Wikipedia barwiki https://bar.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Hoamseitn MediaWiki 1.44.0-wmf.1 first-letter Media Spezial Dischkrian Nutza Nutza Dischkrian Wikipedia Wikipedia Dischkrian Datei Datei Dischkrian MediaWiki MediaWiki Dischkrian Vorlog Vorlog Dischkrian Huif Huif Dischkrian Kategorie Kategorie Dischkrian Portal Portal Dischkrian Buach Buach Dischkrian Woat Woat Dischkrian Text Text Dischkrian Spruch Spruch Dischkrian Nochricht Nochricht Dischkrian TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion YouTube 0 11574 845005 843862 2024-11-01T05:10:01Z 64.114 etc 73086 845005 wikitext text/x-wiki {{Dialekt-oben|Nordbairisch|Noadboarisch}} {{Infobox Website | Name = YouTube | Logo = [[Datei:YouTube 2024.svg|110px|Logo vo YouTube]] | Slogan = {{"|Broadcast Yourself}} | url = [http://www.youtube.com/ www.youtube.com] | Kommerziell = jo | Beschreibung = Videoportal | Sprachen = Deitsch, 60 weidare | Registrierung = Google-Konto optional (zum Auffelodn, Kommentian, Bewertn) | Mitglieder = | Eigentümer = [[Google Inc.]] ([[Liste von Google-Produkten|mehr]]) | Urheber = Chad Hurley, Steve Chen und Jawed Karim | Erschienen = 4. april 2004 | Jahreseinnahmen = 15. Feba 2024 }} [[Datei:Youtubeheadquarters.jpg|miniatur|YouTube-Zentrale 2004 z San Mateo, Kalifornien (1. Etage)]] '''YouTube''' [{{IPA|ˈjuːtuːb}} oda {{IPA|ˈjuːtjuːb}}] is a Seitn im [[Internet]], wou d'Nutza ummasunst Videos naafloon und ooschaung kinna. YouTube is am 4. april 2004 vu de ehemalign PayPal-Mitawaida Chad Hurley, Steve Chen und Jawed Karim gründt woan und hod sain Sitz z'San Bruno, Kalifornien. Am 9. Oktoba 2004 hod Google mitdeut, dass s' YouTube kifft hom. Af dera Seitn findt ma Fuim- und Feanseeausschnitt, Musikvideos und söiwadraade Fuim. Sognennte „Video-Feeds“ ko' ma in Blogs oda iwa a Programmiaschnittstöi (API) in Websiten ejbaun. A aktuelle Studie vum Mackfoaschungsinstitut Hitwise moant, dass 73 Prozent vu alle Bsouch vu US-Videoseitn af YouTube landn. As aigne Videoangebot vu da Muttagsöischaft [[Google]] kummt in dera Zait blouß af 8,4 Prozent. == Nama == Da Deu „Tube“ (aingtlich: ''Rean'') im Nama is in da englischn Umgangssproch a Ausdruck fia 'n Feansee. Des kummt vo da „cathode ray tube“ (bar. ''Kathodnstroirean''), ajso da Büidrean, wou fraja im Feansee drin woa. Da ganze Nama (weatlich: ''DuRean'') loud se am bestn ajs „Du sendst“ iwatrong. == Vakafft == Am 9. Oktoba 2006 is YouTube vu da Souchmaschina-Fiama Google fia 1,31 Milliaadn Euro (in Aktien) kafft woan. D'Maakn ''YouTube'' soi waida heagnumma wean. De Fiama mit 67 Mitawaida - unta dene aa d'Gründa Chad Hurley und Steve Chen - wean as Gschäft voast unabhängich waidafian. == Technik == YouTube benutzt ajs Webserver Apache, fia Büida und andane statische Inajt wead a vaändate Veasion vu Lighttpd mit vabessade Lastvadeuung heagnumma. Zum Spaichan vu de ooglegtn Fümm kummt as Flash-Video-Format (Datainama-Eawaitarung ''.flv'') zum Ejsatz. Spejda hod YouTube oogfange, saine Videos aa ins H.264-Foamat umzumwandln. Des is as Foamat, wos Apple heanimmt, damit ma YouTube-Videos afm iPhone oospün konn. D'jewailign Videoveasiona ko' ma iwa an Link untahaj' vu Veasion ooschaung, oda we' ma &fmt=18 an d'Video-URL droohengt. Sait im 25. Novemba 2008 wean geaignete Videos aa im 16:9-Braitbüidfoamat oozoagt. === Videos ooschaung und ospaichan === D'Videos ko' ma ajs Stream im Internetprogramm („Browser“) ooschaung. Dou dafia braucht d'Adobe-Flash-Eawaitarung („Plugin“), wous fia alle gängign Internettprogramm gibt. D'Möglichkait, Videos runtazumloon, hod YouTube ned voagseng und aa ned ejbaut. We' ma a Video owa trotzdem af d'Festplattn kopian wü, gibts dafia programmebasiate Lösungen waj z. B. ''Bookmarklets''- oda ''Greasemonkey''-Skripte. Es gibt owa aa Seitn im Internet, wou höifa, Videos zum spaichan. Ma konn owa aa oafach d'.flv-Datai ausm Zwischnspaicha vum ''Browser'' kopian. Baispü vo Ospüüprogramm, wou unta Windows laffa und Flash-Videos olaffa loun kinna, san da Media Player Classic (mit FFDShow Filter), da VLC Media Player, da MPlayer und da extrich fia. flv-Datain gmachte FLV-Media Player. We' ma Eawaitarungen installiat, ko' ma. flv-Videos aa mit de wait vabraitetn Programm Windows Media Player und Winamp ooschaung. === Videos naafloon === Videos ko' ma bai YouTube in vaschiedne Foamat (waj z. B. AVI, MPEG, WMV oda Quicktime) naafloon. Empfoin wead a Videoaflejsung vu 480×360 Pixel ode meija. Unta'm Naafloon wean d'Videos ins Flash-Foamat (320×240 Pixel) oda ins H.264-Foamat (352×244 Pixel) umgwandlt. Bai da Skaliarung (ajso baim oobassn vu da Aflejsung) wean mögliche Qualitätsvalust eliminiat, wou duach a ''verlustbehaftete Formatkonvertierung'' entstaj kinna. D'Videos deafa ned grejßa sai, waj 1 GB und ned lenga waj 10 Minutn. Mit am Director-Acount (''Regisseur-Konto'') woas möglich, lengane Videos neizumstöin, owa des gejht ajtz nemma. Ajtza kinna blouß nu Alt-Director-Kontn und Premium-Partner lengane Videos naafzumloon. Sait Dezemba 2008 ko' ma aa houchaflejsnde Videos (HD) naafloon und ooschaung. Daj wean dann mit 1280×720 ogspüüt, ajso 720p. == Nutzung == D'Popularität vu YouTube loud se mit da groußn Gmainschaft eaklean, daj wou Videos naafloon, beweatn und kommentian konn. YouTube is sait saine Gründung recht schnöi zum füandn Videopoataj im Internet woan. Momentan nimmt ma oo, dass YouTube in de USA an Mackoodeu (Marktanteil) vu 73 Prozent hod. Nouch'm Eafoig vu YouTube woin aa d'privatn Feanseesenda z'Deitschland a Stickl vum Koucha. Im August 2006 hod RTL zougem, dass d'Videoseitn Clipfish vu eana kumma is, und a booa Wocha draaf hod se ProSiebenSat.1 Media mit 30 Prozent bai da Konkurrenz MyVideo ejkafft. Trotzdem blaibt YouTube aa in Deitschland Mackführa. {{commons|YouTube}} [[Kategorie:Videoportal]] [[Kategorie:Google]] [[Kategorie:Soziale Netzwerke]] e6o11it1v89rxptptzyl4p8xv7efz9d Wollga 0 43756 845003 800883 2024-10-31T22:52:01Z 2003:E8:E710:D600:952B:F547:ABF5:4744 Wahlergebnisse, Bürgermeister u. Gemeinderat aktualisiert 845003 wikitext text/x-wiki {{Dialekt-oben|Südbairisch|Obaland}} {{Infobox Gemeinde in Deutschland |Wappen = DEU Wallgau COA.svg |Breitengrad = 47/31/19/N |Längengrad = 11/16/55/E |Lageplan = Wallgau in GAP.svg |Bundesland = Bayern |Regierungsbezirk = [[Oberbayern]] |Landkreis = [[Landkroas Garmasch-Partakurch|Garmasch-Patakurch]] |Höhe = 866 |Fläche = 33.96 |PLZ = 82499,<br>82432 <small>(Obernach)</small> |Vorwahl = 08825 |Kfz = GAP |Gemeindeschlüssel = 09180136 |Adresse = Mittenwalder Str. 8<br>82499 Wallgau |Website = [http://www.wallgau.de www.wallgau.de] |Bürgermeister = Bastian Eiter |Partei = [[Wallgauer Wählerverein]] |Bürgermeistertitel = Burgamoaschta |Höhe-Titel = Heach |Bevölkerungsdichte-Titel = Bevölkarungsdichtn |PLZ-Titel = Poschtleitzoohl }} '''Wollga''' aa '''Woillga''' und im jingan Dialekt aa '''Woiga''' (amtli: '''Wallgau''') ischt a Gmoa im [[Obabayern|obaboarischn]] [[Landkroas Garmasch-Partakurch]]. S gheart mit [[Garmasch-Partakurch]], [[Mittawold|Mittawolld]] und andre Gmoana gen [[Werdenfelser Land|Werdenfölsa Lond]]. Die daitsch-eschtrechische Grenz valafft lei a poor km sidli. Wollga isch zaam mit Krie und Mittawold a Tourismusverbund un hoaßt se Alpenwelt Karwendel. Vo do aus ko ma as ganze Joor sportln, wandern und an Winta aa Schiiforn. == Erdkunde == Wollga ligg an Ouban Isartoill (Region Oberland) eppa 14 Kilometar eschtli vo Garmasch-Patakurch unn kheard genn Werdnfölsa Land. Sie isch de nördlichschte vo de drei Gmoana Mittawold, Krie und Woillga, dai se gen Tourismuverbund Alpenwelt Karwendel zammgschlossn hom. Mit Krie zamm, grenzt de Gmoa an da Boarischen Voroilpm im Nordn unn Karwendl im Sidn. An Sidlichschtn ligg da Schöttlkarspitz mit a Heach vo 2.050 Meter und de Suirn (ghearn auf Mittawolld) und an Nordweschtn as rund 2000 Meter hoache Estergebirge mitm Schofkoupf (1310 Meter Heach). Da Hausbarg, da Krepplschrouffn mit a Heach vo 1.160 Meter isch oubaholb vom Ort. An Sidweschtn ligg da Wettastoar der wou mitm Karwendl zamm dai Grenz noch Eschdareich büldad. Da weschtliche Toal von Ort [[Obernach|Oubernoch]] gheart, mit de zwoa Gheft Öttl und Wuilf ge Woillga zue. Dai lign sidle vo [[Einsiedel|Oasiedl]] und unmittlbar an da eschtlichn Grenz vom Landkreis Garmasch Patakurch. Von Poschtamp her gsaichn kheart s weschliche Oubernoch mit de zwoa Gheft gen Ort [[Walchnsee|Woillasea]]. s'Eschtliche Oubernoch gheart zu da [[Jachenau|Jachna]] zuee. Sideschtli lafft d'Isar an Woillga vorbei. Seits 's Walchnseekraftwerk baut worn isch, isch d'Isar fascht austricknt. Da Iwaleitungskanol lafftt in an Tunell vom Stauwehr z` Krie noch Wollga, unta Wollga durch und geat bis genn Sachnsea ausse. Eschtle von da Isar geats genn Isarwinkl. == Geschichte == Wollga isch as erschte Moill as Joor [[763]] ols ''wolhogoi''<ref>Die lateinischsprachige Quelle spricht von „pagum desertum quem Uualhogoi appellamus“ (deutsch: „einen verlassenen Bezirk, den man Uualhogoi nennt“). Vgl. Wolf-Armin Frhr. v. Reitzenstein: Lexikon bayerischer Ortsnamen. Herkunft und Bedeutung. C.H.Beck oHG, München 2006, ISBN 978-3-406-55206-9.</ref> in da Grindungsukrund vom Kloaschta Scharnitz (''scarantia'')<ref name="geschichte">{{Internetquelle|url = http://www.alpenwelt-karwendel.de/ortsgeschichte-wallgau|titel = Ortsgeschichte von Wallgau|hrsg = Alpenwelt Karwendel|werk = alpenwelt-karwendel.de|zugriff = 2012-02-24}}</ref> aufgschrim woarn. Da "Gau da Walchn" odar "Walschn" hot de remischn Leit, olso de Siedla und Legionäre, nachm Zerfoll vo da Provinz Raetia vor de Bajuwarn gschitzt. 10 Joor spaada isch as Kloaschta wegn seina ungmiatlichn Log mim Kloaschta Schleadarf vareinigt worn. Im Mittlolta hot a groaßa Toal vom Werdnfölsa Land an Grofn vo [[Eschenlohe|Eschla]] kheart, dea wou z'oana vo de bedeitestn Adlsfamilien im Remischen Reich kheart hot. Sei Adlsgschlecht hot a Vabindung gen Grofn vo Andegs ghot. Weil da Grof Berthold III. vo Eschla koane Nachkommen ghot hot, hot a [[1294]] sein gonzn Bsitz ans Hoachstift Freising vakafft. As Hoachstift Freising hot'n nuin Bsitz mit Mittawoll(d), Garmasch un am Eibseagebiet zur „reichsunmittelbare, fürstbischöfliche Freising’sche Grafschaft Werdenfels“ zammgschlossn wou de [[1180]] vom Herrzog von Wittlsbach baute Burg gen Vawoltungsmittlpunkt worn ischt. Wollga isch domit da Freisinga Landesherrschaft untastandn. Gleichzeitig isch es abar aa da Grundherrschaft von Kloaschta Benediktbeuern untastondn, wos an 13tn Joorhundat sein Einflussbereich noch Sidn ausbaut hot und bon heitn Krie und Wollga rodn und sidln hot lossn<ref>{{Literatur|Autor = Gerhard Kriner|Titel = Von Gervn zu Krün, von der Schwaige zum Dorf |Verlag = Gemeinde Krün|Ort = Krün|Jahr = 1994, S. 59}}</ref>. As Joor 1294 isch da Ort ols ''walgaw'' mit zwoa Schwaign (''vaccariae'') im Salbuach vom Kloaschta Benediktbeuern urkundli aufgschribm worn. [[1491]] hot as Kloaschta vüll braucht weils as Joor davor im Kloaschta brennt hot und hot dafir Wollga zamm mim Nachbarort Krie (''geruen'') ans Hoachstift Freising vakafft. Domit isch a olts Streitobjekt zwischn da Grofsschaft Werdnföls und am Kloaschta Benediktbeuern bereinigt worn. De Kontrolle vo de Handlsstroßn nach Italien und da Abbau vo Sülba und andam Erz hot an Groaßtoal vo Leit Wohlstand brocht. Deswegn isch de Grofschaft gen Nama Goldnes Landl kemma. De olte Stroß "Via Regia ad Tyrolensis et Italos" isch aa ols Pilgaweg gnutzt worn und hot auf Kochl und zua de domolign Vakearsodan gfiahrt. Trotzdem hot dejs Wollga fascht koan wurtschaftlichn Aufschwung it brocht. De Leit ham hart auf de kargn Ackar, in da Huilzvararbatung und seid'm 12tn Joorhundat in da Fleasarei auf da Isar gaarbat. Damols isch aa de Bedeitung von de Wossastroßn ols Handlsvabindung gwogsn weil de Landweg ols unsichara ogschaugt worn senn. De Fleas ham nebm Leit in da Gengd hergstöllte Sachan wia Marmorstoar, Kreide, Huilzkohln und brenntn Kalchstoa flußobwarts brocht.<ref name="floesserei">{{Internetquelle|url = http://www.alpenwelt-karwendel.de/floesserei|titel = Flößerei|hrsg = Alpenwelt Karwendel|werk = alpenwelt-karwendel.de|zugriff = 2012-02-24|archiv-url = https://web.archive.org/web/20151104142323/http://www.alpenwelt-karwendel.de/floesserei|archiv-datum = 2015-11-04}}</ref> An 15tn Joorhundat hot di Wossarott, a Vareinigung vo Fleasan, erschtmols Warn aus Italien auf [[Minga|Minkhn]] un iba de Donau weida noch Eschtareich und Ungarn brocht. 1922 isch as letschte Floaß vo Woillga aus d'Isar obigforn bevor da Betrieb von Walchnseakraftwerk an Wossastand z'stark gsenkt hot.<ref name="floesserei" /> Seit 1990 werd a Toal vom Wossa as Flussbett zruckgloat. Durch'n Spanischn und Eschtreichischn Erbfolgekriag am Onfang vom 18. Joorhundat mit Ibafälle aus Truill und durch de Kriag vom Napoleon isch de Bevölkarung vaarmt. Am 19. Auguscht [[1802]] hot's Kurboarische Militär Woillga besetzt. Wollga isch am 25. Febrar [[1803]] durch de Säkularisation ans Kurfirschtntum Boarn iwaganga.<ref>{{Literatur|Autor = Gerhard Kriner|Titel = Von Gervn zu Krün, von der Schwaige zum Dorf |Verlag = Gemeinde Krün|Ort = Krün|Jahr = 1994, S. 157-158}}</ref> In de Joor [[1808]] bis [[1818]] ischt Woillga durch mehra Gemeindeedikte im Kinigreich Bayern a politische Gmoa woarn. Da Tourismus hot am Oufang vom 20tn Joorhundat ols Summafrische de erschtn Gäscht auf Wollga brocht. == Einwohnaentwicklung == De Bevölkarung z'Wollga isch seit da Mittn von 19. Joorhundat von knapp 300 Einwohna auf de fimfache Zool ogwogsn woubei da greaschte Zuwogs nachm Zwoatn Wöltkriag kemma isch. Seit'm Joor 2000 hot se de Bevölkarungszol nimma stark gändat.<ref name="stat">{{internetquelle|url = https://www.statistik.bayern.de/statistikkommunal/09180136.pdf|titel = Statistik kommunal 2010. Eine Auswahl wichtiger statistischer Daten für die Gemeinde Wallgau|hrsg = Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung|format = PDF: 1,05 MB|datum = 2011-01-00|zugriff = 2011-05-01|archiv-url = https://web.archive.org/web/20151104142325/https://www.statistik.bayern.de/statistikkommunal/09180136.pdf|archiv-datum = 2015-11-04}}</ref> Am End vo 2009 hots mehra männliche ols wia weibliche Einwohna gebm. 51,5 da Einwohna senn männlich gwen. Außadem warn mehr wia de Hölftn da Einwohna iba vierzk Joor ollt.<ref name="stat" /> <div style="float:left;padding-right:25px;"> {| class="wikitable" ! Joor ! Einwohna ! ! Joor ! Einwohna |- align="right" | 1840 || 274 || || 2001 || 1.409 |- align="right" | 1871 || 265 || || 2002 || 1.410 |- align="right" | 1900 || 367 || || 2003 || 1.428 |- align="right" | 1925 || 599 || || 2004 || 1.415 |- align="right" | 1939 || 625 || || 2005 || 1.428 |- align="right" | 1950 || 913 || || 2006 || 1.426 |- align="right" | 1961 || 942 || || 2007 || 1.414 |- align="right" | 1970 || 1.071 || || 2008 || 1.394 |- align="right" | 1987 || 1.170 || || 2009 || 1.391 |- align="right" | 2000 || 1.376 || || 2010 || 1.394 || 2014 || 1.434 |} </div> <div style="float:left;"> {| class="wikitable" ! Oltasgruppm ! insgesamt ! männlich ! weiblich |- align="center" | unter 6 || 84 || 46 || 38 |- align="center" | 6–15 || 130 || 72 || 58 |- align="center" | 15–18 || 58 || 29 || 29 |- align="center" | 18–25 || 90 || 53 || 37 |- align="center" | 25–30 || 79 || 40 || 39 |- align="center" | 30–40 || 162 || 76 || 86 |- align="center" | 40–50 || 241 || 129 || 112 |- align="center" | 50–65 || 240 || 117 || 123 |- align="center" | über 65 || 307 || 154 || 153 |- align="center" | '''Gesamt''' || '''1.391''' || '''716''' || '''675''' |} <small>Stand: Ende 2009 &nbsp;&nbsp;&nbsp; Quelle: Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung</small> </div> {{clear}} == Politik == === Gmoaroot === Da Gmoaroot hot zwölf Mitglieda, de fir a Omtszeit von 6 Joor gwöt wern. De Wohlbeteiligung bei da letschtn Gmoarootswol am 15. Morz 2020 war 70,28 Prozent und hot z'foilgenda Sitz im Rothaus gfiahrt:<ref>{{internetquelle|url = http://www.lra-gap.de/daten/wahlen/kommunal14/gemeinderat/180000_000141/index.html|titel = Vorläufiges Ergebnis zur Gemeinderatswahl 2014 Wallgau am 16.03.2014|hrsg = Landratsamt Garmisch-Partenkirchen|datum = 2014-03-17|zugriff = 2014-03-19}}{{Toter Link|date=2017-10 |bot=InternetArchiveBot |url=http://www.lra-gap.de/daten/wahlen/kommunal14/gemeinderat/180000_000141/index.html }}</ref> {| class="wikitable" width=500 ! style="background:#e3e3e3" | Partei ! style="background:#e3e3e3" | Stimmnnontoal ! style="background:#e3e3e3" | +/– ! style="background:#e3e3e3" | Sitz ! style="background:#e3e3e3" | +/– |- align="center" | align="left" | [[Christlich-Soziale Union in Bayern|CSU]] / Freie Unabhängige Wählergemeinschaft || 33,6 % || −9,0 || 4 || −1 |- align="center" | align="left" | Wallgauer Wählerverein || 46,1 % || +14,6 || 6 || +2 |- align="center" | align="left" | Junge Mitarbeiter || 20,3 % || -5,7 || 2 || −1 |- align="center" | align="left" | '''Gesamt''' || '''100 %''' || || '''12''' || |} <small>+/–: Veränderung zu 2008 &nbsp;&nbsp;&nbsp; Quelle: Landratsamt Garmisch-Partenkirchen</small> === Burgamoaschta === Earschta Burgamoaschta isch da Bastian Eiter (Wallgauer Wählerverein). Er isch 2020 bei de Kommunalwoln in Bayern mit 83,5 Prozent da Stimmen gwöhlt worn.<ref>{{internetquelle|url = http://www.lra-gap.de/daten/wahlen/kommunal14/bgm/180000_000119/index.html|titel = Schnellmeldung zur Bürgermeisterwahl 2014 Wallgau am 16.03.2014|hrsg = Landratsamt Garmisch-Partenkirchen|datum = 2014-03-19|zugriff = 2014-03-19}}{{Toter Link|date=2017-10 |bot=InternetArchiveBot |url=http://www.lra-gap.de/daten/wahlen/kommunal14/bgm/180000_000119/index.html }}</ref> === Woppm === "In Roat iba an goldn Dreibarg, darin a blaua Wöllnbolkn, a sülbane Pilgamuschl mit am kreijztn goldn Abtstab und am goldn Fleasahakn." Da Dreibarg und da Wöllnboilkn stean fir de Log in de Barg und am Fluß. De Pilgamuschl steat firn Heilign Jakobus und de Pfarrkurch Sankt Jakobus isch am Heiligen Jakobus gweicht. Da Abtstab kimmp vom Woppm von Kloaschta Benediktbeuern un steat fir den grundherrschaftlichn Rechte de wos Kloaschta im spaatn Mittlolta ghot hot. De Farbn roat und gold senn die Farbn vom Hoachstift Freising wos bis 1803 gherrscht hot. Da Fleasahakn steat fir de Fleasarei de friaras in Wollga betribm worn ischt. De Gmoa hots Woppm seit 1963. == Kultur und Sechnswirdikeitn == === Pfarrkurch Sankt Jakob === Da Bau vo da erschtn Kurch geat aufs Joor 1295 zruck.<ref>{{Literatur|Autor = Herbert Meider, Franz Stoltefaut|Titel = Boten aus Stein. Kirchen im Werdenfelser Land, am Staffelsee, im Ammergau|Verlag = Medien-Verlag Schubert|Ort = Hamburg|Jahr = 2001|Seiten = 16|ISBN = 978-3-9292298-7-5}}</ref> An da söllbn Stölln isch an letschtn Viertl vom 15. Joorhundat a nuie Kurch im gotischn Baustil enstondn. Se hot an Choranbau mit am Stoagwöllb. Da Chor mit'm Netzrippengewölbe isch zamm mit de Stoamuschta im Chorscheitelfenschta und'm Heiligtum bis heint dahoiltn und isch as ölteschte Bauwerk z'Wollga.<ref>{{Literatur|Herausgeber = Alpenwelt Karwendel|Titel = Alpenwelt Karwendel: Mittenwald, Krün, Wallgau|TitelErg = Texte: Robert Hauke, Fotografien: Florian Werner|Jahr = 2009|Seiten = 61}}</ref> Da barockhe erschte Kurchturm mit Zwieblhaubm isch 1680 baut worn und in de folgenden Joor isch a Sakrischtei on da Nordseitn, im Sidn a Toatnhaus und um 1683 a Hoachaltar dazua kemma. Wia 1723/1724 da Kurchturm anuirt worn isch hot ma aa ougfanga schrittweis de spätgotischn Elemente von da Kurch in barocke umz'baun. Earscht nochdem da damolige Pforra Proteschtschreibn on den Bischof gschickt hot, hot ma de Umgstoltungen obschliaßn kinna. Lange Zeit isch da 1735 gmolte Krejzweg 's letschte gwen wos nui dazuakemmen isch. Mit Benefizium wos am End vom 18. Joorhundat gstift worn isch, isch de Kurch zur sölbständign Pforrei worn. Vaschiedene Aus- und Umbautn senn im 19. und 20. Joorhundat dazuakemma. Wichtig war aa de Erweitarung vom Langschiff mit am steiln Sattldooch und di Vagreaßarung vom Pfarrsaal as Joor 1891. Weil de Konschtruktion von a nuigotischn Emporen nach am Gutachtn aus Minkn it zur Kurch passt hot, isch dejs wieda zruckbaut worn. De letschtn Reschtaurirungen mit Ernuiarung vo de technischn Onlogn hom 1988 stattgfunna. An Mai 2007 isch di olte Argl aus de 50ger Joor von zwanzigschtn Joorhundat durch a nuie mit 14 Regischta ersetzt worn.<ref>{{Internetquelle|url = http://www.merkur-online.de/lokales/nachrichten/neue-klaenge-wallgauer-pfarrkirche-294654.html|titel = Neue Klänge in der Wallgauer Pfarrkirche|hrsg = Münchener Zeitungs-Verlag GmbH & Co.KG|werk = merkur-online.de|datum = 2007-05-12|zugriff = 2010-05-24}}</ref> Weil de Pfarrkurch am friaran Pilga- und Hondlsweg ligg hot mas am Schutzparton Jakobus gweicht. Seit Juni 2010 gheart Woillga gen nuin Jakobsweg Isar – Loisach – Leutascher Ache – Inn, der wou an Minkna, truilla und sidoschtbayrischen Jakobsweg vabindt.<ref>{{Internetquelle|url = http://www.benediktbeuern.de/kirchen-pilgern/jakobsweg/|titel = Der Jakobsweg Isar – Loisach – Leutascher Ache – Inn|hrsg = Gemeinde Benediktbeuern|zugriff = 2011-05-01|archiv-url = https://web.archive.org/web/20111106104622/http://www.benediktbeuern.de/kirchen-pilgern/jakobsweg/|archiv-datum = 2011-11-06}}</ref> De Kurch ligg in da Mittn vom Darf am Darfplotz. Neba Gottesdienscht gibbs dortn aa Konzerte und Lesungen. Am Freithouf, der wos as Gebeide zur Hölftn umschliaßt isch aa 1896 baute Lourdesgrottn unn vom ''Veteranen- und Kriegerverein'' stifte Ehrenglockn. == Wurtschaft und Infrastruktur == === Büldung === Es gibb oan Kindagartn mit 50 Kindagartnplätz. As Joor 2009 ham dort 8 Leit gaarbat und se um 46 Kinda kimmat. In da oanzign Volksschual Wallgau-Krün senn 6 Lerra und 99 Schiala (Joor 2009) in finf Klassn. == Im Netz == * [https://www.gemeinde-wallgau.de/ Offizielle Hoamseitn vo da Gmoa] * [https://woiga.de/ Inoffizielle Hoamseitn vo Woiga] == Wenkersätz == Am End von neinzehntn Joorhundat senn im deitschn Sprochraum an fascht jedn Ort vierzk Sätz obgfrogt worn de ma de Wenkersätz<ref>[http://staff-www.uni-marburg.de/~naeser/wenker.htm Wenkersätze]</ref> hoaßt. Aa z'Wollga senn de Sätz<ref>[http://www.regionalsprache.de/Wenkerbogen/WenkerbogenViewer.aspx?Id=57387 Wenkersätz aus Wollga]</ref> aufgschribm worn. A nuie Version ausm Joor 2014 kon ma hier lejsn: #. An Winta fliang de truckna Bladlan a da Luuft umanann. #. Es heart glei auf gen schneim, nacha weards Wedda wieda bessa. #. Dua Kuilln an Oufn eiie, dass Mülle boi gen sian oufang. #. Da guat oilt Mou ischt mibm Rouss an Eis eibrochn unn as koilt Wosser (eiie) gfoilln. #. Ear ischt voar vier oder 6 Wochn gstarm. #. S Fuir ischt tschtark gwaisn, d Kiachlan senn ja und ganz schwarz oubrennt. #. Er isst d'Oar allm ohne Soilz un [[Pfeffer]]. #. D Fiass deammer wea, i moa/glaab i hous durchglaffn. #. I bi bei da Frau gwaisn un hou's ihra gsagg/gsejt und sie hot gsagg sie weards aa ihra Dochta song. #. I wülls aa nimma doa. #. I schlagge glei mitn Kochleffl um d'Oarwaschl, du Aff. #. Wou geaschd oue, süill ma mid da geah? #. Es senn schlechte Zeitn. #. Mei liabs Kinn, blei dunt schtea, de beasn Gäns beissn di toat. #. Du hoschd heint an mearschtn glearnt und bischd brav gwaisn, du darfschd friara hoamgea oills wia de oan. #. Du bischd no it groaß gnua um a Flaschn Wei ausztrinkn, du muascht earschd no a weani waxn un greassa wearn. #. Gea, bi sou guat un sog Deina Schweschda, si suill d'Gwanda fir enka [[Muada]] förte nahn un guat ausbieschdln. #. Haschn kennt, nocha waars andersch kemma un dats bessa ummin stea. #. Wear hot ma mein Kretzn mitn Fleisch gschtuilln? #. Ear hot dou, wia wennschdn gen Dreschn bschöllt hattn, si homs oba söllba dou. #. Wejm hotta de nuie Gschiecht vazöllt? #. Ma muaß laut schrein, sischt vasteat a ins itta. #. Mir sen miad un hom Duschd. #. Wia ma nacht auf d'Nocht zruggkemma senn, senn de oan schoa an Bett glieng un hom gschlaffn. #. Da Schnea ischt 'Nocht bei ins lieng bliem oba heit zmargascht isch a daganga. #. Hinta insern Haus schtean 3 Öpflbaamlan mit roate Öpfalan. #. Kinnts it nou an Aungblick auf ins wartn, nacha geamer mit enk. #. Ös/Es darfts koane sölle Kinderein treim. #. Insere Barg sen it recht hoach, de enkern sen vüll heacher. #. Wia vüll Wirscht und Broud wüllts hom? #. I vaschdea enk itta, ös müssts a weane lauter rain. #. Habbs koa Stickla weisse Soaffn fir mi auf mein Disch gfunna? #. Sei Bruada wüll se zwoa scheane nuie Heisa in enkern Gartn baun. #. S Wort isch vo Hearzn kemma. #. Dais ischt recht gwaisn vo enk. #. Wos hockn do fir Vaigalan doum aufm Mairla. #. D Baurn hom finf Oxn un nein Kia un zwölf Schaflan voars Darf brocht, dai wüllsn vakaffn. #. D Leit sen heint oillsam aufm Föll dauss un mahn. #. Gea nou, da brou Hund duat da nix/nicht. #. I bi mit de Leit do hint iba dWies as Koarn gfohrn. Zum ''Broud'' bei Satz 30: Heit sogg ma ''Broud''. Ma kennt oba no's Wort ''Broathiata''. Es ko olsou guat sei dass friaras aa z'Wollga und Mittawolld ''Broat'' ghoaßn hot. == Beleg == <references /> {{Zimfti1}} {{Übersetzungshinweis|Lemma=Wallgau|de|deitsch}} {{Navigationsleiste Gemeinden im Landkreis Garmisch-Partenkirchen}} [[Kategorie:Artikel auf Oberlandlerisch]] [[Kategorie:Gemeinde in Bayern]] [[Kategorie:Ort im Landkreis Garmisch-Partenkirchen]] [[Kategorie:Wallgau| ]] 89uyulc0f8n46ewefrk6g9v68nu93ig Nutza:WikiBayer/vector.js 2 121433 845004 842302 2024-11-01T00:41:03Z WikiBayer 41930 845004 javascript text/javascript mw.loader.load('//meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Indic-TechCom/Script/findAndreplace.js&action=raw&ctype=text/javascript'); mw.loader.load('//meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:DannyS712/SelectiveDeleter.js&action=raw&ctype=text/javascript'); mw.loader.load('//meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Krinkle/Tools/WhatLeavesHere.js&action=raw&ctype=text/javascript'); mw.loader.load ('https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-patrolRevisions.js&action=raw&ctype=text/javascript'); rknt25b99y64i2scud435j0fj47hhj5