Баҡалы (Баҡалы районы)

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="ba">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедия</sitename>
    <dbname>bawiki</dbname>
    <base>https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.43.0-wmf.2</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Махсус</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Ҡатнашыусы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Ҡатнашыусы менән һөйләшеү</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википедия буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файл буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Ҡалып</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Ҡалып буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Белешмә</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Белешмә буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категория</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категория буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Портал буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Проект</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Проект буйынса фекерләшеү</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Модуль буйынса фекерләшеү</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Баҡалы (Баҡалы районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10342</id>
    <revision>
      <id>1271939</id>
      <parentid>1271777</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T22:25:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40422" xml:space="preserve">{{НП+Россия
 | статус                   = ауыл
 | русское название         = Баҡалы
 | оригинальное название    = {{lang-ba|Баҡалы}}
 | герб                     = 
 | флаг                     = 
 | lat_deg                  = 55.176353
 | lon_deg                  = 53.802647
 | CoordAddon               = type:city_region:RU-BA
 | CoordScale               = 
 | регион                   = Башҡортостан
 | регион в таблице         = Башҡортостан
 | вид района               = муниципаль район
 | район                    = Баҡалы районы
 | район в таблице          = Бакалинский район{{!}}Бакалинский
 | вид поселения            = ауыл биләмәһе
 | поселение                = Баҡалы ауыл советы
 | поселение в таблице      = Бакалинский сельсовет (Бакалинский район){{!}}Бакалинский сельсовет
 | C в регион               = нет
 | внутреннее деление       = 
 | глава                    = Андреев Александр Георгиевич
 | дата основания           = 
 | первое упоминание        = XVIII быуат
 | прежние имена            = 
 | статус с                 = 1924 йыл
 | площадь                  = 
 | высота центра НП         = 
 | население                = {{ Население | Бакалы (Бакалинский район) | тс }}
 | год переписи             = {{ Население | Бакалы (Бакалинский район) | г }}
 | плотность                = 
 | агломерация              = 
 | национальный состав      =[[башҡорттар]], [[татарҙар]], [[урыҫтар]], [[керәшендәр]]
 | конфессиональный состав  =мосолман-сөнниҙәр, православтар 
 | этнохороним              = бакалинец, бакалинцы &lt;ref name=&quot;этнохороним&quot;&gt;{{Книга:Русские названия жителей: Словарь-справочник|39}}&lt;/ref&gt;
 | почтовый индекс          = 452650
 | телефонный код           = 34742
 | цифровой идентификатор   = 80207807001
 | категория в Commons      = 
 | сайт                     = 
}}

'''Баҡалы''' ({{lang-ru|Бакалы}}) — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Баҡалы районы]]ндағы ауыл. Баҡалы районының һәм ауыл советының административ үҙәге. [[2010 йыл]]дың [[14 октябрь|14 октябр]]енә халыҡ һаны 9568 кеше булған&lt;ref&gt;{{2010. Башҡортостан ауылдары}}&lt;/ref&gt;.
Почта индексы — 452650, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80207807001.

== Географик урыны һәм инфраструктураһы ==
Баҡалы ауылы — [[1930 йыл|(1930]]—[[1963 йыл]]дар һәм [[1964 йыл]]дан) [[Баҡалы районы]] һәм [[Баҡалы ауыл Советы (Баҡалы районы)|Баҡалы ауыл Советы]] үҙәге. [[Өфө]]нән төньяҡ-көнбайышҡа 175 километрҙа, [[Туймазы]] тимер юл станцияһынан төньяҡҡа 75 километрҙа, [[Бәләбәй]]-[[Николаевка (Борай районы)|Николаевка]]-[[Туймазы]]-Баҡалы һәм [[Кушнаренко]]—[[Саҡмағош]]—Баҡалы, Баҡалы—[[Үрге Йәркәй]] автомобиль юлында, [[Сөн]] йылғаһы буйында урынлашҡан.

[[2002 йыл]]ғы мәғлүмәттәр буйынса, [[башҡорттар]], [[урыҫтар]], [[татарҙар]] йәшәй.

Баҡалыла ике урта [[мәктәп]], шул иҫәптән 1-се һанлы Баҡалы урта мәктәбе, насар ишетеүсе балалар өсөн коррекцион мәктәп-интернаты бар, балалар сәнғәт мәктәбе, профессиональ лицей, 3 [[балалар баҡсаһы]], балалар һәм үҫмерҙәр спорт мәктәбе (ДЮСШ), балалар һәм үҫмерҙәр өсөн социаль приют, үҙәк район дауаханаһы, 2 Мәҙәниәт йорто (4 художество үҙешмәкәр халыҡ коллективы), «Керәшен» милли-мәҙәни үҙәге, үҙәк һәм балалар китапханалары, музей, сиркәү, [[мәсет]] бар.

== Тарихы ==
[[XVII быуат]]та [[Ҡырғыҙ]], [[Биләр]] һ. б. улустарҙың [[Аҫабалыҡ|аҫаба]] [[башҡорттар]]ы үҙ ерҙәрендә йәшәгән. Аҫаба башҡорттар [[игенселек]], [[малсылыҡ]] менән шөғөлләнгән. [[XVIII быуат]] башында, [[1736 йыл]]дан яңы суҡындырылған татар-керәшендәр күсеп килгән.

[[1730 йыл|1730]]-сы йылдар — төбәккә Кама аръяғы нығытмаларын төҙөү менән бәйле, урыҫтар килә. Аҫаба башҡорттар ерендә [[Баҡалы (Баҡалы районы)|Баҡалы]] һәм [[Нуғайбәк]] ҡәлғәләре һәм ҡатнаш милләтле ауылдар барлыҡҡа килә. Шул осорҙан урыҫ мәҙәниәте — крайҙағы рухи тормоштоң айырылғыһыҙ өлөшө. Бер үк ваҡытта Ырымбур сик һыҙығында хәрби хеҙмәт үтеүсе татар-керәшендәр урындағы мәҙәниәт үҫешендә мөһим роль уйай. Нуғайбәк-казактар һуңыраҡ, 1842 йылда, Силәбе өлкәһе территорияһына күсерелгән.

[[1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы|Крәҫтиәндәр һуғышы]] осоронда төбәктә В. И. Торнов һәм И. И. Ульянов етәкләгән баш күтәреүселәр менән генерал А. Л. Ларионов командалығындағы хөкүмәт ғәскәрҙәре араһында ҡаты һуғыштар барған. Баҡалы һәм [[Нуғайбәк]] ҡәлғәләре [[Башҡортостан]]дың көнбайышында мөһим стратегик пункт булған, шуның өсөн уларҙың һәр ваҡыт ҡаршы яҡтарҙың иғтибар үҙәгендә булыуы осраҡлы түгел.

[[1834 йыл]]да бында дәүләт һәм биләмә крәҫтиәндәре, [[Ырымбур казак ғәскәре]] [[казактар]]ы теркәлгән.

[[1865 йыл]]да 166 хужалыҡта 1001 кеше йәшәгән. [[Игенселек]], [[малсылыҡ]], [[умартасылыҡ]], тимерселек менән шөғөлләнгәндәр.

[[XVIII быуат|XVIII]] һәм [[XIX быуат]]тың беренсе яртыһында крайҙа [[баҡыр]] [[мәғдән]]е табылған, һәм ул Г. И. Осокиндың 
[[Үрге Троицкий (Баҡалы районы)|Үрге Троицк заводы]]н тәьмин иткән. Ул заманда край территорияһының 80%-н тәшкил иткән урманды (бигерәк тә поташный заводтарына сеймал сифатында) сәнәғәттә файҙаланыу ҙур ҡолас алған. [[XIX быуат]]тан уҡ [[Баҡалы (Баҡалы районы)|Баҡалы]] төбәктең төп мәҙәни һәм сауҙа-сәнәғәт үҙәге булған

[[XIX быуат]]тың уртаһынан [[Ҡазан]], [[Минзәлә]], [[Бәләбәй]] һәм [[Алабуға (ҡала)|Алабуға]] сауҙагәрҙәре эре сауҙа килешеүҙәре төҙөгән.

== Ауылдың XX быуаттағы үҫеше ==
[[1917 йыл]]ға тиклем Баҡалыла улус идаралығы, 2 училище, земство дауаханаһы, дарыухана, 20-нән ашыу кибет булған, баҙар һәм йәрминкәләр ойошторолған.

[[1906 йыл]]да 2 сиркәү, земство мәктәбе, сиркәү-мәхәллә мәктәбе, дарыуханаһы булған земство дауаханаһы, һыу тирмәне, 6 тимерлек, слесарь һәм ауырлыҡ үлсәү оҫтаханалары, 8 бакалея, 7 мануфактура, 2 тимерҙән эшләнгән әйберҙәр, 2 башлыҡ, һыра һәм 2 шарап кибете, икмәк запасы һаҡлау мөгәзәйе булған.

[[1918 йыл]]дың февралендә район сираттағы крәҫтиән һуғышы үҙәге була, Баҡалы ауылында «Ҡарағош» штабы урынлашҡан.

[[1917 йыл]]ғы [[Октябрь революцияһы]]на тиклем район [[Өфө губернаһы]]ның [[Бәләбәй өйәҙе]] составындағы улус була. [[1918 йыл|1918]]—[[1924 йыл]]дарҙа [[Баҡалы районы]] биләмәһенә 9 улус, шул иҫәптән [[Илеш]], [[Шаран]] улустары, ингән. Һуңынан [[1930 йыл]]ға тиклем Баҡалы биләмәһе [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|Башҡорт АССР-]]ның [[Бәләбәй кантоны]] Баҡалы улусы тип аталған.

[[Баҡалы районы]] [[1930 йыл |1930 йыл]]дың [[20 август|20 авгус]]ында [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]] Бөтә Союз Үҙәк башҡарма комитеты Президиумы ҡарары менән ойошторола. [[1930 йыл|1930]]-сы йылдарҙа ҡул хеҙмәте күп була әле. Халыҡ тракторҙарға, полуторка машиналарға ғәжәпләнеп ҡараны, ләкин кешеләр, көстәрен йәлләмәй, хеҙмәт итте.

Тәүге клубтар, балалар баҡсалары һәм яслиҙар төҙөлә, [[радио]] барлыҡҡа килә.

[[1933 йыл]]да ауыл хужалығы өсөн кадрҙар әҙерләй башлайҙар. [[1923 йыл]]да [[Баҡалы районы]]нда тәүге коллектив хужалыҡ өлгөләре барлыҡҡа килә. Шул йылда Буғабаш ауыл советы биләмәһендә «Аң» һәм Кольцов исемендәге ике бәләкәй коммуна барлыҡҡа килә. [[1925 йыл]]да, берләшеп, «Фордзон» тракторын һатып алалар, ул МТС ойошторолғанға тиклем районда берҙән-бер трактор була. [[1930 йыл]]да 15 колхоз булған. [[1932 йыл]]дың яҙында МТС ойошторола. Ул сәсеү майҙаны 20 мең гектарҙан ашыу булған 30 колхозды берләштергән. [[1933 йыл]]да районда ударник-колхозсыларҙың I слёты була.

[[1941 йыл|1941]]—[[1945 йыл]]дарҙағы [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда баҡалылар әүҙем ҡатнаша. [[Баҡалы районы]] 16,5 мең самаһы улын фронтҡа оҙата, һәм 6 мең самаһы ир-егет яу яланында ятып ҡала. Уларҙың батырлығын наградалары дәлилләй. Тылда башлыса [[ҡатын-ҡыҙҙар]] һәм ҡарттар эшләгән.

Баҡалы ере алты Советтар Союзы Геройы бирҙе: [[Әһлетдинов Фәйзулла Хажи улы]], [[Карманов Афанасий Георгиевич]], [[Нурҡаев Талип Латип улы]], [[Петров Михаил Петрович]], [[Соколов Михаил Анисимович]], [[Утин Василий Ильич]].

[[Костин Яков Дмитриевич]], [[Туснолобов Степан Сергеевич]], [[Варфоломеев Василий Михайлович]], [[Зотов Виктор Никифорович]] [[Дан ордены]]ның тулы кавалерҙары булып ҡайта.

[[Икенсе донъя һуғышы]] йылдарында партизандар хәрәкәтен ойоштороусы һәм етәкләүсе, [[Чехословакия]] Геройы [[Мурзин Даян Баян улы |Даян Баян улы Мурзин]], [[Польша]]ның милли геройы Александр Васильевич Кузнецов кеүек кешкләр Баҡалы районын данланы.

Хәрби традицияларҙы йәштәр дауам итә. 300-ҙән ашыу яҡташыбыҙ [[Афғанстан]]да һәм [[Чечен Республикаһы]]нда хәрби бурысын үтәне. 11 егет башын һалды.

[[XX быуат]]тың 50-се йылдарында электр уты тоҡандырыла. Баҡалынан 5 саҡрым алыҫлыҡта [[Сөн]] йылғаһында һигеҙ колхоз көсө менән 105 КВт ҡеүәтле гидроэлектростанция төҙөлгән. Йорттарҙа ут барлыҡҡа килгән, шунан [[электр]]ҙы [[колхоз]] производствоһында файҙалана башлағандар. [[1962 йыл]]да территория үҙгәртеп ҡорола, территория [[Туймазы районы]] составына инә. [[1964 йыл]]да [[Баҡалы районы]] ҡайтанан тергеҙелә, [[1967 йыл]]да [[Баҡалы районы]]нан [[Шаран районы]] бүленеп сыға. [[1960 йыл|1960]]-сы йылдарҙа төҙөлөш комплексы әүҙем үҫешә башлай. Район үҙәгендә генә түгел, башҡа [[ауыл]]дарҙа ла типовой [[мәктәп]]тәр, балалар баҡсалары, төҙөкләндерелгән айырым [[йорт]]тар барлыҡҡа килгән. [[1970 йыл|1970]]-се йылдарҙа бер биш йыллыҡта ике биш йыллыҡ йөкләмәләре үтәлгән. Мәҫәлән, И. А. Селиванов етәкселегендәге «Совет» колхозы ҡошсолары В. Бикбов, Р. Саватеев, Е. Исавлина, Т. Измайлова әҙерләү пунктына план буйынса 1 450 000 урынына 2 млн 910 мең йомортҡа тапшырған.

Иң лайыҡлы хеҙмәтсәндәр [[республика |республика]], [[район]] исеменән съездарҙа сығыш яһаны, [[Халыҡ хужалығы ҡаҙаныштары күргәҙмәһе]] (ВДНХ) наградалары алды. [[1970 йыл]]дың [[Август|авгус]]ында Баҡалыла [[Сөн]] йылғаһы аша күпер төҙөлә. Һуңғы егерме биш йылда районда ҙур темптар менән төҙөлөш алып барылған. Район үҙәгендә ике ҡатлы йорттар һәм биналар төҙөлдө. Мәҙәниәт һарайы асылды. Районда газ үткәрелә, юлдарға асфальт түшәлә, киң ҡоласлы шәхси торлаҡ төҙөлөшө йәйелдерелә. Билдәле игенселәр, малсылар, оҫталар һаны йылдан-йыл арта барған&lt;ref&gt; {{БЭ2013|80626}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.travellers.ru/city-bakaly-(bakalinskijj-rajjon)|title=Бакалы (Бакалинский район), население, экономика, история|publisher=www.travellers.ru|accessdate=2017-11-09}}&lt;/ref&gt;.

== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class=&quot;wikitable &quot; style=&quot;text-align:center&quot;
| style=&quot;background:#f0f0f0;&quot;|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style=&quot;background:#f0f0f0;&quot;|'''Бөтә халыҡ'''
| style=&quot;background:#f0f0f0;&quot;|'''Ир-егеттәр'''
| style=&quot;background:#f0f0f0;&quot;|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)||||||
|-
| 1906 ||1200||||
|-
| 1920 йыл 26 август||2400||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||4439||2120||2319
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||5079||2505||2574
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||6150||3080||3070
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||7903||4288||3615
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||8057||3771||4286
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||9514||4491||5023
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||9568||4541||5027
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}

== Бөйөк Ватан һуғышы батырҙары ==
;Алты Советтар Союзы Геройы:
* [[Әһлетдинов Фәйзулла Хажи улы]]
* [[Карманов Афанасий Георгиевич]]
* [[Нурҡаев Талип Латип улы]]
* [[Петров Михаил Петрович]]
* [[Соколов  Михаил Анисимович]]
* [[Утин Василий Ильич]]

;Дан орденының тулы кавалерҙары:
* [[Костин Яков Дмитриевич]]
* [[Туснолобов Степан Сергеевич]]
* [[Варфоломеев Василий Михайлович]]
* [[Зотов Виктор Никифорович]]

* [[Мурзин Даян Баян улы]] — '''Чехословакия геройы''', Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Чехословакияла партизан хәрәкәте ойоштороусыһы һәм етәксеһе булған.

* [[Кузнецов Александр Васильевич]] — '''Польшаның милли геройы'''&lt;ref&gt;[http://chel-portal.ru/encyclopedia/Kuznecov/t/9336 Национальный герой Польши Кузнецов Александр Васильевич]&lt;/ref&gt;.

== Билдәле кешеләре ==
* [[Антонова Нина Васильевна]] (2.12.1935) — [[украиндар|украин]] [[СССР|совет]] киноактёры, [[Киев]]тың А. Довженко исемендәге киностудияһында күп йылдар төрлө тематикалағы ике тиҫтә ярымға яҡын, шул иҫәптән ире режиссёр Анатолий Буковский ҡуйған фильмдарҙа уйнай. [[Украина ССР-ы]]ның атҡаҙанған артисы (1980).
* [[Ғәлләмов Флүр Фәнәүи улы]] (1.12.1968), иҡтисадсы, йәмәғәт эшмәкәре. Башҡортостан Республикаһының 4-се һәм 5-се саҡырылыш [[Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай]] депутаты, Башҡортостан Республикаһының Кредит һәм финанс ойошмалары ассоциацияһы Советы рәйесе, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған иҡтисадсыһы (2011).
* [[Дьяков Владимир Анатольевич]] (14.06.1919—16.11.1995), ғалим-тарихсы. 1960—1995 йылдарҙа СССР Фәндәр академияһының Славяноведение һәм балканистика институты ғилми хеҙмәткәре. Тарих фәндәре докторы (1966). [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы. [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]] һәм II дәрәжә Ватан һуғышы ордендары кавалеры&lt;ref&gt;[http://баш.башкирская-энциклопедия.рф/index.php/component/content/article/8-statya/5846-dyakov-vladimir-anatolevich Башҡорт энциклопедияһы — Дьяков Владимир Анатольевич] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160421203446/http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/5846-dyakov-vladimir-anatolevich |date=2016-04-21 }}&lt;/ref&gt;.
* [[Зотов Виктор Никифорович]] (25.05.1925—16.07.1996), педагог, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби хеҙмәткәр, гвардия майоры (1953). Уҡсылар дивизияһының айырым миномёт полкы миномётсыһы. Дан ордендарының тулы кавалеры. [[Башҡорт АССР-ы]] мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1975).
* [[Костин Яков Дмитриевич]] (20.10.1917—20.09.1993) — Дан орденының тулы кавалеры. Ил һаҡсыһы булараҡ, 1938 йылда Хәсән күле янындағы совет-япон ҡораллы бәрелешендә һәм [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, миномётсы, кесе сержант&lt;ref&gt;[http://www.xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/6885-kostin-yakov-dmitrievich Башҡорт энциклопедияһы — Костин Яков Дмитриевич] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160421154100/http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/6885-kostin-yakov-dmitrievich |date=2016-04-21 }}{{V|08|10|2017}}&lt;/ref&gt;.
* [[Маҡулов Айрат Һәүбән улы]] (27.10.1934—28.07.2017), ғалим-иҡтисадсы. 1973 йылдан [[Өфө авиация институты]] һәм [[Өфө дәүләт авиация техник университеты]] уҡытыусыһы, 1991—2002 йылдарҙа — эшҡыуарлыҡ иҡтисады кафедраһы мөдире. Иҡтисад фәндәре докторы (1990), профессор (1992). [[Башҡортостан Республикаһы]]ның атҡаҙанған иҡтисадсыһы (1992)&lt;ref&gt;[http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/9747-ma-ulov-ajrat-b-n-uly Башҡорт энциклопедияһы — Маҡулов Айрат Һәүбән улы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191010182947/http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/9747-ma-ulov-ajrat-b-n-uly&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; {{БЭ2013|80626}}&lt;/ref&gt;.
* [[Сәйетов Илдар Ширҡәт улы]] ([[25 ғинуар]] [[1957 йыл]] — [[14 октябрь]] [[2020 йыл]]) — театр һәм кино актёры. 1983—2020 йылдарҙа хәҙерге Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры актёры. [[Рәсәй Федерацияһы]]ның атҡаҙанған (2008) һәм  [[Башҡортостан Республикаһы]]ның халыҡ (2002) артисы.  [[Халыҡтар дуҫлығы ордены (Башҡортостан)|Халыҡтар дуҫлығы ордены]] кавалеры (2019).

== Хәтер ==
Биш меңдән ашыу кеше орден һәм миҙалдар менән бүләкләнгән. Бөгөн яугирҙәр иҫтәлегенә Баҡалының иң матур урамдары уларҙың исемдәре менән атала. Тыуған ил азатлығы һәм бойондороҡһоҙлоғо өсөн һуғыштарҙа һәләк булған баҡалылар хөрмәтенә район үҙәге Баҡалыла һәм башҡа ауылдарҙа обелисктар һәм һәйкәлдәр ҡалҡып сыҡты.

== Иҫтәлекле урындары ==
Баҡалы ауылы эргәһендәге Маты йылғаһы тамағындағы Ҡарағай урмандары — тәбиғәт һәйкәле.

== Рәүиз мәғлүмәттәре ==

=== 1917 йылғы ауыл хужалығын иҫәпкә алыу карточкалары ===
* [https://basharchive.ru/census/1917/10980/ Материалы поземельной переписи 1917 года по: д. Бакалы, Белебеевский уезд, Бакалинская волость; фонд , опись , дело] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220127001959/https://basharchive.ru/census/1917/10980/ |date=2022-01-27 }}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Баҡалы районы]]

== Әҙәбиәт ==
* Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7.{{ref-ru}}
* Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4{{ref-ru}}
* Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил.(урыҫ.)

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|80626}}
* {{БЭ2013|index.php/component/content/article/8-statya/1832-ba-aly-auyl-ba-aly-r-ny-ge|автор=Ғафаров Ғ. Ә.}}
{{Навигация1
|Портал       = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь  = 
|Викиучебник  = 
|Викицитатник = 
|Викитека     = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды     = 
|Викиновости  = 
|Викисклад    = 
|Метавики     = 
|Проект       = Башҡортостан ауылдары
}}

{{Bakal-stub}}
{{Баҡалы районы ауылдары}}

[[Категория:Баҡалы районы ауылдары]]
[[Категория:Башҡортостан район үҙәктәре]]
[[Категория:Сөн буйындағы тораҡ пункттар]]</text>
      <sha1>er1kspm5qgbisp47pf29y5xgemaclbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Википедия:Bar</title>
    <ns>4</ns>
    <id>14997</id>
    <revision>
      <id>1271938</id>
      <parentid>1270030</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T20:20:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>9284</id>
      </contributor>
      <comment>/* Проголосуйте прямо сейчас для избрания членов первого U4C */ яңы бүлек</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128392" xml:space="preserve">{{Архив|—2021|2022}}


== Feminism and Folklore 2023 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

Christmas Greetings and a Happy New Year 2023,
 
You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a [[:m:Feminism and Folklore 2023/List of Articles|list]] of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a fountain tool or dashboard.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the fountain/dashboard link on the [[:m:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta project page]].
 
This year we would be supporting the community's financial aid for Internet and childcare support. This would be provided for the local team including their jury and coordinator team. This support is opt-in and non mandatory. Kindly fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this Google form] and mark a mail to [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] with the subject line starting as [Stipend] Name or Username/Language. The last date to sign up for internet and childcare aid from our team is 20th of January 2023, We encourage the language coordinators to sign up their community on this link by the 25th of January 2023.
 
Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2023|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023 International Team]]

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|әңгәмә]]) 10:23, 24 декабрь 2022 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Tiven2240@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== Предстоящее голосование по пересмотренному Руководству по обеспечению правоприменения УКП ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Добрый день,

В середине января 2023 года состоится второе ратификационное голосование в рамках всего сообщества по [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Руководству по обеспечению правоприменения]] для [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Универсального кодекса поведения]]. Оно последует за [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|голосованием в марте 2022 года]], в результате которого большинство голосовавших поддержало Руководство. В процессе голосования участники обозначили важные для сообщества вопросы. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Комитет по делам сообщества]] внёс требование, чтобы данные проблемные области были пересмотрены.

Управляемый волонтёрами [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Revisions_Committee_members|Комитет по пересмотру]] провёл большую работу по рассмотрению пожеланий сообщества и внесению изменений. Они доработали проблемные области, такие как требования по обучению и утверждению, конфиденциальность и прозрачность в процессе работы, а также читаемость и переводимость самого документа.

Ознакомиться с обновленным Руководством по обеспечению правоприменения можно '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|здесь]]''', а сравнительные изменения показаны '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|здесь]]'''.

'''Как проголосовать?'''

Голосование будет открыто с 17 января 2023 года. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter information|Данная страница на Мета-вики]]''' содержит информацию о том, как проголосовать используя SecurePoll.

'''Кто может голосовать?'''

'''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised enforcement_guidelines/Voter_information#Voting_eligibility|Право голоса]]''' для участия в голосовании определяется так же, как и в процессе выборов Совета попечителей Фонда Викимедиа. Подробнее о праве на участие в голосовании читайте здесь. Если вы имеете право голоса, вы можете использовать вашу учётную запись Викимедиа для доступа к серверу голосования.

'''Что будет после голосования?''' 

Голоса будут тщательно проверены независимой группой волонтёров, а результаты будут опубликованы в рассылке Wikimedia-l, на форуме Стратегии движения, на платформе Diff и Мета-вики. Голосующие будут иметь возможность проголосовать и оставить имеющиеся пожелания по поводу Руководства. Совет попечителей примет во внимание уровень поддержки и поднятые вопросы, когда он будет рассматривать ратификацию Руководства по обеспечению правоприменения или же дальнейшую его доработку.

От имени проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 11:38, 11 ғинуар 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Началось голосование по пересмотренному Руководству по обеспечению правоприменения УКП&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки в Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Добрый день, 

[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting|Период голосования]] по [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines|пересмотренному Руководству по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения]] открыт. Голосование будет проходить в течение двух недель и завершится '''31 января 2023 года''' в '''23.59 UTC'''. Пожалуйста, ознакомьтесь с [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voter_information|подробной информацией о голосовании, праве на участие в голосовании и о том, как голосовать на странице Мета-вики]].

Для получения подробностей о Руководстве по обеспечению правоприменения и процессе голосования, обратитесь к [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Announcement/Voting_1|предыдущему письму]].

От имени Проектной команды УКП,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 20:52, 18 ғинуар 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Голосование по пересмотренному Руководству по правоприменению УКП скоро завершится&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 3|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки в Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 3|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 3}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Здравствуйте,

'''31 января 2023 года''' в  '''23.59 UTC''' завершится [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting|голосование]]   по [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|пересмотренному Руководству по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения]]. Подробности о Руководстве по обеспечению правоприменения и процессе голосования в [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|предыдущем письме]].

От имени Проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 18:51, 30 ғинуар 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== Global ban for PlanespotterA320/RespectCE ==

Per the [[m:Global bans|Global bans]] policy, I'm informing the project of this request for comment: [[m:Requests for comment/Global ban for PlanespotterA320 (2) ]] about banning a member from your community. Thank you.--[[User:Lemonaka|Lemonaka]] ([[User talk:Lemonaka|talk]]) 21:40, 6 February 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Zabe@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lemonaka/Massmessagelist&amp;oldid=24501599 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Результаты голосования по пересмотренному Руководству по обеспечению правоприменения УКП&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Результаты голосования по [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines |пересмотренному Руководству по обеспечению правоприменения Универсального кодекса поведения]] в рамках всего сообщества были подсчитаны и тщательно проверены. Мы благодарим всех, кто принял участие в голосовании.

В результате голосования 3097 участников из 146 сообществ Викимедиа, 76% голосов были поданы за Руководство по обеспечению правоприменения, а 24% - против. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting_statistics|Статистика]] голосования опубликована. Более подробная информация о комментариях, полученных в ходе голосования, будет опубликована в ближайшее время.

Результаты и комментарии, собранные в течение голосования, будут направлены в Совет попечителей для рассмотрения. Ожидается, что процесс рассмотрения Советом будет завершен в марте 2023 года. Мы проинформируем вас, когда процесс рассмотрения будет завершён.

От имени проектной команды УКП,
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 19:42, 15 февраль 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Период обратной связи с сообществами для обновления Условий использования Викимедиа&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Добрый день,

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department|Юридический отдел Фонда Викимедиа]] проводит период обратной связи с членами сообществ по обсуждению обновления Условий использования Викимедиа.

[[:foundation:Special:MyLanguage/Terms of Use|Условия использования (УИ)]] – это юридические условия, которые регулируют использование веб-сайтов размещенных Фондом Викимедиа. Вы можете поделиться отзывами о проекте предложения с февраля по апрель. Проект предложения будет переведен на несколько языков. Письменные отзывы будут приниматься на всех языках.

Данное обновление связано с несколькими моментами:
* Внедрение Универсального кодекса поведения
* Обновление текста проекта в соответствии с лицензией Creative Commons BY-SA 4.0
* Предложение по более эффективному решению проблемы нераскрытого платного редактирования
* Приведение наших условий в соответствие с действующими и недавно принятыми законами, влияющими на Фонд, включая Европейский закон о цифровых услугах.

В рамках периода обратной связи будут проведены две встречи (часы обсуждений): первая - 2 марта, вторая - 4 апреля. 

Для получения более подробной информации, пожалуйста, пройдите по ссылкам ниже:
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|Сравнение предлагаемого обновления УИ]]
* [[m:Talk:Terms of use|Страница для ваших отзывов]]
* Информация об организуемых [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|встречах (часы обсуждений)]]

От имени Юридического отдела Фонда Викимедиа,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 20:17, 21 февраль 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

=== Первое обсуждение обновлений Условий использования Фонда Викимедиа состоится 2 марта в 17.00 UTC===

Напоминаем, что Юридический отдел Фонда Викимедиа проводит [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Legal_department/2023_ToU_updates/Office_hours/ru встречи с членами сообществ] для обсуждения обновлений [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Legal_department/2023_ToU_updates/Proposed_update Условий использования Викимедиа]. Первая встреча состоится сегодня, '''2 марта''', в '''17:00 UTC по 18:30 UTC'''. 

Приглашаем вас принять участие в обсуждении. Пожалуйста, обратите внимание, что рабочий язык встреч – английский. Во встречах на ваши вопросы будут отвечать члены Юридического отдела Фонда Викимедиа. Подробнее [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Legal_department/2023_ToU_updates/Office_hours/ru на странице Мета].
--[[Ҡатнашыусы:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:AAkhmedova (WMF)|әңгәмә]]) 12:24, 2 март 2023 (UTC)

== Editing news 2023 #1 ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;&lt;i&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2023/February|Прочитайте это на другом языке]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Подписной лист на этот многоязычный информационный бюллетень]]&lt;/i&gt;

Этот бюллетень включает два ключевых обновления о работе команды [[mw:Special:MyLanguage/Editing team|Редактирование]]:

# Команда редактирования завершит добавление новых возможностей в проект [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Страницы беседы]] и развернет его.
# Они начинают новый проект, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Проверка редактирования]].

&lt;strong&gt;Проект разговорных страниц&lt;/strong&gt;
[[File:Page Frame Features on desktop.png|alt=Скриншот, показывающий изменения дизайна страницы обсуждения, которые в настоящее время доступны в качестве бета-функций во всех википроектах Викимедиа. Эти функции включают информацию о количестве людей и комментариев в каждом обсуждении.|thumb|300px|Некоторые из предстоящих изменений]]

Команда редакторов почти закончила первый этап проекта [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project|Страницы беседы]]. Почти все [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|новые функции]] уже доступны в [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Бета-версия функции для {{int:discussiontools-preference-label}}]].

Он показывает информацию об активности обсуждения, например, дату последнего комментария. Вскоре появится новая кнопка &quot;{{int:skin-action-addsection}}&quot;. Вы сможете отключить их в [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]]. Пожалуйста, [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk_pages_project/Usability#c-PPelberg_(WMF)-20230215001000-Feedback:_Proposed_Revisions_to_%22Add_topic%22_button|скажите им, что вы думаете]].

[[File:Daily edit completion rates mobile talk pages.png|thumb|300px|Ежедневная скорость завершения редактирования по тестовым группам: DiscussionTools (тестовая группа) и наложение MobileFrontend (контрольная группа)]]

Завершился A/B-тест для [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|{{int:discussiontools-preference-label}} на мобильном сайте]]. Редакторы были [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|более успешны с {{int:discussiontools-preference-label}}]]. Команда редакторов включает эти функции для всех редакторов на мобильном сайте.

&lt;strong&gt;Новый проект: Проверка редактирования&lt;/strong&gt;

Команда редакторов начинает [[mw:Special:MyLanguage/Edit check| проект помощи новым редакторам Википедии]]. Он поможет людям выявить некоторые проблемы до того, как они нажмут &quot;{{int:publishchanges}}&quot;. Первый инструмент будет поощрять людей добавлять ссылки, когда они добавляют новый контент. Пожалуйста, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist|смотрите]] на этой странице для получения дополнительной информации. Вы можете [[mw:Special:MyLanguage/Editing_team/Community_Conversations#20230303|присоединяйтесь к конференц-звонку по 3&amp;nbsp;March&amp;nbsp;2023]], чтобы узнать больше.&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

–[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:24, 22 февраль 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Quiddity (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=24611966 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Прочитать это сообщение на другом языке]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Фонд Викимедиа]] проверяет переключение между основным и вторичным дата-центром. Это гарантирует, что Википедия и другие вики-проекты Викимедиа смогут оставаться доступными даже после катастрофы. Чтобы убедиться, что всё работает, технологическому отделу Викимедиа нужны плановые испытания. Это тестирование покажет, возможно ли надёжно переключиться между центрами обработки данных (ЦОД). Это требует от многих рабочих групп подготовки к тесту и готовности исправить любые непредвиденные проблемы. 

Весь трафик будет переключен '''{{#time:j xg|2023-03-01|ru}}'''. Тестирование начнётся в '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]'''.

К сожалению, ввиду некоторых ограничений движка [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], редактирование будет остановлено в течение этих двух переключений. Приносим свои извинения за задержку в работе. Мы работаем над тем, чтобы сократить такие работы в будущем. 

'''В течение короткого промежутка времени вы сможете читать, но не сможете редактировать все вики-сайты.'''

*День переключения — {{#time:l j xg Y|2023-03-01|ru}}. Оно продлится не более часа.
*При попытке отредактировать или сохранить страницы в течение этого времени вы увидите сообщение об ошибке. Мы надеемся, что правки в этот период не будут потеряны, но не можем этого гарантировать. Если вы увидите сообщение об ошибке, пожалуйста, подождите, пока всё не восстановится. После этого вы сможете сохранить свою правку. Но на всякий случай мы рекомендуем вам сделать копию ваших изменений.

''Побочные эффекты'':

*Фоновые задания будут выполняться замедленно, а некоторые могут быть отклонены. Красные ссылки могут также обновляться с замедлением. Если вы создаёте статью, на которую уже есть ссылки откуда-то, то такие ссылки будут оставаться красными дольше, чем обычно. Некоторые долго выполняющиеся скрипты необходимо будет остановить.
* Мы ожидаем, что развёртывание кода произойдет так же, как и на любой другой неделе. Однако могут происходить некоторые зависания кода, если впоследствии этого потребует данная операция.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] будет недоступен примерно 90 минут.

При необходимости эти планы могут быть отложены.  Вы можете [[wikitech:Switch_Datacenter|посмотреть расписание на wikitech.wikimedia.org]]. О любых изменениях будет сообщено в расписании. Там же будет дополнительная информация об этом. За 30 минут до начала переноса во всех проектах будет показан баннер-предупреждение. '''Пожалуйста, поделитесь этой информацией с вашим сообществом.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])&lt;/span&gt; 21:20, 27 февраль 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Trizek (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge &quot;'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge!
&lt;/div&gt;
[[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;[[File:Wikimedia_Singapore_Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.&lt;section end=&quot;wikimania-program-submissions&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:CKoerner (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24390465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Совет попечителей ратифицировал Руководство по правоприменению УКП&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement - Board ratification|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки в Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement - Board ratification|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement - Board ratification}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Здравствуйте, важные новости относительно Руководства по правоприменению УКП:

Голосование по Руководству по правоприменению в январе 2023 года показало, что Руководство по правоприменению одобрено большинством. Поступило 369 замечаний, по которым скоро будет предоставлена детальная сводка. Всего проголосовало чуть более трех тысяч (3097) участников, из которых 76% одобрили Руководство по правоприменению. Вы можете ознакомиться со '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting_statistics|статистикой по голосованию в Meta-wiki]]'''.

Возросший уровень поддержки показывает Совету попечителей, что текущая версия обозначила решение вопросов, поднятых во время последнего пересмотра в 2022 году. Совет попечителей ратифицировал Руководство по правоприменению. [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Approval_of_Universal_Code_of_Conduct_Enforcement_Guidelines Резолюция размещена в вики Фонда], и вы также можете более детально ознакомиться с [https://diff.wikimedia.org/2023/03/21/the-enforcement-guidelines-received-strong-support-from-the-community-what-happens-next/ процессом пересмотра Руководства по правоприменению в 2023 году в Diff.]

Будут объявлены дальнейшие действия по работе с важными рекомендациями, обозначенными в Руководстве по правоприменению. Подробности по планам работ скоро поступят. Благодарим вас за вашу заинтересованность и участие. 

От имени проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 11:41, 24 март 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Отчет по отзывам участников голосования по ратификации Руководства по правоприменению УКП&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting/Report/Email|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки в Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting/Report/Email|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voting/Report/Email}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Добрый день,

Проектная команда по Универсальному кодексу поведения завершила анализ отзывов, полученных во время ратификационного голосования по [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|пересмотренному Руководству по правоприменению Универсального кодекса поведения]]. 

У всех участников голосования была возможность предоставить комментарии относительно содержания пересмотренного Руководства по обеспечению правоприменения. Всего 369 участников оставили комментарии на 18 языках по сравнению с 657 комментариями на 27 языках в 2022 году. Команда «Доверие и безопасность» завершила анализ комментариев, разделив отзывы по категориям и обозначив основные  темы и области, требующие внимания. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter comments report|Переведенные версии отчета доступны здесь на Мета-вики]]'''. Пожалуйста, помогите перевести на ваш язык. 

Мы выражаем благодарность всем, кто принял участие в голосовании и обсуждениях. Более подробную информацию по Универсальному кодексу поведения и Руководству по правоприменению можно найти на Мета-вики.

От имени проектной команды Универсального кодекса поведения,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 08:37, 3 апрель 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Напоминание: Встреча по обсуждению обновлений Условий использования Викимедиа&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Reminder|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Reminder|}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Всем привет,

Напоминаем, что Юридический отдел [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department|Фонда Викимедиа]] проводит [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|встречи]] с членами сообществ для обсуждения [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department/2023_ToU_updates/Proposed_update|обновлений Условий использования Викимедиа]].

Вторая встреча пройдет сегодня,''' 4 апреля, с 17:00 UTC до 18:30 UTC'''. Подробнее [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|на странице Мета]].

Приглашаем вас принять участие в обсуждении. Пожалуйста, обратите внимание, что рабочий язык встреч – английский. Во встречах на ваши вопросы будут отвечать члены Юридического отдела Фонда Викимедиа.

От имени Юридического отдела Фонда Викимедиа,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 08:29, 4 апрель 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Начало обсуждений по вопросу ратификации Устава движения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Movement Charter/Ratification/Ratification methodology review launch|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''

Здравствуйте,

[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Комитет по разработке Устава движения]] с 10 по 28 апреля 2023 года проводит ранний сбор предложений и вопросов со всего движения Викимедиа по [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification|предложенной методологии ратификации Устава движения]]. Согласно графику, ратификация [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Устава движения]] должна состояться в начале 2024 года. 

'''Комитет приглашает членов сообщества ответить на [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification|шесть вопросов]]. Желающие могут поделиться отзывами на странице [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter|обсуждения в Мета]] или на [https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-ratification-methodology-community-review-from-10-28-april-2023/2930 форуме Стратегии движения].

'''Часы обсуждений'''

Комитет приглашает всех, кто хочет поделиться отзывами о предлагаемой методологии, присоединиться к встречам членов Комитета с сообществами:
* [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Community_Consultation#Community_conversation_#1:_18_April,_2023_at_10.00_UTC|Первая встреча с сообществами]]: '''18 апреля, 10:00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1681812036 по Вашему местному времени])
* [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Community_Consultation#Community_conversation_#2:_24_April_2023_at_17.00_UTC|Вторая встреча с сообществами]]: '''24 апреля в 17:00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1682355603 по Вашему местному времени])

Язык часов обсуждений английский. [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Community Consultation|Пожалуйста, прокомментируйте]], если Вам нужна языковая поддержка. Языковой перевод будет предоставлен, если не менее 3 человек выразят желание участвовать с русскоязычного сообщества.

От имени Комитета по разработке Устава движения,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 18:06, 11 апрель 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Комитет по выборам набирает новых членов&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominations/2023/Announcement|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominations/2023/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominations/2023/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Всем привет, 

Комитет по выборам [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Фонда Викимедиа]] ищет 2-4 дополнительных членов до 24 апреля, которые могут помочь в процессе выбора членов в Совет попечителей Фонда Викимедиа.

В настоящее время планируются выборы в Совет попечителей Фонда Викимедиа на 2024 год. Новые члены приглашаются присоединиться к Комитету по выборам. Комитет по выборам контролирует процесс отбора мест в Совет попечителей сообщества. Присоединяйтесь к комитету и поделитесь своими ценными навыками и идеями в процессе отбора членов в Попечительский совет.

В [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees|Совете Фонда Викимедиа]] есть восемь мест, выбранных сообществом и аффилированными организациями (Affiliates). В 2024 году Комитет по выборам будет проводить процесс отбора на места, выбранные сообществами и аффилированными организациями, срок полномочий которых истекает. Этот процесс будет поддерживаться Фондом Викимедиа.

Члены Комитета по выборам назначаются на трехлетний срок и должны подписать [[phab:L37| соглашение о конфиденциальности]]. Члены комитета могут рассчитывать на 2-5 часов в неделю до начала процесса отбора и 5-8 часов в неделю во время процесса отбора.

Как член Комитета по выборам, в ваши обязанности будет входить:

* Участие в онлайн-встречах в период до следующих выборов (середина 2024 года)
* Участие в вводном онлайн обучении в мае-июне 2023 года
* Работа с Комитетом по выполнению его [[foundation:Special:MyLanguage/Elections_Committee_Charter|других обязанностей]].

Новые члены должны иметь следующие качества:

* Свободное владение английским языком
* Взаимодействие по электронной почте
* Знания о движении и управлении движением

Если Вы хотите выступить добровольцем на эту роль, пожалуйста, '''предложите свою кандидатуру до 24 апреля 2023 года 23:59 [[:en:Anywhere on Earth|AoE (Anywhere on Earth)]] на [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Nominations/2023|Мета-вики]]'''.

Полное объявление можно [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Wikimedia_Foundation_Elections_Committee_-_2023_Call_for_New_Members|'''прочитать здесь''']]. Заранее благодарим за вашу заинтересованность! Если Вы не заинтересованы, но знаете кого-то, кто может быть заинтересован, поделитесь с ними этим объявлением. Пожалуйста, дайте мне знать, если у Вас есть вопросы.

От имени Комитета по выборам,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] - 22:54, 14 апрель 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:AAkhmedova (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/ru&amp;oldid=23887065 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Ваша вики будет доступна только в режиме чтения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Прочитать это сообщение на другом языке]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Фонд Викимедиа]] проверяет переключение между основным и вторичным дата-центром. Это гарантирует, что Википедия и другие вики-проекты Викимедиа смогут оставаться доступными даже после катастрофы. Чтобы убедиться, что всё работает, технологическому отделу Викимедиа нужны плановые испытания. Это тестирование покажет, возможно ли надёжно переключиться между центрами обработки данных (ЦОД). Это требует от многих рабочих групп подготовки к тесту и готовности исправить любые непредвиденные проблемы. 

Весь трафик будет переключен '''{{#time:j xg|2023-04-26|ru}}'''. Тестирование начнётся в '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-04-26T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-04-26T14:00}}]'''.

К сожалению, ввиду некоторых ограничений движка [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], редактирование будет остановлено в течение этих двух переключений. Приносим свои извинения за задержку в работе. Мы работаем над тем, чтобы сократить такие работы в будущем. 

'''В течение короткого промежутка времени вы сможете читать, но не сможете редактировать все вики-сайты.'''

*День переключения — {{#time:l j xg Y|2023-04-26|ru}}. Оно продлится не более часа.
*При попытке отредактировать или сохранить страницы в течение этого времени вы увидите сообщение об ошибке. Мы надеемся, что правки в этот период не будут потеряны, но не можем этого гарантировать. Если вы увидите сообщение об ошибке, пожалуйста, подождите, пока всё не восстановится. После этого вы сможете сохранить свою правку. Но на всякий случай мы рекомендуем вам сделать копию ваших изменений.

''Побочные эффекты'':

*Фоновые задания будут выполняться замедленно, а некоторые могут быть отклонены. Красные ссылки могут также обновляться с замедлением. Если вы создаёте статью, на которую уже есть ссылки откуда-то, то такие ссылки будут оставаться красными дольше, чем обычно. Некоторые долго выполняющиеся скрипты необходимо будет остановить.
* Мы ожидаем, что развёртывание кода произойдет так же, как и на любой другой неделе. Однако могут происходить некоторые зависания кода, если впоследствии этого потребует данная операция.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] будет недоступен примерно 90 минут.

При необходимости эти планы могут быть отложены.  Вы можете [[wikitech:Switch_Datacenter|посмотреть расписание на wikitech.wikimedia.org]]. О любых изменениях будет сообщено в расписании. Там же будет дополнительная информация об этом. За 30 минут до начала переноса во всех проектах будет показан баннер-предупреждение. '''Пожалуйста, поделитесь этой информацией с вашим сообществом.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:41, 21 апрель 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:UOzurumba (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=24748237 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello,

As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are:

* Community members in good standing
* Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects
* Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type
* Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023
* Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations
* Confidently able to communicate in English

The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff.

The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''.

Best regards,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 19:00, 26 апрель 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Xeno (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=24941045 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Процедура отбора членов Учредительного комитета U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
Следующей стадией процесса внедрения Универсального кодекса поведения является создание Учредительного комитета для разработки устава для Координационного комитета УКП (U4C). Члены Учредительного комитета были отобраны. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Ознакомьтесь с составом и узнайте о предстоящей работе в Мета-вики]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, 27 май 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Объявляем новых членов Избирательной комиссии&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|Вы можете найти это сообщение, переведенное на другие языки, на Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Приветствую вас, 

Мы рады объявить [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|о новых членах и советниках Избирательной комиссии]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Избирательный комитет]] помогает в разработке и внедрении процесса отбора попечителей, отобранных Сообществом и аффилированными лицами, в Совет попечителей Фонда Викимедиа. После открытого процесса выдвижения наиболее сильные кандидаты пообщались с Правлением, и четырем кандидатам было предложено войти в состав Избирательной комиссии. Еще четырем кандидатам было предложено принять участие в качестве консультантов. 

Спасибо всем членам сообщества, которые представили свои имена на рассмотрение. Мы с нетерпением ожидаем совместной работы с Избирательной комиссией в ближайшем будущем.

От имени Совета попечителей Фонда Викимедиа,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:59, 28 июнь 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== Deploying the Phonos in-line audio player to your Wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}!

Apologies if this message is not in your language, {{int:Please-translate}} to your language.

This wiki will soon be able to use the [[mw:Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player]] implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. This is part of fulfilling a wishlist proposal of providing [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Multimedia_and_Commons/Audio_links_that_play_on_click|audio links that play on click]].

With the inline audio player, you can add text-to-speech audio snippets to wiki pages by simply using a tag:
&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;audio file&quot; label=&quot;Listen&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;
The above tag will show the text next to a speaker icon, and clicking on it will play the audio instantly without taking you to another page. A common example where you can use this feature is in adding pronunciation to words as illustrated on the [[wiktionary:en:English#Pronunciation|English Wiktionary]] below.

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
{{audio|en|En-uk-English.oga|Audio (UK)}}
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Could become:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;En-uk-English.oga&quot; label=&quot;Audio (UK)&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

The inline audio player will be available in your wiki in 2 weeks time; in the meantime, we would like you to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos|read about the features]] and give us feedback or ask questions about it in this [[mw:Help_talk:Extension:Phonos|talk page]].

Thank you!&lt;/div&gt;
&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], on behalf of the Foundation's Language team&lt;/bdi&gt;
&lt;/div&gt;

02:26, 27 июль 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:UOzurumba (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_announcement_list_(In-line_audio_player)&amp;oldid=25350821 --&gt;

[[m:User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]

ba:Был вики тиҙҙән [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] ҡушымтаһы ярҙамында тормошҡа ашырылған [[mw:Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|аудиоплеер]] ҡуллана башлаясаҡ. Был википедияла аудиоҡушымталар эшләргә тигән  теләкте тормошҡа ашырыуҙың бер өлөшө булып тора һәм [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Multimedia_and_Commons/Audio_links_that_play_on_click|аудио рәсеменә баҫҡанда башҡарыла]]. Түбәндәге тэгты ҡулланып, вики-биттәге тексҡа аудиофрагменттар өҫтәргә мөмкин:
&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;audio file&quot; label=&quot;Тыңларға&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Юғарыла күрһәтелгән тег тауышты башҡарыу төймәһе эргәһендәге тексты күрһәтәсәк, һәм уны баҫҡанда тауыш башҡа биткә күсмәйенсә яңғыраясаҡ. [[wiktionary:en:English#Pronunciation|Инглиз Викиһүҙлеге]]ндә һүҙҙәрҙең әйтелешен өҫтәү — был функцияның киң ҡулланылған миҫалы булып тора.

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
{{audio|en|En-uk-English.oga|Audio (UK)}}
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Буласаҡ:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;En-uk-English.oga&quot; label=&quot;Audio (UK)&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Индерелгән аудиоплеер ике аҙнанан һеҙҙең викиҙа буласаҡ; ә әлегә функциялар тураһында уҡып [[mw:Help_talk:Extension:Phonos|фекер алышыу]] битендә теләктәрегеҙҙе һәм баһағыҙҙы яҙыуҙы һорайбыҙ.

--[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|әңгәмә]]) 04:29, 27 июль 2023 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Рассмотрение Устава Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Здравствуйте,

Мы рады обнародовать следующий этап в работе по [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Универсальному кодексу поведения]]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Черновой вариант Устава Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения]] в настоящий момент готов для вашего рассмотрения. 

[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Руководство по правоприменению]] требует, чтобы структурная единица в форме Учредительного комитета составила черновой вариант устава, описывающего процедуры и подробности работы глобального комитета, названного [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Координационный комитет по Универсальному кодексу поведения (U4C)]]. В течение последних двух месяцев Учредительный комитет U4C работал вместе единой группой, чтобы обсудить и подготовить черновик устава U4C. Учредительный комитет U4C в настоящий момент ожидает отзывы по черновику устава вплоть до 22 сентября 2023 года. После этой даты Учредительный комитет U4C по мере необходимости внесет изменения в устав, а открытое голосование в рамках сообщества будет проведено через некоторое время после.

Примите участие в обсуждении во время [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|часов обсуждений]] или в [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Мета-вики]].

С уважением,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, 28 Август 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25392152 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Ваша вики будет доступна только в режиме чтения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Прочитать это сообщение на другом языке]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Фонд Викимедиа]] будет переключать трафик между своими центрами обработки данных. Это гарантирует, что Википедия и другие вики-проекты Викимедиа смогут оставаться доступными даже после катастрофы. Чтобы убедиться, что всё работает, технологическому отделу Викимедиа нужны плановые испытания. Это тестирование покажет, возможно ли надёжно переключиться между центрами обработки данных (ЦОД). Это требует от многих рабочих групп подготовки к тесту и готовности исправить любые непредвиденные проблемы. 

Весь трафик будет переключен '''{{#time:j xg|2023-09-20|ru}}'''. Тестирование начнётся в '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-09-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-09-20T14:00}}]'''.

К сожалению, ввиду некоторых ограничений движка [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], редактирование будет остановлено в течение этих двух переключений. Приносим свои извинения за задержку в работе. Мы работаем над тем, чтобы сократить такие работы в будущем. 

'''В течение короткого промежутка времени вы сможете читать, но не сможете редактировать все вики-сайты.'''

*День переключения — {{#time:l j xg Y|2023-09-20|ru}}. Оно продлится не более часа.
*При попытке отредактировать или сохранить страницы в течение этого времени вы увидите сообщение об ошибке. Мы надеемся, что правки в этот период не будут потеряны, но не можем этого гарантировать. Если вы увидите сообщение об ошибке, пожалуйста, подождите, пока всё не восстановится. После этого вы сможете сохранить свою правку. Но на всякий случай мы рекомендуем вам сделать копию ваших изменений.

''Побочные эффекты'':

*Фоновые задания будут выполняться замедленно, а некоторые могут быть отклонены. Красные ссылки могут также обновляться с замедлением. Если вы создаёте статью, на которую уже есть ссылки откуда-то, то такие ссылки будут оставаться красными дольше, чем обычно. Некоторые долго выполняющиеся скрипты необходимо будет остановить.
* Мы ожидаем, что развёртывание кода произойдет так же, как и на любой другой неделе. Однако могут происходить некоторые зависания кода, если впоследствии этого потребует данная операция.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] будет недоступен примерно 90 минут.

При необходимости эти планы могут быть отложены. Вы можете [[wikitech:Switch_Datacenter|посмотреть расписание на wikitech.wikimedia.org]]. О любых изменениях будет сообщено в расписании. Там же будет дополнительная информация об этом. За 30 минут до начала переноса во всех проектах будет показан баннер-предупреждение. '''Пожалуйста, поделитесь этой информацией с вашим сообществом.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Trizek (WMF)|Trizek_(WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]]) 09:23, 15 сентябрь 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Trizek (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25018086 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;== Возможности для назначения открываются в АффКом, в комитет Омбудсмена и Комитета по Рассмотрению Дел ==&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;div style=&quot;margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;&quot;&gt;
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''Вы можете найти перевод этого сообщения на другие языки на Мета-вики''.]]

''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/span&gt;''&lt;/div&gt;

Всем привет! [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Комитет по присоединению]] (АффКом), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Комиссия омбудсменов]] и [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Комитет по рассмотрению дел]] ищут новых членов. Эти добровольческие группы оказывают важную структурную и надзорную поддержку сообществу и движению. Людям предлагается выдвигать свои кандидатуры самостоятельно или поощрять других, которые, по их мнению, могли бы внести свой вклад в эти группы, подавать заявки на членство. Более подробную информацию о ролях групп, необходимых навыках и возможности подать заявку можно найти на [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|странице Мета-Вики]]. 

От имени команды Поддержки Комитетов,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, 9 октябрь 2023 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Keegan (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Просмотрите и прокомментируйте пакет правил отбора Попечительского совета Фонда Викимедиа на 2024 год.&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Уважаемые участники, 

Пожалуйста, просмотрите и прокомментируйте пакет правил отбора Попечительского совета Фонда Викимедиа до 29 октября 2023 года. Пакет правил отбора основан на более старых версиях, разработанных Избирательной комиссией, и будет использоваться при выборе Попечительского совета в 2024 году. Предоставление ваших комментариев сейчас поможет им обеспечить более плавный и лучший процесс выбора Правления. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|Подробнее на странице в Мета-вики]].

С уважением,

Кэти Чан &lt;br&gt;
председатель Избирательной комиссии&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

01:12, 17 октябрь 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== Техническая просьба ==
Заметил, что в Вашем разделе не открываются картинки в мобильной версии. В русской Википедии была похожая проблема, её описание и решение: https://w.wiki/7vRR . Это очень неудобно, если читаешь из телефона. [[User:Kaganer|Kaganer]], [[User:ZUFAr|ZUFAr]], я заметил, что у Вас флаги администратора интерфейса и инженера, не могли бы вы исправить проблему? За русский язык извиняюсь, на башкирском не говорю. [[Махсус:Өлөштәр/141.101.21.163|141.101.21.163]] 20:33, 27 октябрь 2023 (UTC)
: [https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-directLinkToCommons.js&amp;diff=prev&amp;oldid=1257821 Обновил код], [https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadgets-definition&amp;diff=prev&amp;oldid=1257822 отключил гаджет для мобильной версии]. Проверяйте. [[Ҡатнашыусы:Kaganer|Kaganer]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Kaganer|фекер алышыу]]) 22:34, 27 октябрь 2023 (UTC)
::Теперь всё работает, спасибо :) [[Махсус:Өлөштәр/141.101.21.163|141.101.21.163]] 17:23, 28 октябрь 2023 (UTC)
::: В мобильной версии изображение и текст открываются нормально. В приложении в телефоне до я не мог настроить интерфейс на башкирский язык, хотя в настройках везде убрал русский язык. Сейчас системные сообщения начали появляется на башкирском языке. Возможно, тоже связано в обновлением кода. Спасибо!--[[Ҡатнашыусы:ZUFAr|ZUFAr]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:ZUFAr|фекер алышыу]]) 22:46, 28 октябрь 2023 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Скоро: Предпросмотр ссылок&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
[[File:Example_of_a_Reference_Preview.png|right|300px]]
В ближайшее время в Вашей вики появится новая функция: Предпросмотр ссылок - всплывающие окна для ссылок. Такие всплывающие окна существуют на вики-сайтах как локальные гаджеты уже много лет.  Теперь есть централизованное решение, доступное на всех вики, и совместимое с функцией [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Предпросмотр страницы]].

Предпросмотр ссылок будет доступен всем, включая читателей. Если Вы не хотите видеть эту функцию, [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|Вы можете ее отключить]]. Если Вы [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|используете гаджеты]] &quot;Всплывающие подсказки для ссылок&quot; или &quot;Навигация всплывающих окон&quot;, Вы не увидите &quot;Предпросмотр ссылок&quot; до тех пор, пока Вы не отключите гаджет.

Предпросмотр ссылок являлся бета-функцией на многих вики начиная с 2019-го года и функцией по-умолчанию на некоторых вики начиная с 2021-го года. Внедрение функции запланировано на 22-e ноября. 

* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Помощь]] 
* [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Страница проекта с более подробной информацией (на английском)]]. 
* Отзывы приветствуются [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|на этой странице обсуждений]]. 
-- Для команды [[m:WMDE Technical Wishes|Викимедия Германия &quot;Технические пожелания&quot;]],
&lt;section end=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 13:11, 15 ноябрь 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25866958 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Body&quot;/&gt;Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland
&lt;section end=&quot;Body&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, 13 декабрь 2023 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25955829 --&gt;

== Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.''

Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.&lt;br&gt; 
''Currently, we are only able to conduct interviews in English.''

The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time.

For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.&lt;br&gt;We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite&amp;oldid=26027495 --&gt;

== Reusing references: Can we look over your shoulder? ==

''Apologies for writing in English.''

The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references.

* The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here].
* Interviews can be conducted in English, German or Dutch.
* [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]].
* Sessions will be held in January and February.
* [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.]
* Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment.

We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]]
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25956752 --&gt;

== Feminism and Folklore 2024 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2024, to March 31, 2024 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|фекер алышыу]]) 07:26, 18 ғинуар 2024 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

-- [[Ҡатнашыусы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:MediaWiki message delivery|фекер алышыу]]) 07:26, 18 ғинуар 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Tiven2240@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Голосование по Уставу для Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|Вы можете найти перевод данного сообщения на дополнительные языки в Мета-вики.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Здравствуйте,

Я пишу вам сегодня, чтобы объявить о начале периода голосования по Уставу для [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения]] (U4C). Члены сообщества могут в настоящий момент [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|проголосовать и предоставить отзывы относительно устава посредством SecurePoll]] до 2 февраля 2024 г. Те из вас, кто уже высказывал свое мнение во время разработки [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Руководства по правоприменению УКП]], уже знакомы с данным процессом.

[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Текущая версия Устава для Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения]] доступна в Мета-вики  вместе с переводами на другие языки. 

Ознакомьтесь с уставом, проголосуйте и поделитесь данной информацией с другими в вашем сообществе. Я могу с уверенностью сказать, что Учредительный комитет U4C с нетерпением ждет вашего участия.

От имени Проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:08, 19 ғинуар 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== A new feature for previewing references on your wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Page Previews and Reference Previews.png|alt=Montage of two screenshots, one showing the Reference Previews feature, and one showing the Page Previews feature|right|350x350px]]
''Apologies for writing in English. If you can translate this message, that would be much appreciated.''

Hi. As announced some weeks ago &lt;sup&gt;[&lt;nowiki/&gt;[[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CNPRQE2IG5ZNAVAOHBMF4AXXRLGJE6UT/|1]]] [&lt;nowiki/&gt;[[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|2]]]&lt;/sup&gt;, Wikimedia Deutschland’s [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team introduced [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] to many wikis, including this one. This feature shows popups for references in the article text.  

While this new feature is already usable on your wiki, most people here are not seeing it yet because your wiki has set [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Relation to gadgets|a gadget as the default]] for previewing references. We plan to remove the default flag from the gadget on your wiki soon. This means: 

* The new default for reference popups on your wiki will be Reference Previews. 
* However, if you want to keep using the gadget, you can still enable it in [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|your personal settings]].
The benefit of having Reference Previews as the default is that the user experience will be consistent across wikis and with the [[mw:Special:MyLanguage/Page_Previews|Page Previews feature]], and that the software will be easier to maintain overall. 

This change is planned for February 14. If you have concerns about this change, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|please let us know on this talk page]] by February 12. – Kind regards, [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 09:30, 23 ғинуар 2024 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johanna_Strodt_(WMDE)/MassMessageRecipients&amp;oldid=26116190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Остались последние дни, чтобы проголосовать по Уставу для Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|Вы можете найти перевод данного сообщения на дополнительные языки в Мета-вики.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Здравствуйте,

Я пишу вам сегодня для напоминания о том, что период голосования по Уставу для [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения]] (U4C) завершается '''2 февраля'''. Члены сообщества могут в настоящий момент [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|проголосовать и предоставить отзывы относительно устава посредством SecurePoll]] до 2 февраля. Те из вас, кто уже высказывал свое мнение во время разработки [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Руководства по правоприменению УКП]], уже знакомы с данным процессом.

[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Текущая версия Устава для Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения]] доступна в Мета-вики  вместе с переводами на другие языки. 

Ознакомьтесь с уставом, проголосуйте и поделитесь данной информацией с другими в вашем сообществе. Я могу с уверенностью сказать, что Учредительный комитет U4C с нетерпением ждет вашего участия.

С уважением,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:00, 31 ғинуар 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Объявление результатов голосования по ратификации Устава Координационного комитета по УКП&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|Перевод данного сообщения на другие языки можно найти в Мета-вики.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Уважаемые участники,

Благодарю всех за интерес к развитию Универсального кодекса поведения. Сегодня я хочу сообщить вам результаты [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ратификационного голосования]] по [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Уставу Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения]]. В ратификационном голосовании участвовало 1746 человек, в числе которых 1249 участников одобрили Устав, а 420 участников - нет. В процессе ратификационного голосования участники могли оставлять отзывы относительно Устава. 

Отчет по статистике голосования и обзор обратной связи от участников будут опубликованы в Мета-вики в течение следующих недель.

В ближайшее время, пожалуйста, следите за новостями о дальнейших шагах.

От имени Проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:23, 12 февраль 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26160150 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26166467 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Отчет о ратификации Устава U4C и объявление о начале выдвижения кандидатов для U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| Перевод данного сообщения на другие языки доступен в Мета-вики.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Дорогие участники,

Сегодня я хочу сообщить вам две важные новости. Во-первых, [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|отчет по отзывам после ратификации Устава Координационного комитета по Универсальному кодексу поведения (U4C)]] уже доступен. Во-вторых, начинается выдвижение кандидатов для комитета U4C со сроком до 1 апреля 2024 года.

[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Координационный комитет по Универсальному кодексу поведения]] (U4C) является глобальной группой, деятельность которой посвящена справедливому и последовательному применению УКП. Члены сообщества приглашаются для подачи заявок на вступление в комитет U4C. Для более подробной информации о комитете U4C и его области ответственности, пожалуйста, [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|ознакомьтесь с Уставом U4C]].

Согласно уставу в комитете U4C имеется 16 мест: восемь мест от сообщества в целом и восемь мест от регионов, чтобы U4C отображал разнообразие движения.

Ознакомьтесь более подробно и подайте вашу заявку в [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Мета-вики]].

От имени Проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 5 март 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26276337 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Процесс отбора кандидатов в Совет попечителей Фонда Викимедиа в 2024 году&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
: ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| Перевод данного сообщения на другие языки доступен в Мета-вики.]]''
: ''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Дорогие участники,

В этом году у четырех членов, избранных от сообщества и партнеров, заканчивается срок пребывания в Совете попечителей [1]. Совет приглашает все движение принять участие в процессе отбора и голосования с целью заполнения этих мест в этом году.

[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Комитет по выборам]] будет осуществлять надзор за этим процессом при участии сотрудников Фонда [2]. Комитет по вопросам управления создал Рабочую группу по формированию совета, состоящую из попечителей, которые не могут быть кандидатами в проводимом сообществом и партнерами процессе отбора в 2024 году, в следующем составе: Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins и Shani Evenstein Sigalov [3]. Данной группе поручено осуществлять надзор со стороны Совета за процессом отбора попечителей 2024 года и информировать его ходе выполнения. Более подробная информация о функциях Комитета по выборам, Совета и штатных сотрудников находится здесь [4]. 

Ниже перечислены ключевые планируемые даты:

*  Май 2024 года. Выдвижение кандидатов и формулировка вопросов.
*  Июнь 2024 года. Партнерские организации проводят голосование для составления шорт-листа из 12 кандидатов (составление шорт-листа не проводится при количестве заявок менее чем 15) [5].
*  Июнь-август 2024 года. Период проведения кампании.
*  Конец августа - начало сентября 2024 года. Двухнедельный период голосования сообщества.
*  Октябрь-ноябрь 2024 года. Проверка биографических данных кандидатов.
*  Заседание Совета в декабре 2024 года. Новые попечители приступают к работе.

Узнайте более подробно о процессе отбора 2024 года, включая детальное расписание, процесс выдвижения кандидатов, правила кампании и критерии правомочности избирателей, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|на этой странице в Мета-вики]] и составьте свой план.

'''Волонтеры на выборах'''

Дополнительный способ участия в процессе отбора 2024 года ‒ деятельность волонтера на выборах. Волонтеры на выборах являются связующим звеном между Комитетом по выборам и своими сообществами. Они обеспечивают представительство своего сообщества и мотивируют его для участия в голосовании. Узнайте более подробно о данной программе и способах участия в ней на данной [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|странице в Мета-вики]].

С наилучшими пожеланиями,

[[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Председатель Комитета по вопросам управления, Рабочая группа по формированию совета)

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] Несмотря на то что идеальное соотношение кандидатов - 12 кандидатов на четыре вакантных места, процесс формирования шорт-листа будет запущен при наличии более 15 кандидатов, в виду того что 1-3 исключенных кандидатов могут почувствовать себя &quot;отверженными&quot;, а также в виду значительных затрачиваемых партнерами усилий для исключения лишь 1-3 кандидатов из списка.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]19:56, 12 март 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:MPossoupe (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26349432 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Ваша вики будет доступна только в режиме чтения&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Прочитать это сообщение на другом языке]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Фонд Викимедиа]] будет переключать трафик между своими центрами обработки данных. Это гарантирует, что Википедия и другие вики-проекты Викимедиа смогут оставаться доступными даже после катастрофы.

Весь трафик будет переключен '''{{#time:j xg|2024-03-20|ru}}'''. Тестирование начнётся в '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]'''.

К сожалению, ввиду некоторых ограничений движка [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], редактирование будет остановлено в течение этих двух переключений. Приносим свои извинения за задержку в работе. Мы работаем над тем, чтобы сократить такие работы в будущем. 

'''В течение короткого промежутка времени вы сможете читать, но не сможете редактировать все вики-сайты.'''

*День переключения — {{#time:l j xg Y|2024-03-20|ru}}. Оно продлится не более часа.
*При попытке отредактировать или сохранить страницы в течение этого времени вы увидите сообщение об ошибке. Мы надеемся, что правки в этот период не будут потеряны, но не можем этого гарантировать. Если вы увидите сообщение об ошибке, пожалуйста, подождите, пока всё не восстановится. После этого вы сможете сохранить свою правку. Но на всякий случай мы рекомендуем вам сделать копию ваших изменений.

''Побочные эффекты'':

*Фоновые задания будут выполняться замедленно, а некоторые могут быть отклонены. Красные ссылки могут также обновляться с замедлением. Если вы создаёте статью, на которую уже есть ссылки откуда-то, то такие ссылки будут оставаться красными дольше, чем обычно. Некоторые долго выполняющиеся скрипты необходимо будет остановить.
* Мы ожидаем, что развёртывание кода произойдет так же, как и на любой другой неделе. Однако могут происходить некоторые зависания кода, если впоследствии этого потребует данная операция.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] будет недоступен примерно 90 минут.

При необходимости эти планы могут быть отложены. Вы можете [[wikitech:Switch_Datacenter|посмотреть расписание на wikitech.wikimedia.org]]. О любых изменениях будет сообщено в расписании. Там же будет дополнительная информация об этом. За 30 минут до начала переноса во всех проектах будет показан баннер-предупреждение. '''Пожалуйста, поделитесь этой информацией с вашим сообществом.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 00:00, 15 март 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:Trizek (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25636619 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Проголосуйте прямо сейчас для избрания членов первого U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|Перевод данного сообщения на другие языки доступен в Мета-вики.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Уважаемые участники!

Я пишу вам, чтобы сообщить о начале голосования по выборам в Координационный комитет по Универсальному кодексу поведения (U4C), которое будет проходить до 9 мая 2024 года. Ознакомьтесь с информацией на [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|странице голосования в Мета-вики]], чтобы узнать больше по теме голосования и правомочности избирателей.

Координационный комитет по Универсальному кодексу поведения (U4C) является глобальной группой, деятельность которой направлена на обеспечение справедливого и последовательного применения УКП. Участники сообщества были приглашены для подачи заявок на членство в U4C. Для более подробной информации об области ответственности U4C, пожалуйста, [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|ознакомьтесь с Уставом U4C]].

Пожалуйста, поделитесь данным сообщением с членами вашего сообщества, чтобы они также могли принять участие.

От имени проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 20:20, 25 апрель 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26390244 --&gt;</text>
      <sha1>qh38o3upb9a778vogh7iv8vrywfcucd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ассошиэйтед Пресс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>97752</id>
    <revision>
      <id>1271931</id>
      <parentid>1179717</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T12:22:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9265" xml:space="preserve">{{Информационное агентство 
 |Цвет = #FF000
 |Цвет_текста = #FFFFFF
| название                = Ассошиэйтед Пресс
| изображение             = Associated_Press_logo_2012.svg
| подпись                 = Ассошиэйтед Пресс логотибы
| основание               = май 1846
| прекращение публикаций  = 
| владелец                = 
| издатель                = 
| редактор                = 
| главный редактор        = 
| штат                    = 
| лицензия		  = 
| политически             = 
| язык                    = 
| главный офис            = [[АҠШ]], [[Нью-Йорк]]
| сайт                    = ap.org
}}
''' Ассошиэ́йтед Пресс агентлығы'''&lt;ref&gt;&lt;span class=&quot;citation&quot;&gt;''Лопатин В. В., Нечаева И. В., Чельцова Л. К.''&lt;nowiki&gt; &lt;/nowiki&gt;Прописная или строчная? Орфографический словарь. — М.: Эксмо, 2009. — С. 20. — 512 с.&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;span class=&quot;citation&quot;&gt;''Валгина Н. С., Еськова Н. А., Иванова О. Е., Кузьмина С. М., Лопатин В. В., Чельцова Л. К.''&lt;nowiki&gt; &lt;/nowiki&gt;Названия органов власти, учреждений, организаций, обществ, партий. § 189 [примечание 3]&lt;nowiki&gt; // &lt;/nowiki&gt;[http://www.slovari.ru/default.aspx?p=242 Правила русской орфографии и пунктуации. Полный академический справочник]&lt;nowiki&gt; / &lt;/nowiki&gt;Под редакцией В. В. Лопатина. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Эксмо, 2007. — С. 193. &lt;/span&gt;&lt;/ref&gt; ('''АП'''; [[Инглиз теле|ингл]]. ''&lt;span lang=&quot;en&quot;&gt;Associated Press&lt;/span&gt;'', ''&lt;span lang=&quot;en&quot;&gt;AP&lt;/span&gt;'') — донъялағы иң эре мәғлүмәт-яңылыҡтар агентлыҡтарының береһе &lt;span data-sourceid=&quot;cite_ref-.D0.9A.D0.9F.D0.A1.E2.80.941978.E2.80.94.E2.80.9423_3-0&quot; class=&quot;mw-ref&quot; id=&quot;cxcite_ref-.D0.9A.D0.9F.D0.A1.E2.80.941978.E2.80.94.E2.80.9423_3-0&quot; rel=&quot;dc:references&quot; contenteditable=&quot;false&quot;&gt;[[#cite_note-.D0.9A.D0.9F.D0.A1.E2.80.941978.E2.80.94.E2.80.9423-3|&lt;span class=&quot;mw-reflink-text&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;[3]&lt;/nowiki&gt;&lt;/span&gt;]].&lt;/span&gt; &lt;span data-sourceid=&quot;cite_ref-.D0.9A.D0.9F.D0.A1.E2.80.941978.E2.80.94.E2.80.9423_3-0&quot; class=&quot;mw-ref&quot; id=&quot;cxcite_ref-.D0.9A.D0.9F.D0.A1.E2.80.941978.E2.80.94.E2.80.9423_3-0&quot; rel=&quot;dc:references&quot; contenteditable=&quot;false&quot;&gt;&lt;/span&gt;Тәүҙә — яңылыҡтар баҫыусы гәзиттәр кооперативы {{sfn|КПС|1978|с=23}}. Штаб-квартираһы [[Нью-Йорк]]та урынлашҡан{{sfn|КПС|1978|с=24}}.
== Компания тарихы ==
[[Файл:AP_headquarters.jpg|thumb|Нью-Йоркта Ассошиэйтед Пресс агентлығының төп офисы]]
[[File:First Iwo Jima Flag Raising.jpg|thumb|right|300px| [[АҠШ-тын Диңгеҙ пехота Корпусы мемориалы]] төҙөүен 1945 йылдағы, [[Икенсе донъя һуғышы]] барышында, 6 {{comment|хәрби хеҙмәткәр |servicemen}} һүрәтләғән «Иводзима өҫтөндә флаг {{comment|күтәреү|Raising}}» фотографияһы {{comment|рухландырҙы|inspired}}. Фотография Ассошиэйтед Пресс фотографы Джо Розентальдан алынды.]]
Ассошиэйтед Пресс агентлығы (ҡыҫҡаса — «АП») 1846 йылдың майында Нью-Йоркта биш гәзит сығарыусы нәшриәттең берләштерелгән кооперативы булараҡ ойоша. Ойошоу маҡсаты — пони — экпресс почта хеҙмәтен булдырыу, [[Алабама|Алабама штаты]] аша Мексика һуғышы тураһында мәғлүмәтте, америка почта хеҙмәтенән алдараҡ төньяҡҡа еткереү.

Коопертивҡа ойошоуҙың маҡсаты [[Европа]]нан яңылыҡтарҙы оператив рәүештә еткереү менән бәйле (элек Америкаға хәбәр 20 көн үткәс кенә килеп еткән).

1970 йылда компанияла 100 мең хеҙмәткәр эшләгән. [[1978 йыл]]да Юнайтед Пресс Интернэшнл менән [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ-та]] мәғлүмәт таратыу буйынса монополист булалар, улар «АҠШ-та барлыҡ гәзиттәрҙең ⅔ өлөшөн, 3 меңдән артыҡ радио- һәм телестанцияларҙы, 4 меңдән артыҡ сит ил баҫмаларын хеҙмәтләндерә».{{sfn|КПС|1978|с=23}}

АП ҡарамағында «Доу Джонс» экономика һәм коммерция хеҙмәте, шулай уҡ фото-, теле- һәм радиохеҙмәттәр бар.{{sfn|КПС|1978|с=23-24}}
=== Рәсәйҙә ===
Ассошиэйтед Пресс биргән мәғлүмәт, фотографиялар, репортаждар, телевизион видеоматериалдарҙы, «Известия»&lt;ref&gt;[https://archive.is/20120803081125/www.izvestia.ru/news/news214131 Известия.]&lt;/ref&gt;, «Комсомольская правда»&lt;ref&gt;[http://www.kp.ru/daily/24339.5/530906/print/ KP.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090818072530/http://www.kp.ru/daily/24339.5/530906/print/ |date=2009-08-18 }}&lt;/ref&gt; кеүек баҫмалар һәм башҡа [[Киң мәғлүмәт саралары|КМС]] файҙалана.

Ассошиэйтед Пресстың [[Мәскәү]] бюроһын билдәле америка журналисы Линн Берри&lt;ref name=&quot;mid&quot;&gt;[http://www.mid.ru/ns-zhur.nsf/0/43256B040039B79643256DC80026A57D Список аккредитованных шеф-корреспондентов и руководителей московских корпунктов иностранных СМИ, аккредитованных при МИД России]&lt;/ref&gt; етәкләй.

Телевизион хеҙмәтте (APTN) Александр Меркушев&lt;ref name=&quot;mid&quot;/&gt; етәкләй. 2005 йылда телевизион хеҙмәттең Мәскәү бюроһы Баслан ваҡиғаларын яҡтыртҡан өсөн «[[Эмми]]&lt;nowiki/&gt;» премияһына лайыҡ булды&lt;ref&gt;[http://www.aptn.com/aptn/website_2005/press_and_jobs.nsf/(httpPressReleases)/0AC3571A8B4B8B8180257085004E6ABF?OpenDocument&amp;year=2005 AP Wins International Emmy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160301181415/http://www.aptn.com/aptn/website_2005/press_and_jobs.nsf/(httpPressReleases)/0AC3571A8B4B8B8180257085004E6ABF?OpenDocument&amp;year=2005 |date=2016-03-01 }}&lt;/ref&gt;. 2003 йылда Мәскәүҙә APTN офисында янғын сыға&lt;ref&gt;[http://www.newsru.com/arch/russia/01jul2003/fair.html В Москве сгорела фильмотека Associated Press]&lt;/ref&gt;, бюроның күп документтары юҡҡа сыға.

Телевизион хеҙмәт клиенттары:
* [[Беренсе канал]]
* [[«Россия-1»|Россия-1]]
* Россия-24
* РБК
* Дождь

1991 һәм 1996 йылдарҙағы Рәсәй тураһындағы фоторепортаждар өсөн АП шеф-фотографы Александр Земляниченко Пулитцеров премияһына лайыҡ була.&lt;ref&gt;[http://www.fotodelo.ru/?t=xH2Z13119650Tiy7jM1801 Александр Земляниченко: хороший фоторепортер — иголка в стоге сена] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140705082648/http://www.fotodelo.ru/?t=xH2Z13119650Tiy7jM1801 |date=2014-07-05 }}&lt;/ref&gt;.

Бюро Фотографы Иван Секретарев халыҡ-ара һәм Рәсәй фотожурналистика конкурстарында призлы урындар яулай.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* {{Китап|автор = |часть = Ассошиэйтед Пресс (АП)|ссылка часть = |заглавие = Краткий политический словарь|оригинал = |ссылка = |викитека = |ответственный = Под общ. ред. Н. В. Шишлина, |Л. А. Оникова|издание = |место = М.|издательство = [[Политиздат]]|год = 1978|том = |страницы = 23—24|столбцы = |страниц = 415|серия = |isbn = |тираж = 300000|ref = КПС}}

[[Категория:Мәғлүмәт агентлыҡтары]]
[[Категория:АҠШ компаниялары]]
[[Категория:1846 йылда барлыҡҡа килгәндәр]]</text>
      <sha1>twcq1lbasbg2cfh9njq82xjkvun13xr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Башинформсвязь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109405</id>
    <revision>
      <id>1271937</id>
      <parentid>1217781</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T18:43:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15044" xml:space="preserve">{{coord|54|43|39.56|N|55|56|55.97|E|type:landmark_region:RU|display=title}}
{{Компания карточкаһы 
| листинг на бирже     = {{MOEX|BISV}}
| девиз                = 
| название             = ПАО «Башинформсвязь»
| логотип              = [[Файл:Bashtel.gif]]
| тип                  = Асыҡ акционерҙар йәмғиәте
| основана             = [[1992]]
| расположение         = {{флагификация|Рәсәй}}: [[Өфө]]
| ключевые фигуры      = {{s|Долгоаршинных Марат Гайнуллович}} &lt;br /&gt;&lt;sub&gt;(генераль директор)&lt;/sub&gt;&lt;br /&gt;Проскура Дмитрий Викторович &lt;br /&gt;&lt;sub&gt;(директорҙар советы рәйесе)&lt;/sub&gt;
| отрасль              = Электроэлемтә
| продукция            = Элемтә хеҙмәттәре
| оборот               = {{Рост}} 6,168 млрд һум (2012 йыл)
| операционная прибыль =
| чистая прибыль       = {{Рост}} 987,4 млн һум (2012 йыл)
| аудитор              = BDO International
| материнская компания = Ростелеком
| дочерние общества    = АИСТ (компания) 
| сайт                 = [http://www.bashtel.ru bashtel.ru]
}}

'''«Башинформсвязь»'''— [[Рәсәй]] телекоммуникацион компанияһы. Тулы исеме -«Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәте. Штаб-фатиры [[Башҡортостан Республикаһы]]ның баш ҡалаһы [[Өфө]]лә урынлашҡан.

== Тарихы ==
«Башинформсвязь» йәмғиәте [[1992 йыл]]да Башҡортостан Республикаһының ''элемтә һәм мәғлүмәт дәүләт предприятиеһын'' акционерлаштырыу һѳҙѳмтәһендә барлыҡҡа килә&lt;ref name=&quot;История&quot;&gt;[http://www.bashtel.ru/AboutUs/history.php Страницы истории] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120111012228/http://www.bashtel.ru/AboutUs/history.php |date=2012-01-11 }} // bashtel.ru&lt;/ref&gt;.

1993 йылда компания — NMT-450 стандартында, 1998 йылдан — [[Европа]] һәм [[Азия]]ла файҙаланылған GSM#900/1800 МГц ҡалыбында, ә 2000 йылдан — CDMA технологияһы нигеҙендә кеҫә телефоны бәйләнеше менән тәьмин итә&lt;ref name=&quot;История&quot; /&gt;.

2004 йылда «Башинформсвязь» ADSL технологияһы буйынса Интернет менән файҙаланыу хеҙмәте күрһәтә башлай&lt;ref name=&quot;История&quot; /&gt;.

2009 йылда йәмғиәт «Сотовая связь Башкортостана» (Сотел ССБ) асыҡ акционерҙар компанияһының 98,77 процент акцияһын&lt;ref&gt;[http://www.bashtel.ru/documents/god_otch/GD2009.pdf Годовой отчёт ОАО «Башинформсвязь» за 2009 год] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181222172628/http://www.bashtel.ru/documents/god_otch/GD2009.pdf |date=2018-12-22 }}&lt;/ref&gt;, ә 2016 йылда [[Һамар өлкәһе]]ндәге «АИСТ компанияһы» тѳбәк операторын һатып ала&lt;ref&gt;[http://ponedelnik.info/money/silnyy-i-privlekatelnyy Сильный привлекательный Аист приглянулся Ростелекому] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191118085828/http://ponedelnik.info/money/silnyy-i-privlekatelnyy |date=2019-11-18 }}&lt;/ref&gt;.

== Милекселәр һәм етәкселек ==
Компанияның берҙән-бер акционеры — «Ростелеком» йәмғиәте&lt;ref&gt;[http://www.finanz.ru/novosti/aktsii/rostelekom-zavershil-konsolidaciyu-100percent-akciy-bashinformsvyazi-1000927530 «Ростелеком» завершил консолидацию 100 % акций «Башинформсвязи»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180629131239/https://www.finanz.ru/novosti/aktsii/rostelekom-zavershil-konsolidaciyu-100percent-akciy-bashinformsvyazi-1000927530 |date=2018-06-29 }}&lt;/ref&gt;.

Генераль директоры — Марат Долгоаршинных&lt;ref&gt;[http://www.kommersant.ru/doc/1655519 «Башинформсвязь» сменила топ-менеджера] // Коммерсантъ (Уфа), № 101 (4639), 07.06.2011&lt;/ref&gt;.

Директорҙар советы рәйесе — Дмитрий Проскура&lt;ref&gt;[http://www.kommersant.ru/doc/1760902 «Башинформсвязь» попрощалась с независимостью] // Коммерсантъ (Уфа), № 160 (4698), 30.08.2011&lt;/ref&gt;.

== Эшмәкәрлек күрһәткестәре ==
«Башинформсвязь» — Башҡортостандың иң эре телекоммуникацион операторы. Республикала телефон бәйләнешенең 93 процентын һәм Интернет менән файҙаланыуҙың 78 процентен контролдә тота&lt;ref&gt;[http://fincake.ru/d/magazines/111/articles/3310 Башкиры, татары, Интернет] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180506183215/http://fincake.ru/d/magazines/111/articles/3310 |date=2018-05-06 }} // fincake.ru&lt;/ref&gt;.

2011 йылдың март аҙағына компанияның абонент базаһы урындағы телефон бәйләнешенең 1 млн, юғары тиҙлекле Интернеттың — 251 мең , IPTV-телевидениеның — 32 мең, кабелле телевидениеның 84 мең абонентын үҙ эсенә ала&lt;ref&gt;[http://www.kommersant.ru/doc/1678755 «Ростелеком» предложил оферту акционерам «Башинформсвязи»] // Коммерсантъ (Уфа), № 128 (4666), 15.07.2011&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://fincake.ru/stock/reviews/75188/download/73658 Башинформсвязь: последние из телекомов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131224103515/http://fincake.ru/stock/reviews/75188/download/73658 |date=2013-12-24 }}&lt;/ref&gt;.

2010—2012 йылдарҙағы тѳп финанс күрһәткестәре&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.bashtel.ru/documents/god_otch/gd2012.doc Годовой отчёт за 2012 год] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180613233318/http://www.bashtel.ru/documents/god_otch/gd2012.doc |date=2018-06-13 }}&lt;/ref&gt;:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!
! 2012 йыл
! 2011 йыл
! 2010 йыл
|-
| Килем, мең. һум.
| 6 168 284
| 5 873 535
| 5 596 837
|-
| EBITDA, мең. һум.
| 2 603 663
| 2 069 515
| 1 949 410
|-
| Таҙа килем, мең. һум.
| 987 444
| 700 180
| 719 958
|-
|}

{{Hider|title = '''«Башинформсвязь» йәмғиәтенең республикалағы филиалдары''' |title-style = text-align: center; color: black; background-color: lavender; font-weight: bold; |content-style = color: black; background-color: ghostwhite; text-align: left; |hidden=1 |content =

1.Белорет район-ара электр элемтәһе узелы
Ҡыҫҡаса исеме: «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Белорет МУЭС-ы  
Адресы: 453500,  Белорет ҡалаһы,  Ленин урамы, 41.
* Асҡар район элемтәһе узелы
* Иҫке Собханғол район элемтәһе узелы
* Учалы район элемтәһе  узелы
* Межгорье ҡала элемтәһе узелы

2. Бѳрѳ район-ара электр элемтәһе узелы .

Ҡыҫҡаса исем: «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Бѳрѳ МУЭС-ы  
Адресы: 452320, Бѳрѳ ҡалаһы, Октябрь майҙаны, 3.
* Асҡын  район элемтәһе  узелы
* Борай район элемтәһе  узелы
* Үрге Тәтешле район элемтәһе  узелы
* Ҡараиҙел район элемтәһе  узелы
* Мишкә район элемтәһе  узелы
*  Иҫке Балтас район элемтәһе  узелы
* Нефтекама район элемтәһе  узелы
* Калтасы район элемтәһе  узелы
* Николо–Березовска район элемтәһе  узелы
* Яңауыл район элемтәһе  узелы
* Агиҙел цехы
* Дүртѳйлѳ район элемтәһе  узелы
* Үрге Йәркәй район элемтәһе  узелы

3. Мәләүез район-ара электр элемтәһе узелы 
Ҡыҫҡаса исеме: «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең  Мәләүез  МУЭС-ы 
Адресы: 453850, Мелеүез ҡалаһы, Воровской урамы, 2.
* Ермолаевский РУС
* Иҫәнғол  электр элемтәһе узелы 
* Кумертау  электр элемтәһе узелы 
* Мораҡ  электр элемтәһе узелы

4. Мәсәғүт район-ара электр элемтәһе узелы 
Ҡыҫҡаса исеме:  «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Мәсәғүт МУЭС-ы 
Адресы: 452530,  Мәсәғүт ауылы,  Коммунистик урамы, 24.
* Боло Устьикин электр элемтәһе узелы  
* Үрге Ҡыйғы электр элемтәһе узелы  
* Малаяҙ  электр элемтәһе узелы 
* Яңы Балаҡатай электр элемтәһе узелы

5. Сибай район-ара электр элемтәһе узелы 
Ҡыҫҡаса исеме:   «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Сибай  МУЭС-ы 
  Адресы: 453640,  Сибай ҡалаһы,  Горький урамы, 53а.
* Акъяр район элемтәһе  узелы
* Баймаҡ район элемтәһе  узелы
* Йылайыр район элемтәһе  узелы

6. Стәрлетамаҡ  район-ара электр элемтәһе узелы 
Ҡыҫҡаса исеме:   «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Стәрлетамаҡ МУЭС-ы
Адресы: 453125,  Стәрлетамаҡ ҡалаһы,  Коммунистик урамы, 30
*Ишимбай район элемтәһе  узелы
*Стәрлебаш район элемтәһе  узелы
*Талбазы район элемтәһе  узелы
*Федоровка район элемтәһе  узелы
* Салауат ҡала элемтәһе  узелы
Красноусол район элемтәһе  узелы

7. Туймазы  район-ара электр элемтәһе узелы 
Ҡыҫҡаса исеме:  «Башинформсвязь» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең Туймазы МУЭС-ы
Адресы: 452750, Туймазы ҡалаһы, Чехов урамы, 1б.
* Баҡалы район элемтәһе  узелы 
* Бүздәк район элемтәһе  узелы
* Шаран район элемтәһе  узелы
* Языкова район элемтәһе  узелы
* Бәләбәй район элемтәһе  узелы
* Бишбүләк район элемтәһе  узелы
* Дәүләкән район элемтәһе  узелы
* Йәрмәкәй район элемтәһе  узелы
* Ҡырғыҙ-Миәкә район элемтәһе  узелы
* Раевка район элемтәһе  узелы
* Октябрь ҡала элемтәһе  узелы
* Саҡмағош район элемтәһе  узелы

8. Техник эксплуатациялау үҙәге
Ҡыҫҡаса исеме: «Башинформсвязь»  асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең техник эксплуатациялау үҙәге.
Адресы: 450000, Ѳфѳ ҡалаһы,  Ленин урамы, 30
* Благовещен район элемтәһе  узелы
* Иглин район элемтәһе  узелы
* Ҡырмыҫҡалы район элемтәһе  узелы
* Кушнаренко район элемтәһе  узелы
* Шишмә район элемтәһе  узелы
* Архангель район элемтәһе  узелы
* Красногорск район элемтәһе  узелы

9. «Связист» шифахана-профилакторий

Ҡыҫҡаса исеме: «Башинформсвязь»  асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең «Связист» шифахана-профилакторийы

Адресы: 450018, Ѳфѳ ҡалаһы, Элеватор урамы, 10/1.
}}

== Монополияға ҡаршы закондарҙы боҙоу ==
2010 йылдың 25 мартында Рәсәйҙең Монополияға ҡаршы федераль хеҙмәте «Башинформсвязь» йәмғиәтен монополияға ҡаршы законды боҙған тип таба. Компания клиенттарға үҙҙәренә килемле булған юл менән трафиктарҙы ебәреү тәртибен кѳсләп таға һәм нигеҙһеҙ рәүештә «СЦС Совинтел» тѳбәк бәйләнеше селтәрен «Башинформсвязь» урындағы һәм тѳбәк телефон бәйләнешенә ҡушылыу килешеүен тѳҙѳүҙән баш тарта.
&lt;ref&gt;[http://www.kommersant.ru/doc/1601138 «Башинформсвязь» злоупотребила положением на рынке] // Коммерсантъ (Уфа), № 43 (4581), 15.03.2011&lt;/ref&gt;.

2011 йылдың июлендә Рәсәй Монополияға ҡаршы федераль хеҙмәте «Башинформсвязь» йәмғиәтен «Конкуренцияны яҡлау тураһында»ғы федераль закондың 10-сы стаьяһын боҙған тип һығымта яһай, сѳнки баҙарҙа ѳҫтѳнлѳк алып барыусылар бер үк тауарға үҙ белдеге менән тѳрлѳ хаҡ ҡуя алмай&lt;ref&gt;[http://www.kommersant.ru/doc/1677834 Решение без разницы] // Коммерсантъ (Уфа), № 126 (4664), 13.07.2011&lt;/ref&gt;.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}</text>
      <sha1>i4lzzp85l5pkm5y4nw0to7xrlft3b2n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арыҫланов Һаҙый Мөхәмәҙи улы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109514</id>
    <revision>
      <id>1271930</id>
      <parentid>1239827</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T12:08:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6765" xml:space="preserve">{{фамилиялаш|Арыҫланов}}
{{Персона
 |имя                  =  Һаҙый Мөхәмәҙи улы Арыҫланов
 |оригинал имени       =
 |имя при рождении     = 
 |изображение          = &lt;!-- commons һәм ba-wiki --&gt;
 |ширина               = 
 |описание изображения = &lt;!-- Портрет тураһында --&gt;
 |род деятельности     = {{журналист|СССР|Рәсәй|XX быуат}}
 |дата рождения        = 29.03.1925
 |место рождения       = [[Үрге Этҡол]] ауылы, [[Стәрлетамаҡ кантоны]], [[Башҡорт АССР-ы]] (хәҙерге [[Башҡортостан Республикаһы]]ның {{ТыуғанУрыны|Ишембай районы|Ишембай районында}})
 |гражданство          = {{Флагификация|СССР}} → {{Флагификация|Российская Федерация}}
 |дата смерти          =21.08.1998
 |место смерти         = {{ВафатБулыуУрыны|Стәрлетамаҡ}}, [[Башҡортостан]]
 |отец                 = 
 |мать                 = 
 |супруг               = 
 |супруга              = 
 |дети                 = 
 |награды и премии     = 
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}} {{Орден Отечественной войны 2 степени}} 
{{!}}}
 |автограф             = 
 |сайт                 = 
 |викисклад            = 
}}
'''Арыҫланов Һаҙый Мөхәмәҙи улы''' ([[29 март]] [[1925 йыл]] — [[21 август]] [[1998 йыл]]) — СССР һәм Рәсәй журналисы, «Стерлитамакский рабочий» гәзитенең баш мөхәррире (1966—1990). Экология мәсьәләләре буйынса мәҡәләләр авторы.

СССР Журналистар союзы ағзаһы (1957). СССР Журналистар союзы премияһы лауреаты (1975). РСФСР-ҙың (1979), БАССР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1975).

== Биографияһы ==
Һаҙый Мөхәмәҙи улы (Ғәди Мөхәмәт улы) Арыҫланов Стәрлетамаҡ медучилищеһын тамамлай&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;[http://nasledie-sela.ru/places/BAK/1496/4052/ Культурно-историческое наследие села] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150519123340/http://nasledie-sela.ru/places/BAK/1496/4052/ |date=2015-05-19 }}&lt;/ref&gt;

Бөйөк Ватан һуғышы ҡатнашыусыһы. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены менән бүләкләнгән (1985). Фронт тураһында иҫтәлектәр баҫтыра, улар хаҡында яҙыусы Виктор Астафьев хатлашҡан саҡта былай ти: «К''үңелдәргә үтеп инерлек, дөрөҫ, ялтырауыҡһыҙ әҫәрҙәрегеҙ талантығыҙҙан ғына түгел, ә һыҙландырып, һуғыш тураһында бөтәһен дә әйтеү теләген ҡуҙғытып, Һеҙгә ҡаҙалып торған шул шырауҙан да ул…'' ''Һеҙ — халыҡтың выжданы, ә ул бик тә кәрәк, айырыуса хәҙер''».

Һуғыштан һуңғы йылдарҙа [[Үрге Этҡол|Этҡол]] ауылы (хәҙер Ишембай районы) участка дауаханаһының етәксеһе була, ауырыуҙарға медицина хеҙмәте күрһәтеүгә, туҡландырыуға һәм уларҙың хәл-торошона бик иғтибарлы була&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;/&gt;.

1951 йылдан КПСС ағзаһы&lt;ref&gt;[http://zakon-region3.ru/1/73554/ Распоряжение Совета Министров Башкирской АССР от 25.01.1989 N 68р &lt;Об установлении персональных пенсий&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150518091119/http://zakon-region3.ru/1/73554/ |date=2015-05-18 }}&lt;/ref&gt;. КПСС Үҙәк Комитеты эргәһендәге Юғары партия мәктәбен тамамлай (Мәскәү, 1966).

1955—1966 йылдарҙа — «Стерлитамакский рабочий» гәзитенең партия тормошо бүлеге мөдире, 1966—1990 йй. — был гәзиттең баш мөхәррире.

== Хәтер ==
1998 йылда Башҡортостанда Һаҙый Арыҫланов иҫтәлегенә «Башҡортостан экологияһы» тигән йыл да тапшырылыусы журналистик премия булдырыла, ул тирә-яҡ мөхит темаһына яҙылған публикациялар өсөн бирелә&lt;ref&gt;[http://www.vatandash.ru/index.php?article=529 Ватандаш / Соотечественник / Compatriot] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150518083037/http://www.vatandash.ru/index.php?article=529 |date=2015-05-18 }}&lt;/ref&gt;.

2005 йылда Стәрлетамаҡтағы бер урамға Арыҫланов исеме биреләа&lt;ref&gt;[http://bashkortostan.news-city.info/docs/sistemst/dok_oegieb.htm О наименовании новых улиц города]&lt;/ref&gt;

== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/component/content/article/8-statya/1329-ary-lanov-di-m-kh-m-t-uly|Арыҫланов Ғәди Мөхәмәт улы}}
* [http://www.bashinform.ru/news/259498-zhurnalisty-respubliki-pomnyat-gadiya-arslanova/ Журналисты республики помнят Гадия Арсланова]
* ''Мавлида ЯКУПОВА'' — [http://www.agidel.ru/ind.php?param1=1618&amp;tab=5 Имя, которое всегда с нами] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150616054818/http://www.agidel.ru/ind.php?param1=1618&amp;tab=5 |date=2015-06-16 }}, Газета «Республика Башкортостан» № 58 от 30 марта 2005 г.

[[Категория:Алфавит буйынса журналистар]]
[[Категория:Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәрҙәре]]
[[Категория:РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәрҙәре]]
[[Категория:КПСС ағзалары]]
[[Категория:СССР Журналистар союзы ағзалары]]</text>
      <sha1>67ksojlwh6mq1blcup1siatpooihtld</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бекмәмбәтов Тимур Нуруахит улы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>119806</id>
    <revision>
      <id>1271940</id>
      <parentid>1051059</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T22:53:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19855" xml:space="preserve">{{Кинематографист
 |имя                  = Тимур Бекмәмбәтов
 |оригинал имени       = 
 |изображение          = 
 |ширина               = 250px
 |описание изображения = Тимур Бекмәмбәтов 2012 йылдың мартында
 |имя при рождении     = Тимур Нуруахит улы Бекмәмбәтов
 |место рождения       = Ҡаҙаҡ Совет Социалистик Республикаһының (Ҡаҙаҡ ССР-ы) Гурьев (Атырау) ҡалаһы 
 |профессия            = продюсер, кинорежиссёр, сценарист,  клипмейкер
 |гражданство          ={{USSR}} &lt;br&gt; {{KZ}} &lt;br&gt; {{RUS}}
 |годы активности      = 1991 йылдан башлап
 |направление          = 
 |киностудия           = 
 |награды              = {{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}} {{Орден Дружбы}}
{{!}}}
}}
'''Тимур Нуруахит улы Бекмәмбәтов''' ([[25 июнь]] [[1961 йыл]]) — Ҡаҙағстан кинорежиссёры, сценарист, продюсер, клипмейкер&lt;ref&gt;[http://www.kinopoisk.ru/level/4/people/464015/ Профиль на сайте КиноПоиск.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.kinofilms.ua/star/420_Timur_Bekmambetov/ Тимур Бекмамбетов]&lt;/ref&gt;. &lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;96&quot;&gt; «Astana» халыҡ-ара экшн-фильмдар кинофестивален нигеҙләгән, уның президенты.&lt;/span&gt;

== Биографияһы ==
1961 йылдың 25 июнендә Ҡаҙаҡ ССР-ының Гурьев ҡалаһында (хәҙер — Атырау) тыуа. Атаһы — Нуруахит Бекмәмбәтов, әсәһе — Мира Богословская. С. М. Киров исемендәге 17-се Гурьев урта мәктәбен тамамлай. Энергетик атаһының кәңәше менән Мәскәү энергетика институтына инә, әммә сәнғәткә ҡыҙыҡһыныуы көсәйеп, уны ташлай. [[Ашхабад]] эргәһендә артиллерия ғәскәрендә армия хеҙмәтен үтә. Хеҙмәттән һуң 1982 йылда [[Ташкент]]ҡа күсә, унда «Ильхом» театры рәссамы була һәм «Үзбәкфильм» киностудияһында эшләй. Шунда Виктор Вержбицкий менән таныша, ул һуңынан Тимурҙың даими актёрына әйләнә, ул төшөргән бөтә фильмдарҙа ла ҡатнаша&lt;ref&gt;[http://www.nytimes.com/2006/02/05/movies/05johnson.html?_r=1&amp;oref=slogin The New York Times: ''From Russia, with Blood and Shape-Shifters'']&lt;/ref&gt;.

1987 йылда «театр һәм кино рәссамы» специальносы буйынса А. Островский исемендәге Ташкент театр-художество институтын тамамлай һәм, карьера эҙләп, [[Мәскәү]]гә китә, унда реклама роликтары производствоһына эшкә инә.

1989 йылда «Кредит-Москва» банкы тураһында реклама сюжеты эшләй. «Менатеп» банкының реклама клиптары авторы. 1992 йылда «Видео Интернешнл» компанияһы етәксеһе Михаил Лесин аша «Империал» банкы президенты Сергей Родионов менән таныша. 1992—1997 йылдарҙа Родионов заказы буйынса &quot;Империал банкынан Бөтә донъя тарихы&quot;ның 20 реклама ролигын төшөрә, ул роликтар Рәсәй рекламаһы классикаһына әүерелә. Рәсәй рекламаһы үҫешенә һиҙелерлек өлөш индерә. Рәсәй Реклама академияһы ағзаһы итеп һайлана. «Кукольный формат» театрының (Санкт-Петербург) продюсеры булып тора.

== Ғаиләһе ==
Ҡатыны Авдюшко Варвара Викторовна (18.03.1974) — костюмдар буйынса рәссам, кинопродюсер, ул театр һәм кино актёры Виктор Антонович Авдюшко менән гримёр рәссам Лариса Николаевна Авдюшконың ҡыҙы&lt;ref&gt;Варвара Авдюшко. kino-teatr.ru. Проверено 7 апреля 2017&lt;/ref&gt;.

== Кино карьераһы ==
1993 йылда афған һуғышына арналған «Пешаварский вальс» фильмын төшөрә. 1994 йылда картина Карловы Вары фестивалендә һәм Кинотаврҙа приздар ала.

РТР телеканалы заказы буйынса һигеҙ сериялы «Наши 90-е» тигән нәфис фильм төшөрә. 1998 йылда продюсер Роджер Корман уны «Гладиатрикс» фильмын төшөрөү эшенә саҡыра. Съёмка Рәсәйҙә бара, фильм экранға 2001 йылда сыға.

2004—2005 йылдарҙа уға билдәлелек килтергән «Ночной Дозор» һәм «Дневной Дозор» фильмдарын төшөрә. 2005 йылда Голливудҡа саҡырыла, «Fox» кинокомпаниялар төркөмөнөң бер нисә проектында ҡатнаша. 2006 йылда «Киевстар» мобиль операторы өсөн ике реклама ролигының режиссёры була, уларҙа Жерар Депардьё төшә.

2007 йылда «Ирония судьбы. Продолжение» фильмының режиссёры була.

2008 йылда Голливудта «Особо опасен» фильмын төшөрә.

2009 йылда «9» йәнһүрәтенең (Тим Бёртон менән) һәм «Чёрная Молния» фильмының продюсеры була.

2012 йыл уртаһында «Авраам Линкольн: Охотник на вампиров» картинаһы сыға, Тимур Бекмәмбәтов уның режиссёры була. 2012 йылда «Приключения Алисы. Пленники трёх планет» фильмын продюсерлай.

2016 йылда — «Бен-Гур» картинаһының режиссёры. Йыл аҙағында «Взломать блогеров» тигән фильм сыға, Тимур Бекмәмбәтов уға продюсерлыҡ итә. Картина Рәсәй киноһы тарихында тамашасыларҙың иң түбән баһаһын ала.

== Өҫтәмә мәғлүмәт ==
* Т. Бекмәмбәтов үҙен Рәсәйгә ҡарағанда нығыраҡ ҡаҙаҡ кинорежиссёры тип һанай, сөнки уның ижадында атаһының туғандары һәм ҡаҙаҡ тамырҙары көслөрәк һиҙелә: «Үҙемдең фильмдарымды төшөргәндә мине бөтәһенән бигерәк ҡаҙаҡ хикәйәттәре һәм риүәйәттәре рухландыра ине. Мин һәр ваҡыт ошо хикәйәттәрҙең берәй өлөшөн кинематографиямда кәүҙәләндерергә тырыштым. Мин бөтә донъя ҡаҙаҡ тигән халыҡ барлығын белһен тип теләй инем».
* Т. Бекмәмбәтов кинематографта үҙ ижадының нигеҙен ошолай тип билдәләй: «Миңә кешеләрҙе ҡурҡытыу оҡшай, ә американдар был эштә бик тәжрибәле. Әммә уларҙыҡын күсереп ҡуллана алмайым, Америка режиссёры ла була алмайым»&lt;ref&gt;[http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=10&amp;article=12822 ''Елена Иванова.'' Как Бекмамбетов стал опасным. / Газета «Яблоко» (29 августа 2008 года).]&lt;/ref&gt;. Атаһы яғынан боронғо ҡаҙаҡ ырыуына ҡарай, шәжәрәһе Х быуатҡа тиклем асыҡланған. Әсәһе яғынан йәһүд туғандарын бер интервьюһында һуғыш ваҡытында Белоруссияла һәләк булғандар тип иҫкә ала&lt;ref&gt;[http://www.c-cafe.ru/days/bio/29/025_29.php ''Евгения Заболотских.'']&lt;/ref&gt;, ләкин ҡатнаш милләтле ғаиләлә тәрбиәләнеүе тураһында ентекле аңлатма биргәне юҡ&lt;ref&gt;[http://vesti.kz/conference/6/ Интервью / vesti.kz (15 декабря 2009 года)]&lt;/ref&gt;.
* Т. Бекмәмбәтов яҙмышын Америка йә американ кинематографы менән даими нигеҙҙә бәйләүҙе планлаштырмай. Интевьюларының береһендә ул Голливуд тураһында былай ти: «…был бары тик оҙайлы командировка. Унда рәхәт, ҡыҙыҡ, кеше күп, мәғлүмәт, үҙеңде асыу мөмкинлектәре, ылыҡтырғыс проекттар — режиссёр өсөн дә, продюсер өсөн дә — күп. Миңә анимация эшләү тураһында белеү мөмкинлеге бирелде. Һәм мин уны файҙаландым»&lt;ref&gt;[http://www.trud.ru/article/10-09-2009/228592_timur_bekmambetov_ja_robot_i_ochen_organichno_sebja_v_etom_oschuschaju.html ''А. Фёдорова.'' Я робот, и очень органично себя в этом ощущаю. / «Труд» № 168 (10 сентября 2009 года)]&lt;/ref&gt;.
* Т. Бекмәмбәтов «кино теле» сығарыу планы тураһында һөйләне. Кино теле компьютер ярҙамында автоматик рәүештә сценарий тексын кинофильмға күсереү мөмкинлеген бирә&lt;ref&gt;[http://lenta.ru/articles/2012/07/19/chromo/ Lenta.ru: Язык роботов.]&lt;/ref&gt;.

== Фильмографияһы ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:30px;&quot;|Йыл
! rowspan=&quot;2&quot;|Фильм
! colspan=&quot;3&quot;|Статус
|-
! width=65 |режиссёр
! width=65 |продюсер
! width=65 |сценарист
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||1987
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Перед большой дорогой на войну»''
|
|
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||1993
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Пешаварский вальс»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2000
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Наши 90-е»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2000
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Гладиатрикс»''
| {{Эйе}}
|
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|| 2002
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«ГАЗ — русские машины»''
| {{Эйе}}
|
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2004
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ночной Дозор»''
| {{Эйе}}
|
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2005
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Дневной Дозор»''
| {{Эйе}}
|
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2006
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Громовы»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2007
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ирония судьбы. Продолжение»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2008
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Особо опасен»''
| {{Эйе}}
|
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2009
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«9»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2009
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Чёрная Молния»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2010
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ёлки»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2011
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Выкрутасы»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2011
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Аполлон 18»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2011
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Фантом»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2011
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Смешарики. Начало»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2011
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ёлки 2»''
|
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2012
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Президент Линкольн: Охотник на вампиров»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2012
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Приключения Алисы. Пленники трёх планет»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2012
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Джентльмены, удачи!»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2012
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Снежная Королева»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2013
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ёлки 3»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2013
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Горько!»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2013
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Игра в правду»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2014
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Горько! 2»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2014
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ёлки лохматые»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2014
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Белки»''
|
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2014
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Снежная королева 2: Перезаморозка»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2014
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ёлки 1914»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2015
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Он — дракон»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2015
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Самый лучший день»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2015
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Убрать из друзей»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2016
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Хардкор»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2016
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Бен-Гур»''
| {{Эйе}}
|
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2017
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Время первых»''
|
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2016
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Ёлки 5»''
| {{Эйе}}
| {{Эйе}}
|
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
||2016
| style=&quot;text-align:left;&quot;|''«Взломать блогеров»''
|
| {{Эйе}}
|}

== Клиптары ==
* Чичерина «Ту-лу-ла»
* Чичерина «Жара»
* Linkin Park «Powerless»

== Бүләктәре ==
[[Файл:Timur_Bekmambetov_with_Dmitry_Medvedev_October_31_2011.jpg|мини|Дуҫлыҡ ордены менән бүләкләү]]
* IV Халыҡ-ара реклама фестивалендә «Имидж рекламаһы» категорияһында Гран-при һәм приз («Альфа-банк-3» («День рождения») (Мәскәү-1994)
* 1994 йылда Словенияла үткән Яңы Европа фестивалендә Имидж рекламаһының иң яҡшы блогы («Бөтә донъя тарихы, Империал банкы»);
* Реклама фильмдарының II «Кипарис» халыҡ-ара фестивалендә «Имидж» номинацияһында «Алтын кипарис» («[[Искәндәр Зөлҡәрнәй|Александр Македонский]]» ролигы өсөн) (Ялта-1994) 
* Платина Тарлан — 2004
* Дуҫлыҡ ордены (2011 йылдың 22 июне) — ''ватан ''&lt;span&gt; ''кинематография сәнғәтен үҫтереүгә индергән ҙур өлөшө һәм күп йыллыҡ ижади эшмәкәрлеге өсөн ''&lt;/span&gt;&lt;ref&gt;[http://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?1562099 Указ Президента Российской Федерации от 22 июня 2011 г. № 849]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* «Йылдың иң яҡшы сит ил режиссёры»на CinemaCon премияһы (Лас-Вегас, 2012)

== Иҫкәрмәләр ==
{{Примечания|2}}

== Һылтанмалар ==
* {{IMDb name|0067457|Тимур Бекмамбетов}}
* [http://2011.russiancinema.ru/index.php?e_dept_id=1&amp;e_person_id=1144 Тимур Бекмамбетов — Энциклопедия отечественного кино] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170208034048/http://2011.russiancinema.ru/index.php?e_dept_id=1&amp;e_person_id=1144 |date=2017-02-08 }}

=== Сайттар һәм ресурстар ===
* {{lj_user|tbekmambetov|Тимур Бекмамбетов}} — блог Тимура Бекмамбетова
* {{youtube.com|tbekmambetov|Тимура Бекмамбетова}}
* [http://allpersons.name/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=429&amp;Itemid=9 Биография Тимура Бекмамбетова]

=== Мәҡәләләр ===
* {{ВТ-ЛП|Бекмамбетов, Тимур}}
* [http://www.novoskop.ru/news/timur-bekmambetov-voshel-v-pyaterku-samykh-izvestnykh-rezhisserov-mira Тимур Бекмамбетов вошел в пятерку самых известных режиссёров мира]
* [http://www.forbesrussia.ru/stil-zhizni/afisha/42335-problema-bekmambetova Проблема Бекмамбетова] — статья, посвященная Тимуру Бекмамбетову и фильму «Черная молния»

=== Интервью ===
* [http://www.vedomosti.ru/newspaper/article.shtml?2008/03/26/144316 Интервью Тимура Бекмамбетова газете Ведомости]
* [http://lenta.ru/conf/timur/ Ответы Тимура Бекмамбетова] на вопросы читателей [[Lenta.ru]]
* [http://www.rollingstone.ru/articles/3672/27,4/ Тимур Бекмамбетов. Тимур и его коммандос. Интервью журналу Rolling Stone] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190207020147/http://www.rollingstone.ru/articles/3672/27,4/ |date=2019-02-07 }}
* {{YouTube|4MDXXHlnyZs|Тимур Бекмамбетов о работе в Голливуде и современном кино. Интервью с Д. Ю. Пучковым 23 декабря 2016 г.}}

[[Категория:Дуҫлыҡ ордены (Рәсәй) кавалерҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Рәсәйҙә реклама]]
[[Категория:25 июндә тыуғандар]]
[[Категория:1961 йылда тыуғандар]]</text>
      <sha1>ghxhdnurgnec8h9120nmtlcxpedtlwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Байҡоңыр (ҡала)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126974</id>
    <revision>
      <id>1271936</id>
      <parentid>1256873</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T16:48:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16493" xml:space="preserve">{{Башҡа мәғәнәләре|Байҡоңыр (мәғәнәләр)}}
{{НП
 |статус                  = Ҡала
 |русское название        = Байҡоңыр
 |оригинальное название   = {{lang-kk|Байқоңыр}}
 |изображение             = Baykonur sity Gagarin prospect Leninsk stella 2005.jpg
 |страна                  = Ҡаҙағстан
 |герб                    = Baikonur seal.png
 |флаг                    = Флаг города Байконур.svg
 |вместо герба            = 
 |описание герба          = 
 |описание флага          = 
 |lat_deg=45|lat_min=37||lon_deg=63|lon_min=19|
  |CoordAddon             = type:city(73127)_region:KZ
  |CoordScale             = 
 |вид региона             = 
 |регион                  = 
 |регион в таблице        = 
 |район                   = 
 |район в таблице         = 
 |карта района            = 
 |внутреннее деление      = 
 |вид главы               = 
 |глава                   = [[Бусыгин Константин Дмитриевич|К. Д. Бусыгин]]
 |дата основания          = 1955
 |прежние имена           = Ленинский (1958—1969), Ленинск (1969—1995)
 |статус с                = 1969
 |площадь                 = 57
 |высота центра НП        = 100
 |климат                  = Континенталь
  |население              = 73 127
  |год переписи           = 2014
  |плотность              = 
  |агломерация            =  
  |национальный состав    = [[урыҫтар]]
  |конфессиональный состав= 
  |этнохороним            = 
 |часовой пояс            = +6
 |DST                     = 
 |телефонный код          = +7 33622 и +7 73622 (для звонков из Казахстана)
 |почтовые индексы        = 46832x һәм 710501
 |вид идентификатора      = 
 |цифровой идентификатор  = 
 |категория в Commons     = Байконур
 |сайт                    = http://www.baikonuradm.ru/index.htm
 |язык сайта              = ru
 |язык сайта 2            = 
 |язык сайта 3            = 
 |add1n                   = 
 |add1                    = 
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
}}

'''Байҡоңыр''' (Байконур; {{lang-kk|Байқоңыр}}, {{lang-ru|Байконур}}; ҡаҙаҡса: «бай» — ''бай'', «ҡоңыр» — ''үҙән'') — [[Ҡаҙағстан]]да урынлашҡан ҡала. Байконур космодромының административ һәм тораҡ үҙәге. 
Ҡала һәм космодром бергә Рәсәй Ҡаҙағстандан 2050 йылға тиклем ҡуртымға алған «Байконур» комплексын барлыҡҡа килтерә.
{|
|
{{начало цитаты}}Город Байконур является административно-территориальной единицей Республики Казахстан, функционирующей в условиях аренды.
На период аренды комплекса «Байконур» город Байконур в отношениях с Российской Федерацией наделяется статусом, соответствующим городу федерального значения Российской Федерации, с особым режимом безопасного функционирования объектов, предприятий и организаций, а также проживания граждан.{{конец цитаты|источник=[http://www.baikonuradm.ru/index.php?mod=1957 Международное Соглашение между Российской Федерацией и Республикой Казахстан о статусе города Байконур, порядке формирования и статусе его органов исполнительной власти от 23 декабря 1995 года, статья 1, пункт 1.]}}
|}
Халҡы — 73 127 кеше (2014 йылдың 1 ғинуарына). 2011 йылдың 1 ғинуарына ҡарата ҡалала теркәлгән Ҡаҙағстан граждандары һаны 37,1 мең кеше иҫәпләнә&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib2/2011/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0/EandS1103End.pdf Т. Жумасултанов. Расселение населения страны по городской и сельской местностям. Экономика и статистика. 3/2011] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111113213448/http://www.stat.kz/publishing/DocLib2/2011/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0/EandS1103End.pdf |date=2011-11-13 }}&lt;/ref&gt;.

== Тарихынан ==
[[Файл:Baykonur city entry 2008.jpg|thumb|Ҡалаға инеү]]
[[Файл:Baykonur sity Gagarin prospect Leninsk stella 2005.jpg|thumb|20 %|right|«Ленинск» стелаһы — 1980-се йылдар аҙағына тиклем ҡаланың көнбайыш сиге]]

1955 йылдың 12 февралендә [[СССР|КПСС Үҙәк Комитеты]] һәм [[СССР|СССР Министрҙар Советы]] берлектәге  № 292—181сс ҡарары менән  № 5 Фәнни-тикшеренеү һынау өсөн тәғәйенләнгән СССР Оборона министрлығы полигонын барлыҡҡа килтереүҙе раҫлай. Хәрби полигон дислокацияһы өсөн урын [[Ҡыҙылурҙа|Ҡыҙылурҙа өлкәһенең]] ике район үҙәге - Ҡазалы  һәм Жосалы араһындағы сүлдән, Урта Азия тимер юлының [[Түрәтам]] разъезы эргәһенән бирелгән. 1955 йылдың беренсе яртыһында полигон «Тайга» тигән шартлы исем менән төҙөлә башлай.

Ҡаланың һәм полигондың рәсми рәүештә барлыҡҡа килеү датаһы тип 1955 йылдың 2 июне тип иҫәпләнә, СССР Оборона министрлығы Генераль штабының  полигондың ойоштороу-штат структураһы булдырыу һәм 11284-се хәрби частар ойоштороу директиваһы тап ошо көндә раҫлана. Полигондың хәрби частары өсөн шартлы почта адресы — «Москва-400, в/ч №…» билдәләнә.

== Юрисдикцияһы ==

СССР тарҡалғас, Байҡоңыр космодромы бик ауыр йылдар кисерә.

[[Ҡаҙағстан|Ҡаҙағстан Республикаһы]]ның рәсми органдары баҫмаларында  Байҡоңыр  [[Ҡыҙылурҙа|Ҡыҙылурҙа өлкәһенең]] өлкә буйһоноуындағы ҡала акиматы (хакимиәте) сифатында мәғлүм ителә  составына , әммә ярашлы, рәсәй-ҡаҙағстан аренда килешеүенә ярашлы, космодромдың бөтә аренда осоронда ҡала [[Рәсәй|Рәсәй Федерацияһы]] ҡалаһы статусын һаҡлай  (Рәсәй Федерацияһының федераль әһәмиәттәге ҡалаһы). 

Килешеүгә ярашлы, ҡала хакимиәте башлығы [[Рәсәй|Рәсәй]] һәм [[Ҡаҙағстан]] президенттары ҡарары менән, Рәсәй яғы тәҡдиме буйынса  тәғәйенләнә. Ҡала территорияһында Рәсәй ҡануниәте ғәмәлгә ашырыла, шулай уҡ  Ҡаҙағстан республикаһы граждандары өсөн Ҡаҙағстан ҡануниәте ҡулланыла. РФ Һалым хеҙмәте регионы — 99.

Байҡоңыр ла ҡушыла [[Рәсәй|Рәсәй Федерацияһынан]] ситтә ятһа ла, уның биләмәһендә түбәндәге рәсәй структуралары эшләй: 
* рәсәй хәрби суды (бөтә категория эштәрен ҡарай), ҡала халҡы ҡала хакимиәте, уның органдары һәм вазифалы кешеләренең ҡарарҙарын кире ҡаҡтырыу буйынса мөрәжәғәт итә ала; 
* Байҡоңыр  комплексы эске эштәр идаралығы РФ МВД-һы составында; 
* Рәсәйҙең  башҡа ведомство структуралары  — миграция һәм [https://web.archive.org/web/20100904091033/http://www.r50.nalog.ru/str.php?topic=imns_99_01 һалым хеҙмәте], мәғариф органдары (шул иҫәптән ҡаланың барлыҡ мәктәптәре һәм балалар баҡсалары ), һаулыҡ һаҡлау (барлыҡ  ҡала хастаханалары һәм поликлиникалары )&lt;ref&gt;[http://cmsch1.ru/ ЦМСЧ рәсми сайтында № 1 РФ ФМБА] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927021155/http://cmsch1.ru/ |date=2013-09-27 }}&lt;/ref&gt;), пенсия фонды (Байҡоңыр ҡалаһы буйынса Рәсәй Пенсия фонды бүлексәһе), социаль яҡлау һ. б.

[[Файл:Автомобили в Байконуре.jpg|thumb| 94RUS коды ҡуйылған автомобиль номерҙары]]

Ҡала халҡының (РФ граждандары) һәм Рәсәй ойошмаларының автомобиль номерҙары   — РФ стандартлы,94RUS төбәк  коды ҡуйыла. 

Ҡала идара итеү системаһы Ҡаҙағстан Республикаһы һәм Рәсәй Федерацияһы араһындағы 1995 йылдың 23 декабрендә ҡабул ителгән Килешеүҙәге 5-се статья менән билдәләнгән.

Уның эшмәкәрлеге ҡала халҡының конференцияһында раҫланған положениеға ярашлы алып барыла. 

Ҡаҙағстан Республикаһы юрисдикцияһында - космодром [[аэропорт]]ын хеҙмәтләндереүесе «Байкоңыр» сик буйы посы, Ҡаҙағстан Республикаһы МВД-һының Түрәтам һәм Аҡай биҫтәләрендә тәртип күҙәтеүсе , шулай уҡ  теркәү  функцияларын башҡарыусы вәкиллеге.

== Климаты ==
[[Климат]]ы ҡырҡа континенталь, яуым-төшөм аҙ (йылына 120 мм), ҡояшлы көндәре күп ; [[йәй]] оҙайлы һәм  эҫе, [[ҡыш]]  елле һәм һыуыҡ (бейек булмаған ҡар ҡатламы).

{{Климат города||Город_род=Байконура|Источник=[https://ru.climate-data.org/location/28012/ Климат Байконура]|Янв_ср=-9.6|Янв_ср_осад=12|Фев_ср=-8.7|Фев_ср_осад=9|Мар_ср=-0.6|Мар_ср_осад=15|Апр_ср=11.4|Апр_ср_осад=17|Май_ср=19.4|Май_ср_осад=12|Июн_ср=24.8|Июн_ср_осад=6|Июл_ср=27.2|Июл_ср_осад=5|Авг_ср=24.4|Авг_ср_осад=5|Сен_ср=17.9|Сен_ср_осад=6|Окт_ср=8.2|Окт_ср_осад=14|Ноя_ср=0.3|Ноя_ср_осад=14|Дек_ср=-5.8|Дек_ср_осад=16|Год_ср=9.1|Год_ср_осад=131|Янв_ср_мин=-13.6|Янв_ср_макс=-5.6|Фев_ср_мин=-13.2|Фев_ср_макс=-4.2|Мар_ср_мин=-5.3|Мар_ср_макс=4.2|Апр_ср_мин=5.3|Апр_ср_макс=17.5|Май_ср_мин=12.6|Май_ср_макс=26.3|Июн_ср_мин=17.8|Июн_ср_макс=31.9|Июл_ср_мин=20.3|Июл_ср_макс=34.1|Авг_ср_мин=17.4|Авг_ср_макс=31.5|Сен_ср_мин=10.9|Сен_ср_макс=24.9|Окт_ср_мин=2.5|Окт_ср_макс=14.0|Ноя_ср_мин=-3.9|Ноя_ср_макс=4.7|Дек_ср_мин=-9.3|Дек_ср_макс=-2.2|Год_ср_мин=3.5|Год_ср_макс=14.7|Янв_а_макс=|Янв_а_мин=|Фев_а_макс=|Фев_а_мин=|Мар_а_макс=|Мар_а_мин=|Апр_а_макс=|Апр_а_мин=|Май_а_макс=|Май_а_мин=|Июн_а_макс=|Июн_а_мин=|Июл_а_макс=|Июл_а_мин=|Авг_а_макс=|Авг_а_мин=|Сен_а_макс=|Сен_а_мин=|Окт_а_макс=|Окт_а_мин=|Ноя_а_макс=|Ноя_а_мин=|Дек_а_макс=|Дек_а_мин=|Год_а_макс=|Год_а_мин=}}

== Этимологияһы ==
Атаманың килеп сығышы буйынса ике фараз бар:
* Ҡаҙаҡ телендәге ''бай'' һәм ''ҡоңыр'' - ''үлән алған ҡом убаһы'' тигән һүҙҙәрҙән килеп сыҡҡан. 
* Ҡаҙаҡ телендәге ''ҡоңыр'' һүҙе бер үк ваҡытта төҫтө лә белдерә һәм башҡортса ''ҡуңыр'' тигән сифатҡа ла тура килә. Ошо күҙҙән ҡараған осраҡта, атама Байҡуңыр тигән антропонимдан килеп сыҡҡан булыуы ихтимал, сөнки Ҡоңыр тигән исемдәр ҙә осрай &lt;ref&gt;[http://www.xn--80aacc4bir7b.xn--p1ai/%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8/%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%83%D1%80#qVLSHIGxDQTy6RwG.99 Вокабула/ Байконур]&lt;/ref&gt;

== Галерея ==

{| class=&quot;graytable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
 |+ Байҡоңыр иҫтәлегенә
|width=&quot;22%&quot; | 
 | width=&quot;22%&quot; |[[File:Камень на месте где было заложено первое здание (Байконур).jpg|thumb|Беренсе бина төҙөлгән урындағы таш  (Байҡоңыр)]]
| width=&quot;22%&quot; |[[File:Памятник ДУ САС (Байконур).jpg|thumb|Авария ҡотҡарыу системаһы ДУ-һына һәйкәл (Байҡоңыр)]] 
 | width=&quot;22%&quot; |[[File:Мемориальная доска на станции Торетам.jpg|thumb|Түрәтам  станцияһындағы мемориаль таҡта]]
 
 |-
 |width=&quot;22%&quot; |
 |width=&quot;22%&quot; |[[File:Станция Байконур - Алматы.jpg|thumb|Байҡоңыр станцияһы - Алматы]] 
 |width=&quot;22%&quot; |[[File:Памятник-паровоз Эу 709-81 (Байконур).jpg|thumb|Һәйкәл-паровоз Эу 709-81 (Байҡоңыр)]]
| width=&quot;22%&quot; |[[File:Мемориал погибшим испытателям.jpg|thumb|Һәләк булған һынап ҡараусылар мемориалы (Байҡоңыр)]]
 |}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.baikonuradm.ru/index.htm Официальный сайт администрации города Байконур] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131203013406/http://www.baikonuradm.ru/index.htm |date=2013-12-03 }}
* [http://www.baykonur.net/index.htm Официальный сайт городской еженедельной газеты «Байконур»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140327091830/http://www.baykonur.net/index.htm |date=2014-03-27 }}

[[Категория:Ҡаҙағстан ҡалалары]]
[[Категория:Һырдаръя буйындағы ҡалалар]]</text>
      <sha1>abb4bxzrtsjtwy68vcoy200j3gt5z9r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Буҫтау рәттәре (Краков)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135434</id>
    <revision>
      <id>1271957</id>
      <parentid>807972</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:21:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3509" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Буҫтау рәттәре''' ({{Lang-pl|Sukiennice}}) — Краков майҙаны үҙәгендәге бина, [[Польша]]ның элекке башҡалаһындағы баҙар сауҙа рәттәре кеүек төҙөлгән. Малопольск воеводалығы мәҙәниәте ҡомартҡыһы.

== Тарихы ==
1257 йылда король Стыдливый V Болеслав, ҡалаға Магдебург хоҡуғы биреп, баҙар майҙаны уртаһында таштан төҙөлгән ике рәт буҫтау сауҙа йорттары төҙөй.

XIV быуат уртаһында король Бөйөк III Казимир, оҙонлоғо 108 метр һәм киңлеге 10 метрлыҡ буҫтау рәте булған яңы бина төҙөтә. Ике яҡтан аркалы көмбәҙҙәр менән ҡапланған 7,5 метрлыҡ сауҙа кибеттәре төҙөй.

Был готика стилендә төҙөлгән бина 1555 йылда яна.

Панкратий ҙур буҫтау рәте залдарын аркалы көмбәҙ менән яба. Тышҡы стеналары маскарон менән декоратив аттик биҙәлеше ала. Шул уҡ ваҡытта колонналар менән лоджиялар барлыҡҡа килә (Джованни Мария Падовать проекты). 1601 йылда төҙөлөп бөткән ризалиттар үтә арҡыры аша сығыу юлы эшләнә.

1875—1879 йылдарҙа буҫтау рәттәре архитектор Томаш Прылинский проекты буйынса яңынан төҙөлә. Бина тирәләй ослайып торған неоготик аркалар өҫтәп төҙөлә. Аркада колонналары капителдәре (колоннаның ослайып тамамланған урыны) Ян Матейко проекттары буйынса эшләнә.

1931 йылдың 12 мартында Буҫтау рәттәре Малопольск воеводалығы ҡомартҡылары реестрына индерелә.

Түбәнге залда стеналар буйлап ағастан сауҙа кибеттәре төҙөлгән.

Өҫкө ҡатында «XIX быуат поляк сәнғәтенең галереяһы» — Краков Милли музейы филиалы урынлашҡан.

== Фотоһүрәттәр галереяһы ==
&lt;gallery&gt;
File:Krakow rynek 02.jpg|Буҫтау рәттәре – Мариацкий сиркәүе башняһенән  күренеш 
File:Kraków - Sukiennice 1.jpg|Буҫтау рәттәре – көнбайыштан күренеш
File:0011 Interior of Sukiennice.jpg|Буҫтау рәттәре – эстән күренеш
File:Sukiennice mascarone 2.jpg|Маскарондарҙың береһе
File:Rynek sukiennice.jpg|
File:052Krakow.JPG|
File:Sukiennice w Krakowie.jpg|
File:Kraków - Sukiennice - inside - almost noone.jpg|
&lt;/gallery&gt;

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}

== Һылтанмалар ==

* [http://www.krakow4u.pl/krakow_sukiennice.html Галерея] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200220183137/http://www.krakow4u.pl/krakow_sukiennice.html |date=2020-02-20 }}
[[Категория:Польша мәҙәниәте]]
[[Категория:Польша]]</text>
      <sha1>e69c7cx9ikdpgjhz33kpf4btlbd7668</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бурзаева Софья Ивановна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159657</id>
    <revision>
      <id>1271944</id>
      <parentid>944778</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T04:58:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6858" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Софья Ивановна Бурзаева''' — осоусы, [[46-сы гвардия төнгө бомбардировка авиация полкы]]ның  беренсе штурманы, гвардия [[лейтенант]]ы.

== Биографияһы ==
Софья Ивановна Бурзаева Осоавиахим осоу мәктәбенең Херсон мәктәбен тамамлай. Летчик-инструктор булып эшләй.

[[1941 йыл]]да Ҡыҙыл Армия сафына инә. Ҡатын-ҡыҙҙар авиаполкын ойоштороу менән шөғөлләнеүсе   [[Раскова Марина Михайловна|Михайловна Марина Раскова]]ға ебәрелә.   [[1941 йыл]]дың октябренән   Энгельс хәрби авиация пилоттар мәктәбендә тиҙләтелгән штурмандар әҙерләү курсын үтә. Әҙерлекле штурмандар ул саҡта бик аҙ була. Бөтә ҡыҙҙарҙан һуғышҡа тиклемге штурман әҙерлегенә тик Софья һәм Лариса Розанова ғына эйә була. 

Уҡыу тамамланыу менән Софья Бурзаева [[46-сы гвардия төнгө бомбардировка авиация полкы|588-се авиация полкының]] штурманы итеп тәғәйенләнә. 

[[1942 йыл]]дың  [[23 май]]ында Софья  полк составында фронтҡа  оса. [[27 май|27 майҙа]]   билдәләнгән урынға килә.  Тәүге ваҡыт фронт һыҙығына тик танышыу осоуҙары менән үтә, фаралар яҡтыһында машиналарҙы йөрөтөү техникаһы шымартыла.   [[17 июнь|17 июндә]] осоусыларҙың  беренсе осошо үтә. Унда  өс экипаж ҡатнаша.  [[Бочарова Евдокия Давыдовна|Бершанская]] — Бурзаева экипажы оса, Уның артынан Амосова—Розанова, Ольховская—Тарасова экипажы ҡуҙғала. 
Софья Ивановна Ҡавказ өсөн һуғыша, Кубань, [[Ҡырым]]ды азат итеүҙә ҡатнаша.  Ул полкта иң  яҡшы штурман тип иҫәпләнә. Хәрби заданиенан тыш   яңы килгәндәр менән штурман әҙерлеге  алып бара. Яңы килгәндәрҙе тик тәжрибәле штурман ҡыҙҙарға  — Бурзаева, [[Розанова Лариса Николаевна|Розанова]], [[Руднева Евгения Максимовна|Руднева]]ға ышанып тапшыралар.

Софьяның әсәһе һәм  һеңлеһе  тыл Армавир ҡалаһында йәшәй. Уларҙа самолеттарҙы ремонтҡа ҡыуып алып килергә тура килгән  ҡыҙҙар һәр саҡ туҡтап китә. Нәҡ Армавир ҡалаһында уларҙың ҙур булмаған ПО-2 самолеттарының мастерскойҙары урынлаша. 

[[1943 йыл]]дың июлендә  ауырыу сәбәпле  Софья Бурзаева сафтан сыға. Уның урынына  полк штурманы итеп [[Руднева Евгения Максимовна|Евгения Руднев]]аны тәғәйенләйҙәр

Хеҙмәте тамамланыуға Софья Бурзаеваның  иҫәбендә  700-ҙән ашыу сәғәт осош иҫәпләнә.

Һуғыш  тамамлағандан һуң [[Советтар Союзы Геройы]] Лев Рощинға кейәүгә сыға. Шулай уҡ һуғыш ваҡытында ул летчик була. Бергә улдар  тәрбиәләй.

[[1958 йыл]]да Рощин  яңы реактив самолет һынау ваҡытында Минск эргәһендәге авиакатастрофала һәләк була.

Софья Ивановна [[Краснодар крайы]]нда йәшәүен дауам итә.

== Сығанаҡтар ==

* [http://tamanskipolk46.narod.ru/p148aa1.html Таманский полк. Софья Бурзаева]
* [http://militera.lib.ru/memo/russian/v_nebe_frontovom/03.html Чечнева М.П. «В небе фронтовом»]

== Һылтанмалар ==

* [https://web.archive.org/web/20090520080235/http://victory.mil.ru/lib/books/memo/aronova_re/02.html Аронова Р.Е. «Ночные ведьмы»]
* [http://militera.lib.ru/h/magid_as/02.html Магид А.С. «Гвардейский Таманский авиационный полк»]
* [http://militera.lib.ru/memo/russian/v_nebe_frontovom/03.html Чечнева М.П. «В небе фронтовом»]
* [http://militera.lib.ru/bio/chechneva_mp/01.html Чечнева М.П. «Боевые подруги мои»]
* [http://militera.lib.ru/memo/russian/rakobolskaya_kravtsova/01.html Ракобольская И.В., Кравцова Н.Ф. «Нас называли ночными ведьмами»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200222051808/http://militera.lib.ru/memo/russian/rakobolskaya_kravtsova/01.html |date=2020-02-22 }}
* [http://tamanskipolk46.narod.ru/p89aa1.html Любовь на линии огня]
* [http://www.airforce.ru/staff/who_is_who/b/b3.htm Кто есть кто. Софья Бурзаева]
* [http://beon.ru/news-politics-society/23-149-unizhenija-ne-prostjat-read.shtml Открытое письмо Софьи Бурзаевой президенту Путину В.В., Главкому Российской армии, в газете &quot;СОВЕТСКАЯ РОССИЯ&quot; № 32-33 (12658), суббота, 12 марта 2005 г.]
[[Категория:Ҡатын-ҡыҙ авиаторҙар]]
[[Категория:Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы ҡатын-ҡыҙҙар]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы менән бүләкләнеүселәр]]
[[Категория:Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Википедия:Замандаштар биографияһы]]
[[Категория:1920 йылда тыуғандар]]
[[Категория:7 октябрҙә тыуғандар]]
[[Категория:Осоусылар]]</text>
      <sha1>az84sjduunnb2fx4og42hw4momtleqd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валаам инвалидтар йорто</title>
    <ns>0</ns>
    <id>166593</id>
    <revision>
      <id>1271963</id>
      <parentid>1245486</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T07:37:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11552" xml:space="preserve">
'''Валаам инвалидтар йорто''' — инвалидтар йорто, Валаам утрауында урынлашҡан (Ладога күленең төньяҡ өлөшө), һуғыштан һуңғы ваҡытта унда [[1950 йыл|1950]]—[[1984 йыл]]дарҙа шулай уҡ Карел-Фин ССР-ында йәшәгән һуғыш инвалидтары хеҙмәтләндерелә&lt;ref&gt;Интернат. Преданы и забыты (Тайны СССР: Валаам, интернат для калек-ветеранов ВОВ) // Документальный фильм / Реж. Максим Катушкин. — Россия, 2010.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.mk.ru/social/2011/09/01/619844-samovaryi-tovarischa-stalina.html «Самовары» товарища Сталина] // [[Московский комсомолец]], 01.09.2011&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pol&quot;&gt;[http://politika-karelia.ru/?p=6202 Ветераны Валаама] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130119031640/http://politika-karelia.ru/?p=6202 |date=2013-01-19 }} // Центр политических и социальных исследований Республики Карелия&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Светлана Цыганкова.'' [http://www.rg.ru/2011/07/19/valaam.html Как имя твоё, солдат?] // [[Российская газета]], 19.07.2011.&lt;/ref&gt;. Элекке монастырь бинаһында урынлашҡан. [[1984 йыл]]да ябыла (вариҫы булып Олонец районы Видлиц ауылындағы инвалидтар йортотора).

== Тарих ==
Карел-Фин ССР-ы Юғары Советы Указына ярашлы инвалидтар йорто [[1950 йыл]]да нигеҙләнгән. 1950 йылдың 20 ноябрендә утрауҙа 904 кеше була&lt;ref name=&quot;pol&quot;/&gt;. Инвалидтар монастырь биналарына урынлаштырыла,. Инвалидтарҙың, эшкә һәләтле булғандары — эшләй&lt;ref name=&quot;rg&quot;&gt;[http://www.rg.ru/2010/03/24/valaam.html Валаамская бессрочная] — «Российская газета» — Федеральный выпуск № 5139 (60)&lt;/ref&gt;. 1950 йылдың 28 июлендә 50 инвалид утрау ҙа эшкә урынлаштырылған була&lt;ref&gt;Постановление коллегии министерства социального обеспечения Карело-Финской ССР от 28 июля 1950 г. «О трудоустройстве участников Великой Отечественной войны»&lt;/ref&gt;.

[[1959 йыл]]да утрауҙа 1500 инвалид булған. [633 сығанағы көн күрһәтелмәгән]

Интернатта йәшәүселәр араһында Григорий Волошин&lt;ref&gt;[http://www.mk.ru/social/article/2011/09/01/619844-samovaryi-tovarischa-stalina.html «Самовары» товарища Сталина]&lt;/ref&gt;, Иван Калитаров (тыуған 1924)&lt;ref name=&quot;pol&quot;/&gt;, Матвей Котов, Николай Сергеевич Кошелев&lt;ref&gt;[http://www.chaskor.ru/article/buntashnyj_ostrov_23312 Бунташный остров — О валаамовских добровольных узниках и о том, как «Голос Америки» испортил жизнь жителям интерната для инвалидов войны. Рассказ Юрия Нагибина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130607014032/http://www.chaskor.ru/article/buntashnyj_ostrov_23312 |date=2013-06-07 }}&lt;/ref&gt;, Меньшиков Василий, Михаил Холодный (тыуған 1920), В. Н. Качалов, Хатов Алексей Алексеевич, Ланев Федор Васильевичтар була&lt;ref name=&quot;Сизов&quot;&gt;{{Мәҡәлә|ссылка=http://rusvera.mrezha.ru/662/3.htm|автор=Сизов М.|заглавие=Валаамские списки|издание=Вера|тип=Газета}}&lt;/ref&gt;.

1960-сы йылдарҙа архипелагҡа экскурсиялар килә башлай.

Валаам тәбиғи музей-ҡурсаулыҡ директоры Владимир Высоцкий әйтеүенсә: «Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, зыярат ҡәберҙәре тулыһынса тиерлек юғалып бөткән. Бөгөнгө көндә улар юҡ. Теге йәки был инвалидтың ҡәбере урынын аныҡ күрһәтеү мөмкин түгел»&lt;ref name=&quot;rg&quot;/&gt;. Фельдшер Любовь Щеглакова утрауҙа үлгән ветерандарҙың фамилияларын тергеҙеү менән шөғөлләнә. Ветерандарҙың наградалары һәм бүләк китаптары ҡайҙа булған, был билдәһеҙ, һаҡланмаған.

Утрауҙа патриархы Кирилл [[Бөйөк Ватан һуғышы]] ветерандары иҫтәлегенә мемориалды изгеләндерә. 54 ветерандың исеме исемлеккә керә. Буласаҡ һәйкәл өсөн мәғлүмәт яҙыусы [[Санкт-Петербург]] һәм Төньяҡ-көнбайыш төбәгенең Ерләү тармағы предприятиелары ассоциацияһы вәкиле фекере буйынса, был зыяратта 200-гә яҡын инвалид ерләнгән булырға тейеш. Вафат булған инвалидтарҙы Игумен зыяратындағы руханиҙар ҡәберҙәре араһында ерләгәндәр. Ҡәбер өҫтөнә металдан һаранғ ғына итеп яҙылған табличкалар ҡуйғандар: уларҙа бары тик фамилиялары, йәшәгән йылдары күрһәтелгән. Уларҙа һуғыш геройының ҡәбере тигән билдәләр юҡ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://funeralassociation.ru/ru/newspaper/new/3608/|title=Мемориал героям Великой Отечественной появился на Валааме|author=Иванова М.|publisher=Ассоциация предприятий похоронной отрасли Санкт-Петербурга и Северо-Западного региона|accessdate=2014-05-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140722140359/http://funeralassociation.ru/ru/newspaper/new/3608/|archivedate=2014-07-22}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140722140359/http://funeralassociation.ru/ru/newspaper/new/3608/ |date=2014-07-22 }}&lt;/ref&gt;.

== Сәнғәттә ==
Валаам йорт-интернатында йәшәгән кешеләрҙе үҙенең графика эштәрендә рәссам Геннадий Добров һүрәтләгән.

=== Әҙәбиәт ===
* ''Евгений Кузнецов''. «Валаамская тетрадь». 144 с. ISBN 5-94668-021-8; 2004 г.
* ''Евгений Кузнецов''. «Валаамская тетрадь». 137 с. ISBN 978-5-94668-021-9; Росток, 2004
* ''Нагибин Ю.'' «Бунташный остров». 448 с. ISBN 5-17-026649-9, 5-9660-0793-4; 2005 г.
* ''Нагибин Ю.'' «Терпение».
* ''Нагибин Ю.'' «Богояр».
* Семёнов В., Белецкая И. Книга памяти: Валаам, Горицы, Андога. — М.: Эдитус, 2019—232 с.

=== Музыка ===
Мәскәү прог-рок/пост-метал төркөмө '''Adaen''' [[2015 йыл]]дың февралендә &lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwXA&quot;&gt;Peine Dure Forte Et&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt; исеме аҫтында йыр сығарған, уның тексында [[Бөйөк Ватан һуғышы]]ның [[Валаам]] һәм Соловецк инвалидтары проблемаһы күтәрелә. Березин Валентиндың, коллективтың фронтмены, гитарасыһы һәм йырсыһы, әйтеүенсә, йыр тексы, шулай уҡ урта быуат метафора язалап үлтереүҙәре, Евгений Кузнецовтың «Валаам дәфтәре» йоғонтоһо аҫтында яҙылған.

=== Фильм ===
* Время отдыха с субботы до понедельника — режиссер Игорь Таланкин яҙыусы Юрий Нагибиндың «Терпение» хикәйәһе мотивтары буйынса нәфис фильм төшөргән, музыкаһы «Центр» төркөмөнөкө, шулай уҡ төркөмдөң ҡатнашыусылары фильмда төшкән.

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* Валаам
* [[Валаам монастыры|Валаамский монастыр]]&lt;nowiki/&gt;ь

== Иҫкәрмә ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* [http://valamo.ru/dom-invalidov-na-valaame-statya-iz-almanaxa-serdobol/ Билғамдың инвалидтар йортонда булды.] / Сердоболь. ''Альманах ҡала''. — 2013. —№ 13/14. 20-24 с.
* [http://valamo.ru/lib/serdobol/dobrov-invalidy-na-valaame/ Валаамский инвалид тураһында хәтирәләр Добра рәссам Геннадий.] / Сердоболь. ''Альманах ҡала. '' — 2013. —№ 13/14. С 92-103.
* {{Cite web|url=http://russianmemory.gallery.ru/watch?a=bcaV-exc0|title=Документы Валаама|accessdate=2014-05-24}}
* [http://telegrafua.com/world/14212 Неперспективный кеше менән Билғамдың утрауҙары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171002060841/http://telegrafua.com/world/14212 |date=2017-10-02 }}{{ref-ru}}
* [http://blog.fontanka.ru/posts/132045/ Байрам менән күҙгә күҙ.] {{Недоступная ссылка|date=Ноябрь 2019|bot=InternetArchiveBot}}
* [http://ccdi.ru/articles/politika-istorija/taina-ostrova-valaam.html Серле утрау Билғамдың]{{ref-ru}}
* [http://www.rg.ru/2010/03/24/valaam.html ''Светлана Цыганкова''. Мөҙҙәтһеҙ валаамский. Архивында табырға мөмкин фамилияһы фронтовик-инвалид, утрау ерләнгән туғандаш ҡәберенә һалыр өсөн монастырь]{{ref-ru}}
* [http://www.petrozavodsk.ru/news/110847.html ''Германов Алена''ә. Штефандың билғамдың ветераны исемен утрауҙары-бөйөк ватан инвалидтар] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170622201512/http://www.petrozavodsk.ru/news/110847.html |date=2017-06-22 }}{{ref-ru}}
* [http://drugoi.livejournal.com/3601080.html Бер серияһы «тыуған ил буйынса мин аш» | Билғамдың]
* [https://web.archive.org/web/20160203174939/http://www.istpravda.ru/bel/research/10305/ ''Игорь Мельников''. Фронтовик кәрәкмәгән]
* [http://magazines.russ.ru/nz/2005/2/fi33.html ''Беат Физелер''. «Хәйерсе еңеүсе»: инвалид, советтар союзы бөйөк ватан һуғышы]
[[Категория:1952 йылда барлыҡҡа килгәндәр]]</text>
      <sha1>j8vzkwcnifpbdhtp5h56ddniodnyzri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баймырҙа (исем)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178102</id>
    <revision>
      <id>1271932</id>
      <parentid>1252024</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T16:14:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6477" xml:space="preserve">'''Баймырҙа''' — [[башҡорт]] ир-ат исеме. Башҡа [[төрки халыҡтар]]ҙа ла ҡулланыла.

== Этимологияһы ==
Башҡорт, фарсы телдәрендә — бай + мырҙа, изге мырҙа. Бай һүҙе (боронғо төрки телдән) мал-мөлкәтле, хужа, әфәнде, юғары дәрәжәле кеше, изге мәғәнәләрен белдерә. Мырҙа — түрә, батша балаһы, аҡ һөйәк; ҡусты.&lt;ref&gt;[[Хисамитдинова Фирҙәүес Ғилмитдин ҡыҙы|Хисамитдинова Ф.Ғ.]], [[Солтанова Рәшиҙә Искәндәр ҡыҙы|Султанова Р. И.]] Русско-башкирский словарь — справочник личных имен, отчеств, фамилий. — Уфа, 2004.&lt;/ref&gt;.

== Билдәле шәхестәр ==
[[Баймырҙа Бикҡужин]] ({{lang-ru|Биккузин Баймурза}}) (? — [[26 апрель]] [[1945 йыл]]&lt;ref name=&quot;Память народа&quot;&gt;[https://pamyat-naroda.ru/heroes/memorial-chelovek_dopolnitelnoe_donesenie1160452488/ Донесения о потерях]&lt;/ref&gt;) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, гвардия рядовойы. [[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы]] ҡылыссыһы.

== Фамилиялар ==
[[Баймырҙин Ғаяз Исламетдин улы]] (1913—1948) — лётчик, гвардия майоры (1943), [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, [[Советтар Союзы Геройы]] (1944).&lt;br&gt;

[[Баймырҙин Хәмит Хәйервара улы]] (1955 т.) — педагогия фәндәре докторы, профессор.&lt;br&gt;

[[Баймырҙина Вилә Искәндәр ҡыҙы]] (1953 т.) — педагогия фәндәре докторы, профессор.&lt;br&gt;

[[Баймырҙин Ринат Маргис улы]] — артист. [[Башҡортостан Республикаһының Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы]] лауреаты (2017), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (2022).

[[Баймырҙин Рәхмәт Иҙрис улы]] ([[15 март]] [[1911 йыл]], [[Ырымбур губернаһы]] [[Орск өйәҙе]] [[Иҫке Монасип]] ауылы — [[17 март]] [[1980 йыл]], [[Бөрйән районы]], Иҫке Монасип ауылы) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, [[«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы]] (1945)&lt;ref&gt;https://1418museum.ru/heroes/2092587/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220623054755/https://1418museum.ru/heroes/2092587/ |date=2022-06-23 }}&lt;/ref&gt; менән бүләкләнеүсе.

[[Баймырҙин Ривал Рәхмәт улы]] ([[11 февраль]] [[1949 йыл]]) — педагог, Рәсәй Федерацияһының дөйөм белем биреүҙең маҡтаулы хеҙмәткәре, РБ мәғариф алдынғыһы.

[[Баймырҙин Ғәлимырҙа Әҙелмырҙа улы]] ([[1897 йыл]], [[Бөрйән районы]], [[Тимер (Бөрйән районы)|Тимер ауылы]] — [[1969 йыл]]) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, III дәрәжә [[Дан ордены|Дан]], [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]] ордендары кавалеры&lt;ref&gt;https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/баймурзин-галимурза-адилмурзович/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625190727/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B7%D0%B8%D0%BD-%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-06-25 }}&lt;/ref&gt;

[[Баймырҙина Фәнүзә Фәсхетдин ҡыҙы]] ([[23 ғинуар]] [[1954 йыл]]) — педагог, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (2006).

[[Баймырҙина Гөлнур Рәхмәт ҡыҙы]]' ([[25 ноябрь]] [[1916 йыл]] — [[декабрь]] [[1972 йыл]]) — [[Педагогика|педагог]]. РСФСР мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1963).

== Топонимикала ==
[[Баймырҙа (Баймаҡ районы)|Баймырҙа]] ({{lang-ru|Баймурзино}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Баймаҡ районы]]ндағы ауыл.&lt;br&gt;

[[Баймырҙа (Бәләбәй районы)|Баймырҙа]]({{lang-ru|Баймурзино}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Бәләбәй районы]]ндағы ауыл.&lt;br&gt;

[[Баймырҙа (Мишкә районы)|Баймырҙа]] ({{lang-ru|Баймурзино}}) — [[Башҡортостан]]дың [[Мишкә районы]]ндағы ауыл.&lt;br&gt;

[[Баймырҙа (Пермь өлкәһе)|Баймырҙа]] ({{lang-ru|Баймурзина}}) — [[Рәсәй Федерацияһы]] [[Пермь крайы]]ның [[Октябрьский]] ҡала округы биләмәһенә ҡараған ауыл.&lt;br&gt;

[[Баймырҙа (Ишмөхәмәт ауыл Советы)|Баймырҙа]] ({{lang-ru|Баймурзино}}) — бөткән ауыл. [[2005]] йылға тиклем [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Баймаҡ районы]] [[Ишмөхәмәт ауыл Советы (Баймаҡ районы)|Ишмөхәмәт ауыл Советы]] составында булған.&lt;br&gt;

[[Баймырҙа ауыл Советы (Мишкә районы)|Баймырҙа ауыл Советы]] —[[ Башҡортостан Республикаһы]]ның [[ Мишкә районы]]ндағы [[муниципаль берәмек]].

== Иҫкәрмәләр ==

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==

== Сығанаҡтар ==
{{Исемдәр донъяһында}}

{{Аҙаштар исемлеге}}
[[Категория:Башҡорт ир-ат исемдәре]]</text>
      <sha1>nngtkw3ec4enkdw488zp7da6cx2pe71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Буранов Халиҡ Моталлап улы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>181785</id>
    <revision>
      <id>1271942</id>
      <parentid>1251433</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T04:50:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5901" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Буранов Халиҡ Моталлап улы''' ([[15 май]] [[1920 йыл]] — [[15 ноябрь]] [[2002 йыл]]) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]] ветераны, [[Ватан һуғышы ордены|II дәрәжә Ватан һуғышы ордены]] кавалеры, [[«Хеҙмәт ветераны» миҙалы|хеҙмәт ветераны]]

== Биографияһы ==
Халиҡ Моталлап улы Буранов 1920 йылдың 15 майында [[БАССР]]-ҙың [[Бөрйән районы]] [[Иҫке Монасип]] ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуа. Ауылындағы [[Иҫке Монасип мәктәбе|башланғыс мәктәп]]тә уҡый, 1936 йылда [[Байназар]]ҙа ауыл йәштәре мәктәбен (ШКМ) тамамлай. Хеҙмәт эшмәкәрлеген Карл Маркс исемендәге колхозда хисапсы булып башлай.

Халиҡ Моталлап улы Буранов 1940 йылдың 28 сентябрендә [[Совет Армияһы]] сафына алына. Полк мәктәбен тамамлағас, кесе сержант дәрәжәһендә Алыҫ Көнсығыш хәрби округында 119-сы полкта 122 миллиметрлы орудие командиры итеп тәғәйенләнә. [[Өлкән сержант]] Буранов Х. М. артиллерия взводы командиры яҙамсыһы итеп үрләтелә. Ул ошо вазифала I Алыҫ Көнсығыш фронтының 643-сө дивизияһы составында япон милитаристарына ҡаршы һуғыш хәрәкәттәрендә ҡатнаша.

Х. М. Буранов 1946 йылдың майында Совет Армияһы демобилизациялана. 1946—1952 йылдарҙа ул Карл Маркс исемендәге, [[«Ҡыҙыл таң» колхозы (Бөрйән районы)|«Ҡыҙыл таң» колхоз]]дарында ферма мөдире, колхоз рәйесе урынбаҫары, рәйесе һәм партия ойошмаһы секретары булып эшләй. 1952—1965 йылдарҙа [[Байназар ауыл Советы (Бөрйән районы)|Байназар ауыл Советы]] рәйесе, «Ҡыҙыл таң» колхозында ферма мөдире, бухгалтер, колхоз рәйесе урынбаҫары вазифаларын башҡара. 1965—1973 йылдарҙа [[Иҫке Монасип ауыл Советы (Бөрйән районы)|Иҫке Монасип ауыл Советы]]нда бухгалтер, секретарь һәм рәйес була. 1973 йылдан алып хаҡлы ялға сыҡҡансы «Госстрах» инспекцияһында инспектор булып эшләй.

== Ғаиләһе ==
Халиҡ Буранов 8 бала атаһы. Әхәт,Әхтәм, Әсхәт ([[Башҡортостан ауыл хужалығы институты]], инженер-механик), Мәрхәм (Башҡортостан ауыл хужалығы институты, урман факультеты), Әлхәм (Йылайыр ауыл хужалығы техникумы, механик), Рәйсә ([[Башҡорт дәүләт университеты]], физик-математик), Рәйлә ([[Башҡорт дәүләт педагогия институты]], физик-математик) һөнәри белем ала.

== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* II дәрәжә Ватан һуғышы ордены&lt;ref&gt;[https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1518824939 Юбилейная награда Халика Буранова] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220203131621/https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1518824939 |date=2022-02-03 }}&lt;/ref&gt;
* [[«Батырлыҡ өсөн» миҙалы (СССР)|«Батырлыҡ өсөн» миҙалы]]
* [[«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы]]
* «Японияны еңгән өсөн» миҙалы
* [[«Хеҙмәт батырлығы өсөн» миҙалы]]
* «Хеҙмәт отличиеһы өсөн» миҙалы
* «Хеҙмәт ветераны» миҙалы

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==

== Сығанаҡтар ==
* [https://www.moypolk.ru/soldier/buranov-halik-mutallapovich Буранов Халик Муталлапович]
* [https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/буранов-халик-муталлапович/ БУРАНОВ Халик Муталлапович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220203131619/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2-%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-02-03 }}
* [https://staromunasip18.02edu.ru/life/vov/ Бессмертный полк] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220327011739/https://staromunasip18.02edu.ru/life/vov/ |date=2022-03-27 }}
* https://1418museum.ru/heroes/1038386/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220203131617/https://1418museum.ru/heroes/1038386/ |date=2022-02-03 }} Буранов Халик Муталапович
* {{Бурзянская энциклопедия|страницы =129}}
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Шәхестәр:Бөрйән районы]]
[[Категория:Бөрйән районында тыуғандар]]
[[Категория:Иҫке Монасип]]</text>
      <sha1>ecqzy9ulowo7fruckdrfpkh5nupr22w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Байназаров Ағзам Мәхәмәт улы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>182176</id>
    <revision>
      <id>1271934</id>
      <parentid>1200957</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T16:24:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9157" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Байназаров Ағзам Мәхәмәт улы''' ([[1 декабрь]] [[1920 йыл]]—[[29 декабрь]] [[2007 йыл]]) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы. 2-се һәм 1-се дәрәжә  [[Ватан һуғышы ордены|Ватан һуғышы]] (1985), [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]], [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почёт Билдәһе»]] ордендары кавалеры.

== Биографияһы ==

Ағзам Мәхәмәт улы Байназаров 1920 йылдың 1 декабрендә  [[Башҡорт АССР-ы]]ның [[Бөрйән районы]] [[Байназар]] ауылында тыуа. Сос, белемгә ынтылған эшһөйәр ауыл малайы үҙ ауылында ете йыллыҡ мәктәпте тамамлағас, Сәрмән педагогия училищеһына уҡырға инә. Финляндия менән һуғыш башланғас, ирекмән булып һуғышта ҡатнаша. Һуғыштан һуң уҡыуын дауам итә, педучилищены тамамлағас, тыуған ауылында уҡытыусы булып эш башлай. Оҙаҡламай район комсомол комитетының сәркәтибе итеп һайлана. Ләкин бында ла оҙаҡ эшләргә тура килмәй. Бөйөк Ватан һуғышы башлана һәм ул ил һаҡларға китә. 2-се гвардия армияһының ике тапҡыр Ҡыҙыл Байраҡ  орденлы Суворов дивизияһы  690 уҡсылар полкы 76 миллиметрлы батареяның ут взводы командиры булып хеҙмәт итә. 

[[1944 йыл]]дың 5 октябрендә Дубисс йылғаһы янында дошман оборонаһын өҙөү ваҡытында иптәш Байназаров взвод уты менән идара итеп, бер көндә дошмандың 2 күҙәтеү пунктын, 4 пулемет нөктәһен, 2 дзотын, 40-тан ашыу фашисын юҡ итә&lt;ref&gt;[https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/байназаров-исмагзам-мухаметович/ Байназаров Агзам Мухаметович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220305152532/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B7%D0%B0%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-03-05 }}&lt;/ref&gt;.

Сигенеүсе дошманды эҙәрлекләп, һөжүм итеүсе подразделениеларҙың хәрби тәртиптәге пушкалары менән эш итеп, дошманға ҙур юғалтыуҙар килтерә, уға рубежда нығынырға мөмкинлек бирмәй.

1944 йылдың 12 декабрендә Гитлер илбаҫарҙарына ҡаршы һуғыштарҙа күрһәткән ҡыйыулығы һәм батырлығы өсөн 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены (2 гвардия армияһы командующийының 146/н һанлы приказы) менән бүләкләнә&lt;ref&gt;[https://pamyat-naroda.su/person/officers/2678396 Байназаров Агзам Мухаметович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220305152533/https://pamyat-naroda.su/person/officers/2678396 |date=2022-03-05 }}&lt;/ref&gt;.

1945 йылдың 24 ғинуарында Парайкен торама пункты тирәһендә дошмандың оборонаһын өҙгәндә А.М. Байназаров, дошмандың көслө утлы булыуына ҡарамаҫтан, туптарҙы асыҡ позицияға сығара һәм артиллерия әҙерлеге осоронда ғына үҙенең орудие уты менән идара итеп,  артиллерия әҙерлеге осоронда ғына дошмандың 6-нан ашыу ут нөктәһен һәм 30 фашисын юҡ итә.

1945 йылдың 2 февралендә Шупенен тораҡ пункты эргәһендә Байназаров А.М. дошмандың 1 автомобилен һәм 10-дан ашыу фашисын юҡ итә.

1945 йылдың 3 февралендә дошмандың контрһөжүмен кире ҡағып, Байназаров А.М. 2 пулемет нөктәһен һәм 20-нән ашыу фашисты юҡ итә, шул рәүешле контрһөжүмде уңышлы кире ҡағыуға булышлыҡ итә&lt;ref&gt;[https://vk.com/wall-68101321_30712 БАШҠОРТТАР - БАШҠОРТЛАР]&lt;/ref&gt;.
Ошо алышта ул ҡаты яралана һәм 1946 йылдың апреленә тиклем госпиталдә дауалана. 

1945 йылдың 19 мартында ике тапҡыр Ҡыҙыл Байраҡлы Суворов дивизияһының 126-сы уҡсылар гвардияһы командирының 020/н бойороғо менән Ҡыҙыл Йондоҙ ордены менән бүләкләнә&lt;ref&gt;[https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/байназаров-исмагзам-мухаметович/ БАЙНАЗАРОВ ИСМАГЗАМ МУХАМЕТОВИЧ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220305152532/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B7%D0%B0%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-03-05 }}&lt;/ref&gt;. 

Һуғыштан ҡайтҡас, уҡытыусылыҡ эшенә тотона. Тиҙҙән Ағзам Мөхәмәт улын партия район комитетына эшкә саҡыралар. Бер аҙ эшләгәс, партия өлкә комитеты янындағы ике йыллыҡ мәктәпте тамамлай. Уны эшкә Хәйбулла районына ебәрәләр. ЬТәүҙә партия эшендә, һуңынан «Таналыҡ» совхозы директоры булып эшләй. Уның намыҫлы хеҙмәте «Почёт Билдәһе» ордены менән баһалана. 

1974 йылдан башлап Учалы районында эшләй. «Горняк» совхозы директоры, «Лесмаш» заводының яуаплы хеҙмәткәре, «Өргөн күле» ял йорто директоры — уның һуңғы эш урыны вазифалары. 
== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* 1-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены 
* 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены
* «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы
* Ҡыҙыл Йондоҙ ордены
* «Почёт Билдәһе» ордены

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Сығанаҡтар ==
* [https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/байназаров-исмагзам-мухаметович/ Байназаров Агзам Мухаметович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220305152532/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B7%D0%B0%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-03-05 }}
* [https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/байназаров-исмагзам-мухаметович/ БАЙНАЗАРОВ ИСМАГЗАМ МУХАМЕТОВИЧ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220305152532/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B7%D0%B0%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-03-05 }}
* [https://pamyat-naroda.su/person/officers/2678396 Байназаров Агзам Мухаметович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220305152533/https://pamyat-naroda.su/person/officers/2678396 |date=2022-03-05 }}

[[Категория:1 декабрҙә тыуғандар]]
[[Категория:1920 йылда тыуғандар]]
[[Категория:29 декабрҙә вафат булғандар]]
[[Категория:2007 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:Бөрйән районында тыуғандар]]
[[Категория:Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусылар]]</text>
      <sha1>hgtrvcfwripgra441pbryrcq2qemjzm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баймырҙин Ғәлимырҙа Әҙелмырҙа улы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184102</id>
    <revision>
      <id>1271933</id>
      <parentid>1250900</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T16:18:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2019" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Баймырҙин Ғәлимырҙа Әҙелмырҙа улы''' ([[1897 йыл]], [[Бөрйән районы]], [[Тимер (Бөрйән районы)|Тимер ауылы]] — [[1969 йыл]]) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, III дәрәжә [[Дан ордены|Дан]], [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]] ордендары кавалеры&lt;ref&gt;https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/баймурзин-галимурза-адилмурзович/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625190727/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B7%D0%B8%D0%BD-%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/ |date=2022-06-25 }}&lt;/ref&gt;

== Биографияһы ==
Түбәндәге һылтанма буйынса уҡығыҙ&lt;ref&gt;https://fuji1972.jimdofree.com/биография-дедушки/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://vk.com/wall-199952354_428&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie18965656/&lt;/ref&gt;

== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы (1943)
* [[«Батырлыҡ өсөн» миҙалы (СССР)|«Батырлыҡ өсөн» миҙалы]] (1944)
* III дәрәжә Дан ордены (1944)
* [[«Варшаваны азат иткән өсөн» миҙалы]] (1945)
* [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]] (1945)
* [[«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы]] (1946)
* «РСФСР ауыл хужалығының алдынғы төҙөүсеһе»

== Сығанаҡтар ==
{{Бурзянская энциклопедия|страницы =85}}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}</text>
      <sha1>7kqnsk0kdu6v49mpk12hhnoyzjocx0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Байрамғолов Арыҫланғәле Шәйхиғәлләм улы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184103</id>
    <revision>
      <id>1271935</id>
      <parentid>1267454</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T16:26:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3325" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Байрамғолов Арыҫланғәле Шәйхиғәлләм улы''' ([[6 ғинуар]] [[1924 йыл]] — [[17 июнь]] [[2006 йыл]]) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы. II дәрәжә [[Ватан һуғышы ордены]] кавалеры (1985).

== Биографияһы ==
Арыҫланғәле Шәйхиғәлләм улы Байрамғолов 1924 йылдың 6 ғинуарында [[Башҡорт АССР-ы]]ның [[Бөрйән районы]] [[Әбделмәмбәт (Бөрйән районы)|Әбделмәмбәт]] ауылында&lt;ref&gt;https://veteran1945.jimdofree.com/вернулись/байрамгулов-арслангали-шайхигалямович/#:~:text=БАЙРАМГУЛОВ%20Арслангали%20Шайхигалямович%2C%201924%20года,мл.сержант%2C%20уволен%20в%201949%20г {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625081718/https://veteran1945.jimdofree.com/%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C/%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BE%D0%B2-%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D1%88%D0%B0%D0%B9%D1%85%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/#:~:text=БАЙРАМГУЛОВ%20Арслангали%20Шайхигалямович%2C%201924%20года,мл.сержант%2C%20уволен%20в%201949%20г |date=2022-06-25 }}&lt;/ref&gt; тыуған. [[1942 йыл]]да Бөйөк Ватан һуғышына алына. Снайпер була. Ике тапҡыр ҡаты яралана. Икенсе тапҡыр күҙе яралана, госпиталдә күҙенә протез ҡуйғас, 1944 йылдың 20 февралендә санинструкторҙар әҙерләү курсына уҡырға ебәрелә. Курсты тамамлағас, [[кесе сержант]] дәрәжәһе&lt;ref&gt;https://pamyat-naroda.su/way/2461711 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625081458/https://pamyat-naroda.su/way/2461711 |date=2022-06-25 }}&lt;/ref&gt; бирелә һәм, һуғыш тамамланғансы ошо вазифала хеҙмәт итә.

[[1949 йыл]]да демобилизациялана. [[Тимер (Бөрйән районы)|Тимер]] ауылында йәшәй «Ҡыҙыл таң» колхозында 1991 йылға тиклем эшләй&lt;ref&gt;https://1418museum.ru/heroes/33000725/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625081718/https://1418museum.ru/heroes/33000725/ |date=2022-06-25 }}&lt;/ref&gt;.

2006 йылдың 17 июнендә вафат була&lt;ref&gt;http://pomnimrb.ru/search/?info=d12e4323-b85d-11eb-9fce-0025902ab01a&lt;/ref&gt;.

== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* [[«Батырлыҡ өсөн» миҙалы (СССР)]]
* [[«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы]]
* II дәрәжә Ватан һуғышы ордены

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* {{Бурзянская энциклопедия|страницы =93}}

[[Категория:Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусылар]]</text>
      <sha1>7a9hacv0t2cglqybl0mlmcl9n2etaid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бөрйән районы хәрби комиссариаты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188219</id>
    <revision>
      <id>1271962</id>
      <parentid>1271795</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T06:51:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9759" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Бөрйән районы хәрби комиссариаты''' ({{lang-ru|военный комиссариат Бурзянского района}}) — 1991 йылға тиклем [[СССР]], унан һуң [[Рәсәй Федерацияһы]] Оборона министрлығының [[Башҡорт АССР-ы]] һәм [[Башҡортостан Республикаһы]]ы Бөрйән районындағы органы. [[Башҡортостан хәрби комиссариаты]]на буйһона.

== Тарихы ==
[[Бөрйән районы]] хәрби комиссариаты Урал хәрби округы ғәскәрҙәре командующийының 1938 йылдың 29 сентябрендәге 0182-се бойороғона ярашлы ойошторола. Хәрби комиссариат [[Иҫке Собханғол (Бөрйән районы)|Иҫке Собханғол]] ауылы, Салауат урамы, 12 адресы буйынса 116 квадрат метрлыҡ ағас бинала урынлаша. 1938 йылдың 9 ноябрендә ойоштороу тамамлана.

Райондарҙы эреләтеүгә бәйле, Бөрйән районы хәрби комиссариаты 1996 йылдың 15 апреленән алып бөтөрөлә һәм мобилизациялау, иҫәп һәм финанс документтары Белорет хәрби комиссариатына тапшырыла.

Волга буйы хәрби округы штабының 1966 йылдың 25 ғинуарындағы ОМУ/1/51213-се директиваһына һәм Башҡортостан хәрби комиссариатының 1966 йылдың 3 февралендәге 0129-се директиваһына ярашлы 1966 йылдың 10 мартында Бөрйән район хәрби комиссариаты ҡабаттан ойошторола.

2003 йылдың 10 ноябрендә [[Бөрйән районы хакимиәте]] башлығы [[Зарипов Ирек Фәсхетдин улы|Зарипов И. Ф.]] ҡарары менән хәрби комиссариатҡа Иҫке Собханғол ауылы, Ҡыҙыл таш урамы, 26 адресы буйынса яңы бина, майҙаны 396,2 квадрат метрлыҡ ағас бина бирелә.

[[Бөйөк Ватан һуғышы]] йылдарында [[СССР Ҡораллы Көстәре]] сафына 2200 кеше саҡырыла&lt;ref&gt;[https://veteran1945.jimdofree.com Не забыты их имена…] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230124190451/https://veteran1945.jimdofree.com/ |date=2023-01-24 }}&lt;/ref&gt;, шуларҙың 1177-һе кире әйләнеп ҡайтмай&lt;ref&gt;[https://veteran1945.jimdofree.com/список-погибших-пропавших-без-вести-умерших-от-ран-и-болезни-в-плену-в-годы-великой-отечественной-войны-1941-1945-гг-призванных-бурзянским-рвк/ Бөрйән районы хәрби комиссариаты тарафынан саҡырылып, 1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында һәләк булғандар, хәбәрһеҙ юғалған, яраларынан һәм ауырыуынан вафат булғандар исемлеге] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210603193306/https://veteran1945.jimdofree.com/%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA-%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B1%D1%88%D0%B8%D1%85-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D1%88%D0%B8%D1%85-%D0%B1%D0%B5%D0%B7-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8-%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%88%D0%B8%D1%85-%D0%BE%D1%82-%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B8-%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%B8-%D0%B2-%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%83-%D0%B2-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%8B-%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B9-%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9-%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D1%8B-1941-1945-%D0%B3%D0%B3-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85-%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC-%D1%80%D0%B2%D0%BA/ |date=2021-06-03 }}&lt;/ref&gt;, 150 яҡташыбыҙҙың ерләнгән урыны йәки хеҙмәт итеү урыны тураһында бер ниндәй ҙә хәбәр юҡ.

[[Афғанстан|Афғанстан Халыҡ Республикаһы]]нда интернациональ бурыс үтәүҙә райондың 88 кешеһе ҡатнаша, шуларҙың 3-ө [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]] менән бүләкләнә — [[ефрейтор]] [[Йәғәфәров Азамат Фазулла улы]] (үлгәндән һуң), [[рядовой]]ҙар [[Газин Хәбир Нәҙир улы]]&lt;ref&gt;{{Бурзянская энциклопедия|Газин Хабир Надирович|страница =167}}&lt;/ref&gt; һәм [[Аҫылгужин Нәфис Рәсүл улы]]&lt;ref&gt;{{Бурзянская энциклопедия|Асылгужин Нафис Расулович|страница =70}}&lt;/ref&gt;.

Райондың 14 кешеһе [[Чернобыль АЭС-ы|Чернобыль атом электр станцияһында]]ғы авария эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнаша, шуларҙың 10-һы орден-миҙалдар, шул иҫәптән ефрейтор С. З. Ғиләжев&lt;ref&gt;{{Бурзянская энциклопедия|Гилязов Салават Зайнетдинович|страница =181}}&lt;/ref&gt;, кесе [[сержант]] Ш. А. Нуриев, рядовой Сәғитов Р. Ә. [[Батырлыҡ ордены]] ордены менән бүләкләнгән.

2009 йылдың февраленән Бөрйән районының хәрби комиссариаты Белорет ҡалаһы һәм Белорет районының хәрби комиссариаты менән берләштерелә.

Бөрйән районында хәрби-иҫәп пункты булдырыла, уны Ҡаһарманова Флүзә Рәйес ҡыҙы етәкләй, 12 [[ауыл биләмәһе]]ндә иҫәп алып барыла.

== Етәкселәр ==
Бөрйән районы хәрби комиссариаты менән 20 кеше етәкселек итә:
* сентябрь 1938 йыл — декабрь 1938 — 2-се ранг техник-интендант Путенихин М. А.
* декабрь 1938 йыл − апрель 1941 йыл — өлкән политрук Баталов М. А.
* апрель 1941 йыл — октябрь 1942 йыл — политрук Төхфәтуллин
* октябрь 1942 йыл − март 1950 йыл — батальон комиссары Семенюк Г. П.
* март 1950 йыл — ноябрь 1957 йыл — [[Капитан (хәрби дәрәжә)|капитан]] Меркулов А. В.
* ноябрь 1957 йыл − декабрь 1959 йыл — майор Варюхин Г. Д.
* декабрь 1959 йыл − август 1962 йыл — [[майор]] Никольский Н. А.
* февраль 1962 йыл — апрель 1963 йыл — капитан Хамматов Х. А.
* 
* апрель 1966 йыл — февраль 1971 йыл — майор Мамлеев Ш. Х.
* март 1971 йыл — декабрь 1973 йыл — капитан Аллағолов М. Т.
* декабрь 1973 йыл — март 1977 йыл — майор Шаймарданов И. М.
* май 1977 йыл — сентябрь 1981 йыл — капитан Рәшитов М. Х.
* ноябрь 1981 йыл — август 1988 йыл — капитан Әхәтов А. Г.
* август 1988 йыл — апрель 1990 йыл — майор Михайлов Г. Б.
* апрель 1990 йыл — ғинуар 1991 йыл — капитан Ғүмәрбәков А. О.
* июль 1991 йыл — август 1992 йыл — подполковник [[Вәлиуллин Ғәли Фәйзрахман улы|Вәлиуллин Ғ. Ф.]]
* сентябрь 1992 йыл — декабрь 1994 йыл — майор Вәлиәхмәтов О. Т.
* ғинуар 1995 йыл — март 2004 йыл — майор Рыҫҡолов А. А.&lt;ref&gt;{{Бурзянская энциклопедия|Рыскулов Азамат Агзамович|страница =445}}&lt;/ref&gt;
* март 2004 йыл — октябрь 2007 йыл — подполковник Аҡыев Д. Н.&lt;ref&gt;{{Бурзянская энциклопедия|Акиев Давлетгельди Нургельдиевич|страница =50}}&lt;/ref&gt;
* ноябрь 2007 йыл — февраль 2009 йыл — подполковник Сәхәбов Р. М.

Мәрәсов Илгиз Фәйзрахман улы&lt;ref&gt;{{Бурзянская энциклопедия|Марясов Сатвал Файзрахманович|страница =338}}&lt;/ref&gt; 24 йыл Бөрйән районы хәрби комиссариатында йәштәрҙе хәрби хеҙмәткә әҙерләү буйынса комиссарҙың ярҙамсыһы булып эшләй. I,II, III дәрәжә «Фиҙаҡәр хеҙмәт өсөн» миҙалдары менән наградлана.

== Сығанаҡтар ==
* {{Бурзянская энциклопедия|Военный комиссариат|страница =153}}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
[[Категория:Бөрйән районы]]</text>
      <sha1>0renci3hggpjajp5d4u2nwv8p95ljjp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Проект:Вики-яҙ 2024</title>
    <ns>102</ns>
    <id>197624</id>
    <revision>
      <id>1271943</id>
      <parentid>1271783</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T04:51:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ҡатнашыусылар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13481" xml:space="preserve">{{WAM
|header = [[meta:Wikimedia CEE Spring 2024|Вики-яҙ — 2024]] &lt;div style=&quot;margin-right:1em; float:right;&quot;&gt;[[Файл:CEE Spring Logo transparent.svg|250px]]&lt;/div&gt;
|subheader = 
«'''Вики-яҙ — 2024'''» —  '''[[meta:Wikimedia CEE Spring 2023|Wikimedia CEE Spring 2024]]''' халык-ара конкурсының Башҡорт Википедияһындағы өлөшө. 21 марттан 31 майға тиклем үткәрелә. 

Проекттың маҡсаты — Википедияла [[Үҙәк һәм Көнсығыш Европа]] илдәре араһында хеҙмәттәшлекте камиллаштырыу, күрше илдәр тураһында үҙ белемдәренең кимәлен күтәреү, шулай уҡ Википедияның йөкмәткеһен Рәсәй һәм Башҡортостан тураһында белемде башҡа телдәрҙә тулыландырыу.
|body = 

== Ҡағиҙәләр ==
* Конкурсҡа википедияла теркәлгән һәр кем ҡатнаша ала.
* Конкурсҡа түбәндәгемәҡәләләр ҡабул ителә:
** Мәҡәлә 2024 йылдың 21 мартынан 31 майына тиклем башҡорт телендә яҙылырға тейеш.
** Мәҡәләләр [[Проект:Вики-яҙ 2024#Нимә тураһында яҙырға|түбәндәге илдәр йәки халыҡтар]] менән бәйле булырға тейеш. 
** Яңы мәҡәләлә 150 һүҙҙән һәм 2500 байттан артыҡ булырға тейеш.
** Иҫке мәҡәләгә 120 һүҙ һәм 2000 байт өҫтәргә.
** Мәҡәлә [[Википедия:Әһәмиәтлелек|әһәмиәтле]] булырға тейеш, мәҡәләнең [[Википедия:Абруйлы сығанаҡтар|сығанаҡтары]] күрһәтелергә тейеш.
** Мәҡәләләрҙең фекер алышыу битенә [[Ҡалып:Вики-яҙ 2024|ошо ҡалыпты]] ҡуйырға: '''&lt;pre&gt;{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= |тема= |тема2= |тема3= |ил= |ил2= |ил3= }}&lt;/pre&gt;'''.
** Машина тәржемәһе булырға тейеш түгел.
* Приздар, диплом һәм сертификаттар квалификацион мәҡәләләр һаны өсөн бирелә, халыҡ-ара һәм үҙенә башҡа тел бүлегендәге урындарға бәйле. 
* Урындағы жюри быларҙы ҡайғырта алыуы өсөн, байытылған/яңы мәҡәләләрн түбәндәге таблицага урынлаштырыу һорала.
* 4 мәҡәләне булдырған/яҡшыртҡан ҡатнашыусы финалистар араһына инә
* Ҡазыйҙар ҡарары шиҡәйәт ителә алмай.

== Баһа биреү ==
* Күрһәтелгән талаптарға тура килгән өҫтәлгән материал күләме кәмендә 2000/2500 байт йәки 120/150 һүҙ булған иҫке/яңы мәҡәләләргә жюри 1 балл бирә;
* Ҡатнашыусы белдергән теманы юғары сифатлы итеп асҡан, материалды викилаштырған һәм һүрәтләгән мәҡәләләргә жюри 2 балл бирә;
* 200 һүҙҙән йәки 3000 байттан артҡан мәҡәләләргә, һәм ҡатнашыусы белдергән теманы тулыһынса асҡан, материалды юғары сифатлы итеп викилаштырған һәм һүрәтләгән мәҡәләләргә жюри 3 балл бирә;
* Теркәлеү ваҡыты ярты йылдан әҙерәк булған катнашыусылар өсөн балл коэффициентын ике тапҡырға арттырыу ҡаралған.

== Нимә тураһында яҙырға ==
{{div col|3}}

[[Файл:Flag of Albania.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Albania|Албания — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Armenia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Armenia|Армения — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Austria.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Austria|Австрия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Azerbaijan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Azerbaijan|Азербайджан — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Bashkortostan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Bashkortostan|Башкортостан — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Belarus.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Belarus|Белоруссия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia_CEE_Spring 2023/Structure/Bosnia and Herzegovina|Босния һәм Герцеговина — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Bulgaria.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Bulgaria|Болгария — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Hungary.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Hungary|Венгрия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Võro_lipp.png|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Võro|Выру — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Georgia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Georgia|Грузия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Greece.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Greece|Греция — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Kazakhstan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Kazakhstan|Казахстан  — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Cyprus.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Cyprus|Кипр — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Kosovo.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Kosovo|Косово  — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of the Crimean Tatar people.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Crimean Tatar|Кырым татарҙары — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Latvia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Latvia|Латвия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag_of_Lithuania.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Lithuania|Литва — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Sorbs.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Sorbian|Лужичане — Мәҡәләләр исемлеге]] {{y}}

[[Файл:Flag of Malta.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Malta|Мальта — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Poland.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Poland|Польша — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Romania.svg|40px]]&amp;nbsp;[[Файл:Flag of Moldova.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Romanian|Румыния һәм Молдавия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of North Macedonia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/North Macedonia|Төнъяк Македония — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Republic of Srpska|Республика Сербская — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Serbia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Serbia|Сербия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Slovakia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Slovakia|Словакия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Slovenia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Slovenia|Словения — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Tatarstan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Tatar|Татарҙар — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Turkey.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Turkey|Төркия— Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Ukraine.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Ukraine|Украина — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Croatia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Croatia|Хорватия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of the Romani people.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Roma|Цыгане (рома) — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Montenegro.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Montenegro|Черногория — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Czech Republic‎.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Czechia‎|Чехия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Erzya Flag.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Erzya|Эрзя — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Esperanto.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Esperanto|Эсперанто — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Estonia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Estonia|Эстония — Мәҡәләләр исемлеге]]

{{div col end}}
}}

Вики-яҙ 2024 сиктәрендә бүтән конкурстар: [[:meta:Wikimedia CEE Spring 2024/CEE Women|Ҡатын-ҡыҙҙар]], [[:meta:Wikimedia CEE Spring 2024/CEE_for_Human_Rights|Кеше хоҡуҡтары]], [[:meta:Wikimedia CEE Spring 2024/CEE_Youth|Йәштәр]].

== Приздар ==


== Ҡатнашыусылар ==
Яҙылған һәм төҙәтелгән мәҡәләләрҙе ошо таблицаға теркәргә.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|- align=&quot;left&quot;
! Ҡатнашыусы
! Мәҡәләләр
! Иҫәп
! Мәрәйҙәр
! Урын
|-
|{{u|‎Musa Garaev}}
|[[Хәрби ант]]{{*}} [[Рәсәйҙең дәүләт символдары]]{{*}} [[Нацистик Германияның концентрацион лагерҙары]]{{*}} [[Ҡыҙрасов Юлай Фәүҡәт улы]]{{*}} [[Сибәғәтов Флүр Шәрифулла улы]]{{*}} [[Хәрби хеҙмәткәр]]{{*}} [[Кугубаев Яков Анатольевич ]]{{*}} [[Моратбаҡыев Фәнит Насип улы ]]{{*}} [[Рәсәй Федерацияһы Конституцияһы көнө]]{{*}} [[СССР Юғары Советы Президиумы]]{{*}} [[УГАТУ-САТ]]
|
|
|
|-
|{{u|Bababashqort }}
|[[Йәләл-Абад]]{{*}} [[Ҡырғыҙстан райондары ]]{{*}} [[Еңеш суҡыһы]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u| Ryanag}}
|[[Сөләймән Ҡармышаҡов ]]{{*}} [[ Шығай]]{{*}} [[Тинес (ҡасаба) ]]{{*}} [[Шығай (Силәбе өлкәһе) ]]{{*}} [[Иҫәнғолов Шамил Наил улы]]{{*}} [[‎Солтанова Сәйҙә Мөбәрәк ҡыҙы]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u| MR973}}
|[[Мова нанова]]{{*}} [[Альвин Митташ]]{{*}} [[Юрий Кох]]{{*}} [[Корла Август Коцор]]{{*}} [[Татар дәүләт гуманитар-педагогия университеты]]{{*}} [[Чатыр-Тау]]{{*}}[[Бөтә донъя татарҙар конгресы]]{{*}} [[Йоһанн Крюгер]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u| Юлдашева Луиза}}
|[[Ульева Иоланта Евгеньевна]]{{*}}[[Е. А. Букетов исемендәге Ҡарағанды дәүләт университеты]]{{*}}[[М. Х. Дулати исемендәге Тараз төбәк университеты]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u|Баныу}}
|[[‎Циблиев Василий Васильевич]]{{*}}[[ ‎Ануше Ансари]]{{*}}[[‎Карман һыҙаты]]{{*}}[[ ‎Рязанский Сергей Николаевич]]{{*}} [[ ‎Дезик һәм Сиған]]{{*}}[[Лайка (космонавт-эт)]]{{*}}[[‎Кеплер (телескоп)]]{{*}}[[Таралған йондоҙҙар тупланмаһы ]]{{*}} [[]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u|Akkashka}}
|[[‎Береговой Георгий Тимофеевич ]]{{*}} [[Ҡара гөбөргәйел]]{{*}}[[‎Йондоҙ дәүмәле]]{{*}}[[Рәсәй космонавтика федерацияһы]]{{*}}[[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|}

== Конкурстың халыҡ-ара статистикаһы ==
*[[meta:Wikimedia CEE Spring 2024/Statistics|Халыҡ-ара статистика бите]]

== Урындағы ойоштороусы==
* {{u|Il Nur}}

== Нәтижәләр ==

[[Категория:Проект:Вики-яҙ 2024| ]]</text>
      <sha1>6xclfmx62810c1j9dmwdrm9rh5idj5u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1271955</id>
      <parentid>1271943</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ҡатнашыусылар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13587" xml:space="preserve">{{WAM
|header = [[meta:Wikimedia CEE Spring 2024|Вики-яҙ — 2024]] &lt;div style=&quot;margin-right:1em; float:right;&quot;&gt;[[Файл:CEE Spring Logo transparent.svg|250px]]&lt;/div&gt;
|subheader = 
«'''Вики-яҙ — 2024'''» —  '''[[meta:Wikimedia CEE Spring 2023|Wikimedia CEE Spring 2024]]''' халык-ара конкурсының Башҡорт Википедияһындағы өлөшө. 21 марттан 31 майға тиклем үткәрелә. 

Проекттың маҡсаты — Википедияла [[Үҙәк һәм Көнсығыш Европа]] илдәре араһында хеҙмәттәшлекте камиллаштырыу, күрше илдәр тураһында үҙ белемдәренең кимәлен күтәреү, шулай уҡ Википедияның йөкмәткеһен Рәсәй һәм Башҡортостан тураһында белемде башҡа телдәрҙә тулыландырыу.
|body = 

== Ҡағиҙәләр ==
* Конкурсҡа википедияла теркәлгән һәр кем ҡатнаша ала.
* Конкурсҡа түбәндәгемәҡәләләр ҡабул ителә:
** Мәҡәлә 2024 йылдың 21 мартынан 31 майына тиклем башҡорт телендә яҙылырға тейеш.
** Мәҡәләләр [[Проект:Вики-яҙ 2024#Нимә тураһында яҙырға|түбәндәге илдәр йәки халыҡтар]] менән бәйле булырға тейеш. 
** Яңы мәҡәләлә 150 һүҙҙән һәм 2500 байттан артыҡ булырға тейеш.
** Иҫке мәҡәләгә 120 һүҙ һәм 2000 байт өҫтәргә.
** Мәҡәлә [[Википедия:Әһәмиәтлелек|әһәмиәтле]] булырға тейеш, мәҡәләнең [[Википедия:Абруйлы сығанаҡтар|сығанаҡтары]] күрһәтелергә тейеш.
** Мәҡәләләрҙең фекер алышыу битенә [[Ҡалып:Вики-яҙ 2024|ошо ҡалыпты]] ҡуйырға: '''&lt;pre&gt;{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= |тема= |тема2= |тема3= |ил= |ил2= |ил3= }}&lt;/pre&gt;'''.
** Машина тәржемәһе булырға тейеш түгел.
* Приздар, диплом һәм сертификаттар квалификацион мәҡәләләр һаны өсөн бирелә, халыҡ-ара һәм үҙенә башҡа тел бүлегендәге урындарға бәйле. 
* Урындағы жюри быларҙы ҡайғырта алыуы өсөн, байытылған/яңы мәҡәләләрн түбәндәге таблицага урынлаштырыу һорала.
* 4 мәҡәләне булдырған/яҡшыртҡан ҡатнашыусы финалистар араһына инә
* Ҡазыйҙар ҡарары шиҡәйәт ителә алмай.

== Баһа биреү ==
* Күрһәтелгән талаптарға тура килгән өҫтәлгән материал күләме кәмендә 2000/2500 байт йәки 120/150 һүҙ булған иҫке/яңы мәҡәләләргә жюри 1 балл бирә;
* Ҡатнашыусы белдергән теманы юғары сифатлы итеп асҡан, материалды викилаштырған һәм һүрәтләгән мәҡәләләргә жюри 2 балл бирә;
* 200 һүҙҙән йәки 3000 байттан артҡан мәҡәләләргә, һәм ҡатнашыусы белдергән теманы тулыһынса асҡан, материалды юғары сифатлы итеп викилаштырған һәм һүрәтләгән мәҡәләләргә жюри 3 балл бирә;
* Теркәлеү ваҡыты ярты йылдан әҙерәк булған катнашыусылар өсөн балл коэффициентын ике тапҡырға арттырыу ҡаралған.

== Нимә тураһында яҙырға ==
{{div col|3}}

[[Файл:Flag of Albania.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Albania|Албания — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Armenia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Armenia|Армения — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Austria.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Austria|Австрия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Azerbaijan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Azerbaijan|Азербайджан — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Bashkortostan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Bashkortostan|Башкортостан — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Belarus.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Belarus|Белоруссия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia_CEE_Spring 2023/Structure/Bosnia and Herzegovina|Босния һәм Герцеговина — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Bulgaria.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Bulgaria|Болгария — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Hungary.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Hungary|Венгрия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Võro_lipp.png|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Võro|Выру — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Georgia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Georgia|Грузия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Greece.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Greece|Греция — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Kazakhstan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Kazakhstan|Казахстан  — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Cyprus.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Cyprus|Кипр — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Kosovo.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Kosovo|Косово  — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of the Crimean Tatar people.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Crimean Tatar|Кырым татарҙары — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Latvia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Latvia|Латвия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag_of_Lithuania.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Lithuania|Литва — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Sorbs.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Sorbian|Лужичане — Мәҡәләләр исемлеге]] {{y}}

[[Файл:Flag of Malta.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Malta|Мальта — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Poland.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Poland|Польша — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Romania.svg|40px]]&amp;nbsp;[[Файл:Flag of Moldova.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Romanian|Румыния һәм Молдавия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of North Macedonia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/North Macedonia|Төнъяк Македония — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Republic of Srpska|Республика Сербская — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Serbia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Serbia|Сербия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Slovakia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Slovakia|Словакия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Slovenia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Slovenia|Словения — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Tatarstan.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Tatar|Татарҙар — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Turkey.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Turkey|Төркия— Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Ukraine.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Ukraine|Украина — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Croatia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Croatia|Хорватия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of the Romani people.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Roma|Цыгане (рома) — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Montenegro.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Montenegro|Черногория — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Czech Republic‎.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Czechia‎|Чехия — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Erzya Flag.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Erzya|Эрзя — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Esperanto.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Esperanto|Эсперанто — Мәҡәләләр исемлеге]]

[[Файл:Flag of Estonia.svg|40px]] — [[meta:Wikimedia CEE Spring 2023/Structure/Estonia|Эстония — Мәҡәләләр исемлеге]]

{{div col end}}
}}

Вики-яҙ 2024 сиктәрендә бүтән конкурстар: [[:meta:Wikimedia CEE Spring 2024/CEE Women|Ҡатын-ҡыҙҙар]], [[:meta:Wikimedia CEE Spring 2024/CEE_for_Human_Rights|Кеше хоҡуҡтары]], [[:meta:Wikimedia CEE Spring 2024/CEE_Youth|Йәштәр]].

== Приздар ==


== Ҡатнашыусылар ==
Яҙылған һәм төҙәтелгән мәҡәләләрҙе ошо таблицаға теркәргә.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|- align=&quot;left&quot;
! Ҡатнашыусы
! Мәҡәләләр
! Иҫәп
! Мәрәйҙәр
! Урын
|-
|{{u|‎Musa Garaev}}
|[[Хәрби ант]]{{*}} [[Рәсәйҙең дәүләт символдары]]{{*}} [[Нацистик Германияның концентрацион лагерҙары]]{{*}} [[Ҡыҙрасов Юлай Фәүҡәт улы]]{{*}} [[Сибәғәтов Флүр Шәрифулла улы]]{{*}} [[Хәрби хеҙмәткәр]]{{*}} [[Кугубаев Яков Анатольевич ]]{{*}} [[Моратбаҡыев Фәнит Насип улы ]]{{*}} [[Рәсәй Федерацияһы Конституцияһы көнө]]{{*}} [[СССР Юғары Советы Президиумы]]{{*}} [[УГАТУ-САТ]]
|
|
|
|-
|{{u|Bababashqort }}
|[[Йәләл-Абад]]{{*}} [[Ҡырғыҙстан райондары ]]{{*}} [[Еңеш суҡыһы]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u| Ryanag}}
|[[Сөләймән Ҡармышаҡов ]]{{*}} [[ Шығай]]{{*}} [[Тинес (ҡасаба) ]]{{*}} [[Шығай (Силәбе өлкәһе) ]]{{*}} [[Иҫәнғолов Шамил Наил улы]]{{*}} [[‎Солтанова Сәйҙә Мөбәрәк ҡыҙы]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u| MR973}}
|[[Мова нанова]]{{*}} [[Альвин Митташ]]{{*}} [[Юрий Кох]]{{*}} [[Корла Август Коцор]]{{*}} [[Татар дәүләт гуманитар-педагогия университеты]]{{*}} [[Чатыр-Тау]]{{*}}[[Бөтә донъя татарҙар конгресы]]{{*}} [[Йоһанн Крюгер]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u| Юлдашева Луиза}}
|[[Ульева Иоланта Евгеньевна]]{{*}}[[Е. А. Букетов исемендәге Ҡарағанды дәүләт университеты]]{{*}}[[М. Х. Дулати исемендәге Тараз төбәк университеты]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u|Баныу}}
|[[‎Циблиев Василий Васильевич]]{{*}}[[ ‎Ануше Ансари]]{{*}}[[‎Карман һыҙаты]]{{*}}[[ ‎Рязанский Сергей Николаевич]]{{*}} [[ ‎Дезик һәм Сиған]]{{*}}[[Лайка (космонавт-эт)]]{{*}}[[‎Кеплер (телескоп)]]{{*}}[[Таралған йондоҙҙар тупланмаһы ]]{{*}} [[Щетинков Евгений Сергеевич]]{{*}}[[Виноградов Павел Владимирович]]{{*}}[[]]{{*}}[[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|{{u|Akkashka}}
|[[‎Береговой Георгий Тимофеевич ]]{{*}} [[Ҡара гөбөргәйел]]{{*}}[[‎Йондоҙ дәүмәле]]{{*}}[[Рәсәй космонавтика федерацияһы]]{{*}}[[]]{{*}} [[]]
|
|
|
|-
|}

== Конкурстың халыҡ-ара статистикаһы ==
*[[meta:Wikimedia CEE Spring 2024/Statistics|Халыҡ-ара статистика бите]]

== Урындағы ойоштороусы==
* {{u|Il Nur}}

== Нәтижәләр ==

[[Категория:Проект:Вики-яҙ 2024| ]]</text>
      <sha1>erj0gi6de2abwbkvxhl6gixb78i7cog</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Дезик һәм Сиған</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197789</id>
    <revision>
      <id>1271951</id>
      <parentid>1271175</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:13:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="369" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы=Баныу|тема=фән |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Дезик и Цыган|12 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 13:50, 12 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>53uq3a243hn25nbccso1p291p73rv9a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Карман һыҙаты</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197800</id>
    <revision>
      <id>1271949</id>
      <parentid>1271292</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:09:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="370" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=фән |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}

{{ТИМ|ru|Линия Кармана|14 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 13:24, 14 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>ojcrm8kgd7xteiwmzf4gzsk47znzafq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Береговой Георгий Тимофеевич</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197801</id>
    <revision>
      <id>1271941</id>
      <parentid>1271781</parentid>
      <timestamp>2024-04-25T23:47:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>31336</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58960" xml:space="preserve">{{ФИО}}
{{Военный деятель
|имя = Георгий Тимофеевич Береговой  
|изображение     = Береговой, Георгий Тимофеевич.jpg
|ширина          = 270
|принадлежность = {{Флагификация|СССР}}&lt;br&gt;{{RUS}}
|годы службы = [[1938 йыл|1938]]—[[1987 йыл|1987]]
|звание = {{ВВС СССР, Генерал-лейтенант}} [[генерал-лейтенант]]
|род войск = [[Авиация]]
|командовал =
|часть = 90-сы гвардия штурм авиация полкы
|сражения = [[Бөйөк Ватан һуғышы]]
|награды = {{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}}{{Медаль Золотая Звезда|1944}}{{!!}}{{Медаль Золотая Звезда|1968}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}}{{Орден Ленина|1944}}{{!!}}{{Орден Ленина|1968}}{{!!}}{{Орден Красного Знамени|1942}}{{!!}}{{Орден Красного Знамени|1943}}
{{!}}-
{{!}}{{Орден Богдана Хмельницкого 3 степени|1944}}{{!!}}{{Орден Александра Невского (СССР)|1943}}{{!!}}{{Орден Отечественной войны 1 степени|1945}}{{!!}}{{Орден Отечественной войны 1 степени|1985}}
{{!}}-
{{!}}{{Орден Красной Звезды}}{{!!}}{{Орден Красной Звезды}}{{!!}}{{Орден За службу Родине в Вооружённых Силах СССР 3 степени}}{{!!}}{{Медаль Жукова}}
{{!}}-
{{!}}{{Медаль За боевые заслуги}}{{!!}}{{Медаль В ознаменование 100-летия со дня рождения Владимира Ильича Ленина}}{{!!}}{{Медаль За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}{{!!}}{{Медаль «Двадцать лет победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.»}}
{{!}}-
{{!}}{{Медаль Тридцать лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}{{!!}}{{Медаль Сорок лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}{{!!}}{{Медаль 50 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}{{!!}}{{Медаль За взятие Будапешта}}
{{!}}-
{{!}}{{Медаль За взятие Вены}}{{!!}}{{Медаль Ветеран Вооружённых Сил СССР}}{{!!}}{{Медаль За укрепление боевого содружества}}{{!!}} {{Медаль За освоение целинных земель}}
{{!}}-
{{!}}{{Медаль 30 лет Советской Армии и Флота}}{{!!}}{{Медаль 40 лет Вооружённых Сил СССР}}{{!!}}{{Медаль 50 лет Вооружённых Сил СССР}}{{!!}}{{Медаль 60 лет Вооружённых Сил СССР}}
{{!}}-
{{!}}{{Медаль 70 лет Вооружённых Сил СССР}}{{!!}}{{Медаль За безупречную службу 1 степени}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}}{{Гвардейский знак|тип=нагрудный}}{{!!}} {{Заслуженный лётчик-испытатель СССР}}{{!!}}{{Лётчик-космонавт СССР}}{{!!}}{{Государственная премия СССР}}{{!!}}{{Золотая медаль ВДНХ|1969}}{{!!}}{{Заслуженный мастер спорта СССР}}{{!!}}{{Знак «25 лет победы в Великой Отечественной войне»}}
{{!}}}
'''Иностранных государств:'''
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}}{{Герой Социалистического Труда (НРБ)}}
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background: transparent&quot;
{{!}} {{Орден Народный Герой Югославии}}{{!!}}{{Орден Крест Грюнвальда 3 степени}}{{!!}}{{Орден Знамени ВНР с алмазами}}
{{!}}}
{{{!}}
{{!}}{{орден Тудора Владимиреску 3 степени}}{{!!}}{{Орден Георгия Димитрова}}{{!!}}{{Медаль «100 лет Освобождения Болгарии от османского рабства»}}{{!!}}{{Медаль «100 лет со дня рождения Георгия Димитрова»}}
{{!}}}
|связи =
|в отставке =
}}

'''Гео́ргий Тимофе́евич Берегово́й''' ([[15 апрель]] [[1921]], [[Украин ССР-ы]] [[Полтава губернаһы]], Карлов районы  Фёдоровка ауылы — [[30 июнь]] [[1995]], [[Мәскәү]], [[Рәсәй]]) — СССР-ҙың 12-се лётчик-космонавты, СССР-ҙың атҡаҙанған лётчик-һынаусыһы, авиация генерал-лейтенанты, психология фәндәре кандидаты.    Ике тапҡыр [[Советтар Союзы Геройы]]  (беренсе Герой йондоҙона Бөйөк Ватан һуғышында күрһәткән батырлыҡтары өсөн, ә икенсе Герой йондоҙона йыһанға осҡаны өсөн лайыҡ булған берҙән-бер кеше). СССР Дәүләт премияһы лауреаты (1981).

Береговой йыһан орбитаһында булған кешеләрҙең барыһынан да алдараҡ тыуған (Ул Джон Гленндан 3 айға алдараҡ, әммә 1963 йылда North American X-15 карабында суборбиталь йыһан осоштары яһаған һәм 1966 йылда, Береговой осҡанға тиклем, һәләк булған Джо Уокерҙан һуңыраҡ тыуған). 47 йәшендә йыһанға осоп, Береговой бер нисә йыл дауамында (1974 йылда уны Лев Дёмин уҙып китә) орбитала булған иң өлкән кеше, тип иҫәпләнгән.

1968 йылдың 26-29 октябрендә, В.М. Комаровтың (1967 йылдың 24 апрелендә «Союз» карабында) фажиғәле һәләк булыуынан йыл ярым үткәндән һуң, «Союз-3» карабында йыһанға осош яһай.&lt;br&gt;1969 йылдың 22 ғинуарында Кремлдә Боровицкий ҡапҡаһы янында теракт ҡорбаны &lt;ref&gt;Ильин, Виктор Иванович&lt;/ref&gt; була яҙа.

== Биографияһы ==
Георгий Тимофеевич Береговой 1921 йылдың 15 апрелендә Украина ССР-ы Фдёоровка ауылында (хәҙер Украинаның Полтава өлкәһе Карлов районы) тыуған. Ул тыуғандан һуң күп тә тормай ғаиләһе Донбасстағы Енакиев ҡалаһына күсенә.

Енакиево урта мәктәбендә уҡыған ваҡытта (1928-1936) ҡала Балалар техник станцияһында инструктор, һуңынан Балалар техник станцияһында авиамоделләү секцияһы етәксеһе була&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://enakievets.info/publ/enakievo_kak_na_ladoni/zhiteli_enakievo/georgij_timofeevich_beregovoj_v_enakievo/5-1-0-180 |title=Енакиево как на ладони. |access-date=2012-06-30 |archive-date=2012-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121013204528/http://enakievets.info/publ/enakievo_kak_na_ladoni/zhiteli_enakievo/georgij_timofeevich_beregovoj_v_enakievo/5-1-0-180 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. Һигеҙенсе класты тамамлағандан һуң, Енакиев металлургия заводында электрослесарь өйрәнсеге булып хеҙмәт эшмәкәрлеген башлай. Енакиев аэроклубында шөғөлләнә. 1938 йылда Енакиев аэроклубын тамамлай һәм [[Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы]] сафына алына. 1941 йылда Донбасс Пролетариаты исемендәге Ворошиловград хәрби осоусылар мәктәбен тамамлай.

=== Бөйөк Ватан һуғышы ===
1942 йылдың авгусынан Калинин фронты составындағы 3-сө һауа армияһының авиазвеноһы командиры сифатында [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнаша.

{{Начало цитаты}}
«Осташков районындағы фронт аэродромдарының бернеһенең тәғәйен билдәләнгән пунктына килеп еткәс, мин шунда уҡ малайҙарса хыялдарымда берләшкән исемдәрҙе ишеттем &lt;…&gt;. 3-сө һауа армияһы командующийы Михаил Михайлович Громов, армия корпустарының береһенә Николай Петрович Каманин, ә минең полкым ингән дивизия менән Георгий Филиппович Байдуков етәкселек итә. Илебеҙҙең өс данлыҡлы осоусыһы, тыныс йылдарҙа уҡ ошо маҡтаулы исемгә лайыҡ булған, уларҙың тормошон үҙемә өлгө тип һанаған өс Советтар Союзы Геройы».
{{Конец цитаты|источник=''Береговой Г. Т.'' Три высоты&lt;ref&gt;{{книга|автор= Береговой Г. Т.|заглавие= Три высоты|ссылка= militera.lib.ru/memo/russian/beregovoy/01.html|место= М.|издательство= [[Воениздат]]|год= 1986|страницы= 14|страниц= |isbn= |тираж= |ref= |archivedate= 2013-11-12|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131112121029/militera.lib.ru/memo/russian/beregovoy/01.html}}&lt;/ref&gt;}}

Башта авиаразведка подразделениеһында хеҙмәт итә, һуңынан Ил-2 штурмовигына күсә. Ҡораллы Көстәрҙең Калинин фронтының 1942 йылдың 26 авгусындағы 300-сө бойороғо менән 264-се штурм авиация дивизияһына ҡараған 451-се шап звеноһы командиры өлкән сержант Береговой, 15 хәрби осош яһағаны һәм, дошмандың күп һанлы ғәскәрҙәрен һәм танктарына һөжүм итеп, юҡ иткәне өсөн, Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie10034855/|title=Память народа :: Документ о награде :: Береговой Георгий Тимофеевич, Орден Красного Знамени|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2017-11-15|archive-date=2017-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115212408/https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie10034855/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

1943 йылдың мартынан башта Воронеж, һуңынан 1-се Украина, ә һуңыраҡ 2-се Украина фронттары составындағы 4-се гвардия штурмлау авиация дивизияһына (5-се штурмлау авиация корпусы, 5-се һауа армияһы) ҡараған 671-се штурмлау авиация (1943 йылдың майынан — 90-сы гвардия) полкының эскадрилья командиры  урынбаҫары, ә сентябрҙән — эскадрилья командиры (комэск).

Ҡораллы Көстәрҙең 2-се һауа армияһы 1943 йылдың 28 сентябрендәге 104/н бойороғо менән 90-сы гвардия штурмлаусы авиация полкының комэск урынбаҫары гвардия лейтенанты Береговой дошман ғәскәрҙәренә 18 уңышлы хәрби һөжүм осошо яһағаны өсөн Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie17802166/|title=Память народа :: Документ о награде :: Береговой Георгий Тимофеевич, Орден Красного Знамени|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2017-11-15|archive-date=2017-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115225603/https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie17802166/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. &lt;br&gt;
Ҡораллы Көстәрҙең 2-се һауа армияһының 1943 йылдың 20 октябрендәге 124/н һанлы бойороғо менән 90-сы гвардия штурмлау авиация полкы эскадрилья командиры гвардия лейтенанты Береговой дошманға хәрби юғалтыуҙар килтереп, 21 хәрби осош яһағаны һәм һуңыраҡ 130 хәрби осош яһаған осоусылар әҙерләгәне өсөн Александр Невский ордены менән бүләкләнә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie18638310/|title=Память народа :: Документ о награде :: Береговой Георгий Тимофеевич, Орден Александра Невского|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2017-11-15|archive-date=2017-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115210157/https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie18638310/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. &lt;br&gt;
Ҡораллы Көстәрҙең 1-се Украин фронтының 1944 йылдың 11 апрелендәге 60/н һанлы бойороғо менән 90-сы гвардия штурм авиация полкы эскадрилья командиры гвардия өлкән лейтенанты Береговой 3-сө дәрәжә Богдан Хмельницкий ордены менән бүләкләнә (алдан уйлап эшләгән инициативаһы, ҡыйыулығы, эскадрилья менән командалыҡ итеүе һәм 28 уңышлы хәрби осош яһағаны өсөн 3-сө дәрәжә Кутузов орденына тәҡдим ителә).&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie22549965/|title=Память народа :: Документ о награде :: Береговой Георгий Тимофеевич, Орден Богдана Хмельницкого III степени|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2017-11-15|archive-date=2017-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115204244/https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie22549965/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;

Генерал Каманин Н. П.:
{{цитата|Львов операцияһын үткәреү осоронда һәм Сандомир плацдармы өсөн алыштар барышында корпустың күп кенә лётчик-штурмовиктары батырлыҡ һәм ҡаһарманлыҡ күрһәтте һәм юғары хөкүмәт наградаларына лайыҡ булды. Бүләкләнеүселәр араһында гвардия капитаны Георгий Тимофеевич Береговой ҙа бар ине. Капитан Береговой үҙенең ИЛ-2 самолётында 100-ҙән ашыу хәрби осош яһаны. Ул дошман танкыларын, автомашиналарын, артиллерия батареяларын, йылға аша кисеүҙәрҙе, тимер юл эшелондарын бомбаға тотто һәм һөжүм итте, Львов аэродромына яһаған «йондоҙло» һөжүмдә ҡатнашты. Капитан Береговой үҙенең төркөмдәрен алдан күҙаллаған сәпкә алып бара, ҡағиҙә булараҡ, дошман зениткалары иң аҙ урынлашҡан йүнәлеште һайлай. Уның төркөмө сәп өҫтөнән аҫтан ҡыйып осоп барған килеш күренә лә, һуңынан ҙур булмаған һырғалаҡ яһай һәм һөҙәк пикировканан һөжүм яһай. Тағы шундай мәл дә булды. 1943 йылдың 28 июлендә Курск дуғаһындағы алыштар ваҡытында капитан Береговой етәкселегендәге «ильюшиндар» төркөмө дошмандың алғы һыҙығын штурмлай. Көтмәгәндә дошман истребителдәренең ике төркөмө килеп сыға.
Береһе беҙҙең япма истребителдәр менән алыша, икенсеһе ИЛ-дарға һөжүм итә. Фашистар штурмовиктарға артҡы ярымшарҙан, аҫтан һөжүм итә.  Береговой тиҙ арала үҙенең төркөмөн пеленгтан оборона түңәрәгенә үҙгәртеп ҡора, һәм һауа уҡсылары гитлерсыларҙы пулемёт уты менән ҡаршы ала. Береговой үҙенең төркөмөн беҙҙең ғәскәрҙәрҙең алғы сигенә алып китә. Ике «мессер» уның машинаһына ташлана. Пулемтёт сираты яҫылыҡты тишеп үтә, самолёт төтәй башлай. Был мәлдә «мессерҙарҙың» береһе Береговой самолётының алғы яғынан оса һәм бер мәлгә үҙен һөжүмгә дусар итә. Беҙҙең лётчик быны ҡулдан ысҡындырмай, тиҙ генә самолётын ҡырынайта, һырғалаҡ яһай һәм пушканан ата башлай. Дошман истребителе төтәй һәм алыштан сыға. Бынан һуң ике пар «мессершмиттар» әйҙәүсе  штурмовиктарға һөжүм итә. Моторға ут тоҡана. Береговой үҙенең урынбаҫарына төркөмдө аэродромға алып барырға бойора, ә үҙе ут ҡамаған кабинанан 300 метр бейеклектән парашют менән һикерә. Был Георгий Береговой кисергән күп һанлы хәрби эпизодтарҙың береһе генә. 1942 йылдың майынан һуғыштың һуңғы көнөнә тиклем ул хәрби заданиеларға осто. Өс тапҡыр янды, өс тапҡыр бәреп төшөрөлдө, әммә һәр ваҡыт полкына ҡайтты. Береговой 186 хәрби осош яһаны. 1944 йылдың декабрендә беҙ уны Советтар Союзы Геройы тигән юғары исем менән ҡотланыҡ.}}

Һуғыш йылдарында Ил-2 штурмовигында 186 хәрби осош яһаған. Өс тапҡыр бәреп төшөрөлгән. 
Бөйөк Ватан һуғышында һауа һуғыштарында күрһәткән батырлығы һәм ҡаһарманлығы, 106 хәрби осошо өсөн СССР Юғары Советы Президиумының 1944 йылдың 26 октябрендәге указы менән [[Советтар Союзы Геройы]] исеменә лайыҡ була&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie46245899/|title=Память народа :: Документ о награде :: Береговой Георгий Тимофеевич, Герой Советского Союза (Орден Ленина и медаль «Золотая звезда»)|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2017-11-15|archive-date=2017-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115203851/https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie46245899/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

СССР Ҡораллы Көстәренең 2-се Украина фронты составындағы 5-се һауа армияһы 1945 йылдың 14 ғинуарындағы бойороғо менән 90-сы гвардия штурм авиацияһы полкы эскадрилья командиры гвардия капитаны Береговой 30 хәрби осош яһағаны һәм радио аша осоусылар составына оҫта етәкселек иткәне өсөн 1-се дәрәжә [[Ватан һуғышы ордены]] менән бүләкләнә.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie41342955/|title=Память народа :: Документ о награде :: Береговой Георгий Тимофеевич, Орден Отечественной войны I степени|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2017-11-15|archive-date=2017-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115223848/https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie41342955/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;

=== Самолёттар һынаусы ===
Һуғыштан һуң Георгий Береговой РККА-ның Липецк юғары офицерҙар осоу-тактик мәктәбен тамамлай, шунан Һуң Одесса хәрби округында штурман, штурмлау авиаполкының һауа-уҡсылар хеҙмәте начальнигы, истребитель авиаполкы штурманы вазифаларында хеҙмәтен дауам итә&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://polit.ru/news/2016/04/15/beregoboy/ |title=Мемория. Георгий Береговой. Полит.ру, 15.04.2016 |access-date=2018-04-12 |archive-date=2017-08-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170817152021/http://polit.ru/news/2016/04/15/beregoboy/ |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

1948 йылда юғары офицерҙар курсын һәм лётчик-һынаусылар курсын тамамлай. 1948-1964 йылдарҙа Хәрби-һауа Көстәре Оборона министрлығының В. П. Чкалов исемендәге Дәүләт осоу-һынау үҙәгендә (ГНИКИ) һынаусы-осоусы булып хеҙмәт итә&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://astronaut.ru/as_rusia/vvs/text/beregovoy.htm?reload_coolmenus |title=Георгий Тимофеевич Береговой |access-date=2013-11-10 |archive-date=2013-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131110224713/http://astronaut.ru/as_rusia/vvs/text/beregovoy.htm?reload_coolmenus |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.  

Ул 60-тан ашыу самолет тибын һынап ҡарай, шул иҫәптән: [[МиГ-15]] (1949), [[МиГ-19]]П (1955), [[СМ-12]]&lt;ref&gt;[http://www.airwar.ru/enc/fighter/sm12.html СМ-12] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230106090907/http://www.airwar.ru/enc/fighter/sm12.html |date=2023-01-06 }} на &quot;Уголок неба&quot;&lt;/ref&gt; (1957), СМ-30 (МиГ-19) (1956), [[Як-25]] (1949), [[Як-27]]К (1956), [[Су-9]] (1958), [[Ту-128]] (1962). ГШ-4 гермошлемды тәүгеләрҙән булып практикала үҙләштерә&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://xn--80akhcovnjb1g.xn--p1ai/base/2010/06/beregovoj-g-t/ |title=Энциклопедия испытателей |accessdate=2018-09-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170424133247/http://xn--80akhcovnjb1g.xn--p1ai/base/2010/06/beregovoj-g-t/ |archivedate=2017-04-24 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;. 
1949 йылда, уҡ һымаҡ ҡанатлы МиГ-15 истребителен һынап ҡараған саҡта, беренсе тапҡыр штопор шарттарында реактив самолётҡа идара итеүҙе үҙләштерә һәм һуңынан осоусыларҙы штопорға инергә һәм КБ Сухой самолёттарында штопорҙан сығарырға өйрәтә&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://k-gribov.livejournal.com/56248.html |title=Братья Береговые |access-date=2013-11-10 |archive-date=2011-10-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111018191516/http://k-gribov.livejournal.com/56248.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 

1956 йылда Хәрби-һауа академияһын (1968 йылдан алып — Ю.А. Гагарин исемендәге) тамамлай. 1961 йылда «Заслуженный лётчик-испытатель СССР» исеменә лайыҡ була.

=== Космос ===
1963 йылда СССР космонавтар отрядына (Хәрби-һауа көстәренең өҫтәп йыйылған 2-се төркөмө) индерелә.

Генерал [[Каманин, Николай Петрович|Каманин Н. П.]]:
{{цитата|... Һуғыштан һуң 20 йыл үткәс, мин атҡаҙанған лётчик-һынаусы полковник Береговой менән осраштым. Асыҡтан-асыҡ Әйткәндә, Георгий Тимофеевич менән осрашыр алдынан мин һуғыштан һуң тауыштан юғары самолёттарҙы һынаусы-осоусы һөнәрен үҙләштергән хәрби полкташтың, йёше ҡырҡтан арт3ан кешенең, үҙ тормошо һәм унда үҙ урыны менән ҡәнәғәт булырға тейешлеген күҙалланым. Ул фронтта булған хәлдәрҙе, дуҫтарҙы иҫкә төшөрөргә теләй, тип уйланым, ә ул шунда уҡ мине үҙен космонавт-осоусылар төркөмөнә алыуҙы үтенеүе менән ғәжәпләндерҙе. 

Уның күҙҙәре фронттағы кеүек элеккесә осҡонло дәрт менән балҡый. Ул ныҡышмалы һәм ышаныслы итеп һынаусы-осоусының йыһанға осоуға иң яҡын тороуын һәм йыһанға осоу буйынса заданиелар ҡатмарлашҡан һайын, осоусы-космонавтарҙың махсус әҙерлек кимәле артырға тейешлеген иҫбатлай. Береговойға уның кандидатураһы космонавтар төркөмөнә кандидаттарҙы һайлап алыу буйынса комиссия ултырышында ҡараласаҡ, тип вәғәҙә итергә тура килә.

Шулай итеп, осоусыларҙың аныҡ һүҙҙәре буйынса, Г.Т. Береговой тормошонда яңы «вираж» башлана. Ә 1968 йылдың 26 октябрендә «Союз-3» йыһан карабы кабинаһында ул йыһанға осошҡа старт ала, ҡул менән идара итеү системаһын ҡулланып, «Союз-2» пилотһыҙ карабы менән яҡынайыу буйынса ҡатмарлы заданиеларҙы уңышлы үтәй, йыһанда маневр яһай һәм башҡа эксперименттар үткәрә һәм 30 октябрҙә бирелгән районда ергә имен төшә. Бөтә совет халҡы, ер планетаһының бөтә прогрессив кешеләре йыһандағы был еңеүҙе ихлас тәбрикләне, 47 йәшлек СССР лётчик-космонавтының, ике тапҡыр Советтар Союзы Геройы генерал  Г.Т. Береговойҙың батырлығына һәм тәжрибәһенә хөрмәт күрһәтте. Хәҙер ул үҙенең тәжрибәһе һәм белеме менән йәш космонавтар менән йомарт бүлешә, уларҙы йыһанға буласаҡ рейстарға әҙерләй һәм үҙе лә яңы осоу тураһында ниәт итә.}}

Союз тибындағы караптарҙа осоштарға тулы әҙерлек курсын үтә. 
1968 йылдың 26-30 октябрендә '''Союз-3''' йыһан карабында йыһанға осош яһай. Осошта Ер күләгәһендә Союз-2 пилотһыҙ карабы менән  (уңышһыҙ) тоташырға маташалар&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://yarodom.livejournal.com/893228.html |title=Космический камикадзе Береговой |access-date=2013-11-10 |archive-date=2017-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170310005006/http://yarodom.livejournal.com/893228.html |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. Осош 3 тәүлек 22 сәғәт 50 минут 45 секунд дауам итә. Шул осош өсөн 1968 йылдың 1 ноябрендә Советтар Союзы Геройының икенсе «Алтын Йондоҙ» миҙалы менән бүләкләнә.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://sm.evg-rumjantsev.ru/cosmonauts/beregovoy.htm |title=Космический мемориал |access-date=2013-11-27 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304203708/http://sm.evg-rumjantsev.ru/cosmonauts/beregovoy.htm |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;

;Статистика&lt;ref name=STATS12&gt;{{Cite web|url=http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/beregovoy_georgi.htm|title=Statistics - Beregovoy Georgi Timofeyevich|publisher=spacefacts.de|accessdate=2018-01-27|language=en|archive-date=2018-01-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20180101214131/http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/beregovoy_georgi.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;:
{| class=&quot;wikitable&quot;
! # !! Старт карабы !! Старт, Бөтә донъя координацияланған ваҡыты (UTC) !! Экспедиция !! Төшөү карабы !! Ултырыу, UTC !! Налёт !! Асыҡ космосҡа сығыу !! Асыҡ космоста үткән ваҡыт
|-
| 1 || Союз-3 || {{д|26|10|1968}}, 08:34 || Союз-3 || Союз-3 || {{д|30|10|1968}}, 07:25 || 03 тәүлек 22 сәғәт 50 минут || 0 || 0
|-
| colspan=6 | || '''03 тәүлек 22 сәғәт 50 минут''' || '''0''' || '''0'''
|-
|}

1969 йылдың 22 ғинуарында Кремлдә космонавтарҙың тантаналы осрашыуы ваҡытында офицер Виктор Ильин, Брежневтың автомобиле тип ҡабул итеп (Береговойҙың Брежневҡа тышҡы оҡшашлығы ла хатаға булышлыҡ итә), Береговой ултырған автомашинаға ут аса. Береговой янында ултырған шофер үлемесле яралана. Береговой алғы быяла ярсыҡтарынан еңел яралана.

1972-1987 йылдарҙа — Ю. А. Гагарин исемендәге Космонавтар әҙерләү үҙәге начальнигы. Космонавтика һәм инженер психологияһы өлкәһендә ғилми хеҙмәттәр яҙа.  П. Ф. Лесгафт исемендәге Физик культура институтында кандидатлыҡ диссертацияһын яҡлай һәм психология фәндәре кандидаты дәрәжәһенә эйә була. 
1987 йылда авиация генерал-лейтенанты хәрби званиеһында отставкаға китә.

СССР Юғары Советының 8-10-сы саҡырылыш депутаты (1974-1989). Ҙур йәмәғәт эше алып бара.

[[Файл:Могила Георгия Берегового на Новодевичьем кладбище.jpg|thumb|Мәскәүҙә Новодевичье зыяратында Георгий Береговой ҡәбере (11-се участка)]]

[[СССР Дәүләт премияһы |СССР Дәүләт премияһы]] лауреаты (1981).

1995 йылдың 30 июнендә йөрәгенә операция яһағанда вафат була. Мәскәүҙә, Новодевичье зыяратында ерләнгән

=== Бүтән эшмәкәрлеге ===
* «Мәскәү — Кассиопея» (1973) һәм «Отроки во Вселенной» нәфис фильмдарының баш консультанты була (1974).

== Ғаиләһе ==
* Атаһы Тимофей Николаевич Береговой (1888—1950) Көньяҡ-Көнсығыш тимер юлында телеграфист булып эшләгән&lt;!-- в д.фильме - бухгалтер --&gt;.
* Әсәһе Мария Семёновна Ситникова (Береговая) (1896—1974) мәктәптәрҙә һәм юғары уҡыу йорттарында уҡытҡан.
* Ағаһы Береговой Михаил Тимофеевич (1918—2021), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан, СССР-ҙың Һауа Оборонаһы Радиотехник ғәскәрҙәре начальнигы (1968-1983), [[генерал-лейтенант]] (1968).
* Ағаһы Виктор Тимофеевич Береговой (1913—1938), преподаватель [[Силәбе]] аэроклубы уҡытыусыһы, репрессияға дусар ителә һәм атыла, үлгәндән һуң 1957 йылда аҡлана.
* Ҡатыны Лидия Матвеевна Беседовская (Береговая) (1929—2006), урта мәктәп уҡытыусыһы һәм Щёлков ҡалаһы мәғариф бүлеге хеҙмәткәре.
* Улы Виктор Георгиевич Береговой (1951 йылғы), [[Мәскәү авиация институты]] (МАИ) профессоры.
* Ҡыҙы Людмила Георгиевна Береговая (Елисеева) (1956 йылғы), рәссам-модельер&lt;ref&gt;{{книга
 | заглавие      = Советские и российские космонавты. 1960—2000
 | ответственный = Сост.: И. А. Маринин, С. Х. Шамсутдинов, А. В. Глушко. Под редакцией [[Батурин, Юрий Михайлович|Ю. М. Батурина]]
 | место         = М.
 | издательство  = ООО Информационно-издательский дом «Новости космонавтики»
 | год           = 2001
 | isbn          = 5-93345-003-0
}}&lt;/ref&gt;.

== Хәрби званиелары ==
* Сержант (06.1941)
* [[Лейтенант]] (5.05.1943).
* [[Өлкән лейтенант]] (10.10.1943).
* [[Капитан]] (14.05.1944).
* [[Майор]] (8.06.1945).
* [[Подполковник]] (15.10.1949).
* [[Полковник]] (2.04.1956).
* [[Авиация генерал-майоры]] (30.10.1968).
* [[Авиация генерал-лейтенанты]] (14.02.1977).

== Наградалары ==
{{Кол|2}}
* Советтар Союзы Геройының «Алтын Йондоҙ» миҙалы № 2271 (26 октябрь 1944)
* Советтар Союзы Геройының «Алтын Йондоҙ» миҙалы № 48 (1 ноябрь 1968)
* 2 [[Ленин ордены]] (26.10.1944, 1.11.1968)
* Ике [[Ҡыҙыл Байраҡ ордены]] (26.08.1942, 28.09.1943)
* III дәрәжә Богдан Хмельницкий ордены (16.04.1944)
* Александр Невский ордены (20.10.1943)
* Ике I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (14.01.1945, 11.03.1985)
* Ике [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]] (30.04.1954, 22.02.1955)
* III дәрәжә «СССР Ҡораллы Көстәрендә Ватанға хеҙмәт иткәне өсөн» ордены (30.04.1975)
* «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы (20.06.1949)
* [[«1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы]] (1945)
* «Будапешты алған өсөн» миҙалы (1945)
* «Венаны алған өсөн» миҙалы (1945)
* 11 юбилей миҙалы
* Социалистик Хеҙмәт Геройы (НРБ) (1970)
* «Георгий Димитров» ордены ([[Болгария]], 1970)
* «Халыҡ власына 25 йыл» миҙалы (Болгария)
* «Ғосман иҙеүе ҡолатылыуҙың 100 йыллығы» миҙалы (Болгария, 1979)
* «Георгий Димитровтың тыуыуына 100 йыл» миҙалы (Болгария, 1983)
* Дәүләт Байрағы ордены ([[Венгрия]], 1985)
* Ҡыҙыл Байраҡ ордены (бриллианттар менән) (Венгрия, 1970)
* «Хәрби берләшмә өсөн» алтын миҙалы (Венгрия, 1980)
* III дәрәжә «Грюнвальд Тәреһе» ордены ([[Польша]])
* V дәрәжә Тудор Владимиреску ордены (Румыния)
* Халыҡ хужалығы ҡаҙаныштары күргәҙмәһенең (ВДНХ) Алтын миҙалы (1969)
* СССР Фәндәр Академияһының К. Э. Циолковский исемендәге Алтын миҙалы
* Ю. А. Гагарин исемендәге Алтын миҙалы (FAI)
* Халыҡ-ара авиация федерацияһының (ФАИ) Алтын йыһан миҙалы (1977) (ФАИ, Fédération Aéronautique Internationale, FAI) 
* [[СССР Дәүләт премияһы]] (1981)
* [[СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастеры]] (1968)
{{конец кол}}

== Библиография ==
* {{книга
|автор        = Береговой Г.Т.
|заглавие     = Земля — стратосфера — космос
|место= {{М.}}
|год=1969}}
* [militera.lib.ru/explo/beregovoy_gt2/index.html '''Угол атаки.'''] — М.: [[Молодая гвардия (издательство)|Молодая гвардия]], 1971. — 255 с.
* {{книга
|автор        = Береговой Г.Т.
|заглавие     = Небо начинается на Земле
|ссылка       = 
|издание      = 
|место        = Москва
|издательство = Молодая гвардия
|год= 1976
|тираж        = 150000
|страницы     = 
|страниц      =256
|isbn         =
}}
* '''По зову сердца.''' — {{М.}}, 1981
* '''Деятельность космонавта в полёте и повышение её эффективности.''' — {{М.}}, 1981. — 264 с. (соавт.: [[Попович, Павел Романович|П. Р. Попович]], [[Волынов, Борис Валентинович|Б. В. Волынов]] и др.)
* '''Грань мужества.''' — {{М.}}, 1982
* '''О времени и о себе.''' — {{М.}}, 1982
* '''Космос — землянам.''' — {{М.}}, 1983
* [militera.lib.ru/memo/russian/beregovoy/index.html '''Три высоты.'''] — М.: [[Воениздат]], 1986. — 254 с.
* [https://primo.nlr.ru/primo-explore/search?query=lsr23,contains,%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9,%20%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B9%20%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D1%84%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87,AND&amp;tab=default_tab&amp;search_scope=default_scope&amp;vid=07NLR_VU1&amp;mode=advanced&amp;offset=0 Список трудов Г. Т. Берегового] в каталоге [[Российская национальная библиотека|Российской национальной библиотеки]]

== Хәтер ==
&lt;gallery&gt;
Файл:Beregovyi r.jpg|Украина милли банкының иҫтәлекле 5 гривна көмөш тәңкәһе. 2011 й.
Файл:Локомотив поезда Г. Береговой.jpg|«Георгий Береговой» поезы локомотивы
Файл:Бюст Береговой Аллея Славы Ахтубинск.jpg|Ахтубинск ҡалаһының Дан Аллеяһындағы бюст&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://astravolga.ru/news/v-chest-yubileya-glits-im-v-p-chkalova-v-akhtubinske-otkryli-novye-pamyatniki-i-khram/?sphrase_id=1092|title=В честь юбилея ГЛИЦ им. В. П. Чкалова в Ахтубинске открыли новые памятники и храм|author=Алёна Волгина|website=РИА ВОЛГА|date=2020-10-04|access-date=2022-09-25|archive-date=2022-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220925145246/https://astravolga.ru/news/v-chest-yubileya-glits-im-v-p-chkalova-v-akhtubinske-otkryli-novye-pamyatniki-i-khram/?sphrase_id=1092|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.
Файл:The Soviet Union 1968 CPA 3699 stamp (Pilot-Cosmonaut of the USSR Georgy Beregovoy and Carrier Rocket Start).jpg|Г.Т. Береговойҙың «Союз-3» карабында космосҡа осоуы. Почта маркаһы, 1968 йыл.
&lt;/gallery&gt;
* [[Калуга]], [[Щёлково]] (Россия), [[Почётный гражданин Луганска|Луганск]], [[Енакиево]], [[Винница]], [[Конотоп]] (Украина), [[Телави]] (Грузия), [[Плевен]], [[Сливен]] ([[Болгария]]) ҡалаларының Почётлы гражданы.
* Бронза бюсы &lt;!-- дважды Героя Советского Союза генерал-лейтенанта авиации--&gt; Г. Т. Берегового на Аллее Воинской Славы в Парке Вечной славы города [[Киев]]а торжественно открыл Премьер-министр Украины Н. Азаров 1 мая 2013 года (автор идеи создания Аллеи Воинской Славы — гвардии полковник Олег Гук)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?id=22668 |title=Фото: Бюст в Киеве |access-date=2013-11-08 |archive-date=2013-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131110131859/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?id=22668 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://kp.ua/daily/110613/398388/ |title=Родственники «политического родителя» президента посетили его памятник в Киеве |access-date=2013-11-13 |archive-date=2013-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113222259/http://kp.ua/daily/110613/398388/ |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.
* В [[Енакиево]] установлен бронзовый бюст&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?id=21601 |title=Бюст в Енакиево |access-date=2013-11-10 |archive-date=2013-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131110123637/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?id=21601 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.
* Енакиев ҡалаһы почётлы гражданына ҡуйылған иҫтәлекле стела.
* Енакиевта проспект, парк һәм сквер Г. Береговой исемен йөрөтә.
* Енакиевта космонавт Георгий Береговой музейы (элекке крайҙы өйрәнеү музейы).
* Енакиевта Г. Береговой 1928-1936 йй. куҡыған мәктәптә мемориаль таҡта.
* Герой йәшәгән Чкаловский (Щёлково) ҡасабаһында урынлаштырылған мемориаль таҡта&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?id=8944 |title=Мемориальная доска в посёлке Чкаловский (Щёлково) |access-date=2013-11-10 |archive-date=2013-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131110124048/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?id=8944 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.
* 2015 йылдың 9 майында Звёздный городоктағы 2-се йортҡа Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан өс лётчик — Г. Т. Береговой, Кузнецов Николай Фёдорович һәм Беляев Павел Ивановичтарҙың скульптура портреттары менән мемориаль таҡта (скульптор Андрей Следков)&lt;ref&gt;[http://gzhi.mosreg.ru/multimedia/novosti/munitsipalnie-novosti/Memorial_letchi611582117/ Мемориал лётчикам-космонавтам и участникам Великой Отечественной войны открыли в Звёздном городке] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304111321/http://gzhi.mosreg.ru/multimedia/novosti/munitsipalnie-novosti/Memorial_letchi611582117/ |date=2016-03-04 }}&lt;/ref&gt;.
* [[Алматы]] ([[Ҡаҙағстан]]) ҡалаһында урамға Береговой исеме бирелгән.
* Шахтёрск (Донецк өлкәһе) ҡалаһында Береговой урамы бар.
* [[2011 йыл]]да Донецк планетарийына Георгий Береговой исеме бирелә.
* [[2011 йыл]]дың 8 апрелендә Украина милли банкы Георгий Береговойға арналған 5 гривна көмөш тәңкә сығара&lt;ref&gt;[http://www.bank.gov.ua/Bank_mn/YUV_M/Coins/Vydatni_diachi/Beregovyi.htm Пам’ятна монета «Георгій Береговий» // Сайт НБУ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110507085314/http://bank.gov.ua/Bank_mn/YUV_M/Coins/Vydatni_diachi/Beregovyi.htm |date=2011-05-07 }}{{ref-uk}}&lt;/ref&gt;.
* 2011 йылдың 15 апрелендә Көньяҡ тимер юлы Карлов тимер юл вокзалынан тантаналы рәүештә «Георгий Береговой» тип аталған «Полтава — Мәскәү» 92/91-се һанлы  поезын юлға оҙата&lt;ref&gt;[http://bin.ua/companies/113933-yuzhd-zapustila-imennoj-poezd-georgij-beregovoj.html ЮЖД запустила именной поезд «Георгий Береговой» по маршруту «Полтава — Москва» // Сайт BIN.UA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131110123636/http://bin.ua/companies/113933-yuzhd-zapustila-imennoj-poezd-georgij-beregovoj.html |date=2013-11-10 }}{{ref-uk}}&lt;/ref&gt;.
* 2012 йылда Донецк көсәйтелгән хәрби-физик әҙерлек лицейына&lt;ref&gt;[http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/55-2012-%D1%80 Розпорядження Кабінету Міністрів України від 1 лютого 2012 р. № 55-р «Про присвоєння імені Г. Т. Берегового Донецькому ліцею з посиленою військово-фізичною підготовкою»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220304004608/http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/55-2012-%D1%80 |date=2022-03-04 }}{{ref-uk}}&lt;/ref&gt; һәм Ҡырым Республикаһы Симферополь ҡала советы ҡарамағындағы «Асыҡ космос лицейы» мәктәп-лицей уҡытыу-тәрбиә комплексына Г. Т. Береговой исеме бирелә&lt;ref&gt;[http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/54-2012-%D1%80 Розпорядження Кабінету Міністрів України від 1 лютого 2012 р. № 54-р «Про присвоєння імені Г. Т. Берегового навчально-виховному комплексу школі-ліцею „Відкритий космічний ліцей“ Сімферопольської міської ради Автономної Республіки Крим»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220304004610/http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/54-2012-%D1%80 |date=2022-03-04 }}{{ref-uk}}&lt;/ref&gt;.
* Донецк хәрби лицей-интернатына Г. Т. Береговой исеме бирелгән.
* [[Луганск]] ҡалаһындағы 29-сы урта мәктәп  Г. Т. Береговой исемен йөрөтә.
* Казанцев Александр Петровичтың «Фаэты» романындағы (1974)  генерал Крутогоров космонавтың прототибы булып тора&lt;ref&gt;[www.lib.ru/RUFANT/KAZANCEW/faety.txt{{книга|автор= Казанцев А. П.|часть= «Фаэты»]{{Недоступная ссылка|date=Май 2018|bot=InternetArchiveBot}}|заглавие= Собрание сочинений в 3-х томах|место= М.|издательство= Детская  литература|год= 1989|том= 1|страниц= 496|isbn= 5-08-001356-7}}&lt;/ref&gt;}} 
* [[Высоцкий Владимир Семёнович]] ижад иткән  «Песни лётчика-испытателя» йырындағы төп геройҙың прототибы тип фаразларға мөмкин&lt;ref&gt;[http://get-tune.net/?a=music&amp;q=%E2+%E2%FB%F1%EE%F6%EA%E8%E9+%EF%E5%F1%ED%FF+%EF%F0%EE+%EB%E5%F2%F7%E8%EA%E0+%E8%F1%EF%FB%F2%E0%F2%E5%EB%FF ''Высоцкий В.'' Песня лётчика-испытателя, ч.1 и 2]{{Недоступная ссылка|date=Сентябрь 2019|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt;.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Әҙәбиәт ==
* {{книга
|автор        = [[Симонов, Андрей Анатольевич|Симонов А. А.]]
|часть        = 
|заглавие     = Заслуженные испытатели СССР
|оригинал     = 
|ссылка       = 
|издание      = 
|место        = Москва
|издательство = Авиамир
|год          = 2009
|том          = 
|страницы     = 32—33
|страниц      = 384
|isbn         = 978-5-904399-05-4
}}
* {{книга|автор=Сомов Г. А.|заглавие=Четверо суток и вся жизнь|место=М.|издательство=Политиздат|год=1972|страниц=142|серия=[[Герои Советской Родины]]|тираж=200000}}
* {{книга|автор=Сомов Г. А.|заглавие=Третья высота|место=М.|издательство=ДОСААФ|год=1975}}
* {{книга
 | автор         = И. А. Маринин, С. Х. Шамсутдинов, А. В. Глушко (составители)
 | заглавие      = Советские и российские космонавты. 1960—2000
 | ответственный = Под редакцией [[Батурин, Юрий Михайлович|Ю. М. Батурина]]
 | место         = М.
 | издательство  = ООО Информационно-издательский дом «Новости космонавтики»
 | год           = 2001
 | isbn          = 5-93345-003-0
}}
* Берег Вселенной / Под ред. Болтенко А. С. — Киев: Феникс, 2014. — ISBN 978-966-13-6169-9
* «Десятый старт» (выпуск серии приложений к журналу «[[Огонёк]]»).
* ''[[Каманин, Николай Петрович|Каманин Н. П.]]'' Летчики и космонавты. — М.: [[Политиздат]], 1971.

== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
* {{warheroes|id=1052}}
* {{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/person-hero89565557/?backurl=%2Fheroes%2F%3Flast_name%3D%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9%26first_name%3D%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B9%26middle_name%3D%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D1%84%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87%26date_birth_from%3D1921%26group%3Dall%26types%3Dpamyat_commander%3Anagrady_nagrad_doc%3Anagrady_uchet_kartoteka%3Anagrady_ubilein_kartoteka%3Apdv_kart_in%3Apdv_kart_in_inostranec%3Apamyat_voenkomat%3Apotery_vpp%3Apamyat_zsp_parts%3Akld_ran%3Akld_bolezn%3Akld_polit%3Akld_upk%3Akld_vmf%3Akld_partizan%3Apotery_doneseniya_o_poteryah%3Apotery_gospitali%3Apotery_utochenie_poter%3Apotery_spiski_zahoroneniy%3Apotery_voennoplen%3Apotery_iskluchenie_iz_spiskov%3Apotery_kartoteki%3Apotery_rvk_extra%3Apotery_isp_extra%3Asame_doroga%26page%3D1%26grouppersons%3D1&amp;search_view_id=podvigchelovek_nagrazhdenie46245899&amp;static_hash=ad0b7e05e535d822ef0aea8946f3295eb3573f3600cdbc1aa8742bd494516397v6|title=Береговой Георгий Тимофеевич|website=Память народа|publisher=Минобороны России}}
* [http://tvroscosmos.ru/frm/vestidata/2008/vesti9_5_8_1.php Космонавт-фронтовик] (телесюжет [[Телестудия Роскосмоса|Телестудии Роскосмоса]], 2008)
* [http://tvroscosmos.ru/frm/vestidata/2011/vesti23_04_11_2.php Храм в честь космонавта] (телесюжет [[Телестудия Роскосмоса|Телестудии Роскосмоса]], 2011)
* [http://russia.tv/brand/show/brand_id/48323 Космический камикадзе. Угол атаки космонавта Берегового.] / Телефильм студии «[[Русский космос]]». Режиссёры Р. Божко, А. Островский. Телеканал «[[Россия (телеканал)|Россия]]». 2013 г.
* [http://www.baikonuradm.ru/index.php?mod=180 Почётные граждане города] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190329105309/http://www.baikonuradm.ru/index.php?mod=180 |date=2019-03-29 }} / Официальный сайт администрации г. [[Байконур (город)|Байконур]]
* {{Статья|автор=[[Кичин, Валерий Семёнович|В. Кичин]]|заглавие=Искусство суровое и доброе|ссылка=http://portal-kultura.ru/upload/iblock/1a1/1970.04.11.pdf|язык=|издание=[[Советская культура]]|тип=|год=1970|месяц=4|число=11|том=|номер=|страницы=4|issn=}}

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Союз-3]] (Йыһан карабының тоташыуы)

{{Лётчики-космонавты СССР}}
{{Внешние ссылки}}
[[Категория:Ике тапҡыр Советтар Союзы Геройҙары]]
[[Категория:Бөйөк Ватан һуғышы осоусылары]]
[[Категория:Бөйөк Ватан һуғышы эскадрилья командирҙары]]
[[Категория:Курск алышында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Белгород-Харьков операцияһы ҡатнашыусылары]]
[[Категория:Днепр өсөн алышта ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Киев һөжүм операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Днепр-Карпат операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Житомир-Бердичев операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Корсунь-Шевченков операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Львов-Сандомир операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Будапешт операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Вена һөжүм операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Братислава-Брно һөжүм операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Прага операцияһында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Венаны штурмлауҙа ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Психология фәндәре кандидаттары]]
[[Категория:Новодевичье зыяратында ерләнгәндәр]]
[[Категория:Рәсәй мемуарсылары]]
[[Категория:СССР мемуарсылары]]
[[Категория:Байконурҙың почётлы граждандары]]
[[Категория:Бургастың почётлы граждандары]]
[[Категория:Винницаның почётлы граждандары]]
[[Категория:Енакиевтың почётлы граждандары]]
[[Категория:Калуганың почётлы граждандары]]
[[Категория:Луганскиҙың почётлы граждандары]]
[[Категория:10-сы саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:9-сы саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:8-се саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:Ворошиловград хәрби лётчиктар мәктәбен тамамлаусылар]]
[[Категория:Ю. А. Гагарин исемендәге Хәрби-һауа академияһын тамамлаусылар]]
[[Категория:КПСС-тың XXIV съезы делегаттары]]
[[Категория:КПСС-тың XXV съезы делегаттары]]
[[Категория:КПСС-тың XXVI съезы делегаттары]]
[[Категория:III дәрәжә «Грюнвальд Тәреһе» ордены кавалерҙары]]</text>
      <sha1>61gshf27iq78jmbjd4wrmw2pe590sxi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Ануше Ансари</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197809</id>
    <revision>
      <id>1271948</id>
      <parentid>1271353</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:08:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="378" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Америка |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Ансари, Ануше|15 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 08:20, 15 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>ccr84u4mas0c0odcx5lywjp24lj4q3s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1271959</id>
      <parentid>1271948</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:25:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="386" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= Иран|ил=Америка |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Ансари, Ануше|15 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 08:20, 15 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>tresvkt5jj920ie24eir9c477ivyani</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1271960</id>
      <parentid>1271959</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="380" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= Иран|ил=Иран |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Ансари, Ануше|15 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 08:20, 15 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>pxthhfcmbx2nczapnyncchi5l7aij12</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Циблиев Василий Васильевич</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197850</id>
    <revision>
      <id>1271947</id>
      <parentid>1271694</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:06:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1247" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Циблиев, Василий Васильевич|17 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 10:55, 17 апрель 2024 (UTC)

{{u|MR973}}, башҡорт телендә урыҫ теленән ингән  - сть, -ст,- вт,- фт, - зд  тартынҡыларына  бөткән  һүҙҙәргә  ялғау  ҡушылғанда  -т, ть, д хәрефтәре төшөп ҡала, ҡалын ялғау ҡушыла: артист -артисҡа, волость-волосҡа, власть -власы, космонавт-космонавы, шрифт-шрифы, подъезд -подъезы, поезд-поезы һ.б. Иҫкәрмә:  яңғыҙлыҡ исемдәрҙә  т хәрефе һаҡлана:Брест-Брестҡа; Кронштадт - Крошнштадтҡа.--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 11:20, 18 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>kvzfx15vg02skg8agdue63rce8chru0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Кеплер (телескоп)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197860</id>
    <revision>
      <id>1271953</id>
      <parentid>1271776</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:16:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="204" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=фән |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}

{{ТИМ|ru|Кеплер (телескоп)|19 апрель 2024 йыл}}</text>
      <sha1>kdbva0sdzqd4ap8ru2v9u25n8obqywp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таралған йондоҙҙар тупланмаһы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197863</id>
    <revision>
      <id>1271961</id>
      <parentid>1271926</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:30:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38243" xml:space="preserve">{{Ук}}

[[Файл:NGC_346_in_Small_magellanic_cloud.jpg|справа|мини|NGC 346,Кесе Магеллан Болотонда таралған тупланма ]]
'''Таралған йондоҙҙар тупланмаһы''' ({{lang-ru|Рассеянное звёздное скопление}}; {{Lang-en|open cluster}}) — бер гигант молекуляр болоттан барлыҡҡа килгән һәм яҡынса бер үк йәшкә эйә булған йондоҙҙар төркөмө (һаны буйынса бер нисә меңгә тиклем). Беҙҙең [[Ҡош юлы|Галактикала]] 1100-ҙән ашыу таралған тупланма асылған, ләкин уларҙың һаны күпкә күберәк тип фаразлана. Бындай тупланмаларҙағы йондоҙҙар бер-береһенә сағыштырмаса көсһөҙ [[Гравитация|гравитацион]] көстәр менән бәйләнгән, шуға күрә галактика үҙәге тирәләй әйләнгән һайын, тупланмалар башҡа тупланмаларға йәки газ болоттарына яҡын үтеп юҡҡа сығырға мөмкин, был осраҡта уларҙы барлыҡҡа килтереүсе йондоҙҙар галактиканың ғәҙәти популяцияһының өлөшө булып китә; Айырым йондоҙҙар шулай уҡ тупланма эсендә ҡатмарлы гравитацион үҙ-ара тәьҫир итешеү юлы менән сығарылырға мөмкин. Типик тупланмалар йәше — бер нисә йөҙ миллион йыл. Таралған йондоҙҙар тупланмалары тик спираль һәм регуляр булмаған галактикаларҙа ғына осрай, унда йондоҙҙар барлыҡҡа килеүҙең әүҙем процестары бара.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|title=Звёздные скопления|url=https://starwalk.space/ru/news/naked-eye-star-clusters-list|work=Астрономические новости|date=2022-09-10|accessdate=2024-04-25}}&lt;/ref&gt;

Йәш тупланмалар барлыҡҡа килгән молекуляр болот эсендә булырға һәм уны «яҡтыртырға» мөмкин, һөҙөмтәлә ионлаштырылған водород өлкәһе барлыҡҡа килә.

Ваҡыт үтеү менән нурланыш баҫымы болотто тарҡата. Ҡағиҙә булараҡ, газ болото массаһының 10 проценты ғына йондоҙҙар барлыҡҡа килтерергә өлгөрә, ә ҡалған газ яҡтылыҡ баҫымы менән таратыла.

Таралған йондоҙҙар тупланмаһы йондоҙ эволюцияһын өйрәнеүҙең төп объекттары булып тора. Тупланма ағзаларының йәше һәм химик составы бер төрлө булғанлыҡтан, Кластер ағзаларының йәше һәм химик составы бер төрлө булғанлыҡтан, уның тәьҫирен билдәләү айырым йондоҙҙарға ҡарағанда еңелерәк. Ҡайһы бер таралған тупланмалар, мәҫәлән, [[Өлкәр]] (Плеяда), Гиада, йәки Альфа-Персей тупланмаһы ябай күҙгә лә күренә. Ҡайһы берҙәре, мәҫәлән, Персейҙың Икеләтә тупланмаһы, күҙгә инструментһыҙ аҙ ғына һиҙелерлек, мәҫәлән, Ҡырағай өйрәктәр тупланмаһын (M 11 биноклдәр йәки телескоптар менән генә күрергә мөмкин.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|title=Звёздные скопления|url=http://www.astro.spbu.ru/sites/default/files/Mokrushina_OpenClust-2013.pdf |work=Санкт-Петербургский университет математико-механический факультет кафедры астрофизики|accessdate=2024-04-25}}&lt;/ref&gt;


== Тарихи күҙәтеүҙәр ==
[[Файл:VISTA_Finds_Star_Clusters_Galore.jpg|мини|[[VISTA (телескоп)|VISTA телескобы]] асҡан 30 асыҡ кластер (туплама) һүрәтенән торған мозаика. Был тупланмаларҙы туранан-тура күҙәтеүҙән [[Ҡош юлы|Ҡош Юлы]] саңы томалай.]]
Өлкәрҙең сағыу йондоҙҙар тупланмаһы антик дәүерҙәрҙән билдәле, ә Гиадалар [[Буға (йондоҙлоҡ)|Буға йондоҙлоғоноң]], иң боронғо тупламаларҙың береһе. Башҡа тупланмалар тәүге астрономдар тарафынан яҡтылыҡтың айырылғыһыҙ билдәһеҙ участкалары булараҡ тасуирлана. Грек астрономы [[Клавдий Птолемей]] үҙенең Ясли яҙмаларында Персеяла Икеләтә тупланманы Һәм Птолемей тупланмаһын телгә ала ; ә фарсы астрономы Әс-Суфи [[Елкәндәр Омикроны|Омикрон Парусов]] тупланмаһын һүрәтләй. Шуға ҡарамаҫтан, телескоп уйлап сығарылғандан һуң ғына был томанлы объекттарҙа айырым йондоҙҙарҙы күрергә мөмкин була. Бынан тыш, 1603 йылда Иоганн Байер был формацияларға айырым йондоҙҙар булған кеүек билдәләр бирә.

1609 йылда күк йөҙөн күҙәтеү өсөн телескоп ҡулланған һәм был күҙәтеүҙәрҙең һөҙөмтәләрен яҙған беренсе кеше итальян астрономы [[Галилео Галилей]] була. Птолемей һүрәтләгән ҡайһы бер томанлы объекттарҙы өйрәнгәндә Галилей уларҙың айырым йондоҙҙар түгел, ә күп һанлы йондоҙҙар төркөмө булыуын асыҡлай. Мәҫәлән, Яслеләрҙә ул 40-тан ашыу йондоҙҙо айыра. Унан алдағылар Өлкәрҙә 6-7 йондоҙ айырып күрһәтһә, Галилей 50-гә яҡын йондоҙ таба. 1610 йылда «[[Sidereus Nuncius]]''»… трактатында ул яҙа ''Галаксия төркөмдәрҙә урынлашҡан күп һанлы йондоҙҙар йыйылмаһы ғына''. Галилейҙың эшенән илһамланып, [[Сицилия]] астрономы Джованни Годиерна телескоп ярҙамында бығаса билдәһеҙ таралған тупланмаларҙы тапҡан беренсе астроном булғандыр, тип фаразлана. 1654 йыл ул Мессье 41, Мессье 47, NGC 2362 һәм NGC 2451 тип аталған объекттарҙы таба.&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt; {{Cite news|title=Плеяды (М45) - рассеянное звёздное скопление|url= https://prokosmos.site/katalog-messier/pleyady-m45-rasseyannoe-zvezdnoe-skoplenie/|work=Про космос|accessdate=2024-04-25}}&lt;/ref&gt;

1767 йылда инглиз натуралисы Реверенд Джон Мишель иҫәпләп сығара: Өлкәр кеүек бер төркөм өсөн дә уның йондоҙҙары ерҙән күҙәтеүсе өсөн осраҡлы рәүештә сиратҡа теҙелеү ихтималлығы — 496 000-дән 1-гә тигеҙ; йондоҙҙар тупланмалары физик яҡтан бәйләнештә булыуын аңлата. 1774—1781 йылдарҙа француз астрономы Шарль Мессье кометаға оҡшаш томанлы күренешле күк есемдәре каталогын баҫтырып сығара. Был каталогҡа 26 таралған тупланма инә. 1790 йылдарҙа инглиз астрономы Уильям Гершель томанлы күк есемдәрен ентекле өйрәнә башлай. Ул был формалашыу йәки ойошоу күбеһе йондоҙҙарға тарҡалырға мөмкин тип тапҡан. Гершель фаразлауынса, башта йондоҙҙар йыһанға таралған, ә һуңынан гравитация көстәре һөҙөмтәһендә йондоҙ системалары барлыҡҡа килгән. Ул томанлыҡтарҙы 8 категорияға бүлә, VI алып VIII тиклем кластарҙы йондоҙҙар тупланмаларын классификациялау өсөн бирә.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Астрономдар тырышлығы менән билдәле тупланмалар һаны арта башлай. Йөҙҙәрсә тупланма Яңы дөйөм каталогҡа (NGC) индерелгән, тәүге тапҡыр 1888 йылда Дания-ирланд астрономы Дж. Л. Э. Дрейер баҫтырып сығарға, ул шулай уҡ ике өҫтәмә [[индекс-каталог]]тарҙа [[1896 йыл|1896]] һәм [[1905 йыл|1905 йылдарҙа]] нәшер ителгән. Телескоп күҙәтеүҙәре тупланмаларҙың ике төрөн асыҡларға мөмкинлек бирә. Тәүгеләре дөрөҫ түңәрәк формала һәм меңәрләгән йондоҙҙарҙан тора. Улар бөтә күк йөҙөндә таралған, ләкин иң тығыҙ йүнәлештә — [[Ҡош юлы|Ҡош Юлы]] үҙәгендә. Икенсеһенең йондоҙҙар һаны һирәгерәк, формаһы йыш ҡына дөрөҫ түгел, ә йондоҙҙар һаны тиҫтәләрсә, һирәгерәк йөҙҙәрсә иҫәпләнә. Бындай тупланмалар галактика яҫылығына тартыла. Астрономдар беренселәрен ''шарлы йондоҙҙар тупланмалары'' (ингл. globular cluster), ә икенселәрен — ''таралған йондоҙҙар тупланмалары'' (ингл. open cluster), тип атай. Урынлашыуы арҡаһында таралған тупланмаларҙы ҡайһы берҙә ''галактик тупланмалар тип тә йөрөтәләр'', был термин [[1925 йыл]]да Америка астрономы Роберт Джулиус Трюмплер тарафынан тәҡдим ителә.
Йондоҙҙарҙың тупланмаларҙағы торошон микрометрик үлсәүҙе тәүҙә [[1877 йыл]] немец астрономы Э. Шенфельд, ә һуңынан Америка астрономы Барнард [[1898 йыл|1898]]—[[1921 йыл|1921 йылдарҙа]] башҡара. Был ынтылыштар йондоҙҙарҙың хәрәкәт билдәләрен асыҡламай. Ләкин [[1918 йыл]]да голланд-америка астрономы Адриан ван Маанен фотопластинка сағыштырыу юлы менән, төрлө ваҡытта төшөрөлгән, Өлкәр тупланмаһының бер өлөшө өсөн йондоҙҙарҙың үҙ хәрәкәнен үлсәп ала. Астрометрия анығыраҡ булған һайын, йондоҙҙар тупланмаларының арауыҡта бер үк үҙ хәрәкәтен уртаҡлашыуы асыҡлана. 1918 йылда алынған Өлкәр фотопластинкаларын [[1943 йыл|1943 йылғы]] пластинкалар менән сағыштырып, Ван Маанен үҙ хәрәкәте тупланма буйынса уртасаға оҡшаш булған йондоҙҙарҙы айырып күрһәтә һәм шулай итеп тупланманың ихтимал ағзаларын асыҡлай. Спектроскопик күҙәтеүҙәр был тупланмаларҙың физик яҡтан бер-береһе менән бәйле йондоҙҙарҙан тороуын күрһәтеп, дөйөм радиаль тиҙлектәрҙе асыҡлай.

Таралған тупланмалар өсөн беренсе «төҫ — яҡтылыҡ» диаграммаларын Өлкәр һәм Гиадалар схемалары менән бергә.1911 йылда Эйнар Герцшпрунг тарафынан нәшер ителә. Артабанғы 20 йылда ул таралған тупланмаларҙы өйрәнеү буйынса эшен дауам итә. Спектроскопик мәғлүмәттәрҙән ул таралған тупланмалар өсөн эске хәрәкәттең өҫкө сиген билдәләй һәм был объекттарҙың дөйөм массаһы Ҡояш массаһынан бер нисә йөҙҙән артмай тип баһалай. Ул йондоҙҙарҙың төҫтәре һәм уларҙың яҡтылығы араһындағы бәйләнеште күрһәтә, һәм [[1929 йыл]]да Гиадалар һәм Яслеләрҙең йондоҙло урындары Өлкәрҙән айырылып тора, тип билдәләй. Һуңынан был өс тупланманың йәш айырмаһы менән аңлатыла. Был таралған тупланмаларҙы тикшереү йондоҙҙарҙың эволюцияһын һәм уларҙың башланғыс массаһына бәйлелеген аңлау йәһәтенән фундаменталь булып тора.{{Sfn|Локтин А. В., Марсакова В. А.|год=2009|196-206-сы б. б.}}

== Барлыҡҡа килеүҙәр ==
[[Файл:Trapezium_cluster_optical_and_infrared_comparison.jpg|слева|мини|[[Инфраҡыҙыл нурланыш]] Орион томанлылығы йөрәгендә барлыҡҡа килгән тығыҙ тупланманы күрһәтә]]
Ҡояштан меңәрләгән тапҡырға ҙурыраҡ газ һәм саң болото — гигант молекуляр болоттоң бер өлөшө тарҡалыуынан башлана.

Бындай болоттарҙың тығыҙлығы 1 см&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; 102—106 молекула нейтраль водород тәшкил итә, ә йондоҙҙар барлыҡҡа килеү тығыҙлығы 104 молекул/см&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; ҙур булған өлөштәрҙә башлана. Ғәҙәттә, болот күләменең 1—10 % ғына был тығыҙлыҡтан артып китә. Коллапс (тарҡалыу) алдынан бындай болоттар [[Магнит ҡыры|магнит ҡырҙары]], , турбулентлыҡ (күренеш), әйләнеү арҡаһында механик тигеҙлекте һаҡлай ала.

Гигант молекуляр болоттоң тигеҙлеген боҙа алған күп факторҙар бар, был коллапсҡа һәм әүҙем йондоҙҙар барлыҡҡа килеү процесына килтерә, һөҙөмтәлә таралған тупланма барлыҡҡа килеүе ихтимал. Ундайҙарға түбәндәгеләр ҡарай::эргәләге супернованан килгән тулҡындар, башҡа болоттар менән бәрелешеү, гравитацион үҙ-ара тәьҫир итешеү.

Болоттоң коллапс кисергән төбәге иерархиялы рәүештә вағыраҡ өлөштәргә тарҡала (инфраҡыҙыл ҡараңғы болоттар булараҡ билдәле), һөҙөмтәлә күп һанлы, бер нисә меңгә тиклем, йондоҙҙарҙың тыуыуына килтерә. Бындай йондоҙҙар барлыҡҡа килеү процесы протойондоҙҙарҙы күҙҙән йәшереп торған, әммә инфраҡыҙыл төҫтәге күҙәтеүҙәр үткәрергә мөмкинлек биргән коллапслаусы болоттарҙан торған тышсала башлана. [[Ҡош Юлы]] галактикаһында бер нисә мең йыл һайын яңы таралған тупланма барлыҡҡа килә тип иҫәпләнә.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

[[Файл:Eagle_nebula_pillars.jpg|мини|«Ижад Бағаналары-Столпы Творения» Бөркөт Томанлығында молекуляр болот йәш ҙур йондоҙҙарҙан йондоҙ еле менән тарала.]]

== Һаны һәм бүленеше ==
[[Файл:NGC_346_in_Small_magellanic_cloud.jpg|слева|мини|NGC 346, таралған тупланма Кесе Магеллан Болото.]]
Беҙҙең [[Ҡош юлы|Галактикаға]] 1000-дән ашыу таралған тупланма асылған, ләкин уларҙың дөйөм һаны 10 тапҡырға күберәк булыуы мөмкин. Спираль галактикаларҙа таралған тупланмалар башлыса спираль еңдәре буйлап урынлашҡан, бында газ тығыҙлығы иң юғары һәм, шуның арҡаһында, йондоҙҙар барлыҡҡа килеү процестары әүҙем бара. Таралған тупланмалар галактик яҫылыҡ янында көслө тенденцияға эйә.

Дөрөҫ булмаған галактикаларҙа (уларҙың спирале лә, эллиптик төҙөлөшө лә юҡ) таралған тупланмалар теләһә ҡайһы урында булырға мөмкин, ләкин уларҙың концентрацияһы газ тығыҙлығы күберәк булған урындарҙа юғарыраҡ. Таралған тупланмалар эллиптик галактикаларҙа күҙәтелмәй, сөнки йондоҙҙар барлыҡҡа килеү процесы һуңғы миллион йылдар элек туҡтаған, ә барлыҡҡа килгән тупланмаларҙың һуңғылары күптән инде таралған.

Беҙҙең Галактикалағы тупланмаларҙың таралыуы йәшкә бәйле: боронғораҡ тупланмалар башлыса галактика үҙәгенән һәм галактика яҫылығынан байтаҡ алыҫлыҡта урынлашҡан. Был шуның менән аңлатыла: галактика үҙәге янында тупланмаларҙың емерелеүенә булышлыҡ итеүсе тирбәлеү көстәре юғарыраҡ; икенсе яҡтан, галактика дискының эске өлкәләрендә гигант молекуляр болоттар тупланған; Шуға ла эске төбәктәрҙән килгән тупланмалар тышҡы төбәктәрҙән килгән аналогтарына ҡарағанда иртәрәк тарҡала.{{Sfn|Локтин А. В., Марсакова В. А.|год=2009|88-се б.}}

== Йондоҙҙар составы ==
[[Файл:Tarantula_nebula_detail.jpg|мини|Бер нисә миллион йыллыҡ йондоҙҙар тупланмаһы (уң аҫҡы мөйөш) [[Оло Магеллан Болото]]ндағы [[Тарантул]]ды яҡтырта.]]
Таралған йондоҙҙар тупланмаһы йондоҙҙарҙың күпселеге үҙ ваҡыты тамамлағансы тарҡала, шуға күрә тупланманан сыҡҡан нурланыштың күп өлөшө йәш эҫе зәңгәр йондоҙҙарҙан килгән яҡтылыҡ булып тора. Бындай йондоҙҙар бер нисә тиҫтә миллион йыл самаһы иң ҙур массаға һәм иң ҡыҫҡа ваҡытҡа эйә. Боронғораҡ йондоҙҙар тупланмаһында һары йондоҙҙар күберәк.

Ҡайһы бер йондоҙҙар тупланмаһында күпкә йәшерәк булып күренгән эҫе зәңгәр йондоҙҙар бар. Был зәңгәр төҫтәге йондоҙҙар шарлы тупланмаларҙа ла күҙәтелә; шарлы тупланмаларҙың иң тығыҙ ядроларында улар йондоҙҙар бәрелешкәндә һәм шул уҡ ваҡытта эҫе һәм массив йондоҙҙар барлыҡҡа килә тип иҫәпләнә. Ләкин таралған тупланмаларҙа йондоҙ тығыҙлығы шарлы тупланмаларға ҡарағанда күпкә түбәнерәк, һәм күҙәтелгән йәш йондоҙҙарҙың һанын бындай бәрелештәр менән аңлатып булмай. Уларҙың күбеһе икеләтә йондоҙ системаһы башҡа ағзалар менән динамик үҙ-ара тәьҫир итешеүҙәр арҡаһында бер йондоҙға ҡушылғанда барлыҡҡа килә, тип иҫәпләнә.

Ядро синтезы процесында ғына бәләкәй һәм уртаса массалы йондоҙҙар үҙҙәренең водород запасын тотона, улар тышҡы ҡатламдарын ташлап, планетар томанлыҡ аҡ кәрлә барлыҡҡа килеү менән хасил була. Таралған тупланмалар ағзаларының күпселеге аҡ кәрлә стадияһына еткәнсе тарҡала, ләкин тупланмаларҙағы аҡ кәрләләр һаны, ғәҙәттә, йондоҙҙарҙың массаһының йәше һәм башланғыс таралыуы буйынса көтөлгәндән күпкә кәмерәк. Аҡ кәрләләрҙең етешмәүенең бер сәбәбе шунда: ҡасан ҡыҙыл гигант үҙенең тышсаһын ташлап, планета томанлығын барлыҡҡа килтерә, ташланған матдәнең массаһының ниндәйҙер бәләкәй асимметрияһы йондоҙға секундына бер нисә километр тиҙлек бирә ала — был уның тупланманан сығыуына сәбәп була.

Йондоҙҙар тығыҙлығы ҙур булғанлыҡтан, йондоҙҙарҙың таралған тупланмаларҙа яҡын үтеүе һирәк күренеш түгел. Типик 1000 йондоҙло һәм ярым масса радиусы булған тупланма өсөн 0,5 пк, уртаса алғанда, һәр йондоҙ 10 миллион йыл һайын ниндәйҙер башҡа йондоҙ менән яҡынаясаҡ. Был ваҡыт тығыҙыраҡ тупланмаларҙа тағы ла ҡыҫҡараҡ.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Яҙмышы ==
[[Файл:Nursery_of_New_Stars_-_GPN-2000-000972.jpg|слева|мини|NGC 604 [[Өсмөйөш галактикаһы|Өсмөйөш Галактикаһы]]нда бик ҙур таралған тупланма, ионлаштырылған водород өлкәһе менән уратып алынған]]
Күп кенә таралған тупланмалар, асылда, тотороҡһоҙ: массаһы аҙ булғанлыҡтан икенсе йыһан тиҙлеге системанан уны тәшкил иткән йондоҙҙарҙың уртаса тиҙлеге кәмерәк. Бындай тупланмалар бер нисә миллион йыл эсендә бик тиҙ тарҡала. Күп осраҡта йәш йондоҙҙарҙан нурланыш менән бөтә система барлыҡҡа килгән газды этәреү тупланманың массаһын шул тиклем кәметә, ул бик тиҙ тарҡала.

Тирә-яҡ томанлыҡтар таралғандан һуң гравитация бәйләнеше өсөн етерлек массаға эйә булған тупланмалар тиҫтәләрсә миллион йыл буйына формаһын һаҡлап ҡала ала, әммә ваҡыт үтеү менән эске һәм тышҡы процестар ҙа уларҙың тарҡалыуына килтерә. Бер йондоҙҙоң икенсеһе эргәһенән яҡын үтеүе йондоҙҙарҙың береһенең тиҙлеген шул тиклем арттыра, ул тупланманан ҡасыу тиҙлегенән ашып китә. Бындай процестар тупланма ағзаларының яйлап «парланыуына» килтерә.

Һәр ярты миллиард йыл һайын йондоҙҙар тупланмаһына тышҡы факторҙар йоғонто яһай. Бындай яҡын күршелектәге гравитацион прилив көстәре, ҡағиҙә булараҡ, йондоҙҙар тупланмаһын емерә. Һөҙөмтәлә ул ''йондоҙҙар ағымы'' йондоҙҙар араһындағы алыҫлыҡ арҡаһында бындай төркөмдө тупланма тип атау мөмкин түгел, әммә уның йондоҙҙары бер-береһе менән бәйләнгән һәм бер үк йүнәлештә бер үк тиҙлектә хәрәкәт итә. Тупламаның тарҡалыу ваҡыты уның башланғыс йондоҙ тығыҙлығына бәйле: тығыҙраҡ йондоҙҙар оҙағыраҡ йәшәй. Йондоҙ тупламаһының ярым тарҡалыу ваҡыты башланғыс тығыҙлығына бәйле 150-нән 800 млн йылға тиклем үҙгәрә.

Тупланма [[гравитация]] менән бәйләүҙән туҡталғандан һуң, уның күп кенә йондоҙҙары барыбер тиҙлеген һәм хәрәкәт йүнәлешен арауыҡта һаҡлай; ''йондоҙҙар ассоциацияһы'' (йәки ''йондоҙҙарҙың хәрәкәт итеүсе төркөмө''). Мәҫәлән, [[Оло Етегән (йондоҙлоҡ)|Оло Етегәндең]] (Большая Медведица) бер нисә сағыу йондоҙо — элекке таралған тупланманың ағзалары, ул «[[Оло Етегән (йондоҙлоҡ)|Оло Етегәндең]] хәрәкәт итеүсе йондоҙҙар төркөмө» тип аталған ассоциацияға әүерелгән. Ҙурыраҡ тупламалар уларҙың тиҙлеге һәм йәше бер төрлө тип табылһа, ағымға әйләнә; юғиһә йондоҙҙар бер-береһе менән бәйле түгел тип һаналасаҡ.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== Йондоҙ эволюцияһын тикшереү ==
[[Файл:Open_cluster_HR_diagram_ages.gif|мини|Герцшпрунг Рассел Диаграммалары ике таралған тупланма өсөн. NGC 188 боронғораҡ һәм төп эҙмә-эҙлелектән М6-ға ҡарағанда аҙыраҡ тайпылыуын күрһәтә]]
Таралған тупланмалар өсөн Герцспрунг-Расселл схемаһында йондоҙҙарҙың күпселеге төп эҙмә-эҙлелеккә ([[Главная последовательность]]) ҡарай. Иң ҙур йондоҙҙар '''йондоҙҙарҙың эволюция стадияһынан''' сығып, ҡыҙыл гигант булып китә; Бындай йондоҙҙарҙың ГП-нан (төп эҙмә-эҙлелектән) «алыҫлығы» тупламаның йәшен билдәләргә мөмкинлек бирә. Йондоҙҙар тупланмаһында йондоҙҙар Ерҙән бер тигеҙ алыҫлыҡта булғанлыҡтан һәм бер үк ваҡытта яҡынса бер үк болоттан барлыҡҡа килгәнлектән, тупланманың йондоҙҙарының күҙгә күренгән сағыулығындағы бөтә айырмалар уларҙың төрлө массалары менән бәйле. Был йондоҙҙар эволюцияһын өйрәнеү өсөн таралған йондоҙҙар тупланмаһын бик файҙалы объект итә, сөнки йондоҙҙарҙы сағыштырғанда күп кенә үҙгәреүсән характеристикаларҙы тупланма өсөн билдәләнгән тип ҡабул итергә мөмкин.
Мәҫәлән, таралған тупланмаларҙа [[литий]] һәм [[бериллий]]ҙың күплеген өйрәнеү йондоҙ эволюцияһы серҙәрен һәм уларҙың эске төҙөлөшөн асырға ярҙам итә ала. Водород атомдары гелий атомдарын 10 миллион К-тан ([[Кельвин]] — халыҡ-ара берәмектәр системаһында термодинамик температура берәмеге (СИ)) түбән температурала барлыҡҡа килтерә алмай, ләкин литий һәм бериллий йәҙрәһе 2,5 млн һәм 3,5 млн [[К]] (Кельвин) температурала тарҡала. Был уларҙың миҡдары йондоҙ төпкөлөндә матдәнең ни тиклем ҡатнаш булыуына туранан-тура бәйле Йондоҙҙарҙа уларҙың миҡдарын өйрәнгәндә, йәш һәм химик состав кеүек үҙгәреүсәндәр теркәлгән.{{Sfn|Локтин А. В., Марсаков В. А.|год=2009|61-се б.}}

Тикшеренеүҙәр күрһәтеүенсә, был еңел элементтарҙың миҡдары йондоҙҙар эволюцияһы моделдәрендә күҙалланғандан күпкә түбәнерәк. Бының сәбәбе бик үк асыҡ түгел; аңлатмаларҙың береһе — йондоҙҙар төпкөлөндә матдәләрҙең бүленеп сығыуы конвектив зонанан тотороҡло нурлы күсеү зонаһына сығыу барлыҡҡа килә.{{Sfn|Локтин А. В., Марсаков В. А.|год=2009|175-се б.}}

== Астрономик арауыҡ шкалаһы ==
[[Файл:Messier11.jpg|слева|мини|«Ҡырағай Ҡаҙ»(M 11) бик бай тупланма, [[Ҡош юлы|Ҡош Юлы]]ндағы үҙәк йүнәлештә урынлашҡан]]
Астрономик объекттарға тиклем араны билдәләү уларҙы аңлау өсөн бик мөһим, ләкин бындай объекттарҙың ҙур өлөшө туранан-тура үлсәү өсөн бик алыҫ. Астрономик арауыҡ шкалаһының градуировкаһы туранан-тура үлсәргә мөмкин булған иң яҡын объекттарҙың ситләтелгән һәм ҡайһы берҙә билдәләнмәгән үлсәмдәр эҙмә-эҙлелегенә бәйле. Йондоҙҙар тупланмаһы — был баҫҡыста иң мөһим урын булып тора. Беҙгә иң яҡын тупланмаларға тиклемге алыҫлыҡты ике ысулдың береһе менән туранан-тура үлсәп була. Беренсенән, яҡын тупланмаларҙың йондоҙҙары өсөн параллакс (Ерҙең Ҡояш орбитаһы буйлап хәрәкәте арҡаһында объекттың күренгән торошоноң йыл дауамында бер аҙ тайпылыуы), был айырым йондоҙҙар өсөн ғәҙәттәгесә эшләнә. Өлкәр Гиадалар һәм башҡа ҡайһы бер тупланмалар тирә-яҡта 500 св. йылдар уларға был ысул ышаныслы һөҙөмтәләр бирһен өсөн етерлек яҡын,. Гиппарх спутнигы (Европа космос агентлығының (ESA) астрометрик заданиелар өсөн тәғәйенләнгән космос телескобы:) бер нисә тупланма өсөн аныҡ араларҙы билдәләргә мөмкинлек бирә.

Икенсе тура ысул — ''хәрәкәт итеүсе тупланма ысулы тип атала''. Ул тупланмалағы йондоҙҙарҙың дөйөм хәрәкәт параметрҙарын уртаҡлашыуына нигеҙләнә. Тупламаларҙағы ағзаларҙың үҙ хәрәкәттәрен һәм уларҙың күк йөҙөндә күҙгә күренгән хәрәкәтен картаға төшөрөп, уларҙың бер нөктәлә тап килеүен билдәләргә мөмкинлек бирә. ''Йондоҙҙар тупланмаһының радиаль тиҙлектәре уларҙың спектрҙарындағы Доплеров сиселешен үлсәү буйынса билдәләнә ала; бөтә өс параметр: радиаль тиҙлек, үҙ хәрәкәте һәм тупланманан уның сығыу нөктәһенә тиклем мөйөшлө алыҫлыҡ билдәле булғанда, ябай тригонометрик иҫәпләүҙәр тупланмаға тиклемге алыҫлыҡты иҫәпләргә мөмкинлек бирәсәк.'''Был ысул ҡулланыуҙың иң билдәле осрағы Гиадҡа ҡағыла һәм уларға тиклем 46,3 парсек&lt;ref&gt;Ҡояш системаһынан ситтә астрономик объекттарға тиклемге ҙур араны үлсәү өсөн ҡулланылған оҙонлоҡ берәмеге&lt;/ref&gt; араны билдәләргә мөмкинлек бирә.&lt;ref&gt;{{cite web|title = Расстояний шкала |url= https://rus-physical-enc.slovaronline.com/3510-РАССТОЯНИЙ%20ШКАЛА|publisher =Физическая энциклопедия|accessdate=2024-04-25}}&lt;/ref&gt;

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* {{Китап|автор=Локтин А. В., Марсаков В. А.|заглавие=Лекции по звёздной астрономии|издание=|место=|издательство=Южный федеральный университет|год=2009|страниц=280|ссылка=https://iaaras.ru/media/library/loktin.pdf}}
* {{Китап|автор=Kaufmann W. J.|заглавие=Universe|ответственный=|ссылка=|место=|издательство=W. H. Freeman|год=1993|том=|страниц=626|страницы=|isbn=0-7167-2379-4}}
* {{Китап|автор=Gregory S. A., Zeilik M.|заглавие=Introductory Astronomy and Astrophysics|издание=4th ed|ответственный=|ссылка=|место=|издательство=Brooks Cole|год=1997|том=|страниц=672|страницы=|isbn=0-03-006228-4}}

== Һылтанмалар ==
* {{Cite news|title=Звёздные скопления|url=https://starwalk.space/ru/news/naked-eye-star-clusters-list|work=Астрономические новости|date=2022-09-10|accessdate=2024-04-25}}
* {{Cite news|title=Звёздные скопления|url=http://www.astro.spbu.ru/sites/default/files/Mokrushina_OpenClust-2013.pdf |work=Санкт-Петербургский университет математико-механический факультет кафедры астрофизики|accessdate=2024-04-25}}
* {{Cite news|title=Плеяды (М45) - рассеянное звёздное скопление|url= https://prokosmos.site/katalog-messier/pleyady-m45-rasseyannoe-zvezdnoe-skoplenie/|work=Про космос|accessdate=2024-04-25}}
* {{cite web|title = Расстояний шкала |url= https://rus-physical-enc.slovaronline.com/3510-РАССТОЯНИЙ%20ШКАЛА|publisher =Физическая энциклопедия
|accessdate=2024-04-25}}

* [http://messier.seds.org/open.html Open Star Clusters] // SEDS Messier pages{{Ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20050218133220/http://www.peripatus.gen.nz/astronomy/OpeClu.html A general overview of open clusters]{{Ref-en}}
* [http://www.nightskyinfo.com/open_clusters Open Clusters — Information and amateur observations]{{Ref-en}}


[[Категория:Астрофизика]]
[[Категория:Йондоҙҙар тупланмаһы]]
[[Категория:Астрономик объекттар төрҙәре]]</text>
      <sha1>aghq6g5a8csq31r8a1s702xii90kkqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Таралған йондоҙҙар тупланмаһы</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197864</id>
    <revision>
      <id>1271954</id>
      <parentid>1271883</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:17:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="411" xml:space="preserve">{{1000}}
{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=фән |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Рассеянное звёздное скопление|25 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 07:21, 25 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>bzhhfd0o2zpex5hjcq6302uuiszktjp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Виноградов Павел Владимирович</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197868</id>
    <revision>
      <id>1271945</id>
      <timestamp>2024-04-26T04:59:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>Яңы бит: {{Ук}} '''Виноградов Павел Владимирович''' ([[31 август]] [[1953 йыл]]) — Рәсәй космонавы. [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (1998), IV дәрәжә «[[«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены|Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн]]» (2008) һәм [[Батырлыҡ ордены|Батырлыҡ]] (2015) ордены кавалеры, Анады...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18365" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Виноградов Павел Владимирович''' ([[31 август]] [[1953 йыл]]) — Рәсәй космонавы. [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (1998), IV дәрәжә «[[«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены|Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн]]» (2008) һәм [[Батырлыҡ ордены|Батырлыҡ]] (2015) ордены кавалеры, Анадырь ҡалаһының (2006), Магадан өлкәһенең (2013) почётлы гражданы.

Асыҡ космосҡа ете тапҡыр сыға. 2014 йылда уның асыҡ космоста эшләүенең дөйөм оҙайлығы — 38 сәғәт 25 минут.

Асыҡ космоста эшләгән иң өлкән кеше, 59 йәшендә [[Ер]] тирәләй йыһанға сыға

== Биографияһы ==
Павел Владимрович Виноградов 1953 йылдың 31 авгусында [[Магадан]] ҡалаһында тыуған (атаһы — инженер, әсәһе — бухгалтер), [[Чукотка]]ла үҫә, унда 1970 йылда 1-се [[Анадыр]] урта мәктәбен тамамлай.
1970 йылдың сентябренән — өйрәнсек токарь, 1970 йылдың октябренән 1971 йылдың апреленә тиклем — «Ҡыҙыл Октябрь» Мәскәү машиналар эшләү заводында 2-се категория токары. 1971 йылдан [[Мәскәү авиация институты]]нда «авиапроизводство» һөнәре буйынса уҡый, ә 1977 йылда авиапроизводство буйынса инженер-механик һөнәрен ала. 1980 йылда «Система анализы, эре компьютер системалары» һөнәре буйынса [[Мәскәү авиация институты]]ның ситтән тороп уҡыу бүлеген тамамлай. Институтты тамамлағандан һуң шунда уҡ «Авиация компьютер-ярҙамсы проектлау системалары» филиалының инженеры, өлкән инженеры (1978 йылдың майынан) эшләй, бер үк ваҡытта Рәсәй Фәндәр академияһының биомедицина проблемалары институтында (ИМБП) штаттан тыш һынаусы булып эшләй, унда Буран программаһы буйынса төрлө һынауҙарҙа ҡатнаша.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/vinogradov-pavel-vladimirovich|work=ТАСС. Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}&lt;/ref&gt;

[[1983 йыл]]дың авгусынан [[1992 йыл]]ға тиклем инженер, өлкән инженер, әйҙәүсе инженер, төркөм етәксеһе, «Энергия» НПО-һының сектор начальнигы. «Союз ТМ» космос карабы һәм «Буран» орбитаһы экипаждарының ғәмәлдәрен эшләү, космонавтар әҙерләүҙең автоматлаштырылған системаларын эшләү менән шөғөлләнә.&quot;Союз ТМ&quot; һәм «Буран» космос карабын, «Энергия» күпләп ҡулланыла торған ракета-космос комплексын осороуға әҙерлектә ҡатнаша. «Буран» орбиталь корабы өсөн тоташтырыу узелы менән шөғөлләнә. 1985 йылда «Буран» программаһы буйынса бортпрограммалар төркөмөн әҙерләүҙә ҡатнаша.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot;&gt;{{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://astronaut.ru/as_rusia/energia/text/vinogradov.htm?reload_coolmenus|work=Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}&lt;/ref&gt;

1999 йылдың мартынан — РФ космонавтика Федерацияһың вице-президенты.

2003 йылдың 6 февралендә С. П. Королёв исемендәге «Энергия» ракета-космос корпорацияһы (РККЭ) 291-се бүлек начальнигы итеп тәғәйенләнә (космонавтар отряды командиры). 2007 йылдың 30 октябрендә был вазифанан бушатыла һәм ОАО РСКЭ-ның Осоу-космос үҙәге начальнигы урынбаҫары итеп тәғәйенләнә.
2017 йылда инструктор-космонавт-һынаусы вазифаһын ҡалдыра. 2022 йылда 11-се Үҙәк (ГОГУ) етәксеһе урынбаҫары, РККЭ-ның 29-сы бүлексәһе етәксеһе вазифаһын биләй. 2017 йылда инструктор-космонавт-һынаусы вазифаһын ҡалдыра. 2022 йылда 11-се Үҙәк (ГОГУ) етәксеһе урынбаҫары, РККЭ-ның 29-сы бүлексәһе етәксеһе вазифаһын биләй.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot; /&gt;

== Космосҡа әҙерлек ==
1992 йылдың мартында «Энергия» космонавтар отрядына һайлап алына. 1992 йылдың 1 октябренән 1994 йылдың февраленә тиклем Ю. А. Гагарин космонавтар әҙерләү үҙәгендә дөйөм космос әҙерлеге курсын үтә. 1994 йылдың 20 майынан 1995 йылдың 20 февраленә тиклем осоу-парашют әҙерлеген үтә, гидролаборатор, ауырлыҡһыҙлыҡҡа осоштар күнекмәләре үтә, дөйөм космос әҙерлеге курсын тулыһынса тамамлай, бөтә имтихандарҙы һәм зачёттарҙы тапшыра &quot;космонавт-һынаусы&quot;квалификацияһын ала.1995 йылдың 10 майында РКК «Энергия» космонавтар отрядында космонавт-һынаусы вазифаһына күсерелә.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

1995 йылдың 14 февралендә «Евромир-95».20-се төп экспедицияһының икенсе экипажына индерелә. 1995 йылдың 20 февраленән авгусына тиклем [[Манаков Геннадий Михайлович]] менән бергә бортинженер сифатында, ә 1 апрелдән Кристер Фуглесанг (ЕКА, Швеция) менән бергә әҙерлек үтә. [[1995 йыл]]дың 3 сентябрендә ТК «Союз ТМ-22» бортинженеры Сергей Авдеевтың дублёры була.

[[1995 йыл]]дың октябренән 1996 йылдың июленә тиклем «Союз ТМ-24» космос карабының беренсе экипажының бортинженеры сифатында 22-се экспедиция (ЭO-22), Рәсәй-Америка экспедицияһы NASA-3 һәм «Кассиопея» программаһы буйынса Геннадий Манаков, Джон Блаха (АҠШ) һәм Клоди Андре-Дехай (Франция) менән әҙерлек үтә. 1996 йылдың 9 авгусында командир Геннадий Манаков ауырыуы арҡаһында ЭО-22-нең төп экипажы (Клауди Андре-Дехайҙан башҡа) дублёрҙар Валерий Корзун һәм Александр менән алмаштырыла.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

[[1996 йыл]]дың авгусынан 1997 йылдың июленә тиклем Юрий Гидзенко менән бергә 24-се экспедиция программаһы буйынса, ә 1996 йылдың октябренән Анатолий Соловьёвта экипаждың төп бортинженеры булып әҙерлек үтә.1997 йылдың 28 июлендә Дәүләт ведомство-ара комиссияһы ҡарары буйынса Валерий Корзун менән берлектә МКС-3 резерв экипажының бортинженеры итеп тәғәйенләнә.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot; /&gt;

== Йыһанға осоштары ==
[[Файл:Winogradow w EMU..jpg|thumb|right|250px|Павел Виноградов проходит тренировки в американском скафандре|Павел Виноградов Америка скафандрында күнекмә яһай]]

«Союз ТМ-26» космос карабының бортинженеры сифатында һәм «Мир» космос станцияһына 24-се экспедицияла беренсе космос осошон яһай. «Союз ТМ-26» космос карабы [[Байконур]] космодромынан 1997 йылдың 5 авгусында ебәрелә һәм 7 августа «Мир» станцияһы менән тоташа. Экипажға 1997 йылдың июнендә «Прогресс М-34» йөк космос карабын яңынан эшләгәндә етди зыян күргән космос станцияһының Спектр модулен йүнәтергә тура килә. Экспедиция барышында Павел Виноградов биш тапҡыр йыһан киңлегенә сыға.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

Ул ваҡытта «Мир» станцияһында 23- сө экспедиция экипажы Василий Циблиев, Александр Лазуткин һәм Америка астронавты Майкл Фоале була. Космонавтар [[Циблиев Василий Васильевич]] һәм [[Лазуткин Александр Иванович]] станцияны 1997 йылдың 14 авгусында ҡалдыра. 1997 йылдың 29 сентябрендә «Мир» станцияһына Американың «Атлантида» шаттл (STS-86) килә. Станцияның Америка экипажы ағзалары үҙгәрә: Майкл Фогл Ергә төшә, ә Дэвид Вольф станцияла ҡала. 1998 йылдың 24 ғинуарында «Мир» станцияһына АҠШ-тың «Индевор» шаттл (STS-89) килә. Станцияла Америка экипажы ағзаһының сираттағы алмашыныуы күҙәтелә: станцияла Дэвид Вольф урынына Эндрю Томас ҡала. 1998 йылдың 31 ғинуарында станцияға «Союз ТМ-27» космос карабы Мир 25-се экспедицияһы космонавтарын: Тәлғәт Мусабаевты һәм Николай Бударинды алып килә, шулай уҡ ҡыҫҡа ғына ваҡытҡа станцияға килеп, француз космонавты Леопольд Эйарц, Виноградов, Соловьев һәм Эйарц Ергә 1998 йылдың 19 февралендә кире ҡайта.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://www.energia.ru/ru/iss/iss35/vinogradov.html|work=Ракетно-космическая корпорация «Энергия» имени С. П. Королёва|accessdate=2024-04-16}}&lt;/ref&gt;

Был экспедиция ваҡытында Павел Виноградов йыһанда 197 тәүлек 17 сәғәт 34 минут үткәрә. Павел Виноградов һәм экспедиция командиры Анатолий Соловьев осош ваҡытында дөйөм мөҙҙәте 25 сәғәт 16 минут булған биш тапҡыр асыҡ космосҡа сығыуҙы башҡара. Артабан «Союз ТМА-8» космос карабы командиры һәм Халыҡ-ара космос станцияһының 13-сө оҙайлы экипажы сифатында әҙерлек үтә. «Союз ТМА-8» космос карабы Байконур космодромынан 2006 йылдың 30 мартында ебәрелә.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

[[2013 йыл]]дың 28 мартында (Мәскәү ваҡыты, 29 март) «Союз ТМА-08М» космос карабының һәм МКС-35 төп экспедиция командиры итеп ебәрелә. Был ваҡытта Павел Виноградовҡа 59 йәш була. Ул Рәсәйҙең иң өлкән йәштәге космонавты иҫәбенә инә. 6 сәғәттән һуң («тиҙ схема» буйынса тәүге тапҡыр) йыһан аппараты Халыҡ-ара космос станцияһы менән тоташа.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

2008 йылдың 24 апрелендә икенсе космос осошо өсөн IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены, ә 2015 йылдың 22 октябрендә — өсөнсө тапҡыр Батырлыҡ ордены менән бүләкләнә.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot; /&gt;

;Статистика&lt;ref name=STATS087&gt;{{Cite web|url=http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/vinogradov_pavel.htm|title=Statistics - Vinogradov Pavel Vladimirovich|publisher=spacefacts.de|accessdate=2018-02-16|language=en|archive-date=2018-03-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20180317181956/http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/vinogradov_pavel.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
! # !! Старт карабы !! Старт, [[Всемирное координированное время|UTC]] !! Экспедиция !! Карабтың төшөүе !! Ултырыу, UTC !! Осош !! Асыҡ космосҡа сығыу !! Асыҡ космоста булыу мөҙҙәте
|-
| 1 || [[Союз ТМ-26]] || {{д|05|08|1997}}, 15:35 || Союз ТМ-26, [[Мир-24]] || Союз ТМ-26 || {{д|19|02|1998}}, 09:09 || 197 көн 17 сәғәт 33 минут || 5 || 25 сәғәт 14 минут&lt;!-- 03:16, 06:38, 06:04, 06:12, 03:06--&gt;
|-
| 2 || [[Союз ТМА-8]] || {{д|30|03|2006}}, 02:30 || Союз ТМА-8, [[МКС-13]] || Союз ТМА-8 || {{д|29|09|2006}}, 01:13 || 182 көн 22 сәғәт 43 минут || 1 || 06 сәғәт 31 минут
|-
| 3 || [[Союз ТМА-08М]] || {{д|28|03|2013}}, 20:43 || Союз ТМА-08М, [[МКС-35]]/[[МКС-36|36]] || Союз ТМА-08М || {{д|11|09|2013}}, 02:58 || 166 тәүлек 06 сәғәт 15 минут || 1 || 06 сәғәт 38 минут
|-
| colspan=6 | || '''546 тәүлек 22 сәғәт 31 минут''' || '''7''' || '''38 сәғәт 23 минут'''
|-
|}

== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (10 апрель 1998 йыл) — «Мир» орбиталь ғилми-тикшеренеү комплексында егерме дүртенсе төп экспедицияның оҙайлы йыһан осошонда күрһәткән батырлығы һәм ҡаһарманлығы өсөн;
* [[«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены]] IV дәрәжә (24 апрель 2008 йыл) — МКС-13 программаһы буйынса башҡарылған икенсе йыһан осошо өсөн;
* [[Батырлыҡ ордены]] (22 октябрь 2015 йыл) — халыҡ-Ара йыһан станцияһында оҙайлы йыһан осошонда күрһәткән батырлығы һәм юғары профессионализмы өсөн;
* Анадырь ҡалаһының почётлы гражданы (26 декабрь 2006 йыл) — йәштәрҙе патриотик тәрбиәләүгә индергән шәхси өлөшө өсөн.
* «Космосты үҙләштереүҙәге ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы (12 апрель 2011 йыл) — йыһан киңлеген өйрәнеү, үҙләштереү һәм файҙаланыу өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштары, күп йыллыҡ намыҫлы эше, әүҙем йәмәғәт эшмәкәрлеге өсөн;
* Алексей Леонов Миҙалы (Кемерово өлкәһе, 2015) — асыҡ космосҡа ете тапҡыр сыҡҡан өсөн;
* «Космосҡа осоу өсөн» миҙалдары (NASA, 1998 һәм 2007);
* Магадан өлкәһенең почётлы гражданы (18 октябрь 2013 йыл) — йыһан киңлеген үҙләштереү өлкәһендәге юғары ҡаҙаныштары өсөн, яҡташтарының айырыуса ғорурлығы һәм тәрән ихтирам предметы булып тора.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Сығанаҡтар ==
* {{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/vinogradov-pavel-vladimirovich|work=ТАСС. Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}
* {{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://astronaut.ru/as_rusia/energia/text/vinogradov.htm?reload_coolmenus|work=Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}
* {{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://www.energia.ru/ru/iss/iss35/vinogradov.html|work=Ракетно-космическая корпорация «Энергия» имени С. П. Королёва|accessdate=2024-04-16}}

{{Рәсәй Федерацияһының лётчик-космонавтары}}</text>
      <sha1>50ouzfu291b6331imn2up52irpqolww</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1271946</id>
      <parentid>1271945</parentid>
      <timestamp>2024-04-26T05:02:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сығанаҡтар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18282" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Виноградов Павел Владимирович''' ([[31 август]] [[1953 йыл]]) — Рәсәй космонавы. [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (1998), IV дәрәжә «[[«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены|Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн]]» (2008) һәм [[Батырлыҡ ордены|Батырлыҡ]] (2015) ордены кавалеры, Анадырь ҡалаһының (2006), Магадан өлкәһенең (2013) почётлы гражданы.

Асыҡ космосҡа ете тапҡыр сыға. 2014 йылда уның асыҡ космоста эшләүенең дөйөм оҙайлығы — 38 сәғәт 25 минут.

Асыҡ космоста эшләгән иң өлкән кеше, 59 йәшендә [[Ер]] тирәләй йыһанға сыға

== Биографияһы ==
Павел Владимрович Виноградов 1953 йылдың 31 авгусында [[Магадан]] ҡалаһында тыуған (атаһы — инженер, әсәһе — бухгалтер), [[Чукотка]]ла үҫә, унда 1970 йылда 1-се [[Анадыр]] урта мәктәбен тамамлай.
1970 йылдың сентябренән — өйрәнсек токарь, 1970 йылдың октябренән 1971 йылдың апреленә тиклем — «Ҡыҙыл Октябрь» Мәскәү машиналар эшләү заводында 2-се категория токары. 1971 йылдан [[Мәскәү авиация институты]]нда «авиапроизводство» һөнәре буйынса уҡый, ә 1977 йылда авиапроизводство буйынса инженер-механик һөнәрен ала. 1980 йылда «Система анализы, эре компьютер системалары» һөнәре буйынса [[Мәскәү авиация институты]]ның ситтән тороп уҡыу бүлеген тамамлай. Институтты тамамлағандан һуң шунда уҡ «Авиация компьютер-ярҙамсы проектлау системалары» филиалының инженеры, өлкән инженеры (1978 йылдың майынан) эшләй, бер үк ваҡытта Рәсәй Фәндәр академияһының биомедицина проблемалары институтында (ИМБП) штаттан тыш һынаусы булып эшләй, унда Буран программаһы буйынса төрлө һынауҙарҙа ҡатнаша.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot;&gt;{{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/vinogradov-pavel-vladimirovich|work=ТАСС. Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}&lt;/ref&gt;

[[1983 йыл]]дың авгусынан [[1992 йыл]]ға тиклем инженер, өлкән инженер, әйҙәүсе инженер, төркөм етәксеһе, «Энергия» НПО-һының сектор начальнигы. «Союз ТМ» космос карабы һәм «Буран» орбитаһы экипаждарының ғәмәлдәрен эшләү, космонавтар әҙерләүҙең автоматлаштырылған системаларын эшләү менән шөғөлләнә.&quot;Союз ТМ&quot; һәм «Буран» космос карабын, «Энергия» күпләп ҡулланыла торған ракета-космос комплексын осороуға әҙерлектә ҡатнаша. «Буран» орбиталь корабы өсөн тоташтырыу узелы менән шөғөлләнә. 1985 йылда «Буран» программаһы буйынса бортпрограммалар төркөмөн әҙерләүҙә ҡатнаша.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot;&gt;{{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://astronaut.ru/as_rusia/energia/text/vinogradov.htm?reload_coolmenus|work=Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}&lt;/ref&gt;

1999 йылдың мартынан — РФ космонавтика Федерацияһың вице-президенты.

2003 йылдың 6 февралендә С. П. Королёв исемендәге «Энергия» ракета-космос корпорацияһы (РККЭ) 291-се бүлек начальнигы итеп тәғәйенләнә (космонавтар отряды командиры). 2007 йылдың 30 октябрендә был вазифанан бушатыла һәм ОАО РСКЭ-ның Осоу-космос үҙәге начальнигы урынбаҫары итеп тәғәйенләнә.
2017 йылда инструктор-космонавт-һынаусы вазифаһын ҡалдыра. 2022 йылда 11-се Үҙәк (ГОГУ) етәксеһе урынбаҫары, РККЭ-ның 29-сы бүлексәһе етәксеһе вазифаһын биләй. 2017 йылда инструктор-космонавт-һынаусы вазифаһын ҡалдыра. 2022 йылда 11-се Үҙәк (ГОГУ) етәксеһе урынбаҫары, РККЭ-ның 29-сы бүлексәһе етәксеһе вазифаһын биләй.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot; /&gt;

== Космосҡа әҙерлек ==
1992 йылдың мартында «Энергия» космонавтар отрядына һайлап алына. 1992 йылдың 1 октябренән 1994 йылдың февраленә тиклем Ю. А. Гагарин космонавтар әҙерләү үҙәгендә дөйөм космос әҙерлеге курсын үтә. 1994 йылдың 20 майынан 1995 йылдың 20 февраленә тиклем осоу-парашют әҙерлеген үтә, гидролаборатор, ауырлыҡһыҙлыҡҡа осоштар күнекмәләре үтә, дөйөм космос әҙерлеге курсын тулыһынса тамамлай, бөтә имтихандарҙы һәм зачёттарҙы тапшыра &quot;космонавт-һынаусы&quot;квалификацияһын ала.1995 йылдың 10 майында РКК «Энергия» космонавтар отрядында космонавт-һынаусы вазифаһына күсерелә.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

1995 йылдың 14 февралендә «Евромир-95».20-се төп экспедицияһының икенсе экипажына индерелә. 1995 йылдың 20 февраленән авгусына тиклем [[Манаков Геннадий Михайлович]] менән бергә бортинженер сифатында, ә 1 апрелдән Кристер Фуглесанг (ЕКА, Швеция) менән бергә әҙерлек үтә. [[1995 йыл]]дың 3 сентябрендә ТК «Союз ТМ-22» бортинженеры Сергей Авдеевтың дублёры була.

[[1995 йыл]]дың октябренән 1996 йылдың июленә тиклем «Союз ТМ-24» космос карабының беренсе экипажының бортинженеры сифатында 22-се экспедиция (ЭO-22), Рәсәй-Америка экспедицияһы NASA-3 һәм «Кассиопея» программаһы буйынса Геннадий Манаков, Джон Блаха (АҠШ) һәм Клоди Андре-Дехай (Франция) менән әҙерлек үтә. 1996 йылдың 9 авгусында командир Геннадий Манаков ауырыуы арҡаһында ЭО-22-нең төп экипажы (Клауди Андре-Дехайҙан башҡа) дублёрҙар Валерий Корзун һәм Александр менән алмаштырыла.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

[[1996 йыл]]дың авгусынан 1997 йылдың июленә тиклем Юрий Гидзенко менән бергә 24-се экспедиция программаһы буйынса, ә 1996 йылдың октябренән Анатолий Соловьёвта экипаждың төп бортинженеры булып әҙерлек үтә.1997 йылдың 28 июлендә Дәүләт ведомство-ара комиссияһы ҡарары буйынса Валерий Корзун менән берлектә МКС-3 резерв экипажының бортинженеры итеп тәғәйенләнә.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot; /&gt;

== Йыһанға осоштары ==
[[Файл:Winogradow w EMU..jpg|thumb|right|250px|Павел Виноградов проходит тренировки в американском скафандре|Павел Виноградов Америка скафандрында күнекмә яһай]]

«Союз ТМ-26» космос карабының бортинженеры сифатында һәм «Мир» космос станцияһына 24-се экспедицияла беренсе космос осошон яһай. «Союз ТМ-26» космос карабы [[Байконур]] космодромынан 1997 йылдың 5 авгусында ебәрелә һәм 7 августа «Мир» станцияһы менән тоташа. Экипажға 1997 йылдың июнендә «Прогресс М-34» йөк космос карабын яңынан эшләгәндә етди зыян күргән космос станцияһының Спектр модулен йүнәтергә тура килә. Экспедиция барышында Павел Виноградов биш тапҡыр йыһан киңлегенә сыға.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

Ул ваҡытта «Мир» станцияһында 23- сө экспедиция экипажы Василий Циблиев, Александр Лазуткин һәм Америка астронавты Майкл Фоале була. Космонавтар [[Циблиев Василий Васильевич]] һәм [[Лазуткин Александр Иванович]] станцияны 1997 йылдың 14 авгусында ҡалдыра. 1997 йылдың 29 сентябрендә «Мир» станцияһына Американың «Атлантида» шаттл (STS-86) килә. Станцияның Америка экипажы ағзалары үҙгәрә: Майкл Фогл Ергә төшә, ә Дэвид Вольф станцияла ҡала. 1998 йылдың 24 ғинуарында «Мир» станцияһына АҠШ-тың «Индевор» шаттл (STS-89) килә. Станцияла Америка экипажы ағзаһының сираттағы алмашыныуы күҙәтелә: станцияла Дэвид Вольф урынына Эндрю Томас ҡала. 1998 йылдың 31 ғинуарында станцияға «Союз ТМ-27» космос карабы Мир 25-се экспедицияһы космонавтарын: Тәлғәт Мусабаевты һәм Николай Бударинды алып килә, шулай уҡ ҡыҫҡа ғына ваҡытҡа станцияға килеп, француз космонавты Леопольд Эйарц, Виноградов, Соловьев һәм Эйарц Ергә 1998 йылдың 19 февралендә кире ҡайта.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://www.energia.ru/ru/iss/iss35/vinogradov.html|work=Ракетно-космическая корпорация «Энергия» имени С. П. Королёва|accessdate=2024-04-16}}&lt;/ref&gt;

Был экспедиция ваҡытында Павел Виноградов йыһанда 197 тәүлек 17 сәғәт 34 минут үткәрә. Павел Виноградов һәм экспедиция командиры Анатолий Соловьев осош ваҡытында дөйөм мөҙҙәте 25 сәғәт 16 минут булған биш тапҡыр асыҡ космосҡа сығыуҙы башҡара. Артабан «Союз ТМА-8» космос карабы командиры һәм Халыҡ-ара космос станцияһының 13-сө оҙайлы экипажы сифатында әҙерлек үтә. «Союз ТМА-8» космос карабы Байконур космодромынан 2006 йылдың 30 мартында ебәрелә.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

[[2013 йыл]]дың 28 мартында (Мәскәү ваҡыты, 29 март) «Союз ТМА-08М» космос карабының һәм МКС-35 төп экспедиция командиры итеп ебәрелә. Был ваҡытта Павел Виноградовҡа 59 йәш була. Ул Рәсәйҙең иң өлкән йәштәге космонавты иҫәбенә инә. 6 сәғәттән һуң («тиҙ схема» буйынса тәүге тапҡыр) йыһан аппараты Халыҡ-ара космос станцияһы менән тоташа.&lt;ref name=&quot;ТАСС&quot; /&gt;

2008 йылдың 24 апрелендә икенсе космос осошо өсөн IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены, ә 2015 йылдың 22 октябрендә — өсөнсө тапҡыр Батырлыҡ ордены менән бүләкләнә.&lt;ref name=&quot;Энциклопедия&quot; /&gt;

;Статистика&lt;ref name=STATS087&gt;{{Cite web|url=http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/vinogradov_pavel.htm|title=Statistics - Vinogradov Pavel Vladimirovich|publisher=spacefacts.de|accessdate=2018-02-16|language=en|archive-date=2018-03-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20180317181956/http://www.spacefacts.de/bios/cosmonauts/english/vinogradov_pavel.htm|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
! # !! Старт карабы !! Старт, [[Всемирное координированное время|UTC]] !! Экспедиция !! Карабтың төшөүе !! Ултырыу, UTC !! Осош !! Асыҡ космосҡа сығыу !! Асыҡ космоста булыу мөҙҙәте
|-
| 1 || [[Союз ТМ-26]] || {{д|05|08|1997}}, 15:35 || Союз ТМ-26, [[Мир-24]] || Союз ТМ-26 || {{д|19|02|1998}}, 09:09 || 197 көн 17 сәғәт 33 минут || 5 || 25 сәғәт 14 минут&lt;!-- 03:16, 06:38, 06:04, 06:12, 03:06--&gt;
|-
| 2 || [[Союз ТМА-8]] || {{д|30|03|2006}}, 02:30 || Союз ТМА-8, [[МКС-13]] || Союз ТМА-8 || {{д|29|09|2006}}, 01:13 || 182 көн 22 сәғәт 43 минут || 1 || 06 сәғәт 31 минут
|-
| 3 || [[Союз ТМА-08М]] || {{д|28|03|2013}}, 20:43 || Союз ТМА-08М, [[МКС-35]]/[[МКС-36|36]] || Союз ТМА-08М || {{д|11|09|2013}}, 02:58 || 166 тәүлек 06 сәғәт 15 минут || 1 || 06 сәғәт 38 минут
|-
| colspan=6 | || '''546 тәүлек 22 сәғәт 31 минут''' || '''7''' || '''38 сәғәт 23 минут'''
|-
|}

== Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре ==
* [[Рәсәй Федерацияһы Геройы]] (10 апрель 1998 йыл) — «Мир» орбиталь ғилми-тикшеренеү комплексында егерме дүртенсе төп экспедицияның оҙайлы йыһан осошонда күрһәткән батырлығы һәм ҡаһарманлығы өсөн;
* [[«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены]] IV дәрәжә (24 апрель 2008 йыл) — МКС-13 программаһы буйынса башҡарылған икенсе йыһан осошо өсөн;
* [[Батырлыҡ ордены]] (22 октябрь 2015 йыл) — халыҡ-Ара йыһан станцияһында оҙайлы йыһан осошонда күрһәткән батырлығы һәм юғары профессионализмы өсөн;
* Анадырь ҡалаһының почётлы гражданы (26 декабрь 2006 йыл) — йәштәрҙе патриотик тәрбиәләүгә индергән шәхси өлөшө өсөн.
* «Космосты үҙләштереүҙәге ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы (12 апрель 2011 йыл) — йыһан киңлеген өйрәнеү, үҙләштереү һәм файҙаланыу өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштары, күп йыллыҡ намыҫлы эше, әүҙем йәмәғәт эшмәкәрлеге өсөн;
* Алексей Леонов Миҙалы (Кемерово өлкәһе, 2015) — асыҡ космосҡа ете тапҡыр сыҡҡан өсөн;
* «Космосҡа осоу өсөн» миҙалдары (NASA, 1998 һәм 2007);
* Магадан өлкәһенең почётлы гражданы (18 октябрь 2013 йыл) — йыһан киңлеген үҙләштереү өлкәһендәге юғары ҡаҙаныштары өсөн, яҡташтарының айырыуса ғорурлығы һәм тәрән ихтирам предметы булып тора.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Сығанаҡтар ==
* {{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/vinogradov-pavel-vladimirovich|work=ТАСС. Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}
* {{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://astronaut.ru/as_rusia/energia/text/vinogradov.htm?reload_coolmenus|work=Энциклопедия|accessdate=2024-04-16}}
* {{Cite news|title=Виноградов Павел Владимирович|url=https://www.energia.ru/ru/iss/iss35/vinogradov.html|work=Ракетно-космическая корпорация «Энергия» имени С. П. Королёва|accessdate=2024-04-16}}</text>
      <sha1>cqqtehrk4gsx9g2q26ty37tylwpd5w3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Рязанский Сергей Николаевич</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197869</id>
    <revision>
      <id>1271950</id>
      <timestamp>2024-04-26T05:12:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>Яңы бит: {{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}   {{ТИМ|ru|Рязанский, Сергей Николаевич|26 апрель 2024 йыл}}--~~~~</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="403" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}


{{ТИМ|ru|Рязанский, Сергей Николаевич|26 апрель 2024 йыл}}--[[Ҡатнашыусы:Баныу|Баныу]] ([[Ҡатнашыусы менән һөйләшеү:Баныу|фекер алышыу]]) 05:12, 26 апрель 2024 (UTC)</text>
      <sha1>qfa0bffy5vs5nwo7eyhph4111w29ye4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Лайка (космонавт-эт)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197870</id>
    <revision>
      <id>1271952</id>
      <timestamp>2024-04-26T05:15:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>Яңы бит: {{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы=Баныу|тема=фән |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы=Баныу|тема=фән |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}</text>
      <sha1>ixoqiaoe8lfkz7se0fv3n79f3zfyroa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Щетинков Евгений Сергеевич</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197872</id>
    <revision>
      <id>1271956</id>
      <timestamp>2024-04-26T05:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>Яңы бит: {{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="133" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}</text>
      <sha1>6acyuiks5n0wh2opz1aurri095lhhic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фекерләшеү:Виноградов Павел Владимирович</title>
    <ns>1</ns>
    <id>197873</id>
    <revision>
      <id>1271958</id>
      <timestamp>2024-04-26T05:22:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Баныу</username>
        <id>28584</id>
      </contributor>
      <comment>Яңы бит: {{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="133" xml:space="preserve">{{Вики-яҙ 2024|ҡатнашыусы= Баныу|тема=шәхес |тема2= |тема3= |ил=Рәсәй |ил2= |ил3= }}</text>
      <sha1>6acyuiks5n0wh2opz1aurri095lhhic</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>