesia.nl/index.php/pariwisata/356-borobudur |deadurl=yes }}
*{{cite news|ref={{sfnref|Kompas|2000}}|website=Kompas.com |date=7 April 2000|title=Borobudur Pernah Salah Desain|language=id |url=http://www.kompas.com/kompas-cetak/0004/07/dikbud/boro09.htm |access-date=23 August 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20071226230646/http://www.kompas.com/kompas-cetak/0004/07/dikbud/boro09.htm|archive-date=26 December 2007}}
*{{cite web|ref={{sfnref|PBS}}| title=Saving Borobudur | publisher=PBS | url=https://www.pbs.org/treasuresoftheworld/borobudur/blevel_1/b6_saving.html| access-date=21 July 2014}}
*{{Cite web |last=Madyansyah|first=Muhammad Marjan |date=22 July 2023 |title=Pradaksina, Ribuan Umat Buddha Enam Negara Mengitari Borobudur |website=kemenag.go.id |publisher=Kementerian Agama |language=id |url=https://kemenag.go.id/nasional/pradaksina-ribuan-umat-buddha-enam-negara-mengitari-borobudur-lt1ku |access-date=2024-03-17}}
*{{cite news |last1=Muryanto |first1=Bambang |title=Buddhas to be reunited with their heads |url=https://www.thejakartapost.com/news/2014/11/20/buddhas-be-reunited-with-their-heads.html |access-date=31 December 2019 |publisher=The Jakarta Post |date=20 November 2014}}
*{{cite web |ref ={{sfnref|Museum of World Religions, Taipei}} |title =The Greatest Sacred Buildings |publisher =Museum of World Religions, Taipei |url =http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |access-date =4 May 2015 |archive-url =https://web.archive.org/web/20170207105433/http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |archive-date =7 February 2017 |url-status =dead |df =dmy-all |archivedate =7 February 2017 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20170207105433/http://www.mwr.org.tw/content_en/exhibitions/permanent-exhibition/sub_12.aspx |deadurl =yes }}
*{{cite web|last=Naibaho|first=Juang | title = Inilah Foto-foto Kerusakan Candi | language =id | publisher = Tribun News | date = 7 November 2010 | url = http://www.tribunnews.com/2010/11/07/inilah-foto-foto-kerusakan-candi-borobudur | access-date =7 November 2010}}
*{{cite web |last1=Republic of Indonesia |title=Periodic Reporting Exercise on the Application of the World Heritage Convention, State of Conservation of the World Heritage Properties in the Asia-Pacific Region Section II, Borobudur Temple |url=https://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/592.pdf |website=whc.unesco.org |publisher=UNESCO |access-date=5 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111051221/https://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/592.pdf |archive-date=11 January 2012 |pages=1–26 |date=2002 |url-status=dead}}
*{{Cite news |last=Sudiarno |first=Tarko |title=Photo: Waisak prayers, processions in pursuit of enlightenment |url=https://www.thejakartapost.com/multimedia/2016/05/25/waisak-prayers-processions-in-pursuit-of-enlightenment.html |date=25 May 2016|access-date=2024-03-17 |website=The Jakarta Post |language=en}}
*{{cite web|first=Gary Michael|last=Tartakov|work=Lecture notes for Asian Art and Architecture: Art &amp; Design 382/582|publisher=Iowa State University|title=Lecture 17: Sherman Lee's History of Far Eastern Art (Indonesia and Cambodja) |url=http://www.public.iastate.edu/~tart/arth382/lecture17.html|access-date=17 August 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20020427020933/http://www.public.iastate.edu/~tart/arth382/lecture17.html| archive-date=27 April 2002| url-status=dead}}
*{{cite web |ref={{sfnref|The Borobudur Ship Expedition|2003}} |url=http://www.borobudurshipexpedition.com/index.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20030217031728/http://www.borobudurshipexpedition.com/index.htm |url-status=dead |archive-date=17 February 2003 |title=The Borobudur Ship Expedition, Indonesia to Africa 2003–2004 |access-date=14 December 2011 |date=2003 |publisher=The Borobudur Ship Expedition}}
*{{cite web |ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2010}}|title=Borobudur Temple Forced to Close While Workers Remove Merapi Ash |publisher=The Jakarta Globe |date=7 November 2010 |url=http://www.thejakartaglobe.com/home/borobudur-temple-forced-to-close-while-workers-remove-merapi-ash/405343 |access-date=7 November 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101111135645/http://www.thejakartaglobe.com/home/borobudur-temple-forced-to-close-while-workers-remove-merapi-ash/405343 |archive-date=11 November 2010}}
*{{cite web|date=12 June 2012|ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2012}}|url=http://www.thejakartaglobe.com/news/germany-supports-safeguarding-of-borobudur/523717 |title=Germany Supports Safeguarding of Borobudur |publisher=The Jakarta Globe |access-date=28 June 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120615195445/http://www.thejakartaglobe.com/news/germany-supports-safeguarding-of-borobudur/523717 |archive-date=15 June 2012}}
*{{cite news|ref={{sfnref|The Jakarta Globe|2014}}|title=Borobudur, Other Sites, Closed After Mount Kelud Eruption|date=14 February 2014|url=http://www.thejakartaglobe.com/news/borobudur-other-sites-closed-after-mount-kelud-eruption/|publisher=The Jakarta Globe|access-date=15 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140214143350/http://www.thejakartaglobe.com/news/borobudur-other-sites-closed-after-mount-kelud-eruption/|archive-date=14 February 2014|url-status=dead}}
*{{cite news |ref={{sfnref|The Jakarta Post|2011}} |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |title=Borobudur's post-Merapi eruption rehabilitating may take three years: Official |publisher=The Jakarta Post |date=17 February 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160116230820/http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |archive-date=16 January 2016 |access-date=10 December 2024 |archivedate=16 January 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116230820/http://www.thejakartapost.com/news/2011/02/17/borobudur%E2%80%99s-postmerapi-eruption-rehabilitating-may-take-three-years-official.html |deadurl=yes }}
*{{Cite news|date=20 January 2018|ref={{sfnref|The Jakarta Post|2018}}|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/01/19/ui-archaeology-professor-weighs-in-on-borobudurs-chattra-restoration.html|title=UI archaeology professor weighs in on Borobudur's 'chattra' restoration|work=The Jakarta Post|access-date=4 May 2018|language=en}}
*{{cite news |last1=The Straits Times |title=Indonesia's police on alert over apparent ISIS terror threat to Borobudur Temple |url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/indonesias-police-on-alert-over-apparent-isis-terror-threat-to-borobudur-temple |access-date=7 January 2024 |date=23 August 2014}}
*{{cite news|ref={{sfnref|The Miami Herald|1985}}|title=1,100-Year-Old Buddhist Temple Wrecked By Bombs in Indonesia|publisher=The Miami Herald|date=22 January 1985|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|access-date=17 August 2008|archivedate=31 March 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190331014119/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&amp;s_site=miami&amp;p_multi=MH&amp;p_theme=realcities&amp;p_action=search&amp;p_maxdocs=200&amp;p_topdoc=1&amp;p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&amp;p_field_direct-0=document_id&amp;p_perpage=10&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;s_trackval=GooglePM|deadurl=yes}}
*{{cite web|type=programme and meeting document|date=1999|ref={{sfnref|UNESCO|1999}}|publisher=UNESCO|title=Cultural heritage and partnership |url=http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001163/116321Eo.pdf |access-date=17 August 2008}}
*{{cite press release|ref={{sfnref|UNESCO|2004}}|publisher=UNESCO|title=UNESCO experts mission to Prambanan and Borobudur Heritage Sites |date=31 August 2004}}
*{{cite web|date=2024|ref={{sfnref|UNESCO World Heritage Centre|2024}}|url=https://whc.unesco.org/en/list/592| title=Borobudur Temple Compounds| publisher=UNESCO| work=UNESCO World Heritage Centre| access-date=3 January 2024}}
*{{cite web |ref={{sfnref|UNESCO Jakarta|2012}} |url=http://www.unesco.org/new/en/jakarta/about-this-office/single-view/news/stone_conservation_workshop_borobudur_central_java_indone/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170914132130/http://www.unesco.org/new/en/jakarta/about-this-office/single-view/news/stone_conservation_workshop_borobudur_central_java_indone/ |archive-date=14 September 2017 |title=Stone Conservation Workshop, Borobudur, Central Java, Indonesia, 11-12 January 2012 funded by the Federal Republic of Germany|publisher=UNESCO Jakarta |date=16 January 2012 |access-date=8 September 2017}}
*{{cite news |last=Wahyuni|first=Sri |date=28 June 2011 |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/06/28/borobudur-clean-finish-november.html |title=Borobudur clean-up to finish in November |publisher=The Jakarta Post |access-date=28 June 2012}}
*{{Cite web |ref={{sfnref|Wacana Nusantara|2015}} |url=http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur |title=Candi Borobudur, Bentuk dan Perlambang |publisher=Wacana Nusantara |date=23 September 2015 |access-date=16 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305094754/http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur/ |archive-date=5 March 2016 |url-status=dead |archivedate=5 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305094754/http://www.wacananusantara.org/candi-borobudur/ |deadurl=yes }}
*{{cite web|ref={{sfnref|Walubi|2023}}|date=2023|website=Walubi |title=Borobudur: Candi Berbukit Kebajikan |url=http://www.walubi.or.id/waisak2004/Borobudur%20-%20Candi%20Berbukit%20Kebajikan.shtml|access-date=December 9, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703070946/http://www.walubi.or.id/waisak2004/Borobudur%20-%20Candi%20Berbukit%20Kebajikan.shtml|archive-date=July 3, 2010|url-status=dead}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Walubi|2002}}| title=The Meaning of Procession| publisher=Walubi (Buddhist Council of Indonesia)| work=Waisak| url=http://www.walubi.or.id/waisak/waisak_emakna_prosesi.shtml| access-date=28 December 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20090211113440/http://www.walubi.or.id/waisak/waisak_emakna_prosesi.shtml| archive-date=11 February 2009| url-status=dead}}
*{{cite news |last1=Watson |first1=Penny |title=How world's largest Buddhist temple in Indonesia has been reborn |url=https://www.bangkokpost.com/world/2708661 |access-date=21 December 2023 |work=Bangkok Post |date=19 December 2023}}
*{{cite web|ref={{sfnref|Wonderful Indonesia|2013}}|title=Vesak Festival: A Truly Sacred Experience |publisher=Wonderful Indonesia |url=http://www.indonesia.travel/en/destination/233/borobudur/article/7/vesak-festival-a-truly-sacred-experience|date=2013 |access-date=4 May 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150504193814/http://www.indonesia.travel/en/destination/233/borobudur/article/7/vesak-festival-a-truly-sacred-experience |archive-date=4 May 2015}}

{{refend}}

==অধিক পঢ়ক==
{{refbegin}}
* {{cite book|title=Barabudur, history and significance of a Buddhist monument|last1=Gomez|first1=Luis O.|last2= Woodward |first2=Hiram W. |publisher=Asian Humanities Press|others=presented at the Int. Conf. on Borobudur, University of Michigan, 16–17 May 1974|year=1981|isbn=0-89581-151-0|location=Berkeley|name-list-style=amp}}
* {{cite book|title=The Mysteries of Borobudur|author=John Miksic|publisher=Periplus|year=1999|isbn=962-593-198-8|location=Hongkong}}
*{{Cite journal|last=Morton III|first=W. Brown|date=January 1983|title=Indonesia Rescues Ancient Borobudur|volume=163|issue=1 |issn=0027-9358 |oclc=643483454|journal=National Geographic (magazine)|pages=126–142}}
* {{cite book|title=The symbolism of the stupa|author=Adrian Snodgrass|publisher=Cornell University|others=Southeast Asia Program |year=1985|isbn=0-87727-700-1|location=Ithaca, N.Y.}}
* Klokke, Marijke. Borobudur a Mandala? IIAS Yearbook 1995, pp.&amp;nbsp; 207.
* Levin, Cecelia. &quot;Enshrouded in Dharma and Artha: The Narrative Sequence of Borobudur's First Gallery Wall.&quot; In Materializing Southeast Asia's Past: Selected Papers from the 12th International Conference of the European Association of Southeast Asian Archaeologists, edited by Klokke Marijke J. and Degroot Véronique, 27-40. SINGAPORE: NUS Press, 2013. Accessed June 17, 2020. {{jstor|j.ctv1qv3kf.7}}.
* Sundberg, Jeffrey Roger. &quot;Considerations on the Dating of the Barabuḍur Stūpa.&quot; Bijdragen Tot De Taal-, Land- En Volkenkunde 162, no. 1 (2006): 95–132. Accessed June 17, 2020. {{jstor|27868287}}.
{{refend}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons|Borobudur|বৰোবুদুৰ}}
* [http://borobudurpark.com/ বৰোবুদুৰ, প্ৰম্বানন আৰু ৰাটু বকো পাৰ্কৰ অফিচিয়েল ছাইট]
* [https://www.youtube.com/watch?v=txujqGtB_6g বৰবুদুৰ মন্দিৰ চৌহদৰ চুটি তথ্যচিত্ৰ], ইউনেস্কো আৰু এন এইচ কেৰ
* [https://www.youtube.com/watch?v=lWAj22H4qWg লাৰ্নিং ফ্ৰম বৰোবুদুৰ তথ্যচিত্ৰ] ইউটিউবত বৰোবুদুৰৰ [[জাতক]], ললিতবিস্তাৰ আৰু গণ্ডব্যূহৰ আখ্যানমূলক ভাস্কৰ্যৰ কাহিনী
* [http://rubens.anu.edu.au/htdocs/bycountry/indonesia/borobudur/ বড়োবুদুৰৰ বিষয়ে অষ্ট্ৰেলিয়ান ৰাষ্ট্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গৱেষণা প্ৰকল্প]
* [https://web.archive.org/web/20141228053135/http://masterpieces.asemus.museum/borobudur/ বৰোবুদুৰৰ লুকাই থকা ভিত্তিৰ বিশ্লেষণ]
* [https://web.archive.org/web/20141106215528/http://ghn.globalheritagefund.org/?id=856%2F গ্লোবেল হেৰিটেজ নেটৱৰ্কত বৰোবুদুৰ]
* [https://bimasbuddha.kemenag.go.id/borobudur/360/360/ 360° ভাৰ্চুৱেল ভ্ৰমণ, ইণ্ডোনেছিয়াৰ বৌদ্ধ সম্প্ৰদায়ৰ গাইডেন্স মহানিৰ্দেশনা]

[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:বৌদ্ধ মন্দিৰ]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>o50copbrv38ctsrilstx161e6ojadwz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109751</id>
    <revision>
      <id>453514</id>
      <parentid>452767</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:16:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453514</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14133" sha1="ak144oqjha5vk0obtkpokl7u3if2l5r" xml:space="preserve">{{Short description|National park in Preah Sihanouk Province, Cambodia}}
{{Infobox protected area
| name = ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| alt_name = প্ৰিয়া চিহানুক ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| iucn_category = II
| photo = Ream National Park - padoga.jpg
| photo_width = 
| photo_caption = 
| map = Cambodia
| relief = yes
| map_width =
| map_caption = কম্বোডিয়াত উদ্যানৰ স্থান
| location = [[ কম্বোডিয়া]]
| nearest_city = [[Sihanoukville (city)|চিহানুকভিল]]
| coordinates = {{coord|10.50640943|N|103.73436445|E|region:KH|format=dms|display=inline,title}}
| coords_ref = 
| area = {{convert|১৪৬.৭৬|km2|sqmi|abbr=on}}&lt;ref name=&quot;wdpa&quot;&gt;{{cite web |author=Protected Planet |date=2018 |title=Ream National Park |url=https://www.protectedplanet.net/ream-national-park |publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre |accessdate=26 Dec 2018}}&lt;/ref&gt;
| established = ১৯৯৩
| visitation_num = 
| visitation_year = 
| governing_body = [[Ministry of Environment (Cambodia)|পৰিৱেশ মন্ত্ৰালয়]], বিভাগ খ
| website = {{URL|www.moe.gov.kh}}
}}
'''ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Ream National Park}})ক আনুষ্ঠানিকভাৱে প্ৰিয়া চিহানুক ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান নামেৰে জনা যায়। দক্ষিণ-পশ্চিম [[কম্বোডিয়া]] চিহানুকভিল প্ৰদেশৰ চিহানোকভিল পৌৰসভাৰ অন্তৰ্গত চিহানৌকভিল চহৰৰ পৰা ১৮ কিলোমিটাৰ (১১ মাইল) দূৰৈত এই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান অৱস্থিত। ১৯৯৩ চনত কম্বোডিয়া চৰকাৰে দেশখনৰ সংকটাপন্ন প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ সুৰক্ষাৰ বাবে পদক্ষেপ ল'বলৈ আৰম্ভ কৰাৰ সময়তে ইয়াক প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখনৰ জৈৱিক মূল্য ইয়াৰ নদী, অৰণ্য, জলাহভূমি, মোহনা, সমুদ্ৰতীৰ, প্ৰবাল প্ৰাচীৰ, বন্যপ্ৰাণী আৰু সামুদ্ৰিক জীৱনৰ সংমিশ্ৰণৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত কৰা হয়। 

== ভূগোল ==
[[চিত্ৰ:Ream_National_Park_-_Tour_Map,_SHV,_Cambodia.JPG|right|thumb|ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ ভ্ৰমণৰ মানচিত্ৰ]]
ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান থাইলেণ্ড উপসাগৰৰ সীমান্তৱৰ্তী চিহানুকভিল প্ৰদেশৰ প্ৰেই ন'ব জিলাৰ দক্ষিণ-পূব অংশত গঠন কৰা হৈছিল। উদ্যানখনে ২১০ বৰ্গকিলোমিটাৰ (৮১ বৰ্গ মাইল) ঠাই আগুৰি আছে। ইয়াৰে ১৫০ বৰ্গকিলোমিটাৰ (৫৮ বৰ্গ মাইল) স্থল আৰু ৬০ বৰ্গকিলোমিটাৰ (২৩ বৰ্গ মাইল) সামুদ্ৰিক বাসস্থানত বিভক্ত কৰা হৈছে। উদ্যানখনৰ ভূ-প্ৰকৃতি পাহাৰীয়া আৰু ইয়াত মেনগ্ৰ'ভ বনাঞ্চল, মিঠা পানীৰ জলাশয়, সাগৰীয় ঘাঁহৰ বিছনা, চিৰসেউজ অৰণ্য, বিল, প্ৰবাল প্ৰাচীৰ, নদী, দ্বীপ আদি বিভিন্ন বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আছে। উদ্যানখন প্ৰেক টেক চেপ নামৰ এখন সতেজ পানীৰ নদীৰ দ্বাৰা বিভক্ত, ই উদ্যানখনৰ মাজেৰে সাগৰলৈ বৈ গৈছে‍। নদীখনৰ পশ্চিম দিশত থকা ভূমিত দুটা ডাঙৰ পাহাৰৰ আধিপত্য আছে। এই পাহাৰবোৰক প্ৰেক সাম্পৌচ জলধাৰাই পৃথক কৰিছে‍। উদ্যানখনৰ আটাইতকৈ পশ্চিম দিশত নম মল্লোউ অৱস্থিত। ২৭৭ মিটাৰ (৯০৯ ফুট) উচ্চতাত অৱস্থিত এই শৃংগটো উদ্যানখনৰ ভিতৰৰ সৰ্বোচ্চ শৃংগ। আন এটা পাহাৰৰ উচ্চতা ১৯৬ মিটাৰ (৬৪৩ ফুট)। পাহাৰ আৰু প্ৰেক টেউক চেপৰ মোহনাৰ মাজত জলাশয়ৰ এক ঠেক বিচ্ছিন্ন বেল্ট আছে। এই জলাশয়বোৰ এখ অতি‍ পাতল বেণ্ডৰ অৱক্ষয়ী মেনগ্ৰ'ভ অৰণ্যৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://idl-bnc.idrc.ca/dspace/bitstream/10625/30141/1/117196.pdf|title=Archived copy|accessdate=2015-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130701105545/http://idl-bnc.idrc.ca/dspace/bitstream/10625/30141/1/117196.pdf|archivedate=2013-07-01}}&lt;/ref&gt; কোহ থমেই আৰু কোহ চেহ দ্বীপসমূহে উদ্যানখনৰ পূব তৃতীয়াংশ অংশ গঠন কৰিছে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://kohrong-sanloem.com/geography/list-of-islands|title=List of Islands|publisher=Cambodia islands – Island Species Cambodia|accessdate=December 17, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150516191541/http://kohrong-sanloem.com/geography/list-of-islands|archivedate=May 16, 2015}}&lt;/ref&gt;

== প্ৰাকৃতিক সম্পদ ==
ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত পোৱা বা নথীভুক্ত বন্যপ্ৰাণীসমূহৰ ভিতৰত আছে [[মলুৱা বান্দৰ]], ডুগং, কাছ, ডলফিন, মাউছ-হৰিণ, সাৰস পখী, আৰু পেলিকান, কিন্তু ইয়াতেই এইবোৰ সীমাৱদ্ধ নহয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.camboguide.com/cambodia-destinations/sihanoukville/ream-national-park-sihanoukville/|title=Ream National Park|publisher=camboguide|date=23 May 2010|accessdate=September 10, 2016|archivedate=14 September 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160914023310/http://www.camboguide.com/cambodia-destinations/sihanoukville/ream-national-park-sihanoukville/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; উদ্যানখনৰ উদ্ভিদৰ বাসস্থানৰ ভিতৰত আছে নিম্নভূমিৰ চিৰসেউজ অৰণ্য, মেলেলুকা অৰণ্য আৰু জলাহভূমিৰ অৰণ্য।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://iwlearn.net/iw-projects/597/workshops/pemsea-11th-steering-committee-report|title=PEMSEA (2002) Coastal Environmental Profile of Sihanoukville.|publisher=PEMSEA|date=|accessdate=September 10, 2016}}&lt;/ref&gt; এই সকলোবোৰৰ মাজতো ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন যথেষ্ট বহনযোগ্য স্থানীয় অৰ্থনৈতিক সম্পদ আছে‍। ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ ওপৰত থকা বা ইয়াৰ সীমাত থকা পাঁচটা কমিউনত প্ৰায় ৩০,০০০ লোক বা ৫,৫০০ পৰিয়ালে বাস কৰে আৰু ইয়াত জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হাৰ প্ৰায় ৩% বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.czmcam.org/attachments/article/82/Final_Climate_Change_Governance_for_Land_Use__Planning%2030March15.pdf|title=Climate Change Governance for Land Use Planning in Cambodian Coastal Areas – A Case Study in Sihanouk Ville|publisher=Ministry of Environment|accessdate=September 10, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160913152428/http://www.czmcam.org/attachments/article/82/Final_Climate_Change_Governance_for_Land_Use__Planning%2030March15.pdf|archivedate=September 13, 2016}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰে চাৰিটা কমিউন ৰেমৰ সীমাত অৱস্থিত আৰু মুঠ ১৩খন গাঁৱৰ ভূমি উদ্যানখনৰ সীমাৰ ভিতৰত আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://cmsdata.iucn.org/downloads/casestudy03ream.pdf|title=REAM NATIONAL PARK, CAMBODIA: balancing the local opportunity costs of wetland protection|publisher=International Union for Conservation of Nature|date=|accessdate=September 10, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.stat.go.jp/info/meetings/cambodia/pdf/ci_fn02.pdf|title=Cambodia Inter-Censal Population Survey 2013|publisher=UNFPA Cambodia|date=|accessdate=September 10, 2016}}&lt;/ref&gt;

== আইনী স্থিতি ==
উদ্যানখনৰ সম্পদসমূহৰ প্ৰতি বহুতো গোট আৰু ব্যক্তিৰ অভিসাৰী বা অপসাৰী আগ্ৰহ বা অংশীদাৰিত্ব আছে। উদ্যান কৰ্তৃপক্ষই দৈনিক সকলো অংশীদাৰৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলগীয়া হয়। উদ্যানখনৰ সম্পদে যিহেতু সীমিত মাত্ৰাৰ শোষণকহে সমৰ্থন কৰিব পাৰে গতিকে সৰ্বসন্মতি সদায় সম্ভৱ নহয়। অংশীদাৰসকল হ’ল: স্থানীয় সম্প্ৰদায়, বাণিজ্যিক কাঠমিস্ত্ৰী, আৰক্ষী, নৌসেনা, পৰিৱেশ মন্ত্ৰালয়, ৰেঞ্জাৰ, ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ উন্নয়ন কাৰ্যসূচী, ভূমি জল্পনা-কল্পনাকাৰী, বাণিজ্যিক মাছমৰীয়া, আৰু পৰ্যটক।&lt;ref&gt;http://www.mekongtourism.org/site-t3/uploads/media/ICEM_Cambodia_national_report_01.pdf{{dead link|date=April 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; এই গোটবোৰৰ মানুহৰ সন্দেহজনক ভূমি-পট্টা ৰেহাইৰ বেছিভাগেই চাৰিওফালে আমাৰ[কোন?] পৰাই উদ্ভৱ হৈছিল। চৰকাৰৰ সৰ্বোচ্চ মহলত লেনদেনৰ বাতৰি প্ৰকাশ নোহোৱালৈকে পৰৱৰ্তী প্ৰচাৰে গতি লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.phnompenhpost.com/national/friends-high-places | title =Friends in high places | publisher =Phnom Penh Post | date=March 24, 2014 |accessdate=September 10, 2016 }}&lt;/ref&gt; ২০১১ চনত সাংসদসকলে ৰিম আৰু অন্যান্য সংৰক্ষিত অঞ্চলসমূহৰ ওপৰত &quot;আইনৰ আপডেট&quot; জাৰি কৰিছিল, য'ত উল্লেখ আছিল: &quot;ৰিম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান মণ্ডলৰ ৮৪.৫ হেক্টৰ (২০৯ একৰ) ভূমি প্ৰেহ ছিহানৌক প্ৰদেশৰ প্ৰে নুব জিলাৰ ৰিম কমিউনত অৱস্থিত সামূহিক এলেকা হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰা হ'ব। এই সামূহিক অঞ্চলত ভূমিৰ কোনো প্ৰমাণপত্ৰ প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত ভূমি আইন মানি পৰিৱেশ মন্ত্ৰালয়ৰ পৰা পূৰ্ব অনুমোদন লাভ কৰিব লাগিব।&quot; &lt;ref&gt;http://www.dfdl.com/.../16-law-updates-cambodia?...283%3Acambodian{{Dead link|date=November 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}...&lt;/ref&gt;

== এইবোৰো চাওক ==

* ৰেম নৌ ঘাটি
* কোহ থমেই
* কোহ ছেহ
* চিহানুকভিল

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগসমূহ ==

* {{Osmrelation|2201410}}

* বিশ্ব সংৰক্ষণ নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰ পৰা UNEP-WCMC বিশ্ব ডাটাবেছ অন প্ৰটেক্টেড এৰিয়া (WDPA) ত [http://www.wdpa.org/siteSheet.aspx?sitecode=68859 ৰেম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান] [স্থায়ী মৃত লিংক]{{Dead link|date=April 2018}}
* [https://web.archive.org/web/20150516191541/http://kohrong-sanloem.com/geography/list-of-islands কম্বোডিয়া দ্বীপ বন্য জীৱ-জন্তুৰ তালিকা]
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন শ্ৰেণী II]]
[[শ্ৰেণী:কম্বোডিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]</text>
      <sha1>ak144oqjha5vk0obtkpokl7u3if2l5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>উদ্ধব বৰ্মন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109759</id>
    <revision>
      <id>453549</id>
      <parentid>451926</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:22:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3519" sha1="5ac54apwptciy5kr4qlugiq09ge6yad" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox person
| name = উদ্ধব বৰ্মন 
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = 
| birth_place = 
| death_date = 
| death_place = 
| nationality = [[ভাৰতীয়]]
| other_names = 
| occupation = ৰাজনীতিবিদ
| known_for = 
}}

'''উদ্ধব বৰ্মন''' ({{lang-en|Uddhab Barman}}) এজন ভাৰতীয় ''কমিউনিষ্ট'' ৰাজনীতিবিদ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Uddhab Barman(Communist Party of India (Marxist)(CPI(M))):Constituency- BARPETA(ASSAM) - Affidavit Information of Candidate|url=https://myneta.info/ls2014/candidate.php?candidate_id=4087|access-date=2021-12-16|website=myneta.info}}&lt;/ref&gt;তেওঁ ''ভাৰতীয় কমিউনিষ্ট পাৰ্টি (মাৰ্ক্সবাদী)''ৰ প্ৰাক্তন [[অসম]] ৰাজ্যিক সমিতিৰ সম্পাদক আছিল।&lt;ref&gt;http://www.ganashakti.com/old/2005/050214/nation1.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927041552/http://www.ganashakti.com/old/2005/050214/nation1.htm |date=2007-09-27 }}, {{usurped|[https://web.archive.org/web/20071020110436/http://www.hinduonnet.com/fline/fl2310/stories/20060602002103100.htm]}}&lt;/ref&gt;তেওঁ ''সৰভোগ বিধান সভা সমষ্টি''ৰ পৰা অসম বিধানসভাৰ সদস্য হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://election.assam.nic.in/nictrend1m.asp?cno=40 |title=Archived copy |access-date=8 June 2007 |archive-date=27 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927020240/http://election.assam.nic.in/nictrend1m.asp?cno=40 |url-status=dead |archivedate=27 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927020240/http://election.assam.nic.in/nictrend1m.asp?cno=40 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;তেওঁ বৰপেটা লোকসভা সমষ্টিৰ পৰা দুবাৰকৈ লোকসভালৈ ক্ৰমে ১৯৯১ আৰু ১৯৯৬ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল।&lt;ref&gt;[http://www.rediff.com/news/1998/feb/assam06.htm Rediff On The NeT: Polling Booth: Election' 96: Assam/Barpeta&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;তেওঁ চিপিআই(এম)ৰ কেন্দ্ৰীয় সমিতিৰ সদস্য আছিল। 
&lt;ref&gt;[http://cpim.org/04112005_new%20cc.htm new cc&lt;!-- Bot generated title --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070706144438/http://www.cpim.org/04112005_new%20cc.htm |date=6 July 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2009-03-18|title=Leadership|url=https://cpim.org/leadership|access-date=2021-12-16|website=Communist Party of India (Marxist)|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ মাধুৰী দেৱীৰ সৈতে বিবাহ বাহত আবদ্ধ হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://election.assam.nic.in/AFFIDAVITS/S03/SE/40/UddhabBarman/UddhabBarman_SC2.htm |title=Archived copy |access-date=8 June 2007 |archive-date=27 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927020232/http://election.assam.nic.in/AFFIDAVITS/S03/SE/40/UddhabBarman/UddhabBarman_SC2.htm |url-status=dead |archivedate=27 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927020232/http://election.assam.nic.in/AFFIDAVITS/S03/SE/40/UddhabBarman/UddhabBarman_SC2.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>5ac54apwptciy5kr4qlugiq09ge6yad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>জীৱন দক্ষতা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109761</id>
    <revision>
      <id>453566</id>
      <parentid>452205</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T02:00:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453566</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19324" sha1="pa9urd58gqm1k0kt5ip72itwbrd8swj" xml:space="preserve">
'''জীৱন দক্ষতা''' ({{lang-en|Life skill}}) এক অভিযোজিত আৰু ইতিবাচক আচৰণৰ ক্ষমতা, যিয়ে মানুহক জীৱনৰ দাবী আৰু প্ৰত্যাহ্বানৰ সৈতে ফলপ্ৰসূভাৱে মোকাবিলা কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তোলে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=https://apps.who.int/iris/handle/10665/63552 |title=Life Skills Education for Children and Adolescents in Schools |publisher=[[World Health Organization]] |hdl=10665/63552 |access-date=29 December 2020}}&lt;/ref&gt; এই ধাৰণাটোক মানসিক-সামাজিক দক্ষতা বুলিও কোৱা হয়।&lt;ref&gt;Best Thomas, A study on stress and its correlatives with family environment. Retrieved from [[ResearchGate]].&lt;/ref&gt; সামাজিক নীতি আৰু সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰত্যাশাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বিষয়টো বহু পৰিমাণে বেলেগ হয় যদিও, যিবোৰ দক্ষতাই মংগলৰ বাবে কাম কৰে আৰু কোনো ব্যক্তিক তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ৰ সক্ৰিয় আৰু উৎপাদনশীল সদস্য হিচাপে গঢ়ি তোলাত সহায় কৰে, সেইবোৰকে ''জীৱন দক্ষতা'' হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 
==গণনা আৰু শ্ৰেণীবিভাজন==
ইউনিচেফ(UNICEF)ৰ মূল্যায়ন কাৰ্যালয়ৰ মতে মানসিক-সামাজিক দক্ষতাৰ &quot;কোনো নিৰ্দিষ্ট তালিকা নাই&quot;; &lt;ref name=&quot;UNICEF 2012&quot;&gt;{{cite web
| url = https://evaluationreports.unicef.org/GetDocument?fileID=242
| title = Global evaluation of life skills education programmes
| date = 17 November 2016
| website = unicef.org
| publisher = United Nations Children's Fund
| location = New York
| pages = 8–9
| type = Evaluation Report
| access-date = 29 December 2020
| archivedate = 2 June 2021
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20210602213642/https://evaluationreports.unicef.org/GetDocument?fileID=242
| deadurl = yes
}}&lt;/ref&gt; তথাপি ইউনিচেফে ব্যক্তিৰ মানসিক-সামাজিক আৰু আন্তঃব্যক্তিগত দক্ষতাসমূহ গণনা কৰে, যিবোৰ সাধাৰণতে মংগলমুখী, আৰু ই স্বাক্ষৰতা আৰু সংখ্যাৰ দক্ষতাৰ সমান্তৰালভাৱে অপৰিহাৰ্য। যিহেতু ইয়াৰ অৰ্থ সংস্কৃতিৰ পৰা সংস্কৃতি আৰু জীৱনৰ স্থিতিলৈ সলনি হয়, সেয়েহে ইয়াক নমনীয় প্ৰকৃতিৰ ধাৰণা হিচাপে গণ্য কৰা হয়। কিন্তু ইউনিচেফে কল'বেৰেটিভ ফৰ একাডেমিক, ছ'চিয়েল এণ্ড ইমোচনেল লাৰ্নিং (CASEL) দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা সামাজিক আৰু আৱেগিক জীৱন দক্ষতাক স্বীকাৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20110513044119/https://casel.org/why-it-matters/what-is-sel/skills-competencies|url=https://casel.org/why-it-matters/what-is-sel/skills-competencies|title=Skills &amp; Competencies - CASEL|archive-date=13 May 2011|access-date=10 June 2018|archivedate=13 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513044119/https://casel.org/why-it-matters/what-is-sel/skills-competencies|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; জীৱন দক্ষতা সংশ্লেষণৰ উৎপাদন: বহুতো দক্ষতা একেলগে কৰা অনুশীলনৰ জৰিয়তে বিকশিত হয়, যেনে হাস্যৰস, যাৰ ফলত ব্যক্তিয়ে কোনো পৰিস্থিতিৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ অনুভৱ কৰিব পাৰে আৰু দৃষ্টিকোণৰ পৰা ইয়াক অধিক পৰিচালনযোগ্য কৰি তোলে। ই ব্যক্তিজনক ভয়, খং আৰু মানসিক চাপ মুক্ত কৰিবলৈ আৰু গুণগত জীৱন লাভ কৰিবলৈ উৎসাহী কৰি তোলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webmd.com/mental-health/tc/humor-therapy-topic-overview|title=Do Hasya Yoga}}&lt;/ref&gt;

উদাহৰণস্বৰূপে, সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰায়ে সমালোচনাত্মক চিন্তাধাৰা (“মোৰ বিকল্প কি?’’) আৰু মূল্যবোধৰ স্পষ্টীকৰণ (“মোৰ বাবে কি গুৰুত্বপূৰ্ণ?’’; “এই বিষয়ে মই কেনে অনুভৱ কৰোঁ?’’) আদি জড়িত হৈ থাকে। শেষত দক্ষতাসমূহৰ মাজৰ আন্তঃক্ৰিয়াই শক্তিশালী আচৰণৰ ফলাফল উৎপন্ন কৰে, বিশেষকৈ য’ত এই পদ্ধতি অন্য কৌশলৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত হয়।&lt;ref name=&quot;unicef&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.unicef.org/search/search.php?q=Life-skills&amp;type=Main|title=UNICEF – Search Results|publisher=unicef.org|access-date=2015-10-20}}&lt;/ref&gt;

জীৱন দক্ষতা আৰ্থিক স্বাৱলম্বিতাৰ পৰা,&lt;ref name=&quot;USA Funds Life Skills&quot;&gt;[http://content.usafunds.org/financial_aid/products/ourproducts/pages/lifeskills.aspx USA Funds Life Skills] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110317045654/http://content.usafunds.org/financial_aid/products/ourproducts/Pages/lifeskills.aspx |date=2011-03-17 }}&lt;/ref&gt; দ্ৰব্যৰ অপব্যৱহাৰ প্ৰতিৰোধ আৰু অটিজিমৰ দৰে অক্ষমতাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ কৰা চিকিৎসা কৌশললৈকে ভিন্ন হ’ব পাৰে।
===মূল দক্ষতা===
১৯৯৯ চনত বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই জীৱন দক্ষতাৰ তলত দিয়া মূল ক্ৰছ-কলচাৰেল ক্ষেত্ৰসমূহ চিনাক্ত কৰে:&lt;ref name=&quot;WHO 1999&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.who.int/mental_health/media/en/30.pdf |title=Partners in Life Skills Education : Conclusions from a United Nations Inter-Agency Meeting |date=1999 |website=[[World Health Organization]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920102852/https://www.who.int/mental_health/media/en/30.pdf |access-date=2018-07-15|archive-date=2018-09-20 }}&lt;/ref&gt;
{{sfn
|WHO|1993|p=[https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/63552/WHO_MNH_PSF_93.7A_Rev.2.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y#page=18 14]: 
decision-making - problem-solving
creative thinking - critical thinking
communication - interpersonal relationships
self-awareness - empathy
coping with - emotions and stressors
}}

*সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আৰু সমস্যা সমাধান;
*সৃষ্টিশীল চিন্তাধাৰা (এইটোও চাওক: পাৰ্শ্বীয় চিন্তাধাৰা) আৰু সমালোচনাত্মক চিন্তাধাৰা;
*যোগাযোগ আৰু আন্তঃব্যক্তিগত দক্ষতা;
*আত্মসচেতনতা আৰু সহানুভূতি;
*আত্মবিশ্বাসীতা আৰু সমতা; আৰু
*স্থিতিস্থাপকতা আৰু আৱেগৰ সৈতে মোকাবিলা কৰা আৰু মানসিক চাপৰ সৈতে মোকাবিলা কৰা।

ইউনিচেফে ২০১২ চনৰ প্ৰতিবেদনত একেধৰণৰ দক্ষতা আৰু আনুষংগিক শ্ৰেণীসমূহৰ তালিকা প্ৰস্তুত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;UNICEF 2012&quot;/&gt;

দ্বাদশ শ্ৰেণী পৰ্যন্ত শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা জীৱন দক্ষতাৰ পাঠ্যক্ৰমত প্ৰায়ে সফল স্বাধীন জীৱনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় যোগাযোগ আৰু ব্যৱহাৰিক দক্ষতাৰ লগতে ব্যক্তিগতকৃত শিক্ষা কাৰ্যসূচী(আইইপি) থকা উন্নয়নমূলক-অক্ষমতা থকা আৰু বিশেষভাৱে সক্ষম ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবেও গুৰুত্ব দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;PSESD&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.psesd.org/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=297&amp;Itemid=448 |title=Puget Sound ESD – excellence &amp; equity in education &amp;#124; Pre-K-12 Life Skills Curriculum Guide |publisher=psesd.org |access-date=2015-10-20 |archivedate=2012-03-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120323131440/http://www.psesd.org/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=297&amp;Itemid=448 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

ইউএনএফপিএৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত ডব্লিউ এইচ অ’ৰ তালিকাৰ ভিত্তিত বিভিন্ন পাঠ্যক্ৰম চলি আছে। ভাৰতৰ মধ্যপ্ৰদেশত চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ জৰিয়তে এইবোৰ শিকোৱাৰ বাবে চৰকাৰৰ সৈতে এই কাৰ্যসূচী চলোৱা হৈছে।&lt;ref&gt; [https://lifeskillsumang.in/ Life Skills Education (LSE)]&lt;/ref&gt;
==কৰ্ম আৰু জীৱনৰ বাবে দক্ষতা==
কৰ্ম আৰু জীৱনৰ বাবে দক্ষতা, যাক কাৰিকৰী আৰু বৃত্তিমূলক শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণ (টিভিইটি/TVET) বুলি জনা যায়, ইয়াত বৃত্তিগত ক্ষেত্ৰ, উৎপাদন, সেৱা আৰু জীৱিকাৰ বিস্তৃত পৰিসৰৰ সৈতে জড়িত শিক্ষা, প্ৰশিক্ষণ আৰু দক্ষতা বিকাশৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। আজীৱন শিক্ষণৰ অংশ হিচাপে টিভিইটি মাধ্যমিক, মাধ্যমিকৰ পিছৰ আৰু তৃতীয় পৰ্যায়ত হ’ব পাৰে, আৰু ইয়াত কৰ্মভিত্তিক শিক্ষণ আৰু অবিৰত প্ৰশিক্ষণ আৰু পেছাদাৰী বিকাশ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় যিয়ে অৰ্হতাৰ সূচনা কৰিব পাৰে। টিভিইটিত ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু স্থানীয় প্ৰেক্ষাপটৰ সৈতে মিল থকা দক্ষতা বিকাশৰ বহুতো সুযোগো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। শিকিবলৈ শিকা আৰু সাক্ষৰতা আৰু সংখ্যা দক্ষতা, ট্ৰেন্সভাৰ্ছল দক্ষতা আৰু নাগৰিকত্ব দক্ষতাৰ বিকাশ টিভিইটিৰ অবিচ্ছেদ্য উপাদান।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=UNESCO|url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000265943|title=Pathways of progression: linking technical and vocational education and training with post-secondary education|publisher=UNESCO|year=2018|isbn=978-92-3-100290-8}}&lt;/ref&gt;
==অভিভাৱকত্ব: জীৱন দক্ষতা পুষ্টিৰ এটা স্থান==
জীৱন দক্ষতা প্ৰায়ে অভিভাৱকত্বৰ ক্ষেত্ৰত শিকোৱা হয়; হয় পৰোক্ষভাৱে শিশুৰ পৰ্যবেক্ষণ আৰু অভিজ্ঞতাৰ জৰিয়তে, নহয় প্ৰত্যক্ষভাৱে কোনো নিৰ্দিষ্ট দক্ষতা শিকোৱাৰ উদ্দেশ্যেৰে। অভিভাৱকত্বকেই জীৱন দক্ষতাৰ এটা গোট হিচাপে গণ্য কৰিব পাৰি যিটো ব্যক্তিক শিকাব পাৰি অথবা ই স্বাভাৱিকতে হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{Cite book | doi=10.4135/9781412958479.n53|chapter = Behavioral parent training|title = Encyclopedia of Human Relationships|year = 2009|last1 = Prinz|first1 = Ron| isbn=9781412958462}}&lt;/ref&gt; গৰ্ভাৱস্থা আৰু অভিভাৱকত্বৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ দক্ষতাৰ বিষয়ে এজন ব্যক্তিক শিক্ষিত কৰাটোও শিশুৰ বাবে অতিৰিক্ত জীৱন দক্ষতা বিকাশৰ সৈতে মিলিব পাৰে আৰু পিতৃ-মাতৃক প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত সন্তানক পথ প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ সক্ষম কৰিব পাৰে। 

যেতিয়া পৰম্পৰাগত পৰিয়ালৰ গাঁথনি আৰু সুস্থ সম্পৰ্ক ভাঙি যায়, সেয়া পিতৃ-মাতৃৰ ভুলৰ বাবেই হওক বা বিবাহ বিচ্ছেদ বা মানসিক বিকাৰৰ বাবেই হওক বা শিশুৰ সৈতে হোৱা সমস্যাৰ বাবেই হওক (যেনে দ্ৰব্যৰ অপব্যৱহাৰ বা অন্যান্য বিপদজনক আচৰণ) তেতিয়া জীৱন দক্ষতাৰ বহুতো কাৰ্যসূচী আগবঢ়োৱা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শ্ৰমিক সংস্থাই ইণ্ডোনেছিয়াৰ প্ৰাক্তন শিশু শ্ৰমিক আৰু বিপদজনক শিশুসকলক জীৱন দক্ষতা শিকাইছে, যাতে তেওঁলোকে শিশু নিৰ্যাতনৰ আটাইতকৈ বেয়া প্ৰভাৱৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আৰু ইয়াৰ পৰা পৰিত্ৰাণ লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;ILO&quot;&gt;[http://www.ilo.org/jakarta/whatwedo/eventsandmeetings/lang--en/WCMS_151750/index.htm Improving Vocational and Life Skills of Ex-Child Labourers and at Risk Children Aged 15 to 17 Years] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110926070201/http://www.ilo.org/jakarta/whatwedo/eventsandmeetings/lang--en/WCMS_151750/index.htm |date=2011-09-26 }}&lt;/ref&gt;

==আৰ্হি: আচৰণ প্ৰতিৰোধ বনাম ইতিবাচক বিকাশ==
কিছুমান জীৱন দক্ষতা কাৰ্যসূচীয়ে কিছুমান বিশেষ আচৰণ প্ৰতিৰোধৰ বিষয়ে শিকোৱাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যদিও, ইহঁত তুলনামূলকভাৱে অকাৰ্যকৰী হ’ব পাৰে। তেওঁলোকৰ গৱেষণাৰ ভিত্তিত পৰিয়াল আৰু যুৱ সেৱা ব্যুৰো,&lt;ref name=&quot;hhs&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.acf.hhs.gov/programs/fysb|title=Home &amp;#124; Family and Youth Services Bureau &amp;#124; Administration for Children and Families|publisher=acf.hhs.gov|access-date=2015-10-20}}&lt;/ref&gt; আমেৰিকাৰ স্বাস্থ্য আৰু মানৱ সেৱা বিভাগৰ এটা বিভাগে কম ফলপ্ৰসূ প্ৰতিৰোধ কাৰ্যসূচীৰ বিকল্প হিচাপে ইতিবাচক যুৱ বিকাশৰ তত্ত্ব (PYD)ৰ পোষকতা কৰে। পিৱাইডিয়ে পুৰণি জৰাজীৰ্ণ মডেলৰ বিপৰীতে ব্যক্তিৰ শক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যিয়ে এতিয়াও দেখুৱাবলগীয়া হোৱা &quot;সম্ভাৱ্য&quot; দুৰ্বলতাসমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ প্ৰৱণতা থাকে। '..জীৱন দক্ষতা শিক্ষা, ইতিবাচক সামাজিক, আৰু কিশোৰ-কিশোৰীসকলৰ মানসিক স্বাস্থ্যৰ প্ৰসাৰৰ বাবে এক ফলপ্ৰসূ মানসিক-সামাজিক হস্তক্ষেপ কৌশল বুলি পোৱা গৈছে যিয়ে মোকাবিলা কৌশল শক্তিশালী কৰা আৰু আত্মবিশ্বাস আৰু আৱেগিক বুদ্ধিমত্তা বিকাশৰ দৰে সকলো দিশতে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে..&quot;।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Prajapati |first=Ravindra |date=2017 |title=Significance of Life Skills Education |url=https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1126842.pdf |journal=Contemporary Issues in Education Research |volume=10 |pages=4 |via=The Clute Institute}}&lt;/ref&gt;
===উৎস===
{{Free-content attribution
| title = Pathways of progression: linking technical and vocational education and training with post-secondary education
| author = UNESCO
| publisher = UNESCO
| page numbers =
| source = UNESCO
| documentURL = https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000265943
| license statement URL =
| license = CC BY-SA 3.0 IGO
}}

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:শিক্ষা]]
[[শ্ৰেণী:জীৱন দক্ষতা]]</text>
      <sha1>pa9urd58gqm1k0kt5ip72itwbrd8swj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109765</id>
    <revision>
      <id>453358</id>
      <parentid>452748</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:51:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453358</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22311" sha1="67dsuaq6mbg15p4t0tbv81n1gew9qoi" xml:space="preserve">{{short description|National Park of Nepal}}
{{Infobox Protected area 
| name = বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| iucn_category = II
| photo = Bardiya_02.jpg
| location = [[নেপাল]]
| map = Nepal
| relief = 1
| coordinates = {{coords|28|23|N|81|30|E|display=inline, title}}
| area_km2 = ৯৬৮
| established = ১৯৮৮
| governing_body = [[Department of National Parks and Wildlife Conservation (Nepal)|ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ বিভাগ]]
|nearest_city=[[গুলাৰিয়া]]}}
'''বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Bardiya National Park}}) নেপালৰ এক সংৰক্ষিত অঞ্চল যি অঞ্চলক ১৯৮৮ চনত ৰয়েল বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ৯৬৮ বৰ্গ কিলোমিটাৰ (৩৭৪ বৰ্গমাইল) আয়তনৰ ই নেপালৰ তেৰাইৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু ঘন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান। ই কৰ্ণালী নদীৰ পূব পাৰৰ লগত সংলগ্ন আৰু বৰ্দিয়া জিলাৰ বাবাই নদীৰ দ্বাৰা বিভাজিত। ইয়াৰ উত্তৰ সীমা শিৱালিক পাহাৰৰ শিখৰেৰে নিৰ্ধাৰিত। নেপালগঞ্জ-সুৰখেত ঘাইপথটোৱে আংশিকভাৱে দক্ষিণ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰিছে যদিও সংৰক্ষিত অঞ্চলটোক গুৰুতৰভাৱে বিঘ্নিত কৰিছে৷ মানৱ বসতিৰ বাবে প্ৰাকৃতিক সীমা পশ্চিমে থকা কৰ্ণালী নদীৰ এটি‍ শাখা গেৰুৱা আৰু দক্ষিণ-পূব দিশত বাবাই নদীৰ দ্বাৰা গঠিত।&lt;ref name=&quot;mk98&quot;&gt;Majupuria, T. C., Kumar, R. (1998). ''Wildlife, National Parks and Reserves of Nepal.'' S. Devi, Saharanpur and Tecpress Books, Bangkok. {{ISBN|974-89833-5-8}}&lt;/ref&gt;চুবুৰীয়া বাংকে ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ সৈতে একেলগে ১,৪৩৭ বৰ্গ কিলোমিটাৰ (৫৫৫ বৰ্গমাইল)ৰ সুসংহত সংৰক্ষিত অঞ্চলে বাঘ সংৰক্ষণ ইউনিট (টিচিইউ) বৰদিয়া-বাংকেক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ই ২,২৩১ বৰ্গ কি‍লোমিটাৰ (৮৬১ বৰ্গমাইল) জলজ ঘাঁহনি আৰু উপক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰে‍ বিস্তৃত।&lt;ref&gt;Wikramanayake, E.D., Dinerstein, E., Robinson, J.G., Karanth, K.U., Rabinowitz, A., Olson, D., Mathew, T., Hedao, P., Connor, M., Hemley, G., Bolze, D. (1999). ''Where can tigers live in the future? A framework for identifying high-priority areas for the conservation of tigers in the wild''. In: Seidensticker, J., Christie, S., Jackson, P. (eds.) ''Riding the Tiger. Tiger conservation in human-dominated landscapes.'' Cambridge University Press, Cambridge. hardback {{ISBN|0-521-64057-1}}, paperback {{ISBN|0-521-64835-1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Nepalnews (2010). [http://www.nepalnews.com/main/index.php/news-archive/19-general/6031-govt-announces-creation-of-550-sq-km-banke-national-park.html article ''Govt announces creation of 550 sq km Banke National Park''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110101230941/http://www.nepalnews.com/main/index.php/news-archive/19-general/6031-govt-announces-creation-of-550-sq-km-banke-national-park.html|date=January 1, 2011}}. Nepalnews 13 May 2010&lt;/ref&gt;

== ইতিহাস ==
[[চিত্ৰ:Bardiya_National_Park_main_entry_gate.jpg|thumb|বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ মুখ্য দুৱাৰ]]
১৮১৫ চনত চুগৌলি সন্ধিৰ জৰিয়তে এই অঞ্চলটি‍ নেপালৰ হাতৰ পৰা [[ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী]]ৰ হাতলৈ যায়। ৪৫ বছৰ ধৰি ই ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ অংশ আছিল আৰু ১৮৫৭ চনৰ ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনত কৰা সহায়ৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে ১৮৬০ চনত ইয়াক নেপালক ওভতাই দিয়া হয়। আজিও এই সংলগ্ন অঞ্চলটোক ''নয়া মুলুক'' অৰ্থাৎ ''নতুন দেশ'' বুলি কোৱা হয়। ১৯৬৯ চনত ৩৬৮ বৰ্গ কিলোমিটাৰ (১৪২ বৰ্গমাইল) এলেকা ৰয়েল হাণ্টিং ৰিজাৰ্ভ হিচাপে আঁতৰাই ৰখা হৈছিল আৰু ইয়াক ১৯৭৬ চনত ৰয়েল কৰ্ণালী বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষিত বনাঞ্চল হিচাপে অধিসূচনা জাৰি‍ কৰা হয়। ১৯৮২ চনত ইয়াক ৰয়েল বৰ্দিয়া বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষিত বনাঞ্চল হিচাপে ঘোষণা কৰি ১৯৮৪ চনত বাবাই নদী উপত্যকাকো সামৰি লোৱা হয়। অৱশেষত ১৯৮৮ চনত সংৰক্ষিত অঞ্চলটোক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানলৈ‍ উন্নীত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;mk98&quot;/&gt;

এই উপত্যকাত বাস কৰা প্ৰায় ১৫০০ লোকক আন ঠাইত পুনৰ সংস্থাপিত কৰা হৈছে। বাবাই উপত্যকাত কৃষি-কৰ্ম নিষিদ্ধ হোৱাৰ পৰা, প্ৰাকৃতিকভাৱে পুনৰ সৃষ্টি হোৱা গছ-গছনিয়ে অঞ্চলটোক বন্যপ্ৰাণীৰ বাবে এক প্ৰধান বাসস্থান হিচাপে গঢ়ি তুলিছে।&lt;ref name=&quot;mk98&quot;/&gt;

== গছ-গছনি‍ ==
উদ্যানখনৰ প্ৰায় ৭০% অৰণ্যৰে আবৃত, বাকী অংশ ঘাঁহনি, ছাভানা আৰু নদীপৰীয়া অৰণ্যৰ মিশ্ৰণ।&lt;ref name=&quot;dinerstein1979&quot;&gt;{{Cite journal|last=Dinerstein, E.|year=1979|title=An ecological survey of the royal Karnali-Bardia Wildlife Reserve, Nepal. Part I: Vegetation, modifying factors, and successional relationships|journal=Biological Conservation|volume=15|issue=2|pages=127–150|doi=10.1016/0006-3207(79)90030-2|url=}}&lt;/ref&gt;উদ্যানখনত নথিভুক্ত কৰা মতে‍ উদ্ভিদকুলৰ ৮৩৯বিধ প্ৰজাতি আছে, তাৰে‍ ভিতৰৰ ১৭৩বিধ ভাস্কুলাৰ উদ্ভিদ প্ৰজাতিৰ ১৪০বিধ ডাইকট, ২৬বিধ মনোকোট, ছবিধ ফাৰ্ণ, আৰু এবিধ জিমনোস্পাৰ্ম প্ৰজাতি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;nbrb07&quot;&gt;{{Cite book|last=Bhuju, U. R.|last2=Shakya, P. R.|last3=Basnet, T. B.|last4=Shrestha, S.|author article name=amp|year=2007|title=Nepal Biodiversity Resource Book. Protected Areas, Ramsar Sites, and World Heritage Sites|publisher=International Centre for Integrated Mountain Development, Ministry of Environment, Science and Technology, in cooperation with United Nations Environment Programme, Regional Office for Asia and the Pacific|place=Kathmandu|isbn=978-92-9115-033-5|chapter=Bardia National Park|pages=43–45|url=https://lib.icimod.org/record/7560}}&lt;/ref&gt;

== জীৱ-জন্তু ==
{{multiple image |perrow=1 |image1=Gharial_in_Karnali.JPG |caption1=কৰ্ণালী নদীৰ বালিত এদল ঘঁৰিয়াল আৰু এটা মুগ্গৰ ঘঁৰিয়াল|image2=Bengal Tiger Bardiya.jpg |caption2=বৰদিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত ঢেকীয়াপতীয়া বাঘ}}
বনাঞ্চল আৰু ঘাঁহনিত থকা গছ-গছনিৰ বিস্তৃত প্ৰকাৰে ৬৪২বিধ প্ৰজাতিৰ প্ৰাণীক উৎকৃষ্ট বাসস্থান প্ৰদান কৰিছে৷ কৰ্ণালী-বাবাই নদী প্ৰণালী, ইয়াৰ সৰু সৰু উপনদী, আৰু অগণন অক্সবো হ্ৰদত ১২৫বিধ প্ৰজাতিৰ মাছ নথিভুক্ত হৈছে। নদীবোৰত সামান্য সংখ্যক ঘৰিয়াল‍েও বাস কৰে। মুগ্গৰ ঘঁৰিয়ালৰ উপৰিও ২৩বিধ [[সৰীসৃপ]] আৰু উভচৰ প্ৰজাতি লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;nbrb07&quot;/&gt;
=== স্তন্যপায়ী প্ৰাণী ===
[[চিত্ৰ:One_horned_Rhino.jpg|thumb|বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত এশিঙীয়া গঁড়]]
[[চিত্ৰ:Adult_male_Chital_or_Spotted_Deer_at_Bardiya_National_Park.jpg|thumb|বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত ফুটুকী হৰিণা]]
বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত [[এশিঙীয়া গঁড়|এশিঙীয়া গঁড়]], হাতী, ঢেকীয়াপতীয়া বাঘ, বৰাসিংহ আৰু [[শিহু]]কে ধৰি কমেও ৫৩বিধ [[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] আছে।&lt;ref name=&quot;nbrb07&quot;/&gt; ২০১২ চনৰ গ্ৰীষ্মকালত এটা ৰঙা দাগযুক্ত মেকুৰী দেখা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Appel|first1=A.|year=2016|title=The first records of Rusty-spotted Cat in Nepal|url=https://www.dropbox.com/s/pdy1unqdzizsvcn/SWCCN2016_02.pdf?dl=1|journal=Small Wild Cat Conservation News|issue=2|pages=8–10}}&lt;/ref&gt; ২০১৭ চনৰ শীতকালত বাবাই নদী উপত্যকাত এটা [[মেচেকা]]ৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Yadav|first1=S. K.|last2=Lamichhane|first2=B. R.|last3=Subedi|first3=N.|last4=Dhakal|first4=M.|last5=Thapa|first5=R. K.|last6=Poudyal|first6=L.|last7=Dahal|first7=B. R.|year=2018|title=Fishing Cat camera trapped in Babai Valley of Bardia National Park, Nepal|journal=Cat News|issue=67|pages=31–33}}&lt;/ref&gt;

=== বাঘ ===
২০২১ চনত বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত চাৰিটা বাঘৰ আক্ৰমণৰ ফলত দহজন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল আৰু আন কেইবাজনো লোক আহত হৈছিল। তিনিটা বাঘ বন্দী কৰি উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰলৈ স্থানান্তৰ কৰা হৈছিল, দুটাক বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানতে উদ্ধাৰ কৰি‍ আৱদ্ধ কৰি‍ ৰখা হৈছিল। সম্ভৱতঃ মতাকেইটাৰ মাজত হোৱা যুঁজৰ বাবে সিহঁতৰ কুকুৰ দাঁত ভাঙি গৈছিল। &lt;ref name=&quot;ntnc01&quot;&gt;{{Cite news|date=2021|url=https://ntnc.org.np/news/man-eating-tigers-bardia-taken-under-control-updated-07-april-2021}}&lt;/ref&gt; পিঞ্জৰাৰ পৰা পলায়ন কৰি এটা বাঘ বাংকে জিলাৰ অৰণ্যলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Man-eating tiger breaks iron cage, flees week after capture|work=efe.com|accessdate=2021-10-20|url=https://www.efe.com/efe/english/portada/man-eating-tiger-breaks-iron-cage-flees-week-after-capture/50000260-4495791}}&lt;/ref&gt; এটাক কাঠমাণ্ডুৰ কেন্দ্ৰীয় চিৰিয়াখানালৈ স্থানান্তৰিত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2021|url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/international/nepal-man-eater-tiger-moved-into-central-zoo-from-national-park/videoshow/81956290.cms}}&lt;/ref&gt;

==== গঁড় ====
১৯৮৬ চনত [[চিতৱান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান|চিতৱান]]ৰ পৰা বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানলৈ গঁড় স্থানান্তৰণ আৰম্ভ হৈছিল। ২০০০ চনলৈকে ৫৮টা গঁড় স্থানান্তৰিত কৰা হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০০ চনলৈকে চিকাৰীসকলে গঁড়ৰ চোৰাং চিকাৰত বিফল হৈছিল। ২০০০ চনৰ এপ্ৰিলত উদ্যানখনত ৬৭টা গঁড় আছিল, যাৰ অধিকাংশই বাবাই উপত্যকাত বাস কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Martin, E.|year=2001|title=What strategies are effective for Nepal's rhino conservation: a recent case study|journal=Pachyderm|volume=31|pages=42–51|url=http://www.rhinoresourcecenter.com/ref_files/1175860799.pdf}}&lt;/ref&gt; ২০০৬ চনৰ মে’ মাহত বাবাই নদীৰ বানপানীৰ সমতলত এটা গোপন জৰীপ কৰা হৈছিল, য’ত গঁড়ৰ সংখ্যা ভয়ংকৰভাৱে হ্ৰাস পোৱাৰ কথা প্ৰকাশ পাইছিল। এই হ্ৰাসৰ মূল কাৰণ চোৰাং চিকাৰ বুলি সন্দেহ কৰা হৈছিল। ২০০৭ আৰু ২০০৮ চনত পৰৱৰ্তী সমীক্ষাই বাবাই উপত্যকাৰ পৰা গঁড় সম্পূৰ্ণৰূপে অন্তৰ্ধান হোৱাটো নিশ্চিত কৰিছিল। কৰ্ণালী বানপানীৰ সমতলৰ বিভিন্ন স্থানত ২৫টা গঁড় প্ৰত্যক্ষ পৰ্যবে‍ক্ষণ, গঁড়ৰ গোবৰ আৰু পথৰ পৰোক্ষ লক্ষণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছিল। সেইবোৰৰ বেছিভাগ বানপানীৰ সমতল ঘাঁহনি, নদী কাষৰীয়া অৰণ্য আৰু জলাশয়ত আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Thapa, K.|last2=Williams, A. C.|last3=Khaling, S.|last4=Bajimaya, S.|year=2009|title=Observations on habitat preference of translocated rhinos in Bardia National Park and Suklaphanta Wildlife Reserve, Nepal|journal=Pachyderm|volume=45|issue=July 2008 – June 2009|pages=108–113|doi=|url=}}&lt;/ref&gt; ২০০৮ চনৰ মাৰ্চ মাহত মাত্ৰ ২২টা গঁড়হে গণনা কৰা হৈছিল আৰু গণনাৰ পিছত তাৰে দুটাক অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report |author=DNPWC |year=2008 |title=Rhino Count - 2008, Nepal |publisher=Department of National Parks and Wildlife Conservation |place=Kathmandu |url=http://www.dnpwc.gov.np/publication/Rhino_Count_2008_Nepal.pdf |date= |access-date=April 1, 2011 |archive-date=July 24, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110724190549/http://www.dnpwc.gov.np/publication/Rhino_Count_2008_Nepal.pdf |url-status=dead |archivedate=July 24, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724190549/http://www.dnpwc.gov.np/publication/Rhino_Count_2008_Nepal.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০১৫ চনলৈকে গঁড়ৰ সংখ্যা ২৯টালৈ বৃদ্ধি পাইছিল। মুখ্যতঃ নিৰাপত্তা ব্যৱস্থাৰ বাবেই এই বৃদ্ধি হৈছে‍।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://wwf.panda.org/wwf_news/?262670/Rhino-translocation-off-to-a-positive-start-in-Nepals-Terai|date=2015}}&lt;/ref&gt;

==== হাতী ====
১৯৮৫ চনত উদ্যানখনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে দুটা ডাঙৰ দঁতাল হাতী দেখা গৈছিল, আৰু ইয়াৰে এটাৰ নাম ''ৰাজা গজ'' আৰু আনটোৰ নাম ''কাঞ্চা'' ৰখা হৈছিল। সিহঁত একেলগে উদ্যানত ঘূৰি ফুৰিছিল আৰু মাজে মাজে মাইকী হাতীৰ ওচৰলৈ গৈছিল। ''ৰাজা গজ'' কান্ধলৈকে‍ ৩ মিটাৰ (১১.৩ ফুটা) ওখ আছিল আৰু তাৰ শৰীৰৰ ওজনো আছিল যথেষ্ট বেছি। উচ্চ দ্বি-গম্বুজ আকৃতিৰ মূৰৰ বাবে তাৰ চেহেৰাটোক এটা ম্যামথৰ সৈতে তুলনা কৰা হৈছে। তাৰ কপাল আৰু গম্বুজবোৰ অন্যান্য এছিয়ান দঁতাল হাতীতকৈ অধিক পৃথক আছিল। ১৯৯৩ চনত আৰু পাঁচটা হাতী উদ্যানখনত প্ৰৱেশ কৰা দেখা গৈছিল, আৰু এবছৰৰ পিছত আন ১৬টা হাতী আহিছিল। ১৯৯৭ চনৰ গ্ৰীষ্মকালত কৰা গণনাত ৪১টা হাতী থকাৰ কথা প্ৰকাশ পাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Furaha tenVelde, P.|year=1997|title=The wild elephants of the Royal Bardia National Park, Nepal|journal=Gajah: Journal of the SSC Asian Elephant Specialist Group|issue=17|pages=41–44|url=http://www.asesg.org/PDFfiles/Gajah/17-41-tenVelde.pdf}}&lt;/ref&gt; ২০০২ চনত কৰ্ণালী বানপানী সমতল অঞ্চল আৰু বাবাই উপত্যকাত ৬০টাতকৈও অধিক হাতী বাস কৰিছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhatta, S. R.|year=2006|title=Efforts to conserve the Asian elephant in Nepal|journal=Gajah: Journal of the SSC Asian Elephant Specialist Group|issue=25|pages=87–89|url=http://www.asesg.org/PDFfiles/Gajah/25-87-Bhatta.pdf}}&lt;/ref&gt;

=== চৰাই ===
[[চিত্ৰ:Peacock_with_outspread_plumes.JPG|thumb|ময়ূৰে চালি ধৰি প্ৰদৰ্শন কৰিছে]]
বৰ্তমানৰ চেকলিষ্টত ৪০৭বিধ চৰাইৰ প্ৰজাতি অন্তৰ্ভুক্ত। তাৰ ভিতৰত [[উলূম’ৰা|উলূম'ৰা]], [[পাতি শগুণ]], ময়ূৰ, আৰু [[ধৃতিৰাজ|ধৃতৰাজ]] অন্যতম; এইবোৰ উদ্যানখনৰ প্ৰতীকস্বৰূপ।&lt;ref name=&quot;nbrb07&quot;/&gt; লেছাৰ ফ্ল'ৰিকান আৰু [[কৰ্চন চৰাই]]ৰ উপস্থিতিৰ লগতে বৰ্তমান উদ্যানখনৰ ঘাঁহনি অঞ্চলত ধূসৰ-মুকুটযুক্ত প্ৰিনিয়া, জংঘল প্ৰিনীয়া, হালধীয়া ভৰিৰ বুচ ৱাৰ্বলাৰ, এবাৰেণ্ট বুচ ৱাৰ্বলাৰ, ষ্ট্ৰাইটেড গ্ৰাছবাৰ্ড, [[টিক টিক চৰাই]] আৰু চেষ্টনাট-কেপড ৱাৰ্বলাৰ দেখা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Kafle, M. R.|year=2005|title=Distribution and habitat preference of Grey Crowned Prinia (''Prinia cinerocapilla'') in Bardia, Kailali and Kanchanpur Districts of Nepal|publisher=Oriental Bird Club|place=United Kingdom|url=https://archive.org/details/dli.nepal.birds.2005_006}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগসমূহ ==

* {{Cite web|last=BirdLife International|url=http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/14324|title=Important Bird Areas factsheet: Bardia National Park}}
* ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ বিভাগ, নেপালঃ বৰ্দিয়া ৰাষ্ট্ৰিয় উদ্যান {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200120021707/http://www.dnpwc.gov.np/protected_areas/details/asdewr|date=2020-01-20}} 2020-01-20 at the Wayback Machine
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন শ্ৰেণী II]]
[[শ্ৰেণী:নেপালৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:নেপালৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>67dsuaq6mbg15p4t0tbv81n1gew9qoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>প্ৰ'টন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109767</id>
    <revision>
      <id>453637</id>
      <parentid>453288</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:13:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <comment>/* সুস্থিৰতা */</comment>
      <origin>453637</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24642" sha1="pylhdmtrv06vuxqazcyjt6kplscg80e" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০ −১৬  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>pylhdmtrv06vuxqazcyjt6kplscg80e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453638</id>
      <parentid>453637</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:16:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <comment>/* আধান ব্যাসাৰ্ধ */</comment>
      <origin>453638</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24996" sha1="gfoo91mufzuc41p6xn2ooizqmb5gejd" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০ −১৬  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Miller |first=Gerald A. |date=2019-03-07 |title=Defining the proton radius: A unified treatment |url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevC.99.035202 |journal=Physical Review C |language=en |volume=99 |issue=3 |page=035202 |doi=10.1103/PhysRevC.99.035202 |issn=2469-9985|arxiv=1812.02714 |bibcode=2019PhRvC..99c5202M }}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>gfoo91mufzuc41p6xn2ooizqmb5gejd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453640</id>
      <parentid>453638</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:17:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <comment>/* আধান ব্যাসাৰ্ধ */</comment>
      <origin>453640</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25564" sha1="4bm72dkap2lq951xsxwhsd7fwdal4r7" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০ −১৬  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Miller |first=Gerald A. |date=2019-03-07 |title=Defining the proton radius: A unified treatment |url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevC.99.035202 |journal=Physical Review C |language=en |volume=99 |issue=3 |page=035202 |doi=10.1103/PhysRevC.99.035202 |issn=2469-9985|arxiv=1812.02714 |bibcode=2019PhRvC..99c5202M }}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।&lt;ref name=KarrReview&gt;{{cite journal |last1=Karr |first1=Jean-Philippe |last2=Marchand |first2=Dominique |last3=Voutier |first3=Eric |date=November 2020 |title=The proton size |url=https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |journal=Nature Reviews Physics |language=en |volume=2 |issue=11 |pages=601–614 |doi=10.1038/s42254-020-0229-x |bibcode=2020NatRP...2..601K |issn=2522-5820 |access-date=2024-03-28 |archive-date=2024-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240328000755/https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>4bm72dkap2lq951xsxwhsd7fwdal4r7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453641</id>
      <parentid>453640</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:18:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <comment>/* আধান ব্যাসাৰ্ধ */</comment>
      <origin>453641</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25571" sha1="f66kcparkg26sltx0hehw4iqpdm43xh" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০&lt;sup&gt;-১৬&lt;/sup&gt;  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Miller |first=Gerald A. |date=2019-03-07 |title=Defining the proton radius: A unified treatment |url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevC.99.035202 |journal=Physical Review C |language=en |volume=99 |issue=3 |page=035202 |doi=10.1103/PhysRevC.99.035202 |issn=2469-9985|arxiv=1812.02714 |bibcode=2019PhRvC..99c5202M }}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।&lt;ref name=KarrReview&gt;{{cite journal |last1=Karr |first1=Jean-Philippe |last2=Marchand |first2=Dominique |last3=Voutier |first3=Eric |date=November 2020 |title=The proton size |url=https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |journal=Nature Reviews Physics |language=en |volume=2 |issue=11 |pages=601–614 |doi=10.1038/s42254-020-0229-x |bibcode=2020NatRP...2..601K |issn=2522-5820 |access-date=2024-03-28 |archive-date=2024-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240328000755/https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>f66kcparkg26sltx0hehw4iqpdm43xh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453646</id>
      <parentid>453641</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:22:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <comment>/* সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া */</comment>
      <origin>453646</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27248" sha1="d4jsamh578qrrjpyz79yfmcm31oh8a6" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০&lt;sup&gt;-১৬&lt;/sup&gt;  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Miller |first=Gerald A. |date=2019-03-07 |title=Defining the proton radius: A unified treatment |url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevC.99.035202 |journal=Physical Review C |language=en |volume=99 |issue=3 |page=035202 |doi=10.1103/PhysRevC.99.035202 |issn=2469-9985|arxiv=1812.02714 |bibcode=2019PhRvC..99c5202M }}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।&lt;ref name=KarrReview&gt;{{cite journal |last1=Karr |first1=Jean-Philippe |last2=Marchand |first2=Dominique |last3=Voutier |first3=Eric |date=November 2020 |title=The proton size |url=https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |journal=Nature Reviews Physics |language=en |volume=2 |issue=11 |pages=601–614 |doi=10.1038/s42254-020-0229-x |bibcode=2020NatRP...2..601K |issn=2522-5820 |access-date=2024-03-28 |archive-date=2024-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240328000755/https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==এণ্টিপ্ৰ'টন==
চিপিটি-প্ৰতিসমতাই কণা আৰু প্ৰতিকণাসমূহৰ আপেক্ষিক ধৰ্মৰ ওপৰত প্ৰবল বাধা আৰোপ কৰে, আৰু সেয়েহে এই ক্ষেত্ৰখন এতিয়াও কঠোৰ পৰীক্ষাৰ বাবে মুকলি। উদাহৰণস্বৰূপে, প্ৰ’টন আৰু এন্টিপ্ৰ’টনৰ আধানৰ যোগফল হুবহু শূন্য হ’ব লাগিব। এই সমতাটো ১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগলৈ সঠিক বুলি পৰীক্ষা কৰা হৈছে। ইহঁতৰ ভৰৰ সমতাও ১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগতকৈ বেছি ভাল বুলি পৰীক্ষা কৰা হৈছে। এন্টিপ্ৰ'টনক পেনিং ফান্দত ধৰি ৰাখি প্ৰ'টন আৰু এন্টিপ্ৰ'টনৰ আধান-ভৰ অনুপাতৰ সমতা ৬ × ১০&lt;sup&gt;৯&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগলৈ পৰীক্ষা কৰা হৈছে। এন্টিপ্ৰ'টনৰ চুম্বকীয় ভ্ৰামকৰ মান ৮ × ১০&lt;sup&gt;−৩&lt;/sup&gt; নিউক্লিয়াৰ ব'ৰ মেগনেটন ত্ৰুটিসহিতে জুখিব পৰা গৈছে, আৰু এই মান প্ৰ'টনৰ সমান আৰু বিপৰীত বুলি পোৱা গৈছে।

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>d4jsamh578qrrjpyz79yfmcm31oh8a6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453648</id>
      <parentid>453646</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <origin>453648</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27689" sha1="d8sx1orqxigv7uyx9n18s0b7dve4gph" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০&lt;sup&gt;-১৬&lt;/sup&gt;  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Miller |first=Gerald A. |date=2019-03-07 |title=Defining the proton radius: A unified treatment |url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevC.99.035202 |journal=Physical Review C |language=en |volume=99 |issue=3 |page=035202 |doi=10.1103/PhysRevC.99.035202 |issn=2469-9985|arxiv=1812.02714 |bibcode=2019PhRvC..99c5202M }}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।&lt;ref name=KarrReview&gt;{{cite journal |last1=Karr |first1=Jean-Philippe |last2=Marchand |first2=Dominique |last3=Voutier |first3=Eric |date=November 2020 |title=The proton size |url=https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |journal=Nature Reviews Physics |language=en |volume=2 |issue=11 |pages=601–614 |doi=10.1038/s42254-020-0229-x |bibcode=2020NatRP...2..601K |issn=2522-5820 |access-date=2024-03-28 |archive-date=2024-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240328000755/https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==এণ্টিপ্ৰ'টন==
চিপিটি-প্ৰতিসমতাই কণা আৰু প্ৰতিকণাসমূহৰ আপেক্ষিক ধৰ্মৰ ওপৰত প্ৰবল বাধা আৰোপ কৰে, আৰু সেয়েহে এই ক্ষেত্ৰখন এতিয়াও কঠোৰ পৰীক্ষাৰ বাবে মুকলি। উদাহৰণস্বৰূপে, প্ৰ’টন আৰু এন্টিপ্ৰ’টনৰ আধানৰ যোগফল হুবহু শূন্য হ’ব লাগিব। এই সমতাটো ১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগলৈ সঠিক বুলি পৰীক্ষা কৰা হৈছে। ইহঁতৰ ভৰৰ সমতাও ১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগতকৈ বেছি ভাল বুলি পৰীক্ষা কৰা হৈছে। এন্টিপ্ৰ'টনক পেনিং ফান্দত ধৰি ৰাখি প্ৰ'টন আৰু এন্টিপ্ৰ'টনৰ আধান-ভৰ অনুপাতৰ সমতা ৬ × ১০&lt;sup&gt;৯&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Gabrielse2006&quot; /&gt; ভাগৰ এভাগলৈ পৰীক্ষা কৰা হৈছে। এন্টিপ্ৰ'টনৰ চুম্বকীয় ভ্ৰামকৰ মান ৮ × ১০&lt;sup&gt;−৩&lt;/sup&gt; নিউক্লিয়াৰ ব'ৰ মেগনেটন ত্ৰুটিসহিতে জুখিব পৰা গৈছে, আৰু এই মান প্ৰ'টনৰ সমান আৰু বিপৰীত বুলি পোৱা গৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=BASE precisely measures antiproton's magnetic moment |url=https://home.cern/news/news/physics/base-precisely-measures-antiprotons-magnetic-moment |access-date=2022-03-04 |website=CERN |language=en |archive-date=2022-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220304125452/https://home.cern/news/news/physics/base-precisely-measures-antiprotons-magnetic-moment |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>d8sx1orqxigv7uyx9n18s0b7dve4gph</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453649</id>
      <parentid>453648</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:24:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Priyankush Deka</username>
        <id>13491</id>
      </contributor>
      <comment>/* এণ্টিপ্ৰ'টন */</comment>
      <origin>453649</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27661" sha1="kb95azpmmnb29y7ogl6vtwx15xk4370" xml:space="preserve">{{Short description|Subatomic particle with positive charge}}
{{pp-move}}
{{Infobox particle
| bgcolour =
| classification = বেৰিয়ন
| name = প্ৰ'টন
| image = [[File:Quark structure proton.svg|256px]]
| caption = প্ৰ'টন গঠন কৰা কোৱাৰ্কসমূহ। প্ৰতিটো কোৱাৰ্কৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা ৰংবোৰ যাদৃচ্ছিক, কিন্তু এই তিনিওটা ৰং থকাটো বাধ্যতামূলক। কোৱাৰ্কসমূহৰ মাজত গ্লুৱন কণাৰ মধ্যস্থতাত আন্তঃক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয় আৰু এই আন্তঃক্ৰিয়াই তিনিওটা কোৱাৰ্কক একেলগে বান্ধি ৰাখি প্ৰ'টন গঠন কৰে। 
| num_types =
| composition = ২টা আপ কোৱাৰ্ক (u), এটা ডাউন কোৱাৰ্ক (d)
| statistics = ফাৰ্মিয়নিক
| group = হেড্ৰন
| generation =
| interaction = [[মহাকৰ্ষণ]], বিদ্যুৎচুম্বকীয় বল, দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া, সবল আন্তঃক্ৰিয়া
| antiparticle = এণ্টিপ্ৰ'টন
| theorized = উইলিয়াম প্ৰাউট (১৮১৫)
| discovered = ইউজেন গোল্ডষ্টেইনে ১৮৮৬ চনত H+ হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। আৰ্নেষ্ট ৰাদাৰফোৰ্ডে আন নিউক্লিয়াছত চিনাক্ত কৰিছিল (আৰু নামকৰণ কৰিছিল) (১৯১৭–১৯২০)। 
| symbol = {{SubatomicParticle|Proton}}, {{SubatomicParticle|Proton+}}, {{SubatomicParticle|Nucleon+}}, {{chem|1|1|H|+}}
| mass = {{physconst|mp}}&lt;br /&gt;{{physconst|mp_Da}}&lt;br /&gt;{{physconst|mpc2_MeV|unit={{val|ul=MeV/c2}}}}
| mean_lifetime = &gt; {{val|3.6|e=29|u=years}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=The SNO+ Collaboration|last2=Anderson|first2=M.|last3=Andringa|first3=S.|last4=Arushanova|first4=E.|last5=Asahi|first5=S.|last6=Askins|first6=M.|last7=Auty|first7=D. J.|last8=Back|first8=A. R.|last9=Barnard|first9=Z.|last10=Barros|first10=N.|last11=Bartlett|first11=D.|date=2019-02-20|title=Search for invisible le modes of nucleon decay in water with the SNO+ detector|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.99.032008|journal=Physical Review D|volume=99|issue=3|pages=032008|doi=10.1103/PhysRevD.99.032008|arxiv=1812.05552 |bibcode=2019PhRvD..99c2008A |s2cid=96457175 }}&lt;/ref&gt; (stable)
| electric_charge = +১ e
| charge_radius = {{val|0.8414|(19)|u=[[Femtometre|fm]]}}&lt;ref name=&quot;CODATA2018&quot; /&gt;
| electric_dipole_moment = &lt; {{val|2.1|e=-25|u=''e''⋅cm}}&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sahoo|first=B. K.|date=2017-01-17|title=Improved limits on the hadronic and semihadronic $CP$ violating parameters and role of a dark force carrier in the electric dipole moment of $^{199}\mathrm{Hg}$|url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevD.95.013002|journal=Physical Review D|volume=95|issue=1|pages=013002|doi=10.1103/PhysRevD.95.013002|arxiv=1612.09371 |s2cid=119344894 }}&lt;/ref&gt;
| electric_polarizability = ০.০০১১২ ঘন ফেমট'মিটাৰ
| magnetic_moment = {{physconst|mup}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muB|after=&amp;nbsp; [[Bohr magneton|''μ''&lt;sub&gt;B&lt;/sub&gt;]]}}&lt;br /&gt;{{physconst|mup/muN|after=&amp;nbsp; [[Nuclear magneton|''μ''&lt;sub&gt;N&lt;/sub&gt;]]}}
| spin = {{sfrac|১|২}}&amp;nbsp; [[reduced Planck constant|''ħ'']]
| isospin = {{sfrac|১|২}}
| parity = +১
| condensed_symmetries = ''[[Isospin|I]]''(''[[Total angular momentum|J]]''&lt;sup&gt;''[[Parity (physics)|P]]''&lt;/sup&gt;) = {{sfrac|১|২}}({{sfrac|১|২}}&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;)
}}

'''প্ৰ'টন''' হৈছে এটা সুস্থিৰ উপপাৰমাণৱিক কণা (চিহ্ন-
{{SubatomicParticle|Proton}}, H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;, বা &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) যাৰ ধনাত্মক বৈদ্যুতিক আধান +১ e (মৌলিক আধান)। ইয়াৰ [[ভৰ]] [[নিউট্ৰন|নিউট্ৰনৰ]] ভৰৰ তুলনাত সামান্য কম আৰু [[ইলেকট্ৰন|ইলেকট্ৰনৰ]] ভৰৰ প্ৰায় ১৮৩৬ গুণ (প্ৰ’টন-ইলেকট্ৰন ভৰৰ অনুপাত)। প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন, উভয়ৰে ভৰ প্ৰায় এক পাৰমাণৱিক ভৰ একক। পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অভ্যন্তৰত থকা বাবে এই দুয়োটা কণাক যৌথভাৱে নিউক্লিয়ন বুলি কোৱা হয়। 

প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ'টন উপস্থিত থাকে। ইহঁতে স্থিৰবৈদ্যুতিক কেন্দ্ৰীয় বলৰ জৰিয়তে পৰমাণু এটাৰ ইলেক্ট্ৰনবোৰক বান্ধি ৰাখে। নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ'টনৰ সংখ্যা এটা মৌলৰ সংজ্ঞায়িত ধৰ্ম, আৰু ইয়াক পাৰমাণিৱক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় (Z চিহ্নৰে সূচায়)। যিহেতু প্ৰতিটো মৌলক ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ সংখ্যাৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰা হয়, গতিকে প্ৰতিটো মৌলৰ নিজস্ব পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে, যিয়ে পাৰমাণৱিক ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা আৰু ফলস্বৰূপে মৌলটোৰ ৰাসায়নিক বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় কৰে।

==বিৱৰণ==
প্ৰ’টনবোৰ -১/২⁠ স্পিনযুক্ত ফাৰ্মিয়ন। তিনিটা যোজ্য কোৱাৰ্কেৰে গঠিত বাবে ইয়াক বেৰিয়ন (হেড্ৰনৰ এটা উপভাগ) বুলি কোৱা হয়। প্ৰ'টনৰ দুটা আপ (u) কোৱাৰ্ক আৰু এটা ডাউন কোৱাৰ্কক (d) সবল নিউক্লীয় বলে একেলগে বান্ধি ৰাখে, আৰু এইক্ষেত্ৰত গ্লুৱন নামৰ কণাটোৱে বিনিময় কণা হিচাপে কাম কৰে। আধুনিক দৃষ্টিভংগীত প্ৰ'টনবোৰ যোজ্য কোৱাৰ্ক (আপ, আপ, ডাউন), গ্লুৱন আৰু সমুদ্ৰ কোৱাৰ্কৰ ক্ষণস্থায়ী যোৰেৰে গঠিত। প্ৰ’টনৰ ধনাত্মক আধান বিতৰণ থাকে, যিটো ইয়াৰ কেন্দ্ৰৰ পৰা প্ৰায় ঘাতীয়ভাৱে কমি যায়। ইয়াৰ বৰ্গমূলীয় গড় বৰ্গ (root mean square) আধান ব্যাসাৰ্ধ প্ৰায় ০.৮ ফেমট'মিটাৰ। 

প্ৰ'টন আৰু নিউট্ৰন - দুয়োটা নিউক্লিয়ন, অৰ্থাৎ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ অংশ। দুয়োবিধ কণিকা সবল নিউক্লীয় বলৰ দ্বাৰা একেলগে বান্ধ খাই পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ গঠন কৰে। হাইড্ৰ'জেন পৰমাণুৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ সমস্থানিকৰ নিউক্লিয়াছটো (ৰাসায়নিক চিহ্ন &quot;H&quot;) এটা মাত্ৰ প্ৰ'টনেৰে গঠিত। গধুৰ হাইড্ৰ'জেন সমস্থানিক ডিউটেৰিয়াম আৰু ট্ৰিটিয়ামৰ নিউক্লিয়াছত এটা প্ৰ'টনৰ সৈতে ক্ৰমে এটা আৰু দুটা নিউট্ৰন বান্ধ খাই থাকে। বাকী সকলো ধৰণৰ পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ দুটা বা তাতকৈ অধিক প্ৰ’টন আৰু বিভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰনেৰে গঠিত। 

==উৎস==
প্ৰতিটো পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত এটা বা ততোধিক প্ৰ’টন বান্ধোনত আৱদ্ধ হৈ থাকে। মুক্ত প্ৰ’টনবোৰ এনে কিছুমান পৰিস্থিতিত প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা যায় য’ত শক্তি বা উষ্ণতা অতি বেছি হোৱা বাবে প্ৰ'টনবোৰ ইলেকট্ৰনৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে, কাৰণ প্ৰ'টন আৰু ইলেকট্ৰনৰ মাজত সাধাৰণতে এক আকৰ্ষণ থাকে।  প্লাজমাত উষ্ণতা অতি বেছি বাবে প্ৰ'টন ইলেকট্ৰনৰ সৈতে সংযুক্ত হ'ব নোৱাৰে আৰু এইবোৰ মুক্ত অৱস্থাত পোৱা যায়।&lt;ref name=Ebeling2021&gt;{{cite journal |title=Equation of state of hydrogen, helium, and solar plasmas |first=W. |last=Ebeling |first2=H. |last2=Reinholz |first3=G. |last3=Röpke |date=2021 |journal=Contributions to Plasma Physics |doi=10.1002/ctpp.202100085}}&lt;/ref&gt; মহাজাগতিক ৰশ্মিৰ ৯০% উপাদানেই উচ্চ শক্তি আৰু বেগৰ মুক্ত প্ৰ'টন, যিবোৰ আন্তঃনক্ষত্ৰীয় মাধ্যমৰ মাজেৰে চৌদিশে বিয়পি পৰে।&lt;ref name=goddard-2012&gt;{{cite web|title=What are cosmic rays?|publisher=NASA|department=Goddard Space Flight Center|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|access-date=31 October 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121028154200/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/cosmic_rays.html|archive-date=28 October 2012}}{{cite web|title=mirror copy, also archived|url=http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080140/http://certificate.ulo.ucl.ac.uk/modules/year_one/NASA_GSFC/goddard/imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l2/cosmic_rays.html|archive-date=4 March 2016}}
&lt;/ref&gt; কিছুমান বিৰল তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ত পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মুক্ত প্ৰ'টন নিৰ্গত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://link.springer.com/10.1007/978-94-010-0708-5 |title=Nuclei Far from Stability and Astrophysics |publisher=Springer Netherlands |year=2001 |isbn=978-0-7923-6937-0 |editor-last=Poenaru |editor-first=Dorin N. |location= Dordrecht |pages=79–81 |language=English |doi=10.1007/978-94-010-0708-5 |editor-last2=Rebel |editor-first2=Heinigerd |editor-last3=Wentz |editor-first3=Jürgen}}&lt;/ref&gt; মুক্ত নিউট্ৰনৰ তেজস্ক্ৰিয় ক্ষয়ৰ ফলতো প্ৰ'টনৰো সৃষ্টি হয় (ইলেকট্ৰন আৰু এণ্টিনিউট্ৰিন'ৰ সৈতে), যিবোৰ অস্থিৰ।&lt;ref name=Gonzalez-2021&gt;{{Cite journal|last1=UCNτ Collaboration|last2=Gonzalez|first2=F. M.|last3=Fries|first3=E. M.|last4=Cude-Woods|first4=C.|last5=Bailey|first5=T.|last6=Blatnik|first6=M.|last7=Broussard|first7=L. J.|last8=Callahan|first8=N. B.|last9=Choi|first9=J. H.|last10=Clayton|first10=S. M.|last11=Currie|first11=S. A.|date=2021-10-13|title=Improved Neutron Lifetime Measurement with UCNτ|url=https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|journal=Physical Review Letters|volume=127|issue=16|page=162501|arxiv=2106.10375|doi=10.1103/PhysRevLett.127.162501|pmid=34723594|bibcode=2021PhRvL.127p2501G|s2cid=235490073|access-date=2024-04-01|archive-date=2024-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20240401134040/https://par.nsf.gov/servlets/purl/10304438|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==সুস্থিৰতা==
মুক্ত প্ৰ’টনৰ কেতিয়াও স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ষয় হোৱা দেখা নাযায়। সেয়ে [[মানক আৰ্হি]] অনুসৰি প্ৰ'টনক সুস্থিৰ কণা বুলি গণ্য কৰা হয়। কিন্তু কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ কিছুমান গ্ৰেণ্ড ইউনিফাইড তত্ত্বই (GUT) ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে যে ১০&lt;sup&gt;৩১&lt;/sup&gt; আৰু ১০&lt;sup&gt;৩৬&lt;/sup&gt; বছৰৰ মাজৰ জীৱনকাল এটাৰ সৈতে প্ৰ'টনৰ ক্ষয় হ’ব লাগে। পৰীক্ষামূলক অনুসন্ধানত স্বীকাৰ্য হিচাপে লোৱা বিভিন্ন ক্ষয় উৎপাদকৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় আয়ুসৰ ওপৰত নিম্ন সীমা স্থাপন কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Bucella1989&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Lee1995&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kamioka&quot; /&gt;

জাপানৰ ছুপাৰ-কামিঅ’কাণ্ডে সংসূচকত কৰা পৰীক্ষাত এটা এন্টিমিৱন আৰু এটা নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে প্ৰ’টনৰ গড় জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৬.৬ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt; বছৰ, আৰু পজিট্ৰন আৰু নিৰপেক্ষ পায়নলৈ ক্ষয়ৰ বাবে নিম্ন সীমা দিয়া হৈছিল ৮.২ × ১০&lt;sup&gt;৩৩&lt;/sup&gt;  বছৰ। কানাডাৰ ছাডবেৰী নিউট্ৰিন' নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰত কৰা আন এটা পৰীক্ষাত অক্সিজেন-১৬ৰ পৰা প্ৰ'টনৰ ক্ষয়ৰ ফলত হোৱা অৱশিষ্ট নিউক্লিয়াছত গামা ৰশ্মিৰ সন্ধান কৰা হৈছিল। এই পৰীক্ষাটো যিকোনো পদাৰ্থলৈ হোৱা ক্ষয় ধৰা পেলাবলৈ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, আৰু প্ৰ'টনৰ জীৱনকালৰ নিম্ন সীমা পাইছিল ২.১ × ১০&lt;sup&gt;২৯&lt;/sup&gt;  বছৰ।

কিন্তু ইলেকট্ৰন জব্দকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে (ইয়াক পৰাবৰ্তনীয় বিটা ক্ষয় বুলিও কোৱা হয়) প্ৰ’টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বুলি জনা যায়। মুক্ত প্ৰ’টনৰ বাবে এই প্ৰক্ৰিয়া স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে নহয়, কিন্তু শক্তি যোগান ধৰিলে এই প্ৰক্ৰিয়াটো হ'ব পাৰে। সমীকৰণটো হ’ল:
: {{SubatomicParticle|Proton+}} + {{SubatomicParticle|Electron}} → {{SubatomicParticle|Neutron}} + {{SubatomicParticle|Electron neutrino}}

প্ৰক্ৰিয়াটো পৰাবৰ্তনীয়; নিউট্ৰনে বিটা ক্ষয়ৰ জৰিয়তে পুনৰ প্ৰ'টনলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব পাৰে, যিটো তেজস্ক্রিয় ক্ষয়ৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ। আচলতে এটা মুক্ত নিউট্ৰন এইদৰে ক্ষয় হয়, যাৰ গড় জীৱনকাল প্ৰায় ১৫ মিনিট। বিটা প্লাছ ক্ষয়ৰ (β+ ক্ষয়) জৰিয়তেও প্ৰ'টন নিউট্ৰনলৈ ৰূপান্তৰ হ’ব পাৰে।

==আধান ব্যাসাৰ্ধ==
CODATAৰ দ্বাৰা অনুমোদিত প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ মান হ’ল ৮.৪০৭৫(৬৪) × ১০&lt;sup&gt;-১৬&lt;/sup&gt;  মিটাৰ। প্ৰ'টনৰ ব্যাসাৰ্ধ যিটো সূত্ৰৰ দ্বাৰা সংজ্ঞায়িত কৰা হয় তাক কোৱাণ্টাম বিদ্যুৎগতিবিদ্যাৰ দ্বাৰা গণনা কৰিব পাৰি, আৰু পৰমাণু বৰ্ণালীবিজ্ঞান বা ইলেকট্ৰন–প্ৰ'টন বিকিৰণৰ পৰা ইয়াৰ মান আহৰণ কৰিব পাৰি। সূত্ৰটোত প্ৰ’টনৰ দ্বিমাত্ৰিক পাৰ্টন ব্যাসৰ সৈতে জড়িত এটা ৰূপ-কাৰক জড়িত হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Miller |first=Gerald A. |date=2019-03-07 |title=Defining the proton radius: A unified treatment |url=https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevC.99.035202 |journal=Physical Review C |language=en |volume=99 |issue=3 |page=035202 |doi=10.1103/PhysRevC.99.035202 |issn=2469-9985|arxiv=1812.02714 |bibcode=2019PhRvC..99c5202M }}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনৰ আগৰ এটা মান প্ৰ'টনৰ পৰা বিক্ষেপিত ইলেকট্ৰন আৰু তাৰ পিছত গতিবেগ-স্থানান্তৰ প্ৰস্থচ্ছেদৰ বাবে ৰ'জেনব্লুথ সমীকৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বিক্ষেপণ প্ৰস্থচ্ছেদ জড়িত জটিল গণনাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, আৰু হাইড্ৰ'জেন আৰু ডিউটেৰিয়ামৰ পাৰমাণৱিক শক্তি স্তৰৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি নিৰূপণ কৰা হৈছিল। ২০১০ চনত এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা দলে মিৱনিক হাইড্ৰ'জেনত (প্ৰ’টন আৰু ঋণাত্মক আধানযুক্ত মিৱনৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত অগতানুগতিক পৰমাণু) লেম্ব স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে প্ৰ’টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ জোখ প্ৰকাশ কৰে। যিহেতু মিৱন ইলেক্ট্ৰনতকৈ ২০০ গুণ গধুৰ, তাৰ ফলত এটা সৰু পাৰমাণৱিক কক্ষপথৰ সৃষ্টি হয়, গতিকে ই প্ৰ'টনৰ আধান ব্যাসাৰ্ধৰ প্ৰতি বহুত বেছি সংবেদনশীল আৰু এইদৰে অধিক নিখুঁত জোখৰ সুযোগ দিয়ে। পৰৱৰ্তী সময়ত উন্নত বিক্ষেপণ প্ৰক্ৰিয়া আৰু ইলেকট্ৰন-বৰ্ণালীবিজ্ঞানৰ পৰা আহৰণ কৰা জোখ-মাখ নতুন সৰু ব্যাসাৰ্ধটোৰ সৈতে খাপ খাইছে। এই নতুন মানটো পৰিশোধন আৰু পৰীক্ষা কৰাৰ কাম অব্যাহত আছে।&lt;ref name=KarrReview&gt;{{cite journal |last1=Karr |first1=Jean-Philippe |last2=Marchand |first2=Dominique |last3=Voutier |first3=Eric |date=November 2020 |title=The proton size |url=https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |journal=Nature Reviews Physics |language=en |volume=2 |issue=11 |pages=601–614 |doi=10.1038/s42254-020-0229-x |bibcode=2020NatRP...2..601K |issn=2522-5820 |access-date=2024-03-28 |archive-date=2024-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240328000755/https://www.nature.com/articles/s42254-020-0229-x |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==সাধাৰণ পদাৰ্থৰ সৈতে মুক্ত প্ৰ’টনৰ আন্তঃক্ৰিয়া==
যদিও বিপৰীত আধানযুক্ত ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি প্ৰ'টনৰ আসক্তি থাকে, এইটো তুলনামূলকভাৱে কম শক্তিৰ আন্তঃক্ৰিয়া আৰু সেয়েহে মুক্ত প্ৰ'টনে ইলেকট্ৰনৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত আৰু বান্ধ খাবলৈ পৰ্যাপ্ত [[বেগ]] (আৰু [[গতিশক্তি]]) হেৰুৱাব লাগিব। উচ্চ শক্তিৰ প্ৰ'টনে সাধাৰণ পদাৰ্থ অতিক্ৰম কৰোতে পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছৰ সৈতে সংঘৰ্ষৰ ফলত আৰু পৰমাণুৰ আয়নীকৰণৰ ফলত (ইলেকট্ৰন আঁতৰাই) শক্তি হেৰুৱাই গৈ থাকে যেতিয়ালৈকে ইহঁতৰ গতি পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন ডাৱৰে ধৰি ৰাখিব পৰাকৈ যথেষ্ট লেহেমীয়া নহয়।

কিন্তু ইলেকট্ৰনৰ সৈতে এনেদৰে বান্ধি ৰখা প্ৰ’টনৰ চৰিত্ৰ সলনি নহয়, আৰু ই প্ৰ’টন হৈয়েই থাকে। সাধাৰণ পদাৰ্থসমূহত (যেনে পৰমাণুৰ ইলেকট্ৰন) উপস্থিত থকা যিকোনো ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি কম শক্তিসম্পন্ন মুক্ত প্ৰ’টনৰ আকৰ্ষণৰ ফলত মুক্ত প্ৰ’টন ৰৈ যায় আৰু পৰমাণুৰ সৈতে নতুন ৰাসায়নিক বান্ধনি গঠন হয়। এনে বান্ধনি যিকোনো যথেষ্ট &quot;ঠাণ্ডা&quot; উষ্ণতাত (অৰ্থাৎ সূৰ্য্যৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ সৈতে তুলনাযোগ্য) আৰু যিকোনো ধৰণৰ পৰমাণুৰ সৈতে ঘটে। এইদৰে যিকোনো ধৰণৰ সাধাৰণ (অ-প্লাজমা) পদাৰ্থৰ সৈতে হোৱা আন্তঃক্ৰিয়াত নিম্নবেগী মুক্ত প্ৰ’টন মুক্ত হৈ নাথাকে, বৰঞ্চ সংস্পৰ্শলৈ অহা যিকোনো পৰমাণু বা অণুৰ ইলেকট্ৰনৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয়, যাৰ ফলত প্ৰ’টন আৰু অণু একত্ৰিত হয়। তেতিয়া এনে অণুবোৰক &quot;প্ৰ'টনযুক্ত&quot; (protonated) বুলি কোৱা হয় , আৰু ৰাসায়নিকভাৱে ইহঁত কেৱল হাইড্ৰ'জেনৰ যৌগ, প্ৰায়ে ধনাত্মক আধানযুক্ত। ফলত প্ৰায়ে ইহঁত ব্ৰনষ্টেড এচিড হৈ পৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, [[পানী|পানীত]] পানীৰ অণুৱে ধৰি লোৱা এটা প্ৰ'টন হাইড্ৰ'নিয়াম হৈ পৰে, যিটো জলীয় কেটায়ন H3O+ হিচাপে পৰিচিত।

==এণ্টিপ্ৰ'টন==
চিপিটি-প্ৰতিসমতাই কণা আৰু প্ৰতিকণাসমূহৰ আপেক্ষিক ধৰ্মৰ ওপৰত প্ৰবল বাধা আৰোপ কৰে, আৰু সেয়েহে এই ক্ষেত্ৰখন এতিয়াও কঠোৰ পৰীক্ষাৰ বাবে মুকলি। উদাহৰণস্বৰূপে, প্ৰ’টন আৰু এন্টিপ্ৰ’টনৰ আধানৰ যোগফল হুবহু শূন্য হ’ব লাগিব। এই সমতাটো ১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগলৈ সঠিক বুলি পৰীক্ষা কৰা হৈছে। ইহঁতৰ ভৰৰ সমতাও ১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগতকৈ বেছি ভাল বুলি পৰীক্ষা কৰা হৈছে। এন্টিপ্ৰ'টনক পেনিং ফান্দত ধৰি ৰাখি প্ৰ'টন আৰু এন্টিপ্ৰ'টনৰ আধান-ভৰ অনুপাতৰ সমতা ৬ × ১০&lt;sup&gt;৯&lt;/sup&gt; ভাগৰ এভাগলৈ পৰীক্ষা কৰা হৈছে। এন্টিপ্ৰ'টনৰ চুম্বকীয় ভ্ৰামকৰ মান ৮ × ১০&lt;sup&gt;−৩&lt;/sup&gt; নিউক্লিয়াৰ ব'ৰ মেগনেটন ত্ৰুটিসহিতে জুখিব পৰা গৈছে, আৰু এই মান প্ৰ'টনৰ সমান আৰু বিপৰীত বুলি পোৱা গৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=BASE precisely measures antiproton's magnetic moment |url=https://home.cern/news/news/physics/base-precisely-measures-antiprotons-magnetic-moment |access-date=2022-03-04 |website=CERN |language=en |archive-date=2022-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220304125452/https://home.cern/news/news/physics/base-precisely-measures-antiprotons-magnetic-moment |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:মৌলিক কণা]]</text>
      <sha1>kb95azpmmnb29y7ogl6vtwx15xk4370</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শিবো মিশ্ৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109778</id>
    <revision>
      <id>453457</id>
      <parentid>453166</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:22:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453457</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3216" sha1="49qi60peo00euyrkdnk4rpod1aptbel" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = শিবো মিশ্ৰ
| caption = 
| image = 
| birth_date = ২৬ নৱেম্বৰ ১৯৬৯
| birth_place = লামডিং
| residence = 
| death_date = 
| death_place = 
| office1 = বিধায়ক
| constituency1 = লামডিং বিধানসভা সমষ্টি 
| term_start1 = ২০১৬
| term_end1 = Incumbent
| predecessor1 = স্বপন কৰ
| successor1 = 
| party = [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী]] 
| other party =
| spouse = শ্ৰীমতী মীৰা মিশ্ৰ 
| children = ২
| website = 
| profession = ৰাজনীতিবিদ
| relations = 
| date = |
| year = |
| source = http://www.assamassembly.gov.in/sibu-misra.html
}}
'''শিবো মিশ্ৰ''' এগৰাকী ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ২০১৬ আৰু ২০২১ চনত অসম বিধাসভা নিৰ্বাচনত ৯২ নং লামডিং বিধান সভা সমষ্টিৰ পৰা অসম বিধানসভালৈ নিৰ্বাচিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.bjp.org/en/media-resources/press-releases/list-of-bjp-candidates-for-ensuing-general-elections-to-the-legislative-assembly-2016-of-assam-and-west-bengal-under-the-presidentship-of-shri-amit-shah |title=List of BJP Candidates for ensuing General Elections |access-date=15 November 2016 |archive-date=18 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170618210341/http://www.bjp.org/en/media-resources/press-releases/list-of-bjp-candidates-for-ensuing-general-elections-to-the-legislative-assembly-2016-of-assam-and-west-bengal-under-the-presidentship-of-shri-amit-shah |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=mar1116%2Fat051 |title=BJP list of 88 candidates |access-date=15 November 2016 |archive-date=25 October 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235305/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=mar1116%2Fat051 |url-status=dead |archivedate=25 October 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161025235305/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=mar1116%2Fat051 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=sep1316%2Fstate055 |title=CM asks Hojai admin to expedite development |access-date=15 November 2016 |archive-date=15 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161115193607/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=sep1316%2Fstate055 |url-status=dead |archivedate=15 November 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161115193607/http://www.assamtribune.com/scripts/detailsnew.asp?id=sep1316%2Fstate055 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;শিবো মিশ্ৰ অসমৰ লামডিং বিধানসভা সমষ্টিৰ এগৰাকী বিশিষ্ট সমাজকৰ্মী। তেওঁ বিজেপি ৰাজনৈতিক দল পৰা বিধায়ক নিৰ্বাচিত হৈছে। 
==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>49qi60peo00euyrkdnk4rpod1aptbel</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মোহিঙ্গা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109782</id>
    <revision>
      <id>453439</id>
      <parentid>452687</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:00:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453439</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22675" sha1="q8odj4i1on4sf5s1d1nmwkmbodu0y1y" xml:space="preserve"> {{Short description|Burmese noodle soup of rice noodles and fish}}
{{Infobox food
| name = মোহিঙ্গা
| image = File:Mohnga.jpg
| caption = ফ্ৰিটাৰৰ সৈতে মোহিঙ্গা
| alternate_name = মণ্ট হিন গাৰ
| country = ম্যানমাৰ 
| region =
| national_cuisine = বাৰ্মিজ ৰন্ধনপ্ৰণালী
| creator =
| course = জলপান 
| main_ingredient = চাউলৰ ভাৰ্মিচিলি, কেটফিছ
| minor_ingredient = মাছৰ চছ, মাছৰ পেষ্ট, আদা, কলৰ কাণ্ড, লেমনগ্ৰাছ, পিঁয়াজ, নহৰু, বুটৰ আটা
| variations = অন্যান্য,চাওক [[#Regional_varieties|Regional varieties]] below
| other =
}}
'''মোহিঙ্গা''' ({{lang_en|Mohinga}}; বাৰ্মিজ: မုန့်ဟင်းခါး)স্থানীয় ভাৱে মণ্ট হিন গাৰ বুলিও কোৱা হয়। মোহিঙ্গা হৈছে [[ম্যানমাৰ]]ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ব্যঞ্জন। মোহিঙ্গা হৈছে চাউল নুডলছৰ সৈতে তৈয়াৰ কৰা মাছৰ চুপ, যাক সাধাৰণতে ৰাতিপুৱাৰ আহাৰ হিচাপে পৰিৱেশন কৰা হয়। ইয়াত লেমনগ্ৰাছ, হালধি আৰু মাছৰ চছৰ সৈতে সোৱাদ যুক্ত এক সমৃদ্ধ সোৱাদ থাকে। ইয়াৰ লগতে প্ৰায়ে সিজোৱা হয় কণী, চিলেণ্ট্ৰো আদি।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.foodrepublic.com/2017/02/22/burmese-food-primer/|title=Burmese Food Primer: Essential Dishes To Eat In Myanmar|date=2017-02-22|work=Food Republic|access-date=2018-07-09|language=en-US|archive-date=2021-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20210602225915/https://www.foodrepublic.com/2017/02/22/burmese-food-primer/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2020-07-19|title=Super bowls: Burmese recipes by the Rangoon Sisters|url=http://www.theguardian.com/food/2020/jul/19/super-bowls-burmese-recipes-by-the-rangoon-sisters|access-date=2021-09-06|website=the Guardian|language=en|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723235702/https://www.theguardian.com/food/2020/jul/19/super-bowls-burmese-recipes-by-the-rangoon-sisters|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{Cite book|last=Aye|first=MiMi|title=Mandalay: Recipes &amp; Tales from a Burmese Kitchen|publisher=Bloomsbury Absolute|year=2020|isbn=9781472959492|pages=107–108}}&lt;/ref&gt;মোহিঙ্গা দেশৰ বেছিভাগ ঠাইত সহজে উপলব্ধ, ডাঙৰ চহৰবোৰত পদৰ বিক্ৰেতা আৰু পথৰ কাষৰ দোকান আদিত বিক্ৰী কৰা হয়। মোহিঙ্গা পৰম্পৰাগতভাৱে ৰাতিপুৱাৰ আহাৰত খোৱা হয় যদিও বৰ্তমানৰ যিকোনো সময়তে খোৱা হয়। ব্যঞ্জনবিধত কণী, পিঁয়াজ বা বনৌষধি যোগ দিব পাৰি। 
===বিৱৰণ আৰু উপাদানসমূহ===
মোহিঙ্গা প্ৰস্তুতৰ মুখ্য উপাদানবোৰ হৈছে ময়দা বা চাউলৰ গুড়ি, নহৰু, শ্বেলট বা পিঁয়াজ, লেমনগ্ৰাছ, আদা, মাছৰ পেষ্ট, মাছৰ চছ, আৰু কেটফিছ (বা অন্যান্য প্ৰকাৰৰ মাছ, যেনে মৃগাল কাৰ্প)।&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt; এই সকলো উপাদান ৰান্ধি আৰু উতলাই এক ডাঠ জোল প্ৰস্তুত কৰা হয়। [&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Bush|first=Austin|title=10 foods to try in Myanmar -- from tea leaf salad to Shan-style rice|url=https://www.cnn.com/travel/article/myanmar-foods-try/index.html|access-date=2020-05-31|website=CNN|date=12 July 2017 |language=en|archive-date=2020-08-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20200804130226/https://www.cnn.com/travel/article/myanmar-foods-try/index.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;মোহিঙ্গা চাউলৰ ভাৰ্মিচিলি, মাছৰ চছৰ সৈতে, নেমুৰ ৰস, মচমচীয়াকৈ ভজা পিঁয়াজ, ধনিয়া, গোলাকৃতিকৈ কটা পিঁয়াজৰ ৰিং,গুড়ি কৰা শুকান জলকীয়া আৰু বৈকল্পিক উপাদান হিচাপে, ভালদৰে ভজা বাৰ্মিজ ফ্ৰিটাৰ যেনে বুট, মাটি দাইল,লাও, ইউটিয়াওৰ টুকুৰা, লগতে সিজোৱা কণী আৰু ভজা নাগাপি মাছৰ সৈতে সুন্দৰকৈ সজাই পৰিৱেশন কৰা হয়। মোহিঙ্গাক চীনা চুপ চামুচেৰে খোৱা হয়, যাক বাৰ্মিজ ভাষাত মোহিঙ্গা জুন বা 'মহিঙ্গা চামুচ' বুলি কোৱা হয়। মোহিঙ্গা হৈছে ম্যানমাৰত পোৱা এক সচৰাচৰ ৰাতিপুৱাৰ আহাৰৰ ব্যঞ্জন, আৰু ম্যানমাৰৰ বহুতো চহৰ আৰু মহানগৰত সমগ্ৰ দিনৰ জলপানৰ আহাৰ হিচাপে উপলব্ধ।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2017-12-17|title=The best thing I ate in 2017|url=http://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/dec/17/best-thing-i-ate-in-2017-jamie-oliver-nadiya-hussain|access-date=2021-09-06|website=the Guardian|language=en|archive-date=2021-07-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20210710222523/https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/dec/17/best-thing-i-ate-in-2017-jamie-oliver-nadiya-hussain|url-status=live}}&lt;/ref&gt;মোহিঙ্গা ম্যানমাৰৰ সকলোতে উপলব্ধ। পদপথৰ বিক্ৰেতা সকলে প্ৰায়ে মোহিঙ্গা বিক্ৰী কৰে, কিছুমানে কান্ধৰ খুটাৰ এফালে ষ্টোভত চুপ কলহ কঢ়িয়াই লৈ বিক্ৰী কৰা দেখা যায় আৰু আনফালে চাউলৰ ভাৰ্মিচেলি আৰু অন্যান্য উপাদান, লগতে বাটি আৰু চামুচ। 
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot;&gt;
File:Mandalay trishaw peddler.jpg|মান্দালয়ৰ মোহিঙ্গা বিক্ৰেতাৰ তিনিচকীয়া বাহন এখন গ্ৰাহকৰ বাবে ৰৈ আছে। 
File:Mohinga stall, Mandalay, Myanmar.JPG|মোহিঙ্গা মান্দালয়ৰ দৰে ফুটপাথৰ দোকানত গোটেই দিনটো উপলব্ধ। 
File:Mohinga.jpg|চুপ ৰান্ধিবলৈ ৰেডিমেড মোহিঙ্গা পাউডাৰৰ থকা সাজু পেকেজবোৰো বজাৰত উপলব্ধ। 
File:IMG mohinga0948.JPG|মান্দালয়ৰ পদপথৰ মোহিঙ্গা বিক্ৰেতা 
&lt;/gallery&gt;

===ইতিহাস আৰু উৎপত্তি===
বিদ্যমান ৰেকৰ্ডৰ অনুপস্থিতিত মোহিঙ্গাৰ উৎপত্তি নিৰ্ধাৰণ কৰা কঠিন। পিয়ু চহৰ-ৰাজ্যসমূহৰ চাউল ৰখাৰ বাবে ব্যৱহৃত খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ সঁজুলি আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2016-04-05|title=မုန့်ဟင်းခါး အကြောင်း သိကောင်းစရာ|url=https://myfoodmyanmar.com/%e1%80%99%e1%80%af%e1%80%94%e1%80%b9%e1%82%94%e1%80%9f%e1%80%84%e1%80%b9%e1%80%b8%e1%80%81%e1%80%ab%e1%80%b8-%e1%80%a1%e1%80%b1%e1%81%be%e1%80%80%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%b9%e1%80%b8-%e1%80%9e%e1%80%ad/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180109093622/http://myfoodmyanmar.com/%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B9%E1%82%94%E1%80%9F%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8-%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%81%BE%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8-%E1%80%9E%E1%80%AD|archive-date=2018-01-09|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=my}}&lt;/ref&gt; তাৰ পৰা গম পোৱা যায় যে মোহিঙ্গাত ব্যৱহৃত মূল শ্বেতসাৰ চাউল ৰন্ধনৰ পৰম্পৰাৰ এক দীঘলীয়া ইতিহাস আছে। মোহিঙ্গাৰ প্ৰাচীনতম প্ৰসংগটো কনবাং ৰাজবংশৰ কবি ইউ পোন্নিয়াৰ 'আলিঙ্গা 'পদ্য কবিতাত দেখা যায়। 
বাৰ্মাৰ ইতিহাসৰ ইতিহাসবিদ খিন মাউং নিউণ্টে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছে যে প্ৰাক-ঔপনিৱেশিক সময়ত মোহিঙ্গা সম্ভৱতঃ সাধাৰণ লোকৰ ব্যঞ্জন আছিল। কিয়নো মোহিঙ্গাৰ বিষয়ে কোনো আনুষ্ঠানিক ৰন্ধন প্ৰণালীৰ ৰাজকীয় ৰেকৰ্ড বা ৰন্ধনৰ কিতাপত পোৱা নাযায়। 
বাগিদাওৰ শাসনকালৰ শেষাৰ্ধত ইউ মিন নামৰ এজন কবিয়ে 'মণ্ট দি' (မုန့်တီ) বাক্যাংশ ব্যৱহাৰ কৰি মোহিঙ্গাৰ বিষয়ে লিখিছিল। যদিও মণ্ট দি য়ে এতিয়া সাধাৰণতে আন এক প্ৰকাৰৰ চাউলৰ ভাৰ্মিচেলি ব্যঞ্জন বুজায়। এক ক্ষুদ্ৰ সংখ্যালঘুলোকে মোহিঙ্গাৰ সন্দৰ্ভত 'মণ্ট টি' শব্দৰ ব্যৱহাৰ অব্যাহত ৰাখিছে। দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলত মোহিঙ্গাক 'মণ্ট' (မုန့်) বা 'মণ্ট হিন' (မုန့်ဟင်း) বুলি কোৱা হয়। 

===আঞ্চলিক বিভিন্নতা===
উপাদানৰ উপলব্ধতা আৰু ৰন্ধন প্ৰণালীৰ পছন্দৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সমগ্ৰ ম্যানমাৰত বিভিন্ন আঞ্চলিক প্ৰকাৰৰ মোহিঙ্গা আছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ৰাখাইন মোহিঙ্গাত অধিক মাছৰ পেষ্ট আৰু কম চুপ থাকে। আটাইতকৈ সচৰাচৰ প্ৰস্তুত কৰা সংস্কৰণটো নামনি ম্যানমাৰৰ পৰা আহিছে। য'ত সতেজ মাছ অধিক ব্যৱহৃত হয়। এই প্ৰকাৰৰ মোহিঙ্গা ইৰাৱতী বদ্বীপৰ পৰা উৎপন্ন হৈছে আৰু এইবিধ মোহিঙ্গাক প্ৰায়ে তাওচেট মোহিঙ্গা বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Thinn Thiri San|date=2019-07-24|title=မုန့်ဟင်းခါး နှင့် မြန်မာလူမျိုး|url=https://yangon.style/item_cat/read-bread/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111021128/https://yangon.style/item_cat/read-bread/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=Yangon Style|language=my|archivedate=2021-01-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210111021128/https://yangon.style/item_cat/read-bread/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
ৰেঙ্গুনৰ কেইবাখনো প্ৰসিদ্ধ মোহিঙ্গাৰ দোকানত ইৰাৱতী ডেল্টা শৈলীৰ মোহিঙ্গা পৰিৱেশন কৰা হয়, যাৰ ভিতৰত আছে মায়াউংমিয়া দাও চো আৰু বগালে দাও নিয়ো। 
&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web|last=ငြိမ်းအိအိထွေး|date=2018-08-29|title=ရန်ကုန်မြို့က နာမည်ကျော် မုန့်ဟင်းခါးဆိုင် ၁ဝ ဆိုင်|url=https://myanmar.mmtimes.com/restaurant-reviews/114715.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111015918/https://myanmar.mmtimes.com/restaurant-reviews/114715.html|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=The Myanmar Times|archivedate=2021-01-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210111015918/https://myanmar.mmtimes.com/restaurant-reviews/114715.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
'''ইৰাৱতী বদ্বীপ'''ৰ মোহিঙ্গাৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ভিতৰত 

#বোগালে মোহিঙ্গা – মাছ আৰু প্ৰচুৰ জালুকৰ জোল দি ৰন্ধা,
#মায়াউংমিয়া মোহিঙ্গা – তিনি প্ৰকাৰৰ মাছৰ সৈতে ৰন্ধা, যেনে পটিযুক্ত স্নেকহেড, খোজ কঢ়া কেটফিছ, আৰু হেমিল্টনৰ কাৰ্প&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2015-12-13|title=မြောင်းမြမုန့်ဟင်းခါး|url=https://myfoodmyanmar.com/myaung-mya-mont-hinn-khar/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111015855/https://myfoodmyanmar.com/myaung-mya-mont-hinn-khar/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=my}}&lt;/ref&gt;
#পাইপন মোহিঙ্গা,&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2018-08-13|title=ဒေသအစားအစာ တစ်ခုဖြစ်သည့် တောင်ငူမုန့်ဟင်းခါး|url=http://www.timeayeyar.com/2018/08/blog-post_747.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111020001/http://www.timeayeyar.com/2018/08/blog-post_747.html|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=TimeAyeyar|language=my}}&lt;/ref&gt;
#পাথেইন মোহিঙ্গা,&lt;ref name=&quot;:4&quot;/&gt;
#ৰেঙ্গুন মোহিঙ্গা – কেটফিছ, চিনাবাদামৰ জোলত ৰন্ধা।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2015-12-29|title=ရန်ကုန် မုန့်ဟင်းခါး|url=https://myfoodmyanmar.com/yangon-mont-hin-ga/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111045029/https://myfoodmyanmar.com/yangon-mont-hin-ga/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=my}}&lt;/ref&gt;

'''বাগো অঞ্চল'''ৰ পৰা মোহিঙ্গাৰ প্ৰকাৰবোৰৰ ভিতৰত আছে:

#হিন্থাদা মোহিঙ্গা – কেটফিছৰ সলনি হিলছাৰে ৰন্ধা&lt;ref&gt;{{Cite web|last=San San Oo|date=2017-07-25|title=ဟင်္သာတမုန့်ဟင်းခါး|url=http://www.foodmagazinemyanmar.com/contributors/%E1%80%9F%E1%80%9E%E1%81%A4%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B9%E1%82%94%E1%80%9F%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181006073848/http://www.foodmagazinemyanmar.com/contributors/%E1%80%9F%E1%80%9E%E1%81%A4%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B9%E1%82%94%E1%80%9F%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8/|archive-date=2018-10-06|access-date=|website=FOOD Magazine Myanmar|language=my|archivedate=2018-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181006073848/http://www.foodmagazinemyanmar.com/contributors/%E1%80%9F%E1%80%9E%E1%81%A4%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%B9%E1%82%94%E1%80%9F%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%AB%E1%80%B8/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
#মাদাউক মোহিঙ্গা – পৰম্পৰাগত মিছামাছৰ আচাৰৰ সৈতে ৰন্ধা, আৰু কেঁচা বিলাহীৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা,&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2016-04-05|title=မဒေါက် မုန့်ဟင်းခါး|url=https://myfoodmyanmar.com/ma-dout-mont-hinn-khar/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111043313/https://myfoodmyanmar.com/ma-dout-mont-hinn-khar/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=my}}&lt;/ref&gt;
#নিয়াউংলেবিন আৰু পিউণ্টাজা মোহিঙ্গা – মাছৰ সৈতে ৰন্ধা,বগৰীৰ আচাৰৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite web|last=လှမြိုင်|date=2019-08-06|title=မုန့်ဟင်းခါး ဋီကာ (ဒါဖတ်ပြီးမှ မုန့်ဟင်းခါး စားပါ)|url=http://www.lwinpyin.com/2019/08/mote-hin-kar-about-q.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111023206/http://www.lwinpyin.com/2019/08/mote-hin-kar-about-q.html|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=Lwin Pyin News|language=my}}&lt;/ref&gt;
#টাউংগু মোহিঙ্গা – শুকান নুডল চালাডৰ দৰে পাতল জোলেৰে পৰিৱেশন কৰা হয়, কেঁচা বিলাহী, কটা সেউজীয়া মাহ, আৰু পিকল্ড বগা জুজুবৰ এটা ফালৰ সৈতে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2016-03-08|title=တောင်ငူ မုန့်ဟင်းခါး ရေကျဲ|url=https://myfoodmyanmar.com/taunggu-mont-hinn-khar-2/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111030447/https://myfoodmyanmar.com/taunggu-mont-hinn-khar-2/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=my}}&lt;/ref&gt;
'''উজনি ম্যানমাৰত''' মোহিঙ্গাৰ প্ৰকাৰবোৰৰ ভিতৰত আছে:

#আন্য মহিঙ্গা – ভজা চাউলৰ আটাৰ সলনি কুকুৰাৰ মাংস, মাছ আৰু বুটৰ আটাৰ জোলত ৰন্ধা হয়। ম্যানমাৰৰ উজনি চহৰ যেনে মনিৱা, ৱেটলেট, শ্বেবো, কিয়াউকপাডাউং, আৰু মিংগিয়ানৰ সচৰাচৰ এই মোহিঙ্গা দেখা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2016-04-04|title=ညောင်ပင်ကြီး မုန့်ဟင်းခါး (သို့) အညာ မုန့်ဟင်းခါး|url=https://myfoodmyanmar.com/rural-style-mont-hinn-khar/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111021134/https://myfoodmyanmar.com/rural-style-mont-hinn-khar/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=en-US}}&lt;/ref&gt;
#মোহিঙ্গাত – কেটফিছ আৰু সেউজীয়া পিঁয়াজৰ জোৰেৰে সৈতে ৰন্ধা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2016-04-04|title=အင်းမုန့်ဟင်းခါး (သို့) အင်းမုန့်တီ|url=https://myfoodmyanmar.com/inn-mont-hinn-khar/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111043743/https://myfoodmyanmar.com/inn-mont-hinn-khar/|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=MyFood Myanmar|language=my}}&lt;/ref&gt;

'''দক্ষিণ আৰু পূৱ ম্যানমাৰ'''ৰ ভিতৰত থকা প্ৰকাৰবোৰ হ'ল:--

#দাৱেই মোহিঙ্গা – পৰম্পৰাগত মোহিঙ্গাৰ দৰে, পাপৰিকাৰ সলনি ক'লা জালুকৰ সৈতে ৰন্ধা হয়।&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2019-02-01|title=မုန့်ဟင်းခါးချက်နည်းအမျိုးမျိုး|url=https://yangonlife.com.mm/mm/article/60814|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111021027/https://yangonlife.com.mm/mm/article/60814|archive-date=2021-01-11|access-date=2021-01-09|website=Yangon Life|language=my|archivedate=2021-01-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210111021027/https://yangonlife.com.mm/mm/article/60814|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
#কাইন মোহিঙ্গা –মিঠা বা মচলাযুক্ত স্বাদ, ধনিয়াৰ সলনি কেঁচা বিলাহী,গজালি ওলোৱা মাহ, সেউজীয়া বীন আৰু পুদিনাৰ সৈতে পৰিৱেশন কৰা হয়। 
#মাওলামাইন মোহিঙ্গা – সিজোৱা মটৰ, সেউজীয়া মাহ, পদিনা, মাছৰ পিঠা আৰু গুড়ৰ সৈতে পাতল জোলেৰে স্থিৰতাত ৰন্ধা হয়। 

==তথ্যৰ উৎস==


[[শ্ৰেণী: ম্যানমাৰ]][[শ্ৰেণী: ম্যানমাৰৰ খাদ্য]]</text>
      <sha1>q8odj4i1on4sf5s1d1nmwkmbodu0y1y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ওছামু দাজাই</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109787</id>
    <revision>
      <id>453579</id>
      <parentid>453240</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:08:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453579</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53991" sha1="kg0urlco1v7n8oqiwhxevg7cmfh43y9" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = ওছামু দাজাই
| native_name = {{nobold|太宰 治}}
| native_name_lang = ja
| image = Osamu Dazai.jpg
| caption = ১৯৪৮ চনত ওছামু দাজাই
| birth_name = শ্বোজি চুচিমা
| birth_date = {{birth date|mf=yes|1909|6|19}}
| birth_place = কানাগী, আনৰী, জাপান সম্ৰাজ্য
| death_date = {{death date and age|mf=yes|1948|6|13|1909|6|19}}
| death_place = টকিঅ', এলাইড বাহিনীৰ অধিকৃত জাপান
| death_cause =টমি য়ামাজাকীৰ সৈতে পানীত ডুবি আত্মহত্যা
| education = হিৰোছাকি উচ্চ বিদ্যালয়&lt;br&gt;টকিঅ' ইম্পেৰিয়েল বিশ্ববিদ্যালয়
| occupation = ঔপন্যাসিক, চুটি গল্প লিখক 
| movement = আই-নভেল, বুৰাইহা
| notable_works = {{ubl|''দা ছেটিং চান'|''ন লংগাৰ হিউমেন''|''অতগী যোশী''|&quot;ৰাণ, মেল'ছ!&quot; }}
}}

'''শ্বোজি চুচিমা''' ({{lang-en|Shoji Tsushima}}) ছদ্মনামেৰে পৰিচিত '''ওছামু দাজাই এগৰাকী''' প্ৰখ্যাত জাপানী ঔপন্যাসিক আৰু লেখক। তেওঁৰ কেইবাখনো জনপ্ৰিয় গ্ৰন্থ যেনে দ্য চেটিং ছান (斜陽, Shayō) আৰু ন' লংগাৰ হিউমেন (人間失格, নিংগেন শ্বিকাকু)ক আধুনিক যুগৰ মহাকাব্য (Classic) বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;&quot;Many of Japan's most interesting creative writers cite 'No Longer Human' by Osamu Dazai as their favourite book or one that had a huge influence on them&quot;. ''Red Circle Authors''. 4 January 2018. Retrieved 12 May 2021.&lt;/ref&gt;

তেওঁৰ প্ৰভাৱিত লেখকসকলৰ ভিতৰত যুৰ্নোছ্যুকে আকুটাগাৱা, মুৰাছাকি শ্বিকিবু আৰু ফ্যোডৰ দস্তয়েভস্কি অন্যতম। তেওঁৰ শেষৰখন গ্ৰন্থ ন’ লংগাৰ হিউমেন জাপানৰ বাহিৰত তেওঁৰ আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় গ্ৰন্থ। 

তেওঁ আন এটা ছদ্মনাম শ্বোনপেই কুৰোকি (黒木 舜平) ব্যৱহাৰ কৰি ইল্যুঁজন অৱ দ্য ক্লিফছ (断崖の錯覚, ডাংগাই নো ছাক্কাকু) নামৰ উপন্যাসখন ৰচনা কৰিছিল। 

== প্ৰাথমিক জীৱন ==
১৯০৯ চনৰ ১৯ ​​জুনত আওমোৰি প্ৰিফেকচাৰৰ টোহোকুৰ উত্তৰ প্ৰান্তত অৱস্থিত কানাগীত এজন ধনী মাটিৰ মালিক&lt;ref&gt;Lyons, Phyllis I. (1985). ''The saga of Dazai Osamu: a critical study with translations''. Stanford, Calif.: Stanford University Press. pp. 8, 21. ISBN &lt;bdi&gt;0804711976&lt;/bdi&gt;. OCLC 11210872.&lt;/ref&gt; আৰু ৰাজনীতিবিদ&lt;ref&gt;&quot;Dazai Osamu | Japanese author | Britannica&quot;. ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-12-07.&lt;/ref&gt;ৰ অষ্টমটো জীৱিত সন্তান শ্বোজি চুছিমাৰ জন্ম হৈছিল। পিতৃ-মাতৃৰ এঘাৰটা সন্তানৰ ভিতৰত তেওঁ আছিল দশম সন্তান। জীৱনৰ প্ৰথম সময়ছোৱাত তেওঁলোকৰ বিশাল, নতুনকৈ সমাপ্ত হোৱা চুছিমা অট্টালিকাটোত পৰিয়ালৰ প্ৰায় ত্ৰিশজন সদস্য আছিল। &lt;ref&gt;O'Brien, James A. (1975). ''Dazai Osamu''. Boston: Twayne Publishers. p. 18. ISBN &lt;bdi&gt;0805726640&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চুচিমা পৰিয়ালটো আছিল পূৰ্বৰ কৃষক মূলৰ, দাজাইৰ প্ৰাক্তন পিতৃ-মাতৃয়ে পৰিয়ালটোৰ ধন-সম্পত্তি ধনদাতা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল আৰু তেওঁৰ পুত্ৰই ধন আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰিছিল। তেওঁলোকৰ ক্ষমতা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পায় আৰু কিছু সময়ৰ পিছত সমগ্ৰ অঞ্চলটোত অতিশয় সন্মানীয় হৈ পৰে।&lt;ref&gt;Lyons 1985, pp. 21–22.&lt;/ref&gt;

ডাজাইৰ পিতৃ জেন'ইমন আছিল মাটছুকি পৰিয়ালৰ সৰু পুত্ৰ, যাৰ &quot;অতি 'সামন্তবাদী' পৰম্পৰা&quot;ৰ বাবে ডাঙৰ পুত্ৰ আৰু উত্তৰাধিকাৰীৰ বাহিৰে আন পুত্ৰৰ বাবে কোনো কাম নাছিল। ফলত জেন'ইমনক চুচিমা পৰিয়ালত ডাঙৰ ছোৱালী টানেক বিয়া কৰাবলৈ দত্তক লোৱা হয়। প্ৰিফেকচাৰৰ চাৰিজন ধনী মাটিৰ মালিকৰ ভিতৰত এজন হিচাপে তেওঁৰ পদবীৰ বাবে তেওঁ ৰাজনীতিত জড়িত হৈ পৰে আৰু তেওঁক হাউছ অৱ পিয়ৰ্ছৰ সদস্যপদৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হয়।&lt;ref&gt;Lyons 1985, pp. 21–22.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত দজাইৰ প্ৰাথমিক শৈশৱৰ বেছিভাগ সময়তে দেউতাক অনুপস্থিত আছিল; মাতৃ টানে অসুস্থ হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;O'Brien 1975.&lt;/ref&gt; দাজাইক বেছিভাগেই পৰিয়ালৰ চাকৰ আৰু তেওঁৰ পেহীয়েক কিয়েই ডাঙৰ-দীঘল কৰিছিল।&lt;ref&gt;Lyons 1985, pp. 21, 53, 57–58.&lt;/ref&gt;

== শিক্ষা আৰু সাহিত্যৰ আৰম্ভণি ==
১৯১৬ চনত দজাইয়ে কানাগী প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত শিক্ষা আৰম্ভ কৰে। ১৯২৩ চনৰ ৪ মাৰ্চত তেওঁৰ পিতৃ জেন'ইমনৰ হাওঁফাওঁৰ কৰ্কট ৰোগত মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;野原, 一夫 (1998). ''太宰治生涯と文学'' (in Japanese). 筑摩書房. p. 36. ISBN &lt;bdi&gt;4480033971&lt;/bdi&gt;. OCLC 676259180.&lt;/ref&gt; এমাহৰ পিছত এপ্ৰিল মাহত দাজাই আওমোৰি জুনিয়ৰ হাইস্কুলত পঢ়ে,&lt;ref&gt;Lyons 1985, p. 389.&lt;/ref&gt; আৰু তাৰ পিছত ১৯২৭ চনত হিৰোছাকি উচ্চ বিদ্যালয়, বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰস্তুতি বিদ্যালয়ত পঢ়ে।&lt;ref&gt;&quot;Osamu Dazai&quot;. ''City of Hirosaki'' (in Japanese). Retrieved 2024-12-05.&lt;/ref&gt; তেওঁ এডো সংস্কৃতিৰ প্ৰতি আগ্ৰহ উপজিছিল আৰু বুনৰাকুত ব্যৱহৃত জপ কৰা আখ্যানৰ এটা প্ৰকাৰ ''গিদায়ু'' অধ্যয়ন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Lyons 1985, p. 26.&lt;/ref&gt; ১৯২৮ চনৰ আশে-পাশে দাজাইয়ে ছাত্ৰ প্ৰকাশনৰ ধাৰাবাহিক সম্পাদনা কৰে আৰু নিজৰ কিছুমান ৰচনাৰে অৱদান আগবঢ়ায়। বন্ধু-বান্ধৱীৰ সৈতে ছাইবো বুংগেই (কোষ সাহিত্য) নামৰ এখন আলোচনীও প্ৰকাশ কৰে আৰু তাৰ পিছত কলেজখনৰ কাকতখনৰ কৰ্মচাৰী হয়।&lt;ref&gt;Lyons 1985, pp. 28–29.&lt;/ref&gt;

ডাজাইৰ লেখাৰ সফলতা স্তব্ধ হৈ পৰে যেতিয়া তেওঁৰ '''আনুগামী''' লেখক ৰ্যুনোছুকে আকুটাগাৱাই ১৯২৭ চনত ৩৫ বছৰ বয়সত আত্মহত্যা কৰে। দাজাইয়ে পঢ়া-শুনাত মন নিদিয়া হ'ল আৰু দৰমহাৰ সৰহভাগেই কাপোৰ, মদ আৰু বেশ্যাৰ বাবে খৰচ কৰিলে। সেই সময়ত চৰকাৰে যথেষ্ট দমন কৰা মাৰ্ক্সবাদৰ সৈতেও তেওঁ জড়িত হৈ পৰিল। ১৯২৯ চনৰ ১০ ডিচেম্বৰৰ নিশা দাজাইয়ে প্ৰথম আত্মহত্যাৰ চেষ্টা কৰে যদিও বাচি যায় আৰু পিছৰ বছৰত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ১৯৩০ চনত ডাজাইয়ে টকিঅ’ ইম্পেৰিয়েল ইউনিভাৰ্চিটিৰ ফৰাচী সাহিত্য বিভাগত নামভৰ্তি কৰে আৰু কেইদিনমান পাছতে পুনৰ অধ্যয়ন বন্ধ কৰে। অক্টোবৰ মাহত তেওঁ হাটছুয়ো ওয়ামা [জা] নামৰ এজন নৰ্তকীক লৈ পলাই যায় আৰু পৰিয়ালে তেওঁক আনুষ্ঠানিকভাৱে পৰিত্যাগ কৰে। 

টকিঅ’ ইম্পেৰিয়েল ইউনিভাৰ্চিটিৰ পৰা বহিষ্কাৰ হোৱাৰ ৯ দিনৰ পাছত ডাজাইয়ে কামাকুৰাৰ বিলৰ পৰা আন এগৰাকী মহিলা ১৯ বছৰীয়া বাৰৰ পৰিচাৰিকা শ্বিমেকো টানাবে [জা]ৰ সৈতে পানীত জঁপিয়াই আত্মহত্যাৰ চেষ্টা কৰে। তানাবেৰ মৃত্যু হয় যদিও দাজাই জীয়াই থাকে, মাছমৰীয়াৰ নাৱেৰে উদ্ধাৰ কৰে আৰু তানাবেৰ মৃত্যুৰ সহযোগী হিচাপে অভিযোগ উত্থাপন কৰা হয়। ঘটনাত স্তম্ভিত হৈ দজাইৰ পৰিয়ালে হস্তক্ষেপ কৰি আৰক্ষীৰ তদন্ত বন্ধ কৰে। তেওঁৰ ভাট্টা পুনৰ ঘূৰাই দিয়া হ’ল, আৰু যিকোনো অভিযোগৰ পৰা তেওঁক মুকলি কৰি দিয়া হ’ল। ডিচেম্বৰ মাহত ডাজাই ইকাৰিগাচেকিত সুস্থ হৈ উঠে আৰু তাতেই হাটছুয়োক বিয়া কৰায়।&lt;ref&gt;Thacker, Eugene (2016-03-26). &quot;Black Illumination: the disqualified life of Osamu Dazai&quot;. ''The Japan Times''. Retrieved 2024-08-08.&lt;/ref&gt;

== বাওঁপন্থী আন্দোলন ==
১৯২৯ চনত হিৰোছাকি হাইস্কুলৰ অধ্যক্ষৰ বিৰোদ্ধে ৰাজহুৱা ধনৰ অপব্যৱহাৰৰ অভিযোগ উঠে, তেতিয়া সমাজ বিজ্ঞান অধ্যয়ন গোটৰ নেতা উয়েডা শ্বিগেহিকো (ইছিগামি গেনিচিৰো)ৰ নেতৃত্বত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে পাঁচ দিনীয়া ধৰ্মঘট কৰে, যাৰ ফলত অধ্যক্ষই পদত্যাগ কৰিবলৈ বাধ্য হয়। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বিৰুদ্ধে কোনো অনুশাসনমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ নকৰা কথাটোৱে দাজাইক অনুপ্ৰাণিত কৰে। দাজাই ধৰ্মঘটত প্ৰায়েই অংশগ্ৰহণ কৰা নাছিল যদিও সেই সময়ত প্ৰচলিত সৰ্বহাৰা সাহিত্যৰ অনুকৰণত তেওঁ ''ছাত্ৰ গোট'' নামৰ উপন্যাস এখনত ঘটনাটোৰ সাৰাংশ দাঙি ধৰি উয়েদাক পঢ়ি শুনাইছিল। দাজাইৰ বাওঁপন্থী কাৰ্যকলাপৰ প্ৰতি সতৰ্ক আছিল চুচিমা পৰিয়াল। পিছৰ বছৰৰ ১৬ জানুৱাৰীত বিশেষ উচ্চ আৰক্ষীয়ে ছেইগেন তানাকাৰ সশস্ত্ৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ কৰ্মী হিচাপে কাম কৰা হিৰোকো ইনষ্টিটিউট অৱ ছ’চিয়েল ষ্টাডিজৰ আন ৯জন ছাত্ৰক গ্ৰেপ্তাৰ কৰে। 

কলেজত থাকোঁতে ডাজাইয়ে কৰ্মী আইজো কুডোক লগ পায়, আৰু জাপানী কমিউনিষ্ট পাৰ্টিলৈ মাহিলী ১০ য়েন আৰ্থিক বৰঙণি আগবঢ়ায়। হাটছুয়ো ওয়ামাৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হোৱাৰ পিছত তেওঁক পৰিয়ালৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰাৰ কাৰণ আছিল ৰাজনীতিবিদ বুঞ্জীৰ সৈতে অবৈধ কাৰ্যকলাপৰ সম্পৰ্ক ৰোধ কৰা।&lt;ref&gt;Inose, Naoki; 猪瀬直樹 (2001). ''Pikaresuku : Dazai Osamu den = Picaresque''. 猪瀬直樹 (Shohan ed.). Tōkyō: Shōgakkan. ISBN &lt;bdi&gt;4-09-394166-1&lt;/bdi&gt;. OCLC 47158889.&lt;/ref&gt; বিয়াৰ পিছত দজাইক নিজৰ সহযোগিতাৰ কথা লুকুৱাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল আৰু বাৰে বাৰে আন্দোলন কৰিছিল। ১৯৩২ চনৰ জুলাই মাহত বুঞ্জীয়ে তেওঁক বিচাৰি উলিয়াইছিল, আৰু তেওঁক আওমোৰী থানাত আত্মসমৰ্পণ কৰাইছিল। ডিচেম্বৰ মাহত ডাজাইয়ে আওমোৰি অভিযুক্ত কাৰ্যালয়ত বাওঁপন্থী কাৰ্যকলাপৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে আঁতৰি যোৱাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিত স্বাক্ষৰ কৰে আৰু ছীল কৰে।&lt;ref&gt;Nohara, Kazuo; 野原一夫 (1998). ''Dazai Osamu, shōgai to bungaku''. Tōkyō: Chikuma Shobō. ISBN &lt;bdi&gt;4-480-03397-1&lt;/bdi&gt;. OCLC 41370809.&lt;/ref&gt; 

== সাহিত্যিক জীৱনৰ আৰম্ভণি ==
দজাই নিজৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পালন কৰি অলপ থিতাপি ল’লে। তেওঁ প্ৰতিষ্ঠিত লেখক মাছুজী ইবুছেৰ সহায় লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়, যাৰ সংযোগে তেওঁৰ ৰচনাসমূহ প্ৰকাশ কৰাত আৰু সুনাম প্ৰতিষ্ঠা কৰাত সহায় কৰে। পিছৰ কেইটামান বছৰ দাজাইৰ বাবে উৎপাদনশীল আছিল। জ্বৰৰ গতিৰে লিখি তেওঁ ১৯৩৩ চনত &quot;ৰেছা&quot; (&quot;列車&quot;, &quot;ট্ৰেইন&quot;) নামৰ চুটিগল্পত প্ৰথমবাৰৰ বাবে &quot;ওছামু দাজাই&quot; কলমৰ নাম ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এই গল্পটোৱেই আছিল তেওঁৰ আই-উপন্যাসৰ প্ৰথম পৰীক্ষা যিটো পিছলৈ তেওঁৰ ট্ৰেডমাৰ্ক হৈ পৰিছিল। 

১৯৩৫ চনত দাজাইৰ মনত স্পষ্ট হ’বলৈ ধৰিলে যে তেওঁ স্নাতক নহ’ব। টকিঅ’ৰ এখন বাতৰি কাকততো চাকৰি লাভ কৰাত ব্যৰ্থ হয়। দাজাইয়ে বিশ্বৰ পৰা বিদায় লোৱাৰ উদ্দেশ্যেৰে নিৰ্মিত দ্য ফাইনেল ইয়াৰ্ছ (বেনেন) শেষ কৰিছিল আৰু ১৯৩৫ চনৰ ১৯ ​​মাৰ্চত নিজকে ফাঁচী দিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল, পুনৰ বিফল হৈছিল। তিনি সপ্তাহ নৌহওঁতেই দজাইৰ তীব্ৰ এপেণ্ডিচাইটিছ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি কৰোৱা হয়। হস্পিতালতে তেওঁ মৰ্ফিন ভিত্তিক বিষনাশক ঔষধ পাভিনালৰ প্ৰতি আসক্ত হৈ পৰে। এবছৰ ধৰি এই নিচাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ পিছত ১৯৩৬ চনৰ অক্টোবৰ মাহত তেওঁক মানসিক প্ৰতিষ্ঠানলৈ লৈ যোৱা হয়,[18] এটা কোঠাত আবদ্ধ কৰি ৰখা হয় আৰু ঠাণ্ডা টাৰ্কি এৰিবলৈ বাধ্য হয়। 

এমাহৰো অধিক সময় ধৰি চলিছিল এই চিকিৎসা। এই সময়ছোৱাত ডাজাইৰ পত্নী হাটছুয়োৱে তেওঁৰ প্ৰিয় বন্ধু জেনশ্বিৰো কোডাটেৰ সৈতে ব্যভিচাৰ কৰে।[citation needed] এই কথা অৱশেষত পোহৰলৈ আহে আৰু ডাজাইয়ে পত্নীৰ সৈতে শ্বিনজু কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। দুয়োজনে টোপনিৰ বড়ি খাইছিল যদিও দুয়োৰে কোনোৰে মৃত্যু হোৱা নাছিল। ইয়াৰ পিছত অলপ সময়ৰ পিছতে ডাজাইয়ে হাটছুয়োক বিবাহ বিচ্ছেদ কৰে। তেওঁ সোনকালে পুনৰ বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়, এইবাৰ মিচিকো ইছিহাৰা (石原美知子) নামৰ এগৰাকী মধ্যবিদ্যালয়ৰ শিক্ষকৰ সৈতে। তেওঁলোকৰ প্ৰথম কন্যা ছ’নোকো (園子)ৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪১ চনৰ জুন মাহত। 

যোৱা বছৰৰ আগৰ বছৰটোত মোক পৰিয়ালৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল আৰু ৰাতিটোৰ ভিতৰতে দৰিদ্ৰতালৈ হ্ৰাস পাইছিলোঁ, বিভিন্ন ঠাইৰ বাবে সহায় ভিক্ষা কৰি ৰাস্তাত ঘূৰি ফুৰিবলৈ এৰি দিয়া হৈছিলোঁ, এদিনৰ পৰা আনদিনালৈকে জীয়াই থাকিবলৈ কষ্টেৰে সক্ষম হৈছিলোঁ, আৰু ঠিক যেতিয়াই আৰম্ভ কৰিছিলোঁ তেতিয়াই ভাবিলোঁ হয়তো মোৰ লেখাৰে নিজকে পোহপাল দিব পাৰিম, মই এটা গুৰুতৰ ৰোগ লৈ নামি আহিলোঁ। আনৰ মমতাৰ বাবেই বোকাময় সাগৰৰ কাষৰ চিবাৰ ফুনাবাছিত সৰু ঘৰ এটা ভাড়া কৰি তাতেই অকলে গৰমৰ দিনটো কটালোঁ, সুস্থ হৈ উঠিলোঁ। যদিও প্ৰতিটো নিশাই মোৰ চোলাটোক আক্ষৰিক অৰ্থত ঘামত তিতি যোৱা এটা ৰোগৰ সৈতে যুঁজিছিলো, তথাপিও মোৰ কামত আগবাঢ়ি যোৱাৰ বাহিৰে আন উপায় নাছিল। প্ৰতিদিনে ৰাতিপুৱা খোৱা ঠাণ্ডা আধা পিণ্ট গাখীৰটোৱেই মোক জীৱনৰ আনন্দৰ এক নিৰ্দিষ্ট অদ্ভুত অনুভৱ দিছিল; 'মোৰ মানসিক যন্ত্ৰণা আৰু ক্লান্তি ইমানেই আছিল যে বাগিচাৰ এটা চুকত ফুলি থকা অলিয়েণ্ডাৰবোৰ মোৰ বাবে কেৱল শিখাৰ জিভা টিপি থকা যেন লাগিছিল...

— ছিস্কেপ উইথ ফিগাৰছ ইন গোল্ড (১৯৩৯), ওছামু ডাজাই, অনুবাদ। ৰালফ এফ মেককাৰ্থী (১৯৯২)[19]

১৯৩০ আৰু ১৯৪০ চনত দাজাইয়ে আত্মজীৱনীমূলক প্ৰকৃতিৰ কেইবাখনো সূক্ষ্ম উপন্যাস আৰু চুটিগল্প ৰচনা কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথম কাহিনী গ্যোফুকুকি (魚服記, &quot;ৰূপান্তৰ&quot;, ১৯৩৩) আত্মহত্যাৰ সৈতে জড়িত এক ভয়ানক কল্পনা। এই সময়ছোৱাত লিখা আন গল্পসমূহৰ ভিতৰত ড'কে ন' হানা (道化の花, &quot;বাফৌনেৰীৰ ফুল&quot;, ১৯৩৫), গ্যাকো (逆行, &quot;লোজিং গ্ৰাউণ্ড&quot;, ১৯৩৫), কিয়গেন ন' কামি (狂言の神, &quot;ফাৰ্চৰ ঈশ্বৰ।&quot; &quot;, ১৯৩৬), কিয়োকো নো হাৰু নামৰ এখন পত্ৰ উপন্যাস (虚構の春, False Spring, 1936) আৰু ১৯৩৬ চনত তেওঁৰ সংকলন Bannen (Declining Years বা The Final Years) ত প্ৰকাশিত যিবোৰত তেওঁৰ ব্যক্তিগত বিচ্ছিন্নতাৰ অনুভূতি আৰু তেওঁৰ অশ্লীলতাৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছে। 

== যুদ্ধকালীন বছৰ ==
ডিচেম্বৰ মাহত জাপানে আমেৰিকাক আক্ৰমণ কৰি প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় যুদ্ধখন দীঘলীয়া হৈছিল বুকুৰ দীৰ্ঘদিনীয়া সমস্যাৰ বাবে ডাজাইৰ যক্ষ্মা ৰোগ ধৰা পৰাত তেওঁক ৰেহাই দিয়া হৈছিল। চেঞ্চৰসকলে দজাইৰ অফবিট কামক গ্ৰহণ কৰিবলৈ অধিক অনিচ্ছুক হৈ পৰিছিল যদিও তেওঁ অকলেই যথেষ্টখিনি আগবঢ়াই নিবলৈ সক্ষম হৈছিল, এই সময়ছোৱাত এই ধৰণৰ সামগ্ৰী গ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা অতি কম সংখ্যক লেখকৰ ভিতৰত এজন হৈয়েই আছিল। যুদ্ধৰ সময়ত দাজাইয়ে প্ৰকাশ কৰা কেইবাটাও গল্প আছিল ''ইহাৰা চাইকাকু''ৰ (১৬৪২–১৬৯৩) গল্পৰ পুনৰ কথন। তেওঁৰ যুদ্ধকালীন ৰচনাসমূহৰ ভিতৰত আছিল ''উডাইজিন ছানেটোমো'' (右大臣実朝, &quot;মিনিষ্টাৰ অৱ দ্য ৰাইট ছানেটোমো&quot;, ১৯৪৩), চুগাৰু (১৯৪৪), পাণ্ডোৰা নো হাকো (パンドラの匣, পাণ্ডোৰাৰ বাকচ, ১৯৪৫–৪৬), আৰু অটোগিজোছি (お伽草紙, Fairy Tales, 1945) য'ত তেওঁ &quot;জীৱন্ততা আৰু বুদ্ধিমত্তা&quot;ৰ সৈতে কেইবাটাও পুৰণি জাপানী সাধুকথাৰ পুনৰ কথন। 

টকিঅ'ত আমেৰিকাৰ বোমা বিস্ফোৰণত ডাজাইৰ ঘৰ দুবাৰ জ্বলি যায় যদিও তেওঁৰ পৰিয়াল কোনো ক্ষতি নোহোৱাকৈ পলায়ন কৰে আৰু ১৯৪৪ চনত জন্মগ্ৰহণ কৰা মাছাকি (正樹) নামৰ এজন পুত্ৰ লাভ কৰে। তেওঁ ১৯৮৭ চনৰ মে মাহত তৃতীয় সন্তান কন্যা সাটোকো (里子)ক লাভ কৰে যি পিছলৈ Yuko Tsushima ছদ্মনামেৰে এগৰাকী বিখ্যাত লেখিকা হৈ পৰে। 

== যুদ্ধৰ পিছৰ পেচা ==
যুদ্ধৰ পিছৰ সময়ছোৱাত দাজাই জনপ্ৰিয়তাৰ শিখৰত উপনীত হয়। তেওঁ যুদ্ধোত্তৰ টকিঅ'ৰ এক বিচ্ছিন্ন জীৱনক ভিয়ন ন' চুমা (ヴィヨンの妻, &quot;ভিলনৰ পত্নী&quot;, ১৯৪৭)ত চিত্ৰিত কৰিছিল, য'ত তেওঁক পৰিত্যাগ কৰা এজন কবিৰ পত্নী আৰু কষ্টৰ মাজেৰে জীয়াই চেষ্টা অব্যাহত ৰখাৰ কষ্টকৰ জীৱনৰ চিত্ৰণ কৰিছিল। 

১৯৪৬ চনত ওছামু দাজাইয়ে কুনো নো নেনকান (বিষৰ আলমানাক) নামৰ এটা বিতৰ্কিত সাহিত্যিক গ্ৰন্থ মুকলি কৰে, যিটো দাজাইৰ নিজেই ৰাজনৈতিক স্মৃতিগ্ৰন্থ। ইয়াত দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত পৰাস্ত হোৱাৰ তৎক্ষণাত পৰিণতিৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছে, আৰু দেশখনৰ পৰাজয়ৰ পিছত জাপানী মানুহে কেনে অনুভৱ কৰিছিল সেই বিষয়ে সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে। ডাজাইয়ে সেই সময়ৰ জাপানী সম্ৰাট ''সম্ৰাট হিৰোহিটো'' আৰু তেওঁৰ পুত্ৰ ''আকিহিটো''ৰ প্ৰতি নিজৰ আনুগত্য পুনৰ দৃঢ় কৰে। ডাজাই তেওঁৰ গোটেই কেৰিয়াৰত এজন পৰিচিত কমিউনিষ্ট আছিল, আৰু এই আলমানাক অৱ পেইনৰ জৰিয়তেও তেওঁৰ বিশ্বাস প্ৰকাশ কৰিছিল। 

১৪ ডিচেম্বৰত ডাজাই আৰু লেখকৰ এটা দলে ইউকিঅ' মিছিমাই ৰেষ্টুৰেণ্ট এখনত ৰাতিৰ আহাৰ গ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;Sato &amp; Inose 2012, p. 163.&lt;/ref&gt; পিছৰজনে স্মৰণ কৰিছিল যে সেই উপলক্ষে তেওঁ দজাইৰ প্ৰতি থকা অপছন্দৰ কথা প্ৰকাশ কৰিছিল। পিছলৈ মিছিমাৰ এক বক্তব্য অনুসৰি:&lt;ref&gt;Sato &amp; Inose 2012, p. 162.&lt;/ref&gt;

''&lt;nowiki&gt;''দজাইৰ সাহিত্যৰ প্ৰতি মই যি বিতৃষ্ণা পুঁহি ৰাখিছো সেয়া কোনোবা নহয় কোনোবা প্ৰকাৰে অতি উগ্ৰ। প্ৰথমতে তেওঁৰ মুখখন মোৰ অপছন্দ। দ্বিতীয়তে, নগৰীয়া কৌশলৰ প্ৰতি তেওঁৰ গাঁৱলীয়া পছন্দ মোৰ অপছন্দ। তৃতীয়তে, তেওঁৰ বাবে উপযুক্ত নোহোৱা চৰিত্ৰবোৰ তেওঁ অভিনয় কৰাটো মোৰ অপছন্দ। ''&lt;/nowiki&gt;'' &lt;ref&gt;Sato &amp; Inose 2012, p. 163.&lt;/ref&gt;

ৰাতিৰ আহাৰ গ্ৰহণৰ আন অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে মনত পেলাব পৰা নাছিল যে মিছিমাই বৰ্ণনা কৰা ধৰণে কিছুমান পৰিঘটনা সংঘটিত হৈছে নে নাই। তেওঁলোকে ৰিপ'ৰ্ট কৰিছিল যে তেওঁ দাজাইৰ &quot;ক্লাউনিং&quot; ভাল নাপায় আৰু মিছিমাই প্ৰশংসা কৰা লেখক ওগাই মৰিৰ বিষয়ে তেওঁলোকৰ বিবাদ আছিল। &lt;ref&gt;Sato &amp; Inose 2012, pp. 163–164.&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ সমান্তৰালভাৱে ডাজাইয়ে জুগোনেকান (পোন্ধৰ বছৰৰ বাবে) আন এটা আত্মজীৱনীমূলক টুকুৰাও লিখিছিল। এইটোৱে আলমানাক অৱ পেইনৰ লগতে ডাজাইৰ যুদ্ধোত্তৰ কল্পকাহিনীৰ বিবেচনাৰ প্ৰস্তাৱনা হিচাপে কাম কৰিব পাৰে। &lt;ref&gt;Wolfe, Alan Stephen (2014-07-14). ''Suicidal Narrative in Modern Japan: The Case of Dazai Osamu''. Princeton University Press. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4008-6100-2&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

১৯৪৭ চনৰ জুলাই মাহত যুদ্ধৰ পিছত জাপানী আভিজাত্যৰ অৱনতিৰ চিত্ৰণ কৰা ডাজাইৰ বিখ্যাত গ্ৰন্থ শ্বায়ো (দ্য চেটিং ছান, অনুবাদ ১৯৫৬) প্ৰকাশ পায়, যিয়ে ইতিমধ্যে জনপ্ৰিয় লেখকজনক চেলিব্ৰিটি হিচাপে আগুৱাই লৈ যায়। এই ৰচনাখন ১৯৪১ চনত প্ৰথম লগ পোৱা ডাজাইৰ ৰচনাৰ প্ৰশংসক ''শ্বিজুকো ওটা'' (太田静子)ৰ ডায়েৰীৰ আধাৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ১৯৪৭ চনত তেওঁলোকৰ এগৰাকী কন্যা হাৰুকো (治子) জন্ম দিছিল। 

প্ৰচুৰ মদ্যপায়ী দাজাই Alcoholic হৈ পৰিছিল&lt;ref&gt;Sakanishi, Shio. &quot;Publishing Trend.&quot; ''Japan Quarterly'' 2.3 (1955): 384. ''&quot;Dazai, a Bohemian and an alcoholic&quot;''&lt;/ref&gt; আৰু তেওঁৰ স্বাস্থ্যৰ দ্ৰুত অৱনতি ঘটিছিল। এই সময়তে তেওঁ টমি ইয়ামাজাকি (山崎富栄) নামৰ এগৰাকী সৌন্দৰ্য্যবিদ আৰু যুদ্ধ বিধৱাক লগ পায়, যিয়ে বিয়াৰ মাত্ৰ দহ দিনৰ পিছতে স্বামীক হেৰুৱাইছিল। ডাজাইয়ে ক্ষন্তেকতে পত্নী আৰু সন্তানক পৰিত্যাগ কৰি টমীৰ লগত থাকিবলৈ লয়। 

ডাজাইয়ে তেওঁৰ উপন্যাস ন’ লংগাৰ হিউমেন (人間失格 নিংগেন শ্বিকাকু, ১৯৪৮) লিখিবলৈ আৰম্ভ কৰে হট-স্প্ৰিং ৰিজ’ৰ্ট আটামিত। টমিৰ সৈতে তেওঁ ওমিয়ালৈ গুচি যায় আৰু মে’ মাহৰ মাজভাগলৈকে তাতেই থাকি উপন্যাসখন শেষ কৰে। অৰ্ধ-আত্মজীৱনী, ইয়াত এজন যুৱক, আত্মধ্বংসী ব্যক্তিয়ে নিজকে মানৱ জাতিৰ পৰা অযোগ্য বুলি ভবাৰ চিত্ৰণ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;The Disqualified Life of Osamu Dazai&quot; by Eugene Thacker, Japan Times, 26 Mar. 2016.&lt;/ref&gt; জাপানী সাহিত্যৰ অন্যতম ক্লাছিক গ্ৰন্থ হিচাপে গণ্য কৰা এই গ্ৰন্থখন কেইবাটাও বিদেশী ভাষালৈ অনুবাদ কৰা হৈছে। 

১৯৪৮ চনৰ বসন্ত কালত দাজাইয়ে আছাহি শ্বিম্বুনত ধাৰাবাহিকভাৱে নিৰ্মাণ হ’বলগীয়া এখন উপন্যাসৰ কাম কৰিছিল, যাৰ নাম আছিল ''গুডবাই'', কিন্তু সেয়া তেওঁ শেষ কৰিব নোৱাৰিলে। 

== মৃত্যু ==
১৯৪৮ চনৰ ১৩ জুনত ডাজাই আৰু টমীয়ে তেওঁৰ ঘৰৰ ওচৰৰ বৰষুণেৰে ফুলি উঠা ''টামাগাৱা খাল''ত ডুবি আত্মহত্যা কৰে। ছয় দিনৰ পিছত, ১৯ জুনতহে তেওঁলোকৰ মৃতদেহ আৱিষ্কাৰ হ'ল। সেই দিনটো আছিল তেওঁৰ ৩৯ সংখ্যক জন্মদিন! তেওঁৰ কবৰ টকিঅ’ৰ মিটাকাৰ জেনৰিন-জীৰ মন্দিৰত। 

সেই সময়ত এই কাণ্ডক লৈ বহু চৰ্চা চলিছিল, টমীৰ বলপূৰ্বক আত্মহত্যাৰ তত্ত্বৰ সৈতে। যুৱক চুচিমা পৰিয়ালটোক সঘনাই অহা-যোৱা কৰা কিমোনো ব্যৱসায়ী কেইকিচি নাকাহাটাক মিটাকা থানাৰ এজন গোয়েন্দাই পানীৰ প্ৰৱেশৰ দৃশ্য দেখুৱাইছিল। তেওঁ অনুমান কৰিছিল যে &quot;দাজাইক মৰিবলৈ কোৱা হৈছিল, আৰু তেওঁ কেৱল মান্তি হৈছিল, কিন্তু মৃত্যুৰ ঠিক আগতেই তেওঁ হঠাতে জীৱনৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ অনুভৱ কৰিছিল।&quot; &lt;ref&gt;山内祥史 (1998). ''太宰治に出会った日 : 珠玉のエッセイ集''. Yumani Shobō. OCLC 680437760.&lt;/ref&gt;

== সাহিত্যকৰ্ম ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+সাহিত্য
! জাপানী শিৰোনাম
! ইংৰাজী শিৰোনাম
! প্ৰকাশৰৰ চন 
! অনুবাদক
|-
|ア、秋 [A, Aki]
|A. Autumn
|১৯৩৯
|
|-
|愛と美について [Ai to bi ni tsuite]
|About Love and Beauty
|১৯৩৯
|
|-
|老ハイデルベルヒ [Alt-Heidelberg]
|Alt-Heidelberg
|১৯৪০
|
|-
|雨の玉川心中 [Ame no Tamagawa shinjū]
|Rain at Tamagawa - Double Suicide
|
|
|-
|兄たち [Anitachi]
|My Older Brothers
|১৯৪০
|McCarthy; O'Brien
|-
|青森 [Aomori]
|Aomori
|১৯৪১
|
|-
|或る忠告 [Aru chūkoku]
|Advice
|১৯৪২
|
|-
|朝 [Asa]
|Morning
|১৯৪৭
|Brudnoy &amp; Yumi
|-
|あさましきもの [Asamashiki mono]
|Something Regrettable
|১৯৩৭
|
|-
|新しい形の個人主義 [Atarashii katachi no kojin shugi]
|A New Form of Individualism
|১৯৪০
|
|-
|「晩年」と「女生徒」 [&quot;Bannen&quot; to &quot;Joseito&quot;]
|&quot;The Last Years&quot; and &quot;Schoolgirl&quot;
|১৯৪৮
|
|-
|「晩年」に就いて [&quot;Bannen&quot; ni tsuite]
|About „The Final Years“
|১৯৩৬
|
|-
|美男子と煙草 [Bidanshi to tabako]
|Handsome Devils and Cigarettes
|১৯৪৮
|McCarthy
|-
|美少女 [Bishōjo]
|A Little Beauty
|১৯৩৯
|McCarthy
|-
|眉山 [Bizan]
|Bizan
|১৯৪৮
|
|-
|チャンス [Chansu]
|Chance
|১৯৪৬
|
|-
|父 [Chichi]
|The Father
|১৯৪৭
|Brudnoy &amp; Yumi
|-
|小さいアルバム [Chiisai arubamu]
|The Little Album
|১৯৪২
|
|-
|畜犬談 —伊馬鵜平君に与える— [Chikukendan - Ima Uhei-kun ni ataeru -]
|Canis familiaris
|১৯৩৯
|McCarthy
|-
|竹青 [Chikusei]
|Blue Bamboo
|১৯৪৫
|
|-
|地球図 [Chikyūzu]
|Chikyūzu (or World’s Map)
|১৯৩৫
|
|-
|千代女 [Chiyojo]
|Chiyojo
|১৯৪১
|Dunlop
|-
|地図 [Chizu]
|The Map
|১৯২৫
|
|-
|大恩は語らず [Daion wa katarazu]
|A great favour is not expressed
|১৯৫৪
|
|-
|断崖の錯覚 [Dangai no sakkaku]
|Illusion of the cliffs
|১৯৩৪
|
|-
|檀君の近業について [Dan-kun no kingyō ni tsuite]
|About the latest works by Dan-kun
|১৯৩৭
|
|-
|男女同権 [Danjo dōken]
|Gender Equality
|১৯৪৬
|
|-
|誰 [Dare]
|Who
|১৯৪১
|
|-
|誰も知らぬ [Dare mo shiranu]
|Nobody Knows
|১৯৪০
|
|-
|ダス・ゲマイネ [Dasu Gemaine]
|Das Gemeine
|১৯৩৫
|O'Brien
|-
|デカダン抗議 [Dekadan kōgi]
|Decadent protest
|১৯৩৯
|
|-
|貪婪禍 [Donranka]
|The scourge of greed
|১৯৪০
|
|-
|道化の華 [Dōke no hana]
|The Flowers of Buffoonery
|১৯৩৫
|
|-
|炎天汗談 [Enten kandan]
|Bottomless Hell
|১৯৪২
|
|-
|フォスフォレッスセンス [Fosuforessensu]
|The Pitiable Mosquitoes
|১৯৪৭
|
|-
|富嶽百景 [Fugaku hyakkei]
|One Hundred Views of Mount Fuji
|১৯৩৯
|McCarthy
|-
|富士に就いて [Fuji ni tsuite]
|About Mount Fuji
|১৯৩৮
|
|-
|服装に就いて [Fukusō ni tsuite]
|About Clothing
|১৯৪১
|O'Brien
|-
|不審庵 [Fushin'an]
|Doubtful Retreat
|১৯৪৩
|
|-
|冬の花火 [Fuyu no hanabi]
|Winter Fireworks
|১৯৪৬
|
|-
|玩具 [Gangu]
|Toys
|১৯৩৫
|O'Brien
|-
|芸術ぎらい [Geijutsu girai]
|Dislike of Art
|১৯৪৪
|
|-
|義務 [Gimu]
|Duty
|১৯৪০
|
|-
|五所川原 [Goshogawara]
|Goshogawara
|১৯৪১
|
|-
|グッド・バイ [Guddo Bai]
|Goodbye
|১৯৪৮
|Marshall
|-
|逆行 [Gyakkō]
|Losing Ground
|১৯৩৫
|
|-
|魚服記 [Gyofukuki]
|Metamorphosis
|১৯৩৩
|O'Brien
|-
|魚服記に就て [Gyofukuki ni tsuite]
|About the Story of Fish and Clothing
|১৯৩৩
|
|-
|葉 [Ha]
|Leaves
|১৯৩৪
|Gangloff
|-
|母 [Haha]
|Mother
|১৯৪৭
|Brudnoy &amp; Yumi
|-
|八十八夜 [Hachijūhachiya]
|The 88th Day
|১৯৩৯
|
|-
|恥 [Haji]
|Shame
|১৯৪২
|Dunlop
|-
|薄明 [Hakumei]
|Early Light
|১৯৪৬
|McCarthy
|-
|花火 [Hanabi]
|Fireworks
|১৯২৯
|
|-
|花吹雪 [Hanafubuki]
|Falling Blossoms
|১৯৪৪
|
|-
|犯人 [Hannin]
|The Criminal
|১৯৪৮
|
|-
|春 [Haru]
|Spring
|১৯৮০
|
|-
|春の枯葉 [Haru no kareha]
|Dry Leaves in Spring
|১৯৪৬
|
|-
|春の盗賊 [Haru no tōzoku]
|A Burglar in Spring
|১৯৪০
|
|-
|春夫と旅行できなかつた話 [Haruo to ryokō dekinakatsuta hanashi]
|The Story of How I Couldn't Travel with Haruo
|
|
|-
|走ラヌ名馬 [Hashiranu meiba]
|The Unrunning Thoroughbred
|১৯৮০
|
|-
|走れメロス [Hashire Merosu]
|Run, Melos! 
|১৯৪০
|McCarthy; O'Brien
|-
|葉桜と魔笛 [Hazakura to mateki]
|Cherry Blossoms and the Magic Flute
|১৯৩৯
|
|-
|碧眼托鉢 [Hekigan takuhatsu]
|The Blue-eyed Pilgrim
|১৯৩৬
|
|-
|返事 [Henji]
|Reply
|১৯৮০
|
|-
|皮膚と心 [Hifu to kokoro]
|Skin and Heart
|১৯৩৯
|
|-
|火の鳥 [Hi no tori]
|The Phoenix
|১৯৮০
|
|-
|一つの約束 [Hitotsu no yakusoku]
|One Promise
|১৯৪৪
|
|-
|一問一答 [Ichimon ittō]
|Questions and Answers
|১৯৪২
|
|-
|陰火 [Inka]
|Inka (Will-o'-the-Wisp)
|১৯৩৬
|
|-
|田舎者 [Inakamono]
|The Country Bumpkin
|১৯৮০
|
|-
|一歩前進二歩退却 [Ippo zenshin nippo taikyaku]
|One Step Forward, Two Steps Back
|১৯৩৮
|
|-
|弱者の糧 [Jakusha no kate]
|Food for the Weak
|১৯৮০
|
|-
|人物に就いて [Jinbutsu ni tsuite]
|About Characters
|১৯৩৬
|
|-
|自作を語る [Jisaku wo kataru]
|Talking About My Work
|১৯৮০
|
|-
|自信の無さ [Jishin no nasa]
|Lack of Confidence
|১৯৪০
|
|-
|女類 [Jorui]
|Women
|১৯৪৮
|
|-
|女生徒 [Joseito]
|Schoolgirl
|১৯৩৯
|Powell
|-
|十五年間 [Jūgonenkan]
|For Fifteen Years
|১৯৪৬
|
|-
|十二月八日 [Jūnigatsu yōka]
|December 8th
|১৯৪২
|
|-
|純真 [Junshin]
|Innocence
|১৯৪২
|
|-
|貨幣 [Kahei]
|Currency
|১৯৪৬
|O'Brien
|-
|佳日 [Kajitsu]
|Happy Day
|১৯৪৪
|
|-
|駈込み訴え [Kakekomi uttae]
|Heed My Plea
|১৯৪০
|O'Brien
|-
|かくめい [Kakumei]
|Revolution
|১৯৪৮
|
|-
|鴎 [Kamome]
|Seagull
|১৯৪০
|
|-
|【関連作品】([Kanren sakuhin])
|অন্যান্য কৰ্ম
|
|
|-
|彼は昔の彼ならず [Kare wa mukashi no kare narazu]
|He Is Not the Man He Used to Be
|১৯৩৪
|
|-
|花燭 [Kashoku]
|Wedding Torches
|১৯৪০
|
|-
|かすかな声 [Kasukana koe]
|A Faint Voice
|১৯৪০
|
|-
|家庭の幸福 [Katei no kōfuku]
|Domestic Happiness
|১৯৩৯
|
|-
|川端康成へ [Kawabata Yasunari e]
|To Yasunari Kawabata
|১৯৩৫
|
|-
|革財布 [kawa saifu]
|Leather Wallet
|
|
|-
|風の便り [Kaze no tayori]
|News on the Wind
|১৯৪১
|
|-
|喝采 [Kessai]
|Applause
|১৯৩৬
|
|-
|帰去来 [Kikyorai]
|Going Home
|১৯৪৩
|Lyons
|-
|金錢の話 [Kinsen no hanashi]
|A Story About Money
|১৯৪৩
|
|-
|禁酒の心 [Kinshu no kokoro]
|The Heart of a Teetotaler
|১৯৪৩
|
|-
|きりぎりす [Kirigirisu]
|Cricket
|১৯৪০
|
|-
|校長三代 [Kōchō sandai]
|Three Generations of Principals
|১৯৩৯
|
|-
|乞食学生 [kojiki gakusei]
|The Beggar Student
|১৯৪০
|Sam Bett
|-
|心の王者 [Kokoro no ōja]
|The King of the Heart
|১৯৪০
|
|-
|故郷 [Kokyō]
|Homecoming
|১৯৪৩
|O'Brien
|-
|このごろ [Kono goro]
|Lately
|১৯৪০
|
|-
|困惑の弁 [Konwaku no ben]
|A Plea of Confusion
|
|
|-
|古典風 [Kotenfū]
|In Classical Style
|১৯৪০
|
|-
|古典竜頭蛇尾 [Koten ryūtō dabi]
|Classical Dragon Head and Snake Tail
|১৯৩৬
|
|-
|九月十月十一月 [Kugatsu jūgatsu jūichigatsu]
|September, October, November
|১৯৩৮
|
|-
|國技館 (くにわざかん) [Kuni-waza-kann]
|National Sumo Arena
|১৯৪০
|
|-
|苦悩の年鑑 [Kunō no nenkan]
|Almanac of Pain
|১৯৪৬
|Lyons
|-
|黒石の人たち [Kuroishi no hitotachi]
|The People of Kuroishi
|
|
|-
|狂言の神 [Kyōgen no kami]
|The God of Farce
|১৯৩৬
|
|-
|虚構の春 [Kyokō no haru]
|False Spring
|১৯৩৬
|
|-
|饗応夫人 [Kyōō fujin]
|The Hospitable Lady
|১৯৪৮
|
|-
|郷愁 [Kyōshū]
|Nostalgia
|
|
|-
|満願 [Mangan]
|Complete Satisfaction
|১৯৩৮
|Brudnoy &amp; Kazuko; McCarthy
|-
|待つ [Matsu]
|Waiting
|১৯৪২
|Brudnoy &amp; Kazuko; Turvill; O'Brien
|-
|女神 [Megami]
|The Goddess
|১৯৪৭
|
|-
|めくら草紙 [Mekura zōshi]
|The Blind Scroll
|১৯৩৬
|
|-
|メリイクリスマス [Merii Kurisumasu]
|Merry Christmas
|১৯৪৭
|McCarthy
|-
|雌に就いて [Mesu ni tsuite]
|Female
|১৯৪৭
|McCarthy
|-
|未帰還の友に [Mikikan no tomo ni]
|To an Unreturned Friend
|১৯৪৪
|
|-
|みみずく通信 [Mimizuku tsūshin]
|The Owl Newspaper
|১৯৪১
|
|-
|男女川と羽左衛門 [Minanogawa to Uzaemon]
|The River and Uzaemon
|১৯৩৫
|
|-
|盲人独笑 [Mōjin Dokushō]
|The Blind Man's Laughter
|
|
|-
|文盲自嘲 [Monmō jichō]
|The Illiterate's Laughter
|
|
|-
|悶悶日記 [Monmon nikki]
|Tormented Diary
|
|
|-
|もの思う葦 [Monoomouashi]
|A Thinking Reed
|
|
|-
|無題 [Mudai]
|Untitled
|
|
|-
|無趣味 [Mushumi]
|Lack of Interest
|
|
|-
|二十世紀旗手 [Nijūseiki kishu]
|A Standard-bearer of the Twentieth Century
|১৯৩৭
|
|-
|「人間キリスト記」その他 [&quot;Ningen kirisuto ki&quot; sonota]
|&quot;Reports on Christ&quot; and Others
|১৯৪০
|
|-
|人間失格 [Ningen Shikkaku]
|No Longer Human
|১৯৪৮
|Gibeau; Keene
|-
|庭 [Niwa]
|The Garden
|১৯৪৬
|McCarthy
|-
|如是我聞 [Nyoze Gamon]
|Thus Have I Heard
|১৯৪৮
|
|-
|女人訓戒 [Nyonin kunkai]
|Advice for Women
|
|
|-
|女人創造 [Nyonin sōzō]
|Woman's Creation
|
|
|-
|織田君の死 [Oda kun no shi]
|The Death of Oda-kun
|
|
|-
|緒方氏を殺した者 [Ogata shi wo koroshita mono]
|The Murderer of Mr. Ogata
|১৯৩৭
|
|-
|黄金風景 [Ōgon fūkei]
|Golden Landscape
|১৯৪১
|Dunlop; McCarthy
|-
|思ひ出 [Omohide]
|Memories
|১৯৩৩
|Dunlop; Lyons; O'Brien
|-
|同じ星 [Onaji hoshi]
|The Same Star
|
|
|-
|女の決闘 [Onna no ketto]
|Women's Duel
|১৯৪০
|
|-
|おさん [Osan]
|Osan
|১৯৪৭
|O'Brien
|-
|おしゃれ童子 [Oshare doji]
|The Stylish Child
|১৯৩৯
|
|-
|黄村先生言行録 [Ōson sensei genkōroku]
|Mr. Oson's Records
|১৯৪৩
|
|-
|桜桃 [Ōtō]
|Cherries
|১৯৪৮
|McCarthy
|-
|お伽草紙 [Otogizōshi]
|Fairy Tales
|১৯৪৫
|O'Brien
|-
|音に就いて [oto ni tsuite]
|About Sound
|১৯৪২
|
|-
|親という二字 [Oya to iu niji]
|The Word &quot;Parents&quot;
|
|
|-
|パウロの混乱 [Pauro no konran]
|Paul's Confusion
|
|
|-
|パンドラの匣 [Pandora no hako]
|Pandora's Box
|১৯৪৫
|
|-
|懶惰の歌留多 [Randanokaruta]
|The Lazy Game of Cards
|১৯৩৯
|
|-
|ラロシフコー [Raroshifukō]
|La Rochefoucauld
|১৯৩৫
|
|-
|令嬢アユ [Reijō Ayu]
|Miss Ayu
|১৯৩৪
|
|-
|列車 [Ressha]
|The Train
|১৯৩৩
|McCarthy
|-
|リイズ [Riizu]
|Liz
|১৯৪০
|
|-
|六月十九日 [Rokugatsu jūkunichi]
|June 19th
|১৯৪৬
|
|-
|ロマネスク [Romanesuku]
|Romance
|১৯৩৪
|
|-
|ろまん燈籠 [Romantōrō]
|The Romantic Lantern
|১৯৪৭
|
|-
|律子と貞子 [Ritsuko to Sadako]
|Ritsuko and Sadako
|১৯৪২
|
|-
|佐渡 [Sado]
|Sado
|১৯৪১
|
|-
|砂子屋 [Sagoya]
|The Sandman
|১৯৪১
|
|-
|最後の太閤 [saigo no taikō]
|The Last Taikō
|১৯৪৫
|
|-
|酒ぎらい [sake girai]
|The Teetotaler
|১৯৩৫
|
|-
|酒の追憶 [sake no tsuioku]
|Memories of Alcohol
|১৯৪০
|
|-
|作家の手帖 [Sakka no techō]
|The Writer's Notebook
|১৯৪৬
|
|-
|作家の像 [sakka no zō]
|The Writer's Portrait
|১৯৪৩
|
|-
|三月三十日 [sangatsu san jū nichi]
|March 30th
|১৯৪৩
|
|-
|散華 [Sange]
|Fallen Flowers
|১৯৪৫
|Swann
|-
|猿ヶ島 [Sarugashima]
|The Monkey Island
|১৯৩৫
|O'Brien
|-
|猿面冠者 [Sarumen kanja]
|The Monkey-faced Man
|১৯৪২
|
|-
|正義と微笑 [Seigi to bisho]
|Righteousness and Smiles
|১৯৪২
|
|-
|清貧譚 [seihin tan]
|The Story of Poverty
|১৯৩৬
|
|-
|政治家と家庭 [Seijika to katei]
|The Politician and the Family
|১৯৪৩
|
|-
|世界的 [Sekai-teki]
|Worldly
|১৯৩৫
|
|-
|惜別 [Sekibetsu]
|Regretful Parting
|১৯৪৫
|
|-
|赤心 [sekishin]
|Sincerity
|১৯৪১
|
|-
|先生三人 [Sensei sannin]
|Three Teachers
|১৯৩৯
|
|-
|斜陽 [Shayō]
|The Setting Sun
|১৯৪৭
|Keene
|-
|思案の敗北 [shian no haiboku]
|The Defeat of Deliberation
|১৯৩৬
|
|-
|新ハムレット [Shinhamuretto]
|New Hamlet
|১৯৪১
|
|-
|新樹の言葉 [Shinjunokotoba]
|Words of the New Trees
|১৯৪৩
|
|-
|新郎 [Shinro]
|The Groom
|১৯৪৩
|
|-
|新釈諸国噺 [Shinshakushokokubanashi]
|New Interpretation of Country Stories
|১৯৪৫
|O'Brien
|-
|親友交歓 [Shin'yūkōkan]
|The Courtesy Call
|১৯৪৩
|
|-
|失敗園 [Shippaien]
|The Garden of Failure
|১৯৪২
|
|-
|知らない人 [Shiranai hito]
|Unknown Person
|১৯৪১
|
|-
|【シリーズ好評既刊】([Shirīzu kōhyō kikan])
|Successful Series
|১৯৪১
|
|-
|私信 [Shishin]
|Private Letter
|১৯৪০
|
|-
|市井喧争 [Shisei kenso]
|People's Disputes
|১৯৪২
|
|-
|正直ノオト [Shōjiki nōto]
|Honest Notes
|১৯৩৮
|
|-
|諸君の位置 [Shokun no ichi]
|Your Positions
|১৯৪০
|
|-
|食通 [Shokutsu]
|Gourmet
|১৯৪২
|
|-
|小志 [Shōshi]
|Small Ambitions
|১৯৩৯
|
|-
|小照 [Shōshō]
|Little Light
|১৯৪২
|
|-
|小説の面白さ [Shōsetsunoomoshirosa]
|The Fun of the Novel
|১৯৪০
|
|-
|秋風記 [Shūfūki]
|Autumn Wind Story
|১৯৪২
|
|-
|春昼 [Shunchū]
|Spring Day
|১৯৪০
|
|-
|創作余談 [sōsaku yodan]
|Creation Side Notes
|১৯৩৬
|
|-
|創生記 [sōseiki]
|Creation Story
|১৯৪৬
|
|-
|水仙 [Suisen]
|Daffodils
|১৯৪২
|
|-
|雀 [Suzume]
|Sparrows
|১৯৪৬
|
|-
|雀こ [Suzume ko]
|Little Sparrow
|১৯৪৬
|
|-
|多頭蛇哲学 [Ta atama hebi tetsugaku]
|Philosophy of the Multi-headed Snake
|১৯৩৪
|
|-
|田中君に就いて [Tanaka-kun ni tsuite]
|About Mr. Tanaka
|১৯৩৭
|
|-
|たずねびと [Tazune bito]
|Seeker
|১৯৪৬
|
|-
|天狗 [Tengu]
|Tengu
|১৯৪৬
|
|-
|鉄面皮 [Tetsumenpi]
|Thick-skinned
|১৯৩৬
|
|-
|答案落第 [tōan rakudai]
|Examination Failure
|১৯৩৭
|
|-
|トカトントン [Tokatonton]
|The Sound of Hammering
|১৯৪৭
|O'Brien
|-
|東京だより [Tōkyōda yori]
|News from Tokyo
|১৯৪১
|
|-
|東京八景 [Tōkyō Hakkei]
|Eight Views of Tokyo
|১৯৪১
|Lyons; McCarthy; O'Brien
|-
|燈籠 [Tōrō]
|Lantern
|১৯৩৭
|
|-
|當選の日 [Tōsen no hi]
|Election Day
|১৯৩৫
|
|-
|徒党について [Totōnitsuite]
|About Factions
|১৯৪৪
|
|-
|津軽 [Tsugaru]
|Tsugaru
|১৯৪৪
|Marshall; Westerhoven
|-
|津輕地方とチエホフ [Tsugaru chihō to chiehofu]
|Tsugaru Region and Chekhov
|১৯৩৮
|
|-
|姥捨 [Ubasute]
|Putting Granny Out to Die
|১৯৩৮
|O'Brien
|-
|右大臣実朝 [Udaijinsanetomo]
|Sanetomo, Minister of the Right
|১৯৪৩
|
|-
|鬱屈禍 [ukkutsuka]
|The Hidden Curse
|১৯৪০
|
|-
|海 [Umi]
|The Sea
|১৯৪১
|
|-
|嘘 [Uso]
|Lie
|১৯৪১
|
|-
|やんぬる哉 [Yan'nurukana]
|Unbearable
|১৯৩৭
|
|-
|ヴィヨンの妻 [Viyon no tsuma]
|Villon's Wife
|১৯৪৭
|McCarthy
|-
|容貌 [Yobo]
|Appearance
|১৯৩৬
|
|-
|横綱 [Yokozuna]
|Grand Champion
|১৯৪০
|
|-
|雪の夜の話 [Yuki no yo no hanashi]
|Story of a Snowy Night
|১৯৩৬
|Swann
|-
|わが愛好する言葉 [Waga aikō suru kotoba]
|Words I Love
|১৯৩৬
|
|-
|わが半生を語る [Wagahanseiwokataru]
|My Half-Life
|১৯৩৭
|
|-
|渡り鳥 [Wataridori]
|Migratory Birds
|১৯৩৬
|
|-
|私の著作集 [Watashinochosakushū]
|My Collected Works
|১৯৪৪
|
|-
|座興に非ず [zakyō ni hizu]
|Not Just for Fun
|১৯৩৬
|
|-
|俗天使 [Zoku tenshi]
|The Common Angel
|১৯৪৭
|
|-
|善蔵を思う [Zenzō wo omou]
|Thinking of Zenzō
|১৯৪৬
|
|}

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

[[শ্ৰেণী:জাপানৰ সাহিত্যিক]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জাপানৰ ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>kg0urlco1v7n8oqiwhxevg7cmfh43y9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>নেপালৰ ৰাণী ঐশ্বৰ্য</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109883</id>
    <revision>
      <id>453348</id>
      <parentid>453295</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:42:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মান */</comment>
      <origin>453348</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15826" sha1="7cvmopihqmwrnni2w2xswk4dgr03la0" xml:space="preserve">
{{Short description|Queen of Nepal from 1972 to 2001}}
{{Use dmy dates|date=May 2019}}
{{Infobox royalty
| consort = yes
| name = ঐশ্বৰ্য
| image = Aishwarya 1972.jpg
| caption = ১৯৭২ চনত ৰাণী ঐশ্বৰ্য
| coronation = ২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৫
| full name =
ঐশ্বৰ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ
| succession = [[Kingdom of Nepal|নেপালৰ ৰাণী সহধৰ্মিনী]]
| reign = ১৯৭২ চনৰ ৩১ জানুৱাৰী – ২০০১ ৰ ১ জুন
| spouse = {{marriage|[[Birendra of Nepal|ৰজা
বীৰেন্দ্ৰ]]|1970}}
| house = [[Rana dynasty|ৰাণা]]; জন্মগতভাৱে&lt;br /&gt;[[Shah dynasty|শ্বাহ]]; বিবাহ সূত্ৰে 
| birth_date = {{Birth date|1949|11|7|df=y}}
| birth_place = [[লাজিম্পাট দৰবাৰ]],[[কাঠমাণ্ডু]], [[নেপাল ৰাজ্য]]
| death_date = {{Death date and age|2001|6|1|1949|11|7|df=y}}
| death_place = [[Narayanhiti Palace|Narayanhiti Royal Palace]], Kathmandu, Kingdom of Nepal
{{Infobox person | embed = yes
| death_cause = [[Nepalese royal massacre|Assassination]] (gunshot wounds)}}
| father = জেনেৰেল চেণ্টাৰ চামছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা
| mother = শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ
| issue = [[নেপালৰ দীপেন্দ্ৰ]]&lt;br /&gt;[[ নেপালৰ ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতি ]]&lt;br /&gt;[[নেপালৰ ৰাজকুমাৰ নিৰাজন]]
| religion = হিন্দু 
}}

'''ঐশ্বৰ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ ({{lang_en|Aishwarya Rajya Lakshmi Devi Shah}}) (নেপালী: ऐश्वर्य राज्य लक्ष्मी देवी शाह)''' (জন্ম, ৭ নৱেম্বৰ ১৯৪৯ –মৃত্যু, ১ জুন ২০০১) ১৯৭২ চনৰ পৰা ২০০১ চনলৈ [[নেপাল]]ৰ ৰাণী আছিল। তেওঁক বঢ়া মহাৰাণী (बडामहारानी) বুলিও কোৱা হয়। তেওঁ ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ পত্নী আৰু ৰজা দীপেন্দ্ৰ, ৰাজকুমাৰ নিৰাজন আৰু ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতিৰ মাতৃ আছিল। [[কাঠমাণ্ডু]]ৰ লাজিম্পাটৰ লাজিম্পাট দৰবাৰত স্বৰ্গীয় জেনেৰেল কেন্দ্ৰ শুমশ্বৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহৰ তিনিগৰাকী কন্যাৰ ভিতৰত তেওঁ জ্যেষ্ঠ আছিল। তেওঁৰ সৌন্দৰ্যৰ বাবেও বিখ্যাত আছিল। বিশেষকৈ তেওঁৰ কেশবিন্যাস আৰু পোছাকৰ বাবে বিখ্যাত। 

===শিক্ষা===
তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ কুৰ্চিয়াঙৰ ছেইণ্ট হেলেন কনভেণ্ট আৰু [[নেপাল]]ৰ জাৱালাখেলৰ ছেইণ্ট মেৰীত স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৬৩ চনত কান্তি ঈশ্বৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী উচ্চ বিদ্যালয়ৰ পৰা এছ.এল.চি. উত্তীৰ্ণ হৈছিল। তেওঁ ত্ৰিভুৱন বিশ্ববিদ্যালয়-অনুমোদিত বিদ্যালয়, পদ্মকন্যা মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল আৰু ১৯৬৭ চনত কলা বিদ্যাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;https://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1369064.stm&lt;/ref&gt;

===পৰিয়ালৰ পটভূমি=== 
ঐশ্বৰ্য ৰাণা পৰিয়ালৰ আছিল যিয়ে ১০৪ বছৰ ধৰি নেপাল শাসন কৰিছিল। তেওঁ জেনেৰেল কেন্দ্ৰ শুমশ্বৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা (১৯২১-১৯৮২) আৰু তেওঁৰ পত্নী শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী শ্বাহ (১৯২৬-২০০৫)ৰ জ্যেষ্ঠ কন্যা আছিল। তাইৰ দুজন ভাতৃ আছিল। তেওঁলোকৰ নাম আছিল সুৰজ শুমছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু উদয় শুমছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু
দুগৰাকী ভগ্নী আছিল। দুই ভগ্নীৰ নাম আছিল ক্ৰমে ৰাণী কোমল ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ আৰু ৰাজকুমাৰী প্ৰেমশ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ। তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত সৰু ভগ্নী কোমল নেপালৰ ৰাণী সহধৰ্মিনী হয়। ঐশ্বৰ্যৰ পৰিয়ালটো ১৯৫০ ৰ দশকলৈকে নেপালৰ কাৰ্যকৰী শাসক আছিল। ১৯৭০ চনত তেওঁ বীৰেন্দ্ৰক বিয়া কৰায়। বীৰেন্দ্ৰ তেতিয়া নেপালৰ সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰাজকুমাৰ আছিল। 
[[File:Aishwarya 1970.jpg|thumb|১৯৭০ চনত ক্ৰাউন প্ৰিন্সেছ ঐশ্বৰ্য]]
ঐশ্বৰ্যৰ কনিষ্ঠ ভগ্নী প্ৰেক্ষাইও শ্বাহ ৰাজবংশত বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। জ্ঞানেন্দ্ৰ আৰু বীৰেন্দ্ৰৰ ভাতৃ ৰাজকুমাৰ ধীৰেন্দ্ৰক বিয়া কৰায় আৰু তেওঁ প্ৰাসাদৰ গণহত্যাত নিহত হৈছিল। ১৯৮০ ৰ দশকত তেওঁলোকৰ বিবাহ বিচ্ছেদ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/nepal/i53.html#I53|title= Genealogy|archivedate=13 Apr 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140413194756/http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/nepal/i53.html#I53|access-date=21 April 2018}}&lt;/ref&gt;২০০১ চনৰ ১২ নৱেম্বৰত হেলিকপ্টাৰ দুৰ্ঘটনাত ৰাজকুমাৰী প্ৰেক্ষা নিহত হৈছিল। 

===নেপালৰ ৰাণী===
১৯৭২ চনত ৰজা মহেন্দ্ৰৰ মৃত্যুহোৱাৰ পিছত বীৰেন্দ্ৰ ৰজা আৰু তেওঁৰ সহধৰ্মিনী ঐশ্বৰ্য ৰাণী হয়। ঐশ্বৰ্য উদ্যমী, স্পষ্টবাদী আৰু সৌন্দৰ্য আৰু বুদ্ধিমত্তাৰ মগজুৰ এগৰাকী মহিলা আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1309622/King-Birendra-of-Nepal.html|title=King Birendra of Nepal|date=3 June 2001|access-date=21 April 2018|via=www.telegraph.co.uk}}&lt;/ref&gt;
তেওঁ বিভিন্ন সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰিছিল। ৰাণী ঐশ্বৰ্যই তেওঁৰ স্বামীক তেওঁৰ জীৱনৰ প্ৰতিটো দুৰ্যোগৰ সময়ত সমৰ্থন কৰিছিল। তেওঁ এগৰাকী দূৰদৰ্শী মহিলা আছিল যি দেশ আৰু দেশৰ নাগৰিকৰ প্ৰয়োজনীয়তা বুজিব পাৰিছিল। 
দেশৰ মানুহে তেওঁৰ স্বামীৰ প্ৰতি তেওঁৰ সমৰ্থনক তেওঁৰ প্ৰভাৱশালী প্ৰকৃতি হিচাপে লৈছিল। কিন্তু সময়ৰ লগে লগে ৰাণী ঐশ্বৰ্যৰ তেওঁৰ স্বামীৰ ওপৰত আধিপত্য হ্ৰাস পাইছিল আৰু তেওঁক তেওঁৰ স্বামীৰ বাবে এক যত্নশীল সঙ্গী হিচাপে দেখা গৈছিল। সময়ৰ লগে লগে তেওঁৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1369064.stm|title=Aishwarya: Nepal's forceful queen|date=5 June 2001|access-date=21 April 2018|via=news.bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt;

===সাহিত্য কৰ্ম===
তেওঁ সাহিত্যৰ প্ৰতিও আগ্ৰহী আছিল আৰু চাদানী শ্বাহ নামেৰে ছদ্মনামত 'আফনাই আকাশ আফনাই পাৰিবেশ' শীৰ্ষক সংগ্ৰহ কৰা গ্ৰন্থত ডজনৰো অধিক [[কবিতা]] লিখিছিল। এই সংকলনটি নেপালী [[সাহিত্য]]ৰ প্ৰবীণ সমালোচকসকলৰ দ্বাৰা চাদানী শ্বাহৰ লিখনিৰ ওপৰত সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছে। তেওঁ এগৰাকী বিখ্যাত [[গীতিকাৰ‌]]ও আছিল আৰু তেওঁৰ গানবোৰ ৰেডিঅ নেপাল আৰু নেপাল টেলিভিছনৰ দ্বাৰা সঘনাই সম্প্ৰচাৰিত হৈছিল। 

===হত্যা===
২০০১ চনৰ ১ জুনত ৰাণী ঐশ্বৰ্যক তেওঁৰ স্বামী ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ সৈতে তাইৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ নিৰাজন আৰু তেওঁৰ ছোৱালী ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতিক নেপালৰ ৰাজপ্ৰাসাদৰ ভিতৰতে গুলীয়াই হত্যা কৰা হৈছিল। &lt;ref&gt;https://royalwatcherblog.com/2021/06/01/queen-aishwarya-of-nepal/&lt;/ref&gt;এইটো ব্যাপকভাৱে বিশ্বাস কৰা হয় যে হত্যাৰ উদ্দেশ্য আছিল দেৱযানী ৰাণাৰ সৈতে সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰাজকুমাৰৰ লগত বিবাহৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰা বাবে। বন্দুকৰ গুলীৰ আঘাতত ৰাণী ঐশ্বৰ্যৰ মুখখন ইমানবেয়াকৈ বিকৃত হৈ পৰিছিল যে, বহুলভাৱে উপস্থিত থকা ৰাজ্যিক অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া শোভাযাত্ৰাৰ বাবে, ইয়াক তেওঁৰ সদৃশতা থকা পোৰ্চেলিনৰ মুখাৰে ঢাকি ৰখা হৈছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===

===ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মান===
'''নেপাল ৰাজ্য'''
#কলাৰ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ মহেন্দ্ৰৰ সৈতে সদস্য&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.cyranos.ch/zzshah.jpg|title=Cyranos|access-date=December 19, 2023}}&lt;/ref&gt;
#[[File:Nepal Pratap Bhaskara.svg|70px]] মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ অনাৰ&lt;ref&gt;[https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/6c/87/72/6c8772247750f50378b302d4c5c34f5d.jpg Image] pinimg.com&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://l7.alamy.com/zooms/153971e4c1e3430d9fc5dbaca4ac92db/nepals-king-birendra-2nd-r-and-queen-aishwarya-r-decorate-crown-prince-gywwpm.jpg Image] l7.alamy.com&lt;/ref&gt;
# [[File:Order of Ojaswi Rajanya (Nepal) - ribbon.svg|70px]] মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা বেনিভেলেণ্ট ৰুলাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|first=Anwar|last=Hussein|url=http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|title=Queen Elizabeth II, wearing a diamond and pearl tiara and the jubilee necklace|website=[[Getty Images]]|place=Katmandu, Nepal|date=February 17, 1986|access-date=December 19, 2023|archive-date=7 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221107165305/http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://c7.alamy.com/comp/BTNK7X/-BTNK7X.jpg Image] c7.alamy.com&lt;/ref&gt;
#[[File:Order of Gorkha Dakshina Bahu.svg|70px]]মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ গোৰ্খা দক্ষিণ বহু
#[[File:King Birendra Investiture Medal 1975.png|70px]]ৰজা বীৰেন্দ্ৰ ইনভেষ্টিটাৰ মেডেল (২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৫)
#[[File:King Birendra Silver Jubilee Medal (1997).png|70px]] ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ স্মাৰক ৰূপালী জয়ন্তী পদক (৩১ জানুৱাৰী ১৯৯৭)

===বিদেশী সন্মান===
* '''ডেনমাৰ্ক''':  ডেম গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা ডেনব্ৰোগ
*''' ইজিপ্ট''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা ভাৰ্চুচ (ইজিপ্ত)গুণাগুণৰ ক্ৰম, বিশেষ শ্ৰেণী
* '''ফিনলেণ্ড''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দ্য হোৱাইট ৰোজ অফ ফিনলেণ্ড|অৰ্ডাৰ অফ দ্য হোৱাইট ৰোজ
* '''ফ্ৰান্স''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দ্য নেচনেল অৰ্ডাৰ অফ মেৰিট (ফ্ৰান্স)অৰ্ডাৰ অফ নেচনেল মেৰিট&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|title=Bilateral relations|website=La France au Népal|access-date=21 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151018050841/http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|archive-date=18 October 2015|url-status=dead|archivedate=18 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018050841/http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী:নেপাল]][[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>7cvmopihqmwrnni2w2xswk4dgr03la0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453349</id>
      <parentid>453348</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:44:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453349</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15814" sha1="rnnyogsxa1h5ir4qm3seldgwt4efbjs" xml:space="preserve">
{{Short description|Queen of Nepal from 1972 to 2001}}
{{Use dmy dates|date=May 2019}}
{{Infobox royalty
| consort = yes
| name = ঐশ্বৰ্য
| image = Aishwarya 1972.jpg
| caption = ১৯৭২ চনত ৰাণী ঐশ্বৰ্য
| coronation = ২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৫
| full name =
ঐশ্বৰ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ
| succession = [[Kingdom of Nepal|নেপালৰ ৰাণী সহধৰ্মিনী]]
| reign = ১৯৭২ চনৰ ৩১ জানুৱাৰী – ২০০১ ৰ ১ জুন
| spouse = {{marriage|[[Birendra of Nepal|ৰজা
বীৰেন্দ্ৰ]]|1970}}
| house = [[Rana dynasty|ৰাণা]]; জন্মগতভাৱে&lt;br /&gt;[[Shah dynasty|শ্বাহ]]; বিবাহ সূত্ৰে 
| birth_date = {{Birth date|1949|11|7|df=y}}
| birth_place = [[লাজিম্পাট দৰবাৰ]],[[কাঠমাণ্ডু]], [[নেপাল ৰাজ্য]]
| death_date = {{Death date and age|2001|6|1|1949|11|7|df=y}}
| death_place = [[Narayanhiti Palace|Narayanhiti Royal Palace]], Kathmandu, Kingdom of Nepal
{{Infobox person | embed = yes
| death_cause = [[Nepalese royal massacre|Assassination]] (gunshot wounds)}}
| father = জেনেৰেল চেণ্টাৰ চামছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা
| mother = শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ
| issue = নেপালৰ দীপেন্দ্ৰ&lt;br /&gt; নেপালৰ ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতি &lt;br /&gt;নেপালৰ ৰাজকুমাৰ নিৰাজন
| religion = হিন্দু 
}}

'''ঐশ্বৰ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ ({{lang_en|Aishwarya Rajya Lakshmi Devi Shah}}) (নেপালী: ऐश्वर्य राज्य लक्ष्मी देवी शाह)''' (জন্ম, ৭ নৱেম্বৰ ১৯৪৯ –মৃত্যু, ১ জুন ২০০১) ১৯৭২ চনৰ পৰা ২০০১ চনলৈ [[নেপাল]]ৰ ৰাণী আছিল। তেওঁক বঢ়া মহাৰাণী (बडामहारानी) বুলিও কোৱা হয়। তেওঁ ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ পত্নী আৰু ৰজা দীপেন্দ্ৰ, ৰাজকুমাৰ নিৰাজন আৰু ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতিৰ মাতৃ আছিল। [[কাঠমাণ্ডু]]ৰ লাজিম্পাটৰ লাজিম্পাট দৰবাৰত স্বৰ্গীয় জেনেৰেল কেন্দ্ৰ শুমশ্বৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহৰ তিনিগৰাকী কন্যাৰ ভিতৰত তেওঁ জ্যেষ্ঠ আছিল। তেওঁৰ সৌন্দৰ্যৰ বাবেও বিখ্যাত আছিল। বিশেষকৈ তেওঁৰ কেশবিন্যাস আৰু পোছাকৰ বাবে বিখ্যাত। 

===শিক্ষা===
তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ কুৰ্চিয়াঙৰ ছেইণ্ট হেলেন কনভেণ্ট আৰু [[নেপাল]]ৰ জাৱালাখেলৰ ছেইণ্ট মেৰীত স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৬৩ চনত কান্তি ঈশ্বৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী উচ্চ বিদ্যালয়ৰ পৰা এছ.এল.চি. উত্তীৰ্ণ হৈছিল। তেওঁ ত্ৰিভুৱন বিশ্ববিদ্যালয়-অনুমোদিত বিদ্যালয়, পদ্মকন্যা মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল আৰু ১৯৬৭ চনত কলা বিদ্যাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;https://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1369064.stm&lt;/ref&gt;

===পৰিয়ালৰ পটভূমি=== 
ঐশ্বৰ্য ৰাণা পৰিয়ালৰ আছিল যিয়ে ১০৪ বছৰ ধৰি নেপাল শাসন কৰিছিল। তেওঁ জেনেৰেল কেন্দ্ৰ শুমশ্বৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা (১৯২১-১৯৮২) আৰু তেওঁৰ পত্নী শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী শ্বাহ (১৯২৬-২০০৫)ৰ জ্যেষ্ঠ কন্যা আছিল। তাইৰ দুজন ভাতৃ আছিল। তেওঁলোকৰ নাম আছিল সুৰজ শুমছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু উদয় শুমছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু
দুগৰাকী ভগ্নী আছিল। দুই ভগ্নীৰ নাম আছিল ক্ৰমে ৰাণী কোমল ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ আৰু ৰাজকুমাৰী প্ৰেমশ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ। তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত সৰু ভগ্নী কোমল নেপালৰ ৰাণী সহধৰ্মিনী হয়। ঐশ্বৰ্যৰ পৰিয়ালটো ১৯৫০ ৰ দশকলৈকে নেপালৰ কাৰ্যকৰী শাসক আছিল। ১৯৭০ চনত তেওঁ বীৰেন্দ্ৰক বিয়া কৰায়। বীৰেন্দ্ৰ তেতিয়া নেপালৰ সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰাজকুমাৰ আছিল। 
[[File:Aishwarya 1970.jpg|thumb|১৯৭০ চনত ক্ৰাউন প্ৰিন্সেছ ঐশ্বৰ্য]]
ঐশ্বৰ্যৰ কনিষ্ঠ ভগ্নী প্ৰেক্ষাইও শ্বাহ ৰাজবংশত বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। জ্ঞানেন্দ্ৰ আৰু বীৰেন্দ্ৰৰ ভাতৃ ৰাজকুমাৰ ধীৰেন্দ্ৰক বিয়া কৰায় আৰু তেওঁ প্ৰাসাদৰ গণহত্যাত নিহত হৈছিল। ১৯৮০ ৰ দশকত তেওঁলোকৰ বিবাহ বিচ্ছেদ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/nepal/i53.html#I53|title= Genealogy|archivedate=13 Apr 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140413194756/http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/nepal/i53.html#I53|access-date=21 April 2018}}&lt;/ref&gt;২০০১ চনৰ ১২ নৱেম্বৰত হেলিকপ্টাৰ দুৰ্ঘটনাত ৰাজকুমাৰী প্ৰেক্ষা নিহত হৈছিল। 

===নেপালৰ ৰাণী===
১৯৭২ চনত ৰজা মহেন্দ্ৰৰ মৃত্যুহোৱাৰ পিছত বীৰেন্দ্ৰ ৰজা আৰু তেওঁৰ সহধৰ্মিনী ঐশ্বৰ্য ৰাণী হয়। ঐশ্বৰ্য উদ্যমী, স্পষ্টবাদী আৰু সৌন্দৰ্য আৰু বুদ্ধিমত্তাৰ মগজুৰ এগৰাকী মহিলা আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1309622/King-Birendra-of-Nepal.html|title=King Birendra of Nepal|date=3 June 2001|access-date=21 April 2018|via=www.telegraph.co.uk}}&lt;/ref&gt;
তেওঁ বিভিন্ন সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰিছিল। ৰাণী ঐশ্বৰ্যই তেওঁৰ স্বামীক তেওঁৰ জীৱনৰ প্ৰতিটো দুৰ্যোগৰ সময়ত সমৰ্থন কৰিছিল। তেওঁ এগৰাকী দূৰদৰ্শী মহিলা আছিল যি দেশ আৰু দেশৰ নাগৰিকৰ প্ৰয়োজনীয়তা বুজিব পাৰিছিল। 
দেশৰ মানুহে তেওঁৰ স্বামীৰ প্ৰতি তেওঁৰ সমৰ্থনক তেওঁৰ প্ৰভাৱশালী প্ৰকৃতি হিচাপে লৈছিল। কিন্তু সময়ৰ লগে লগে ৰাণী ঐশ্বৰ্যৰ তেওঁৰ স্বামীৰ ওপৰত আধিপত্য হ্ৰাস পাইছিল আৰু তেওঁক তেওঁৰ স্বামীৰ বাবে এক যত্নশীল সঙ্গী হিচাপে দেখা গৈছিল। সময়ৰ লগে লগে তেওঁৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1369064.stm|title=Aishwarya: Nepal's forceful queen|date=5 June 2001|access-date=21 April 2018|via=news.bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt;

===সাহিত্য কৰ্ম===
তেওঁ সাহিত্যৰ প্ৰতিও আগ্ৰহী আছিল আৰু চাদানী শ্বাহ নামেৰে ছদ্মনামত 'আফনাই আকাশ আফনাই পাৰিবেশ' শীৰ্ষক সংগ্ৰহ কৰা গ্ৰন্থত ডজনৰো অধিক [[কবিতা]] লিখিছিল। এই সংকলনটি নেপালী [[সাহিত্য]]ৰ প্ৰবীণ সমালোচকসকলৰ দ্বাৰা চাদানী শ্বাহৰ লিখনিৰ ওপৰত সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছে। তেওঁ এগৰাকী বিখ্যাত [[গীতিকাৰ‌]]ও আছিল আৰু তেওঁৰ গানবোৰ ৰেডিঅ নেপাল আৰু নেপাল টেলিভিছনৰ দ্বাৰা সঘনাই সম্প্ৰচাৰিত হৈছিল। 

===হত্যা===
২০০১ চনৰ ১ জুনত ৰাণী ঐশ্বৰ্যক তেওঁৰ স্বামী ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ সৈতে তাইৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ নিৰাজন আৰু তেওঁৰ ছোৱালী ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতিক নেপালৰ ৰাজপ্ৰাসাদৰ ভিতৰতে গুলীয়াই হত্যা কৰা হৈছিল। &lt;ref&gt;https://royalwatcherblog.com/2021/06/01/queen-aishwarya-of-nepal/&lt;/ref&gt;এইটো ব্যাপকভাৱে বিশ্বাস কৰা হয় যে হত্যাৰ উদ্দেশ্য আছিল দেৱযানী ৰাণাৰ সৈতে সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰাজকুমাৰৰ লগত বিবাহৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰা বাবে। বন্দুকৰ গুলীৰ আঘাতত ৰাণী ঐশ্বৰ্যৰ মুখখন ইমানবেয়াকৈ বিকৃত হৈ পৰিছিল যে, বহুলভাৱে উপস্থিত থকা ৰাজ্যিক অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া শোভাযাত্ৰাৰ বাবে, ইয়াক তেওঁৰ সদৃশতা থকা পোৰ্চেলিনৰ মুখাৰে ঢাকি ৰখা হৈছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===

===ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মান===
'''নেপাল ৰাজ্য'''
#কলাৰ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ মহেন্দ্ৰৰ সৈতে সদস্য&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.cyranos.ch/zzshah.jpg|title=Cyranos|access-date=December 19, 2023}}&lt;/ref&gt;
#[[File:Nepal Pratap Bhaskara.svg|70px]] মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ অনাৰ&lt;ref&gt;[https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/6c/87/72/6c8772247750f50378b302d4c5c34f5d.jpg Image] pinimg.com&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://l7.alamy.com/zooms/153971e4c1e3430d9fc5dbaca4ac92db/nepals-king-birendra-2nd-r-and-queen-aishwarya-r-decorate-crown-prince-gywwpm.jpg Image] l7.alamy.com&lt;/ref&gt;
# [[File:Order of Ojaswi Rajanya (Nepal) - ribbon.svg|70px]] মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা বেনিভেলেণ্ট ৰুলাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|first=Anwar|last=Hussein|url=http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|title=Queen Elizabeth II, wearing a diamond and pearl tiara and the jubilee necklace|website=[[Getty Images]]|place=Katmandu, Nepal|date=February 17, 1986|access-date=December 19, 2023|archive-date=7 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221107165305/http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://c7.alamy.com/comp/BTNK7X/-BTNK7X.jpg Image] c7.alamy.com&lt;/ref&gt;
#[[File:Order of Gorkha Dakshina Bahu.svg|70px]]মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ গোৰ্খা দক্ষিণ বহু
#[[File:King Birendra Investiture Medal 1975.png|70px]]ৰজা বীৰেন্দ্ৰ ইনভেষ্টিটাৰ মেডেল (২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৫)
#[[File:King Birendra Silver Jubilee Medal (1997).png|70px]] ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ স্মাৰক ৰূপালী জয়ন্তী পদক (৩১ জানুৱাৰী ১৯৯৭)

===বিদেশী সন্মান===
* '''ডেনমাৰ্ক''':  ডেম গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা ডেনব্ৰোগ
*''' ইজিপ্ট''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা ভাৰ্চুচ (ইজিপ্ত)গুণাগুণৰ ক্ৰম, বিশেষ শ্ৰেণী
* '''ফিনলেণ্ড''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দ্য হোৱাইট ৰোজ অফ ফিনলেণ্ড|অৰ্ডাৰ অফ দ্য হোৱাইট ৰোজ
* '''ফ্ৰান্স''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দ্য নেচনেল অৰ্ডাৰ অফ মেৰিট (ফ্ৰান্স)অৰ্ডাৰ অফ নেচনেল মেৰিট&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|title=Bilateral relations|website=La France au Népal|access-date=21 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151018050841/http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|archive-date=18 October 2015|url-status=dead|archivedate=18 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018050841/http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী:নেপাল]][[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>rnnyogsxa1h5ir4qm3seldgwt4efbjs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453568</id>
      <parentid>453349</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T02:26:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453568</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16033" sha1="b2lnxus63ewaj9qyjziuuv1rjvspvdh" xml:space="preserve">
{{Short description|Queen of Nepal from 1972 to 2001}}
{{Use dmy dates|date=May 2019}}
{{Infobox royalty
| consort = yes
| name = ঐশ্বৰ্য
| image = Aishwarya 1972.jpg
| caption = ১৯৭২ চনত ৰাণী ঐশ্বৰ্য
| coronation = ২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৫
| full name =
ঐশ্বৰ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ
| succession = [[Kingdom of Nepal|নেপালৰ ৰাণী সহধৰ্মিনী]]
| reign = ১৯৭২ চনৰ ৩১ জানুৱাৰী – ২০০১ ৰ ১ জুন
| spouse = {{marriage|[[Birendra of Nepal|ৰজা
বীৰেন্দ্ৰ]]|1970}}
| house = [[Rana dynasty|ৰাণা]]; জন্মগতভাৱে&lt;br /&gt;[[Shah dynasty|শ্বাহ]]; বিবাহ সূত্ৰে 
| birth_date = {{Birth date|1949|11|7|df=y}}
| birth_place = [[লাজিম্পাট দৰবাৰ]],[[কাঠমাণ্ডু]], [[নেপাল ৰাজ্য]]
| death_date = {{Death date and age|2001|6|1|1949|11|7|df=y}}
| death_place = [[Narayanhiti Palace|Narayanhiti Royal Palace]], Kathmandu, Kingdom of Nepal
{{Infobox person | embed = yes
| death_cause = [[Nepalese royal massacre|Assassination]] (gunshot wounds)}}
| father = জেনেৰেল চেণ্টাৰ চামছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা
| mother = শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ
| issue = নেপালৰ দীপেন্দ্ৰ&lt;br /&gt; নেপালৰ ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতি &lt;br /&gt;নেপালৰ ৰাজকুমাৰ নিৰাজন
| religion = হিন্দু 
}}

'''ঐশ্বৰ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ ({{lang_en|Aishwarya Rajya Lakshmi Devi Shah}}) (নেপালী: ऐश्वर्य राज्य लक्ष्मी देवी शाह)''' (জন্ম, ৭ নৱেম্বৰ ১৯৪৯ –মৃত্যু, ১ জুন ২০০১) ১৯৭২ চনৰ পৰা ২০০১ চনলৈ [[নেপাল]]ৰ ৰাণী আছিল। তেওঁক বঢ়া মহাৰাণী (बडामहारानी) বুলিও কোৱা হয়। তেওঁ ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ পত্নী আৰু ৰজা দীপেন্দ্ৰ, ৰাজকুমাৰ নিৰাজন আৰু ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতিৰ মাতৃ আছিল। [[কাঠমাণ্ডু]]ৰ লাজিম্পাটৰ লাজিম্পাট দৰবাৰত স্বৰ্গীয় জেনেৰেল কেন্দ্ৰ শুমশ্বৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহৰ তিনিগৰাকী কন্যাৰ ভিতৰত তেওঁ জ্যেষ্ঠ আছিল। তেওঁৰ সৌন্দৰ্যৰ বাবেও বিখ্যাত আছিল। বিশেষকৈ তেওঁৰ কেশবিন্যাস আৰু পোছাকৰ বাবে বিখ্যাত। 

===শিক্ষা===
তেওঁ [[ভাৰত]]ৰ কুৰ্চিয়াঙৰ ছেইণ্ট হেলেন কনভেণ্ট আৰু [[নেপাল]]ৰ জাৱালাখেলৰ ছেইণ্ট মেৰীত স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৬৩ চনত কান্তি ঈশ্বৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী উচ্চ বিদ্যালয়ৰ পৰা এছ.এল.চি. উত্তীৰ্ণ হৈছিল। তেওঁ ত্ৰিভুৱন বিশ্ববিদ্যালয়-অনুমোদিত বিদ্যালয়, পদ্মকন্যা মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল আৰু ১৯৬৭ চনত কলা বিদ্যাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;https://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1369064.stm&lt;/ref&gt;

===পৰিয়ালৰ পটভূমি=== 
ঐশ্বৰ্য ৰাণা পৰিয়ালৰ আছিল যিয়ে ১০৪ বছৰ ধৰি নেপাল শাসন কৰিছিল। তেওঁ জেনেৰেল কেন্দ্ৰ শুমশ্বৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা (১৯২১-১৯৮২) আৰু তেওঁৰ পত্নী শ্ৰী ৰাজ্য লক্ষ্মী শ্বাহ (১৯২৬-২০০৫)ৰ জ্যেষ্ঠ কন্যা আছিল। তাইৰ দুজন ভাতৃ আছিল। তেওঁলোকৰ নাম আছিল সুৰজ শুমছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু উদয় শুমছেৰ জং বাহাদুৰ ৰাণা আৰু
দুগৰাকী ভগ্নী আছিল। দুই ভগ্নীৰ নাম আছিল ক্ৰমে ৰাণী কোমল ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ আৰু ৰাজকুমাৰী প্ৰেমশ্য ৰাজ্য লক্ষ্মী দেৱী শ্বাহ। তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত সৰু ভগ্নী কোমল নেপালৰ ৰাণী সহধৰ্মিনী হয়। ঐশ্বৰ্যৰ পৰিয়ালটো ১৯৫০ ৰ দশকলৈকে নেপালৰ কাৰ্যকৰী শাসক আছিল। ১৯৭০ চনত তেওঁ বীৰেন্দ্ৰক বিয়া কৰায়। বীৰেন্দ্ৰ তেতিয়া নেপালৰ সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰাজকুমাৰ আছিল। 
[[File:Aishwarya 1970.jpg|thumb|১৯৭০ চনত ক্ৰাউন প্ৰিন্সেছ ঐশ্বৰ্য]]
ঐশ্বৰ্যৰ কনিষ্ঠ ভগ্নী প্ৰেক্ষাইও শ্বাহ ৰাজবংশত বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। জ্ঞানেন্দ্ৰ আৰু বীৰেন্দ্ৰৰ ভাতৃ ৰাজকুমাৰ ধীৰেন্দ্ৰক বিয়া কৰায় আৰু তেওঁ প্ৰাসাদৰ গণহত্যাত নিহত হৈছিল। ১৯৮০ ৰ দশকত তেওঁলোকৰ বিবাহ বিচ্ছেদ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/nepal/i53.html#I53|title= Genealogy|archivedate=13 Apr 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140413194756/http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~royalty/nepal/i53.html#I53|access-date=21 April 2018}}&lt;/ref&gt;২০০১ চনৰ ১২ নৱেম্বৰত হেলিকপ্টাৰ দুৰ্ঘটনাত ৰাজকুমাৰী প্ৰেক্ষা নিহত হৈছিল। 

===নেপালৰ ৰাণী===
১৯৭২ চনত ৰজা মহেন্দ্ৰৰ মৃত্যুহোৱাৰ পিছত বীৰেন্দ্ৰ ৰজা আৰু তেওঁৰ সহধৰ্মিনী ঐশ্বৰ্য ৰাণী হয়। ঐশ্বৰ্য উদ্যমী, স্পষ্টবাদী আৰু সৌন্দৰ্য আৰু বুদ্ধিমত্তাৰ মগজুৰ এগৰাকী মহিলা আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/1309622/King-Birendra-of-Nepal.html|title=King Birendra of Nepal|date=3 June 2001|access-date=21 April 2018|via=www.telegraph.co.uk}}&lt;/ref&gt;
তেওঁ বিভিন্ন সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰিছিল। ৰাণী ঐশ্বৰ্যই তেওঁৰ স্বামীক তেওঁৰ জীৱনৰ প্ৰতিটো দুৰ্যোগৰ সময়ত সমৰ্থন কৰিছিল। তেওঁ এগৰাকী দূৰদৰ্শী মহিলা আছিল যি দেশ আৰু দেশৰ নাগৰিকৰ প্ৰয়োজনীয়তা বুজিব পাৰিছিল। 
দেশৰ মানুহে তেওঁৰ স্বামীৰ প্ৰতি তেওঁৰ সমৰ্থনক তেওঁৰ প্ৰভাৱশালী প্ৰকৃতি হিচাপে লৈছিল। কিন্তু সময়ৰ লগে লগে ৰাণী ঐশ্বৰ্যৰ তেওঁৰ স্বামীৰ ওপৰত আধিপত্য হ্ৰাস পাইছিল আৰু তেওঁক তেওঁৰ স্বামীৰ বাবে এক যত্নশীল সঙ্গী হিচাপে দেখা গৈছিল। সময়ৰ লগে লগে তেওঁৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1369064.stm|title=Aishwarya: Nepal's forceful queen|date=5 June 2001|access-date=21 April 2018|via=news.bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt;

===সাহিত্য কৰ্ম===
তেওঁ সাহিত্যৰ প্ৰতিও আগ্ৰহী আছিল আৰু চাদানী শ্বাহ নামেৰে ছদ্মনামত 'আফনাই আকাশ আফনাই পাৰিবেশ' শীৰ্ষক সংগ্ৰহ কৰা গ্ৰন্থত ডজনৰো অধিক [[কবিতা]] লিখিছিল। এই সংকলনটি নেপালী [[সাহিত্য]]ৰ প্ৰবীণ সমালোচকসকলৰ দ্বাৰা চাদানী শ্বাহৰ লিখনিৰ ওপৰত সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছে। তেওঁ এগৰাকী বিখ্যাত [[গীতিকাৰ‌]]ও আছিল আৰু তেওঁৰ গানবোৰ ৰেডিঅ নেপাল আৰু নেপাল টেলিভিছনৰ দ্বাৰা সঘনাই সম্প্ৰচাৰিত হৈছিল। 

===হত্যা===
২০০১ চনৰ ১ জুনত ৰাণী ঐশ্বৰ্যক তেওঁৰ স্বামী ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ সৈতে তাইৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ নিৰাজন আৰু তেওঁৰ ছোৱালী ৰাজকুমাৰী শ্ৰুতিক নেপালৰ ৰাজপ্ৰাসাদৰ ভিতৰতে গুলীয়াই হত্যা কৰা হৈছিল। &lt;ref&gt;https://royalwatcherblog.com/2021/06/01/queen-aishwarya-of-nepal/&lt;/ref&gt;এইটো ব্যাপকভাৱে বিশ্বাস কৰা হয় যে হত্যাৰ উদ্দেশ্য আছিল দেৱযানী ৰাণাৰ সৈতে সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰাজকুমাৰৰ লগত বিবাহৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰা বাবে। বন্দুকৰ গুলীৰ আঘাতত ৰাণী ঐশ্বৰ্যৰ মুখখন ইমানবেয়াকৈ বিকৃত হৈ পৰিছিল যে, বহুলভাৱে উপস্থিত থকা ৰাজ্যিক অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া শোভাযাত্ৰাৰ বাবে, ইয়াক তেওঁৰ সদৃশতা থকা পোৰ্চেলিনৰ মুখাৰে ঢাকি ৰখা হৈছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===

===ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মান===
'''নেপাল ৰাজ্য'''
#কলাৰ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ মহেন্দ্ৰৰ সৈতে সদস্য&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.cyranos.ch/zzshah.jpg|title=Cyranos|access-date=December 19, 2023}}&lt;/ref&gt;
#[[File:Nepal Pratap Bhaskara.svg|70px]] মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ অনাৰ&lt;ref&gt;[https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/6c/87/72/6c8772247750f50378b302d4c5c34f5d.jpg Image] pinimg.com&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://l7.alamy.com/zooms/153971e4c1e3430d9fc5dbaca4ac92db/nepals-king-birendra-2nd-r-and-queen-aishwarya-r-decorate-crown-prince-gywwpm.jpg Image] l7.alamy.com&lt;/ref&gt;
# [[File:Order of Ojaswi Rajanya (Nepal) - ribbon.svg|70px]] মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা বেনিভেলেণ্ট ৰুলাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|first=Anwar|last=Hussein|url=http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|title=Queen Elizabeth II, wearing a diamond and pearl tiara and the jubilee necklace|website=[[Getty Images]]|place=Katmandu, Nepal|date=February 17, 1986|access-date=December 19, 2023|archive-date=7 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221107165305/http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|url-status=dead|archivedate=7 November 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221107165305/http://media.gettyimages.com/photos/queen-elizabeth-ii-wearing-a-diamond-and-pearl-tiara-and-the-jubilee-picture-id509761460|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://c7.alamy.com/comp/BTNK7X/-BTNK7X.jpg Image] c7.alamy.com&lt;/ref&gt;
#[[File:Order of Gorkha Dakshina Bahu.svg|70px]]মেম্বাৰ গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ গোৰ্খা দক্ষিণ বহু
#[[File:King Birendra Investiture Medal 1975.png|70px]]ৰজা বীৰেন্দ্ৰ ইনভেষ্টিটাৰ মেডেল (২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৭৫)
#[[File:King Birendra Silver Jubilee Medal (1997).png|70px]] ৰজা বীৰেন্দ্ৰৰ স্মাৰক ৰূপালী জয়ন্তী পদক (৩১ জানুৱাৰী ১৯৯৭)

===বিদেশী সন্মান===
* '''ডেনমাৰ্ক''':  ডেম গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা ডেনব্ৰোগ
*''' ইজিপ্ট''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দা ভাৰ্চুচ (ইজিপ্ত)গুণাগুণৰ ক্ৰম, বিশেষ শ্ৰেণী
* '''ফিনলেণ্ড''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দা অৰ্ডাৰ অফ দ্য হোৱাইট ৰোজ অফ ফিনলেণ্ড|অৰ্ডাৰ অফ দ্য হোৱাইট ৰোজ
* '''ফ্ৰান্স''': গ্ৰেণ্ড ক্ৰছ অফ দ্য নেচনেল অৰ্ডাৰ অফ মেৰিট (ফ্ৰান্স)অৰ্ডাৰ অফ নেচনেল মেৰিট&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|title=Bilateral relations|website=La France au Népal|access-date=21 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151018050841/http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|archive-date=18 October 2015|url-status=dead|archivedate=18 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018050841/http://www.ambafrance-np.org/Bilateral-relations,651|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী:নেপাল]][[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>b2lnxus63ewaj9qyjziuuv1rjvspvdh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ডুৰিয়ান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109886</id>
    <revision>
      <id>453337</id>
      <parentid>453300</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:30:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453337</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68464" sha1="q4r65lvlaa0jp207e04k50f3ola7y8k" xml:space="preserve">'''ডুৰিয়ান (/ˈdʊəriən/, /ˈdjʊəriən/)'''&lt;ref&gt;&quot;durian&quot;. ''Lexico UK English Dictionary''. Oxford University Press. Archived from the original on 27 April 2021.&lt;/ref&gt; এবিধ উচ্চ গন্ধযুক্ত সুস্বাদু ফল। 
[[চিত্ৰ:07302jfBlack ants eating Durians in the Philippinesfvf 06.jpg|thumb|ডুৰিয়ান ফল]]
অসমত পোৱা কঁঠালৰ প্ৰজাতিৰে এবিধ ফল হ’ল ডুৰিয়ান। খাব পৰা মঙহাল অংশটো পাবলৈ ডুৰিয়ান ফলটো কাটি বাকলি গুচাই ল’ব লগে। ই হৈছে ‘ডুৰিয়া’ প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কেইবাটাও গছৰ প্ৰজাতিৰ খাব পৰা ফল। এইবিধ ফলৰ ৩০টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰজাতি আছে, ইয়াৰে কমেও নটাত খাব পৰা ফল উৎপন্ন হয়।&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;Morton, J.F. (1987). &quot;Durian&quot;. ''Fruits of Warm Climates''. Florida Flair Books; republished in New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-9610184-1-2&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 15 February 2021. Retrieved 5 February 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt; ‘বৰ্নিও’ আৰু ‘সুমাট্ৰা’ৰ স্থানীয় ‘ডুৰিয়া জিবেথিনাছ’ [[:en:Durio_zibethinus|(''Durio zibethinus)'']] হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত উপলব্ধ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। ১৯৮৭ চনলৈকে থাইলেণ্ডত ইয়াৰ ৩০০ৰো অধিক আৰু মালয়েছিয়াত ১০০ টাতকৈও অধিক নামকৰণ কৰা জাত আছে। 

ডুৰিয়ানক কিছুমান অঞ্চলত &quot;ফলৰ ৰজা&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Heaton, Donald D. (2006). ''A Consumers Guide on World Fruit''. BookSurge Publishing. pp. 54–56. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4196-3955-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; বৃহৎ আকাৰ, প্ৰবল গোন্ধ আৰু কাঁইটেৰে আবৃত ছালৰ বাবে ডুৰিয়ান অন্য ফলতকৈ পৃথক। ফলটো ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১৫ চে.মি. (৬ ইঞ্চি) ব্যাসৰ হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ ওজন সাধাৰণতে ১ৰ পৰা ৩ কিলোগ্ৰাম (২ৰ পৰা ৭ পাউণ্ড) হয়। প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু শাহ শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে হ’ব পাৰে। 

কিছুমানে ডুৰিয়ানক সুগন্ধি সুখদায়ক মিঠা বুলি গণ্য কৰে, আনহাতে কিছুমানে সুগন্ধিটোক আগুৰি ধৰা আৰু অপ্ৰীতিকৰ বুলি বিবেচনা কৰে। গোন্ধটোৱে গভীৰ প্ৰশংসাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তীব্ৰ বিতৃষ্ণালৈকে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে। কেইবাদিনো ধৰি থাকিব পৰা ইয়াৰ গোন্ধৰ তীব্ৰতাৰ বাবে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ কিছুমান হোটেল আৰু ৰাজহুৱা পৰিবহণ সেৱা যেনে ছিংগাপুৰ আৰু বেংককত এই ফল নিষিদ্ধ কৰিছে। ডুৰিয়ান পকিলে বিভিন্ন ধৰণেৰে খাব পাৰি, আৰু ইয়াক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ খাদ্যত বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা ডেজাৰ্ট আৰু টেঙা খাদ্যৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুটিবোৰ সিজাই খাব পাৰি। 

== ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান ==
'ডুৰিয়ান' নামটো ‘মালয়’ ভাষাৰ ডুৰি (কাঁইট) শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে কাৰণ ইয়াৰ ছালৰ অসংখ্য কাঁইটীয়া কাঁইট থাকে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, বিকল্প বানান ডুৰিয়ান প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰিছিল ১৫৮৮ চনত স্পেনিছ অভিযাত্ৰী জুয়ান গনজালেজ ডি মেণ্ডোজাই The Histry of the Greeat and Mighty Kingdom of China and the Situation Thereof ৰ অনুবাদত।[5] আন আন ঐতিহাসিক ভিন্ন বানানসমূহৰ ভিতৰত ডুৰ'য়েন, ডুৰ'য়েন, ডুৰিয়ান আৰু ড'ৰিয়ান আদি অন্তৰ্ভুক্ত।[5] টাইপ প্ৰজাতিৰ নাম D. zibethinus ইটালীৰ zibetto, (the civet) ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;Durian&quot;. National Library Board, Singapore. Retrieved 11 November 2024.&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
ডুৰিয়ান গছবোৰ ডাঙৰ, প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ২৫–৫০ মিটাৰ (৮০–১৬৫ ফুট) উচ্চতালৈকে বৃদ্ধি পায়। পাতবোৰ চিৰসেউজ, উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা দীঘলীয়া আৰু ১০–১৮ চেণ্টিমিটাৰ (৪–৭ ইঞ্চি) দীঘল। ফুলবোৰ একেলগে তিনিটাৰ পৰা ত্ৰিশটা থুপত ডাঙৰ ডালত আৰু পোনে পোনে ডালত উৎপন্ন হয়, প্ৰতিটো ফুলৰ এটা ফুলৰ গুটি আৰু পাঁচটা (কচিৎহে চাৰি বা ছয়টা) পাহি থাকে। ডুৰিয়ান গছৰ ফুল আৰু ফলৰ সময় বছৰি এটা বা দুটা হয় যদিও প্ৰজাতি, জাত আৰু স্থানীয় অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সময় বেলেগ বেলেগ হয়। সাধাৰণ ডুৰিয়ান গছ এজোপা চাৰি-পাঁচ বছৰৰ পাছত ফল দিব পাৰে। ডুৰিয়ান ফল যিকোনো ডালৰ পৰা ওলমি থাকিব পাৰে, আৰু ফুল ফুলাৰ পৰা প্ৰায় তিনি মাহৰ পিছত পূৰ্ণবয়স্ক ফল হয়। ফলৰ দীঘল ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) আৰু ব্যাস ১৫ চে.মি. প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু মাংস শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 22–33.&lt;/ref&gt; ডুৰিঅ'ৰ ত্ৰিশটা প্ৰজাতিৰ ভিতৰত নটা প্ৰজাতিয়ে খাব পৰা ফল উৎপন্ন কৰে।&lt;ref&gt;O'Gara, E.; Guest, D. I.; Hassan, N. M. (2004). &quot;Botany and Production of Durian (''Durio zibethinus'') in Southeast Asia&quot; (PDF). In Drenth, A.; Guest, D. I. (eds.). ''Diversity and management of'' Phytophthora ''in Southeast Asia. ACIAR Monograph No. 114''. Australian Centre for International Agricultural Research. pp. 180–186. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-86320-405-7&lt;/bdi&gt;. Archived from the original (PDF) on 4 March 2011. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;

ডি. জিবেথিনাছ হৈছে একমাত্ৰ প্ৰজাতি যিটো ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত খেতি কৰা হয় আৰু ইয়াৰ স্থানীয় অঞ্চলৰ বাহিৰত উপলব্ধ। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; et al. (November 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt; যিহেতু এই প্ৰজাতিটো মুক্ত নিষেচন হয়, গতিকে ই ফলৰ ৰং আৰু গন্ধ, মাংস আৰু বীজৰ আকাৰ, গছৰ ফেন’লজীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্য দেখুৱায়। প্ৰজাতিৰ নামত জিবেথিনাছে ভাৰতীয় চিভেট, ভিভেৰা জিবেথাক বুজায়। লিনিয়াছে দিয়া এই নামটোৱে চিভেটবোৰে ডুৰিয়ানক ইমানেই ভাল পোৱাৰ কথা বুজায় যে ফলটোক ফান্দত পেলাবলৈ লোভনীয় সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল নে ডুৰিয়ানৰ চিভেটৰ দৰে গোন্ধ পোৱাৰ কথা সেই বিষয়ে মতানৈক্য আছে।&lt;ref&gt;Brown 1997, p. 2 See also pp. 5–6 on whether Linnaeus or Murray is the correct authority for the binomial name.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফুল ডাঙৰ আৰু পাখিযুক্ত, প্ৰচুৰ পৰিমাণে ৰস থাকে আৰু গধুৰ, টেঙা, মাখনৰ দৰে গোন্ধ দিয়ে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ ফুলৰ ৰস আৰু চুপহী খোৱা কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ বাদুলিৰ দ্বাৰা পৰাগযোগ হয়। 

== জাত ==
শতিকাজুৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত উদ্ভিদজাত ক্ল’নৰ দ্বাৰা বংশবৃদ্ধি কৰা অসংখ্য ডুৰিয়ান জাতৰ জন্ম হৈছে। আগতে ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছিল, মিশ্ৰিত ফলাফলৰ সৈতে, উচ্চমানৰ ফল দিয়া গছৰ বীজৰ পৰা, কিন্তু এতিয়া ইয়াক লেয়াৰিং, মাৰ্কোটিং বা অধিক সাধাৰণভাৱে, কলি, ভেনিয়াৰ, ৱেজ, হুইপ আৰু ইউ-গ্ৰাফ্টিংকে ধৰি গ্ৰাফ্টিং কৰি ইয়াৰ পুলিৰ ওপৰত বংশবৃদ্ধি কৰা হয় যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচিত ৰুটষ্টক। ফলৰ আকৃতিৰ তাৰতম্য, যেনে কাঁইটৰ আকৃতিৰ দ্বাৰা বিভিন্ন জাতক কিছু পৰিমাণে পৃথক কৰিব পাৰি। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 77–81&lt;/ref&gt;

=== '''মালয়েছিয়াৰ জাত''' ===
মালয়েছিয়াৰ কৃষি আৰু কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৩৪ চনৰ পৰা পঞ্জীয়নভুক্ত জাতৰ তালিকা প্ৰকাশ কৰিছে, য'ত প্ৰতিটো জাতক এটা সাধাৰণ নাম আৰু &quot;D&quot; ৰে আৰম্ভ হোৱা ক'ড নম্বৰ দিয়া হৈছে। এই সংহিতাসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মাজেৰে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ২০২১ চনৰ হিচাপত ২০০ৰো অধিক পঞ্জীয়নভুক্ত জাত আছিল। &lt;ref&gt;&quot;Varieties Registered For National Crop List&quot;. ''pvpbkkt.doa.gov.my''. Archived from the original on 13 September 2021. Retrieved 13 September 2021.&lt;/ref&gt; বাৰ্ষিক মালয়েছিয়ান কৃষি, উদ্যান শস্য, আৰু কৃষি পৰ্যটন প্ৰদৰ্শনীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে বহুতো উচ্চমানৰ জাত চিনাক্ত কৰা হৈছে। মালয়েছিয়াৰ ১৩টা সাধাৰণ জাতৰ ৰং, গঠন, গন্ধ, সোৱাদ, উচ্চ উৎপাদন আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অনুকূল গুণ আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Mengenali Variety Durian Popular di Malaysia'' (PDF). Jabatan Pertanian Malaysia. Archived (PDF) from the original on 12 July 2018. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt;

আশীৰ দশকত পাহাঙৰ ৰাউবৰ টান লাই ফুক নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে কেলাণ্টানৰ গুয়া মুছাঙত ডুৰিয়ান গছত উজুটি খাইছিল। তেওঁ গ্ৰাফ্টিংৰ বাবে ৰাউবলৈ এটা ডাল ঘূৰাই আনিলে। ইয়াৰ উৎপত্তিস্থলৰ নামেৰে এই জাতটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল। এই জাতটোৰ মাংস উজ্জ্বল হালধীয়া আৰু ই D24 ৰ অধিক শক্তিশালী বা বৰ্ধিত সংস্কৰণৰ দৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;&quot;How to Identify Musang King and D24&quot;. Year of the durian. 16 February 2013. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved 3 May 2017.&lt;/ref&gt; ছিংগাপুৰ আৰু ভিয়েটনামত ই পছন্দৰ জাত।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

মালয়েছিয়াৰ আন জনপ্ৰিয় জাতসমূহৰ ভিতৰত &quot;টেক্কা&quot;, ভিতৰৰ কাণ্ডত এটা সুকীয়া হালধীয়া ৰঙৰ গুৰি থাকে; &quot;D168&quot; (IOI), যি ঘূৰণীয়া, মধ্যমীয়া আকাৰৰ, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া বাহিৰৰ ছাল, আৰু সহজে আঁতৰাই পেলোৱা মাংস যি মধ্যমীয়া-ডাঠ, কঠিন, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু মিঠা; &lt;ref&gt;Van Dyk, Mel (28 June 2019). &quot;Durian mas hajah hasmah&quot;. ''The Independent Insight''. Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰেড প্ৰ'ন&quot; (উডাং মেৰাহ, ডি১৭৫), পাহাং আৰু জোহৰ ৰাজ্যত পোৱা যায়।[22][23] ইয়াৰ ফল মধ্যমীয়া আকাৰৰ, অণ্ডাকাৰ, বাদামী সেউজীয়া, চুটি কাঁইটযুক্ত। মাংস ডাঠ, কঠিন নহয়, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ সোৱাদ মিঠা।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

=== '''ইণ্ডোনেছিয়ান জাত''' ===
ইণ্ডোনেছিয়াত ১০০ৰো অধিক প্ৰজাতিৰ ডুৰিয়ান আছে। আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা প্ৰজাতিটো হৈছে ডি. জিবেথিনাছ। &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Ruwaida, Ismi Puji; Supriyadi; Parjanto (2009). &quot;Variability analysis of Sukun durian plant (Durio zibethinus) based on RAPD marker&quot;. ''Nusantara Bioscience''. '''1''' (2). Archived from the original on 14 August 2020. Retrieved 30 November 2020.&lt;/ref&gt; উল্লেখযোগ্য জাতসমূহ হ'ল সুকুন (মধ্য জাভা), চিটোকং (বেটাৱী), ছিজাপাং (বেটাৱী), ছিমাছ (বোগ'ৰ), সুনান (জেপাৰা), ছি ডোডোল আৰু ছি হিজাউ (দক্ষিণ কালিমন্তান),&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; আৰু পেট্ৰুক (মধ্য জাভা)।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

=== থাই জাত ===
থাইলেণ্ডত মন থং হৈছে ব্যৱসায়িকভাৱে আটাইতকৈ চাহিদা থকা জাত। ইয়াৰ ডাঠ, সম্পূৰ্ণ শৰীৰৰ ক্ৰীমযুক্ত আৰু মৃদু মিঠা সোৱাদৰ মাংসৰ বাবে মধ্যমীয়া গোন্ধ আৰু সৰু বীজ, আনহাতে চানী ফাইট’ফ্থ’ৰা পালমিভ’ৰাৰ সংক্ৰমণৰ প্ৰতি আটাইতকৈ বেছি প্ৰতিৰোধী। কান ইয়াওৰ চাহিদা কম, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱসায় ভাল কাৰণ ই মিঠা আৰু গন্ধহীন। থাইলেণ্ডৰ জাতসমূহৰ ভিতৰত বৰ্তমান পাঁচটা বৃহৎ ব্যৱসায়িক খেতি চলি আছে: চানী, মন থং, কান ইয়াও, ৰুৱাং আৰু ক্ৰাডুম। &lt;ref&gt;&quot;Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)&quot; (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 18 August 2011. Retrieved 26 July 2010.&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনলৈকে থাই চৰকাৰৰ বিজ্ঞানী ছংপল ছমশ্ৰীয়ে নব্বৈটাতকৈও অধিক জাতৰ ডুৰিয়ান সংকৰণ কৰি চাণ্টাবুৰী নং ১ নামৰ এটা জাত সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গন্ধ নথকা এটা জাত। &lt;ref&gt;Fuller, Thomas (8 April 2007). &quot;Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit&quot;. ''The New York Times''. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; আন এটা হাইব্ৰিড, চাণ্টাবুৰী নং ৩, ফল ছিঙি লোৱাৰ প্ৰায় তিনিদিন পিছত এই দুৰ্গন্ধ বিকশিত কৰে, যিয়ে গন্ধহীন পৰিবহণ সক্ষম কৰে যদিও তিতা গন্ধ পছন্দ কৰা গ্ৰাহকক সন্তুষ্ট কৰে। ২০১২ চনৰ ২২ মে’ত থাইলেণ্ডৰ আন দুটা জাতৰ লং লেপ্লাই আৰু লিন লাপ্লে, উত্তৰাদিত প্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ যোথিন চামুটখিৰীয়ে জনসাধাৰণৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে য’ৰ পৰা এই জাতসমূহ স্থানীয়ভাৱে বিকশিত কৰা হৈছিল, আনহাতে তেওঁ লাপ্লাই জিলাৰ বাৰ্ষিক ডুৰিয়ান মেলা, আৰু প্ৰত্যেককে দিয়া নাম জাত। &lt;ref&gt;&quot;Odourless durians to hit the market&quot;. ''The Nation''. 23 May 2012. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 21 June 2012.&lt;/ref&gt;

== খেতি আৰু ব্যৱসায় ==
২০১৮ চনত থাইলেণ্ডে প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৭ লাখ টন ডুৰিয়ান উৎপাদন কৰে, ইয়াৰে ৪ লাখ টন মূল চীন আৰু হংকঙলৈ ৰপ্তানি কৰা হয়। &lt;ref&gt;Svasti, Pichaya; Jariyasombat, Peerawat (22 April 2018). &quot;Made in Thailand&quot;. ''Bangkok Post''. No. Brunch. Retrieved 23 April 2018.&lt;/ref&gt; থাইলেণ্ডৰ চাণ্টাবুৰীত প্ৰতি বছৰে মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ব ডুৰিয়ান উৎসৱ অনুষ্ঠিত হয়। এই একক প্ৰদেশখনেই থাইলেণ্ডৰ ডুৰিয়ান উৎপাদনৰ আধা অংশৰ বাবে দায়বদ্ধ। ফিলিপাইনছৰ ডাভাও অঞ্চলত এই ফলৰ সৰ্বোচ্চ উৎপাদন হয় আৰু দেশখনৰ মুঠ উৎপাদনৰ ৬০% উৎপাদন হয়। &lt;ref&gt;Mellejor, Lilian (30 July 2018). &quot;Davao City remains top producer of durian fruit&quot;. ''Philippine News Agency''. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt;

ব্ৰুনাইত গ্ৰাহকে ডি.গ্ৰেভিঅ’লেন্স, ডি.কুটেজেন্সিছ আৰু ডি. এই প্ৰজাতিবোৰে জিনীয়ভাৱে বৈচিত্ৰ্যময় শস্যৰ উৎস গঠন কৰে। &lt;ref&gt;Osman, M. B.; Mohamed, Z. A.; Idris, S.; Aman, R. (1995). ''Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species'' (PDF). International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN &lt;bdi&gt;978-92-9043-249-4&lt;/bdi&gt;. OCLC 723476105. Archived from the original on 30 September 2008. Retrieved 10 November 2017.&lt;/ref&gt;

১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে অষ্ট্ৰেলিয়াত ডুৰিয়ান আৰু ১৯৭৫ চনত ক্ল'নেল সামগ্ৰীৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। ২০১৯ চনত আমদানি কৰা সতেজ ডুৰিয়ানৰ মূল্য চীনলৈ আমদানি কৰা সকলো সতেজ ফলৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক হৈ পৰে, যিটো পূৰ্বতে চেৰী আছিল। ২০২১ চনত চীনে সেই বছৰত থাইলেণ্ডৰ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ ৯০ শতাংশ মূল্যৰ কমেও ৩.৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ ক্ৰয় কৰে।&lt;ref&gt;&quot;Durian Was Most Popular Imported Fruit in China Last Year With Imports of USD4.2 Billion&quot;. ''www.yicaiglobal.com''. Retrieved 14 February 2023.&lt;/ref&gt; ২০২২ চনত ফিলিপাইনছ আৰু ভিয়েটনামে চীনলৈ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ সময়ত চীনৰ সামগ্ৰিক আমদানি ৪ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ২০২৩ চনত ১৪ লাখ টন আমদানি কৰাৰ সময়ত ৬.৭ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। ডুৰিয়ান ধন-সম্পত্তিৰ ইংগিত দিয়া ষ্টেটাছ চিম্বল হৈ পৰিছে। থাইলেণ্ডৰ পৰা অহা ডুৰিয়ানৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ১৫০ য়েন (২০ মাৰ্কিন ডলাৰ), আনহাতে অধিক প্ৰতিষ্ঠিত মুছাং কিং জাতৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ৫০০ য়েন আৰু ই জন্মদিন বা বিয়াৰ উপহাৰ হ’ব পাৰে। ৰপ্তানিকাৰকসকলৰ বাবে সম্ভাৱ্য মূল্যই চীনক বাণিজ্যিক আলোচনাৰ অংশ হিচাপে ডুৰিয়ানক লাভৱান কৰিবলৈ অনুমতি দিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা চীনলৈ ডুৰিয়ানৰ সমগ্ৰ ৰপ্তানি ২০১৭ চনত ৫৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ পৰা ২০২৩ চনত ৬.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। চীনে এই ফলৰ সৰ্বাধিক আমদানি কৰিছিল থাইলেণ্ডৰ পৰা, তাৰ পিছতে আছে মালয়েছিয়া আৰু ভিয়েটনাম।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;Fuller, Thomas; Bhaskar, Gabriela (16 June 2024). &quot;China's Lust for Durian Is Creating Fortunes in Southeast Asia&quot;. ''The New York Times''. Retrieved 17 June 2024.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে ব্যয়বহুল ফল কাৰণ ইয়াৰ সংৰক্ষণ সময় কম। &lt;ref&gt;Rodrigues, Sueli; Silva, Ebenezer de Oliveira; De Brito, Edy Sousa (5 January 2018). ''Exotic Fruits Reference Guide''. Academic Press. p. 169. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-12-803153-7&lt;/bdi&gt;. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt; প্ৰতিটো ফল ভালদৰে মেৰিয়াই সংৰক্ষণ সময় প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ সপ্তাহলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। 

== সোৱাদ আৰু গন্ধ ==

==== ইতিহাস ====
[[চিত্ৰ:4SeasonsDurians22102009-02 (4034657521).jpg|thumb|পকা ডুৰিয়ান ফল]]
১৮৫৬ চনত লিখা ব্ৰিটিছ প্ৰকৃতিবিদ আলফ্ৰেড ৰাছেল ৱালেছে এই ফলৰ স্থায়িত্ব আৰু সোৱাদক &quot;বৰ্ণনীয় নহয়। আলমণ্ডৰ সৈতে অতি সোৱাদযুক্ত চহকী কাষ্টাৰ্ডে ইয়াৰ সৰ্বোত্তম সাধাৰণ ধাৰণা দিয়ে, কিন্তু মাজে মাজে সোৱাদৰ ঢৌৱে ক্ৰীম-চীজ, পিঁয়াজৰ কথা মনত পেলায়।&quot; -চচ, শ্বেৰী-ৱাইন, আৰু অন্যান্য অসঙ্গতিপূৰ্ণ খাদ্য তাৰ পিছত এটা চহকী পাল্পত আঠাযুক্ত মসৃণতা যিটো আন একোৱেই নাথাকে, কিন্তু যিয়ে ইয়াৰ সুস্বাদুতা বৃদ্ধি কৰে।&quot; তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে ই &quot;অভিজ্ঞতা কৰিবলৈ পূবলৈ যাত্ৰা কৰাৰ যোগ্য নতুন অনুভূতি প্ৰদান কৰে। যিহেতু ইয়াৰ অতি সুন্দৰ সোৱাদৰ খাদ্য উৎপাদন কৰাটো অতুলনীয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;Wallace&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;{{cite web|last=Wallace|first=Alfred Russel|title=On the Bamboo and Durian of Borneo|year=1856|url=http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|access-date=2008-11-20|author-link=Alfred Russel Wallace|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|url-status=live|archivedate=2008-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱালেছে নিজকে প্ৰথমতে ইয়াক চেষ্টা কৰিবলৈ অনিচ্ছুক বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল কাৰণ কিন্তু বোৰ্নিওত এটা খাই &quot;দুৱাৰৰ বাহিৰত, মই লগে লগে নিশ্চিত ডুৰিয়ান খোৱা মানুহ হৈ পৰিলোঁ।&quot; তেওঁ আন এজন লেখকৰ উদ্ধৃতি দি এইদৰে উল্লেখ কৰিছে: &quot;অভ্যস্ত নোহোৱাসকলৰ বাবে প্ৰথমতে পচি যোৱা পিঁয়াজৰ দৰে গোন্ধ ওলোৱা যেন লাগে, কিন্তু সোৱাদ লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে ইয়াক আন সকলো খাদ্যতকৈ বেছি পছন্দ কৰে। থলুৱা লোকসকলে ইয়াক সন্মানজনক উপাধি দিয়ে, উচ্চতা কৰে, আৰু তাৰ ওপৰত পদ বনাওক। &lt;ref&gt;Wallace, Alfred Russel (1886). ''The Malay Archipelago: The land of the orang-utang and the bird of paradise''. London: Macmillan &amp; Co. pp. 74–75. Retrieved 4 June 2010.&lt;/ref&gt; 

ঔপন্যাসিক এন্থনী বাৰ্জেছে লিখিছে যে ডুৰিয়ান খোৱাটো &quot;লেভেটৰীত মিঠা ৰাস্পবেৰী ব্লাংকেঞ্জ খোৱাৰ দৰেই।&quot; &lt;ref&gt;Burgess, Anthony (1993) [1956]. ''The Long Day Wanes: A Malayan Trilogy''. W. W. Norton &amp; Company. p. 68. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-393-30943-0&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 20 October 2021. Retrieved 6 October 2020.&lt;/ref&gt; ভ্ৰমণ আৰু খাদ্যৰ লেখক ৰিচাৰ্ড ষ্টাৰলিঙে কৈছে যে &quot;ইয়াৰ দুৰ্গন্ধক গাহৰিৰ মল, টাৰ্পেণ্টাইন আৰু পিঁয়াজ বুলি বৰ্ণনা কৰাটো ভাল, জিমৰ মোজাৰে সজাই তোলা।&quot; &lt;ref&gt;Winokur, Jon, ed. (2003). ''The Traveling Curmudgeon: Irreverent Notes, Quotes, and Anecdotes on Dismal Destinations, Excess Baggage, the Full Upright Position, and Other Reasons Not to Go There''. Sasquatch Books. p. 102. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-57061-389-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চিভেট, নলা-নৰ্দমা, বাসি বমি, স্কাংক স্প্ৰে'ৰ সৈতে আন তুলনা কৰা হৈছে আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ শ্বাব ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এনে বৰ্ণনাই গন্ধৰ পৰিৱৰ্তনশীলতাক প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে। বিভিন্ন প্ৰজাতি আৰু জাতৰ সুগন্ধি লক্ষণীয়ভাৱে ভিন্ন হয়; উদাহৰণস্বৰূপে, ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ৰ গভীৰ কেৰামেল সোৱাদ আৰু টাৰ্পেণ্টাইনৰ গোন্ধ থাকে আনহাতে ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান (D. graveolens) য়ে পোৰা আলমণ্ডৰ সুগন্ধি নিৰ্গত কৰে।&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

এই ফলৰ প্ৰবল গোন্ধৰ বাবে ইয়াক ছিংগাপুৰ[49] আৰু বেংককত ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;'World's smelliest fruit' now banned from Bangkok buses&quot;. ''The Star''. 4 May 2023. Retrieved 26 November 2024.&lt;/ref&gt;

==== জৈৱৰাসায়নিক ভিত্তি ====
ডুৰিয়ানৰ এটাৰ ৰাসায়নিক বিশ্লেষণে ইংগিত দিয়ে যে ইয়াৰ প্ৰায় ৪৬,০০০ ক'ডিং আৰু নন-ক'ডিং জিন আছে, ইয়াৰে মিথিঅ'নিন গামা-লাইজেজ নামৰ এটা শ্ৰেণী – যিয়ে অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগসমূহৰ দুৰ্গন্ধ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে – এই সুকীয়া গন্ধৰ বাবে প্ৰধানকৈ দায়ী হ'ব পাৰে। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; Ng, Cedric Chuan Young; Rao, Sushma Ramesh; Rajasegaran, Vikneswari; Lim, Weng Khong; Ong, Choon Kiat; Chan, Ki; Cheng, Vincent Kin Yuen; Soh, Poh Sheng; Swarup, Sanjay; Rozen, Steven G.; Nagarajan, Niranjan; Tan, Patrick (9 October 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ানৰ সোৱাদ আৰু সুগন্ধিৰ কাৰণ হৈছে ইয়াত থকা শ শ ফাইটোকেমিকেলৰ যাৰ ভিতৰত ভিতৰত বিভিন্ন থাইঅলৰ সৈতে বিভিন্ন অস্বাভাৱিক যৌগ, যেনে এষ্টাৰ, কিটন, এলক'হল (প্ৰাথমিকভাৱে ইথানল), আৰু অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগ আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; কেইবাটাও জাতৰ অধ্যয়নত এষ্টাৰৰ ভিতৰত ইথাইল ২-মিথাইলবুটান'ৱেটৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক আছিল।&lt;ref&gt;Aziz, Nur A.; Jalil, Abbe M. (13 March 2019). &quot;Bioactive compounds, nutritional value, and potential health benefits of indigenous durian (''Durio zibethinus'' Murr.): A review&quot;. ''Foods''. '''8''' (3): E96. doi:10.3390/foods8030096. PMC 6463093. &lt;nowiki&gt;PMID 30871187&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; চেনিৰ পৰিমাণ, প্ৰধানকৈ চুক্ৰ'জ, বিভিন্ন ডুৰিয়ান জাতৰ মাজত ৮–২০% ৰ পৰিসৰ থাকে। ডুৰিয়ানৰ মাংসত বিভিন্ন ধৰণৰ পলিফেনল, বিশেষকৈ মাইৰিচেটিন আৰু বিভিন্ন কেৰটিন'ইড থাকে, য'ত বিটা-কেৰটিনৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণো থাকে। ২০১৯ চনত ইথানথাইঅল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভসমূহ এই দুৰ্গন্ধৰ উৎস হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। কিন্তু উদ্ভিদটোৱে ইথেনথাইঅল উৎপাদন কৰা জৈৱৰাসায়নিক পথটো অস্পষ্ট হৈয়েই আছিল। &lt;ref&gt;Fischer, Nadine S.; Steinhaus, Martin (11 December 2019). &quot;Identification of an Important Odorant Precursor in Durian: First Evidence of Ethionine in Plants&quot;. ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''68''' (38): 10397–10402. doi:10.1021/acs.jafc.9b07065. &lt;nowiki&gt;PMID 31825619&lt;/nowiki&gt;. S2CID 209329891.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সঘনাই ডুৰিয়ানৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকসকলে ইয়াৰ কিট’ন আৰু এষ্টাৰৰ মিঠাৰ দৰে গোন্ধক পচি যোৱা বা পুট্ৰেচিন দুৰ্গন্ধৰ পৰা সহজেই পৃথক কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিবোৰ অস্বাভাৱিক এমাইন আৰু ফেটি এচিডৰ পৰা হয়। কিছুমান ব্যক্তিয়ে এই গোন্ধবোৰৰ পাৰ্থক্য কৰিব নোৱাৰে আৰু এই ফলটোক বিষাক্ত বুলি বিবেচনা কৰে, আনহাতে কিছুমানে ইয়াক সুখদায়ক আৰু আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে। &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;

এই প্ৰচণ্ড গোন্ধ আধা মাইল দূৰত জীৱ-জন্তুৱে ধৰা পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত সিহঁত প্ৰলোভিত হয়। ইয়াৰ উপৰিও কাছ, নিগনি হৰিণ, গাহৰি, সূৰ্য্য ভালুক, অৰেংগুটান, হাতী, আনকি মাংসভোজী বাঘ আদি বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে এই ফল অতি ৰুচিকৰ। এই প্ৰাণীবোৰৰ কিছুমানে ফল খাই বীজটো মল সৈতে দূৰ কৰবাত নিস্কাষণ কৰাৰ বাবে ইয়াত বিস্তাৰ হয়। &lt;ref&gt;Marinelli, Janet, ed. (1998). ''Brooklyn Botanic Garden Gardener's Desk Reference''. Henry Holt and Co. p. 691. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8050-5095-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ফলবোৰৰ কাঁইটীয়া, সাজসজ্জিত আৱৰণে সৰু জীৱ-জন্তুবোৰক নিৰুৎসাহিত কৰে। &lt;ref&gt;McGee, Harold (2004). ''On Food and Cooking'' (Revised ed.). Scribner. p. 379. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-684-80001-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

==== পকা আৰু নিৰ্বাচন ====
ফলবিজ্ঞানী লাৰ'ছ গেষ্ট্ৰ'নমিকৰ মতে ডুৰিয়ান ফলৰ খোলাটো ফাটিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই ই খাবলৈ সাজু হৈ উঠে। কিন্তু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অঞ্চলভেদে আৰু প্ৰজাতি অনুসৰি উপভোগ কৰিবলগীয়া পকোৱাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ। কিছুমান প্ৰজাতি ইমানেই ওখ হয় যে মাটিত পৰিলেহে সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি, আনহাতে ডি.জিবেথিনাছৰ বেছিভাগ জাতেই প্ৰায় সদায় গছৰ পৰা কাটি বিক্ৰীৰ বাবে অপেক্ষা কৰি পকিবলৈ দিয়া হয়। দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান মানুহে তেওঁলোকৰ ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে সৰু হোৱাটো পছন্দ কৰে, যেতিয়া খোলাৰ ভিতৰৰ ফলৰ থুপবোৰ এতিয়াও দেখিবলৈ বেয়া আৰু সোৱাদত মৃদু। উত্তৰ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান লোকৰ বাবে ফলটো কোমল আৰু সুগন্ধি হোৱাটো পছন্দ কৰা হয়। মালয়েছিয়া আৰু ছিংগাপুৰত বেছিভাগ গ্ৰাহকে ফলটো যিমান পাৰি পকা আৰু সুগন্ধিযুক্ত হোৱাটো পছন্দ কৰে আৰু আনকি ইতিমধ্যে খোলা ফাটি যোৱাৰ পিছতো ফলটোক পকিবলৈ দিয়াৰ আশংকাও কৰিব পাৰে। এই অৱস্থাত মাংস প্ৰচুৰ পৰিমাণে ক্ৰীমযুক্ত আৰু সামান্য মদ্যপান কৰা হয়। &lt;ref&gt;Davidson, Alan (1999). ''The Oxford Companion to Food''. Oxford University Press. p. 263. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-19-211579-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

গ্ৰাহকৰ মাজত পকি থকাৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পছন্দৰ বাবে &quot;ভাল&quot; ডুৰিয়ান বাছি লোৱাৰ বিষয়ে সাধাৰণ বক্তব্য জাৰি কৰাটো কঠিন হৈ পৰে। গছৰ পৰা সৰি পৰা ডুৰিয়ান দুদিনৰ পৰা চাৰিদিনলৈকে পকি থাকে, কিন্তু পাঁচ বা ছয় দিনৰ পিছত বেছিভাগেই ইয়াক অতি পকা আৰু অস্বাদু বুলি গণ্য কৰিব।&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; সকলো একেই, কিছুমান থাইয়ে এনে অতি পকা ফল কল চেনিৰ সৈতে ৰান্ধে, যাৰ ফলত ডুৰিয়ান (বা থুৰিয়ান) গুয়ান নামৰ মিঠাইৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;'''^''' Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

== ব্যৱহাৰ ==
থাইলেণ্ডত ডুৰিয়ানক মিঠা আঠাযুক্ত চাউলৰ সৈতে সতেজভাৱে খোৱা হয় আৰু বজাৰত ডুৰিয়ান পেষ্টৰ ব্লক বিক্ৰী কৰা হয় যদিও পেষ্টৰ বেছিভাগেই কুমলীয়া ডালিমৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। ফিলিপাইনছৰ বাহিৰে পকা ডুৰিয়ান শাক হিচাপে ৰন্ধা হয়, য’ত সকলো ব্যৱহাৰ টেঙা নহয়, মিঠা। মালয়েছিয়ানসকলে ডুৰিয়ানৰ পৰা চেনি আৰু নিমখযুক্ত দুয়োটা সংৰক্ষিত দ্ৰব্য তৈয়াৰ কৰে। ডুৰিয়ানক নিমখ, পিঁয়াজ আৰু ভিনেগাৰৰ সৈতে কুটিলে ইয়াক ব’ডাৰ বুলি কোৱা হয়। মালয়েছিয়াৰ কেলাণ্টানত সতেজ ডুৰিয়ান বা টেম্পোয়াকক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ টুকুৰা, চূণৰ ৰস আৰু বুডু (কিম্বন কৰা এঞ্চোভি চচ)ৰ সৈতে মিহলাই চাউল ভিত্তিক খাদ্যৰ সৈতে মচলা হিচাপে খোৱা হয়। চেষ্টনাটৰ সমান আকাৰৰ গুটিবোৰ সিজোৱা, পোৰা বা নাৰিকল তেলত ভাজি খাব পাৰি, তাৰ টেক্সচাৰ টাৰো বা ৰঙালাওৰ দৰে, কিন্তু আঠাযুক্ত। জাভাত গুটিবোৰ পাতলকৈ কাটি চেনি দি মিঠাই হিচাপে সিজোৱা হয়। চাইক্ল'প্ৰ'পিন ফেটি এচিডৰ বাবে অৰন্ধা বীজ বিষাক্ত হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফল বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা খাব পৰা খাদ্য যেনে পৰম্পৰাগত মালয় মিঠাই, আইচ কাকাং, ড'ডল, লেম্পুক, গোলাপ বিস্কুট, আইচক্ৰীম, মিল্কশ্বেক, মুনকেক, ইউল লগ আৰু কেপচুচিনোৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছ ডুৰিয়ান (ডুৰিয়ান আইচক্ৰীম) ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনপ্ৰিয় ডেজাৰ্ট, ইণ্ডোনেছিয়াৰ চহৰসমূহত বিশেষকৈ জাভাত ৰাস্তাৰ কাষৰ ষ্টলত বিক্ৰী কৰা হয়। পুলুট ডুৰিয়ান বা কেটান ডুৰিয়ান হৈছে নাৰিকল গাখীৰৰ সৈতে ভাপত দিয়া আঠাযুক্ত চাউল আৰু পকা ডুৰিয়ানৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা। ছাবাহত ৰঙা ডুৰিয়ানক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ সৈতে ভাজি পাৰ্শ্ব খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। &lt;ref&gt;Traditional Cuisine&quot;. Sabah Tourism Promotion Corporation. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান পৰম্পৰাগতভাৱে মিঠা পানীৰ মাছৰ পৰা তৈয়াৰী ইণ্ডোনেছিয়ান চূপ ছাউৰত যোগ কৰা হয়। ইকান ব্ৰেংকেছ টেম্পোয়াক হৈছে ডুৰিয়ান ভিত্তিক চচত ৰন্ধা মাছ, যিটো সুমাট্ৰাত পৰম্পৰাগত। &lt;ref&gt;Vaisutis, Justine; Bedford, Neal; Elliott, Mark; Ray, Nick; Berkmoes, Ryan Ver (2007). ''Indonesia (Lonely Planet Travel Guides)''. Lonely Planet Publications. p. 83. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-74104-435-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পুষ্টি ==
কেঁচা ডুৰিয়ান ৬৫% পানী, ২৭% কাৰ্বহাইড্ৰেট (৪% খাদ্য আঁহকে ধৰি), ৫% চৰ্বি আৰু ১% প্ৰটিনেৰে গঠিত। ১০০ গ্ৰামত কেঁচা বা সতেজ ফ্ৰ’জেন ডুৰিয়ানে দৈনিক মূল্যৰ (ডিভি) ৩৩% থাইয়ামিন আৰু অন্যান্য বি ভিটামিন, ভিটামিন চি আৰু খাদ্যৰ খনিজ মেংগানিজৰ মধ্যমীয়া পৰিমাণ (১৫–২৪% ডিভি, টেবুল) প্ৰদান কৰে। মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জাতৰ কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পৰিমাণ ১৬ৰ পৰা ২৯%, চৰ্বিৰ পৰিমাণ ২–৫%, প্ৰটিনৰ পৰিমাণ ২–৪%, আৰু খাদ্যত আঁহৰ পৰিমাণ ১–৪% আৰু কেলৰিৰ মূল্যৰ ভিন্নতা থাকে প্ৰতি ১০০ গ্ৰামত ৮৪ৰ পৰা ১৮৫ কিলোকেলৰিলৈকে। ডুৰিয়ান মাংসত থকা ফেটি এচিডত বিশেষকৈ অলিক এচিড আৰু পালমিটিক এচিড থাকে। &lt;ref name=&quot;Aziz&quot; /&gt;

== উৎপত্তি আৰু ইতিহাস ==
ডুৰিয়ানৰ উৎপত্তি বোৰ্নিও আৰু সুমাট্ৰা অঞ্চলত বুলি ভবা হয়, মালয় উপদ্বীপত বন্য গছ আৰু ভাৰতৰ পৰা নিউ গিনিলৈকে বহল অঞ্চলত সাধাৰণতে ফলৰ বাগিচা খেতি কৰা হয়। চাৰিশ বছৰৰ আগতে বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰত ইয়াৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল আৰু বিশেষকৈ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনামত ইয়াৰ সক্ৰিয় খেতি কৰা হৈছিল। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

ইউৰোপীয়সকলে ডুৰিয়ানৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ কৰা হৈছে ১৫ শতিকাত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যোৱা নিকোলো ডি' কণ্টিৰ ৰেকৰ্ড। &lt;ref&gt;{{harvnb|Brown|1997|p=3}}&lt;/ref&gt; লেটিন ভাষাৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে য'ত পজিঅ' ব্ৰাচিঅ'লিনিয়ে ডি কণ্টিৰ ভ্ৰমণ লিপিবদ্ধ কৰিছিল: &quot;তেওঁলোকৰ [সুমাট্ৰাৰ মানুহে] এটা সেউজীয়া ফল আছে যিটো তেওঁলোকে ডুৰিয়ান বুলি কয়, তৰমুজৰ দৰে ডাঙৰ। ভিতৰত দীঘলীয়া কমলাৰ দৰে পাঁচটা বস্তু আছে, আৰু ডাঠ মাখনৰ দৰে&quot;&lt;ref name=&quot;Morton&quot; /&gt; 

পৰ্তুগীজ চিকিৎসক গাৰ্চিয়া ডি অৰ্টাই ক'ল'কিঅ'ছ ড'ছত ডুৰিয়ানৰ বৰ্ণনা কৰিছিল ১৭৪১ চনত জাৰ্মান উদ্ভিদবিদ জৰ্জ এবাৰহাৰ্ড ৰামফিয়াছৰ হাৰ্বেৰিয়াম এম্বোইনেন্স প্ৰকাশ পায়, য'ত এশ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ ডুৰিয়ানৰ আটাইতকৈ বিশদ আৰু সঠিক বিৱৰণ পোৱা যায়। ডুৰিঅ' প্ৰজাতিটোৰ এটা জটিল শ্ৰেণীবিভাজন আছে যিয়ে ৰামফিয়াছে সৃষ্টি কৰাৰ পিছৰে পৰা বহু প্ৰজাতিৰ বিয়োগ আৰু যোগ কৰা দেখা গৈছে। ইয়াৰ শ্ৰেণীবিভাজন অধ্যয়নৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ডুৰিয়ান আৰু ছ'ৰচপ (Annona muricata)ৰ মাজত কিছু বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল, কাৰণ এই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ কাঁইটীয়া সেউজীয়া ফল আছিল। ছ'ৰচপৰ মালয় নাম ডুৰিয়ান বেলাণ্ডা, অৰ্থাৎ ডাচ ডুৰিয়ান।[69] ১৮ শতিকাত জোহান এণ্টন ৱেইনমেনে ডুৰিয়ানক কেষ্টেনিয়াৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰিছিল কাৰণ ইয়াৰ ফল ঘোঁৰাৰ চেষ্টনাটৰ সৈতে মিল আছিল। &lt;ref&gt;Yule, Henry; Burnell, Arthur Coke (1996) [1886]. &quot;Durian, Dorian&quot;. ''Hobson-Jobson: The Anglo–Indian Dictionary''. Wordsworth Editions. p. 332. ISBN &lt;bdi&gt;978-1853263637&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 1 April 2017. Retrieved 15 December 2015.&lt;/ref&gt;


ষোড়শ শতিকাত পৰ্তুগীজসকলে চিলনত ডি.জিবেথিনাছক প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু পিছত বহুবাৰ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াক আমেৰিকাত ৰোপণ কৰা হৈছে যদিও উদ্ভিদ উদ্যানত সীমাবদ্ধ। প্ৰথম পুলিবোৰ ৰয়েল বটানিক গাৰ্ডেন, কিউৰ পৰা ১৮৮৪ চনত ডমিনিকাৰ অগাষ্ট চেণ্ট-আৰ'মানলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। 

দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ডুৰিয়ানৰ খেতি গাঁও পৰ্যায়ত শতিকাজুৰি চলি আহিছে, সম্ভৱতঃ ১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা আৰু ব্যৱসায়িকভাৱে ২০ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা। মাই ট্ৰপিক আইলত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ লেখক আৰু প্ৰকৃতিবিদ এডমাণ্ড জেমছ বেনফিল্ডে কয় যে কেনেকৈ ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ছিংগাপুৰৰ এজন বন্ধুৱে তেওঁক ডুৰিয়ানৰ বীজ পঠিয়াইছিল, যিটো তেওঁ কুইন্সলেণ্ডৰ উত্তৰ উপকূলৰ ওচৰৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় দ্বীপত ৰোপণ কৰি যত্ন লৈছিল। &lt;ref&gt;Banfield, E. J. (1911). ''My Tropic Isle''. T. Fisher Unwin. Archived from the original on 7 October 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;


১৯৪৯ চনত ব্ৰিটিছ উদ্ভিদবিদ ই.জে.এইচ.কৰ্ণাৰে দ্য ডুৰিয়ান থিয়ৰী বা আধুনিক গছৰ উৎপত্তি প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল যে এণ্ড'জুকোৰী (জীৱ-জন্তুক পেটত বীজ পৰিবহণ কৰিবলৈ প্ৰলোভন) বীজ বিয়পোৱাৰ আন যিকোনো পদ্ধতিৰ আগতেই উদ্ভৱ হৈছিল আৰু ডুৰিঅ' প্ৰজাতিৰ আদিম পূৰ্বপুৰুষসকলেই সেই বিক্ষিপ্তকৰণ পদ্ধতিৰ আদিম অনুশীলনকাৰী আছিল, বিশেষকৈ ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ফুল ফুলাৰ আদিম ফলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে। কিন্তু ডুৰিঅ'নিয়া আৰু ইয়াৰ ভগ্নী ট্যাক্সাসমূহ যি জনগোষ্ঠীত পৰে, ডুৰিঅ'নিয়াৰ অধিক শেহতীয়া পৰিসীমাত মাংসল এৰিল আৰু কাঁইটীয়া ফল ক্লেডৰ ভিতৰত উৎপন্ন হয়। কিছুমান বংশৰ এই চৰিত্ৰবোৰ থাকে যদিও আন কিছুমানৰ নাথাকে। শেহতীয়া আণৱিক প্ৰমাণ (যিটোৰ ওপৰত ডুৰিঅ'নিয়াৰ শেহতীয়া, সুসমৰ্থিত পৰিসীমা ভিত্তি হৈছে) সেয়েহে কৰ্ণাৰৰ ডুৰিয়ান তত্ত্বক খণ্ডন কৰে। 

১৯৯০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ (আছিয়ান) অঞ্চলত ডুৰিয়ানৰ ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাহিদা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চীনত ডুৰিয়ানৰ উন্মাদনাৰ ফলত এই ফলৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Shan, Lee Ying (13 September 2023). &quot;Demand for the world's smelliest fruit has soared 400%, fueled by China's 'craze'&quot;. ''cnbc.com''. CNBC. Retrieved 15 September 2023.&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি আৰু লোকচিকিৎসা ==

==== সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ ====
স্থানীয় এটা সাধাৰণ বিশ্বাস হ'ল যে কফি বা মদ্যপানৰ সৈতে খালে ডুৰিয়ান ক্ষতিকাৰক। &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; পিছৰ বিশ্বাসটো অন্ততঃ ১৮ শতিকাৰ পৰাই হ’ব পাৰে যেতিয়া ৰামফিয়াছে কৈছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত মদ খাব নালাগে কাৰণ ইয়াৰ ফলত বদহজম আৰু মুখৰ দুৰ্গন্ধ হ’ব। ১৯২৯ চনত জে ডি জিমলেটে তেওঁৰ মালয় পইজনছ এণ্ড চাৰ্ম কিউৰছত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান ফল ব্ৰেণ্ডীৰ সৈতে খাব নালাগে। ১৯৮১ চনত জে আৰ ক্ৰফ্টে তেওঁৰ Bombacaceae: In Handbooks of the Flora of Papua New Guinea ত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত অতি সোনকালে মদ্যপান কৰাৰ পিছত &quot;নিচা ধৰাৰ ভাৱ&quot; প্ৰায়ে হয়। এই বিশ্বাসৰ বৈধতাৰ ওপৰত কেইবাটাও চিকিৎসা অনুসন্ধান বিভিন্ন সিদ্ধান্তৰ সৈতে কৰা হৈছে, &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; যদিও চুকুবা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ফলটোৰ উচ্চ চালফাৰৰ পৰিমাণে এলডিহাইড ডিহাইড্ৰ'জেনেজৰ কাৰ্য্যকলাপত বাধা দিয়ে, যাৰ ফলত ক্লিয়াৰ কৰাৰ ক্ষমতা ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পায় শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ। &lt;ref&gt;&quot;Durians and booze: worse than a stinking hangover&quot;. ''New Scientist''. 16 September 2009. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 15 October 2009.&lt;/ref&gt;

==== লোক চিকিৎসা ====
মালয়েছিয়াত আগতে পাত আৰু শিপাৰ কাপ এণ্টিপাইৰেটিক হিচাপে প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা হৈছিল। জ্বৰ ৰোগীৰ মূৰত পাতৰ ৰস প্ৰয়োগ কৰা হয়। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; জ্বৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ডুৰিয়ানৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ আটাইতকৈ সম্পূৰ্ণ বৰ্ণনা হৈছে ১৯৩০ চনত বাৰ্কিল আৰু হেনিফে সংগ্ৰহ কৰা মালয় প্ৰেছক্ৰিপচন। ইয়াত পাঠকক ডুৰিয়া জিবেথিনাছ, নেফেলিয়াম লংগানাৰ শিপাৰ সৈতে হিবিস্কাছ ৰোজা-চিনেন্সিছৰ শিপা উতলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে, Nephelium mutabile আৰু Artocarpus integrifolius, আৰু কাজ বা পান কৰে ইয়াক পাউল্টিচ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰক। &lt;ref&gt;Burkill, I. H.; Haniff, M. (1930). &quot;Malay village medicine, prescriptions collected&quot;. ''Gardens Bulletin Straits Settlements'' (6): 176–177.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰম্পৰাগত বিশ্বাসৰ লগতে পৰম্পৰাগত চীনা খাদ্য চিকিৎসাই ডুৰিয়ান ফলক অত্যধিক ঘামচি ওলোৱাৰ বাবে উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা গুণ বুলি গণ্য কৰে। ইয়াক প্ৰতিহত কৰাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতি হ'ল ফলৰ খালী খোলাত পানী ঢালি ফলৰ গুটি খোৱাৰ পিছত পান কৰা।&lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিকল্প পদ্ধতি হ’ল ডুৰিয়ানক আমলখিৰ লগত খোৱা, যিটো শীতল গুণ আছে বুলি ধৰা হয়। গৰ্ভৱতী মহিলা বা উচ্চ ৰক্তচাপ থকা লোকক পৰম্পৰাগতভাৱে ডুৰিয়ান গ্ৰহণ নকৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। &lt;ref&gt;McElroy, Anne; Townsend, Patricia K. (2003). ''Medical Anthropology in Ecological Perspective''. Westview Press. p. 253. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8133-3821-7&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

জাভানিসকলে ডুৰিয়ানৰ কামোদ্দীপক গুণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰে আৰু ইয়াৰ সৈতে বা তাৰ কিছু সময়ৰ পিছত কি সেৱন কৰিব পাৰি বা নহ'ব পাৰে তাৰ ওপৰত এক নিয়ম আৰোপ কৰে। &lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত ডুৰিয়ান জাতুহ ছাৰুং নাইক নামৰ এটা কথা, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;ডুৰিয়ান সৰি পৰে আৰু চেৰং ওপৰলৈ আহে&quot; এই বিশ্বাসক বুজায়। &lt;ref&gt;Stevens, Alan M. (2000). Schmidgall-Tellings, A. (ed.). ''A Comprehensive Indonesian–English Dictionary''. Ohio University Press. p. 255. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8214-1584-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; এই ফলৰ কল্পিত লেচাৰ গুণৰ বিৰুদ্ধে সতৰ্কবাণী অতি সোনকালেই পশ্চিমলৈ বিয়পি পৰিল – ছুইডেনবৰ্গৰ দাৰ্শনিক হাৰ্মান ভেটাৰলিঙে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডুৰিয়ানৰ তথাকথিত &quot;ই কামোদ্দীপক গুণ&quot;ৰ বিষয়ে মন্তব্য কৰিছিল।&lt;ref&gt;Vetterling, Herman (2003) [1923]. ''Illuminate of Gorlitz or Jakob Bohme's Life and Philosophy, Part 3''. Kessinger Publishing. p. 1380. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-7661-4788-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ==
চীনত ডুৰিয়ানৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে মালয়েছিয়াত ক্ষুদ্ৰ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰৰ ডুৰিয়ান নিৰ্ভৰ ঔদ্যোগ গঢ়ি উঠিছে। বৃহৎ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ বাবে ঠাই সৃষ্টি কৰিবলৈ বনাঞ্চলসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত তেলপালৰ খেতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা বৰ্তমানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে। &lt;ref name=&quot;Airriess&quot;&gt;{{cite journal|last=Airriess|first=Christopher|year=2020|title=Trade, Tourism and the Environment in Asia's Durian Boom|url=http://www.focusongeography.org/publications/articles/durian/index.html|journal=Focus on Geography|volume=63|publisher=[[American Geographical Society]]|doi=10.21690/foge/2020.63.6f|s2cid=243637781}}&lt;/ref&gt;ডুৰিয়ান গছৰ পৰাগযোগ কৰা সৰু উৰন্ত শিয়াল আৰু মালয় বাঘ আদি প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ বাসস্থানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত বিপন্ন হৈ পৰিছে। গুৱা মুছাং জিলাত ৰাজ্য চৰকাৰে ওৰাং আচলিৰ থলুৱা ভূমিকে ধৰি ৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (১০,০০০ একৰ) বনাঞ্চলক ডুৰিয়ান বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rahman|first=Serina|year=2020|title=Malaysia and the Pursuit of Sustainability|journal=Southeast Asian Affairs|volume=2020|pages=214–215|jstor=26938892}}&lt;/ref&gt;

মালয়েছিয়া আৰু থাইলেণ্ডত ক্ৰমে মুছাং কিং আৰু মণ্টং জাতৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে উচ্চমানৰ জাতৰ মূল্যত ডুৰিয়ানৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পোৱাৰ চিন্তাৰ সৃষ্টি হৈছে। ২০২২ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ কালিমণ্টানত ডুৰিয়ান প্ৰজাতিৰ ওপৰত কৰা এক অধ্যয়নত কম জিনীয় বৈচিত্ৰ্য পোৱা গৈছে। ইয়াৰ উপৰিও এই প্ৰধান সংকৰ জাতবোৰ কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰৰ ৰোগৰ প্ৰতি অধিক সহজলভ্য, যাৰ বাবে গছক দুৰ্বল কৰিব পৰা কীটনাশক আৰু ভেঁকুৰনাশক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়। &lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Mursyidin|first1=Dindin Hidayatul|last2=Makruf|first2=Muhammad Irfan|last3=Badruzsaufari|last4=Noor|first4=Aidi|display-authors=3|year=2022|title=Molecular diversity of exotic durian (''Durio'' spp.) germplasm: a case study of Kalimantan, Indonesia|journal=Journal of Genetic Engineering and Biotechnology|volume=20|issue=1|page=39|doi=10.1186/s43141-022-00321-8|pmid=35230532|pmc=8888783|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== তথ্য সূত্ৰ ==</text>
      <sha1>q4r65lvlaa0jp207e04k50f3ola7y8k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453339</id>
      <parentid>453337</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:32:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <origin>453339</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68478" sha1="dqygssh69dggio53eezf4l9iecw598a" xml:space="preserve">'''ডুৰিয়ান (/ˈdʊəriən/, /ˈdjʊəriən/)'''&lt;ref&gt;&quot;durian&quot;. ''Lexico UK English Dictionary''. Oxford University Press. Archived from the original on 27 April 2021.&lt;/ref&gt; এবিধ উচ্চ গন্ধযুক্ত সুস্বাদু ফল। 
[[চিত্ৰ:07302jfBlack ants eating Durians in the Philippinesfvf 06.jpg|thumb|ডুৰিয়ান ফল]]
অসমত পোৱা কঁঠালৰ প্ৰজাতিৰে এবিধ ফল হ’ল ডুৰিয়ান। খাব পৰা মঙহাল অংশটো পাবলৈ ডুৰিয়ান ফলটো কাটি বাকলি গুচাই ল’ব লগে। ই হৈছে ‘ডুৰিয়া’ প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কেইবাটাও গছৰ প্ৰজাতিৰ খাব পৰা ফল। এইবিধ ফলৰ ৩০টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰজাতি আছে, ইয়াৰে কমেও নটাত খাব পৰা ফল উৎপন্ন হয়।&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;Morton, J.F. (1987). &quot;Durian&quot;. ''Fruits of Warm Climates''. Florida Flair Books; republished in New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-9610184-1-2&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 15 February 2021. Retrieved 5 February 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt; ‘বৰ্নিও’ আৰু ‘সুমাট্ৰা’ৰ স্থানীয় ‘ডুৰিয়া জিবেথিনাছ’ [[:en:Durio_zibethinus|(''Durio zibethinus)'']] হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত উপলব্ধ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। ১৯৮৭ চনলৈকে থাইলেণ্ডত ইয়াৰ ৩০০ৰো অধিক আৰু মালয়েছিয়াত ১০০ টাতকৈও অধিক নামকৰণ কৰা জাত আছে। 

ডুৰিয়ানক কিছুমান অঞ্চলত &quot;ফলৰ ৰজা&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Heaton, Donald D. (2006). ''A Consumers Guide on World Fruit''. BookSurge Publishing. pp. 54–56. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4196-3955-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; বৃহৎ আকাৰ, প্ৰবল গোন্ধ আৰু কাঁইটেৰে আবৃত ছালৰ বাবে ডুৰিয়ান অন্য ফলতকৈ পৃথক। ফলটো ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১৫ চে.মি. (৬ ইঞ্চি) ব্যাসৰ হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ ওজন সাধাৰণতে ১ৰ পৰা ৩ কিলোগ্ৰাম (২ৰ পৰা ৭ পাউণ্ড) হয়। প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু শাহ শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে হ’ব পাৰে। 

কিছুমানে ডুৰিয়ানক সুগন্ধি সুখদায়ক মিঠা বুলি গণ্য কৰে, আনহাতে কিছুমানে সুগন্ধিটোক আগুৰি ধৰা আৰু অপ্ৰীতিকৰ বুলি বিবেচনা কৰে। গোন্ধটোৱে গভীৰ প্ৰশংসাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তীব্ৰ বিতৃষ্ণালৈকে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে। কেইবাদিনো ধৰি থাকিব পৰা ইয়াৰ গোন্ধৰ তীব্ৰতাৰ বাবে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ কিছুমান হোটেল আৰু ৰাজহুৱা পৰিবহণ সেৱা যেনে ছিংগাপুৰ আৰু বেংককত এই ফল নিষিদ্ধ কৰিছে। ডুৰিয়ান পকিলে বিভিন্ন ধৰণেৰে খাব পাৰি, আৰু ইয়াক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ খাদ্যত বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা ডেজাৰ্ট আৰু টেঙা খাদ্যৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুটিবোৰ সিজাই খাব পাৰি। 

== ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান ==
'ডুৰিয়ান' নামটো ‘মালয়’ ভাষাৰ ডুৰি (কাঁইট) শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে কাৰণ ইয়াৰ ছালৰ অসংখ্য কাঁইটীয়া কাঁইট থাকে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, বিকল্প বানান ডুৰিয়ান প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰিছিল ১৫৮৮ চনত স্পেনিছ অভিযাত্ৰী জুয়ান গনজালেজ ডি মেণ্ডোজাই The Histry of the Greeat and Mighty Kingdom of China and the Situation Thereof ৰ অনুবাদত।[5] আন আন ঐতিহাসিক ভিন্ন বানানসমূহৰ ভিতৰত ডুৰ'য়েন, ডুৰ'য়েন, ডুৰিয়ান আৰু ড'ৰিয়ান আদি অন্তৰ্ভুক্ত।[5] টাইপ প্ৰজাতিৰ নাম D. zibethinus ইটালীৰ zibetto, (the civet) ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;Durian&quot;. National Library Board, Singapore. Retrieved 11 November 2024.&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
ডুৰিয়ান গছবোৰ ডাঙৰ, প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ২৫–৫০ মিটাৰ (৮০–১৬৫ ফুট) উচ্চতালৈকে বৃদ্ধি পায়। পাতবোৰ চিৰসেউজ, উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা দীঘলীয়া আৰু ১০–১৮ চেণ্টিমিটাৰ (৪–৭ ইঞ্চি) দীঘল। ফুলবোৰ একেলগে তিনিটাৰ পৰা ত্ৰিশটা থুপত ডাঙৰ ডালত আৰু পোনে পোনে ডালত উৎপন্ন হয়, প্ৰতিটো ফুলৰ এটা ফুলৰ গুটি আৰু পাঁচটা (কচিৎহে চাৰি বা ছয়টা) পাহি থাকে। ডুৰিয়ান গছৰ ফুল আৰু ফলৰ সময় বছৰি এটা বা দুটা হয় যদিও প্ৰজাতি, জাত আৰু স্থানীয় অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সময় বেলেগ বেলেগ হয়। সাধাৰণ ডুৰিয়ান গছ এজোপা চাৰি-পাঁচ বছৰৰ পাছত ফল দিব পাৰে। ডুৰিয়ান ফল যিকোনো ডালৰ পৰা ওলমি থাকিব পাৰে, আৰু ফুল ফুলাৰ পৰা প্ৰায় তিনি মাহৰ পিছত পূৰ্ণবয়স্ক ফল হয়। ফলৰ দীঘল ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) আৰু ব্যাস ১৫ চে.মি. প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু মাংস শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 22–33.&lt;/ref&gt; ডুৰিঅ'ৰ ত্ৰিশটা প্ৰজাতিৰ ভিতৰত নটা প্ৰজাতিয়ে খাব পৰা ফল উৎপন্ন কৰে।&lt;ref&gt;O'Gara, E.; Guest, D. I.; Hassan, N. M. (2004). &quot;Botany and Production of Durian (''Durio zibethinus'') in Southeast Asia&quot; (PDF). In Drenth, A.; Guest, D. I. (eds.). ''Diversity and management of'' Phytophthora ''in Southeast Asia. ACIAR Monograph No. 114''. Australian Centre for International Agricultural Research. pp. 180–186. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-86320-405-7&lt;/bdi&gt;. Archived from the original (PDF) on 4 March 2011. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;

ডি. জিবেথিনাছ হৈছে একমাত্ৰ প্ৰজাতি যিটো ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত খেতি কৰা হয় আৰু ইয়াৰ স্থানীয় অঞ্চলৰ বাহিৰত উপলব্ধ। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; et al. (November 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt; যিহেতু এই প্ৰজাতিটো মুক্ত নিষেচন হয়, গতিকে ই ফলৰ ৰং আৰু গন্ধ, মাংস আৰু বীজৰ আকাৰ, গছৰ ফেন’লজীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্য দেখুৱায়। প্ৰজাতিৰ নামত জিবেথিনাছে ভাৰতীয় চিভেট, ভিভেৰা জিবেথাক বুজায়। লিনিয়াছে দিয়া এই নামটোৱে চিভেটবোৰে ডুৰিয়ানক ইমানেই ভাল পোৱাৰ কথা বুজায় যে ফলটোক ফান্দত পেলাবলৈ লোভনীয় সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল নে ডুৰিয়ানৰ চিভেটৰ দৰে গোন্ধ পোৱাৰ কথা সেই বিষয়ে মতানৈক্য আছে।&lt;ref&gt;Brown 1997, p. 2 See also pp. 5–6 on whether Linnaeus or Murray is the correct authority for the binomial name.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফুল ডাঙৰ আৰু পাখিযুক্ত, প্ৰচুৰ পৰিমাণে ৰস থাকে আৰু গধুৰ, টেঙা, মাখনৰ দৰে গোন্ধ দিয়ে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ ফুলৰ ৰস আৰু চুপহী খোৱা কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ বাদুলিৰ দ্বাৰা পৰাগযোগ হয়। 

== জাত ==
শতিকাজুৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত উদ্ভিদজাত ক্ল’নৰ দ্বাৰা বংশবৃদ্ধি কৰা অসংখ্য ডুৰিয়ান জাতৰ জন্ম হৈছে। আগতে ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছিল, মিশ্ৰিত ফলাফলৰ সৈতে, উচ্চমানৰ ফল দিয়া গছৰ বীজৰ পৰা, কিন্তু এতিয়া ইয়াক লেয়াৰিং, মাৰ্কোটিং বা অধিক সাধাৰণভাৱে, কলি, ভেনিয়াৰ, ৱেজ, হুইপ আৰু ইউ-গ্ৰাফ্টিংকে ধৰি গ্ৰাফ্টিং কৰি ইয়াৰ পুলিৰ ওপৰত বংশবৃদ্ধি কৰা হয় যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচিত ৰুটষ্টক। ফলৰ আকৃতিৰ তাৰতম্য, যেনে কাঁইটৰ আকৃতিৰ দ্বাৰা বিভিন্ন জাতক কিছু পৰিমাণে পৃথক কৰিব পাৰি। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 77–81&lt;/ref&gt;

=== '''মালয়েছিয়াৰ জাত''' ===
মালয়েছিয়াৰ কৃষি আৰু কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৩৪ চনৰ পৰা পঞ্জীয়নভুক্ত জাতৰ তালিকা প্ৰকাশ কৰিছে, য'ত প্ৰতিটো জাতক এটা সাধাৰণ নাম আৰু &quot;D&quot; ৰে আৰম্ভ হোৱা ক'ড নম্বৰ দিয়া হৈছে। এই সংহিতাসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মাজেৰে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ২০২১ চনৰ হিচাপত ২০০ৰো অধিক পঞ্জীয়নভুক্ত জাত আছিল। &lt;ref&gt;&quot;Varieties Registered For National Crop List&quot;. ''pvpbkkt.doa.gov.my''. Archived from the original on 13 September 2021. Retrieved 13 September 2021.&lt;/ref&gt; বাৰ্ষিক মালয়েছিয়ান কৃষি, উদ্যান শস্য, আৰু কৃষি পৰ্যটন প্ৰদৰ্শনীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে বহুতো উচ্চমানৰ জাত চিনাক্ত কৰা হৈছে। মালয়েছিয়াৰ ১৩টা সাধাৰণ জাতৰ ৰং, গঠন, গন্ধ, সোৱাদ, উচ্চ উৎপাদন আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অনুকূল গুণ আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Mengenali Variety Durian Popular di Malaysia'' (PDF). Jabatan Pertanian Malaysia. Archived (PDF) from the original on 12 July 2018. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt;

আশীৰ দশকত পাহাঙৰ ৰাউবৰ টান লাই ফুক নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে কেলাণ্টানৰ গুয়া মুছাঙত ডুৰিয়ান গছত উজুটি খাইছিল। তেওঁ গ্ৰাফ্টিংৰ বাবে ৰাউবলৈ এটা ডাল ঘূৰাই আনিলে। ইয়াৰ উৎপত্তিস্থলৰ নামেৰে এই জাতটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল। এই জাতটোৰ মাংস উজ্জ্বল হালধীয়া আৰু ই D24 ৰ অধিক শক্তিশালী বা বৰ্ধিত সংস্কৰণৰ দৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;&quot;How to Identify Musang King and D24&quot;. Year of the durian. 16 February 2013. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved 3 May 2017.&lt;/ref&gt; ছিংগাপুৰ আৰু ভিয়েটনামত ই পছন্দৰ জাত।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

মালয়েছিয়াৰ আন জনপ্ৰিয় জাতসমূহৰ ভিতৰত &quot;টেক্কা&quot;, ভিতৰৰ কাণ্ডত এটা সুকীয়া হালধীয়া ৰঙৰ গুৰি থাকে; &quot;D168&quot; (IOI), যি ঘূৰণীয়া, মধ্যমীয়া আকাৰৰ, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া বাহিৰৰ ছাল, আৰু সহজে আঁতৰাই পেলোৱা মাংস যি মধ্যমীয়া-ডাঠ, কঠিন, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু মিঠা; &lt;ref&gt;Van Dyk, Mel (28 June 2019). &quot;Durian mas hajah hasmah&quot;. ''The Independent Insight''. Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰেড প্ৰ'ন&quot; (উডাং মেৰাহ, ডি১৭৫), পাহাং আৰু জোহৰ ৰাজ্যত পোৱা যায়।[22][23] ইয়াৰ ফল মধ্যমীয়া আকাৰৰ, অণ্ডাকাৰ, বাদামী সেউজীয়া, চুটি কাঁইটযুক্ত। মাংস ডাঠ, কঠিন নহয়, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ সোৱাদ মিঠা।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

=== '''ইণ্ডোনেছিয়ান জাত''' ===
ইণ্ডোনেছিয়াত ১০০ৰো অধিক প্ৰজাতিৰ ডুৰিয়ান আছে। আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা প্ৰজাতিটো হৈছে ডি. জিবেথিনাছ। &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Ruwaida, Ismi Puji; Supriyadi; Parjanto (2009). &quot;Variability analysis of Sukun durian plant (Durio zibethinus) based on RAPD marker&quot;. ''Nusantara Bioscience''. '''1''' (2). Archived from the original on 14 August 2020. Retrieved 30 November 2020.&lt;/ref&gt; উল্লেখযোগ্য জাতসমূহ হ'ল সুকুন (মধ্য জাভা), চিটোকং (বেটাৱী), ছিজাপাং (বেটাৱী), ছিমাছ (বোগ'ৰ), সুনান (জেপাৰা), ছি ডোডোল আৰু ছি হিজাউ (দক্ষিণ কালিমন্তান),&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; আৰু পেট্ৰুক (মধ্য জাভা)।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

=== থাই জাত ===
থাইলেণ্ডত মন থং হৈছে ব্যৱসায়িকভাৱে আটাইতকৈ চাহিদা থকা জাত। ইয়াৰ ডাঠ, সম্পূৰ্ণ শৰীৰৰ ক্ৰীমযুক্ত আৰু মৃদু মিঠা সোৱাদৰ মাংসৰ বাবে মধ্যমীয়া গোন্ধ আৰু সৰু বীজ, আনহাতে চানী ফাইট’ফ্থ’ৰা পালমিভ’ৰাৰ সংক্ৰমণৰ প্ৰতি আটাইতকৈ বেছি প্ৰতিৰোধী। কান ইয়াওৰ চাহিদা কম, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱসায় ভাল কাৰণ ই মিঠা আৰু গন্ধহীন। থাইলেণ্ডৰ জাতসমূহৰ ভিতৰত বৰ্তমান পাঁচটা বৃহৎ ব্যৱসায়িক খেতি চলি আছে: চানী, মন থং, কান ইয়াও, ৰুৱাং আৰু ক্ৰাডুম। &lt;ref&gt;&quot;Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)&quot; (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 18 August 2011. Retrieved 26 July 2010.&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনলৈকে থাই চৰকাৰৰ বিজ্ঞানী ছংপল ছমশ্ৰীয়ে নব্বৈটাতকৈও অধিক জাতৰ ডুৰিয়ান সংকৰণ কৰি চাণ্টাবুৰী নং ১ নামৰ এটা জাত সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গন্ধ নথকা এটা জাত। &lt;ref&gt;Fuller, Thomas (8 April 2007). &quot;Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit&quot;. ''The New York Times''. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; আন এটা হাইব্ৰিড, চাণ্টাবুৰী নং ৩, ফল ছিঙি লোৱাৰ প্ৰায় তিনিদিন পিছত এই দুৰ্গন্ধ বিকশিত কৰে, যিয়ে গন্ধহীন পৰিবহণ সক্ষম কৰে যদিও তিতা গন্ধ পছন্দ কৰা গ্ৰাহকক সন্তুষ্ট কৰে। ২০১২ চনৰ ২২ মে’ত থাইলেণ্ডৰ আন দুটা জাতৰ লং লেপ্লাই আৰু লিন লাপ্লে, উত্তৰাদিত প্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ যোথিন চামুটখিৰীয়ে জনসাধাৰণৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে য’ৰ পৰা এই জাতসমূহ স্থানীয়ভাৱে বিকশিত কৰা হৈছিল, আনহাতে তেওঁ লাপ্লাই জিলাৰ বাৰ্ষিক ডুৰিয়ান মেলা, আৰু প্ৰত্যেককে দিয়া নাম জাত। &lt;ref&gt;&quot;Odourless durians to hit the market&quot;. ''The Nation''. 23 May 2012. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 21 June 2012.&lt;/ref&gt;

== খেতি আৰু ব্যৱসায় ==
২০১৮ চনত থাইলেণ্ডে প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৭ লাখ টন ডুৰিয়ান উৎপাদন কৰে, ইয়াৰে ৪ লাখ টন মূল চীন আৰু হংকঙলৈ ৰপ্তানি কৰা হয়। &lt;ref&gt;Svasti, Pichaya; Jariyasombat, Peerawat (22 April 2018). &quot;Made in Thailand&quot;. ''Bangkok Post''. No. Brunch. Retrieved 23 April 2018.&lt;/ref&gt; থাইলেণ্ডৰ চাণ্টাবুৰীত প্ৰতি বছৰে মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ব ডুৰিয়ান উৎসৱ অনুষ্ঠিত হয়। এই একক প্ৰদেশখনেই থাইলেণ্ডৰ ডুৰিয়ান উৎপাদনৰ আধা অংশৰ বাবে দায়বদ্ধ। ফিলিপাইনছৰ ডাভাও অঞ্চলত এই ফলৰ সৰ্বোচ্চ উৎপাদন হয় আৰু দেশখনৰ মুঠ উৎপাদনৰ ৬০% উৎপাদন হয়। &lt;ref&gt;Mellejor, Lilian (30 July 2018). &quot;Davao City remains top producer of durian fruit&quot;. ''Philippine News Agency''. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt;

ব্ৰুনাইত গ্ৰাহকে ডি.গ্ৰেভিঅ’লেন্স, ডি.কুটেজেন্সিছ আৰু ডি. এই প্ৰজাতিবোৰে জিনীয়ভাৱে বৈচিত্ৰ্যময় শস্যৰ উৎস গঠন কৰে। &lt;ref&gt;Osman, M. B.; Mohamed, Z. A.; Idris, S.; Aman, R. (1995). ''Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species'' (PDF). International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN &lt;bdi&gt;978-92-9043-249-4&lt;/bdi&gt;. OCLC 723476105. Archived from the original on 30 September 2008. Retrieved 10 November 2017.&lt;/ref&gt;

১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে অষ্ট্ৰেলিয়াত ডুৰিয়ান আৰু ১৯৭৫ চনত ক্ল'নেল সামগ্ৰীৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। ২০১৯ চনত আমদানি কৰা সতেজ ডুৰিয়ানৰ মূল্য চীনলৈ আমদানি কৰা সকলো সতেজ ফলৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক হৈ পৰে, যিটো পূৰ্বতে চেৰী আছিল। ২০২১ চনত চীনে সেই বছৰত থাইলেণ্ডৰ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ ৯০ শতাংশ মূল্যৰ কমেও ৩.৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ ক্ৰয় কৰে।&lt;ref&gt;&quot;Durian Was Most Popular Imported Fruit in China Last Year With Imports of USD4.2 Billion&quot;. ''www.yicaiglobal.com''. Retrieved 14 February 2023.&lt;/ref&gt; ২০২২ চনত ফিলিপাইনছ আৰু ভিয়েটনামে চীনলৈ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ সময়ত চীনৰ সামগ্ৰিক আমদানি ৪ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ২০২৩ চনত ১৪ লাখ টন আমদানি কৰাৰ সময়ত ৬.৭ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। ডুৰিয়ান ধন-সম্পত্তিৰ ইংগিত দিয়া ষ্টেটাছ চিম্বল হৈ পৰিছে। থাইলেণ্ডৰ পৰা অহা ডুৰিয়ানৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ১৫০ য়েন (২০ মাৰ্কিন ডলাৰ), আনহাতে অধিক প্ৰতিষ্ঠিত মুছাং কিং জাতৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ৫০০ য়েন আৰু ই জন্মদিন বা বিয়াৰ উপহাৰ হ’ব পাৰে। ৰপ্তানিকাৰকসকলৰ বাবে সম্ভাৱ্য মূল্যই চীনক বাণিজ্যিক আলোচনাৰ অংশ হিচাপে ডুৰিয়ানক লাভৱান কৰিবলৈ অনুমতি দিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা চীনলৈ ডুৰিয়ানৰ সমগ্ৰ ৰপ্তানি ২০১৭ চনত ৫৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ পৰা ২০২৩ চনত ৬.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। চীনে এই ফলৰ সৰ্বাধিক আমদানি কৰিছিল থাইলেণ্ডৰ পৰা, তাৰ পিছতে আছে মালয়েছিয়া আৰু ভিয়েটনাম।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;Fuller, Thomas; Bhaskar, Gabriela (16 June 2024). &quot;China's Lust for Durian Is Creating Fortunes in Southeast Asia&quot;. ''The New York Times''. Retrieved 17 June 2024.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে ব্যয়বহুল ফল কাৰণ ইয়াৰ সংৰক্ষণ সময় কম। &lt;ref&gt;Rodrigues, Sueli; Silva, Ebenezer de Oliveira; De Brito, Edy Sousa (5 January 2018). ''Exotic Fruits Reference Guide''. Academic Press. p. 169. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-12-803153-7&lt;/bdi&gt;. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt; প্ৰতিটো ফল ভালদৰে মেৰিয়াই সংৰক্ষণ সময় প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ সপ্তাহলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। 

== সোৱাদ আৰু গন্ধ ==

==== ইতিহাস ====
[[চিত্ৰ:4SeasonsDurians22102009-02 (4034657521).jpg|thumb|পকা ডুৰিয়ান ফল]]
১৮৫৬ চনত লিখা ব্ৰিটিছ প্ৰকৃতিবিদ আলফ্ৰেড ৰাছেল ৱালেছে এই ফলৰ স্থায়িত্ব আৰু সোৱাদক &quot;বৰ্ণনীয় নহয়। আলমণ্ডৰ সৈতে অতি সোৱাদযুক্ত চহকী কাষ্টাৰ্ডে ইয়াৰ সৰ্বোত্তম সাধাৰণ ধাৰণা দিয়ে, কিন্তু মাজে মাজে সোৱাদৰ ঢৌৱে ক্ৰীম-চীজ, পিঁয়াজৰ কথা মনত পেলায়।&quot; -চচ, শ্বেৰী-ৱাইন, আৰু অন্যান্য অসঙ্গতিপূৰ্ণ খাদ্য তাৰ পিছত এটা চহকী পাল্পত আঠাযুক্ত মসৃণতা যিটো আন একোৱেই নাথাকে, কিন্তু যিয়ে ইয়াৰ সুস্বাদুতা বৃদ্ধি কৰে।&quot; তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে ই &quot;অভিজ্ঞতা কৰিবলৈ পূবলৈ যাত্ৰা কৰাৰ যোগ্য নতুন অনুভূতি প্ৰদান কৰে। যিহেতু ইয়াৰ অতি সুন্দৰ সোৱাদৰ খাদ্য উৎপাদন কৰাটো অতুলনীয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;Wallace&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;{{cite web|last=Wallace|first=Alfred Russel|title=On the Bamboo and Durian of Borneo|year=1856|url=http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|access-date=2008-11-20|author-link=Alfred Russel Wallace|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|url-status=live|archivedate=2008-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱালেছে নিজকে প্ৰথমতে ইয়াক চেষ্টা কৰিবলৈ অনিচ্ছুক বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল কাৰণ কিন্তু বোৰ্নিওত এটা খাই &quot;দুৱাৰৰ বাহিৰত, মই লগে লগে নিশ্চিত ডুৰিয়ান খোৱা মানুহ হৈ পৰিলোঁ।&quot; তেওঁ আন এজন লেখকৰ উদ্ধৃতি দি এইদৰে উল্লেখ কৰিছে: &quot;অভ্যস্ত নোহোৱাসকলৰ বাবে প্ৰথমতে পচি যোৱা পিঁয়াজৰ দৰে গোন্ধ ওলোৱা যেন লাগে, কিন্তু সোৱাদ লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে ইয়াক আন সকলো খাদ্যতকৈ বেছি পছন্দ কৰে। থলুৱা লোকসকলে ইয়াক সন্মানজনক উপাধি দিয়ে, উচ্চতা কৰে, আৰু তাৰ ওপৰত পদ বনাওক। &lt;ref&gt;Wallace, Alfred Russel (1886). ''The Malay Archipelago: The land of the orang-utang and the bird of paradise''. London: Macmillan &amp; Co. pp. 74–75. Retrieved 4 June 2010.&lt;/ref&gt; 

ঔপন্যাসিক এন্থনী বাৰ্জেছে লিখিছে যে ডুৰিয়ান খোৱাটো &quot;লেভেটৰীত মিঠা ৰাস্পবেৰী ব্লাংকেঞ্জ খোৱাৰ দৰেই।&quot; &lt;ref&gt;Burgess, Anthony (1993) [1956]. ''The Long Day Wanes: A Malayan Trilogy''. W. W. Norton &amp; Company. p. 68. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-393-30943-0&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 20 October 2021. Retrieved 6 October 2020.&lt;/ref&gt; ভ্ৰমণ আৰু খাদ্যৰ লেখক ৰিচাৰ্ড ষ্টাৰলিঙে কৈছে যে &quot;ইয়াৰ দুৰ্গন্ধক গাহৰিৰ মল, টাৰ্পেণ্টাইন আৰু পিঁয়াজ বুলি বৰ্ণনা কৰাটো ভাল, জিমৰ মোজাৰে সজাই তোলা।&quot; &lt;ref&gt;Winokur, Jon, ed. (2003). ''The Traveling Curmudgeon: Irreverent Notes, Quotes, and Anecdotes on Dismal Destinations, Excess Baggage, the Full Upright Position, and Other Reasons Not to Go There''. Sasquatch Books. p. 102. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-57061-389-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চিভেট, নলা-নৰ্দমা, বাসি বমি, স্কাংক স্প্ৰে'ৰ সৈতে আন তুলনা কৰা হৈছে আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ শ্বাব ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এনে বৰ্ণনাই গন্ধৰ পৰিৱৰ্তনশীলতাক প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে। বিভিন্ন প্ৰজাতি আৰু জাতৰ সুগন্ধি লক্ষণীয়ভাৱে ভিন্ন হয়; উদাহৰণস্বৰূপে, ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ৰ গভীৰ কেৰামেল সোৱাদ আৰু টাৰ্পেণ্টাইনৰ গোন্ধ থাকে আনহাতে ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান (D. graveolens) য়ে পোৰা আলমণ্ডৰ সুগন্ধি নিৰ্গত কৰে।&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

এই ফলৰ প্ৰবল গোন্ধৰ বাবে ইয়াক ছিংগাপুৰ[49] আৰু বেংককত ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;'World's smelliest fruit' now banned from Bangkok buses&quot;. ''The Star''. 4 May 2023. Retrieved 26 November 2024.&lt;/ref&gt;

==== জৈৱৰাসায়নিক ভিত্তি ====
ডুৰিয়ানৰ এটাৰ ৰাসায়নিক বিশ্লেষণে ইংগিত দিয়ে যে ইয়াৰ প্ৰায় ৪৬,০০০ ক'ডিং আৰু নন-ক'ডিং জিন আছে, ইয়াৰে মিথিঅ'নিন গামা-লাইজেজ নামৰ এটা শ্ৰেণী – যিয়ে অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগসমূহৰ দুৰ্গন্ধ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে – এই সুকীয়া গন্ধৰ বাবে প্ৰধানকৈ দায়ী হ'ব পাৰে। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; Ng, Cedric Chuan Young; Rao, Sushma Ramesh; Rajasegaran, Vikneswari; Lim, Weng Khong; Ong, Choon Kiat; Chan, Ki; Cheng, Vincent Kin Yuen; Soh, Poh Sheng; Swarup, Sanjay; Rozen, Steven G.; Nagarajan, Niranjan; Tan, Patrick (9 October 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ানৰ সোৱাদ আৰু সুগন্ধিৰ কাৰণ হৈছে ইয়াত থকা শ শ ফাইটোকেমিকেলৰ যাৰ ভিতৰত ভিতৰত বিভিন্ন থাইঅলৰ সৈতে বিভিন্ন অস্বাভাৱিক যৌগ, যেনে এষ্টাৰ, কিটন, এলক'হল (প্ৰাথমিকভাৱে ইথানল), আৰু অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগ আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; কেইবাটাও জাতৰ অধ্যয়নত এষ্টাৰৰ ভিতৰত ইথাইল ২-মিথাইলবুটান'ৱেটৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক আছিল।&lt;ref&gt;Aziz, Nur A.; Jalil, Abbe M. (13 March 2019). &quot;Bioactive compounds, nutritional value, and potential health benefits of indigenous durian (''Durio zibethinus'' Murr.): A review&quot;. ''Foods''. '''8''' (3): E96. doi:10.3390/foods8030096. PMC 6463093. &lt;nowiki&gt;PMID 30871187&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; চেনিৰ পৰিমাণ, প্ৰধানকৈ চুক্ৰ'জ, বিভিন্ন ডুৰিয়ান জাতৰ মাজত ৮–২০% ৰ পৰিসৰ থাকে। ডুৰিয়ানৰ মাংসত বিভিন্ন ধৰণৰ পলিফেনল, বিশেষকৈ মাইৰিচেটিন আৰু বিভিন্ন কেৰটিন'ইড থাকে, য'ত বিটা-কেৰটিনৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণো থাকে। ২০১৯ চনত ইথানথাইঅল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভসমূহ এই দুৰ্গন্ধৰ উৎস হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। কিন্তু উদ্ভিদটোৱে ইথেনথাইঅল উৎপাদন কৰা জৈৱৰাসায়নিক পথটো অস্পষ্ট হৈয়েই আছিল। &lt;ref&gt;Fischer, Nadine S.; Steinhaus, Martin (11 December 2019). &quot;Identification of an Important Odorant Precursor in Durian: First Evidence of Ethionine in Plants&quot;. ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''68''' (38): 10397–10402. doi:10.1021/acs.jafc.9b07065. &lt;nowiki&gt;PMID 31825619&lt;/nowiki&gt;. S2CID 209329891.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সঘনাই ডুৰিয়ানৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকসকলে ইয়াৰ কিট’ন আৰু এষ্টাৰৰ মিঠাৰ দৰে গোন্ধক পচি যোৱা বা পুট্ৰেচিন দুৰ্গন্ধৰ পৰা সহজেই পৃথক কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিবোৰ অস্বাভাৱিক এমাইন আৰু ফেটি এচিডৰ পৰা হয়। কিছুমান ব্যক্তিয়ে এই গোন্ধবোৰৰ পাৰ্থক্য কৰিব নোৱাৰে আৰু এই ফলটোক বিষাক্ত বুলি বিবেচনা কৰে, আনহাতে কিছুমানে ইয়াক সুখদায়ক আৰু আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে। &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;

এই প্ৰচণ্ড গোন্ধ আধা মাইল দূৰত জীৱ-জন্তুৱে ধৰা পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত সিহঁত প্ৰলোভিত হয়। ইয়াৰ উপৰিও কাছ, নিগনি হৰিণ, গাহৰি, সূৰ্য্য ভালুক, অৰেংগুটান, হাতী, আনকি মাংসভোজী বাঘ আদি বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে এই ফল অতি ৰুচিকৰ। এই প্ৰাণীবোৰৰ কিছুমানে ফল খাই বীজটো মল সৈতে দূৰ কৰবাত নিস্কাষণ কৰাৰ বাবে ইয়াত বিস্তাৰ হয়। &lt;ref&gt;Marinelli, Janet, ed. (1998). ''Brooklyn Botanic Garden Gardener's Desk Reference''. Henry Holt and Co. p. 691. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8050-5095-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ফলবোৰৰ কাঁইটীয়া, সাজসজ্জিত আৱৰণে সৰু জীৱ-জন্তুবোৰক নিৰুৎসাহিত কৰে। &lt;ref&gt;McGee, Harold (2004). ''On Food and Cooking'' (Revised ed.). Scribner. p. 379. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-684-80001-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

==== পকা আৰু নিৰ্বাচন ====
ফলবিজ্ঞানী লাৰ'ছ গেষ্ট্ৰ'নমিকৰ মতে ডুৰিয়ান ফলৰ খোলাটো ফাটিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই ই খাবলৈ সাজু হৈ উঠে। কিন্তু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অঞ্চলভেদে আৰু প্ৰজাতি অনুসৰি উপভোগ কৰিবলগীয়া পকোৱাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ। কিছুমান প্ৰজাতি ইমানেই ওখ হয় যে মাটিত পৰিলেহে সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি, আনহাতে ডি.জিবেথিনাছৰ বেছিভাগ জাতেই প্ৰায় সদায় গছৰ পৰা কাটি বিক্ৰীৰ বাবে অপেক্ষা কৰি পকিবলৈ দিয়া হয়। দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান মানুহে তেওঁলোকৰ ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে সৰু হোৱাটো পছন্দ কৰে, যেতিয়া খোলাৰ ভিতৰৰ ফলৰ থুপবোৰ এতিয়াও দেখিবলৈ বেয়া আৰু সোৱাদত মৃদু। উত্তৰ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান লোকৰ বাবে ফলটো কোমল আৰু সুগন্ধি হোৱাটো পছন্দ কৰা হয়। মালয়েছিয়া আৰু ছিংগাপুৰত বেছিভাগ গ্ৰাহকে ফলটো যিমান পাৰি পকা আৰু সুগন্ধিযুক্ত হোৱাটো পছন্দ কৰে আৰু আনকি ইতিমধ্যে খোলা ফাটি যোৱাৰ পিছতো ফলটোক পকিবলৈ দিয়াৰ আশংকাও কৰিব পাৰে। এই অৱস্থাত মাংস প্ৰচুৰ পৰিমাণে ক্ৰীমযুক্ত আৰু সামান্য মদ্যপান কৰা হয়। &lt;ref&gt;Davidson, Alan (1999). ''The Oxford Companion to Food''. Oxford University Press. p. 263. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-19-211579-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

গ্ৰাহকৰ মাজত পকি থকাৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পছন্দৰ বাবে &quot;ভাল&quot; ডুৰিয়ান বাছি লোৱাৰ বিষয়ে সাধাৰণ বক্তব্য জাৰি কৰাটো কঠিন হৈ পৰে। গছৰ পৰা সৰি পৰা ডুৰিয়ান দুদিনৰ পৰা চাৰিদিনলৈকে পকি থাকে, কিন্তু পাঁচ বা ছয় দিনৰ পিছত বেছিভাগেই ইয়াক অতি পকা আৰু অস্বাদু বুলি গণ্য কৰিব।&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; সকলো একেই, কিছুমান থাইয়ে এনে অতি পকা ফল কল চেনিৰ সৈতে ৰান্ধে, যাৰ ফলত ডুৰিয়ান (বা থুৰিয়ান) গুয়ান নামৰ মিঠাইৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;'''^''' Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

== ব্যৱহাৰ ==
থাইলেণ্ডত ডুৰিয়ানক মিঠা আঠাযুক্ত চাউলৰ সৈতে সতেজভাৱে খোৱা হয় আৰু বজাৰত ডুৰিয়ান পেষ্টৰ ব্লক বিক্ৰী কৰা হয় যদিও পেষ্টৰ বেছিভাগেই কুমলীয়া ডালিমৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। ফিলিপাইনছৰ বাহিৰে পকা ডুৰিয়ান শাক হিচাপে ৰন্ধা হয়, য’ত সকলো ব্যৱহাৰ টেঙা নহয়, মিঠা। মালয়েছিয়ানসকলে ডুৰিয়ানৰ পৰা চেনি আৰু নিমখযুক্ত দুয়োটা সংৰক্ষিত দ্ৰব্য তৈয়াৰ কৰে। ডুৰিয়ানক নিমখ, পিঁয়াজ আৰু ভিনেগাৰৰ সৈতে কুটিলে ইয়াক ব’ডাৰ বুলি কোৱা হয়। মালয়েছিয়াৰ কেলাণ্টানত সতেজ ডুৰিয়ান বা টেম্পোয়াকক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ টুকুৰা, চূণৰ ৰস আৰু বুডু (কিম্বন কৰা এঞ্চোভি চচ)ৰ সৈতে মিহলাই চাউল ভিত্তিক খাদ্যৰ সৈতে মচলা হিচাপে খোৱা হয়। চেষ্টনাটৰ সমান আকাৰৰ গুটিবোৰ সিজোৱা, পোৰা বা নাৰিকল তেলত ভাজি খাব পাৰি, তাৰ টেক্সচাৰ টাৰো বা ৰঙালাওৰ দৰে, কিন্তু আঠাযুক্ত। জাভাত গুটিবোৰ পাতলকৈ কাটি চেনি দি মিঠাই হিচাপে সিজোৱা হয়। চাইক্ল'প্ৰ'পিন ফেটি এচিডৰ বাবে অৰন্ধা বীজ বিষাক্ত হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফল বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা খাব পৰা খাদ্য যেনে পৰম্পৰাগত মালয় মিঠাই, আইচ কাকাং, ড'ডল, লেম্পুক, গোলাপ বিস্কুট, আইচক্ৰীম, মিল্কশ্বেক, মুনকেক, ইউল লগ আৰু কেপচুচিনোৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছ ডুৰিয়ান (ডুৰিয়ান আইচক্ৰীম) ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনপ্ৰিয় ডেজাৰ্ট, ইণ্ডোনেছিয়াৰ চহৰসমূহত বিশেষকৈ জাভাত ৰাস্তাৰ কাষৰ ষ্টলত বিক্ৰী কৰা হয়। পুলুট ডুৰিয়ান বা কেটান ডুৰিয়ান হৈছে নাৰিকল গাখীৰৰ সৈতে ভাপত দিয়া আঠাযুক্ত চাউল আৰু পকা ডুৰিয়ানৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা। ছাবাহত ৰঙা ডুৰিয়ানক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ সৈতে ভাজি পাৰ্শ্ব খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। &lt;ref&gt;Traditional Cuisine&quot;. Sabah Tourism Promotion Corporation. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান পৰম্পৰাগতভাৱে মিঠা পানীৰ মাছৰ পৰা তৈয়াৰী ইণ্ডোনেছিয়ান চূপ ছাউৰত যোগ কৰা হয়। ইকান ব্ৰেংকেছ টেম্পোয়াক হৈছে ডুৰিয়ান ভিত্তিক চচত ৰন্ধা মাছ, যিটো সুমাট্ৰাত পৰম্পৰাগত। &lt;ref&gt;Vaisutis, Justine; Bedford, Neal; Elliott, Mark; Ray, Nick; Berkmoes, Ryan Ver (2007). ''Indonesia (Lonely Planet Travel Guides)''. Lonely Planet Publications. p. 83. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-74104-435-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পুষ্টি ==
কেঁচা ডুৰিয়ান ৬৫% পানী, ২৭% কাৰ্বহাইড্ৰেট (৪% খাদ্য আঁহকে ধৰি), ৫% চৰ্বি আৰু ১% প্ৰটিনেৰে গঠিত। ১০০ গ্ৰামত কেঁচা বা সতেজ ফ্ৰ’জেন ডুৰিয়ানে দৈনিক মূল্যৰ (ডিভি) ৩৩% থাইয়ামিন আৰু অন্যান্য বি ভিটামিন, ভিটামিন চি আৰু খাদ্যৰ খনিজ মেংগানিজৰ মধ্যমীয়া পৰিমাণ (১৫–২৪% ডিভি, টেবুল) প্ৰদান কৰে। মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জাতৰ কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পৰিমাণ ১৬ৰ পৰা ২৯%, চৰ্বিৰ পৰিমাণ ২–৫%, প্ৰটিনৰ পৰিমাণ ২–৪%, আৰু খাদ্যত আঁহৰ পৰিমাণ ১–৪% আৰু কেলৰিৰ মূল্যৰ ভিন্নতা থাকে প্ৰতি ১০০ গ্ৰামত ৮৪ৰ পৰা ১৮৫ কিলোকেলৰিলৈকে। ডুৰিয়ান মাংসত থকা ফেটি এচিডত বিশেষকৈ অলিক এচিড আৰু পালমিটিক এচিড থাকে। &lt;ref name=&quot;Aziz&quot; /&gt;

== উৎপত্তি আৰু ইতিহাস ==
ডুৰিয়ানৰ উৎপত্তি বোৰ্নিও আৰু সুমাট্ৰা অঞ্চলত বুলি ভবা হয়, মালয় উপদ্বীপত বন্য গছ আৰু ভাৰতৰ পৰা নিউ গিনিলৈকে বহল অঞ্চলত সাধাৰণতে ফলৰ বাগিচা খেতি কৰা হয়। চাৰিশ বছৰৰ আগতে বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰত ইয়াৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল আৰু বিশেষকৈ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনামত ইয়াৰ সক্ৰিয় খেতি কৰা হৈছিল। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

ইউৰোপীয়সকলে ডুৰিয়ানৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ কৰা হৈছে ১৫ শতিকাত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যোৱা নিকোলো ডি' কণ্টিৰ ৰেকৰ্ড। &lt;ref&gt;{{harvnb|Brown|1997|p=3}}&lt;/ref&gt; লেটিন ভাষাৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে য'ত পজিঅ' ব্ৰাচিঅ'লিনিয়ে ডি কণ্টিৰ ভ্ৰমণ লিপিবদ্ধ কৰিছিল: &quot;তেওঁলোকৰ [সুমাট্ৰাৰ মানুহে] এটা সেউজীয়া ফল আছে যিটো তেওঁলোকে ডুৰিয়ান বুলি কয়, তৰমুজৰ দৰে ডাঙৰ। ভিতৰত দীঘলীয়া কমলাৰ দৰে পাঁচটা বস্তু আছে, আৰু ডাঠ মাখনৰ দৰে&quot;&lt;ref name=&quot;Morton&quot; /&gt; 

পৰ্তুগীজ চিকিৎসক গাৰ্চিয়া ডি অৰ্টাই ক'ল'কিঅ'ছ ড'ছত ডুৰিয়ানৰ বৰ্ণনা কৰিছিল ১৭৪১ চনত জাৰ্মান উদ্ভিদবিদ জৰ্জ এবাৰহাৰ্ড ৰামফিয়াছৰ হাৰ্বেৰিয়াম এম্বোইনেন্স প্ৰকাশ পায়, য'ত এশ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ ডুৰিয়ানৰ আটাইতকৈ বিশদ আৰু সঠিক বিৱৰণ পোৱা যায়। ডুৰিঅ' প্ৰজাতিটোৰ এটা জটিল শ্ৰেণীবিভাজন আছে যিয়ে ৰামফিয়াছে সৃষ্টি কৰাৰ পিছৰে পৰা বহু প্ৰজাতিৰ বিয়োগ আৰু যোগ কৰা দেখা গৈছে। ইয়াৰ শ্ৰেণীবিভাজন অধ্যয়নৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ডুৰিয়ান আৰু ছ'ৰচপ (Annona muricata)ৰ মাজত কিছু বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল, কাৰণ এই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ কাঁইটীয়া সেউজীয়া ফল আছিল। ছ'ৰচপৰ মালয় নাম ডুৰিয়ান বেলাণ্ডা, অৰ্থাৎ ডাচ ডুৰিয়ান।[69] ১৮ শতিকাত জোহান এণ্টন ৱেইনমেনে ডুৰিয়ানক কেষ্টেনিয়াৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰিছিল কাৰণ ইয়াৰ ফল ঘোঁৰাৰ চেষ্টনাটৰ সৈতে মিল আছিল। &lt;ref&gt;Yule, Henry; Burnell, Arthur Coke (1996) [1886]. &quot;Durian, Dorian&quot;. ''Hobson-Jobson: The Anglo–Indian Dictionary''. Wordsworth Editions. p. 332. ISBN &lt;bdi&gt;978-1853263637&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 1 April 2017. Retrieved 15 December 2015.&lt;/ref&gt;


ষোড়শ শতিকাত পৰ্তুগীজসকলে চিলনত ডি.জিবেথিনাছক প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু পিছত বহুবাৰ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াক আমেৰিকাত ৰোপণ কৰা হৈছে যদিও উদ্ভিদ উদ্যানত সীমাবদ্ধ। প্ৰথম পুলিবোৰ ৰয়েল বটানিক গাৰ্ডেন, কিউৰ পৰা ১৮৮৪ চনত ডমিনিকাৰ অগাষ্ট চেণ্ট-আৰ'মানলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। 

দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ডুৰিয়ানৰ খেতি গাঁও পৰ্যায়ত শতিকাজুৰি চলি আহিছে, সম্ভৱতঃ ১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা আৰু ব্যৱসায়িকভাৱে ২০ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা। মাই ট্ৰপিক আইলত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ লেখক আৰু প্ৰকৃতিবিদ এডমাণ্ড জেমছ বেনফিল্ডে কয় যে কেনেকৈ ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ছিংগাপুৰৰ এজন বন্ধুৱে তেওঁক ডুৰিয়ানৰ বীজ পঠিয়াইছিল, যিটো তেওঁ কুইন্সলেণ্ডৰ উত্তৰ উপকূলৰ ওচৰৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় দ্বীপত ৰোপণ কৰি যত্ন লৈছিল। &lt;ref&gt;Banfield, E. J. (1911). ''My Tropic Isle''. T. Fisher Unwin. Archived from the original on 7 October 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;


১৯৪৯ চনত ব্ৰিটিছ উদ্ভিদবিদ ই.জে.এইচ.কৰ্ণাৰে দ্য ডুৰিয়ান থিয়ৰী বা আধুনিক গছৰ উৎপত্তি প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল যে এণ্ড'জুকোৰী (জীৱ-জন্তুক পেটত বীজ পৰিবহণ কৰিবলৈ প্ৰলোভন) বীজ বিয়পোৱাৰ আন যিকোনো পদ্ধতিৰ আগতেই উদ্ভৱ হৈছিল আৰু ডুৰিঅ' প্ৰজাতিৰ আদিম পূৰ্বপুৰুষসকলেই সেই বিক্ষিপ্তকৰণ পদ্ধতিৰ আদিম অনুশীলনকাৰী আছিল, বিশেষকৈ ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ফুল ফুলাৰ আদিম ফলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে। কিন্তু ডুৰিঅ'নিয়া আৰু ইয়াৰ ভগ্নী ট্যাক্সাসমূহ যি জনগোষ্ঠীত পৰে, ডুৰিঅ'নিয়াৰ অধিক শেহতীয়া পৰিসীমাত মাংসল এৰিল আৰু কাঁইটীয়া ফল ক্লেডৰ ভিতৰত উৎপন্ন হয়। কিছুমান বংশৰ এই চৰিত্ৰবোৰ থাকে যদিও আন কিছুমানৰ নাথাকে। শেহতীয়া আণৱিক প্ৰমাণ (যিটোৰ ওপৰত ডুৰিঅ'নিয়াৰ শেহতীয়া, সুসমৰ্থিত পৰিসীমা ভিত্তি হৈছে) সেয়েহে কৰ্ণাৰৰ ডুৰিয়ান তত্ত্বক খণ্ডন কৰে। 

১৯৯০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ (আছিয়ান) অঞ্চলত ডুৰিয়ানৰ ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাহিদা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চীনত ডুৰিয়ানৰ উন্মাদনাৰ ফলত এই ফলৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Shan, Lee Ying (13 September 2023). &quot;Demand for the world's smelliest fruit has soared 400%, fueled by China's 'craze'&quot;. ''cnbc.com''. CNBC. Retrieved 15 September 2023.&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি আৰু লোকচিকিৎসা ==

==== সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ ====
স্থানীয় এটা সাধাৰণ বিশ্বাস হ'ল যে কফি বা মদ্যপানৰ সৈতে খালে ডুৰিয়ান ক্ষতিকাৰক। &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; পিছৰ বিশ্বাসটো অন্ততঃ ১৮ শতিকাৰ পৰাই হ’ব পাৰে যেতিয়া ৰামফিয়াছে কৈছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত মদ খাব নালাগে কাৰণ ইয়াৰ ফলত বদহজম আৰু মুখৰ দুৰ্গন্ধ হ’ব। ১৯২৯ চনত জে ডি জিমলেটে তেওঁৰ মালয় পইজনছ এণ্ড চাৰ্ম কিউৰছত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান ফল ব্ৰেণ্ডীৰ সৈতে খাব নালাগে। ১৯৮১ চনত জে আৰ ক্ৰফ্টে তেওঁৰ Bombacaceae: In Handbooks of the Flora of Papua New Guinea ত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত অতি সোনকালে মদ্যপান কৰাৰ পিছত &quot;নিচা ধৰাৰ ভাৱ&quot; প্ৰায়ে হয়। এই বিশ্বাসৰ বৈধতাৰ ওপৰত কেইবাটাও চিকিৎসা অনুসন্ধান বিভিন্ন সিদ্ধান্তৰ সৈতে কৰা হৈছে, &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; যদিও চুকুবা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ফলটোৰ উচ্চ চালফাৰৰ পৰিমাণে এলডিহাইড ডিহাইড্ৰ'জেনেজৰ কাৰ্য্যকলাপত বাধা দিয়ে, যাৰ ফলত ক্লিয়াৰ কৰাৰ ক্ষমতা ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পায় শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ। &lt;ref&gt;&quot;Durians and booze: worse than a stinking hangover&quot;. ''New Scientist''. 16 September 2009. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 15 October 2009.&lt;/ref&gt;

==== লোক চিকিৎসা ====
মালয়েছিয়াত আগতে পাত আৰু শিপাৰ কাপ এণ্টিপাইৰেটিক হিচাপে প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা হৈছিল। জ্বৰ ৰোগীৰ মূৰত পাতৰ ৰস প্ৰয়োগ কৰা হয়। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; জ্বৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ডুৰিয়ানৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ আটাইতকৈ সম্পূৰ্ণ বৰ্ণনা হৈছে ১৯৩০ চনত বাৰ্কিল আৰু হেনিফে সংগ্ৰহ কৰা মালয় প্ৰেছক্ৰিপচন। ইয়াত পাঠকক ডুৰিয়া জিবেথিনাছ, নেফেলিয়াম লংগানাৰ শিপাৰ সৈতে হিবিস্কাছ ৰোজা-চিনেন্সিছৰ শিপা উতলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে, Nephelium mutabile আৰু Artocarpus integrifolius, আৰু কাজ বা পান কৰে ইয়াক পাউল্টিচ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰক। &lt;ref&gt;Burkill, I. H.; Haniff, M. (1930). &quot;Malay village medicine, prescriptions collected&quot;. ''Gardens Bulletin Straits Settlements'' (6): 176–177.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰম্পৰাগত বিশ্বাসৰ লগতে পৰম্পৰাগত চীনা খাদ্য চিকিৎসাই ডুৰিয়ান ফলক অত্যধিক ঘামচি ওলোৱাৰ বাবে উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা গুণ বুলি গণ্য কৰে। ইয়াক প্ৰতিহত কৰাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতি হ'ল ফলৰ খালী খোলাত পানী ঢালি ফলৰ গুটি খোৱাৰ পিছত পান কৰা।&lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিকল্প পদ্ধতি হ’ল ডুৰিয়ানক আমলখিৰ লগত খোৱা, যিটো শীতল গুণ আছে বুলি ধৰা হয়। গৰ্ভৱতী মহিলা বা উচ্চ ৰক্তচাপ থকা লোকক পৰম্পৰাগতভাৱে ডুৰিয়ান গ্ৰহণ নকৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। &lt;ref&gt;McElroy, Anne; Townsend, Patricia K. (2003). ''Medical Anthropology in Ecological Perspective''. Westview Press. p. 253. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8133-3821-7&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

জাভানিসকলে ডুৰিয়ানৰ কামোদ্দীপক গুণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰে আৰু ইয়াৰ সৈতে বা তাৰ কিছু সময়ৰ পিছত কি সেৱন কৰিব পাৰি বা নহ'ব পাৰে তাৰ ওপৰত এক নিয়ম আৰোপ কৰে। &lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত ডুৰিয়ান জাতুহ ছাৰুং নাইক নামৰ এটা কথা, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;ডুৰিয়ান সৰি পৰে আৰু চেৰং ওপৰলৈ আহে&quot; এই বিশ্বাসক বুজায়। &lt;ref&gt;Stevens, Alan M. (2000). Schmidgall-Tellings, A. (ed.). ''A Comprehensive Indonesian–English Dictionary''. Ohio University Press. p. 255. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8214-1584-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; এই ফলৰ কল্পিত লেচাৰ গুণৰ বিৰুদ্ধে সতৰ্কবাণী অতি সোনকালেই পশ্চিমলৈ বিয়পি পৰিল – ছুইডেনবৰ্গৰ দাৰ্শনিক হাৰ্মান ভেটাৰলিঙে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডুৰিয়ানৰ তথাকথিত &quot;ই কামোদ্দীপক গুণ&quot;ৰ বিষয়ে মন্তব্য কৰিছিল।&lt;ref&gt;Vetterling, Herman (2003) [1923]. ''Illuminate of Gorlitz or Jakob Bohme's Life and Philosophy, Part 3''. Kessinger Publishing. p. 1380. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-7661-4788-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ==
চীনত ডুৰিয়ানৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে মালয়েছিয়াত ক্ষুদ্ৰ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰৰ ডুৰিয়ান নিৰ্ভৰ ঔদ্যোগ গঢ়ি উঠিছে। বৃহৎ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ বাবে ঠাই সৃষ্টি কৰিবলৈ বনাঞ্চলসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত তেলপালৰ খেতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা বৰ্তমানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে। &lt;ref name=&quot;Airriess&quot;&gt;{{cite journal|last=Airriess|first=Christopher|year=2020|title=Trade, Tourism and the Environment in Asia's Durian Boom|url=http://www.focusongeography.org/publications/articles/durian/index.html|journal=Focus on Geography|volume=63|publisher=[[American Geographical Society]]|doi=10.21690/foge/2020.63.6f|s2cid=243637781}}&lt;/ref&gt;ডুৰিয়ান গছৰ পৰাগযোগ কৰা সৰু উৰন্ত শিয়াল আৰু মালয় বাঘ আদি প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ বাসস্থানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত বিপন্ন হৈ পৰিছে। গুৱা মুছাং জিলাত ৰাজ্য চৰকাৰে ওৰাং আচলিৰ থলুৱা ভূমিকে ধৰি ৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (১০,০০০ একৰ) বনাঞ্চলক ডুৰিয়ান বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rahman|first=Serina|year=2020|title=Malaysia and the Pursuit of Sustainability|journal=Southeast Asian Affairs|volume=2020|pages=214–215|jstor=26938892}}&lt;/ref&gt;

মালয়েছিয়া আৰু থাইলেণ্ডত ক্ৰমে মুছাং কিং আৰু মণ্টং জাতৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে উচ্চমানৰ জাতৰ মূল্যত ডুৰিয়ানৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পোৱাৰ চিন্তাৰ সৃষ্টি হৈছে। ২০২২ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ কালিমণ্টানত ডুৰিয়ান প্ৰজাতিৰ ওপৰত কৰা এক অধ্যয়নত কম জিনীয় বৈচিত্ৰ্য পোৱা গৈছে। ইয়াৰ উপৰিও এই প্ৰধান সংকৰ জাতবোৰ কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰৰ ৰোগৰ প্ৰতি অধিক সহজলভ্য, যাৰ বাবে গছক দুৰ্বল কৰিব পৰা কীটনাশক আৰু ভেঁকুৰনাশক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়। &lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Mursyidin|first1=Dindin Hidayatul|last2=Makruf|first2=Muhammad Irfan|last3=Badruzsaufari|last4=Noor|first4=Aidi|display-authors=3|year=2022|title=Molecular diversity of exotic durian (''Durio'' spp.) germplasm: a case study of Kalimantan, Indonesia|journal=Journal of Genetic Engineering and Biotechnology|volume=20|issue=1|page=39|doi=10.1186/s43141-022-00321-8|pmid=35230532|pmc=8888783|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== তথ্য সূত্ৰ ==
{{div col|2}}</text>
      <sha1>dqygssh69dggio53eezf4l9iecw598a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453666</id>
      <parentid>453339</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:09:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <comment>/* উৎপত্তি আৰু ইতিহাস */</comment>
      <origin>453666</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68459" sha1="kk6qxgvk2wyq1a25w3wvkdju9undrc3" xml:space="preserve">'''ডুৰিয়ান (/ˈdʊəriən/, /ˈdjʊəriən/)'''&lt;ref&gt;&quot;durian&quot;. ''Lexico UK English Dictionary''. Oxford University Press. Archived from the original on 27 April 2021.&lt;/ref&gt; এবিধ উচ্চ গন্ধযুক্ত সুস্বাদু ফল। 
[[চিত্ৰ:07302jfBlack ants eating Durians in the Philippinesfvf 06.jpg|thumb|ডুৰিয়ান ফল]]
অসমত পোৱা কঁঠালৰ প্ৰজাতিৰে এবিধ ফল হ’ল ডুৰিয়ান। খাব পৰা মঙহাল অংশটো পাবলৈ ডুৰিয়ান ফলটো কাটি বাকলি গুচাই ল’ব লগে। ই হৈছে ‘ডুৰিয়া’ প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কেইবাটাও গছৰ প্ৰজাতিৰ খাব পৰা ফল। এইবিধ ফলৰ ৩০টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰজাতি আছে, ইয়াৰে কমেও নটাত খাব পৰা ফল উৎপন্ন হয়।&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;Morton, J.F. (1987). &quot;Durian&quot;. ''Fruits of Warm Climates''. Florida Flair Books; republished in New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-9610184-1-2&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 15 February 2021. Retrieved 5 February 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt; ‘বৰ্নিও’ আৰু ‘সুমাট্ৰা’ৰ স্থানীয় ‘ডুৰিয়া জিবেথিনাছ’ [[:en:Durio_zibethinus|(''Durio zibethinus)'']] হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত উপলব্ধ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। ১৯৮৭ চনলৈকে থাইলেণ্ডত ইয়াৰ ৩০০ৰো অধিক আৰু মালয়েছিয়াত ১০০ টাতকৈও অধিক নামকৰণ কৰা জাত আছে। 

ডুৰিয়ানক কিছুমান অঞ্চলত &quot;ফলৰ ৰজা&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Heaton, Donald D. (2006). ''A Consumers Guide on World Fruit''. BookSurge Publishing. pp. 54–56. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4196-3955-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; বৃহৎ আকাৰ, প্ৰবল গোন্ধ আৰু কাঁইটেৰে আবৃত ছালৰ বাবে ডুৰিয়ান অন্য ফলতকৈ পৃথক। ফলটো ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১৫ চে.মি. (৬ ইঞ্চি) ব্যাসৰ হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ ওজন সাধাৰণতে ১ৰ পৰা ৩ কিলোগ্ৰাম (২ৰ পৰা ৭ পাউণ্ড) হয়। প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু শাহ শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে হ’ব পাৰে। 

কিছুমানে ডুৰিয়ানক সুগন্ধি সুখদায়ক মিঠা বুলি গণ্য কৰে, আনহাতে কিছুমানে সুগন্ধিটোক আগুৰি ধৰা আৰু অপ্ৰীতিকৰ বুলি বিবেচনা কৰে। গোন্ধটোৱে গভীৰ প্ৰশংসাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তীব্ৰ বিতৃষ্ণালৈকে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে। কেইবাদিনো ধৰি থাকিব পৰা ইয়াৰ গোন্ধৰ তীব্ৰতাৰ বাবে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ কিছুমান হোটেল আৰু ৰাজহুৱা পৰিবহণ সেৱা যেনে ছিংগাপুৰ আৰু বেংককত এই ফল নিষিদ্ধ কৰিছে। ডুৰিয়ান পকিলে বিভিন্ন ধৰণেৰে খাব পাৰি, আৰু ইয়াক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ খাদ্যত বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা ডেজাৰ্ট আৰু টেঙা খাদ্যৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুটিবোৰ সিজাই খাব পাৰি। 

== ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান ==
'ডুৰিয়ান' নামটো ‘মালয়’ ভাষাৰ ডুৰি (কাঁইট) শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে কাৰণ ইয়াৰ ছালৰ অসংখ্য কাঁইটীয়া কাঁইট থাকে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, বিকল্প বানান ডুৰিয়ান প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰিছিল ১৫৮৮ চনত স্পেনিছ অভিযাত্ৰী জুয়ান গনজালেজ ডি মেণ্ডোজাই The Histry of the Greeat and Mighty Kingdom of China and the Situation Thereof ৰ অনুবাদত।[5] আন আন ঐতিহাসিক ভিন্ন বানানসমূহৰ ভিতৰত ডুৰ'য়েন, ডুৰ'য়েন, ডুৰিয়ান আৰু ড'ৰিয়ান আদি অন্তৰ্ভুক্ত।[5] টাইপ প্ৰজাতিৰ নাম D. zibethinus ইটালীৰ zibetto, (the civet) ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;Durian&quot;. National Library Board, Singapore. Retrieved 11 November 2024.&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
ডুৰিয়ান গছবোৰ ডাঙৰ, প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ২৫–৫০ মিটাৰ (৮০–১৬৫ ফুট) উচ্চতালৈকে বৃদ্ধি পায়। পাতবোৰ চিৰসেউজ, উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা দীঘলীয়া আৰু ১০–১৮ চেণ্টিমিটাৰ (৪–৭ ইঞ্চি) দীঘল। ফুলবোৰ একেলগে তিনিটাৰ পৰা ত্ৰিশটা থুপত ডাঙৰ ডালত আৰু পোনে পোনে ডালত উৎপন্ন হয়, প্ৰতিটো ফুলৰ এটা ফুলৰ গুটি আৰু পাঁচটা (কচিৎহে চাৰি বা ছয়টা) পাহি থাকে। ডুৰিয়ান গছৰ ফুল আৰু ফলৰ সময় বছৰি এটা বা দুটা হয় যদিও প্ৰজাতি, জাত আৰু স্থানীয় অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সময় বেলেগ বেলেগ হয়। সাধাৰণ ডুৰিয়ান গছ এজোপা চাৰি-পাঁচ বছৰৰ পাছত ফল দিব পাৰে। ডুৰিয়ান ফল যিকোনো ডালৰ পৰা ওলমি থাকিব পাৰে, আৰু ফুল ফুলাৰ পৰা প্ৰায় তিনি মাহৰ পিছত পূৰ্ণবয়স্ক ফল হয়। ফলৰ দীঘল ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) আৰু ব্যাস ১৫ চে.মি. প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু মাংস শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 22–33.&lt;/ref&gt; ডুৰিঅ'ৰ ত্ৰিশটা প্ৰজাতিৰ ভিতৰত নটা প্ৰজাতিয়ে খাব পৰা ফল উৎপন্ন কৰে।&lt;ref&gt;O'Gara, E.; Guest, D. I.; Hassan, N. M. (2004). &quot;Botany and Production of Durian (''Durio zibethinus'') in Southeast Asia&quot; (PDF). In Drenth, A.; Guest, D. I. (eds.). ''Diversity and management of'' Phytophthora ''in Southeast Asia. ACIAR Monograph No. 114''. Australian Centre for International Agricultural Research. pp. 180–186. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-86320-405-7&lt;/bdi&gt;. Archived from the original (PDF) on 4 March 2011. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;

ডি. জিবেথিনাছ হৈছে একমাত্ৰ প্ৰজাতি যিটো ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত খেতি কৰা হয় আৰু ইয়াৰ স্থানীয় অঞ্চলৰ বাহিৰত উপলব্ধ। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; et al. (November 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt; যিহেতু এই প্ৰজাতিটো মুক্ত নিষেচন হয়, গতিকে ই ফলৰ ৰং আৰু গন্ধ, মাংস আৰু বীজৰ আকাৰ, গছৰ ফেন’লজীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্য দেখুৱায়। প্ৰজাতিৰ নামত জিবেথিনাছে ভাৰতীয় চিভেট, ভিভেৰা জিবেথাক বুজায়। লিনিয়াছে দিয়া এই নামটোৱে চিভেটবোৰে ডুৰিয়ানক ইমানেই ভাল পোৱাৰ কথা বুজায় যে ফলটোক ফান্দত পেলাবলৈ লোভনীয় সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল নে ডুৰিয়ানৰ চিভেটৰ দৰে গোন্ধ পোৱাৰ কথা সেই বিষয়ে মতানৈক্য আছে।&lt;ref&gt;Brown 1997, p. 2 See also pp. 5–6 on whether Linnaeus or Murray is the correct authority for the binomial name.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফুল ডাঙৰ আৰু পাখিযুক্ত, প্ৰচুৰ পৰিমাণে ৰস থাকে আৰু গধুৰ, টেঙা, মাখনৰ দৰে গোন্ধ দিয়ে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ ফুলৰ ৰস আৰু চুপহী খোৱা কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ বাদুলিৰ দ্বাৰা পৰাগযোগ হয়। 

== জাত ==
শতিকাজুৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত উদ্ভিদজাত ক্ল’নৰ দ্বাৰা বংশবৃদ্ধি কৰা অসংখ্য ডুৰিয়ান জাতৰ জন্ম হৈছে। আগতে ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছিল, মিশ্ৰিত ফলাফলৰ সৈতে, উচ্চমানৰ ফল দিয়া গছৰ বীজৰ পৰা, কিন্তু এতিয়া ইয়াক লেয়াৰিং, মাৰ্কোটিং বা অধিক সাধাৰণভাৱে, কলি, ভেনিয়াৰ, ৱেজ, হুইপ আৰু ইউ-গ্ৰাফ্টিংকে ধৰি গ্ৰাফ্টিং কৰি ইয়াৰ পুলিৰ ওপৰত বংশবৃদ্ধি কৰা হয় যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচিত ৰুটষ্টক। ফলৰ আকৃতিৰ তাৰতম্য, যেনে কাঁইটৰ আকৃতিৰ দ্বাৰা বিভিন্ন জাতক কিছু পৰিমাণে পৃথক কৰিব পাৰি। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 77–81&lt;/ref&gt;

=== '''মালয়েছিয়াৰ জাত''' ===
মালয়েছিয়াৰ কৃষি আৰু কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৩৪ চনৰ পৰা পঞ্জীয়নভুক্ত জাতৰ তালিকা প্ৰকাশ কৰিছে, য'ত প্ৰতিটো জাতক এটা সাধাৰণ নাম আৰু &quot;D&quot; ৰে আৰম্ভ হোৱা ক'ড নম্বৰ দিয়া হৈছে। এই সংহিতাসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মাজেৰে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ২০২১ চনৰ হিচাপত ২০০ৰো অধিক পঞ্জীয়নভুক্ত জাত আছিল। &lt;ref&gt;&quot;Varieties Registered For National Crop List&quot;. ''pvpbkkt.doa.gov.my''. Archived from the original on 13 September 2021. Retrieved 13 September 2021.&lt;/ref&gt; বাৰ্ষিক মালয়েছিয়ান কৃষি, উদ্যান শস্য, আৰু কৃষি পৰ্যটন প্ৰদৰ্শনীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে বহুতো উচ্চমানৰ জাত চিনাক্ত কৰা হৈছে। মালয়েছিয়াৰ ১৩টা সাধাৰণ জাতৰ ৰং, গঠন, গন্ধ, সোৱাদ, উচ্চ উৎপাদন আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অনুকূল গুণ আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Mengenali Variety Durian Popular di Malaysia'' (PDF). Jabatan Pertanian Malaysia. Archived (PDF) from the original on 12 July 2018. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt;

আশীৰ দশকত পাহাঙৰ ৰাউবৰ টান লাই ফুক নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে কেলাণ্টানৰ গুয়া মুছাঙত ডুৰিয়ান গছত উজুটি খাইছিল। তেওঁ গ্ৰাফ্টিংৰ বাবে ৰাউবলৈ এটা ডাল ঘূৰাই আনিলে। ইয়াৰ উৎপত্তিস্থলৰ নামেৰে এই জাতটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল। এই জাতটোৰ মাংস উজ্জ্বল হালধীয়া আৰু ই D24 ৰ অধিক শক্তিশালী বা বৰ্ধিত সংস্কৰণৰ দৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;&quot;How to Identify Musang King and D24&quot;. Year of the durian. 16 February 2013. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved 3 May 2017.&lt;/ref&gt; ছিংগাপুৰ আৰু ভিয়েটনামত ই পছন্দৰ জাত।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

মালয়েছিয়াৰ আন জনপ্ৰিয় জাতসমূহৰ ভিতৰত &quot;টেক্কা&quot;, ভিতৰৰ কাণ্ডত এটা সুকীয়া হালধীয়া ৰঙৰ গুৰি থাকে; &quot;D168&quot; (IOI), যি ঘূৰণীয়া, মধ্যমীয়া আকাৰৰ, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া বাহিৰৰ ছাল, আৰু সহজে আঁতৰাই পেলোৱা মাংস যি মধ্যমীয়া-ডাঠ, কঠিন, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু মিঠা; &lt;ref&gt;Van Dyk, Mel (28 June 2019). &quot;Durian mas hajah hasmah&quot;. ''The Independent Insight''. Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰেড প্ৰ'ন&quot; (উডাং মেৰাহ, ডি১৭৫), পাহাং আৰু জোহৰ ৰাজ্যত পোৱা যায়।[22][23] ইয়াৰ ফল মধ্যমীয়া আকাৰৰ, অণ্ডাকাৰ, বাদামী সেউজীয়া, চুটি কাঁইটযুক্ত। মাংস ডাঠ, কঠিন নহয়, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ সোৱাদ মিঠা।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

=== '''ইণ্ডোনেছিয়ান জাত''' ===
ইণ্ডোনেছিয়াত ১০০ৰো অধিক প্ৰজাতিৰ ডুৰিয়ান আছে। আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা প্ৰজাতিটো হৈছে ডি. জিবেথিনাছ। &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Ruwaida, Ismi Puji; Supriyadi; Parjanto (2009). &quot;Variability analysis of Sukun durian plant (Durio zibethinus) based on RAPD marker&quot;. ''Nusantara Bioscience''. '''1''' (2). Archived from the original on 14 August 2020. Retrieved 30 November 2020.&lt;/ref&gt; উল্লেখযোগ্য জাতসমূহ হ'ল সুকুন (মধ্য জাভা), চিটোকং (বেটাৱী), ছিজাপাং (বেটাৱী), ছিমাছ (বোগ'ৰ), সুনান (জেপাৰা), ছি ডোডোল আৰু ছি হিজাউ (দক্ষিণ কালিমন্তান),&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; আৰু পেট্ৰুক (মধ্য জাভা)।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

=== থাই জাত ===
থাইলেণ্ডত মন থং হৈছে ব্যৱসায়িকভাৱে আটাইতকৈ চাহিদা থকা জাত। ইয়াৰ ডাঠ, সম্পূৰ্ণ শৰীৰৰ ক্ৰীমযুক্ত আৰু মৃদু মিঠা সোৱাদৰ মাংসৰ বাবে মধ্যমীয়া গোন্ধ আৰু সৰু বীজ, আনহাতে চানী ফাইট’ফ্থ’ৰা পালমিভ’ৰাৰ সংক্ৰমণৰ প্ৰতি আটাইতকৈ বেছি প্ৰতিৰোধী। কান ইয়াওৰ চাহিদা কম, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱসায় ভাল কাৰণ ই মিঠা আৰু গন্ধহীন। থাইলেণ্ডৰ জাতসমূহৰ ভিতৰত বৰ্তমান পাঁচটা বৃহৎ ব্যৱসায়িক খেতি চলি আছে: চানী, মন থং, কান ইয়াও, ৰুৱাং আৰু ক্ৰাডুম। &lt;ref&gt;&quot;Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)&quot; (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 18 August 2011. Retrieved 26 July 2010.&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনলৈকে থাই চৰকাৰৰ বিজ্ঞানী ছংপল ছমশ্ৰীয়ে নব্বৈটাতকৈও অধিক জাতৰ ডুৰিয়ান সংকৰণ কৰি চাণ্টাবুৰী নং ১ নামৰ এটা জাত সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গন্ধ নথকা এটা জাত। &lt;ref&gt;Fuller, Thomas (8 April 2007). &quot;Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit&quot;. ''The New York Times''. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; আন এটা হাইব্ৰিড, চাণ্টাবুৰী নং ৩, ফল ছিঙি লোৱাৰ প্ৰায় তিনিদিন পিছত এই দুৰ্গন্ধ বিকশিত কৰে, যিয়ে গন্ধহীন পৰিবহণ সক্ষম কৰে যদিও তিতা গন্ধ পছন্দ কৰা গ্ৰাহকক সন্তুষ্ট কৰে। ২০১২ চনৰ ২২ মে’ত থাইলেণ্ডৰ আন দুটা জাতৰ লং লেপ্লাই আৰু লিন লাপ্লে, উত্তৰাদিত প্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ যোথিন চামুটখিৰীয়ে জনসাধাৰণৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে য’ৰ পৰা এই জাতসমূহ স্থানীয়ভাৱে বিকশিত কৰা হৈছিল, আনহাতে তেওঁ লাপ্লাই জিলাৰ বাৰ্ষিক ডুৰিয়ান মেলা, আৰু প্ৰত্যেককে দিয়া নাম জাত। &lt;ref&gt;&quot;Odourless durians to hit the market&quot;. ''The Nation''. 23 May 2012. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 21 June 2012.&lt;/ref&gt;

== খেতি আৰু ব্যৱসায় ==
২০১৮ চনত থাইলেণ্ডে প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৭ লাখ টন ডুৰিয়ান উৎপাদন কৰে, ইয়াৰে ৪ লাখ টন মূল চীন আৰু হংকঙলৈ ৰপ্তানি কৰা হয়। &lt;ref&gt;Svasti, Pichaya; Jariyasombat, Peerawat (22 April 2018). &quot;Made in Thailand&quot;. ''Bangkok Post''. No. Brunch. Retrieved 23 April 2018.&lt;/ref&gt; থাইলেণ্ডৰ চাণ্টাবুৰীত প্ৰতি বছৰে মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ব ডুৰিয়ান উৎসৱ অনুষ্ঠিত হয়। এই একক প্ৰদেশখনেই থাইলেণ্ডৰ ডুৰিয়ান উৎপাদনৰ আধা অংশৰ বাবে দায়বদ্ধ। ফিলিপাইনছৰ ডাভাও অঞ্চলত এই ফলৰ সৰ্বোচ্চ উৎপাদন হয় আৰু দেশখনৰ মুঠ উৎপাদনৰ ৬০% উৎপাদন হয়। &lt;ref&gt;Mellejor, Lilian (30 July 2018). &quot;Davao City remains top producer of durian fruit&quot;. ''Philippine News Agency''. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt;

ব্ৰুনাইত গ্ৰাহকে ডি.গ্ৰেভিঅ’লেন্স, ডি.কুটেজেন্সিছ আৰু ডি. এই প্ৰজাতিবোৰে জিনীয়ভাৱে বৈচিত্ৰ্যময় শস্যৰ উৎস গঠন কৰে। &lt;ref&gt;Osman, M. B.; Mohamed, Z. A.; Idris, S.; Aman, R. (1995). ''Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species'' (PDF). International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN &lt;bdi&gt;978-92-9043-249-4&lt;/bdi&gt;. OCLC 723476105. Archived from the original on 30 September 2008. Retrieved 10 November 2017.&lt;/ref&gt;

১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে অষ্ট্ৰেলিয়াত ডুৰিয়ান আৰু ১৯৭৫ চনত ক্ল'নেল সামগ্ৰীৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। ২০১৯ চনত আমদানি কৰা সতেজ ডুৰিয়ানৰ মূল্য চীনলৈ আমদানি কৰা সকলো সতেজ ফলৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক হৈ পৰে, যিটো পূৰ্বতে চেৰী আছিল। ২০২১ চনত চীনে সেই বছৰত থাইলেণ্ডৰ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ ৯০ শতাংশ মূল্যৰ কমেও ৩.৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ ক্ৰয় কৰে।&lt;ref&gt;&quot;Durian Was Most Popular Imported Fruit in China Last Year With Imports of USD4.2 Billion&quot;. ''www.yicaiglobal.com''. Retrieved 14 February 2023.&lt;/ref&gt; ২০২২ চনত ফিলিপাইনছ আৰু ভিয়েটনামে চীনলৈ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ সময়ত চীনৰ সামগ্ৰিক আমদানি ৪ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ২০২৩ চনত ১৪ লাখ টন আমদানি কৰাৰ সময়ত ৬.৭ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। ডুৰিয়ান ধন-সম্পত্তিৰ ইংগিত দিয়া ষ্টেটাছ চিম্বল হৈ পৰিছে। থাইলেণ্ডৰ পৰা অহা ডুৰিয়ানৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ১৫০ য়েন (২০ মাৰ্কিন ডলাৰ), আনহাতে অধিক প্ৰতিষ্ঠিত মুছাং কিং জাতৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ৫০০ য়েন আৰু ই জন্মদিন বা বিয়াৰ উপহাৰ হ’ব পাৰে। ৰপ্তানিকাৰকসকলৰ বাবে সম্ভাৱ্য মূল্যই চীনক বাণিজ্যিক আলোচনাৰ অংশ হিচাপে ডুৰিয়ানক লাভৱান কৰিবলৈ অনুমতি দিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা চীনলৈ ডুৰিয়ানৰ সমগ্ৰ ৰপ্তানি ২০১৭ চনত ৫৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ পৰা ২০২৩ চনত ৬.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। চীনে এই ফলৰ সৰ্বাধিক আমদানি কৰিছিল থাইলেণ্ডৰ পৰা, তাৰ পিছতে আছে মালয়েছিয়া আৰু ভিয়েটনাম।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;Fuller, Thomas; Bhaskar, Gabriela (16 June 2024). &quot;China's Lust for Durian Is Creating Fortunes in Southeast Asia&quot;. ''The New York Times''. Retrieved 17 June 2024.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে ব্যয়বহুল ফল কাৰণ ইয়াৰ সংৰক্ষণ সময় কম। &lt;ref&gt;Rodrigues, Sueli; Silva, Ebenezer de Oliveira; De Brito, Edy Sousa (5 January 2018). ''Exotic Fruits Reference Guide''. Academic Press. p. 169. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-12-803153-7&lt;/bdi&gt;. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt; প্ৰতিটো ফল ভালদৰে মেৰিয়াই সংৰক্ষণ সময় প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ সপ্তাহলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। 

== সোৱাদ আৰু গন্ধ ==

==== ইতিহাস ====
[[চিত্ৰ:4SeasonsDurians22102009-02 (4034657521).jpg|thumb|পকা ডুৰিয়ান ফল]]
১৮৫৬ চনত লিখা ব্ৰিটিছ প্ৰকৃতিবিদ আলফ্ৰেড ৰাছেল ৱালেছে এই ফলৰ স্থায়িত্ব আৰু সোৱাদক &quot;বৰ্ণনীয় নহয়। আলমণ্ডৰ সৈতে অতি সোৱাদযুক্ত চহকী কাষ্টাৰ্ডে ইয়াৰ সৰ্বোত্তম সাধাৰণ ধাৰণা দিয়ে, কিন্তু মাজে মাজে সোৱাদৰ ঢৌৱে ক্ৰীম-চীজ, পিঁয়াজৰ কথা মনত পেলায়।&quot; -চচ, শ্বেৰী-ৱাইন, আৰু অন্যান্য অসঙ্গতিপূৰ্ণ খাদ্য তাৰ পিছত এটা চহকী পাল্পত আঠাযুক্ত মসৃণতা যিটো আন একোৱেই নাথাকে, কিন্তু যিয়ে ইয়াৰ সুস্বাদুতা বৃদ্ধি কৰে।&quot; তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে ই &quot;অভিজ্ঞতা কৰিবলৈ পূবলৈ যাত্ৰা কৰাৰ যোগ্য নতুন অনুভূতি প্ৰদান কৰে। যিহেতু ইয়াৰ অতি সুন্দৰ সোৱাদৰ খাদ্য উৎপাদন কৰাটো অতুলনীয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;Wallace&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;{{cite web|last=Wallace|first=Alfred Russel|title=On the Bamboo and Durian of Borneo|year=1856|url=http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|access-date=2008-11-20|author-link=Alfred Russel Wallace|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|url-status=live|archivedate=2008-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱালেছে নিজকে প্ৰথমতে ইয়াক চেষ্টা কৰিবলৈ অনিচ্ছুক বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল কাৰণ কিন্তু বোৰ্নিওত এটা খাই &quot;দুৱাৰৰ বাহিৰত, মই লগে লগে নিশ্চিত ডুৰিয়ান খোৱা মানুহ হৈ পৰিলোঁ।&quot; তেওঁ আন এজন লেখকৰ উদ্ধৃতি দি এইদৰে উল্লেখ কৰিছে: &quot;অভ্যস্ত নোহোৱাসকলৰ বাবে প্ৰথমতে পচি যোৱা পিঁয়াজৰ দৰে গোন্ধ ওলোৱা যেন লাগে, কিন্তু সোৱাদ লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে ইয়াক আন সকলো খাদ্যতকৈ বেছি পছন্দ কৰে। থলুৱা লোকসকলে ইয়াক সন্মানজনক উপাধি দিয়ে, উচ্চতা কৰে, আৰু তাৰ ওপৰত পদ বনাওক। &lt;ref&gt;Wallace, Alfred Russel (1886). ''The Malay Archipelago: The land of the orang-utang and the bird of paradise''. London: Macmillan &amp; Co. pp. 74–75. Retrieved 4 June 2010.&lt;/ref&gt; 

ঔপন্যাসিক এন্থনী বাৰ্জেছে লিখিছে যে ডুৰিয়ান খোৱাটো &quot;লেভেটৰীত মিঠা ৰাস্পবেৰী ব্লাংকেঞ্জ খোৱাৰ দৰেই।&quot; &lt;ref&gt;Burgess, Anthony (1993) [1956]. ''The Long Day Wanes: A Malayan Trilogy''. W. W. Norton &amp; Company. p. 68. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-393-30943-0&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 20 October 2021. Retrieved 6 October 2020.&lt;/ref&gt; ভ্ৰমণ আৰু খাদ্যৰ লেখক ৰিচাৰ্ড ষ্টাৰলিঙে কৈছে যে &quot;ইয়াৰ দুৰ্গন্ধক গাহৰিৰ মল, টাৰ্পেণ্টাইন আৰু পিঁয়াজ বুলি বৰ্ণনা কৰাটো ভাল, জিমৰ মোজাৰে সজাই তোলা।&quot; &lt;ref&gt;Winokur, Jon, ed. (2003). ''The Traveling Curmudgeon: Irreverent Notes, Quotes, and Anecdotes on Dismal Destinations, Excess Baggage, the Full Upright Position, and Other Reasons Not to Go There''. Sasquatch Books. p. 102. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-57061-389-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চিভেট, নলা-নৰ্দমা, বাসি বমি, স্কাংক স্প্ৰে'ৰ সৈতে আন তুলনা কৰা হৈছে আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ শ্বাব ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এনে বৰ্ণনাই গন্ধৰ পৰিৱৰ্তনশীলতাক প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে। বিভিন্ন প্ৰজাতি আৰু জাতৰ সুগন্ধি লক্ষণীয়ভাৱে ভিন্ন হয়; উদাহৰণস্বৰূপে, ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ৰ গভীৰ কেৰামেল সোৱাদ আৰু টাৰ্পেণ্টাইনৰ গোন্ধ থাকে আনহাতে ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান (D. graveolens) য়ে পোৰা আলমণ্ডৰ সুগন্ধি নিৰ্গত কৰে।&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

এই ফলৰ প্ৰবল গোন্ধৰ বাবে ইয়াক ছিংগাপুৰ[49] আৰু বেংককত ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;'World's smelliest fruit' now banned from Bangkok buses&quot;. ''The Star''. 4 May 2023. Retrieved 26 November 2024.&lt;/ref&gt;

==== জৈৱৰাসায়নিক ভিত্তি ====
ডুৰিয়ানৰ এটাৰ ৰাসায়নিক বিশ্লেষণে ইংগিত দিয়ে যে ইয়াৰ প্ৰায় ৪৬,০০০ ক'ডিং আৰু নন-ক'ডিং জিন আছে, ইয়াৰে মিথিঅ'নিন গামা-লাইজেজ নামৰ এটা শ্ৰেণী – যিয়ে অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগসমূহৰ দুৰ্গন্ধ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে – এই সুকীয়া গন্ধৰ বাবে প্ৰধানকৈ দায়ী হ'ব পাৰে। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; Ng, Cedric Chuan Young; Rao, Sushma Ramesh; Rajasegaran, Vikneswari; Lim, Weng Khong; Ong, Choon Kiat; Chan, Ki; Cheng, Vincent Kin Yuen; Soh, Poh Sheng; Swarup, Sanjay; Rozen, Steven G.; Nagarajan, Niranjan; Tan, Patrick (9 October 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ানৰ সোৱাদ আৰু সুগন্ধিৰ কাৰণ হৈছে ইয়াত থকা শ শ ফাইটোকেমিকেলৰ যাৰ ভিতৰত ভিতৰত বিভিন্ন থাইঅলৰ সৈতে বিভিন্ন অস্বাভাৱিক যৌগ, যেনে এষ্টাৰ, কিটন, এলক'হল (প্ৰাথমিকভাৱে ইথানল), আৰু অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগ আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; কেইবাটাও জাতৰ অধ্যয়নত এষ্টাৰৰ ভিতৰত ইথাইল ২-মিথাইলবুটান'ৱেটৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক আছিল।&lt;ref&gt;Aziz, Nur A.; Jalil, Abbe M. (13 March 2019). &quot;Bioactive compounds, nutritional value, and potential health benefits of indigenous durian (''Durio zibethinus'' Murr.): A review&quot;. ''Foods''. '''8''' (3): E96. doi:10.3390/foods8030096. PMC 6463093. &lt;nowiki&gt;PMID 30871187&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; চেনিৰ পৰিমাণ, প্ৰধানকৈ চুক্ৰ'জ, বিভিন্ন ডুৰিয়ান জাতৰ মাজত ৮–২০% ৰ পৰিসৰ থাকে। ডুৰিয়ানৰ মাংসত বিভিন্ন ধৰণৰ পলিফেনল, বিশেষকৈ মাইৰিচেটিন আৰু বিভিন্ন কেৰটিন'ইড থাকে, য'ত বিটা-কেৰটিনৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণো থাকে। ২০১৯ চনত ইথানথাইঅল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভসমূহ এই দুৰ্গন্ধৰ উৎস হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। কিন্তু উদ্ভিদটোৱে ইথেনথাইঅল উৎপাদন কৰা জৈৱৰাসায়নিক পথটো অস্পষ্ট হৈয়েই আছিল। &lt;ref&gt;Fischer, Nadine S.; Steinhaus, Martin (11 December 2019). &quot;Identification of an Important Odorant Precursor in Durian: First Evidence of Ethionine in Plants&quot;. ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''68''' (38): 10397–10402. doi:10.1021/acs.jafc.9b07065. &lt;nowiki&gt;PMID 31825619&lt;/nowiki&gt;. S2CID 209329891.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সঘনাই ডুৰিয়ানৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকসকলে ইয়াৰ কিট’ন আৰু এষ্টাৰৰ মিঠাৰ দৰে গোন্ধক পচি যোৱা বা পুট্ৰেচিন দুৰ্গন্ধৰ পৰা সহজেই পৃথক কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিবোৰ অস্বাভাৱিক এমাইন আৰু ফেটি এচিডৰ পৰা হয়। কিছুমান ব্যক্তিয়ে এই গোন্ধবোৰৰ পাৰ্থক্য কৰিব নোৱাৰে আৰু এই ফলটোক বিষাক্ত বুলি বিবেচনা কৰে, আনহাতে কিছুমানে ইয়াক সুখদায়ক আৰু আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে। &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;

এই প্ৰচণ্ড গোন্ধ আধা মাইল দূৰত জীৱ-জন্তুৱে ধৰা পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত সিহঁত প্ৰলোভিত হয়। ইয়াৰ উপৰিও কাছ, নিগনি হৰিণ, গাহৰি, সূৰ্য্য ভালুক, অৰেংগুটান, হাতী, আনকি মাংসভোজী বাঘ আদি বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে এই ফল অতি ৰুচিকৰ। এই প্ৰাণীবোৰৰ কিছুমানে ফল খাই বীজটো মল সৈতে দূৰ কৰবাত নিস্কাষণ কৰাৰ বাবে ইয়াত বিস্তাৰ হয়। &lt;ref&gt;Marinelli, Janet, ed. (1998). ''Brooklyn Botanic Garden Gardener's Desk Reference''. Henry Holt and Co. p. 691. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8050-5095-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ফলবোৰৰ কাঁইটীয়া, সাজসজ্জিত আৱৰণে সৰু জীৱ-জন্তুবোৰক নিৰুৎসাহিত কৰে। &lt;ref&gt;McGee, Harold (2004). ''On Food and Cooking'' (Revised ed.). Scribner. p. 379. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-684-80001-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

==== পকা আৰু নিৰ্বাচন ====
ফলবিজ্ঞানী লাৰ'ছ গেষ্ট্ৰ'নমিকৰ মতে ডুৰিয়ান ফলৰ খোলাটো ফাটিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই ই খাবলৈ সাজু হৈ উঠে। কিন্তু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অঞ্চলভেদে আৰু প্ৰজাতি অনুসৰি উপভোগ কৰিবলগীয়া পকোৱাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ। কিছুমান প্ৰজাতি ইমানেই ওখ হয় যে মাটিত পৰিলেহে সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি, আনহাতে ডি.জিবেথিনাছৰ বেছিভাগ জাতেই প্ৰায় সদায় গছৰ পৰা কাটি বিক্ৰীৰ বাবে অপেক্ষা কৰি পকিবলৈ দিয়া হয়। দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান মানুহে তেওঁলোকৰ ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে সৰু হোৱাটো পছন্দ কৰে, যেতিয়া খোলাৰ ভিতৰৰ ফলৰ থুপবোৰ এতিয়াও দেখিবলৈ বেয়া আৰু সোৱাদত মৃদু। উত্তৰ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান লোকৰ বাবে ফলটো কোমল আৰু সুগন্ধি হোৱাটো পছন্দ কৰা হয়। মালয়েছিয়া আৰু ছিংগাপুৰত বেছিভাগ গ্ৰাহকে ফলটো যিমান পাৰি পকা আৰু সুগন্ধিযুক্ত হোৱাটো পছন্দ কৰে আৰু আনকি ইতিমধ্যে খোলা ফাটি যোৱাৰ পিছতো ফলটোক পকিবলৈ দিয়াৰ আশংকাও কৰিব পাৰে। এই অৱস্থাত মাংস প্ৰচুৰ পৰিমাণে ক্ৰীমযুক্ত আৰু সামান্য মদ্যপান কৰা হয়। &lt;ref&gt;Davidson, Alan (1999). ''The Oxford Companion to Food''. Oxford University Press. p. 263. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-19-211579-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

গ্ৰাহকৰ মাজত পকি থকাৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পছন্দৰ বাবে &quot;ভাল&quot; ডুৰিয়ান বাছি লোৱাৰ বিষয়ে সাধাৰণ বক্তব্য জাৰি কৰাটো কঠিন হৈ পৰে। গছৰ পৰা সৰি পৰা ডুৰিয়ান দুদিনৰ পৰা চাৰিদিনলৈকে পকি থাকে, কিন্তু পাঁচ বা ছয় দিনৰ পিছত বেছিভাগেই ইয়াক অতি পকা আৰু অস্বাদু বুলি গণ্য কৰিব।&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; সকলো একেই, কিছুমান থাইয়ে এনে অতি পকা ফল কল চেনিৰ সৈতে ৰান্ধে, যাৰ ফলত ডুৰিয়ান (বা থুৰিয়ান) গুয়ান নামৰ মিঠাইৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;'''^''' Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

== ব্যৱহাৰ ==
থাইলেণ্ডত ডুৰিয়ানক মিঠা আঠাযুক্ত চাউলৰ সৈতে সতেজভাৱে খোৱা হয় আৰু বজাৰত ডুৰিয়ান পেষ্টৰ ব্লক বিক্ৰী কৰা হয় যদিও পেষ্টৰ বেছিভাগেই কুমলীয়া ডালিমৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। ফিলিপাইনছৰ বাহিৰে পকা ডুৰিয়ান শাক হিচাপে ৰন্ধা হয়, য’ত সকলো ব্যৱহাৰ টেঙা নহয়, মিঠা। মালয়েছিয়ানসকলে ডুৰিয়ানৰ পৰা চেনি আৰু নিমখযুক্ত দুয়োটা সংৰক্ষিত দ্ৰব্য তৈয়াৰ কৰে। ডুৰিয়ানক নিমখ, পিঁয়াজ আৰু ভিনেগাৰৰ সৈতে কুটিলে ইয়াক ব’ডাৰ বুলি কোৱা হয়। মালয়েছিয়াৰ কেলাণ্টানত সতেজ ডুৰিয়ান বা টেম্পোয়াকক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ টুকুৰা, চূণৰ ৰস আৰু বুডু (কিম্বন কৰা এঞ্চোভি চচ)ৰ সৈতে মিহলাই চাউল ভিত্তিক খাদ্যৰ সৈতে মচলা হিচাপে খোৱা হয়। চেষ্টনাটৰ সমান আকাৰৰ গুটিবোৰ সিজোৱা, পোৰা বা নাৰিকল তেলত ভাজি খাব পাৰি, তাৰ টেক্সচাৰ টাৰো বা ৰঙালাওৰ দৰে, কিন্তু আঠাযুক্ত। জাভাত গুটিবোৰ পাতলকৈ কাটি চেনি দি মিঠাই হিচাপে সিজোৱা হয়। চাইক্ল'প্ৰ'পিন ফেটি এচিডৰ বাবে অৰন্ধা বীজ বিষাক্ত হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফল বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা খাব পৰা খাদ্য যেনে পৰম্পৰাগত মালয় মিঠাই, আইচ কাকাং, ড'ডল, লেম্পুক, গোলাপ বিস্কুট, আইচক্ৰীম, মিল্কশ্বেক, মুনকেক, ইউল লগ আৰু কেপচুচিনোৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছ ডুৰিয়ান (ডুৰিয়ান আইচক্ৰীম) ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনপ্ৰিয় ডেজাৰ্ট, ইণ্ডোনেছিয়াৰ চহৰসমূহত বিশেষকৈ জাভাত ৰাস্তাৰ কাষৰ ষ্টলত বিক্ৰী কৰা হয়। পুলুট ডুৰিয়ান বা কেটান ডুৰিয়ান হৈছে নাৰিকল গাখীৰৰ সৈতে ভাপত দিয়া আঠাযুক্ত চাউল আৰু পকা ডুৰিয়ানৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা। ছাবাহত ৰঙা ডুৰিয়ানক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ সৈতে ভাজি পাৰ্শ্ব খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। &lt;ref&gt;Traditional Cuisine&quot;. Sabah Tourism Promotion Corporation. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান পৰম্পৰাগতভাৱে মিঠা পানীৰ মাছৰ পৰা তৈয়াৰী ইণ্ডোনেছিয়ান চূপ ছাউৰত যোগ কৰা হয়। ইকান ব্ৰেংকেছ টেম্পোয়াক হৈছে ডুৰিয়ান ভিত্তিক চচত ৰন্ধা মাছ, যিটো সুমাট্ৰাত পৰম্পৰাগত। &lt;ref&gt;Vaisutis, Justine; Bedford, Neal; Elliott, Mark; Ray, Nick; Berkmoes, Ryan Ver (2007). ''Indonesia (Lonely Planet Travel Guides)''. Lonely Planet Publications. p. 83. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-74104-435-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পুষ্টি ==
কেঁচা ডুৰিয়ান ৬৫% পানী, ২৭% কাৰ্বহাইড্ৰেট (৪% খাদ্য আঁহকে ধৰি), ৫% চৰ্বি আৰু ১% প্ৰটিনেৰে গঠিত। ১০০ গ্ৰামত কেঁচা বা সতেজ ফ্ৰ’জেন ডুৰিয়ানে দৈনিক মূল্যৰ (ডিভি) ৩৩% থাইয়ামিন আৰু অন্যান্য বি ভিটামিন, ভিটামিন চি আৰু খাদ্যৰ খনিজ মেংগানিজৰ মধ্যমীয়া পৰিমাণ (১৫–২৪% ডিভি, টেবুল) প্ৰদান কৰে। মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জাতৰ কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পৰিমাণ ১৬ৰ পৰা ২৯%, চৰ্বিৰ পৰিমাণ ২–৫%, প্ৰটিনৰ পৰিমাণ ২–৪%, আৰু খাদ্যত আঁহৰ পৰিমাণ ১–৪% আৰু কেলৰিৰ মূল্যৰ ভিন্নতা থাকে প্ৰতি ১০০ গ্ৰামত ৮৪ৰ পৰা ১৮৫ কিলোকেলৰিলৈকে। ডুৰিয়ান মাংসত থকা ফেটি এচিডত বিশেষকৈ অলিক এচিড আৰু পালমিটিক এচিড থাকে। &lt;ref name=&quot;Aziz&quot; /&gt;

== উৎপত্তি আৰু ইতিহাস ==
ডুৰিয়ানৰ উৎপত্তি বোৰ্নিও আৰু সুমাট্ৰা অঞ্চলত বুলি ভবা হয়, মালয় উপদ্বীপত বন্য গছ আৰু ভাৰতৰ পৰা নিউ গিনিলৈকে বহল অঞ্চলত সাধাৰণতে ফলৰ বাগিচা খেতি কৰা হয়। চাৰিশ বছৰৰ আগতে বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰত ইয়াৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল আৰু বিশেষকৈ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনামত ইয়াৰ সক্ৰিয় খেতি কৰা হৈছিল। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

ইউৰোপীয়সকলে ডুৰিয়ানৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ কৰা হৈছে ১৫ শতিকাত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যোৱা নিকোলো ডি' কণ্টিৰ ৰেকৰ্ড। &lt;ref&gt;{{harvnb|Brown|1997|p=3}}&lt;/ref&gt; লেটিন ভাষাৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে য'ত পজিঅ' ব্ৰাচিঅ'লিনিয়ে ডি কণ্টিৰ ভ্ৰমণ লিপিবদ্ধ কৰিছিল: &quot;তেওঁলোকৰ [সুমাট্ৰাৰ মানুহে] এটা সেউজীয়া ফল আছে যিটো তেওঁলোকে ডুৰিয়ান বুলি কয়, তৰমুজৰ দৰে ডাঙৰ। ভিতৰত দীঘলীয়া কমলাৰ দৰে পাঁচটা বস্তু আছে, আৰু ডাঠ মাখনৰ দৰে&quot;।

পৰ্তুগীজ চিকিৎসক গাৰ্চিয়া ডি অৰ্টাই ক'ল'কিঅ'ছ ড'ছত ডুৰিয়ানৰ বৰ্ণনা কৰিছিল ১৭৪১ চনত জাৰ্মান উদ্ভিদবিদ জৰ্জ এবাৰহাৰ্ড ৰামফিয়াছৰ হাৰ্বেৰিয়াম এম্বোইনেন্স প্ৰকাশ পায়, য'ত এশ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ ডুৰিয়ানৰ আটাইতকৈ বিশদ আৰু সঠিক বিৱৰণ পোৱা যায়। ডুৰিঅ' প্ৰজাতিটোৰ এটা জটিল শ্ৰেণীবিভাজন আছে যিয়ে ৰামফিয়াছে সৃষ্টি কৰাৰ পিছৰে পৰা বহু প্ৰজাতিৰ বিয়োগ আৰু যোগ কৰা দেখা গৈছে। ইয়াৰ শ্ৰেণীবিভাজন অধ্যয়নৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ডুৰিয়ান আৰু ছ'ৰচপ (Annona muricata)ৰ মাজত কিছু বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল, কাৰণ এই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ কাঁইটীয়া সেউজীয়া ফল আছিল। ছ'ৰচপৰ মালয় নাম ডুৰিয়ান বেলাণ্ডা, অৰ্থাৎ ডাচ ডুৰিয়ান।[69] ১৮ শতিকাত জোহান এণ্টন ৱেইনমেনে ডুৰিয়ানক কেষ্টেনিয়াৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰিছিল কাৰণ ইয়াৰ ফল ঘোঁৰাৰ চেষ্টনাটৰ সৈতে মিল আছিল। &lt;ref&gt;Yule, Henry; Burnell, Arthur Coke (1996) [1886]. &quot;Durian, Dorian&quot;. ''Hobson-Jobson: The Anglo–Indian Dictionary''. Wordsworth Editions. p. 332. ISBN &lt;bdi&gt;978-1853263637&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 1 April 2017. Retrieved 15 December 2015.&lt;/ref&gt;


ষোড়শ শতিকাত পৰ্তুগীজসকলে চিলনত ডি.জিবেথিনাছক প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু পিছত বহুবাৰ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াক আমেৰিকাত ৰোপণ কৰা হৈছে যদিও উদ্ভিদ উদ্যানত সীমাবদ্ধ। প্ৰথম পুলিবোৰ ৰয়েল বটানিক গাৰ্ডেন, কিউৰ পৰা ১৮৮৪ চনত ডমিনিকাৰ অগাষ্ট চেণ্ট-আৰ'মানলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। 

দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ডুৰিয়ানৰ খেতি গাঁও পৰ্যায়ত শতিকাজুৰি চলি আহিছে, সম্ভৱতঃ ১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা আৰু ব্যৱসায়িকভাৱে ২০ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা। মাই ট্ৰপিক আইলত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ লেখক আৰু প্ৰকৃতিবিদ এডমাণ্ড জেমছ বেনফিল্ডে কয় যে কেনেকৈ ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ছিংগাপুৰৰ এজন বন্ধুৱে তেওঁক ডুৰিয়ানৰ বীজ পঠিয়াইছিল, যিটো তেওঁ কুইন্সলেণ্ডৰ উত্তৰ উপকূলৰ ওচৰৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় দ্বীপত ৰোপণ কৰি যত্ন লৈছিল। &lt;ref&gt;Banfield, E. J. (1911). ''My Tropic Isle''. T. Fisher Unwin. Archived from the original on 7 October 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;


১৯৪৯ চনত ব্ৰিটিছ উদ্ভিদবিদ ই.জে.এইচ.কৰ্ণাৰে দ্য ডুৰিয়ান থিয়ৰী বা আধুনিক গছৰ উৎপত্তি প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল যে এণ্ড'জুকোৰী (জীৱ-জন্তুক পেটত বীজ পৰিবহণ কৰিবলৈ প্ৰলোভন) বীজ বিয়পোৱাৰ আন যিকোনো পদ্ধতিৰ আগতেই উদ্ভৱ হৈছিল আৰু ডুৰিঅ' প্ৰজাতিৰ আদিম পূৰ্বপুৰুষসকলেই সেই বিক্ষিপ্তকৰণ পদ্ধতিৰ আদিম অনুশীলনকাৰী আছিল, বিশেষকৈ ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ফুল ফুলাৰ আদিম ফলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে। কিন্তু ডুৰিঅ'নিয়া আৰু ইয়াৰ ভগ্নী ট্যাক্সাসমূহ যি জনগোষ্ঠীত পৰে, ডুৰিঅ'নিয়াৰ অধিক শেহতীয়া পৰিসীমাত মাংসল এৰিল আৰু কাঁইটীয়া ফল ক্লেডৰ ভিতৰত উৎপন্ন হয়। কিছুমান বংশৰ এই চৰিত্ৰবোৰ থাকে যদিও আন কিছুমানৰ নাথাকে। শেহতীয়া আণৱিক প্ৰমাণ (যিটোৰ ওপৰত ডুৰিঅ'নিয়াৰ শেহতীয়া, সুসমৰ্থিত পৰিসীমা ভিত্তি হৈছে) সেয়েহে কৰ্ণাৰৰ ডুৰিয়ান তত্ত্বক খণ্ডন কৰে। 

১৯৯০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ (আছিয়ান) অঞ্চলত ডুৰিয়ানৰ ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাহিদা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চীনত ডুৰিয়ানৰ উন্মাদনাৰ ফলত এই ফলৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Shan, Lee Ying (13 September 2023). &quot;Demand for the world's smelliest fruit has soared 400%, fueled by China's 'craze'&quot;. ''cnbc.com''. CNBC. Retrieved 15 September 2023.&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি আৰু লোকচিকিৎসা ==

==== সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ ====
স্থানীয় এটা সাধাৰণ বিশ্বাস হ'ল যে কফি বা মদ্যপানৰ সৈতে খালে ডুৰিয়ান ক্ষতিকাৰক। &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; পিছৰ বিশ্বাসটো অন্ততঃ ১৮ শতিকাৰ পৰাই হ’ব পাৰে যেতিয়া ৰামফিয়াছে কৈছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত মদ খাব নালাগে কাৰণ ইয়াৰ ফলত বদহজম আৰু মুখৰ দুৰ্গন্ধ হ’ব। ১৯২৯ চনত জে ডি জিমলেটে তেওঁৰ মালয় পইজনছ এণ্ড চাৰ্ম কিউৰছত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান ফল ব্ৰেণ্ডীৰ সৈতে খাব নালাগে। ১৯৮১ চনত জে আৰ ক্ৰফ্টে তেওঁৰ Bombacaceae: In Handbooks of the Flora of Papua New Guinea ত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত অতি সোনকালে মদ্যপান কৰাৰ পিছত &quot;নিচা ধৰাৰ ভাৱ&quot; প্ৰায়ে হয়। এই বিশ্বাসৰ বৈধতাৰ ওপৰত কেইবাটাও চিকিৎসা অনুসন্ধান বিভিন্ন সিদ্ধান্তৰ সৈতে কৰা হৈছে, &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; যদিও চুকুবা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ফলটোৰ উচ্চ চালফাৰৰ পৰিমাণে এলডিহাইড ডিহাইড্ৰ'জেনেজৰ কাৰ্য্যকলাপত বাধা দিয়ে, যাৰ ফলত ক্লিয়াৰ কৰাৰ ক্ষমতা ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পায় শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ। &lt;ref&gt;&quot;Durians and booze: worse than a stinking hangover&quot;. ''New Scientist''. 16 September 2009. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 15 October 2009.&lt;/ref&gt;

==== লোক চিকিৎসা ====
মালয়েছিয়াত আগতে পাত আৰু শিপাৰ কাপ এণ্টিপাইৰেটিক হিচাপে প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা হৈছিল। জ্বৰ ৰোগীৰ মূৰত পাতৰ ৰস প্ৰয়োগ কৰা হয়। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; জ্বৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ডুৰিয়ানৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ আটাইতকৈ সম্পূৰ্ণ বৰ্ণনা হৈছে ১৯৩০ চনত বাৰ্কিল আৰু হেনিফে সংগ্ৰহ কৰা মালয় প্ৰেছক্ৰিপচন। ইয়াত পাঠকক ডুৰিয়া জিবেথিনাছ, নেফেলিয়াম লংগানাৰ শিপাৰ সৈতে হিবিস্কাছ ৰোজা-চিনেন্সিছৰ শিপা উতলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে, Nephelium mutabile আৰু Artocarpus integrifolius, আৰু কাজ বা পান কৰে ইয়াক পাউল্টিচ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰক। &lt;ref&gt;Burkill, I. H.; Haniff, M. (1930). &quot;Malay village medicine, prescriptions collected&quot;. ''Gardens Bulletin Straits Settlements'' (6): 176–177.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰম্পৰাগত বিশ্বাসৰ লগতে পৰম্পৰাগত চীনা খাদ্য চিকিৎসাই ডুৰিয়ান ফলক অত্যধিক ঘামচি ওলোৱাৰ বাবে উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা গুণ বুলি গণ্য কৰে। ইয়াক প্ৰতিহত কৰাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতি হ'ল ফলৰ খালী খোলাত পানী ঢালি ফলৰ গুটি খোৱাৰ পিছত পান কৰা।&lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিকল্প পদ্ধতি হ’ল ডুৰিয়ানক আমলখিৰ লগত খোৱা, যিটো শীতল গুণ আছে বুলি ধৰা হয়। গৰ্ভৱতী মহিলা বা উচ্চ ৰক্তচাপ থকা লোকক পৰম্পৰাগতভাৱে ডুৰিয়ান গ্ৰহণ নকৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। &lt;ref&gt;McElroy, Anne; Townsend, Patricia K. (2003). ''Medical Anthropology in Ecological Perspective''. Westview Press. p. 253. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8133-3821-7&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

জাভানিসকলে ডুৰিয়ানৰ কামোদ্দীপক গুণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰে আৰু ইয়াৰ সৈতে বা তাৰ কিছু সময়ৰ পিছত কি সেৱন কৰিব পাৰি বা নহ'ব পাৰে তাৰ ওপৰত এক নিয়ম আৰোপ কৰে। &lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত ডুৰিয়ান জাতুহ ছাৰুং নাইক নামৰ এটা কথা, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;ডুৰিয়ান সৰি পৰে আৰু চেৰং ওপৰলৈ আহে&quot; এই বিশ্বাসক বুজায়। &lt;ref&gt;Stevens, Alan M. (2000). Schmidgall-Tellings, A. (ed.). ''A Comprehensive Indonesian–English Dictionary''. Ohio University Press. p. 255. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8214-1584-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; এই ফলৰ কল্পিত লেচাৰ গুণৰ বিৰুদ্ধে সতৰ্কবাণী অতি সোনকালেই পশ্চিমলৈ বিয়পি পৰিল – ছুইডেনবৰ্গৰ দাৰ্শনিক হাৰ্মান ভেটাৰলিঙে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডুৰিয়ানৰ তথাকথিত &quot;ই কামোদ্দীপক গুণ&quot;ৰ বিষয়ে মন্তব্য কৰিছিল।&lt;ref&gt;Vetterling, Herman (2003) [1923]. ''Illuminate of Gorlitz or Jakob Bohme's Life and Philosophy, Part 3''. Kessinger Publishing. p. 1380. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-7661-4788-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ==
চীনত ডুৰিয়ানৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে মালয়েছিয়াত ক্ষুদ্ৰ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰৰ ডুৰিয়ান নিৰ্ভৰ ঔদ্যোগ গঢ়ি উঠিছে। বৃহৎ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ বাবে ঠাই সৃষ্টি কৰিবলৈ বনাঞ্চলসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত তেলপালৰ খেতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা বৰ্তমানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে। &lt;ref name=&quot;Airriess&quot;&gt;{{cite journal|last=Airriess|first=Christopher|year=2020|title=Trade, Tourism and the Environment in Asia's Durian Boom|url=http://www.focusongeography.org/publications/articles/durian/index.html|journal=Focus on Geography|volume=63|publisher=[[American Geographical Society]]|doi=10.21690/foge/2020.63.6f|s2cid=243637781}}&lt;/ref&gt;ডুৰিয়ান গছৰ পৰাগযোগ কৰা সৰু উৰন্ত শিয়াল আৰু মালয় বাঘ আদি প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ বাসস্থানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত বিপন্ন হৈ পৰিছে। গুৱা মুছাং জিলাত ৰাজ্য চৰকাৰে ওৰাং আচলিৰ থলুৱা ভূমিকে ধৰি ৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (১০,০০০ একৰ) বনাঞ্চলক ডুৰিয়ান বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rahman|first=Serina|year=2020|title=Malaysia and the Pursuit of Sustainability|journal=Southeast Asian Affairs|volume=2020|pages=214–215|jstor=26938892}}&lt;/ref&gt;

মালয়েছিয়া আৰু থাইলেণ্ডত ক্ৰমে মুছাং কিং আৰু মণ্টং জাতৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে উচ্চমানৰ জাতৰ মূল্যত ডুৰিয়ানৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পোৱাৰ চিন্তাৰ সৃষ্টি হৈছে। ২০২২ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ কালিমণ্টানত ডুৰিয়ান প্ৰজাতিৰ ওপৰত কৰা এক অধ্যয়নত কম জিনীয় বৈচিত্ৰ্য পোৱা গৈছে। ইয়াৰ উপৰিও এই প্ৰধান সংকৰ জাতবোৰ কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰৰ ৰোগৰ প্ৰতি অধিক সহজলভ্য, যাৰ বাবে গছক দুৰ্বল কৰিব পৰা কীটনাশক আৰু ভেঁকুৰনাশক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়। &lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Mursyidin|first1=Dindin Hidayatul|last2=Makruf|first2=Muhammad Irfan|last3=Badruzsaufari|last4=Noor|first4=Aidi|display-authors=3|year=2022|title=Molecular diversity of exotic durian (''Durio'' spp.) germplasm: a case study of Kalimantan, Indonesia|journal=Journal of Genetic Engineering and Biotechnology|volume=20|issue=1|page=39|doi=10.1186/s43141-022-00321-8|pmid=35230532|pmc=8888783|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== তথ্য সূত্ৰ ==
{{div col|2}}</text>
      <sha1>kk6qxgvk2wyq1a25w3wvkdju9undrc3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453667</id>
      <parentid>453666</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:10:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ফল]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453667</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68490" sha1="hqgj1dx5v2kk2c8x0zlk6wb86u6i8dy" xml:space="preserve">'''ডুৰিয়ান (/ˈdʊəriən/, /ˈdjʊəriən/)'''&lt;ref&gt;&quot;durian&quot;. ''Lexico UK English Dictionary''. Oxford University Press. Archived from the original on 27 April 2021.&lt;/ref&gt; এবিধ উচ্চ গন্ধযুক্ত সুস্বাদু ফল। 
[[চিত্ৰ:07302jfBlack ants eating Durians in the Philippinesfvf 06.jpg|thumb|ডুৰিয়ান ফল]]
অসমত পোৱা কঁঠালৰ প্ৰজাতিৰে এবিধ ফল হ’ল ডুৰিয়ান। খাব পৰা মঙহাল অংশটো পাবলৈ ডুৰিয়ান ফলটো কাটি বাকলি গুচাই ল’ব লগে। ই হৈছে ‘ডুৰিয়া’ প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কেইবাটাও গছৰ প্ৰজাতিৰ খাব পৰা ফল। এইবিধ ফলৰ ৩০টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰজাতি আছে, ইয়াৰে কমেও নটাত খাব পৰা ফল উৎপন্ন হয়।&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;Morton, J.F. (1987). &quot;Durian&quot;. ''Fruits of Warm Climates''. Florida Flair Books; republished in New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-9610184-1-2&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 15 February 2021. Retrieved 5 February 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt; ‘বৰ্নিও’ আৰু ‘সুমাট্ৰা’ৰ স্থানীয় ‘ডুৰিয়া জিবেথিনাছ’ [[:en:Durio_zibethinus|(''Durio zibethinus)'']] হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত উপলব্ধ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। ১৯৮৭ চনলৈকে থাইলেণ্ডত ইয়াৰ ৩০০ৰো অধিক আৰু মালয়েছিয়াত ১০০ টাতকৈও অধিক নামকৰণ কৰা জাত আছে। 

ডুৰিয়ানক কিছুমান অঞ্চলত &quot;ফলৰ ৰজা&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Heaton, Donald D. (2006). ''A Consumers Guide on World Fruit''. BookSurge Publishing. pp. 54–56. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4196-3955-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; বৃহৎ আকাৰ, প্ৰবল গোন্ধ আৰু কাঁইটেৰে আবৃত ছালৰ বাবে ডুৰিয়ান অন্য ফলতকৈ পৃথক। ফলটো ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১৫ চে.মি. (৬ ইঞ্চি) ব্যাসৰ হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ ওজন সাধাৰণতে ১ৰ পৰা ৩ কিলোগ্ৰাম (২ৰ পৰা ৭ পাউণ্ড) হয়। প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু শাহ শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে হ’ব পাৰে। 

কিছুমানে ডুৰিয়ানক সুগন্ধি সুখদায়ক মিঠা বুলি গণ্য কৰে, আনহাতে কিছুমানে সুগন্ধিটোক আগুৰি ধৰা আৰু অপ্ৰীতিকৰ বুলি বিবেচনা কৰে। গোন্ধটোৱে গভীৰ প্ৰশংসাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তীব্ৰ বিতৃষ্ণালৈকে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে। কেইবাদিনো ধৰি থাকিব পৰা ইয়াৰ গোন্ধৰ তীব্ৰতাৰ বাবে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ কিছুমান হোটেল আৰু ৰাজহুৱা পৰিবহণ সেৱা যেনে ছিংগাপুৰ আৰু বেংককত এই ফল নিষিদ্ধ কৰিছে। ডুৰিয়ান পকিলে বিভিন্ন ধৰণেৰে খাব পাৰি, আৰু ইয়াক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ খাদ্যত বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা ডেজাৰ্ট আৰু টেঙা খাদ্যৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুটিবোৰ সিজাই খাব পাৰি। 

== ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান ==
'ডুৰিয়ান' নামটো ‘মালয়’ ভাষাৰ ডুৰি (কাঁইট) শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে কাৰণ ইয়াৰ ছালৰ অসংখ্য কাঁইটীয়া কাঁইট থাকে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, বিকল্প বানান ডুৰিয়ান প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰিছিল ১৫৮৮ চনত স্পেনিছ অভিযাত্ৰী জুয়ান গনজালেজ ডি মেণ্ডোজাই The Histry of the Greeat and Mighty Kingdom of China and the Situation Thereof ৰ অনুবাদত।[5] আন আন ঐতিহাসিক ভিন্ন বানানসমূহৰ ভিতৰত ডুৰ'য়েন, ডুৰ'য়েন, ডুৰিয়ান আৰু ড'ৰিয়ান আদি অন্তৰ্ভুক্ত।[5] টাইপ প্ৰজাতিৰ নাম D. zibethinus ইটালীৰ zibetto, (the civet) ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;Durian&quot;. National Library Board, Singapore. Retrieved 11 November 2024.&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
ডুৰিয়ান গছবোৰ ডাঙৰ, প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ২৫–৫০ মিটাৰ (৮০–১৬৫ ফুট) উচ্চতালৈকে বৃদ্ধি পায়। পাতবোৰ চিৰসেউজ, উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা দীঘলীয়া আৰু ১০–১৮ চেণ্টিমিটাৰ (৪–৭ ইঞ্চি) দীঘল। ফুলবোৰ একেলগে তিনিটাৰ পৰা ত্ৰিশটা থুপত ডাঙৰ ডালত আৰু পোনে পোনে ডালত উৎপন্ন হয়, প্ৰতিটো ফুলৰ এটা ফুলৰ গুটি আৰু পাঁচটা (কচিৎহে চাৰি বা ছয়টা) পাহি থাকে। ডুৰিয়ান গছৰ ফুল আৰু ফলৰ সময় বছৰি এটা বা দুটা হয় যদিও প্ৰজাতি, জাত আৰু স্থানীয় অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সময় বেলেগ বেলেগ হয়। সাধাৰণ ডুৰিয়ান গছ এজোপা চাৰি-পাঁচ বছৰৰ পাছত ফল দিব পাৰে। ডুৰিয়ান ফল যিকোনো ডালৰ পৰা ওলমি থাকিব পাৰে, আৰু ফুল ফুলাৰ পৰা প্ৰায় তিনি মাহৰ পিছত পূৰ্ণবয়স্ক ফল হয়। ফলৰ দীঘল ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) আৰু ব্যাস ১৫ চে.মি. প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু মাংস শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 22–33.&lt;/ref&gt; ডুৰিঅ'ৰ ত্ৰিশটা প্ৰজাতিৰ ভিতৰত নটা প্ৰজাতিয়ে খাব পৰা ফল উৎপন্ন কৰে।&lt;ref&gt;O'Gara, E.; Guest, D. I.; Hassan, N. M. (2004). &quot;Botany and Production of Durian (''Durio zibethinus'') in Southeast Asia&quot; (PDF). In Drenth, A.; Guest, D. I. (eds.). ''Diversity and management of'' Phytophthora ''in Southeast Asia. ACIAR Monograph No. 114''. Australian Centre for International Agricultural Research. pp. 180–186. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-86320-405-7&lt;/bdi&gt;. Archived from the original (PDF) on 4 March 2011. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;

ডি. জিবেথিনাছ হৈছে একমাত্ৰ প্ৰজাতি যিটো ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত খেতি কৰা হয় আৰু ইয়াৰ স্থানীয় অঞ্চলৰ বাহিৰত উপলব্ধ। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; et al. (November 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt; যিহেতু এই প্ৰজাতিটো মুক্ত নিষেচন হয়, গতিকে ই ফলৰ ৰং আৰু গন্ধ, মাংস আৰু বীজৰ আকাৰ, গছৰ ফেন’লজীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্য দেখুৱায়। প্ৰজাতিৰ নামত জিবেথিনাছে ভাৰতীয় চিভেট, ভিভেৰা জিবেথাক বুজায়। লিনিয়াছে দিয়া এই নামটোৱে চিভেটবোৰে ডুৰিয়ানক ইমানেই ভাল পোৱাৰ কথা বুজায় যে ফলটোক ফান্দত পেলাবলৈ লোভনীয় সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল নে ডুৰিয়ানৰ চিভেটৰ দৰে গোন্ধ পোৱাৰ কথা সেই বিষয়ে মতানৈক্য আছে।&lt;ref&gt;Brown 1997, p. 2 See also pp. 5–6 on whether Linnaeus or Murray is the correct authority for the binomial name.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফুল ডাঙৰ আৰু পাখিযুক্ত, প্ৰচুৰ পৰিমাণে ৰস থাকে আৰু গধুৰ, টেঙা, মাখনৰ দৰে গোন্ধ দিয়ে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ ফুলৰ ৰস আৰু চুপহী খোৱা কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ বাদুলিৰ দ্বাৰা পৰাগযোগ হয়। 

== জাত ==
শতিকাজুৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত উদ্ভিদজাত ক্ল’নৰ দ্বাৰা বংশবৃদ্ধি কৰা অসংখ্য ডুৰিয়ান জাতৰ জন্ম হৈছে। আগতে ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছিল, মিশ্ৰিত ফলাফলৰ সৈতে, উচ্চমানৰ ফল দিয়া গছৰ বীজৰ পৰা, কিন্তু এতিয়া ইয়াক লেয়াৰিং, মাৰ্কোটিং বা অধিক সাধাৰণভাৱে, কলি, ভেনিয়াৰ, ৱেজ, হুইপ আৰু ইউ-গ্ৰাফ্টিংকে ধৰি গ্ৰাফ্টিং কৰি ইয়াৰ পুলিৰ ওপৰত বংশবৃদ্ধি কৰা হয় যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচিত ৰুটষ্টক। ফলৰ আকৃতিৰ তাৰতম্য, যেনে কাঁইটৰ আকৃতিৰ দ্বাৰা বিভিন্ন জাতক কিছু পৰিমাণে পৃথক কৰিব পাৰি। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 77–81&lt;/ref&gt;

=== '''মালয়েছিয়াৰ জাত''' ===
মালয়েছিয়াৰ কৃষি আৰু কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৩৪ চনৰ পৰা পঞ্জীয়নভুক্ত জাতৰ তালিকা প্ৰকাশ কৰিছে, য'ত প্ৰতিটো জাতক এটা সাধাৰণ নাম আৰু &quot;D&quot; ৰে আৰম্ভ হোৱা ক'ড নম্বৰ দিয়া হৈছে। এই সংহিতাসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মাজেৰে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ২০২১ চনৰ হিচাপত ২০০ৰো অধিক পঞ্জীয়নভুক্ত জাত আছিল। &lt;ref&gt;&quot;Varieties Registered For National Crop List&quot;. ''pvpbkkt.doa.gov.my''. Archived from the original on 13 September 2021. Retrieved 13 September 2021.&lt;/ref&gt; বাৰ্ষিক মালয়েছিয়ান কৃষি, উদ্যান শস্য, আৰু কৃষি পৰ্যটন প্ৰদৰ্শনীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে বহুতো উচ্চমানৰ জাত চিনাক্ত কৰা হৈছে। মালয়েছিয়াৰ ১৩টা সাধাৰণ জাতৰ ৰং, গঠন, গন্ধ, সোৱাদ, উচ্চ উৎপাদন আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অনুকূল গুণ আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Mengenali Variety Durian Popular di Malaysia'' (PDF). Jabatan Pertanian Malaysia. Archived (PDF) from the original on 12 July 2018. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt;

আশীৰ দশকত পাহাঙৰ ৰাউবৰ টান লাই ফুক নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে কেলাণ্টানৰ গুয়া মুছাঙত ডুৰিয়ান গছত উজুটি খাইছিল। তেওঁ গ্ৰাফ্টিংৰ বাবে ৰাউবলৈ এটা ডাল ঘূৰাই আনিলে। ইয়াৰ উৎপত্তিস্থলৰ নামেৰে এই জাতটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল। এই জাতটোৰ মাংস উজ্জ্বল হালধীয়া আৰু ই D24 ৰ অধিক শক্তিশালী বা বৰ্ধিত সংস্কৰণৰ দৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;&quot;How to Identify Musang King and D24&quot;. Year of the durian. 16 February 2013. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved 3 May 2017.&lt;/ref&gt; ছিংগাপুৰ আৰু ভিয়েটনামত ই পছন্দৰ জাত।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

মালয়েছিয়াৰ আন জনপ্ৰিয় জাতসমূহৰ ভিতৰত &quot;টেক্কা&quot;, ভিতৰৰ কাণ্ডত এটা সুকীয়া হালধীয়া ৰঙৰ গুৰি থাকে; &quot;D168&quot; (IOI), যি ঘূৰণীয়া, মধ্যমীয়া আকাৰৰ, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া বাহিৰৰ ছাল, আৰু সহজে আঁতৰাই পেলোৱা মাংস যি মধ্যমীয়া-ডাঠ, কঠিন, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু মিঠা; &lt;ref&gt;Van Dyk, Mel (28 June 2019). &quot;Durian mas hajah hasmah&quot;. ''The Independent Insight''. Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰেড প্ৰ'ন&quot; (উডাং মেৰাহ, ডি১৭৫), পাহাং আৰু জোহৰ ৰাজ্যত পোৱা যায়।[22][23] ইয়াৰ ফল মধ্যমীয়া আকাৰৰ, অণ্ডাকাৰ, বাদামী সেউজীয়া, চুটি কাঁইটযুক্ত। মাংস ডাঠ, কঠিন নহয়, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ সোৱাদ মিঠা।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

=== '''ইণ্ডোনেছিয়ান জাত''' ===
ইণ্ডোনেছিয়াত ১০০ৰো অধিক প্ৰজাতিৰ ডুৰিয়ান আছে। আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা প্ৰজাতিটো হৈছে ডি. জিবেথিনাছ। &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Ruwaida, Ismi Puji; Supriyadi; Parjanto (2009). &quot;Variability analysis of Sukun durian plant (Durio zibethinus) based on RAPD marker&quot;. ''Nusantara Bioscience''. '''1''' (2). Archived from the original on 14 August 2020. Retrieved 30 November 2020.&lt;/ref&gt; উল্লেখযোগ্য জাতসমূহ হ'ল সুকুন (মধ্য জাভা), চিটোকং (বেটাৱী), ছিজাপাং (বেটাৱী), ছিমাছ (বোগ'ৰ), সুনান (জেপাৰা), ছি ডোডোল আৰু ছি হিজাউ (দক্ষিণ কালিমন্তান),&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; আৰু পেট্ৰুক (মধ্য জাভা)।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

=== থাই জাত ===
থাইলেণ্ডত মন থং হৈছে ব্যৱসায়িকভাৱে আটাইতকৈ চাহিদা থকা জাত। ইয়াৰ ডাঠ, সম্পূৰ্ণ শৰীৰৰ ক্ৰীমযুক্ত আৰু মৃদু মিঠা সোৱাদৰ মাংসৰ বাবে মধ্যমীয়া গোন্ধ আৰু সৰু বীজ, আনহাতে চানী ফাইট’ফ্থ’ৰা পালমিভ’ৰাৰ সংক্ৰমণৰ প্ৰতি আটাইতকৈ বেছি প্ৰতিৰোধী। কান ইয়াওৰ চাহিদা কম, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱসায় ভাল কাৰণ ই মিঠা আৰু গন্ধহীন। থাইলেণ্ডৰ জাতসমূহৰ ভিতৰত বৰ্তমান পাঁচটা বৃহৎ ব্যৱসায়িক খেতি চলি আছে: চানী, মন থং, কান ইয়াও, ৰুৱাং আৰু ক্ৰাডুম। &lt;ref&gt;&quot;Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)&quot; (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 18 August 2011. Retrieved 26 July 2010.&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনলৈকে থাই চৰকাৰৰ বিজ্ঞানী ছংপল ছমশ্ৰীয়ে নব্বৈটাতকৈও অধিক জাতৰ ডুৰিয়ান সংকৰণ কৰি চাণ্টাবুৰী নং ১ নামৰ এটা জাত সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গন্ধ নথকা এটা জাত। &lt;ref&gt;Fuller, Thomas (8 April 2007). &quot;Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit&quot;. ''The New York Times''. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; আন এটা হাইব্ৰিড, চাণ্টাবুৰী নং ৩, ফল ছিঙি লোৱাৰ প্ৰায় তিনিদিন পিছত এই দুৰ্গন্ধ বিকশিত কৰে, যিয়ে গন্ধহীন পৰিবহণ সক্ষম কৰে যদিও তিতা গন্ধ পছন্দ কৰা গ্ৰাহকক সন্তুষ্ট কৰে। ২০১২ চনৰ ২২ মে’ত থাইলেণ্ডৰ আন দুটা জাতৰ লং লেপ্লাই আৰু লিন লাপ্লে, উত্তৰাদিত প্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ যোথিন চামুটখিৰীয়ে জনসাধাৰণৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে য’ৰ পৰা এই জাতসমূহ স্থানীয়ভাৱে বিকশিত কৰা হৈছিল, আনহাতে তেওঁ লাপ্লাই জিলাৰ বাৰ্ষিক ডুৰিয়ান মেলা, আৰু প্ৰত্যেককে দিয়া নাম জাত। &lt;ref&gt;&quot;Odourless durians to hit the market&quot;. ''The Nation''. 23 May 2012. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 21 June 2012.&lt;/ref&gt;

== খেতি আৰু ব্যৱসায় ==
২০১৮ চনত থাইলেণ্ডে প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৭ লাখ টন ডুৰিয়ান উৎপাদন কৰে, ইয়াৰে ৪ লাখ টন মূল চীন আৰু হংকঙলৈ ৰপ্তানি কৰা হয়। &lt;ref&gt;Svasti, Pichaya; Jariyasombat, Peerawat (22 April 2018). &quot;Made in Thailand&quot;. ''Bangkok Post''. No. Brunch. Retrieved 23 April 2018.&lt;/ref&gt; থাইলেণ্ডৰ চাণ্টাবুৰীত প্ৰতি বছৰে মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ব ডুৰিয়ান উৎসৱ অনুষ্ঠিত হয়। এই একক প্ৰদেশখনেই থাইলেণ্ডৰ ডুৰিয়ান উৎপাদনৰ আধা অংশৰ বাবে দায়বদ্ধ। ফিলিপাইনছৰ ডাভাও অঞ্চলত এই ফলৰ সৰ্বোচ্চ উৎপাদন হয় আৰু দেশখনৰ মুঠ উৎপাদনৰ ৬০% উৎপাদন হয়। &lt;ref&gt;Mellejor, Lilian (30 July 2018). &quot;Davao City remains top producer of durian fruit&quot;. ''Philippine News Agency''. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt;

ব্ৰুনাইত গ্ৰাহকে ডি.গ্ৰেভিঅ’লেন্স, ডি.কুটেজেন্সিছ আৰু ডি. এই প্ৰজাতিবোৰে জিনীয়ভাৱে বৈচিত্ৰ্যময় শস্যৰ উৎস গঠন কৰে। &lt;ref&gt;Osman, M. B.; Mohamed, Z. A.; Idris, S.; Aman, R. (1995). ''Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species'' (PDF). International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN &lt;bdi&gt;978-92-9043-249-4&lt;/bdi&gt;. OCLC 723476105. Archived from the original on 30 September 2008. Retrieved 10 November 2017.&lt;/ref&gt;

১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে অষ্ট্ৰেলিয়াত ডুৰিয়ান আৰু ১৯৭৫ চনত ক্ল'নেল সামগ্ৰীৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। ২০১৯ চনত আমদানি কৰা সতেজ ডুৰিয়ানৰ মূল্য চীনলৈ আমদানি কৰা সকলো সতেজ ফলৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক হৈ পৰে, যিটো পূৰ্বতে চেৰী আছিল। ২০২১ চনত চীনে সেই বছৰত থাইলেণ্ডৰ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ ৯০ শতাংশ মূল্যৰ কমেও ৩.৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ ক্ৰয় কৰে।&lt;ref&gt;&quot;Durian Was Most Popular Imported Fruit in China Last Year With Imports of USD4.2 Billion&quot;. ''www.yicaiglobal.com''. Retrieved 14 February 2023.&lt;/ref&gt; ২০২২ চনত ফিলিপাইনছ আৰু ভিয়েটনামে চীনলৈ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ সময়ত চীনৰ সামগ্ৰিক আমদানি ৪ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ২০২৩ চনত ১৪ লাখ টন আমদানি কৰাৰ সময়ত ৬.৭ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। ডুৰিয়ান ধন-সম্পত্তিৰ ইংগিত দিয়া ষ্টেটাছ চিম্বল হৈ পৰিছে। থাইলেণ্ডৰ পৰা অহা ডুৰিয়ানৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ১৫০ য়েন (২০ মাৰ্কিন ডলাৰ), আনহাতে অধিক প্ৰতিষ্ঠিত মুছাং কিং জাতৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ৫০০ য়েন আৰু ই জন্মদিন বা বিয়াৰ উপহাৰ হ’ব পাৰে। ৰপ্তানিকাৰকসকলৰ বাবে সম্ভাৱ্য মূল্যই চীনক বাণিজ্যিক আলোচনাৰ অংশ হিচাপে ডুৰিয়ানক লাভৱান কৰিবলৈ অনুমতি দিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা চীনলৈ ডুৰিয়ানৰ সমগ্ৰ ৰপ্তানি ২০১৭ চনত ৫৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ পৰা ২০২৩ চনত ৬.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। চীনে এই ফলৰ সৰ্বাধিক আমদানি কৰিছিল থাইলেণ্ডৰ পৰা, তাৰ পিছতে আছে মালয়েছিয়া আৰু ভিয়েটনাম।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;Fuller, Thomas; Bhaskar, Gabriela (16 June 2024). &quot;China's Lust for Durian Is Creating Fortunes in Southeast Asia&quot;. ''The New York Times''. Retrieved 17 June 2024.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে ব্যয়বহুল ফল কাৰণ ইয়াৰ সংৰক্ষণ সময় কম। &lt;ref&gt;Rodrigues, Sueli; Silva, Ebenezer de Oliveira; De Brito, Edy Sousa (5 January 2018). ''Exotic Fruits Reference Guide''. Academic Press. p. 169. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-12-803153-7&lt;/bdi&gt;. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt; প্ৰতিটো ফল ভালদৰে মেৰিয়াই সংৰক্ষণ সময় প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ সপ্তাহলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। 

== সোৱাদ আৰু গন্ধ ==

==== ইতিহাস ====
[[চিত্ৰ:4SeasonsDurians22102009-02 (4034657521).jpg|thumb|পকা ডুৰিয়ান ফল]]
১৮৫৬ চনত লিখা ব্ৰিটিছ প্ৰকৃতিবিদ আলফ্ৰেড ৰাছেল ৱালেছে এই ফলৰ স্থায়িত্ব আৰু সোৱাদক &quot;বৰ্ণনীয় নহয়। আলমণ্ডৰ সৈতে অতি সোৱাদযুক্ত চহকী কাষ্টাৰ্ডে ইয়াৰ সৰ্বোত্তম সাধাৰণ ধাৰণা দিয়ে, কিন্তু মাজে মাজে সোৱাদৰ ঢৌৱে ক্ৰীম-চীজ, পিঁয়াজৰ কথা মনত পেলায়।&quot; -চচ, শ্বেৰী-ৱাইন, আৰু অন্যান্য অসঙ্গতিপূৰ্ণ খাদ্য তাৰ পিছত এটা চহকী পাল্পত আঠাযুক্ত মসৃণতা যিটো আন একোৱেই নাথাকে, কিন্তু যিয়ে ইয়াৰ সুস্বাদুতা বৃদ্ধি কৰে।&quot; তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে ই &quot;অভিজ্ঞতা কৰিবলৈ পূবলৈ যাত্ৰা কৰাৰ যোগ্য নতুন অনুভূতি প্ৰদান কৰে। যিহেতু ইয়াৰ অতি সুন্দৰ সোৱাদৰ খাদ্য উৎপাদন কৰাটো অতুলনীয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;Wallace&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;{{cite web|last=Wallace|first=Alfred Russel|title=On the Bamboo and Durian of Borneo|year=1856|url=http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|access-date=2008-11-20|author-link=Alfred Russel Wallace|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|url-status=live|archivedate=2008-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱালেছে নিজকে প্ৰথমতে ইয়াক চেষ্টা কৰিবলৈ অনিচ্ছুক বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল কাৰণ কিন্তু বোৰ্নিওত এটা খাই &quot;দুৱাৰৰ বাহিৰত, মই লগে লগে নিশ্চিত ডুৰিয়ান খোৱা মানুহ হৈ পৰিলোঁ।&quot; তেওঁ আন এজন লেখকৰ উদ্ধৃতি দি এইদৰে উল্লেখ কৰিছে: &quot;অভ্যস্ত নোহোৱাসকলৰ বাবে প্ৰথমতে পচি যোৱা পিঁয়াজৰ দৰে গোন্ধ ওলোৱা যেন লাগে, কিন্তু সোৱাদ লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে ইয়াক আন সকলো খাদ্যতকৈ বেছি পছন্দ কৰে। থলুৱা লোকসকলে ইয়াক সন্মানজনক উপাধি দিয়ে, উচ্চতা কৰে, আৰু তাৰ ওপৰত পদ বনাওক। &lt;ref&gt;Wallace, Alfred Russel (1886). ''The Malay Archipelago: The land of the orang-utang and the bird of paradise''. London: Macmillan &amp; Co. pp. 74–75. Retrieved 4 June 2010.&lt;/ref&gt; 

ঔপন্যাসিক এন্থনী বাৰ্জেছে লিখিছে যে ডুৰিয়ান খোৱাটো &quot;লেভেটৰীত মিঠা ৰাস্পবেৰী ব্লাংকেঞ্জ খোৱাৰ দৰেই।&quot; &lt;ref&gt;Burgess, Anthony (1993) [1956]. ''The Long Day Wanes: A Malayan Trilogy''. W. W. Norton &amp; Company. p. 68. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-393-30943-0&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 20 October 2021. Retrieved 6 October 2020.&lt;/ref&gt; ভ্ৰমণ আৰু খাদ্যৰ লেখক ৰিচাৰ্ড ষ্টাৰলিঙে কৈছে যে &quot;ইয়াৰ দুৰ্গন্ধক গাহৰিৰ মল, টাৰ্পেণ্টাইন আৰু পিঁয়াজ বুলি বৰ্ণনা কৰাটো ভাল, জিমৰ মোজাৰে সজাই তোলা।&quot; &lt;ref&gt;Winokur, Jon, ed. (2003). ''The Traveling Curmudgeon: Irreverent Notes, Quotes, and Anecdotes on Dismal Destinations, Excess Baggage, the Full Upright Position, and Other Reasons Not to Go There''. Sasquatch Books. p. 102. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-57061-389-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চিভেট, নলা-নৰ্দমা, বাসি বমি, স্কাংক স্প্ৰে'ৰ সৈতে আন তুলনা কৰা হৈছে আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ শ্বাব ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এনে বৰ্ণনাই গন্ধৰ পৰিৱৰ্তনশীলতাক প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে। বিভিন্ন প্ৰজাতি আৰু জাতৰ সুগন্ধি লক্ষণীয়ভাৱে ভিন্ন হয়; উদাহৰণস্বৰূপে, ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ৰ গভীৰ কেৰামেল সোৱাদ আৰু টাৰ্পেণ্টাইনৰ গোন্ধ থাকে আনহাতে ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান (D. graveolens) য়ে পোৰা আলমণ্ডৰ সুগন্ধি নিৰ্গত কৰে।&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

এই ফলৰ প্ৰবল গোন্ধৰ বাবে ইয়াক ছিংগাপুৰ[49] আৰু বেংককত ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;'World's smelliest fruit' now banned from Bangkok buses&quot;. ''The Star''. 4 May 2023. Retrieved 26 November 2024.&lt;/ref&gt;

==== জৈৱৰাসায়নিক ভিত্তি ====
ডুৰিয়ানৰ এটাৰ ৰাসায়নিক বিশ্লেষণে ইংগিত দিয়ে যে ইয়াৰ প্ৰায় ৪৬,০০০ ক'ডিং আৰু নন-ক'ডিং জিন আছে, ইয়াৰে মিথিঅ'নিন গামা-লাইজেজ নামৰ এটা শ্ৰেণী – যিয়ে অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগসমূহৰ দুৰ্গন্ধ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে – এই সুকীয়া গন্ধৰ বাবে প্ৰধানকৈ দায়ী হ'ব পাৰে। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; Ng, Cedric Chuan Young; Rao, Sushma Ramesh; Rajasegaran, Vikneswari; Lim, Weng Khong; Ong, Choon Kiat; Chan, Ki; Cheng, Vincent Kin Yuen; Soh, Poh Sheng; Swarup, Sanjay; Rozen, Steven G.; Nagarajan, Niranjan; Tan, Patrick (9 October 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ানৰ সোৱাদ আৰু সুগন্ধিৰ কাৰণ হৈছে ইয়াত থকা শ শ ফাইটোকেমিকেলৰ যাৰ ভিতৰত ভিতৰত বিভিন্ন থাইঅলৰ সৈতে বিভিন্ন অস্বাভাৱিক যৌগ, যেনে এষ্টাৰ, কিটন, এলক'হল (প্ৰাথমিকভাৱে ইথানল), আৰু অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগ আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; কেইবাটাও জাতৰ অধ্যয়নত এষ্টাৰৰ ভিতৰত ইথাইল ২-মিথাইলবুটান'ৱেটৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক আছিল।&lt;ref&gt;Aziz, Nur A.; Jalil, Abbe M. (13 March 2019). &quot;Bioactive compounds, nutritional value, and potential health benefits of indigenous durian (''Durio zibethinus'' Murr.): A review&quot;. ''Foods''. '''8''' (3): E96. doi:10.3390/foods8030096. PMC 6463093. &lt;nowiki&gt;PMID 30871187&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; চেনিৰ পৰিমাণ, প্ৰধানকৈ চুক্ৰ'জ, বিভিন্ন ডুৰিয়ান জাতৰ মাজত ৮–২০% ৰ পৰিসৰ থাকে। ডুৰিয়ানৰ মাংসত বিভিন্ন ধৰণৰ পলিফেনল, বিশেষকৈ মাইৰিচেটিন আৰু বিভিন্ন কেৰটিন'ইড থাকে, য'ত বিটা-কেৰটিনৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণো থাকে। ২০১৯ চনত ইথানথাইঅল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভসমূহ এই দুৰ্গন্ধৰ উৎস হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। কিন্তু উদ্ভিদটোৱে ইথেনথাইঅল উৎপাদন কৰা জৈৱৰাসায়নিক পথটো অস্পষ্ট হৈয়েই আছিল। &lt;ref&gt;Fischer, Nadine S.; Steinhaus, Martin (11 December 2019). &quot;Identification of an Important Odorant Precursor in Durian: First Evidence of Ethionine in Plants&quot;. ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''68''' (38): 10397–10402. doi:10.1021/acs.jafc.9b07065. &lt;nowiki&gt;PMID 31825619&lt;/nowiki&gt;. S2CID 209329891.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সঘনাই ডুৰিয়ানৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকসকলে ইয়াৰ কিট’ন আৰু এষ্টাৰৰ মিঠাৰ দৰে গোন্ধক পচি যোৱা বা পুট্ৰেচিন দুৰ্গন্ধৰ পৰা সহজেই পৃথক কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিবোৰ অস্বাভাৱিক এমাইন আৰু ফেটি এচিডৰ পৰা হয়। কিছুমান ব্যক্তিয়ে এই গোন্ধবোৰৰ পাৰ্থক্য কৰিব নোৱাৰে আৰু এই ফলটোক বিষাক্ত বুলি বিবেচনা কৰে, আনহাতে কিছুমানে ইয়াক সুখদায়ক আৰু আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে। &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;

এই প্ৰচণ্ড গোন্ধ আধা মাইল দূৰত জীৱ-জন্তুৱে ধৰা পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত সিহঁত প্ৰলোভিত হয়। ইয়াৰ উপৰিও কাছ, নিগনি হৰিণ, গাহৰি, সূৰ্য্য ভালুক, অৰেংগুটান, হাতী, আনকি মাংসভোজী বাঘ আদি বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে এই ফল অতি ৰুচিকৰ। এই প্ৰাণীবোৰৰ কিছুমানে ফল খাই বীজটো মল সৈতে দূৰ কৰবাত নিস্কাষণ কৰাৰ বাবে ইয়াত বিস্তাৰ হয়। &lt;ref&gt;Marinelli, Janet, ed. (1998). ''Brooklyn Botanic Garden Gardener's Desk Reference''. Henry Holt and Co. p. 691. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8050-5095-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ফলবোৰৰ কাঁইটীয়া, সাজসজ্জিত আৱৰণে সৰু জীৱ-জন্তুবোৰক নিৰুৎসাহিত কৰে। &lt;ref&gt;McGee, Harold (2004). ''On Food and Cooking'' (Revised ed.). Scribner. p. 379. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-684-80001-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

==== পকা আৰু নিৰ্বাচন ====
ফলবিজ্ঞানী লাৰ'ছ গেষ্ট্ৰ'নমিকৰ মতে ডুৰিয়ান ফলৰ খোলাটো ফাটিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই ই খাবলৈ সাজু হৈ উঠে। কিন্তু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অঞ্চলভেদে আৰু প্ৰজাতি অনুসৰি উপভোগ কৰিবলগীয়া পকোৱাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ। কিছুমান প্ৰজাতি ইমানেই ওখ হয় যে মাটিত পৰিলেহে সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি, আনহাতে ডি.জিবেথিনাছৰ বেছিভাগ জাতেই প্ৰায় সদায় গছৰ পৰা কাটি বিক্ৰীৰ বাবে অপেক্ষা কৰি পকিবলৈ দিয়া হয়। দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান মানুহে তেওঁলোকৰ ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে সৰু হোৱাটো পছন্দ কৰে, যেতিয়া খোলাৰ ভিতৰৰ ফলৰ থুপবোৰ এতিয়াও দেখিবলৈ বেয়া আৰু সোৱাদত মৃদু। উত্তৰ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান লোকৰ বাবে ফলটো কোমল আৰু সুগন্ধি হোৱাটো পছন্দ কৰা হয়। মালয়েছিয়া আৰু ছিংগাপুৰত বেছিভাগ গ্ৰাহকে ফলটো যিমান পাৰি পকা আৰু সুগন্ধিযুক্ত হোৱাটো পছন্দ কৰে আৰু আনকি ইতিমধ্যে খোলা ফাটি যোৱাৰ পিছতো ফলটোক পকিবলৈ দিয়াৰ আশংকাও কৰিব পাৰে। এই অৱস্থাত মাংস প্ৰচুৰ পৰিমাণে ক্ৰীমযুক্ত আৰু সামান্য মদ্যপান কৰা হয়। &lt;ref&gt;Davidson, Alan (1999). ''The Oxford Companion to Food''. Oxford University Press. p. 263. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-19-211579-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

গ্ৰাহকৰ মাজত পকি থকাৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পছন্দৰ বাবে &quot;ভাল&quot; ডুৰিয়ান বাছি লোৱাৰ বিষয়ে সাধাৰণ বক্তব্য জাৰি কৰাটো কঠিন হৈ পৰে। গছৰ পৰা সৰি পৰা ডুৰিয়ান দুদিনৰ পৰা চাৰিদিনলৈকে পকি থাকে, কিন্তু পাঁচ বা ছয় দিনৰ পিছত বেছিভাগেই ইয়াক অতি পকা আৰু অস্বাদু বুলি গণ্য কৰিব।&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; সকলো একেই, কিছুমান থাইয়ে এনে অতি পকা ফল কল চেনিৰ সৈতে ৰান্ধে, যাৰ ফলত ডুৰিয়ান (বা থুৰিয়ান) গুয়ান নামৰ মিঠাইৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;'''^''' Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

== ব্যৱহাৰ ==
থাইলেণ্ডত ডুৰিয়ানক মিঠা আঠাযুক্ত চাউলৰ সৈতে সতেজভাৱে খোৱা হয় আৰু বজাৰত ডুৰিয়ান পেষ্টৰ ব্লক বিক্ৰী কৰা হয় যদিও পেষ্টৰ বেছিভাগেই কুমলীয়া ডালিমৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। ফিলিপাইনছৰ বাহিৰে পকা ডুৰিয়ান শাক হিচাপে ৰন্ধা হয়, য’ত সকলো ব্যৱহাৰ টেঙা নহয়, মিঠা। মালয়েছিয়ানসকলে ডুৰিয়ানৰ পৰা চেনি আৰু নিমখযুক্ত দুয়োটা সংৰক্ষিত দ্ৰব্য তৈয়াৰ কৰে। ডুৰিয়ানক নিমখ, পিঁয়াজ আৰু ভিনেগাৰৰ সৈতে কুটিলে ইয়াক ব’ডাৰ বুলি কোৱা হয়। মালয়েছিয়াৰ কেলাণ্টানত সতেজ ডুৰিয়ান বা টেম্পোয়াকক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ টুকুৰা, চূণৰ ৰস আৰু বুডু (কিম্বন কৰা এঞ্চোভি চচ)ৰ সৈতে মিহলাই চাউল ভিত্তিক খাদ্যৰ সৈতে মচলা হিচাপে খোৱা হয়। চেষ্টনাটৰ সমান আকাৰৰ গুটিবোৰ সিজোৱা, পোৰা বা নাৰিকল তেলত ভাজি খাব পাৰি, তাৰ টেক্সচাৰ টাৰো বা ৰঙালাওৰ দৰে, কিন্তু আঠাযুক্ত। জাভাত গুটিবোৰ পাতলকৈ কাটি চেনি দি মিঠাই হিচাপে সিজোৱা হয়। চাইক্ল'প্ৰ'পিন ফেটি এচিডৰ বাবে অৰন্ধা বীজ বিষাক্ত হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফল বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা খাব পৰা খাদ্য যেনে পৰম্পৰাগত মালয় মিঠাই, আইচ কাকাং, ড'ডল, লেম্পুক, গোলাপ বিস্কুট, আইচক্ৰীম, মিল্কশ্বেক, মুনকেক, ইউল লগ আৰু কেপচুচিনোৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছ ডুৰিয়ান (ডুৰিয়ান আইচক্ৰীম) ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনপ্ৰিয় ডেজাৰ্ট, ইণ্ডোনেছিয়াৰ চহৰসমূহত বিশেষকৈ জাভাত ৰাস্তাৰ কাষৰ ষ্টলত বিক্ৰী কৰা হয়। পুলুট ডুৰিয়ান বা কেটান ডুৰিয়ান হৈছে নাৰিকল গাখীৰৰ সৈতে ভাপত দিয়া আঠাযুক্ত চাউল আৰু পকা ডুৰিয়ানৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা। ছাবাহত ৰঙা ডুৰিয়ানক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ সৈতে ভাজি পাৰ্শ্ব খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। &lt;ref&gt;Traditional Cuisine&quot;. Sabah Tourism Promotion Corporation. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান পৰম্পৰাগতভাৱে মিঠা পানীৰ মাছৰ পৰা তৈয়াৰী ইণ্ডোনেছিয়ান চূপ ছাউৰত যোগ কৰা হয়। ইকান ব্ৰেংকেছ টেম্পোয়াক হৈছে ডুৰিয়ান ভিত্তিক চচত ৰন্ধা মাছ, যিটো সুমাট্ৰাত পৰম্পৰাগত। &lt;ref&gt;Vaisutis, Justine; Bedford, Neal; Elliott, Mark; Ray, Nick; Berkmoes, Ryan Ver (2007). ''Indonesia (Lonely Planet Travel Guides)''. Lonely Planet Publications. p. 83. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-74104-435-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পুষ্টি ==
কেঁচা ডুৰিয়ান ৬৫% পানী, ২৭% কাৰ্বহাইড্ৰেট (৪% খাদ্য আঁহকে ধৰি), ৫% চৰ্বি আৰু ১% প্ৰটিনেৰে গঠিত। ১০০ গ্ৰামত কেঁচা বা সতেজ ফ্ৰ’জেন ডুৰিয়ানে দৈনিক মূল্যৰ (ডিভি) ৩৩% থাইয়ামিন আৰু অন্যান্য বি ভিটামিন, ভিটামিন চি আৰু খাদ্যৰ খনিজ মেংগানিজৰ মধ্যমীয়া পৰিমাণ (১৫–২৪% ডিভি, টেবুল) প্ৰদান কৰে। মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জাতৰ কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পৰিমাণ ১৬ৰ পৰা ২৯%, চৰ্বিৰ পৰিমাণ ২–৫%, প্ৰটিনৰ পৰিমাণ ২–৪%, আৰু খাদ্যত আঁহৰ পৰিমাণ ১–৪% আৰু কেলৰিৰ মূল্যৰ ভিন্নতা থাকে প্ৰতি ১০০ গ্ৰামত ৮৪ৰ পৰা ১৮৫ কিলোকেলৰিলৈকে। ডুৰিয়ান মাংসত থকা ফেটি এচিডত বিশেষকৈ অলিক এচিড আৰু পালমিটিক এচিড থাকে। &lt;ref name=&quot;Aziz&quot; /&gt;

== উৎপত্তি আৰু ইতিহাস ==
ডুৰিয়ানৰ উৎপত্তি বোৰ্নিও আৰু সুমাট্ৰা অঞ্চলত বুলি ভবা হয়, মালয় উপদ্বীপত বন্য গছ আৰু ভাৰতৰ পৰা নিউ গিনিলৈকে বহল অঞ্চলত সাধাৰণতে ফলৰ বাগিচা খেতি কৰা হয়। চাৰিশ বছৰৰ আগতে বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰত ইয়াৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল আৰু বিশেষকৈ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনামত ইয়াৰ সক্ৰিয় খেতি কৰা হৈছিল। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

ইউৰোপীয়সকলে ডুৰিয়ানৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ কৰা হৈছে ১৫ শতিকাত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যোৱা নিকোলো ডি' কণ্টিৰ ৰেকৰ্ড। &lt;ref&gt;{{harvnb|Brown|1997|p=3}}&lt;/ref&gt; লেটিন ভাষাৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে য'ত পজিঅ' ব্ৰাচিঅ'লিনিয়ে ডি কণ্টিৰ ভ্ৰমণ লিপিবদ্ধ কৰিছিল: &quot;তেওঁলোকৰ [সুমাট্ৰাৰ মানুহে] এটা সেউজীয়া ফল আছে যিটো তেওঁলোকে ডুৰিয়ান বুলি কয়, তৰমুজৰ দৰে ডাঙৰ। ভিতৰত দীঘলীয়া কমলাৰ দৰে পাঁচটা বস্তু আছে, আৰু ডাঠ মাখনৰ দৰে&quot;।

পৰ্তুগীজ চিকিৎসক গাৰ্চিয়া ডি অৰ্টাই ক'ল'কিঅ'ছ ড'ছত ডুৰিয়ানৰ বৰ্ণনা কৰিছিল ১৭৪১ চনত জাৰ্মান উদ্ভিদবিদ জৰ্জ এবাৰহাৰ্ড ৰামফিয়াছৰ হাৰ্বেৰিয়াম এম্বোইনেন্স প্ৰকাশ পায়, য'ত এশ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ ডুৰিয়ানৰ আটাইতকৈ বিশদ আৰু সঠিক বিৱৰণ পোৱা যায়। ডুৰিঅ' প্ৰজাতিটোৰ এটা জটিল শ্ৰেণীবিভাজন আছে যিয়ে ৰামফিয়াছে সৃষ্টি কৰাৰ পিছৰে পৰা বহু প্ৰজাতিৰ বিয়োগ আৰু যোগ কৰা দেখা গৈছে। ইয়াৰ শ্ৰেণীবিভাজন অধ্যয়নৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ডুৰিয়ান আৰু ছ'ৰচপ (Annona muricata)ৰ মাজত কিছু বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল, কাৰণ এই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ কাঁইটীয়া সেউজীয়া ফল আছিল। ছ'ৰচপৰ মালয় নাম ডুৰিয়ান বেলাণ্ডা, অৰ্থাৎ ডাচ ডুৰিয়ান।[69] ১৮ শতিকাত জোহান এণ্টন ৱেইনমেনে ডুৰিয়ানক কেষ্টেনিয়াৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰিছিল কাৰণ ইয়াৰ ফল ঘোঁৰাৰ চেষ্টনাটৰ সৈতে মিল আছিল। &lt;ref&gt;Yule, Henry; Burnell, Arthur Coke (1996) [1886]. &quot;Durian, Dorian&quot;. ''Hobson-Jobson: The Anglo–Indian Dictionary''. Wordsworth Editions. p. 332. ISBN &lt;bdi&gt;978-1853263637&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 1 April 2017. Retrieved 15 December 2015.&lt;/ref&gt;


ষোড়শ শতিকাত পৰ্তুগীজসকলে চিলনত ডি.জিবেথিনাছক প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু পিছত বহুবাৰ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াক আমেৰিকাত ৰোপণ কৰা হৈছে যদিও উদ্ভিদ উদ্যানত সীমাবদ্ধ। প্ৰথম পুলিবোৰ ৰয়েল বটানিক গাৰ্ডেন, কিউৰ পৰা ১৮৮৪ চনত ডমিনিকাৰ অগাষ্ট চেণ্ট-আৰ'মানলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। 

দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ডুৰিয়ানৰ খেতি গাঁও পৰ্যায়ত শতিকাজুৰি চলি আহিছে, সম্ভৱতঃ ১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা আৰু ব্যৱসায়িকভাৱে ২০ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা। মাই ট্ৰপিক আইলত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ লেখক আৰু প্ৰকৃতিবিদ এডমাণ্ড জেমছ বেনফিল্ডে কয় যে কেনেকৈ ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ছিংগাপুৰৰ এজন বন্ধুৱে তেওঁক ডুৰিয়ানৰ বীজ পঠিয়াইছিল, যিটো তেওঁ কুইন্সলেণ্ডৰ উত্তৰ উপকূলৰ ওচৰৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় দ্বীপত ৰোপণ কৰি যত্ন লৈছিল। &lt;ref&gt;Banfield, E. J. (1911). ''My Tropic Isle''. T. Fisher Unwin. Archived from the original on 7 October 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;


১৯৪৯ চনত ব্ৰিটিছ উদ্ভিদবিদ ই.জে.এইচ.কৰ্ণাৰে দ্য ডুৰিয়ান থিয়ৰী বা আধুনিক গছৰ উৎপত্তি প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল যে এণ্ড'জুকোৰী (জীৱ-জন্তুক পেটত বীজ পৰিবহণ কৰিবলৈ প্ৰলোভন) বীজ বিয়পোৱাৰ আন যিকোনো পদ্ধতিৰ আগতেই উদ্ভৱ হৈছিল আৰু ডুৰিঅ' প্ৰজাতিৰ আদিম পূৰ্বপুৰুষসকলেই সেই বিক্ষিপ্তকৰণ পদ্ধতিৰ আদিম অনুশীলনকাৰী আছিল, বিশেষকৈ ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ফুল ফুলাৰ আদিম ফলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে। কিন্তু ডুৰিঅ'নিয়া আৰু ইয়াৰ ভগ্নী ট্যাক্সাসমূহ যি জনগোষ্ঠীত পৰে, ডুৰিঅ'নিয়াৰ অধিক শেহতীয়া পৰিসীমাত মাংসল এৰিল আৰু কাঁইটীয়া ফল ক্লেডৰ ভিতৰত উৎপন্ন হয়। কিছুমান বংশৰ এই চৰিত্ৰবোৰ থাকে যদিও আন কিছুমানৰ নাথাকে। শেহতীয়া আণৱিক প্ৰমাণ (যিটোৰ ওপৰত ডুৰিঅ'নিয়াৰ শেহতীয়া, সুসমৰ্থিত পৰিসীমা ভিত্তি হৈছে) সেয়েহে কৰ্ণাৰৰ ডুৰিয়ান তত্ত্বক খণ্ডন কৰে। 

১৯৯০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ (আছিয়ান) অঞ্চলত ডুৰিয়ানৰ ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাহিদা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চীনত ডুৰিয়ানৰ উন্মাদনাৰ ফলত এই ফলৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Shan, Lee Ying (13 September 2023). &quot;Demand for the world's smelliest fruit has soared 400%, fueled by China's 'craze'&quot;. ''cnbc.com''. CNBC. Retrieved 15 September 2023.&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি আৰু লোকচিকিৎসা ==

==== সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ ====
স্থানীয় এটা সাধাৰণ বিশ্বাস হ'ল যে কফি বা মদ্যপানৰ সৈতে খালে ডুৰিয়ান ক্ষতিকাৰক। &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; পিছৰ বিশ্বাসটো অন্ততঃ ১৮ শতিকাৰ পৰাই হ’ব পাৰে যেতিয়া ৰামফিয়াছে কৈছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত মদ খাব নালাগে কাৰণ ইয়াৰ ফলত বদহজম আৰু মুখৰ দুৰ্গন্ধ হ’ব। ১৯২৯ চনত জে ডি জিমলেটে তেওঁৰ মালয় পইজনছ এণ্ড চাৰ্ম কিউৰছত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান ফল ব্ৰেণ্ডীৰ সৈতে খাব নালাগে। ১৯৮১ চনত জে আৰ ক্ৰফ্টে তেওঁৰ Bombacaceae: In Handbooks of the Flora of Papua New Guinea ত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত অতি সোনকালে মদ্যপান কৰাৰ পিছত &quot;নিচা ধৰাৰ ভাৱ&quot; প্ৰায়ে হয়। এই বিশ্বাসৰ বৈধতাৰ ওপৰত কেইবাটাও চিকিৎসা অনুসন্ধান বিভিন্ন সিদ্ধান্তৰ সৈতে কৰা হৈছে, &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; যদিও চুকুবা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ফলটোৰ উচ্চ চালফাৰৰ পৰিমাণে এলডিহাইড ডিহাইড্ৰ'জেনেজৰ কাৰ্য্যকলাপত বাধা দিয়ে, যাৰ ফলত ক্লিয়াৰ কৰাৰ ক্ষমতা ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পায় শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ। &lt;ref&gt;&quot;Durians and booze: worse than a stinking hangover&quot;. ''New Scientist''. 16 September 2009. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 15 October 2009.&lt;/ref&gt;

==== লোক চিকিৎসা ====
মালয়েছিয়াত আগতে পাত আৰু শিপাৰ কাপ এণ্টিপাইৰেটিক হিচাপে প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা হৈছিল। জ্বৰ ৰোগীৰ মূৰত পাতৰ ৰস প্ৰয়োগ কৰা হয়। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; জ্বৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ডুৰিয়ানৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ আটাইতকৈ সম্পূৰ্ণ বৰ্ণনা হৈছে ১৯৩০ চনত বাৰ্কিল আৰু হেনিফে সংগ্ৰহ কৰা মালয় প্ৰেছক্ৰিপচন। ইয়াত পাঠকক ডুৰিয়া জিবেথিনাছ, নেফেলিয়াম লংগানাৰ শিপাৰ সৈতে হিবিস্কাছ ৰোজা-চিনেন্সিছৰ শিপা উতলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে, Nephelium mutabile আৰু Artocarpus integrifolius, আৰু কাজ বা পান কৰে ইয়াক পাউল্টিচ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰক। &lt;ref&gt;Burkill, I. H.; Haniff, M. (1930). &quot;Malay village medicine, prescriptions collected&quot;. ''Gardens Bulletin Straits Settlements'' (6): 176–177.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰম্পৰাগত বিশ্বাসৰ লগতে পৰম্পৰাগত চীনা খাদ্য চিকিৎসাই ডুৰিয়ান ফলক অত্যধিক ঘামচি ওলোৱাৰ বাবে উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা গুণ বুলি গণ্য কৰে। ইয়াক প্ৰতিহত কৰাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতি হ'ল ফলৰ খালী খোলাত পানী ঢালি ফলৰ গুটি খোৱাৰ পিছত পান কৰা।&lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিকল্প পদ্ধতি হ’ল ডুৰিয়ানক আমলখিৰ লগত খোৱা, যিটো শীতল গুণ আছে বুলি ধৰা হয়। গৰ্ভৱতী মহিলা বা উচ্চ ৰক্তচাপ থকা লোকক পৰম্পৰাগতভাৱে ডুৰিয়ান গ্ৰহণ নকৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। &lt;ref&gt;McElroy, Anne; Townsend, Patricia K. (2003). ''Medical Anthropology in Ecological Perspective''. Westview Press. p. 253. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8133-3821-7&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

জাভানিসকলে ডুৰিয়ানৰ কামোদ্দীপক গুণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰে আৰু ইয়াৰ সৈতে বা তাৰ কিছু সময়ৰ পিছত কি সেৱন কৰিব পাৰি বা নহ'ব পাৰে তাৰ ওপৰত এক নিয়ম আৰোপ কৰে। &lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত ডুৰিয়ান জাতুহ ছাৰুং নাইক নামৰ এটা কথা, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;ডুৰিয়ান সৰি পৰে আৰু চেৰং ওপৰলৈ আহে&quot; এই বিশ্বাসক বুজায়। &lt;ref&gt;Stevens, Alan M. (2000). Schmidgall-Tellings, A. (ed.). ''A Comprehensive Indonesian–English Dictionary''. Ohio University Press. p. 255. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8214-1584-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; এই ফলৰ কল্পিত লেচাৰ গুণৰ বিৰুদ্ধে সতৰ্কবাণী অতি সোনকালেই পশ্চিমলৈ বিয়পি পৰিল – ছুইডেনবৰ্গৰ দাৰ্শনিক হাৰ্মান ভেটাৰলিঙে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডুৰিয়ানৰ তথাকথিত &quot;ই কামোদ্দীপক গুণ&quot;ৰ বিষয়ে মন্তব্য কৰিছিল।&lt;ref&gt;Vetterling, Herman (2003) [1923]. ''Illuminate of Gorlitz or Jakob Bohme's Life and Philosophy, Part 3''. Kessinger Publishing. p. 1380. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-7661-4788-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ==
চীনত ডুৰিয়ানৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে মালয়েছিয়াত ক্ষুদ্ৰ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰৰ ডুৰিয়ান নিৰ্ভৰ ঔদ্যোগ গঢ়ি উঠিছে। বৃহৎ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ বাবে ঠাই সৃষ্টি কৰিবলৈ বনাঞ্চলসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত তেলপালৰ খেতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা বৰ্তমানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে। &lt;ref name=&quot;Airriess&quot;&gt;{{cite journal|last=Airriess|first=Christopher|year=2020|title=Trade, Tourism and the Environment in Asia's Durian Boom|url=http://www.focusongeography.org/publications/articles/durian/index.html|journal=Focus on Geography|volume=63|publisher=[[American Geographical Society]]|doi=10.21690/foge/2020.63.6f|s2cid=243637781}}&lt;/ref&gt;ডুৰিয়ান গছৰ পৰাগযোগ কৰা সৰু উৰন্ত শিয়াল আৰু মালয় বাঘ আদি প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ বাসস্থানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত বিপন্ন হৈ পৰিছে। গুৱা মুছাং জিলাত ৰাজ্য চৰকাৰে ওৰাং আচলিৰ থলুৱা ভূমিকে ধৰি ৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (১০,০০০ একৰ) বনাঞ্চলক ডুৰিয়ান বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rahman|first=Serina|year=2020|title=Malaysia and the Pursuit of Sustainability|journal=Southeast Asian Affairs|volume=2020|pages=214–215|jstor=26938892}}&lt;/ref&gt;

মালয়েছিয়া আৰু থাইলেণ্ডত ক্ৰমে মুছাং কিং আৰু মণ্টং জাতৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে উচ্চমানৰ জাতৰ মূল্যত ডুৰিয়ানৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পোৱাৰ চিন্তাৰ সৃষ্টি হৈছে। ২০২২ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ কালিমণ্টানত ডুৰিয়ান প্ৰজাতিৰ ওপৰত কৰা এক অধ্যয়নত কম জিনীয় বৈচিত্ৰ্য পোৱা গৈছে। ইয়াৰ উপৰিও এই প্ৰধান সংকৰ জাতবোৰ কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰৰ ৰোগৰ প্ৰতি অধিক সহজলভ্য, যাৰ বাবে গছক দুৰ্বল কৰিব পৰা কীটনাশক আৰু ভেঁকুৰনাশক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়। &lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Mursyidin|first1=Dindin Hidayatul|last2=Makruf|first2=Muhammad Irfan|last3=Badruzsaufari|last4=Noor|first4=Aidi|display-authors=3|year=2022|title=Molecular diversity of exotic durian (''Durio'' spp.) germplasm: a case study of Kalimantan, Indonesia|journal=Journal of Genetic Engineering and Biotechnology|volume=20|issue=1|page=39|doi=10.1186/s43141-022-00321-8|pmid=35230532|pmc=8888783|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== তথ্য সূত্ৰ ==
{{div col|2}}

[[শ্ৰেণী:ফল]]</text>
      <sha1>hqgj1dx5v2kk2c8x0zlk6wb86u6i8dy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453670</id>
      <parentid>453667</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:12:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <comment>/* ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান */</comment>
      <origin>453670</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68518" sha1="jgtmceub4khnc3bbttfhh4l7ybwlgvz" xml:space="preserve">'''ডুৰিয়ান (/ˈdʊəriən/, /ˈdjʊəriən/)'''&lt;ref&gt;&quot;durian&quot;. ''Lexico UK English Dictionary''. Oxford University Press. Archived from the original on 27 April 2021.&lt;/ref&gt; এবিধ উচ্চ গন্ধযুক্ত সুস্বাদু ফল। 
[[চিত্ৰ:07302jfBlack ants eating Durians in the Philippinesfvf 06.jpg|thumb|ডুৰিয়ান ফল]]
অসমত পোৱা কঁঠালৰ প্ৰজাতিৰে এবিধ ফল হ’ল ডুৰিয়ান। খাব পৰা মঙহাল অংশটো পাবলৈ ডুৰিয়ান ফলটো কাটি বাকলি গুচাই ল’ব লগে। ই হৈছে ‘ডুৰিয়া’ প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কেইবাটাও গছৰ প্ৰজাতিৰ খাব পৰা ফল। এইবিধ ফলৰ ৩০টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰজাতি আছে, ইয়াৰে কমেও নটাত খাব পৰা ফল উৎপন্ন হয়।&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;Morton, J.F. (1987). &quot;Durian&quot;. ''Fruits of Warm Climates''. Florida Flair Books; republished in New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-9610184-1-2&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 15 February 2021. Retrieved 5 February 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt; ‘বৰ্নিও’ আৰু ‘সুমাট্ৰা’ৰ স্থানীয় ‘ডুৰিয়া জিবেথিনাছ’ [[:en:Durio_zibethinus|(''Durio zibethinus)'']] হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত উপলব্ধ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। ১৯৮৭ চনলৈকে থাইলেণ্ডত ইয়াৰ ৩০০ৰো অধিক আৰু মালয়েছিয়াত ১০০ টাতকৈও অধিক নামকৰণ কৰা জাত আছে। 

ডুৰিয়ানক কিছুমান অঞ্চলত &quot;ফলৰ ৰজা&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Heaton, Donald D. (2006). ''A Consumers Guide on World Fruit''. BookSurge Publishing. pp. 54–56. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4196-3955-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; বৃহৎ আকাৰ, প্ৰবল গোন্ধ আৰু কাঁইটেৰে আবৃত ছালৰ বাবে ডুৰিয়ান অন্য ফলতকৈ পৃথক। ফলটো ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১৫ চে.মি. (৬ ইঞ্চি) ব্যাসৰ হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ ওজন সাধাৰণতে ১ৰ পৰা ৩ কিলোগ্ৰাম (২ৰ পৰা ৭ পাউণ্ড) হয়। প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু শাহ শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে হ’ব পাৰে। 

কিছুমানে ডুৰিয়ানক সুগন্ধি সুখদায়ক মিঠা বুলি গণ্য কৰে, আনহাতে কিছুমানে সুগন্ধিটোক আগুৰি ধৰা আৰু অপ্ৰীতিকৰ বুলি বিবেচনা কৰে। গোন্ধটোৱে গভীৰ প্ৰশংসাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তীব্ৰ বিতৃষ্ণালৈকে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে। কেইবাদিনো ধৰি থাকিব পৰা ইয়াৰ গোন্ধৰ তীব্ৰতাৰ বাবে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ কিছুমান হোটেল আৰু ৰাজহুৱা পৰিবহণ সেৱা যেনে ছিংগাপুৰ আৰু বেংককত এই ফল নিষিদ্ধ কৰিছে। ডুৰিয়ান পকিলে বিভিন্ন ধৰণেৰে খাব পাৰি, আৰু ইয়াক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ খাদ্যত বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা ডেজাৰ্ট আৰু টেঙা খাদ্যৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুটিবোৰ সিজাই খাব পাৰি। 

== ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান ==
'ডুৰিয়ান' নামটো ‘মালয়’ ভাষাৰ ডুৰি (কাঁইট) শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে কাৰণ ইয়াৰ ছালৰ অসংখ্য কাঁইটীয়া কাঁইট থাকে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, বিকল্প বানান ডুৰিয়ান প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰিছিল ১৫৮৮ চনত স্পেনিছ অভিযাত্ৰী জুয়ান গনজালেজ ডি মেণ্ডোজাই The Histry of the Greeat and Mighty Kingdom of China and the Situation Thereof ৰ অনুবাদত।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; আন আন ঐতিহাসিক ভিন্ন বানানসমূহৰ ভিতৰত ডুৰ'য়েন, ডুৰ'য়েন, ডুৰিয়ান আৰু ড'ৰিয়ান আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; টাইপ প্ৰজাতিৰ নাম D. zibethinus ইটালীৰ zibetto, (the civet) ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;Durian&quot;. National Library Board, Singapore. Retrieved 11 November 2024.&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
ডুৰিয়ান গছবোৰ ডাঙৰ, প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ২৫–৫০ মিটাৰ (৮০–১৬৫ ফুট) উচ্চতালৈকে বৃদ্ধি পায়। পাতবোৰ চিৰসেউজ, উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা দীঘলীয়া আৰু ১০–১৮ চেণ্টিমিটাৰ (৪–৭ ইঞ্চি) দীঘল। ফুলবোৰ একেলগে তিনিটাৰ পৰা ত্ৰিশটা থুপত ডাঙৰ ডালত আৰু পোনে পোনে ডালত উৎপন্ন হয়, প্ৰতিটো ফুলৰ এটা ফুলৰ গুটি আৰু পাঁচটা (কচিৎহে চাৰি বা ছয়টা) পাহি থাকে। ডুৰিয়ান গছৰ ফুল আৰু ফলৰ সময় বছৰি এটা বা দুটা হয় যদিও প্ৰজাতি, জাত আৰু স্থানীয় অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সময় বেলেগ বেলেগ হয়। সাধাৰণ ডুৰিয়ান গছ এজোপা চাৰি-পাঁচ বছৰৰ পাছত ফল দিব পাৰে। ডুৰিয়ান ফল যিকোনো ডালৰ পৰা ওলমি থাকিব পাৰে, আৰু ফুল ফুলাৰ পৰা প্ৰায় তিনি মাহৰ পিছত পূৰ্ণবয়স্ক ফল হয়। ফলৰ দীঘল ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) আৰু ব্যাস ১৫ চে.মি. প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু মাংস শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 22–33.&lt;/ref&gt; ডুৰিঅ'ৰ ত্ৰিশটা প্ৰজাতিৰ ভিতৰত নটা প্ৰজাতিয়ে খাব পৰা ফল উৎপন্ন কৰে।&lt;ref&gt;O'Gara, E.; Guest, D. I.; Hassan, N. M. (2004). &quot;Botany and Production of Durian (''Durio zibethinus'') in Southeast Asia&quot; (PDF). In Drenth, A.; Guest, D. I. (eds.). ''Diversity and management of'' Phytophthora ''in Southeast Asia. ACIAR Monograph No. 114''. Australian Centre for International Agricultural Research. pp. 180–186. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-86320-405-7&lt;/bdi&gt;. Archived from the original (PDF) on 4 March 2011. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;

ডি. জিবেথিনাছ হৈছে একমাত্ৰ প্ৰজাতি যিটো ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত খেতি কৰা হয় আৰু ইয়াৰ স্থানীয় অঞ্চলৰ বাহিৰত উপলব্ধ। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; et al. (November 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt; যিহেতু এই প্ৰজাতিটো মুক্ত নিষেচন হয়, গতিকে ই ফলৰ ৰং আৰু গন্ধ, মাংস আৰু বীজৰ আকাৰ, গছৰ ফেন’লজীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্য দেখুৱায়। প্ৰজাতিৰ নামত জিবেথিনাছে ভাৰতীয় চিভেট, ভিভেৰা জিবেথাক বুজায়। লিনিয়াছে দিয়া এই নামটোৱে চিভেটবোৰে ডুৰিয়ানক ইমানেই ভাল পোৱাৰ কথা বুজায় যে ফলটোক ফান্দত পেলাবলৈ লোভনীয় সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল নে ডুৰিয়ানৰ চিভেটৰ দৰে গোন্ধ পোৱাৰ কথা সেই বিষয়ে মতানৈক্য আছে।&lt;ref&gt;Brown 1997, p. 2 See also pp. 5–6 on whether Linnaeus or Murray is the correct authority for the binomial name.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফুল ডাঙৰ আৰু পাখিযুক্ত, প্ৰচুৰ পৰিমাণে ৰস থাকে আৰু গধুৰ, টেঙা, মাখনৰ দৰে গোন্ধ দিয়ে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ ফুলৰ ৰস আৰু চুপহী খোৱা কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ বাদুলিৰ দ্বাৰা পৰাগযোগ হয়। 

== জাত ==
শতিকাজুৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত উদ্ভিদজাত ক্ল’নৰ দ্বাৰা বংশবৃদ্ধি কৰা অসংখ্য ডুৰিয়ান জাতৰ জন্ম হৈছে। আগতে ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছিল, মিশ্ৰিত ফলাফলৰ সৈতে, উচ্চমানৰ ফল দিয়া গছৰ বীজৰ পৰা, কিন্তু এতিয়া ইয়াক লেয়াৰিং, মাৰ্কোটিং বা অধিক সাধাৰণভাৱে, কলি, ভেনিয়াৰ, ৱেজ, হুইপ আৰু ইউ-গ্ৰাফ্টিংকে ধৰি গ্ৰাফ্টিং কৰি ইয়াৰ পুলিৰ ওপৰত বংশবৃদ্ধি কৰা হয় যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচিত ৰুটষ্টক। ফলৰ আকৃতিৰ তাৰতম্য, যেনে কাঁইটৰ আকৃতিৰ দ্বাৰা বিভিন্ন জাতক কিছু পৰিমাণে পৃথক কৰিব পাৰি। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 77–81&lt;/ref&gt;

=== '''মালয়েছিয়াৰ জাত''' ===
মালয়েছিয়াৰ কৃষি আৰু কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৩৪ চনৰ পৰা পঞ্জীয়নভুক্ত জাতৰ তালিকা প্ৰকাশ কৰিছে, য'ত প্ৰতিটো জাতক এটা সাধাৰণ নাম আৰু &quot;D&quot; ৰে আৰম্ভ হোৱা ক'ড নম্বৰ দিয়া হৈছে। এই সংহিতাসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মাজেৰে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ২০২১ চনৰ হিচাপত ২০০ৰো অধিক পঞ্জীয়নভুক্ত জাত আছিল। &lt;ref&gt;&quot;Varieties Registered For National Crop List&quot;. ''pvpbkkt.doa.gov.my''. Archived from the original on 13 September 2021. Retrieved 13 September 2021.&lt;/ref&gt; বাৰ্ষিক মালয়েছিয়ান কৃষি, উদ্যান শস্য, আৰু কৃষি পৰ্যটন প্ৰদৰ্শনীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে বহুতো উচ্চমানৰ জাত চিনাক্ত কৰা হৈছে। মালয়েছিয়াৰ ১৩টা সাধাৰণ জাতৰ ৰং, গঠন, গন্ধ, সোৱাদ, উচ্চ উৎপাদন আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অনুকূল গুণ আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Mengenali Variety Durian Popular di Malaysia'' (PDF). Jabatan Pertanian Malaysia. Archived (PDF) from the original on 12 July 2018. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt;

আশীৰ দশকত পাহাঙৰ ৰাউবৰ টান লাই ফুক নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে কেলাণ্টানৰ গুয়া মুছাঙত ডুৰিয়ান গছত উজুটি খাইছিল। তেওঁ গ্ৰাফ্টিংৰ বাবে ৰাউবলৈ এটা ডাল ঘূৰাই আনিলে। ইয়াৰ উৎপত্তিস্থলৰ নামেৰে এই জাতটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল। এই জাতটোৰ মাংস উজ্জ্বল হালধীয়া আৰু ই D24 ৰ অধিক শক্তিশালী বা বৰ্ধিত সংস্কৰণৰ দৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;&quot;How to Identify Musang King and D24&quot;. Year of the durian. 16 February 2013. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved 3 May 2017.&lt;/ref&gt; ছিংগাপুৰ আৰু ভিয়েটনামত ই পছন্দৰ জাত।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

মালয়েছিয়াৰ আন জনপ্ৰিয় জাতসমূহৰ ভিতৰত &quot;টেক্কা&quot;, ভিতৰৰ কাণ্ডত এটা সুকীয়া হালধীয়া ৰঙৰ গুৰি থাকে; &quot;D168&quot; (IOI), যি ঘূৰণীয়া, মধ্যমীয়া আকাৰৰ, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া বাহিৰৰ ছাল, আৰু সহজে আঁতৰাই পেলোৱা মাংস যি মধ্যমীয়া-ডাঠ, কঠিন, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু মিঠা; &lt;ref&gt;Van Dyk, Mel (28 June 2019). &quot;Durian mas hajah hasmah&quot;. ''The Independent Insight''. Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰেড প্ৰ'ন&quot; (উডাং মেৰাহ, ডি১৭৫), পাহাং আৰু জোহৰ ৰাজ্যত পোৱা যায়।[22][23] ইয়াৰ ফল মধ্যমীয়া আকাৰৰ, অণ্ডাকাৰ, বাদামী সেউজীয়া, চুটি কাঁইটযুক্ত। মাংস ডাঠ, কঠিন নহয়, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ সোৱাদ মিঠা।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

=== '''ইণ্ডোনেছিয়ান জাত''' ===
ইণ্ডোনেছিয়াত ১০০ৰো অধিক প্ৰজাতিৰ ডুৰিয়ান আছে। আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা প্ৰজাতিটো হৈছে ডি. জিবেথিনাছ। &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Ruwaida, Ismi Puji; Supriyadi; Parjanto (2009). &quot;Variability analysis of Sukun durian plant (Durio zibethinus) based on RAPD marker&quot;. ''Nusantara Bioscience''. '''1''' (2). Archived from the original on 14 August 2020. Retrieved 30 November 2020.&lt;/ref&gt; উল্লেখযোগ্য জাতসমূহ হ'ল সুকুন (মধ্য জাভা), চিটোকং (বেটাৱী), ছিজাপাং (বেটাৱী), ছিমাছ (বোগ'ৰ), সুনান (জেপাৰা), ছি ডোডোল আৰু ছি হিজাউ (দক্ষিণ কালিমন্তান),&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; আৰু পেট্ৰুক (মধ্য জাভা)।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

=== থাই জাত ===
থাইলেণ্ডত মন থং হৈছে ব্যৱসায়িকভাৱে আটাইতকৈ চাহিদা থকা জাত। ইয়াৰ ডাঠ, সম্পূৰ্ণ শৰীৰৰ ক্ৰীমযুক্ত আৰু মৃদু মিঠা সোৱাদৰ মাংসৰ বাবে মধ্যমীয়া গোন্ধ আৰু সৰু বীজ, আনহাতে চানী ফাইট’ফ্থ’ৰা পালমিভ’ৰাৰ সংক্ৰমণৰ প্ৰতি আটাইতকৈ বেছি প্ৰতিৰোধী। কান ইয়াওৰ চাহিদা কম, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱসায় ভাল কাৰণ ই মিঠা আৰু গন্ধহীন। থাইলেণ্ডৰ জাতসমূহৰ ভিতৰত বৰ্তমান পাঁচটা বৃহৎ ব্যৱসায়িক খেতি চলি আছে: চানী, মন থং, কান ইয়াও, ৰুৱাং আৰু ক্ৰাডুম। &lt;ref&gt;&quot;Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)&quot; (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 18 August 2011. Retrieved 26 July 2010.&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনলৈকে থাই চৰকাৰৰ বিজ্ঞানী ছংপল ছমশ্ৰীয়ে নব্বৈটাতকৈও অধিক জাতৰ ডুৰিয়ান সংকৰণ কৰি চাণ্টাবুৰী নং ১ নামৰ এটা জাত সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গন্ধ নথকা এটা জাত। &lt;ref&gt;Fuller, Thomas (8 April 2007). &quot;Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit&quot;. ''The New York Times''. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; আন এটা হাইব্ৰিড, চাণ্টাবুৰী নং ৩, ফল ছিঙি লোৱাৰ প্ৰায় তিনিদিন পিছত এই দুৰ্গন্ধ বিকশিত কৰে, যিয়ে গন্ধহীন পৰিবহণ সক্ষম কৰে যদিও তিতা গন্ধ পছন্দ কৰা গ্ৰাহকক সন্তুষ্ট কৰে। ২০১২ চনৰ ২২ মে’ত থাইলেণ্ডৰ আন দুটা জাতৰ লং লেপ্লাই আৰু লিন লাপ্লে, উত্তৰাদিত প্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ যোথিন চামুটখিৰীয়ে জনসাধাৰণৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে য’ৰ পৰা এই জাতসমূহ স্থানীয়ভাৱে বিকশিত কৰা হৈছিল, আনহাতে তেওঁ লাপ্লাই জিলাৰ বাৰ্ষিক ডুৰিয়ান মেলা, আৰু প্ৰত্যেককে দিয়া নাম জাত। &lt;ref&gt;&quot;Odourless durians to hit the market&quot;. ''The Nation''. 23 May 2012. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 21 June 2012.&lt;/ref&gt;

== খেতি আৰু ব্যৱসায় ==
২০১৮ চনত থাইলেণ্ডে প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৭ লাখ টন ডুৰিয়ান উৎপাদন কৰে, ইয়াৰে ৪ লাখ টন মূল চীন আৰু হংকঙলৈ ৰপ্তানি কৰা হয়। &lt;ref&gt;Svasti, Pichaya; Jariyasombat, Peerawat (22 April 2018). &quot;Made in Thailand&quot;. ''Bangkok Post''. No. Brunch. Retrieved 23 April 2018.&lt;/ref&gt; থাইলেণ্ডৰ চাণ্টাবুৰীত প্ৰতি বছৰে মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ব ডুৰিয়ান উৎসৱ অনুষ্ঠিত হয়। এই একক প্ৰদেশখনেই থাইলেণ্ডৰ ডুৰিয়ান উৎপাদনৰ আধা অংশৰ বাবে দায়বদ্ধ। ফিলিপাইনছৰ ডাভাও অঞ্চলত এই ফলৰ সৰ্বোচ্চ উৎপাদন হয় আৰু দেশখনৰ মুঠ উৎপাদনৰ ৬০% উৎপাদন হয়। &lt;ref&gt;Mellejor, Lilian (30 July 2018). &quot;Davao City remains top producer of durian fruit&quot;. ''Philippine News Agency''. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt;

ব্ৰুনাইত গ্ৰাহকে ডি.গ্ৰেভিঅ’লেন্স, ডি.কুটেজেন্সিছ আৰু ডি. এই প্ৰজাতিবোৰে জিনীয়ভাৱে বৈচিত্ৰ্যময় শস্যৰ উৎস গঠন কৰে। &lt;ref&gt;Osman, M. B.; Mohamed, Z. A.; Idris, S.; Aman, R. (1995). ''Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species'' (PDF). International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN &lt;bdi&gt;978-92-9043-249-4&lt;/bdi&gt;. OCLC 723476105. Archived from the original on 30 September 2008. Retrieved 10 November 2017.&lt;/ref&gt;

১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে অষ্ট্ৰেলিয়াত ডুৰিয়ান আৰু ১৯৭৫ চনত ক্ল'নেল সামগ্ৰীৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। ২০১৯ চনত আমদানি কৰা সতেজ ডুৰিয়ানৰ মূল্য চীনলৈ আমদানি কৰা সকলো সতেজ ফলৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক হৈ পৰে, যিটো পূৰ্বতে চেৰী আছিল। ২০২১ চনত চীনে সেই বছৰত থাইলেণ্ডৰ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ ৯০ শতাংশ মূল্যৰ কমেও ৩.৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ ক্ৰয় কৰে।&lt;ref&gt;&quot;Durian Was Most Popular Imported Fruit in China Last Year With Imports of USD4.2 Billion&quot;. ''www.yicaiglobal.com''. Retrieved 14 February 2023.&lt;/ref&gt; ২০২২ চনত ফিলিপাইনছ আৰু ভিয়েটনামে চীনলৈ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ সময়ত চীনৰ সামগ্ৰিক আমদানি ৪ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ২০২৩ চনত ১৪ লাখ টন আমদানি কৰাৰ সময়ত ৬.৭ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। ডুৰিয়ান ধন-সম্পত্তিৰ ইংগিত দিয়া ষ্টেটাছ চিম্বল হৈ পৰিছে। থাইলেণ্ডৰ পৰা অহা ডুৰিয়ানৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ১৫০ য়েন (২০ মাৰ্কিন ডলাৰ), আনহাতে অধিক প্ৰতিষ্ঠিত মুছাং কিং জাতৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ৫০০ য়েন আৰু ই জন্মদিন বা বিয়াৰ উপহাৰ হ’ব পাৰে। ৰপ্তানিকাৰকসকলৰ বাবে সম্ভাৱ্য মূল্যই চীনক বাণিজ্যিক আলোচনাৰ অংশ হিচাপে ডুৰিয়ানক লাভৱান কৰিবলৈ অনুমতি দিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা চীনলৈ ডুৰিয়ানৰ সমগ্ৰ ৰপ্তানি ২০১৭ চনত ৫৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ পৰা ২০২৩ চনত ৬.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। চীনে এই ফলৰ সৰ্বাধিক আমদানি কৰিছিল থাইলেণ্ডৰ পৰা, তাৰ পিছতে আছে মালয়েছিয়া আৰু ভিয়েটনাম।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;Fuller, Thomas; Bhaskar, Gabriela (16 June 2024). &quot;China's Lust for Durian Is Creating Fortunes in Southeast Asia&quot;. ''The New York Times''. Retrieved 17 June 2024.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে ব্যয়বহুল ফল কাৰণ ইয়াৰ সংৰক্ষণ সময় কম। &lt;ref&gt;Rodrigues, Sueli; Silva, Ebenezer de Oliveira; De Brito, Edy Sousa (5 January 2018). ''Exotic Fruits Reference Guide''. Academic Press. p. 169. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-12-803153-7&lt;/bdi&gt;. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt; প্ৰতিটো ফল ভালদৰে মেৰিয়াই সংৰক্ষণ সময় প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ সপ্তাহলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। 

== সোৱাদ আৰু গন্ধ ==

==== ইতিহাস ====
[[চিত্ৰ:4SeasonsDurians22102009-02 (4034657521).jpg|thumb|পকা ডুৰিয়ান ফল]]
১৮৫৬ চনত লিখা ব্ৰিটিছ প্ৰকৃতিবিদ আলফ্ৰেড ৰাছেল ৱালেছে এই ফলৰ স্থায়িত্ব আৰু সোৱাদক &quot;বৰ্ণনীয় নহয়। আলমণ্ডৰ সৈতে অতি সোৱাদযুক্ত চহকী কাষ্টাৰ্ডে ইয়াৰ সৰ্বোত্তম সাধাৰণ ধাৰণা দিয়ে, কিন্তু মাজে মাজে সোৱাদৰ ঢৌৱে ক্ৰীম-চীজ, পিঁয়াজৰ কথা মনত পেলায়।&quot; -চচ, শ্বেৰী-ৱাইন, আৰু অন্যান্য অসঙ্গতিপূৰ্ণ খাদ্য তাৰ পিছত এটা চহকী পাল্পত আঠাযুক্ত মসৃণতা যিটো আন একোৱেই নাথাকে, কিন্তু যিয়ে ইয়াৰ সুস্বাদুতা বৃদ্ধি কৰে।&quot; তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে ই &quot;অভিজ্ঞতা কৰিবলৈ পূবলৈ যাত্ৰা কৰাৰ যোগ্য নতুন অনুভূতি প্ৰদান কৰে। যিহেতু ইয়াৰ অতি সুন্দৰ সোৱাদৰ খাদ্য উৎপাদন কৰাটো অতুলনীয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;Wallace&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;{{cite web|last=Wallace|first=Alfred Russel|title=On the Bamboo and Durian of Borneo|year=1856|url=http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|access-date=2008-11-20|author-link=Alfred Russel Wallace|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|url-status=live|archivedate=2008-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱালেছে নিজকে প্ৰথমতে ইয়াক চেষ্টা কৰিবলৈ অনিচ্ছুক বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল কাৰণ কিন্তু বোৰ্নিওত এটা খাই &quot;দুৱাৰৰ বাহিৰত, মই লগে লগে নিশ্চিত ডুৰিয়ান খোৱা মানুহ হৈ পৰিলোঁ।&quot; তেওঁ আন এজন লেখকৰ উদ্ধৃতি দি এইদৰে উল্লেখ কৰিছে: &quot;অভ্যস্ত নোহোৱাসকলৰ বাবে প্ৰথমতে পচি যোৱা পিঁয়াজৰ দৰে গোন্ধ ওলোৱা যেন লাগে, কিন্তু সোৱাদ লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে ইয়াক আন সকলো খাদ্যতকৈ বেছি পছন্দ কৰে। থলুৱা লোকসকলে ইয়াক সন্মানজনক উপাধি দিয়ে, উচ্চতা কৰে, আৰু তাৰ ওপৰত পদ বনাওক। &lt;ref&gt;Wallace, Alfred Russel (1886). ''The Malay Archipelago: The land of the orang-utang and the bird of paradise''. London: Macmillan &amp; Co. pp. 74–75. Retrieved 4 June 2010.&lt;/ref&gt; 

ঔপন্যাসিক এন্থনী বাৰ্জেছে লিখিছে যে ডুৰিয়ান খোৱাটো &quot;লেভেটৰীত মিঠা ৰাস্পবেৰী ব্লাংকেঞ্জ খোৱাৰ দৰেই।&quot; &lt;ref&gt;Burgess, Anthony (1993) [1956]. ''The Long Day Wanes: A Malayan Trilogy''. W. W. Norton &amp; Company. p. 68. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-393-30943-0&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 20 October 2021. Retrieved 6 October 2020.&lt;/ref&gt; ভ্ৰমণ আৰু খাদ্যৰ লেখক ৰিচাৰ্ড ষ্টাৰলিঙে কৈছে যে &quot;ইয়াৰ দুৰ্গন্ধক গাহৰিৰ মল, টাৰ্পেণ্টাইন আৰু পিঁয়াজ বুলি বৰ্ণনা কৰাটো ভাল, জিমৰ মোজাৰে সজাই তোলা।&quot; &lt;ref&gt;Winokur, Jon, ed. (2003). ''The Traveling Curmudgeon: Irreverent Notes, Quotes, and Anecdotes on Dismal Destinations, Excess Baggage, the Full Upright Position, and Other Reasons Not to Go There''. Sasquatch Books. p. 102. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-57061-389-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চিভেট, নলা-নৰ্দমা, বাসি বমি, স্কাংক স্প্ৰে'ৰ সৈতে আন তুলনা কৰা হৈছে আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ শ্বাব ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এনে বৰ্ণনাই গন্ধৰ পৰিৱৰ্তনশীলতাক প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে। বিভিন্ন প্ৰজাতি আৰু জাতৰ সুগন্ধি লক্ষণীয়ভাৱে ভিন্ন হয়; উদাহৰণস্বৰূপে, ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ৰ গভীৰ কেৰামেল সোৱাদ আৰু টাৰ্পেণ্টাইনৰ গোন্ধ থাকে আনহাতে ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান (D. graveolens) য়ে পোৰা আলমণ্ডৰ সুগন্ধি নিৰ্গত কৰে।&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

এই ফলৰ প্ৰবল গোন্ধৰ বাবে ইয়াক ছিংগাপুৰ[49] আৰু বেংককত ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;'World's smelliest fruit' now banned from Bangkok buses&quot;. ''The Star''. 4 May 2023. Retrieved 26 November 2024.&lt;/ref&gt;

==== জৈৱৰাসায়নিক ভিত্তি ====
ডুৰিয়ানৰ এটাৰ ৰাসায়নিক বিশ্লেষণে ইংগিত দিয়ে যে ইয়াৰ প্ৰায় ৪৬,০০০ ক'ডিং আৰু নন-ক'ডিং জিন আছে, ইয়াৰে মিথিঅ'নিন গামা-লাইজেজ নামৰ এটা শ্ৰেণী – যিয়ে অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগসমূহৰ দুৰ্গন্ধ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে – এই সুকীয়া গন্ধৰ বাবে প্ৰধানকৈ দায়ী হ'ব পাৰে। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; Ng, Cedric Chuan Young; Rao, Sushma Ramesh; Rajasegaran, Vikneswari; Lim, Weng Khong; Ong, Choon Kiat; Chan, Ki; Cheng, Vincent Kin Yuen; Soh, Poh Sheng; Swarup, Sanjay; Rozen, Steven G.; Nagarajan, Niranjan; Tan, Patrick (9 October 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ানৰ সোৱাদ আৰু সুগন্ধিৰ কাৰণ হৈছে ইয়াত থকা শ শ ফাইটোকেমিকেলৰ যাৰ ভিতৰত ভিতৰত বিভিন্ন থাইঅলৰ সৈতে বিভিন্ন অস্বাভাৱিক যৌগ, যেনে এষ্টাৰ, কিটন, এলক'হল (প্ৰাথমিকভাৱে ইথানল), আৰু অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগ আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; কেইবাটাও জাতৰ অধ্যয়নত এষ্টাৰৰ ভিতৰত ইথাইল ২-মিথাইলবুটান'ৱেটৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক আছিল।&lt;ref&gt;Aziz, Nur A.; Jalil, Abbe M. (13 March 2019). &quot;Bioactive compounds, nutritional value, and potential health benefits of indigenous durian (''Durio zibethinus'' Murr.): A review&quot;. ''Foods''. '''8''' (3): E96. doi:10.3390/foods8030096. PMC 6463093. &lt;nowiki&gt;PMID 30871187&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; চেনিৰ পৰিমাণ, প্ৰধানকৈ চুক্ৰ'জ, বিভিন্ন ডুৰিয়ান জাতৰ মাজত ৮–২০% ৰ পৰিসৰ থাকে। ডুৰিয়ানৰ মাংসত বিভিন্ন ধৰণৰ পলিফেনল, বিশেষকৈ মাইৰিচেটিন আৰু বিভিন্ন কেৰটিন'ইড থাকে, য'ত বিটা-কেৰটিনৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণো থাকে। ২০১৯ চনত ইথানথাইঅল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভসমূহ এই দুৰ্গন্ধৰ উৎস হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। কিন্তু উদ্ভিদটোৱে ইথেনথাইঅল উৎপাদন কৰা জৈৱৰাসায়নিক পথটো অস্পষ্ট হৈয়েই আছিল। &lt;ref&gt;Fischer, Nadine S.; Steinhaus, Martin (11 December 2019). &quot;Identification of an Important Odorant Precursor in Durian: First Evidence of Ethionine in Plants&quot;. ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''68''' (38): 10397–10402. doi:10.1021/acs.jafc.9b07065. &lt;nowiki&gt;PMID 31825619&lt;/nowiki&gt;. S2CID 209329891.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সঘনাই ডুৰিয়ানৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকসকলে ইয়াৰ কিট’ন আৰু এষ্টাৰৰ মিঠাৰ দৰে গোন্ধক পচি যোৱা বা পুট্ৰেচিন দুৰ্গন্ধৰ পৰা সহজেই পৃথক কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিবোৰ অস্বাভাৱিক এমাইন আৰু ফেটি এচিডৰ পৰা হয়। কিছুমান ব্যক্তিয়ে এই গোন্ধবোৰৰ পাৰ্থক্য কৰিব নোৱাৰে আৰু এই ফলটোক বিষাক্ত বুলি বিবেচনা কৰে, আনহাতে কিছুমানে ইয়াক সুখদায়ক আৰু আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে। &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;

এই প্ৰচণ্ড গোন্ধ আধা মাইল দূৰত জীৱ-জন্তুৱে ধৰা পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত সিহঁত প্ৰলোভিত হয়। ইয়াৰ উপৰিও কাছ, নিগনি হৰিণ, গাহৰি, সূৰ্য্য ভালুক, অৰেংগুটান, হাতী, আনকি মাংসভোজী বাঘ আদি বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে এই ফল অতি ৰুচিকৰ। এই প্ৰাণীবোৰৰ কিছুমানে ফল খাই বীজটো মল সৈতে দূৰ কৰবাত নিস্কাষণ কৰাৰ বাবে ইয়াত বিস্তাৰ হয়। &lt;ref&gt;Marinelli, Janet, ed. (1998). ''Brooklyn Botanic Garden Gardener's Desk Reference''. Henry Holt and Co. p. 691. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8050-5095-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ফলবোৰৰ কাঁইটীয়া, সাজসজ্জিত আৱৰণে সৰু জীৱ-জন্তুবোৰক নিৰুৎসাহিত কৰে। &lt;ref&gt;McGee, Harold (2004). ''On Food and Cooking'' (Revised ed.). Scribner. p. 379. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-684-80001-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

==== পকা আৰু নিৰ্বাচন ====
ফলবিজ্ঞানী লাৰ'ছ গেষ্ট্ৰ'নমিকৰ মতে ডুৰিয়ান ফলৰ খোলাটো ফাটিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই ই খাবলৈ সাজু হৈ উঠে। কিন্তু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অঞ্চলভেদে আৰু প্ৰজাতি অনুসৰি উপভোগ কৰিবলগীয়া পকোৱাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ। কিছুমান প্ৰজাতি ইমানেই ওখ হয় যে মাটিত পৰিলেহে সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি, আনহাতে ডি.জিবেথিনাছৰ বেছিভাগ জাতেই প্ৰায় সদায় গছৰ পৰা কাটি বিক্ৰীৰ বাবে অপেক্ষা কৰি পকিবলৈ দিয়া হয়। দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান মানুহে তেওঁলোকৰ ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে সৰু হোৱাটো পছন্দ কৰে, যেতিয়া খোলাৰ ভিতৰৰ ফলৰ থুপবোৰ এতিয়াও দেখিবলৈ বেয়া আৰু সোৱাদত মৃদু। উত্তৰ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান লোকৰ বাবে ফলটো কোমল আৰু সুগন্ধি হোৱাটো পছন্দ কৰা হয়। মালয়েছিয়া আৰু ছিংগাপুৰত বেছিভাগ গ্ৰাহকে ফলটো যিমান পাৰি পকা আৰু সুগন্ধিযুক্ত হোৱাটো পছন্দ কৰে আৰু আনকি ইতিমধ্যে খোলা ফাটি যোৱাৰ পিছতো ফলটোক পকিবলৈ দিয়াৰ আশংকাও কৰিব পাৰে। এই অৱস্থাত মাংস প্ৰচুৰ পৰিমাণে ক্ৰীমযুক্ত আৰু সামান্য মদ্যপান কৰা হয়। &lt;ref&gt;Davidson, Alan (1999). ''The Oxford Companion to Food''. Oxford University Press. p. 263. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-19-211579-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

গ্ৰাহকৰ মাজত পকি থকাৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পছন্দৰ বাবে &quot;ভাল&quot; ডুৰিয়ান বাছি লোৱাৰ বিষয়ে সাধাৰণ বক্তব্য জাৰি কৰাটো কঠিন হৈ পৰে। গছৰ পৰা সৰি পৰা ডুৰিয়ান দুদিনৰ পৰা চাৰিদিনলৈকে পকি থাকে, কিন্তু পাঁচ বা ছয় দিনৰ পিছত বেছিভাগেই ইয়াক অতি পকা আৰু অস্বাদু বুলি গণ্য কৰিব।&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; সকলো একেই, কিছুমান থাইয়ে এনে অতি পকা ফল কল চেনিৰ সৈতে ৰান্ধে, যাৰ ফলত ডুৰিয়ান (বা থুৰিয়ান) গুয়ান নামৰ মিঠাইৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;'''^''' Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

== ব্যৱহাৰ ==
থাইলেণ্ডত ডুৰিয়ানক মিঠা আঠাযুক্ত চাউলৰ সৈতে সতেজভাৱে খোৱা হয় আৰু বজাৰত ডুৰিয়ান পেষ্টৰ ব্লক বিক্ৰী কৰা হয় যদিও পেষ্টৰ বেছিভাগেই কুমলীয়া ডালিমৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। ফিলিপাইনছৰ বাহিৰে পকা ডুৰিয়ান শাক হিচাপে ৰন্ধা হয়, য’ত সকলো ব্যৱহাৰ টেঙা নহয়, মিঠা। মালয়েছিয়ানসকলে ডুৰিয়ানৰ পৰা চেনি আৰু নিমখযুক্ত দুয়োটা সংৰক্ষিত দ্ৰব্য তৈয়াৰ কৰে। ডুৰিয়ানক নিমখ, পিঁয়াজ আৰু ভিনেগাৰৰ সৈতে কুটিলে ইয়াক ব’ডাৰ বুলি কোৱা হয়। মালয়েছিয়াৰ কেলাণ্টানত সতেজ ডুৰিয়ান বা টেম্পোয়াকক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ টুকুৰা, চূণৰ ৰস আৰু বুডু (কিম্বন কৰা এঞ্চোভি চচ)ৰ সৈতে মিহলাই চাউল ভিত্তিক খাদ্যৰ সৈতে মচলা হিচাপে খোৱা হয়। চেষ্টনাটৰ সমান আকাৰৰ গুটিবোৰ সিজোৱা, পোৰা বা নাৰিকল তেলত ভাজি খাব পাৰি, তাৰ টেক্সচাৰ টাৰো বা ৰঙালাওৰ দৰে, কিন্তু আঠাযুক্ত। জাভাত গুটিবোৰ পাতলকৈ কাটি চেনি দি মিঠাই হিচাপে সিজোৱা হয়। চাইক্ল'প্ৰ'পিন ফেটি এচিডৰ বাবে অৰন্ধা বীজ বিষাক্ত হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফল বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা খাব পৰা খাদ্য যেনে পৰম্পৰাগত মালয় মিঠাই, আইচ কাকাং, ড'ডল, লেম্পুক, গোলাপ বিস্কুট, আইচক্ৰীম, মিল্কশ্বেক, মুনকেক, ইউল লগ আৰু কেপচুচিনোৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছ ডুৰিয়ান (ডুৰিয়ান আইচক্ৰীম) ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনপ্ৰিয় ডেজাৰ্ট, ইণ্ডোনেছিয়াৰ চহৰসমূহত বিশেষকৈ জাভাত ৰাস্তাৰ কাষৰ ষ্টলত বিক্ৰী কৰা হয়। পুলুট ডুৰিয়ান বা কেটান ডুৰিয়ান হৈছে নাৰিকল গাখীৰৰ সৈতে ভাপত দিয়া আঠাযুক্ত চাউল আৰু পকা ডুৰিয়ানৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা। ছাবাহত ৰঙা ডুৰিয়ানক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ সৈতে ভাজি পাৰ্শ্ব খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। &lt;ref&gt;Traditional Cuisine&quot;. Sabah Tourism Promotion Corporation. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান পৰম্পৰাগতভাৱে মিঠা পানীৰ মাছৰ পৰা তৈয়াৰী ইণ্ডোনেছিয়ান চূপ ছাউৰত যোগ কৰা হয়। ইকান ব্ৰেংকেছ টেম্পোয়াক হৈছে ডুৰিয়ান ভিত্তিক চচত ৰন্ধা মাছ, যিটো সুমাট্ৰাত পৰম্পৰাগত। &lt;ref&gt;Vaisutis, Justine; Bedford, Neal; Elliott, Mark; Ray, Nick; Berkmoes, Ryan Ver (2007). ''Indonesia (Lonely Planet Travel Guides)''. Lonely Planet Publications. p. 83. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-74104-435-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পুষ্টি ==
কেঁচা ডুৰিয়ান ৬৫% পানী, ২৭% কাৰ্বহাইড্ৰেট (৪% খাদ্য আঁহকে ধৰি), ৫% চৰ্বি আৰু ১% প্ৰটিনেৰে গঠিত। ১০০ গ্ৰামত কেঁচা বা সতেজ ফ্ৰ’জেন ডুৰিয়ানে দৈনিক মূল্যৰ (ডিভি) ৩৩% থাইয়ামিন আৰু অন্যান্য বি ভিটামিন, ভিটামিন চি আৰু খাদ্যৰ খনিজ মেংগানিজৰ মধ্যমীয়া পৰিমাণ (১৫–২৪% ডিভি, টেবুল) প্ৰদান কৰে। মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জাতৰ কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পৰিমাণ ১৬ৰ পৰা ২৯%, চৰ্বিৰ পৰিমাণ ২–৫%, প্ৰটিনৰ পৰিমাণ ২–৪%, আৰু খাদ্যত আঁহৰ পৰিমাণ ১–৪% আৰু কেলৰিৰ মূল্যৰ ভিন্নতা থাকে প্ৰতি ১০০ গ্ৰামত ৮৪ৰ পৰা ১৮৫ কিলোকেলৰিলৈকে। ডুৰিয়ান মাংসত থকা ফেটি এচিডত বিশেষকৈ অলিক এচিড আৰু পালমিটিক এচিড থাকে। &lt;ref name=&quot;Aziz&quot; /&gt;

== উৎপত্তি আৰু ইতিহাস ==
ডুৰিয়ানৰ উৎপত্তি বোৰ্নিও আৰু সুমাট্ৰা অঞ্চলত বুলি ভবা হয়, মালয় উপদ্বীপত বন্য গছ আৰু ভাৰতৰ পৰা নিউ গিনিলৈকে বহল অঞ্চলত সাধাৰণতে ফলৰ বাগিচা খেতি কৰা হয়। চাৰিশ বছৰৰ আগতে বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰত ইয়াৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল আৰু বিশেষকৈ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনামত ইয়াৰ সক্ৰিয় খেতি কৰা হৈছিল। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

ইউৰোপীয়সকলে ডুৰিয়ানৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ কৰা হৈছে ১৫ শতিকাত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যোৱা নিকোলো ডি' কণ্টিৰ ৰেকৰ্ড। &lt;ref&gt;{{harvnb|Brown|1997|p=3}}&lt;/ref&gt; লেটিন ভাষাৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে য'ত পজিঅ' ব্ৰাচিঅ'লিনিয়ে ডি কণ্টিৰ ভ্ৰমণ লিপিবদ্ধ কৰিছিল: &quot;তেওঁলোকৰ [সুমাট্ৰাৰ মানুহে] এটা সেউজীয়া ফল আছে যিটো তেওঁলোকে ডুৰিয়ান বুলি কয়, তৰমুজৰ দৰে ডাঙৰ। ভিতৰত দীঘলীয়া কমলাৰ দৰে পাঁচটা বস্তু আছে, আৰু ডাঠ মাখনৰ দৰে&quot;।

পৰ্তুগীজ চিকিৎসক গাৰ্চিয়া ডি অৰ্টাই ক'ল'কিঅ'ছ ড'ছত ডুৰিয়ানৰ বৰ্ণনা কৰিছিল ১৭৪১ চনত জাৰ্মান উদ্ভিদবিদ জৰ্জ এবাৰহাৰ্ড ৰামফিয়াছৰ হাৰ্বেৰিয়াম এম্বোইনেন্স প্ৰকাশ পায়, য'ত এশ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ ডুৰিয়ানৰ আটাইতকৈ বিশদ আৰু সঠিক বিৱৰণ পোৱা যায়। ডুৰিঅ' প্ৰজাতিটোৰ এটা জটিল শ্ৰেণীবিভাজন আছে যিয়ে ৰামফিয়াছে সৃষ্টি কৰাৰ পিছৰে পৰা বহু প্ৰজাতিৰ বিয়োগ আৰু যোগ কৰা দেখা গৈছে। ইয়াৰ শ্ৰেণীবিভাজন অধ্যয়নৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ডুৰিয়ান আৰু ছ'ৰচপ (Annona muricata)ৰ মাজত কিছু বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল, কাৰণ এই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ কাঁইটীয়া সেউজীয়া ফল আছিল। ছ'ৰচপৰ মালয় নাম ডুৰিয়ান বেলাণ্ডা, অৰ্থাৎ ডাচ ডুৰিয়ান।[69] ১৮ শতিকাত জোহান এণ্টন ৱেইনমেনে ডুৰিয়ানক কেষ্টেনিয়াৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰিছিল কাৰণ ইয়াৰ ফল ঘোঁৰাৰ চেষ্টনাটৰ সৈতে মিল আছিল। &lt;ref&gt;Yule, Henry; Burnell, Arthur Coke (1996) [1886]. &quot;Durian, Dorian&quot;. ''Hobson-Jobson: The Anglo–Indian Dictionary''. Wordsworth Editions. p. 332. ISBN &lt;bdi&gt;978-1853263637&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 1 April 2017. Retrieved 15 December 2015.&lt;/ref&gt;


ষোড়শ শতিকাত পৰ্তুগীজসকলে চিলনত ডি.জিবেথিনাছক প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু পিছত বহুবাৰ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াক আমেৰিকাত ৰোপণ কৰা হৈছে যদিও উদ্ভিদ উদ্যানত সীমাবদ্ধ। প্ৰথম পুলিবোৰ ৰয়েল বটানিক গাৰ্ডেন, কিউৰ পৰা ১৮৮৪ চনত ডমিনিকাৰ অগাষ্ট চেণ্ট-আৰ'মানলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। 

দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ডুৰিয়ানৰ খেতি গাঁও পৰ্যায়ত শতিকাজুৰি চলি আহিছে, সম্ভৱতঃ ১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা আৰু ব্যৱসায়িকভাৱে ২০ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা। মাই ট্ৰপিক আইলত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ লেখক আৰু প্ৰকৃতিবিদ এডমাণ্ড জেমছ বেনফিল্ডে কয় যে কেনেকৈ ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ছিংগাপুৰৰ এজন বন্ধুৱে তেওঁক ডুৰিয়ানৰ বীজ পঠিয়াইছিল, যিটো তেওঁ কুইন্সলেণ্ডৰ উত্তৰ উপকূলৰ ওচৰৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় দ্বীপত ৰোপণ কৰি যত্ন লৈছিল। &lt;ref&gt;Banfield, E. J. (1911). ''My Tropic Isle''. T. Fisher Unwin. Archived from the original on 7 October 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;


১৯৪৯ চনত ব্ৰিটিছ উদ্ভিদবিদ ই.জে.এইচ.কৰ্ণাৰে দ্য ডুৰিয়ান থিয়ৰী বা আধুনিক গছৰ উৎপত্তি প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল যে এণ্ড'জুকোৰী (জীৱ-জন্তুক পেটত বীজ পৰিবহণ কৰিবলৈ প্ৰলোভন) বীজ বিয়পোৱাৰ আন যিকোনো পদ্ধতিৰ আগতেই উদ্ভৱ হৈছিল আৰু ডুৰিঅ' প্ৰজাতিৰ আদিম পূৰ্বপুৰুষসকলেই সেই বিক্ষিপ্তকৰণ পদ্ধতিৰ আদিম অনুশীলনকাৰী আছিল, বিশেষকৈ ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ফুল ফুলাৰ আদিম ফলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে। কিন্তু ডুৰিঅ'নিয়া আৰু ইয়াৰ ভগ্নী ট্যাক্সাসমূহ যি জনগোষ্ঠীত পৰে, ডুৰিঅ'নিয়াৰ অধিক শেহতীয়া পৰিসীমাত মাংসল এৰিল আৰু কাঁইটীয়া ফল ক্লেডৰ ভিতৰত উৎপন্ন হয়। কিছুমান বংশৰ এই চৰিত্ৰবোৰ থাকে যদিও আন কিছুমানৰ নাথাকে। শেহতীয়া আণৱিক প্ৰমাণ (যিটোৰ ওপৰত ডুৰিঅ'নিয়াৰ শেহতীয়া, সুসমৰ্থিত পৰিসীমা ভিত্তি হৈছে) সেয়েহে কৰ্ণাৰৰ ডুৰিয়ান তত্ত্বক খণ্ডন কৰে। 

১৯৯০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ (আছিয়ান) অঞ্চলত ডুৰিয়ানৰ ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাহিদা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চীনত ডুৰিয়ানৰ উন্মাদনাৰ ফলত এই ফলৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Shan, Lee Ying (13 September 2023). &quot;Demand for the world's smelliest fruit has soared 400%, fueled by China's 'craze'&quot;. ''cnbc.com''. CNBC. Retrieved 15 September 2023.&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি আৰু লোকচিকিৎসা ==

==== সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ ====
স্থানীয় এটা সাধাৰণ বিশ্বাস হ'ল যে কফি বা মদ্যপানৰ সৈতে খালে ডুৰিয়ান ক্ষতিকাৰক। &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; পিছৰ বিশ্বাসটো অন্ততঃ ১৮ শতিকাৰ পৰাই হ’ব পাৰে যেতিয়া ৰামফিয়াছে কৈছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত মদ খাব নালাগে কাৰণ ইয়াৰ ফলত বদহজম আৰু মুখৰ দুৰ্গন্ধ হ’ব। ১৯২৯ চনত জে ডি জিমলেটে তেওঁৰ মালয় পইজনছ এণ্ড চাৰ্ম কিউৰছত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান ফল ব্ৰেণ্ডীৰ সৈতে খাব নালাগে। ১৯৮১ চনত জে আৰ ক্ৰফ্টে তেওঁৰ Bombacaceae: In Handbooks of the Flora of Papua New Guinea ত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত অতি সোনকালে মদ্যপান কৰাৰ পিছত &quot;নিচা ধৰাৰ ভাৱ&quot; প্ৰায়ে হয়। এই বিশ্বাসৰ বৈধতাৰ ওপৰত কেইবাটাও চিকিৎসা অনুসন্ধান বিভিন্ন সিদ্ধান্তৰ সৈতে কৰা হৈছে, &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; যদিও চুকুবা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ফলটোৰ উচ্চ চালফাৰৰ পৰিমাণে এলডিহাইড ডিহাইড্ৰ'জেনেজৰ কাৰ্য্যকলাপত বাধা দিয়ে, যাৰ ফলত ক্লিয়াৰ কৰাৰ ক্ষমতা ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পায় শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ। &lt;ref&gt;&quot;Durians and booze: worse than a stinking hangover&quot;. ''New Scientist''. 16 September 2009. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 15 October 2009.&lt;/ref&gt;

==== লোক চিকিৎসা ====
মালয়েছিয়াত আগতে পাত আৰু শিপাৰ কাপ এণ্টিপাইৰেটিক হিচাপে প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা হৈছিল। জ্বৰ ৰোগীৰ মূৰত পাতৰ ৰস প্ৰয়োগ কৰা হয়। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; জ্বৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ডুৰিয়ানৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ আটাইতকৈ সম্পূৰ্ণ বৰ্ণনা হৈছে ১৯৩০ চনত বাৰ্কিল আৰু হেনিফে সংগ্ৰহ কৰা মালয় প্ৰেছক্ৰিপচন। ইয়াত পাঠকক ডুৰিয়া জিবেথিনাছ, নেফেলিয়াম লংগানাৰ শিপাৰ সৈতে হিবিস্কাছ ৰোজা-চিনেন্সিছৰ শিপা উতলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে, Nephelium mutabile আৰু Artocarpus integrifolius, আৰু কাজ বা পান কৰে ইয়াক পাউল্টিচ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰক। &lt;ref&gt;Burkill, I. H.; Haniff, M. (1930). &quot;Malay village medicine, prescriptions collected&quot;. ''Gardens Bulletin Straits Settlements'' (6): 176–177.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰম্পৰাগত বিশ্বাসৰ লগতে পৰম্পৰাগত চীনা খাদ্য চিকিৎসাই ডুৰিয়ান ফলক অত্যধিক ঘামচি ওলোৱাৰ বাবে উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা গুণ বুলি গণ্য কৰে। ইয়াক প্ৰতিহত কৰাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতি হ'ল ফলৰ খালী খোলাত পানী ঢালি ফলৰ গুটি খোৱাৰ পিছত পান কৰা।&lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিকল্প পদ্ধতি হ’ল ডুৰিয়ানক আমলখিৰ লগত খোৱা, যিটো শীতল গুণ আছে বুলি ধৰা হয়। গৰ্ভৱতী মহিলা বা উচ্চ ৰক্তচাপ থকা লোকক পৰম্পৰাগতভাৱে ডুৰিয়ান গ্ৰহণ নকৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। &lt;ref&gt;McElroy, Anne; Townsend, Patricia K. (2003). ''Medical Anthropology in Ecological Perspective''. Westview Press. p. 253. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8133-3821-7&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

জাভানিসকলে ডুৰিয়ানৰ কামোদ্দীপক গুণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰে আৰু ইয়াৰ সৈতে বা তাৰ কিছু সময়ৰ পিছত কি সেৱন কৰিব পাৰি বা নহ'ব পাৰে তাৰ ওপৰত এক নিয়ম আৰোপ কৰে। &lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত ডুৰিয়ান জাতুহ ছাৰুং নাইক নামৰ এটা কথা, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;ডুৰিয়ান সৰি পৰে আৰু চেৰং ওপৰলৈ আহে&quot; এই বিশ্বাসক বুজায়। &lt;ref&gt;Stevens, Alan M. (2000). Schmidgall-Tellings, A. (ed.). ''A Comprehensive Indonesian–English Dictionary''. Ohio University Press. p. 255. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8214-1584-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; এই ফলৰ কল্পিত লেচাৰ গুণৰ বিৰুদ্ধে সতৰ্কবাণী অতি সোনকালেই পশ্চিমলৈ বিয়পি পৰিল – ছুইডেনবৰ্গৰ দাৰ্শনিক হাৰ্মান ভেটাৰলিঙে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডুৰিয়ানৰ তথাকথিত &quot;ই কামোদ্দীপক গুণ&quot;ৰ বিষয়ে মন্তব্য কৰিছিল।&lt;ref&gt;Vetterling, Herman (2003) [1923]. ''Illuminate of Gorlitz or Jakob Bohme's Life and Philosophy, Part 3''. Kessinger Publishing. p. 1380. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-7661-4788-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ==
চীনত ডুৰিয়ানৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে মালয়েছিয়াত ক্ষুদ্ৰ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰৰ ডুৰিয়ান নিৰ্ভৰ ঔদ্যোগ গঢ়ি উঠিছে। বৃহৎ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ বাবে ঠাই সৃষ্টি কৰিবলৈ বনাঞ্চলসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত তেলপালৰ খেতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা বৰ্তমানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে। &lt;ref name=&quot;Airriess&quot;&gt;{{cite journal|last=Airriess|first=Christopher|year=2020|title=Trade, Tourism and the Environment in Asia's Durian Boom|url=http://www.focusongeography.org/publications/articles/durian/index.html|journal=Focus on Geography|volume=63|publisher=[[American Geographical Society]]|doi=10.21690/foge/2020.63.6f|s2cid=243637781}}&lt;/ref&gt;ডুৰিয়ান গছৰ পৰাগযোগ কৰা সৰু উৰন্ত শিয়াল আৰু মালয় বাঘ আদি প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ বাসস্থানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত বিপন্ন হৈ পৰিছে। গুৱা মুছাং জিলাত ৰাজ্য চৰকাৰে ওৰাং আচলিৰ থলুৱা ভূমিকে ধৰি ৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (১০,০০০ একৰ) বনাঞ্চলক ডুৰিয়ান বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rahman|first=Serina|year=2020|title=Malaysia and the Pursuit of Sustainability|journal=Southeast Asian Affairs|volume=2020|pages=214–215|jstor=26938892}}&lt;/ref&gt;

মালয়েছিয়া আৰু থাইলেণ্ডত ক্ৰমে মুছাং কিং আৰু মণ্টং জাতৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে উচ্চমানৰ জাতৰ মূল্যত ডুৰিয়ানৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পোৱাৰ চিন্তাৰ সৃষ্টি হৈছে। ২০২২ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ কালিমণ্টানত ডুৰিয়ান প্ৰজাতিৰ ওপৰত কৰা এক অধ্যয়নত কম জিনীয় বৈচিত্ৰ্য পোৱা গৈছে। ইয়াৰ উপৰিও এই প্ৰধান সংকৰ জাতবোৰ কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰৰ ৰোগৰ প্ৰতি অধিক সহজলভ্য, যাৰ বাবে গছক দুৰ্বল কৰিব পৰা কীটনাশক আৰু ভেঁকুৰনাশক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়। &lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Mursyidin|first1=Dindin Hidayatul|last2=Makruf|first2=Muhammad Irfan|last3=Badruzsaufari|last4=Noor|first4=Aidi|display-authors=3|year=2022|title=Molecular diversity of exotic durian (''Durio'' spp.) germplasm: a case study of Kalimantan, Indonesia|journal=Journal of Genetic Engineering and Biotechnology|volume=20|issue=1|page=39|doi=10.1186/s43141-022-00321-8|pmid=35230532|pmc=8888783|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== তথ্য সূত্ৰ ==
{{div col|2}}

[[শ্ৰেণী:ফল]]</text>
      <sha1>jgtmceub4khnc3bbttfhh4l7ybwlgvz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453672</id>
      <parentid>453670</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:13:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <comment>/* জাত */</comment>
      <origin>453672</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68510" sha1="jketatsjvydjtl03qo181rcbu1vkt45" xml:space="preserve">'''ডুৰিয়ান (/ˈdʊəriən/, /ˈdjʊəriən/)'''&lt;ref&gt;&quot;durian&quot;. ''Lexico UK English Dictionary''. Oxford University Press. Archived from the original on 27 April 2021.&lt;/ref&gt; এবিধ উচ্চ গন্ধযুক্ত সুস্বাদু ফল। 
[[চিত্ৰ:07302jfBlack ants eating Durians in the Philippinesfvf 06.jpg|thumb|ডুৰিয়ান ফল]]
অসমত পোৱা কঁঠালৰ প্ৰজাতিৰে এবিধ ফল হ’ল ডুৰিয়ান। খাব পৰা মঙহাল অংশটো পাবলৈ ডুৰিয়ান ফলটো কাটি বাকলি গুচাই ল’ব লগে। ই হৈছে ‘ডুৰিয়া’ প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত কেইবাটাও গছৰ প্ৰজাতিৰ খাব পৰা ফল। এইবিধ ফলৰ ৩০টা স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত প্ৰজাতি আছে, ইয়াৰে কমেও নটাত খাব পৰা ফল উৎপন্ন হয়।&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;Morton, J.F. (1987). &quot;Durian&quot;. ''Fruits of Warm Climates''. Florida Flair Books; republished in New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-9610184-1-2&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 15 February 2021. Retrieved 5 February 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt; ‘বৰ্নিও’ আৰু ‘সুমাট্ৰা’ৰ স্থানীয় ‘ডুৰিয়া জিবেথিনাছ’ [[:en:Durio_zibethinus|(''Durio zibethinus)'']] হৈছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত উপলব্ধ একমাত্ৰ প্ৰজাতি। ১৯৮৭ চনলৈকে থাইলেণ্ডত ইয়াৰ ৩০০ৰো অধিক আৰু মালয়েছিয়াত ১০০ টাতকৈও অধিক নামকৰণ কৰা জাত আছে। 

ডুৰিয়ানক কিছুমান অঞ্চলত &quot;ফলৰ ৰজা&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;&quot;Hail the king of fruit – 10 types of durians from Malaysia&quot;. ''The Straits Times''. 22 June 2015. Archived from the original on 27 May 2019. Retrieved 26 May 2019.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Heaton, Donald D. (2006). ''A Consumers Guide on World Fruit''. BookSurge Publishing. pp. 54–56. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-4196-3955-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; বৃহৎ আকাৰ, প্ৰবল গোন্ধ আৰু কাঁইটেৰে আবৃত ছালৰ বাবে ডুৰিয়ান অন্য ফলতকৈ পৃথক। ফলটো ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) দীঘল আৰু ১৫ চে.মি. (৬ ইঞ্চি) ব্যাসৰ হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ ওজন সাধাৰণতে ১ৰ পৰা ৩ কিলোগ্ৰাম (২ৰ পৰা ৭ পাউণ্ড) হয়। প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু শাহ শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে হ’ব পাৰে। 

কিছুমানে ডুৰিয়ানক সুগন্ধি সুখদায়ক মিঠা বুলি গণ্য কৰে, আনহাতে কিছুমানে সুগন্ধিটোক আগুৰি ধৰা আৰু অপ্ৰীতিকৰ বুলি বিবেচনা কৰে। গোন্ধটোৱে গভীৰ প্ৰশংসাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তীব্ৰ বিতৃষ্ণালৈকে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে। কেইবাদিনো ধৰি থাকিব পৰা ইয়াৰ গোন্ধৰ তীব্ৰতাৰ বাবে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ কিছুমান হোটেল আৰু ৰাজহুৱা পৰিবহণ সেৱা যেনে ছিংগাপুৰ আৰু বেংককত এই ফল নিষিদ্ধ কৰিছে। ডুৰিয়ান পকিলে বিভিন্ন ধৰণেৰে খাব পাৰি, আৰু ইয়াক দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ খাদ্যত বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা ডেজাৰ্ট আৰু টেঙা খাদ্যৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুটিবোৰ সিজাই খাব পাৰি। 

== ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান ==
'ডুৰিয়ান' নামটো ‘মালয়’ ভাষাৰ ডুৰি (কাঁইট) শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে কাৰণ ইয়াৰ ছালৰ অসংখ্য কাঁইটীয়া কাঁইট থাকে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, বিকল্প বানান ডুৰিয়ান প্ৰথম ব্যৱহাৰ কৰিছিল ১৫৮৮ চনত স্পেনিছ অভিযাত্ৰী জুয়ান গনজালেজ ডি মেণ্ডোজাই The Histry of the Greeat and Mighty Kingdom of China and the Situation Thereof ৰ অনুবাদত।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; আন আন ঐতিহাসিক ভিন্ন বানানসমূহৰ ভিতৰত ডুৰ'য়েন, ডুৰ'য়েন, ডুৰিয়ান আৰু ড'ৰিয়ান আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; টাইপ প্ৰজাতিৰ নাম D. zibethinus ইটালীৰ zibetto, (the civet) ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;&quot;Durian&quot;. National Library Board, Singapore. Retrieved 11 November 2024.&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
ডুৰিয়ান গছবোৰ ডাঙৰ, প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ২৫–৫০ মিটাৰ (৮০–১৬৫ ফুট) উচ্চতালৈকে বৃদ্ধি পায়। পাতবোৰ চিৰসেউজ, উপবৃত্তাকাৰৰ পৰা দীঘলীয়া আৰু ১০–১৮ চেণ্টিমিটাৰ (৪–৭ ইঞ্চি) দীঘল। ফুলবোৰ একেলগে তিনিটাৰ পৰা ত্ৰিশটা থুপত ডাঙৰ ডালত আৰু পোনে পোনে ডালত উৎপন্ন হয়, প্ৰতিটো ফুলৰ এটা ফুলৰ গুটি আৰু পাঁচটা (কচিৎহে চাৰি বা ছয়টা) পাহি থাকে। ডুৰিয়ান গছৰ ফুল আৰু ফলৰ সময় বছৰি এটা বা দুটা হয় যদিও প্ৰজাতি, জাত আৰু স্থানীয় অঞ্চলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সময় বেলেগ বেলেগ হয়। সাধাৰণ ডুৰিয়ান গছ এজোপা চাৰি-পাঁচ বছৰৰ পাছত ফল দিব পাৰে। ডুৰিয়ান ফল যিকোনো ডালৰ পৰা ওলমি থাকিব পাৰে, আৰু ফুল ফুলাৰ পৰা প্ৰায় তিনি মাহৰ পিছত পূৰ্ণবয়স্ক ফল হয়। ফলৰ দীঘল ৩০ চে.মি. (১২ ইঞ্চি) আৰু ব্যাস ১৫ চে.মি. প্ৰজাতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ইয়াৰ আকৃতি দীঘলীয়াৰ পৰা ঘূৰণীয়া, খোলাৰ ৰং সেউজীয়াৰ পৰা বাদামী আৰু মাংস শেঁতা হালধীয়াৰ পৰা ৰঙালৈকে। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 22–33.&lt;/ref&gt; ডুৰিঅ'ৰ ত্ৰিশটা প্ৰজাতিৰ ভিতৰত নটা প্ৰজাতিয়ে খাব পৰা ফল উৎপন্ন কৰে।&lt;ref&gt;O'Gara, E.; Guest, D. I.; Hassan, N. M. (2004). &quot;Botany and Production of Durian (''Durio zibethinus'') in Southeast Asia&quot; (PDF). In Drenth, A.; Guest, D. I. (eds.). ''Diversity and management of'' Phytophthora ''in Southeast Asia. ACIAR Monograph No. 114''. Australian Centre for International Agricultural Research. pp. 180–186. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-86320-405-7&lt;/bdi&gt;. Archived from the original (PDF) on 4 March 2011. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;

ডি. জিবেথিনাছ হৈছে একমাত্ৰ প্ৰজাতি যিটো ব্যৱসায়িকভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত খেতি কৰা হয় আৰু ইয়াৰ স্থানীয় অঞ্চলৰ বাহিৰত উপলব্ধ। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; et al. (November 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt; যিহেতু এই প্ৰজাতিটো মুক্ত নিষেচন হয়, গতিকে ই ফলৰ ৰং আৰু গন্ধ, মাংস আৰু বীজৰ আকাৰ, গছৰ ফেন’লজীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্য দেখুৱায়। প্ৰজাতিৰ নামত জিবেথিনাছে ভাৰতীয় চিভেট, ভিভেৰা জিবেথাক বুজায়। লিনিয়াছে দিয়া এই নামটোৱে চিভেটবোৰে ডুৰিয়ানক ইমানেই ভাল পোৱাৰ কথা বুজায় যে ফলটোক ফান্দত পেলাবলৈ লোভনীয় সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল নে ডুৰিয়ানৰ চিভেটৰ দৰে গোন্ধ পোৱাৰ কথা সেই বিষয়ে মতানৈক্য আছে।&lt;ref&gt;Brown 1997, p. 2 See also pp. 5–6 on whether Linnaeus or Murray is the correct authority for the binomial name.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফুল ডাঙৰ আৰু পাখিযুক্ত, প্ৰচুৰ পৰিমাণে ৰস থাকে আৰু গধুৰ, টেঙা, মাখনৰ দৰে গোন্ধ দিয়ে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ ফুলৰ ৰস আৰু চুপহী খোৱা কিছুমান বিশেষ প্ৰজাতিৰ বাদুলিৰ দ্বাৰা পৰাগযোগ হয়। 

== জাত ==
শতিকাজুৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াত উদ্ভিদজাত ক্ল’নৰ দ্বাৰা বংশবৃদ্ধি কৰা অসংখ্য ডুৰিয়ান জাতৰ জন্ম হৈছে। আগতে ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছিল, মিশ্ৰিত ফলাফলৰ সৈতে, উচ্চমানৰ ফল দিয়া গছৰ বীজৰ পৰা, কিন্তু এতিয়া ইয়াক লেয়াৰিং, মাৰ্কোটিং বা অধিক সাধাৰণভাৱে, কলি, ভেনিয়াৰ, ৱেজ, হুইপ আৰু ইউ-গ্ৰাফ্টিংকে ধৰি গ্ৰাফ্টিং কৰি ইয়াৰ পুলিৰ ওপৰত বংশবৃদ্ধি কৰা হয় যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচিত ৰুটষ্টক। ফলৰ আকৃতিৰ তাৰতম্য, যেনে কাঁইটৰ আকৃতিৰ দ্বাৰা বিভিন্ন জাতক কিছু পৰিমাণে পৃথক কৰিব পাৰি। &lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 77–81&lt;/ref&gt;

=== '''মালয়েছিয়াৰ জাত''' ===
মালয়েছিয়াৰ কৃষি আৰু কৃষিভিত্তিক উদ্যোগ মন্ত্ৰালয়ে ১৯৩৪ চনৰ পৰা পঞ্জীয়নভুক্ত জাতৰ তালিকা প্ৰকাশ কৰিছে, য'ত প্ৰতিটো জাতক এটা সাধাৰণ নাম আৰু &quot;D&quot; ৰে আৰম্ভ হোৱা ক'ড নম্বৰ দিয়া হৈছে। এই সংহিতাসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ মাজেৰে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ২০২১ চনৰ হিচাপত ২০০ৰো অধিক পঞ্জীয়নভুক্ত জাত আছিল। &lt;ref&gt;&quot;Varieties Registered For National Crop List&quot;. ''pvpbkkt.doa.gov.my''. Archived from the original on 13 September 2021. Retrieved 13 September 2021.&lt;/ref&gt; বাৰ্ষিক মালয়েছিয়ান কৃষি, উদ্যান শস্য, আৰু কৃষি পৰ্যটন প্ৰদৰ্শনীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিযোগিতাৰ জৰিয়তে বহুতো উচ্চমানৰ জাত চিনাক্ত কৰা হৈছে। মালয়েছিয়াৰ ১৩টা সাধাৰণ জাতৰ ৰং, গঠন, গন্ধ, সোৱাদ, উচ্চ উৎপাদন আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অনুকূল গুণ আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Mengenali Variety Durian Popular di Malaysia'' (PDF). Jabatan Pertanian Malaysia. Archived (PDF) from the original on 12 July 2018. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt;

আশীৰ দশকত পাহাঙৰ ৰাউবৰ টান লাই ফুক নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে কেলাণ্টানৰ গুয়া মুছাঙত ডুৰিয়ান গছত উজুটি খাইছিল। তেওঁ গ্ৰাফ্টিংৰ বাবে ৰাউবলৈ এটা ডাল ঘূৰাই আনিলে। ইয়াৰ উৎপত্তিস্থলৰ নামেৰে এই জাতটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল। এই জাতটোৰ মাংস উজ্জ্বল হালধীয়া আৰু ই D24 ৰ অধিক শক্তিশালী বা বৰ্ধিত সংস্কৰণৰ দৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;&quot;How to Identify Musang King and D24&quot;. Year of the durian. 16 February 2013. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved 3 May 2017.&lt;/ref&gt; ছিংগাপুৰ আৰু ভিয়েটনামত ই পছন্দৰ জাত।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

মালয়েছিয়াৰ আন জনপ্ৰিয় জাতসমূহৰ ভিতৰত &quot;টেক্কা&quot;, ভিতৰৰ কাণ্ডত এটা সুকীয়া হালধীয়া ৰঙৰ গুৰি থাকে; &quot;D168&quot; (IOI), যি ঘূৰণীয়া, মধ্যমীয়া আকাৰৰ, সেউজীয়া আৰু হালধীয়া বাহিৰৰ ছাল, আৰু সহজে আঁতৰাই পেলোৱা মাংস যি মধ্যমীয়া-ডাঠ, কঠিন, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু মিঠা; &lt;ref&gt;Van Dyk, Mel (28 June 2019). &quot;Durian mas hajah hasmah&quot;. ''The Independent Insight''. Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 19 July 2019.&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰেড প্ৰ'ন&quot; (উডাং মেৰাহ, ডি১৭৫), পাহাং আৰু জোহৰ ৰাজ্যত পোৱা যায়। ইয়াৰ ফল মধ্যমীয়া আকাৰৰ, অণ্ডাকাৰ, বাদামী সেউজীয়া, চুটি কাঁইটযুক্ত। মাংস ডাঠ, কঠিন নহয়, হালধীয়া ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ সোৱাদ মিঠা।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

=== '''ইণ্ডোনেছিয়ান জাত''' ===
ইণ্ডোনেছিয়াত ১০০ৰো অধিক প্ৰজাতিৰ ডুৰিয়ান আছে। আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা প্ৰজাতিটো হৈছে ডি. জিবেথিনাছ। &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Ruwaida, Ismi Puji; Supriyadi; Parjanto (2009). &quot;Variability analysis of Sukun durian plant (Durio zibethinus) based on RAPD marker&quot;. ''Nusantara Bioscience''. '''1''' (2). Archived from the original on 14 August 2020. Retrieved 30 November 2020.&lt;/ref&gt; উল্লেখযোগ্য জাতসমূহ হ'ল সুকুন (মধ্য জাভা), চিটোকং (বেটাৱী), ছিজাপাং (বেটাৱী), ছিমাছ (বোগ'ৰ), সুনান (জেপাৰা), ছি ডোডোল আৰু ছি হিজাউ (দক্ষিণ কালিমন্তান),&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; আৰু পেট্ৰুক (মধ্য জাভা)।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

=== থাই জাত ===
থাইলেণ্ডত মন থং হৈছে ব্যৱসায়িকভাৱে আটাইতকৈ চাহিদা থকা জাত। ইয়াৰ ডাঠ, সম্পূৰ্ণ শৰীৰৰ ক্ৰীমযুক্ত আৰু মৃদু মিঠা সোৱাদৰ মাংসৰ বাবে মধ্যমীয়া গোন্ধ আৰু সৰু বীজ, আনহাতে চানী ফাইট’ফ্থ’ৰা পালমিভ’ৰাৰ সংক্ৰমণৰ প্ৰতি আটাইতকৈ বেছি প্ৰতিৰোধী। কান ইয়াওৰ চাহিদা কম, কিন্তু ইয়াৰ ব্যৱসায় ভাল কাৰণ ই মিঠা আৰু গন্ধহীন। থাইলেণ্ডৰ জাতসমূহৰ ভিতৰত বৰ্তমান পাঁচটা বৃহৎ ব্যৱসায়িক খেতি চলি আছে: চানী, মন থং, কান ইয়াও, ৰুৱাং আৰু ক্ৰাডুম। &lt;ref&gt;&quot;Durian Exporting Strategy, National Durian Database (กลยุทธการส่งออกทุเรียน)&quot; (in Thai). Department of Agriculture, Thailand. Archived from the original on 18 August 2011. Retrieved 26 July 2010.&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনলৈকে থাই চৰকাৰৰ বিজ্ঞানী ছংপল ছমশ্ৰীয়ে নব্বৈটাতকৈও অধিক জাতৰ ডুৰিয়ান সংকৰণ কৰি চাণ্টাবুৰী নং ১ নামৰ এটা জাত সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ গন্ধ নথকা এটা জাত। &lt;ref&gt;Fuller, Thomas (8 April 2007). &quot;Fans Sour on Sweeter Version of Asia's Smelliest Fruit&quot;. ''The New York Times''. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; আন এটা হাইব্ৰিড, চাণ্টাবুৰী নং ৩, ফল ছিঙি লোৱাৰ প্ৰায় তিনিদিন পিছত এই দুৰ্গন্ধ বিকশিত কৰে, যিয়ে গন্ধহীন পৰিবহণ সক্ষম কৰে যদিও তিতা গন্ধ পছন্দ কৰা গ্ৰাহকক সন্তুষ্ট কৰে। ২০১২ চনৰ ২২ মে’ত থাইলেণ্ডৰ আন দুটা জাতৰ লং লেপ্লাই আৰু লিন লাপ্লে, উত্তৰাদিত প্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ যোথিন চামুটখিৰীয়ে জনসাধাৰণৰ সন্মুখত উপস্থাপন কৰে য’ৰ পৰা এই জাতসমূহ স্থানীয়ভাৱে বিকশিত কৰা হৈছিল, আনহাতে তেওঁ লাপ্লাই জিলাৰ বাৰ্ষিক ডুৰিয়ান মেলা, আৰু প্ৰত্যেককে দিয়া নাম জাত। &lt;ref&gt;&quot;Odourless durians to hit the market&quot;. ''The Nation''. 23 May 2012. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 21 June 2012.&lt;/ref&gt;

== খেতি আৰু ব্যৱসায় ==
২০১৮ চনত থাইলেণ্ডে প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৭ লাখ টন ডুৰিয়ান উৎপাদন কৰে, ইয়াৰে ৪ লাখ টন মূল চীন আৰু হংকঙলৈ ৰপ্তানি কৰা হয়। &lt;ref&gt;Svasti, Pichaya; Jariyasombat, Peerawat (22 April 2018). &quot;Made in Thailand&quot;. ''Bangkok Post''. No. Brunch. Retrieved 23 April 2018.&lt;/ref&gt; থাইলেণ্ডৰ চাণ্টাবুৰীত প্ৰতি বছৰে মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ব ডুৰিয়ান উৎসৱ অনুষ্ঠিত হয়। এই একক প্ৰদেশখনেই থাইলেণ্ডৰ ডুৰিয়ান উৎপাদনৰ আধা অংশৰ বাবে দায়বদ্ধ। ফিলিপাইনছৰ ডাভাও অঞ্চলত এই ফলৰ সৰ্বোচ্চ উৎপাদন হয় আৰু দেশখনৰ মুঠ উৎপাদনৰ ৬০% উৎপাদন হয়। &lt;ref&gt;Mellejor, Lilian (30 July 2018). &quot;Davao City remains top producer of durian fruit&quot;. ''Philippine News Agency''. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt;

ব্ৰুনাইত গ্ৰাহকে ডি.গ্ৰেভিঅ’লেন্স, ডি.কুটেজেন্সিছ আৰু ডি. এই প্ৰজাতিবোৰে জিনীয়ভাৱে বৈচিত্ৰ্যময় শস্যৰ উৎস গঠন কৰে। &lt;ref&gt;Osman, M. B.; Mohamed, Z. A.; Idris, S.; Aman, R. (1995). ''Tropical fruit production and genetic resources in Southeast Asia: Identifying the priority fruit species'' (PDF). International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). ISBN &lt;bdi&gt;978-92-9043-249-4&lt;/bdi&gt;. OCLC 723476105. Archived from the original on 30 September 2008. Retrieved 10 November 2017.&lt;/ref&gt;

১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে অষ্ট্ৰেলিয়াত ডুৰিয়ান আৰু ১৯৭৫ চনত ক্ল'নেল সামগ্ৰীৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। ২০১৯ চনত আমদানি কৰা সতেজ ডুৰিয়ানৰ মূল্য চীনলৈ আমদানি কৰা সকলো সতেজ ফলৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক হৈ পৰে, যিটো পূৰ্বতে চেৰী আছিল। ২০২১ চনত চীনে সেই বছৰত থাইলেণ্ডৰ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ ৯০ শতাংশ মূল্যৰ কমেও ৩.৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ ক্ৰয় কৰে।&lt;ref&gt;&quot;Durian Was Most Popular Imported Fruit in China Last Year With Imports of USD4.2 Billion&quot;. ''www.yicaiglobal.com''. Retrieved 14 February 2023.&lt;/ref&gt; ২০২২ চনত ফিলিপাইনছ আৰু ভিয়েটনামে চীনলৈ সতেজ ডুৰিয়ান ৰপ্তানিৰ অনুমতি লাভ কৰাৰ সময়ত চীনৰ সামগ্ৰিক আমদানি ৪ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায় আৰু ২০২৩ চনত ১৪ লাখ টন আমদানি কৰাৰ সময়ত ৬.৭ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। ডুৰিয়ান ধন-সম্পত্তিৰ ইংগিত দিয়া ষ্টেটাছ চিম্বল হৈ পৰিছে। থাইলেণ্ডৰ পৰা অহা ডুৰিয়ানৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ১৫০ য়েন (২০ মাৰ্কিন ডলাৰ), আনহাতে অধিক প্ৰতিষ্ঠিত মুছাং কিং জাতৰ খুচুৰা মূল্য প্ৰায় ৫০০ য়েন আৰু ই জন্মদিন বা বিয়াৰ উপহাৰ হ’ব পাৰে। ৰপ্তানিকাৰকসকলৰ বাবে সম্ভাৱ্য মূল্যই চীনক বাণিজ্যিক আলোচনাৰ অংশ হিচাপে ডুৰিয়ানক লাভৱান কৰিবলৈ অনুমতি দিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা চীনলৈ ডুৰিয়ানৰ সমগ্ৰ ৰপ্তানি ২০১৭ চনত ৫৫ কোটি মাৰ্কিন ডলাৰৰ পৰা ২০২৩ চনত ৬.৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পায়। চীনে এই ফলৰ সৰ্বাধিক আমদানি কৰিছিল থাইলেণ্ডৰ পৰা, তাৰ পিছতে আছে মালয়েছিয়া আৰু ভিয়েটনাম।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;Fuller, Thomas; Bhaskar, Gabriela (16 June 2024). &quot;China's Lust for Durian Is Creating Fortunes in Southeast Asia&quot;. ''The New York Times''. Retrieved 17 June 2024.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে ব্যয়বহুল ফল কাৰণ ইয়াৰ সংৰক্ষণ সময় কম। &lt;ref&gt;Rodrigues, Sueli; Silva, Ebenezer de Oliveira; De Brito, Edy Sousa (5 January 2018). ''Exotic Fruits Reference Guide''. Academic Press. p. 169. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-12-803153-7&lt;/bdi&gt;. Retrieved 20 April 2022.&lt;/ref&gt; প্ৰতিটো ফল ভালদৰে মেৰিয়াই সংৰক্ষণ সময় প্ৰায় ৪ৰ পৰা ৫ সপ্তাহলৈ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। 

== সোৱাদ আৰু গন্ধ ==

==== ইতিহাস ====
[[চিত্ৰ:4SeasonsDurians22102009-02 (4034657521).jpg|thumb|পকা ডুৰিয়ান ফল]]
১৮৫৬ চনত লিখা ব্ৰিটিছ প্ৰকৃতিবিদ আলফ্ৰেড ৰাছেল ৱালেছে এই ফলৰ স্থায়িত্ব আৰু সোৱাদক &quot;বৰ্ণনীয় নহয়। আলমণ্ডৰ সৈতে অতি সোৱাদযুক্ত চহকী কাষ্টাৰ্ডে ইয়াৰ সৰ্বোত্তম সাধাৰণ ধাৰণা দিয়ে, কিন্তু মাজে মাজে সোৱাদৰ ঢৌৱে ক্ৰীম-চীজ, পিঁয়াজৰ কথা মনত পেলায়।&quot; -চচ, শ্বেৰী-ৱাইন, আৰু অন্যান্য অসঙ্গতিপূৰ্ণ খাদ্য তাৰ পিছত এটা চহকী পাল্পত আঠাযুক্ত মসৃণতা যিটো আন একোৱেই নাথাকে, কিন্তু যিয়ে ইয়াৰ সুস্বাদুতা বৃদ্ধি কৰে।&quot; তেওঁ এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে ই &quot;অভিজ্ঞতা কৰিবলৈ পূবলৈ যাত্ৰা কৰাৰ যোগ্য নতুন অনুভূতি প্ৰদান কৰে। যিহেতু ইয়াৰ অতি সুন্দৰ সোৱাদৰ খাদ্য উৎপাদন কৰাটো অতুলনীয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;Wallace&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;{{cite web|last=Wallace|first=Alfred Russel|title=On the Bamboo and Durian of Borneo|year=1856|url=http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|access-date=2008-11-20|author-link=Alfred Russel Wallace|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|url-status=live|archivedate=2008-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006070444/http://www.wku.edu/~smithch/wallace/S027.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱালেছে নিজকে প্ৰথমতে ইয়াক চেষ্টা কৰিবলৈ অনিচ্ছুক বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল কাৰণ কিন্তু বোৰ্নিওত এটা খাই &quot;দুৱাৰৰ বাহিৰত, মই লগে লগে নিশ্চিত ডুৰিয়ান খোৱা মানুহ হৈ পৰিলোঁ।&quot; তেওঁ আন এজন লেখকৰ উদ্ধৃতি দি এইদৰে উল্লেখ কৰিছে: &quot;অভ্যস্ত নোহোৱাসকলৰ বাবে প্ৰথমতে পচি যোৱা পিঁয়াজৰ দৰে গোন্ধ ওলোৱা যেন লাগে, কিন্তু সোৱাদ লোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে ইয়াক আন সকলো খাদ্যতকৈ বেছি পছন্দ কৰে। থলুৱা লোকসকলে ইয়াক সন্মানজনক উপাধি দিয়ে, উচ্চতা কৰে, আৰু তাৰ ওপৰত পদ বনাওক। &lt;ref&gt;Wallace, Alfred Russel (1886). ''The Malay Archipelago: The land of the orang-utang and the bird of paradise''. London: Macmillan &amp; Co. pp. 74–75. Retrieved 4 June 2010.&lt;/ref&gt; 

ঔপন্যাসিক এন্থনী বাৰ্জেছে লিখিছে যে ডুৰিয়ান খোৱাটো &quot;লেভেটৰীত মিঠা ৰাস্পবেৰী ব্লাংকেঞ্জ খোৱাৰ দৰেই।&quot; &lt;ref&gt;Burgess, Anthony (1993) [1956]. ''The Long Day Wanes: A Malayan Trilogy''. W. W. Norton &amp; Company. p. 68. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-393-30943-0&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 20 October 2021. Retrieved 6 October 2020.&lt;/ref&gt; ভ্ৰমণ আৰু খাদ্যৰ লেখক ৰিচাৰ্ড ষ্টাৰলিঙে কৈছে যে &quot;ইয়াৰ দুৰ্গন্ধক গাহৰিৰ মল, টাৰ্পেণ্টাইন আৰু পিঁয়াজ বুলি বৰ্ণনা কৰাটো ভাল, জিমৰ মোজাৰে সজাই তোলা।&quot; &lt;ref&gt;Winokur, Jon, ed. (2003). ''The Traveling Curmudgeon: Irreverent Notes, Quotes, and Anecdotes on Dismal Destinations, Excess Baggage, the Full Upright Position, and Other Reasons Not to Go There''. Sasquatch Books. p. 102. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-57061-389-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; চিভেট, নলা-নৰ্দমা, বাসি বমি, স্কাংক স্প্ৰে'ৰ সৈতে আন তুলনা কৰা হৈছে আৰু অস্ত্ৰোপচাৰৰ শ্বাব ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এনে বৰ্ণনাই গন্ধৰ পৰিৱৰ্তনশীলতাক প্ৰতিফলিত কৰিব পাৰে। বিভিন্ন প্ৰজাতি আৰু জাতৰ সুগন্ধি লক্ষণীয়ভাৱে ভিন্ন হয়; উদাহৰণস্বৰূপে, ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ৰ গভীৰ কেৰামেল সোৱাদ আৰু টাৰ্পেণ্টাইনৰ গোন্ধ থাকে আনহাতে ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান (D. graveolens) য়ে পোৰা আলমণ্ডৰ সুগন্ধি নিৰ্গত কৰে।&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

এই ফলৰ প্ৰবল গোন্ধৰ বাবে ইয়াক ছিংগাপুৰ[49] আৰু বেংককত ৰাজহুৱা পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;'World's smelliest fruit' now banned from Bangkok buses&quot;. ''The Star''. 4 May 2023. Retrieved 26 November 2024.&lt;/ref&gt;

==== জৈৱৰাসায়নিক ভিত্তি ====
ডুৰিয়ানৰ এটাৰ ৰাসায়নিক বিশ্লেষণে ইংগিত দিয়ে যে ইয়াৰ প্ৰায় ৪৬,০০০ ক'ডিং আৰু নন-ক'ডিং জিন আছে, ইয়াৰে মিথিঅ'নিন গামা-লাইজেজ নামৰ এটা শ্ৰেণী – যিয়ে অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগসমূহৰ দুৰ্গন্ধ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে – এই সুকীয়া গন্ধৰ বাবে প্ৰধানকৈ দায়ী হ'ব পাৰে। &lt;ref&gt;Teh, Bin Tean; Lim, Kevin; Yong, Chern Han; Ng, Cedric Chuan Young; Rao, Sushma Ramesh; Rajasegaran, Vikneswari; Lim, Weng Khong; Ong, Choon Kiat; Chan, Ki; Cheng, Vincent Kin Yuen; Soh, Poh Sheng; Swarup, Sanjay; Rozen, Steven G.; Nagarajan, Niranjan; Tan, Patrick (9 October 2017). &quot;The draft genome of tropical fruit durian (Durio zibethinus)&quot;. ''Nature Genetics''. '''49''' (11): 1633–1641. doi:10.1038/ng.3972. &lt;nowiki&gt;PMID 28991254&lt;/nowiki&gt;. S2CID 9804756.&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ানৰ সোৱাদ আৰু সুগন্ধিৰ কাৰণ হৈছে ইয়াত থকা শ শ ফাইটোকেমিকেলৰ যাৰ ভিতৰত ভিতৰত বিভিন্ন থাইঅলৰ সৈতে বিভিন্ন অস্বাভাৱিক যৌগ, যেনে এষ্টাৰ, কিটন, এলক'হল (প্ৰাথমিকভাৱে ইথানল), আৰু অৰ্গেন'ছালফাৰ যৌগ আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt; কেইবাটাও জাতৰ অধ্যয়নত এষ্টাৰৰ ভিতৰত ইথাইল ২-মিথাইলবুটান'ৱেটৰ পৰিমাণ সৰ্বাধিক আছিল।&lt;ref&gt;Aziz, Nur A.; Jalil, Abbe M. (13 March 2019). &quot;Bioactive compounds, nutritional value, and potential health benefits of indigenous durian (''Durio zibethinus'' Murr.): A review&quot;. ''Foods''. '''8''' (3): E96. doi:10.3390/foods8030096. PMC 6463093. &lt;nowiki&gt;PMID 30871187&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; চেনিৰ পৰিমাণ, প্ৰধানকৈ চুক্ৰ'জ, বিভিন্ন ডুৰিয়ান জাতৰ মাজত ৮–২০% ৰ পৰিসৰ থাকে। ডুৰিয়ানৰ মাংসত বিভিন্ন ধৰণৰ পলিফেনল, বিশেষকৈ মাইৰিচেটিন আৰু বিভিন্ন কেৰটিন'ইড থাকে, য'ত বিটা-কেৰটিনৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণো থাকে। ২০১৯ চনত ইথানথাইঅল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভসমূহ এই দুৰ্গন্ধৰ উৎস হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। কিন্তু উদ্ভিদটোৱে ইথেনথাইঅল উৎপাদন কৰা জৈৱৰাসায়নিক পথটো অস্পষ্ট হৈয়েই আছিল। &lt;ref&gt;Fischer, Nadine S.; Steinhaus, Martin (11 December 2019). &quot;Identification of an Important Odorant Precursor in Durian: First Evidence of Ethionine in Plants&quot;. ''Journal of Agricultural and Food Chemistry''. '''68''' (38): 10397–10402. doi:10.1021/acs.jafc.9b07065. &lt;nowiki&gt;PMID 31825619&lt;/nowiki&gt;. S2CID 209329891.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সঘনাই ডুৰিয়ানৰ সংস্পৰ্শলৈ অহা লোকসকলে ইয়াৰ কিট’ন আৰু এষ্টাৰৰ মিঠাৰ দৰে গোন্ধক পচি যোৱা বা পুট্ৰেচিন দুৰ্গন্ধৰ পৰা সহজেই পৃথক কৰিবলৈ সক্ষম হয় যিবোৰ অস্বাভাৱিক এমাইন আৰু ফেটি এচিডৰ পৰা হয়। কিছুমান ব্যক্তিয়ে এই গোন্ধবোৰৰ পাৰ্থক্য কৰিব নোৱাৰে আৰু এই ফলটোক বিষাক্ত বুলি বিবেচনা কৰে, আনহাতে কিছুমানে ইয়াক সুখদায়ক আৰু আকৰ্ষণীয় বুলি বিবেচনা কৰে। &lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;

এই প্ৰচণ্ড গোন্ধ আধা মাইল দূৰত জীৱ-জন্তুৱে ধৰা পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত সিহঁত প্ৰলোভিত হয়। ইয়াৰ উপৰিও কাছ, নিগনি হৰিণ, গাহৰি, সূৰ্য্য ভালুক, অৰেংগুটান, হাতী, আনকি মাংসভোজী বাঘ আদি বিভিন্ন প্ৰাণীৰ বাবে এই ফল অতি ৰুচিকৰ। এই প্ৰাণীবোৰৰ কিছুমানে ফল খাই বীজটো মল সৈতে দূৰ কৰবাত নিস্কাষণ কৰাৰ বাবে ইয়াত বিস্তাৰ হয়। &lt;ref&gt;Marinelli, Janet, ed. (1998). ''Brooklyn Botanic Garden Gardener's Desk Reference''. Henry Holt and Co. p. 691. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8050-5095-0&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ফলবোৰৰ কাঁইটীয়া, সাজসজ্জিত আৱৰণে সৰু জীৱ-জন্তুবোৰক নিৰুৎসাহিত কৰে। &lt;ref&gt;McGee, Harold (2004). ''On Food and Cooking'' (Revised ed.). Scribner. p. 379. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-684-80001-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

==== পকা আৰু নিৰ্বাচন ====
ফলবিজ্ঞানী লাৰ'ছ গেষ্ট্ৰ'নমিকৰ মতে ডুৰিয়ান ফলৰ খোলাটো ফাটিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই ই খাবলৈ সাজু হৈ উঠে। কিন্তু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ অঞ্চলভেদে আৰু প্ৰজাতি অনুসৰি উপভোগ কৰিবলগীয়া পকোৱাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ। কিছুমান প্ৰজাতি ইমানেই ওখ হয় যে মাটিত পৰিলেহে সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি, আনহাতে ডি.জিবেথিনাছৰ বেছিভাগ জাতেই প্ৰায় সদায় গছৰ পৰা কাটি বিক্ৰীৰ বাবে অপেক্ষা কৰি পকিবলৈ দিয়া হয়। দক্ষিণ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান মানুহে তেওঁলোকৰ ডুৰিয়ান তুলনামূলকভাৱে সৰু হোৱাটো পছন্দ কৰে, যেতিয়া খোলাৰ ভিতৰৰ ফলৰ থুপবোৰ এতিয়াও দেখিবলৈ বেয়া আৰু সোৱাদত মৃদু। উত্তৰ থাইলেণ্ডৰ কিছুমান লোকৰ বাবে ফলটো কোমল আৰু সুগন্ধি হোৱাটো পছন্দ কৰা হয়। মালয়েছিয়া আৰু ছিংগাপুৰত বেছিভাগ গ্ৰাহকে ফলটো যিমান পাৰি পকা আৰু সুগন্ধিযুক্ত হোৱাটো পছন্দ কৰে আৰু আনকি ইতিমধ্যে খোলা ফাটি যোৱাৰ পিছতো ফলটোক পকিবলৈ দিয়াৰ আশংকাও কৰিব পাৰে। এই অৱস্থাত মাংস প্ৰচুৰ পৰিমাণে ক্ৰীমযুক্ত আৰু সামান্য মদ্যপান কৰা হয়। &lt;ref&gt;Davidson, Alan (1999). ''The Oxford Companion to Food''. Oxford University Press. p. 263. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-19-211579-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

গ্ৰাহকৰ মাজত পকি থকাৰ সম্পৰ্কে বিভিন্ন পছন্দৰ বাবে &quot;ভাল&quot; ডুৰিয়ান বাছি লোৱাৰ বিষয়ে সাধাৰণ বক্তব্য জাৰি কৰাটো কঠিন হৈ পৰে। গছৰ পৰা সৰি পৰা ডুৰিয়ান দুদিনৰ পৰা চাৰিদিনলৈকে পকি থাকে, কিন্তু পাঁচ বা ছয় দিনৰ পিছত বেছিভাগেই ইয়াক অতি পকা আৰু অস্বাদু বুলি গণ্য কৰিব।&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt; সকলো একেই, কিছুমান থাইয়ে এনে অতি পকা ফল কল চেনিৰ সৈতে ৰান্ধে, যাৰ ফলত ডুৰিয়ান (বা থুৰিয়ান) গুয়ান নামৰ মিঠাইৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;'''^''' Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

== ব্যৱহাৰ ==
থাইলেণ্ডত ডুৰিয়ানক মিঠা আঠাযুক্ত চাউলৰ সৈতে সতেজভাৱে খোৱা হয় আৰু বজাৰত ডুৰিয়ান পেষ্টৰ ব্লক বিক্ৰী কৰা হয় যদিও পেষ্টৰ বেছিভাগেই কুমলীয়া ডালিমৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। ফিলিপাইনছৰ বাহিৰে পকা ডুৰিয়ান শাক হিচাপে ৰন্ধা হয়, য’ত সকলো ব্যৱহাৰ টেঙা নহয়, মিঠা। মালয়েছিয়ানসকলে ডুৰিয়ানৰ পৰা চেনি আৰু নিমখযুক্ত দুয়োটা সংৰক্ষিত দ্ৰব্য তৈয়াৰ কৰে। ডুৰিয়ানক নিমখ, পিঁয়াজ আৰু ভিনেগাৰৰ সৈতে কুটিলে ইয়াক ব’ডাৰ বুলি কোৱা হয়। মালয়েছিয়াৰ কেলাণ্টানত সতেজ ডুৰিয়ান বা টেম্পোয়াকক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ টুকুৰা, চূণৰ ৰস আৰু বুডু (কিম্বন কৰা এঞ্চোভি চচ)ৰ সৈতে মিহলাই চাউল ভিত্তিক খাদ্যৰ সৈতে মচলা হিচাপে খোৱা হয়। চেষ্টনাটৰ সমান আকাৰৰ গুটিবোৰ সিজোৱা, পোৰা বা নাৰিকল তেলত ভাজি খাব পাৰি, তাৰ টেক্সচাৰ টাৰো বা ৰঙালাওৰ দৰে, কিন্তু আঠাযুক্ত। জাভাত গুটিবোৰ পাতলকৈ কাটি চেনি দি মিঠাই হিচাপে সিজোৱা হয়। চাইক্ল'প্ৰ'পিন ফেটি এচিডৰ বাবে অৰন্ধা বীজ বিষাক্ত হ'ব পাৰে।&lt;ref&gt;Brown 1997, pp. 56–59&lt;/ref&gt;

ডুৰিয়ান ফল বিভিন্ন ধৰণৰ মিঠা খাব পৰা খাদ্য যেনে পৰম্পৰাগত মালয় মিঠাই, আইচ কাকাং, ড'ডল, লেম্পুক, গোলাপ বিস্কুট, আইচক্ৰীম, মিল্কশ্বেক, মুনকেক, ইউল লগ আৰু কেপচুচিনোৰ সোৱাদ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এছ ডুৰিয়ান (ডুৰিয়ান আইচক্ৰীম) ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনপ্ৰিয় ডেজাৰ্ট, ইণ্ডোনেছিয়াৰ চহৰসমূহত বিশেষকৈ জাভাত ৰাস্তাৰ কাষৰ ষ্টলত বিক্ৰী কৰা হয়। পুলুট ডুৰিয়ান বা কেটান ডুৰিয়ান হৈছে নাৰিকল গাখীৰৰ সৈতে ভাপত দিয়া আঠাযুক্ত চাউল আৰু পকা ডুৰিয়ানৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা। ছাবাহত ৰঙা ডুৰিয়ানক পিঁয়াজ আৰু মৰিচাৰ সৈতে ভাজি পাৰ্শ্ব খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। &lt;ref&gt;Traditional Cuisine&quot;. Sabah Tourism Promotion Corporation. Archived from the original on 29 September 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt; ৰঙা মাংসৰ ডুৰিয়ান পৰম্পৰাগতভাৱে মিঠা পানীৰ মাছৰ পৰা তৈয়াৰী ইণ্ডোনেছিয়ান চূপ ছাউৰত যোগ কৰা হয়। ইকান ব্ৰেংকেছ টেম্পোয়াক হৈছে ডুৰিয়ান ভিত্তিক চচত ৰন্ধা মাছ, যিটো সুমাট্ৰাত পৰম্পৰাগত। &lt;ref&gt;Vaisutis, Justine; Bedford, Neal; Elliott, Mark; Ray, Nick; Berkmoes, Ryan Ver (2007). ''Indonesia (Lonely Planet Travel Guides)''. Lonely Planet Publications. p. 83. ISBN &lt;bdi&gt;978-1-74104-435-5&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পুষ্টি ==
কেঁচা ডুৰিয়ান ৬৫% পানী, ২৭% কাৰ্বহাইড্ৰেট (৪% খাদ্য আঁহকে ধৰি), ৫% চৰ্বি আৰু ১% প্ৰটিনেৰে গঠিত। ১০০ গ্ৰামত কেঁচা বা সতেজ ফ্ৰ’জেন ডুৰিয়ানে দৈনিক মূল্যৰ (ডিভি) ৩৩% থাইয়ামিন আৰু অন্যান্য বি ভিটামিন, ভিটামিন চি আৰু খাদ্যৰ খনিজ মেংগানিজৰ মধ্যমীয়া পৰিমাণ (১৫–২৪% ডিভি, টেবুল) প্ৰদান কৰে। মালয়েছিয়া, থাইলেণ্ড আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জাতৰ কাৰ্বহাইড্ৰেটৰ পৰিমাণ ১৬ৰ পৰা ২৯%, চৰ্বিৰ পৰিমাণ ২–৫%, প্ৰটিনৰ পৰিমাণ ২–৪%, আৰু খাদ্যত আঁহৰ পৰিমাণ ১–৪% আৰু কেলৰিৰ মূল্যৰ ভিন্নতা থাকে প্ৰতি ১০০ গ্ৰামত ৮৪ৰ পৰা ১৮৫ কিলোকেলৰিলৈকে। ডুৰিয়ান মাংসত থকা ফেটি এচিডত বিশেষকৈ অলিক এচিড আৰু পালমিটিক এচিড থাকে। &lt;ref name=&quot;Aziz&quot; /&gt;

== উৎপত্তি আৰু ইতিহাস ==
ডুৰিয়ানৰ উৎপত্তি বোৰ্নিও আৰু সুমাট্ৰা অঞ্চলত বুলি ভবা হয়, মালয় উপদ্বীপত বন্য গছ আৰু ভাৰতৰ পৰা নিউ গিনিলৈকে বহল অঞ্চলত সাধাৰণতে ফলৰ বাগিচা খেতি কৰা হয়। চাৰিশ বছৰৰ আগতে বৰ্তমানৰ ম্যানমাৰত ইয়াৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল আৰু বিশেষকৈ থাইলেণ্ড আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনামত ইয়াৰ সক্ৰিয় খেতি কৰা হৈছিল। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;

ইউৰোপীয়সকলে ডুৰিয়ানৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ কৰা হৈছে ১৫ শতিকাত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যোৱা নিকোলো ডি' কণ্টিৰ ৰেকৰ্ড। &lt;ref&gt;{{harvnb|Brown|1997|p=3}}&lt;/ref&gt; লেটিন ভাষাৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে য'ত পজিঅ' ব্ৰাচিঅ'লিনিয়ে ডি কণ্টিৰ ভ্ৰমণ লিপিবদ্ধ কৰিছিল: &quot;তেওঁলোকৰ [সুমাট্ৰাৰ মানুহে] এটা সেউজীয়া ফল আছে যিটো তেওঁলোকে ডুৰিয়ান বুলি কয়, তৰমুজৰ দৰে ডাঙৰ। ভিতৰত দীঘলীয়া কমলাৰ দৰে পাঁচটা বস্তু আছে, আৰু ডাঠ মাখনৰ দৰে&quot;।

পৰ্তুগীজ চিকিৎসক গাৰ্চিয়া ডি অৰ্টাই ক'ল'কিঅ'ছ ড'ছত ডুৰিয়ানৰ বৰ্ণনা কৰিছিল ১৭৪১ চনত জাৰ্মান উদ্ভিদবিদ জৰ্জ এবাৰহাৰ্ড ৰামফিয়াছৰ হাৰ্বেৰিয়াম এম্বোইনেন্স প্ৰকাশ পায়, য'ত এশ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ ডুৰিয়ানৰ আটাইতকৈ বিশদ আৰু সঠিক বিৱৰণ পোৱা যায়। ডুৰিঅ' প্ৰজাতিটোৰ এটা জটিল শ্ৰেণীবিভাজন আছে যিয়ে ৰামফিয়াছে সৃষ্টি কৰাৰ পিছৰে পৰা বহু প্ৰজাতিৰ বিয়োগ আৰু যোগ কৰা দেখা গৈছে। ইয়াৰ শ্ৰেণীবিভাজন অধ্যয়নৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ডুৰিয়ান আৰু ছ'ৰচপ (Annona muricata)ৰ মাজত কিছু বিভ্ৰান্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল, কাৰণ এই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ কাঁইটীয়া সেউজীয়া ফল আছিল। ছ'ৰচপৰ মালয় নাম ডুৰিয়ান বেলাণ্ডা, অৰ্থাৎ ডাচ ডুৰিয়ান।[69] ১৮ শতিকাত জোহান এণ্টন ৱেইনমেনে ডুৰিয়ানক কেষ্টেনিয়াৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰিছিল কাৰণ ইয়াৰ ফল ঘোঁৰাৰ চেষ্টনাটৰ সৈতে মিল আছিল। &lt;ref&gt;Yule, Henry; Burnell, Arthur Coke (1996) [1886]. &quot;Durian, Dorian&quot;. ''Hobson-Jobson: The Anglo–Indian Dictionary''. Wordsworth Editions. p. 332. ISBN &lt;bdi&gt;978-1853263637&lt;/bdi&gt;. Archived from the original on 1 April 2017. Retrieved 15 December 2015.&lt;/ref&gt;


ষোড়শ শতিকাত পৰ্তুগীজসকলে চিলনত ডি.জিবেথিনাছক প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু পিছত বহুবাৰ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াক আমেৰিকাত ৰোপণ কৰা হৈছে যদিও উদ্ভিদ উদ্যানত সীমাবদ্ধ। প্ৰথম পুলিবোৰ ৰয়েল বটানিক গাৰ্ডেন, কিউৰ পৰা ১৮৮৪ চনত ডমিনিকাৰ অগাষ্ট চেণ্ট-আৰ'মানলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। 

দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ডুৰিয়ানৰ খেতি গাঁও পৰ্যায়ত শতিকাজুৰি চলি আহিছে, সম্ভৱতঃ ১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা আৰু ব্যৱসায়িকভাৱে ২০ শতিকাৰ মাজভাগৰ পৰা। মাই ট্ৰপিক আইলত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ লেখক আৰু প্ৰকৃতিবিদ এডমাণ্ড জেমছ বেনফিল্ডে কয় যে কেনেকৈ ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ছিংগাপুৰৰ এজন বন্ধুৱে তেওঁক ডুৰিয়ানৰ বীজ পঠিয়াইছিল, যিটো তেওঁ কুইন্সলেণ্ডৰ উত্তৰ উপকূলৰ ওচৰৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় দ্বীপত ৰোপণ কৰি যত্ন লৈছিল। &lt;ref&gt;Banfield, E. J. (1911). ''My Tropic Isle''. T. Fisher Unwin. Archived from the original on 7 October 2008. Retrieved 20 November 2008.&lt;/ref&gt;


১৯৪৯ চনত ব্ৰিটিছ উদ্ভিদবিদ ই.জে.এইচ.কৰ্ণাৰে দ্য ডুৰিয়ান থিয়ৰী বা আধুনিক গছৰ উৎপত্তি প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল যে এণ্ড'জুকোৰী (জীৱ-জন্তুক পেটত বীজ পৰিবহণ কৰিবলৈ প্ৰলোভন) বীজ বিয়পোৱাৰ আন যিকোনো পদ্ধতিৰ আগতেই উদ্ভৱ হৈছিল আৰু ডুৰিঅ' প্ৰজাতিৰ আদিম পূৰ্বপুৰুষসকলেই সেই বিক্ষিপ্তকৰণ পদ্ধতিৰ আদিম অনুশীলনকাৰী আছিল, বিশেষকৈ ৰঙা ডুৰিয়ান (D. dulcis) ফুল ফুলাৰ আদিম ফলৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে। কিন্তু ডুৰিঅ'নিয়া আৰু ইয়াৰ ভগ্নী ট্যাক্সাসমূহ যি জনগোষ্ঠীত পৰে, ডুৰিঅ'নিয়াৰ অধিক শেহতীয়া পৰিসীমাত মাংসল এৰিল আৰু কাঁইটীয়া ফল ক্লেডৰ ভিতৰত উৎপন্ন হয়। কিছুমান বংশৰ এই চৰিত্ৰবোৰ থাকে যদিও আন কিছুমানৰ নাথাকে। শেহতীয়া আণৱিক প্ৰমাণ (যিটোৰ ওপৰত ডুৰিঅ'নিয়াৰ শেহতীয়া, সুসমৰ্থিত পৰিসীমা ভিত্তি হৈছে) সেয়েহে কৰ্ণাৰৰ ডুৰিয়ান তত্ত্বক খণ্ডন কৰে। 

১৯৯০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চাউথইষ্ট এছিয়ান নেচনছ (আছিয়ান) অঞ্চলত ডুৰিয়ানৰ ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাহিদা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনৰ আৰম্ভণিতে চীনত ডুৰিয়ানৰ উন্মাদনাৰ ফলত এই ফলৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Shan, Lee Ying (13 September 2023). &quot;Demand for the world's smelliest fruit has soared 400%, fueled by China's 'craze'&quot;. ''cnbc.com''. CNBC. Retrieved 15 September 2023.&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি আৰু লোকচিকিৎসা ==

==== সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱ ====
স্থানীয় এটা সাধাৰণ বিশ্বাস হ'ল যে কফি বা মদ্যপানৰ সৈতে খালে ডুৰিয়ান ক্ষতিকাৰক। &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; পিছৰ বিশ্বাসটো অন্ততঃ ১৮ শতিকাৰ পৰাই হ’ব পাৰে যেতিয়া ৰামফিয়াছে কৈছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত মদ খাব নালাগে কাৰণ ইয়াৰ ফলত বদহজম আৰু মুখৰ দুৰ্গন্ধ হ’ব। ১৯২৯ চনত জে ডি জিমলেটে তেওঁৰ মালয় পইজনছ এণ্ড চাৰ্ম কিউৰছত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান ফল ব্ৰেণ্ডীৰ সৈতে খাব নালাগে। ১৯৮১ চনত জে আৰ ক্ৰফ্টে তেওঁৰ Bombacaceae: In Handbooks of the Flora of Papua New Guinea ত লিখিছিল যে ডুৰিয়ান খোৱাৰ পিছত অতি সোনকালে মদ্যপান কৰাৰ পিছত &quot;নিচা ধৰাৰ ভাৱ&quot; প্ৰায়ে হয়। এই বিশ্বাসৰ বৈধতাৰ ওপৰত কেইবাটাও চিকিৎসা অনুসন্ধান বিভিন্ন সিদ্ধান্তৰ সৈতে কৰা হৈছে, &lt;ref&gt;Brown 1997, p. 51.&lt;/ref&gt; যদিও চুকুবা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ফলটোৰ উচ্চ চালফাৰৰ পৰিমাণে এলডিহাইড ডিহাইড্ৰ'জেনেজৰ কাৰ্য্যকলাপত বাধা দিয়ে, যাৰ ফলত ক্লিয়াৰ কৰাৰ ক্ষমতা ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পায় শৰীৰৰ পৰা বিষাক্ত পদাৰ্থ। &lt;ref&gt;&quot;Durians and booze: worse than a stinking hangover&quot;. ''New Scientist''. 16 September 2009. Archived from the original on 22 September 2009. Retrieved 15 October 2009.&lt;/ref&gt;

==== লোক চিকিৎসা ====
মালয়েছিয়াত আগতে পাত আৰু শিপাৰ কাপ এণ্টিপাইৰেটিক হিচাপে প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা হৈছিল। জ্বৰ ৰোগীৰ মূৰত পাতৰ ৰস প্ৰয়োগ কৰা হয়। &lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt; জ্বৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ডুৰিয়ানৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ আটাইতকৈ সম্পূৰ্ণ বৰ্ণনা হৈছে ১৯৩০ চনত বাৰ্কিল আৰু হেনিফে সংগ্ৰহ কৰা মালয় প্ৰেছক্ৰিপচন। ইয়াত পাঠকক ডুৰিয়া জিবেথিনাছ, নেফেলিয়াম লংগানাৰ শিপাৰ সৈতে হিবিস্কাছ ৰোজা-চিনেন্সিছৰ শিপা উতলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে, Nephelium mutabile আৰু Artocarpus integrifolius, আৰু কাজ বা পান কৰে ইয়াক পাউল্টিচ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰক। &lt;ref&gt;Burkill, I. H.; Haniff, M. (1930). &quot;Malay village medicine, prescriptions collected&quot;. ''Gardens Bulletin Straits Settlements'' (6): 176–177.&lt;/ref&gt;

দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰম্পৰাগত বিশ্বাসৰ লগতে পৰম্পৰাগত চীনা খাদ্য চিকিৎসাই ডুৰিয়ান ফলক অত্যধিক ঘামচি ওলোৱাৰ বাবে উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা গুণ বুলি গণ্য কৰে। ইয়াক প্ৰতিহত কৰাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতি হ'ল ফলৰ খালী খোলাত পানী ঢালি ফলৰ গুটি খোৱাৰ পিছত পান কৰা।&lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিকল্প পদ্ধতি হ’ল ডুৰিয়ানক আমলখিৰ লগত খোৱা, যিটো শীতল গুণ আছে বুলি ধৰা হয়। গৰ্ভৱতী মহিলা বা উচ্চ ৰক্তচাপ থকা লোকক পৰম্পৰাগতভাৱে ডুৰিয়ান গ্ৰহণ নকৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। &lt;ref&gt;McElroy, Anne; Townsend, Patricia K. (2003). ''Medical Anthropology in Ecological Perspective''. Westview Press. p. 253. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8133-3821-7&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

জাভানিসকলে ডুৰিয়ানৰ কামোদ্দীপক গুণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰে আৰু ইয়াৰ সৈতে বা তাৰ কিছু সময়ৰ পিছত কি সেৱন কৰিব পাৰি বা নহ'ব পাৰে তাৰ ওপৰত এক নিয়ম আৰোপ কৰে। &lt;ref&gt;Huang, Kee C. (1998). ''The Pharmacology of Chinese Herbs'' (Second ed.). CRC Press. p. 2. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8493-1665-4&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাত ডুৰিয়ান জাতুহ ছাৰুং নাইক নামৰ এটা কথা, যাৰ অৰ্থ হৈছে &quot;ডুৰিয়ান সৰি পৰে আৰু চেৰং ওপৰলৈ আহে&quot; এই বিশ্বাসক বুজায়। &lt;ref&gt;Stevens, Alan M. (2000). Schmidgall-Tellings, A. (ed.). ''A Comprehensive Indonesian–English Dictionary''. Ohio University Press. p. 255. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-8214-1584-9&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt; এই ফলৰ কল্পিত লেচাৰ গুণৰ বিৰুদ্ধে সতৰ্কবাণী অতি সোনকালেই পশ্চিমলৈ বিয়পি পৰিল – ছুইডেনবৰ্গৰ দাৰ্শনিক হাৰ্মান ভেটাৰলিঙে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে ডুৰিয়ানৰ তথাকথিত &quot;ই কামোদ্দীপক গুণ&quot;ৰ বিষয়ে মন্তব্য কৰিছিল।&lt;ref&gt;Vetterling, Herman (2003) [1923]. ''Illuminate of Gorlitz or Jakob Bohme's Life and Philosophy, Part 3''. Kessinger Publishing. p. 1380. ISBN &lt;bdi&gt;978-0-7661-4788-1&lt;/bdi&gt;.&lt;/ref&gt;

== পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ==
চীনত ডুৰিয়ানৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে মালয়েছিয়াত ক্ষুদ্ৰ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ পৰা বৃহৎ পৰিসৰৰ ডুৰিয়ান নিৰ্ভৰ ঔদ্যোগ গঢ়ি উঠিছে। বৃহৎ ডুৰিয়ান বাগিচাৰ বাবে ঠাই সৃষ্টি কৰিবলৈ বনাঞ্চলসমূহ পৰিষ্কাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত তেলপালৰ খেতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা বৰ্তমানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰে। &lt;ref name=&quot;Airriess&quot;&gt;{{cite journal|last=Airriess|first=Christopher|year=2020|title=Trade, Tourism and the Environment in Asia's Durian Boom|url=http://www.focusongeography.org/publications/articles/durian/index.html|journal=Focus on Geography|volume=63|publisher=[[American Geographical Society]]|doi=10.21690/foge/2020.63.6f|s2cid=243637781}}&lt;/ref&gt;ডুৰিয়ান গছৰ পৰাগযোগ কৰা সৰু উৰন্ত শিয়াল আৰু মালয় বাঘ আদি প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ বাসস্থানৰ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত বিপন্ন হৈ পৰিছে। গুৱা মুছাং জিলাত ৰাজ্য চৰকাৰে ওৰাং আচলিৰ থলুৱা ভূমিকে ধৰি ৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (১০,০০০ একৰ) বনাঞ্চলক ডুৰিয়ান বাগিচালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rahman|first=Serina|year=2020|title=Malaysia and the Pursuit of Sustainability|journal=Southeast Asian Affairs|volume=2020|pages=214–215|jstor=26938892}}&lt;/ref&gt;

মালয়েছিয়া আৰু থাইলেণ্ডত ক্ৰমে মুছাং কিং আৰু মণ্টং জাতৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে উচ্চমানৰ জাতৰ মূল্যত ডুৰিয়ানৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পোৱাৰ চিন্তাৰ সৃষ্টি হৈছে। ২০২২ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ কালিমণ্টানত ডুৰিয়ান প্ৰজাতিৰ ওপৰত কৰা এক অধ্যয়নত কম জিনীয় বৈচিত্ৰ্য পোৱা গৈছে। ইয়াৰ উপৰিও এই প্ৰধান সংকৰ জাতবোৰ কীট-পতংগ আৰু ভেঁকুৰৰ ৰোগৰ প্ৰতি অধিক সহজলভ্য, যাৰ বাবে গছক দুৰ্বল কৰিব পৰা কীটনাশক আৰু ভেঁকুৰনাশক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়। &lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Mursyidin|first1=Dindin Hidayatul|last2=Makruf|first2=Muhammad Irfan|last3=Badruzsaufari|last4=Noor|first4=Aidi|display-authors=3|year=2022|title=Molecular diversity of exotic durian (''Durio'' spp.) germplasm: a case study of Kalimantan, Indonesia|journal=Journal of Genetic Engineering and Biotechnology|volume=20|issue=1|page=39|doi=10.1186/s43141-022-00321-8|pmid=35230532|pmc=8888783|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;

== তথ্য সূত্ৰ ==
{{div col|2}}

[[শ্ৰেণী:ফল]]</text>
      <sha1>jketatsjvydjtl03qo181rcbu1vkt45</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মহা চীনা দুৰ্ভিক্ষ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109912</id>
    <revision>
      <id>453404</id>
      <parentid>453184</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:36:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40251" sha1="92a9if4r7kfsppio2u48rw8w4mx2ym9" xml:space="preserve">
'''মহা চীনা দুৰ্ভিক্ষ'''{{lang-en|The Great Chinese Famine}} ([[চীনা ভাষাত]]: 三年大饥荒; lit. 'তিনি বছৰৰ মহা দুৰ্ভিক্ষ') আছিল ১৯৫৯ চনৰ পৰা ১৯৬১ চনৰ [[ভিতৰত চীনৰ গণৰাজ্য]]ত [[(People's Republic of China)]] সংঘটিত হোৱা এক [[দুৰ্ভিক্ষ]]।&lt;ref name=&quot;:18&quot;&gt;{{Cite web|title=关于建国以来党的若干历史问题的决议|url=http://www.gov.cn/test/2008-06/23/content_1024934_2.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022175245/http://www.gov.cn/test/2008-06/23/content_1024934_2.htm|archive-date=22 October 2019|access-date=23 April 2020|website=The Central People's Government of the People's Republic of China|language=zh}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{Cite web|date=1981-06-27|title=Resolution on Certain Questions in the History of Our Party since the Founding of the People's Republic of China|url=https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/121344.pdf?v=d461ad5001da989b8f96cc1dfb3c8ce7|website=Wilson Center}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:10&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; কিছুমান পণ্ডিতে ১৯৫৮ বা ১৯৬২ চনকো অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;:14&quot;&gt;{{Cite journal|last1=Kung|first1=Kai-sing|last2=Lin|first2=Yifu|year=2003|title=The Causes of China's Great Leap Famine, 1959–1961|journal=Economic Development and Cultural Change|volume=52|issue=1|pages=51–73|doi=10.1086/380584|issn=0013-0079|jstor=10.1086/380584|s2cid=9454493}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:11&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Tombstone-p126&quot;&gt;{{cite book|surname=Yang|given=Jisheng|url=https://books.google.com/books?id=nadqrYU10eMC|title=Tombstone: The Great Chinese Famine, 1958–1962|date=2012|publisher=Farrar, Straus and Giroux|isbn=978-0-374-27793-2|page=126|author-link=Yang Jisheng (journalist)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.scmp.com/article/723956/revisiting-calamitous-time|title=45 million died in Mao's Great Leap Forward, Hong Kong historian says in new book|website=South China Morning Post|date=5 September 2010 |language=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200226140751/https://www.scmp.com/article/723956/revisiting-calamitous-time|archive-date=26 February 2020|access-date=23 April 2020}}&lt;/ref&gt; আটাইতকৈ মাৰাত্মক দুৰ্ভিক্ষ আৰু মানৱ ইতিহাসৰ অন্যতম বৃহৎ মানৱসৃষ্ট দুৰ্যোগ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। আনুমান কৰা হয় যে সেই সময়ত অনাহাৰত হোৱা মৃত্যুৰ সংখ্যা ১৫ৰ পৰা ৫৫মিলিয়নৰ ভিতৰত হব। আটাইতকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত প্ৰদেশসমূহ আছিল [[আনহুই]] (১৮% মৃত), [[চংকিং]] (১৫%), [[ছিচুয়ান]] (১৩%),[[ গুইঝৌ]] (১১%) আৰু [[হুনান]] (৮%)। &lt;ref name=&quot;Cao 2005&quot;/&gt;

মহান চীনা দুৰ্ভিক্ষৰ প্ৰধান কাৰকসমূহ আছিল চীনৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ মাও[[জেডঙে]] আৰম্ভ কৰা [[গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ড ]](১৯৫৮ৰ পৰা ১৯৬২) আৰু জনসাধাৰণ [[কমিউনৰ নীতি]], যেনে, &quot;জনগোষ্ঠী&quot; (People's Communes)-ৰ নীতি-আদৰ্শসমূহ, ৰাষ্ট্ৰৰ পৰিকল্পিত অৰ্থনীতিৰ অন্তৰ্গত খাদ্য বিতৰণৰ অদক্ষতা; অতি প্ৰচীন কৃষিপদ্ধতিৰ প্ৰয়োগ; [[চাৰিটা কীট-পতংগ অভিযান]] যিয়ে পক্ষীৰ সংখ্যা হ্ৰাস কৰিছিল (যি কাৰ্য্যই পৰিৱেশ তন্ত্ৰক বিঘ্নিত কৰিছিল); শস্য উৎপাদনৰ অত্যধিক প্ৰতিবেদন; আৰু লাখ লাখ কৃষকক লোহা আৰু তীখা উৎপাদন কাৰখানা লৈ যোৱাৰ নিৰ্দেশ দিয়া।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:11&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Bowman|first=John S.|url=https://books.google.com/books?id=cYoHOqC7Yx4C&amp;pg=PA72|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|date=2000|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-50004-3|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Kung |first=James Kai-sing |title=The Political Economy of China's Great Leap Famine |date=2022 |url=https://www.cambridge.org/core/books/cambridge-economic-history-of-china/political-economy-of-chinas-great-leap-famine/32E5530258C063FE060C1A8C60A23C05 |work=The Cambridge Economic History of China: 1800 to the Present |pages=642–684 |editor-last=Ma |editor-first=Debin |publisher=Cambridge University Press |doi=10.1017/9781108348485.019 |isbn=978-1-108-42553-7 |s2cid=246670673 |editor2-last=von Glahn |editor2-first=Richard}}&lt;/ref&gt; ১৯৬২ চনৰ আৰম্ভণিতে অনুষ্ঠিত হোৱা [[সাত হাজাৰ কেডাৰ সন্মিলন]]ৰ সময়ত চীনৰ তেতিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি [[লিউ 
শ্বাওকি]]য়ে আনুষ্ঠানিকভাৱে ব্যক্ত কৰিছিল যে; ৩০% দুৰ্ভিক্ষৰ কাৰণ [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] আৰু ৭০% মানৱসৃষ্ট ভুলৰ বাবে। (&quot;三分天灾, 七分人祸&quot;)।&lt;ref name=&quot;:11&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite web|last=Sun|first=Zhonghua|title=刘少奇&quot;三分天灾，七分人祸&quot;提法的由来|url=http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64172/85037/85039/5898093.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20121214040606/http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64172/85037/85039/5898093.html|archive-date=2012-12-14|access-date=2021-01-08|website=[[People's Daily|Renmin Wang]]|language=zh|archivedate=2012-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121214040606/http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64172/85037/85039/5898093.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite web|last=Sun|first=Zhonghua|title=刘少奇&quot;三分天灾，七分人祸&quot;提法的由来(2)|url=http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64172/85037/85039/5898130.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190915075439/http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64172/85037/85039/5898130.html|archive-date=15 September 2019|access-date=22 April 2020|website=[[People's Daily|Renmin Wang]]|language=zh|archivedate=15 September 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190915075439/http://cpc.people.com.cn/GB/64162/64172/85037/85039/5898130.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; [[ৰিফৰ্মছ এণ্ড অ’পেনিং আপ আৰম্ভ হোৱাৰ পিছত ১৯৮১ চনৰ জুন মাহত চীনা কমিউনিষ্ট পাৰ্টিয়ে আনুষ্ঠানিকভাৱে কয় যে এই দুৰ্ভিক্ষৰ মূল কাৰণ হৈছে [[গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ড]]ৰ লগতে [[এণ্টি ৰাইটিষ্ট]] অভিযানৰ ভুল, ইয়াৰ উপৰিও আন কিছুমান হ’ল [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] আৰু [[চীন-ছোভিয়েট বিভাজন]]।&lt;ref name=&quot;:18&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;/&gt;

==পৰিভাষা==
চীন চৰকাৰে দূৰ্ভিক্ষক প্ৰথমে &quot;তিনি বছৰীয়া মহা দুৰ্ভিক্ষ&quot; (三年自然灾害) বুলি অভিহিত কৰিছিল। প্ৰথম অৱস্থাত সাধাৰণ নাম আছিল &quot;প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ তিনি বছৰ&quot; (三年自然灾害)। ১৯৮১ চনত ইয়াক সলনি কৰি &quot;তিনি বছৰীয়া কষ্টৰ সময়&quot; (三年困难时期) কৰা হৈছিল, যাৰ ফলত দুৰ্ভিক্ষৰ বাবে কেৱল প্ৰকৃতিক দুৰ্যোগকে দোষাৰোপ কৰা নহৈছিল।&lt;ref name=&quot;:18&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Songster-2004&quot;&gt;{{cite book|last=Songster|first=Edith Elena|url=https://books.google.com/books?id=MSyIXwAACAAJ|title=A Natural Place for Nationalism: The Wanglang Nature Reserve and the Emergence of the Giant Panda as a National Icon|publisher=University of California, San Diego|year=2004|type=thesis|oclc=607612241|access-date=18 January 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=M.|first1=J.|date=17 February 2015|title=New (approved) assessments The great famine|url=https://www.economist.com/blogs/analects/2013/09/new-approved-assessments|url-status=live|newspaper=The Economist|language=en|location=Beijing|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120153221/https://www.economist.com/blogs/analects/2013/09/new-approved-assessments|archive-date=20 January 2018|access-date=18 January 2018}} citing {{cite book|last=Dikötter|first=Frank|url=https://books.google.com/books?id=JuvlBQAAQBAJ|title=The Tragedy of Liberation: A History of the Chinese Revolution 1945–1957|date=2015|publisher=Bloomsbury Press|isbn=978-1-62040-349-5|location=London|oclc=881092774|access-date=18 January 2018}}{{page needed|date=January 2018}}&lt;/ref&gt;
 
==দুৰ্ভিক্ষৰ পৰিসৰ==
===উৎপাদন হ্ৰাস পোৱা===
কৃষি সংগঠনৰ কৃষি প্ৰণালী সলনি কৰা সময়ত খৰাং আৰু বানপানীৰ দৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ একে সময়তে সংঘটিত হৈছিল। ১৯৫০ চনৰ বেছিভাগ সময় বতৰ তুলনামূলকভাৱে খৰাং আছিল যদিও ১৯৫৯ চনৰ ভিতৰত ই বিশেষভাৱে বেয়া হৈ পৰিছিল, যাৰ ফলত শস্যৰ উৎপাদন হ্ৰাস পাইছিল। লাহে লাহে বছৰৰ পিছত বছৰ ধৰি শস্যৰ উৎপাদন বহু পৰিমাণে হ্ৰাস পাবলৈ ধৰে।&lt;ref name=&quot;:32&quot;&gt;{{Cite book |last=Hammond |first=Ken |title=China's Revolution and the Quest for a Socialist Future |publisher=1804 Books |year=2023 |isbn=9781736850084 |location=New York |page=49}}&lt;/ref&gt; ১৯৫৮ চনৰ তুলনাত ১৯৫৯ চনত শষ্য চপোৱাৰ পৰিমাণ ১৫% হ্ৰাস পাইছিল আৰু ১৯৬০ চনৰ ভিতৰত ৭০% হ্ৰাস পাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Lin|first1=Justin Yifu|last2=Yang|first2=Dennis Tao|date=2000|title=Food Availability, Entitlements and the Chinese Famine of 1959-61|url=https://www.jstor.org/stable/2565651|journal=The Economic Journal|volume=110|issue=460|pages=136–158|doi=10.1111/1468-0297.00494|jstor=2565651|issn=0013-0133}}&lt;/ref&gt; বিশেষকৈ চীনৰ চৰকাৰী তথ্য অনুসৰি ১৯৫৮ চনত ২০ কোটি [[টন]] ৰ পৰা ১৯৫৯ চনত ১৭ কোটি টন লৈ আৰু ১৯৬০ চনত ১৪৩.৫ মিলিয়ন টন লৈ হ্ৰাস পায়। &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Shang|first=Changfeng|date=2009|title=三年经济困难时期的紧急救灾措施|url=https://ww2.usc.cuhk.edu.hk/PaperCollection/Details.aspx?id=7828|url-status=live|journal=《当代中国史研究》|language=zh|issue=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20201106112141/http://ww2.usc.cuhk.edu.hk/PaperCollection/Details.aspx?id=7828|archive-date=2020-11-06|via=[[Chinese University of Hong Kong]]|access-date=2024-12-09|archivedate=2020-11-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201106112141/http://ww2.usc.cuhk.edu.hk/PaperCollection/Details.aspx?id=7828|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

===মৃত্যুৰ সংখ্যা===

চিচিপিৰ প্ৰাক্তন বিষয়া আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিশেষজ্ঞসকলে অনুমান কৰিছে, দুৰ্ভিক্ষত মৃত্যুৰ সংখ্যা ১৫–৫৫ মিলিয়ন হব। মাওবাদী লেখক [[গাও ম'ব']]ৰ মতে, [[কমিউনিজম-বিৰোধী]] লেখকসকলে মৃত্যু সংখ্যা বেছি দেখুৱাবলৈ চেষ্টা কৰে, আৰু চীনৰ [[কমিউনিষ্ট বিপ্লৱ]]ৰ সমৰ্থকসকলে এই সংখ্যা যিমান পাৰি কম দেখিবলৈ চেষ্টা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gao|first=Mobo|title=Constructing China: Clashing Views of the People's Republic|year=2018|publisher=Pluto|isbn=978-1-786-80242-2|page=11|doi=10.2307/j.ctv3mt8z4 |jstor=j.ctv3mt8z4|s2cid=158528294}}&lt;/ref&gt; ১৯৬১ চনৰ ফিল্ড মাৰ্শ্বাল [[মণ্টগোমাৰী]] আৰু মাও জেডঙৰ সৈতে হোৱা আলোচনাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চিআইএৰ এক অগোপনীয় প্ৰতিবেদন অনুসৰি ১৯৬০–১৯৬১ চনৰ [[&quot;অস্বাভাৱিক মৃত্যু&quot;]] ৫০ লাখতকৈ অধিক হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Central Intelligence Agency |author-link=Central Intelligence Agency |date=1964-07-31 |title=Communist China's Domestic Crisis: the Road to 1964 |url=https://www.cia.gov/readingroom/docs/polo-10.pdf |journal=Freedom of Information Act Electronic Reading Room |pages=82}}&lt;/ref&gt;
সেই সময়ত চীনৰ চৰকাৰী পৰিসংখ্যা অনুসৰি ১৯৬১ চনত চীনৰ জনসংখ্যা ১৯৫৯ চনৰ তুলনাত প্ৰায় ১৪,৫৮০,০০০ কম। [[জন্মৰ হাৰ]] ২.৯২২% (১৯৫৮)ৰ পৰা ২.০৮৬% (১৯৬০)লৈ আৰু [[মৃত্যুৰ হাৰ]] ১.১৯৮% (১৯৫৮)ৰ পৰা ২.৫৪৩% (১৯৬০)লৈ বৃদ্ধি পাইছিল। আনহাতে ১৯৬১ চনত জন্ম আৰু মৃত্যুৰ হাৰ দুয়োটাই শীৰ্ষত উপনীত হয়। 

===নৃশংসতা===
দূৰ্ভিক্ষৰ ফলত মানুহ [[নৰখাদক]] হোৱাৰ অসংখ্য মৌখিক প্ৰতিবেদন আছে, যদিও ইয়াৰ বিষয়ে চৰকাৰী নথিপত্ৰ অতি কম। &lt;ref name=&quot;bern97&quot;&gt;{{cite news|last=Bernstein|first=Richard|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9A0CE3D71E3DF936A35751C0A961958260|title=Horror of a Hidden Chinese Famine|date=5 February 1997|work=[[The New York Times]]|access-date=8 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090305072906/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9A0CE3D71E3DF936A35751C0A961958260|archive-date=5 March 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Becker|first=Jasper|url=https://archive.org/details/hungryghostsmaos00beck|title=Hungry Ghosts: Mao's Secret Famine|publisher=Free Press|year=1997|isbn=978-0-68483457-3|url-access=registration|page=352}}&lt;/ref&gt; জীয়াই থাকিবলৈ মানুহে সকলো সম্ভাৱ্য উপায়ৰ আশ্ৰয় ল'বলগীয়া হৈছিল। খাবলৈ নাপায় মাটি খাইছিল, বিষ খাই মৰিছিল, চুৰি কাৰ্য্য পৰা আৰম্ভ কৰি হত্যা লুণ্ঠন হৈছিল আৰু আনকি মানুহে মানুহৰ মাংস ভক্ষণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/j.ctt1nq1qr |title=The Great Famine in China, 1958–1962: A Documentary History |date=2012 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-17518-9 |pages=59–71 |language=en |chapter=Chapter Four Cannibalism (Late 1959–Early 1961)|jstor=j.ctt1nq1qr }}&lt;/ref&gt; চীনৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত সাংবাদিক [[য়াং জিছেঙে]] কয় যে &quot;পিতৃ-মাতৃয়ে নিজৰ ল'ৰা-ছোৱালীকেই খাইছিল। ল'ৰা-ছোৱালীয়ে নিজৰ পিতৃ-মাতৃক খাইছিল। আৰু আমি কল্পনাও কৰিব নোৱাৰিলোঁ যে তেতিয়াও গুদামবোৰত খাদ্য মজুত আছিল। আটাইতকৈ বেয়া সময়তো চৰকাৰে শস্য ৰপ্তানি কৰি আছিল।&quot; &lt;ref name=&quot;npr.org&quot;&gt;{{cite web|last1=Lim |first1=Louisa |title=A Grim Chronicle of China's Great Famine |work=NPR |date=10 November 2012 |url=https://www.npr.org/2012/11/10/164732497/a-grim-chronicle-of-chinas-great-famine}}&lt;/ref&gt; দুৰ্ভিক্ষ ইমানেই ভয়ানক আছিল যে বহুতে ইয়াক ২০ শতিকাৰ ইতিহাসত &quot;অভূতপূৰ্ব&quot; বুলি বৰ্ণনা কৰিছে।&lt;ref name=&quot;bern97&quot; /&gt;{{sfn|Becker|1997|loc=passim}}

==দুৰ্ভিক্ষৰ কাৰণ==
অভূতপূৰ্ব চীনা দুৰ্ভিক্ষৰ কাৰণ আছিল আমূল কৃষি নীতি, সামাজিক চাপ, অৰ্থনৈতিক অপব্যৱস্থাপনা, আৰু খৰাং কৃষি অঞ্চলত আৰু বানপানীৰ দৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ। 
===গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ড===
চীনৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টিয়ে গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ডৰ সময়ত কৃষি নীতিত ভয়াৱহ পৰিৱৰ্তন আনিছিল। 

====মানুহৰ কমিউন বা সামূহিক উপাদন====
গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ডৰ সময়ত কৃষিকাৰ্য জনসাধাৰণ মাজত সামূহিক ভাবে সম্পাদন হৈছিল, আৰু ব্যক্তিগত ভূমিত খেতি নিষিদ্ধ কৰা হৈছিল॥ পূৰ্বে কৃষকসকলে চৰকাৰে দিয়া মাটিত খেতি কৰিছিল। গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ডৰ ফলত কৃষি অৰ্থনীতি ক্ৰমান্বয়ে কেন্দ্ৰীয়ভাৱে পৰিচালিত হ’ল। আঞ্চলিক দলৰ নেতাসকলক নিয়ন্ত্ৰণত ৰাখি উৎপাদিত কৃষি ৰাষ্ট্ৰই নিজৰ কৰি লৈছিল আৰু নিজৰ বিবেচনা অনুসৰি বিতৰণ কৰিছিল। &lt;ref name=trans&gt;Translation from [http://en.chinaelections.org/newsinfo.asp?newsid=18328 &quot;A hunger for the truth: A new book, banned on the mainland, is becoming the definitive account of the Great Famine&quot;]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120210190821/http://en.chinaelections.org/newsinfo.asp?newsid=18328 |date=10 February 2012 }}, chinaelections.org, 7 July 2008 of content from Yang Jisheng, ''墓碑 －－中國六十年代大饑荒紀實 (Mu Bei – Zhong Guo Liu Shi Nian Dai Da Ji Huang Ji Shi)'', Hong Kong: Cosmos Books (Tian Di Tu Shu), 2008, {{ISBN|978-9882119093}} {{in lang|zh}}&lt;/ref&gt;
====কৃষি কৌশল====
সামূহিককৰণৰ লগতে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কৃষি কৌশল পৰিৱৰ্তনৰ কেইবাটাও নিৰ্দেশনা দিয়ে যিবোৰ আচলতে ছোভিয়েট কৃষিবিদ [[ট্ৰফিম লাইচেংকোৰ]]ৰ ভুল কৃষি নীতি আছিল। তাৰে এটা ভুল ধাৰণা আছিল যে ওচৰা ওচৰি কৈ ৰোপণ কৰা, য’ত পুলিৰ ঘনত্ব প্ৰথমে তিনিগুণ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল আৰু তাৰ পিছত পুনৰ দুগুণ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল। ধাৰণা আছিল যে একে প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদে পৰস্পৰৰ লগত প্ৰতিযোগিতা নকৰে। কিন্তু প্ৰাকৃতিক ভাবেই সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰতিযোগিতা কৰিছিল, যাৰ ফলত বৃদ্ধি স্তব্ধ হৈছিল আৰু উৎপাদন কম হৈছিল। 
&quot;দ কৈ হাল বোৱা&quot; নামেৰে জনাজাত আন এটা নীতি আছিল লাইচেংকোৰৰ সহকৰ্মী টেৰেণ্টি মালচেভৰ উদ্ভাৱনী, যিয়ে সমগ্ৰ চীনৰ কৃষকসকলক ১৫–২০ চেণ্টিমিটাৰ গভীৰতাত স্বাভাৱিক হাল বোৱা এৰাই চলি তাৰ পৰিৱৰ্তে মাটিৰ গভীৰতালৈ (১ৰ পৰা ২ [[চীনা ফুট]] বা ৩৩ ৰ পৰা ৬৬ চে.মি.)গভিৰলৈ হাল বাবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল। দ'লৈ [[হাল বোৱা]] তত্ত্বত কোৱা হৈছিল যে আটাইতকৈ উৰ্বৰ মাটি মাটিৰ গভীৰতম স্থানত থাকে, আৰু অস্বাভাৱিকভাৱে দ' লৈ হাল বাই খেতি কৰিলে শক্তিশালী শিপাৰ বৃদ্ধি হ’ব। কিছুমান প্ৰসংগত গভীৰ হাল বাই উৎপাদন বৃদ্ধি কৰিব পৰা যায় যদিও সাধাৰণতে এই নীতিয়ে চীনত শষ্উয ৎপাদনত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The People's Republic of China, 1949–76|edition=2nd|first=Michael|last=Lynch|location=London|publisher=Hodder Education|year=2008|page=57}}&lt;/ref&gt;
====চাৰিটা কীট-পতংগ অভিযান====
ইউৰেছিয়ান গছৰ চৰাইটোৱেই আছিল [[চাৰিটা কীট-পতংগ অভিযান]]ত আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য লক্ষ্য
চাৰিটা কীট-পতংগ অভিযানত নাগৰিক সকলক মহ, নিগনি, মাখি, চৰাই আদি ধ্বংস কৰিবলৈ আহ্বান জনোৱা হৈছিল। এই অভিজানত ঘৰচিৰিকা জাতীয় চৰাইবোৰৰ সামূহিক নিধন হয় ফলত শস্য খোৱা পোকবোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পালে,কাৰণ সেই জাতীয় চৰাইৰ অবিহনে পোকবোৰ নিৰ্মূল কৰাৰ কোনো উপায় নাছিল। 
====অতিপ্ৰচুৰতাৰ ভ্ৰম====
১৯৫৭ চনৰ পৰা চীনৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টিয়ে উৰ্ধতন বিষয়াৰ হেঁচাত অত্যধিক শস্য উৎপাদনৰ খবৰ দিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কিন্তু সমগ্ৰ চীনত ১৯৫৭ চনৰ পৰা ১৯৬১ চনলৈকে শস্যৰ প্ৰকৃত উৎপাদন হ্ৰাস পাইছিল। [[ছিচুয়ান প্ৰদেশ]]ত ১৯৫৮ চনৰ পৰা ১৯৬১ চনলৈকে সংগ্ৰহ কৰা শস্যৰ পৰিমাণ কমি আহিছিল যদিও কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক দিয়া ৰিপৰ্টত উৎপাদনৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাই থাকিল।&lt;ref name=&quot;Tombstone-p126&quot;/&gt;এই ধাৰাবাহিক পৰিঘটনাক [[&quot;অতিপ্ৰচুৰতাৰ ভ্ৰম&quot;]] (浮夸风)বুলি অভিহীত কৰি ইতিহাসবিদে যুক্তি দিছিল যে সমগ্ৰ চীনত হোৱা অনাহাৰৰ বহুখিনিৰ প্ৰধান কাৰণ ইয়েই আছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Kimberley Ens Manning|url=https://books.google.com/books?id=aHPTn2Rq9IUC|title=Eating Bitterness: New Perspectives on China's Great Leap Forward and Famine|author2=Felix Wemheuer|author3=Gao Hua|date=2011|publisher=UBC Press|isbn=978-0-7748-5955-4|page=177|chapter=Food Augmentation Methods and Food Substitutes during the Great Famine}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Yang&quot;&gt;{{cite book|author=Dali L. Yang|url=https://books.google.com/books?id=VmLuoAkMKrkC|title=Calamity and Reform in China: State, Rural Society, and Institutional Change Since the Great Leap Famine|publisher=Stanford University Press|year=1996|isbn=978-0-8047-3470-7|page=65}}&lt;/ref&gt;
====লোহা আৰু তীখা উৎপাদন====
অৰ্থনৈতিক উন্নতিৰ বাবে লোহা আৰু তীখা উৎপাদন কৰা অতি প্ৰয়োজন হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল আৰু তাৰ বাবে লাখ লাখ কৃষকক কৃষি কামৰ পৰা আঁতৰাই আনি লোহা আৰু তীখা উৎপাদন কামত যোগদান কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছিল। কৃষক জনসাধাৰণে উৎপাদন কৰা সেই সামগ্ৰী সমূহ ব্যৱসায়িক উন্নতিৰ বাবে নিয়োগ কৰিবলৈ নিম্নমানৰ আছিল। 
====কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অধিক নীতি====
১৯৫৭ চনৰ পৰা চীনৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ উচ্চতম অধিকাৰীৰ নিৰ্দেশৰ ফলস্বৰূপে দেশৰ দ্ৰুত ঔদ্যোগীকৰণ আৰু সমষ্টিগত কৃষিকৰ্মৰ আধাৰত অতিৰিক্ত ধান উৎপাদনৰ প্ৰতিবেদন দিবলৈ আৰম্ভ কৰে যদিও বাস্তৱিকতে চীনত ১৯৫৭চনৰ পৰা ১৯৬১ চনলৈ ধানৰ উৎপাদন হ্ৰাস পাইছিল। &lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Kung|first1=James Kai-Sing|last2=Chen|first2=Shuo|date=February 2011|title=The Tragedy of the Nomenklatura: Career Incentives and Political Radicalism during China's Great Leap Famine|journal=American Political Science Review|volume=105|issue=1|pages=27–45|doi=10.1017/S0003055410000626|s2cid=154339088|issn=1537-5943}}&lt;/ref&gt;

====স্থানীয় চৰকাৰৰ ক্ষমতাৰ প্ৰভাৱ====
উচ্চ পৰ্যায়ৰ চৰকাৰৰ দৰে স্থানীয় চৰকাৰসমূহেও দুৰ্ভিক্ষৰ ওপৰত সমানে প্ৰভাৱ পেলাইছিল। গ্ৰেট লিপ ফৰৱাৰ্ডৰ অগ্ৰগতিৰ লগে লগে বহুতো প্ৰাদেশিক নেতাই [[মাও]] আৰু উচ্চ পৰ্যায়ৰ নেতাসকলৰ সৈতে মিলিবলৈ আৰম্ভ কৰে। &lt;ref&gt;{{cite book|author=Dali L. Yang|title=Calamity and Reform in China: State, Rural Society, and Institutional Change Since the Great Leap Famine|url=https://books.google.com/books?id=VmLuoAkMKrkC|year=1996|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-3470-7|page=31}}&lt;/ref&gt; স্থানীয় নেতাসকলে নিজৰ সম্প্ৰদায়ৰ বাবে যি ভাল সেয়া কৰা আৰু ৰাজনৈতিকভাৱে নিজৰ সুনাম ৰক্ষা কৰা কামত পিচ পৰা নাছিল। কৃষকসকলে সামূহিককৰণ আৰু ৰাজ্যিক শস্য ক্ৰয়ৰ ওপৰত মুকলিকৈ কথা ক’ব নোৱাৰিছিল। &lt;ref&gt;{{cite book|author=Frank Dikötter|title=Mao's Great Famine: The History of China's Most Devastating Catastrophe, 1958–1962|url=https://books.google.com/books?id=5NsMWCHDStQC|date=2010|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=978-0-8027-7928-1|page=2}}&lt;/ref&gt; স্থানীয় আৰু চৰকাৰী পৰ্যায়ত ভয় আৰু শাস্তিমূলক সংস্কৃতিৰ বাবে কৃষকৰ ওপৰত আৰোপিত ষড়যন্ত্ৰমূলক নীতি বা দুৰ্ভিক্ষৰ বিৰুদ্ধে কথা কোৱা আৰু কাম কৰাটো আপাত দৃষ্টিত অসম্ভৱ কাম হৈ পৰিছিল। &lt;ref name=&quot;Discourses of Hunger&quot;/&gt;
==প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ==
১৯৫৮ চনত [[হালধীয়া নদী]]ৰ বানপানীয়ে হেনান প্ৰদেশ আৰু শ্বানডং প্ৰদেশৰ ভালেকিছু অংশ প্ৰভাৱিত কৰে। ১৯৩৩ চনৰ পিছত ইয়াক আটাইতকৈ ভয়াৱহ বানপানী বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:16&quot;&gt;{{Cite web|last=Qian|first=Zhengying|author-link=Qian Zhengying|date=1985-06-13|title=关于黄河、长江、淮河、永定河防御特大洪水方案的报告（摘要）|url=http://www.npc.gov.cn/wxzl/wxzl/2000-12/26/content_1671.htm|access-date=23 April 2020|website=[[National People's Congress]]|language=zh}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.gov.cn/jrzg/2007-06/14/content_648957.htm|title=新闻分析：做好黄河防汛工作为何不能掉以轻心？|website=The Central People's Government of the People's Republic of China|language=zh|access-date=22 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=中国历史上的水灾有哪些？|url=http://guoqing.china.com.cn/zhuanti/2017-07/13/content_41210848.htm|access-date=22 April 2020|website=[[China Internet Information Center]]|language=zh}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=第六节 1958年黄河洪水–《中国灾情报告 1949–1995》-中国经济与社会发展统计数据库|url=http://tongji.cnki.net/kns55/Navi/result.aspx?id=N2007080101&amp;file=N2007080101000094&amp;floor=1|access-date=22 April 2020|website=[[CNKI]]|language=zh}}{{Dead link|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dahe1&quot;&gt;{{Cite web|title=1958年黄河大水灾纪实|url=http://newpaper.dahe.cn/jrab/html/2009-07/13/content_199329.htm|access-date=22 April 2020|website=Dahe Wang (大河网)|language=zh|archive-date=3 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200703071205/http://newpaper.dahe.cn/jrab/html/2009-07/13/content_199329.htm|url-status=dead|archivedate=18 July 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200718112446/http://newpaper.dahe.cn/jrab/html/2009-07/13/content_199329.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;dahe&quot;/&gt; ১৯৫৮ চনৰ জুলাই মাহত হালধীয়া নদীৰ বানপানীয়ে ১৭০৮খন গাঁৱৰ ৭৪১,০০০ লোকক ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰে আৰু ৩০.৪ মিলিয়ন [[মু]](ডেৰ লাখ একৰতকৈও অধিক) খেতি কৰা পথাৰ প্লাৱিত কৰে। ২৭ জুলাইত বানপানীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ধাৰাটো [[ব'হাই সাগৰ]]লৈ বোৱাই পঠোৱা হয়। ইয়াৰ পিচত চীন চৰকাৰে &quot;বানপানীৰ ওপৰত জয়&quot; হোৱা বুলি ঘোষণা কৰে। &lt;ref name=&quot;:16&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;dahe1&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2005-10-11|title=黄河防洪概述|url=http://politics.people.com.cn/GB/8198/54051/54053/3757306.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070913195832/http://politics.people.com.cn/GB/8198/54051/54053/3757306.html|archive-date=13 September 2007|access-date=23 April 2020|website=People's Daily|language=zh|archivedate=13 September 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070913195832/http://politics.people.com.cn/GB/8198/54051/54053/3757306.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 
==তাৰ পিছৰ পৰিণতি==
===প্ৰাৰম্ভিক প্ৰতিক্ৰিয়া আৰু ঢাকি ৰখা===
স্থানীয় ৰাজনৈতিক দলৰ নেতাসকলে নিজৰ জীৱন আৰু পদবী ৰক্ষাৰ বাবে অভাৱসমূহ ঢাকি ৰাখিবলৈ আৰু দোষবোৰ পুনৰাবৃতি কৰিবলৈ ষড়যন্ত্ৰ কৰিছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Tombstone: The Great Chinese Famine, 1958–1962|url=https://www.asianstudies.org/publications/eaa/archives/tombstone-the-great-chinese-famine-1958-1962/|access-date=2021-01-08|website=Association for Asian Studies|language=en-US|archivedate=2021-12-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211215100007/https://www.asianstudies.org/publications/eaa/archives/tombstone-the-great-chinese-famine-1958-1962/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;১৯৫৮-১৯৫৯ চনত জন্মৰ হাৰ হ্ৰাস পাবলৈ ধৰা আৰু মৃত্যুৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পোৱাৰ হিচাপ, গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ কিছুমান ক্ষতিগ্ৰস্ত লোক অনাহাৰে থকাৰ বিষয়ে মাওক আন্ধাৰত ৰখা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Yang&quot; /&gt; ১৯৬০ চনত প্ৰাৰম্ভিক প্ৰতিক্ৰিয়া আৰু সংহতিৰ ইংগিত হিচাপে মাওৱে সাত মাহ ধৰি মাংস ভক্ষণৰ পৰা বাৰত থাকিল আৰু [[ঝৌ এনলাই]]ৰ মাহেকীয়া শস্য যোগানৰ পৰিমাণ কমালে।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Ó Gráda|first=Cormac|author-link=Cormac Ó Gráda|url=https://books.google.com/books?id=LoN2XkjJio4C&amp;pg=PA242|title=Famine: A Short History|date=2009|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-12237-3|pages=242|language=en}}&lt;/ref&gt;
==সংস্কাৰ আৰু প্ৰতিফলন==
১৯৭৮ চনৰ ডিচেম্বত [[ডেং জিয়াওপিং]] চীনৰ নতুন পেৰামাউণ্ট লিডাৰ হয় আৰু ঐতিহাসিক সংস্কাৰ আৰু মুকলি কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি চীনৰ কৃষি আৰু ঔদ্যোগিক ব্যৱস্থাক মৌলিকভাৱে সলনি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=邓小平纪念网|url=http://cpc.people.com.cn/GB/69112/69113/index.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200505182417/http://cpc.people.com.cn/GB/69112/69113/index.html|archive-date=5 May 2020|access-date=22 April 2020|website=People's Daily|language=zh}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.abc.net.au/news/2018-12-01/40-years-of-reform-that-transformed-china-into-a-superpower/10573468|title=40 years on from the 'experiments' that transformed China into an economic superpower|last1=Zhou|first1=Christina|last2=Xiao|first2=Bang|date=1 December 2018|website=ABC News|language=en-AU|access-date=22 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200424005843/https://www.abc.net.au/news/2018-12-01/40-years-of-reform-that-transformed-china-into-a-superpower/10573468|archive-date=24 April 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://slate.com/technology/2014/04/why-does-china-not-have-famines-anymore-capitalist-and-socialist-reforms.html|title=How China Went From Famine After Famine to Feast|last=Palmer|first=Brian|date=2 April 2014|website=Slate|language=en|access-date=22 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200521021209/https://slate.com/technology/2014/04/why-does-china-not-have-famines-anymore-capitalist-and-socialist-reforms.html|archive-date=21 May 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 

চীনৰ বাহিৰৰ গৱেষকসকলে দুৰ্ভিক্ষ কাৰণৰ ওপৰত নানান যুক্তি আগবঢ়াইছে। বিশেষকৈ নোবেল বঁটা বিজয়ী অমৰ্ত্য সেনে এই দুৰ্ভিক্ষক বিশ্বব্যাপী প্ৰেক্ষাপটত ৰাখি কয় যে গণতন্ত্ৰৰ অভাৱেই ইয়াৰ প্ৰধান অপৰাধী: &quot;সঁচাকৈয়ে গণতান্ত্ৰিক দেশত কেতিয়াও কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ দুৰ্ভিক্ষ হোৱা নাই—যিমানেই দুখীয়া নহওক কিয়।&quot; তেওঁ লগতে কয় যে “নিয়মিতভাৱে নিৰ্বাচিত চৰকাৰ আৰু স্বতন্ত্ৰ সংবাদ মাধ্যম থকা দেশত এনেকুৱা কিবা এটা হ’ব পাৰিলেহেঁতেন বুলি কল্পনা কৰাটো কঠিন”। সেই ভয়ংকৰ দুৰ্যোগৰ সময়ত চৰকাৰে বাতৰি কাকত আৰু বিৰোধী দলক সম্পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰত ৰাখিছিল। &lt;ref name=&quot;Sen1999&quot;&gt;{{cite book|author=Amartya Kumar Sen|url=https://books.google.com/books?id=Qm8HtpFHYecC|title=Development as freedom|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=978-0-19-289330-7|access-date=14 April 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140103042841/http://books.google.com/books?id=Qm8HtpFHYecC|archive-date=3 January 2014|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Wiener, Jon. [https://books.google.com/books?id=1KiD069CPsUC&amp;pg=PA38 &quot;How We Forgot the Cold War. A Historical Journey across America&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190226022039/https://books.google.com/books?id=1KiD069CPsUC&amp;pg=PA38 |date=26 February 2019 }} University of California Press, 2012, p. 38.&lt;/ref&gt; 

==তথ্য় সূত্ৰ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>92a9if4r7kfsppio2u48rw8w4mx2ym9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109914</id>
    <revision>
      <id>453558</id>
      <parentid>452969</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:32:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453558</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13626" sha1="7u9ej2z3hujtyiq3kjb84efo7zqojl9" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
 | name = কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
 | iucn_category = II
 | photo = Kaptai national Park 76365.jpg
 | photo_alt = 
I photo_caption = 
 | map = Bangladesh
 | relief = yes
 | map_width = 240
 | map_caption = 
 | location = ৰঙামাটি জিলা, চট্টগ্ৰাম বিভাগ, বাংলাদেশ
 | nearest_city = 
 | coordinates = {{coord|22|30|08|N|92|12|04|E|region:BD|display=inline,title}}
 | coords_ref = 
 | area = {{convert|54.64|km2|sqmi|abbr=on}}
 | established = {{start date|1999}}
 | visitation_num = 
 | visitation_year = 
 | governing_body = বাংলাদেশ বন বিভাগ
}}

'''কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Kaptai National Park}}) হৈছে [[বাংলাদেশ]]ৰ এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান। ই বাংলাদেশৰ ৰঙামাটি জিলাত অৱস্থিত। ১৯৯৯ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখনৰ আয়তন ৫,৪৬৪.৭৮ হেক্টৰ (১৩,৫০৩.৮ একৰ)। ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান হিচাপে ঘোষিত হোৱাৰ পূৰ্বে ই সীতাপাহাৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল নামেৰে জনাজাত আছিল। মূল সীতাপাহাৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ মাটিকালি আছিল ১৪,৪৪৮.০ একৰ। ইয়াৰে ১০০ একৰ ভূমি কাপ্তাইত ঔদ্যোগিক বাগিচা স্থাপনৰ বাবে আবণ্টন কৰা হৈছে। ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন চট্টগ্ৰাম চহৰৰ পৰা প্ৰায় ৫৭ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত। ইয়াত কাপটাই ৰেঞ্জ আৰু কৰ্ণাফুলি ৰেঞ্জ দুটা ৰেঞ্জ আছে। কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান চি এইচ টি দক্ষিণ বন সংমণ্ডলৰ অধীনত পৰিচালিত হয়। ঐতিহাসিকভাৱে ই গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ বাংলাদেশত চেগুন (''Tectona grandis'') গছৰ বাগিচা এই অঞ্চলৰ পৰাই আৰম্ভ হৈছিল। ইয়াৰ বনাঞ্চলৰ প্ৰকাৰ হৈছে মিশ্ৰিত চিৰসেউজ অৰণ্য। ২০০৯ চনত আইপিএচি (ইণ্টিগ্ৰেটেড প্ৰটেক্টেড এৰিয়া কো-মেনেজমেণ্ট) প্ৰকল্পই এই সংৰক্ষিত এলেকাত নিজৰ কাৰ্য্যকলাপ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://bonnozahid.blogspot.com/2010/06/kaptai-national-parkrangamatibangladesh.html|title=BonnoZahid: Kaptai National Park,Rangamati,Bangladesh|last=Bonnozahid|date=26 June 2010|publisher=}}&lt;/ref&gt;

== আৰ্থ-সামাজিক প্ৰেক্ষাপট ==

এই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন কাপ্তাই চহৰৰ ভিতৰত অৱস্থিত আৰু বছৰজুৰি বহু পৰ্যটক ইয়ালৈ আহে। প্ৰায় ৬০জন স্থানীয় লোক ইয়াত পৰ্যটকৰ সেৱা প্ৰদানকাৰী হিচাপে কৰ্মৰত হৈ আছে। কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত এন টি এফ পিৰ জৰিয়তে স্থানীয় লোকক জীৱিকাৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান অঞ্চলৰ চাৰিওফালৰ মানৱ জনসংখ্যা প্ৰায় ৩০০০। বাংলাদেশৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ মানৱ নিৰ্মিত হ্ৰদ, কাপ্তাই হ্ৰদৰ ওচৰতে এই উদ্যানখন অৱস্থিত।&lt;ref name=&quot;nishorgo.org&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.nishorgo.org/tbltd/upload/pdf/0.58170600%201354652103_NN%20SOPA.pdf |title=Archived copy |access-date=25 May 2016 |archive-date=4 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304102714/http://www.nishorgo.org/tbltd/upload/pdf/0.58170600%201354652103_NN%20SOPA.pdf |url-status=dead |archivedate=4 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304102714/http://www.nishorgo.org/tbltd/upload/pdf/0.58170600%201354652103_NN%20SOPA.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

== বন্যপ্ৰাণীৰ বিচিত্ৰতা ==
[[File:Dear Kaptai.jpg|500px|center|কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
১৮৭৩, ১৮৭৮ আৰু ১৮৭৯ চনৰ ঐতিহাসিক কীৰ্তিচিহ্নস্বৰূপ, চেগুন বাগিচাৰ বাবে কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন অনন্য, যিটো এই উপমহাদেশৰ আধুনিক বন ব্যৱস্থাপনাৰ আৰম্ভণিৰ বিন্দুস্বৰূপ। এই বাগিচাসমূহে প্ৰাকৃতিক অৰণ্যৰ ৰূপ লৈ বন্যপ্ৰাণীসমূহক থিতাপি দিছে। 

উদ্যানখনৰ উল্লেখযোগ্য প্ৰাণীসমূহ হ’ল [[হাতী]] (''Elephas maximus''), পশ্চিমীয়া হলৌ বান্দৰ (''Hylobates hoolock''), [[চচমা-চকুৱা বান্দৰ]] (''Trachypithecus phayrei''), [[টুপীমূৰীয়া বান্দৰ]] (''Trachypithecus pileatus''), [[ৰাংকুকুৰ]] (''Cuon alpinus''), বনৰীয়া গাহৰি (''Sus scrofa''), [[শৰপহু]] (''Cervas unicolor''), [[সুগৰী পহু]] (''Muntiacus muntjak''), ধূসৰ চিতা বাঘ (''Neofelis nebulosa''), বাৰ্মিজ পাইথন (''Python vivittatus'') ইত্যাদি।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt; ইয়াৰ ভিতৰত হাতী, ধূসৰ চিতা বাঘ আৰু ৰাংকুকুৰ বাংলাদেশৰ গুৰুতৰ বিপন্ন প্ৰজাতি। হাতী আৰু হলৌ বান্দৰ মোটামুটিভাৱে সাধাৰণ, যদিও ৰাংকুকুৰ আৰু শৰপহু কিন্তু অতি বিৰল। 

ই বহু বনৰীয়া পক্ষীৰ আশ্ৰয় স্থল। ইয়াত থকা উল্লেখযোগ্য চৰাইসমূহ হ’ল [[বনকুকুৰা]] (''Gallus gallus''), ডৰিক (''Lophura leucomelanos''), [[হেটুলুকা]] (''Magalaima lineata''), [[পাকৈঢোৰা]] (''Anthracoceros albirostris''), [[কাউচা]] (''Coracias benghalensis''), [[গো-বগ]] (''Bubulcus ibis''), [[বৰ বগ]] (''Casmerodius albus''), [[ভীমৰাজ]] (''Dicrurus paradiseus''), [[চুটীয়া শালিকা]] (''Acridotheres fuscus''), লাৰ্জ ব্লু ফ্লাইকেঁচাৰ (''Cyornis magnirostris'') ইত্যাদি।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;

২০১৪ চনত, এটা কেমেৰা ট্ৰেপ প্ৰকল্পত, প্ৰথমবাৰৰ বাবে বাংলাদেশৰ অৰণ্যত ধূসৰ চিতা বাঘৰ লাইভ ফটো তোলা হৈছিল। লগতে লাৰ্জ ব্লু ফ্লাইকেঁচাৰ নামৰ দেশৰ এটা নতুন চৰাই প্ৰজাতিৰ আৱিষ্কাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://m.facebook.com/1424387654450829/photos/a.1427770990779162.1073741830.1424387654450829/1592068584349401/?type=3&amp;source=48|title=Monitoring and Conservation of Wildlife in Kaptai NP of Bangladesh|website=m.facebook.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thedailystar.net/say-hello-to-the-new-bird-23893|title=Say hello to the new bird!|date=13 May 2014|publisher=}}&lt;/ref&gt;

== উদ্ভিদৰ বিচিত্ৰতা ==

কাপ্তাই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত বহুতো গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্ভিদৰ প্ৰজাতি আছে, যেনে- কালি গৰ্জন (''Dipterocarpus turbinatus''), গুটগুটিয়া (''Fortium serratum''), [[ভোমোৰা (বৃক্ষ)|ভোমোৰা]] (''Terminalia belerica''), পিঠালি (''Trewia nudiflora''), পিতৰাজ (''Aphanamixis polystachya''), [[এজাৰ]] (''Lagerstroemia speciosa''), চতিয়না (''Alstonia scholaris''), [[অশোক ফুল|অশোক]] (''Saraca indica''), মেহগনি (''Swietenia mahagoni''), টুন (''Toona ciliata''), ধৰ্মৰা (''Stereospermum personatum''), [[উড়ল গছ]] (''Sterculia villosa''), সিভিট (''Swintonia floribunda''), বান্দৰহোলা (''Duabanga grandiflora''), বৰমালা (''Callicarpa arbores''), আমলখি (''Phyllanthus embelica''), [[শিলিখা]] (''Terminalia chebula''), ঢাকিজাম (''Syzygium grande''), চেগুন (''Tectona grandis''), [[সোণাৰু]] (''Cassia fistula''), চম্পা ফুল (''Michelia champaca''), [[তিতা চঁপা]] (''Magnolia champaca''), বনশিমলু (''Bombax insigne'') আদি। বাৰ্মিজ চেগুন বাগিচাৰ বাবে উদ্যানখন বিশেষভাৱে বিখ্যাত।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;

== ভাবুকি ==

এই ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখনৰ প্ৰতি থকা মুখ্য ভাবুকিসমূহ হৈছে বাণিজ্যিকভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ চেগুন গছ অবৈধভাৱে কটা, ইন্ধনৰ বাবে খৰি তীব্ৰ সংগ্ৰহ আৰু অত্যধিক পশু চাৰণ। ইন্ধনৰ বাবে খৰি বিভিন্ন প্ৰকাৰে সংগ্ৰহ কৰা হয়। কেতিয়াবা অকল মৰা খৰি, কেতিয়াবা ডাল আৰু কেতিয়াবা সম্পূৰ্ণ গা-গছটোৱেই সংগ্ৰহ কৰা হয়। এই কাম স্থায়ীভাৱে বন্ধ হৈ গ'লে ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখনৰ পাৰিপাৰ্শ্বিক ভাৰসাম্য ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে। নিৰন্তৰ খৰাং আৰু গৃহ বিবাদৰ ফলত যোৱা তিনিটা দশকত উদ্যানখনৰ সীমাত মানুহৰ সংখ্যা অভাৱনীয়ভাৱে বৃদ্ধি পাইছে। এই লোকসকলৰ বেছিভাগেই পশুধনৰ গৰাকী আৰু তেওঁলোকৰ জীৱিকা কৃষিকাৰ্যৰ লগতেই জড়িত। বৃহৎ সংখ্যক পশুধনৰ উপস্থিতিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ ওপৰত চাপ বৃদ্ধি কৰিছে।&lt;ref name=&quot;nishorgo.org&quot;/&gt;

== চিত্ৰ বীথিকা ==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
File:Kaptai National Park - Lake boat enjoy riding.jpg|কাপ্তাই হ্ৰদত নাও
File:Kaptai1.jpg|হ্ৰদ
File:Tree in new leaves (Tectona grandis) I IMG 8133.jpg|এটি চেগুন গছ
File:കിന്നരിമൈന.jpg|[[চুটীয়া শালিকা]]
File:Elephants-1 by Joseph Lazer.jpg|এজাক বনৰীয়া হাতী
Fishing kaptai Lake.jpg|কাপ্তাই হ্ৰদত মাছ মৰা দৃশ্য
Tawny cat snake, Kaptai National Park.jpg|উদ্যানখনৰ এটা সাপ
Island of Kaptai Lake.jpg|কাপ্তাই হ্ৰদৰ এটি দ্বীপ
&lt;/gallery&gt;

== লগতে চাওক ==
{{Commons|Category:Kaptai National Park}}
*[[ভাৱাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
*[[সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
*[[বাংলাদেশৰ সংৰক্ষিত অঞ্চলসমূহৰ তালিকা]]
*[[মধুপুৰ গড়]]
*[[সাংগু বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]
*[[সুন্দৰবন]]

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}

[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ অৰণ্য]]</text>
      <sha1>7u9ej2z3hujtyiq3kjb84efo7zqojl9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>হেমন্ত মিশ্ৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109933</id>
    <revision>
      <id>453343</id>
      <parentid>453233</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:36:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:জীৱবিজ্ঞানী]]; +[[শ্ৰেণী:নেপালৰ ব্যক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453343</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13302" sha1="ea37ks5el0g8n4ctkr1ppf2jospzipk" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = হেমন্ত মিশ্ৰ
| image = Hemanta Mishra hugging a Nepali elephant.jpg
| birth_name = হেমন্ত ৰাজ মিশ্ৰ
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1945|1|1}}
| birth_place = [[নেপাল]]
| occupation = সংৰক্ষণ জীৱবিজ্ঞানী
| years_active = ১৯৬৭–বৰ্তমান
| alma_mater = [[ত্ৰি-চন্দ্ৰ কলেজ]]&lt;br /&gt;[[এডিনবাৰ্গ বিশ্ববিদ্যালয়]]&lt;small&gt;([[Master's degree|এম.এছচি.]], [[Doctor of Philosophy|পি.এইচডি]])&lt;/small&gt;
| spouse = সুষমা মিশ্ৰ
| children = আলিতা মিশ্ৰ, প্ৰজ্ঞা মিশ্ৰ, বিনায়ক মিশ্ৰ
| awards = [[জে. পল গেটি বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ বঁটা ]]
}}
'''হেমন্ত মিশ্ৰ''' ({{lang-en|Hemanta Mishra}}; ১ জানুৱাৰি ১৯৪৫) হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলৰ এজন আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উপদেষ্টা।&lt;ref name=&quot;NTinterview&quot;&gt;{{Cite news|title=Hemanta's home in the wild|url=http://nepalitimes.com/article/interview/Hemanta-Mishra-on-eco-tourism-in-Nepal,1029|accessdate=29 January 2014|date=16 January 2014}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ''দ্য ছ'ল অৱ দ্য ৰাইনো'' আৰু ''ব'নছ অৱ দ্য টাইগাৰ'' নামৰ কিতাপ দুখনৰ লেখক। সংৰক্ষণ জীৱবিজ্ঞানী হিচাপে তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ সময়ছোৱাত তেওঁ স্মিথছোনিয়ান প্ৰতিষ্ঠান, বিশ্ব বন্যপ্ৰাণী পুঁজি, [[বিশ্ব বেংক]], নেপালৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ বিভাগ, [[এছিয়ান উন্নয়ন বেংক]], আমেৰিকান হিমালয়ান ফাউণ্ডেশ্যন আৰু কিং মহেন্দ্ৰ ট্ৰাষ্ট ফৰ নেচাৰ কনজাৰভেচনৰ সৈতে কাম কৰিছে। তেওঁক তেওঁৰ কামৰ বাবে জে. পল গেটি বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল; [[নেপাল]]ত গঁড় আৰু বাঘ বিলুপ্তি হোৱাৰ পৰা ৰক্ষা কৰাত গঢি় তোলা প্ৰতিৰোধৰ বাবে তেওঁক কৃতিত্ব দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;SIpodcast&quot;&gt;{{Cite web|title=Podcasts: Hemanta Mishra|url=https://www.smithsonianmag.com/science-nature/q-a-with-the-rhino-man-21990179/|publisher=Smithsonian Institution|accessdate=29 January 2014}}&lt;/ref&gt;

== প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল ==
মিশ্ৰৰ জন্ম [[নেপাল]]ত আৰু তাতেই তেওঁ ডাঙৰ-দীঘল হয়।&lt;ref name=&quot;SotR&quot;&gt;{{Cite book|title=The Soul of the Rhino|year=2008|publisher=The Lyons Press|isbn=978-1-59921-146-6|pages=[https://archive.org/details/soulofrhinonepal00mish/page/256 256]|last=Hemanta Mishra|last2=Jim Ottaway Jr.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/soulofrhinonepal00mish/page/256}}&lt;/ref&gt;

বৰ্তমান পত্নী সুষমা মিশ্ৰৰ সৈতে তেওঁ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ভাৰ্জিনিয়াৰ ভিয়েনাত তেওঁৰ কন্যাৰ পৰিয়াল আৰু নাতি-নাতিনীৰ সৈতে‍ বাস কৰে।&lt;ref name=&quot;SotR&quot;&gt;{{Cite book|title=The Soul of the Rhino|year=2008|publisher=The Lyons Press|isbn=978-1-59921-146-6|pages=[https://archive.org/details/soulofrhinonepal00mish/page/256 256]|last=Hemanta Mishra|last2=Jim Ottaway Jr.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/soulofrhinonepal00mish/page/256}}&lt;/ref&gt; সুষমা মিশ্ৰৰ লগতে‍ তেওঁৰ তিনি সন্তান (দুগৰাকী কন্যা আৰু এজন পুত্ৰ) আৰু চাৰিগৰাকী নাতি-নাতিনী আছে। সূৰিয়া পোপ আৰু আৰিয়া পোপ প্ৰজ্ঞা মিশ্ৰৰ কন্যা আৰু সমীৰ চুলতান আৰু ছোফিয়া চুলতান আলিতা মিশ্ৰৰ পুত্ৰ আৰু কন্যা। 

== কেৰিয়াৰ ==
১৯৬৭ চনত নেপাল চৰকাৰৰ লগত মিলি হেমন্ত মিশ্ৰই ক্ষেত্ৰভিত্তিক অধ্যয়ন আৰু কৰ্ম-জীৱন আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ স্মিথছোনিয়ান প্ৰতিষ্ঠান, বিশ্ব বন্যপ্ৰাণী পুঁজি, [[বিশ্ব বেংক]], নেপালৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ বিভাগ, [[এছিয়ান উন্নয়ন বেংক]], আমেৰিকান হিমালয়ান ফাউণ্ডেশ্যন আৰু কিং মহেন্দ্ৰ ট্ৰাষ্ট ফৰ নেচাৰ কনজাৰভেচন লগতে অন্যান্য বহুকেইটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সংৰক্ষণ গোটৰ সৈতে কাম কৰিছে।&lt;ref name=&quot;BotT&quot;&gt;{{Cite book|title=Bones of the Tiger: Protecting the Man-eaters of Nepal|publisher=Lyons Press|place=Guilford, CT, USA|isbn=978-1-59921-491-7|pages=243|last=Hemanta Mishra|last2=Jim Ottoway Jr.|year=2010}}&lt;/ref&gt;

নেপালত প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান স্থাপন কৰাত আগ-ভাগ লোৱা ব্যক্তিসকলৰ মাজৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ সদস্য আছিল মিশ্ৰ। তেওঁ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান স্থাপন কৰাত আগ-ভাগ লোৱা উদ্যানসমূহৰ ভিতৰত নেপালত গঁড়ৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ বাসস্থান চিতৱান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু মাউণ্ট এভাৰেষ্ট ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান (নেপালত সাগৰমাথা ৰাষ্ট্ৰীয়ান পাৰ্ক নামেৰে জনাজাত)ৰ লগতে নেপালৰ আন বহুতো বন্যপ্ৰাণী সংৰ‍ক্ষিত অঞ্চল।&lt;ref name=&quot;SIqna&quot;&gt;{{Cite web|last=Zielinski|first=Sarah|title=Q and A With the Rhino Man|url=http://www.smithsonianmag.com/science-nature/q-and-a-with-the-rhino-man-21990179/|publisher=Smithsonian|accessdate=1 February 2014}}&lt;/ref&gt;

=== শিক্ষা ===
[[কাঠমাণ্ডু]]ৰ ছেইণ্ট জেভিয়াৰ্ছ গোদাৱৰীত হেমন্ত মিশ্ৰই স্কুলীয়া শি‍ক্ষা আৰম্ভ কৰিছিল। তাৰ পিছত তেওঁ জে. পি. হাইস্কুলত পঢ়িছিল আৰু তাৰ পৰাই তেওঁ ১৯৫৮ চনত উত্তীৰ্ণ হৈ‍ ত্ৰি-চন্দ্ৰ কলেজত অধ্যয়ন কৰিছিল আৰু ১৯৬৪ চনত বিজ্ঞান বিষয়ত স্নাতক (বি.এছচি. ) ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল। তাৰ পৰা তেওঁ [[দেৰাডুন]] ইণ্ডিয়ান ফৰেষ্ট কলেজলৈ পঢি়বলৈ যায় আৰু তাত তেওঁ বনবিদ্যা আৰু আনুষংগিক বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিপ্লোমা (এআইএফচি) লাভ কৰে। তাত থকাৰ সময়তে‍ তেওঁ প্ৰথমবাৰৰ বাবে ক্ষেত্ৰভিত্তিক প্ৰশিক্ষণ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ সময়ত এটা বনৰীয়া বাঘ দেখিছিল।&lt;ref name=&quot;BotT&quot;&gt;{{Cite book|title=Bones of the Tiger: Protecting the Man-eaters of Nepal|publisher=Lyons Press|place=Guilford, CT, USA|isbn=978-1-59921-491-7|pages=243|last=Hemanta Mishra|last2=Jim Ottoway Jr.|year=2010}}&lt;/ref&gt;

নেপালৰ কাঠমাণ্ডু আৰু লাংটাঙত বন বিভাগৰ বাবে কিছু দিন কাম কৰাৰ পিছত তেওঁ ১৯৬৯ চনত এডিনবাৰ্গ বিশ্ববিদ্যালয় যায়। তাৰ পৰা তেওঁ ১৯৭১ চনত পশু পৰিৱেশ বিজ্ঞান বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী (এম.এছচি.) লাভ কৰে‍। ১৯৭৮ চনত তেওঁ চিতৱান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ বাঘৰ চিকাৰ প্ৰজাতিৰ বিষয়ত পি.এইচডি কৰিবলৈ এডিনবাৰ্গলৈ উভতি আহে আৰু ১৯৮২ চনত তেওঁ পি.এইচডি‍ সম্পূৰ্ণ কৰে। তেওঁ [[কেনিয়া]], নিউজিলেণ্ড আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰতো ব্যৱহাৰিক ক্ষেত্ৰ প্ৰশিক্ষণ সম্পন্ন কৰিছিল।

=== নেপালৰ গঁড় সংৰক্ষণৰ কাম ===
[[চিতৱান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]ৰ গঁড় বিলুপ্তি প্ৰতিৰোধ কৰাৰ বাবে হেমন্ত মিশ্ৰই কাম কৰিছিল। লগতে কেইবা ডজন গঁড় বৰদিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত পুনৰ সংস্থাপিত কৰি উদ্যানখনক নেপালত গঁড়ৰ দ্বিতীয়টো বৃহৎ সংখ্যাৰ ঠাইলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছিল। 

=== নেপালৰ বাঘ সংৰক্ষণৰ কাম ===
১৯৭৮ চনৰ পৰা ১৯৯২ চনলৈকে হেমন্ত মিশ্ৰই বাঘৰ অভ্যাস, বাসস্থান আৰু আচৰণ অধ্যয়ন কৰিছলি‍। এই বৈজ্ঞানিক অধ্যয়নসমূহ নেপাল চৰকাৰ, কিং মহেন্দ্ৰ ট্ৰাষ্ট ফৰ নেচাৰ কনজাৰভেচন, স্মিথছোনিয়ান ইনষ্টিটিউট আৰু ৱৰ্ল্ড ৱাইল্ডলাইফ ফাণ্ডৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে কৰা হৈছিল। সেই সময়ছোৱাৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে তেওঁ বাঘৰ সংৰক্ষণৰ বাবে‍ আগ্ৰহেৰে কাম কৰি আহিছে৷&lt;ref name=&quot;BotT&quot;&gt;{{Cite book|title=Bones of the Tiger: Protecting the Man-eaters of Nepal|publisher=Lyons Press|place=Guilford, CT, USA|isbn=978-1-59921-491-7|pages=243|last=Hemanta Mishra|last2=Jim Ottoway Jr.|year=2010}}&lt;/ref&gt;

== নিৰ্বাচিত প্ৰকাশনসমূহ ==

* ''দ্য ছ'ল অৱ দ্য ৰাইনো'' (লিয়নছ প্ৰেছ, ২০০৮)। পাবলিচাৰ্ছ উইকলি‍-ৰ দ্বাৰা ২০০৮ চনৰ শ্ৰেষ্ঠ গ্ৰন্থসমূহৰ ভিতৰৰ এখন হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;BotT&quot;&gt;{{Cite book|title=Bones of the Tiger: Protecting the Man-eaters of Nepal|publisher=Lyons Press|place=Guilford, CT, USA|isbn=978-1-59921-491-7|pages=243|last=Hemanta Mishra|last2=Jim Ottoway Jr.|year=2010}}&lt;/ref&gt;
* ''ব'নছ অৱ দ্য টাইগাৰ'' (লিয়নছ প্ৰেছ, ২০১০)। 
* ''নেপালচ ৰয়েল চিতৱান নেশন্যাল পাৰ্কঃ এ বুক'' (ভাজৰা বুকছ, ২০১৪)।

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱবিজ্ঞানী]]
[[শ্ৰেণী:নেপালৰ ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ea37ks5el0g8n4ctkr1ppf2jospzipk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভাৱাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109934</id>
    <revision>
      <id>453377</id>
      <parentid>453223</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:44:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8374" sha1="3zs6npeus0eexlqlf9qgsy5o23zy5p4" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
| name = ভাৱাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| alt_name = ভাওয়াল জাতীয় উদ্যান
| iucn_category = IV
| photo = A Road of Bhawal Nationa Park, Gazipur.jpg
| photo_caption = ভাৱাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ বনাঞ্চল আৰু ভূমি
| map = Bangladesh
| relief = 1
| map_caption = বাংলাদেশত অৱস্থিতি
| coordinates = {{coord|24|5|45|N|90|24|14|E|region:BD|display=inline,title}}
| location = গাজীপুৰ, ঢাকা বিভাগ, [[বাংলাদেশ]]
| area = ৫০২২ হেক্টৰ
| established = {{start date|1982}}
}}
'''ভাৱাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Bhawal National Park}}) হৈছে [[বাংলাদেশ]]ৰ এখন প্ৰকৃতি সংৰক্ষিত বনাঞ্চল আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান। 

== ইতিহাস ==
১৯৭৪ চনত, উদ্যানখনৰ প্ৰতিষ্ঠা আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ কাম-কাজ আৰম্ভ হৈছিল যদিও ১৯৮২ চনত, বাংলাদেশৰ বন্যপ্ৰাণী আইন (১৯৭৪) অনুসৰি ইয়াক আনুষ্ঠানিকভাৱে ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান হিচাপে ঘোষণা কৰা হয়। ভাৱাল ৰাজ্যৰ শাসনকালত ই মধুপুৰৰ এখন অৰণ্য আছিল। ই বাংলাদেশৰ ঢাকা বিভাগৰ গাজীপুৰ চহৰত অৱস্থিত। উদ্যানখন [[ঢাকা]] চহৰৰ পৰা উত্তৰ দিশত প্ৰায় ৪০ কিলোমিটাৰ, গাজীপুৰৰ পৰা ২০ কিলোমিটাৰ আৰু কাপাছিয়াৰ পৰা ২০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত। উদ্যানখনৰ মূল ক্ষেত্ৰফল ৯৪০ হেক্টৰ (২,৩২২ একৰ) যদিও ইয়াৰ দাঁতিকাষৰীয়া বনাঞ্চলসমূহ ৫,০২২ হেক্টৰ (১২,৪০৯ একৰ) এলেকাজুৰি বিস্তৃত। উদ্যানখনৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে গুৰুত্বপূৰ্ণ আৱাসস্থলসমূহ সুৰক্ষিত কৰাৰ লগতে বিনোদনৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা। সংৰক্ষিত ভূ-প্ৰকৃতি হিচাপে ইয়াক আই ইউ চি এন পৰিচালনা শ্ৰেণী V ৰ অধীনত ৰখা হৈছে। শাল গছৰ অৰণ্যবোৰেই হৈছে উদ্যানখনৰ অন্যতম সাধাৰণ উদ্ভিদকুল। ময়ূৰ, বাঘ, [[নাহৰফুটুকী বাঘ]], ক’লা চিতাবাঘ, [[হাতী]], ধূসৰ চিতাবাঘ আৰু [[শৰপহু]]ৰ বাবে এই অঞ্চলটো বিখ্যাত আছিল। অৱশ্যে, এই বন্যপ্ৰাণীৰ বহুখিনি ইতিমধ্যে নোহোৱা হৈ গৈছে আৰু মাত্ৰ কেইটামান প্ৰজাতিহে বাকী আছে। ইয়াৰ উপৰিও, বেছিভাগ অৰণ্য ধ্বংস হ'ল আৰু এতিয়া বন কোম্পানী বা ভূমিহীন লোকে দখল কৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web
|year= 2005
|url=http://journals.sfu.ca/nepal/index.php/ON/article/viewFile/340/332
|title=Wildlife Biodiversity in Bhawal National Park: Management Techniques and Drawbacks of Wildlife Management and Nature Conservation
|publisher=bangladesh.com
|access-date=2011-09-30 
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web
|year=
|url=http://journals.sfu.ca/nepal/index.php/ON/article/viewFile/340/332
|title=Wildlife Biodiversity in Bhawal National Park
|publisher=School of Environmental Science and Management, Independent School, Bangladesh
|access-date=2007-08-18 
}}&lt;/ref&gt;

পঞ্চাশ বছৰৰ আগতে, এই অঞ্চলৰ বেছিভাগেই অৰণ্যৰে আবৃত আছিল আৰু ইয়াৰ প্ৰধান উদ্ভিদ প্ৰজাতিটো আছিল [[শাল গছ|শাল]] (''Shorea robusta'')। অবৈধ বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত মূল বনাঞ্চলখনৰ মাত্ৰ ৬০০ বৰ্গ কিলোমিটাৰ ভূমিহে বাকী আছে। এতিয়া আকৌ বনাঞ্চলখনত নতুনকৈ বৃক্ষ ৰোপণ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite book
|last=Harun-Er-Rashid |year=2012
|chapter=Madhupur Tract
|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Madhupur_Tract
|editor1-last=Islam |editor1-first=Sirajul |editor1-link=Sirajul Islam |editor2-last=Jamal |editor2-first=Ahmed A. |title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh |edition=Second |publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]}}&lt;/ref&gt;

== পৰিস্থিতি বিজ্ঞান ==
উদ্যানখনত ৩৪৫টা উদ্ভিদ প্ৰজাতি আছে, যাৰ ভিতৰত আছে ১৫১টা ভিন্ন বৃক্ষৰ প্ৰজাতি, ৫৩টা গুল্ম, ১০৬টা বনৌষধি আৰু ৩৪টা আৰোহী-লতাৰ প্ৰজাতি। উদ্যানখনৰ বন্যপ্ৰাণীসমূহৰ ভিতৰত আছে ১৩টা প্ৰজাতিৰ [[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী|স্তন্যপায়ী]], ৯টা প্ৰজাতিৰ [[সৰীসৃপ]], ৩৯টা প্ৰজাতিৰ [[চৰাই]] আৰু ১০টা প্ৰজাতিৰ [[উভচৰ প্ৰাণী]]। ইয়াৰ উপৰিও বন বিভাগে শেহতীয়াকৈ ময়ূৰ, হৰিণ, অজগৰ, [[মেচেকা]] আদি প্ৰাণী নতুনকৈ এৰি দিছে।&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.bforest.gov.bd/bhawal.php
|title=Eco tourism in Bangladesh
|publisher=Bangladesh Forest Department
|access-date=2007-08-18
|url-status=dead
|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013122329/http://www.bforest.gov.bd/bhawal.php
|archive-date=2007-10-13
|archivedate=2007-10-13
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071013122329/http://www.bforest.gov.bd/bhawal.php
|deadurl=yes
}}&lt;/ref&gt;

== চিত্ৰ বীথিকা ==
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
File:গুইসাপ.jpg|গুই সাপ
File:Sal forest at Bhawal National Park.jpg
File:The Cute Monkey.jpg
File:The magnificent beauty of National Park.jpg
File:View of river From valley.jpg
&lt;/gallery&gt;

== লগতে চাওক ==
* [[মধুপুৰ গড়]]
* [[বাংলাদেশৰ সংৰক্ষিত অঞ্চলসমূহৰ তালিকা]]

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
{{Commons|Category:Bhawal National Park}}
* [http://journals.sfu.ca/nepal/index.php/ON/article/viewFile/340/332 (PDF) Wildlife Biodiversity in Bhawal National Park]
* [https://web.archive.org/web/20110519124612/http://journals.sfu.ca/nepal/index.php/ON/rt/metadata/340/0 Reading tools - Indexing Metadata - Wildlife Biodiversity in Bhawal National Park]
* [https://web.archive.org/web/20070811021358/http://www.nishorgo.org/nishorgo_program.asp Nishorgo Biodiversity Program]
* [https://web.archive.org/web/20070823061733/http://www.bforest.gov.bd/conservation.php Protected Areas in Bangladesh]

{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}

[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ অৰণ্য]]</text>
      <sha1>3zs6npeus0eexlqlf9qgsy5o23zy5p4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109937</id>
    <revision>
      <id>453350</id>
      <parentid>453272</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:45:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>পৃষ্ঠা [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ]]ৰ পৰা [[পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ]]লৈ AjayDasয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Misspelled title: as per discussion</comment>
      <origin>453272</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10249" sha1="ef22fwa5jcje1v08qm5akmke3nfjph1" xml:space="preserve">{{Short description|Species of Old World ape}}
{{Speciesbox
| name = পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ বা ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন
| image = 
| image_caption = 
| image2 = 
| image2_caption = 
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Rawson, B.M. |author2=Roos, C. |author3=Nguyen, M.H. |author4=Bleisch, W. |author5=Geissmann, T. |author6=Fan, P.F. |date=2020 |title=''Nomascus nasutus'' |volume=2020 |page=e.T41642A17969578 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T41642A17969578.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Appendices {{!}} CITES|url=https://cites.org/eng/app/appendices.php|access-date=2022-01-14|website=cites.org}}&lt;/ref&gt;
|genus = Nomascus
|species = nasutus
|authority = ([[Philippe Alexandre Jules Künckel d'Herculais|Künckel d'Herculais]], 1884)
| range_map = Eastern Black Crested Gibbon area.png
| range_map_caption = পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ বা ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবনৰ বিচৰণক্ষেত্ৰ
}}
'''পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ''' বা '''ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন''' ({{lang-en|Eastern black crested gibbon}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Nomascus nasutus'')ক কাও-ভিট ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা কাও-ভিট ক্ৰেষ্টেড গিবন বুলিও কোৱা হয়। ই হৈছে দক্ষিণ-পূব [[চীন]] আৰু উত্তৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ এক ঘোৰ সংকটাপন্ন প্ৰজাতিৰ হলৌ বান্দৰ। &quot;কাও-ভিট&quot; শব্দটো এইবিধ হলৌ বান্দৰৰ মাত বা গীতৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা; ভিয়েটনামৰ কাও বাং প্ৰদেশৰ ট্ৰুং খান জিলাৰ নগ'চ খে, ফঙ নাম আৰু নগ'চ কন কমিউনৰ গাওঁবাসীয়ে এইবিধ হলৌ বান্দৰৰ নাম ৰাখিবলৈ সিহঁতৰ মাত বা গীতৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা শব্দকে ব্যৱহাৰ কৰ‍িছে‍। 

বিশেষজ্ঞসকলে এইবিধ হলৌ বান্দৰ পুনৰ আৱিষ্কাৰৰ পিছৰে পৰাই এই নামটো আনুষ্ঠানিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিছলি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Geissmann|first1=Thomas|last2=La|first2=Quang Trung|last3=Trinh|first3=Dinh Hoang|last4=Vu|first4=Dinh Thong|last5=Dang|first5=Ngoc Can|date=2003-01-01|title=Rarest ape rediscovered in Vietnam|url=https://www.researchgate.net/publication/237263244|journal=Asian Primates|volume=8}}&lt;/ref&gt; ১৯৬০ চনৰ পৰা ২০০০ চনলৈকে‍ ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ কোনোৱেই নিশ্চিতভাৱে‍ দেখা পোৱা নাছিল আৰু ইয়াক সম্ভৱতঃ বিলুপ্ত বুলি ভবা হৈছিল। ২০০২ চনত উত্তৰ-পূব ভিয়েটনামৰ কাও বাং প্ৰদেশৰ ট্ৰুং খান জিলাৰ কাৰ্ষ্ট অৰণ্যত দুজন এফ. এফ. আই.ৰ জীৱবিজ্ঞানীয়ে কেইটামান এই প্ৰজাতিৰ হলৌ পুনৰ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Trung_Hoang2002&quot;&gt;{{Cite journal|last=La Quang Trung|last2=Trinh Dinh Hoang|year=2002|title=Report on survey of eastern black crested gibbon (''Nomascus'' sp. cf. ''nasutus'') in Trung Khanh District, Cao Bang Province.|journal=Fauna &amp; Flora International Indochina Programme.|place=Hanoi, Vietnam}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Rarest ape species rediscovered in Vietnam|url=http://www.gibbons.de/main/news/0209rarestape.html|accessdate=2021-10-07|work=www.gibbons.de}}&lt;/ref&gt; ২০০৬ চনলৈকে এই প্ৰজাতিটো ভিয়েটনামৰ স্থানীয় প্ৰাণী আছিল, কিন্তু ইহঁতক চীনৰ গুৱাংছি প্ৰদেশৰ এখন সৰু অৰণ্যতো পোৱা গৈছে, যিখন ট্ৰুং খান অৰণ্যৰ সমীপতে‍ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Chan|first1=Bosco|last2=Tan|first2=X.F.|last3=Tan|first3=W.J.|date=2008|title=Rediscovery of the critically endangered eastern black-crested gibbon Nomascus nasutus (Hylobatidae) in China, with preliminary notes on population size, ecology and conservation status|url=https://www.researchgate.net/publication/281433264|journal=Asian Primates Journal|volume=1|pages=17–25}}&lt;/ref&gt; ২০০৫ চনত ভিয়েটনামৰ ফালে ইয়াৰ সংখ্যা প্ৰায় ৩৫-৩৭টা মান বুলি অনুমান কৰা হৈছিল। 

ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ বিৰল আৰু আটাইতকৈ গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন [[প্ৰাইমেট]] বা বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ এই অৱস্থা ইয়াৰ বাসস্থান থকা বনাঞ্চল ধ্বংস, বেদখল, চোৰাং চিকাৰৰ ফলত হৈছে। 

আণৱিক তথ্য, নোমৰ ৰং, আৰু যোগাযোগত ব্যৱহাৰ কৰা কণ্ঠস্বৰৰ পাৰ্থক্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰক অন্যান্য ক্ৰেষ্টেড গিবনৰ পৰা পৃথক হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰা হয়। পূৰ্বতে ইয়াক হাইনান ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন সৈতে বা ব্লেক ক্ৰিষ্টেড গিবণৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছিল। মাইট'কণ্ড্ৰিয়েল চাইট'ক্ৰ'ম বি জিনৰ ক্ৰমবিন্যাসৰ আগলৈকে হাইনান ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবনক ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰৰ এটা উপ-প্ৰজাতি ''নোমাস্কাছ নাছুটছ হাইনাছ'' বুলি ভবা হৈছিল। গৱেষকসকলে প্ৰস্তাৱ আগ বঢ়াইছে‍ যে জিনীয় পৃথকীকৰণে ইয়াক এক সুকীয়া প্ৰজাতি বুলি দেখুৱাইছে।&lt;ref name=&quot;Roos_etal2007&quot;&gt;{{Cite journal|first1=C.|last=Roos|first2=V. N.|last2=Thanh|first3=L.|last3=Walter|first4=T.|last4=Nadler|title=Molecular systematics of Indochinese primates|journal=Vietnamese Journal of Primatology|year=2007|volume=1|pages=41–53|url=http://www.primate-sg.org/storage/PDF/VJP1.1.indochinese.systematics.pdf}}&lt;/ref&gt;

== নৃত্য ==
গৱেষকসকলৰ মতে‍ মাইকী ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰবোৰে ছন্দময় নৃত্য প্ৰদৰ্শন কৰা দেখা যায়।&lt;ref name=&quot;k391&quot;&gt;{{Cite journal|last=Fan|first1=Peng-Fei|last2=Ma|first2=Chang-Yong|last3=Garber|first3=Paul A.|last4=Zhang|first4=Wen|last5=Fei|first5=Han-Lan|last6=Xiao|first6=Wen|date=2016-09-30|title=Rhythmic displays of female gibbons offer insight into the origin of dance|journal=Scientific Reports|volume=6|issue=1|page=|doi=10.1038/srep34606|issn=2045-2322|pmc=5043361|pmid=27687686}}&lt;/ref&gt; এইবোৰক মাইকী ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰবোৰৰ মাজৰ এক প্ৰকাৰৰ অ-আক্ৰমণাত্মক প্ৰতিযোগিতা বুলি কোৱা হৈছে। প্ৰজননকাৰী মতাটোৰ সৈতে দুৰ্বল সম্পৰ্ক থকা মাইকীবোৰে এই নৃত্য প্ৰদৰ্শনৰ কম্পাঙ্ক বৃদ্ধি কৰি ইহঁতৰ লগত সামাজিক আৰু যৌন সম্পৰ্ক বৃদ্ধি কৰে‍। গৱেষকসকলে এনে ছন্দময় প্ৰদৰ্শনে &quot;মানৱ নৃত্য আৰু ভাষাৰ উৎপত্তিৰ বিষয়ে আমাৰ বোধগম্যতাক নতুন অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰিব পাৰে&quot; বুলি মত প্ৰকাশ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;k391&quot; /&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>ef22fwa5jcje1v08qm5akmke3nfjph1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453355</id>
      <parentid>453350</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:48:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <origin>453355</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10258" sha1="7lwlghjmyrcmxcpzcmcvlsj4chz96or" xml:space="preserve">{{Short description|Species of Old World ape}}
{{Speciesbox
| name = পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ বা ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন
| image = 
| image_caption = 
| image2 = 
| image2_caption = 
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Rawson, B.M. |author2=Roos, C. |author3=Nguyen, M.H. |author4=Bleisch, W. |author5=Geissmann, T. |author6=Fan, P.F. |date=2020 |title=''Nomascus nasutus'' |volume=2020 |page=e.T41642A17969578 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T41642A17969578.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Appendices {{!}} CITES|url=https://cites.org/eng/app/appendices.php|access-date=2022-01-14|website=cites.org}}&lt;/ref&gt;
|genus = Nomascus
|species = nasutus
|authority = ([[Philippe Alexandre Jules Künckel d'Herculais|Künckel d'Herculais]], 1884)
| range_map = Eastern Black Crested Gibbon area.png
| range_map_caption = পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ বা ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবনৰ বিচৰণক্ষেত্ৰ
}}
'''পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ''' বা '''ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন''' ({{lang-en|Eastern black crested gibbon}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Nomascus nasutus'')ক কাও-ভিট ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা কাও-ভিট ক্ৰেষ্টেড গিবন বুলিও কোৱা হয়। ই হৈছে দক্ষিণ-পূব [[চীন]] আৰু উত্তৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ এক ঘোৰ সংকটাপন্ন প্ৰজাতিৰ হলৌ বান্দৰ। &quot;কাও-ভিট&quot; শব্দটো এইবিধ হলৌ বান্দৰৰ মাত বা গীতৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা; ভিয়েটনামৰ কাও বাং প্ৰদেশৰ ট্ৰুং খান জিলাৰ নগ'চ খে, ফঙ নাম আৰু নগ'চ কন কমিউনৰ গাওঁবাসীয়ে এইবিধ হলৌ বান্দৰৰ নাম ৰাখিবলৈ সিহঁতৰ মাত বা গীতৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা শব্দকে ব্যৱহাৰ কৰ‍িছে‍। 

বিশেষজ্ঞসকলে এইবিধ হলৌ বান্দৰ পুনৰ আৱিষ্কাৰৰ পিছৰে পৰাই এই নামটো আনুষ্ঠানিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিছলি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Geissmann|first1=Thomas|last2=La|first2=Quang Trung|last3=Trinh|first3=Dinh Hoang|last4=Vu|first4=Dinh Thong|last5=Dang|first5=Ngoc Can|date=2003-01-01|title=Rarest ape rediscovered in Vietnam|url=https://www.researchgate.net/publication/237263244|journal=Asian Primates|volume=8}}&lt;/ref&gt; ১৯৬০ চনৰ পৰা ২০০০ চনলৈকে‍ ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ কোনোৱেই নিশ্চিতভাৱে‍ দেখা পোৱা নাছিল আৰু ইয়াক সম্ভৱতঃ বিলুপ্ত বুলি ভবা হৈছিল। ২০০২ চনত উত্তৰ-পূব ভিয়েটনামৰ কাও বাং প্ৰদেশৰ ট্ৰুং খান জিলাৰ কাৰ্ষ্ট অৰণ্যত দুজন এফ. এফ. আই.ৰ জীৱবিজ্ঞানীয়ে কেইটামান এই প্ৰজাতিৰ হলৌ পুনৰ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Trung_Hoang2002&quot;&gt;{{Cite journal|last=La Quang Trung|last2=Trinh Dinh Hoang|year=2002|title=Report on survey of eastern black crested gibbon (''Nomascus'' sp. cf. ''nasutus'') in Trung Khanh District, Cao Bang Province.|journal=Fauna &amp; Flora International Indochina Programme.|place=Hanoi, Vietnam}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Rarest ape species rediscovered in Vietnam|url=http://www.gibbons.de/main/news/0209rarestape.html|accessdate=2021-10-07|work=www.gibbons.de}}&lt;/ref&gt; ২০০৬ চনলৈকে এই প্ৰজাতিটো ভিয়েটনামৰ স্থানীয় প্ৰাণী আছিল, কিন্তু ইহঁতক চীনৰ গুৱাংছি প্ৰদেশৰ এখন সৰু অৰণ্যতো পোৱা গৈছে, যিখন ট্ৰুং খান অৰণ্যৰ সমীপতে‍ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Chan|first1=Bosco|last2=Tan|first2=X.F.|last3=Tan|first3=W.J.|date=2008|title=Rediscovery of the critically endangered eastern black-crested gibbon Nomascus nasutus (Hylobatidae) in China, with preliminary notes on population size, ecology and conservation status|url=https://www.researchgate.net/publication/281433264|journal=Asian Primates Journal|volume=1|pages=17–25}}&lt;/ref&gt; ২০০৫ চনত ভিয়েটনামৰ ফালে ইয়াৰ সংখ্যা প্ৰায় ৩৫-৩৭টা মান বুলি অনুমান কৰা হৈছিল। 

ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ বিৰল আৰু আটাইতকৈ গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন [[প্ৰাইমেট]] বা বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ এই অৱস্থা ইয়াৰ বাসস্থান থকা বনাঞ্চল ধ্বংস, বেদখল, চোৰাং চিকাৰৰ ফলত হৈছে। 

আণৱিক তথ্য, নোমৰ ৰং, আৰু যোগাযোগত ব্যৱহাৰ কৰা কণ্ঠস্বৰৰ পাৰ্থক্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰক অন্যান্য ক্ৰেষ্টেড গিবনৰ পৰা পৃথক হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰা হয়। পূৰ্বতে ইয়াক হাইনান ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন সৈতে বা ব্লেক ক্ৰিষ্টেড গিবণৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছিল। মাইট'কণ্ড্ৰিয়েল চাইট'ক্ৰ'ম বি জিনৰ ক্ৰমবিন্যাসৰ আগলৈকে হাইনান ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবনক ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰৰ এটা উপ-প্ৰজাতি ''নোমাস্কাছ নাছুটছ হাইনাছ'' বুলি ভবা হৈছিল। গৱেষকসকলে প্ৰস্তাৱ আগ বঢ়াইছে‍ যে জিনীয় পৃথকীকৰণে ইয়াক এক সুকীয়া প্ৰজাতি বুলি দেখুৱাইছে।&lt;ref name=&quot;Roos_etal2007&quot;&gt;{{Cite journal|first1=C.|last=Roos|first2=V. N.|last2=Thanh|first3=L.|last3=Walter|first4=T.|last4=Nadler|title=Molecular systematics of Indochinese primates|journal=Vietnamese Journal of Primatology|year=2007|volume=1|pages=41–53|url=http://www.primate-sg.org/storage/PDF/VJP1.1.indochinese.systematics.pdf}}&lt;/ref&gt;

== নৃত্য ==
গৱেষকসকলৰ মতে‍ মাইকী ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰবোৰে ছন্দময় নৃত্য প্ৰদৰ্শন কৰা দেখা যায়।&lt;ref name=&quot;k391&quot;&gt;{{Cite journal|last=Fan|first1=Peng-Fei|last2=Ma|first2=Chang-Yong|last3=Garber|first3=Paul A.|last4=Zhang|first4=Wen|last5=Fei|first5=Han-Lan|last6=Xiao|first6=Wen|date=2016-09-30|title=Rhythmic displays of female gibbons offer insight into the origin of dance|journal=Scientific Reports|volume=6|issue=1|page=|doi=10.1038/srep34606|issn=2045-2322|pmc=5043361|pmid=27687686}}&lt;/ref&gt; এইবোৰক মাইকী ইষ্টাৰ্ণ ব্লেক ক্ৰেষ্টেড গিবন বা পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰবোৰৰ মাজৰ এক প্ৰকাৰৰ অ-আক্ৰমণাত্মক প্ৰতিযোগিতা বুলি কোৱা হৈছে। প্ৰজননকাৰী মতাটোৰ সৈতে দুৰ্বল সম্পৰ্ক থকা মাইকীবোৰে এই নৃত্য প্ৰদৰ্শনৰ কম্পাঙ্ক বৃদ্ধি কৰি ইহঁতৰ লগত সামাজিক আৰু যৌন সম্পৰ্ক বৃদ্ধি কৰে‍। গৱেষকসকলে এনে ছন্দময় প্ৰদৰ্শনে &quot;মানৱ নৃত্য আৰু ভাষাৰ উৎপত্তিৰ বিষয়ে আমাৰ বোধগম্যতাক নতুন অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰিব পাৰে&quot; বুলি মত প্ৰকাশ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;k391&quot; /&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>7lwlghjmyrcmxcpzcmcvlsj4chz96or</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109941</id>
    <revision>
      <id>453329</id>
      <parentid>453273</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:18:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিৰোনামা */ নতুন অনুচ্ছেদ</comment>
      <origin>453329</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="445" sha1="7x6eqkbrfix2spkjupczoaq1o3si9wp" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}

== শিৰোনামা ==

পৃষ্ঠাৰ নামটোত জঁযুক্তৰ ঠাইত জঁ-যুক্ত কৰি দিলে ভাল হ’ব। [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 12:18, 10 December 2024 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>7x6eqkbrfix2spkjupczoaq1o3si9wp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453352</id>
      <parentid>453329</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>পৃষ্ঠা [[বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ]]ৰ পৰা [[বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ]]লৈ AjayDasয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Misspelled title: as per discussion</comment>
      <origin>453329</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="445" sha1="7x6eqkbrfix2spkjupczoaq1o3si9wp" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}

== শিৰোনামা ==

পৃষ্ঠাৰ নামটোত জঁযুক্তৰ ঠাইত জঁ-যুক্ত কৰি দিলে ভাল হ’ব। [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 12:18, 10 December 2024 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>7x6eqkbrfix2spkjupczoaq1o3si9wp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453356</id>
      <parentid>453352</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:48:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিৰোনামা */ উত্তৰ</comment>
      <origin>453356</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="777" sha1="0vaytqsfl55e6qseifnu2iskq0ttf5f" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}

== শিৰোনামা ==

পৃষ্ঠাৰ নামটোত জঁযুক্তৰ ঠাইত জঁ-যুক্ত কৰি দিলে ভাল হ’ব। [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 12:18, 10 December 2024 (ইউ.টি.চি.)

:{{done}} -[[User:অজয় দাস|&lt;span style='color: #ceff00;background-color: #1e1e1e;'&gt;&lt;b&gt;&amp;nbsp;অজয়&amp;nbsp;&lt;/b&gt;&lt;/span&gt;]] [[User Talk:অজয় দাস|&lt;sup&gt;&lt;span style='color: #ceff00;background-color: #1e1e1e;'&gt;&lt;b&gt;''কথা-বতৰা''&lt;/b&gt;&lt;/span&gt;&lt;/sup&gt;]] 12:48, 10 December 2024 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>0vaytqsfl55e6qseifnu2iskq0ttf5f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109947</id>
    <revision>
      <id>453332</id>
      <parentid>453317</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:21:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453332</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3255" sha1="3o5of7dvm13e75vl1l511jmrm18wfru" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name                =  চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name         = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image               = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption             =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize           = 
| order               = পঞ্চম 
| office              =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister       = [[Sirimavo Bandaranaike]]&lt;br /&gt;[[Ratnasiri Wickremanayake]]&lt;br /&gt;[[Ranil Wickremesinghe]]&lt;br /&gt;[[Mahinda Rajapaksa]]
| term_start          =
12 November 1994
| predecessor1        = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1          =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2             = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2         = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2           = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2        = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2          = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3    = [[Gampaha Electoral District|Gampaha]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater          = 
| signature           = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence           = [[Horagolla Walauwa]]
| native_name_lang    = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫ । সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ । তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ  নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>3o5of7dvm13e75vl1l511jmrm18wfru</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453335</id>
      <parentid>453332</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:24:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453335</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3261" sha1="5b7dpafgup2aj1rian384jws83ebw4c" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name                =  চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name         = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image               = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption             =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize           = 
| order               = পঞ্চম 
| office              =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister       = [[Sirimavo Bandaranaike]]&lt;br /&gt;[[Ratnasiri Wickremanayake]]&lt;br /&gt;[[Ranil Wickremesinghe]]&lt;br /&gt;[[Mahinda Rajapaksa]]
| term_start          =
12 November 1994
| predecessor1        = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1          =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2             = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2         = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2           = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2        = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2          = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3    = [[Gampaha Electoral District|Gampaha]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater          = 
| signature           = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence           = [[Horagolla Walauwa]]
| native_name_lang    = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫ । সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ । তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>5b7dpafgup2aj1rian384jws83ebw4c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453336</id>
      <parentid>453335</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:28:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453336</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3383" sha1="jvf52oswelco6wlk1nmpzf2od1i2o9x" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name                =  চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name         = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image               = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption             =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize           = 
| order               = পঞ্চম 
| office              =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister       = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start          =
12 November 1994
| predecessor1        = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1          =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2             = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2         = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2           = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2        = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2          = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3    = [[Gampaha Electoral District|Gampaha]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater          = 
| signature           = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence           = [[Horagolla Walauwa]]
| native_name_lang    = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫ । সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ । তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>jvf52oswelco6wlk1nmpzf2od1i2o9x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453338</id>
      <parentid>453336</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:31:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453338</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3415" sha1="h1awc7hpwfvrs55712p3gkbse5amrm3" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name                =  চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name         = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image               = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption             =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize           = 
| order               = পঞ্চম 
| office              =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister       = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start          =
12 November 1994
| predecessor1        = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1          =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2             = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2         = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2           = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2        = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2          = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3    = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater          = 
| signature           = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence           =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang    = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫ । সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ । তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>h1awc7hpwfvrs55712p3gkbse5amrm3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453340</id>
      <parentid>453338</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:32:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453340</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" sha1="j401ly74vsyuik66ie9iw23z3onhrqx" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name                =  চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name         = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image               = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption             =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize           = 
| order               = পঞ্চম 
| office              =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister       = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start          =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1        = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1          =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2             = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2         = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2           = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2        = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2          = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3    = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater          = 
| signature           = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence           =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang    = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫ । সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ । তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>j401ly74vsyuik66ie9iw23z3onhrqx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453341</id>
      <parentid>453340</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:35:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453341</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3912" sha1="mmgyeo9g4kgg11al7h385sz5ke9s3vl" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name                =  চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name         = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image               = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption             =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize           = 
| order               = পঞ্চম 
| office              =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister       = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start          =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1        = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1          =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2             = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2         = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2           = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2        = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2          = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3    = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater          = 
| signature           = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence           =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang    = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫ । সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ । তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>mmgyeo9g4kgg11al7h385sz5ke9s3vl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453342</id>
      <parentid>453341</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453342</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3712" sha1="ld6sf1p1wft0k1jx10p9u4uj7h6t2l6" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]
| parliament3
/&gt;[[Paris Institute of Political Studies|Institut d'Études Politiques de Paris]]
| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ld6sf1p1wft0k1jx10p9u4uj7h6t2l6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453344</id>
      <parentid>453342</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:39:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453344</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4157" sha1="encka7wvz4ioyectp9a2ya9w2i9pmg0" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>encka7wvz4ioyectp9a2ya9w2i9pmg0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453345</id>
      <parentid>453344</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:40:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453345</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4165" sha1="5ivjxst68l6tvfu96izdjxqri3fud2h" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা [[ৰাষ্ট্ৰপতি]] আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা [[প্ৰধানমন্ত্ৰী]]। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>5ivjxst68l6tvfu96izdjxqri3fud2h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453346</id>
      <parentid>453345</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:41:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453346</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4157" sha1="encka7wvz4ioyectp9a2ya9w2i9pmg0" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা শ্ৰীলংকাৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>encka7wvz4ioyectp9a2ya9w2i9pmg0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453347</id>
      <parentid>453346</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:42:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453347</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4161" sha1="9wiwzybpgum61ly5t0g269syvze4mr5" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>9wiwzybpgum61ly5t0g269syvze4mr5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453359</id>
      <parentid>453347</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:51:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5081" sha1="bzhgvsfqt2cs87hvw5tizejcy0jooq0" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি।তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>bzhgvsfqt2cs87hvw5tizejcy0jooq0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453360</id>
      <parentid>453359</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:52:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453360</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5083" sha1="ifug43evltae3nb2azw3mpgp3zcmioe" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ifug43evltae3nb2azw3mpgp3zcmioe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453362</id>
      <parentid>453360</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:03:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5729" sha1="1llql855zsxkjlukinu3f20h765xedd" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>1llql855zsxkjlukinu3f20h765xedd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453363</id>
      <parentid>453362</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:08:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453363</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6217" sha1="fgsmh6rwbnfnhurms8g8i8mcu1x6akf" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত কলম্বোৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্টত ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>fgsmh6rwbnfnhurms8g8i8mcu1x6akf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453364</id>
      <parentid>453363</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:13:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453364</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6499" sha1="9hv6tcz63wijbmue2nnqo74gjohh8mi" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত কলম্বোৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্টত ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>9hv6tcz63wijbmue2nnqo74gjohh8mi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453366</id>
      <parentid>453364</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:18:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453366</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7550" sha1="gsx76kr8u7r2ovp5y4zzqw6h533gokg" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত কলম্বোৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল।
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ  জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>gsx76kr8u7r2ovp5y4zzqw6h533gokg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453368</id>
      <parentid>453366</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:19:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453368</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7554" sha1="i8mwvg5hor19e4blc40h9xqztohb09n" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল।
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ  জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>i8mwvg5hor19e4blc40h9xqztohb09n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453371</id>
      <parentid>453368</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:24:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453371</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8542" sha1="7dkqmkroivut4ejh15av1oittqrstnp" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল।
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ  জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল।তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল। ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>7dkqmkroivut4ejh15av1oittqrstnp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453372</id>
      <parentid>453371</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:25:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453372</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8549" sha1="sfkh6pkzakbzauvhngi4niyspkfkthl" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল।
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ  জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল।তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>sfkh6pkzakbzauvhngi4niyspkfkthl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453381</id>
      <parentid>453372</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:01:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453381</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8631" sha1="iot13lxwztwwbvy0l0vtxc6c7fzsf0r" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত।.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল।
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ  জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল।তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>iot13lxwztwwbvy0l0vtxc6c7fzsf0r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453384</id>
      <parentid>453381</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:14:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453384</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9877" sha1="pyptz8qiobufd4f1sax6d3z9ae9hmov" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে ব্যস্ত থাকিবলৈ নিজৰ দল শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি (এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>pyptz8qiobufd4f1sax6d3z9ae9hmov</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453389</id>
      <parentid>453384</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:19:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10031" sha1="rdprtdnsn9k5zi7vanv1ilqbkx6v9s3" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>rdprtdnsn9k5zi7vanv1ilqbkx6v9s3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453391</id>
      <parentid>453389</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10487" sha1="582cjegnwupxrazrm0fdm258qp13vo9" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>582cjegnwupxrazrm0fdm258qp13vo9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453393</id>
      <parentid>453391</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:23:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10728" sha1="8ffqm2f90oz4kfqbgv4u9krsz95i8jj" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>8ffqm2f90oz4kfqbgv4u9krsz95i8jj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453400</id>
      <parentid>453393</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:27:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11898" sha1="smvjid35we94wlc01m4gykwnc9c0fki" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে তামিলসকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>smvjid35we94wlc01m4gykwnc9c0fki</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453402</id>
      <parentid>453400</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:28:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11902" sha1="by2hbcfla7zwqxgnx1tpuz9tam51y2u" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>by2hbcfla7zwqxgnx1tpuz9tam51y2u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453403</id>
      <parentid>453402</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:30:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453403</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12154" sha1="s39ufm3zogrcsj479djop5h3vzhvehx" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>s39ufm3zogrcsj479djop5h3vzhvehx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453429</id>
      <parentid>453403</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:21:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12888" sha1="mdwisk0nutp2avf9qbu5ydyxpcwgtmn" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁক বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে গঢ়ি তোলে।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>mdwisk0nutp2avf9qbu5ydyxpcwgtmn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453451</id>
      <parentid>453429</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453451</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12885" sha1="qidkcexklxmm5vb6bqwdsy0lcd2sgzd" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>qidkcexklxmm5vb6bqwdsy0lcd2sgzd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453452</id>
      <parentid>453451</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:56:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453452</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13216" sha1="8iq9enhli6i7c3gialvzfyttz3as5ya" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>8iq9enhli6i7c3gialvzfyttz3as5ya</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453453</id>
      <parentid>453452</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:03:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14172" sha1="k3ix8vdzcbilb9zo0473nc8omrj76yy" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>k3ix8vdzcbilb9zo0473nc8omrj76yy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453455</id>
      <parentid>453453</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:09:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453455</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14471" sha1="h72vjbrubcodbda4yyi7zg5es9057dm" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>h72vjbrubcodbda4yyi7zg5es9057dm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453456</id>
      <parentid>453455</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T17:19:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল */</comment>
      <origin>453456</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15296" sha1="ph0gferc3e3aiohoyrcpsda5gj9fomp" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ ফ্ৰান্সলৈ যায়।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ph0gferc3e3aiohoyrcpsda5gj9fomp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453478</id>
      <parentid>453456</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:12:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষাজীৱন */</comment>
      <origin>453478</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16441" sha1="kjx34uu8kg5f6r0x5kxofwl12yz6dk4" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ ফ্ৰান্সলৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ পেৰিছৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>kjx34uu8kg5f6r0x5kxofwl12yz6dk4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453479</id>
      <parentid>453478</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষাজীৱন */</comment>
      <origin>453479</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16893" sha1="a0o3kkjemis0blvac3q0p4gm8rxdlzg" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ ফ্ৰান্সলৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ পেৰিছৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>a0o3kkjemis0blvac3q0p4gm8rxdlzg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453480</id>
      <parentid>453479</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:17:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষাজীৱন */</comment>
      <origin>453480</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17037" sha1="6uoay5qh7pufzqg2dozzey2je6nzhcl" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ ফ্ৰান্সলৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ পেৰিছৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, ইংৰাজী আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>6uoay5qh7pufzqg2dozzey2je6nzhcl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453481</id>
      <parentid>453480</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষাজীৱন */</comment>
      <origin>453481</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17240" sha1="kwsuyaf1k8d575y10limrsdsyccn4gm" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ [[ফৰাচী]] ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু [[ফৰাচী]] ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>kwsuyaf1k8d575y10limrsdsyccn4gm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453482</id>
      <parentid>453481</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:19:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষাজীৱন */</comment>
      <origin>453482</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17232" sha1="3x2so64v2okvqiu08wn8lolpnt8w3fk" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>3x2so64v2okvqiu08wn8lolpnt8w3fk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453483</id>
      <parentid>453482</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:29:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষাজীৱন */</comment>
      <origin>453483</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19037" sha1="e00818dnyae5whq0w4bl5rys3c2cv0f" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল। উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>e00818dnyae5whq0w4bl5rys3c2cv0f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453484</id>
      <parentid>453483</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:31:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন */</comment>
      <origin>453484</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19214" sha1="65qzgytv6fjxumb9m5dmneogb8ngarp" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>65qzgytv6fjxumb9m5dmneogb8ngarp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453485</id>
      <parentid>453484</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন */</comment>
      <origin>453485</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19685" sha1="jug707i3ljdh31v8d68higgrisw093z" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>jug707i3ljdh31v8d68higgrisw093z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453486</id>
      <parentid>453485</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:37:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন */</comment>
      <origin>453486</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19761" sha1="1v6jll8se43ahkeb1yjqfvl0bkt8852" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষয়===

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>1v6jll8se43ahkeb1yjqfvl0bkt8852</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453488</id>
      <parentid>453486</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:46:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষয় */</comment>
      <origin>453488</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21528" sha1="2bmgptbudtlwvl1pva8txz3jftix0bo" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>2bmgptbudtlwvl1pva8txz3jftix0bo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453489</id>
      <parentid>453488</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:52:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া */</comment>
      <origin>453489</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23022" sha1="hwp2weesmve1locko449gf93nrgawxs" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। তাত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>hwp2weesmve1locko449gf93nrgawxs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453490</id>
      <parentid>453489</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T20:56:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া */</comment>
      <origin>453490</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23025" sha1="2srww8e7b4gkhvlbysdbnzc1guc3slr" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>2srww8e7b4gkhvlbysdbnzc1guc3slr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453491</id>
      <parentid>453490</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:00:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া */</comment>
      <origin>453491</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24208" sha1="o95zxz0fx5tem02mvjfep2ywwq0u4uq" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>o95zxz0fx5tem02mvjfep2ywwq0u4uq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453492</id>
      <parentid>453491</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:05:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453492</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25168" sha1="t50v9swikfqi98cfic4kno3iuterq2m" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>t50v9swikfqi98cfic4kno3iuterq2m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453493</id>
      <parentid>453492</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:17:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453493</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25796" sha1="9vlz9biq1kxnsj0pxl18s60sx7iw0js" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>9vlz9biq1kxnsj0pxl18s60sx7iw0js</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453494</id>
      <parentid>453493</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453494</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26321" sha1="274msoyrr2zk7a03tnn0hvtwcq6dnzu" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>274msoyrr2zk7a03tnn0hvtwcq6dnzu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453495</id>
      <parentid>453494</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453495</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26391" sha1="dlff8o4dtidt4ik9v409rk21hvhhs3o" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>dlff8o4dtidt4ik9v409rk21hvhhs3o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453496</id>
      <parentid>453495</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:23:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453496</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26706" sha1="l9isa2iu5qgkgdixfcxxjru7eu5rpjy" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>l9isa2iu5qgkgdixfcxxjru7eu5rpjy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453497</id>
      <parentid>453496</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:26:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453497</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26778" sha1="ntj18o8fvgy63abrpb35yrkuf2fiy2a" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ntj18o8fvgy63abrpb35yrkuf2fiy2a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453498</id>
      <parentid>453497</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:31:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫) */</comment>
      <origin>453498</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28122" sha1="1kjam3xdusxsyjnho6q5ro7t3utplow" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>1kjam3xdusxsyjnho6q5ro7t3utplow</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453499</id>
      <parentid>453498</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:33:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯) */</comment>
      <origin>453499</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28395" sha1="dtwkyxt66l6m3yx7n5c0msqyulx3ylv" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>dtwkyxt66l6m3yx7n5c0msqyulx3ylv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453500</id>
      <parentid>453499</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯) */</comment>
      <origin>453500</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30043" sha1="8tmxj0h0r4olfw76d0xp42l4izhvguu" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে হাতী পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>8tmxj0h0r4olfw76d0xp42l4izhvguu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453501</id>
      <parentid>453500</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:43:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫) */</comment>
      <origin>453501</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30056" sha1="cduqzffqfuoqqkqa0lv731ebarfcfit" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>cduqzffqfuoqqkqa0lv731ebarfcfit</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453502</id>
      <parentid>453501</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:51:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫) */</comment>
      <origin>453502</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30706" sha1="kf134c8lsapt67zbd2uh5jlwgkccbe4" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>kf134c8lsapt67zbd2uh5jlwgkccbe4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453504</id>
      <parentid>453502</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:54:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453504</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30712" sha1="anb0a2h34lhx9v00cqb2jdmdttwkpbn" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>anb0a2h34lhx9v00cqb2jdmdttwkpbn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453505</id>
      <parentid>453504</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T21:55:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন */</comment>
      <origin>453505</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30718" sha1="rd7u332kb1fw1jgy0emgcm451jg03va" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>rd7u332kb1fw1jgy0emgcm451jg03va</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453524</id>
      <parentid>453505</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:59:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫) */</comment>
      <origin>453524</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31537" sha1="8epyum2z8bg52oo2vzcywj5wdojrebx" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>8epyum2z8bg52oo2vzcywj5wdojrebx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453530</id>
      <parentid>453524</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:03:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪ */</comment>
      <origin>453530</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32924" sha1="mv5y4giyo9wwyo57hvdajm2o7em72o2" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে নৰৱেত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>mv5y4giyo9wwyo57hvdajm2o7em72o2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453562</id>
      <parentid>453530</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:39:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪ */</comment>
      <origin>453562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32928" sha1="tlwuiqobz34e94mqfzdvvy5iyvayl33" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>tlwuiqobz34e94mqfzdvvy5iyvayl33</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453563</id>
      <parentid>453562</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪ */</comment>
      <origin>453563</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33673" sha1="spa8eqaoa9xiixdhzzabecbmpjz6a36" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। তাইৰ বিৰোধীসকলে তাইক সমালোচনা কৰিছিল, তাইৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>spa8eqaoa9xiixdhzzabecbmpjz6a36</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453564</id>
      <parentid>453563</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:42:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪ */</comment>
      <origin>453564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33725" sha1="6fju78p7hvguq1kl2l404v6qgdlvxc8" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে  সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>6fju78p7hvguq1kl2l404v6qgdlvxc8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453565</id>
      <parentid>453564</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪ */</comment>
      <origin>453565</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33975" sha1="i6vhx1z4ty2ljevwznkn0auzn1wbu4w" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে  সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;taking ministries&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/onairhighlights/429874|title='Dictatorship' cries after parliament suspended|publisher=ABC Radio Australia|date=2012|access-date=18 August 2016}}&lt;/ref&gt;

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>i6vhx1z4ty2ljevwznkn0auzn1wbu4w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453569</id>
      <parentid>453565</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:02:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯) */</comment>
      <origin>453569</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34550" sha1="6scng6br5hm0v4jd0xuaq1i6xmqr7kj" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===বৈদেশিক নীতি===
বৈদেশিক মন্ত্ৰী লক্ষ্মণ কাদিৰগামাৰৰ নেতৃত্বত তেওঁৰ চৰকাৰে আন্তৰ্জাতিক মঞ্চত শ্ৰীলংকাৰ স্বীকৃতি আৰু গ্ৰহণযোগ্যতা বৃদ্ধি কৰে, যি ১৯৮০ ৰ দশকত হোৱা দাঙ্গা আৰু বিদ্ৰোহ দমনৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে  সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;taking ministries&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/onairhighlights/429874|title='Dictatorship' cries after parliament suspended|publisher=ABC Radio Australia|date=2012|access-date=18 August 2016}}&lt;/ref&gt;

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>6scng6br5hm0v4jd0xuaq1i6xmqr7kj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453570</id>
      <parentid>453569</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈদেশিক নীতি */</comment>
      <origin>453570</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34820" sha1="i44tk754l4f2t7nchoagtxbezedkcx3" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===বৈদেশিক নীতি===
বৈদেশিক মন্ত্ৰী লক্ষ্মণ কাদিৰগামাৰৰ নেতৃত্বত তেওঁৰ চৰকাৰে আন্তৰ্জাতিক মঞ্চত শ্ৰীলংকাৰ স্বীকৃতি আৰু গ্ৰহণযোগ্যতা বৃদ্ধি কৰে, যি ১৯৮০ ৰ দশকত হোৱা দাঙ্গা আৰু বিদ্ৰোহ দমনৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 17, 2005 |title=Political And Economic Situation of Sri Lanka and its Relations With the EU |url=https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/fd/dsaa20050316_003/dsaa20050316_003en.pdf |website=European Parliament}}&lt;/ref&gt;

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে  সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;taking ministries&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/onairhighlights/429874|title='Dictatorship' cries after parliament suspended|publisher=ABC Radio Australia|date=2012|access-date=18 August 2016}}&lt;/ref&gt;

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>i44tk754l4f2t7nchoagtxbezedkcx3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453571</id>
      <parentid>453570</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:08:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈদেশিক নীতি */</comment>
      <origin>453571</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35628" sha1="sq4mbzhlf0jyyp6mza7krc63wq0pdsr" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===বৈদেশিক নীতি===
বৈদেশিক মন্ত্ৰী লক্ষ্মণ কাদিৰগামাৰৰ নেতৃত্বত তেওঁৰ চৰকাৰে আন্তৰ্জাতিক মঞ্চত শ্ৰীলংকাৰ স্বীকৃতি আৰু গ্ৰহণযোগ্যতা বৃদ্ধি কৰে, যি ১৯৮০ ৰ দশকত হোৱা দাঙ্গা আৰু বিদ্ৰোহ দমনৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 17, 2005 |title=Political And Economic Situation of Sri Lanka and its Relations With the EU |url=https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/fd/dsaa20050316_003/dsaa20050316_003en.pdf |website=European Parliament}}&lt;/ref&gt;
তেওঁ এলটিটিই ক আন্তৰ্জাতিকভাৱে নিষিদ্ধ কৰাত সফল হৈছিল। আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য আৰু ইংলেণ্ডে ক্ৰমান্বয়ে ৮ অক্টোবৰ ১৯৯৭ আৰু ২৮ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০১ তাৰিখে বাধা আৰোপৰ ফলত সেই বিদ্ৰোহী সংগঠনটোক পুঁজিৰ প্ৰাথমিক উৎসৰ পৰা বঞ্চিত কৰা হয়। তেওঁৰ চৰকাৰে ২০ চনত ইজৰাইলৰ সৈতে আনুষ্ঠানিক কূটনৈতিক সম্পৰ্ক পুনৰ স্থাপন কৰে।

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে  সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;taking ministries&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/onairhighlights/429874|title='Dictatorship' cries after parliament suspended|publisher=ABC Radio Australia|date=2012|access-date=18 August 2016}}&lt;/ref&gt;

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>sq4mbzhlf0jyyp6mza7krc63wq0pdsr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453572</id>
      <parentid>453571</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:11:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈদেশিক নীতি */</comment>
      <origin>453572</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35952" sha1="nyyihy5vxotgjadt8dnpwyu941mup97" xml:space="preserve">{{Short description|President of Sri Lanka from 1994 to 2005}}
{{Use dmy dates|date=January 2022}}

{{Infobox officeholder
| name = চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| native_name = {{nobold|චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග}}&lt;br /&gt;{{nobold|சந்திரிகா குமாரதுங்க}}
| image = File:Chandrika Kumaratunga with PM Modi (cropped).jpg
| caption =২০১৫ চনত চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা
| imagesize = 
| order = পঞ্চম 
| office =শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি 
| primeminister = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক&lt;br /&gt;ৰত্নশিৰি বিক্ৰমনায়াকে&lt;br /&gt;ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে&lt;br /&gt;মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| term_start =
১২ নভেম্বৰ ১৯৯৪
| predecessor1 = ৰনিল বিক্ৰমসিংঘে
| successor1 =চিৰিমাভো বান্দাৰানায়ক
| office2 = শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ অধ্যক্ষ
| term_start2 = ১৯ আগষ্ট্ৰ ১৯৯৪
| term_end2 = ১৯ নভেম্বৰ ২০০৫
| predecessor2 = চিৰিমাভো বান্দাৰানাইক
| successor2 = মহিন্দা ৰাজপাক্ষে
| constituency_MP3 = [[Gampaha Electoral District|গাম্ফা]]

| alma_mater = 
| signature = Signature of Chandrika Kumaratunga.svg
| residence =হোৰাগোলা ৱালেৱা
| native_name_lang = si, ta
}}
'''চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইক কুমাৰতুঙ্গা({{lang_en|Chandrika Bandaranaike Kumaratunga}})(সিংহলী: චන්ද් රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග; তামিল: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க''' জন্মৰ তাৰিখ ২৯ জুন ১৯৪৫। সাধাৰণতে তেওঁৰ আদ্যক্ষৰ চিবিকে(CBK)-ৰে উল্লেখ কৰা হয়। চন্দ্ৰিকা [[শ্ৰীলংকা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ ১২ নভেম্বৰ পৰা ২০০৫ চনৰ ১৯ নভেম্বৰলৈ শ্ৰীলংকাৰ পঞ্চম ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ আগতে ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টৰ পৰা নৱেম্বৰ লৈকে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ১৯৯৩ চনৰ পৰা ১৯৯৪ চনলৈ পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ বৰ্তমানলৈকে দেশৰ প্ৰথম আৰু একমাত্ৰ মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু দেশৰ দ্বিতীয় গৰাকী মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী। তেওঁ ১৯৯৪ চনৰ পৰা ২০০৫ চনলৈ শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টিৰ (এছএলএফপি) নেতা আছিল। 
&lt;ref name=&quot;chandrika-profile&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3239821.stm|title=BBC Profile: Chandrika Kumaratunga|work = BBC News|date=26 August 2005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chandrika-britannica&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/eb/article-9218421/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga|title=Chandrika|date=24 April 2024 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Chandrika Kumaratunga&quot; in ''Women of Power – half a century of female presidents and prime ministers worldwide'', Bristol: Policy Press, 2014, 978-1-44731-578-0&lt;/ref&gt;
তেওঁ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময় কাৰ্যকালৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত থকা ব্যক্তি। তেওঁ ১৯৯৪ চনত নিৰ্বাচিত হৈছিল, যেতিয়া তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ বিশাল বিজয়ত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী শ্ৰীমা দিচানায়েকক পৰাস্ত কৰিছিল, আৰু সকলো ভোটৰ ৬২% লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯৯ চনত ইউএনপি প্ৰাৰ্থী আৰু বিৰোধী দলৰ নেতা ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। 

===প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু পৰিয়াল===
[[File:Sirimavo Bandaranaike 1961 (cropped) 1.PNG|left|thumb|জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকে তেওঁৰ মাক, ভগ্নী সুনেত্ৰা আৰু ভায়েক অনুৰাৰ সৈতে। ]]
[[File:CBK and Tissa.gif|thumb|220px|left|১৯৭০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে পেৰিছত শ্ৰীলংকাৰ কূটনীতিবিদ তিছা ৱিজেইৰাটনৰ সৈতে চন্দ্ৰিকা ]]
চন্দ্ৰিকা বান্দাৰানাইকৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৫ চনৰ ২৯ জুনত [[কলম্বো]]ৰ গিল্ডফৰ্ড ক্ৰিচেণ্টৰ ৱেণ্টৱাৰ্থত চলোমন ৱেষ্ট ৰিজৱে দিয়াছ বান্দাৰানাইক আৰু চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইকেৰ ঘৰত। .&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-06-25 |title=Chandrika Bandaranaike Kumaratunga {{!}} 1st Female President of Sri Lanka {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/Chandrika-Bandaranaike-Kumaratunga |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
পৰিয়ালটোৱে এবছৰৰ পিছত তাইৰ ককাদেউতাকৰ দ্বাৰা ক্ৰয় কৰা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা এখন ঘৰলৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। 
তাইৰ দেউতাক এছ ডব্লিউ আৰ ডি বান্দাৰানাইক এজন অক্সফৰ্ড শিক্ষিত বেৰিষ্টাৰ আছিল আৰু চন্দ্ৰিকা বন্দৰনাইকৰ জন্মৰ সময়ত স্থানীয় প্ৰশাসনমন্ত্ৰী আছিল। লগতে এজন জাতীয়তাবাদী আৰু বাওঁপন্থী ৰাজনীতিবিদ আছিল আৰু সেই সময়ত সিংহলা মহা সভা নামেৰে জনাজাত এক শক্তিশালী অনুসৰণ কাৰী গঢ়ি তুলিছিল। তেওঁ ছাৰ চলোমন দিয়াছ বান্দাৰানাইকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ, মহা মুদালিয়াৰ, মুখ্য চিলোনেজ প্ৰতিনিধি আৰু চিলনৰ ৰাজ্যপালৰ উপদেষ্টা আছিল। তেওঁৰ মাতৃ চিৰিমা ৰাটৱাটে দিয়াছ বান্দাৰানাইক ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ সময়ত বালাংগোদাৰ ৰেট মহাত্মায়া বাৰ্নেছ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ কন্যা আছিল আৰু ১৮১৫ চনৰ কান্দিয়ান সন্মিলনত সিংহলীসকলৰ হৈ স্বাক্ষৰকাৰী মাতালৰ দিচাৱাৰ ৰাটৱাটে দিচাৱাৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;Skard, Torild &quot;Sirimavo Bandaranaike&quot; and &quot;Chandrika Kumaratunga&quot;, 2014&lt;/ref&gt;
জীয়ৰী কালত চন্দ্ৰিকা কলম্বোৰ ৰোচমিড প্লেচত থকা তেওঁলোকৰ প্ৰাসাদত আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ হোৰাগোলা ৱালাউৱাৰ আসনত ধনী বান্দাৰানাইক পৰিয়ালৰ আৰামত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু এয়া তেওঁৰ দেউতাকৰ সমষ্টি আছিল। চন্দ্ৰিকাৰ প্ৰাৰম্ভিক বছৰবোৰত দেউতাকৰ বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ দেখা গৈছিল। চিলনে ১৯৪৮ চনত স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ দেউতাক স্বাস্থ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ প্ৰথম কেবিনেট মন্ত্ৰী হৈছিল।  ১৯৫১ চনত সিংহল মহাসভাৰ অনুসৰণৰ সৈতে নিজেই 'শ্ৰীলংকা ফ্ৰীডম পাৰ্টি '(এছএলএফপি) গঠন কৰিবলৈ শাসনকাৰী দলৰ পৰা নাটকীয়ভাৱে প্ৰস্থান কৰিছিল।নিৰ্বাচনৰ মাজৰ সময়ছোৱাত অনুসৰণ কৰা নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা আৰু এছ.এল.এফ.পি.-ক শক্তিশালী কৰা বান্দাৰানাইকে ১৯৫২ চনত বিৰোধী দলৰ নেতা আৰু ১৯৫৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=S.W.R.D. Bandaranaike {{!}} Ceylon leader, independence, reformer {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/biography/S-W-R-D-Bandaranaike |access-date=2023-08-03 |website=www.britannica.com |language=en}}&lt;/ref&gt;
প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ বাছ কোম্পানী আৰু কলম্বো বন্দৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ, জাতি-আধাৰিত বৈষম্যৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, ব্ৰিটিছ সামৰিক ঘাটি আঁতৰোৱা, আৰু কেইবাখনো কমিউনিষ্ট ৰাজ্যৰ সৈতে কূটনৈতিক মিছন স্থাপনৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ সংস্কাৰ আগবঢ়োৱাৰ বাবে দায়বদ্ধ আছিল। তেওঁ সিংহলক দেশৰ একমাত্ৰ চৰকাৰী ভাষা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল, এনেদৰে [[তামিল]]সকলৰ লগতে মধ্যবিত্ত শিক্ষিত অভিজাত সকলৰ সদস্যসকলক প্ৰান্তীয় কৰি তুলিছিল কিয়নো এওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা আছিল ইংৰাজী।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-11-23 |title=Solomon Brandaranaike {{!}} Inner Temple |url=https://www.innertemple.org.uk/celebrating-diversity-at-the-bar/solomon-brandaranaike/ |access-date=2023-08-03 |website=www.innertemple.org.uk |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;পৰৱৰ্তী সময়ত ১৯৫৯ চনত চন্দ্ৰিকাৰ বয়স চৈধ্য বছৰ হোৱাৰ সময়ত তেওঁক হত্যা কৰা হৈছিল। এই হত্যাকাণ্ডৰ পিছত, বান্দাৰানাইকৰ শোকাতুৰ বিধৱাই এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াক নিৰ্বাচনী বিজয়ৰ নেতৃত্ব দিয়ে আৰু ১৯৬০ চনত তেওঁ বিশ্বৰ প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Clancy |first1=Laura |last2=Austin |first2=Sarah |title=Fewer than a third of UN member states have ever had a woman leader |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/03/28/women-leaders-around-the-world/ |access-date=2023-08-03 |website=Pew Research Center |date=28 March 2023 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
সেয়েহে, চন্দ্ৰিকা সৰুৰে পৰা তেওঁৰ ভাই-ভনীৰ সৈতে ৰাজনীতিত জড়িত আছিল কিয়নো তেওঁ পৰিয়ালৰ তিনিটা সন্তানৰ ভিতৰত দ্বিতীয় আছিল। তাইৰ  বায়েক সুনেত্ৰা বান্দাৰানাইকে এগৰাকী সমাজসেৱী হৈ পৰিছিল আৰু তাইৰ সৰু ভায়েক অনুৰা বান্দাৰানাইকে সক্ৰিয় ৰাজনীতিত যোগদান কৰিছিল‌ ।অনুৰা কেবিনেট মন্ত্ৰী আৰু শ্ৰীলংকাৰ সংসদৰ অধ্যক্ষ হোৱাৰ লগতে বিৰোধী দলৰ কনিষ্ঠতম নেতা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Parliament of Sri Lanka - News - Handing over of a copy of publication titled 'Anura Bandaranaike – Legacy in the Legislature 1977-2008' |url=https://www.parliament.lk/en/news-en/view/1778?category=6 |access-date=2023-08-03 |website=www.parliament.lk |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;

===শিক্ষাজীৱন===
চন্দ্ৰিকাই কলম্বোৰ ছেইণ্ট ব্ৰিজেট কনভেন্টত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু আইনৰ ডিগ্ৰী অধ্যয়ন কৰিবলৈ কলম্বোৰ ৰোমান কেথলিক একুইনাছ বিশ্ববিদ্যালয় মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰিছিল। অৱশ্যে, ১৯৬৭ চনত তেওঁ আইনৰ অধ্যয়ন সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ একুইনাছ এৰি ইনষ্টিটিউট অৱ ফ্ৰেঞ্চ ষ্টাডিজৰ জলপানি লৈ [[ফ্ৰান্স]]লৈ যায়।তাত তেওঁ ফৰাচী ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰ এটা পাঠ্যক্ৰম অধ্যয়ন কৰিবলৈ ইনষ্টিটিউট ডি'এটুডচ পলিটিকছ ডি'আইক্স-এন-প্ৰভেন্সত এবছৰ অতিবাহিত কৰিছিল। ১৯৬৮ চনৰপৰা তেওঁ ১৯৭০ চনলৈ ৰাজনীতি বিজ্ঞানত ডিপ্লোমা ডিগ্ৰী লাভ কৰা ইনষ্টিটিউট ডি'ইটুডেছ পলিটিকুৱেছ ডি পেৰিছ (চাইন্সেছ পো)ত অধ্যয়ন কৰিছিল ।তাৰ পিছত তেওঁ [[পেৰিছ]]ৰ একোল প্ৰটিক ডেচ হাউটছ এটুডেছত উন্নয়ন অৰ্থনীতিত পিএইচডি কাৰ্যসূচীত নাম ভৰ্তি কৰে। ইয়াত তেওঁ ১৯৭০ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনলৈ অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencespo.fr/international/en/content/alumni|title=Alumni – Sciences Po International|date=4 February 2015|website=www.sciencespo.fr|access-date=7 November 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.dailynews.lk/2018/09/21/local/163295/chandrika-awarded-france%E2%80%99s-highest-national-honour|title=Chandrika awarded France's Highest National Honour|work=Daily News|access-date=22 September 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;তেওঁ সিংহলী, [[ইংৰাজী]] আৰু ফৰাচী ভাষা সাৱলীলভাৱে কব পাৰে।&lt;ref name=&quot;chandrika-bbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/566562.stm|title=Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood|work=BBC News|date=9 October 2000}}&lt;/ref&gt;

===ৰাজনীতিত প্ৰাৰম্ভিক জীৱন===
তেওঁ ১৯৭২ চনত চিলনলৈ উভতি আহে ।  তেওঁৰ মাতৃ ১৯৭০ চনত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু সমাজতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ এক বিস্তৃত কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ১৯৭১ চনত এক হিংসাত্মক সাম্যবাদী বিদ্ৰোহৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 September 2014&lt;/ref&gt;  উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই দেউতাকে প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু সেই সময়ত মাকৰ নেতৃত্বত থকা ৰাজনৈতিক দল এছএলএফপিত সক্ৰিয় হৈ পৰে । ১৯৭৪ চনত তেওঁ ইয়াৰ মহিলা লীগৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য হয়।

তেওঁক ভূমি সংস্কাৰ আয়োগৰ (এলআৰচি) অতিৰিক্ত মুখ্য সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছিল । ভূমি সংস্কাৰ আইনৰ অধীনত ৰাজ্যখনলৈ প্ৰায় ২২৮,০০০ হেক্টৰ ব্যক্তিগত ভূমি অধিগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ব্যক্তিগত মালিকানাধীন ভূমিত বিশ হেক্টৰৰ সৰ্বোচ্চ সীমা আৰোপ কৰিছিল।১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ মাতৃৰ এছএলএফপি চৰকাৰৰ পৰাজয়ৰ পিছত তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰে আৰু ১৯৭৯ চনলৈকে [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ পৰামৰ্শদাতা হিচাপে কাম কৰে।

===শ্ৰীলংকাৰ মহাজনা পাক্ষিয়া===
১৯৭৮ চনত চন্দ্ৰিকাই বিজয়া কুমাৰতুঙ্গা নামৰ এগৰাকী আগশাৰীৰ অভিনেতা এজনৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। তেওঁৰ স্বামী পাছলৈ ৰাজনীতিত অংশ গ্ৰহন কৰে। এলএছএছপি ৰ পৰা এছএলএফপি ৰ ৰাজনৈতিক কৰ্মী হয়। তেওঁ ১৯৮৩ চনত মহাৰাত উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক সমৰ্থন কৰিছিল । কিন্তু পুনৰ গণনাত পৰাজিত হৈছিল। চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৪ চনত এছএলএফপি ত্যাগ কৰিছিল কিয়নো বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাই মূলসুঁতিৰ দলসমূহৰ নীতিৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপক সমৰ্থন কৰি শ্ৰীলংকা মহাজনা পাক্ষিয়া (এছএলএমপি) নামেৰে নিজৰ দল গঠন কৰিছিল। তেওঁ এছএলএমপিৰ উপ-সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তাই তাইৰ মাক আৰু ভায়েকৰ সৈতে বাহিৰলৈ ওলাই গৈছিল যিসেই সময়ত এছএলএফপিৰ নেতৃত্ব দি আছিল।
১৯৮৮ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিজয়া কুমাৰতুঙ্গাক তেওঁৰ পত্নীৰ উপস্থিতিত বন্দুকধাৰীয়ে নাৰাহেনপিটাত থকা তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত হত্যা কৰে। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাই পাছত তেওঁৰ স্বামীৰ দলৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি, লংকা চামা সমাজ পাৰ্টি আৰু নৱ সমা সমাজ পাৰ্টিৰ সৈতে ইউনাইটেড ছ'চিয়েলিষ্ট এলায়েন্স গঠন কৰে। যদিও এয়া ভালদৰে সংগঠিত আছিল কিন্তু ভোটৰ অভাৱ আছিল। নিজৰ জীৱনৰ ভয়ত চন্দ্ৰিকাই ১৯৮৮ চনত ইংলেণ্ডত আশ্ৰয় বিচাৰি দেশৰ পৰা পলাই যায়। পাছত তেওঁ [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত ৱৰ্ল্ড ইনষ্টিটিউট ফৰ ডেভেলপমেণ্ট ইকনমিক্স ৰিচাৰ্ছৰ বাবে কাম কৰিছিল।

===ৰাজনীতিলৈ প্ৰত্যাবৰ্তন===
দ্বিতীয় জেভিপি বিদ্ৰোহৰ সমাপ্তিৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই ১৯৯০ চনত শ্ৰীলংকালৈ উভটি আহে আৰু ৰাজনীতিত পুনৰ সক্ৰিয় হৈ পৰে। ১৯৯১ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৰাজনৈতিক দৃশ্যপটত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰি অহা শাসনাধীন ইউনাইটেড নেচনেল পাৰ্টি যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল যেতিয়া ললিথ আথুলথমুদালি আৰু গামিনী দিচানায়েকে ইউএনপি ত্যাগ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাছাৰ বিৰুদ্ধে বিফল মহাভিযোগৰ পিছত ডেমক্ৰেটিক ইউনাইটেড নেচনেল ফ্ৰণ্ট গঠন কৰে। ১৯৯১ চনত শ্ৰীলংকালৈ স্থায়ীভাৱে উভতি অহাৰ পিছত চন্দ্ৰিকাই এছএলএফপিত পুনৰ যোগদান কৰে আৰু ৰাজনীতিত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হয়। ১৯৯৩ চনত আথুলথমুদালি আৰু প্ৰেমদাচাক হত্যাকাৰীৰ হাতত মৃত্যু হয়। আথুলথমুদালীৰ হত্যাৰ পিছত, চন্দ্ৰিকা পশ্চিম প্ৰাদেশিক পৰিষদৰ নিৰ্বাচনত প্ৰধান বিৰোধী প্ৰাৰ্থী হয়। তেওঁ ১৯৯৩ চনৰ ২১ মে'ত '''পশ্চিম প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰী''' হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।

1994 চনত সাধাৰণ নিৰ্বাচন আহ্বান কৰাৰ লগে লগে, তেওঁ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰা পিপলছ এলায়েন্স নামৰ এক মিত্ৰজোঁট গঠন কৰা এছএলএফপিৰ প্ৰকৃত নেতা হৈ পৰে। নিৰ্বাচনত, চন্দ্ৰিকা ১৯৯৪ চনৰ আগষ্টত গাম্ফা জিলাৰ পৰা সংসদলৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল।চিলন ৱৰ্কৰ্ছ কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থন লাভ কৰি সংসদত কম সংখ্যাগৰিষ্ঠতা অৰ্জন কৰি পিএ-য়ে ১৯৯৪ চনৰ ১৯ আগষ্টত মন্ত্ৰীসভাত মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ মাতৃৰ সৈতে চন্দ্ৰিকাক '''প্ৰধানমন্ত্ৰী''' হিচাপে লৈ এখন চৰকাৰ গঠন কৰে।&lt;ref&gt;[https://www.parliament.lk/prime-ministers Prime Ministers]&lt;/ref&gt;তাই তাইৰ মাকক এছএলএফপিৰ নেতা হিচাপেও উত্তৰাধিকাৰী কৰিছিল। তাৰ পিছতে নৱেম্বৰত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ আহ্বান জনোৱা হয়।

===ৰাষ্ট্ৰপতি পদ(১৯৯৪-২০০৫)===

===প্ৰথমটো কাৰ্যকাল(১৯৯৪-১৯৯৯)===
পিএসমৰ্থিত প্ৰধানমন্ত্ৰী কুমাৰতুঙ্গাই গামিনী দিচানায়েকেৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দিতা কৰিছিল। যি ইউএনপিসমৰ্থিত বিৰোধী দলৰ নেতা আছিল। অৱশ্যে, দিচানায়েকক সোনকালেই এলটিটিইৰ এজন আত্মঘাতি বোমাৰুৱে হত্যা কৰে আৰু তেওঁৰ বিধৱা শ্ৰীমা দিচানায়েকে তেওঁৰ মনোনয়নগ্ৰহণ কৰে। চন্দ্ৰিকাই ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ৬২.২৮% ভোট লাভ কৰি জয়ী হৈছিল। ১৯৯৪ চনৰ নৱেম্বৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাৰ বাবে তেওঁ তেওঁৰ মাতৃক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Schaffer |first=Howard B. |date=May 1995 |title=The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor |journal=Asian Survey |url=https://www.jstor.org/stable/2645745 |volume=35 |issue=5|pages=409–425 |doi=10.2307/2645745 |jstor=2645745 }}&lt;/ref&gt;

===বৈদেশিক নীতি===
[[File:Chandrika Kumaratunga and Colin Powell.jpg|right|thumb|200px| (right)কুমাৰতুঙ্গা (মাজত) প্ৰাক্তন আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বিদেশ সচিব কলিন পাৱেলৰ সৈতে (সোঁফালে) বৈঠক]]বৈদেশিক মন্ত্ৰী লক্ষ্মণ কাদিৰগামাৰৰ নেতৃত্বত তেওঁৰ চৰকাৰে আন্তৰ্জাতিক মঞ্চত শ্ৰীলংকাৰ স্বীকৃতি আৰু গ্ৰহণযোগ্যতা বৃদ্ধি কৰে, যি ১৯৮০ ৰ দশকত হোৱা দাঙ্গা আৰু বিদ্ৰোহ দমনৰ দ্বাৰা যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছিল ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 17, 2005 |title=Political And Economic Situation of Sri Lanka and its Relations With the EU |url=https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/fd/dsaa20050316_003/dsaa20050316_003en.pdf |website=European Parliament}}&lt;/ref&gt;
তেওঁ এলটিটিই ক আন্তৰ্জাতিকভাৱে নিষিদ্ধ কৰাত সফল হৈছিল। আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য আৰু ইংলেণ্ডে ক্ৰমান্বয়ে ৮ অক্টোবৰ ১৯৯৭ আৰু ২৮ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০১ তাৰিখে বাধা আৰোপৰ ফলত সেই বিদ্ৰোহী সংগঠনটোক পুঁজিৰ প্ৰাথমিক উৎসৰ পৰা বঞ্চিত কৰা হয়। তেওঁৰ চৰকাৰে ২০ চনত ইজৰাইলৰ সৈতে আনুষ্ঠানিক কূটনৈতিক সম্পৰ্ক পুনৰ স্থাপন কৰে।

===দ্বিতীয়টো কাৰ্যকাল(১৯৯৯-২০০৫)===
১৯৯৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কুমাৰতুঙ্গাই আগতীয়া ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আহ্বান কৰে।  ১৮ ডিচেম্বৰত কলম্বো টাউন হল চৌহদত তেওঁৰ অন্তিম নিৰ্বাচনী জনসভাত তামিল টাইগাৰৰ দ্বাৰা হত্যাৰ চেষ্টা কৰা বাবে তেওঁ সোঁ চকুত দৃষ্টি শক্তি হেৰুৱাইছিল (স্থায়ী অপটিক স্নায়ুৰ ক্ষতি)। ২১ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত তেওঁ ৰনিল বিক্ৰমসিংহেক পৰাস্ত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু পিছদিনা আন এটা কাৰ্যকালৰ বাবে শপত গ্ৰহণ কৰিছিল।

তেওঁৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকালত গৃহযুদ্ধ তীব্ৰ তৰফৰ পৰা দেখা গৈছিল আৰু তেওঁক চৰকাৰে এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে ডাঙৰ পৰাজয় যেনে  এলিফেন্ট পাছৰ দ্বিতীয় যুদ্ধ আৰু বান্দাৰানাইক বিমানবন্দৰৰ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল।

===ইউএনপি চৰকাৰ ২০০১-২০০৪===
২০০১ চনৰ ডিচেম্বৰত তেওঁৰ দল পিপলছ এলায়েন্সে ইউএনপিৰ হাতত সংসদীয় নিৰ্বাচনত পৰাজিত হয় আৰু তেওঁৰ ৰাজনৈতিক প্ৰতিদ্বন্দী ৰনিল ৱিক্ৰমাসিংহে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে অব্যাহত ৰাখিছিল যদিও বিক্ৰমসিংহে চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্ক তিক্ত আছিল।২০০২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৱিক্ৰমাসিংহেৰ চৰকাৰ আৰু এলটিটিইয়ে এক স্থায়ী যুদ্ধবিৰতি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ফলত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা সংঘাতৰ সমাপ্তিৰ বাবে আলোচনাৰ পথ প্ৰশস্ত হয়। ডিচেম্বৰত, চৰকাৰ আৰু বিদ্ৰোহীসকলে [[নৰৱে]]ত শান্তি আলোচনাৰ সময়ত ক্ষমতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়। ৰাষ্ট্ৰপতি কুমাৰতুঙ্গাই বিশ্বাস কৰিছিল যে বিক্ৰমসিংহে এলটিটিইৰ প্ৰতি অত্যাধিক নৰম আছিল, আৰু ২০০৩ চনৰ মে মাহত তেওঁ প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু চৰকাৰক বৰ্খাস্ত কৰিবলৈ ইচ্ছা ৰখাৰ ইংগিত দিছিল যদি তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁলোকে বিদ্ৰোহীসকলক অত্যাধিক ৰেহাই দিয়ে।২০০৩ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৱিক্ৰমাসিংহে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ভ্ৰমণলৈ যোৱাৰ সময়ত কুমাৰতুঙ্গাই সংসদ কৰ্তন কৰে আৰু নিজে প্ৰতিৰক্ষা, আভ্যন্তৰীণ আৰু মিডিয়া মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গাৰ বিৰোধীসকলে  সমালোচনা কৰিছিল আৰু তেওঁৰ আচৰণক স্বৈৰাচাৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;taking ministries&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.radioaustralia.net.au/international/radio/onairhighlights/429874|title='Dictatorship' cries after parliament suspended|publisher=ABC Radio Australia|date=2012|access-date=18 August 2016}}&lt;/ref&gt;

===সন্মান আৰু বঁটা===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:30%;&quot;
|-
! style=&quot;width:80px;&quot;| ৰিবন বাৰ !! সন্মান !! তাৰিখ
|-
| [[File:Legion_Honneur_Commandeur_ribbon.svg|80px]]
| কমাণ্ডাৰ অৱ দি লেজিয়ন অৱ অনাৰ
| ২০১৮&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ft.lk/news/Chandrika-becomes-first-Sri-Lankan-to-be-awarded-France-s-highest-national-order/56-663307|title=Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France's highest national order {{!}} FT Online|website=www.ft.lk|language=en|access-date=22 September ২০১৮}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: শ্ৰীলংকা]][[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>nyyihy5vxotgjadt8dnpwyu941mup97</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সূৰ্য ভালুক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109948</id>
    <revision>
      <id>453331</id>
      <parentid>453311</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T12:20:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453331</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14043" sha1="3giss3q5g1d0nzx8cl3zbf2pcski30f" xml:space="preserve">[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
'''সূৰ্য ভালুক''' (ইংৰাজীঃ Sun Bear, বৈজ্ঞানিক নামঃ Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি, কান্ধত প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থাকে আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 

সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী আৰু মাটিৰ পৰা ২ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকে। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও কেতিয়াবা দুটাকৈ দেখা যায় (যেনে মাতৃ আৰু তাইৰ পোৱালি)। সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়। বছৰটোৰ সকলো সময়তে ইহঁতে প্ৰজনন কৰে। একোটা ভালুক দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰ বয়সত যৌন পৰিপক্ব হৈ পৰে। এটা গোটত এটা বা দুটা পোৱালি থাকে যিবোৰ প্ৰায় তিনি বছৰ মাকৰ লগত থাকে। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ বাংলাদেশ, কম্বোডিয়া, ম্যানমাৰ, লাওছ, থাইলেণ্ড, আৰু মূল এছিয়াৰ ভিয়েটনামৰ মাজেৰে দক্ষিণে ব্ৰুনাই, ইণ্ডোনেছিয়া আৰু মালয়েছিয়ালৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,</text>
      <sha1>3giss3q5g1d0nzx8cl3zbf2pcski30f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453395</id>
      <parentid>453331</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:23:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:স্তন্যপায়ী]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14101" sha1="3d93leat93d8x2ikyjrsw9mz9b1ey5i" xml:space="preserve">[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
'''সূৰ্য ভালুক''' (ইংৰাজীঃ Sun Bear, বৈজ্ঞানিক নামঃ Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি, কান্ধত প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থাকে আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 

সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী আৰু মাটিৰ পৰা ২ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকে। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও কেতিয়াবা দুটাকৈ দেখা যায় (যেনে মাতৃ আৰু তাইৰ পোৱালি)। সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়। বছৰটোৰ সকলো সময়তে ইহঁতে প্ৰজনন কৰে। একোটা ভালুক দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰ বয়সত যৌন পৰিপক্ব হৈ পৰে। এটা গোটত এটা বা দুটা পোৱালি থাকে যিবোৰ প্ৰায় তিনি বছৰ মাকৰ লগত থাকে। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ বাংলাদেশ, কম্বোডিয়া, ম্যানমাৰ, লাওছ, থাইলেণ্ড, আৰু মূল এছিয়াৰ ভিয়েটনামৰ মাজেৰে দক্ষিণে ব্ৰুনাই, ইণ্ডোনেছিয়া আৰু মালয়েছিয়ালৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী]]</text>
      <sha1>3d93leat93d8x2ikyjrsw9mz9b1ey5i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453396</id>
      <parentid>453395</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:24:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:স্তন্যপায়ী]]; added [[Category:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14120" sha1="5frphvdlahc3xzws5wnu1ek4kwpcteq" xml:space="preserve">[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
'''সূৰ্য ভালুক''' (ইংৰাজীঃ Sun Bear, বৈজ্ঞানিক নামঃ Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি, কান্ধত প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থাকে আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 

সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী আৰু মাটিৰ পৰা ২ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকে। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও কেতিয়াবা দুটাকৈ দেখা যায় (যেনে মাতৃ আৰু তাইৰ পোৱালি)। সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়। বছৰটোৰ সকলো সময়তে ইহঁতে প্ৰজনন কৰে। একোটা ভালুক দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰ বয়সত যৌন পৰিপক্ব হৈ পৰে। এটা গোটত এটা বা দুটা পোৱালি থাকে যিবোৰ প্ৰায় তিনি বছৰ মাকৰ লগত থাকে। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ বাংলাদেশ, কম্বোডিয়া, ম্যানমাৰ, লাওছ, থাইলেণ্ড, আৰু মূল এছিয়াৰ ভিয়েটনামৰ মাজেৰে দক্ষিণে ব্ৰুনাই, ইণ্ডোনেছিয়া আৰু মালয়েছিয়ালৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]</text>
      <sha1>5frphvdlahc3xzws5wnu1ek4kwpcteq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453398</id>
      <parentid>453396</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:25:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14190" sha1="g36jixoxx1qt645sh5r06m4yqpw7n9b" xml:space="preserve">[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
'''সূৰ্য ভালুক''' (ইংৰাজীঃ Sun Bear, বৈজ্ঞানিক নামঃ Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি, কান্ধত প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থাকে আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 

সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী আৰু মাটিৰ পৰা ২ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকে। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও কেতিয়াবা দুটাকৈ দেখা যায় (যেনে মাতৃ আৰু তাইৰ পোৱালি)। সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়। বছৰটোৰ সকলো সময়তে ইহঁতে প্ৰজনন কৰে। একোটা ভালুক দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰ বয়সত যৌন পৰিপক্ব হৈ পৰে। এটা গোটত এটা বা দুটা পোৱালি থাকে যিবোৰ প্ৰায় তিনি বছৰ মাকৰ লগত থাকে। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ বাংলাদেশ, কম্বোডিয়া, ম্যানমাৰ, লাওছ, থাইলেণ্ড, আৰু মূল এছিয়াৰ ভিয়েটনামৰ মাজেৰে দক্ষিণে ব্ৰুনাই, ইণ্ডোনেছিয়া আৰু মালয়েছিয়ালৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>g36jixoxx1qt645sh5r06m4yqpw7n9b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453405</id>
      <parentid>453398</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:37:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>তথ্যপেৰা</comment>
      <origin>453405</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16356" sha1="pa9v3m4wqhdyogx8xi1j0z1v2xgqyg7" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = সূৰ্য ভালুক 
| fossil_range = মধ্য প্লেইষ্টোচিন–শেহতীয়া&lt;ref&gt;J. H. Schwartz, T. H. Vu, L. C. Nguyen, K. T. Le, and I. Tattersall. 1994. A diverse hominoid fauna from the late middle Pleistocene breccia cave of Tham Khuyen, Socialist Republic of Vietnam. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History 73:1-11&lt;/ref&gt; 
| image = Sun-bear.jpg
| image_caption = কায়েং ক্ৰাচান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্য্য ভালুক
| status = VU
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Helarctos malayanus''  |errata=2018 |author1=Scotson, L. |name-list-style=amp |author2=Fredriksson, G. |author3=Augeri, D. |author4=Cheah, C. |author5=Ngoprasert, D. |author6=Wai-Ming, W. |year=2017 |page= e.T9760A123798233 |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status_system = IUCN3.1
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| status2_ref = &lt;ref name=iucn/&gt;
| display_parents = 2
| genus = Helarctos
| parent_authority = [[Thomas Horsfield|Horsfield]], 1825
| species = malayanus
| authority = ([[Stamford Raffles|Raffles]], 1821)
| range_map = Sun Bear area.png
| range_map_caption = Distribution of the sun bear (2010)&lt;ref name=iucn/&gt;&lt;br/&gt;(brown – extant, black – former, dark grey – presence uncertain)
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name = MSW3&gt;{{MSW3 Carnivora | id = 14000943 | page = 587}}&lt;/ref&gt;
| subdivision =
*Malayan sun bear (''H. m. malayanus'') {{small|Raffles, 1821}}
*Bornean sun bear (''H. m. euryspilus'') {{small|Horsfield, 1825}}
|synonyms = {{collapsible list
|''Helarctos anmamiticus'' {{small|[[Pierre Marie Heude|Heude]], 1901}}
|''H. euryspilus'' {{small|Horsfield, 1825}}
|''Ursus malayanus'' {{small|Raffles, 1821}}
}}
|synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fitzgerald |first1=C. S. |last2=Krausman |first2=P. R. |title=''Helarctos malayanus'' |journal=Mammalian Species |date=2002 |volume=696 |pages=1–5 |doi=10.1644/1545-1410(2002)696&lt;0001:HM&gt;2.0.CO;2|s2cid=198969265 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''সূৰ্য ভালুক''' ({{lang-en|Sun Bear}}, [[বৈজ্ঞানিক নাম]]: Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি। প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থকা উচ্চতা আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 
[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী আৰু মাটিৰ পৰা ২ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকে। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও কেতিয়াবা দুটাকৈ দেখা যায় (যেনে মাতৃ আৰু তাইৰ পোৱালি)। সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়। বছৰটোৰ সকলো সময়তে ইহঁতে প্ৰজনন কৰে। একোটা ভালুক দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰ বয়সত যৌন পৰিপক্ব হৈ পৰে। এটা গোটত এটা বা দুটা পোৱালি থাকে যিবোৰ প্ৰায় তিনি বছৰ মাকৰ লগত থাকে। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব [[ভাৰত]]ৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ [[বাংলাদেশ]], [[কম্বোডিয়া]], [[ম্যানমাৰ]], [[লাওচ]], [[থাইলেণ্ড]], আৰু পূব এছিয়াৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ মাজেৰে দক্ষিণে [[ব্ৰুনেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]লৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>pa9v3m4wqhdyogx8xi1j0z1v2xgqyg7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453473</id>
      <parentid>453405</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T19:00:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16762" sha1="ks7klr5ej2ab19bn5lto3243bmtfzcp" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = সূৰ্য ভালুক 
| fossil_range = মধ্য প্লেইষ্টোচিন–শেহতীয়া&lt;ref&gt;J. H. Schwartz, T. H. Vu, L. C. Nguyen, K. T. Le, and I. Tattersall. 1994. A diverse hominoid fauna from the late middle Pleistocene breccia cave of Tham Khuyen, Socialist Republic of Vietnam. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History 73:1-11&lt;/ref&gt; 
| image = Sun-bear.jpg
| image_caption = কায়েং ক্ৰাচান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্য্য ভালুক
| status = VU
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Helarctos malayanus''  |errata=2018 |author1=Scotson, L. |name-list-style=amp |author2=Fredriksson, G. |author3=Augeri, D. |author4=Cheah, C. |author5=Ngoprasert, D. |author6=Wai-Ming, W. |year=2017 |page= e.T9760A123798233 |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status_system = IUCN3.1
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| status2_ref = &lt;ref name=iucn/&gt;
| display_parents = 2
| genus = Helarctos
| parent_authority = [[Thomas Horsfield|Horsfield]], 1825
| species = malayanus
| authority = ([[Stamford Raffles|Raffles]], 1821)
| range_map = Sun Bear area.png
| range_map_caption = Distribution of the sun bear (2010)&lt;ref name=iucn/&gt;&lt;br/&gt;(brown – extant, black – former, dark grey – presence uncertain)
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name = MSW3&gt;{{MSW3 Carnivora | id = 14000943 | page = 587}}&lt;/ref&gt;
| subdivision =
*Malayan sun bear (''H. m. malayanus'') {{small|Raffles, 1821}}
*Bornean sun bear (''H. m. euryspilus'') {{small|Horsfield, 1825}}
|synonyms = {{collapsible list
|''Helarctos anmamiticus'' {{small|[[Pierre Marie Heude|Heude]], 1901}}
|''H. euryspilus'' {{small|Horsfield, 1825}}
|''Ursus malayanus'' {{small|Raffles, 1821}}
}}
|synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fitzgerald |first1=C. S. |last2=Krausman |first2=P. R. |title=''Helarctos malayanus'' |journal=Mammalian Species |date=2002 |volume=696 |pages=1–5 |doi=10.1644/1545-1410(2002)696&lt;0001:HM&gt;2.0.CO;2|s2cid=198969265 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''সূৰ্য ভালুক''' ({{lang-en|Sun Bear}}, [[বৈজ্ঞানিক নাম]]: Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি। প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থকা উচ্চতা আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 
[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী আৰু মাটিৰ পৰা ২ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকে। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা থাকে যদিও কেতিয়াবা দুটাকৈ দেখা যায় (যেনে মাতৃ আৰু তাইৰ পোৱালি)। সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়। বছৰটোৰ সকলো সময়তে ইহঁতে প্ৰজনন কৰে। একোটা ভালুক দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰ বয়সত যৌন পৰিপক্ব হৈ পৰে। এটা গোটত এটা বা দুটা পোৱালি থাকে যিবোৰ প্ৰায় তিনি বছৰ মাকৰ লগত থাকে। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব [[ভাৰত]]ৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ [[বাংলাদেশ]], [[কম্বোডিয়া]], [[ম্যানমাৰ]], [[লাওচ]], [[থাইলেণ্ড]], আৰু পূব এছিয়াৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ মাজেৰে দক্ষিণে [[ব্ৰুনেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]লৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>ks7klr5ej2ab19bn5lto3243bmtfzcp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453589</id>
      <parentid>453473</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T05:47:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453589</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15888" sha1="9o9h3vfwb3nulij7nevtojfzvpzatcw" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = সূৰ্য ভালুক 
| fossil_range = মধ্য প্লেইষ্টোচিন–শেহতীয়া&lt;ref&gt;J. H. Schwartz, T. H. Vu, L. C. Nguyen, K. T. Le, and I. Tattersall. 1994. A diverse hominoid fauna from the late middle Pleistocene breccia cave of Tham Khuyen, Socialist Republic of Vietnam. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History 73:1-11&lt;/ref&gt; 
| image = Sun-bear.jpg
| image_caption = কায়েং ক্ৰাচান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্য্য ভালুক
| status = VU
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Helarctos malayanus''  |errata=2018 |author1=Scotson, L. |name-list-style=amp |author2=Fredriksson, G. |author3=Augeri, D. |author4=Cheah, C. |author5=Ngoprasert, D. |author6=Wai-Ming, W. |year=2017 |page= e.T9760A123798233 |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status_system = IUCN3.1
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| status2_ref = &lt;ref name=iucn/&gt;
| display_parents = 2
| genus = Helarctos
| parent_authority = [[Thomas Horsfield|Horsfield]], 1825
| species = malayanus
| authority = ([[Stamford Raffles|Raffles]], 1821)
| range_map = Sun Bear area.png
| range_map_caption = Distribution of the sun bear (2010)&lt;ref name=iucn/&gt;&lt;br/&gt;(brown – extant, black – former, dark grey – presence uncertain)
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name = MSW3&gt;{{MSW3 Carnivora | id = 14000943 | page = 587}}&lt;/ref&gt;
| subdivision =
*Malayan sun bear (''H. m. malayanus'') {{small|Raffles, 1821}}
*Bornean sun bear (''H. m. euryspilus'') {{small|Horsfield, 1825}}
|synonyms = {{collapsible list
|''Helarctos anmamiticus'' {{small|[[Pierre Marie Heude|Heude]], 1901}}
|''H. euryspilus'' {{small|Horsfield, 1825}}
|''Ursus malayanus'' {{small|Raffles, 1821}}
}}
|synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fitzgerald |first1=C. S. |last2=Krausman |first2=P. R. |title=''Helarctos malayanus'' |journal=Mammalian Species |date=2002 |volume=696 |pages=1–5 |doi=10.1644/1545-1410(2002)696&lt;0001:HM&gt;2.0.CO;2|s2cid=198969265 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''সূৰ্য ভালুক''' ({{lang-en|Sun Bear}}, [[বৈজ্ঞানিক নাম]]: Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি। প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থকা উচ্চতা আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 
[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ সৰু, বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী জন্তু । ই মাটিৰ পৰা ২ ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকিয়েই প্ৰায় সময় কটায়। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা বেছি যদিও কেতিয়াবা দুজনীয়া পৰিয়ালৰো গোট 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব [[ভাৰত]]ৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ [[বাংলাদেশ]], [[কম্বোডিয়া]], [[ম্যানমাৰ]], [[লাওচ]], [[থাইলেণ্ড]], আৰু পূব এছিয়াৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ মাজেৰে দক্ষিণে [[ব্ৰুনেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]লৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষ আৰু পিছত অকলে থাকিবলৈ লয়তি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>9o9h3vfwb3nulij7nevtojfzvpzatcw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453590</id>
      <parentid>453589</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T05:52:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453590</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15874" sha1="4ddgjoxjcz3ms829d61ttmo3bv2mld4" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = সূৰ্য ভালুক 
| fossil_range = মধ্য প্লেইষ্টোচিন–শেহতীয়া&lt;ref&gt;J. H. Schwartz, T. H. Vu, L. C. Nguyen, K. T. Le, and I. Tattersall. 1994. A diverse hominoid fauna from the late middle Pleistocene breccia cave of Tham Khuyen, Socialist Republic of Vietnam. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History 73:1-11&lt;/ref&gt; 
| image = Sun-bear.jpg
| image_caption = কায়েং ক্ৰাচান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্য্য ভালুক
| status = VU
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Helarctos malayanus''  |errata=2018 |author1=Scotson, L. |name-list-style=amp |author2=Fredriksson, G. |author3=Augeri, D. |author4=Cheah, C. |author5=Ngoprasert, D. |author6=Wai-Ming, W. |year=2017 |page= e.T9760A123798233 |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status_system = IUCN3.1
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| status2_ref = &lt;ref name=iucn/&gt;
| display_parents = 2
| genus = Helarctos
| parent_authority = [[Thomas Horsfield|Horsfield]], 1825
| species = malayanus
| authority = ([[Stamford Raffles|Raffles]], 1821)
| range_map = Sun Bear area.png
| range_map_caption = Distribution of the sun bear (2010)&lt;ref name=iucn/&gt;&lt;br/&gt;(brown – extant, black – former, dark grey – presence uncertain)
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name = MSW3&gt;{{MSW3 Carnivora | id = 14000943 | page = 587}}&lt;/ref&gt;
| subdivision =
*Malayan sun bear (''H. m. malayanus'') {{small|Raffles, 1821}}
*Bornean sun bear (''H. m. euryspilus'') {{small|Horsfield, 1825}}
|synonyms = {{collapsible list
|''Helarctos anmamiticus'' {{small|[[Pierre Marie Heude|Heude]], 1901}}
|''H. euryspilus'' {{small|Horsfield, 1825}}
|''Ursus malayanus'' {{small|Raffles, 1821}}
}}
|synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fitzgerald |first1=C. S. |last2=Krausman |first2=P. R. |title=''Helarctos malayanus'' |journal=Mammalian Species |date=2002 |volume=696 |pages=1–5 |doi=10.1644/1545-1410(2002)696&lt;0001:HM&gt;2.0.CO;2|s2cid=198969265 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''সূৰ্য ভালুক''' ({{lang-en|Sun Bear}}, [[বৈজ্ঞানিক নাম]]: Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি। প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থকা উচ্চতা আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 
[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ সৰু, বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী জন্তু । ই মাটিৰ পৰা ২ ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰে বা শুই থাকিয়েই প্ৰায় সময় কটায়। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা বেছি যদিও কেতিয়াবা দুজনীয়া পৰিয়ালৰো গোট পোৱা যায়। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব [[ভাৰত]]ৰ তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ [[বাংলাদেশ]], [[কম্বোডিয়া]], [[ম্যানমাৰ]], [[লাওচ]], [[থাইলেণ্ড]], আৰু পূব এছিয়াৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ মাজেৰে দক্ষিণে [[ব্ৰুনেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]লৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংস, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰ আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>4ddgjoxjcz3ms829d61ttmo3bv2mld4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453592</id>
      <parentid>453590</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T06:09:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453592</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15884" sha1="jh71ixxspf31tzeq08c34wq5m06pnhx" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = সূৰ্য ভালুক 
| fossil_range = মধ্য প্লেইষ্টোচিন–শেহতীয়া&lt;ref&gt;J. H. Schwartz, T. H. Vu, L. C. Nguyen, K. T. Le, and I. Tattersall. 1994. A diverse hominoid fauna from the late middle Pleistocene breccia cave of Tham Khuyen, Socialist Republic of Vietnam. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History 73:1-11&lt;/ref&gt; 
| image = Sun-bear.jpg
| image_caption = কায়েং ক্ৰাচান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্য্য ভালুক
| status = VU
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Helarctos malayanus''  |errata=2018 |author1=Scotson, L. |name-list-style=amp |author2=Fredriksson, G. |author3=Augeri, D. |author4=Cheah, C. |author5=Ngoprasert, D. |author6=Wai-Ming, W. |year=2017 |page= e.T9760A123798233 |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status_system = IUCN3.1
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| status2_ref = &lt;ref name=iucn/&gt;
| display_parents = 2
| genus = Helarctos
| parent_authority = [[Thomas Horsfield|Horsfield]], 1825
| species = malayanus
| authority = ([[Stamford Raffles|Raffles]], 1821)
| range_map = Sun Bear area.png
| range_map_caption = Distribution of the sun bear (2010)&lt;ref name=iucn/&gt;&lt;br/&gt;(brown – extant, black – former, dark grey – presence uncertain)
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name = MSW3&gt;{{MSW3 Carnivora | id = 14000943 | page = 587}}&lt;/ref&gt;
| subdivision =
*Malayan sun bear (''H. m. malayanus'') {{small|Raffles, 1821}}
*Bornean sun bear (''H. m. euryspilus'') {{small|Horsfield, 1825}}
|synonyms = {{collapsible list
|''Helarctos anmamiticus'' {{small|[[Pierre Marie Heude|Heude]], 1901}}
|''H. euryspilus'' {{small|Horsfield, 1825}}
|''Ursus malayanus'' {{small|Raffles, 1821}}
}}
|synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fitzgerald |first1=C. S. |last2=Krausman |first2=P. R. |title=''Helarctos malayanus'' |journal=Mammalian Species |date=2002 |volume=696 |pages=1–5 |doi=10.1644/1545-1410(2002)696&lt;0001:HM&gt;2.0.CO;2|s2cid=198969265 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''সূৰ্য ভালুক''' ({{lang-en|Sun Bear}}, [[বৈজ্ঞানিক নাম]]: Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি। প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থকা উচ্চতা আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 
[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ সৰু, বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী জন্তু । ই মাটিৰ পৰা ২ ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰি বা শুই থাকিয়েই প্ৰায় সময় কটায়। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা বেছি যদিও কেতিয়াবা দুজনীয়া পৰিয়ালৰো গোট পোৱা যায়। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব [[ভাৰত]], তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ [[বাংলাদেশ]], [[কম্বোডিয়া]], [[ম্যানমাৰ]], [[লাওচ]], [[থাইলেণ্ড]], আৰু পূব এছিয়াৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ মাজেৰে দক্ষিণে [[ব্ৰুনেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]লৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংসই, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰীয়ে আৰু বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে।&lt;ref name=&quot;servheen2&quot; /&gt; বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>jh71ixxspf31tzeq08c34wq5m06pnhx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453664</id>
      <parentid>453592</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:07:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JyotiPN</username>
        <id>22102</id>
      </contributor>
      <origin>453664</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15860" sha1="bh6cuj8lt5azpuotsm395r0zg5kd98m" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| name = সূৰ্য ভালুক 
| fossil_range = মধ্য প্লেইষ্টোচিন–শেহতীয়া&lt;ref&gt;J. H. Schwartz, T. H. Vu, L. C. Nguyen, K. T. Le, and I. Tattersall. 1994. A diverse hominoid fauna from the late middle Pleistocene breccia cave of Tham Khuyen, Socialist Republic of Vietnam. Anthropological Papers of the American Museum of Natural History 73:1-11&lt;/ref&gt; 
| image = Sun-bear.jpg
| image_caption = কায়েং ক্ৰাচান ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্য্য ভালুক
| status = VU
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{cite iucn |title=''Helarctos malayanus''  |errata=2018 |author1=Scotson, L. |name-list-style=amp |author2=Fredriksson, G. |author3=Augeri, D. |author4=Cheah, C. |author5=Ngoprasert, D. |author6=Wai-Ming, W. |year=2017 |page= e.T9760A123798233 |access-date=16 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status_system = IUCN3.1
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| status2_ref = &lt;ref name=iucn/&gt;
| display_parents = 2
| genus = Helarctos
| parent_authority = [[Thomas Horsfield|Horsfield]], 1825
| species = malayanus
| authority = ([[Stamford Raffles|Raffles]], 1821)
| range_map = Sun Bear area.png
| range_map_caption = Distribution of the sun bear (2010)&lt;ref name=iucn/&gt;&lt;br/&gt;(brown – extant, black – former, dark grey – presence uncertain)
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name = MSW3&gt;{{MSW3 Carnivora | id = 14000943 | page = 587}}&lt;/ref&gt;
| subdivision =
*Malayan sun bear (''H. m. malayanus'') {{small|Raffles, 1821}}
*Bornean sun bear (''H. m. euryspilus'') {{small|Horsfield, 1825}}
|synonyms = {{collapsible list
|''Helarctos anmamiticus'' {{small|[[Pierre Marie Heude|Heude]], 1901}}
|''H. euryspilus'' {{small|Horsfield, 1825}}
|''Ursus malayanus'' {{small|Raffles, 1821}}
}}
|synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;{{cite journal |last1=Fitzgerald |first1=C. S. |last2=Krausman |first2=P. R. |title=''Helarctos malayanus'' |journal=Mammalian Species |date=2002 |volume=696 |pages=1–5 |doi=10.1644/1545-1410(2002)696&lt;0001:HM&gt;2.0.CO;2|s2cid=198969265 }}&lt;/ref&gt;
}}

'''সূৰ্য ভালুক''' ({{lang-en|Sun Bear}}, [[বৈজ্ঞানিক নাম]]: Helarctos malayanus) দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত পোৱা Ursidae পৰিয়ালৰ (Helarctos প্ৰজাতিৰ একমাত্ৰ প্ৰাণী) এটা ভালুক প্ৰজাতিৰ বনৰীয়া প্ৰাণী। ই ভালুকৰ আটাইকৈ সৰু প্ৰজাতি। প্ৰায় ৭০ চে.মি.(২৮ ইঞ্চি) থিয় হৈ থকা উচ্চতা আৰু ইয়াৰ ওজন ২৫–৬৫ কিলোগ্ৰাম (৫৫–১৪৩ পাউণ্ড)। &lt;ref name=&quot;phil&quot;&gt;{{cite book|last1=Phillipps|first1=Q.|title=Phillipps' Field guide to the Mammals of Borneo: Sabah, Sarawak, Brunei, and Kalimantan|date=2016|publisher=Princeton University Press|location=Princeton|isbn=978-0-691-16941-5|pages=246–249|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|chapter=Sun bear|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319085532/https://books.google.com/books?id=0SxzCwAAQBAJ&amp;pg=PA246|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইহঁতৰ গাটো নোমেৰে আবৃত্ত, শকত ঠেং, শক্তিশালীভাৱে বক্ৰ নখ, সৰু, ঘূৰণীয়া কাণ আৰু চুটি থুঁতৰি থাকে। গাটো সাধাৰণতে চুটি নোমেৰে আবৃত্ত আৰু কিচকিচিয়া ক’লা, কেতিয়াবা ধোঁৱাবৰণীয়াৰ পৰা ৰঙা ৰঙৰো হ’ব পাৰে। ডিঙিৰ তলত থকা বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ কমলা ৰঙৰ বা ক্ৰীম ৰঙৰ বুকুৰ চিহ্নটোৰ বাবে ইয়াক সূৰ্য ভালুক বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অনন্য আকৃতিৰ ভিতৰলৈ ঘূৰি থকা সম্মুখৰ ভৰি, চেপেটা বুকু, ডাঙৰ নখ থকা শক্তিশালী আগ ঠেঙে বগাই যোৱাৰ বাবে সুবিধাৰ হয়। 
[[চিত্ৰ:Sun bear eating plant.jpg|alt=sun Bear|thumb|সূৰ্য ভালুক]]
সকলো ভালুকৰ ভিতৰত আটাইতকৈ সৰু, বৃক্ষবাসী (গছত জীৱিত) সূৰ্য্য ভালুক এটা উৎকৃষ্ট পৰ্বতাৰোহী জন্তু । ই মাটিৰ পৰা ২ ৰ পৰা ৭ মিটাৰ (৭ ৰ পৰা ২৩ ফুট) উচ্চতাত থকা গছত ৰ’দত গা গৰম কৰি বা শুই থাকিয়েই প্ৰায় সময় কটায়। ই প্ৰধানকৈ দিনৰ ভাগত সক্ৰিয় হয় যদিও মানুহে সঘনাই অহা-যোৱা কৰা অঞ্চলত নিশাচৰো হয়। সূৰ্য্য ভালুকবোৰৰ অকলশৰীয়া হৈ থকাৰ প্ৰৱণতা বেছি যদিও কেতিয়াবা দুজনীয়া পৰিয়ালৰো গোট পোৱা যায়। 

সূৰ্য্য ভালুকৰ বিস্তৃতি উত্তৰে উত্তৰ-পূব [[ভাৰত]], তাৰ পিছত দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ [[বাংলাদেশ]], [[কম্বোডিয়া]], [[ম্যানমাৰ]], [[লাওচ]], [[থাইলেণ্ড]], আৰু পূব এছিয়াৰ [[ভিয়েটনাম]]ৰ মাজেৰে দক্ষিণে [[ব্ৰুনেই]], [[ইণ্ডোনেছিয়া]] আৰু [[মালয়েছিয়া]]লৈকে সীমাবদ্ধ। এই ভালুকবোৰৰ জীৱনলৈ প্ৰচণ্ড বনাঞ্চল ধ্বংসই, খাদ্যৰ বাবে অবৈধ চিকাৰীয়ে আৰু বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ীয়ে ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছে। মানুহৰ সৈতে সংঘাতত কৃষিভূমি, বাগিচা আৰু ফলৰ বাগিচাত প্ৰৱেশ কৰিলেও ইয়াৰ ক্ষতি হয়। ১৯৯০ চনৰ পৰা ইহঁতৰ জনসংখ্যা ৩৫% হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আই ইউ চি এন-এ এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তপ্ৰায় বুলি তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে।

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
সূৰ্য্য ভালুকৰ চুলি ৰেচমী আৰু মিহি, আৰু সকলো ভালুক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত আটাইতকৈ চুটি, ইয়াৰ উষ্ণ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বাসস্থানৰ লগত খাপ খাই পৰে। বুকুৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ ঠাই, সাধাৰণতে U আকৃতিৰ, কিন্তু কেতিয়াবা বৃত্তাকাৰ বা দাগযুক্ত, কমলা বা সামান্য হালধীয়াৰ পৰা মাখন আনকি বগালৈকে ভিন্ন হয়। &lt;ref name=&quot;woods2&quot;&gt;{{cite book|last1=Woods|first1=J. G.|title=Animate Creation: Popular Edition of &quot;Our Living World&quot;, a Natural History|volume=1|date=1885|publisher=Selmar Press|location=New York|pages=324–325|chapter-url=https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|chapter=Sun bears|access-date=2023-02-10|archive-date=2022-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20220328205359/https://books.google.com/books?id=D7ohAQAAMAAJ&amp;pg=PA324|url-status=live}}&lt;/ref&gt; সূৰ্য্য ভালুকে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পিছ ভৰিৰে থিয় হৈ বুকু অংশটো উন্মোচন কৰিব পাৰে। পোৱালিবোৰ ধূসৰ ক’লা আৰু থুঁতৰি শেঁতা বাদামী বা বগা আৰু বুকুৰ ঠাই লেতেৰা বগা; বয়সিয়াল বোৰ কলা বা গাঢ় বাদামী ৰঙৰ হ’ব পাৰে। কান্ধত দুটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ থাকে, য’ৰ পৰা চুলিবোৰ সকলো দিশতে হৈ পৰে। ডিঙিৰ কাষত এটা টুপি দেখা যায় আৰু স্তনৰ মাজত এটা ঘূৰণীয়া ঘেৰ দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;pocock1941&quot;&gt;{{cite book|last=Pocock|first=R. I.|date=1941|title=The Fauna of British India, including Ceylon and Burma|volume=((Mammalia 2))|publisher=Taylor and Francis|location=London|pages=224–232|chapter=''Helarctos malayanus''|chapter-url=https://archive.org/stream/PocockMammalia2/pocock2#page/n245/mode/2up}}&lt;/ref&gt; 

== খাদ্য ==
সৰ্বভোজী হোৱাৰ বাবে সূৰ্য্য ভালুকৰ খাদ্যত পৰুৱা, মৌমাখি, ভেকুলী, মৌ, আমৰলি পৰুৱা আৰু উদ্ভিদজাত সামগ্ৰী যেনে গছৰ গুটি আৰু কেইবাবিধো ফল আদি অন্তৰ্ভুক্ত; চৰাই আৰু হৰিণ আদি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীবোৰো মাজে মাজে খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Sethy|first1=J.|last2=Chauhan|first2=N. P. S.|date=2018|title=Dietary preference of Malayan sun bear ''Helarctos malayanus'' in Namdapha Tiger Reserve, Arunachal Pradesh, India|journal=Wildlife Biology|volume=2018|issue=1|pages=1–10|doi=10.2981/wlb.00351|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:সূৰ্য ভালুক.png|alt=sun bear|thumb|Livescience.com ৰ পৰা সংগৃহীত সূৰ্য ভালুকৰ ছবি]]

== সংৰক্ষণ ==
সূৰ্য্য ভালুকটোক IUCN ৰঙা তালিকাত বিলুপ্তপ্ৰায় হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াক [[CITES#Appendix I|CITES]] পৰিশিষ্ট-১ত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। .&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A review of the sun bear trade in Sarawak, Malaysia|journal=TRAFFIC Bulletin|volume=26|issue=1|pages=37–40|date=2014|last1=Krishnasamy|first1=K.|last2=Shepherd|first2=C. R.|url=https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|access-date=2020-05-05|archive-date=2020-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200530205335/https://www.traffic.org/site/assets/files/3004/traffic_pub_bulletin_26_1_sun_bear_trade_sarawak_malaysia.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ছাৰাৱাক (মালয়েছিয়া) আৰু কম্বোডিয়াৰ বাহিৰেও সূৰ্য্য ভালুকটোক ইয়াৰ সমগ্ৰ অঞ্চলটোতে চিকাৰৰ পৰা আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে। ২০১৪ চনৰ এটা প্ৰতিবেদনত মালয়েছিয়াৰ আন যিকোনো ঠাইতকৈ বেছিকৈ ছাৰাৱাকত সূৰ্য্য ভালুকৰ অংশৰ অবাধ চোৰাং চিকাৰ আৰু ব্যৱসায়ৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে; গৱেষকসকলে স্থানীয় সূৰ্য্য ভালুকক সুৰক্ষা দিবলৈ ৰাজ্যখনত কঠোৰ আইন প্ৰণয়নৰ পৰামৰ্শ দিছিল। &lt;ref name=&quot;Ball2000&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত ছাবাহ (মালয়েছিয়া)ত ৱং ছিউ টেই প্ৰতিষ্ঠা কৰা বৰ্নিয়ান সূৰ্য্য ভালুক সংৰক্ষণ কেন্দ্ৰৰ লক্ষ্য হৈছে বন্দী অৱস্থাত থকা দুৰ্বল পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰা সূৰ্য্য ভালুকৰ কল্যাণৰ বাবে কাম কৰা আৰু ইয়াৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱা। &lt;ref name=&quot;Ball20002&quot;&gt;{{cite report|last=Ball|first=J.|title=Sun bear fact sheet|publisher=[[Association of Zoos and Aquariums]]|date=2000|url=https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|archive-date=27 August 2008|pages=1–2|access-date=10 December 2024|archivedate=27 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080827194607/https://nagonline.net/Fact%20Sheet%20pdf/AZA%20-%20Sun%20Bear%20Fact%20Sheet.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; মালয়ৰ সূৰ্য্য ভালুকসমূহ ১৯৯৪ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এছ'চিয়েচন অৱ চিৰিয়াখানা আৰু একুৰিয়ামৰ অধীনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বন্দী প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰজাতি জীয়াই থকাৰ পৰিকল্পনাৰ অংশ।[84] সেই বছৰৰ পৰাই সূৰ্য্য ভালুকৰ ইউৰোপীয় জাতৰ পঞ্জীয়ন জাৰ্মানীৰ কলন প্ৰাণীবিজ্ঞান উদ্যানত ৰখা হয়। &lt;ref&gt;{{cite report|editor=Kok, J.|date=2008|title=EAZA Bear TAG Annual Report 2007–2008|publisher=[[European Association of Zoos and Aquaria]]}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
[সম্পাদনা কৰক]

1.   [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ#cite ref-iucn status 19 November 2021 1-0|↑]] Rawson, B.M.; Roos, C.; Nguyen, M.H.; Bleisch,

[[শ্ৰেণী:স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]]
[[শ্ৰেণী:মালয়েছিয়াৰ জীৱ]]</text>
      <sha1>bh6cuj8lt5azpuotsm395r0zg5kd98m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109952</id>
    <redirect title="পূবৰ ক&#039;লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ" />
    <revision>
      <id>453351</id>
      <timestamp>2024-12-10T12:45:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>পৃষ্ঠা [[পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ]]ৰ পৰা [[পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ]]লৈ AjayDasয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Misspelled title: as per discussion</comment>
      <origin>453351</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" sha1="0ewldd53va7mavfucj0wrxgl9zgd1vl" xml:space="preserve">#REDIRECT [[পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ]]</text>
      <sha1>0ewldd53va7mavfucj0wrxgl9zgd1vl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109953</id>
    <redirect title="বাৰ্তা:পূবৰ ক&#039;লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ" />
    <revision>
      <id>453353</id>
      <timestamp>2024-12-10T12:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>পৃষ্ঠা [[বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁযুক্ত হলৌ বান্দৰ]]ৰ পৰা [[বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ]]লৈ AjayDasয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Misspelled title: as per discussion</comment>
      <origin>453353</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="108" sha1="15ytleknmyqfgafy38ui0rto9ynez5r" xml:space="preserve">#REDIRECT [[বাৰ্তা:পূবৰ ক'লা জঁ-যুক্ত হলৌ বান্দৰ]]</text>
      <sha1>15ytleknmyqfgafy38ui0rto9ynez5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সঞ্জয় মালহোত্ৰা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109954</id>
    <revision>
      <id>453361</id>
      <timestamp>2024-12-10T12:59:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>চমুকৈ আৰম্ভ</comment>
      <origin>453361</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1619" sha1="pj52zgwcw9ei8xakousaldok15hme5h" xml:space="preserve">'''সঞ্জয় মালহোত্ৰা''' (জন্ম ১৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৬৮) এগৰাকী [[ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱা]] বিষয়া আৰু বৰ্তমান [[ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক]]ৰ ২৬তম গভৰ্নৰ। ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ পদবীত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ আগতে তেওঁ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ সচিব (ৰাজহ) পদত অধিষ্ঠিত আছিল। ১৯৯০ চনৰ ৰাজস্থান কেডাৰৰ ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ বিষয়া সঞ্জয় মালহোত্ৰাই পূৰ্বতে ভাৰত চৰকাৰৰ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত বিত্তীয় সেৱা বিভাগত সচিব পদত অধিষ্ঠিত হৈছিল।[2] ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ গ্ৰাম্য বিদ্যুৎ নিগমৰ অধ্যক্ষ আৰু পৰিচালন সঞ্চালক আৰু শক্তি মন্ত্ৰালয়ৰ অতিৰিক্ত সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। এই কাৰ্যকালৰ পূৰ্বে তেওঁ [[ৰাজস্থান]] চৰকাৰৰ বিভিন্ন পদত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।</text>
      <sha1>pj52zgwcw9ei8xakousaldok15hme5h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453365</id>
      <parentid>453361</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>তথ্যপেৰা</comment>
      <origin>453365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5710" sha1="lxwk2amfsa24l7iwbfaj4v6m4257pcz" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = সঞ্জয় মালহোত্ৰা
| office              = ২৬তম [[ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক|ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গভৰ্নৰ]]
| native_name         = 
| image               = 
| caption             = 
| successor           = 
| succeeding          = [[শক্তিকান্ত দাস]]
| status              = 
| termend             = 
| termstart           = ১১ ডিচেম্বৰ ২০২৪
| president           = [[দ্ৰৌপদী মুৰ্মু]]
| primeminister       = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| Minister            = 
| office2             = ভাৰতৰ ৰাজহ সচিব
| predecessor2        = তৰুণ বাজাজ
| successor2          = 
| termend2            = ১১ ডিচেম্বৰ ২০২৪
| termstart2          = ১ ডিচেম্বৰ ২০২২
| appointer2          = কেবিনেটৰ নিযুক্তি সমিতি
| office3             = ভাৰতৰ বিত্তীয় সেৱা সচিব
| termstart3          = ১ ফেব্ৰুৱাৰী ২০২২
| termend3            = ৩০ নৱেম্বৰ ২০২২
| successor3          = বিবেক যোশী
| predecessor3        = দেৱাশীষ পাণ্ডা
| appointer3          = কেবিনেটৰ নিযুক্তি সমিতি
| birth_date          = {{Birth date and age|df=yes|1968|02|14}}&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Civil List of IAS Officers |url=https://dtf.in/wp-content/files/Civil_List_of_IAS_Officers_-_Appendix_A_-_Combined_Gradation_List_of_IAS_Officers_appointed_on_the_result_of_annual_competitive_Exam._As_on_01.01.2014-civillist.ias.nic.in.htm |access-date=2023-11-20 |website=dtf.in}}&lt;/ref&gt;
| birth_place         = বিকানেৰ, [[ৰাজস্থান]], [[ভাৰত]]
| occupation          = [[ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱা]] বিষয়া
| alma_mater          = ভাৰতীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান, কানপুৰ (বি.টেক)&lt;br&gt;প্ৰিন্সটন বিশ্ববিদ্যালয় (এমপিপি)
| signature           = 
| profession          = অসামৰিক সেৱা বিষয়া
| children            = 
| Mother              = 
}}
'''সঞ্জয় মালহোত্ৰা''' ({{lang-en|Sanjay Malhotra}}, জন্ম ১৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৬৮) এগৰাকী [[ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱা]] বিষয়া আৰু বৰ্তমান [[ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক]]ৰ ২৬তম গভৰ্নৰ। ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ পদবীত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ আগতে তেওঁ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ সচিব (ৰাজহ) পদত অধিষ্ঠিত আছিল। ১৯৯০ চনৰ ৰাজস্থান কেডাৰৰ ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ বিষয়া সঞ্জয় মালহোত্ৰাই পূৰ্বতে [[ভাৰত চৰকাৰ]]ৰ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত বিত্তীয় সেৱা বিভাগত সচিব পদত অধিষ্ঠিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=The Bureau |first=The Hindu |date=2024-12-09 |title=Who is Sanjay Malhotra, the next RBI chief? |url=https://www.thehindu.com/business/Economy/who-is-sanjay-malhotra-new-rbi-governor/article68965257.ece |access-date=2024-12-09 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ গ্ৰাম্য বিদ্যুৎ নিগমৰ অধ্যক্ষ আৰু পৰিচালন সঞ্চালক আৰু শক্তি মন্ত্ৰালয়ৰ অতিৰিক্ত সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। এই কাৰ্যকালৰ পূৰ্বে তেওঁ [[ৰাজস্থান]] চৰকাৰৰ বিভিন্ন পদত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ২০২৪ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত তেওঁক ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ ২৬তম গভৰ্নৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।&lt;ref&gt;https://www.livemint.com/economy/india-appoints-revenue-secretary-sanjay-malhotra-as-new-rbi-governor-11733745370533.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-12-09 |title=‘Calm influence’: Revenue Secretary Sanjay Malhotra next RBI Governor |url=https://indianexpress.com/article/business/sanjay-malhotra-new-rbi-governor-shaktikanta-das-9715279/ |access-date=2024-12-09 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sanjay Malhotra: कौन हैं RBI के नए गवर्नर संजय मल्होत्रा, जो शक्तिकांत दास की लेंगे जगह - Sanjay Malhotra: Who is RBI's new governor Sanjay Malhotra, who will replace Shaktikanta Das |url=https://www.jagran.com/business/biz-sanjay-malhotra-who-is-rbi-new-governor-sanjay-malhotra-who-will-replace-shaktikanta-das-23845183.html |access-date=2024-12-09 |website=Jagran |language=hi}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য উৎস==
{{ৰেফলিষ্ট}}</text>
      <sha1>lxwk2amfsa24l7iwbfaj4v6m4257pcz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453370</id>
      <parentid>453365</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:22:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453370</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5720" sha1="n7f6qtr1h1jhsz3za643rh3a2pcwplf" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name = সঞ্জয় মালহোত্ৰা
| office = ২৬তম [[ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক|ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গভৰ্নৰ]]
| native_name = 
| image = 
| caption = 
| successor = 
| succeeding = [[শক্তিকান্ত দাস]]
| status = 
| termend = 
| termstart = ১১ ডিচেম্বৰ ২০২৪
| president = [[দ্ৰৌপদী মুৰ্মু]]
| primeminister = [[নৰেন্দ্ৰ মোদী]]
| Minister = 
| office2 = ভাৰতৰ ৰাজহ সচিব
| predecessor2 = তৰুণ বাজাজ
| successor2 = 
| termend2 = ১১ ডিচেম্বৰ ২০২৪
| termstart2 = ১ ডিচেম্বৰ ২০২২
| appointer2 = কেবিনেটৰ নিযুক্তি সমিতি
| office3 = ভাৰতৰ বিত্তীয় সেৱা সচিব
| termstart3 = ১ ফেব্ৰুৱাৰী ২০২২
| termend3 = ৩০ নৱেম্বৰ ২০২২
| successor3 = বিবেক যোশী
| predecessor3 = দেৱাশিস পাণ্ডা
| appointer3 = কেবিনেটৰ নিযুক্তি সমিতি
| birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1968|02|14}}&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Civil List of IAS Officers |url=https://dtf.in/wp-content/files/Civil_List_of_IAS_Officers_-_Appendix_A_-_Combined_Gradation_List_of_IAS_Officers_appointed_on_the_result_of_annual_competitive_Exam._As_on_01.01.2014-civillist.ias.nic.in.htm |access-date=2023-11-20 |website=dtf.in}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = বিকানেৰ, [[ৰাজস্থান]], [[ভাৰত]]
| occupation = [[ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱা]] বিষয়া
| alma_mater = ভাৰতীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান, কানপুৰ (বি.টেক)&lt;br&gt;প্ৰিন্সটন বিশ্ববিদ্যালয় (এমপিপি)
| signature = 
| profession = অসামৰিক সেৱা বিষয়া
| children = 
| Mother = 
}}
'''সঞ্জয় মালহোত্ৰা''' ({{lang-en|Sanjay Malhotra}}, জন্ম ১৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৬৮) এগৰাকী [[ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱা]] বিষয়া আৰু বৰ্তমান [[ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক]]ৰ ২৬তম গভৰ্নৰ। ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ পদবীত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ আগতে তেওঁ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ সচিব (ৰাজহ) পদত অধিষ্ঠিত আছিল। ১৯৯০ চনৰ ৰাজস্থান কেডাৰৰ ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ বিষয়া সঞ্জয় মালহোত্ৰাই পূৰ্বতে [[ভাৰত চৰকাৰ]]ৰ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত বিত্তীয় সেৱা বিভাগত সচিব পদত অধিষ্ঠিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=The Bureau |first=The Hindu |date=2024-12-09 |title=Who is Sanjay Malhotra, the next RBI chief? |url=https://www.thehindu.com/business/Economy/who-is-sanjay-malhotra-new-rbi-governor/article68965257.ece |access-date=2024-12-09 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ গ্ৰাম্য বিদ্যুৎ নিগমৰ অধ্যক্ষ আৰু পৰিচালন সঞ্চালক আৰু শক্তি মন্ত্ৰালয়ৰ অতিৰিক্ত সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। এই কাৰ্যকালৰ পূৰ্বে তেওঁ [[ৰাজস্থান]] চৰকাৰৰ বিভিন্ন পদত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ২০২৪ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত তেওঁক ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ ২৬তম গভৰ্নৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।&lt;ref&gt;https://www.livemint.com/economy/india-appoints-revenue-secretary-sanjay-malhotra-as-new-rbi-governor-11733745370533.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-12-09 |title=‘Calm influence’: Revenue Secretary Sanjay Malhotra next RBI Governor |url=https://indianexpress.com/article/business/sanjay-malhotra-new-rbi-governor-shaktikanta-das-9715279/ |access-date=2024-12-09 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sanjay Malhotra: कौन हैं RBI के नए गवर्नर संजय मल्होत्रा, जो शक्तिकांत दास की लेंगे जगह - Sanjay Malhotra: Who is RBI's new governor Sanjay Malhotra, who will replace Shaktikanta Das |url=https://www.jagran.com/business/biz-sanjay-malhotra-who-is-rbi-new-governor-sanjay-malhotra-who-will-replace-shaktikanta-das-23845183.html |access-date=2024-12-09 |website=Jagran |language=hi}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য উৎস==
{{ৰেফলিষ্ট}}

[[শ্ৰেণী:ৰাজস্থানৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ বিষয়া]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গভৰ্ণৰ]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>n7f6qtr1h1jhsz3za643rh3a2pcwplf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰীলংকাৰ পতাকা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109955</id>
    <revision>
      <id>453369</id>
      <timestamp>2024-12-10T13:22:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jyoti Chiring</username>
        <id>34123</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453369</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18425" sha1="7zl7itua97ochlbxl1ntm51neil35we" xml:space="preserve">{{short description|none}}
{{Use Sri Lankan English|date=August 2023}}
{{Use dmy dates|date=April 2018}}
{{Infobox flag
| Name = শ্ৰীলংকাৰ গণতান্ত্ৰিক সমাজবাদী গণৰাজ্য 
| Image = শ্ৰীলংকাৰ পতাকা Flag of Sri Lanka.svg
| Nickname = ''Sinha'' Flag&lt;br/&gt;হিংস পতাকা 
| Morenicks = 
| Use = 110100
| Symbol = {{FIAV|110100}}
| Proportion = 1:2
| Adoption = 22 May 1972
| Design = A golden field with two panels: the smaller hoist-side panel has only two vertical bands of teal and orange and the larger fly-side panel is the maroon field depicting the golden lion holding a kastane sword in its right fore paw in the center and four bo tree (bodhi tree) leaves on each corner, and the golden field appears as a border around the entire flag and extends in between the two panels, all bordering together.
| Designer = 
| Image2 = Government Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname2 = 
| Morenicks2 = 
| Use2 = Auxiliary ensign used by merchant ship commanded by reserve naval officer
| Symbol2 = 
| Proportion2 = 1:2
| Adoption2 = 1972
| Design2 = A blue field with the flag of Sri Lanka in the canton.
| Designer2 =
| Image3 = Sri Lankan Army Flag.svg
| Nickname3 = 
| Morenicks3 = 
| Use3 = [[Colours, standards and guidons#Sri Lanka|President's Colour]]
| Symbol3 = 
| Proportion3 = 1:2
| Adoption3 = 1972
| Design3 = A defaced flag of Sri Lanka with the [[Emblem of Sri Lanka]]
| Designer3 = 
| Image4 = Naval Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname4 = 
| Morenicks4 = 
| Use4 = 000001
| Symbol4 = {{FIAV|000001}}
| Proportion4 = 1:2
| Adoption4 = 1972
| Design4 = A white field with the flag of Sri Lanka in the canton.
| Designer4 = 
| Image5 = Civil Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname5 = 
| Morenicks5 = 
| Use5 = 000100
| Symbol5 = {{FIAV|000100}}
| Proportion5 = 1:2
| Adoption5 = 1972
| Design5 = A red field with the flag of Sri Lanka in the canton.
| Designer5 =
| Image6 = Air Force Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname6 = 
| Morenicks6 = 
| Use6 = [[Air force ensign|Air Force ensign]]
| Symbol6 = 
| Proportion6 = 1:2
| Adoption6 = 2010
| Design6 = A defaced sky-blue ensign with the flag of Sri Lanka in the canton and Air Force roundel.
| Designer6 = 
}}'''শ্ৰীলংকাৰ পতাকা''' {{Lang-en|:The flag of Sri Lanka}} ([[সিংহল]]: ශ් රී ලංකාවේ ජාතික කොඩිය, ৰোমানীকৃত: শ্ৰীলংকাভে জাতিকা কোডিয়া; [[তামিল]]: இலங்கையின் தேசியக்கொடி, ৰোমানীকৃত: Ilankaiyin teciyakkoṭi),এই পতাকাখনক &quot;সিংহ পতাকা&quot; বা &quot;সিংহৰ পতাকা&quot; বুলি কোৱা হয়। সোঁফালৰ আগভৰিত [[কাষ্টনে]] তৰোৱাল ধৰি থকা [[সোণালী সিংহৰে]] গঠিত চাৰিটা সোণৰ [[বো]] গছৰ পাত থাকে [[মেৰুণ]] পটভূমিত, প্ৰতিটো চুকত এটাকৈ। পতাকাখনৰ চাৰিওফালে সোণালী ৰংৰ চাৰি সীমা আছে, আৰু ইয়াৰ বাওঁফালে [[টিল]] আৰু [[কমলা ৰঙৰ]] সমান আকাৰৰ দুটা উলম্ব ৰেখা আছে, কমলা ৰঙৰ ৰেখাডাল সিংহৰ আটাইতকৈ ওচৰত। সিংহ আৰু ভিতৰৰ মেৰুণ ৰংৰ পটভূমিয়ে [[সিংহলী]] জাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, আনহাতে কেশৰ সীমা আৰু চাৰিটা বো পাতে ক্ৰমে [[মেথথা]], [[কৰুণা]], [[মুদিতা]] আৰু [[উপেক্ষা]] (চাৰিটা ব্ৰহ্মবিহাৰ)ধাৰণাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ৰেখাবোৰে দেশৰ দুটা বৃহত্তম জনগোষ্ঠীক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, কমলা ৰঙে তামিল বাসিন্দাসকলক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে,যেনে; [[শ্ৰীলংকাৰ তামিল]] আৰু [[শ্ৰীলংকাৰ ভাৰতীয় তামিল]]সকলক আৰু টিল ৰংৰ ৰেখাই [[শ্ৰীলংকাৰ মূৰ (শ্ৰীলংকাৰ মুছলমান)]]ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। সোণালী হালধীয়া সীমান্তখন দেশৰ বিভিন্ন সংখ্যালঘু জনগোষ্ঠীক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। 
 
==ইতিহাস==
[[ডাম্বুল্লা বিহাৰায়া]] গুহা নং ২-ত থকা এটি চিত্ৰমালাত দেখুওৱামতে, ১৬২ খ্ৰীষ্টপূৰ্বত দক্ষিণ ভাৰতৰ আক্ৰমণকাৰী শাসক এলালনৰ বিৰুদ্ধে নিজৰ অভিযানৰ সময়ত ৰজা [[ডুটুগেমুনুৱে]] এখন পতাকা লৈ আছিল। পতাকাখন সোঁফালৰ আগপাখিত তৰোৱাল লৈ সিংহৰ মূৰ্তি থকা বেনাৰেৰে চিত্ৰিত কৰা হৈছে। সিংহৰ লগতে সূৰ্য আৰু চন্দ্ৰৰ প্ৰতীক চিহ্নও আছিল। &lt;ref&gt;{{cite book | last=Seneviratna | first=Anuradha | title=Golden Rock Temple of Dambulla: Caves of infinite Buddhas | publisher=Central Cultural Fund | year=1983 | page=9}}&lt;/ref&gt; এই পতাকাখনক সিংহলীৰ সিংহ পতাকাৰ একমাত্ৰ প্ৰাচীন প্ৰতিনিধিত্ব পতাকা হিচাপে জনা গৈছিল যদিও ১৯৫৭ চনত, কোনো এক দুষ্কৃতিকাৰীয়ে এই পতাকাখনৰ সিংহৰ চিত্ৰটো ক্ষতি কৰে। &lt;ref&gt;{{Cite book|title=History of archaeology in Ceylon|publisher=Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society, New Series (Vol XIII)|last=Godakumbura|first=C.E.|date=1969|pages=36|language=en|quote=We all agree with Deraniyagala when he considers that the defacing of the lion depicted upon Dutugemunu's flag in the famous Dambulla frescoes as a national loss. This, so far as we know, is the only ancient representation of the lion-flag of the Sinhalese.}}&lt;/ref&gt;

এই পতাকাখন ১৮১৫ চনলৈকে ব্যৱহাৰ হৈ থাকিল,তাৰ পিচত [[কাণ্ডিয়ান সন্মিলনে]] দেশৰ শেষৰজন থলুৱা ৰজা [[শ্ৰীবিক্ৰম ৰাজসিংহ]]ৰ ৰাজত্বকালৰ অন্ত পেলায়,আৰু তেওঁৰ ৰাজকীয় মানদণ্ড হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা ([[কাণ্ডী ৰাজ্যৰ পতাকা]])ৰ ঠাইত শ্ৰীলংকাৰ সকলো জাতিৰ গ্ৰহণযোগ্য পতাকা [[কেন্দ্ৰীয় পতাকা]]ক ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;&gt;{{cite news|title=The Sri Lankan National Flag|url=http://www.sundaytimes.lk/180204/funday-times/the-sri-lankan-national-flag-279417.html|access-date=27 April 2018|agency=The Sunday Times|publisher=sundaytimes.lk|date=4 February 2018}}&lt;/ref&gt; পিছলৈ [[ব্ৰিটিছ চিলন]] চৰকাৰে নিজাকৈ পতাকা স্থাপন কৰে, আনহাতে শ্ৰী বিক্ৰম ৰাজসিংহৰ মানদণ্ড ‘কাণ্ডী ৰাজ্যৰ পতাকা’ ইংলেণ্ডলৈ লৈ যোৱা হয় আৰু [[ৰয়েল হস্পিতাল চেলচিয়া]]ত ৰখা হয়।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;

২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে শ্ৰীলংকাৰ স্বাধীনতা আন্দোলন শক্তিশালী হৈ উঠিল। সেই সময়তে [[ই.ডব্লিউ.পেৰেৰা]] আৰু [[ডি.আৰ.উইজেৱাৰ্ডেনাই]] চেলচিয়াত মূল সিংহ পতাকাখন আৱিষ্কাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;,শ্ৰীলংকাই স্বশাসন আৰু স্বাধীনতা হেৰুৱাৰ এশ বছৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ বিশেষ সংস্কৰণত ইয়াৰ এখন ফটো হিংসলী ভাষাৰ দৈনিক বাতৰি [[ডিনামিনা]]ত প্ৰকাশ পাইছিল।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt; কাণ্ডিয়ান ৰাজ্যৰ পতনৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এই পতকা খনৰ প্ৰকৃত ডিজাইন দেখি শ্ৰীলংকাৰ জনসাধাৰণৰ অভিভূত হৈ পৰিছিল॥ &lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;

১৯৪৮ চনৰ ১৬ জানুৱাৰীত [[বাটিকালোয়া]]ৰ সংসদৰ সদস্য [[মুডালিয়াৰ এ চিনালেবে]]ই সংসদত পৰামৰ্শ দিছিল যে সিংহৰ পতাকাখন পুনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা উচিত।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://archives.dailynews.lk/2004/02/04/ind09.html|title=The proposer of the lion flag: Mudlr. Sinnalebbe|newspaper=[[Daily News (Sri Lanka)|Daily News]]|date=4 February 2004|access-date=12 January 2018}}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনত এই পতাকাখনৰ ডমিনিয়ন অৱ চিলনৰ জাতীয় পতাকা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয় আৰু দুবাৰ পৰিৱৰ্তন কৰা হয়: এবাৰ ১৯৫৩ চনত আৰু এবাৰ পুনৰ ১৯৭২ চনত নতুনকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt; ১৯৭২ চনত কাণ্ডিয়ান মানদণ্ডৰ অভিযোজনৰ এটা উল্লেখযোগ্য বৈশিষ্ট্য আছিল পতাকাৰ চুকত থকা চাৰিটা বৰশীৰ মূৰৰ ঠাইত চাৰিটা [[বো পাত]] দিয়া, যিটো ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীক আৰু পতাকা ডিজাইন সমিতিৰ ডিজাইন বাছনি সাংস্কৃতিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ স্থায়ী সচিব আৰু অধ্যক্ষ [[নিচাংকা উইজেৰত্নে]]ৰ নিৰ্দেশনাত কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://flaggenlexikon.de/fsrilank.htm |title=Sri Lanka (Ceylon) |access-date=2003-09-07 |author=Volker Preuß|language=de}}&lt;/ref&gt;
==ৰাজতন্ত্ৰিক শ্ৰীলংকা==
শ্ৰীলংকাৰ ঐতিহাসিক পতাকা
*অনুৰাধাপুৰা যুগৰ দুটুগামুনুৰ পতাকা 
*ৰাজ্যৰ পতাকা গাম্পোলাৰ পতাকা, গ. ১৩৪১–১৪০৮ চন 
*ৰাজ্যৰ পতাকা কোট্টেৰ পতাকা, গ. ১৪১২–১৫৯৭ চন 
*সীতাৱাকা ৰাজ্যৰ পতাকা ৰ পতাকা, গ. ১৫২১-১৫৯৪ চন
*কাণ্ডীৰ শ্ৰী বিক্ৰম ৰাজসিংহৰ মানদণ্ড, কাণ্ডীৰ পতাকা ৰাজ্য হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা, গ. ১৭৯৮–১৮১৫ চন
==ব্ৰিটিছ চিলন যুগ==
শ্ৰীলংকাৰ ঐতিহাসিক পতাকা
*ব্ৰিটিছ চিলনৰ পতাকা, ১৮১৫–১৮৭৫ 
*ব্ৰিটিছ চিলনৰ পতাকা, ১৮৭৫–১৯৪৮
==শ্ৰীলংকা (১৯৪৮ চনৰ পৰা)==
শ্ৰীলংকাৰ ঐতিহাসিক পতাকা
*চিলনৰ ডমিনিয়নৰ পতাকা, ১৯৪৮–১৯৫১ 
*চিলনৰ ডমিনিয়নৰ পতাকা (বৰ্তমানৰ দৰেই), ১৯৫১–১৯৭২
==প্ৰতীকবাদ==
বৌদ্ধ [[মহাবংশ]] বুৰঞ্জী অনুসৰি সিংহল বৌদ্ধসকল ৰাজকুমাৰ বিজয়াৰ বংশধৰ, যাৰ পিতৃ [[সিংহাবাহু]] সিংহ আৰু মানৱ ৰাজকুমাৰীৰ পুত্ৰ আছিল। এই পৌৰাণিক কাহিনীটো জাতীয় পতাকাত প্ৰতিফলিত হৈছে, ইয়াৰ সিংহ সিংহল জাতিৰ প্ৰতীক।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Sriskanda Rajah |first=A. R. |title=Tamil nationalism in Sri Lanka: counter-history as war after the Tamil Tigers |date=2023 |publisher=Routledge, Taylor &amp; Francis Group |isbn=978-1-003-30167-7 |series=Routledge contemporary South Asia series |location=London New York |pages=53-59}}&lt;/ref&gt;
শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাখনে দেশখন আৰু ইয়াৰ ঐতিহ্যক একত্ৰীকৰণৰ যন্ত্ৰ হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। পতাকাখনৰ প্ৰতিটো চিহ্নই সুকীয়া অৰ্থ প্ৰকাশ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=National symbols of Sri Lanka|url=http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&amp;catid=69%3Asri-lanka-facts&amp;lang=en|website=gov.lk|publisher=Government of Sri Lanka|access-date=27 April 2018|archive-date=28 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180428093704/http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&amp;catid=69%3Asri-lanka-facts&amp;lang=en|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Karunarathne|first1=Waruni|title=Controversy Over Flag At Demo|url=http://www.thesundayleader.lk/2015/04/26/controversy-over-flag-at-demo/|access-date=27 April 2018|agency=Sunday Leader|publisher=thesundayleader.lk|date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326043703/http://www.thesundayleader.lk/2015/04/26/controversy-over-flag-at-demo/|archive-date=26 March 2016}}&lt;/ref&gt;
সেই বোৰ যথাক্ৰমে-
*সিংহ- সিংহল জাতি আৰু জাতিৰ শক্তি
*বো পাত- প্ৰেম-দয়া, দয়া, সহানুভূতিশীল আনন্দ আৰু সমতা চাৰিটা বৌদ্ধ গুণ
*সিংহৰ তৰোৱাল- জাতিৰ সাৰ্বভৌমত্ব
*সিংহৰ মূৰৰ কোঁচা চুলি- ধৰ্মীয় পালন, প্ৰজ্ঞা আৰু ধ্যান
*সিংহৰ ঠেংৰ আঠটা চুলি -নোবেল ইটফল্ড পাথ
*সিংহৰ দাড়ি- শব্দৰ বিশুদ্ধতা
*তৰোৱালৰ হেণ্ডেল- পানী, অগ্নি, বায়ু আৰু মাটিৰ ধ্ৰুপদী উপাদান
*সিংহৰ নাক- বুদ্ধিমত্তা
*সিংহৰ সন্মুখৰ পাখি দুটা- ধন-সম্পত্তি চম্ভালিবলৈ বিশুদ্ধতা
*কমলা ৰঙৰ ৰেখা- তামিল জাতি (ভাৰতীয় বংশৰ পাহাৰীয়া দেশৰ তামিলসকলকে ধৰি)
*টিল ষ্ট্ৰাইপ- মূৰ জাতি
*কেশৰ- বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত ঐক্যৰ সীমাৰেখা
*মেৰুণ পটভূমি- সিংহল জাতি
*সোণালী হালধীয়া সীমা- শ্ৰীলংকাৰ অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়, যেনে মালয়, বাৰ্গাৰ, খিলঞ্জীয়া বেদা, কাফিৰ আৰু, শ্ৰীলংকাৰ চীনা, যিসকলে ১৭–১৯ শতিকাৰ সময়ছোৱাত শ্ৰীলংকালৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল। 
==ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ ৰং==
ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ ৰং &quot;এছ এল এছ ১: ২০২০: শ্ৰীলংকাৰ গণতান্ত্ৰিক সমাজবাদী গণৰাজ্যৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ বাবে নিৰ্দিষ্টকৰণ&quot; নথিপত্ৰত নিৰ্দিষ্ট কৰা অনুযায়ী ৰং বোৰ যথাক্ৰমে হালধীয়া, মেৰুণ, কমলা, টিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=SLS 1:2020 |url=http://www.slsi.lk/images/Advertisements/Natinal_Flag/SRI_LANKA_STANDARD_1_2020-min.pdf |publisher=Sri Lanka Standards Institute |access-date=7 April 2022}}&lt;/ref&gt;
==লগতে চাওক==
*শ্ৰীলংকাৰ পতাকাৰ তালিকা
*শ্ৰীলংকাৰ প্ৰতীক
*ভেনেটোৰ পতাকা
==তথ্য সূত্ৰ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>7zl7itua97ochlbxl1ntm51neil35we</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453463</id>
      <parentid>453369</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T18:01:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>453463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18662" sha1="l5f0u8ws01g6lzi3355kx0ygtn1x58r" xml:space="preserve">{{short description|none}}
{{Use Sri Lankan English|date=August 2023}}
{{Use dmy dates|date=April 2018}}
{{Infobox flag
| Name = শ্ৰীলংকাৰ গণতান্ত্ৰিক সমাজবাদী গণৰাজ্য 
| Image = শ্ৰীলংকাৰ পতাকা Flag of Sri Lanka.svg
| Nickname = ''Sinha'' Flag&lt;br/&gt;হিংস পতাকা 
| Morenicks = 
| Use = 110100
| Symbol = {{FIAV|110100}}
| Proportion = 1:2
| Adoption = 22 May 1972
| Design = A golden field with two panels: the smaller hoist-side panel has only two vertical bands of teal and orange and the larger fly-side panel is the maroon field depicting the golden lion holding a kastane sword in its right fore paw in the center and four bo tree (bodhi tree) leaves on each corner, and the golden field appears as a border around the entire flag and extends in between the two panels, all bordering together.
| Designer = 
| Image2 = Government Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname2 = 
| Morenicks2 = 
| Use2 = Auxiliary ensign used by merchant ship commanded by reserve naval officer
| Symbol2 = 
| Proportion2 = 1:2
| Adoption2 = 1972
| Design2 = A blue field with the flag of Sri Lanka in the canton.
| Designer2 =
| Image3 = Sri Lankan Army Flag.svg
| Nickname3 = 
| Morenicks3 = 
| Use3 = [[Colours, standards and guidons#Sri Lanka|President's Colour]]
| Symbol3 = 
| Proportion3 = 1:2
| Adoption3 = 1972
| Design3 = A defaced flag of Sri Lanka with the [[Emblem of Sri Lanka]]
| Designer3 = 
| Image4 = Naval Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname4 = 
| Morenicks4 = 
| Use4 = 000001
| Symbol4 = {{FIAV|000001}}
| Proportion4 = 1:2
| Adoption4 = 1972
| Design4 = A white field with the flag of Sri Lanka in the canton.
| Designer4 = 
| Image5 = Civil Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname5 = 
| Morenicks5 = 
| Use5 = 000100
| Symbol5 = {{FIAV|000100}}
| Proportion5 = 1:2
| Adoption5 = 1972
| Design5 = A red field with the flag of Sri Lanka in the canton.
| Designer5 =
| Image6 = Air Force Ensign of Sri Lanka.svg
| Nickname6 = 
| Morenicks6 = 
| Use6 = [[Air force ensign|Air Force ensign]]
| Symbol6 = 
| Proportion6 = 1:2
| Adoption6 = 2010
| Design6 = A defaced sky-blue ensign with the flag of Sri Lanka in the canton and Air Force roundel.
| Designer6 = 
}}'''শ্ৰীলংকাৰ পতাকা''' {{Lang-en|:The flag of Sri Lanka}} ([[সিংহল]]: ශ් රී ලංකාවේ ජාතික කොඩිය, ৰোমানীকৃত: শ্ৰীলংকাভে জাতিকা কোডিয়া; [[তামিল]]: இலங்கையின் தேசியக்கொடி, ৰোমানীকৃত: Ilankaiyin teciyakkoṭi),এই পতাকাখনক &quot;সিংহ পতাকা&quot; বা &quot;সিংহৰ পতাকা&quot; বুলি কোৱা হয়। সোঁফালৰ আগভৰিত [[কাষ্টনে]] তৰোৱাল ধৰি থকা [[সোণালী সিংহৰে]] গঠিত চাৰিটা সোণৰ [[বো]] গছৰ পাত থাকে [[মেৰুণ]] পটভূমিত, প্ৰতিটো চুকত এটাকৈ। পতাকাখনৰ চাৰিওফালে সোণালী ৰংৰ চাৰি সীমা আছে, আৰু ইয়াৰ বাওঁফালে [[টিল]] আৰু [[কমলা ৰঙৰ]] সমান আকাৰৰ দুটা উলম্ব ৰেখা আছে, কমলা ৰঙৰ ৰেখাডাল সিংহৰ আটাইতকৈ ওচৰত। সিংহ আৰু ভিতৰৰ মেৰুণ ৰংৰ পটভূমিয়ে [[সিংহলী]] জাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, আনহাতে কেশৰ সীমা আৰু চাৰিটা বো পাতে ক্ৰমে [[মেথথা]], [[কৰুণা]], [[মুদিতা]] আৰু [[উপেক্ষা]] (চাৰিটা ব্ৰহ্মবিহাৰ)ধাৰণাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ৰেখাবোৰে দেশৰ দুটা বৃহত্তম জনগোষ্ঠীক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, কমলা ৰঙে তামিল বাসিন্দাসকলক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে,যেনে; [[শ্ৰীলংকাৰ তামিল]] আৰু [[শ্ৰীলংকাৰ ভাৰতীয় তামিল]]সকলক আৰু টিল ৰংৰ ৰেখাই [[শ্ৰীলংকাৰ মূৰ (শ্ৰীলংকাৰ মুছলমান)]]ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। সোণালী হালধীয়া সীমান্তখন দেশৰ বিভিন্ন সংখ্যালঘু জনগোষ্ঠীক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। 
 
==ইতিহাস==
[[ডাম্বুল্লা বিহাৰায়া]] গুহা নং ২-ত থকা এটি চিত্ৰমালাত দেখুওৱামতে, ১৬২ খ্ৰীষ্টপূৰ্বত দক্ষিণ ভাৰতৰ আক্ৰমণকাৰী শাসক এলালনৰ বিৰুদ্ধে নিজৰ অভিযানৰ সময়ত ৰজা [[ডুটুগেমুনুৱে]] এখন পতাকা লৈ আছিল। পতাকাখন সোঁফালৰ আগপাখিত তৰোৱাল লৈ সিংহৰ মূৰ্তি থকা বেনাৰেৰে চিত্ৰিত কৰা হৈছে। সিংহৰ লগতে সূৰ্য আৰু চন্দ্ৰৰ প্ৰতীক চিহ্নও আছিল। &lt;ref&gt;{{cite book | last=Seneviratna | first=Anuradha | title=Golden Rock Temple of Dambulla: Caves of infinite Buddhas | publisher=Central Cultural Fund | year=1983 | page=9}}&lt;/ref&gt; এই পতাকাখনক সিংহলীৰ সিংহ পতাকাৰ একমাত্ৰ প্ৰাচীন প্ৰতিনিধিত্ব পতাকা হিচাপে জনা গৈছিল যদিও ১৯৫৭ চনত, কোনো এক দুষ্কৃতিকাৰীয়ে এই পতাকাখনৰ সিংহৰ চিত্ৰটো ক্ষতি কৰে। &lt;ref&gt;{{Cite book|title=History of archaeology in Ceylon|publisher=Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society, New Series (Vol XIII)|last=Godakumbura|first=C.E.|date=1969|pages=36|language=en|quote=We all agree with Deraniyagala when he considers that the defacing of the lion depicted upon Dutugemunu's flag in the famous Dambulla frescoes as a national loss. This, so far as we know, is the only ancient representation of the lion-flag of the Sinhalese.}}&lt;/ref&gt;

এই পতাকাখন ১৮১৫ চনলৈকে ব্যৱহাৰ হৈ থাকিল,তাৰ পিচত [[কাণ্ডিয়ান সন্মিলনে]] দেশৰ শেষৰজন থলুৱা ৰজা [[শ্ৰীবিক্ৰম ৰাজসিংহ]]ৰ ৰাজত্বকালৰ অন্ত পেলায়,আৰু তেওঁৰ ৰাজকীয় মানদণ্ড হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা ([[কাণ্ডী ৰাজ্যৰ পতাকা]])ৰ ঠাইত শ্ৰীলংকাৰ সকলো জাতিৰ গ্ৰহণযোগ্য পতাকা [[কেন্দ্ৰীয় পতাকা]]ক ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;&gt;{{cite news|title=The Sri Lankan National Flag|url=http://www.sundaytimes.lk/180204/funday-times/the-sri-lankan-national-flag-279417.html|access-date=27 April 2018|agency=The Sunday Times|publisher=sundaytimes.lk|date=4 February 2018}}&lt;/ref&gt; পিছলৈ [[ব্ৰিটিছ চিলন]] চৰকাৰে নিজাকৈ পতাকা স্থাপন কৰে, আনহাতে শ্ৰী বিক্ৰম ৰাজসিংহৰ মানদণ্ড ‘কাণ্ডী ৰাজ্যৰ পতাকা’ ইংলেণ্ডলৈ লৈ যোৱা হয় আৰু [[ৰয়েল হস্পিতাল চেলচিয়া]]ত ৰখা হয়।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;

২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে শ্ৰীলংকাৰ স্বাধীনতা আন্দোলন শক্তিশালী হৈ উঠিল। সেই সময়তে [[ই.ডব্লিউ.পেৰেৰা]] আৰু [[ডি.আৰ.উইজেৱাৰ্ডেনাই]] চেলচিয়াত মূল সিংহ পতাকাখন আৱিষ্কাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;,শ্ৰীলংকাই স্বশাসন আৰু স্বাধীনতা হেৰুৱাৰ এশ বছৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ বিশেষ সংস্কৰণত ইয়াৰ এখন ফটো হিংসলী ভাষাৰ দৈনিক বাতৰি [[ডিনামিনা]]ত প্ৰকাশ পাইছিল।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt; কাণ্ডিয়ান ৰাজ্যৰ পতনৰ পিছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে এই পতকা খনৰ প্ৰকৃত ডিজাইন দেখি শ্ৰীলংকাৰ জনসাধাৰণৰ অভিভূত হৈ পৰিছিল॥ &lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;

১৯৪৮ চনৰ ১৬ জানুৱাৰীত [[বাটিকালোয়া]]ৰ সংসদৰ সদস্য [[মুডালিয়াৰ এ চিনালেবে]]ই সংসদত পৰামৰ্শ দিছিল যে সিংহৰ পতাকাখন পুনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা উচিত।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://archives.dailynews.lk/2004/02/04/ind09.html|title=The proposer of the lion flag: Mudlr. Sinnalebbe|newspaper=[[Daily News (Sri Lanka)|Daily News]]|date=4 February 2004|access-date=12 January 2018}}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনত এই পতাকাখনৰ ডমিনিয়ন অৱ চিলনৰ জাতীয় পতাকা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয় আৰু দুবাৰ পৰিৱৰ্তন কৰা হয়: এবাৰ ১৯৫৩ চনত আৰু এবাৰ পুনৰ ১৯৭২ চনত নতুনকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt; ১৯৭২ চনত কাণ্ডিয়ান মানদণ্ডৰ অভিযোজনৰ এটা উল্লেখযোগ্য বৈশিষ্ট্য আছিল পতাকাৰ চুকত থকা চাৰিটা বৰশীৰ মূৰৰ ঠাইত চাৰিটা [[বো পাত]] দিয়া, যিটো ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতীক আৰু পতাকা ডিজাইন সমিতিৰ ডিজাইন বাছনি সাংস্কৃতিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ স্থায়ী সচিব আৰু অধ্যক্ষ [[নিচাংকা উইজেৰত্নে]]ৰ নিৰ্দেশনাত কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;sundaytimes&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://flaggenlexikon.de/fsrilank.htm |title=Sri Lanka (Ceylon) |access-date=2003-09-07 |author=Volker Preuß|language=de}}&lt;/ref&gt;
==ৰাজতন্ত্ৰিক শ্ৰীলংকা==
শ্ৰীলংকাৰ ঐতিহাসিক পতাকা
*অনুৰাধাপুৰা যুগৰ দুটুগামুনুৰ পতাকা 
*ৰাজ্যৰ পতাকা গাম্পোলাৰ পতাকা, গ. ১৩৪১–১৪০৮ চন 
*ৰাজ্যৰ পতাকা কোট্টেৰ পতাকা, গ. ১৪১২–১৫৯৭ চন 
*সীতাৱাকা ৰাজ্যৰ পতাকা ৰ পতাকা, গ. ১৫২১-১৫৯৪ চন
*কাণ্ডীৰ শ্ৰী বিক্ৰম ৰাজসিংহৰ মানদণ্ড, কাণ্ডীৰ পতাকা ৰাজ্য হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা, গ. ১৭৯৮–১৮১৫ চন
==ব্ৰিটিছ চিলন যুগ==
শ্ৰীলংকাৰ ঐতিহাসিক পতাকা
*ব্ৰিটিছ চিলনৰ পতাকা, ১৮১৫–১৮৭৫ 
*ব্ৰিটিছ চিলনৰ পতাকা, ১৮৭৫–১৯৪৮
==শ্ৰীলংকা (১৯৪৮ চনৰ পৰা)==
শ্ৰীলংকাৰ ঐতিহাসিক পতাকা
*চিলনৰ ডমিনিয়নৰ পতাকা, ১৯৪৮–১৯৫১ 
*চিলনৰ ডমিনিয়নৰ পতাকা (বৰ্তমানৰ দৰেই), ১৯৫১–১৯৭২
==প্ৰতীকবাদ==
বৌদ্ধ [[মহাবংশ]] বুৰঞ্জী অনুসৰি সিংহল বৌদ্ধসকল ৰাজকুমাৰ বিজয়াৰ বংশধৰ, যাৰ পিতৃ [[সিংহাবাহু]] সিংহ আৰু মানৱ ৰাজকুমাৰীৰ পুত্ৰ আছিল। এই পৌৰাণিক কাহিনীটো জাতীয় পতাকাত প্ৰতিফলিত হৈছে, ইয়াৰ সিংহ সিংহল জাতিৰ প্ৰতীক।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Sriskanda Rajah |first=A. R. |title=Tamil nationalism in Sri Lanka: counter-history as war after the Tamil Tigers |date=2023 |publisher=Routledge, Taylor &amp; Francis Group |isbn=978-1-003-30167-7 |series=Routledge contemporary South Asia series |location=London New York |pages=53-59}}&lt;/ref&gt;
শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাখনে দেশখন আৰু ইয়াৰ ঐতিহ্যক একত্ৰীকৰণৰ যন্ত্ৰ হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। পতাকাখনৰ প্ৰতিটো চিহ্নই সুকীয়া অৰ্থ প্ৰকাশ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=National symbols of Sri Lanka|url=http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&amp;catid=69%3Asri-lanka-facts&amp;lang=en|website=gov.lk|publisher=Government of Sri Lanka|access-date=27 April 2018|archive-date=28 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180428093704/http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&amp;catid=69%3Asri-lanka-facts&amp;lang=en|url-status=dead|archivedate=28 April 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180428093704/http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&amp;catid=69%3Asri-lanka-facts&amp;lang=en|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Karunarathne|first1=Waruni|title=Controversy Over Flag At Demo|url=http://www.thesundayleader.lk/2015/04/26/controversy-over-flag-at-demo/|access-date=27 April 2018|agency=Sunday Leader|publisher=thesundayleader.lk|date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326043703/http://www.thesundayleader.lk/2015/04/26/controversy-over-flag-at-demo/|archive-date=26 March 2016}}&lt;/ref&gt;
সেই বোৰ যথাক্ৰমে-
*সিংহ- সিংহল জাতি আৰু জাতিৰ শক্তি
*বো পাত- প্ৰেম-দয়া, দয়া, সহানুভূতিশীল আনন্দ আৰু সমতা চাৰিটা বৌদ্ধ গুণ
*সিংহৰ তৰোৱাল- জাতিৰ সাৰ্বভৌমত্ব
*সিংহৰ মূৰৰ কোঁচা চুলি- ধৰ্মীয় পালন, প্ৰজ্ঞা আৰু ধ্যান
*সিংহৰ ঠেংৰ আঠটা চুলি -নোবেল ইটফল্ড পাথ
*সিংহৰ দাড়ি- শব্দৰ বিশুদ্ধতা
*তৰোৱালৰ হেণ্ডেল- পানী, অগ্নি, বায়ু আৰু মাটিৰ ধ্ৰুপদী উপাদান
*সিংহৰ নাক- বুদ্ধিমত্তা
*সিংহৰ সন্মুখৰ পাখি দুটা- ধন-সম্পত্তি চম্ভালিবলৈ বিশুদ্ধতা
*কমলা ৰঙৰ ৰেখা- তামিল জাতি (ভাৰতীয় বংশৰ পাহাৰীয়া দেশৰ তামিলসকলকে ধৰি)
*টিল ষ্ট্ৰাইপ- মূৰ জাতি
*কেশৰ- বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত ঐক্যৰ সীমাৰেখা
*মেৰুণ পটভূমি- সিংহল জাতি
*সোণালী হালধীয়া সীমা- শ্ৰীলংকাৰ অন্যান্য সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়, যেনে মালয়, বাৰ্গাৰ, খিলঞ্জীয়া বেদা, কাফিৰ আৰু, শ্ৰীলংকাৰ চীনা, যিসকলে ১৭–১৯ শতিকাৰ সময়ছোৱাত শ্ৰীলংকালৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল। 
==ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ ৰং==
ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ ৰং &quot;এছ এল এছ ১: ২০২০: শ্ৰীলংকাৰ গণতান্ত্ৰিক সমাজবাদী গণৰাজ্যৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ বাবে নিৰ্দিষ্টকৰণ&quot; নথিপত্ৰত নিৰ্দিষ্ট কৰা অনুযায়ী ৰং বোৰ যথাক্ৰমে হালধীয়া, মেৰুণ, কমলা, টিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=SLS 1:2020 |url=http://www.slsi.lk/images/Advertisements/Natinal_Flag/SRI_LANKA_STANDARD_1_2020-min.pdf |publisher=Sri Lanka Standards Institute |access-date=7 April 2022}}&lt;/ref&gt;
==লগতে চাওক==
*শ্ৰীলংকাৰ পতাকাৰ তালিকা
*শ্ৰীলংকাৰ প্ৰতীক
*ভেনেটোৰ পতাকা
==তথ্য সূত্ৰ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>l5f0u8ws01g6lzi3355kx0ygtn1x58r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:শ্ৰীলংকাৰ পতাকা</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109956</id>
    <revision>
      <id>453373</id>
      <timestamp>2024-12-10T13:26:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jyoti Chiring</username>
        <id>34123</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453373</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কৃষ্ণেন্ধু পাল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109957</id>
    <revision>
      <id>453374</id>
      <timestamp>2024-12-10T13:27:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453374</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1023" sha1="taggywn6bt09w5f8q4oh13zxqnvo6of" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}</text>
      <sha1>taggywn6bt09w5f8q4oh13zxqnvo6of</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453375</id>
      <parentid>453374</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:28:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <origin>453375</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1030" sha1="9snhgrrxtfo35mg1ol1rok0v1zpuxo4" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}</text>
      <sha1>9snhgrrxtfo35mg1ol1rok0v1zpuxo4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453376</id>
      <parentid>453375</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:34:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1988" sha1="l6v9r2tkbdbfqlsnn86sb6ybzqjwiz2" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ।</text>
      <sha1>l6v9r2tkbdbfqlsnn86sb6ybzqjwiz2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453378</id>
      <parentid>453376</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:47:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <origin>453378</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3118" sha1="bgy63oequtozjx1zc5tzdqrf5r3x6in" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ।

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে।</text>
      <sha1>bgy63oequtozjx1zc5tzdqrf5r3x6in</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453379</id>
      <parentid>453378</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T13:49:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453379</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4072" sha1="1c0pd6i9glubacpvlmmkrqrk52fieuc" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। 

পালৰ নেতৃত্বশৈলীত তেওঁৰ সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ ক্ষমতা চিহ্নিত কৰা হৈছে। মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে।</text>
      <sha1>1c0pd6i9glubacpvlmmkrqrk52fieuc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453383</id>
      <parentid>453379</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:11:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453383</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4698" sha1="opmg8di4qlldc55dbop5hyql4lna4at" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। 

পালৰ নেতৃত্বশৈলীত তেওঁৰ সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ ক্ষমতা চিহ্নিত কৰা হৈছে। মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>opmg8di4qlldc55dbop5hyql4lna4at</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453385</id>
      <parentid>453383</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:15:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453385</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5097" sha1="84j0p4w2do51hmz0jtyhrcdfh5yz6c0" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। 

পালৰ নেতৃত্বশৈলীত তেওঁৰ সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ ক্ষমতা চিহ্নিত কৰা হৈছে। মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। যোৱা ৯ বছৰৰ পাছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিজেপিয়ে ''অসম মন্ত্ৰীসভা''ত বৰাক উপত্যকাৰ পৰা দুজন কেবিনেট মন্ত্ৰী প্ৰদান কৰাৰ বাবে বৰাকৰ ৰাইজে যথেষ্ট আনন্দিত হৈছে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>84j0p4w2do51hmz0jtyhrcdfh5yz6c0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453390</id>
      <parentid>453385</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:21:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <origin>453390</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5128" sha1="slht9f9e8b1mni1koosd9jjqi3basp3" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। 

পালৰ নেতৃত্বশৈলীত তেওঁৰ সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ ক্ষমতা চিহ্নিত কৰা হৈছে। মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। যোৱা ৯ বছৰৰ পাছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিজেপিয়ে ''অসম মন্ত্ৰীসভা''ত বৰাক উপত্যকাৰ পৰা দুজন কেবিনেট মন্ত্ৰী প্ৰদান কৰাৰ বাবে বৰাকৰ ৰাইজে যথেষ্ট আনন্দিত হৈছে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;
==কেৰিয়াৰ==
তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ । 

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>slht9f9e8b1mni1koosd9jjqi3basp3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453392</id>
      <parentid>453390</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:22:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5114" sha1="dzvm0eiarvzc6in78s4yuugpgv15r0g" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। 

পালৰ নেতৃত্বশৈলীত তেওঁৰ সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ ক্ষমতা চিহ্নিত কৰা। মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। যোৱা ৯ বছৰৰ পাছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিজেপিয়ে ''অসম মন্ত্ৰীসভা''ত বৰাক উপত্যকাৰ পৰা দুজন কেবিনেট মন্ত্ৰী প্ৰদান কৰাৰ বাবে বৰাকৰ ৰাইজে যথেষ্ট আনন্দিত হৈছে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;
==কেৰিয়াৰ==
তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>dzvm0eiarvzc6in78s4yuugpgv15r0g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453397</id>
      <parentid>453392</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:25:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5112" sha1="chg8dvkals0ungyjimo5rb2qfy6iaiw" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। পালৰ নেতৃত্বশৈলীত হৈছে সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ কৰা। তেওঁ মন্ত্ৰী হিচাপে অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। যোৱা ৯ বছৰৰ পাছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিজেপিয়ে ''অসম মন্ত্ৰীসভা''ত বৰাক উপত্যকাৰ পৰা দুজন কেবিনেট মন্ত্ৰী প্ৰদান কৰাৰ বাবে বৰাকৰ ৰাইজে যথেষ্ট আনন্দিত হৈছে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;
==কেৰিয়াৰ==
তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[''হেলনীয়া পাঠ্য''ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>chg8dvkals0ungyjimo5rb2qfy6iaiw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453399</id>
      <parentid>453397</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:27:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5171" sha1="60zk8r1uvoxvkdyosdf4b0pd02pl1cf" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। পালৰ নেতৃত্বশৈলীত হৈছে সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ কৰা। তেওঁ মন্ত্ৰী হিচাপে অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। যোৱা ৯ বছৰৰ পাছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিজেপিয়ে ''অসম মন্ত্ৰীসভা''ত বৰাক উপত্যকাৰ পৰা দুজন কেবিনেট মন্ত্ৰী প্ৰদান কৰাৰ বাবে বৰাকৰ ৰাইজে যথেষ্ট আনন্দিত হৈছে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল আৰু মাতৃ বাণী ৰাণী পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;
==কেৰিয়াৰ==
তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[''হেলনীয়া পাঠ্য''ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>60zk8r1uvoxvkdyosdf4b0pd02pl1cf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453401</id>
      <parentid>453399</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:28:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rakesh Modak</username>
        <id>42466</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5127" sha1="dnk5ngj82fsjn699nvcop4abmvm46m1" xml:space="preserve">{{Under construction}}
{{Infobox officeholder
| name = কৃষ্ণেন্ধু পাল 
| birth_name = 
| caption = ২০২১ চনত
| image = File:Krishnendu Paul2.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1973|05|17|df=y}}
| birth_place = শ্ৰীভূমি, অসম, ভাৰতবৰ্ষ
| residence = পাথাৰকান্দি ৰোড, পো.অ.- কানিশালী, শ্ৰীভূমি জিলা, অসম
| death_date = 
| death_place = 
| office = বিধায়ক 
| constituency = পাথাৰকান্দি বিধানসভা সমষ্টি
| term_start = ২০১৬
| term_end = 
| predecessor = মনিলাল গোৱালা
| successor = 
| office1 = 
| constituency1 = 
| term1 = 
| predecessor1 = 
| successor1 = 
| party = ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী 
| otherparty = 
| spouse = 
| children = ২ জন
| website = 
| alma_mater = কৰিমগঞ্জ কলেজ
| date = 
| year = 
| source = 
}}
'''কৃষ্ণেন্দু পল''' অসমৰ এজন উল্লেখযোগ্য ৰাজনৈতিক নেতা আৰু বৰ্তমান অসম চৰকাৰৰ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে। 

পালে নিজৰ সমষ্টিত তৃণমূল পৰ্যায়ৰ দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আৰু বৰাক উপত্যকা অঞ্চলৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছে। তেওঁৰ মূল প্ৰচেষ্টাসমূহ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰা আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা সম্প্ৰসাৰণৰ দিশ। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা কল্যাণমূলক আঁচনিসমূহ ৰূপায়ণ কৰা। প্ৰান্তীয় আৰু গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ মাজলৈ সুবিধা যাতে পোৱা যায় তাৰ বাবেও যথেষ্ট সহায় কৰে। পালৰ নেতৃত্বশৈলীত হৈছে সমষ্টিৰ উন্নয়নৰ প্ৰতি নিষ্ঠা আৰু জনসাধাৰণৰ সৈতে সংযোগ স্থাপনৰ কৰা। তেওঁ মন্ত্ৰী হিচাপে অসমৰ বহনক্ষম বৃদ্ধি, সাংস্কৃতিক সংৰক্ষণ, সমাজ কল্যাণৰ বহল লক্ষ্যৰ সৈতে মিল থকা নীতিৰ কাম কৰি আহিছে। তেওঁৰ অৱদানসমূহে দলৰ মূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগীক অক্ষুণ্ণ ৰাখি অসমৰ নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰাৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰতিফলিত কৰে। যোৱা ৯ বছৰৰ পাছত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিজেপিয়ে ''অসম মন্ত্ৰীসভা''ত বৰাক উপত্যকাৰ পৰা দুজন কেবিনেট মন্ত্ৰী প্ৰদান কৰাৰ বাবে বৰাকৰ ৰাইজে যথেষ্ট আনন্দিত হৈছে। 
==প্ৰাথমিক জীবন আৰু শিক্ষা==
তেওঁৰ পিতৃৰ নাম কৃপেশ ৰঞ্জন পাল আৰু মাতৃ বাণী ৰাণী পাল। অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্গত কৰিমগঞ্জ মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ১৯৯৫ চনত বাণিজ্য (স্নাতক) ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Info&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.myneta.info/Assam2021/candidate.php?candidate_id=300 | title=Myneta | publisher=MyNeta | accessdate=10 December 2024}}&lt;/ref&gt;
==কেৰিয়াৰ==
তেওঁ অসম বিধানসভাৰ পাথাৰকান্দি সমষ্টিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]] (বিজেপি)ৰ এজন সক্ৰিয় সদ্যস। তেওঁৰ ভূমিকা মন্ত্ৰী হিচাপে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাৰ নেতৃত্বত মূল বিভাগসমূহৰ তদাৰক কৰা আৰু ৰাজ্যখনৰ উন্নয়নত কৰা বিভাগসমূহ। 

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>dnk5ngj82fsjn699nvcop4abmvm46m1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109959</id>
    <revision>
      <id>453411</id>
      <timestamp>2024-12-10T14:42:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>Created blank page</comment>
      <origin>453411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453412</id>
      <parentid>453411</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:44:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:দেশ অনুসৰি ব্যক্তিসকল]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="og4kdvw1zx1nkrnj36mcuswqz8mcq4s" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:দেশ অনুসৰি ব্যক্তিসকল]]</text>
      <sha1>og4kdvw1zx1nkrnj36mcuswqz8mcq4s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453413</id>
      <parentid>453412</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:45:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়া]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="142" sha1="d0u4pjppx2ctsj0j4godvk09brv6e5s" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:দেশ অনুসৰি ব্যক্তিসকল]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়া]]</text>
      <sha1>d0u4pjppx2ctsj0j4godvk09brv6e5s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাজনীতিবিদ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109960</id>
    <revision>
      <id>453414</id>
      <timestamp>2024-12-10T14:45:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>Created blank page</comment>
      <origin>453414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453415</id>
      <parentid>453414</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:47:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:পেচা অনুসৰি ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" sha1="bwsgfklnqpianilnp85frcj2vmbbc2e" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:পেচা অনুসৰি ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>bwsgfklnqpianilnp85frcj2vmbbc2e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:পেচা অনুসৰি ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109961</id>
    <revision>
      <id>453416</id>
      <timestamp>2024-12-10T14:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>Created blank page</comment>
      <origin>453416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453417</id>
      <parentid>453416</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T14:48:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84" sha1="i8cvmz0k8s5i68zctbvcpm8lunzszeq" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>i8cvmz0k8s5i68zctbvcpm8lunzszeq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্য</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109962</id>
    <revision>
      <id>453423</id>
      <timestamp>2024-12-10T14:59:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>Created blank page</comment>
      <origin>453423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453424</id>
      <parentid>453423</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453424</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87" sha1="0n4eg3gin9hh2vpi7ye6pps5h0utink" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি]]</text>
      <sha1>0n4eg3gin9hh2vpi7ye6pps5h0utink</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>২০২৪ বাংলাদেশৰ হিন্দু বিৰোধী হিংসা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109963</id>
    <revision>
      <id>453427</id>
      <timestamp>2024-12-10T15:17:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>আৰম্ভ</comment>
      <origin>453427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6813" sha1="qye0bp7vvl3g15vh4xrn5jxgfcjtaze" xml:space="preserve">২০২৪ চনৰ ৫ আগষ্টত [[বাংলাদেশ]]ৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[শ্বেখ হাছিনা]]ই পদত্যাগ কৰাৰ পিছত বাংলাদেশৰ হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ কিছুমান ঘৰ, ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান আৰু উপাসনাস্থলীত আক্ৰমণ আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Johnson |first=George |date=10 August 2024 |title=Bangladesh Hindus targeted in attacks after fall of PM |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240810201254/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |archive-date=10 August 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Telegraph}}&lt;/ref&gt; হিন্দু বৌদ্ধ খ্ৰীষ্টান ঐক্য পৰিষদে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি ৪ আগষ্টৰ পৰা ২০ আগষ্টলৈকে এই ১৬ দিনৰ ভিতৰত সমগ্ৰ দেশতে সংখ্যালঘু লোকৰ ওপৰত মুঠ ২০১০টা ঘটনা (৬৯টা মন্দিৰকে  ধৰি) সংঘটিত হৈছে। এই কাণ্ডসমূহৰ ভিতৰত ১৫৭টা পৰিয়ালৰ ঘৰত আক্ৰমণ, লুটপাত, ঘৰ ভাঙি পেলোৱা আৰু জুই লগোৱাৰ বিপৰীতে তেওঁলোকৰ কিছুমান ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানকো আক্ৰমণ, লুটপাত আৰু ভাঙি পেলোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news |date=19 September 2024 |title=2,010 communal attacks in Bangladesh since August 4 to 20: Oikyo Parishad |url=https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240919163650/https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |archive-date=19 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Daily Star}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2024-08-13|title='This country is not for us': Bangladesh's Hindus in fear as attacks and misinformation inflame tensions|language=en-AU|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2024-08-13/bangladesh-hindu-protests-against-attacks-misinformation-spreads/104204946|access-date=2024-12-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |title=Report: 2,010 incidents of communal violence occurred from August 4 to 20 in Bangladesh |url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/359102/2-010-communal-violence-reported-from-august-4-to |work=Dhaka Tribune}}&lt;/ref&gt;  বিশ্লেষকসকলৰ মতে, এই আক্ৰমণসমূহৰ অধিকাংশই সাম্প্ৰদায়িক নাছিল বৰঞ্চ দেশৰ আইন-শৃংখলা সংকটৰ মাজত ৰাজনৈতিক প্ৰতিশোধ বা সাধাৰণ অপৰাধমূলক অপৰাধৰ মিশ্ৰণ আছিল।[&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;netra1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Bangladesh's New Democracy Under Threat From Flood of Misinformation |url=https://thediplomat.com/2024/08/bangladeshs-new-democracy-under-threat-from-flood-of-misinformation/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; /&gt; এই আক্ৰমণত ৫ জন হিন্দু নিহত হয় আৰু ইয়াৰে কমেও ২ জন আৱামী লীগৰ সদস্য বুলি নিশ্চিত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Far-right spreads false claims about Muslim attacks in Bangladesh |url=https://www.bbc.com/news/articles/cx2n8pzk7gzo |access-date=2024-08-29 |website=www.bbc.com |language=en-GB |quote=Bangladesh Hindu Buddhist Christian Unity Council, a non-profit established to protect minority human rights, reported five Hindu people killed. Two have been confirmed as Awami League members.}}&lt;/ref&gt; ইফালে ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমৰ লগতে ভাৰত ভিত্তিক ছ’চিয়েল মিডিয়া একাউণ্টসমূহে এই আক্ৰমণৰ বিষয়ে ভুল তথ্য আৰু অপপ্ৰচাৰ প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=প্রতিবেদক |first1=নিজস্ব |title=বাংলাদেশে হিন্দুদের ওপর হামলা নিয়ে ভারতে অপতথ্যের প্রচার |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/n583q95nsq |access-date=8 October 2024 |work=Prothomalo |date=11 August 2024 |language=bn}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; &gt;{{cite news |title=Misinformation over Hindus being targeted in Bangladesh fuels Islamophobia fears |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3275603/misinformation-about-hindus-being-targeted-bangladesh-fuels-islamophobia-fears |access-date=10 November 2024 |work=South China Morning Post |date=23 August 2024 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;diplomat&quot; &gt;{{cite news |title=Disinformation About Attacks on Minorities Threaten Stabilization Efforts in Bangladesh |url=https://thediplomat.com/2024/08/disinformation-about-attacks-on-minorities-threaten-stabilization-efforts-in-bangladesh/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;  বিবিচি ভেৰিফাই সংস্থায়ে দুয়োটাই নিশ্চিত কৰিছে যে কিছুমান আক্ৰমণে সংখ্যালঘুসকলক আঘাত কৰিছে আৰু দেখিলে যে হিংসাৰ বিষয়ে সংখ্যাগৰিষ্ঠৰ দাবীসমূহ অসত্য, অতিৰঞ্জিত বা বিভ্ৰান্তিকৰভাৱে গঠন কৰা হৈছে। তথ্য পৰীক্ষকসকলে পৰিস্থিতিৰ জটিলতা আৰু হিংসাৰ কাৰণসমূহৰ সঠিক মূল্যায়নত হোৱা অসুবিধাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে।&lt;ref name=&quot;BBC fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;AFP fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;prothomalodisinfo&quot; /&gt;</text>
      <sha1>qye0bp7vvl3g15vh4xrn5jxgfcjtaze</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453435</id>
      <parentid>453427</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T15:33:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>তথ্য যোগ</comment>
      <origin>453435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13247" sha1="7z35dyiqcxvyto6w2gtf6pkj0zgfyq4" xml:space="preserve">২০২৪ চনৰ ৫ আগষ্টত [[বাংলাদেশ]]ৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[শ্বেখ হাছিনা]]ই পদত্যাগ কৰাৰ পিছত বাংলাদেশৰ হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ কিছুমান ঘৰ, ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান আৰু উপাসনাস্থলীত আক্ৰমণ আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Johnson |first=George |date=10 August 2024 |title=Bangladesh Hindus targeted in attacks after fall of PM |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240810201254/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |archive-date=10 August 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Telegraph}}&lt;/ref&gt; হিন্দু বৌদ্ধ খ্ৰীষ্টান ঐক্য পৰিষদে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি ৪ আগষ্টৰ পৰা ২০ আগষ্টলৈকে এই ১৬ দিনৰ ভিতৰত সমগ্ৰ দেশতে সংখ্যালঘু লোকৰ ওপৰত মুঠ ২০১০টা ঘটনা (৬৯টা মন্দিৰকে  ধৰি) সংঘটিত হৈছে। এই কাণ্ডসমূহৰ ভিতৰত ১৫৭টা পৰিয়ালৰ ঘৰত আক্ৰমণ, লুটপাত, ঘৰ ভাঙি পেলোৱা আৰু জুই লগোৱাৰ বিপৰীতে তেওঁলোকৰ কিছুমান ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানকো আক্ৰমণ, লুটপাত আৰু ভাঙি পেলোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news |date=19 September 2024 |title=2,010 communal attacks in Bangladesh since August 4 to 20: Oikyo Parishad |url=https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240919163650/https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |archive-date=19 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Daily Star}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2024-08-13|title='This country is not for us': Bangladesh's Hindus in fear as attacks and misinformation inflame tensions|language=en-AU|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2024-08-13/bangladesh-hindu-protests-against-attacks-misinformation-spreads/104204946|access-date=2024-12-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |title=Report: 2,010 incidents of communal violence occurred from August 4 to 20 in Bangladesh |url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/359102/2-010-communal-violence-reported-from-august-4-to |work=Dhaka Tribune}}&lt;/ref&gt;  বিশ্লেষকসকলৰ মতে, এই আক্ৰমণসমূহৰ অধিকাংশই সাম্প্ৰদায়িক নাছিল বৰঞ্চ দেশৰ আইন-শৃংখলা সংকটৰ মাজত ৰাজনৈতিক প্ৰতিশোধ বা সাধাৰণ অপৰাধমূলক অপৰাধৰ মিশ্ৰণ আছিল।[&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;netra1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Bangladesh's New Democracy Under Threat From Flood of Misinformation |url=https://thediplomat.com/2024/08/bangladeshs-new-democracy-under-threat-from-flood-of-misinformation/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; /&gt; এই আক্ৰমণত ৫ জন হিন্দু নিহত হয় আৰু ইয়াৰে কমেও ২ জন আৱামী লীগৰ সদস্য বুলি নিশ্চিত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Far-right spreads false claims about Muslim attacks in Bangladesh |url=https://www.bbc.com/news/articles/cx2n8pzk7gzo |access-date=2024-08-29 |website=www.bbc.com |language=en-GB |quote=Bangladesh Hindu Buddhist Christian Unity Council, a non-profit established to protect minority human rights, reported five Hindu people killed. Two have been confirmed as Awami League members.}}&lt;/ref&gt; ইফালে ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমৰ লগতে ভাৰত ভিত্তিক ছ’চিয়েল মিডিয়া একাউণ্টসমূহে এই আক্ৰমণৰ বিষয়ে ভুল তথ্য আৰু অপপ্ৰচাৰ প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=প্রতিবেদক |first1=নিজস্ব |title=বাংলাদেশে হিন্দুদের ওপর হামলা নিয়ে ভারতে অপতথ্যের প্রচার |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/n583q95nsq |access-date=8 October 2024 |work=Prothomalo |date=11 August 2024 |language=bn}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; &gt;{{cite news |title=Misinformation over Hindus being targeted in Bangladesh fuels Islamophobia fears |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3275603/misinformation-about-hindus-being-targeted-bangladesh-fuels-islamophobia-fears |access-date=10 November 2024 |work=South China Morning Post |date=23 August 2024 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;diplomat&quot; &gt;{{cite news |title=Disinformation About Attacks on Minorities Threaten Stabilization Efforts in Bangladesh |url=https://thediplomat.com/2024/08/disinformation-about-attacks-on-minorities-threaten-stabilization-efforts-in-bangladesh/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;  বিবিচি ভেৰিফাই সংস্থায়ে দুয়োটাই নিশ্চিত কৰিছে যে কিছুমান আক্ৰমণে সংখ্যালঘুসকলক আঘাত কৰিছে আৰু দেখিলে যে হিংসাৰ বিষয়ে সংখ্যাগৰিষ্ঠৰ দাবীসমূহ অসত্য, অতিৰঞ্জিত বা বিভ্ৰান্তিকৰভাৱে গঠন কৰা হৈছে। তথ্য পৰীক্ষকসকলে পৰিস্থিতিৰ জটিলতা আৰু হিংসাৰ কাৰণসমূহৰ সঠিক মূল্যায়নত হোৱা অসুবিধাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে।&lt;ref name=&quot;BBC fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;AFP fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;prothomalodisinfo&quot; /&gt;

==পটভূমি==
২০২৪ চনৰ জুলাই মাহত সংঘটিত [[২০২৪ চনত বাংলাদেশত কোটা সংস্কাৰ আন্দোলন|কোটা সংস্কাৰ আন্দোলনে]] ছাত্ৰ–জনবিদ্ৰোহ নামেৰে জনাজাত এক তীব্ৰ চৰকাৰ বিৰোধী গণ বিদ্ৰোহলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু শেষত আৱামী লীগ চৰকাৰক ক্ষমতাৰ পৰা আঁতৰাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ganguly |first=Sudipto |date=7 August 2024 |title=Why did Bangladesh PM Sheikh Hasina resign and where is she now? |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/why-did-bangladesh-pm-sheikh-hasina-resign-where-is-she-now-2024-08-06/ |access-date=23 September 2024 |work=Reuters}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=6 August 2024 |title=Why did Bangladesh PM Sheikh Hasina resign and where is she now? |url=https://bdnews24.com/bangladesh/b8bb91ae723c |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241008083808/https://bdnews24.com/bangladesh/b8bb91ae723c |archive-date=8 October 2024 |access-date=23 September 2024 |work=bdnews24.com}}&lt;/ref&gt; বছৰ বছৰ ধৰি বাংলাদেশৰ সকলো ডাঙৰ ডাঙৰ ৰাজনৈতিক দলে পাল পাতি হিন্দুৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ উচটনি দি আহিছে। বাংলাদেশ জাতীয় পাৰ্টিয়ে ১৯৯০ চনত, বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টিয়ে ২০০১ চনত, জামাত-ই-ই-ইছলামীয়ে ২০১৩ চনত,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ahmed |first=Anis |date=28 February 2013 |title=Bangladesh Islamist's death sentence sparks deadly riots |url=https://www.reuters.com/article/us-bangladesh-tribunal-idUSBRE91R0AN20130228/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230927025940/https://www.reuters.com/article/us-bangladesh-tribunal-idUSBRE91R0AN20130228 |archive-date=27 September 2023 |access-date=23 September 2024 |work=Reuters}}&lt;/ref&gt;  বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টি আৰু জামাত একেলগে ২০১৪ চনত এনে উচটনি দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Habib |first=Haroon |date=9 January 2014 |title=Will act against those attacking minorities: Sheikh Hasina |url=https://www.thehindu.com/news/international/south-asia/will-act-against-those-attacking-minorities-sheikh-hasina/article5557890.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409193422/https://www.thehindu.com/news/international/south-asia/will-act-against-those-attacking-minorities-sheikh-hasina/article5557890.ece |archive-date=9 April 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Hindu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 January 2014 |title=Minorities targeted in Bangladesh political violence |url=https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2014/01/31/minorities-targeted-bangladesh-political-violence |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240306181655/https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2014/01/31/minorities-targeted-bangladesh-political-violence |archive-date=6 March 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The New Humanitarian |ref={{sfnref|The New Humanitarian|2014}}}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=7 January 2014 |title=Hindus under threat |url=https://www.thedailystar.net/hindus-under-threat-5781 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231016090550/https://www.thedailystar.net/hindus-under-threat-5781 |archive-date=16 October 2023 |access-date=13 September 2024 |work=The Daily Star (Bangladesh)}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত এই দলসমূহে হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ সমৰ্থন হেৰুৱাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rozario |first=Rock Ronald |date=2 October 2017 |title=Why Bangladeshi elections are a time for violence against minorities |url=https://www.ucanews.com/news/why-bangladeshi-elections-are-a-time-for-violence-against-minorities/80288 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240911195250/https://www.ucanews.com/news/why-bangladeshi-elections-are-a-time-for-violence-against-minorities/80288 |archive-date=11 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=UCA News}}&lt;/ref&gt;  আৱামী লীগ ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ শেষ দুৰ্গ হোৱাৰ বাবে হিন্দু সংখ্যালঘুৰ ৰক্ষক হিচাপে দেখা গৈছিল যদিও আৱামী লীগ চৰকাৰৰ কাৰ্যকালতো কেইবাটাও হিন্দু বিৰোধী আক্ৰমণ সংঘটিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Fides |first=Agenzia |title=ASIA/BANGLADESH - &quot;The secular politics of the Awami League is the key to popular consensus&quot;, notes a priest on the eve of the vote - Agenzia Fides |url=https://www.fides.org/en/news/74574-ASIA_BANGLADESH_The_secular_politics_of_the_Awami_League_is_the_key_to_popular_consensus_notes_a_priest_on_the_eve_of_the_vote |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240620090134/https://www.fides.org/en/news/74574-ASIA_BANGLADESH_The_secular_politics_of_the_Awami_League_is_the_key_to_popular_consensus_notes_a_priest_on_the_eve_of_the_vote |archive-date=20 June 2024 |access-date=2024-10-01 |work=www.fides.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=June 2023 |title=Awami League – A Beacon of Hope |url=https://www.daily-sun.com/printversion/details/696577/Awami-League-%E2%80%93-A-Beacon-of-Hope |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241008083808/https://www.daily-sun.com/printversion/details/696577/Awami-League-%E2%80%93-A-Beacon-of-Hope |archive-date=8 October 2024 |access-date=2024-10-01 |work=daily-sun |language=en}}&lt;/ref&gt; তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য ঘটনা হৈছে বিশ্বজিত দাসৰ হত্যাকাণ্ড আৰু ২০২১ চনত হিন্দু বিৰোধী হিংসা।

==আক্ৰমণ==</text>
      <sha1>7z35dyiqcxvyto6w2gtf6pkj0zgfyq4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453447</id>
      <parentid>453435</parentid>
      <timestamp>2024-12-10T16:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>/* আক্ৰমণ */ তথ্য যোগ</comment>
      <origin>453447</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24918" sha1="mntf3po4wfrp2gyys2rpo044y9qz4ar" xml:space="preserve">২০২৪ চনৰ ৫ আগষ্টত [[বাংলাদেশ]]ৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[শ্বেখ হাছিনা]]ই পদত্যাগ কৰাৰ পিছত বাংলাদেশৰ হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ কিছুমান ঘৰ, ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান আৰু উপাসনাস্থলীত আক্ৰমণ আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Johnson |first=George |date=10 August 2024 |title=Bangladesh Hindus targeted in attacks after fall of PM |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240810201254/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |archive-date=10 August 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Telegraph}}&lt;/ref&gt; হিন্দু বৌদ্ধ খ্ৰীষ্টান ঐক্য পৰিষদে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি ৪ আগষ্টৰ পৰা ২০ আগষ্টলৈকে এই ১৬ দিনৰ ভিতৰত সমগ্ৰ দেশতে সংখ্যালঘু লোকৰ ওপৰত মুঠ ২০১০টা ঘটনা (৬৯টা মন্দিৰকে  ধৰি) সংঘটিত হৈছে। এই কাণ্ডসমূহৰ ভিতৰত ১৫৭টা পৰিয়ালৰ ঘৰত আক্ৰমণ, লুটপাত, ঘৰ ভাঙি পেলোৱা আৰু জুই লগোৱাৰ বিপৰীতে তেওঁলোকৰ কিছুমান ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানকো আক্ৰমণ, লুটপাত আৰু ভাঙি পেলোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news |date=19 September 2024 |title=2,010 communal attacks in Bangladesh since August 4 to 20: Oikyo Parishad |url=https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240919163650/https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |archive-date=19 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Daily Star}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2024-08-13|title='This country is not for us': Bangladesh's Hindus in fear as attacks and misinformation inflame tensions|language=en-AU|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2024-08-13/bangladesh-hindu-protests-against-attacks-misinformation-spreads/104204946|access-date=2024-12-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |title=Report: 2,010 incidents of communal violence occurred from August 4 to 20 in Bangladesh |url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/359102/2-010-communal-violence-reported-from-august-4-to |work=Dhaka Tribune}}&lt;/ref&gt;  বিশ্লেষকসকলৰ মতে, এই আক্ৰমণসমূহৰ অধিকাংশই সাম্প্ৰদায়িক নাছিল বৰঞ্চ দেশৰ আইন-শৃংখলা সংকটৰ মাজত ৰাজনৈতিক প্ৰতিশোধ বা সাধাৰণ অপৰাধমূলক অপৰাধৰ মিশ্ৰণ আছিল।[&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;netra1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Bangladesh's New Democracy Under Threat From Flood of Misinformation |url=https://thediplomat.com/2024/08/bangladeshs-new-democracy-under-threat-from-flood-of-misinformation/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; /&gt; এই আক্ৰমণত ৫ জন হিন্দু নিহত হয় আৰু ইয়াৰে কমেও ২ জন আৱামী লীগৰ সদস্য বুলি নিশ্চিত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Far-right spreads false claims about Muslim attacks in Bangladesh |url=https://www.bbc.com/news/articles/cx2n8pzk7gzo |access-date=2024-08-29 |website=www.bbc.com |language=en-GB |quote=Bangladesh Hindu Buddhist Christian Unity Council, a non-profit established to protect minority human rights, reported five Hindu people killed. Two have been confirmed as Awami League members.}}&lt;/ref&gt; ইফালে ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমৰ লগতে ভাৰত ভিত্তিক ছ’চিয়েল মিডিয়া একাউণ্টসমূহে এই আক্ৰমণৰ বিষয়ে ভুল তথ্য আৰু অপপ্ৰচাৰ প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=প্রতিবেদক |first1=নিজস্ব |title=বাংলাদেশে হিন্দুদের ওপর হামলা নিয়ে ভারতে অপতথ্যের প্রচার |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/n583q95nsq |access-date=8 October 2024 |work=Prothomalo |date=11 August 2024 |language=bn}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; &gt;{{cite news |title=Misinformation over Hindus being targeted in Bangladesh fuels Islamophobia fears |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3275603/misinformation-about-hindus-being-targeted-bangladesh-fuels-islamophobia-fears |access-date=10 November 2024 |work=South China Morning Post |date=23 August 2024 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;diplomat&quot; &gt;{{cite news |title=Disinformation About Attacks on Minorities Threaten Stabilization Efforts in Bangladesh |url=https://thediplomat.com/2024/08/disinformation-about-attacks-on-minorities-threaten-stabilization-efforts-in-bangladesh/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;  বিবিচি ভেৰিফাই সংস্থায়ে দুয়োটাই নিশ্চিত কৰিছে যে কিছুমান আক্ৰমণে সংখ্যালঘুসকলক আঘাত কৰিছে আৰু দেখিলে যে হিংসাৰ বিষয়ে সংখ্যাগৰিষ্ঠৰ দাবীসমূহ অসত্য, অতিৰঞ্জিত বা বিভ্ৰান্তিকৰভাৱে গঠন কৰা হৈছে। তথ্য পৰীক্ষকসকলে পৰিস্থিতিৰ জটিলতা আৰু হিংসাৰ কাৰণসমূহৰ সঠিক মূল্যায়নত হোৱা অসুবিধাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে।&lt;ref name=&quot;BBC fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;AFP fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;prothomalodisinfo&quot; /&gt;

==পটভূমি==
২০২৪ চনৰ জুলাই মাহত সংঘটিত [[২০২৪ চনত বাংলাদেশত কোটা সংস্কাৰ আন্দোলন|কোটা সংস্কাৰ আন্দোলনে]] ছাত্ৰ–জনবিদ্ৰোহ নামেৰে জনাজাত এক তীব্ৰ চৰকাৰ বিৰোধী গণ বিদ্ৰোহলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু শেষত আৱামী লীগ চৰকাৰক ক্ষমতাৰ পৰা আঁতৰাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ganguly |first=Sudipto |date=7 August 2024 |title=Why did Bangladesh PM Sheikh Hasina resign and where is she now? |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/why-did-bangladesh-pm-sheikh-hasina-resign-where-is-she-now-2024-08-06/ |access-date=23 September 2024 |work=Reuters}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=6 August 2024 |title=Why did Bangladesh PM Sheikh Hasina resign and where is she now? |url=https://bdnews24.com/bangladesh/b8bb91ae723c |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241008083808/https://bdnews24.com/bangladesh/b8bb91ae723c |archive-date=8 October 2024 |access-date=23 September 2024 |work=bdnews24.com}}&lt;/ref&gt; বছৰ বছৰ ধৰি বাংলাদেশৰ সকলো ডাঙৰ ডাঙৰ ৰাজনৈতিক দলে পাল পাতি হিন্দুৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ উচটনি দি আহিছে। বাংলাদেশ জাতীয় পাৰ্টিয়ে ১৯৯০ চনত, বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টিয়ে ২০০১ চনত, জামাত-ই-ই-ইছলামীয়ে ২০১৩ চনত,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ahmed |first=Anis |date=28 February 2013 |title=Bangladesh Islamist's death sentence sparks deadly riots |url=https://www.reuters.com/article/us-bangladesh-tribunal-idUSBRE91R0AN20130228/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230927025940/https://www.reuters.com/article/us-bangladesh-tribunal-idUSBRE91R0AN20130228 |archive-date=27 September 2023 |access-date=23 September 2024 |work=Reuters}}&lt;/ref&gt;  বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টি আৰু জামাত একেলগে ২০১৪ চনত এনে উচটনি দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Habib |first=Haroon |date=9 January 2014 |title=Will act against those attacking minorities: Sheikh Hasina |url=https://www.thehindu.com/news/international/south-asia/will-act-against-those-attacking-minorities-sheikh-hasina/article5557890.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409193422/https://www.thehindu.com/news/international/south-asia/will-act-against-those-attacking-minorities-sheikh-hasina/article5557890.ece |archive-date=9 April 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Hindu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 January 2014 |title=Minorities targeted in Bangladesh political violence |url=https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2014/01/31/minorities-targeted-bangladesh-political-violence |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240306181655/https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2014/01/31/minorities-targeted-bangladesh-political-violence |archive-date=6 March 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The New Humanitarian |ref={{sfnref|The New Humanitarian|2014}}}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=7 January 2014 |title=Hindus under threat |url=https://www.thedailystar.net/hindus-under-threat-5781 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231016090550/https://www.thedailystar.net/hindus-under-threat-5781 |archive-date=16 October 2023 |access-date=13 September 2024 |work=The Daily Star (Bangladesh)}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত এই দলসমূহে হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ সমৰ্থন হেৰুৱাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rozario |first=Rock Ronald |date=2 October 2017 |title=Why Bangladeshi elections are a time for violence against minorities |url=https://www.ucanews.com/news/why-bangladeshi-elections-are-a-time-for-violence-against-minorities/80288 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240911195250/https://www.ucanews.com/news/why-bangladeshi-elections-are-a-time-for-violence-against-minorities/80288 |archive-date=11 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=UCA News}}&lt;/ref&gt;  আৱামী লীগ ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ শেষ দুৰ্গ হোৱাৰ বাবে হিন্দু সংখ্যালঘুৰ ৰক্ষক হিচাপে দেখা গৈছিল যদিও আৱামী লীগ চৰকাৰৰ কাৰ্যকালতো কেইবাটাও হিন্দু বিৰোধী আক্ৰমণ সংঘটিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Fides |first=Agenzia |title=ASIA/BANGLADESH - &quot;The secular politics of the Awami League is the key to popular consensus&quot;, notes a priest on the eve of the vote - Agenzia Fides |url=https://www.fides.org/en/news/74574-ASIA_BANGLADESH_The_secular_politics_of_the_Awami_League_is_the_key_to_popular_consensus_notes_a_priest_on_the_eve_of_the_vote |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240620090134/https://www.fides.org/en/news/74574-ASIA_BANGLADESH_The_secular_politics_of_the_Awami_League_is_the_key_to_popular_consensus_notes_a_priest_on_the_eve_of_the_vote |archive-date=20 June 2024 |access-date=2024-10-01 |work=www.fides.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=June 2023 |title=Awami League – A Beacon of Hope |url=https://www.daily-sun.com/printversion/details/696577/Awami-League-%E2%80%93-A-Beacon-of-Hope |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241008083808/https://www.daily-sun.com/printversion/details/696577/Awami-League-%E2%80%93-A-Beacon-of-Hope |archive-date=8 October 2024 |access-date=2024-10-01 |work=daily-sun |language=en}}&lt;/ref&gt; তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য ঘটনা হৈছে বিশ্বজিত দাসৰ হত্যাকাণ্ড আৰু ২০২১ চনত হিন্দু বিৰোধী হিংসা।

==আক্ৰমণ==
শেখ হাছিনাৰ পলায়নৰ পিছতে বিশেষকৈ বাংলাদেশৰ হিন্দুসকলক লক্ষ্য কৰি সাম্প্ৰদায়িক আক্ৰমণৰ ধাৰাবাহিক আক্ৰমণৰ বাতৰি পোৱা গৈছিল। এই কাণ্ডসমূহৰ ভিতৰত সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মন্দিৰ, ঘৰ আৰু দোকানত আক্ৰমণৰ অভিযোগৰ লগতে দেশৰ কেইবাখনো জিলাত লুণ্ঠন আৰু হত্যাৰ খবৰ পোৱা গৈছিল।&lt;ref name=&quot;nyt7Aug2024&quot;&gt;{{Cite news |last1=Hasnat |first1=Saif |last2=Nauman |first2=Qasim |date=2024-08-07 |title=Hindus in Bangladesh Face Attacks After Prime Minister's Exit |url=https://www.nytimes.com/2024/08/07/world/asia/bangladesh-politics-unrest.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240808024134/https://www.nytimes.com/2024/08/07/world/asia/bangladesh-politics-unrest.html |archive-date=8 August 2024 |access-date=2024-08-09 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

২০২৪ চনৰ ৫ৰ পৰা ২০ আগষ্টৰ ভিতৰত ৬৪খন জিলা আৰু ৬৭খন উপজিলাত প্ৰথম আলোৰ সংবাদদাতাই চলোৱা তদন্ত অনুসৰি ৪৯খন জিলাত সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ ওপৰত ১০৬৮টা আক্ৰমণ সংঘটিত হয়। ইয়াৰে অধিকাংশ আক্ৰমণ সংঘটিত হয় খুলনাৰ দক্ষিণ-পশ্চিম সংমণ্ডলত। এই অঞ্চলত সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ অন্তৰ্গত কমেও ২৯৫টা ঘৰ আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান ধ্বংস কৰা হয়। তদুপৰি ৰংপুৰত ২১৯টা, মৈমনসিংহত ১৮৩টা, ৰাজশাহীত ১৫৫টা, [[ঢাকা]]ত ৭৯টা, বৰিশালত ৬৮টা, চট্টগ্ৰামত ৪৫টা, চিলেটত ২৫টা গঠনৰ ক্ষতিসাধন হৈছে। ক্ষয়-ক্ষতিৰ পৰিসৰ ভিন ভিন আছিল। কিছুমান অঞ্চলত ভয়াৱহ ধ্বংস যজ্ঞ সংঘটিত হৈছিল, আনহাতে কিছুমান অঞ্চলত কম গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষতি হৈছিল। এই হিংসাত হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ দুজন সদস্য নিহত হয় আৰু মুঠ ৯১২টা আক্ৰমণৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে। ইয়াৰে কমেও ৫০৬টা গোচৰত ভুক্তভোগীসকল আৱামী লীগৰ সৈতে জড়িত আছিল। প্ৰথম আলোৰ সংবাদদাতাসকলে ব্যক্তিগতভাৱে ৫৪৬টা ক্ষতিগ্ৰস্ত ঘৰ আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল আৰু এয়া মুঠ ক্ষতিগ্ৰস্ত গঠনৰ ৫১ শতাংশ।&lt;ref name=&quot;pa11Sep2024&quot;&gt;{{Cite news |date=2024-09-11 |title=Communal violence: 1068 houses and business establishments attacked |url=https://en.prothomalo.com/bangladesh/97chuvmupe |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240913200343/https://en.prothomalo.com/bangladesh/97chuvmupe |archive-date=13 September 2024 |access-date=2024-09-23 |work=Prothom Alo |language=en}}&lt;/ref&gt;

বাংলাদেশৰ সংখ্যালঘু গোটসমূহে ২০২৪ চনৰ ৪ৰ পৰা ২০ আগষ্টৰ ভিতৰত সমগ্ৰ দেশতে ২০১০টা সাম্প্ৰদায়িক হিংসাৰ ঘটনা সংঘটিত হোৱাৰ বাতৰি প্ৰকাশ কৰিছে। এই হিংসাত মুঠ ৯ জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ১৭০৫টা পৰিয়াল প্ৰত্যক্ষভাৱে ক্ষতিগ্ৰস্ত হয় এই হিংসাত্মক ঘটনাত। ইয়াৰে ১৫৭টা পৰিয়ালৰ ঘৰ-দুৱাৰ আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানত আক্ৰমণ, লুটপাত, ভাঙি-ছিঙি জুই লগাই দিয়া হয়। কিছুমান পৰিয়ালৰ মাটি বলপূৰ্বকভাৱে দখল কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; ৩০ অক্টোবৰত নেত্ৰ নিউজে প্ৰকাশ কৰা এক তদন্তত প্ৰকাশ পায় যে সাতজন মৃত্যুৰ সৈতে জড়িত কাণ্ডৰ আঁৰত
কোনো হত্যাকাণ্ডতে ধৰ্মীয় বা সাম্প্ৰদায়িক উদ্দেশ্যৰ স্পষ্ট চিন নাছিল। বৰঞ্চ ৰাজনৈতিক প্ৰতিশোধ, গোটৰ হিংসা আৰু অপৰাধমূলক হত্যাৰ মিশ্ৰণ আছিল। ইয়াৰ উপৰিও কিছুমান ক্ষেত্ৰত ইউনিটি কাউন্সিলৰ দাবীক তেওঁলোকে উল্লেখ কৰা বাতৰিৰ প্ৰতিবেদন আৰু তেওঁলোকৰ নিজৰ তৃণমূল পৰ্যায়ৰ বিষয়াসকলেও ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;netra1&quot;&gt; {{cite web
 | title       = Claims of communal atrocities in 9 Hindu deaths falter under scrutiny
 | url         = https://netra.news/2024/little-evidence-of-communal-motives-in-9-hindu-mens-deaths/
 | date        = 2024-10-31
 | archiveurl  = http://archive.today/kuTha
 | archivedate = 2024-10-31 }} &lt;/ref&gt;

আৰক্ষী মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ পৰা পোৱা সূত্ৰ অনুসৰি আৱামী লীগ চৰকাৰৰ পতনৰ পিছত ৫ আগষ্টৰ পৰা ৯ আগষ্টৰ ভিতৰত পূজা মণ্ডপৰ ধ্বংসক (পেণ্ডেল) লৈ ৪৭টা কাণ্ড সংঘটিত হৈছে। ইয়াৰ লগতে ৩০টা মূৰ্তি আৰু মন্দিৰ ভাঙি পেলোৱা, ৪টা চুৰি বা ডকাইতি, ৩টা অগ্নিসংযোগ, আৰু ১০টা আন কাণ্ড লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite news |last=Hasan |first=Mahmudul |script-title=bn:দুর্গাপূজা: প্রতিমা ভাঙচুর, চুরি, ঢিল নিক্ষেপ ও মারামারির ঘটনায় গ্রেপ্তার ৮ |trans-title=Durga Puja: 8 arrested for idol vandalism, theft, stone-throwing, and altercations |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/m2y58yfohj |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241009204938/https://www.prothomalo.com/bangladesh/m2y58yfohj |archive-date=9 October 2024 |access-date=9 October 2024 |work=Prothom Alo |language=bn}}&lt;/ref&gt; বাংলাদেশ আৰক্ষীৰ মতে, ১ অক্টোবৰৰ পৰা বাংলাদেশত [[দুৰ্গা পূজা]]ৰ সৈতে জড়িত ৩৫টা আপত্তিজনক কাণ্ড সংঘটিত হৈছে আৰু ১৭ জন ব্যক্তিক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছে। লগতে প্ৰায় এক ডজন গোচৰ পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=35 untoward incidents related to Durga Puja in Bangladesh since October 1; 17 arrested: police |url=https://www.deccanherald.com/world/35-untoward-incidents-related-to-durga-puja-in-bangladesh-since-october-1-17-arrested-police-3229694 |access-date=2024-10-12 |work=Deccan Herald |agency=PTI |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=Oct 12, 2024 |title=35 incidents related to Durga Puja in Bangladesh since Oct 1, 17 arrested |url=https://www.business-standard.com/world-news/35-incidents-related-to-durga-puja-in-bangladesh-since-oct-1-17-arrested-124101200030_1.html}}&lt;/ref&gt;

সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা সংগঠন বাংলাদেশ ছাত্ৰ ঐক্য পৰিষদে আয়োজন কৰা এক সংবাদমেলত কোৱা হৈছিল যে সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ ৪৯ জন শিক্ষকে ৫ৰ পৰা ৩১ আগষ্টৰ ভিতৰত পদত্যাগ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 August 2024 |title=At least 49 minority teachers forced to resign since Aug 5 |url=https://www.thedailystar.net/news/bangladesh/crime-justice/news/least-49-minority-teachers-forced-resign-aug-5-3691011 |access-date=29 October 2024 |work=The Daily Star (Bangladesh)}}&lt;/ref&gt; সংবাদমেলত চান্দপুৰৰ ফৰিদগঞ্জৰ গল্লক আদৰ্শ ডিগ্ৰী মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হৰিপদ দাসে নিজৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা ব্যক্ত কৰে। তেওঁ কয় যে শ্বেখ হাছিনা চৰকাৰৰ পতনৰ ঠিক পিছতেই ৫ আগষ্টৰ সন্ধিয়া তেওঁৰ ঘৰ ভাঙি লুটপাত কৰা হৈছিল। তেওঁ আৰু তেওঁৰ পৰিয়ালটোৱে জীৱনটোক লৈ কষ্টেৰে পলায়ন কৰিবলৈ সক্ষম হ’ল। তাৰ পিছত তেওঁৰ পৰিয়ালৰ সদস্যসকল ঘৰলৈ উভতি আহিছে যদিও তেওঁ এতিয়াও ঘৰলৈ উভতিব পৰা নাই। নিয়মিতভাৱে পদত্যাগ কৰাৰ ভাবুকি দিয়াৰ লগতে মহাবিদ্যালয়ত পুনৰ কৰ্তব্য আৰম্ভ কৰাৰ আশংকাত ভুগিছে। কিন্তু চৰকাৰী নিৰ্দেশনা অনুসৰি তেওঁ দেওবাৰে কলেজত যোগদান কৰিব লাগিব।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 August 2024 |script-title=bn:সংখ্যালঘু সম্প্রদায়ের ৪৯ শিক্ষককে পদত্যাগে বাধ্য করা হয়েছে |trans-title=49 teachers from minority communities forced to resign |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/g0dzl6qg65 |access-date=29 October 2024 |work=Prothom Alo |language=bn}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>mntf3po4wfrp2gyys2rpo044y9qz4ar</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453604</id>
      <parentid>453447</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:08:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453604</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24887" sha1="fehu5x99op5zd7ye4nqk9cv4wz8vc1b" xml:space="preserve">২০২৪ চনৰ ৫ আগষ্টত [[বাংলাদেশ]]ৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[শ্বেখ হাছিনা]]ই পদত্যাগ কৰাৰ পিছত বাংলাদেশৰ হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ কিছুমান ঘৰ, ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান আৰু উপাসনাস্থলীত আক্ৰমণ আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Johnson |first=George |date=10 August 2024 |title=Bangladesh Hindus targeted in attacks after fall of PM |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240810201254/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/08/10/bangladesh-hindus-face-attacks-after-fall-of-prime-minister/ |archive-date=10 August 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Telegraph}}&lt;/ref&gt; হিন্দু বৌদ্ধ খ্ৰীষ্টান ঐক্য পৰিষদে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি ৪ আগষ্টৰ পৰা ২০ আগষ্টলৈকে এই ১৬ দিনৰ ভিতৰত সমগ্ৰ দেশতে সংখ্যালঘু লোকৰ ওপৰত মুঠ ২০১০টা ঘটনা (৬৯টা মন্দিৰকে ধৰি) সংঘটিত হৈছে। এই কাণ্ডসমূহৰ ভিতৰত ১৫৭টা পৰিয়ালৰ ঘৰত আক্ৰমণ, লুটপাত, ঘৰ ভাঙি পেলোৱা আৰু জুই লগোৱাৰ বিপৰীতে তেওঁলোকৰ কিছুমান ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানকো আক্ৰমণ, লুটপাত আৰু ভাঙি পেলোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news |date=19 September 2024 |title=2,010 communal attacks in Bangladesh since August 4 to 20: Oikyo Parishad |url=https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240919163650/https://www.thedailystar.net/news/news/2010-communal-attacks-bangladesh-august-4-20-oikyo-parishad-3706731 |archive-date=19 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Daily Star}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|date=2024-08-13|title='This country is not for us': Bangladesh's Hindus in fear as attacks and misinformation inflame tensions|language=en-AU|work=[[ABC News (Australia)|ABC News]]|url=https://www.abc.net.au/news/2024-08-13/bangladesh-hindu-protests-against-attacks-misinformation-spreads/104204946|access-date=2024-12-06}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |title=Report: 2,010 incidents of communal violence occurred from August 4 to 20 in Bangladesh |url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/359102/2-010-communal-violence-reported-from-august-4-to |work=Dhaka Tribune}}&lt;/ref&gt; বিশ্লেষকসকলৰ মতে, এই আক্ৰমণসমূহৰ অধিকাংশই সাম্প্ৰদায়িক নাছিল বৰঞ্চ দেশৰ আইন-শৃংখলা সংকটৰ মাজত ৰাজনৈতিক প্ৰতিশোধ বা সাধাৰণ অপৰাধমূলক অপৰাধৰ মিশ্ৰণ আছিল।[&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;netra1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Bangladesh's New Democracy Under Threat From Flood of Misinformation |url=https://thediplomat.com/2024/08/bangladeshs-new-democracy-under-threat-from-flood-of-misinformation/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; /&gt; এই আক্ৰমণত ৫জন হিন্দু নিহত হয় আৰু ইয়াৰে কমেও ২জন আৱামী লীগৰ সদস্য বুলি নিশ্চিত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Far-right spreads false claims about Muslim attacks in Bangladesh |url=https://www.bbc.com/news/articles/cx2n8pzk7gzo |access-date=2024-08-29 |website=www.bbc.com |language=en-GB |quote=Bangladesh Hindu Buddhist Christian Unity Council, a non-profit established to protect minority human rights, reported five Hindu people killed. Two have been confirmed as Awami League members.}}&lt;/ref&gt; ইফালে ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমৰ লগতে ভাৰত ভিত্তিক ছ’চিয়েল মিডিয়া একাউণ্টসমূহে এই আক্ৰমণৰ বিষয়ে ভুল তথ্য আৰু অপপ্ৰচাৰ প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Islamophobic&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=প্ৰতিবেদক |first1=নিজস্ব |title=বাংলাদেশে হিন্দুদেৰ ওপৰ হামলা নিয়ে ভাৰতে অপতথ্যেৰ প্ৰচাৰ |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/n583q95nsq |access-date=8 October 2024 |work=Prothomalo |date=11 August 2024 |language=bn}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;scmp1&quot; &gt;{{cite news |title=Misinformation over Hindus being targeted in Bangladesh fuels Islamophobia fears |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3275603/misinformation-about-hindus-being-targeted-bangladesh-fuels-islamophobia-fears |access-date=10 November 2024 |work=South China Morning Post |date=23 August 2024 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;diplomat&quot; &gt;{{cite news |title=Disinformation About Attacks on Minorities Threaten Stabilization Efforts in Bangladesh |url=https://thediplomat.com/2024/08/disinformation-about-attacks-on-minorities-threaten-stabilization-efforts-in-bangladesh/ |access-date=10 November 2024 |work=thediplomat.com}}&lt;/ref&gt; বিবিচি ভেৰিফাই সংস্থায়ে দুয়োটাই নিশ্চিত কৰিছে যে কিছুমান আক্ৰমণে সংখ্যালঘুসকলক আঘাত কৰিছে আৰু দেখিলে যে হিংসাৰ বিষয়ে সংখ্যাগৰিষ্ঠৰ দাবীসমূহ অসত্য, অতিৰঞ্জিত বা বিভ্ৰান্তিকৰভাৱে গঠন কৰা হৈছে। তথ্য পৰীক্ষকসকলে পৰিস্থিতিৰ জটিলতা আৰু হিংসাৰ কাৰণসমূহৰ সঠিক মূল্যায়নত হোৱা অসুবিধাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে।&lt;ref name=&quot;BBC fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;AFP fact check&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;prothomalodisinfo&quot; /&gt;

==পটভূমি==
২০২৪ চনৰ জুলাই মাহত সংঘটিত [[২০২৪ চনত বাংলাদেশত কোটা সংস্কাৰ আন্দোলন|কোটা সংস্কাৰ আন্দোলনে]] ছাত্ৰ–জনবিদ্ৰোহ নামেৰে জনাজাত এক তীব্ৰ চৰকাৰ বিৰোধী গণ বিদ্ৰোহলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু শেষত আৱামী লীগ চৰকাৰক ক্ষমতাৰ পৰা আঁতৰাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ganguly |first=Sudipto |date=7 August 2024 |title=Why did Bangladesh PM Sheikh Hasina resign and where is she now? |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/why-did-bangladesh-pm-sheikh-hasina-resign-where-is-she-now-2024-08-06/ |access-date=23 September 2024 |work=Reuters}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=6 August 2024 |title=Why did Bangladesh PM Sheikh Hasina resign and where is she now? |url=https://bdnews24.com/bangladesh/b8bb91ae723c |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241008083808/https://bdnews24.com/bangladesh/b8bb91ae723c |archive-date=8 October 2024 |access-date=23 September 2024 |work=bdnews24.com}}&lt;/ref&gt; বছৰ বছৰ ধৰি বাংলাদেশৰ সকলো ডাঙৰ ডাঙৰ ৰাজনৈতিক দলে পাল পাতি হিন্দুৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ উচটনি দি আহিছে। বাংলাদেশ জাতীয় পাৰ্টিয়ে ১৯৯০ চনত, বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টিয়ে ২০০১ চনত, জামাত-ই-ই-ইছলামীয়ে ২০১৩ চনত,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ahmed |first=Anis |date=28 February 2013 |title=Bangladesh Islamist's death sentence sparks deadly riots |url=https://www.reuters.com/article/us-bangladesh-tribunal-idUSBRE91R0AN20130228/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230927025940/https://www.reuters.com/article/us-bangladesh-tribunal-idUSBRE91R0AN20130228 |archive-date=27 September 2023 |access-date=23 September 2024 |work=Reuters}}&lt;/ref&gt; বাংলাদেশ জাতীয়তাবাদী পাৰ্টি আৰু জামাত একেলগে ২০১৪ চনত এনে উচটনি দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Habib |first=Haroon |date=9 January 2014 |title=Will act against those attacking minorities: Sheikh Hasina |url=https://www.thehindu.com/news/international/south-asia/will-act-against-those-attacking-minorities-sheikh-hasina/article5557890.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409193422/https://www.thehindu.com/news/international/south-asia/will-act-against-those-attacking-minorities-sheikh-hasina/article5557890.ece |archive-date=9 April 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The Hindu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 January 2014 |title=Minorities targeted in Bangladesh political violence |url=https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2014/01/31/minorities-targeted-bangladesh-political-violence |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240306181655/https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2014/01/31/minorities-targeted-bangladesh-political-violence |archive-date=6 March 2024 |access-date=23 September 2024 |work=The New Humanitarian |ref={{sfnref|The New Humanitarian|2014}}}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=7 January 2014 |title=Hindus under threat |url=https://www.thedailystar.net/hindus-under-threat-5781 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231016090550/https://www.thedailystar.net/hindus-under-threat-5781 |archive-date=16 October 2023 |access-date=13 September 2024 |work=The Daily Star (Bangladesh)}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত এই দলসমূহে হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ সমৰ্থন হেৰুৱাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rozario |first=Rock Ronald |date=2 October 2017 |title=Why Bangladeshi elections are a time for violence against minorities |url=https://www.ucanews.com/news/why-bangladeshi-elections-are-a-time-for-violence-against-minorities/80288 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240911195250/https://www.ucanews.com/news/why-bangladeshi-elections-are-a-time-for-violence-against-minorities/80288 |archive-date=11 September 2024 |access-date=23 September 2024 |work=UCA News}}&lt;/ref&gt; আৱামী লীগ ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ শেষ দুৰ্গ হোৱাৰ বাবে হিন্দু সংখ্যালঘুৰ ৰক্ষক হিচাপে দেখা গৈছিল যদিও আৱামী লীগ চৰকাৰৰ কাৰ্যকালতো কেইবাটাও হিন্দু বিৰোধী আক্ৰমণ সংঘটিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Fides |first=Agenzia |title=ASIA/BANGLADESH - &quot;The secular politics of the Awami League is the key to popular consensus&quot;, notes a priest on the eve of the vote - Agenzia Fides |url=https://www.fides.org/en/news/74574-ASIA_BANGLADESH_The_secular_politics_of_the_Awami_League_is_the_key_to_popular_consensus_notes_a_priest_on_the_eve_of_the_vote |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240620090134/https://www.fides.org/en/news/74574-ASIA_BANGLADESH_The_secular_politics_of_the_Awami_League_is_the_key_to_popular_consensus_notes_a_priest_on_the_eve_of_the_vote |archive-date=20 June 2024 |access-date=2024-10-01 |work=www.fides.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=June 2023 |title=Awami League – A Beacon of Hope |url=https://www.daily-sun.com/printversion/details/696577/Awami-League-%E2%80%93-A-Beacon-of-Hope |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241008083808/https://www.daily-sun.com/printversion/details/696577/Awami-League-%E2%80%93-A-Beacon-of-Hope |archive-date=8 October 2024 |access-date=2024-10-01 |work=daily-sun |language=en}}&lt;/ref&gt; তাৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য ঘটনা হৈছে বিশ্বজিত দাসৰ হত্যাকাণ্ড আৰু ২০২১ চনত হিন্দু বিৰোধী হিংসা। 

==আক্ৰমণ==
শেখ হাছিনাৰ পলায়নৰ পিছতে বিশেষকৈ বাংলাদেশৰ হিন্দুসকলক লক্ষ্য কৰি সাম্প্ৰদায়িক আক্ৰমণৰ ধাৰাবাহিক আক্ৰমণৰ বাতৰি পোৱা গৈছিল। এই কাণ্ডসমূহৰ ভিতৰত সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মন্দিৰ, ঘৰ আৰু দোকানত আক্ৰমণৰ অভিযোগৰ লগতে দেশৰ কেইবাখনো জিলাত লুণ্ঠন আৰু হত্যাৰ খবৰ পোৱা গৈছিল।&lt;ref name=&quot;nyt7Aug2024&quot;&gt;{{Cite news |last1=Hasnat |first1=Saif |last2=Nauman |first2=Qasim |date=2024-08-07 |title=Hindus in Bangladesh Face Attacks After Prime Minister's Exit |url=https://www.nytimes.com/2024/08/07/world/asia/bangladesh-politics-unrest.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240808024134/https://www.nytimes.com/2024/08/07/world/asia/bangladesh-politics-unrest.html |archive-date=8 August 2024 |access-date=2024-08-09 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

২০২৪ চনৰ ৫ৰ পৰা ২০ আগষ্টৰ ভিতৰত ৬৪খন জিলা আৰু ৬৭খন উপজিলাত প্ৰথম আলোৰ সংবাদদাতাই চলোৱা তদন্ত অনুসৰি ৪৯খন জিলাত সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ ওপৰত ১০৬৮টা আক্ৰমণ সংঘটিত হয়। ইয়াৰে অধিকাংশ আক্ৰমণ সংঘটিত হয় খুলনাৰ দক্ষিণ-পশ্চিম সংমণ্ডলত। এই অঞ্চলত সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ অন্তৰ্গত কমেও ২৯৫টা ঘৰ আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান ধ্বংস কৰা হয়। তদুপৰি ৰংপুৰত ২১৯টা, মৈমনসিংহত ১৮৩টা, ৰাজশাহীত ১৫৫টা, [[ঢাকা]]ত ৭৯টা, বৰিশালত ৬৮টা, চট্টগ্ৰামত ৪৫টা, চিলেটত ২৫টা গঠনৰ ক্ষতিসাধন হৈছে। ক্ষয়-ক্ষতিৰ পৰিসৰ ভিন ভিন আছিল। কিছুমান অঞ্চলত ভয়াৱহ ধ্বংস যজ্ঞ সংঘটিত হৈছিল, আনহাতে কিছুমান অঞ্চলত কম গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষতি হৈছিল। এই হিংসাত হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ দুজন সদস্য নিহত হয় আৰু মুঠ ৯১২টা আক্ৰমণৰ নথিভুক্ত কৰা হৈছে। ইয়াৰে কমেও ৫০৬টা গোচৰত ভুক্তভোগীসকল আৱামী লীগৰ সৈতে জড়িত আছিল। প্ৰথম আলোৰ সংবাদদাতাসকলে ব্যক্তিগতভাৱে ৫৪৬টা ক্ষতিগ্ৰস্ত ঘৰ আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল আৰু এয়া মুঠ ক্ষতিগ্ৰস্ত গঠনৰ ৫১ শতাংশ।&lt;ref name=&quot;pa11Sep2024&quot;&gt;{{Cite news |date=2024-09-11 |title=Communal violence: 1068 houses and business establishments attacked |url=https://en.prothomalo.com/bangladesh/97chuvmupe |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240913200343/https://en.prothomalo.com/bangladesh/97chuvmupe |archive-date=13 September 2024 |access-date=2024-09-23 |work=Prothom Alo |language=en}}&lt;/ref&gt;

বাংলাদেশৰ সংখ্যালঘু গোটসমূহে ২০২৪ চনৰ ৪ৰ পৰা ২০ আগষ্টৰ ভিতৰত সমগ্ৰ দেশতে ২০১০টা সাম্প্ৰদায়িক হিংসাৰ ঘটনা সংঘটিত হোৱাৰ বাতৰি প্ৰকাশ কৰিছে। এই হিংসাত মুঠ ৯জন লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু ১৭০৫টা পৰিয়াল প্ৰত্যক্ষভাৱে ক্ষতিগ্ৰস্ত হয় এই হিংসাত্মক ঘটনাত। ইয়াৰে ১৫৭টা পৰিয়ালৰ ঘৰ-দুৱাৰ আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানত আক্ৰমণ, লুটপাত, ভাঙি-ছিঙি জুই লগাই দিয়া হয়। কিছুমান পৰিয়ালৰ মাটি বলপূৰ্বকভাৱে দখল কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; ৩০ অক্টোবৰত নেত্ৰ নিউজে প্ৰকাশ কৰা এক তদন্তত প্ৰকাশ পায় যে সাতজন মৃত্যুৰ সৈতে জড়িত কাণ্ডৰ আঁৰত
কোনো হত্যাকাণ্ডতে ধৰ্মীয় বা সাম্প্ৰদায়িক উদ্দেশ্যৰ স্পষ্ট চিন নাছিল। বৰঞ্চ ৰাজনৈতিক প্ৰতিশোধ, গোটৰ হিংসা আৰু অপৰাধমূলক হত্যাৰ মিশ্ৰণ আছিল। ইয়াৰ উপৰিও কিছুমান ক্ষেত্ৰত ইউনিটি কাউন্সিলৰ দাবীক তেওঁলোকে উল্লেখ কৰা বাতৰিৰ প্ৰতিবেদন আৰু তেওঁলোকৰ নিজৰ তৃণমূল পৰ্যায়ৰ বিষয়াসকলেও ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;netra1&quot;&gt; {{cite web
 | title = Claims of communal atrocities in 9 Hindu deaths falter under scrutiny
 | url = https://netra.news/2024/little-evidence-of-communal-motives-in-9-hindu-mens-deaths/
 | date = 2024-10-31
 | archiveurl = http://archive.today/kuTha
 | archivedate = 2024-10-31 }} &lt;/ref&gt;

আৰক্ষী মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ পৰা পোৱা সূত্ৰ অনুসৰি আৱামী লীগ চৰকাৰৰ পতনৰ পিছত ৫ আগষ্টৰ পৰা ৯ আগষ্টৰ ভিতৰত পূজা মণ্ডপৰ ধ্বংসক (পেণ্ডেল) লৈ ৪৭টা কাণ্ড সংঘটিত হৈছে। ইয়াৰ লগতে ৩০টা মূৰ্তি আৰু মন্দিৰ ভাঙি পেলোৱা, ৪টা চুৰি বা ডকাইতি, ৩টা অগ্নিসংযোগ, আৰু ১০টা আন কাণ্ড লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite news |last=Hasan |first=Mahmudul |script-title=bn:দুৰ্গাপূজা: প্ৰতিমা ভাঙচুৰ, চুৰি, ঢিল নিক্ষেপ ও মাৰামাৰিৰ ঘটনায় গ্ৰেপ্তাৰ ৮ |trans-title=Durga Puja: 8 arrested for idol vandalism, theft, stone-throwing, and altercations |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/m2y58yfohj |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241009204938/https://www.prothomalo.com/bangladesh/m2y58yfohj |archive-date=9 October 2024 |access-date=9 October 2024 |work=Prothom Alo |language=bn}}&lt;/ref&gt; বাংলাদেশ আৰক্ষীৰ মতে, ১ অক্টোবৰৰ পৰা বাংলাদেশত [[দুৰ্গা পূজা]]ৰ সৈতে জড়িত ৩৫টা আপত্তিজনক কাণ্ড সংঘটিত হৈছে আৰু ১৭জন ব্যক্তিক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছে। লগতে প্ৰায় এক ডজন গোচৰ পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=35 untoward incidents related to Durga Puja in Bangladesh since October 1; 17 arrested: police |url=https://www.deccanherald.com/world/35-untoward-incidents-related-to-durga-puja-in-bangladesh-since-october-1-17-arrested-police-3229694 |access-date=2024-10-12 |work=Deccan Herald |agency=PTI |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=Oct 12, 2024 |title=35 incidents related to Durga Puja in Bangladesh since Oct 1, 17 arrested |url=https://www.business-standard.com/world-news/35-incidents-related-to-durga-puja-in-bangladesh-since-oct-1-17-arrested-124101200030_1.html}}&lt;/ref&gt;

সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা সংগঠন বাংলাদেশ ছাত্ৰ ঐক্য পৰিষদে আয়োজন কৰা এক সংবাদমেলত কোৱা হৈছিল যে সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ ৪৯জন শিক্ষকে ৫ৰ পৰা ৩১ আগষ্টৰ ভিতৰত পদত্যাগ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 August 2024 |title=At least 49 minority teachers forced to resign since Aug 5 |url=https://www.thedailystar.net/news/bangladesh/crime-justice/news/least-49-minority-teachers-forced-resign-aug-5-3691011 |access-date=29 October 2024 |work=The Daily Star (Bangladesh)}}&lt;/ref&gt; সংবাদমেলত চান্দপুৰৰ ফৰিদগঞ্জৰ গল্লক আদৰ্শ ডিগ্ৰী মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হৰিপদ দাসে নিজৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা ব্যক্ত কৰে। তেওঁ কয় যে শ্বেখ হাছিনা চৰকাৰৰ পতনৰ ঠিক পিছতেই ৫ আগষ্টৰ সন্ধিয়া তেওঁৰ ঘৰ ভাঙি লুটপাত কৰা হৈছিল। তেওঁ আৰু তেওঁৰ পৰিয়ালটোৱে জীৱনটোক লৈ কষ্টেৰে পলায়ন কৰিবলৈ সক্ষম হ’ল। তাৰ পিছত তেওঁৰ পৰিয়ালৰ সদস্যসকল ঘৰলৈ উভতি আহিছে যদিও তেওঁ এতিয়াও ঘৰলৈ উভতিব পৰা নাই। নিয়মিতভাৱে পদত্যাগ কৰাৰ ভাবুকি দিয়াৰ লগতে মহাবিদ্যালয়ত পুনৰ কৰ্তব্য আৰম্ভ কৰাৰ আশংকাত ভুগিছে। কিন্তু চৰকাৰী নিৰ্দেশনা অনুসৰি তেওঁ দেওবাৰে কলেজত যোগদান কৰিব লাগিব।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=31 August 2024 |script-title=bn:সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়েৰ ৪৯ শিক্ষককে পদত্যাগে বাধ্য কৰা হয়েছে |trans-title=49 teachers from minority communities forced to resign |url=https://www.prothomalo.com/bangladesh/g0dzl6qg65 |access-date=29 October 2024 |work=Prothom Alo |language=bn}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>fehu5x99op5zd7ye4nqk9cv4wz8vc1b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Nomascus</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109965</id>
    <revision>
      <id>453436</id>
      <timestamp>2024-12-10T15:58:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=genus |link=Nomascus |parent=Hylobatidae |refs={{Catalogue of Life|id=64QQ|title=''Nomascus''|access-date=3 September 2024}} }}</comment>
      <origin>453436</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="176" sha1="maat28ozvsg3aw2lrj3g0epci703wko" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=genus
|link=Nomascus
|parent=Hylobatidae
|refs={{Catalogue of Life|id=64QQ|title=''Nomascus''|access-date=3 September 2024}}
}}</text>
      <sha1>maat28ozvsg3aw2lrj3g0epci703wko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Hylobatidae</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109966</id>
    <revision>
      <id>453437</id>
      <timestamp>2024-12-10T15:59:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=familia |link=Gibbon|Hylobatidae |parent=Hominoidea |extinct= }}</comment>
      <origin>453437</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="113" sha1="8tuskf71pzcllbz4upbn2p09j7fzixb" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=familia
|link=Gibbon|Hylobatidae
|parent=Hominoidea
|extinct=
}}</text>
      <sha1>8tuskf71pzcllbz4upbn2p09j7fzixb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Hominoidea</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109967</id>
    <revision>
      <id>453438</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=superfamilia |link=Ape|Hominoidea |parent=Catarrhini }}</comment>
      <origin>453438</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="104" sha1="cvx79ekczpp9lza13oxa7159p6gyd8o" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=superfamilia
|link=Ape|Hominoidea
|parent=Catarrhini
}}</text>
      <sha1>cvx79ekczpp9lza13oxa7159p6gyd8o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Catarrhini</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109968</id>
    <revision>
      <id>453440</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:01:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=parvordo |link=Catarrhini |parent=Simiiformes }}</comment>
      <origin>453440</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="97" sha1="iz3gabaly3j4y5hmrq628blzilg9t9n" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=parvordo
|link=Catarrhini
|parent=Simiiformes
}}</text>
      <sha1>iz3gabaly3j4y5hmrq628blzilg9t9n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Simiiformes</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109969</id>
    <revision>
      <id>453441</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=infraordo |link=Simian|Simiiformes |parent= Haplorhini |always_display=yes }}</comment>
      <origin>453441</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="126" sha1="k7m96mfbca74u55h2unkjvlgbh60tit" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=infraordo
|link=Simian|Simiiformes
|parent= Haplorhini
|always_display=yes
}}</text>
      <sha1>k7m96mfbca74u55h2unkjvlgbh60tit</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Haplorhini</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109970</id>
    <revision>
      <id>453442</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=subordo |link=Haplorhini |parent=Primates |always_display=true }}</comment>
      <origin>453442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="114" sha1="131hsqxyjwfvivhhfknh16swoblrhfh" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=subordo
|link=Haplorhini
|parent=Primates
|always_display=true
}}</text>
      <sha1>131hsqxyjwfvivhhfknh16swoblrhfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Primates</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109971</id>
    <revision>
      <id>453443</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:03:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=ordo |link=Primate|Primates |parent=Primatomorpha }}</comment>
      <origin>453443</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" sha1="egk0ofsgy2kmfijgj95ot6ox93i73nb" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=ordo
|link=Primate|Primates
|parent=Primatomorpha
}}</text>
      <sha1>egk0ofsgy2kmfijgj95ot6ox93i73nb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Primatomorpha</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109972</id>
    <revision>
      <id>453444</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:04:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=mirordo-mb&lt;!--McKenna &amp; Bell sense of this rank--&gt; |link=Primatomorpha |parent=Euarchonta |extinct= |refs=&lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt; }}</comment>
      <origin>453444</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" sha1="856qhe51c2w9iyflf06mco3234s60jz" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=mirordo-mb&lt;!--McKenna &amp; Bell sense of this rank--&gt;
|link=Primatomorpha
|parent=Euarchonta
|extinct=
|refs=&lt;!--Shown on this page only; don't include &lt;ref&gt; tags --&gt;
}}</text>
      <sha1>856qhe51c2w9iyflf06mco3234s60jz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Euarchonta</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109973</id>
    <revision>
      <id>453445</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:05:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=grandordo-mb&lt;!--McKenna &amp; Bell sense of this rank--&gt; |link=Euarchonta |parent=Euarchontoglires |extinct= }}</comment>
      <origin>453445</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="156" sha1="a8b5q0dtoqpdqxhqljj6xqlzzs0jy0l" xml:space="preserve">{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=grandordo-mb&lt;!--McKenna &amp; Bell sense of this rank--&gt;
|link=Euarchonta
|parent=Euarchontoglires
|extinct=
}}</text>
      <sha1>a8b5q0dtoqpdqxhqljj6xqlzzs0jy0l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Taxonomy/Euarchontoglires</title>
    <ns>10</ns>
    <id>109974</id>
    <revision>
      <id>453446</id>
      <timestamp>2024-12-10T16:05:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: &lt;noinclude&gt;{{High-use}} &lt;/noinclude&gt;{{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=superordo |link=Euarchontoglires |parent=Boreoeutheria }}</comment>
      <origin>453446</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="142" sha1="673vjp0nu6p9oz4qk7keylv85g01obm" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{High-use}}
&lt;/noinclude&gt;{{Don't edit this line {{{machine code|}}}
|rank=superordo
|link=Euarchontoglires
|parent=Boreoeutheria
}}</text>
      <sha1>673vjp0nu6p9oz4qk7keylv85g01obm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:চন্দ্ৰিকা কুমাৰতুঙ্গা</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109975</id>
    <revision>
      <id>453503</id>
      <timestamp>2024-12-10T21:53:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453503</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>চীনা বনৰৌ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109976</id>
    <revision>
      <id>453516</id>
      <timestamp>2024-12-11T00:45:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1232379197|Chinese pangolin]]&quot; পৃষ্ঠাৰ অনুবাদেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453516</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41521" sha1="h2lykit3ti4tmdldpirtup6gfihtxtm" xml:space="preserve">
চীনা বনৰৌ উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে৷ চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে।]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ৷ ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈর্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)৷&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ক চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)৷ ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে।

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ জন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍  লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা'' ৷ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বর্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন') ।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল৷ ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি ৷''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱর্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়৷ এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ।।&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍&quot;। যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লার্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লার্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)৷&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল।
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍।
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍।
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍।
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল।
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল।
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে।
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্রী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল।
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে।
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍।
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে৷ যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যাধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল।

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২ জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা।  গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামর্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল।চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>h2lykit3ti4tmdldpirtup6gfihtxtm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453517</id>
      <parentid>453516</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:46:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453517</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41527" sha1="b5msyh1wtsvlqysjlos9i0ysxtd9iq6" xml:space="preserve">
চীনা বনৰৌ উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>b5msyh1wtsvlqysjlos9i0ysxtd9iq6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453518</id>
      <parentid>453517</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:47:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453518</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41580" sha1="83gsq85ya3zkqaj2qelq4tvb46no8ci" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
চীনা বনৰৌ উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>83gsq85ya3zkqaj2qelq4tvb46no8ci</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453519</id>
      <parentid>453518</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:50:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453519</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41679" sha1="2tl830h2ewdlzqnbqjddlcadvato4p3" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
চীনা বনৰৌ ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>2tl830h2ewdlzqnbqjddlcadvato4p3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453520</id>
      <parentid>453519</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453520</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43425" sha1="qz8jasfg3kb10y7mon092vq438kn5ar" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = Chinese pangolin
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = Chinese pangolin range
}}
চীনা বনৰৌ ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>qz8jasfg3kb10y7mon092vq438kn5ar</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453521</id>
      <parentid>453520</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:53:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453521</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43431" sha1="ff4b8w249qjo3u0hv0x569wz0fyt90o" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = Chinese pangolin
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = Chinese pangolin range
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>ff4b8w249qjo3u0hv0x569wz0fyt90o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453522</id>
      <parentid>453521</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:54:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453522</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43440" sha1="21ld67yqwouvd475l0kudbmmmfwxgi1" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = Chinese pangolin range
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>21ld67yqwouvd475l0kudbmmmfwxgi1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453523</id>
      <parentid>453522</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:55:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453523</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43490" sha1="g6ohkr2yls65jx3dcvtwl9d6za3yrl8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা পেঙ্গোলিনৰ ৰূপটো এটা খৰাং থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে। 

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>g6ohkr2yls65jx3dcvtwl9d6za3yrl8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453525</id>
      <parentid>453523</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T00:59:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453525</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43467" sha1="it244rw6gt1nf53ahfg97io5z5wv6zo" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ আঁহবোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>it244rw6gt1nf53ahfg97io5z5wv6zo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453526</id>
      <parentid>453525</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453526</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43476" sha1="86qotgn6yb01m88pfbwlipv736yeaf2" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰাই ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>86qotgn6yb01m88pfbwlipv736yeaf2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453527</id>
      <parentid>453526</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:01:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453527</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43473" sha1="ctf6dnc2p32bgu9hj7t2cuf73md88r4" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা সন্তান জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>ctf6dnc2p32bgu9hj7t2cuf73md88r4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453528</id>
      <parentid>453527</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:02:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453528</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43473" sha1="cr796t59rkna0koq7wofpg6u2cfx8za" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালী জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>cr796t59rkna0koq7wofpg6u2cfx8za</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453529</id>
      <parentid>453528</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453529</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43477" sha1="ip4qaajvfer6t339k961xfgo9aumw1v" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালী জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>ip4qaajvfer6t339k961xfgo9aumw1v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453531</id>
      <parentid>453529</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:05:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453531</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43477" sha1="kn8xp1l21llloog14o8dbix8214to1q" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুলি‍ লৈ নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>kn8xp1l21llloog14o8dbix8214to1q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453532</id>
      <parentid>453531</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:06:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453532</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43470" sha1="oh7gv89ksgjidf1jobx3on2ia1lfvrb" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা গৈছে।

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>oh7gv89ksgjidf1jobx3on2ia1lfvrb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453533</id>
      <parentid>453532</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:07:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৈশিষ্ট্যসমূহ */</comment>
      <origin>453533</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43470" sha1="cm1zeq6eo5w0bu5ks4xxxih9web3lg6" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>cm1zeq6eo5w0bu5ks4xxxih9web3lg6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453534</id>
      <parentid>453533</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:07:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰেণীবিন্যাস */</comment>
      <origin>453534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43467" sha1="qm6rbl13qy3dnblh3ai08etqlx1l14f" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>qm6rbl13qy3dnblh3ai08etqlx1l14f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453535</id>
      <parentid>453534</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:08:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰেণীবিন্যাস */</comment>
      <origin>453535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43471" sha1="9n9po4dgohec04lnsroh1vebg6kw7hj" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]] পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>9n9po4dgohec04lnsroh1vebg6kw7hj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453536</id>
      <parentid>453535</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:09:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰেণীবিন্যাস */</comment>
      <origin>453536</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43474" sha1="to4v0kze8gaz6if20d4ir04cd62etqd" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনান পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>to4v0kze8gaz6if20d4ir04cd62etqd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453537</id>
      <parentid>453536</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:09:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শ্ৰেণীবিন্যাস */</comment>
      <origin>453537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43477" sha1="r9ko457n7gp5eyqbnvpy79p75kfru6n" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰাণ, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>r9ko457n7gp5eyqbnvpy79p75kfru6n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453538</id>
      <parentid>453537</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:11:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বিতৰণ আৰু বাসস্থান */</comment>
      <origin>453538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43480" sha1="q1hnbq5r3l1408y9g3rvxvlzd7oz2dt" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ এটা একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>q1hnbq5r3l1408y9g3rvxvlzd7oz2dt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453539</id>
      <parentid>453538</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:12:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আচৰণ আৰু পৰিৱেশ */</comment>
      <origin>453539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43485" sha1="an54m9u77ps6nn823xdu7xozmnvmnm5" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাৰীয়া জন্তু। ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>an54m9u77ps6nn823xdu7xozmnvmnm5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453540</id>
      <parentid>453539</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:12:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আচৰণ আৰু পৰিৱেশ */</comment>
      <origin>453540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43479" sha1="9q0bm1it6i69fn835cctnfudj0a4245" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>9q0bm1it6i69fn835cctnfudj0a4245</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453541</id>
      <parentid>453540</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:13:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আচৰণ আৰু পৰিৱেশ */</comment>
      <origin>453541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43475" sha1="0ct8naderser8upznanii84qzw04xo7" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>0ct8naderser8upznanii84qzw04xo7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453542</id>
      <parentid>453541</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:13:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আচৰণ আৰু পৰিৱেশ */</comment>
      <origin>453542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43479" sha1="9q0bm1it6i69fn835cctnfudj0a4245" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া ই এটা বললৈ ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>9q0bm1it6i69fn835cctnfudj0a4245</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453543</id>
      <parentid>453542</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:14:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আচৰণ আৰু পৰিৱেশ */</comment>
      <origin>453543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43479" sha1="ic6qaqwo09kb3wkr2qkhpkmhk4ys1p9" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁই পোক]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>ic6qaqwo09kb3wkr2qkhpkmhk4ys1p9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453544</id>
      <parentid>453543</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:14:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আহাৰ */</comment>
      <origin>453544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43484" sha1="dc2fnewzr3g1mcd11ewv1k5vl5jjgii" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁই পোক চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>dc2fnewzr3g1mcd11ewv1k5vl5jjgii</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453545</id>
      <parentid>453544</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:15:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আহাৰ */</comment>
      <origin>453545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43489" sha1="pua8xe13jyh7najhzhwuvfein5f4p8n" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁই পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>pua8xe13jyh7najhzhwuvfein5f4p8n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453546</id>
      <parentid>453545</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:16:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আহাৰ */</comment>
      <origin>453546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43504" sha1="6z13vodbs4kcx9e1qonq7v3yg2rgc7v" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, যিটো চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰত বিঘিনি-এৰাই চলা আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ॥&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>6z13vodbs4kcx9e1qonq7v3yg2rgc7v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453547</id>
      <parentid>453546</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:18:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আহাৰ */</comment>
      <origin>453547</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43502" sha1="sym4kqsm3dgux1xj9rtuya1lfk954br" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>sym4kqsm3dgux1xj9rtuya1lfk954br</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453548</id>
      <parentid>453547</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:19:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আহাৰ */</comment>
      <origin>453548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43502" sha1="1fa7bwt8ceqmyd7vrbeaxn4inwrr16f" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;পেঙ্গোলিন এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ লাৰ্ভা, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু ক্ৰ‍িকেট খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ|গাখীৰৰ পাউডাৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলুৰ লাৰ্ভা, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা ক্ৰিকেটৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>1fa7bwt8ceqmyd7vrbeaxn4inwrr16f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453550</id>
      <parentid>453548</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:23:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* আহাৰ */</comment>
      <origin>453550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43421" sha1="a5o8axx6a0avupr0b3o6gs8skqf73jp" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল। 

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>a5o8axx6a0avupr0b3o6gs8skqf73jp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453551</id>
      <parentid>453550</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:24:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* ভাবুকি */</comment>
      <origin>453551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43417" sha1="rde76hdo9hzzf3qfjt3e5k78egult5w" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ কৰা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>rde76hdo9hzzf3qfjt3e5k78egult5w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453553</id>
      <parentid>453551</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:26:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* ভাবুকি */</comment>
      <origin>453553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43417" sha1="9zg79rraeewwg2n5vfb43tiy358pusy" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাওৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>9zg79rraeewwg2n5vfb43tiy358pusy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453554</id>
      <parentid>453553</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:27:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* ভাবুকি */</comment>
      <origin>453554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43417" sha1="f66yjoq12dvls8q6urrm0cf1f9avlli" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাৱৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১ প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰিছিল। 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>f66yjoq12dvls8q6urrm0cf1f9avlli</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453555</id>
      <parentid>453554</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:29:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংৰক্ষণ */</comment>
      <origin>453555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43425" sha1="rf7v3w9jtp4m4fz2e2t20v3j789gebo" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাৱৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১-ত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে৷ 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত জন্তু হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>rf7v3w9jtp4m4fz2e2t20v3j789gebo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453556</id>
      <parentid>453555</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:30:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংৰক্ষণ */</comment>
      <origin>453556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43428" sha1="hjfqmz1lj6b75fkeffk41ark7gq4wii" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাৱৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১-ত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে৷ 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>hjfqmz1lj6b75fkeffk41ark7gq4wii</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453557</id>
      <parentid>453556</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:31:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংৰক্ষণ */</comment>
      <origin>453557</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43431" sha1="autbbhqcrv1oyz05w3d0nqpd8c53td0" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাৱৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১-ত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে৷ 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মেনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰি। অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>autbbhqcrv1oyz05w3d0nqpd8c53td0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453559</id>
      <parentid>453557</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা */</comment>
      <origin>453559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43399" sha1="onc1pi0nehkxgn8oaanft4z2op6t24e" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাৱৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১-ত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে৷ 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মেনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰা৷ অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰা৷ 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>onc1pi0nehkxgn8oaanft4z2op6t24e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453560</id>
      <parentid>453559</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T01:36:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453560</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43345" sha1="o6ztecg9m8mkk57iqukmi8j3v8mc18c" xml:space="preserve">{{short description|Species of mammal}}
{{Use dmy dates|date=August 2019}}
{{Speciesbox
| name = চীনা বনৰৌ
| image = Manis pentadactyla (29054818144).jpg
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=iucn&gt;{{Cite iucn |title= ''Manis pentadactyla'' |name-list-style=amp |author=Challender, D. |author2=Wu, S.|author3=Kaspal, P. |author4=Khatiwada, A. |author5=Ghose, A. |author6=Ching-Min Su, N. |author7=Laxmi Suwal, T. |page= e.T12764A168392151 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T12764A168392151.en |year=2019 |errata=2020 |access-date=17 January 2022}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml |title=Appendices I, II and III |publisher=Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna |date=2010-10-14 |accessdate=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
| genus = Manis
| parent = Manis (Manis)
| species = pentadactyla
| authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]&lt;ref name=&quot;Linnæus&quot;&gt;{{cite book |last=Linnæus |first=C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I |edition=Decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=36 |chapter=''Manis pentadactyla'' |chapter-url=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/36/mode/2up}}&lt;/ref&gt;
| subdivision_ranks = Subspecies
| subdivision_ref = &lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Pholidota |id=13900013 |page=531 |heading=Species ''Manis (Manis) pentadactyla''}}&lt;/ref&gt;
| subdivision = See text
| range_map = Chinese Pangolin area.png
| range_map_caption = চীনা বনৰৌৰ বিস্তৃতিৰ অঞ্চল
}}
'''চীনা বনৰৌ''' ({{lang-en|Chinese pangolin}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Manis pentadactyla'') উত্তৰ [[ভাৰতীয় উপমহাদেশ]], দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ উত্তৰ অংশ আৰু দক্ষিণ চীনৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ২০১৪ চনৰ পৰা আই.ইউ.চি.এন.ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। চীনা বনৰৌৰ তিনিটা প্ৰজন্মত বন্য সংখ্যা ৮০%তকৈ অধিক হ্ৰাস পোৱা বুলি অনুমান কৰা হৈছে, যিটো ২১ বছৰৰ সমান। অবৈধ বন্যপ্ৰাণী ব্যৱসায়ৰ বাবে হোৱা চোৰাং চিকাৰৰ ফলত ই ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। 

== বৈশিষ্ট্যসমূহ ==
[[চিত্ৰ:Pangolin's_tail.jpg|thumb|চীনা বনৰৌৰ মেৰিয়াই ধৰিব পৰা এডাল নেজ আছে। ]]
[[চিত্ৰ:Chinese_pangolin_skeleton.jpg|thumb|অষ্টিঅ'লজীৰ সংগ্ৰহালয়ত প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে চীনা বনৰৌৰ [[কংকাল]]]]
চীনা বনৰৌৰ ৰূপটো বাকলি থকা এণ্টিয়েটাৰৰ দৰে। ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ সাধাৰণতে ধূসৰ-নীলা ৰঙৰ। ইয়াৰ মূৰ আৰু শৰীৰৰ জোখ প্ৰায় ৪০-৫৮ ছে. মি. (১৬-২৩ ইঞ্চি‍) আৰু ইয়াৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২৫-৩৮ ছে. মি. (৯.৮-১৫ ইঞ্চি‍)।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia|last=Shepherd|first1=C. R.|publisher=John Beaufoy Publishing|year=2012|isbn=978-1-906780-71-5|place=Wiltshire, UK|pages=13}}&lt;/ref&gt; এটা পৰিপক্ব চীনা বনৰৌৰ ওজন ২ৰ পৰা ৭ কিলোগ্ৰাম (৪.৪ পাউণ্ডৰ পৰা ১৫.৪ পাউণ্ড)। ইয়াৰ শৰীৰত নোমৰ সহিত ১৮ শাৰীৰ খলপা-খলপ বাকলি‍ আছে, স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত ই এক বিৰল সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ মুখ সৰু, ঠেক আৰু মূৰ অলপ তীক্ষ্ণ। বয়স বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ইয়াৰ নখবোৰ ডাঙৰ হয়। মাইকী চীনা বনৰৌৱে‍ এবাৰত এটা পোৱালি জন্ম দিয়ে। 

এটা নৱজাতক বনৰৌৰ ওজন প্ৰায় ৯৩ গ্ৰাম (৩.৩আউন্স) আৰু দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪৫ ছেঃমিঃ (১৮ ইঞ্চি‍)। চীনা বনৰৌৱে‍ এপ্ৰিল আৰু মে' মাহত বতৰ গৰম হ'লে প্ৰজনন কৰে। সন্তান কোমল বাকলিৰ সৈতে জন্ম হয় আৰু দুদিনৰ পিছত কঠিন হৈ পৰে। যদিও পোৱালি বনৰৌৱে‍ জন্মৰ দিনাই খোজ কাঢ়িব পাৰে তথাপি‍ মাকে তাক পিঠি বা নেজৰ ওপৰত তুল‍ি নিয়ে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2018-12-19|title=Chinese Pangolin Facts|url=https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414013755/https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/chinese-pangolin|archivedate=14 April 2021|accessdate=2022-06-08|work=Animals|language=en}}&lt;/ref&gt; মাকে বিপদ অনুভৱ কৰিলে‍ লগে লগে নেজৰ সহায়ত সন্তানক পেটত তলত সুমুৱাই দিয়ে। মতা বনৰৌবোৰে মাইকী বনৰৌ আৰু তাইৰ সন্তানক মতাটোৰ আশ্ৰয়ৰ গাঁতটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া দেখা যায়৷

== শ্ৰেণীবিন্যাস ==
[[কাৰ্ল লিনিয়াছ|কাৰ্ল লিনিয়াছে]] চীনা বনৰৌৰ বাবে ১৭৫৮ চনত প্ৰস্তাৱ কৰা [[বৈজ্ঞানিক নামকৰণ পদ্ধতি|বৈজ্ঞানিক নাম]] আছিল ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা''। ঊন‍বিংশ আৰু কুৰি শতিকাত কেইবাটাও চীনা বনৰৌৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰি সেইবোৰ বৰ্ণনা কৰা হৈছিলঃ

* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা অ'ৰিটাছ'' (১৮৩৬ চনত ব্ৰায়ান হ'টন হজছনৰ দ্বাৰা) মূল [[এছিয়া]]ৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot;&gt;{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/mspecies/article/doi/10.2307/3504143/2600672|doi=10.2307/3504143|jstor=3504143|title=Manis pentadactyla|last=Heath|first1=Martha E.|journal=Mammalian Species|year=1992|issue=414|pages=1–6}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt;
* ''মেনিছ পেণ্টাডেক্টিলা পেণ্টাডেকটিলা'' (১৭৫৮-ত লিনাইউছৰ দ্বাৰা) &lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;
* ''মেনিস পেণ্টাডেক্টিলা পুসিলা'' (১৯০৬ চনত জোয়েল আছফ এলেন দ্বাৰা) হাইনানৰ পৰা&lt;ref name=&quot;Heath-1992&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt;

== বিতৰণ আৰু বাসস্থান ==
চীনা বনৰৌ দক্ষিণ [[নেপাল]], [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ভূটান]], [[বাংলাদেশ]], [[ম্যানমাৰ]], উত্তৰ ইণ্ডোচীন, হাইনান দ্বীপকে ধৰি দক্ষিণ চীন আৰু [[টাইৱান]]ৰ বেছিভাগ অঞ্চলৰ স্থানীয় প্ৰাণী। ইয়াক ৩,০০০ মিটাৰ (৯,৮০০ ফুট ) উচ্চতালৈকে‍ বিচৰণ কৰাৰ তথ্য লিপিৱদ্ধ কৰা হৈছে। পূৰ্বতে ইয়াৰ বিস্তৃতি অঞ্চল সমগ্ৰ য়াংজি নদীৰ দক্ষিণে থকা প্ৰদেশসমূহৰ লগতে দক্ষিণ চিচুয়ান, [[য়াংজে নদী|য়াংজে]] নদীৰ উত্তৰ, উত্তৰ-পূব চংকিং, উত্তৰ-পশ্চিম হুবেই আৰু দক্ষিণ-পশ্চিম হেনান প্ৰদেশত আছিল।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot;&gt;{{Cite journal|last=Zhang|first1=Fuhua|last2=Wu|first2=Shibao|last3=Cen|first3=Peng|date=2022-01-01|title=The past, present and future of the pangolin in Mainland China|journal=Global Ecology and Conservation|language=en|volume=33|pages=e01995|doi=10.1016/j.gecco.2021.e01995|issn=2351-9894|bibcode=2022GEcoC..3301995Z}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান চীনৰ মূল ভূখণ্ডৰ [[য়ুন্নান|ইউনান]], হাইনান, গুয়াংছি, গুয়াংডং, হুনান, চংকিং, ফুজিয়ান, জিয়াংছি, ঝেজিয়াং আৰু আনহুই প্ৰদেশত ইয়াক পোৱাটো নিশ্চিত।&lt;ref name=&quot;Zhang-2022&quot; /&gt; ই প্ৰাথমিক আৰু গৌণ ক্ৰান্তীয় অৰণ্য, বাঁহৰ অৰণ্য, চূণশিলৰ অৰণ্য, বহল পাতৰ অৰণ্য, শঙ্কুযুক্ত অৰণ্য, কৃষিক্ষেত্ৰ আৰু ঘাঁহনি অঞ্চলত বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Bhandari|first1=N.|last2=Chalise|first2=M. K.|date=2014|title=Habitat and distribution of Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'' Linnaeus, 1758) in Nagarjun Forest of Shivapuri Nagarjun National Park, Nepal|journal=Nepalese Journal of Zoology|volume=2|issue=1|pages=18–25|url=https://www.cdztu.edu.np/njz/index.php/NJZ/article/view/44}}&lt;/ref&gt;

== আচৰণ আৰু পৰিৱেশ ==
চীনা বনৰৌ হ'ল একেবাৰে গোপনে থাকিব বিচৰা এক নিশাচৰ প্ৰাণী৷ ই লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ শৰীৰৰ কঠিন বাকলি‍বোৰে ইয়াক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে‍ আৰু ই যেতিয়া বিপদ অনুভৱ কৰে তেতিয়া এটা বললৈ ই ৰূপান্তৰিত হয় (′ভোলভেচন')।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang|first1=B.|title=Pangolin armor: Overlapping, structure, and mechanical properties of the keratinous scales|journal=Acta Biomaterialia|volume=41|pages=60–74|year=2016|doi=10.1016/j.actbio.2016.05.028|pmid=27221793}}&lt;/ref&gt;

=== আহাৰ ===
[[চিত্ৰ:Zoo_Leipzig_-_Tou_Feng.jpg|thumb|লেইপজিগ চিৰিয়াখানাত এটা চীনা বনৰৌ]]
চীনা বনৰৌৱে‍ প্ৰধানকৈ পোক-পতংগ, বিশেষকৈ [[উঁইপৰুৱা|উঁইপৰুৱা]] আৰু পৰুৱা খায়। ই ইয়াৰ ডাঙৰ-দীঘল নখ আৰু আগ তলুৱাৰে‍ পৰুৱাৰ বাহ আৰু উঁই হাফলু খান্দে‍ আৰু ইয়াৰ দীঘল, আঠাযুক্ত জিভাৰে‍ পোক-পতংগ ভক্ষণ কৰে। চীনা বনৰৌৱে মাটিত দীঘল গাঁত খান্দে‍, এই গাঁত ইহঁত‍ে শুবলৈ আৰু উঁইপৰুৱা চিকাৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত হংকঙত [[কুকুৰ|কুকুৰে‍]] হত্যা কৰা এটা বন্য কিশোৰ বনৰৌৰ অন্ত্ৰত মাত্ৰ ২৫,৮০৩টা পৰুৱা আৰু ৮১২টা উঁইপৰুৱা পোৱা গৈছিল। ই ৬টা গণৰ আৰু ৯বিধ প্ৰজাতিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। প্ৰজাতি হিচাপে‍ পৰুৱা ইহঁতৰ মুখ্য খাদ্যৰ উৎস; ৮টা প্ৰজাতিৰে ইয়াৰ প্ৰাচুৰ্য্য ৯৭%, আৰু জৈৱবস্তু ৯৮% প্ৰতিনিধিত্ব কৰে; আটাইতকৈ প্ৰচুৰৰ প্ৰজাতি হৈছে ''[[Camponotus nicobarensis|কেম্পোনাটাছ নিক'বাৰেঞ্চিছ]]'', ''[[Polyrhachis tyrannica|পলিৰাচিছ টাইৰেনিকা]]'', আৰু ''ক্ৰেমেটোগাষ্টাৰ ডোহৰনি। ''&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lee|first1=Roger Ho|last2=Cheung|first2=Khan|last3=Fellowes|first3=John R.|last4=Guénard|first4=Benoit|date=January 2017|title=Insights Into the Chinese Pangolin's (''Manis pentadactyla'') Diet in a Peri-Urban Habitat: A Case Study From Hong Kong|journal=Tropical Conservation Science|volume=10|page=194008291770964|doi=10.1177/1940082917709648|issn=1940-0829}}&lt;/ref&gt; আক্ৰমণাত্মক হালধীয়া উন্মাদ পৰুৱাও পেটত পোৱা গৈছিল, এইবিধ পৰুৱা সাধাৰণতে মানুহৰ বসতি অঞ্চল আৰু অৰণ্যৰ সমীপৱৰ্তী অৱৰোধহীন অৰণ্যত পোৱা যায়। এই বনৰৌটোৱে‍ বনাঞ্চলৰ প্ৰান্তত খাদ্য সন্ধান কৰিছিল, চিকাৰ কৰিবলৈ ভালপোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ ভিৰৰ য'ত বিঘিনি-এৰাই চলাৰ আচৰণ আশা কৰা অসম্ভৱ৷&lt;ref name=&quot;Lee-2017&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu|first1=S.B.|last2=Liu|first2=N.F.|last3=Ma|first3=G.Z.|last4=Xu|first4=Z.R.|last5=Chen|first5=H.|date=2003-01-01|title=Habitat Selection by Chinese Pangolin (''Manis pentadactyla'') in Winter in Dawuling Natural Reserve|url=http://dx.doi.org/10.1515/mamm-2003-0403|journal=Mammalia|volume=67|issue=4|doi=10.1515/mamm-2003-0403|issn=1864-1547}}&lt;/ref&gt;

ইয়াক নিৰ্দিষ্ট আহাৰৰ বাবে বন্দী অৱস্থাত উপযুক্ত খাদ্য প্ৰদান কৰাটো কঠিন হৈ পৰিব পাৰে। ১৯৭০ চনৰ পৰা &quot;বনৰৌ এতিয়া দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে প্ৰায় অজ্ঞাত আৰু চিৰিয়াখানাত সঘনাই প্ৰদৰ্শিত হয়&quot;, আৰু &quot;ঐতিহাসিকভাৱে ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰাটো কঠিন হৈ পৰিছে, বেছিভাগ বন্দী বনৰৌ ধৰাৰ পিছতেই কম সময়ৰ ভিতৰত মৃত্যুমুখত পৰে‍।&quot; যেতিয়া সিহঁত প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত থাকে, &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; পৰুৱা, [[উঁইপৰুৱা]]ৰ লগতে‍ অন্যান্য বিভিন্ন অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে, মৌমাখিৰ পলু, মাখি, কৃমি, কেঁচো আৰু উইচিৰিঙা খাই জীয়াই থাকে‍।&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt; চিৰিয়াখানাত সাৱধানে নতুন, অধিক বহনক্ষম ৰন্ধন প্ৰণালীৰে‍ সৃষ্টি কৰা খাদ্যৰ উপাদানৰ ভিতৰত আছে &quot;কণী, মাংস (গোমাংস, ঘোঁৰা, টিনজাত মেকুৰীৰ খাদ্য), বাষ্পীভূত গাখীৰৰ সামগ্ৰী, [[কৃত্ৰিম গাখীৰ]], মাছ, [[অৰ্কিড]]ৰ পাত, বাণিজ্যিক চাউ, চাইলিয়াম বীজ, গাজৰ, ইষ্ট, মাল্টিভিটামিন, আৰু পোক-পতংগ (ৰেচম পলু, কেঁচু, পৰুৱা, উঁইচিৰিঙা, খাদ্য কৃমি বা উইচিৰিঙাৰ মিশ্ৰণ)।&quot; বনৰৌক পৰ্যবেক্ষণত ৰখা কেইবাটাও চিৰিয়াখানাত দেখা গৈছে যে সিহঁত‍ে সফলতাৰে প্ৰজনন নকৰাকৈয়ে‍ সাধাৰণতে কেইবছৰমানৰ পিছত মৃত্যু মুখত পৰিছে‍। গৱেষকসকলৰ দাবী এই ঘটনাৰ লগত &quot;বন্দীৰ খাদ্যৰ দুৰ্বল গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু পাচনতন্ত্ৰৰ সমস্যা&quot;ৰ সম্পৰ্ক আছে। চীনা বনৰৌক বিলুপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত উচ্চ বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=History and Dietary Husbandry of Pangolins in Captivity|journal=Zoo Biology|date=2007|volume=26|issue=3|pages=223–230|doi=10.1002/zoo.20134|pmid=19360575|last=Yang|first1=C.W.|last2=Chen|first2=S.|last3=Chang|first3=C.-Y.|last4=Lin|first4=M.F.|last5=Block|first5=E.|last6=Lorentsen|first6=R.|last7=Chin|first7=J.S.C.|last8=Dierenfeld|first8=E.S.|url=http://ntur.lib.ntu.edu.tw/bitstream/246246/177614/1/02.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Shibao-2004&quot;&gt;{{Cite journal|last=Shibao|first1=W.|last2=Naifa|first2=L.|last3=Yingmei|first3=Z.|last4=Guangzhi|first4=M.A.|title=Assessment of Threatened Status of Chinese Pangolin|journal=Chinese Journal of Applied and Environmental Biology|date=2004|url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm|access-date=21 October 2014|archivedate=6 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206163122/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-YYHS200404013.htm}}&lt;/ref&gt;

== ভাবুকি ==
চোৰাং চিকাৰে চীনা বনৰৌৰ প্ৰতি‍ আটাইতকৈ‍ বেছি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে‍। কিছুমান চীনা মানুহে‍ ইয়াৰ মাংস খায় আৰু ইয়াৰ বাকলি‍বোৰ পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত (টিচিএম) এক উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে‍। ১৯৬০ৰ দশকত চীনৰ ফুজিয়ান, হুনান, গুয়াংছি, গুইঝৌ, ইউনান আৰু গুয়াংডং প্ৰদেশত বছৰি প্ৰায় ১৭০,০০০ৰ পৰা ১৮০,০০০ চীনা বনৰৌ জব্দ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wu, S.|last2=Ma, G.|year=2007|title=The status and conservation of pangolins in China|journal=TRAFFIC East Asia Newsletter|volume=4|pages=1–5|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2018/06/The-status-and-conservation-of-pangolins-in-China_translate.pdf}}&lt;/ref&gt;২০০২ চনত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় সীমাৰ সিপাৰৰ পৰা বনৰৌ বিক্ৰী নিষিদ্ধ কৰিছিল। চীনে ইতিমধ্যে বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছে, তথাপি এই প্ৰজাতিটো ৰক্ষা কৰিবলৈ ই পৰ্যাপ্ত নহ'বও পাৰে। বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য চুক্তিত প্ৰকাশ পাইছে যে বনৰৌ হৈছে আটাইতকৈ বেছি সৰবৰাহ হোৱা আৰু অবৈধভাৱে চিকাৰ কৰা স্তন্যপায়ী প্ৰাণী।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Foley|first=James A.|title=Plight of the Pangolin: The Most Trafficked Animal on Earth Needs More Protection|url=https://www.natureworldnews.com/articles/6367/20140317/plight-of-the-pangolin-the-most-trafficked-animal-on-earth-needs-more-protection.htm|work=Nature World News|date=17 Mar 2014|accessdate=23 October 2014}}&lt;/ref&gt;

চীনা বনৰৌৰ বাকলিবোৰ কৰ্কট ৰোগৰ পৰা পেটৰ বিষ, হাঁপানীলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বিক্ৰী কৰা হয়। বনৰৌৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশসমূহো পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ২০২০ চনৰ এক অধ্যয়নত সাক্ষাৎকাৰ লোৱা টিচিএমৰ ৭১% চিকিৎসকে বিশ্বাস কৰিছিল যে বনৰৌৰ বাকলিৰ ঠাইত অন্য উপাদান &quot;অন্ততঃ কিছুমান, যদিও সকলো চিকিৎসাতে নহয়&quot; বিকল্প হিচাপে‍ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি‍।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Wang, Y.|last2=Turvey, S.T.|last3=Leader-Williams, N.|year=2020|title=Knowledge and attitudes about the use of pangolin scale products in Traditional Chinese Medicine (TCM) within China|journal=People and Nature|volume=2|issue=4|pages=903–912|doi=10.1002/pan3.10150|bibcode=2020PeoNa...2..903W}}&lt;/ref&gt; পূব [[নেপাল]]ৰ স্থানীয় লোকসকলে বনৰৌৰ বাকলিক সৌভাগ্যৰ আকৰ্ষণ হিচাপে বিবেচনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite report|year=2013|url=https://www.researchgate.net/publication/311557761}}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ আৰু ১৯৮০ চনৰ পৰা বনৰৌ যদিও আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হৈ আহিছে, তথাপিও মানুহে এই বিপন্ন জীৱ-জন্তুবোৰক চিকাৰ কৰিবলৈ এৰা নাই। ২০১৪ চনৰ মে' মাহত [[হংকং]]ৰ কাৱাই চুং কণ্টেইনাৰ বন্দৰত যাদৃচ্ছিকভাৱে পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত বিষয়াসকলে প্ৰায় ৮,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ আটক কৰিছিল। মাত্ৰ দুসপ্তাহৰ পিছতে হংকঙৰ বিষয়াসকলে প্ৰায় ৫,০০০ বনৰৌৰ বাকলি‍ থকা দ্বিতীয়টো চালান জব্দ কৰে। ২০১৪ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা বনৰৗ সৰবৰাহৰ ৫৮৭টা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল। অবৈধ বজাৰত বনৰৌৰ আনুমানিক মূল্য ৪৩ লাখ মাৰ্কিন ডলাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Clifton|first=M.|title=Armor Is Not Enough to Protect Pangolins|work=Animals 24-7|date=2014|accessdate=20 October 2014|url=https://www.animals24-7.org/2014/08/08/armor-is-not-enough-to-protect-pangolins/}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ এপ্ৰিলত ফিলিপাইনৰ উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে‍ ইণ্ডোনেছিয়াৰ পৰা ১০,০০০ কিলোগ্ৰাম (২২,০০০ পাউণ্ড) বনৰৌৰ মাংস আৰু কেইবা হাজাৰ বনৰৌৰ হিমায়িত ছালৰ ৪০০টা বাকচ থকা এখন নাও জব্দ কৰে। পালাৱান প্ৰদেশৰ প'ৰ্টো প্ৰিঞ্চেছা চহৰৰ আঞ্চলিক বিচাৰ আদালতে নাৱৰ অধিনায়কক ১২ বছৰৰ কাৰাদণ্ড আৰু প্ৰতিজন নাবি‍ককে ছয়ৰ পৰা দহ বছৰৰ কাৰাদণ্ড বিহে‍। কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰতিজনৰ পৰা ১০০,০০০ ডলাৰকৈ‍ জৰিমনাও লোৱা হৈছিল।

== সংৰক্ষণ ==
২০১৬ চনত চাইটছত চীনা বনৰৌক ইয়াৰ এপেণ্ডিক্স II-ৰ পৰা স্থানান্তৰ কৰি বিলুপ্ত হোৱাৰ প্ৰত্যক্ষ ভাবুকি নথকা কিন্তু শোষণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজন হোৱা প্ৰজাতিসমূহক এপেণ্ডিক্স্ I-লৈ স্থানান্তৰ কৰে; যিটো বিলুপ্ত হোৱাত আটাইতকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে ভাবুকি পোৱা প্ৰজাতিৰ বাবে সংৰক্ষিত। পৰি‍শিষ্ট ১-ৰ তালিকাখনত বনৰ পৰা ধৰা বনৰৌৰ বাণিজ্যিক ব্যৱসায় নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই প্ৰজাতিৰ বিচৰণ ক্ষেত্ৰ থকা বহু দেশে‍ ইতিমধ্যে ইয়াক সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আইন প্ৰণয়ন কৰিছেঃ

* ১৯৭২-[[ভাৰত]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন অধীনত অনুসূচী ১-ত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰি চীনা বনৰৌক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰা হৈছে৷ 
* ১৯৭৩-[[নেপাল]]ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত অনুসূচী ১-ত সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছে‍। 
* ১৯৭৬-হংকঙে এই প্ৰজাতিটোৰ লগতে‍ আৰু বিপন্ন অন্যান্য প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা অধ্যাদেশ বলবৎ কৰিছে‍। 
* ১৯৮৯-[[চীন]]ত বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে এই প্ৰজাতিটোক ৰাজ্যিক দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ সংৰক্ষিত প্ৰাণী হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছে‍। 
* ১৯৯০-[[টাইৱান]]ৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইনৰ অধীনত সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সমগ্ৰ ''মেনিছ'' [[গণ (জীৱবিদ্যা)|গণ]] যোগ কৰে, যিটো ১৯৮৯ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে গৃহীত হৈছিল। 
* ১৯৯২-চীনে স্থলীয় বন্যপ্ৰাণী সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণৰ নিয়মাৱলী ব্যৱহাৰ কৰি এই প্ৰজাতিটোৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰে। সেই বছৰতে [[থাইলেণ্ড]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইন বি. ই. ২৫৩৫-ৰ অধীনত সুৰক্ষিত হিচাপে মেনিছ গণক শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ১৯৯৪-[[ম্যানমাৰ|ম্যানমাৰে]] বন্যপ্ৰাণী আৰু বন্য উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰাকৃতিক অঞ্চলৰ সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়ন কৰে, যিয়ে প্ৰজাতিবোৰক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত কৰে। 
* ২০০০-চীনে বিশেষকৈ বনৰৌৰ লগত জড়িত অপৰাধৰ শাস্তিৰ বাবে অধিক সংজ্ঞায়িত চৰ্ত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। 
* ২০০৬-চীনে চাইটছৰ নিৰ্দেশনাসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ বন্যপ্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ ব্যৱস্থাপনাৰ নিয়মাৱলী প্ৰণয়ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, হংকঙে‍ বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌৰ সুৰক্ষা বৃদ্ধি কৰিছিল। ২০০৬ চনত ভিয়েটনামে বিপন্ন, মূল্যৱান আৰু বিৰল প্ৰজাতিৰ বন্য উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ব্যৱস্থাপনাৰ ডিক্ৰী ৩২-ৰ IIB গোটত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে সুৰক্ষিত প্ৰজাতি হিচাপে শ্ৰেণীৱদ্ধ কৰিছিল। 
* ২০০৭-চীনে বনৰৌ চিকাৰৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰি পৰম্পৰাগত ঔষধত বনৰৌ ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ নিয়মাৱলী কঠোৰ কৰে, আৰু বনৰৌৰ বাকলিৰ বৰ্তমান মজুতক পঞ্জীয়ন কৰা আৰু চিকিৎসালয়ৰ দৰে কেৱল মনোনীত ক্ৰেতাৰ জৰিয়তে ব্যৱসায় কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব দিছে‍। ইফালে, লাওছে এই প্ৰজাতিটোক বিলুপ্তিৰ ওচৰত বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু বন্যপ্ৰাণী আৰু জলজ আইনৰ নিষিদ্ধ শ্ৰেণীত ইয়াৰ উচ্চ গুৰুত্ব আছে। 
* ২০১২-[[বাংলাদেশ]] বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষা আইনৰ জৰিয়তে চীনা বনৰৌক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হৈছে‍। 
* ২০২০-চীনে চীনা বনৰৌকে ধৰি সকলো বনৰৌ প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষাৰ স্থিতি সৰ্বোচ্চ স্তৰলৈ বৃদ্ধি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=China raises protection for pangolins by removing scales from medicine list|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/jun/09/china-protect-pangolins-removing-scales-medicine-list-aoe|access-date=22 June 2020|date=9 June 2020}}&lt;/ref&gt;

চীনে আন দেশৰ তুলনাত বনৰৌৰ সুৰক্ষাৰ বাবে বহু বেছি আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। যোৱা কেইটামান দশকত চীনত এই প্ৰজাতিৰ সংখ্যা যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে। এইটো বনৰৌ বাকলি‍ আৰু মাংসৰ বাবে অত্যধিক চোৰাং চিকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ ফল। 

=== সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা ===
২০১৬ চনৰ মে' মাহত ১,৮৯২জন চীনা প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা এক সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছিল যে চীনৰ ৮০% তকৈ অধিক লোকে বনৰৌ সুৰক্ষিত হোৱাটো বিচাৰে। এই জৰীপৰ নেতৃত্ব দিছিল [[Aita Foundation|আইতা ফাউণ্ডেশ্যন]] আৰু হিউমেন ছ'চাইটি ইণ্টাৰনেশ্যনেলে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|title=Survey Results in China Reveal Strong Public Support for Pangolin Protection : Humane Society International|accessdate=12 July 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712094135/http://www.hsi.org/news/press_releases/2016/05/china-pangolin-survey-050616.html|archivedate=12 July 2018}}&lt;/ref&gt;

আই.ইউ.চি.এন. এছ.এছ.চি. বনৰৌ বিশেষজ্ঞ দলে ২০১৪ চনৰ জুলাইত বনৰৌ সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা বৃদ্ধি‍, পুঁজি যোগান আৰু গৱেষণা বৃদ্ধিৰ বাবে এক প্ৰস্তাৱ দিছিল। এই পৰিকল্পনাৰ কিছুমান বিশেষত্বৰ ভিতৰত আছে বনৰৌৰ সংখ্যা নিৰীক্ষণৰ বাবে প্ৰট'কল প্ৰস্তুত কৰা, বনৰৌৰ পৰা প্ৰস্তুত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সূচক স্থাপন কৰা আৰু প্ৰজাতিটোৰ মাজৰ আৰু ভিতৰৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ধাৰণৰ বাবে ডিএনএ বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot;&gt;{{Citation|year=2014|title=Scaling up pangolin conservation|url=https://www.pangolinsg.org/wp-content/uploads/sites/4/2016/02/Scaling_up_pangolin_conservation_280714_v4.pdf}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি, সংৰক্ষণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ইয়াৰ সংখ্যা অধিক থকা ঠাইৰ চাৰিওফালে টহল-আধাৰিত নিৰীক্ষণ বৃদ্ধি কৰা, সমস্যাটোৰ তীব্ৰতাৰ বিষয়ে সজাগতা আৰু শিক্ষা বৃদ্ধি কৰা, আৰু আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল বনৰৌৰ মাংস আৰু বাকলি‍ৰ চাহিদা হ্ৰাস কৰাৰ কৌশল ৰূপায়ণ কৰা।&lt;ref name=&quot;Challender-2014&quot; /&gt;

আই.ইউ.চি.এন.-ৰ দ্বাৰা প্ৰস্তাৱিত আইনৰ আন এটা বিকল্পৰ ভিতৰত আছে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাত জড়িত হোৱাৰ বাবে আৰ্থিক পৰিশোধ বা ভূমিৰ সম্পদৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণৰ দৰে ইতিবাচক ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰা। গৱেষকসকলে পৰম্পৰাগত ঔষধত ব্যৱহৃত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ জৈৱিক বিকল্প বিচাৰি উলিওৱাত গুৰুত্ব দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Luo|first1=Jiao-yang|display-authors=etal|title=A Strategy for Trade Monitoring and Substitution of the Organs of Threatened Animals|journal=Scientific Reports|publisher=Nature Publishing Group|date=31 October 2013|volume=3|issue=3108|page=3108|doi=10.1038/srep03108|pmid=24173429|pmc=3813934|bibcode=2013NatSR...3E3108L}}&lt;/ref&gt; ডি.এন.এ. বাৰক'ডিং আৰু বিশ্লেষণ ব্যৱহাৰ কৰি কোনবোৰ সাধাৰণ প্ৰজাতি জিনগতভাৱে যথেষ্ট একে আৰু চীনা বনৰৌৰ বাকলিৰ দৰে একে প্ৰভাৱ উৎপন্ন কৰে সেইটো নিৰ্ধাৰণ কৰা৷ অবৈধ চিকাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, আমদানি আৰু ৰপ্তানি কৰা প্ৰজাতি সামগ্ৰীৰ সঠিক চিনাক্তকৰণৰ বাবেও বাৰক'ডিং কৌশল ব্যৱহাৰ কৰা৷ 

চীন জীৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু সেউজ উন্নয়ন ফাউণ্ডেশ্যন (চি বি চি জি ডি এফ) নামৰ এক অলাভজনক আৰু বেচৰকাৰী সংস্থাই চীনা বনৰৌৰ সংৰক্ষণৰ বাবে গৱেষণা আৰু ক্ষেত্ৰভিত্তিক তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত বিশেষভাৱে সক্ৰিয়। ২০১৭ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বেইজিংস্থিত বেচৰকাৰী সংগঠনটোৱে‍ হুনান, গুয়াংছি আৰু জিয়াংছি প্ৰদেশত তিনিখন চীনা বনৰৌ সম্প্ৰদায় সংৰক্ষণ অঞ্চল স্থাপন কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ccafa.org|title=中华保护地}}&lt;/ref&gt;

২০১৭ চনৰ আগষ্ট মাহৰ শেষৰ ফালে চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ চীনা চিকাৰীসকলৰ পৰা ৩৩টা চীনা বনৰৌ জব্দ কৰে আৰু সেইবোৰ গুৱাংছি বন্যপ্ৰাণী উদ্ধাৰ কেন্দ্ৰত মুকলি কৰি দিয়ে। ফাউণ্ডেশ্যনৰ তৰফৰ পৰা বনৰৌ উদ্ধাৰৰ নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি; সম্পূৰ্ণ সুস্থ হোৱাৰ পিছত ইহঁতক বনত তৎক্ষণাত মুকলি কৰি দিয়া; তথ্যসমূহ জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰি ৰখা; গুৱাংছিত বিপন্ন প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ আইন আৰু নিয়মসমূহ সংশোধন কৰা, মুক্তিৰ পিছত তদাৰক কৰা বিষয়ত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছে‍। ২০১৭ চনৰ বিশ্ব বনৰৌ দিৱসত চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসা গ্ৰন্থৰ পৰা বনৰৌক আঁতৰাবলৈ আহ্বান জনাইছিল। চি. বি. চি. জি. ডি. এফ.-এ অবৈধভাৱে চীনলৈ সৰবৰাহ কৰাৰ চেষ্টা কৰোঁতে‍ জব্দ কৰা বনৰৌৰ বাকলি‍বোৰ জ্বলাই দিবলৈও আহ্বান জনাইছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.youth.cn/sh/201702/t20170218_9135573.htm|title=今天是穿山甲日，环保组织呼吁列为一级保护动物、从药典删除__中国青年网|work=news.youth.cn}}&lt;/ref&gt; তদুপৰি ২০১৮ চনৰ জুলাই মাহত চিবিচিজিডিএফে আয়োজন কৰা এখন সন্মিলনত গ্ল’বেল বায়’ডাইভাৰচিটি ইনফৰ্মেশ্যন ফেচিলিটি (জিবিআইএফ) আয়োজন কৰা হৈছিল। সেই সন্মিলনৰ সময়ত চিবিচিজিডিএফে চীনৰ বনৰৌৰ শেহতীয়া তথ্য জিবিআইএফৰ সৈতে মুকলিকৈ ভাগ-বতৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2018-07/11/content_56190366.htm|title=Chinese NGO contributes biodiversity data to global platform|date=11 July 2018|publisher=China.org.cn|accessdate=30 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>o6ztecg9m8mkk57iqukmi8j3v8mc18c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:চীনা বনৰৌ</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109977</id>
    <revision>
      <id>453561</id>
      <timestamp>2024-12-11T01:37:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453561</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>তৰা আপেল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109978</id>
    <revision>
      <id>453567</id>
      <timestamp>2024-12-11T02:25:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে Sapotaceae পৰিয়ালৰ এবিধ গ্রীষ্মমণ্ডলীয় ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চ...</comment>
      <origin>453567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7180" sha1="86nmokqjs85xziwtzhc6505275nhpom" xml:space="preserve">তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে Sapotaceae পৰিয়ালৰ এবিধ গ্রীষ্মমণ্ডলীয় ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদা বৃদ্ধি হোৱাত ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এন্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়।

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়।

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়।

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ।

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ।

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;


== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==</text>
      <sha1>86nmokqjs85xziwtzhc6505275nhpom</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453575</id>
      <parentid>453567</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:36:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453575</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8077" sha1="9rjl873au09a2e78ehsawvtpieiaqy1" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tree}}
{{Distinguish|Pouteria caimito}}
{{Speciesbox
|image = Chrusophyllum cainito.jpg
|image_caption = Fruit
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author=Condit, R. |title=''Chrysophyllum cainito'' |page=e.T197735752A197789299 |year=2022 |access-date=28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|genus = Chrysophyllum
|species = cainito
|authority = [[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=POWO&gt;{{cite POWO | title = ''তৰা আপেল (Star Aplle)'' | id = 304384-2 | access-date = 28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|synonyms = 
 {{Species list
 | Cainito pomiferum | Tussac
 | Chrysophyllum bonplandii | Klotzsch ex Miq.
 | Chrysophyllum caeruleum | Jacq.
 | Chrysophyllum jamaicense | Jacq.
 | Chrysophyllum maliforme | L.
 | Chrysophyllum monopyrenum | Spreng.
 | Chrysophyllum ottonis | Klotzsch ex Miq.
 }}
|synonyms_ref = &lt;ref name=POWO/&gt;
}}
তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে Sapotaceae পৰিয়ালৰ এবিধ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদা বৃদ্ধি হোৱাত ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এণ্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। 

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়। 

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়। 

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ। 

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ। 

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;


== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==</text>
      <sha1>9rjl873au09a2e78ehsawvtpieiaqy1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453576</id>
      <parentid>453575</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:38:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453576</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8078" sha1="tslcyavbev9v7019v2umi750glc1xvy" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tree}}
{{Distinguish|Pouteria caimito}}
{{Speciesbox
|image = Chrusophyllum cainito.jpg
|image_caption = Fruit
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author=Condit, R. |title=''তৰা আপেল'' |page=e.T197735752A197789299 |year=2022 |access-date=28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|genus = Chrysophyllum
|species = cainito
|authority = [[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=POWO&gt;{{cite POWO | title = ''তৰা আপেল (Star Aplle)'' | id = 304384-2 | access-date = 28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|synonyms = 
 {{Species list
 | Cainito pomiferum | Tussac
 | Chrysophyllum bonplandii | Klotzsch ex Miq.
 | Chrysophyllum caeruleum | Jacq.
 | Chrysophyllum jamaicense | Jacq.
 | Chrysophyllum maliforme | L.
 | Chrysophyllum monopyrenum | Spreng.
 | Chrysophyllum ottonis | Klotzsch ex Miq.
 }}
|synonyms_ref = &lt;ref name=POWO/&gt;
}}
তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে Sapotaceae পৰিয়ালৰ এবিধ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদা বৃদ্ধি হোৱাত ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এণ্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। 

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়। 

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়। 

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ। 

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ। 

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;


== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==</text>
      <sha1>tslcyavbev9v7019v2umi750glc1xvy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453577</id>
      <parentid>453576</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T03:54:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453577</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8146" sha1="c0yr0hibanfj398633dphfpsuslup66" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tree}}
{{Distinguish|Pouteria caimito}}
{{Speciesbox
|image = Chrusophyllum cainito.jpg
|image_caption = ফল
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author=Condit, R. |title=''তৰা আপেল'' |page=e.T197735752A197789299 |year=2022 |access-date=28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|genus = Chrysophyllum
|species = cainito
|authority = [[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=POWO&gt;{{cite POWO | title = ''তৰা আপেল (Star Aplle)'' | id = 304384-2 | access-date = 28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
}}
তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে Sapotaceae পৰিয়ালৰ এবিধ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদা বৃদ্ধি হোৱাত ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এণ্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। 

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়। 

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়। 

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ। 

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ। 

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণী বিভাজন
|-
|ৰাজ্য
|উদ্ভিদ
|-
|''Clade'':
|Tracheophytes
|-
|''Clade'':
|Angiosperms
|-
|''Clade'':
|Eudicots
|-
|''Clade'':
|Asterids
|-
|বৰ্গ
|Ericales
|-
|পৰিয়াল
|Sapotaceae
|-
|গণ
|''Chrysophyllum''
|-
|প্ৰজাতি
|'''''C. cainito'''''
|}


== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==</text>
      <sha1>c0yr0hibanfj398633dphfpsuslup66</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453581</id>
      <parentid>453577</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:12:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>/* ফল */</comment>
      <origin>453581</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8164" sha1="ax1tvcwz8e8a4lji6bt0ifyuyfch4ns" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tree}}
{{Distinguish|Pouteria caimito}}
{{Speciesbox
|image = Chrusophyllum cainito.jpg
|image_caption = ফল
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author=Condit, R. |title=''তৰা আপেল'' |page=e.T197735752A197789299 |year=2022 |access-date=28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|genus = Chrysophyllum
|species = cainito
|authority = [[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=POWO&gt;{{cite POWO | title = ''তৰা আপেল (Star Aplle)'' | id = 304384-2 | access-date = 28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
}}
তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে Sapotaceae পৰিয়ালৰ এবিধ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদা বৃদ্ধি হোৱাত ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এণ্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। 

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়। 

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়। 

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ। 

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ। 

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
{{infobox fruit
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণী বিভাজন
|-
|ৰাজ্য
|উদ্ভিদ
|-
|''Clade'':
|Tracheophytes
|-
|''Clade'':
|Angiosperms
|-
|''Clade'':
|Eudicots
|-
|''Clade'':
|Asterids
|-
|বৰ্গ
|Ericales
|-
|পৰিয়াল
|Sapotaceae
|-
|গণ
|''Chrysophyllum''
|-
|প্ৰজাতি
|'''''C. cainito'''''
|} }}

== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==</text>
      <sha1>ax1tvcwz8e8a4lji6bt0ifyuyfch4ns</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453582</id>
      <parentid>453581</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:15:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453582</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8250" sha1="c20dlhr530vv6kdpujl65q14va3798k" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tree}}
{{Distinguish|Pouteria caimito}}
{{Speciesbox
|image = Chrusophyllum cainito.jpg
|image_caption = ফল
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author=Condit, R. |title=''তৰা আপেল'' |page=e.T197735752A197789299 |year=2022 |access-date=28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|genus = Chrysophyllum
|species = cainito
|authority = [[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=POWO&gt;{{cite POWO | title = ''তৰা আপেল (Star Aplle)'' | id = 304384-2 | access-date = 28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
}}
তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে দক্ষিণ পূব এচিয়াৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলত উপলব্ধ এবিধ Sapotaceae পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদাৰ প্ৰতি লক্ষ্য কৰি ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এণ্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। 

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়। 

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়। 

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ। 

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ। 

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণী বিভাজন
|-
|ৰাজ্য
|উদ্ভিদ
|-
|''Clade'':
|Tracheophytes
|-
|''Clade'':
|Angiosperms
|-
|''Clade'':
|Eudicots
|-
|''Clade'':
|Asterids
|-
|বৰ্গ
|Ericales
|-
|পৰিয়াল
|Sapotaceae
|-
|গণ
|''Chrysophyllum''
|-
|প্ৰজাতি
|'''''C. cainito'''''
|}

== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==</text>
      <sha1>c20dlhr530vv6kdpujl65q14va3798k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453585</id>
      <parentid>453582</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T04:36:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>AjayDas</username>
        <id>12623</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ফল]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>453585</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8281" sha1="tqxaneeuycmdtp9h78naqiofo9j26xf" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tree}}
{{Distinguish|Pouteria caimito}}
{{Speciesbox
|image = Chrusophyllum cainito.jpg
|image_caption = ফল
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author=Condit, R. |title=''তৰা আপেল'' |page=e.T197735752A197789299 |year=2022 |access-date=28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
|genus = Chrysophyllum
|species = cainito
|authority = [[Carl Linnaeus|L.]]&lt;ref name=POWO&gt;{{cite POWO | title = ''তৰা আপেল (Star Aplle)'' | id = 304384-2 | access-date = 28 February 2024}}&lt;/ref&gt;
}}
তৰা আপেল (ইংৰাজীঃ STAR APPLE, বৈজ্ঞানিক নামঃ Chrysophyllum cainito) হৈছে দক্ষিণ পূব এচিয়াৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলত উপলব্ধ এবিধ Sapotaceae পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত ফল। ই পানামাৰ ঠেক উপকূল অঞ্চলত উপলব্ধ এক স্থানীয় বৃক্ষজাতীয় গছৰ ফল। সময়ৰ লগত ইয়াৰ চাহিদাৰ প্ৰতি লক্ষ্য কৰি ইয়াৰ খেতি আৰম্ভ হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petersen|first=Jennifer J.|last2=Parker|first2=Ingrid M.|last3=Potter|first3=Daniel|date=March 2014|title=Domestication of the neotropical tree ''Chrysophyllum cainito'' from a geographically limited yet genetically diverse gene pool in Panama|journal=Ecology and Evolution|volume=4|issue=5|pages=539–553|doi=10.1002/ece3.948|issn=2045-7758|pmc=4098135|pmid=25035796}}&lt;/ref&gt; সময়ৰ লগত ইয়াৰ খেতি বৃহত্তৰ এণ্টিলিছ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজলৈ বিয়পি পৰিছে আৰু বৰ্তমান দক্ষিণ-পূব এছিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ ক্ৰান্তীয় অঞ্চলত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107012132/http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524|date=2017-11-07}}.&lt;/ref&gt; ই দ্ৰুতগতিত ডাঙৰ হয় আৰু ইয়াৰ উচ্চতা ২০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। 

== নাম ==
সাধাৰণ নাম Cainito আৰু Caimito সম্ভৱতঃ স্পেনিছ ভাষাত মায়ান শব্দ cab (ৰস), im (স্তন), আৰু vitis (ৰস)ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Suárez Molina|first=Victor|date=1996|title=El español que se habla en Yucatán|trans-title=The Spanish spoken in Yucatan|language=es|isbn=9687556226|ol=18120697M|publisher=Universidad Autónoma de Yucatán|location=[[Mérida, Yucatán|Mérida]]|editor1-last=Güémez Pineda|editor1-first=Miguel|edition=3|page=112}}&lt;/ref&gt; তৰা আপেল স্থানীয় সাধাৰণ নাম। &lt;ref&gt;{{cite web|title=''Chrysophyllum cainito'' L.|url=https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/8/2803|publisher=Flora and Fauna Web, Government of Singapore|access-date=3 March 2024|date=13 December 2022}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ৰঙৰ লগত সংগতি ৰাখি কোনো কোনোৱে স্থানীয় ভাৱে বেঙুনীয়া আপেল বুলিও কয়। 

== বিৱৰণ ==

=== গছ ===
পাতবোৰ চিৰসেউজ, বিকল্প শিৰা, সৰল, ডিম্বাকাৰ, সম্পূৰ্ণ, ৫–১৫ চে.মি. দীঘল হয়। গছৰ পাতবোৰ দূৰৰ পৰা চালে তলৰ ফালটো সোণালী ৰঙেৰে জিলিকি উঠে। সৰু সৰু ফুলবোৰ বেঙুনীয়া বগা আৰু মিঠা সুগন্ধি গোন্ধ থাকে। গছজোপা হাৰ্মাফ্ৰডিটিক (আত্ম-উৰ্বৰ)ও। ইয়াৰ পৰা প্ৰচণ্ড গোন্ধ ওলায়। 

=== ফল ===
ফলটো গোলাকাৰ আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ ব্যাস ২ৰ পৰা ৩ ইঞ্চি হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Boning|first=Charles R.|title=Florida's Best Fruiting Plants: Native and Exotic Trees, Shrubs, and Vines|year=2006|publisher=Pineapple Press, Inc.|location=Sarasota, Florida|isbn=1561643726|page=199}}&lt;/ref&gt; পকিলে সাধাৰণতে ইয়াৰ ছাল বেঙুনীয়া হয় আৰু ফুলৰ পাহিবোৰৰ চাৰিওফালে ক্ষীণ সেউজীয়া অংশ দেখা যায়। ফলৰ ঠাৰি অংশত এটা জিলিকিথকা তৰাৰ দৰে বেটুপাতবোৰ দেখা যায়। ফলবোৰ কেতিয়াবা সেউজীয়া বগা আৰু হালধীয়া হয়। ছালত প্ৰচুৰ পৰিমাণে আঠা থাকে, আৰু ইয়াৰ আৰু ছালবোৰ খাব পৰা নহয়, ফলটো গুচাই খাব লাগে। চেপেটা গুটিবোৰ পাতল বাদামী আৰু কঠিন। ই ঋতু অনুসৰি ফল দিয়া গছ। 

ফলবোৰ সতেজ ডেজাৰ্ট ফল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ই মিঠা আৰু প্ৰায়ে ঠাণ্ডা কৰি পৰিবেশন কৰা হয়। ইয়াৰ ফলটো গাঢ় বেঙুনীয়া, সেউজীয়া বাদামী আৰু হালধীয়া তিনিটা ৰঙতো থাকে। বেঙুনীয়া ৰঙৰ ফলৰ ছাল আৰু গঠন ঘন হোৱাৰ বিপৰীতে সেউজীয়া বাদামী ৰঙৰ ফলৰ ছাল পাতল আৰু অধিক তৰল ৰস থাকে; হালধীয়া ৰঙৰ জাতটো কম উপলব্ধ। 

আফ্ৰিকাত গাম্বেয়া এলবিডা আৰু জি. আফ্ৰিকানাকে ধৰি কেইবাটাও সম্পৰ্কীয় প্ৰজাতি, যাক তৰা আপেল বুলিও কোৱা হয়, খেতি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book|author=National Research Council|title=Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|access-date=2008-07-17|series=Lost Crops of Africa|volume=3|date=2008-01-25|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-10596-5|chapter=Star Apples|chapter-url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879&amp;page=317|archive-url=https://web.archive.org/web/20120331010449/http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11879|archive-date=2012-03-31|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণী বিভাজন
|-
|ৰাজ্য
|উদ্ভিদ
|-
|''Clade'':
|Tracheophytes
|-
|''Clade'':
|Angiosperms
|-
|''Clade'':
|Eudicots
|-
|''Clade'':
|Asterids
|-
|বৰ্গ
|Ericales
|-
|পৰিয়াল
|Sapotaceae
|-
|গণ
|''Chrysophyllum''
|-
|প্ৰজাতি
|'''''C. cainito'''''
|}

== ফটো সংগ্ৰহ ==
&lt;gallery widths=&quot;170&quot;&gt;
চিত্ৰ:Chrysophyllum_cainito0.jpg|কাটি থোৱা এটা তৰা আপেল
চিত্ৰ:Star_Apple_(Kaimito).jpg|চিঙি অনা তাজা ফল
চিত্ৰ:Starr_070906-8589_Chrysophyllum_cainito.jpg|তৰা আপেল গছৰ ফল
চিত্ৰ:Chryso_caini_071010-0476_jtg.jpg|বেঙুনীয়া, ৰঙা, সেউজীয়া ৰঙৰ ফল&lt;/gallery&gt;

== তথ্য সংগ্ৰহ ==

[[শ্ৰেণী:ফল]]</text>
      <sha1>tqxaneeuycmdtp9h78naqiofo9j26xf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:তৰা আপেল</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109979</id>
    <revision>
      <id>453578</id>
      <timestamp>2024-12-11T03:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453578</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109980</id>
    <revision>
      <id>453583</id>
      <timestamp>2024-12-11T04:20:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dasdipankar2005</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453583</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11181" sha1="lv2t8p4sf9aje88tgzx2b1lk9xe2q1s" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
| name = সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| alt_name = 
| iucn_category = II
| photo = Satchari National Park, Habiganj, Sylhet.jpg
| photo_alt = 
| photo_caption = 
| photo_width = 
| map = Bangladesh
| map_alt = 
| map_caption = [[বাংলাদেশ]]ৰ মানচিত্ৰ
| map_width = 
| relief = 1
| location = হবিগঞ্জ জিলা, [[বাংলাদেশ]]
| nearest_city = 
| coordinates = {{coord|24|07|12|N|91|27|03|E|region:BD|display=inline,title}}
| coords_ref = &lt;ref&gt;{{Cite web |url= http://protectedplanet.net/sites/Satchari_National_Park |title= Satchari National Park |work=protectedplanet.net}}&lt;/ref&gt;
| area = {{Convert|243|ha|abbr=on}}
| established = {{start date|2005}}
| visitation_num = 
| visitation_year = 
| governing_body = 
| world_heritage_site = 
| url = 
}}
[[চিত্ৰ:Jewel nawab.jpg|thumb|280 px|উদ্যানত জুয়েলড নবাব (''পলিয়ুৰা ডেলফিচ'') নামৰ পখিলা]]
[[চিত্ৰ:Chestnut-tailed starling - কাঠ শালিক.jpg|thumb|280 px|উদ্যানত [[কাঠ শালিকা]]]]
'''সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Satchari National Park}}) হৈছে [[বাংলাদেশ]]ৰ হবিগঞ্জ জিলাত অৱস্থিত এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান।&lt;ref name=&quot;KK&quot;/&gt; ১৯৭৪ চনৰ বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আইন প্ৰণয়নৰ পিছত, ২০০৫ চনত ২৪৩ হেক্টৰ (৬০০ একৰ) ভূমিত &quot;সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান&quot; প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;KK&quot;/&gt; [[বঙালী ভাষা]]ত ‘সাতছড়ি’ মানে ‘সাতটা ধাৰা বা নদী’। এই অৰণ্যখনৰ মাজেৰে সাতটা পাহাৰীয়া নদী বৈ গৈছে আৰু ইয়াৰ পৰাই ‘সাতছড়ি’ নামটো আহিছে। উদ্যানখনৰ পূৰ্বৰ নাম আছিল ''&quot;ৰঘুনন্দন হিল ৰিজাৰ্ভ ফৰেষ্ট&quot;''।&lt;ref name=&quot;KK&quot;&gt;{{cite news
 | author = Ridwan Akram
 | date = January 25, 2010
 | title = Bone Jongole
 | type = Print
 | newspaper = The Daily Kaler Kantho
 | location = Dhaka
 | page = 9
 | language = bn
 }}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
এই উদ্যানখন [[চিলেট]] অঞ্চলৰ অন্তৰ্গত হবিগঞ্জ জিলাৰ চুনাৰুঘাট উপজিলাৰ পাইকপাৰা ইউনিয়নৰ অন্তৰ্গত ৰঘুনন্দন পাহাৰত অৱস্থিত।&lt;ref name=&quot;WWA&quot;&gt;{{cite web
| url =http://www.world-wildlife-adventures.com/directory/bangladesh/wildlife-park.asp?sanctuary=Satchari+National+Park&amp;state=Sylhet+Division
| title =Satchari National Park
| publisher =World Wildlife Adventures
| date =16 January 2011
}}&lt;/ref&gt; ই বাংলাদেশৰ ৰাজধানী চহৰ [[ঢাকা]]ৰ পৰা ১৩০ কিলোমিটাৰ (৮১ মাইল) দূৰত্বত অৱস্থিত। উদ্যানখনৰ ওচৰতে ৯খন চাহ বাগিচা আছে। উদ্যানখনৰ পশ্চিমে সাতছড়ি চাহ বাগিচা আৰু পূবে চাকলাপুঞ্জি চাহ বাগিচা অৱস্থিত। ২০০৭ চনৰ এক তথ্য অনুসৰি, উদ্যানখনৰ ওচৰতে থকা তিপ্ৰা গাঁও এখনত বৰ্তমান তিপ্ৰা জনজাতিৰ প্ৰায় ২৪টা পৰিয়াল বসবাস কৰি আছে। 

== উদ্ভিদ ==
সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান প্ৰায় ২০০তকৈও অধিক গছ-গছনি আছে। [[শাল গছ|শাল]] (''Shorea robusta''), চেগুন (''Tectona grandis''), আগৰ, গৰ্জন, [[চামকঁ‌ঠাল]], পাম, মেহগনি, [[কৃষ্ণচূড়া]], ডুমুৰ (''Ficus''), জামৰুল, [[এজাৰ]], আৱাল, মালেকাছ, ইউকেলিপ্টাছ, আকাশমণি, [[বাঁহ]], বেঁত হৈছে উদ্যানখনৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ উদ্ভিদ প্ৰজাতি।&lt;ref name=&quot;AD&quot;&gt;{{cite news | title =Hatchhani diye dakchhe Satchari National Park | author =Fakhrul Alam | type =Print | newspaper =Amar Jeebon, The Daily Amar Desh | location = Dhaka | date = August 16, 2010 | page =6 | language =bn }}&lt;/ref&gt;

== বন্যপ্ৰাণী ==
এই উদ্যানখন বন্যপ্ৰাণীৰ ক্ষেত্ৰত যথেষ্ট চহকী। [[বনকুকুৰা]], [[কাঠনি‍ বোৱাৰী]], [[পাকৈঢোৰা]], [[বাঢ়ৈটোকা]], পাতি ময়না, [[ভীমৰাজ]], [[সখিয়তী]] আৰু ভাটো ইয়াৰে কিছুমান উল্লেখযোগ্য চৰাই। ইয়াত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন পশ্চিমীয়া হলৌ বান্দৰৰ লগতে [[চচমা-চকুৱা বান্দৰ]], [[টুপীমূৰীয়া বান্দৰ]], [[লাজুকী বান্দৰ]], উত্তৰৰ গাহৰি-নেজীয়া বান্দৰ আৰু [[মলুৱা বান্দৰ]] বসবাস কৰে। [[এছিয়াৰ ক'লা ভালুক]] আৰু [[ৰাংকুকুৰ|ৰাংকুকুৰো]] ইয়াত স্বল্পসংখ্যকভাৱে পোৱা যায়। 

অধিক সাধাৰণ স্তন্যপায়ী প্ৰাণী প্ৰজাতিৰ ভিতৰত [[সুগৰী পহু]], বনৰীয়া গাহৰি, [[মেচেকা]], চিতা মেকুৰী (''Prionailurus bengalensis''), [[হেপা]], [[হাগা গেন্দেৰা]], মাস্কড পাম চিভেট (''Paguma larvata''), [[জহামাল]], হালধীয়া ডিঙিৰ মাৰ্টেন (''Martes flavigula''), নেউল (''Urva urva''), [[শিয়াল]], কেঁটেলা পহু (''Atherurus macrourus''), [[চীনা বনৰৌ]] আদি উল্লেখযোগ্য। 

== নিসৰ্গ সহায়তা প্ৰকল্প ==
ৰাষ্ট্ৰীয় বন বিভাগৰ লগতে &quot;নিসৰ্গ&quot; নামৰ এটা বেচৰকাৰী সংস্থাই, তেওঁলোকৰ &quot;নিসৰ্গ সহায়তা প্ৰকল্প&quot;ৰ সৈতে উদ্যানখন চোৱা-চিতা কৰে। সংৰক্ষণ কৰাৰ উপৰিও অৰণ্যৰ কাষত তেওঁলোকে ইক’-ট্যুৰ প্ৰদান কৰে। এই বেচৰকাৰী সংস্থাটোৱে তাত কিছুমান আড়ম্বৰপূৰ্ণ সামগ্ৰীও বিক্ৰী কৰে।&lt;ref name=&quot;AD&quot;/&gt;

== লগতে চাওক ==
{{Commons|Category:Satchari National Park}}
* [[ভাৱাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
* [[লাউৱাছড়া ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
* [[বাংলাদেশৰ সংৰক্ষিত অঞ্চলসমূহৰ তালিকা]]

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

== লগতে পঢ়ক ==
* {{cite book |last1=Whyte |first1=Mariam |last2=Yong |first2=Jui Lin |year=2009 |title=Bangladesh |url=https://books.google.com/books?id=RFywfJunO1wC&amp;pg=PA60 |publisher=Marshall Cavendish |page=60 |isbn=978-0-7614-4475-6}}
* {{cite book |last1=Leung |first1=Mikey |last2=Meggitt |first2=Belinda |year=2012 |title=Bradt Travel Guide - Bangladesh |url=https://books.google.com/books?id=cdkILWIONLQC&amp;pg=PA217 |publisher=Bradt Travel Guides |page=217 |isbn=978-1-84162-409-9}}
* {{cite web |url=https://www.lonelyplanet.com/bangladesh/srimangal-around/attractions/satchari-national-park/a/poi-sig/1432246/355815 |title=Satchari National Park |website=Lonely Planet}}
* {{cite journal |last1=Mukul |first1=Sharif Ahmed |last2=Uddin |first2=Mohammad Belal |last3=Tito |first3=Mashiur Rahman |date=2007 |title=Medicinal Plant Diversity and Local Healthcare Among the People Living in and Around a Conservation Area of Northern Bangladesh |url=https://www.researchgate.net/publication/236171078 |journal=Int. J. For. Usuf. MNGT. |volume=8 |issue=2 |pages=50–63 |issn=0972-3927}}
* {{cite book |last1=Uddin |first1=Mohammed Belal |last2=Mukul |first2=Sharif Ahmed |date=2007 |chapter=Improving Forest Dependent Livelihoods Through NTFPs and Home Gardens: A Case Study from Satchari National Park |chapter-url=http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/3401/making-conservation-work.pdf?sequence=1#page=16 |title=Making Conservation Work:Linking Rural Livelihoods and Protected Areas in Bangladesh |pages=13–35}}
* {{cite journal |last1=Arefin |first1=Md Kamrul |last2=Rahman |first2=Md Mizanur |last3=Uddin |first3=Mohammad Zashim |last4=Hassan |first4=Md Abul |date=December 2011 |title=Angiosperm Flora of Satchari National Park, Habiganj, Bangladesh |url=https://www.banglajol.info/index.php/BJPT/article/download/9298/6850 |journal=Bangladesh J. Plant Taxon. |volume=18 |issue=2 |pages=117–140 |doi=10.3329/bjpt.v18i2.9298|doi-access=free }}
* {{cite journal |last1=Mukul |first1=Sharif Ahmed |last2=Rashid |first2=A.Z.M. Manzoor |last3=Quazi |first3=Shimona A |last4=Uddin |first4=Mohammed Belal |last5=Fox |first5=Jefferson |date=2012 |title=Local peoples' responses to co-management regime in protected areas: A case study from Satchari National Park, Bangladesh |journal=Forests, Trees and Livelihoods |volume=21 |issue=1 |pages=16–29 |doi=10.1080/14728028.2012.669132|s2cid=167724822 }}
* {{cite book |last=Chowdhury |first=Mohammad Shaheed Hossain |year=2014 |title=Forest conservation in protected areas of Bangladesh: Policy and community development perspectives |publisher=Springer |isbn=978-3-319-08147-2}}
* {{cite news |last=Chowdhury |first=Abida Rahman |date=9 November 2015 |title=Plan your day trip adventure |url=http://www.thedailystar.net/lifestyle/plan-your-day-trip-adventure-169720 |newspaper=The Daily Star}}

{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}

[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:বাংলাদেশৰ অৰণ্য]]</text>
      <sha1>lv2t8p4sf9aje88tgzx2b1lk9xe2q1s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:সাতছড়ি ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109981</id>
    <revision>
      <id>453584</id>
      <timestamp>2024-12-11T04:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dasdipankar2005</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453584</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109982</id>
    <revision>
      <id>453594</id>
      <timestamp>2024-12-11T07:05:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1257385137|Burmese star tortoise]]&quot; পৃষ্ঠাৰ অনুবাদেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453594</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5305" sha1="2uannag5thcr54xqyup66eoqge5eim8" xml:space="preserve">
{{Speciesbox|image=Geochelone platynota by OpenCage.jpg|image_caption=At Sunshine International Aquarium, Japan|status=CR|status_system=IUCN3.1|status_ref=&lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;|status2=CITES_A1|status2_system=CITES|genus=Geochelone|species=platynota|authority=([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)|synonyms=* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')|synonyms_ref=&lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;}}

বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷

== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍ ।

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>2uannag5thcr54xqyup66eoqge5eim8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453595</id>
      <parentid>453594</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453595</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5451" sha1="qtgd0ypih2u482e92q2gcs0tyh77kcv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = At Sunshine International Aquarium, Japan
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷

== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍ ।

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>qtgd0ypih2u482e92q2gcs0tyh77kcv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453596</id>
      <parentid>453595</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:08:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5456" sha1="lah3dn73mknpvaqakgqbonr7l4cubhc" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = At Sunshine International Aquarium, Japan
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
'''বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ''' হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷
== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍ ।

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>lah3dn73mknpvaqakgqbonr7l4cubhc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453597</id>
      <parentid>453596</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:09:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5558" sha1="ni6kvqr91yp6u6irnf24j4onapy520p" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = At Sunshine International Aquarium, Japan
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
'''বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ''' ({{lang-en|Burmese star tortoise}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ Geochelone platynota) হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷
== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍ ।

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>ni6kvqr91yp6u6irnf24j4onapy520p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453598</id>
      <parentid>453597</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:10:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453598</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5562" sha1="f5mcvmcx9yef0uavkvasuaez5k4inlf" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = At Sunshine International Aquarium, Japan
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
'''বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ''' ({{lang-en|Burmese star tortoise}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Geochelone platynota'') হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷
== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍ ।

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>f5mcvmcx9yef0uavkvasuaez5k4inlf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453599</id>
      <parentid>453598</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:11:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন */</comment>
      <origin>453599</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5561" sha1="bfegkb3jw3iv1n854m7l6i0y4gxrpsv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = At Sunshine International Aquarium, Japan
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
'''বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ''' ({{lang-en|Burmese star tortoise}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Geochelone platynota'') হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷
== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍৷

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>bfegkb3jw3iv1n854m7l6i0y4gxrpsv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453600</id>
      <parentid>453599</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:12:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453600</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5640" sha1="776zi3pbq9xc4z03cluwvo3g5dchqeb" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = জাপানৰ ছানশ্বাইন ইণ্টাৰনেশ্যনেল একুৰিয়ামত
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
'''বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ''' ({{lang-en|Burmese star tortoise}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Geochelone platynota'') হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷
== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍৷

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>776zi3pbq9xc4z03cluwvo3g5dchqeb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453601</id>
      <parentid>453600</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T07:16:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5586" sha1="a8qq9yrw0ig1lhr8wjf8ws0jh64f9xm" xml:space="preserve">{{Short description|Species of tortoise}}
{{Speciesbox
| image = Geochelone platynota by OpenCage.jpg
| image_caption = জাপানৰ ছানশ্বাইন ইণ্টাৰনেশ্যনেল একুৰিয়ামত
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn |author1=Praschag, P. |author2=Platt, K. |author3=Horne, B.D |year=2020 |title=''Geochelone platynota'' |page=e.T9013A123815185 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T9013A123815185.en}}&lt;/ref&gt;
| status2 = CITES_A1 
| status2_system = CITES 
| genus = Geochelone
| species = platynota
| authority = ([[Edward Blyth|Blyth]], 1863)
| synonyms = 
* ''Testudo platynota'' &lt;small&gt;Blyth, 1863&lt;/small&gt;
* ''Peltastes platynotus'' &lt;small&gt;Gray, 1870&lt;/small&gt;
* ''Testudo platinota'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt; (''[[ex errore]]'')
* ''Testudo platynotus'' &lt;small&gt;Bourret, 1941&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynota'' &lt;small&gt;Loveridge &amp; Williams, 1957&lt;/small&gt;
* ''Geochelone elegans platynota'' &lt;small&gt;Obst, 1985&lt;/small&gt;
* ''Geochelone platynotata'' &lt;small&gt;Paull, 1997&lt;/small&gt; (''ex errore'')
| synonyms_ref = &lt;ref name=&quot;Fritz 2007&quot;&gt;{{Cite journal|journal=Vertebrate Zoology |title=Checklist of Chelonians of the World |year=2007 |author=Fritz Uwe |author2=Peter Havaš |volume=57 |issue=2 |pages=279 |doi=10.3897/vz.57.e30895 |s2cid=87809001 |issn=1864-5755 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;
}}
'''বাৰ্মিজ তাৰকা কাছ''' ({{lang-en|Burmese star tortoise}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Geochelone platynota'') হৈছে এক সংকটাপন্ন কাছ প্ৰজাতি৷ ই [[ম্যানমাৰ]] (বাৰ্মা)ৰ শুকান, পৰ্ণপাতী অৰণ্যৰ স্থানীয় প্ৰজাতি‍৷
== বৰ্ণনা ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ শক্তিশালী গম্বুজযুক্ত চলঙত বিকিৰিত তৰা আকৃতিৰ আৰ্হি থাকে। ইয়াৰ চলঙত ওখোৰা-মোখোৰা তৰাৰ দৰে দেখা আৰ্হি আছে।এই কাছবিধক অতি সহজে‍ সাধাৰণ ভাৰতীয় তাৰকা কাছৰ সৈতে‍ তলিভাগ বা তলপেটৰ অংশ তুলনা কৰি পৃথক কৰিব পাৰি আৰু ই দুয়োটা প্ৰজাতিৰ মাজৰ ভিন্নতাক বুজাত সহায় কৰে‍।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|title=Burmese starred tortoise videos, photos and facts - Geochelone platynota &amp;#124; ARKive|accessdate=2014-04-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304062349/http://www.arkive.org/burmese-starred-tortoise/geochelone-platynota/|archivedate=2014-03-04}}&lt;/ref&gt;

== বন্দী অৱস্থাত প্ৰজনন ==
বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ প্ৰজনন কঠিন৷ বন্দী অৱস্থাত ইয়াৰ প্ৰথম সফল প্ৰজনন টাইৱানৰ তাইপেই চিৰিয়াখানাত হৈছিল, ২০০৩ চনত সেই প্ৰজননৰ যোগেদি‍ কেইটামান বাৰ্মিচ তাৰকা কাছ পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=送緬甸星龜回緬甸-2003臺北動物園全球首度成功繁殖|url=https://www.zoo.gov.taipei/News_Content.aspx?n=AECDB4443E299BD8&amp;sms=72544237BBE4C5F6&amp;s=2A594009D5172D4A|work=Taipei Zoo|date=2009-09-16|accessdate=2018-09-27|language=zh-tw}}&lt;/ref&gt;

ইয়াদানাবন জুলজিকেল গাৰ্ডেনেও বৰ্তমান এই কাছৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়াসেৰে‍ বন্দী-প্ৰজনন কাৰ্যসূচীত মনোনিৱেশ কৰিছে‍৷

২০০৪ চনত ২০০টা কাছৰ পৰা প্ৰজনন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি ২০১৭ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে ইয়াৰ সংখ্যা ১৪,০০০টা হৈছিল আৰু ইয়াৰে‍ ১০০০টাক পুনৰ বনাঞ্চলত এৰি দিয়া হৈছিল। ২০২১ চনৰ ৩১ জুলাইত ৰিচাৰ্ড ব্ৰেনছনে ঘোষণা কৰিছিল যে এই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে তেওঁ কৰি থকা কামৰ অংশ হিচাপে তেওঁৰ ব্যক্তিগত নেকাৰ দ্বীপত দুটা বাৰ্মিজ তাৰকা কাছৰ জন্ম হৈছে। &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Slow and Steady, a Tortoise Is Winning Its Race With Extinction (Published 2017)|work=The New York Times|date=4 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030050519/https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection/column/trilobites|archivedate=2021-10-30|url=https://www.nytimes.com/2017/10/04/science/burmese-star-tortoise-myanmar.html?rref=collection%2Fcolumn%2Ftrilobites|last1=Yin|first1=Steph}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>a8qq9yrw0ig1lhr8wjf8ws0jh64f9xm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য বাৰ্তা:MP1999</title>
    <ns>3</ns>
    <id>109983</id>
    <redirect title="সদস্য বাৰ্তা:TypeInfo" />
    <revision>
      <id>453603</id>
      <timestamp>2024-12-11T07:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Turkmen</username>
        <id>18570</id>
      </contributor>
      <comment>পৃষ্ঠা [[সদস্য বাৰ্তা:MP1999]]ৰ পৰা [[সদস্য বাৰ্তা:TypeInfo]]লৈ Turkmenয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/MP1999|MP1999]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/TypeInfo|TypeInfo]]&quot;</comment>
      <origin>453603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" sha1="dok96i5axhi2zkx6wqwu1wh2wv4l44p" xml:space="preserve">#REDIRECT [[সদস্য বাৰ্তা:TypeInfo]]</text>
      <sha1>dok96i5axhi2zkx6wqwu1wh2wv4l44p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109984</id>
    <revision>
      <id>453605</id>
      <timestamp>2024-12-11T08:17:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: '''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি{{lang_en|The Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দে...</comment>
      <origin>453605</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1306" sha1="65mmuya5c0wrvj4kr2jvhzc9on262o7" xml:space="preserve">'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি{{lang_en|The Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম এছিয়াৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে আফগানিস্তানক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।</text>
      <sha1>65mmuya5c0wrvj4kr2jvhzc9on262o7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453607</id>
      <parentid>453605</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:18:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1307" sha1="1w7fg052ngf1hofq8el8fvevb5sivxg" xml:space="preserve">'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|The Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম এছিয়াৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে আফগানিস্তানক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।</text>
      <sha1>1w7fg052ngf1hofq8el8fvevb5sivxg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453608</id>
      <parentid>453607</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1355" sha1="1qtjpuqlnz9vm06ea9vasqha4yvfbx7" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|The Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম এছিয়াৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে আফগানিস্তানক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।</text>
      <sha1>1qtjpuqlnz9vm06ea9vasqha4yvfbx7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453624</id>
      <parentid>453608</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:44:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453624</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1445" sha1="iwhenjlsgpjkhgcdqdixac6e31152vs" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম এছিয়াৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>iwhenjlsgpjkhgcdqdixac6e31152vs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453631</id>
      <parentid>453624</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453631</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1449" sha1="rdl5w5yjdxsd9le4y6e8yh8nw6zuse1" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>rdl5w5yjdxsd9le4y6e8yh8nw6zuse1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453632</id>
      <parentid>453631</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:03:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453632</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1954" sha1="rtpwut8otkdiyqj9jqa0gqyiwupc5mg" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে। আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>rtpwut8otkdiyqj9jqa0gqyiwupc5mg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453633</id>
      <parentid>453632</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:07:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453633</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2674" sha1="ttrmjj4f0rmc7hruzrbopkleqalj8cc" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AO&quot; /&gt; has persisted for centuries&lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt; আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>ttrmjj4f0rmc7hruzrbopkleqalj8cc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453634</id>
      <parentid>453633</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:08:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453634</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2647" sha1="04nhp2g0t4q6ot8dh1jge0cc4b3sojp" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AO&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt; আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>04nhp2g0t4q6ot8dh1jge0cc4b3sojp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453642</id>
      <parentid>453634</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:18:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453642</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2761" sha1="femr76pqlnnjo3m7znyp1sp88ykfp5n" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>femr76pqlnnjo3m7znyp1sp88ykfp5n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453644</id>
      <parentid>453642</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453644</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2913" sha1="nzpkk376t88h7f520la70emosvn61az" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>nzpkk376t88h7f520la70emosvn61az</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453650</id>
      <parentid>453644</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:26:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453650</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3917" sha1="4h4zcuiplhc3avcxptesdds4cb3zcyj" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত  বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ স্বত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>4h4zcuiplhc3avcxptesdds4cb3zcyj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453651</id>
      <parentid>453650</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:29:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453651</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4094" sha1="awh3lve8djgs5ge9nj2sytr6ej4d9iy" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত  বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ স্বত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে।যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>awh3lve8djgs5ge9nj2sytr6ej4d9iy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453652</id>
      <parentid>453651</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:29:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453652</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4095" sha1="n4je2z0h1of05t3hc6jlr5j3s9gikpx" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত  বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ স্বত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>n4je2z0h1of05t3hc6jlr5j3s9gikpx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453653</id>
      <parentid>453652</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:29:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453653</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4095" sha1="5u31lk7z7g06797eoutm1aqvj72h2nz" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>5u31lk7z7g06797eoutm1aqvj72h2nz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453654</id>
      <parentid>453653</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:34:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453654</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4611" sha1="0klok8sbhx535j5nb33u6pd1ddrhdah" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিনধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>0klok8sbhx535j5nb33u6pd1ddrhdah</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453655</id>
      <parentid>453654</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:35:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453655</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4612" sha1="58i8a7aavct3bbo93w8el1sp0w92k2w" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>58i8a7aavct3bbo93w8el1sp0w92k2w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453656</id>
      <parentid>453655</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:37:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453656</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4941" sha1="7xwpv9v4loe2nqw2dz4iu7p69f0q78y" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>7xwpv9v4loe2nqw2dz4iu7p69f0q78y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453657</id>
      <parentid>453656</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453657</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5517" sha1="asq3gjm5ubsblsjnaz94nld8i8t7sag" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>asq3gjm5ubsblsjnaz94nld8i8t7sag</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453658</id>
      <parentid>453657</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:49:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <origin>453658</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6750" sha1="ifwdmr72trt4ckum00er3k447kp073w" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, আলেকজেণ্ডাৰ দ্য গ্ৰেট, মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য, আৰৱ মুছলমান, মঙ্গোল, ব্ৰিটিছ, ছোভিয়েট ইউনিয়ন আৰু অতি শেহতীয়াকৈ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।ভাৰত আৰু ইৰাণৰ সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।
==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>ifwdmr72trt4ckum00er3k447kp073w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453659</id>
      <parentid>453658</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বুৰঞ্জী */</comment>
      <origin>453659</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6786" sha1="tewinyb94ipi1w04e2lpvptexg058qo" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, [[আলেকজেণ্ডাৰ]] দ্য গ্ৰেট, [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য]], [[আৰৱ]]ৰ মুছলমান, [[মঙ্গোল]], [[ব্ৰিটিছ]], [[ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু অতি শেহতীয়াকৈ [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।ভাৰত আৰু [[ইৰাণ]]ৰ সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>tewinyb94ipi1w04e2lpvptexg058qo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453675</id>
      <parentid>453659</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:14:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বুৰঞ্জী */</comment>
      <origin>453675</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7222" sha1="5xco0u1ohsyn4kgnvdewbjho40xh6z2" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, [[আলেকজেণ্ডাৰ]] দ্য গ্ৰেট, [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য]], [[আৰৱ]]ৰ মুছলমান, [[মঙ্গোল]], [[ব্ৰিটিছ]], [[ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু অতি শেহতীয়াকৈ [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।&lt;ref name=&quot;Galvin-PreIslamic&quot;&gt;{{cite web |last=Griffin |first=Luke |date=14 January 2002 |title=The Pre-Islamic Period |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archivedate=3 November 2001 |access-date=14 October 2010 |work=Afghanistan Country Study |publisher=Illinois Institute of Technology}}&lt;/ref&gt;ভাৰত আৰু [[ইৰাণ]]ৰ সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>5xco0u1ohsyn4kgnvdewbjho40xh6z2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453679</id>
      <parentid>453675</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:17:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বুৰঞ্জী */</comment>
      <origin>453679</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8001" sha1="lcfedpbtmpkcc1svgd64m8qsgtxm2jb" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, [[আলেকজেণ্ডাৰ]] দ্য গ্ৰেট, [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য]], [[আৰৱ]]ৰ মুছলমান, [[মঙ্গোল]], [[ব্ৰিটিছ]], [[ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু অতি শেহতীয়াকৈ [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।&lt;ref name=&quot;Galvin-PreIslamic&quot;&gt;{{cite web |last=Griffin |first=Luke |date=14 January 2002 |title=The Pre-Islamic Period |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archivedate=3 November 2001 |access-date=14 October 2010 |work=Afghanistan Country Study |publisher=Illinois Institute of Technology}}&lt;/ref&gt;ভাৰত আৰু [[ইৰাণ]]ৰ সাংস্কৃতিক প্ৰৱাহৰ &lt;ref&gt;{{cite book |last=Denise Cush |first=Catherine Robinson, Michael York |url=https://books.google.com/books?id=kzPgCgAAQBAJ&amp;pg=PA200 |title=Encyclopedia of Hinduism |year=2012 |isbn=9781135189792 |page=200|publisher=Routledge }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |date=30 July 2021 |title=The remarkable rugs of war, Drill Hall Gallery |url=https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211122182853/https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |archive-date=22 November 2021 |access-date=22 November 2021 |publisher=The Australian}}&lt;/ref&gt; লগতে বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>lcfedpbtmpkcc1svgd64m8qsgtxm2jb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453681</id>
      <parentid>453679</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:19:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* বুৰঞ্জী */</comment>
      <origin>453681</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8050" sha1="g3obg21tl20vddifsbuecgeo5gy3lfq" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, [[আলেকজেণ্ডাৰ]] দ্য গ্ৰেট, [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য]], [[আৰৱ]]ৰ মুছলমান, [[মঙ্গোল]], [[ব্ৰিটিছ]], [[ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু অতি শেহতীয়াকৈ [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।&lt;ref name=&quot;Galvin-PreIslamic&quot;&gt;{{cite web |last=Griffin |first=Luke |date=14 January 2002 |title=The Pre-Islamic Period |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archivedate=3 November 2001 |access-date=14 October 2010 |work=Afghanistan Country Study |publisher=Illinois Institute of Technology}}&lt;/ref&gt;ভাৰত আৰু [[ইৰাণ]]ৰ সাংস্কৃতিক প্ৰৱাহৰ &lt;ref&gt;{{cite book |last=Denise Cush |first=Catherine Robinson, Michael York |url=https://books.google.com/books?id=kzPgCgAAQBAJ&amp;pg=PA200 |title=Encyclopedia of Hinduism |year=2012 |isbn=9781135189792 |page=200|publisher=Routledge }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |date=30 July 2021 |title=The remarkable rugs of war, Drill Hall Gallery |url=https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211122182853/https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |archive-date=22 November 2021 |access-date=22 November 2021 |publisher=The Australian}}&lt;/ref&gt; লগতে বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।

===সংগীত আৰু নৃত্য===

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>g3obg21tl20vddifsbuecgeo5gy3lfq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453685</id>
      <parentid>453681</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:21:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংগীত আৰু নৃত্য */</comment>
      <origin>453685</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8208" sha1="5wrvdam4t8lhl4pl6d8qzi8g3mgz56h" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, [[আলেকজেণ্ডাৰ]] দ্য গ্ৰেট, [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য]], [[আৰৱ]]ৰ মুছলমান, [[মঙ্গোল]], [[ব্ৰিটিছ]], [[ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু অতি শেহতীয়াকৈ [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।&lt;ref name=&quot;Galvin-PreIslamic&quot;&gt;{{cite web |last=Griffin |first=Luke |date=14 January 2002 |title=The Pre-Islamic Period |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archivedate=3 November 2001 |access-date=14 October 2010 |work=Afghanistan Country Study |publisher=Illinois Institute of Technology}}&lt;/ref&gt;ভাৰত আৰু [[ইৰাণ]]ৰ সাংস্কৃতিক প্ৰৱাহৰ &lt;ref&gt;{{cite book |last=Denise Cush |first=Catherine Robinson, Michael York |url=https://books.google.com/books?id=kzPgCgAAQBAJ&amp;pg=PA200 |title=Encyclopedia of Hinduism |year=2012 |isbn=9781135189792 |page=200|publisher=Routledge }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |date=30 July 2021 |title=The remarkable rugs of war, Drill Hall Gallery |url=https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211122182853/https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |archive-date=22 November 2021 |access-date=22 November 2021 |publisher=The Australian}}&lt;/ref&gt; লগতে বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।

===সংগীত আৰু নৃত্য===

[[File:Afghan musicians in Farah.jpg|thumb|left|ফাৰাহ, আফগানিস্তানত আফগান সংগীতজ্ঞসকল।]]

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>5wrvdam4t8lhl4pl6d8qzi8g3mgz56h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453686</id>
      <parentid>453685</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naruna Baruah</username>
        <id>40600</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংগীত আৰু নৃত্য */</comment>
      <origin>453686</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9458" sha1="8y90keaahoq15bjjmg8x821lgaam9k1" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|none}}
{{use mdy dates|date=August 2021}}
[[File:Afghanese diasporic musician (tabla and harmonium).jpg|thumb|আফগান সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে: তবলা আৰু হাৰমোনিয়াম বাদ্যযন্ত্ৰ, এখন ঘাডাৰকুনি বা আফগান দলিচা, চাহপাত্ৰ, আৰু ''নিখুঁত পিৰা'' আৰু মিঠাই]]
'''আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি {{lang_en|Culture of Afghanistan}}''' শতিকা ধৰি অব্যাহত আছে যদিও ইয়াত ৰাষ্ট্ৰৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছে।&lt;ref name=&quot;Banting&quot;&gt;{{Cite book|title=Afghanistan: The land |last1=Banting|first1=Erinn |year=2003|publisher=Crabtree Publishing Company |isbn=0-7787-9335-4|page=[https://archive.org/details/afghanistan00bant/page/n9 4]|url=https://archive.org/details/afghanistan00bant|url-access=registration |access-date=2010-08-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LoC&quot;&gt;{{cite web|date=August 2008|title=Country Profile: Afghanistan|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101203053513/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf|archive-date=2010-12-03|access-date=2010-08-16|publisher=[[Library of Congress]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20131028065437/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.afghanweb.com/politics/current_constitution.html#preambl&lt;/ref&gt;আফগানিস্তানৰ সংস্কৃতি ঐতিহাসিকভাৱে ওচৰৰ পাৰস্য দেশৰ সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্কিত বিশেষকৈ একে ধৰ্মকে ধৰি, যিদৰে দুয়োখন দেশৰ মানুহে হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি একেলগে বাস কৰি আহিছে। মধ্য, দক্ষিণ আৰু পশ্চিম [[এছিয়া]]ৰ 
মধ্যস্থলত থকা ইয়াৰ অৱস্থানে ঐতিহাসিকভাৱে ইয়াক বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰ কৰি তুলিছিল। সেয়ে এজন ইতিহাসবিদে [[আফগানিস্তান]]ক &quot;প্ৰাচীন পৃথিৱীৰ ঘূৰণীয়া পথ&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://newint.org/features/2008/11/01/afghanistan-history | title=A brief history of Afghanistan | date=November 2, 2008 }}&lt;/ref&gt;

আফগানিস্তানত বেছিভাগ জনজাতীয় সমাজ আছে য'ত দেশৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ নিজা উপসংস্কৃতি আছে। ইয়াৰ সত্ত্বেও, প্ৰায় সকলো আফগান নাগৰিকে ইছলামিক পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰে, একেটা বন্ধ উদযাপন কৰে, একে পোছাক পিন্ধে, একে খাদ্য গ্ৰহণ কৰে, একে সংগীত শুনিবলৈ বিছাৰে হয় আৰু পাৰ্চীক কিছু পৰিমাণে আন্তঃ-জাতিগত ভাষাৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰে। ইয়াৰ সংস্কৃতি মধ্য এছিয়াৰ সংস্কৃতিৰ এটা সৈতে দৃঢ়ভাৱে সম্পৰ্ক আছে। যিটো ভাষা, ৰন্ধনপ্ৰণালী আৰু শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায়। 

আফগান সংস্কৃতি ক্ৰমান্বয়ে পাণ্ডিত্যপূৰ্ণ ভাষাত শৈক্ষিক অধ্যয়নৰ এক গতিশীল ক্ষেত্ৰ হৈ পৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|last=American Institute of Afghanistan Studies|title=Afghanistan (an academic journal) published by Edinburgh University Press|url=https://www.euppublishing.com/loi/afg|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525102013/https://www.euppublishing.com/loi/afg |archive-date=May 25, 2020 }}&lt;/ref&gt;শেহতীয়া ইতিহাসত দেশখনত দীৰ্ঘদিন ধৰি হোৱা সংঘৰ্ষৰ ফলত আফগান সংস্কৃতি বিপন্ন আৰু খণ্ডিত হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/521889|jstor = 521889|title = The Fragmentation of Culture in Afghanistan / ﺍﻟﺘﺸﻈﻲ ﺍﻟﺜﻘﺎﻓﻲ ﻓﻲ ﺃﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ|last1 = Goodson|first1 = Larry|last2 = ﺟﻮﺩﺳﻮﻥ|first2 = ﻻﺭﻱ|journal = Alif: Journal of Comparative Poetics|year = 1998|issue = 18|pages = 269–289|doi = 10.2307/521889}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| url = https://www.macleans.ca/news/world/redeeming-the-pashtun-the-ultimate-warriors/| title = Redeeming the Pashtun, the ultimate warriors - Macleans.ca}}&lt;/ref&gt;

===বুৰঞ্জী===
এই ভূমিত ঐতিহাসিকভাৱে বিভিন্ন লোক বাস কৰি আহিছে আৰু পাৰ্চী, [[আলেকজেণ্ডাৰ]] দ্য গ্ৰেট, [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য]], [[আৰৱ]]ৰ মুছলমান, [[মঙ্গোল]], [[ব্ৰিটিছ]], [[ছোভিয়েট ইউনিয়ন]] আৰু অতি শেহতীয়াকৈ [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটৰ দ্বাৰা অসংখ্য সামৰিক অভিযান ৰখা হৈছিল ।&lt;ref name=&quot;Galvin-PreIslamic&quot;&gt;{{cite web |last=Griffin |first=Luke |date=14 January 2002 |title=The Pre-Islamic Period |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archivedate=3 November 2001 |access-date=14 October 2010 |work=Afghanistan Country Study |publisher=Illinois Institute of Technology}}&lt;/ref&gt;ভাৰত আৰু [[ইৰাণ]]ৰ সাংস্কৃতিক প্ৰৱাহৰ &lt;ref&gt;{{cite book |last=Denise Cush |first=Catherine Robinson, Michael York |url=https://books.google.com/books?id=kzPgCgAAQBAJ&amp;pg=PA200 |title=Encyclopedia of Hinduism |year=2012 |isbn=9781135189792 |page=200|publisher=Routledge }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |date=30 July 2021 |title=The remarkable rugs of war, Drill Hall Gallery |url=https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211122182853/https://amp.theaustralian.com.au/arts/review/the-remarkable-rugs-of-war-drill-hall-gallery/news-story/49fb932f8be798b1641425be98e4e0db |archive-date=22 November 2021 |access-date=22 November 2021 |publisher=The Australian}}&lt;/ref&gt; লগতে বিভিন্ন বিজয় আৰু সমসাময়িক ঘটনাপ্ৰবাহে অঞ্চলটোৰ ইতিহাসত বিভিন্ন ধৰ্ম যেনে বৌদ্ধ ধৰ্ম, হিন্দু ধৰ্ম, জৰথুষ্ট্ৰীয় ধৰ্ম আৰু পিছলৈ ইছলামৰ কেন্দ্ৰ বিন্দু কৰি তুলিছিল।

===সংগীত আৰু নৃত্য===

[[File:Afghan musicians in Farah.jpg|thumb|left|ফাৰাহ, আফগানিস্তানত আফগান সংগীতজ্ঞসকল।]]
আফগানিস্তানত পৰম্পৰাগতভাৱে কেৱল পুৰুষেহে থিয়েটাৰ অভিনয়ত জড়িত হৈ আছে। শেহতীয়াকৈ,নাটক, নৃত্য কলাত, মহিলাসকলে কেন্দ্ৰীয়ভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে। ১৯৮০ ৰ দশকৰ পৰা, দেশখনে কেইবাখনো যুদ্ধৰ সাক্ষী হৈ আহিছে সেয়েহে সংগীতৰ সংখ্যা কমি গৈছিল আৰু বাহিৰৰ লোকসকলৰ বাবে ৰেকৰ্ডিং নূন্যতম কৰা হৈছিল। ১৯৯০ ৰ দশকত, তালিবান চৰকাৰে বাদ্যযন্ত্ৰৰ সংগীত আৰু বহুতো ৰাজহুৱা সংগীত নিৰ্মাণ নিষিদ্ধ কৰিছিল। বহুতো সংগীতজ্ঞ আৰু গায়কে আন দেশৰ চহৰসমূহত তেওঁলোকৰ বাণিজ্য বজাই ৰাখিছিল।

==তথ্যৰ উৎস==

[[শ্ৰেণী: আফগানিস্তান]]</text>
      <sha1>8y90keaahoq15bjjmg8x821lgaam9k1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পাগাই দ্বীপ মেকাক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109985</id>
    <revision>
      <id>453609</id>
      <timestamp>2024-12-11T08:24:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1232386314|Pagai Island macaque]]&quot; পৃষ্ঠাৰ অনুবাদেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453609</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10421" sha1="sqointfaxqq2psdtjxlbb6v17f1hx23" xml:space="preserve">
{{Speciesbox|name=Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;|image=Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG|image_caption=Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia|status=CR|status_system=IUCN3.1|status_ref=&lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;|genus=Macaca|species=pagensis|authority=([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)|range_map=Pagai Island Macaque area.png|range_map_caption=Pagai Island macaque range}}

পাগাই দ্বীপ মেকাক-ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়৷ ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেন্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি৷ ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। মেকাচা পেজেন্সিছক পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো  আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল।

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)৷ মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)৷ মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)৷ ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেন্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে।

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু  নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল৷ খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেন্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেস্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]৷যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কর্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে৷ প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍।

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেন্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে।

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>sqointfaxqq2psdtjxlbb6v17f1hx23</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453610</id>
      <parentid>453609</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:25:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10478" sha1="477ivjk0u1tskvbvas1srqgxjbhj8il" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Speciesbox|name=Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;|image=Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG|image_caption=Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia|status=CR|status_system=IUCN3.1|status_ref=&lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;|genus=Macaca|species=pagensis|authority=([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)|range_map=Pagai Island Macaque area.png|range_map_caption=Pagai Island macaque range}}

পাগাই দ্বীপ মেকাক-ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। মেকাচা পেজেন্সিছক পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍। 

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>477ivjk0u1tskvbvas1srqgxjbhj8il</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453611</id>
      <parentid>453610</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:26:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10573" sha1="3i3xh5gkv52t1e6sgnoju6uzpmrmabd" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

পাগাই দ্বীপ মেকাক-ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। মেকাচা পেজেন্সিছক পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍। 

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>3i3xh5gkv52t1e6sgnoju6uzpmrmabd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453612</id>
      <parentid>453611</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:27:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10668" sha1="ln8nujw39u2ijdv54mh56ddj638l2t5" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

পাগাই দ্বীপ মেকাক ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ Macaca pagensis)ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। মেকাচা পেজেন্সিছক পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍। 

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>ln8nujw39u2ijdv54mh56ddj638l2t5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453613</id>
      <parentid>453612</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:28:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10674" sha1="ly2l3xfw6ma8nsanjxcjda94rcey978" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ Macaca pagensis)ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। মেকাচা পেজেন্সিছক পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍। 

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>ly2l3xfw6ma8nsanjxcjda94rcey978</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453614</id>
      <parentid>453613</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:30:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10678" sha1="12j316u7jgt6ebufhk610utzpjj0ez8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। মেকাচা পেজেন্সিছক পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍। 

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>12j316u7jgt6ebufhk610utzpjj0ez8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453615</id>
      <parentid>453614</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:32:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453615</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10682" sha1="5rdp0ewu2wxkbe4g3dvwq0tpb9i20sd" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষীৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍। 

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>5rdp0ewu2wxkbe4g3dvwq0tpb9i20sd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453616</id>
      <parentid>453615</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:34:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান */</comment>
      <origin>453616</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10681" sha1="663drfox2tg0m434zd86alg6gxn0o69" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। সিহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>663drfox2tg0m434zd86alg6gxn0o69</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453617</id>
      <parentid>453616</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:36:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান */</comment>
      <origin>453617</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10697" sha1="qvsdk5s8z4pda8299lmtlgclu32zr43" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। এম.পেজেন্সিস-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|ৰেটিক্যুলেটেড পাইথন]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>qvsdk5s8z4pda8299lmtlgclu32zr43</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453618</id>
      <parentid>453617</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:39:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান */</comment>
      <origin>453618</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10668" sha1="dw7o9vm0qkc2zlurpe0uciz0syko6nh" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। ''এম.পেজেন্সিস''-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|অজগৰ সাপ]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে শিশুটিক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍। 

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>dw7o9vm0qkc2zlurpe0uciz0syko6nh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453619</id>
      <parentid>453618</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:40:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰজনন */</comment>
      <origin>453619</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10673" sha1="4vvt84bncd1u88h79mdrlb6jireq3cx" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = Pagai Island macaque&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। ''এম.পেজেন্সিস''-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|অজগৰ সাপ]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে পোৱালিটোক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍।

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>4vvt84bncd1u88h79mdrlb6jireq3cx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453620</id>
      <parentid>453619</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:42:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10700" sha1="5tnm918urysjdicwx9a1fyekdldw555" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = পাগাই দ্বীপ মেকাক&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = Captive Pagai Island macaque, Cisarua, West Java, Indonesia
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। ''এম.পেজেন্সিস''-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|অজগৰ সাপ]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে পোৱালিটোক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍।

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>5tnm918urysjdicwx9a1fyekdldw555</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453622</id>
      <parentid>453620</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:43:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453622</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10801" sha1="mkjhtpsnwqro8vv86ygagxi8jhuu6uv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = পাগাই দ্বীপ মেকাক&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = বন্দী পাগাই দ্বীপ মেকাক, চিছাৰুৱা, পশ্চিম জাভা, ইণ্ডোনেছিয়া
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = Pagai Island macaque range
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। ''এম.পেজেন্সিস''-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|অজগৰ সাপ]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে পোৱালিটোক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍।

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>mkjhtpsnwqro8vv86ygagxi8jhuu6uv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453625</id>
      <parentid>453622</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453625</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10853" sha1="790gutrbt11d3pk7r7mh4zms2276o3f" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = পাগাই দ্বীপ মেকাক&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = বন্দী পাগাই দ্বীপ মেকাক, চিছাৰুৱা, পশ্চিম জাভা, ইণ্ডোনেছিয়া
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ বিস্তৃতি‍
}}

'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। ''এম.পেজেন্সিস''-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|অজগৰ সাপ]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে পোৱালিটোক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍।

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>790gutrbt11d3pk7r7mh4zms2276o3f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453627</id>
      <parentid>453625</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:45:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453627</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10798" sha1="9kaze860fh1hpzxk5byl2vt56v6w276" xml:space="preserve">{{Short description|Species of Old World monkey}}
{{Speciesbox
| name = পাগাই দ্বীপ মেকাক&lt;ref name=msw3&gt;{{MSW3 Groves|id=12100558}}&lt;/ref&gt;
| image = Beruk Mentawai Macaca pagensis.JPG
| image_caption = বন্দী পাগাই দ্বীপ মেকাক, চিছাৰুৱা, পশ্চিম জাভা, ইণ্ডোনেছিয়া
| status = CR
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = &lt;ref name=&quot;iucn status 19 November 2021&quot;&gt;{{cite iucn |author=Setiawan, A. |author2=Mittermeier, R.A. |author3=Whittaker, D. |date=2020 |title=''Macaca pagensis'' |volume=2020 |page=e.T39794A17949995 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T39794A17949995.en |access-date=19 November 2021}}&lt;/ref&gt;
| genus = Macaca
| species = pagensis
| authority = ([[Gerrit Smith Miller Jr.|Miller]], 1903)
| range_map = Pagai Island Macaque area.png
| range_map_caption = পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ বিস্তৃতি‍
}}
'''পাগাই দ্বীপ মেকাক''' ({{lang-en|Pagai Island macaque}}; বৈ‍জ্ঞানিক নামঃ ''Macaca pagensis'')ক পাগাই মেকাক বা ব'ক' বুলিও জনা যায়। ই হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জৰ এক স্থানীয় পুৰণি বিশ্বৰ বান্দৰ প্ৰজাতি। ইয়াৰ বাসস্থান নিৰন্তৰ হ্ৰাস পোৱাৰ বাবেই ইয়াক আই.ইউ.চি.এন.-ৰ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। ''মেকাকা পেজেন্সিছক'' পূৰ্বতে সামগ্ৰিকভাৱে গাঢ় চাইবেৰুট মেকাকৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল; কিন্তু এই ব্যৱস্থাটো আছিল পলিফাইলেটিক, যাৰ ফলত দুয়োকে পৃথক প্ৰজাতিৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Roos|first1=Christian|last2=Ziegler|first2=Thomas|last3=Hodges|first3=J. Keith|last4=Zischler|first4=Hans|last5=Abegg|first5=Christophe|year=2003|title=Molecular phylogeny of Mentawai macaques: taxonomic and biogeographic implications|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=29|issue=1|pages=139–150|doi=10.1016/S1055-7903(03)00076-9|pmid=12967615|bibcode=2003MolPE..29..139R}}&lt;/ref&gt; দুয়োকে পূৰ্বতে দক্ষিণৰ গাহৰিনেজীয়া মেকাক বা বান্দৰৰ উপ-প্ৰজাতি হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। 

== বৰ্ণনা ==
পাগাই দ্বীপ মেকাকৰ মতাবোৰ সাধাৰণতে মাইকীবোৰৰ তুলনাত ডাঙৰ হয়। মতা পাগাই দ্বীপ বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৫-৫৫ ছে.মি. (১৮-২২ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকী বান্দৰৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ৪০-৪৫ ছে.মি. (১৬-১৮ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১৩-১৬ ছে.মি. (৫.১-৬.৩ ইঞ্চি‍) আৰু মাইকীবোৰৰ নেজৰ দৈৰ্ঘ্য ১০-১৩ ছে.মি. (৩.৯-৫.১ ইঞ্চি‍)। মতাবোৰ সুঠাম আৰু ওজন প্ৰায় ৬-৯ কিলোগ্ৰাম (১২-২০ পাউণ্ড), আনহাতে মাইকীবোৰৰ ওজন ৪.৫-৬ কিলোগ্ৰাম (৯.৯-১৩.২ পাউণ্ড)। ইহঁতৰ পিঠিৰ ৰং গাঢ় মটিয়া, ডিঙিৰ কাষ, কান্ধৰ সন্মুখভাগ আৰু তলভাগ বাদামীৰ পৰা শেঁতা হালধীয়া কমলা। ভৰিবোৰ মটিয়া আৰু বাহুবোৰ ৰঙা মটিয়া ৰঙৰ। মেণ্টাৱাই মেকাকৰ মুখখন নোমহীন আৰু বাদামী চকুৰে ক'লা ছালৰ। খাদ্য খৰধৰকৈ‍ চোবাই জমা কৰি থ'বলৈ আৰু আজৰি পৰত সেই খাদ্য ভালদৰে‍ চোবাই খাবলৈ সিহঁতৰ ডিঙিত চিক্ পাউচ থাকে। 

== বাসস্থান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান ==
এইবিধ বান্দৰ বা মেকাকৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান হৈছে [[বৰ্ষাৰণ্য|বৰ্ষাৰণ্য]], কিন্তু নদী আৰু উপকূলীয় [[পিটনি|জলাশয়]]-অৰণ্যতো ইহঁতক পোৱা যায়। ইহঁত বনাঞ্চলৰ মাটিৰ পৰা যথেষ্ট উচ্চতাত বাস কৰে, ২৪-৩৬ মিটাৰ (৭৯-১১৮ ফুট) উচ্চতাত খাদ্য অন্বেষণ আৰু ভক্ষণ কৰে আৰু ৪৫ মিটাৰ (১৪৮ ফুট)লৈকে‍ উচ্চতাত নিদ্ৰা যায়। এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান খাদ্য হৈছে ডিমৰুজাতীয় উদ্ভিদৰ ফল। খাদ্য গ্ৰহণ আৰু নিদ্ৰাৰ সময়ত ইহঁত সৰু সৰু গোটত বিভক্ত হয়। ইহঁতে‍ মেণ্টাৱাই লেংগুৰৰ দলৰ সৈতেও খাদ্য গ্ৰহণ কৰে‍। ''এম.পেজেন্সিস''-ৰ দলত প্ৰায় ৫ৰ পৰা ২৫টালৈকে বান্দৰ থাকে। সাধাৰণতে এটা গোটত প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকী আৰু সিহঁতৰ পোৱালিৰ সৈতে এটা মতা বান্দৰ থাকে। মতাটোৱে‍ ক'লৈ যাব তাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু উচ্চস্বৰত গোটৰ আনবোৰক সে‍ই কথা জনায়। বিচৰণ কৰা অকলশৰীয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ প্ৰভাৱশালী মতা মেকাকক তাৰ স্থিতিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনাব পাৰে, যাৰ ফলত আক্ৰমণাত্মক যুঁজৰো সৃষ্টি হয়। এই প্ৰজাতিৰ বান্দৰৰ প্ৰাকৃতিক চিকাৰী হ'ল ক্ৰেষ্টেড চাৰ্পেণ্ট ঈগল আৰু [[অজগৰ সাপ|অজগৰ সাপ]]। যেতিয়া পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ চিকাৰী জন্তুবোৰ দেখা পায় তেতিয়া গোটৰ আনবোৰক এটা চুটি, কৰ্কশ মাতেৰে‍ সতৰ্ক কৰি দিয়ে‍।

== প্ৰজনন ==
মাইকী পাগাই দ্বীপ মেকাকে‍ সিহঁতৰ ফুলি উঠা আৰু ৰঙা যৌনাংগ প্ৰদৰ্শন কৰি প্ৰজননৰ বাবে ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে। প্ৰজনন আৰম্ভ কৰিবলৈ মাইকী বান্দৰে কোঁচ-মোচ হৈ দিয়ে‍। গৰ্ভধাৰণৰ কাল পাঁচৰ পৰা ছয় মাহৰ ভিতৰত হয়। নিশাৰ ভাগত এটা একক সন্তান জন্ম দিয়ে‍। মাকে জননফুল খায় আৰু ৰাতিপুৱাৰ আগতে পোৱালিটোক চেলেকি‍ পৰিষ্কাৰ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থালৈকে‍ মাক আৰু সন্তান উভয়ৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকে‍।

== সংখ্যা আৰু ভাবুকি ==
এই প্ৰজাতিটোৰ প্ৰধান বাসস্থান হ'ল সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰৈৰ মেণ্টাৱাই দ্বীপপুঞ্জ। চাৰিটা প্ৰধান দ্বীপৰ ভিতৰৰ তিনিটা দ্বীপ (উত্তৰ পাগাই, দক্ষিণ পাগাই আৰু ছিপুৰা)ত ইহঁত বসবাস কৰে। [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মূল ভূখণ্ডৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দ্বাৰা বনাঞ্চল ধ্বংস হোৱাৰ ফলত এই বান্দৰ প্ৰজাতিটোক এতিয়া আই.ইউ.চি.এন.-এ ৰঙা তালিকাত গুৰুতৰভাৱে বিপন্ন প্ৰাণী হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে‍। দ্বীপটোত বনাঞ্চল ধ্বংসৰ মূল কাৰণবোৰ হৈছে নগদ শস্য আৰু পাম তেল খেতিৰ বাবে বৃহৎ ভূমি পৰিষ্কাৰ কৰাৰ লগতে বাণিজ্যিকভাৱে গছ-গছনি কটা আৰু অৰণ্যৰ নদীবোৰৰ পানীৰ স্তৰ পূৰ্বতকৈ বহু বেছি পৰিমাণে হ্ৰাস-বৃদ্ধি ঘটা। পৰিৱৰ্তনশীল বানপানী আৰু নিম্ন পানীৰ স্তৰৰ ফলত [[মেলেৰিয়া]] মহৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে। 

== তথ্যসূত্ৰসমূহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাৰ ঘোৰ সংকটজনক প্ৰজাতি]]</text>
      <sha1>9kaze860fh1hpzxk5byl2vt56v6w276</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>উলফিয়া গ্ল'ব'ছা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109986</id>
    <revision>
      <id>453621</id>
      <timestamp>2024-12-11T08:42:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453621</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4476" sha1="rwr8ukzq8fsxohrvzp146cu9bqra28i" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি[[introduced species]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]] ) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।.&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>rwr8ukzq8fsxohrvzp146cu9bqra28i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453623</id>
      <parentid>453621</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:44:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453623</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4505" sha1="rbf75aeynkwbzlaoe1sp2nte3ltwfue" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি[[introduced species]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]] ) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।.&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>rbf75aeynkwbzlaoe1sp2nte3ltwfue</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453630</id>
      <parentid>453623</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T08:52:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453630</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4755" sha1="ptr79oyzu73dtbocgso0ivdvlw0vg2r" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি[[introduced species]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]] ) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।.&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>ptr79oyzu73dtbocgso0ivdvlw0vg2r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453635</id>
      <parentid>453630</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:12:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453635</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6621" sha1="86wq3nogqkrkuc5do6bk4fd00krl7qo" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি[[introduced species]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(!) গছৰ ওজন  ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০ টা ফুলৰ জোখৰ সমান।

উলফিয়া - শিপাবিহীন উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল কমি যায় যিটো উশাহ লব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন । ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা উশাহ হয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু।

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]] ) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।.&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>86wq3nogqkrkuc5do6bk4fd00krl7qo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453636</id>
      <parentid>453635</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:12:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453636</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4698" sha1="lcctmetq2rrhtjqjurm80sj4fkh7w6x" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুস্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি[[introduced species]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;
https://media.gettyimages.com/id/1227460412/photo/water-algae-wolffia-globosa-or-water-meal-texture-top-view-background.jpg?b=1&amp;s=170667a&amp;w=0&amp;k=20&amp;c=c0CtIgp8M1oFXwtPJj4aU6g5rs1x5RJ6nWv4XnHlk64=
==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]] ) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।.&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>lcctmetq2rrhtjqjurm80sj4fkh7w6x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453639</id>
      <parentid>453636</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:17:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453639</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6628" sha1="pua9gmw8cdewcgsfmzfgmhc1ulphvcy" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি[[introduced species]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল কমি যায় যিটো উশাহ লব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা উশাহ হয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]] ) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান। .&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>pua9gmw8cdewcgsfmzfgmhc1ulphvcy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453643</id>
      <parentid>453639</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:19:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453643</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6647" sha1="410ef6p24uslj36bcs4e8q45si2wejt" xml:space="preserve">{{short description|Species of flowering plant in the family Araceae}}
{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=powo&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল কমি যায় যিটো উশাহ লব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা উশাহ হয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>410ef6p24uslj36bcs4e8q45si2wejt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453645</id>
      <parentid>453643</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:22:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453645</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6646" sha1="lxq34zozckxkqeud1ynxvrswekxu4ud" xml:space="preserve">{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

'''{{বিশ্বৰ ক্ষুদ্ৰতম ফুল}}'''

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=&quot;powo&quot;&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল কমি যায় যিটো উশাহ লব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা উশাহ হয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>lxq34zozckxkqeud1ynxvrswekxu4ud</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453647</id>
      <parentid>453645</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T09:23:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453647</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6688" sha1="na7eehe0mrfrcd2fllvfr287qyfz0zp" xml:space="preserve">{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

বিশ্বৰ ক্ষুদ্ৰতম ফুল '''উলফিয়া গ্ল'ব'ছা।'''

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=&quot;powo&quot;&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল কমি যায় যিটো উশাহ লব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা উশাহ হয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>na7eehe0mrfrcd2fllvfr287qyfz0zp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453673</id>
      <parentid>453647</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:14:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453673</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6698" sha1="9ydpmqsh16wbs4q8mo9rfckn3qsc927" xml:space="preserve">{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

বিশ্বৰ ক্ষুদ্ৰতম ফুল '''উলফিয়া গ্ল'ব'ছা।'''

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=&quot;powo&quot;&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন পুণি জাতীয় উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল কমি  যিটো উশাহ লব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা উশাহ হয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>9ydpmqsh16wbs4q8mo9rfckn3qsc927</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453677</id>
      <parentid>453673</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:16:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453677</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6708" sha1="0cc3ebqt0xqz1wl57b1gyrrsd9z0pvg" xml:space="preserve">{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

বিশ্বৰ ক্ষুদ্ৰতম ফুল '''উলফিয়া গ্ল'ব'ছা।'''

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=&quot;powo&quot;&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন পুণি জাতীয় উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল চুটি  যি উশাহ ল'ব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা অক্সিজেন লয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, সাধাৰণ পানীৰ অঞ্চল যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিৰ পানীত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>0cc3ebqt0xqz1wl57b1gyrrsd9z0pvg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453680</id>
      <parentid>453677</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:18:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453680</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6673" sha1="cq9lrsglmdzfwdve5k78z9395zcfe2h" xml:space="preserve">{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

বিশ্বৰ ক্ষুদ্ৰতম ফুল '''উলফিয়া গ্ল'ব'ছা।'''

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=&quot;powo&quot;&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন পুণি জাতীয় উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল চুটি  যি উশাহ ল'ব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা অক্সিজেন লয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, আবদ্ধ পানীত যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময়ছোৱাত জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ। গোটেই গছজোপাত সৰু ফুল থাকে, কিন্তু তথাপিও এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>cq9lrsglmdzfwdve5k78z9395zcfe2h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453683</id>
      <parentid>453680</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:20:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <origin>453683</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6683" sha1="cn5gqfs3xtzykigm5aqjqwo7w20yvkj" xml:space="preserve">{{speciesbox
|image = Duckweeds.jpg
|image_caption = ''W. globosa'' (small) with ''[[Spirodela polyrrhiza]]'' (larger)
|status = LC
|status_system = IUCN3.1
|status_ref = &lt;ref name=IUCN&gt;{{cite iucn | author = Mani, S. | title = ''Wolffia globosa'' | page = e.T177384A7426184 | year = 2011 | access-date = 26 September 2022}}&lt;/ref&gt;
|genus = Wolffia
|species = globosa
|authority = ([[Roxb.]]) Hartog &amp; Plas 
}}

বিশ্বৰ ক্ষুদ্ৰতম ফুল '''উলফিয়া গ্ল'ব'ছা।'''

'''উলফিয়া গ্ল’ব’ছা''' (ইংৰাজী ও বৈজ্ঞানিক নামঃ Wolffia globosa) হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ। ইয়াক সাধাৰণতে এছিয়ান ৱাটাৰমিল (এছিয়াৰ পুনি) আৰু ডাকৱিড নামেৰে জনা যায়। ই এছিয়াৰ মহাদেশৰ স্থানীয় উদ্ভিদ যদিও ইয়াক আমেৰিকা আৰু আফ্ৰিকাৰ কিছু অংশত পোৱা যায়, য'ত ই এটা প্ৰৱৰ্তিত প্ৰজাতি ([[introduced species|introduced species)]]।&lt;ref name=&quot;powo&quot;&gt;{{cite web|date=2022|title=Wolffia globosa (Roxb.) Hartog &amp; Plas |work=Plants of the World Online |publisher=Royal Botanic Gardens Kew |url=https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1135607-2|access-date=5 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== বিৱৰণ ==
পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু এই ফুল ফুটবলৰ আকৃতিৰ, সৰু, চেপেটা ফাল উজ্জ্বল সেউজীয়া বা হালধীয়া। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ১-১.৪ মিলিমিটাৰতকৈ বেছি নহয়, প্ৰস্থ - ০.৫-১ মিলিমিটাৰ, বেছিভাগৰ এজোপা(! ) গছৰ ওজন ২০০ মাইক্ৰ'গ্ৰামতকৈ অধিক। তুলনামূলকভাৱে: জুইশলা কাঠিৰ মূৰৰ এটা ফাল এই ফুলবোৰৰ প্ৰায় ৩০টা ফুলৰ জোখৰ সমান। 

উলফিয়া - শিপাবিহীন পুণি জাতীয় উদ্ভিদ, ইয়াৰ শৰীৰৰ ভিতৰৰ নলীকাডাল চুটি  যি উশাহ ল'ব পৰা ফুটা (Stomata)ৰে শ্বাস-প্ৰশ্বাস লয়; ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য মাত্ৰ ১২-১৪ মাইক্ৰন। ইয়াৰ সহায়তে ই পানীৰ পৰা অক্সিজেন লয়। 

==বাসস্থান==
এই উদ্ভিদবিধ স্থিৰ, আবদ্ধ পানীত যেনে পুখুৰী, হ্ৰদ, জলাশয় আদিত মেটেকাৰ দৰে ওপঙি গজে। ই অতি ক্ষুদ্ৰ, ডিম্বাকৃতিৰ উদ্ভিদ যাৰ পাত, কাণ্ড, শিপা নাই। গছজোপাৰ শৰীৰ, স্বচ্ছ সেউজীয়া ডাল, এক মিলিমিটাৰতকৈও কম বহল। মানৱ পৰীক্ষাত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ডব্লিউ গ্ল'ব'জাই খাদ্যৰ প্ৰ'টিন আৰু ভিটামিন বি-১২ প্ৰদান কৰা বুলি কোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |vauthors=Kaplan A, Zelicha H, Tsaban G, Yaskolka Meir A, Rinott E, Kovsan J, Novack L, Thiery J, Ceglarek U, Burkhardt R, Willenberg A, Tirosh A, Cabantchik I, Stampfer MJ, Shai I |title=Protein bioavailability of Wolffia globosa duckweed, a novel aquatic plant - A randomized controlled trial |journal=Clin Nutr |volume=38 |issue=6 |pages=2576–2582 |date=December 2019 |pmid=30591380 |doi=10.1016/j.clnu.2018.12.009 }}&lt;/ref&gt;

উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু ফুলফুলা উদ্ভিদ বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, ইয়াৰ ব্যাস ০.১–০.২ মিলিমিটাৰ (০.০০৪–০.০০৮ ইঞ্চি)।&lt;ref name=Telegraph&gt;{{cite news | last = Lock | first = Helen | date = 4 Sep 2013 | title = Rare bloom for Wolffia Globosa, the world's smallest flowering plant | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/10285897/Rare-bloom-for-Wolffia-Globosa-the-worlds-smallest-flowering-plant.html | newspaper = [[The Daily Telegraph]] | location = London | access-date = 25 Sep 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=What is the smallest flower in the world? (Everyday Mysteries: Fun Science Facts from the Library of Congress) |url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/smallestflower.html |website=www.loc.gov |publisher=[[Library of Congress]] |access-date=22 August 2019}}&lt;/ref&gt;

== ফুলাৰ সময় ==
উলফিয়াৰ ফুল ফুলাৰ সময় জুলাই আৰু আগষ্ট মাহ।  গছবোৰৰ ফুলবোৰ অতি ক্ষুদ্ৰ যদিও ইয়াত প্ৰতিটো ফুলত এটা স্ত্ৰীকেশৰ আৰু পুংকেশৰ পোৱা যায়। কেৱল মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত দেখা পোৱা এই ফুলৰ অংশবোৰ খালী চকুৱে দেখা নাপায়, অতি সৰু। 

==উপকাৰিতা==
থাইলেণ্ডত উলফিয়া গ্ল'ব'ছাক খাদ্য হিচাপেও খোৱা হয়। থাই ভাষাত ফাম (ผํา) নামেৰে জনাজাত ই খাদ্যৰ বিশেষকৈ ইছানত( [[Isan]]) নামেৰে জনপ্ৰিয় খাদ্যবিধৰ মূল উপাদান।&lt;ref&gt;[http://www.foodietaste.com/recipe_detail.asp?id=967 แกงไข่ผำ(สาหร่ายสไปรูลิน่า)สูตรและวิธีทำ]&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা.jpg|alt=উলফিয়া গ্ল'ব'ছা|thumb|World's Smallest Flower (বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ সপুষ্পক উদ্ভিদ)]]

==তথ্য সূত্ৰ==</text>
      <sha1>cn5gqfs3xtzykigm5aqjqwo7w20yvkj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:উলফিয়া গ্ল'ব'ছা</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109987</id>
    <revision>
      <id>453626</id>
      <timestamp>2024-12-11T08:45:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নিপন নিয়ৰ শেনছোৱা</username>
        <id>40137</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453626</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:পাগাই দ্বীপ মেকাক</title>
    <ns>1</ns>
    <id>109988</id>
    <revision>
      <id>453628</id>
      <timestamp>2024-12-11T08:46:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>https://fountain.toolforge.org/editathons/as-asian-month-2024</comment>
      <origin>453628</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া এছিয়ান মাহ ২০২৪}}</text>
      <sha1>bepgwx48rfp2ljq00s1s8ydbvopu0pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>চিন্তামণি‍ কৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109989</id>
    <revision>
      <id>453660</id>
      <timestamp>2024-12-11T09:59:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1252146454|Chintamoni Kar]]&quot; পৃষ্ঠাৰ অনুবাদেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছে</comment>
      <origin>453660</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12758" sha1="iyilso788p28w8qjwxzspo8of6m90vc" xml:space="preserve">
{{Infobox person|name=Chintamoni Kar|image=Chintamoni Kar.jpg|alt=&lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;|caption=|birth_name=&lt;!-- only use if different from name --&gt;|birth_date={{Birth date|1915|04|19|df=y}}|birth_place=[[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])|death_date={{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}|death_place=[[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]|nationality=British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;|other_names=|occupation=|years_active=|alma_mater=[[Académie de la Grande Chaumière]]|awards=[[Padma Bhushan]]|module=}}{{MedalTop}}
{{MedalCountry|{{GBR}}}}
{{MedalSport|[[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver|[[1948 Summer Olympics|1948 London]]|[[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}'''চিন্তামণি কৰ''' (১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূর্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল৷ আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূর্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূর্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূর্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল৷১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বর্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়৷ ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>iyilso788p28w8qjwxzspo8of6m90vc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453661</id>
      <parentid>453660</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:02:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453661</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12811" sha1="0jwkmqk54k93r3ys9why7td7u1lf5ys" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox person|name=Chintamoni Kar|image=Chintamoni Kar.jpg|alt=&lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;|caption=|birth_name=&lt;!-- only use if different from name --&gt;|birth_date={{Birth date|1915|04|19|df=y}}|birth_place=[[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])|death_date={{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}|death_place=[[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]|nationality=British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;|other_names=|occupation=|years_active=|alma_mater=[[Académie de la Grande Chaumière]]|awards=[[Padma Bhushan]]|module=}}{{MedalTop}}
{{MedalCountry|{{GBR}}}}
{{MedalSport|[[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver|[[1948 Summer Olympics|1948 London]]|[[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}'''চিন্তামণি কৰ''' (১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূর্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল৷ আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূর্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূর্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূর্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল৷১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বর্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়৷ ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>0jwkmqk54k93r3ys9why7td7u1lf5ys</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453662</id>
      <parentid>453661</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>453662</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12813" sha1="ecz30i7afr1cqxs8d9whjvekujp3ehd" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox person|name=Chintamoni Kar|image=Chintamoni Kar.jpg|alt=&lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;|caption=|birth_name=&lt;!-- only use if different from name --&gt;|birth_date={{Birth date|1915|04|19|df=y}}|birth_place=[[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])|death_date={{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}|death_place=[[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]|nationality=British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;|other_names=|occupation=|years_active=|alma_mater=[[Académie de la Grande Chaumière]]|awards=[[Padma Bhushan]]|module=}}{{MedalTop}}
{{MedalCountry|{{GBR}}}}
{{MedalSport|[[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver|[[1948 Summer Olympics|1948 London]]|[[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}'''চিন্তামণি কৰ''' (১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল। 

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>ecz30i7afr1cqxs8d9whjvekujp3ehd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453663</id>
      <parentid>453662</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:06:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ */</comment>
      <origin>453663</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13293" sha1="68qis5xhoo79sx6ub7m07gwyffpav5h" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox person|name=Chintamoni Kar|image=Chintamoni Kar.jpg|alt=&lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;|caption=|birth_name=&lt;!-- only use if different from name --&gt;|birth_date={{Birth date|1915|04|19|df=y}}|birth_place=[[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])|death_date={{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}|death_place=[[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]|nationality=British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;|other_names=|occupation=|years_active=|alma_mater=[[Académie de la Grande Chaumière]]|awards=[[Padma Bhushan]]|module=}}{{MedalTop}}
{{MedalCountry|{{GBR}}}}
{{MedalSport|[[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver|[[1948 Summer Olympics|1948 London]]|[[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}'''চিন্তামণি কৰ''' (১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>68qis5xhoo79sx6ub7m07gwyffpav5h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453665</id>
      <parentid>453663</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453665</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13561" sha1="rjfdo4kv86cra4mi06fgrixhfnbu1y6" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' (১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>rjfdo4kv86cra4mi06fgrixhfnbu1y6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453668</id>
      <parentid>453665</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:10:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453668</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13587" sha1="mmu4a7o1wzjnpvl0vnquhumhjgab2n2" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>mmu4a7o1wzjnpvl0vnquhumhjgab2n2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453669</id>
      <parentid>453668</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:11:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <origin>453669</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13589" sha1="5bmnwgp1sy7s4kslmssomkx6xnigfym" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>5bmnwgp1sy7s4kslmssomkx6xnigfym</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453671</id>
      <parentid>453669</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:13:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন */</comment>
      <origin>453671</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12778" sha1="r9dgsrnzyok73b6udv8ts54gsk8wxf8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|publisher=The Telegraph Calcutta, India|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp &quot;Chintamoni Kar passes away&quot;]. The Telegraph Calcutta, India. 3 October 2005. Archived from [http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp the original] on 4 March 2016&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>r9dgsrnzyok73b6udv8ts54gsk8wxf8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453674</id>
      <parentid>453671</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:14:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ */</comment>
      <origin>453674</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11967" sha1="ijlwt4q37fqf1gfkave54tajffow9wf" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Sports Reference LLC. Archived from [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html the original] on 17 April 2020&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>ijlwt4q37fqf1gfkave54tajffow9wf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453676</id>
      <parentid>453674</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:16:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ */</comment>
      <origin>453676</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11199" sha1="iajlgygykvhclshnly8jsyt9tp4nvrf" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar &quot;Chintamoni Kar&quot;]. The Open University&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;/&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>iajlgygykvhclshnly8jsyt9tp4nvrf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453678</id>
      <parentid>453676</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:17:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ */</comment>
      <origin>453678</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10753" sha1="5okl3qo9h8kk599khd2vpjnvxokthsi" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223 &quot;Chintamoni Kar&quot;]. Saffron Art&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;1 August&lt;/span&gt; 2012&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;/&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>5okl3qo9h8kk599khd2vpjnvxokthsi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453682</id>
      <parentid>453678</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:19:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ */</comment>
      <origin>453682</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10346" sha1="8e5g0msy2nhbv2gewq08z01z7law697" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;/&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;/&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot; /&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;/&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>8e5g0msy2nhbv2gewq08z01z7law697</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>453684</id>
      <parentid>453682</parentid>
      <timestamp>2024-12-11T10:20:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>কুমুদ ঘোষ</username>
        <id>42738</id>
      </contributor>
      <comment>/* সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ */</comment>
      <origin>453684</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10345" sha1="f2mvm45uxu8dbcdatg16djpt0ej8oqf" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Short description|Indian sculptor (1915–2005)}}
{{Use dmy dates|date=May 2018}}
{{Use Indian English|date=May 2018}}
{{Infobox person
| name          = Chintamoni Kar
| image         = Chintamoni Kar.jpg
| alt           = &lt;!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --&gt;
| caption       = 
| birth_name    = &lt;!-- only use if different from name --&gt;
| birth_date    = {{Birth date|1915|04|19|df=y}}
| birth_place   = [[Kharagpur]], [[British India]] (present-day [[Paschim Medinipur district]], [[West Bengal]], [[India]])
| death_date    = {{Death date and age|2005|10|03|1915|04|19|df=y}}
| death_place   = [[Kolkata]], [[West Bengal]], [[India]]
| nationality   = British&lt;ref name=&quot;oly&quot;/&gt;
| other_names   = 
| occupation    = 
| years_active  = 
| alma_mater    = [[Académie de la Grande Chaumière]] 
| awards        = [[Padma Bhushan]]
| module        =
}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry | {{GBR}} }}
{{MedalSport | [[Art competitions at the Summer Olympics|Art competitions]]}}
{{MedalSilver | [[1948 Summer Olympics|1948 London]] | [[Art competitions at the 1948 Summer Olympics|Mixed Sculpturing, Statues]]}}
{{MedalBottom}}
'''চিন্তামণি কৰ''' ({{lang-en|Chintamoni Kar}}; ১৯ এপ্ৰিল ১৯১৫ - ৩ অক্টোবৰ ২০০৫) এজন বিখ্যাত ব্ৰিটিছ-[[ভাৰত|ভাৰতীয়]] ভাস্কৰ্যশিল্পী।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304101747/http://www.telegraphindia.com/1051004/asp/nation/story_5317879.asp|archivedate=4 March 2016|title=Chintamoni Kar passes away|date=3 October 2005|access-date=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰত আৰু ফ্ৰান্স চৰকাৰৰ পৰা অসামৰিক বঁটা লাভ কৰাৰ লগতে‍ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ হৈ অলিম্পিকত ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;oly&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.olympedia.org/athletes/920497|title=Chintamoni Kar|work=Olympedia|accessdate=26 August 2020}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন আৰু অধ্যয়ন ==
১৯১৫ চনৰ ১৯ এপ্ৰিলত [[পশ্চিমবংগ]] খড়গপুৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ [[অৱনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ|অবনীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইণ্ডিয়ান ছ'চাইটি অৱ অৰিয়েণ্টেল আৰ্টত প্ৰশিক্ষণ লৈছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417231616/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ka/chintamoni-kar-1.html|archivedate=17 April 2020|title=Chintamoni Kar|publisher=Sports Reference LLC|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt; [[Giridhari Mahapatra|গিৰিধাৰী মহাপাত্ৰ]] আৰু ভিক্টৰ জিওভনেলিৰ ওচৰত তেওঁ ভাস্কৰ্য শি‍ক্ষা লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www8.open.ac.uk/researchprojects/makingbritain/content/chintamoni-kar|title=Chintamoni Kar|publisher=The Open University|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৩৮ চনত কৰ পেৰিছলৈ যায় আৰু ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পূৰ্বে‍ একাডেমী ডি লা গ্ৰেণ্ড চামিয়েৰত অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.saffronart.com/artist/artistprofile.aspx?artistid=223|title=Chintamoni Kar|publisher=Saffron Art|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

চিন্তামণি‍ কৰ আমিনা আহমেদৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল। আমিনা আহমেদ নিজেই এগৰাকী শিল্পী আছিল আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি‍সমূহ প্ৰধানকৈ অ-আলংকাৰিক আৰু বিমূৰ্ত আছিল। দম্পতীহালৰ এটি‍ সন্তান আছিল। ২০০৫ চনৰ ৩ অক্টোবৰত ৯০ বছৰ বয়সত এখন ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ত কৰৰ মৃত্যু হয়; তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে‍ই কৰৰ পৰিয়ালৰ দুয়োজন সদস্যৰে‍ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

== শৈলী আৰু কেৰিয়াৰ ==
কাঠ, টেৰাকোটা, শিল আৰু ধাতুৰ দৰে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰে কৰে‍ ভাস্কৰ্য সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ প্ৰথমতে এক শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিনিধিত্বমূলক শৈলীত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল যদিও অধিক বিমূৰ্ত প্ৰকৃতিৰ কামও তেওঁ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;TelInd&quot;/&gt;

[[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] আৰু দিল্লী পলিটেকনিকত তেওঁ শিক্ষকতা কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত তেওঁ লণ্ডনলৈ যায় তাত তেওঁ ৰয়েল ছ'চাইটি অৱ ব্ৰিটিছ স্কাল্প্টাৰ্ছৰ সদস্য হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;/&gt; ১৯৫৬ চনত তেওঁ পশ্চিমবংগলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু তাৰ পিছত চৰকাৰী কলা আৰু শিল্প মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে দায়িত্ব লৈছিল।&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;/&gt;

== সন্মান আৰু পুৰস্কাৰ ==
১৯৭৪ চনত তেওঁক ভাৰত গণৰাজ্যৰ তৃতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্মভূষণেৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Saffron&quot;/&gt; ২০০০ চনত তেওঁ ফ্ৰান্সৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মানেৰেও সন্মানিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Open&quot; /&gt; তেওঁ আৰু স্থানীয় আন লোকসকলে বৰ্তমানৰ চিন্তামণি‍ কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্যখনে বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়াৰ পিছত অভয়াৰণ্যখনে প্ৰাপ্য স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; ভাস্কৰ্যশিল্পীজনক সন্মান জনাই অভয়াৰণ্যখন চিন্তামণী কৰ পক্ষী অভয়াৰণ্য হিচাপে নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|title=Chintamoni Kar Wild Life Sanctuary|publisher=Wild Bengal|accessdate=1 August 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402225324/http://www.wildbengal.com/urls/pa_san_chintamoni.htm|archivedate=2 April 2012}}&lt;/ref&gt;

১৯৪৮ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকত গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ প্ৰতিযোগী হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰা কৰে‍ ''দ্য ষ্টেগ'' শীৰ্ষক তেওঁৰ কামৰ বাবে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SR&quot;/&gt; লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা ১৯৪৮ চনৰ গেমছত কলা প্ৰতিযোগিতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল যদিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অলিম্পিক সমিতিয়ে পদকসমূহক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।

== ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস ==
২০০৫ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ কিছু দিনৰ পূৰ্বে কৰে [[কলিকতা|কলকাতা]] নৰেন্দ্ৰপুৰত থকা তেওঁৰ আৱাসিক ঠাইত ভাস্কৰ ভৱন প্ৰশাসন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ ন্যাস স্থাপন কৰিছিল। ২০০৬ চনৰ ১৯ এপ্ৰিল তাৰিখে তেওঁৰ ৯১ সংখ্যক জন্মদিনত ই ৰাজহুৱা সংগ্ৰহালয়ত পৰিণত হয়। ইয়াত শিল্পীগৰাকীৰ লগতে তেওঁৰ পত্নীৰ শিল্পকলাও আছে। এই ন্যাস তেওঁৰ কিতাপ-পত্ৰ সংগ্ৰহৰ লগতে তেওঁৰ কামৰ প্ৰমাণীকৰণ আৰু নথিকৰণত সক্ৰিয় হৈ আছে। ই স্থানীয় অঞ্চলৰ দৰিদ্ৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক সহায় কৰে আৰু বাৰ্ষিক চিন্তামণি‍ কৰ স্মাৰক বক্তৃতা অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.calcuttayellowpages.com/adver/109528museum.html|title=Bhaskar Bhavan Administration &amp; Maintenance Trust|publisher=Calcutta Yellow Pages|accessdate=1 August 2012}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>f2mvm45uxu8dbcdatg16djpt0ej8oqf</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>