Wikipedia
avwiki
https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%82%D3%80%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1_%D0%B3%D1%8C%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80
MediaWiki 1.42.0-wmf.26
first-letter
Медиа
Хъулухъалъулаб
БахӀс
ГӀахьалчи
ГӀахьалчиясул бахӀс
Википедия
Википедиялъул бахӀс
Файл
Файлалъул бахӀс
MediaWiki
MediaWiki-ялъул бахӀс
Халип
Халипалъул бахӀс
Кумек
Кумекалъул бахӀс
Категория
Категориялъул бахӀс
TimedText
TimedText talk
Модуль
Обсуждение модуля
ЦӀунтӀал
0
4448
91141
88848
2024-04-15T07:17:13Z
5.59.48.175
wikitext
text/x-wiki
'''ЦӀунтӀал''' яги '''Цезал''' (цӀун. '''цези''') — [[Дагъистан]]алда ва [[Гуржия]]лда бугеб халкъ. Къадар — 28 азарго чи.
== ТӏибитIи ==
== Тарих ==
Дагъистаналъул ЦИКалъул хӀукмуялдалъун ЦӀунтӀа район гӀуцӀана 1930 соналъул декабралда. Араб соналъул риидал цӀунтӀадерил жамагӀаталъ кӀодо гьабуна район гӀуцӀаралдаса 80 сон тӀубай. Гьеб рохалилаб тадбиралде рачӀун рукӀана ДРялъул хӀукуматалъул вице-премьер, районазул ва шагьаразул бутӀрул. Районалъ бараб 80 соналъул 13 сон гьелъул гӀадамазе талихӀкъосараб букӀанилан абизе ккола. Баянаб букӀахъе, 1944 соналъул 9 марталда СССРалъул Халкъиял Комиссаразул Советалъул (СНК) хӀукмуялда рекъон, ЦӀунтӀа районалъул 46 росдал 1514 цӀараки хӀал гьабун гочинабуна Чачаналде, Ведено районалде. Цезазул ракьал кьуна Гуржи ССРалъул анкьго районалъул магӀишатазул гӀиял хьихьизе риидалилал мучӀдуллъун. ТӀолабго Дагъистаналъул 21 районалдаса Чачаналде битӀун букӀана 5000 цӀараки. Ведено районалда ракъун, къечон, квачан, гьава-бакъалъул ва тӀабигӀиял шартӀал рекъечӀого Аллагьасул къадаралде щвана 3857 чи. Гьедин цезазул миллат мигьлъана 50 проценталъ. Жакъа цӀунтӀадерица рикӀкӀунеб буго республикаялъул цогидал миллатаздаса жал 50 соналъ нахъа хутӀанилан.
Шамхал поселокалда тӀобитӀараб данделъиялда кӀалъазе рахъараз бицана жидерго халкъалъул бугеб къваридаб къисматалъулги, улкаялъул ва республикаялъул нухмалъиялъ кӀвар кьолеб гьечӀолъиялъулги.
== Мацӏ ==
== РукIа-рахъин ==
== Хӏужаби ==
{{ТIинчI}}
[[Категория:Миллатал]]
[[Категория:Дагъистаналъул миллатал]]
[[Категория:Гуржиялъул миллатал]]
== Адабият ==
63yyvbmsm9h8v8sq0lxy086exmr46de
Хушати
0
7054
91139
89467
2024-04-15T07:14:22Z
5.59.48.175
wikitext
text/x-wiki
{{ГІБ
|пачалихъ = Россия
|статус = росу
|магІарул мацІалъ цІар = Хушати
|эбелаб мацІалъ цІар =
|герб =
|байрахъ =
|гербалъул гІеблъи = 128
|байрахъалъул гІеблъи = 128
|сурат =
|размер = <!--300px-->
|хъвай-хъвагІай =
|lat_deg = 42|lat_min = 23|lat_sec =
|lon_deg = 45|lon_min = 45|lon_sec =
|CoordAddon =
|CoordScale =
|Яндекскарта =
|ХІукумат = Россия
|карта = Хушати
|пачалихъалъул картаялъул размер = 300
|икълималъул картаялъул размер = 300
|мухъалъул картаялъул размер = 300
|икълим = Дагъистан
|икълим таблицаялда = Дагъистан
|икълималъул тайпа = жумгьурият
|мухъ таблицаялда = ЦӀумада мухъ
|хІукуматалъул карта = Россия
|икълималъул карта = Дагъистан
|мухъалъул карта = ЦӀумада мухъ
|жанисеб бикьи =
|бетІерасул тайпа =
|бетІер =
|кьучІ лъураб къо = ? гIасру
|площад =
|гьава-бакъ = гьоркьохъеб
|борхалъиялъул тайпа = 2062
|расмияб мацІ = [[ЦӀунтӀазул мацӀ|цӀунтӀазул]]
|расмияб мацІ-ref =
|халкъалъул къадар =
|хъвай-хъвагІай гьабураб сон =
|гъунки =
|агломерация =
|миллатал = [[ЦӀунтӀал]]
|динал = [[Ислам]]
|этнохороним = хушетисав, хушетисай, хушетисал
|сагІтил рачел = +4
|DST =
|почалъул индексал =
|автомашинаялъул код = 05
|идентификаторалъул тайпа = ОКАТО
|цифровой идентификатор = 82257000009
|категория Commons алда = Hushet
|сайт =
|сайталъул мацІ =
}}
'''Хушáти''' яги '''Хушет''' — ккола [[Дагъистан]] жумгьурияталъул [[ЦӀумада мухъ]]алъул росу.
Хушати гӀумру гьабула гӀага-шагарго 200 хъизаналъ<ref>{{Cite web |title=М. Шахбанов «Новые проблемы старого Хушета» |url=http://www.tsumada.ru/ru/text/88 |access-date=2014-08-14 |archive-date=2013-12-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131219221731/http://www.tsumada.ru/ru/text/88 |url-status=хвараб }}</ref>. Гьезда гьоркьо уна [[магӀарулал]]ги [[цӀунтӀал]]ги<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://linguarium.iling-ran.ru/maps/9-andido.gif |access-date=2006-03-10 |archive-date=2006-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060310231749/http://linguarium.iling-ran.ru/maps/9-andido.gif |url-status=хвараб }}</ref>.
== Ракьхъвай ==
Хушати буго тӀадмагӀарухъ, [[ГӀандигъйсу|ГӀандигъойсуялда]]ги гӀурхъи ккун добехун бугеб [[Гуржи|гуржиязул]] [[Тушети|Тушетиялда]]ги аскӀоб. Мухъалъул центр - [[Агъвали]]ялдасан 96 километралъ рикӀкӀад буго, гьеб нухлул 37 км ккола Хушатиса [[Метрада]] росулъ щвезегӀан — гьебги машина унарел лабаллъаби.
== Тарих ==
[[1944]] соналъ гьезул гӀадамал [[Ведено мухъ (Дагъистан)|Ведено мухъалъул]] [[Агъишбатой]]<!--мухӀканго лъаларо магӀарулалъ кин гьеб росдал цӀар букӀунебали, мекъе батани хисизабе--> росулъе. 1957 соналъ [[Буриялъ|чачаналъан]] нахъе руссун рачӀараб мехалъ, гӀемерисел гӀадамал [[МахӀачхъала|МахӀачхъалаялъул]] Пригородныялда гочине гьаруна, хаду-хадуб гьеб Пригородныялда цӀар бачӀана [[ЦӀияб Хушати]]ян.
== ХІужаби ==
{{хІужаби}}
== Линкал ==
* [http://www.tsumada.ru/ru/foto/0/87 Хушати: суртал] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304132540/http://www.tsumada.ru/ru/foto/0/87 |date=2016-03-04 }}
{{ТӀинчӀ-Дагъистан}}
{{Дагъистан}}
{{ЦӀумада мухъалъул росаби}}
[[Категория:ЦІумада мухъалъул росаби]]
{{Категория:МагIарулазул росаби}}
[[Категория:Ункъракьалъул росаби]]
e1wojcb2newmzcng9iqsojvodxxhfr2
91140
91139
2024-04-15T07:16:31Z
5.59.48.175
wikitext
text/x-wiki
{{ГІБ
|пачалихъ = Россия
|статус = росу
|магІарул мацІалъ цІар = Хушати
|эбелаб мацІалъ цІар =
|герб =
|байрахъ =
|гербалъул гІеблъи = 128
|байрахъалъул гІеблъи = 128
|сурат =
|размер = <!--300px-->
|хъвай-хъвагІай =
|lat_deg = 42|lat_min = 23|lat_sec =
|lon_deg = 45|lon_min = 45|lon_sec =
|CoordAddon =
|CoordScale =
|Яндекскарта =
|ХІукумат = Россия
|карта = Хушати
|пачалихъалъул картаялъул размер = 300
|икълималъул картаялъул размер = 300
|мухъалъул картаялъул размер = 300
|икълим = Дагъистан
|икълим таблицаялда = Дагъистан
|икълималъул тайпа = жумгьурият
|мухъ таблицаялда = ЦӀумада мухъ
|хІукуматалъул карта = Россия
|икълималъул карта = Дагъистан
|мухъалъул карта = ЦӀумада мухъ
|жанисеб бикьи =
|бетІерасул тайпа =
|бетІер =
|кьучІ лъураб къо = ? гIасру
|площад =
|гьава-бакъ = гьоркьохъеб
|борхалъиялъул тайпа = 2062
|расмияб мацІ = [[ЦӀунтӀазул мацӀ|цӀунтӀазул]]
|расмияб мацІ-ref =
|халкъалъул къадар =
|хъвай-хъвагІай гьабураб сон =
|гъунки =
|агломерация =
|миллатал = [[ЦӀунтӀал]]
|динал = [[Ислам]]
|этнохороним = хушетисав, хушетисай, хушетисал
|сагІтил рачел = +4
|DST =
|почалъул индексал =
|автомашинаялъул код = 05
|идентификаторалъул тайпа = ОКАТО
|цифровой идентификатор = 82257000009
|категория Commons алда = Hushet
|сайт =
|сайталъул мацІ =
}}
'''Хушáти''' яги '''Хушет''' — ккола [[Дагъистан]] жумгьурияталъул [[ЦӀумада мухъ]]алъул росу.
Хушати гӀумру гьабула гӀага-шагарго 200 хъизаналъ<ref>{{Cite web |title=М. Шахбанов «Новые проблемы старого Хушета» |url=http://www.tsumada.ru/ru/text/88 |access-date=2014-08-14 |archive-date=2013-12-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131219221731/http://www.tsumada.ru/ru/text/88 |url-status=хвараб }}</ref>. Гьезда гьоркьо уна [[цӀунтӀал]]ги<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://linguarium.iling-ran.ru/maps/9-andido.gif |access-date=2006-03-10 |archive-date=2006-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060310231749/http://linguarium.iling-ran.ru/maps/9-andido.gif |url-status=хвараб }}</ref>.
== Ракьхъвай ==
Хушати буго тӀадмагӀарухъ, [[ГӀандигъйсу|ГӀандигъойсуялда]]ги гӀурхъи ккун добехун бугеб [[Гуржи|гуржиязул]] [[Тушети|Тушетиялда]]ги аскӀоб. Мухъалъул центр - [[Агъвали]]ялдасан 96 километралъ рикӀкӀад буго, гьеб нухлул 37 км ккола Хушатиса [[Метрада]] росулъ щвезегӀан — гьебги машина унарел лабаллъаби.
== Тарих ==
[[1944]] соналъ гьезул гӀадамал [[Ведено мухъ (Дагъистан)|Ведено мухъалъул]] [[Агъишбатой]]<!--мухӀканго лъаларо магӀарулалъ кин гьеб росдал цӀар букӀунебали, мекъе батани хисизабе--> росулъе. 1957 соналъ [[Буриялъ|чачаналъан]] нахъе руссун рачӀараб мехалъ, гӀемерисел гӀадамал [[МахӀачхъала|МахӀачхъалаялъул]] Пригородныялда гочине гьаруна, хаду-хадуб гьеб Пригородныялда цӀар бачӀана [[ЦӀияб Хушати]]ян.
== ХІужаби ==
{{хІужаби}}
== Линкал ==
* [http://www.tsumada.ru/ru/foto/0/87 Хушати: суртал] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304132540/http://www.tsumada.ru/ru/foto/0/87 |date=2016-03-04 }}
{{ТӀинчӀ-Дагъистан}}
{{Дагъистан}}
{{ЦӀумада мухъалъул росаби}}
[[Категория:ЦІумада мухъалъул росаби]]
{{Категория:МагIарулазул росаби}}
[[Категория:Ункъракьалъул росаби]]
6jjakcdiu5tvhz9d07v27iz3r4xpuul
Википедия:Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ
4
7472
91130
90154
2024-04-14T16:11:41Z
M. Omarius
10562
/* Философия */
wikitext
text/x-wiki
{{Мажлисалъул бутӀа}}
{{shortcut|ВП:БукӀине ккола|ВП:1000}}
{{ambox
|image=[[Файл:Stock alarm.svg|40px]]
|text=Гьаб гьумер букӀине ккола '''[[m:List of articles every Wikipedia should have|List of articles every Wikipedia should have]]'''- алъул копиялъун, ва гьанир хиса-басиял гьаризе ккани, гьаб бахӀсалда бицине ккола - [[m:Talk:List of articles every Wikipedia should have|Мета-вики]].
|text-small=Ахирисеб синхронизация — '''2014 соналъул 19 август.'''
}}
Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ [[meta:List of articles every Wikipedia should have|гӀуцӀцӀун буго]] [[Википедия:Мета-вики|Мета-викиялда]]. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал '''1000 аслиял макъалаби'''.
[[Авар Википедия]]лъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.
'''Биццатаб хатӀалъ''' рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.
Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго [[/Макъалаби|гъоркьгьумералда]].
{{TOCright}}
== Биография ==
=== СуратчагӀи ва архитекторал ===
{{div col|2}}
# [[Ле Корбюзие]] ([[d:Q4724|Le Corbusier]])
# [[Салвадор Дали|Дали, Салвадор]] ([[d:Q5577|Dalí, Salvador]])
# [[Албрехьт Дюрер|Дюрер, Албрехьт]] ([[d:Q5580|Dürer, Albrecht]])
# [[Винсент ван Гог|Гог, Винсент ван]] ('''[[d:Q5582|Gogh, Vincent van]]''')
# [[Гоя, Франциско]] ([[d:Q5432|Goya, Francisco]])
# [[Гьокусай]] ([[d:Q5586|Hokusai]])
# [[Кало, Фрида]] ([[d:Q5588|Kahlo, Frida]])
# '''[[Леонардо да Винчи]]''' ('''[[d:Q762|Leonardo da Vinci]]''')
# [[Матисс, Анри]] ([[d:Q5589|Matisse, Henri]])
# '''[[Микеланджело]]''' ('''[[d:Q5592|Michelangelo]]''')
# '''[[Пабло Пикассо|Пикассо, Пабло]]''' ('''[[d:Q5593|Picasso, Pablo]]''')
# [[Рафаэл]] ([[d:Q5597|Raphael]])
# '''[[Рембрандт]]''' ('''[[d:Q5598|Rembrandt]]''')
# [[Рубенс, Питер Паул]] ([[d:Q5599|Rubens, Peter Paul]])
# [[Синан|Синан, Мимар]] [[d:Q5600|Sinan, Mimar]]
# [[Валаскес, Диего]] ([[d:Q297|Velázquez, Diego]])
# [[Воргьол, Энди]] ([[d:Q5603|Warhol, Andy]])
# [[Райт, Франк Ллойд]] ([[d:Q5604|Wright, Frank Lloyd]])
{{div col end}}
=== Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби===
{{div col|2}}
# [[Абу Нувас]] ([[d:Q5670|Abu Nuwas]])
# [[Андерсен, Гьанс Христиан]] ([[d:Q5673|Andersen, Hans Christian]])
# [[Остин, Джейн]] ([[d:Q36322|Austen, Jane]])
# [[Башо]] ([[d:Q5676|Bashō]])
# [[Борхес, Хорхе Луис]] ([[d:Q909|Borges, Jorge Luis]])
# [[Джордж Байрон|Байрон, Джордж]] ([[d:Q5679|Byron, George]]_
# '''[[Мигел де Сервантес|Сервантес, Мигель де]]''' ('''[[d:Q5682|Cervantes, Miguel de]]''')
# [[Чосер, Джефри]] ([[d:Q5683|Chaucer, Geoffrey]])
# [[Чехов, Антон]] ([[d:Q5685|Chekhov, Anton]])
# '''[[Данте Алигйери]]''' ('''[[d:Q1067|Dante Alighieri]]''')
# [[Диккенс, Чарльз]] ([[d:Q5686|Dickens, Charles]])
# [[Достоевский, Фёдор]] ([[d:Q991|Dostoyevsky, Fyodor]])
# [[Гарсиа Маркес, Габриэл]] ([[d:Q5878|García Márquez, Gabriel]])
# '''[[Йогьанн Волфганг фон Гёте|Гёте, Йогьанн Вольфганг фон]]''' ('''[[d:Q5879|Goethe, Johann Wolfgang von]]''')
# [[ХӀафиз (шагӀир)]] ([[d:Q6240|Hafez]])
# '''[[Гьомер]]''' ('''[[d:Q6691|Homer]]''')
# '''[[Юго, Виктор]]''' ('''[[d:Q535|Hugo, Victor]]''')
# [[Джойс, Джеймс]] ([[d:Q6882|Joyce, James]])
# [[Кафка, Франц]] ([[d:Q905|Kafka, Franz]])
# [[Калидаса]] ([[d:Q7011|Kālidāsa]])
# [[Ли Баи]] ([[d:Q7071|Li Bai]])
# [[Наджиб МахӀфуз]] ([[d:Q7176|Naguib Mahfouz]])
# '''[[Молиер]]''' ('''[[d:Q687|Molière]]''')
# [[Овидий]] ([[d:Q7198|Ovid]])
# [[Пруст, Марсел]] ([[d:Q7199|Proust, Marcel]])
# [[Пушкин, Александр]] ([[d:Q7200|Pushkin, Alexander]])
# '''[[Шекспир, Вильям]]''' ('''[[d:Q692|Shakespeare, William]]''')
# [[Софокл]] ([[d:Q7235|Sophocles]])
# [[Тагор, Рабиндранат]] ([[d:Q7241|Tagore, Rabindranath]])
# [[Толстой, Лев]] ('''[[d:Q7243|Tolstoy, Leo]]''')
# [[Твен, Марк]] ([[d:Q7245|Twain, Mark]])
# [[Вергилий]] ([[d:Q1398|Virgil]])
{{div col end}}
=== Композиторал ва музыкантал ===
{{div col|2}}
# [[Армстронг, Луи]] ([[d:Q1779|Armstrong, Louis]])
# '''[[Йогьанн Себастиан Бах|Бах, Йогьанн Себастиан]]''' ('''[[d:Q1339|Bach, Johann Sebastian]]''')
# '''[[The Beatles]]''' ('''[[d:Q1299|Beatles, The]]''')
# '''[[Лудвиг ван Бетгьовен|Бетгьовен, Лудвиг ван]]''' ('''[[d:Q255|Beethoven, Ludwig van]]''')
# [[Брамс, Йогьаннес]] ([[d:Q7294|Brahms, Johannes]])
# [[Шопен, Фридерик]] ([[d:Q1268|Chopin, Frédéric]])
# [[Дворжак, Антонин]] ([[d:Q7298|Dvořák, Antonín]])
# [[Гьендел, Георг Фридрих]] ([[d:Q7302|Handel, Georg Frideric]])
# [[Гьайдн, Джозеф]] ([[d:Q7349|Haydn, Joseph]])
# [[Джексон, Майкл]] ([[d:Q2831|Jackson, Michael]])
# [[Умм Кулсум]] ([[d:Q1110560|Kulthum, Umm]])
# [[Малер, Густав]] ([[d:Q7304|Mahler, Gustav]])
# '''[[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт, Волфганг Амадеус]]''' ('''[[d:Q254|Mozart, Wolfgang Amadeus]]''')
# [[Палестрина, Джованни Пьерлуиджи да]] ([[d:Q179277|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]])
# [[Пуччини, Джакомо]] ([[d:Q7311|Puccini, Giacomo]])
# [[Шуберт, Франц]] ([[d:Q7312|Schubert, Franz]])
# [[Стравинский, Игорь]] ([[d:Q7314|Stravinsky, Igor]])
# [[Чайковский, Петро]] ([[d:Q7315|Tchaikovsky, Petr]])
# [[Верди, Джузеппе]] ([[d:Q7317|Verdi, Giuseppe]])
# [[Антонио Вивалди|Вивалди, Антонио]] ([[d:Q1340|Vivaldi, Antonio]])
# '''[[Рихьард Вагнер|Вагнер, Рихьард]]''' ('''[[d:Q1511|Wagner, Richard]]''')
{{div col end}}
=== ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи ===
{{div col|2}}
# [[Амудсен, Руал]] ([[d:Q926|Amundsen, Roald]])
# [[Армстронг, Нил]] ([[d:Q1615|Armstrong, Neil]])
# [[Картие, Жак]] ([[d:Q7321|Cartier, Jacques]])
# '''[[Колумб, Христофор]]''' ( '''[[d:Q7322|Columbus, Christopher]]''')
# [[Кук, Джеймс]] ([[d:Q7324|Cook, James]])
# [[Кортес, Эрнан]] ([[d:Q7326|Cortés, Hernán]])
# '''[[Гагарин, Юрий]]''' ('''[[d:Q7327|Gagarin, Yuri]]''')
# [[Васко да Гама]] ([[d:Q7328|da Gama, Vasco]])
# [[Ибн БатӀутӀа]] ([[d:Q7331|Ibn Battuta]])
# '''[[Магеллан, Фердинанд]]''' ('''[[d:Q1496|Magellan, Ferdinand]]''')
# [[Поло, Марко]] ([[d:Q6101|Polo, Marco]])
# [[Чжен Гье]] ([[d:Q7333|Zheng He]])
{{div col end}}
=== Режиссёрал ва сценаристал ===
{{div col|2}}
# [[Бергман, Ингмар]] ([[d:Q7546|Bergman, Ingmar]])
# [[Бернар, Сара]] ([[d:Q4605|Bernhardt, Sarah]])
# '''[[Чаплин, Чарли]]''' ('''[[d:Q882|Chaplin, Charlie]]''')
# [[Дитрих, Марлен]] ([[d:Q4612|Dietrich, Marlene]])
# [[Дисней, Волт]] ([[d:Q8704|Disney, Walt]])
# [[Эйзенштейн, Серей]] ([[d:Q8003|Eisenstein, Sergei]])
# [[Феллини, Федерико]] ([[d:Q7371|Fellini, Federico]])
# [[Гьичкок, Алфред]] ([[d:Q7374|Hitchcock, Alfred]])
# [[Кубрик, Стэнли]] ([[d:Q2001|Kubrick, Stanley]])
# [[Куросава, Акира]] ([[d:Q8006|Kurosawa, Akira]])
# [[Монро, Мерлин]] ([[d:Q4616|Monroe, Marilyn]])
# [[Рай, Сатяджит]] ([[d:Q8873|Ray, Satyajit]])
{{div col end}}
=== ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал ===
{{div col|3}}
# '''[[Архимед]]''' ('''[[d:Q8739|Archimedes]]''')
# [[Ибн Сина]] ([[d:Q8011|Avicenna]])
# [[Бернерс-Ли, Тим]] ([[d:Q80|Berners-Lee, Tim]])
# [[Брагьмагупта]] ([[d:Q202943|Brahmagupta]])
# '''[[Коперник, Николай]]''' ('''[[d:Q619|Copernicus, Nicolaus]]''')
# '''[[Кюри, Мария]]''' ('''[[d:Q7186|Curie, Marie]]''')
# '''[[Дарвин, Чарлз]]''' ('''[[d:Q1035|Darwin, Charles]]''')
# '''[[Эдисон, Томас]]''' ('''[[d:Q8743|Edison, Thomas]]''')
# '''[[Эйнштейн, Алберт]]''' ('''[[d:Q937|Einstein, Albert]]''')
# '''[[Эвклид]]''' ('''[[d:Q8747|Euclid]]''')
# [[Эйлер, Леонард]] ([[d:Q7604|Euler, Leonhard]])
# [[Фарадей, Майкл]] ([[d:Q8750|Faraday, Michael]])
# [[Ферми, Энрико]] ([[d:Q8753|Fermi, Enrico]])
# '''[[Форд, Гьенри]]''' ('''[[d:Q8768|Ford, Henry]]''')
# [[Гален]] ([[d:Q8778|Galen]])
# '''[[Галилео Галилей]]''' ('''[[d:Q307|Galileo Galilei]]''')
# [[Гаусс, Карл Фридрих]] ([[d:Q6722|Gauss, Carl Friedrich]])
# '''[[Гутенберг, Йогьанн]]''' ('''[[d:Q8958|Gutenberg, Johannes]]''')
# '''[[Гьилберт, Дэвид]]''' ('''[[d:Q41585|Hilbert, David]]''')
# [[Джоул, Джеймс Прескотт]] ([[d:Q8962|Joule, James Prescott]])
# [[Кеплер, Йогьанн]] ([[d:Q8963|Kepler, Johannes]])
# [[Ал-Харизми|Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса]] ([[d:Q9038|al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa]])
# [[Лейбниц, Готфрид Вилгьелм]] ([[d:Q9047|Leibniz, Gottfried Wilhelm]])
# [[Линней, Карл]] ([[d:Q1043|Linnaeus, Carl]])
# [[Максвелл, Джеймс Клерк]] ([[d:Q9095|Maxwell, James Clerk]])
# [[Менделеев, Дмитрий]] ([[d:Q9106|Mendeleev, Dmitri]])
# '''[[Нютон, Айзек]]''' ('''[[d:Q935|Newton, Sir Isaac]]''')
# '''[[Пастер, Луи]]''' ('''[[d:Q529|Pasteur, Louis]]''')
# '''[[Планк, Макс]]''' ('''[[d:Q9021|Planck, Max]]''')
# [[Резерфорд, Эрнест]] ([[d:Q9123|Rutherford, Ernest]])
# '''[[Шрёдингер, Эрвин]]''' ('''[[d:Q9130|Schrödinger, Erwin]]''')
# '''[[Тесла, Никола]]''' ('''[[d:Q9036|Tesla, Nikola]]''')
# '''[[Тюринг, Алан]]''' ('''[[d:Q7251|Turing, Alan]]''')
# '''[[Ватт, Джеймс]]''' ('''[[d:Q9041|Watt, James]]''')
{{div col end}}
=== ФилософчагӀи ва социологал===
{{div col|2}}
# '''[[Аристотел]]''' ('''[[d:Q868|Aristotle]]''')
# [[Бовуар, Симоне де]] ([[d:Q7197|Beauvoir, Simone de]])
# [[Чанакйа]] ([[d:Q9045|Chanakya]])
# '''[[Конфуций]]''' ('''[[d:Q4604|Confucius]]''')
# '''[[Декарт, Рене]]''' ('''[[d:Q9191|Descartes, René]]''')
# '''[[Фрейд, Зигмунд]]''' ('''[[d:Q9215|Freud, Sigmund]]''')
# [[Гьегел, Георг Вилгьелм Фридрих]] ([[d:Q9235|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]])
# [[Гьайдеггер, Мартин]] ([[d:Q48301|Heidegger, Martin]])
# [[Ибн Халдун]] ([[d:Q9294|Ibn Khaldun]])
# '''[[Кант, Иммануэл]]''' ('''[[d:Q9312|Kant, Immanuel]]''')
# [[Мейнс, Джон Мейнард]] ([[d:Q9317|Keynes, John Maynard]])
# '''[[Лаоцзы]]''' ('''[[d:Q9333|Laozi]]''')
# '''[[Лок, Джон]]''' ('''[[d:Q9353|Locke, John]]''')
# [[Макиавели, Николо]] ([[d:Q1399|Machiavelli, Niccolò]])
# '''[[Маркс, Карл]]''' ('''[[d:Q9061|Marx, Karl]]''')
# '''[[Ницше, Фридрих]]''' ('''[[d:Q9358|Nietzsche, Friedrich]]''')
# '''[[Платон]]''' ('''[[d:Q859|Plato]]''')
# [[Руссо, Жан-Жак]] ([[d:Q6527|Rousseau, Jean-Jacques]])
# [[Сартр, Жан-Поль]] ([[d:Q9364|Sartre, Jean-Paul]])
# [[Сыма Цйан]] ([[d:Q9372|Sima Qian]])
# [[Смит, Адам]] ([[d:Q9381|Smith, Adam]])
# [[Сократ]] ('''[[d:Q913|Socrates]]''')
# '''[[Волтер]]''' ('''[[d:Q9068|Voltaire]]''')
# [[Вебер, Макс]] ([[d:Q9387|Weber, Max]])
# [[Витгенштейн, Людвиг]] ([[d:Q9391|Wittgenstein, Ludwig]])
# [[Чжу Си]] ([[d:Q9397|Zhu Xi]])
{{div col end}}
=== Сиясиял церехъаби ===
{{div col|3}}
# [[Акбар]] ([[d:Q8597|Akbar]])
# '''[[Александр КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8409|Alexander the Great]]''')
# [[Ашока]] ([[d:Q8589|Ashoka]])
# [[Ататюрк, Мустафа Кемал]] ([[d:Q5152|Atatürk, Mustafa Kemal]])
# '''[[Августус]]''' ('''[[d:Q1405|Augustus]]''')
# [[Фон Бисмарк, Отто]] ([[d:Q8442|von Bismarck, Otto]])
# [[Боливар, Симон]] ([[d:Q8605|Bolívar, Simón]])
# '''[[Бонапарт, Наполеон]]''' ('''[[d:Q517|Bonaparte, Napoleon]]''')
# [[Кайсар, Юлий]] ([[d:Q1048|Caesar, Julius]])
# [[Карл КӀудияв]] ([[d:Q3044|Charlemagne]])
# [[Черчилл, Винстон]] ([[d:Q8016|Churchill, Winston]])
# [[Константин КӀудияв]] ([[d:Q8413|Constantine the Great]])
# '''[[Кир КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8423|Cyrus the Great]]''')
# [[Де Гол, Шарл]] ([[d:Q2042|de Gaulle, Charles]])
# [[Ингилис Элизабет I]] ([[d:Q7207|Elizabeth I of England]])
# [[Ганди, Могьандас Карамчанд]] ([[d:Q1001|Gandhi, Mohandas Karamchand]])
# '''[[Чингисхан]]''' ('''[[d:Q720|Genghis Khan]]''')
# [[Гевара, Че]] ([[d:Q5809|Guevara, Che]])
# '''[[Гьитлер, Адольф]]''' ('''[[d:Q352|Hitler, Adolf]]''')
# [[Жанна д’Арк]] ([[d:Q7226|Joan of Arc]])
# [[Кинг, Мартин Лютер]] ([[d:Q8027|King, Martin Luther, Jr.]])
# '''[[Ленин, Владимир]]''' ('''[[d:Q1394|Lenin, Vladimir]]''')
# [[Линколн, Абрагьам]] ([[d:Q91|Lincoln, Abraham]])
# [[Людовик XIV]] ([[d:Q7742|Louis XIV]])
# [[Люксембург, Роза]] ([[d:Q7231|Luxemburg, Rosa]])
# [[Мандела, Нельсон]] ([[d:Q8023|Mandela, Nelson]]
# [[Мао Цзэдун]] ([[d:Q5816|Mao Zedong]])
# [[Неру, Джавагьарлал]] ([[d:Q1047|Nehru, Jawaharlal]])
# [[Нкрума, Кваме]] ([[d:Q8620|Nkrumah, Kwame]])
# [[Петро I]] ([[d:Q8479|Peter the Great]])
# '''[[Цин Ши Гьуан]]''' ('''[[d:Q7192|Qin Shi Huang]]''')<!-- Created first Chinese state and dynasty -->
# [[Рузвелт, Франклин Делано]] ([[d:Q8007|Roosevelt, Franklin D.]])
# [[СалахӀуддин]] ([[d:Q8581|Saladin]])
# [[Сталин, Иосиф]] ([[d:Q855|Stalin, Joseph]])
# [[Сулеман КӀудияв]] ([[d:Q8474|Suleiman the Magnificent]]) <!-- Greatest Ottoman sultan -->
# [[Сун Ят-сен]] ([[d:Q8573|Sun Yat-sen]])
# [[Тимур]] ([[d:Q8462|Tamerlane]])
# [[ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб]] ([[d:Q8467|Umar]]) <!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam -->
# '''[[Вашингтон, Джордж]]''' ('''[[d:Q23|Washington, George]]''')
{{div col end}}
=== Диниял фигураби ва теологчагӀи ===
# [[Ибрагьим авараг]] ([[d:Q9181|Abraham]])
# [[Аквинас, Томас]] ([[d:Q9438|Aquinas, Thomas]])
# [[Гьиппонадаса Августин]] ([[d:Q8018|Augustine of Hippo]])
# '''[[Будда]]''' ('''[[d:Q9441|Buddha]]''')
# [[Ал-Гъазали]] ([[d:Q9546|Al-Ghazali]])
# '''[[ГӀиса авараг]]''' ('''[[d:Q302|Jesus]]''')
# [[Лютер, Мартин]] ([[d:Q9554|Luther, Martin]])
# '''[[Муса авараг]]''' ('''[[d:Q9077|Moses]]''')
# '''[[МухӀаммад авараг]]''' {{сав}} ('''[[d:Q9458|Muhammad]]''')
# [[Нагарджуна]] ([[d:Q171195|Nagarjuna]])
== Философия ==
{{div col|2}}
# [[Атеизм]] ([[d:Q7066|Atheism]])
# [[Берцинлъи]] ([[d:Q7242|Beauty]])
# [[Диалектика]] ([[d:Q9453|Dialectic]])
# [[Этика]] ([[d:Q9465|Ethics]])
# [[Эпистемология]] ([[d:Q9471|Epistemology]])
# [[Ихтияралъул эркенлъи]] ([[d:Q9476|Free will]])
# '''[[Лъай]]''' ('''[[d:Q9081|Knowledge]]''')
# [[Логика]] ([[d:Q8078|Logic]])
# [[Материализм]] ([[d:Q7081|Materialism]])
# '''[[Философия]]''' ('''[[d:Q5891|Philosophy]]''')
# [[Унголъи]] ([[d:Q9510|Reality]])
# [[ХӀакъикъат]] ([[d:Q7949|Truth]])
{{div col end}}
== Дин ==
# '''[[Аллагь]]'''
# '''[[Мифология]]'''
# Дунялалде бербалагьиялъул философиял
##[[Атеизм]]
## [[Фундаментализм]]
## [[Материализм]]
## [[Монотеизм]]
## [[Политеизм]]
# '''[[РухӀ]]'''
# '''[[Дин]]'''
# Цо-цо динал
## '''[[Буддизм]]'''
## '''[[Христианство]]'''
### [[Католицизм]]
## [[Конфуцианство]]
## '''[[Индуизм]]'''
### [[Тримурти]]
## '''[[Ислам]]'''
### [[ШигӀиял]]
## [[Джайнизм]]
## '''[[Иудаизм]]'''
## [[Сикхизм]]
## [[Даосизм]]
## [[Зартушти]] <!-- Зороастризм -->
# РухӀиял практикаби
##[[Суфизм]]
## [[Йога]]
## [[Дзэн]]
== ЖамгӀиял гӀелмаби ==
{{div col|3}}
# '''[[ГӀаммлъи]]''' ('''[[d:Q8425|Society]]''')
# [[Цивилизация]] ([[d:Q8432|Civilization]])
# '''[[Лъайщвей]]''' '''[[d:Q8434|Education]]'''
=== Психология ===
# '''[[ГӀамал (психология)]]''' '''[[d:Q9332|Behavior]]'''
# '''[[Эмоция]]''' ('''[[d:Q9415|Emotion]]''')
# [[Рокьи]] ([[d:Q316|Love]])
# [[ГӀакълу]] ([[d:Q450|Mind]])
# [[Психология]] ([[d:Q9418|Psychology]])
# '''[[Ургъ]]''' ('''[[d:Q9420|Thought]]''')
=== Хъизан ва гьоркьолъи ===
# '''[[Хъизан]]''' ('''[[d:Q8436|Family]]''')
# '''[[Лъимер]]''' ('''[[d:Q7569|Child]]''')
# [[Бихьинчи]] ([[d:Q8441|Man]])
# '''[[Ригьин]]''' ('''[[d:Q8445|Marriage]]''')
# [[ЧӀужугӀадан]] ([[d:Q467|Woman]])
=== Сиясат ===
# '''[[Сиясат]]''' ('''[[d:Q7163|Politics]]''')
# [[Колониализм]] ([[d:Q7167|Colonialism]])
# [[Дипломатия]] ([[d:Q1889|Diplomacy]])
# '''[[ХӀукумат]]''' ('''[[d:Q7188|Government]]''')
## [[Демократия]] ([[d:Q7174|Democracy]])
## [[Диктаторлъи]] ([[d:Q317|Dictatorship]])
## [[Монархия]] ([[d:Q7269|Monarchy]])
## [[Республика]] ([[d:Q7270|Republic]])
# [[Идеология]] ([[d:Q7257|Ideology]])
## [[Анархизм]] ([[d:Q6199|Anarchism]])
## [[Коммунизм]] ([[d:Q6186|Communism]])
## [[Консерватизм]] ([[d:Q7169|Conservatism]])
## [[Фашизм]] ([[d:Q6223|Fascism]])
## [[Либерализм]] ([[d:Q6216|Liberalism]])
## [[Марксизм]] ([[d:Q7264|Marxism]])
## [[Миллатчилъи|Миллатчилъи/Национализм]] ([[d:Q6235|Nationalism]])
## [[Социализм]] ([[d:Q7272|Socialism]])
# [[Империализм]] ([[d:Q7260|Imperialism]])
# '''[[Пачалихъ]]''' ('''[[d:Q7275|State (polity)]]''')
# [[Сиясияб партия]] ([[d:Q7278|Political party]])
# [[Пропаганда]] ([[d:Q7281|Propaganda]])
=== Бизнес ва экономика ===
# '''[[Экономика]]''' ('''[[d:Q8134|Economics]]''')
# [[Капитал]] ([[d:Q8137|Capital]])
# [[Капитализм]] ([[d:Q6206|Capitalism]])
# [[Валюта]] ([[d:Q8142|Currency]])
## [[Евро]] ([[d:Q4916|Euro]])
## [[Япониялъул иена]] ([[d:Q8146|Japanese yen]])
## [[Цолъарал Штатазул доллар]] ([[d:Q4917|United States dollar]])
# [[Индустрия]] ([[d:Q8148|Industry]])
# '''[[ГӀарац (валюта)|ГӀарац]]''' ('''[[d:Q1368|Money]]''')
# [[Магъало]] ([[d:Q8161|Tax]])
=== Къанун ===
# '''[[Къанун]]''' ('''[[d:Q7748|Law]]''')
# [[Конституция]] ([[d:Q7755|Constitution]])
=== Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял ===
# [[Африкаялъул цолъи]] ([[d:Q7159|African Union]])
# [[ГӀараб лига]] ([[d:Q7172|Arab League]])
# [[Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация]] ([[d:Q7768|ASEAN]])
# [[Миллатазул гӀаммгьудулъи]] ([[d:Q7785|Commonwealth of Nations]](
# [[Европаялъул цолъи]] ([[d:Q458|European Union]])
# '''[[БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат]]''' ('''[[d:Q7178|International Red Cross and Red Crescent Movement]]''')
# [[НАТО]] ([[d:Q7184|NATO]])
# [[Нобелил премия]] ([[d:Q7191|Nobel Prize]])
# [[ОПЕК]] ([[d:Q7795|OPEC]])
# '''[[Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи]]''' ('''[[d:Q1065|United Nations]]''')
## [[ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама]] ([[d:Q7801|International Court of Justice]])
## [[Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд]] [[d:Q7804|International Monetary Fund]]
## [[ЮНЕСКО]] ([[d:Q7809|UNESCO]])
## [[Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация]] ([[d:Q7813|Universal Declaration of Human Rights]])
## [[ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи]] )([[d:Q7817|World Health Organization]])
# [[ТӀолгодунялалъул банк]] ([[d:Q7164|World Bank]])
# [[ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи]] ([[d:Q7825|World Trade Organization]])
=== Рагъ ва рагъул къуватал ===
# '''[[Армия]]''' ('''[[d:Q8473|Military]]''')
# '''[[Рекъел]]''' ('''[[d:Q454|Peace]]''')
#[[Терроризм]] ([[d:Q7283|Terrorism]])
# '''[[Рагъ]]''' ('''[[d:Q198|War]]''')
## [[ВатӀанчилъиялъулаб рагъ]] ([[d:Q8465|Civil war]])
=== ЖамгӀиял суалал ===
# [[Аборт]] ([[d:Q8452|Abortion]])
# '''[[ЧӀвазе къотӀи]]''' ('''[[d:Q8454|Capital punishment]]''')
# [[Феминизм]] ([[d:Q7252|Feminism]])
# [[Глобализация]] ([[d:Q7181|Globalization]])
# '''[[Инсанасул ихтиярал]]''' ('''[[d:Q8458|Human rights]]''')
# [[Мискинлъи]] ([[d:Q10294|Poverty]])
# [[Расизм]] ([[d:Q8461|Racism]])
# '''[[Лагълъи]]''' ('''[[d:Q8463|Slavery]]''')
{{div col end}}
== МацӀ ва адабият ==
{{div col|3}}
# '''[[МацӀ]]''' ('''[[d:Q315|Language]]''')
# Хасал мацӀал
## [[ГӀараб мацӀ|ГӀараб]] ([[d:Q13955|Arabic]])
## [[Бенгал мацӀ|Бенгал]] ([[d:Q9610|Bengali]])
## [[Син мацӀ|Син]] ([[d:Q7850|Chinese]])
## [[Ингилис мацӀ|Ингилис]] ([[d:Q1860|English]])
## [[Паранс мацI|Паранг]] ([[d:Q150|French]])
## [[Герман мацӀ|Герман]] ([[d:Q188|German]])
## [[Грек мацӀ|Грек]] ([[d:Q9129|Greek]])
## [[ЖугьутӀ мацӀ|ЖугьутӀ]] ([[d:Q9288|Hebrew]])
## [[Гьинди-Урду]] ([[d:Q11051|Hindi-Urdu]])
## [[Япон мацӀ|Япон]] ([[d:Q5287|Japanese]])
## [[Латин мацӀ|Латин]] ([[d:Q397|Latin]])
## [[Парс мацӀ|Парс]] ([[d:Q9168|Persian]])
## [[Португал мацӀ|Португал]] ([[d:Q5146|Portuguese]])
## [[ГӀурус мацӀ|ГӀурус]] ([[d:Q7737|Russian]])
## [[Санскрит]] ([[d:Q11059|Sanskrit]])
## [[Испан мацӀ|Испан]] ([[d:Q1321|Spanish]])
## [[Свахили]] ([[d:Q7838|Swahili]])
## [[Турк мацӀ|Турк]] ([[d:Q256|Turkish]])
# [[Лингвистика]] ([[d:Q8162|Linguistics]])
# [[Грамматика]] ([[d:Q8091|Grammar]])
# '''[[РагӀи]]''' ('''[[d:Q8171|Word]]''')
## [[Фонема]] ([[d:Q8183|Phoneme]])
## [[Гьижа]] ([[d:Q8188|Syllable]])
# '''[[Хъвай-хъвагӀиялъул система]]''' ('''[[d:Q8192|Writing system]]''')
## [[ГӀараб алипба]] ([[d:Q8196|Arabic alphabet]])
## [[Син гьиероглифал]] ([[d:Q8201|Chinese characters]])
## [[Кириллияб хъвай-хъвагӀи]] ([[d:Q8209|Cyrillic script]])
## [[Грек алипба]] ([[d:Q8216|Greek alphabet]])
## [[Гьангыл]] ([[d:Q8222|Hangul]])
## [[Латин алипба]] ([[d:Q8229|Latin alphabet]])
# [[Хъвай-цӀали]] ([[d:Q8236|Literacy]])
# '''[[Таржама]]''' ('''[[d:Q7553|Translation]]''')
# '''[[Адабият]]''' ('''[[d:Q8242|Literature]]''')
## [[Проза]] ([[d:Q676|Prose]])
### ''[[Рагъул гьунарлъи]]'' (''[[d:Q8251|The Art of War]]'')
## [[Гьунарлъиялъулаб адабият]] ([[d:Q8253|Fiction]])
### ''[[Цо ва азар сордо]]'' (''[[d:Q8258|One Thousand and One Nights]]'')
## [[Роман]] ([[d:Q8261|Novel]])
### ''[[БагӀараб хӀужраялъуб макьу]]'' (''[[d:Q8265|Dream of the Red Chamber]]'')
### ''[[Гендзил хӀакъалъулъ къиса]]'' (''[[d:Q8269|The Tale of Genji]]'')
## '''[[Поэзия]]''' ('''[[d:Q482|Poetry]]''')
### ''[[Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос]]'' (''[[d:Q8272|Epic of Gilgamesh]]'')
### ''[[Илиада]]'' (''[[d:Q8275|Iliad]]'')
### ''[[Магьабгьарата]]'' (''[[d:Q8276|Mahābhārata]]'')
### ''[[Шагьнаме]]'' (''[[d:Q8279|Shāhnāma]]'')
{{div col end}}
== Роценал ==
# '''[[Роценал]]''' ('''[[d:Q12453|Measurement]]''')
# [[Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система]] ([[d:Q12457|International System of Units]])
=== ЦӀайи, куб-роцен ва манзил===
# [[Килограмм]] [[d:Q11570|Kilogram]]
# [[Литр]] [[d:Q11582|Litre]]
# [[Метр]] [[d:Q11573|Metre]]
=== Заман ===
# '''[[Календарь]]''' ('''[[d:Q12132|Calendar]]''')
## [[Грегорианияб календарь]] ([[d:Q12138|Gregorian calendar]])
# [[СагӀат (алат)]] ([[d:Q376|Clock]])
# [[Секунда]] ([[d:Q11574|Second]])
# '''[[Къо]]''' ('''[[d:Q573|Day]]''')
# '''[[ЛъагӀел]]''' ('''[[d:Q577|Year]]''')
# [[СагӀтазул зона]] ([[d:Q12143|Time zone]])
== ГӀелму ==
# '''[[ГӀелму]]''' ('''[[d:Q336|Science]]''')
# '''[[ТӀабигӀат]]''' ('''[[d:Q7860|Nature]]''')
=== Астрономия ===
{{div col|2}}
# '''[[Астрономия]]''' ('''[[d:Q333|Astronomy]]''')
# [[Астероид]] ([[d:Q3863|Asteroid]])
# '''[[КӀудияб кьвагьи]]''' ('''[[d:Q323|Big Bang]]''')
# [[ЧӀегӀераб каратӀ]] ([[d:Q589|Black hole]])
# [[Комета]] ([[d:Q3559|Comet]])
# '''[[Галаксия]]''' ('''[[d:Q318|Galaxy]]''')
## [[Рахьдал нух]] ([[d:Q321|Milky Way]])
# '''[[МоцӀ (зобалазул лага)]]''' ('''[[d:Q405|Moon]]''')
# '''[[Планета]]''' ('''[[d:Q634|Planet]]''')
## '''[[Ракь (планета)]]''' ('''[[d:Q2|Earth]]''')
## [[Юпитер]] ([[d:Q319|Jupiter]])
## [[Марс]] ([[d:Q111|Mars]])
## [[Меркурий]] ([[d:Q308|Mercury]])
## [[Нептун]] ([[d:Q332|Neptune]])
## [[Сатурн]] ([[d:Q193|Saturn]])
## [[Уран]] ([[d:Q324|Uranus]])
## [[Венера]] ([[d:Q313|Venus]])
# [[Бакъул система]] ([[d:Q544|Solar System]])
# [[Космосалде роржин]] ([[d:Q5916|Spaceflight]])
# '''[[ЦӀва]]''' ('''[[d:Q523|Star]]''')
## '''[[Бакъ]]''' ('''[[d:Q525|Sun]]''')
# [[ТӀолгогӀалам]] ([[d:Q1|Universe]])
{{div col end}}
=== Биология ===
{{div col|2}}
# '''[[Биология]]''' ('''[[d:Q420|Biology]]''')
# Биологиялъулал материалал
## [[ДНЦӀ]] ('''[[d:Q7430|DNA]]''')
## [[Фермент]] ([[d:Q8047|Enzyme]])
## [[Протеин]] ([[d:Q8054|Protein]])
# [[Ботаника]] ([[d:Q441|Botany]])
# '''[[Хвел]]''' ('''[[d:Q4|Death]]''')
## [[Жалго чӀвай]] ([[d:Q10737|Suicide]])
# [[Экология]] ([[d:Q7150|Ecology]])
## [[Холел ругел навгӀал]] ([[d:Q11394|Endangered species]])
# [[Рукъалде руссинари]] ([[d:Q11395|Domestication]])
# '''[[ГӀумру]]''' ('''[[d:Q3|Life]]''')
# [[Биолоиялъулаб классификация]] ([[d:Q11398|Biological classification]])
## [[Биологиялъулаб навгӀ|НавгӀ]] ([[d:Q7432|Species]])
{{div col end}}
==== Биологиялъулал процессал ====
# '''[[Метаболизм]]''' ('''[[d:Q1057|Metabolism]]''')
## [[Квен бихӀин]] ([[d:Q11978|Digestion]])
## [[Фотосинтез]] ([[d:Q11982|Photosynthesis]])
## [[ХӀухьел цӀай]] ([[d:Q9530|Breathing]])
# '''[[Эволюция]]''' ('''[[d:Q1063|Evolution]]''')
# '''[[Репродукция]]''' ('''[[d:Q11990|Reproduction]]''')
## [[Къин рукӀин]] ([[d:Q11995|Pregnancy]])
## [[Жинс]] ([[d:Q290|Sex]])
==== Организмал ====
{{div col|2}}
# '''Организм''' '''[[d:Q7239|Organism]]'''
# '''[[РухӀчӀаголъи]]''' ('''[[d:Q729|Animal]]''')
## [[Нематода]] ([[d:Q5185|Nematode]])
## [[Моллюска]] ([[d:Q25326|Mollusca]])
## [[Антропод]] ([[d:Q1360|Arthropod]])
### '''[[ХӀут-хъумур]]''' ('''[[d:Q1390|Insect]]''')
#### [[ЦӀунцӀра]] ([[d:Q7386|Ant]])
#### [[На]] ([[d:Q7391|Bee]])
#### [[КӀкӀара]] ([[d:Q7367|Mosquito]])
### [[Нусиреч]] ([[d:Q1357|Spider]])
## Хорда бугел
### '''[[Амфибия]]''' ('''[[d:Q10908|Amphibian]]''')
### '''[[ХӀинчӀ]]''' ('''[[d:Q5113|Bird]]''')
#### [[ГӀанкӀу]] ([[d:Q780|Chicken]])
#### [[Микки]] ([[d:Q10856|Pigeons and doves]])
### '''[[ЧчугӀа]]''' ('''[[d:Q152|Fish]]''')
#### [[Хъутма]] ([[d:Q7372|Shark]])
### '''[[Рахьхахулеб]]''' ('''[[d:Q7377|Mammal]]''')
#### [[Варани]] ([[d:Q7375|Camel]])
#### [[Кету]] ([[d:Q146|Cat]])
#### [[ЧӀегӀербоцӀи]] ([[d:Q830|Cattle]])
#### [[Гьой]] ([[d:Q144|Dog]])
#### [[Чу]] ([[d:Q726|Horse]])
#### [[Чахъу]] ([[d:Q7368|Sheep]])
#### [[ХъарсунхӀайван]] ([[d:Q10850|Rodent]])
#### [[Рукъалъул болъон]] ([[d:Q787|Domestic pig]])
#### [[Примат]] ([[d:Q7380|Primate]])
##### '''[[Инсан]]''' ('''[[d:Q5|Human]]''')
#### [[Ралъадал рахьхахулел]] ([[d:Q382441|Marine mammal]])
##### [[КиталмахӀаб]] ([[d:Q160|Whales, dolphins and porpoises]])
### [[Рептилия]] ('''[[d:Q10811|Reptile]]''')
#### [[Динозавр]] ([[d:Q430|Dinosaur]])
#### [[Борохь]] ([[d:Q2102|Snake]])
# [[Архея]] ([[d:Q10872|Archaea]])
# '''[[Бактерия]]''' '''[[d:Q10876|Bacteria]]'''
# '''[[ГӀурдахӀан]]''' ('''[[d:Q764|Fungus]]''')
# '''[[ГъветӀ-хер]]''' ('''[[d:Q756|Plant]]''')
## [[ТӀегь]] ([[d:Q506|Flower]])
## [[ГъветӀ]] ([[d:Q10884|Tree]])
# [[Протист]] ([[d:Q10892|Protist]])
{{div col end}}
==== Анатомия ====
{{div col|2}}
# '''[[Анатомия]]''' ('''[[d:Q514|Anatomy]]''')
# [[Керен]] ([[d:Q9103|Breast]])
# '''[[Лъамел]]''' ('''[[d:Q7868|Cell]]''')
# [[Бихьвадиялъулаб система]] ([[d:Q11068|Circulatory system]])
## [[Би]] ([[d:Q7873|Blood]])
## [[РакӀ]] ([[d:Q1072|Heart]])
# [[Эндокринияб система]] ([[d:Q11078|Endocrine system]])
# [[Инсанасул чехь-бакьалъулаб тракт]] ([[d:Q9649|Human gastrointestinal tract]])
## [[Хъвата]] ([[d:Q11083|Large intestine]])
## [[ЧӀегӀербакь]] ([[d:Q11090|Small intestine]])
## [[ТӀул]] ([[d:Q9368|Liver]])
# [[Ччобори]] ([[d:Q7365|Muscle]])
# [[Нервазул система]] ([[d:Q9404|Nervous system]])
## [[ГӀадалнах]] ([[d:Q1073|Brain]])
## [[Нерв]] ([[d:Q9620|Nerve]])
## [[Сенсорияб система]] ([[d:Q11101|Sensory system]])
### [[ГӀин]] ([[d:Q7362|Ear]])
### [[МагӀазукъали]] ([[d:Q7363|Nose]])
### [[Бер]] ([[d:Q7364|Eye]])
# [[Репродуктивияб система]] ([[d:Q7895|Reproductive system]])
# [[Респираторияб система]] ([[d:Q7891|Respiratory system]])
# [[Скелет]] ([[d:Q7881|Skeleton]])
# [[ТӀом]] ([[d:Q1074|Skin]])
{{div col end}}
=== Салъи ва медицина ===
{{div col|2}}
# '''[[Медицина]]''' ('''[[d:Q11190|Medicine]]''')
# [[Адикция]] ([[d:Q12029|Addiction]])
## [[Этанол]] ([[d:Q153|Ethanol]])
## [[Тамахьо]] ([[d:Q1566|Tobacco]])
# [[Альцгьеймерил унти]] ([[d:Q11081|Alzheimer's disease]])
# '''[[Квешаб унти]]''' ('''[[d:Q12078|Cancer]]''')
# [[Гьуърузул хроникияб обструктивияб унти]] ([[d:Q199804|COPD]] — chronic obstructive pulmonary disease)
# [[ГӀаммаб квачалъул унти]] ([[d:Q12125|Common cold]])
# [[Стоматология]] ([[d:Q12128|Dentistry]])
# [[ГӀажизлъи]] ([[d:Q12131|Disability]])
## [[Беццлъи]] ([[d:Q10874|Blindness]])
## [[ГӀинклъи]] ([[d:Q12133|Deafness]])
# [[Менталияб бигъен]] ([[d:Q12135|Mental disorder]])
# '''[[Унти]]''' ('''[[d:Q12136|Disease]]''')
# [[Эпилепсия|Эпилепсия/кӀкӀотадул унти]] ([[d:Q41571|Epilepsy]])
# [[Даруяб препарат]] ([[d:Q12140|Pharmaceutical drug]])
## [[Атибиотик]] ([[d:Q12187|Antibiotic]])
# '''[[Сахлъи]]''' ('''[[d:Q12147|Health]]''')
# [[Гастроэнтерит]] ([[d:Q156103|Gastroenteritis]])
# [[БотӀрол унти]] ([[d:Q86|Headache]])
# [[РекӀел хӀал хиси]] ([[d:Q12152|Heart attack]])
# [[Иммунияб система]] ([[d:Q1059|Immune system]])
# '''[[Малярия]]''' ('''[[d:Q12156|Malaria]]''')
# [[Кваникълъи]] ([[d:Q12167|Malnutrition]])
# [[ХӀайиз]] ([[d:Q12171|Menstruation]])
# [[Кьаралъи (унти)|Кьаралъи]] ([[d:Q12174|Obesity]])
# [[Пандемия]] ([[d:Q12184|Pandemic]])
# [[Пневмония]] ([[d:Q12192|Pneumonia]])
# [[Полиомиелит]] ([[d:Q12195|Poliomyelitis]])
# [[Жинсияб къагӀидаялъ кьолел унтаби]] ([[d:Q12198|Sexually transmitted disease]])
## [[Щвараб иммунодефициталъул синдром]] ('''[[d:Q12199|AIDS]]''')
# [[Инсульт]] ([[d:Q12202|Stroke]])
# [[Туберкулёз]] ([[d:Q12204|Tuberculosis]])
# [[Чакаралъл диабет]] ([[d:Q12206|Diabetes mellitus]])
# '''[[Вакцина]]''' ('''[[d:Q134808|Vaccine]]''')
# [[Вирус]] ([[d:Q808|Virus]])
## [[Грипп]] ([[d:Q2840|Influenza]])
## [[ТӀадерахъи]] ([[d:Q12214|Smallpox]])
{{div col end}}
=== Химия ===
{{div col|2}}
# '''[[Химия]]''' '''[[d:Q2329|Chemistry]]'''
# [[Органикияб-гуреб химия]] ([[d:Q11165|Inorganic chemistry]])
# [[Биохимия]] ([[d:Q7094|Biochemistry]])
## [[Гьормон]] ([[d:Q11364|Hormone]])
# [[Химикияб цолъи]] ([[d:Q11173|Chemical compound]])
## [[ЦӀекӀлъен]] ([[d:Q11158|Acid]])
## [[КъагӀидат (химия)]] ([[d:Q11193|Base (chemistry)]])
## [[ЦӀам]] ([[d:Q12370|Salt]])
# [[Химикияб элемент]] ('''[[d:Q11344|Chemical element]]''')
## [[Периодикияб таблица]] ('''[[d:Q10693|Periodic table]]''')
## [[Алюминий]] ([[d:Q663|Aluminium]])
## [[Карбон]] ([[d:Q623|Carbon]])
## [[Пахь]] ([[d:Q753|Copper]])
## '''[[Месед]]''' ('''[[d:Q897|Gold]]''')
## '''[[Гьидроген]]''' ('''[[d:Q556|Hydrogen]]''')
## '''[[Махх]]''' ('''[[d:Q677|Iron]]''')
## [[Азот]] ([[d:Q627|Nitrogen]])
## [[Оксиген]] ('''[[d:Q629|Oxygen]]''')
## [[ГӀарац]] ([[d:Q1090|Silver]])
## [[Гъалай]] ([[d:Q1096|Tin]])
# [[Органикияб химия]] ([[d:Q11351|Organic chemistry]])
## [[Алкогьол]] ([[d:Q156|Alcohol]])
## [[Карбонгьидрат]] ([[d:Q11358|Carbohydrate]])
## [[Липид]] ([[d:Q11367|Lipid]])
# [[Молекула]] ('''[[d:Q11369|Molecule]]''')
# [[Аналитикияб химия]] ([[d:Q2346|Analytical chemistry]])
# [[Физикияб химия]] ([[d:Q11372|Physical chemistry]])
{{div col end}}
=== Ракьалъул гӀелмаби ===
{{div col|2}}
# [[ГӀанси]] ([[d:Q7935|Avalanche]])
# '''[[Климат]]''' ('''[[d:Q7937|Climate]]''')
## [[Эль-Ниньо]] [[d:Q7939|El Niño–Southern Oscillation]]
## [[Глобалияб хинлъи]] ([[d:Q7942|Global warming]])
# [[Ракь багъари]] ([[d:Q7944|Earthquake]])
# '''[[Геология]]''' ('''[[d:Q1069|Geology]]''')
## '''[[Минерал]]''' ('''[[d:Q7946|Mineral]]''')
### [[Алмас]] ([[d:Q5283|Diamond]])
## [[Къаназул тектоника]] ([[d:Q7950|Plate tectonics]])
## [[ГьецӀо-къоно]] ([[d:Q8063|Rock]])
# [[ТӀабигӀияб балагь]] ([[d:Q8065|Natural disaster]])
## [[Лъим кӀанцӀи]] ([[d:Q8068|Flood]])
## [[Цунами]] ([[d:Q8070|Tsunami]])
# [[Вулкан]] ([[d:Q8072|Volcano]])
# '''[[Гьава-бакъ]]''' ('''[[d:Q11663|Weather]]''')
## [[НакӀкӀ]] ([[d:Q8074|Cloud]])
## [[ЦӀад]] ([[d:Q7925|Rain]])
## [[ГӀазу]] ([[d:Q7561|Snow]])
## [[ЩайтӀан-гьури]] ([[d:Q8081|Tornado]])
## [[Тропикияб циклон]] ([[d:Q8092|Tropical cyclone]])
## [[Гьури]] ([[d:Q8094|Wind]])
{{div col end}}
=== Физика ===
{{div col|2}}
# '''[[Физика]]''' ('''[[d:Q413|Physics]]''')
# [[Хехлъизаби]] ([[d:Q11376|Acceleration]])
# '''[[Атом]]''' ('''[[d:Q9121|Atom]]''')
# '''[[Энергия]]''' ('''[[d:Q11379|Energy]]''')
## [[Энергия цӀуни]] ([[d:Q11382|Conservation of energy]])
# '''[[ЭлектромакъанатӀисаб чӀорхинаби]]''' ('''[[d:Q12969754|Electromagnetic radiation]]''')
## [[ИнфрабагӀар]] ([[d:Q11388|Infrared]])
## [[Ультрафиолет]] ([[d:Q11391|Ultraviolet]])
## [[Канлъи]] ([[d:Q9128|Light]])
### '''[[Кьер]]''' ('''[[d:Q1075|Color]]''')
# [[Классикияб механика]] ([[d:Q11397|Classical mechanics]])
# '''[[Къуват]]''' ('''[[d:Q11402|Force]]''')
## [[ЭлектромакънатӀисаб къуват]] ([[d:Q849919|Electromagnetic force]])
### [[МакънатӀисаб сверунмухъ]] ([[d:Q11408|Magnetic field]])
## [[Гравитация]] ([[d:Q11412|Gravitation]])
## [[Къуватаб цоцазеасар]] ([[d:Q11415|Strong interaction]])
## [[ЗагӀипаб цоцазеасар]] ([[d:Q11418|Weak interaction]])
# [[МакънатӀис]] ([[d:Q11421|Magnet]])
# '''[[Масса]]''' ('''[[d:Q11423|Mass]]''')
# '''[[Метал]]''' ('''[[d:Q11426|Metal]]''')
## [[Чаран]] ([[d:Q11427|Steel]])
# [[Нуклеарияб бикьи]] ([[d:Q11429|Nuclear fission]])
# [[Материялъул хӀал]] ('''[[d:Q11430|State of matter]]''')
## [[Газ]] ([[d:Q11432|Gas]])
## [[Лъамалъи]] ([[d:Q11435|Liquid]])
## [[Плазма]] ([[d:Q10251|Plasma]])
## [[КъвакӀел]] ([[d:Q11438|Solid]])
# [[Квантияб механика]] ([[d:Q944|Quantum mechanics]])
# [[Радиактивияб биххи]] ([[d:Q11448|Radioactive decay]])
# [[ГӀаммаб гӀахьаллъел]] ('''[[d:Q11452|General relativity]]''')
# [[Хасаб гӀахьаллъел]] ([[d:Q11455|Special relativity]])
# [[Бащдабкондуктор]] ([[d:Q11456|Semiconductor]])
# '''[[Гьаракь]]''' ('''[[d:Q11461|Sound]]''')
# '''[[Хехлъи]]''' ('''[[d:Q11465|Velocity]]''')
## [[Канлъиялъул хехлъи]] ([[d:Q2111|Speed of light]])
# [[Температура]] ([[d:Q11466|Temperature]])
# '''[[Заман]]''' ('''[[d:Q11471|Time]]''')
# [[Термодинамика]] ([[d:Q11473|Thermodynamics]])
# [[Вакуум]] ([[d:Q11475|Vacuum]])
{{div col end}}
=== Математика ===
{{div col|2}}
# '''[[Математика]]''' ('''[[d:Q395|Mathematics]]''')
# '''[[Аритметика]]''' ('''[[d:Q11205|Arithmetic]]''')
## [[Логаритм]] ([[d:Q11197|Logarithm]])
## '''[[РикӀкӀен (математика)|РикӀкӀен]]''' ('''[[d:Q11563|Number]]''')
## [[РикӀкӀеназул теория]] ([[d:Q12479|Number theory]])
# '''[[Алгебра]]''' ('''[[d:Q3968|Algebra]]''')
## [[Комплексияб рикӀкӀен]] ([[d:Q11567|Complex number]])
## [[Бащалъизаби (математика)|Бащалъизаби]] ([[d:Q11345|Equation]])
## [[Линеарияб алгебра]] ([[d:Q82571|Linear algebra]])
# [[Геометрия]] ('''[[d:Q8087|Geometry]]''')
## [[БокӀон]] ([[d:Q11352|Angle]])
## [[ГӀатӀилъи]] ([[d:Q11500|Area]])
## [[Координатазул система]] ([[d:Q11210|Coordinate system]])
## [[Пи (рикӀкӀен)]] ([[d:Q167|Pi]])
## [[Питагорил теорема]] ([[d:Q11518|Pythagorean theorem]])
## [[Симметрия]] ([[d:Q12485|Symmetry]])
## [[Тригонометрия]] ([[d:Q8084|Trigonometry]])
# [[Математикияб анализ]] ([[d:Q7754|Mathematical analysis]])
## [[Дифференциалияб бащалъизаби]] ([[d:Q11214|Differential equation]])
## [[РикӀкӀеназулаб анализ]] ([[d:Q11216|Numerical analysis]])
# РесбукӀин ва статистика
## [[РесбукӀин]] ([[d:Q9492|Probability]])
## [[Статистика]] ([[d:Q12483|Statistics]])
# Логика ва кьучӀчӀал
## [[Функция (математика)|Функция]] ([[d:Q11348|Function (mathematics)]])
## [[ЛъугӀикълъи]] [[d:Q205|Infinity]]
## [[Математикияб далил]] ([[d:Q11538|Mathematical proof]])
## [[ГӀемерлъабазул теория]] ([[d:Q12482|Set theory]])
{{div col end}}
== Квен-тӀех ва росдал магӀишат ==
===Росдал магӀишат===
# '''[[Рослад магӀишат]]''' ('''[[d:Q11451|Agriculture]]''')
## [[Лъалъ]] ([[d:Q11453|Irrigation]])
## [[Пуруц]] ([[d:Q11464|Plough]])
===Квен-тӀех===
{{div col|2}}
# '''[[Квен]]''' ('''[[d:Q2095|Food]]''')
# [[Чед]] ([[d:Q7802|Bread]])
# [[Могьол культура]] ([[d:Q12117|Cereal]])
## [[ПурчӀина]], [[бугӀа]] ([[d:Q11577|Barley]])
## [[ЦӀоросаролъ]] ([[d:Q11575|Maize]])
## [[Ниха]] ([[d:Q12104|Oat]])
## [[ПиринчӀ]] ([[d:Q5090|Rice]])
## [[Огоб]] ([[d:Q12099|Rye]])
## [[КӀикьераб бога]] ([[d:Q332062|Sorghum bicolor]])
## [[Ролъ]] ([[d:Q15645384|Wheat]])
# [[ХӀан]] ([[d:Q10943|Cheese]])
# [[Шоколад]] ([[d:Q195|Chocolate]])
# [[ГьоцӀо]] ([[d:Q10987|Honey]])
# [[Пихъ-мичӀ]] ([[d:Q1364|Fruit]])
## [[ГӀеч]] ([[d:Q89|Apple]])
## [[Банан]] ([[d:Q503|Banana]])
## [[ЦӀибил]] ([[d:Q10978|Grape]])
## [[Соя]] ([[d:Q11006|Soybean]])
## [[Лимон]] ([[d:Q500|Lemon]])
## [[ЦӀулакьо (пихъ)]] ([[d:Q11009|Nut (fruit)]])
# [[Гьан]] ([[d:Q10990|Meat]])
# [[Чакар]] ([[d:Q11002|Sugar]])
# [[Пер-хер]] ([[d:Q11004|Vegetable]])
## [[ГӀурустӀин]] ([[d:Q10998|Potato]])
{{div col end}}
=== Гьекъелал ===
{{div col|2}}
# [[Пиво]] ([[d:Q44|Beer]])
# [[Кофе]] ([[d:Q8486|Coffee]])
# [[ГӀен (гьекъел)]] ([[d:Q8492|Juice]])
# [[Рахь]] ('''[[d:Q8495|Milk]]''')
# [[Чай]] ([[d:Q6097|Tea]])
# [[Лъим]] ('''[[d:Q283|Water]]''')
# [[Чагъир]] ([[d:Q282|Wine]])
{{div col end}}
== Технология ==
{{div col|3}}
# '''[[Технология]]''' ('''[[d:Q11016|Technology]]''')
# [[Биотехнология]] ([[d:Q7108|Biotechnology]])
# [[РетӀел]] ([[d:Q11460|Clothing]])
## [[Квасквас]] ([[d:Q11457|Cotton]])
# [[Инжинерлъи]] ([[d:Q11023|Engineering]])
## [[Машина]] ([[d:Q11019|Machine]])
## [[Робот]] ([[d:Q11012|Robot]])
## [[Бурав]] ([[d:Q11022|Screw]])
## [[Гьакибер]] ([[d:Q446|Wheel]])
# [[Металлургия]] ([[d:Q11467|Metallurgy]])
# [[Нанотехнология]] ([[d:Q11468|Nanotechnology]])
=== Коммуникация ===
# '''[[Коммуникация]]''' ('''[[d:Q11024|Communication]]''')
# [[ТӀехь]] ([[d:Q571|Book]])
# '''[[Информация]]''' ('''[[d:Q11028|Information]]''')
## [[Энциклопедия]] ([[d:Q5292|Encyclopedia]])
# [[Журналистика]] ( [[d:Q11030|Journalism]])
## [[Казият]] ([[d:Q11032|Newspaper]])
## [[Масс медия]] ([[d:Q11033|Mass media]])
# [[Басмаялде бахъи]] ([[d:Q11034|Printing]])
# [[Телепон]] ([[d:Q11035|Telephone]])
=== Электроника ===
# [[Электроника]] ([[d:Q11650|Electronics]])
## [[Электрочвахи]] ([[d:Q11651|Electric current]])
## [[ХӀаллъи]] ([[d:Q11652|Frequency]])
# Компонентал
## [[Конденсатор]] ([[d:Q5322|Capacitor]])
## [[Индуктор]] ([[d:Q5325|Inductor]])
## [[Транзистор]] ([[d:Q5339|Transistor]])
## [[Диод]] ([[d:Q11656|Diode]])
## [[Резистор]] ([[d:Q5321|Resistor]])
## [[Трансформатор]] ([[d:Q11658|Transformer]])
==== Компьтерал ва интернет ====
# '''[[Компьютер]]''' ('''[[d:Q68|Computer]]''')
## [[Зенаб диск]] ([[d:Q4439|Hard disk drive]])
## [[Централияб процессор]] ([[d:Q5300|Central processing unit]])
# [[Гьунарияб интеллект]] ([[d:Q11660|Artificial intelligence]])
# [[Информациялъул технология]] ([[d:Q11661|Information technology]])
## [[Алгоритм]] ([[d:Q8366|Algorithm]])
# [[Интернет]] ([[d:Q75|Internet]])
## [[Электронияб почта]] ([[d:Q9158|Email]])
## [[ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин]] ([[d:Q466|World Wide Web]])
# [[Операциялъулаб система]] ([[d:Q9135|Operating system]])
# [[Программлъизабиялъул мацӀ]] ([[d:Q9143|Programming language]])
# [[Программаялъулаб хьезаби]] ([[d:Q7397|Software]])
=== Энергия ва цӀатари ===
# [[ЦӀигьабулеб энергия]] ([[d:Q12705|Renewable energy]])
# [[Электрилъи]] ([[d:Q12725|Electricity]])
## [[Атомалъулаб энергия]] ([[d:Q12739|Nuclear power]])
# [[Ракьулъа бахъулеб цӀатари]] ([[d:Q12748|Fossil fuel]])
# [[Жанисеб бухӀелалъул багъардиро]] ([[d:Q12757|Internal combustion engine]])
# [[ХӀухьладул багъардиро]] ([[d:Q12760|Steam engine]])
# [[ЦӀа]] ([[d:Q3196|Fire]])
===Материалал===
# [[ЦӀер]] ([[d:Q11469|Glass]])
# [[Кагъат]] ([[d:Q11472|Paper]])
# [[Пластик]] ([[d:Q11474|Plastic]])
# [[ЦӀул]] ([[d:Q287|Wood]])
=== Транспорт ===
# [[Транспорт]] ([[d:Q7590|Transport]])
# [[Гьаваялъул транспорт]] ([[d:Q11436|Aircraft]])
# [[Автомобиль]] ([[d:Q1420|Automobile]])
# [[Велосипед]] ([[d:Q11442|Bicycle]])
# [[Лъекьгама]] ([[d:Q2811|Submarine]])
# [[Гама]] ([[d:Q11446|Ship]])
# [[Маххдахьвад]] ([[d:Q870|Train]])
=== Ярагъ ===
# [[Ярагъ]] ([[d:Q728|Weapon]])
## [[Хвалчен]] ([[d:Q12791|Sword]])
## [[ЦӀаярагъ]] ([[d:Q12796|Firearm]])
### [[ГуллиречӀчӀ]] ([[d:Q12800|Machine gun]])
## [[Нуклеарияб ярагъ]] ([[d:Q12802|Nuclear weapon]])
# [[Танк]] ([[d:Q12876|Tank]])
# [[Кьвагьулеб материал]] ([[d:Q12870|Explosive material]])
## [[ТункӀил хер]] ([[d:Q12861|Gunpowder]])
{{div col end}}
== Гьунарлъи ва хӀалхьи ==
{{div col|3}}
# '''[[Маданият]]''' ('''[[d:Q11042|Culture]]''')
# '''[[Гьунарлъи]]''' ('''[[d:Q735|Art]]''')
## [[Комикс]] ([[d:Q1004|Comics]])
## [[Суратбахъи]] ([[d:Q11629|Painting]])
## [[Фотография]] ([[d:Q11633|Photography]])
## [[Скульптура]] ([[d:Q11634|Sculpture]])
## [[ЩагӀихъанлъи]] ([[d:Q11642|Pottery]])
# [[Кьурди]] ([[d:Q11639|Dance]])
# [[Мода]] ([[d:Q12684|Fashion]])
# [[Театр]] ([[d:Q11635|Theatre]])
# [[Каллиграфия]] ([[d:Q12681|Calligraphy]])
=== Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай ===
# '''[[Архитектура]]''' ('''[[d:Q12271|Architecture]]''')
# [[КӀамури]] ([[d:Q12277|Arch]])
# [[Кьо]] ([[d:Q12280|Bridge]])
# [[Канал]], [[рахъ (лъалъ)]] ([[d:Q12284|Canal]])
# [[Сангар]] ([[d:Q12323|Dam]])
# [[Къуба]] ([[d:Q12493|Dome]])
# '''[[Рукъ]]''' ('''[[d:Q3947|House]]''')
# Хасал структураби
## [[Ангкор Ват]] [[d:Q43473|Angkor Wat]]
## [[Колоссей]] ([[d:Q10285|Colosseum]])
## [[Синалъул кӀудияб къед]] ([[d:Q12501|Great Wall of China]])
## [[Эйффелил си]] ([[d:Q243|Eiffel Tower]])
## [[Эмпайр-стейт-билдинг]] [[d:Q9188|Empire State Building]]
## [[Айя София]] ([[d:Q12506|Hagia Sophia]])
## [[Партенон]] ([[d:Q10288|Parthenon]])
## [[Джизаялъул пирамидабазул комплекс]] [[d:Q13217298|Giza Pyramid Complex]]
## [[Мукъадасав Петрил базилика]] ([[d:Q12512|St. Peter's Basilica]])
## [[Эркенлъиялъул статуя]] ([[d:Q9202|Statue of Liberty]])
## [[Тадж Магьал]] ([[d:Q9141|Taj Mahal]])
## [[Лъабкъварилъухъ сангар]] ([[d:Q12514|Three Gorges Dam]])
# [[Пирамида]] ([[d:Q12516|Pyramid]])
# [[Си]] ([[d:Q12518|Tower]])
=== Фильм, радио ва телебихьи ===
# '''[[Фильм]]''' ('''[[d:Q11424|Film]]''')
## [[Анимация]] ([[d:Q11425|Animation]])
# '''[[Радио]]''' ('''[[d:Q872|Radio]]''')
# '''[[Телебихьи]]''' ('''[[d:Q289|Television]]''')
===Музыка===
# '''[[Музыка]]''' ('''[[d:Q638|Music]]''')
# [[КечӀ]] ([[d:Q7366|Song]])
# Хасал музыкалиял жанрал
## [[Блюз]] ([[d:Q9759|Blues]])
## [[Классикияб музыка]] ([[d:Q9730|Classical music]])
### [[Опера]] ([[d:Q1344|Opera]])
### [[Симфония]] ([[d:Q9734|Symphony]])
## [[Электроникияб музыка]] ([[d:Q9778|Electronic music]])
## [[Фламенко]] ([[d:Q9764|Flamenco]])
## [[Гьип-гьоп]] ([[d:Q11401|Hip hop]])
## [[Джаз]] ([[d:Q8341|Jazz]])
## [[Регги]] ([[d:Q9794|Reggae]])
## [[Рок-музыка]] ([[d:Q11399|Rock music]])
## [[Самба]] ([[d:Q11403|Samba]])
# Хасал музыкалиял алатал
## [[Къали (музыкалияб алат)]] ([[d:Q11404|Drum]])
## [[Флейта]] ([[d:Q11405|Flute]])
## [[Гитара]] ([[d:Q6607|Guitar]])
## [[Фортепиано]] ([[d:Q5994|Piano]])
## [[Турба (музыкалияб алат)]] ([[d:Q8338|Trumpet]])
## [[Чагъана]] ([[d:Q8355|Violin]])
=== ХӀалхьи ===
# '''[[ХӀай]]''' ('''[[d:Q11410|Game]]''')
## [[Нардал]] ([[d:Q11411|Backgammon]])
## [[Шагьматал]] ([[d:Q718|Chess]])
## [[Го]] ([[d:Q11413|Go (game)]])
## [[Видео-хӀай]] ([[d:Q7889|Video game]])
# [[Гъира-шавкъалъул хӀай]] [[d:Q11416|Gambling]]
# [[РечӀчӀанхъиялъул гьунарал]] ([[d:Q11417|Martial arts]])
## [[Каратэ]] ([[d:Q11419|Karate]])
## [[Дзюдо]] ([[d:Q11420|Judo]])
# [[Олимпиялъул хӀаял]] ([[d:Q5389|Olympic Games]])
# '''[[Спорт]]''' ('''[[d:Q349|Sport]]''')
## [[Атлетика]] ([[d:Q542|Athletics]])
## [[Бейсбол]] ([[d:Q5369|Baseball]])
## [[Баскетбол]] ([[d:Q5372|Basketball]])
## [[Крикет]] ([[d:Q5375|Cricket]])
## [[Футболалъул ассоциация]] ([[d:Q2736|Association football]])
## [[Гольф]] ([[d:Q5377|Golf]])
## [[Регби]] ([[d:Q5378|Rugby]])
## [[Теннис]] ([[d:Q847|Tennis]])
# '''[[РасанкӀо]]''' ('''[[d:Q11422|Toy]]''')
{{div col end}}
== Тарих ==
# '''[[Тарих]]''' ('''[[d:Q309|History]]''')
==== Цетарих ва некӀсияб дунял ====
{{div col|2}}
# [[Цетарих]] ([[d:Q11756|Prehistory]])
# [[ГанчӀил гӀасру]] ([[d:Q11759|Stone Age]])
# [[Мазгарул гӀасру]] ([[d:Q11761|Bronze Age]])
# [[Маххул гӀасру]] ([[d:Q11764|Iron Age]])
# [[Месопотамия]] ([[d:Q11767|Mesopotamia]])
# [[Шумер]] ([[d:Q35355|Sumer]])
# [[НекӀсияб Египет]] ([[d:Q11768|Ancient Egypt]])
# [[НекӀсияб Греция]] ([[d:Q11772|Ancient Greece]])
# [[Румалъул империя]] ([[d:Q2277|Roman Empire]])
# [[Хань наслу]] ([[d:Q7209|Han Dynasty]])
# [[Гуптазул пачалихъ]] ([[d:Q11774|Gupta Empire]])
{{div col end}}
==== Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀаббасилазул халифат]] ([[d:Q12536|Abbasid Caliphate]])
# [[Канлъизабиялъул эпоха]] ([[d:Q12539|Age of Enlightenment]])
# [[Ацтекал]] ([[d:Q12542|Aztec]])
# [[Византиялъул империя]] ([[d:Q12544|Byzantine Empire]])
# [[Хъанчил чабхъадинал]] ([[d:Q12546|Crusades]])
# [[Мукъадасаб Румалъулаб империя]] ([[d:Q12548|Holy Roman Empire]])
# [[Инкал]] ([[d:Q28573|Inca]])
# [[Малиялъул империя]] ([[d:Q184536|Mali Empire]])
# [[Майязул цивилизация]] ([[d:Q28567|Mayan Civilization]])
# [[Гьоркьохъел гӀасраби]] ([[d:Q12554|Middle Ages]])
# [[Магъулазул империя]] ([[d:Q12557|Mongol Empire]])
# [[Мин наслу]] ([[d:Q9903|Ming Dynasty]])
# [[ГӀусаманияб империя]] ([[d:Q12560|Ottoman Empire]])
# [[Протестантияб реформация]] ([[d:Q12562|Protestant Reformation]])
# [[Ренессанс]] ([[d:Q4692|Renaissance]])
# [[Тань наслу]] ([[d:Q9683|Tang Dynasty]])
# [[Викингал]] ([[d:Q12567|Vikings]])
{{div col end}}
==== Гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀарабгин исраилалъулаб конфликт]] ([[d:Q8669|Arab-Israeli conflict]])
# [[Америкаялъул ватӀанчилъияб рагъ]] ([[d:Q8676|American Civil War]])
# [[Апартеид]] ([[d:Q11409|Apartheid]])
# '''[[Британиялъул империя]]''' ('''[[d:Q8680|British Empire]]''')
# '''[[ЦӀорораб рагъ]]''' ('''[[d:Q8683|Cold War]]''')
# [[Маданияб революция]] ([[d:Q8690|Cultural Revolution]])
# '''[[Паранс революция]]''' ('''[[d:Q6534|French Revolution]]''')
# [[КӀудияб депрессия]] ([[d:Q8698|Great Depression]])
# [[Гьолокост]] ([[d:Q2763|The Holocaust]])
# '''[[Индустриалияб революция]]''' ('''[[d:Q2269|Industrial Revolution]]''')
# [[Лъабабилеб Рейх]] ([[d:Q7318|Nazi Germany]])
# [[Мэйдзил реставрация]] ([[d:Q8707|Meiji Restoration]])
# [[ГӀурус революция]] ([[d:Q8729|Russian Revolution]])
# [[Цинь наслу]] ([[d:Q8733|Qing Dynasty]]
# [[Вйетнамалъул рагъ]] ([[d:Q8740|Vietnam War]])
# '''[[ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q361|World War I]]''')
# '''[[КӀибалеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q362|World War II]]''')
{{div col end}}
== География ==
{{div col|2}}
# '''[[География]]''' ('''[[d:Q1071|Geography]]''')
# '''[[Шагьар]]''' ('''[[d:Q515|City]]''')
# '''[[Континент]]''' ('''[[d:Q5107|Continent]]''')
# [[Рохь]] ([[d:Q4421|Forest]])
# [[МегӀер]] ([[d:Q8502|Mountain]])
# [[Салул авлахъ]] ([[d:Q8514|Desert]])
# [[Шамалияб полюс]] ([[d:Q934|North Pole]])
# '''[[Океан]]''' ('''[[d:Q9430|Ocean]]''')
# [[ГӀор]] ([[d:Q4022|River]])
# [[Ралъад]] ('''[[d:Q165|Sea]]''')
# [[Жанубияб полюс]] ([[d:Q933|South Pole]])
=== Континентал ва икълимал ===
# '''[[Африка]]''' ('''[[d:Q15|Africa]]''')
# '''[[Антарктика]]''' ('''[[d:Q51|Antarctica]]''')
# '''[[Азия]]''' ('''[[d:Q48|Asia]]''')
# '''[[Европа]]''' ('''[[d:Q46|Europe]]''')
# [[ГӀагараб Машрикъ]] ([[d:Q7204|Middle East]])
# [[Шималияб Америка]] ('''[[d:Q49|North America]]''')
# '''[[Океания]]''' ('''[[d:Q538|Oceania]]''')
# '''[[Жанубияб Америка]]''' ('''[[d:Q18|South America]]''')
{{div col end}}
=== Countries ===
{{div col|3}}
Eventually, there should be articles on most or all of the countries listed at [[:w:en:List_of_sovereign_states|List of countries]]. However, for the smaller Wikipedias, some of the more high-priority countries to have articles on are:
# [[Афгъанистан]] [[d:Q889|Afghanistan]]
# [[d:Q262|Algeria]]
# [[d:Q414|Argentina]]
# [[d:Q408|Australia]]
# [[d:Q40|Austria]]
# [[d:Q902|Bangladesh]]
# '''[[d:Q155|Brazil]]'''
# [[d:Q16|Canada]]
# '''[[d:Q148|China]]'''
# [[d:Q974|Democratic Republic of the Congo]]
# [[d:Q241|Cuba]]
# [[d:Q79|Egypt]]
# [[d:Q115|Ethiopia]]
# '''[[d:Q142|France]]'''
# '''[[d:Q183|Germany]]'''
# '''[[d:Q668|India]]'''
# [[d:Q252|Indonesia]]
# '''[[d:Q794|Iran]]'''
# [[d:Q796|Iraq]]
# [[d:Q801|Israel]]
# '''[[d:Q38|Italy]]'''
# '''[[d:Q17|Japan]]'''
# [[d:Q96|Mexico]]
# [[d:Q55|Netherlands]]
# [[d:Q664|New Zealand]]
# [[d:Q1033|Nigeria]]
# [[d:Q843|Pakistan]]
# [[d:Q36|Poland]]
# [[d:Q45|Portugal]]
# '''[[d:Q159|Russia]]'''
# [[d:Q851|Saudi Arabia]]
# [[d:Q334|Singapore]]
# [[d:Q258|South Africa]]
# [[d:Q884|South Korea]]
# '''[[d:Q29|Spain]]'''
# [[d:Q1049|Sudan]]
# [[d:Q39|Switzerland]]
# [[d:Q924|Tanzania]]
# [[d:Q869|Thailand]]
# [[d:Q43|Turkey]]
# [[d:Q212|Ukraine]]
# '''[[d:Q145|United Kingdom]]'''
# '''[[d:Q30|United States]]'''
# [[d:Q237|Vatican City]]
# [[d:Q717|Venezuela]]
# [[d:Q881|Vietnam]]
{{div col end}}
=== Cities ===
{{div col|3}}
# [[d:Q727|Amsterdam]]
# [[d:Q1524|Athens]]
# [[d:Q1530|Baghdad]]
# [[d:Q1861|Bangkok]]
# '''[[d:Q956|Beijing]]'''
# '''[[d:Q64|Berlin]]'''
# [[d:Q2841|Bogotá]]
# [[d:Q239|Brussels]]
# [[d:Q1486|Buenos Aires]]
# [[d:Q85|Cairo]]
# [[d:Q5465|Cape Town]]
# [[d:Q3766|Damascus]]
# [[d:Q1353|Delhi]]
# [[d:Q1354|Dhaka]]
# [[d:Q612|Dubai]]
# [[d:Q8646|Hong Kong]]
# [[d:Q406|Istanbul]]
# [[d:Q3630|Jakarta]]
# '''[[d:Q1218|Jerusalem]]'''
# [[d:Q8660|Karachi]]
# [[d:Q3838|Kinshasa]]
# [[d:Q1348|Kolkata]]
# [[d:Q8673|Lagos]]
# '''[[d:Q84|London]]'''
# [[d:Q65|Los Angeles]]
# [[d:Q2807|Madrid]]
# [[d:Q5806|Mecca]]
# [[d:Q1489|Mexico City]]
# '''[[d:Q649|Moscow]]'''
# [[d:Q1156|Mumbai]]
# [[d:Q3870|Nairobi]]
# '''[[d:Q60|New York City]]'''
# '''[[d:Q90|Paris]]'''
# [[d:Q8678|Rio de Janeiro]]
# '''[[d:Q220|Rome]]'''
# '''[[d:Q656|Saint Petersburg]]'''
# [[d:Q174|São Paulo]]
# [[d:Q8684|Seoul]]
# [[d:Q8686|Shanghai]]
# [[d:Q3130|Sydney]]
# [[d:Q3616|Tehran]]
# '''[[d:Q1490|Tokyo]]'''
# [[d:Q1741|Vienna]]
# [[d:Q61|Washington, D.C.]]
{{div col end}}
=== Bodies of water ===
{{div col|3}}
# '''[[Амазон]]''' ('''[[d:Q3783|Amazon River]]''')
# [[Арктикияб океан]] ([[d:Q788|Arctic Ocean]])
# '''[[Атлантикияб океан]]''' ('''[[d:Q97|Atlantic Ocean]]''')
# [[Балт ралъад]] ([[d:Q545|Baltic Sea]])
# [[ЧӀегӀераб ралъад]] ([[d:Q166|Black Sea]])
# [[Кариб ралъад]] ([[d:Q1247|Caribbean Sea]])
# [[Каспий ралъад]] ([[d:Q5484|Caspian Sea]])
# [[Конго (гӀор)]] ([[d:Q3503|Congo River]])
# [[Дануб]] ([[d:Q1653|Danube]])
# [[Ганг]] ([[d:Q5089|Ganges]])
# [[КӀудияб барьерияб риф]] ([[d:Q7343|Great Barrier Reef]])
# [[КӀудиял ХӀорал]] ([[d:Q7347|Great Lakes]])
# '''[[Гьиндияб океан]]''' ('''[[d:Q1239|Indian Ocean]]''')
# [[Гьинд (гӀор)|Гьинд]] ([[d:Q7348|Indus River]])
# [[Байкал]] ([[d:Q5513|Lake Baikal]])
# [[Танганйика]] ([[d:Q5511|Lake Tanganyika]])
# [[Виктория хӀор]] ([[d:Q5505|Lake Victoria]])
# [[Ракьдагьоркьосеб ралъад]] ([[d:Q4918|Mediterranean Sea]])
# [[Миссиссипи]] ([[d:Q1497|Mississippi River]])
# [[Нигер (гӀор)]] ([[d:Q3542|Niger River]])
# '''[[Нил]]''' ('''[[d:Q3392|Nile]]''')
# [[Шималияб ралъад]] ([[d:Q1693|North Sea]])
# [[ГӀодоцараб океан]] ('''[[d:Q98|Pacific Ocean]]''')
# [[Панамаялъул канал]] ([[d:Q7350|Panama Canal]])
# [[Райн]] ([[d:Q584|Rhine]])
# [[Сувайсалъул канал]] ([[d:Q899|Suez Canal]])
# [[Жанубияб океан]] ([[d:Q7354|Southern Ocean]])
# [[Волга]] ([[d:Q626|Volga River]])
# [[Янцзы]] ([[d:Q5413|Yangtze River]])
# [[ТӀогьилгӀор]] ([[d:Q7355|Yellow River]])
{{div col end}}
=== МугӀрул ва салул авлахъал ===
# [[Алпал]] ([[wikidata:Q1286|Alps]])
# [[Андал]] ([[wikidata:Q5456|Andes]])
# [[Гьималаял]] ('''[[wikidata:Q5451|Himalayas]]''')
## [[Эверест (мегӀер)]] ([[wikidata:Q513|Mount Everest]])
# [[Килиманджаро (мегӀер)]] ([[wikidata:Q7296|Mount Kilimanjaro]])
# [[Кьурахарал мугӀрул]] ([[wikidata:Q5463|Rocky Mountains]])
# '''[[СахIара]]''' ('''[[wikidata:Q6583|Sahara]]''')
# '''[[Атакама (салул авлахъ)]]''' ('''[[wikidata:Q47141|Atacama Desert]]''')
[[Категория:Википедия]]
p73b766yse930u5vuaecq6exq6au6cx
91131
91130
2024-04-14T16:12:17Z
M. Omarius
10562
/* Психология */
wikitext
text/x-wiki
{{Мажлисалъул бутӀа}}
{{shortcut|ВП:БукӀине ккола|ВП:1000}}
{{ambox
|image=[[Файл:Stock alarm.svg|40px]]
|text=Гьаб гьумер букӀине ккола '''[[m:List of articles every Wikipedia should have|List of articles every Wikipedia should have]]'''- алъул копиялъун, ва гьанир хиса-басиял гьаризе ккани, гьаб бахӀсалда бицине ккола - [[m:Talk:List of articles every Wikipedia should have|Мета-вики]].
|text-small=Ахирисеб синхронизация — '''2014 соналъул 19 август.'''
}}
Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ [[meta:List of articles every Wikipedia should have|гӀуцӀцӀун буго]] [[Википедия:Мета-вики|Мета-викиялда]]. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал '''1000 аслиял макъалаби'''.
[[Авар Википедия]]лъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.
'''Биццатаб хатӀалъ''' рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.
Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго [[/Макъалаби|гъоркьгьумералда]].
{{TOCright}}
== Биография ==
=== СуратчагӀи ва архитекторал ===
{{div col|2}}
# [[Ле Корбюзие]] ([[d:Q4724|Le Corbusier]])
# [[Салвадор Дали|Дали, Салвадор]] ([[d:Q5577|Dalí, Salvador]])
# [[Албрехьт Дюрер|Дюрер, Албрехьт]] ([[d:Q5580|Dürer, Albrecht]])
# [[Винсент ван Гог|Гог, Винсент ван]] ('''[[d:Q5582|Gogh, Vincent van]]''')
# [[Гоя, Франциско]] ([[d:Q5432|Goya, Francisco]])
# [[Гьокусай]] ([[d:Q5586|Hokusai]])
# [[Кало, Фрида]] ([[d:Q5588|Kahlo, Frida]])
# '''[[Леонардо да Винчи]]''' ('''[[d:Q762|Leonardo da Vinci]]''')
# [[Матисс, Анри]] ([[d:Q5589|Matisse, Henri]])
# '''[[Микеланджело]]''' ('''[[d:Q5592|Michelangelo]]''')
# '''[[Пабло Пикассо|Пикассо, Пабло]]''' ('''[[d:Q5593|Picasso, Pablo]]''')
# [[Рафаэл]] ([[d:Q5597|Raphael]])
# '''[[Рембрандт]]''' ('''[[d:Q5598|Rembrandt]]''')
# [[Рубенс, Питер Паул]] ([[d:Q5599|Rubens, Peter Paul]])
# [[Синан|Синан, Мимар]] [[d:Q5600|Sinan, Mimar]]
# [[Валаскес, Диего]] ([[d:Q297|Velázquez, Diego]])
# [[Воргьол, Энди]] ([[d:Q5603|Warhol, Andy]])
# [[Райт, Франк Ллойд]] ([[d:Q5604|Wright, Frank Lloyd]])
{{div col end}}
=== Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби===
{{div col|2}}
# [[Абу Нувас]] ([[d:Q5670|Abu Nuwas]])
# [[Андерсен, Гьанс Христиан]] ([[d:Q5673|Andersen, Hans Christian]])
# [[Остин, Джейн]] ([[d:Q36322|Austen, Jane]])
# [[Башо]] ([[d:Q5676|Bashō]])
# [[Борхес, Хорхе Луис]] ([[d:Q909|Borges, Jorge Luis]])
# [[Джордж Байрон|Байрон, Джордж]] ([[d:Q5679|Byron, George]]_
# '''[[Мигел де Сервантес|Сервантес, Мигель де]]''' ('''[[d:Q5682|Cervantes, Miguel de]]''')
# [[Чосер, Джефри]] ([[d:Q5683|Chaucer, Geoffrey]])
# [[Чехов, Антон]] ([[d:Q5685|Chekhov, Anton]])
# '''[[Данте Алигйери]]''' ('''[[d:Q1067|Dante Alighieri]]''')
# [[Диккенс, Чарльз]] ([[d:Q5686|Dickens, Charles]])
# [[Достоевский, Фёдор]] ([[d:Q991|Dostoyevsky, Fyodor]])
# [[Гарсиа Маркес, Габриэл]] ([[d:Q5878|García Márquez, Gabriel]])
# '''[[Йогьанн Волфганг фон Гёте|Гёте, Йогьанн Вольфганг фон]]''' ('''[[d:Q5879|Goethe, Johann Wolfgang von]]''')
# [[ХӀафиз (шагӀир)]] ([[d:Q6240|Hafez]])
# '''[[Гьомер]]''' ('''[[d:Q6691|Homer]]''')
# '''[[Юго, Виктор]]''' ('''[[d:Q535|Hugo, Victor]]''')
# [[Джойс, Джеймс]] ([[d:Q6882|Joyce, James]])
# [[Кафка, Франц]] ([[d:Q905|Kafka, Franz]])
# [[Калидаса]] ([[d:Q7011|Kālidāsa]])
# [[Ли Баи]] ([[d:Q7071|Li Bai]])
# [[Наджиб МахӀфуз]] ([[d:Q7176|Naguib Mahfouz]])
# '''[[Молиер]]''' ('''[[d:Q687|Molière]]''')
# [[Овидий]] ([[d:Q7198|Ovid]])
# [[Пруст, Марсел]] ([[d:Q7199|Proust, Marcel]])
# [[Пушкин, Александр]] ([[d:Q7200|Pushkin, Alexander]])
# '''[[Шекспир, Вильям]]''' ('''[[d:Q692|Shakespeare, William]]''')
# [[Софокл]] ([[d:Q7235|Sophocles]])
# [[Тагор, Рабиндранат]] ([[d:Q7241|Tagore, Rabindranath]])
# [[Толстой, Лев]] ('''[[d:Q7243|Tolstoy, Leo]]''')
# [[Твен, Марк]] ([[d:Q7245|Twain, Mark]])
# [[Вергилий]] ([[d:Q1398|Virgil]])
{{div col end}}
=== Композиторал ва музыкантал ===
{{div col|2}}
# [[Армстронг, Луи]] ([[d:Q1779|Armstrong, Louis]])
# '''[[Йогьанн Себастиан Бах|Бах, Йогьанн Себастиан]]''' ('''[[d:Q1339|Bach, Johann Sebastian]]''')
# '''[[The Beatles]]''' ('''[[d:Q1299|Beatles, The]]''')
# '''[[Лудвиг ван Бетгьовен|Бетгьовен, Лудвиг ван]]''' ('''[[d:Q255|Beethoven, Ludwig van]]''')
# [[Брамс, Йогьаннес]] ([[d:Q7294|Brahms, Johannes]])
# [[Шопен, Фридерик]] ([[d:Q1268|Chopin, Frédéric]])
# [[Дворжак, Антонин]] ([[d:Q7298|Dvořák, Antonín]])
# [[Гьендел, Георг Фридрих]] ([[d:Q7302|Handel, Georg Frideric]])
# [[Гьайдн, Джозеф]] ([[d:Q7349|Haydn, Joseph]])
# [[Джексон, Майкл]] ([[d:Q2831|Jackson, Michael]])
# [[Умм Кулсум]] ([[d:Q1110560|Kulthum, Umm]])
# [[Малер, Густав]] ([[d:Q7304|Mahler, Gustav]])
# '''[[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт, Волфганг Амадеус]]''' ('''[[d:Q254|Mozart, Wolfgang Amadeus]]''')
# [[Палестрина, Джованни Пьерлуиджи да]] ([[d:Q179277|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]])
# [[Пуччини, Джакомо]] ([[d:Q7311|Puccini, Giacomo]])
# [[Шуберт, Франц]] ([[d:Q7312|Schubert, Franz]])
# [[Стравинский, Игорь]] ([[d:Q7314|Stravinsky, Igor]])
# [[Чайковский, Петро]] ([[d:Q7315|Tchaikovsky, Petr]])
# [[Верди, Джузеппе]] ([[d:Q7317|Verdi, Giuseppe]])
# [[Антонио Вивалди|Вивалди, Антонио]] ([[d:Q1340|Vivaldi, Antonio]])
# '''[[Рихьард Вагнер|Вагнер, Рихьард]]''' ('''[[d:Q1511|Wagner, Richard]]''')
{{div col end}}
=== ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи ===
{{div col|2}}
# [[Амудсен, Руал]] ([[d:Q926|Amundsen, Roald]])
# [[Армстронг, Нил]] ([[d:Q1615|Armstrong, Neil]])
# [[Картие, Жак]] ([[d:Q7321|Cartier, Jacques]])
# '''[[Колумб, Христофор]]''' ( '''[[d:Q7322|Columbus, Christopher]]''')
# [[Кук, Джеймс]] ([[d:Q7324|Cook, James]])
# [[Кортес, Эрнан]] ([[d:Q7326|Cortés, Hernán]])
# '''[[Гагарин, Юрий]]''' ('''[[d:Q7327|Gagarin, Yuri]]''')
# [[Васко да Гама]] ([[d:Q7328|da Gama, Vasco]])
# [[Ибн БатӀутӀа]] ([[d:Q7331|Ibn Battuta]])
# '''[[Магеллан, Фердинанд]]''' ('''[[d:Q1496|Magellan, Ferdinand]]''')
# [[Поло, Марко]] ([[d:Q6101|Polo, Marco]])
# [[Чжен Гье]] ([[d:Q7333|Zheng He]])
{{div col end}}
=== Режиссёрал ва сценаристал ===
{{div col|2}}
# [[Бергман, Ингмар]] ([[d:Q7546|Bergman, Ingmar]])
# [[Бернар, Сара]] ([[d:Q4605|Bernhardt, Sarah]])
# '''[[Чаплин, Чарли]]''' ('''[[d:Q882|Chaplin, Charlie]]''')
# [[Дитрих, Марлен]] ([[d:Q4612|Dietrich, Marlene]])
# [[Дисней, Волт]] ([[d:Q8704|Disney, Walt]])
# [[Эйзенштейн, Серей]] ([[d:Q8003|Eisenstein, Sergei]])
# [[Феллини, Федерико]] ([[d:Q7371|Fellini, Federico]])
# [[Гьичкок, Алфред]] ([[d:Q7374|Hitchcock, Alfred]])
# [[Кубрик, Стэнли]] ([[d:Q2001|Kubrick, Stanley]])
# [[Куросава, Акира]] ([[d:Q8006|Kurosawa, Akira]])
# [[Монро, Мерлин]] ([[d:Q4616|Monroe, Marilyn]])
# [[Рай, Сатяджит]] ([[d:Q8873|Ray, Satyajit]])
{{div col end}}
=== ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал ===
{{div col|3}}
# '''[[Архимед]]''' ('''[[d:Q8739|Archimedes]]''')
# [[Ибн Сина]] ([[d:Q8011|Avicenna]])
# [[Бернерс-Ли, Тим]] ([[d:Q80|Berners-Lee, Tim]])
# [[Брагьмагупта]] ([[d:Q202943|Brahmagupta]])
# '''[[Коперник, Николай]]''' ('''[[d:Q619|Copernicus, Nicolaus]]''')
# '''[[Кюри, Мария]]''' ('''[[d:Q7186|Curie, Marie]]''')
# '''[[Дарвин, Чарлз]]''' ('''[[d:Q1035|Darwin, Charles]]''')
# '''[[Эдисон, Томас]]''' ('''[[d:Q8743|Edison, Thomas]]''')
# '''[[Эйнштейн, Алберт]]''' ('''[[d:Q937|Einstein, Albert]]''')
# '''[[Эвклид]]''' ('''[[d:Q8747|Euclid]]''')
# [[Эйлер, Леонард]] ([[d:Q7604|Euler, Leonhard]])
# [[Фарадей, Майкл]] ([[d:Q8750|Faraday, Michael]])
# [[Ферми, Энрико]] ([[d:Q8753|Fermi, Enrico]])
# '''[[Форд, Гьенри]]''' ('''[[d:Q8768|Ford, Henry]]''')
# [[Гален]] ([[d:Q8778|Galen]])
# '''[[Галилео Галилей]]''' ('''[[d:Q307|Galileo Galilei]]''')
# [[Гаусс, Карл Фридрих]] ([[d:Q6722|Gauss, Carl Friedrich]])
# '''[[Гутенберг, Йогьанн]]''' ('''[[d:Q8958|Gutenberg, Johannes]]''')
# '''[[Гьилберт, Дэвид]]''' ('''[[d:Q41585|Hilbert, David]]''')
# [[Джоул, Джеймс Прескотт]] ([[d:Q8962|Joule, James Prescott]])
# [[Кеплер, Йогьанн]] ([[d:Q8963|Kepler, Johannes]])
# [[Ал-Харизми|Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса]] ([[d:Q9038|al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa]])
# [[Лейбниц, Готфрид Вилгьелм]] ([[d:Q9047|Leibniz, Gottfried Wilhelm]])
# [[Линней, Карл]] ([[d:Q1043|Linnaeus, Carl]])
# [[Максвелл, Джеймс Клерк]] ([[d:Q9095|Maxwell, James Clerk]])
# [[Менделеев, Дмитрий]] ([[d:Q9106|Mendeleev, Dmitri]])
# '''[[Нютон, Айзек]]''' ('''[[d:Q935|Newton, Sir Isaac]]''')
# '''[[Пастер, Луи]]''' ('''[[d:Q529|Pasteur, Louis]]''')
# '''[[Планк, Макс]]''' ('''[[d:Q9021|Planck, Max]]''')
# [[Резерфорд, Эрнест]] ([[d:Q9123|Rutherford, Ernest]])
# '''[[Шрёдингер, Эрвин]]''' ('''[[d:Q9130|Schrödinger, Erwin]]''')
# '''[[Тесла, Никола]]''' ('''[[d:Q9036|Tesla, Nikola]]''')
# '''[[Тюринг, Алан]]''' ('''[[d:Q7251|Turing, Alan]]''')
# '''[[Ватт, Джеймс]]''' ('''[[d:Q9041|Watt, James]]''')
{{div col end}}
=== ФилософчагӀи ва социологал===
{{div col|2}}
# '''[[Аристотел]]''' ('''[[d:Q868|Aristotle]]''')
# [[Бовуар, Симоне де]] ([[d:Q7197|Beauvoir, Simone de]])
# [[Чанакйа]] ([[d:Q9045|Chanakya]])
# '''[[Конфуций]]''' ('''[[d:Q4604|Confucius]]''')
# '''[[Декарт, Рене]]''' ('''[[d:Q9191|Descartes, René]]''')
# '''[[Фрейд, Зигмунд]]''' ('''[[d:Q9215|Freud, Sigmund]]''')
# [[Гьегел, Георг Вилгьелм Фридрих]] ([[d:Q9235|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]])
# [[Гьайдеггер, Мартин]] ([[d:Q48301|Heidegger, Martin]])
# [[Ибн Халдун]] ([[d:Q9294|Ibn Khaldun]])
# '''[[Кант, Иммануэл]]''' ('''[[d:Q9312|Kant, Immanuel]]''')
# [[Мейнс, Джон Мейнард]] ([[d:Q9317|Keynes, John Maynard]])
# '''[[Лаоцзы]]''' ('''[[d:Q9333|Laozi]]''')
# '''[[Лок, Джон]]''' ('''[[d:Q9353|Locke, John]]''')
# [[Макиавели, Николо]] ([[d:Q1399|Machiavelli, Niccolò]])
# '''[[Маркс, Карл]]''' ('''[[d:Q9061|Marx, Karl]]''')
# '''[[Ницше, Фридрих]]''' ('''[[d:Q9358|Nietzsche, Friedrich]]''')
# '''[[Платон]]''' ('''[[d:Q859|Plato]]''')
# [[Руссо, Жан-Жак]] ([[d:Q6527|Rousseau, Jean-Jacques]])
# [[Сартр, Жан-Поль]] ([[d:Q9364|Sartre, Jean-Paul]])
# [[Сыма Цйан]] ([[d:Q9372|Sima Qian]])
# [[Смит, Адам]] ([[d:Q9381|Smith, Adam]])
# [[Сократ]] ('''[[d:Q913|Socrates]]''')
# '''[[Волтер]]''' ('''[[d:Q9068|Voltaire]]''')
# [[Вебер, Макс]] ([[d:Q9387|Weber, Max]])
# [[Витгенштейн, Людвиг]] ([[d:Q9391|Wittgenstein, Ludwig]])
# [[Чжу Си]] ([[d:Q9397|Zhu Xi]])
{{div col end}}
=== Сиясиял церехъаби ===
{{div col|3}}
# [[Акбар]] ([[d:Q8597|Akbar]])
# '''[[Александр КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8409|Alexander the Great]]''')
# [[Ашока]] ([[d:Q8589|Ashoka]])
# [[Ататюрк, Мустафа Кемал]] ([[d:Q5152|Atatürk, Mustafa Kemal]])
# '''[[Августус]]''' ('''[[d:Q1405|Augustus]]''')
# [[Фон Бисмарк, Отто]] ([[d:Q8442|von Bismarck, Otto]])
# [[Боливар, Симон]] ([[d:Q8605|Bolívar, Simón]])
# '''[[Бонапарт, Наполеон]]''' ('''[[d:Q517|Bonaparte, Napoleon]]''')
# [[Кайсар, Юлий]] ([[d:Q1048|Caesar, Julius]])
# [[Карл КӀудияв]] ([[d:Q3044|Charlemagne]])
# [[Черчилл, Винстон]] ([[d:Q8016|Churchill, Winston]])
# [[Константин КӀудияв]] ([[d:Q8413|Constantine the Great]])
# '''[[Кир КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8423|Cyrus the Great]]''')
# [[Де Гол, Шарл]] ([[d:Q2042|de Gaulle, Charles]])
# [[Ингилис Элизабет I]] ([[d:Q7207|Elizabeth I of England]])
# [[Ганди, Могьандас Карамчанд]] ([[d:Q1001|Gandhi, Mohandas Karamchand]])
# '''[[Чингисхан]]''' ('''[[d:Q720|Genghis Khan]]''')
# [[Гевара, Че]] ([[d:Q5809|Guevara, Che]])
# '''[[Гьитлер, Адольф]]''' ('''[[d:Q352|Hitler, Adolf]]''')
# [[Жанна д’Арк]] ([[d:Q7226|Joan of Arc]])
# [[Кинг, Мартин Лютер]] ([[d:Q8027|King, Martin Luther, Jr.]])
# '''[[Ленин, Владимир]]''' ('''[[d:Q1394|Lenin, Vladimir]]''')
# [[Линколн, Абрагьам]] ([[d:Q91|Lincoln, Abraham]])
# [[Людовик XIV]] ([[d:Q7742|Louis XIV]])
# [[Люксембург, Роза]] ([[d:Q7231|Luxemburg, Rosa]])
# [[Мандела, Нельсон]] ([[d:Q8023|Mandela, Nelson]]
# [[Мао Цзэдун]] ([[d:Q5816|Mao Zedong]])
# [[Неру, Джавагьарлал]] ([[d:Q1047|Nehru, Jawaharlal]])
# [[Нкрума, Кваме]] ([[d:Q8620|Nkrumah, Kwame]])
# [[Петро I]] ([[d:Q8479|Peter the Great]])
# '''[[Цин Ши Гьуан]]''' ('''[[d:Q7192|Qin Shi Huang]]''')<!-- Created first Chinese state and dynasty -->
# [[Рузвелт, Франклин Делано]] ([[d:Q8007|Roosevelt, Franklin D.]])
# [[СалахӀуддин]] ([[d:Q8581|Saladin]])
# [[Сталин, Иосиф]] ([[d:Q855|Stalin, Joseph]])
# [[Сулеман КӀудияв]] ([[d:Q8474|Suleiman the Magnificent]]) <!-- Greatest Ottoman sultan -->
# [[Сун Ят-сен]] ([[d:Q8573|Sun Yat-sen]])
# [[Тимур]] ([[d:Q8462|Tamerlane]])
# [[ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб]] ([[d:Q8467|Umar]]) <!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam -->
# '''[[Вашингтон, Джордж]]''' ('''[[d:Q23|Washington, George]]''')
{{div col end}}
=== Диниял фигураби ва теологчагӀи ===
# [[Ибрагьим авараг]] ([[d:Q9181|Abraham]])
# [[Аквинас, Томас]] ([[d:Q9438|Aquinas, Thomas]])
# [[Гьиппонадаса Августин]] ([[d:Q8018|Augustine of Hippo]])
# '''[[Будда]]''' ('''[[d:Q9441|Buddha]]''')
# [[Ал-Гъазали]] ([[d:Q9546|Al-Ghazali]])
# '''[[ГӀиса авараг]]''' ('''[[d:Q302|Jesus]]''')
# [[Лютер, Мартин]] ([[d:Q9554|Luther, Martin]])
# '''[[Муса авараг]]''' ('''[[d:Q9077|Moses]]''')
# '''[[МухӀаммад авараг]]''' {{сав}} ('''[[d:Q9458|Muhammad]]''')
# [[Нагарджуна]] ([[d:Q171195|Nagarjuna]])
== Философия ==
{{div col|2}}
# [[Атеизм]] ([[d:Q7066|Atheism]])
# [[Берцинлъи]] ([[d:Q7242|Beauty]])
# [[Диалектика]] ([[d:Q9453|Dialectic]])
# [[Этика]] ([[d:Q9465|Ethics]])
# [[Эпистемология]] ([[d:Q9471|Epistemology]])
# [[Ихтияралъул эркенлъи]] ([[d:Q9476|Free will]])
# '''[[Лъай]]''' ('''[[d:Q9081|Knowledge]]''')
# [[Логика]] ([[d:Q8078|Logic]])
# [[Материализм]] ([[d:Q7081|Materialism]])
# '''[[Философия]]''' ('''[[d:Q5891|Philosophy]]''')
# [[Унголъи]] ([[d:Q9510|Reality]])
# [[ХӀакъикъат]] ([[d:Q7949|Truth]])
{{div col end}}
== Дин ==
# '''[[Аллагь]]'''
# '''[[Мифология]]'''
# Дунялалде бербалагьиялъул философиял
##[[Атеизм]]
## [[Фундаментализм]]
## [[Материализм]]
## [[Монотеизм]]
## [[Политеизм]]
# '''[[РухӀ]]'''
# '''[[Дин]]'''
# Цо-цо динал
## '''[[Буддизм]]'''
## '''[[Христианство]]'''
### [[Католицизм]]
## [[Конфуцианство]]
## '''[[Индуизм]]'''
### [[Тримурти]]
## '''[[Ислам]]'''
### [[ШигӀиял]]
## [[Джайнизм]]
## '''[[Иудаизм]]'''
## [[Сикхизм]]
## [[Даосизм]]
## [[Зартушти]] <!-- Зороастризм -->
# РухӀиял практикаби
##[[Суфизм]]
## [[Йога]]
## [[Дзэн]]
== ЖамгӀиял гӀелмаби ==
{{div col|3}}
# '''[[ГӀаммлъи]]''' ('''[[d:Q8425|Society]]''')
# [[Цивилизация]] ([[d:Q8432|Civilization]])
# '''[[Лъайщвей]]''' '''[[d:Q8434|Education]]'''
=== Психология ===
# '''[[Рагъари (психология)]]''' '''[[d:Q9332|Behavior]]'''
# '''[[Эмоция]]''' ('''[[d:Q9415|Emotion]]''')
# [[Рокьи]] ([[d:Q316|Love]])
# [[Пичч]] ([[d:Q450|Mind]])
# [[Психология]] ([[d:Q9418|Psychology]])
# '''[[Ургъ]]''' ('''[[d:Q9420|Thought]]''')
=== Хъизан ва гьоркьолъи ===
# '''[[Хъизан]]''' ('''[[d:Q8436|Family]]''')
# '''[[Лъимер]]''' ('''[[d:Q7569|Child]]''')
# [[Бихьинчи]] ([[d:Q8441|Man]])
# '''[[Ригьин]]''' ('''[[d:Q8445|Marriage]]''')
# [[ЧӀужугӀадан]] ([[d:Q467|Woman]])
=== Сиясат ===
# '''[[Сиясат]]''' ('''[[d:Q7163|Politics]]''')
# [[Колониализм]] ([[d:Q7167|Colonialism]])
# [[Дипломатия]] ([[d:Q1889|Diplomacy]])
# '''[[ХӀукумат]]''' ('''[[d:Q7188|Government]]''')
## [[Демократия]] ([[d:Q7174|Democracy]])
## [[Диктаторлъи]] ([[d:Q317|Dictatorship]])
## [[Монархия]] ([[d:Q7269|Monarchy]])
## [[Республика]] ([[d:Q7270|Republic]])
# [[Идеология]] ([[d:Q7257|Ideology]])
## [[Анархизм]] ([[d:Q6199|Anarchism]])
## [[Коммунизм]] ([[d:Q6186|Communism]])
## [[Консерватизм]] ([[d:Q7169|Conservatism]])
## [[Фашизм]] ([[d:Q6223|Fascism]])
## [[Либерализм]] ([[d:Q6216|Liberalism]])
## [[Марксизм]] ([[d:Q7264|Marxism]])
## [[Миллатчилъи|Миллатчилъи/Национализм]] ([[d:Q6235|Nationalism]])
## [[Социализм]] ([[d:Q7272|Socialism]])
# [[Империализм]] ([[d:Q7260|Imperialism]])
# '''[[Пачалихъ]]''' ('''[[d:Q7275|State (polity)]]''')
# [[Сиясияб партия]] ([[d:Q7278|Political party]])
# [[Пропаганда]] ([[d:Q7281|Propaganda]])
=== Бизнес ва экономика ===
# '''[[Экономика]]''' ('''[[d:Q8134|Economics]]''')
# [[Капитал]] ([[d:Q8137|Capital]])
# [[Капитализм]] ([[d:Q6206|Capitalism]])
# [[Валюта]] ([[d:Q8142|Currency]])
## [[Евро]] ([[d:Q4916|Euro]])
## [[Япониялъул иена]] ([[d:Q8146|Japanese yen]])
## [[Цолъарал Штатазул доллар]] ([[d:Q4917|United States dollar]])
# [[Индустрия]] ([[d:Q8148|Industry]])
# '''[[ГӀарац (валюта)|ГӀарац]]''' ('''[[d:Q1368|Money]]''')
# [[Магъало]] ([[d:Q8161|Tax]])
=== Къанун ===
# '''[[Къанун]]''' ('''[[d:Q7748|Law]]''')
# [[Конституция]] ([[d:Q7755|Constitution]])
=== Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял ===
# [[Африкаялъул цолъи]] ([[d:Q7159|African Union]])
# [[ГӀараб лига]] ([[d:Q7172|Arab League]])
# [[Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация]] ([[d:Q7768|ASEAN]])
# [[Миллатазул гӀаммгьудулъи]] ([[d:Q7785|Commonwealth of Nations]](
# [[Европаялъул цолъи]] ([[d:Q458|European Union]])
# '''[[БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат]]''' ('''[[d:Q7178|International Red Cross and Red Crescent Movement]]''')
# [[НАТО]] ([[d:Q7184|NATO]])
# [[Нобелил премия]] ([[d:Q7191|Nobel Prize]])
# [[ОПЕК]] ([[d:Q7795|OPEC]])
# '''[[Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи]]''' ('''[[d:Q1065|United Nations]]''')
## [[ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама]] ([[d:Q7801|International Court of Justice]])
## [[Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд]] [[d:Q7804|International Monetary Fund]]
## [[ЮНЕСКО]] ([[d:Q7809|UNESCO]])
## [[Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация]] ([[d:Q7813|Universal Declaration of Human Rights]])
## [[ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи]] )([[d:Q7817|World Health Organization]])
# [[ТӀолгодунялалъул банк]] ([[d:Q7164|World Bank]])
# [[ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи]] ([[d:Q7825|World Trade Organization]])
=== Рагъ ва рагъул къуватал ===
# '''[[Армия]]''' ('''[[d:Q8473|Military]]''')
# '''[[Рекъел]]''' ('''[[d:Q454|Peace]]''')
#[[Терроризм]] ([[d:Q7283|Terrorism]])
# '''[[Рагъ]]''' ('''[[d:Q198|War]]''')
## [[ВатӀанчилъиялъулаб рагъ]] ([[d:Q8465|Civil war]])
=== ЖамгӀиял суалал ===
# [[Аборт]] ([[d:Q8452|Abortion]])
# '''[[ЧӀвазе къотӀи]]''' ('''[[d:Q8454|Capital punishment]]''')
# [[Феминизм]] ([[d:Q7252|Feminism]])
# [[Глобализация]] ([[d:Q7181|Globalization]])
# '''[[Инсанасул ихтиярал]]''' ('''[[d:Q8458|Human rights]]''')
# [[Мискинлъи]] ([[d:Q10294|Poverty]])
# [[Расизм]] ([[d:Q8461|Racism]])
# '''[[Лагълъи]]''' ('''[[d:Q8463|Slavery]]''')
{{div col end}}
== МацӀ ва адабият ==
{{div col|3}}
# '''[[МацӀ]]''' ('''[[d:Q315|Language]]''')
# Хасал мацӀал
## [[ГӀараб мацӀ|ГӀараб]] ([[d:Q13955|Arabic]])
## [[Бенгал мацӀ|Бенгал]] ([[d:Q9610|Bengali]])
## [[Син мацӀ|Син]] ([[d:Q7850|Chinese]])
## [[Ингилис мацӀ|Ингилис]] ([[d:Q1860|English]])
## [[Паранс мацI|Паранг]] ([[d:Q150|French]])
## [[Герман мацӀ|Герман]] ([[d:Q188|German]])
## [[Грек мацӀ|Грек]] ([[d:Q9129|Greek]])
## [[ЖугьутӀ мацӀ|ЖугьутӀ]] ([[d:Q9288|Hebrew]])
## [[Гьинди-Урду]] ([[d:Q11051|Hindi-Urdu]])
## [[Япон мацӀ|Япон]] ([[d:Q5287|Japanese]])
## [[Латин мацӀ|Латин]] ([[d:Q397|Latin]])
## [[Парс мацӀ|Парс]] ([[d:Q9168|Persian]])
## [[Португал мацӀ|Португал]] ([[d:Q5146|Portuguese]])
## [[ГӀурус мацӀ|ГӀурус]] ([[d:Q7737|Russian]])
## [[Санскрит]] ([[d:Q11059|Sanskrit]])
## [[Испан мацӀ|Испан]] ([[d:Q1321|Spanish]])
## [[Свахили]] ([[d:Q7838|Swahili]])
## [[Турк мацӀ|Турк]] ([[d:Q256|Turkish]])
# [[Лингвистика]] ([[d:Q8162|Linguistics]])
# [[Грамматика]] ([[d:Q8091|Grammar]])
# '''[[РагӀи]]''' ('''[[d:Q8171|Word]]''')
## [[Фонема]] ([[d:Q8183|Phoneme]])
## [[Гьижа]] ([[d:Q8188|Syllable]])
# '''[[Хъвай-хъвагӀиялъул система]]''' ('''[[d:Q8192|Writing system]]''')
## [[ГӀараб алипба]] ([[d:Q8196|Arabic alphabet]])
## [[Син гьиероглифал]] ([[d:Q8201|Chinese characters]])
## [[Кириллияб хъвай-хъвагӀи]] ([[d:Q8209|Cyrillic script]])
## [[Грек алипба]] ([[d:Q8216|Greek alphabet]])
## [[Гьангыл]] ([[d:Q8222|Hangul]])
## [[Латин алипба]] ([[d:Q8229|Latin alphabet]])
# [[Хъвай-цӀали]] ([[d:Q8236|Literacy]])
# '''[[Таржама]]''' ('''[[d:Q7553|Translation]]''')
# '''[[Адабият]]''' ('''[[d:Q8242|Literature]]''')
## [[Проза]] ([[d:Q676|Prose]])
### ''[[Рагъул гьунарлъи]]'' (''[[d:Q8251|The Art of War]]'')
## [[Гьунарлъиялъулаб адабият]] ([[d:Q8253|Fiction]])
### ''[[Цо ва азар сордо]]'' (''[[d:Q8258|One Thousand and One Nights]]'')
## [[Роман]] ([[d:Q8261|Novel]])
### ''[[БагӀараб хӀужраялъуб макьу]]'' (''[[d:Q8265|Dream of the Red Chamber]]'')
### ''[[Гендзил хӀакъалъулъ къиса]]'' (''[[d:Q8269|The Tale of Genji]]'')
## '''[[Поэзия]]''' ('''[[d:Q482|Poetry]]''')
### ''[[Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос]]'' (''[[d:Q8272|Epic of Gilgamesh]]'')
### ''[[Илиада]]'' (''[[d:Q8275|Iliad]]'')
### ''[[Магьабгьарата]]'' (''[[d:Q8276|Mahābhārata]]'')
### ''[[Шагьнаме]]'' (''[[d:Q8279|Shāhnāma]]'')
{{div col end}}
== Роценал ==
# '''[[Роценал]]''' ('''[[d:Q12453|Measurement]]''')
# [[Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система]] ([[d:Q12457|International System of Units]])
=== ЦӀайи, куб-роцен ва манзил===
# [[Килограмм]] [[d:Q11570|Kilogram]]
# [[Литр]] [[d:Q11582|Litre]]
# [[Метр]] [[d:Q11573|Metre]]
=== Заман ===
# '''[[Календарь]]''' ('''[[d:Q12132|Calendar]]''')
## [[Грегорианияб календарь]] ([[d:Q12138|Gregorian calendar]])
# [[СагӀат (алат)]] ([[d:Q376|Clock]])
# [[Секунда]] ([[d:Q11574|Second]])
# '''[[Къо]]''' ('''[[d:Q573|Day]]''')
# '''[[ЛъагӀел]]''' ('''[[d:Q577|Year]]''')
# [[СагӀтазул зона]] ([[d:Q12143|Time zone]])
== ГӀелму ==
# '''[[ГӀелму]]''' ('''[[d:Q336|Science]]''')
# '''[[ТӀабигӀат]]''' ('''[[d:Q7860|Nature]]''')
=== Астрономия ===
{{div col|2}}
# '''[[Астрономия]]''' ('''[[d:Q333|Astronomy]]''')
# [[Астероид]] ([[d:Q3863|Asteroid]])
# '''[[КӀудияб кьвагьи]]''' ('''[[d:Q323|Big Bang]]''')
# [[ЧӀегӀераб каратӀ]] ([[d:Q589|Black hole]])
# [[Комета]] ([[d:Q3559|Comet]])
# '''[[Галаксия]]''' ('''[[d:Q318|Galaxy]]''')
## [[Рахьдал нух]] ([[d:Q321|Milky Way]])
# '''[[МоцӀ (зобалазул лага)]]''' ('''[[d:Q405|Moon]]''')
# '''[[Планета]]''' ('''[[d:Q634|Planet]]''')
## '''[[Ракь (планета)]]''' ('''[[d:Q2|Earth]]''')
## [[Юпитер]] ([[d:Q319|Jupiter]])
## [[Марс]] ([[d:Q111|Mars]])
## [[Меркурий]] ([[d:Q308|Mercury]])
## [[Нептун]] ([[d:Q332|Neptune]])
## [[Сатурн]] ([[d:Q193|Saturn]])
## [[Уран]] ([[d:Q324|Uranus]])
## [[Венера]] ([[d:Q313|Venus]])
# [[Бакъул система]] ([[d:Q544|Solar System]])
# [[Космосалде роржин]] ([[d:Q5916|Spaceflight]])
# '''[[ЦӀва]]''' ('''[[d:Q523|Star]]''')
## '''[[Бакъ]]''' ('''[[d:Q525|Sun]]''')
# [[ТӀолгогӀалам]] ([[d:Q1|Universe]])
{{div col end}}
=== Биология ===
{{div col|2}}
# '''[[Биология]]''' ('''[[d:Q420|Biology]]''')
# Биологиялъулал материалал
## [[ДНЦӀ]] ('''[[d:Q7430|DNA]]''')
## [[Фермент]] ([[d:Q8047|Enzyme]])
## [[Протеин]] ([[d:Q8054|Protein]])
# [[Ботаника]] ([[d:Q441|Botany]])
# '''[[Хвел]]''' ('''[[d:Q4|Death]]''')
## [[Жалго чӀвай]] ([[d:Q10737|Suicide]])
# [[Экология]] ([[d:Q7150|Ecology]])
## [[Холел ругел навгӀал]] ([[d:Q11394|Endangered species]])
# [[Рукъалде руссинари]] ([[d:Q11395|Domestication]])
# '''[[ГӀумру]]''' ('''[[d:Q3|Life]]''')
# [[Биолоиялъулаб классификация]] ([[d:Q11398|Biological classification]])
## [[Биологиялъулаб навгӀ|НавгӀ]] ([[d:Q7432|Species]])
{{div col end}}
==== Биологиялъулал процессал ====
# '''[[Метаболизм]]''' ('''[[d:Q1057|Metabolism]]''')
## [[Квен бихӀин]] ([[d:Q11978|Digestion]])
## [[Фотосинтез]] ([[d:Q11982|Photosynthesis]])
## [[ХӀухьел цӀай]] ([[d:Q9530|Breathing]])
# '''[[Эволюция]]''' ('''[[d:Q1063|Evolution]]''')
# '''[[Репродукция]]''' ('''[[d:Q11990|Reproduction]]''')
## [[Къин рукӀин]] ([[d:Q11995|Pregnancy]])
## [[Жинс]] ([[d:Q290|Sex]])
==== Организмал ====
{{div col|2}}
# '''Организм''' '''[[d:Q7239|Organism]]'''
# '''[[РухӀчӀаголъи]]''' ('''[[d:Q729|Animal]]''')
## [[Нематода]] ([[d:Q5185|Nematode]])
## [[Моллюска]] ([[d:Q25326|Mollusca]])
## [[Антропод]] ([[d:Q1360|Arthropod]])
### '''[[ХӀут-хъумур]]''' ('''[[d:Q1390|Insect]]''')
#### [[ЦӀунцӀра]] ([[d:Q7386|Ant]])
#### [[На]] ([[d:Q7391|Bee]])
#### [[КӀкӀара]] ([[d:Q7367|Mosquito]])
### [[Нусиреч]] ([[d:Q1357|Spider]])
## Хорда бугел
### '''[[Амфибия]]''' ('''[[d:Q10908|Amphibian]]''')
### '''[[ХӀинчӀ]]''' ('''[[d:Q5113|Bird]]''')
#### [[ГӀанкӀу]] ([[d:Q780|Chicken]])
#### [[Микки]] ([[d:Q10856|Pigeons and doves]])
### '''[[ЧчугӀа]]''' ('''[[d:Q152|Fish]]''')
#### [[Хъутма]] ([[d:Q7372|Shark]])
### '''[[Рахьхахулеб]]''' ('''[[d:Q7377|Mammal]]''')
#### [[Варани]] ([[d:Q7375|Camel]])
#### [[Кету]] ([[d:Q146|Cat]])
#### [[ЧӀегӀербоцӀи]] ([[d:Q830|Cattle]])
#### [[Гьой]] ([[d:Q144|Dog]])
#### [[Чу]] ([[d:Q726|Horse]])
#### [[Чахъу]] ([[d:Q7368|Sheep]])
#### [[ХъарсунхӀайван]] ([[d:Q10850|Rodent]])
#### [[Рукъалъул болъон]] ([[d:Q787|Domestic pig]])
#### [[Примат]] ([[d:Q7380|Primate]])
##### '''[[Инсан]]''' ('''[[d:Q5|Human]]''')
#### [[Ралъадал рахьхахулел]] ([[d:Q382441|Marine mammal]])
##### [[КиталмахӀаб]] ([[d:Q160|Whales, dolphins and porpoises]])
### [[Рептилия]] ('''[[d:Q10811|Reptile]]''')
#### [[Динозавр]] ([[d:Q430|Dinosaur]])
#### [[Борохь]] ([[d:Q2102|Snake]])
# [[Архея]] ([[d:Q10872|Archaea]])
# '''[[Бактерия]]''' '''[[d:Q10876|Bacteria]]'''
# '''[[ГӀурдахӀан]]''' ('''[[d:Q764|Fungus]]''')
# '''[[ГъветӀ-хер]]''' ('''[[d:Q756|Plant]]''')
## [[ТӀегь]] ([[d:Q506|Flower]])
## [[ГъветӀ]] ([[d:Q10884|Tree]])
# [[Протист]] ([[d:Q10892|Protist]])
{{div col end}}
==== Анатомия ====
{{div col|2}}
# '''[[Анатомия]]''' ('''[[d:Q514|Anatomy]]''')
# [[Керен]] ([[d:Q9103|Breast]])
# '''[[Лъамел]]''' ('''[[d:Q7868|Cell]]''')
# [[Бихьвадиялъулаб система]] ([[d:Q11068|Circulatory system]])
## [[Би]] ([[d:Q7873|Blood]])
## [[РакӀ]] ([[d:Q1072|Heart]])
# [[Эндокринияб система]] ([[d:Q11078|Endocrine system]])
# [[Инсанасул чехь-бакьалъулаб тракт]] ([[d:Q9649|Human gastrointestinal tract]])
## [[Хъвата]] ([[d:Q11083|Large intestine]])
## [[ЧӀегӀербакь]] ([[d:Q11090|Small intestine]])
## [[ТӀул]] ([[d:Q9368|Liver]])
# [[Ччобори]] ([[d:Q7365|Muscle]])
# [[Нервазул система]] ([[d:Q9404|Nervous system]])
## [[ГӀадалнах]] ([[d:Q1073|Brain]])
## [[Нерв]] ([[d:Q9620|Nerve]])
## [[Сенсорияб система]] ([[d:Q11101|Sensory system]])
### [[ГӀин]] ([[d:Q7362|Ear]])
### [[МагӀазукъали]] ([[d:Q7363|Nose]])
### [[Бер]] ([[d:Q7364|Eye]])
# [[Репродуктивияб система]] ([[d:Q7895|Reproductive system]])
# [[Респираторияб система]] ([[d:Q7891|Respiratory system]])
# [[Скелет]] ([[d:Q7881|Skeleton]])
# [[ТӀом]] ([[d:Q1074|Skin]])
{{div col end}}
=== Салъи ва медицина ===
{{div col|2}}
# '''[[Медицина]]''' ('''[[d:Q11190|Medicine]]''')
# [[Адикция]] ([[d:Q12029|Addiction]])
## [[Этанол]] ([[d:Q153|Ethanol]])
## [[Тамахьо]] ([[d:Q1566|Tobacco]])
# [[Альцгьеймерил унти]] ([[d:Q11081|Alzheimer's disease]])
# '''[[Квешаб унти]]''' ('''[[d:Q12078|Cancer]]''')
# [[Гьуърузул хроникияб обструктивияб унти]] ([[d:Q199804|COPD]] — chronic obstructive pulmonary disease)
# [[ГӀаммаб квачалъул унти]] ([[d:Q12125|Common cold]])
# [[Стоматология]] ([[d:Q12128|Dentistry]])
# [[ГӀажизлъи]] ([[d:Q12131|Disability]])
## [[Беццлъи]] ([[d:Q10874|Blindness]])
## [[ГӀинклъи]] ([[d:Q12133|Deafness]])
# [[Менталияб бигъен]] ([[d:Q12135|Mental disorder]])
# '''[[Унти]]''' ('''[[d:Q12136|Disease]]''')
# [[Эпилепсия|Эпилепсия/кӀкӀотадул унти]] ([[d:Q41571|Epilepsy]])
# [[Даруяб препарат]] ([[d:Q12140|Pharmaceutical drug]])
## [[Атибиотик]] ([[d:Q12187|Antibiotic]])
# '''[[Сахлъи]]''' ('''[[d:Q12147|Health]]''')
# [[Гастроэнтерит]] ([[d:Q156103|Gastroenteritis]])
# [[БотӀрол унти]] ([[d:Q86|Headache]])
# [[РекӀел хӀал хиси]] ([[d:Q12152|Heart attack]])
# [[Иммунияб система]] ([[d:Q1059|Immune system]])
# '''[[Малярия]]''' ('''[[d:Q12156|Malaria]]''')
# [[Кваникълъи]] ([[d:Q12167|Malnutrition]])
# [[ХӀайиз]] ([[d:Q12171|Menstruation]])
# [[Кьаралъи (унти)|Кьаралъи]] ([[d:Q12174|Obesity]])
# [[Пандемия]] ([[d:Q12184|Pandemic]])
# [[Пневмония]] ([[d:Q12192|Pneumonia]])
# [[Полиомиелит]] ([[d:Q12195|Poliomyelitis]])
# [[Жинсияб къагӀидаялъ кьолел унтаби]] ([[d:Q12198|Sexually transmitted disease]])
## [[Щвараб иммунодефициталъул синдром]] ('''[[d:Q12199|AIDS]]''')
# [[Инсульт]] ([[d:Q12202|Stroke]])
# [[Туберкулёз]] ([[d:Q12204|Tuberculosis]])
# [[Чакаралъл диабет]] ([[d:Q12206|Diabetes mellitus]])
# '''[[Вакцина]]''' ('''[[d:Q134808|Vaccine]]''')
# [[Вирус]] ([[d:Q808|Virus]])
## [[Грипп]] ([[d:Q2840|Influenza]])
## [[ТӀадерахъи]] ([[d:Q12214|Smallpox]])
{{div col end}}
=== Химия ===
{{div col|2}}
# '''[[Химия]]''' '''[[d:Q2329|Chemistry]]'''
# [[Органикияб-гуреб химия]] ([[d:Q11165|Inorganic chemistry]])
# [[Биохимия]] ([[d:Q7094|Biochemistry]])
## [[Гьормон]] ([[d:Q11364|Hormone]])
# [[Химикияб цолъи]] ([[d:Q11173|Chemical compound]])
## [[ЦӀекӀлъен]] ([[d:Q11158|Acid]])
## [[КъагӀидат (химия)]] ([[d:Q11193|Base (chemistry)]])
## [[ЦӀам]] ([[d:Q12370|Salt]])
# [[Химикияб элемент]] ('''[[d:Q11344|Chemical element]]''')
## [[Периодикияб таблица]] ('''[[d:Q10693|Periodic table]]''')
## [[Алюминий]] ([[d:Q663|Aluminium]])
## [[Карбон]] ([[d:Q623|Carbon]])
## [[Пахь]] ([[d:Q753|Copper]])
## '''[[Месед]]''' ('''[[d:Q897|Gold]]''')
## '''[[Гьидроген]]''' ('''[[d:Q556|Hydrogen]]''')
## '''[[Махх]]''' ('''[[d:Q677|Iron]]''')
## [[Азот]] ([[d:Q627|Nitrogen]])
## [[Оксиген]] ('''[[d:Q629|Oxygen]]''')
## [[ГӀарац]] ([[d:Q1090|Silver]])
## [[Гъалай]] ([[d:Q1096|Tin]])
# [[Органикияб химия]] ([[d:Q11351|Organic chemistry]])
## [[Алкогьол]] ([[d:Q156|Alcohol]])
## [[Карбонгьидрат]] ([[d:Q11358|Carbohydrate]])
## [[Липид]] ([[d:Q11367|Lipid]])
# [[Молекула]] ('''[[d:Q11369|Molecule]]''')
# [[Аналитикияб химия]] ([[d:Q2346|Analytical chemistry]])
# [[Физикияб химия]] ([[d:Q11372|Physical chemistry]])
{{div col end}}
=== Ракьалъул гӀелмаби ===
{{div col|2}}
# [[ГӀанси]] ([[d:Q7935|Avalanche]])
# '''[[Климат]]''' ('''[[d:Q7937|Climate]]''')
## [[Эль-Ниньо]] [[d:Q7939|El Niño–Southern Oscillation]]
## [[Глобалияб хинлъи]] ([[d:Q7942|Global warming]])
# [[Ракь багъари]] ([[d:Q7944|Earthquake]])
# '''[[Геология]]''' ('''[[d:Q1069|Geology]]''')
## '''[[Минерал]]''' ('''[[d:Q7946|Mineral]]''')
### [[Алмас]] ([[d:Q5283|Diamond]])
## [[Къаназул тектоника]] ([[d:Q7950|Plate tectonics]])
## [[ГьецӀо-къоно]] ([[d:Q8063|Rock]])
# [[ТӀабигӀияб балагь]] ([[d:Q8065|Natural disaster]])
## [[Лъим кӀанцӀи]] ([[d:Q8068|Flood]])
## [[Цунами]] ([[d:Q8070|Tsunami]])
# [[Вулкан]] ([[d:Q8072|Volcano]])
# '''[[Гьава-бакъ]]''' ('''[[d:Q11663|Weather]]''')
## [[НакӀкӀ]] ([[d:Q8074|Cloud]])
## [[ЦӀад]] ([[d:Q7925|Rain]])
## [[ГӀазу]] ([[d:Q7561|Snow]])
## [[ЩайтӀан-гьури]] ([[d:Q8081|Tornado]])
## [[Тропикияб циклон]] ([[d:Q8092|Tropical cyclone]])
## [[Гьури]] ([[d:Q8094|Wind]])
{{div col end}}
=== Физика ===
{{div col|2}}
# '''[[Физика]]''' ('''[[d:Q413|Physics]]''')
# [[Хехлъизаби]] ([[d:Q11376|Acceleration]])
# '''[[Атом]]''' ('''[[d:Q9121|Atom]]''')
# '''[[Энергия]]''' ('''[[d:Q11379|Energy]]''')
## [[Энергия цӀуни]] ([[d:Q11382|Conservation of energy]])
# '''[[ЭлектромакъанатӀисаб чӀорхинаби]]''' ('''[[d:Q12969754|Electromagnetic radiation]]''')
## [[ИнфрабагӀар]] ([[d:Q11388|Infrared]])
## [[Ультрафиолет]] ([[d:Q11391|Ultraviolet]])
## [[Канлъи]] ([[d:Q9128|Light]])
### '''[[Кьер]]''' ('''[[d:Q1075|Color]]''')
# [[Классикияб механика]] ([[d:Q11397|Classical mechanics]])
# '''[[Къуват]]''' ('''[[d:Q11402|Force]]''')
## [[ЭлектромакънатӀисаб къуват]] ([[d:Q849919|Electromagnetic force]])
### [[МакънатӀисаб сверунмухъ]] ([[d:Q11408|Magnetic field]])
## [[Гравитация]] ([[d:Q11412|Gravitation]])
## [[Къуватаб цоцазеасар]] ([[d:Q11415|Strong interaction]])
## [[ЗагӀипаб цоцазеасар]] ([[d:Q11418|Weak interaction]])
# [[МакънатӀис]] ([[d:Q11421|Magnet]])
# '''[[Масса]]''' ('''[[d:Q11423|Mass]]''')
# '''[[Метал]]''' ('''[[d:Q11426|Metal]]''')
## [[Чаран]] ([[d:Q11427|Steel]])
# [[Нуклеарияб бикьи]] ([[d:Q11429|Nuclear fission]])
# [[Материялъул хӀал]] ('''[[d:Q11430|State of matter]]''')
## [[Газ]] ([[d:Q11432|Gas]])
## [[Лъамалъи]] ([[d:Q11435|Liquid]])
## [[Плазма]] ([[d:Q10251|Plasma]])
## [[КъвакӀел]] ([[d:Q11438|Solid]])
# [[Квантияб механика]] ([[d:Q944|Quantum mechanics]])
# [[Радиактивияб биххи]] ([[d:Q11448|Radioactive decay]])
# [[ГӀаммаб гӀахьаллъел]] ('''[[d:Q11452|General relativity]]''')
# [[Хасаб гӀахьаллъел]] ([[d:Q11455|Special relativity]])
# [[Бащдабкондуктор]] ([[d:Q11456|Semiconductor]])
# '''[[Гьаракь]]''' ('''[[d:Q11461|Sound]]''')
# '''[[Хехлъи]]''' ('''[[d:Q11465|Velocity]]''')
## [[Канлъиялъул хехлъи]] ([[d:Q2111|Speed of light]])
# [[Температура]] ([[d:Q11466|Temperature]])
# '''[[Заман]]''' ('''[[d:Q11471|Time]]''')
# [[Термодинамика]] ([[d:Q11473|Thermodynamics]])
# [[Вакуум]] ([[d:Q11475|Vacuum]])
{{div col end}}
=== Математика ===
{{div col|2}}
# '''[[Математика]]''' ('''[[d:Q395|Mathematics]]''')
# '''[[Аритметика]]''' ('''[[d:Q11205|Arithmetic]]''')
## [[Логаритм]] ([[d:Q11197|Logarithm]])
## '''[[РикӀкӀен (математика)|РикӀкӀен]]''' ('''[[d:Q11563|Number]]''')
## [[РикӀкӀеназул теория]] ([[d:Q12479|Number theory]])
# '''[[Алгебра]]''' ('''[[d:Q3968|Algebra]]''')
## [[Комплексияб рикӀкӀен]] ([[d:Q11567|Complex number]])
## [[Бащалъизаби (математика)|Бащалъизаби]] ([[d:Q11345|Equation]])
## [[Линеарияб алгебра]] ([[d:Q82571|Linear algebra]])
# [[Геометрия]] ('''[[d:Q8087|Geometry]]''')
## [[БокӀон]] ([[d:Q11352|Angle]])
## [[ГӀатӀилъи]] ([[d:Q11500|Area]])
## [[Координатазул система]] ([[d:Q11210|Coordinate system]])
## [[Пи (рикӀкӀен)]] ([[d:Q167|Pi]])
## [[Питагорил теорема]] ([[d:Q11518|Pythagorean theorem]])
## [[Симметрия]] ([[d:Q12485|Symmetry]])
## [[Тригонометрия]] ([[d:Q8084|Trigonometry]])
# [[Математикияб анализ]] ([[d:Q7754|Mathematical analysis]])
## [[Дифференциалияб бащалъизаби]] ([[d:Q11214|Differential equation]])
## [[РикӀкӀеназулаб анализ]] ([[d:Q11216|Numerical analysis]])
# РесбукӀин ва статистика
## [[РесбукӀин]] ([[d:Q9492|Probability]])
## [[Статистика]] ([[d:Q12483|Statistics]])
# Логика ва кьучӀчӀал
## [[Функция (математика)|Функция]] ([[d:Q11348|Function (mathematics)]])
## [[ЛъугӀикълъи]] [[d:Q205|Infinity]]
## [[Математикияб далил]] ([[d:Q11538|Mathematical proof]])
## [[ГӀемерлъабазул теория]] ([[d:Q12482|Set theory]])
{{div col end}}
== Квен-тӀех ва росдал магӀишат ==
===Росдал магӀишат===
# '''[[Рослад магӀишат]]''' ('''[[d:Q11451|Agriculture]]''')
## [[Лъалъ]] ([[d:Q11453|Irrigation]])
## [[Пуруц]] ([[d:Q11464|Plough]])
===Квен-тӀех===
{{div col|2}}
# '''[[Квен]]''' ('''[[d:Q2095|Food]]''')
# [[Чед]] ([[d:Q7802|Bread]])
# [[Могьол культура]] ([[d:Q12117|Cereal]])
## [[ПурчӀина]], [[бугӀа]] ([[d:Q11577|Barley]])
## [[ЦӀоросаролъ]] ([[d:Q11575|Maize]])
## [[Ниха]] ([[d:Q12104|Oat]])
## [[ПиринчӀ]] ([[d:Q5090|Rice]])
## [[Огоб]] ([[d:Q12099|Rye]])
## [[КӀикьераб бога]] ([[d:Q332062|Sorghum bicolor]])
## [[Ролъ]] ([[d:Q15645384|Wheat]])
# [[ХӀан]] ([[d:Q10943|Cheese]])
# [[Шоколад]] ([[d:Q195|Chocolate]])
# [[ГьоцӀо]] ([[d:Q10987|Honey]])
# [[Пихъ-мичӀ]] ([[d:Q1364|Fruit]])
## [[ГӀеч]] ([[d:Q89|Apple]])
## [[Банан]] ([[d:Q503|Banana]])
## [[ЦӀибил]] ([[d:Q10978|Grape]])
## [[Соя]] ([[d:Q11006|Soybean]])
## [[Лимон]] ([[d:Q500|Lemon]])
## [[ЦӀулакьо (пихъ)]] ([[d:Q11009|Nut (fruit)]])
# [[Гьан]] ([[d:Q10990|Meat]])
# [[Чакар]] ([[d:Q11002|Sugar]])
# [[Пер-хер]] ([[d:Q11004|Vegetable]])
## [[ГӀурустӀин]] ([[d:Q10998|Potato]])
{{div col end}}
=== Гьекъелал ===
{{div col|2}}
# [[Пиво]] ([[d:Q44|Beer]])
# [[Кофе]] ([[d:Q8486|Coffee]])
# [[ГӀен (гьекъел)]] ([[d:Q8492|Juice]])
# [[Рахь]] ('''[[d:Q8495|Milk]]''')
# [[Чай]] ([[d:Q6097|Tea]])
# [[Лъим]] ('''[[d:Q283|Water]]''')
# [[Чагъир]] ([[d:Q282|Wine]])
{{div col end}}
== Технология ==
{{div col|3}}
# '''[[Технология]]''' ('''[[d:Q11016|Technology]]''')
# [[Биотехнология]] ([[d:Q7108|Biotechnology]])
# [[РетӀел]] ([[d:Q11460|Clothing]])
## [[Квасквас]] ([[d:Q11457|Cotton]])
# [[Инжинерлъи]] ([[d:Q11023|Engineering]])
## [[Машина]] ([[d:Q11019|Machine]])
## [[Робот]] ([[d:Q11012|Robot]])
## [[Бурав]] ([[d:Q11022|Screw]])
## [[Гьакибер]] ([[d:Q446|Wheel]])
# [[Металлургия]] ([[d:Q11467|Metallurgy]])
# [[Нанотехнология]] ([[d:Q11468|Nanotechnology]])
=== Коммуникация ===
# '''[[Коммуникация]]''' ('''[[d:Q11024|Communication]]''')
# [[ТӀехь]] ([[d:Q571|Book]])
# '''[[Информация]]''' ('''[[d:Q11028|Information]]''')
## [[Энциклопедия]] ([[d:Q5292|Encyclopedia]])
# [[Журналистика]] ( [[d:Q11030|Journalism]])
## [[Казият]] ([[d:Q11032|Newspaper]])
## [[Масс медия]] ([[d:Q11033|Mass media]])
# [[Басмаялде бахъи]] ([[d:Q11034|Printing]])
# [[Телепон]] ([[d:Q11035|Telephone]])
=== Электроника ===
# [[Электроника]] ([[d:Q11650|Electronics]])
## [[Электрочвахи]] ([[d:Q11651|Electric current]])
## [[ХӀаллъи]] ([[d:Q11652|Frequency]])
# Компонентал
## [[Конденсатор]] ([[d:Q5322|Capacitor]])
## [[Индуктор]] ([[d:Q5325|Inductor]])
## [[Транзистор]] ([[d:Q5339|Transistor]])
## [[Диод]] ([[d:Q11656|Diode]])
## [[Резистор]] ([[d:Q5321|Resistor]])
## [[Трансформатор]] ([[d:Q11658|Transformer]])
==== Компьтерал ва интернет ====
# '''[[Компьютер]]''' ('''[[d:Q68|Computer]]''')
## [[Зенаб диск]] ([[d:Q4439|Hard disk drive]])
## [[Централияб процессор]] ([[d:Q5300|Central processing unit]])
# [[Гьунарияб интеллект]] ([[d:Q11660|Artificial intelligence]])
# [[Информациялъул технология]] ([[d:Q11661|Information technology]])
## [[Алгоритм]] ([[d:Q8366|Algorithm]])
# [[Интернет]] ([[d:Q75|Internet]])
## [[Электронияб почта]] ([[d:Q9158|Email]])
## [[ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин]] ([[d:Q466|World Wide Web]])
# [[Операциялъулаб система]] ([[d:Q9135|Operating system]])
# [[Программлъизабиялъул мацӀ]] ([[d:Q9143|Programming language]])
# [[Программаялъулаб хьезаби]] ([[d:Q7397|Software]])
=== Энергия ва цӀатари ===
# [[ЦӀигьабулеб энергия]] ([[d:Q12705|Renewable energy]])
# [[Электрилъи]] ([[d:Q12725|Electricity]])
## [[Атомалъулаб энергия]] ([[d:Q12739|Nuclear power]])
# [[Ракьулъа бахъулеб цӀатари]] ([[d:Q12748|Fossil fuel]])
# [[Жанисеб бухӀелалъул багъардиро]] ([[d:Q12757|Internal combustion engine]])
# [[ХӀухьладул багъардиро]] ([[d:Q12760|Steam engine]])
# [[ЦӀа]] ([[d:Q3196|Fire]])
===Материалал===
# [[ЦӀер]] ([[d:Q11469|Glass]])
# [[Кагъат]] ([[d:Q11472|Paper]])
# [[Пластик]] ([[d:Q11474|Plastic]])
# [[ЦӀул]] ([[d:Q287|Wood]])
=== Транспорт ===
# [[Транспорт]] ([[d:Q7590|Transport]])
# [[Гьаваялъул транспорт]] ([[d:Q11436|Aircraft]])
# [[Автомобиль]] ([[d:Q1420|Automobile]])
# [[Велосипед]] ([[d:Q11442|Bicycle]])
# [[Лъекьгама]] ([[d:Q2811|Submarine]])
# [[Гама]] ([[d:Q11446|Ship]])
# [[Маххдахьвад]] ([[d:Q870|Train]])
=== Ярагъ ===
# [[Ярагъ]] ([[d:Q728|Weapon]])
## [[Хвалчен]] ([[d:Q12791|Sword]])
## [[ЦӀаярагъ]] ([[d:Q12796|Firearm]])
### [[ГуллиречӀчӀ]] ([[d:Q12800|Machine gun]])
## [[Нуклеарияб ярагъ]] ([[d:Q12802|Nuclear weapon]])
# [[Танк]] ([[d:Q12876|Tank]])
# [[Кьвагьулеб материал]] ([[d:Q12870|Explosive material]])
## [[ТункӀил хер]] ([[d:Q12861|Gunpowder]])
{{div col end}}
== Гьунарлъи ва хӀалхьи ==
{{div col|3}}
# '''[[Маданият]]''' ('''[[d:Q11042|Culture]]''')
# '''[[Гьунарлъи]]''' ('''[[d:Q735|Art]]''')
## [[Комикс]] ([[d:Q1004|Comics]])
## [[Суратбахъи]] ([[d:Q11629|Painting]])
## [[Фотография]] ([[d:Q11633|Photography]])
## [[Скульптура]] ([[d:Q11634|Sculpture]])
## [[ЩагӀихъанлъи]] ([[d:Q11642|Pottery]])
# [[Кьурди]] ([[d:Q11639|Dance]])
# [[Мода]] ([[d:Q12684|Fashion]])
# [[Театр]] ([[d:Q11635|Theatre]])
# [[Каллиграфия]] ([[d:Q12681|Calligraphy]])
=== Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай ===
# '''[[Архитектура]]''' ('''[[d:Q12271|Architecture]]''')
# [[КӀамури]] ([[d:Q12277|Arch]])
# [[Кьо]] ([[d:Q12280|Bridge]])
# [[Канал]], [[рахъ (лъалъ)]] ([[d:Q12284|Canal]])
# [[Сангар]] ([[d:Q12323|Dam]])
# [[Къуба]] ([[d:Q12493|Dome]])
# '''[[Рукъ]]''' ('''[[d:Q3947|House]]''')
# Хасал структураби
## [[Ангкор Ват]] [[d:Q43473|Angkor Wat]]
## [[Колоссей]] ([[d:Q10285|Colosseum]])
## [[Синалъул кӀудияб къед]] ([[d:Q12501|Great Wall of China]])
## [[Эйффелил си]] ([[d:Q243|Eiffel Tower]])
## [[Эмпайр-стейт-билдинг]] [[d:Q9188|Empire State Building]]
## [[Айя София]] ([[d:Q12506|Hagia Sophia]])
## [[Партенон]] ([[d:Q10288|Parthenon]])
## [[Джизаялъул пирамидабазул комплекс]] [[d:Q13217298|Giza Pyramid Complex]]
## [[Мукъадасав Петрил базилика]] ([[d:Q12512|St. Peter's Basilica]])
## [[Эркенлъиялъул статуя]] ([[d:Q9202|Statue of Liberty]])
## [[Тадж Магьал]] ([[d:Q9141|Taj Mahal]])
## [[Лъабкъварилъухъ сангар]] ([[d:Q12514|Three Gorges Dam]])
# [[Пирамида]] ([[d:Q12516|Pyramid]])
# [[Си]] ([[d:Q12518|Tower]])
=== Фильм, радио ва телебихьи ===
# '''[[Фильм]]''' ('''[[d:Q11424|Film]]''')
## [[Анимация]] ([[d:Q11425|Animation]])
# '''[[Радио]]''' ('''[[d:Q872|Radio]]''')
# '''[[Телебихьи]]''' ('''[[d:Q289|Television]]''')
===Музыка===
# '''[[Музыка]]''' ('''[[d:Q638|Music]]''')
# [[КечӀ]] ([[d:Q7366|Song]])
# Хасал музыкалиял жанрал
## [[Блюз]] ([[d:Q9759|Blues]])
## [[Классикияб музыка]] ([[d:Q9730|Classical music]])
### [[Опера]] ([[d:Q1344|Opera]])
### [[Симфония]] ([[d:Q9734|Symphony]])
## [[Электроникияб музыка]] ([[d:Q9778|Electronic music]])
## [[Фламенко]] ([[d:Q9764|Flamenco]])
## [[Гьип-гьоп]] ([[d:Q11401|Hip hop]])
## [[Джаз]] ([[d:Q8341|Jazz]])
## [[Регги]] ([[d:Q9794|Reggae]])
## [[Рок-музыка]] ([[d:Q11399|Rock music]])
## [[Самба]] ([[d:Q11403|Samba]])
# Хасал музыкалиял алатал
## [[Къали (музыкалияб алат)]] ([[d:Q11404|Drum]])
## [[Флейта]] ([[d:Q11405|Flute]])
## [[Гитара]] ([[d:Q6607|Guitar]])
## [[Фортепиано]] ([[d:Q5994|Piano]])
## [[Турба (музыкалияб алат)]] ([[d:Q8338|Trumpet]])
## [[Чагъана]] ([[d:Q8355|Violin]])
=== ХӀалхьи ===
# '''[[ХӀай]]''' ('''[[d:Q11410|Game]]''')
## [[Нардал]] ([[d:Q11411|Backgammon]])
## [[Шагьматал]] ([[d:Q718|Chess]])
## [[Го]] ([[d:Q11413|Go (game)]])
## [[Видео-хӀай]] ([[d:Q7889|Video game]])
# [[Гъира-шавкъалъул хӀай]] [[d:Q11416|Gambling]]
# [[РечӀчӀанхъиялъул гьунарал]] ([[d:Q11417|Martial arts]])
## [[Каратэ]] ([[d:Q11419|Karate]])
## [[Дзюдо]] ([[d:Q11420|Judo]])
# [[Олимпиялъул хӀаял]] ([[d:Q5389|Olympic Games]])
# '''[[Спорт]]''' ('''[[d:Q349|Sport]]''')
## [[Атлетика]] ([[d:Q542|Athletics]])
## [[Бейсбол]] ([[d:Q5369|Baseball]])
## [[Баскетбол]] ([[d:Q5372|Basketball]])
## [[Крикет]] ([[d:Q5375|Cricket]])
## [[Футболалъул ассоциация]] ([[d:Q2736|Association football]])
## [[Гольф]] ([[d:Q5377|Golf]])
## [[Регби]] ([[d:Q5378|Rugby]])
## [[Теннис]] ([[d:Q847|Tennis]])
# '''[[РасанкӀо]]''' ('''[[d:Q11422|Toy]]''')
{{div col end}}
== Тарих ==
# '''[[Тарих]]''' ('''[[d:Q309|History]]''')
==== Цетарих ва некӀсияб дунял ====
{{div col|2}}
# [[Цетарих]] ([[d:Q11756|Prehistory]])
# [[ГанчӀил гӀасру]] ([[d:Q11759|Stone Age]])
# [[Мазгарул гӀасру]] ([[d:Q11761|Bronze Age]])
# [[Маххул гӀасру]] ([[d:Q11764|Iron Age]])
# [[Месопотамия]] ([[d:Q11767|Mesopotamia]])
# [[Шумер]] ([[d:Q35355|Sumer]])
# [[НекӀсияб Египет]] ([[d:Q11768|Ancient Egypt]])
# [[НекӀсияб Греция]] ([[d:Q11772|Ancient Greece]])
# [[Румалъул империя]] ([[d:Q2277|Roman Empire]])
# [[Хань наслу]] ([[d:Q7209|Han Dynasty]])
# [[Гуптазул пачалихъ]] ([[d:Q11774|Gupta Empire]])
{{div col end}}
==== Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀаббасилазул халифат]] ([[d:Q12536|Abbasid Caliphate]])
# [[Канлъизабиялъул эпоха]] ([[d:Q12539|Age of Enlightenment]])
# [[Ацтекал]] ([[d:Q12542|Aztec]])
# [[Византиялъул империя]] ([[d:Q12544|Byzantine Empire]])
# [[Хъанчил чабхъадинал]] ([[d:Q12546|Crusades]])
# [[Мукъадасаб Румалъулаб империя]] ([[d:Q12548|Holy Roman Empire]])
# [[Инкал]] ([[d:Q28573|Inca]])
# [[Малиялъул империя]] ([[d:Q184536|Mali Empire]])
# [[Майязул цивилизация]] ([[d:Q28567|Mayan Civilization]])
# [[Гьоркьохъел гӀасраби]] ([[d:Q12554|Middle Ages]])
# [[Магъулазул империя]] ([[d:Q12557|Mongol Empire]])
# [[Мин наслу]] ([[d:Q9903|Ming Dynasty]])
# [[ГӀусаманияб империя]] ([[d:Q12560|Ottoman Empire]])
# [[Протестантияб реформация]] ([[d:Q12562|Protestant Reformation]])
# [[Ренессанс]] ([[d:Q4692|Renaissance]])
# [[Тань наслу]] ([[d:Q9683|Tang Dynasty]])
# [[Викингал]] ([[d:Q12567|Vikings]])
{{div col end}}
==== Гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀарабгин исраилалъулаб конфликт]] ([[d:Q8669|Arab-Israeli conflict]])
# [[Америкаялъул ватӀанчилъияб рагъ]] ([[d:Q8676|American Civil War]])
# [[Апартеид]] ([[d:Q11409|Apartheid]])
# '''[[Британиялъул империя]]''' ('''[[d:Q8680|British Empire]]''')
# '''[[ЦӀорораб рагъ]]''' ('''[[d:Q8683|Cold War]]''')
# [[Маданияб революция]] ([[d:Q8690|Cultural Revolution]])
# '''[[Паранс революция]]''' ('''[[d:Q6534|French Revolution]]''')
# [[КӀудияб депрессия]] ([[d:Q8698|Great Depression]])
# [[Гьолокост]] ([[d:Q2763|The Holocaust]])
# '''[[Индустриалияб революция]]''' ('''[[d:Q2269|Industrial Revolution]]''')
# [[Лъабабилеб Рейх]] ([[d:Q7318|Nazi Germany]])
# [[Мэйдзил реставрация]] ([[d:Q8707|Meiji Restoration]])
# [[ГӀурус революция]] ([[d:Q8729|Russian Revolution]])
# [[Цинь наслу]] ([[d:Q8733|Qing Dynasty]]
# [[Вйетнамалъул рагъ]] ([[d:Q8740|Vietnam War]])
# '''[[ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q361|World War I]]''')
# '''[[КӀибалеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q362|World War II]]''')
{{div col end}}
== География ==
{{div col|2}}
# '''[[География]]''' ('''[[d:Q1071|Geography]]''')
# '''[[Шагьар]]''' ('''[[d:Q515|City]]''')
# '''[[Континент]]''' ('''[[d:Q5107|Continent]]''')
# [[Рохь]] ([[d:Q4421|Forest]])
# [[МегӀер]] ([[d:Q8502|Mountain]])
# [[Салул авлахъ]] ([[d:Q8514|Desert]])
# [[Шамалияб полюс]] ([[d:Q934|North Pole]])
# '''[[Океан]]''' ('''[[d:Q9430|Ocean]]''')
# [[ГӀор]] ([[d:Q4022|River]])
# [[Ралъад]] ('''[[d:Q165|Sea]]''')
# [[Жанубияб полюс]] ([[d:Q933|South Pole]])
=== Континентал ва икълимал ===
# '''[[Африка]]''' ('''[[d:Q15|Africa]]''')
# '''[[Антарктика]]''' ('''[[d:Q51|Antarctica]]''')
# '''[[Азия]]''' ('''[[d:Q48|Asia]]''')
# '''[[Европа]]''' ('''[[d:Q46|Europe]]''')
# [[ГӀагараб Машрикъ]] ([[d:Q7204|Middle East]])
# [[Шималияб Америка]] ('''[[d:Q49|North America]]''')
# '''[[Океания]]''' ('''[[d:Q538|Oceania]]''')
# '''[[Жанубияб Америка]]''' ('''[[d:Q18|South America]]''')
{{div col end}}
=== Countries ===
{{div col|3}}
Eventually, there should be articles on most or all of the countries listed at [[:w:en:List_of_sovereign_states|List of countries]]. However, for the smaller Wikipedias, some of the more high-priority countries to have articles on are:
# [[Афгъанистан]] [[d:Q889|Afghanistan]]
# [[d:Q262|Algeria]]
# [[d:Q414|Argentina]]
# [[d:Q408|Australia]]
# [[d:Q40|Austria]]
# [[d:Q902|Bangladesh]]
# '''[[d:Q155|Brazil]]'''
# [[d:Q16|Canada]]
# '''[[d:Q148|China]]'''
# [[d:Q974|Democratic Republic of the Congo]]
# [[d:Q241|Cuba]]
# [[d:Q79|Egypt]]
# [[d:Q115|Ethiopia]]
# '''[[d:Q142|France]]'''
# '''[[d:Q183|Germany]]'''
# '''[[d:Q668|India]]'''
# [[d:Q252|Indonesia]]
# '''[[d:Q794|Iran]]'''
# [[d:Q796|Iraq]]
# [[d:Q801|Israel]]
# '''[[d:Q38|Italy]]'''
# '''[[d:Q17|Japan]]'''
# [[d:Q96|Mexico]]
# [[d:Q55|Netherlands]]
# [[d:Q664|New Zealand]]
# [[d:Q1033|Nigeria]]
# [[d:Q843|Pakistan]]
# [[d:Q36|Poland]]
# [[d:Q45|Portugal]]
# '''[[d:Q159|Russia]]'''
# [[d:Q851|Saudi Arabia]]
# [[d:Q334|Singapore]]
# [[d:Q258|South Africa]]
# [[d:Q884|South Korea]]
# '''[[d:Q29|Spain]]'''
# [[d:Q1049|Sudan]]
# [[d:Q39|Switzerland]]
# [[d:Q924|Tanzania]]
# [[d:Q869|Thailand]]
# [[d:Q43|Turkey]]
# [[d:Q212|Ukraine]]
# '''[[d:Q145|United Kingdom]]'''
# '''[[d:Q30|United States]]'''
# [[d:Q237|Vatican City]]
# [[d:Q717|Venezuela]]
# [[d:Q881|Vietnam]]
{{div col end}}
=== Cities ===
{{div col|3}}
# [[d:Q727|Amsterdam]]
# [[d:Q1524|Athens]]
# [[d:Q1530|Baghdad]]
# [[d:Q1861|Bangkok]]
# '''[[d:Q956|Beijing]]'''
# '''[[d:Q64|Berlin]]'''
# [[d:Q2841|Bogotá]]
# [[d:Q239|Brussels]]
# [[d:Q1486|Buenos Aires]]
# [[d:Q85|Cairo]]
# [[d:Q5465|Cape Town]]
# [[d:Q3766|Damascus]]
# [[d:Q1353|Delhi]]
# [[d:Q1354|Dhaka]]
# [[d:Q612|Dubai]]
# [[d:Q8646|Hong Kong]]
# [[d:Q406|Istanbul]]
# [[d:Q3630|Jakarta]]
# '''[[d:Q1218|Jerusalem]]'''
# [[d:Q8660|Karachi]]
# [[d:Q3838|Kinshasa]]
# [[d:Q1348|Kolkata]]
# [[d:Q8673|Lagos]]
# '''[[d:Q84|London]]'''
# [[d:Q65|Los Angeles]]
# [[d:Q2807|Madrid]]
# [[d:Q5806|Mecca]]
# [[d:Q1489|Mexico City]]
# '''[[d:Q649|Moscow]]'''
# [[d:Q1156|Mumbai]]
# [[d:Q3870|Nairobi]]
# '''[[d:Q60|New York City]]'''
# '''[[d:Q90|Paris]]'''
# [[d:Q8678|Rio de Janeiro]]
# '''[[d:Q220|Rome]]'''
# '''[[d:Q656|Saint Petersburg]]'''
# [[d:Q174|São Paulo]]
# [[d:Q8684|Seoul]]
# [[d:Q8686|Shanghai]]
# [[d:Q3130|Sydney]]
# [[d:Q3616|Tehran]]
# '''[[d:Q1490|Tokyo]]'''
# [[d:Q1741|Vienna]]
# [[d:Q61|Washington, D.C.]]
{{div col end}}
=== Bodies of water ===
{{div col|3}}
# '''[[Амазон]]''' ('''[[d:Q3783|Amazon River]]''')
# [[Арктикияб океан]] ([[d:Q788|Arctic Ocean]])
# '''[[Атлантикияб океан]]''' ('''[[d:Q97|Atlantic Ocean]]''')
# [[Балт ралъад]] ([[d:Q545|Baltic Sea]])
# [[ЧӀегӀераб ралъад]] ([[d:Q166|Black Sea]])
# [[Кариб ралъад]] ([[d:Q1247|Caribbean Sea]])
# [[Каспий ралъад]] ([[d:Q5484|Caspian Sea]])
# [[Конго (гӀор)]] ([[d:Q3503|Congo River]])
# [[Дануб]] ([[d:Q1653|Danube]])
# [[Ганг]] ([[d:Q5089|Ganges]])
# [[КӀудияб барьерияб риф]] ([[d:Q7343|Great Barrier Reef]])
# [[КӀудиял ХӀорал]] ([[d:Q7347|Great Lakes]])
# '''[[Гьиндияб океан]]''' ('''[[d:Q1239|Indian Ocean]]''')
# [[Гьинд (гӀор)|Гьинд]] ([[d:Q7348|Indus River]])
# [[Байкал]] ([[d:Q5513|Lake Baikal]])
# [[Танганйика]] ([[d:Q5511|Lake Tanganyika]])
# [[Виктория хӀор]] ([[d:Q5505|Lake Victoria]])
# [[Ракьдагьоркьосеб ралъад]] ([[d:Q4918|Mediterranean Sea]])
# [[Миссиссипи]] ([[d:Q1497|Mississippi River]])
# [[Нигер (гӀор)]] ([[d:Q3542|Niger River]])
# '''[[Нил]]''' ('''[[d:Q3392|Nile]]''')
# [[Шималияб ралъад]] ([[d:Q1693|North Sea]])
# [[ГӀодоцараб океан]] ('''[[d:Q98|Pacific Ocean]]''')
# [[Панамаялъул канал]] ([[d:Q7350|Panama Canal]])
# [[Райн]] ([[d:Q584|Rhine]])
# [[Сувайсалъул канал]] ([[d:Q899|Suez Canal]])
# [[Жанубияб океан]] ([[d:Q7354|Southern Ocean]])
# [[Волга]] ([[d:Q626|Volga River]])
# [[Янцзы]] ([[d:Q5413|Yangtze River]])
# [[ТӀогьилгӀор]] ([[d:Q7355|Yellow River]])
{{div col end}}
=== МугӀрул ва салул авлахъал ===
# [[Алпал]] ([[wikidata:Q1286|Alps]])
# [[Андал]] ([[wikidata:Q5456|Andes]])
# [[Гьималаял]] ('''[[wikidata:Q5451|Himalayas]]''')
## [[Эверест (мегӀер)]] ([[wikidata:Q513|Mount Everest]])
# [[Килиманджаро (мегӀер)]] ([[wikidata:Q7296|Mount Kilimanjaro]])
# [[Кьурахарал мугӀрул]] ([[wikidata:Q5463|Rocky Mountains]])
# '''[[СахIара]]''' ('''[[wikidata:Q6583|Sahara]]''')
# '''[[Атакама (салул авлахъ)]]''' ('''[[wikidata:Q47141|Atacama Desert]]''')
[[Категория:Википедия]]
q5etarks5fcu4l18buyfhkzts8mj8gn
91132
91131
2024-04-14T16:12:39Z
M. Omarius
10562
/* Хъизан ва гьоркьолъи */
wikitext
text/x-wiki
{{Мажлисалъул бутӀа}}
{{shortcut|ВП:БукӀине ккола|ВП:1000}}
{{ambox
|image=[[Файл:Stock alarm.svg|40px]]
|text=Гьаб гьумер букӀине ккола '''[[m:List of articles every Wikipedia should have|List of articles every Wikipedia should have]]'''- алъул копиялъун, ва гьанир хиса-басиял гьаризе ккани, гьаб бахӀсалда бицине ккола - [[m:Talk:List of articles every Wikipedia should have|Мета-вики]].
|text-small=Ахирисеб синхронизация — '''2014 соналъул 19 август.'''
}}
Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ [[meta:List of articles every Wikipedia should have|гӀуцӀцӀун буго]] [[Википедия:Мета-вики|Мета-викиялда]]. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал '''1000 аслиял макъалаби'''.
[[Авар Википедия]]лъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.
'''Биццатаб хатӀалъ''' рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.
Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго [[/Макъалаби|гъоркьгьумералда]].
{{TOCright}}
== Биография ==
=== СуратчагӀи ва архитекторал ===
{{div col|2}}
# [[Ле Корбюзие]] ([[d:Q4724|Le Corbusier]])
# [[Салвадор Дали|Дали, Салвадор]] ([[d:Q5577|Dalí, Salvador]])
# [[Албрехьт Дюрер|Дюрер, Албрехьт]] ([[d:Q5580|Dürer, Albrecht]])
# [[Винсент ван Гог|Гог, Винсент ван]] ('''[[d:Q5582|Gogh, Vincent van]]''')
# [[Гоя, Франциско]] ([[d:Q5432|Goya, Francisco]])
# [[Гьокусай]] ([[d:Q5586|Hokusai]])
# [[Кало, Фрида]] ([[d:Q5588|Kahlo, Frida]])
# '''[[Леонардо да Винчи]]''' ('''[[d:Q762|Leonardo da Vinci]]''')
# [[Матисс, Анри]] ([[d:Q5589|Matisse, Henri]])
# '''[[Микеланджело]]''' ('''[[d:Q5592|Michelangelo]]''')
# '''[[Пабло Пикассо|Пикассо, Пабло]]''' ('''[[d:Q5593|Picasso, Pablo]]''')
# [[Рафаэл]] ([[d:Q5597|Raphael]])
# '''[[Рембрандт]]''' ('''[[d:Q5598|Rembrandt]]''')
# [[Рубенс, Питер Паул]] ([[d:Q5599|Rubens, Peter Paul]])
# [[Синан|Синан, Мимар]] [[d:Q5600|Sinan, Mimar]]
# [[Валаскес, Диего]] ([[d:Q297|Velázquez, Diego]])
# [[Воргьол, Энди]] ([[d:Q5603|Warhol, Andy]])
# [[Райт, Франк Ллойд]] ([[d:Q5604|Wright, Frank Lloyd]])
{{div col end}}
=== Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби===
{{div col|2}}
# [[Абу Нувас]] ([[d:Q5670|Abu Nuwas]])
# [[Андерсен, Гьанс Христиан]] ([[d:Q5673|Andersen, Hans Christian]])
# [[Остин, Джейн]] ([[d:Q36322|Austen, Jane]])
# [[Башо]] ([[d:Q5676|Bashō]])
# [[Борхес, Хорхе Луис]] ([[d:Q909|Borges, Jorge Luis]])
# [[Джордж Байрон|Байрон, Джордж]] ([[d:Q5679|Byron, George]]_
# '''[[Мигел де Сервантес|Сервантес, Мигель де]]''' ('''[[d:Q5682|Cervantes, Miguel de]]''')
# [[Чосер, Джефри]] ([[d:Q5683|Chaucer, Geoffrey]])
# [[Чехов, Антон]] ([[d:Q5685|Chekhov, Anton]])
# '''[[Данте Алигйери]]''' ('''[[d:Q1067|Dante Alighieri]]''')
# [[Диккенс, Чарльз]] ([[d:Q5686|Dickens, Charles]])
# [[Достоевский, Фёдор]] ([[d:Q991|Dostoyevsky, Fyodor]])
# [[Гарсиа Маркес, Габриэл]] ([[d:Q5878|García Márquez, Gabriel]])
# '''[[Йогьанн Волфганг фон Гёте|Гёте, Йогьанн Вольфганг фон]]''' ('''[[d:Q5879|Goethe, Johann Wolfgang von]]''')
# [[ХӀафиз (шагӀир)]] ([[d:Q6240|Hafez]])
# '''[[Гьомер]]''' ('''[[d:Q6691|Homer]]''')
# '''[[Юго, Виктор]]''' ('''[[d:Q535|Hugo, Victor]]''')
# [[Джойс, Джеймс]] ([[d:Q6882|Joyce, James]])
# [[Кафка, Франц]] ([[d:Q905|Kafka, Franz]])
# [[Калидаса]] ([[d:Q7011|Kālidāsa]])
# [[Ли Баи]] ([[d:Q7071|Li Bai]])
# [[Наджиб МахӀфуз]] ([[d:Q7176|Naguib Mahfouz]])
# '''[[Молиер]]''' ('''[[d:Q687|Molière]]''')
# [[Овидий]] ([[d:Q7198|Ovid]])
# [[Пруст, Марсел]] ([[d:Q7199|Proust, Marcel]])
# [[Пушкин, Александр]] ([[d:Q7200|Pushkin, Alexander]])
# '''[[Шекспир, Вильям]]''' ('''[[d:Q692|Shakespeare, William]]''')
# [[Софокл]] ([[d:Q7235|Sophocles]])
# [[Тагор, Рабиндранат]] ([[d:Q7241|Tagore, Rabindranath]])
# [[Толстой, Лев]] ('''[[d:Q7243|Tolstoy, Leo]]''')
# [[Твен, Марк]] ([[d:Q7245|Twain, Mark]])
# [[Вергилий]] ([[d:Q1398|Virgil]])
{{div col end}}
=== Композиторал ва музыкантал ===
{{div col|2}}
# [[Армстронг, Луи]] ([[d:Q1779|Armstrong, Louis]])
# '''[[Йогьанн Себастиан Бах|Бах, Йогьанн Себастиан]]''' ('''[[d:Q1339|Bach, Johann Sebastian]]''')
# '''[[The Beatles]]''' ('''[[d:Q1299|Beatles, The]]''')
# '''[[Лудвиг ван Бетгьовен|Бетгьовен, Лудвиг ван]]''' ('''[[d:Q255|Beethoven, Ludwig van]]''')
# [[Брамс, Йогьаннес]] ([[d:Q7294|Brahms, Johannes]])
# [[Шопен, Фридерик]] ([[d:Q1268|Chopin, Frédéric]])
# [[Дворжак, Антонин]] ([[d:Q7298|Dvořák, Antonín]])
# [[Гьендел, Георг Фридрих]] ([[d:Q7302|Handel, Georg Frideric]])
# [[Гьайдн, Джозеф]] ([[d:Q7349|Haydn, Joseph]])
# [[Джексон, Майкл]] ([[d:Q2831|Jackson, Michael]])
# [[Умм Кулсум]] ([[d:Q1110560|Kulthum, Umm]])
# [[Малер, Густав]] ([[d:Q7304|Mahler, Gustav]])
# '''[[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт, Волфганг Амадеус]]''' ('''[[d:Q254|Mozart, Wolfgang Amadeus]]''')
# [[Палестрина, Джованни Пьерлуиджи да]] ([[d:Q179277|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]])
# [[Пуччини, Джакомо]] ([[d:Q7311|Puccini, Giacomo]])
# [[Шуберт, Франц]] ([[d:Q7312|Schubert, Franz]])
# [[Стравинский, Игорь]] ([[d:Q7314|Stravinsky, Igor]])
# [[Чайковский, Петро]] ([[d:Q7315|Tchaikovsky, Petr]])
# [[Верди, Джузеппе]] ([[d:Q7317|Verdi, Giuseppe]])
# [[Антонио Вивалди|Вивалди, Антонио]] ([[d:Q1340|Vivaldi, Antonio]])
# '''[[Рихьард Вагнер|Вагнер, Рихьард]]''' ('''[[d:Q1511|Wagner, Richard]]''')
{{div col end}}
=== ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи ===
{{div col|2}}
# [[Амудсен, Руал]] ([[d:Q926|Amundsen, Roald]])
# [[Армстронг, Нил]] ([[d:Q1615|Armstrong, Neil]])
# [[Картие, Жак]] ([[d:Q7321|Cartier, Jacques]])
# '''[[Колумб, Христофор]]''' ( '''[[d:Q7322|Columbus, Christopher]]''')
# [[Кук, Джеймс]] ([[d:Q7324|Cook, James]])
# [[Кортес, Эрнан]] ([[d:Q7326|Cortés, Hernán]])
# '''[[Гагарин, Юрий]]''' ('''[[d:Q7327|Gagarin, Yuri]]''')
# [[Васко да Гама]] ([[d:Q7328|da Gama, Vasco]])
# [[Ибн БатӀутӀа]] ([[d:Q7331|Ibn Battuta]])
# '''[[Магеллан, Фердинанд]]''' ('''[[d:Q1496|Magellan, Ferdinand]]''')
# [[Поло, Марко]] ([[d:Q6101|Polo, Marco]])
# [[Чжен Гье]] ([[d:Q7333|Zheng He]])
{{div col end}}
=== Режиссёрал ва сценаристал ===
{{div col|2}}
# [[Бергман, Ингмар]] ([[d:Q7546|Bergman, Ingmar]])
# [[Бернар, Сара]] ([[d:Q4605|Bernhardt, Sarah]])
# '''[[Чаплин, Чарли]]''' ('''[[d:Q882|Chaplin, Charlie]]''')
# [[Дитрих, Марлен]] ([[d:Q4612|Dietrich, Marlene]])
# [[Дисней, Волт]] ([[d:Q8704|Disney, Walt]])
# [[Эйзенштейн, Серей]] ([[d:Q8003|Eisenstein, Sergei]])
# [[Феллини, Федерико]] ([[d:Q7371|Fellini, Federico]])
# [[Гьичкок, Алфред]] ([[d:Q7374|Hitchcock, Alfred]])
# [[Кубрик, Стэнли]] ([[d:Q2001|Kubrick, Stanley]])
# [[Куросава, Акира]] ([[d:Q8006|Kurosawa, Akira]])
# [[Монро, Мерлин]] ([[d:Q4616|Monroe, Marilyn]])
# [[Рай, Сатяджит]] ([[d:Q8873|Ray, Satyajit]])
{{div col end}}
=== ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал ===
{{div col|3}}
# '''[[Архимед]]''' ('''[[d:Q8739|Archimedes]]''')
# [[Ибн Сина]] ([[d:Q8011|Avicenna]])
# [[Бернерс-Ли, Тим]] ([[d:Q80|Berners-Lee, Tim]])
# [[Брагьмагупта]] ([[d:Q202943|Brahmagupta]])
# '''[[Коперник, Николай]]''' ('''[[d:Q619|Copernicus, Nicolaus]]''')
# '''[[Кюри, Мария]]''' ('''[[d:Q7186|Curie, Marie]]''')
# '''[[Дарвин, Чарлз]]''' ('''[[d:Q1035|Darwin, Charles]]''')
# '''[[Эдисон, Томас]]''' ('''[[d:Q8743|Edison, Thomas]]''')
# '''[[Эйнштейн, Алберт]]''' ('''[[d:Q937|Einstein, Albert]]''')
# '''[[Эвклид]]''' ('''[[d:Q8747|Euclid]]''')
# [[Эйлер, Леонард]] ([[d:Q7604|Euler, Leonhard]])
# [[Фарадей, Майкл]] ([[d:Q8750|Faraday, Michael]])
# [[Ферми, Энрико]] ([[d:Q8753|Fermi, Enrico]])
# '''[[Форд, Гьенри]]''' ('''[[d:Q8768|Ford, Henry]]''')
# [[Гален]] ([[d:Q8778|Galen]])
# '''[[Галилео Галилей]]''' ('''[[d:Q307|Galileo Galilei]]''')
# [[Гаусс, Карл Фридрих]] ([[d:Q6722|Gauss, Carl Friedrich]])
# '''[[Гутенберг, Йогьанн]]''' ('''[[d:Q8958|Gutenberg, Johannes]]''')
# '''[[Гьилберт, Дэвид]]''' ('''[[d:Q41585|Hilbert, David]]''')
# [[Джоул, Джеймс Прескотт]] ([[d:Q8962|Joule, James Prescott]])
# [[Кеплер, Йогьанн]] ([[d:Q8963|Kepler, Johannes]])
# [[Ал-Харизми|Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса]] ([[d:Q9038|al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa]])
# [[Лейбниц, Готфрид Вилгьелм]] ([[d:Q9047|Leibniz, Gottfried Wilhelm]])
# [[Линней, Карл]] ([[d:Q1043|Linnaeus, Carl]])
# [[Максвелл, Джеймс Клерк]] ([[d:Q9095|Maxwell, James Clerk]])
# [[Менделеев, Дмитрий]] ([[d:Q9106|Mendeleev, Dmitri]])
# '''[[Нютон, Айзек]]''' ('''[[d:Q935|Newton, Sir Isaac]]''')
# '''[[Пастер, Луи]]''' ('''[[d:Q529|Pasteur, Louis]]''')
# '''[[Планк, Макс]]''' ('''[[d:Q9021|Planck, Max]]''')
# [[Резерфорд, Эрнест]] ([[d:Q9123|Rutherford, Ernest]])
# '''[[Шрёдингер, Эрвин]]''' ('''[[d:Q9130|Schrödinger, Erwin]]''')
# '''[[Тесла, Никола]]''' ('''[[d:Q9036|Tesla, Nikola]]''')
# '''[[Тюринг, Алан]]''' ('''[[d:Q7251|Turing, Alan]]''')
# '''[[Ватт, Джеймс]]''' ('''[[d:Q9041|Watt, James]]''')
{{div col end}}
=== ФилософчагӀи ва социологал===
{{div col|2}}
# '''[[Аристотел]]''' ('''[[d:Q868|Aristotle]]''')
# [[Бовуар, Симоне де]] ([[d:Q7197|Beauvoir, Simone de]])
# [[Чанакйа]] ([[d:Q9045|Chanakya]])
# '''[[Конфуций]]''' ('''[[d:Q4604|Confucius]]''')
# '''[[Декарт, Рене]]''' ('''[[d:Q9191|Descartes, René]]''')
# '''[[Фрейд, Зигмунд]]''' ('''[[d:Q9215|Freud, Sigmund]]''')
# [[Гьегел, Георг Вилгьелм Фридрих]] ([[d:Q9235|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]])
# [[Гьайдеггер, Мартин]] ([[d:Q48301|Heidegger, Martin]])
# [[Ибн Халдун]] ([[d:Q9294|Ibn Khaldun]])
# '''[[Кант, Иммануэл]]''' ('''[[d:Q9312|Kant, Immanuel]]''')
# [[Мейнс, Джон Мейнард]] ([[d:Q9317|Keynes, John Maynard]])
# '''[[Лаоцзы]]''' ('''[[d:Q9333|Laozi]]''')
# '''[[Лок, Джон]]''' ('''[[d:Q9353|Locke, John]]''')
# [[Макиавели, Николо]] ([[d:Q1399|Machiavelli, Niccolò]])
# '''[[Маркс, Карл]]''' ('''[[d:Q9061|Marx, Karl]]''')
# '''[[Ницше, Фридрих]]''' ('''[[d:Q9358|Nietzsche, Friedrich]]''')
# '''[[Платон]]''' ('''[[d:Q859|Plato]]''')
# [[Руссо, Жан-Жак]] ([[d:Q6527|Rousseau, Jean-Jacques]])
# [[Сартр, Жан-Поль]] ([[d:Q9364|Sartre, Jean-Paul]])
# [[Сыма Цйан]] ([[d:Q9372|Sima Qian]])
# [[Смит, Адам]] ([[d:Q9381|Smith, Adam]])
# [[Сократ]] ('''[[d:Q913|Socrates]]''')
# '''[[Волтер]]''' ('''[[d:Q9068|Voltaire]]''')
# [[Вебер, Макс]] ([[d:Q9387|Weber, Max]])
# [[Витгенштейн, Людвиг]] ([[d:Q9391|Wittgenstein, Ludwig]])
# [[Чжу Си]] ([[d:Q9397|Zhu Xi]])
{{div col end}}
=== Сиясиял церехъаби ===
{{div col|3}}
# [[Акбар]] ([[d:Q8597|Akbar]])
# '''[[Александр КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8409|Alexander the Great]]''')
# [[Ашока]] ([[d:Q8589|Ashoka]])
# [[Ататюрк, Мустафа Кемал]] ([[d:Q5152|Atatürk, Mustafa Kemal]])
# '''[[Августус]]''' ('''[[d:Q1405|Augustus]]''')
# [[Фон Бисмарк, Отто]] ([[d:Q8442|von Bismarck, Otto]])
# [[Боливар, Симон]] ([[d:Q8605|Bolívar, Simón]])
# '''[[Бонапарт, Наполеон]]''' ('''[[d:Q517|Bonaparte, Napoleon]]''')
# [[Кайсар, Юлий]] ([[d:Q1048|Caesar, Julius]])
# [[Карл КӀудияв]] ([[d:Q3044|Charlemagne]])
# [[Черчилл, Винстон]] ([[d:Q8016|Churchill, Winston]])
# [[Константин КӀудияв]] ([[d:Q8413|Constantine the Great]])
# '''[[Кир КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8423|Cyrus the Great]]''')
# [[Де Гол, Шарл]] ([[d:Q2042|de Gaulle, Charles]])
# [[Ингилис Элизабет I]] ([[d:Q7207|Elizabeth I of England]])
# [[Ганди, Могьандас Карамчанд]] ([[d:Q1001|Gandhi, Mohandas Karamchand]])
# '''[[Чингисхан]]''' ('''[[d:Q720|Genghis Khan]]''')
# [[Гевара, Че]] ([[d:Q5809|Guevara, Che]])
# '''[[Гьитлер, Адольф]]''' ('''[[d:Q352|Hitler, Adolf]]''')
# [[Жанна д’Арк]] ([[d:Q7226|Joan of Arc]])
# [[Кинг, Мартин Лютер]] ([[d:Q8027|King, Martin Luther, Jr.]])
# '''[[Ленин, Владимир]]''' ('''[[d:Q1394|Lenin, Vladimir]]''')
# [[Линколн, Абрагьам]] ([[d:Q91|Lincoln, Abraham]])
# [[Людовик XIV]] ([[d:Q7742|Louis XIV]])
# [[Люксембург, Роза]] ([[d:Q7231|Luxemburg, Rosa]])
# [[Мандела, Нельсон]] ([[d:Q8023|Mandela, Nelson]]
# [[Мао Цзэдун]] ([[d:Q5816|Mao Zedong]])
# [[Неру, Джавагьарлал]] ([[d:Q1047|Nehru, Jawaharlal]])
# [[Нкрума, Кваме]] ([[d:Q8620|Nkrumah, Kwame]])
# [[Петро I]] ([[d:Q8479|Peter the Great]])
# '''[[Цин Ши Гьуан]]''' ('''[[d:Q7192|Qin Shi Huang]]''')<!-- Created first Chinese state and dynasty -->
# [[Рузвелт, Франклин Делано]] ([[d:Q8007|Roosevelt, Franklin D.]])
# [[СалахӀуддин]] ([[d:Q8581|Saladin]])
# [[Сталин, Иосиф]] ([[d:Q855|Stalin, Joseph]])
# [[Сулеман КӀудияв]] ([[d:Q8474|Suleiman the Magnificent]]) <!-- Greatest Ottoman sultan -->
# [[Сун Ят-сен]] ([[d:Q8573|Sun Yat-sen]])
# [[Тимур]] ([[d:Q8462|Tamerlane]])
# [[ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб]] ([[d:Q8467|Umar]]) <!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam -->
# '''[[Вашингтон, Джордж]]''' ('''[[d:Q23|Washington, George]]''')
{{div col end}}
=== Диниял фигураби ва теологчагӀи ===
# [[Ибрагьим авараг]] ([[d:Q9181|Abraham]])
# [[Аквинас, Томас]] ([[d:Q9438|Aquinas, Thomas]])
# [[Гьиппонадаса Августин]] ([[d:Q8018|Augustine of Hippo]])
# '''[[Будда]]''' ('''[[d:Q9441|Buddha]]''')
# [[Ал-Гъазали]] ([[d:Q9546|Al-Ghazali]])
# '''[[ГӀиса авараг]]''' ('''[[d:Q302|Jesus]]''')
# [[Лютер, Мартин]] ([[d:Q9554|Luther, Martin]])
# '''[[Муса авараг]]''' ('''[[d:Q9077|Moses]]''')
# '''[[МухӀаммад авараг]]''' {{сав}} ('''[[d:Q9458|Muhammad]]''')
# [[Нагарджуна]] ([[d:Q171195|Nagarjuna]])
== Философия ==
{{div col|2}}
# [[Атеизм]] ([[d:Q7066|Atheism]])
# [[Берцинлъи]] ([[d:Q7242|Beauty]])
# [[Диалектика]] ([[d:Q9453|Dialectic]])
# [[Этика]] ([[d:Q9465|Ethics]])
# [[Эпистемология]] ([[d:Q9471|Epistemology]])
# [[Ихтияралъул эркенлъи]] ([[d:Q9476|Free will]])
# '''[[Лъай]]''' ('''[[d:Q9081|Knowledge]]''')
# [[Логика]] ([[d:Q8078|Logic]])
# [[Материализм]] ([[d:Q7081|Materialism]])
# '''[[Философия]]''' ('''[[d:Q5891|Philosophy]]''')
# [[Унголъи]] ([[d:Q9510|Reality]])
# [[ХӀакъикъат]] ([[d:Q7949|Truth]])
{{div col end}}
== Дин ==
# '''[[Аллагь]]'''
# '''[[Мифология]]'''
# Дунялалде бербалагьиялъул философиял
##[[Атеизм]]
## [[Фундаментализм]]
## [[Материализм]]
## [[Монотеизм]]
## [[Политеизм]]
# '''[[РухӀ]]'''
# '''[[Дин]]'''
# Цо-цо динал
## '''[[Буддизм]]'''
## '''[[Христианство]]'''
### [[Католицизм]]
## [[Конфуцианство]]
## '''[[Индуизм]]'''
### [[Тримурти]]
## '''[[Ислам]]'''
### [[ШигӀиял]]
## [[Джайнизм]]
## '''[[Иудаизм]]'''
## [[Сикхизм]]
## [[Даосизм]]
## [[Зартушти]] <!-- Зороастризм -->
# РухӀиял практикаби
##[[Суфизм]]
## [[Йога]]
## [[Дзэн]]
== ЖамгӀиял гӀелмаби ==
{{div col|3}}
# '''[[ГӀаммлъи]]''' ('''[[d:Q8425|Society]]''')
# [[Цивилизация]] ([[d:Q8432|Civilization]])
# '''[[Лъайщвей]]''' '''[[d:Q8434|Education]]'''
=== Психология ===
# '''[[Рагъари (психология)]]''' '''[[d:Q9332|Behavior]]'''
# '''[[Эмоция]]''' ('''[[d:Q9415|Emotion]]''')
# [[Рокьи]] ([[d:Q316|Love]])
# [[Пичч]] ([[d:Q450|Mind]])
# [[Психология]] ([[d:Q9418|Psychology]])
# '''[[Ургъ]]''' ('''[[d:Q9420|Thought]]''')
=== Хъизан ва гьоркьолъи ===
# '''[[Хъизан]]''' ('''[[d:Q8436|Family]]''')
# '''[[Лъимер]]''' ('''[[d:Q7569|Child]]''')
# [[Бихьинчи]] ([[d:Q8441|Man]])
# '''[[Ригьин]]''' ('''[[d:Q8445|Marriage]]''')
# [[ЧӀужу]] ([[d:Q467|Woman]])
=== Сиясат ===
# '''[[Сиясат]]''' ('''[[d:Q7163|Politics]]''')
# [[Колониализм]] ([[d:Q7167|Colonialism]])
# [[Дипломатия]] ([[d:Q1889|Diplomacy]])
# '''[[ХӀукумат]]''' ('''[[d:Q7188|Government]]''')
## [[Демократия]] ([[d:Q7174|Democracy]])
## [[Диктаторлъи]] ([[d:Q317|Dictatorship]])
## [[Монархия]] ([[d:Q7269|Monarchy]])
## [[Республика]] ([[d:Q7270|Republic]])
# [[Идеология]] ([[d:Q7257|Ideology]])
## [[Анархизм]] ([[d:Q6199|Anarchism]])
## [[Коммунизм]] ([[d:Q6186|Communism]])
## [[Консерватизм]] ([[d:Q7169|Conservatism]])
## [[Фашизм]] ([[d:Q6223|Fascism]])
## [[Либерализм]] ([[d:Q6216|Liberalism]])
## [[Марксизм]] ([[d:Q7264|Marxism]])
## [[Миллатчилъи|Миллатчилъи/Национализм]] ([[d:Q6235|Nationalism]])
## [[Социализм]] ([[d:Q7272|Socialism]])
# [[Империализм]] ([[d:Q7260|Imperialism]])
# '''[[Пачалихъ]]''' ('''[[d:Q7275|State (polity)]]''')
# [[Сиясияб партия]] ([[d:Q7278|Political party]])
# [[Пропаганда]] ([[d:Q7281|Propaganda]])
=== Бизнес ва экономика ===
# '''[[Экономика]]''' ('''[[d:Q8134|Economics]]''')
# [[Капитал]] ([[d:Q8137|Capital]])
# [[Капитализм]] ([[d:Q6206|Capitalism]])
# [[Валюта]] ([[d:Q8142|Currency]])
## [[Евро]] ([[d:Q4916|Euro]])
## [[Япониялъул иена]] ([[d:Q8146|Japanese yen]])
## [[Цолъарал Штатазул доллар]] ([[d:Q4917|United States dollar]])
# [[Индустрия]] ([[d:Q8148|Industry]])
# '''[[ГӀарац (валюта)|ГӀарац]]''' ('''[[d:Q1368|Money]]''')
# [[Магъало]] ([[d:Q8161|Tax]])
=== Къанун ===
# '''[[Къанун]]''' ('''[[d:Q7748|Law]]''')
# [[Конституция]] ([[d:Q7755|Constitution]])
=== Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял ===
# [[Африкаялъул цолъи]] ([[d:Q7159|African Union]])
# [[ГӀараб лига]] ([[d:Q7172|Arab League]])
# [[Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация]] ([[d:Q7768|ASEAN]])
# [[Миллатазул гӀаммгьудулъи]] ([[d:Q7785|Commonwealth of Nations]](
# [[Европаялъул цолъи]] ([[d:Q458|European Union]])
# '''[[БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат]]''' ('''[[d:Q7178|International Red Cross and Red Crescent Movement]]''')
# [[НАТО]] ([[d:Q7184|NATO]])
# [[Нобелил премия]] ([[d:Q7191|Nobel Prize]])
# [[ОПЕК]] ([[d:Q7795|OPEC]])
# '''[[Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи]]''' ('''[[d:Q1065|United Nations]]''')
## [[ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама]] ([[d:Q7801|International Court of Justice]])
## [[Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд]] [[d:Q7804|International Monetary Fund]]
## [[ЮНЕСКО]] ([[d:Q7809|UNESCO]])
## [[Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация]] ([[d:Q7813|Universal Declaration of Human Rights]])
## [[ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи]] )([[d:Q7817|World Health Organization]])
# [[ТӀолгодунялалъул банк]] ([[d:Q7164|World Bank]])
# [[ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи]] ([[d:Q7825|World Trade Organization]])
=== Рагъ ва рагъул къуватал ===
# '''[[Армия]]''' ('''[[d:Q8473|Military]]''')
# '''[[Рекъел]]''' ('''[[d:Q454|Peace]]''')
#[[Терроризм]] ([[d:Q7283|Terrorism]])
# '''[[Рагъ]]''' ('''[[d:Q198|War]]''')
## [[ВатӀанчилъиялъулаб рагъ]] ([[d:Q8465|Civil war]])
=== ЖамгӀиял суалал ===
# [[Аборт]] ([[d:Q8452|Abortion]])
# '''[[ЧӀвазе къотӀи]]''' ('''[[d:Q8454|Capital punishment]]''')
# [[Феминизм]] ([[d:Q7252|Feminism]])
# [[Глобализация]] ([[d:Q7181|Globalization]])
# '''[[Инсанасул ихтиярал]]''' ('''[[d:Q8458|Human rights]]''')
# [[Мискинлъи]] ([[d:Q10294|Poverty]])
# [[Расизм]] ([[d:Q8461|Racism]])
# '''[[Лагълъи]]''' ('''[[d:Q8463|Slavery]]''')
{{div col end}}
== МацӀ ва адабият ==
{{div col|3}}
# '''[[МацӀ]]''' ('''[[d:Q315|Language]]''')
# Хасал мацӀал
## [[ГӀараб мацӀ|ГӀараб]] ([[d:Q13955|Arabic]])
## [[Бенгал мацӀ|Бенгал]] ([[d:Q9610|Bengali]])
## [[Син мацӀ|Син]] ([[d:Q7850|Chinese]])
## [[Ингилис мацӀ|Ингилис]] ([[d:Q1860|English]])
## [[Паранс мацI|Паранг]] ([[d:Q150|French]])
## [[Герман мацӀ|Герман]] ([[d:Q188|German]])
## [[Грек мацӀ|Грек]] ([[d:Q9129|Greek]])
## [[ЖугьутӀ мацӀ|ЖугьутӀ]] ([[d:Q9288|Hebrew]])
## [[Гьинди-Урду]] ([[d:Q11051|Hindi-Urdu]])
## [[Япон мацӀ|Япон]] ([[d:Q5287|Japanese]])
## [[Латин мацӀ|Латин]] ([[d:Q397|Latin]])
## [[Парс мацӀ|Парс]] ([[d:Q9168|Persian]])
## [[Португал мацӀ|Португал]] ([[d:Q5146|Portuguese]])
## [[ГӀурус мацӀ|ГӀурус]] ([[d:Q7737|Russian]])
## [[Санскрит]] ([[d:Q11059|Sanskrit]])
## [[Испан мацӀ|Испан]] ([[d:Q1321|Spanish]])
## [[Свахили]] ([[d:Q7838|Swahili]])
## [[Турк мацӀ|Турк]] ([[d:Q256|Turkish]])
# [[Лингвистика]] ([[d:Q8162|Linguistics]])
# [[Грамматика]] ([[d:Q8091|Grammar]])
# '''[[РагӀи]]''' ('''[[d:Q8171|Word]]''')
## [[Фонема]] ([[d:Q8183|Phoneme]])
## [[Гьижа]] ([[d:Q8188|Syllable]])
# '''[[Хъвай-хъвагӀиялъул система]]''' ('''[[d:Q8192|Writing system]]''')
## [[ГӀараб алипба]] ([[d:Q8196|Arabic alphabet]])
## [[Син гьиероглифал]] ([[d:Q8201|Chinese characters]])
## [[Кириллияб хъвай-хъвагӀи]] ([[d:Q8209|Cyrillic script]])
## [[Грек алипба]] ([[d:Q8216|Greek alphabet]])
## [[Гьангыл]] ([[d:Q8222|Hangul]])
## [[Латин алипба]] ([[d:Q8229|Latin alphabet]])
# [[Хъвай-цӀали]] ([[d:Q8236|Literacy]])
# '''[[Таржама]]''' ('''[[d:Q7553|Translation]]''')
# '''[[Адабият]]''' ('''[[d:Q8242|Literature]]''')
## [[Проза]] ([[d:Q676|Prose]])
### ''[[Рагъул гьунарлъи]]'' (''[[d:Q8251|The Art of War]]'')
## [[Гьунарлъиялъулаб адабият]] ([[d:Q8253|Fiction]])
### ''[[Цо ва азар сордо]]'' (''[[d:Q8258|One Thousand and One Nights]]'')
## [[Роман]] ([[d:Q8261|Novel]])
### ''[[БагӀараб хӀужраялъуб макьу]]'' (''[[d:Q8265|Dream of the Red Chamber]]'')
### ''[[Гендзил хӀакъалъулъ къиса]]'' (''[[d:Q8269|The Tale of Genji]]'')
## '''[[Поэзия]]''' ('''[[d:Q482|Poetry]]''')
### ''[[Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос]]'' (''[[d:Q8272|Epic of Gilgamesh]]'')
### ''[[Илиада]]'' (''[[d:Q8275|Iliad]]'')
### ''[[Магьабгьарата]]'' (''[[d:Q8276|Mahābhārata]]'')
### ''[[Шагьнаме]]'' (''[[d:Q8279|Shāhnāma]]'')
{{div col end}}
== Роценал ==
# '''[[Роценал]]''' ('''[[d:Q12453|Measurement]]''')
# [[Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система]] ([[d:Q12457|International System of Units]])
=== ЦӀайи, куб-роцен ва манзил===
# [[Килограмм]] [[d:Q11570|Kilogram]]
# [[Литр]] [[d:Q11582|Litre]]
# [[Метр]] [[d:Q11573|Metre]]
=== Заман ===
# '''[[Календарь]]''' ('''[[d:Q12132|Calendar]]''')
## [[Грегорианияб календарь]] ([[d:Q12138|Gregorian calendar]])
# [[СагӀат (алат)]] ([[d:Q376|Clock]])
# [[Секунда]] ([[d:Q11574|Second]])
# '''[[Къо]]''' ('''[[d:Q573|Day]]''')
# '''[[ЛъагӀел]]''' ('''[[d:Q577|Year]]''')
# [[СагӀтазул зона]] ([[d:Q12143|Time zone]])
== ГӀелму ==
# '''[[ГӀелму]]''' ('''[[d:Q336|Science]]''')
# '''[[ТӀабигӀат]]''' ('''[[d:Q7860|Nature]]''')
=== Астрономия ===
{{div col|2}}
# '''[[Астрономия]]''' ('''[[d:Q333|Astronomy]]''')
# [[Астероид]] ([[d:Q3863|Asteroid]])
# '''[[КӀудияб кьвагьи]]''' ('''[[d:Q323|Big Bang]]''')
# [[ЧӀегӀераб каратӀ]] ([[d:Q589|Black hole]])
# [[Комета]] ([[d:Q3559|Comet]])
# '''[[Галаксия]]''' ('''[[d:Q318|Galaxy]]''')
## [[Рахьдал нух]] ([[d:Q321|Milky Way]])
# '''[[МоцӀ (зобалазул лага)]]''' ('''[[d:Q405|Moon]]''')
# '''[[Планета]]''' ('''[[d:Q634|Planet]]''')
## '''[[Ракь (планета)]]''' ('''[[d:Q2|Earth]]''')
## [[Юпитер]] ([[d:Q319|Jupiter]])
## [[Марс]] ([[d:Q111|Mars]])
## [[Меркурий]] ([[d:Q308|Mercury]])
## [[Нептун]] ([[d:Q332|Neptune]])
## [[Сатурн]] ([[d:Q193|Saturn]])
## [[Уран]] ([[d:Q324|Uranus]])
## [[Венера]] ([[d:Q313|Venus]])
# [[Бакъул система]] ([[d:Q544|Solar System]])
# [[Космосалде роржин]] ([[d:Q5916|Spaceflight]])
# '''[[ЦӀва]]''' ('''[[d:Q523|Star]]''')
## '''[[Бакъ]]''' ('''[[d:Q525|Sun]]''')
# [[ТӀолгогӀалам]] ([[d:Q1|Universe]])
{{div col end}}
=== Биология ===
{{div col|2}}
# '''[[Биология]]''' ('''[[d:Q420|Biology]]''')
# Биологиялъулал материалал
## [[ДНЦӀ]] ('''[[d:Q7430|DNA]]''')
## [[Фермент]] ([[d:Q8047|Enzyme]])
## [[Протеин]] ([[d:Q8054|Protein]])
# [[Ботаника]] ([[d:Q441|Botany]])
# '''[[Хвел]]''' ('''[[d:Q4|Death]]''')
## [[Жалго чӀвай]] ([[d:Q10737|Suicide]])
# [[Экология]] ([[d:Q7150|Ecology]])
## [[Холел ругел навгӀал]] ([[d:Q11394|Endangered species]])
# [[Рукъалде руссинари]] ([[d:Q11395|Domestication]])
# '''[[ГӀумру]]''' ('''[[d:Q3|Life]]''')
# [[Биолоиялъулаб классификация]] ([[d:Q11398|Biological classification]])
## [[Биологиялъулаб навгӀ|НавгӀ]] ([[d:Q7432|Species]])
{{div col end}}
==== Биологиялъулал процессал ====
# '''[[Метаболизм]]''' ('''[[d:Q1057|Metabolism]]''')
## [[Квен бихӀин]] ([[d:Q11978|Digestion]])
## [[Фотосинтез]] ([[d:Q11982|Photosynthesis]])
## [[ХӀухьел цӀай]] ([[d:Q9530|Breathing]])
# '''[[Эволюция]]''' ('''[[d:Q1063|Evolution]]''')
# '''[[Репродукция]]''' ('''[[d:Q11990|Reproduction]]''')
## [[Къин рукӀин]] ([[d:Q11995|Pregnancy]])
## [[Жинс]] ([[d:Q290|Sex]])
==== Организмал ====
{{div col|2}}
# '''Организм''' '''[[d:Q7239|Organism]]'''
# '''[[РухӀчӀаголъи]]''' ('''[[d:Q729|Animal]]''')
## [[Нематода]] ([[d:Q5185|Nematode]])
## [[Моллюска]] ([[d:Q25326|Mollusca]])
## [[Антропод]] ([[d:Q1360|Arthropod]])
### '''[[ХӀут-хъумур]]''' ('''[[d:Q1390|Insect]]''')
#### [[ЦӀунцӀра]] ([[d:Q7386|Ant]])
#### [[На]] ([[d:Q7391|Bee]])
#### [[КӀкӀара]] ([[d:Q7367|Mosquito]])
### [[Нусиреч]] ([[d:Q1357|Spider]])
## Хорда бугел
### '''[[Амфибия]]''' ('''[[d:Q10908|Amphibian]]''')
### '''[[ХӀинчӀ]]''' ('''[[d:Q5113|Bird]]''')
#### [[ГӀанкӀу]] ([[d:Q780|Chicken]])
#### [[Микки]] ([[d:Q10856|Pigeons and doves]])
### '''[[ЧчугӀа]]''' ('''[[d:Q152|Fish]]''')
#### [[Хъутма]] ([[d:Q7372|Shark]])
### '''[[Рахьхахулеб]]''' ('''[[d:Q7377|Mammal]]''')
#### [[Варани]] ([[d:Q7375|Camel]])
#### [[Кету]] ([[d:Q146|Cat]])
#### [[ЧӀегӀербоцӀи]] ([[d:Q830|Cattle]])
#### [[Гьой]] ([[d:Q144|Dog]])
#### [[Чу]] ([[d:Q726|Horse]])
#### [[Чахъу]] ([[d:Q7368|Sheep]])
#### [[ХъарсунхӀайван]] ([[d:Q10850|Rodent]])
#### [[Рукъалъул болъон]] ([[d:Q787|Domestic pig]])
#### [[Примат]] ([[d:Q7380|Primate]])
##### '''[[Инсан]]''' ('''[[d:Q5|Human]]''')
#### [[Ралъадал рахьхахулел]] ([[d:Q382441|Marine mammal]])
##### [[КиталмахӀаб]] ([[d:Q160|Whales, dolphins and porpoises]])
### [[Рептилия]] ('''[[d:Q10811|Reptile]]''')
#### [[Динозавр]] ([[d:Q430|Dinosaur]])
#### [[Борохь]] ([[d:Q2102|Snake]])
# [[Архея]] ([[d:Q10872|Archaea]])
# '''[[Бактерия]]''' '''[[d:Q10876|Bacteria]]'''
# '''[[ГӀурдахӀан]]''' ('''[[d:Q764|Fungus]]''')
# '''[[ГъветӀ-хер]]''' ('''[[d:Q756|Plant]]''')
## [[ТӀегь]] ([[d:Q506|Flower]])
## [[ГъветӀ]] ([[d:Q10884|Tree]])
# [[Протист]] ([[d:Q10892|Protist]])
{{div col end}}
==== Анатомия ====
{{div col|2}}
# '''[[Анатомия]]''' ('''[[d:Q514|Anatomy]]''')
# [[Керен]] ([[d:Q9103|Breast]])
# '''[[Лъамел]]''' ('''[[d:Q7868|Cell]]''')
# [[Бихьвадиялъулаб система]] ([[d:Q11068|Circulatory system]])
## [[Би]] ([[d:Q7873|Blood]])
## [[РакӀ]] ([[d:Q1072|Heart]])
# [[Эндокринияб система]] ([[d:Q11078|Endocrine system]])
# [[Инсанасул чехь-бакьалъулаб тракт]] ([[d:Q9649|Human gastrointestinal tract]])
## [[Хъвата]] ([[d:Q11083|Large intestine]])
## [[ЧӀегӀербакь]] ([[d:Q11090|Small intestine]])
## [[ТӀул]] ([[d:Q9368|Liver]])
# [[Ччобори]] ([[d:Q7365|Muscle]])
# [[Нервазул система]] ([[d:Q9404|Nervous system]])
## [[ГӀадалнах]] ([[d:Q1073|Brain]])
## [[Нерв]] ([[d:Q9620|Nerve]])
## [[Сенсорияб система]] ([[d:Q11101|Sensory system]])
### [[ГӀин]] ([[d:Q7362|Ear]])
### [[МагӀазукъали]] ([[d:Q7363|Nose]])
### [[Бер]] ([[d:Q7364|Eye]])
# [[Репродуктивияб система]] ([[d:Q7895|Reproductive system]])
# [[Респираторияб система]] ([[d:Q7891|Respiratory system]])
# [[Скелет]] ([[d:Q7881|Skeleton]])
# [[ТӀом]] ([[d:Q1074|Skin]])
{{div col end}}
=== Салъи ва медицина ===
{{div col|2}}
# '''[[Медицина]]''' ('''[[d:Q11190|Medicine]]''')
# [[Адикция]] ([[d:Q12029|Addiction]])
## [[Этанол]] ([[d:Q153|Ethanol]])
## [[Тамахьо]] ([[d:Q1566|Tobacco]])
# [[Альцгьеймерил унти]] ([[d:Q11081|Alzheimer's disease]])
# '''[[Квешаб унти]]''' ('''[[d:Q12078|Cancer]]''')
# [[Гьуърузул хроникияб обструктивияб унти]] ([[d:Q199804|COPD]] — chronic obstructive pulmonary disease)
# [[ГӀаммаб квачалъул унти]] ([[d:Q12125|Common cold]])
# [[Стоматология]] ([[d:Q12128|Dentistry]])
# [[ГӀажизлъи]] ([[d:Q12131|Disability]])
## [[Беццлъи]] ([[d:Q10874|Blindness]])
## [[ГӀинклъи]] ([[d:Q12133|Deafness]])
# [[Менталияб бигъен]] ([[d:Q12135|Mental disorder]])
# '''[[Унти]]''' ('''[[d:Q12136|Disease]]''')
# [[Эпилепсия|Эпилепсия/кӀкӀотадул унти]] ([[d:Q41571|Epilepsy]])
# [[Даруяб препарат]] ([[d:Q12140|Pharmaceutical drug]])
## [[Атибиотик]] ([[d:Q12187|Antibiotic]])
# '''[[Сахлъи]]''' ('''[[d:Q12147|Health]]''')
# [[Гастроэнтерит]] ([[d:Q156103|Gastroenteritis]])
# [[БотӀрол унти]] ([[d:Q86|Headache]])
# [[РекӀел хӀал хиси]] ([[d:Q12152|Heart attack]])
# [[Иммунияб система]] ([[d:Q1059|Immune system]])
# '''[[Малярия]]''' ('''[[d:Q12156|Malaria]]''')
# [[Кваникълъи]] ([[d:Q12167|Malnutrition]])
# [[ХӀайиз]] ([[d:Q12171|Menstruation]])
# [[Кьаралъи (унти)|Кьаралъи]] ([[d:Q12174|Obesity]])
# [[Пандемия]] ([[d:Q12184|Pandemic]])
# [[Пневмония]] ([[d:Q12192|Pneumonia]])
# [[Полиомиелит]] ([[d:Q12195|Poliomyelitis]])
# [[Жинсияб къагӀидаялъ кьолел унтаби]] ([[d:Q12198|Sexually transmitted disease]])
## [[Щвараб иммунодефициталъул синдром]] ('''[[d:Q12199|AIDS]]''')
# [[Инсульт]] ([[d:Q12202|Stroke]])
# [[Туберкулёз]] ([[d:Q12204|Tuberculosis]])
# [[Чакаралъл диабет]] ([[d:Q12206|Diabetes mellitus]])
# '''[[Вакцина]]''' ('''[[d:Q134808|Vaccine]]''')
# [[Вирус]] ([[d:Q808|Virus]])
## [[Грипп]] ([[d:Q2840|Influenza]])
## [[ТӀадерахъи]] ([[d:Q12214|Smallpox]])
{{div col end}}
=== Химия ===
{{div col|2}}
# '''[[Химия]]''' '''[[d:Q2329|Chemistry]]'''
# [[Органикияб-гуреб химия]] ([[d:Q11165|Inorganic chemistry]])
# [[Биохимия]] ([[d:Q7094|Biochemistry]])
## [[Гьормон]] ([[d:Q11364|Hormone]])
# [[Химикияб цолъи]] ([[d:Q11173|Chemical compound]])
## [[ЦӀекӀлъен]] ([[d:Q11158|Acid]])
## [[КъагӀидат (химия)]] ([[d:Q11193|Base (chemistry)]])
## [[ЦӀам]] ([[d:Q12370|Salt]])
# [[Химикияб элемент]] ('''[[d:Q11344|Chemical element]]''')
## [[Периодикияб таблица]] ('''[[d:Q10693|Periodic table]]''')
## [[Алюминий]] ([[d:Q663|Aluminium]])
## [[Карбон]] ([[d:Q623|Carbon]])
## [[Пахь]] ([[d:Q753|Copper]])
## '''[[Месед]]''' ('''[[d:Q897|Gold]]''')
## '''[[Гьидроген]]''' ('''[[d:Q556|Hydrogen]]''')
## '''[[Махх]]''' ('''[[d:Q677|Iron]]''')
## [[Азот]] ([[d:Q627|Nitrogen]])
## [[Оксиген]] ('''[[d:Q629|Oxygen]]''')
## [[ГӀарац]] ([[d:Q1090|Silver]])
## [[Гъалай]] ([[d:Q1096|Tin]])
# [[Органикияб химия]] ([[d:Q11351|Organic chemistry]])
## [[Алкогьол]] ([[d:Q156|Alcohol]])
## [[Карбонгьидрат]] ([[d:Q11358|Carbohydrate]])
## [[Липид]] ([[d:Q11367|Lipid]])
# [[Молекула]] ('''[[d:Q11369|Molecule]]''')
# [[Аналитикияб химия]] ([[d:Q2346|Analytical chemistry]])
# [[Физикияб химия]] ([[d:Q11372|Physical chemistry]])
{{div col end}}
=== Ракьалъул гӀелмаби ===
{{div col|2}}
# [[ГӀанси]] ([[d:Q7935|Avalanche]])
# '''[[Климат]]''' ('''[[d:Q7937|Climate]]''')
## [[Эль-Ниньо]] [[d:Q7939|El Niño–Southern Oscillation]]
## [[Глобалияб хинлъи]] ([[d:Q7942|Global warming]])
# [[Ракь багъари]] ([[d:Q7944|Earthquake]])
# '''[[Геология]]''' ('''[[d:Q1069|Geology]]''')
## '''[[Минерал]]''' ('''[[d:Q7946|Mineral]]''')
### [[Алмас]] ([[d:Q5283|Diamond]])
## [[Къаназул тектоника]] ([[d:Q7950|Plate tectonics]])
## [[ГьецӀо-къоно]] ([[d:Q8063|Rock]])
# [[ТӀабигӀияб балагь]] ([[d:Q8065|Natural disaster]])
## [[Лъим кӀанцӀи]] ([[d:Q8068|Flood]])
## [[Цунами]] ([[d:Q8070|Tsunami]])
# [[Вулкан]] ([[d:Q8072|Volcano]])
# '''[[Гьава-бакъ]]''' ('''[[d:Q11663|Weather]]''')
## [[НакӀкӀ]] ([[d:Q8074|Cloud]])
## [[ЦӀад]] ([[d:Q7925|Rain]])
## [[ГӀазу]] ([[d:Q7561|Snow]])
## [[ЩайтӀан-гьури]] ([[d:Q8081|Tornado]])
## [[Тропикияб циклон]] ([[d:Q8092|Tropical cyclone]])
## [[Гьури]] ([[d:Q8094|Wind]])
{{div col end}}
=== Физика ===
{{div col|2}}
# '''[[Физика]]''' ('''[[d:Q413|Physics]]''')
# [[Хехлъизаби]] ([[d:Q11376|Acceleration]])
# '''[[Атом]]''' ('''[[d:Q9121|Atom]]''')
# '''[[Энергия]]''' ('''[[d:Q11379|Energy]]''')
## [[Энергия цӀуни]] ([[d:Q11382|Conservation of energy]])
# '''[[ЭлектромакъанатӀисаб чӀорхинаби]]''' ('''[[d:Q12969754|Electromagnetic radiation]]''')
## [[ИнфрабагӀар]] ([[d:Q11388|Infrared]])
## [[Ультрафиолет]] ([[d:Q11391|Ultraviolet]])
## [[Канлъи]] ([[d:Q9128|Light]])
### '''[[Кьер]]''' ('''[[d:Q1075|Color]]''')
# [[Классикияб механика]] ([[d:Q11397|Classical mechanics]])
# '''[[Къуват]]''' ('''[[d:Q11402|Force]]''')
## [[ЭлектромакънатӀисаб къуват]] ([[d:Q849919|Electromagnetic force]])
### [[МакънатӀисаб сверунмухъ]] ([[d:Q11408|Magnetic field]])
## [[Гравитация]] ([[d:Q11412|Gravitation]])
## [[Къуватаб цоцазеасар]] ([[d:Q11415|Strong interaction]])
## [[ЗагӀипаб цоцазеасар]] ([[d:Q11418|Weak interaction]])
# [[МакънатӀис]] ([[d:Q11421|Magnet]])
# '''[[Масса]]''' ('''[[d:Q11423|Mass]]''')
# '''[[Метал]]''' ('''[[d:Q11426|Metal]]''')
## [[Чаран]] ([[d:Q11427|Steel]])
# [[Нуклеарияб бикьи]] ([[d:Q11429|Nuclear fission]])
# [[Материялъул хӀал]] ('''[[d:Q11430|State of matter]]''')
## [[Газ]] ([[d:Q11432|Gas]])
## [[Лъамалъи]] ([[d:Q11435|Liquid]])
## [[Плазма]] ([[d:Q10251|Plasma]])
## [[КъвакӀел]] ([[d:Q11438|Solid]])
# [[Квантияб механика]] ([[d:Q944|Quantum mechanics]])
# [[Радиактивияб биххи]] ([[d:Q11448|Radioactive decay]])
# [[ГӀаммаб гӀахьаллъел]] ('''[[d:Q11452|General relativity]]''')
# [[Хасаб гӀахьаллъел]] ([[d:Q11455|Special relativity]])
# [[Бащдабкондуктор]] ([[d:Q11456|Semiconductor]])
# '''[[Гьаракь]]''' ('''[[d:Q11461|Sound]]''')
# '''[[Хехлъи]]''' ('''[[d:Q11465|Velocity]]''')
## [[Канлъиялъул хехлъи]] ([[d:Q2111|Speed of light]])
# [[Температура]] ([[d:Q11466|Temperature]])
# '''[[Заман]]''' ('''[[d:Q11471|Time]]''')
# [[Термодинамика]] ([[d:Q11473|Thermodynamics]])
# [[Вакуум]] ([[d:Q11475|Vacuum]])
{{div col end}}
=== Математика ===
{{div col|2}}
# '''[[Математика]]''' ('''[[d:Q395|Mathematics]]''')
# '''[[Аритметика]]''' ('''[[d:Q11205|Arithmetic]]''')
## [[Логаритм]] ([[d:Q11197|Logarithm]])
## '''[[РикӀкӀен (математика)|РикӀкӀен]]''' ('''[[d:Q11563|Number]]''')
## [[РикӀкӀеназул теория]] ([[d:Q12479|Number theory]])
# '''[[Алгебра]]''' ('''[[d:Q3968|Algebra]]''')
## [[Комплексияб рикӀкӀен]] ([[d:Q11567|Complex number]])
## [[Бащалъизаби (математика)|Бащалъизаби]] ([[d:Q11345|Equation]])
## [[Линеарияб алгебра]] ([[d:Q82571|Linear algebra]])
# [[Геометрия]] ('''[[d:Q8087|Geometry]]''')
## [[БокӀон]] ([[d:Q11352|Angle]])
## [[ГӀатӀилъи]] ([[d:Q11500|Area]])
## [[Координатазул система]] ([[d:Q11210|Coordinate system]])
## [[Пи (рикӀкӀен)]] ([[d:Q167|Pi]])
## [[Питагорил теорема]] ([[d:Q11518|Pythagorean theorem]])
## [[Симметрия]] ([[d:Q12485|Symmetry]])
## [[Тригонометрия]] ([[d:Q8084|Trigonometry]])
# [[Математикияб анализ]] ([[d:Q7754|Mathematical analysis]])
## [[Дифференциалияб бащалъизаби]] ([[d:Q11214|Differential equation]])
## [[РикӀкӀеназулаб анализ]] ([[d:Q11216|Numerical analysis]])
# РесбукӀин ва статистика
## [[РесбукӀин]] ([[d:Q9492|Probability]])
## [[Статистика]] ([[d:Q12483|Statistics]])
# Логика ва кьучӀчӀал
## [[Функция (математика)|Функция]] ([[d:Q11348|Function (mathematics)]])
## [[ЛъугӀикълъи]] [[d:Q205|Infinity]]
## [[Математикияб далил]] ([[d:Q11538|Mathematical proof]])
## [[ГӀемерлъабазул теория]] ([[d:Q12482|Set theory]])
{{div col end}}
== Квен-тӀех ва росдал магӀишат ==
===Росдал магӀишат===
# '''[[Рослад магӀишат]]''' ('''[[d:Q11451|Agriculture]]''')
## [[Лъалъ]] ([[d:Q11453|Irrigation]])
## [[Пуруц]] ([[d:Q11464|Plough]])
===Квен-тӀех===
{{div col|2}}
# '''[[Квен]]''' ('''[[d:Q2095|Food]]''')
# [[Чед]] ([[d:Q7802|Bread]])
# [[Могьол культура]] ([[d:Q12117|Cereal]])
## [[ПурчӀина]], [[бугӀа]] ([[d:Q11577|Barley]])
## [[ЦӀоросаролъ]] ([[d:Q11575|Maize]])
## [[Ниха]] ([[d:Q12104|Oat]])
## [[ПиринчӀ]] ([[d:Q5090|Rice]])
## [[Огоб]] ([[d:Q12099|Rye]])
## [[КӀикьераб бога]] ([[d:Q332062|Sorghum bicolor]])
## [[Ролъ]] ([[d:Q15645384|Wheat]])
# [[ХӀан]] ([[d:Q10943|Cheese]])
# [[Шоколад]] ([[d:Q195|Chocolate]])
# [[ГьоцӀо]] ([[d:Q10987|Honey]])
# [[Пихъ-мичӀ]] ([[d:Q1364|Fruit]])
## [[ГӀеч]] ([[d:Q89|Apple]])
## [[Банан]] ([[d:Q503|Banana]])
## [[ЦӀибил]] ([[d:Q10978|Grape]])
## [[Соя]] ([[d:Q11006|Soybean]])
## [[Лимон]] ([[d:Q500|Lemon]])
## [[ЦӀулакьо (пихъ)]] ([[d:Q11009|Nut (fruit)]])
# [[Гьан]] ([[d:Q10990|Meat]])
# [[Чакар]] ([[d:Q11002|Sugar]])
# [[Пер-хер]] ([[d:Q11004|Vegetable]])
## [[ГӀурустӀин]] ([[d:Q10998|Potato]])
{{div col end}}
=== Гьекъелал ===
{{div col|2}}
# [[Пиво]] ([[d:Q44|Beer]])
# [[Кофе]] ([[d:Q8486|Coffee]])
# [[ГӀен (гьекъел)]] ([[d:Q8492|Juice]])
# [[Рахь]] ('''[[d:Q8495|Milk]]''')
# [[Чай]] ([[d:Q6097|Tea]])
# [[Лъим]] ('''[[d:Q283|Water]]''')
# [[Чагъир]] ([[d:Q282|Wine]])
{{div col end}}
== Технология ==
{{div col|3}}
# '''[[Технология]]''' ('''[[d:Q11016|Technology]]''')
# [[Биотехнология]] ([[d:Q7108|Biotechnology]])
# [[РетӀел]] ([[d:Q11460|Clothing]])
## [[Квасквас]] ([[d:Q11457|Cotton]])
# [[Инжинерлъи]] ([[d:Q11023|Engineering]])
## [[Машина]] ([[d:Q11019|Machine]])
## [[Робот]] ([[d:Q11012|Robot]])
## [[Бурав]] ([[d:Q11022|Screw]])
## [[Гьакибер]] ([[d:Q446|Wheel]])
# [[Металлургия]] ([[d:Q11467|Metallurgy]])
# [[Нанотехнология]] ([[d:Q11468|Nanotechnology]])
=== Коммуникация ===
# '''[[Коммуникация]]''' ('''[[d:Q11024|Communication]]''')
# [[ТӀехь]] ([[d:Q571|Book]])
# '''[[Информация]]''' ('''[[d:Q11028|Information]]''')
## [[Энциклопедия]] ([[d:Q5292|Encyclopedia]])
# [[Журналистика]] ( [[d:Q11030|Journalism]])
## [[Казият]] ([[d:Q11032|Newspaper]])
## [[Масс медия]] ([[d:Q11033|Mass media]])
# [[Басмаялде бахъи]] ([[d:Q11034|Printing]])
# [[Телепон]] ([[d:Q11035|Telephone]])
=== Электроника ===
# [[Электроника]] ([[d:Q11650|Electronics]])
## [[Электрочвахи]] ([[d:Q11651|Electric current]])
## [[ХӀаллъи]] ([[d:Q11652|Frequency]])
# Компонентал
## [[Конденсатор]] ([[d:Q5322|Capacitor]])
## [[Индуктор]] ([[d:Q5325|Inductor]])
## [[Транзистор]] ([[d:Q5339|Transistor]])
## [[Диод]] ([[d:Q11656|Diode]])
## [[Резистор]] ([[d:Q5321|Resistor]])
## [[Трансформатор]] ([[d:Q11658|Transformer]])
==== Компьтерал ва интернет ====
# '''[[Компьютер]]''' ('''[[d:Q68|Computer]]''')
## [[Зенаб диск]] ([[d:Q4439|Hard disk drive]])
## [[Централияб процессор]] ([[d:Q5300|Central processing unit]])
# [[Гьунарияб интеллект]] ([[d:Q11660|Artificial intelligence]])
# [[Информациялъул технология]] ([[d:Q11661|Information technology]])
## [[Алгоритм]] ([[d:Q8366|Algorithm]])
# [[Интернет]] ([[d:Q75|Internet]])
## [[Электронияб почта]] ([[d:Q9158|Email]])
## [[ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин]] ([[d:Q466|World Wide Web]])
# [[Операциялъулаб система]] ([[d:Q9135|Operating system]])
# [[Программлъизабиялъул мацӀ]] ([[d:Q9143|Programming language]])
# [[Программаялъулаб хьезаби]] ([[d:Q7397|Software]])
=== Энергия ва цӀатари ===
# [[ЦӀигьабулеб энергия]] ([[d:Q12705|Renewable energy]])
# [[Электрилъи]] ([[d:Q12725|Electricity]])
## [[Атомалъулаб энергия]] ([[d:Q12739|Nuclear power]])
# [[Ракьулъа бахъулеб цӀатари]] ([[d:Q12748|Fossil fuel]])
# [[Жанисеб бухӀелалъул багъардиро]] ([[d:Q12757|Internal combustion engine]])
# [[ХӀухьладул багъардиро]] ([[d:Q12760|Steam engine]])
# [[ЦӀа]] ([[d:Q3196|Fire]])
===Материалал===
# [[ЦӀер]] ([[d:Q11469|Glass]])
# [[Кагъат]] ([[d:Q11472|Paper]])
# [[Пластик]] ([[d:Q11474|Plastic]])
# [[ЦӀул]] ([[d:Q287|Wood]])
=== Транспорт ===
# [[Транспорт]] ([[d:Q7590|Transport]])
# [[Гьаваялъул транспорт]] ([[d:Q11436|Aircraft]])
# [[Автомобиль]] ([[d:Q1420|Automobile]])
# [[Велосипед]] ([[d:Q11442|Bicycle]])
# [[Лъекьгама]] ([[d:Q2811|Submarine]])
# [[Гама]] ([[d:Q11446|Ship]])
# [[Маххдахьвад]] ([[d:Q870|Train]])
=== Ярагъ ===
# [[Ярагъ]] ([[d:Q728|Weapon]])
## [[Хвалчен]] ([[d:Q12791|Sword]])
## [[ЦӀаярагъ]] ([[d:Q12796|Firearm]])
### [[ГуллиречӀчӀ]] ([[d:Q12800|Machine gun]])
## [[Нуклеарияб ярагъ]] ([[d:Q12802|Nuclear weapon]])
# [[Танк]] ([[d:Q12876|Tank]])
# [[Кьвагьулеб материал]] ([[d:Q12870|Explosive material]])
## [[ТункӀил хер]] ([[d:Q12861|Gunpowder]])
{{div col end}}
== Гьунарлъи ва хӀалхьи ==
{{div col|3}}
# '''[[Маданият]]''' ('''[[d:Q11042|Culture]]''')
# '''[[Гьунарлъи]]''' ('''[[d:Q735|Art]]''')
## [[Комикс]] ([[d:Q1004|Comics]])
## [[Суратбахъи]] ([[d:Q11629|Painting]])
## [[Фотография]] ([[d:Q11633|Photography]])
## [[Скульптура]] ([[d:Q11634|Sculpture]])
## [[ЩагӀихъанлъи]] ([[d:Q11642|Pottery]])
# [[Кьурди]] ([[d:Q11639|Dance]])
# [[Мода]] ([[d:Q12684|Fashion]])
# [[Театр]] ([[d:Q11635|Theatre]])
# [[Каллиграфия]] ([[d:Q12681|Calligraphy]])
=== Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай ===
# '''[[Архитектура]]''' ('''[[d:Q12271|Architecture]]''')
# [[КӀамури]] ([[d:Q12277|Arch]])
# [[Кьо]] ([[d:Q12280|Bridge]])
# [[Канал]], [[рахъ (лъалъ)]] ([[d:Q12284|Canal]])
# [[Сангар]] ([[d:Q12323|Dam]])
# [[Къуба]] ([[d:Q12493|Dome]])
# '''[[Рукъ]]''' ('''[[d:Q3947|House]]''')
# Хасал структураби
## [[Ангкор Ват]] [[d:Q43473|Angkor Wat]]
## [[Колоссей]] ([[d:Q10285|Colosseum]])
## [[Синалъул кӀудияб къед]] ([[d:Q12501|Great Wall of China]])
## [[Эйффелил си]] ([[d:Q243|Eiffel Tower]])
## [[Эмпайр-стейт-билдинг]] [[d:Q9188|Empire State Building]]
## [[Айя София]] ([[d:Q12506|Hagia Sophia]])
## [[Партенон]] ([[d:Q10288|Parthenon]])
## [[Джизаялъул пирамидабазул комплекс]] [[d:Q13217298|Giza Pyramid Complex]]
## [[Мукъадасав Петрил базилика]] ([[d:Q12512|St. Peter's Basilica]])
## [[Эркенлъиялъул статуя]] ([[d:Q9202|Statue of Liberty]])
## [[Тадж Магьал]] ([[d:Q9141|Taj Mahal]])
## [[Лъабкъварилъухъ сангар]] ([[d:Q12514|Three Gorges Dam]])
# [[Пирамида]] ([[d:Q12516|Pyramid]])
# [[Си]] ([[d:Q12518|Tower]])
=== Фильм, радио ва телебихьи ===
# '''[[Фильм]]''' ('''[[d:Q11424|Film]]''')
## [[Анимация]] ([[d:Q11425|Animation]])
# '''[[Радио]]''' ('''[[d:Q872|Radio]]''')
# '''[[Телебихьи]]''' ('''[[d:Q289|Television]]''')
===Музыка===
# '''[[Музыка]]''' ('''[[d:Q638|Music]]''')
# [[КечӀ]] ([[d:Q7366|Song]])
# Хасал музыкалиял жанрал
## [[Блюз]] ([[d:Q9759|Blues]])
## [[Классикияб музыка]] ([[d:Q9730|Classical music]])
### [[Опера]] ([[d:Q1344|Opera]])
### [[Симфония]] ([[d:Q9734|Symphony]])
## [[Электроникияб музыка]] ([[d:Q9778|Electronic music]])
## [[Фламенко]] ([[d:Q9764|Flamenco]])
## [[Гьип-гьоп]] ([[d:Q11401|Hip hop]])
## [[Джаз]] ([[d:Q8341|Jazz]])
## [[Регги]] ([[d:Q9794|Reggae]])
## [[Рок-музыка]] ([[d:Q11399|Rock music]])
## [[Самба]] ([[d:Q11403|Samba]])
# Хасал музыкалиял алатал
## [[Къали (музыкалияб алат)]] ([[d:Q11404|Drum]])
## [[Флейта]] ([[d:Q11405|Flute]])
## [[Гитара]] ([[d:Q6607|Guitar]])
## [[Фортепиано]] ([[d:Q5994|Piano]])
## [[Турба (музыкалияб алат)]] ([[d:Q8338|Trumpet]])
## [[Чагъана]] ([[d:Q8355|Violin]])
=== ХӀалхьи ===
# '''[[ХӀай]]''' ('''[[d:Q11410|Game]]''')
## [[Нардал]] ([[d:Q11411|Backgammon]])
## [[Шагьматал]] ([[d:Q718|Chess]])
## [[Го]] ([[d:Q11413|Go (game)]])
## [[Видео-хӀай]] ([[d:Q7889|Video game]])
# [[Гъира-шавкъалъул хӀай]] [[d:Q11416|Gambling]]
# [[РечӀчӀанхъиялъул гьунарал]] ([[d:Q11417|Martial arts]])
## [[Каратэ]] ([[d:Q11419|Karate]])
## [[Дзюдо]] ([[d:Q11420|Judo]])
# [[Олимпиялъул хӀаял]] ([[d:Q5389|Olympic Games]])
# '''[[Спорт]]''' ('''[[d:Q349|Sport]]''')
## [[Атлетика]] ([[d:Q542|Athletics]])
## [[Бейсбол]] ([[d:Q5369|Baseball]])
## [[Баскетбол]] ([[d:Q5372|Basketball]])
## [[Крикет]] ([[d:Q5375|Cricket]])
## [[Футболалъул ассоциация]] ([[d:Q2736|Association football]])
## [[Гольф]] ([[d:Q5377|Golf]])
## [[Регби]] ([[d:Q5378|Rugby]])
## [[Теннис]] ([[d:Q847|Tennis]])
# '''[[РасанкӀо]]''' ('''[[d:Q11422|Toy]]''')
{{div col end}}
== Тарих ==
# '''[[Тарих]]''' ('''[[d:Q309|History]]''')
==== Цетарих ва некӀсияб дунял ====
{{div col|2}}
# [[Цетарих]] ([[d:Q11756|Prehistory]])
# [[ГанчӀил гӀасру]] ([[d:Q11759|Stone Age]])
# [[Мазгарул гӀасру]] ([[d:Q11761|Bronze Age]])
# [[Маххул гӀасру]] ([[d:Q11764|Iron Age]])
# [[Месопотамия]] ([[d:Q11767|Mesopotamia]])
# [[Шумер]] ([[d:Q35355|Sumer]])
# [[НекӀсияб Египет]] ([[d:Q11768|Ancient Egypt]])
# [[НекӀсияб Греция]] ([[d:Q11772|Ancient Greece]])
# [[Румалъул империя]] ([[d:Q2277|Roman Empire]])
# [[Хань наслу]] ([[d:Q7209|Han Dynasty]])
# [[Гуптазул пачалихъ]] ([[d:Q11774|Gupta Empire]])
{{div col end}}
==== Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀаббасилазул халифат]] ([[d:Q12536|Abbasid Caliphate]])
# [[Канлъизабиялъул эпоха]] ([[d:Q12539|Age of Enlightenment]])
# [[Ацтекал]] ([[d:Q12542|Aztec]])
# [[Византиялъул империя]] ([[d:Q12544|Byzantine Empire]])
# [[Хъанчил чабхъадинал]] ([[d:Q12546|Crusades]])
# [[Мукъадасаб Румалъулаб империя]] ([[d:Q12548|Holy Roman Empire]])
# [[Инкал]] ([[d:Q28573|Inca]])
# [[Малиялъул империя]] ([[d:Q184536|Mali Empire]])
# [[Майязул цивилизация]] ([[d:Q28567|Mayan Civilization]])
# [[Гьоркьохъел гӀасраби]] ([[d:Q12554|Middle Ages]])
# [[Магъулазул империя]] ([[d:Q12557|Mongol Empire]])
# [[Мин наслу]] ([[d:Q9903|Ming Dynasty]])
# [[ГӀусаманияб империя]] ([[d:Q12560|Ottoman Empire]])
# [[Протестантияб реформация]] ([[d:Q12562|Protestant Reformation]])
# [[Ренессанс]] ([[d:Q4692|Renaissance]])
# [[Тань наслу]] ([[d:Q9683|Tang Dynasty]])
# [[Викингал]] ([[d:Q12567|Vikings]])
{{div col end}}
==== Гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀарабгин исраилалъулаб конфликт]] ([[d:Q8669|Arab-Israeli conflict]])
# [[Америкаялъул ватӀанчилъияб рагъ]] ([[d:Q8676|American Civil War]])
# [[Апартеид]] ([[d:Q11409|Apartheid]])
# '''[[Британиялъул империя]]''' ('''[[d:Q8680|British Empire]]''')
# '''[[ЦӀорораб рагъ]]''' ('''[[d:Q8683|Cold War]]''')
# [[Маданияб революция]] ([[d:Q8690|Cultural Revolution]])
# '''[[Паранс революция]]''' ('''[[d:Q6534|French Revolution]]''')
# [[КӀудияб депрессия]] ([[d:Q8698|Great Depression]])
# [[Гьолокост]] ([[d:Q2763|The Holocaust]])
# '''[[Индустриалияб революция]]''' ('''[[d:Q2269|Industrial Revolution]]''')
# [[Лъабабилеб Рейх]] ([[d:Q7318|Nazi Germany]])
# [[Мэйдзил реставрация]] ([[d:Q8707|Meiji Restoration]])
# [[ГӀурус революция]] ([[d:Q8729|Russian Revolution]])
# [[Цинь наслу]] ([[d:Q8733|Qing Dynasty]]
# [[Вйетнамалъул рагъ]] ([[d:Q8740|Vietnam War]])
# '''[[ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q361|World War I]]''')
# '''[[КӀибалеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q362|World War II]]''')
{{div col end}}
== География ==
{{div col|2}}
# '''[[География]]''' ('''[[d:Q1071|Geography]]''')
# '''[[Шагьар]]''' ('''[[d:Q515|City]]''')
# '''[[Континент]]''' ('''[[d:Q5107|Continent]]''')
# [[Рохь]] ([[d:Q4421|Forest]])
# [[МегӀер]] ([[d:Q8502|Mountain]])
# [[Салул авлахъ]] ([[d:Q8514|Desert]])
# [[Шамалияб полюс]] ([[d:Q934|North Pole]])
# '''[[Океан]]''' ('''[[d:Q9430|Ocean]]''')
# [[ГӀор]] ([[d:Q4022|River]])
# [[Ралъад]] ('''[[d:Q165|Sea]]''')
# [[Жанубияб полюс]] ([[d:Q933|South Pole]])
=== Континентал ва икълимал ===
# '''[[Африка]]''' ('''[[d:Q15|Africa]]''')
# '''[[Антарктика]]''' ('''[[d:Q51|Antarctica]]''')
# '''[[Азия]]''' ('''[[d:Q48|Asia]]''')
# '''[[Европа]]''' ('''[[d:Q46|Europe]]''')
# [[ГӀагараб Машрикъ]] ([[d:Q7204|Middle East]])
# [[Шималияб Америка]] ('''[[d:Q49|North America]]''')
# '''[[Океания]]''' ('''[[d:Q538|Oceania]]''')
# '''[[Жанубияб Америка]]''' ('''[[d:Q18|South America]]''')
{{div col end}}
=== Countries ===
{{div col|3}}
Eventually, there should be articles on most or all of the countries listed at [[:w:en:List_of_sovereign_states|List of countries]]. However, for the smaller Wikipedias, some of the more high-priority countries to have articles on are:
# [[Афгъанистан]] [[d:Q889|Afghanistan]]
# [[d:Q262|Algeria]]
# [[d:Q414|Argentina]]
# [[d:Q408|Australia]]
# [[d:Q40|Austria]]
# [[d:Q902|Bangladesh]]
# '''[[d:Q155|Brazil]]'''
# [[d:Q16|Canada]]
# '''[[d:Q148|China]]'''
# [[d:Q974|Democratic Republic of the Congo]]
# [[d:Q241|Cuba]]
# [[d:Q79|Egypt]]
# [[d:Q115|Ethiopia]]
# '''[[d:Q142|France]]'''
# '''[[d:Q183|Germany]]'''
# '''[[d:Q668|India]]'''
# [[d:Q252|Indonesia]]
# '''[[d:Q794|Iran]]'''
# [[d:Q796|Iraq]]
# [[d:Q801|Israel]]
# '''[[d:Q38|Italy]]'''
# '''[[d:Q17|Japan]]'''
# [[d:Q96|Mexico]]
# [[d:Q55|Netherlands]]
# [[d:Q664|New Zealand]]
# [[d:Q1033|Nigeria]]
# [[d:Q843|Pakistan]]
# [[d:Q36|Poland]]
# [[d:Q45|Portugal]]
# '''[[d:Q159|Russia]]'''
# [[d:Q851|Saudi Arabia]]
# [[d:Q334|Singapore]]
# [[d:Q258|South Africa]]
# [[d:Q884|South Korea]]
# '''[[d:Q29|Spain]]'''
# [[d:Q1049|Sudan]]
# [[d:Q39|Switzerland]]
# [[d:Q924|Tanzania]]
# [[d:Q869|Thailand]]
# [[d:Q43|Turkey]]
# [[d:Q212|Ukraine]]
# '''[[d:Q145|United Kingdom]]'''
# '''[[d:Q30|United States]]'''
# [[d:Q237|Vatican City]]
# [[d:Q717|Venezuela]]
# [[d:Q881|Vietnam]]
{{div col end}}
=== Cities ===
{{div col|3}}
# [[d:Q727|Amsterdam]]
# [[d:Q1524|Athens]]
# [[d:Q1530|Baghdad]]
# [[d:Q1861|Bangkok]]
# '''[[d:Q956|Beijing]]'''
# '''[[d:Q64|Berlin]]'''
# [[d:Q2841|Bogotá]]
# [[d:Q239|Brussels]]
# [[d:Q1486|Buenos Aires]]
# [[d:Q85|Cairo]]
# [[d:Q5465|Cape Town]]
# [[d:Q3766|Damascus]]
# [[d:Q1353|Delhi]]
# [[d:Q1354|Dhaka]]
# [[d:Q612|Dubai]]
# [[d:Q8646|Hong Kong]]
# [[d:Q406|Istanbul]]
# [[d:Q3630|Jakarta]]
# '''[[d:Q1218|Jerusalem]]'''
# [[d:Q8660|Karachi]]
# [[d:Q3838|Kinshasa]]
# [[d:Q1348|Kolkata]]
# [[d:Q8673|Lagos]]
# '''[[d:Q84|London]]'''
# [[d:Q65|Los Angeles]]
# [[d:Q2807|Madrid]]
# [[d:Q5806|Mecca]]
# [[d:Q1489|Mexico City]]
# '''[[d:Q649|Moscow]]'''
# [[d:Q1156|Mumbai]]
# [[d:Q3870|Nairobi]]
# '''[[d:Q60|New York City]]'''
# '''[[d:Q90|Paris]]'''
# [[d:Q8678|Rio de Janeiro]]
# '''[[d:Q220|Rome]]'''
# '''[[d:Q656|Saint Petersburg]]'''
# [[d:Q174|São Paulo]]
# [[d:Q8684|Seoul]]
# [[d:Q8686|Shanghai]]
# [[d:Q3130|Sydney]]
# [[d:Q3616|Tehran]]
# '''[[d:Q1490|Tokyo]]'''
# [[d:Q1741|Vienna]]
# [[d:Q61|Washington, D.C.]]
{{div col end}}
=== Bodies of water ===
{{div col|3}}
# '''[[Амазон]]''' ('''[[d:Q3783|Amazon River]]''')
# [[Арктикияб океан]] ([[d:Q788|Arctic Ocean]])
# '''[[Атлантикияб океан]]''' ('''[[d:Q97|Atlantic Ocean]]''')
# [[Балт ралъад]] ([[d:Q545|Baltic Sea]])
# [[ЧӀегӀераб ралъад]] ([[d:Q166|Black Sea]])
# [[Кариб ралъад]] ([[d:Q1247|Caribbean Sea]])
# [[Каспий ралъад]] ([[d:Q5484|Caspian Sea]])
# [[Конго (гӀор)]] ([[d:Q3503|Congo River]])
# [[Дануб]] ([[d:Q1653|Danube]])
# [[Ганг]] ([[d:Q5089|Ganges]])
# [[КӀудияб барьерияб риф]] ([[d:Q7343|Great Barrier Reef]])
# [[КӀудиял ХӀорал]] ([[d:Q7347|Great Lakes]])
# '''[[Гьиндияб океан]]''' ('''[[d:Q1239|Indian Ocean]]''')
# [[Гьинд (гӀор)|Гьинд]] ([[d:Q7348|Indus River]])
# [[Байкал]] ([[d:Q5513|Lake Baikal]])
# [[Танганйика]] ([[d:Q5511|Lake Tanganyika]])
# [[Виктория хӀор]] ([[d:Q5505|Lake Victoria]])
# [[Ракьдагьоркьосеб ралъад]] ([[d:Q4918|Mediterranean Sea]])
# [[Миссиссипи]] ([[d:Q1497|Mississippi River]])
# [[Нигер (гӀор)]] ([[d:Q3542|Niger River]])
# '''[[Нил]]''' ('''[[d:Q3392|Nile]]''')
# [[Шималияб ралъад]] ([[d:Q1693|North Sea]])
# [[ГӀодоцараб океан]] ('''[[d:Q98|Pacific Ocean]]''')
# [[Панамаялъул канал]] ([[d:Q7350|Panama Canal]])
# [[Райн]] ([[d:Q584|Rhine]])
# [[Сувайсалъул канал]] ([[d:Q899|Suez Canal]])
# [[Жанубияб океан]] ([[d:Q7354|Southern Ocean]])
# [[Волга]] ([[d:Q626|Volga River]])
# [[Янцзы]] ([[d:Q5413|Yangtze River]])
# [[ТӀогьилгӀор]] ([[d:Q7355|Yellow River]])
{{div col end}}
=== МугӀрул ва салул авлахъал ===
# [[Алпал]] ([[wikidata:Q1286|Alps]])
# [[Андал]] ([[wikidata:Q5456|Andes]])
# [[Гьималаял]] ('''[[wikidata:Q5451|Himalayas]]''')
## [[Эверест (мегӀер)]] ([[wikidata:Q513|Mount Everest]])
# [[Килиманджаро (мегӀер)]] ([[wikidata:Q7296|Mount Kilimanjaro]])
# [[Кьурахарал мугӀрул]] ([[wikidata:Q5463|Rocky Mountains]])
# '''[[СахIара]]''' ('''[[wikidata:Q6583|Sahara]]''')
# '''[[Атакама (салул авлахъ)]]''' ('''[[wikidata:Q47141|Atacama Desert]]''')
[[Категория:Википедия]]
6vrl3b5hi5o2ods9zw7vj4k99mf74ia
91133
91132
2024-04-14T16:13:31Z
M. Omarius
10562
/* Сиясат */
wikitext
text/x-wiki
{{Мажлисалъул бутӀа}}
{{shortcut|ВП:БукӀине ккола|ВП:1000}}
{{ambox
|image=[[Файл:Stock alarm.svg|40px]]
|text=Гьаб гьумер букӀине ккола '''[[m:List of articles every Wikipedia should have|List of articles every Wikipedia should have]]'''- алъул копиялъун, ва гьанир хиса-басиял гьаризе ккани, гьаб бахӀсалда бицине ккола - [[m:Talk:List of articles every Wikipedia should have|Мета-вики]].
|text-small=Ахирисеб синхронизация — '''2014 соналъул 19 август.'''
}}
Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ [[meta:List of articles every Wikipedia should have|гӀуцӀцӀун буго]] [[Википедия:Мета-вики|Мета-викиялда]]. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал '''1000 аслиял макъалаби'''.
[[Авар Википедия]]лъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.
'''Биццатаб хатӀалъ''' рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.
Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго [[/Макъалаби|гъоркьгьумералда]].
{{TOCright}}
== Биография ==
=== СуратчагӀи ва архитекторал ===
{{div col|2}}
# [[Ле Корбюзие]] ([[d:Q4724|Le Corbusier]])
# [[Салвадор Дали|Дали, Салвадор]] ([[d:Q5577|Dalí, Salvador]])
# [[Албрехьт Дюрер|Дюрер, Албрехьт]] ([[d:Q5580|Dürer, Albrecht]])
# [[Винсент ван Гог|Гог, Винсент ван]] ('''[[d:Q5582|Gogh, Vincent van]]''')
# [[Гоя, Франциско]] ([[d:Q5432|Goya, Francisco]])
# [[Гьокусай]] ([[d:Q5586|Hokusai]])
# [[Кало, Фрида]] ([[d:Q5588|Kahlo, Frida]])
# '''[[Леонардо да Винчи]]''' ('''[[d:Q762|Leonardo da Vinci]]''')
# [[Матисс, Анри]] ([[d:Q5589|Matisse, Henri]])
# '''[[Микеланджело]]''' ('''[[d:Q5592|Michelangelo]]''')
# '''[[Пабло Пикассо|Пикассо, Пабло]]''' ('''[[d:Q5593|Picasso, Pablo]]''')
# [[Рафаэл]] ([[d:Q5597|Raphael]])
# '''[[Рембрандт]]''' ('''[[d:Q5598|Rembrandt]]''')
# [[Рубенс, Питер Паул]] ([[d:Q5599|Rubens, Peter Paul]])
# [[Синан|Синан, Мимар]] [[d:Q5600|Sinan, Mimar]]
# [[Валаскес, Диего]] ([[d:Q297|Velázquez, Diego]])
# [[Воргьол, Энди]] ([[d:Q5603|Warhol, Andy]])
# [[Райт, Франк Ллойд]] ([[d:Q5604|Wright, Frank Lloyd]])
{{div col end}}
=== Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби===
{{div col|2}}
# [[Абу Нувас]] ([[d:Q5670|Abu Nuwas]])
# [[Андерсен, Гьанс Христиан]] ([[d:Q5673|Andersen, Hans Christian]])
# [[Остин, Джейн]] ([[d:Q36322|Austen, Jane]])
# [[Башо]] ([[d:Q5676|Bashō]])
# [[Борхес, Хорхе Луис]] ([[d:Q909|Borges, Jorge Luis]])
# [[Джордж Байрон|Байрон, Джордж]] ([[d:Q5679|Byron, George]]_
# '''[[Мигел де Сервантес|Сервантес, Мигель де]]''' ('''[[d:Q5682|Cervantes, Miguel de]]''')
# [[Чосер, Джефри]] ([[d:Q5683|Chaucer, Geoffrey]])
# [[Чехов, Антон]] ([[d:Q5685|Chekhov, Anton]])
# '''[[Данте Алигйери]]''' ('''[[d:Q1067|Dante Alighieri]]''')
# [[Диккенс, Чарльз]] ([[d:Q5686|Dickens, Charles]])
# [[Достоевский, Фёдор]] ([[d:Q991|Dostoyevsky, Fyodor]])
# [[Гарсиа Маркес, Габриэл]] ([[d:Q5878|García Márquez, Gabriel]])
# '''[[Йогьанн Волфганг фон Гёте|Гёте, Йогьанн Вольфганг фон]]''' ('''[[d:Q5879|Goethe, Johann Wolfgang von]]''')
# [[ХӀафиз (шагӀир)]] ([[d:Q6240|Hafez]])
# '''[[Гьомер]]''' ('''[[d:Q6691|Homer]]''')
# '''[[Юго, Виктор]]''' ('''[[d:Q535|Hugo, Victor]]''')
# [[Джойс, Джеймс]] ([[d:Q6882|Joyce, James]])
# [[Кафка, Франц]] ([[d:Q905|Kafka, Franz]])
# [[Калидаса]] ([[d:Q7011|Kālidāsa]])
# [[Ли Баи]] ([[d:Q7071|Li Bai]])
# [[Наджиб МахӀфуз]] ([[d:Q7176|Naguib Mahfouz]])
# '''[[Молиер]]''' ('''[[d:Q687|Molière]]''')
# [[Овидий]] ([[d:Q7198|Ovid]])
# [[Пруст, Марсел]] ([[d:Q7199|Proust, Marcel]])
# [[Пушкин, Александр]] ([[d:Q7200|Pushkin, Alexander]])
# '''[[Шекспир, Вильям]]''' ('''[[d:Q692|Shakespeare, William]]''')
# [[Софокл]] ([[d:Q7235|Sophocles]])
# [[Тагор, Рабиндранат]] ([[d:Q7241|Tagore, Rabindranath]])
# [[Толстой, Лев]] ('''[[d:Q7243|Tolstoy, Leo]]''')
# [[Твен, Марк]] ([[d:Q7245|Twain, Mark]])
# [[Вергилий]] ([[d:Q1398|Virgil]])
{{div col end}}
=== Композиторал ва музыкантал ===
{{div col|2}}
# [[Армстронг, Луи]] ([[d:Q1779|Armstrong, Louis]])
# '''[[Йогьанн Себастиан Бах|Бах, Йогьанн Себастиан]]''' ('''[[d:Q1339|Bach, Johann Sebastian]]''')
# '''[[The Beatles]]''' ('''[[d:Q1299|Beatles, The]]''')
# '''[[Лудвиг ван Бетгьовен|Бетгьовен, Лудвиг ван]]''' ('''[[d:Q255|Beethoven, Ludwig van]]''')
# [[Брамс, Йогьаннес]] ([[d:Q7294|Brahms, Johannes]])
# [[Шопен, Фридерик]] ([[d:Q1268|Chopin, Frédéric]])
# [[Дворжак, Антонин]] ([[d:Q7298|Dvořák, Antonín]])
# [[Гьендел, Георг Фридрих]] ([[d:Q7302|Handel, Georg Frideric]])
# [[Гьайдн, Джозеф]] ([[d:Q7349|Haydn, Joseph]])
# [[Джексон, Майкл]] ([[d:Q2831|Jackson, Michael]])
# [[Умм Кулсум]] ([[d:Q1110560|Kulthum, Umm]])
# [[Малер, Густав]] ([[d:Q7304|Mahler, Gustav]])
# '''[[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт, Волфганг Амадеус]]''' ('''[[d:Q254|Mozart, Wolfgang Amadeus]]''')
# [[Палестрина, Джованни Пьерлуиджи да]] ([[d:Q179277|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]])
# [[Пуччини, Джакомо]] ([[d:Q7311|Puccini, Giacomo]])
# [[Шуберт, Франц]] ([[d:Q7312|Schubert, Franz]])
# [[Стравинский, Игорь]] ([[d:Q7314|Stravinsky, Igor]])
# [[Чайковский, Петро]] ([[d:Q7315|Tchaikovsky, Petr]])
# [[Верди, Джузеппе]] ([[d:Q7317|Verdi, Giuseppe]])
# [[Антонио Вивалди|Вивалди, Антонио]] ([[d:Q1340|Vivaldi, Antonio]])
# '''[[Рихьард Вагнер|Вагнер, Рихьард]]''' ('''[[d:Q1511|Wagner, Richard]]''')
{{div col end}}
=== ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи ===
{{div col|2}}
# [[Амудсен, Руал]] ([[d:Q926|Amundsen, Roald]])
# [[Армстронг, Нил]] ([[d:Q1615|Armstrong, Neil]])
# [[Картие, Жак]] ([[d:Q7321|Cartier, Jacques]])
# '''[[Колумб, Христофор]]''' ( '''[[d:Q7322|Columbus, Christopher]]''')
# [[Кук, Джеймс]] ([[d:Q7324|Cook, James]])
# [[Кортес, Эрнан]] ([[d:Q7326|Cortés, Hernán]])
# '''[[Гагарин, Юрий]]''' ('''[[d:Q7327|Gagarin, Yuri]]''')
# [[Васко да Гама]] ([[d:Q7328|da Gama, Vasco]])
# [[Ибн БатӀутӀа]] ([[d:Q7331|Ibn Battuta]])
# '''[[Магеллан, Фердинанд]]''' ('''[[d:Q1496|Magellan, Ferdinand]]''')
# [[Поло, Марко]] ([[d:Q6101|Polo, Marco]])
# [[Чжен Гье]] ([[d:Q7333|Zheng He]])
{{div col end}}
=== Режиссёрал ва сценаристал ===
{{div col|2}}
# [[Бергман, Ингмар]] ([[d:Q7546|Bergman, Ingmar]])
# [[Бернар, Сара]] ([[d:Q4605|Bernhardt, Sarah]])
# '''[[Чаплин, Чарли]]''' ('''[[d:Q882|Chaplin, Charlie]]''')
# [[Дитрих, Марлен]] ([[d:Q4612|Dietrich, Marlene]])
# [[Дисней, Волт]] ([[d:Q8704|Disney, Walt]])
# [[Эйзенштейн, Серей]] ([[d:Q8003|Eisenstein, Sergei]])
# [[Феллини, Федерико]] ([[d:Q7371|Fellini, Federico]])
# [[Гьичкок, Алфред]] ([[d:Q7374|Hitchcock, Alfred]])
# [[Кубрик, Стэнли]] ([[d:Q2001|Kubrick, Stanley]])
# [[Куросава, Акира]] ([[d:Q8006|Kurosawa, Akira]])
# [[Монро, Мерлин]] ([[d:Q4616|Monroe, Marilyn]])
# [[Рай, Сатяджит]] ([[d:Q8873|Ray, Satyajit]])
{{div col end}}
=== ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал ===
{{div col|3}}
# '''[[Архимед]]''' ('''[[d:Q8739|Archimedes]]''')
# [[Ибн Сина]] ([[d:Q8011|Avicenna]])
# [[Бернерс-Ли, Тим]] ([[d:Q80|Berners-Lee, Tim]])
# [[Брагьмагупта]] ([[d:Q202943|Brahmagupta]])
# '''[[Коперник, Николай]]''' ('''[[d:Q619|Copernicus, Nicolaus]]''')
# '''[[Кюри, Мария]]''' ('''[[d:Q7186|Curie, Marie]]''')
# '''[[Дарвин, Чарлз]]''' ('''[[d:Q1035|Darwin, Charles]]''')
# '''[[Эдисон, Томас]]''' ('''[[d:Q8743|Edison, Thomas]]''')
# '''[[Эйнштейн, Алберт]]''' ('''[[d:Q937|Einstein, Albert]]''')
# '''[[Эвклид]]''' ('''[[d:Q8747|Euclid]]''')
# [[Эйлер, Леонард]] ([[d:Q7604|Euler, Leonhard]])
# [[Фарадей, Майкл]] ([[d:Q8750|Faraday, Michael]])
# [[Ферми, Энрико]] ([[d:Q8753|Fermi, Enrico]])
# '''[[Форд, Гьенри]]''' ('''[[d:Q8768|Ford, Henry]]''')
# [[Гален]] ([[d:Q8778|Galen]])
# '''[[Галилео Галилей]]''' ('''[[d:Q307|Galileo Galilei]]''')
# [[Гаусс, Карл Фридрих]] ([[d:Q6722|Gauss, Carl Friedrich]])
# '''[[Гутенберг, Йогьанн]]''' ('''[[d:Q8958|Gutenberg, Johannes]]''')
# '''[[Гьилберт, Дэвид]]''' ('''[[d:Q41585|Hilbert, David]]''')
# [[Джоул, Джеймс Прескотт]] ([[d:Q8962|Joule, James Prescott]])
# [[Кеплер, Йогьанн]] ([[d:Q8963|Kepler, Johannes]])
# [[Ал-Харизми|Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса]] ([[d:Q9038|al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa]])
# [[Лейбниц, Готфрид Вилгьелм]] ([[d:Q9047|Leibniz, Gottfried Wilhelm]])
# [[Линней, Карл]] ([[d:Q1043|Linnaeus, Carl]])
# [[Максвелл, Джеймс Клерк]] ([[d:Q9095|Maxwell, James Clerk]])
# [[Менделеев, Дмитрий]] ([[d:Q9106|Mendeleev, Dmitri]])
# '''[[Нютон, Айзек]]''' ('''[[d:Q935|Newton, Sir Isaac]]''')
# '''[[Пастер, Луи]]''' ('''[[d:Q529|Pasteur, Louis]]''')
# '''[[Планк, Макс]]''' ('''[[d:Q9021|Planck, Max]]''')
# [[Резерфорд, Эрнест]] ([[d:Q9123|Rutherford, Ernest]])
# '''[[Шрёдингер, Эрвин]]''' ('''[[d:Q9130|Schrödinger, Erwin]]''')
# '''[[Тесла, Никола]]''' ('''[[d:Q9036|Tesla, Nikola]]''')
# '''[[Тюринг, Алан]]''' ('''[[d:Q7251|Turing, Alan]]''')
# '''[[Ватт, Джеймс]]''' ('''[[d:Q9041|Watt, James]]''')
{{div col end}}
=== ФилософчагӀи ва социологал===
{{div col|2}}
# '''[[Аристотел]]''' ('''[[d:Q868|Aristotle]]''')
# [[Бовуар, Симоне де]] ([[d:Q7197|Beauvoir, Simone de]])
# [[Чанакйа]] ([[d:Q9045|Chanakya]])
# '''[[Конфуций]]''' ('''[[d:Q4604|Confucius]]''')
# '''[[Декарт, Рене]]''' ('''[[d:Q9191|Descartes, René]]''')
# '''[[Фрейд, Зигмунд]]''' ('''[[d:Q9215|Freud, Sigmund]]''')
# [[Гьегел, Георг Вилгьелм Фридрих]] ([[d:Q9235|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]])
# [[Гьайдеггер, Мартин]] ([[d:Q48301|Heidegger, Martin]])
# [[Ибн Халдун]] ([[d:Q9294|Ibn Khaldun]])
# '''[[Кант, Иммануэл]]''' ('''[[d:Q9312|Kant, Immanuel]]''')
# [[Мейнс, Джон Мейнард]] ([[d:Q9317|Keynes, John Maynard]])
# '''[[Лаоцзы]]''' ('''[[d:Q9333|Laozi]]''')
# '''[[Лок, Джон]]''' ('''[[d:Q9353|Locke, John]]''')
# [[Макиавели, Николо]] ([[d:Q1399|Machiavelli, Niccolò]])
# '''[[Маркс, Карл]]''' ('''[[d:Q9061|Marx, Karl]]''')
# '''[[Ницше, Фридрих]]''' ('''[[d:Q9358|Nietzsche, Friedrich]]''')
# '''[[Платон]]''' ('''[[d:Q859|Plato]]''')
# [[Руссо, Жан-Жак]] ([[d:Q6527|Rousseau, Jean-Jacques]])
# [[Сартр, Жан-Поль]] ([[d:Q9364|Sartre, Jean-Paul]])
# [[Сыма Цйан]] ([[d:Q9372|Sima Qian]])
# [[Смит, Адам]] ([[d:Q9381|Smith, Adam]])
# [[Сократ]] ('''[[d:Q913|Socrates]]''')
# '''[[Волтер]]''' ('''[[d:Q9068|Voltaire]]''')
# [[Вебер, Макс]] ([[d:Q9387|Weber, Max]])
# [[Витгенштейн, Людвиг]] ([[d:Q9391|Wittgenstein, Ludwig]])
# [[Чжу Си]] ([[d:Q9397|Zhu Xi]])
{{div col end}}
=== Сиясиял церехъаби ===
{{div col|3}}
# [[Акбар]] ([[d:Q8597|Akbar]])
# '''[[Александр КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8409|Alexander the Great]]''')
# [[Ашока]] ([[d:Q8589|Ashoka]])
# [[Ататюрк, Мустафа Кемал]] ([[d:Q5152|Atatürk, Mustafa Kemal]])
# '''[[Августус]]''' ('''[[d:Q1405|Augustus]]''')
# [[Фон Бисмарк, Отто]] ([[d:Q8442|von Bismarck, Otto]])
# [[Боливар, Симон]] ([[d:Q8605|Bolívar, Simón]])
# '''[[Бонапарт, Наполеон]]''' ('''[[d:Q517|Bonaparte, Napoleon]]''')
# [[Кайсар, Юлий]] ([[d:Q1048|Caesar, Julius]])
# [[Карл КӀудияв]] ([[d:Q3044|Charlemagne]])
# [[Черчилл, Винстон]] ([[d:Q8016|Churchill, Winston]])
# [[Константин КӀудияв]] ([[d:Q8413|Constantine the Great]])
# '''[[Кир КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8423|Cyrus the Great]]''')
# [[Де Гол, Шарл]] ([[d:Q2042|de Gaulle, Charles]])
# [[Ингилис Элизабет I]] ([[d:Q7207|Elizabeth I of England]])
# [[Ганди, Могьандас Карамчанд]] ([[d:Q1001|Gandhi, Mohandas Karamchand]])
# '''[[Чингисхан]]''' ('''[[d:Q720|Genghis Khan]]''')
# [[Гевара, Че]] ([[d:Q5809|Guevara, Che]])
# '''[[Гьитлер, Адольф]]''' ('''[[d:Q352|Hitler, Adolf]]''')
# [[Жанна д’Арк]] ([[d:Q7226|Joan of Arc]])
# [[Кинг, Мартин Лютер]] ([[d:Q8027|King, Martin Luther, Jr.]])
# '''[[Ленин, Владимир]]''' ('''[[d:Q1394|Lenin, Vladimir]]''')
# [[Линколн, Абрагьам]] ([[d:Q91|Lincoln, Abraham]])
# [[Людовик XIV]] ([[d:Q7742|Louis XIV]])
# [[Люксембург, Роза]] ([[d:Q7231|Luxemburg, Rosa]])
# [[Мандела, Нельсон]] ([[d:Q8023|Mandela, Nelson]]
# [[Мао Цзэдун]] ([[d:Q5816|Mao Zedong]])
# [[Неру, Джавагьарлал]] ([[d:Q1047|Nehru, Jawaharlal]])
# [[Нкрума, Кваме]] ([[d:Q8620|Nkrumah, Kwame]])
# [[Петро I]] ([[d:Q8479|Peter the Great]])
# '''[[Цин Ши Гьуан]]''' ('''[[d:Q7192|Qin Shi Huang]]''')<!-- Created first Chinese state and dynasty -->
# [[Рузвелт, Франклин Делано]] ([[d:Q8007|Roosevelt, Franklin D.]])
# [[СалахӀуддин]] ([[d:Q8581|Saladin]])
# [[Сталин, Иосиф]] ([[d:Q855|Stalin, Joseph]])
# [[Сулеман КӀудияв]] ([[d:Q8474|Suleiman the Magnificent]]) <!-- Greatest Ottoman sultan -->
# [[Сун Ят-сен]] ([[d:Q8573|Sun Yat-sen]])
# [[Тимур]] ([[d:Q8462|Tamerlane]])
# [[ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб]] ([[d:Q8467|Umar]]) <!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam -->
# '''[[Вашингтон, Джордж]]''' ('''[[d:Q23|Washington, George]]''')
{{div col end}}
=== Диниял фигураби ва теологчагӀи ===
# [[Ибрагьим авараг]] ([[d:Q9181|Abraham]])
# [[Аквинас, Томас]] ([[d:Q9438|Aquinas, Thomas]])
# [[Гьиппонадаса Августин]] ([[d:Q8018|Augustine of Hippo]])
# '''[[Будда]]''' ('''[[d:Q9441|Buddha]]''')
# [[Ал-Гъазали]] ([[d:Q9546|Al-Ghazali]])
# '''[[ГӀиса авараг]]''' ('''[[d:Q302|Jesus]]''')
# [[Лютер, Мартин]] ([[d:Q9554|Luther, Martin]])
# '''[[Муса авараг]]''' ('''[[d:Q9077|Moses]]''')
# '''[[МухӀаммад авараг]]''' {{сав}} ('''[[d:Q9458|Muhammad]]''')
# [[Нагарджуна]] ([[d:Q171195|Nagarjuna]])
== Философия ==
{{div col|2}}
# [[Атеизм]] ([[d:Q7066|Atheism]])
# [[Берцинлъи]] ([[d:Q7242|Beauty]])
# [[Диалектика]] ([[d:Q9453|Dialectic]])
# [[Этика]] ([[d:Q9465|Ethics]])
# [[Эпистемология]] ([[d:Q9471|Epistemology]])
# [[Ихтияралъул эркенлъи]] ([[d:Q9476|Free will]])
# '''[[Лъай]]''' ('''[[d:Q9081|Knowledge]]''')
# [[Логика]] ([[d:Q8078|Logic]])
# [[Материализм]] ([[d:Q7081|Materialism]])
# '''[[Философия]]''' ('''[[d:Q5891|Philosophy]]''')
# [[Унголъи]] ([[d:Q9510|Reality]])
# [[ХӀакъикъат]] ([[d:Q7949|Truth]])
{{div col end}}
== Дин ==
# '''[[Аллагь]]'''
# '''[[Мифология]]'''
# Дунялалде бербалагьиялъул философиял
##[[Атеизм]]
## [[Фундаментализм]]
## [[Материализм]]
## [[Монотеизм]]
## [[Политеизм]]
# '''[[РухӀ]]'''
# '''[[Дин]]'''
# Цо-цо динал
## '''[[Буддизм]]'''
## '''[[Христианство]]'''
### [[Католицизм]]
## [[Конфуцианство]]
## '''[[Индуизм]]'''
### [[Тримурти]]
## '''[[Ислам]]'''
### [[ШигӀиял]]
## [[Джайнизм]]
## '''[[Иудаизм]]'''
## [[Сикхизм]]
## [[Даосизм]]
## [[Зартушти]] <!-- Зороастризм -->
# РухӀиял практикаби
##[[Суфизм]]
## [[Йога]]
## [[Дзэн]]
== ЖамгӀиял гӀелмаби ==
{{div col|3}}
# '''[[ГӀаммлъи]]''' ('''[[d:Q8425|Society]]''')
# [[Цивилизация]] ([[d:Q8432|Civilization]])
# '''[[Лъайщвей]]''' '''[[d:Q8434|Education]]'''
=== Психология ===
# '''[[Рагъари (психология)]]''' '''[[d:Q9332|Behavior]]'''
# '''[[Эмоция]]''' ('''[[d:Q9415|Emotion]]''')
# [[Рокьи]] ([[d:Q316|Love]])
# [[Пичч]] ([[d:Q450|Mind]])
# [[Психология]] ([[d:Q9418|Psychology]])
# '''[[Ургъ]]''' ('''[[d:Q9420|Thought]]''')
=== Хъизан ва гьоркьолъи ===
# '''[[Хъизан]]''' ('''[[d:Q8436|Family]]''')
# '''[[Лъимер]]''' ('''[[d:Q7569|Child]]''')
# [[Бихьинчи]] ([[d:Q8441|Man]])
# '''[[Ригьин]]''' ('''[[d:Q8445|Marriage]]''')
# [[ЧӀужу]] ([[d:Q467|Woman]])
=== Политика ===
# '''[[Политика]]''' ('''[[d:Q7163|Politics]]''')
# [[Колониализм]] ([[d:Q7167|Colonialism]])
# [[Дипломатия]] ([[d:Q1889|Diplomacy]])
# '''[[ХӀукумат]]''' ('''[[d:Q7188|Government]]''')
## [[Демократия]] ([[d:Q7174|Democracy]])
## [[Диктаторлъи]] ([[d:Q317|Dictatorship]])
## [[Монархия]] ([[d:Q7269|Monarchy]])
## [[Республика]] ([[d:Q7270|Republic]])
# [[Идеология]] ([[d:Q7257|Ideology]])
## [[Анархизм]] ([[d:Q6199|Anarchism]])
## [[Коммунизм]] ([[d:Q6186|Communism]])
## [[Консерватизм]] ([[d:Q7169|Conservatism]])
## [[Фашизм]] ([[d:Q6223|Fascism]])
## [[Либерализм]] ([[d:Q6216|Liberalism]])
## [[Марксизм]] ([[d:Q7264|Marxism]])
## [[Национализм]] ([[d:Q6235|Nationalism]])
## [[Социализм]] ([[d:Q7272|Socialism]])
# [[Империализм]] ([[d:Q7260|Imperialism]])
# '''[[Пачалихъ]]''' ('''[[d:Q7275|State (polity)]]''')
# [[Политикияб партия]] ([[d:Q7278|Political party]])
# [[Пропаганда]] ([[d:Q7281|Propaganda]])
=== Бизнес ва экономика ===
# '''[[Экономика]]''' ('''[[d:Q8134|Economics]]''')
# [[Капитал]] ([[d:Q8137|Capital]])
# [[Капитализм]] ([[d:Q6206|Capitalism]])
# [[Валюта]] ([[d:Q8142|Currency]])
## [[Евро]] ([[d:Q4916|Euro]])
## [[Япониялъул иена]] ([[d:Q8146|Japanese yen]])
## [[Цолъарал Штатазул доллар]] ([[d:Q4917|United States dollar]])
# [[Индустрия]] ([[d:Q8148|Industry]])
# '''[[ГӀарац (валюта)|ГӀарац]]''' ('''[[d:Q1368|Money]]''')
# [[Магъало]] ([[d:Q8161|Tax]])
=== Къанун ===
# '''[[Къанун]]''' ('''[[d:Q7748|Law]]''')
# [[Конституция]] ([[d:Q7755|Constitution]])
=== Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял ===
# [[Африкаялъул цолъи]] ([[d:Q7159|African Union]])
# [[ГӀараб лига]] ([[d:Q7172|Arab League]])
# [[Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация]] ([[d:Q7768|ASEAN]])
# [[Миллатазул гӀаммгьудулъи]] ([[d:Q7785|Commonwealth of Nations]](
# [[Европаялъул цолъи]] ([[d:Q458|European Union]])
# '''[[БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат]]''' ('''[[d:Q7178|International Red Cross and Red Crescent Movement]]''')
# [[НАТО]] ([[d:Q7184|NATO]])
# [[Нобелил премия]] ([[d:Q7191|Nobel Prize]])
# [[ОПЕК]] ([[d:Q7795|OPEC]])
# '''[[Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи]]''' ('''[[d:Q1065|United Nations]]''')
## [[ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама]] ([[d:Q7801|International Court of Justice]])
## [[Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд]] [[d:Q7804|International Monetary Fund]]
## [[ЮНЕСКО]] ([[d:Q7809|UNESCO]])
## [[Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация]] ([[d:Q7813|Universal Declaration of Human Rights]])
## [[ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи]] )([[d:Q7817|World Health Organization]])
# [[ТӀолгодунялалъул банк]] ([[d:Q7164|World Bank]])
# [[ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи]] ([[d:Q7825|World Trade Organization]])
=== Рагъ ва рагъул къуватал ===
# '''[[Армия]]''' ('''[[d:Q8473|Military]]''')
# '''[[Рекъел]]''' ('''[[d:Q454|Peace]]''')
#[[Терроризм]] ([[d:Q7283|Terrorism]])
# '''[[Рагъ]]''' ('''[[d:Q198|War]]''')
## [[ВатӀанчилъиялъулаб рагъ]] ([[d:Q8465|Civil war]])
=== ЖамгӀиял суалал ===
# [[Аборт]] ([[d:Q8452|Abortion]])
# '''[[ЧӀвазе къотӀи]]''' ('''[[d:Q8454|Capital punishment]]''')
# [[Феминизм]] ([[d:Q7252|Feminism]])
# [[Глобализация]] ([[d:Q7181|Globalization]])
# '''[[Инсанасул ихтиярал]]''' ('''[[d:Q8458|Human rights]]''')
# [[Мискинлъи]] ([[d:Q10294|Poverty]])
# [[Расизм]] ([[d:Q8461|Racism]])
# '''[[Лагълъи]]''' ('''[[d:Q8463|Slavery]]''')
{{div col end}}
== МацӀ ва адабият ==
{{div col|3}}
# '''[[МацӀ]]''' ('''[[d:Q315|Language]]''')
# Хасал мацӀал
## [[ГӀараб мацӀ|ГӀараб]] ([[d:Q13955|Arabic]])
## [[Бенгал мацӀ|Бенгал]] ([[d:Q9610|Bengali]])
## [[Син мацӀ|Син]] ([[d:Q7850|Chinese]])
## [[Ингилис мацӀ|Ингилис]] ([[d:Q1860|English]])
## [[Паранс мацI|Паранг]] ([[d:Q150|French]])
## [[Герман мацӀ|Герман]] ([[d:Q188|German]])
## [[Грек мацӀ|Грек]] ([[d:Q9129|Greek]])
## [[ЖугьутӀ мацӀ|ЖугьутӀ]] ([[d:Q9288|Hebrew]])
## [[Гьинди-Урду]] ([[d:Q11051|Hindi-Urdu]])
## [[Япон мацӀ|Япон]] ([[d:Q5287|Japanese]])
## [[Латин мацӀ|Латин]] ([[d:Q397|Latin]])
## [[Парс мацӀ|Парс]] ([[d:Q9168|Persian]])
## [[Португал мацӀ|Португал]] ([[d:Q5146|Portuguese]])
## [[ГӀурус мацӀ|ГӀурус]] ([[d:Q7737|Russian]])
## [[Санскрит]] ([[d:Q11059|Sanskrit]])
## [[Испан мацӀ|Испан]] ([[d:Q1321|Spanish]])
## [[Свахили]] ([[d:Q7838|Swahili]])
## [[Турк мацӀ|Турк]] ([[d:Q256|Turkish]])
# [[Лингвистика]] ([[d:Q8162|Linguistics]])
# [[Грамматика]] ([[d:Q8091|Grammar]])
# '''[[РагӀи]]''' ('''[[d:Q8171|Word]]''')
## [[Фонема]] ([[d:Q8183|Phoneme]])
## [[Гьижа]] ([[d:Q8188|Syllable]])
# '''[[Хъвай-хъвагӀиялъул система]]''' ('''[[d:Q8192|Writing system]]''')
## [[ГӀараб алипба]] ([[d:Q8196|Arabic alphabet]])
## [[Син гьиероглифал]] ([[d:Q8201|Chinese characters]])
## [[Кириллияб хъвай-хъвагӀи]] ([[d:Q8209|Cyrillic script]])
## [[Грек алипба]] ([[d:Q8216|Greek alphabet]])
## [[Гьангыл]] ([[d:Q8222|Hangul]])
## [[Латин алипба]] ([[d:Q8229|Latin alphabet]])
# [[Хъвай-цӀали]] ([[d:Q8236|Literacy]])
# '''[[Таржама]]''' ('''[[d:Q7553|Translation]]''')
# '''[[Адабият]]''' ('''[[d:Q8242|Literature]]''')
## [[Проза]] ([[d:Q676|Prose]])
### ''[[Рагъул гьунарлъи]]'' (''[[d:Q8251|The Art of War]]'')
## [[Гьунарлъиялъулаб адабият]] ([[d:Q8253|Fiction]])
### ''[[Цо ва азар сордо]]'' (''[[d:Q8258|One Thousand and One Nights]]'')
## [[Роман]] ([[d:Q8261|Novel]])
### ''[[БагӀараб хӀужраялъуб макьу]]'' (''[[d:Q8265|Dream of the Red Chamber]]'')
### ''[[Гендзил хӀакъалъулъ къиса]]'' (''[[d:Q8269|The Tale of Genji]]'')
## '''[[Поэзия]]''' ('''[[d:Q482|Poetry]]''')
### ''[[Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос]]'' (''[[d:Q8272|Epic of Gilgamesh]]'')
### ''[[Илиада]]'' (''[[d:Q8275|Iliad]]'')
### ''[[Магьабгьарата]]'' (''[[d:Q8276|Mahābhārata]]'')
### ''[[Шагьнаме]]'' (''[[d:Q8279|Shāhnāma]]'')
{{div col end}}
== Роценал ==
# '''[[Роценал]]''' ('''[[d:Q12453|Measurement]]''')
# [[Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система]] ([[d:Q12457|International System of Units]])
=== ЦӀайи, куб-роцен ва манзил===
# [[Килограмм]] [[d:Q11570|Kilogram]]
# [[Литр]] [[d:Q11582|Litre]]
# [[Метр]] [[d:Q11573|Metre]]
=== Заман ===
# '''[[Календарь]]''' ('''[[d:Q12132|Calendar]]''')
## [[Грегорианияб календарь]] ([[d:Q12138|Gregorian calendar]])
# [[СагӀат (алат)]] ([[d:Q376|Clock]])
# [[Секунда]] ([[d:Q11574|Second]])
# '''[[Къо]]''' ('''[[d:Q573|Day]]''')
# '''[[ЛъагӀел]]''' ('''[[d:Q577|Year]]''')
# [[СагӀтазул зона]] ([[d:Q12143|Time zone]])
== ГӀелму ==
# '''[[ГӀелму]]''' ('''[[d:Q336|Science]]''')
# '''[[ТӀабигӀат]]''' ('''[[d:Q7860|Nature]]''')
=== Астрономия ===
{{div col|2}}
# '''[[Астрономия]]''' ('''[[d:Q333|Astronomy]]''')
# [[Астероид]] ([[d:Q3863|Asteroid]])
# '''[[КӀудияб кьвагьи]]''' ('''[[d:Q323|Big Bang]]''')
# [[ЧӀегӀераб каратӀ]] ([[d:Q589|Black hole]])
# [[Комета]] ([[d:Q3559|Comet]])
# '''[[Галаксия]]''' ('''[[d:Q318|Galaxy]]''')
## [[Рахьдал нух]] ([[d:Q321|Milky Way]])
# '''[[МоцӀ (зобалазул лага)]]''' ('''[[d:Q405|Moon]]''')
# '''[[Планета]]''' ('''[[d:Q634|Planet]]''')
## '''[[Ракь (планета)]]''' ('''[[d:Q2|Earth]]''')
## [[Юпитер]] ([[d:Q319|Jupiter]])
## [[Марс]] ([[d:Q111|Mars]])
## [[Меркурий]] ([[d:Q308|Mercury]])
## [[Нептун]] ([[d:Q332|Neptune]])
## [[Сатурн]] ([[d:Q193|Saturn]])
## [[Уран]] ([[d:Q324|Uranus]])
## [[Венера]] ([[d:Q313|Venus]])
# [[Бакъул система]] ([[d:Q544|Solar System]])
# [[Космосалде роржин]] ([[d:Q5916|Spaceflight]])
# '''[[ЦӀва]]''' ('''[[d:Q523|Star]]''')
## '''[[Бакъ]]''' ('''[[d:Q525|Sun]]''')
# [[ТӀолгогӀалам]] ([[d:Q1|Universe]])
{{div col end}}
=== Биология ===
{{div col|2}}
# '''[[Биология]]''' ('''[[d:Q420|Biology]]''')
# Биологиялъулал материалал
## [[ДНЦӀ]] ('''[[d:Q7430|DNA]]''')
## [[Фермент]] ([[d:Q8047|Enzyme]])
## [[Протеин]] ([[d:Q8054|Protein]])
# [[Ботаника]] ([[d:Q441|Botany]])
# '''[[Хвел]]''' ('''[[d:Q4|Death]]''')
## [[Жалго чӀвай]] ([[d:Q10737|Suicide]])
# [[Экология]] ([[d:Q7150|Ecology]])
## [[Холел ругел навгӀал]] ([[d:Q11394|Endangered species]])
# [[Рукъалде руссинари]] ([[d:Q11395|Domestication]])
# '''[[ГӀумру]]''' ('''[[d:Q3|Life]]''')
# [[Биолоиялъулаб классификация]] ([[d:Q11398|Biological classification]])
## [[Биологиялъулаб навгӀ|НавгӀ]] ([[d:Q7432|Species]])
{{div col end}}
==== Биологиялъулал процессал ====
# '''[[Метаболизм]]''' ('''[[d:Q1057|Metabolism]]''')
## [[Квен бихӀин]] ([[d:Q11978|Digestion]])
## [[Фотосинтез]] ([[d:Q11982|Photosynthesis]])
## [[ХӀухьел цӀай]] ([[d:Q9530|Breathing]])
# '''[[Эволюция]]''' ('''[[d:Q1063|Evolution]]''')
# '''[[Репродукция]]''' ('''[[d:Q11990|Reproduction]]''')
## [[Къин рукӀин]] ([[d:Q11995|Pregnancy]])
## [[Жинс]] ([[d:Q290|Sex]])
==== Организмал ====
{{div col|2}}
# '''Организм''' '''[[d:Q7239|Organism]]'''
# '''[[РухӀчӀаголъи]]''' ('''[[d:Q729|Animal]]''')
## [[Нематода]] ([[d:Q5185|Nematode]])
## [[Моллюска]] ([[d:Q25326|Mollusca]])
## [[Антропод]] ([[d:Q1360|Arthropod]])
### '''[[ХӀут-хъумур]]''' ('''[[d:Q1390|Insect]]''')
#### [[ЦӀунцӀра]] ([[d:Q7386|Ant]])
#### [[На]] ([[d:Q7391|Bee]])
#### [[КӀкӀара]] ([[d:Q7367|Mosquito]])
### [[Нусиреч]] ([[d:Q1357|Spider]])
## Хорда бугел
### '''[[Амфибия]]''' ('''[[d:Q10908|Amphibian]]''')
### '''[[ХӀинчӀ]]''' ('''[[d:Q5113|Bird]]''')
#### [[ГӀанкӀу]] ([[d:Q780|Chicken]])
#### [[Микки]] ([[d:Q10856|Pigeons and doves]])
### '''[[ЧчугӀа]]''' ('''[[d:Q152|Fish]]''')
#### [[Хъутма]] ([[d:Q7372|Shark]])
### '''[[Рахьхахулеб]]''' ('''[[d:Q7377|Mammal]]''')
#### [[Варани]] ([[d:Q7375|Camel]])
#### [[Кету]] ([[d:Q146|Cat]])
#### [[ЧӀегӀербоцӀи]] ([[d:Q830|Cattle]])
#### [[Гьой]] ([[d:Q144|Dog]])
#### [[Чу]] ([[d:Q726|Horse]])
#### [[Чахъу]] ([[d:Q7368|Sheep]])
#### [[ХъарсунхӀайван]] ([[d:Q10850|Rodent]])
#### [[Рукъалъул болъон]] ([[d:Q787|Domestic pig]])
#### [[Примат]] ([[d:Q7380|Primate]])
##### '''[[Инсан]]''' ('''[[d:Q5|Human]]''')
#### [[Ралъадал рахьхахулел]] ([[d:Q382441|Marine mammal]])
##### [[КиталмахӀаб]] ([[d:Q160|Whales, dolphins and porpoises]])
### [[Рептилия]] ('''[[d:Q10811|Reptile]]''')
#### [[Динозавр]] ([[d:Q430|Dinosaur]])
#### [[Борохь]] ([[d:Q2102|Snake]])
# [[Архея]] ([[d:Q10872|Archaea]])
# '''[[Бактерия]]''' '''[[d:Q10876|Bacteria]]'''
# '''[[ГӀурдахӀан]]''' ('''[[d:Q764|Fungus]]''')
# '''[[ГъветӀ-хер]]''' ('''[[d:Q756|Plant]]''')
## [[ТӀегь]] ([[d:Q506|Flower]])
## [[ГъветӀ]] ([[d:Q10884|Tree]])
# [[Протист]] ([[d:Q10892|Protist]])
{{div col end}}
==== Анатомия ====
{{div col|2}}
# '''[[Анатомия]]''' ('''[[d:Q514|Anatomy]]''')
# [[Керен]] ([[d:Q9103|Breast]])
# '''[[Лъамел]]''' ('''[[d:Q7868|Cell]]''')
# [[Бихьвадиялъулаб система]] ([[d:Q11068|Circulatory system]])
## [[Би]] ([[d:Q7873|Blood]])
## [[РакӀ]] ([[d:Q1072|Heart]])
# [[Эндокринияб система]] ([[d:Q11078|Endocrine system]])
# [[Инсанасул чехь-бакьалъулаб тракт]] ([[d:Q9649|Human gastrointestinal tract]])
## [[Хъвата]] ([[d:Q11083|Large intestine]])
## [[ЧӀегӀербакь]] ([[d:Q11090|Small intestine]])
## [[ТӀул]] ([[d:Q9368|Liver]])
# [[Ччобори]] ([[d:Q7365|Muscle]])
# [[Нервазул система]] ([[d:Q9404|Nervous system]])
## [[ГӀадалнах]] ([[d:Q1073|Brain]])
## [[Нерв]] ([[d:Q9620|Nerve]])
## [[Сенсорияб система]] ([[d:Q11101|Sensory system]])
### [[ГӀин]] ([[d:Q7362|Ear]])
### [[МагӀазукъали]] ([[d:Q7363|Nose]])
### [[Бер]] ([[d:Q7364|Eye]])
# [[Репродуктивияб система]] ([[d:Q7895|Reproductive system]])
# [[Респираторияб система]] ([[d:Q7891|Respiratory system]])
# [[Скелет]] ([[d:Q7881|Skeleton]])
# [[ТӀом]] ([[d:Q1074|Skin]])
{{div col end}}
=== Салъи ва медицина ===
{{div col|2}}
# '''[[Медицина]]''' ('''[[d:Q11190|Medicine]]''')
# [[Адикция]] ([[d:Q12029|Addiction]])
## [[Этанол]] ([[d:Q153|Ethanol]])
## [[Тамахьо]] ([[d:Q1566|Tobacco]])
# [[Альцгьеймерил унти]] ([[d:Q11081|Alzheimer's disease]])
# '''[[Квешаб унти]]''' ('''[[d:Q12078|Cancer]]''')
# [[Гьуърузул хроникияб обструктивияб унти]] ([[d:Q199804|COPD]] — chronic obstructive pulmonary disease)
# [[ГӀаммаб квачалъул унти]] ([[d:Q12125|Common cold]])
# [[Стоматология]] ([[d:Q12128|Dentistry]])
# [[ГӀажизлъи]] ([[d:Q12131|Disability]])
## [[Беццлъи]] ([[d:Q10874|Blindness]])
## [[ГӀинклъи]] ([[d:Q12133|Deafness]])
# [[Менталияб бигъен]] ([[d:Q12135|Mental disorder]])
# '''[[Унти]]''' ('''[[d:Q12136|Disease]]''')
# [[Эпилепсия|Эпилепсия/кӀкӀотадул унти]] ([[d:Q41571|Epilepsy]])
# [[Даруяб препарат]] ([[d:Q12140|Pharmaceutical drug]])
## [[Атибиотик]] ([[d:Q12187|Antibiotic]])
# '''[[Сахлъи]]''' ('''[[d:Q12147|Health]]''')
# [[Гастроэнтерит]] ([[d:Q156103|Gastroenteritis]])
# [[БотӀрол унти]] ([[d:Q86|Headache]])
# [[РекӀел хӀал хиси]] ([[d:Q12152|Heart attack]])
# [[Иммунияб система]] ([[d:Q1059|Immune system]])
# '''[[Малярия]]''' ('''[[d:Q12156|Malaria]]''')
# [[Кваникълъи]] ([[d:Q12167|Malnutrition]])
# [[ХӀайиз]] ([[d:Q12171|Menstruation]])
# [[Кьаралъи (унти)|Кьаралъи]] ([[d:Q12174|Obesity]])
# [[Пандемия]] ([[d:Q12184|Pandemic]])
# [[Пневмония]] ([[d:Q12192|Pneumonia]])
# [[Полиомиелит]] ([[d:Q12195|Poliomyelitis]])
# [[Жинсияб къагӀидаялъ кьолел унтаби]] ([[d:Q12198|Sexually transmitted disease]])
## [[Щвараб иммунодефициталъул синдром]] ('''[[d:Q12199|AIDS]]''')
# [[Инсульт]] ([[d:Q12202|Stroke]])
# [[Туберкулёз]] ([[d:Q12204|Tuberculosis]])
# [[Чакаралъл диабет]] ([[d:Q12206|Diabetes mellitus]])
# '''[[Вакцина]]''' ('''[[d:Q134808|Vaccine]]''')
# [[Вирус]] ([[d:Q808|Virus]])
## [[Грипп]] ([[d:Q2840|Influenza]])
## [[ТӀадерахъи]] ([[d:Q12214|Smallpox]])
{{div col end}}
=== Химия ===
{{div col|2}}
# '''[[Химия]]''' '''[[d:Q2329|Chemistry]]'''
# [[Органикияб-гуреб химия]] ([[d:Q11165|Inorganic chemistry]])
# [[Биохимия]] ([[d:Q7094|Biochemistry]])
## [[Гьормон]] ([[d:Q11364|Hormone]])
# [[Химикияб цолъи]] ([[d:Q11173|Chemical compound]])
## [[ЦӀекӀлъен]] ([[d:Q11158|Acid]])
## [[КъагӀидат (химия)]] ([[d:Q11193|Base (chemistry)]])
## [[ЦӀам]] ([[d:Q12370|Salt]])
# [[Химикияб элемент]] ('''[[d:Q11344|Chemical element]]''')
## [[Периодикияб таблица]] ('''[[d:Q10693|Periodic table]]''')
## [[Алюминий]] ([[d:Q663|Aluminium]])
## [[Карбон]] ([[d:Q623|Carbon]])
## [[Пахь]] ([[d:Q753|Copper]])
## '''[[Месед]]''' ('''[[d:Q897|Gold]]''')
## '''[[Гьидроген]]''' ('''[[d:Q556|Hydrogen]]''')
## '''[[Махх]]''' ('''[[d:Q677|Iron]]''')
## [[Азот]] ([[d:Q627|Nitrogen]])
## [[Оксиген]] ('''[[d:Q629|Oxygen]]''')
## [[ГӀарац]] ([[d:Q1090|Silver]])
## [[Гъалай]] ([[d:Q1096|Tin]])
# [[Органикияб химия]] ([[d:Q11351|Organic chemistry]])
## [[Алкогьол]] ([[d:Q156|Alcohol]])
## [[Карбонгьидрат]] ([[d:Q11358|Carbohydrate]])
## [[Липид]] ([[d:Q11367|Lipid]])
# [[Молекула]] ('''[[d:Q11369|Molecule]]''')
# [[Аналитикияб химия]] ([[d:Q2346|Analytical chemistry]])
# [[Физикияб химия]] ([[d:Q11372|Physical chemistry]])
{{div col end}}
=== Ракьалъул гӀелмаби ===
{{div col|2}}
# [[ГӀанси]] ([[d:Q7935|Avalanche]])
# '''[[Климат]]''' ('''[[d:Q7937|Climate]]''')
## [[Эль-Ниньо]] [[d:Q7939|El Niño–Southern Oscillation]]
## [[Глобалияб хинлъи]] ([[d:Q7942|Global warming]])
# [[Ракь багъари]] ([[d:Q7944|Earthquake]])
# '''[[Геология]]''' ('''[[d:Q1069|Geology]]''')
## '''[[Минерал]]''' ('''[[d:Q7946|Mineral]]''')
### [[Алмас]] ([[d:Q5283|Diamond]])
## [[Къаназул тектоника]] ([[d:Q7950|Plate tectonics]])
## [[ГьецӀо-къоно]] ([[d:Q8063|Rock]])
# [[ТӀабигӀияб балагь]] ([[d:Q8065|Natural disaster]])
## [[Лъим кӀанцӀи]] ([[d:Q8068|Flood]])
## [[Цунами]] ([[d:Q8070|Tsunami]])
# [[Вулкан]] ([[d:Q8072|Volcano]])
# '''[[Гьава-бакъ]]''' ('''[[d:Q11663|Weather]]''')
## [[НакӀкӀ]] ([[d:Q8074|Cloud]])
## [[ЦӀад]] ([[d:Q7925|Rain]])
## [[ГӀазу]] ([[d:Q7561|Snow]])
## [[ЩайтӀан-гьури]] ([[d:Q8081|Tornado]])
## [[Тропикияб циклон]] ([[d:Q8092|Tropical cyclone]])
## [[Гьури]] ([[d:Q8094|Wind]])
{{div col end}}
=== Физика ===
{{div col|2}}
# '''[[Физика]]''' ('''[[d:Q413|Physics]]''')
# [[Хехлъизаби]] ([[d:Q11376|Acceleration]])
# '''[[Атом]]''' ('''[[d:Q9121|Atom]]''')
# '''[[Энергия]]''' ('''[[d:Q11379|Energy]]''')
## [[Энергия цӀуни]] ([[d:Q11382|Conservation of energy]])
# '''[[ЭлектромакъанатӀисаб чӀорхинаби]]''' ('''[[d:Q12969754|Electromagnetic radiation]]''')
## [[ИнфрабагӀар]] ([[d:Q11388|Infrared]])
## [[Ультрафиолет]] ([[d:Q11391|Ultraviolet]])
## [[Канлъи]] ([[d:Q9128|Light]])
### '''[[Кьер]]''' ('''[[d:Q1075|Color]]''')
# [[Классикияб механика]] ([[d:Q11397|Classical mechanics]])
# '''[[Къуват]]''' ('''[[d:Q11402|Force]]''')
## [[ЭлектромакънатӀисаб къуват]] ([[d:Q849919|Electromagnetic force]])
### [[МакънатӀисаб сверунмухъ]] ([[d:Q11408|Magnetic field]])
## [[Гравитация]] ([[d:Q11412|Gravitation]])
## [[Къуватаб цоцазеасар]] ([[d:Q11415|Strong interaction]])
## [[ЗагӀипаб цоцазеасар]] ([[d:Q11418|Weak interaction]])
# [[МакънатӀис]] ([[d:Q11421|Magnet]])
# '''[[Масса]]''' ('''[[d:Q11423|Mass]]''')
# '''[[Метал]]''' ('''[[d:Q11426|Metal]]''')
## [[Чаран]] ([[d:Q11427|Steel]])
# [[Нуклеарияб бикьи]] ([[d:Q11429|Nuclear fission]])
# [[Материялъул хӀал]] ('''[[d:Q11430|State of matter]]''')
## [[Газ]] ([[d:Q11432|Gas]])
## [[Лъамалъи]] ([[d:Q11435|Liquid]])
## [[Плазма]] ([[d:Q10251|Plasma]])
## [[КъвакӀел]] ([[d:Q11438|Solid]])
# [[Квантияб механика]] ([[d:Q944|Quantum mechanics]])
# [[Радиактивияб биххи]] ([[d:Q11448|Radioactive decay]])
# [[ГӀаммаб гӀахьаллъел]] ('''[[d:Q11452|General relativity]]''')
# [[Хасаб гӀахьаллъел]] ([[d:Q11455|Special relativity]])
# [[Бащдабкондуктор]] ([[d:Q11456|Semiconductor]])
# '''[[Гьаракь]]''' ('''[[d:Q11461|Sound]]''')
# '''[[Хехлъи]]''' ('''[[d:Q11465|Velocity]]''')
## [[Канлъиялъул хехлъи]] ([[d:Q2111|Speed of light]])
# [[Температура]] ([[d:Q11466|Temperature]])
# '''[[Заман]]''' ('''[[d:Q11471|Time]]''')
# [[Термодинамика]] ([[d:Q11473|Thermodynamics]])
# [[Вакуум]] ([[d:Q11475|Vacuum]])
{{div col end}}
=== Математика ===
{{div col|2}}
# '''[[Математика]]''' ('''[[d:Q395|Mathematics]]''')
# '''[[Аритметика]]''' ('''[[d:Q11205|Arithmetic]]''')
## [[Логаритм]] ([[d:Q11197|Logarithm]])
## '''[[РикӀкӀен (математика)|РикӀкӀен]]''' ('''[[d:Q11563|Number]]''')
## [[РикӀкӀеназул теория]] ([[d:Q12479|Number theory]])
# '''[[Алгебра]]''' ('''[[d:Q3968|Algebra]]''')
## [[Комплексияб рикӀкӀен]] ([[d:Q11567|Complex number]])
## [[Бащалъизаби (математика)|Бащалъизаби]] ([[d:Q11345|Equation]])
## [[Линеарияб алгебра]] ([[d:Q82571|Linear algebra]])
# [[Геометрия]] ('''[[d:Q8087|Geometry]]''')
## [[БокӀон]] ([[d:Q11352|Angle]])
## [[ГӀатӀилъи]] ([[d:Q11500|Area]])
## [[Координатазул система]] ([[d:Q11210|Coordinate system]])
## [[Пи (рикӀкӀен)]] ([[d:Q167|Pi]])
## [[Питагорил теорема]] ([[d:Q11518|Pythagorean theorem]])
## [[Симметрия]] ([[d:Q12485|Symmetry]])
## [[Тригонометрия]] ([[d:Q8084|Trigonometry]])
# [[Математикияб анализ]] ([[d:Q7754|Mathematical analysis]])
## [[Дифференциалияб бащалъизаби]] ([[d:Q11214|Differential equation]])
## [[РикӀкӀеназулаб анализ]] ([[d:Q11216|Numerical analysis]])
# РесбукӀин ва статистика
## [[РесбукӀин]] ([[d:Q9492|Probability]])
## [[Статистика]] ([[d:Q12483|Statistics]])
# Логика ва кьучӀчӀал
## [[Функция (математика)|Функция]] ([[d:Q11348|Function (mathematics)]])
## [[ЛъугӀикълъи]] [[d:Q205|Infinity]]
## [[Математикияб далил]] ([[d:Q11538|Mathematical proof]])
## [[ГӀемерлъабазул теория]] ([[d:Q12482|Set theory]])
{{div col end}}
== Квен-тӀех ва росдал магӀишат ==
===Росдал магӀишат===
# '''[[Рослад магӀишат]]''' ('''[[d:Q11451|Agriculture]]''')
## [[Лъалъ]] ([[d:Q11453|Irrigation]])
## [[Пуруц]] ([[d:Q11464|Plough]])
===Квен-тӀех===
{{div col|2}}
# '''[[Квен]]''' ('''[[d:Q2095|Food]]''')
# [[Чед]] ([[d:Q7802|Bread]])
# [[Могьол культура]] ([[d:Q12117|Cereal]])
## [[ПурчӀина]], [[бугӀа]] ([[d:Q11577|Barley]])
## [[ЦӀоросаролъ]] ([[d:Q11575|Maize]])
## [[Ниха]] ([[d:Q12104|Oat]])
## [[ПиринчӀ]] ([[d:Q5090|Rice]])
## [[Огоб]] ([[d:Q12099|Rye]])
## [[КӀикьераб бога]] ([[d:Q332062|Sorghum bicolor]])
## [[Ролъ]] ([[d:Q15645384|Wheat]])
# [[ХӀан]] ([[d:Q10943|Cheese]])
# [[Шоколад]] ([[d:Q195|Chocolate]])
# [[ГьоцӀо]] ([[d:Q10987|Honey]])
# [[Пихъ-мичӀ]] ([[d:Q1364|Fruit]])
## [[ГӀеч]] ([[d:Q89|Apple]])
## [[Банан]] ([[d:Q503|Banana]])
## [[ЦӀибил]] ([[d:Q10978|Grape]])
## [[Соя]] ([[d:Q11006|Soybean]])
## [[Лимон]] ([[d:Q500|Lemon]])
## [[ЦӀулакьо (пихъ)]] ([[d:Q11009|Nut (fruit)]])
# [[Гьан]] ([[d:Q10990|Meat]])
# [[Чакар]] ([[d:Q11002|Sugar]])
# [[Пер-хер]] ([[d:Q11004|Vegetable]])
## [[ГӀурустӀин]] ([[d:Q10998|Potato]])
{{div col end}}
=== Гьекъелал ===
{{div col|2}}
# [[Пиво]] ([[d:Q44|Beer]])
# [[Кофе]] ([[d:Q8486|Coffee]])
# [[ГӀен (гьекъел)]] ([[d:Q8492|Juice]])
# [[Рахь]] ('''[[d:Q8495|Milk]]''')
# [[Чай]] ([[d:Q6097|Tea]])
# [[Лъим]] ('''[[d:Q283|Water]]''')
# [[Чагъир]] ([[d:Q282|Wine]])
{{div col end}}
== Технология ==
{{div col|3}}
# '''[[Технология]]''' ('''[[d:Q11016|Technology]]''')
# [[Биотехнология]] ([[d:Q7108|Biotechnology]])
# [[РетӀел]] ([[d:Q11460|Clothing]])
## [[Квасквас]] ([[d:Q11457|Cotton]])
# [[Инжинерлъи]] ([[d:Q11023|Engineering]])
## [[Машина]] ([[d:Q11019|Machine]])
## [[Робот]] ([[d:Q11012|Robot]])
## [[Бурав]] ([[d:Q11022|Screw]])
## [[Гьакибер]] ([[d:Q446|Wheel]])
# [[Металлургия]] ([[d:Q11467|Metallurgy]])
# [[Нанотехнология]] ([[d:Q11468|Nanotechnology]])
=== Коммуникация ===
# '''[[Коммуникация]]''' ('''[[d:Q11024|Communication]]''')
# [[ТӀехь]] ([[d:Q571|Book]])
# '''[[Информация]]''' ('''[[d:Q11028|Information]]''')
## [[Энциклопедия]] ([[d:Q5292|Encyclopedia]])
# [[Журналистика]] ( [[d:Q11030|Journalism]])
## [[Казият]] ([[d:Q11032|Newspaper]])
## [[Масс медия]] ([[d:Q11033|Mass media]])
# [[Басмаялде бахъи]] ([[d:Q11034|Printing]])
# [[Телепон]] ([[d:Q11035|Telephone]])
=== Электроника ===
# [[Электроника]] ([[d:Q11650|Electronics]])
## [[Электрочвахи]] ([[d:Q11651|Electric current]])
## [[ХӀаллъи]] ([[d:Q11652|Frequency]])
# Компонентал
## [[Конденсатор]] ([[d:Q5322|Capacitor]])
## [[Индуктор]] ([[d:Q5325|Inductor]])
## [[Транзистор]] ([[d:Q5339|Transistor]])
## [[Диод]] ([[d:Q11656|Diode]])
## [[Резистор]] ([[d:Q5321|Resistor]])
## [[Трансформатор]] ([[d:Q11658|Transformer]])
==== Компьтерал ва интернет ====
# '''[[Компьютер]]''' ('''[[d:Q68|Computer]]''')
## [[Зенаб диск]] ([[d:Q4439|Hard disk drive]])
## [[Централияб процессор]] ([[d:Q5300|Central processing unit]])
# [[Гьунарияб интеллект]] ([[d:Q11660|Artificial intelligence]])
# [[Информациялъул технология]] ([[d:Q11661|Information technology]])
## [[Алгоритм]] ([[d:Q8366|Algorithm]])
# [[Интернет]] ([[d:Q75|Internet]])
## [[Электронияб почта]] ([[d:Q9158|Email]])
## [[ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин]] ([[d:Q466|World Wide Web]])
# [[Операциялъулаб система]] ([[d:Q9135|Operating system]])
# [[Программлъизабиялъул мацӀ]] ([[d:Q9143|Programming language]])
# [[Программаялъулаб хьезаби]] ([[d:Q7397|Software]])
=== Энергия ва цӀатари ===
# [[ЦӀигьабулеб энергия]] ([[d:Q12705|Renewable energy]])
# [[Электрилъи]] ([[d:Q12725|Electricity]])
## [[Атомалъулаб энергия]] ([[d:Q12739|Nuclear power]])
# [[Ракьулъа бахъулеб цӀатари]] ([[d:Q12748|Fossil fuel]])
# [[Жанисеб бухӀелалъул багъардиро]] ([[d:Q12757|Internal combustion engine]])
# [[ХӀухьладул багъардиро]] ([[d:Q12760|Steam engine]])
# [[ЦӀа]] ([[d:Q3196|Fire]])
===Материалал===
# [[ЦӀер]] ([[d:Q11469|Glass]])
# [[Кагъат]] ([[d:Q11472|Paper]])
# [[Пластик]] ([[d:Q11474|Plastic]])
# [[ЦӀул]] ([[d:Q287|Wood]])
=== Транспорт ===
# [[Транспорт]] ([[d:Q7590|Transport]])
# [[Гьаваялъул транспорт]] ([[d:Q11436|Aircraft]])
# [[Автомобиль]] ([[d:Q1420|Automobile]])
# [[Велосипед]] ([[d:Q11442|Bicycle]])
# [[Лъекьгама]] ([[d:Q2811|Submarine]])
# [[Гама]] ([[d:Q11446|Ship]])
# [[Маххдахьвад]] ([[d:Q870|Train]])
=== Ярагъ ===
# [[Ярагъ]] ([[d:Q728|Weapon]])
## [[Хвалчен]] ([[d:Q12791|Sword]])
## [[ЦӀаярагъ]] ([[d:Q12796|Firearm]])
### [[ГуллиречӀчӀ]] ([[d:Q12800|Machine gun]])
## [[Нуклеарияб ярагъ]] ([[d:Q12802|Nuclear weapon]])
# [[Танк]] ([[d:Q12876|Tank]])
# [[Кьвагьулеб материал]] ([[d:Q12870|Explosive material]])
## [[ТункӀил хер]] ([[d:Q12861|Gunpowder]])
{{div col end}}
== Гьунарлъи ва хӀалхьи ==
{{div col|3}}
# '''[[Маданият]]''' ('''[[d:Q11042|Culture]]''')
# '''[[Гьунарлъи]]''' ('''[[d:Q735|Art]]''')
## [[Комикс]] ([[d:Q1004|Comics]])
## [[Суратбахъи]] ([[d:Q11629|Painting]])
## [[Фотография]] ([[d:Q11633|Photography]])
## [[Скульптура]] ([[d:Q11634|Sculpture]])
## [[ЩагӀихъанлъи]] ([[d:Q11642|Pottery]])
# [[Кьурди]] ([[d:Q11639|Dance]])
# [[Мода]] ([[d:Q12684|Fashion]])
# [[Театр]] ([[d:Q11635|Theatre]])
# [[Каллиграфия]] ([[d:Q12681|Calligraphy]])
=== Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай ===
# '''[[Архитектура]]''' ('''[[d:Q12271|Architecture]]''')
# [[КӀамури]] ([[d:Q12277|Arch]])
# [[Кьо]] ([[d:Q12280|Bridge]])
# [[Канал]], [[рахъ (лъалъ)]] ([[d:Q12284|Canal]])
# [[Сангар]] ([[d:Q12323|Dam]])
# [[Къуба]] ([[d:Q12493|Dome]])
# '''[[Рукъ]]''' ('''[[d:Q3947|House]]''')
# Хасал структураби
## [[Ангкор Ват]] [[d:Q43473|Angkor Wat]]
## [[Колоссей]] ([[d:Q10285|Colosseum]])
## [[Синалъул кӀудияб къед]] ([[d:Q12501|Great Wall of China]])
## [[Эйффелил си]] ([[d:Q243|Eiffel Tower]])
## [[Эмпайр-стейт-билдинг]] [[d:Q9188|Empire State Building]]
## [[Айя София]] ([[d:Q12506|Hagia Sophia]])
## [[Партенон]] ([[d:Q10288|Parthenon]])
## [[Джизаялъул пирамидабазул комплекс]] [[d:Q13217298|Giza Pyramid Complex]]
## [[Мукъадасав Петрил базилика]] ([[d:Q12512|St. Peter's Basilica]])
## [[Эркенлъиялъул статуя]] ([[d:Q9202|Statue of Liberty]])
## [[Тадж Магьал]] ([[d:Q9141|Taj Mahal]])
## [[Лъабкъварилъухъ сангар]] ([[d:Q12514|Three Gorges Dam]])
# [[Пирамида]] ([[d:Q12516|Pyramid]])
# [[Си]] ([[d:Q12518|Tower]])
=== Фильм, радио ва телебихьи ===
# '''[[Фильм]]''' ('''[[d:Q11424|Film]]''')
## [[Анимация]] ([[d:Q11425|Animation]])
# '''[[Радио]]''' ('''[[d:Q872|Radio]]''')
# '''[[Телебихьи]]''' ('''[[d:Q289|Television]]''')
===Музыка===
# '''[[Музыка]]''' ('''[[d:Q638|Music]]''')
# [[КечӀ]] ([[d:Q7366|Song]])
# Хасал музыкалиял жанрал
## [[Блюз]] ([[d:Q9759|Blues]])
## [[Классикияб музыка]] ([[d:Q9730|Classical music]])
### [[Опера]] ([[d:Q1344|Opera]])
### [[Симфония]] ([[d:Q9734|Symphony]])
## [[Электроникияб музыка]] ([[d:Q9778|Electronic music]])
## [[Фламенко]] ([[d:Q9764|Flamenco]])
## [[Гьип-гьоп]] ([[d:Q11401|Hip hop]])
## [[Джаз]] ([[d:Q8341|Jazz]])
## [[Регги]] ([[d:Q9794|Reggae]])
## [[Рок-музыка]] ([[d:Q11399|Rock music]])
## [[Самба]] ([[d:Q11403|Samba]])
# Хасал музыкалиял алатал
## [[Къали (музыкалияб алат)]] ([[d:Q11404|Drum]])
## [[Флейта]] ([[d:Q11405|Flute]])
## [[Гитара]] ([[d:Q6607|Guitar]])
## [[Фортепиано]] ([[d:Q5994|Piano]])
## [[Турба (музыкалияб алат)]] ([[d:Q8338|Trumpet]])
## [[Чагъана]] ([[d:Q8355|Violin]])
=== ХӀалхьи ===
# '''[[ХӀай]]''' ('''[[d:Q11410|Game]]''')
## [[Нардал]] ([[d:Q11411|Backgammon]])
## [[Шагьматал]] ([[d:Q718|Chess]])
## [[Го]] ([[d:Q11413|Go (game)]])
## [[Видео-хӀай]] ([[d:Q7889|Video game]])
# [[Гъира-шавкъалъул хӀай]] [[d:Q11416|Gambling]]
# [[РечӀчӀанхъиялъул гьунарал]] ([[d:Q11417|Martial arts]])
## [[Каратэ]] ([[d:Q11419|Karate]])
## [[Дзюдо]] ([[d:Q11420|Judo]])
# [[Олимпиялъул хӀаял]] ([[d:Q5389|Olympic Games]])
# '''[[Спорт]]''' ('''[[d:Q349|Sport]]''')
## [[Атлетика]] ([[d:Q542|Athletics]])
## [[Бейсбол]] ([[d:Q5369|Baseball]])
## [[Баскетбол]] ([[d:Q5372|Basketball]])
## [[Крикет]] ([[d:Q5375|Cricket]])
## [[Футболалъул ассоциация]] ([[d:Q2736|Association football]])
## [[Гольф]] ([[d:Q5377|Golf]])
## [[Регби]] ([[d:Q5378|Rugby]])
## [[Теннис]] ([[d:Q847|Tennis]])
# '''[[РасанкӀо]]''' ('''[[d:Q11422|Toy]]''')
{{div col end}}
== Тарих ==
# '''[[Тарих]]''' ('''[[d:Q309|History]]''')
==== Цетарих ва некӀсияб дунял ====
{{div col|2}}
# [[Цетарих]] ([[d:Q11756|Prehistory]])
# [[ГанчӀил гӀасру]] ([[d:Q11759|Stone Age]])
# [[Мазгарул гӀасру]] ([[d:Q11761|Bronze Age]])
# [[Маххул гӀасру]] ([[d:Q11764|Iron Age]])
# [[Месопотамия]] ([[d:Q11767|Mesopotamia]])
# [[Шумер]] ([[d:Q35355|Sumer]])
# [[НекӀсияб Египет]] ([[d:Q11768|Ancient Egypt]])
# [[НекӀсияб Греция]] ([[d:Q11772|Ancient Greece]])
# [[Румалъул империя]] ([[d:Q2277|Roman Empire]])
# [[Хань наслу]] ([[d:Q7209|Han Dynasty]])
# [[Гуптазул пачалихъ]] ([[d:Q11774|Gupta Empire]])
{{div col end}}
==== Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀаббасилазул халифат]] ([[d:Q12536|Abbasid Caliphate]])
# [[Канлъизабиялъул эпоха]] ([[d:Q12539|Age of Enlightenment]])
# [[Ацтекал]] ([[d:Q12542|Aztec]])
# [[Византиялъул империя]] ([[d:Q12544|Byzantine Empire]])
# [[Хъанчил чабхъадинал]] ([[d:Q12546|Crusades]])
# [[Мукъадасаб Румалъулаб империя]] ([[d:Q12548|Holy Roman Empire]])
# [[Инкал]] ([[d:Q28573|Inca]])
# [[Малиялъул империя]] ([[d:Q184536|Mali Empire]])
# [[Майязул цивилизация]] ([[d:Q28567|Mayan Civilization]])
# [[Гьоркьохъел гӀасраби]] ([[d:Q12554|Middle Ages]])
# [[Магъулазул империя]] ([[d:Q12557|Mongol Empire]])
# [[Мин наслу]] ([[d:Q9903|Ming Dynasty]])
# [[ГӀусаманияб империя]] ([[d:Q12560|Ottoman Empire]])
# [[Протестантияб реформация]] ([[d:Q12562|Protestant Reformation]])
# [[Ренессанс]] ([[d:Q4692|Renaissance]])
# [[Тань наслу]] ([[d:Q9683|Tang Dynasty]])
# [[Викингал]] ([[d:Q12567|Vikings]])
{{div col end}}
==== Гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀарабгин исраилалъулаб конфликт]] ([[d:Q8669|Arab-Israeli conflict]])
# [[Америкаялъул ватӀанчилъияб рагъ]] ([[d:Q8676|American Civil War]])
# [[Апартеид]] ([[d:Q11409|Apartheid]])
# '''[[Британиялъул империя]]''' ('''[[d:Q8680|British Empire]]''')
# '''[[ЦӀорораб рагъ]]''' ('''[[d:Q8683|Cold War]]''')
# [[Маданияб революция]] ([[d:Q8690|Cultural Revolution]])
# '''[[Паранс революция]]''' ('''[[d:Q6534|French Revolution]]''')
# [[КӀудияб депрессия]] ([[d:Q8698|Great Depression]])
# [[Гьолокост]] ([[d:Q2763|The Holocaust]])
# '''[[Индустриалияб революция]]''' ('''[[d:Q2269|Industrial Revolution]]''')
# [[Лъабабилеб Рейх]] ([[d:Q7318|Nazi Germany]])
# [[Мэйдзил реставрация]] ([[d:Q8707|Meiji Restoration]])
# [[ГӀурус революция]] ([[d:Q8729|Russian Revolution]])
# [[Цинь наслу]] ([[d:Q8733|Qing Dynasty]]
# [[Вйетнамалъул рагъ]] ([[d:Q8740|Vietnam War]])
# '''[[ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q361|World War I]]''')
# '''[[КӀибалеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q362|World War II]]''')
{{div col end}}
== География ==
{{div col|2}}
# '''[[География]]''' ('''[[d:Q1071|Geography]]''')
# '''[[Шагьар]]''' ('''[[d:Q515|City]]''')
# '''[[Континент]]''' ('''[[d:Q5107|Continent]]''')
# [[Рохь]] ([[d:Q4421|Forest]])
# [[МегӀер]] ([[d:Q8502|Mountain]])
# [[Салул авлахъ]] ([[d:Q8514|Desert]])
# [[Шамалияб полюс]] ([[d:Q934|North Pole]])
# '''[[Океан]]''' ('''[[d:Q9430|Ocean]]''')
# [[ГӀор]] ([[d:Q4022|River]])
# [[Ралъад]] ('''[[d:Q165|Sea]]''')
# [[Жанубияб полюс]] ([[d:Q933|South Pole]])
=== Континентал ва икълимал ===
# '''[[Африка]]''' ('''[[d:Q15|Africa]]''')
# '''[[Антарктика]]''' ('''[[d:Q51|Antarctica]]''')
# '''[[Азия]]''' ('''[[d:Q48|Asia]]''')
# '''[[Европа]]''' ('''[[d:Q46|Europe]]''')
# [[ГӀагараб Машрикъ]] ([[d:Q7204|Middle East]])
# [[Шималияб Америка]] ('''[[d:Q49|North America]]''')
# '''[[Океания]]''' ('''[[d:Q538|Oceania]]''')
# '''[[Жанубияб Америка]]''' ('''[[d:Q18|South America]]''')
{{div col end}}
=== Countries ===
{{div col|3}}
Eventually, there should be articles on most or all of the countries listed at [[:w:en:List_of_sovereign_states|List of countries]]. However, for the smaller Wikipedias, some of the more high-priority countries to have articles on are:
# [[Афгъанистан]] [[d:Q889|Afghanistan]]
# [[d:Q262|Algeria]]
# [[d:Q414|Argentina]]
# [[d:Q408|Australia]]
# [[d:Q40|Austria]]
# [[d:Q902|Bangladesh]]
# '''[[d:Q155|Brazil]]'''
# [[d:Q16|Canada]]
# '''[[d:Q148|China]]'''
# [[d:Q974|Democratic Republic of the Congo]]
# [[d:Q241|Cuba]]
# [[d:Q79|Egypt]]
# [[d:Q115|Ethiopia]]
# '''[[d:Q142|France]]'''
# '''[[d:Q183|Germany]]'''
# '''[[d:Q668|India]]'''
# [[d:Q252|Indonesia]]
# '''[[d:Q794|Iran]]'''
# [[d:Q796|Iraq]]
# [[d:Q801|Israel]]
# '''[[d:Q38|Italy]]'''
# '''[[d:Q17|Japan]]'''
# [[d:Q96|Mexico]]
# [[d:Q55|Netherlands]]
# [[d:Q664|New Zealand]]
# [[d:Q1033|Nigeria]]
# [[d:Q843|Pakistan]]
# [[d:Q36|Poland]]
# [[d:Q45|Portugal]]
# '''[[d:Q159|Russia]]'''
# [[d:Q851|Saudi Arabia]]
# [[d:Q334|Singapore]]
# [[d:Q258|South Africa]]
# [[d:Q884|South Korea]]
# '''[[d:Q29|Spain]]'''
# [[d:Q1049|Sudan]]
# [[d:Q39|Switzerland]]
# [[d:Q924|Tanzania]]
# [[d:Q869|Thailand]]
# [[d:Q43|Turkey]]
# [[d:Q212|Ukraine]]
# '''[[d:Q145|United Kingdom]]'''
# '''[[d:Q30|United States]]'''
# [[d:Q237|Vatican City]]
# [[d:Q717|Venezuela]]
# [[d:Q881|Vietnam]]
{{div col end}}
=== Cities ===
{{div col|3}}
# [[d:Q727|Amsterdam]]
# [[d:Q1524|Athens]]
# [[d:Q1530|Baghdad]]
# [[d:Q1861|Bangkok]]
# '''[[d:Q956|Beijing]]'''
# '''[[d:Q64|Berlin]]'''
# [[d:Q2841|Bogotá]]
# [[d:Q239|Brussels]]
# [[d:Q1486|Buenos Aires]]
# [[d:Q85|Cairo]]
# [[d:Q5465|Cape Town]]
# [[d:Q3766|Damascus]]
# [[d:Q1353|Delhi]]
# [[d:Q1354|Dhaka]]
# [[d:Q612|Dubai]]
# [[d:Q8646|Hong Kong]]
# [[d:Q406|Istanbul]]
# [[d:Q3630|Jakarta]]
# '''[[d:Q1218|Jerusalem]]'''
# [[d:Q8660|Karachi]]
# [[d:Q3838|Kinshasa]]
# [[d:Q1348|Kolkata]]
# [[d:Q8673|Lagos]]
# '''[[d:Q84|London]]'''
# [[d:Q65|Los Angeles]]
# [[d:Q2807|Madrid]]
# [[d:Q5806|Mecca]]
# [[d:Q1489|Mexico City]]
# '''[[d:Q649|Moscow]]'''
# [[d:Q1156|Mumbai]]
# [[d:Q3870|Nairobi]]
# '''[[d:Q60|New York City]]'''
# '''[[d:Q90|Paris]]'''
# [[d:Q8678|Rio de Janeiro]]
# '''[[d:Q220|Rome]]'''
# '''[[d:Q656|Saint Petersburg]]'''
# [[d:Q174|São Paulo]]
# [[d:Q8684|Seoul]]
# [[d:Q8686|Shanghai]]
# [[d:Q3130|Sydney]]
# [[d:Q3616|Tehran]]
# '''[[d:Q1490|Tokyo]]'''
# [[d:Q1741|Vienna]]
# [[d:Q61|Washington, D.C.]]
{{div col end}}
=== Bodies of water ===
{{div col|3}}
# '''[[Амазон]]''' ('''[[d:Q3783|Amazon River]]''')
# [[Арктикияб океан]] ([[d:Q788|Arctic Ocean]])
# '''[[Атлантикияб океан]]''' ('''[[d:Q97|Atlantic Ocean]]''')
# [[Балт ралъад]] ([[d:Q545|Baltic Sea]])
# [[ЧӀегӀераб ралъад]] ([[d:Q166|Black Sea]])
# [[Кариб ралъад]] ([[d:Q1247|Caribbean Sea]])
# [[Каспий ралъад]] ([[d:Q5484|Caspian Sea]])
# [[Конго (гӀор)]] ([[d:Q3503|Congo River]])
# [[Дануб]] ([[d:Q1653|Danube]])
# [[Ганг]] ([[d:Q5089|Ganges]])
# [[КӀудияб барьерияб риф]] ([[d:Q7343|Great Barrier Reef]])
# [[КӀудиял ХӀорал]] ([[d:Q7347|Great Lakes]])
# '''[[Гьиндияб океан]]''' ('''[[d:Q1239|Indian Ocean]]''')
# [[Гьинд (гӀор)|Гьинд]] ([[d:Q7348|Indus River]])
# [[Байкал]] ([[d:Q5513|Lake Baikal]])
# [[Танганйика]] ([[d:Q5511|Lake Tanganyika]])
# [[Виктория хӀор]] ([[d:Q5505|Lake Victoria]])
# [[Ракьдагьоркьосеб ралъад]] ([[d:Q4918|Mediterranean Sea]])
# [[Миссиссипи]] ([[d:Q1497|Mississippi River]])
# [[Нигер (гӀор)]] ([[d:Q3542|Niger River]])
# '''[[Нил]]''' ('''[[d:Q3392|Nile]]''')
# [[Шималияб ралъад]] ([[d:Q1693|North Sea]])
# [[ГӀодоцараб океан]] ('''[[d:Q98|Pacific Ocean]]''')
# [[Панамаялъул канал]] ([[d:Q7350|Panama Canal]])
# [[Райн]] ([[d:Q584|Rhine]])
# [[Сувайсалъул канал]] ([[d:Q899|Suez Canal]])
# [[Жанубияб океан]] ([[d:Q7354|Southern Ocean]])
# [[Волга]] ([[d:Q626|Volga River]])
# [[Янцзы]] ([[d:Q5413|Yangtze River]])
# [[ТӀогьилгӀор]] ([[d:Q7355|Yellow River]])
{{div col end}}
=== МугӀрул ва салул авлахъал ===
# [[Алпал]] ([[wikidata:Q1286|Alps]])
# [[Андал]] ([[wikidata:Q5456|Andes]])
# [[Гьималаял]] ('''[[wikidata:Q5451|Himalayas]]''')
## [[Эверест (мегӀер)]] ([[wikidata:Q513|Mount Everest]])
# [[Килиманджаро (мегӀер)]] ([[wikidata:Q7296|Mount Kilimanjaro]])
# [[Кьурахарал мугӀрул]] ([[wikidata:Q5463|Rocky Mountains]])
# '''[[СахIара]]''' ('''[[wikidata:Q6583|Sahara]]''')
# '''[[Атакама (салул авлахъ)]]''' ('''[[wikidata:Q47141|Atacama Desert]]''')
[[Категория:Википедия]]
paqf6dptibrmf8hlbhgkw9h0xotnor6
91134
91133
2024-04-14T16:15:17Z
M. Omarius
10562
/* Анатомия */
wikitext
text/x-wiki
{{Мажлисалъул бутӀа}}
{{shortcut|ВП:БукӀине ккола|ВП:1000}}
{{ambox
|image=[[Файл:Stock alarm.svg|40px]]
|text=Гьаб гьумер букӀине ккола '''[[m:List of articles every Wikipedia should have|List of articles every Wikipedia should have]]'''- алъул копиялъун, ва гьанир хиса-басиял гьаризе ккани, гьаб бахӀсалда бицине ккола - [[m:Talk:List of articles every Wikipedia should have|Мета-вики]].
|text-small=Ахирисеб синхронизация — '''2014 соналъул 19 август.'''
}}
Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ [[meta:List of articles every Wikipedia should have|гӀуцӀцӀун буго]] [[Википедия:Мета-вики|Мета-викиялда]]. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал '''1000 аслиял макъалаби'''.
[[Авар Википедия]]лъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.
'''Биццатаб хатӀалъ''' рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.
Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго [[/Макъалаби|гъоркьгьумералда]].
{{TOCright}}
== Биография ==
=== СуратчагӀи ва архитекторал ===
{{div col|2}}
# [[Ле Корбюзие]] ([[d:Q4724|Le Corbusier]])
# [[Салвадор Дали|Дали, Салвадор]] ([[d:Q5577|Dalí, Salvador]])
# [[Албрехьт Дюрер|Дюрер, Албрехьт]] ([[d:Q5580|Dürer, Albrecht]])
# [[Винсент ван Гог|Гог, Винсент ван]] ('''[[d:Q5582|Gogh, Vincent van]]''')
# [[Гоя, Франциско]] ([[d:Q5432|Goya, Francisco]])
# [[Гьокусай]] ([[d:Q5586|Hokusai]])
# [[Кало, Фрида]] ([[d:Q5588|Kahlo, Frida]])
# '''[[Леонардо да Винчи]]''' ('''[[d:Q762|Leonardo da Vinci]]''')
# [[Матисс, Анри]] ([[d:Q5589|Matisse, Henri]])
# '''[[Микеланджело]]''' ('''[[d:Q5592|Michelangelo]]''')
# '''[[Пабло Пикассо|Пикассо, Пабло]]''' ('''[[d:Q5593|Picasso, Pablo]]''')
# [[Рафаэл]] ([[d:Q5597|Raphael]])
# '''[[Рембрандт]]''' ('''[[d:Q5598|Rembrandt]]''')
# [[Рубенс, Питер Паул]] ([[d:Q5599|Rubens, Peter Paul]])
# [[Синан|Синан, Мимар]] [[d:Q5600|Sinan, Mimar]]
# [[Валаскес, Диего]] ([[d:Q297|Velázquez, Diego]])
# [[Воргьол, Энди]] ([[d:Q5603|Warhol, Andy]])
# [[Райт, Франк Ллойд]] ([[d:Q5604|Wright, Frank Lloyd]])
{{div col end}}
=== Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби===
{{div col|2}}
# [[Абу Нувас]] ([[d:Q5670|Abu Nuwas]])
# [[Андерсен, Гьанс Христиан]] ([[d:Q5673|Andersen, Hans Christian]])
# [[Остин, Джейн]] ([[d:Q36322|Austen, Jane]])
# [[Башо]] ([[d:Q5676|Bashō]])
# [[Борхес, Хорхе Луис]] ([[d:Q909|Borges, Jorge Luis]])
# [[Джордж Байрон|Байрон, Джордж]] ([[d:Q5679|Byron, George]]_
# '''[[Мигел де Сервантес|Сервантес, Мигель де]]''' ('''[[d:Q5682|Cervantes, Miguel de]]''')
# [[Чосер, Джефри]] ([[d:Q5683|Chaucer, Geoffrey]])
# [[Чехов, Антон]] ([[d:Q5685|Chekhov, Anton]])
# '''[[Данте Алигйери]]''' ('''[[d:Q1067|Dante Alighieri]]''')
# [[Диккенс, Чарльз]] ([[d:Q5686|Dickens, Charles]])
# [[Достоевский, Фёдор]] ([[d:Q991|Dostoyevsky, Fyodor]])
# [[Гарсиа Маркес, Габриэл]] ([[d:Q5878|García Márquez, Gabriel]])
# '''[[Йогьанн Волфганг фон Гёте|Гёте, Йогьанн Вольфганг фон]]''' ('''[[d:Q5879|Goethe, Johann Wolfgang von]]''')
# [[ХӀафиз (шагӀир)]] ([[d:Q6240|Hafez]])
# '''[[Гьомер]]''' ('''[[d:Q6691|Homer]]''')
# '''[[Юго, Виктор]]''' ('''[[d:Q535|Hugo, Victor]]''')
# [[Джойс, Джеймс]] ([[d:Q6882|Joyce, James]])
# [[Кафка, Франц]] ([[d:Q905|Kafka, Franz]])
# [[Калидаса]] ([[d:Q7011|Kālidāsa]])
# [[Ли Баи]] ([[d:Q7071|Li Bai]])
# [[Наджиб МахӀфуз]] ([[d:Q7176|Naguib Mahfouz]])
# '''[[Молиер]]''' ('''[[d:Q687|Molière]]''')
# [[Овидий]] ([[d:Q7198|Ovid]])
# [[Пруст, Марсел]] ([[d:Q7199|Proust, Marcel]])
# [[Пушкин, Александр]] ([[d:Q7200|Pushkin, Alexander]])
# '''[[Шекспир, Вильям]]''' ('''[[d:Q692|Shakespeare, William]]''')
# [[Софокл]] ([[d:Q7235|Sophocles]])
# [[Тагор, Рабиндранат]] ([[d:Q7241|Tagore, Rabindranath]])
# [[Толстой, Лев]] ('''[[d:Q7243|Tolstoy, Leo]]''')
# [[Твен, Марк]] ([[d:Q7245|Twain, Mark]])
# [[Вергилий]] ([[d:Q1398|Virgil]])
{{div col end}}
=== Композиторал ва музыкантал ===
{{div col|2}}
# [[Армстронг, Луи]] ([[d:Q1779|Armstrong, Louis]])
# '''[[Йогьанн Себастиан Бах|Бах, Йогьанн Себастиан]]''' ('''[[d:Q1339|Bach, Johann Sebastian]]''')
# '''[[The Beatles]]''' ('''[[d:Q1299|Beatles, The]]''')
# '''[[Лудвиг ван Бетгьовен|Бетгьовен, Лудвиг ван]]''' ('''[[d:Q255|Beethoven, Ludwig van]]''')
# [[Брамс, Йогьаннес]] ([[d:Q7294|Brahms, Johannes]])
# [[Шопен, Фридерик]] ([[d:Q1268|Chopin, Frédéric]])
# [[Дворжак, Антонин]] ([[d:Q7298|Dvořák, Antonín]])
# [[Гьендел, Георг Фридрих]] ([[d:Q7302|Handel, Georg Frideric]])
# [[Гьайдн, Джозеф]] ([[d:Q7349|Haydn, Joseph]])
# [[Джексон, Майкл]] ([[d:Q2831|Jackson, Michael]])
# [[Умм Кулсум]] ([[d:Q1110560|Kulthum, Umm]])
# [[Малер, Густав]] ([[d:Q7304|Mahler, Gustav]])
# '''[[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт, Волфганг Амадеус]]''' ('''[[d:Q254|Mozart, Wolfgang Amadeus]]''')
# [[Палестрина, Джованни Пьерлуиджи да]] ([[d:Q179277|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]])
# [[Пуччини, Джакомо]] ([[d:Q7311|Puccini, Giacomo]])
# [[Шуберт, Франц]] ([[d:Q7312|Schubert, Franz]])
# [[Стравинский, Игорь]] ([[d:Q7314|Stravinsky, Igor]])
# [[Чайковский, Петро]] ([[d:Q7315|Tchaikovsky, Petr]])
# [[Верди, Джузеппе]] ([[d:Q7317|Verdi, Giuseppe]])
# [[Антонио Вивалди|Вивалди, Антонио]] ([[d:Q1340|Vivaldi, Antonio]])
# '''[[Рихьард Вагнер|Вагнер, Рихьард]]''' ('''[[d:Q1511|Wagner, Richard]]''')
{{div col end}}
=== ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи ===
{{div col|2}}
# [[Амудсен, Руал]] ([[d:Q926|Amundsen, Roald]])
# [[Армстронг, Нил]] ([[d:Q1615|Armstrong, Neil]])
# [[Картие, Жак]] ([[d:Q7321|Cartier, Jacques]])
# '''[[Колумб, Христофор]]''' ( '''[[d:Q7322|Columbus, Christopher]]''')
# [[Кук, Джеймс]] ([[d:Q7324|Cook, James]])
# [[Кортес, Эрнан]] ([[d:Q7326|Cortés, Hernán]])
# '''[[Гагарин, Юрий]]''' ('''[[d:Q7327|Gagarin, Yuri]]''')
# [[Васко да Гама]] ([[d:Q7328|da Gama, Vasco]])
# [[Ибн БатӀутӀа]] ([[d:Q7331|Ibn Battuta]])
# '''[[Магеллан, Фердинанд]]''' ('''[[d:Q1496|Magellan, Ferdinand]]''')
# [[Поло, Марко]] ([[d:Q6101|Polo, Marco]])
# [[Чжен Гье]] ([[d:Q7333|Zheng He]])
{{div col end}}
=== Режиссёрал ва сценаристал ===
{{div col|2}}
# [[Бергман, Ингмар]] ([[d:Q7546|Bergman, Ingmar]])
# [[Бернар, Сара]] ([[d:Q4605|Bernhardt, Sarah]])
# '''[[Чаплин, Чарли]]''' ('''[[d:Q882|Chaplin, Charlie]]''')
# [[Дитрих, Марлен]] ([[d:Q4612|Dietrich, Marlene]])
# [[Дисней, Волт]] ([[d:Q8704|Disney, Walt]])
# [[Эйзенштейн, Серей]] ([[d:Q8003|Eisenstein, Sergei]])
# [[Феллини, Федерико]] ([[d:Q7371|Fellini, Federico]])
# [[Гьичкок, Алфред]] ([[d:Q7374|Hitchcock, Alfred]])
# [[Кубрик, Стэнли]] ([[d:Q2001|Kubrick, Stanley]])
# [[Куросава, Акира]] ([[d:Q8006|Kurosawa, Akira]])
# [[Монро, Мерлин]] ([[d:Q4616|Monroe, Marilyn]])
# [[Рай, Сатяджит]] ([[d:Q8873|Ray, Satyajit]])
{{div col end}}
=== ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал ===
{{div col|3}}
# '''[[Архимед]]''' ('''[[d:Q8739|Archimedes]]''')
# [[Ибн Сина]] ([[d:Q8011|Avicenna]])
# [[Бернерс-Ли, Тим]] ([[d:Q80|Berners-Lee, Tim]])
# [[Брагьмагупта]] ([[d:Q202943|Brahmagupta]])
# '''[[Коперник, Николай]]''' ('''[[d:Q619|Copernicus, Nicolaus]]''')
# '''[[Кюри, Мария]]''' ('''[[d:Q7186|Curie, Marie]]''')
# '''[[Дарвин, Чарлз]]''' ('''[[d:Q1035|Darwin, Charles]]''')
# '''[[Эдисон, Томас]]''' ('''[[d:Q8743|Edison, Thomas]]''')
# '''[[Эйнштейн, Алберт]]''' ('''[[d:Q937|Einstein, Albert]]''')
# '''[[Эвклид]]''' ('''[[d:Q8747|Euclid]]''')
# [[Эйлер, Леонард]] ([[d:Q7604|Euler, Leonhard]])
# [[Фарадей, Майкл]] ([[d:Q8750|Faraday, Michael]])
# [[Ферми, Энрико]] ([[d:Q8753|Fermi, Enrico]])
# '''[[Форд, Гьенри]]''' ('''[[d:Q8768|Ford, Henry]]''')
# [[Гален]] ([[d:Q8778|Galen]])
# '''[[Галилео Галилей]]''' ('''[[d:Q307|Galileo Galilei]]''')
# [[Гаусс, Карл Фридрих]] ([[d:Q6722|Gauss, Carl Friedrich]])
# '''[[Гутенберг, Йогьанн]]''' ('''[[d:Q8958|Gutenberg, Johannes]]''')
# '''[[Гьилберт, Дэвид]]''' ('''[[d:Q41585|Hilbert, David]]''')
# [[Джоул, Джеймс Прескотт]] ([[d:Q8962|Joule, James Prescott]])
# [[Кеплер, Йогьанн]] ([[d:Q8963|Kepler, Johannes]])
# [[Ал-Харизми|Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса]] ([[d:Q9038|al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa]])
# [[Лейбниц, Готфрид Вилгьелм]] ([[d:Q9047|Leibniz, Gottfried Wilhelm]])
# [[Линней, Карл]] ([[d:Q1043|Linnaeus, Carl]])
# [[Максвелл, Джеймс Клерк]] ([[d:Q9095|Maxwell, James Clerk]])
# [[Менделеев, Дмитрий]] ([[d:Q9106|Mendeleev, Dmitri]])
# '''[[Нютон, Айзек]]''' ('''[[d:Q935|Newton, Sir Isaac]]''')
# '''[[Пастер, Луи]]''' ('''[[d:Q529|Pasteur, Louis]]''')
# '''[[Планк, Макс]]''' ('''[[d:Q9021|Planck, Max]]''')
# [[Резерфорд, Эрнест]] ([[d:Q9123|Rutherford, Ernest]])
# '''[[Шрёдингер, Эрвин]]''' ('''[[d:Q9130|Schrödinger, Erwin]]''')
# '''[[Тесла, Никола]]''' ('''[[d:Q9036|Tesla, Nikola]]''')
# '''[[Тюринг, Алан]]''' ('''[[d:Q7251|Turing, Alan]]''')
# '''[[Ватт, Джеймс]]''' ('''[[d:Q9041|Watt, James]]''')
{{div col end}}
=== ФилософчагӀи ва социологал===
{{div col|2}}
# '''[[Аристотел]]''' ('''[[d:Q868|Aristotle]]''')
# [[Бовуар, Симоне де]] ([[d:Q7197|Beauvoir, Simone de]])
# [[Чанакйа]] ([[d:Q9045|Chanakya]])
# '''[[Конфуций]]''' ('''[[d:Q4604|Confucius]]''')
# '''[[Декарт, Рене]]''' ('''[[d:Q9191|Descartes, René]]''')
# '''[[Фрейд, Зигмунд]]''' ('''[[d:Q9215|Freud, Sigmund]]''')
# [[Гьегел, Георг Вилгьелм Фридрих]] ([[d:Q9235|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]])
# [[Гьайдеггер, Мартин]] ([[d:Q48301|Heidegger, Martin]])
# [[Ибн Халдун]] ([[d:Q9294|Ibn Khaldun]])
# '''[[Кант, Иммануэл]]''' ('''[[d:Q9312|Kant, Immanuel]]''')
# [[Мейнс, Джон Мейнард]] ([[d:Q9317|Keynes, John Maynard]])
# '''[[Лаоцзы]]''' ('''[[d:Q9333|Laozi]]''')
# '''[[Лок, Джон]]''' ('''[[d:Q9353|Locke, John]]''')
# [[Макиавели, Николо]] ([[d:Q1399|Machiavelli, Niccolò]])
# '''[[Маркс, Карл]]''' ('''[[d:Q9061|Marx, Karl]]''')
# '''[[Ницше, Фридрих]]''' ('''[[d:Q9358|Nietzsche, Friedrich]]''')
# '''[[Платон]]''' ('''[[d:Q859|Plato]]''')
# [[Руссо, Жан-Жак]] ([[d:Q6527|Rousseau, Jean-Jacques]])
# [[Сартр, Жан-Поль]] ([[d:Q9364|Sartre, Jean-Paul]])
# [[Сыма Цйан]] ([[d:Q9372|Sima Qian]])
# [[Смит, Адам]] ([[d:Q9381|Smith, Adam]])
# [[Сократ]] ('''[[d:Q913|Socrates]]''')
# '''[[Волтер]]''' ('''[[d:Q9068|Voltaire]]''')
# [[Вебер, Макс]] ([[d:Q9387|Weber, Max]])
# [[Витгенштейн, Людвиг]] ([[d:Q9391|Wittgenstein, Ludwig]])
# [[Чжу Си]] ([[d:Q9397|Zhu Xi]])
{{div col end}}
=== Сиясиял церехъаби ===
{{div col|3}}
# [[Акбар]] ([[d:Q8597|Akbar]])
# '''[[Александр КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8409|Alexander the Great]]''')
# [[Ашока]] ([[d:Q8589|Ashoka]])
# [[Ататюрк, Мустафа Кемал]] ([[d:Q5152|Atatürk, Mustafa Kemal]])
# '''[[Августус]]''' ('''[[d:Q1405|Augustus]]''')
# [[Фон Бисмарк, Отто]] ([[d:Q8442|von Bismarck, Otto]])
# [[Боливар, Симон]] ([[d:Q8605|Bolívar, Simón]])
# '''[[Бонапарт, Наполеон]]''' ('''[[d:Q517|Bonaparte, Napoleon]]''')
# [[Кайсар, Юлий]] ([[d:Q1048|Caesar, Julius]])
# [[Карл КӀудияв]] ([[d:Q3044|Charlemagne]])
# [[Черчилл, Винстон]] ([[d:Q8016|Churchill, Winston]])
# [[Константин КӀудияв]] ([[d:Q8413|Constantine the Great]])
# '''[[Кир КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8423|Cyrus the Great]]''')
# [[Де Гол, Шарл]] ([[d:Q2042|de Gaulle, Charles]])
# [[Ингилис Элизабет I]] ([[d:Q7207|Elizabeth I of England]])
# [[Ганди, Могьандас Карамчанд]] ([[d:Q1001|Gandhi, Mohandas Karamchand]])
# '''[[Чингисхан]]''' ('''[[d:Q720|Genghis Khan]]''')
# [[Гевара, Че]] ([[d:Q5809|Guevara, Che]])
# '''[[Гьитлер, Адольф]]''' ('''[[d:Q352|Hitler, Adolf]]''')
# [[Жанна д’Арк]] ([[d:Q7226|Joan of Arc]])
# [[Кинг, Мартин Лютер]] ([[d:Q8027|King, Martin Luther, Jr.]])
# '''[[Ленин, Владимир]]''' ('''[[d:Q1394|Lenin, Vladimir]]''')
# [[Линколн, Абрагьам]] ([[d:Q91|Lincoln, Abraham]])
# [[Людовик XIV]] ([[d:Q7742|Louis XIV]])
# [[Люксембург, Роза]] ([[d:Q7231|Luxemburg, Rosa]])
# [[Мандела, Нельсон]] ([[d:Q8023|Mandela, Nelson]]
# [[Мао Цзэдун]] ([[d:Q5816|Mao Zedong]])
# [[Неру, Джавагьарлал]] ([[d:Q1047|Nehru, Jawaharlal]])
# [[Нкрума, Кваме]] ([[d:Q8620|Nkrumah, Kwame]])
# [[Петро I]] ([[d:Q8479|Peter the Great]])
# '''[[Цин Ши Гьуан]]''' ('''[[d:Q7192|Qin Shi Huang]]''')<!-- Created first Chinese state and dynasty -->
# [[Рузвелт, Франклин Делано]] ([[d:Q8007|Roosevelt, Franklin D.]])
# [[СалахӀуддин]] ([[d:Q8581|Saladin]])
# [[Сталин, Иосиф]] ([[d:Q855|Stalin, Joseph]])
# [[Сулеман КӀудияв]] ([[d:Q8474|Suleiman the Magnificent]]) <!-- Greatest Ottoman sultan -->
# [[Сун Ят-сен]] ([[d:Q8573|Sun Yat-sen]])
# [[Тимур]] ([[d:Q8462|Tamerlane]])
# [[ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб]] ([[d:Q8467|Umar]]) <!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam -->
# '''[[Вашингтон, Джордж]]''' ('''[[d:Q23|Washington, George]]''')
{{div col end}}
=== Диниял фигураби ва теологчагӀи ===
# [[Ибрагьим авараг]] ([[d:Q9181|Abraham]])
# [[Аквинас, Томас]] ([[d:Q9438|Aquinas, Thomas]])
# [[Гьиппонадаса Августин]] ([[d:Q8018|Augustine of Hippo]])
# '''[[Будда]]''' ('''[[d:Q9441|Buddha]]''')
# [[Ал-Гъазали]] ([[d:Q9546|Al-Ghazali]])
# '''[[ГӀиса авараг]]''' ('''[[d:Q302|Jesus]]''')
# [[Лютер, Мартин]] ([[d:Q9554|Luther, Martin]])
# '''[[Муса авараг]]''' ('''[[d:Q9077|Moses]]''')
# '''[[МухӀаммад авараг]]''' {{сав}} ('''[[d:Q9458|Muhammad]]''')
# [[Нагарджуна]] ([[d:Q171195|Nagarjuna]])
== Философия ==
{{div col|2}}
# [[Атеизм]] ([[d:Q7066|Atheism]])
# [[Берцинлъи]] ([[d:Q7242|Beauty]])
# [[Диалектика]] ([[d:Q9453|Dialectic]])
# [[Этика]] ([[d:Q9465|Ethics]])
# [[Эпистемология]] ([[d:Q9471|Epistemology]])
# [[Ихтияралъул эркенлъи]] ([[d:Q9476|Free will]])
# '''[[Лъай]]''' ('''[[d:Q9081|Knowledge]]''')
# [[Логика]] ([[d:Q8078|Logic]])
# [[Материализм]] ([[d:Q7081|Materialism]])
# '''[[Философия]]''' ('''[[d:Q5891|Philosophy]]''')
# [[Унголъи]] ([[d:Q9510|Reality]])
# [[ХӀакъикъат]] ([[d:Q7949|Truth]])
{{div col end}}
== Дин ==
# '''[[Аллагь]]'''
# '''[[Мифология]]'''
# Дунялалде бербалагьиялъул философиял
##[[Атеизм]]
## [[Фундаментализм]]
## [[Материализм]]
## [[Монотеизм]]
## [[Политеизм]]
# '''[[РухӀ]]'''
# '''[[Дин]]'''
# Цо-цо динал
## '''[[Буддизм]]'''
## '''[[Христианство]]'''
### [[Католицизм]]
## [[Конфуцианство]]
## '''[[Индуизм]]'''
### [[Тримурти]]
## '''[[Ислам]]'''
### [[ШигӀиял]]
## [[Джайнизм]]
## '''[[Иудаизм]]'''
## [[Сикхизм]]
## [[Даосизм]]
## [[Зартушти]] <!-- Зороастризм -->
# РухӀиял практикаби
##[[Суфизм]]
## [[Йога]]
## [[Дзэн]]
== ЖамгӀиял гӀелмаби ==
{{div col|3}}
# '''[[ГӀаммлъи]]''' ('''[[d:Q8425|Society]]''')
# [[Цивилизация]] ([[d:Q8432|Civilization]])
# '''[[Лъайщвей]]''' '''[[d:Q8434|Education]]'''
=== Психология ===
# '''[[Рагъари (психология)]]''' '''[[d:Q9332|Behavior]]'''
# '''[[Эмоция]]''' ('''[[d:Q9415|Emotion]]''')
# [[Рокьи]] ([[d:Q316|Love]])
# [[Пичч]] ([[d:Q450|Mind]])
# [[Психология]] ([[d:Q9418|Psychology]])
# '''[[Ургъ]]''' ('''[[d:Q9420|Thought]]''')
=== Хъизан ва гьоркьолъи ===
# '''[[Хъизан]]''' ('''[[d:Q8436|Family]]''')
# '''[[Лъимер]]''' ('''[[d:Q7569|Child]]''')
# [[Бихьинчи]] ([[d:Q8441|Man]])
# '''[[Ригьин]]''' ('''[[d:Q8445|Marriage]]''')
# [[ЧӀужу]] ([[d:Q467|Woman]])
=== Политика ===
# '''[[Политика]]''' ('''[[d:Q7163|Politics]]''')
# [[Колониализм]] ([[d:Q7167|Colonialism]])
# [[Дипломатия]] ([[d:Q1889|Diplomacy]])
# '''[[ХӀукумат]]''' ('''[[d:Q7188|Government]]''')
## [[Демократия]] ([[d:Q7174|Democracy]])
## [[Диктаторлъи]] ([[d:Q317|Dictatorship]])
## [[Монархия]] ([[d:Q7269|Monarchy]])
## [[Республика]] ([[d:Q7270|Republic]])
# [[Идеология]] ([[d:Q7257|Ideology]])
## [[Анархизм]] ([[d:Q6199|Anarchism]])
## [[Коммунизм]] ([[d:Q6186|Communism]])
## [[Консерватизм]] ([[d:Q7169|Conservatism]])
## [[Фашизм]] ([[d:Q6223|Fascism]])
## [[Либерализм]] ([[d:Q6216|Liberalism]])
## [[Марксизм]] ([[d:Q7264|Marxism]])
## [[Национализм]] ([[d:Q6235|Nationalism]])
## [[Социализм]] ([[d:Q7272|Socialism]])
# [[Империализм]] ([[d:Q7260|Imperialism]])
# '''[[Пачалихъ]]''' ('''[[d:Q7275|State (polity)]]''')
# [[Политикияб партия]] ([[d:Q7278|Political party]])
# [[Пропаганда]] ([[d:Q7281|Propaganda]])
=== Бизнес ва экономика ===
# '''[[Экономика]]''' ('''[[d:Q8134|Economics]]''')
# [[Капитал]] ([[d:Q8137|Capital]])
# [[Капитализм]] ([[d:Q6206|Capitalism]])
# [[Валюта]] ([[d:Q8142|Currency]])
## [[Евро]] ([[d:Q4916|Euro]])
## [[Япониялъул иена]] ([[d:Q8146|Japanese yen]])
## [[Цолъарал Штатазул доллар]] ([[d:Q4917|United States dollar]])
# [[Индустрия]] ([[d:Q8148|Industry]])
# '''[[ГӀарац (валюта)|ГӀарац]]''' ('''[[d:Q1368|Money]]''')
# [[Магъало]] ([[d:Q8161|Tax]])
=== Къанун ===
# '''[[Къанун]]''' ('''[[d:Q7748|Law]]''')
# [[Конституция]] ([[d:Q7755|Constitution]])
=== Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял ===
# [[Африкаялъул цолъи]] ([[d:Q7159|African Union]])
# [[ГӀараб лига]] ([[d:Q7172|Arab League]])
# [[Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация]] ([[d:Q7768|ASEAN]])
# [[Миллатазул гӀаммгьудулъи]] ([[d:Q7785|Commonwealth of Nations]](
# [[Европаялъул цолъи]] ([[d:Q458|European Union]])
# '''[[БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат]]''' ('''[[d:Q7178|International Red Cross and Red Crescent Movement]]''')
# [[НАТО]] ([[d:Q7184|NATO]])
# [[Нобелил премия]] ([[d:Q7191|Nobel Prize]])
# [[ОПЕК]] ([[d:Q7795|OPEC]])
# '''[[Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи]]''' ('''[[d:Q1065|United Nations]]''')
## [[ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама]] ([[d:Q7801|International Court of Justice]])
## [[Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд]] [[d:Q7804|International Monetary Fund]]
## [[ЮНЕСКО]] ([[d:Q7809|UNESCO]])
## [[Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация]] ([[d:Q7813|Universal Declaration of Human Rights]])
## [[ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи]] )([[d:Q7817|World Health Organization]])
# [[ТӀолгодунялалъул банк]] ([[d:Q7164|World Bank]])
# [[ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи]] ([[d:Q7825|World Trade Organization]])
=== Рагъ ва рагъул къуватал ===
# '''[[Армия]]''' ('''[[d:Q8473|Military]]''')
# '''[[Рекъел]]''' ('''[[d:Q454|Peace]]''')
#[[Терроризм]] ([[d:Q7283|Terrorism]])
# '''[[Рагъ]]''' ('''[[d:Q198|War]]''')
## [[ВатӀанчилъиялъулаб рагъ]] ([[d:Q8465|Civil war]])
=== ЖамгӀиял суалал ===
# [[Аборт]] ([[d:Q8452|Abortion]])
# '''[[ЧӀвазе къотӀи]]''' ('''[[d:Q8454|Capital punishment]]''')
# [[Феминизм]] ([[d:Q7252|Feminism]])
# [[Глобализация]] ([[d:Q7181|Globalization]])
# '''[[Инсанасул ихтиярал]]''' ('''[[d:Q8458|Human rights]]''')
# [[Мискинлъи]] ([[d:Q10294|Poverty]])
# [[Расизм]] ([[d:Q8461|Racism]])
# '''[[Лагълъи]]''' ('''[[d:Q8463|Slavery]]''')
{{div col end}}
== МацӀ ва адабият ==
{{div col|3}}
# '''[[МацӀ]]''' ('''[[d:Q315|Language]]''')
# Хасал мацӀал
## [[ГӀараб мацӀ|ГӀараб]] ([[d:Q13955|Arabic]])
## [[Бенгал мацӀ|Бенгал]] ([[d:Q9610|Bengali]])
## [[Син мацӀ|Син]] ([[d:Q7850|Chinese]])
## [[Ингилис мацӀ|Ингилис]] ([[d:Q1860|English]])
## [[Паранс мацI|Паранг]] ([[d:Q150|French]])
## [[Герман мацӀ|Герман]] ([[d:Q188|German]])
## [[Грек мацӀ|Грек]] ([[d:Q9129|Greek]])
## [[ЖугьутӀ мацӀ|ЖугьутӀ]] ([[d:Q9288|Hebrew]])
## [[Гьинди-Урду]] ([[d:Q11051|Hindi-Urdu]])
## [[Япон мацӀ|Япон]] ([[d:Q5287|Japanese]])
## [[Латин мацӀ|Латин]] ([[d:Q397|Latin]])
## [[Парс мацӀ|Парс]] ([[d:Q9168|Persian]])
## [[Португал мацӀ|Португал]] ([[d:Q5146|Portuguese]])
## [[ГӀурус мацӀ|ГӀурус]] ([[d:Q7737|Russian]])
## [[Санскрит]] ([[d:Q11059|Sanskrit]])
## [[Испан мацӀ|Испан]] ([[d:Q1321|Spanish]])
## [[Свахили]] ([[d:Q7838|Swahili]])
## [[Турк мацӀ|Турк]] ([[d:Q256|Turkish]])
# [[Лингвистика]] ([[d:Q8162|Linguistics]])
# [[Грамматика]] ([[d:Q8091|Grammar]])
# '''[[РагӀи]]''' ('''[[d:Q8171|Word]]''')
## [[Фонема]] ([[d:Q8183|Phoneme]])
## [[Гьижа]] ([[d:Q8188|Syllable]])
# '''[[Хъвай-хъвагӀиялъул система]]''' ('''[[d:Q8192|Writing system]]''')
## [[ГӀараб алипба]] ([[d:Q8196|Arabic alphabet]])
## [[Син гьиероглифал]] ([[d:Q8201|Chinese characters]])
## [[Кириллияб хъвай-хъвагӀи]] ([[d:Q8209|Cyrillic script]])
## [[Грек алипба]] ([[d:Q8216|Greek alphabet]])
## [[Гьангыл]] ([[d:Q8222|Hangul]])
## [[Латин алипба]] ([[d:Q8229|Latin alphabet]])
# [[Хъвай-цӀали]] ([[d:Q8236|Literacy]])
# '''[[Таржама]]''' ('''[[d:Q7553|Translation]]''')
# '''[[Адабият]]''' ('''[[d:Q8242|Literature]]''')
## [[Проза]] ([[d:Q676|Prose]])
### ''[[Рагъул гьунарлъи]]'' (''[[d:Q8251|The Art of War]]'')
## [[Гьунарлъиялъулаб адабият]] ([[d:Q8253|Fiction]])
### ''[[Цо ва азар сордо]]'' (''[[d:Q8258|One Thousand and One Nights]]'')
## [[Роман]] ([[d:Q8261|Novel]])
### ''[[БагӀараб хӀужраялъуб макьу]]'' (''[[d:Q8265|Dream of the Red Chamber]]'')
### ''[[Гендзил хӀакъалъулъ къиса]]'' (''[[d:Q8269|The Tale of Genji]]'')
## '''[[Поэзия]]''' ('''[[d:Q482|Poetry]]''')
### ''[[Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос]]'' (''[[d:Q8272|Epic of Gilgamesh]]'')
### ''[[Илиада]]'' (''[[d:Q8275|Iliad]]'')
### ''[[Магьабгьарата]]'' (''[[d:Q8276|Mahābhārata]]'')
### ''[[Шагьнаме]]'' (''[[d:Q8279|Shāhnāma]]'')
{{div col end}}
== Роценал ==
# '''[[Роценал]]''' ('''[[d:Q12453|Measurement]]''')
# [[Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система]] ([[d:Q12457|International System of Units]])
=== ЦӀайи, куб-роцен ва манзил===
# [[Килограмм]] [[d:Q11570|Kilogram]]
# [[Литр]] [[d:Q11582|Litre]]
# [[Метр]] [[d:Q11573|Metre]]
=== Заман ===
# '''[[Календарь]]''' ('''[[d:Q12132|Calendar]]''')
## [[Грегорианияб календарь]] ([[d:Q12138|Gregorian calendar]])
# [[СагӀат (алат)]] ([[d:Q376|Clock]])
# [[Секунда]] ([[d:Q11574|Second]])
# '''[[Къо]]''' ('''[[d:Q573|Day]]''')
# '''[[ЛъагӀел]]''' ('''[[d:Q577|Year]]''')
# [[СагӀтазул зона]] ([[d:Q12143|Time zone]])
== ГӀелму ==
# '''[[ГӀелму]]''' ('''[[d:Q336|Science]]''')
# '''[[ТӀабигӀат]]''' ('''[[d:Q7860|Nature]]''')
=== Астрономия ===
{{div col|2}}
# '''[[Астрономия]]''' ('''[[d:Q333|Astronomy]]''')
# [[Астероид]] ([[d:Q3863|Asteroid]])
# '''[[КӀудияб кьвагьи]]''' ('''[[d:Q323|Big Bang]]''')
# [[ЧӀегӀераб каратӀ]] ([[d:Q589|Black hole]])
# [[Комета]] ([[d:Q3559|Comet]])
# '''[[Галаксия]]''' ('''[[d:Q318|Galaxy]]''')
## [[Рахьдал нух]] ([[d:Q321|Milky Way]])
# '''[[МоцӀ (зобалазул лага)]]''' ('''[[d:Q405|Moon]]''')
# '''[[Планета]]''' ('''[[d:Q634|Planet]]''')
## '''[[Ракь (планета)]]''' ('''[[d:Q2|Earth]]''')
## [[Юпитер]] ([[d:Q319|Jupiter]])
## [[Марс]] ([[d:Q111|Mars]])
## [[Меркурий]] ([[d:Q308|Mercury]])
## [[Нептун]] ([[d:Q332|Neptune]])
## [[Сатурн]] ([[d:Q193|Saturn]])
## [[Уран]] ([[d:Q324|Uranus]])
## [[Венера]] ([[d:Q313|Venus]])
# [[Бакъул система]] ([[d:Q544|Solar System]])
# [[Космосалде роржин]] ([[d:Q5916|Spaceflight]])
# '''[[ЦӀва]]''' ('''[[d:Q523|Star]]''')
## '''[[Бакъ]]''' ('''[[d:Q525|Sun]]''')
# [[ТӀолгогӀалам]] ([[d:Q1|Universe]])
{{div col end}}
=== Биология ===
{{div col|2}}
# '''[[Биология]]''' ('''[[d:Q420|Biology]]''')
# Биологиялъулал материалал
## [[ДНЦӀ]] ('''[[d:Q7430|DNA]]''')
## [[Фермент]] ([[d:Q8047|Enzyme]])
## [[Протеин]] ([[d:Q8054|Protein]])
# [[Ботаника]] ([[d:Q441|Botany]])
# '''[[Хвел]]''' ('''[[d:Q4|Death]]''')
## [[Жалго чӀвай]] ([[d:Q10737|Suicide]])
# [[Экология]] ([[d:Q7150|Ecology]])
## [[Холел ругел навгӀал]] ([[d:Q11394|Endangered species]])
# [[Рукъалде руссинари]] ([[d:Q11395|Domestication]])
# '''[[ГӀумру]]''' ('''[[d:Q3|Life]]''')
# [[Биолоиялъулаб классификация]] ([[d:Q11398|Biological classification]])
## [[Биологиялъулаб навгӀ|НавгӀ]] ([[d:Q7432|Species]])
{{div col end}}
==== Биологиялъулал процессал ====
# '''[[Метаболизм]]''' ('''[[d:Q1057|Metabolism]]''')
## [[Квен бихӀин]] ([[d:Q11978|Digestion]])
## [[Фотосинтез]] ([[d:Q11982|Photosynthesis]])
## [[ХӀухьел цӀай]] ([[d:Q9530|Breathing]])
# '''[[Эволюция]]''' ('''[[d:Q1063|Evolution]]''')
# '''[[Репродукция]]''' ('''[[d:Q11990|Reproduction]]''')
## [[Къин рукӀин]] ([[d:Q11995|Pregnancy]])
## [[Жинс]] ([[d:Q290|Sex]])
==== Организмал ====
{{div col|2}}
# '''Организм''' '''[[d:Q7239|Organism]]'''
# '''[[РухӀчӀаголъи]]''' ('''[[d:Q729|Animal]]''')
## [[Нематода]] ([[d:Q5185|Nematode]])
## [[Моллюска]] ([[d:Q25326|Mollusca]])
## [[Антропод]] ([[d:Q1360|Arthropod]])
### '''[[ХӀут-хъумур]]''' ('''[[d:Q1390|Insect]]''')
#### [[ЦӀунцӀра]] ([[d:Q7386|Ant]])
#### [[На]] ([[d:Q7391|Bee]])
#### [[КӀкӀара]] ([[d:Q7367|Mosquito]])
### [[Нусиреч]] ([[d:Q1357|Spider]])
## Хорда бугел
### '''[[Амфибия]]''' ('''[[d:Q10908|Amphibian]]''')
### '''[[ХӀинчӀ]]''' ('''[[d:Q5113|Bird]]''')
#### [[ГӀанкӀу]] ([[d:Q780|Chicken]])
#### [[Микки]] ([[d:Q10856|Pigeons and doves]])
### '''[[ЧчугӀа]]''' ('''[[d:Q152|Fish]]''')
#### [[Хъутма]] ([[d:Q7372|Shark]])
### '''[[Рахьхахулеб]]''' ('''[[d:Q7377|Mammal]]''')
#### [[Варани]] ([[d:Q7375|Camel]])
#### [[Кету]] ([[d:Q146|Cat]])
#### [[ЧӀегӀербоцӀи]] ([[d:Q830|Cattle]])
#### [[Гьой]] ([[d:Q144|Dog]])
#### [[Чу]] ([[d:Q726|Horse]])
#### [[Чахъу]] ([[d:Q7368|Sheep]])
#### [[ХъарсунхӀайван]] ([[d:Q10850|Rodent]])
#### [[Рукъалъул болъон]] ([[d:Q787|Domestic pig]])
#### [[Примат]] ([[d:Q7380|Primate]])
##### '''[[Инсан]]''' ('''[[d:Q5|Human]]''')
#### [[Ралъадал рахьхахулел]] ([[d:Q382441|Marine mammal]])
##### [[КиталмахӀаб]] ([[d:Q160|Whales, dolphins and porpoises]])
### [[Рептилия]] ('''[[d:Q10811|Reptile]]''')
#### [[Динозавр]] ([[d:Q430|Dinosaur]])
#### [[Борохь]] ([[d:Q2102|Snake]])
# [[Архея]] ([[d:Q10872|Archaea]])
# '''[[Бактерия]]''' '''[[d:Q10876|Bacteria]]'''
# '''[[ГӀурдахӀан]]''' ('''[[d:Q764|Fungus]]''')
# '''[[ГъветӀ-хер]]''' ('''[[d:Q756|Plant]]''')
## [[ТӀегь]] ([[d:Q506|Flower]])
## [[ГъветӀ]] ([[d:Q10884|Tree]])
# [[Протист]] ([[d:Q10892|Protist]])
{{div col end}}
==== Анатомия ====
{{div col|2}}
# '''[[Анатомия]]''' ('''[[d:Q514|Anatomy]]''')
# [[Керен]] ([[d:Q9103|Breast]])
# '''[[Лъамел]]''' ('''[[d:Q7868|Cell]]''')
# [[Циркулаторияб система]] ([[d:Q11068|Circulatory system]])
## [[Би]] ([[d:Q7873|Blood]])
## [[РакӀ]] ([[d:Q1072|Heart]])
# [[Эндокринаб система]] ([[d:Q11078|Endocrine system]])
# [[Инсанасул чехь-бакьалъулаб тракт]] ([[d:Q9649|Human gastrointestinal tract]])
## [[Хъвата]] ([[d:Q11083|Large intestine]])
## [[ЧӀегӀербакь]] ([[d:Q11090|Small intestine]])
## [[ТӀул]] ([[d:Q9368|Liver]])
# [[Ччобори]] ([[d:Q7365|Muscle]])
# [[Нервазул система]] ([[d:Q9404|Nervous system]])
## [[ГӀадалнах]] ([[d:Q1073|Brain]])
## [[Нерв]] ([[d:Q9620|Nerve]])
## [[Сенсорияб система]] ([[d:Q11101|Sensory system]])
### [[ГӀин]] ([[d:Q7362|Ear]])
### [[МагӀазукъали]] ([[d:Q7363|Nose]])
### [[Бер]] ([[d:Q7364|Eye]])
# [[Репродуктивияб система]] ([[d:Q7895|Reproductive system]])
# [[Респираторияб система]] ([[d:Q7891|Respiratory system]])
# [[Скелет]] ([[d:Q7881|Skeleton]])
# [[ТӀом]] ([[d:Q1074|Skin]])
{{div col end}}
=== Салъи ва медицина ===
{{div col|2}}
# '''[[Медицина]]''' ('''[[d:Q11190|Medicine]]''')
# [[Адикция]] ([[d:Q12029|Addiction]])
## [[Этанол]] ([[d:Q153|Ethanol]])
## [[Тамахьо]] ([[d:Q1566|Tobacco]])
# [[Альцгьеймерил унти]] ([[d:Q11081|Alzheimer's disease]])
# '''[[Квешаб унти]]''' ('''[[d:Q12078|Cancer]]''')
# [[Гьуърузул хроникияб обструктивияб унти]] ([[d:Q199804|COPD]] — chronic obstructive pulmonary disease)
# [[ГӀаммаб квачалъул унти]] ([[d:Q12125|Common cold]])
# [[Стоматология]] ([[d:Q12128|Dentistry]])
# [[ГӀажизлъи]] ([[d:Q12131|Disability]])
## [[Беццлъи]] ([[d:Q10874|Blindness]])
## [[ГӀинклъи]] ([[d:Q12133|Deafness]])
# [[Менталияб бигъен]] ([[d:Q12135|Mental disorder]])
# '''[[Унти]]''' ('''[[d:Q12136|Disease]]''')
# [[Эпилепсия|Эпилепсия/кӀкӀотадул унти]] ([[d:Q41571|Epilepsy]])
# [[Даруяб препарат]] ([[d:Q12140|Pharmaceutical drug]])
## [[Атибиотик]] ([[d:Q12187|Antibiotic]])
# '''[[Сахлъи]]''' ('''[[d:Q12147|Health]]''')
# [[Гастроэнтерит]] ([[d:Q156103|Gastroenteritis]])
# [[БотӀрол унти]] ([[d:Q86|Headache]])
# [[РекӀел хӀал хиси]] ([[d:Q12152|Heart attack]])
# [[Иммунияб система]] ([[d:Q1059|Immune system]])
# '''[[Малярия]]''' ('''[[d:Q12156|Malaria]]''')
# [[Кваникълъи]] ([[d:Q12167|Malnutrition]])
# [[ХӀайиз]] ([[d:Q12171|Menstruation]])
# [[Кьаралъи (унти)|Кьаралъи]] ([[d:Q12174|Obesity]])
# [[Пандемия]] ([[d:Q12184|Pandemic]])
# [[Пневмония]] ([[d:Q12192|Pneumonia]])
# [[Полиомиелит]] ([[d:Q12195|Poliomyelitis]])
# [[Жинсияб къагӀидаялъ кьолел унтаби]] ([[d:Q12198|Sexually transmitted disease]])
## [[Щвараб иммунодефициталъул синдром]] ('''[[d:Q12199|AIDS]]''')
# [[Инсульт]] ([[d:Q12202|Stroke]])
# [[Туберкулёз]] ([[d:Q12204|Tuberculosis]])
# [[Чакаралъл диабет]] ([[d:Q12206|Diabetes mellitus]])
# '''[[Вакцина]]''' ('''[[d:Q134808|Vaccine]]''')
# [[Вирус]] ([[d:Q808|Virus]])
## [[Грипп]] ([[d:Q2840|Influenza]])
## [[ТӀадерахъи]] ([[d:Q12214|Smallpox]])
{{div col end}}
=== Химия ===
{{div col|2}}
# '''[[Химия]]''' '''[[d:Q2329|Chemistry]]'''
# [[Органикияб-гуреб химия]] ([[d:Q11165|Inorganic chemistry]])
# [[Биохимия]] ([[d:Q7094|Biochemistry]])
## [[Гьормон]] ([[d:Q11364|Hormone]])
# [[Химикияб цолъи]] ([[d:Q11173|Chemical compound]])
## [[ЦӀекӀлъен]] ([[d:Q11158|Acid]])
## [[КъагӀидат (химия)]] ([[d:Q11193|Base (chemistry)]])
## [[ЦӀам]] ([[d:Q12370|Salt]])
# [[Химикияб элемент]] ('''[[d:Q11344|Chemical element]]''')
## [[Периодикияб таблица]] ('''[[d:Q10693|Periodic table]]''')
## [[Алюминий]] ([[d:Q663|Aluminium]])
## [[Карбон]] ([[d:Q623|Carbon]])
## [[Пахь]] ([[d:Q753|Copper]])
## '''[[Месед]]''' ('''[[d:Q897|Gold]]''')
## '''[[Гьидроген]]''' ('''[[d:Q556|Hydrogen]]''')
## '''[[Махх]]''' ('''[[d:Q677|Iron]]''')
## [[Азот]] ([[d:Q627|Nitrogen]])
## [[Оксиген]] ('''[[d:Q629|Oxygen]]''')
## [[ГӀарац]] ([[d:Q1090|Silver]])
## [[Гъалай]] ([[d:Q1096|Tin]])
# [[Органикияб химия]] ([[d:Q11351|Organic chemistry]])
## [[Алкогьол]] ([[d:Q156|Alcohol]])
## [[Карбонгьидрат]] ([[d:Q11358|Carbohydrate]])
## [[Липид]] ([[d:Q11367|Lipid]])
# [[Молекула]] ('''[[d:Q11369|Molecule]]''')
# [[Аналитикияб химия]] ([[d:Q2346|Analytical chemistry]])
# [[Физикияб химия]] ([[d:Q11372|Physical chemistry]])
{{div col end}}
=== Ракьалъул гӀелмаби ===
{{div col|2}}
# [[ГӀанси]] ([[d:Q7935|Avalanche]])
# '''[[Климат]]''' ('''[[d:Q7937|Climate]]''')
## [[Эль-Ниньо]] [[d:Q7939|El Niño–Southern Oscillation]]
## [[Глобалияб хинлъи]] ([[d:Q7942|Global warming]])
# [[Ракь багъари]] ([[d:Q7944|Earthquake]])
# '''[[Геология]]''' ('''[[d:Q1069|Geology]]''')
## '''[[Минерал]]''' ('''[[d:Q7946|Mineral]]''')
### [[Алмас]] ([[d:Q5283|Diamond]])
## [[Къаназул тектоника]] ([[d:Q7950|Plate tectonics]])
## [[ГьецӀо-къоно]] ([[d:Q8063|Rock]])
# [[ТӀабигӀияб балагь]] ([[d:Q8065|Natural disaster]])
## [[Лъим кӀанцӀи]] ([[d:Q8068|Flood]])
## [[Цунами]] ([[d:Q8070|Tsunami]])
# [[Вулкан]] ([[d:Q8072|Volcano]])
# '''[[Гьава-бакъ]]''' ('''[[d:Q11663|Weather]]''')
## [[НакӀкӀ]] ([[d:Q8074|Cloud]])
## [[ЦӀад]] ([[d:Q7925|Rain]])
## [[ГӀазу]] ([[d:Q7561|Snow]])
## [[ЩайтӀан-гьури]] ([[d:Q8081|Tornado]])
## [[Тропикияб циклон]] ([[d:Q8092|Tropical cyclone]])
## [[Гьури]] ([[d:Q8094|Wind]])
{{div col end}}
=== Физика ===
{{div col|2}}
# '''[[Физика]]''' ('''[[d:Q413|Physics]]''')
# [[Хехлъизаби]] ([[d:Q11376|Acceleration]])
# '''[[Атом]]''' ('''[[d:Q9121|Atom]]''')
# '''[[Энергия]]''' ('''[[d:Q11379|Energy]]''')
## [[Энергия цӀуни]] ([[d:Q11382|Conservation of energy]])
# '''[[ЭлектромакъанатӀисаб чӀорхинаби]]''' ('''[[d:Q12969754|Electromagnetic radiation]]''')
## [[ИнфрабагӀар]] ([[d:Q11388|Infrared]])
## [[Ультрафиолет]] ([[d:Q11391|Ultraviolet]])
## [[Канлъи]] ([[d:Q9128|Light]])
### '''[[Кьер]]''' ('''[[d:Q1075|Color]]''')
# [[Классикияб механика]] ([[d:Q11397|Classical mechanics]])
# '''[[Къуват]]''' ('''[[d:Q11402|Force]]''')
## [[ЭлектромакънатӀисаб къуват]] ([[d:Q849919|Electromagnetic force]])
### [[МакънатӀисаб сверунмухъ]] ([[d:Q11408|Magnetic field]])
## [[Гравитация]] ([[d:Q11412|Gravitation]])
## [[Къуватаб цоцазеасар]] ([[d:Q11415|Strong interaction]])
## [[ЗагӀипаб цоцазеасар]] ([[d:Q11418|Weak interaction]])
# [[МакънатӀис]] ([[d:Q11421|Magnet]])
# '''[[Масса]]''' ('''[[d:Q11423|Mass]]''')
# '''[[Метал]]''' ('''[[d:Q11426|Metal]]''')
## [[Чаран]] ([[d:Q11427|Steel]])
# [[Нуклеарияб бикьи]] ([[d:Q11429|Nuclear fission]])
# [[Материялъул хӀал]] ('''[[d:Q11430|State of matter]]''')
## [[Газ]] ([[d:Q11432|Gas]])
## [[Лъамалъи]] ([[d:Q11435|Liquid]])
## [[Плазма]] ([[d:Q10251|Plasma]])
## [[КъвакӀел]] ([[d:Q11438|Solid]])
# [[Квантияб механика]] ([[d:Q944|Quantum mechanics]])
# [[Радиактивияб биххи]] ([[d:Q11448|Radioactive decay]])
# [[ГӀаммаб гӀахьаллъел]] ('''[[d:Q11452|General relativity]]''')
# [[Хасаб гӀахьаллъел]] ([[d:Q11455|Special relativity]])
# [[Бащдабкондуктор]] ([[d:Q11456|Semiconductor]])
# '''[[Гьаракь]]''' ('''[[d:Q11461|Sound]]''')
# '''[[Хехлъи]]''' ('''[[d:Q11465|Velocity]]''')
## [[Канлъиялъул хехлъи]] ([[d:Q2111|Speed of light]])
# [[Температура]] ([[d:Q11466|Temperature]])
# '''[[Заман]]''' ('''[[d:Q11471|Time]]''')
# [[Термодинамика]] ([[d:Q11473|Thermodynamics]])
# [[Вакуум]] ([[d:Q11475|Vacuum]])
{{div col end}}
=== Математика ===
{{div col|2}}
# '''[[Математика]]''' ('''[[d:Q395|Mathematics]]''')
# '''[[Аритметика]]''' ('''[[d:Q11205|Arithmetic]]''')
## [[Логаритм]] ([[d:Q11197|Logarithm]])
## '''[[РикӀкӀен (математика)|РикӀкӀен]]''' ('''[[d:Q11563|Number]]''')
## [[РикӀкӀеназул теория]] ([[d:Q12479|Number theory]])
# '''[[Алгебра]]''' ('''[[d:Q3968|Algebra]]''')
## [[Комплексияб рикӀкӀен]] ([[d:Q11567|Complex number]])
## [[Бащалъизаби (математика)|Бащалъизаби]] ([[d:Q11345|Equation]])
## [[Линеарияб алгебра]] ([[d:Q82571|Linear algebra]])
# [[Геометрия]] ('''[[d:Q8087|Geometry]]''')
## [[БокӀон]] ([[d:Q11352|Angle]])
## [[ГӀатӀилъи]] ([[d:Q11500|Area]])
## [[Координатазул система]] ([[d:Q11210|Coordinate system]])
## [[Пи (рикӀкӀен)]] ([[d:Q167|Pi]])
## [[Питагорил теорема]] ([[d:Q11518|Pythagorean theorem]])
## [[Симметрия]] ([[d:Q12485|Symmetry]])
## [[Тригонометрия]] ([[d:Q8084|Trigonometry]])
# [[Математикияб анализ]] ([[d:Q7754|Mathematical analysis]])
## [[Дифференциалияб бащалъизаби]] ([[d:Q11214|Differential equation]])
## [[РикӀкӀеназулаб анализ]] ([[d:Q11216|Numerical analysis]])
# РесбукӀин ва статистика
## [[РесбукӀин]] ([[d:Q9492|Probability]])
## [[Статистика]] ([[d:Q12483|Statistics]])
# Логика ва кьучӀчӀал
## [[Функция (математика)|Функция]] ([[d:Q11348|Function (mathematics)]])
## [[ЛъугӀикълъи]] [[d:Q205|Infinity]]
## [[Математикияб далил]] ([[d:Q11538|Mathematical proof]])
## [[ГӀемерлъабазул теория]] ([[d:Q12482|Set theory]])
{{div col end}}
== Квен-тӀех ва росдал магӀишат ==
===Росдал магӀишат===
# '''[[Рослад магӀишат]]''' ('''[[d:Q11451|Agriculture]]''')
## [[Лъалъ]] ([[d:Q11453|Irrigation]])
## [[Пуруц]] ([[d:Q11464|Plough]])
===Квен-тӀех===
{{div col|2}}
# '''[[Квен]]''' ('''[[d:Q2095|Food]]''')
# [[Чед]] ([[d:Q7802|Bread]])
# [[Могьол культура]] ([[d:Q12117|Cereal]])
## [[ПурчӀина]], [[бугӀа]] ([[d:Q11577|Barley]])
## [[ЦӀоросаролъ]] ([[d:Q11575|Maize]])
## [[Ниха]] ([[d:Q12104|Oat]])
## [[ПиринчӀ]] ([[d:Q5090|Rice]])
## [[Огоб]] ([[d:Q12099|Rye]])
## [[КӀикьераб бога]] ([[d:Q332062|Sorghum bicolor]])
## [[Ролъ]] ([[d:Q15645384|Wheat]])
# [[ХӀан]] ([[d:Q10943|Cheese]])
# [[Шоколад]] ([[d:Q195|Chocolate]])
# [[ГьоцӀо]] ([[d:Q10987|Honey]])
# [[Пихъ-мичӀ]] ([[d:Q1364|Fruit]])
## [[ГӀеч]] ([[d:Q89|Apple]])
## [[Банан]] ([[d:Q503|Banana]])
## [[ЦӀибил]] ([[d:Q10978|Grape]])
## [[Соя]] ([[d:Q11006|Soybean]])
## [[Лимон]] ([[d:Q500|Lemon]])
## [[ЦӀулакьо (пихъ)]] ([[d:Q11009|Nut (fruit)]])
# [[Гьан]] ([[d:Q10990|Meat]])
# [[Чакар]] ([[d:Q11002|Sugar]])
# [[Пер-хер]] ([[d:Q11004|Vegetable]])
## [[ГӀурустӀин]] ([[d:Q10998|Potato]])
{{div col end}}
=== Гьекъелал ===
{{div col|2}}
# [[Пиво]] ([[d:Q44|Beer]])
# [[Кофе]] ([[d:Q8486|Coffee]])
# [[ГӀен (гьекъел)]] ([[d:Q8492|Juice]])
# [[Рахь]] ('''[[d:Q8495|Milk]]''')
# [[Чай]] ([[d:Q6097|Tea]])
# [[Лъим]] ('''[[d:Q283|Water]]''')
# [[Чагъир]] ([[d:Q282|Wine]])
{{div col end}}
== Технология ==
{{div col|3}}
# '''[[Технология]]''' ('''[[d:Q11016|Technology]]''')
# [[Биотехнология]] ([[d:Q7108|Biotechnology]])
# [[РетӀел]] ([[d:Q11460|Clothing]])
## [[Квасквас]] ([[d:Q11457|Cotton]])
# [[Инжинерлъи]] ([[d:Q11023|Engineering]])
## [[Машина]] ([[d:Q11019|Machine]])
## [[Робот]] ([[d:Q11012|Robot]])
## [[Бурав]] ([[d:Q11022|Screw]])
## [[Гьакибер]] ([[d:Q446|Wheel]])
# [[Металлургия]] ([[d:Q11467|Metallurgy]])
# [[Нанотехнология]] ([[d:Q11468|Nanotechnology]])
=== Коммуникация ===
# '''[[Коммуникация]]''' ('''[[d:Q11024|Communication]]''')
# [[ТӀехь]] ([[d:Q571|Book]])
# '''[[Информация]]''' ('''[[d:Q11028|Information]]''')
## [[Энциклопедия]] ([[d:Q5292|Encyclopedia]])
# [[Журналистика]] ( [[d:Q11030|Journalism]])
## [[Казият]] ([[d:Q11032|Newspaper]])
## [[Масс медия]] ([[d:Q11033|Mass media]])
# [[Басмаялде бахъи]] ([[d:Q11034|Printing]])
# [[Телепон]] ([[d:Q11035|Telephone]])
=== Электроника ===
# [[Электроника]] ([[d:Q11650|Electronics]])
## [[Электрочвахи]] ([[d:Q11651|Electric current]])
## [[ХӀаллъи]] ([[d:Q11652|Frequency]])
# Компонентал
## [[Конденсатор]] ([[d:Q5322|Capacitor]])
## [[Индуктор]] ([[d:Q5325|Inductor]])
## [[Транзистор]] ([[d:Q5339|Transistor]])
## [[Диод]] ([[d:Q11656|Diode]])
## [[Резистор]] ([[d:Q5321|Resistor]])
## [[Трансформатор]] ([[d:Q11658|Transformer]])
==== Компьтерал ва интернет ====
# '''[[Компьютер]]''' ('''[[d:Q68|Computer]]''')
## [[Зенаб диск]] ([[d:Q4439|Hard disk drive]])
## [[Централияб процессор]] ([[d:Q5300|Central processing unit]])
# [[Гьунарияб интеллект]] ([[d:Q11660|Artificial intelligence]])
# [[Информациялъул технология]] ([[d:Q11661|Information technology]])
## [[Алгоритм]] ([[d:Q8366|Algorithm]])
# [[Интернет]] ([[d:Q75|Internet]])
## [[Электронияб почта]] ([[d:Q9158|Email]])
## [[ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин]] ([[d:Q466|World Wide Web]])
# [[Операциялъулаб система]] ([[d:Q9135|Operating system]])
# [[Программлъизабиялъул мацӀ]] ([[d:Q9143|Programming language]])
# [[Программаялъулаб хьезаби]] ([[d:Q7397|Software]])
=== Энергия ва цӀатари ===
# [[ЦӀигьабулеб энергия]] ([[d:Q12705|Renewable energy]])
# [[Электрилъи]] ([[d:Q12725|Electricity]])
## [[Атомалъулаб энергия]] ([[d:Q12739|Nuclear power]])
# [[Ракьулъа бахъулеб цӀатари]] ([[d:Q12748|Fossil fuel]])
# [[Жанисеб бухӀелалъул багъардиро]] ([[d:Q12757|Internal combustion engine]])
# [[ХӀухьладул багъардиро]] ([[d:Q12760|Steam engine]])
# [[ЦӀа]] ([[d:Q3196|Fire]])
===Материалал===
# [[ЦӀер]] ([[d:Q11469|Glass]])
# [[Кагъат]] ([[d:Q11472|Paper]])
# [[Пластик]] ([[d:Q11474|Plastic]])
# [[ЦӀул]] ([[d:Q287|Wood]])
=== Транспорт ===
# [[Транспорт]] ([[d:Q7590|Transport]])
# [[Гьаваялъул транспорт]] ([[d:Q11436|Aircraft]])
# [[Автомобиль]] ([[d:Q1420|Automobile]])
# [[Велосипед]] ([[d:Q11442|Bicycle]])
# [[Лъекьгама]] ([[d:Q2811|Submarine]])
# [[Гама]] ([[d:Q11446|Ship]])
# [[Маххдахьвад]] ([[d:Q870|Train]])
=== Ярагъ ===
# [[Ярагъ]] ([[d:Q728|Weapon]])
## [[Хвалчен]] ([[d:Q12791|Sword]])
## [[ЦӀаярагъ]] ([[d:Q12796|Firearm]])
### [[ГуллиречӀчӀ]] ([[d:Q12800|Machine gun]])
## [[Нуклеарияб ярагъ]] ([[d:Q12802|Nuclear weapon]])
# [[Танк]] ([[d:Q12876|Tank]])
# [[Кьвагьулеб материал]] ([[d:Q12870|Explosive material]])
## [[ТункӀил хер]] ([[d:Q12861|Gunpowder]])
{{div col end}}
== Гьунарлъи ва хӀалхьи ==
{{div col|3}}
# '''[[Маданият]]''' ('''[[d:Q11042|Culture]]''')
# '''[[Гьунарлъи]]''' ('''[[d:Q735|Art]]''')
## [[Комикс]] ([[d:Q1004|Comics]])
## [[Суратбахъи]] ([[d:Q11629|Painting]])
## [[Фотография]] ([[d:Q11633|Photography]])
## [[Скульптура]] ([[d:Q11634|Sculpture]])
## [[ЩагӀихъанлъи]] ([[d:Q11642|Pottery]])
# [[Кьурди]] ([[d:Q11639|Dance]])
# [[Мода]] ([[d:Q12684|Fashion]])
# [[Театр]] ([[d:Q11635|Theatre]])
# [[Каллиграфия]] ([[d:Q12681|Calligraphy]])
=== Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай ===
# '''[[Архитектура]]''' ('''[[d:Q12271|Architecture]]''')
# [[КӀамури]] ([[d:Q12277|Arch]])
# [[Кьо]] ([[d:Q12280|Bridge]])
# [[Канал]], [[рахъ (лъалъ)]] ([[d:Q12284|Canal]])
# [[Сангар]] ([[d:Q12323|Dam]])
# [[Къуба]] ([[d:Q12493|Dome]])
# '''[[Рукъ]]''' ('''[[d:Q3947|House]]''')
# Хасал структураби
## [[Ангкор Ват]] [[d:Q43473|Angkor Wat]]
## [[Колоссей]] ([[d:Q10285|Colosseum]])
## [[Синалъул кӀудияб къед]] ([[d:Q12501|Great Wall of China]])
## [[Эйффелил си]] ([[d:Q243|Eiffel Tower]])
## [[Эмпайр-стейт-билдинг]] [[d:Q9188|Empire State Building]]
## [[Айя София]] ([[d:Q12506|Hagia Sophia]])
## [[Партенон]] ([[d:Q10288|Parthenon]])
## [[Джизаялъул пирамидабазул комплекс]] [[d:Q13217298|Giza Pyramid Complex]]
## [[Мукъадасав Петрил базилика]] ([[d:Q12512|St. Peter's Basilica]])
## [[Эркенлъиялъул статуя]] ([[d:Q9202|Statue of Liberty]])
## [[Тадж Магьал]] ([[d:Q9141|Taj Mahal]])
## [[Лъабкъварилъухъ сангар]] ([[d:Q12514|Three Gorges Dam]])
# [[Пирамида]] ([[d:Q12516|Pyramid]])
# [[Си]] ([[d:Q12518|Tower]])
=== Фильм, радио ва телебихьи ===
# '''[[Фильм]]''' ('''[[d:Q11424|Film]]''')
## [[Анимация]] ([[d:Q11425|Animation]])
# '''[[Радио]]''' ('''[[d:Q872|Radio]]''')
# '''[[Телебихьи]]''' ('''[[d:Q289|Television]]''')
===Музыка===
# '''[[Музыка]]''' ('''[[d:Q638|Music]]''')
# [[КечӀ]] ([[d:Q7366|Song]])
# Хасал музыкалиял жанрал
## [[Блюз]] ([[d:Q9759|Blues]])
## [[Классикияб музыка]] ([[d:Q9730|Classical music]])
### [[Опера]] ([[d:Q1344|Opera]])
### [[Симфония]] ([[d:Q9734|Symphony]])
## [[Электроникияб музыка]] ([[d:Q9778|Electronic music]])
## [[Фламенко]] ([[d:Q9764|Flamenco]])
## [[Гьип-гьоп]] ([[d:Q11401|Hip hop]])
## [[Джаз]] ([[d:Q8341|Jazz]])
## [[Регги]] ([[d:Q9794|Reggae]])
## [[Рок-музыка]] ([[d:Q11399|Rock music]])
## [[Самба]] ([[d:Q11403|Samba]])
# Хасал музыкалиял алатал
## [[Къали (музыкалияб алат)]] ([[d:Q11404|Drum]])
## [[Флейта]] ([[d:Q11405|Flute]])
## [[Гитара]] ([[d:Q6607|Guitar]])
## [[Фортепиано]] ([[d:Q5994|Piano]])
## [[Турба (музыкалияб алат)]] ([[d:Q8338|Trumpet]])
## [[Чагъана]] ([[d:Q8355|Violin]])
=== ХӀалхьи ===
# '''[[ХӀай]]''' ('''[[d:Q11410|Game]]''')
## [[Нардал]] ([[d:Q11411|Backgammon]])
## [[Шагьматал]] ([[d:Q718|Chess]])
## [[Го]] ([[d:Q11413|Go (game)]])
## [[Видео-хӀай]] ([[d:Q7889|Video game]])
# [[Гъира-шавкъалъул хӀай]] [[d:Q11416|Gambling]]
# [[РечӀчӀанхъиялъул гьунарал]] ([[d:Q11417|Martial arts]])
## [[Каратэ]] ([[d:Q11419|Karate]])
## [[Дзюдо]] ([[d:Q11420|Judo]])
# [[Олимпиялъул хӀаял]] ([[d:Q5389|Olympic Games]])
# '''[[Спорт]]''' ('''[[d:Q349|Sport]]''')
## [[Атлетика]] ([[d:Q542|Athletics]])
## [[Бейсбол]] ([[d:Q5369|Baseball]])
## [[Баскетбол]] ([[d:Q5372|Basketball]])
## [[Крикет]] ([[d:Q5375|Cricket]])
## [[Футболалъул ассоциация]] ([[d:Q2736|Association football]])
## [[Гольф]] ([[d:Q5377|Golf]])
## [[Регби]] ([[d:Q5378|Rugby]])
## [[Теннис]] ([[d:Q847|Tennis]])
# '''[[РасанкӀо]]''' ('''[[d:Q11422|Toy]]''')
{{div col end}}
== Тарих ==
# '''[[Тарих]]''' ('''[[d:Q309|History]]''')
==== Цетарих ва некӀсияб дунял ====
{{div col|2}}
# [[Цетарих]] ([[d:Q11756|Prehistory]])
# [[ГанчӀил гӀасру]] ([[d:Q11759|Stone Age]])
# [[Мазгарул гӀасру]] ([[d:Q11761|Bronze Age]])
# [[Маххул гӀасру]] ([[d:Q11764|Iron Age]])
# [[Месопотамия]] ([[d:Q11767|Mesopotamia]])
# [[Шумер]] ([[d:Q35355|Sumer]])
# [[НекӀсияб Египет]] ([[d:Q11768|Ancient Egypt]])
# [[НекӀсияб Греция]] ([[d:Q11772|Ancient Greece]])
# [[Румалъул империя]] ([[d:Q2277|Roman Empire]])
# [[Хань наслу]] ([[d:Q7209|Han Dynasty]])
# [[Гуптазул пачалихъ]] ([[d:Q11774|Gupta Empire]])
{{div col end}}
==== Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀаббасилазул халифат]] ([[d:Q12536|Abbasid Caliphate]])
# [[Канлъизабиялъул эпоха]] ([[d:Q12539|Age of Enlightenment]])
# [[Ацтекал]] ([[d:Q12542|Aztec]])
# [[Византиялъул империя]] ([[d:Q12544|Byzantine Empire]])
# [[Хъанчил чабхъадинал]] ([[d:Q12546|Crusades]])
# [[Мукъадасаб Румалъулаб империя]] ([[d:Q12548|Holy Roman Empire]])
# [[Инкал]] ([[d:Q28573|Inca]])
# [[Малиялъул империя]] ([[d:Q184536|Mali Empire]])
# [[Майязул цивилизация]] ([[d:Q28567|Mayan Civilization]])
# [[Гьоркьохъел гӀасраби]] ([[d:Q12554|Middle Ages]])
# [[Магъулазул империя]] ([[d:Q12557|Mongol Empire]])
# [[Мин наслу]] ([[d:Q9903|Ming Dynasty]])
# [[ГӀусаманияб империя]] ([[d:Q12560|Ottoman Empire]])
# [[Протестантияб реформация]] ([[d:Q12562|Protestant Reformation]])
# [[Ренессанс]] ([[d:Q4692|Renaissance]])
# [[Тань наслу]] ([[d:Q9683|Tang Dynasty]])
# [[Викингал]] ([[d:Q12567|Vikings]])
{{div col end}}
==== Гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀарабгин исраилалъулаб конфликт]] ([[d:Q8669|Arab-Israeli conflict]])
# [[Америкаялъул ватӀанчилъияб рагъ]] ([[d:Q8676|American Civil War]])
# [[Апартеид]] ([[d:Q11409|Apartheid]])
# '''[[Британиялъул империя]]''' ('''[[d:Q8680|British Empire]]''')
# '''[[ЦӀорораб рагъ]]''' ('''[[d:Q8683|Cold War]]''')
# [[Маданияб революция]] ([[d:Q8690|Cultural Revolution]])
# '''[[Паранс революция]]''' ('''[[d:Q6534|French Revolution]]''')
# [[КӀудияб депрессия]] ([[d:Q8698|Great Depression]])
# [[Гьолокост]] ([[d:Q2763|The Holocaust]])
# '''[[Индустриалияб революция]]''' ('''[[d:Q2269|Industrial Revolution]]''')
# [[Лъабабилеб Рейх]] ([[d:Q7318|Nazi Germany]])
# [[Мэйдзил реставрация]] ([[d:Q8707|Meiji Restoration]])
# [[ГӀурус революция]] ([[d:Q8729|Russian Revolution]])
# [[Цинь наслу]] ([[d:Q8733|Qing Dynasty]]
# [[Вйетнамалъул рагъ]] ([[d:Q8740|Vietnam War]])
# '''[[ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q361|World War I]]''')
# '''[[КӀибалеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q362|World War II]]''')
{{div col end}}
== География ==
{{div col|2}}
# '''[[География]]''' ('''[[d:Q1071|Geography]]''')
# '''[[Шагьар]]''' ('''[[d:Q515|City]]''')
# '''[[Континент]]''' ('''[[d:Q5107|Continent]]''')
# [[Рохь]] ([[d:Q4421|Forest]])
# [[МегӀер]] ([[d:Q8502|Mountain]])
# [[Салул авлахъ]] ([[d:Q8514|Desert]])
# [[Шамалияб полюс]] ([[d:Q934|North Pole]])
# '''[[Океан]]''' ('''[[d:Q9430|Ocean]]''')
# [[ГӀор]] ([[d:Q4022|River]])
# [[Ралъад]] ('''[[d:Q165|Sea]]''')
# [[Жанубияб полюс]] ([[d:Q933|South Pole]])
=== Континентал ва икълимал ===
# '''[[Африка]]''' ('''[[d:Q15|Africa]]''')
# '''[[Антарктика]]''' ('''[[d:Q51|Antarctica]]''')
# '''[[Азия]]''' ('''[[d:Q48|Asia]]''')
# '''[[Европа]]''' ('''[[d:Q46|Europe]]''')
# [[ГӀагараб Машрикъ]] ([[d:Q7204|Middle East]])
# [[Шималияб Америка]] ('''[[d:Q49|North America]]''')
# '''[[Океания]]''' ('''[[d:Q538|Oceania]]''')
# '''[[Жанубияб Америка]]''' ('''[[d:Q18|South America]]''')
{{div col end}}
=== Countries ===
{{div col|3}}
Eventually, there should be articles on most or all of the countries listed at [[:w:en:List_of_sovereign_states|List of countries]]. However, for the smaller Wikipedias, some of the more high-priority countries to have articles on are:
# [[Афгъанистан]] [[d:Q889|Afghanistan]]
# [[d:Q262|Algeria]]
# [[d:Q414|Argentina]]
# [[d:Q408|Australia]]
# [[d:Q40|Austria]]
# [[d:Q902|Bangladesh]]
# '''[[d:Q155|Brazil]]'''
# [[d:Q16|Canada]]
# '''[[d:Q148|China]]'''
# [[d:Q974|Democratic Republic of the Congo]]
# [[d:Q241|Cuba]]
# [[d:Q79|Egypt]]
# [[d:Q115|Ethiopia]]
# '''[[d:Q142|France]]'''
# '''[[d:Q183|Germany]]'''
# '''[[d:Q668|India]]'''
# [[d:Q252|Indonesia]]
# '''[[d:Q794|Iran]]'''
# [[d:Q796|Iraq]]
# [[d:Q801|Israel]]
# '''[[d:Q38|Italy]]'''
# '''[[d:Q17|Japan]]'''
# [[d:Q96|Mexico]]
# [[d:Q55|Netherlands]]
# [[d:Q664|New Zealand]]
# [[d:Q1033|Nigeria]]
# [[d:Q843|Pakistan]]
# [[d:Q36|Poland]]
# [[d:Q45|Portugal]]
# '''[[d:Q159|Russia]]'''
# [[d:Q851|Saudi Arabia]]
# [[d:Q334|Singapore]]
# [[d:Q258|South Africa]]
# [[d:Q884|South Korea]]
# '''[[d:Q29|Spain]]'''
# [[d:Q1049|Sudan]]
# [[d:Q39|Switzerland]]
# [[d:Q924|Tanzania]]
# [[d:Q869|Thailand]]
# [[d:Q43|Turkey]]
# [[d:Q212|Ukraine]]
# '''[[d:Q145|United Kingdom]]'''
# '''[[d:Q30|United States]]'''
# [[d:Q237|Vatican City]]
# [[d:Q717|Venezuela]]
# [[d:Q881|Vietnam]]
{{div col end}}
=== Cities ===
{{div col|3}}
# [[d:Q727|Amsterdam]]
# [[d:Q1524|Athens]]
# [[d:Q1530|Baghdad]]
# [[d:Q1861|Bangkok]]
# '''[[d:Q956|Beijing]]'''
# '''[[d:Q64|Berlin]]'''
# [[d:Q2841|Bogotá]]
# [[d:Q239|Brussels]]
# [[d:Q1486|Buenos Aires]]
# [[d:Q85|Cairo]]
# [[d:Q5465|Cape Town]]
# [[d:Q3766|Damascus]]
# [[d:Q1353|Delhi]]
# [[d:Q1354|Dhaka]]
# [[d:Q612|Dubai]]
# [[d:Q8646|Hong Kong]]
# [[d:Q406|Istanbul]]
# [[d:Q3630|Jakarta]]
# '''[[d:Q1218|Jerusalem]]'''
# [[d:Q8660|Karachi]]
# [[d:Q3838|Kinshasa]]
# [[d:Q1348|Kolkata]]
# [[d:Q8673|Lagos]]
# '''[[d:Q84|London]]'''
# [[d:Q65|Los Angeles]]
# [[d:Q2807|Madrid]]
# [[d:Q5806|Mecca]]
# [[d:Q1489|Mexico City]]
# '''[[d:Q649|Moscow]]'''
# [[d:Q1156|Mumbai]]
# [[d:Q3870|Nairobi]]
# '''[[d:Q60|New York City]]'''
# '''[[d:Q90|Paris]]'''
# [[d:Q8678|Rio de Janeiro]]
# '''[[d:Q220|Rome]]'''
# '''[[d:Q656|Saint Petersburg]]'''
# [[d:Q174|São Paulo]]
# [[d:Q8684|Seoul]]
# [[d:Q8686|Shanghai]]
# [[d:Q3130|Sydney]]
# [[d:Q3616|Tehran]]
# '''[[d:Q1490|Tokyo]]'''
# [[d:Q1741|Vienna]]
# [[d:Q61|Washington, D.C.]]
{{div col end}}
=== Bodies of water ===
{{div col|3}}
# '''[[Амазон]]''' ('''[[d:Q3783|Amazon River]]''')
# [[Арктикияб океан]] ([[d:Q788|Arctic Ocean]])
# '''[[Атлантикияб океан]]''' ('''[[d:Q97|Atlantic Ocean]]''')
# [[Балт ралъад]] ([[d:Q545|Baltic Sea]])
# [[ЧӀегӀераб ралъад]] ([[d:Q166|Black Sea]])
# [[Кариб ралъад]] ([[d:Q1247|Caribbean Sea]])
# [[Каспий ралъад]] ([[d:Q5484|Caspian Sea]])
# [[Конго (гӀор)]] ([[d:Q3503|Congo River]])
# [[Дануб]] ([[d:Q1653|Danube]])
# [[Ганг]] ([[d:Q5089|Ganges]])
# [[КӀудияб барьерияб риф]] ([[d:Q7343|Great Barrier Reef]])
# [[КӀудиял ХӀорал]] ([[d:Q7347|Great Lakes]])
# '''[[Гьиндияб океан]]''' ('''[[d:Q1239|Indian Ocean]]''')
# [[Гьинд (гӀор)|Гьинд]] ([[d:Q7348|Indus River]])
# [[Байкал]] ([[d:Q5513|Lake Baikal]])
# [[Танганйика]] ([[d:Q5511|Lake Tanganyika]])
# [[Виктория хӀор]] ([[d:Q5505|Lake Victoria]])
# [[Ракьдагьоркьосеб ралъад]] ([[d:Q4918|Mediterranean Sea]])
# [[Миссиссипи]] ([[d:Q1497|Mississippi River]])
# [[Нигер (гӀор)]] ([[d:Q3542|Niger River]])
# '''[[Нил]]''' ('''[[d:Q3392|Nile]]''')
# [[Шималияб ралъад]] ([[d:Q1693|North Sea]])
# [[ГӀодоцараб океан]] ('''[[d:Q98|Pacific Ocean]]''')
# [[Панамаялъул канал]] ([[d:Q7350|Panama Canal]])
# [[Райн]] ([[d:Q584|Rhine]])
# [[Сувайсалъул канал]] ([[d:Q899|Suez Canal]])
# [[Жанубияб океан]] ([[d:Q7354|Southern Ocean]])
# [[Волга]] ([[d:Q626|Volga River]])
# [[Янцзы]] ([[d:Q5413|Yangtze River]])
# [[ТӀогьилгӀор]] ([[d:Q7355|Yellow River]])
{{div col end}}
=== МугӀрул ва салул авлахъал ===
# [[Алпал]] ([[wikidata:Q1286|Alps]])
# [[Андал]] ([[wikidata:Q5456|Andes]])
# [[Гьималаял]] ('''[[wikidata:Q5451|Himalayas]]''')
## [[Эверест (мегӀер)]] ([[wikidata:Q513|Mount Everest]])
# [[Килиманджаро (мегӀер)]] ([[wikidata:Q7296|Mount Kilimanjaro]])
# [[Кьурахарал мугӀрул]] ([[wikidata:Q5463|Rocky Mountains]])
# '''[[СахIара]]''' ('''[[wikidata:Q6583|Sahara]]''')
# '''[[Атакама (салул авлахъ)]]''' ('''[[wikidata:Q47141|Atacama Desert]]''')
[[Категория:Википедия]]
3p7fj9pxgq3u5itgv1wksa1dx1l4tmg
91135
91134
2024-04-14T16:18:17Z
M. Omarius
10562
/* Салъи ва медицина */
wikitext
text/x-wiki
{{Мажлисалъул бутӀа}}
{{shortcut|ВП:БукӀине ккола|ВП:1000}}
{{ambox
|image=[[Файл:Stock alarm.svg|40px]]
|text=Гьаб гьумер букӀине ккола '''[[m:List of articles every Wikipedia should have|List of articles every Wikipedia should have]]'''- алъул копиялъун, ва гьанир хиса-басиял гьаризе ккани, гьаб бахӀсалда бицине ккола - [[m:Talk:List of articles every Wikipedia should have|Мета-вики]].
|text-small=Ахирисеб синхронизация — '''2014 соналъул 19 август.'''
}}
Киналго Википедиязда рукӀине кколел макъалабазул сияхӀ [[meta:List of articles every Wikipedia should have|гӀуцӀцӀун буго]] [[Википедия:Мета-вики|Мета-викиялда]]. Гьенир жанире уна киналго гӀелмабазда хурхарал '''1000 аслиял макъалаби'''.
[[Авар Википедия]]лъул аслияб мурадалдасан ккола гьел киналго макъалаби хъвазе.
'''Биццатаб хатӀалъ''' рищун руго цӀакъго кӀвар бугел хассал макъалаби.
Гьаб сияхӀалда ругел макъалабазул статистика буго [[/Макъалаби|гъоркьгьумералда]].
{{TOCright}}
== Биография ==
=== СуратчагӀи ва архитекторал ===
{{div col|2}}
# [[Ле Корбюзие]] ([[d:Q4724|Le Corbusier]])
# [[Салвадор Дали|Дали, Салвадор]] ([[d:Q5577|Dalí, Salvador]])
# [[Албрехьт Дюрер|Дюрер, Албрехьт]] ([[d:Q5580|Dürer, Albrecht]])
# [[Винсент ван Гог|Гог, Винсент ван]] ('''[[d:Q5582|Gogh, Vincent van]]''')
# [[Гоя, Франциско]] ([[d:Q5432|Goya, Francisco]])
# [[Гьокусай]] ([[d:Q5586|Hokusai]])
# [[Кало, Фрида]] ([[d:Q5588|Kahlo, Frida]])
# '''[[Леонардо да Винчи]]''' ('''[[d:Q762|Leonardo da Vinci]]''')
# [[Матисс, Анри]] ([[d:Q5589|Matisse, Henri]])
# '''[[Микеланджело]]''' ('''[[d:Q5592|Michelangelo]]''')
# '''[[Пабло Пикассо|Пикассо, Пабло]]''' ('''[[d:Q5593|Picasso, Pablo]]''')
# [[Рафаэл]] ([[d:Q5597|Raphael]])
# '''[[Рембрандт]]''' ('''[[d:Q5598|Rembrandt]]''')
# [[Рубенс, Питер Паул]] ([[d:Q5599|Rubens, Peter Paul]])
# [[Синан|Синан, Мимар]] [[d:Q5600|Sinan, Mimar]]
# [[Валаскес, Диего]] ([[d:Q297|Velázquez, Diego]])
# [[Воргьол, Энди]] ([[d:Q5603|Warhol, Andy]])
# [[Райт, Франк Ллойд]] ([[d:Q5604|Wright, Frank Lloyd]])
{{div col end}}
=== Хъвадарухъаби, драматургал ва шагӀирзаби===
{{div col|2}}
# [[Абу Нувас]] ([[d:Q5670|Abu Nuwas]])
# [[Андерсен, Гьанс Христиан]] ([[d:Q5673|Andersen, Hans Christian]])
# [[Остин, Джейн]] ([[d:Q36322|Austen, Jane]])
# [[Башо]] ([[d:Q5676|Bashō]])
# [[Борхес, Хорхе Луис]] ([[d:Q909|Borges, Jorge Luis]])
# [[Джордж Байрон|Байрон, Джордж]] ([[d:Q5679|Byron, George]]_
# '''[[Мигел де Сервантес|Сервантес, Мигель де]]''' ('''[[d:Q5682|Cervantes, Miguel de]]''')
# [[Чосер, Джефри]] ([[d:Q5683|Chaucer, Geoffrey]])
# [[Чехов, Антон]] ([[d:Q5685|Chekhov, Anton]])
# '''[[Данте Алигйери]]''' ('''[[d:Q1067|Dante Alighieri]]''')
# [[Диккенс, Чарльз]] ([[d:Q5686|Dickens, Charles]])
# [[Достоевский, Фёдор]] ([[d:Q991|Dostoyevsky, Fyodor]])
# [[Гарсиа Маркес, Габриэл]] ([[d:Q5878|García Márquez, Gabriel]])
# '''[[Йогьанн Волфганг фон Гёте|Гёте, Йогьанн Вольфганг фон]]''' ('''[[d:Q5879|Goethe, Johann Wolfgang von]]''')
# [[ХӀафиз (шагӀир)]] ([[d:Q6240|Hafez]])
# '''[[Гьомер]]''' ('''[[d:Q6691|Homer]]''')
# '''[[Юго, Виктор]]''' ('''[[d:Q535|Hugo, Victor]]''')
# [[Джойс, Джеймс]] ([[d:Q6882|Joyce, James]])
# [[Кафка, Франц]] ([[d:Q905|Kafka, Franz]])
# [[Калидаса]] ([[d:Q7011|Kālidāsa]])
# [[Ли Баи]] ([[d:Q7071|Li Bai]])
# [[Наджиб МахӀфуз]] ([[d:Q7176|Naguib Mahfouz]])
# '''[[Молиер]]''' ('''[[d:Q687|Molière]]''')
# [[Овидий]] ([[d:Q7198|Ovid]])
# [[Пруст, Марсел]] ([[d:Q7199|Proust, Marcel]])
# [[Пушкин, Александр]] ([[d:Q7200|Pushkin, Alexander]])
# '''[[Шекспир, Вильям]]''' ('''[[d:Q692|Shakespeare, William]]''')
# [[Софокл]] ([[d:Q7235|Sophocles]])
# [[Тагор, Рабиндранат]] ([[d:Q7241|Tagore, Rabindranath]])
# [[Толстой, Лев]] ('''[[d:Q7243|Tolstoy, Leo]]''')
# [[Твен, Марк]] ([[d:Q7245|Twain, Mark]])
# [[Вергилий]] ([[d:Q1398|Virgil]])
{{div col end}}
=== Композиторал ва музыкантал ===
{{div col|2}}
# [[Армстронг, Луи]] ([[d:Q1779|Armstrong, Louis]])
# '''[[Йогьанн Себастиан Бах|Бах, Йогьанн Себастиан]]''' ('''[[d:Q1339|Bach, Johann Sebastian]]''')
# '''[[The Beatles]]''' ('''[[d:Q1299|Beatles, The]]''')
# '''[[Лудвиг ван Бетгьовен|Бетгьовен, Лудвиг ван]]''' ('''[[d:Q255|Beethoven, Ludwig van]]''')
# [[Брамс, Йогьаннес]] ([[d:Q7294|Brahms, Johannes]])
# [[Шопен, Фридерик]] ([[d:Q1268|Chopin, Frédéric]])
# [[Дворжак, Антонин]] ([[d:Q7298|Dvořák, Antonín]])
# [[Гьендел, Георг Фридрих]] ([[d:Q7302|Handel, Georg Frideric]])
# [[Гьайдн, Джозеф]] ([[d:Q7349|Haydn, Joseph]])
# [[Джексон, Майкл]] ([[d:Q2831|Jackson, Michael]])
# [[Умм Кулсум]] ([[d:Q1110560|Kulthum, Umm]])
# [[Малер, Густав]] ([[d:Q7304|Mahler, Gustav]])
# '''[[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт, Волфганг Амадеус]]''' ('''[[d:Q254|Mozart, Wolfgang Amadeus]]''')
# [[Палестрина, Джованни Пьерлуиджи да]] ([[d:Q179277|Palestrina, Giovanni Pierluigi da]])
# [[Пуччини, Джакомо]] ([[d:Q7311|Puccini, Giacomo]])
# [[Шуберт, Франц]] ([[d:Q7312|Schubert, Franz]])
# [[Стравинский, Игорь]] ([[d:Q7314|Stravinsky, Igor]])
# [[Чайковский, Петро]] ([[d:Q7315|Tchaikovsky, Petr]])
# [[Верди, Джузеппе]] ([[d:Q7317|Verdi, Giuseppe]])
# [[Антонио Вивалди|Вивалди, Антонио]] ([[d:Q1340|Vivaldi, Antonio]])
# '''[[Рихьард Вагнер|Вагнер, Рихьард]]''' ('''[[d:Q1511|Wagner, Richard]]''')
{{div col end}}
=== ЦӀех-рехелчагӀи ва сапарчагӀи ===
{{div col|2}}
# [[Амудсен, Руал]] ([[d:Q926|Amundsen, Roald]])
# [[Армстронг, Нил]] ([[d:Q1615|Armstrong, Neil]])
# [[Картие, Жак]] ([[d:Q7321|Cartier, Jacques]])
# '''[[Колумб, Христофор]]''' ( '''[[d:Q7322|Columbus, Christopher]]''')
# [[Кук, Джеймс]] ([[d:Q7324|Cook, James]])
# [[Кортес, Эрнан]] ([[d:Q7326|Cortés, Hernán]])
# '''[[Гагарин, Юрий]]''' ('''[[d:Q7327|Gagarin, Yuri]]''')
# [[Васко да Гама]] ([[d:Q7328|da Gama, Vasco]])
# [[Ибн БатӀутӀа]] ([[d:Q7331|Ibn Battuta]])
# '''[[Магеллан, Фердинанд]]''' ('''[[d:Q1496|Magellan, Ferdinand]]''')
# [[Поло, Марко]] ([[d:Q6101|Polo, Marco]])
# [[Чжен Гье]] ([[d:Q7333|Zheng He]])
{{div col end}}
=== Режиссёрал ва сценаристал ===
{{div col|2}}
# [[Бергман, Ингмар]] ([[d:Q7546|Bergman, Ingmar]])
# [[Бернар, Сара]] ([[d:Q4605|Bernhardt, Sarah]])
# '''[[Чаплин, Чарли]]''' ('''[[d:Q882|Chaplin, Charlie]]''')
# [[Дитрих, Марлен]] ([[d:Q4612|Dietrich, Marlene]])
# [[Дисней, Волт]] ([[d:Q8704|Disney, Walt]])
# [[Эйзенштейн, Серей]] ([[d:Q8003|Eisenstein, Sergei]])
# [[Феллини, Федерико]] ([[d:Q7371|Fellini, Federico]])
# [[Гьичкок, Алфред]] ([[d:Q7374|Hitchcock, Alfred]])
# [[Кубрик, Стэнли]] ([[d:Q2001|Kubrick, Stanley]])
# [[Куросава, Акира]] ([[d:Q8006|Kurosawa, Akira]])
# [[Монро, Мерлин]] ([[d:Q4616|Monroe, Marilyn]])
# [[Рай, Сатяджит]] ([[d:Q8873|Ray, Satyajit]])
{{div col end}}
=== ГӀалимзаби, ургъунчагӀагӀи ва математикал ===
{{div col|3}}
# '''[[Архимед]]''' ('''[[d:Q8739|Archimedes]]''')
# [[Ибн Сина]] ([[d:Q8011|Avicenna]])
# [[Бернерс-Ли, Тим]] ([[d:Q80|Berners-Lee, Tim]])
# [[Брагьмагупта]] ([[d:Q202943|Brahmagupta]])
# '''[[Коперник, Николай]]''' ('''[[d:Q619|Copernicus, Nicolaus]]''')
# '''[[Кюри, Мария]]''' ('''[[d:Q7186|Curie, Marie]]''')
# '''[[Дарвин, Чарлз]]''' ('''[[d:Q1035|Darwin, Charles]]''')
# '''[[Эдисон, Томас]]''' ('''[[d:Q8743|Edison, Thomas]]''')
# '''[[Эйнштейн, Алберт]]''' ('''[[d:Q937|Einstein, Albert]]''')
# '''[[Эвклид]]''' ('''[[d:Q8747|Euclid]]''')
# [[Эйлер, Леонард]] ([[d:Q7604|Euler, Leonhard]])
# [[Фарадей, Майкл]] ([[d:Q8750|Faraday, Michael]])
# [[Ферми, Энрико]] ([[d:Q8753|Fermi, Enrico]])
# '''[[Форд, Гьенри]]''' ('''[[d:Q8768|Ford, Henry]]''')
# [[Гален]] ([[d:Q8778|Galen]])
# '''[[Галилео Галилей]]''' ('''[[d:Q307|Galileo Galilei]]''')
# [[Гаусс, Карл Фридрих]] ([[d:Q6722|Gauss, Carl Friedrich]])
# '''[[Гутенберг, Йогьанн]]''' ('''[[d:Q8958|Gutenberg, Johannes]]''')
# '''[[Гьилберт, Дэвид]]''' ('''[[d:Q41585|Hilbert, David]]''')
# [[Джоул, Джеймс Прескотт]] ([[d:Q8962|Joule, James Prescott]])
# [[Кеплер, Йогьанн]] ([[d:Q8963|Kepler, Johannes]])
# [[Ал-Харизми|Аль-Хваризми, МухӀаммад ибн Муса]] ([[d:Q9038|al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa]])
# [[Лейбниц, Готфрид Вилгьелм]] ([[d:Q9047|Leibniz, Gottfried Wilhelm]])
# [[Линней, Карл]] ([[d:Q1043|Linnaeus, Carl]])
# [[Максвелл, Джеймс Клерк]] ([[d:Q9095|Maxwell, James Clerk]])
# [[Менделеев, Дмитрий]] ([[d:Q9106|Mendeleev, Dmitri]])
# '''[[Нютон, Айзек]]''' ('''[[d:Q935|Newton, Sir Isaac]]''')
# '''[[Пастер, Луи]]''' ('''[[d:Q529|Pasteur, Louis]]''')
# '''[[Планк, Макс]]''' ('''[[d:Q9021|Planck, Max]]''')
# [[Резерфорд, Эрнест]] ([[d:Q9123|Rutherford, Ernest]])
# '''[[Шрёдингер, Эрвин]]''' ('''[[d:Q9130|Schrödinger, Erwin]]''')
# '''[[Тесла, Никола]]''' ('''[[d:Q9036|Tesla, Nikola]]''')
# '''[[Тюринг, Алан]]''' ('''[[d:Q7251|Turing, Alan]]''')
# '''[[Ватт, Джеймс]]''' ('''[[d:Q9041|Watt, James]]''')
{{div col end}}
=== ФилософчагӀи ва социологал===
{{div col|2}}
# '''[[Аристотел]]''' ('''[[d:Q868|Aristotle]]''')
# [[Бовуар, Симоне де]] ([[d:Q7197|Beauvoir, Simone de]])
# [[Чанакйа]] ([[d:Q9045|Chanakya]])
# '''[[Конфуций]]''' ('''[[d:Q4604|Confucius]]''')
# '''[[Декарт, Рене]]''' ('''[[d:Q9191|Descartes, René]]''')
# '''[[Фрейд, Зигмунд]]''' ('''[[d:Q9215|Freud, Sigmund]]''')
# [[Гьегел, Георг Вилгьелм Фридрих]] ([[d:Q9235|Hegel, Georg Wilhelm Friedrich]])
# [[Гьайдеггер, Мартин]] ([[d:Q48301|Heidegger, Martin]])
# [[Ибн Халдун]] ([[d:Q9294|Ibn Khaldun]])
# '''[[Кант, Иммануэл]]''' ('''[[d:Q9312|Kant, Immanuel]]''')
# [[Мейнс, Джон Мейнард]] ([[d:Q9317|Keynes, John Maynard]])
# '''[[Лаоцзы]]''' ('''[[d:Q9333|Laozi]]''')
# '''[[Лок, Джон]]''' ('''[[d:Q9353|Locke, John]]''')
# [[Макиавели, Николо]] ([[d:Q1399|Machiavelli, Niccolò]])
# '''[[Маркс, Карл]]''' ('''[[d:Q9061|Marx, Karl]]''')
# '''[[Ницше, Фридрих]]''' ('''[[d:Q9358|Nietzsche, Friedrich]]''')
# '''[[Платон]]''' ('''[[d:Q859|Plato]]''')
# [[Руссо, Жан-Жак]] ([[d:Q6527|Rousseau, Jean-Jacques]])
# [[Сартр, Жан-Поль]] ([[d:Q9364|Sartre, Jean-Paul]])
# [[Сыма Цйан]] ([[d:Q9372|Sima Qian]])
# [[Смит, Адам]] ([[d:Q9381|Smith, Adam]])
# [[Сократ]] ('''[[d:Q913|Socrates]]''')
# '''[[Волтер]]''' ('''[[d:Q9068|Voltaire]]''')
# [[Вебер, Макс]] ([[d:Q9387|Weber, Max]])
# [[Витгенштейн, Людвиг]] ([[d:Q9391|Wittgenstein, Ludwig]])
# [[Чжу Си]] ([[d:Q9397|Zhu Xi]])
{{div col end}}
=== Сиясиял церехъаби ===
{{div col|3}}
# [[Акбар]] ([[d:Q8597|Akbar]])
# '''[[Александр КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8409|Alexander the Great]]''')
# [[Ашока]] ([[d:Q8589|Ashoka]])
# [[Ататюрк, Мустафа Кемал]] ([[d:Q5152|Atatürk, Mustafa Kemal]])
# '''[[Августус]]''' ('''[[d:Q1405|Augustus]]''')
# [[Фон Бисмарк, Отто]] ([[d:Q8442|von Bismarck, Otto]])
# [[Боливар, Симон]] ([[d:Q8605|Bolívar, Simón]])
# '''[[Бонапарт, Наполеон]]''' ('''[[d:Q517|Bonaparte, Napoleon]]''')
# [[Кайсар, Юлий]] ([[d:Q1048|Caesar, Julius]])
# [[Карл КӀудияв]] ([[d:Q3044|Charlemagne]])
# [[Черчилл, Винстон]] ([[d:Q8016|Churchill, Winston]])
# [[Константин КӀудияв]] ([[d:Q8413|Constantine the Great]])
# '''[[Кир КӀудияв]]''' ('''[[d:Q8423|Cyrus the Great]]''')
# [[Де Гол, Шарл]] ([[d:Q2042|de Gaulle, Charles]])
# [[Ингилис Элизабет I]] ([[d:Q7207|Elizabeth I of England]])
# [[Ганди, Могьандас Карамчанд]] ([[d:Q1001|Gandhi, Mohandas Karamchand]])
# '''[[Чингисхан]]''' ('''[[d:Q720|Genghis Khan]]''')
# [[Гевара, Че]] ([[d:Q5809|Guevara, Che]])
# '''[[Гьитлер, Адольф]]''' ('''[[d:Q352|Hitler, Adolf]]''')
# [[Жанна д’Арк]] ([[d:Q7226|Joan of Arc]])
# [[Кинг, Мартин Лютер]] ([[d:Q8027|King, Martin Luther, Jr.]])
# '''[[Ленин, Владимир]]''' ('''[[d:Q1394|Lenin, Vladimir]]''')
# [[Линколн, Абрагьам]] ([[d:Q91|Lincoln, Abraham]])
# [[Людовик XIV]] ([[d:Q7742|Louis XIV]])
# [[Люксембург, Роза]] ([[d:Q7231|Luxemburg, Rosa]])
# [[Мандела, Нельсон]] ([[d:Q8023|Mandela, Nelson]]
# [[Мао Цзэдун]] ([[d:Q5816|Mao Zedong]])
# [[Неру, Джавагьарлал]] ([[d:Q1047|Nehru, Jawaharlal]])
# [[Нкрума, Кваме]] ([[d:Q8620|Nkrumah, Kwame]])
# [[Петро I]] ([[d:Q8479|Peter the Great]])
# '''[[Цин Ши Гьуан]]''' ('''[[d:Q7192|Qin Shi Huang]]''')<!-- Created first Chinese state and dynasty -->
# [[Рузвелт, Франклин Делано]] ([[d:Q8007|Roosevelt, Franklin D.]])
# [[СалахӀуддин]] ([[d:Q8581|Saladin]])
# [[Сталин, Иосиф]] ([[d:Q855|Stalin, Joseph]])
# [[Сулеман КӀудияв]] ([[d:Q8474|Suleiman the Magnificent]]) <!-- Greatest Ottoman sultan -->
# [[Сун Ят-сен]] ([[d:Q8573|Sun Yat-sen]])
# [[Тимур]] ([[d:Q8462|Tamerlane]])
# [[ГӀумар ибн ал-ХатӀтӀаб]] ([[d:Q8467|Umar]]) <!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam -->
# '''[[Вашингтон, Джордж]]''' ('''[[d:Q23|Washington, George]]''')
{{div col end}}
=== Диниял фигураби ва теологчагӀи ===
# [[Ибрагьим авараг]] ([[d:Q9181|Abraham]])
# [[Аквинас, Томас]] ([[d:Q9438|Aquinas, Thomas]])
# [[Гьиппонадаса Августин]] ([[d:Q8018|Augustine of Hippo]])
# '''[[Будда]]''' ('''[[d:Q9441|Buddha]]''')
# [[Ал-Гъазали]] ([[d:Q9546|Al-Ghazali]])
# '''[[ГӀиса авараг]]''' ('''[[d:Q302|Jesus]]''')
# [[Лютер, Мартин]] ([[d:Q9554|Luther, Martin]])
# '''[[Муса авараг]]''' ('''[[d:Q9077|Moses]]''')
# '''[[МухӀаммад авараг]]''' {{сав}} ('''[[d:Q9458|Muhammad]]''')
# [[Нагарджуна]] ([[d:Q171195|Nagarjuna]])
== Философия ==
{{div col|2}}
# [[Атеизм]] ([[d:Q7066|Atheism]])
# [[Берцинлъи]] ([[d:Q7242|Beauty]])
# [[Диалектика]] ([[d:Q9453|Dialectic]])
# [[Этика]] ([[d:Q9465|Ethics]])
# [[Эпистемология]] ([[d:Q9471|Epistemology]])
# [[Ихтияралъул эркенлъи]] ([[d:Q9476|Free will]])
# '''[[Лъай]]''' ('''[[d:Q9081|Knowledge]]''')
# [[Логика]] ([[d:Q8078|Logic]])
# [[Материализм]] ([[d:Q7081|Materialism]])
# '''[[Философия]]''' ('''[[d:Q5891|Philosophy]]''')
# [[Унголъи]] ([[d:Q9510|Reality]])
# [[ХӀакъикъат]] ([[d:Q7949|Truth]])
{{div col end}}
== Дин ==
# '''[[Аллагь]]'''
# '''[[Мифология]]'''
# Дунялалде бербалагьиялъул философиял
##[[Атеизм]]
## [[Фундаментализм]]
## [[Материализм]]
## [[Монотеизм]]
## [[Политеизм]]
# '''[[РухӀ]]'''
# '''[[Дин]]'''
# Цо-цо динал
## '''[[Буддизм]]'''
## '''[[Христианство]]'''
### [[Католицизм]]
## [[Конфуцианство]]
## '''[[Индуизм]]'''
### [[Тримурти]]
## '''[[Ислам]]'''
### [[ШигӀиял]]
## [[Джайнизм]]
## '''[[Иудаизм]]'''
## [[Сикхизм]]
## [[Даосизм]]
## [[Зартушти]] <!-- Зороастризм -->
# РухӀиял практикаби
##[[Суфизм]]
## [[Йога]]
## [[Дзэн]]
== ЖамгӀиял гӀелмаби ==
{{div col|3}}
# '''[[ГӀаммлъи]]''' ('''[[d:Q8425|Society]]''')
# [[Цивилизация]] ([[d:Q8432|Civilization]])
# '''[[Лъайщвей]]''' '''[[d:Q8434|Education]]'''
=== Психология ===
# '''[[Рагъари (психология)]]''' '''[[d:Q9332|Behavior]]'''
# '''[[Эмоция]]''' ('''[[d:Q9415|Emotion]]''')
# [[Рокьи]] ([[d:Q316|Love]])
# [[Пичч]] ([[d:Q450|Mind]])
# [[Психология]] ([[d:Q9418|Psychology]])
# '''[[Ургъ]]''' ('''[[d:Q9420|Thought]]''')
=== Хъизан ва гьоркьолъи ===
# '''[[Хъизан]]''' ('''[[d:Q8436|Family]]''')
# '''[[Лъимер]]''' ('''[[d:Q7569|Child]]''')
# [[Бихьинчи]] ([[d:Q8441|Man]])
# '''[[Ригьин]]''' ('''[[d:Q8445|Marriage]]''')
# [[ЧӀужу]] ([[d:Q467|Woman]])
=== Политика ===
# '''[[Политика]]''' ('''[[d:Q7163|Politics]]''')
# [[Колониализм]] ([[d:Q7167|Colonialism]])
# [[Дипломатия]] ([[d:Q1889|Diplomacy]])
# '''[[ХӀукумат]]''' ('''[[d:Q7188|Government]]''')
## [[Демократия]] ([[d:Q7174|Democracy]])
## [[Диктаторлъи]] ([[d:Q317|Dictatorship]])
## [[Монархия]] ([[d:Q7269|Monarchy]])
## [[Республика]] ([[d:Q7270|Republic]])
# [[Идеология]] ([[d:Q7257|Ideology]])
## [[Анархизм]] ([[d:Q6199|Anarchism]])
## [[Коммунизм]] ([[d:Q6186|Communism]])
## [[Консерватизм]] ([[d:Q7169|Conservatism]])
## [[Фашизм]] ([[d:Q6223|Fascism]])
## [[Либерализм]] ([[d:Q6216|Liberalism]])
## [[Марксизм]] ([[d:Q7264|Marxism]])
## [[Национализм]] ([[d:Q6235|Nationalism]])
## [[Социализм]] ([[d:Q7272|Socialism]])
# [[Империализм]] ([[d:Q7260|Imperialism]])
# '''[[Пачалихъ]]''' ('''[[d:Q7275|State (polity)]]''')
# [[Политикияб партия]] ([[d:Q7278|Political party]])
# [[Пропаганда]] ([[d:Q7281|Propaganda]])
=== Бизнес ва экономика ===
# '''[[Экономика]]''' ('''[[d:Q8134|Economics]]''')
# [[Капитал]] ([[d:Q8137|Capital]])
# [[Капитализм]] ([[d:Q6206|Capitalism]])
# [[Валюта]] ([[d:Q8142|Currency]])
## [[Евро]] ([[d:Q4916|Euro]])
## [[Япониялъул иена]] ([[d:Q8146|Japanese yen]])
## [[Цолъарал Штатазул доллар]] ([[d:Q4917|United States dollar]])
# [[Индустрия]] ([[d:Q8148|Industry]])
# '''[[ГӀарац (валюта)|ГӀарац]]''' ('''[[d:Q1368|Money]]''')
# [[Магъало]] ([[d:Q8161|Tax]])
=== Къанун ===
# '''[[Къанун]]''' ('''[[d:Q7748|Law]]''')
# [[Конституция]] ([[d:Q7755|Constitution]])
=== Халкъаздагьоркьосел гӀуцӀиял ===
# [[Африкаялъул цолъи]] ([[d:Q7159|African Union]])
# [[ГӀараб лига]] ([[d:Q7172|Arab League]])
# [[Жанубиябгин бакъбаккул Азиялъул пачалихъазул ассоциация]] ([[d:Q7768|ASEAN]])
# [[Миллатазул гӀаммгьудулъи]] ([[d:Q7785|Commonwealth of Nations]](
# [[Европаялъул цолъи]] ([[d:Q458|European Union]])
# '''[[БагӀараб хъанчалъул ва багӀараб бащдабмоцӀалъул хӀаракат]]''' ('''[[d:Q7178|International Red Cross and Red Crescent Movement]]''')
# [[НАТО]] ([[d:Q7184|NATO]])
# [[Нобелил премия]] ([[d:Q7191|Nobel Prize]])
# [[ОПЕК]] ([[d:Q7795|OPEC]])
# '''[[Цолъарал Миллатазул ГӀуцӀи]]''' ('''[[d:Q1065|United Nations]]''')
## [[ХӀалкъаздагьоркьосеб махӀкама]] ([[d:Q7801|International Court of Justice]])
## [[Халкъаздагьоркьосеб валютаялъулаб фонд]] [[d:Q7804|International Monetary Fund]]
## [[ЮНЕСКО]] ([[d:Q7809|UNESCO]])
## [[Инсанасул ихтияразул киназего гӀаммаб декларация]] ([[d:Q7813|Universal Declaration of Human Rights]])
## [[ТӀолгодунялалъул сахлъи цӀуниялъул гӀуцӀи]] )([[d:Q7817|World Health Organization]])
# [[ТӀолгодунялалъул банк]] ([[d:Q7164|World Bank]])
# [[ТӀолгодунялалъул дармил гӀуцӀи]] ([[d:Q7825|World Trade Organization]])
=== Рагъ ва рагъул къуватал ===
# '''[[Армия]]''' ('''[[d:Q8473|Military]]''')
# '''[[Рекъел]]''' ('''[[d:Q454|Peace]]''')
#[[Терроризм]] ([[d:Q7283|Terrorism]])
# '''[[Рагъ]]''' ('''[[d:Q198|War]]''')
## [[ВатӀанчилъиялъулаб рагъ]] ([[d:Q8465|Civil war]])
=== ЖамгӀиял суалал ===
# [[Аборт]] ([[d:Q8452|Abortion]])
# '''[[ЧӀвазе къотӀи]]''' ('''[[d:Q8454|Capital punishment]]''')
# [[Феминизм]] ([[d:Q7252|Feminism]])
# [[Глобализация]] ([[d:Q7181|Globalization]])
# '''[[Инсанасул ихтиярал]]''' ('''[[d:Q8458|Human rights]]''')
# [[Мискинлъи]] ([[d:Q10294|Poverty]])
# [[Расизм]] ([[d:Q8461|Racism]])
# '''[[Лагълъи]]''' ('''[[d:Q8463|Slavery]]''')
{{div col end}}
== МацӀ ва адабият ==
{{div col|3}}
# '''[[МацӀ]]''' ('''[[d:Q315|Language]]''')
# Хасал мацӀал
## [[ГӀараб мацӀ|ГӀараб]] ([[d:Q13955|Arabic]])
## [[Бенгал мацӀ|Бенгал]] ([[d:Q9610|Bengali]])
## [[Син мацӀ|Син]] ([[d:Q7850|Chinese]])
## [[Ингилис мацӀ|Ингилис]] ([[d:Q1860|English]])
## [[Паранс мацI|Паранг]] ([[d:Q150|French]])
## [[Герман мацӀ|Герман]] ([[d:Q188|German]])
## [[Грек мацӀ|Грек]] ([[d:Q9129|Greek]])
## [[ЖугьутӀ мацӀ|ЖугьутӀ]] ([[d:Q9288|Hebrew]])
## [[Гьинди-Урду]] ([[d:Q11051|Hindi-Urdu]])
## [[Япон мацӀ|Япон]] ([[d:Q5287|Japanese]])
## [[Латин мацӀ|Латин]] ([[d:Q397|Latin]])
## [[Парс мацӀ|Парс]] ([[d:Q9168|Persian]])
## [[Португал мацӀ|Португал]] ([[d:Q5146|Portuguese]])
## [[ГӀурус мацӀ|ГӀурус]] ([[d:Q7737|Russian]])
## [[Санскрит]] ([[d:Q11059|Sanskrit]])
## [[Испан мацӀ|Испан]] ([[d:Q1321|Spanish]])
## [[Свахили]] ([[d:Q7838|Swahili]])
## [[Турк мацӀ|Турк]] ([[d:Q256|Turkish]])
# [[Лингвистика]] ([[d:Q8162|Linguistics]])
# [[Грамматика]] ([[d:Q8091|Grammar]])
# '''[[РагӀи]]''' ('''[[d:Q8171|Word]]''')
## [[Фонема]] ([[d:Q8183|Phoneme]])
## [[Гьижа]] ([[d:Q8188|Syllable]])
# '''[[Хъвай-хъвагӀиялъул система]]''' ('''[[d:Q8192|Writing system]]''')
## [[ГӀараб алипба]] ([[d:Q8196|Arabic alphabet]])
## [[Син гьиероглифал]] ([[d:Q8201|Chinese characters]])
## [[Кириллияб хъвай-хъвагӀи]] ([[d:Q8209|Cyrillic script]])
## [[Грек алипба]] ([[d:Q8216|Greek alphabet]])
## [[Гьангыл]] ([[d:Q8222|Hangul]])
## [[Латин алипба]] ([[d:Q8229|Latin alphabet]])
# [[Хъвай-цӀали]] ([[d:Q8236|Literacy]])
# '''[[Таржама]]''' ('''[[d:Q7553|Translation]]''')
# '''[[Адабият]]''' ('''[[d:Q8242|Literature]]''')
## [[Проза]] ([[d:Q676|Prose]])
### ''[[Рагъул гьунарлъи]]'' (''[[d:Q8251|The Art of War]]'')
## [[Гьунарлъиялъулаб адабият]] ([[d:Q8253|Fiction]])
### ''[[Цо ва азар сордо]]'' (''[[d:Q8258|One Thousand and One Nights]]'')
## [[Роман]] ([[d:Q8261|Novel]])
### ''[[БагӀараб хӀужраялъуб макьу]]'' (''[[d:Q8265|Dream of the Red Chamber]]'')
### ''[[Гендзил хӀакъалъулъ къиса]]'' (''[[d:Q8269|The Tale of Genji]]'')
## '''[[Поэзия]]''' ('''[[d:Q482|Poetry]]''')
### ''[[Гилгамешил хӀакъалъулъ эпос]]'' (''[[d:Q8272|Epic of Gilgamesh]]'')
### ''[[Илиада]]'' (''[[d:Q8275|Iliad]]'')
### ''[[Магьабгьарата]]'' (''[[d:Q8276|Mahābhārata]]'')
### ''[[Шагьнаме]]'' (''[[d:Q8279|Shāhnāma]]'')
{{div col end}}
== Роценал ==
# '''[[Роценал]]''' ('''[[d:Q12453|Measurement]]''')
# [[Халкъаздагьорьосеб цобутӀабазулаб система]] ([[d:Q12457|International System of Units]])
=== ЦӀайи, куб-роцен ва манзил===
# [[Килограмм]] [[d:Q11570|Kilogram]]
# [[Литр]] [[d:Q11582|Litre]]
# [[Метр]] [[d:Q11573|Metre]]
=== Заман ===
# '''[[Календарь]]''' ('''[[d:Q12132|Calendar]]''')
## [[Грегорианияб календарь]] ([[d:Q12138|Gregorian calendar]])
# [[СагӀат (алат)]] ([[d:Q376|Clock]])
# [[Секунда]] ([[d:Q11574|Second]])
# '''[[Къо]]''' ('''[[d:Q573|Day]]''')
# '''[[ЛъагӀел]]''' ('''[[d:Q577|Year]]''')
# [[СагӀтазул зона]] ([[d:Q12143|Time zone]])
== ГӀелму ==
# '''[[ГӀелму]]''' ('''[[d:Q336|Science]]''')
# '''[[ТӀабигӀат]]''' ('''[[d:Q7860|Nature]]''')
=== Астрономия ===
{{div col|2}}
# '''[[Астрономия]]''' ('''[[d:Q333|Astronomy]]''')
# [[Астероид]] ([[d:Q3863|Asteroid]])
# '''[[КӀудияб кьвагьи]]''' ('''[[d:Q323|Big Bang]]''')
# [[ЧӀегӀераб каратӀ]] ([[d:Q589|Black hole]])
# [[Комета]] ([[d:Q3559|Comet]])
# '''[[Галаксия]]''' ('''[[d:Q318|Galaxy]]''')
## [[Рахьдал нух]] ([[d:Q321|Milky Way]])
# '''[[МоцӀ (зобалазул лага)]]''' ('''[[d:Q405|Moon]]''')
# '''[[Планета]]''' ('''[[d:Q634|Planet]]''')
## '''[[Ракь (планета)]]''' ('''[[d:Q2|Earth]]''')
## [[Юпитер]] ([[d:Q319|Jupiter]])
## [[Марс]] ([[d:Q111|Mars]])
## [[Меркурий]] ([[d:Q308|Mercury]])
## [[Нептун]] ([[d:Q332|Neptune]])
## [[Сатурн]] ([[d:Q193|Saturn]])
## [[Уран]] ([[d:Q324|Uranus]])
## [[Венера]] ([[d:Q313|Venus]])
# [[Бакъул система]] ([[d:Q544|Solar System]])
# [[Космосалде роржин]] ([[d:Q5916|Spaceflight]])
# '''[[ЦӀва]]''' ('''[[d:Q523|Star]]''')
## '''[[Бакъ]]''' ('''[[d:Q525|Sun]]''')
# [[ТӀолгогӀалам]] ([[d:Q1|Universe]])
{{div col end}}
=== Биология ===
{{div col|2}}
# '''[[Биология]]''' ('''[[d:Q420|Biology]]''')
# Биологиялъулал материалал
## [[ДНЦӀ]] ('''[[d:Q7430|DNA]]''')
## [[Фермент]] ([[d:Q8047|Enzyme]])
## [[Протеин]] ([[d:Q8054|Protein]])
# [[Ботаника]] ([[d:Q441|Botany]])
# '''[[Хвел]]''' ('''[[d:Q4|Death]]''')
## [[Жалго чӀвай]] ([[d:Q10737|Suicide]])
# [[Экология]] ([[d:Q7150|Ecology]])
## [[Холел ругел навгӀал]] ([[d:Q11394|Endangered species]])
# [[Рукъалде руссинари]] ([[d:Q11395|Domestication]])
# '''[[ГӀумру]]''' ('''[[d:Q3|Life]]''')
# [[Биолоиялъулаб классификация]] ([[d:Q11398|Biological classification]])
## [[Биологиялъулаб навгӀ|НавгӀ]] ([[d:Q7432|Species]])
{{div col end}}
==== Биологиялъулал процессал ====
# '''[[Метаболизм]]''' ('''[[d:Q1057|Metabolism]]''')
## [[Квен бихӀин]] ([[d:Q11978|Digestion]])
## [[Фотосинтез]] ([[d:Q11982|Photosynthesis]])
## [[ХӀухьел цӀай]] ([[d:Q9530|Breathing]])
# '''[[Эволюция]]''' ('''[[d:Q1063|Evolution]]''')
# '''[[Репродукция]]''' ('''[[d:Q11990|Reproduction]]''')
## [[Къин рукӀин]] ([[d:Q11995|Pregnancy]])
## [[Жинс]] ([[d:Q290|Sex]])
==== Организмал ====
{{div col|2}}
# '''Организм''' '''[[d:Q7239|Organism]]'''
# '''[[РухӀчӀаголъи]]''' ('''[[d:Q729|Animal]]''')
## [[Нематода]] ([[d:Q5185|Nematode]])
## [[Моллюска]] ([[d:Q25326|Mollusca]])
## [[Антропод]] ([[d:Q1360|Arthropod]])
### '''[[ХӀут-хъумур]]''' ('''[[d:Q1390|Insect]]''')
#### [[ЦӀунцӀра]] ([[d:Q7386|Ant]])
#### [[На]] ([[d:Q7391|Bee]])
#### [[КӀкӀара]] ([[d:Q7367|Mosquito]])
### [[Нусиреч]] ([[d:Q1357|Spider]])
## Хорда бугел
### '''[[Амфибия]]''' ('''[[d:Q10908|Amphibian]]''')
### '''[[ХӀинчӀ]]''' ('''[[d:Q5113|Bird]]''')
#### [[ГӀанкӀу]] ([[d:Q780|Chicken]])
#### [[Микки]] ([[d:Q10856|Pigeons and doves]])
### '''[[ЧчугӀа]]''' ('''[[d:Q152|Fish]]''')
#### [[Хъутма]] ([[d:Q7372|Shark]])
### '''[[Рахьхахулеб]]''' ('''[[d:Q7377|Mammal]]''')
#### [[Варани]] ([[d:Q7375|Camel]])
#### [[Кету]] ([[d:Q146|Cat]])
#### [[ЧӀегӀербоцӀи]] ([[d:Q830|Cattle]])
#### [[Гьой]] ([[d:Q144|Dog]])
#### [[Чу]] ([[d:Q726|Horse]])
#### [[Чахъу]] ([[d:Q7368|Sheep]])
#### [[ХъарсунхӀайван]] ([[d:Q10850|Rodent]])
#### [[Рукъалъул болъон]] ([[d:Q787|Domestic pig]])
#### [[Примат]] ([[d:Q7380|Primate]])
##### '''[[Инсан]]''' ('''[[d:Q5|Human]]''')
#### [[Ралъадал рахьхахулел]] ([[d:Q382441|Marine mammal]])
##### [[КиталмахӀаб]] ([[d:Q160|Whales, dolphins and porpoises]])
### [[Рептилия]] ('''[[d:Q10811|Reptile]]''')
#### [[Динозавр]] ([[d:Q430|Dinosaur]])
#### [[Борохь]] ([[d:Q2102|Snake]])
# [[Архея]] ([[d:Q10872|Archaea]])
# '''[[Бактерия]]''' '''[[d:Q10876|Bacteria]]'''
# '''[[ГӀурдахӀан]]''' ('''[[d:Q764|Fungus]]''')
# '''[[ГъветӀ-хер]]''' ('''[[d:Q756|Plant]]''')
## [[ТӀегь]] ([[d:Q506|Flower]])
## [[ГъветӀ]] ([[d:Q10884|Tree]])
# [[Протист]] ([[d:Q10892|Protist]])
{{div col end}}
==== Анатомия ====
{{div col|2}}
# '''[[Анатомия]]''' ('''[[d:Q514|Anatomy]]''')
# [[Керен]] ([[d:Q9103|Breast]])
# '''[[Лъамел]]''' ('''[[d:Q7868|Cell]]''')
# [[Циркулаторияб система]] ([[d:Q11068|Circulatory system]])
## [[Би]] ([[d:Q7873|Blood]])
## [[РакӀ]] ([[d:Q1072|Heart]])
# [[Эндокринаб система]] ([[d:Q11078|Endocrine system]])
# [[Инсанасул чехь-бакьалъулаб тракт]] ([[d:Q9649|Human gastrointestinal tract]])
## [[Хъвата]] ([[d:Q11083|Large intestine]])
## [[ЧӀегӀербакь]] ([[d:Q11090|Small intestine]])
## [[ТӀул]] ([[d:Q9368|Liver]])
# [[Ччобори]] ([[d:Q7365|Muscle]])
# [[Нервазул система]] ([[d:Q9404|Nervous system]])
## [[ГӀадалнах]] ([[d:Q1073|Brain]])
## [[Нерв]] ([[d:Q9620|Nerve]])
## [[Сенсорияб система]] ([[d:Q11101|Sensory system]])
### [[ГӀин]] ([[d:Q7362|Ear]])
### [[МагӀазукъали]] ([[d:Q7363|Nose]])
### [[Бер]] ([[d:Q7364|Eye]])
# [[Репродуктивияб система]] ([[d:Q7895|Reproductive system]])
# [[Респираторияб система]] ([[d:Q7891|Respiratory system]])
# [[Скелет]] ([[d:Q7881|Skeleton]])
# [[ТӀом]] ([[d:Q1074|Skin]])
{{div col end}}
=== Салъи ва медицина ===
{{div col|2}}
# '''[[Медицина]]''' ('''[[d:Q11190|Medicine]]''')
# [[Адикция]] ([[d:Q12029|Addiction]])
## [[Этанол]] ([[d:Q153|Ethanol]])
## [[Тамахьо]] ([[d:Q1566|Tobacco]])
# [[Алцгьеймерил унти]] ([[d:Q11081|Alzheimer's disease]])
# '''[[Квешаб унти]]''' ('''[[d:Q12078|Cancer]]''')
# [[Гьуърузул хроникияб обструктивияб унти]] ([[d:Q199804|COPD]] — chronic obstructive pulmonary disease)
# [[Квачалъул унти]] ([[d:Q12125|Common cold]])
# [[Стоматология]] ([[d:Q12128|Dentistry]])
# [[ГӀажизлъи]] ([[d:Q12131|Disability]])
## [[Беццлъи]] ([[d:Q10874|Blindness]])
## [[ГӀинклъи]] ([[d:Q12133|Deafness]])
# [[Менталияб бигъен]] ([[d:Q12135|Mental disorder]])
# '''[[Унти]]''' ('''[[d:Q12136|Disease]]''')
# [[Эпилепсия|Эпилепсия/кӀкӀотадул унти]] ([[d:Q41571|Epilepsy]])
# [[Фармацевтикияб препарат]] ([[d:Q12140|Pharmaceutical drug]])
## [[Атибиотик]] ([[d:Q12187|Antibiotic]])
# '''[[Сахлъи]]''' ('''[[d:Q12147|Health]]''')
# [[Гастроэнтерит]] ([[d:Q156103|Gastroenteritis]])
# [[БотӀрол унти]] ([[d:Q86|Headache]])
# [[РекӀел хӀал хиси]] ([[d:Q12152|Heart attack]])
# [[Иммунияб система]] ([[d:Q1059|Immune system]])
# '''[[Малярия]]''' ('''[[d:Q12156|Malaria]]''')
# [[Кваникълъи]] ([[d:Q12167|Malnutrition]])
# [[ХӀайиз]] ([[d:Q12171|Menstruation]])
# [[Кьаралъи (унти)|Кьаралъи]] ([[d:Q12174|Obesity]])
# [[Пандемия]] ([[d:Q12184|Pandemic]])
# [[Пневмония]] ([[d:Q12192|Pneumonia]])
# [[Полиомиелит]] ([[d:Q12195|Poliomyelitis]])
# [[Венерикияб унти]] ([[d:Q12198|Sexually transmitted disease]])
## [[Щвараб иммунодефициталъул синдром]] ('''[[d:Q12199|AIDS]]''')
# [[Инсулт]] ([[d:Q12202|Stroke]])
# [[Туберкулоз]] ([[d:Q12204|Tuberculosis]])
# [[Чакрил диабет]] ([[d:Q12206|Diabetes mellitus]])
# '''[[Вакцина]]''' ('''[[d:Q134808|Vaccine]]''')
# [[Вирус]] ([[d:Q808|Virus]])
## [[Грипп]] ([[d:Q2840|Influenza]])
## [[ТӀадерахъи]] ([[d:Q12214|Smallpox]])
{{div col end}}
=== Химия ===
{{div col|2}}
# '''[[Химия]]''' '''[[d:Q2329|Chemistry]]'''
# [[Органикияб-гуреб химия]] ([[d:Q11165|Inorganic chemistry]])
# [[Биохимия]] ([[d:Q7094|Biochemistry]])
## [[Гьормон]] ([[d:Q11364|Hormone]])
# [[Химикияб цолъи]] ([[d:Q11173|Chemical compound]])
## [[ЦӀекӀлъен]] ([[d:Q11158|Acid]])
## [[КъагӀидат (химия)]] ([[d:Q11193|Base (chemistry)]])
## [[ЦӀам]] ([[d:Q12370|Salt]])
# [[Химикияб элемент]] ('''[[d:Q11344|Chemical element]]''')
## [[Периодикияб таблица]] ('''[[d:Q10693|Periodic table]]''')
## [[Алюминий]] ([[d:Q663|Aluminium]])
## [[Карбон]] ([[d:Q623|Carbon]])
## [[Пахь]] ([[d:Q753|Copper]])
## '''[[Месед]]''' ('''[[d:Q897|Gold]]''')
## '''[[Гьидроген]]''' ('''[[d:Q556|Hydrogen]]''')
## '''[[Махх]]''' ('''[[d:Q677|Iron]]''')
## [[Азот]] ([[d:Q627|Nitrogen]])
## [[Оксиген]] ('''[[d:Q629|Oxygen]]''')
## [[ГӀарац]] ([[d:Q1090|Silver]])
## [[Гъалай]] ([[d:Q1096|Tin]])
# [[Органикияб химия]] ([[d:Q11351|Organic chemistry]])
## [[Алкогьол]] ([[d:Q156|Alcohol]])
## [[Карбонгьидрат]] ([[d:Q11358|Carbohydrate]])
## [[Липид]] ([[d:Q11367|Lipid]])
# [[Молекула]] ('''[[d:Q11369|Molecule]]''')
# [[Аналитикияб химия]] ([[d:Q2346|Analytical chemistry]])
# [[Физикияб химия]] ([[d:Q11372|Physical chemistry]])
{{div col end}}
=== Ракьалъул гӀелмаби ===
{{div col|2}}
# [[ГӀанси]] ([[d:Q7935|Avalanche]])
# '''[[Климат]]''' ('''[[d:Q7937|Climate]]''')
## [[Эль-Ниньо]] [[d:Q7939|El Niño–Southern Oscillation]]
## [[Глобалияб хинлъи]] ([[d:Q7942|Global warming]])
# [[Ракь багъари]] ([[d:Q7944|Earthquake]])
# '''[[Геология]]''' ('''[[d:Q1069|Geology]]''')
## '''[[Минерал]]''' ('''[[d:Q7946|Mineral]]''')
### [[Алмас]] ([[d:Q5283|Diamond]])
## [[Къаназул тектоника]] ([[d:Q7950|Plate tectonics]])
## [[ГьецӀо-къоно]] ([[d:Q8063|Rock]])
# [[ТӀабигӀияб балагь]] ([[d:Q8065|Natural disaster]])
## [[Лъим кӀанцӀи]] ([[d:Q8068|Flood]])
## [[Цунами]] ([[d:Q8070|Tsunami]])
# [[Вулкан]] ([[d:Q8072|Volcano]])
# '''[[Гьава-бакъ]]''' ('''[[d:Q11663|Weather]]''')
## [[НакӀкӀ]] ([[d:Q8074|Cloud]])
## [[ЦӀад]] ([[d:Q7925|Rain]])
## [[ГӀазу]] ([[d:Q7561|Snow]])
## [[ЩайтӀан-гьури]] ([[d:Q8081|Tornado]])
## [[Тропикияб циклон]] ([[d:Q8092|Tropical cyclone]])
## [[Гьури]] ([[d:Q8094|Wind]])
{{div col end}}
=== Физика ===
{{div col|2}}
# '''[[Физика]]''' ('''[[d:Q413|Physics]]''')
# [[Хехлъизаби]] ([[d:Q11376|Acceleration]])
# '''[[Атом]]''' ('''[[d:Q9121|Atom]]''')
# '''[[Энергия]]''' ('''[[d:Q11379|Energy]]''')
## [[Энергия цӀуни]] ([[d:Q11382|Conservation of energy]])
# '''[[ЭлектромакъанатӀисаб чӀорхинаби]]''' ('''[[d:Q12969754|Electromagnetic radiation]]''')
## [[ИнфрабагӀар]] ([[d:Q11388|Infrared]])
## [[Ультрафиолет]] ([[d:Q11391|Ultraviolet]])
## [[Канлъи]] ([[d:Q9128|Light]])
### '''[[Кьер]]''' ('''[[d:Q1075|Color]]''')
# [[Классикияб механика]] ([[d:Q11397|Classical mechanics]])
# '''[[Къуват]]''' ('''[[d:Q11402|Force]]''')
## [[ЭлектромакънатӀисаб къуват]] ([[d:Q849919|Electromagnetic force]])
### [[МакънатӀисаб сверунмухъ]] ([[d:Q11408|Magnetic field]])
## [[Гравитация]] ([[d:Q11412|Gravitation]])
## [[Къуватаб цоцазеасар]] ([[d:Q11415|Strong interaction]])
## [[ЗагӀипаб цоцазеасар]] ([[d:Q11418|Weak interaction]])
# [[МакънатӀис]] ([[d:Q11421|Magnet]])
# '''[[Масса]]''' ('''[[d:Q11423|Mass]]''')
# '''[[Метал]]''' ('''[[d:Q11426|Metal]]''')
## [[Чаран]] ([[d:Q11427|Steel]])
# [[Нуклеарияб бикьи]] ([[d:Q11429|Nuclear fission]])
# [[Материялъул хӀал]] ('''[[d:Q11430|State of matter]]''')
## [[Газ]] ([[d:Q11432|Gas]])
## [[Лъамалъи]] ([[d:Q11435|Liquid]])
## [[Плазма]] ([[d:Q10251|Plasma]])
## [[КъвакӀел]] ([[d:Q11438|Solid]])
# [[Квантияб механика]] ([[d:Q944|Quantum mechanics]])
# [[Радиактивияб биххи]] ([[d:Q11448|Radioactive decay]])
# [[ГӀаммаб гӀахьаллъел]] ('''[[d:Q11452|General relativity]]''')
# [[Хасаб гӀахьаллъел]] ([[d:Q11455|Special relativity]])
# [[Бащдабкондуктор]] ([[d:Q11456|Semiconductor]])
# '''[[Гьаракь]]''' ('''[[d:Q11461|Sound]]''')
# '''[[Хехлъи]]''' ('''[[d:Q11465|Velocity]]''')
## [[Канлъиялъул хехлъи]] ([[d:Q2111|Speed of light]])
# [[Температура]] ([[d:Q11466|Temperature]])
# '''[[Заман]]''' ('''[[d:Q11471|Time]]''')
# [[Термодинамика]] ([[d:Q11473|Thermodynamics]])
# [[Вакуум]] ([[d:Q11475|Vacuum]])
{{div col end}}
=== Математика ===
{{div col|2}}
# '''[[Математика]]''' ('''[[d:Q395|Mathematics]]''')
# '''[[Аритметика]]''' ('''[[d:Q11205|Arithmetic]]''')
## [[Логаритм]] ([[d:Q11197|Logarithm]])
## '''[[РикӀкӀен (математика)|РикӀкӀен]]''' ('''[[d:Q11563|Number]]''')
## [[РикӀкӀеназул теория]] ([[d:Q12479|Number theory]])
# '''[[Алгебра]]''' ('''[[d:Q3968|Algebra]]''')
## [[Комплексияб рикӀкӀен]] ([[d:Q11567|Complex number]])
## [[Бащалъизаби (математика)|Бащалъизаби]] ([[d:Q11345|Equation]])
## [[Линеарияб алгебра]] ([[d:Q82571|Linear algebra]])
# [[Геометрия]] ('''[[d:Q8087|Geometry]]''')
## [[БокӀон]] ([[d:Q11352|Angle]])
## [[ГӀатӀилъи]] ([[d:Q11500|Area]])
## [[Координатазул система]] ([[d:Q11210|Coordinate system]])
## [[Пи (рикӀкӀен)]] ([[d:Q167|Pi]])
## [[Питагорил теорема]] ([[d:Q11518|Pythagorean theorem]])
## [[Симметрия]] ([[d:Q12485|Symmetry]])
## [[Тригонометрия]] ([[d:Q8084|Trigonometry]])
# [[Математикияб анализ]] ([[d:Q7754|Mathematical analysis]])
## [[Дифференциалияб бащалъизаби]] ([[d:Q11214|Differential equation]])
## [[РикӀкӀеназулаб анализ]] ([[d:Q11216|Numerical analysis]])
# РесбукӀин ва статистика
## [[РесбукӀин]] ([[d:Q9492|Probability]])
## [[Статистика]] ([[d:Q12483|Statistics]])
# Логика ва кьучӀчӀал
## [[Функция (математика)|Функция]] ([[d:Q11348|Function (mathematics)]])
## [[ЛъугӀикълъи]] [[d:Q205|Infinity]]
## [[Математикияб далил]] ([[d:Q11538|Mathematical proof]])
## [[ГӀемерлъабазул теория]] ([[d:Q12482|Set theory]])
{{div col end}}
== Квен-тӀех ва росдал магӀишат ==
===Росдал магӀишат===
# '''[[Рослад магӀишат]]''' ('''[[d:Q11451|Agriculture]]''')
## [[Лъалъ]] ([[d:Q11453|Irrigation]])
## [[Пуруц]] ([[d:Q11464|Plough]])
===Квен-тӀех===
{{div col|2}}
# '''[[Квен]]''' ('''[[d:Q2095|Food]]''')
# [[Чед]] ([[d:Q7802|Bread]])
# [[Могьол культура]] ([[d:Q12117|Cereal]])
## [[ПурчӀина]], [[бугӀа]] ([[d:Q11577|Barley]])
## [[ЦӀоросаролъ]] ([[d:Q11575|Maize]])
## [[Ниха]] ([[d:Q12104|Oat]])
## [[ПиринчӀ]] ([[d:Q5090|Rice]])
## [[Огоб]] ([[d:Q12099|Rye]])
## [[КӀикьераб бога]] ([[d:Q332062|Sorghum bicolor]])
## [[Ролъ]] ([[d:Q15645384|Wheat]])
# [[ХӀан]] ([[d:Q10943|Cheese]])
# [[Шоколад]] ([[d:Q195|Chocolate]])
# [[ГьоцӀо]] ([[d:Q10987|Honey]])
# [[Пихъ-мичӀ]] ([[d:Q1364|Fruit]])
## [[ГӀеч]] ([[d:Q89|Apple]])
## [[Банан]] ([[d:Q503|Banana]])
## [[ЦӀибил]] ([[d:Q10978|Grape]])
## [[Соя]] ([[d:Q11006|Soybean]])
## [[Лимон]] ([[d:Q500|Lemon]])
## [[ЦӀулакьо (пихъ)]] ([[d:Q11009|Nut (fruit)]])
# [[Гьан]] ([[d:Q10990|Meat]])
# [[Чакар]] ([[d:Q11002|Sugar]])
# [[Пер-хер]] ([[d:Q11004|Vegetable]])
## [[ГӀурустӀин]] ([[d:Q10998|Potato]])
{{div col end}}
=== Гьекъелал ===
{{div col|2}}
# [[Пиво]] ([[d:Q44|Beer]])
# [[Кофе]] ([[d:Q8486|Coffee]])
# [[ГӀен (гьекъел)]] ([[d:Q8492|Juice]])
# [[Рахь]] ('''[[d:Q8495|Milk]]''')
# [[Чай]] ([[d:Q6097|Tea]])
# [[Лъим]] ('''[[d:Q283|Water]]''')
# [[Чагъир]] ([[d:Q282|Wine]])
{{div col end}}
== Технология ==
{{div col|3}}
# '''[[Технология]]''' ('''[[d:Q11016|Technology]]''')
# [[Биотехнология]] ([[d:Q7108|Biotechnology]])
# [[РетӀел]] ([[d:Q11460|Clothing]])
## [[Квасквас]] ([[d:Q11457|Cotton]])
# [[Инжинерлъи]] ([[d:Q11023|Engineering]])
## [[Машина]] ([[d:Q11019|Machine]])
## [[Робот]] ([[d:Q11012|Robot]])
## [[Бурав]] ([[d:Q11022|Screw]])
## [[Гьакибер]] ([[d:Q446|Wheel]])
# [[Металлургия]] ([[d:Q11467|Metallurgy]])
# [[Нанотехнология]] ([[d:Q11468|Nanotechnology]])
=== Коммуникация ===
# '''[[Коммуникация]]''' ('''[[d:Q11024|Communication]]''')
# [[ТӀехь]] ([[d:Q571|Book]])
# '''[[Информация]]''' ('''[[d:Q11028|Information]]''')
## [[Энциклопедия]] ([[d:Q5292|Encyclopedia]])
# [[Журналистика]] ( [[d:Q11030|Journalism]])
## [[Казият]] ([[d:Q11032|Newspaper]])
## [[Масс медия]] ([[d:Q11033|Mass media]])
# [[Басмаялде бахъи]] ([[d:Q11034|Printing]])
# [[Телепон]] ([[d:Q11035|Telephone]])
=== Электроника ===
# [[Электроника]] ([[d:Q11650|Electronics]])
## [[Электрочвахи]] ([[d:Q11651|Electric current]])
## [[ХӀаллъи]] ([[d:Q11652|Frequency]])
# Компонентал
## [[Конденсатор]] ([[d:Q5322|Capacitor]])
## [[Индуктор]] ([[d:Q5325|Inductor]])
## [[Транзистор]] ([[d:Q5339|Transistor]])
## [[Диод]] ([[d:Q11656|Diode]])
## [[Резистор]] ([[d:Q5321|Resistor]])
## [[Трансформатор]] ([[d:Q11658|Transformer]])
==== Компьтерал ва интернет ====
# '''[[Компьютер]]''' ('''[[d:Q68|Computer]]''')
## [[Зенаб диск]] ([[d:Q4439|Hard disk drive]])
## [[Централияб процессор]] ([[d:Q5300|Central processing unit]])
# [[Гьунарияб интеллект]] ([[d:Q11660|Artificial intelligence]])
# [[Информациялъул технология]] ([[d:Q11661|Information technology]])
## [[Алгоритм]] ([[d:Q8366|Algorithm]])
# [[Интернет]] ([[d:Q75|Internet]])
## [[Электронияб почта]] ([[d:Q9158|Email]])
## [[ТӀолгодунялалъул компьтеразулаб гьин]] ([[d:Q466|World Wide Web]])
# [[Операциялъулаб система]] ([[d:Q9135|Operating system]])
# [[Программлъизабиялъул мацӀ]] ([[d:Q9143|Programming language]])
# [[Программаялъулаб хьезаби]] ([[d:Q7397|Software]])
=== Энергия ва цӀатари ===
# [[ЦӀигьабулеб энергия]] ([[d:Q12705|Renewable energy]])
# [[Электрилъи]] ([[d:Q12725|Electricity]])
## [[Атомалъулаб энергия]] ([[d:Q12739|Nuclear power]])
# [[Ракьулъа бахъулеб цӀатари]] ([[d:Q12748|Fossil fuel]])
# [[Жанисеб бухӀелалъул багъардиро]] ([[d:Q12757|Internal combustion engine]])
# [[ХӀухьладул багъардиро]] ([[d:Q12760|Steam engine]])
# [[ЦӀа]] ([[d:Q3196|Fire]])
===Материалал===
# [[ЦӀер]] ([[d:Q11469|Glass]])
# [[Кагъат]] ([[d:Q11472|Paper]])
# [[Пластик]] ([[d:Q11474|Plastic]])
# [[ЦӀул]] ([[d:Q287|Wood]])
=== Транспорт ===
# [[Транспорт]] ([[d:Q7590|Transport]])
# [[Гьаваялъул транспорт]] ([[d:Q11436|Aircraft]])
# [[Автомобиль]] ([[d:Q1420|Automobile]])
# [[Велосипед]] ([[d:Q11442|Bicycle]])
# [[Лъекьгама]] ([[d:Q2811|Submarine]])
# [[Гама]] ([[d:Q11446|Ship]])
# [[Маххдахьвад]] ([[d:Q870|Train]])
=== Ярагъ ===
# [[Ярагъ]] ([[d:Q728|Weapon]])
## [[Хвалчен]] ([[d:Q12791|Sword]])
## [[ЦӀаярагъ]] ([[d:Q12796|Firearm]])
### [[ГуллиречӀчӀ]] ([[d:Q12800|Machine gun]])
## [[Нуклеарияб ярагъ]] ([[d:Q12802|Nuclear weapon]])
# [[Танк]] ([[d:Q12876|Tank]])
# [[Кьвагьулеб материал]] ([[d:Q12870|Explosive material]])
## [[ТункӀил хер]] ([[d:Q12861|Gunpowder]])
{{div col end}}
== Гьунарлъи ва хӀалхьи ==
{{div col|3}}
# '''[[Маданият]]''' ('''[[d:Q11042|Culture]]''')
# '''[[Гьунарлъи]]''' ('''[[d:Q735|Art]]''')
## [[Комикс]] ([[d:Q1004|Comics]])
## [[Суратбахъи]] ([[d:Q11629|Painting]])
## [[Фотография]] ([[d:Q11633|Photography]])
## [[Скульптура]] ([[d:Q11634|Sculpture]])
## [[ЩагӀихъанлъи]] ([[d:Q11642|Pottery]])
# [[Кьурди]] ([[d:Q11639|Dance]])
# [[Мода]] ([[d:Q12684|Fashion]])
# [[Театр]] ([[d:Q11635|Theatre]])
# [[Каллиграфия]] ([[d:Q12681|Calligraphy]])
=== Архитектура ва ватӀанчилъияб минабирай ===
# '''[[Архитектура]]''' ('''[[d:Q12271|Architecture]]''')
# [[КӀамури]] ([[d:Q12277|Arch]])
# [[Кьо]] ([[d:Q12280|Bridge]])
# [[Канал]], [[рахъ (лъалъ)]] ([[d:Q12284|Canal]])
# [[Сангар]] ([[d:Q12323|Dam]])
# [[Къуба]] ([[d:Q12493|Dome]])
# '''[[Рукъ]]''' ('''[[d:Q3947|House]]''')
# Хасал структураби
## [[Ангкор Ват]] [[d:Q43473|Angkor Wat]]
## [[Колоссей]] ([[d:Q10285|Colosseum]])
## [[Синалъул кӀудияб къед]] ([[d:Q12501|Great Wall of China]])
## [[Эйффелил си]] ([[d:Q243|Eiffel Tower]])
## [[Эмпайр-стейт-билдинг]] [[d:Q9188|Empire State Building]]
## [[Айя София]] ([[d:Q12506|Hagia Sophia]])
## [[Партенон]] ([[d:Q10288|Parthenon]])
## [[Джизаялъул пирамидабазул комплекс]] [[d:Q13217298|Giza Pyramid Complex]]
## [[Мукъадасав Петрил базилика]] ([[d:Q12512|St. Peter's Basilica]])
## [[Эркенлъиялъул статуя]] ([[d:Q9202|Statue of Liberty]])
## [[Тадж Магьал]] ([[d:Q9141|Taj Mahal]])
## [[Лъабкъварилъухъ сангар]] ([[d:Q12514|Three Gorges Dam]])
# [[Пирамида]] ([[d:Q12516|Pyramid]])
# [[Си]] ([[d:Q12518|Tower]])
=== Фильм, радио ва телебихьи ===
# '''[[Фильм]]''' ('''[[d:Q11424|Film]]''')
## [[Анимация]] ([[d:Q11425|Animation]])
# '''[[Радио]]''' ('''[[d:Q872|Radio]]''')
# '''[[Телебихьи]]''' ('''[[d:Q289|Television]]''')
===Музыка===
# '''[[Музыка]]''' ('''[[d:Q638|Music]]''')
# [[КечӀ]] ([[d:Q7366|Song]])
# Хасал музыкалиял жанрал
## [[Блюз]] ([[d:Q9759|Blues]])
## [[Классикияб музыка]] ([[d:Q9730|Classical music]])
### [[Опера]] ([[d:Q1344|Opera]])
### [[Симфония]] ([[d:Q9734|Symphony]])
## [[Электроникияб музыка]] ([[d:Q9778|Electronic music]])
## [[Фламенко]] ([[d:Q9764|Flamenco]])
## [[Гьип-гьоп]] ([[d:Q11401|Hip hop]])
## [[Джаз]] ([[d:Q8341|Jazz]])
## [[Регги]] ([[d:Q9794|Reggae]])
## [[Рок-музыка]] ([[d:Q11399|Rock music]])
## [[Самба]] ([[d:Q11403|Samba]])
# Хасал музыкалиял алатал
## [[Къали (музыкалияб алат)]] ([[d:Q11404|Drum]])
## [[Флейта]] ([[d:Q11405|Flute]])
## [[Гитара]] ([[d:Q6607|Guitar]])
## [[Фортепиано]] ([[d:Q5994|Piano]])
## [[Турба (музыкалияб алат)]] ([[d:Q8338|Trumpet]])
## [[Чагъана]] ([[d:Q8355|Violin]])
=== ХӀалхьи ===
# '''[[ХӀай]]''' ('''[[d:Q11410|Game]]''')
## [[Нардал]] ([[d:Q11411|Backgammon]])
## [[Шагьматал]] ([[d:Q718|Chess]])
## [[Го]] ([[d:Q11413|Go (game)]])
## [[Видео-хӀай]] ([[d:Q7889|Video game]])
# [[Гъира-шавкъалъул хӀай]] [[d:Q11416|Gambling]]
# [[РечӀчӀанхъиялъул гьунарал]] ([[d:Q11417|Martial arts]])
## [[Каратэ]] ([[d:Q11419|Karate]])
## [[Дзюдо]] ([[d:Q11420|Judo]])
# [[Олимпиялъул хӀаял]] ([[d:Q5389|Olympic Games]])
# '''[[Спорт]]''' ('''[[d:Q349|Sport]]''')
## [[Атлетика]] ([[d:Q542|Athletics]])
## [[Бейсбол]] ([[d:Q5369|Baseball]])
## [[Баскетбол]] ([[d:Q5372|Basketball]])
## [[Крикет]] ([[d:Q5375|Cricket]])
## [[Футболалъул ассоциация]] ([[d:Q2736|Association football]])
## [[Гольф]] ([[d:Q5377|Golf]])
## [[Регби]] ([[d:Q5378|Rugby]])
## [[Теннис]] ([[d:Q847|Tennis]])
# '''[[РасанкӀо]]''' ('''[[d:Q11422|Toy]]''')
{{div col end}}
== Тарих ==
# '''[[Тарих]]''' ('''[[d:Q309|History]]''')
==== Цетарих ва некӀсияб дунял ====
{{div col|2}}
# [[Цетарих]] ([[d:Q11756|Prehistory]])
# [[ГанчӀил гӀасру]] ([[d:Q11759|Stone Age]])
# [[Мазгарул гӀасру]] ([[d:Q11761|Bronze Age]])
# [[Маххул гӀасру]] ([[d:Q11764|Iron Age]])
# [[Месопотамия]] ([[d:Q11767|Mesopotamia]])
# [[Шумер]] ([[d:Q35355|Sumer]])
# [[НекӀсияб Египет]] ([[d:Q11768|Ancient Egypt]])
# [[НекӀсияб Греция]] ([[d:Q11772|Ancient Greece]])
# [[Румалъул империя]] ([[d:Q2277|Roman Empire]])
# [[Хань наслу]] ([[d:Q7209|Han Dynasty]])
# [[Гуптазул пачалихъ]] ([[d:Q11774|Gupta Empire]])
{{div col end}}
==== Гьоркьохъел гӀасраби ва цебесеб гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀаббасилазул халифат]] ([[d:Q12536|Abbasid Caliphate]])
# [[Канлъизабиялъул эпоха]] ([[d:Q12539|Age of Enlightenment]])
# [[Ацтекал]] ([[d:Q12542|Aztec]])
# [[Византиялъул империя]] ([[d:Q12544|Byzantine Empire]])
# [[Хъанчил чабхъадинал]] ([[d:Q12546|Crusades]])
# [[Мукъадасаб Румалъулаб империя]] ([[d:Q12548|Holy Roman Empire]])
# [[Инкал]] ([[d:Q28573|Inca]])
# [[Малиялъул империя]] ([[d:Q184536|Mali Empire]])
# [[Майязул цивилизация]] ([[d:Q28567|Mayan Civilization]])
# [[Гьоркьохъел гӀасраби]] ([[d:Q12554|Middle Ages]])
# [[Магъулазул империя]] ([[d:Q12557|Mongol Empire]])
# [[Мин наслу]] ([[d:Q9903|Ming Dynasty]])
# [[ГӀусаманияб империя]] ([[d:Q12560|Ottoman Empire]])
# [[Протестантияб реформация]] ([[d:Q12562|Protestant Reformation]])
# [[Ренессанс]] ([[d:Q4692|Renaissance]])
# [[Тань наслу]] ([[d:Q9683|Tang Dynasty]])
# [[Викингал]] ([[d:Q12567|Vikings]])
{{div col end}}
==== Гьанжелъи ====
{{div col|2}}
# [[ГӀарабгин исраилалъулаб конфликт]] ([[d:Q8669|Arab-Israeli conflict]])
# [[Америкаялъул ватӀанчилъияб рагъ]] ([[d:Q8676|American Civil War]])
# [[Апартеид]] ([[d:Q11409|Apartheid]])
# '''[[Британиялъул империя]]''' ('''[[d:Q8680|British Empire]]''')
# '''[[ЦӀорораб рагъ]]''' ('''[[d:Q8683|Cold War]]''')
# [[Маданияб революция]] ([[d:Q8690|Cultural Revolution]])
# '''[[Паранс революция]]''' ('''[[d:Q6534|French Revolution]]''')
# [[КӀудияб депрессия]] ([[d:Q8698|Great Depression]])
# [[Гьолокост]] ([[d:Q2763|The Holocaust]])
# '''[[Индустриалияб революция]]''' ('''[[d:Q2269|Industrial Revolution]]''')
# [[Лъабабилеб Рейх]] ([[d:Q7318|Nazi Germany]])
# [[Мэйдзил реставрация]] ([[d:Q8707|Meiji Restoration]])
# [[ГӀурус революция]] ([[d:Q8729|Russian Revolution]])
# [[Цинь наслу]] ([[d:Q8733|Qing Dynasty]]
# [[Вйетнамалъул рагъ]] ([[d:Q8740|Vietnam War]])
# '''[[ТӀоцебесеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q361|World War I]]''')
# '''[[КӀибалеб дунялалъулаб рагъ]]''' ('''[[d:Q362|World War II]]''')
{{div col end}}
== География ==
{{div col|2}}
# '''[[География]]''' ('''[[d:Q1071|Geography]]''')
# '''[[Шагьар]]''' ('''[[d:Q515|City]]''')
# '''[[Континент]]''' ('''[[d:Q5107|Continent]]''')
# [[Рохь]] ([[d:Q4421|Forest]])
# [[МегӀер]] ([[d:Q8502|Mountain]])
# [[Салул авлахъ]] ([[d:Q8514|Desert]])
# [[Шамалияб полюс]] ([[d:Q934|North Pole]])
# '''[[Океан]]''' ('''[[d:Q9430|Ocean]]''')
# [[ГӀор]] ([[d:Q4022|River]])
# [[Ралъад]] ('''[[d:Q165|Sea]]''')
# [[Жанубияб полюс]] ([[d:Q933|South Pole]])
=== Континентал ва икълимал ===
# '''[[Африка]]''' ('''[[d:Q15|Africa]]''')
# '''[[Антарктика]]''' ('''[[d:Q51|Antarctica]]''')
# '''[[Азия]]''' ('''[[d:Q48|Asia]]''')
# '''[[Европа]]''' ('''[[d:Q46|Europe]]''')
# [[ГӀагараб Машрикъ]] ([[d:Q7204|Middle East]])
# [[Шималияб Америка]] ('''[[d:Q49|North America]]''')
# '''[[Океания]]''' ('''[[d:Q538|Oceania]]''')
# '''[[Жанубияб Америка]]''' ('''[[d:Q18|South America]]''')
{{div col end}}
=== Countries ===
{{div col|3}}
Eventually, there should be articles on most or all of the countries listed at [[:w:en:List_of_sovereign_states|List of countries]]. However, for the smaller Wikipedias, some of the more high-priority countries to have articles on are:
# [[Афгъанистан]] [[d:Q889|Afghanistan]]
# [[d:Q262|Algeria]]
# [[d:Q414|Argentina]]
# [[d:Q408|Australia]]
# [[d:Q40|Austria]]
# [[d:Q902|Bangladesh]]
# '''[[d:Q155|Brazil]]'''
# [[d:Q16|Canada]]
# '''[[d:Q148|China]]'''
# [[d:Q974|Democratic Republic of the Congo]]
# [[d:Q241|Cuba]]
# [[d:Q79|Egypt]]
# [[d:Q115|Ethiopia]]
# '''[[d:Q142|France]]'''
# '''[[d:Q183|Germany]]'''
# '''[[d:Q668|India]]'''
# [[d:Q252|Indonesia]]
# '''[[d:Q794|Iran]]'''
# [[d:Q796|Iraq]]
# [[d:Q801|Israel]]
# '''[[d:Q38|Italy]]'''
# '''[[d:Q17|Japan]]'''
# [[d:Q96|Mexico]]
# [[d:Q55|Netherlands]]
# [[d:Q664|New Zealand]]
# [[d:Q1033|Nigeria]]
# [[d:Q843|Pakistan]]
# [[d:Q36|Poland]]
# [[d:Q45|Portugal]]
# '''[[d:Q159|Russia]]'''
# [[d:Q851|Saudi Arabia]]
# [[d:Q334|Singapore]]
# [[d:Q258|South Africa]]
# [[d:Q884|South Korea]]
# '''[[d:Q29|Spain]]'''
# [[d:Q1049|Sudan]]
# [[d:Q39|Switzerland]]
# [[d:Q924|Tanzania]]
# [[d:Q869|Thailand]]
# [[d:Q43|Turkey]]
# [[d:Q212|Ukraine]]
# '''[[d:Q145|United Kingdom]]'''
# '''[[d:Q30|United States]]'''
# [[d:Q237|Vatican City]]
# [[d:Q717|Venezuela]]
# [[d:Q881|Vietnam]]
{{div col end}}
=== Cities ===
{{div col|3}}
# [[d:Q727|Amsterdam]]
# [[d:Q1524|Athens]]
# [[d:Q1530|Baghdad]]
# [[d:Q1861|Bangkok]]
# '''[[d:Q956|Beijing]]'''
# '''[[d:Q64|Berlin]]'''
# [[d:Q2841|Bogotá]]
# [[d:Q239|Brussels]]
# [[d:Q1486|Buenos Aires]]
# [[d:Q85|Cairo]]
# [[d:Q5465|Cape Town]]
# [[d:Q3766|Damascus]]
# [[d:Q1353|Delhi]]
# [[d:Q1354|Dhaka]]
# [[d:Q612|Dubai]]
# [[d:Q8646|Hong Kong]]
# [[d:Q406|Istanbul]]
# [[d:Q3630|Jakarta]]
# '''[[d:Q1218|Jerusalem]]'''
# [[d:Q8660|Karachi]]
# [[d:Q3838|Kinshasa]]
# [[d:Q1348|Kolkata]]
# [[d:Q8673|Lagos]]
# '''[[d:Q84|London]]'''
# [[d:Q65|Los Angeles]]
# [[d:Q2807|Madrid]]
# [[d:Q5806|Mecca]]
# [[d:Q1489|Mexico City]]
# '''[[d:Q649|Moscow]]'''
# [[d:Q1156|Mumbai]]
# [[d:Q3870|Nairobi]]
# '''[[d:Q60|New York City]]'''
# '''[[d:Q90|Paris]]'''
# [[d:Q8678|Rio de Janeiro]]
# '''[[d:Q220|Rome]]'''
# '''[[d:Q656|Saint Petersburg]]'''
# [[d:Q174|São Paulo]]
# [[d:Q8684|Seoul]]
# [[d:Q8686|Shanghai]]
# [[d:Q3130|Sydney]]
# [[d:Q3616|Tehran]]
# '''[[d:Q1490|Tokyo]]'''
# [[d:Q1741|Vienna]]
# [[d:Q61|Washington, D.C.]]
{{div col end}}
=== Bodies of water ===
{{div col|3}}
# '''[[Амазон]]''' ('''[[d:Q3783|Amazon River]]''')
# [[Арктикияб океан]] ([[d:Q788|Arctic Ocean]])
# '''[[Атлантикияб океан]]''' ('''[[d:Q97|Atlantic Ocean]]''')
# [[Балт ралъад]] ([[d:Q545|Baltic Sea]])
# [[ЧӀегӀераб ралъад]] ([[d:Q166|Black Sea]])
# [[Кариб ралъад]] ([[d:Q1247|Caribbean Sea]])
# [[Каспий ралъад]] ([[d:Q5484|Caspian Sea]])
# [[Конго (гӀор)]] ([[d:Q3503|Congo River]])
# [[Дануб]] ([[d:Q1653|Danube]])
# [[Ганг]] ([[d:Q5089|Ganges]])
# [[КӀудияб барьерияб риф]] ([[d:Q7343|Great Barrier Reef]])
# [[КӀудиял ХӀорал]] ([[d:Q7347|Great Lakes]])
# '''[[Гьиндияб океан]]''' ('''[[d:Q1239|Indian Ocean]]''')
# [[Гьинд (гӀор)|Гьинд]] ([[d:Q7348|Indus River]])
# [[Байкал]] ([[d:Q5513|Lake Baikal]])
# [[Танганйика]] ([[d:Q5511|Lake Tanganyika]])
# [[Виктория хӀор]] ([[d:Q5505|Lake Victoria]])
# [[Ракьдагьоркьосеб ралъад]] ([[d:Q4918|Mediterranean Sea]])
# [[Миссиссипи]] ([[d:Q1497|Mississippi River]])
# [[Нигер (гӀор)]] ([[d:Q3542|Niger River]])
# '''[[Нил]]''' ('''[[d:Q3392|Nile]]''')
# [[Шималияб ралъад]] ([[d:Q1693|North Sea]])
# [[ГӀодоцараб океан]] ('''[[d:Q98|Pacific Ocean]]''')
# [[Панамаялъул канал]] ([[d:Q7350|Panama Canal]])
# [[Райн]] ([[d:Q584|Rhine]])
# [[Сувайсалъул канал]] ([[d:Q899|Suez Canal]])
# [[Жанубияб океан]] ([[d:Q7354|Southern Ocean]])
# [[Волга]] ([[d:Q626|Volga River]])
# [[Янцзы]] ([[d:Q5413|Yangtze River]])
# [[ТӀогьилгӀор]] ([[d:Q7355|Yellow River]])
{{div col end}}
=== МугӀрул ва салул авлахъал ===
# [[Алпал]] ([[wikidata:Q1286|Alps]])
# [[Андал]] ([[wikidata:Q5456|Andes]])
# [[Гьималаял]] ('''[[wikidata:Q5451|Himalayas]]''')
## [[Эверест (мегӀер)]] ([[wikidata:Q513|Mount Everest]])
# [[Килиманджаро (мегӀер)]] ([[wikidata:Q7296|Mount Kilimanjaro]])
# [[Кьурахарал мугӀрул]] ([[wikidata:Q5463|Rocky Mountains]])
# '''[[СахIара]]''' ('''[[wikidata:Q6583|Sahara]]''')
# '''[[Атакама (салул авлахъ)]]''' ('''[[wikidata:Q47141|Atacama Desert]]''')
[[Категория:Википедия]]
tka843zdptmcril6rz95jwjqiftntb6
Ракьалъул рахъалъан чӀахӀиял пачалихъазул сияхӀ
0
16191
91136
89599
2024-04-14T19:36:24Z
CommonsDelinker
115
Removing [[:c:File:Flag_of_Johnston_Atoll_(local).svg|Flag_of_Johnston_Atoll_(local).svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Magog the Ogre|Magog the Ogre]] because: [[:c:Commons:Deletion requests/File:Flag of Palmyra Atoll (local).svg|]].
wikitext
text/x-wiki
[[Файл:Fuller_projection_with_largest_countries.svg|thumb|300px|Карта мира в [[Проекция Димаксион|проекции Димаксион]] с 30 крупнейшими странами и территориями по общей площади в соответствии с таблицей ниже, примерно в масштабе]]
'''Ракьалъул гӀеблъи борцун [[пачалихъ]]азул ва пачалихъиял территориязул сияхӀ'''.
== ЦМГӀаялда гӀахьалал пачалихъазул сияхӀ ==
В данный список включены данные по государствам — членам [[Организация Объединённых Наций|ООН]] (без учёта заморских владений и территорий<ref name="конст"/>, так как они находятся за пределами [[континент]]а расположения бывшей [[метрополия|метрополии]] и/или не имеют с ней общей границы). В списке также приведены места этих государств по площади в [[Части света|частях света]].
Из признанных ООН стран членами ООН не являются [[Ватикан]] и [[Государство Палестина]], имеющие статус [[Список государств — членов ООН#Государства — наблюдатели при ООН|страны-наблюдателя при ООН]].
{{Автонумерация
|Оформление = standard sortable
|Столбцов = 8
|Заголовок1=
|Заголовок2=ЦӀар
|Заголовок3=Ракь <br> (км²)
|Заголовок4=Европаялда<br>бакӀ
|Заголовок5=Азиялда<br>бакӀ
|Заголовок6=Африкаялда<br>бакӀ
|Заголовок7=Америкаялда<br>бакӀ
|Заголовок8={{comment|Океаниялда|Австралиялда ва Океаниялда}}<br>бакӀ
|Выравнивание1=right
|Выравнивание3=right
|Выравнивание4=right
|Выравнивание5=right
|Выравнивание6=right
|Выравнивание7=right
|Выравнивание8=right
|Сортировка = 3#
| |{{Флаг России}} [[Россия]] (РФ)<ref>Включая [[Республика Крым|Республику Крым]] ({{ПлощадьРегионы|Республика Крым|ф}} км²) и [[Севастополь]] ({{ПлощадьРегионы|Севастополь|ф}} км²), [[Присоединение Крыма к Российской Федерации|присоединение]] территорий которых [[Проблема принадлежности Крыма|не получило международного признания]]; без них — {{nts|{{#expr:{{ПлощадьРегионы|Россия}}-{{ПлощадьРегионы|Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы|Севастополь}}}}}} км²</ref><ref>Из {{ПлощадьРегионы|Россия|ф}} км² фактической территории России европейская часть составляет {{nts|{{#expr:({{ПлощадьРегионы|Центральный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Западный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Южный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Кавказский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Приволжский федеральный округ}})}}}} км² ({{nts|{{#expr:(({{ПлощадьРегионы|Центральный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Западный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Южный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Кавказский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Приволжский федеральный округ}}) * 100 / {{ ПлощадьРегионы|Россия }}) round 2 }}}} % территории страны), азиатская — {{nts|{{#expr:({{ПлощадьРегионы|Уральский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Сибирский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Дальневосточный федеральный округ}})}}}} км² ({{nts|{{#expr:(({{ПлощадьРегионы|Уральский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Сибирский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Дальневосточный федеральный округ}}) * 100 / {{ ПлощадьРегионы|Россия }}) round 2 }}}} %). Азиатская часть включает территории [[Дальневосточный федеральный округ|Дальневосточного]], [[Сибирский федеральный округ|Сибирского]] и [[Уральский федеральный округ|Уральского]] [[Федеральные округа Российской Федерации|федеральных округов]] [[РФ]], европейская часть — остальные 5 федеральных округов. Без спорной территории Крыма площадь европейской части России составляет {{nts|{{#expr:({{ПлощадьРегионы|Центральный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Западный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Южный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Кавказский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Приволжский федеральный округ}}-{{ПлощадьРегионы|Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы|Севастополь}})}}}} км² ({{nts|{{#expr:(({{ПлощадьРегионы|Центральный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Западный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Южный федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Северо-Кавказский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Приволжский федеральный округ}}-{{ПлощадьРегионы|Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы|Севастополь}}) * 100 / ({{ ПлощадьРегионы|Россия }}-{{ПлощадьРегионы|Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы|Севастополь}})) round 2 }}}} %), а доля азиатской части составит {{nts|{{#expr:(({{ПлощадьРегионы|Уральский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Сибирский федеральный округ}}+{{ПлощадьРегионы|Дальневосточный федеральный округ}}) * 100 / ({{ ПлощадьРегионы|Россия }}-{{ ПлощадьРегионы|Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы|Севастополь}})) round 2 }}}} %</ref>{{ПлощадьРегионы|Россия|с}} |{{ПлощадьРегионы|Россия|ф}}|1|{{comment|''1''|часть территории государства, относящегося к другой части света}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Канады}} [[Канада]]|{{formatnum:9984670}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|1|{{~|0}}
| |{{Флаг Китая}} [[Китайская Народная Республика|Китай]] (КНР)|{{formatnum:9598962}}|{{~|0}}|1|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг США}} [[Соединённые Штаты Америки]] (США)<ref name="БезВод">Без прибрежных и территориальных вод</ref>|{{formatnum:9525067}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|2|{{~|0}}
| |{{Флаг Бразилии}} [[Бразилия]]|{{formatnum:8515767}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|3|{{~|0}}
| |{{Флаг Австралии}} [[Австралия]]|{{formatnum:7686850}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|1
| |{{Флаг Индии}} [[Индия]]|{{formatnum:3287263}}|{{~|0}}|2|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Аргентины}} [[Аргентина]]|{{formatnum:2780400}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|4|{{~|0}}
| |{{Флаг Казахстана}} [[Казахстан]]|{{formatnum:2724902}}|{{comment|''7''|часть территории государства, относящегося к другой части света}}|3|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Алжира}} [[Алжир]]|{{formatnum:2381740}}|{{~|0}}|{{~|0}}|1|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг ДР Конго}} [[Демократическая Республика Конго]] (ДРК)|{{formatnum:2345410}}|{{~|0}}|{{~|0}}|2|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Саудовской Аравии}} [[Саудовская Аравия]]|{{formatnum:2149690}}|{{~|0}}|4|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Мексики}} [[Мексика]]|{{formatnum:1972550}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|5|{{~|0}}
| |{{Флаг Индонезии}} [[Индонезия]]|{{formatnum:1904556}}|{{~|0}}|5|{{~|0}}|{{~|0}}|{{comment|''3''|часть территории государства, относящегося к другой части света}}
| |{{Флаг Судана}} [[Судан]]|{{formatnum:1886068}}|{{~|0}}|{{~|0}}|3|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ливии}} [[Ливия]]|{{formatnum:1759540}}|{{~|0}}|{{~|0}}|4|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ирана}} [[Иран]]|{{formatnum:1648000}}|{{~|0}}|6|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Монголии}} [[Монголия]]|{{formatnum:1566600}}|{{~|0}}|7|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Перу}} [[Перу]]|{{formatnum:1285220}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|6|{{~|0}}
| |{{Флаг Чада}} [[Чад]]|{{formatnum:1284000}}|{{~|0}}|{{~|0}}|5|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Нигера}} [[Нигер]]|{{formatnum:1267000}}|{{~|0}}|{{~|0}}|6|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Анголы}} [[Ангола]]|{{formatnum:1246700}}|{{~|0}}|{{~|0}}|7|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Мали}} [[Мали]]|{{formatnum:1240000}}|{{~|0}}|{{~|0}}|8|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг ЮАР}} [[Южно-Африканская Республика]] (ЮАР)|{{formatnum:1219912}}|{{~|0}}|{{~|0}}|9|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Колумбии}} [[Колумбия]]|{{formatnum:1138910}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|7|{{~|0}}
| |{{Флаг Эфиопии}} [[Эфиопия]]|{{formatnum:1127127}}|{{~|0}}|{{~|0}}|10|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Боливии}} [[Боливия]]|{{formatnum:1098580}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|8|{{~|0}}
| |{{Флаг Мавритании}} [[Мавритания]]|{{formatnum:1030700}}|{{~|0}}|{{~|0}}|11|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Египта}} [[Египет]]|{{formatnum:1001450}}|{{~|0}}|{{comment|''37''|часть территории государства, относящегося к другой части света}}|12|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Танзании}} [[Танзания]]|{{formatnum:948087}}|{{~|0}}|{{~|0}}|13|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Нигерии}} [[Нигерия]]|{{formatnum:923768}}|{{~|0}}|{{~|0}}|14|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Венесуэлы}} [[Венесуэла]]|{{formatnum:912050}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|9|{{~|0}}
| |{{Флаг Намибии}} [[Намибия]]|{{formatnum:825418}}|{{~|0}}|{{~|0}}|15|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Пакистана}} [[Пакистан]]|{{formatnum:803940}}|{{~|0}}|8|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Мозамбика}} [[Мозамбик]]|{{formatnum:801590}}|{{~|0}}|{{~|0}}|16|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Турции}} [[Турция]]|{{formatnum:780580}}|{{comment|''37''|часть территории государства, относящегося к другой части света}}|9|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Чили}} [[Чили]]|{{formatnum:756950}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|10|{{~|0}}
| |{{Флаг Замбии}} [[Замбия]]|{{formatnum:752614}}|{{~|0}}|{{~|0}}|17|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Мьянмы}} [[Мьянма]]|{{formatnum:678500}}|{{~|0}}|10|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Афганистана}} [[Афганистан]]|{{formatnum:647500}}|{{~|0}}|11|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сомали}} [[Сомали]]|{{formatnum:637657}}|{{~|0}}|{{~|0}}|18|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Центральноафриканской Республики}} [[Центральноафриканская Республика]] (ЦАР)|{{formatnum:622984}}|{{~|0}}|{{~|0}}|19|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Южного Судана}} [[Южный Судан]]|{{formatnum:619745}}|{{~|0}}|{{~|0}}|20|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Украины}} [[Украина]]<ref name="с.К">С [[Автономная Республика Крым|Автономной Республикой Крым]] ({{ПлощадьРегионы/Украина|Автономная Республика Крым|ф}} км²) и [[Севастополь|Севастополем]] ({{ПлощадьРегионы/Украина|Севастополь|ф}} км²); без них — {{nts|{{#expr:{{ПлощадьРегионы/Украина|Украина}}-{{ПлощадьРегионы/Украина|Автономная Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы/Украина|Севастополь}}}}}} км²</ref>{{ПлощадьРегионы/Украина|Украина|с}}|{{ПлощадьРегионы/Украина|Украина|ф}}|2|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Мадагаскара}} [[Мадагаскар]]|{{formatnum:587040}}|{{~|0}}|{{~|0}}|21|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Кении}} [[Кения]]|{{formatnum:582650}}|{{~|0}}|{{~|0}}|22|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ботсваны}} [[Ботсвана]]|{{formatnum:581730}}|{{~|0}}|{{~|0}}|23|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Франции}} [[Франция]]<ref name="Фр.">Без учёта заморских регионов и других [[заморские владения Франции|заморских владений Франции]] площадь Франции (метрополии) составляет 547030 км²; по данным [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html книги фактов ЦРУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224211127/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html |date=2018-12-24 }} — от 549970 (без внутренних вод) до 551500 км². Согласно законам Франции, в её состав (помимо метрополии в Европе) входят 4 (с 2011 года — 5) [[Заморский регион Франции|заморских регионов (департаментов)]], в том числе: [[Гваделупа]] (1628 км²), [[Мартиника]] (1128 км²), [[Реюньон]] (2512 км²), [[Французская Гвиана|Гвиана]] (от 83000 до 91000 км²) и, с 2011 года, [[Майотта]] (374 км²). С ними территория Франции составляет от 640 300 до 643 800 км² (по данным [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html книги фактов ЦРУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224211127/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html |date=2018-12-24 }} — от 640427 (без внутренних вод) до 643,801 км²; по данным Национального института статистических и экономических исследований Франции/INSEE ([http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPTEF01125 Superficie des pays de l'Union européenne à 27 en 2009]) — 632 834 км²). Помимо этого, Франции принадлежат [[заморские владения Франции|другие заморские владения]]: 5 [[Заморские владения Франции#Заморские сообщества|заморских сообществ]] ([[Сен-Бартельми]], [[Сен-Мартен (Франция)|Сен-Мартен]], [[Сен-Пьер и Микелон]], [[Уоллис и Футуна]], [[Французская Полинезия]]) и 3 [[Заморские владения Франции#Заморские административно-территориальные образования с особым статусом|заморских административно-территориальных образований с особым статусом]] ([[Клиппертон]], [[Новая Каледония]], [[ФЮАТ]]), учёт которых доводит площадь Франции до 674 700 км² (без учёта [[Земля Адели|Земли Адели]]).</ref>|{{formatnum:547030}}|3|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Йемена}} [[Йемен]]|{{formatnum:527970}}|{{~|0}}|12|{{comment|''51''|часть территории государства, относящегося к другой части света}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Таиланда}} [[Таиланд]]|{{formatnum:514000}}|{{~|0}}|13|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Испании}} [[Испания]]|{{formatnum:504782}}|4|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Туркмении}} [[Туркмения]]|{{formatnum:491200}}|{{~|0}}|14|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Камеруна}} [[Камерун]]|{{formatnum:475440}}|{{~|0}}|{{~|0}}|24|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Папуа — Новой Гвинеи}} [[Папуа — Новая Гвинея]]|{{formatnum:463840}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|2
| |{{Флаг Швеции}} [[Швеция]]|{{formatnum:449964}}|5|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Узбекистана}} [[Узбекистан]]<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html|title=Книга фактов ЦРУ|lang=en|accessdate=2013-06-02|archive-date=2019-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20190105201620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html|url-status=хвараб}}</ref>|447 400|{{~|0}}|15|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Марокко}} [[Марокко]]|{{formatnum:446550}}|{{~|0}}|{{~|0}}|25|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ирака}} [[Ирак]]|{{formatnum:437072}}|{{~|0}}|16|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Парагвая}} [[Парагвай]]|{{formatnum:406750}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|11|{{~|0}}
| |{{Флаг Зимбабве}} [[Зимбабве]]|{{formatnum:390580}}|{{~|0}}|{{~|0}}|26|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Японии}} [[Япония]]<ref>Без спорных территорий площадь Японии составляет 372,8 тысяч км². Согласно официальной японской позиции, [[Проблема принадлежности южных Курильских островов|южные Курильские острова]], острова [[Лианкур]] и [[Проблема принадлежности Сенкаку|Сенкаку]] являются частью территории Японии. Де-факто южные Курильские острова находятся в составе России, а острова Лианкур — Южной Кореи.</ref>|{{formatnum:377835}}|{{~|0}}|17|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Германии}} [[Германия]]|{{formatnum:357385}}|6|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Республики Конго}} [[Республика Конго]]|{{formatnum:342000}}|{{~|0}}|{{~|0}}|27|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Финляндии}} [[Финляндия]]|{{formatnum:337030}}|7|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Малайзии}} [[Малайзия]]|{{formatnum:329750}}|{{~|0}}|18|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Вьетнама}} [[Вьетнам]]|{{formatnum:329560}}|{{~|0}}|19|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Норвегии}} [[Норвегия]]|{{formatnum:324220}}|8|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Кот-д’Ивуара}} [[Кот-д’Ивуар]]|{{formatnum:322460}}|{{~|0}}|{{~|0}}|28|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Польши}} [[Польша]]|{{formatnum:312685}}|9|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Омана}} [[Оман]]|{{formatnum:309500}}|{{~|0}}|20|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Италии}} [[Италия]]|{{formatnum:302073}}|10|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Филиппин}} [[Филиппины]]|{{formatnum:299764}}|{{~|0}}|21|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Эквадора}} [[Эквадор]]|{{formatnum:283560}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|12|{{~|0}}
| |{{Флаг Буркина-Фасо}} [[Буркина-Фасо]]|{{formatnum:274200}}|{{~|0}}|{{~|0}}|29|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Новой Зеландии}} [[Новая Зеландия]]|{{formatnum:268680}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|3
| |{{Флаг Габона}} [[Габон]]|{{formatnum:267667}}|{{~|0}}|{{~|0}}|30|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Гвинеи}} [[Гвинея]]|{{formatnum:245857}}|{{~|0}}|{{~|0}}|31|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Великобритании}} [[Великобритания]]|{{formatnum:244820}}|11|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ганы}} [[Гана]]|{{formatnum:238540}}|{{~|0}}|{{~|0}}|32|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Румынии}} [[Румыния]]|{{formatnum:237500}}|12|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Лаоса}} [[Лаос]]|{{formatnum:236800}}|{{~|0}}|22|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Уганды}} [[Уганда]]|{{formatnum:236040}}|{{~|0}}|{{~|0}}|33|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Гайаны}} [[Гайана]]|{{formatnum:214970}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|13|{{~|0}}
| |{{Флаг Белоруссии}} [[Белоруссия]]|{{formatnum:207600}}|13|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Киргизии}} [[Киргизия]]|{{formatnum:199951}}|{{~|0}}|23|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сенегала}} [[Сенегал]]|{{formatnum:196190}}|{{~|0}}|{{~|0}}|34|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сирии}} [[Сирия]]|{{formatnum:185180}}|{{~|0}}|24|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Камбоджи}} [[Камбоджа]]|{{formatnum:181040}}|{{~|0}}|25|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Уругвая}} [[Уругвай]]|{{formatnum:176220}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|14|{{~|0}}
| |{{Флаг Суринама}} [[Суринам]]|{{formatnum:163820}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|15|{{~|0}}
| |{{Флаг Туниса}} [[Тунис]]|{{formatnum:163610}}|{{~|0}}|{{~|0}}|35|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Бангладеш}} [[Бангладеш]]|{{formatnum:144000}}|{{~|0}}|26|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Таджикистана}} [[Таджикистан]]|{{formatnum:143100}}|{{~|0}}|27|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Непала}} [[Непал]]|{{formatnum:140800}}|{{~|0}}|28|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Греции}} [[Греция]]|{{formatnum:131940}}|14|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Никарагуа}} [[Никарагуа]]|{{formatnum:129494}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|16|{{~|0}}
| |{{Флаг Эритреи}} [[Эритрея]]|{{formatnum:121320}}|{{~|0}}|{{~|0}}|36|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг КНДР}} [[Корейская Народно-Демократическая Республика]] (КНДР)|120 540|{{~|0}}|29|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Малави}} [[Малави]]|{{formatnum:118480}}|{{~|0}}|{{~|0}}|37|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Бенина}} [[Бенин]]|{{formatnum:112620}}|{{~|0}}|{{~|0}}|38|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Гондураса}} [[Гондурас]]|{{formatnum:112090}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|17|{{~|0}}
| |{{Флаг Либерии}} [[Либерия]]|{{formatnum:111370}}|{{~|0}}|{{~|0}}|39|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Болгарии}} [[Болгария]]|{{formatnum:110910}}|15|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Кубы}} [[Куба]]|{{formatnum:110860}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|18|{{~|0}}
| |{{Флаг Гватемалы}} [[Гватемала]]|{{formatnum:108890}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|19|{{~|0}}
| |{{Флаг Исландии}} [[Исландия]]|{{formatnum:103000}}|16|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Республики Корея}} [[Республика Корея]]|{{formatnum:100210}}|{{~|0}}|30|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Венгрии}} [[Венгрия]]|{{formatnum:93030}}|17|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Португалии}} [[Португалия]]|{{formatnum:92082}}|18|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Иордании}} [[Иордания]]|{{formatnum:89400}}|{{~|0}}|31|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сербии}} [[Сербия]]|{{formatnum:88361}}|19|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Азербайджана}} [[Азербайджан]]<ref>С учётом территории непризнанной [[НКР|Нагорно-Карабахской Республики]]; без них — 83 430 км²</ref>|{{formatnum:86600}}|{{comment|''40''|часть территории государства, относящегося к другой части света; европейская часть территорий Азербайджана (10% от всей площади страны) учитывается при проведении границы между Европой и Азией по Большому Кавказу, в иных случаях государство географически полностью расположено в Азии}}|32|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Австрии}} [[Австрия]]|{{formatnum:83858}}|20|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг ОАЭ}} [[Объединённые Арабские Эмираты]] (ОАЭ)|{{formatnum:82880}}|{{~|0}}|33|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Чехии}} [[Чехия]]|{{formatnum:78866}}|21|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Панамы}} [[Панама]]|{{formatnum:78200}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|20|{{~|0}}
| |{{Флаг Сьерра-Леоне}} [[Сьерра-Леоне]]|{{formatnum:71740}}|{{~|0}}|{{~|0}}|40|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ирландии}} [[Ирландия]]|{{formatnum:70273}}|22|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Грузии}} [[Грузия]]|{{formatnum:69700}}|{{comment|''41''|часть территории государства, относящегося к другой части света; европейская часть территорий Грузии (5% от всей площади страны) учитывается при проведении границы между Европой и Азией по Большому Кавказу, в иных случаях государство географически полностью расположено в Азии}}|34|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Шри-Ланки}} [[Шри-Ланка]]|{{formatnum:65610}}|{{~|0}}|35|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Литвы}} [[Литва]]|{{formatnum:65300}}|23|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Латвии}} [[Латвия]]|{{formatnum:64589}}|24|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Того}} [[Того]]|{{formatnum:56785}}|{{~|0}}|{{~|0}}|41|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Хорватии}} [[Хорватия]]|{{formatnum:56542}}|25|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Боснии и Герцеговины}} [[Босния и Герцеговина]]|{{formatnum:51129}}|26|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Коста-Рики}} [[Коста-Рика]]|{{formatnum:51100}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|21|{{~|0}}
| |{{Флаг Словакии}} [[Словакия]]|48 845|27|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Доминиканской Республики}} [[Доминиканская Республика]]|{{formatnum:48730}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|22|{{~|0}}
| |{{Флаг Эстонии}} [[Эстония]]|{{formatnum:45226}}|28|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Дании}} [[Дания]]|{{formatnum:43094}}|29|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Нидерландов}} [[Нидерланды]]|{{formatnum:41526}}|30|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Швейцарии}} [[Швейцария]]|{{formatnum:41290}}|31|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Бутана}} [[Бутан]]|{{formatnum:38394}}|{{~|0}}|36|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Гвинеи-Бисау}} [[Гвинея-Бисау]]|{{formatnum:36120}}|{{~|0}}|{{~|0}}|42|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Молдавии}} [[Молдавия]]|{{formatnum:33843}}|32|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Бельгии}} [[Бельгия]]|{{formatnum:30528}}|33|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Лесото}} [[Лесото]]|{{formatnum:30355}}|{{~|0}}|{{~|0}}|43|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Армении}} [[Армения]]|{{formatnum:29743}}|{{~|0}}|37|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Албании}} [[Албания]]|{{formatnum:28748}}|34|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Соломоновых Островов}} [[Соломоновы Острова]]|{{formatnum:28450}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|4
| |{{Флаг Экваториальной Гвинеи}} [[Экваториальная Гвинея]]|{{formatnum:28051}}|{{~|0}}|{{~|0}}|44|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Бурунди}} [[Бурунди]]|{{formatnum:27830}}|{{~|0}}|{{~|0}}|45|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Гаити}} [[Республика Гаити|Гаити]]|{{formatnum:27750}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|23|{{~|0}}
| |{{Флаг Руанды}} [[Руанда]]|{{formatnum:26338}}|{{~|0}}|{{~|0}}|46|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Северной Македонии}} [[Северная Македония]]|{{formatnum:25333}}|35|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Джибути}} [[Джибути]]|{{formatnum:23200}}|{{~|0}}|{{~|0}}|47|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Белиза}} [[Белиз]]|{{formatnum:22966}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|24|{{~|0}}
| |{{Флаг Израиля}} [[Израиль]]|{{formatnum:22072}}|{{~|0}}|38|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сальвадора}} [[Сальвадор]]|{{formatnum:21040}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|25|{{~|0}}
| |{{Флаг Словении}} [[Словения]]|{{formatnum:20253}}|36|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Фиджи}} [[Фиджи]]|{{formatnum:18270}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|5
| |{{Флаг Кувейта}} [[Кувейт]]|{{formatnum:17820}}|{{~|0}}|39|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Эсватини}} [[Эсватини]]|{{formatnum:17363}}|{{~|0}}|{{~|0}}|48|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Восточного Тимора}} [[Восточный Тимор]]|{{formatnum:14874}}|{{~|0}}|40|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Черногории}} [[Черногория]]|{{formatnum:14026}}|37|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Багамских Островов}} [[Багамские Острова]]|{{formatnum:13940}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|26|{{~|0}}
| |{{Флаг Вануату}} [[Вануату]]|{{formatnum:12200}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|6
| |{{Флаг Катара}} [[Катар]]|{{formatnum:11437}}|{{~|0}}|41|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Гамбии}} [[Гамбия]]|{{formatnum:11300}}|{{~|0}}|{{~|0}}|49|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Ямайки}} [[Ямайка]]|{{formatnum:10990}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|27|{{~|0}}
| |{{Флаг Ливана}} [[Ливан]]|{{formatnum:10452}}|{{~|0}}|42|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Кипра}} [[Республика Кипр|Кипр]]|{{formatnum:9250}}|{{~|0}}|43|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Брунея}} [[Бруней]]|{{formatnum:5770}}|{{~|0}}|44|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Тринидада и Тобаго}} [[Тринидад и Тобаго]]|{{formatnum:5128}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|28|{{~|0}}
| |{{Флаг Кабо-Верде}} [[Кабо-Верде]]|{{formatnum:4033}}|{{~|0}}|{{~|0}}|50|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Самоа}} [[Самоа]]|{{formatnum:2860}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|7
| |{{Флаг Люксембурга}} [[Люксембург]]|{{formatnum:2586}}|38|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Комор}} [[Коморы|Коморские Острова]]<ref name="комор">2235 км² — площадь Коморских Островов с учётом острова Маоре (Майотта) — фактически заморский департамент Франции [[Майотта]]. [http://www.un.org/ru/ga/34/docs/34res.shtml Генеральная Ассамблея ООН (34/69 от 06.12.1979)] признала за государством Коморские Острова права на остров Маоре (Майотта). Без учёта этого острова площадь Коморских Островов составляет 1862 км²</ref>|{{formatnum:2235}}|{{~|0}}|{{~|0}}|51|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Маврикия}} [[Маврикий]]|{{formatnum:2040}}|{{~|0}}|{{~|0}}|52|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сан-Томе и Принсипи}} [[Сан-Томе и Принсипи]]|{{formatnum:1001}}|{{~|0}}|{{~|0}}|53|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сингапура}} [[Сингапур]]|778|{{~|0}}|45|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Доминики}} [[Доминика]]|754|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|29|{{~|0}}
| |{{Флаг Тонги}} [[Тонга]]|748|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|8
| |{{Флаг Кирибати}} [[Кирибати]]|717|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|9
| |{{Флаг Федеративных Штатов Микронезии}} [[Федеративные Штаты Микронезии|Микронезия]]|702|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|10
| |{{Флаг Бахрейна}} [[Бахрейн]]|701|{{~|0}}|46|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сент-Люсии}} [[Сент-Люсия]]|620|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|30|{{~|0}}
| |{{Флаг Андорры}} [[Андорра]]|468|39|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Палау}} [[Палау]]|458|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|11
| |{{Флаг Сейшел}} [[Сейшельские Острова]]|455|{{~|0}}|{{~|0}}|54|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Антигуа и Барбуды}} [[Антигуа и Барбуда]]|442|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|31|{{~|0}}
| |{{Флаг Барбадоса}} [[Барбадос]]|430|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|32|{{~|0}}
| |{{Флаг Сент-Винсента и Гренадин}} [[Сент-Винсент и Гренадины]]|389|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|33|{{~|0}}
| |{{Флаг Гренады}} [[Гренада]]|340|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|34|{{~|0}}
| |{{Флаг Мальты}} [[Мальта]]|316|40|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Мальдивской Республики}} [[Мальдивы]]|298|{{~|0}}|47|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сент-Китса и Невиса}} [[Сент-Китс и Невис]]|261|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|35|{{~|0}}
| |{{Флаг Маршалловых Островов}} [[Маршалловы Острова]]|181|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|12
| |{{Флаг Лихтенштейна}} [[Лихтенштейн]]|160|41|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Сан-Марино}} [[Сан-Марино]]|61,2|42|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
| |{{Флаг Тувалу}} [[Тувалу]]|26|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|13
| |{{Флаг Науру}} [[Науру]]|21,3|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|14
| |{{Флаг Монако}} [[Монако]]|2,02|43|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}|{{~|0}}
}}
== Полный список государств и территорий ==
В ниже приведённый список включены фактические данные по государствам, владениям и территориям<ref name="конст"/>, включая непризнанные государства и самоуправляемые территории.
{| class="sortable standard"
! №
! ЦӀар !! Ракь <br> (км²)
|-
|align="right" |
| [[Ракь]]
| align="right" | 510 072 000
|-
|align="right" |
| [[Суша]]
| align="right" | 148 939 063
|-
|align="right" | 1
|{{Флагификация|Россия}}<ref name="автоссылка1">Включая [[Республика Крым|Республику Крым]] ({{ПлощадьРегионы|Республика Крым|ф}} км²) и [[Севастополь]] ({{ПлощадьРегионы|Севастополь|ф}} км²), [[Присоединение Крыма к Российской Федерации|присоединение]] территорий которых [[Проблема принадлежности Крыма|не получило международного признания]]</ref>
| align="right" |17 125 191
|-
|align="right" |
|[[Файл:Flag of Antarctica.svg|22px]] [[Антарктида]]
| align="right" |14 107 000
|-
|align="right" | 2
|{{Флагификация|Канада}}
| align="right" |9 984 670
|-
| align="right" | 3
|{{Флаг Китайской Народной Республики}} [[Китайская Народная Республика|Китай]]
| align="right" |9 598 077
|-
|align="right" | 4
|{{Флаг Соединённых Штатов Америки}} [[Соединённые Штаты Америки]]<ref name="БезВод"/>
| align="right" |9 525 067
|-
|align="right" | 5
|{{Флагификация|Бразилия}}
| align="right" |8 511 965
|-
|align="right" | 6
|{{Флагификация|Австралия}}
| align="right" |7 686 850
|-
|align="right" | 7
|{{Флагификация|Индия}}
| align="right" |3 287 590
|-
|align="right" | 8
|{{Флагификация|Аргентина}}
| align="right" |2 766 890
|-
|align="right" | 9
|{{Флагификация|Казахстан}}
| align="right" |2 724 902
|-
|align="right" | 10
|{{Флагификация|Алжир}}
| align="right" |2 381 740
|-
|align="right" | 11
|{{Флаг Демократической Республики Конго}} [[Демократическая Республика Конго]]
| align="right" |2 345 410
|-
|align="right" | 12
|{{Флагификация|Гренландия}}
| align="right" |2 166 086
|-
|align="right" | 13
|{{Флаг Саудовской Аравии}} [[Саудовская Аравия]]
| align="right" |2 149 610
|-
|align="right" | 14
|{{Флаг Мексики}} [[Мексика]]
| align="right" |1 972 550
|-
|align="right" | 15
|{{Флаг Индонезии}} [[Индонезия]]
| align="right" |1 904 556
|-
|align="right" | 16
|{{Флагификация|Судан}}
| align="right" |1 886 065
|-
|align="right" | 17
|{{Флагификация|Ливия}}
| align="right" |1 759 540
|-
|align="right" | 18
|{{Флаг Ирана}} [[Иран]]
| align="right" |1 648 000
|-
|align="right" | 19
|{{Флаг Монголии}} [[Монголия]]
| align="right" |1 564 116
|-
|align="right" | 20
|{{Флаг Перу}} [[Перу]]
| align="right" |1 285 220
|-
|align="right" | 21
|{{Флаг Чада}} [[Чад]]
| align="right" |1 284 000
|-
|align="right" | 22
|{{Флаг Нигера}} [[Нигер]]
| align="right" |1 267 000
|-
|align="right" | 23
|{{Флаг Анголы}} [[Ангола]]
| align="right" |1 246 700
|-
|align="right" | 24
|{{Флаг Мали}} [[Мали]]
| align="right" |1 240 000
|-
|align="right" | 25
|{{Флаг ЮАР}} [[Южно-Африканская Республика]]
| align="right" |1 219 912
|-
|align="right" | 26
|{{Флаг Колумбии}} [[Колумбия]]
| align="right" |1 138 910
|-
|align="right" | 27
|{{Флаг Эфиопии}} [[Эфиопия]]
| align="right" |1 127 127
|-
|align="right" | 28
|{{Флаг Боливии}} [[Боливия]]
| align="right" |1 098 580
|-
|align="right" | 29
|{{Флаг Мавритании}} [[Мавритания]]
| align="right" |1 030 700
|-
|align="right" | 30
|{{Флаг Египта}} [[Египет]]
| align="right" |1 001 450
|-
|align="right" | 31
|{{Флаг Танзании}} [[Танзания]]
| align="right" |948 087
|-
|align="right" | 32
|{{Флаг Нигерии}} [[Нигерия]]
| align="right" |923 768
|-
|align="right" | 33
|{{Флаг Венесуэлы}} [[Венесуэла]]
| align="right" |912 050
|-
|align="right" | 34
|{{Флаг Намибии}} [[Намибия]]
| align="right" |825 418
|-
|align="right" | 35
|{{Флаг Пакистана}} [[Пакистан]]
| align="right" |803 940
|-
|align="right" | 36
|{{Флаг Мозамбика}} [[Мозамбик]]
| align="right" |801 590
|-
|align="right" | 37
|{{Флаг Турции}} [[Турция]]
| align="right" |780 580
|-
|align="right" | 38
|{{Флаг Чили}} [[Чили]]
| align="right" |756 950
|-
|align="right" | 39
|{{Флаг Замбии}} [[Замбия]]
| align="right" |752 614
|-
|align="right" | 40
|{{Флаг Мьянмы}} [[Мьянма]]
| align="right" |678 500
|-
|align="right" | 41
|{{Флаг Афганистана}} [[Афганистан]]
| align="right" |647 500
|-
|align="right" | 42
|{{Флаг Сомали}} [[Сомали]]
| align="right" |637 657
|-
|align="right" | 43
|{{Флаг Центральноафриканской Республики}} [[Центральноафриканская Республика]]
| align="right" |622 984
|-
|align="right" | 44
|{{Флаг Южного Судана}} [[Южный Судан]]
| align="right" |619 745
|-
|align="right" | 45
|{{Флаг Кении}} [[Кения]]
| align="right" | 603 628
|-
|align="right" | 46
|{{Флаг Мадагаскара}} [[Мадагаскар]]
| align="right" |587 040
|-
|align="right" | 47
|{{Флаг Украины}} [[Украина]]<ref name="б.К">Без [[Автономная Республика Крым|Автономной Республики Крым]] и [[Севастополь|Севастополя]]; с ними — {{ПлощадьРегионы/Украина|Украина|ф}} км²</ref>{{ПлощадьРегионы/Украина|Украина|с}}
| align="right" |{{nts|{{#expr:{{ПлощадьРегионы/Украина|Украина}}-{{ПлощадьРегионы/Украина|Автономная Республика Крым}}-{{ПлощадьРегионы/Украина|Севастополь}}}}}}
|-
|align="right" | 48
|{{Флаг Ботсваны}} [[Ботсвана]]
| align="right" |581 730
|-
|align="right" | 49
|{{Флаг Франции}} [[Франция]]<ref name="Фр." />
| align="right" |547 030
|-
|align="right" | 50
|{{Флаг Йемена}} [[Йемен]]
| align="right" |527 970
|-
|align="right" | 51
|{{Флаг Таиланда}} [[Таиланд]]
| align="right" |514 000
|-
|align="right" | 52
|{{Флаг Испании}} [[Испания]]
| align="right" |497 304
|-
|align="right" | 53
|{{Флагификация|Туркмения}}
| align="right" |491 200
|-
|align="right" | 54
|{{Флаг Камеруна}} [[Камерун]]
| align="right" |475 440
|-
|align="right" | 55
|{{Флаг Папуа — Новой Гвинеи}} [[Папуа — Новая Гвинея]]
| align="right" |462 840
|-
|align="right" | 56
|{{Флаг Швеции}} [[Швеция]]
| align="right" |449 964
|-
|align="right" | 57
|{{Флаг Узбекистана}} [[Узбекистан]]
| align="right" |447 400
|-
|align="right" | 58
|{{Флаг Марокко}} [[Марокко]]
| align="right" |446 550
|-
|align="right" | 59
|{{Флаг Ирака}} [[Ирак]]
| align="right" |437 072
|-
|align="right" | 60
|{{Флаг Парагвая}} [[Парагвай]]
| align="right" |406 750
|-
|align="right" | 61
|{{Флаг Зимбабве}} [[Зимбабве]]
| align="right" |390 580
|-
|align="right" | 62
|{{Флаг Японии}} [[Япония]]
| align="right" |377 835
|-
|align="right" | 63
|{{Флаг Германии}} [[Германия]]
| align="right" |357 021
|-
|align="right" | 64
|{{Флаг Республики Конго}} [[Республика Конго|Конго]]
| align="right" |342 000
|-
|align="right" | 65
|{{Флаг Финляндии}} [[Финляндия]]
| align="right" |337 030
|-
|align="right" | 66
|{{Флаг Малайзии}} [[Малайзия]]
| align="right" |329 750
|-
|align="right" | 67
|{{Флаг Вьетнама}} [[Вьетнам]]
| align="right" |329 560
|-
|align="right" | 68
|{{Флаг Норвегии}} [[Норвегия]]
| align="right" |324 220
|-
|align="right" | 69
|{{Флаг Кот-д'Ивуара}} [[Кот-д’Ивуар]]
| align="right" |322 460
|-
|align="right" | 70
|{{Флаг Польши}} [[Польша]]
| align="right" |312 685
|-
|align="right" | 71
|{{Флаг Омана}} [[Оман]]
| align="right" |309 500
|-
|align="right" | 72
|{{Флаг Италии}} [[Италия]]
| align="right" |302 073
|-
|align="right" | 73
|{{Флаг Филиппин}} [[Филиппины]]
| align="right" |299 764
|-
|align="right" | 74
|{{Флаг Эквадора}} [[Эквадор]]
| align="right" |283 560
|-
|align="right" | 75
|{{Флаг Буркина-Фасо}} [[Буркина-Фасо]]
| align="right" |274 200
|-
|align="right" | 76
|{{Флаг Новой Зеландии}} [[Новая Зеландия]]
| align="right" |268 680
|-
|align="right" | 77
|{{Флаг Габона}} [[Габон]]
| align="right" |267 667
|-
|align="right" | 78
|{{Флаг Западной Сахары}} [[Западная Сахара]]
| align="right" |266 000
|-
|align="right" | 79
|{{Флаг Гвинеи}} [[Гвинея]]
| align="right" |245 857
|-
|align="right" | 80
|{{Флаг Великобритании}} [[Великобритания]]
| align="right" |244 820
|-
|align="right" | 81
|{{Флаг Ганы}} [[Гана]]
| align="right" |238 540
|-
|align="right" | 82
|{{Флаг Румынии}} [[Румыния]]
| align="right" |237 500
|-
|align="right" | 83
|{{Флаг Лаоса}} [[Лаос]]
| align="right" |236 800
|-
|align="right" | 84
|{{Флаг Уганды}} [[Уганда]]
| align="right" |236 040
|-
|align="right" | 85
|{{Флаг Гайаны}} [[Гайана]]
| align="right" |214 970
|-
|align="right" |86
|[[Файл:Flag of Puntland.svg|22px]] [[Пунтленд]]
| align="right" |212 510
|-
|align="right" | 87
|{{Флаг Беларуси}} [[Белоруссия]]
| align="right" |207 600
|-
|align="right" | 88
|{{Флаг Киргизии}} [[Киргизия]]
| align="right" |199 951
|-
|align="right" | 89
|{{Флаг Сенегала}} [[Сенегал]]
| align="right" |196 190
|-
|align="right" | 90
|{{Флаг Сирии}} [[Сирия]]
| align="right" |185 180
|-
|align="right" | 91
|{{Флаг Камбоджи}} [[Камбоджа]]
| align="right" |181 040
|-
|align="right" | 92
|{{Флаг Уругвая}} [[Уругвай]]
| align="right" |176 220
|-
|align="right" | 93
|{{Флаг Туниса}} [[Тунис]]
| align="right" |163 610
|-
|align="right" | 94
|{{Флаг Суринама}} [[Суринам]]
| align="right" |163 270
|-
|align="right" |95
|[[Файл:Flag of Shan State.svg|22px]] [[Государство Шан|Шан]]
| align="right" |155 800
|-
|align="right" | 96
|{{Флаг Бангладеш}} [[Бангладеш]]
| align="right" |144 000
|-
|align="right" | 97
|{{Флаг Таджикистана}} [[Таджикистан]]
| align="right" |143 100
|-
|align="right" | 98
|{{Флаг Непала}} [[Непал]]
| align="right" |140 800
|-
|align="right" |99
|{{Флагификация|Сомалиленд}}
| align="right" |137 600
|-
|align="right" | 100
|{{Флаг Греции}} [[Греция]]
| align="right" |131 940
|-
|align="right" | 101
|{{Флаг Никарагуа}} [[Никарагуа]]
| align="right" |129 494
|-
|align="right" | 102
|{{Флаг Эритреи}} [[Эритрея]]
| align="right" |121 320
|-
|align="right" | 103
|{{Флагификация|КНДР}}
| align="right" |120 540
|-
|align="right" | 104
|{{Флаг Малави}} [[Малави]]
| align="right" |118 480
|-
|align="right" | 105
|{{Флаг Бенина}} [[Бенин]]
| align="right" |112 620
|-
|align="right" | 106
|{{Флаг Гондураса}} [[Гондурас]]
| align="right" |112 090
|-
|align="right" | 107
|{{Флаг Либерии}} [[Либерия]]
| align="right" |111 370
|-
|align="right" | 108
|{{Флаг Болгарии}} [[Болгария]]
| align="right" |110 910
|-
|align="right" | 109
|{{Флаг Кубы}} [[Куба]]
| align="right" |110 860
|-
|align="right" | 110
|{{Флаг Гватемалы}} [[Гватемала]]
| align="right" |108 890
|-
|align="right" | 111
|{{Флаг Исландии}} [[Исландия]]
| align="right" |103 000
|-
|align="right" | 112
|{{Флаг Республики Корея}} [[Республика Корея]]
| align="right" |98 480
|-
|align="right" | 113
|{{Флаг Венгрии}} [[Венгрия]]
| align="right" |93 030
|-
|align="right" | 114
|{{Флаг Португалии}} [[Португалия]]
| align="right" |92 082
|-
|align="right" | 115
|{{Флаг Иордании}} [[Иордания]]
| align="right" |92 300
|-
|align="right" | 116
|{{Флагификация|Французская Гвиана}}
| align="right" |91 000
|-
| align="right" | 117
|{{Флаг Австрии}} [[Австрия]]
| align="right" | 83 871
|-
| align="right" | 118
|{{Флаг Азербайджана}} [[Азербайджан]]<ref name="Азербайджан">Без учёта территории непризнанной [[Нагорно-Карабахская Республика|Нагорно-Карабахской Республики]]</ref>
| align="right" |83 430
|-
| align="right" | 119
|{{Флаг Объединённых Арабских Эмиратов}} [[Объединённые Арабские Эмираты]]
| align="right" |82 880
|-
| align="right" | 120
|{{Флаг Чехии}} [[Чехия]]
| align="right" |78 866
|-
| align="right" | 121
|{{Флаг Панамы}} [[Панама]]
| align="right" |78 200
|-
| align="right" | 122
|{{Флаг Сербии}} [[Сербия]]<ref>Без учёта территории [[Республика Косово|Косово]], с ней — 88 361 км²</ref>
| align="right" |77 473
|-
|align="right" | 123
|{{Флаг Сьерра-Леоне}} [[Сьерра-Леоне]]
| align="right" |71 740
|-
|align="right" | 124
|{{Флаг Ирландии}} [[Ирландия]]
| align="right" |70 273
|-
|align="right" | 125
|{{Флаг Шри-Ланки}} [[Шри-Ланка]]
| align="right" |65 610
|-
|align="right" | 126
|{{Флаг Литвы}} [[Литва]]
| align="right" |65 200
|-
|align="right" | 127
|{{Флаг Латвии}} [[Латвия]]
| align="right" |64 589
|-
|align="right" | 128
|{{Флаг Норвегии}} [[Шпицберген]]
| align="right" |62 049
|-
|align="right" | 129
|{{Флаг Грузии}} [[Грузия]]<ref name="Грузия">Без учёта территории частично признанных государств [[Республика Абхазия]] и [[Республика Южная Осетия]]</ref>
| align="right" |57 200
|-
|align="right" | 130
|{{Флаг Того}} [[Того]]
| align="right" |56 785
|-
|align="right" | 131
|{{Флаг Хорватии}} [[Хорватия]]
| align="right" |56 542
|-
|align="right" | 132
|{{Флаг Боснии и Герцеговины}} [[Босния и Герцеговина]]
| align="right" |51 129
|-
|align="right" | 133
|{{Флаг Коста-Рики}} [[Коста-Рика]]
| align="right" |51 100
|-
|align="right" | 134
|{{Флаг Словакии}} [[Словакия]]
| align="right" |48 845
|-
|align="right" | 135
|{{Флаг Доминиканской Республики}} [[Доминиканская Республика]]
| align="right" |48 730
|-
|align="right" | 136
|{{Флаг Бутана}} [[Бутан]]
| align="right" |47 000
|-
|align="right" |137
|{{Флаг Сомали}} [[Галмудуг]]
| align="right" |46 000
|-
|align="right" | 138
|{{Флаг Эстонии}} [[Эстония]]
| align="right" |45 226
|-
|align="right" | 139
|{{Флаг Дании}} [[Дания]]
| align="right" |43 094
|-
|align="right" | 140
|{{Флаг Нидерландов}} [[Нидерланды]]
| align="right" |41 526
|-
|align="right" | 141
|{{Флаг Швейцарии}} [[Швейцария]]
| align="right" |41 290
|-
|align="right" | 142
|{{Флаг Гвинеи-Бисау}} [[Гвинея-Бисау]]
| align="right" |36 120
|-
|align="right" | 143
|{{Флаг Китайской Республики}} [[Тайвань]]
| align="right" |35 980
|-
|align="right" | 144
|{{Флаг Бельгии}} [[Бельгия]]
| align="right" |32 545
|-
|align="right" | 145
|{{Флаг Лесото}} [[Лесото]]
| align="right" |30 355
|-
|align="right" | 146
|{{Флаг Армении}} [[Армения]]<ref>[https://www.president.am/ru/general-information/ Официальный сайт Президента Республики Армения. «Общая информация о Республике Армения».]</ref>
| align="right" |29 743
|-
|align="right" | 147
|{{Флаг Молдавии}} [[Молдавия]]<ref>Без учёта территории [[Приднестровская Молдавская Республика|Приднестровской Молдавской Республики]]</ref>
| align="right" |29 680
|-
|align="right" | 148
|{{Флаг Албании}} [[Албания]]
| align="right" |28 748
|-
|align="right" | 149
|{{Флаг Соломоновых островов}} [[Соломоновы Острова]]
| align="right" |28 450
|-
|align="right" | 150
|{{Флаг Экваториальной Гвинеи}} [[Экваториальная Гвинея]]
| align="right" |28 051
|-
|align="right" | 151
|{{Флаг Бурунди}} [[Бурунди]]
| align="right" |27 830
|-
|align="right" | 152
|{{Флаг Гаити}} [[Республика Гаити|Гаити]]
| align="right" |27 750
|-
| align="right" |153
|{{Флаг|ЛНР}} [[Луганская Народная Республика]]
| align="right" |26 683
|-
| align="right" |154
|{{Флаг|ДНР}} [[Донецкая Народная Республика]]
| align="right" |26 517
|-
| align="right" |155
|{{Флаг Руанды}} [[Руанда]]
| align="right" |26 338
|-
| align="right" | 156
|{{Флаг Северной Македонии}} [[Северная Македония]]
| align="right" |25 333
|-
| align="right" | 157
|{{Флаг Белиза}} [[Белиз]]
| align="right" |22 966
|-
| align="right" | 158
|{{Флаг Израиля}} [[Израиль]]<ref>Суверенная территория Израиля, сложившаяся в результате [[Война за независимость Израиля|Войны за независимость 1949 года]] и признанная большинством государств и ООН — 20 770 км². Территория, на которую позже был распространён суверенитет Израиля, включая [[Восточный Иерусалим]] и [[Голанские высоты]], составляет 22 072 км². Это число и используется в официальных документах Израиля, но, в связи с непризнанием аннексии ООН, оно не используется в международных документах.</ref>
| align="right" |22 072
|-
| align="right" | 159
|{{Флаг Джибути}} [[Джибути]]
| align="right" |22 000
|-
| align="right" | 160
|{{Флаг Сальвадора}} [[Сальвадор]]
| align="right" |21 040
|-
| align="right" | 161
|{{Флаг Словении}} [[Словения]]
| align="right" |20 253
|-
| align="right" | 162
|{{Флагификация|Новая Каледония}}
| align="right" |19 060
|-
| align="right" | 163
|{{Флаг Фиджи}} [[Фиджи]]
| align="right" |18 270
|-
| align="right" | 164
|{{Флаг Кувейта}} [[Кувейт]]
| align="right" |17 820
|-
| align="right" | 165
|{{Флаг Свазиленда}} [[Эсватини]]
| align="right" |17 363
|-
| align="right" | 166
|{{Флаг Восточного Тимора}} [[Восточный Тимор]]
| align="right" |14 874
|-
| align="right" | 167
|{{Флаг Черногории}} [[Черногория]]
| align="right" |14 026
|-
| align="right" | 168
|{{Флаг Багам}} [[Багамы]]
| align="right" |13 940
|-
| align="right" | 169
|{{Флаг Вануату}} [[Вануату]]
| align="right" |12 200
|-
| align="right" | 170
|{{Флагификация|Фолклендские острова}}
| align="right" |12 173
|-
| align="right" | 171
|[[Файл:Flag of Waziristan resistance (1930s).svg|22px]] [[Вазиристан]]
| align="right" |11 585
|-
| align="right" | 172
|{{Флаг Катара}} [[Катар]]
| align="right" |11 437
|-
| align="right" | 173
|{{Флаг Гамбии}} [[Гамбия]]
| align="right" |11 300
|-
| align="right" | 174
|{{Флаг Ямайки}} [[Ямайка]]
| align="right" |10 990
|-
| align="right" | 175
|{{Флаг Косово}} [[Республика Косово|Косово]]
| align="right" |10 888
|-
| align="right" | 176
|{{Флаг Ливана}} [[Ливан]]
| align="right" |10 452
|-
| align="right" | 177
|{{Флагификация|Пуэрто-Рико}}
| align="right" |9104
|-
| align="right" | 178
|{{Флаг Абхазии}} [[Республика Абхазия|Абхазия]]
| align="right" |8600
|-
| align="right" | 179
|{{Флагификация|Французские Южные и Антарктические Территории}}<ref>[[Французские Южные и Антарктические Территории]] включают острова [[Амстердам (остров, Индийский океан)|Амстердам]] и [[Сен-Поль (остров)|Сен-Поль]]; [[острова Крозе]]; [[Кергелен (остров)|остров Кергелен]]; [[Острова Эпарсе]] (последние включают [[коралловый остров|коралловые острова]]: [[Бассас-да-Индия]], [[Глорьёз]], [[Европа (остров)|Европа]], [[Жуан-ди-Нова]] (оспариваются [[Мадагаскар]]ом), [[Тромлен]] (оспаривается [[Маврикий|Маврикием]]) и [[Гейзер (риф)|риф Гейзер]] (оспаривается [[Мадагаскар]]ом и [[Коморы|Коморами]]); т.н. [[Земля Адели]] (как часть Антарктиды [[Территориальные претензии в Антарктике|не является признанной территорией Францией ввиду международного нейтралитета к территории Антарктиды]]).</ref>
| align="right" |7829
|-
| align="right" | 180
|{{Флагификация|Канарские острова}}
| align="right" |7447
|-
| align="right" |181
|{{Флагификация|Палестинская национальная администрация}}<ref>[[Палестинская национальная администрация|Палестинская национальная администрация (арабская Палестинская автономия)]] фактически состоит из двух разрозненных территориально и политически частей: [[Западный берег реки Иордан]] (5640 кв.км) и [[Сектор Газа]] (360 кв.км)</ref>
| align="right" |6020
|-
| align="right" | 182
|{{Флаг Кипра}} [[Республика Кипр|Кипр]]
| align="right" |6000
|-
| align="right" | 183
|{{Флаг Брунея}} [[Бруней]]
| align="right" |5770
|-
| align="right" | 184
|{{Флаг Государства Палестина}} [[Западный берег реки Иордан]]
| align="right" |5640
|-
| align="right" | 185
|{{Флаг Тринидада и Тобаго}} [[Тринидад и Тобаго]]
| align="right" |5128
|-
| align="right" | 186
|{{Флагификация|Французская Полинезия}}
| align="right" |4167
|-
| align="right" | 187
|{{Флаг Приднестровской Молдавской Республики}} [[Приднестровская Молдавская Республика]]
| align="right" |4163
|-
| align="right" | 188
|{{Флаг Кабо-Верде}} [[Кабо-Верде]]
| align="right" |4033
|-
| align="right" | 189
|{{Флаг Южной Георгии и Южных Сандвичевых Островов}} [[Южная Георгия и Южные Сандвичевы Острова]]
| align="right" |3903
|-
| align="right" | 190
|{{Флаг Южной Осетии}} [[Республика Южная Осетия|Южная Осетия]]
| align="right" |3900
|-
| align="right" | 191
|{{Флаг Турецкой Республики Северного Кипра}} [[Турецкая Республика Северного Кипра]]
| align="right" |3300
|-
| align="right" |192
|{{Флаг Нагорно-Карабахской Республики}}[[Нагорно-Карабахская Республика]]
| align="right" |3170
|-
| align="right" | 193
|{{Флаг Самоа}} [[Самоа]]
| align="right" |2860
|-
| align="right" | 194
|{{Флаг Люксембурга}} [[Люксембург]]
| align="right" |2586
|-
| align="right" | 195
|{{Флагификация|Реюньон}}
| align="right" |2517
|-
| align="right" | 196
|{{Флагификация|Азорские острова}}
| align="right" |2335
|-
| align="right" |197
|{{Флаг Египта}} [[Бир-Тавиль]]
| align="right" |2060
|-
| align="right" | 198
|{{Флаг Маврикия}} [[Маврикий]]
| align="right" |2040
|-
| align="right" | 199
|{{Флаг Комор}} [[Коморы]]<ref name="комор" />
| align="right" |1862
|-
| align="right" | 200
|{{Флагификация|Гваделупа}}
| align="right" |1780
|-
| align="right" | 201
|{{Флагификация|Фарерские острова}}
| align="right" |1399
|-
| align="right" | 202
|{{Флагификация|Аландские острова}}
| align="right" |1394
|-
| align="right" |203
|{{Флаг Израиля}} [[Голанские высоты]]
| align="right" |1150
|-
| align="right" | 204
|{{Флагификация|Гонконг}}<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.statistics.gov.hk/hk_in_figures/geog/geog2e.xls|title=Land area of Hong Kong|author=|website=|date=|publisher=Отдел переписи и статистики Бюро переписи населения Правительство Специального административного района Гонконга|accessdate=2018-10-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181008205300/https://www.statistics.gov.hk/hk_in_figures/geog/geog2e.xls|archivedate=2018-10-08|deadlink=yes}}</ref>
| align="right" |1106,4
|-
| align="right" | 205
|{{Флагификация|Мартиника}}
| align="right" |1100
|-
| align="right" | 206
|{{Флаг Сан-Томе и Принсипи}} [[Сан-Томе и Принсипи]]
| align="right" |1001
|-
| align="right" | 207
|{{Флагификация|Мадейра}}
| align="right" |794
|-
| align="right" | 208
|{{Флаг Сингапура}} [[Сингапур]]
| align="right" |778
|-
| align="right" | 209
|{{Флаг Доминики}} [[Доминика]]
| align="right" |754
|-
| align="right" | 210
|{{Флаг Тонга}} [[Тонга]]
| align="right" |748
|-
| align="right" | 211
|{{Флаг Кирибати}} [[Кирибати]]
| align="right" |717
|-
| align="right" | 212
|{{Флаг Микронезии}} [[Федеративные Штаты Микронезии|Микронезия]]
| align="right" |702
|-
| align="right" | 213
|{{Флаг Бахрейна}} [[Бахрейн]]
| align="right" |665
|-
| align="right" | 214
|{{Флаг Сент-Люсии}} [[Сент-Люсия]]
| align="right" |620
|-
| align="right" | 215
|{{Флаг Острова Мэн}} [[Остров Мэн|Мэн]]
| align="right" |572
|-
| align="right" | 216
|{{Флагификация|Гуам}}
| align="right" |548
|-
| align="right" | 217
|{{Флагификация|Северные Марианские острова}}
| align="right" |477
|-
| align="right" | 218
|{{Флагификация|Андорра}}
| align="right" |468
|-
| align="right" | 219
|{{Флагификация|Палау}}
| align="right" |458
|-
| align="right" | 220
|{{Флаг Сейшел}} [[Сейшелы]]
| align="right" |455
|-
| align="right" | 221
|{{Флагификация|Кюрасао}}
| align="right" |444
|-
| align="right" | 222
|{{Флагификация|Антигуа и Барбуда}}
| align="right" |442
|-
| align="right" | 223
|{{Флагификация|Барбадос}}
| align="right" |430
|-
| align="right" | 224
|{{Флагификация|Теркс и Кайкос}}
| align="right" |430
|-
| align="right" | 225
|{{Флагификация|Остров Святой Елены}}
| align="right" |410
|-
| align="right" | 226
|{{Флагификация|Сент-Винсент и Гренадины}}
| align="right" |389
|-
| align="right" | 227
|{{Флагификация|Майотта}}
| align="right" |374
|-
| align="right" | 228
|{{Флаг Норвегии}} [[Ян-Майен]]
| align="right" |373
|-
| align="right" | 229
|{{Флаг Австралии}} [[Острова Херд и Макдоналд|Херд и Макдоналд]]
| align="right" | 372
|-
| align="right" | 230
|{{Флаг Государства Палестина}} [[Сектор Газа]]
| align="right" |360
|-
| align="right" | 231
|{{Флагификация|Американские Виргинские острова}}
| align="right" |352
|-
| align="right" | 232
|{{Флагификация|Гренада}}
| align="right" |340
|-
| align="right" | 233
|{{Флагификация|Мальта}}
| align="right" |316
|-
| align="right" | 234
|{{Флагификация|Мальдивы}}
| align="right" |298
|-
| align="right" | 235
|{{Флагификация|Бонайре}}
| align="right" |288
|-
| align="right" | 236
|{{Флагификация|Уоллис и Футуна}}
| align="right" |274
|-
| align="right" | 237
|{{Флагификация|Каймановы острова}}
| align="right" |262
|-
| align="right" | 238
|{{Флагификация|Сент-Китс и Невис}}
| align="right" |261
|-
| align="right" | 239
|{{Флагификация|Ниуэ}}
| align="right" |260
|-
| align="right" | 240
|{{Флагификация|Сен-Пьер и Микелон}}
| align="right" |242
|-
| align="right" | 241
|{{Флаг Островов Кука}} [[Острова Кука]]
| align="right" |240
|-
| align="right" | 242
|{{Флагификация|Американское Самоа}}
| align="right" |199
|-
| align="right" | 243
|{{Флаг Австралии}} [[Острова Ашмор и Картье|Ашмор и Картье]]
| align="right" | 199
|-
| align="right" | 244
|{{Флагификация|Аруба}}
| align="right" |193
|-
| align="right" | 245
|{{Флагификация|Маршалловы острова}}
| align="right" |181
|-
| align="right" | 246
|{{Флагификация|Лихтенштейн}}
| align="right" |160
|-
| align="right" | 247
|{{Флагификация|Британские Виргинские острова}}
| align="right" |153
|-
| align="right" | 248
|{{Флаг Острова Рождества}} [[Остров Рождества (Австралия)|Остров Рождества]]
| align="right" |135
|-
| align="right" | 249
|{{Флагификация|Джерси}}
| align="right" |116
|-
| align="right" | 250
|{{Флагификация|Монтсеррат}}
| align="right" |102
|-
| align="right" | 251
|{{Флагификация|Ангилья}}
| align="right" |100
|-
| align="right" | 252
|{{Флагификация|Гернси}}
| align="right" |78
|-
| align="right" | 253
|{{Флагификация|Сан-Марино}}
| align="right" |61,2
|-
| align="right" | 254
|{{Флагификация|Британская территория в Индийском океане}}
| align="right" |60
|-
| align="right" | 255
|{{Флаг Норвегии}} [[Остров Буве|Буве]]
| align="right" |58
|-
| align="right" | 256
|{{Флагификация|Бермуды}}
| align="right" |54
|-
| align="right" | 257
|{{Флагификация|Сен-Мартен}}
| align="right" |53,2
|-
| align="right" | 258
|{{Флаг Питкэрна}} [[Питкэрн]]
| align="right" |47
|-
| align="right" | 259
|{{Флагификация|Синт-Мартен}}
| align="right" |35
|-
| align="right" | 260
|{{Флаг Острова Норфолк}} [[Норфолк (остров)|Норфолк]]
| align="right" |34
|-
| align="right" | 261
|{{Флаг Макао}} [[Макао]]<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.dsec.gov.mo/Statistic.aspx?NodeGuid=d45bf8ce-2b35-45d9-ab3a-ed645e8af4bb#P073d1d0e-5551-4b24-bb6b-c91ac70738fb|title=Ежегодник Макао 2017|author=|website=|date=|publisher=Правительство Макао Специальная административная область Статистическая служба и служба переписи.}}</ref>
| align="right" |30,8
|-
| align="right" | 262
|{{Флаг Тувалу}} [[Тувалу]]
| align="right" |26
|-
| align="right" | 262
|{{Флаг Науру}} [[Науру]]
| align="right" |21
|-
| align="right" | 263
|[[Файл:Flag of Sint Eustatius.svg|22px]] [[Синт-Эстатиус]]
| align="right" |21
|-
| align="right" | 264
|{{Флаг Сен-Бартельми}} [[Сен-Бартельми]]
| align="right" |21
|-
| align="right" | 265
|{{Флагификация|Сеута}}
| align="right" |19
|-
| align="right" | 266
|{{Флаг Кокосовых островов}} [[Кокосовые острова (Килинг)|Кокосовые острова]]
| align="right" |14
|-
| align="right" | 267
| [[Файл:Flag of Saba.svg|22px]] [[Саба (остров)|Саба]]
| align="right" |13
|-
| align="right" | 268
|[[Файл:Flag of Palmyra Atoll (local).svg|22px]] [[Пальмира (атолл)|Пальмира]]
| align="right" |12
|-
| align="right" | 269
|{{Флаг Мелильи}} [[Мелилья]]
| align="right" |12
|-
| align="right" | 270
|{{Флагификация|Токелау}}
| align="right" |12
|-
| align="right" | 271
|{{Флаг Франции}} [[Клиппертон]]
| align="right" |9
|-
| align="right" | 272
|{{Флаг Австралии}} [[Острова Кораллового моря]]
| align="right" | 7,0
|-
| align="right" | 273
|{{Флаг Гибралтара}} [[Гибралтар]]
| align="right" |6,5
|-
| align="right" | 274
|[[Файл:Flag of Wake Island.svg|22px]] [[Уэйк]]
| align="right" |6,5
|-
| align="right" | 275
|[[Файл:Flag of the Midway Islands (local).svg|22px]] [[Мидуэй]]
| align="right" |6,2
|-
| align="right" | 276
| [[Навасса]]
| align="right" |5,2
|-
| align="right" | 278
|{{Флаг США}} [[Остров Джарвис|Джарвис]]
| align="right" |4,5
|-
| align="right" | 279
| [[Джонстон (атолл)|Джонстон]]
| align="right" |2,8
|-
| align="right" | 280
|{{Флаг Монако}} [[Монако]]
| align="right" |2,02
|-
| align="right" | 281
|{{Флаг США}} [[Остров Бейкер|Бейкер]]
| align="right" |1,64
|-
| align="right" | 282
|{{Флаг США}} [[Хауленд]]
| align="right" |1,6
|-
| align="right" | 283
|{{Флаг США}} [[Риф Кингмен|Кингмен]]
| align="right" |1,0
|-
| align="right" | 284
|{{Флаг Ватикана}} [[Ватикан]]
| align="right" |0,44
|}
== Список государств с зависимыми территориями (владениями) ==
Ниже приведён список государств по площади, включая их владения (территории, ассоциированные государственные образования)<ref name="конст">Согласно конституциям, конституционным законам и другим законодательным актам ряда стран (стран-метрополий), часть бывших колоний (заморских территорий, владений и т. д.) являются в настоящее время составными частями соответствующих стран и де-юре не имеют официальных статусов владений и/или зависимых территорий, так как официально приравнены к другим административно-территориальным единицам этих стран (стран-метрополий).</ref>. Площади даны с учётом внутренних вод (озёра, водохранилища, реки)<ref>[http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/rankorder/2147rank.html CIA World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070509144154/https://www.cia.gov/cia//publications/factbook/rankorder/2147rank.html |date=2007-05-09 }}, 21 April, 2005</ref>.
{| class="wikitable"
|- bgcolor="# efefef "
! №!! ЦӀар !! Ракь, [[км²]]
|-
| 1||[[Россия]] || 17 098 246 / 17 125 191<ref>Включая [[Республика Крым|Республику Крым]] ({{ПлощадьРегионы|Республика Крым|ф}} км²) и [[Севастополь]] ({{ПлощадьРегионы|Севастополь|ф}} км²), [[Присоединение Крыма к Российской Федерации|присоединение]] территорий которых [[Проблема принадлежности Крыма|не получило международного признания]]</ref>
|-
| 2||[[Канада]] || 9 984 670
|-
| 3||[[Китайская Народная Республика|Китай]] || 9 596 960
|-
| 4||[[Америкаялъуо Цолъарал Штатал]] || 9 525 067<ref name="БезВод"/>
|-
| 5||[[Бразилия]] || 8 511 965
|-
| 6||[[Австралия]] || 7 692 024
|-
| 7||[[Индия]] || 3 287 590
|-
| 8||[[Аргентина]] || 2 766 890
|-
| 9||[[Хъазахъистан]] || 2 724 902
|-
| 10||[[Алжир]] || 2 381 740
|-
| 11||[[Демократическая Республика Конго|ДР Конго]] || 2 345 410
|-
| rowspan=4 | 12||[[Дания]] || 43 094
|-
| [[Гренландия (административная единица)|Гренландия]] || 2 166 086
|-
| [[Фарерские острова]] || 1399
|-
| Всего || 2 210 579
|-
| 13||[[Саудовская Аравия]] || 2 149 610
|-
| 14||[[Мексика]] || 1 972 550
|-
| 15||[[Индонезия]] || 1 904 556
|-
| 16||[[Судан]] || 1 886 065
|-
| 17||[[Ливия]] || 1 759 540
|-
| 18||[[Иран]] || 1 648 000
|-
| 19||[[Монголия]] || 1 564 116
|-
| 20||[[Перу]] || 1 285 220
|-
| 21||[[Чад]] || 1 284 000
|-
| 22||[[Нигер]] || 1 267 000
|-
| 23||[[Ангола]] || 1 246 700
|-
| 24||[[Мали]] || 1 240 000
|-
| 25||[[ЮАР]] || 1 219 912
|-
| 26||[[Колумбия]] || 1 138 910
|-
| 27||[[Эфиопия]] || 1 127 127
|-
| 28||[[Боливия]] || 1 098 580
|-
| 29||[[Мавритания]] || 1 030 700
|-
| 30||[[Арабская Республика Египет|Египет]] || 1 001 450
|-
| 31||[[Танзания]] || 948 087
|-
| 32||[[Нигерия]] || 923 768
|-
| 33||[[Венесуэла]] || 912 050
|-
| 34||[[Намибия]] || 825 418
|-
| 35||[[Пакистан]] || 803 940
|-
| 36||[[Мозамбик]] || 801 590
|-
| 37||[[Турция]] || 780 580
|-
| 38||[[Чили]] || 756 950
|-
| 39||[[Замбия]] || 752 614
|-
| 40||[[Мьянма]] || 678 500
|-
| rowspan="19" | 41||[[Франция]] || 547 030
|-
|[[Гвиана (департамент Франции)|Французская Гвиана]]|| 91 000
|-
|[[Новая Каледония]]|| 19 060
|-
|[[Французские Южные и Антарктические Территории]]|| 7829
|-
|[[Французская Полинезия]]|| 4167
|-
|[[Реюньон]]|| 2517
|-
|[[Гваделупа]]|| 1780
|-
|[[Мартиника]]|| 1100
|-
|[[Майотта]]|| 374
|-
|[[Острова Уоллис и Футуна]]|| 274
|-
|[[Сен-Пьер и Микелон]]|| 242
|-
|[[Сен-Мартен (владение Франции)|Сен-Мартен]]|| 53
|-
|[[Европа (остров)|Остров Европа]]|| 28
|-
|[[Сен-Бартельми]]|| 21
|-
|[[Клиппертон]]|| 6
|-
|[[Глорьёз острова]]|| 5
|-
|[[Жуан-ди-Нова|Остров Жуан-ди-Нова]]|| 4
|-
|[[Тромлен остров]]|| 1
|-
| Всего || 675 491
|-
| 42||[[Афганистан]] || 647 500
|-
| 43||[[Сомали]] || 637 657
|-
| 44||[[Центральноафриканская Республика]] || 622 984
|-
| 45||[[Южный Судан]] || 619 745
|-
| 46||[[Украина]] || 603 549 / 576 604<ref name="б.К"/>
|-
| 47||[[Республика Мадагаскар|Мадагаскар]] || 587 040
|-
| 48||[[Кения]] || 582 650
|-
| 49||[[Ботсвана]] || 581 730
|-
| 50||[[Йемен]] || 527 970
|-
| 51||[[Таиланд]] || 514 000
|-
| rowspan=5 | 52||[[Испания]] (включая [[Балеарские острова]]) || 497 304
|-
|[[Канарские острова]]|| 7447
|-
| [[Сеута]] || 19
|-
| [[Мелилья]] || 12
|-
| Всего || 504 782
|-
| 53||[[Туркмения]] || 491 200<ref>[http://turkmenbusiness.org/index.php?go=Content&id=3&SNS=07d3b9f3d65f8b86071b3d04cc183638 turkmenbusiness.org]</ref>
|-
| 54||[[Камерун]] || 475 440
|-
| 55||[[Папуа — Новая Гвинея]] || 462 840
|-
| 56||[[Швеция]] || 449 964
|-
| 57||[[Узбекистан]] || 447 400
|-
| 58||[[Марокко]] || 446 550
|-
| 59||[[Ирак]] || 437 072
|-
| 60||[[Парагвай]] || 406 750
|-
| 61||[[Зимбабве]] || 390 580
|-
| rowspan=5 | 62||[[Норвегия]] || 324 220
|-
|[[Шпицберген]]|| 62 049
|-
|[[Ян-Майен]]|| 373
|-
| [[Остров Буве|Буве]] || 58
|-
| Всего || 386 700
|-
| 63||[[Япония]] || 377 835
|-
| 64||[[Германия]] || 357 021
|-
| 65||[[Республика Конго|Конго]] || 342 000
|-
| rowspan=3 | 66||[[Финляндия]] || 337 030
|-
| [[Аландские острова]] || 1394
|-
| Всего || 338 424
|-
| 67||[[Малайзия]] || 329 750
|-
| 68||[[Вьетнам]] || 329 560
|-
| 69||[[Кот-д’Ивуар]] || 322 460
|-
| 70||[[Польша]] || 312 685
|-
| 71||[[Оман]] || 309 500
|-
| 72||[[Италия]] || 302 073
|-
| 73||[[Филиппины]] || 299 764
|-
| 74||[[Эквадор]] || 283 560
|-
| 75||[[Буркина-Фасо]] || 274 200
|-
| rowspan=5 | 76||[[Новая Зеландия]] || 268 680
|-
|[[Ниуэ]]|| 260
|-
| [[острова Кука]] || 240
|-
| [[Токелау]] || 12
|-
| Всего || 269 190
|-
| 77||[[Габон]] || 267 667
|-
| …||[[САДР|Западная Сахара]]<ref name="ЧПГ">[[частично признанное государство]]</ref> || 266 000
|-
| rowspan=17 | 78||[[Великобритания]] || 244 820
|-
|[[Фолклендские острова]]|| 12 173
|-
|[[Южная Георгия и Южные Сандвичевы Острова]]|| 3903
|-
|[[Остров Мэн]]|| 572
|-
|[[Теркс и Кайкос]]|| 430
|-
|[[Острова Святой Елены, Вознесения и Тристан-да-Кунья|Остров Святой Елены]]|| 410
|-
|[[Каймановы острова]]|| 262
|-
|[[Британские Виргинские острова]]|| 153
|-
|[[Джерси (остров)|Джерси]]|| 116
|-
|[[Монтсеррат]]|| 102
|-
| [[Ангилья]] || 100
|-
|[[Гернси]]|| 78
|-
| [[Британская территория Индийского океана]] || 60
|-
| [[Бермудские острова]] || 53
|-
| [[Питкэрн]] || 47
|-
|[[Гибралтар]]|| 6
|-
| Всего || 263 287
|-
| 79||[[Гвинея]] || 245 857
|-
| 80||[[Гана]] || 238 540
|-
| 81||[[Румыния]] || 237 500
|-
| 82||[[Лаос]] || 236 800
|-
| 83||[[Уганда]] || 236 040
|-
| 84||[[Гайана]] || 214 970
|-
| 85||[[Белоруссия]] || 207 600
|-
| 86||[[Киргизия]] || 199 951
|-
| 87||[[Сенегал]] || 196 190
|-
| 88||[[Сирия]] || 185 180
|-
| 89||[[Камбоджа]] || 181 040
|-
| 90||[[Уругвай]] || 176 220
|-
| 91||[[Тунис]] || 163 610
|-
| 92||[[Суринам]] || 163 270
|-
| 93||[[Бангладеш]] || 144 000
|-
| 94||[[Таджикистан]] || 143 100
|-
| 95||[[Непал]] || 140 800
|-
| 96||[[Греция]] || 131 940
|-
| 97||[[Никарагуа]] || 129 494
|-
| 98||[[Эритрея]] || 121 320
|-
| 99||[[КНДР]] || 120 540
|-
| 100||[[Малави]] || 118 480
|-
| 101||[[Бенин]] || 112 620
|-
| 102||[[Гондурас]] || 112 090
|-
| 103||[[Либерия]] || 111 370
|-
| 104||[[Болгария]] || 110 910
|-
| 105||[[Куба]] || 110 860
|-
| 106||[[Гватемала]] || 108 890
|-
| 107||[[Исландия]] || 103 000
|-
| 108||[[Южная Корея]] || 98 480
|-
| 109||[[Венгрия]] || 93 030
|-
| rowspan=4 | 110||[[Португалия]] || 88 953
|-
|[[Азорские острова]]|| 2335
|-
| [[Мадейра]] || 794
|-
| Всего || 92 082
|-
| 111||[[Иордания]] || 89 400
|-
| 112||[[Сербия]] || 88 361 / 77 473<ref>Без учёта территории частично признанной [[Республика Косово|Республики Косово]]</ref>
|-
| 113||[[Азербайджан]] || 86 600 / 83 430<ref>Без учёта территории непризнанной [[НКР|Нагорно-Карабахской Республики]]</ref>
|-
| 114||[[Австрия]] || 83 858
|-
| 115||[[Объединённые Арабские Эмираты]] || 82 880
|-
| 116||[[Чехия]] || 78 866
|-
| 117||[[Панама]] || 78 200
|-
| 118||[[Сьерра-Леоне]] || 71 740
|-
| 119||[[Ирландия]] || 70 273
|-
| 120||[[Грузия]] || 69 700 / 57 200<ref>Без учёта территории частично признанных [[Республика Абхазия|Республики Абхазия]] и [[Республика Южная Осетия|Республики Южная Осетия]]</ref>
|-
| 121||[[Шри-Ланка]] || 65 610
|-
| 122||[[Литва]] || 65 200
|-
| 123||[[Латвия]] || 64 589
|-
| 124||[[Того]] || 56 785
|-
| 125||[[Хорватия]] || 56 542
|-
| 126||[[Босния и Герцеговина]] || 51 129
|-
| 127||[[Коста-Рика]] || 51 100
|-
| 128||[[Словакия]] || 48 845
|-
| 129||[[Доминиканская Республика]] || 48 730
|-
| 130||[[Бутан (государство)|Бутан]] || 47 000
|-
| 131||[[Эстония]] || 45 226
|-
| rowspan=8 | 132||[[Нидерланды]] || 41 526
|-
| [[Кюрасао]] || 444
|-
| [[Бонайре]] || 288
|-
| [[Аруба]] || 193
|-
| [[Синт-Мартен]] || 35
|-
| [[Синт-Эстатиус]] || 21
|-
| [[Саба (остров)|Саба]] || 13
|-
| Всего || 42 679
|-
| 133||[[Швейцария]] || 41 290
|-
| 134||[[Гвинея-Бисау]] || 36 120
|-
|||[[Тайвань]] || 35 980<ref>Без учёта территорий, подконтрольных другим государствам</ref>
|-
| 135||[[Молдавия]] || 33 843 / 29 680<ref>Без учёта территории непризнанной [[Приднестровская Молдавская Республика|Приднестровской Молдавской Республики]]</ref>
|-
| 136||[[Бельгия]] || 32 545
|-
| 137||[[Лесото]] || 30 355
|-
| 138||[[Армения]] || 29 743
|-
| 139||[[Албания]] || 28 748
|-
| 140||[[Соломоновы Острова]] || 28 450
|-
| 141||[[Экваториальная Гвинея]] || 28 051
|-
| 142||[[Бурунди]] || 27 830
|-
| 143||[[Республика Гаити|Гаити]] || 27 750
|-
| 144||[[Руанда]] || 26 338
|-
| 145||[[Северная Македония]] || 25 333
|-
| 146||[[Белиз]] || 22 966
|-
| 147||[[Израиль]] || 20 770<ref>Суверенная территория Израиля, сложившаяся в результате [[Война за независимость Израиля|Войны за независимость 1949 года]]. В этих границах Израиль признан большинством государств и ООН</ref>/22 072<ref>Территория, на которую позже был распространён суверенитет Израиля, включая [[Восточный Иерусалим]] и [[Голанские высоты]]. Данное число используется в официальных документах Израиля, но, в связи с непризнанием аннексии ООН, не используется в международных документах</ref>
|-
| 148||[[Джибути]] || 22 000
|-
| 149||[[Сальвадор]] || 21 040
|-
| 150||[[Словения]] || 20 253
|-
| 151||[[Фиджи]] || 18 270
|-
| 152||[[Кувейт]] || 17 820
|-
| 153||[[Эсватини]] || 17 363
|-
| 154||[[Восточный Тимор]] || 14 874
|-
| 155||[[Черногория]] || 14 026
|-
| 156||[[Багамы]] || 13 940
|-
| 157||[[Вануату]] || 12 200
|-
| 158||[[Катар]] || 11 437
|-
| 159||[[Гамбия]] || 11 300
|-
| 160||[[Ямайка]] || 10 990
|-
| …||[[Республика Косово|Косово]]<ref name="ЧПГ" /> || 10 888
|-
| 161||[[Ливан]] || 10 452
|-
| 162||[[Республика Кипр|Кипр]] || 9250 / 6000<ref>Без учёта территории частично признанной [[Турецкая Республика Северного Кипра|Турецкой Республики Северного Кипра]]</ref>
|-
| …||[[Абхазия]]<ref name="ЧПГ" /> || 8600
|-
| …||[[Государство Палестина]] || 6020<ref>[http://www.passia.org/palestine_facts/pdf/pdf2006/3-Geography.pdf Данные Палестинского академического общества изучения международных отношений] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061004085625/http://www.passia.org/palestine_facts/pdf/pdf2006/3-Geography.pdf |date=2006-10-04 }}</ref><ref>в том числе [[Сектор Газа]] (360) и [[Западный берег реки Иордан]] (5860)</ref>
|-
| 163||[[Бруней]] || 5770
|-
| 164||[[Тринидад и Тобаго]] || 5128
|-
| …||[[Приднестровская Молдавская Республика|Приднестровье]]<ref name="НПГ" />|| 4163
|-
| 165||[[Кабо-Верде]] || 4033
|-
| …||[[Южная Осетия]]<ref name="ЧПГ" /> || 3900
|-
| …||[[Северный Кипр]]<ref name="ЧПГ" /> || 3300
|-
| …||[[Нагорно-Карабахская Республика]]<ref name="НПГ">[[непризнанное государство]]</ref> || 3170<ref>Без учёта территорий, подконтрольных [[Азербайджан]]у</ref>
|-
| 166||[[Самоа]] || 2860
|-
| 167||[[Люксембург (государство)|Люксембург]] || 2586
|-
| 168||[[Маврикий]] || 2040
|-
| 169||[[Коморские Острова]]<ref name="комор"/> || 1862
|-
| 170||[[Сан-Томе и Принсипи]] || 1001
|-
| 171||[[Сингапур]] || 778
|-
| 172||[[Доминика]] || 754
|-
| 173||[[Тонга]] || 748
|-
| 174||[[Кирибати]] || 717
|-
| 175||[[Федеративные Штаты Микронезии|Микронезия]]|| 702
|-
| 176||[[Бахрейн]] || 665
|-
| 177||[[Сент-Люсия]] || 620
|-
| 178||[[Андорра]] || 468
|-
| 179||[[Палау]] || 458
|-
| 180||[[Сейшельские Острова]] || 455
|-
| 181||[[Антигуа и Барбуда]] || 442
|-
| 182||[[Барбадос]] || 430
|-
| 183||[[Сент-Винсент и Гренадины]] || 389
|-
| 184||[[Гренада]] || 340
|-
| 185||[[Мальта (государство)|Мальта]] || 316
|-
| 186||[[Мальдивы]] || 298
|-
| 187||[[Сент-Китс и Невис]] || 261
|-
| 188||[[Маршалловы Острова]] || 181
|-
| 189||[[Лихтенштейн]] || 160
|-
| 190||[[Сан-Марино]] || 61
|-
| 191||[[Тувалу]] || 26
|-
| 192||[[Науру]] || 21
|-
| 193||[[Монако]] || 2
|-
| 194||[[Ватикан]] || 0,44
|}
== Галерея ==
<gallery perrow="4" widths="150px" heights="150px">
Файл:European area.png|Ракьалъул гӀеблъи борцун борцун Европаялъул пачалихъазул сияхӀ
Файл:Africana area.png|Ракьалъул гӀеблъи борцун борцун Африкаялъул пачалихъазул сияхӀ
</gallery>
== Гь. балагье ==
{{Div col|colwidth=30em}}
* [[Улка]]
* [[Пачалихъ]]
* [[Виртуалияб хӀукумат]]
* [[Карликовое государство]]
* [[Пачалихъазул сияхӀ]]
* [[Дунялалъул тахшагьаразул сияхӀ]]
* [[Халкъалъул къадар борцун пачалихъазул сияхӀ]]
{{div col end}}
== ХІужаби ==
{{хІужаби}}
== РегІелал ==
* {{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html?countryname=Estonia&countrycode=en®ionCode=eur&rank=133#en|title=Area — Country Comparison|publisher=CIA|lang=en|accessdate=2013-11-10|archive-date=2013-11-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20131110114124/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2147rank.html?countryname=Estonia&countrycode=en®ionCode=eur&rank=133#en|url-status=хвараб}}
* {{cite web |author= James Talmage, Damon Maneice|url= https://thetruesize.com/#?borders=1~!MTY3NjIyMzM.NTgyMTU0NA*MzI4NTczOTM(OTE3OTY1OA|title= The true size of… [наглядное сравнение стран по их величине на карте в проекции Меркатора]|lang= en|website= |publisher= |date= |accessdate=2020-05-27}}
{{Пачалихъазул сияхӀал}}
[[Категория:Пачалихъал цоцада рорцулел сияхӀал|Ракь]]
[[Категория:Пачалихъал ккун географиялъулал сияхӀал|Ракь]]
hwkzf48ng52tzs286ugnhl3lfvabh3s
ЦӀунтӀиял мацӀал
0
19838
91142
90613
2024-04-15T07:20:08Z
5.59.48.175
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox language family
|name=ЦӀунтӀиял
|region=БахътӀерхьул [[Дагъистан]]
|familycolor=Caucasian
|fam1=[[Хьондакавказиял мацӀал|Хьондакавказиял]]
|glotto=tsez1239
|glottorefname=Tsezic
|map=Northeast Caucasian languages.png
|mapcaption={{legend|#FFA3B1|ЦӀунтӀиял}}
}}
'''ЦӀунтӀиял мацӀал''' ккола [[хьондакавказиял мацӀал|хьондакавказиял мацӀазул хъизамул]] кьучӀаб анкьго гӀаркьалил цояб. Гьел рикьула ЦӀунтӀа–Гьинухъ ва БежтӀа–Гьунзи–Хварши групабазде 2009 соналъ публикатараб хӀалӀуда рекъон.<ref name="Schulze09">[http://wolfgangschulze.in-devir.com/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=63 The Languages of the Caucasus, by Wolfgang Schulze (2009)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170918202042/http://wolfgangschulze.in-devir.com/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=63 |date=2017-09-18 }}</ref> ЦӀунӀиял мацӀазда кӀалъалезе литературияблъун [[Авар мацӀ|авар мацӀ]] кколаро.
== Жанисеб рикьи ==
Шулцица (2009)<ref name="Schulze09" /> кьолеб буго цӀунтӀиял мацӀазул хадусеб хъизамул гъветӀ:
{{tree list}}
*'''ЦӀунтӀиял мацӀал'''
**ЦӀунтӀа–Гьинухъ
***[[ЦӀунтӀисезул мацӀ|ЦӀунтӀисезул]] (15,400)
***[[Гьинухъезул мацӀ|Гьинухъезул]] (550)
**БежтӀа–Гьунзи–ХЪварши
***[[БежтӀасезул мацӀ|БежтӀасезул]] (6200)
***[[Гьунзисезул мацӀ|Гьунзисезул]] (1840)
***[[Хъваршисезул мацӀ|Хъваршисезул]] (1870)
{{tree list/end}}
Цифраби росун руго Ethnologue-даса.<ref name="Ethnologue">[http://www.ethnologue.com Ethnologue]</ref>
== МуъчӀваял ==
{{Reflist}}
== Ралагье гьединго ==
*[[Кавказалъул мацӀал]]
{{Хьондакавказиял мацӀал|state=collapsed}}
{{Кавказалъул мацӀал|state=collapsed}}
[[Category:Хьондакавказиял мацӀал]]
n0q57ay1xwd93jwfk4albfdh1hcuvep
Аргъут (генерал)
0
19987
91129
91017
2024-04-14T16:05:05Z
M. Omarius
10562
wikitext
text/x-wiki
'''Аргъут''', яги '''Моисей Захарович Аргутинский-Долгорукий''' ({{lang-hy| Մովսէս Զաքարի Արղութեան Երկայնաբազուկ}}, [[1797]] — [[1855|20 фебруар 1855]], Туплис) — гӀурус пачаясул армиялъул генерал-адютант (19 август 1845), гӀурусгин кавказияб рагъул гӀахьалчи. Эсул фамилиялдаса бачӀараб буго квешаб гьоялда абулеб тӀокӀцар.
{{тӀинчӀ}}
[[Категория:ГӀурусгин кавказияб рагъул гӀахьалчагӀи]]
tt5adcv8jks0bphdmdljzrtddnqu2l8
ГьаркӀас (Шурагьи мухъ)
0
20005
91125
2024-04-14T15:46:37Z
M. Omarius
10562
Новая страница: «{{Цоги магІнаби|ГьаркӀас}} {{ЧӀБ+Россия |статус=Росу |авар мацӀалда цӀар=ГьаркӀал |сурат= |сураталда_гъоркьхъвай= |lat_deg = 42.652576 |lat_min = |lat_sec = |lon_deg = 47.133349 |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = 30000 |икълим=Дагъистан |мухъ=Шурагьиб мухъ |поселениялъул_тайпа=Росдал поселе...»
wikitext
text/x-wiki
{{Цоги магІнаби|ГьаркӀас}}
{{ЧӀБ+Россия
|статус=Росу
|авар мацӀалда цӀар=ГьаркӀал
|сурат=
|сураталда_гъоркьхъвай=
|lat_deg = 42.652576 |lat_min = |lat_sec =
|lon_deg = 47.133349 |lon_min = |lon_sec =
|CoordScale = 30000
|икълим=Дагъистан
|мухъ=Шурагьиб мухъ
|поселениялъул_тайпа=Росдал поселение
|поселение=ГьаркӀас (Шурагьи мухъ){{!}}ГьаркӀас росу
|жанисеб_бикьи =
|бетӀерасул тайпа=
|бетӀер=
|тӀоцебесеб рехсей=
|цересел_цӀарал =
|ЧӀБ_централъул_борхалъи =
|халкъ= {{Халкъалъул къадар | Аркас (село) | тр | Регион = Дагъистан}}
|рикӀкӀараб_сон = {{Халкъалъул къадар | Аркас (село) | с | Регион = Дагъистан}}
|миллияб_гӀуцӀи= [[аварал]]
|дин = бусурбаби (суниял)
|почалъул_индекс= 368205
|цифрабазул идентификатор=
|цифрабазул идентификатор 2=
}}
'''ГьаркӀас''' — [[Дагъистан|Дагъистаналъул]] [[Шурагьиб мухъ|Шурагьи мухъалда]] бугеб росу.
Уна росдал поселениялъул статус бугеб ''ГьаркӀас росу'' абураб муниципалияб гӀуцӀиялде гъорлӀе, цо бугеб чӀел-бакӀ гӀадин.<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802037479 |title=Дагъистаналъул Республикалъул 2005 сонил 13 январалдаса къанун N 6: «Дагъистаналъул Республикалъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ» |access-date=2018-02-12 |archive-date=2015-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203165602/http://docs.cntd.ru/document/802037479 }}</ref>
== Географияб==
Росу буго мухъалъул центр [[Шурагьи|Шурагьиса]] бакъдехун, 19 км рикIкIад.
== Демография ==
{{Халкъалъул къадар | Аркас (село) | Регион = Дагъистан}}
{{Халкъалъул къадар | Аркас (село) | д | Регион = Дагъистан}}
Ккола моноэтникияб авар росулъун.
== МугъчӀваял ==
{{мугъчӀваял}}
{{Шурагьи мухъ}}
[[Категория:Аваразул росаби]]
[[Категория:Шурагьи мухъалъул росаби]]
cy109opta10zvr7217x1kj1ydirascy
Ахъайтала
0
20006
91126
2024-04-14T15:50:52Z
M. Omarius
10562
Новая страница: «{{ЧӀБ+Россия |статус=Росу |авар мацӀалда цӀар=Ахъайтала |сурат= |сураталда_гъоркьхъвай= |lat_deg =43.031234 |lat_min = |lat_sec = |lon_deg =46.927212 |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = 30000 |икълим=Дагъистан |мухъ=Шурагьиб мухъ |поселениялъул_тайпа=Росдал поселение |поселение=Ахъайтала{{!}...»
wikitext
text/x-wiki
{{ЧӀБ+Россия
|статус=Росу
|авар мацӀалда цӀар=Ахъайтала
|сурат=
|сураталда_гъоркьхъвай=
|lat_deg =43.031234 |lat_min = |lat_sec =
|lon_deg =46.927212 |lon_min = |lon_sec =
|CoordScale = 30000
|икълим=Дагъистан
|мухъ=Шурагьиб мухъ
|поселениялъул_тайпа=Росдал поселение
|поселение=Ахъайтала{{!}}Ахъайтала росу
|жанисеб_бикьи =
|бетӀерасул тайпа=
|бетӀер=
|тӀоцебесеб рехсей=
|цересел_цӀарал =
|ЧӀБ_централъул_борхалъи =
|халкъ= {{Халкъалъул къадар | Акайтала | тр | Регион = Дагъистан}}
|рикӀкӀараб_сон = {{Халкъалъул къадар | Акайтала | с | Регион = Дагъистан}}
|миллияб_гӀуцӀи= [[аварал]]
|дин = бусурбаби (суниял)
|почалъул_индекс=
|цифрабазул идентификатор=
|цифрабазул идентификатор 2=
}}
'''Ахъайтала''' — [[Дагъистан|Дагъистаналъул]] [[Шурагьиб мухъ|Шурагьи мухъалда]] бугеб росу.
Уна росдал поселениялъул статус бугеб ''Ахъайтала росу'' абураб муниципалияб гӀуцӀиялде гъорлӀе, цо бугеб чӀел-бакӀ гӀадин.<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802037479 |title=Дагъистаналъул Республикалъул 2005 сонил 13 январалдаса къанун N 6: «Дагъистаналъул Республикалъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ» |access-date=2018-02-12 |archive-date=2015-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203165602/http://docs.cntd.ru/document/802037479 }}</ref>
== Географияб==
Росу буго мухъалъул центр [[Шурагьи|Шурагьиса]] 28 км рикIкIад.
== Демография ==
{{Халкъалъул къадар | Акайтала | Регион = Дагъистан}}
{{Халкъалъул къадар | Акайтала | д | Регион = Дагъистан}}
Ккола моноэтникияб авар росулъун.
== МугъчӀваял ==
{{мугъчӀваял}}
{{Шурагьи мухъ}}
[[Категория:Аваразул росаби]]
[[Категория:Шурагьи мухъалъул росаби]]
8rvurrrarb45nkswuien0tt13h4ks8d
ТӀаса Жунгут
0
20007
91127
2024-04-14T15:54:45Z
M. Omarius
10562
Новая страница: «{{ЧӀБ+Россия |статус=Росу |авар мацӀалда цӀар=ТӀаса Жунгут |сурат= |сураталда_гъоркьхъвай= |lat_deg =42.676524 |lat_min = |lat_sec = |lon_deg =47.235209 |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = 30000 |икълим=Дагъистан |мухъ=Шурагьиб мухъ |поселениялъул_тайпа=Росдал поселение |поселение=ТӀаса...»
wikitext
text/x-wiki
{{ЧӀБ+Россия
|статус=Росу
|авар мацӀалда цӀар=ТӀаса Жунгут
|сурат=
|сураталда_гъоркьхъвай=
|lat_deg =42.676524 |lat_min = |lat_sec =
|lon_deg =47.235209 |lon_min = |lon_sec =
|CoordAddon =
|CoordScale = 30000
|икълим=Дагъистан
|мухъ=Шурагьиб мухъ
|поселениялъул_тайпа=Росдал поселение
|поселение=ТӀаса Жунгут{{!}}ТӀаса Жунгут росу
|жанисеб_бикьи =
|бетӀерасул тайпа=
|бетӀер=
|тӀоцебесеб рехсей=
|цересел_цӀарал =
|ЧӀБ_централъул_борхалъи =
|халкъ= {{Халкъалъул къадар | Верхний Дженгутай | тр | Регион = Дагъистан}}
|рикӀкӀараб_сон = {{Халкъалъул къадар | Верхний Дженгутай | с | Регион = Дагъистан}}
|миллияб_гӀуцӀи= [[аварал]]
|дин = бусурбаби (суниял)
|почалъул_индекс= 368209
|цифрабазул идентификатор=
|цифрабазул идентификатор 2=
}}
'''ТӀаса Жунгут''' — [[Дагъистан|Дагъистаналъул]] [[Шурагьиб мухъ|Шурагьи мухъалда]] бугеб росу.
Уна росдал поселениялъул статус бугеб ''ТӀаса Жунгут росу'' абураб муниципалияб гӀуцӀиялде гъорлӀе, цо бугеб чӀел-бакӀ гӀадин.<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802037479 |title=Дагъистаналъул Республикалъул 2005 сонил 13 январалдаса къанун N 6: «Дагъистаналъул Республикалъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ» |access-date=2018-02-12 |archive-date=2015-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203165602/http://docs.cntd.ru/document/802037479 }}</ref>
== Географияб==
Росу буго мухъалъул центр [[Шурагьи|Шурагьиса]] 19 км рикIкIад.
== Демография ==
{{Халкъалъул къадар | Верхний Дженгутай | Регион = Дагъистан}}
{{Халкъалъул къадар | Верхний Дженгутай | д | Регион = Дагъистан}}
Ккола моноэтникияб авар росулъун.
== МугъчӀваял ==
{{мугъчӀваял}}
{{Шурагьи мухъ}}
[[Категория:Аваразул росаби]]
[[Категория:Шурагьи мухъалъул росаби]]
n1taj0sr9sxfo5mvb8j60s1ov3y9qwt
Дурангъи
0
20008
91128
2024-04-14T15:59:16Z
M. Omarius
10562
Новая страница: «{{ЧӀБ+Россия |статус=Росу |авар мацӀалда цӀар=Дурангъи |сурат= |сураталда_гъоркьхъвай= |lat_deg =42.635471 |lat_min = |lat_sec = |lon_deg =47.224909 |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = 30000 |икълим=Дагъистан |мухъ=Шурагьиб мухъ |поселениялъул_тайпа=Росдал поселение |поселение=Дурангъи{{!...»
wikitext
text/x-wiki
{{ЧӀБ+Россия
|статус=Росу
|авар мацӀалда цӀар=Дурангъи
|сурат=
|сураталда_гъоркьхъвай=
|lat_deg =42.635471 |lat_min = |lat_sec =
|lon_deg =47.224909 |lon_min = |lon_sec =
|CoordAddon =
|CoordScale = 30000
|икълим=Дагъистан
|мухъ=Шурагьиб мухъ
|поселениялъул_тайпа=Росдал поселение
|поселение=Дурангъи{{!}}Дурангъи росу
|жанисеб_бикьи =
|бетӀерасул тайпа=
|бетӀер=
|тӀоцебесеб рехсей=
|цересел_цӀарал =
|ЧӀБ_централъул_борхалъи =
|халкъ= {{Халкъалъул къадар | Дуранги | тр | Регион = Дагъистан}}
|рикӀкӀараб_сон = {{Халкъалъул къадар | Дуранги | с | Регион = Дагъистан}}
|миллияб_гӀуцӀи= [[аварал]]
|дин = бусурбаби (суниял)
|почалъул_индекс=
|цифрабазул идентификатор=
|цифрабазул идентификатор 2=
}}
'''Дурангъи''' — [[Дагъистан|Дагъистаналъул]] [[Шурагьиб мухъ|Шурагьи мухъалда]] бугеб росу.
Уна росдал поселениялъул статус бугеб ''Дурангъи росу'' абураб муниципалияб гӀуцӀиялде гъорлӀе цо бугеб чӀел-бакӀ гӀадин.<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802037479 |title=Дагъистаналъул Республикалъул 2005 сонил 13 январалдаса къанун N 6: «Дагъистаналъул Республикалъул муниципалиял гӀуцӀабазул гӀорхъабазул ва статусалъул хӀакъалъулӀ» |access-date=2018-02-12 |archive-date=2015-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203165602/http://docs.cntd.ru/document/802037479 }}</ref>
== Географияб==
Росу буго мухъалъул центр [[Шурагьи|Шурагьиса]] 22 км-алъ рикIкIад.
== Демография ==
{{Халкъалъул къадар | Дуранги | Регион = Дагъистан}}
{{Халкъалъул къадар | Дуранги | д | Регион = Дагъистан}}
Ккола моноэтникияб авар росулъун.
== МугъчӀваял ==
{{мугъчӀваял}}
{{Шурагьи мухъ}}
[[Категория:Аваразул росаби]]
[[Категория:Шурагьи мухъалъул росаби]]
lll6y7580b3p1pzlu2ezdogu5kltqww
ГӀахьалчи:Nj100.19
2
20009
91137
2024-04-14T20:46:45Z
Nj100.19
12834
Новая страница: «6G NJ. 7G NJ.»
wikitext
text/x-wiki
6G NJ.
7G NJ.
3aowisj0uaay3crxg1q5068icmnf6lj
91138
91137
2024-04-15T04:22:24Z
Nj100.19
12834
Полностью удалено содержимое страницы
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1